OCENE - POROČILA - ZAPISKI - GRADIVO
ZNAČAJ INTEGRATIVNE I INSTRUMENTALNE ORIJENTACIJE PRI IZBORU SLOVENACKOG JEZIKA KAO STRANOG
1. Uvod
1.1. Integrativna i instrumentalna orijentacija - teorijski okvir
U poslednjih nekoliko decenija motivacija ima centralnu ulogu u empirijskim istraživanjima i teorijskom radu u okviru konteksta učenja stranog jezika. Motivacija predstavlja jednu od najkompleksnijih varijabli korišcenih za osvetljavanje individulanih razlika u učenju i izboru stranoga jezika (Vaezi 2008: 54).
Vrlo značajnu ulogu u istraživanju motivacije u učenju drugogjezika ima Gardnerova teorija motivacije. Pregledavši literaturu dostupnu u oblasti motivacije učenika za učenjem stranog jezika, uočili smo da mnoge studije upravo koriste Gardnerov socioedu-kativni koncept, što potkrepljuje značaj njegovog rada u ovoj oblasti.
Mi cemo se u našem radu fokusirati samo na jednu varijablu iz Gardnerovog soci-oedukativnog modela. Naime, usredsredicemo se na orijentaciju tj. razloge studenata pri izboru jezika kao stranog jezika, u našem slučaju slovenačkog. Dakle, to je jedan faktor u njegovom modelu koji utiče na motivaciju1 studenata za ucenje jednog jezika i, u krajnjem, na sam uspeh u njegovom savladavanju. Ostale varijable koje utiču na motivaciju, a koje necemo uzeti u obzir u ovom istraživanju, jesu stavovi prema okol-nostima učenja, talenat, strategije u učenju jezika, nelagodnost, samopouzdanje itd.
Prema Gardnerovoj teoriji, razlozi za učenje stranog jezika mogu biti instrumentalne ili integrativne prirode.
Integartivna orijentacija odslikava istinsko intertesovanje za učenje drugog jezika radi približavanja drugoj jezičkoj zajednici. Ovo podrazumeva poštovanje i otvorenost prema drugim kulturnim grupama i načinima života. Kod ekstremnih slučajeva do-lazi čak i do potpune identifikacije sa odredenom govornom zajednicom. Buduci da integrativnost uključuje emocionalnu identifikaciju sa drugom kulturnom grupom, ona se u socioedukativnom modelu reflektuje u integrativnoj orijentaciji prema učenju drugog jezika, tj. pozitivnom stavu prema odredenoj jezičkoj zajednici i uopšte otvorenosti prema ostalim grupama (tj. odsustvu etnocentrizma) (Gardner 2001: 4).
Instrumentalna orijentacija reflektuje pragmatičke, utilitarne motive za učenje nekog stranog jezika. Ona se odlikuje željom da se ostvari društveno priznanje ili ekonomski napredak putem znanja stranog jezika. Instrumentalni razlozi za učenje stranih jezika mogu biti, na primer, bolji posao, bolji status, lični uspeh, dobijanje stipendije, lični nepredak ili osnovna sigurnost i opstanak (Baker 1992: 32).
Dakle, integrativna orijentacija predstavlja razloge za učenje drugog jezika u koji-ma je istaknuta identifikacije sa odredenom zajednicom, a instrumentalna orijentacija,
1 U socioedukativnom modelu, motivacija za učenjem drugog jezika se sastoji iz tri elementa. Prvo, motiv-isani pojedinci ulažu trud u učenje jezika, potom, oni žele da postignu cilj, i , na kraju, uživaju u učenju jezika.
s druge strane, predstavlja praktične razloge za učenje jezika, gde ne postoji interes za socijalnim približavanjem jezičkoj zajednici (Masgoret, Gardner 2003: 174 - 175).
Orijentacije ne moraju nužno biti povezane sa motivacijom. Naime, neko može biti integrativno orijentisan ali ne mora biti motivisan da uči strani jezik. Slična je situacija i sa onima koji su instrumentalno orijentisani. U Gardnerovom modelu, faktor koji je direktno povezan sa uspehom jeste motivacija (Masgoret, Gardner 2003: 175). Dakle, orijentacije mogu eventualno samo doprineti motivaciji učenika da uči jedan jezik.
