Sf&j. /3. / /S INAUGURALIS PATHOLOGICO ■ MEDICA DISPOSITIONE INAUGURALIS PATHOLOGICO - MEDICA D E M«»«ss«i«xts asrmsrsMM &® mmiBCDSa QUAM . CONSENSU ET AUCTORITATE KSCELLENTISSIMI , ILlUSTRISSIMI AC MAGNISTCI DOMINI PRAESIDIS ET DIRECTORIS, PEEILLUSTRIS ET SPECTABILIS DOMINI DEČANI NEC NON CLARIS S IM O RUM D. D. PROF ES S O RUM ANTIQU1SS1MAE ET CELEDERRIMAE UNIVERSITATIS VIENNENSIS, ' PRO DOCTORIS LAUREA, SUMMISQUE IN MEDICINA IIONORIBUS AC PRIVILEGIIS RITE ET LEGITIME S ' CONSEQUENDIS PUBLICAE DISQU1SITI0NI SUBJICIT SoU uA (DoPiutdciivo, Illjras e St. Petri ad Labacum. Theses adnesae defendcntur in Universitatis aedib die 21. Julii MDCCCXXXII. K }■ '■ vasriDaiBOTiiia* TYPIS LEOPOLDI GRUND. Natura — hominem tantum nndum et in nuda humo , na- tali die abjecit ad vagitus statim ct plovatum, nullumcjue tot animalium aliud ad lacrimas et has protinus vitae principio. Plinius Secundus Major Lib. VII, C. i de homine. l^onnisi vivum aegrotat; ut igitur morbus vita absente cogitari nequeat; quae autem, quum cer- tum šibi, in quo exsistat, locum, exposcat, et definitum, quo decurrat, tempus postulet, ipsa cum morbo ad corpus organicum referenda erit, (Hartmana.) S. 2. Morbus ergo, qui „vitae corporis cujusdam internae mutationem sistit, qua ipsius evolutio turbatur, destructio promovetur, motusque or- ganicus a legitima ad evolutionem et totum vitae finem ratione recedit,” (Hartmanu) nonnisi in or- ganismo quodam vivo observari et tractari potest. §• 3 - Organismus vivus intimum ingreditur cum natura externa commercium, ut qui omne exsi- stentiae suae penum ex ea depromere cogitur, nec se tueri valet incolumem, nisi cum universo implicitus, unde ab actione externa et reactione interna omnem vivi cujuslibet sortem dependere sna sponte patet. — b — §• 4* Verum corpus humanum vivum, quod iis - dem, ac reliqua corpora organica, subjectum es legibus, easdem cum universa natura ingreditur rationeš, quibus aeque ac illa suam debet exsi- stentiam, sire victor potentiarum externarum sanum sit, sire rictum iisdem cedat et tandem succumbat. Ut ergo in hoc nisu riri et renisu naturae externae quamcumque organismi condi- tionem, hinc et morborum originem quaerendam esse profiteamur. §. 5. Quod cum natura externa commercium šibi exposcit, corpus humanum vivum, a primo, quo generatur momento, ad ultimum usque ex- sistentiae suae Snem, plures percurrit aetatis pe- riodos formationis progredientis et regredientis, sire totum considerareris organismum, sive ad singula adtenderis sjstemata, sire seorsim ad or¬ gana respexeris ejusdem. ' §• °* Sed evolutionis organismi, systematum, or- ganorum diversitas correspondentem supponit vi¬ ri um vitalium quantitaterrj et qualitatem, quum per eas corpus fiat, et easdem repraesentet; hinc diversis, quibus organismus evolvitur humanus, periodis, vel si mavis, aetatibus, aliam atque, aliam in naturam externam exercebit reactionem* ut quae tota quanta vitae innititur internae. Unde sequitur commercii, quod corpus humanum vi- vum cum rebus externis sustinet, rationem, pro varia formationis periodo, sive quam ingreditur aetate, magnopere variare debere. §• t. Quodsi conceditur, neque negandum erit, morbos, quos ex eodem derivamus commercio §. 4. in singula vitae periodo, ab infantia ad se- ram usque aetatem, admodum saepe differre, ad quam differentiam rite intelligendam organi- sationis, quam corpus vivum humanum in sin¬ gula aetate exhibet, et vitae, quae huic subest, rationem šibi comparare, medici summopere in- teresse opertet; quare quum mihi proposuerim, de infantum ad morbos dispositione disserere, ho- rum organismum et qualem se manifestet, vi- tam, primis saltem lineis juvabit adumbrare. §. 