Vereniging Vrienden VAN Slovenie
Združenje Prijateljev Slovenije
Indien onbestelbaar retour aan: Teldersweg 185 3052 TG ROTTERDAM
(ISSN 0928-8376)
INHOUD
Predsednikova beseda / Van de voorzitter	1
Sloveense culturele avond / Nederlands Tarokkampioenschap 2
Nova veleposlanica v Belgiji	3
Nieuwe ambassadrice in Belgiš	3
Ontwikke1ingen in Sloveniš - augustus / september 1999	4
Sloveens borrel	6
Kako je bil prvi Slovenec razglašen za blaženega	8
Hoe voor het eerst een Sloveen zalig verklaard werd	10
Prevajalci / Vertalers	12
Kočevski medvedi pri Bohinjskem jezeru	14
Beren van Kočevje bij het meer van Bohinj	15
Slovenske ljudske pesmi in šege (9)	16
Sloveense volksliederen en volksgebruiken (9)	19
Otroški kotiček	26
Het kinderhoekje	27
Uit de kranten	29
Kuhajmo z Bojanom	30
Koken met Bojan	31
Pivski vici / Moppen over drinken	32
Vereniging Vrienden van Sloveniš: Hat u moet weten!
De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie die zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenwerking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen. De Vereniging be-schouwt zichzelf als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland.
(uit artikel 2 van de Statuten)
Veleposlaništvo Republike Slovenije: Ambassade van de Republiek Sloveniš:
Louizalaan 179 1050 Brussel e 0032 - 2 - 646 90 99
PREDSEDNIKOVA BESEDA
Nekaj časa je že minilo, kar smo se zadnjič videli v Til-burgu. Navzočih nas je bilo sicer, na žalost, bolj malo, toda kljub temu smo preživeli lep in prijeten popoldan. Pridružila se nam je tudi gospa Adanja, ki je sicer nova ambasadorka za Belgijo in Luxemburg, na naš dan pa je prišla povsem osebno. Več o tem preberite v tej številki Lipe.
Sedaj pa še korak v bližnjo prihodnjost. 20. novembra '99 bomo, kakor že nekaj let, imeli priložnost boriti se za naslov državnega prvaka Nizozemske v taroku. Toda tudi tukaj velja isto geslo kot pri olimpijskih igrah: važneje je sodelovati kot zmagati .
Po tekmovanju pa bomo ob slovenskih narodnih vižah in plesih uživali ob slovenskih dobrotah in nazdravili si bomo s kozarcem slovenske žlahtne kapljice.
Saj boste tudi Vi prišli?
Bojan Gorički
Het is inmiddels al enige tijd geleden, dat we elkaar hebben gezien in Tilburg. We waren maar met zeer weinigen aanwezig, maar hebben toch een leuke en gezellige middag gehad. Aanwezig was ook mevrouw Adanja, ze is de nieuwe ambassadrice voor Belgie en Luxemburg, maar haar bezoek aan onze Sloveense middag was van ge-heel persoonlijke aard. Meer hierover kunt U lezen elders in deze Lipa.
En nu een stap in de nabije toekomst: op 20 november '99 heeft U weer de kans te strijden om de titel van de Nederlands kampioen tarok. Maar ook hier geldt, net als bij de olympische spelen: het is belangrijker mee te doen dan te winnen.
Na de wedstrijden kunt u, opgeluisterd door de Sloveense muziek en dansen, genieten van Sloveens eten en een toast uit-brengen met een glas Sloveense wijn.
U komt toch ook?
Bojan Gorički
VAN DE VOORZITTER
S Gaat u verhuizen E Laat het ons dan E weten.
Teldersweg 185
Secretariaat "Vereniging Vrienden van Sloveniš"
3052 TG Rotterdam
Se boste selili? Sporočite nam.
onze volgende activiteit
*♦***♦**»♦***♦***♦***♦**»♦»**♦**
♦
SLOVEENSE CULTURELE AVOND
Slovenska Folklorna Skupina	♦
NIZOZEMSKA
zaterdag 20 november 1999
van 18.30 tot 23.00 uur
in Delftstede, Phoenixstraat 66 te Delft
Kosten inclusief Sloveens buffet:
leden f 50 p.p. niet leden f 65 p.p.
Voorafgaand aan de Sloveense culturele avond:
NEDERLANDS TAROKKAMPIOENSCHAP
van 15.00 tot 17.00 uur Kosten:
gratis voor leden niet leden f 5 p.p.
**♦***♦***♦***♦***♦***♦•*»♦*♦*
NOVA VELEPOSLANICA V BELGIJI
Maja se je iztekel mandat veleposlaniku za dežele Beneluksa, gospodu Jaši Zlobcu. Nova veleposlanica Republike Slovenije za Kraljevino Belgijo in Vojvodino Luksemburg je Ekscelenca gospa Marija Adanja. Gospa Adanja je v Belgiji že od 6. augusta 1999. 29. septembra je predala poverilnico njegovemu visočanstvu belgijskemu kralju. Od tega dne dalje ima uradno funkcijo veleposlanice Republike Slovenije v Kraljevini Belgiji. Gospa Adanja ni veleposlanica Republike Slovenije za Kraljevino Nizozemsko, saj bo v prihodnosti odprto veleposlaništvo tudi na Nizozemskem. Odpravnica poslov za Nizozemsko je trenutno gospa Metka Ipavic. Še zmeraj ni znano, kdaj bo dejansko odprlo svoja vrata veleposlaništvo v Haagu. Po zadnjih informacijah iz veleposlaništva v Bruslju naj bi se novo veleposlaništvo odprlo drugo leto.
NIEUVVE AMBASSADRICE IN BELGIE
In mei eindigde de ambtstermijn van de Ambassadeur voor de Bene-lux, de heer Jaša Zlobec. De nieuwe Ambassadrice van de Republiek Sloveniš voor het Koninkrijk Belgie en het Groothertogdom Luxem-burg is Hare Excellentie Mevrouw Marija Adanja. Zij is al vanaf 6 augustus 1999 in Belgie en heeft op 29 september 1999 haar ge-loofsbrieven overhandigd aan Zijne Majesteit de Koning der Bel-gen. Sindsdien is zij officieel in functie als Ambassadrice van de Republiek Sloveniš. Mevrouw Adanja is niet Ambassadrice van de Republiek Sloveniš voor het Koninkrijk der Nederlanden omdat in de toekomst ook in Nederland een ambassade geopend wordt. Mo-menteel is er voor Nederland een zaakgelastigde, Mevrouw Metka Ipavic. Het is echter nog steeds niet bekend wanneer de nieuwe ambassade in den Haag geopend wordt. Volgens de laatste informa-tie vanuit de ambassade in Brussel zal de opening volgend jaar plaatsvinden.
Gezocht
2 redacteuren voor de Lipa per 1 mei 2000
Per 1 mei 2000 stopt Silva als redacteur. Daarom is onze ver-eniging op zoek naar 2 nicuwc redacteuren die ieder 3 inte-ressante Lipa’s per jaar willen samenstellen of samen 6.
Beide redacteuren vvorden lid van het bestuur. Alle onkosten worden vergoed en schouderklopjes graag gegeven, dus aarzel niet en meld u aan bij Silva 0344-622414 die u graag wil in-werken.
ONTVVIKKELINGEN IN SLOVENIŠ - AUGUSTUS / SEPTEMBER
door onze correspondent in Slovenie, Alexander Vink
Zonsverduistering ook in Slovenie 100%
Op 11 augustus was er in het Noord-Oosten van Slovenie, in Prekmurje, een totale zonsverduistering. Al daags daarvoor kwa-men veel mensen eropaf. De totale zonsverduistering was te zien vlakbij het drielandenpunt tussen Oostenrijk, Slovenie en Hongarije. Er zijn zo'n 100.000 mensen naar Prekmurje gekomen om het ver-schijnsel hier me e te maken. Voor het toerisme was dit een gebeurtenis op zich zelf. Alle hotels, campings, pensions waren volgeboekt en mensen met vrienden of kennissen in deze regio gingen bij hen logeren. Het maakte niet uit of men in de woonkamer op de grond moest slapen. De komst van toeristen kwam goed uit nadat men eerst een daling van + 30% had gezien vanwege de crisis in Kosovo. In de meest noordelijke gemeente, Šalovci, met het meest noordelijke dorp, Budinci, was het zeer druk. Door de enorme drukte liep het verkeer helemaal vast.
Nieuvve benzineprijzen
Op 19 augustus verhoogde PETROL als eerste zijn olieprijzen en OMV—ISTRA BENZ volgde de dag daarop. Diesel kost nu 120,30 SIT (voorheen 114,80) en stookolie 65,2 SIT (voorheen 59,80).
________1 liter__________________________(/ 1 = 90 SIT)__________
EURO 95	115,00 SIT
NORMAAL (loodvrij) 91	112,00 SIT
SUPER 98 (gelood)	128,00 SIT
DIESEL	120,30 SIT
Hiermee is in Slovenie de DIESEL duurder dan EURO 95 en NORMAAL 91!
Nieuvve telefoonnummers in Slovenie in 2000
In het jaar 2000 zullen in Slovenie ALLE KENGETALLEN VTORDEN VERANDERD. Dit gebeurt omdat men aansluit op de Europese richtlijnen. De kengetallen worden dan:
01	Ljubljana
02	Maribor, Ravne na Koroškem (Dravograd), Murska Sobota
03	Celje
04	Kranj
05	Nova Gorica, Postojna, Koper 07 Novo mesto, Krško
06	Mobiele telefoon
Prekmurje heeft al een klacht ingediend omdat men 09 wil hebben en niet bij Maribor (02) wil boren.
Alle oude kengetallen zullen daarnaast nog zeker 6 maanden werken na de invoer van de nieuwe.
