KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 37 (2)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 JUNA 1938.
PATENTNI SPIS BR. 14045
Hossenfelder Georg, Berlin NW, Nemačka.
Uredjaj za vezivanje dva dela kakvog predmeta.
Prijava od 18 januara 1937.	Važi od 1 decembra 1937
Pronalazak se odnosi na uređaj za vezivanje dva dela kakvog predmeta, naročito na sredstvo za vezivanje delova građevinskih konstrukcija, koje se sastoji iz dva vezna (spojna) tela koja se mogu obrtati jedno u drugome. Poznati uređaji ove vrste su izvedeni po načinu kukastih veza, kod kojih se opterećenje prima samo unutrašnjim zidom kuke, tako, da kukasta veza osigurava vezivanje delova samo protiv kretanja upravo na oslonu površinu, dok dozvoljava kretanja paralelno ovoj površini. Usled toga poznati uređaji ne daju za mnoge mostove ili nadzemne građevinske konstrukcije potrebnu ili korisnu krutost veze, i to pre svega stoga, što bočne površine kuke ne mogu biti u-potrebljene za nošenje.
Po pronalasku se naročito građevin-sko-konstrukcioni elemenat koji se izvrsno može upotrebiti, i koji je otporan i protiv bočnog naprezanja, ovaj izvodi na taj način, što jedno od oba spojna tela kao i šupljina drugog spojnog tela koja ovo treba da primi dobijaju oblik tela proizvedenog delimičnim obrtanjem izvesne površine oko kakve ose, kod kojeg je bar jedna od bočnih graničnih linija proizvo-diljne površine prema obrtnoj osi nagnuta pod oštrim uglom, koji je kod oba spojna tela jednake veličine. Na ovaj način kod jednog spojnog tela jedna od bočnih graničnih linija proizvodiljne površine proizvodi bočnu površinu u vidu u-padne delimične površine konusnog omotača a kod drugog spojnog tela odgovarajuća bočna granična linija proizvodi o-noj upadnoj površini odgovarajuću bočnu površinu u obliku ispadnute delimične
površine konusnog omotača. Obrtnim kretanjem oko zajedničke obrtne ose sa oba spojna tela tako uvode jedno u drugo, da sad ispadnuta površina dolazi iza upadnute usečene površine i time se pomoću bočnih površina spojnih tela omogućuje krutost veze u svima pravcima. Usled toga je uređaj naročito podesan za vezu drvene građe kod krovnih, rešetkastih i drugih konstrukcija, za vezu pojedinih delova kod gvozdenih konstrukcija i u građenju mostova kod kojih je krutost veze potrebna odnosno podesna, dalje za vezu kamena, u datom slučaju za delove iz različite grade i t. si. Uređaj je takođe podesan za izradu pouzdane veze koja se lako može o-sloboditi, naročito za mostove koji se ras-klapaju, drvene zgrade, barake, sanduke, ormane i drugi nameštaj. Uređaj je naročito korisno upotrebljiv svuda tamo, gde je potrebno da se izvesna konstrukcija često rasklapa i da se brzo opet sastavi, a da usled toga ne sme trpeti štete sigurnost konstrukcije. Dalja oblast pri-mene pronalaska se dobija kod nerastavljivih konstrukcija tamo, gde je u pitanju da se izvesna u radionici izvedena konstrukcija brzo sastavi na udaljeno nalaze-ćem se gradilištu i da se time na gradilištu uštedi u montažnim troškovima. Ovaj se uređaj može upotrebiti i za sklapanje malih sprava, za dečije igračke, za poznate mehaničke gradivne pribore ili t. si. i o-bratno se mogu i veoma veliki liveni komadi sastavljati pomoću ovih spojnih tela.
