Nr. 201)9. IV. 1898. Kirchliches Verordnungs-Blatt für die Lavanter Iiöcese. Inhalt: I. Epistola Leonis PP. XIII. de ('hristophoro Columbo. II. Ankündigung ber Priester Exereitien und Einladung zu denselben. III. Ministerial-Erlaß betreffend die Jnventarisirung der bischöflichen Mensalgüter und Abteien. IV. Erkenntnis des k. k. Berwaltungsgerichtshofes über das Perfügnngsrecht bezüglich der zu Kirchenzwecken gewidmete» Objecte. V. Drei Erkenntnisse des Reichsgerichtshofes in Congrna-Angelegenheit. VI. Diöeesan Nachrichten. I. SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI LEONIS DIVINA PROVIDENTIA PA P AE XIII. Epistola ad Avchiepiscopos et Episcopos ex Hispania, Italia et utraque America. DE CHRISTOPHORO COLVMBO. LEO ZFZE3. mi. Venerabiles Fratres ! Salutem et Apostolicam Benedictionem ! Quarto abeunte saeculo, postea quam homo Ligur ad ignotas trans Oceanum Atlanticum oras, Deo auspice, primus appulit, gestiunt homines et. memoriam rei grata recordatione celebrare et auctorem extollere. Nec sane facile reperiatur, quae promoveat animos studiaque inflammet, caussa ulla dignior. Res enim per se omnium est, quas ulla actas unquam ab hominibus effectas vidit, maxima et pulcherrima : is vero qui fecit, pectoris ingeniique magnitudine post natos homines cum paucis comparandus. Eius opera ex ineplorato Oceani sinu alter emersit orbis : centena mortalium millia ex oblivione et tenebris in communem humani generis societatem restituta, ex fero cultu ad mansuetudinem atque humanitatem traducta ; quodque est longe maximum, eorum communicatione honorum, quae Iesus Christus peperit, ad vitam sempiternam ab interitu revocata. — Europa quidem, subitae rei novitate et miraculo tunc attonita, quid Columbo debeat, sensim postea cognovit, cum nimirum deductis in Americani coloniis, commeatu assiduo, mutatione officiorum, dandis accipicndisquc mari rebus, ad naturae cognitionem, ad communes copias, ad opes incredibilis est accessio facta, unàque simul Europaei nominis mire crevit auctoritas. — In hac igitur tam multiplici significatione honoris, atipie in hoc velut concentu gratulandum, omnino silere non decet Ecclesiam, quippe quae more atque instituto suo quidquid usquam honestum ac laudabile videatur, probat libens ac provehere nititur. Honores illa quidem singulares et maximos reservat praestantissimis in genere morum virtutibus, qua saluti aeternae animorum cohaerent : non idcirco tamen spernit aut parvi aestimat ceterum genus : immo voro magna voluntate favere honoremque semper habere consuevit egregie de civili hominum coniunctione meritis atque immortali- tatem apud posteros consecutis. Mirabilis enim Deus est maxime in sanctis suis: sed divinae virtutis cius in iis quoque apparent impressa vestigia, in quibus eluceat vis quaedam animi ac mentis excellens; quia non aliunde in homines lumen ingenii atque excelsitas animi, nisi a parente et procreatore Deo proficiscuntur. Sed praeterea alia est caussa, eademque prorsus singularis, quamobrem recolendum nobis memori gratulatione putemus immortale factum. Nimirum Columbus noster est: quandoquidem si paulis- 1 per spectetur, qua potissimum caussa consilium cepit tenebrosum mare conquirere, et qua ratione consilium conatus est exequi, dubitari non potest, plurimum in re suscipienda perficiendaque potuisse fidem catholicam, ita ut non parum hoc etiam nomine universum hominum genus debeat Ecclesiae. Fortes quidem atque experientes viri, cum ante Christophorum Columbum tum postea, numerantur non pauci, qui ignotas terras, ignotiora maria pertinaci studio exquisierint. Quorum memoriam fama hominum, beneficiorum memor, iurc praedicat, praedicabit, propterea quod scientiarum atque Immanitatis