SLS en SKD intensief aan het praten om te fuseren
Slovenska ljudska stranka SLS (Sloveense Volks/Boerenpartij) en Slovenski krščanski demokrati SKD (Sloveense Christen Democraten) gaan naar alle waarschijnlijkheid in december 1999 samen in šen partij. Men is nu bezig om allerlei kwesties op te lossen zoals de naam, de voorzitter, etc. . . Op alle bi jeenkomsten zijn de voorzitters van beide partijen aanwezig, Marjan Podobnik (SLS) en Jože Peterle (SKD).
Uitzonderlijk transport van Koper naar Krško
Op 30 augustus vertrok uit de haven van Koper de eer-ste van de twee turbines voor de kerncentrale in Krško. Deze turbines wer-den vervoerd met een snel-heid van 5 km per uur. De klus was eind september geklaard. Het transport trok veel bekijks. Dit transport was uitzonderlijk want de turbines wer-den afzonderlijk vervoerd.
Čšn turbine was 77 m lang,
5,8 m breed en 4,6 m hoog en woog 711 ton. Het overige verkeer werd dan ook omgeleid. Greenpeace-activisten hadden zich vastgemaakt aan de turbine om mensen erop attent te maken dat men de kerncentrale Krško moet sluiten. De actievoerders werden door de politie weggehaald en meegenomen naar het bureau en voorgeleid voor de politierechter, die hen vrijsprak. De actievoerders kwamen uit Sloveniš, Oosten-rijk en Slovaki je.
Maribor in de Champions Lague
Onlangs plaatste zich Maribor Teatanic voor de Champions Lague door in Maribor te vinnen van de Franse 01ympigue Lyon met 2-0 na de eerste overvinning in Lyon met 1-0. Het programma van Maribor zlet er als volgt uit:
19-10-1999 Maribor:	Maribor-Lazio Roma
27-10-1999 Maribor:	Maribor-Dinamo Kiev
02-11-1999 Leverkusen:	Bayer Leverkusen-Maribor
SLOVEENSE BORREL
Fred Wolsink
Tijdens de niet al te druk bezochte, maar reuze gezellige middag in Tilburg, heb ik vooral in het informele Circuit tal van inte-ressante wetenswaardigheden opgedaan.
Zo bleek dat een cursist van de cursus Sloveense taal en cultuur te Arnhem (Albert van den Brul) een woordenlijst met alle voorko-mende vogel s in Sloveniš (via het Lati jn) vertaald heeft naar het Nederlands, en dat deze zelfde, net als Jan Bongenaar, ook bezig is met een opzet voor een woordenboek Slo-NL en NL-Slo. Bij bei-den lijkt de bereidheid te bestaan om hun gegevens te integreren, zodat we over niet al te lange ti jd de beschikking kunnen krijgen over een "echt" woordenboek.
Zo heb ik van Bojan Gorički de kooktips uit de voorgaande LIPA'S nog eens uitgelegd gekregen, op een manier dat het water je in de mond liep. Verder hoorde ik, dat je via je draagbare/wekker/ auto radio op de AM 918 mhz. in geheel Nederland Radio Slovenija (le programma) kunt ontvangen. En dat de ontvangst in de avond-uren en nacht redelijk tot goed is te noemen.
Een andere whizzkid wist te vertellen dat je op je Computer via Internet (vzvzvz.rtvslo.si) elke dag een 20 minuten durende samen-vatting van de nieuwsberichten kunt bekijken. Via hetzelfde adres kun je ook live verbinding krijgen met radio Slovenija 1, 2, en 3. Het risico is dan vzel dat, wanneer je te lang luistert, je telefoonrekening met sprongen omhoog gaat. Maar selectief luis-teren bi jv. naar een geliefd muziekprogramma behoort tot de moge-lijkheden. En in tegenstel1ing tot de AM 918 mhz. dan ook nog in digitale stereo kvzaliteit, zodat je er makkelijk een bandje van kunt maken.
Het vzas fijn te merken, dat eenieder wel iets te melden had dat interessant vzas voor de ander.
toast de trouve bezoekers van onze bijeenkonsten tierden »e ook vereetd door een inofficieel bezoek van nevronu Marija idanja, de nieuwe anbassadrice in Brussel. Mevrouiz Adanja zit naast Fred Holsink en Maarten Dragt.
Er werd heel wat afgepraat...
...en ook van harte gelachen...
Slcjggenija
KAKO JE BIL PRVI SLOVENEC RAZGLAŠEN ZA BLAŽENEGA
Tadeja Škoda
f ■ Nwa
l
Ulit
ti
M6=
Us
V	nedeljo, 19. septembra, se je proti Mariboru odpravljala okrog
dvesto tisoč-glava množica. Najzgodnejši so prihajali že od četrte ure zjutraj ter pešačili dva do štiri kilometre od parkirnih prostorov avtobusa ali z železniške postaje. Vse je mrgolelo v pripravah na zgodovinski dogodek za slovenski narod:	prvi Slovenec, Anton
Martin Slomšek, je dobil svoje mesto med blaženimi, za kar so se verniki zavzemali že od njegove smrti 1862. Ker pa takrat okoliščine temu niso bile naklonjene, so po uradnem postopku začeli Slomškove spise zbirati šele leta 1926. Deset let kasneje je štiristo tisoč vernikov podpisalo prošnjo za njegovo beatifikacijo, natančno sto let po njegovi smrti pa je slovenska Cerkev končno poslala v Vatikan obsežno mapo z dokazi o Slomškovih velikih zaslugah. Kongregacija je tri desetletja prebirala spise, preverjala dejstva, ugotavljala, ali se je na Slomškovo priprošnjo resnično zgodil čudež, in na koncu sklenila, da ga bo papež razglasil za blaženega, mu priznal herojske kreposti in uradno potrdil njegovo svetost
Anton Martin Slomšek se je rodil 26. novembra 1800 na Slomu pri Ponikvi. Leta 1824 je bil posvečen v duhovnika, deloval na Bizeljskem in v Novi Cerkvi pri Vojniku. Od tam je šel za 9 let v Celovec. Nato je postal župnik v Vuzenici ob Dravi. Leta 1844 je nastopil službo stolnega kanonika pri Sv. Andražu v Labotski dolini, dve leti kasneje pa je bil imenovan za celjskega župnika in opata. Komaj je začel z delom, že je bil izbran za lavantinskega škofa. Škofovsko posvečenje je prejel istega leta v Salzburgu.
Leta 1859 je prenesel sedež lavantinske škofije iz Sv. Andraža na Koroškem v Maribor - »mesto, ovenčano z vinsko trto«, kot ga je sam imenoval. S tem je Maribor postal tudi štajerska prestolnica, v kateri je Slomšek 24. septembra 1862 umrl. Slomšek velja za velikega slovenskega pedagoga in kateheta, pisatelja in pesnika, narodnega buditelja in vzgojitelja. Zavzemal se je za rast vere, slovenske besede, narodne zavesti, duhovnih, kulturnih govoril, je delal. Kar je učil, je tudi živel. Trezno je presojal svoj čas in imel prefinjen občutek za prihodnost. S to sposobnostjo je posegal v zgodovino slovenskega naroda z enkratnimi, v prihodnost usmerjenimi deli, kot so korenita verska prenova škofije, pospeševanje šolstva, splošna vzgoja in izobraževanje ljudstva, ustanovitev Mohorjeve družbe, prestavitev škofijskega sedeža in ustanovitev visokega šolstva v Mariboru. »Univerzitetno mesto« je od 19. septembra tudi mesto prvega slovenskega blaženega.
V	pozdrav Janezu Pavlu II., ki se je s papamobilom pripeljal na Betnavsko poljano v Mariboru, so zazvonili zvonovi slovenskih cerkva, množica zbranih (med njimi 800 duhovnikov, 800 redovnic, 55 nadškofov in škofov iz različnih držav, 3 kardinali, 200 skavtov, 1500 invalidov, 1600 častnih gostov) je navdušeno mahala s pozdravnimi šali, zapel je zbor 2500 pevcev. Na velikem odru je bil napis glavne misli
iz Slomškove zakladnice:
»Sveta vera bodi vam luč, materin jezik pa ključ do zveličavne narodove omike«. Po uvodnih pozdravnih govorih je papež v začetku slovesne maše razglasil, da se Anton Martin Slomšek odslej imenuje blaženi in se njegov god obhaja po ustaljenih pravnih predpisih vsako leto 24. septembra. Deli maše so bili tudi v nemškem, italijanskem, hrvaškem in madžarskem jeziku.
Papežu so na oltar prinesli darove predstavniki treh slovenskih škofij, zamejci, zdomci in izseljenci. Po končani več kot triurni maši smo se udeleženci počasi razhajali, še vedno pod močnim vtisom slovesnega dogodka. Čeprav je sonce ves dan neusmiljeno pripekalo, je dan minil brez večjih težav, saj so organizatorji poskrbeli za brezplačne plastenke z vodo. Tudi reševalna ekipa je bila ves čas v pripravljenosti, na srečo so bili potrebni le manjši posegi. Za varnost pa je bilo še posebno dobro poskrbljeno: pred vhodom na mesto prireditve je čakalo 800 varnostnikov, ki so skrbeli za red skupaj s 1800 policisti in 600 redarji (prostovoljci). Policija je za papeževo varnost namenila 160 milijonov SIT - kar je bilo očitno potrebno, saj so varnostniki ob vhodu zadržali dve osebi z orožjem.
Papež je popoldne še molil na grobu blaženega škofa Slomška v stolni cerkvi, nato je odšel na mariborsko letališče.
