r-w*- •- rnr»’ f ■< J *m JUT ~MWMMM IO AN. BOD INI ANDEG AVENSI S DE REPVBLICA LIBRI SEX, LATINE AB AVCTORE REDDITI, multoquamantealocu- pletiores. $^4 CVM INDICE C OP I OS IS,SIM O. Editio Ter tia, prior thus multo emendatior, Cumpriuilcgto S. Ccef. zJ/Vlateil. ad dsccnnium. FRANCOFVRTI, Apudloan.Wecheli viclaam, furntib Petri Eifchen. »}v0V 9G IO. BODINVS IACOBO DVVALLO DAMPETR£ COMITI, HEKS/E BARONI, M O N D R A VIL L/E DO- mino, equeftris Francorum ordinis Collegaj, Manehildenfibus ab Rege Prasfe£to> S. P. D. V m annis fuperioribusftuiffima bellorum ciuilium tempeflate iatlatifuijjemus, qua s : multi naufiagium, p lures etiam iatturam - fecerant ; plenty voraginibu* immerJi,non- nulhinhttus eiecli, quidam affUlli ad (co¬ pulas, alii alia abrepti ,pauci mcolumes t- uaferant,: me, quern-, -tabula facer a I Votiua paries indicat vuida Sufpendifle potenti Yeftimenta man's Deo; preterit a p erica la reput antem, &futura, qua nunc impen - dere videmus ,proJpicientem imperii noftnpoenitere ccepit^ acpuderegubernatorum, qui, cum inter fe confitttarentur- Vt alius caluum torqueret, alius velafaceret , a has contra- beret ; tamfoedum fui noflrique aduerfariis otiofein porta ndentibusJpettaculum pr&buiffent. Itaque cum mearurrts cogitationum fummamfecifjem, animaduerti, ea qua tarn* multa m Repubhcagerenda peccantur,ab huius artis igno- ratione,velut ab errorum omniumfonte deriuari. Om me: caufaimpulit, hoc , quicquid eft,quod de Republica conce- peram, meis popularibus, poflea quam a bellispaululum conquieuiffent,edereac prop onere ad intuendum: vt vel in- pofterum hoc regale cimtatis genus, quantum quidem fieri poJfet,ab interimferuarent ; vel,fit am certum huicimpeno, quodfua feneclute propemodnm extabuifje vid.etur 4 sxiti• ):( z IOANNIS BODISI turn rmmineret , vt nulla iam ope, null’s hommum confdiie dechnaripoffet ; eostamen qmfkperionbus cladtbus fuper- fuerant,velutejpeculaadmonerem, ne improuifociuitatis occafu ac turn a pentttts obruerentur. Inter dum emm tanta vis calamitatu dimnavltwms impetu erumpit , vt eosupfit moderandarum cmttatum pnncipes , quos Deusprapotenti manuperdere decremt, omm confilto acprudentia vacuoi acdefertos ejje, & tn omnt dedecus pracipites ruere patiatur. cum* rei exploratum efl argument um, quodilli turn maxi- rnefanes fe ejje arbitrantur , cum m Republic a gubernanda incurab ihfurore deJtpiatcL ,. Sed quomam dimna con jilt a mortalium fenjibm abditaac retrufa femperfuerunt ; qua human a procuratione ac prudentia prouiden ac intelligipo- terant,ea omnifludao inuefligaffe,&ab vltimo pnnctpio re- petit a tradidifje nobis videmur. Qua vtfactlms peretperen- tur,ac percept a dtutius animis ac memories harerent ; tabu- lam initio prvpofmmus , cpua velut imago lemtei exprejja tn vnmfcutufque oculos meurreret , & quajitotius operis ’w>- tfup lew primes Uneametis adumbratam dejignaret. Et quia ab omnibus ciuibns noftrisintelligi cupiebam , maxime ta- rnen a nobihtate, cuiusfumma femperfuit in hac Republica poteftas\popularifermone vti neceffe habui\cum lingua La¬ ima non folum fiumma, qua tot a Cjallta vbernme an tea jiuebant , verumetidm rtuuli ac fantes tpfi diuturno bello- rum cimhum ardore quodammodo exarmffeivL,. Nec ve¬ to Latina faceredecreueram. neque emm ab re mea tan- tum ottimihi tunc erat , vt eamdem teUm ret ex ere hceret: tnjiJingularis amor erga te mens,cm vel non afjentmfielus, vel qmdquampetenti denegare nefasejjeducere n. ,eo me inmtum ac remtentem adegiffet\cum di ceres argumenti di¬ gnitatem poftulare vt Romani fermonis fplendore illuflra- retur: turn quod Romanipene foh ex omnibuspopuhs natu¬ re patnoque amort tura maieftatis ac Reipublica prat ale¬ 's tint \ turn ettam quod tlludfbciis & peregrmis aque ac ciui- busdeberetur,propter cam qua efi homitucumhommehte- rarum (g humamtatis coniunchonem. Sed non primtibi acqmeucram, quam legatio tn Angliamfufcepta t tnde tra- iettio PRjEFATIO. ieclioin Befoiam vna cum FranctfcoAndium acBclaarum <~> . <*> Duce, qui mead con fill urn accerfierat , prepsfi urn meum retardarunt: tametfinoua occaficnead id rnaxime itnpul- fiss ejfem, cum Londim Oljbium Galium hominem , inpri- natis illuftnumvirorum adibus-, ahum item apud Canta- briges m ip fa tsfcademia difficih ac molejla ratione Anglis Rempubhcam nofir am interpret an compertjfem. At Fran- cifco Dhcc prematura morte. acerbijfmoque tot ms Gallut cafe nobis erepto, cum & otio liber tore fi-ui hcuifet, & ad minis endum ammi dolor e vtx vlla medicina refiaret , open manits admoxi. Igitur interpretandi rehgionefoluti ,non- nulla detraximus,plurima emendautmiu, plrsra etiam ad- tecimus-, & ea qua de mre maiefiatis, deque Magifiratuum officiis,imperio,potefiate ; qua item de turefetiah minus ac¬ curate^ el obfeurefenpta videbanturjacilionbus illufira- mmus & ratiombus & exemphs ; caput etiam integrum , quod res it%poflularet, De or dim bus ctuium , disputationi de corponbus Ql collegiisfubtunxtmus. Guam quidem ad rem illudeffcerefiuduimus, vt refponderent extrema pri¬ nt is,media vtnfque,omnia omnibus ; vtqueaha ex aim ne- xa, & inter feapta colliga '.aque, eademfine coharerentj. fie enimfacilius tnt elhgip ofjeputaui , nonfolimi qua quamque rem resfequatur ; verumetiam quid cuique confentaneum jit. Genus eastern dicendi vfitatum quiet um, nec vliu pi- gmentis oblitumfecutifumus;parii admodum follicitmum eratio numerofa molliterin aures audientium infiueret,ani- mofquefuauiter permulceret ; modo jua facilitate ac per- jpicuitate commendaret. nec vero dgrotantium , vt Cel fas medicw appofte firipfit ; nec item emit at um morbi, ver bo- rum lummibus cur ant urine tantum abefi vt arduaacfub- limta,m quibus explicandis res ipfit verba rapiunt , nimts il- lufirt acmagmfica oratione quafifercults aurasJplendidio- rafieri , vt etiam talibus illecebris rerum ipfarumpondus & grauitatem eleuariputem-, content us coenarefiblilibus, mo¬ do nitidis,inqmbusfint epuU exquifita. Duo tamenfisnt reprehenforum interfe diffidentmmgenera. alteri, onmem de Repub lie a quafiienem breuim terminaripotmffeput ant: IO ANSIS B ODINI alteri ,fiueflagitio quicquam pratermitti debuifienegantn. asPt cum Jingula , qu&junt infimita,conten>plaremuc,piu- rima nobis omittendafiuerunt,vt vniuerfa(td quod artium sradedarumpropnum efl)complefleremur. lamemmpri- dem adolefcens contritum illud a phtlofophis acceperam^, JVullam rerumfingularum ficientiam haberi , Qui autem tnoderatms de Republicaficribt volant, 0 alien# induflna rrtodum flatuunt, dijftcilemprefeflo temperantiampofiu- lant in ea dficiplma qua nullis adhuc matorum fimbiuest aut regione conchtfia. Atne in tilts quidem artibus,quartern certiora Jitnt pracepta,vllumfieri vtdemusfe ribendifinem. tieccertcvlluseslmodus inuefitgandivert , nifimueneris- % PA legendi defatigatto turpis esl in re eo meliore quo rnagis finer it exp he at a, & a plunbus expet it a. Quo dfitafia rspre- henfione carent tot ac tarn multi fenptores alianum arlium, qua nullograuiore morbo quamlibrorum magmtudine la¬ bor ant: quid eft quamobrem de reperfe ipfii mfihtapaula copiofim ficribentinonindulgeamus? cumprafirttm bums fictentia tot ac tantafint vtihtates , vt omnia omnium impe- ria,cmtufq 3 tttrefociati,eins vnius ope flare, eaque ex omni¬ bus difeiphnisfola princtptbm, Jela claris viris ,fola regibus digna efie videatur. Quamquam tanta rantas esl eorum qui hoc de gen ereficripfirunt, vt mirum yideri debeat, tam mult is #tatt bus vix vnum repenri , quifieno hancfiientiam traflarit ; flue ii quibtts otium peperit rerum omnium ajflu- entia, perinde ahteris vt literati a pub licit rebus feipfios vi¬ tro fiubducunt ; flue it qui vtroq• praflant,tanta negotiorum mole obruifepatimtur,vt nullum tempos ad cogitationem, ficientiarum omniumparentem,autad. fcriptionemfuperfit: pue obfcuritasbuius artis,Platent,Ariftoteh, Theophrafto 3 veteribus omnibus tanta vifiaeft, vt am earn adept: ejjent, fiolifapientum, qualemetiam Pittacum tyra nnu mfuijfefe- runt, appellatione firuerentur.fic enim Plutarchus fen bit, Sednec[apientibus illis no'bifcum, nec inter fedeoptimoci- uitatisflatu conuenitfinon tantum quodargumentis argu - meraa contranafunt, verumetiam quod ratio fiecum ipfif (quamquampernatnramidfierinonpotefi'jpugnareftipif- * fc & F A Y I 0. feme vide at ur. Qaamobrem cum in infinite opinionuHi varietate,qm ab humanis erroribus manure confaeuerunt, de duo bus alteramfieri pojfet,vt earum nulla ; alteram non pojjit, vt plus vna vera Jif, exaBiJfmis ration am ponde- rtbas ac momentis qasrendam pat animat, non quid quiffe dixeritautfenferittquantsefe auBoritatis farm ; fed quid ratiom conacntenter pojjet (ffententiafitet dicere. Sienim id quod verumfiaudabilefionefium eft,e pHrijfmis nature, fontibtt* haariatar ; cur non oratio nofir a omnemfibifidem tdtionibasnataracongrasntibasfed efltntegri &incorra- ptis tefiibas, confirmabtt ? Igitar ad hec diiudicanda non Delia natatore nobis, fed acerrimi ac frudentiffimi t a diets ope opus eff; tdest eius qai c; ait at am informandarum le¬ ges didicerit ; qai a Philofophis,tametf, *»*«•«'«» oitccyp#™* dra&>pXtfuerunt,politic# deer eta exprefierit ; qai optima- rumprincipum dtBagefta ,aBionesfiudioJijfimeperjp exe- rit\ qai abXitas tyrannoram artes & arcana retrafa earns- jiffimeperueftigarit\ qai rerumgefiarum veritatem non ab tncerto ramorefed ab ipfis principum archiais acceperit\qui populorumritas, infiituta, mom > ac caeli cuiufife vim & naturam intellexerit *, qai reram omnium public arum, qua vfquam terrarumexftitiffe comperiuntar , memoriam ab antiquiffima vetaflate ad hacvfque temper a repet it am te¬ nner it: qai deniq^prudentiam illam humana vitaprinci- pem ac moderatneem , non tantumpraceptis,verametiar» ipjo reram agendaram vfii part am adept usft.qualtam ho - tninum tametjiexigaas eft numeras, in cord tamen album aggregandum ejfe te, aut video neminem. Itaq 3 non fo- lumderetetafiatuendi arbitrium adtefedttiam pratroci- mam detuhtquippe & ambus &peregrinis,quorum omni¬ um lingaasfere didicifti,prater laudem mihtarem non tan- tum^vybuflee & TnX-jfiyPfs , verumetiamdifertifftmus in¬ terpret ejfe potaijfes. Bene vale. Laoduni Veroraan- duorum , a. d. hi. Cal. Dectmbr . md lxxxii i i. S V M o p : Luri I. Cap. i. Qm,s optimits lie Rci- pubiicx finis. t. Oc iure Lmiliari; & quid famiiiam inter ac Rempublicam interfit. $, De manti erga vxorem poteftaccydeque iwutu- is inter ipfos oHiciis. 4. De patna poteftate,& an .tijuum fit patre vi¬ ta? ius ac necis in libe- ros habere j. De imperio hcrili, Sc an feruitiaferenda fim ifi Republ»ca;necne. < 5 , Qiiid ciuiSj&quantum a ciuibus cities, qoan tumque dijfferant a pe- reginis* quid iteveni- at VrbisOiuicatis, R e i - public# appedatione. 7. De iure diem. *.iarf, 5 c quid loeius a peregri- no, ciuis afocio, elicits ab vrroquediftet. 3 . De iure maieftatis. 2- Dc principe akerius fr- duciario } vel arrario, an in eum coueniant iura ruaieftau>, deque prm- cipum inter ipl'.os prae- rogactua 10. Quarnam propria fine iura maieflaris.- LiBri II. Cap. X. Detoto Rerumpubli- carum gene re. *. De vnius dominatu o- mni lege iolutb. 3. De regali ciuiutis ge¬ ne re. <. Detyrannide. j. <~An Iiceat nianus affer re tyrann.o,eoque csefo omnia eius adavdecre* ta,leges refeiniere, t. De -'Sfrifiocracia. 7. De ftatu populari. Libri III. Cap. J. De Sena'tij. t. De ofiicia ibns& cura tiombtis. M A T O T I V S a R I S CAPITA. ,3. Dc magiflratibus. i 4. Quid quamumque a magifirat.bus maielfca- ci debeatur. f.-Dc ruagiliratuum erga priuatos imperiis,ofb- c»o,potefiate. 6 . Dc mutuis magiftra tuu inter ipfos officiis, 7. De corporibus 6 c col' legii's, quneque ex iis co moda autincommoda fequamur. 8 De ordimbus ciuium, L ib. IIII. Cap. 1, De ortu, incremento, ftatu, cbiMierfionc, in- c’inatione, occafu re¬ rum omnium pubiica- rum. f 1. An couerfiones ac eucr¬ uel lion es ciuitatupro- fpici pofiin t. 3. Reipubiicx faciem,!e- ges , inftituta vno mu¬ tate Sc eodem monien- ; to pernitiofum efie. j 4. Pneiletne magiltratus mutabiles an perpetu- os habere. 5. An magiftratuum con- cors animusciuitatifit laLutaris. 6 . Anmaiefiatiprincipi* iudicem agere, & vna cum’fubditis colloquia ferere conueniac. 7. An priiueps in beifo ci- ui!i partium dux eile, aut bonus ciuis in fe- ceffione alterutri fadi- oni feCe adiungere de beat : deque ciuilium difeprdiarum congru- entj medicina. Lib. V. Ca p. 1. Dcxonfprmandociui- tatumlbtu pro regio- numacp:>puiorumva- r i et a te, qu i b u fqu e d i fei plinis popuiorum mo¬ res d i ili m ties que natu¬ rae peri ipiantur. 1 1. Qua ratione occufrs* tur ciuitatum cbnuer* fionibus, qux vel ob nimias paucoru opes, vel ob fummatn multi- tudinisinopiam exors* untur. 3. Prxftatne propinquo- rum bona propiuquis. quam Reipublicx ad- iudicari? 4- Dc ptxmiis ac pocnis inRepublicadecerncn- dis. 5. Prxftatne bellicisarti- bus ciues exerceri, ac propugnaculis ciuita- teshaberc munitas^ua iis vacare.* 6 . De iurefetiali, deque feedertbus Sc pacts a- ciionibus inter popu- los ac pf^ncipes fanci¬ er! dis ac muniendis. Lib. VI. Cap. x. Decenfiifa; 2. De xrario. 3. De re numaria , qui- bufque iegibus numo- rum deprauationi oc- cuiratur. 4. Dc Rerumpublicarutn inter ip fas com para tio- ne:& qux quamq* vMi¬ litates aut incommode fc quail tur. f. Regale ciuitatis genu* optimeconftitutiij nec a fortejiiecafuffragiis, mu to minus a feemi- nis pendere , fed a ftir* pe clarifiima d.uci,S: v- ni tarituin trtbui opor- tere ; 6 Detrib. iuftitix gene- rib. proportions Geo- metrica, ^ritnmetica, & Harmonica, confii- tutis:qua:que fit earuna ad vuius piincipis po* puiiveac optimatu iin» peria iimilitudo FINIS. I IOANNIS BODINI DE REPVBLICA LIBER PRIMYS. Oms optimusjit Republic a finis? Cap. I. Espvblica eHfamiliarnm rcrunique inter ipfas communwm fmnma pot eft ate ac ratione moderatamultttudo. Definitionem,abiis qui deRepublicafcripferunt,pr£Etermillam,prin- cipiopofuimus: quoniam arcium tradenciarura,acre- rum omnium agendarum extremum intueri prius o- portet,quam quid aliud difteratur:deinde,comperto & q exploratofine,aditusinueftigare, quibus eo perueniri poffit. Eftautemdefinuio nihil aliud, quamreipropo- fuae finis-, quinifi fitmo ac ftqbili fundamento nitirur, quKcumquefuperexftruas, vno ruitura funt&eodem momenro. Pieri/que tamen vfituenir, vt, certis finibus propofi- ris, eum quem concupierunt rerum exitum non aile- quantur: vt nequeis, qui icopo fibiad feriendum pro- pofico, male arcumintendit. lea G quisarteadhibaerit, &argute conlineare volet, etiam G aliquan turn aberra- uerira fcopo,propius tamen aberit quam ille: necboni artificislaudecarebit, fi,quioptimusfagittariusfa:d’o:nle- rendo, lend, ErfLus imperii reg;,:di'It:c!cconrro- uerfiis prinofm a interiptos didmendi ar :nr,latro- nes ac pirate r.o omiu ir.re fecial: procul iimurouen- Tetbfi 0 n'if* tur ' *°^ os ® r ’ n - ac legitimos 4 holies, qui refpnbli- 6 cas luis qudiinfdam legibns ac iure gentium camrauni moderanuir, feiurxerunt ah ill’s qui Rerum publica- rum & cirnlis locietaris euerlionemmoliutunr. Quam- obrem fi latronibus paCtum pro capise prerium uoaf- feratur,nullafrails eft: quandoiurat-elli curniliiscom- municati nec debent, neciifdem fruilegibus quibus holies captiui autlib ed uuuntur. Quiuetiara a praedo- t j.poffiimi- us capturonec libertatemamittere i , 6»,teftamen- ptiuis. turn condere c , omftdqueachis legitimos obire,leges * , - , - Dele 6 at ’ patiuntur: qua: tamen ab hoilibus capels 4 olim non d. 1. eius quia licuiilent: propterea quodiure gentium, qui in hofti- latronibus. um manus venerat, vna cum hbertate cam quoque oc tcitamcn- . . , . , 1 . 1 r tis. quara in (uos naberer poteftarem c aroittebar. Ac li dicKtiuh' 0- °l llan ^ 0 depofitum ,pignus,commodatumlatronibus reddi, ac de pofleffianequantumuis iniuftavi deie&os /l.fipignore. relfitui lex f iubet, non tarn latronnm ac pratdomun ^Aprxdo.a* gratia lit illud.quam vtucensabiis exi,qantur,quidepo- §.fiprado.i. luuraemrauemnt: aucquiammam rerum luarumpot- depoiit/Tita feffionem, quam iure a magiftratu debuiftent, vi recu- v t :i fat vel perare maliierunt: aut quia pnedonum, qui vocati vel mod"’ C ° m " inuocatiiniusveniunt, &magiftramurnimperialpon- tefubeunt, rationem in iudiciis haberi aequum eft, cum eo ipfo iam defierint elle pratdones. cuius rei cum ex- empladeeftepolluntncmini, turn vero nullum elliliu- g Dio lib. j6. ftriusquamde Augufto C$lare£, qui decies leftertium edi&o promilmt iis qui Coracotam latronnm inHi- Ipaniaducem, ad fededuceret. Coracotas, re intelle¬ ct!, feiplhm Augufto fponte obtuiit, aeprsmium ex ediifto DEREPVBLICA, LIB. I. j edicto popofcit. Auguftus & veniarn iili, & pa&um prxmium dari iuffit, neautmercede promida vitatn e- ripuilT'e, aut publicam fecuritarcm violate videretur C adueriuseum quifponte feipfum iudicio ftiterat; tam- etfiiuredamnareac fiipplicio latronem afficere potuil- fet. Alioqui,fierga latrones eodem jure quo aduerius hoftes,vtamur 3 verendumfitne perditorum hominum muititudinem & colluuiem vndique arcelfere vellevi- deamurjqui cum prsdonibus gapitalifraudefociati, ad bonorum exitium confpirent. Interdura tamen ex praedone regem optimum exftitiffe, & qui pirata o- 1 innium maximus anreafuiflet, in bonum principetn eualide legimus. certe qnidem multi grailatores, re¬ gain appellation? digniores habitifunt, quart) eorutn pieriquequi regalia fceptra tenent, quifuasdiricaris ac immanitatis probabilem caufiim nullamhabent. Id e- nitn Alejandro Magna probrum obiecic Demetrius pirata, cum diceretle nihilpratter piraticam didicifle, nep aiiud quicquam de paterna htereditate creuille, prater duos myoparones: Alexandrum veto, qui pi- raticam in Demetrio improbaret, cum exercitu po-. tentiSimo terra marique impune latrocinari, tametft a patre regnum Macedonia florentiffimum accepiA fet. quae certe oratio Alexandrum non ad ylrionetn accepts; eonrumelise, fed ad commiferationem adeo permouit, vt Demetrium legioni praficeret. Ac ne iongius exempla petantur, tetate noftra Sulimanus Turcarum rex Ariadenum Aenobarbum , Dragu- tum, Ochialam, piratarum omnium potentiffimos, maximis propofitis pramiis ad le pellexit, & claffi- bus ac maris imperio prafecit; vt Sc eorutn opibus iuuumimperium confirmaret, & piratarum copias to- to mari graflantes frangeret ac debilitarcc. His quidem illecebns pradonum duces ad fanicatem perducerelau- dabile eft; ne extrema delperatidne coadli, in Rerum- 3 publicarum ftatus inuadant, led potius latronum co- piasiplieuer&fat j quitamediamicidam ac focietatem '4 IOANNIS BOD1NI colerevideantur,ac fpolia ex aequo diuidanqvtfertur de Bargulo & Viriato piratarumducibus: itatamenfcele- rat$ confenfionis fides fanttum amicitiat nomen refpu- ic, ac ne fpoliorum quidem diuilio legitima, fed latroci- « l. commu- nium dici debet; a cum focietatis & amicitiae funda- p'xdoxies^ menta, qua: in certanatura?q; confentanearationepo- 'TT* di " ^ Ca ^ int ^ atron ^ usomn ino define. QuamobremRef * Cicero & publicas appellant b hominum cortus bene beateq;vi- Adiioteies uendi caufafociatosmua: delcriptio vt ciuitati conueni- inPoliiitis. t r . . r 1 n at 3 dehnitiom tameninleruirc omnino non po,reit:qno- niam altera fui parte redundat, altera parte deficitur: cum tria,qu$ in ornni Repubiiea potiffima iudicantur: familia,inquam, fiimma imperandipoteftas.&eaqnie ciuitatis communia fiunt,huic deferiptioni define. Nam illudBeateviuere, fi ad ciuitatis definitionemnecefla- rium elfe demus, nullus fit nifi cum fiimma rerum o- mnium affluentia virtuti locus: nee honefta cififtas, nifi placido maid fecundis confpirantium ventorum flati- bus impullaferatur;&cum horribilesillam procellceac turbinum vis agitauerit,miferacenfeatur: qus difcipli- na omnibus eft omnium theologorumacphilofopho- rumpratceptisaliena. Hi enim iuftos, etiam fi omnes • fortune acerbitates excipiat,femper beatos;iniuftos,et- iamin maximisprolperitatibusfecundifque rebus infe- liciffimos elfeiudicant. Sic etiam Rempublicam bene inftitutam dicemus,quat ad verum decus & honeftatem dirigetur;etiam fi prematurinopia, fi ab hoftibus obleft C fa,Ci ab amicisdelerta,fi deniqueomnigenerecalamita- tumobruta videatur: quo in ftatuMaffiliam, cumtri- umphata eft a Caio Caftare, M. Tullius fuifte confite- tur: quamtamen rerum omnium publicarumlaudatif fimam appellat. jQuisvcro ciuitatem qua folo fertili fit & vbere locuples,hominum mulcitudine abundans, a- micis cariffima, hoftibus formidabilis, armorum vi po- tens, propugnaculisbenemunita, praclareinftitutam putet, fi omnilcelerum ac fiagitiorum immanitatecu- mulatafuerit. ? cum nulla virrutum capitalior peftis die point DE REPVBLICA, LIB. I. $ poffit,quam beata ilia & aftluens ad cupiditates explen- das rerum copia; quam cumhoneftate coniugare non minus difficile eft,quam qus maxime inter ie contraria funt. Quoniam igitur catteris quidem rebus & carere fmeprobro.&abundare line laude poflumus; virtuti- bus autem fine contumelia vacate, am vitiis inquinari fine infamianon pollumusjconfequens eft,eaqu^bea- tiorem vitam efficere putantur,opes inauam,copias, latifundia, bene conftttutis ciuitatibns necefiaria non efie : fed altiusintuentem,quam proxime fieri potent, ab optima ftatu difcedere oportet: fiquidem ciuitatum atque ac rerura omnium dignitatem ac prsftantiam bonorum finibus metimur: vt quanto finis cuiuique ciuitatis pratftantiorac diuinior erit,tantoipfacaeteris excellere iudicetur. Nec tamen Rempublicam idea- rum folanotione terminare decreuimus,qualem Pla¬ to, qualei.1 etiam Thomas Maurusinani opinione fibi finxerunt:fedoptimasquafq; ciuitatum florentifilma- rum leges , quantum quidem fieri potent, proxime confequemur. Quod fi eadem eft vnius ciuis qua; to- tius ciuitatis felicitas,&vtriufque fummum bonumin A iis pofirum virtutibus,qus mentis ipfiuspropria hint, qusque in Tola contemplatione verfantur, vt fiimma confenfione afleuerant^quicatterisiapientia excellere Ariftot iib. dicuntur:confequenseft illudquoque,ciues illos vera Nkomach& felicitate frui,qui in rerum naturalium, humanarum, >n Poiit. lib, ac diuinarum fiiauiflima cognitione exercentur,qui- I0 ' quecontemplationisfuae fruclus praepotentiDeo,to¬ nus naturs principi,ferunt acceptos. Hocigitur bo¬ norum extremum in fingulisftatuentes,curnonetiam vniuerlorum ac totius Reipublicte fummum vltimum- que finem efie concedemus Sed occurritur, ciui- >> Ariftot. ; n tatum moderatores plurimum in eo genere a le ipfis diflentire,cum fuis quifque cupiditatibus felicitatem rum 6c tiui- metiatur:& quorum defummo bonodifciplins inter ft" s u f c “ em feconfentiunt,non tamen boni viri ac boni ciuis , nec finguloru eundem quern vniuerforum finem ftatuunt. A 5 6 IOANNIS BODINI Hincexfiftittantalegumacmorum,pro cuiufqueprfn- apis arbitrio ac voluntate, diueriitas. Plerisque fbr- dida hominura vita putatur , fi ftudia neceffitate tan- tum, non etiam voluptatibus& ornatudirigantur :mi- ierum, inquam, airbitrantur cafis fragmine contedis, & anguftis tuguriis aut gurguftiis ,cceh iniurias arcere. Sed quoniam vir lapiens iufti&in!ufti,veri &fain quo- da mmodo lex eft.ac veluti norma quaedam infiexibi- lisjqiri'autem luftiria caeteris acfapientia excellerepu- tantur.eandem fingulorum ac vniuerforum felicita¬ ted! ftatuunt; nosboniviri ac boni ciuis differentia fub lata, film mum bonum fingulorum aeq’ueac vniuer- litatis totius, ea quatn diximus pulccrrima fuauiffima- Q que fublimium rcrum contemplatione irretiamaf. A- riftoteles enitn, popnlarem opinioncm interdum fe- cutus,anceps in fumm'o bono finiendo, rig; ill on; in dogmatum conftantiamac comtenientiam tueri vide- rtu-:quippe qui virrutis adionibus opes ac robur co- pulare needle putat ;cum tamen fubtiiius eo de gene- re dilputaretjfummumhominis extremumque bonum e- in contemplatione collocauif. At M.Varro , fupe- riorem opipionem minuens , humanam felicitatem adione & contemplatione complexus eft. cuius hac ratio videri poffit, quod rerum firoplicium beatitas fimplex eft: miftanrm ve.ro,quae duabus ex rebus con- flatie funr,duplexeile videatur. nam corporis opes,in robore,alacrirate,decentique membrorum omnium conformatione: animi bona,id eft, eius facultatis quae corpori cohairet,in cupiditatum erga ratioriem obfe- qliio yerfatur: mentis veto ipfius bonum,in intelligen- di virtutibus, prudentia inquam, feientia , religione confiftit: vt prudentia ad res humanas, fc-ientiaadna¬ turae infpedionem, religion e ad res diuinas pneclare vtatur: quarum virtutumprima quidem, boni & malij fecunda,veri& falfi. tertia, pietatis & impietatis diferi- men intuetur:&,quid omnino expetendumfltautde- clinandum , continent. Porro ex his tribus virtutibus exfiftic D E REPVELIC A, LIB. I. 7 exfifdt vera fapientia , qua nihil eft hominnm genert prrftantius r.b irnmortaUDeo trrbutum: quia non mo¬ de ;rtis eripi, cut incendio abfumi, cut naufragio ab- fczl eri non poteftj vermhetiara homines carteris re- Lo;- r.cdsfertos,bears per Is ipfe poteft; non .n finguio'Sjied etiam vniusrfos. Beatior tamen fc:;:;a citutas c&xushis autta virtutibus,fandos ha- buerit .'bertste rertfles, f.ut quantum laris eft ad ci- urium dimeuca: si.q; ucaquanirn ac fpiraonie coeli tem- pcrr.tiojvt saiubritervim potliti tuna etiam raateriesad ekfttuendss arccsuc demos idocea.'iiifi regia fatis ad vim heftium > & ad iniurias c-oeli proptiiiandas per fe ipiatntafitaemunita. Hscprimordiaiuot nafeentis Reipubi:c* j vt icilicer ea parentur, fine quious viui nulio modo potfit.-delude quatrantur ea quibus com- modius viuitur; vt medicamenta ad morborura cura- tionem; Aietalla quibus inftrumenta opiiicibus,arma- que miiidbus neceflaria conflari poffint, non tantum ad repelletidos, verumetiam ad vlcifcendos hoftes ac ! at rones. lam veto cum inexplebiles fine hominiun cupiditates, pofteaquam parta funt ea qua: neceflaria, quaiquevtiliaputantur, delidis etiam affluere, ac vo- iuptates inanes confesftari Abet, vt/uauius viui iucun- diusque point. Et quemadmodum nullarn inftituen- dorum liberorum curam babemus, priusquatn idonea educations corporis incrementa.confecuti , (adonis &orationis capaces videantur: ita quoque de conror- mandis moribus, deque naruralium ac diuinarum re¬ rum perueftigarione ciuitates non ante curam habent, quarn ea quite ad cities alendos ac tuendos neceflaria funt, conquirant; led mediocri prudenria contents: flint ad hoftes propulfandos , & ab iniuria ciues con- tinendos. Is autem qui adept us eft omnia quatadvkam fecure ac beate degendamcommoda videntur, fibene eftanatura, melius etiam a do&rina informatus,a fla¬ gitious & confceieratis hominum cordons abborref, ac bonorum confortium & arnicitiam confectatur: A 4 8 IOANNIS B O D I N I deindecumabiis perturbationibus,que mentemdefa- nitate deturbant, fefe liberum&vacuum fenferit, nec in premiis caducis fpem pofueritrerumfuarum, cate cafushumanos &inconftantiam varioique mores,sta¬ tes, conditiones intuetur: alios quidem in fummo po- teftatis&imperiigradu, alios in extrema calamitate & inopia conftitutos; turn viciffitudines, ortus, obitus- que rerum publicarum,ftudiofe contempiatur,& ante- ceffiones confequentibus coniungit.poft a rebus hu- manis ad nature pulcritudinem conuerfus,feipfum in contemplanda ftirpium,animantium,metallorum va- rietate oble&at; & vniufcuiufque formam, vires, pre- ftantiam, atque adeo elementornm vices alternas, ac fingularem in rebus omnibus antipathiam & conta- gionem,caularumquemirabilem feriem &confenfio- nem, qua primis extrema, media vtrilque, omnia o- mnibus cohanerevidetj&vnde fingulagenilata finr, quo recurrant, quando,quomodo obitura,quid in iis mortale&caducum,qmd immortale fit ac fempiter- num:acpaulauim in cesium velutipetnicibus alis abre- ptus, clariffimorum fiderum fplendorem,ca:leftium- que corporum vires,fitus, interualla, curfus inequa- les,ac mundi totius partiumque omnium congruen- tiam& quafi concentum Hiauiffimum miratur,incre- dibilemquevoluptatemex his capit, cum flagrantifli- ma cupiditate ac deliderio caularum omnium perue- ftigandarum , quoulque ad vltimum principium , ac pulcerrimi huius opificii temperatorem Deum per- ducatur: quo cum peruenerit, eogitationusn fuarum curfiim fiftit, cum intelligit eternam mentem efle in¬ finite cuiufdam nature, magnitudinis, poteftatis,fa- 6 pientie, que nec oratione cuiufquam explicari, nec mentis vlliuscogitationepercipi poffit: laudationibus tamen diuine maieftatis fplendotem , quantum qui¬ dem poteft,euehit ac predicat, fummaque profequi- tur veneratione. Talia mente agitantem fuis oportet illecebris diuina virtus trahat ad verum decus, & ad bonorum DE REPVBLICA, LIB. I. j bonorum omnium extremum.His enim artibus homi¬ nes pulcerrimam rernm naturalium, humanarum, cii- uinarum fcientiam ac felicitatis human ^ fummam pro- pemodum confecuti videntur. Si ergo ciuem ita infti- tutumfapientemacbeatumiudicamus,non qui oputn commumum ac peruagataru copiam, fed qui pradlan- tium rerum &remotarum a captu vulgi cognitionem & intelligentiam fir ailecutus, quanto Rempublicam beatioremiudicaredebemus taliumciuium multitudi- ne abundantem, etiam fi auguftis content! finibus, fu- perbas afpernetur opes,ac delitias ampliffimarum ci- uitatum,qute fummam felicitatem fumma voluprate, aut copiis& opibus,aut inani gloria metiuntur ? Nec propterea fummum illud hominis ac ciuitatis bonum cofufum aut miftum efficiemus. etfi enim hominis na- tura duplex eft,altera quidem mortalis & caduca, altera vero immbrtalisacfempirerna; illud tamen confiren- dum eft,in ea parte qua: nobilitate ca:teras vincit,id eft, in mente,fummum bonum ineffe. nam ft verum eft, vti eft,corpus hoc offibus & carne compadu & coagmen- tatum,menti feruire, & rationi cupiditatem;quis du- C biret felicitatis humans fummam a prteftanriflima vir- tute,quam mentis agitationemappellanr,totam pende- re ? tamet/i enim Ariftoteles ex opinione Stoicorum, hominis bonum in virtutis adione pofuiftetjidem ta- roenadionem ad contemplationis finem referri iudi- cauit oportere: alioqui hominum vita beatior effet, in- quit,quam deorum, qui nullis adionibus aut negotiis implicantur, fed mentis agitadonefuauiffima folidaque tranquillitate fruuntur. Acquum nollet magiftriPla- tonis fedam tueri,&apropofitafufceptaque fententia difcedere,turpeputaret; quoniam in adione beatara vitam initio pofuerar,verborum ambiguitate vfus,fum¬ mam felicititatem in mentis adione,quq ipfa nihil aliud eft quam c5templatio,collocauit;ne fummum bonum rebusomnino inter fe difIidentibus,motu inquam & quiete,definiret. idem tamen cum perfpiceret flngu- 10 IOANNIS BODIUI lorum hominum seque ac vniuerforum vitam perpe- tuoquodam agitarrmotu,acnecSflariis iiegoti:si\ :,e- dirijiioknc aperce filmmtim iliac? quod quicrinins do¬ nate, in fola contemplatione collocarc: id qaoc: ta, a n neceffc eftconfiteri. £tfi eftitii a&iones quibn: : cni- num vita iuftentatur,cibum inqnam, * otum,fc; mum capere,tam necdlariaelunt,vtii'sdincarere ho: A;: c . no podint:n'eriiotamed adeorudis •:It,vein ik -eko:.: bo- norum extremum coafiftere pntet. virtues cn enkiiea- rum qux Morales dicuntur, digakas loagd fa?:cr -Aq propterea quoftabbis ad purgsndos a pertur^ker: - 3 c xgritudine animos adiumenta qcxruatur,vc : ;i r., ;ta mens clariffima inteiiigendi luce coinpke'nr. It cud inteliigitur morales virturesadeas qua* meofispropdx funt,quafi adnnera referri.Felicitasautem furrima Aci non poreft,cuius eft aiiud extremum, quxtmc ad diui- niora perrinet: vt corpus ad animmn,appetitu2 rd ra- tionem, base ad mentem, motus ad cuiietem, adio ad comemplanonem. Igitur M.Yarro,qui hominis bo- nutn actione & contemplatione miftum die putauir, coinmodius,opinor,ac melius diXiflet,homima vitam vtraq,egere; Mnmiim tamen exrremumq;bomlmin contemplatione verlari; quam Academic! iucundam, Hebraft pretiofam mortem appellant; propterea quod mentem lake cerreftri & corporeis vinculis folutam ac purgatamjncceliimperducit. Non poterit tamen Reft- publica diu ltare,fi deieratur ab i;s adionibus qua: in ciuiumfaliuetuendajniure dicundo,in alimentorum exterarumq; rerumad vitamnecellariarum affidua in- ueclione verfanrur:perinde vt mensfublimiumreruin contemplatione abrepta,corpusipfumfameac fiti lan¬ guage,autvigiHarii ftuciio eneeari patiatur. Sedquem- admodum in hoc afpectabilimundo,quem perfedic & confiimmatte Reipublica: imaginem appeiiare poftii- rouSjluna velut anima mundi ad lolem propius acce- dens, delercre videtur regionem hand ipirabilem & eiemencarem 5 pofteacamen Jobs congreilu grauida, vim It DE.REPVELIG A, LIS. I. vim quandam cealeftem fingulis corporibus impertit: lie quoque animus vi contemplationis abreptus , & quodammodo inteliigenti fob,quae mens eft vniuerfi- tatis,coniundlus, virtue e diuina mirabiiem in mod urn illuftratut;dcinde curium ad corporis curam reJapfiis, vires co.rporeas iqftaurat. idem tamen fi nimium in- C tentus corpori ac feniuum voiuptatibus immerfus, menrem deftrat,idem iiii vfu venic quod lunar, quas io- lis contpe&u fugiens,vmbraterreftri obuolura.iplen- dorem ac lucem amittit; ex quo quidem lumiuis deli- quio faeda monftra procrcanrur,toraque rerum natu- ra perturbatur: fi tamen a fblis amplexu nnnqua'rn luna diuelieretur,vniuerfahare mundi anitnabilis coagmen- tario& cdharrentia omnino diffiparetur. Idem nobis de Rep li b 1 icare 1 inquituriudicanc!um; cuius finis opti- ituis in iij vircutibus confiftit , qua: ad contemplatio- nem feruntur,etiam fi publics a&iones, qua- minus honeiis func,antecedant;vr fordium euedio,curatio frumentaria,anncna Reipublicar, quaeque ad ciuium alimenta & prsafidia vies neceffaria iudicantur; quar vircutibus moralibus longe inferiora ducimus. Virtu- tum item moraliu fummaad eas virrutes perdnet.que contemplatricss dicuntur; quart:m prsftantiffima eft qua: circa rem omnium pulcerrimamveriamr.Itaque Deus opt. max. cum omnia lapienter,cum iilud potiili- murnquod rebusagendisac negotiiscontrahendisfex omnino dies definiic; diem vero feptimura contem- pkrioni & qilieti iantiiffimx confecrauit, quern vnum ex omnibus beauit,&cuiib!ibenedixit;vcdiemhunc * Gen cap.s feftum hilariter ac iticunde tranfigamus, & in pul- cerrima Dei prar potent is opera, indicia, in fiaintuen- tes, in eius laudibus acquiefcamus. Atque hare de lum- mofingulorumacvniueribrum totiufque ciuitatis bo- no. Quae cum irafint,canto beatior futura eft ciuitas, quanto propius aberit ab eo fine quern proponimus &adintuendum& ad irairandum. Et quemadmodum humans felicitatis ac calamitatis gradus in fingulis tz IOANNIS BODINI hominibas quamplurimos videmus,prout bonorum 8 ac malorum varios fines fibipropofuerunt:itaquoque Refpublicae fuos habent quodammodo felicitatis ac roiferiarum gradus; quia nec cum perfcdtis hominibus pleneque fapientibusmeccum furiofis ac dementibus Temper viuitur;fed plerique mediocriavitjeofficia tu- entur. Lacedimonii quidem excelfo ac forti animo femperque vincendi cupiditate inflammato faille fe- • prato. Mu- runtur;“iniufti tameac coties perfidi,queries de pubii- carch. in Ly- • . 1 . . t r t 1 1 fandroj Age- cls commodis ageretur ; qma ciuium diiciphaa, leges, tih 0j iycur- mores,inftituta non alium finem aut exitum habuere, quamvt ciues turn ad periculafubeunda ,tum advolu- ptates acdelitias,qua:animorumvimac roburfrange- rc folent,elatos & inuidos efficerent; fed eatenus ta- men vt fuarum adtionum Sc cogitationum fufnmam ReipubliciE vtilitatibus metirentur. Romanorumve- ro ciuitasbeatiorquam Lacedajmoniorum^uod prx- b Cicero in teranimi magnitudincm,iurisquoque ac iuftitias/ vim nyf C 'Haiicar” ve ^ ut ^ Tcopum ciues fibi propofuiffent. Enitendum no- irb.i.. biseftigiturvtquam proxime fieri poterit, ab eaquam fummam duximus,fingulorumacvniuerforura ciuium felicitate dilcedamus. Explrcata nobis eft prima pars definidonisReipublicre ;ca*tera fuo quoque ordineac loco perfequamur. / /. De litrefamiliari,&ejuidfamiliam inter ac Rempublicam inter Jit . F AmiliA, est planum Jab vnim ac ciufdem patrufa- C milias tin per turn fiibditorum , earumpue rerum epua ipjhupropria font,rella moderatio. Secundum definien- dre ciuitatis caput,verlatur in familia; quae ipfa femina- riumeftac veluci rudimentum rerum omnium publi- carum. Et quidem nulla probabili ratione mihi videtur Ariftoteles,Xenophontem fecutus,aPoIiticis oecono- mica,&ciuitatem a familia diftraxiffe:quod aliter fieri non poteft,quam fi membra fingulaabipfius corporis vniuerli compage diuellamusrquod quid aliud eft quam ' m . fine DE REPVBLICA, LIB. I. 13 fine vllis sdificiis vibes conftruere velle ? Certe quidem collegiorum & corporum, atque adeo vniuerfitatis fei- entiarn feorfiim tradere oportuillet; cum non fine fa- mili2e,finmmenReipublica:partes. Atlegumlatores &iutifconfiiltos 3 quos veluti duces in difputationede Republica fequi debemus ,iildem legibusaedifeiplinis Reipublicajcorporum& collegiorum atque ac familia- rumiura compledividernus. Nos tamen aliter atque Ariftoteles.is enim Oeconomiam bonorum accumu- latione delimit: qua: collegiorum asque ac ciuitatum comunis eft: at Familiceappellatione, & redam domus gubernanda: rationem 3 & iura patrisfamilias ii?fuos compledimur: quatab Ariftotele&Xenophontepne- termiilavidemus. Quemadmodum igiturfamiliabene acprudenterinftituta.veraeftciuitatisipfius imago; ac domefticum imperium, fiinimatin Republics poteftati quodamm&dofimile: itaquoque familia: re^nda: ra¬ tio fingularis quatdam eft Reipublicae inftituendas ac moderanda: diiciplina. Et vt, fingula membra corporis quamdiu officium non deferuntfuum, fiftna valetudi- 5> ne & explorata fpe falutis fruimur: ita quoque fi familia: fingulaefuis qusque olficiis contineantur, ciuitasvni- uerla redam feruabit bene viuendi difeiplinam. Sed fi vir in vxoreminiuriusaccontumelioiusfit; fi vxorviri partes pratripere conetur, neque fe ei morigeram pre¬ heat ; fi vterqtte liberos in leruorum 3 feruos in pecudum locohabeatjimperioqueduriore premat; fi liberi pa- rentum,lerui dominorum iufla detredent: quis non vi- decnullaminiiladomoconcordiarn,nullamanimorum voluntatumqueconfociationSmjfedplenaomniarixa- rum &conrentionum fore? Cum igitur ciuitatis infti- tuendarratio, familiarum reda moderatioue veluti fin's quibufdam fundamentisinnitatur ac fulciatur, primam acprscipuam familiarum rede inftituendarum ratio¬ nem inire oportet. Diximus Reropublicam efie legi- rimam plurium familiarum j & earum return quae illis eomunesfunt, cum iumma poteftategubernationem. © <6 1. vbi. De teftibus. b KNeratius De verb.fig. c 1. familiar, eodj d IuiHn. lib, 4 . e 1. pronun- tiacio. De verb. fig. $. familiar. f l propone- batur deiu- d.ic ff. H IOANNIS BOB INI Pluriumappellationopoteft in familiaduorum nnmp- ro continerijvcfere lemper*: cum ad collegium confti- tuendumtiesperfonasneceflariarlint 4 , ties quoq; per- fonas prater patrem famiiia necellarias in familia defi- niendaducimus cxlententiaiui'ifcoiuItorum c . Et quo- niam familia;,collegia,coitus, ciuitatefque omnes ac to- tum genus hominum interireqnili connubiis quafi qui- bufdam'leminariiscoleruaretur ac propagaretur: con- lequens eftfamiliam lit is omnibus numerisaepartibus lineraatrefamiliasperieClam & coniummatam non vi¬ deo. Ex quo fit vtquinq; periods integrafaroiliacon- C ftituatitr. Quodfitnbusperfonisnecpaucionbuscon- ftac collegium, totidemque familia prater patrem ac matremfamilia:: lequi.tur tresfamilsas, nec pauciores, ad ciuitatemconftituendam necellarias die. Inde opi¬ ne r Apuleioac vetenbus contritum illud ac pe.ruaga- tum j quindectmper/omspopulumconflari. Ef.(i enirn pa¬ terfamilias d c c vxores habeat, quor Salomo rex He- brarorum, & d i excento sliberos, quot Hierotimus rex Parthorum ab vxorum multitudine fuftulit; aurquin- gentesferuos, quot M.Craffusincenfumretulit; quia lub vnius & eiuldem patrisfamiliat imperium fubiunga- tur 3 necpopuli 3 necciuitatisappellatione venianqeriam fifilios omnes aeferuos connubiorum ac commercio- rumiureconiungat, quamdiu fuerint./lib eiuldem im- perio ac poteftate; quem eriam in cunis adhuc vagien- tem lex e ipla patrem familiie appellat. Inde verbum spa Hebrads pro familia vlitatum, non quia mille per¬ iods familia definiatur, vt nonnulli purant; fed a verbo jjiVaquoa principem ac dominum ugnificat. vt familia vniuerlaabipfocapitenomenaccipiat: reciius opinor quam Grteci ab «*», aut Latini a famulis. Sed quid pro¬ bibet, dicat aliquis, tria collegia line familia ciuitatem conftituere, ft fiimma imperii poteftate regantur; Id quidem videri poteft; non lit ramenRefpublica; quia nullum collegium, nullum corpus line Farailiaftare diu poteft, fed breui oportet interire. at/iurilconfulti tra- D E R E P V B L I C A , LIB. I. 15 dune populuK’i imnioptialein die, ac millefimo poftan- r- 5 emu.-.vA fore quianteafuilTet, etiam fi vfusfructus i-.siiu'b liras legates soft annum centefimum * exftin- gij?cuc: re pcoprietsc inanis fit ac inutilis domino fa- vfu»fcua.ff. t- rr^quoniam ciues omncsvniusfeculi diuturnitatein- 10 termed videjuuur, licet immortaies fine fempiterna quadjp? fit’ gsnfivis propagitione futuri; nonaliter ac nx'.r::/. ; The.&i,quptametfi nouarum tabularumfiib- fc'£.ioc.;ccnues immutata fuiflet, antiquum nomen retinch."Vt autem nauisinforme lignum fit, fublara ccxir. qua* pronam, puppiro, & coftas firma coagmen- tauone inffcnet: ita Refoublica fine fiimma poteftatc, qua omnia ciuitatis membra fartiiliafq; fingulas in vnu corpus ccgir, confiftere nullo modo poteft. Et vt nauis, neapropofira fitnilitudine diicedamus,in panes piuri- masdiuidi poteft,automninonatnmis ab(umi:fic etiam populusiji diuetfalocadijflxpari,aut penitus, falua vrbe, exfeindi: quia nec in perfonis nec in mcenibas ciuitas fubfifiir, fed in ciuiuro omnium castu fub eiufdem im¬ perii ilimma poteftate. Vt enim elephas non magis ani¬ mal did debet quam formica: ficRagufia,ciuitatum fe¬ re omnium, qua;funtinEuropa, minima, non minus Reipublicadici debeat, quam TurcarumautTartaro- rurn,aut etiam Hiipaqprum, quorumimperiaiifdem fi- nibusquibusfoliscurfus, terroinantur. &quemadmo- dum exigua famiiia anguftiflimis gurguftiis coprehen- /a,eodcm familiarunmirecenfetut.quo quae fuperbiffi- mis ac late patentibus aedificiis gloriantur; fie VlyfFes, cuius impenum Ithaca: icopulo continebatur, rex eque ditirur ab Elomero atq; Agamemnon, retire enim CaA fi o d o rus m agn u m i m p e ri u m m^gnamRempabhcam ap - pejjat, quam Princeps vnus fiirnmo imperiomodera- C tut. Quare fi ex tribus famiiiis vnus pacer familiar cate- risimperet, eique pareatur; aut vnus duo rum impen¬ um fu bite non recufet; aut tres fitnul aefemei fiimmum iusin trium familiarum iubditos exerceant: xqae ref- publicadicetur, ac li multitudine ciuesinnumerabiles 16 IOANNIS BODIN-I compledtatur. Ita fiet vt familia interdum maior fit quam Refpublica. quod de familiaTuberonis iute di- f j PIut p rcl1, cebatur cum fexdecim liberos vna cum vxoribusac leruiscumimperiodomefticoregeret. Igiturfallk An- c In Hc°rodot. ftoteles b , qui putat Babylonis vrbeiri, cuius ambitus lib. v xouas quadrata fig lira tantus erat,vtvix toco triduo c pedeftri t3p 3 ’ grelfii conficeretur, gentem potius dicidebere, quam rempubiicam; quam ipfe decern millibusciuiumdefi- niendam putauic: quafi abfiurdum eiiergentes multitu- dineinnumerabiles ac locis infiniras,qu$modoeiul- dem imperii fumma poteiiate regantur, Rempubiicam appellare. Ifta ratione ciuitas Romanorum,quanulIa clariorexftititvnquam,Reipublic^laudem non-merea- rur: cum fax origmis initio tria ran turn,nec plura,ciuiu miilia compledteretur; Tiberii veroprincipatu, quin- quiesacdecies milliescentenamilliajacprteterea cen¬ tum ac decern miilia,qui pene toro terraru orbs diiperli erant,cenfafuiflTelegamus, pr£eterfieruos,quorum nu- rnerus decuplo maior exftitit. nec ramen eo numero prouinciales Romano imperio fubditi, nec item Ibcite ciuitates, acliberipopulicontinebantur,quirefpubli- cas ab imperio Romano diuilas habuerunr. Eftigitur liimmumimperiumquafi Reipublicscardo, quoma- giftratus ac leges innitun tur, & c uius vi ac poteiiate col- . legia,corpora,familia*,finguliciuesin vnum veluti cor¬ pus coguntur ;fiuevnofint & eodem conclufi loco, vt Suitenfium refpublica, iociarum minima; fine plures habeat prouincias, qualis Periarum, qua:ab extremis n India: populis vfque ad Hellespontum centum ac vi- ginti leptem prouincias habuilft fertur d : qualis nunc etiam /Ethiopum refpublica, cuius quinquaginta funt prouincia;;quas Paulus Iouiusnulla ratione Regnavo- cat, cum vnius&eiuldemprincipis, qui Negus abillis appellatur,rummoimperio acpoteftaceregantur. Sed prajterilludimperium, quodpofuimus quafi reipubii- cx totiusfundamentum, multa lime praterea ciuibus interle communia; fcilicet forum,fana, porticus,via?, leges, d Efter cap, l. Hero dot, Idutarch us in Artaxeixe. BE REPVBLIC A, LIB. I. r> leges,iura ,iudicia,fuffragia , confuetudines,theatra, moeniajpublicaaedificia, pafcuacommunia, agri publi- ci, terarium; denlque premia, poms, legis adbiones, multatque cum rouitis res rationesque contra&ie: hate, inquam,omnia aut ciuium omnium nexu&mancipio, aut vfu&fru&u communiafunt,aut certe publica,auc veraque iimul. Magna etiam ilia communitas eft, quae turn excollegiis &corporibus,tum etiam ex beneficiis vitro &citro daris & acceptis coaleicit. alioqui nulla, ne cogitatione quidem, fingi Refpublica poteft, quae nihil omnino habeat publicum aut commune. Quam- -quam fieri poteft,vt agrorum pars maxima fit commu¬ nis vniuerlorum ciuium, pars vero minima fingulorum: vt Agraria lege R omuli totus ager Romanus, qui raillia iugerum obtodecim capiebat, trifariam" dtuiftis eft: prima pars lacris faciendis; fecunda neceftariis reipu- blicre fuirjibus ; tertia fingulis ciuibus eeffit: cumau- C temtriaciuium millia ccia fuilFent,fingulis ciuibus duo iugera tributafuere.Sedvtcumqueagn diuidantur, fie- rinSpoteftvt omnia omnium ciuium Communia fint; quod Platoniadeo praeclatum & optandum videbamr, vt etiam liberos&vxores omnium communes eftecu- peret.-fic enim fore augurabatar,vt verba ilia mevm & mM nunquam inter ciues exaudirentur: quafio- mniumquas in republica videmus difcordiarunvaeci- niliwm bellorum oceafionem praeberent.nec intellige- barbonorum ac rerum omnium communione Rem- publicaminterire:quianihil publicum die poteft,vbi nihilfitpriuatum: nec regem quemquam futurum,fi cities omnes reges fint: vt neque vllus eoncentus exau- diatur,fivocumartificio(einter le confularum diuerfi- tasac dilfimilitudo,qus harmonic fitattitatem efficir, ad vnum & eundem ibnum reuocetur.Quamquam hu- iufinodiciuitas, fi tamenhocnomine appellari poteft, omnino repugnat diuinis ac naturae legibus; quibus no folum adulteria & inceftus, fed etiam rapine ac furta ram diferte prohibentur,vt ne aliena quidem per leges a Di'onyfim Halicarnail. lib.i. 13 IOANHIS BODINI diuinasexpetereliceat: quibus legibus perfpicuum fit capitalemdleorationem, qua: ad squationem bono- nun pertinet: cum Relpublicas diuiua procurations fundatas, & conftirutas ob id fuillevideamus, v duo ju¬ re publica ac priuata tencrenrur. Atillam reru omnium peftem ac perturbationem verius qua communitatem, a familiaris fequiturfamiliarum * omnium interitus,qu^ in vxorum iurpuhliS" ac iiberorumatq; adeo rerum omnium cofulione con- ]. 7 .§.fipad- Mere nullo modo poflunt. Nec mirum debet videri, l'^depubii- 1> abhac opinionetam ablurda Plato fpontedifceflit,&: cisiudic.tf. eamquam ipfe Socrati adlcripierat Rempublicam,fa¬ cile paftus eft abo!eri,vt fuam moderate tueretur. Nam qui Maftagetas omniahabuiftb communia iaqui noftra state in Weftualia non modo com- rnunem 1 DEREBVBLICA, LIB. 1 , 19 tnunem ilium conui&um, fed etiam nouam bono- rum omnium,praetervxorum, quas plures habereli- cebat, ac veftium , c.ommunionem inuexerant 4 ; vt *sieUUnj C mutuam inter fe concordiam & amicitiam commo- dius tuerentur : a qua camen longiflime abfuerunc. Nam qui rerum omnium communionem admittunr, tantumabfunt ab ea, quam fe tueri pofle confidunr, ciuiuminteripfosamicitia,vcamor ille mutuus viri & vxoris, parentum etiam erga liberos, ac viciffimlibe- rorum ergi parentes pietas, denique proximorum 8c affinium mutua carnas penitus exftinguatur, fublato propinquitatis jure , quo vinculo nullum ad ciuium concordiam & necellitudinem hrmius cogicari po- teft. nam quod ames vehementer, tuum litoponet & quidemtotum tuum: communitas veto per fe ioijk diffidiorum ac dilcordiarum parens ab iurifconfuius merito aj^ellatur b . Nec minus fallunt, qui purant re- j fimis. dc 1c- jjst 1. I. 3. qu.uido & qui bus quae* tapars. C l.iti eft huiufmodi, vt in plures dilperla perinde vim a- vrhanoruro. mitrat * : vc flumina qua? in rivulos ciiiiiia, nec hoftes adieuprohibere, nec ferendis nauibus vtiles elle pof finsmcni. '• -■ cumo : v rentes, acplane diuerfo,tumab imperii Germanicile- vr i'j In',Vi a gib us' > turn etianx a communibus Saxonum inftitutis. i c, r-i us ]3.j ces item Biuarire & Palatini comitesiure familiari v- uncur, turn in legitimabonoram/ua;gentisinccelIio- te, turn etiam in ele&oris imperiali munere; quod vi- ciluna ducibtxs Bauaricis ac Palatinis auorum inftituto tribuioportet: qua: iura Banariaj duxvtrenouarentur, si adimperiales Augufta: couuentus rogationem fuperio- ■ : J C " ribusannistulit. i . nius" Iura quoq; domeftica lunt inter Saxonum &Haflo- - "‘'iTemdc rum prineipcs s qua? Caslares ipli Carolus 1111. & Si¬ s' shut. gifmundus coxnprobarunt b ; quibus inter Auftria; ac ‘ Bohemian gen tiles familiari iure cautuinerat.vtalterius confii. J15. familiar deBcientis ha?redirasalteriaccrefcer&,vticon- tigille videmus. Acnelongiusanoftrisdi/cedamus,iu¬ ra farniliaria Laualla’gentisregalidiplomateacSenarus Galliciau&oritate comprobata videmus, legibus rou- nicipalibus ac inftitutis plane contraria. nam eo iure primogenitos vniuerfam iiarreditarem cernere licet ea conduione, vt pecunia coharredibus latisfiat, ac Vidi gentile nomen ftemmacaquepuraprarfeferreteneatur.. SeucriusetiamRutenorum,Albretorum,acBalmarum gentili iure receptum erat,vt fceminae ab auorum harre- C aitate omnino arcerentur, quandiu mares quocutnque gradupropinquiexftitillent.quali legem Salicam prin- cipibus Allobrogum vfitatam in familias Idas deriua- rent. Hare quidem feu farniliaria, feu gentilia iura ab auis&proauisillarum gentium ad fui nominis ac fami¬ liar decus perpetua quadam lerie tuendum originem 0 Bald, inc.j. traxere; qua; quodammoaoferenda flint c in claris ac S.muiietfide ill u fl;tibus familiis. & quidem ilia quas diximus priuata feudo con- . 1 r -i- r 1 1 , 1 . trouerfia, per liiranon moclo ramiiias 3 led res quoque publicas inco- tap j de fijus ab iirteritu ftepe conferuarunt.quamobrem pru- ganaticam. denteriuiperian decreto coimcioruni,qu^ Auguite co- ada 11 DE REPVBLICA, LIB. I. ada font 4 , poll diuturnas belloru ciuilium clades, gen- tiliaprincipiumiura renouatafuere, fine quihus impe- rium illis terapotibus prscipiti ruinacalurumvideba- tur. Quod quidem adobfcurasfamilia&pertinerenon debet, vt lurapublica quantum quideni fieri pofil: o- mniumcommuniafint&eadem. Non enimfinegra- uiffimacauflaferendumeft, vt priuatis familiarum pa- disiuri publico^derogari poffit. Neque veto iure fa- miliariabauis&proauis conftituto pofteri obligantur, nifi quatenus ipfi praebuerintaflenfionem. Itaque prin- cipes Albretomm ac Laualkegcntis, inter quas Mom- morantia ccnfetur, gentilia proauorum iura rebus iudi- catis non ita pridem refcindi curanerunt. Muko minus focrafamiliariagentiliave c Romanorum inftitutis pro¬ bata ferenda font; ne pro familiaribus publica deieran- tur,vt CamillusqusrebaturapudLiuiumfo^?,inquit, gentiliafulra ne in bello quidem intermitti , publica faera €£Romanos deosetiam in pace defers placet? Erat enim lexxi i.tabnlarum his verbis concepta: Sacra pri- i 4vata perpetva permanento. quam M. Tul¬ lius infoas leges tranftulit. Atque hate deReipublics & familis differentia in vniuerfom dida fint; nunc defin- gulis fa mill's partibus dilleramus. IllDe mar it i erga vxorempoteflate, deque mutuis inter ipjbs officits. O Mne s hominumccetusiure fociati, fine familis, fiuecollegiaj fiue vniuerfitates, fiue Relpubiics, imperandiacparendimutuisofficiiscontinentur; cum libertasilla, quamnullis aftridam legibus vnicuiqjna- tura dedit, fob alterius imperium ac poteftatem fiib- iungitur. omnis autem poteftas eft publica, velprfoa- ta: publica, aut legibus foluta eft, eorum fcilicet qui fummum imperii ius habent: aut legibus imminuta, qualis eft magiftratuum, qui etiam fi priuatis imperent, ipfitamen foperiorum imperiis ac legibus tenentur. Priuata poteftas eftinpatrefamilias, aut in corporibus B 3 4 anno iff/. b 1. Tus pu« hlicum. d« paftis. ft. c MacroMu* in Saturnalia bus. Cicero. d Limits lib. 4 y ltbertis, d e uani ho^ jjimu m B, b Gen.'t^p.;. I Gcfl.cap.