propagavere fines, communemque prosperitatem auxere ; idquc non levi negotio, sed per summam animi contentionem, ncc raro per summa pericula. Est tamen, quod bos inter atque eum, de quo loquimur, magnopere differat. Videlicet haec praecipue nota Columbum distinguit, quod emetiendo remetien-doque immensa Oceani spatia, maius quiddam atque alius quam ceteri, petebat. Non quod nihil ille moveretur honestissima cupiditate sciendi, beneque de hominum societate merendi ; nec quod gloriam contemneret, cuius acriores in magnis pectoribus solent esse morsus, aut spem utilitatum suarum funditus aspernaretur : verum prae his humanis rationibus universis longe in illo ratio valuit religionis avitae, quippe quae sine ulla dubitatione et eam mentem voluntatemque homini dedit, et in summis saepe difficultatibus constantiam cum solatio praebuit. Hanc enim praecipue sententiam atque hoc propositum eius insedisse animo constat, aditum Evangelio per novas terras novaque maria patefacere. Id quidem parum verisimile videri cis potest, qui in hanc rerum naturam, quae percipitur sensibus, cogitatione omni euràque contracta, recusant intueri maiora. Sed contra in maximis ingeniis hoc fere existit, ut malint altius assurgere : sunt enim ad concipiendos divinae fidei instinctus afflatusque optime omnium comparata. Certe studium naturae cum religionis studio Columbus coniunxerat, atque haustis ex intima fide catholica praeceptis mentem conformarat. Hac de caussa cum ex astronomica disciplina ct veterum monumentis comperisset, trans noti orbis terminos magna terrarum spatia etiam in occidentem patere, nulli hominum ad eam diem explorata, obversabatur animo multitudo ingens, miserandis circumfusa tenebris, vesanis ritibus ac Deorum inanium superstitionibus implicita. Miserum agresti cultu ferisque moribus vivere : miserius carere notitia rerum maximarum, atque in unius veri Dei ignoratione versari. Haec igitur apud animum suum agitans, primum omnium expetivit, christianum nomen, christianae beneficia caritatis in occidentem extendere : quod tota rei gestae historia abunde comprobatur. Sane cum a Ferdinando et Isabella Hispaniae regibus primum petiit, rem suscipere ne gravarentur, plane exponit caussam fore, ut ipsorum gloria ad immortalitatem cresceret, si nomen ac doctrinam Icsu Christi inferre in regiones tam longe dissitas instituissent. Nec multo serius compos votorum factus, contendere se a Deo testatur, ut reges divina eius ope gratia que velle pergant novas oras nova litor a Evangelio imbuere. Ah Alexandro VI. Pontifice maximo viros apostolicos maturat per litteras petere, in quibus ea est sententia : sacrosanctum lesu Christi nomen et Evangeli u 111 quam latissime disseminare me aliquando posse, Deo adiutore, confido. Atque efferebatur, putamus, gaudio, cum Rapimeli Sanchcsio primum ah India redux Olisipone scriberet, agendas Deo immortales gratias, quod sibi successus tam prosperos benigne dedisset: gaudere ac triumphare Iesum Christum in terris aeque ac in caelis oportere, proxima i ani gentium innumerabilium, quae antea ad interitum ruerent, salute. Quod si Ferdinando et Isabellac auctor est, ut novum orbem adiri commerciaque cum indigenis institui nisi a christianis catholicis ne sinant, eam affert caussam, quod incepto conatuque suo nihil petivit aliud, quam religionis christianae incrementum et decus. Idquc Isabcllae, quae summi viri mentem introspexerat, ut nemo melius, optime cognitum : immo idem plane propositum pientissimae et ingenio virili magnoque animo feminae constat fuisse. Illa enim de Columbo affirmarat, futurum, ut in vastum Oceanum se animose daret, rem effecturus, divinae gloriae caussa, magnopere insignem. Et ad ipsum Columbum secundo