Bejker navodi da večina istraživača koja je merila instrumentalnu i integrativnu orijentaciju smatra da su integrativno orijentisani učenici uspešniji u učenju stranoga jezika od onih instrumentalno orijentisanih (Baker 1993: 33-34).
Valjano je još napomenuti da integrativna i instrumentalna orijentacija nisu neop-hodno medusobno isključive. Postoji mogučnost postojanja obe orijentacije u isto vreme. Jedna osoba može biti motivisana obema orijentacijama različitim intenzitetom. Na primer, ako neko uči jezik sa primarnim razlogom da postane deo grupe koja taj jezik govori, može takode verovati da če inegracija u novu grupu doprineti njegovom ličnom napretku ili če mu čak pomoči da se uzdigne na društvenoj lestvici. Dakle, po-stoji tendencija da su razultati koji se tiču integrativne orijentacije u značajnoj korelaciji sa rezultatima instrumentalne orijentacije (Gardner 2001: 8). Sigurno je razumljivo da če pojedinci koji su mislili da su integrativni razlozi relevantni za njihovo učenje slovenačkog, takode i instrumentalne razloge uzeti u obzir. I, s druge strane, pojedinci koji smatraju da im nije važno učenje slovenački iz instrumentalnih razloga, isto ose-čaju o integrativnim razlozima. Visok stepen korelacije izmedu ove dve klase razloga jednostavno ukazuje na to da ni jedna klasa razloga nije nezavisna.
1.2.	Predmet i zadaci istraživanja
Ovo isrtaživanje okrenuto je ka ispitivanju razloga studenata za izbor slovenačkog jezika kao stranog i njihivom odnosu prema jezicima bivše Jugoslavije.
Primarni cilj ove studije jeste da se izmeri integrativna i instrumentalna orijentacija studenata pri izboru slovenačkog kao stranog. U analizi grade nastoji se proveriti hipoteza da li postoje razlike u prirodi razloga za učenje slovenačkog jezika medu ispitanicima različitog pola i mesta studiranja. S obzirom na to da je ispitivanje ovakog tipa veoma važno za pravljenje strategije promovisanja slovanečkog jezika i modifikovanje same nastave, posebno mesto u ovome radu imače takav primenjenolingvistički pristup.
Pored toga, zadatak nam je da proverimo status jezika bivše Jugoslavije u svesti studenata i ispitamo koji je jezik popularniji medu studentima u Srbiji - makedonski ili slovenačkog, kao jedina dva strukturno različita jezika od srpskog. Kod ispiti-vanja popularnosti ova dva jezika proverili smo da li postoji razlike u izboru jezika medu informatorima različitog pola i mesta studiranja.
1.3.	Metode, korpus i ispitanici
Za relevantnost i pouzdanost samog istraživanja od presudne su važnosti ispitancici, tačnije kriterijum njihove selekcije. U ovom radu isptituju se orijentacije
188 studenata jezika iz Novog Sada i Beograda2. Kako bi se dobili relevantni podaci o njihovim stavovima, u istraživanje su uključeni informatori različitog pola.
U studiji se koristi upitnik, u koji je uključeno 15 pitanja o stavovima prema jezicima nekadašnje Jugoslavije. Buduci da je naš zadatak ispitivanje izbora stranog jezika i razloga za takav izbor, ovde cemo se fokusirati samo na pitanja koja se toga tiču. Dakle, od 15 pitanja predmet naše pažnje bice samo 3, koja se tiču izbora stranog jezika i razloga takve odluke. Analizirana pitanja su otvorena i zatvorena. Otvorena pitanja su sa slobodnim odgovorima, dok zatvorena pitanja postoje u dve varijante, dihotomna i pitanja sa višesturkim odogovorom. Polazeci od pretpostavke da ce odgovori ispitanika zavisiti od njihovih individualnih karakteristika kao što su pol i mesto studiranja, dva pitanja (izbor izmedu slovenačkog i makedonskog i razlozi za izbor slovenačkog) cemo analizirali koristeci ove dva parametra. Odgovore na sva tri pitanja analizirali smo tehnikom izračunavanja procenta, a rezultate dijagramski predstavili.
2. Rezultati istraživanja
2.1. Status jezika bivše Jugoslavije u svesti studenata
Študenti su imali sledeci zadatak: Odponudenih jezika nulom (0) označite jezike koje nikada ne biste študirali, jedinicom (1) jezik koji biste rado študirali kao glavni
predmet i dvojkom (2) jezik koji biste študirali kao drugi/pomocni:___bošnjački,
_ makedonski,___slovenački,___hrvatski,___črnogorski.