*. d Gen, cap. x* fine* * “^abi May¬ ra on. ’ > b. i, nemo*;? ane- boqnija, 1 % IOANNIS ROD 1 NI & collegiisjcum vniucrliaut maxima pars omnium ce¬ teris imperat.l'oteftas autemdomefticaquadruplexeft: maridfcilicetaduerfus vxorerri, patris infilios, domini ergaferuos, principis familia: in famulos merccde con¬ do dtos. Cum igituromnis humane focietatis legitim a gubernado pendeat ab imperandi ac parendi pruden- tia, de fingulisimperii partibus, eo, quo propofuimus, ordine, diileramus. Ettemm natural^Itbertashui$tfiao- Q dt ,vt animtu* bene cinatura informatw imperium alteritts y po 1 1 Deum immortalem, reiiculi ,pr£tercppiamfui ipfius, i d e! •:, re iia ration is , epua a dtuina voluntate perje ipfa nun- qttamaberrat. Radonisautemin enpiditates imperium naturale omnium maxi mu ik andquiffimum eft.prius enim quam alien rectequisimperet, £ibi ip/i impcrarc condiicatjVt radonitribuatur imperium, cupiditati ob- fequium : ira fiet vt habeat quiique fiuim. atque hare iuftidaetotiusfbmmaeft, hsec virtutumomnfdm prima ac puicenima,quar carreras omnes amplexa foucr ac tu- etunexquo prouerbium Hebraeis contritum; India ca- ritaiis'd jeipfi auemejue duccreoportere\ id eftiiib ratio- nis imperium domitashaberecupiditates.Harcnatura- lis imperii prima lex eft, vrquidem videmus in oracio- ne,quam Deus habuit, turn ad primam omnium 4 ma- trcmhmilias,tum aduerfuseum,qui primus le fracerno pardcidio contaroinauit d Nam imperium iiiud quod Deus Adamoinvxoremdedit, dupliciter interpreter: primumquidem ac prarcipuum eft, rationis in libidi- nern; alterum,maridaduerfus vxorem. Eft enim mens ac pars iilamtelltgenbaepardceps in homine veluti ma- ritus: cupidiias autem quafifoemina. prius enim quam Deus Euam creailet,de Adamo dictum erat, mafculum &fcemmamcreatum ejje rf . Quamobrem in facris literis Foeminapro Cupiditate£epiftlmevfurpatur,nunquam tamenfiepius, quamapudSalomonem, quifievixit vt amantiffimus; fie feripiit,vt omnino capitalis feeminar rum hoftis ciTe videatur; cum tamen ominis ilia oratio, turn de materia, turn de cupiditate intelligatur <\Sed ifta Theoiogis D E REPVBLICA, LIB. I. i? Theologis ac Philofophis difterantur: idvero,quod huius quiftionis proprium eft,de imperio mariti ad- nerfus vxorem quale fit, explicandum nobis eft. Vxo- risappellationeiuftam aclegitimam intelligo.nd con- cubinam,qux non eft in concubini poteftace; tametfl Romanis* legibus in libera mulieris contubernio iu- „ i.j n tiberw ftuin matrimonium fit, non concubinatus. qua lex uffin' i0 ' obfequiumdeberi,necilliusiulIa,fi modo cum hone- S 6.a ?l4 . ftate non pugnent, repudiari ab vxore debere. vnura voiuic^j 1 q t. interpretem/latis nobilem excipio,qui vxorem mariti d Faber in. §. legibus foluta efte putauit; fed nec iftius opinionis fin- se'natuicon - 6 gulatisac tam abfurdieratione attulit vllam,nec auclo- iuUo 'remit ritatem: cum lege Romiliaoius etiam vine ac necisma- cum^oqut ritotribuatur,fiveleaminaduIteriodeprehendilIet,vel in aiiena ms- partum,vel claues fuppofuiiret, vel vinubibiflet. Pau¬ lo JeTmu- 11 ’ Iatim legisillius feueritas eft indulgentia maritali anti- -riis. i. itetri fi- quata.• adulteriivero poenaproximoruatbitrio permit lo de dote. 5 . la;qui mos etiam nu Tib era dominatu renouan coepir, luetud 6 Co;1 ’ qttodmadtopropteradulteriuvxorem repudiante,vel « in laconi- etiam adulterii confcio fcelus inultum relinqueretur, nicis. / Andie, ad Specul. titul.qui filii fint Iegitimi. h Tacitus lib. i. g DionyfiusHalicamafl.lib.it Iff non DE REP VP LIC A, LIB. I. if non line graui contumelia propinquorum, qui olim Romanis moribas adulteras capite vel exilio dartma- bant“. Actametfi de mariti poteftate in vxorempiuri- mum detraiftum eflet,nihilominus tamen ex oratione M. Catonis,quanvhabuit ad populumpro lege Oppia, perlpicuum eft fasminas in perpetua patrum,marito- rum,autproximorum tutela fuifle.vt nullos adtus legi- timosfineaudbore facere polfent. Floruit Cato maior poft legem Romiliaannos circiterquingentos&quin- quaginta:ducentefimo poft annofcripfit Vlpianus,tu- tores feeminis acpupillis dari colueuifle: at cum nupfiC- fent,inraanuvirifuifte,id eft,vt ego interpreter,/« po- te7?4;if.Quodfiquis dicat Vlpiannm h diuififtedifputa- tionemdeiis quiruntinpoteftate,ab iisqui funt inma- nu,non proptereafequitur vxores in poteftate marito- rutn non faille;fed hoc fadhun opinor,vt fignificaret C longediiferlam eftepatrisin liberos, mariti invxorem, domini in feruos poteftatem. Quis enim dubitet ma¬ ntis appellatione imperium ac poteftatem fignificari; namHebrafts/Graecis^tumLatinis ac nobisipfis vul- gatumeft,manum pro imperio ac poteftate vfurpare. FeftusveroPompeius'vbi de marito vxorem domum ducente lcribir,verbo man cipandi, quod leruorum pro- prium eft,vritur:eoque verbo etiamnum moribus ac le- gibusnoftrisvticolucuimus,quoties agitur devxorum emancipatione. Sed vt planum fithancmaritorumin vxores poteftatem omniupopulorumqquefuiflecom- munem,exemplisquibufdamidconfirmare placet. O- lorus Thracia: rexDacos ab hoftibus vidtos ad fempi- ternam ignominiam & contumeiiam vxoribus feruire compulitf Langobardi vero eandem vitsac necis po- teftatem in vxores habuere-? quam veteresRomani,qua etiamnum Baldi temporibus vtebantur*. Ac nelon- gius egrediamur,quis vmqua populus tantam in vxores poteftatem habuitjVtmaiores noftri? Galh, inquit Cat- far' ,tn vxores & liberos aque ac in feruos vita ius ac necis habent:ac (i qmdem velminimafujpicione teneantur man - a Fioruscap, 4*. b In titulis. c Gen.**. Exod.a.Num/ ii. d Xenophon Z&P** TUV e In verba Emancipatu. / Iuftin.lib* g Rotaris 6c Luitbrandi leges in Le- gib. Lango- -bard. c. 1 . 6c pen.& vlr. tf- tuio qualiter mulier liber perm id. h anno M. C C C X V. Accurf. 6c Bald. ini. ve^- les. de reuo- candis do¬ llar C. t Carfar lib.rfV belli Gallici. s 6 IOANNIS BODINI tos necaffetfu&ftionibm aproximo torquentur, acjine vlltt tnagiftrattwm cogtiitione damnantur. Nec Romanis * c,-u.vaier.de tantum,fed etiam Maffilienfibus ac Milefiis vfitatiim quor.'cjcero. fuR vxores occidereji vinum bibiflent,vt Theophra- De natura de ftusfcriptum rciiquit.Vxoris vero necanda: ius obadul- orumlib.^.& .. 1 r ^ .« ^ de aepubi. tern cauiarn Gr seas omnibus a?que ac Romamscom- lib j.i’iiuarc. munefuifte tradunt Gratci 4 jfcriprores. Nam lex Iulia, Rom'cap quteparri filiam in adulterio deprehen Him vna cumad- i^ducrfui ib ’ u ^ tero trucidarepermifiqAuguftirogatioHe'ad popu- gentes.Ter- himlataeftaanosampliasfeptingentospoft legemRo- t etic Iia fb ! °' ea ^ em tamen lege quibusdam perfonis idem Geiiius.iib. ’ quod patri licuifte^in vxores adiiiteras,leuiffima f pcE- At'h C en*us hi na obiigarite,quiadultej:os deprehenfbspra?- Dipnofophi- terpersonas legibusexceptas occidiftenr. Sed adulterii fi'?; , r poena lepitima non ademit maricis in vxores ammad- in orat.de e* uertendi poteftatem extra poenam capiralcm, quatna- ratofthcms r i t isinterdidfcum eft: tametii Theodora Iufti'niani Au- .. iu!. gufti vxor.qurefafces imperii man to lane ftupido ac il- mVritoVpai Iherato principi ademerat,cum ornnia beneficiafcemi- tn.eod. nis aduerfus'maritosttibueret,easetiamadulterii pcena d t fi’Tduite- liberauit>jinfaimasnotam reliquit./Equius erat Ache- c.'ede. il.r. ad 1 rium. §. im- m peratores. cod.Li. ad 1. Corne.de fic :nfiur m exemplum imitari ri.qui adulteros-prster infa- miam facris arcebant.£quae autem infamise poena legi-r - bus irrogari poteft iis,quifamam proftitutsepudicitiie eSc.T^S. vioiamnt ? quo fit vt crimen illud.quod lege diuina 6 iimjiitus.ad non modo capitale eft.fed etiam lapidatione , poena- f autheatica mm tere omnium acerbiliima % coer.cebatur, petn:- hoc iure, de tious ^moribus prone inultum fit. At veteres .Tgy- aduit.C. .. r ‘ 1 , , g Demofthe- P tu roemtnas narmro,mares vero pudendorum ampu- «es contra tatione ab adulterio reuocabant , vt fcribit Diodorus NCiXram. _ ..... . , 6L.euit.2o. In CcTtens £nmimbus , qua? morte pumenda non ve- Deutero 1 '. niunr,vxoris caftigandse poteftas maritis omniu m con¬ i' Rabi May- fenfu tribuitur, dum id modice , aut etiam intra mo- molib.j . ne- moreaneboquin. ^ Faber in 1.2. qua; fit longa confuetud, c Benedi.in cap. Raynu- tius. in verbo, cuidam. nura,^. / libro.i. m cap. duo q.^. Accurf. ini. & fi $. vit ad 1. Aqui! & in authpnt. vt iicest matri & aui#.§. quia vero. Bild. in l. films, de patiia potefl. t_. 8 c in t. nec patroniis de operis liber*. C. & conlil. 176 . Panormitan. in cap. 6c tranfmifla.dereftitut fpoliat. Bart, tn i.iubemus. de jepudiis.C. 4 7 D E REPVBLI C A, L IS. I. dum fiat. At ne mariti legitimapoteftateaduerfusvxo- res abuterentur, veteribas olim propofitum erat, de m oribus iudicium *, quod quidem Iufti niani lege b lub- latum eft: pecuniaria poena aduerius cos decreta, qui C repudio caufam dedillent; maxime ob adulterium Sc veneficium- qua lege quodammodo antiquata noftris moribusintegrum eft vxori obiniuriasgraues lilatas a marito repudium in iure petere. neque enim iniuria- imn a»putare\ qua fttjpirta duett fecando ! quotas amputate’, luget ! quotas eadem refit - tuereconatur'. Htec ommaeopertinent,vt pianeinrei- Jigaturius vitaj ac necis in liberos pattibus pernitiofa exemploademtum,relHaiioportere,idquetum diuina, turn naturae lege omnium antiquiffima iubete,quaPey- farum & luperioris Afi$ populos, HebriEos, Romanos, Celtas quodam vfos dievidemus. Eadem lexlndorum omnium qui fontad occafum, communisfuiffe dicitur, priulquamHilpaninouas leges dediilent. alioquinui- lusiam virtutibus,nullusinpofterum honeftati public? locus relinquetur. Faliit enim luftimanus * Augufius, qui nullos omnino populos prteter Romanos tatam in filiospoteftatem habuille putat. exftatlex h diuina,qua2 populis omnib. facrofan&a debet die ; exftant Graeco- rum ALatinorum monumenta,quibus latisinteliigitur Hebraios,Celtas APerlas c eadem poteftate qua Ro¬ manos vti confueuille d . Galli , inquit Cadar ,potefiatem vita ac necis in vxores IS lib eras ssqueac in fernoshabetitj. ac tametli lege Romilia potdtas vxoris nccands qua- ' ' " " tuor D E REPVBLIC A, LIB. I. $$ tuorexcaufistantumtnbueretur;nihilo minus £adem Q lege patri data poteftas eft liberos necandi nulla condi- tionc aut exceptione iubiebta; nec fiiiofamihas quic- qnam libi habere aut acquirere permifoun ,fed patri, quocumqj modo qutefita‘ t bona foiftent. eade poteftas * ! P. ,ac “i t in adoptiuos filios adoptanti patri data 4 eft. Et quo- h*Mai. * niam decemuiri legibus ferendis iruperiu illud vita: ac 4 oeitiuslib, necis in liberos vniuerfe reipublica: vehementer vtile 15 ' caf ’ is ‘ efie mdicabant, legibus x 11. tabul.fan&iusac feuerius confirmarunt,& patri filios vendere permiferut:quod fifeipfosin libertatem vindicarent, aut ab emtonbus manumitterentur, iterum ac tertio venumdari pofie vohierunt': qua: lex Indorum nationibus,qus pofitae c vlpiMi.in font adoccafum,communis faille diciturf ApudMo- "„ 0 a d d e '|* en ' foouitas& Tartaros,quosveteresScythas Afiaticosvo- referc. cabanqquater filium vendere etiamnum parenti licet, Hoc iure patrite poteftatis Romanam Rempublicam diutiffime ftetiile, &ab interim fepius feruatamfuifle conftat, cum patres de roftri.s liberos feditiofas leges promulgantes,deiicerentjvtquidem Caffius filium le¬ gem Agranam ad tuenda populicommoda fererem de Comma priecipitem, Ipe&ante populo Romano, dil- turbaait; ceindefamiliari iudiciodamnatum necidedit, actookis nequicquaciuibus; cum & magiftratus &via- torcs patriij poreftati obfiftere nefas efle duceret.Quod fatiseftargumenti,no modolacra fuille patria potefta- tem,!ed etiam patri iure veiiniuria filium occidere con- tramagiftratuumacpopuJivoJuntateslicuiffe.Na cum Pomponiustribunuspl. Torquatum cora populo turn variis ex cauiis accttiaret.tum etiam quereretur quod o- pere ruftico filium nimis pr*grauaret}iilius tribunum adhucdecumbenteabacculauonepatris defiftere,fica faucibus fuppoiita,aciureiuradoexabl: 6 ,coegir.Tnhu- nus cuinconqione rediillet,necu reo Torquato prcua-. - ricaricrederetar,iu(iuradu viexcortuexculauitdtaq; po piilus,remtellecl:a,quqftioneabolerimadauit.quo certs argumecolans inteiligiturius patntepoteftatis lanfiius 36 IOANNIS BODINI fuifle legibus Sacratis,quibus caput illius Ioui facrum «Bionyr.Ha- erat,qui vel lacroian&um 4 tribuni corpus tetigifter. u- Sic enim iudicabant impcrium illud domefticum, pie- uiussib.;. tatis,honeftatis,acvirtutum omnium, quibusRelpu- blica florere debet, firmiilimum eife fundamentum. Nec mirumfirariffimailiapietatis crgaparentes cxem- plainRomanorum antiquuatibus videamus,qua: nuf- quatn alibi leguntur.Vnum quidem protulimus; alte- rum eiufmodi eft,vteo pidoresadhscvfque tempora fuas tabulas exornare foleant; icilieet piecas filiae erga patrem capitis damnatum: quern ciJm inedia per leges morioporteret,filiapatrifamelico vberafugendaclam obculiiredeprchenia eft,&eolocoPietati templum ad fempiternam memoriam coniecratum. Qiiamquam beftiasipfe rationis expertespietatemiftam eolunt.ac parenribusfenio fradis, alimenta prxbere deprehen- duntur;maximetamen omnium ciconia,q^ae obinfi- tam naturte pietatcm Chafidx vocatur Hebrads^.qui crxriTbVc- pene foli nomina rebus tlaturte cuiusque congruenti- brsis acccpta bus jndiderunt. Actametfi pater virtutibus ac potiffi- •timrlxxfpi mumDei metuhberos erudire tenetur; nontamen n apfeiiaui. paterofficium deieruit iuum, liberi excufantur. Eft e- C nim contra officium,quod legislator Solon fiiium ab editcatione pafentum excuiauit,fi nullam ab iisartem didiciflet. At reda puerorum inftitutio,qUa nihil in Re¬ pub licavtiliusac melius cogitari poteft,ab ea,qjUam di- xi,patria poteftate deriuatur. Nullam enim cognitio- nem iufcipiuntmagiftratus,quodliberi parentumiulla Contemnunt,quod afpernantur,quod irrident; neque iudicia conftituuntur aduerfus filios aleatores, ebrio- fos,aliens pudiciti^ coftupratores;& vtfint iudicia pec- catis huiusmodicoftituta,nihilominus tamenquia pa- rentes exiftimationiac dignitati fua» confuli volunt,fi- Jiosapudmagiftratumnunquam deferunt,nunqua ac- culant.Itafit,vtliberifublato parentumetu fepiuselu- dant magiftratuum iudicia,qua: fere in feruos tantum, & extrema; conditionis homines comparatavidemus. DE REPV1LICA, LIB. I. 57 At fieri nulio modo poteft,vt male ia«5tis Reipublicai fundamentis,ideft,educatione liberorum ac familia- rum,quicquam quod firmum acftabilefuturum fit, fu- per exftruatur. Iam vero contentiones,diffidia,lites, qua: fratribus inter lpfosintercedere videmus,viuo ac fpirante patre facile dirimebatur; quia patriam potefta- temconnubianonminuebaf.aQtametii filios aliquan- do pater emanciparet, quod pro roagno beneficio vir- tuuliberorumtribuifolebat;nihilominus paterna: re- uerentia: veftigi3 in lib erorum animis ac m entibus per- jpetuo impreffa exftabant. Quid eft igitur quampbrem miremur tot litibus ac iudiciis magiftratus impediri, qua: iudicia fere lemper feruntur visum inter & vxo- rem;parentesac liberos;fratresacforores:quoniam v- xor, liberi, lerui domeftica veterum poteftate foluti 4 fiint. Itaque mirumvideri non debet, fipatria potefta¬ te fublata.decus Rp.manorum ac nobilitata virtus vnx cummagiftratuumaclegummetu repullulantibns vn- diquevitiis,anteimpeciioccalumexftindiafuiflevidea- tur. Pritna labes & patnbus eripiendae poteftatis ori- go a magiftratuum ambidofis decreds manauit: nara cum amplificandae iurifduftionis caufa rerum omnium cognidoncm radices ad iepaulatim pertraherent, im- peria domeftica conquieuerunt: id quod podffimum contigit poll Augufti Ca: laris occafiim;quo tempore magiftratus in parricidarum iudiciis conftituendis fere femperoccupatos fiiifte legimus. Hac cnina oradone ad Neronem vtitur Seneca"; Plum, inquit, parricidsu * lib.i. De patris tutpriticiptttucondewnari vidimus,quam vllis us filio prarmoriente, hrereditatis legitim a: ius integrum conlequatur; placuit tamen hoc quicquid etiam 5. a de- efl quod patri donatur, prolegitima donatum cenferi e . ^“Iber b & 1 Ita fir parentum deterior conditio quam liberorum;qui fi non. de in- ramen diuinis & naturaelegibus parentesalere, aut cer- temutuam/alimentorum vicem rependeretenentur . quae pacer iple vendiderit, redemtionem; am hsreditatis adeunds,aut mercaturq exercenda. cau- ia: turn enim indices rogante patre filios emancipate confueuerunt. SedfruftraPhilippusVaiefiusrexFran- eorum Ioannem fiiium emancipauit h ,vt ei Normania: prouinciamdonodaret: acinutilesfuntapud nosobe- amcauiam facts emancipationes; cumneq; is, qui do¬ llar,neq; is,cuiquid dono datur,iuri ciuili Roiranorum teneautur.Adenmmodumlpoliatispatriapoteftatepa- rentibus, quantum eft, & ad hue quseritur a nonnullis, aufilms parti viminferenti obfiftere, aut illatam iniuri- ampropulfireiurepofllt. Necdefuerunt,qd-cfi!iuidiu- refacerepolfearbitrarentur; quail nihil interim vmim pater,anquiuisaliusviminferat. Quod ft miles qui vi- temimperatoris fe iure vcl iniuria vetberantis confre- c l. mithes. l gifteqcapitale meruit fupplicium% qua pcena dignus eft ivJih^mvT- qui patn manusintentant ? Quinetiam literis proditum ubus cade- eftaquibuldam ^parentesReipublicseholiesoccidere hccre. Egoverofic ftatuo, non modoid licerenemini, Win- fed nelcribiquidem fine impietatepotnille: quia parri- a<erumi cidisnonfolumveniamiftiproponunt,ledetiamlicen- iibetto de tiam reliquis id audendi tribuunt, eofque vitro ad ne- cempaternam (pecie publics vtilitatis inuitant. Nul- "• lum enim tantumfeelus a patre admittipoteft, quod fit :r- .... • i:r_' l- * r CL:_ lmol.tr l.trl borum d obu- parricidiovindicandum. Qusdifeiplinsfifibiconfen- gat. sajii et. tiant,quam multi parentes Reipublics hoftes reperian- qui jar* nee* tur! Qui pater bello ciuili maims filiorum euadere pofi C ex £ m di" ^ 1C? tunc ei ” m v *& ores viefis leges dicere, & quofeunq; s iofi a tum- collibuit hoftes Reipublicaeiudicareconfueuerunt. In , £ t , ri (i reliquis bellorum generibus perduellesetiamiudican- nbus i snor- x 04. lib. *, tur non modo ii qui hoftib.opem confiliumvedederut; fedetiam ii quijuma, quifrumenta, quiresadvi&utn necefla- DE RirVBLICA, LIB. I. 41 neceflarias vendiderunt: vt Anglorum legibus primo capite maieftatis ac perduellionis reus eft, quilquis ho- fti quoquo modo opem tulit. qua: maieftatis capita non videoabhisinterpretibus Romani iuris diftingui. At ex his difciplinisquanntimosomnium lenlus&animos petuafenint,idaccidit,quodnepofteritatiquidem cre- dibiievidebitnr, exulem Venetum patris eodem exilio damnati caput amputaffe,acVenetiasallatum, etiapar- ricidii crudeliffimi honores ac premia Venetorum le¬ gibus * propofita; Icilicet reditumin patriam, bona, li- beros, iura ciuitatis ademta popofcille, &obtinuiire. C At forfitan praeftaret vrbem Venetorum aquarumvo- raginepriusablorberi,quam tanti fceleris immanitati premiadedifte. Henricusii.rexFrancotum asquoa- nimo tulit Maximiliani regis Romanorum excufatio- nes,quanquam minus legitimas, quod fecuritatem pu- blicam fa?s legatis darenoluilkt,atquein eo ipfo gen¬ tium iura violariconfitebatur; fed natutte iura excula- bat,feque quo minus idfacetet,a patreFerdinando pro- hiberi. Quod ft iura gentium violari tequius eft, quart patri prohibenti non parcre, quas paterni parricidii ex- cufatioiuftaqusripoteft? Sicigiturftaruo,iuftamcau- famnullam efte, qua parentibus vim liceat intentare. Acramerfiparricidium illud turpe, turpius enam par- ncidii premium fit; omnium tamen turpillimum eft, quod nis propofitis prarmiis paterna: ctedis, nee fratres acxdefraterna,necproximiinteriearautuis parricidiis tutieftepotuerunt. EtcerteSampetraCorficusnoftra xtatea conlbbrino, cui propinquitatis iure coniumftifi fimus erat,caefus eft,eique decern aureorum millia qua: tributim ienatus popululque Genuenfis imperari iuile- rat,dono data fuere. Quanto melius Cicero, qui qus- lliones illas ab Antiocho& Antipatrodilceptatas,reti- centia quadam quafi lubricum ac prascipitem locum tranfi!ire,qua attingere tutius efie putauit. ? Quam quam lexipla Romanorum vlltun premium exulibus latro- numnecandorum cauladari vetuit 4 : tametfi Adrianus * in ftatutic Venetorum, & ediUo Me- diolaiti 15*4, h 1. non o- mnes de re milic. a I.humilem Sc auchcnt. e>:corr>p!exa demeeltis. C.-B.m. in l. n»ggeftio-de vc.rbocfigni- H c C. Alex juia CQ ’,1 ! ■ >-• o. Kb, 2 . Gnid. Pap, iDelph. bo decif. /.Bart, in 1. ii Vt propo- nis de digni- tat. C. b J.cumfu- riofus. de tu¬ rn furiof C. l.vlt Jamil. •ercifc.C. e 1.(1 tutor, de interciido matri. C.l.fi verb §.pem de adopt. 1. non fbiumj. de vno. de ri- tu nupt. d 1. 1 * ad 1. Pompeiam. e l.mariroad X Iul.de adul. / UJ-4& j. 4elegtb, IOANNIS BODINI Augnftus exuli, quilatronem occidiftet, ignofcendum putauit. Htecigitur mca conclufio eft,principesac 1c- giflatores patriam poteftatem diuma lege menri opor- tere; feu iegitimi liberi/eu naturales, duin camen exin- ceftu concept! non ftint,aquibusdiuin£&humana: le¬ ges Temper‘'abhorruerunt. Quodftquisobiiciacperi- riculum elle ne furiofus autprodigus fiftorum bonisac ^ vitapatriar poceftuiisTpedeabutantur,huicrefponden- dum eft,curatores furiofis ac prodigis dari, & inliberos poteftatem, quam in ie ipfos non habent, adimi con- iiiefle. Si vero pater fapit, aut ft furore non torquetur, nunquam fine caufa filium necabit ,cum ne merentem quidem caftigare velit. Tantus eft enirn paremum erga liberos amor,tantapietas, vt nihil in liberos curpirer, nihil indecore molin,!ed iufte ac vciliter conhlia pro li- beriscaperecenfeantur h . Itaq;frausomnisinnegotiis liberorum km per a parentum voluntate aba'Te iudica- tur c . Quitietiam iara omnia diuina&hmnanaviolare non dubitant, vt liberos opibns & iionoribus cumulare pollint. Acproptereapaterlege^ PompeiadeParrici- di:s non comprehenditur; quia legiflator iatis profpexic iniufte quicquam aduerftis filios cogitare patrem non poiTe: ac propterea patri tantum adulterum flmul cum filianecandi poteftatem omnibus ademit': qu^certil- fima funt minimeque dubia argumenta,quibus intelli- tur vitasac necis poteftateparentesabutinon poftepiec ft poffint.velietamen. Atqui,dicetaliquis,fuerenon- nulli, qui adfiliinecem iniuftamabuterentur; nullum eius rei exemplum afFerunt: demus tamen exftinfte non neminem; an proptereabonus legiflator legis optima: rogationem deferat, ft quis quid contralegemaliquan- dopeccaturus eft; Contritum eftillud in iure; Quarum reram ranor eft enenua^earum nttllam legu mlatari bin cu- ramejjeoporteref. Aneftvllumedicfum,vllarpgatio,vl- G lumrefcriptum 5 quodTuisincomniodis vacate poffltJat quileges propter fuaqutcdam incommodatollece vo- lgf, onjnes advrjamabrogarenecefte habebit, vt pru- denter e l.illeaquo. §.vlt. adTie- bdl.fi. DE REP V11LI G A, LIB. I. 45 dentetCato' , maiordiirerebat. Quamquam fieri nullo «.ipuJUmu modo poteft,vt tantus parentum erga niios amor,cum pi;olcgc 0p _ tanta crudelitate, ideftqniufta liberorum catde conin- p«. garipoffit. An tormentum parenti grauius vlium eft, quam fiiiurniure vel iniuria occidifle! Noftra quidem secate,cumin Andiumagropaterfilium caftigare cnpi- ens, quern fugiencem confequi non poterat,terra; gleba duriore in caput temere ada&a nemine conicio neca- uilieqlaqueo fibi gulam doloris impatientia fregit. Qua;cum fatisinteiligerentantiqui legumlatoresapud A.gyptios,ineum,quifineiuftacaufa filium necauiifet, non aliam ptrnam decreuerunt,quam vt cum filii cada- uere triduu concluderetuQ.fapienteriliiquidenucum t Diodotus. propter filii c.c. liberi confequentibus cum rnatre nuptiis iufti ac legiti- * u i* n»I mi haberentur. Anaftafiusquoq; fanxeratj vt natura- turJ ‘b.c. Jes filii adoptione legitimi fierce; lea Iuftinus primum, deindeeriamluftinianus Jegem Anaftafiam abrogarut, vtiuftaivxoresjiufti liberi,faftasnuptia: colerentur, ne¬ ve gentiles hasreditates & iura fucceiloria naturalium liberorumadoptionibus coturbarentur: quarum ado- ptionum iuraeatenus vim habere voluerunt, fi liberi iuftoconnubiofalcepti nulli exftarent. Et quoniam vi¬ ta: aenecispoteftaseadem'erat in adoptiuos qua: faiC > Gell.Ub.ij. fet in naturales ac legitimos jpropterea non licuit fm- cap ,s ‘ minis ante legem Diocletianam ^liberosadoptare, cum ^.i.mulierem lpietnperpetuapatris,aut marm,aut propinquorum * poteftatefallent.fallit enim Agellius, qui feeminas ob 1 V ui “ s ,'“ id adoptare non potuilfe tradit, quod illis in comitio °ontipu> i«- conlifterenoliccretinamadoptioiine comitiis ilebat. geOppu-j. , a fir,T$os *«* Oils l&V ii-S- 7 T 0 IfO S • b l.vlt.dc ad- ult.C.§. fed earn in- ftitut. de hx- redic. qilx ab iur.l. ii te pa¬ rens defiiis &iegit. C.I. pcenx §■ & (i quidem de adopt. C.I. in artogato.5. vlt de adopt. ]. certain de iniufto ru- pto.Ti.§. fuosde fin's & legit 6c §, inteftatord. de hieredita- tibus quxab in tell, m in flituc. e I'aulusDia- conus lib.®, De geflis Longobar- dor. d .■ Tran o n ill. in Gal ha. e Von. feus iu^*iureIiaao. 4 terluliam,quatn ipfe Vomicam in a gentis appellahat, nullos genuiffet, Caium & Lucium fororis filios;em- tores per aes &libram a patre Agrippa, domiideinde iis fine prole fublatis Tiberiumadoptauir^TiberiusGa- ligulam, Claudius Neronem, Gaiba Pifonenufed hie ; apud exercittim arrogatus^eft ; vt etiam Aurelianus" Auguftus: quomodo iuftinianus Chofroenregem Per- iariun adoptare, fi Chofrocs pateretur: led file reinuir, quod DE RE P VB L ICA, LIB. I. 47 quod arbitraretur iter adimperiu ifta ratione fibi prar- clufum “ iri: falfoidquidem. Nam Traianus Auguftus Nerus, AdrianusTrsiani, Antoninus Pius Adrianiar- rogatione, imperii Romani principarum adeptifunt. Sapienter Adriantis, qui non modo AnroninumPium adoptauit,fed etiam effecic vcPiusPhilofophum, prin- cipum decus, adoprarec, ne ab opdmis principibus im- perium defereretur: at cum hie Commodum ad impe¬ rii dedecus n a t u m lu 1c e p i fle t, ali u m quidignusdretim- perio fibi adoptare decreuerat, nil! ab amicis reuocare- tur: quianemo fere filios, filegitimosiuftoconnubio fuftuliiTet, adoptare folebar. Itaque Claudius maieau- diuit, quod Agrippina illecebris addudius Neronem adoptaftet, cum tamen Jiberos vtriufqifexus connubio legitim oqua’fitos haberet. Sedperegrinaomittamus, ac domefticis vtamur exempiis. Ludouicus Audium dux Carol!regis frater, adoptatus efta Ioanna, qua ab impudicitia contumelioie Lwpa dicebatur.eiq; regnum Neapoleos adoptionis b nomine reiiquit, repudiato ta¬ men Alphonfo Aragonum rege, quem prius audori- tatePontificis maximi adoptarat. Poft etiam Ludouici nepos a Ioanna iuniore Neapoleos regina, &Henricus dux Pomerania a Margarita Woim^ra Dania^Suecire ac ^ Norueg:>reginaadoptatur c : nec itamultopoft Hen- C ricus v. Rex Anglorum non quidem a Carolovi. re- geFrancorum, qui mm furore rorquebatur, fed ab eius vxore, qua: fiimm Carolum v 11, rerum geftarum glo¬ ria darum, publico rudicio damnari,&indignumimpe- riomdicaripaiiaeii.Iuftinianus Auguftus, vc huiemor- bomedicinamfalurareafFerret, ad filiosadoptiuos pa- rentum naturalium aclegitimorum hireditatem detu- lit; propterea quod fiepiiiirne is, qui filium adoptarer, leuiilima de cauG eundem repudiaret ; quo fiebat vt idem parentis vtriufque harreditare careret. inique ta¬ men iura patria: poteftatis ademit, cum'nihilaiiudado- ptantipatri relinqueretur.Praftaretadoptionesiis^phi- bere,qui naturales ac legitimes filios ibiceptifent ■, aut fi a PiocopiUf. b ^nton, Horen, chron.tit, i*. c annof^oJ. yEceasSil uius in Euro* pa,cap,35, 41 IOANN IS BODINI * Wanfuer. orbi client,vtadoptiui legitimorumac naturalism iure tit.deprobat. f rucr entur. noftris quidem moribus adoptarecuiq;li- vetf item & ,, 1 , . ti defunaus. cet,nullum tamen proximis,aut ns qui aa leguimas n'ac- reditatesvcniunt, pranudicium creatur: necplusado- tius in verbo, ptiuofiliodonari aut legari poteft, quam quiomnino Sc vxorem a lienus 4 lir. Adoptionibusautemfraudeslegibusfieri, 7 «o Faber in queltus elt olim bcipio Arricanus maior in orationc *, fnVn1litut 0pt quamhabuit ad populumdecenfura: yt etiapoftleges t Ageiius 1-apias Popparas , quibus quidem plurima beneficiatri- »'Ta'dtPb / kuta^ llntirs >q iu iiberoslegitimosprocreallent:fedqui d citero pro liberis orbierant, fraudes legibus faciebant. quos enim # Tadt, lib./, adoptaratqad breuetempus emancipabant,vtClaudius i. nec ei.de trib.pieb. patricia: gentis ,ab homineplcbciofeleado- y rT§. ado- ptanaum curauic d , vt eiuratanobilitatc plebistribunus ptiui. de va fieret : adepto tribunatu mox emacipatus eft a patre ad- &§™ U in ini optiuo. Qua re intelleda fenatus,decreuit e ne poft hac ftitut dees- adoptiui vliaimmunitate publicorum mun^rum frue- /Vddeicom- rentur, nevemagiftratus&honores quilquam libero- minum de rum ,quosadoptaret,fpecieconlequi/poller;necliib- ji Tem' 1 ' ftitutio£ prohiberij nec legatorum aut ftipuladonum $ fi fi ufs^d' 5 ' conc bbonibus,qua: in fpem liberorum h concepts: fu- iegat! U /! S ° ilfenr,locum fore: nec propter liberosadoptiuos dona- • ? a f r fi n f* bones irritas elle, qu;e naturalium ac legidmorum filio- fraudem pa- rum procreatione • iure ipfo reuocarentur; nec marium confii C ^ adoptione feminas ab Inereditatibus fummouerR,quq lib /. 3 legibus per malculam prolem excludi folent; nec ftlii ^ B itb d / C< & f verbum 1 legibus aut teftamentis,aliifquelegitimisadis sot.iib additumadeos 3 quosadoptamus,extendi:quibus frau- i 1 vit.dens occurrere neceifc eft, non tamen omnino ada- tjui vcmain. . ? . . ptionisleges aciura conuellcre ac laberactare. Atque hasc de mutua parentum ac liberorum pietate, deq; pa- tria poteftate, qua: fecunda familial pars eft. gratis. C 1 fid ei com. minum.de tondit. & de¬ mon 1. ado- ptiones de adoption.#. V. “De imperio herilt, & an femitia ferendaJint in republtca beneconjhtata. T E r t i a regendae familia: pars eft in imperio herili, &in mucuis addidorum, eorumqi quibus fefe ad- dixeruhe, DE. UEPVBLICA, LIB. I. O dixerunt,officiis vesfiuur.& quoniam magnus temper in tannins letaoru ac famulorum numcrus exftitic.vel ' quod nulla maioropum cogendarii ratio fucf it, quam inferuis acfamulis, feruorum ac famulorum multitu- dinem,non immcrito familiam veteres appellarunt 4 . C Nam vt Seneca planum faceret, qua animi moderatio- nedominus erga feruos efledebet, maiores leribit fa- milta caput patremfamilias, non dominum appellalle. Et quoniam pene totus terrarum orbis multitudine ieruorum abundat, exceptis quibufdam Europse regi o nibus, diflerendum nobis eft de poteftate dorainica, deque vtilitanbus & incommodis qua: ad Rempubli- cam,li feruitia reuocentur, manare poffinttqua: fane qua:ftio magnum habec non modo ad omnes familias ac focietates,fed etiam ad Refpublicas, pondus ac mo¬ mentum. Seruorum autern quinq; funt genera: vnuva eorum,qui hatura ferui dicuntur, ex ancilla concepti*, alterum eorum,quicapti flint ab hoftibus,qui antiquo iure belli ferui fiebanc;tertium eft eorum.qui ad opera publica damnatifuerunt,qui ferui pee me appellantur; quattum eotum.qui feipfosin feruitutem fpontededi- derunt,acpotiffimumii,qui tux libertatispretium ac- ceperunt; extremum efteorum,quiapiratisauta latro- nibus venditi,bona fide ab emtoribus poffidentur, Diximusantealiberratemalatronibus rninui nonpof fe^rita neab emtoribus quidem,qui liberum caput a latrone feientes ac prudentes emeruntjautquialea ii- bertatem alienam fibi mancipauerunt, vtquondam *- pud Germanos* fieri folebat. Quod adhoftes attinet, iiutafuitolim feruitus,&quidem omnium fere popu- lorum confenfione, praeterquam Hebrajorum inter ipfos,nifi fe fponte liber homo in perpetuam feruitu¬ tem alteri dedidifletratque etiam Grecorum inter fe, apud quosiure belli quafipatfto conuento Grecos ca- ptiuos auri libra redimere fas erat; batbaros vero in fer¬ uitutem abducere^.Eadem fere lata lex eft apud Polo- nos Sarmarhe populos,vt captiui iare belli ferui fierent D * ! promin* tiatiode ver- bor. fign. tnto ticulo ll familia fur- tum.1. ll cjui* idquod.de ijrt'dj&. 1. verbis legism de verbof* fign. hi i.detegat. a-l.eius qui* litronibus de ceftsna. manumif. e Tadt. in lib.de morib. Carman. d o4riftot, lib.5. Ethic. Nicom. JO 10 ANNIS BOCINI eoram,aquibuscaptieirent,nifi rexPoloniae auri dra- chmam in fingula capita pendere mallet.Sedqui pre- tium libertatis alterius {oluit,tantilpcr captiuum.non tamen vrferuum,retinere fuo iure poteft, quoad pre- tium folutumreceperit, licet fuum tantilper quodam- » Dionyf. mode dicerepolTit,legeantiquiffimaGratcorum^quq ajj ^{5 ac iRomanos 4 ,indead omnes populos permana- u >t-Debicores autem etfi legibus duodecim liceret in fyjts <^k membra creditoribus diuidere pro debiti cuiufq;mo- ■mten-i '*» «- dojfi foluendo non eflent; non ramen vni creditori li- yoj -revxv- £ebat,quod multis:quia nec libertatem debitori adi- mere,nec vita poterat: erat enim libertas vita certior. Quisenim excelfoanimoacfortimortemoppetereno Dcmoftbe- malic,qua turpiter feruire? Iraq; lex ilia duodecira.qux *acritutn. a liberum caput Creditori addicebat, rogatione Paetilia Varroinver- tribunitiafublataeftjac vetitumne dein cepshominem i C nam& e liberum obats alienum creditoribus adiudicare, neve in Scruius de membra diftraherefas eiret:quae iexannos amplius fe- f C u?teia ftlS ptingentosinuiolabilisexftititvfq; ad Diocletiani aeta- $* . dc tem,qui legem Paetiliam fubie&a capitali e poena reno- cfpti- ua “ iuflit.Atq; haecquidern (eruorum genera nihil fe- uis.i fenatus. rec 5 munehabentcumiis,quivelmercedevel etia line .i n bVi- mercedeleruilesoperaspraeftattquinullum fax liber- io.§. fiqui tatipraeiudicium facere polTunt,fhie pa dis conuentis captiuis de legatum,{eruili conditione fubie&a,recepe- e l.obss a- rint.At neferuoquidemcum manumittiturlexvlladici a fedomnesa&uslegitimosperfefe obire poifint; diffe- runt tatnen ab iis, quos mercedead operas extra familia conduximus.in quos nullum omnino imperium habe- mus; a nobistamencoerceripoffunt, dum id modice fiat. Etenim domeftici famuli patremfamilias reuereri debent, eiulq; mandatis ac iuffis obfequi, & omnia ho- nefta officia prteftare; de quibus officiis, quod mutua funt potentioru ac tenuium inter ipfos, quodq; ad mo- lalem diiciplinam pertinent, non eft,opinor, nobis hoc loco differ Hidum. Sedquantumadferuosattinet,du3e qua:ftiones,ad ciuiiem fcientiam laciffime patentes, ex- plicanda? nobis funt.Vna quidem, An feruitus naturalis fit ,& vtilis Rei publics futur-a; altera, qua: qualifq; eife debeatdominoruminferuospoteftas. Ariftoteli c qui- * in roiitlc. 3 3 dem feruitus naturae congruere viiaeft. Videmus , in¬ quit, Altos quidem ad imperium,alios adobfequium ejfe na, Aw.Atlurifconiulti, qui ciuiiem fcientiam nonPhiio- fophorum decretis.ledpopularicaptuac fenlu metiun- tur,feruitutem natura penitusalienamefletradum/,ac * i | , ae ftatu no* momsomnibus pro liberate propugnandurnptuant; ra i flLUn . &ea, qua.’fiueinlegibus,fiuein teftamends^iueinpa- dtisconuends, fiue in rebus iudicatis obicuravelam- bigua videntur, pro libertate fic interpretation, vt neclesjsbus, necteftamentis locum vllum ^re'inquant. e in i I -.p ro *E quoad tanta, tanquam perlpicuavis eft legum, vtabiis in iefamc.it. dtfeedi non poflit.iibitamen acerbitatem l illam legum e p ‘*'fpe!cit difplicuifle teftantur. Vtra ficigitnrfentenda verior ac qui&aqui- melior decernatur. Multa quidem funt argumenta, ^m^quir * quibus feruitutem & Rebufpublicisvrilem, & nature v;p,an. led confentaueam efle docemur, Nam qua? cum natural ftlflulcX D x difcrepant»diuturna efte n5 polfunt; ac fi vim adbibeas, nihilbminus ad nature leges reuocantur. Ac feruitus abipfiusorbisorigtnibus,ideft,poftaquarum eluuio- nesacvoragines,ortum habuiffevidetur; nec priusret publics, quam feruitia conftitui coeperunr.ac tamctfi trecencoscircicer aut quadringentos annos incermilla ieruitia fuere, nunc tamen omnium fsre populorum fumma confenfione probantur. Quinetiam Indite po¬ pulism ad Occaftim pofiti funt, eciamfi nulla diuina- rum aut humanarum legum prscepca didiciftent; fer¬ uitia tamencumcsterispopulis coprdbarunt: necvlla fuitvfquaterrarumrefpublica,qua:feruisvacarer, nec C vllus vnquam exftitittamintegerac fceleris puius, qui, cum potuerir,{eniisvcinollet.Vbiq-,vero gentium vitae acnecis poteftas dominis in feruoseftattnbuta, exce- ptisoppido paucis, qui dominorum nimiam acerbita- tem lenitatequadam temperauerunt .At vec-ifimile non lit omnes vbiq; populos ac nationes.tot reges ac princi- pesjtammultoslegumlatores virtutereruinquegeren- darum viuclariffimos feruitia tantacoufenfione iiiice- pturos fuille, fi cum ratione ac naturapugnarent. Quid autemrarioni achumanitatitamconientaneum,quam eos,quos iuftobelloceperis partavid:oria,feruare; iis etiamvi&umacveftitumfuppeditare, fummaquecari- tate fouere, ac pro tantis beneficiis obfequium & ope¬ ras exigere? numsquiusillud eft, quam captiuos cru- deliter madare? indeptimaferuorumorigo. Iamvcre legibus diuinis & humanis congruit, eos qui fiia egefta- telegumaciudicioruvim eluderefolent, corpore tor- * i. >■ $ gene- queri“:num prsftabilius &humanius eft ad opera pu- pernh i. a blicaferuari ?hinc etiamieruiposnsdibti. Ineademac luis m quod, certe deteriore caufaiunt ii, qui bellum aiiis inferut in» sumaVeo! 1 iufte;quialienisbonis,vitae,libertatidenique infidian- adidui.repe- tur;quietiamfiprincipes ac reges ipfbs ferant, verius eft tamen vt in latronumnumerumcenfeantur.Non eft igiturnaturaipiaalienum, vtpiagiarii qui alios iniquein fpruitutemabducerearmis tentauerut, ip fi poensierui fiant. DE REP VELIC A, IIP. I. 55 fiant.namexcoferuididi iunt, cjuodfe, itArentur, cum occidi ture poimJjcnL : vt nulla de caufalurilconfubi a grammacicisimpendscoarguantur , qucdferuos a fer- uando didpiuem. Eltenim ipvu, inquit Euftathius, A $>i/X*TV'&apud Heiychium imm, & cum fibilo ;J4 fit ex ErtioSertto ,vt Ero Sero,&i fcrtr.si, non a ferie vt Varromplacuit.nam Ftftusfr//»^»?/winrerpretatur ferttitudinem-, & ex diolico digamma fit S f.rv o s, vt ZWw^OFtfw.rfFaw^veteresdixere; pro dauum^oHum^ auum. Quod fi contranatura eft aliis in alios imperium vitseac necis tribui,nuliafintimperia,nullum regnum, nulli principatus non contra naturam; quando regibus ipfisacprincipibuseadem eft in cities aclibcros homi¬ nes vicarac necis poteftas, ii capitalem fraudem admit- canr,qu«e dominisin feruos. His argumentis,quse certe non tantum probabilia, fed etiam quodammodo ad aft- fentienduruneceftariavidentur, occurri non facile po- teft. Seruittitem tamen eeo naturae confentaneam ar- bitrer, fi robuftus homo ac diues > return gerendarura ignarus acprudentix expers,inieruiat fapienti,quiege- ftate, inopia, corporisve imbecillitate,quo minus labo- resferrcpoilitjimpediarur: ied quid natura magisalie- num.quam ftulcisieruire iapientes, virum bonumice- lerato,homines eruditos ignaris ?nifi quis iuftum putec feruireftulto principi,iapientemienatorcm jinianoac Juxudiftluenti domino, feruum fobrium ac temperan- tem. At qui bello iniu fto, cap tiuos feruare humanitatis eftepurant, confimiliter faciunt vt Iatrones ac pirate, qui ie vitam iis dedifle iadant, quibus non ademerunr. Nam fiepiifime vfu venit vt bello iniufto, cuiufinodi fe¬ re iiint o m nia, quara poten tioribus inferuntiir, optimi quique viri fceleratis milerrime ac turpiterieruireco- Q gantur.Quod fi bellum a latronibus,quife reges ferunr, iniufte illarum eft, cur vidi non cteduntur, cur capti ad rnerita fiipplicia non trahunturi 1 Quod veronihil diu- rurnumvideatur, quod natura fitalienum, id quidem admicto in iis, qux nature fponte, aut nu tu diuino, non D 5 4 He to doc. luftin.Plin. h Cicero pro Fomeio. Cs- iarlib.6. jPlin. Zib, 7 . c Sapient, cap./.in li- bris Regum, 4 In.Aua- Jierxe. 4 Plutarch.. in Then ifto* cle & v/fita.- xerxe. f Piaro ia Rep. £ proEon- *eio. b Iudicum ctpii. j4 IOANNIS BODINI hominum arbitrio ac voluntate regantur. at homini volantatem Deus omni neceffitate folutam indidit; fed homines iampridem a redo naturae curfudeflexerunt: ac tanta vis elt opinionis deprauatae, ytlegis habeat au- doritatem,ac natura potentius dominetur: nulla enim fere tanta impietas eft,nullum tan turn fcelus, quod vir- tutis non induat nomen. vnurn hoc fit argumentum, quod nulla gens eft,nulla natio>qu£ humanis lacrificiis, quibusadhucPeruani acBrafiliani vtuntur, fidos ho- minum oplnione deos ohm placari non putarit. & qui- demfiimtnareligionemaiorum noltrorum adeiufmo- di (acrificia concurfus fiebat. Eadempietate & carita- teparentes olim fenio frados in Thracum regione a li- berisoccidi,&iisopulariconfueuilFelegimus, nelcili- cet languerenr morbidiururnitate^emortui vermium eica“fierent. Nequernaioribusnoftris folqm humanas hoftias facrificare moris erat, quod ab illis fadum eft vfquead Tiberii b dominatum: led etiam Amorrads & Ammonitisfiliosmadare c vfitatum fuit: neq; tantum Bar barfs, vt Scythis omnibus foiemne faille Plutarchus tradit d , fedetiam Graecis jin quibus non modo fuit, fed a quibus aft omnes popuios humanitas peruafit: nara AchillesapudHomerum, Patroclo humana caedepa- rentauit; Themiftocles ipfe, bello Perfico tribus, rex Pcrfarum eodem tempore duodecim hominibus idem fecerunt *; nee Iupiter/Lyciusaliter,quam humana cae- deplacari potuilfedicitur, ambiguitate veteris oraculi ac verbi quo fine accentu lux & homo fignificatur. }$ Nam M.Tullius^ maioresnoftros exccratui'j quod hui tnanolanguinelitarent j fed id orarorie, vtcaufieinfer- uiret,eum M'. Varro id omnibus Italic p'opulis tribuat * atque eriamv ere (aero vouendi morem faifte, vtquic- quid feu hominum,feu beftiarum eo anno natutn elletj, immolariconfueuifle. Hebracisquoqueipfisquodam- mod o licuiffe plefiquearbitrantur, ex ipfius Iephthesd ducisHebraeorum voto lolemni, qui iildem fere tern- poribus filiam immortali Deo madalfe dicitur, quo Agamemnon D E REPVBLICA, LIB, L fj Agamemnon Graecorum imperatorIphigeniam‘*.Sed concepca vota religiofiffimi ducis verius ac melius in- rerpretanturerudiri de pudicitiavirginisDeoconfe- crata,quamdehumana 4 c£ede,quam lexipladiuinaexe- cratur.caeteripopulihumanis hoftiis fomma religione fecerunt. Quare non eft,quod nature leges ex homi- nnmopinionemetiamur, ac propterea feruitutem na¬ turae confentaneam efle putemus; aut benignicati tri- buamus,quodveteresferuarunteos,quos occidere iu- re belli faserat;cum potius beftiarum in modum aua- ritiae aclibidini foae cogerentinferuire.Quis enimhofti vitam feruaret,fi plus vtilitatisexilliuscaede quam exfa- lute fperaret? Exemplisabundamus,fedvnum de mut- tis.Cum Velpafianus Hierololymam obfideret, miles R'omanus aurum inludaeicaefi vilceribus effufiscolte- gerat;eodem momenco caela font captiuorum viginti c millia,vr i ^urum ) quod lorbere putabantur a militibus , C inueftigaretur. O praeclarum caritatis aduerfos capti- uos exemplum! At nutriuntur,inquies, veftiuntur, pro feruilibus officiis educantur : fed quae tandem educa¬ tion Cato maior fapientiae ac virtutis Romanae prin- ceps,cum omnia commoda,omnes vtilitates aefrudus, quiaforuis praeftaripotcrant,adextremam vlque fone- dram^percepifler.vt nihil amplius extorquere poftet, pluris iicitantibus proforibebat , vt languinis extre¬ mum illud pretium,quantumcumque dTet,corraderet: neiamaerate defedosgratisalere,aut occidere,aut li- beros dimittere cogeretur. Beador Atticus ilTe Pat- iadis mulus,quifenio confeduslibere vagari fine capi- ftro.finelaboreconfoeuiilet. Iam vero cum nihil con- nubio landius hominum generiabimmortaliDeotri- butum fitjforuistamen nullum erat inter iplos connu- bium,fed contubernium tantumjadeo vt fi liber ho¬ mo captiuus abvxore fiiiumfolcepiflet,patreapudho- ftes mortuOjillegitimus 'cenforetur. Quidexecrandos concubitus,& effulas vtriulq; fexus libidines corame- morem,quas ferui&nunc perferre &antea pertuhlle D 4 a EurfpMe*. b verbum Hebraicum nn~h atnbi- guum eft. e Tofephut in bello lu- daico. d Plutarch, in Catonc i maiore. t l.fiquif pratgname. de capciuis. }« IO AKNIS SOCINI querunturJ Nam crudelitatis acimmanitatis in feruos cxempla colligerefiquis velir,infinitus fit.quamquam exiguafontquasliteris prodica legitims, nec tamen hi- ftorias prscerquam humaniorum populorum fcriptis « co’umcU. configuatas habenms. Namcatenis a vin6h'agros cok- bant,vt nunc quoque fit in Africa: & in antris per fa- la mobiles demiffi iaccbant, vt fcalis detratftis domini cum hoftibus domefticis tutius dormireut; ne vel in- cendio domosjvel caede dominos perderent. Iam ve- roleuilEmaqusquepeccataferuorum,nifi pretiofiffi- midrem,ficluebantur 5 vt cryftallinum confregilfe ca¬ pitals fuerit. Augufto quidem apud Vedium Pollio- nem creoante,vnus eferuiscryftallinufregit: momento 3 <3 trahitur ad pilcinam muraenarum, qua; humana carne faginabantur: iile vociferari,& ad Augufti pedes confu- t Sen-c.jlib. gere,non quidevtcapitale A fuppliciutn,quo fedignum j.Dcua. indicabatjled vtfopplicii genus deprecaretufejiie aquis t vi:gii.it. immerfos ad Elyfios campos c nunqu3rnperuaderet.fic siyv*s Jbu- cnimferebatur.&aplerisque anima voragine demerla 9*1 Atm acxju penitusinterireQredebatur.vtSynefius de iociis Ale- “xaum^lmc- xandriam nauigantibus tradit,qui tempeftatefoborta, wdumaffmes. ficasmanibus exeruerunr,vt anima: alioqui moriturae, gladio viam aperirent. Auguftus comileratione ductus, d itasyue- inquit Seneca,feruum fupplicii meru liberauit,&pifci- floiis n Home- nam cryftailinis omnibus confradtis impleriterraiuflit, ri teftm orio Dio tamen veriffimus 'fcriptormegat Auguftum aPol- «7raW£°» Hone veniam elandiri potuifte, nec pifcarium murae- vfusett.vt*- naruro.quibus nihil Roms pretiofius erat, oppleri iu£ fific. idautem probabilius eft,cum Seneca fateatur, Au- nis intciiifle guftum fineiracudiaidfecille 3 nec amicoPoltioni pro- e S ub^'. Ct ‘ ptcrea iratum fuifle. Neque id nouura videri deber, cum ipfius Catonis Cenforii state Quintus Flaminius SenatorRomanusferuumnecariiuIIerit 3 non aliam ob caulam.quam vt cynsedo gratificaretur, eique morem gereret,qui hominem occidi fpetftaculi cauia cupiebat. Quodfidomimun necaricontigiffet,ferui qui tunc fob iildem tcctis fuiflent , omnes ad vnum occidebantur. nam DE REPVBLICA, LIS. I. S7 nam cum cafoPedaniovrbis Roma: praefe&o , feruo- fum magna multitude ad fiippiicium polceretur; mo~ C re,in quit Tacitus, a a maiortbus aceepto , plebs Row ana, a cjuiz maxima fai parte libertini generis bominibm confta- bat,vehementer comr/i often vifa eft,cum ob vnim culpam cpuadringentorum bomtnxm,&cpuidem innocent turn,vita peteretur:re tarnen in Senas u difceptata,decretum eft mo~ rem maiorum feruart oportere. Omitto certamina gla- diatnrum,quibus lerui vtpopulo fpe&aculum ac mor¬ tis contemtum prsberent, (efe mutuis vulneribus con- fodere,aut beftiarum dentibus lacerari cogebantur in arena. Ac tarr.etfiPetronialex immeretites feruosbe- ftiis obiici proh;beret,impune tarnen ab omnibus per- rumpebatur.CerteNeronem indices 4 dediiPe qui ler iiib.j.Debe- uorurn querelas audirent ,& Adrianum quaeftionem nefic ‘ decreuille legimusaduerfus eos.quifine caufa feruos^ * spartian.i* occidilleii*: tametii lege Cornelia'Tenebantm; nulla £ niber'ho. tarnen earum legum,aut qu^ftionum vis erat. Extre- mo.adi, a- mirni fuir.vt ferui dominorum metu&iracundia pre- quil ‘ mente,ad ftatuas deorum aut principum confugerent. SednecftamaeCa:faris,nec Diana: templum ‘’quodrex «pio»yf.Ha- Seruius Roma:,ieruisaiyluro propoluerat; necRomuli il - ar:i llb ’+- ftatua,quam olim fenatus ad id quoquedecreuerat; nec Thelei fepulcrum/Athenis;nec apud Cyrena:os fta-/ Plutarch.u tuaPtolemafi; necDiana:£templum apud Ephefios,ab J h ph°oftrac. ira dominorum feruos tueri poterant. Lege quidem in~libertate veroferuisdominosproderibusmercedis nomine pro- pofueratinfingulacapita eormmquos ipfeprofevipfif- iet?ineometuciues fuerunt quoad cztis fexagintaci- uiurn miilibus Sc quodammodo pacataRepublica.fer,- uusaliquisad extremum domins caput adSyllam decu- lit,qui patftamlibertatem dedit/ed manumilfumde ra¬ pe Tarpeia prxeipitem dari iufiit.Cumautem aduerfus Chriftianosqu^ftiones acfuppliciadecerneretur.Chrt- C ftiani feruos metu fupplici emancipare cogebantut. Sublatoverotyrannidis aciuppiiciorum metu,domini ipfiinferuostyrannidemexercebant. Iraq; Reipublicx ac familiarum flatus in perpetuo diferimine verfabatur propter coniurationes feruorum: inde tot bella feruilia abhiftoriaru feriptoribus commemorantur>acneRo- manoru quidem potentia bella feruilia fine maxima ci- uiumcladecoerceripotuerunt.eodem enim tempore in omnibus Italian ciuitatibus praeter Meflanamb feral aduerfus Refpublicas coniurauerunt. Poftetiam Spar- taco ducefexaginta circitermillia feruorum arma cepe- runt, acRomanorum tres exercitus^ fiegerunt. Nam vbiqi feruorum numerus.decies raaiyr fait, quam libe- rorum. DE REPVBLIC A, LIT. I. j? roru'tn. Etquidem Athenisvno tempore cefafuntper- egrinomm decern millia,ciuium viginn, leruorum au- tem ccccmillia. ItaqueCalfius inoratione,quaSena- tui perliialit Syllanianum Senatufconiultum ^Habemw inqaic ,domiftruorum pepulos, moribus , inftitutis , Limn a & reltgione interfeplurmii difirepAtites.Ez certe M. Cral- fus quingentos feruos in cenfum retuiit.praeter eos,qui- bus ad minifteria domeftica vtebatur. Milo vero tfe- centos vno die manumiiit “, ne pro coede Clodii T ribu- ni plebis torquerentur.Et cum aliquando in fenatu Ro¬ mano ageretur decommutandis leruorum veftibus, vt aliberis hominibus nota quadam lecerniportent,fcna- tora!iquisintcrcelIit,ne ll feipfos leruinumerare cce- piirent , exitium dominis intentarent: cui lane pericnlo liibiaceret Africa & Hilpanim pars.li tanta ertet, quan¬ ta fuic olim multitudo feruormn, propterea quod lerui- tutisliteraein 'ore cuiulque leguntur; contraquam ve- 8 teres, quinonnifi perditos&robuftiorisimprobitatis feruos in ore denotabant, qui propterea fiigmatu dice- bantur, qui ne manumiffi quidem iufta liberate frue- bantur^.AtLacediEmoniicumintelligerentferuorum, quosipliiA/tf/*rrvocabanr, multi tudinedomos.vrbes, agros abundare(:nam vti quiique feruus plures filios m- lcepirter,eofacilius a domino libertatemiperare pote¬ nt':) exercitum leruorum, qui bello aptiores ellent, cogere imperarunt: deinde confcripto trium millium exercitu, omnes vna node occidi iurterunt d \ idq; tanta celeritate ac tanto lilentio, vt quo perrexiflent fcni non potuerit,prsterquam ab iis, quirei gerendce prapoliti fuerant. Iraq; propter metum qui ciuitatibusimpende- bat,leruisarmatradare nonlicebar, lubieda e capkali poena; aut li hoftium vis vrgeret vt feruos ad arma voca- rent, eofde limul aclemel a leruitutevindicabant. nam Scipio Africanus maior port: Cannenfem cladem rrg- centos feruos bello gerendo idoheos/manumirtffe fen tur. Floras tamen s odo millia conlcripta fuille tradir: quod etiara faduni legimus b bello fociali. At Cleo- a Afconms Pediaii. in Milonianam. b In lure de- dititii vocan* tur. c I.Arethufiu dc ftatu ho* min, d ^riftot.Iib. 2-Polit. Plu¬ tarch. i$ curgo. e 1,4, in priQv cip.de te m$*» lit, / Plutarch* g 3 *. k Ead.£pico*' 7 4 * IOANNIS BODINI menes, cum nec hoftium multitudini, nec leruorujtj domelticorum cadis ciuibusfacileobfifterepofiet, Tec- uis omnibuslibertatem pronnfit,quibusargentifefter- tium ellet;vndemi!ites fimuladexercitumconfcripfic, &c pecuniarum vim in jerarium coegit. At ne molles quidem Afiatici Terms ad belKtmgerendum vrebantur. cotra Parthi.quibus per leges manumictereferuos non licebat,quieadempene, qua filioscaritate compledte- C bantur: quofadtumeft, vein infinitam multitudinem excreTcerent. namexercitusParch orum,qui M.Anto- niicopiasfugauit, quinquaginra fern orum milib.con- « iuftinus. ftabatmuilipraeterquingentosingenuK At carteri po- puli ne ad remigia quidem agendis nauibus prius vte- bantur ieruis, quam eos manumififlenc; id quod ab Au- Au”fro l!in 8 U ^° bello Adtiaco fadtum legimus b . Ac ne quid in * ' RempubIicammoiiripofIenc,opificiisac iellulariisar- tibusimpediebantur, quas ciuibus tradtareLycutgi ac Numa; Pompilii inftitutis non licebar. Nec tamenita caueripoterat,quin exfifteretaliquis,qui rebusdeipe- ratisferuosad pileum vocareqvtViriatus pirataquiLu- LiUsduiiib 1 fi tai ^ £re g nul ' n > Cinna e , Spartacus,Tacfannas d , Sy- d Tacit. ' meo £ Geribnisfiliusprincipatuminiuisquilq;ciuitate bdio'iadi^ hisartibus adepti dicuntur. Ingruente vero ciuili bel¬ ts. lo,lerui vt in libertatemfeipfos vindicarent,hincinde ad partium duces transfugiebant. Nam port ciuile bel- lum,quod aduerfas Sextum Pompeium geftum eft, tri- gintamillia(eruorum capta font, quos per omnes pro- dufiibuj 11 ' in winciasftatodieAuguftus f donunisreftitui,reliquos quibijsdominusdefuiiretTufpendimandauit. Nonalia vi Arabumpotentiacreuit. nam cum primum Homa- rus Muhameti legatus bellum in Arabia mouillet, Ter¬ ms ad libertatem vocatis, tanta vis hominumlocis o- mnibuserupit, vt paucis annisvniuerlum Qrientisitn- periumoccuparet. quae libertatis faraa cum abATiaiii Europam peruafillet, Terui primum in Hilpaniapro li- bertate arma ceperunt,'anno dcclxxxi. deinde in GjdliaCaroli M.Ludouici Pii tetatejvnde exftant eorum leges D E R E E V B L I C A, L I B. I. 61 leges deconiurationibusferuorum.Polletiam Lotha- riusLudouici films bis a fratribus viitus ac proftratus, xy feruis omnibus,quiadfe venirent,libertatepromifta, exercitum reparauit: vnde fecutum eft: feruile bellum valdeancepsacpericulolum: quippeferuornm exerci- tusrerumpublicarum ac principum Gemianorum fta- tumadeo conturbarunt, vt Ludouicus rex Germano- rumcopias vndecunqueconfcnberecogeretur' , :acne a Hoards, labes ilia feruiiis latius ferperet, principes Chriftiani paulatimferuidamanumiferunt,excepcisoperis &iure iiicceHonodi liberri fine libcris mortem obirenr; quos qnidemmGratianus b legelanxit, vtferuirutem fer- libem.c. uiientiis,aquibuscducaufuiflent. Necitamuko port, Valensedicto permiiit, vc qui otiorevagariacmedica- reconfueuerant,fieruitutemanciparentur:idemqueve- tuit,nequis delertalocapeteret, vc vitatn in otio trank igerer,fubie£ta capitali poena,quaplurimos, qui contra leges in foliuidinefereceperanr.aflicimandauk. Poftea vero quam idolorum culcus ac lacrificia Chriftianorum audiis opibus deleri coeperunc, libertatis ia&a funt lun- damentafirmiora:qitibus rnagnu acceffic incremerura lege Muhamedispromulgata, quifuae religionis homi- nesinlibertateafleruit; cuius exemploChrifi'iani quo- que fuos certacim aleruitute fic vindicarunr, vt lerumis omnisapudlndos, quiad Occalum /pedftanc,illaa’tate conclulavideremr,qtfaChriftianiferuitutem aluiscer- uicibus omnino repuierunr, id eft, anno mcci. Ad- hucenim feruosin Italia fuifle anno mcc. planum eft; cum ex legibusGuilieimi Sicilia: regis ac Fridedci i i. Ca:faris, cum etiam exaecretis Ponrificum Romano- rum, Alexandri inquam ni,Vrbani 11 i,Iunocentii «in Decretal, 111 , vbi agitur de coniugiis c l'eruorum, quae Iurifcon- fuki contubernia vocant. Alexander quidem creatus eft pontifex anno mclviii; Vrbanus mcixxxv; In- nocentius mclxxxvi i i ; ex quo planum fit feruitu- teminRebuspublicis Chriftianorum circirerea, qua: deca'uui^' dixfitemporadefiifle. Nam Bartolus d qui floruit anno mc c c.fcribitatatefuanullosomninoiecuos exftitiile, nec venalitios homines vfqua haberi: id quidem de im- perio Chriftianorum interpreter: quod cum a Bartolo didiciflet Nicolaus Siculus, qui Abbas Panormi appel- e incap.r.He latur,fingularinocadignumexiftimauit e : Nans quod coniugiis let. legimus Ludouicum regem, eum inqua, qui Hutinus v- DE REP VB LIC A, LIB. I. 6 $ furpatur, anno mcccxiii, feruos omnesaccepro pretiovnanumilille, id ego interpreter delibertini ge¬ neris hominibus,quos manusmortuM appellamus; qui liberantur beneficio principali abeo feruitutis vincu¬ lo, quoquidem extra patroni territorium vxoremdu- cerebonave prohibentur alienare. fic quoqjinterpre- taridebemus.edidumCaroli v.regis Francorum , quo quidem ciuitacib.in familias Lxx;pagis in centum fami- iias,& feruisincc capitacaraphra&us miles imperatur. Qua state Impertus princeps Delphinatus feruos o- mnesvno edidlo libertate donauit ; idque publicis abtis acmunicipalib. legibus infcvibimandauic. Eadem be- nignitate vfuseftin fuos Theobaldus Blefenfium co¬ mes, anno m c c x l v. Hue etiam pertinet id quod iegi- C thus de Sugerio fodalium Dionyfiacorum abbate,qui feruos manu mortuos eatenus in iibertatem afferuit, ii foiam vei^erent‘ , :& Senatufconfultum curis Parifio- rum,qus Pontifici Catalaunenii feruos de collegii ec- clefiaftici confenfu manumitterelicereiudicauit.acfu- periori state Carolus vx x rex,anno mccccxxx. plu- Timos feruilis coditionishomines (:fic enim legimus in a&is curias Parifiorumb) nec ita pridem Henricus 11. rex fingulari diplomate Burbonios feruos mdxux. natalibus reftituerunt. Horum exemplo dux Allobro- depo-nis.i.d gum feruilem quoq; feorum maculam luis edidisde- ^ l !f s ri , e ” te ‘ rerfitMDLXi.Qux omniain fumma libertatis gratiam non domino fadavidemus.alioquinecmagiftratus populi rogatio- ne,nec princeps ipfeferuu alienu manumittereq at ne fenio! 