Praktično se pronalazak najbolje izvodi na taj način, da obe bočne površine oba vezna tela budu delovi površina konusnih omotača; proizvodiljna površina po-
Din. 20.-
prečnog preseka može uostalom pri svome obrtanju jednovremeno da pretrpi i pome-ranje paralelno svojoj obrtnoj osi. Podesan oblik proizvodiljne pvršine je n. pr. kakav trapez. Granične linije proizvodiljne površine mogu biti potpuno ili delimi-čno izlomljene ili iskrivljene. Ali se sa dva vezna tela odnosno u dva tela koja treba da se spoje izvedu šupljine, koje su snab-devene bar jednom delimičnom površinom konusnog omotača, to se veza obeju ovih šupljina može izvesti na taj način, da se izvede jedno vezno telo sa odgovarajućim delimičnim površinama konusnog omotača kao samostalni spojni elemenat i da se obrtanjem uvede u obe šupljine. Da bi se ovo uvođenje obrtanjem moglo izvesti još i onda kad su tela koja treba da se spoje postavljena jedno uz drugo, to je podesno, da se šupljine izvedu pristupno i spolja, n. pr. na taj način, što se one izvode do spoljnjeg zida. Spojna (vezna) tela mogu se nalaziti na po jednoj ploči, spojno j navlaci ili t. si. sa kojima se u-tvrđena na po jednom od oba predmeta koji treba da se spoje. Više jednovremeno za vezu i vodenje služečih spojnih tela može postavljeno na dvema jedna prema drugoj oko jedne zajedničke ose obrtnim trakama, šinama ili t. si., tako, da se obrtanjem obeju traka može proizvesti spajanje ili rastavljanje svih spojnih tela. Kod u-potrebe spojnih tela kod građevinskih konstrukcija, n. pr. kod mostova i rešetkastih konstrukcija, podesno je, da se spojna tela u odnosu na njihove obrtne ose tako uzajamno postave, da susesdni konstrukcioni delovi mogu da se uzajamno rastave samo u suprotnom smeru o-brtanja i da se uzajamno zaključaju.
Na priloženom nacrtu su pokazani primeri izvođenja predmeta pronalaska.
SI. li la pokazuju perspektivno i u izgledu sa strane jedno spojno telo koje je na obema stranama snabdeveno upadnim delimičnim površinama konusnog omotača, i koje je utvrđeno na jednoj ploči.
SI. 2 pokazuje izgled odozgo.
SI. 3 pokazuje izgled spreda spojnog tela iz sl. 1, posmatrano od obrtne ose spojnog tela.
SI. 4 do 6 pokazuju u vertikalnom preseku, u vodoravnom preseku po liniji V— V iz si. 4 i u čeonom izgledu kao protiv-deo izvedeno drugo spojno telo sa ispad-nutim delimičnim površinama konusnog o-motača, koji služi za prijem prvog spojnog tela.
SI. 7 do 10 pokazuju izglede spreda spojnih tela sa različito izvedenim graničnim linijama presečnih površina.
SI. 11 pokazuje vezu dva njihovim po-
vršinama jedan na drugom ležeča drvena bloka pomoću jednog kadi, samostalni spojni elemenat izvedenog spojnog tela a preseku.
SI. 12 pokazuje u detalju i delimično presek jednog dela mosta.
Spojno telo a na primer na sl. 1 perspektivno predstavljenog oblika leži na ploči b, koja može sa svoje strane n. pr. pomoću zavrtnjeva c (si. 3) biti utvrđena na kakvoj gredi, nosaču ili t. si., pri čemu za zalaženje glava zavrtnjeva u naspramni đeo d5 mogu biti predviđena udubljenja e; spojno telo a i ploča b se podesno sastoje iz jednog komada. Ali spojno telo može biti i zasebno izvedeno da se može uboditj obrtanjem ili da bude kruto vezano sa jednim od tela koja treba da se spoje; ono se može n. pr. nalaziti na čeonom kraju kakve grede ili kakvog slapa ili t. sl. Spojno telo a ima oblik tela, koje je proizvedeno delimičnim obrtanjem kakve trapezne površine a' oko ose, koja odgovara prednjoj ivici ploče b ili koja je paralelna sa ovom. Obe bočne površine a2 se po pronalasku pružaju simetrično i obrazuju delove površina konusnog omotača, dok su spoljne površine a'3 i unutrašnja površina a4 delovi cilindričnih površina.
