KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠT ITI
KLASA 84
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 1. JANU A RA 1924.
PATENTNI SPIS BR. 1628.
Signal G. m. b H., Kiel, Nemačka.
Uredjaj kod zvučnih aparata za zv učne signale pod vodom Prijava od 28. marta 1921.	Važi od 1. aprila 1923
Pravo prvenstva od 6. februara 1915. (Nemačka).
Izum se odnosi na zvučne aparate za zvučne signale pod vodom, kod ko j ih je izmedu njišuče ploče (zid ih mem< brana), ko j a graniči s vodom i detek# tora ili izvora energije umetnuta jcdna ili više njišučih konstrukcija, ko j c se mogu udesiti na višini zvuka upotreb# ljene frekvence.
Takve njišuče konstrukcije izvodile su se do sada vrlo rado u obliku zviič# ne vilice, ko j a ,je bila spojena sa pogra# ničnim zidom na točki malene ampli# tude- dočim je detektor ili izvor ener# gije djelovao na točke veče amplitude-O vaj oblik njišuče konstrukcije ni j c bez prigovora.
Pokazalo se je- da kod upotrebe zvuč< nih vilica radi njezine jednoliko podi? jeljene mase ni j e uspijelo u vilici po# stiči željeni iznos energije, ko ji potice od njišuče ploče (membrane ili sl ) a ti# me ni ublažen j e njihanja, pošto se čvor u vilici prema spoju iste sa organom njihanja (pogranični zid) tako prem j c# sti da dospi.ie više ili man j e u m jesto spajanja, cime nastane takav oblik nji# hanja da se dobi j e skoro neutišano njihanje i tako kod odašiljanja postigne odviše maleno odbijanje njihanja. Pre# m a torne ne uspije ni kod primača za zvukove pod vodom- kod kojih prema teoriji treba da je ublažen j e njihanja jednako korisnom (faktičnem) ublaže# n ju, t. j. množina energije ko ji prenosi njišuča konstrukcija pri pobudi na po-
granični zid i prenaša na medij, da je jednaka ono j. ko ju prenosi na aparat za primanje, da se ublažen j e njihanja dovede na tako visoki iznos, da odgo# vara ovom zahtjevu-
Izum se sastoji najprije u izvedbi nji# šuče konstrukcije, ko j a dozvoljava da se njihanje odnosno korisno ublažen j e unutar dovolj no velikih garancija do# vede na svaki željeni iznos- Izum je ti# me obilježen. što se posredni dio ih de# lovi sastoje iz jedne ili više njišučih konstrukcija, čijih su masa n potrebna elastična snaga za potiskivanje vlasti# tog njihanja. ko j e su kod zvučne vilice jednoliko razdijeljene. dodijeljeni raz# .nim dijelovima konstrukcija- tako da nastane jeda ih više njišučih konstruk# cija, ko j a se sastoj od dva ili više dije# lova mase spojenih elastičnim člano# vima. Di jelovi su pri torne tako nam j e# šteni, da se djelujuči popustljiva sila u njišučoj konstrukciji podudara u srnje# ru sa prisiljenim amplitudama. Zgodno je još pri torne ispuniti uslov. da spoj# niča ležišta di jelova mase leži u jednom pravcu sa prisiljenim amplitudama.
U najjednostavnijem obliku sastoji se takova konstrukcija primjerice od dvije mase- na pr. kugle ili valjka od metala, čija su ležišta spojena ravnim elastičnim štapom. ko ji je u pravcu pri# siljenih amplituda-
Podupre li se takova konstrukcija slobodno pomično i pobudi li se akus-
Din. 4
tički, ta da sc u tački, u ko ju pada za* jcdničko težište obeju masa, načini čvor. Njihaji obeju masa s-u prema fazj po-maknuti za 80° j njihove amplitude su obratno proporcionalne masama. Za kretanje svake mase mjerodavan je sa* mo onaj dio konstrukcije, ko j i leži na onoj strani čvora- ko j i odgovara masi i time da njihanje ove mase ostane ne* promijenjeno. treba da čvor ostane na miru. Osmjer veličine obiju masa je clakle kod takove konstrukcije, ko j a ima stanovitu vlastitu Irekvencu u to* liko ostavljcn samovolji konstruktera-što ovaj kod dane veličine jedne dakle na pr. slobodno njišuče mase, može za drugu kao protutežu djelujuču masu bi* rati povoljnu veličinu.