1 ui& * iusquideauteorum^annulorumalienolibertofinepa- ‘j 1 "!” 1 !.' ■ x . * a ^3-Gciure tromcoieniumbuerepoterat.nam Commoduslmpe- aureorum. ratoraureosannulosiis omnib. edido fuo detraxiqqui ius illud a principe fine patroni venia exrorferar;nec pre f fcd ■« iudiciu vllupatronocreari voluit e aurei annuiiadepuo- ne,etiafi princeps hominenatalib./acingenuitatirefti- c 1 i.dciure •millet,quod principis.sfolius eflet .-nihilominus tamen juldidc’na- Tertuliianfe state ius illud quodammodo fiium fece- rai.reftitu.e. ratpatroni,quirnanumilIbs proferreis compedibus ac refuniaio? 8 filagellis togamindutos candidam fecurn accumbere, anno MCXLI. b eserdonnan• ces Bar bines, c I ad bcllias. 64 IOANN IS EOD 1 NI ac nomen fuumvfurpare iubebanr. Adexu'emum Iu- aathcmic*. ftinianus lualegelibertos otnnes reftiruit “ingenuitati, nepoftea refcnpto cuiquamopusefIet;qiioiuretamen nonvtimur.nam iurc nofh'o needle eft a principe ius illnd ingenuitatisadipifci.vtfermtutisaiiriqu^ lakes o- mnino eluatur;quod &peti&obrineri confiieuit fine venia patroni:cui tamenlicetmanusiniicere inliberti 41 bona,qu$antereftitntionemqinTfitafuerunr ;( vbicum- quepofita fint,vt non itapridem curia Parifiorum de- creuir: pofteavero quaefira Sc fibi habere ,& fine liberis, legate cuique fiao iurc poteft. At cum Rupis-candidre in Aquitaniadominus libeninos fuse dicionis feruiiera in moduin liaberet,iislegibus vt non folumagros cole- re,frudlus legere,ac rerere,& omnia qu§ iuberet patro- nus exporrare &importare,:cdes etiam caducas refice- re,patronum captiuum fin’s pecuniis ab hoftibusredi- inerejdeniquequatuor ex cau fis ca p i ta r i o n ei.Ii conluc- tam pari cogeremur:verumetiam fi domiciliumorigi- nisfinepatroni venia mutarent,capiftro domum redu- cere fibi licere contendebat: cartera quidem alfentie- bantnr libcrrini;led hoepoftremum feruitutis iugum *nno 155S. curia Tololana * fiio decreto excuifit. Certe quidem ii,quos fioloni Kometenai appellant, non ita graues o- peras patronis praeftare , fed acerbiora paticoguntur, cum ab omnibus leni decern aureorum muldta occidi poffint,'a patronis vero impune. Apudlndos quidem fuperiore feculo in ft:ruos,quimultitudine innumera- bileserant,modisomnibus fiEuire,eofque occidere li- cebat: fed Carolus v. Carfar,lege lataliberos e(Ie iafillr. In Gallia vero, etfi exftant veteris feruitutis fimulacra, feruos tamen nec facere, nec ab aliis emerefas eft.fi- quidetnferui peregrini, vt primum Gallia fines pene- trauerinr.eodem momentoliberifiunt:id quod vetere Senatufconlulto Parifiorumdecretum eft,aduerfus le- gatumquendam Hiipanum,qui feruum inGalliam dc- G duxerat:necita pridem cum mercator peregrinusler- uum inHifpaniacoemtum Tololam deduxilletj hofpes rein- I) E REP VB LISA, LIB. I. reintelieda,feruoperiuafic vtadlibertatemproclama- ret. rogationeadodouiros capitales perlata, mercatot acciriiubetut;aduocatus fil'd exarchiuisdepro«fitan~ tiqua (tvtferrur:) Theodofii magni beneficia,Tolofati- bus ohm indulta, quibus feruos,fimulac Tolofamin- greffifuiflent,hberos fieri placuilfet. Mercatorfe bona fideferuum.in Hifpania coemilfe querebatur; deinde Tololam venilfe vt Genuam proficilceretur, &fic fe no teneri legibus Gallonim. lummafuit, vtfiacerbius fe- cum agerentac feraum alienum manumittere velient, pretiumfibireftituerent: iudices cognitionemconfilii elfe pronuntiarunt. Intereadominus metuens ne & fer- uo obfeqaenriilimo, &pretio carerecogeretur, liber- tatemdedit, padusoperasferuilesquadindominusvi- xiller. Quodattinetadeabeneficia,quteTololatibus a Tbeodofio concelfa iadantur, refutatione non eget, cum Vienbh,Valencia,Lugdunum,Arelace,Nemaulus, Romana Delpkinatum ledoria.colonue Romanornm, &co!dniarum extra Italian's antiquiffima a Narbonen- * ****»« fi s, e a b e n efi cia n o n h abeant; at ne ipfa qnidem Roma uiusT*’ *' imperiidecus, & qua-communis omnium patriadice- barttr, idfibitribuendumputarec, Hie dicat aliquis, h v ■" n eftMuhamedis lege liberateomnibusjqui fuam a ieqnerenrur, datam, &Ch riftianorumprinci¬ pal v, edidht /eroiture lublatam faille, cur terrararn or- bisiscastioru acvenalitiorum plenuseft > nam Hebrre- pmta leg’.bus.nec i efmvm Hebr£Eum,neclegibusChri- ftianorum * habere Chnitianum homini Iudxo licet. *!•»•»* ebrf- Certe Jraus dir,in* iegi fir ab omnibus, nam Dininalex Jpiam. cT* vlluramanripium fieri verat inftitntis Iftaeiitarum in- tcripios , nili lua lelponte quis alteri c manciparit, & * Exods/. aarem ad poftes fubia perforari libi patiatur: debito¬ rs quidetn 4 credited bus addicit, ac propter inopiam 4 &*««•» Hebrcos vendi permitnt;fedeadem anno leptirao libe- i >s4ur .cti Hi bet. At tamerii quisnexumfecent, ac fu- bmapallus lit, vtfempiteritaieruirute teneatur 5 nihiio- t'oinas anno iubikio legis interpretes omnes iiberta- E ' a Leak 2.5* Hierem. 34, Kum.jj. h apud Cyril- lum contra Chriftianos, € I. circumci- dere‘dcpce-^ nis.iF. d Exod. n. Numcro. 4?. e cap. 34.. Num. 13. & fequenc. 66 IOANN1S BODINI ternadepturum tradunt, nifi rurfus feruirequam liber efle malit. Vetnas autem qui nafeebantur ex iilo gene- re feruorum, qui iuafevolimtateiu feruitutem dedide- rant, anno qumquagefimo iiberosabire,actubarum * dangore libertatem feruis omnibus lex proponit: per- egrinos tamen alterius quam fua? gentis ac religionis habere permittit,inferuicutemperperuam,.eorumque pofteros ac nepo res, vt eodem iure aduerlus peregrinos vterentur, quo peregrini aduerlus Ifraelitas. quo gene- re feruorum nullum.melius fuifle feribit lulianus Au- ' gufrus b ; Vidos , inquit, Syros cjuam hbenter altu nciUom- biu mferuiunt: contravero quantm liber t At is amor m Cel- tar um popults. Atludaricum peregrinaChriftianorum autpaganorum mancipialibicoemilIent,domefticare- ligioneimbutoscircurncidebant: quod Traianus lege c fingulari vetuit: ac tametli dominorum religioni ac- quiefeerent, nihilominus feruire cogebant.^peregri¬ nos. qui circumcifilegem diuinam acceperant, iifdem beneficiis cum ciuibusvti lege diuinacauebatur. Ea- < dem ; inquit, lexeritperegrmoacctm. Illud eft,quodDe¬ lis apud Hieremiam e querebatur, feruos ex lege no ma- numitti, ac propterea dominis ipfis acerbiflimam ferui- tutem abhoftibus impendere. Hinc efiam Philippus Auguftus rex Francorum, Iudaros, publicans bonis, re- gni finibus exegit, quod contra leges Chriftianos cir- cumciderent,ac pro feruienribus (: hoc enim verbo hi- ftoriaDionyfiacavdtur:) fibi manciparent. Confimili fraude Mahumediftas vti videmus, qui Chriftianos ho¬ mines, quosbello ceperunt, quofque a piratis coeme- runt, auc certeeorum hberoscircumciderefuaquere- ligioneimbuerelolentjac nihilominus ipfoscumlibe- ris &pofteris omnibusferuire cogunt: quorum exern- plaLuiitani fecuri, venalitios ex Africa religiouem Ma- humedis eiurare, ac nihilominus Chriftiana imbutos cum liberis ac nepotibus perpetuam feruitutem feruire compellunt; ica vt feruorum greges veneanttotaLu- fitania,& quidem publicepecuduminmorem. Ac tam- etli D £ REP VBLI G A, Life. I. 6 ? Ctfl Carolus v. Imperator feruos omnes Americarum infularum iiberbs die iuffillet anno MDXt. nihilomi- nusfeditione coorta propter auaritiaac libidinem po- tentiorum,GonzalaPizarrusregionis prsfes aCarolo defecit; cuius opes cnmLagafca fregiflet,ac fecuri pu¬ blico exemplo vna cu defedtionis pnncipib. credi iuffif. fet, feruos omnes ex edidto manumi (it; ea coditione ta¬ me,vtpatronis operas prsftarent. Obtineri tamen non potuit quin Lagafca in Hifpania redeunte liberti rurlus in feruitute re!aberentur;ac potiffimum vtilitatis fpecie quadevenalitiis dominifeadepturosputabat 3 exemplo Lulitanoru 3 qui feruitia multis leculis obliuione lepulta 43 inEuropaprimi reuocarut,ac breuiper vniuerfam Eu¬ rope vt iam in Italia coeptu eft,propagaturi.Iampridem enira Africa & Afia.tum etia Orientalis Europa feruo- rumgregesyo aliteracpecudumin omnib.ciuitatib.a- Iere,&exiis copiofara mercatura & quadtu facere con- liieuerut.nam state fuperioreTartari Scytharu genus, cum maximis copiis Mofcouia,Lituania,acPolonis fi¬ nes Ferro flammaq; vaftarent,captiuomm treceta mil* lia in feruituteabduxerunt/necitapridem SinanusBalla exinfulaGofla captiuoru Chriftianorum (ex roillia fu- pra trecetcs,acdues omnes uripoleos Afnce,nauibus impdfitosin Gneciavendidit. Iraq; miruvtderi non de¬ bet, fipratfedus pratorio regis Turcarum,&vterque canceilarius trecentosquifq; feruos a principeineunte magiftratu accipere confueuerut. Namquodattinetad pvaetorianosTurcarum milites,&eosqui tnbuti nomi¬ ne Chriftianisimperatur,ego illos pro iemis nunquam habui,cfun infami 1 iam principis confcribantur, acfoli iuagiftratibus,honoribus,iacerdotiis,imperiis>nobili- tate fn,antur: quae nobilitas ad nepotes vfque pertinet: pronepotes veroac pofteri deinceps ignobileshaben* cur, nil! fua yirtute ac rerum geftaru gloria dignitatem auoru tueatur: na foli T urc E REP VB LIC A, LIB, I. 71 c fapienteraDeolata vimhabitura fit, potius quam quae humanisingeniisexcogitatafuere? Quamquam Tarta- ri,qui generis ftirpemab Haebra:isducerefen.intur,fe- ptimoquoque anno feruos manumittunt, ea lege, vt a ; g a quent.defer* n uis expor. ^ mantirniffiombus perinde habetur, vt fi leripta non ef- fer. HactenusdeimperioHerili, &anferuitiaferenda lint in Repub. bene conftituta. Et quoniam de fingulis familise partibus laris abunde nobis diiTeruilTe videmur, in quibus ciuitatum omnium tudimenta pofita funt» nunc de ciue ac ciuitate dicamus. imperii fimbus excedant; qua; conditio a Papiniano repudiata primum eft,deinde ab eodem probata: fed i VI. Qutdciuis & quantum dues a ciuibws, quantum aperegrints, differ ant: quid item veniat vrbis, ciuitatis & Ret- publics appellationc.’. Q V/£ detotafamilia, deq; fingulis familiae partibus nobiJdifputata lunt, Rerum omnium publicarum origines continent. Et queadmodum fundamentacon- fiftcre per fe ipfa polfunt priufqua parietes altius exfur- gant,ac finete&o: ficfamiliaquoqifbiipficonftatfine Republica, & paterfamilias fummumin (uos imperiura exercerefuoiurepoteft,necabalteriusimperiopende- re; vt familia: huiufmodi quaplurimasin Mauritania: & America:regionibus eileferuntur K fed nequeRelpu- * blica finefamiliis, neque vrbs fine mcenibus&tedificiis flare magispoflimt, quam folariavel tecta fine parieti- busaefundamentis. Cum igitur paterfamilias exatdi- bus, in quibus domefticum imperium habet, egreditui foras,fequecumaliisfamiliarum principibus ad resra- tionefcp contrahendas coniungit; tunc certe patrisfa- miliasacdomininomenamitrit, vt focium acciuemfe ferat, & quodammodo e familia exit, vt in ciuitatem in- grediatur,ac pro domefticis negotiis publica tradet.A/? ^ autem \ ciitis nihil aliud quam liber homo, quifumma alte- t Ciutt de- rimpotejiatt obligamr. Prius enim quam vlla ciuitas aut 10 ' Reipubiica? forma exftaret, pater qmfque familia; fum- mum ius vita; ac necis habuit in liberos & vxores. ,E 4 a Thucyd.in proaemio. Plutarci us in Thef<*o,Ca> iar lib, 6. b I, vie de cq. 1* leg. vbi col¬ legia pradcH it urn &l pira- racum If. ge Stolon is pro¬ bata fue e. c in ca?. de toliegiis. d in Me th to- do Hiflorur •p-7. 7* I O A N N f 'I S B O D I K I Poftea vero quam vis & imperadi cupiditas, turn en’ara auaritia,&: vltionis appe tints aliis in alios arroa fuppedt- tauit,quos bellorum exitus vietoresfecerar,vi&ospo- tentiorumlibidiniferuirecogebat: &qui ducemfefe- rens fortiterrem getrerat.no modofamiliajfua;, fed etia hoftibusarqueaclociisimperabat: his quidevtanticis, iilisautemvtteruis. Tunc plena illa&anaturacutque tributalibertasviuendivt vellet, vi&is omninoadenua foie, vt ipfis quoq; victoribusab eo que hbi ducem ele- gerant,quodammododeminuta;proptereaqnod tmn- mumalterius imperium agnotcerequenqjpriuatim o- porteret. Inde pnma feruitutis ac fubditorum, inde ci- uiumaeperegrinorum, principisactyranniorigo, Eo nos ipfa ratio deducit.imperiafcilicet ac Retpublicas vi primum coaluifte;etiaftab hiftoria deteramur: quam- quam pleni funt a libri, plena antiquitas, plena; leges b , primum lilud hominum genus nihil prius hatiuille.qua obuios quofq;fpoliare,diripere, occidere,autinlerui- tutem adigere ,vt alibi dicemus Stefiis eft hiftoria lacra, qua docemur Nimerodum Charm nepotem primum omnium hominesfub imperium delubiunxitre, ac do- minatus fundamenta in Aftyria iecifte: hinc robuftus venaror dictus eft,quo nomine (cripturapraedonemin- telligi voluit: nam vox Hebrata^v latronem , vel vt vete- C res,/<*fm7Ke»«fignificat 3 a voce jx id eft latta: quod la- tronesfepiffime obtideretlateraviatorumifialatebris, vnde eruptiones faciunt, dici putemus. Id autem Philo Hebraeus aclofeph’fuo teftimonioconfirmant/cilicet Nimerodum humanis opib’ac potentiatyrannidecru- deliterinuatifle. Atq;ineofalltmihivident Ariftoteles, inquam.Demofthenes, Cicero, qui Herodotum (:opi- nor:) fecuti, principio reges ob fummatn integritatis ac iuftititeopinionemprincipatum adeptosfuiflearbitra- tur.-hinc heroica nobis ac aurea feculafinxerunt 5 quae a- libicertitlimis argumetis ac teftimoniis refutable nobis ■ videmur H . Nam priraa:qua;q;ciuitates acimperiaan- ’ teAbrahami statem feruitiorum plenafuifle videmus, vtnon 7} D E REP VBLICA, LIE. I. vt non ita pridem infulas ad Occafum pofita: ieruitio- tura multitudine redundabant, cum Hi (pan i regiones illas fiiis impenis iubiecerunt. Libertas autem line vi maxima: nec nifi perruptis nature legibuseripipotuilfe verifimileeft. Argumento fit illud quod luperioriartate Gaogarum populi nec principatum, nectyrannorum imperiumaudierant, quoad vrms eorum peregrepro- fedus regis Tombuti maieftatem conipicatus diet, in- deilliobortaaptid faos imperandi libido; &quoniam abinopiapremebatur, mercatores quolqueditiffitnos bonisfpoliare, aclatrocinari; tandem conquifitis opi- bus.&confiliocumamiciscommunicato, regionisdo- minatum inuadere coepit: ac deinceps eius films regem feferens, imperium latrocinio partum needle habuit squitateaciuftitiatueri. Inde Gaogarum regum a ini- 4 itoKfm tia,qute maxima incrementabreuiceperunt. Ex quo in- telligitur Aram e(Ieciuis,qua pofuimus,definitionem; id e.(kjiberumhormnem , qui fumma poteftatis imperio te- neatm. Liberum dixi : quiatametfi (eruus multo magis quamlibethomo fummx poteftatis imperio (ubiicia- tur, nihilominus tamen omnium populorum confenfii obtinuitferuosexalbociuium eximi b oporrere: quod 4 i.quoJ*i. devxoribusacfiiiisfamiliasdicinopoteft; quia tametfi domefticis imperils obligantur, ac libertas eorum po- teftate domefticademinuatur, dues tame lunt.ita quo- que ciuibus omnibus aliquid de libertate naturali de- trahitur, vt fit mm a: alterius poreftati fubiiciantur. At peregrinushomo, fiaboriginisdomicilioauulfiis, aut federelidainalienam ciuitatem commearit, necciuis habetur,nec ciuitatisprxrogatiuaautimmunitateciiii- bus tributafruitur; iiec item in fociorum.qui non plane funtperegrini c , nec in hoftium autamicorumnume- ' rum cenfetur: licet Grarcisveteribus d a:que ac Eatinis p? ,ui S . holies peregrini appellarentur, vt M. Tullius e inter- f n x*hen^ 1 ** pretatur,ex legibusxi i 3 Ienitateverbireitnftitiam mi- ft oc i e . tigante.- &quidemnosadhucpopuiari verba peregri- ” in0 ® c 'js. nos botes appellamus, qui veteribus Latinis pcrdueiks t 74 I O A N N I S BODIHI a ini./.debar redib.inftitu. C. vbi finvit anrinomi*m, qua; nulla eit in vi t I li¬ ft i cut de bar¬ red i .>..inftica. b L de ca- fuiuis 1 7 ad muni cl pa . & titul. de mi- rjumifl In Vai i ciues. de incolis. C. c Plutarch, in Deuioiihen. d Liuitis lib. Florus epi b Liuiuslib 4 S’* Florus^'epi* |qui,77.&8^. nunc vero in Rempublicamceniurati dicuntur. Sed rau- tatis verbis Graeci^v^rhoftes vocant; quiabellum aduerfos eosgeratur :!sv»u« veroperejrrinos,c[uos Accur- lius a pro iis vforpauit qui voto concepco religionis ergo peregre proficiicuntur. Inter eos autem,quos publicis imperiis ac fummat poteftati fubdiros die diximus,al- ten quidem naturales, alreri altumti dicuntur; natura- les item liberi iiintautforui;atque hiquidem manumit C li motnento b ciues hunt; peregnni ferui non item. Quanquam Grteei veteresieruisquoqueciuium manti- miffisciuitatem negabaim. Nam Demofthenisorato- risantiquatarogatio eft ; quampoftciademChaeronearn adpopuium tulerat, vtomnes incolaeaclibertiinalbo ciuium cenlerentur; ne iiberti, quoru ingens eratmul- titudo, ciuitatis dominatum inuaderent, ciuefq, ab ho- noribus & imperiis fuffragiorum numero fummoue- rent.Quodinitio Romani non aduertentes$>penein li- bertinorum poteftatem venerunt, nifi Fabius Maximus mature prouidiffot, aclibertinorum gentes per omnes tribus diffulasin quatuorcoegiffet.vt triginta&vna tri- busingenuorumacveterumeiuium, fuffragia numero virxeetent: neque enim per capita ,vt olim Athenis,& nung quoque Venetiis,fed per tribus, in cominis tribu- tis, aut per dalles in centuriatis comitiis, fuffragia lege- bantur. Et qtioniam id vnius Fabii Cenforis prudenna fine feditionegeftum eft d , Maximicognomentumac- cepit; qua quidem re AppiiCenforis erroresemenda- uit. is enimlibertinos&affumtos ciues per omnes tri¬ bus dilperierat: poftealibertis datum eft, vt exeorum filiis vnus in patroni tribu cenferetur. At cum tribus iliac quatuor libernnorum potentiores-viderentur, pia- cuit forte duci tribum vnam, in qualibenini £ omnes fuffragiumferrent. atque hie ftatus fait libertinorum, quouiq; populus rogatione tnbunitia, qmraF. Suipi- tiotribunoplebislataeft, iuffit, vt libera deinceps fm omnes tribus diuiderentur ’ quae prima prscipuaque exftitit eucnendte Reipublfoa? caufla, .Quemadmo- dum 7J DE REPVBLIC A, LIB. I. dam igitur ferui quidem aiu nan fondant fadtijfic quo- que ciues autfiunt,aut nafcumtur.Naturalis rims eft ho- 48 mo liber eiusciuitacisin quanatus eft,(iuealtero rant u, fiue vtroqjparenteciuenalcatur. Olim quidem Athe- ' nis ciuem vtroque parente ciue nai’ci oponuit":nam * flutarch-in quialterutro can turn parente natus erar, nothus appel- ’ Illcim * locle ' labatur,quinecopdmoiure ciuis eile potcrat,necma- xiraos inRepubiica magiftratus, quos archontu voca- banqadipifci 4 ,tametfi plenq; adeos magiitratus laren b Dem ofthc- ter irrepfiftenr.fedPericlisstate quinq; millia iibero- contra rumhominum quiieipfosprociuibus ferebant.ftvb iu- cxtam ' gum feruilemiflafunt;acpropterea Pericles ipfeorba- tusliberis,quivtroq;parente ciues erant,rogationem c c piurarch.In adpopulum tulit,vt inter ciues cenieretur is, quem A- Perulc - thenis ab vxore peregrina fulceperat. eoque peninet illud quod Liuius ^fcribit,Romanos colomam conic ri- d Liuius lib. pfiile ex iJ> quatuor millibus hominum, quos Romani 4,1 ex Hifpanismulieribusfufceperant:quia ciues no erat. fedpoftea obtinuitvt ciuis eftet,quri patre ciue nafce- « i.i.admu- retun&plerisque inlocisfatiseftadciuemconftituen- ““'P 31610, dummatrem habere ciuem. Qui vero in Africa vtroq; ciue Romano natus ellet,non minus erat ciuis,quamfi . Romas onginem accepillecf. Cmis autem aferiptut esf,. f i.affurncio.’ cjuife alter ms fumma poteflati fubtecit, & m&nnmerum ci- unicip. mumconfer if tusell. Nam ciuis honorarius tantum,qui ul'.'d^tnco" ius fuifragiorum ac ciuitatis pro fuis erga Rempubii- i<<-i.pnpiiiw*. cam mentis adeptus eft, re vera cmis dici non poteft; vcrbor.figw- quianonfefefiib aliens poteftatis imperium fubiungi paifus eft. Expluribus ergo ciuibus, fiue nati,fiue cre- C ati fintveladopdone peregrinotum,vel feruorum ma- numiffione,confluatur Relpubiica , quando ciues o- mnes vnacontinet&eadem eft imperii maieftas: tam- etfimoribus,legibus,inftitutis,ac infinita gentium va* rietateinterfedifferant.Si verociues omnes iifdem le- gibus vtantur,non folumeadem Relpubiica, fed etiara ciuitas eadem eftjtametfi ciues hucilluc per vicos,vi¬ bes, acmunicipia diiperfi a feipfis fedibusfeiungantujr. 7 $ IOANNIS BODINI a Bald, hi 1. eiues. ex 1. prouincial. de verb fig's!. Ancbarsn. in cap canonu (latuta de conliitut. verbo con- fuluit. Ale- xand. con( 51 . 20 lib. 2. Bal- dus tamen fi- bi contrarius eft ill 1. {pe- cialiter. de teftam, b Accur.ini. vlt de pr;e- fetipt. Iongi temp.C Cyn, Salicet.eod. iUexand.in!. x- 5 .fi antem. ad municip. Angel in 1. vlt. deiqrifd. jilald.ini .3. de naturaliblib Bart, in l.fi nupta.de me¬ ntis, C. 5 c in l.vrbisappel- latio de verb, fign. Oldrad. confii 176. Specul.in tit. de citat §.r. Caijoqiffcein cap, coram. c libj.c^p.f, Politic. Necvero potius ciuitas vrbis mcenibus, quam familia te&isadiumcontinetur;contraquampleriq; pucant*. nam vt familia locorumac regionum varietate diuifa fa¬ miliar nome rennet, cum omnes ferui ac liberi eiufdem panrisfamiliasimperio contineantur:ita quoq; ciuitas plnrium vicord ac vrbium ciues iifdemlegibusac mo- ribns complexa moderatin'. Rempublicam vero ex plu- ribus ciiiitadbus ac prouinciis,quq variis legit 11s acmo- ribus vtuntur, conftitui videmus , qua: tamen futuma quadam imperii poteftate coercentur. Quin etiam vr- bium beneficia quadam Hint, qua cum fuburbiis non communicantur: & fuburbiaipla prarogatiuam qnan- dam habenr,quavicorum nofitcommunis;qui tamen &fubditi Reipublicae,& cities funt vrbani. Nam pro- ptie cum vrbanusis eji,tptti vrbis mcenibus ac &dificus eon tinetur. fed optimo iure eft,non qtti creatur, fed qui na- Icitur ciuis,qiuq;fingulari quodam vrbanor^fm ciuium priuilegiovtitur fruitur. Argumeto fit,quod Prafeclus ‘mercatorum Lutetia nemo fit,nifi qui in ipla vrbe na- tus eft; nee apud Geneuates Syndicus aut lecretioris confilii fenator,nifiGeneua domicilium originis ha- buerit. quod etiam apud Heluetios & Germanos vlu receptum eft. Atque hac breuiterdeiubditis,ciuibus, aeperegrinis,deque Reipublica,vrbis, ac ciuitatis ap- pellatione. Sed quia nemo ha&enus,quantum intelli- gerepoftiim,hisdefinitionibus vfus eft,rem ipfam per fe obfeuramexemplisilluftrare placet. Nam /ape gra- uescontrouerfia.tum principibus,tum etiam ciuibus inter ipfos intercednnt, propter harum rerum ignora- tionem: quinetiailli ipfi difeiplina ciuilis interpretes aquibus ciuilis Icientiapetendanobis erat,lapeciuium ac peregrinorum iura,fapius etiam vrbis ac ciuitatis ap- pellationemconfuderunt.Qui verodeRepublica fine legum ac iuris feientia fcribunt,confimiliter facinnt,vt qui nullis omnino iadis fundamentis ades altiffimas moiiuntur.Nam Ariftoteles c ciuitatem definiit, ciuium multitudmem cui omnia fuppetunt ad be ate viuendum: nec 49 necdifterre putatRempubiicam aciuitate;nec ciuita¬ tem did, nib clues omnesvno&eodem loco condne- antur:abfuideilludquidc^m,&ab hac icientia peniius alienum,vtfatisaperte docuit Cadar,his verbis a :Ow»« ciuita-sHelvetia qpiatuorpaaos habet. ex quo lads intelli- gitur ciuitadsverbo iusiplum,nonlocumacregionem contineri; non vrbem,quasab vrbo ,id e(l,aratro, di&a eft:auoniam,inquitVarro,f'r£/*»? ambitus aratro deji- gnabatur. Quare qui extra vrbera quid,quod legibus ve- ntum erit,exportauerit,vt in aliam eiufdem ptouincia: vrbem tranfuehat, neque rein extra ciuitatem expor- tafte^neque in legem commififl’c dicetur. At Paulus Caftreufis'hancdefinidonem latiuspatere fcribit.nec C putat aduerius legem peccafle,qui res vetitas exporta- lir, nifi excellent ex imperii finibus. Ac tametfi non- nunquam fcriptores^vtraque confundant ,& tS Aatiniciuitatem'pro oppido, vrbe,ac iure ciuium vfurpant; vrbem tamen,id eft,«^, ciuitate f con- tineri volunt,non contra. & quiahuroaniores funt,qui ciuilemfocietatem colunt ;proptereaw^«zdicuntur, ■quospofterix minus Latine duties appellaruntiah afiu vero Gz^co aftutos vocant,eadem origine qua vrbanos, fed fentii deteriore. Ac ne quis putet ea temere confun- di,aut verborume/ie non rerum controuerfiam, fieri potefc,vt fordffimis propugnaculis ac mcenibus coflru- pi an .;n U perterreftidi, ftdem lenattts populiq;Roin.appellant; If yco. at quibus relponfum eft populum Romanum Temper ft- ^Sc'cat- dem coluil!e,&qusecumquelegatis eorum promilfa fu ' ha 8"“r.fes£ . n . n- -rr 1 ■ ■ 1 & i r i • • • tunc rebel taG litent prtemtuie ; ciuitarem vero moembus vrbis mini- tea, otfidio- mecontineri. ItaCarthaginenfesverborumambigui- . . O ^ . c> trattos deal- tare decepd vrbem totius Africa; pulcerrimam arde- tfonem fee if- re,&folo a:quari viderunt 4 . Itaftrpilftmelcgan iuris fe- tialisac legumimperiti in pacis adionibus fcederibulq; coniuiibus. So IOANNIS BODINI feriendisgrauiliime peccant. Quanquam Modeftinus « in'.fivfus- a ftribit Canhaginem, cum deletafuit,ciuitatisnomen a rm fi ft e, a c v 1 u m fr u £t u m ciuitati relidlum edaantecen- tefimuraannum exftindumfruftejfedin eodemerrore fuit quo legaci Carthaginenfium, qmbus omnia ciuita¬ tis iura ac beneficia reiicta fuere. Eodem errore pecca- tum eft in feed'ere percullo h inter Bernates &Fribur- genfes,quo iocietas contrahitur tamdiuvim habicura, quamdiumuri vrbis vtriulque ftabunt. Abutunruret- iampleriq;,quivrbem,ciuitatem,&vniuerfitatem Lu¬ te tiam appellant; parri bus vrbis in tres regiones diuifis: ac ciuitatemquidem infuladefiniut, vrbemvero&vni- uerlitatetn cis &vlcraflumen; cum ' vrbs ipfamfenium &fuburbiorum ambitucontineatur.AbeiTamusetiam cum vrbem a luburbiis & continentibus $c!ificiis le- fru&us.qui- bus modis vfusfrutt. b anno M.D v. t I. vrbis. dc ▼eib.tignif- iungimusipropter vrbis Parftiorum acfuburbiorum di- ueria beneficia a regibus md\ih.a.t\.iZJmuerjfy.u ejt omnu ttmciutum corf ns csaUnm : Ctmias vero vrbis tpjiits ac municifiorum , turn etium virorum iifdem Legibus ac mo- ribns vtcntmmcomttnllio ; id eft prafteiiune & comita- uxs Parifiorum. Grauius tamen peccaturab ir;, cmici- uem elle negant,qiii non fit imperii,fuffragioniu,. c. rf-iib.j.cap./. fiiiiq. publici particeps. H*c eft Ariftorelis ‘•'dift».c una, quarninltatupopulari tantura locum habere cm: tur. At definitio inanis eft,qua;non ficvniuerlorum ex <^ib.«.To- jpljys«Ariftotelisdecretis,quorum coftantiamierua e oportuit. necminus alienum eft,quod alibi patricios ac vrbanosciuesmagis dues efleputat,quain rufticosaut plebeios; impuberes vero ciuitateprimum inirian. A t vera definitio nec difiundiones, nec plusminusvcca- pitquamresipla 3 qua:indefinitionecadit. Quanquam ilia ciuis ab Ariftotele allata deferiptio, ne ad popula- rem quidem ftatum accomodati poteft; cuminAthe- nienfium ftatu omnium maxime populari, quarta clallis qua: ciuium multitudine carteris triplo maiorerat, ab / "Plutarch. imperiisaciudiciisarceretur/.Quare Athenienfes ip os in Soione. inluaRepubiicaj&quidempopulari, peregrinos fuille fateatur DE UEPVBL IC A, LIB. I. Si fateatur needle eft.vfque ad Perklis a £etatem,qui(quis ' Muurch Ariftotelis definitional) probare volet.Quod vero tra- 10 " dit patritios magiscmesdTe.quam plebcios, id,abfurdu eft,nonmodeiiipopaiariAthenienfium ftatu,fed et- ^amHeluetiorum,& Argentinenfium,vbi nobiles fere 4b omnibus imperils fummouentur. Verius eft a Plu- tarcho rraditum,ciues dici qui legibns ac immunitati- bus ciuitatis ftuuntur; quod exietate,fexu,ftatu & con- dirionecuiufque metiendumvenic;vtpatritii quidem iure patritiorum.plebeiiiure.plebeiorum. An corporis humani membrade fua conditione querentur i dicetne pesoculo,cur no in fublimi corporis locopofitus ium? an proptereapes inter membra non cenlebiturf Ac ft 51 Ariftotelis definitioni locus fit-, quam multte ieditio- nes,quot bella ciuilia, quanta ciuiumftragesinmediis ciuicatibus exorientur! Cette plebs Romana no aliam ob caufandtt patribus ieceffit,quam quod no iifdem im- periis acimmunitatibus quibus nobihtas,frueretur:nee alirer fedari potuit, quam propofita corporis humani fabula j qua fapientiffimus fenator b Agrippa plebem & DionyC cum patribus conciliauit. Non Romulus rille creator V rbis plebem ab imperiis,iacerdoriis,omniq; au/picio- /umiurelummouitjPatritioseacapdrereiuffitjqui fci- liccrgeneris/ui ftirpem ducerent ab iis, quos in lenatu Iegerar,quolque iis con/criplerat. Ac populus quidem Romanuscum finitimos annis fub impenumfubiecit ierjSabinos quidem in focietatem imperii,& in ean- dem ciuitatem vocauit; ad honores autem, fufFragia& inagiftrarus admifit Volicos , Hernicos, Tuiculanos, Arpinatesjnontamenin eandem ciuitatem,cum hifuis legibus vterentur:qui quod eadem munera in eadem vrbecum Romanis caperent, mwiapes hint appeilati. Romanorum igitur ciuium conditio melior exftitit, Cumenim CatilinaRomanus,a Patribus,&quidem ab antiquifllma Sergiorum gente originem duceret,M. TulliumArpinatemacnouumhominem cotnmelioie ap’peliauit, Ac proptereapleraque Italic municipiaRo- 82 IOANNIS BODIKI manislegibusquamfuis vti maluerunt, vlque adTibe- rium IitiperatoreiTi 5 qui popularis ftatus vmbram,qua * Tacit lib.*. Auguftos populo Romano reliqueraqpenitus ademir': cumlcilicetpopulariacomitiaaplebead ienatu trans- tuliflec; tuncltaiia: municipia Romans ciuitaris leges Q repndianinr. id quod Adriano Imperatori miru viluin eft.inquit Agelliusiled tnirari nodebuit- cum enim po¬ pulates honores ac magiftratus advnius arbicrium de- latosincelligerentjfiiislegibusquam alienisvti pratfta- bilius die ducebant. Differt igiturciuis vrbanus a ciue rurtieo;hicrurfus a municipal:: vt mi rum videri no de- beat,fi Caftar legatapop. Romano feorlum a tribnbus dedetit? nam nifties tribus partem pop>uli Romani fa- ciebaiitj&cum vrbanis squa lufFragia ferebant. Ter- tmm genus erat Latinorum ; quorum vrbes lexaginta fuere, qui poPc diuturna bella feedus cum Romanis ea lege perduflerunt,vtluis quidem moribus k'c inftitutis vmerenr; cities tamen Romanifierent, quicumq; legit * tiuiu * tima prole clomirelidta in vrbem domiciiium^tranftu- itlfeiit. Cum tamen forderibus fraudem facerent,luosq> liberos Romanis ciuibus adoptionisaut feraitutis fpc- cie manciparentjVtmomento manumilil iura ciuitatis adipifcerenturjlege Claudia ex fenatus audfcoritate ad populum lata,& confiilaribiis edidlis.Latini qui fra tide ciuitatem obtinuerant, in vrbes Latinas redire coadbi lunt; idque fadtum eft Latrnarum vrbium rogatione. Eo pertinet quod Boethius fenbit Romanos ciuitatem amittere cum in colonias Larinas mitterentur; & colo- * tiunjs nias c Romanorum qua; Puteolos ac Salernum deciu- nb w- ctsfuerant, ciuitatem amiliireiquod quidem pertinet ad iura fuffragiorum.Sic enim RhemenfeSjLingones, Bituriges,Meiodunenfes,Santones,&Heduos liberos Gallotum populos iura ciuium Romanorum line fuf- fragiis habuille T acitus fcribit.Hedui quidem Ibcietatis fcederecumRomanis coniundtioresquam illi,ac pro- pterea frames Romanorumappellati funt,& Romani lenatores fieri poterant. quamquam Aruerni fe quoq; ; j frames 3D E R E E V B L I C A , LIB. I. FratresRomanomrn d 3ppeliabanr, ej; eademTroiano- „ turanm, rum penceoriundi. At nemini dubium, eft, quin colo- Rr mRomaiiorutti ernes eiient Romani , eodem languine cer? ^ Atr(S creti, iifdem moribus ac legibus vtentes h : fed quo Ion- **»«»» ab . , t r» ° i f X It alt co boptiU. giusaberantcoioniasKomanorum aD vrbe, eo minus b Liumstib, lucem ac fplendbrem vrbis ftn tie bant; eo minus h ono- rumacfufiragiorum pardcipeserant-Itaq;coloniieRo- cap.u. manorurn,qu 2 e Narbona,Lugdunum ac Viennam de- du£tsefueranr, prsclarefecumagiarbitrabantur, fiitis Italiciun obtinerent. vibes enim Italorum omnes fo- ciecatis fmdere cum Romanis erantconiuinftas, fliata- taen libertate ac fins legibus vtentes. &quoniam Ro¬ mani armis & opibusfbciorumadiud, easterns gen tes domuerarft; uec tamen patiebanturfbeiosadhonorum & magifttatuum pedtionem in vrbe admitd; fbciale beilum in vniuerfaItalia contra Romanos exarfit; nec prius defii?, quam rnultis cladibus vtrimq; dads & acce- pds,RomanacumasItalis c ommbus,paucisexceptis,le- « _ ge lulia tnbuetetur. Nam Italice vrbes partim colonial, pm/arch/iQ* partim numicipia, partim Latii, partim Itaiiciiuris, par- Syiu. timpradebtprleaieebantur.aepr&ptereaLiiiius^; /dm * )'*>•**• inde mQrem.j.nopkyRdmanis cokndificios, ex quibtu alios in emitaiem atqxe nqmitn ms acceptjjent ; alios in ea fortu- na haberent^vtfecti ejfe,quam dues mallent,. Hinc ilia Ti- berii voxip oratione * quamhabuic in fenacu, qua: ad- ‘TadUib.ii,’ C.h :inassincifaLugduniliabetur. Quidergo? Num /ralicusfenatorprouincialipotioreft? quail dicereta;- quoiurefenatoriis honoribus vtrumq; inn. Idem tame JmperatorGallos, quiciuicatemconiecudfuerant, ab hoaoruacmagiftratuum petidonelummouir. Ex quo intdligimrid quod Plinius/Icribit; Hijpa»idmhabere cjuadrwgentas vrbesfupra oclo &fixagip.ta, Inns , in quit, c-.Ionia xx, mmiapta yi 11, Lauoanti quodonata xi. vi, •w rotate v i )feederatorii 111 ,fltpendian& ccclxxxviii. Ac tarn erii Ladoiarctilfimo Ibcietatis foedere cum Ro¬ manis copnlarentur, dues tamen non fuideargumento eft lihxciCioitomsflfiijilftcerbn-isLattno.iferrejohtos ejfe , F 4 m Dio- 84 IOANNIS BODINI quam id quodperraro acadit , a confultbus utberi exVrbe exire. Nam peregrinos ftepius Vrbe pulfoslegimus a . Tantadenique fuitbeneficiorum,tanrapriuilegioruru inter eos,qui Romanis imperiistenebantur,pra:terfue- deratosacliberos populos varietas,vt nihil fere ciuium omnium Romanorum ram proprium fuerit, quam ne de libercate aut capite eorum iniull'u populi Romani iudicareturjidquodlunia rogatione tribunitia fadum lexSacrata&icebzmx, port exados Vrbereges t Liuiu« a d populum iaca^deinde leges Valeria; cofulares a con-:. uuius fulibusPublio,Marco,&Lucio egente Valeria c variis l l t. H*es. $ quodiubere,cauere,&inpoflelHonemmittere, pupil- ^ u n a *- f' e .|j“ e . lis c etiam tenuibus dare tutorespoterant. nulla tamen re dtmriid. in peregrinos aut prouinciales, multo minus in ciues l ni c u a n C| j U * a i‘‘ l Romanos-, ac ne in libertosquidem manumillbsiurifi r I iusdandi. diefciodataillis eft,led inleruos'ftantum ,quosverberi- jYmagjftra- bus coercerepoterant. lurildidio tamen defenloribus tihus. dciu- ciuitatumtandem,ideft.trecentdimo&quinquagefi- r,fdia * ino poll anno Yalentiniani principal, tributa eft. ex quibusintelligituromneimperiumaciuns dicendi po- teftatem praelidibas Romanis datam, casteris adem- tam fuiire. Fallunt enim, qui purant pontifices Iudaso- rum,iudicioChriftiabftinuiire,quafireligioneimpedi- rentur, vt noftri pontifices tradunt, quo minus pmnam capitalemirrogarent: ex daqueiudiciacapitaliatrada- re,aut lententiam cruentam le ferre prohiberi; quod ab antiquitatis ignoratione profeeftum eft : cum latis, opinor,perfpicuum fit lenatum Iudasorum l xx i. etiam exSacerdotibusacLeuitiscoaluifle, &capitaliaiudicia priusexercuifte, quam Palasftinainprouincia; formam inHimm redacla ftuflet, vt Chaldaeus ‘interpres, iplique He- cap.,. * F , 4 jntitulo S-ancdrin. Paui.Riccius. Moles May- anon lib. aemoie. b Tranquil, in-cxiu^uflu. e T.jnorbe. de Ostir ho. d l.Roma, ad municipal. e Plutarch.in ^lExand* 86 lO ANH1S EODINI brsommlurifconfuki inPandedis * tradunt.Hocigi- turerat fummum ac prxcipuum ius Romanis ciuibus tribututn,nea Magiftratibus capiteaut exilio extra pro- uocationempunirentur. Neque tamenconlequenseft prouinciaIes,quibus id beneficium denegatum diet, re j j veracines non faille. Aut enim ciues Romani fuerunt, auc fcederati, aut peregrini, aut ferui, curs fell. imp.erii Romani fimbus coercerentur.at fcederati non fuerunt; cumiiberi tantum popuii, quifua: Rei publics maiefta- tem tuebantur v focii Romanorum exfoederibus appel- larentur: neque item hoftes aut peregrini, cum iiidem magiftratibusacimperiis, quibus csteri ciues vteren- tur, atqueiisetiama Romanis tributaimperarentur.O- pottuitigitur ciues die, aut rem omnium abftirdiiltma conhteri,liberos iciiicet homines in originis fua’domi- cilio,qui iure maieftatis teneantur,peregrinos dle.Nec vero beneficiomtn varietateciues definiuntUr, ft alius alio plus minufveconfequatur; qua; quidem beneftcia variea principibustributavidemus.nam Auguftus Gal¬ ium hominem R.omana ciuitate donate noluit, etiam rogante Liuia vxore*; tributorum tamen immunitate iubleuare non recuiauit; nec probauit quodC.Cslar paterlegionem illam, quam ex Gallisconlcripferat, o- ronefque Nouocomenfes fimul ac femel ciuitare do- naiiet, quodqueM. Antonius iura ciuitatis accepts pe- cuniaSiculis vendidiflet. Pofteri tamen principesnon tanta religione cjuium Romanorum iura coluerunt. Nam Antoninus Pius omnes imperio Romano ftibdi- tos (tferuitia fem per excipio:)ciuitate Romana donauir, nonreferiptis, fed lege populis omnibus 1 lata: vt diet Roma gentium omnium patria d communis. In quo quidem Alexandrimagni excmplumquodammodcfvi- C fus eftinutari.is enim orbem terrarum Ciuitatem com- munem, fua verocaftra ciuitatis illius Arcem * appeila- bat. fed Antoninus orbe Romano cotentus eft;actam- etficiuitasvelpotiiis ciuitatis acimmunitatum largitio cum omnibus communicata videretur; varias tamen ciuium D E R E P V B L I C A , L IB. I. t 7 ciuium immunitatcs fuerunt,vt videre eft non modoin Iuriiconfultorurp qui poll AntoninumPium florae- runt,commencar,iis ac r elpofi s;fed e tia m in Principum c'eniiV. edidtis. Nam Seuerus muito poll Antoninum, Alexan- drinis dedit.vt Romani fenatores fieri poflint, catteri vero digyptii Romani cures no ante fieri poteraqquam Alexandria ciuitatis iura confequerentur Non funt t p!in.iib.i*j Igitur dues beneficiorum amplitudine definiendi, vt quiplares habeant immunirates,magis ciues quam cre- reri fintappellandi.nam etfi nobilitati apud nos nulla imperantur tributa,vti fit apud Anglos,Hiipanos, Ger- manos.-armatamencapere proRepubl.ac creterorum ciuium falutem tueri tenentur.alioquifi beneficiaci- uem efneiunuperegrini certe ciues appeiladi funt; cum iuraperegrinorum fint interdum vbetioraac meliora quam ciuium ipforum: quia ius honorarium ciuitatis firpe tribui'jir hominibus peregrinis; qui tamen nullis imperiisautmuneribus neceflariis tenentur.NamLu- douicoxi.ac carteris deincepsRegibusFrancoru Hel- uetii iurafuq ciuitatis dederunt. itarex Perfaru Artaxer- xes Pelopidarugentiiuraciuicatisdeditq ficAthenien- <■ fesEuagoram Cypri regem ,Dionyfium Sicilia; tyran- Pclo i' h - i “- num,Antigonum acDemetrium Alia; reges,imo Rho- diosomnes fiia ciuirate donarunt rt ':ac pari munificen- d iiulus. riaRhodii aduerfus Athenienfes vfi funt feedere per- 5 6 cuflo;quod feedus commmicatio ciuitatis f appeiiatur, f Combour- cumfinodifaeduseftillud quodinter Valefios,& quinq;^ 0 ^' pagos Heluedoru minoresidtu eft anno mdxxvi i.tum edam interBernates& Friburgos mdv. ac rurlus inter GeneuaresacBernatesanno mdlvi i i. quorufeederu ea vis eft,vtmutua inter ipfos fit comunicatio ciuitatis &amicin££ fides;&quiexfociis fua ciuitate deferta fb- ciorfi ciuitateadire tnalit,memento ciuisac fdbditus fit alterius ciuitatis,fine oooptatione,rogatione,autrdcri- pto Gngulad.Ius autem ciuitatis honorariu imperio ne- rninem aftringipnifi qui lure oiriginis ac ciuit. us domi- ciliam defeat,vt in alterius principis poteftatem veniat, F 4 8S IOANNIS BODINI Nequeenimreges il!i quos diximus,nec item Hercules auc Alexander Magnus, cu honorariicities Gorinthio- ram fierent,imperils eorum tenebantur. Cum lgitur fieri non poffit,vt idem ciuisacperegrinnssaut iocius ac fubditus habeatur; necefte eft verum ciuem effici.qui aut nafcitur,autin alterius imperium ac fumma* pote- ftatis ditionemconcedit. Qualigiturradone, dicer aii- quis,Romanorumfocii,vt apud nos Hedui ac Maffili- enies,Romani ciues eirenr,cum fax maieftatis acRei- publicse itira tuerentur? aut quid eftiilud quod M. Tui- 4, Prt> '■'or bus exclamat; Oittra praclara*,atq^ diuimtus tamwde • nelio Ba;bo. a p rt nctpioRomaninomtnis antaiortbusnofir iscomparata, ne quis rnfirumplus cjukrn vntm ctuitatis ejfepofjit ( idtjft - milttudo emm ciuitatum } vanetatem urns habeat necefie efh)ne quis inuitus ciuitate mutctur , nevem ciuitate tna- neat inuitus. Hstc emm funtfundamentafirmiflima nofirs C hbertatis ,fiti quern turns & retinendi & dd.iittendi ejje dominum. idemantea dixerat; Cateris omnibus populis concej]ume[fe,vt plurmm ciuitatum quisqr etuis ejjet.quo err ore dubios vidt egomet fmopdi^nommtlos impentos homi- nes,nofirosciues\Athenistn numerotudicum atq 3 Areopa- gitarum,certa tribu, certo numero ; cum ignorarentfi tilam ctuitatemefifentadeptifiancfe perdidtjje,nifipofi limimo re- cuperaffenL,. Hac ille. Frimumquod de Athenienfi- * Phrarch. bus feribit, iampridem antiquata fuerat lex^ Soionis, in soioi.e. q Ua » peregtinos omnes,exceptis exulibus,a ciuitate A- thenienfium arcebatrquam Jegem Piutarchusmiratur fupra modum; neq-, profpicit a Solone id fa£tum,vr ne¬ mo immnnitatibus ac priuilegiis Athenienfium,&ea, quam habucrunt, populari prah'ogatiua vteretur, nifi Athemenfium imperils ac legibus obligaretur. at qui aliensciuitatis imperio tenetur inuitus, profedlo iura fiiteciuitatisamifit: quod in reges illos,quosanteacom- memorauimus,autinRhodios,qui ciuitatem Atheni- enfium adepti (tint, cad ere nullo modo poteft. Hoc igi- tur voluit M.Tullius opinor; neq; enim fatis fibi con- ftat; earn qui te vera ciuis diet Romanus,id eft, qui fe- natus D E REP V B LI C A , LIB. I. 89 natus populiq; Romani legibus obligaretur, alienae ci- uitatisimperio rninime teneri potuilFe. i’omponius e- nim AtticusinvrbeRomanatus,ciuisRomanuserat & quidcm equeftris ordinis; qui,quod Athenienfes cole- ret,Atticusdtappeiiarus(:ad hmic enim ties impera- tores“ Angufti iua; otiginu ftirpem retulerunt:) cmis Athenienfis fieri noiuit: « ftantut; quiqnea magiftratibus feruum vendere c cogi pollunt.nifi feruiles operas,qua: fimul non poffint,vi- ciffimaferuo praebeantur. Itaqueprincipesfepevide- mus in imperii finibusbellagererepro fnbditis vindi- candis,qui,quern fequantur,con{tituerenonfacilepoF funt,acieipios fepe vindicant in libertatem, autab o- mnibusinuaduntur. Cum enim DaciTurcarum mem ab rege PoJome defeciiIenr,pofteaiiidem prementibus Polonis,& Turcarum&Polonorumiuflafacere coadi /unr,& vtrisquependere tributa,anno mdli iii. Ac in finibus Locharingorum &Belgarum,pIerique prin- cipesacpopulicum Galloru,autcerteHiipanorum im¬ perio tenerentur,tandeomnes eiurarunt:fimiliter&in Burgundionum finibus , qua: regib Interdi&adicitut, Fex reguli finnmuiniuosimperium exercenc,quoddiu- turna praficriptionebella mutua inter Francos &Bur- gundiones gefta pepererunt. InLotharingorum vero finibus comites Lunae,&Afperi-montis,iura maiefta- tisprajfetulerunt. Idemin Anglorum&Scotorumfi- C nibus contigiiTe conftat, in agro vtriusque imperii fini- a Seneca ta epiflot. ad Luciiium. b 1 . eiu'.&d municipal. e l.t.deiis qui funt fui. a !./,de capti. 1. >n bell© princip. eod. 1. ni&il incer- • eft. eod. h bemodhe- nes contra £ubulidem. « Sigtfmun- dus in hifto- ria Mofrfio, 99 IOANNIS BODINI timo,qui contentioftts dicitur,quem defertum c(Te pa- ? nuntur vtriufq-, regni principes, vtanriquofoedereca- uetur: priuatis tamen pro pafcuis vti fas eft, ea lege,vc pefus abigere ac vindicate cuiqueliceat,quod vclante Solis ortum,vel poftobitumpafciturjidenimab Hen¬ rico Francorum Rege i i.cum keptra Scotorura pro nura regeret, imperatum eft. Heluerii tamen, qui ba- bentimperiadiuiia (:funt enimciuitates tredecim.qua- rum vnaquatquein iuos fummum imperii iushabet:)ad oppida,qua’ funt omniu communia,viciffim Uiagiftra- tusacprtefidesmittereconfueuerunt. fed cumvaria re- ligionevtacur.grauis obortafeditio eft,anno mdli i i i j • propterea quodpraefes eius prouin.cii comunes lubdi- tos a noua religione ad rims veteres reuocare, porna propofica,conabamr:&qnidemres ad armaprolaplura videbatur,nifi G!arenfes,&Abbaciceilani,qui vtramqj religionem probant.legaros ad communes k :ios mifil- fenr.quaquidem ad rent legatus Regis Francoru incre- dibile ftudiu,curam aciolicitudinemadhibuic,vt inter fefe conciliarentur ;idq;tandem confecit. Cum igitur perfliafum fttprincipu duorum fubditumac ciuem fieri polle neminem,dabiuin no eft,ea quae diximusde iure ciuitatum peregrinis concefto,ad immunitates&ho- nores tanuim pertinere. Atque eo ipedbat F.duardi regis Anglorum edidbum.quo Britannos ornnes Armoricos ciuitatedcnauit.Na quodait Cicero, ciuitate retinere, autamittere Romanis,modo veilenr“Jicuifte: nihil eis licuit,quod omnibus populis in eogenere noliceret.-id- que potiffimum in popuiariftatu, vbi ciues fingnlima- ieftatisquodammodoparticipesfunt: nec facile pere- 58 grinos adiura ciuium admittunt.Nam Athenis ad ciui- tacem cum peregrino communica Jam fex i miilia ciui¬ um occultis fuffragiisconientire needle fuit.quifeu&ve- ro iocisacregionibustyrannidominantur,autqna: ioli fterilitate,aut ccelifpirabilis intemperie ab incolis dele- rnntur; no modo ciues,fed etiam pcregrjni &pe a prin- ciprbus exire prohibentur: vt in Molchouia‘,Tartaiia, Ethiopia ( DE REPVBLI C A, LIE. 1. 9 t i£thiopia , ‘; eoquemagis fi peregrinus homoingenio excellerevideatur; cum iuraciuitatisapud Venetosaut Rhagufios non fine raercede,aut magnisinRempubli- cam mentiscontingant. Ac tametfi Romano h iure a- mittereciuitatem cuique integrum eft; & in Hifpania liberum cuiqjaltocqmmigrare, & aliens ciuiratiaicri- bi, dumidteftatoapudprincipemfiat:omnibustamen principib.acciuitatib. pro iure maieftatis ac imperii ci- ues domicontinere femper licuit aclicebit.Itaq; in ian- ciendis foederib.principesillud obteftantur,fe ixedera- tomra fubditos ac v a fa 11 os minim e amiil tiros. Confimi- liseftapudCiceronem c clauiula foederis Gaditani; A 7 ^* coemant; ac patrono, penes quern domicilii o- iirucio So- riginis iurifdiftio fit per viatorem notumfaciant: dein- libTi-’ai^' vc ' n eac * u ' tare inquamafcitifuerint,a Calendis No- confil. 6 2. ' uemb.vfque ad fextum Cal.Iul. confiftere,& eadem cri- ! ' b -. buta quae ante confueuerant pendere cosantur: modo / authrnt.de .. 1 ,. ., , r r C ” ■ j - madatis f .rin- nullum litmus eodem anno cum eo luiceptis pranudici- cipum. {luf um f} ar< tarnet fl cuiqtie integrum eft domicilium cipremer. I. J- o incolas ad commutate, nemini tamen patram repuaiare licet*; mu * t0 minus fee .fins & aferiptis glcb.e, quos manuu- de ir.aionta- wzm^^appellamus. Illud igiturin vniuerfum definia- 1 origine tur >ciuitateminuitumamittere,autfuoprincipipra?iu- de mumcipi- dicare i poife neminem domicilii commutationc : vti kmiuo.'ad^ n ?C vafaljus patroni oblequium; nec viciffim patronus municipal, vafalliclientelamacturelam eiurare iineiufta cauia po- nou’ib" nfi teft.nifi nuituovtriuiqueconfenfti. Sedfi expreila fue- b decif. cap. rit,aut tacitavtriufqueconfenfio, cum qais (cilicetexul y'aernta ia a pdneipeconfentiente,aItenus poteftati fpontcfe iub- cap. i. ‘i.uaii-iiciateiqueacceptusfit; prioris impede ’ nontenetur, ?urarc. necaijter quam pottliminio poitea in prioremciuiu- tem, quafiperegrinus, redirc poieft. Nam fepiffime prineipes ingemoios homines pramiiorum magnitu- dine t>E REPVBLI C A, LIB. I. 9; dineacimmunitatum illecebris ad fepertrahunc, fmc ad fimcimos principes debilitandos; iiue adfuosciues erudiendos;fiuead opes & copias cogendas; fiue ad im- mortalemgloriam quam leleadepcuroslperanc, fi op- C pida a fefundaraciuium multi tudineac rerum omnium abundantia reddantclariora. Sic Thefens “ peregrinis * p’utat.i* omnibus propolita ciuit/te Athenienlium vrbem to- tius Grxcix clariffimamefFecit: lie Alexander Magnus vrbem adoftia Ntli conditam, quarn tsflexandnam ap- peilauu.propolicis prremiis 4 omnium Agypti vrbium t ioiephus ampiiilima, &mercatura quaeftuofiffimam reliquit.lie jH ,beiilIu " Ludouicus xi. rex,iura ciuiumBtirdegaieniium, quae maxima Flint, peregrinis omnibus,prsrterquam Anglis propoiuit', modo in ciuitate ledes conftituiflent: lie ' i ® oeri “ s i . < j e * Francilcus Maior vrbis illius qua; eftadoftiaSequana: gia'dcVcnhi', creator, quam portum Gratia appellant,propolita tri- f r,but ‘ F *- , , J , r . .. rr . r . r , bruflriomen- butorum lmmunitate 11s omnibus,quiearn mcolerenr, bretii populofillimam reddidit. Londinum vero nec tautis opibus,nec tanta muhitudine ciuium abundaret, nili Richaidus rex Anglia: omnesimmunitates ciuibus tnbutas peregrinis propofuiflet, qui modo deceman- nosvrbem incoluillent: quod quidemlpatiumrempo- ris ad ciuiratem adipifeendam peregrinis omnibus a:- que propofiierunt exHeluetiis plerique acGermani: idamemRomanorumlegibusconlentaneumelH At i i.ciues.de Venetiasannos quatuordecim incolere neceiFe eftiis, incolis - quiiuraciuiumplebeiorum adipilci velint, qui tamen ab imperiis omnibus & omm iure FufFragiorum fum- mouentur.Ferrarienfes decennio contend lunt, modo / B^Tiaut incola: eadem qua; ciues onera tantifperfubeant. Neq; tamen lads eft ad iura ciuitatis conlequenda tempus il- dc regu'a u- lud quod leges incolisdefinierunt , nili lint exules 3 aut fpontealienaciuitatedonari velint, (:quarnpleriq; ob- gatiFargu. latam vitro recufant:)&alcilcanturSedlurilconFrltiF^M^ 1 ^. 0 * ladselFedefiniunt, ad legatavelh^reditatescapiendas ^lexand. tempus prailcriptum in aliena ciuitateexegifle, nelcili- C0 ^ r ' o ”- 1 ! b ‘ tec teftamcntarumpantnr,aut legataperegrinis (: quos lib./. a. Lvlttma.de legationib. b i.L+.vU inept* eXt le¬ ctio Florentir nicodids, vt fatis incelli gitur exCi.ce- - Tone in To- pscis. t Matthias ^dlict.decif. Ne-?p?K-#- d Bald.iin.L2. tie iafanci'b. ^ liberis. & in L 2 .de 4 tacu bom* e anno 1/84, Iunii/4, / DO. in cap. cjuitacet dp. regal lib 6.Sc ini.:. $ q u i tacuit de ia- teu'oga a- £r ’ ■» & in.!. c >' hnis tc fi'ieiuflor. n uerunt. Nam Athenis. ernes ab omnibus cributis im- . 105.5. 2 . muij£s G ue i;e;aperegrinis vero triburu fingulare,quod d Dcmofth. ftsT zLio* dicebanr A exigebatur. Iam vero teftamenta contra Nea: . & . , , t r ram. ciuibus>aon irero peregrinis conacre iiceDat;aut iicui quid DEREPVBLICA, LIB. I. *7 quid a peregrinolcgatum elfetearum rerum qute extra patria quae (use fuiflent, caducum fieri legatum, ac prin- eipis fifeo ceffiife, noftrisq; moribus cedere.contritum eft. Hoc enim iurein vniuerfa Gallia vtimur, quod Ita- lis fere omnibus acSiculis,imo etiamAfiaticis&Africas populis commune eft; idquef Albinagtum noftrofer- mone vocatur. Quanquam Turcarum principes non modoperegrinorum hxreditates vniuerris cernere,fed etiarn eoru, quos ipCxTimanotas feu beneficiarios appel¬ lant, prasdia,& reliquse plebeiorum multitudinis harre- dirates decimare conilieuerunc. Idabantiquis 4 Athe- nienfibus & Romanis originem traxifle videtur. nam hi totam hasreditatem peregrinorum; illi fextam par¬ tem leruolque omnes in vrbe natos fifeo vindicabant. Iraq; fallitDiodorus, qui/Egyprios sequeae Romanos bona peregrinorum legitimishanedibus reliquifleicri- bit^: quouXatis ilium coarguitin Romano iure faille peregrinum. Quidenimfrequentius' occurrit quam- peregrinorumbonafifeocedere? at ne peregrinoqui- dem a cine quicquam legari poterat; quod fatis M.Tul- lius aperte docet,cum in exilium pulfus,contra leges ci- uis efte non defiilfet. jQttps, inquit, cutis Romania pm mi- ht legatetejlammto dubitarit? antea dixera: pro Archia p ocra, ipfum iure t ejlament tanfecijfe: quodeerte nonli- cuiflet, Ci Romanus dais non finder. Eodem vfuseft srgumentoDemoftfienes*, vt Euxiumciuem Atheni- cniem efleconuinceret: T^onneproximi, inquit, patris fuperfikii haredttatem ertuemnt, ? Et quemadmodum in Gallia, perinde vt in Anglia, priuati quoque haeredi- tates capiunt peregrinorum, qui modo in liras iurifdi- dbionis finibus moriuntur; itaquoq; Romani peregri¬ norum,quos inclientelamluatn receperant, hasredira- riabonaRomasreli&a moremaiorum capiebant:idq; iw applications f appellabant. Ex quo perfpicuum elt ius illud fiue applications , fiue albinagii, antiquillimum ac vetuftiftimum elfe,& quidem omnium fere populo- rum commune, cui Fridericus 1 i.Germanorumunpe- f droit d’ Auboine. a Demoilh. contra Au- drotioticm. t lib. j. c l.t.dehatre- dib. inflitut. C.l.i. 5 2, da legat.j.l.qui- dam de prr - nis.l.neque.