8 - Tela celullosa, basis omnis organisationis, pars constituens cujuscumque sjstematis et organi, 8 sedes reproductionis praecipua, quae inferioren! vivens vitam (eq. a Scherer theoria de ver- Ujium generatione) in corpore infantili principa- tlim šibi vindicat, sed et haec ipsa imperfecte traditur evoluta, ut quae potius laxitate, teneri- tudine, mollitie nimia peccat, quum magna flui- dorum quantitate penetrata, et haud exigua ad- ipis aeque fluidi, fere diaphani, albescentis quan- titate obsessa anirnadrertatur, unde in hoc sjste- mate vires vitales primo eminere conclndere li- cet. Astquum, quod praeprimis viget, svstema corporis humani, praecipuum cum natura exter- na ingrediatur conflictum, effectum etiam poten- tiarum nocentium facilius, ac reliqua minus acti- va, admittat et ad morbosam reducatur actionem necesse est. Inde hujus sjstematis metamorpho- ses morbosae; infiltrationes , scirrhosarca, par- tium mollium coalitus etc, §. 9. Quae organismum erga naturam tuetur ex- ternam, cutis, in adultis adhuc ( Czermak), quan- to magis in infantibus permeabilis, aut ut alii volunt ( 'Lenhossek ) penetrabilis, vasculis et ner- vis ditior, rapidius vegetans (Henke)-, quae su- perficiem obvestiunt cavomm internam , quae V — 9 — organa involvunt, et in suo retinent situ, mem- branae ex eadem tela germinantes, abnormem saepe induunt teneritudinem, laxitatem, et inde majorem admittunt extensionem; unde magna iterum repetitur ad suscipienda contagia, impe- tigines, exanthemata, inflammationes dispositio (Henke '), pro vi aeris, electricitatis et caloris ex- terni receptivitas (Berend ), quae adtractis femo- ribus ad abdomen et vagitu continuo imminente tempestate in pueris non raro sese manifestat ( Goelis ); inde quoque abnormes organorum ex- tensiones, situs mutatus, prolapsus, herniae etc., in hac aetate observandae ortum capere, facile prit conceptu, 10 . Vitae reproductivae sjstema, quod glandu- losum appellant, primis vitae periodis magis, ac serius esse evolutum, illius non fugiet intellectum, qui glandulam thjmus, glandulas suprarenales, he* par etc., justa dignabitur attentione, quod qui fecerit, neque inficias ibit, majorem in his orga- nis vitae alacritatem in hac aetate esse suppo- nendam, et, quod ex pathologiae generalis prin- cipiispatet, ad actionem abnormem facilius abri- piendam (Hartmanni Pathoh gener. pag. 331, §. 6lO) unde magna ad malum scrophulosum diathesis et frequentes exoriuntur glandularum ljmphaticarum affectiones. §. n. Si fibram hujus aetatulae muscularem con- templationi subjeceris, teneram videbis et laxam, mollitie, pallore, et irritabilitate ab ea invenies distinctam, quae corporis in formatione sua ma- gis progressi constituitj compagem ; musculos autem integros reprehendes graciliores, vaginis laxis circumdatos, majori fluidorum copia refer- tos, gelatina, quam libra locupletiores; cujus habitus tum tendines, quum ligamenta participia fieri, non arduum erit intelligere. Ouae autem si ita se habent, non mirum videbitur, cur spas- mi (Clarus), extensiones, subluxationes, luxa* tiones, claudicatio spontanea etc. parvulorum sa- lutem tantoties dubiam reddant. S- 12. In quibus sanguinis circulus absolvitur, vaša, amplitudine , numero , mollitie, irritabilitate, et extensiva activitate cum infantuli aetatein ratione sunt indirecta ( Henke ), quorum tamen ad morbos parvulorum sjmbolam, ut quam, ubi de vitae manifestationibus loquar , opportunius reiterabo , hic memorare supersedeo. §. 