Že drugič (prvič v maju 1996) se je vpisal v Zlato knjigo mesta Maribor. Župan mu je kot darilo mesta v spomin izročil poganjek 400-letne trte. Po zasebnem pogovoru s predsednikom Milanom Kučanom so se za papežem Janezom Pavlom II. zaprla vrata »zračnega čolna«, ki je odplul nazaj v večno mesto. V nas pa so odzvanjale slovesne besede iz njegove pridige: »Samo Evropa, pozorna do človeka in vseh njegovih pravic, je cilj, za katerega velja zastaviti svoje moči!« - »Slomškov zgled pričuje, da je mogoče biti iskren domoljub in z enako iskrenostjo živeti in sodelovati z ljudmi druge narodnosti, druge kulture in druge vere. Naj njegov zgled in njegova priprošnja dosežeta večjo solidarnost in pristni mir med vsemi narodi tega obširnega področja Evrope!« Skupaj z zavestjo o solidarnosti se je v nas porajala še močna zavest pripadnosti svojemu narodu in hkrati ponos, kajti (kot pravijo slovenski škofje) »narod, ki poraja svetnike, dokazuje, da je v koreninah zdrav, saj se prav v svetnikih najbolje razodeva njegova duhovna in moralna moč, skratka vse njegove vrline.«
HOE VOOR HET EERST EEN SLOVEEN ZALIG VERKLAARD WERD
Tadeja Škoda
Op zondag 19 september trok er een ongeveer tweehonderdduizend mensen tellende menigte naar Maribor. De allervroegsten arriveerden al om 4 uur 's morgens. Te voet legden ze de twee tot vier kilometer af vanaf de parkeerplaats voor de bussen of vanaf het station. Alles was in de weer met de voorbereiding op een voor het Sloveense volk historische gebeurtenis: voor het eerst kreeg een landgenoot, Anton Martin Slomšek, zijn plek onder de zaligverklaarden. Al sinds zijn dood in 1862 hadden de gelovigen hiervoor gepleit. Omdat destijds de omstandigheden niet gunstig waren, werd met de officiele procedure pas in 1926 een begin gemaakt. De geschriften van Slomšek werden ver-zameld. Tien jaar later ondertekenden vierhonderdduizend gelovigen de aanvraag tot zaligverklaring van Slomšek, en precies 100 jaar na zijn dood stuurde de Sloveense Kerk naar het Vaticaan een omvangrijk dossier met bewijzen van de grote verdiensten van Slomšek. De congre-gatie besteedde dri e decennia aan het lezen van alle stukken, trok de feiten na, en probeerde vast te stellen of op voorbede van Slomšek daadwerkelijk een wonder geschied was. Uiteindelijk besloot de con-gregatie dat de paus Slomšek zalig zou verklaren, hem heroische deugden zou toekennen, en officieel zijn heiligheid zou bevestigen.
Anton Martin Slomšek werd geboren op 26 november 1800 te Slom bij Ponikva. In 1824 werd hi j tot priester gewijd. Hi j werkte in Bizeljsko en in Nova Cerkva bij Vojnik. Van hier trok hi j voor 9 jaar naar Klagenfurt. Daarna werd hij pastoor te Vuzenica ob Dravi. In 1844 trad hi j als domheer in dienst bij Sveti Andaž in Labotska Dolina, twee jaar later werd hij be-noemd tot pastoor en abt van Celje. Nauwelijks met zijn werk begonnen, werd hij gekozen tot bisschop van Lavantina. Nog datzelfde jaar ont-ving hi j de bisschopswi jding, in Salzburg. In 1859 verplaatste hi j de zetel van het bisdom Lavantina van Sveti Andraž in Karinthie naar Maribor - "stad, omkranst door wijnranken" zoals hij deze zelf noemde. Door de verhuizing werd Maribor tevens hoofdstad van Stiermarken.
Het was hier dat Slomšek stierf, op 24 september 1862. Slomšek wordt beschouwd als een groot Sloveens pedagoog en catecheet, schrijver en dichter, als de man die het volk wakker schudde en opvoedde. Hi j kwam op voor de groei van de godsdienst, de Sloveense taal, het nationale bewustzijn, geestelijke, culturele en morele waarden. Bij het woord voegde hij de daad. Zoals hij onderwees, zo leefde hi j ook. Nuchter beoordeelde hi j zijn ti jd, en hi j had een ragfijn gevoel voor de toekomst. Met deze capaciteiten greep hi j in in de geschiedenis van het Sloveense volk met unieke, op de toekomst gerichte daden, zoals een diepgaande godsdienstige reorganisatie van het bisdom, bevordering van het onderwijs, algemene volkseducatie en -ontvvikkeling, de stichting van "Mohorjeva Družba" (een uitgeverij), de verplaatsing van de bisdomszetel, en de stichting van hoger onder-wijs in Maribor. En nu werd deze universiteitsstad op 19 september ook de stad van de eerste Sloveense zalige.
Als vzelkomstgroet aan Johannes Paulus II, die met zijn pausmobiel naar Betnavska Poljana in Maribor kwam, luidden in heel Sloveniš de
Het eerste portret van bisschop Sloišek
kerkklokken. De menigte (waaronder 800 priesters,	800 nonnen, 55
aartsbisschoppen en bisschoppen uit diverse landen, 3 kardinalen, 200 scouts, 1500 invaliden en 1600 eregasten) verzamelde zich, zwaaide enthousiast met de "begroetingssjaals", en bet koor van 2500 zangers begon te zingen. Op het grote podium was het opschrift van de hoofd-gedachte uit de schatkamer van Slomšek: "Het heilige geloof zij u het licht, de moedertaal de sleutel tot een zaligmakende volkscultuur". Na de inleidende welkomstwoorden verklaarde de paus aan het begin van de plechtige mis dat Anton Martin Slomšek voortaan "zalig" genoemd wordt en dat zijn naamdag gevierd wordt volgens de gevestigde rechts-voorschriften ieder jaar op 24 september. De mis werd gedeeltelijk in Duits, Italiaans, Kroatisch en Hongaars gedaan. Vertegenwoordigers van de drie Sloveense bisdommen en de in de aangrenzende gebieden of elders in de wereld vonende Slovenen brachten giften voor de paus naar het altaar. Toen de meer dan drie uur durende mis afgelopen was begonnen wij, de deelnemers, langzaam uiteen te gaan, nog steeds zeer onder de indruk van de plechtige gebeurtenis. Ondanks het feit dat de zon alsmaar onbarmhartig brandde verliep de dag zonder grote problemen, want de organisatoren zorgden voor gratis plastic flessen met water. Ook was er voortdurend een EHBO-team beschikbaar, maar die hadden gelukkig weinig te doen. Bijzonder goed werd er gezorgd voor de veiligheid: voor de ingang naar de plaats van de viering hielden 800 veiligheidsagenten de wacht. Samen met 1800 politieagenten en 600 bewakers (vrijwilligers) zorgden zij voor de orde. De politie had voor de veiligheid van de paus 160 miljoen SIT (± f 1,8 miljoen) uit-getrokken. Dat dat nodig was blijkt uit het feit dat de bewakers voor de ingang twee personen met wapens aanhielden.
De paus bad 's middags nog op het graf van de zalige bisschop Slomšek in de domkerk. Daarna vertrok hij naar het vliegveld van Maribor.
Voor de tweede keer (de eerste keer was in 1996) schreef hi j zich in in het Gouden Boek van de stad Maribor. Ter herin-nering gaf de burgemees-ter hem als cadeau van de stad een rank van een 400-jaar oude wijnstok.
Na een kort gesprek met President Milan Kučan sloten zich achter paus Johannes Paulus II de deuren van de "luchtboot" die hem terug"voer" naar de eeuwige stad. En in ons weerklonken de plechtige woorden uit zijn preek: "Alleen een Europa dat aandacht geeft aan de mens en al zijn rechten is een doel dat de inzet van al onze krachten waard is!" . . . "Het voorbeeld van Slomšek toont dat het mogel!jk is een oprechte patriot te zijn en in de zelfde oprechtheid te leven en samen te wer-ken met mensen van andere nationaliteiten, andere culturen en andere godsdiensten. Mogen zijn voorbeeld en zijn voorbede een grotere soli-dariteit en echte vrede geven onder alle volkeren in dit uitgestrekte deel van Europa!" Samen met een besef van solidariteit groeide in ons het sterke besef, en tegelijk ook de trots, bij een eigen volk te boren want, zoals de Sloveense bisschoppen zeggen, "een volk dat een heilige voortbrengt bewijst dat zijn wortels gezond zijn. Immers juist in zo'n heilige openbaren zich het best de geestelijke en norele kracht, kortom al de deugden van dat volk."
PREVAJALCI / VERTALERS
Na željo nekaterih bralcev objavljamo nekaj naslovov prevajalcev slovenščine - nizozemščine.
Op verzoek van enkele lezers vermelden we een aantal adressen van vertalers Sloveens - Nederlands.
Lidija Oosting-Fras
Sierduif 5
3435 BH Nieuwegein
Leopold Cverle Rooshaegenweg 94 3630 Maasmechelen Belgie
Baukje Ojdanic-van Popering
Prečna 3
1000 Ljubljana
Sloveniš
-	prevajalka/tolmačica
-	vertaalster/tolk tel.: 030 60 537 22
-	sodni prevajalec/tolmač
-	beedigde vertaler/tolk tel.: 00 32 89 77 15 69
-	sodna prevajalka/tolmačica
-	beedigde vertaalster/tolk tel. : 00 386 61 13 13 046
GASPARI NSjOBLIUBEK
Small cellar under thz big oak
1997
MERLOT-CABERNET
Select -wine - vrhunsko rdeče vino
Bottlcd by the producer* Gašperin Obljubeh. Neblo - Drnovk.
GORIŠKA BRDA. SLOVENKA U-25/99 - Scries I/4-JO0.
12.5% alb/vol	HPA172	0.75 L
SCHERMER VVlJNKOPERS & DlSTILLATEURS
Geldelozeweg 17	tel : 0229-217 777
1625 NW Hoorn SEDERT 1782 fax : 0229-218 765
SPECIALIST IN SLOVEENSE \MJNE.\
Leden1 van de Vereniging Vrienden van Slovenie kunnen met het vliegtuig
voor:
/450,-
(ex. Luchthaven belasting)
Retour Amsterdam - Ljubljana Kinderen t/m 1 jaar 80% korting Kinderen van 2 t/m 11 30%
REISBURO "SLOVENIE
Voor informatie en reserveringen: Coebelvveg 191, 2324 KZ Leiden tel/fax: 071 - 5313320 http://www. netconnect. nl/slovenie
Het betreft hoofdleden en kinderen, eeen gezinsleden van 18 jaar en ouder. hoewel ieder gezinslid natuurlijk ook zelfstandig lid kan vvorden. Prijswijzigingen voorbehouden.
