HJU
VEREN1GING VRIENDEN VAN StOVENlE Združenje Prijateljev Slovenije
Indien onbestelbaar retour aan: OTTERLAAN 13 2623 CV DELFT
(ISSN 0928-8376)
INHOUD
Voorvvoord	1
Gebeurtenissen binnen de vereniging	3
Sloveense lessen	6
De ontvvikkelingen in Slovenie	7
Mladinski dom Plešivcem	24
De kerkelijke gezindheid van de Slovenen	25
Slovenie voelt zich gepakt door Italie	27
ŠPORT ŠPORT	31
Beroemde Slovenen op de tolarbiljetten	36
Znameniti Slovenci na Tolarskih Bankovcih	42
Kuhajmo z Bojanom	47
Koken met Bojan	49
Tentoonstelling KINDEROGEN GETUIGEN	50
Jaargang 5 nummer 1/2, april 1996
werd verzorgd door Stian Krook, met medevverking van Wouter Bruij-ning en Lucree van den Heuvel.
Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bronvermel-ding. Een exemplaar is te bestellen door /5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Slovenie te Leiden.
Meningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur.
Voorwoord
De jaarvergadering is geweest en het jaarverslag 1995 en het beleidsplan 1996 zijn geschreven.
Het bestuur heeft zich het afgelopen jaar zoveel mogelijk aan de behoeften en de wensen van de leden van onze vereniging aangepast. Dat een relatief kleine vereniging als de onze daarbij te maken heeft met beperkingen is duidelijk. Deze beperkingen doen zich voor op het financiele vlak, maar er is uiteraard ook een grens aan de inzetbaarheid van een kleine groep actieve leden en bestuursleden. Er zal dan ook in het komende jaar extra aandacht moeten worden besteed aan de participatie van onze leden.
In het afgelopen jaar werden meerdere activiteiten georganiseerd. In april ’95 was er een Sloveense dag. Op 25 juni was er de receptie om de Sloveense onafhankelijkheid te vieren en op 18 februari 1996 werd een geslaagde Zondichtmiddag gehouden.
De Lipa is een belangrijk intermediair van de vereniging en haar leden. Het blad verscheen 5 keer het afgelopen jaar. In vergelijking met andere verenigingen mogen we trots zijn op de kwaliteit van de Lipa. We kregen veel complimenten van onze leden over artikelen in het blad. Ook is het verheugend dat veel leden regelmatig kopij en zelfgeschreven artikelen aanleveren. Verruiming van de inhoudelijke kvvaliteit blijft echter een punt van aandacht bij de redactie. Suggesties voor verbetering zijn welkom.
Er is het afgelopen jaar tevens een start gemaakt met de inventarisatie voor Sloveense lessen in Nederland. Naar het zich laat aanzien kan er na de zomervakantie op meerdere plaatsen gestart worden met Sloveense lessen.
Het bestuur het afgelopen jaar bestond uit: Judith Strohmaier (voorzit-ter), Bojan Gorički (vice-voorzitter), Siem Edink (secretaris), Stian Krook (penningmeester en externe contacten), Vesna Marolt, Marjeta Tomšič (redactie) en Marlien Muuse (redactie). Judith en Marlien hebben het bestuur verlaten, nieuvve bestuursleden zijn niet toegevoegd. Gebleken is dat de bestuursleden goed op elkaar zijn ingespeeld en hier-door uitstekend kunnen samenvverken. Ondanks het kleine-re aantal bestuursleden zal het bestuur derhalve ook het komende jaar naar behoren kunnen functioneren. Wie vvelke functie zal gaan bekleden in het nieuvve bestuur vvordt besloten in de volgende bestuursvergadering. Wel staat vast dat Siem de nieuvve voorzitter is.
Het aantal leden stijgt licht maar het ligt in de planning de toegan-kelijkheid van de vereniging te vergroten met name door middel van grotere naambekendheid, onder meer door het verspreiden van folders over de vereniging in Slovenie op toeristische plaatsen.
De vereniging heeft contact met vervvante verenigingen in Nederland en Belgie. De vereniging is tevens vertegenvvoordigd in het Landelijk Inspraakorgaan Zuid Europeanen (Lize). Het Lize is een adviesorgaan dat o.a. de Nederlandse regering adviseert t.a.v. zaken die ondermeer betrekking hebben op de Sloveense gemeenschap. Ook is er contact met het Consulaat in Den Haag, de Ambassade in Brussel, het Sloveens Ver-keersbureau en Slovenska Izseljenska Matica, de faculteit Letterkunde van de Universiteit van Ljubljana. Sommige van deze contacten behoe-ven vvel intensivering.
De voornaamste doelstelling van de vereniging Vrienden van Slovenie zal ook het komende jaar het naar buiten toe actief profileren van de vereniging, door met name het bevorderen van contacten op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied tussen Nederland en Slovenie, respectievelijk tussen Nederlanders en Slovenen.
Stian J. Krook
Gebeurtenissen binnen de vereniging
Zondichtmiddag
Op 18 februari werd in samenwerking met 'Literair Cafe Delftstede’ een zondichtmiddag gepresenteerd.
Nederlandse en Sloveense dichters traden op en het geheel werd muzikaal omlijst door een Nederlandse gitarist en een Sloveense pianiste.
Als Sloveens aankomend talent werd er opgetreden door Gregor Klemin-čič. Hij las voor in Nederlands en Sloveens uit onder meer eigen werk. Verder bracht ook de dichter, die tevens ambassadeur van Slovenie voor de BENELUN is, een kort gedicht ten gehore.
De muziek van Sloveense kant werd gespeeld Rebeka Konc. Zei speelde op de piano moderne en klassieke stukken, van eigen hand en van beroemde componisten.
Vesna Marolt las voor uit het werk van Prešeren in het Sloveens, hetzelfde werd gedaan door Stian Krook maar dan uit Prešeren’s Duitse oeuvre.
De dag werd besloten met een internationale maaltijd en vele drankjes. Het dessert, de door Marjeta Tomšič gebakken potica viel bij Nederlan-ders en Slovenen in goede smaak.
Jaarvergadering en Sloveense dag in Delft
Op 14 april werd aan het begin van de middag de jaarvergadering gehouden in Delft. Of de geringe opkomst te maken had met de gekozen lokatie, het mooie weer van die dag, het enorme vertrouwen in het bestuur of anders weet ik niet, in ieder geval was de opkomst voor de jaarvergadering bedroevend laag.
Belangrijk om te weten is dat een aantal bestuursleden is afgetreden. Dit zijn onze voorzitster Judith Strohmaier en Marlien Muuse van de redactie. Aan hen is de Vereniging dank verschuldigd en huldigde hen met een boek en Sloveense wijn.
De secretaris, Siem Edink, is gekozen tot de nieuvve voorzitter.
Het Beleidsplan 1996 is aangenomen, het luidt als volgt:
1.	Algemeen
De voornaamste doelstelling van de vereniging "Vrienden van Slovenie" is het naar buiten toe actief profileren van de vereniging, door met name het bevorderen van contacten op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied tussen Nederland en Slovenie, respectievelijk Nederlanders en Slovenen.
2.	Organisatie
Het afgelopen jaar bestond het bestuur uit een achttal leden.
Gebleken is dat de leden goed op elkaar ingespeeld zijn en hierdoor uitstekend kunnen samenvverken. De leden achten het desondanks niet absoluut noodzakelijk dat voor het komende jaar eveneens het aantal van acht bestuursleden dient te vvorden nagestreefd. Ook met vacatures kan het bestuur naar behoren functioneren.
3.	Activiteiten
3.1.	Bijeenkomsten
De vereniging streeft naar het organiseren van een viertal jaarlijks terugkerende activiteiten. In januari of februari een wisselende activiteit op het culturele gebied of een Nieuvvjaarsreceptie, in het voorjaar de Algemene Ledenvergadering, in juni de festiviteiten in verband met de viering van de Sloveense onafhankelijkheid, en de viering van Martinovanje in november. Het stimuleren van de parti-cipatie van onze leden is een punt van aandacht.
3.2.	Verenigingsorgaan LIPA
Het bestuur is van mening dat LIPA het laatste jaar weer is verbeterd. Verruiming van de inhoudelijke kvvaliteit blijft echter een punt van aandacht bij de redactie. Zij staat te allen tijde open voor suggesties ter verbetering. Een grotere participatie van de leden is ook in dit verband vvenselijk. Er wordt naar gestreefd, dat elk jaar 6 LIPA’s uitkomen.
3.3.	Contacten
*Reeds gelegde contacten door de vereniging met de Universiteit van Ljubljana (met de heer v.d. Heuvel, lector Nederlandse taal), vvorden gecontinueerd en hopelijk geintensiveerd.
*Het onderhouden en verbeteren van de contacten met de Limburgse zustervereniging (Martinovanje) behoudt onze aandacht.
* Contacten met de Sloveense ambassade te Brusscl, het Sloveense consulaat te Den Haag en het Verkeersburo Slovenie te Middelburg, worden eveneens onderhouden.
*Ook zullen contacten worden aangehaald met Poletna Šola in Ljubljana.
*In Nederland bemiddelt de vereniging tevens op het gebied van (bij)-lessen in de Sloveense taal.
Om het ledenbestand op peil te houden gaat de vereniging proberen in samemverking met de heer Hoops nieuwe leden te vverven door brochu-res op plaatsen neer te leggen waar ze door mensen die in Slovenie geinteresseerd makkelijk kunnen worden gevonden. Hierdoor zal de naambekendheid van de Vereniging toenemen en hopelijk tevens het aantal leden.
Sloveense dag
Na de jaarvergadering was een lezing gepland die gehouden zou vvorden door dhr. Žakelj, Sloveense priester in Belgie en Limburg. Helaas kregen wij kort voor deze dag het ontluisterende nieuvvs dat dhr. Žakelj betrokken was gevveest bij een auto-ongeluk en was overleden. Er is voor Žakelj een herdenkingsdienst gehouden in Belgie vvaarna hij in Slovenie is begraven.
In plaats van de lezing vverden video’s vertoont van Slovenie.
Een borrel werd gehouden vvaar naast de Sloveense wijnen en drank o.a. Sloveense worst en Potica werden geserveerd.
Vanaf 18.00 uur vverd er gegeten. Krajnska klobasa, jota, vratovina en sladoled stonden op het menu.
‘s Avonds werd het Open Nederlands kampioenschap tarok gespeeld. Hierbij bevvees Siem Edink dat hij een waardig voorzitter zal zijn: hij werd kampioen en mocht de beker in ontvangst nemen. De kampioene van de afgelopen keer,
Marica Iskra, vverd vijfde.
Sloveense lessen
Wat de Sloveense lessen betreft kan het volgende gemeld vvorden: Het maken van de inventarisatie heeft langer geduurd dan gepland, dit heeft gelukkig ook te maken met het onvervvacht grote aantal geinteresseerden voor Sloveense taallessen. Maar dit is nu afgerond en daarmee is de
Binnenkort zal naar docenten en subsidies vvorden gezocht in samenvverking met de Ambassade in Brussel.
De lessen zullen dan hopelijk, of meer positief vvaar-schijnlijk, na de zomervakantie beginnen.
Mocht u nog vragen hebben of nieuvve aanmeldingen, stuurt u dan even een briefje, of bel even.
Stian J. Krook Bloemistenlaan 48
2313 BB Leiden	tel: 071-5144233
eerste slap gezet.
