KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 77a (4).
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1 avgusta 1935.
PATENTNI SPIS BR. 11806
Akciova společnost dfive Škodovy Eavody v Plzni, Praha, Č S. R.
Polukula za opremu letilica i vazdušnih brodova.
Prijava od 7 avgusta 1933.	Važi od 1 januara 1935.
Traženo pravo prvenstva od 8 februara 1933 (Č S. R.)
Predmet pronalaska odnosi se na polu-kulu za opremu letilica i vazdušnih brodova, koja se može smestiti u proizvoljnom delu trupa eventualno i u gondolama, koje nose motore ili u proizvoljnim korisnim prostorima letilice, pri čemu ova polukula istovremeno obrazuje i lafete u kojima leži vatreno oružje.
Preimućstva pronađenog postrojenja počivaju na tome, što celokupni organi oružja, naročito velikokalibarskog, koji za vreme paljbe moraju biti posluživani, isto kao njihova posluga ostaju polukulom potpuno pokriveni, te oni ne pretstavljaju nikako predmet štetnog vazdušnog otpora. Ova okolnost doprinosi mnogo lakoj pokretljivosti polukule, kao i odgovarajućeg oružja, jer se jedini otpor koji pruža napolje štrčeći deo oružja odgovarajućim izravna-vajućim uređajima na odgovarajući način izravnava, pri čemu su pomenute sprave odn. uređaji smešteni u telu letilice.
Izobraženje gornjega ležišta polukule u vidu kružne putanje takvog prečnika, da se u njoj strelac komotno može da pokreće ima veliko preimućstvo, da se ima kako slobodan izgled iz letilice, koji je veoma važan za povoljno dejstvo gađanja a tako isto se dobija i dovoljno prostora za eventualno sklanjanje vatrenog oružja. Osim toga su obe šalone t.j. kako pokrivajoče i za udešavanje u bočnom pravcu polukule kao i šalone za udešavanje u visinskom pravcu snabdevene providnim
prozorima tako, da je orijentisanje strelca i streljanja u polukuli veoma lako.
Dalje veliko preimućstvo takvog izvođenja je laka pristupačnost ka polukuli iz unutrašnjosti letilice. Naginjanjem oružja zajedno sa jednim delom lafete, što je lako izvršili, pošto je teret koji treba nagnuti uravnotežen uravnoteživačem, postižemo smanjenje vazdušnog otpora za letilicu, kao i odgovarajući prostor za vladanje vatrenim oružjem, koje je u pomenutom prostoru kružne putanje smešteno.
jedan oblik izvođenja polukule prema pronalasku šematički je pretstavljen na sl. 1 i 2.
SI. i pokazuje vertikalni presek celo-kupnog uređenja polukule, dok je isprekidanim crtama pretstavljeno u unutrašnjost kule preklopljeno oružje. SI. 2 pokazuje osnovu polukule odn. horizontalan presek.
Nosačka konstrukcija letilice prelazi u dva nosača 1 i 2 između kojih obrtljivo naleže polukula u ležištima 3 i 4. Obrtlji-vi deo gornjega ležišta 3 spojen je sa obrtljivim delom donjega ležišta 4 pomoću nekoliko nosača 5 izrađenih na odgovarajući način, koji stvarno obrazuju noseću konstrukciju polukule.
Na tu nosačku konstrukciju polukule pritvrđeni su na obimu gore i dole nazub-Ijeni koturovi 6 za pogon šalone 7 sa bočnim udešavanjem, koje se kod obrtanja polukule oko vertikalne ose, na njenoj štrčećoj polovini namotavaju i koje su na stranama duž vertikalnih zidova letilice
Din. 10.—
uguraju u odgovarajuće vodice tako, da je polukula iz unutrašnjosti letilice slobodno pristupačna, dok je međutim sa strane salona stalno pokrivena. Iz nosačke konstrukcije štrčeći deo obrazuje sa tom konstrukcijom organsku celinu takvog aero-dinamičkog oblika, da on nikako ne postaje uzrok štetnog vazdušnog otpora.
