KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 31 (1)
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 1. AVGUSTA 1923.
PATENTNI SPIS BR. 1134.
Gabriel Emile Rohmer, Paris
Mašina za livenje kovina n matricama.
Prijava od 11. jnla 1921.	Važi od 1. novembra 1922.
Pravo prvenstva od 16. jula 1920. (Francuska).
Ovaj izum se odnosi na stroj za livenje u matricama. Njegov predmet se sastoji u praktičnem aparatu, koji služi osobito u industriji za livenje u matricama i za druge metale osim željeza, kao na pr. za olovo, kalaj, cink, antimon, aluminum i t. d. posredovanjem kom-primiranog vazduha kao pritiskujućeg sredstva.
Kod Strojeva sadašnjih, za livenje u matricama, kod kojih se upotrebljuje komprimi-r.ani vazduh ili drugi način za dobivanje pritiska, još nije uspelo da im se dadne jedno-stavan i brz način radnje. Sta više izgleda, da je se posve zanemarilo pitanje regulisanja koje treba izvesti na toplotu metala, koji je u loncu za levanje. Najzad ovi su Strojevi jako opasni, pošlo postoji opasnost, da metal isteče pri topljenju.
Prema izumu, odstranjuju se ovi nedostaci upotrebom usavršenog aparata, kako Ce biti dalje opisano. Medu ostalim, pomoću novog aparata, radnja matrice pod cevi za livenje (raspršač) za livenje kod lonca vrši se brzo i lagano.
Da se bolje odrede ideje, biče sada opisan način ostvarenja ovog usavršenog stroja po-moču slika, na kojima:
Slika 1 je načrt sprijeda stroja;
Slika 2 je pogled sa Strane. '
U obliku izvedbe predočene na načrtu, pre-dočena je posuda za rastopljeni metal ili lo-nac 1 u glavnome u obliku cilindra, ali njegov dio 2 je trokonusni i svršava se vratom uskog raspršača 3.
Ovaj raspršač ima otvor cilindričnog i ko-nusnog suženja 4, koji se svršava u obliku kugline kalote 5, da je usko udešen okolo raspršača 6 matrice 7. Ova se matrica može odvojiti, radi toga treba sprečiti, da se ne postavi popreko i njezine dijelove treba zrako-prazno sastaviti jedne s drugima.
Drugi kraj lonca ima rub 8, koji je pričvrščen šarafima 10 na vrhu 9 lonca 1.
U zidovima lonca je uzdužna šuplja ispup-čenost 11, u koju je smještena termična spona 12, koja je spojena žicama 13 s piroimtrom 14.
Da se metal topi, opkoli se lonac peču 15, koja počiva na pločama 16. Ova peč je izolirana na prikladan način materijom 17 postojanom protiv vatre na njoj su dvije serije zapaljivača 18 i 19 i na spoljnoj strani svog otvorenog dna i kruga 20 smješten je pojas zapaljivača 21, da opkoli raspršač lonca. Zapaljivači 18 i 19 nagnuti su na više njihova uloga sastoji se u grijanju ne samo kovine sadržane u loncu, nego još nje-zinog gornjeg dijela 9, takoeter i mehanizma, koji na njemu počiva, da se spriječi, da se dolazeča kovina ne bi ohladila i ne bi stvrdnula.
Motke 22 postavljene na ploču 23. noše okvir, na kojemu je zaklinjen vrh 9 lonca. Ovaj vrh 9 ima dio kao kube 25, koji ima oblik zvona i čija ispupčenost 26 igra dvostruku ulogu : ona sadržaje ležišnu zdjelicu i prostor stiskajuče kučine 28 za klip 27. Ovaj je na jednom kraju konusan 270' da se prilagodi u sužujuči otvor 4 raspršača 3.
Din. S.
Ispupčenost 26 produžaje se da fini okrugli dio 29, koji fini unutra ogrndu 30 za prostor stiskajuće kufine 28, dočim njezin vanjski opseg ima zavojnice za matieu šarata 31, koja služi da zrakoprazno zatvori prostor 28.
Da se može umetnuti rastopljeni metal, na-lazi se na gornjem dijelu lonca ulaz 32. Na njemu je pričvrščen zaklopac 32a ižlijebljen i zapušen azbestom na vretenu sa zavojnicama 33, koje se porniče ručnim točkom 34, da se zrakoprazno može zatvoriti otvor za pnmanje 32. Da se ovaj sistem zatvaranja može smje-stiti, udešene su dvije motke 35, koje su za-klinjene kod 36 na taj način, da se može dospeti do ulaza 32 s posudom napunjenom rastopljenim metalom.
Na gornjem dijelu 9 lonca 1 pričvrščen je klinom nadomjestak 37, koji igra dvoštruko ulogu: on daje ležaj za mehanizam, koji tjera razvondnik pritiska, kao i za sistem, koji diže i spušta klip 27, da primi i prekine prolaz metala, koji se lije u matrici.