De ontwikkelingen in Slovenie:
December 1995 tot en met maart 1996
Ontvvikkelingen tot en met december
Sloveens cultureel centrum geopend
Op 19 november is ten zuiden van Chicago, in Lemont (USA), een Sloveens cultureel centrum geopend. Zowel de Sloveense minister van Buitenlandse Zaken, Andrej Ster en diens staatssecretaris, Peter Vencelj, waren aanwezig. Het centrum bestaat uit twee žalen die respec-tievelijk plaats bieden aan 400 en 100 personen.
Nieuwe Snelvvegen geopend!
Op 21 november is de tolvveg Hoče (bij Maribor)- Arja Vas (bij Žalec) tot Slovenska Bistrica een 4-baanssnelweg geworden. De lengte bedraagt 11,65 km. en is een maand eerder geopend dan gepland. Maar licfst 6 maanden eerder dan gepland is het nieuwe stuk snelvveg tussen Divača en Dane geopend. Op 8 december werd dit 8,4 km. lange stuk door Vice-Premier Janko Deželak opcngesteld voor het verkeer. Naast de geopende nieuwe snelwegen wordt in Slovenie nog gevverkt aan 97,5 km. nieuwe vvegen.
Samenwerking tussen Lufthansa en Adria Airways
De directeur van Adria Airways en de onderdirecteur van Lufthansa, Peter Grašek en Herbert Steppal, hebben op 5 december een samenvver-kingsverdrag getekend dat ingaat per januari van dit jaar.
Hierdoor krijgt de luchthaven van Ljubljana, Brnik, betere verbindingen met Frankfurt en Miinchen en worden de vvachttijden voor eventuele aansluitende vluchten verkort.
Media in Slovenie Nicuwe TV-zender: TV3
Op 24 december is een nieuwe televisieorganisatie, met de naam TV3, begonnen met uitzendingen. Deze TV-organisatie is voor 100% commer-cieel en heeft als ingredienten: familie, nationaliteit en kerk. Tevens verzorgt het station nieuwsuitzendingen, o.a. om 19.00 uur.
's Morgens worden de programma’s van de dag ervoor herhaald, ’s middags zijn er programma’s voor de bele familie en ’s avonds worden actualiteiten, series, films, muziek, debatten etc. uitgezonden.
Dit nieuwe TV-station gebruikt de zenders Kravec, Nanos en Pohorje.
MMTV en TELE 59 hebben een nieuvve naam
De bekende commerciele TV-zenders MMTV (Ljubljana) en TELE 59 (Maribor) heten voortaan POP TV. Deze nieuvve naam is tot stand gekomen nadat besloten werd tot samenvverking met ROBIN TV (Trstelj bij Ajdovščina) en met EURO 3 (Kravec). POP TV krijgt financiele steun van het Amerikaanse bedrijf Central European Media Enterprises Ltd. dat in Midden- en Oost-Europa commerciele televisie opzet en financiert.
POP TV (MMTV, TELE 59, ROBIN TV, EURO 3) kan in zo’n 70% van Slovenie vvorden ontvangen. Dagelijks zal POP TV om 19.30 uur een half uur nieuvvs uitzenden. Dit is gelijktijdig met de nieuvvsuitzcn-ding van Slovenija L
Stakende (tand)artsen
Op 14 december vverd in heel Slovenie gestaakt door artsen, specialisten en tandartsen. Alleen spoedgevallen vverden behandeld. Het betrof een 24-uursstaking die was georganiseerd door de Vakbond van artsen en tandartsen,
FIDES.
Er werd gestaakt voor een hoger loon, omdat naar verluid de stakers minder verdienden dan een directeur van een goedlopend bedrijf. Door de patienten werd begrip getoond voor de staking.
Nieuvv Sloveens teken voor toerisme
Tijdens het eerste Sloveense toeristische forum in Bled werd een nieuvv Sloveens toeristisch teken bekend gemaakt. Het teken bestaat uit een bos rožen met op de achtergrond een donkerblauvv vierkant. Het onderschrift luidt:"Slovenija - The green piece of Europe".
Štorman opent nieuvv restaurant
Het bekende restaurantbedrijf Štorman heeft, naast haar vier al bestaande restaurants in Šempeter (bij Žalec), Ločiča (bij Vransko), Vojnik (ten noorden van Celje) en Žalec, op 20 december haar 5de restaurant geopend in Parižlje pri Braslovčah. Hier kan men genieten van het uitstekende eten en de mooie omgeving.
Milan Kučan de grootste persoonlijkheid van Slovenie
De Sloveense krant DELO heeft een enquete gehouden wie de grootste persoonlijkheid van Slovenie vvas in 1995. De President van Slovenie Milan Kučan werd overduidelijk de vvinnaar met 296 stemmen (26,4%).
Tvveede werd Jure Košir met 74 stemmen (6,6%).
Resultaten toerisme in 1995
Op 21 december vverden de resultaten van het toerisme over de periode januari t/m oktober 1995 in Slovenie bekend gemaakt.
Aantal gasten	1.398.176
Aantal Slovenen	752.790
Aantal buitenlanders	645.386 (105.896	uit	ex-Joegoslavie)
de deviezen inkomsten van 1990 t/m 1995 waren:
(in milj. US$) 1990: 857 1991: 337 1992: 670 1993: 728 1994: 928
1995: 980 (januari t/m oktober)
Europese bank opent vertegenvvoordiging
De EBRD (European Bank for Reconstruction and Deve-lopment) opende op 22 december van haar filiaal in Ljubljana. De Bank zal volgens onderdirecteur, Ronald Free-man, de komende tijd 600 miljard Duitse Marken investe-ren in de prive-sector en in Banken.
Ontwikkelingen tot en met januari
Nieuwe prijzen voor Sloveense tolvvegen
Met ingang van 16 januari zijn de prijzen van de tolvvegen met zo’n 10% verhoogd. De prijzen:
Ljubljana - Divača	:	van	300	SLT	naar 350 SLT (/4,38).
Hoče (Maribor)- Arja Vas	:	van	120	SLT	naar 150 SLT (/1,88).
Ljubljana - Kranj	:	van	110	SLT	naar 120 SLT (/1,50).
Tvvee personen vermist
Sinds 24 december vvorden de 55-jarige alpinist Stanet Belak uit Kamnik en de 27-jarige Jasno Bratarič uit Celje vermist. Geen van beide had iemand gezegd dat zij bergen zouden gaan beklimmen. De auto van een van beide werd gevonden in de zeventiende bocht van de Erjavčevo kočo. In de auto lag een briefje vvaarop stond dat beide mannen naar Sitno glavo (2087m.) en Malo Mojstrovko (2332m.) vvaren vertrokken.
De terugweg zou naar Tičaro (Vršič) gaan.
Op de eerste dag, 24 december, heeft het gere-gend en op 25 december heeft het gesneeuwd.
Tot en met 7 januari ontbreekt elk spoor. Het vermoeden bestaat dat ze door een lawine zijn bedolven. Elke dag zochten de reddingswerkers het gebied af. Een zaterdag zelfs met 220 pro-fessionele reddingswerkers uit heel Slovenie, zonder resultaat. Besloten is dat het zoeken zal worden hervat wanneer de sneeuw gesmolten is.
Sloveense politiek
Op 1 januari is Slovenie een volvvaardig lid gevvorden van de CEFTA. De handel met Hongarije, Slowakije, Tsjechie en Polen is hierdoor eenvoudiger en goedkoper geworden.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft voorgesteld om in de volgende landen een ambassade te openen: Turkije, Portugal, Zuid-Afrika, Indie, Slowakije, Denemarken en in 'Joegoslavie’.
Op 10 januari was de ambassadeur van Indonesie, Dr. Sumaryo Suryokosumo, op bezoek bij de President, Milan Kučan, en bij de Minister van Buitenlandse Zaken, Zoran Thaler, om de aanbevelingsbrie-ven aan te bieden. De Indonesische ambassadeur werkt vanuit Wenen.
Op 11 januari vvas de traditionele nieuwjaarsreceptie voor de diplomaten in Slovenie. Dit vond plaats in Brdo pri Kranju. Ook Presit dent Milan Kučan was op de receptie aanwezig.
Reeds 30 jaar uw betrouwbare partner In gemotorlseerde tweqwielers...
TOMOSIMM&IL/iM®
TOMOS NEDERLAND TRADING COMPANV B.V.
Kweekweg 24, 8161 PG Epe - Poslbus 172, 8160 AD Epe Teleloon 05780-13155 - Fax 05780-16480
Zeer lange file voor de grens met Oostenrijk
Op zaterdag 6 januari stond er voor de Karwankentunnel (de grens-overgang tussen Slovenie en Oostenrijk) een zeer lange file. Men moest er ongeveer drie uur wachten. 80% van de auto’s in de file vvaren afkomstig uit Kroatie. De oorzaak van het lange wachten, was dat met ingang van 1 januari in Oostenrijk het Schengen-accoord is ingegaan, vvaardoor de Oostenrijkse douane strenger is gaan controleren aan de buitengrenzen.
Bommelding bij Sloveense kabinet
Op 10 januari om ongeveer half twaalf ’s ochtends, kwam er een anoniem telefoontje binnen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken met de medede-ling dat er een bom in het gebouvv van het Sloveense Kabinet zou liggen die om half vier ’s middags zou exploderen. De politie zocht met de modernste technieken naar de bom in het gebouvv en de omgeving, maar het leverde geen resultaat op. Het gebouw vverd niet ontruimd en om half vier werd er geen explosie waargenomen.
Sloveense studentcn boos
Op 10 januari vond aan de Universiteiten van Ljubljana en Maribor een boycot plaats van de lessen van 10 lot 11 uur. De studenten zijn boos over de te dure vvarme lunch bonnen. Op 16 januari vverd gedemonstreerd in Ljubljana voor het parlementsgebouvv door studenten uit Ljubljana, Kranj, Piran en Maribor. Deze acties vvaren georganiseerd door de studentenverenigingen. Voor de ongeveer 1000 studenten uit Maribor vverd cen trein en een lunchpakket geregeld. De studenten uit Maribor vverden gesponsord door de restaurants die voor de studenten de vvarme lunches maken. Voor het parlemenl stonden
4 a 5000 studenten en 4de-jaars scholieren. Voor live-muziek was ge-zorgd.
Op een gegeven moment bekogelden de studenten politie en parle-mentsgebouw met eieren, yoghurt en andere etenswaren.
Het betrof volgens zeggen, de grootste studentendemonstratie sinds 1968.
Milan Kučan bezoekt Macedonie
Op 16 januari heeft President Milan Kučan een 1-daags werkbezoek aan Macedonie gebracht. De verstandhouding tussen beide landen is zeer goed. Men hoopt dat de samenvverking in de toekomst nog intensiever wordt en succesvol blijft.
Betalen met creditcard bij benzinepomp
Sinds enige tijd kan men met een EUROCARD betalen bij de benzinepompen van OMV - Istra Benz. Deze organisa-tie beschikt over ruim 70 benzinestations en er zijn nog enkele in aanbouw. Tevens worden in Kroatie benzinestations geopend, o.a. in Umag.
Bevriezing zorgt voor ongelukken
Op zaterdag 20 januari sneeuwde het in Slovenie. De temperatuur was onder 0 Celsius waardoor de sneeuvv bevroor en ijzel ontstond. Er werden 105 ongelukken geregistreerd, vvaarvan 33 in Ljubljana, 27 in Maribor en 11 bij Krško. De sombere balans van de ongelukken was:
3 doden, 5 zwaargewonden, 16 lichtgewonden. De slachtoffers viclen mede door te hard rijden vvaardoor ijsvorming op de wegen niet tijdig werd gezien.