Stvarna lafeta oružja je pritvrđena kako nakonzolima 8 glavnog nosača 5 polukule pomoću čepova 9 tako i na dva potpor-nika 10, koji svojim gornjim krajevima obrtljivo naležu na osovinskim čepovima oružja 12, dok svojim donjim krajevima obrtljivo naležu u ležištima 13, koja ležišta bivaju pritvrđena na dnu polukule. Labavljenjem čepova 9 može se pomoću pomenutih potpornika 10 i pomoću na njima zglavkasto pritvrđenih kao i na nosačima 5 polukule pritvrđenih uraynoteživača 14 da se oružje preklopi iz položaja I, koji je nacrtan punim linijama, u položaj II nacrtan isprekidanim linijama, kao što se to vidi na si 1.
Pošto na deo oružja koji štrči iz polukule za vreme letenja deluje znatan vaz-dušni pritisak, što otežava obrtanje polukule oko vertikalne ose, to je smeštena naročita uravnoteživačka sprava, kojom se u svakom položaju polukule uraynoteža-vaju momenti, koji nastaju usled toga otpora.
Uravnoteživačka sprava se sastoji od dva opružna uravnotežuača 15, koji su pritvrđeni na konstrukciji letilice. Opruge 16 uravnoteživača oslanjaju se sa obadva svoja kraja o podloge 17. Kroz obadva izravnača odn. uravnoteživača prolaze lanci 18, koji se vode preko kotrljača 19 i svojim su krajevima sa obadve strane priključeni na bočne šalone 7. Odmah iza podmetača 17 smešteni s i na lancima 18 odbojnici 20, koji kod okretanja kule oko vertikalne ose iz nultog položaja naizme-nično stiskaju uravnoteživačke opruge, čime se postiže isključenje vazdušnog otpora za vreme letenja.
Patentni zahtevi:
1)	Polukula za opremu letiiica ili yaz-dušnih brodova, koja je pritvrđena pomoću ležišta na nosačima, koji štrče iz no-
sačke konstrukcije letilice ili vazdušnog broda, u kojim se ležištima ona može da obrće oko ose vertikalne na osu letilice, naznačena time, što je gornje ležište (3) polukule izrađeno u obliku prstenastog ležišta, čije su ležišne površine smeštene kako na delovima (1) čvrste nosačke konstrukcije, tako i na delovima (5) nosačke konstrukcije polukule u cilju da bi se dobio dovoljno veliki slobodni prostor za kretanje strelca kao i za smeštanje vatrenog oružja i da bi se omogućio slobodan izgled strelcu iz polukule.
2)	Polukula po zahteva 1, naznačena time, što ima salonu (7), koja može bočno da se udešava i koja se zajedno i prinudno okreće sa polukulom i koja se kod bočnog obrtanja polukule u unutrašnjosti nosačke konstrukcije letilice ili vazdušnog broda vodi tako. da je iz nosačke konstrukcije štrčeći deo polukule stalno pokriven, dok tome na suprot stojeći deo polukule ostaje stalno otvoren tako, da je on iz unutrašnjosti letilice ili vazdušnog broda stalno pristupačan.
3)	Polukula po zahtevima 1 do 2, naznačena time, što vazdušni otpor, koji za vreme bočnog obrtanja polukule deluje na deo oružja (12), koji šlrči van, uravnote-žavamo poznatim opružnim uravnoteživa-čima odn. uravnoteživačkim uređajima (15), koji su smešteni u unutrašnjosti nosačke konstrukcije letilice ili vazdušnog broda i koji naizmemčno deluju na obadva kraja bočno udešljive šalone (7) pri bočnom obrtanju polukule iz nultog položaja odgovarajući pravcu okretanja.
4)	Polukula po zahtevima 1 do 3, naznačena time, što ima dva preklopljiva potpornjaka (10), koji su jednim njihovim krajem pritvrđeni za osovinske čepove (11) vatrenog oružja (12) a drugim krajevima za pod polukule, pomoću kojih (10) se oružje (12' može da preklipi u unutrašnjost polukule odn. u nosačku konstrukciju letilice ili vazdušnog broda, pri čemu se težina vatrenog oružja (12) uravnotežava odn. izravnava poznatim opružnim uravno-težavajućim odn. izravnavajućim uređajima (14), koji su priključeni kako na preklop-Ijive potpornike (10), tako i na nosačku konstrukciju (5) polukule.
Ad pat.br.11806