13 - S/stema nerveum, — cerebrum, raedulla spinalis, nervi ex utroque egredientes — quod magnae moliš, texturae est mollioris, fere flui- dum (. Henke ). Cerebrum et quoad totam massam, et quoad singulas partes, minus est perfectum, citius tamen in prima, quam in sequente aetate increscit; nervi et ganglia, nune majora, agili sensilitate ad abnormem facile nituntur activita- tem, quae tamen in sequentibus aptiorem in- venient explicatum, §• 14 . Cui partes solido-molles adhaerent, quod- que organon nervorum vitae animalis centrale tuetur, sjstema osseum, cartilaginosae fere indo- lis, magna laborat mollitie et imperfecta massae suae elaboratione; quae serius integrum formant ossa, nune in partes, successu temporis sese uni- turas, disereta sunt, id quod in cranii ossibus vel maxime conspicuum fit. Hinc facile erit expli- catu, cur ossium degenerationes, incurvationes, rhachitis, compressiones cum organorum conten- 12 torum evolutione, functionibus impeditis, et nata inde stupiditate, infantiles persequantur annos. §• 15 . Si, quam succincte hi?cusque exhibere studui, tenelli organismi compages, tantam jam iqyolvit ad morbos diathesim, tantaque valet in salutem per- Vertendam potestate; quanto major erit ad ef- feetum potentiarum nocentium suscipiendum dispositio, quae ab ipsius vitae internae, robore et eonstantia destitutae, summa agilitate et al- acritate dependet, Ad quam, quidquam accura- tius considerandam, non absque re mihi esse videtur, manifestationes, quibus vita in con- spectum venit, in memoriam revocare, quae, ut ex phjsiologiae generalis principiis elucet, ad vitam reproductivam, irritabilem et sensiferam erunt reducendae. Hae nune, quibus vita obsolvi- tur, interna, functiones, ita in aetate infantili ge ad invicem habent, ut reproductio praevaleat, irritabilitas ei sit secunda, sensibilitas (praecipue ši robur et constantiam respexeris) ultimum occu- Jaet loeum ; hinc vitae impetus in sjstema repro- ductivum maxime, minus in irritabile, minime in sensiferum convertatur oportet. Quod si nune, ^raeeunte pathologia generali {Hartmanu pag. — i3 — 331 > §. 6lO) constat, ad morbos dispositionem in infantibus vitae reproductivae primo potissi« ffiiim inhaerere coofitendum est; quare opportu- num vihi videtur, liane vitae functionem aliquo* modo adcuratius considerare, §. 16. Vita reproductiva, cujus est, non solum, quae per vitae processum consumta suht,' restitue- re, sedetiam, quae inerementum organismi in- fantilis šibi exigit, suppeditare, cum digestione, adsimilatione, secretione, nutritione, excretione (,Hartmanu Patli, gener pag. 87, §> 142) opus suum absolvit, quarum vero functionum, quum singulam diffusius traetare opusculi limites vetent, praealiis in . §• 17 . Considerabo in respectu aetiologico digestio« nem, quae parvulo ex utero materno excluso exorditur , et actione vitali absolvitur ventriculi, qui humoribus maternis, magis šibi homogeneis, adsuetus, et unacum traetu intestinali irritatu et stimulatu facillimus, irrepentibus potentiis quid- quam alienis, largum offert campum magnam ad affectiones morbosas dispositionem involven- — i4 — tem, iinde tot et tantae turbae in conspectum saepe prodire videmus, et infaiites ad ructus, vomitum, diarrhoeam, dolores colicos, choleram, djsenteriam, spasmos varii generis, convulsio- nes etc. adeo