Mjesto da se obe mase medusobno spoje jednim jedinim štapom. može se upotrebiti i više takovih štapova, koji onda za iste duljine i jednako udešava* nje moraju biti tako veliki, da je zbroj presjeka ovih štapova ,jednak presjeku jednog jedinog štapa. Dčbiveno vlasti* to njihanje konstrukcije neovisno je skoro od oblika presjeka štapa odnosno samog štapa. tako da se mogu hirati po volji presjeci u cbliku cijevi ilj križa ili sl-
Ovisnost amplituda obiju dijeiova mase njišuče konstrukcije od omjera veličine obiju dijeiova mase medusob* no. može se zato upotrebiti- da se udo* volji kod zvučnih aparata pod vodom jako važnom uvjetu, da eno mjesto ko* je je spojeno sa pobudivačem ili detek* torom, izvodi veče amplitude nego mje* sto, koje je spojeno sa organom n,liha* nja. Zato je potrebno, da je detektoru ili pobudivaču odgovarajuči dio mase biran manji nego dio mase, koji je do* dijeljen organu njihanja. Prema torne treba paziti- da se zadnje spomenuti dio mase sastoji od zapravo kao protu* teža djelujučeg dijela mase njišuče konstrukcije same jednog stanovitog iznosa vode. koja graniči na rjišuči organ.
U praksi služi često pogranični zid broda kao membrana, čija je masa time dana. Pošto je ali odmjerenje mase pro* tutega slobodno. to se u torne ima sred* stvo, da se prikladnim odmjerenjem prema drugo j masi postigne uspravno ublaženje njihanja. U mnogim slučaje* vima če se ali radije upotrebiti kao or* gan za odašiljanje njihanja mjesto po* graničnog zida posebna zvučna ploča,
čija masa sama ili skupa sa dodanom. prema potrebi konstruktivnim mjerama uvjetovanom masom čini mjerilo za od* mjeranje protutega. Spoji lj se protuteg čvrsto sa membranom- to može ublaže* nje konstrukcije biti tako jako. da se vlastita njihanja više ne mogu opaziti. To vrijedi medutim strogo uzevši samo za membranu bez mase ali jako tanku membranu. kao i za mase, koje su jako malene s obzirom na masu vode. koja stupa u djelovanjc njihanjem. Je li deb* Ijina membrane tako velika, da se nje* zina masa može uporediti sa masom protutega. tada se odgovarajuči srna* njuje ublaženje njihanja-
Ako je omjer slobodne mase napram protutega sa pograničnim zidom ilj me* mbranem konstrukcija prejako ublaže* na, tada se može ublaženje njihanja ti* me smanjiti, da sc sjedinjenje učini slabijo. Pri torne može da se sjedinje* nje slično kao spoj obiju djelova mase sastoji od elastičnog metalnog štapa. čije rnjere i metalnu sastavinu odredvje čvrstoča sjedinjenja. Ovaj oblik sjedi* njenja, da sc umetne elastična sila izmes du protutega i pograničnog zida. može sc samo onda lahko ostvariti, ako s je* dinjenje ne treba da je odviše slabo, jer inače omjer presjeka prema duljini sjedinjenog štapa bude tako malem da se štap ne da stisnuti po dužini, a da sc ne slomj (svine). U takvim slučajevima može sc štap nadomjestiti poprečnem njišučom konstrukcijom (greda) pričvrš* čenom na jednom ili na oba kraja, to je time izvrgnuta savijanju i kroz to kod jednake elastične sile bude mnogo debija.
Kod odašiljača ovaj način, kako se pobudujuča energija dovodi konstruk* eiji, nije od važnosti za izum. Korisnije sc upotrebi elektromagnetička pobuda, te se onda može jedan ili više djelova mase konstrukcije načiniti kao sidro ili kao polje probudujučeg mosura. Za pro* budivanje može ali služiti osim običnih vrsti elektromagnetičkih pogona i me* hanički pogon- po prilici u obliku eks* centra, brzo udarajučeg čekiča ili sl-Isto tako je i kod primača način odu* zimanja (primarja) energije (korisno ublaženje) samo po sebi bez značenja i može se na pr. isto tako izvesti mikro* foničkjm kao i elektremagetičkim pu* tem.
I mjesta. na kojima se poduzima kod njišučih konstrukcija pobudivanje ili
oduzimanje energije, mogu se razno hirati Tako se može na pr. udesiti da pobudenje djeluje i izmed ju di jelova mase.
Na crtariji prikazani su neki primjeri različitih prije spomenutih mogucnosti izvedbe izuma- Tumo pokazuju:
Slika 1 jednostavan oblik izvedbe mi« krofonskog primača sa njišučom kon« strukcijom prema izumu- kod, ko j e je protuteg čvrsto spojen sa pograničnim zidom (pobočnim zidom).
Slika 2 isti primač, kod kejeg je pro« tuteg njišuče konstrukcije za smanje« nje njišučeg ublaženja spojen elastičnim štapom sa pograničnim zidom.