U dijagramu 1 predstavljeni su rezultati odnosa studenata prema učenju jezika nekadašnje Jugoslavije. U Dijagramu je predstavljeno pet jezika u okviru kojih se nalaze procenti studenata koji bi svaki od jezika izabrali kao glavni predmet, potom kao pomocni i, na kraju, procenti studenata koji odredeni jezik nikada ne bi studirali. Pri analizi ovog pitanja rezultate nismo ukrstili s parametrom pola i mesta studiranja isptitanika, buduci da su ti rezultati u analizi ovog pitanja irelevantni.
■ glavni predmet ■ pomočni predmet ■ ne bih studirao/la
85%	84%
makedonski slovenački hrvatski bošnjački črnogorski
Dijagram 1: Odnos studenata prema učenju jezika bivše Jugoslavije
2 Ispitivanje je sprovedeno 2011. godine.
Krenučemo od slovenačkog i makedonskog, koji predstavljaju jedina dva strukturno različita jezika u odnosu na srpski. Dakle, od ukupnog broja ispitanika 36% študiralo bi makedonski kao glavni predmet a 34% slovenački, 47% bi studiralo slo-venački kao pomočni a 46% makedonski, dok 19% nikad ne bi studiralo slovenački a 18% makedonski.
Pored srpskog, hrvatski, bošnjački i, odskora, črnogorski, jesu jezici koji su nastali kao rezultat raspada SFRJ. Što se tiče same strukture navedenih jezika oni predstavljaju jedan jezik, koji se u jedinstvenoj državi zvao srpskohrvatskim. Raspadom SFRJ i formiranjem posebnih država, srpskohrvatski se razlaže ne četiri jezika, srpski, hrvatski, bošnjački i črnogorski. Ovakvo stanje možemo opisati kao nastojanje nacionalnih jezičkih politika četiri države da formiraju odelite jezike, uprkos struk-turnoj jednakosti. Drugim rečima, iz lingvitičke perspektive to je i dalje jedan jezik, dok iz političke to predstavlja 4 jezika.
Rezultati u pogledu ovih jezika su sledeči: kao glavni predmet 8% je izabralo hrvatski, 2% bošnjački i 4% črnogorski. Kao pomočni predmet, od ukupnog broja ispitanika hrvatski bi studiralo 22%, bošnjački 13% i črnogorski 12%. Procenat participanata koji nikada ne bi študirali hrvatski iznosi 70, dok je taj procenat kod bošnjačkog (85%) i crnogorskog (84%) skoro jednak.
Rezultati dobijeni u upitniku potvrdili su naša očekivanja. Naime, največa zainte-resovanost medu informatorima postoji za slovenački i makedonski, što je razumljivo buduči da ih oni smatraju drugačijim od srpskog jezika, te su im oni stoga privlačniji za učenje. Još jedan razlog se može smatrati relevantnim, a to je izostanak direktnih sukoba izmedu Srbije, s jedne strane, i Makedonije i Slovenije, s druge, tokom jugo-slovenskog gradanskog rata u poslednjoj deceniji XX veka, pa ne postoji animozitet prema narodu i njihovoj kulturi, u okviru koje spada i jezik. S druge strane, u svesti studenata hrvatski, bošnjački i crnogorski ne predstavljaju posebne jezike, te se zato velik procenat ispitanika ne odlučuje za njih. Besmisleno je studirati jezik koji znaš, koji nije toliko diferenciran da zavreduje pažnju. Medutim, to ne podrazumeva da oni te jezike smatraju srpskim. U slučaju najpre hrvatskog, ali i bošnjačkog jezika slaboj zainteresovanosti doprinose i sečanja na sukobe iz gradanskog rata, jer ne postoji istorijska distanca.
2.2. Slovenački ili makedonski
Kod pitanja Izmedu makedonskog i slovenačkog vi biste se odlučili za studije
__________. ispitanici treba da se opredele za jedan od dvaju ponudenih jezika.
Dakle, da se odluče koji bi jezik studirali - makedonski ili slovenački. Pitanje je u ovom slučaju samo hipotetičko, buduči da su participanti več studenti nekog jezika.