§, /.de milt tart teflal /,$.pe- nult. deiis qua: pro non feriptis. d contra E11. bulidem. c Cicero ad QJVatrem tc in Oratoce, 5^ I’D ANHI5 BODIKI • l. omnes. rator derogate cupiens, permifit 4 omnibus condete corr.miinia tcftarnenta,ac volunth'tfc arbitrioque fuo hceredes fcri- defucccf, C. y r a 1 here; autnmorerehan*inccitati,proxmnimquemt|iie haereditatem ccntebe.fcdlegisillius neinGermaniaqui- v3em vli'a vis eft; multo minus in Italia, vbi cum peregri- nis multo aderbius agiturquam in Gallia. Nam mod¬ bus noft'ris ac legibus, peregrine Iidetpra’dia rum vrba- natumruftica, & fttcuniarum vim infinitamquatrere; t ludicatum & quaplita prsdia ?e vino ac fpirantc vcpfdece gac diftra- tiormj? fd!' ^erejveletiam peregrin is stqueacdtfibu's iar'giri;iufque hustiouemb. ciuium exigua pecumain xr'aTtT.int nuls'icum collataim- ' U4 ' petraie,vt teftaniento legate,'aide ha rede feribere,quern velif,poffir. Atin p.lerilq; Germania regiombus, Sc m vm nerla Bohemia ac penc tota in Italiavpra'ci pue Ferra- rt£e,neglebamquraem'agri peregrines jure dommiiha- t ^itxsndcr. here fas f eft; nee pofldiTioueih'prat'diorom peregrino hbfi.nu./j. accipere licet moribus d Pettllinorum ; attic vfumfru- d ^nebjran. ctum q\iide f Medioiani ,'aur cum peregrinisconnubia rum ? (tftuta' contrahere, poena publications bonortini /-indicia, de :n B irit it. Hoc veroiniquius, tpibd cum peregtinis bona prardia confius's." d ebi to uim add i cba fan t ,'dad em ciu i bus ve n der e tiec eilc Ub.e. eft. necita pridem Caroms v.lmperator peregrinos o- M< C ctio!.Vn”; ngnieslatalege aciuiumMetftblatienfium hacreditatibus ticulbdeper iuinmoult&VenetoruiTirritfribusperegrinociuem Jits. , > - £ Baptifta ohllgaH piotus quia- rec |es,ni quaginta ii- - „ . . muacioncs CJUQU1T1 fcr 'm Giro I*" nbusBrixiorum vxor peregrini bonapraedia,aur pnedi- jTlTb i c 'so. orumatftimationem in peregrinos transferrentillomo- (iatut.Vene- (Jgpote'i, Nihil eft ergo cur Itali deGallis quterantnr, ciim ne pignori quide Anglorum prtedia peregtini cre¬ ditors fubiicere poffint: quaderelegatiexrerarumge- tium fepius conquefti hint ; proximos tame peregrino- rum lupeliedfcilem ac pecuniam capere permittunt: i.stci'mnn- contra' quam fitinLituania,Mofchouia,Tartana,&in ifi s liber in vniaerfoTiircarumirnperio: quibuslocisperegrinoru 'te^j°ic! a M °" morientium pecuniafilco vindicator,peri tide vt in Gal¬ lia: in iicer.eatamenobfigatione non tenentur* ha’¬ ll quantumad'eoi emolument! peruenerit; in- ciuiliRomanoiuminiquederogatur. At mo- DE REPVBLIC A, LIB. t <>9 lia':i n qua tamen peregrinis datum cft,vt fi extraGalliam moriantur‘ t ,teftamentuc6dere,ac Alias in Gallia fiifce- * I'di.-atum pros ab vxore,qua; inodociuisfit,ha-redesfoiibere pof 'lint. Claufulaveroin relcriptisciuilibusadie&a.Mon o avuioNjiS. HtiUDEs siNr RFGNicoL/E>iudicesficinterpre- tantur,vtincola:regni,propinquieoru qtii ciuirate ad- eptifimt,abh*reditatc(ummoueant*ca’teros qui extra t> iodicatum Gallic fines domiciliu habent.Filiivero pei egrinoru in Gallialuicepti,pattishereditate,nonquidem teftamen- anno 1 us- to,quod peregrinis coitdere no licet,led ab inteftato ca- piuntjfi mater C ciuis fuerit cum bat red) tasdefertur.Hoc c tudicatuia amplius ab regibus no (Iris iqr»fingulari tnbutunV eft mercatoribus peregrinis, qui ad nundinas Campania; acLugduniproficilcuntur,nihilde boniseorum,fi in¬ terim momuir,decerperefilcaliceat.JEodemiuremer- mercatoribus peregrinis, qui ad nundinas Campania: auno°fi”o.& I)‘49. & u. Marti! Bene* C catores Angli in Aquicania fruuntunArtefii veto,Han ttVimnus nones,Tuhrefii,Caijieracen{es,in eod. injure funt quo in m- <> C ciues,quantuattinetadiurafucceffioms j idq; principu j^ iamuu ' noftroru E edi6tareTqueiqdicatse/fiepiuscomprobarut, a rc aiptd iistamen conditionibus.yt idem nobisliceatquod illis. Metcatores item vrbiuijn illaruqmead mare Baiticum casroiiv.n; focietatem inierunr 3 eadem 6c certe vberiora beneficia ' 4 * J ‘ . * , . - ‘JTt , . >£ . * «■ annouof* iamindeaLiuloa!coiiiniorec5iGcpc! itinr 5 &/a;i£Husa & Caroiovi 1 i.rege$qnfmnatajguae.annisfuper»orit>lisa /Yn «a» s ’c* Danezio Galloapud Danixregem legato adCarolu ix. nxi'am. legem mifialunt,vtab,eo renouarentur.Benefieiutame in ereatopifi.illis tributu.nq pertinec ad mercatores per¬ egrines,qui iura ciuium adipifcuntur.vt fenatus^ decre- ^anno ttt» tiir.ExhisiQtacrantisregunoftrofuin peregrinos be- neficiisnulluminGra;cia,nuiluminAfia,nul!umifiA- fricanoftnhominesimpecratepotuerunt.Na^tatefio- ftraCrozilusTiironenfis.quimer.catutaqusdtuafillima antea fecerat,cum moriensdiicentafereaureoru mfjlia felsquiiler,nihil ad proximos peruenk, |ed omnia T'ue*, .. . carom princeps Abrahamo pi^febto pr^tonodono de- Tnnquiii.'iii dit.Aliud pratereaquediximus,di!crnne eft inter ciues ‘-swAc.i +. ac peregrinos,quodliii exahciqua lege Pa?tilia*ac Iulia dwAC. 0 ”*** ie« IOANNIS BODINI bonis cedere pofliint, hi non item: alioqui peregrinis * eamraper- ciuiumbonadiripere*jac foro cedere impune licerer; egrimi met- quamquam hand paucic>res,&certe plures funtquifo- eft ro,quam qui bonis ced tint,Hoc item differt causa per- in cmijPa- eerino,qupdhievbiq; terratum priuiquam agere poC iif.amioijtfj. • r & r 1 ~ r .f 1 r 1 1 , , ° ■ j t Faber s.fed lie, hue in rem,hue in perlonam,cauere debet ludica- hodie. infti- turn iolui. At nuftt'H ciues nifi bonis auc foro ceilerint, tut. no modo Ci bellnm indidtum fir, verumetiam ipfo liat.cynus pac^ tempore; ne vel ciuium moresperegrinoru con- loauthcn^. fo et u d i n e, 9 9, r r u m p a n t u r: v t obearntantumcau/am Ly~ hibitane.ft- . ~ r t .. • y itusprupa- curgusargenti & auri viti Laccd^monns ^.mterdixiuc i Noueicon- videatur. IndiveroSinarum populi Hifpanis intimos ftii.fi.s: i._ regionisaditusaperirivetueruntindidla capitali poena, ee decunom 'Quam ob rem Cicero no fatis profpexit qua; rnalaa per- cod. egrinis impendeanr, cum ita icriberet; Male,quiperc- \ FLutarchnu" g'tnos vrbtbtaprohibent ^, eosepue extermtnant ; vt Peuntu iycurjo. apad pat res nofiros^Papttis nuper.ni fere a b eiufmodi per- ’ egrinis qui magna ex parte exulat,ciuium mores optimi ." deprauantur. At indi&o belio qui anteavel /ocius,vel peregrinuserat, hoftis appellabitur,&iurebelli capti- nus retineripoterit.quod alioqui non licer,nifi debiti out iceleris alicuiu* obligatione coutqcla. Quod fi per- C egnnus DI REPVBLIC A, LIB'. I. to* cgrinus inuito ve! non alien tiente principe,alrerius im- perio feipfum fabiecerit,ab eoqueafcitus fit inciuem, nihilominus principifuoasternainillumau&oritas eft, ac ms prehenfionis,vtinferuumfugicmum,etiatBtt ad le legatus venerit a nouo principe miftus. Sic cniirt Tlieodofius Magnus Danum tyrannu perduellem pro- nuntiauit,Tpfiiisaue legatos fu^poteftatifubie&QS car¬ een bus ac vinculis mancipauit: lie Carolus v.Imp. Me- diolani Ducis legatum duci iulEtettm intellexit Du- cemvnacum aliis prindpibusfiblbelium indixiile. Ac tametfi Grannella CaroR fifgatus in carcerem iuftli Re¬ gis conie&us eirer,paulo momenta edu&us eft re pla¬ ne intelleifta.icfticet legatos Franciorum,Anglorum,ac Venetorum,amV fecuritate publicaexHifpania dimiC fos. Neque vero Carolus iura gentium violallc ,aut in legenv'corjmifift'e videturjeumRomani ciuem trans- fugamacerbius quam hoftem pu’nirend. EtqutRin-'|*“o,' * *“ conii ac Fregofii legatorum ad ptincipem Turcirum # iq*.4ew cardem excufabanCfpeciemtransfugarumobiecerunt; P ' 1UU ‘ quod alter Hilpanus eff’et, alcefeGenuenfis faederatus, quiaCaroloadregem Francoracrtdefecerat.vtres no- uascumTurcarum principe molirentur. Quamquam Carolus Imperator,nec fa&um probauit,& vlturum fe promifir.fi csdis autftoresin/uam poteftatem venirent. Non poteft igitur aliens maieftatis imperio lubditus feipfum eximete, non fi regiam ip/epoteftatemadipi- /catur; vtinedBarbarius‘'l :i hilippus homoferuilis con - c ditionis.cum vrbanam pra:ruram fuavirtutefibi pepe- Frztom ‘ rillec, domino pradudicauit,a quo quidem cum vindi- careturpro libertate tranfegiK Id enim Iurisconful vetboB«b«* <■; torum decretis conftitutum eft, etiam principes ipfos a nu S . fuoprincipe domum reuocari'pofle.vt no ita pridem crLls'abVrd* Elizabeta Anglia: regina tenoxium Comitem vna cum »«• filio,quipauloanteScoriaereginavxoremduxerar,adfe 'nA' Ba^mi redireiufliq&cum iuIfarecularent, bona eorumpro- “ on ^ um - firripfit ;quiacotrirfnoremmaioru Angliqfinib.iniuffi c j*“! n B™ j*a exceilerant.acconnubiu regina vetant.e contraxeranr. 1 a " lt,os P°* » ^ paloin*- 102 , ft 1 merc?to- res,& ibi B.uL d«! eommer cns. Alexand. conftl i/g.lib. 6 cap tux. cap vie de ciericis non relidem licet ahi aiuerien- tiant m >. ti fu n Jus tie e- uidlioailus. b i (T fm $. Senate: esl- pcrnu t.c e Se¬ nator r. in 1./ ad n uiiki pal O'ofad.q. 3 - & '- 74 - B i! ci. in r.i.de va'afio mili te Cafiienfis ronfit:. Ber trand. coniil. & clientele!) quantumq s fccit44 a pere- grino,ciitts etfocio,cliens abviroque dijletj. D Ictvm nobis eft quid publico imperio fubditus differataciue>quiditem ciuisaperegrino; nunc de fociis T5E RE P VSLICA, LIB. I. ioj fociis ac foederatis: ac pri mum de clienribus>deque tota iureclientelaruinaccurate nobis eftdiffcrendunHeoq;, accurarius,quod cum tulla fit ad Reipublica vim & na- turam inteiligendamfru&uofiorcognitio.&ignoratio perniciofior;eam tamcn ab iis Omnibus quieo d'e gene- l'efcripierunr.videmus ellep ra t e r m i (fam.Verbu m Cli- entela (: quam qui minus Latine, aduocatiam,zmprote- Elionem appellant:) latiffime patet ad omne genus fub- ditorum,fi:uferui,feu liberti,feu valalli, feu ciues fue- rinr,qui fum mjecuiiifdam pbteftatis impelio tenentur* 66 Nam vt principes fine -potefiati lubditos at mi sac legib’ abiniunavindicare;italubditipnncipesobfequio,amo- re, cura&officiis omnibuscolereacprofequidebent* Hsc primapracipuaq; eftomnium clientda 5 quq cate- rasomnes’complexatuetur; ptuaheriac(etui ;patroni & liberti; domini ac valalli: liberti quidem patronis,va- fallidomi’ jo/erui h eris’debcnt oblequiu, led poll prin- cipem tamenfetti fidem fine exceptione piaeftant. Ac tametfi Pr6te<3donis feu Clientele vevbum de iis o- mnibusdicitur&lege militaricauctur “,itSWtlitemqui <«i omnde duceminbello non protextrit, capite puniendum ; nihilo- minus irifmderibus & pads adtioni bus,qua inrerprin- dipes aurpOpulos federate &amiciria coniundtifilm os lancientur, earn vim haber.vt nec alteralrerl pareat, nec imperetjled vt alter alrerius maieftatem obleruare, fine vlla maieftatis imminutione teneatur. Itaqite iusillud clieirtelareleu p r o te di 8 n i s, o in n i u m maximum ac pul- cerrimttminter principes cenletur. Heri quidem a fer- uis , patironi z libertis, domini a Valallis magnas vnli- tat^s adipifeuntur; at principespopulive, qui alios in clientchm accipiunt, nihil prater dignitatis ac verse laudisiudtndiffimosfrudhis Iperare; fed clientes opi- bus & auxiliis aduerfus ho Ilium copias fine mercede tueri debent jcum ex omnibus humanitatis officiis nul¬ lum maius fit, quam vt quiiquemaxime opisindigear, ita ei potillunum opiiulari, nec officii mercedem vllam pratergratiamIperare. quodli quid ampliusquifquara G 4 104 I O A N N I S B O D I N' I pacifcatur,patronifeu prote&oris nomen amittit,per- Q indevtex nmtuovel commodatelucri fi quid fiat,& ubi'dftcbB^ tnutui & commodati nomen 4 perit, vt mercenariaSc cteditisj.i.5. quatftuarialocatio dicatur. Nam quiquidalterifefa&u- rumgratuitoquispromifit,idipfumfine mercedeprs- Lucius. eod, ftare legib 9 teneturjquia^pmific : fin ex officio id fiat, et- “ ia “ ua ' iamfi non^pmilerit, officiotamemercesnondebetur i . Atnuilius obligatio ram eft efficax quam eorum,qui te- iiuium contra potentiores, bonorum aduerfusimpro- bos; innocentium contra fceleratos caput,fama,ac for- tunas tueripromiferunt. Itaque Romulusvrbis Roms creator,cum ciuium crdines acReipub- legesdefcribe- ret,vtmutua omnium inter feconcordiam tueretur,pa- tribus quasinfenatumallegeratplebemadfcripfit;&v- n n m q u e n: q; fe n a t o r e m plebeiorumcemimnumerum iniliam clientelam fufdpere iuffit; rum etiam omnibus « p.onyfies exercitationibus deuouiteos qui c clientes dl'feruiflenr. lit,, x. & m. Eo perunet llltid quod Feltus lcx\b\t,patrocwia appella- Tul in oiui rt cce p ta , C14m pi e (f S dtjlribfita eft inter patret, vt eorum opi - ’ _ _ bm tut a ejfet. Lex vero duodecim lacrolantfta de iure clientelarihis d verbisconceptaeft: Si Puronvs dos>(/««icnBNTI FRAVEEM FAXIT, SACER ESTO.Plu- vMMtuen". t . arc j- lus t anien fcribit clientespecuniam ad collocandas filias patronis contuliile: quodnuiqua aiibiicriptu me- mini.fraudemenimclientibus hacrationefeciifent.fed fieri poteft,vt clientes pro libertisaccipiat:tametfi enim vtriq; funt clientes, libevtorum tamen aduerfus eos qui femanumiferant obiigatio maiorexftitit, quam clien- turn ingenuorum; quorum nullieratpatroni.fedaduo- cati qui cauias clientum fnfcipiebant. Apud nos quide libertis, quos maKtumortUiUvocant, pecuniamimpe- * Gallo rum rant patroni, vc filias honeftius coiiocarc e poffint,quod rdbus^iudica- ftR omanis ad nos permanafte credibile eft. Iam vero dsi'xpe cou- cumexteripopuli clientes Romanos abiniuriapoten- m3tu ’ tio.nl tutos eifeanimaduerteret,no raodo finguli,fed et- ia vniuerfi,atq;adeovtbes ac prouinciae, in cjfonteia fe- natorum leipfas dederunc. Sic enim gens Marcellorum vrbis DEREPVELICA, LIB. I. ioj vrbis Syracufarum clientelam, Antonii Bononienfium, acdeincepsaliialiorum praffidium fufpiciebant; ficta- men,vtquatcumquemoriensinvrbeperegrinus poffi- deret,eapatronuscaperet iure applications, feu clien- telaci,ab iifdem Romanis, qui Gallias coloniarum mul- titudine illuftrauerunt,»« hoc clicatelare, quod ab aduo- catis,non a clien tibus aduocatiam* f appellamus,origi- nem traxifle verifimile eft.At plurimum differunt a cii- entibusingenuis ipfi liberti; turn hoc maxime, quod hi aliberrateinferuitutem vindicari poterant, fi aduerfus patronosingrato b animo fuiffecoarguerentur; clien¬ tes ingenui non item. liberti fuas operas patrono prat- ftare coguntur; clientes vero aduccatos quidem obfcr- uare,ac mutua c officia, non feruiles operas pratftare te- nentur; nec ft quidinfraudemaduocatorumfecerint, libertatem amittunt. Patroni libertorum haereditates delibare J Jex lege confiieuetant; aduocati de clientis hx reditate nihil decerpere poflunt'. Actametfitam multafunt clientibus cum vafallis eommunia,vt eodem peneiure cenfeantur,plurimum tamen inter fedifferut. nam vafallus dominum fumma fide obferuare / & cole- C re,eiquepericlitantiopem&omnia humanitatis offi¬ cia pratftare renetur; ac ft domino fraudem fecerit,eiuC que dignitatem fiiggillarir, aur perfide ilium eiurarit, aut etiam mendacium -vtal¬ ters concedat.'m quidem pleriique videtur; ego vero ali- ter fencio, maieftarem retinere fuam. idque Proculus refponfo finguiari 4 definiens. 2 ]fon dnluto, itjjquir,y»r/Zj feeder ati 0 It ben nobis exterm nonfint t ': neque inter nos atqlie eos poslhminium ejje. Eienim quid inter nos atque eos poHhminio opus eft, cum 0 illi apt-id nos & libertatem fiiam,0 dominium rerum (uarum equeatque apudfe re- tineant, 0 eadem nobis apud eos cent meant 1 Liber autem populu»efiis,qui nulhus alteriw poteflatt fubiethts eH^fi-. ueisfeederatus eft-,flue aquo feeder e in amicitiam vemi\ fue feedere comprehenfitm esi,vt ispopuhu alteriUs populj comiter mateflatem conferuaret c . Hoc emm aduenur, vt inielligatur alterum populum fuperiarem ejfe , non vt mtelligatur alterum non ejfe liberum. Et qutmadmo- dum clienta noftros mtelhgimus hberes efe, etiamfi neque a Lnoncfu- bito deca- ptiuis. b inPande- <3is Florenti- nis legicur detradanc- gatioae. e Cicero pr© Cornclio Balb. hanc claijfu-ani in* terpretacur. * lib r.cap.. de anciquo iure Itaiix. t I.fodus fo¬ cii. pro loci a J©8 IOANNIS BODINI aubioritate,ne^dgt»tate 3 ne^ittreemni nobis pares f»ntv-, Jic £? eos cjui rnatcjtatem n eft ram cormter cojeruare debent y liberosejfe intelltgendum eft. His autem verbis qua: foe- deribus inforebantur,fcilicet Comiter ma iesta- tem conservare; non fignificatur fine fraudc.vc • qnidam inter pi'ez.mtiu*-Jed earn vim habcnt,inquit Tul- ia\s,vifii alterpopultu in foedere inferior: quod d cm ceps capite poftremolihriqtiarticopiofeexplicarur. C«eteri quinerfubdidiunt 3 nec focii, aut iociorum font focii, auc hoftes,aut neutrijquos omnes peregrinorum ap- peliatione compledor. Nam focii iociorum ,noftri fo¬ cii non font ^qui tamen in.fcederibus ianciendis exci- ' piuntur;vt Rhaetorum ciuirates cum Helueciis aiitiquo fcedefe fociatar,in fcederibus qua: cum Heluetiis per- cuiFa fucre anno mdxxi. diferte eripiuntur: qui tan¬ dem aequo foedere & iifoem {egibus cum Heluetiis in FrancorumfocietaremveneruntannoMOL. Erfienim RhaeticonfociatifuiiFentaequis legib. eo fadere quod cumminoribusHeluetiornm cinitatibus percuilernnt anno mccccxcvi i i; Heluetioru tamen imperiis.pa- rerecogebantur,fidecreta res eflet in conuenfn Hel- uetiarum ciuitatum. quod cum indigne ferrent Rhae- torum populijibcietatemdirimerecogitabatynifi lega- tus FrancorumremcompofuilFet. Id verp.clam tenta- baturaCarolov.Imperatore,aureorum vnaecim mi¬ lium largitione in principes ciuitatum effuia; quimaie- ftatis aceufitti,& qusftioncadmotaconfelli,decern au- C Teovum millia mul&a? nomine filco dependere daipna- ti font;vt quidem ex commentariis legati Francorum ad Heluetios didicimus. Iifdem Francorum &Helue- tiorum fcederibus excepti foncGeneuates,qui cumBer- natibus focietarem coierunt anno mbxx vi.in annos xxx.deinde foedera renouarunt anno mdl. Vt autem focietarum omnium nullafirmior ac ftabilior eft ea,quq &fompicernaeft,&eofdemhoftcs>cofdem etiam ami- cos habet fine vllius exceptione; fic etiam nulla infir- mior ae debilfor.quam quae verlatur in foloiurccom- merciorum D E REPVBLICA, LIB. I. i © 9 merciorum &hofpitii;qua: tametfiiuris gentium efi'e videatur,prohiberi tamen aprincipibus laepe videmus, neaut ciues rerum inuertarum copiaad luxurii abutan- tur.auteuertarum inopia premantur. Itaque videmus iura commerciorum hngulanbus partis populorumaG principum conuentiscontineri; cuiufmodi iunt ea quq a regibus Francorum tributa iunt Balcicis ciuitatibus, quas ip fi Ofterlandosappellat ; & ea qua: Mediclanenfi- buscum Heluetiiscontrartafunt.quibusfcjlicet tritici modus & a:ftimatio, quam Mediolanenies Heiuetiis pcrmitruntjcomprcheniaeft: qua: pacta legatiFranco- rumabrumpere la’piffime conati iunt, propterea quod Heluetii Medioianos Francorum boites infefti.re,aut i^ros populari nollenr,ne frumentatio prohiberetur.* quod cum Mcdiolani Prades fecilFet anno m d l. parutn abfuit quin Heluetii cumMediolanis iocietatem coi- renMutce^icintcrfmderatos qui neutri funt,excipe- rentur.Huius autem fmddris eaviseft,vtquieofaedere excipiuntur,fcedcratorum captiui fieri no poffint,cum tamen peregrinietiamfi hoftes nonejTentiutecapien- 70 tiumfiere*t:fic enim Pomponius'ad Quintum Mu- <•}■ .poftiimf. tium feribit: Namft.cum gen teahqua,inqvvx,nequeami- capu ' citiamynecjuehofpitium-fiecfjfoedtu amiciti£ caujd fall tent babemtu, hi hoftes quidem non funt. quod autem ad eos ex noftroperuenitjllorumfit; & liber homo nofier abets cap tut, fit fetuus corum. idemque eft & fiab silts ad nos a liquidper- ueniat. hare ilk. Sed eoiure nunenon vtimur, propter earn qua: homini cum homine intercedithumanitatis rationem. Hoftium autem appellatione veniuntii,qui- bus*nos,autqui nobis publice denuntiarunt,aut fine * denuntiadone bellum intulerunt: carteri pra-dones aut vctb ‘ ilsn ' piratx iudicantur, quibus cum nulla iuris focictas aut communicatio intercedere‘ r debet.Eratetiatn olima - c ea legevt adta iurifiuratidi a communibus lubditis extorta refcinde- rentur;&vtcommunesfubditi noua religionem con¬ tra foedus fufceptam eiurate eogerenturfti maxima pars ciuitatum Heluetiarum ita decreuiftet. Ad Kane pacis H >* vulgo Gii‘ 'ones appei- «ni. u 4 IOANN1S lODINI’ a&ionem magnum attulerunt ad iu men turn Glarenfes & Abbaticellani communesfocii; qui vtramq; reiigiu- nem fufeipiuat ac probant. Ex quo cfficitur,vtquominima-,-xt 11 r ;iiscondirio- nibus, vteaquxpars legatotum maxima decreucmde rebus ad vniuediratem 6 c communes iociosperrinenci- b its,linguios reneat. Interdum etiam plebsvniuerjfaco- guur ad ea,qua m repubiicagrauiilimaiUut, diiudicada. Fallqndgiturqui vnaexrribus ciuicatib. Rempilblicam conflari pucam.Nam communes comieiicusjager com¬ munis, holies & amici oomunes 3 rempublicam no effi- ciunreandem; non etiamli atrarium omnium idem fit; led fumma imperandi prohibendiq; poteftas,quaqueq> ciuitasfuos coeccereporeftyVtflio locodifleretur. neq; enim fi plurespatrCsfamiliasbonerumomniumfbcie- tatem coeaur, propterea vnSfaniilfom dftceve poftunr. Idem iti dicandutn nobis relinquiturdefociis Italic ciui- tatibus, qtixxquo foederein Romanorunffbcietatem veneranr.vt eofdcm haberent holies & amicos: /ingulf tamen ciu.'lates fiia maieftatis iura tuebatur: vc Amphi- quaex paCtocouento, pr.m~- devtin arbiuoscopromictifo!ec>atneq;Laced*• •'-m I H a D6 IO ANNIS BODINI neque Pliocenfes Amphidtionum arbitriareceperant; neq; ad id inuici iure cogi poterant: itaque Amphictio- num aduerfusLacedauinonios&Phocenfescditla.tem- ploDelphorum propofita,c5cerpferuntaclacerarunr. EccumLacedatmonii Phocenfibusopempu'ebuillent, ab Amphidb'onum conuentu acfcedere exclufi iunt .Ex quoapparetLacedasmoniosprius Araphiciionum fcr- deribus ac fodetate exceptos fuifie. at queries inter ie fbeiidiferepant, ad communes lociosarbitrium defbr- tur,etiam(i hocfoederecomprehenfum no fit. Eoldem fereconuentus maiorcs noftrosexvniueriaGalliacon- uocare confueui(Ie,idque a V ercingentorige Gallorum „ in,. t. imperatore fadhim fuifie, feribit Cadar Actametfi Hedui, Carmues,Gergobia Aruernorum, Beliocafli, haberent optimatum imperia,&quidem aieinuicera diuila;acBiturigesinHeduorum,AuariciinBiturigum fide ac ditione eiTent; nihilominus princi|bo iib, 0 . penes quern belligerendi diet imperium. Is Achacoru nJ[u«iibo», princepserat,id eft omniu primus,quicomitiacogebat. Etcumantealegatos lingula;emirates cum mandatis ad conuentus AchamrumitterentjVtab Heluedis fieri lo- let, Aratqs perfedt vtlegatoruccEtus deceDemiurgos crearet,quibus decemendifummapoteftaselTet, cacte- risverolegatisconfulendirautumacdeliberandi. Haec duo capita';,pius Reipublicae optimatumconftituendas pra;cipuafuere: in quam paulatim tyrannorum ac po¬ pulates ftatus conceflere,partim fponte, partimvi & ar- mis eoadi. Hoftium vero fpolianon fingularum ciuita- tum fed omnium fiebant. Ad extremum,tanta foedera- -Achitrum torum confpiratio fuit ac tantus cofenlus, vtiifdemim- f ocietM - periis, iifdem legibus, eadem religione, eadem lingua, lermone,iifdem iudiciis, eadem difciplina,iifdem mod¬ bus, iifdem numis, iifdem menluris ,iifdem pondedbus vterentur 17 ; nec tamfingulifibi, quam omnesomnium n b , PoIylu “ /lmileselfent. Quinetiam Macedonia;reges,Philippus inquamvterque, Antigonus, Demetrius,infoedus A- chacorum venerunt, acpractores Ach^orucreati funr, laluatameninliios imperii maieftate. At cum Romani compertum haberenc Gracia inui&amfore, quamdiu ftaret focietas Achacorum, Gallo proconliili in manda¬ tis dederunr, vtmodis omnibus focietatem illam diri- meret; nequeidfruftratentatum. Nam pleraeque ciui- tatesquerebantur foederis acqui Ipecie imperium fibi ademtum fuifte. Inde Gallus accepta occafione,ciuita- tes defe&ionem meditantes, Romanorum propofitis opibusacriusinflammauit. Quod cum Aratus intelie- H 5 # faufan, 8i>. 7 . • Lilies Jib, 'Ziolomm /jciiifu-. ■ >: Ly strum Jocietfti. Ionitefacie- icu, HztrUjCafo- (Zetm. Latins Jo¬ ust m.. c Diciiyf. Hilicaru. ! i>. *'■ 11* I O A N- N I S 8 O D I N ! xiffer, rogationera tulit ad conuentus, vt quteftione de- cueta c«ercerentur,qui ab Achiorum iociecate defice- rent : tunc pleracq; emirates aduerfus Acbaeos rebella- runt,&cum Romanis feeduspercullerunt. Sedcuro A- chadsinindhR .nanorumpotentia videretur, cumil- lispro Ilia libemte ainicitiam inierunt; ealegetamen vt.deiricepsLagediEmonibquosabAduKorurnimpena Rpmani quodammodo diftraxerant,in Achaeorum fi¬ de sc ditione .eflenc , nifi decapite acforcank omnibus LacedcMKioaH-ciuis agecetur*.- quod a Romanis calii- diffimo commentofaCtumeft, v.t diet perpetuaLace- das-rftomos inter&Achaios materia diffidiorum ac ci- uilium bellotum :11am il omnino Lacedaemonii inA- chceorum poteflatcfuiflent, eorum opibusfocietatem valdcanxilFent j (iliberos omnino Lacedsmonios Ro- niani eiie paterentur, metuendam eratne piRcam yir- tutem cum fua Repubiica recuperarent. Iifdem artibus Romani /£ to lord cimtatesa le inuicem dihunxerunt b , cum ex tribus vna Refpublica coalimTet, quae connen- tesannims cagebar.fenatnm creabat,cui vnusimpera- ' tor praeerat. Nam quo paucioresfuntciuitates,eofaci- litis ex om nibus vna t eipaWica conflatin'. Difficiiius e- nim tres &. viginti Lyciae vrbes vnam ex optimatibus Rempubiicam conftituerunt, a q nibus Lyeiarchos im- perator animus creabatur. lllud tamenproprium fuit eius reipubiica:, quod maximarum Vrbium Jegatitri- plexTunfagium iiabuerein comitiis; mediocrium du- p!ex,minimarum vetovnicnm,vt eftapud Strabonem. At vrbes tredetim Ionic£e,duodecim Hetruriar, leptem & quadraginta Latin®, ardliffiman^qnidem iocietatem inierant,ac&pius,non ram e fern p tiv m p erato r e m, nec nibbelli gerendi eauia create, & conuentus amnios ha- berefoiebar.tjiaiuocuiqueciukati iuremaieilatis,vta- pudHeluetios.RomaipiaLatinorum fasderecompre- henfafuit; acSeriiius ipfeTuiiius, deinde Tarquinius Superbus reges;Romanoru,a Latinisimperator'eserea- n funt c 5 nihiltamen deregum maieftate, autciuicatum imperio DE REPVUIC A, LIB. T. 119 imperio detrahebatur.quofninusRefpublicas arbitrio (no moderarenrur. In ljuo pleriquc falli poftunt, fi eiuf- Itiodicitutatiiiti confbciationem, Ac!i so rum & .-fro- lorom Rci-publicse confirailem efle arbitration:. Sed his nulla Reipublicx forma,earum quas nouimus ,squari poteft.prarrerquam Germanorum, quam a monarchic penitusalienani;&optimatum Rempublicam efle,fuo Iocoplannm faciemus. Hoc tamen omnium rbciairum ciuiratum commune eft,quod imperatorem,cum bei- lum aduerfus hc-ftes geritur, vei in Angulos a.nhos,veI perpetuum facere confueuerunt. Et quemadmodura 5 Achxorum rdpubiicaMacedonieregeshbiduces cre- aueruntjiraqubqueLatini Romanorum reges 5 /ftoli Attalum regem' I j Germani peregrinos principes acci-* Hums lib.' uerunt,Guilidmum liatauorum regulum, Henricum 17 ‘ Lulfernbur^urn, Aiphonfumx. & Cnrolum v. Caftilia: Reges;qui tatnetfi vita: ius ac necis in fuos baberer,a!ie- liis tamen impetustenebatur: nam qui belli praitor aut imperator creator in alienaciuitate, ftatura Rd pub lice aliens non mutat.,Philippus enim Valefms rex Franco- rum legionum ecclefiafticarum imperator fadus eft, vr videmus ineo feedere quodidum i eft inter Philippum i anno tw- Valefium,& Henricum Paiarinum Comitem.qui poft Imperator eft a Germanis eiedus. Nec ira priaem A- doiphus Friderici ppnorum regis auunculus Baltica- ✓rum vrbium imperasira ciuiratibus didus eft. Atet- C iam Veneti,cjuotiu$ Vellum gefturi funt, quernuis po- rius peregrin urn ducem accer(ere,quam ciuem confue¬ uerunt. Germanorurnvero Imperarores altius quidda fpirant quamiiquos anteadiximus; nec fe belli tantum duces ac prstores, fed eriam monarchas elfeconten- duntjquod an verum fit,fuo loco : certe Ferdinandus Imperator Carolifrater,per legates veruitGrombachii Sc coniuratos, qui abimperiali curia proferipti erat,ho- Ipitio ab Heluetiis excipi; quod cum imperare magis quarogarevideretur,Hduetiiliberipopuli aliquantum common flint. Antea quoque MorletusMufams regis i2o IOANNIS BODINI Francorumapud Heluetios legatus, regem admomnr, Mediolanenfem prarfidem vetuille cardinalem Sedu- neniem fui iuris principemacHeluetiorum fociu,quo mimiscum Francis fcedusiniret ;interdi i^naicw, interdum xve/.uv ftyftj, ,ivQio, T^xiTev/^cf, y Itali fegnoriam, Hebrsi Republic* sob totti id zfttmMtifimperitim appellant: csl enimma- f un damen- teflas, inquit Feftui, amagmtudtnedicla . Principiode- finienda fuit maieftas, quam nec philolophorum nec Iurficonfulcorum quiiquam definiinquum tamen nihil 7g adReipublicsnamram intelligenduin mains, aurma- ius neccflarium dfe videatur. Et quonia fiiperius Rem- publicadefiniuimus retftam plurium familiarumacre- rum inter iplas communiumcnmftimmaperpetuaque poteftate.gubernationem: explicandum eft quid veniac film mg ac perpetug poteftatis appdlanone.Perpetuam ctixifnus elTe oportere,quia fieri poteft vt vni pliinbufve fummain ciues poteftas, nec tamen perpetoa tribuarur, Ted ad breue tempus, cuius decurfu iumma poteftate abdicant. Nonigiturfiimmiprincipesdicipoftunt,ft:d potiusfummspoteftatisacimperiicuftodes tadiufimtj IOANNIS BODINI quoad fummus princeps popuiufve depofitum impe- rium repofcat, cuius lpli funt veriflimi polleifores ac t , n domini, non aliter quart) qui res luas commodato vel «..?* vfuc" P °" pignori dederunt a ; auc fuam lurifdi&ionem imperi- t.quod mco. umvealterifaiendum,iiueadcenum tempus.fiuepre- ^S 11 - cariopermiferunt/uarpoteftatisiurifdidionii'quearbi- f d , c triacpoflefforeselle non ddinunt h . Sicluriiconiultus amaeod. 'prarectum Augulti exacto magiftratudepofitum lm- ' 1 '-deoffi. penum reddere dixit. Nee intereft vtrum minor ma- guftiiis.j lorve poteitas tnbuacur; alioqui li lumma poteftas lega- toprincipisprecarioconcdraMaieftasdiceretur,eapo- teftatevtifuoiure poller,aduerfusipfumprincipem.cui nihil prscerinane principisnornerelinqueretunquin- etiam leruus domino imperaret; quo nihil abfurdius cogitari poteft; cumin ornniimperio,magiftratibus aut rfi.rit.quifa- pnuadscocdlo, principisperionaTempere^,cipiarur d \ vt quantumeunquefitimperium,quodalteritribuitur, G ia.#.i7._ minus‘tamenfueo, quod iure maieftatis fibi referua- rfepraben- u ‘ r: nec vne t uam fpoliatus fumma poteftate cenfetur, ttjs.iib.6, quinearumrerum quas magiftratib 9 curatoribufueat- f i iudicium tribuitcognidonem fufcipere/, liueanticipatione,fi- ludicffoict ue concur ^ u >d [ ieeuoeatione, omnemque poteftatem de lurifdic. " magiftratibus concellam, eripere ' fuo iurepoffit. Ex f vit de'-u'" C ]' ,1 ^ )9 effieittirnecDiftatorem Romanorum,nec Har- rifdi&.Panor. moften Lacedaemoniorum, nec Alytnnetem Thdla- uicap. pafto- lomrn,necAichontaMelitenfium,necBaliamFloren- rails, deomc. , i • r r.rd. inno- tinorurr^cum populan poteltace vterentur-, nec eos qui cenc.Sc Fcim. ano {|;nshonunibus Regentes w»/appdlantur, nec vl- cccieiiarum. losomuinomagiftratuscuratoreive,quibusfummapo- * 011 ' teftaseft, non tamen perpetua conceilu principis po- pulive tributa.iura maidtatis habere:ac ne illos quidem antiquos di&atores fummum ius habuille, tametfi o- g fedusin FTtMA itGE dicebantur; a quibus prouocari h non ve: t >o0 ^ I i u poterar,& quorum creatione magiftratus omnesabdi- fqax-' 1 ' cabant: quoufquerogatione lunia/acrataTribuniple- iHoeacom. bis popularis libertatis cuftodes, fadlilunt ,qui didato, re create, liberum ius interceflionis babuemne: vt fi prouoca- prouocajretur a diclatore, Tribuni cogerent plebem, apudquamdeprouocadonecertabatur. Nam didator Papirius FabiumMax, i, acFabiusMax. 11 Minucium equitum magiftros, quod contra mandatiun didato- ruiT, dimicailent,capias damnarunt: qui tamencxpro- uocationc.populiiudicioliberatiiunt: llcenimLiux s> ‘ , ; * llb- 7l TurnpaterFabii,Tribunes , inquit, appe/lo, & prottoco'aeL p sputum, puiplw quam tua diElatftra poiesi, cut rex Tul- IwHofltliKscejJit.Qqiibus verbis planum fitdidatorem, nequeprincipcm, nequefummumfuiflemagiftratum, So vtpleriqueputarunt;fedcuratorem,quemnoftricw»*/^ _/Srta»?vocant:necaliadilli tributumfuifle, prarrer cu- rationem belli gerendi.autfeditionisfedandte, autRei- pub.conftituend2e,autmagiftratuum creandorum, aut claui figendi. Maieftas vero nec maiorepoteftate,nec legibus vilis, nec temporedefinitur. At ne decemuiri quidein legbin ferendarum, tamed! fummam ac legib 9 folutam poteftatem haberent, & magiltratus omnes creatieme decemuirorum abdica{Ient,ius maieftatis ha- buere, cum eorum imperiumlegibusduodecimtabu- larum ad populum promulgatis fine acciperet: id quod curationum omnium commune eft: nam Cincinnatus didator creams beliigerendicau/a,cum intra dies quin- decimhoftium copiasfregifler, ac beilr.m confeciiler, didatura ftatim abdicauit; Seruilius Priicus intradie Or dauum;Mamercus eodem ipfo die,quo dictator didus eft. Dicebatur autem dictator non a fenam populove, nec item a magiftratibus, aut rogatione ad populum, p r jm°s U ho. ut autvllislegibus,qusad magiftratuumcreationemfem- n°«m in re- per necellarisfuerunt, led ab Interrege, qui mod© pa- pus era?; no- tricioianguineortuseiret: neque eirim fads eratnobi- j^ is lemefleienarorem, qui didatoremdiceret K Quod fi usTpa'ridui quis obiiciat Suljam in annos ixxx. didatorem lege Valeria didum eftej reponam illud Ciceronis c , neq; di- a Romuio daturam,nequelegem, (edcrudeliffimamtyrannidem Fuifte ;qua tamen quarto poftanno; quam didator fa- c lni’ib.t.de dus eft abdicauit, cum feiiicet bellorum ciuilium flam- 126 IOANNIS BODINI rnas ciaium (anguine reftinxiflct, (aiua Tribnnorum piebis interceffione. Ac t a m e d I q u a d ra g e fi m o poll an¬ no Cadar perpetuam dicfcaturarn cum libertate piebis inuafiftet, incercdjtonem camcnTribunis piebis reli- quir: led cum antea Pompeii fingulari coniulatu dicta¬ tors; nomen de republicsfublatumdiet, & contra le¬ gem PompeiamC.cfar dictatorem fclege Seruiacreari cura!lec,coniuranone principum cadus eft in medio fe- riatu. Sed demus vni pluribulvelummamaclegibuslb- lutam poteftatem extra intercetfionem , auc prouoca- rionem apopuJpdari; num maieftatisius habere dice- mus? nam isma'ieftafemhaber,qui poftDeumimmof* taiettt ,'feipfo maiorem videcneminem. Sic tamen fta- tuo.non inelfe in illis maieftatem, led in populo a quo poteftatem precariam habent, vel a-i certum tempus, cuius ternporis decur/u,imperiiirodeponere tenenrurj nee populus Ida le poteilate extiere celetur^Aamli liim- mumaclegtbuslolurum imperium vni piunbulve rri- buat, idq; ad certum tempus,non precario; & vrroque modo,quifummumiliudimperium habuit, rerum a le geftarum principi populove redone reddere tenetur: princeps vero> popillulve, in quibus maieftasineft, ra¬ tioned) rerum geftarum nemini, praete.rquam immor* tali Deo redderecoguntur.Quid igitnr.fi lummum iliud imperium in anii'os decern vni pluribu&econcedatur ? vtolimapud AchenienlesArchon vnus,quern etiatn lu- dicetia appellabant, farams in repnblica pocettati prae- . erat; non fait tamen penes eum Reipublica: maielbs, cumgodus poputi curator procaracorve diet, & ratio- nemimperiigefti reddereteneretur. Quidliluramaii- la, cjuarrj dixi , poteftas vni pinribufve ealegein aunum tributafueric,nerationemrerumafe,geftarum reddere . cogatur? lie enim Cnidiiin (ingulosannosfexaginta cl¬ ues, quos ipfi Amy monos vocabanr,id eft,.orani except!* oneac reprehenlioue maiores. Non tamen fuit in illis imperii maieSlas, cum depofitum imperium anno ver* tente.populo reftitueretenerentur. Huncigiturmagi- ftraturn DE RBPVBLIC A, LIB. I. 147 ftratum quid' m ill m m mn ,ac poteftatetn maxi mam ap¬ pellate poiltunus; principem fummum non poilumus. nam alter dominus,alter fiibditus eft; alter pojldlor“ac proprietarius imperii, alter nee imperii pollefl’or, nec domipus dicipo:eft,fed cuftos.Iuem nobis iudicandum eft de iis,quos Franci B.egentasregm appellant, qui veiob infantiamjVelfurorem.velabfentiamregis creari ioler, fine eorum nomine, raanu, ac figillo,leges, ediSta, re- fcripta,iufTa deniq; omnia fanciamur(:vc quidem fiebar more maiorum,ante legem Caroli v.regisFrancorum:) fine regia figillahomenque reginmiegibusacmandatis proponantur: nihil enim,aut parum admodum inter v- trnmq; intereft,cum quaia procuracore gerantur, pro- bantedomino.abipfo domino geri videantur 4 . At re¬ stores illi i egii ac regnijpcuratoresfune.fic enimTheo- baldus Blelenftum Comes, is qui Bonus vfurpatur, ie- ipfum regnjprocuratore vocabat. Quarecuquid pro- curatorio nomine imperatur , extraRegis autDomini appelladonem, non procurator^ aut curatoris Rcipu- C blic£,fed regisipftus eftmandatum. Sic enim Senatus MediolanenftsacNeapolitasuis abfeste rege Hifpano- rura omnia cum furoma poteftate regio nomine iubet ac vetat: id enim Caroli v.C^Catis cojnftitptionecauetur his verbis concepta : Senatus Mcdiclamnjis poteflatem habeat conftitutionesPrincipis confirm andi, infirmandi.tol- lendt,dtjpenfiandi contraftatuta^halnlttattones^rarogatio- ncs,.refititutwrmfactendive. A Jenatn ne prouocari pof- Jtt>Scc. & cjmccpmdfaciet,paremvtm habeat vtfiaprinci- pcfaSiuac decrettt ejfetmon tanten pojfiit deliElorii verna tri- buere^aHt Uterasfialm conduSlm.rsis ertmtnum dare. Ha»c propeinfinitapoteftasfenatuiMediolanenfi acNeapo- iirano lege data,n 6 ta regis Hifpani maieftate,qua labo- re,cura5,iolicitudineminuerevidetur;eiuiiTioditameeft qti^ facile reuocan pofln.Quid ft rata poteftas legato re¬ gis aut prefidi quadiu vixerit a principe fruedapermitta tur,numin eomaieftateinelledicemus,cu.fummafitac perpetua poteftas tributa? ahoqui ft ppetua interprete- a l.more I!?» cct,l.& quia de iuriid, o- mniura iuoSw cum i.i. tie oftic. eius tui mandat. eft iuiiid. b I certe ft. de precario. cap mulieresfo de femem. excemmum- catorum. izS IOANNIS BODINI murpoteftatemqua: nullum fit exitum habitura,nulla lu,prtiterquam in populari 6e optimatum ftatu, futura maieftas,propterea quod immortaliseft popu!us,nifi a ftirpefimul de!eatur;aut fi perpetuuminterpretemur de regibus & eorum ftirpe futura, non diet maieftas in iliis regibus qui fiuffragiis populi creantur. Si magi¬ ftratus ell annuus , aut qui tempore definitum habec imperium,is quidem extra tempus,aut fiponteiuperio- ris,aut per vim imperium retinettfi vi retinet impe- rium,tyrannis eft;tametfi tyranni quoq; maieftas eft,vt cm violfcn ter pofieffioni aliens: in cumbir, tametfi con- • i ?- <>e «- tralegem id fit, polleilio tamen a eft: quod fi voluntate qun. poflcfl. f L1 penoris ft;nunum imperium in magtftratu continua- tur, non tamen propterea maieftatem iili tribuemus, cum nihil habeatnifiprecario; qui autem precario ha- bet,nec dominus'eft,ne’cpoiIeflor. Quq enirn tanta fuit Si vnqaam vliius magiftratus poft prihu'pemfquanta fuit fuperioribus annis Henrico 11 . AndiumDuci pore- ftasaCarolo ix.fratre tributa?fuitenimfiimma,&qui- dem perpetua, fine vlla regalis poteftatis exceptionej non ramen fumma fuit,cum Legatus fuiprincipis dice- retunfiibieCiavuigari claniula, qvo ad videbitvr, quae precariurrl‘imperium iatis fignificat. Legativero poteftas,£Et}iieacmagiftratuum omnium, principe pre¬ fen te penitus euanefcit. Quid fipopulu alicui lamina perpetuamque,quoad vixerir,poteftatem dederit ? fub- lifto: namfi poteftas ilialegibusfoluta fine magiftratus, aut legati,aut rectoris, curatorisveappellatione, nec precario data fit, profedto iura eidem concella fuifte confitendum ent: quia populus fuale fponteimperio ipoliauitjVtalteriomniaiura maieftatisfine conditione donaret, perinde vt fi quis puradonatione rei lute do¬ minium ac pofleffionem tradidiftet: tunc ertim perfe- i l.ptrfcaa <5ta donatio,eonditiones nullas capit*. Ad hunc rao- dedojiat. dudefiuritho principelexab iurifcofultoRegiadicitur do.c. lataruifte,cumpopuius ei et in evm omnem ro¬ ar s t at r m coNivtiT. Sediipcpulusomne futtm imperium D E RE? VBLICA, LIB. I. 119 imperium cuiquam tribuat quoad vixerir,idq; cum ma- giftratus,autcuratoris,autlegatiappellatione; huic ne- que ius maieifatis, neque principis furnmi appellatio congruit,fed magiftratus aut procuratoris.Etquemad- modum magiftratus qui legato iurifdiftionem itaman- dauitjvcnihilomninoretinere autagerevideatur; non £ tamen in legato imperandiprohibendiquepoteftas,au: legis actio ineft, fed inipfo * magiftratu. quodftprarter * i.?. aftis, Siue ^itur curationisin modum, fiueiure magi- ftratusalienapoteftate quis vtatur, fine ad breue tern- pus,fiue in perpetuum,is maieftatem non habet,etiam- fi curator io inftrumento reft oris, aut legati appellatio noncontinearar-,nonetiamfipatri£moribus,autinfti- tutis,aut lege,pote ftas ilia defertunv t apud Scotos an ti- qualege b , regnicuratioadproximum quemqtte regispH h w*-aor Bd, pilli, ant qui minor ejfet annisvigititi cpuincjue,defer-ebatur, j'g" hlftor - iis conditionibus , vtomnia regio nommegerercntur ; qux Jexolimabrogatafuirjnepericulum pupillo Regicrea- returapropinquis, afteftantibusregnum; cuius caula, Citiariceleratum eftelicereputabat. Camera definitio- nis piopofnx membra perfequamur. Diximus, pon?- t eft atom legibasfoltitam congp Here maieflati. Mampopu- Lepbtu [0* lusfummumperpetuumque imperium indues , ac vi- tasnecilqucpoteftatem, legibus omnibus lolutam, vnr *’' exciuibus tribuere poteft, vt quemcunquevoletimpe- rii fucceftbrem defignarc poffit: & quemadmodum fun Cjmfyrei moderator & arbiter , pure donare poteft, non alia quam liberalitatis lubiefta caufa; qua; quod * i-perfeaa. itaconfeftaeft,vtnuilam poftea c conditionem capiat, fuVjnoda.'c tjo IOANNIS BODINI a do- verapropriaque acceptione, donatioappellatur*: cx- terae deoationes quibus innexa eft irapiexaque alia cau« t l./.ccJ. Kacoriditione,donatiottesnon Hunt: ficquoque,fum- rnumimperium c6dicionealiqHa,vel lege datum, fiura- nmm noneft.nec legibus (olutum;nib lexautconditio maieftati didla diuinis ant nature legibus fit compre- _ „ lienla, vtfitin Rege Tartarorum ininando:nam irsor- T nrtaroru . . rv . , r regk ream - tao ptmcipe,populus: vnmn exnuis dptaqaut quirratns • tint to. filitis fit,ac iubiirnem aurcofoleoinfidereiubet;deinde carminelolemni a maioribus accepto - pontifex,ad Re- gem orations ce nutria; Nos, mop\\i,abs tepettmus ac tu- hemus vtimper-es. Turn rex, Quandopiudem, inquit, £ REPUBLIC A, LIB. I. i 3 t prato marmoreus lapis, quern conlcendic rufticus ho* mo, ad quern fuccelForio iure delaca poteftas eft. Sic . medius interbouematrum,&equam macietabefeen* tem,conftitutus,circumftante populo,Ducem nouum paftoris habitu viliffimo,vna cumprincipibus ,acpur- purauyinagiftiaribusvenientem confpicatus'Sclauo- nica lingua lie ailoquitur; Quit hie iricejjit & comitate t.vnfupcrbogjoristur Hue populus; inquit >pnn~ ceps. adhaterufticus \An efi, inquit, index? an depatria [date fohcitus l an libera conditienu hemo ? m eo dsgnus honors ? an religionis cult or? Efi, in quit populus,i-ic dcm- cepserit: turn rufticus leui coiaphoDucisoreverberaro, ab ommb.nruncab.vacationtm habet,pofteapi'inceps lapidem ebnlcendit J & gladiu m'anu vibrans,popu!o ie jntuenn,virumbotift>aciuftumfbfg polliceturjtumeo paftorishayitufactafacit:lacrisautemrite,ac more fo- lem n i pera&is/peciem illam paftoris exuit; ac ptincipis habitum induens,rurfus lapidem confcendit,fidemque a valaliis accipit.Olim quidem Catint'niq dwjmpcr ata¬ ri* Venator mdximus dicebatur,Carinthia veto,cum im* 84 perio Germrania*confula.Ven-atoris maximimunus,& a anno inaugurandi formavetus obfdeau. Carin:hiavero,Sti- tia,Croatia,Cilia,Tirolia,cum Auftriaca dnione coii- iuiidajfiint.Qpsautemderegibul Aragonii initiandis Rath ini- Traduhtut,iaiTipiid'em exoleiterut: ficautemaccepimus reg» fieri conlueuiile: P octet maxim us Aragdriu,quern Its- Am 2 omm ' /■ * rhrtagyam appellat,regem lie aSIrar : nee t-iri -i/fir:’ rricrcs .id poteftat efttptriores te/p[0jurmst. regem cecr'amt- ulus codiuontbtts legicm^ttepvt vtiut alicpuis pita hr cat tupoteftath ac imperii, in quo fallit is qut icri- ■bit ngimxpepKldcrerimm.'R&mSzniims magnusTarra- conci (1 ::gm> Mauros poftannum ieptingenteiurmnu qua :j Hilparda citeriorem inuaferant fugauitjac dein* ceps this pofteifi vmu%lexu%regnum iliud fijcceflorio iurchabiKrunt.QuinetiaPetrusBelluga^ciuidereignd i inSpwuI* Tarraconer ft accurate 1crip fi t, negat crecmdiregespapula f £ ‘J, e " illniu ** ins cempeiere^mjrregt#gentspsnum exjiin&a. IUud item nu la i 3 . 2 IOANNIS BOD INI nouum & plane ab/urdum ,?#popuh conuentuu rege fstpe- «* Tn d.Specu- yioyu fuerint ; cum i nfe B eiluga “ confi teatur , rue conuo- lo.c.i.Si ex- .. *> ■ rr / r ttcmo.*x5. can popuh conuentas,nec conaocatostnmjjti regis abirepoj- P oftMtaie Illudetiamahlurdius,quod hac oratio haberetur a viokcorepa- prtetore ad eum, qui lure lucceliono regnum adeptus tis.in Hudi. eratj quique pnetorem maximum creabat,& queries riakm.'de PC liberet, abdicare iubebac. Nam Martinum Didatum prohibita prastorem maximum ab vxore Alphonfi Aragonum ac sc e * i.eer- Mcinas regis creatum,& ab eadem poteltate exutum fu- con ft at *- Actametfiprastormaximus lites&con- Spcc.tit.itf. trouerlias,qiia;Principicum populQ imercedunt diri- C Mela. merefoiet,vti fit in Anglia,vbi lites eiufmodi moxacu- ria maiore,que ex pondficibus & parriciis coflaturjmox edam ab eo magiftratu, quern ipfi IuHitiam magnum Anglici vccantj&peneabomnibusFrancorum iudici- busdifeeptantur; nfhilominus tamen rexijafecomitio- rum popularium vbique arbiter eftaccenior,vt velpo- puli rogadones probare, vel repudiare poflit; quod ipfumdeCaftulonum,deque Francorum regibuscon- « Petrus Be!- firmant e : quos etiam Potejiatem abjolutam, fic enimlo- luga c*p. ex- q uuntur habere tradunt. Quid autem fit abfoluta,vel tremo tnulo 1 . r . . n , r .. r . jo num. jo. potius foluta lege poreitas,nemo delimit. JNamii/tgr- coSi J t, adUS ■ ommbmfolHUm definiamus, nfillus omninoprin- ceps iuramaieftatis habere comperiatur, cum omnes teneat lex diuina,lexiuem nature; turn etiam lex omni¬ um gentium communis, qua: a nature legibusacdiui- nisdiuifas habet rationes. Contra vero fieri poteft,vt quis omnibus ciuitatis funs !egibus,acmagiftratuumo- mnium imperiis folutus fit,quiinra raaieFtatisnon ha- beat: vt Cn.Pompeius,qui lege Gabinialegibusfolutus i Plutarch, eft <,cum imperium ei extra ordinem datum diet in an- in Potupeio. )]0 c quinque,vt achierfus piratas bclluragereret.neque enim nouum eft ciuem legibus a populo folui.cum id fenatus interdum fine popuiiiulTii faceret,vfque ad le- t Aftor.iusin gem Cocneliam ‘Tribunidam, qua fenatus Roroano- C&rntiianan) ruiT) prohibetur quemquam lege foluere, nifi ducenti fenatoresafruifient.Nalegexi i.tah.itacaucbatur:pR i- VlLhGIA 15 E REPVELIC A, LIB. I. J3J CENTVRIATIS NE< Ciceto pro SEC VS FAXIT, CAPITAL 1 * 0 '’ 110, VILEGTA NISI COMITIIS IRROGANTO; QVI e s t o. cui legi derogatum crac a lenatu. Qui autem vnalege,pluribulve,aut omnibus folurus eft,eorum ta- 85 men imperio qui iura maieftatis habentteneturjetiam- fi,omnib.patrio reg«, modopriuilegia,ledne leges quidem, aut edi&a,mor- gsconfflori tuo principe vim retinere luam , nil! confequentium oidrad.con- principum au4rmr legikttsi)derogare poteft. Numigitur princeps patriis legibus,in quas lura- innotuft.de uitjobligarurrDiftinttione res opus habet. Si Princeps ^* a,on ' ex " leipfimifibiiureuuadoadegerit, obligadoiurifiurajidi, propter ea quae d i x i m u$,c o n li ft ere non poteft h cum lie * L iur;_%en- priuatosquidem reneat c iufiuradum Inutuainteripios obligationecotradiumjfi eiufmoclifuntpa&acometa, iutandiwu. aquib.dilcedere lexipla patiatur; eriafi pa&ahon t ftati 2 /i v [' t aui c 3 i conientaneaiint. At ii Princeps alteri Principiiureiu- tifuatetog.fi £ tandoleges ale, vela maiouibuslatasnonviolaturumle jpmii.eriqo'iigatus tenetur, fi quidakerius Principis in- rereft: fi nihil eft quod alterius Principis interfit, ne ipfe cj u i d cq u i i ura u i 1 3 o bug a t u r. Ac t am c t fi Alexander Imo- lenliSjomnib.fete comentariis,ac reiponhsftamit, Pa¬ il a conuenta,pua nullum vim babtturafuijfent y fila vi iu- rifiurandivimaccipcre (: qux fententianiillavelratione probabili ) velauctontateconrirmari a 'potefti)nihi]omi- ■ lius tamen Principes fuis edidis ae leg:bus, quas etiaiu- tuque ad no- reiurandocofirmauerint, tenet! negauit e .Ideiudicandu relinquitur,fi Princeps Furatus quid promileritpriuatis.« Alex, con- Quodautediximus iuratosPrincipes iis padis,qua cum &'ftSuni*" aiiis Priricipibus.autiubditisfecerint, fi iuftafint, obli- ciati.defidei- gari; non ideo id fit, quod iurati funt,aut quia fuis legib. ^ obligantur; iedqiiiaiuftisconuentionibusquilq; tene- giofla diitin- tur,fi quidalcerius interfit;fiueiuramsfiueiniuratus fit: normjn'cap' &exiiidem caufis,quibuspriuatusaclubditusquilt;;in P ro riorum, integrum, ficapti lunt,reftituipoteftifiuealienafrau- ae f’ 1 * 1 ’ 11 * 8 ' deac aolo,fiue errore, fine metucircumuentus eft, non tantum lniis quse ad iura maieftatisimminuta’, fedet- iam in iis,qua; ad priuata commoda rationelq, domefti- cas attinent.Atque in eo quidem plerofque, tarn labi ac I 4 oteftatem habent; fed Princeps arbitrio fao ac vo- untate omnia moderatur;&qu$cumque decreuir,ac iuffiqea legum vim habent. Eorum igitur,quiPrin- cipemimperio populari teneri, & quidem libris per- C unigatis tradunt,minuenda opinio eft:id enim fediriofis homimbus ad res nouandas materiam prasbec, acRe- rumpublicarum perturbationem afrert.Neq, enim vlla ratio probabilis adduci potted,curftbditipnncipibus im- perent,autpopularibtu comitiis vlla potejlas inbui debeat, praeterquam inipfius Principis infantia,vel furore,vel captiuitate: vt ei procurator iegamsve comitiorum fuf- fragiis creari poilit.alioquifiRegeslegib. comiciorum acpopuli iuffis teneantur, inanis eft li'orum poteftas, inane regium nomenfuturumrnectameniub tali Prin¬ cipe Reipublica popularis eife poteft,fed optimatu aut paucorum ca;tus; in quo leges ac edicla, non eius qui pratefRied eorum quitequapoteftatefufFraljium haber, audoritate acnomineimperantur; qui tamen fuppli- ces turn vniuerfi,tum finguliadprincipem rogationes ferant,eiqj fidemac obedientiam prarftare fe fimulent; qua; omniatamabfurda funt.vtquid maxime non faci- Conuentut ledicipoffit. Cum enim Carolus vi 11. Francorum franceru. Rex,apud Turonenlesconuentus haberetannos circi- ter xi 11 i.natus,tametfi numquam antea fuerat, nec poftea exftitittantacomitiorum,quanta illis tempori- bus,poteftas jnihilominus Relius orator populi, lie o- rationem qua;typis excufaeft,ad Regem conuerfus,au- fpicatur: AltiJJime,potentiftlme , Chriftianijftme Rex, Do- mtnenofter naturalts,ac vrace: vcftrt httmtlesac obedien- tiftimifubdtti, & c . cjui hue vefiro iujfu venemntftefe fiftunt coramvobis,in ammhumiktate, reuerentia, & fubieblione, . Sic.mihimandatum eftabvniuerfts & jingulis,vobit ex¬ porter ebonam volutatem,affeldionem,&firmiffimum ani- mipropofttum^uodhabent vobisferuiendi,£jobediendt,ac fkbuemendim omnibus veftrbs negotii-s, ac volant at ibus, See. Inliimma,omnis ilia oratio nihilaliudhabetquam perpetuam voluntatis omnium erga regem teftificatio- nem, DE REPVBLIC A, LIB. I. 141 nem,&fupplicemobcdiendam ac fidem. Eademfe- reeftapud Aureliosin comidis habita oratioadCaro- lum ix, regem,cum tamen vixannum vndecimum atri- giiT'et. Nec aiiter Hifpanorum conuentus habentur; quinedaro maior obedienda,ac roaius obfequiumRegi exhibeturjvtvidere eft in adtionibus comidorum,qua; habita HintToleciabRegePhilippo,anno mdli i. cu vixannum quintum ac vigefimum implefl'cr. Regis autem Hifpani ad rogationes populi relponia , eadem formula,quaapud 110s conceptalunt; his verbis, vo- ivmvs, dec er nimvs, STATviMvs. Quinetiatn tributigenusquodda,apud Hifpanos SERViTiVMap- pellatut. Exquoperfpicitureos falli" qui reges Arago- niaslacobi Fortunati 4 beneficiis derogare poife negat: vteniminanefuturum erat beneficiumpoftlacobi re- gis occafum.nifiluccelTods audloritate ftaret;itaquoqj neceJlariae'uconfequendu regum fandtio,cum aquah- btts imperare ex lege c nemo pejjit. Actametfi conuentus Anglorum.qui fere altero aut tertio quoq; anno ha- beri confueuerunt, maiorem quandam prat fe ferat po¬ puli poteftatem,vt fere populi omnes ad Aquilonem f iofitijibertatem quandam ipirant 5 reipfa tamen popu- us Anglorum fupplex ad regem rogationes ferre con- fiieuit. Cum autem populus anno mdlxvi (comma- C ni omnium conlenfionedecreuillet,nihil incomitiisa- gerepriuiqua Regina iucceilbrem imperii defignafletj eiquedenuntiatum efTercomidoru decretum; reipon- fum tamen ab ilia tulernnz,Sepu/cru {ibi,prwfquam mo- reretur,non ejfefodiendum .• nec tamen illorum conliliis ac decretisvllumforelocumrnec certedecretiscomi- tiorum acquieuit. Iam vero conuentus Anglorum ’ necadmitti,nec dimitti poiliint, nifi Principis edidbo, perinde vt apud nos & Hifpanos fieri lolet. quod lads eftargumenti,concilia eiufmodi nullam habere impe- randi,prohibendivepoteftatem.Ho,c tamen fingulare videri poffit,quod,qute leges populi rogatione,ac Prin¬ cipis iulfu feruntur, non aiiter quam populi coraidis Conuentus Hifpanoru. Petrus Bellugain fpecuio. b anno MCCLX.& confirma- tumanno MCGCXX. c lilleaquo. $.tempeftiuu ad Ircbeil.jfc d menfeO- &obri. & aetericoniu- ratoi'uni principes, qui aduerfiis Rempublicam arm a ceperant a . Non fuitigirur in populoiuc.icandipote- “ 1111110 w* ftas /ed in curia maiore, dads a Principe iudicibus extra ordiuem, alioqui omnes populi Jegati qui ad comitia conuenerant, iudicii participes fujfient. Reftat iliud quod magisambiguum videtar: cum enirn Maria An- giornmRegina Philippo Hifpaniarum Principi nuptu- C raefiet, conuentus b habiti funt, vc populuspadtacon- nubialiaprobaret; fie autem populi decretum conce- pmitJeft: DepaPhsjfonfaltbm MariaAnglorumRegina cum Philippe Hijfaniarum Principe, fenanu,populicj_ } An r glict ordtues, m palatio MonafienenfifirnulcoaMi,itade- creuerunt itacjuefmxentti/L ,: Primum omnia impend, fa¬ cer dot m, magiftratm, curationes aqste acfitsShts omnes, & prouentw agt'ortsmfifcalium, velhgalium, tributorum, as totiKs R REP ViB LI'C A, XI3. I. i 4 r fiiifle, cum Tiberius iura comitiorum ac fuffragiorum abAugufto plebi reli 93 'ftararfemperfirfuperior.