KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 52 (i)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 JANUARA 1937
PATENTNI SPIS BR. 12770
Neumann Karel, veletrgovac, Praha, Č. S. R.
Uredjaj na šivaćim mašinama, za dizanje i spuštanje glave.
Prijava od 15 oktobra 1935.	Važi od 1 maja 1936.
Predmet pronalaska odnosi se na uređaj na šivaćim mašinama, za dizanje i spuštanje glave. Poznati su do duše uređaji, kod kojih je glava mašine raspoređena na naročitoj, oko horizontalnog rukavca obrtljivoj ploči. Kod ovih poznatih uređaja glava mašine spušta se na taj način, što se oslobađa jedan osigurač, pa se onda pušta da glava usled svoje sop-stvene težine, pada u udubljenje za spuštanje. Ovaj način spuštanja ima za poslenicu taj nedostatak, što se glava prilikom spuštanja, e sto ošteti, usled jakog udara, a izdizanje glave je’ znatno otežano njenom težinom (7—12 kg).
Navedeni nedostatci uklanjaju se u smislu pronalaska na taj način, što se glava mašine odnosno osnovna ploča podupire jednom silom, koja suprotno dejstvuje sili teže, a koja je tako velika, đa je za spuštanje glave potreban izve-slan, ne suviše veliki utrošak snage, da bi se to. spuštanje izvršilo. Iz toga sleduje, da se prilikom izdizanja glave iz udublje-nja, jjavlja kao slobodan izvestan utrošak snage, koji automatski vrši izdizanje. Sredstva ovog uređaja sastoje se iz opruga, preimućstvo opruga na pritisak (pritisnili opruga) koje ciejstvuju na poluge, ekscentre ili t. si.
Uređaj se u bitnosti sastoji iz primene jedne sile odnosno jedne opruge na pritisak, odnosno iz više na isti način uključenih i zajedno dejstvujućih pritisnih opruga, koje posredovanjem jednog mehanizma na pr. žičanog užeta, remena,
ručne motke ili tome slično, ili ekscentra, tako dejstvuju, da se razlika reducirane težine glave mašine i reducirane polužne sile tako izjednačava, u odnosu na njihovu obrtnu tačku, da se prilikom oslobađanja uređaja za držanje, koji se pri-merice može sastojati iz zaskočnika, hva-taljke ili naročito oblikovanih krakova (3, 5) mašinska glava automatski podiže u radni položaj i pored suprotno dejstvujućih pasivnih otpora, koji na pogodan način koče ubrzanje izdižućeg kretanja. Iz toga sleduje, da glava prilikom spuštanja ne pada na dole, — pri čemu bi ona mogla biti oštećena a ne mora se njeno padanje na dole zadržavati ni rukom — već se ona mora u pravcu dejstvovanja sile teže lako potiskivati na dole.
Na crtežu je pokazan jedan prime-rični oblik izvođenja.
Sl. 1 pokazuje postrani izgled.
SI. 2 je pogled odozgo na delimično i to na sredini otvoreni mašinski sto.
1 je osnovna ploča sa na njoj učvršćenom mašinskom glavom 2. Na donjoj strani ploče 1 raspoređena je poluga 3. Može biti predviđeno i više poluga 3, pri-merice dve, ali onda postoji i više uređaja za dizanje. Na statoru primerice stolu 4 učvršćen je drugi krak 5 sa šarnirom 6 i rukavcem 7, oko kog se može obrtati ploča 1. Kraci 3 i 5 nose na svom kraju ušice sa rukavcima 8 i 9. Rukavac 8 nosi šuplju polovinu 10 poluge 12 u koju zahvata motka 11 druge polovijne poluge 12. Oba dela 10 i 11 bivaju međusobno ra-
Din. 10.—
slavljena, pritisnem oprugom 13. Šema rasporeda delova 3, 5, 8—13 pokazana je na donjem delu si. 2 zajedno sa pripadajućim delom mašinskog stola.