Pre nego što ukrstimo podatke o izboru jezika sa polom i mestom studiranja, iznečemo rezultate odgovora svih ispitanika (dijagram 2). Iako procentualna razlika nije toliko drastična, ona nije zanemarljiva. Naime, rezultati pokazuju da je veči procenat studenata izabrao makedonski (56%).
Dijagram 2: Izbor jezika medu svim studentima
U polnoj varijaciji postoji statistički značajna diferenciacija izmedu muške i ženske grupe u pogledu jezičke preferencije. Naime, muškarci su se u večoj meri opredelili za slovenački (63%) nego za makedonski (37%), dok, s druge strane, žene pre biraju makedonski (58%).
Ovakvo razilaženje muškog i ženskog pola u pogledu preferencije jezika mogli bismo povezati sa medijskom prevalencijom zastopnika makedonske kulture, koju uglavnom čine pevači popularne muzike. U muzičkom repertoaru makedonskih izvodača preovladava ljubavna tematika, koja je, generalno govoreči, bliža ženskom delu populacije, te je razumljivo što je makedonski jezik medu ženskim ispitanicima popularniji. Štaviše, makedonski promotori popularne muzike i fizčki su prisutni u Srbiji, organizujuči koncerte i gostujuči u nočnim klubovima. Pored toga, nije redak slučaj migracija makedonskih muzičara iz svoje matične zemlje u Srbiju (tačnije Beograd) u potrazi za boljom zaradom, koja proizilazi iz večeg srpskog tržišta.
Dijagram 3: Izbor jezika u korelaciji sa polom
U pogledu mesta studiranja postoji statistički relevantna razlika, pri čemu beo-gradski studenti u jednakoj meri biraju i makedonski i slovenački, dok su u Novom Sadu rezultati u korist makedonskog daleko veci (68%) od rezultata slovenačkog.
Navešcemo neke faktore koji mogu uticati na ovakvo diferencirano stanje u pogledu jezičke preferencije na različitim univerzitetima. Naime, na izbor jezika, izmedu ostalog, može uticati stručnost i zainteresovanost profesora odredenog jezika za njegovo popularisanje, opremljenost učionice u kojoj se izvodi nastava, strukture studenata i dr.
i makedonski Bslovenački 68%
50%			50%			
						32%
Beograd
Novi Sad
Dijagram 4: Izbor jezika u korelaciji s mestom studiranja studenata
2.3. Integrativni ili instrumentalni razlog
Pitanje Zašto biste študirali baš taj jezik? povezano je sa prethodnim. Dakle, odlučivši se za jedan od ovih dvaju jezika, što je bio zadatak u prethodnom pitanju, isipitanici sad imaju zadatak da daju razloge svoga izbora. Buduci da nas ovom pri-likom zanima samo slovenački jezik, zanemaricemo odgovore koji se tiču makedon-skog.
Dijagram 5: Orijantisanost ispitanika obe polne grupe i oba fakulteta koji su se opredelili za studiranje slovenačkog
Odgovore participanata u pogledu razloga za izbor učenja slovenačkog jezika možemo sistematizovati u 3 velike kategorije. U prve dve su integrativni i instrumentalni razlozi, dok smo u trecu svrstali one razloge koji se tiču jezičke udaljenosti. Analiziravši odgovore svih ispitanika, bez obzira na pol i mesto studiranja, dobili smo podatak da je najveci broj studenata (58%) integrativno orijentisan, potom slede oni instrumentalno orijentisani (34%), dok 8% ispitanika navodi jezičku bliskost ili udaljenost kao razlog svog izbora. Rezultati pokazuju da je najveci broj ispitanika ili integrativno ili instrumentalno polarisan, što je potvrdilo naše pretpostavke vezane za razloge za izbor nekog jezika.
Kod pripadnika obe polne grupe postoji ujednačenost kako kod integrativno i instrumentalno orijentisanih odgovora tako i kod onih koji se tiču bliskosti jezika srpskom, te u ovim slučajevima necemo davati grafički prikaz i komentar za svaku pojedinačnu varijablu. Kod samog formulisanja svoje orijentisanosti, takode, nismo primetili razliku izmedu muškaraca i žena.
Analiziravši odgovore takode nismo uočili diferenciranje u pogledu mesta studi-ranja, tako da ni tu nismo uključili dijagram i potrobniju analizu. Fakultet sa kojeg studenti potiču nije bio relevantan ni u pogledu formulisanja stavova informatora.