President spreekt met Nederlandse ambassadeur
Op 22 januari sprak Milan Kučan met de Nederlandse ambassadeur voor Slovenie, Johan Theodoor Herman van Ebbenhorst Tengbergen, die werkt vanuit Wenen. Er werd gesproken over verdere samenwerking tussen Slovenie en de EU en over verdere samenvverking tussen Slovenie en Nederland. Er bestaat tevredenheid over de huidige banden. Door de samenvverking nam het aantal activiteiten tussen beide landen met 25% toe.
Sloveense Premier wil af van Minister van Economische Zaken
Premier Janez Drnovšek heeft op 25 januari de Minister van Economische Zaken, Maks Tajnikar, gedvvongen op te stappen. De directeur van LEK, Metoda Dragonjo, werd tot nieuwe Minister benoemd. Metoda Dragonjo werd in 1995 uitgeroepen tot manager van het jaar.
De Premier was niet tevreden over de leiding van de zittende Minister over het industriebeleid, en de behandeling van exporteurs. Ook was de Premier ontevreden over het voorstel voor hulp aan textiel en leerhande-laren.
Uit protest heeft de coalitiepartner Združene List Socialne Demokratcije (ZLSD) de coalitie verlaten. Ook haar drie ministers stappen op.
De 3 Ministers zijn:
Rine Klinar - Minister voor Werk, Familie en Sociale Zaken.
Sergij Pelhan - Minister voor Cultuur.
Rado Bohinc - Minister voor kennis en technologie.
Nu de ZLSD de coalitie heeft verlaten hebben de Liberalne Democracija Slovenije (LDS) en Slovenske Kristianske Democrate (SKD) samen nog 45 zetels. (respectievelijk 30 en 15). Dit is nog net voldoende voor een meerderheid in het parlement.
Ontvvikkelingen tot en met februari
NIEUWE POSTCODES IN SLOVENIE
Vanaf 1 maart ji. zij in Slovenie de postcodes veranderd. De 6 zal verdvvijnen, dus: Ljubljana (was 61000) wordt 1000, Maribor (was 62000) wordt 2000, enz.
De postbus (p.p./Postni Predal) wordt xx01. Sommige grote bed rij -ven krijgen hun eigen postcode zodat alleen de naain, postcode en plaats vermeld hoeven te tvorden.
Dus de postcode van Ljubljana vvordt 1000, postbusnummers 1001 en Banka Slovenije is 1505 Ljubljana.
De oude postcodes kunnen TOT 1 OKTOBER vvorden gebruikt. Nieuvve Ministers
Op 7 februari werden in het Sloveense parlement de nieuwe ministers voor de opgestapte ZLDS-ministers gekozen.
De nieuwe ministers zij n geworden:
Anton Rop - Minister van Werk, Familie en Sociale Zaken (52 stemmen voor, 27 tegen).
Andrej Umek - Minister van Kennis en Technologie (48 voor, 31 tegen).
Janez Dular - Minister van Cultuur (48 voor, 31 tegen).
Nieuwc pantscnvagen voor Sloveense Leger
Het Sloveense leger test een nieuvve pantservvagen, PANDUR genaamd. De PANDUR staat heter bekend onder de naam Steyer PANDUR 6x6, van de Oosten-rijkse makelij. De vvagen vveegt ruim 10 ton (max.
13 ton) en heeft een maximum snelheid van 100 kilometer per uur.
ZuidKoreaanse handelsdelegatie bezoekt Slovenie
Op 9 februari was in Slovenie een handelsdelegatie uit Zuid-Korea op bezoek. Er vverd een verdrag ondertekend tussen beide landen om de handelsbetrekkingen te verbeteren. Zuid-Korea zal meer gaan investeren in Slovenie. Momenteel is Zuid-Korea in Slovenie vertegenvvoordigd met o.a. de volgende merken: Hyundai, Samsung, Deawwoo, Šunk Yung. De delegatie sprak onder andere met de nieuwe Minister van Economische Zaken, Metoda Dragonja.
Kort Nieuws Kort Nieuws
Op 6 februari gaf de rockster David Bowie een concert in een uitverkocht Tivoli, Ljubljana.
De President van Slovenie, Milan Kučan, sprak in restaurant Rajh in Bakovci (prekmurje) met de voorzitter van het Oostenrijkse parle-ment, Heinz Fischer. Er werd o.a. gesproken
over de betrekkingen tussen Slovenie en Oostenrijk en tussen Slovenie en de EU.
Het Ministerie van Defensie zou besloten hebben te kiezen voor het radiosysteem van het Israelische bedrijf TADIRRAN. Het Ameri-kaanse bedrijf HARRIS is niet gelukkig met deze keuze.
Op 13 februari werd bekend dat de Sloveense export in 1995 is gestegen met 21,4% ten opzichte van 1994, tot een bedrag van US$ 8,29 miljard. De import steeg met 29,4% tot een totaal van US$ 9,45 miljard.
De politie heeft bekend gemaakt dat in 1995 negentig mensen minder omkvvamen bij verkeersongelukken dan in 1994. In totaal vielen er 209 doden in 1995. Op een bevolking van 2 miljoen vvordt dit echter nog steeds als veel te veel beschouwd.
Sloveense inzending voor Eurosongfestival
Op 10 februari vverd op de Sloveense TV een vvedstrijd gehouden, vvie Slovenie zal gaan vertegenvvoordigen tijdens het Eurosongfestival 1996 in Oslo. Er deden 11 inzendingen mee, de vvinnaar vverd de zangeres
Regina. Regina komt uit Murska Sobota en zal deelnemen met het lied ’Dan najlepših sanj’.
Solingen opent nieuwe fabriek in Slovenie
De beroemde messen en bestek fabriek Solingen (Duitsland) heeft een fabriek, met de naam Phatos, in Lenart (bij Maribor) geopend. De fabriek begint met 32 medevverkers en aan het einde van dit jaar moeten dit er 240 zijn. De fabriek zal de volgende merken produceren: Solingen, Othello-Solingen, Mailand-Solingen, Elfanti-Solingen en Phatos-Solingen.
Komend bezoek Paus aan Slovenie
De Paus zal tijdens zijn bezoek, van 17 t/m 19 mei a.s., de volgende plaatsen bezoeken:
Op vrijdag 17 mei zal de Paus na aankomst op Brnik naar Brdo, bij Kranj gaan.
Zaterdag 18 mei (op zijn 76ste verjaardag) zal de Paus een mis houden in Ljubljana en naar Postojna gaan.
Op zondag 19 mei wordt Maribor door de Paus worden bezocht. Hier zal hij tevens een ontmoeting hebben met de leiders van de Evangelische kerken. Daarna zal de Paus terug worden gevlogen naar Rome door Adria Airways.
Wie wordt de eerste Sloveensc TV op de satelliet?
De Sloveense TV-organisatie TVS gaat onder de naam DLOSAT in 1997 programma’s uit-zenden. Die een combinatie zal zijn van de huidige nationale TV1 en TV2 programma’s. Tevens zullen 3 radioprogramma’s worden uitgezonden, waarschijnlijk o.a. radiol en een combinatie van radio2 en -3.
Ook POP TV, van het Amerikaanse bedrijf CME heeft satelliet plannen. De organisatie heeft o.a. ook in Tsjechie TV-zenders.
Beide gaan vanaf 1997 via dezelfde satelliet uitzenden. Het betreft de satelliet ’Hotbird’ 3:13 Oost, die begini met uitstralen in februari/maart 1997.
Wie zal de eerste worden die met uitzendingen via de satelliet begini?
Eerste bezoek Engelse Minister van Buitenlandse Zaken
Op 19 en 20 februari was de Engelse Minister van Buitenlandse Zaken, Malcolm Rifkind, voor het eerst op bezoek in Slovenie. Hij sprak o.a. met de President Milan Kučan, de Minister van Buitenlandse Zaken Zoran Thaler en met
de Premier Janez Drnovšek. Er werd gesproken over uitbreiding van de handel tussen beide landen, Slovenie en de EU en Sloveense aansluiting bij de NAVO.
Toeristische overnachtingen in 1995
Het Sloveense Bureau van de Statistiek maakte bekend dat het aantal
toeristische overnachtingen in 1995 met 0,3% is gestegen. In totaal werden er 5,88 miljoen overnachtingen geregistreerd (stijging van 0,3%). De Slovenen namen zelf de meeste overnachtingen voor hun rekening, te weten 3,45 miljoen (58,6%), een stijging van 2% t.o.v. 1994.
Het aantal overnachtingen door buitenlanders werd als volgt verdeeld:
1	Duitsland 571.601 (+ 9% t.o.v. 1994)
2	Oostenrijk	440.749 (- 8%)
3	Italie	387.804	(-15%)
4	Kroatie	212.751 (- 1%)
5	Rusland	84.680 (+17%)
6	Nederland	83.457 (- 7%)
Ray Charles komt naar Slovenie
De vvereldberoemde Ray Charles zal optreden tijdens het multi-culturele festival Lent’96 in Maribor. Op dit festival zullen ongeveer 400 culture-le voorstellingen worden gegeven van allerlei soorten kunst. Het festival vindt plaats van 21 juni t/m 7 juli 1996. Ray Charles zal samen met zijn begeleidingsgroep 'The Raelettes’ op 1 juli optreden in Maribor.
Beroemd Sloveens Oktet houdt 35-jarig jubileum
Op 20 februari vond in Cankarjev Dom in Ljubljana een optreden plaats van het beroemde Sloveense Oktet, dat dit jaar 35 jaar bestaat.
Dit voorjaar treden zij onder andere op in New York voor de daar wonende Slovenen. Tevens zal men optreden in het gebouvv van de VN.
De vraag rest wanneer er jongere talentvolle zangers het succesvolle Oktet over zullen nemen. Een aantal van de zangers uit het 8 man sterke Oktet is namelijk dichtbij de pensioengerechtigde leeftijd.
Ladinski Mode
De door ons gevoerde merken garanderen U exclusieve en betaalbare mode.
o.a. G.Weber - Frankenwalder - Baruch - Kerko - Seda -Roberto Sarto - Finn Karelia - Marianne Pariš.
van Baerelestraat 41 (schuin t.o. Concengebouw) Amsterdam telefoon 020 - 679 37 68 Lada de Jong - Sremec
Nieuw dcviezen record
Op 22 februari werd bekend gemaakt dat de Sloveense deviezenreserve op 31 december 1995 een nieuw record had gebroken. Op 31-12 be-droeg de totale deviezen reserve 3,426 miljard Dollar. De Centrale bank neemt hiervan 1,8016 miljard voor haar rekening, de Ilandelsbank 1,6244 miljard.
Nieuwe kilometers autosnelvveg
DARS (Družba za Autoceste v Republiki Sloveniji) maakte bekend dat in 1996 aan 97,5 km nieuwe autosnelvvegen wordt gevverkt, waarvan 56 km nog dit jaar zal vvorden geopend.
Deze stukken zijn:
Šentilj - Pesnica (oktober 1996), van de Oostenrijkse grens naar Maribor.
Selo - Šempeter (mei 1996), bij Nova Gorica.
Hoče - Arja Vas (eind 1996), Tolweg Maribor -Celje: de resterende 35 km 2-baansweg wordt 4-baans.
McDonald’s wil uitbreiden
McDonald’s Central Europe, dat zijn zetel heeft in Wenen, heeft bekend gemaakt dat het tot het 2000 mini-maal 20 tot 25 restaurants in Slovenie wil hebben. Tot nu toe heeft McDonald’s in Slovenie 2 McDrives (1 in Ljubljana en 1 in Maribor), 3 restaurants (1 in Ljubljana,
1 in Maribor en 1 in Celje). In 1996 zal men minimaal 7 restaurants openen in o.a.: Velenje, Kranj en Novo Mesto.