Prilikom spuštanja mašinske glave biva ploča 1 malo podignuta a sa njom i deo poklopca 14. Pri tome se ploča 1 oslobađa iz zahvata sa delom poklopca 14, pa se može spustiti u udubljenje obrazovano između stola 4 i 4’ i zida 15. Pošto je rukavac 9 raspoređen ekscentrično prema obrtnoj tačei rukavca 7 pomera se motka 11 u šupljem polužnom kraku 10 pri čemu se opruga 13 napinje usled njenog skraćivanja. Posle određenog pomeranja opruga je već toliko napeta, da je njen dejstvom mehanizma redukovani pritisak jednak težini mašinske glave, obzirom na obrtnu tačku. Sada se mora glava 22 još pritisnuti na gore da bi osnovna ploča mogla zaskočiti u svoj položaj stola. U torne položaju je mašinska glava potpuno spuštena u udubljenje obrazovano stolom 4, 4' i zidom 15. Prilikom spuštanja, koje se vrši u pravcu nacrtane strelice, dospeva rukavac 8 u položaj 8a, pri čemu se dužina opruge skraćuje od dužine 1, (između ta-čaka 8' i 9) na dužini 12 (između 8a i 9) odnosno ona se skraćuje za dužinu 8’—8a. U tom položaju biva ploča 1 držana na nacrtu nepokazanim zaskočnikom ili sličnom pogodnom napravom. Prilikom otvaranja mašine u cilju podešavanja iste u radni položaj, zaskočnik se stavlia u dejstvo na poznati način, tako da on oslobađa ploču 1 posle čega se ista zajedno sa mašinskom glavom 2 izdiže, pa je potrebno da se dovede u zahvat sa poznatim delom poklopca 14 da bi se osposobila za upotrebu.
Zaskočnik možemo izostaviti ako se dužina krakova 3 i 5, obzirom na obrtni rukavac 7, tako izabere da prilikom spuštene mašinske glave stoji mehanizam za izdizanje u svojoj mrtvoj tačci, t. j. da je obrtni momenat izazvan opružnom silom i pomnožen sa krakom poluge, u ovom spuštenom položaju (8a odn. 12’), ravan nuli ili skoro ravan nuli, ali u svakom siučaiu manji od sume momenata težine i pasivnih otpornih sila (odn. trenje rukavca i opruga i ostalog) u tom položaju. Tada mora mašinska glava 2 biti najpre rukom isklaćena iz ove mrtve tačke, posle čega se ona automatski izdiže 'u radni položaj.
Patentni zahtevi
1)	Uređaj na šivaćim mašinama sa mašinskom glavom, koja se može spuštati u udubljenje nameštaja, naznačen jednom silom prouzrokovanom na pr. jednom ili više pritisnili opruga, koje preko jednog mehanizma, na pr. preko žičanog užeta, remena, vučne motke, kraka poluge ili t. si ili ekscentra, tako dejstvuju, da razlika na obrtni rukavac (7) dejstvujućih sila odn. na obrtni rukavac (7) reduciranih momenata težine klatljivih mašinskih de-lcva (t. j. primerice glave 2 ploče 1), pasivnih otpora (t. j. trenja čepa opruga i ostalog) i opružnih sila tako dejstvuje da prilikom oslobađanja jednog uređaja za držanje bivaju klatljivi delovi (2, 1, 3, 5, 10, 12, 13 i ostali a naročito delovi 1, 2) izdignuti automatski u radni položaj, odn. da se oni prilikom spuštanja u udubljenje (15) moraju lako pritisnuti u pravcu dej-stvovanja sile teže.
2)	Uređaj na šivaćim mašinama prema zahtevu 1, naznačen time, što je mehanizam na pr. žičano uže, remen, vučna motka, krak poluge i t. si., ili ekscentar, tako izveden, da se isti u spuštenom položaju mašinske glave (2) odn. dela (1) nalazi u mrtvoj tačci t. j. da je suma na obrtni rukavac (7) reduciranih obrtnih momenata na pr. opružne sile, težine i pasivnih otpora ravna nuli ili skoro nuli, tako da se u udubljenje (15) spuštena glava (2) odn. ploča (11 mora rukom isklatiti iz tog mrtvog položaja, nakon čega se glava, usled rastećeg momenta opružne sile, sama izdiže gore u radni položaj.
3)	Naprava za uređaj prema zahtevu 1 ili 2 naznačena time, što ima jednu pritisnu oprugu (13) navučenu na motku (12), koja je sklopljiva a sastoji se primerice iz dva dela (10 i 11), sa dva kraka (3.i 5), u čijim je rukavcima (8, 9) zglobno učvršćena vučna motka (12), i jedan obrtni rukavac (7), oko kog se može klatiti ploča (1) sa glavom (2) tako, da se opruga (13) pri klaćenju klatljivih delova — pri čemu rukavac (8) dospeva u položaj (8’) a opruga iz položaja (8—9) u položaj (8a—9) — skraćuje za iznos (8’—8a), koji je ravan razlici dužine 1, manje dužina 12, pri čemu je opružna sila uslovljena tim skraćenjem tako velika, da se glava prilikom isklaćenja iz njenog mrtvog položaja, sama izdiže u radni položaj pod uticajem ove opružne sile.
Ad pat, br tž 7 70
/O /z