POČITNIŠKI UTRINKI
Kočevski medvedi pri Bohinjskem jezeru
Irena Vreček
Vsak konec tedna je v Bohinju sejem Izdelkov domače obrti, kjer se zberejo obrtniki iz cele Slovenije. Bohinjskim cedram in panjskim končnicam se pridružijo suha roba z Notranjske, belokranjske gudale...
Tam je moja hči letos opazila zelo zanimive predmete - iz lesa izrezljane medvede, ki so jo tako privlačili, da je sklenila, da bo za nakup porabila svojo žepnino. Vprašala je prodajalca: "Koliko stane en medved?"
Cena je bila občutno višja od njene žepnine. Ko je razočarano odhajala, jo je prodajalec poklical nazaj. Pod njegovimi spretnimi prsti se je košček lipovega lesa začel spreminjati v obesek s podobo sonca. Pa ni ostalo le pri obesku. Mož se je lotil tudi izdelave manjšega, cenejšega medveda. Vmes je pripovedoval o sebi.
Povedal je, da prihaja iz Šalke vasi zraven Kočevja, na obrobju največjega pragozda v srednji Evropi. Sicer gozdar po poklicu se ukvarja z izdelovanjem suhe robe - poleg medvedov iz lesa izdeluje tudi tradicionalne kuhinjske potrebščine kot znamenite nečke, zajemalke in žlice. Svoj kruh si služi tudi kot vodja gozdnih in jamarskih pohodov v kočevskih gozdovih. Poleg neskončnih gozdnih površin, redkih živalskih in rastlinskih vrst, ki so nekdaj živele v večjih gozdovih - naj omenim le rjave medvede, volkove, srne in rise - je na Kočevskem tudi več kot 2500 kraških jam, katerih lepota se meri z lepoto Postojnske jame.
Ali bi si radi ogledali kočevske medvede v njihovem naravnem okolju, v okolici Kočevskega jezera? Oglasite se pri gospodu Koboli v Šalki vasi, popeljal vas bo na zanimiv izlet:
Matija Kobola Šalka vas 111
1330 Kočevje (tel:061 852 272)
P.S. Da se ne boste bali: dvometrski medved v njegovi veži je lesen!
Ledene oblike v Željnskih jaiah Eisvorien in de grotten van željne
TERUGBLIK OP DE VAKANTIE
Beren van Kočevje bij het meer van Bohinj
Irena Vreček
Bijna ieder weekeinde vindt er in Bohinj handel plaats in tra-ditionele, thuisgemaakte voorwerpen. Vakmensen uit heel Sloveniš zijn er dan aanwezig, cedre (een soort pijpen) en panjske končnice (beschilderde houten frontplanken voor de bijenkorf) uit Bohinj krijgen gezelschap van gudale (muziek-instrumenten) uit Bela Krajina...
Dit jaar ontdekte mijn dochter iets zeer interessants - hand-gemaakte houten beren. Ze vond de beren erg leuk en besloot haar zakgeld uit te geven om in het bezit van zo'n beer te ko-men. Ze vroeg aan de verkoper: "Hoeveel kost een beer?"
De prijs was aanzienlijk hoger dan haar zakgeld, maar haar te-leurstelling bleef niet onopgemerkt. Toen ze wegliep riep de berenverkoper (en -maker) haar terug. Hi j pakte een stukje lindehout en bewerkte het met een rasp, zodat er een hangertje ontstond, met een afbeelding van de zon. Toen hi j daar me e klaar was maakte hi j ook nog een beer, kleiner en goedkoper dan de te koop aangeboden exemplaren. Druk bezig met de hout-bewerking vertelde hi j intussen over zichzelf.
Dat hi j uit Šalka Vas kwam, bij Kočevje, aan de rand van het grootste oerwoud van Midden-Europa. Hij was boswachter van beroep, en hield zich daarnaast bezig met houtbewerking -hi j maakte bijvoorbeeld traditioneel keukengerei zoals de befaamde nečke ("Mauterle" - ooit gebruikt voor ver-voer en bewerking van tarwe, brood-deeg en zelfs kinderen), soep- en ge-wone lepels. Hi j verdient zijn boter-ham ook als gids in het oerwoud. In de bossen van Kočevje zijn grote bo-men, en nu zeldzame dier- en planten-soorten, die eens in ieder groter bos leefden, zoals bruine beer, wolf, lynx en hert. Ook zijn er meer dan 2500 grotten, nog mooier dan die van Postojna.
Gelnteresseerd in de echte beren van Kočevje, in hun natuur-lijke omgeving bij het meer van Kočevje? Zoek Matija Kobola in Šalka Vas op, hi j weet interessante uitstapjes (trekkings).
Matija Kobola Šalka vas 111
1330 Kočevje (tel: 061 852 272)
P.S. Wees niet bang: de twee meter hoge beer in de gang van zijn huis is niet echt maar van hout!
NEČKE
DIE BACKMELDE THE KNEADING-TROUGH
SLOVENSKE LJUDSKE PESMI IN ŠEGE (9)
Silva Hagen-Škoda
V predzadnjem nadaljevanju rubrike o slovenskih pesmih in šegah se bomo posvetili starim šegam ob trgatvi in Martinovemu. Slovenija ni samo dežela lepih, mogočnih in visokih gora, ampak tudi dežela vinskih goric. Vinograde najdemo v Prekmurju, na Štajerskem, na Primorskem, v Goriških Brdih, na Dolenjskem in v Beli krajini. Lahko bi rekli, da je vino slovenska nacionalna pijača. Dokaz za to trditev najdemo že v pesemskem izročilu, saj je veliko število ljudskih pesmi posvečeno ravno vinu. Poleg pesmi o vinu pa imamo Slovenci tudi mnogo najrazličnejših zdravic. Za lažje razumevanje besedil zdravic je potrebno vedeti, da je nekdaj krčmar dal na mizo majoliko in en sam kozarec. Zbrani so si kozarec podajali, vsak pa je iz njega pil le, ko je prišel na vrsto. Takrat so mu ostali zapeli zdravico ali pa jo je moral zapeti sam, in sicer predno je kozarec spraznil. Slovenske vinske pesmi in zdravice najdete na straneh 22, 23 in 24.
Trgatev
Kadar si s prijatelji nazdravimo s kozarci dobrega vina, še pomislimo ne, koliko truda je potrebno, da se pridela žlahtna kapljica. Vinograd je treba prekopati, ognojiti, okopati, trte nakoliti, obrezati in škropiti. Ta dela se ponavljajo, dokler trta ne zraste in začne grozdje zoreti. Ves trud vinogradnikov pa je v primeru toče zaman, saj lahko le-ta v nekaj minutah uniči ves pridelek. Proti toči streljajo vinogradniki dandanes z raketami, v starih časih pa so Slovenci točo odganjali z zažiganjem žegnane sveče in žegnanega lesa iz cvetnonedeljske butarice. Nekdaj so tudi menili, da lahko točo preženejo, če na dvorišču prekrižajo dvoje lesene grablje, in to tako, da kažejo zobe oblakom. Tudi zvonjenje cerkvenih zvonov naj bi odgnalo hudo uro.
Poleg toče in raznih glivičnih bolezni, ki lahko napadejo vinsko trto, pa so tudi ptiči tisti, ki v vinogradu lahko povzroče dokajšnjo škodo. Zato jeseni v slovenskih vinogradih "zapojejo" klopotci in s svojimi glasovi preganjajo ptiče. Klopotci so prava slovenska posebnost. Vinogradniki jih ponavadi še zmeraj izdelujejo sami. Biti morajo lični za oko, veliki in glasovno kolikor mogoče polni.
Trgatev se začne v oktobru. Gospodar pripravi posodo za grozdje in povabi trgače. Nekdaj je začetek trgatve, znane tudi pod imenom bratva, naznanilo pokanje možnarjev. Na ta dan so se otroci skupaj z ostalimi trgači odpravili brat. Nekoč je bil vstop v vinograd otrokom do dneva trgatve prepovedan, in da bi se otroci prepovedi držali, so jih strašili, češ da so v grozdju kače. Te naj bi pokanje možnarjev na dan trgatve dokončno prepodilo. Nekdaj so grozdje trgali otroci, dekleta in žene, fantje in možje pa so ga v brentah nosili v zidanico in ga stresli v kad. Med delom so trgači veselo prepevali, gospodinja jim je nosila jedačo, gospodar pa je skrbel za pijačo. Sprva so v starih časih nabrano grozdje tlačili v kadeh z bosimi nogami ali pa s koli. Pod kadjo
je bila posoda, v katero je tekel mošt. Kasneje so grozdje začeli stiskati v lesenih prešah. Grozdni sok, ki je pritekal iz preše, so točili v velike sode. Vehe so pustili odprte, da je mošt lahko vrel. Ko je bila trgatev opravljena, so v vinogradu izkopali luknjico in vanjo stisnili sok grozdne jagode. S tem dejanjem naj bi gorici dali sok njenega telesa. Na vrhu vinograda pa sta se obvezno morala srečati zadnja brenta grozdja in prvi koš gnoja. S tem naj bi ljudje gorici vrnili, kar ji je bilo vzetega.
Po starem slovenskem izročilu mora mošt vreti do goda svetega Martina, 11. novembra. Na ta dan mošt dozori v vino, in kot pravi neka stara ljudska pesem, ga sveti Martin krsti.
Sveti Martin se je rodil leta 316 v Panoniji. S petnajstimi leti je postal častnik rimske gardne konjenice v Galiji (današnja Francija), a je kaj kmalu izstopil iz vojaške službe in kot duhovnik odšel v severno Italijo. Kasneje se je za nekaj časa umaknil v puščavsko življenje na otok Gallinare, nato pa je odšel v Francijo in ustanovil samostan Liguge. Leta 371 pa je bil izvoljen za škofa v Toursu. Med duhovščino ni bil priljubljen, saj jo je pozival k skromnosti. Ravno zaradi svoje skromnosti, ljubezen! do soljudi in pobožnosti se je Martin zelo priljubil ljudstvu in ga je le-to po smrti začelo častiti kot svetnika in čudodelnika .