McDonald’s Slovenie werkt nauw samen met de volgende bedrijven in Slovenie: ABC Pomurka Murska Sobota, Perutnina Ptuj, Žito Ljubljana, Mercator EMBA Ljubljana, Kolinska Slovenj Gradec, Coca Cola Slovenija te Žalec, Marie en IMF Maribor.
Ontvvikkelingen in maart
Nieuvve benzineprijzen
Het parlement heeft een stijging van de benzineprijzen met 6,9% goedgekeurd. De prijsstijging geld met ingang van 1 maart.
De prijzen zijn nu:
-	Super (98):	82,20-82,50 SLT/1= ±f 1,02/1.
-	Euro-loodvrij (95):	74,20-74,50 SLT/1= ±/ 0,92/1.
-	Normaal (91)	70,20-70,50 SLT/1= ±/ 0,87/1.
-	Diesel	74,30-74,60 SLT/1= ±/ 0,92/1.
Minister Economische Zaken in de V.S.
Van 3 t/m 5 maart was de Minister van Economische Zaken, Janko Deželak, in Baltimore (VS). Hier vond de 4de conferentie van Ministeries voor Economie, Industrie en Handel Oost-West plaats. De Minister leidde de Slo-veense delegatie. Hij sprak o.a. met zijn collega’s uit Bulgarije en Estland.
Minister Buitenlandse Zaken in Egypte
De Minister van Buitenlandse Zaken, Zoran Thaler, was in maart op officieel bezoek in Egypte waar hij sprak met de voorzitter van de regering, Kamel Ganzuri, de Secretaris Generaal van de Arabische Liga, Ahmed Meguid, en met de President, Hosnij Mubarak. Thaler onderte-kende met zijn Egyptische collega, Amro Helmi, een protocol over samenvverking tussen de beide Ministeries van Buitenlandse Zaken en een overeenkomst over opleiding, cultuur en kennis.
Kort Nieuvvs Kort Nieuws
Op 3 maart gingen veel mensen skien en naar Bohinj, waar het Bohinjsko Jezero was bevroren. Het ijs had een dikte van 15-18 cm, dik genoeg om erop te lopen of te schaatsen. Dit was een lange tijd niet
gebeurd.
Op 6 maart ontving Milan Kučan de ambassadrice van Ierland, Thelma Maria Doran die werkt vanuit Wenen. Tevens ontving de President de nieuwe Fillipijnse Ambassadeur in Slovenie, Jose A. Zaide Jr. Beiden overhandigden een aanbevelingsbrief aan de President.
DARS heeft op 6 maart bekend gemaakt dat de aanleg van het traject Hoče - Arja Vas voor ligt op schema.
President Milan Kučan was voor een 2-daags bezoek in Bulgarije. Hij sprak met President Želju Želev en Premier Žan Videnov. De Sloveense delegatie bestond, naast Kučan, uit zijn vrouw Štefka en de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Ignac Golob.
Op 13 maart was Premier Janez Drnovšek in Parijs op het hoofd-kantoor van de OECD, Chateau de la Muette. Hier werd de officiele 1 idmaatschapsaanvraag ingediend. Drnovšek sprak tevens met President Juppe en met Secretaris-Generaal Jean-Claude Pay.
Op dinsdag 12 maart werden als gevolg van sneeuvvval 250 ongelukken geregistreerd, hierbij vielen 2 doden.
Opnieuw stakingen door (tand)artsen
FIDES heeft aangekondigd dat er op 21 maart op-nieuw gestaakt zal worden omdat de gesprekken op niets zijn uitgelopen. De artsen eisen onder andere meer loon. Met ingang van 21 maart worden zon-dagsdiensten gedraaid. De staking begon om 7.00 uur en het vvas niet bekend hoe lang de staking ging duren.
Detectives doen examen
Op 6 maart deden voor het eerst 15 deelnemers een profes-sioneel detective-examen. De geslaagden krcgen een bevvijs van succesvolle aflegging van het examen een licentie en een officiele detectivepas.
Economie Economie
Op 13 maart is het bedrijf Videm Krško verkocht voor 35,5 miljoen DM aan het Tsjechische bedrijf 1CEC, dat een dochteronderne-ming heeft in Ljubljana met dezelfde naam.
Het nu verkochte bedrijf was sinds april 1993 bankroet.
Van 13 t/m 15 maart bezochten managers van Japanse bed rij ven Slovenie. Dit was georganiseerd door GZS (Gospodarke Zbornica Slovenije) in samenvverking met JETRA (Japane-se External Trade Organization). De Japanners bezochten o.a. Vina Koper, Litostroj, Iskratel-Kranj en Elan. De managers waren van : Komatsu UK, Panasonic Eastern Europe, Hitachi Belgium, Yamaha Motors Austria, Toshiba Austria, Industrial Bank of Japan, en Mitsubishi Heavy Industries Austria.
Staking bij RTV Slovenija
Op maandag 18 maart werd door de journalisten van RTV-Slovenija gestaakt. Alleen de allerbelangrijkste informatie werd op Radio en TV doorgegeven. De staking had geen gevolg voor de nieuwsuitzendingen van POP-TV en TV3, die privezcnders zijn.
De staking ging over secundaire arbeidsvoorwaarden en loon. De staking duurde 2 dagen. Indien de directie van RTV-Slovenija niet akkoord gaat met de eisen zal op 16 april het werk opnieuw worden neergelegd.
Slovenie op financičle lijst
Het engelstalige financiele blad "Euromoney", maakte bekend dat Slovenie op de 38ste plaats van in totaal 160 landen staat op een lijst met economische vervvachtingen voor dit en het volgend jaar.
Alexander Vink
Mladinski dom Plešivcem
Hallo vrienden van Slovenie,
Hierbij een verhaaltje van een andere vriend van Slovenie. Ik, Mike Hermans, ga per 1 april werken in Slovenie. Ik ga dit doen voor de
organisatie 'Jugendgruppe Osteuropa Double Dutch’. Toen ik jong was droomde ik van een onbevvoond eiland. Helemaal op jezelf aangewezen zijn, dat leek mij wel wat. Het project vindt plaats op een berg zo’n 20 km. van Valenje, goed drie kwartier met de auto rijden. In de omgeving staan weliswaar een paar boerderijen maar die zijn alleen in de zomer bewoond. Er is mij verteld dat ik ±300 dagen alleen op de berg zal zijn (mijn onbewoonde eiland).
Jugendgruppe Osteuropa is een vertaling van Youth for Europe.
Dit overkoepelend orgaan wordt gesponsord door de Euro-pese Unie, en heeft tot doel jongeren samen te brengen uit 4 Europese landen, 2 EU-lidstaten en 2 'derde landen’. Het is de bedoeling dat zij hun kennis van cultuur, omgeving en geschiedenis uitvvisselen en hun saamhorigheidszin ontvvikkelen. In de vakantie van dit jaar komen de jongeren uit Rusland, Slovenie, Duitsland en Nederland. Het is voor mij een uitdaging om deze jongeren te leren naar elkaar te luisteren zonder geloofs- of lands-overtuiging. Ik hoop dat er tijdens deze vakantie concrete oplossingen komen voor de boeren in de omgeving en voor de infrastructuur. Tevens hoop ik dat er nieuwe vriendschappen ontstaan.
Het huis waar wij verblijven is nog niet helemaal af. Er ontbreken hier en daar nog stopcontacten, de lampjes hangen nog niet, hier en daar ontbreekt nog een deur en de meubelen zijn er nog niet. Ik ben hier
bezig om ±/5000,- bijeen te brengen voor een keukenuit-zet. De vakanties worden op de reiskosten na volledig vergoed door de Europese Unie. Voor alles buiten de vakantie zijn wij afhankelijk van donaties. Deze donaties komen op dit moment hoofdzakelijk van de kerk en ik wil gaan probe-ren om geld los te krijgen van het bedrijfsleven. De meubelen worden voor de volgende periode aangeschaft. De volgende vakantie is gepland van 23-5-’96 t/m 8-6-’96. Mochten er lezers zijn die enerzijds een donatie willen doen of anderzijds tussen de 15 en 25 jaar zijn die geinteresseerd zijn in een goedkope en mooie vakantie zoals hiervoor beschreven dan kun je altijd contact met mij opnemen. Tot zover mijn verhaaltje. Ik hoop dat ik in de toekomst net zo’n goede vriend van Slovenie zal zijn als jullie.
Mike Hermans
adres:
Mladinski dom pod Plešivcem t.a.v. Mike Hermans, Double Dutch Zgornji Razbor, Postfach 49 3325 Šoštanj, Slovenie tel: 00386-609-629551 fax: 00386-63-881130
De kerkelijke gezindheid van de Slovenen
Ik ben gevraagd om een stukje te schrijven over de kerkelijke gezindheid van de Slovenen. En dat doe ik maar al te graag.
Als je zegt dat Slovenie een katholiek land is, dan heb je gelijk. Toch is er meer over te zeggen. In 'Operation World" van Patrick Johnstone staat een aantal interessante
gegevens over Slovenie. In hct onderstaande overzicht vergelijk ik die met de situatie in Nederland.
	Slovenie		Nederland
Oppervlak	20.300 km2		41.800 km2
Bevolking	1.979.000		15.312.000
niet-gelovig/anders		17,5%	30,6%
Moslim		-	2,7%
Hindoe		-	1 %
Boeddhist		-	0,9%
Joods		-	0,1%
Christen		82,5%	64,7%
	- Rooms Katholiek	81 %	35,6%
	- Protestant	1,3%	28,3%
	- Orthodox	0,1%	-
	- Anders Katholiek	-	0,1%
	- Jehova’s Getuigen	0,8%	0,1%
en anderen
In aantallen kunnen we de protestanten in Slovenie nog verder uitsplit-sen.
Protestanten	totaal	leden
Luthersen	19.000	7.600
Zevende-dag Adventisten	5.100	3.300
Evangelisch/Pinksteren	1.000	600
Baptisten	500	300
Overigen	300	200
Verder kan nog opgemerkt worden dat de meeste protestanten voorko-men in het Oosten van Slovenie.
Al in 1584 vverd de bijbel vertaald in het Slo-veens. Slovenie werd daarmee de 12de natie ter wereld, die over een bijbel in de eigen landstaal beschikte. Toen was nog 85% van de bevolking protestant. Tijdens de contra-reformatie hebben de Rooms Katholieken vvederom de overhand gekregen.
Sinds december 1993 is er ook in Slovenie een bijbelgenootschap. De laatste vertaling van het Nieuwe testament dateert van 1984, de vertaling van het Oude Testament uit de zestiger jaren. In het voorjaar van 1992 vverden 15.000 bijbels gedrukt. Die waren na ruim 2 jaar uitverkocht. In november 1994 vverden 10.000 bijbels gedrukt, vvaarvan
8.000	met de deutero-kanonieke boeken. Dit jaar (1996) hoopt men een geheel nieuvve vertaling van de Bijbel uit te brengen.
Marco Dilvveg
(de schrijver is Slovenie coordinator van de Europese Evangelische Zending).
Slovenie voelt zich gepakt door Italie
Een korte vvandeling door het fraaie oude centrum van Ljubljana spreekt boekdelen. De straten en gevels zijn schoon, de etalages van de meeste vvinkels zien er aantrekkelijk uit en liggen vol prijzige luxe-artikelen. Zichtbare tekenen van armoede zijn vrijvvel niet te vinden in de ruim
300.000	invvoners tellende Slovecnse hoofdstad. De ronkende en vvalmende Trabantjes, oude Lada’s en Yugo’s die in vrijvvel elke Centraal- en Oosteuropese sleden nog altijd dcel uitmaken van het straatbeeld, zijn in geen velden of vvegen te bekennen. Het Sloveense autobestand bestaat vrijvvel geheel uit jonge Europese en Japanse middenklassers.