reducem, optime collocatos, scribit, quos ipsa m c t in expeditiones Indicas fecisset, quosque esset factura sumptus: inde enim amplificationem catholicae rei consecuturam. Alioqui praeter caussam humana maiorem, unde erat ille constantiam animique robur hausturus ad ea perferenda, quae coactus est usque ad extremum perferre et perpeti? contrarias intclliginms eruditorum sententias, virorum principimi repulsas, furentis Oceani tempestates, assiduas vigilias, quibus usum luminum plus semel amisit. Accessere praelia cum barbaris, amicorum et sociorum infidelitates, conceleratae conspirationes, invidorum perfidiae, obtrectatorum calumniae, impositae innocenti compedes. Omnino necesse homini erat laboribus tantae molis ac tanto concursu succumbere, nisi se ipse conscientia sustentasset pulcherrimi facti, quod nomini christiano gloriosum, atque infinitae multitudini salutare perspiciebat fore. — Quod quidem factum ipsa temporis adiuncta mirifice illustrant. Siquidem Americani Columbus aperuit, quo tempore prope erat, ut magna in Ecclesiam procella incumberet. Quantum igitur ex rerum eventis divinae providentiae vias existimare homini licet, vere singulari Dei consilio natus videtur ille Liguriae ornamentum ad ea, quae catholico nomini ab Europa impenderent detrimenta sarcienda. Vocare Indorum gens ad instituta Christiana, erat profecto Ecclesiae munus atque opus. Quod illa munus statini a principio inchoatum, insistere perpetuo caritatis tenore perrexit: itemque pergit, ad ultimam Patagoniam novissimo tempore progressa. Columbus tamen certus praecurrere ac munire vias Evangelio, penitusque hac in cogitatione defixus, omnem operam suam ad id retulit, nihil fere aggressus nisi religione duce, pietate comite. Res commemoramus vulgo compertas, sed ad mentem animumque viri declarandum insignes. Scilicet coactus a Lusitanis, a Genuensibus, infecta re, abire, cum in Hispaniam se contulisset, intra parietes religiosae domus ad maturitatem alit ineditae conquisitionis grande consilium, conscio ac suasore religioso viro, Francisci Assisiensis alumno. In Oceanum, circumacto septennio, denique egressurus, quae ad expiandum animum pertinent, curat in procinti! : caeli Reginam precatur, ut coeptis adsit cursum«pie dirigat: nec prius vela solvi, quam implorato numine Trinitatis augustae, imperat. Mox in altum provectus, saeviente mari, vociferante remigo, tranquillam mentis constantiam tuetur, fretus Deo. Propositum hominis ipsa loquuntur imposita insulis novis nova nomina; quas quidem ubi singulas attigit, Deum omnipotentem supplex adorat, neque possessionem earum init, nisi in nomine lesu Christi. Quibuscumque appulsus oris, non habet quidquam antiquius, quam ut Crucis sacrosanctae simulacrum defigat in litore : divinumque Redemptoris nomen, quot toties aperto salo cecinerat ad sonitum murmurantium tinctuum, in novas insulas primus infert : eamque ob caussam ad Hispaniolam aedificandi initium a molitione templi facit, popularesque celebritates a sanctissimis caeremoniis exorditur. Eu igitur, «pio spectavit, quid egit Columbus in regionibus tanto maris terraeque tactu indagandis, inaccessis ad eam diem atque incultis, quarum tamen humanitas et nomen et opes celeri cursu in tantam amplitudinem, quantam videmus, postea crevere. Qua tota in te magnitudo facti, ct vis varietasque beneficiorum, quae inde consecuta sunt, grata quidem recordatione atque omni honoris significatione celebrari hominem iubent: sed primum omnium agnoscere ac venerari singulari ratione oportet aeternae mentis numen atipie consilium, cui sciens, paruit atque inservivit novi inventor orbis. Quo igitur digne et convenienter veritati solemnia Columbiana agantur, ad celebritatum civilium