Tudi na Slovenskem je Martin že od nekdaj zelo priljubljen in mu je posvečenih kar 121 cerkva. Njegovo čaščenje se je pri nas začelo v 7. stoletju, v 10. pa je doseglo svoj višek. Cerkve v Bohinju, na Bledu, v Laškem, na Pohorju in v Slovenj Gradcu so bile svetniku Martinu posvečene že v 9. stoletju.
Po stari legendi si tudi mi, Slovenci, že od nekdaj predstavljamo Martina kot usmiljenega rimskega vojščaka, ki si v zimskem mrazu z mečem reže plašč in ga deli z revežem. Neka druga legenda pa pravi, da naj bi se Martin skril v kurnik, ko so ga iskali,
Trgatev, Ilustracija iz 15. stoletja Hijnoogst, Illustratie uit de 15. eeuu
Vinska klet v "Vipavskeu hraiu" v Vipavi Hijnkelder in "Vipavski hran" in Vipava
Martinovo
da bi mu povedali, da je izvoljen za škofa. Gosi naj bi z gaganjem izdale njegovo skivališče in to svojo izdajo "plačujejo" še dandanes "s smrtjo". Martinovanja na Slovenskem namreč ni brez pečene gosi. Martinove gosi pa so na Slovenskem tudi vir prerokovanja, in sicer, če je prsna kost gosi rjava, potem bo zima huda in dolga, če pa je bela, potem bo veliko snega.
Po vseh verjetnostih je Martin nadomestil neko staro pogansko boštvo, saj so pokristjanjena ljudstva svoja boštva ponavadi nadomeščala s krščanskimi svetniki. Stari poganski običaji naših slovanskih prednikov, ki so novembra obhajali praznik v zahvalo letine, so se prenesli na Martinovo. Martinovo je eden najpomembnejših ljudskih praznikov, in kot nekdaj tako tudi še danes na Martinovo praznujemo spravitev letine, hkrati pa je martinovanje tudi zahvala za dober pridelek. V Sloveniji je že od nekdaj v navadi, da se na Martinovo napravi pojedina, na kateri gosi ne sme manjkati. Delež gostije je bil nekdaj namenjen tudi duhovom prednikov, ki naj bi se na Martinovo vračali na zemljo. Na Štajerskem in v Beli krajini je bilo še do nedavnega v navadi, da so na Martinovo rajnim prednikom žrtvovali del pojedine, in sicer tako, da so na mizi pustili polno majoliko in del vsake jedi. Po mestih se Martinovo ne praznuje več tako kot nekdaj, na podeželju pa je ta ljudski praznik še zmeraj zelo priljubljen. V vinskih goricah se Martinova gostija priredi v zidanici, nanjo pa se povabi prijatelje in vse, ki so pomagali pri trgatvi. Mize se morajo šibiti od suhe svinjine, potice, mlincev, pečenega petelina in gosi. Seveda pa ne sme manjkati kapljice dobrega vina. Nič ni čudnega, da je v Sloveniji, kjer je vino doma, le-to dobilo za svojega "krstnika"
Martina. Po stari legendi naj bi tudi Martin nekoč, tako kot Kristus na svatbi v Kani, spremenil vodo v vino. Od tu verjetno vzrok, da na Slovenskem ravno 11. novembra, na Martinov god, mošt dozori v vino. Sicer pa je tudi znano, da je vinska trta Martina zelo zanimala.
Baje naj bi ravno on iz severne Italije prinesel do takrat nepoznano vinsko trto v Francijo.
Za konec pa še nekaj pregovorov:
Vinograd noče molitve, hoče motike.
Še bog bi dobre volje bil, če bi vino pil.
Ko je vinjena glava, marsikaj iz srca priplava. Če Martin sonce imš, huda zima rada prikrevsš. Svet' Martin dela iz mošta vin'.
Hajolika / Wi jnkruik
Vir / Bron: Pesni in šege noje dežele, DZS, Ljubljana, 1987
Ovsec, D.J., Velika knjiga o praznikih, Donus, Ljubljana, 1993 Bojc, E., Pregovori in reki na Slovenskei, DZS, Ljubljana, 1980
SLOVEENSE VOLKSLIEDEREN EN VOLKSGEBRUIKEN (9)
Silva Hagen-Škoda
In deze voorlaatste aflevering van de rubriek o ver Sloveense volksliederen en -gebruiken zullen we ons wijden aan de oude gebruiken rond de wijnoogst en het feest van Sint-Maarten. Sloveniš is niet alleen een land van mooie, mach-tige en hoge bergen, maar ook een land van wijnber-gen. Wijngaarden vinden we in Prškmurje, Stier-marken, Primčrska, Goriška Brda, Dolšnjska en Bela Krdjina. We kunnen wel stellen dat wijn de nationale drank van Sloveniš is. Het bewijs voor deze stelling vinden we reeds in de liedtraditie, want groot is het aantal volksliederen gewijd juist aan wijn. Naast liederen over wijn hebben wij Slovenen ook een groot aantal van de meest uiteenlopende drinkliederen. Om de teksten van deze drinkliederen makkelijker te begrijpen moet men weten dat vroeger de waard op de tafel de wijnkruik zette met ššn enkel glas. De mensen rond de tafel gaven elkaar dat glas door, dus eenieder dronk er pas uit wanneer hij aan de beurt was. Dan zongen de anderen hem een drinklied toe, of hi j moest er zelf een zingen, en wel vdor hi j het glas leegde. Sloveense wijn- en drinkliederen vindt u op de bladzijden 22, 23 en 24.
De vvijnoogst
Wanneer we elkaar als vrienden toedrinken, met een goed glas wijn, staan we er verder niet bij stil hoeveel moeite gedaan moet worden om dat edele vocht voort te brengen. De wijngaard moet om-geploegd worden, bemest en omgewerkt, de wijnranken opgebonden, gesnoeid en besproeid. Deze werkzaamheden worden meerdere keren verricht, totdat de wijnstok uitloopt en de druiven beginnen te rijpen. Maar alle moeite van de wijnbouwers is vergeefs als het gaat hagelen, want hagel kan in enkel e minuten de hele oogst ver-nietigen. Als afweer tegen hagel schieten de wijnbouwers vandaag de dag met raketten, maar in oude tijden verdreven de Slovenen de hagel door het branden van een gewijde kaars en het gewijde hout van een "butarica" (palmpaas) van Palmzondag. Vroeger dacht men ook de hagel te kunnen verdrijven door op het erf houten har-ken twee aan twee kruiselings over elkaar te leggen, en wel zoda-nig dat de tanden naar de volken wezen. Ook het luiden van kerk-klokken zou het boze uur verdrijven.
Naast hagel, en diverse schimmelziekten die de wi jnstok kunnen aantasten, zijn het ook de vogels die in de wi jngaard aanzienli j-ke schade kunnen veroorzaken. Daarom "zingen" in de herfst in de Sloveense wijngaarden de "ratelmolens" erop los, om met hun ge-luiden de vogels te verjagen.
Deze "ratelmolens" zijn echt iets uniek Slo-veens. De wijnbouwers maken ze gewoonlijk nog steeds zelf. Ze moeten fraai zijn voor het oog, groot, en zo luid mogelijk.
De wijnoogst begint in oktober. De boer zorgt dat er een bak is voor de druiven en nodigt de plukkers uit. Van het druiven plukken, ook wel "druiven lezen" genoemd, werd vroeger het begin aangekondigd door geknal van donderbussen. Op die dag sloegen de kinderen, samen met de andere plukkers, aan het plukken. Vroeger was kinderen tot de dag van de pluk de toegang tot de wijngaard verboden, en opdat het grut dit verbod in acht zou neme n maakte men het bang, door te zeggen dat er tussen de druiven slangen za-ten. Het geknal van de donderbussen moest die op de dag van de pluk definitief verjagen.
Vroeger waren het de kinderen, de meisjes en de vrouwen die de druiven plukten; de jongens en de mannen droegen ze dan in korven op de rug naar de wijnkelder, om ze daar in een tobbe te schudden. Tijdens het werk werd door de plukkers alsmaar vrolijk gezongen. De vrouw van de wijnbouvver bracht ze te eten, hi jzelf zorgde voor het drinken. Eerst werden in oude tijden de geplukte druiven in de tobben zomaar met de blote voeten of met stampers aangedrukt. Onder de tobbe stond de bak waar de most in stroomde. Later ging men de druiven persen met houten persen. Het druivensap, dat uit de pers stroomde, goten ze in grote vaten. De vuldoppen liet men open, zodat de most kon gisten. Wanneer de pluk gedaan was werd in de wijngaard een kuiltje gegraven, en daarin het sap van šen druif gedrukt. Met deze handeling gaf men aan de wi jnberg als ware het sap van diens eigen lichaam. En bovenaan de wijngaard moesten beslist de laatste korf druiven en de eerste mand mest elkaar ontmoeten. Daarmee gaven de mensen aan de wijnberg terug wat ze van hem genomen hadden.
Volgens de oude Sloveense traditie moet de most gisten tot de dag van Sint-Maarten, 11 november. Op die dag rijpt de most tot wijn, en wordt deze, zoals een oud volkslied beweert, door Sint-Maarten ge-doopt.
Sint-Maarten
De heilige Martinus werd geboren in het jaar 316 in Pannonie (een rijk dat zich uitstrekte ten zuiden en westen van de Donau). Op zijn vijftlende werd hi j officier in de Romeinse ruitergarde in Gallie (het huidige Frankrijk), maar al gauw verliet hij de krijgsdienst en trok hi j als priester naar Noord-Italie. Later trok hi j zich enige tijd terug op het eiland Gallinare voor een leven in de wildernis; daarna begaf hi j zich naar Frankrijk, waar hi j het klooster Ligugš stichtte. In 371 werd hi j gekozen tot bisschop van Tours. Onder de geestelijkheid was hij niet geliefd, want hi j riep op tot soberheid. Juist vanwege deze soberheid, zijn liefde tot de medemens en zijn vroomheid, was Sint-Maarten zeer geliefd bij het volk, dat hem na zijn dood begon te vereren als heilige en wonderdoener.
