KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 24 (5)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1. Oktobra 1925.
PÄTEHTÜi SPES Bit. 3197
Ing. Leopold Kirschmann, Berlin Halensee.
Žižak za svrhe grijanja i kuhanja.
Prijava od 10. aprila 1924.
Izum se odnosi na plinski žižak za svrhe kuhanja i grijanja, iz kojeg istrujava plin bez prethodnog primješanja vazduha i izgara. Pogledom na to, da žiškov plamen ponajviše ima služiti za zagrijanje Ujela sa plosnatim stijenama kao lonaca, ploča ili sličnog, ima izum predmetom žiškovu glavu, koja se iz-raduje iz steatita i koja posjeduje veoma fine ispod 0.45 mm široke provrtine, koje su radijalno poredane napram žiškovoj osi. Veoma fini plinski mlazovi, koji istruje iz ovih provrtina nalaze na putu od žiškove glave do površine, koja se ima zagrijati, temeljito prozračenje, tako da usljedi potpuno izgara-nje plina kod pojedinih plinskih mlazova. Poredajem finih provrtina u dva koncentrična vijenca, koji kao rupe nutarnjeg vijenca sa svakom drugom rupom vanjskog vijenca leže u jednoj okomitoj ravnini, proizvode se kod provrtina (vidi sl. 2, c, d) dva paralelno te-kuča plinska mlaza, koji, se medusobno spoje neposredno kod izlaza iz žiškove glave i daju duži plamenski stup nego, li osamljeno stoječe rupe c. Dapače kod najmanjeg pritiska proizvodi se na taj način vijenac vručih plamenova, koji ne puštaju zrake izlaziti po strani iz žiškove glave kao kod poznatog Bunsen-ovog žiška i često prolaze mimo predmeta, koji se ima zagrijati, pri čemu se izgube mnoge toplotne jedinice, več u izravnom praven tangiraju sa skrajnjim vršcima predmet, koji se ima zagrijati i time omogučuju isko-rištenje svih toplotnih jedinica.
U smislu izuma su fine provrtine poredane u stožnato svedenoj odn. poput piramide iz-radenoj žiškovoj glavi u jednostavnim ili koncentričnim vijencima, i provrtine vanjskog vi-
Važi 1. avgusta 1924.
jenca posjeduju veči priklon napram osi žiškove glave, nego li povrtine nutarnjeg vijenca.
Upotrebom ovog žiška postigne se, da se bez prethodnog primješanja vazduha proizvede posvema plavo goruči plamen, koji ima izvanredno zagrijevno djelovanje i koji kod manjeg pritiska ili kod malog namještenja ne može natrag udariti u žiškovu cijev. Time je ko-risni efekt znatno veči nego li kod dosada upotrebljenih Bunsen-ovih žižaka.
Izum je primjerice prikazan ertežem. Sl. 1 je okomiti rez kroz žiškovu glavu u mnogostru-kom povečanju. Sl. 2 pogled odozgor na žiškovu glavu prema sl. 1; sl. 3 i 4 pokazuju u ma-njem mjerilu u pogledu i odozgor oblikove plamenova, kada plamenovi slobodno gore, sl. 5 od prilike u naravnoj veličini dalju izra-du žiškove glave u okomitom rezu, (žiškova glava u pogledu); sl. 6 prikazuje plinsko kuhalo u okomitom rezu; sl. 7 jedinjenje triju žiškovih glava u jedan žižak.
Plin se dovodi od plinskog pipca u zatvo-renom cijevnom vodu k cijevi b, koja nosi žiškovu glavu a. Cijev b, koja nosi žiškovu glavu a, poredana je prednosno okomito. Njezin promjer iznaša opčenito ca. 8 -12 mm, u izvanrednim slučajevima mogu naravno doči u pitanje druga odmjerenja.
Na gornjem kraju cijevi b usadjena žiškova glava a izradena je u obliku stošca ili kugljaste kape. Stoščeva os i šiljak odnosno sredina zakrivljenja kugljaste kape leže u osi cijevi b. Za izradu kape upotrebi se tvar, koja dozvoljava pravljenje veoma finih glat-kih provrtina, na pr. steatit, koji se mnogo
Din. 10.
upotrebljuje za svrhe žižaka kod acetelinskih Žižkova i kod reznih žižaka.