-acproptereavafaUusdatqui- dem,nec tam e accipit fidc;r,lieer patroni ac vaialii ma- tua fit fides,& tuendadalutis ac dignitatis vtriufq; obli- gario contradca, Quod fiverom eft, fummumprinci¬ pem poftDeamreternu nulliusiurciarandotenerfi cur Traianus Auguftus ftans & ere&us anre confulemfe- denrem.iurauir in leges? Duplici rationeid faclum vi- detur: altera quidem,quod adeptus confulatu vna cum principatu,more Confulum iurauit,ineunte magiftratu confulari; quod iufiurandum ab omnibus magiftrati- busCalendis IanuariispraiftarifolebatinCapitolio: al¬ tera ratibeft,quod Imperatores Romani funrma initio poteftatemnonhaberentjfed Principe* tantum appel- larentur,ideft,inkepublica omnium primi : ; qu$Rei- publicas Formap xu n c i p A x v s»no Monarchy vocatur; K a Tacitus Sc Tranquillus in Ti b e do. I I. iiHii' toni nafL-ale. ie regul. c Pi 't-arilxm Mario 5 p~ pi an dbik d Jib.37, • i 4 s IOANNIS BOftINi Principatus autem Ariflocratiaforma diciturjn qua vnui cateris dtgmtate prior eft,vt apud Vcnetos. Imp era tor enim feu Princeps Romanoru,aufftoritate quidem cs- teris,nonimperio prsponderabat. Sed maxima pars, pro legicimo principaru tyrannidem exercuetunt: id autem laris inrelledtum eft,imperante Caligula crude- liflimotyranno;quicumregesexteros ac populi Ro- manilociosadcasnaadmififlet, de dignicate mteripfos obortacontentio eft;quibus vt lilenrium iroponerer, huncHomeri verlum exIliadeviurpaui^OuVis;^ 1 ' Zvwpun'n «; tsw, Els pac^^s.ParMfnMwxi's. Tran- quilluSj abfnit,quin Jpeciem principal us in regntim conuer- terct, Spy capiti diadem a circumponeret. Na m in principa- C tu,prstor,(eu princeps,qui ceteris pr^eft, fummam po- teftatem non habet,vt poftea de V enerorum ac Germa- norum Republica dicemus. Ac rametfi pleriq; Roma- norum Imperarores fummam poreftatemlnualiflent, acpopulolibertatemvanisfraudibus extorfifrent;Tra- ianustamentantanatursbonkate,csterisoranib.prs- fHtilTe dicitur,vt mirum videri non debeat, fi iuraretin leges;vt fciiicetctEterosciuesfuiexempload leges ob- leruandas inuitaret: led nullus ex Imperatoribus, ante Traianumiurauitin leges.ItaquePiinius, qui Principis opt. max. laudes panegyrica oratione complexes eft, Vide locum exclamat hunc in raodnva-.Rem, inquit, nottdm& nun- tid'verbum, quam antehac audit am: lurat u per quem iuramus , &c. & hue trS- Sub occafum Imperii Theodoricus, vt fenatus popuii- ■fertbe. que Rom. gratiam ambiret; Scce, inquit, Traiarn no- fin durumfecults reparamus exemplum ; nirat vebis,per quern iwratis. fie enim Caffiodorus. At verofimile eft, caeteros principes exemplu illud imitates finite, etiamfi pleriq; h^reditarioiure fummam poreftatem adipifean- tur.Horum tamen pleriq; verfus Scythiam & Aquilo- nem,ita concipiuntiufiurandum,vt de maieftate pluri- mum detrahere videantur. Et certe Panarum optima- ~ tes ac patritii,ineunte Fredericho Danis regeprinci- patum } intercefterurjnecprius ilium initiari aura ponti- ficibus DE REPVBLICA-, LIB. I. 14? ficibusinaugurari permilerunqquaiurallet fe nullum ex nobilitate capitis damnaturu 4 aut jpfcripturum/ediu- dicium fenatui reli&urum; nobilesice omnes infubdi- toslusiuriftlichoni.vitsacnecispoteftatem habituros, idq; extraprouocationem; nec principem muldiarum participemfururum: nec item honores autimperiapri- P4 uatisdaturum,fedhocinfenatuspoteftatefuturum. Ex quibus efficiturFederichum, Danis quide principem efte,R.egem non efte,nec iuramaieftatis habere. Confi- mileiufmranduanteaextortum erat a Federicho huius auojcumbellu gereret aduerfus Chriftiernu qui regno exact us eft,ac poll exilium diuturnum reuerfus,tandem. incarcere,vbiannos xxvexegerat,die extremum obiit. At ne Federichus is,qui nunc principatu habet, iufiura- dum impune violare poffit, Optimates ac Pontifices cu ciuitateL'^eca, & PoloniaeRegefoedusinierunt, qui poteftatem nonmultomaiorem quaDani^princepsin luas habuifle videtur: exduob.auteakerutrum necefle eft, fcilicet principem qui iurat in leges patrias ,aut non haberefummapoteftatem,autperfidumetre, ft velvna legem abrogarit: vtcertelegesinterdumantiquareno modo vtile/ed etia neceffarium eft,pro locorum, tepo- rum,acperibnaruminfinira varietateraut ft demus prin» cipem qu idelegib, fokuum iri, fed iis conditionibus ne legem incorftulcofenatu populove iubeat,etiamficou-* tra tenants populive decretum legem ferrepoffit;necef- feeritprincipemiureiurando, quo feipfumaftrinxeriCi afenarupopalovelbiui: acfubditosviciffim quiiuraue- rintin leges,turn fingulos, turn vniuerfos a principe iu- ri iiurandi obligatione liberari;ne perfidi habeantur. Ita fiet vt ReipubLmaieftas moxin hanc,mox in ilia partem incline', nec habeat viqua locum in quo confiftere po& C fit:quib.pofitisabfurditatesinnum'erabilesin Repubii- caconfequentur, qure cumiuremaieftatisqotarations pugnet. Pieriq; camen ita ftatuunt,& quide ii qui plus iii eo generefapere iibi videtur,principem in leges patrias iurare oportere. Qus quidem diiciplin^ iura maieftatis* annoif/b a Eauielis cap .6. Lex Medo- rum. ■t J.huraaniS. ielrgibus.C. j 4 S IOANNIS BODINJ qux fiicrolandfti eiFe debent, omnino labefadtat (SecoU^ uellnnt, & vnius poteftatem, cum paucorum populivi imperio conturbant .-quo fit vt pleriqueprincipes, qui, quod proprium habent, fibi eripi fentiunt, ideftlegum ciuiliumpoteftatem, diuinas ac natura: leges audacius perrumpant, aut legibus natura; ac ciuilibus adxquatis, vrriiq;le Ibhuos elFe atbittentur.Exemplis igitut ea quq diximusilluftrare placet, vt omnis hxc difputatio pla- nius ac melius intelligatur. Moribus PerfarumacMe- dotum leges a Regib. iatas fempiternas fuifl’capudDa- nielem a terrepetitumlegimus: actametfi RexMedo- rumfupplicio prophetameximerevellet, quifraudem capitalemadmififledicebatur,nihilominus a principi- busprohibituseft; cum dicerent moribus maiorum e- didta regisimmutabiliaelleoportere: quibus cum Rex inuituSjVti videbatur,acquieuilFet,Daniel beftiasda- mnatus eft, & leonibus famelicis obiedtus. Quod fi non licuitRegiterrarum potentiffimo fuis legibusderoga¬ te, profedo fubuerti oportet ea, qus de iure maieftatis iecimus fundamenta: neq;idtantumin regno, verum- etiam in populari ftatu. Nam Thucydides belli Pelo- ponnefiaci origineexcoccepilFelcribit, quod Atheni- enfium lege Megarenfes ab Athenarum portu prohi- berentur; in quo iura gentium violari Megarenfes apud Focios querebantur. Iraq; Lacedsemonii legatos Athe- nas miferunt, qui ab Athenienfibus peterent vtlexab- rogaretur. Ad hxt Pericles, cuius in Republicafumma pj tunc erga populum gratia <3cauqtori tax fuiiledicitur,re- fponditmore a maioribus accepto legesapopulopro- batas,&adcolumnam publicam appofitas immutabi- les effe: ex quo confequitUrpopulum Athenienfem no modo fuis,fed etiam maiorum legibus obligatumfuilFe. Quinetiam Theodofius Auguftus, leges a fe latas non alitervim habere voluit, qua fi probarentur fenatusde- creto^, cuiSenatores omnes acquieuiilent. confimile eft illud Ludouici xi.regis in lege, quam de ordiire e- queftntulit, ne fcilicet regi bellum indicere, aut quid aliud DE REPVBLI C A, LIB. L 14* alind quod ad Reipubhca: fumma percincat, fine eque- ftus collegii decreto,fufcipere licerer. Quo fit.opinor, vtnoftns raoribus edidla regianonante vim haberevi- deantur, quam in curia maiorecuiufque prouincirepa- tentibuspordspromulgata, idquerogationeProcura- torisfilci; deinde curiarum confenfione fuerinc com- probata.InAngliaveromoribusantiquis receptum eft, neiegibusquxad Reipublic£E ftatum pertinent, locus fit,nifideordinum confenfu ferantur^.Hxcargmneiua a Poljriora*. vtverifimilia fine, non tamen efficiuntvt a fufeepta fen- tentia& politica difciplina difeedere debeamus. Nam qua: deMedorum raoribus, ac regiapoteftare, inlegi- bus abrogandis obiiciebantur, falla, & in caput Danie- lisabaduerlariisexcogitata fuiffe planum eft, cum ini- quo animoferrentfapientiaquidem &ftirpe regia cla- rum, fedtamen peregrinum principem in fumma & gratia & ai?cloritate plus caneris valereapud regcmjqui Q vel hominum improborum calumniis circumuentus, vel periculum facere cupiens, num Deus Danielis ho- minem mortierepturus eflet, ilium ad beftias damna- uit. cum vero admirabilem Dei potentiam, &in(uos benignitatem Princeps expertus fuiilet,Danielis aduer- lariosleonibuslacerandos obiecit: inquocerce regem legibus a fe laris luperiorem efte exitus comprobauit. ConfimiliexemploDarius, isquiMnemon yliirpatur, legem,qua Iudzos omnes a ftirpe deleri iuiferat, Hefte- ris rogacione h antiquauit. Quae vero Pericles legatis h Hc . flcrc4 ?- Laced£empniorumre(pondit,nonEamadreiveritatem, * c quam ad Ipeciem ab eo qu$fita fiint, vt belli gerendi occafionearrepta,aduerlariorum, accujationes & iudi- ciorum vim eludcret, vt verifiime TimamsacTheo- pompus leripferunt, nec Plutarchus ab ea fententia longius abeft, necillam refellit. At legati Lacedaemo- niorum Periclis iophifma Laconico didterio reiece- runt,cumlegem,qua: decolumnapendebat, nontolli, ledconuertipoftularent. Nam fi Athenienfium leges immutabilesfuiflent, cur tahtaapud illos varietas &in- K 3 a Plutarch, in Demetrio, Demofthe- 4 i e. Phocio- ms l & Demofth. in omnibus fere oraiio- 111 bus. 150 I "O A N N I S B O D 1 N I finitaslegum, quasperpetuis magiftratuumrogationi- bus inhere confueuerant‘%vtveteres,noius renaicenti- busantiquarent? Sea Periclem legaris Spartiataru,fa!fa pro veris impofuiffe planum fit ex oratione Demofthe- nis quam habuit aduerfiis Leptinem, qui legem tulerat ad populum,ne cuipriuilegia deinceps irrogarentur, vrque capitale ellet its, qui priuilegii extorquendi caufa, aut delege abroganda, rogationem ad populu tuliffent. Demofthenes Leptini aeerrime reftitit, ac perfecit vt rogatioantiquaretur:cumaperte docuifiethaclegepo- pulum fua poteftate omnino fpoliari,necfcilicet dein¬ ceps vilum beneficium aut immunitatem merentibus 9 & tnbuere;autleges afelaraSjfiReipublicte vrilitasidpo- fceret.abrogare polle. Exftat etiam adio ! popularis a- pud Athenienfes aduerfiis eos, qui rogationem legibus contrariam,adpopultim ferebant 4 : nontamen huiuf- legum feren- ir.etrio, De- mollliciic,. modiadione magiftratibusaur priuatis datum poteftas eripiebatur,quo minus legem nouaan- tiqua meliorem, probarent. Legibus etiam quibus ca- uebaturnemuldam feme!irrogatam condonare, aut minuereliceret, iapiffime derogatum eft;& quidem in iplius Periclis, deindein Cieomcdis,ac Demofthenis gratiam, cum variis populi iudiciis damnati, in lingulos T^nd 3 dc' D tf lg' nraaureorum milliummul&a'di&afuiflet. Idno- ihrisquoquemoribus vfurpari videmus 3 nefcilicetmul- da fiico foluta repeti poflit ,quam tamen,caula cognita, interdum repeti videmus.Eft igitur populis omnibus v- fitatum,vt qui leges ferunt, quo plus habeant ponderis, vulgaretn hanc claufulam fnbiiciant, edicto p e r- PETVO ET IRREVOCABXLI SANCIMVS,&C. tUftl etiamilludprincipiocuiufquefegis.v niversis p r &- sentibvs ac fvtvris; qua verba ad fempiternaj pofteritatis memoriam inferuntur, ne lexaquoquam infirmari poflit. Iam veto noftris moribus leges huiu£ modi.qua’ habent perpetuitatem, cera viridi, ac feri- ceis vinculis, purpurei ac viridiscolon's muniuntur: ad edida tamen temporauia,necfericei funiculi, necccra viridis, Legum fe- tendarum eautionts. I BE REBVBLICA.LIB. L *pt viridis,fed flauaadhibetur. Non raagis tamen vlla per- petua lexeftapudnos,quamapud Grecos&Romanos, C qui in legibus ferendis hanc claufulam fubrogarecon- liieuerancjVT nec per senatvm, nec per po- pvlvm, lex imfirmari possiT.qiKjverbafiper- petuamcaulamhaberet,curpopuluseodem pene mo- mento,quo legem probarat, abrogauiflet? Qua de re Cicero ad Atticum*lcribens, inquit, Cfottdiu fan- • Mb.* epift- xijfe,vtvtx,atttomnino nonpoffet,nec perfenatum,necper ' l ' popuhtm mfirmanfua lex. Sed vtdes nunquam ejfe obfer- uatasfanRtonu earttm legum,qutt abrogarentur. namfiid ejfet,nulla fere abrogaripojfet. necg enim vlla eft qua no ip ft fe fipiat difficult ate abrogations fed cum lex abrogatur,.ti¬ lted ipfum abrogatur , quomodo earn abrogari oporteat . Hsc ilie. Apertius tamenintelligiturexorationeFabii Ambufti aduerfus interceffionemuibimorumplebis, quiduosccAfulesenobilitate,a populo creari potuifle negabant,cum lege pduslata cautum ellet,vt alter con- lulumaplebecreatetur. Fabiuslegem duodecim tabu¬ lat'd vfurpauit,cuiush;ecverbafunt: qvod postre- MVM XVSSIT POPVLVS, ID RATVM ESTol Vi- b I-fed&po.' demus igitur Medos ,Perlas, Graicos,Latinos ,iifdem cautionibusadlegeslanciendas,acftabiiiendasvd con - e i-aimo.*. fueuille,quibus Regesnoftri,qui fepe legibusa fe lads, “onoWi»“' lta;c verba fubiiciunc; vx nec a nobis, poste- il!e a quo. $. piSVE NOSTRIS DEROGARI P O S S IT J aUtilllld,N E adTrebelU. DEROGATIONIS, CVI TJfNC DEROGAMVS, D£- fiquisinprin IN CEPS VLI.A RATIO habeatvr. Nec tame fibi quisitaJegedicerepoteft, quin ab ea difcedere^pollit. llult - dearbi- Itaq; pofteriorib.edi&is,aclegib.fupetioruabrogatio- darnfe'fiddl nes,acderogationib.derogationesferelempfubiiciunt. com -c.Aie- Itaq;Solon fipieter.qui noiuit Athenienfesfiiislegibus ™iib. c °. nfll ‘ vltracentu annos^obligari.Quanqualeviuoacfpirate, ( ' anor - i “ 97 & quide r laden te/uas leges magna ex parte, antiquari rum. P depr*- fe inuito pailus eft.Eavero,que didtur lewpublication c b , cn f ^ > • r , ...I" , * r _, . , rf Plutarch,1 1 probattomiemtu velcomitns,apudnosraagnuhabetad soionc. legestuendas pondusacmomentu :non quia princeps huiulinodiprobationeteneatur,auc legem line fenatus tammhumanitatii, vt.illud quoque, man am, Digna c vox eff maiefiate regnmtkfigihui alligatum prtn- vo.:, dcfcon- cij>emft profiler/: & qerte nihil melius,.nihil principe di- fit cut. nvin crp.i'.'cx trn- pqrf^&o*. de legae y. & 1. ex imps rfe~ (So. tie cefta. gmus,qua eas leges quas iple tuletic, fadtis. & vita com- probare;idenimadcultum & obedientia iubditorum erga-principetn valet plurimum:,contra vero nihil & ad pnncipis, & adlegum corntemtum pernkiofius,quam quod edixerisac decreuerisjfineiuftacaufaperrumpe- reaclabefadtare; vt Senator file apud Liuiu.m i ,Lemnt eft,ixiepk,($ vamur ,fiia deer eta toilers ,e/x/tnt aliorttw.Sed. aliud eft vitro ac fpoce quid facere,a!iud ad id exfequen- dum obligatione teneri. Quid igitur, fi Princeps oc- cidereac latrocinatilege prohibeaqnum n pee fie habet. ftiis iegibus parere? non hsc hoininis cuiifiqtiam, fed ipfiusDei lex eft, quara ab ipia natura hatifimus &ex- c BaW. in 5. prdlimus,qua Principcs o nines 'muico mag is, quam f^jd lubditiobligating&itaobligatitenetur,vt necperfena- daic M:.«i:!, tum 5 necper popululoir. poffinqquo minus Dei ptae- raa d-m'in- potentis mdicio, fifi; cogantur, Deus enim acerbio- Q do, ve ‘soi- rem dePrincipibuS r quade reliquisqua;ftioneexercet; u f vtfapkutis magifter Salerno, idemque Rex radtfime ieripfitreui cocgruitMarci Aurelii,eiusquioblapientie Bal< coium 7 ,ver item not. fsrU j‘ F “‘ £ * ftadium .Rhilofophus eftappellatusjdidlum illud; Magi-. equ ■pfis deprimtis, principal de magiftratibus, cap. i, c tl. io, ftratiu quid,cm t xand! clmfi!. d)mm axtem deprincipibm. decernere , ac thdicare.Hxc tin canc.funt duorumpxincipum,qui fapientia cseteris omnibus ex- celluifle dicuntur,ftntentia eft. tertiu adiungere placer,. Antigonum Afire Regem 5 eui, cum afientator diceret, Qmnta Regib., hcere.acfemper licmjfe: It at qureda rr. if. q.i.Spe uf. titui.de leg $. nunc & DD in 1 . vlt. fi contra ius. inquit Antigqnps,<*c Primus omnium opinor, c. Anaxarchusexftitit,quiAlexadrobladaoratiooeperfua. fit Jttftitia ob id lorn affiderc,vt tnteliigcretur nihil a Frtn-. ctpibminhtfie fieripoffe: capitalis Anaxarchus,& certe. dignus,qui crudeliffimo fupplicii genere plecleretuqac principura D E REPVBLIGA, LIB. I. 155 principum iuftitiam illam, in feipfo experiretur. cum enimin poteftatem CypriRegis,cui omniuminfenfiffi- mus eratj incidillec; rex ilium incudibus iuperpofitum malleiscontundiiuflit. At quanto verius Seneca, C&- fari,cum omnia licent, inquit, propterhocminus licet. Qui autemprincipes.legibus&padisconuentis folutos ei- fe flatuunr,nifi Deipraepotentis,ac naturae leges, turn etiam res ac rationes cum priuatis iufta conuenrione contra&as excipiant,maximam “immortali Deo, ac na- tuneimuriam inferunt, Praeciare itaque Romani ma- giftratus,qui in rogationibus,ac legibus,quas ad popu- lum ferreconfueuerant,hanc clauiulam ad extremum fubiiciebant; Sx QvqD ivs non er.it f. e. t. n. r. quibus verbis fign 1 fi c a b a n t,p quid iuflum non ejfet,id po- pnlumroganiusnonejfe. Omnium tamen ablurdiflime, 98 qui princir^em quidem nihil contra leges diuinas,con- traq;naturaeiura fiatuere poife confitentur^fed cum hac exceptione, niprationeprobabiliadidfaciendum ad- ducatur. Quaeenim ratio probabilis excogitari poteft, qua leges diuinas perrumpere debeamus: inde manant ilia : Qui a pontifice maximo legibus dimms folutus fit, huic apud Deum immortalem fatis cautum c ejfe: quod quam verurn fit, aliorum efto iudicium, Sed occurre- turabiis,quiomnia iuiii/fimis ponderibus exigunt: Si nature legibus,idett,retl Romanorumleges, ac iura pontificia publice de erac, Sc quidem docerivelle; iis tainen fubaitos obligarinolle ■, vend.c. neperegrinqrum hominum legibuspatricioiuridero- garetur. Atetiam Alaricus Gotchorum Rex capite fan- xit.ne quis Romanorum leges, fuis opponeret: cui Ca¬ rolus MolinaHis,meus collega,Iurifconfiiltorumomnh- fu^Parifai'" um decus, ob id vehementerirafcitur,A^r^r^wi con- defeud, tumeliofe appellans: fed nihil eft in eogenereab Alari- codecrecum, quodprudenriffimus quifque Princeps, non fuerit optimo iure decreturtis; na fubditi, peregri- liorumimperium tamcliu &meminerint, &fperabunt, C quamdiulegibus illoru vtentur. Confimileeftedibtum CaroliBelii Regis,&curite Parifiorum vetusdecretumj quibus Romanorum leges, maiorum noftrorum mo- ribuS ; iliud gentium i^jnnium co- uam proprium elFeputant: inis iniquius vifum/eft. At T> E REPVBLICA, LIB, I. iyj> tibus ac legibus opponere prohibemur. Qwnetiam R.eges Hifpanorum, capirali poena vetuerunt, Roma¬ norum leges, fuiiuris teftesappellare, vt leribit Oldra- dus a : ac tametfi nihil eftet in moribus ac infticutis pa- * confi!.#*, triis,quod cum legibus Romanorum difereparetjeara- C01lfueui1 ' meneiusinrerdi&ivis eft,vt ab omnib. intelligatur,iu- dicesincaufisciuium difeeptandis, Romano iure^non 4 eo iurE v<; , . r\ ■ ■ r x. iiiur,&Bei~ teneri, ac multo minusPrincipem. ipium;qunudicum u^inSpc- religionem legib-peregrinisobligarfipernitiolum efle auoeoahr- iudicauit. Ec quide maieftatis fcelere teneatut',qui pere- grinaiura, peregrinamftituta, fui Principislegibusop- ponat jinquogenere cum Hifpanilicentia nimia pec- carent, Stephanas Caftuldnum Rex Romanorum le¬ ges in Hifpaniadoceri prohibuit.vtPolycrates feribit c . c lib.s.c.n. quod etiatn tiespai Baldus e fallit ,qni Italos Romanis legibus tenen feribit ; « Bai.inl.ne- Gallos veto nonahter^quamfiratiom & teqmtati congrue- XTiMtendis rejibivideantur: neque enim minushi,quam illi Roma- & intetio, c, nis legibus obiigantur; tametfi Italia, Hifpania, Prouin- * cia AliobrogumjSeptimania,Gallia Narbonenfis,Lug- dunenfis, Romanorum inftitutis vruntur ; qua: etiam Fredericus /Fnobarbus Imperaror Germanorum , & publican, & vbiquedoceri mandauit;tametfi nullum fere Germani Romanis moribus locum reliquerunr. fedplucima'm diftat lexaiure: ius enim fine iulfii, adid quoda;quum,bomim eft:lexautem,adimperacis maie- ftatem pertinet. Eft enim Lex nihil allied , cjuant fetmma poteftatis mfum. Queadmoduigiturnoftri Reges Grae- coru legib.no obiigatur.ira nec Romanis quoq; inftitu¬ tis,nifi quatenus leginamrx confimiles fine : qua lege Pindarus cranes vbique terrarum Principes-obligari feribit. Nequeveronobis eft Romanus Imperator,aut Pontifex excipiendus,vt pernitiofisquibufdaadulato- ribus/video p!acuifte,quiCa:larem,ac fummu Pontifi-/ Angel.m u cem,bonapriuatoru fuo iure dixipere polle feripferunt: 4’uifq«ciuri« iplumian&iusab Alphonlo x.Rege cauetur;^»i magijlatiu^ac indices ,Princrpem adire inffit^^quo- rio inie,nihildepropojita caufa(criptum ejfet. In quo - d lib. lib.i.ordinac* T-1 1 fn a n * Panor in cap.i. de re¬ bus ecclef., non alie.Fe- lin. in tap, 4]tire in £c- cieiiarum. Raphael Ful' go. in l.vlc, ft contra ius- C, Faber, in § fed imuralta nu-i.inltit. Bart & Bald, in 1 . item ft verberatum, $>ft quis.de rci vindic. Baft.^lexaii, &DD in Li, de c quod perinde eft,ac li diccrent.w & armis oppreflos ciues dtriperefas efte ; potentiores enim hoc iure aduerlus m- opiam tenuiorum,vci conluenerqnuquod pr»- mam ill Am,fine legtbiufiolutam pot eft at em definnt,oxdi ua- rio iuri derogare pofleulli vero.fummam poteftatem ad legum diiiinarum ac naturaliu abrogationem pertine- re voluerunt. Quidenim ianctius diuina lege probibe- tur 5 quamaliorum opes ac bona diripere 1 quid ftepius repetitumlegimus 3 quamarebus alienismanus habere continences? at etiam,ne quid alieni conctpiamus , 1 a- C craciffimo decaiogo prohibemur.Capitaliorcertefraus eft hacdifcipiinaPiincipesnTsbuere,qiia prsdari: nara prardonesjinopia fere ad alienacapienda cogic ; princi- pem aucem lie imbutum,prarclaram iftam iuris aciufti- ti$ fpeciem,fcelcribus fuis obrendere necelTe eft: quod lipeftimceftanatura,peiusetiarna doCtrina inftitums, intyranum euader;&impudenrerdmina, Humana per- fringere,ac temerare non dubitabit: deinde aprauis cu- pidicatibus 5 ac'perturbationibns,qua; nobilioresanimi partes omninolabefactant,mcenfus;ab auaritia quide, ad proferiptionem; ab amore,ad ftuprum; ab ira,ad cx- dem celerrime rrorumpic: & quemadmodum toni- truafoltninibuspriora funt, etiamfi tardius exaudian- mr,iraquoq; fyrannus,iniuftinaarmatus ) .efficicvt mul- eta acculationem , condemnatio indicium antecedat. Quam q u a m i n e p t e, q u i, q u o d a natura.vel ab honefta- tealienumfitjPrincipem efficere polfe 4 putant; cum principispotdhs,militia: ponderibus temper exigenda 7 )iiius in regula fine culpa de regiil. lib. 6, Paris defyndie.it. tit deregufl* l.nepos de verb ftgni£* 4 iex.coiftQj>.lib .4 glo.inl.i. deconftitut^rinc* fitific DE R.EPVBLICA, LIB. I. 1S1 fic: ficenimPliniusiunior.adTraianum Auguftnm „ PI j n ; n p*. Rt emmfncp'u,felicitates csl ,poJJe quantum veltsjic ma- negytko. gmttidinis,vellequantHmpoffis.\ittc.fdt‘.cpxi\>MS verbis ef- fi citnt,nihilPnncipcspcffe. quodnatura turpejit, aminiti- fium. Iam veroinepteloquatur, quipotentialfiimma tribuac aliena diripere, autpradari, aucviftuprumin- ferre; qure ab animo fradto libidinis & cupiditamm im- pocenria proficiicuntur. Quod fi Principi non licet mouere terminos, qnos Deus opt. max. cuius ipfeeft i- mago viuensacfpirans, fempiternis naturslegibuspe- pigit; neq;certelicebit alteri detraherequod fiium eft, fiueiuftaratione,fiuecoemdone ,fiuecommutatione, iiue legitima profcriprione, fiuefopdere cum amicis fe- riendo,fiuepacis aitionecumhoftibus concipienda, fi aliterpaxinirinequeat, quam priuatorumdetrimenco; h Hoftienfi* quorum bona fepehoftibus frnenda permittunt Prin- t <>.deiureml cipes pro citiium ac Reipublic® laluce: tametfi quibuft ^ do f ut J io dam b placet,vtfuumquifqueteneat»necdebonispri- ao«at.'inca' uatorum publicediminutiofiauautfivrgetpublicane- ! n . u °! lra - de ceffitas,ab vniuecfis larciendum die; qua; fentemia mi- hi probatur, ft tamen commode id fieri poffit. Sed cum f ia r ' vcr ~ n ,. » ... 1 . r , ueratum de laiuspriuatomm, bona omnia ciuunn ? parn^ialureco* mvindic.Fe- tineantur, non lolumpriuarasoifeniiones,&acceptas ), I Q‘{" ce “ p ' c f ab hoftibusconrumeiias; fed eti am bona lua, priuatos s derefcripr. ’ Reioublias e nonerauateconcedereooortet: nam fe- < ‘' or ®. c - conC - r , . 6 ...... * , ... ... /ooJib I re emperpaxfiabetaliquidimquu, quod publics v«U- iexaun.iib.j-. >mpei: ttuq&eoquidem iure populiomnes v- con C if turn iris cnulcuemagiftros, in ea fe ntentia & die, & fuiC vtnon mo do pub!icapublias,ac priuata pnua- d Hoftienfi* s t i erfem vrraque vtritqueinpacisa&ione > mutuis .litatibu;ac demmentis iarciantur. Video plerofq; 4 tno de iw e magi " fe,v eorumfcscierum trimentoratn hi:icindeacceptorum,qua;ftiohabeat;ui-, veiua Hianetnefie, nee priuaris pradudiciumafferre; alio ta- de in ras voc. meniurevtimur. nam in pacePeronenfi,vtLudouicus uaiepacL' 1 * xi.RexFrar rorum, carceribusCaroliBurgundionum Mart.Lsudus Comitis cr.peretur. vno capite cautumeft, NeTorao quihusexcepturo eft, neviiade- >nc» P .in no- ftra.de r«rciu. i6t lOANtilS BODINI fen tent iam curut.Parifierum^aduerfmSanufiumexfequil^ ■ ceret Iraque laudatur Thralybulus,nec immerito quod proftratis ac fufisex vrbe Athenienhtrigintaryrannis, C promuigari in ffit/*j«w.£ RE IP YB Lie A, LIB. !, i,6j tumrenouandi occafionem prarbuerunt: nam Sfortia gens,ex his verbis, integrum ius fibiab Imperatore in eo principatti reli&um die contsndebat-.: hare autem daufnlajetiamfiomiirafaericjindretamecenferurjquia necImperator,fimaximevelit,aliudalii tribuereac lar- giri poffit. Nam quod Omnia Prwcipis ej]e vulgus ia- btar,ad imperium&ad dominatum pertinet,(alua eui- que rerum fuarum propnetate“ac pofleffiope. Sic e^ nim Seneca h \ Ad reges, inquit, poteftas omnium peril- rut\adjhigulos proprieties :i d e m paulo po it,Omttiarexim- piriopofJidet,[ingulidominio. Quae ratio facit,vt Reges noftri,predia fiduciaria valallorum,iure prolcriptionis fifcoaddi£h,largiri priuatis 3 auteadiilrahere cogatur c , vtvafaliiPrincipis,& prolcriptorum patroni.iuo iure vtifruipeffinr. QuodfiPrincepspriuati cuiufquade- bitor fit,me' jciu accipit; condenatur fiepiffime; damna- tusjiudicatum ioluit.Sed vt exteri aeque ac cities,pofte- ri tafque ipiainteih gat,quaintegutateneftri Reges fue- rint,quaquemoderationeanimierga lubdicos fefe get forint jexemplo fit illud quod ex horns deliciaru,Prin- ceps ipfeQjrionfdecimaexfoiueredamnarus fit,iudi- cio cutis ; Padfiorum , anno mcclxvi. cum veroRex * Fc!iii.rnt:a. qua; in Eccle- ilarum.de to- flituc.col.i/. Bald.eonii!. 5 ^- finelib . j , la-loin auth. <3uas adiolies de lacro fan-. &is.C. 1. in r£ a&io. de rei vindic.ft. Af¬ flict. in con- flitut.Nea poL iib.4 tit, 10, 6 lib. 7 . cap +. & f.drbeuc- ftc. c Gall us alius negligentia procurators, vadimonium deferuit let, pet rordinariodipIomate,vtin integrum reftitue- C returjcuriaPirifionimRegem de rogatione propolita depuhr.anno mcc ccxix . Non tanta iudieiorumacer- bjtatec:.unpriaatisagitur.qui fere temper ex eacaula in integrum reuituuntur: ac rametfi minores xxv.anno- rum.tmds indulgentia,in omnibus ferepnuatis tudi- tbgesFran- ciis,reftitni ioient. Reges tamennoftri, etuoi infantes, *<”■#«’*»** nutnqaam aetatis benefifio reftituuntur i fed in omnib . ,erts x £ v ! iiidicns maioreseiiemdicantur; contra quam m Repo■ dUmtin- blicafienfoieqcuquafemper agjtur.quafi minor eflet: ■vbiagitur namReipubiicarbeneficio, Romani principes in intc-deMis'rejH- grum reltitui coniueuerunt nos alio iure vtimur;ac t J^dis. Pnncipis agios ab agris pubheis, & eius caufam,acaufa biicam'dTiu- Reipablic^ diuidere ioiemuSj,cbtraquapleriq;ftatuuntj reRc, i’ L t poftca 1 p U ] ar j fempereodemiurecenfetur; in ceteris,noitem. i * 4 I O A N N I S B O D I N. I a sic Bart. 8 c qm Rempublicam in integrum reftitui debere negat 4 , DO.ini.nam confulaPrincipisacReipublicte cau(a,qua?in ftatu po- minor.'d.e ill- reiutando. Hac igitur animi magnitudiile magiftratus crea Reges quorum ap- nottros leie gellerunt: hac item moaeratione Reges iu- pc.u non re ftitiam coluerunqvc maior priuatorum ,quam princi. numiatio pis; &Reipublicq,quam priuatorum ratio in caufis di£ de noui ope^ ceptandis naberettir.Exftat etiam in adtis curie Parifio- i. impeiato - rum kntentia adtierliis Carolutn v 11. Regem lata,qua rcs.de re m damnatur fyluaiTi vrbi proximam in Pariiionim vfum die. &c m i.v- , . J . n * nica de fen- eeaere, pretiocomututo;quam quidemad remvixvn- tent aduer- quam priuati adigerentur. Tunc certe intelle&um eft fusftaum.c. a r o leiiu in cap. quantu Rex a tyranho diltaret: cum enim Carolus vi i. ftatenutatis Anglorum legioncs ex intimis Gallite vifceribus exe- Aib. Cretin, giifeqvrbe Parifiorum(iquicum Anglisfoederecontra- tonr.io col. tto/ceptra de manibus Regi extorlerant:)facilecapta, vlt.Affj.aus r , , . ... ° , r ■ r i n l decir. i 4 o. tanturnabvltioneiniunarumabruitjVtiumma illos be- AibeiT ” * n *g n i tare complederetur}iequeiudicibus magis oble- ReipubHea, quentem prasberet.quam priuati coniueuilfenr. At iit exquib esufis jjej-n temporibus Philippns Maria Mediolaneniium msiores.Cy. . r ,-r , rr , no* eod. ait pnnceps.opprelia tributorum ac vetugahum pondere £ ecru a Bella R e p U blica, portus omnes,ac fiuuiorumaditusobfide- dem fen ten- bat,ne qtus ciuium quo vellet trancereqmu prms lolu- ‘‘finow « tove&igalR Quibus ergo,legibus,&quatenus pa&is qua de re que couentis princeps teneatur, nobis expofuifle videmur: senauH^wc- mftat explicandumilludjanfcilic et^Cr impentfuccejjor, dioianenfis liegum antecedcvttumpromtffis ,fa!tta maiejlate, ebhgdri tit. de puna p 0 jjl t Quod vt paucis abloluam,prastermiila quatftio- An Printeps nu qute de hoc genere fubtilius difeeprari pollunr, mul- untcce.ien- titudine C ,fic ftatuo ; Prtnctpem maiorttm paths connett- tiu Revr-.m sffa tis,dcpneac pr ui at os obltgar:,Ji regnttm hareditano lure ob~ fetuare te uenerlt > ve ^ etiam teflamento delaium fit: vt Ptolematus neatur Cyrenenfium.Nicomedes Bithynis, Attains Aliae,Eu- « Has qua:- menesPergami,Co$ius Alpium Reges,populum Ro- j'it'e^mauis" manum teilamentoRegnorum ha-redem kripferunt. quam ve-e tracum cynus,Bare,Bald Saiycet.ini (iigna. dc legibus.Ci laf.iul.i. dccortftit. print.ff. * elia.in - ap. taiislato de con/licutionibus. Quid prom. DE REPVBLICA, LIB. I. if* Qiiidfi tegnum adproximos teftamento deferatur? vt Anglia; regnum Hcnricus vi 11 . Eduardcv. filio reli- quit,eique teftamento Mariam focorem; huic Elizabe¬ than! fubftituit,queviciffim imperii fceptra tenueranr. Diftin&ione res egct: aut enim proximus haires iure te- ftamend hatreditatem creuit; aut repudiata hasreditate exlegcRegia>imperiumaccepit. priore modo hatredi- tariisobligarionibus &a£tionibus tenetur; pofteriore non'dtem.eciamfi iuratus fitteftator. Nequeenimiu-« innocent. C ris/ucceiTorem tenet^mfiurandum, am; obligatio de- fun x in Quamobremfallunturvehemeter,qui accipiunt quad uuol’u'd!. aboraculo formulas & verba cocepta iuriliuradi; quod non ita pride Rhemenles pontificcs arbitrio fuo finxe- runt;vt eo,reges dum initiantur, nunc vticofueuerunt. PofteaquaemmregniParesduodecimcapitiregio co- l0 j ronam impofuerunt ; P6tifexRhemenfis ad regem con- uexCas:St/?egradum,\nc[xiit,ac imptridfpt quodpaterfto tu- re ante a adepts os, nunc ac ripe,quo demceps,vt verijjimus ham vtifruipojfts ; quodqutdem a Deopr&potenti, & a no¬ bis Pont tficibus ac Paribus ad te mfia tr adit tone defertur. Honeftaoratio,modo vera. Ar neminidubiu eft,opi- nor,quin ante cofecrationem, Rex imperii pofleffione ac proprietatepatiaturjnoquide hqreditarioaut pater- no iure,multo minus etiaPontificuni autPariunr bene- ficio,fed lege Regiarid quod iampridem Senatulcofulto * anno r 4 .cs.. Ftancorum a decretum eft,2\£deriua- ri verius fit. Immunes ve&igalibus elle,ac Temper fuiile fiduciarios.argumeto eft,quod qui a nobis vajd/lut£.m- gobardorum legibusLEVDE appellatur; qua: vox.liberu fignificat. Al^udms aute ex iufta feruitute manumiirus: inde Alaudmm & Uudtmia , dicuntur honoraria mune- ra 3 qu 5 dominojfidem accipiente a vafallo 3 tribui iolent. Hate D E R E P V B L I C A, L I B. I. 1 69 Hscad vcrboru explicationem: pergamus ad id quod ks propofitumeft. Diximus iura maieftatis cum habere, quipoftDeum immortalem fubditusfitnemini.- quod fi cuiquam feruire.aut imperanti parere cogacur, feu fponte, feu inuitus id faciat, maieftatis nomen amittit. Recle Poeta nefcio quis -,EJfefat eflfertwm ; uim nolo vi ■ carius *ejje: Qui rex eff y regem maxtmenon habeat .Quod fi iuramaieftatis non babentfiduciarii feu vafalli, pau- cariis itnpc- ciflimi admodum Principes in fumtna poteftate confti- ral>aat - tudreperiantur, Auc fi demus, fiduciaries principes, velsrarios, qui tributum aliis Principibus dependere cogantur,iura maieftatis habere; certe quidem domi¬ nos feruis,patronosclientibus, audoritate, imperio, poteftateadsequarenecefiecritific enim ftatuuntlegu t Caftrenfii Romanarum interpretes 0 acmagiftri: fcilicet Medio- ‘°Dcc corfii' - lani,Mantua;, Ferrari, &Allobrogum Duces iura ma- ^miu./ curt! ieftatis hab’ere.Idem quoq; tradut de Cornice Aftenfi f : quattotarationediferepant, cum his quteanteadeiure io.&conf. 9 i. maieftatis diximus. Htec igitur accuratius explicanda nobis funt, cum ad iura maieftatis, qua: in Repubiica Hb./.Boffiu« ptxecipuaacpotiffima funt; qua:q; ad dignitatis pratro- gatiuam, qua nihil Principibus carius eft.percinerevi- num.*,. &i n deantur. Diximus in capite Depatrocinio&clientela, quam noftr iprotettionem vocant,cfientes Principes,qui conf.*,_tib . t . fuperiorum in feederibus maieftatem comiter obferua- c^hc^de- retenentur, iura maieftatis habere; fed vafallus feu fi- ctfPcdemfit. duciariusadientedifFert,diftatqueplurimum. CJiens u Bmnusde enim, patronuminfeedere fiiperiorem eatenus agno- c °mham ^1. fcic,quatenusperfonaiacloci dignitas poftulat; vafallus s.u" bS°a b - C non mode fuperiorem confiteri dominum, fedetiam geiu cvircv fidem & obfequium ei flipplex exhibere cogitur, aui; feudo cedere. Homagium appello fidelitatem, obfe- quium,obedientiam,&eaiura qmefiduejarius demino, katicim, exformula beneficii dare,facere,tenetur, Quod vtpla- niusintelligatur, nouem omnino potentiorum ac t?- nuiorumgradusftatuemus,pra;tereum,quipoftDeum Y.^ouny^ immortalem feipfo fuperiorem confitetur nemiueirnm. It© IOANNIS BODISI Priraum genus eft comm Principum qui font in eius clientela,cuiusmaieftatemobferuat; feq;Indus patro- cinium darefoIent,vtaduerTus potentiorum vim tutio- res lint. Secundum genus efteorum Principum,qui fa- periorem in fdedere agnofcunt,eiquetributum depen- derefolent; velpenhonem, vt eiusauxilio&praefidio tutioresfint: quod certe patrocinium dici non mere- tur; quia mercenarium fit: merces autem officio no de- beatur. Ternium genus efteorum , qaiapotentiorevi- diftpacemacceperunt, &iura maieftatis retinenciisle- gibus,vt viiftoris maieftatem comirer obferuent; eique tributum annuum fbluant, nectamen patrocinium lllis autauxilium a potentioredebeatur. Quartumgenus efteorum;qui Reges flint,& mra maieftatis in fuos libe- reexercentjledalionnnfiduciariifeufeudatariifiint, a- liundefeudo accepto aprincipe, feu maiore, feu mino- re. Quinta m genus efteorum,qui Reges ndn funt,nec iura maieftatis habent,fedfiduciam propterfeudumco- traxemnt; qui anoftris fimplicesvaja/li dici:n:ur,quido- minidigfjitatetueri ! a,eproeoarmacapere; non tamen Temper,necaduerfos omnes.tenetur. Sextum genus eft eorum, qui vafklli iigu vulgo dicuntur;qui data fide, do- mini dignitatem &exfiftimanonem uierj,acproeius fa- lurearmafine exceptionscapere; non tamen Temper, 10 , autvbique; Ted eatCRHStenemur, quatenus vcilitas feu- di aut fiducia contradfca paritur.Septimum genus eft eo- rurn,qui fohditt dictjntur,ieu vafa!ii,feu cenfoaies fin t,fi- ueetiam praediis omnino care&nf} qui pro principisdi- giiitafeaclalute,perindeacproTeipMS,^ppugnare teneiv- tttr; & eofdemcum principe hoftes 8c amipos habere. f Odtauum genus eft eoru, qui quondafgRHtuxeiiberatt* Teruilemfpeciem retinent; vtifunt afcrtptigleb*&i qui£ noftris mannsmorttik dicutur. port re m u m genus eftier-, uorum.Hsc genera nobis fecerneda ftterunt,ne Tubditt cum vaiallis, aut clientibus; aut cum vtrilq; vafaifi fimul mifceantur. Ex his generibus,ii qui n6 ratione feudi ast fiducia: cotradtij,fed exfoiipforuperfonaparerecogun- tur, DE REPVBLICA, LIB. I. 17*- tur ,fubditi dicuntur; multo magis cria fi prarter obliga- tionem,quafubditusprincipi,cuius imperiu ac iuriltii- cftione fubiretenetur,fidncia contraxerit, feu do a prin* cipe,velab ipfius principis iubdiro accepto, fi modo v- triufq; princepsidem fir. Quodfifubditusn6fir,qui fi- duciam,acceptobeneficioc6rraxit;etiam(i dominidi- gnicatemaclalutem,fine exceptione cuiufqu^m tucri debeatjea tamen obligatione 3 deferto feudo,fine fraude fefeliberare pored. Ac fubditusquantumuis feudu auc cenfuale praidiu deferat,aut nihil omnino habeac.quod iuumdicere pofliqperfbnalitameobligatione, leipfum 4 j u fincprincipis fuicofenfioneexuerenullomodo poteft. i uacfuit pri- Valallusfidempatrono femeltantum prsftarc tenctur; diamiuendi." Q fedneadid quidctncogenduseft 3 fi fiduciaitafueritco- M.igiiUr in tra6ta,vt videre eft in antiquis legibus “feudorurn,c5tra dione!^. '* quam Carolus Molina:us & fenfit,& fcripfit h . Atfubdi- tuslocischmibusactemporib.fidem Principidareco- girurqetiamfi Pontifcxis fuerirb qui nullum qrpnino nutn - 1: pumfubditi,interdum reges funt, interdum vafalli; ta- feud. §.j/.q. men non fine exceptione fidem dederinc; neque enim j - *? - . retrouafallusfubdituseft;autva(alIusillius,cuidominus cap. imperil inferuit, e nifiomninoeiufdembeneficiiratione.Placet a™ " l j ta igitur exemplis ha:c illuftrare. Anrea quidem Reges feudiaiienst. Angiorum fidelitatis iufiurandum regibus Francorum ciaudius*’ • fine exceptione dederunr,cum ampliffimas huins im- potiores. iccci i r.vnocapiteexccptum eft, vtFien- ricus fidem Regi Frgncorum daret praftens ; & qui- dem fine exceptione: quod li morbum neceflariura firaude excularet, fijium tamcnpritnogenitum in Gal- liam iurifiurandi caufa mitteret. Rurius aliofcedere quod idrura eft anno Meccxxx. Eduardtu tertim Rex Anglorum recipitacpromittitfe mox m Galliam,fidet pne- ftmda can fa, vemitrum ; amft quidem morbum necejja- numfine dolq male excufiarc-t , cumprimum cqnualuijfetfid tjfieUurum. Item alio foidere quod percuiium eftanno Mccnx. Ludouico ix.Rege,Hcnricus 11. Anglorum RexfefeinGalliam paulo poll traie&uru m, ad lolemne iufiurandtim fine exceptione cuiufquam praftandum. Obfequium auteni illud,quo 4 ligmm appeilat,eam vim babetjVtnelmperarorisquidem auc Pontificis maximi * timi 4t.au- perfona excipiatiirAFormula iurifiurandi quod rex An- xii. vataii. in glorum pneftitit, concepta eft eo feedere, quod anno feudn.CI«* ° r . , . ... „ T- , 1 , memm.pa- mc ccxxxi.interPnihppu Vaielium ochauaraum 11 e itoralis. de re n ere u (Turn eftscuius hxc verba funt. Rex Angloru in a- judiG.Spec.xn 1 .. . ~ . . . . ° § quantum nibus conmncns y ac in manus Kegis rrancorum in- dcfeudis. ferns, : Cancellarium Francorum; hare verba proferen¬ tem; VOVS DFVF.NEZ HOMME L1GE DV ROY DS TRANCE, QVI ICY EST COMME DVC DE GVI- ENNE, ET PAIR DE FRANCE, CONTE DE POl- TOV, ET DE MONSTRVEII, ET LVY PROMETTEZ FOY ET LOYAVTE PORTER. DITES VOIRE. ET ns ROY d’angeeterre dira, voire, alors EE ROY DE FRANCE RECEVRA EE ROY d’a N- GLETERRE A LA FOY ET A LA BOVCb'H. HrC verba farderis,vtcumqucLatina fic fecimus :Tu e/ui- D£ UEPVfcLlCA, t.IB. 1. dcm ekadi-s tn hominem., Ugtnm Regis Francorum , vtu T)hx Aquitandfititi, Par Francos., Comes Pttlonum , (A Monfirolieufmra: tequein cuts fide & odfequio femper fu¬ turismJponda :rCjfonde, Ajjintior. Hicrex Anglorum &f~ fenttri fe dicer, turn rex Franc cram ad fidem & ofialumre- gem Anglorumadmittet. Sandtius eft iufiurandum Ca- C toll regis Nauarrai, cum fidem Carolov regi Franco- rum darer, annoM.cccixx; quia non foium valallus* fed etiam iubditus erat regis Francorum, tametfi iura rnaieftatis in Nauarros haberer; & inBearnenfes ea- dem iura fibi deberi prardicaret, vc pofteri quoque: fedadhuc de agro Bearnenfi mbiudice lis eft. Formu¬ la: fiduck Amni 11,Petri vtriufque,&IaannisMont- fortii, qui Armories proiiincia: Duces fuere, confi- miles funt; prater verbum ligii homines . In fuhditis vero valalFj formula fiducia: vberior eft, ac ianctior; quia duplici obligatione deuincinntur: exteri vafallt non item. At diu multumqtte dubitauit Eduardus 11 x, aniurifiurandi formulam in feedere praeferiptam lequereuir: & certe manus lupplices habere pnneipio recufabat; & in Angliam redierat, vtpopuli conuentus earn ob caulam haberet: eo legati francorum miili fun:, ac fern eft re temporis Iparium, in ea controuer- fia difceptanda tranfegerunt: tandem, rex Eduardus formulam propofitam iequi maluir, quam tot bene- ficiis, quibus in Gabiafruebutur, carere. Qiiumvero vafattm idem eft qui fttbdttus, arma, pileum, pallium, calcara, chirothecas exuere, ac genibus flexis mantis fupplices in principis aut ptocuratoris fui mantis mie- rere neceilehabet,&itafidem prsftare , at etiam mori- busnoftris,patrono licetabefle, neciivelit, procura- t'vremjfdei accMendre cauia, conftitlierecenetur; led Ta&lb nepridibfiduciariocareat, pradii dora.nantis lofiumadirefolet; ae pro foribus carmen to, quern di- jhmus, habitu vfurpare. At Veroinanduoriicn - mori- bu? vaiallos fidem patronb prauenn dare oportet: fed fipatronosabeft, iatis officii fecerint etiamprsfenres, Jvl a * art!cute conflict- di- n»s general is a * $. omnw £lii fi dc feu- co conrrou, Zafius in e- ige IOANNIS BODINI fi perprocuratorem id faciendum curenc; nevafallidi- gnitas,abie£tiore perfona^pcuratorisminuatur. Quod li vafallus h teredos habeat criginta, vnulquifquefidem, petente patrono.pra: flare cogitur '‘jvtiampridem Phi¬ lippi Augu fti Regis Francorum decreto cautum ell,an¬ no mccix. alius tamenaliomore vtitur Au: igitur fvblallum,id eftalterius hominem, etiamfi domiregno nis moritus potiatur,fummam potellarem aciuramaieflatishabere ninlbuffuffi- dieenous? auteumquiviliffima obfequiapratflet, & vt cere, vtctiara verbo fiduc.iae vtamur , feruiat alteri, flimmum Princi- ^"mu'ici- 1 " P em appellabirnus ? At pleriq; Principesagroslatepa- fUt, fiii&m rentes,ac beneficia frudluofiflima deferere, quam fer- juifs'wio"- uitutemiflam fenfire, inaluerunt; alii iusmaieflatisvt rstouumeft. cederenr,nec precibus vllis, neepretio adduci potue- ceJiVpa'tro*'" runt: nam Princeps Aura fins Ludouicoxi.Regiiura uo,necdece- maieflatis Anrafiiprincipatusvendererecu&uir.quam- ^'cenomini quamregii procurators iura maieflatis Aurafio Prin- ai»er$ o & cipevindicante,&pe obfliterunt. lam veroprimoca- vide°Mo”hi. U pfie foederis Britiniaci Eduardus 1 1 1. AnglosnmRex, §.3. giof .4. vt omnia iura maieflatis fibi tribuerentur in iis regio- 2sara " !S ’ nibus,quas htereditarioiurein Gallia poffidebar, nefi- dem autobfequium Regibus Francorum pratflareco- gererur, diferteexcepit. Necaliamob caulamStepha- nus Valachiaeprtefes a Regibus Poloniae defecit, quain quod Rex Polonus tentorium, in quo Stephanos fup- plexobfequinm ac fidem prteftabat, eodemmomento difeindi iullit, vt omnium oeuiis pateret. Hanc contu- meliam veteratprie fibi illataro grauate tulit Stephanus: neque id mirum videri debet iis,qui meminerint,CaIli- Q flhene Ariflotelispropinquum, mortem potius optaf- ^manu” 111 * quam Alexandri Magni genibus, adorantis c acfup- p iutatchus plicismodoaduolui ,more Perfarum; tametfi Alexan- ■ii.TitianJ. £ j er f U pp]j ces am plexu & ofculo dignaretur; quod et- iamnumlmperatorib.Romanisvfitatumerat, com re¬ gibus feentra & infigma regia largirenturr ficenim Ti- ridates Armenia Rex, Neronisgenibusaduolutusefl; quern Nero manu prehenfum erexit, oiculoquc dona- tum, DEREEVBtlCA, LIB. I. iSt turn, tiaram de capitedetraxit; eique diadema circum ^ T ^ impofuit; poftremo, addextram fedete'Auftit. Qiiibus inNeronc. autemregnafruendaconcedebant Romani, etiamfiab iis fidernautobfequianulla exigetent; nihilominusta- itien Romanis Principibus Jpontcinferuiebant, acmi- b nio(Je< ^ niltrabant 6 :aiii (efe Remanortimprocuratoresappelhbat guito. vt Aderba!us NamidixRex:Eumeoes quidcro Pergami Rexfuloac mortuo Mithrijdate Ponti Rege, Roma ve- nir,acpiJeumgeftans;acceptampopu!o Romano liber- tatemtulit.-.eracenim pileus recentislibertatisargume- . tum.Ptufias veroBythinix Rexquotiesfenatum ingre- deretur,limendeofculariconfueucrat/e mancipittmft- “ ri f u » lignim va* faUagiurnfAcio Ecclefk &c. Et in a6tu.fi due is Roberts Sicilian regis , mcccxxxvii !. mrcjprando fpoipbdit princepsjie necimperium Germanitirm,nec »7 MediolanenfeW principatum , nec vilum in Hetruria dominatum peti'curum,nec vltroad iedelaraacceptu- rum;autficontra faceret, Neapoleos ae Sicilia: regno carituru.Confimile eft Caroli Sicilie Regis Iuliurandu, anno.\iccxcv.&loans regins,anno mcccxlviii. Necalicer Ferditiandus Hifpaniaru Rex Caroli v.Csfa- ris auus maternus,pofteffionem regni Sicilisa Iulio 11. ponnfice Romanopotuitadipifci,quaiisquasdixi con- ditionibus,&annao cenfu; vneiaru auri o£to millium, prsterauxiiiares copias,formuiafiducisveteris copre- henias;cidexceprione agriBeneuentini.Cuius obliga- tionis ea vis erat,yt cumprimum Romanus pontifex a- licuibellumindixiflet,eode moraento Sicilis Regis o- pes Si copias adu ocaret,vt etiam aduerfus araicos arms caperer.Sic Alpbonfum Sicilis regem, Sextus pontifex armauit aduerfus Floretinos, propterea quod Bifan urn cardinalem,pontificis Romanilegatum a latere, &qui- dem iiibornatum.pomihcio vefinti in emeem egiilcnr. Acnoftra scarePauius 111.Pontifex,Carolum v.Csla- rem,qui maximo cum exercitubellum in Gallia gere- bat,ad pacisa&iones copulit,vt eoniun&is cum Fran- eifeoregecopiis omnibus,inPrincipesLmheranos ar- maconuerterent;idenim primo capite.pacis Sueffio- nefis cauebatur 4 Accametfipaulo ante, Caroli exercs- tus a Gallis in Italia celusefleqac J pftratus;& exitu dubio in Gallia dimicatums videretur,num qua tamen ad pace ineundaadduchi seder ,-nili a pontifice Romano coge- C retur: non quia Porttificem publics calamitas,autEc- cltfi® pecturbats rationes tam Commouerenr, quam Garoli opes ;quib. vniuerfamEuropa facile domuiftef, nifi Francoru armis aepotentia impediretur. Indignunx M 4 a anno Septernbri raenfe. l8x IOAHNIS BODINI Regis Francoram; id eft inipfa Flandria natus & educa- tus,quae turn erat imperii Gallicijpuincia; tametfiGan- dauum,Caroli patriam 3 & vrbes maridma's, pleriq; exci- pi purannnamFiandria: Cornices,regtsi Francoram Pa¬ res ab hoc regno condito Temper habit:; & iura maie- flatisfemperantea quidehint, maxime tamen Atrcba- tenli excepta foedere >q> quids percufterant legatiCaroli vi rregis Francoram,cuPhiiippcj 11 BurgundiarDuce- Arena Carolus v,iam Imperarorcreatus,aFraeilcoRe- gepetiit, vtfibiliceretAtrebatenfetributum aims exi- gere.anno m d xx.cui Franciicus refpodit id fe permillu- rum,dura nihil deiutefiwe maieftatis detraheretur; vt quide didicimus exmandatis, quaiiegato Francoram in Hifpaniam eunti datafoere. Quamqua grauiores caufa; C proponi poterat,qu^ principesGermanoru ab ele&io- sne-Caroh viummoueredebniflent.Neq;enim Carolus tanrum vafallm li£iw, 8c quideFrancoruinCperiis ac Ie- gibusiiibditus, (ed etiarh T-bsw/yfoA RomanivafaliumJe hgiumprefejfin ,pro regionibus acprouinciis omnibus, qmbus tunc potisbatur, exceptis admodum paucis in Belgia, & Burgiindise libero comitatu; quem Arnol- dus Comes donodederatConrado 11 lmperatori, an¬ no mccv. deinde Carolus mi Imperator, Carolo v i,I>eiphinatumPtincipi conceffit, fidueiacontradta, qtiaro exarchiuis deicnptam habemus. AtcumPon- tificis Romani valalium fe ligium profeifus eft, in for¬ mula ftdueiaj Regui Neapolitan!, iureiurando promi- fit, ienec imperii Germanics curarn, fi quandoaPrin- cipibus Germanorum crearetur; nec Mediolaneniem principatum iufceptimim;& iis quidem legibus &corj- ditionibus,it) fidemacPatrociniuin Romani ponuficis acceptus eft. Qua: clanfulanoua videri non debet,cum fit antiquiffimis omnibus actisfiduciaruminlerta, iam indevfqjab Vrbano v pontifice Romano, qui regnum. illudCarolo,Ludoiiidregis fraud, fruendum conceffit; &inadufiducisEdmundi Henrici regis Anglorumfi- lii, qua regauns illud adeptus eft ab Innocentio 1111 pontifice, ' DE REPVBLICA, LIB. I. i8j pontifice mcclv. cuius forriurlam ex a£Hs Vaticanis defcripfimus: SgoHsnrictit Deigratia Rex Angh&,nomi¬ ne Edmundi filn nofln Regis Sicilia,ptenum S 3 ligmm va- filiagitimfacioEccltJiaRomma, &c. Et in a&u-fiducis Robert; Sicilia; regis , mcccxxxv i i !. iurejurando fpoip6ditprinceps,fenecitn.perium Germanicum, nec J ’7 Mediolanenlem principatum , nec viium in Hetruria domination peciturum, nec vitro ad ledelataacceptu- rum;aurfi contra faceret, Neapoleos acSicilis regno carituru.Confimile eft Caroli Sicily Regis lullurandu, annoMccxcv.& loans regins,anno mcccxlviii. Necaliter Ferdinandus Hifpaniaru Rex Caroli v.Csla- ris auus maternus,pofleffionem regni Siciiis a Iulio 11. pontifice Roraanopotuitadipi{ci,quaiis quasdixicon- ditionibus,&annuo cenfii; vnciaru auri odo miliium, prsteranxiliaces copias,formuIa fiducis veteris copre- henfas;cu>exceptione agnBeneuentini.Cuius obliga¬ tions ea vis erat.vt cumprimum Romanus pontifex a- Jicuibellumindixiflet,eode moraento Siciiis Regis o- pcs & copias adu ocaret,vt etiam aduerfus amicos arma caper et.Sic Alphonfum Siciiis regem, Sextus pontifex armauk aduerfus Floretinos, propterea quod Pifanum cardmaiem.pomificis RomaniJegatum aJatere,&qui- dem fubornatum,pontificio veftitu in crucem egiffent. Ac noftra statePauius 111.Pontifex,Carolum v.Csla- rem,qui max;mo cum exercitubellum in Gallia gere- ba^adpacisactiones c 5 pulit,vt eoniundUs cum Fran- cifco regecopiis omnibus,inPrincipesLutheranos ar¬ ma conuerterent; id enim prirno capite pacis Sueilio- nefis cauebatur^ Ac tametfi paulo ante, Caroli exerct- tus a Gallis in Italia c^fus die t,ac j> ftratus ;Sc exit a dubio in Gallia dimicaturus videretur,numqua tamen ad pace ineundaadduchisefTetmifi a pontifice Romano coge- G retur: non quia Poiitifieem publica calamitas,autEc- clefias perturbats rationes tam commouerent, quam Caroli opes ;quib. vnin.erfam Europa facile domuifler, niii Francoru armis acpotentia impediretur. Indignum M 4 a anno/ffjk Sepcetnbii menfe. I?4 lOANNIS BODINI etiam videbatur,quod CarolusClem'entemvi i. pon- tificem Romanum, cum cardinalibus obfdIum,vrbe o. potuifte,vt Carolus v.Cadar, Regis Francorum ligius deftud's' 1 *’ acfiibditus.idemque pontificis Romani, imperii Ger- q.io, Ba.M.in manici ligius fuerit; cum nemovafallusligtusplurtii efife coium vit tie poffit a : etiamjiplurapr&dtajingtslis accepta ferat: quia fi- caduc.c. des&auxiliavnieidemqueprimo ac prajeipue deben- cap.«eteruni. tur,& quidem fine exceptione b : ac fi quidem plurium coium dc haeredum vafallus ligius fueriteiufdem prxdii nomine; ^ Kea'cu.x. omnibus fimul, non tamen leparatim. quia tametfi fi¬ de tegu .1.2. delitatisaduslegidmusfitindiuiduusj&inleruitutibus d .bUg! 0t r ’ indiuiduis,folidumabhsredib.debeatur c j quod etiam de fide- DE REP VB LIC A, LIB. I. defidelitatepleriqueputant‘':verius eft tain envoi tan- tum ex patronis,quern valallus elegerit,fi diffideant pa- troni,auc omnibusfimulfidem'deberi;eoqueiure vti- mur; quia no deber durior 0 effici conditio valalli,quafi vnusvni hares ellet: durior ellct, fi plures operas, plura obfequia,pliiries fidem praftarecogeretur; idq; multo magis in valallo iigio,qui pluribus leorlum fidem fine excepnone dare no po tedihgiu interpreter ex iure feu- donim,cumpleriqueappellationeabutantur. Memini quadragintafeptetoedera,qucreges noftri Philippus v. Ludouicus x i. cum Germanis v. VI. VII. Carolus Ptincipibuscoierunt;quibus fe auxilio futuros aduer- fus omnes,exceptolmperatore acRegeRomanomm, rpofponderunt :nec dubitarunt fe vaiallos iigios regis Francorum eo iureiurando conftituere. excipio Tre- uerenfem pont:ficem,quilefociumac foederatum Re¬ gis appellation vafallum 5 tametfi penfionem perinde C vtaliiprincipesaRegeacciperet : nullum ramen prai- diuma regibus Francorum habuifle collar. vniusDucis Gueldriiiufiurandumproponam,vt de reliquis iudiciu fieri poffic,his verbis Latine conceptum : Eg o deuemo •vafallus ligius Caroli regis Francorum , pro ratione quin- quagintamilliumfcutorum ami,antefcjtmn D.Rhemigii mthtfiluer,doru,Scc.anno mcccci. menfelunio. Quin-, etiam inter Reges ipfos firpe feedera concipiebantur, his verbis, vt alter alterius fivafallumprofaeretur :vt in feedere contradlo interPhilippu Valelium &Alphon- fiimCaftilite regem,anno mcccxxx vi. qua: ab igno- ratione legatorum profebta nunc melius explicantur. Vt igitureovndedigreflaeft,fe referatoratio; nec po- tuir, nec certe debuit Carolus Caefar fidem & obfequiu pondfici Romano promittere, fine exceptione Regis Francorum,cuius erat& valallus ligius,&fubclitus;qui tamen fi lubditus non efier, modoligius,autneligius quidem,modo valallus c , antiquior tamen fides & ob¬ fequiu debebatur;aut fitequales efient inter fe pugnan- tes jiieutri deberetur; quonia feruitutura ea lex eft,pro- a Accurf.ini, vfusfru&us legatus de v- lufr. Bal, hi l. cq.it. de re- rum diuif. ^ngel.inl. loci corpus. § li fungus, fi feruitus. Rom. 1.3. de verborum oblig. ua- ror. in c 1. $. oranes.fide feudo. If 1 2.$.incer- tam depra:- tor. ftipul h damni (.§ fi is quideda- nuio.l cui fu¬ el us de codic. Sc democrat. 1 nec in plu¬ res deexer- cic.l.qnod fi no lie $.fi plu¬ res de atdilic. tex.inl.impe rialem.§. du- catus.de pro¬ hibits Ifern. laebb Zlelio- ni Bal Ho- fiienf. infum matit.de feu. $ vlt.Martin* I.aud.ind.