Ook in Sloveniš is Sint-Maarten van oudsher zeer geliefd. Er zijn aan hem maar liefst 121 kerken gewijd. Zijn verering begon hier in de 7de eeuw, en bereikte in de lOde zijn hoogtepunt. In Bohinj, Bled, Laško, Pohorje en Slovšnj Gradec werden reeds in de 9de eeuw kerken aan de heilige Martinus gewijd.
Ook wij Slovenen hebben ons Sint-Maarten altijd voorgesteld zoals een oude legende hem schildert: de barmhartige Romeinse soldaat, die zich in de winterkou met zijn zwaard de mantel doorsnijdt, om deze
met een arine te delen. Een andere legende vertelt dat Sint-Maarten zich in een kippenhok verstopte toen ze hem zochten om hem mee te delen dat hij gekozen was tot bisschop. De ganzen zouden toen met hun gesnater zijn schuilplaats verraden hebben, en dit verraad "betalen" ze tot op de dag van vandaag "met de dood". Een viering van Sint-Maarten zonder gebraden gans is in Sloveniš namelijk ondenkbaar. Overigens zijn de ganzen van Sint-Maarten in het Sloveense ook een bron van voorspelling. Als namelijk het borstbeen bruin is komt er een kwade, lange winter; is het wit, dan komt er veel sneeuw.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft Sint-Maarten de plaats ingeno-men van een oude heidense godheid, want gewoonlijk verruilden de ge-kerstende volkeren hun goden voor christelijke heiligen. De oude heidense gebruiken van onze Slavische voorouders, die in november een feest vierden uit dank voor de oogst, zijn overgedragen op het feest van Sint-Maarten. Sint-Maarten is een van de belangrijkste volksfees-ten. Zoals vroeger, zo wordt ook nu nog met Sint-Maarten gevierd dat de oogst binnen is. Tegelijk wordt met deze viering dank gebracht voor de opbrengst van de oogst. In Sloveniš is het reeds van oudsher gebruikelijk met Sint-Maarten een feestmaal te bereiden, en hierop mag de gans niet ontbreken. Een deel van het gastmaal was vroeger bestemd voor de geesten van de voorouders. Men geloofde namelijk dat die met Sint-Maarten terugkeerden naar de aarde. In Stiermarken en Bela Kršjina was het nog tot kort geleden gebruikelijk met Sint-Maarten een deel van het feestmaal te offeren aan de gestorven voorouders. Men deed dit door een volle kruik en een deel van elk gerecht op de tafel achter te laten. In de steden wordt Sint-Maarten niet meer gevierd zoals vroeger, maar op het platteland is dit volks-feest nog steeds zeer geliefd. Op de wijnbergen wordt het gastmaal van Sint-Maarten gehouden in de wijnkelder. Vrienden, en allen die bij de wijnoogst geholpen hebben, worden uitgenodigd. De tafels moe-ten doorbuigen onder gedroogd varkens-vlees, "potica" (tulband met walnoten-vulling), mlinci (een soort ravioli) en gebraden haan en gans. Natuurlijk mag een enkel druppeltje goede wijn niet ontbreken. Geen wonder dat in Sloveniš, waar de wijn thuis is, deze als zijn "doper"
Sint-Maarten kreeg. Volgens een oude legende zou ook Sint-Maarten eens, net als Jezus op de bruiloft van Kana, water in wijn veranderd hebben. Vandaar waar-schijnlijk dat in het Sloveense precies op 11 november, de dag van Sint-Maarten, de most rijpt tot wijn. Trouwens, bekend is ook dat Sint-Maarten voor de wijnstok veel belangstelling had. Naar verluidt was hij het die uit Noord-Itališ de wijn-stok naar Frankrijk bracht, waar deze tot dan toe onbekend was.
Tot slot nog enkele gezegden:
De wijngaard wil dat ik werk; bidden, zegt hij, doe je maar in de kerk.
Dronk god maar wijn, dan zou hij goedgeluimder zijn.
VJanneer er wijn zit tussen de oren, laat het hart van alles horen. Als Sint-Maarten met het zonnetje boft, komt er vast een kwade winter aangesloft.
Sint-Martijn maakt de most tot wijn.
Vertaling: Jan Bongenaar
EN HRIBČEK BOM KUPIL
Cjivsto J = 72.
*/n.ce pi- ti to me
1.	En hribček bom kupiv, bom trte sadiv, prijatle povabiv,
• še sam ga bom piv.
Sladko vince piti to me veseli, dobre volje biti svoje žive dni, svoje žive dni brez use skrbi, to me srčno veseli.
2.	Tam gčri za hramom en trsek stoji, je z grčzdjem. obldžen, da komaj drži.
EEN HEUVELTJE GA IK
1.	Een heuveltje ga ik kopen, vvijnstokken ga ik planten, mijn vrienden nodig ik uit en zeli drink ik ook.
Zoete wijn, dat maakt me blij, goeie zin mijn leven lang, mijn he/e leven zonder zorgen, dat maakt mij šeht blij.
2.	Daarboven achter het vertrek daar staat een vvijnstok,
zo vol met druiven beladen, dat hij het amper houdt. Refrein
3.	Reeds zingt aldoor de krekel, hij kan niet meer slapen,
hij gebiedt ons naar de pluk, we gaan weer plukken. Refrein
4.	De paardenhoefjes krassen vvantze trekken zvvaar, vvantze rijden vvijn
en die is heel zoet. Refrein
Že čriček prepeva, ne more več spžt, vvtrgdtev veleva, spet pdjdemo brat.
4. Konjički škrbljajo, ker vozjo težko, ker vince peljajo, k^je močno sladkb.
KOPEN
LEPŠE ROZE JE PA NI
Lep.se ro.ee jo po m
je te vinsko. tr- Le,
1.	Lepše rbže jo pa ni, kot je ta vinska trta, pozimi spi, spomlad cveti, jesen se grozdje trga.
2.	Tud druge rožice Cveto, nobena ne tak krasno, en čas cveti, se posuši, pa minejd brez sadja.
3.	Na hribčku je zasajena, od sčnca obsijana,
od kmetiča obdelana, od Jezusa darvana.
4.	Oj bratje, zdaj pokusmo ga, kako je bbrodild,
Bog dšj, da bi še zanaprej obilen sad rodila.
5.	Nobene svete maše ni, da bi ne bla darvana, nobčne dobre volje ni, da nč bi bla spoštvana.
ER IS GEEN MOOIERE BLOEM
1.	Er is geen mooiere bloem dan aan deze vvijnstok,
in de vvinter slaapt zij, in de lente bloeit zij, in de herfst vvorden haar druiven geplukt.
2.	Ook and're bloempjes bloeien maar geeneen zo mooi,
een korte bloei en bet vervvelkt, zonder vrucht vervliegt zijn tijd.
3.	Op 't heuveltje is zij geplant, door de zon beschenen, door de boer verzorgd, door Jezus geschonken.
4.	Broeders, laat ons proeven nu, boe zij vrucht gedragen heelt,
geve God, dat zij ook in de jaren na nu rijkelijk druiven dragen zal.
5.	Er is geen heilige mis
of er vvordt van haar geofferd, er is geen goedgeluimd samenzijn of zij vvordt geeerd.
ENA KUPICKA ZRELGA VINCEKA
Ena kupička zrelga vinčeka
gor no dol po mizi rajžala, le na zdravje našga (Jožeka), sami Bog ga naj živi!
EEN BEKERTJE RUP VVIJNTJE
Een bekertje rijp vvijntje heeft op en neer over de tafel gereisd, ali een op de gezondheid van onze (Joop), opdat God zelf hem laat leven!
KOLKOR KAPLJIC TOLKO LET
^:1«V
•t t v * iiv ’ z* * v r,
Z/_ vi -jo, oj n - vi-jo, oj n _ vi-jo no ivot!
1.	Kolkor kapljic, tolko let Bog nam daj na svet živet!
Živijo, oj živijo, oj živijo na svet!
2.	Naj bo stara al pa mlada, vsaka ima fanta rada.
Živijo, oj živijo, oj živijo na svet!
3.	Kdor čemerno se drži, ta za našo družbo ni!
Živijo, oj živijo, oj živijo na svet!
ZOVEEL DRUPPELS ZOVEEL JAREN
1.	Zoveel druppels zoveel jaren God late ons leven hier op aarde.
Ja, leve het leven op aard!
2.	Is ze 'n ouwe of is ze 'n jonge, iedere meid heeft graag 'n jongen.
Ja, leve het leven op aard!
3.	Is er een zo'n stuk chagrijn, dan moet hij bij ons niet zijn!
Ja, leve het leven op aard!
Couplet 1 wordt vaak gebruikt om een jarige toe te zingen. De tvveede regel vvordt dan aangepast en luidt: Bog Tl daj na svet živet (God late JE leven hier op aarde).
HELMSING DE VRIES WIJNKOPERS Import van exdusicve kwaliteitswijncn uit Slovenie Kastanjelaan 21,6955 AM ELLECOM TEL. 0313-422470 FAX. 0313-413636
AFHAALPRIJZEN PER 1 OKTOBER 1999.
