KRALJEVINA SRBA, HRVATA 1 SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITIJ KLASA 84
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 15 FEBRUARA 1925.
PATENTNI SPIS BR. 2505.
Dr. Karl TerzagTii, profesor, Beč
Osiguranje gradjevina protiv preloma temelja.
Prijava od 9. Jula 1923.	Važi od 1. decembra 1923.
Pravo prvenstva od 11. jula 1922. (Austrija).
Predmet predstoječeg izuma je uradjaj, ko-jim se sprečava ispiranje gradjevina pO pro-kapljujučoj vodi koja iz zagadjene vode pro-tiče ispod fundamenta. Izum je označen filte-rom, koji se ima smjestiti ili na podnožku prema vazdušnoj strani ili ispod fundamenta gradjevine a takovih osobina, da osigurava slobodno oticanje talne vode, pri torne isto-vremeno sprečava prolaz zemljanog materi-jala i tako je opterečen, da se ispod filtera ležeči, od prokapljajuče vode proticani sio-jevi ne mogu podizati. Opterečenje ovih slo-jeva može se na pr. takodjer proizvesti sop-stvenom težinom filtera.
Na crtezu prikazani su na primjer nekoji oblici izvedbe izumljenog predmeta i to po-kazuju fig. 1, 2, 3, 4 rezove kroz zagatne zidove sa raznim mogučim poredjajima za osiguranje protiv preloma temelja. Fig. 5 i 6 pokazuju rezove daljnih izvedbenih oblika i tc kod brana, kod kojih se na višku preli-jeva voda.
U svojem najjednostavnijem obliku sastoji se izumni predmet od sloja f, ležečeg na podnožju zagatnog zida s (fig 1) na vazdušnoj strani, propustljivog za vodu, i sastoječeg se na pr. od krupnog pjeska i (učenca (tuče-nog kamena), koji sloj je opterečen bermom t i providjen je na podnožju vazdušne strane jednim sabirnim žlijebom g, kojim se odvodi iz filtera sfruječa voda. Presjek berme odre-djuje se na osnovi statičkog računa na taj način, da se ispod berme od talne vodene struje proizvodjene, prema gore upravljane sile izjednače težinom nasipa. Isprav-nost staličnog postupka za ustanovljenje di-
menzioniranja preiskao je eksperimentalnim putem.
Fig. 2 prikazuje kako se sadržavanje gore dižučih zemljanih masa može postiči potrebna težina berme pomoču konzolne konstrukcije, koja je dimenzionirana i za čvr-stoču savijanja protiv tlaka ozdol. Za osiguranje slobodnog odlaska talne vode potrebni filtarni sloj umetnut je izmedju konzolne konstrukcije (p) i rastučeg tla. Prokapljujuča voda sabire se i odvodi u žlijebu g.
U fig. 3 za suzdržavanje gore dižučih zemljanih masa v potrebno opterečenje nado-mješta se težinom zagatnog zida. Prokapljujuča voda struji iz filtera f u žlijeb g.
U slučaju, prikazanem u fig. 4, proteže se za opterečenje filtarnog sloja f takodjer težina vode w, sakupljene zagatnim zidom.
Ako se preko vrška zagatnog zida preli-jeva voda (fig. 5) potrebno je, da se spriječi zamuljenje filtarnog sloja po visokoj vodi, koja vodi sobom prijesek i ilovaču. Ova svrha može se postiči prekrivanjem slapnog tla bilo koje poznate gradbene vrste, kada se u slap nom tlu naprave ispirni otvori u svrhu od-vodnje prokapajuče vode u donju vodu, Presjek ovih ispirnih otvora odmjeri se tako, da je dostatna brzina ulazeče prokapljujuče vode za sprečenje zapušenja otvora po taložnim tvarima To če se u mnogim slučajevima postiči time, da budu otvori u obliku sapnika i u smjeru struje.
U fig. 6 primaju se od talne vodene struje prema gore upravljane sile time, što je slapno tlo k armirano kao konzolna konstrukcija protiv tlaka, koji je uperen prema gore. Izlaz
Din. lO*—
prokapljujuče vode usljedjuje kroz otvor, od istih osobina kao u fig. 5.
Način djelovanja uredjaja označen je kako slijedi: fundament zagatnog zida sasfoji se od dva dijela sa razdijeljenirn funkcijama. U djelu prema vodi nalazi se rastuče tlo jedino u kontaktu sa tijelima, nepropustljivim za vodu (zidje, vranjske stijene i t. d.) i funkcija ovog dijela sasloji se jedino u torne, da se količina prokapljane vode reducira na željenu mjeru produženjem prokapljanog pula. Ovaj po sebi bitni dio fundamenta ne spada u okvir pred-stoječeg izuma. U drugom dijelu fundamenta prekriveno je rastuče tlo jednim filtarnim slojem, koji je bitno propustljiviji za vodu nego tlo samo. Na granicama izmedju prvog i dru-gog odsjeka izlazna brzina prokapljene vode je maksimalna i prokapljana voda ima u toj coni težnju da tlo diže i ispere (odnese). Da se spreči ova pojava, koja ugrožava gradje vinu, suzdržava se prema dele filtirani sloj, koji je propustljiv za vodu pomoču prije opi-
sanih mjera. Bitnost izuma sastoji se dekle u torne, da se mjesto maksimalne izlazne br-zine prokapljane vode premjesli namjerice tamo, gdje se po struji prokapljane vode pro-budjene uzdižuče sile mogu na jednostavan i jeftin način kompezirati pomoču prikladnog opterečenja filtera.
Patentni zahtjevi:
1.	Osiguranje zagatnih zidova (brana) pro-tiv ispiranja, naznačeno filtarnim slojem (f) ispod ili na podnožju gradjevine (s) prema važdušnoj strani.
2.	Osiguranje po zahtjevu 1, naznačeno bermom (t) koja prekriva filtarni sloj (f).
3.	Osiguranje po zahtjevu 1, naznačeno kon-zolnom pločom (p) koja prikriva filtarni sloj (f).
4.	Osiguranje po zahtjevu 3, naznačeno izlaznim otvorima (o) u konzolnoj ploči (k), koji su izradjeni u obliku sapnika i upravljani u smjeru vazdušne strane.
/)d patent brof 2SOS.
Ma
'J

<*■*■*&

ry/l
T7tl77V/////^'//////^iŠZZcb
4 W-tl 4M ^ ^ j«MiT4 * * ■>“ / * o'f ?
,f
(' ^ v 4 v''"4i	> v<
ft HsV
C^/