Het gaat de nog geen vijf jaar oude Republiek Slovenie duidelijk voor de vvind. Tervvijl de overige voormalige deelrepublieken van Joegoslavie moeizaam een uitvveg uit de vernietigende oorlogen in Bosnie en Kroatie
en de daarmee verbonden economische en sociale ellende zoeken, heeft Slovenie de erfenis van maarschalk Tito al lang en breed achter zich gelaten.
De Slovenen beseffen maar al te goed dat ze geluk hebben gehad. Toen het vvankelende federale Joegoslavie in 1991 uiteen spatte, doordat Slovenie en Kroatie zich onafhankelijk verklaarden, was dat het startsein voor bloedige oorlogen in Kroatie en later in Bosnie. Slovenie kwam er, na een tiendaags ’oorlogje’ met het Joegoslavische leger (63 doden, van wie vijftien Slovenen) achteraf gezien goed van af. "Vergeleken met wat er in Kroatie en Bosnie gebeurd is, kun je stellen dat we met de schrik zijn vrijgekomen en hooguit wat schrammen hebben opgelopen", zo stelt Ali Zerdin, een journalist die voor het onafhankelijke weekblad Mladina werkt.
Na de kortstondige euforie over de bereikte onafhankelijkheid zijn de Slovenen gewoon verder gegaan met wat ze altijd al deden: hard wer-ken. Slovenie was ten tijde van Tito al verrevveg de welvarendste deelrepubliek van Joegoslavie, het meest liberaal in economisch opzicht en het meest gericht op West-Europa. "Het gemiddelde inkomen lag hier twee maal zo hoog als het Joegoslavische gemiddelde en zelfs tien maal zo hoog als in de armste delen van het land. Die enorme verschillen en de onenigheid over de te volgen economische koers met Belgrado hebben mede geleid tot het uiteenvallen van Joegoslavie", zegt de journalist.
Het einde van Joegoslavie betekende voor de Sloveense economie een enorme klap. Ruim veertig procent van de afzetmarkt van het Sloveense bedrijfsleven was van de ene op de andere dag verdwenen. Maar na de moeilijke jaren ’92 en ’93 toen het nationale inkomen jaarlijks met mcer dan 20 procent daalde, lijkt Slovenie economisch gezonder dan ooit. Beste leerling
Vergeleken met andere Centraal- en Oosteuropese landen is Slovenie ongetwijfeld de beste leerling van de klas. De enige onvoldoende op het rapport is de hoge werkloosheid (ruim 14 procent), maar op alle andere
onderdelen scoort Slovenie hoog. Het inkomen per hoofd van de bevolking ligt ruim boven de 8000 dollar per jaar, de reele koopkracht ligt zelfs in de buurt van de 12.000 dollar per jaar.
De inflatie is ruim onder de tien procent be-land. Op al die fronten is Slovenie landen als Hongarije en Tsjechie, toch ook geen slechte Meerlingen’, ver vooruit. Slovenie beschikt bovendien over een stabiele regering, een pluriforme pers en behandelt haar minderheden voorbeeldig.
Wie met Sloveense journalisten, politici of economen praat, krijgt overal hetzelfde verhaal te boren:"We zijn klaar voor de Europese Unie." Volgens sommigen zou Slovenie zelfs al aan alle criteria voor de Europese Monetaire Unie kunnen voldoen, iets dat van menige EU-lidstaat niet bepaald gezegd kan vvorden. "De vergelijking met landen als Portugal en Griekenland kunnen we op veel punten doorstaan. Daar spiegelen we ons meer aan dan aan landen als Tsjechie en Hongarije", aldus Slava Partlič, commentator van het dagblad Delo.
Wat veel Slovenen steekt, is dat Slovenie ondanks al die goede rapport-cijfers nog altijd geen uitzicht heeft op het volwaardige lidmaatschap van de Europese Unie. Sterker nog: in de lange rij kandidaten voor toetreding tot de EU staat de 'beste leerling van de klas’ helemaal achteraan. Tervvijl aspirant-leden als Malta, Cyprus,
Hongarije, Tsjechie, Roemenie, Bulgarije en zelfs de drie Baltische staten al lang associatie-verdragen met de EU ondertekend hebben (de eerste slap op weg naar onderhandelingen over een volvvaardig lidmaatschap), wacht Slovenie nu al meer dan twee jaar op het tekenen van een associatieverdrag.
Oud zeer
De reden is simpel: Slovenie’s machtige buurman Italie ligt dvvars. Italie wil Slovenie pas toelaten tot de ’wachtkamer’ van de EU als Slovenie concessies doet op een terrein dat aan beide zijden van da gemeenschap-
pelijke grens zeer gevoelig ligt: dat van de zogenaamde ’Esuli’. Dat is de Italiaanse benaming voor de tienduizenden Italianen die na de Tvveede wereldoorlog Slovenie en Kroatie moesten verlaten omdat delen van Istrie en Dalmatie die tussen de twee wereldoorlogen onder Italie vielen, aan Joegoslavie werden toegewezen.
Italie stelt dat de tienduizenden Italianen die in 1945 moesten vluchten (de Slovenen gebruiken overigens de terminologie ’vrijwillig vertrokken’) alsnog financieel gecompenseerd moeten worden voor het verlies van hun eigendommen of het recht moeten krijgen die voor een zacht prijsje terug te kopen.
Een claim die bij de twee miljoen Slovenen de haren te berge doet rijzen.
Ali Zerdin begint zich duidelijk op te winden als het probleem te sprake komt. "Italie schildert de Esuli af als slachtoffers van het communisme en Tito, maar de historische werkelijkheid is heel anders. Grote delen van het huidige Slovenie en Kroatie kwamen na de Eerste Wereldoorlog in Italiaanse handen. Al in het begin van de jaren twintig zette Mussolini een ’Italianiseringscampagne’ van die gebieden in. Tienduizenden Slovenen konden vertrekken en hun plaats werd ingeno-men door Italiaanse fascisten. Dat zouden we nu ’etnische zuivering’ noemen", aldus Zerin. "Veel van die Esuli die na 1945 vertrokken, behoorden de harde kern van Mussolini’s aanhang en hebben hier vrese lij k huisgehouden", voegt hij eraan toe.
Dat Italie de gevoelige kvvestie nu weer aan de orde stelt, heeft volgens tal van Slovenen niet toevallig te maken met de verwarde binnenlandse politieke situatie in Italie. "Sinds 1992 spelen de Italiaanse neo-fascisten een belangrijke rol in de Italiaanse politiek. Sinds die tijd is de kvvestie weer opgerakeld, tervvijl daar helemaal geen grond voor is", zo meent ook Slava Partlič.
De kwestie van de 'Esuli’ is namelijk volkenrechtelijk gezien allang geregeld: In de jaren zeventig en tachtig hebben Italie en Joegoslavie een dikke streep onder het oude zeer gezet via de verdragen van Ossimo
en Rome. Daarin is ook de betaling van compensatie aan Italie vastge-legd.
Chantage
Zerdin en tal van andere Slovenen, minister van buitenlandse zaken Zoran Thaler incluis, spreken zonder al te veel omwegen van 'chantage’. "Slovenie wil graag zo snel mogelijk lid van de EU worden . We zijn er mentaal en economisch gezien klaar voor, meer dan wie ook. Maar Italie wil munt slaan uit onze ambitie om lid te vvorden en misbruikt haar vetorecht om conces-sies af te dvvingen", zo meent Ali Zerdin.
"We zijn bereid om een verzoenend gebaar te maken, maar van enige concessie kan geen sprake zijn", zo vervvoordt hij het Sloveense stand-punt. "Als dit soort methodes door de EU worden geaccepteerd, schep je bovendien een levensgevaarlijk precedent. Denk maar eens aan de Sudetenduitse kwestie of aan de miljoenen Duitsers die uit het huidige Polen verdreven zijn".
Hans Gertsen
* Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de regionale dagbladen en met toestemming overgenomen.
ŠPORT ŠPORT ŠPORT
December 95 Skispringen
De opening van het nieuvve spring seizoen op 8 december '95 in Vil-lach, Oostenrijk, was geen succes voor de Sloveense springers. Kladnik vvist de 30ste plaats te behalen, Žonta wcrd 46ste en Meglič kwam niel vcrder dan de 50ste plaats.
Op zaterdag 9 december werd gesprongen in Planica, bij Kranjska Gora en het drielanden punt van Slovenie, Italie en Oostenrijk. Ook dit werd
geen Sloveens succes.
Tijdens de wedstrijden van Chamonix op 16 december werd Franc 12de.
Skien
Vrouwen: De maand december begon uitstekend met op 7 december in Val d’Isere een 3de en op 8 dec. een 2de plaats voor de Sloveense Mojca Suhaldolc. De Super G op 7 dec ging wat minder voor de Sloveense dames. De resultaten waren: 35 Katja Koren, 36 Alenka Dovžan en 37 Urška Hrovat.
16 en 17 december verliepen wat beter. In St. Anton werd Suhadolc bij de afdaling 12e en maakten Hrovat (2de) en Koren (3de) van de slalom een Sloveens onderonsje.
Veysonnaz vormde het strijdperk op 20, 21 en 22 december. Koren was de beste Sloveense op zaterdag met een 42ste plaats. Op zondag behaal-de ze de 12e plek achter Hrovat op de llde en voor Suhadolc op de 20ste plaats. De 22ste was weer een goede dag: 2de Hrovat, 4de Koren en lOde Suhadolc.
De stand voor de vvereldbeker na 12 wedstrijden voor de Sloveense dames zag er als volgt uit: 8 Hrovat, 12 Suhadolc, 21 Koren en 78 Bračun.
De stand bij de Super G is: 6 Suhadolc, 18 Hrovat en 19 Koren.
De stand bij de slalom is: 2 Hrovat en 3 Koren.
Mannen: De start van het seizoen vvas wat minder goed. Op 19 december j.l. speelde zich een drama af in Madonna di Campiglio. Jure Košir zette bij de Iste afdaling de beste tijd neer voor Tomba op de 3de plaats. Tijdens de 2de afdaling was Tomba de sterkste maar probeerde Košir die tijd te verbeteren. 20 seconden voor de finish ging hij echter onderuit en verspeelde zijn kan-sen, nadat hij bij het tussenstation nog de beste tus-sentijd had. Wat een pech.
Košir viel vvederom in de tweede manche van de wedstrijden op donder-dag 21 december in Kranjska Gora. Wegens dichte mist moest de eerste afdaling, waarbij Jure Košir weer de snelste tijd had geskied, opnieuvv afgelegd vvorden. Tomba kwam niet opdagen, maar Košir viel op weg naar vvaarschijnlijk de snelste tijd. Kunc werd hier 19de en Koblar 20. Op vrijdag 22 december ging het heel wat beter. Košir werd 2de, Miklavž lOde, Kunc 18de en Vrhovik 27ste.
De stand op de wereldbeker voor de Sloveense mannen zag er op 22 december als volgt uit: 8 Jure Košir, 26 Mitja Kunc, 28 Miklavž, 72 Koblar, 73 Vrhovnik, 97 Brezavšek, 108 Rauter en 116 Mlekuž.
Bij de Super G is de stand: 12 Košir, 22 Kunc, en 29 Koblar.
Bij de slalom is na 4 van de 9 afdalingen Košir 3de, Miklavž 6de,
Kunc 13de en Vrhovnik 23ste.
Januari '96 IJshockey
Op vvoensdag 3 januari heeft Nederland met 10-0 verloren van Slovenje in Bled. Dit was een kvvalificatie vvedstrijd voor de wereldbeker in groep C1 (tot 20 jaar). de tussenstanden waren 5-0, 2-0, 3-0.