MTTE MJNEN
REBULA 1997	PERSOLJA	BRDA	FL. 9.95
REBULA 1997 BARR1QUE	MOVLA BRDA (PROMOT1EPR1JS )	FL. 9.95
VTVACE 1997 (L1CHT MOUSSEREND) PERSOLJA BRDA	FL.10.70
CHARDONNAV1997	PERSOLJA	BRDA	FL.11.50
SIVI PINOT 1997	PERSOLJA	BRDA	FL.12.35
CVET 1995 0.5 L. DEMISEC	PERSOLJA	BRDA	FL.14.95
RODE MJNEN
CABERNET SAUVIGNON 1998	VILA MARIJA ( MOVIA ) BRDA	FL.11.50
CABERNET FRANK 1998	PERSOLJA BRDA	FL.11.50
CABERNET FRANK 1997 BARRIQUE PERSOLJA BRDA	FL.14.95
MERLOT 1997 BARRIQUE	PERSOLJA BRDA	FL 14.95
MERLOT 1996 BARRIQUE	PERSOLJA BRDA	FL.16.45
MOUSSERENDE MJNEN ( PENINA )
( HET SLOVEENSE ANTWOORD OP DE FRANSE CHAMPAGNE)
PENINA BRUT	FRANKEZ RADGONA ( PROMOTIEPRIJS )	FL.25.00
( PER DOOS VAN ZES FL. 22.50 )
PENINA DEMI-SEC	FRANKEZ RADGONA (PROMOTIEPRIJS)	FL.25,00
( PER DOOS VAN ZES FL. 22.50 )
THUISBEZORGEN INOVERLEG
VRAAG ONZE FOLDER RELA TIEGESCHENKENAAN !
- SLOVENIE, MEER DAN 2000 JAAR MJNTRADITIE -
OTROŠKI KOTIČEK
Zdravo, otroci!
Do konca letošnjega leta nas ločita še dva meseca. Letošnji Silvestrov večer bo prav gotovo nekaj posebnega, saj bo zadnji v tem tisočletju. Morda pa se bo ravno zaradi tega letos na Silvestra zgodil čudeč in bomo Slovenci dobili nazaj našega kralja. Kako, niste še nikdar slišali, da imamo tudi mi Slovenci kralja, z imenom Matjaž? In da že leta in leta potrpežljivo čakamo, da se bo prebudil iz sna? Potem si pa le hitro preberite koroško pripovedko o njem.
Kralj Matjaž
Kralj Matjaž je bil dober kralj. Dal je same zlate kovati. Drugega denarja sploh niso poznali. Zato so bili takrat zares zlati časi. Pod košatimi lipami so naši očaki vsak dan rajali in v svetle kozarce natakali rujno vince.
Bil je kralj Matjaž slovenski kralj, naše gore list. Izbralo si ga je ljudstvo na Gosposvetskem polju in v starem Krnskem gradu je imel svoj prestol. Noč in dan so bila odprta grajska vrata in vsak revež si je lahko izprosil milosti in pravice.
Ker pa je bil kralj bogat vladar, so mu drugi kralji zavidali. Nekoč je iz onega kraja, kjer sonce zahaja, prišlo toliko sovražnikov nad Matjaža kot gosenic na repišče. V krvavem boju so pokončali njegovo vojsko do sto zvestih junakov. Ker pa je bil pravičen kralj, ni bil ubit, ampak ko ga je na begu sovražnik že mislil zajeti, se je odprla skala v Rečicah, do katerih je pobegnil, in ga skrila pred sovražnikom. Tam sedaj počiva s svojimi junaki, in kadar mu bo brada zrasla devetkrat okoli mize, ga bo gora dala nazaj, da bo srečno vladal slovenskemu rodu.
Izvoljenim se večkrat posreči, da pridejo do njega. Pri Rečicah je bil kovač in ta je na gori iskal glogov ročnik za kladivo, pa je našel votlino, skozi katero je v hipu prišel v prečudovit svet. Kralja Matjaža je videl pri okrogli kamniti mizi sedeti in dremati.
Na mizi je ležala debela mošnja z latov. Kovač jo je vzel in je bil odslej bogat mož.
Zlasti na starega leta dan se ta votlina lahko vidi.

HET KINDERHOEKJE
*

Bes te kinderen.
We hebben nog twee maandjes te gaan tot het eind van dit jaar. Het wordt een bijzondere oudejaarsavond deze keer, de laatste namelijk van dit millennium. Misschien gaat er juist daarom dit jaar op oudejaarsdag een wonder gebeuren, en krijgen vrij Slovenen onze koning fcerug. Wat? Nog nooit gehoord dat ook vrij Slovenen een koning hebben, koning Matjaž? En dat vre al vele jaren geduldig vrachten tot hij uit een diepe slaap ontvraakt? Lees dan maar gauvr de volgende Karinthische vertelling over hem.
Koning Matjaž
Koning Matjaž was een goede koning. Hij liet alleen gouden munten slaan. Ander geld kende men trouwens helemaal niet. Het waren toen dus echt gouden tijden. Onder volle lindebomen dansten onze voorvaderen, iedere dag, en in heldere glazen schonken ze goudkleurige wijn.
Koning Matjaž was een Sloveense koning, geboren en getogen in ons land. Het volk had hem gekozen te Gosposvetsko Polje, en zijn troon had hij in een oude kasteel, Krnski Grad. Dag en nacht was de slotpoort open; iedere stumper kon hem om gunsten en rechten komen vragen.
Omdat de koning zo'n rijke heerser was waren andere koningen jaloers op hem. Op een keer kwamen er uit het land waar de zon ondergaat een groot aantal vijanden op Matjaž af. Als rupsen op een bietenveld, zoveel waren het er. In een bloedige strijd ver-nietigden ze zijn leger, op honderd trouwe helden na. Omdat hij een rechtvaardige koning was werd Matjaž niet gedood, maar kon hij vluchten. Bijna dacht de vijand hem gevangen te hebben toen zich opeens in Rečice, dat was waar Matjaž heen gevlucht was, een rots opende, die de koning voor de vijand verborg. Daar rust hij nu met zi jn helden; maar als zi jn baard negen keer om de tafel gegroeid is zal de berg hem teruggeven, zodat hij weer gelukkig kan heersen over de Sloveense stam.
Uitverkorenen lukt het weleens bij hem te komen. Bij Rečice was eens een smid die in de bergen voor zijn hamer een Steel zocht, van meidoornhout.
Maar wat hij vond was een grot, en daar doorheen belandde hij pardoes in een prachtige wereld. Hij zag koning Matjaž, die achter een ronde tafel van steen zat te dommelen. Op de tafel lag een dikke buidel met gouden munten. De smid nam deze mee en was sindsdien een rijk man.
Vooral op de dag van oudjaar is hij te zien, die grot.
Razvozlaj geslo / Ontcijfer de code
Vsako številko zamenjaj s črko. Črke najdeš s pomočjo slovenske abecede, številka 1 je črka A, 2 je črka B, ..., 25 je črka Ž. Rešitev gesla je stara slovenska ljudska pesmica.
Vul voor elk cijfer een letter in. Je moet daarbij het Sloveense alfabet gebruiken. Het cijfer 1 is de letter A, 2 is de B, ..., 25 is de letter Ž. De oplossing van de code is een oud Sloveens volksrijmpje.
ABCČDEFGHIJK
LMNOPRSŠTUVZŽ
12	18	10	25	12	18 F 25
12	18	1 "TI "Tl ~"l4	1	21 "Tl I ~25
5 I "TI	"IT "To s ~"i8 "Te	"To
2	16	14	"TT 22	"TT 10	13	"Ts	16	25
Vir / Bron: Babica pripoveduje, Slovenske ljudske pripovedi, Založba Mladinska knjiga, Ljubljana, 1992 Slovenske ljudske pesnice za otroke, Založba Mladinska knjiga, 1992
Zi epCizpeig do / zt rueigs eu :apoo ep uba burssoido / bisod aegisea
yiKTORS	
\ / BALKAN	Geopend van vvoensdag t/m zaterdag van
RESTAURANT	17.00 tot 23.00, op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00. Keuken geopend tot 22.00.
POSTOJNA	Maandag en dinsdag op afspraak geopend
Grote Overstraat 30 - onder	voor groepen vanaf ± 20 personen.
7411 JC Deventer	
Tel. 0570-619356	Viktor Šolar
Fax 0575-491005	
UIT DE KRANTEN
SPITS, 29 september 1999
Lipizzaner paarden raken naam kvvijt
WENEN — Oostenrijk pro-beert te voorkomen dat de vvereldberoemde Lipizzaner paarden van de Weense rij-school hun naam kwijtraken. Slovenie heeft bij de Were!d-handelsorganisatie (\VTO) het alleenrecht op de naam van het ras aangevraagd, om-dat de 16e-eeuwse bakermat van de paarden in het Slo-veense plaatsje Lipica stond.
In 1580 stichtte aartsher-tog Karel II in Lipica een fok-kerij voor de Arabische zil-verschimmels. De Lipizza-ners maakten de Spaanse Rij-school in Wenen wereldberoemd. Zij waren letterlijk en flguurlijk de pa-radepaardjes van het keizer-lijke huis Habsburg.
De paarden kwamen na het uiteenvallen van de Oosten-rijk-Hongaarse dubbelmo-narchie door de Eerste We-reldoorlog naar Oostenrijk. Sindsdien is het ras volgens. strenge voorschriften gefokt in het Zuid-Oostenrijkse Pi-ber.
Als het land zij n zaak bij de WTO verliest, moet het mis-schien nadenken over een nieuwe naam voor de paarden. De Oostenrijkse kranten hebben al een voorstel: Pibe-rianen.	(ANP)
KRC HANDELSBLAD, 20 september 1999
Paus in Slovenie: tegen 6extreem nationalisme’
Maribor, 20 sept. Paus Johan-ncs Paulus II heeft gistcrcn tijdens een bliksembezoek aan Slovenie gcpleit voor een Europa ..zonder extreme nationalismen”.
De paus was tien uur in Maribor, om er de 19de ecuvvse Slo-vecnse bisschop en dichter Anton Martin Slomšek zalig te verklaren. Hij sprak een menigte van 170.000 tot 250.000 mensen toe en greep de gelegenheid aan om te pleiten tegen het „excessieve nationalisme” dat op de Balkan tot vier oorlogen heeft geleid. „Het proces van de eenvvording van Europa mag zich niet uitsluitcnd baseren op econo-mische belangcn”, aldus de paus. Hij laakte ..kortzichtige en extre-me nationalismen, vvoestc etnische zuiveringen, totalitarisme, massa-graven en de oorlogen tegen de volkcn en culturen” op de Balkan.