decus religionis adhibenda sanctitas est. Proptereaque sicut olim ad primum facti nuntium grates Deo immortali, providentissime, publice actae sunt, praecaute Pontifice maximo : ita nunc in renovanda auspicatissimi eventus memoria idem arbitramur faciendum. Edicimus itaque ut dic XI1. octobris, aut proximo die Dominico, si Ordinarius loci ita expedire censuerit, in Ecclesiis Oathedralibus et Collegiatis ex Hispania, Italia, atque ex utraque America, post Officium diei, solcami ritu Missa celebretur de Sanctissima Trinitate. Quod, praeter nationes, quae supra memoratae sunt, apud ceteras quoque confidimus fore, ut idem, Episcopis auctoribus, peragatur: quod enim omnibus profuit, id convenit pie grateque ab omnibus celebrari. Interim divinorum munerum auspicem et paternae Nostrae benevolentiae testem, vobis, Venerabiles Fratres, et Clero populoque vestro apostolieam benedictionem peramanter in Domino impertimus. Datum Romae apud S. Petrum, die XVI. Julii An. MDCCCXCII., Pontificatus Nostri Decimoquinto. Leo PP. XIII. II. Ankündigung der diesjährigen priestererercitien und Einladung }\\ dense! Ken. Die diesjährigen Priesterexercitien werden in Sauerbrunn bei Rohitsch unter der Leitung eines ausgezeichneten Exhortators aus der Congregation der Redemtoristen in Wien am 2(5. September Abends beginnen und am 30. desselben Monates Morgens geschlossen. Damit behnfs entsprechender Unterbringung und Verpflegung der Exercitauden rechtzeitig Vorkehr getroffen werden könne, sind die diesfülligen Anmeldungen durch das betreffende F.-B. Dceanalamt bis längstens lf>. September an das F.-B. Ordinariat einzusenden, welches ein Theilnehmer-Verzeichnis bis zum 20. September nach Sauerbrunn einschicken mich. Die hochwürdigen Herren wollen sich bei ihrer Ankunft um die Wohnungsanweisnng in der Rentamtskanzlei melden. Ich hoffe zuversichtlich, daß sich der im Herrn mir liebwerthe Klerus an den gnadenreichen Geistes-übnngen recht zahlreich betheiligen wird; zumal aber ist es mein lebhaftester Wunsch, das; jene Priester, welche seit mehreren Jahren an der Theilnahme verhindert waren, ernstlich trachten, dabei zu erscheinen. Es fühlt ja wohl ein Jeder von uns das Bedürfnis; der geistige» Erneuerung und anerkennt die Nothwendigkeit zeitweiligen Aüfsuchens stiller Einsamkeit, um von zeitlichen Sorgen ansznruhen und sich dem ewigen Heilsgeschäfte ganz zu weihen. Ich kann wohl beherzt behaupten, daß es »och Niemand bereut hat, heiligen Exercitien beigewohnt zu haben, weshalb auch Ihr geliebte Mitarbeiter im Weinberge des Herrn! gewiß den Augenblick segnen werdet, der euch zu denselben geführt. Unter den verschiedenen Schemata", welche den Vätern des hochheiligen Vatikanischen Concils zur Begutachtung unterbreitet wurden, befinden sich zwei, die Priesterexereitien berührend, in welchen es unter Anderem heißt: „Quoniam in medio comipti saectili facile evenit, nt de mundano pulvere etiam religiosa corda sordescant, ad ecclesiastici vero ordinis dignitatem -et sanctimoniam retinendam ac fovendam pium spiritalium excercitiorum institutum vel maxime conducit, omni studio curent episcopi, ut clerici. . . certo dierum spatio in opportunum aliquem locum iisdem peragendis excercitiis secedant, quo exterioribus curis sepositis ac veliementiori studio aeternarum divinarumque rerum meditationi vacantes ecclesiasticum spiritum renovare possint“. (Acta et decreta ss. Concil. Vatie. Ed. l'. Schneemann). Venite itaque fratres in Christo dilectissimi ! ad spirituale convivium. Desiderio desidero, hoc pascha manducare voi fiscum. (Luc. 22, 15). III. Ministeria! Erlaß lutrrfffiib. dir Znvcittarikrung Der bilihöllichc» Mcnsalgüter uiib Abteien. Das hohe f. k. Ministerium für Cultus