Odgovore koje smo okarakterisali kao integrativno orijentisane možemo svrstati u 4 grupe, koje odlikuje različit stepen opštosti: (1) ljubav prema zemlji (slovenija je zemlja o kojoj sam čula lepe stvari i volela bih da saznam nešto više o njoj; Zato što mi se svida Slovenija kao zemlja; slovenija je lepa zemlja), (2) ljubav prema narodu (Ljubav prema narodu), (3) ljubav prema kulturi (Zbog slovenačke kulture; intere-santna mi je slovenačka kultura; Interesantna mi je slovenačka kultura), (4) ljubav prema jeziku (Lepo zvuči; Zato što mi je interesantan; Mnogo mi je zanimljiv; volim taj jezik; Zato što mi se svida, melodičan je)
Instrumentalno orijentisane odgovore možemo takode podeliti u nekoliko različi-tih grupa3: (1) ekonomski satus zemlje (Jedini razlog je ekonomski status slovenije; Zato što je slovenija razvijenija; slovenija je ekonomski razvijenija zemlja; Zato što je država razvijenija i postoji veča perspektiva), (2) mogucnost pronalaženja posla (Zbog kontakata sa nekom slovenačkom firmom; Zato što postoji veča mogučnost zapošljavanja; Zbog večih mogučnosti pri zapošljavanju; Zbog posla), (3) odnos Slovenije prema Srbiji (Zato što sam čula da naša zemlja ostvaruje saradnju sa Slo-venijom), (4) status Slovenije u Evropskoj uniji (Slovenija je članica Evropske unije), (5) mogucnost dobijanja stipendije (Mogučnosti studiranja u Sloveniji su bolji; Mogučnost dobijanja stipendije) (6) prestižnost i perspektivnost jezika (Mislim da je slovenački prestižan jezik; Slovenački je uticajan jezik; Čini mi se perspektivnijim; Mislim da je prosperativniji), (7) turistička poseta Sloveniji (Zbog posete sloveniji; Slovenija je turistički zanimljiva zemlja), (8) rodbina i prijatelji u Sloveniji (Imam prijatelje tamo; Zbog brojne rodbine koja tamo radi i živi), (9) razumevanje pesama i čitanje knjiga na slovenačkom (Zato što bih volela da razumem reči pesama pojedi-nih slovenačkih izvodača.).
Razloge za ucenje slovenačkog jezika koje ne možemo okarakterisati niti kao integrativne niti kao instrumentalne možemo podeliti u dve grupe: (1) jezička dis-tantnost (Zato što je od svih jezika naših suseda taj najrazličitiji; Malo je drugačiji od ostalih južnoslovenskih; Čini mi se da je različitiji od srpskog, pa mi je zani-mljivije) (2) jezička proksimitet (Po mom mišljenju bliži je srpskom; ima dosta sličnosti sa srpskim; Zbog leksičke bliskosti; ...zato što je sličan srpskom jeziku) Dakle, jezička udaljenost predstavlja razlog koji je pojedinim studentima presudan za učenje slovenačkog. Kod ovog tipa odgovora uočili smo da veci broj studenata navodi jezičku distantnost nego što je to slučaj sa jezičkim proksimitetom. Prema tome, čini se da distantnost jezika možemo smatrati važnijim razlogom pri odluci za učenje jednog jezika od jezičkog proksimiteta, buduci da nema smisla posvetiti
3 Odgovore smo svrstali u devet različitih grupa, koje smo poredali prema brojnosti odgovora odredene
vreme studiranju jezika čija struktura nije u velikoj meri različitita od maternjeg jezika.
Prema dobijenim rezultatima najveci broj studenata navodi instrumentalne razloge za učenje slovenačkog jezika. To su pragmatički, utilitarni razlozi, koje odlikuje želja za učenjem jezika radi socijalnog ili ekonomskog napretka. Instrumentalna ori-jentacija odnosi se na lični prosperitet. Od instrumentalnih razloga najveci je broj onih koji se tiču poslovne perspektive, dobijanja stipendija, ekonomskog napretka i sl. Predominantost instrumentalnih razloga ovakvog tipa za izbor slovenačkog jezika implicira ekonomsku superiornost Slovenije u percepciji studenata iz Srbije.