Klip 27, koji se prostire u prostoru stiska-juče kučine 28 nošen je i voden kod 75; on nosi dio 38, koji čini zup'astu polugu i koja zahvača u zupčasti sektor 39 zaklinj<n na vretenu 40 ; na kraju ovog vretena pričvrščena je koturača s protutegom 41, a na njezinom drugom kraju načinjen je četvorokut 41a, na kojemu je pričvrščena regulisajuča pologa 42.
Gornji dio nadomjestka 37 produljuje se u 43 tako da nosi bubanj 44; na gornjem dijelu tog bubnja prišarafljen je ventil za kom-primirani vazduh 45. Ovaj ventil je u obliku slavine sa tri prolaza u kod 45a predstavljen je u položaju livenja (isticanja).
U bubnju 44 pričvrčene su tri dovodne ci-jevi 46, koje ulaze u unutrašnjost zvona 25 lonca, kako je djelimično prikazano kod 47.
Na svojoj drugoj strani, gornja povišina nadomjestka 37 nosi ležaj 48 da s jedne Strane primi ležišnu zdjelicu kuglinog ležaja 49. Regulisajuči ovaj sistem 49 pomoču ša-rafa 50, posluž:če da jednom od svojih strana dadne pravilan položaj ventilu 45; svojom drugom stianom drži koturafu s protivtegom 51, koja je zaklinjena na vretenu 52.
Ova koturača s protivtegom 51, koja po-tjeruje ventil 45 nosi uši 53. Spajajuča motka 54 spaja ova uva s krakovima 55 ručice 57. dednim svojim krajem, ovi krakovi 55 pričvrščeni su na regulisajuču ploču 56, a drugim svojim krajem su spojene potežnom ručicom 57.
Regulisujuči dio 56 spojen je kod 76, i on ima dva klina 58 i 59. Pošto je on u tom položaju, u kojemu je predstavljen na crtežu i pošto njegov klin 58 udara na stranu re-gulisajučeg kraka 42, ventil 45 je postavljen, da prekine dolazeči komprimirani vazduh i pusti da je u loncu 1 isto stanje kao u at-
mosferi: to je položaj isticanja. Ali kada se povufe ručica 57, klin 59 udariš druge Strane u regulisajuči krak 42, jer dijelovi 55 i 54 pogone uši 53 i koturafu 51; radi toga vreteno 52 dode u položaj da otvori ventil 45 i pusti pritisak na gornju površinu metala, bez potiskivanja klipa 27. Dalnjim spuštanjem, krakovi 55 podignu klip 27.
Na stražnjem dijelu stroja pričvrščen je na-dopunjak 60, na kojemu je vreteno 61. Na tom vretenu 61 stoji izžlijebljena koturača 62, na kojoj je kanap 63 i 64. Oba ova kanapa privezana su na protivtežnim koiuračama 41 i 51, respectivno.
Na ove kanape 63 i 64 privezane su profiv-tege 65, koje su spojene s oprugom 66. Ova opruga 66 je čvrsto pričvrščena na podnožnoj ploči 23 stroja.
Na ventilu 45 sjedi glavna dovodna cijev komprimiranog vazduha 67. U tu cijev 67 dovodi se komprimirani vazduh radeči s ventilom 68.
Da se ulakša i ubrza radnja matrice, nači-njena je posuda s vodom; ova posuda se sa-stoji od cilindra 69, koji je spojen cijevlju 70 sa šmrkom ili sa sisb mom hidrauličkog snabdevanja. Na njegovem klipu 71 smještcna je ploča 72. Ova se ploča porniče izmedju dvije motke 73 i ona nosi šinu 74, na kojoj se pokreče matrica 7.
Funkcija ovoga stroja je jako jednostavna. Kada je se u lonac 1 stavio raztopljeni metal i pošto je pravilno pričvrščena matrica 7 na raspršač 3 lonca 1, spusti se ručica 57. Kad se ona popusti nastanu tri operacije:
a)	Kovina (mehi) koja se nalazi u loncu dobije odmah priiisak komprimiranog zraka usljed radnje koju vrše klin 59, regulisajuča ploča 56, krakovi 55 i 54, uha 53, kolotura 51 i vreteno 52 ventila 45, isto tako kako je gore više rastumačeno.
b)	Okretanje regulisajučeg kraka 42 pro-uzrokuje otvaranje klipa 27.
c)	Okretanje vretena 41a podigne zupčasti sektor 39, koji zahvača u zupčastu polugu 38 i organi su dovedeni opet u svoj normalni položaj.
J ošto se pusti ručica 57 stroj zauzima svoj normalan položaj djelovanjem protivtega 65 i kanapa 63; najprije djtluje koturača 41; klip 27 pusti se da padne dole i tako je raspršač zatvoren. Tako je odstranjena potpuno opas-nost, koja dolazi od ispuštanja rastopljenog metala, kada se podigne kalup. U isto vrijeme, kovina koja se nalazi u matrici ostane pod pritiskom, dok se ne zatvori raspršač i dok se ne isvuče matrica. Kada ručica 57 dovrši svoj put osloboden je regulisajuči klin 59; zatim djelujuči na regulisajuči krak 42, klin 58 djeluje na regulisajuču ploču 56 krakove
55 i 54, uši 53, koturaču 51 i vreteno 52, koje dovede ventil 45 n svoj položaj ispuš-tanja 45a.