I
LEIDSCB DAGBLAD, 9 oktober 1999

Slovenie doet mee met Eurotransplant
■LEIDEN - Slovenie heeft zich aangesloten bij Eurotransplant. De ' in Leiden gevestigde organisatie voor orgaantransplantaties vverd in 1967 opgericht door Nederland, Belgie, Luxemburg, Duitsland en Oostenrijk. Voor het eerst komt daar nu een land bij. Overigens constateert Eurotransplant in het jaarrapport over 1998 een groeiend tekort aan donororganen. Ook de eerst« acht maanden van dit jaar zij n teleurstellend verlopen. Vooral Nederland en Duitsland kampen met een gebrek aan organen, vvaardoor de vvachtlijsten langer vvorden.
Vcnvijzend naar bisschop Slomšek zei de paus: „Men kan patriot zijn en met gelijke eerlijkheid sa-menleven en samenwerken met mensen van andere nationalitei-ten, andere culturen en andere godsdiensten." Het doel van de in-spanningen voor de Europese een-heid, aldus de paus, moet „een Europa zijn dat er is voor de mens en voor de volledige respeetering van zijn rechten”.
Anton Martin Slomšek (1800-1862), dichter en bisschop, is voor de Slovenen een ‘geestelijke vader des vaderlands’ wegens zijn pogingen, in zijn land, dat deel uit-maakte van het Habsburgse Rjjk, de eigen taal te ontwikkelen en de eigen cultuur en het ondenvijs te bevorderen - zonder, aldus de paus, te vervallen in „kortzichtig nationalisme”. (Reuters, AFP)
KRC HANDELSBLAD, 9 oktober 1999
Lipizzaner niet louter Sloveens
wenen, 9 okt. Slovenie zal andere landen er niet van weerhouden de naam Lipizzaner te gebruiken. De voormalige Joegoslavische deelrepubliek ligt al enige tijd overhoop met Oostenrijk over het gebruik van de naam. Die is syno-niem aan de Spaanse paardrij-school in VVenen. De Lipizzaner-paarden waamaar de rijsehool ge-noemd is, zijn echter oorspronke-lijk afkomstig uit Lipica, Slovenie, waar ze vierhonderd jaar geleden voor het eerst werden gefokt. Slovenie was toen nog onderdeel van het Oostenrijks-Hongaarse keizer-rijk. Eerdcr dit jaar meldde Slovenie aan de \Vereld Handels Organisatie (WHO) dat het een wct had aangenomen die de naam mocst beschermen, iets dat Oostenrijk onmiddellijk aanvocht. Later deze maand zou de WHO beslissen. Slovenie heeft daar echter niet op gewacht en gisteren toegegeven aan het Oostenrijks verzet. (AP)
Krantenartikelen opgestuurd door: Harije Gorički, Irena Vreček en Stian Krook
KUHAJMO Z BOJANOM
Namašen krompir
Danes Vam bom predstavil gorenjsko jed "namašen krompir", za katero potrebujemo naslednje sestavine:
Za testo:
-	8 srednje debelih krompirjev
-	5 dkg masla
-	4 jajca,
-4-5 žlic moke,
-	2 jajci, malo moke in drobtine za paniranje
-	olje in maslo za cvrenje
Za nadev:
-	20 dkg sesekljane šunke
-	2 stroka česna
-	peteršilj
-	beli poper in sol
Krompir skuhamo in olupimo. Sesekljano šunko, česen in peteršilj posolimo in popopramo in nadev temeljito premešamo.
Olupljen krompir pretlačimo, mu dodamo maslo, jajca, moko in malo soli ter ga zgnetemo v krompirjevo testo.
Oblikujemo ne prevelike cmoke in vsakega napolnimo s pripravljenim nadevom. Nato jih povaljamo v moki, raztepenih jajcih in drobtinah ter ocvremo na vroči maščobi (en del masla in en del olja). Najprimernejša temperatura za cvrenje je približno 170 do 180 stopinj.
K namašenem krompirju ponudimo stročji fižol v solati (lahko tudi iz konzerve). Dodamo malo česna, na drobne lističe narezano čebulo, poper in sol, vse to prelijemo s kisom in oljem ter dobro premešamo.
K tej jedi se najbolj prileže cviček, morda ga lahko naročite pri uvozniku slovenskih vin, njegov naslov pa boste našli v tej Lipi.
Dober tek!
Euto House Nederland
Viktor V. Solar
Buitenkamp 27 7214 BH Epse, Holland Tel. 0575-494703
Fax 0575-491005	Import- en Export-
Autotel.0653118079	bcmiddeling
KOKEN MET BOJAN
Gevulde aardappelen
Voor vandaag heb ik een maaltijd uit Gorenjska gekozen, waar-voor we het volgende nodig hebben:
Voor het deea:
-	8 middelgrote aardappelen
-	1/2 ons boter
-	4 eieren
-4-5 eetlepels bloem
-	2 eieren, een beetje bloem en paneermeel
-	olie en boter om te baken
Voor de vullina:
-	2 ons gehakte ham
-	2 teentjes knoflook
-	peterselie
-	witte peper en zout
Aardappelen koken we in de schil. Tevens mengen we de gehakte ham en fijn gehakte peterselie, zout en peper goed door elkaar.
Vervolgens stampen we de geschilde aardappelen fijn en voegen de boter, eieren, bloem en een beetje zout toe en kneden hiervan het deeg.
Van dit deeg maken we niet al te grote "cmoki", dat wil zegen dat we op een stukje deeg wat van de vulling leggen en vervolgens hiervan een "bolletje" vormen. Deze bolletjes rollen we eerst door de bloem, vervolgens door het losgeklopte ei en tenslotte door het paneermeel. Nu kunnen we ze baken of frituren in de boter (een deel olie en een deel boter). Het beste kunnen we ze baken bij een temperatuur van ongeveer 170 tot 180 graden.
Bij deze gevulde aardappelen kunnen we een sperziebonensalade (kan ook uit blik) serveren: aan de uitgelekte boontjes voegen we een beetje fijn geperste knoflook en dun gesneden ui toe, hierover schenken we wat olie en azijn, kruiden met peper en zout, goed door elkaar mengen en de salade is klaar.
Bij dit gerecht drinken we cviček, mogelijk dat U deze kunt bestellen bij de importeur van de Sloveense wijnen, het adres kunt U vinden elders in deze Lipa.
Bet smakelijk!
SLOVENIAN TOURIST BOARD
www.tourist-board.si
PIVSKI VICI / MOPPEN OVER DRINKEN
sestavila/saiengesteld door Marjeta Tomšič
©:"Ali vidva z ženo pijeta ob gledanju televizije?" e:"Da, kamilice s slivovko."
©:"Kako pa gre to skupaj?"
e:"Tako: moja žena pije kamilice, jaz pa slivovko."
©:"Drinken jullie thuis iets bij de televisie?" e:"Ja, kamillethee met slivovitz."
©:"Gaat dat wel samen?"
©:"Jawel, mijn vrouw drinkt de kamillethee en ik de slivovitz."
* * *
©:"Vidim, da imaš prazen kozarec. Boš še enega?"
"In kaj naj bi delal z dvema praznima kozarcema?"
©:"Ik zie dat je glas leeg is. Wil je er nog een?"
®:"Wat moet ik met twee lege glazen?"
★ ★ ★
©: "Če ne boste prenehali piti, ne boste dočakali starosti!"
e:"Da, da, dobra kapljica le pomlajuje!"
©:"Als u niet ophoudt met drinken, wordt u niet oud!"
e:"Ja, ja, een lekker glaasje houdt de mens jong!"
★ ★ ★
"Ta ponikalnica ima to lastnost, da izgine sredi mesta in pride na dan pri neki gostilni zunaj mesta," razlaga vodnik. "Prav taka je kot moj mož!" vzklikne neka ženska.
"Dit riviertje heeft een eigenzinnige loop. Een tijd loopt het boven, dan weer onder de grond. Midden in de stad verdvvijnt het ineens, om bij een cafš buiten de stad weer op te duiken," legt de gids uit.
"Net als mijn man!" roept een dame.
REŠITEV	KRIŽ - KRAŽ,	OPLOSSING VAN
GESLA	,	KRALJ MATJAŽ,	DE GODE
DAJ MI GROŠ,
BOM KUPIL NOŽ.
BESTUUR
Voorzitter Bojan Gorički Beethovenstraat 19 4536 AG Terneuzen e 0115-613722
Penningmeester Siem Edink Otterlaan 13 2623 CV Delft e 015-2562010
Lid
Irena Vreček Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam » 010-4613212
COLOFON LIPA
LIPA
Jaargang 8 nummer 5 oktober 1999
Redactie
Silva Hagen-Škoda, hoofdredacteur Jan Bongenaar, redacteur Irena Vreček, redacteur
Foto's Irena Vreček Walter Bril
Oplage
155 exemplaren
Vice-voorzitter Fred Wolsink Wisselt 75 7021 EH Zelhem » 0314-623195
Secretaris Walter Bril Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam e 010-4613212
Lid
Silva Hagen-Škoda Leeuweriklaan 11 4005 ET Tiel o 0344-622414
Redactieadres Leeuweriklaan 11 4005 ET Tiel o 0344-622414
Vaste medewerkers Bojan Gorički, Alexander Vink, Fred Wolsink, Marjeta Tomšič
Drukwerk
R 6 M, Tiel
Lipa is een tweemaandelijks verenigingsblad van de Vereniging Vrienden van Sloveniš.
Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bron-vermelding. Een exemplaar is te bestellen door f 5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Delft.
De bijdragen voor de volgende Lipa graag v66r 5 DECEMBER as. inleveren bij de redactie.
Meningen die in de Lipa worden geuit worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur.
ADRIA AIRWAYS
THE AIRLINE OF SLOVENIA
Tel: 020-316 42 20