pronos esse quotidiana experientia edocemur, §• 18- Qui digestionem excipit processus vitae re- productivae , chimificatio et chjlificatio adpella- tur, quae eo distinguitiir, qnod magna rapidi- tate peragitur, et productnm largitur, quod albuminosae magis indolis, fibram sistit, inferiore evulutione modificatam ( Berend), in corpore in- fantili praevalentem, quae ipsius substantiae ner- veae, in primis cerebri, insignem constituitpartem; unde rapida ejusdem vegetatio , et considerabilis inde moles reprehendtintur. Ast vegeta haec sub- stantia albuminosa, vitam alacrem quidem, sed robore et constantia destistutam supponens, ad degenerationem et desorganisationem praesertim organorum vitae inferioris pronissima, in mas- sam facile luxnriantem pullulat, et corpus ita disponit, ut habitum induat seropbulosum, qid in morbum quem eodem insignunt nomine, mox transit; ut contagiorum citius admittat efRcaciam; i5 — ut exanthematibus vexetur omnis generis, ut glandularum ocyus šibi contrahat labem. Verum etiam est, ubi haec ipsa, ut ita di- cam massa albuminosa, quam digestionis, chi- mificationis et chylificationis opus progenerat, vix muci assecpiitur dignitatem, qui sanguini admix- tus, hunc talem constituit, ut, quibus materiam plasticam adferre deberet, partes organismi eodem inquinetita, ut non solum in membranis mucosis, sed in organis etiam secernentibus aliis, eonrnir que secretis, et vel in ipsis vesicis, quas vesican- tia, čuti adplicata elevant, copiose cieatur. Quae perspicienti, cur huic aetati status pituitosus, digestionis turbae, morbus verminosus etc. adeo pertinaciter inhaereant, mox inclarescet. S. 19; Sanguificatio, in sestemate vasorum šibi cor* respondente, mobilitate magna, exiguaque ener- gia donato, insigni absolvitur alacritate, sed . ipse, qui inde emergit sanguis, sero et albumi¬ na dives, cruoris et fibrae penuria laborat ita, ut, si haec, quod in statu hypersthenico aut in- flammatorio accidit, copiosior evadit, ad indolem semper adhuc magis albuminosam accedat, in qua sanguinis indole ad transudatinnpc albuminosa« — i6 — (Berend) effusiones serosas, malumhjdropicum, dispositio fundatur. Non minus expeditus est, quo sanguis veno- sus in arteriosum convertitur, processus vitalis, qui pulmonum cum aere externo confličtum chi- mico-dinamicum ( Hartmanu ) ingredientium ex- halationi, bilis secretioni, et, qua phlogisticorum eliminatio e corpore organico promovetur ( Len - hossek) ejusdem per canalem alimentarem et anum excretioni innititur, quoque ob alacritatem nimiam facile turbando, venosa provocatur djs- crasia; hinc diathesis ad cjanosin etc, §• 20 . Quousque functiones modo pertractatae nor¬ mali processerint tramite, adsimilationis, secre- tionis etiam opus, materiae plasticae adpositio — nutritio — normam sequentur sanae naturae, et non solum reparationi consumti, sed etiam incremen- to organismi sufficiendo, in sjstemate arterioso- capillari, et materiam organis plasticam suppe- ditante, magna fervebit activitate, qua indoles plastica augetur,' fluida in solida urgentur, et quod Phjsices leges jubent ( Crivelli ) caloris ani- malis evolutio promovetur. Ouibus lymphatica simul et venosa resorptio respondeat, necesse — j 7 — est, ne turbato, quod exigitur, aequilibrio, ad serosas collectiones, et adfectiones hydropicas dispositio in morbos tandem evolvatur, intra cranii parietes saevituros, aut aliam corporis im- becilli partem occupaturos. Ast dum tanta alacritate superbiunt vascula resorbentia et