Kad a se vrši livenje u matricama, da se dolnje kovina bolje kakvoće i bolje sastavine, treba je zadržati u loncu livenja u bližini svoje prvašnje tačke topljenja; jer njegova vrijednost mnogo zavisi od toga. Radi toga namještena termična spona i pirometar daju aparatu veliku prednost; na tuj način može se pratiti svaka višina temperature kovine, tako dobije operator stalan putokaz na kazalu pirometra i on može regulisati, po onim zna-kovima, toploto koju treba dati pomoču za-paljivača.
Jasno je da se glavna obilježja ovoga stroja, koji služi za livenje u matricama mogu izvesti pomoeu drugih oblika izvedbe nego s ovima koji su opisani, ne pustivši nimalo misao izuma.
PATENTNI ZAHTEVI:
1.	) Stroj za livenje u matrici, naznačen time, što materija za livenje sadržana je u posudi ili loncu, koji se može skinuti i stoji pod pritiskom za vrijeme topljenja.
2.	) Stroj za livenje pr. pat. zaht. 1. naznačen tim, što je ovaj lonac okrožen pecu i na svom produženju ima proširen dio u zidu, u kojemu je produljena izbušina za smještenje termične spone spojene s pokazivačem temperature za regulisanje topline.
3.	) Stroj za livenje prema pat. zaht. 1 i 2 naznačen tim, što je ovaj lonac obješen svojim gornjim dijelom na trup stroja, i tamo se svršava črneči proširen prostor, kroz koji ulazi materija za talenje i u koji su opravljeni otvori za grijanje.
4.	) Stroj prema pat. zaht. 1—3, naznačen tim što u dnu ima lonac za livenje raspršač za ispuštanje, koji se razvija u suženi izlaz na dnu, a čiji otvor je okružen konkavnom po-vršinom.
5.	) Stroj prema pat. zaht. 1—4 naznačen tim što jc ispod lonca za livenje smeštena matrica.
6.	) Stroj prema pat. zaht. 5 naznačen tim što je na matrici uredjen »otvor za primanje,
koji je smješten na strani otvora raspršača za ispuštanje ovoga lonca i koji je okružen kon-veksnom površinom ovog raspršača.
7.	) Stroj prema pat. zaht. 5 naznačen tim što ova matrica počiva na ploči, koja se diže i spušta, da lagano i na vrlo gibljiv način djeluje otvor matrice s onim otvorom lončevog raspršača za izlaženje i da ih opet rastavi.
8.	) Stroj prema pat. zaht. 7 naznačen tim što ova noseča ploča ima žlijebove po kojima se uvodi matrica poprijeko i da zauzme po-voljno mjesto izpod lonca za livenje.
9.	) Stroj prema pat. zaht. 1—8 naznačen tim što je klip smješten ispod matrice da je stisne na gibljiv način i održi njezin otvor u dobrom djelovanju s onim otvorom raspršača za ispuštanje iz lonca.
10.	Stroj prema pat. zaht. 1—9 naznačen tim što je raspršač za ispuštanje lonca za livenje ima uredjaj za zatvaranje, koji se pro-duljuje u raširenom prostoru lonca.
11.	) Stroj prema pat. zaht. 1—10 naznačen tim štojedna spojena poluga otvara ovaj uredjaj, koji zntvara normalno raspršač za izlaženje lonca za livenje.
12.	) Stroj prema pat. zaht. 11 naznačen tim što regulisajuči organ spojen na rečenoj polugi vrši udarce klinova, koji su jednako daleko jedan od drugog i koji određuju prostor svojim okretanjem u dva smjera.
13.	) Stroj prema pat. zaht. 1—12 naznačen tim što sistem za kompresiju daje pritisak u loncu za livenje i istisne sadršinu.
14.	) Stroj prema pat. zaht. 1—13 naznačen tim, da je postavljen organ, koji se upravlja rukom da nastane postepeno djelovanje: sistem za kompresiju da snadbjeva pritiskom lonac za lijevanje; uredaj za zatvaranje svog raspršača za izlaženje, da najprije otvori, a onda zatvori otvor; konačno ovaj sistem za kompresiju prekine dolasak pritiska u unu-trašnjost lonca i istisne još u njemu nalazeči pritisak.
15.	) Stroj prema pat. zaht. 1—14 naznačen tim, da je smješteno sredstvo da se novmalno održi i na gibljiv način: zatvaranje, uredjaj za zatvaranje raspršača za izlaženje lonca za livenje, i otvaranje, sistem za kompresiju.
n
■>
-
■
■



Fig.l
45	- flt




/Je/ patent broj JJ34-.
Fig. 2