Slika 3 elektromagnetički membran« skj odašiljač na d vi j e njišuče konstruk« cije, ko j e se sastoje od dvije mase sp o« jene sa dva spojna štapa- kod ko j ega je membrani najbliža masa nadomještena m asom membrane i pograničnom m asom vode-
Na crtariji znače G’ i G'- obe mase, ko j e su kod oblika izvedbe prema sli« ci 1—3 spojene medusobno elastičnim štapom E položenim u m,jer prisiljenih amplituda. Masa G1, ko j a kao man j a iz« vada veče ammplitude spojena je pr e« ma slici 1—2 sa mikrofonom M, dočim je prema slici 3 izvedena kao sidro m a« gneta izmjenične struje M1, pobuden mosurom L- Mosur L skopčan je u tok struje izvora izmjenične struje A Pre« ma slici 1 je kao protuteg služeča masa G" čvrsto spojena sa pograničnim zi« dom B. Prema slici 2 naprotiv je omjer obiju masa G1 i G- tako smišljen- da bi utišanje u sl j en zračenja bilo preveliko-kad bi protuteg G2 bio čvrsto spojen sa pograničnim zidom. Ublaženje nji« hanja dovede se kod ovog smještenja time na željenu mjeru. što je protuteg G2 drugim elastičnim štapom K spojen s a pograničnim zidom B. Može se dakle dio aparata, ko ji se sastoji iz centralne membranine mase i satitrajuče vodene mase. elastičnog štapa K i protunega G2 takoder smatrati kao titrajna tvorina sa razdij el jenom masom i slastičnom šilom tako, da ovaj pr im j er izvedbe sadrži dvije takove tvarine- U nekim slučaje« vima može se s druge strane biti od prednosti, da se stanovita m j era ubla« žen j a dovede u sam spoj K- To se mo« že na taj način izvesti, da se putajni štap zgotovi od olova ili sličnog mate« rijala, ko ji ima razmjerno mnogo unu« tarnjeg trenja.
Na slici 3 je takoder masa G' izrade« na kao sidro elektromagnete M1 spoje« na na G2 sa dva elastična štapa E’ i E2. Sa membranom N spojeni dio G2 mase čini s tom membranom i s kup a njišu« čom količinom vode drugi dio sveukup« ne mase njišuče konstrukcije.
PATENTNI ZAHTEVI.
1) Podvodni zvučni aparat za šil j a« nje i primanje zvučnih valova- kod ko« jeg je izmedu, na vodi graničečeg pr e« nosnog organa (membrana ili bok bro« da) i jednog organa za prom jenu ener« gije umetnuta jedna ili više, njihanja sposobnih tvorina, naznačen time, što je njišuča konstrukcija ili njišuče kon« strukcijc sastavljene tako od dva ili vi« še dijelova mase i od u glavnomc samo kao elastični di jelovi djelujučih spojnih članova ko ji spaja ju medusobno d,jelo« ve mase, da se amplitude vlastitog nji« hanja ove njišuče konstrukcije u svim svojim di jelovima svoga smjera podu« dara ju sa prisiljenim aplitudama-
2.	) Podvodni zvučni aparat prema zahtjevu 1) naznačen time, što se nji« šuča konstrukcija iz dviju masa (G1 i G2) ko j e su spojene medusobno sa jed« n im ili više elastičnih štapova tako na« mještenih, da se spojna črta njihovih središta podudara sa smjerom prinude« ni h amplituda.
3.	) Podvodni zvučni aparat prema zahtjevu 1) ili 2.) sa dva dijela mase, naznačen time. što je u svrhu udobni« jeg izjednačenja ublaženja njihanja i korisnog ublaženja omjer masa (G' i G2) tako biran, da bi kod čvrstog spoja jednog kao protuteg služečeg dijela ma« se (G2) za svučnim zidom (pobočni zid B) bilo ublaženje njihanja znatno veče, nego korisno ublaženje i da željeni om« j er obiju ublaženja time proizveden, što je izmedu zvučnog zida (pobočnog zida B) i protutega (G2) umetnuta elastična konstrukcija, na pr. matalnd štap K-
4.	) Podvodni zvučni aparat prema zah« tjevu 3.) naznačen time. što je s jedi« njen ju služeča konstrukcija (K) tako smještena, da ima razmjerno mnogo unutarnjeg ublaženja-
5)Podvodni zvučni aparat prema zahtjevu 1) naznačen time. što je dio cjeiokupne msae okrenut prema vanj« skoj vodi odnosno prema zvučnom or« ganu načinjen kao zvučna plošča, o dno« sno kao zvučna ploča sa pripadajučim teretom.	_
6.) Podvodni zvučni aparat prema zahtjevu 1.)—5.) naznačen time, što je dio mase (G1), na koji djelu.je pobudu* juda ili bremzajuča sila. manji nego dio mase (G"), koji je okrenut njišučem or= ganu pored pripadajuče mase membra?
ne i vode.
7) Uredaj za odašiljan.je i primanje zvukova pod vodom prema zahtjevu 1 )—6.) naznačen time. što su djelovi mase sami izradeni kao konstruktivni dijelovi električnog magneta-
Ad patent broj /628.
/





Adpatent hroj 7628.
'