ljmphatica, et ipsa in morbosam abripiuntur irritationem, inflammationem, in- durationem, quas permeant, glandularum etc., aut praegressa intentione exorbitante in debiiita- tem relabuntur, matrem morborum oppositorum. Aucta et accelerata resorptione major quoque materierum, nota organica privatarum, quanti- tas in sanguinis circulum reducitur, ut organis excernentibus traditae e corpore eliminentiir ; quo fit, ut cutis et organa uropoetica, quibus hoc officium prae aliis commissum est, in activntate versentur majore, unde ex hac parte iterum vita facile afficitur interna, et nova infantihus aocedit ad morbos dispositio. Magna porro, qua distinguitur sjstema re- sorbens in statu normali alacritas, et, quae huic respondeat se-et excernendi facultas, in causa est, ut, turbato, qui interesse deberet concentu, et hac aut in se, aut ad illam relata limites trans- grediente praescriptos, corpus depascatur, vires 2 — i8 — vitales exhauriantur, et tabifica inducatur macies (Eerend). §• 21 . Alteram, cujus in §. 15. mentionem feci, vitae manifestationem, irritabilitatem compella- mus, quae quod incolit sjstema irmsculare — vitae vel animalis vel organicae —• ita disponit, ut, aut voluntate accedente, aut incitamento alio sive interno, sive externo applicato, in motum agatur contrahentem, in quem pro organisatione peculiari §. ll,, facile abripitur, et rem ita con- stituit, ut magna inde nascatur infantum ad con- vulsiones , spasmos, et triotus abnormes proni- tas, partim in musculis voluntariis, partim auto- maticis conspicua. Idem valet de vasis sanguinem ducentibus, quorum structura in infantili aetatepropria §. 12., ea est, ut omne incitamentum, quidquam fortius agens, eorum exaltet vitalitatem, quo iterum major ponitur in parvulis ad congestiones, febres, raro tamen, quas essentiales dicunt (E c renči ), inflammationes etc. diathesis. §. 22. Sensibilitas, sive facultas impressiones vel externas, vel internas percipiendi, ad organon — i9 — vitae sensiferae centrale conducendi et correspon- dentem his reactionem exserendi, sjstema šibi nerveum incolendum selegit, quod pro sua ite- rum organismi infantilis organisatione §. 13. mal¬ to majore, ac in adultis, gaudet alacritate, et pro impressionibus receptivitate, unde sensatio- nes facilius excitandae, et reactio vividior expli- catur, et major ad dolores, ad vitae sensiferae perturbationes'dispositio intelligitnr ( Sundelin); quibus affectionibus ob teneram massae organisa- tionem, et celerem, cui subjicitur, metarmor- phosim, constantia deest. Quibus et illud addendum est, ob magnam sensationum fugacitatem impressiones in organis vitae snperioris centralibus neque colligi, neque ad claram posse pervenire conscientiam, unde, si stupiditatem et fatuitatem, quae in infantibus non adeo rarae sunt, exceperis, cur functionum superiorum facultatum in hac aetate turbae rarius intercurrant, concipiatur oportet. §. 23 - Licet ex hac, quam hucusque minime diffuse exposui, organismi inermis et imbecilli constitu- tione, et quas raptim pertractavi, vitae manife- stationibus, ad multos morbos infantum disposi- tio eluceat; tamen alia adhuc accedit, quae diver- sis, quibus corpus tenellum evolvitur, periodis, exoritur, cujusque, quantum per tempus inge- niique parcitatem licet, brevem hic subjungam expositionem. §• 24 * Omnis, quam organon aut sjstema aliquod subit, evolutio, vitae effectus est, ipso evolutio- nis momento in eodem exaltatae; quo necessario, qui inter omnia viget organa et sjstemata