Skien
Vrouvven: Op 6 en 7 Januari was Maribor aan de beurt. De resultaten waren op de reuzenslalom: 5 Suhadolc, 20 Koren, en 28 Potisk-Ribič.
De slalom leverde op: een bde plaats voor Hrovat en een 12de voor Bokal.
Op 13 januari behaalden Hrovat een Iste en Bokal een lOde plaats bij de slalom in Garmisch-Partenkirchen.
Eind januari vvas de vvereldbeker stand: 12 Hrovat, 17 Suhadolc, 26 Koren, 52 Bokal, 94 Bračun en Potisk-Ribič.
Bij de reuzenslalom vvas de stand 8 Suhadolc, 22 Hrovat, 24 Koren en Bokal en 54 Potisk-Ribič.
Bij de slalom vvas de stand: 2 Hrovat, 9 Koren en 29 Bokal.
Mannen: 6 en 7 januari hebben zij in Flachau geskied. De Sloveense resultaten waren daar: Košir 15de en Kunc 19de op de reuzenslalom.
Een dag later werden Košir 3de, Miklavž 14de en Vrhovnik 19de op de slalom.
In Kitzbiihl werden deze drie op 14 januari in deželfde volgorde 3de, llde en 16de.
21 januari werd in Veysonnaz een Sloveense dag met voor Rene Mlekuž (met startnummer 64) een 2de en voor Miklavž een 5de plaats.
Standen voor de vvereldbeker; 11 Košir, 25 Miklavž, 37 Kunc, 60 Mlekuž, 70 Vrhovnik, 92 Koblar, 119 Brezavšček, 129 Rauter.
Bij de reuzenslalom: 12 Košir, 22 Kunc en 30 Koblar.
Bij de slalom: 3 Košir, 7 Miklavž, 21 Mlekuž, 23 Kunc en 27 Vrhovnik.
Februari
Skien
Vrouwen: Tijdens de vvereldkampioenschappen in Sierra Nevada op zaterdag 24 februari werd Urška Hrovat 3de in de slalom, N.Bokal werd lOde.
Stand om de vvereldbeker: 13 Hrovat, 18 Suhadolc, 30 Koren, 26 Bokal, 88 Potisk-Ribič en 100 Bračun.
Mannen: De slalom liep niet zo goed in Sierra Nevada. Miklavc werd 5de en Kunc 14de. Jure Košir was bij de eerste afdaling 4de, maar tijdens de tweede maakte hij een fout waarbij hij viel en zijn kans op een medaille verloor.
Skispringen
De Sloveense skispringer Urban Franc werd 3de in Taupiz/Bad Mit-terndorf in het vveekend van 10 februari.
Maart
Skien
Vrouwen: De eindstanden van de wereldbeker wedstrijden op 10 maart waren als volgt:
vvereldbeker: 14 Hrovat, 19 Suhadolc, 35 Koren, 49, Bokal, 92 Potisk-Ribič, 103 Bračun.
slalom: 2 Hrovat, 13 Koren, 22 Bokal, afdaling: 17 Sudaholc.
reuzenslalom: 10 Sudaholc, 20 Hrovat,27 Bokal, 56 Potisk-Ribič.
Mannen: Op de laatste dag van het seizoen vverden Košir en Miklavž nog net even 3de en 7de tijdens de slalom op 10 maart.
De eindstanden om de wereldbeker waren:13 Košir, 24 Miklavž, 49 Kunc, 67 Mlekuž, 74 Koblar.
slalom: 5 Košir, 6 Miklavž, 23 Mlekuž, 24 Kunc, 27 Vrhovnik, reuzenslalom: 17 Košir, 21 Kunc, 33 Koblar, 37 Brezavšček.
Skispringen
Tijdens de vvereldkampioenschappen van 1-3 maart in Lahti, Finland, zorgde Slovenie voor een sensatie. Op 1 maart vverd de 17-jarige Primož Peterka 3de, Gostiša 17de en Meglič 28ste. Op 2 maart sprong Peterka een nieuw record tijdens het springen voor landenteams. Hij sprong 127 m. Op zondag 3 maart werd Peterka 2de. Slovenie staat in het klasse-ment voor landen op de bde plaats, voor Zwitserland.
Atletiek
Tijdens de Europese Kampioenschappcn Indoor Atletiek in Stockholm kreeg de 25 jarige Slo-veense sprintster Jernej Perc op 9 maart brons op de sprint over 60 meter. Op 10 maart be-haalde de hordenloopster Brigitta Bukovec zilver op de 60 meter horden. Dit vvas voor de
eerste keer in de geschiedenis van de Sioveense indoor atletiek. Hiermee eindigde Slovenie op de 22ste plaatst van de 25 landen die medaiiles gewonnen hadden op deze EK indoor atletiek.
Biathlon
De 24 jarige Andreja Grašič, instructrice in het Sioveense leger, staat op dit moment 4de in de rangiijst voor de vvereldbeker.
Beroemde Slovenen op de tolarbiljetten Dr. France Prešeren
Vandaag zal ik proberen de belangrijkste gebeurtenissen en personen uit het leven van de belangrijkste Sioveense dichter, France Prešeren, te beschrijven. Daarnaast zal ik sommige, voor bepaalde periodes kenmer-kende gedichten in het kort voorstellen. Daarbij zal ik meer aandacht schenken aan de inhoud dan aan de vorm, al is de vorm zeker bij Prešeren net zo belangrijk.
Voor de Slovenen onder ons zal dat een opfrisbeurt over Prešeren zijn en ik hoop dat de Nederlanders op deze manier iets over onze meest geniale dichter zullen leren.
Dr. France Prešeren is geboren op 3 december 1800 in Vrba, een dorp in Gorenjska. Zijn familie had de bijnaam Ribič. Het geboortehuis bestaat nog steeds en is geopend voor bezoekers. Een interessant gege-ven is dat in de familie van Prešeren van zovvel de moeders als de vaders kant vele intellectuelen kende, de meesten van hen katholieke priesters. Prešeren heeft maar een paar kinderjaren in het ouderlijk huis doorgebracht; toen bij zeven jaar vvas heeft zijn oom Jožef, een priester in Dolenjska, hem bij zich genomen. Aldaar heeft Prešeren de basis-school bezocht. Daarna bezocht hij het Gymnasium in Ribnica en het Lyceum in Ljubljana. De familie verwachtte dat hij de traditie voort zou zetten om priester te vvorden. Tegen alle vervvachtingen in besloot hij in Wenen filosofie en rechten te gaan studeren. Zijn ouders hadden daar uiteindelijk wel begrip voor maar de ooms niet en hebben toen hun studietoelagen ingetrokken. Prešeren stond vanaf dat moment op zichzelf en nam allerlei baantjes. Zo vvas hij ook groepsleider in een internaat maar verloor zijn baan vvegens zijn liberale houding en bovendien las hij verboden literatuur. Hij heeft daarna veel moeite gehad met het zoeken naar een nieuvve betrekking.
De gedichten van Prešeren vertellen ons veel over zijn leven en zijn visie op het leven, zijn overtuigingen, de vrolijke en trieste gebeurte-nissen en ook de verhoudingen in de maatschappij: de klasseverschillen, de politiek, over de houding van de staat ten opzichte van Slovenen en Sloveen zijn. In die tijd gebeurt er veel op het gebied van de Sloveense taal. De spelling en grammatica krijgen vorm. Ook over deze verande-ringen lezen we in de gedichten van Prešeren. Prešeren is ervan over-tuigd dat de Sloveense taal zoals deze leeft tussen de mensen goed genoeg is om je diepste gedachten en emoties te kunnen uitdrukken. Dit in tegenstelling tot sommige conservatieve personen op taalkundig gebied. Sommige gedichten zijn voor niet-kenners moeilijk, onbegrijpe-lijk, donker. Weer andere gedichten vvakkeren de nationale trots en
bevvustzijn aan, of ze zijn grappig en stekelig. Toch verbergt ieder van die gedichten een stukje uit zijn persoonlijk leven en ervaringen. Hieruit blijkt hoe veelzijdig Prešeren is voor wat betreft de dichterlijke creativi-teit.
Tijdens zijn studie in Wenen las Prešeren in zijn vrije tijd vverken van klassieke dichters. Ook zelf begon hij in die tijd te dichten. Reeds zijn eerste gedichten getuigen van de grote genialiteit van Prešeren. Uit deze periode zijn behouden: vertaling van Lenora, Povodni mož (Waterman), Zvezdogledom (Aan sterrenkijkers), en Dekletom (Aan meiden). On-danks het feit dat het om de allereerste gedichten gaat, kan men absoluut niet spreken over beginnerspoezie. Als we als voorbeeld Povodni mož nemen. Dit is de eerste Sloveense ballade. Kenmerkend voor een ballade is dat het van oorsprong een danslied is geweest dat later een spannend en griezelig karakter kreeg. Het ondervverp voor dit gedicht heeft Prešeren overgenomen van een verhaal welke Valvasor in Das Ehre des
Hertogdums Krain reeds beschreef: Urška Šefer die erg........was is
meegenomen in Ljubljanica-rivier door de vvaterman - een \vatermonster met menselijk uiterlijk. Aan dit verhaaltje hangt een persoonlijke gebeurtenis: ook Prešeren is door een meisje afgevvezen. In deze ballade heeft Prešeren al haar kenmerken ondergebracht. Het dansritme herhaalt
zich door het hele gedicht. Het verhaal is naar het voorbeeld van een klassieke Griekse tragedie opgebouvvd, de spanning groeit totdat deze toppunt bereikt, vvaarna een ontknoping volgt. Dit gedicht is in ieder opzicht perfect en getuigt van een volmaakte verhouding tussen de vorm en de inhoud. Ook de latere gedichten bevvijzen dat Prešeren een mees-terlijke dichter is. Al zijn gedichten zijn inhoudelijk en formeel vol-maakt, zoals men dat bij de klassieke werken gevvend is.
Prešeren komt met de doctoraal in rechten terug naar Ljubljana in 1828. Zijn verzoeken om een zelfstandige advocatenkantoor te starten worden door de Oostenrijkse autoriteiten tot vijf maal toe afgewezen. Hij werkt zo als 'stagiair’ in een advocatenkantoor. Dit is kenmerkend voor de tijd vvaarin Prešeren leeft. Ambtelijke functies en belangrijke posten waren bekleed door de Oostenrijk-georienteerde burgers en mensen van adel-lijke afkomst. Pas zijn zesde aanvraag om als zelfstandige advocaat aan het werk te mogen is positief besloten. Prešeren mag een eigen advocatenkantoor openen in Kranj in 1846.
Prešeren heeft daarom een miserabel leven moeten leiden. Hij vvas teleurgesteld, verbitterd en woedend over de situatie waarin hij zich bevond. Al deze gevoelens heeft hij in zijn gedichten venverkt.
In Ljubljana raakte Prešeren bevriend met Matija Čop en Andrej Smole. Zij zijn zijn beste vrienden gevvorden. Juist aan zijn vriendschap met Čop hebben wij Slovenen de onschatbare vvaarde van Prešeren’s vverken te danken. Daarom lijkt het mij niet overbodig om de rol welke Čop speelde in Prešeren’s leven wat meer aandacht te geven.
Matija Čop is geboren in Žirovnica in 1797. Hij studeerde in Ljubljana en in Wenen. In Wenen is hij afgestudeerd in filologie. Hij vvas een ware intellectueel. Hij spraak en schrcef 19 talen vvaaronder alle slavi-sche talen. Hij heeft o.a. gedoceerd op de universiteit in Lvov in Polen.