U kapi a napravljene su sa razmjerno velikim priklonom napram stoščevoj osi i osi cijevi b veoma fine provrtine od najviše 0 3 do 0.4 mm promjera, i io u slučaju primje-ra dva vijenca provrtina. Vanjski vijenac sa-drži prema sl. 2 na pr. 8 provrtina c, koje posjeduju priklon od 70—85° napram (osi od b. Provrtine d jednog drugog koncentričnog vijenca posjeduju od prilike priklon od 45— 75°. Ovaj vijenac sadrži primjerice četiri provrtine. Ove su svrsishodno napravljene u oko-mitoj ravnini sa po jednom od provrtina c. Njihovi plamenovi sjedinjuju se onda sa onim od pripadajućih rupa c, i nastane, ako plamen slobodno gori, od prilike u slikama 3 i 4 pokazani zvjezdasti plamen; svaki od — kroz dve rupe snadjevanih — drugih plame-nova biva odgovarajuće duži.
Posuda e, koja se ima zagrijati, — nastavi se neposredno na žiškovu glavu a, odn. podboči se posvema usko iznad nje. Kod toga ne postoji nikakova opasnost natražnog udaranja ili ugašnjenja plamena, i ne postoji tekoder, kako su pokusi pokazali, nikakova opasnost, da se dno posude pokrije čadem. Nasuprot, fini plavo goruči plinski mlazovi ujedine se u skupni plamen, nagovješten u crtežu (sl. 1), koji se posvema priljubi na dno posude Pošto nastane doticanje izmedu žiškove glave i posude samo u jednoj točci, ne pokriva žiškova glava sama nikakovu dje-latnu zagrijevnu površinu i ne odvodi tako-der nikakovu toplotu. U suprotnosti napram poređaju običajnih plinskih kuhala, kod kojih Bunsen-ovi plamenovi gore u prostoru ponaj-večma u centimetrima mjerenim razmacima od posude i usljed toga zagriju velike množine vazduha, koje malim djelom mogu predati svoju toplinu tijelima, koja se imaju zagrijati „nastane veoma slabo zagrijanje vazduha, osim one za izgaranje neposredno upo-trebljene vazdušne množine“ plamen zagrijeva posudu e neposredno.
Pokusima se je ustanovilo, da se potroš-njom plina od veoma malo litara, na pr. ca, 12—20 1 plina današnje sastavine, jedan litar vode od 15° može zagrijati do vrenja. Uspo-redba sa plinskim kuhalima, kod kojih se u-potrebljuje Bunsen-ov žižak najbolje izradbe, pokazuje, da ovi trebaju višestruko na plinu za jednako djelovanje.
Mogu se naravno u jednom kuhalu sjedini-ti više žiškovih glava opisane vrste, na pr. u sl. 7 nacrtanom načinu tri žiškove glave u trokutnom poredaju, ako se radi o torne, da se veče posude veoma brzo zagriju. Uredaji za podbočenje posuda uvijek su tako udeše-ni, da se dno posude neposredno ili sa izvan-redno malim razmakom približuje tjemenu žiškove glave; kod lahkih posuda moči če da-pače počivati posuda neposredno na žiškovoj glavi.
Opasnost zatrpanja kanala u opčenitom ne postoji. Kada ipak ima bojazni, može se upo-trebiti poredaj u smislu sl. 5 i 6. Ovdje je na žiškovu glavu a neposredno položena ploča f, koja je zagrijavana na jednaki način kao posuda a i na koju se nastavi posuda, koja se ima zagrijati. Ploča može biti izrade-na od dobro vodečeg materijala, ako se radi o žišku za svrhe kuhanja (sl. 6). U toni slučaju imati če se voditi brigu, da se toplina ne odvodi na nikakova druga mjesta osim k posudi. Radi !i se o žišku za svrhe grijanja to se može ploča f izraditi od nepregorivog šamota, magnezija ili slične tvari, koja se onda zagrije do usijanja i čije odzrakana vručina na običajan način pomoču konkavnog zrcala biva zrakana u željenom smjeru u prostor.
Patentni zahtijevi:
1.	Plinski žižak naznačen žiškovom glavom čije su provrtine (c, d) široke ispod 0.45 mm tako da se žišku može dovoditi plin bez pret-hodnog primješanja vazduha.
2.	Plinski žižak po zahtijevu 1, naznačen time, da su u žiškovoj glavi provrtine pore-dane u koncentričnim vijencima i tako priklonjene napram žiškovoj osi, da priklonski kut provrtina raste napram vanjskom rubu žiškove glave.
3.	Plinski žižak po zahtijevu 1, naznačen time, da kod poredaja dvaju vijenaca provrtina iznose priklonski kutevi 70—85° odn. 45—75° i rupe nutarnjeg vijenca leže sa svakom rupom u jednom pravcu
4.	Žižak po zuhtijevu 1—3, naznačen neposredno na tjemenu žiškove glave počivaju-čom pločom (f) koja prenosi toplinu na posudu, koja se ima zagrijati, ili na prostor, koji se ima zagrijati i štititi žiškovu glavu protiv nečistoča.
/?c/ptitenč brojdfSV,
I	{-/€
v----------------- !