con- centus pro tempore tollitur, processus vero in organo evolvendo, aut et in vicinis, quibus cir- cumdatur, aut quibuscum interius sustinet com- mercium vitale, reproductivus et formati v us exal- tatur, motus febriles excitantur, thermogenesis augetur, humorum circuitus acceleratur, conge- stiones, incommoda alia, inde nata, perturba- tiones svstematis nervosi provocantur et ad prae- cocem non raro curam medicum invitant incan- tum, qui obliviscuur, viribus vitalibus efferven- tibus potius, quam efformato morbo haec omnia deberi, et magnam tantum ad adfectiones morbo- sas, quae singulam premit evolutionis periodum, involvere dispositionem, Quae evolutionis processui, ob magnam, quae inter organa organismi tenelli interest, sjmpa- 21 thiam, se associant sjmptomata nervosa, uti spasmi, convulsiones, vel et vitae plasticae tur- bae, quae diarrhoeam, impetigines aut caput, aut reliquum cutis ambitum obsidentes, excitare solent, parem merentur medici cauti attentionem, ne, dum vitae internae exaltatae crisim, ut ita dicam, sistunt, evoluti morbi phaenomena ha- beantur, et ne dum, ut limitentur, desiderant, energicae subjiciantur curae. Quin ideo negan- dum esse censeam, omnia multiplex minari sa- luti periculum, quod, si diutius constant, aut res externae favent, subspecie morbi evoluti aut hujus autalius generis tandem ingruit, et nomine morbi evolutionis omni jure consalutatur. Ouae si con¬ stant, quibus corpus evolvitur, et ad effectum nocivum excipiendum pronius redditur, periodos, accuratius considerare oportet, quod ut fiat, evo- lutionem organismi infantilis in tria stadia divi- dere juvabit, quorum primum eo incipit momen- to, quo vita foetus absoluta, neonatus immedia- tum cum naturna externa ingreditur commercium; altero primam assignamus dentitionem; tertium dentium permanentium eruptione annuntiatur, 25 . Quieo, quo infans in lucern prodit, momento incipit evolutionis processus, gravissimam in vi- 22 ta ejus et multiplicem producit mutationem, quum ingruente respiratione, sanguinis circuitu mutato, digestione, assimilatione nutritione etc., corporis per canalem alimentarem inchoantibus, alvi ex- cretione per anura et transpiratione per cutem ex- ordientibus, sensunm funetionibus incipientibus, non tantum inter singula sjstemata et organa aliud, sed novum simul et multiplex inter cor- pus infantile et naturam externam commercium constituitur ( Hartmanu ) et ad varios oritur mor? bos dispositio, ita, ut minime miremur, si re- spirationis anomalias, circulationis turbas, leipo- thjmiam, asphyxiam etc., infantulis instare vi- demus vix partis; si canalis aiimentaris, turbatu facillimi, functiones perverturftur, et vomitus, diarrhoeae, succorurrl digerentium corruptio, alie- natio, acida primarum viarum, nimia muci ibi- dem generatio, vermium rudimenta, dolores co- lici etc., in lucern vix editorum salutem dubiae tradunt sorti. Quibus primarum viarum turbis et mutata, quae hucusque viguit, liepatis functione, ad icte- rum pronitas se addit, neonatos haud raro infe- stantem. Quid? quod ex eodem fonte aphtas or- tum capere, et totum inde tractum intestinalem quandoque adlici referunt observatores. — 23 — Nune etiam est, ubi vi'a nervos incolens su- scitata, sensuirm ut plurimum externorum ope, cum novo mundo innumerisque ejus potentiis v. g. lu-ee, aere, calore, frigpre, sono etc., commer- ciumsustinet, et pro, summa, qua praedita est, sensibilitate, et. nervorura agilitate, insigni pre- rnitur ad morbos diathesi. Inde