KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 72 (5)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 MAJA 1939.
PATENTNI SPIS BR. 14807
Vadasztolteny-, Gyutacs es Femarugyar R„ T., Budapest, Mađarska.
Zrno, naročito osvetljavajuee zrno.
Prijava od 23 decembra 1937.	Važi od 1 novembra 1938.
Naznačeno pravo prvenstva od 24 decembra 1936 (Mađarska).
Poznata su već zrna koja su izrađena tako, da mogu da se nataknu na cev vatrenog (oružja i kojal se prilikom pialjbe bacaju kao jedinstveno telo. Kod takvih zrna predviđa se j centralna šupljina u koju prodire zrno oružja odn. kroz koju isto prodire. Kod takvih na taj nlačin izrađenih svetlečih zrna niti je bilo ogovara-juče trajanje osvetljavanja niti je bila odgovarajuća dostignuta visina.
Radi ispaljivanja osvefcljaviaijućih zrna upotrebljavaju se i na cev oružja smešte-ni palljbeni pehari (troimbloni). Ovi imaju nedostatak, da osvetljavajuća zrna mogu da se ispaljuju samo iz vatrenog oružja u tome cilju preinačenog, ali ne i iz proizvoljnog kod vojske uvedenog vatrenog oružja.
Zrno prema pronalasku omogućava da se gornji nedostatci otklone tako, da se ista mogu da ispale od uobičajenog vatrenog oružja, a da se isto ne mora da prepravlja, kako pomoću oštre, tako i pomoću neubojne municije i pri tome opisuje dugačku putanju letenja.
Zrno prema pronalasku, naročito os-vetljavajuće zrno, koje može da se ispali sa grotla vatrenog oružja, ima noseCu čanru, koja može da se natakne na grotlo vatrenog oružja, i stvarni naboj sadrža-vajuće telo zrna, koji mogu međusobno da se spoje tako, da se prilikom paljbe telo zrna oslobađa od nosačke čaure.
Telo zrna celishodno snabdeva se centralnom šupljinom u kojoj se preimuć-stveno radi boljeg iskorišćenja »energije projektila ili barutnih gasova smešta sanduk, koji delimično ili sasvim zatvara ove
n. pr. jedna kapa. Najmanji prečnik ove centralne šupljine celishodno bira se đa bude ravan ili nešto veći od prečnika projektila oružja. Usled toga projektil oružja prolazi kroz šupljinu a da pri tome telo zrna n. pr. osvetijiavajuće telo ne razori. Šupljina omogućava da se zrno može da u-potrebi kako sa ubojnom, tako i sa neu-bojnom municijom, a da se pri tome ne moraju prejako da se odmeravaju konstruktivni delovi ovoga.
Zrno se natiče sa nosačkom čaurom na cev puške odn. u njoj se pritvrđuje. Celishodno se bira takav način pritvrđivanja, da posle paljbe tela zrna nosačka čaura Spadne sa cevi puške.
Nosačka čaura spolja samo delimično smotava zrno tako, da jedan deo tela zrna štrči iz nosačke čaure. Iz toga proizilazl preimućstvo, da čaura ■— mada oma omogućava dobro vođenje — ne mora tako jako da bude odmerena, kao kod zrna, kod kojih čaura potpuno omotava zrno pa čak i preko njega dopire. Barutni gasovi kod rasporeda prema pronailasku usled gore opisanog izolbraženja vrše na zidove čaure manji pritisak.
Primera radi je jedan oblik izvođenja pronalaska opisan na osnovu priloženoga nacrta. Slika pokazuje u podužnom preseku osvetijiavajuće zrno.
U nosačkoj čauiri 1 nalazi se osvetlja-vajuće telo 2, koje je snabdeveno šupljinom 3, koja se prema napred konusno sužava. Osvetljaviajuće telo ispunjeno je svetlečim nabojem 4, koji pali upaljačkim nabojem 5 pomoću upliva vatre na grotlu oružja. Šupljina osvetljavajućeg tela
Din. 10.—
zatvara se pomoću kape 6. Osvetljavaju-će telo leži uz umetanje zaštitnog umetka 7 n. pr. ploče od eoje, na koturu 8 sna'bde-venoig rupom 9 nosaloke čaure. Nosačka ča u ra se pomo ću rukavca 10 natiče na cev 11 oružja, koja svojim krajem naleže na štrčećem obodu kotura 8.
Osveti java juće telo slobodno je umetnuto u nosačkoj čauti i pomoću lako razrešljive veze n. pr. pomoću flastera za. lepljenje je spojeno tako, da se oboje kod ležanja na stovarištu i kod rukovanja ne odvajaju ali kod paljbe ipak čaura ne biva ponesena zajedno sa svetlečim tetom.