§. omnes, Zafi- ns in epito* feud parte.7. quieundem Germanis morem efia trad it. ABttelurk* turmdiDa- cii Gueldri& e Mol in. ia tit. de feud, glof 4.5.U nura.j* ai.v iam coil' flitui. de fer Ulc, tFielucietfor- mula R egif Aragonum. S86 IOANNIS I O D I N I pterindiuidiiamfiii naturam,vt eorumconcurfu,qni- bas exhiberidebeantjmpediatur.nam.interficws <£ijtia- • l&s,prohibentis conditio potior a eft : tameifi in fcedesibus iurecontra&is^iuxilium dari confueuit iis,qui iniunara. acceperunc. Iliud tamen perfpicuum fit,aflibditislum- mam pratcipuamqne (idem ac obedientiam deberi; eui prauudicium, pofteriore fiducia conrracta, creari non poceft. Itaqueiniisieg;bus,quaeaLudouico xi. &Phi- lippo 11 .BurgundionumDuce deordinibusiHuftrium eqaitum lat® funt,vnocapitecauetur-, vtcuiuicumque ordims fuerint equites, obfcquium tamen &auxiiiuin n? fuo quiquePrincipi aduerius eos qui bellitm! life rant, fine dignitatis pericuk>,ac fine fraude,ferant:dum ta¬ men pnnceps ipiepcui auxiimm debeatur,pnefens fit, idque ordinis Principficui equeftre dccus acceptum fe- rat, denundarir. Quibus rebus intelligitur Carolina C;elarem,necpontihci Romano,neclmpfcratoris Ger- manici creatoribus,fidem fine exceptione Regis Fran- •" cormn dare potuifle. at etiam Tarraconcnie regnum Romanis pontificibus iampridem Reges Aragonum accepto ruleriintqvtvidereeftinformulafiducia:,aciu- n rifiuradi/qiiod Perrus Rex Aragonum Innocentio 111. pontificimaximo prieftitit, his verbis: Ego Petrus, Rex Aragonum,Comes Earcinomt, Dominut APontifpeflulmr, cttpiens pr£terDeu,prmckali beats Petri & Apofiolica fe~ ) dis protest tone mumrv, tibi rcuerendiffime patter, damme fummepontifex Innoceti, £ 5 ?pro te facrofmiiet Romans ec~ clefi&,& -Apofiolicafedi,offer 0 Regnummeum,iliudquetibi &face effort bus mis in perpetmpro rewedio Mima me a, & primogenitors meorum,conflituo cenffuale, vt annuatimde camera regis ducenta qmnejuaginta AEaffitnitina Apofio- Itc&fedi reddantur: & ego ac face efforts met, jpecialiter iff fideles & obuoxii teneetnmr: hac eastern legeperpetua fertsa- dumforum decerno-,quiaffero &confido,quodtu&fiscceff fires tm,quaff beau Petri mambas,m regem duxerisfolern- niter coronandum. ABum Roma anno Chrifti m C c i i i i » Iliud quidem Tarraconenfe regnum Pontificibus Ro- C manis D E RE P V B LI C A, L IB. I. tS 7 maniscblatutneftabAragonixRegibus, ne ob icele- ra&pamcidia vapularent; fed Sardinia: deCorficsre- gnum a pontificibus eft adReges Aragonite delatum; vc folenc ponrifices aliena magnificejiaigiri. idautcm per fp iciESrex !ia c Fiducia: fonmila, qua cx archiuis Va- ticanis de/criptam haberous: Pontifex max.dejratrum fuorum, ajfenfu da: in feudum regnum Sardinia & Corfica proprietatem ecclejta Romano ,, dec. Per capamaurearnte pnjentialiter inueflimus, dec. itatamen quad tu. fuccef- feres tuifrofiabitis homagium lignin }, va/a Uagium plenum (Sfdeli tat is tur amentum, &c. & centum equites armatos, & vno equoadarma , (p duabm eqmtaturis ad minus per quemhbet, & qmngentispeditibiu tern vejlra de Arrago- nm,cumgagnspertrimefireja die quo intrabunt terram ec- clejidt, &c. (jlinfuper cenfum dnorurn milhummarcarum argenti honor um & legalsum flrelmgorum i/bicunquefHe¬ rn RomamJpontifex tnfeflo beatorum Petri Pauli, an¬ trafingulii, fub poena excomunicationispoll quatuor men- fes,tkc- & poittertium terminum, Jlnon folusris , tu hore- dtsve tut a ditto regno Sardinia & Corfeocadetisextoto, & Regnum ad Romanam ecclejiam reuertetur. Huiccon- fimile iufiurandumprsftitit Iacobus rex Aragonenfis, anno mccccliii. addira cautione> vt leges qua: a Re¬ gibus antea lata: fuiflenr, abrogarentur; & vt podficem maximum ordini ecclefiaftico prouocare a Regis fen- tencialicerec. Eodem iureiurando Ferdinandus & Al- phonfiis feipfos obligarunt, ac fiduciam renouatunt, anno mccccxl v. Exftanttrtiam in archiuis & publi- cis abtis curia: Romans, Regum vafallorum nomina, no hoc ordine pofica; Reg&s Neap oils, Sect Ire , Aragonne,Sar¬ dinia , Hierofolymorum , csinglia , Hibernia, Hangar t&: hsc deferiptio vetus eft eorum principum quiante an- nos c c c l xxx. fidem&obfequium pontificibus Ro¬ manis exhibuerunt. Ex quo vero Lufitanis regnum, Henrici Bononienfis virture, Mauris ereptum eft, Reges ipfi fefe valallos Ponuficum Romanorum conftituemnt; & numum aureorum duo jmiJlia Regnumlu* fitaniti Port- tifeibus R 8- man'uob- mxium. i88 IOANNIS BODINI annul ccnfus arrario pontificum Romanorum depen- de C *upp!cnda derunt. ItaqueInnocentius 1111 pontifexRom. * re- i'«l« enti * g°i Lufitani Principes per liceras admonuic, vt Regi prodigo curatores darenr, qui reipublica;gubernacu- lacapdlerent. CanariasitemacHefperides,&Gorgo- nidasinfulas,Reges Hifpani a Romanis pontificibus; fi- duciacontrada, poffiderefe profefti funt,iam inde a Ludouico Rege Hilpano mcccxli i i , dida lege an¬ nul cenfus quadringentorumflorenorum. Atetiam v- triufquelndis, & qua; ad ortum Soiis,&qua;adocca- fumlpedat, dominatum fibi referuauiEAiexandervI• pontifex Romanus, ealege vc Caftilis & Lulitania; Re- f esfiduciarionomine, hicOrientis, illeObitusinlulas. aberet; cum icilicet vtrique Regi rerrarumorbem iu- dicio finium regundorum terminis in Atlandco mari pofitis,pontifex Romanus adiudicaret. ReftabatinHi- fpania Granatenie & Nauarixeregnum ; quoru alrerum Petro Albreto, alrerum Mauris Ferdinandus, Caroli Csfarisauusmaternus,ademit,concdruIuIii 11 Ponci- ficis Romani, prasclara pietatis fpecie, fcilicet interdi- dionelacrorum; ealege tampnvt vtrumqueregnum a C pontifice Romano fiduciario iure poilideret. At tam- etfi Carolus Catlarregnum Nauarrs ad fepertinereia- daret iure largitionis Germans Fuxss, quam Ferdi- nandus fecundis nuptiis fibidelponderat; cumtamen legati Caroli v iura Regis Nauarre difceprarent,nec lar- gitionilocum eileperipicerent.interdidapontificiain- iuftillimis rapinis obtenderenon dubitarunt. Inrerdi- dionis autem caufa fuit, quod Petrus Albretus Rex I^Jauarrs Ludouicixi i Francorum Regis,qui primus Pater patris eft appellatus, fidem & amicitiam prodere iubente Iulio 11. pontifice max. noluiiret.cum Regis Ludouiciligius vafalluseiret.necvllapontificis obliga- tioneteneretur. Nullumigiturregnum,at ne prsdiura quidemvllumreftabat, quod Carolus Cslar fiduciario iure non poffideret:naminfulasBaleares,Maioricam & Minorica, Aragonis regno adiectas fuili’e conftat, cum primum D E REPVBLICA, LIB. I. i % 9 primum Iacobi Fortunati hseredibus erepta: fuerunr. InBelgia vcro nihil exftabat quod vel Regum noftro- rum,vel Germanorum fupremo dominatu non tenere- tur. Ac tametfivariisfcederibus noftriPrincipesFlan- dria:& Artelia: principatum Carolo Cailari conceiTe- rinpadhuc tamen reftatBurgunditeregio,quam appel¬ lant Caroleumcormtatum , cuius quidem proprietasad RegemHifpaniarumjdominatus ad RegeraFrancorum pertinet, & fiduciario iure ab HilpanoRegepoffide- tur; vt in eoipfoieRegisnoftri vafailum profiteantur. Caftiliasvero regnum iure fucceflbrio ad Ludouicum ix,Regemmaternoiure delatumfuillenemini dubium efle poteft, aui modo res Hiipanicas tradarit: & quidc Caftilia: Principes Ludouicum ad fceptra materna, fo- lemnibusadis,quiadhucinarchiuisFiancorumexftat, euocarunt. NontamcndubitoHilpanosillud obiedu- ros ,Blancam Ludouici ix. filiam Caftiliae reginupfiile; ealege, vtomniaregniiura quaepatricompeterepotu- illentgenero concederentur. Id tamen non potuitLu- xiouicus , nifi (enatuspopululque Francorum alienfio- nemprxbuilTet: cumfiiiat, ac lorores Regum,dum col- locantur ac nubunt, nihil prarterpecuniam deregali- bus Francorum pratdiis delibarepofiint. Ac fiquis pu¬ rer Regem Francorum pr^dia materna,aut ea qua;non- dum vnionc legitima agris dominicis addida fuillent largiripotuille,cuiuilnodi Caffilite regnum videripofc fir, nihiiominus tame exftat in Archiuis Francorum fce- dus poftca contradum a Carolo v. Rege Francorum,& HenricoCaftilia:Rege, mcccixix; quoquidem fce- dere, Henricus inreiurandolpoipondit acpromifit, fe regnum Caftilite fiduciarioiurehabiturum,& Franco¬ rum Regibus le accepto laturum; Francorum fiduciari- umfeac vafailum conftituens: propterea quod Caroli Regis opibus&copiisregnumilludfibi creptum recu- perauerat. Cum igitur Caftiliae regnum hjereditario iure ad mares &fbeminas deferatur, Henricihatredes, maiorum padis & Iponfionibus obligati tenencur: quae ISO IOANNIS BODINl obligatio nullara vim habitura fuifiet fine fenatus &p6-* puhconienfii, nifi Caftilii regnum harreditanum luil- fet. Aliud igitur tie regno Francorum fentiendiun &c a cynu' in l. ftatuendum. kaque reiponfum efta ptudentibys Phi- c. Iic Azone lippmnBeilum,Francorum regem,non potuille Arm- in cafcnten- rum ArmorieaeDucem, resd-AtKrlorum fiduciariurr. e ( tiatuifle. Ids , . r „ ° ° , ,, . tr.idunt Ho- locare,nuiregnumFrancorum eodem mreale abahe- dr'as'V p”n uare >&Angl°rum regi concedere vellet; quodnefum- cap.diieai : uiaquidemac legibusomnibus foluta poteftate effice- ZaSffir re potuiHet 'q nsh fenatu popuioque Francorum aften- !n t. cotneus tientc : a«t cerce non niaius eflet habitara pondus ac coniii. jit. momentum,quamcefiio I o an n isreeis Francorum; qui fcipit pieiiitu- pacts acttone, quam cum Aligns mierac apud Caletcs, amem poti (Satis confil. col vlt, )ib.r.& So (Ti¬ ns Senator Medioicnen- lis id hew pofie ptitat in x quale in aut matosietn fine feudi translations, tit. 0 . omnia iura regni Francorum,cum omnibus adionibus & excepnonibus qux ad !epereinebant, Anglorum re- gi conceiferar. fed here rupra flint Carnutenfi faedere, quo qnidem rexAnglorum, ius Mud ceffione ad fedela- tum repudiauic. Idem indicandum relinquitur de foe- dere Tricaiho, quo Carolus v i .regni Francorum fee- pera detnlicad Henricum v. Anglorum regem,fine po- puli corifenfii. Iraque Martinus pontifex max. nnliis Anglorum precibusadduci potuitvrfoedusillud ratum haberet; fed Caroiumvn Caroli lextiF. regem Fran¬ corum appellauit; quia Francorum itnptritim ncc ab inteftato, nec teftamento, nee ceffione traftsferri po- teftjted Regiaiege; cmReges, non fiveltnt, bow.pare poffint, nififenatuspoptiliqueGailicicon ie nil on . A- liorum alia flint iura, alii mores, bed hie msh; a non- nullis occurri poffit, an is qui imperii Germanic;pnne ■ patum adept’» eft, totum illud vafaiiorumfermle ci/jtc-m- um non exuat? querrfadmodum fi principes aur popi Ins ferilo magiftratumtribuat, feruitutem ab eius ceuu.e 'oflTcr-E 1 ” depulifle, ac libertacern 17 dediffe videarur . Id quid cm ’° I ’ oiaE neminidubium.dfeporeft; fi feruusprincipisfuenua- lioquideaiiena iibertace ftatuere d nec principi, nec popuiolicer.. Ica nec Germanis principibus vlliun ius eft in alienos ciues ac fibdicos; cuiufmodi fun Carolus C.c.ar. de oflLpraj tot. d l,ad be,(Has depcenis. 19t D£ HEP VBLIC A, LIB. I. 122 Cslar. Ac ne imperii quidem Germanicilmperatorpec fefeiura maieftatis habet,nifi aliunderegnu, omni ob- fequioacfidircia,liberum,adipifcatur. At tametfilm- perator ad fuos creatores & principes Germanorum, quafiadferuosdomefticosorationetn habetjiifqueim- perat vtleruis; hzc tamen fiunt in fpeciem antique ma¬ ieftatis, cuius vmbram quidem retinent; rem vero peni- tusamiferunt. Eft enim in principum &optimatum li- beroconuentuillius imperii maieftas. Itaq;vniuerfino fmguiosmodo Principes,verumetialmperatoresipfos imperioacpoteftate exuere confueuerunt. Imperator vero nec leges iubere,nec tributaimperare, nec exerci- tusc6uocare,nec magiftratusautimperia tribuere,nec bellumindicereaut ftnire,neccouentus admittere auc dimitcerefineoptimatumac principum confenfu po- teft.Icaq;Maximilianus i.Imperator,cum haberetcon- uentusin\AeC5ftantia,annoMDvi i. Principes Ger- nianoru admonuit de legati pontificis orationc,qui co- ronaimperialemapontifice maximo & peti& accipio.- portere cotendebac.fruftcaid quidem, Seadpompama- gis atq-, ad oftentationem fieri,qnam adlmperatoris aut imperii dee us; cum fatis omnibus cognitum dleqmaie- ftatemimperiiGerroanorum inPrincipibus,n6in iplb Imperatore pofita elle. Haxiiie: qua; vera lint, nec ne, fuo loco difteremr. Uludmodo quiiuromampotefla- tem legibus omnibus & principum obfequiofolutam ^ habeant,aurpauciffimos,au:eUe nemine. Nam fublata VenecoruPvepublica,nulliruntin Italia Principes, nul¬ ls Relpublic£e,qu$ imperiumac poreftatem autRegi Francorum^autlmperatori,aut pontifici Romano non ferantaccepcam:quod iam de regno Sicilian acNeapo- Icos expofuimus.Duxautem Mediolanenfis fiduciarius eft Imperii Germanici,cui dcminatu agri Mediolanen¬ fis accepto fempertuli t,& coiueta vafalloru iura exfol- uitjcerte Maximilianus i.Imperator,annishaud minus xvi.centum ampliusaiireoru nuroum milliapofieffio- nisacfiduci® nomine,partem aLudouicoxi i.Regej 192 IOANN IS BODINI partem a familia Sfortiadimi confecutus eft. Nam qui nunc Dace* A4tdiola «, cquC 227 ..UD, ?, col, s.texr in I. asde l'acra. de con era cine. 8 c cap.ct m epifeotde olfic, or din. cap r.$. item ; cum nous Bald rji'-ibus moclis fe u- 4 um am 10 tacur, wxix. Certe quidem Federictis Lofhorifigus Valli- montis Comes, mortuo Carole Dace line prolerna- q feufa, principatum ad feiure proxiroitads pertinere co- tendebar apud Sigifmundum Caefaiem coram patribus eoncilii Conftatttienfis;ob eamtantu caulamjquod im- periale feudam eiler, cuius incapaxerarllabella Caroli ba’res,quae Reriato Afidium Dud nuplcrat; qninoqui- derr. negauitimperialefeuduftt eflTe,fed pleraq; id genus ad farm mas delara fuiiFe. At cum res ad arms prolapla dfet,Renatus a Federico fractus & captus, n5 afire car- ceribuserepruseft.quam paftis fponfalib. inter ioian- darnRenatifiliaj&ftntoaiitiffi Federici (ilium, iis con- ditionibuSjVt Federici haeredes Lothoringiam iuccel- iorio ltire poffiderft.fi Renatusfine prole malculamo- reretiir.Vrruthq; aatem accidie, narn Amonius moral o- Niailao'Renari nepote, Lothorirtgi# pnadpatu ade- ptus eft. Quod fi Lorhdripgia imperii Germanici fini- liirseft comprehenfa.ueq;Comes Afpsfii morsris, neq; Cumarum dommUs,qniLothoringfa conrinemurffijra rnaieftatis fibi vindicate pcSTufit; cum ipfo iure perfpi- cuum fir,eos quiagru certis firiib. deferipmm babent, eodem iureirt iineulos* vti quoin vniuerfos;nifi fin- gulariquoda beneficio imnninesac iiberoseffe tabuhs certfiffimis reftaru fit. Hoc quidem areumento deiure maieftatis deturbari poftunt,qniio alieni imperii finis, pofidjiummain fiios poteftstem exercet; quod diiudi- carediiticilius eft in iis,qui in 6 nib.regni iuramaieftatis vfurpann cuiufmodi font qtiinque Reguliin finib. Bur- gundionuffljquos turnliberiComites, turn Duces pro iiduciariis fepe vindicarant 5 pro quib. cum Bella luice- pta fuiffenffipii ab vtrifq, partium Ducib. impetrarunt, nefraudi fibi diet,quod interim hbenneutrarum par- tium eifent, quoad belli exitu de re totadecerneretur. Sic tandem dm to rna poil’effione maieftatis abutentes, precanumlus perpeciumi fecerunt;fed antea fepe di¬ ctum eftac dicendum eft &pids,neciura maieftatis,nec fibertatem a fiduciarus & vafaliis prasfenbipolle: roulto minus 199 D E R E V V B L I C A, LIB, I. minus ii clam aut precario tenentnr. Ineogenereeft Bearnenfis regio in finibus Franciar ac Nauart*; quant procuratorgeneraiis fiSci incuriaPatifiorum-ptouinci- aro huius imperii eife contendebat, rerutatis erronbivs procurators Toio&tium; quiFrancorpm protrinciam eflenegauerat,anno m d v: actamdtfi a&himAab iudi- celis eft, precario tamen Rex Nauanre vtitur'frukur iu- re maieftaris. Con firoiUs controaerila esftiutet princi- patuDombaram; que Lizetns ,cum aduocatu fifci age- rer,in fiduciaRegum noftrorum efte orationecopioia di{Ieruit:necDuc€niAlioiwroeutn'l.T[jpcrato«ss-aadoa- tare, cuius vicariurafe ferebat,inipe wo'GgrtoaJiicoattri- biierepotnifle; quod rentporibiis calautitofiffihtis belli eiuilis fadu fuiflc diiputabat, cum fcilket Du« Aurelius &Burgundj*'vniuerium regnumm partes dillraxiflent; M'cccxcvt xi. Ira Princeps Orietitaiis' Frilise, & qui agruin interiacentc Angliam inter & Scotia occupant^ oui ager cotrouerjuirum appeilatur: tom etia Abbas Go- fenus inLotharingorum ac Meteilfium finib.monafte- rium cum xxv. pagis tiimma imperii poteftate modc- rahtur .Non airier ReUoioci dominus, cum primum fefs C Fktncorumirtipferiisac legifausexieruiflepaBuce AHo- brogunt lmperatqris German! vfcario firicgjSt'us, & itt i imperii iiducia pofitus; tandem quoque ab iinperio de¬ feat. Duce veto Allobrogu-Iuramaieftaris liabere vita vocetradimtltslorum !uriicartfiiiti‘ , iantores,idq«ein * soc-confip fnprema curia Alidbrogmn mdicatu efle; quae omniho ftrcufil *cnnC cunt vicarii aut vslaili munere pugtiat. At etia Ozafeus h '^ f Bl!ln I u a s r Taurfnipraries,(dibit AHobrogumDuces funs mam il- confiitW. lam ac plane imperialem poteftatem ablroperatoribus A adeptos efl'e; qua; certe poteftas Imperatoris vicario Tsdementa- tribui non poteft: vt verimme Felmtis, optimum iuris de * interpres, fcriptiim reliquit e . Quid enim maiefta- <■, in cap cum , ti tarn contvarium , quam fe lea; a turn aut praefldem \ e d i re ' ;U ' (udemmappdianone vicarn hgmhcatur:) pronten, a qtumm ec- quoiuramaieftaris habere te putes ineaipiaprouincia de cui prxiis? At enim Aliobrogesipfi confitenturgotad; N 4 Sahaudiu ImperiiGer- manic't feu- Aum. DucesSaxo- nig.&I‘abt- tint Comi¬ tes vicarii Imperuto- rit. loo IOANNIS B ODINI eorumhiftoriadeclarat, hanc imperii Germanici pro- yineiam, qua nunc Sabaudia dieitur , imperii Teudu ex- ftitifie, &Dnces abHenrichov.fiduciariosComitum dignitatem aftecutos;actande Duces SigiTmundiCada- risbeneficioappeilatosfuifle-.certequide an tea Temper Duces,necitapride Carolum patri® reftitutum, Impe- ratorifidem dedilTeconftat,bicnniopoft,ideft mdlxi, procuratorias tabulasad Arcarum Comite Cadariscu- bicularium a Duce miflas legi,vt noua fiducic formulam ablmperatore fuo nomine poftularetjquia non fan's co- piofailla fibi videreturquamAuguftsacceperat. Idta- men efHci non poteft,cum vicarii munus iura maieftatis eiusprouinci®:,cmpra:Tedusfit,non admittat: at ne fi- duciarinm quidem aut feudatariu elle patiatur eius pro- uinci®, cuius fummamhabeat poteftatem. RexHifpa- u8 nus quidem in vniuerfalnTubria, Hetruria; Duces item Saxoni® & Palatini Comites,Imperaroris vicarii Tunt ac legatiperpetui,vtiurifdidionem abfente Ctefare exer- ceant,fiquaciuitatibus autprincipibusinteripfos, aut etiam contra CsTaremipTum controuerfia intercedat: quod quidem munus perfonale eft, non prsdiatorium; necveropoteftquifquamfiduciarius efleeiusprqdii.cui pr®fieiatur;NecefleigitureftDucem Allobrogumlm- peratorisvicariumelle, extra fines fit® didonis; quod nec Heluetii,nec rex Hifpanus, multo minus etiam rex Francorum Terre poflit. quinetiam Carolus 1111. Im- perator Carolum v i .Viennenfium Delphinatem,vica- riumperpetuumcreauit,MGccLxxvx 1 t: & quianon- dum excellent ex ephebis, adiecit ®tatis beneficium copiofiffimo& gratiofiffimo diplomate,vnde aureafi- giliadepended, quodinarchiuis Regumnoftrorumme legiffe memini. Vicarium atitem perpetuum Arelatenfi regno praftecit (: excepta Sabaudia:) eiq, ius vit® ac ne- cis in imperii Tubditos,ac poteftatem,qu® a regia proxi- me abefleqconceffit; id eft vt capite damnatos fupplicio eximere; tributa imperare; vedigalia indicere; vacatio¬ ns munerum concederejbeneficiaac munerapublica largiri; !' 301 DE REPVBLICA, LIB. I. largirfibellum decernere ac finire, leges iubere, aut la- tas antiquare; prouocationes ad Catlarera difceptare,& id genus aliaefficere poftet: quteinepre prouinciarum pra:fidifeuvicarioabImperatoretributavidemus.Are- latenfis regni fines a monte Iura, quern D.Claudiimon - C tem vulgus appellant, Atari &Rhodano vfque ad AJpes & mareLigufticum pettinenti: Germani quiaem eoufi. que le imperii lui ditionem protulill'e iactant: fed Pro- uincix Comites ab imperio Germanico feipfos iampri- dem exemerunt; inter quos exftitit Raimundus poftre- mus,cuius filia alteraLudouico ix,Francorum Regi; al¬ tera Carolo Duci Andium nupfit: hinc ad Comites An- dium Prouincia,indeadRegesnoftrosRenatiComitis largitione delata eft. Quamquam Philippus Valefius, Caroli v r.proauus, Arelatenfis regni ditionem vniuer- fam ac iura maieftatis fibi coemit ab Henrico v. Carfare, cuiargentipondoducentamillia pretii nomine foluir, coemtionem vero Imperii ordines ratam habuerunt; cuius ratihabitionis prsdemdedit Caefarloannem Bo¬ hemia regem.Emtionura tabula:, & folutionis, & rati- habitionis.exftantin archiuis Regum noftrorum ;quas legidecuiiretabregeHenrico.legatiadAlIcbroguDu- cem ad controuerfias vrriulque Principis componen- dasmiflifunr, anno u d l xi i. Illudautem animaduer- fionedignum mihi vifiim eft, quod emtionum tabulis omnia iura maieftatis comprehenfa funt, quae Impera- tores Germani fibi tribuuntin omnesArelatenfis regni regiones, quibus cominentur Allobrogea,Belloioci, Prouincia!es,Burgundia libera, quam Carolus 1111, CtsfarPbilippo AudaciBurgundiarDuci, prole malcu- JaComitum exftin & conditionibus, in omnes imperii fubditos, auc qui 101 IOANNIS BODIN[ Imperiales prouinCias ac ciuitates vfnrparent: quadra ponus, quara oblata occafione, qua Philippo Valclio regi,quiCanieracum, Paiernam & arceS'finiti’masim¬ perii occupant,bellura mdicerer: Principumlmperia- lium, quibuicumEduardus focietatem coierat, oratio- • Frodaraus neperluaius", cum in vrbeHallacnadti docerenianti- fci.up.fc. guis Germanorum ac Frahcbrurri fcederibirs caututn eflc, neFranci libetos popuios.qui Gallia: finibas con- tinemur,imperii Germanici fiibdfros-vexarenr, autfux poteftari iubiicerent. Quo argumento nuJlum effica- cius eftadindicandum Reges Francorutn imperii Ger¬ manici fiduciaries non efle; nec Imperatoribusinhoc regno vlium ius eile. Id quod fi anteaignotumfuerat, tunc eerie cognitum eft, cum Sigifmundus Cs-far Co¬ rn item Sabaudise, Lugduni Ducem creare verier; cnia- cerrime reftitir p'raridr Lugdiifteri/is. Itaqu** necefle ha- btiic Caefir regni finibus excedere, vc'fiia poteftate iibe- re vreretur. Id autetn Caroli v s Regis iuftu fk&a'm eft, vqquod anreapeccatum erat'Ietaeridaretur: nam Sigi- iinundus Oclar dccentiappararu, ac magnificent plane regiaLutetia: exceptus,vt regi’s auunculum & Cseiatem deceit; cum in curiam Parifibrum venifTet, fedem re- giam occu'pauit, & equitem creauit Bellocarienfem Prietorem; tametfi curia R-tgern adroonuiflet, nemini hoc in Gai'ia preeterquam Regs licere, vtanteafepe iu- dicatum erac. Qiue fic a.nools feriota interpreter, vt quorundam erroribus, atque inprimis Afciari peccatis medeatur. Is enim Rcgem'Francorum imperii Genua- C nici iubdirum.dlc fcribit; quo nihil abfur dies ab eo dici potuit; qriem tahtatfierc'edeacc.epta,quantum in Gallia rnerebat.vera difeereae docere.decmifet: quod ab erro- re profectarn eife non puto,fed a gratia, vt Caroli v Cx- iaris,a qiio Papiamaccitus, ac maioribus prarmiis au- iftusjlmperatoris poteftatem verbis amplificaret; autvt _ Bartolum eiiiserrorisau&ore feqUeretur.qui eadem dc RegibusFraiXcdtura ieripfit qa* Alciatus;cumicilicet aCarolo ini Cadare non tanturn ex Ipurio naralibus reftitutus. DE RE'PYBL IC A, MB. I. icj leflitutus, ac nobilitateni adeptus eider, verum etiam poreiluem actatls beneficio largiendi 41 , fibi ac pollens, 4 Bartol.in quimodoiuraciuilia docerent, confecutus': fteramata 5”fg“ i u it s al vA reuerentia veflra. Theologi veto Pontificiorum hominum fcripta,qui- fiibus.c. bus omnia Pontifici maximo licere putant, confitentur quidem.fubtiliustarnen mterpretantur, idque duobus verbis, cl avk non errante. Sed quoniam boni cmiseft,(uiPrincipisacReipublicre maieftatem modis omnibus tueri; ego neclacobi Terrana?,-qui Pontificis Romani cubicularius fuit; nec Caroli Moiinad, cuius fcmpitcrnalaus eft.aut Capiton is, au t a 1 i o rum innume- tabilmm fcripra refeliere decreui; propterea quod alius aliumRomani pontificis odio vel gratia reprehendit; pleriquein dilputationes de religione deiapfi, fcripta rrialedictis compleuerunr.Hic autem de iure Maieftatis . agirur.vt plane intelligaturqui Principes in fiummapo- teftate fint conftituti,qui pontificis Romaniaut Impe- ratorisdidoneteneantur, Principioquidem Gregorius ponufcx Romanus; is qui primus feruttm fi feniorum Dei appellauit,ab Imperatore Phoca principatum in C omnes eptficopos adeptuseft; pofterideinceps,hono* res pontificios ad imperia traduxerunt; & facra pro- phanismifcentesjpotentiam religionis Ipecie incredi- biltterauxerunt. AtPrincipes iplimagnam partem,re- IOANNIS BODINI ligionis ruetu, .cxteri potentiorum exemplo, fummos pontifices •reuercri; idque potiflirnum, cum Orient is imperinminruinam inciinaret,id eft, cu Romani pon¬ tifices Italia: ciuitates ac populos',quo minus Impera- toribus Cfinftautinopoleos parerenc, aut tribuca iol- uerent,irirerdi< 3 :is prohibuerunt :occafione inde quae- fua, quod Leo , is qui Iconomachus vfurparur Impera- t0r.3diuv.rum ft.ituasdeiecillctjquarecommota plebs, & Romani pontificis amftoritate ihflammata, Tho- 111amImpcracorem in Sophia: tempio necauit. Itaque cum opes Oriemis attritre eilent barbarorum incur!: o- nibus , ac Principes Grsccorum recuperandx Italic Ipem abieciifent, Regefque Longobardorum italis imperio pottri vei!ent,ac pontificum Romanorum 0- pibus prohibcrentur; nec tamen Longobardis pares efleiitrad opes Francorurn afpexerunc; auxilia poten- tifliraa: gentis in Itaiiam euocarunt; necVua Ipe frau- dati flint. Nam Pipinus Prxfecftus prmtorio, qui tunc Palau 1 magtfier ac Manor donuts. dicebatur,opi b. &gra- tia florens, ingenti cum exercitu , fuperatis Alpibus, Longobardorum copias fudit ac proftrauit :inde Ro¬ mani profeclus.Zacharms pontificis imperio Italic par¬ tem iubiecit, Nam pontifex-ant-ea Childerico, gentis Meroueorum, Rege ipoliato , Pipinum Francorurn Regem defignaueratufacris etiam more maiorumini- tiauerat: quern Franci libenrer exceperunt ; rum quia Carol: Marteili Francorurn Principis fiiius,qui rerum geftarumgloria clarifGmus eratjtum quiaChilde'richus ! i propter iugenii ftuporem , imperio minime dignus viderctur: quibus omnibus accedebar fumma & au- cioricas & gratia Romani pontificis ; quem vtiDeura aliquem carlo delapfiim populi profequebantur. Ac turn quidern pontifex ipfe , ft Pipinus Longobardos fubegiflee, exarchatum Rauenns fibifiducia? nomine padus erat, id cft,tredecim vrbes, & Pentapolim pro- uinciam,quae vrbibus fexdecim continebatur. Parra vicloria, Pipinus, vt promillum impleret, hartun vr- biura PE REP VB LIC A, LIB. I. 207 C bium claues facris diui Petri altaribus impoluit; prius tanicn vcriufq; Prouiiiciae dominatum ac iura maiefta- tis fibipoftedscufuis, ac Rornampontificisdeinceps e- ligendi poteftatem fibi relcruarat: quibus rebus non modolibeterponrifexarjnuit,fed etiam, vtPipinusIm- peratorem fe appellaret, pene perfuafit: qua appella- tione nemo,excepusConftantinopo!eos Imperatorib. vtebarur. Mortuo,Pipino, Longobardi rurfus anna ca¬ pers, pontifices turbare; hi adFrancoruafylum omnia cor.filiareuocare.Iraq, Carolus Pipini filius,qui bellicis laudibusabundas magnus eft appellants, valido cum ex- crcicu fuperatis Alpibus, non modo Reges Longobar- dorum,fed etiam regnum ipftim deleuit; &pontificum Romanoru potendaftabiiifundamentofirniata, Impe- rator apontiiicibus eft appelkrus: ac viciffim Romani pontifices,quaditi Carolus vixit, ab eo o times creati fu- ere-SedpolbCaroli occaium,qui plus in vrbeRoma,mi¬ nus tauten in curia Francorum, aubtorirate & gratia po- terant,fe acollegio pontincum crearicurabant. ltare¬ ges FrancoruiT!,rum externis bellis, turn etiam ciuilibus diflidiis,quae inter Caroli Magni nepotesgrauiffiima ex- ftiterunt,perturba,ti,iumrnipoptificiscreandipra;roga- tiuamdeferuerunt. Vitardus tatnen bonusantiquiracis audor,fcribittres Romanos pontifices in Galiiam iup- plicesvenifievt veniam impetrarent, quod iniufluLu- douki Pis Regis Francorum pcntificatum fuicepiflenr. LudouicusPius, vcl quia gloria: minime cupidus, vel quia iacrumordinem irrirare noilet, pontificum Ro- manorumcreationem rataru habuit; cuius errorisillu, tarde ramen peenituit: eft enim a c o'legio pontificu im- perioipoliatus,&inmonafterinm inietftus: vxor etiam iepruuu a marico cum iactis virginibus incluia; vterqne tatnen poll a Principibus ac nobilitate Gallica cleri iu- perbiamacetbilTimeferente, in integrum reftitutus eft, MortuoLudouico, Francorum, Italoru,Germanorum, & Hifpt morum Imperatore, imperium trifariam di- uifiim eft, inter Carolum, Lotharium ac Ludouicum 1 ' i’.U4 ao8 I O A N N I S BODINI &Ludouiciliberos; fediislegibus, vtfingulifummam in fuos vita: ac necis poteftatem, & omnia iuramaiefta- tis haberent: acrurfiisLotharii imperium inter liberos trifariam diuifiun; vni quidem regnum Lotharingia:, aiteri Regnu Arelatenfe, tertio Italia ceffit: Ludouicus Germaniam, Carolus Imperator Fracorum Galiiam te- nebatutafinguioium potentia diuila debilitari ccEpit,& pontificum Romanorum opes augeri, potiffimum Ni- colao i.pontifice; qui quodReipublica:gcrenda:peri- tiamaioribuspriftabat, primus Lothanum minorem LuJouici Regis Italia: fratrem acerbiusincrepuit,eique ficrisinterdicere aulas eft. Mortuis deinde fine prole Lotharii liberis.tria ilia qua:c!ixiLotharingioram,Are- larenfmm,&ItdlorumregnaCarolus acLudouicuspa- ijj ton inter le diuilerunr. Ludouicus Rex Germanorum, Italiam,qua:illiIbrteobtigerat,perJegatos regebat. At legatorum patentia,RQmanisPontificibh 3 impar,ob- fiftere non potera: quo minus pontifices imperiu pau- latim proferrentjidque potiffimum contigit,cum Gui- fchardus Nortnanus, regnum Sicilia ac Neapoleos, Graecis ac Mauris ademrum,llibegU]et. Is enimvt Ger¬ manorum potentiam minueret, ac tutius in Italiare- gnaret,pontificibus Romanis fine adiunxcrat .• cumau- tem Guifchardipofteriffine prole malcula mortui, Ne¬ apoleos ac Sicilia: hteredem foeminam reliquillent, ea- queFedericho n. Germanorum Imperatori nupfiffet, maritus in Italians profedus, vt fibi potentiam confir- marer, pontificem Romanum creauit alium, quam qui erat a collegio Pontificumeledus. isautemeratlnno- centius 111i, generis Iplendore ac eruditione darns. Hie igitur Italiapullus,in Galiiam, Pontificum afjlum, veniens, opibus ac potentia Ludouici ix, regisFran- corum eredus,vt Germanorum potentiam infirmaret, Fridericho i r.Iacrisinterdixit: qui,quodexeerabilem fe populis omnibus diet inteliigeret, Italiarq; motus in- gentes afpiceret, in Germaniam trepidusfeferecepit; ab Innocentio veniam ea lege confecutus, fi deinceps creandi D E REPVBLICA, LIB. I. 109 creandi pontifijisRomaniauttoritateabftineret.Tan- dem Fridericus Manfredunt fpurium Ncapoleos ac Sicilia Regina’ de/pondit. Huicetiaab Vrbano v. pon- C tifice max. iacris interdi&um eft;nec eo contcntus, pontifex Carolnm Ludouici ix.fratrem.ad Sicilia: re- gnumaccirimffic, eumque in portellionem regni mi- fit,ea lege vt Beneuenti regio, & camera qua: fuperius diximus,integra pontificibus Romanis referuarentur. At Manfredi ported,qui cum Aragonia: regibus affini- tatenacontraxerant, perpetua aduerfus Andium Duces bella pro regno Sicilia: ac Neapoleos gerterut :fed cum derecuperando regno penitus defperaretur quamdiu pontificem Romanum hoftern haberent,Aragonenfes Romanorumpontificum fe fiduciaries fore fpofpode- runejnon tantum regni Neapolitaui ac Sicilian,fed etia Aragonix,Sardinia?, Corfics, acBalearium inlularum; partial etiaJh vt fcelerum veniam confequerentur. In* tereaponufices Romani ex alienisincommodis aedif- fidiis fuacommodaaugebantjfummaque tranquillitate agro Romano, Spoletino, Beneuentano, bonaque He- • tturis parte fruebantur, Vrbemvero quondam terra- rum dominant, nullo repugnante, fuislegibus,oppre£- fa libertate,parere cogebant.Quamquam Carolus rna- Trancomm gnusItaliae imperio potitus,vrbem Jiberam erte iurte- rat in patrocinio ae fiducia; idquepontifices Romani R 0ma ^ or a iureiutando cofirmauerant: vt AuguftinusOnuphrius appellate. pontificis max. cubicularius feribit, &ex aftis Vatica- nis planum lit. AtfiquisPrinceps tyrannidisaut hazre- feos feelere inquinaretur, aut qui imperpnti pontifici Romano minime patuilfet, ei faeris interdicebatur; qua interdidione execrabilis non modo fribditis, fed etiamexteris Principibusacpopulis eife videbatur,o- mniumquedireptioni patebat: nec veniaz adipifeendae fpes etatjiiifivalallum fe ac fiduciarium Pontificis Ro¬ mani confiteretur. Hoc quidem de Regibus Angliaz <3+ antea diximus, fiduciaries ac vediigales Ecclefis Ro¬ mans fa&os, propter parricidium Arruri Armories O *10 IOANNIS EODIN! Ducis,aIoanneRege Anglic admiftumjdeindeproptei: csdem Thoms pontificis Cantuarienfis cenfum au- 6tum fuifte. Necaliatn ob catifam pontifices Romani regia dignitate ipoliarun.cPolonia:Reges,quamobca’- dern Stanisfai Gnefiis pontificis, iullu Regis perpetra- tam,cuiiacrisinterdia pon- tifice Pvomano coionam confequeretur. In extrexno p Ultima funtedi&alegadPomificis, deftaturegni,de¬ que agds pnblicis Hungarian, ne Regibus quicquam diftrahereliceret: ob id enim Andreas HungarixRex Honorii pontificis Romani edido Rornam venire iulius eft* vt caufimrdiceret, cur agri publici partem diltraxilTec. Innocentius b quoque i x i, iuflit Hunga¬ rian regem vota patris implere: quod fi recuiarec, ad proximum quemque regni feeptra delaturum teftatus eftrquodmirum viderinondebeqeum liidem feretem- poribus Comirem Tololarum tributa noua c fubdids pontifeximperarevetuiilet. QuantumadPalarftin®ac Syriasregnum atcinet, Godefridx Bononienfisacfocio- rum opibuspartum,conftat regem eo nomine fe pon ti¬ ficis Romani fiduciariumprofellum eile: idetiamcata- logo Romano comprehenfum legimus; Ik qui nunc Sacri ordinis equitum Hierofolymitanorum magiftec appellatur, fiduciarius eft obfeqaentdlimusPontiiicis Romani, eique fummam poceftatem, aclummumius vitajacnecismequites.acceptoferrecon/ueuit.-tametfi TripoJim Afdcae, fiduciario nomine habere Tea Caroio vlmperatoreconfiteretuqpriuiquam inTurcarumpo- teftatemveniret-, vd nunc quoq;Meliraminfulam Hi- fpaniarum Regibus acceptam ferunt.Diximusantea re- gnum NauaneePetro Aibrero interdiddoms ipeue e- reptut: abHiipanis Regibus,fab ponnfL um Romano- rum fiducia ceneri.Nec itapridem,idcit Caroio ix^re* gt F, neon mi, Pmsv ponrifex, caecera erepturus erat Ioann, x regime Nauarras eadetu ivligioms lpecte, mix £ nodus pacrocmium eius lufcepilkt > ae ponufiers xn- I i rdietaprobibuilict- Idq; caceusPrincipxbus quorum rnaieft ati pteiudicium aiiarura videbatur Regius iiu- flriffim® prolcripno, teftacum eilevoluic:quiapleriiq; peiluafmn erat pondficemRomanum in omnesorbis CiinftianiRegeslummunnmpenum habere, acnoftra Q a a Honorii j, anno ’Hi. b m cap.Iiccc. da voto. c incap.fupet quifaufdam. dc vctb.liga-- d anno xs'6-f * mo I O A N N I S B O E> I N I Ducis,aIoarmeRegeAnglieadmiirum;deinde propter csedem Tholtix pontificis Cantuarienfis cenfum au- dum fuille. Necaliamob cauiam pontifices Romani regia dignitate (poliaruntPolonia;Reges,quamobcx- dem Stanislai Gnefna? pontificis, iuilu Regis perpetra- tam,cui iacris mterdiciu eft. tradunt etianonnulii pro- pteridparricidiumPolonospontificumdecreto in oc- cipitetonderiiufibsiquodan verum fit,affirmare non aufim jnecpercontantimi-hicnr itafacerenr, cauiam a- perirePoloni potueruntjattameexantiquitatis mcmo- riaconilat port illius pontificis catdem,PoloniaeReges, etiamfiiuramaieftatishaberent,non alio tamen,quam Ducum nomine appellatos vfque ad Lacoldi Polonix Ducisattatem. L-- enim coronam regiamacregium no- menaloanne xxi i. fummo pontifice,adepms eft; ea lege,ytannuum tribtitinnaRegibus Po'oni^pontificis Romani terario penderetur, quod pro luccrnaD. Petri « Thomas adhuc e r o g a £ ut . A c p r x t e r e a regna qua;diximus,Nea- Cromcrus. p 0 jj m j n q Uam ,Siciliam,Sardinian!, Corficam,Arago- niam,Baleares iniiilas ,Hefpei:ides,Pala;fi:ina, quorum Reges aut fiduciarii, ant veddgales Ecclefise Romante foerunt; regnum etiam Hungarian,& vtramque Panno- niam pontificum P^omanorum beneficio,a Regib. te- neri ia&abant; vtquidemcataiogo feudoriuti Ecclefia? Romans Hungaria continetur. At inVaticanis adis, ! i innoiti#. legifiduciat 4 formulam,quaLadislaus i .Rex Hungariq, Benedidixi i.pontificisRomani fiduciarium fe profi- tetur.ab eoque coronam ac fceptra fuicepturum prc- mittit.Ladislao vero 11. Regi Hungarfe,quod ponti¬ ficis Romani mandads minus paruidet, iacris interdi- • ansso 1180. qhimeftqnecaliterveniam obtinuit,quarn fi centum argenti pondo,annui cenfus nomine,pontificiRoma¬ no dependeret. In iiidem tamen adds Vaticanis exftat interceffio Principum Hungarite aduerfus pontificis Romani legatum ,anno m c c c v 111. qua cum diceret Stephanum 1. Hungarian Regem apontifice Romano coronam regiam accepiile,acerrimereftiterunr,neque idRo- DEREPVBLICA, LIB. 1. lit id Romano pondficiius die denuntiarunt: nectamen feprohibere, quo minus RexHungaria;,!! vellet,a pon- titice Romano coionam confequeretur, In extremo plurimaiuntediclalegatiPontificis, de ftaturegni, de¬ que agris publics Hungarian, ne Regibus quicquam diftrahereliceret: ob id enim Andreas HungariteRex Honorii pomificis Romani edido Romain venire iulfus eft“ vt caulamdicerec, cur agri publici partem a Hoiwrii j, diitraxidet. Innocentius b quoque 111, iuffit Hunga- ux regem vota paths implere : quod fi recularet, ad de voto. proximum quemque regni fceptra delaturum teftatus elbquod mirum viderinondebet,cum iiidemferetem- poribus Comitem Toloiatum tributa noua c lubditis cincap.fupet pontifeximperare vetuilTet. Quantumad balaeftinas ac ^'vefb Syriatregnumattinet, Godefridi Bononienfisaclocio- rum opibuspartum,conftat regem eo nomine feponti- fidsRomani fiduciarium profellum die: idetiamcata- logo Romano comprehenfum legimus; & qui nunc Sacri ordinis equitum Hierofolymitanorum magrftec ijj appellatur, fiduciarius eft obfequentillimusPontificis Romani, eiquefummam poteftauem, acfummum ius vine ac necis in equites.accepto ferre confueuit: tametfi Tripolim Africae, fiduciario nomine habere le a Carolo vlmpeiatoreconfiteretur,priulquam inTurcarum po- teftatemveniref, vti nunc quoq;Melitacninluiam Hi- IpanianunRsgibus acceptam ferunt.Diximusantea re- .guutn Nauarrs Petro Albreto interdithoms ipecie e- reptun abHifpanis Regibus,fubpontificurn Romano- rum n iuciateneri.Necitapridem,iddtCarolo ix^re^ * anao ««f gf Fr-' ncorum, Pius v pondfex, cetera ereptums etat R annas rt'gitife Nauarras eadem r. ligionis ipecie, nifi ( hi\ ius pitrocinium eiusiufctpiilct, ac ponnhcis m- i .‘idjctaprohibuillet. Idq; cateiis Prmcipibusquorum raaieftati prasiudicium aiiatura videbatur Regina; im- ftriilimse prolcripno, teftatum eilevoluit iquiaplerilq; pehuafmn erat pontificem Romanum m omnes orbis CnriftiardRegeslummumimpenum habere,acnoftra Q A 212 IOANNIS BODISI aerate,cum Henricusvi 11, Anglia; &Hiberni:eRex,a pontifice Romano defetiiler, Comes Ailmundus Hi- bernnsadHenricnin 11 Regem liceras dedir, quarum exemplar ex Archiuis exprelH; quibus fe fiduciarium eius fore profftebatur, (I a pontifice Romano Hiber¬ nia; domm a t ti impdtrarer. Diximus Hibernia:regnum iamindeabinnocenrio 11 i.m pontifieu Roroanorum fidnciafuifle* Mirandula: quoque & Concordia;prin- cipatum, Rhegium, Mutinam, Placentiam,Parmam, Romante ditionis efleiadant, pro quibus diuturna bel C lalulius i i,ac 11 i,pondfexvterque,gefIitaduedusre- gesFrancorurmcum tamenfatis perfpicuum elletciui- tatesillas ab imperio Germanico pendere. DeParma quidem ac Placentiaminimedubium: cattera Mathil- dem htereditario ac fiduciario iure ab Imperatoribus habuifle confitentur. Qiiodfi dermis harumciuitatum largicionempontifigi Romano fieri potuiiie, &faclam efte, vt Pontifices ladtant; oportuit etiam fe imperii Germanicifiduciaries profited: fed quiaturpevideba- turpontificem'Romanum, quiin omnesPrincipesim- perium habere fe dicerer, Imperatoris vafallum ac fi¬ duciarium baberi, iura maieftatisomnium Italia: ciuita- Uim, qua;in eccleiia’ Romance dominioelfent, ablm- peratoribus Romano pontifici conceflafuifle, fallota- me,pfodiderant.EccerteinadisVaticanisexftat&do- nationisformulafinedieacpontifice,quaOthoImpe- rator (:quatuoreiufdem nominis exftiterunt, fed queni fignificari velitignotum eft:) dono datecclefueRoma¬ ns, Pifaurum, Anconam, Follabrunum ,& Aulaniurar altera donationis formula eft Qthonis x 11 r,ad Inno- centium 111, his verbis concepta : Ego Oiho 111 i, Rex Romanorum, femper Auoufius_, ubi domino mco Paps In- nocentio 11 1 , tuippuefuccejjoribw ecclefia Romana t fpon- deoypolliceor, & turo ,c/uodomnespoJ]ejjiones Ecclejite, &c« Qucefequuntur,copiofiffimam omnium prsdiorum ac ciuiratum, qua; tunc erant in eccleficeRomanaidomi- nio,fiue Impel atomm,fiuealiorum beneficioaclargi- tione DE REP VBLIC A, LIB. I. nj tionepoffiderentur, confinnationem habent; inqua- rumciuicatumnurnero hie conrinentur: comitatvs • Perufu, Rente., Salu£, Inter arm: anno tumecianVCaroh i 111, Imperatorum; qmbus iargi- untur,quatenus needle videretur,ea qua; priusab Hen- ricov Cadare donatafuerant; vt difeordiarumfemina- ria.qure pontificibus cum Iraperatoribusanteafuerant, aftirpeconuellerentur. Exquibus-pontificesRomani fe Imperatorum valallosac fiduciaries efle negant; & e- ssciuitates ab imperio Germanicoauulias, fibi vindi- cant. ti tamen Imperatores preedia publica, ac iurama- ieftatis, linl Principum ac ciuitatum confenfu largiri non potuerunt: nec pvajdia im perialia.au t publica vfur- paridebuerunqrnulto minusiura iv.aieftacis,ac patroni; cuius SECenia eft in vafallumau&orkas, fidem vllatem- porum diuturnkAtepra; Icribere.qutE cum ita lint, con- lequens eft illud quoq;, Pontifices imperii Germcmiciva- (atlos ejfe.l&em iu dican dumrelinquitur decreationepo- vificuro Romanorum, qiiarn Imperatores fui juris elle contendebant.NamFederichus 11 Ca?far,vt ablnno- centio 1111 pontifice Romano veniam confequere- tur, diplomateplubiico fiib aureis figillisomnibus te- ftarum c dlevo!uit,fibicreandorum pontificumiusnul- c anno/,is>. iumdle; eiusbare verbalunt: Iliumabufumtollerevo ^egn"skT-° ^ lentei , cjtiem cjtndam pradeceljonim noflrorum exercuifje Us “■ dgnofeuntur m eleihonthus pr&latorum , cot, cedtmm vt c- lelhones lib ere flam . Hxc in adis Vaticanis. Quibus ver¬ bis non modo Romanorum,Ted omnium pontificum creanonern ornnino repudiarevidetur. Quamquam il¬ ia pontificum Romanorum creatio ad Reges Franco- rum pettinet,non ad PrincipesGermanorum, qui no¬ men imperatorium, Caroli Magni Regis Francotum O i 114 - IOANNJS BODINI armisacvirturepartum, nulioiure vfurparunt. Cette quidem in omnibus antiquis fcederibus,qua: cum Re¬ gibus Francorum, carerilque Principibusi&alunt.at- que etiam in antiquis hiltoriarum i'criptoribus, nui- quaro Imperatores , led Reg&s Germanorum appellantur, practerquam ii, qui a pontificibus Romanis Coconara aceepiflent. Atcurn Germanorum Regum dominauis in Italia longe late pateret, ius illud creandi pontificis Romani vfurpareluntconati, fiue ad potetiam & opes, fine 3d ambitum & fordes ftiffragiorum toilendas: nara Henricus 111 Gregorium vi, lumagio clericrearum, de p'ontificani deiecit; & Clementem it pontificem Romanum renumiauic; deinde clerum iureiuranao compnlit,nequem deinceps ad pontincatumadmitte- rent,fjne Imperatoris Germanici conlenlu.vtexaftis Vaticanis didicimus, Itaquemortuo Clemente 11,col¬ legium pontificum legates ad Cat/arem mint, vt ponti¬ ficem maximu,quem veliet,renuntiaret. Imperator Pe- ponem defignauit,qui Damaftu i x eft appellants; quo mortuo Clerus ad Imperatorem legatos rurfum mifie ad pontificem creandum. JsBrunoni,qui Leo xxdiftus eft, pontificatmn mandauit; eiqne Victorem 11 fuflfe- eit; port cuius occaium clerus Fridericbum pontificem maximumcooptauit; porthunc Alexandrum i i.quod cumintellexilfetHenricus 1111 Imperator,Cadolum 13 .7 Parmenfem pontificem die iuffit; qui tametfi exce- ptusab vninerfalnfubria, ab Alexandotamenpontifi- ceeiechis eft. Alexandrumexcepit Hildebrandus,qui Gregoriuss i t vlurpaturapontificibns cooptatus. Iso- mmbuslaicisinterdixit, nevlla beneficia eccleliaftica, iacerdotiave in quemquaconferrent,fubieblagrauiIa- croruminterdidionisposna.& quidern Imperatorem Henricum 111 i,qriipontificesin Germaniarenuntia- rat,publica exfecradone damnauit: quare commotus Imperator, fiuperatis Alpibus, Gregorium v 11. quian- nos x i ecclefia: Romanae pratfuerat, vrbe exegit, creato Clemente 11 ljquideincepsannosxvx 1 pontilice ma¬ ximum D E R E V V B L I C A , L I B. I. 2if ximumfeferens,quatuorp6tifices viciffimaclerocrea- toSjdepontifkani deiecit. Poft eius obitum Henricus v.Imperacor Bardinum pontificem die lallir: el eras ve- roCalliftum i i.narione Gallum,quiBurdinum fibice- dere compuiit; &Henricum ad ioliurandum adegit, nedcinceps vUalacerdotia cuiquam manclaret; calege ramen,vt cominis pontificum addle police. Exftat iJlud in adlis Vaticanis de Imperatore Henrico v. Pro fa lute mums, mes dimitto 1 Deo &fwbiis Apcftolvs Petro & Pau¬ lo,fimUsr^ecclefis Catholics,,omnem muejlituramperan - nulum & baculum ; ££ concede in omnibus ecclefiis qua in impeno meo pent, canontcamfieri elect wtiem . Annopoft ducencefimo ac vigefimo nono , Ludouicus Bauarus ImoeracorNicolaum v.ponrificem Romanumcreauit: Catloannesxxii .homo Gallus 3 qui pontificem Roma- numfefereljatjtametli Auenione conftitiHet,Ludour- cum Imperatore publicisedi&is ad fe venire iuffitjre- culantem interdittionefacrorum damnauit: contrave- rolmperatorloannem pontificem in ius vocauit,eum diceret L’ontificesfuisedi&is aciuffis obfequentes efte oportere. fed cum pontifexacrius obfifterer jlmpera- toris fententiaRom^lata,Ioanneshonorepotificioiii- dignus iudicatus eft: idq; Nicolao v.pradente; qui poft- ea aPifanis proditus,&Auenionis carceribus eonciti- ^ fus,doIore contabuicrlmperacor vero 3 quod exlecrabi- lis videretur 3 ab omnibus delertuseft. Atq; hicodiauus ■’Imperatorexftirit, cui iacris interdixerunr Pontinces aFriderkb.i. Romani;poft cimisoccafumnihildeincepsI'mperato- phfi^Dus ' l * resGermaniaduerfuspotifices audehau fibi putarunt. contains, Nam Carolus 1111. Imperator, publicis tabulis, quas Heniiciuii ex Vaticano expreffimus 3 reftacum reiiquit, ac Inno- &v - Ludoui- centio v.pontifici Romano lcripfic 3 fe quidem Imps- CjSi - ! - a ‘ ratorema prindpibus defignatum/ed a pontinceRo¬ mano fuarn creationem ftabiliri & confirmari; ccro- nameuamimperialemindeaccipi oportere. tabula-rum ► principium eft huiultnodi: Puflpedum ofatlabeatsmnk qux verba in omnibus Imperatorum ad Romanum O 4 216 IOANNIS BODINI pontificetn literis,iamindeaLudouicoBauaro, adha:c vfquetemporarepetitavidemus. Exftat etiam Impera- torescoronandi formula,in Vaticano ab ipfolmpera- toreCarolo 111i .probata; fed nufquam obfequia ma- gis feruilia: nam Imperatorem pontifice Romano facra faciente fubdiaconi muncre fungi; deindefacris rite peractis,adefie oportere.vtequum aicendenti pontifi- ci feruile minifteriuro exhibear,& equeftria lora manu reneat: poftea pontificetn equitantem aliquo tempo- ij ! ris interual!o,habena manu p re hen fa deducere. Plu- rima funtid genus inillistabuliscopiofeexpreila.Illud tamen omiflum,quodomitti non debuit; Imperatorem fcihcet cenfecjut pontificetn Romanum opart ere cjitocumcp profictfcaWr,vtabeo coronam tmpertalem accipiat: quod quidem aCarolov.Carfare fa&um eft,cum inltaliam venifler;acRomam,vbi ponrifex erar,proficifci cogi- tur,&confilium mutare coa£tuseft;ac poBtificem,cui Bononiam adire placuifiTet,vna cum vniuerfo comitatti fequi;vt inferiorisPrincipis obfequium,ad fuperipris xnaieftatem aperte intelligeretur. Morttio Carolo, Ferdinandus Imperator efficere non pctuit,vt ponti- fex Romanus fui abfentis crearionem ratam haberer; quinetiam fatpe minasintentauit pontifex,effe£turum fe,neres imperii Germanici tra&aret,necImperatoris legitimas excufationes admifir,quoad Francoru & Hi- fpanorum Reges fuis precibus ac rogationibus ponti- ficem placarent: quod aeerbiflime tulerunt Germani Principes,quifuasopes& copias ad tuendam Impera- toris dignitatem Ferdinando prius obtulerant; vt qui- * * nno nt». demexliteris legati* RegisFrancorum,Viennefcriptis, lnteileximus: literarum autemlmperatoris,ad ponttn- cem Romanum fubfcriptio eft huiufinodi, ego ma- MVS AC PEDES VESTRY S A N C TITAT IS DHOS- c vlor. Ita temper Carolus v.Cadar,cum ad pontiff- C cemliterasdaret,quarum exemplavidemus.fubfcribe- re folebat. Id autem fine fimulatione fiebat; cum in cla- rillimapopuli luce ac maximo Principu illuftrium con- fellu, DE R-EPVBLIC A, LIB. I. 117 fcrtu.reipla ponrificisRomani pedes 1 mmiti habitu,& vlcra feruileiu modum exo'culafns lit,BononitE,Ro- niar,ac poftremo MalTiliar, vl-i Carolus v. Imperaior, Reges Francorum ac Iv.minx , Duces Allobrogum, Florentinoruin.FerrarienGum, Bulionum,Virrcmber- gcnfium.maximus mrgifter e quitum lacrorum,cum i h- finita Principum ac nobilium multitudine,qui pedes Pauli 11 i.pontificis max. oiculatiiunt;exceptisBulio- num ac VirtembergenfiumDucibus,qui ecclcfia? Ro¬ mans rirus &: Sacra deieruerant. Abie&iore tamcn ha- bituDuxilie Venetorum.qui cams ab ipfis Veneris ap¬ pellants eft; quod coram Clemente V.pontifice max. !a- queumcolio inieraiiler;dcinde pedib.ac manib. qua- drupedisin modum gradiens.vcniamapontifice maxi- mo petiillec :nihil tamen fbrdidius,quam qua? omnib. omnium lere hiftoricorum,quires pocificum tradide- runt.lcriptis^continenturdc Frederico 1 i.Imperatore; qm,vtfiliicaptiuilibertatemredimeret,Alexadri 1111. pedibusaduolutus,& huivfi proiectus veniam petiit,ca- putque imperatorium pomihcis pedib. conculcari paf- fus eft.Exquibusintelligiuu Imperatorum maieflatetn pontificum Ro manor urn potentiadicam an impoten- tia,icadiminutam,vt antique maieftatis vix vmbra qui- dem reftare videatur. Iraquoque pontifices Romani fuse, m ai eft at is dec us SsL comparant jefecp Imp erat or thus tan to maiorcs ejfe iaIiant,cjnMto Luna Solis magnit udine * [u- peraturte flautem Sole minor iex'millepartibus fexcen- tis &quadragiiita quinque.fi Ptolemso fide habemus. Atetiam imperatoria mnncra pontifices Romani Ix- *39 pius fibi vindicarur.- nam Imperatore mortuo,ab impe- riiGermanici fiduciariisjoanneinquam ac LuciuoVi- cecomitibusMediolanenfium fidem acceperunr, eoi- que in vacuam poileffionem miferut;&ina&is fiduciq VicecomiteseccJefi^ Romany,non imperii Germanici vicarii k appellanrur; atque ImperatoriLudouico, cui iacrisinterdi£tufui(Ieanteadiximus,parere prohibqn- tur. Quam c ob reminterpretesIurispontificii ? negant; a cap.foli car, clemajort'tate & obedient^ b cap cum o* lim depriuU. c'eric cap & fi fummus Ponc»fex.de lenient, ex- communic. c cap i.dere- nunnat.lib.cr, ncc cur. in 1. /?arba rius. de pflic.priec. ii* IOANNIS BODINI Iraperatorem fiium munus aIteri,quamPontifici ma¬ rt Bat in pro- xirno con'cedere polle. Racionemhancafferunt‘ , ;5 , «W ru'in. 0feud °" I m P era t°rei abbomimbta imperium habent ; pout if ex R,o- tnantu ab immortali Deo: quamquam omnia omniiim /- p.-.uUd imperiavni fempiternoque Deo accepta b ferre decuif- qifo' 4 ^ ec At Carolus v. Cxlar,morbo ac fenio fradus, Inr- niodo opor- peracorium munus vnacum tabulis fua: reiumtiationis p'umjn'ic di- ac * cr^atores Imperatorum mi fir. Sed vtcnmqueRo- citurimpe- inani pontificesiummam nonmododuiinanim,fedet- rium& iicer ■ i n ■ dotium f on - Jam numanarumrerum poreltarem in omnes prmcipes tcderiuad. Chriftianos fibi trfbutint;feu vi &armis,feu principum voluntate&eoncelfinfeadiuturna poficnione acprae- feriptione; reges tameii noftri feruittitem ponrificum Romanorum ferre ne momenro quidem potuerunr; necinterdidionibusvlIis,quibus velutifacibusvteban- turponcificesadincendiaRerumpublicarpm,commo- ueri: nam lacrorum interdidioca;teros quide populos a principum obfequio & obedientia di ft rah ere folebat: at Regum noftrorutntanta fmc Temper erga populum caritas(:quam fempirernamforeconfido:)tantusetiam C amorpopuli aduerfus principes,vt cuBonifaciusvi 11. pontifex interdidione lacrorum mail feproftcere, nee aregisamplexn populu diuelli polfe inteliexiftetjpoft- eaqttamPhilippumregem, eu qui Pttlcer vlurpatur,ex- ecracione publica damnafler; vniuerfum etiam popu¬ lum Francorum, &e.os omnes qui Philippum regent ellearbitrarenrur,eadem impietate&execratione cu- mulauic. AtPhilippuscoado principum ac optimatu ccerujcum fenatum populumque vniuerlum ad tuen- dam fui regis dignitatem mirabiliccr conlpirare intelli- geret, literasad Bonifacium feripfit, qua: omnium ma- nibus teruntur, quibus pontiheis amenciam coarguir. Idem exetcitum breuiconlcriptum Nognareto duce in * adfuperio- agrumRomanian niifit: hie po'iuificem captiuum ab- d'^ppclian- d.ixit; fed cumhominem furore & amentia correptunt dum.DD. in perfpiceret 3 liberum abire pallus eft. Abeatamenin- q Q J^ ul "* terdidionerexapp'ellauit*conciliu,cuiiusacpoceftas erat 1\9 DE-REP VBLICA, LIB. !. eratin pontificemfacrisabutentem; idquePrincipum ac fcnatus decretofadum eft.Rex enim poft Deum im- mortalem,luperiorem, quem appellaret, habuit nemi- nem: ac p.ontifexipfiusconcilii decretis & imperils ob- ligatar. Anteaquidem Alexander 111 Phiiippo Augu- ftolacrisinterdixerat ^quodpdtificisambitioladecre- n ° u!t - taferre nonpoflet: literas igitur ad pontificem dedit; gat.cap! non' quibusnonoblcureautambigue,ledapertedeclaratle nuiliusauc poncificisaut principisimperioteneri: litc- poftu.Pr*iat? rsexftantin ArchiiiisFrancorum A Ac tamed! Benedi- \J 1 ] r " pf3 ’ ftusx111,&Iulius i i,vterq;pontifex, eademinterdi- eii^a £ /uf‘ ftione.iacrorum vfus eft aduerfus Carolum v 11, & Lu- douicumxi i ,qui patrisp atria nomen apep:us eft/.'t po- puliim ad defedionem facibus fubiedis inflammaret,v- 140 terque tameniualpeexcidit :quinetiam Interdidionis diplomata, auxin Gallia legacus pontificis promulga- rat,curixPan 1 iorumdecreto publice lacerata &: conci- lafiierunt;legatusvero,quiprincipis maieftatem teme- reviolarat,incarcereminiedus eft. Necitamultopoft Io. Nauarrus,qui fe ComitemPalatinum ferebat, pon¬ tificis audoritate ac refcripto fretus, cum aduarios, qui publicastabulasc6ficerent,creaftetin Gallia, Ipuriofq; quofdam natalibus reftituiftet, maieftatis damnatus eft, curixTololatumdecreto r . Nectamen defuere,quire- , annoi4*»: gesnoftrosadpontificum impetranda relcripta impu- Maii^Bcne- lerunt; quibuspontificesteftatumrelinquerent, reges Raiuu-ius.’ia Francorumnuliapontificumobligatione teneri: exftat in Arcliiuis Francomm dementis v. pontificis maximi ' ’ relcriptum ,quo non modo Philippum Pulcrumab in- terdidioneBonifacii v 1 ii,purum,vcrumetiam ab omni pontificiipoteftate ac imperio Hberueftepronutiauit: quinetiaAlexander iiii.pont.Romanus,hoebeneficio regnum Francorum cumulauit.vt nullam ob caulam la-, crorum interdidione teneatur; quod feptem pontifi- cumRomanoru,lcilicetGregonivi 11, tx,x, xi 1, Cle¬ mens 1 11 i.Vrbani v,Benedidix 1 i,refcriptis ac decretis, qux inArchiuis publice habentur 3 fandius cofirmatuna tio IOANNIS BODINI rn/j/z. b in tit.de ap- pel.