est, ut res j:>ere- grinae v; c. frigus, utut moderatum, corpusculo simili admissum, colicam, convulsiones, spas- mos vehementissimos, trismum et tetanum letha- lem progenerare ( Berend ), lux vero sive diurna> sive noeturna ophthalmiam inducere valeant, no- bilissimo facile organo exitialem, Non minore attentione cutis, quae vasculis ditissima, epidermide tenerrima obducitur, digna esse videtur, ut quam, functionera nune, ni no¬ vam, certe tameti, uti pulmones, cum quorum functione, ut e phjsiologia constat, congruit, ab illa longe diversam, cui in utero adhuc materno praefuit, suscipere arbitror. Ut vero de reliquis taceam sjstematis hujus functionibus, sub respe- ctu aetiologico transpirationem tantum nomino, quae per cutem absolvenda saepenumero illico supprimitur et gravem simul vitae internae mu- tationem inducit (Hartmanni traetatus de diapho- reticorum adplicatione et usu in genere) unde lit, ut ex lege oppositionis djnamicae ( Hartman - ni Path. generalis, pag. 367, §. 678 ) canalis ali- mentaris ejusdem teneat vicem, unde diarrhoeam, vomitum, dolores colicos, inflammationem inte- stinorum, aut aliorum organorum, commercium interius cum čute sustinentium, spasmos, con- vulsiones etc., derivari fas est contendere; imo erjsipelas et scirrhosarcam inde ortum quandoque habere probabile esse videtur. 26, Quod secundum dixi, evolutionis stadium, cum dentitione prima incipit, quo magna exsur r git in toto organismo, praeprimis autem in cere- bro et in reliquo sjstemate nervoso, revolutio. Sicut enim, ut ex physiologiae principiis constat, in omnem ossium formationem, sjstema nerveum virn liabet, eamque insignem; ita quo- que nune vitalitate sua exaltata dentium eruptioni magna opitulatur energia, et in sua ipsius pro- greditur evolutione; id, quod sensus externi, hoc tempore aeriores faeti, facuitates vitae superioris, cujus cerebrum organon praecipuum est, nune vigere incipientes^ organa vocis, quae primam nune loquelam molientia, encephali nervis in- struuntur, (anatomife^e SBefc^rabung bel ganjen menfcO* — 25 — Iid^en $6rperl, »on 2t(op$ 3Jlic§nel SUtaper. 2JJim 1820/ <3et(e 357,) attentum observatorem illico edoeebunt. Quae vero si conceditur cerebri perfectio , in- tensiorem sub dentitione vitam supponens, sjm- pathica ejus , eaque valida in sjstema vitae plasticae actio admittenda erit; id quod de ven- triculo tractu intestinali, et de hepate in primis praedicandum est. Nam, quod certe soli dentium pullulantium irritationi non potest adscribi, parvuli nune cibis mere fluidis non amplius contenti, solidiora de* siderant alimenta, et corpora dura, ubi habent, continuo ori admovere abservantur: effectus vitae nerveae mutatae, obscura molientis. Memoratu porro dignam vim cerebri in hepar esse, expe* rientia quotidiana constat, qua dueti scimus, af- fectionibus visceris in cranio contenti graves suecedere jecoris turbas. Unde in hoc quoque evolutionis stadio, auctam encephali' energiam, sjmpathicum exserere debere in hepar effectum, eontendere, et bilem tum quoad quantitatem, quum quoad qualitatem inde mutari affirmare li- cet. Ex mutata igitur sub dentitione vita sensifera et plastica, ad aliam quoque potest concludi 26 ad morbos diathesim , qua fit, ut partim idip- pathica, partim sjmpathiea exoriantur mala. ~ Chjlificatio, quae nune praevalet, sanguinis paratio, quae rapideproceditet alaeriter, materiae plasticae elaboratio, que intenso absolvitur ,vkae processu ( Berend ) , poljchjliae, plaethorae h Li¬ mo rum exorbitanti