Na si. 2 i 3 je pokazano, kako se spojno telo koje je ograničeno spoljnom površinom a3, bočnim površinama a2 i proiz-vodiljnom površinom a1 sužava u malu cilindričnu površinu a4. Odgovarajući o-vom suženom obliku je jedno udubljenje, šupljina d11, tako izvedeno u spojnom telu d (s,l. 4—6) koje obrazuje naspramni deo, da njegova površina d3 odgovara cilindričnoj površini a3 a njegova površina d4 cilindričnoj a4, dok bočne površine d'2 odgovaraju delimičnim površinama konusnog omotača. Unutrašnje ograničenje površine preseka odnosno otvora d1 šupljeg naspramnog dela odgovara trapezastoj presečnoj površini a1 spojnog tela a. Uvođenjem pomoću obrtanja jednog u drugo oba spojna tela oko zajedničke obrtne ose se izvodi njihova veza. Veza je u svakom pravcu kruta (nepokretna), jer bočne de-limične površine konusnog omotača koje zahvataju jedna u drugu obrazuju noseće površine koje n. pr. prenose statičke sile. Obrtanjem jednoga dela oko ose cilindričnih površina a3, d3 odnosno a4, d4, koja je ovde i osa konusa, mogu se oba dela bez teškoće opet rastaviti.
Bočne granične prave trapezastih proizvodi!jnih površina su nagnute prema obrtnim osama pod oštrim uglom, t. j-pod uglom koji je manji od 90°. Na si. 3
linija R—R, u kojoj leži jedna od bočnih graničnih p/avih površine a1 obrazuju se osom P—P ugao x. Na sl. 6 linija T—T, u kojoj se nalazi jedna od bočnih graničnih pravih trapezastog otvora šupljine d8, o-brazuje sa osom S—S ugao y, koji je isto tako veliki kao i ugao x. Bočna granična prava sa nagibnim uglom x proizvodi odgovarajuću delimičnu površinu až konusnog omotača, a ona sa nagibnim u-glom y ispadnutu delimičnu površinu d2 konusnog omotača koja se podudara sa upadnom površinom.
Granične linije proizvodiljnih odnosno presečnih površina mogu biti potpuno ili delimično izlomljene ili savijene, kao što je to na primer pokazano na si. 7—10.
Šupljina d8 može biti izvedena u oba dela koji treba da se spoje. SI. 11 pokazuje vezu dva takva dela g i h pomoću jednog kao samostalni spojni elemenat izvedenog spojnog tela a’. Ovo spojno telo može po sebi imati isti oblik kao i spojno telo iz sl. 1 ili i kakav profilišani oblik kao iz si. 7—10. Oba dela g’ i h koji treba da se spoje dobijaju, udubljenje g1 i h1, koja po obliku odgovaraju obliku spojnog tela. Ako treba da budu spojena oba dela, to može spojno telo biti najpre malo uvedeno u jedan deo g, a po tome da se postavi druga greda ili deo h i da se oba dela obrtanjem spoje sa spojnim telom. Može i spojno telo kroz kakav otvor odgovarajućeg preseka (pokazano črtasto tačkastim linijama) biti uvedeno obrtanjem i da se zatim pusti da upadne u zaključavajući položaj i da se otvor naknadno zatvori. Na ovaj način mogu spojna tela biti spojena, a da ne postoji mogućnost da se rastave jedno od drugoga kakvim drugim kretanjem osim obrtnog. Nemoguće je da se oba dela rastave silom vučenja upravno na njihovu dodirnu površinu; naročito su nepokretno spojena i u svakom drugom pravcu. Ako je spojno telo umetnuto spo-Ija u vodilju, to ono mora, kad delovi g i h ne mogu biti obrtno pomerani, biti istim putem izvađeno obrtanjem pomoću kakvog oruđa.
U obliku izvođenja iz si. 12 je kao primer primene pokazan jedan deo mosta koji se može rasklapati, pri čemu pragovi i nose stolice k, na kojima su postavljeni nosači m, 1. Veza pragova i sa stolicama k i ovih sa nosačima se vrši na pokazani način pomoću spojnih tela a i navlaka d5, koje su svojim pločama utvrđene na stolicama.
Na isti se način grede (štapovi) samog mosta, koje obrazuju donji pojas n i gornji pojas n1 vezuju pomoću spojnih tela sa gredama i1, i2 za poprečnu vezu i sa nosa-
čima.
Iz ovog se prikazivanja vidi kako se brzo ovi delovi sklapaju jednostavnim o-brtanjem i kako se sada uzajamno ukru-ćuju uz obrazovanje otpornih na savijanje. Vezu između donjeg pojasa n i gornjeg pojasa n' uspostavljaju stubići m1, m2, m3, i t.d., koji se podesno umeštaju sa pro-menljivim smerom obrtanja, tako, da svaki novo postavljeni deo zaključava prethodno postavljeni deo.