$.nuncha ci mi. eftjquretamen Regum maieftarem potiusimminqere, quam augere mihi videtitur,cum ne curia quidem Pari- liorum ferrepoffitclaufuiamvulgarem,AvcTOiu r a- te apostolic a , quat in Pontificum relcriptis infen C 4 arreftum 17. confueuit; & rebus lirpe indicatis “eareleripta omni- vitimaunua- 110 L ' elec!t > n1 ^ ls qui reficriptum impetrafiet.publice te- ftareturfe claululanlliusbeneficiovti nolle. Exquibus p.laneinteiligitur,nonmodoreges, fed ipfumquoque regnum Francorum ab omni Pontificum imperio ac potelbiteliberum lemperfuille. NamquodDurandus GalIusfcriptor,reges Francorum, quantum quidem ad ricnus. & gi. iufiurandum attinet, ponnficum decretis obligati pu- in capfperyc- tac > re fatationcm nullam meretur: Fed ha:c ab eo Icri- ncrabile, qui pta fu nt, qui tunc zJHendorftfKpontifexevav. quib.tem- • ■ n iumicgi- ponbuslola iutifiurandi ipecie, pontifices omnium li- tium ac iudiciorumcogninonemiulcipiebant;qua;ve- teraroria calliditas, & regum edidis,& cuViarum maio- rum decretis iampridem fiiblataelK Qtiodfi rex Fran¬ corum, priuato nomine cum poutiftcecontrado.pon- tificiteiurifdidioni luafponte ac voluntate obligati po- teft,idquod a Philippo Valefiofa&um legimus, cum a Clemente vi pontificeRomano, trigintaiupratrecen- taflorenorum miiliamutuaaccepilFetiqua:obligatioin pontificem arqueacin priuatu‘caderepotuilIet. Hanc autem pecuniam non fine mercede mutuam dedit pon- tifex;qui,quodgenrilis diet Turenorum,efflagitauita rege vtagn TurenoruminprouinciaLimouicenfia ve- (Sigalibus omnino immunes efient. Scio ego nonul- los IcripfifTe rcgcm Francorum apontifice Romano co- ronamaccipereoportere; proptereaquod Pipinus co- ronam regiam a Zaccharia pontifice fufceperat ad Dio- nyfiii: ablurdum tamcn vno & eodem adhi in rebus tan- ri ponderis, quascaufam continuam non habent, ius perpetuumconftituere velle; cum ne minima quidem 4 1 hociutg feruitus, quae continuam caulam non habet, aliterac- §.dpflusa-^ quiripoffic, quam interuallo centum annormn d . Ac i"uQtid!illudinfidarinemopoteft, quin ilia Rauennre & Penta- 1 quis m fl.fi confcnbedo- depa&is.C. 121 DE REPVELICA, LIB. I. poleos prouincialtaliae latifirmae parens,ab regib-Fran- corum Romano pontifici fiducix nomine dara fir, ac pontificeb Romanos eo nomine Francornm fiduciari¬ es eile; cum Romani ponrifices impommis rogationi- busobtinuerint.vtLudouicus Piuslmperator Francc- rumhancIargitionemauiPipini ratam haberet; qnam ratihabitipnem Carolus Sigonius,vir‘antiquitatum Ica- lkperitiffimus, felegifiefcribit. Exquovtrumqueefti- cimr, &earum vrbium acregionumlargitionem pon- tificibusabauoLudouici Piifadbm, & iura maieftatis excepta faille. Quid enimconfirmadoneLudouicio- pnseU’et, fiPipinus iuramaieftarispontificibusconcet lidet! Quxenimbello quxfita fuerant, hire donate, & rebus a fe donatis legem dicere poterat. at etiam Impe- rator ConftantinopolitanuS legatos in Galliam mifit, vt donadonem illam Pipinus infirmaret, ac renocaret: fed reinfechaifcellerunt a . Auguftinus vero Onuphri- & us ponrificis Romani cubicularius, qui omnia Vatica- na: bibliothecae adta diligenter euoluir,Rauennam,Ro- mandiolam,Vrbinum ,Hetrpris partem ecclefix Ro¬ mans donatafuilFeconfitetur;id tamen ab eoomiflum eft,quod ipfi exa&isVaricanishaufimns&expreilimus; Ioannem icilicet cognomenro Digitorum , Conflantini magnilargitionem^nx dicirur,aureis Iireris icripfille; in cuius extremohxc veibafiibiiciunturjQy AM/kWtfiW C longttempommendaciafinxit: nihil mucandumpurauir. quxeerte argum'enta omnibus LaurentiiVallx rationi- bus /uperiora mi hi viia fiint,vt Auguftini Eugubini mc- daciarefellantur. Isenim Grxcolermone, Conflantini 'de»at/i>nemCciip(it,vtfacam faceret: fed fraus facile ex ipfius oratione & antiquitatis cognidonc refutatur; fa- cilius etiam ex ipfius Ioannis pontificis Romani Iireris, isautem vixit anno mcclxxvi; quibus largitiones il- las a Pipino 8c Carolo Magno fadlas conficetur: quin eciam exltar Rauenns marmorea tabula, in qua hxc verba continenturjPi p r nvs pivs prim vs a m- PIIFICAKD^ ECCLES1AE VIA M APERVIT, ET EX- I a TnepteTVe ■sbytcr Joannes j Nsgus lua lin gua, id eft, Rex appella- tur, 5c lochan , belluly id eft. gemma pre- tiofa. b Fraud feus v^Iuarefius; «jui cum le¬ gato Luftca- nix fex an¬ no s in /Ethi¬ opia cxegic. ns IOAKNIS BODINI ARCH A T V M RAVENNA CVM AMPLISSIMTS. CS* tera vettiftas deieuit. Atquehsc demaieftateRegum noftronim dicta lunt. Hie omitto Regem Aithiopia: 4 , quern reges quinquaginta fibi fubdicos, & quidem a: ra¬ tios ,habereloamslenpfit; led wenaspr^Jidesacprouin- eiarumprtfetlt dicantur,cum rnbntaregifoluere,& ob- lequium leruili habitu, oratione, geftu exhibere con- fueuerinH. De cateris principibus nihil affirmareau- lim, propter leriptorum inter fediffidentium varieta- tcmiilludtantum, vnocapite Alcoraniinterdidiim ef- le omnibus principibut Mtifp.lmants^A eft fidclibits , Do¬ mini appeliatione, prteterquam Caliphs feu Fontifici maximo vicario Muhamedis. Quo interdidopontifi- ces maximi Arabics religionis fiimmaanteainomnes Alia? &Africas principes poteflatem vlurpauerunt; ac regiones l.iti/Iirpe parentes quail pratfeduras ac pro- uincias principibus dederunt: quamobfem nulh prin¬ cipes Mufulmanicoronam capiti fuo imponunt j ram- etii antea Afis & Africa regibus id vfitatum eifet.Nam Ioiada pontifex Hebrsorum initiate rege Ioa , capiti if coronam impofujt. At principes Mufulmani putant ; interdidum illud Calipharum eife 3 nec antiqua lege Al¬ coran! comprehenfum: nam ex pluribus libris corru¬ pts, vmim iudicio arbitrioque fuo CaliphaDamaice- i nus csteris conciiis dicitur cornpofuiile. Cum veto tres pontifices maximi Calipharum nomen mutuaim- perandi cupiditate vno tempoterarripuillent, principes Perlaru m, Turcarum,Tartarorum,/£gyptiorum,Tu- netanonitn 3 Feflarum, Tolefimorum , Bugiorum, Ma- rochorum, populiqueZenetarum&Luntimarum,ie- ipfosabimperio Calipharum exemeruntjVtUimma po- teftate in fuos vterentur. Nam reges Tombutorum, Guinearum ; &Gaogarum, cceteriquequiintimos Afri¬ ca? recellusocciiparunt, Calipharum imperia penitusi- gnorant; nec iura maieftatis cuiquam accepta ferunt, prater eos qui regis Lufitanorum fiduciariilunt,& ma¬ ritime India; reges; Calecutius in quaro, Malachius 3 Ca* norus D E RE PVB LIC A, LIB. I. at 3 norus,& Cambarrus; quos partim foe deribus, partim vi &armisfubegenmr.Vniuerlam pra-rerea oram Africa &India:Orientalis,rtiaditionisrccerunt,& propugna- culainfininspenelocisadificarut;arq;inipfa Ormoin- fiila/pedantePeifaru rege,arcem munitiffima funda- runtrvedh'gal etiaacerbillimeapratereuntibusexigcre confaeuerutiqucd cum in oramaris Arabicilpecie fce- deriSjquod rex Lufitanus cum rege ^.thiopum antea perLopezam legarum contraxerat,efficere tentarent, C JBarnagas illius orq prafedtusab /Ethiopie rege,vi &r ar- misLufitanos expulit ac proftrauit; omr.iaq; propugna- cula Iblo exaquauir. Perlpicuum tamen eft regem Lufi- tanurajCaftiliaeregisolimfiduciariufuiftejacLufitania, cuius magnaparsa Mauris vi tenebatur,HenricoBono- nienfi(:quemcorrupteite///0H/#wvoc3nc:)fratri Gode- fridi datum ab Alphonfo v i .rege,cuius filia fibi defpon- cerat Henricjis.Inde reges omnes Lufitani^ ad Henricu vfq; cardinalem; qui poftremus imperanit,ftirpem tra- xerunt:qtiorumaximusEtnanuel,&quibellicaru reru latide dariffimus exftitit,Reges Afise & Africa quos di- ximusfregit,abiifq; tributu exegit: nam Afiaeprincipes & Africq,qui akerius imperio tenetur, eidem tributurn penderecofueuerunt.Veteres Per&ac Romani,qui re¬ ges imperio fuolubiecerat,magnaparte tributarios fe- cerunpfiduciatamen aciufiurandu iilud quqd a vafallis exigitur,nefcierunr.Nab| Phiiippo 11 .Macedonia rege victo,paxdata eft,ea lege,vt tributu annuum arario Ro- manorum penderetjquod Perleus Philippi F. recufans, graue beilum fulcepit,fibiq; exitium attuiit: lape ramen regesiiliquibus tributaimperabantur,alios viaffim ad obfequium adigebant; qui tame in fuos vita ius ac necis, cateraq; maieftatis iura exercebar. Nam Dauidis impe- riumPalaftina finibus definiebatuiqac finitimos Reges fibitributudependerecogebatieiustame pofteri mox /Fgyptiorum,mqx etiam Aflyrioiumimperata faciebat. Eodem iure reges Illyrici,& Carthaginenfiu refpublica in Principes fue ditionis vtebantur,quo Romani in illos a Sigifmun- dtis Liber in hiflor. Mo- khouitac- A Dutarch.in i uinenc. 124 IOANNIS BODINI quos annua tribute in at rat mm inferre compulerant. Diffeitautem tributum a penlione: hate enim fiducite nomine,velvt auxilia belio ftncepto ferantur aduerfus hoftes; llludvero pro pace fruenda; fere tamenisqui Hi penfione.n accipit s de mini to gloria tur; vt Reges A11- glorum tributum appellabant penfionem aureorum quinquaginta milliu pacePiquiniaca promilfum 5 quo- adEiizabcrhaEduardi regis Ar.glfte filia Caroiovi 11. Lndonici regis fiiip,nupfifler. Philippus Coroinius ne- gar penfionemaut tributum iudfe -.nihil cameo tertiura did potcft. Itaquoque Tu rcarum reges I mperatomn l Germanorum mbsttarium vocant;proptereaquod pa- i cem ealegedixerunr,vrannuuro tributum pro fruenda Hungariie parte fifco Turcarum inferatiir. Venetos ^ item,Rhagnfios,& reges Africa? maritime, pacis qui- ! dem conditionibu's fatderatos, & tributaries appellant. At Pratcopus Tartarorum princeps , cuts imperiutna flumine Volha patebat vfquead Boryfthcnem, omnes i'rincipes nonmodo fiduciaries ", led etiam inter atra- rios habuit; quibus non modo fe,vcrumetiam prouin- , ciarum pr rfetftos fed entesadorari iuffit. Nam Moicho- uitarum Cnezius eo habitu aduerfus Tartaroru Princi- pis !egaros(egeffir,quiproptereaDaxabaliisPrincipi- bus anteafemper vocan folitus eft : tametfi anno md xx111 i.Moichouitarum Duces Tartarorum ieruitu- temexcufleruntracprimusquide Bafilius i.qui fe Ma¬ gnum Dei cubiculanum S3 Aiofchomnirumregem appel- labat, ab imperio Tartarorum defecit: hie veto qui nuc impet3.t,maxi??si Imperatonsappelhuonevthm: Sc cer- tepotenda finicimos Reges,exceproRegeTurcarum, aut luperauit,aut exatquauit: non quod mramaieftatis C locorura fpariis 3 aur regionum amplirudine definiatur: nam Eumenes fraeftis opibus,nihil prasterarcemin qua obfidebatiuyfuum dicere poterat; cum tamende pace agereturcum Antigono Alia: rege;quivt potentiate etiam dignitate fnperior videti vellet;legatis Antigoni Supenoremfenetmnem accept urum h ,^uamdiu DE R1PVBLICA, LIB. I. *tf -'gladium exertum mam teneret. Inter Principestamen qusdamdignitatisprsrogatiuaantiquioribusPiincipi- Dignitatis bus ac Rebufpublicis deberi videtur, taetfi opib. ac po- f^egari- tentia inferiores lint; vt quidem videmus interHelue-^ 4, tioi'umciui tares Tigurinos dignitate cteterisprioresef- fe,quoties conuentushabentur? horumenim legatus quail Princepslegatos regum acRerumpublicarum ad- mirtiracdimittit ;fententiafquein comitio rogat: emi¬ rates eriamadcouentus vocareconfueiiit; tametfi Ber- na tes opibus & i mperii finibuspotentiores habeantur. a Tigurinis fecundi font Bernates, deinde Lucernares, Vrani, quinecmatnibus, necvallofiepiuntur; vtiuec Suiterdes,necVndenialdenles qui ordineproximi flint Vranis:fequuntur T ugii,Glarenies,Bafilienies, Fribur- gi, Solodurenfes. Quod it quis puree eoquemqueor- dine eile, quo focietatem ac feed us coierunt ,fallitur: nam primioAnium Suiteufes, Vrani, T ugi, V nderual- denfes,foedns inter fepercuflerunt. Atquoties patro- cinium alterius principis aut clientela quseritur, aut of- Fenfionibusacceptis tributum a vidoribus imperatur, vidi dignitatis prserogatiuam amififle videntur: quia no eft aequum, vt qui iura maieftatis ac dignitatem line de- minutione feruauit illatfo ftaru, ei, qui antea fuperior, poftacceptaclade inalterius clientelam conceffit , aut 144 mbutumibluerecogitur,dignitatecedat. Idautemac- xHvnitatil cidit, cum regesac principesRomanorumclientelam gradminut appeterent; cteteri qui cum Romanis xquo foederein fociosaefa «* /bcietatem venerant, vt Hedui Romanorum foedera- ^ eratos - ti,ac Jiberi populi, tequales in feedere, aefratres Roma¬ norum dicebantur; dignitate tamen inferiores erant. Certe quidem Auguftus pater in tribuendis honoribus iis, qui in Romanorum ibcieratem aut clientelam ve¬ nerant, valde fereligiolumacdifficilem pratbuit: nam Tetratchus quidem Ethnarchis,hos regibus inferiores; &vt qua:que Refpublicn antiquitate luperior exftitit, iradignitate voluic" efie priorem. At tametfi Romani, a-iofcphm. ftante Republicapopulari, de honoribus ac dignitate Tfant i uill ' M ' P *» < 11 S I O A N N I S B O D I N I minus folicid videretur; quia regum ac principum at-* ramato-reft; nihilominus tamen curiofum ie prxhuit Q-Marcius Piuiippus Romanorulegatus ;cui cum Per- feorege honoris contentiofuit, veer fluraen vtriufque imperiifinitimumtranfmitteret. Perfeus,quodrexef fet,adiegatumpopuii Romani adirerecuiabat. Marci- ushac verborum vrbanitate Perieum peilexit; At'aior, momt nutwrem ,P erfeui rfnChriftianorummaximos\ fevero omnium Imperato- rumter maximum, Sc quidem Mufulmanorum ommum principem appellat ; qua etiam hoqoris pranogatiua ab ipfisChriftianis principibusafKciconfueuinqu^appel- i perio translatavidetur.namillorum (lemmataquadru- AEYS BAS1AEQN, BASIAETfiN B A 2 IA E Y OY 21. 14 J. Atque hoc quidem carmine vtebanturreges Aflyrio.ru: RexRrgum, fic enim Ezechiel Nabuchodonofora regem return, id Regtbut nn- efl^piAa rda appellat; propterea quod omnibus Alia: ** r fcfUra* regibusimperarettdeinde reges Perfarum “deuicftis Al¬ ly riis,eadem appeilatione,qua Parthi,deinceps etiam vfi (unt,vt eft apud Dionem. Sed nec ei cuius omnia prasdia alterius nexu ac fiducia tenentur, regis appella- tionem,necDucibus,Comitibus,aut casterishuiufmodi principibus,maicftatis verbum vfurparelicet. Cum igi- tur princeps^rariusautaliorum fidiiciarius,aut cliens fummumilludimperium,ac iura maieftatisomni obli- gatione vacua non habeat,confequerts eftvt qua: fine iura maieftatis.aperiamus. X. Qua propriajint iura maieflatis. C Vm nihilinterrismaiusautexc^lfius maieftate re¬ gum poftDeum immortalem cogitari poflitt eius 1.Samuel s. 7. enim tpfi quodammodo legatiad reliquorum bominu paut^ad * 18 falutemereanturisquum eft, eorum imperium ac po- teftatem,& qui qualesque fine, diligenter intueri; vt eos omni fidelitate,cura,obedientia profequamur; neque de iis aliter,quam deimmortalis ac praepotends Dei le- gatis dicamus ac fentiamus: nam qui fuinmu principem, Paul ad Rom c i 4 >. Petri •?. 17. Hierem 3 $. Szechici.17. n C E R E P V B L I C A, L L B. I. 451 cuidebeturoblequium,dedecore afficic, Dei maieltati, cuius eftimagoviuesaclpirans,contumellaminfert: cu C enim DeusadSamueiem *, aquopopulus Kraelirarum ^ nouumprincipennemerepopolcerar,orarionemcon- tierterer; Non te,intuit,fidme tpfitm fireuerutvU. V c igi- turabomnibusqui qualifquefie fummusidemquema- ximusprincepsintelligatur, cercis quibufdam nnnime- queviiigaribiisnotis definienduseft: nam qua: (ummi prmcipispropriafuntjfieademfubditorum communia faciamus, nemofummi principis appellatione dignus lit. Quiramen de Republica Icripfcrunr,locum hunc, quo nulluseftindifputatione de Republica vberior ac vu!ior,nonvtidecuerat,aperuiireacilluftrafle videntur, 1 fiue adulatione,fine meciijfiueodiojliueobligatione id £a£tum fic.Cum enim Samuel regem,quemDeus antea delignarat, iacris initiatu m cora populo quail lorte ob- latuni renurifiallet, De ture maiefiatis libru leripfifledi- citur, queHebrsorurnfacerdotesacmagiftri a regibus ipfis cocerptumac dilaceratum ptodideruntvtliberius in luos tyrannidem exercerent. In quo quide Philippas Meknch th on,meo iudicio,falliq quiqus a Samuele ad populu de tyranorum crudelitate ac libidinedidta font, adiura maieftads pertinere putauic; cum oratione/iia populum aaebusnouandisj&conuerfioneReipublic® ad laniora con/ilia reuocarevellet.Eiusba'cverbalunt; fihte, fitprincipum confinetudo queer it is ? bona ctuium dtri- pere,agrosdecmare , vxores alienas raperc,liber os dbdttce- re‘,vt his& Hits ad libidinem ac fieruitutem abutantttr : ne- queenim verboc-nawm quo vlus eft, ius legitimum led confitetudolignificatur: aiioqui Samuel Tecum iple ro¬ ta orationedhcreparct: cum enim rerum a le geftarum rationem coram populo red d ere t \Quts, inquit, veftrurn we vilim fieleris ac in fare >aut peculating autfordid (p cor - 1*4 rupteUpofinlarepofijit? cuius vefiru munet a,Jius amu, pus ■argentum fimequtdahud'vnqnamaccept ? hie populus v- niueruisingeti plaulu & acclamatione, ac omni genere laudumSamueiem icacumulauit, vtab nullo genere vel P 4^ :amu«K I.S.S. 2J2- IOANKIS BOH1N1 ©rdine, neleuiffimumquidemmunus,accepiflePrin- eipem ,velcuiquam iniuriamintuliffeaperteconfitere- turacprsedicarer. Anigitur optimusiile princepstan- taintegritate, pietate, aciuftitia, quanta fuiftedicitur, pro iure maieftatis, tyrannorum crudelitates, libidir.es> ac ftupra regibus ad imitandum propoiuiftet? Graco- rum veto qui iura maieftatis attigeri t,'video fuille nemi- nem,prater Ariftotelem,Poly bium,ac DionyltumHali- carnafteum; qui tanta breuitate & obfcuritace fcripfe- runt, vt difpurationem potius propoiuiiTe, quam quid fentiendum effet aperuifte videantur. Sic enim Ari- «t*.4.deRe> ftoteies*} 7>winquit ,.fontonsnino Reipublicapartes-, vna in conjiLo capiendo-, altera, in magifirattbus. & munevecu - mfique defimcndo-y tertia in iurifidMione pofita. hie, opi- nor,autnufquam alibi iura maieftatis tra&are videtur: quia Relpubiica partitionem illam, quafi totius inpar- tes,nifidegubernationeageretur, recip^re nullomo- b libto.tf.De do poffit. Polybius b vero iura maieftatis non tarn de- domeftic*' finire 3 quam adumbrate videtur, his verbis:. E$i> in- Rom « did- quir \mixta Rejpublica Rom an or um, actrtphci fiat a con ■ Q plu ‘ a ‘ fufit ; cum pepulm leges iubere , ae magiflrauts creare ; fe- natsts de promnetis & nr arm , deque maximis Reipttblica negotiis decern ere ; legatos etiam adnnttcre ac dimittere ; confides regia quad.ampoteflatefienatumpopulumcg conuo- care,ac bellumarbitno fito gerere pcjfint. Quibus verbis intelligitur jPolybiuro praecipua maieftatis capita com- plfi&i, cum eos, quibus illatribui t, fummam Reipubli- * ul> '+‘ ea potefiatem habere definiat. At Dionyfius c Halicar- nafteus fevibit, Reipub. potefiatem Senatui a Seruio ere- ptamfiiijfejtumpopulo legumferendarum , magtftratuum creandorum, belli ac pacts y & prouocationisextremapote- 4 lib. 7. fiatem dedifibt. Idem alibi d y cum de tertia plebis fsceft ftoneagit; Ad. Valermm Confulempopulo juafifieCcubit, 7Jt cent enim ejfiet leges iubere & anUquare s magifiratib. im¬ pend dare & a dimere fieprouocatione ab ommb .magifira~ tib.cognofcere-yCmtera Senatuirelinquioportere. Hie praici- pua maieftatis capita videtur attigifle; qua: Iurilconfulti iuniores DEREFVBLICA, LIB. I. ijj iunioresdiffula difputatione , cum magiftratuum mu- neribusconfuderunt; eaquecumDucibus,Comitibus, pontificibus.curatoribusprouinciarumcommunia, fe- cerunt;Ducibus 4 iremMediolani, Ferrarior, Mantua;,4 Caftrenfis Allobrogiun,ac plerifque Comitibus Ducura 4 fubdi- ‘ 0 ^ C '^ 6 S J’ 6 b £ tis,fummam pianeque regiatn tribuunt poteftatem; & isa.curdus co quidem erroremagna pars implicatur. Et vero, quis , I l 'j i 1 ‘ u cr J°& non arbirretur eosfummam habere poteftatem, qui le- & confi.i.nu. gesfubditisdare; qui bellum indicere acfinite; qui rna- ^' n P “" s giftratibusonmibusimperium tribuereac eriperejqui Bp/nustitde tributaimperare;quivacationes muneruacimmunita- tesarbitrio fuolargiri; qui vitariusacnecis habere; qui intii.de reg. denique de Repubiica ftatuerepofIinc. ? at hi, quos dixi- ^MedmiJ- mus,earum return fummam poteftatem habere viden- ni, Mancui. tur, Anteadi&um eft Duces illos imperii Germanici $0" confiR* fubditosacfiduciaries efle , vicarios ac legatos Impera- lib.j.afo coC *4S>.toris appejiari: abipfis etiam Imperatoribus in bono- chermnasdel jum fuorum pofleffionem mitti , vel vt noftriloquun- cif. fedemou tur ,inuejhturasaccipere-, fidemImperatoridare;deniq; J u "B r unus de ImperiiGermanorum ciues acfubditos origine ipfade- comitatu >a- finiri, quiimperiK 5 ermanici finibus nati&editifinc: B^Bai.^*! quisigiturfummam poteftatem eis tribuat, quialiena gei«^ret.c*- i it ri fid 1 ft ion e, all en is imperils, alienis Jegibus teneantur? moi” rotifer. Diximus Galeacium 1 Vicecomirem Mediolanenfem, i'ium,cuma- apud Imperatore maieftatis accufatum, ab eoq; damna- 3 “^, / a X tba- turn,acdiuturnocarcerisfquallorenecatum; quod tri- butafqbditis/ine Imperatorisconcefifu imperaftet. At fi quis contra leges,vi,clam, aut ppecario iura maieftatis v/urparit, rmm idcirco fiii principis obedientiam aefi- delitatemeiurabitautprsfcribet/namillifeipfosz'wi'pe- riipmicipa,ac imperatoris vicarios appellant; nec Mmie- ftatu aut Regia dignitatis ,fed tantum celjitudimsfire-- nitatis appellatione vtuntur: nec fi velint,po£fint, nifi ptius imperii Germanici defertcres feipfosprofitean- tur ; vtquidem Galuagno Vicecomiti Mediolanc nfiutn contigit; quigraues him temeritatispeenas dedir. Pla¬ num etiam fecimus Infubrix ciuitates omnes imperii *34 I O A N N I S BODISI Germamci finibus continent deniq; demonftrauirmij quot & quants abfurditates inde conlequantur, fi de¬ rmis clien-resacvalalios, (teos inteliigo qui nibil pofli- dent quod non alterius fiducia teneatur: iura maieftatis haberetnamiftarationeprincipcsacfubditi, donainiac • Alex. ml. fenii, Jegibus iifdem, aceodemiuresquarentur. Qiis ter.de (rheris cum aDlurd.i lint, & ilia exquibus h;rc lequunnir, ralia FUnem jc*u' vi ^ cr * necefle eft; eofq; qui alterius fiducia tenentur, & fo in procem. qui bus imperatur.feu vi.leu ipontejetiam fi cstera qus Uule^nc'/’ dixftwcis iura maieftatis hubean r,lu m m o ta m e n i m pe r i o auifeudum vacate; multo magisedam legates,vicarios.praefides,re- rubr d™verb prouinciaru.didtatores;tametfimagnamhabeat obiig. in Republica poteftate,maieftatis iure carere: nam iura C °sc' ma 'icftatisewimodi elfenccefle eft, vt fiimrtio quid era tonCsm eod. Principi tribui, magiftratibus ant priuarisnon poffint: infamm-ltf/’ auc ^ l' um misPrincipibusacpriuariscompnialint,iura qui feudii da maieftatis elle definant. Et vt corona, fi in partes dis- /i jfolinl'th tL'ada,aut aperta fuerit,nomenamittit: ita maieftatis iu- de feudis‘ 5. ra pereunt, fi cum fiibditis communicantnr. Quamob- MigUaft-f- rem,cum Carolus v RexFrancoram, vrbem & agrum fes.rit.de Re- Mpnlpelienleiij cumrege Nauarroc6mutaret,vt Mart- « u! inpfoce- taac Melatmo frocretur, capita maieftatis in rabahs co- mio feurfor. mutationum enuinerari iuffit; deinde fubiecit ea iura fi Wua mitre." &!ius Regis Francorum dfe,&ab eo infolidum pollide- de bonis m 3 - fi. Iliad etiam lurilcofilukorijm * coramuni quodam auth hoc am*- d e c r e bp’ c o ri ft a t, mra nec cedi , nec di(Iraki, necvltar#- piius Jefidei. tione abalienari a fummo principepoffe: Atnevllet autdem com.C.Anee, J . r> U Bald, in i o- temporumdiuturmtate h bne]cnbi ; qus projpterea liaidus nmes.de pr x-picf-a r jacforit, Cynus tndiuiduA rf appel!at. Ac fi quidem nor.c.Wate" lummus princeps ea cumfubdito comuuicauerit, pro mUiquisdc-feruoimperii focium habiturus eft: ipfeveroius maie- in R.ubr. extr. ftatisamittet,nec lummus Prmcepsent, quiaj#»/»«« w ioan^ndr? dicitiartfui necfitpcrtorem., ntcemfdsm imperiijbctttm ha- c-vit.deprx- bet. Et quemadmoduDeus opt. mar.Deum fibs parem e ® cer '- aGn poteft, quia infinite fit poteftaris acma- j^r. tit>,’ gnitudinis; duo vero infinita vt lint, fieri riullo modo *°f'* poteft; id enim nature perfpicuis demonftrationibiis patet: DE REPVBLICA, LIS. 1. l;c 150 Sparer:ira nec Princeps fummus efte fubdi- tum imperii focium clFe patiatur.Ex quofequitur usrif- tlittionem , quam Arifforeles tertiam Reipublicas par¬ tem facit,maieftatis propriamnonefle:quia omnibus fere magiftratibusaique ac Principicongruit: necma- giftratuum creationem quar in fubditos etiam conue- nit,quinonmodomagiftratuum miniftros domiacmi- Jinsjverumedam iplos magiftratus creandi, fiepe ius habenr. NamTribunimilirares,quibus imperium ac iurifdiciionnliraristnburacft,a conlulibus creari con- . fueuerant. InterrexeriamDidfatorem dicebat;hic ma- giftrum equitutn. Denique va(allis,quibus in fiducia: formula attribnca iurifdidtio eft,magiftratusaciudices creare licet, eifque imperium adimere. Idem iudican- dum relinqnitur de poenis quas a magiftratibus decerni videmus: taryetfi poteftatem omnem Principi ferunr acceptam. Confilium item de Republica capere nod magis ad maieftatem pertinet ,quam prqmiorum ac poe- narum poteftas: cum id proprmm fit Scnatus,cuius of- ficium a Principis officio-diuifas habet rationes ; po- tiflimum tamen in populari ftatu,cuius fumma poteftas penes eft mulritudinem,quae femper eft cofilio ac priu demise inimica. Ex quo peripicitur nihil eorum qui- bus Ariftoteles Rempublicam contineri dixit, maie- ftatis proprium efte. Nec fans eft id quod Dionyfius C Halicarnafteus deM. Valerio Confule lcripfit, legutoL, ac magiftratutsm potefiatem penes populism fuijje , ad in- dicanda iura maieftatis, vtantea didlum eft: at ne legis quidem fanciendae poteftas , maieftas propria (it, nifi principis legem intelligamus; quia magiftratuum fuas quoque legesfimt,quas in luae ditionis homines ferre poffuntjdum nihil contra Principum leges fanciarur. quod vt planius intelligi poffiqleges-propria fui acte- ptione definiemus , rclla fumma poteflati* iujja , flue vnius,fiue omnium, fluepaucerumfitpotefias. Suntqui legem h a priuilegio diuidant ; quod Pnutlegium v- nius ficaut paucorum ■, lex autem omnes ciues,aut certe a lib. 1. De tutuiali audit. ^ Fcftus It v erbo.Roj»- a Inpratura vrbaua, b Tacit.prin- cipiolib.i. 23 6 IOANNIS EODINI maximam ciuium partem compledlatur; aut quia ha?o de rebus vniuerfis.illud de fingulis feratur; fi confilio publico tan turn decernatur, id Senatusconjultit ; fi a ple- be fola ,plebifcitnm ; quod neque patritios teneat,neque nobiles. fed cum ea res ciuilium diffidiorum materiara prebear, fummopere cauendum eft,ne plebifcitain Re- publica locum habeant, nifi populus vniueriusiifbcm teneantur;idquod Roms fieri needle fuit ,poft gra- ues plebis ac patrum difeordias; qus vt fedarentur, M. Horatius Conful primus centuriatis vniuerfi populi comitiis roganonem tulit,vt plebi feorlum a patribus & nobilitate legem iubere licerec; eaque parritios ac nobiles teneret: fed quia patres iufla plebis fare no po- rerant,eadcm lexjterum atque iterum a Q^Hortenfio, ^ RubldioPhilonedidatoribus lata eft quibus tem- poribusplebifcita dici defierunt; fed quod plebs feiue- xnx.,lex appellari ccepit: fine ad fingulos, ijLie.ad vniuer- fos pemneret. Qus veto magiftratus per ieieiufterant aut vetuerant ,editta dicebantur, non leges. Eft enim Jcdi£lztm,vtM.'Vauo defcnk ,magiftratw mffum: edicit edaramagiftratus cum interdicit. Edictis autemnon tenfntur vniuerfi;acnefinguliquidem,nifi fintineius dkipnequi edixerit aliquid,quod legibus autSenatus- confijltis,aut maiorum magiftratuum iu/Iis,dillenta- lieiim non fit. neque tamen edidorum perpetua vis eft, fed quoad magiftratui squirm videbitur,&quan> diu imperium habiturus eft. Et quoniam Roms ma¬ giftratuum annua fere poteftas erat, edi&ormn quo- que yim,adfummum annuam fuifte conftar. Itaque fuccelEores in eodem magiftratu, edicta prius lata,auc probare oportuit,aut improbare :fi quid contra leges, aut aiutius longiusve quam iubentis imperium pate- rer, edicetetur, ratum non erat : quod cum C.Verres Feciflet, his verbis accuiatusefta Cicerone \Qui plttn- mum a ,\napw^cdiclotribeunt,legemannuam appellant:ttt phu edtllo comp Is cl cm quarn lege. Ec quoniam Auguftus oppreftalibertate tribunum plebis b fe fecerat 3 lua iulfa, more DE REPVBLICA, LIB. I. 137 snore mdgiftratuum editla vocabatqua: vero ferogan- te populusiuflcrat,/^ef/«/r FerrarienfmrnjFiorentinorum, ManruanoruDu- ces,a maiefiatis appellatione abfaineant,celfitudims ver- bo contend,aut/ quatis EE REP VB LIC A, LIB. I. r>» quads fententiis diftldcant, coguntur fapientum colic, gia: qrnbus etiainter fe difcrepantibus , res adfenatum, ac polbxmo ad confiliuin patritiorum defertur, (I rci podus Sc grauitas.aut Reipublica: maieftas agi videatur. Iraq;i'l quiddecerniturprocollegio decemuiroru ,harc verbadecrero fubiiciuntur ; inconsiglio di d i h c / .cui fi coniunda fueri nt collegia fapientuin,addi foler, con u g i vn t a. Si veto in lenatu decernatur, jhisverbisfignifkatur, in preg Adi. fiincomitiopa- triciorum,li2Cverbafubiiciconfueuerunt, in con- siglio magiore : nam in his uibus collegiis omnia ferequread leges & mores, quteque ad Rempublicam pertinent, tranfigunturipraeterillanegotia qu xfeptew- *ir/(:idautem fecretius eft Reipublicreconfiiium:) de- cernereperieipficonfueuerunt. Quamobrem&qute fenatus,& qua: decemuiri decernunt,pro legibus quide eatenus habi ntur,quatcnus requitas ipfa poftulare vide- tuninterdum tamen perpetuam vim adipifcutur,vt edi- &a Pra torum ;quse ft aequa ac iufta viderentur.fuccefto- rcseaprobai'e confueuerant ,quibus tamen obligarinS poterant. AtIulianusIurifconfultus,anteriarum Pra:- tomm,optima quoeq; edidain vnum veluti corpus col¬ legia, &inhbros nonagintaordine qua'queluo digefta, Imperatori Adriano obtulit: a quoprafeduram vrbis Roma: pro tan ti laboris premia coiecutus eft; ac nepo- tiDidioIulianoadimperium Romanum viam muniuit. Adrianus edatn ienatui perfiiafit.vtnonmodo edida, tS) quxhilianusfclegerac, led etiam eius feripta pro legi¬ bus '‘eftenr.quie tamen edidorum nomenretinuerunt; j* quodplerofq;fefellit,quileges ilias pro edidisPnjtoriis c. habaerut.Ita quoq; luftinianus, Adriani exemplo rnul- taquaeluriiconfulti ad edida precorumpoftlulianum fenpferant, nutu arbitrioque iuo c!rcumcifa,p’ro ltgi- bushaberi/anciione adhibita h , iuffit: quaretiaedido- rumnomen fibivindicarunt; fed perinde kgesfunt, vt a «. ea quxquifqueinfuaRepublicapnnceps, delurifcon- fultoru aut Curiarum decretis pro legi bus haberi iuffit. i4o IOANNIS BODINI vtfaepeRegesnoftriius conftitutum,quodiudiciorum vfudiuturnocoinprcbatumeft, pro legibusvalereiufi lerunt, id eft lanxerunt: quod his verbis fignificatur, sancimvs, ivbemvs. qua; veiba maieftatispropria Hint; eftenim Sanctrcnihilaliudquaminhere: vtPoftu- mius Conful in concione populi; AWtf,inquit, iniujju populi quicquamfanctripoffe,quodpopulism teneat. Magi- ftratus autem quirogadoneinadpopulumferebat, his verbis aulpicabatur: qx od £onvm, favstvm, FE¬ LIX Q^S IT VOBIS ACREIPVBL. VF. LITIS IVBEATIS. & in extremo,s i cvvis adversvs ea fecit, fece- rit,&c. quamipfiSanbtionemappeliabant, quapoe- narum ac praernioriun tora vis continebatur : quibus verbis, necSenarus in decernendo, necrnagiftratus in edicendo vri conlueuerunr.Paenasitem ac pr;emia,quai legibusincludi confueuerunr, rota ratione difFerunt a poenis magiftratuum Sc coilegiorum; qife fere mulifta pecuniae,autverberib.definiuntur:necvero capitis poe-C Baiitnu'un^ nam * vllis - magiftratuum cdidis completfti fas eft, ltd Etospopuios. tantumlepeinfinidqueveterefenatufconfulto * caue- tie turmiu r j • . f . ■ trmic. tur. Hociguurprimumlit ac praecipuuro caput maie- b inaflisCu- ftatis; Icqem r vnitser j (isaclinpuliscmibtudarepojje. neque risParif.li- P, r ■ cl r j •' j 8 r r • ’ btooiim. tamen id iaus eit, led id hat oportet line luperiorum, ioi 81. aut arqualitim, aut inferiorum necellario conlenlu: nam Primum ac q U | neceftarius eft ftiperiorum in ferendalegeconfen- camt maie- lds,hunc re vera fubditum confiteri needle eft;fi aequa- j ftatis. lium,imperiifocios habere; fi inferiorum, leu Senatus, feu populi fumrao imperio vacare: nam principum & fenatorum nomina, qua;in legibus larpe inlcripra vide- mus,vcladgratiam,velad teftificationem, veletiamad pondus vtilia videri poftint; vt confilio ac prudentia Principum leges lata: videantur: minime tamen necef <■ *nno»o E REPVBLICA, LIB. I. Caique turn ad lenitarem, turn ad acerbicatem “ fleftere; a , Ttrpfcien ; dum tamen caueant, ne leges nimia vi fle&endo per- duck- ptrms. rumpant,etiamlileges iniquae fibivideantur, fed Vlpia- * u \ num audianc; Dura lex , inquit, b fie tamen fenpta eft: c 1.li'n de quodfilegemnquitatisobieclajpecie perrumpereindexau- rulin'cu'm deat,mfami*tenetHr ‘. Hue igicur pertinetlexantiqua, proiatis.de r C quam alius Lttonam, alius PUtoriam.fi go Pr£tonam elTe puroquamPapinianus de Praecoris iunfdidionelatam leg aci.de pee- fignificat, cum vrbano Praetori licere fcribit leges iup- plere,corrigere, emendare: quod quidemmodice, vel etiam intra modum fiat oportet j aiioqui magiftratui leges arbitratu fiio ac voluntate conueilere ac labefa- tum etiam fuis edidispopulumautPrin- cipem tenere; quod abfurdum elle antea diximus. Hac igituriubehd$ ac tollendaelegis fummapoteftate, ce¬ tera raaieftat’fcapita venire perfpicuum eft: vt veriffi- medicipofiit, fummum Reipublica; imperiumvna re comprehenlum; fcilicet vniuerfis ac fingulis ciuibus le¬ ges dare,a ciuibus accipere num quam: nam bellum ho - ftibus fuo iure indicere, aut pacem cum iifdem inire, tatnetfidiuerfum quiddam habere videntura Jegisap- pellatione-,hac tamen lege,id eftfummepoteftarisiullu, fiericonftat. Sic etiam maieftatis propriumeftdepro- uocationeafiipremismagiftranbuseognofcere,ac ma, ioribus magiflxaribusimperiumdare&adimere.- vaca- tionesitemmunermn ac immunitates largiri; legibus cities/oluere; vita; ius ac necis habere; nmnis pretium > nomem, figuram tribuere,ciues emnesiureiurado adi- gere: quae omnia imperandiacprohibendifummapo¬ teftate veniunt: id eft legem ciui bus vniuerfis ac fingulis «hre,nec ab vlio prsterqua ab immortali Deo accipere* Duxigiturquifubditisquideomnibus legem dat,ablm» peratore tame aut a pontifice,aut a Rege Jegem accipit; auteiufdem Imperii focium habet, iummoimperio va- cat. Parem dsxi, quiafiiperiorem quodammodo is ha¬ bere videtur,quieiufilem imperii focium ha betgine cu¬ ius ope 6c conienlu nihil imperare, nihil efticere poceft: t ' - Q. 2 b Plutarch. Jn Catone Vticenfi. 244 IOANNIS BODINI multo minus fialterius vicarius eftaclegatus. Sedquia Secundum legis verbumlatiffimepatet, propria qu#dam maielta- r ' s capita definiamus,prater eamqnamdixi iubendxle¬ gis poteftarem: fcilicec bellum indicere, aut pace inire: a i.r.vtar- quoiuremaieftads nullumferemaius‘ , cllepoteft; quia inorum vfus. j^piflime ab exicu belli Reipublic# exirium aut flatus tade armis. pendet .* oc quia plus a beiio pericuuquam a pace immi > titu’io de* 10 ne Gplebiquidem Roman# licuitpacemiubere; bellu ; guerris &F t - veroindicere,nifi comitiispopulicenruriads,nolicuit: < J u o a dplebiiubend#legisfa£tapoteftaseft,vtanteadi- tit. /. lib. /. ximusiitaq; bellum aduerfusMithridatem lege Manilla pol. fet ’ Nca " indidlumeft; &Gabinialegeaduerfuspiratas; Sulpicia aduerliisPbilippum 11 Macedonia: regemrpax item fa- da cum Cartbaginienfibus Marcia lege. EtquoniaC#- laraduerfus Gallos iniuflu fenatus acpopuli bellu gellir, Cato Vticenfis b cenfuitin fenatulegiqnes Romanas i: domumreuocari, Csfarem vero Galbsdedi oportere. Itaquoq; populus Athenienfis bellum adueriusMega- renfes,deindeaduerfusSiculos,poftedam aduerfusMa- cedoni# Reges geri mandauit. Hie exempla qusdam breuiter propofui clarillimarum, & quidem populariu Rerumpublicaru: nam de ftatu regali nemo eft,opinor, qui dubiteqomnem belli ac pacis poteftatem penes Re¬ gem elbe: cum etialeuifIImaqu#q;ineogenereiniuflu Regis fieri propefir capitale, fi Princeps admoneri po- tuit: vt in paceCameracenfi c ,noftra state inter Fran- corum acHilpanorum Reges omnib.horis ac momen- tis liter# bine ir.de circumferebantur: at in populari & optimatum ftatu, poftea quaindiclum eftboftibus bel¬ lum, extera fenatus confiliis ac decredsjinterdum etiam Imperatoris vnius imperio ac volun rate geruntur: quia nihil bello periculofius eft qua cofilia prodere; peruul- gari tamen needle eft fi ad populu feratur. Itaq; in Grac- corum ac Latinoru hiftoriis legimus, bellicas res vnius imperatoris nutu,confilio, voluntate geftas; autfiquid grauius diet, fenatus decreco,nec ad populum quicqua in eo generc promulgatum, pr#ter rogationem qua bellu in C UD« I f\f. D E R E P V B L I C A, L I B. I. *4 S bellum aduerfus h^svelillosgeriiabebatur. Atfiquis dicat faepe confilio fenatus ac iniuflu populi Romani bellaminditftumcllb: id quidem aliquando, rariflime tamen,contigifTefateor:fed in eoipiofenatusiurama- ieftatisvfurpareconfueuerat.nifiTribuni plebis,liber- ^ tatiscuftodes, vigilarent ac intercederent:vtapud Li- uium; Controuefia,inquh,fuit vtrum populi tuffu tndice- retur bellum, an fat is ejjet S. C. Per me ere tnbuni ,vt Con fid de hello ad populism ferret : omnes centuns, tujjere. Verbo centuriarum, fans intelligicurabvniuerfopopu- LnonaplebefolaidiuHumfuiUe: quia plebis comitia non cencuriatim fiebant,fed tributim. Interdumvcro fenatus ipfe bellum indici noluit fine populi iuflu. Nam Lmius^delecundo belloPunico, Latum, inquit, adpo- '• de * pulum vellent inherent populo Carthaginenfibellum indici. ldemalibi 6 , Ex S. C.populiiujjubellumPrttnefitnistndi- b lib.i.dec.*. Bum. Rurlus ^ Ex aucloritate patrum pop ulus Palapolita- c lib - i. dec.,. tiisbtllumfiernujfit A&cmpzaXo poft, d BeilisfieriiALcpuis d lib.j.dec,/. iufilt. Etcum aduerfus Samnitesbellum fufeeptum eft, Patres folemni more indiclo, decreuerunt vt de ea re adpo- pulumferretur: Verbo folemni fignificat Liuius id fieri confueuifle.Idem contra Hernicos', Populrn hoc bellum e lib.? dec.,. fiequens iujfit.Ez contra f VtSkmos,Bellum ex auftoritatc f lib.,, dcc.i. Patrum populm aduerfus Vfit nos iujfit. Eademfuicapud Tarentinos.quamdiu ftatumpopularem tulerunt,indi- cendi belli ratio, fic enim Plutarchus; Ex aucloritatefe- : natus populum Tarentinum Romanis in fern bellum iuffifie. Idem quoqueLiuius£deftatu<£tolorum,quipopulari£ 3 ,. imperioregebantur, feribit, corum legibm vet it urn, tie quid de hello velpacedecerneretur, mfiin Pan&tohco & Py- leucoconciho. EtquoniamPolortonim,Danorum,Sue- corum nobilitas iuramaieftatis adfe pertinere conten- dit 3 non licet bella Regibus aut indicere, au t inditfta fiifi- cipere fine attsftoritate ac confenfu nobilitatis; idque Cafimiri Magni lege cautum eft; nifineceffitasvrgeret. ''!? De pace tamen fenatus decernere iniuffu plebis con- fueuerat; vt videre eft in omnibus foederibus, qua: Ro» CL 3 b Plutarch. ]n Catone Vticenh. 244 IOANNIS BODINI rnulto minus fialterius vicarius eftaclegatus. Sedquia Secundum legis verbumladffimepatet, propria qusdam maiefta- rna ‘ e ' tis capita definiamus,prater eamquam dixi iubendx le¬ gis poteftatem: fcilicet bellum indiccre, aut pace inire: a i./.vtar- quoiuremaieftads nullum fere maius 4 ell'e poteft: quia raormnvfus. fiepfilime ab exitu belli Reipublics exitium aut flatus C. autnenti- 1 . , tade armis. pendet: titu’io T* 10 net >plebiquidem Romans licuitpacem inhere; bellu guerris &Fc- veroindicere, nifi comitiis populi centuriatis,n6licuit: quoad plebiiubendslegisfadtapoteftas eft, vtantea di¬ nt. /.lib. r. ximtis: itaq; bellum aduerlus Mithridatem lege Manilla Ne3 ‘ indi&um eft; &GabinialegC aduerlus piratas; Sulpicia aduerlus Philippum 11 Macedonisregemrpaxitemfa- &3cum CarthaginienlibusMarcialege- EtquoniaCs- laraduerlus Gallos iniullu fenatus ac populi bellu geflir, Cato Vdcenfis b cenlizitin lenatulegiqnesRomanas 1 domumreuocari;, Csfarem vero Gallisdedioportere. Itaquoq; populus Athenienfis bellum aduerlusMega- renfes,deindeaduerfusSiculos,poftedam aduedusMa- cedonisReges geri mandauic. Hicexempla qusdam breuiter propofui clariffimarum, & quidem populariu Rerumpublicarii: nam de ftatu regali nemo eft,opinor, qui dubitet.omnem belli ac pacis poteftatem penes Re¬ gem elPe: cum edaleuifIunaqusq;ineogenereiniulIu Regis fieri prope fit capitale, fi Princeps admoneri po- tuit: vt in pace Cameracenli c , noftra state inter Fran- corum ac Hilpanorum Reges omnib. horis ac momen- tis liters hinc ir.de circmnferebantur: at in popularise optimatum ftatu, poftea quaindictum eftfioftibus bel- lum,cstera lenatus conliliis ac decretis;interdum etiam Imperatoris vniusimperio aevoluntate gerunturiquia nihil beilo periculofius eft qua cofilia prodere; peruul- gari tamen needle eft fi ad populu feratur. Itaq; in Grs- corum ac Latinoru hiftoriis legimus, bellicas res vnius imperatoris nutu, confilio, voluntate geftas; aut fi quid grauius diet, fenatus decreto,nec ad populum quicqua in eo genets promulgatum, prster rogationem qua bellum t use i/O' I DE REPVBIICA. LIB. I. t 4 j bellum aduerfus htisveiillosgeriiubebatur. Atfiquis ! dicat fxpe confilio fenatus ac iniuflu populi Romani bellum indidlumeft'e: id quidem aliquando, rariilime tamen,contigiflefateor: fed in eoiplo fenatus iurama- ieftatis vfurpare confueuerat.nifi T ribuni plebis, liber- q tatiscuftodes, vigilarent ac intercederent: vtapud Li- uium; Controuefia,inc\uit,fuit Z'trum populi tujfu mdice- retur be Hum , an fat is efjet S. C. Per me ere tnbuni ,vt Conful dc bella ad populism ferret: omnes cent una iufjere. Xetbocenturiarum, fatis intelligiturabvniuerfopopu- ]o,nonaplebefolaidiuflumfiiiHe: quia plebis comitia non centuriatim fiebant,fed tributim. Interdumvero fenatus ipfe bellum indici noluit fine populi iulfii, Nam Liuius'defecundo bello Punico, Latum, inquit, adpo- '• ** pulum vellent inherent populo Cartloaginenf bellum indici. ; Idem alibi*, Ex S. C.populi tujfu bellum Pr&neflmiiindi- b lib.i.dec.,. Hum. Rurfus , Ex null or it ate patrum populi-u PaLpolita- c lib. i. dec.#. nisbellumfieriiujfit .Idempaulo poft, d BellaficniALquis d ub./.dec,/. tuft. Etcumaduerfus Samnites bellum fufeeptum eft, Patres folemni more indicia , decreuerunt vt de ea re adpo- pulumferretur: Verbo folemni fignificat Liuius id fieri confueuifie.Idem contra Hernicos', Populus hoc bellum c lib.f dec./. fieejuens iujfitdcx. contra f V eftinos, Bellum ex aubloritate f lib.#, dec.i. Patrumpopulusaduerfus Veftinosiuffit. Eademfuitapud Tarentinos,quamdiu ftatumpopularem tulerunt,indi- cendi belli ratio, fic enim Plutarchus; ExauHontatefe- natus populum Tarentinum Romanis inf era bellum iujfijfe. Idem quoqueLiuius£deftatud&toiorum,quipGpulari fenatus ai bitrio permilla. Diximus antea populares &optimatum flatus bellicas resetiamfivelint tradarenon pofle,propter difficiles populicoitiones;&vtpopulus feroper cogi pofllt, res C tamenpericuli plena videtur,ea qua: fecretiorain repu- blica elfe oporteat,pacisinquam ac belli cofilia, manare invulgusjquq proptereafenatuirelinquineceire eft;ius camenac potertas belli gerendi,aut pads fanciendte.o- ptimatibus velpopuloin vtroq; ftatu eripi falua maie- ftatenequit. Duces vero,legad,ac(enatusipfe,procura- tionem eorum nomine, quilummam rerum habent,ge- rere folent. In monarchiaprinceps ipfe per fefe mature decernit. Nam regna Polonorum,Danorum, Suecoru, Noruegioru,cumincertalunt,acpaulo momentomu- tabilia,prout nobilitas principe,aut princeps nobilitate potentior fit; turn vero pacis ac belli iummaitapendet anobilitate,vtftatus ipfe magis ariftocradcus quam re- galisefle videatur. Quamobrem in foederibus illorum nomina ac iigiila Ducum,Comitum, Marchionu, Pra:- fedorum ac fenatorum inferi confueuerunt:vtfa;dus Prutenicumcum Sigifmundo AuguftoRegeidum,tri- busaccentumfigillisopdmatum (anciri oportuit;nec paucioralunt in adulegitimecreationis Regis Henrici. Tertium ca Tertiumcaputmaieftatis,eftin magiftratibus mandan- P ut dispofitum: quo nullum certius 4 eft,quantum atdnet “H tuldi.iui. ad maiores magiftratus,qui alioru magiftratuu imperio deambitu. non tenentur. Nam exadis Vrbe regibus,prima lex o- mniumquteadpopulum lata: funta P.Valerio Conlu- le, magiftratuu m creationem populo tribuit, Eandetn . legem adpopulumVenetorumlatam fuifle,cum in x - t inRcpubi. ftuaria coaluiftentjContarcnus^fcribit. Etquidem lex Venetorum. nu li a fenatui populoqueVenetorum fandior eft: me¬ lius tameninvnius dominatu, cuius imperio & cocelfu maxima, D E REPVBLIG A, LIB. I. 149 maxima,mediocria,minima qutcque in Republica mu- nera;oftiariorum inquam,viatoru,(cribarumac cenfo- rum,cornicuIariorum,quia magiftratibus Romanifie- 1(9 riconfueuerant.edidisperpeumRcgumcreantur.Ncc vllafere eft Refpublica,in qua maioribus magiftratibus acdecuriisiudicu nonliceat miniftrosaliquot fibi coo- ptare.Id tame fitab iis qui apopulo ins habenr,& qui Ie- gatosetiamfibi ipfis fubftituerepoirunt. Quiautem fi~ ducutrnzc vafalU dicuntur,h tnodoiurildidionem ha- bent.magiftratuumaciudicum creandoru in fuaditio- neiushabent:idautcm afummo Principe tribuuim eft. Qiiisenimdubitat eosquos Duces, Comites, Marchio- nes, Barones, Caftellanos appellamiis,iudiceso!imfijx quemq; prouincite datos eft’e? Sed in populari ftatu ma- giftratuumcreadorum magiftratibus maioribus inter- dum fitpotc^las: vt apud Noricos, Cenforibusavetere l'enatu creatis,magiftratus omnes abdicat: deinde Cen- fores Senatum lcgunt •, turn ipii Cenfores quoque abdi- cant;pofteaSenatusOdouiros,qui Antiqui appellan- tur; Tredecimviros , Septemuiros, Burgomagiftros, Duodecim vitos priuatorum ac publicoru iudiciorum conftituir. Neque id nouum,fed antiqui moris eft: fcri- bit enim Ariftoteles“quinque viros a populoCartha- « ginenfi creari folitos,qui centum&quatuor magiftra- tusarbitriofuodicerent:ita CenforesRomanorum Se- natores Iegere confueuifle,Feftus Pompeius audor eft: atque interdam Didatores ad id tantum ab interrege didos fuifle,vtSenatum^fiipplerent. Nam FabiusBu - 4 teo,quiDidatoraTerentioC 5 fulediduseftjCLxxvi i.' fenatores in demortuorum locum fubftituit; tametfi fenator reipia magiftratus dici non poteft,vtin difputa- C tione de Senatu dicemus. Quumtamen Confutes, aut Didatores,aut Cenfores fenatumfupplerent,procura¬ tors munerepopuli fungebantur. Vt in ipfo Turca- rum dominatu,qui Cadilefqueri vocantur, iudjcum o- mnium quodammodoPrincipes, Cadios & Paracadios , ideftjiudices ac legates, creare poftimt. Et cu/Egyptas InPolic, Liuiujlib. ap I O A N N I S B O D I N I Sulcanorumdominatione teneretur,maximus Fdegna- r«i,yeliui magifter equitum , magiltracus omnes crea- ba t;vt olim apud nos magijlripalatii. Necitapridem « fubCarol* Cancellarms Franco-rum * maciftratus omnes qui nulla yi [. turore. aur ex jg Ua ftjpendia merebant, piitatriurnautadlum- muin quauior aureorum , fiio iure mandare poterat: quod Francifci i. Regis Francorum lege vetimm eft. Quamquam & magifter palatii Francorum&Edegna- rus maximus Sulcanorum,imperiumomneRegibus ac Sulcanisacceptum ferebat; fuit camen vrrifq; valde per- nitiofumrled itapaulatim accilum eft,vtCaroio vi i. regeiegaros Praetoru,quos BalliuosSc Setiefc/jallos no ftvi homines appellant, Pnncipis beneficio fieri placucrir-, qui camen a prarcoribusancea creari folebanc.Incerdum eciam collegiis&corporibus iudicu,indices coopcandi fit poteftas, vein a£tis curiat Parifiorumexft tIex,Caro- t in no 140S. 1 ° vi.Rege lata ^ qua indices cun?. Partfiorum fnjfragio collegarum coopt an, & cancellariumin curiam ad coopt a- tionem iudicum venire placuit. Lex eadem Ludouico t anno ms. xi/&Carolov 111.Regibus,iterumlata:quibusrem- poribus non fblumPra’fides,confiliarii&aduocati fi- 4 anno it+t. lea! es, ied etiam procurator ipfe Regius‘’'(.•quifolus ex omnibus curiaru omniuiudicibusacprocuratorib.iufi iurandiim Regi tantu prseftare cenecur:') fuffragio curia; fa£tus eft: led eiufmodi feu cooptationcs,leu clebftiones 160 iudicu,ni'fiPrincepsiufTerit,aut ratas habuerit, nullum pondus habiturar lunt. At etiam Anfturus Brito Prin- * anno 1414. cipum omnium ac fenatorum fufFragiis magifter f e- quitum duftus cft,cum Carolus vi. a mencealienatusef- fee; ac figillaFrancorum non Regis, fed Regine imagi¬ ne m referrent: nihilominus camen nouus equitum ma¬ gifter gladii regii exerciculq; Francoru ducem feferens, iuratus in leges, magiftratum ac imperinmeodem mo- rnento Regi acceptum tulic; vt omnia omnium imperia ac poteftatesab vnius Principis fonte manare,ac deri- uari videantur. Quod autem Hungaria; ac Pannonia- rum Palatirius maximus a populo quondam fadus fir, tamerfi D-E REP VBLICA, LIB. 1 . 25 j tametfipoteftatem Regi acceptam ferret, nondebuit miruin vidsri',cum etiam Regum creationem populus fiiiluffragii efte,ac temper anteafuille contendar, repu- gnantetamen Aaftriaca genre: &: eo vlq, progrclla con- tendoeft, vtpopulusHungarixTurcarumleruirutem patrociniiipecieoptaremaluerit, qiiam Regis creandi poteftatem fibi extorqueri. Nonigitur magiftra’tuum creatio, fed ipfius Principis probatio, radhabitio, con- firmatio, fine qua nihil poffit magiftratus, maieftatis viminfefecontmet. Si tamen ea creatio ad populum, autadcollegiaabipfisReipubl.ac legum conditoribus fic delata ellet, vt collegiis vel populo eripinon poifet; profedo Princeps iura maieftatis non haberet: quia magiftratus imperium populo, non Principi accepto C ferendum diet; vt fenfim Regibus Polonix contigit: 11am cum Sigifmundi Augufti lege magiftratus omnes vniufcuiufque prouincixconcilio acluftragiis crearen- tur; de maieftate Regum, qui populi quoque beneficio regnant, plurimum detra&um eft. Neque tamen id nouum; fed antiqui moris, cuius exempla iam inde a Theodorico Rege Gotthorum repetita 4 legimus. Is enim magiftratus aefenatoresafenatu cooptatos reicri- pto fuo probauit: vt videre eft apud Caftiodorum, cuius hate funt verba*; Indicium veflrum P. C.nojler comita- turajfenfus. Cuius igitur iumma in Republica poteftas eft,huicomnia omnium imperiaacceptoferendafunt. Sequiturquartum caput maieftatis,fcilicet pro- uocatio. Eie&is enim ex Vrbe Regibus, Valeria roga- tione coniulari c non modo excepta fuit extrema pro- uocatio, led etiam ab omnibus magiftratibus populum licuit appellat e. Cum vet o Confides accxteri magiftra¬ tus,prouocantes minus exaudirentjexeadem fspiffime renouata^ eft; fandius etiam Duiliarogatione tribuni- tia poenacapitalisfubieda; quam legem Romanaliber- tatis fmd.amentum e appellabant. At populus Atheni- enfis non modoab omnibus magiftratibus vrbanis ,led etiam a fociorum magiftratibus prouocantes excepit, CafHodo- rus lib. 1.3.& fcq. b lib. i.epift. 6. Quartum caput mait- flatit. c liuiuslib, H- d Liuius lib, 1 7 .&/o„ < liuius lib, 1 Dionyfius HalitarnaQ lib. 10. ca Veneto- tum. d Guicchar- din. • Valer.Max, . ifi IOANNIS BODINI -inRepubli- vt Xenophontis 4 acDemofthenis i fcripta demon- fium^ en,en ’ ^ l ‘ ant: - Eandem legem nalcenterepublicaVenetortim * 1'io^pho- latamfcribitContarenus': vc fcilicet ab omnibus rna- r”n7^ P ubii- gdlratibusad concilium populi prouocatio libera tri- bueretur. Nec cerre aliam ob cauiam Francifcus Valo- rius d Dux Florcnrinorumcajfus eft, quam quodciui- bus ad populum prouocanribus, capitis fupplicium ir- rogaflet. IdetiamRoms&piffimecontigiirelegimus, vt magiftratus, damnatos ciues contra prouocationem Hi necarent. Graue * eft exemplum de fenatu Romano, quilegionemadRhegium prariidii caufamiflam inipla Vrbe& in clariffima populi luce fecuri percuti decrc- uit; nec quicquam prouocantibus militibus, ipulque Tribunisplebis leges facraras violariquerentibus. Hie Papinianus diceret,A^» quid in vrbefiat, fed cjuidfieri de¬ beat,jpeciatidum ejje. Nam Ci quis putat a fenatu prouo- cari nonpotuifle, fallitur; cum nihil imperare fenatus vniufque T ribuni interceffio fajpiffimeaila fenatus lufc pcnfa teneret. Primus omnium Adrianus Auguftus ve- { pp ' c Zta cui t ne a fenatu prouocaretur f ; namedictum Caligula, lkct. q UO magiftratus omnes extra prouecationemiudicare iuffit,peflumierat. Actametfi Nero temereSenatum t Tacit.lib. 8 . prouocates eadem poenatenerivoluit,acflPrincipem & appellarent; n 5 tamen a fenatu Principem appellari ve- h Tranquiii. tuit; quippe qui detulerat prouocationes h ab omnibus inNerone. ma gift rat ji3 US ac j Senatum. Hrec tamen cum his-quae diximus diferepare videntur: fi enim a prrcfe&o Prteto- i i./.deoffic. riiappellarePfincipem ’ nonlicuit, multominusaSe- prxfeai pra:- rr ... . t . . ’ r , tor, natu; verum lllud; hoc lgitur; nam Prattorio praireccus fub imperii occafiimdeprouocatione ab omnibus ma- pifcus'infio- giftratibus cognouitC Quinetiam in omnibus fete ci- tiano. uitatibus, pleriquemagifttatusaciudicesextra prouo¬ cationem iudicare conlueuerunt; vto&o Curia: maio- resFrancorum, quatuorHifpanorum, Imperials curia Germanorum, Rota Romanorum, Quadragintauiri Venetoru, curiaNeapolitana,Mediolana,catterarum- queciuitatum curia: maiores, automniaautpleraqriu- C dicia dicia turn publica turn priuaca difceptant ac definiunt extra prouocauonem: neqjenim curiam Imperialem, multo minus imperii Germanici ordinesin caufis capi- talibus appellare licet; ex quibus efficiturprouocatione extremamad iuramaieftatisnonpertinere. His egore- por.a.m,pronocattoiufverbo } rogat:ontssui Principe, quas forenfis diiciplina entilesfnpp heat tones appellat, conti- neri.quoties contra fententiam maiorum magiftraruu prouocare non licet, Principi tamen fupplicare licet. Indeiurilconfulusiunioribus a inmentem venit,vtfup- <« BaUnl.j. plicationem ad iura maieftatis pertinere putarent: ac tametfi fere Temper abiifdem iudicibus decreta rurfiim diuiGone. f»- iudicantur, quoties rogatio ad Principem de reiudicata ^ fertur; id tamen in eius arbitrio acvoluntatepofitum anotut.s.vh. elfvtrogationem excipiar aur repudieqacfepius litium inftrumenta jd (e deferri, & rem integram ad alios, qua 'unior confl. qui fententiam tulerunt,transferri iubeat,aut etiam per &°m 0 I u 1 ° r ‘ fefecognofcat;inquo maximePrincipisaut populima- cap.nitnis.de ieftaseluceticum no llimagiftratusaut indices fententi- iurc,uui ‘- as a(elatas,iniuffi mutate poffint: nam qui fententiam femelinadarelatammutauerit, poenafalfi^ obligatur. t i.quodiut- Ac ft quidem princeps omnibus ciuibus inrerdiceret, j“ c .I'relegat. neab vllis magiftratibus prouocarent, aut rogationem '• diui. i. pee- vllam ad fe ferrenr, quod Caligulam facere decreuifle ^s™'. diximus: lemper ramenfubditisautprouocare, autro- dequaeftio, gationem ad Principem ferre liceretjquia nec Princeps earn fibi legem dicere poteft; nec fubditos querentes ab adiru luiipfius rogationis ferenda:caula,prohibere: eum leges omneshuiufinodi ciuilesfint, quibus Princi- U2 pemobligari nonpolTeanteadidtum eft. Quamobrem lenatuiFrancorumacinprimisMichaeliHofpitaliCan- cellario, nouum&ablurdumyifumeft, quod qui iudi- ces a Principe dati Alemanum Prtefidem fua lententia damnauerant; eundemab aditu Principis, interuallo palfuum quadraginta millium interiedto , prohibuif- fent: cumne id quidem a Principe fieri poflit, tametfi rogationeslubditoru a leperceptas&cognitasrelpuc- & capitalib. odiis inter le antea difliderent; eo tamen feedere quo Carolus Phiiippo catteraconceft ftt,vtpace h:ueretur,fidelitas,obiequium, extrema pro- uocatio,iufq;maieftatis,iniis praediis,qua;Regib.Fran- corumfuimaiores acceptotulerant, excipiuntur. Nec vero Carolus v Rex Francorum, aliam aduerfus Anglos belli gerendi occafionem arripuit, quam quod roagi- ftratus ac prsfides Anglorum, qui Aquitaniamfub.fi- ducia Francorum moderabantur,prouocantes fijbditos non exaudirent: quibustemporib. curia Parifiorum re¬ gem Anglia: vocari iuffit, ac vadimonium deferentem; fualententia damnauit; quaquide Aquitania fifeo vin- dicabatur'ft Ac ft quidem Princeps quemquam extra, prouocationem ftibditis imperare patiatur,proftibdito impeni eoliegam habiturus eft; vt Francifcns maior Francorum XJ E, lVA-J- > w A, l ii , I". Francorum Rexfecifle dicittuq cum Duci ‘"Lothann- * go conccffitjvc arcem Caftelletam ad Mofellam extra prouocationem,&ab omrii oblequio ac fiducia Fran- corum liberadeinceps haberec.Ae cum eideBaros ftim- moimperiojiSc extrajpuocatione regere precatio per- mifilTet,acpoileamagiftratU' Barcfesiureprccario ab- uterentur, procurator fifciRegeadmonuitne iura ma- ieftatisimminuipateretur. Dux Antonius re intelledia, acFraueifcus fiiius,publicis tabulis precariuius iliudac Barenfem prouinciam huius imperii profited,ac fidem &oblequium Regibus noftriseo nomine pra’ftare non dubitarunt: cuius profeffionis tabula: exftant in Archi- uispublicisj&infenatualiatte funt mdlxiiii. Caro- *j lo ix. Rege;quimodisomnibusefficere:entauitvtCa- rolumLothoringum Ducem iure maieftatis in ducatu Bareli gradofiffimo^diplomatedonaret; fed id fruftra, 4 cum iura maijftadsRex afe abalienare nullo modo poR fit;necuriaquidemParifiorumalfentiente; tametfiau- doritas aut imperium curia: nullum videri poteft, vbi fitPrinceps-quQ pratfente omnia omniu magiftratuum imperia conquiefeunt, Optima igitur cauno eft, nec ciuibus,nec peregrinis Vila maieftatis iura,ac nepreca- rio quide tribuere: his enim gradib. fenfim ad furnmum imperium perueniri Idler. Ac proptereadiu dubitatu c ‘ eft in fenatu, an Fracifeo Alenz.onum Duci, qui me libel- lorum magiftrum &confiIii participem fecerat, dicho in ea promnaa extra prouocationem concederittir/ut antiquu Dyiab.permnticofucHerat\ ac tametfi Regis fra- ter optimus&amatiffimuseiret;nibilominus tamen ex aduocatisfifcalib.alterpr.'Eftabiliusefiredixitjduodecim collegia maiorum iudicucreari,quam id permittiiedain fi ad breue tempus ea iurifdi&io, & extra ordinem dads aRegeiudicib. cu plurimaru litiii fideiq; & obfequii ex- ceptionetribueretur. Inquocerte a maioribus noftris peccatumeft,qui nimia facilitate dicam an neeeffirate, Normanorum Ducibus id permiferunt. His enim arti- busj& Armoricoru, & Burgundionum Duces aRegib. anno i;i$< anno i s7fr anno i j 71. * annoxjtfo, l Bald, inli. dc relat.C.l i. §. quarfitu. deappcllat. BaUtevum in 1. vlt.de relax. Quint um caput ma- lejlatis. 