In 1828 is hij naar Ljubljana gekomen vvaar hij bibliothecaris vverd in de Lyceum bibliotheek (nu nationalc- en universiteitsbibliotheek). Dit werk heeft hij gedaan tot zijn dood in 1835. Čop vvas geen gezelschapsmens.
Hij was heel rustig en serieus van nature. Trouwen is hem twee keer mislukt. Hij gaf zijn spaarcenten uit aan boeken en vvas een ware kenner van de kunst en in het bijzonder de literatuur van de antieke tijd tot aan zijn tijd (romantica). Doordat hij zo veel vreemde talen spraak kon hij alle vverken in de oorspronkelijke taal lezen. Dat maakte voor hem mogelijk dat hij de literaire vverken tot in de perfectie heeft kunnen leren kennen. In theoretisch opzicht behoorde hij tot de neo-romantische school. Hij was een voorstander van de klassieke harmonie waarbij de diepste gedachten en de meest verfijnde emoties in een perfecte vorm weergegeven werden. Bij Čop heeft Prešeren kennis gemaakt met alle dichtersvormen en regels die er waren. Čop vvas als een open boek. Vele malen hebben de tvvee vrienden lange gesprekken gevoerd. Niet alleen over de kunst en literatuur maar ook over ethische en politieke vraag-stukken. De rol van mentor die Čop op zich genomen had, is zijn groot-ste (niet geschreven) vverk. De Slovenen hebben tvvee mensen nodig gehad om hun literatuur tot aan het Europees niveau te laten rijzen. Prešeren had geen voorgangers. Hij heeft zich als eerste en als enige naar de top gevverkt.
De periode in Ljubljana tussen 1828 en 1833 is vol teleurstellingen. Prešeren kan geen carriere maken. In zijn gedicht "Slovo od mladosti" (Vaarvve! aan mijn jeugd) uit 1830 blikt hij tcrug op zijn jeugd. Hij had
er weinig leuke dingen in beleefd. Al vroeg is hij tot het besef gekomen dat in de maatschappij waarin hij leefde de menselijke kwaliteiten niet worden gewaardeerd (ze zijn als maagden zonder bruidsschat, die daardoor alleen zullen blijven), dat de mens net zo veel waard is als dat hij betaalt. Daarom mist hij nu op zijn dertigste zijn jeugd, al was het niet de leukste tijd. Maar toch, als je jong bent ben je sterker, je kunt dat allemaal beter verdragen en je blijft geloven in hetere tijden.
In "Glosa" vertelt Prešeren over het beroep als dichter. Het is niet echt verstandig om dichter te zijn. Van ouds al hebben de dichters een slecht leven gehad. Als voorbeeld geeft hij o.a. Homerus, Ovid, Dante. Mensen lachen de dichters uit. Hun openhartigheid en eerlijkheid tellen niet mee omdat ze daar materieel niet beter van kunnen worden. En toch houdt hij vol in dat waar hij in gelooft: vrije geest, vrijdenken, innerlijke rijkdom en de waarde van de dichterlijke missie.
"Sonetje nesreče" (Sonnetten van ongelukkigheid) uit 1832 getuigen over de onfortuinlijke levensloop van Prešeren die een dieptepunt bereikte. Prešeren zakte toen voor het rechter-examen, hij beseft dat hij geen thuis (ouderlijk huis) meer heeft, hij verbreekt zijn verloving, hij is zich bevvust over de scheve verhoudingen in de maatschappij. Sonetje nesreče bestaat uit 6 sonnetten vvaaraan Prešeren Memento Mori toe-voegt. Voor velen is dit het toppunt van Prešeren’s vverk. De sonnetten zijn vol van symboliek, de dichter beschrijft op unieke wijze zijn innerlijke gevechten en hevige emoties. Het eerste sonnet vvijdt hij aan Vrba, zijn geboortedorp. In het laatste sonnet komt hij tot de conclusie dat hij ondanks alles zijn eer moet vveten te behouden en moet blijven volhou-den in zijn leven. Het levensinstinct heeft gevvonnen. Prešeren geeft aan dat hij niet meer zal klagen, dat hij hard is gevvorden en ongevoelig. In Memento mori verdiept hij zich in de dood en de betrekkelijkheid van het leven.
Wordt vervolgd.
ZNAMENITI SLOVENCI NA TOLARSKIH BANKOVCIH
dr. France Prešeren
Danes je na vrsti predstavitev največjega slovenskega pesnika.
Za Slovence, ki bi si radi osvežili spomin in za Nizozemce, ki Prešerna še ne poznajo.
V sestavku, ki ga imate pred sabo, bom poskušala prikazati Prešernovo življenje, neketere dogodke in osebe iz Prešernovega življenja, ki so imele nanj velik vpliv. Poleg tega bom na kratko predstavila nekaj za posamezna obdobja značilnih pesmi. Pri tem se bom bolj posvetila vsebini kot pa obliki, čeprav oblike, ravno pri Prešernu, gotovo ne velja zanemarjati.
Dr. France Prešeren je rojen 3. decembra 1800 v Vrbi na Gorenjskem. Pesnikova rojstna hiša še vedno stoji in je odprta obiskovalcem. Prešernovi domačiji se je reklo pri Ribičevih. Zanimivo je, da je bilo v tej kmečki družini tako po mamini kot po očetovi strani, mnogo izobražencev, v glavnem duhovnikov. Prešeren je otroštvo le nekaj let preživel doma. Stric Jožef, ki je bil duhovnik na Dolenjskem v bližini Grosupelj, ga je kot sedemletnega dečka vzel k sebi. Prešeren je tam obiskoval osnovno šolo, nato gimnazijo v Ribnici in licej v Ljubljani. Bil je odličen dijak. Prešernovi so pričakovali, da bo France nadaljeval družinsko tradicijo in postal duhovnik. Proti pričakovanju svojcev pa se je Prešeren odločil za študij filozofije in prava na Dunaju. To sporoči
Dl. FRANCE PREŠEREN — slovenila pesmi (J. XI!. 16(10 — 6. II 1849;
domov šele po nekaj mesecih študija. Starši to razumejo, strici pa ne in mu ukinejo denarno podporo. Prešeren si nato pomaga sam. Našel si je službo vzgojitelja v zavodu. Zaradi svojih liberalnih nazorov in branja prepovedanih del, pa je to služo izgubil in imel težave pri iskanju nove. Napredni svobodnjaški duh ga spremlja nato še vse življenje.
Prešernove pesmi nam povedo mnogo o njegovem življenju, nazorih, veselih in žalostnih dogodkih pa tudi o razmerah v tedanji družbi, politiki, o družbenih slojih in odnosu države do Slovencev in slovenstva. Posebno mesto pa imajo tedanji, za slovenski jezik zelo vplivni, dogodki na literarnem in jezikoslovnem področju. V Prešernovem času se je razvijala slovenska pisana beseda, izbruhnila sta črkarska pravda in abecedni boj. Prešeren je uporabljal slovenski jezik preprostega človeka, ki je bil po njegovem mnenju dovolj bogat in primeren, da je z njim lahko izpovedoval najzapletenejše misli. Pesnikovo delo je naj lepši dokaz za to trditev. S tem se je napredni Prešeren razlikoval od mnogih starokopitnih literatov in drugih, ki so se ukvarjali s pisano besedo in poskušali slovenski jezik izumetničiti.
Vsebinsko so Prešernove pesnitve za nepoznavalca včasih težke, nerazumljive, mračne. Druge pesmi nam vzbujajo ponos in narodno zavest,
nekatere so šaljive in celo zbadljive. Venadar pa se v vsaki od njih skriva košček Prešernovega življenja in njegovih osebnih izkušenj. To nam kaže, kako raznovrsten je Prešeren v svojem ustvarjanju in kako blizu življenja stoji.
Že za časa študija na Dunaju je Prešeren v prostem času mnogo bral in spoznaval evropsko literaturo. V dunajska leta segajo tudi začetki njegovega pesnikovanja. Iz tega obdobja so se ohranile: prevod Lenore, Povodni mož, Zvezdogledom in Dekletom. Klub temu, da te pesmi sodijo v začetek pesnikovega ustvarjanja, jih ne moremo imenovalci začetniške.
Poglejmo na primer Povodnega moža. To je prva slovenska balada. Zančilno za pesničko balado je, da je prvotno plesna pesem, ki pa je kasneje dobila mračni in grozljiv značaj. Snov, ki tvori vsebino je Prešeren povzel po dogodku, ki ga je že Valvasor opisal v Slavi Vojvodine Kranjske. Urško Sefer je zaradi prevzetnosti s seboj v Ljubljanico odnesel povodni mož. Prešeren je tej zgodbi dodal še osebno doživetje, tudi njega je namreč dekle zavrnilo. Prešeren je v tej baladi združil vse njene zančilnosti. Plesni ritem se neprestano ponavlja, zgodba pa se po vzoru klasične grške tragedije po zasnovi, zapletu, prepobratu in razpletu napeto stopnjuje do zakljčnega momenta. Pesem je v vsakem pogledu izredno dovršena in se odlikuje s popolno skladnostjo forme in vsebine. Tudi kasnejše pesnitve dokazujejo, da je bil Prešeren neprekosljiv. Njegove pesmi so oblikovno in vsebinsko popolne, tako kot je to značilno za klasične pesnitve.
Prešeren se kot doktor prava vrne v Ljubljano leta 1828. Njegove prošnje za samostojno odvokaturo so od avstrijskih oblasti vsakič zavrnjene. Tudi državne službe ne dobi. Tako dela kot odvetniški pripravnik. To je zančilno za čas v katerem živi Prešeren. Državne službe in pomembne položaje so takrat dobivali nemčurji in pripadniki plemstva. Sele po šesti prošnji je dobil Prešeren leta 1846 odvetniško mesto v
Kranju.
Prešeren je tako živel bedno življenje. Postal je zagrenjen. Razočaranost in razjarjenost nad položajem je razbrati iz mnogih njegovih pesmi. V Ljubljani se je Prešeren družil s Matijo Čopom in Andrejem Smoletom, ki sta postala njegova najboljša prijatelja.
Prav prijateljstvo z Matijo Čopom je tisto, čemur se imamo Slovenci zahvaliti za bogstvo Prešernovih poezij. Zato ni odveč da nekoliko vrstic posvetim Čopovi vlogi v Prešernovem življenju. Matija Čop je rojen v Žirovnici 1797. leta. Šolal se je v Ljubljani in na Dunaju, kjer je študiral filologijo. Matija Čop je bil velik izobraženec. Govoril in pisal je 19 jezikov, med drugimi vse slovanske. Nekaj časa je predaval na univerzi v Lvovu na Poljskem. V Ljubljano je prišel istočasno kot Prešeren leta 1828, kjer je dobi mesto knjižničarja v licejski knjižnici (danes NUK). To službo ima do svoje prerane smrti leta 1835. Bil je tih in nedružaben mož. Ženitev se mu je dvakrat ponesrečila. Svoje prihranke izdaja za knjige. Bil je pozanvalec vse umetnosti, posebej še literature od antike do romantike. Znanje tujih jezikov mu je omogočilo, da je literarna dela bral v izvirnikih in jih tako poznal do podtankosti. Poznal je vse pesniške zvrsti. V toreticnem pogledu je bil učenec novoromantične šole, ki zagovarja klasično harmonijo: globoke misli in nežna čustva posredovati v dovršeni obliki. Nekakšna zmes klasike in romantike torej. Prešeren se je preko Čopa spoznal z vsemi zakonitostimi pesniških zvrsti, Čop je bil kot odprta knjiga iz katere je Prešeren črpal znanje o evropski književnosti in umetnosti. Mnogokrat sta skupaj razpravljala, ne le o literaturi in pesništvu, marveč tudi o estetskih in političnih vprašanjih. Mentorska vloga Čopa je njegovo najpomembnejše (nenapisano) delo. Slovencem je bilo treba dveh ljudi, da se je literatura povzpela na raven drugih evropskih narodov. Prešeren je bil brez predhodnikov. S Čopovo pomočjo pa se je kot meteor pojavil na nebu. Njegovo delo, ki obsega toliko različnih zvrsti lirskega in epskega pesništva pomeni prvi vzpon in doslej največji dosežek slovenske poezije.