U trenutku paljbe osvetljavajuće telo 2 diže se zajedno sa zaštitnom podlogom
7	pomoću uticaja pritiska gasova od kotura 8; u tako nastali međuprostor dospe-vaju barutni gasovi, koji deluju na ćelu osnovnu površinu osvetljavajućeg tela i isto bacaju. Pri tome biva probušena ploča 7 kao i pocepana i plamen sa grotla pali upaljački naboj 5.
Zid 12 nosačke čaure osigurava odgovarajuće vođenje i udešljivost zrna. Pomoću odgovarajućeg odmeravanja kotura
8	i rukavca 10 može se postignuti, da prilikom paljbe čaura ne bude ponesena nego, da ona tek posle paljbe spadne sa cevi puške.
Kod upotrebe ubojne municije sem u-ticaija barutnih gasova deluje i projektila oružja, pri čemu isti posle probijanja ploče 7 udara o kapu 6. Kapa 6 biva od zrna za izvesnu putanju loomerena dok se ona ne zaglavi čvrsto u šupljini, posle čega projektil probija kapu. Šupljina 3 i kapa 6 tako su odmereni, da projektil probijia-jući kapu izgubi samo jedan deo svoje kinetičke energije i može da izađe iz šupljine 3. Time što se i jedan deo kinetičke energije tako iskoristio, može da se produži putanja letenja pa time i trajanje osvetljavanja. Kapa 6 može celishodno da se izradi od mekanog metala n. pr. beluga metala, bakra i t. si.
Osvetljavajuće telo se celishodno snabdeva omotačem od gorljive materije n. pr. impregnirane hartije ili od lako gorljivog metala n. pr. od 'aluminijuma. Na taj način trajanje osvetljavanja može da se produži.
Kod primera izvođenja ovde pretstav-Ijenog raspoređuju se Simetrično četiri upaljačka naboja 5, usled čega je paljenje ravnomerno, što ima za posledicu i rav-nomerano letenje. Upaljački naboji mogu i na drugi način biti raspoređeni i na mesto paljenja plamenom, koji se raspaljuje pla-
menom sa grotla oružja, može se prime-niti i kakva druga inicijalna sprava.
Tako n. pr. može se upotrebiti na mesto upaljačkog naboja, koji se pali palmenom iz grotla, i upaljač pomoću trenja. Kapa može n. pr. spojena i sa oslobodilačkom spravom za paljenje upaljačkog sistema.
Osvetljavajuće zrno može da se ispali ne sarmo sa grotla ručnog vatrenog oružja, nego može da se ispali i sa grotla ma-šinskih pušaka pa čak i sa topova maloga kalibra i t. si.
U primeru je opisano samo jedno osvetljavajuće zrno. Zrno prema pronalasku pak može biti snabdeveno i sa drugim nabojem i može biti izobraženo i kao signalno, upaljačko, gasno odn. zamaglja-vajuće zrno.
Patentni zahtevi:
1.	) Zrno naročito osvetljavajuće zrno za ispaljivanje sa grotla vatrenog o-ružja, kod koga je telo zrna snabdeveno šupljinom, naznačeno time, što se zrno sastoji od tela (2) zrna koje sadrži delujući naboj i od nosačke čaure (1), koja može da se neposredno natakne na grotlo uobičajenog vatrenog oružja i što su oboje međusobno spojeni tako, da se prilikom paljbe telo zrna oslobađa od nosačke čaure.
2.	) Zrno po zahtevu 1, naznačeno time, što zidovi (12) nosačke čaure (1) spolja omotavaju teto zrna i isto samo delimično zatvaraju tako, da jedan deo tela zrna strči iz nosačke čaure.
3.	) Zrno po zahtevima 1 ili 2, naznačeno time, što je upaljački organ smešten na donjem delu zrnai.
4.	) Zrno po zaihtevima 1 do 3, naznačeno time, što je kao upaljački organ predviđen upaljač (5), koji je raspoređen na dnu tela zrna i koji se pali pomoću plamena sa grotla vatrenog oružja.
5.	) Zrno po zahtevima 1 do 4, naznačeno time, što u centralnoj šupljini tela zrna ima sanduk, celishodno kapu (6), koji propušta ubojini projektil.
6.	) Zrno po zahtevu 5, naznačeno time, što je sanduk spojen isia oslobodilačkom spravom, celishodno sa upaljačem na trenje za paljenje upaljačkog sistema.
7.	) Zrno po makom e od zahteva {1 do 6, naznačeno time, što je između dna tela zrna i nosačke čaure raspoređen zaštitni umetak (7).
Ađ pat. br. 14807