Dakle, učenje slovenačkog u Srbiji neguje poseban tip instrumentalne orijenta-cije, gde je učenje inicirano prvenstveno praktičnim razlozima, mahom ekonomske prirode. Shodno tome, jezička politika Slovenije treba da ima u vidu ovakav vid instrumentalne motivacije studenata pri promociji svoga jezika u Srbiji. Takode, ovakvo stanje odreduje i izbor posebnih strategija u nastavi, buduci da postoje i negativne strane instrumentalne orijentacije. Naime, studenti su uglavnom usmereni na dobijanje diplome, koja im služi kao ulaznica za željeni posao ili stipendiju, a istinski napredak u poznavanju jezika i dalje negovanje jezika može izostati. Prema tome, prikladnim koncipiranjem nastave može se suprotstaviti negativnim posledicama instrumentalne motivacije. To je veoma izazovan posao, koji može biti ispunjen primenom prave strategije. U daljem izlaganju dacemo nekoliko sugestija, koje mogu ublažiti negativne posledice instrumentalne orijentacije.
Prvo, sa edukativnom tehnologijom efektivna upotreba odredene strategije učenja, koja postiže dobre rezultate, može biti implementirana u nastavni proces i može biti demonstrirana na privlačniji način (Xu 2008: 10).
Drugo, u mnogim primenjenolingvističkim istraživanjima pridaje se velika pa-žnja pojedincu i njegovom ličnom napretku, buduci da studenti imaju različite stilove učenja i različite nivoe znanja. Prilagodavanje individulanim potrebama možemo postici edukativnom komunikacijom i tehnologijom. S jedne strane, nastavni materi-jali i aktivnosti se prezentuju na više načina. Na primer, može se koristiti Paverpoint prezentacija sa audio i video zapisima, beleškama, multimedijalnim kursevima ili interaktivnim onlajn programima radi privlačenja pažnje studenata i zadovoljavanja individualnih potreba. S druge strane, kreiranjem ličnih blogova, portfolija i veb-sajtova, studenti mogu razviti zasebene veštine učenja i stalno razmišljati o procesu usvajanja jezika. Ovakva tehnologija poboljšava nastavu i može u velikoj meri da unapredi motivaciju i angažovanje studenata u učenju (Xu 2008: 10 - 11).
Trece, loša komunikativna kompetencija kod studenata je česta posledica učenja jezika radi dobijanja diplome i potom stipendije, posla i sl. Da bi se kompenzovali ovi negativni aspekti instrumentalne orijentacije, nastava treba da bude koncipirana tako da se u što vecoj meri pruži studentima prilika da koriste jezik i da se insistira na pri-kladnoj upotrebi jezika. Na primer, na časovima čitanja profesor može napraviti zadat-ke koristeci internet u cilju povečanja količine informacija. U traženju odredene teme, studenti koriste logičke veštine kako bi pronašli odgovarajuce veb-stranice, vežbaju veštine brzog pregledanja materijala na računaru i na kraju primeninjuju veštinu sinteze kako bi se rezultat pretrage načinio potpunim i koherentim. U tom procesu, studenti imaju priliku da koriste brojne veštine u postizanju učenja nekog jezika.
Osim toga, od učenika može biti zatraženo da predstave rezultate svoje pretra-ge na času, koristeci multimedijalna sredstva. Ovakva nastava može pružiti priliku učenicima da integrišu svoje veštine čitanja, pisanja, govorenja i slušanja, što pred-stavalja simulaciju realnih komuikativnih situacija. Njihova sposobnost za sponta-nu interakciju na slovenačkom jeziku ce takode biti poboljšana. Do učestvovanja u sličnim zadacima, studenti ce razviti svest o integraciji znanja i veština u učenju. Kolaborativno učenje za izvršenje zadataka može biti još jedna mogucnost. Dopisi-vanje putem SMS-a, i-mejla i onlajn foruma za raspravu može biti dobar način da se vežbaju produktivne veštine. Razmenjivanjem informacija s kolegama i profesorima, studenti mogu graditi znanje na konstruktivan način. Upotreba tehnologije u obrazo-vanju ne samo da potsiče želju studenata za učenjem, nego im i pomaže da ovladaju stvarnim jezičkim veštinama (Xu 2008: 11).