occasionem praebent, quibiis natura diarrhoeis, exanthematibus impetiginibos v. c, crusta lactea etc., sese liberare studet. Vita cerebri intensior, majorem sanguinis, Ut e Pathologia generali (Hartmanni pag. 211., 3 Z 8 bn. 3 ., infr.) repeti potest, adlicit quantita* tem, unde dispositio ad congestiones ad cerebrum, ad ejusdem statum erethieum et ad inde orituras impetigines Vi g. tineam capitis, ad eneephaliti- dem, ad hjdrocephalum vel acutum, vel chroni- cum, ad anginam, ad affectiones nervosas expli- cari potest. Nec localis, quae hunc evolutionis proces- sum comitatur, irritatio praetervidenda est., ut quae ad organa vicina facili negotio p ropa ga tur, et adfectioni idiopathicae ad mala sjmpathica diathesim adjungit; unde glandularum suh, dQU- tium eruptione tumores, inflammationes, ophthal- miae, mala catarrhalia et gastrica, nervorum extensiones etc, suam satsaeperepetunt originem. Quum yero, ut e paragrapho praecedente sequitur, sub prima dentitione, vita plastica ad tam intensum agatur processum, corpus etiam, cujus organa et sjstemata evolvit, cuique materias plasticas ultra consumti quantitatem fuggerit,- ita constituere potest, ut viribus vitalibus aut uno aut altero modo mutatis, non tantum diathesis ad morbos vegetationis, sed ipsi morbi tandem evol- vantur, quod rhachitis , scrophulae, tabes infan- tum, atrophia sufficienter evincunt. §. 28 . Stadium tertium aetatis infantilis, quod or- ganismus in sua progrediens evolutione subit, in secundae dentitionis tempus coincidit. Nune est, ubi sjstemata corporis praecipua magis magis- que evolvuntur, nervisque major in vitam plasti- cam renisus accedit ( Hartmanu ); musculis addi- tur robur, et substantiae osseae quantitas in organismo augetur , unde est, ut partes diseretae • et nonnisi massa cartilaginosa conglutinatae in ossa integra concrescere incipiant. Quibus fit, ut minor nune sit ad morbos vitae plasticae dispositio, licet non possit negari, exanthemata, 28 tussim, quam convulsivam dicunt, anginam mcm- branaceam, infarctus glandularum meseraicarum infantibus hujus sradii perniciosam saepe minari sortem, quod utique de illis in primis valebit, qui haereditario ad haec mala jure gaudent, aut infirma ab ipsa natura constitutione mulctati sunt, Praetereundum tandem non est, quosdam fuisse, quorum ad morbos opportunitas, mutatis denti- bus, in simplicem, eamque exiguam transierit dispositionem, alios, in quibus rhachitis fuerit exasperata, scrophulae autem vel remiserint, vel penitus cessaverint, quum hoc stadium evoluti- onis ingressidentibus exornarentur permanentibus. Theses defendendae. i. . M edicina ea gaudet veritate, cui salus humana čredi possit. II. Remediis chimica in organismum vivum efficacia neganda non est. III. Genus humanum arte medica carere nequit. IV. Medicorum juniorum consilium saluberrimum in veteranis scientiae et artis cultoribus est positum. V. Docimasia pulmonum hydrostatica anceps, VI. Partus serotini sunt concedendi. VII. Vis narcoticorum est negativa. VIII. Morbi infantum, nervosis stipati symptomatibus , remediis nervinis raro tractandi. IX. Scirrhosarca abnormem hepatis functionem matrem agnoscit. — 5o — X. Vires a materiis essentialiter non diflerunt, XI. Vita, sanitas , morbus, mors ejusdem sunt scatu.- riginis. XII. Vana sunt, quae contra vivam ventriculi sub vomi- tu contractionem adducuntur. XIII. Homo, ut bipes incedat, a natura constitutus est. XIV. Medicus communis sit infimis par principibus. ■V ■m V v' •• • '**" *JV- ■