Nije potrebno, da se jedna ili obe krajnje površine a1 spojnih tela a odnosno a1 izvode ravno; što više mogu dobijati svaki proizvoljni oblik, n.pr. biti ispadnute prema upolje. Time se postiže n.pr., da se o-lakša uvođenje spojnog tela. Ovim se konstruktivnim pomoćnim sredstvom olakšava uvođenje obrtanjem reda na kakvoj dugačkoj traci jedno pored drugog nalazećih se spojnih tela, pre svega tada, kad se spojno telo na široj strani odmera labavije a idući ka užoj strani sve tešnje.
Spojna tela mogu biti izvođena u svakoj veličini. Stoga je moguće da se normiraju i da se izvode kao maseni artikal u isto tako mnogo vrsta po veličini kao gotov materijal, kao što je to na primer uobičajeno kod klinova i zavrtnjeva.
Najzad se mogu ova spojna tela postavljati na trakama u redovima jedno pored drugoga u opisanim i od ovih odstu-pajućim, n.pr. uzanim prema obrtnoj osi koso postavljenim oblicima. Dve takve trake posednute većim brojem spojnih tela mogu tada tačno kao i pojedinačna, sa jednom pločom b odnosno jednom navlakom d5 snabdevena spojna tela (sl. 1—6) biti zajedno obrtno uvođena i opet biti rastavljana. Ona tada daju uspešno i pouzdano zatvaranje, koje treba da se otvara samo obrtanjem traka u jednom pravcu.
Patentni zahtevi:
1.) Uređaj za vezivanje dva dela kakvog predmeta, naročito delova građevinskih konstrukcija, koji se sastoji iz dva spojna te)a koja se obrtanjem uvode jedno u drugo, naznačen time, što jedno od oba spojna tela kao i šupljina, koja ovo spojno telo prima, drugog spojnog tela imaju o-blik tela proizvedenog delimičnim obrtanjem kakve površine oko kakve ose, kod kojeg je bar jedna od bočnih graničnih linija proizvodiljne površine nagnuta prema obrtnoj osi (P—P odnosno S—S) pod oštrim, kod oba spojna tela jednako velikim uglom (x odnosno y), tako, da jedno spojno telo ima bočnu površinu (a2) u vidu u-padne delimične površine konusnog orno-
taca a drugo spojno telo ima bočnu površinu (d2), koja odgovara onoj upadnoj površini, u vidu ispadnute delimične površine konusnog omotača.
2.	) Uređaj po zahtevu 1, naznačen time, što su obe bočne površine (a2) jednog spojnog tela (a) i obe bočne površine (d'2) drugog spojnog tela (d) delovi površina konusnog omotača.
3.	) Uređaj po zahtevu 1, naznačen time, što je proizvodiljna površina (a1) kakav trapez.
4.	) Uređaj po zahtevu 1 do 3, naznačen time, što su granične linije proizvodiljne površine (a1) potpuno ili delimično izlomljene ili iskrvljene.
5.	) Uređaj po zahtevu 1 do 4, naznačen tme, što u dve šupljine koje su snab-devene sa bar jednom delimičnom površinom konusnog omotača, i koje su izvedene
u dva spojna tela odnosno u dva gradivna dela koji treba da se spoje, zahvata jedno spojno telo (a1) sa odgovrajućim delimič-nim površinama konusnog omotača kao samostalni spojni elemenat, pri čemu šupljine mogu biti učinjene pristupnim i spo-Ija.
6.	) Uređaj po zahtevu 1 do 5, naznačen time, što su spojna tela postavljena na po jednoj ploči (b), spojnoj navlaci (d5) ili t.sl., sa kojima su ona utvrđena na po jednom od oba predmeta koji treba da se spoje.
7.	) Uređaj po zahtevu 1 do 6, naznačen time, što je veći broj jednakih spojnih tela koja služe za vezu i vođenje postavljen na dve uzajamno oko jedne zajedničke ose obrtne trake, šine ili t.sl., tako, da se obrtanjem traka, šina ili t.sl. proizvodi spajanje ili rastavljanje spojnih tela.
Figi
d d
___I
'A- / ///~'/ / / / fs ;V// 7a
;_____v