U prikladno koncipiranoj nastavi treba uzeti u obzir potrebe studenata za polaganje ispita da bi se učenje i aktivnosti na predavanjima učinile smislenim i relevantnim, medutim, to se ne može tretirati kao jedini cilj podučavanja i učenja. Svrsishodna i tehnološki podržana nastava definitivno olakšava aktivno učenje. Tako studenti mogu pratiti svoj proces usvajanja jezika, graditi samopouzdanje u učenju i biti motivisani za usavršavnje svoga znanja, te smanjiti negativne efekte instrumentalne orijentacije (Xu 2008: 11).
3. Zaključak
Na kraju, iznecemo zaključake o analizi odgovara studenata o izboru jezika za studiranje bivše Jugoslavije, kao i zaključke u vezi sa preferencijom makedonskog/ slovenačkog i razlozima (orijentacijama) pri izboru slovenačkom jezika medu stu-dentima iz Srbije, kao i uslovljenosti njihovih odgovora sa polom i mestom studi-ranja
Prvo, izmedu svih jezika bivše Jugoslavije najveca zainteresovanost medu srp-skim studentima postoji za slovenački i makedonski. Razlog koji se može smatrati relevantnim za ovakav rezultat jeste strukturna distanciranost i privlačnost, izosta-nak direktnih sukoba u gradanskom radu s kraja dvadesetog veka i nepostojanje ne-trpeljivosti prema tim narodima i kulturi.
U pogledu izbora makedonskog ili slovenačkog jezika kao predmeta studiranja, medu studentima postoji diferenciranje u pogledu pola i mesta studiranja. Naime, makedonski jezik je popularniji medu ženama, što možemo povezati s dominacijom makedonske kulture, odnosno popularne muzike u srpskim medijima, gde preovla-dava ljubavna tematika, koja je, generalno, bliža ženskom delu populacije. S druge strane, možemo reci da je uticaj ovakve prirode kod muškaraca manjeg intenziteta. Rezultati prelomljeni sa parametrom mesta studiranja pokazuju da kod beogradskih studenata nema razlike u izboru makedonskog i slovenačkog, što nije slučaj sa studentima iz Novog Sada, gde postoji veca naklonjensot makedonskom. Ovakvo stanje može biti rezultat uticaja različitih faktora, kao što su stručnost i zainteresovanost profesora odredenog jezika za njegovo popularisanje, opremljenost učionice u kojoj se izvodi nastava, same strukture studenata i sl.
I, konačno, ispitani studenti u Srbiji u vecoj meri su instrumentalno orijentisani pri izboru slovenačkog jezika kao stranog. Jezička politika Slovenije treba da uzme u obzir instrumentalne razloge studenata pri promociji svoga jezika u Srbiji. Buduci da postoje i negativne strane instrumentalne orijentacije za učenje stranog jezika mora postojati i prava strategija pri koncipiranju nastave. Svrsishodna i tehnološki podržana nastava definitivno olakšava aktivno učenje. Tako učenici mogu pratiti svoj proces usvajanja jezika, graditi samopouzdanje u učenju i biti motivisan za usavršav-nje svoga znanja, te smanjiti negativne efekte instrumentalne orijentacije.
LlTERATURA
Collin Baker, 1992: The Origin of Language Attitudes. Attitude and Language. Clevedon: Multilingual matters. 22-47
Robert C. Gardner , 2001: Integrative motivation and second language learning. Motivation and second language acquisition. Ur. Z. Dornyei, R. Schmidt. Honolulu: University of Hawai'i, Second Language Teaching and Curriculum Center. 1-19
Anne-Marie Masgoret, Robert C. Gardner, 2003: Atitudes, Motivation, and Second Language Learning: A Meta-Analisys of Studies Conducted by Gardner and Associates. Language learning. Ur. Lourdes Ortega. Michigen: University of Michigen 123-163
Zahra Vaezi, 2008: Language Learning Motivation among Iranian Undergraduate Students. World Applied sciences Journal 5 (1). Deira: IDOSI Publicatons. 54-61
Xing Xu, 2008: Influence of Instrumental Motivation on EFL Learners in China and Its Implication on TEFL Instructional Design. www.usask.ca/education/ coursework/802papers/xu/index.htm
Žarko Bošnjakovic Filozofski fakultet u Novom Sadu Ivan Knjižar Zapadni univerzitet u Temišvaru