und Unterricht hat mit dem Erlaße vom 15. Mai 1892, Zahl 10987 ex 1890 anzuordncn befunden, das; in theilweiser Abänderung mehrerer Bestimmungen des Staats-ministerial-Erlasses vom 28. August 1865 Zahl 6657/C. U. betreffend den Vorgang bei Jnventarisirnng der bischöflichen Tafelgüter und Abteien in Hinkunft bei den sich ergebenden Juventarisiernngsfällen der Wert des unbeweglichen Vermögens, it. zw. sowohl der Grundstücke, als der Gebäude, in den Inventurs-Protokollen mit jenem Betrage anzugeben ist, welcher bei der letzten Bemessung des Gebühren-Aeqnivalcntes seitens der Finanzverwaltung zu Grunde gelegt worden ist. Seit dem letzten Jnventursfalle erworbene Realitäten, für welche ein Gebührenäquivalent noch nicht zu entrichten ist, sind mit dem Werte, welcher bei Bemessung der Vermögensübertragungsgebühr nach Tar. — P. 106 des Gebührengesetzes seitens der Finanzverwaltung zu Grunde gelegt wurde, in das Inventar einzustellen. Bei Grundstücken sind im Inventare nicht nur die Parzellen-Nummern des neuen Katasters, sondern auch Flächenmaß, Bonitätselasse und Catastralreinertrag nach den stenerämtlichen Besitzbögen aufznsühren. Im übrigen bleibe» die Bestimmungen des erwähnten Staatsministerial Erlasses vom 28. August 181)5, Zahl 1)1)57 und des in dem Verordnungsblatte für den Dienstbereich des Ministeriums für Cnltns und Unterricht vom 17. Jänner 1880 unter Nr. 3 knndgemachten Erlasses vom 8. Jänner 1880, Z. 17721 über den Vorgang in den eingangsbezcichneten Jnventarisirnngsfällen in Geltung. Mitgethcilt von der k. k. Statthalterei unter 10. Inni 1802 Zahl 12390. IV. Erkenntnis des k k. Verwnltunqs Gerichtshofes vom 13. November 1891, Z. 3586. (Subininski, H.-lO.-li.-Crk. 1891, Hr. 6244, 5. !!>!!): Hiiö 1>elfii«t»»>tsrechl über die !» liirdinitmrdini gniiibmrtni (Nisotc (Eirdienglodint) Oii|l iuisld|lirlilid| boi tur Besorgung brr stirdioniiigelegoilieite» beruseiie» Organe» ui. Gemeinde Wallern ca. Ministerium für Cnltns und Unterricht (M. V. S. flauem) : Erkenntnis vom 21). Anglist 1800, Z. 15.701, puncto Verfügung über die Kirchenglocken in Wallern. „Die Beschwerde wird als unbegründet abgewiesen". Entscheidungsgründe: Mit der angefochtenen Entscheidung wurde der Anssprnch der böhmischen Statthalterei aufrecht erhalten, wonach dem Bürgermeister in Wallern bedeutet wurde, daß das Ber fügnngsreeht über die Kirchenglocken ausschließlich dem Pfarrer zusteht, daß auch nur dieser und nicht der Gemeindevorsteher berechtigt ist, dem Kirchendiener in Betreff des Läutens der Glocken irgendwelche Befehle und Verbote zn ertheilen, und daß der Gemeindevorsteher sich in Hinkunft derartiger eigenmächtiger und demonstrativer Handlungen zn enthalten habe. Daß die Glocken zn kirchlichen Zwecken gewidmet sind, wird von der Beschwerde ausdrücklich znge-gebe»; ist aber dies der Fall, dann sind die geweihten Glocken als res sacrae anznsehe» nnd dann steht die Benrtheilnng, bei welchen kirchlichen Functionen das Läute» der Kirchenglocken cinzntreten habe, ausschließlich den zur Besorgung der Kirchenangelegenheiten berufenen Organen zn. Die Frage des Eigenthnms der Glocken ist dabei vollends irrelevant, denn die Ausübung des Eigenthnnisrechtes steht unter der Beschränkung, daß „dadurch weder in die Rechte eines Dritten ein Eingriff geschieht, noch die in den Gesetzen zur Erhaltung und Beförderung des allgemeinen Wohles vorgeschriebenen Einschränkungen übertreten werden dürfen". (§ 304 a. b. G.-B.) V. Drei Erkenntnisse des It. It Reichsgerichtes in Angelegenheit der Congrua. 1. Die Versäumung der zur Einbringung der Evngrna-Fassion in der Verordnung vom 24. Jänner 1800, N.-G.