Prešernovo ljubljansko obdobje met leti 1828 en 1833 je polno razočaranj. Poklicno ne uspe. V pesmi Slovo od mladosti iz leta 1830 gleda kot tridesetletnik nazaj na svojo mladost, ki mu je le malo lepega prinesla. Že zgodaj je spoznal, da v tedanji družbi človeške vrednote kaj malo veljajo in so kot device brez dote, da človek toliko velja kot plača. Ko si mlad to vse lažje prenašaš in zidaš gradove v oblakih. Zato pogreša mladost, čeprav nelepo. Pogreša čas, ko mu je bilo breme življenja laže nositi in je še verjel, da je lepše življenje dosegljivo:
"Zato, mladost, po tvoji temni zarji srce zdihvalo bo mi, Bog te obvar-
ji!"
V Glosi pripoveduje Prešeren o pesniškem poklicu. Da ni pametno biti pesnik: "slep je kdor se s petjem ukvarja". Že od nekdaj se pesnikom slabo godi, kot primer poda Homerja, Ovida, Danteja, Servantesa. Ljudje se posmehujejo poetom, tudi Kranjec mu osle kaže. Njih odkritosrčnost in ostale vrline ne veljajo, ker nimajo denarnega bogastva. "On živi, umrje brez dnarja". In kljub temu vztraja v tem, v kar verjame: svobodomiseln duh, notranje bogastvo, vrednost pesniškega poslanstva.
Vso globino Prešernovih razočaranj nosi Sonetje nesreče (1832). Prešeren slabo opravi sodnijski izpit, spozna da je dom zanj izgubljen, razdre zaroko s Klunovo Kajetane, spoznanje o absurdi urejenosti družbe. Prešeren se zave, da mora kljub temu dostojanstveno vztrajati. Sonetje nesreče sestavlja 6 sonetov katerim Prešeren pridruži še Memen-to Mori, ki govori o smrti in o minljivosti življenja. Po mnenju mnogih je to višek Prešernove poezije. Soneti so polni simbolike in prispodob, s katerimi Prešeren opisuje svoje stiske in najglobja čustva. Prvi sonet je posvečen Vrbi. V šestem sonetu prikaže svoje osveščenje, zavest, da mora kjub vsemu vztrajati. Življenjski nagon je zmagal, ne bo več tožil marveč bo trden in neobčutlijv.
Prihodnjič drugi del.
Kuhajmo z Bojanom
Potica
Približujejo se Velikonočni prazniki in prepričan sem, da se prav vsi spominjamo tistih pranikov, ko je sonce sijalo, toplo je bilo, vsa okolica je bila v zelenju in vsepovsod so rože cvetele.
Doma smo otroci barvali pirhe v vsemogočih pisanih barvah, mama pa je kuhala šunko in pekla orehovo potico.
Vsa hiša je dišala po Veliki noči.
Danes bomo tudi mi pekli, da se s pomočjo orehove potice vrnemo v najlepša leta našega življenja in v najlepšo deželo na svetu.
Za orehovo potico potrebujemo: za testo:	1/2 kg moke
4 d kg svežega kvasa eno jajce
mlačnega mleka po potrebi košček masla ali margarine
za nadev: 450 d kg zmletih orehov 20 dkg sladkorja v prahu
3 dkg drobtin nožno konico kave naribano lupino majhne limone 2,5 dl zelo tople sladke smetane 2 jajci
10 dkg v rumu namočenih rozin
Najprej zmesemo testo in ga pokritega z vlažno krpo pustimo pol ure da vzhaja. Testu smo seveda zaradi boljšega ukusa dodali 2 jedilni žlici ruma.
Medtem smo zmleli orehe, jim dodali sladkor v prahu, 3 dkg drobtin in vse ostale dodatke, vse skupaj pa prelijemo z zelo toplo smetano in pridamo rum in v njemu namočene rozine. Nazadnje vmešamo še dva rumenjaka in sneg dveh beljakov.
Posodo, v kateri bomo pekli potico, dobro namažemo z margarino in jo potresemo z drobtinami. V približno pol centimetra debelo razvaljano testo (na prtu potresenem z moko) nanesemo nadev in potico zvijemo. Položeno v posodi za peko jo prebodemo enkrat ali dvakrat z vilicami, da med peko ne razpoka. Pečemo jo v pečici približnol uro do 1 uro in 15 minut in to na temperaturi 175* C. Pečeno potico potresemo s sladkorjem v prahu in jo narezano ponudimo.
Želim Vam dober tek en prijetne praznike!
Koken met Bojan
Potica
Pasen is al weer enige tijd gele-den maar ik weet het zeker, dat wij allemaal nog steeds goed weten, hoe het toen met Pasen was, toen de zon scheen en het warm was, buiten was alles groen en alle bloe-men stonden in de bloei. Wij, kinder-en stonden thuis paaseieren te verven in alle mogelijke kleuren en onze moe-ders vvaren hammetjes aan het koken en potica (walnotengebak) aan het baken.
Het hele huis rook naar Pasen.
Ook vvij gaan vandaag bakken en met de potica zullen we teruggaan naar de mooiste jaren van ons leven en naar het mooiste land van heel de wereld.
Voor de potica hebben we het volgende nodig: voor het deeg:	1/2 kg bloem
4 dkg gist een ei
lauwe melk (zo veel als nodig) stukje boter of margarine
voor de vulling: 4,5 ons gemalen vvalnoten
2	ons basterdsuiker
3	dkg paneermeel mespunt koffie
schaafsel van een kleine citroen
2,5 dl zeer warme ongeklopte slagroom 2 eieren
1 ons in rum gevveekte rozijnen
Eerst kneden we het deeg en laten dit, afgedekt met een vochtige theedoek, rijzen in een warme ruimte. Om het deeg een meer edele smaak te geven, voegen we tijdens het kneden 2 eetlepels rum toe.
Intussen hebben we de vvalnoten gemalen, aan de noten hebben we 3 dkg basterdsuiker en alle andere ingredienten toegevoegd. Dit mengsel overgieten we vervolgens met de zeer vvarme slagroom en de rum met de daarin gevveekte rozijnen. Als Iaatste roeren we er tvvee eierdooiers en stijfgeklopt eivvit van de tvvee eieren doorheen.
De braadslede smeren we vervolgens goed in met de margarine en be-strooien het met het paneermeel. Op het tot een 1/2 cm dik uitgerolde deeg (op een met bloem bestrooid tafelkleed) smeren we de vulling uit . Vervolgens rollen we de potica op tot een dikke worst en leggen deze in de braadslede. Met een dunne vork prikken we een- tot tvveemaal in de potica om barsten te voorkomen. In de voorvervvarmde oven (175* C) bakken we de potica gaar in 1 a 1 uur en 15 min. gaar. De potica bestrooien we met basterdsuiker en we serveren hem gesneden in dikke plakken.
Ik wens U smakelijk eten!
Tentoonstelling KINDEROGEN GETUIGEN
Op 19 april j.l. is in Tilburg de tentoonstelling KINDEROGEN GETUIGEN geopend. Deze tentoonstelling van kindertekeningen is samenge-steld door Emil Robert Tanay, hoogleraar aan de School voor Beeldende Kunst van de Universiteit van Zagreb.
Tanay heeft in Zagreb en in Mostar gevverkt met kinderen uit de
oorlogsgebieden van Bosnie-Hercegovina om hen te helpen de oorlog enigszins van zich af te laten tekenen, maar tegelijkertijd ook om hun creativiteit opnieuw aan te boren. De tentoongestelde werken deden mij de rillingen over de rug lopen. Iedere tekening heeft zijn eigen verhaal en toont vvaar de kinderen doorheen gegaan zijn, en nog doorheen gaan. Vele van de kinderen waren zelfs niet in staat om over de oorlog te pralen, maar kregen d.m.v. het tekenen een uitvveg voor hun gevoelens. Een aantal vaste patronen zijn te herkennen, zoals veel stippen en punten die de kogelinslagen verbeelden, vliegtuigen en tanks, en enge beesten die de angst van kinderen in hun dromen weergeven. Je vvordt er gewoon stil van als je je bedenkt vvelke betekenis overal achter zit. Omdat Tanay al een tijd met deze kinderen uit vluchtelingen kampen in Kroatie en Bosnie Hercegovina heeft gevverkt, kan hij ook een "vooruit-gang" pcr kind aangeven in het kunnen uiten van gevoelens. Een groot aantal kinderen is weer gaan pralen of is kleuren gaan gebruiken i.p.v. het zwart dat ze voorheen steeds kožen. Er komt vveer vvat hoop in de tekeningen.
Deze tentoonstelling is nog te bezichtigen tot en met 15 mei en is vrij toegankelijk voor iedereen. Speciaal leerlingen van de basisschool en van de middelbare school, en mensen met speciale interesse in de oorlogsgebieden van Kroatie en Bosnie-Hercegovina, vvorden uitgeno-digd tot het bezoeken van deze tentoonstelling. (Aan iedereen wordt gevraagd ongebruikte teken- en schildermaterialen te doneren.)
De tentoonstelling is dus nog te zien tot en met 15 mei van 9.00 uur tot 17.00 uur op vverkdagen, in het Mollerinstituut, Pyreneenweg 3 te Tilburg (makkelijk vanaf de snelvveg te bereiken). Ook is de hele collectic in een schitterend boek gepubliceerd dat voor /25,- te koop is.
Voor meer informatie over bovenstaande kuni u bellen met Gerard van den Heuvel:	tel :overdag 013- 539 4278
:’s avonds 013- 518 1441
Professioneel en toch de goedkoopste.
Zwart/wit kopieen, fullcolor kopieen van fotokwaliteit. Ook voor al uw drukwerk.
Printing on Demand op onze Docutech.
Haal- en brengservice*
Tel: (071) 514 95 55 Fax: (071) 512 21 71
Vereniging Vrienden van Slovenie: Wat u moet wctcn!
De Vereniging Vrienden van Slovenie is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Slovenie is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, welke zich ten doel steli met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenvverking tussen Neder-land en Slovenie resp. Nederlandcrs en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te initieren te onderhouden. De Vereniging beschouwt zichzelf als de gceigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlandcrs en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetings-plaats zijn voor de Slovenen in Nederland.
(uit artikel 2 van de Statuten)
Bestuur		
Voorzitter		
Siem Edink	Bojan Gorički	Stian J. Krook
Otterlaan 13	Bcethovenstraat 19	Blocmistenlaan 48
2623 C V Delfi	4536 AG Terneuzen	2313 BB Leiden
tel: 015-2562010	tel: 0115-613722	tel: 071-5144233
Marjeta Tomšič		Vesna Marolt
Van Doesburgstr. 34		Van ileit Stocadestr. 22-1
3822 ER Amersloort		1073 J D Amsterdam
tel: 033-4562575		tel: 033-4562575
a
UW VAKANTIELAND AAN DE ZONZUDE VAN DE ALPEN
Verkeersburo Slovenie Postbus 7105 NL-4330 GC Middelburg Tel.: 01180-35790 Fax : 01180-39205