-Bl. Nr. 7, § 2, vorgeschriebencn Frist hat nur de» Verlust des Anspruches ans Congrua Ergänzung bis zur Ueberreichnng der Fassion, nicht aber des Rechtes zur Ueberreichung der Fassion zur Folge. 2. Die stistbriefinüßige Verpflichtung des Pfarrers, de» Unterhalt des Hilfspriesters mit bestimmten Naturalleistungen zu bestreite», schließt die Verpflichtung des Pfarrers nicht in sich, den durch das Richtigstellungs-Erkenntnis in Geld festgestellten Abgang ans die neue Congrua zu tragen. 3. Der Umstand, daß in cincin vor dem Cvngrnagesetze von 1885 ausgestellten bischöflichen Er nennnngsdecrete eines Seelsorgers die damals mit einem n»selbstständigen Vicariate verbundene Congrua ein gesetzt ist, schließt n i eh t ans, daß durch dieses Dccrct vom Standpnncte des neuen Cvngrnagesetzes die Er nennnng zum selbstständigen Seelsorger bewirkt erscheint. VI. Diöcesail-Rachrichlen Ernannt wurden zu f.-b. nciftf. Rathen die Herren: Barthclmä Voli, Dechant und Hauptpsarrer in Gonobiz und Anton Lacko, Pfarrer in hl. Kreuz bei Luttenberg. Jnvcstirt wurden : Herr Barthclinä Voli. Pfarrer in St. Martin im Roscnthale, aus die Hauptpfarre Gonobiz, Herr Franz Zdolšek, Pfarrer in Sulzbach, aus die Pfarre St. Georgen unterm Tabor, Herr Johann Gajšek, Pfarrer in Aller- heiligen, ans die Pfarre St. Veit bei Ponikl und Herr Mathias Karba, Kaplan in Dobcrna, ans die Pfarre Retschach. Bestellt wurden: Titl. Herr Barthclmä Voli, Hauptpsarrer in Gonobiz, als Dechant zu Gonobiz, Herr Kone, Pfarrer in Süßenberg, als Administrator des Dekanates St. Marcin, Herr Mathias Karba, Pfarrer in Retschach, als Mitpropisor von Stranizen, Herr Binccnz Ivolar als Provisor in St. Martin im Roscnthale, Herr Johann Pajtler als Provisor zu Allerheiligen, Herr Franz Višnar als Provisor in Sulzbach, Herr Martin Stolz als Provisor in Razbor, Herr Barthclmä Stabue als Provisor in St. Martin, Herr Franz Brglez sen. als Provisor in St. Stephan bei Süßenhcim und Herr Josef Kranje als Provisor in St. Peter bei Königsberg. Wiedcrangcstcllt wurden als Kaplane die Herren Provisoren: Markus Tomažič in Gonobiz, Joses Dekorti in St. Georgen nntcrm Tabor und Binecnz Cepin in Retschach. Angcstrllt wurden: Herr Barthelinä Frangež, Desicientpricster, als Kaplan in Kapellen bei Radkersburg, Herr Anton Medved, Doctor der Theologie und Philosophie, gewesener Kaplan an der del Anima in Rom, als Kaplan in Trisail, Herr Franz Mamloliéek, Anshilsspriestcr in St. Peter bei Königsberg, als Kaplan nlldort; serncrs die Herren Seminarspriester; Joses Kanlinar als Kaplan in Dobcrna, Anton Cestnik als zweiter Kaplan in Altenmarkt und Pankraz Gregore als Anshilsspriestcr in Heilenstein. Ucbrrscht wurden die Herren Kaplane: Kaspar Kačičnik nach Schillern, Andreas Keček nach Leskovcz, Franz Kalcuška nach Reifnit, Jakob Mere nach St. Egidi unterm Tnriak, Veit Janžekovič nach Pöltschach, Anton Mojžišck nach Süßenberg und Stephan Pivec nach Riez. In den zeitlichen Dkficientenstaiid trat krankheitshalber Herr Franz Koepek, Kaplan in Sl. Egidi unterm Tnriak. Gestorben sind: Herr Simon Pichler, Desicientpricster in Maxau, am 4. Juni im 02., Herr Anton Potočnik, Pfarrer in Razbor, am 0. Juli im 43., Herr Franz Verlič, Pfarrer in Stranizen, am 0. Juli im 06., P. T. Herr Martin Ivane, Ehrcndonihcrr, f.-b. Konsistorialrath, Dechant und Pfarrer in St. Marcin, mit 18. Juli im 73., Herr Anton Ferme, Pfarrer in St. Stephan bei Süßenhcim, mit 5. August im 74. und Titl. Herr Martin Sevnik, f.-b. geistl. Rath und Pfarrer in St. Peter bei Königsberg, mit 5. August im 80. Lebensjahre. Illibeseht sind geblieben die Kaplaneicn in Galizien, Haidin, Seutfch, St. Stephan bei Süßenheim, St. Ruprecht ob Tüsfer und die erste Kaplanei in St. Marcin. I. A. -Suvaiilvr Ordinariat in Marburg. am 10. August 1892. Fürstbischof.