256 IOANNIS BODINI noftris ad Anglos defecerunt; quod eadem fibi denega- rentur,qua;Ducibus Alenzonum conceit fuilFent; le- que magiftratuum fuorum nomine in curiam Parifio- rum vocarigrauicer ferebant; vr eaqua; fuimagiftratus C inique decreuerant, refcinderentur; rametfi res inter- dum leuiffimas iu dices tradrarent: qua de re Armorico- rumDuces tumapudi hilippumBellum,tum etiam a- pud Philippum Longum Regem quefti funt: hinc illo- rumad curiam refcripta ; quibus declarant ie necDu- cem Armoricorum.neciuos magiftratus in curiam vo- cari vclle,nifi de iure maieftatis lis eflet,aut falfi iudicii cau(a,aut ius peten tibus reddere recufaifent. Idem iudi- cand'um nobis relinquitur de omnibus Germanorura Principibusacciuitatibus,a quibus ad imperialem cu- riamiufta prouocacio eftin priuatisiudiciis;quum litis atftimatio lummam aureorum quinquaginta non exce- dit; aut ft lis eft ciuitatibus ac PrincipibusWeripfos. Ex quointelligitur nec Germania;Principes,nec ciuitates, iura maieftatis haberejcumcapitalifraude teneatur,qui fciens prudens afummo Principe prouocarit; nifi ad eu modum prouocaret,quoGra;cus ille,quifquis fuit,qui aRege Macedonia; malecoIulto,adeundem bene con- fulcum prouoearat. Certe quidem eo genereprouo- candi vfos eft Ludouicus Burbonius a Princeps Con- deus,afententiaFranciici 1 i.P^egis Francorum,quam inSenatu caula cognita tuliiFe dicebatur; quod & Bai¬ das 6 iple probat. Et quidem Principes omnes Regis illius Macedonia; exemplum & intueri,& imitari de¬ bent: is enim prouocatione illam admifit; & quonia res ale iudicatas refcindi turpe ducebat,quo minus leuita- tis & inconftantia; coargueretur, Machetse,que inique condemnauerar,damnuiliaturadefuo iarciuit. Abhoc capite maieftatis & extrema prouocatjonis beneficio pendet,&quodammodo pats eft, iure vel iniuria da- mnatos contra vim legu aciudiciorumliberare: flue de i<( capite acfama,fiuede bonis omnibus agatur. nihil ho- rum magiftratus ac iudices damnato concedere; nec feme! D E REP VBLIC A, LIB. I. 157 femeliudicatamutarepoftunt. Actametfi Proconfules acPrafides eandem " in fua quifque prouincia iurifdi- • dionem haberent, quam omnes Vrbanimagiftratus; iutl 1 om ’ nontamen eis licuit fua fententia relegatos reftituere 4 , multo minus capitis damnatosabfoluere: id enimin o t i a P num. mniRepublica feu bene 5 feu male conftituta fandifli- meprohiberividemus r . Actametfi Papiriusdictator, *l,reitg«U* Fabio Maximo equitum magiftro capitalis poena; ve- p iVi i; niam petente populo, dedillevideatur; illiustameniu- Accurf.&R.ir. dicii poteftas omnis a populo pendebat, quiFabium, quodingenticlade hoftesaffeciflet,poena: metueodem Sni-fi momento liberare potuifletjfedmaluita Papirio id pe- & in tere,quaminuitoacnolentireum eripere: namFabius cum leabfentem capitis damnatum a Didatoreintelle- beitiasde'ptr xi(Tet,populum appellauit.' Papirius coram populo fen- ' v d ' tentiam redeaeiurelatam fuiftedocuit;quod,quavir- »b.*. j e pit-’ tute&feueriiiltefuit, Fadurus nonerat, nifi&abipfo ^; i u c s is | j^ d ’ DidatorepopulusappellaripotuilFet, & in populiar- i,.Bat.iub a - bitrio vita: ius ac necis fuiflet. Confimili fere iudicio f a a t 'f Seruius Galba maieftatis aCatoneaccufatus, veniam a ge . populo,cum liberos amplexus lacrymarum vim efFudiC- Fetjconfecurus eft.Inde Catonisdidum, Galbamvapu- Uturum faijfe niji pueris &lacry mis abuteretur. Eadem necis ac vitae poteftas erat penes populum Athenien- Cfem ; vt planumfuit, damnato Demofthene & Alcibia- de, qnos pofteapopulus bonisaefama:reftituit. Apud Venetosnullis omnino magiftratibus, ac ne Duci qui- dem, autfenatui, aut decemuiris ius eft reftituere da- mnatos, fed vnius maximi confilii arbitriorelidum d . anteaquidemdecemniri poteftate abutentes, damna Venct.***’ tos reftituebantrfedid lege vetitum, nificoniundo fa- pientumcollegio, & eadem omnium confenfioneda- mnatus reftitueretur; tandem * interdida eft omnino * decemuiris eius rei cognitio. Ac tametfi Carolus vCx~ fat,fenatui/Mediolanenfipoteftatem,qutearegiapro* { in ccftitHt, time abeffe videretur, propter fui abfentiam dediftet, Med40 a "« f , r n . r . . , . mcap. aeSe- attameudamnatorumrelututionemexcepit. Fuuqui- »utu. & a Tudicatflln curiaPatifior. xv Iuiii./4/y. Sc edi&oMo- U 1120 . b anno 136s- lulio. c ! nimis pro- perc dcre ki- dica.C. d Guido Pa- pus in decif. Delph 13?. e Guido‘Pa- pus id iudica- nmi Uribic dcdf. + 6 %, IOANNIS BOD INI demin populari ftatu FJorentinomm penes odtouiros ea poteftas 3 non tamen vlla lege illis tribtua, fed pouus extorta: namconuerfa Republica P. Soderinus reftitu- tionesdanmatorumad populi maieftatem lege iatade- tulit. Certenoftri Reges, nihil tarn regium elle arbi- trantur,quamlupplicio eripere damnacos: at ne magi- ftrstibus quidem Ducumac Principum dereftitutione darauatorum cognolccre patiuntur; tametfi devenia 4 cognofcunr, cum ficilicet fceleris purus, cafu quoda vna cum ficariis ctedi fe affuille cSfitetur. Ac cum Frandfcus maior FracorumRexmatripoteftatem recifiet damna- tos reftituendi; curia Parifiorum Regem admonendura decrcuit, illud cum lubditisfinemaieftatisdeminutio- ne communicari non poife: quo fenarufeonfuito mater admoni ta,iure libi concello vti nolle fenatui declarauit: at ne Reginas quidem id concedi poteft. Nec vero iuri Romanorum, quo quidem Auguftalegfeusioluta pu- tatur,vllus antea fuit in Gallia locus: quin etiam exftat in addscuria: Parifiorum b fententia, qua ReginadamnasKj eft,pecuniam a fe petitam, dumiis interim aifeeptare- tur,apud ada deponere: vt fic depofitam creditori, ob- latacautionepetereliceret; quod quidem Romano iu- re iniquum eft,vt ab exfecutione iudiciaaufpiceremur quamquamneqjiusiiludFrancorumproprium^fum- maasquitatecoftitutumeft, vtlitesa'ftirpeeouellamiu; cum apparet exa&is legitimis reum dare oportere: nam eo iure nobilcum AngRGermanfHifpani, kali, Grteci, Afri, Afiatici, atque baud fcio an casteri quoque populi vtantur. Iple quidemina&iscuriiParifiorumlegi, Ar- naldo Corbiffi Francorum cancellario fa&am effe pore- ftacem damnatos reftituendi; led verius dici potuit can- cellarium figillorum magiftrurn,acprimicerium,in iura maieftans, furiofo Rege ac pertirrbata Republica ; nullo vetantc,inuafilFe. Quod fi quis obiiciat Praffides pro- uinciarum plerofq; damnatos reftituifTe; xdenimprx- toresHannoniaeacDelphinatum^PrasfidesdpFumque Amhronum c ponrificem arripufile ccnftatthaecleu be-, nefica, ! D£ REPVBLIC A, LIB. I. 2j 9 treficia/eupriuilegia erepta,&aRegibus contra leges extorta,Ludouicixi i. lege abrogata func. Diximus an- tea Prineipum beneficia qu^ etia legitime concefla fue- runt,fempiterna eilenon poilejquod li iura maieftaris : abipfisRegibus finefceptroac regno concedi non po- tuerunt.multo minus conceffa confirmari. At lcgati i ura mail Principis,aurregniprocuratores,iuramaie(tatis,n6be- JlatUnec i& \ neficio prinripisfibivindicantjfediuremagiftratus aut re t*?g‘ft ra Cpublic® curationis: vt iiqui fe Imperii vicanos appel- lane. InRepubiicavero bene conllituta,nec magiftra- ™i e ,n’filcri- tibus,neccuratoribus iura maieftaus temere comitten- tima Fund dafunt:necaliterquam regniprocuratorimaxirao,nec pitabfcntia, priusquam Rex Imperii finibus excefleritjaut captious liihoftium.autimpubeSjautfuriofus.NaLudoincusix. Ue e "" RexFrancoru, mortuo patrejquodimpubes diet, ma¬ in tutrici datus 3 ft; cautione interpofita,ne cuiquam.tu- telam permitterer. ItaCarolov.regnicuratiopetmilla eft,Ioannepatreabhoftibus capto; vt confimili capti-. tiitateFracifcimaioris Aloiiia mater regni procuratio¬ nem filio delatamiufcepiti&Carolovi. furore corre- pto,DuxBifortis Anglus,cumlceptraFracorumapere- [ gtinis hominib. tenerentur.Sedvtad propo/ita redea- I mus: obiiciet opinor aliquiSj fingulare beneficiumEc- 1 defix Rhotomagenfi, Prineipum infeitia dicam an in- 1 famia,concdrum,quod dmi Romani primlegium appel- 1 bnf,cuiusfiddeiacuria; Rhotomagenfiac ludicibus o- 1 1 mriibus interdicunt,pridiequo fella diescoli confue- uit,nedamnatos fupplicio afticiant: quod mihi,cutn ■ procurator a principead pnediorum publicorum vin- | dicationem datus eflem, non fine dolore videre conti- | git :& quoniam curia damnatos 3 aduerfus interdiblum j fupplicio affecerat, faceraotes apud principem quefti funt;quosaduocatus filciorationein fenatu habita re- 1 Mere on Qubitauit.'fedcutn maioru pontiheumgra- tiaplus valeretquam ratiojbeneficium lllud.vel potius veneficium,cmn publico dcdecote acdetnmenua con- ! duuatura eft.Hic mihi lector admonendus elRcum hqc I R t I sic, IOANNIS BODINI Latina f3cerem,ab Henrico i 11 . Rege priuilegium illud fnblatum faille. Habet tamen cumimpio Vefta- lium ritu magnam affinitatem:nam fi calu Veftalisoc- 1{i curriftetei, quern magiftratus ad fupplicium ducerer, • Plutardi.in pericillo eripiebar 1 : qui mos etiarnnum Ronate vlurpa- turinam fi capitis damnatus Cardinali obuiam factus fit,iapplicio liberatur. Illud autem pernitiofillimum iudico,quod D.Romani beneficio tributum erar,vt eo fruinemo pofletqui leuitcrpeccaratjfedistantumqui Icelerum ac flagitiorum execrabilium immanitate o- mnes omnium impietates longe fuperarat; vtquxnec diuinispofient, nec humanis legibus, nec Principura gratia condonarfieaD. Romani obiedta Ipecie abole- tentur.id autem cum impietate maxima comundfam eft;vtveniameo gratiorem immortaliDeo foreputet, quo grauius ac deteftabilius peccatum ego vero nec Principibusvllis,necmorraIium cuiquatn veniamlar- girilicere ftatuo, fifcelusdiuinalegecapitale fuerit. Ac b 1 feruos de li quidem iudex infamiam 1, contrahit capitalem, qui l'i dep'duati’s P r ' uatos legibus ciuilibus,qum paulo momento mura- carccrih. c. I. biles funt,foluit ; quis parricidam ac inceftibus omni- ducxnu'u! bus ‘lelibntumhominemlegibusdiuinisiurefoluipof- c. ne facrum feconfidat? c quod fi ne Principi quidem fas eft,quod al- He P deftrtot , il ter * us velminimum interfit,aut iniuriam alten illatara bus.c. & ibi condonare;quonammodocontumeliam Deoillatam, ! f” C ?* circle'autpameidium confulto perpetratum,quod legediui- 1 caufls.coi.*. na capitaleeft, diilimularepoterit; Inquoigitur.dicet d^oriic. de- a Jiq U j S} p r j nc jp Um commiieratio feie oftentabir.aut e- i ojmuei.iib, luceTe poterit,fi veniaficarii omnesexcludantur? elu- cebit,inquam,fi cafu ca?des admifti, vel ab eo qui vim illatam repellat,velfiquid in legesciuiles peccatum fit: C vt fi armageftare,velcommeatum hofttbusdarecapita- li pcEnainrerdidhim fuerit; commilcrationedignus fir, quiaduerlarii metu armatus incedat; aut qui hoftibus frumenra,cum atrealienopremerctur,vendiderir:autfi furti poena lege ciuili capiralis ftatuatur:^e»/ Pnncrpts eft eut.u. pigfjffffciffileieaediuina *,id eft, quadruphpoena, metin\ qua 1 D E REPVBLICA, LIB. I. 161 quxvetusefl: duodecim rabulis ac populorum fere o- mniumIegibusconftituta:at parricidam, aut cum qui ' exinfidiis alium occiderir,diuina lexabaltaribus facris auelli ac mad:ariiubet:quofupplicioDeusplacabilem fe ac propitium mortalibus futurum pollicetur. Fere taraenPrincipeseo die, quern fandhfnme coli iubenr, execrabili fcelere conuidum hominem iudicibus eri- pere confueuerunr. Inde peftes,bella,fterilitates,clades Rerumpublicarum confequuntur: at lex diuina fcelera- torumvltione diuinam vltionem arceri teftatur: vixe- nim centefimu fcelus magiftratibus innatefcit; & eoru quiaccufanturmagnampartem probation^ ac teftium j inopiadilabividemus.quodfi reiveritateperfpedbajlce- lerati Principum beneficio effugiant,quae tandem pec- catorum vltioinRepublicafuturaeft? atpleriq;quoda luo Principe non pollunr,a peregrino fe adepturos co- I fidunt. Inde Hifpanorum querelas aduerfusHenricuna 11 .RegemFrancorum‘ 1 ,quiaPhilippoRege,vtexfules 4 plerofque reftitueretobtinuit;quidomumreuerfi,iu- 3 dices occiderant. Omnium autem peccatorumquasa Principibus condonantur, nulla laudabilior venia, qua amuniuriasfibiillatas ignofcunt; &poenarum capita- lium nullaacceptior&gratioreft,quam quaacerbiffi- me de cotumelia immortaliDeo illata exigitur. fed quid i 1{ 7 deeo Principefperandumeft,quifuasiniuriascrudelifi j Time vindicat;alienas vero &eas potiflimu quibus con- 1 traDeumept.max.grauius peccatur,ignofcit;Quredi- j ximus de reftitutione damnatorura,latifIime,vt omnia *Principis beneficia,interpretarioportet,etiam fi refti- b l.beneficU* tutio detrimentu c allaturafitiis,ad quos bona damna- torum lege veljmore peruentura fuiirent:intercedere eft in curia tamen non pofTunt. Verbum reftitutionis , pleriquead Pai ‘ f - G -’ llui priuata mdicia traducunt,cumab inopia confiln quil- quam captus eftac fraudatus; vel quibeneficium ctatis indulged fibipoftulantjquas quidem in plerifq; ciuita- tibus Principum quodammodo propriafunt; non ta- roen pertinent ad iuramaieftatisjexceptonatalium re¬ ft j IOANN IS BODINI ftituendorum iure: camera, partim magiftratuu officio, caufacognita,parriinlegibus ac jnoribus indulgcri fo- 4 Bart, in au- lend.NamlegibusCaroli vi i. cauetur,neforefium re- p!wu e 'de°in- ^ cr ’P torum ) c 3 lias pragitiatici Uteras tuftitta vocant,vlla cedis nup. c. ratio in litibusdsfceptandis habeacur,niii cum aiquitate confiUcoi 0 #; conu,n da but: quod vulgari relcriptorumclaufnla, si ys.col.!.^. net ad fidehtatem &C obCeqmumAim antea dictum eft ad lCX.COnl.rf7. . . - . . J 1 _ . r * coi,i.iih.i. lura maieftatis pernnere; cum line cuiulquaexceptione Sexti-m ca- praftatur. Numi veto percutiendi ius , maieftatis x- fnt mate- queproprium effiac legis ipfius poteftas: cuius enim eft Siptimum ^ e § es iubere,eiufdem eft numorum pretiuni,pondus,fi- taput ma- guram p radc ri bere : n a m G ra; ca v ox , i d e ft, /e#, n u- ieftatii. mo videturoriginededilleinihil enim poft legem magis inRepublicaneceftarium eft, quam nurnoru pretium, i in PataiJo- pondus,imago,vt libro^lingulari docuimus: & in omni o'de m-Vc" 1 * ^- e P u blica prudenter c6ftitnta,folius Principis ius illud droit. propriueft. Nam cum Roma: vidoriati pretiu didum offic CCr m cftjege'Tribunitiaid fadum conftanac tametfi Sena* tus vt publics neceffitati conluleret,principio affis pre¬ tium ferniire,deinde quadrante,ac tandem vneia sfti- mandumdecreuit: nihil tamen a.Senr^u decretum eft, quodTribunoruplebisaftenfioneratu non haberetur. AtetiaConftantinus Auguftus lege fanxitvt maieftatis poena teneret eos.quinumos corrupiftent;qux lex o- mnibus Principib.iandiftknaeftiproptereaquod bona damna- BE REPVELICA, LIB. T. a6j cia'mnatoru obiderimefiftofuo, ceteris exclufIs,vindi-> carefolenr.eadepoena obftringunt qui ex optima mate- riainiuffi numos conflauerunt.id eft line Principis con- ce(Tu:&quonampleriq;eobeneficioabiuebanturapud noSiVicecomesinquaTurenornm, Comites Marchiae, BlrefenlunNiuernenfium, S. Pauli; PStifex Agathenfis, Cadtircenfis,Meidenfis,Ambronenfis; omnib. ius iilud ^(8 maieftatis Francifci i Regis Francorum vnaereptum eft &eadelege:quia nec ab vllo Rege concedK nec cocef- *„ i°"|e* V e"- fumlargietfs vitaegredi poterat,vrantea dieftum eft. Na q s mmtffma- cumSigifrnundus Auguftus RexPolonoruidbeneficii nuHn 1. ^' fpeciePrutenoru Ducipermififl'et h , Senatus populufq; H uis publico decretofanxit,ius iilud maieftatis abipfo Rege n ' t ^ c f rao ~ lubditoac fidaciario tribuinonpotuifte: quamobre& h «“»>*'»<£ pondfexGnefnenfis Polonoru.&pontifexCantaurien- iis Angloruw Cacellarius, de eo iure quod regib.extor- feiantiampricle,depulli funt: &ciuitates oes Italian, im¬ perii Germanoru fiduciaria?,percutiendi numi potefta- tem ab Imperatorib.anteafibi tributa faedere Conftan- tia:amiferum,exceprisLucenfibus.id. n. Lucius 111 P. M.ablmperatore profuis popularib.imperrauit. Qua- obrem Petrus Rex Aragonenfis Iacobum, qui Baleares infiilas cufummoimperio poffidebar, de regno detur- bauit, quod eo iure vteretur; vei alii tradunt, abuteretar. Eandem occafione flue obiata, fluequ$fita 3 Ludouicus xi arripuiqvt Fracifco Armoricoru Duci bellu inferret, quodnumum aureu contra feedus acfiduciacontradla' jj percuffiileL.Et quideRomani,cuminquiinciis omnib. c . *““® utsl !| numosrereos & argenteos cudi pmitterenc, ex aura d tn lib.™ bcfi'i** coflari veruerunt; quod cum Ioanni BituriguDuciCa- P° tllici 8e i r 1 rr , r ,9 Zonaras. roius v rexr rancorum conceiiiiier.nc quid m eo genere peccaretur,nnmosomniuprobatiffimos,& exauropu- ro puto conflauit 3 ac pecudis villofs figura fignauit. Id C aut omitti non debet,quod tametfi contra leges cuiqua numipercutiedipoteftateprinceps dedetit, numorum, tn quos ipfi cuderint, vis ac poteftas a Principe pendet: maximas aut vtilitates inde adipi(cuntur,pter figura qua R 4 i<*r*rwappellabant.Etquonia:nAr*iander prarfe- 6tus digypti, numos publicos fiia imagine fignauerat, * Herodot ‘ ilium rex Perfarum c fecuripercutiiuffit: &eadepasna Commodus Perennemfamiliaredamnauit.AtetiaLu- douicusxi i Rex,cumcreteramaieftatisiuraGenuenfi- bus a le deuittis concederet, publicos numos alterius qualuaimaginecudivetuit;cumantea,&his etiamnum temporibus, Patibuli figuram Genuenfes numi pr«- feferant. Quod finumi percutiendi poreftas maiefta- tis propria fit, vti eft, idem de ponderibus ac meluris iu- 16) dicandum eritjquo tamen iure priuati pleriq;, diuturna pradciptione, quamquam iuramaieftatis nulla praferi- ptione quqri pol]Tunt,abutuntunquo fit vt infinita pon- derum ac menlurarum varietate, graue accipiat Refpu- blica detrimentum. Cuius rei admonitus olim Philip- pus!Bellus,&LongusPulcrifilius, vterq;Rex, aclon* go poll: temporeLudouicus x i ,decreuerant omnia po- dera, aemenfuras iifdem legibusexaequare;aciamiam curatoresdati, menfuras omnes huias imperiiinterfe comparatasexaequauextant, nifi Ludouicum re infedla mors abripuiflet: liber tamen quo id facilius coficiatur, exftat DE REPVBLICA, LIB. I. ie,vtreciiiRcne Cxiatfcripfit,contemtiHs,fed etia in Anglia,Gennania,acerbiusenaminDania, Polonia, Noruegia; qua; & temporis diuturnitare & iudiciomm • iudicatum a tvfuinualuerunt:idq; etiamiis, qui^necimperiumjiiec j!j/ U Fcbr.;"& v llampatterniuriidi&iomshabenc,curiaParifiorumli- /^/ maior cere pronunciauit. Resiplaquidemfualediuturnitate, 17# anno iss9- in- & anciquiilimo pr$lcriptionis vfa quodammodo tue- ' nii/p.proLu- tur: namdiuturnitastemporis efficere poteft,vtquod douicoRino- ' ' r o i 1 ^ . 1 . uo . pernitiolo more&exemplo lniieterauit, potenus ip(a f ’• r,c iegedomineturG Sed Molinarorum lexvnocapite^ve- longacoluet, ' , r . . r r , . . 1 c tac mbLita praftcripnoms Ipecie a lubcitis exigi: qtionia A Mexcomi iuiplapraftcriptioneiurifconfulti* pleriq;«ciudices o- fr.iib.j.&Bai. mniaiudiciorum momentacoliocarunt:neq;illudfpe~ ^confiut'o' < ^ ranc > an *d 'l 110 deagitur, pradcnbi Hirepoint. Quod ft &«.iib ;Si- Pomponius viam publicam/vlla tcmporum diuturni- gAtia'col'?'" tate praefcribi polle negaiut, cur tfti vecrigaliumactri- Jj.oG.conf. 187 . butoi'UjCur maieftatis una prsefcribi putant ? neq;enim in ttaalt™de vla P u bHcapcrtinet adilira maieftatis.Praeftabilius diet gabei.Bal.c6C confiteri,quod tamenfine capitalifrauds; non poteft,ea / \! Wam pu- qua; diximus, ad iura maieftatis non pertinere; aut re- blicam.de via gnu iplum,diadema,coronam, iceptra deniq; przlcribt q U j poiTt'.Ide iudicandum nobis eft de ve&igaliii ac tribuco- vacat.a piinc. ru lmmunitate, quax nemo,nifi is quifiimmaReip, po- tateind"ag’i teftatehabet.alterilargiripoceft;ideriavnocapicelegis o’& f ce ” fit ^°^ n£or d lancitunneq; id fatis,fed etiam immunitaris de immunic diplomata apud a£ba.curis racionaliu infcribii&ab ipfis conced. c. vedtigalium iudicibusprobari necefteeft. Quaefintau- te vecftigalium aut tributoru genera, & quarenus impe- rari poifint, id quidefuo loco:nunc laris eft intelligi, ius- illud maieftatis propriumefte: tametft plenq;putanr/i?- firtregalia”* ^ a . rmn) veEligal magis quam ctetera maieftatis h propritr dlepmilaprobabili rati one liibiecta.Nam falinas in pri- G uatorum poGTeffione&efte, & lemper fuifte videmus, no modo in ora maritima verfus Aufttum (aieq; enim a foie D E REPVBLICA, LIB. I. 167 foieconcrefcitad Septemrrionis plagam:) 4 fed etiam in “ x mediterraneis iegionibus,vbifalis fodinse acfontes fal- .-cquaiorc. ft reperiimtur: vt in Hifpania.Itatiai Gallia, & in agro fit. 1. inter pa- Cracouienii incredibili copia files reperiimtur. Acer- , . iam Rome priuttos iaiinas habuifle legimtis^.-quibus ( :““ f j' fi etb ' tamsn vesSigal ilhpofitUnn erar a principe. NamLyfi- s uis - Jevcai ijuibuf-ia.' d« machus c Thracian i'ex, Ancus Marcius Romanorum d , ssl " ta ? fl,t,ec € i.forma.$. falinrc.deeea fibus.l.magis puto prin d« rebus corum. •^flex. inl.di- uort.$ li vir in fundo.fo- iuio matrim. Rom. Philippus Valefius Francorum,fiilarium vebfigal primi ^ c,b - infuoquifqueregno imperarunt.ac tametfi lege Vale- c Athen/u,. ' ria vectigatium ac tributorurri, qua; a regibus iriuebta j^ u j uslib ' s ' faerant,immunitas populo Romano concefla fuiiTet; Liiiiusrair)enCenfor,nullurn Reipublicae vedigal le- uius & commodius,quam ialinarum elfe putauit;qui propterca Sahnator eftappel!atus:nam iiiud vedigal auc parimij autnihil minuit iura priuarorum c . Sed quonia sequor ac mqre ipfum priuarorum propriutn die non poteft , iure quodammodo Principum omnium ma- Ludo! risaccolarum coin muni receptum eft,vt fexaginta/mi- feudl * lianbusalittore,Princeps legem ad lirtus aceedentibus /Bata.™ rub. dicerepoffit: arqueidiudicarum* eft in caufa Ducis Al- ujf, r 0 “oiV& iobrogum.necnifi afummoPrincipe fecuritatis tabu- ini.cupropo las,quasltali h guidagutm appellant; alii brema faint con- “ uri ‘ «f»ff«<,accipere:necqiiicquamexnaufragioiurisdecer- g cadnman. pere priuato licet: vt diferte cauetur lege‘ Fridetichi ^*£“4" de " 11 .Imperatoris. Barbarumidquidem,& antiquisbin- mon tan. ufitatum, vt cuius opes ac fortune naufragio mifere perierint, & quem noftris opibus fubleuare debeamus; trio in cap. eius reliquiae,quas ad iittus eiedas bona fide reftitui deter- oportebar, turpiter diripi patiamur. Sic tamen viui- bo™ fignif. turvt qui portus habent, earn erudelitatem turn in f u ™' sia ' ^ li.denau. frag.C. & tir.. de incendio, rtmia.,& nau- frag. 1.qui la- uanda; aci 1. Rhodia. 1 . df* uus. deoffie, przfid. I Platea & Lucas Penna in l.i. denaufrag.G.A6Ri& decif Iifr.i.Bettedic.adeap. Ray- mitius. verbo,& vxorem num.?i7*^rgentrams inconiuer.^ritan.art.sj.iiOt.i. num.<$. m U3.de fupelle&ili leg ! Barbarius.de ofTic.prartor. n annoi5j & ab Iordane Vr- 168 IOANNIS BODINI fino captas eire,eafquereftituipoftularet; Annas Mom* xcgiiiTJ/Hx 1 . morantius Magifter equitum refpondiqea qus ad littus col1f.13.lib.tf. fuid'enc eietfta, gentium omnium iure ad Principes, hi iintefthiira qui littoribus imperarent, perdnere. Ita ius inualuit,vt gio. cuvero- ne And teas quidem Doriaqueftus fit de nanibusinlit- Tuconenftit. tusCeiricum eie<5fcis; & a prsfe£to claffis Gallia; dire- aemoycnneiu. p t j s- At etiamancoras alienis littoribus fine Principis fine Artic.p. 1 _ . .. .... 1 tit. i its concelluiniicerenonlicerdqua: tamenolimiurisgen- tbct'th^ 0 * c ' um ^ uerunt ' Vacantia veto bona, aut res dcreli&as vindicate,tametfi cuique b Romano iureliceret;nunc ' rna^es Niucrnen. c 5 . fuet tic deslu “to tantum iis,quibus imperiumeft,aut iurifilidtiole- fiuters. artic./. gibus vel modbus 'coceila, res amiffas aut defertas poll ht *de?efouus ^ atum tempus,quod m re mobili quadraginr.a dierum it tic, jo if interuallopoft publicationem definirnr,nifi adomino rrij 1 eratores Romani ;fed port quadriennn fpatiu con- dediuetrixs &c tra fifcum prtefcribi. Htec cum priuatis tribuantur,ad deffiudrien- ‘ ura maieftatis non magispertinent,quam fifcum habe- uii przfctipt. re; qui non modo priuatorum communis eft, fed etiam tuaerat au&o fiius Principis fifcus eft a fifco puiblico diuifus'j&prae- titasfiki. i.a. diapriuataPrincipis aReipublica: prmdiis feiun£ka,& C 11Ue ht.^hoc vtrisque procurators finguli ab ipfis/Imperatoribus interdiaum. Rotnanorumconftituti. ItaLudouicusxi i .Rex Fran¬ ce quid mio- coriimjCum imperii huius fceptraadeptus diet,priuata co publico. 1. « ^ r iedceifus.de praedia,B!cefasinquam,Calliacum,& Monfortium ab idUnPanegy Aureliorum Ducatu cteterisque pradns publicis dif- Spartian in iungi,rationesque feorfum reddi luffit.Illudautem in- A t'zeiiomf teriura fifcalia liimmae poteftatis proprium eft£, quod de quadnen- maieftatis damnatoru bona Principi,non priuatoquae- f'l c^fcruus'. runtur iisin locis,quibus profcriptio bonorum priua- f yit.de legat. tls eftalus in criminibus lege vel more tributa: maiefta- di&.c.i. sc tis vero crimine prster ea capita,qua: lege lulia de ma- Confenfu.§i. 4eappcl!at,!.?. vbi cauCx fifcates.C, toco tit. fi aduerfus fifcum, C. 1 1 . de offic.procurat. Ca: f ar Auguftus primus procuratores inilittiitjVt ait Dio lib./}, ^drianus adirocatos fi¬ fe?. poftremo comes rerumpriuatarum Cathoiicos.qui patrimonium vniuerfum cura- bat.l.vlt. deaduocatis fil'd.C.l, ylt.de delacor.l.neminemde bonis yacantibus. g Guid. fap, decif-Delph.^i. ieftate D E REPVBLICA, LIB. I. iS 9 ieftate e 5 preheniafunt,veniunt etiam ii,qui ergaDeum impietans*,autaduerfus Rempublicamdeprauatqmo- nerad'conuidtifunr. Quamquamluriiconfultiiuniores vcrgentis. de centum & quinquaginta capitibus iura fifcalia e ,certe J 3C 1 r "' aefal& nimis erudita&curioiafubulitateinueftigarunt;iedita moneta. C. vt ex vno decern efticiant, quo plura videantur:&iura [' d It ®|" maieftatiSjCiim iurefifcali:,quodpriuatorum etiam pro- datadosex priumeft,& publica priuatis confundunt ac miicent. Namiusnundinarumad folius rf Principis beneficiu,vt pere cattera priuilegia,pertinet: Clarigattone vero,qua noftri menfisTn tra" mrepre[altorumappel\a.nt,&c magiftratuuvbiq; fere & aat.de fifco . 1 J . 1 • ^ ° r vr n xt centum quin priuaconimantiquoiurecornuncmtuilieconitat.IMam q Ua gj nca re - vti quifq;ab hoftibusdetrimentu accepilfeqitaquofcu- « n ^- quepotuiirethoftiumcaptiuosabducere,vel etiam in- r > t . d e rrn ',i. 171 duciarum tempore licebatpbello vero etiam ft nihil da- mniabhofte illatum elfet;captiuu tamenabducerc ne- df aduedus mini no licet! fed pacis aut induciaru temporib. ne acce- 6e ptidetrimetifpeeie,induciqviolarentur;Principesidiui nundims. c. juris fecerut,vtnSaliterquacaufacognita in hoftes aut in peregrinos,quamdiu cum ciuibus verfantur, iniicere liceret.Idtamen prouinciarum praifedtis, & maiorum curiarum e poteftatitribui aiquius eifeqvt antea temper in noftraRepubl.fadtuvidemuSjvique adCaroli vi 11. /j-referiptum Regis ^tatermis enim lege fingulari darigationis reteri- conce!^lt • ptum fui beneficii eflevoluit: noftri homines marcam appellat.quam opinor,M. Yatro clarigationem, Derao- fthenes regale noftris proprie dicitur,quo Princeps pontifice mortuofru&uspendentes (uos tatilper facit,dum alius pontifex a collegio cooptatusjvel iplius Principis bene- ficio defignatus,& in pofteffione dato iureiurando, mif- fusfuerir. ted neq; id omnibus locis, neq; maieftarisius dicidebet.$unta:iapleraqueleuilIima,qua;Principum propriaducut,veladdecus,vclad dignitatem jvtrefcri- ptis addere gratia dei : qua; verba Ludouicus xr. Rex Francifcum Armoricorum Ducem de fuis referi- ptis detrahere iuflit: tametfi in omnibus fere antiquis 4 anno 18. iS.lutii. 1 7 ® IOANNIS BODIN1 foedei'ibus vfitatalegimus.nec principib. modo velDit- cibusded edam minimis magtftradbus,ac legads afcri- pca: vt illudetia,quodReges Francoruflauacerain figil- lisvtuntur: nam exftatin adds curia: a Parifioru,Ludoui- cuxi.Regem,idmagnibeneficiilocopermififleRena- C to Neapoleosac Sicilia; Regi,vtflaua ceravteretur. Ti- lius perpera ceram candidaz^cnbw^uz numquam reges noftrosvfbs fuiiie comperio. Sed multo verius ad iura maieftatis perdneat.fubditoscogere vtimperantis lin¬ gua acfeumonevtantur; quod Romani fubditis fic im- pe raban c,vtet i amnuiis temporibus invniuejrlaEuropa longe.lateq; dominari videantur. AtRex Hetrufcorum qui poftremus a Romanis frattus eft, cetera quide Ro¬ manis, illud aliendd non potuit.vt patriu fermone mu- ■ tare"t,aut Latinam lingua reciperet; vtCato Cenforius h l.dccreta de re iudicata.fE cBart ini.i vc qu-c dehint aduoc.C.De imotcsitill feriptumreliquit. Gallia veto quod ciuib. Romanis pe- Baii hi l.i.de ne redundaret,fermone Latinam cu patriobta confudit c spec nc de vc antiquncnptoires,noltros homines KomanosappeJ- tentft.S.qua- larent; Rntentia: veto ac decreta curia: maioris,ideft, Padfior,u,Latineinterpofita fuerunt(:idquodpra:fides tjuics de-ofii. prouinciaiufaceteiubentur 4 :) quoulq;Francifcus ma- nusinTfifX lor patrio fermone vd iuffillet. confimili edi&oEduar- uus.de noxai. q Lls I j r . iudicesacmagiftratus Angloru patrio fermo- deiisquifunt ne fententias reddere iu flit, cum antea Gallico vteren- fui tiorian. tur _ cum Arabes Afia: & Africa iroperiu occupauif- ptione ftniu fenqlinguam ac religionelatiflime,& quidem in Hilpa- *Jf I'adTur n * am vftf;citeriorem,difFuderiini$quam cum Philippas pii. dricx. ad RexHifpaniamobliterarivellet,n6pottiittamen. Sunt Barc.in i. nit- quPinter iura maieftatis pofuerint ex aqua animi fen- cuas. $>. veri- i T f. .. , r , tas c.deoflic. tentia iudicare, quodiudicibus omnibus licet,mil lege prohibeacur.Quamobrem in edi£tis,quib. officio ma¬ re mdic. lo. giftratuu aciudicumarbitrio quid permitdtur,hxc vet- fifacerdofd’e bafubiiciuntur; qytm ivdicivm relicioni con- offic.ordin. ced i mvs. Alioqui nec iudidb.^cStra leges iudicare, nee toS'pX • delegib. in Rep.prrobatisac fufeeptis dilputare fas eft: id raiis. §. quia en j m non modo fapientiffimis Lycurgiinftitutis,fed et- veio.deoific. - am V £ Cere Florendnoru lege prohibeti feribit Ludo- uicus >73 delegac. DEH.EP VBLIC A, LIB. I. zyt uicusHomanus, vtrumq;Principi,nifi diuina lege pro- „ cenfiloz* hibeacur, lieereanceadiximus: Maieftacis vero nomen ei qui iure maieftacis vacat vfurpare abiurdurmfed excel- lentisaat facra mat eft at is epithetum ii bi alcnbere ablur- dius: eftenina alrerum lemcatis, alrerum etiam impieca- tis:nam quid amplius pra-porenciacimmorcaliDeo cri- buamus.ftquodeiusproprium efteripimus? Nam ip ft GermaniPrincipesqui hac voce ad fplendorem Impe- racorisabucuncur, eandem fiiisliteris RegiFrancorum afcribant,fiepeqtiidemip(aexemplana,non exemplali- cerarumad Regem Francorumfcripralegimus, quibus hx nocae,v. s. m. id eft, veftrafa era maiefas, decies inferi- buntur. Caecera quae cuiufque regionis propria funr, & quaePrincipes quibufdamlocis fua ducunt,omicco: ne- que.n.fingularium, quae ipfa funt infinira,fcienciaauc difciplinacradi poceft;illudramum,quodanreafa:pe di- dum, dicenuim ramen (Icpius eft, iura maieftacis eiuft modi efte debere, vt (ummorum quidem Principum o- mnium propria fine, necramencimalubdiciscomunia, qumq.nec^concede debeanr,& concefta nullotempo- rum curricuio prsferibi poffinc. Ac ft Princeps public ca prqdia cum imperio ac iurisdi&ione, & eo modo fru- endaconceflerit, quo ipfe fruererur, eciam ft rabulis iu- ramaieftacis excepranon fuerinr.ipfo iuretamen exce- C pca c iudicancur:idquod vetereSenacusconf/non mo- do inpriuaros,fed eciamin principes ipfosregiae ftirpis ac gentisdecrerum eft, Quod ft loca pubiica nuilo ce- porum decurfu queunc praefcribi, quanco minus iura maieftaus?Verumillud:hocigitur, Therniftocles quide apudAchenienfes&Cato (Senior apud Rom.inoraci- onib.quas deiure praedioru publicorum habuerunt,v- terq.infuaRep. Princeps, grauemilla,nec vnqnamia- tis iaudaram fententiam vlurparunt'? mortal'u ad uerfits Detfimmot tale,necprmatos adtterfm Remp.pra/cri- berepojfe. At ecia qui priuacus aut quacuq. poceftace prq ditus in iura maieftacis inuolauerir, capicali fraude obli Jstur/ Fonts kbripnmu b cap.vemea- tede iureiur. c Aibericus in l.vlt deiurifd Bal.in La pro¬ curator^ man dati.C.& in 1 . fi aquam, de feruit.&: aq.C. t^lex. cof-ic*. lib./. Lucas Pennain l.co- tra publicum 11u-7.de re mi litari C. d In lib. curi5 inferipto O- lim. fol.81. e Plutarch.in Thcmiftode & Catonc.l.fl ■ appeilatione deappcllat C. pcrCynum in Cap. venien* tesde iuieiu- rando, / 1. lacri aflfa- tus. de diuer- fisrelcripc.C, IOANNIS BODINI &luisq 4 iaUs- quefit Reip. ftatus. 2 7 2 LIBERSEGVNDVS DEm TO TO GENERE RERVM- PVBLICARVM. C A P V T I. V oniam de parcibus ciuitatis,acdemaiefta- tis vniuerfo iure fans cumulate difleruimus, deinceps vtciuitatiscuiufqueflatus, qui qua- lifquefit, commodiusintelligatur, difpicien- dumeft,qusin Republica perfona: iura maieftatisha- beant. Acfiquidem penes vnum.eftReipublic.Te totius fumma, Monarchia awappellabimus: fi penes vniuerfos, ‘Democratiam: fi penes paucos, Ariftocr&tam. His ver- bis,tametfi minus Latine,quia ramen vfitatafiint, ad id quod volumusaccommodate vtemur.vt nominum am- c biguitatefublata, propter varias eorum qui de Repu¬ blica fcripferunt, fententias, certiusac melius de vniuf- cuiufque ftatuiudicemus. Nam fi Rerumpublicarum formas bonorumacmalorumfinibus,autvirtutibusac vitiis metimur, infinitas elFe c.omperiemus. At in re¬ bus omnibus apte redeque definiendis, ipfarum vim ac naturam,non qua: cuique extrinfecus accidun t, intueri oportetjauc certe in varios errores ac reprehenfiones incurramus,vt non modo ex fingulis virtu tibus ac vitiis, fed etiam ex iis qu^ nec bonorum,nec malorum generi- bus comprehenfa funt,Rerumpublicarum infiniratem, qus nec fcientia,nec prseceptis contineri poteft,ftatua- mus; vt fi Princeps eligatur a forma: pr$ftitia,vel a cor¬ poris proceritate,vela robore,vel a nobilitate, vel ab o- pibus;(:qua: funt extra virtutum acvitiorum fines:)vela bellicis iaudibus,velabanimirranquillitate,velafapien- tia, vel aiuflitia,vela magnificentia, vel a rerum magna- rumfcientia,velafr.ugalitate,velacominetia,velamo- defta, DE REPVBLIG A, LIB. I I. 175 deftia.velabaliis feuvirtutibus,feu corporis aut animi affe ciuius lib. bunosplebis: ad quos ille; Vosfixiopwi,TribumplebisSe¬ nate appellat^ut in tanto difcrimme Reipublica Dtblato- rem die ere, Confutes pro vejira pot eft ate cogatts. Tribuni pro collegio pronuntumt,placer e Confutes Senatui dibio au~- e iib.tr, dientes tjje,autin vinculafe disci lufuros. Idem Linius c audtor eft Senatum decreuifle,?/* Canful rogationemfer¬ ret ad populism,qut Phllatorem did iuberet-: quodft Conful reeufaret,vt Prator populum conuocaret: ft ne is quidem ijelletPTribuniplebis. Confulnegamt ft populum rogaturis, Prat orem^ rogare vetuitfTribumpkbis rogarmt, Ex quo 1S0 peripiciturne minorib.quidem magiftratibus, vetante maiore ■zSi DE REP VB LIC A, LIB. I I. maiore magiftratu,Senatuin imperare quicquam po- tuille. Quod irem Polybiusleribit,fenatum de prouin- ciisacciuitatibns iudicafle 5 deq;coniuratispoenaslum- ftlle,falfum efle conuincitLiuius'Svbiagitdeple&en- * disCampanis qui ad Annibalem defecerant.princeps Senatus ficorfus eft: Perfenatumagide Car/tpanis iniujju popuhnonvideopojfe. Idem paulo poft; rogatiofera- turndpopulum^uafenatuipotejhisfiat fiatuendi de Cam¬ panil; rogante vero magiftratu fic populus iciuit; Quod Sedelat po- fenat hi maxima pars cenfeat,pm tiff:dent,id. volumm tube- tn c> ‘ masque. Nec minus fallitur Polybius,qui Senatum de m!t,u - prouinciis decreuifle putat,cum Liuius Romanorum antiquitatumoptimusau&orcontrafentiat.Sic enim 4 4 i«b.z8, feribit: QJriiluuu poftttlauit a Confute vt paid in Senattt diceret ,pertmtteretne fen at tit, vtde prouinciis decerneret, fiaturusepeo r ffet quod cenfitiffet, an ad pdpulum latumc Scipio rejpotiaitJe piled e Republtca effet fachtrum. Turn Fuluius ',A vobis peto tribuniplsbis,vt mihi auxilio fit is. Exhislaneperfpicuu fit, nihilomninoimperiihabuil- fefenatum,neceius decreta fine tribunorumplebis a C- fenfione rata efle potuifle: cetera precario a populo ha- buifle. Qua; veroSenatufconfulta rata fuillentconlen- lione tribunorumplebis,quibus communicari opor- tuit,eatamenexiequinon poceratfenatus,nifi vel con¬ fides id iuberent, vel recufantibus confulibus ,ipli Tri- C buniad populum ferrent, Fuitigitur in magiftratibus imperiumjinfenatuau(ftontas&confilium,nonautem Imperium ; in populo fumma poteftas acReipublica; maieftas. Excipio tempusilIud,quoDecemuirilegum ferendarum fiimmam poteftatem ad fe delatam, poll annum contra leges retinuerunt,vnde paulo poftvi& armis depulli fuerunt. Tunc Oligarchialpecies Arifto- cratiae dicipotuit. Acprincipioquidem eie&is exVr- be Regibus, fenatores populi fuffragiis creabantur e ; c ? cftu s» fed eo fe labore ac t$dio liberaricum vellet populus, earn curam detulit ad Cenlores, quorum omnis pote¬ ftas a populo pendebat; qui Senatus decreta gonfi?-> i ti I O A N N 1 S B O D I N I mare poterat aut arbirrio fuo infirmare. Conrarenas idem iudicandumputat de Republica Venetoru quam ipfeextribus confufame(Te fcribit. Esl,ina x im,in Du- ce,regia quodammodopoteflas ; in Scnatu, Arijiocratiain Concilio maxima,Democratia. At Ianotus, qui Reipu- blicie illius ftatumabipfis primordiis,&quidem ex a- Nequeenim ilia qua: dicitur gloria in ipiiusPrin- cipis folitudine, fed in lubditorum vencrationeac obe- dientia confiftit. Si nulla igitur potentia: popularis ima¬ go fingi poteft,cum habentur populi conuentus,multo minus erit in cwthParmm ; quific appellantur, quod in¬ terfe quidem pares font, non autem Principi,vt nimis rufti- cenonnulliopinantur:at ne magiftratuum quidemo- mnium totius regni coadba multitudo, illam quam opi- nionefibifinxerur, optimatumfpcciemreferre poteft; cum in vnius Principis ptsfentis perlona, vbivbi fit,o- rania omnium imperiaacpoteftatesconquieicant: iie-j que enim magiftratus quifquam,prsfenti Principeim- perare poteft; vt fuo loco explicabitur. ItaqueRexin Principum ac magiftratuum ccetucum ius dicit, Can- cellarium quidemiingulorum fententias exquirere iu- betjtumadiereferre, vteas arbitrioacvoluntateiuano numerare,vti fitiniudicumdecuriisjfed ponderare pof- fit:ac tametfi fspius earn iententiam probat,qua: iuffra- giorum numero vincit,vt tamen intelligatur non magi¬ ftratuum aut iudicuro, led principis folius decretu eile, nec DERE2VBLICA, LIB. II. i*j fleccxterosmagiftratusimperiumvllumhabere; Can- eellariusnonpronuntiatiudicibus autcuriaihocvel il- iudvideri,fed clara voce his verbis vtitur; rex vobis tic it. Curia vero cum ad Regem fcribitjlantiquis verbisacformula veterum etiamnum vtiiolet: eftau- lemhxc literarum fuperferiptio: regi * domino«^«%»i- nostro s vp re mo. principium vero literarum eft lluiufaodilSVMME DOMINE NOSTIR, QV.A N T V M I'Hofire fiuiu- ram feign cur HVMILITER POSSVMVS, VESTR AM GRATIAM O' fant & fines* ptamvs. fubferiptio in vkimachartahuiufmodi: ve- humHemmt qttc pcuy.ont a STRI HVMILIMX AC O B E D I E N TI S S I M I SVBDITI, t(ra , SERVIQ. HOMINES VISTRA CVRI/E PAR1AMEN- rractnoiunoiu r i ■ • rutmmunitni, ti . qua: certe formula non opnmatum, aut eorum qui cumRege eadem imperii poteftate confociantur; led eorum quifumma veneratione, fidelitate, & obiequio Regem colunc aeproiequuntur. Eftigitur pura monar- chia,nullapopuli aut optimatum poteftate confufa;qua quiopinione fingunt, ne cogitatione quidem, fi velint, eonfequipoffint. certe Ariftcteles b cumhancfenten- t iib.+.c./. liamdetemperato ftatu fubtiliffimis ponderibus exige- rct^AfTcio* quidem appellari fenhit eamRempublicam quxex AriftocratiaacDemocratiacoflaturjnontamen quo id modo fieri poffitexplicat ; at ne exemplum qui¬ dem vllum aftert,vtde casteris folet: nec vllam ilia state aut fe vidifle, aut viquam anteafuifle confitetur, tametil lj centum Re(publicasvnolibro,queintercidifte ferunt; coplexus diceretur; Platonis quidem Rempublica,nec Ariftocratiam,necDemocratiam,iedexvtraq;miftam, appellauit otA(W ta. At vereres Academici rradunt, id quodreipia compertumhabemus,Ariftotelem Plato¬ nis fcntentias aliter atque icripfiflet,prodidifle;atq;et- iam deinduftria obicuritatem rebus perfpicuis attulif. I fe; quo fit vt qui ex Ariftotelisopinione Platonis iente- ti'am metiuntur,&piilime turn alios, turn feipios fallant. Nos vero»qui neutri addidti (umus,vera Platonis Rem- Publicam, quam quinumqua legerunt, dminam appel¬ lant,tjaiteri contumelia verborum laqerant, ex ipfis fon- I O A N N I S BODINI R sjpullica r ’busf>aurimus. Platoduas Refpubiicasopinionctaft- PUtoitis. turn fibifijixit ; alteramfibitribuens; alteram, Socratij querntamen Xenophon eaquataPlatone exipfiusore « iniibrisDe rnagna ex parte proditaFunt, dixille “negau it ;&Plato- Socratitf a ' S nem cbliuionenotauit. Bt quidem Socrates,-cum Pla- tonisPh.xdru Iegeret.admiratus; Qitammulta, inquit, de me mentitur adolefiens'. Hoc autem maxime differt SocracisReipublicaabeaquam Plato fiiam ducit; quod vxorum acbonorum omnium communitatem, quam inSocradsciuitateinuexerat,defuafuftulerit: vt planu lit dilFeredi potius caula hate fcripfifte Platonem, quam quoditafentiret; cxterain vtraque Republics omnino eadem liint. Ciuium enimmodumcertum pratfetipfit, (cilicet quinque millium&quadragintajnec plures vo- luit,nec pauciores cenferi: namhicnumerusdiuifores hahet vno minus fexaginta;quamquanumeruscLxxx,C quadruplo minor,fexagintadiuiibres ballet, ciuium au¬ tem tresordiuesfacit;cuftodesinquam,miIires,& opi- ficcs: cpros rurfus in tres ciaiTes diilribuic, exintequali bonorumcenlu. Summumveroiusimperandiciuiurn vniuerforum mulcitudinitribuit; leges inquamiuben- di,& abrogandi: quod fatis eft argument!,ftatum popu- larem efficere voluilFe: hoc amplius, quod ciuiurn vni- uerfitati magiftratuum omnium creandorum, atque e-> tiam publicorum iudiciorum poteftatem facit; quonil vniuerfitatis, inquit, totiusintereft-deniquepopuloitis vitatac necisconcedit: nequeenim Principempopuli, aut magiftratum vllum elFe voluit, penes quern maius imperium confifterettnamlenatoresfeucuftodes cccc efteiubet.qui populi fiifFragio crearentur. Ex quibus in- telligiturPiatonisRempublicam omnium maxime po- pularem fuiile; ac multo magis popularem fuilFe quam Athenienfium; quam tamen Xenophon ex omnibus maxime popularibus primam efle exiftimauit. omitto leges dccxxvi , quasPlatoduodecimlibriscSplexus eft. hoc tanrum mihi propofi turn fuir,demon ftrare Pla- tonis fiviain Rernpublica ex AriftocraciaacDemocrat tianoii D£ REPVBLICA, LIBi II. 287 j tianonfuilleconftuutam,vt Ariftotelespofuit;cuiuser- rorem Cicero,Contarenus,ac deinceps aliusalium fe- cutficarterosin errorem,bona fide compulerunt. Hac jgitur noftra conclufio eft; nuilam vnquam Rempubli- cam ex duabus,multo minus ex tribus confiari; at ne o- pinione quidem fingi, fed tria tantum genera confti- tui pofl'e,vt Herodotus inter Grscos venffime fcripfit: quern Tacitus "inter Latinos lecutus; CnnEroi, inquit, • JS 4 nation® & vi'bcspopulm,aut prim or®, autJinguli regutvL,. Demustamen, fi fieri poteft , aut certe fingamus eiufi- modiRempublicam,in qua populus magiftratuum cre- sndotum,a:rarii publici, vitreque ius & necis habeat; Nobilitati legum ferendarum, belli pacisque ac tribu- | torum imperandorum iustribuatur; Regiverotum v- | niuerfi,tumfinguli dues iureiurando obftringantur ad I fidelitatem obfequiumve, fine cuiufquam exceptions pratftandum ; 3c qui omnibus magiftratibus iuperior, de fummaextremaqueprouocadone cognolcat. Nam iftarationetrifariam iura maieftatis diuita videbuntur; partem opdmatesacnobiles, partem populares acple- beii; partem Rex ipfe fibi vindicabit; ex quibus tempe- ratio ilia regiae poteftatis,opdmatum,ac populi exfifte- re videbitur. Id tarnen aut fadum vmquam , aut fieri poll’e nego: nam optimates ac nobilitas , qure legum iummam habeat,id eft,omnibus imperandiprohiben- j dique poteftate,&plebem&Principem imperio coer- 1 cebic, ac Principi oblequium reddi prohibebit: qui ve- ro Princeps iureiurando fingulos obftrinxerit, alteri quam fibi parere quemquam minime patietur: & vt maximeluaqui/queiuratuerivelit,nec detraherequod fibiarroget; attamen illud cum imperii natura difcre- pat,yt quiirnperandi fiimmum ius habeat, idem ipfeal¬ teri & quidem fubdito parere cogatur: ea res eflicit, vt vbiiura maieftatis Principe inter& , fubditosdiuiTafunr, perturbatisrebusdefiimma rerum Temper vi & armis decernatur;quoulq;vniusautpaucor-jm,autvniuerfo- C rumciuiufit fummapoteftas. bed cum multa fine vete« lib.-#. aSS IOANNISBODIlJl ram ,tumvero state noftra exemplum aptins nullum eft quam de Regibns Danorum; quos iarti inde a Chri- ftiernoFederici,quinuncimpermmhabet,proatio, no. bilitas fuisleg 1 bus pene iubiecit jChriftiernu de regno detui'bauir,eiufq;confobrinum regnare iuffit; iislegi- bus,ne de bello vel pace,deq; capite patritiorum ac no* biliuminiuftuienatus ftatuere poller: acpleraq; id ge¬ nus, quibus Reges iureiurando obftrinxit; quse vt ftabi- lioradrent.curnLubecaciuitateacRege Poloniae foe- dusaduerfus Regem pro communi libertate contraxit. Ita quidem diuiia Hint iura maieftatis Regem inter & patritios;&vtrique in perpetuo metu ac ciiffidentia fi* nitimorumPrindpumacpopulorum focietatesac foe- dera,quo minus a le ipfi offenfiones accipinnt, exqui* runt. Iifdem fludibus ac proccliis ia&atur imperium Snecorum;cuius Rexitacum nobilitate antea viuit, vt HenricusRex, magiftrum equitum naftone Galium; pro Canceliario veto Germanum hominerti habercr; tandem a palatio ac regia fede in carcerem eft a nobili¬ tate c6ie£tus,vbiiamanno$feptemdecim exegit. Quo¬ rum igiturciuitatumdiuila|funt iura maieftatis, mini* me omnium Rejpublicas , led Rerumvubltcantm curru* ftionei appellate oportet;vtHerodotus breuiflimeille quidem,fed re&illimelcripfiti&quemadmodum cor¬ pora re£te anatHraconftituta,fimutaric6tingat,incre- dibilifoetore ac fai contagione proxima quaeq; infeftati quoad nouamformarnadeprafuerint; vt cum ouain* eubantur,qus tamen priufquam incubarentur,& poft- eaquam pulii exftiterint,fuauiffimi luntodorisacfapo- ris: ita qucq; Relpublics qua; mutantttr,diftra£tis hinc inde maieftatis legibus ac lumma poteftate diuiia,re* il quiemabeliis ciuilibus &perturbationibusnullam ha- bent,quoad formamplane conlummatam adipifcatur. Nam exadis Vrbe Regibus, ad populum maieftas im¬ perii delata eft,vt antea docuimus: led quonia in populi comitiis,que in fex dalles diftributafuerataSeruioRe* ge; fi prims claffis,qus ex opibus & cenlii maximo de- Icripta DE REP V-B LIC A, LIB. II. 199 fcriptaerat,fuffragiamaiore ex parte fibicongruerent, leges ferebantur 3 magiftratus creabatu r 3 de capite.fama, ac fortunis ciuium decernebatur: nec temper ad fecun- dam elaflem; raroad tertiam;rariffimeadquartam; vix ad quintam; numquam ad fextam perueniebatur: ita- que Reipublico maieftas in cptimatum ac nobilium ccetuverlabatur, cum in fexta claile,qua: erat tenuium &infimoru,parsmulto maximapopulicenferetur: vix enim ctetera: clafles decimam partem ciuium capie- banr.cum icaque plebs adeflet comitiis,nec fui ratio ha- beretur,tumultuaricaepit: indetres in Auentinumfe- ceffiones; quo plebs armatafe recepit, vt foam aduerius optimateslibertatem ac potentiam rueretur: nec prius placari potuic, quam iibi foos magiftratus lacrofan&os creareliceret 3 & quidemtribuciscomitiis, aquibus pa- tritii arcebantur. Ita plebs aliquamdiu conquieuit, cum fcilicet maiotes magiftratus, Confutes inquam, Proto¬ res, Cefores.centuriatiscoraitiis, id eftaboptimatibus; minores vero magiftratus tributis,id eft a plebe, creare- tur. Tunc Refpublica temperata quodammodo fuifle C videbatur, ex oprimatibus icilicet ac plebe. at fi quis te- poris breuiffimi 3 ac perturbationum,quointerea Rem- piiblicamlabefadarunt, rationem habeat, isprofedo confiteamr vix annos xx,arlt xxx in eo ftatu, quamqpam. mifertimo, confiftere potuiile; nec tamen, nil! abho- ftibus vndique vrgerentur, tamdiu ftetillet: plebs enim paulo poftiubendolegispoteftatem , qua Reipublics maieftas continetur,arripuit;ac paulatim cotera quo- queiura maieftatis, optimatibus inuitisac diu repugna- tibus, extorfl t. Quamquam eo ipio tempore quo po- pulus maiores magiftratus centuriatis comitiis creabat, plebs iplacomitiisaderat, & in fexta claile cenfebatur; ac tameti'i rariflime fuffragium ferebat, ferre tamen po- terat; fi priores claifesinterfediffiderent:quodlatis eft argumenti etiam eo tempore ftatum fuifle popuiarem. Adhuc tamenobiicipoteft,Res omnes publicas tribus generibus non contineri: quia fieripoteft vt ex millibus •360 - IOANNIS B O B I N 1 fexagintaciuium, qua: in ciuitate cenfa fuerint , quadra- ginta millialummum impcrium habeant, viginti milli- bus exclufis: &quoniam maior pars omnium imperat, ftatus eritpopularis: contra veroficiues centum ex ilia mu]titudine,iura maieftatis habeant, flatus erit Arifto- craricusjquia minor pars ciuium eolledta,liimmum im- perandiius habear. quid igitur fi exeodem ciuium nu- mero viginti quinq; millia fiunrrtkm potcftate teneant? dubitari certc peteft, aneiufmodi flatus fit Ariftocrati- cus,tametfi minor pars ciuium,caiteris reiedis,imperio potiatur: quoniam plurimum refertciuescentum,an vd?oxxv millia rerum dominiconflituanturjmu!to ma- gis fiexcentummillibusciuium, quadragintaquinque millia,an vero ex tantonumerotrigintafolum, csteris exclufis,vrapudLacedaemonios, iuremaieftatisfruan-18 tur. Ego tamen ftatum lemper Ariftbcraticum efl'eiu- dico,fi minor pars ciuiu caeteris imperet: alioqui fi mu- nerisvarietas Reipublicaa varietatem affert, innumera- biliafintgenera Rerumpublicarum; debet autem ab o- mni dilciplina infinitas remoueri: latis enim eft penes, maiorem aut minorem ciuium partem imperium efie, adDemocratiam aut ad Ariftocratiamconftituendam'. C altera qua: dubitationem afferre poflunt, fuis quaique locis accuratius explicabuntur. Ynum reftat in propo- fita qusftione dilcuriendum: Refpublica Romanorum fub Augufto, ac carteris deinceps Imperatoribus, vlque ad FlauiumVelpafianum Principatus dicebatur: cuius Reipubiicaenec Herodotus,necLatinorum autGr^co- rum quifquamprreter Traquillum, meminifle videtur. «in.Caliguh, j sa en j m f cr ibit Caligulam,cu Reges ac Principes, quos conuiuio exceperat,de dignitate acgeneris Ipledore in- t liiad. a. terfe contenderent/Homeri carmen illudvfurpauifle, ft bortit ejt mil _»>«,■. , t , ,/ _r „ , j' l ,cr;m pteftM, ° VK TmXvwpeai I «,«? i ($ipavt>s Eif/S«iajA«Os:ac patUIU maffit'Trm- abfuitquindiademalumeret,acfpeciemprincipatusin eePSjVnus'Rtx, 1 1 -u t- -i • ii- • n v regnumconuerteretth^ciIie.Exquibasintelligitariub Augufto poft A&iacum bellum,nec popularem ftatum, necoptimatum,atneregnumquidemfuifte. Atprinei- patus £> E REPVBLICA, LIB. H, jot patusaliud nihil eft,quam optimatum aut populi flatus* cuivnus aliquis prxeft,qui aLatinis Pr ' u - libertatem eripuerat,&inannosdecem Reipublic^ cu- rationem a Senatupene coa• fiat,exquirendum nobis eft: nam qui plus in Rcpubliea • poteft.eundemlummum imperium habere ftatuut:de iurefi qaxritur, non quid fiat, led quid fieri debeat, in- tuendum.Eft igitur Prtncipatus nthilahudqnam An fin¬ er atia ■vel‘Demoeratia,ctsi vnus de multis dignitate praesl: maiefias vero penes es! populism veloptimates. II. Devniusdominant. Triarchia, \ 4'Onarch-iam Reipublica:genus efte diximus,in oligarchia, qua penes vntrift fiimma totiusReipublicas pote- Duarchia, ftas eft. P'mtmmm dicimus,ipfo monarchiajverbo la- Ariftocn as- t j s Egnificatur; nam fi duos plurefve adiungamdSjneino eorum lummumimperium \\2bev.opi\zSttmmusdtotur qui tin Hi us imperiotenetur, & cater os dues, turn vniuerfos , tumfinguloSyCoercerepotefl.Ai imperium duorumeiuft modi eft,vt neuter alteriusimpeno teneatur,fieiufdem imperii focii lunt :quamobremfi duobus Regibus ciui- tatis eiufdem imperium fummum detur,neuter Rexeft, neuter fine alteriusconfenfioneimperarepoteft:led v- triusque fumma poteftas eft, qua: Duumuiratus , leu Duarchia,An9ioctuix. forma dici poffit,tamdiu dura- tura, quoad vterq; communifide & confenfu ad ciuium tutelam confpirabit: vt Romulus acTatius; alter Ro- C manorum,alter Sabinorum R.ex, poft aliquot preelia, percuffisfcederibuslbcietatemcoierunt; ealege,vtpo- pulus vterq; in eademt»aenia coalelceret;& Quiritum appellatione ab vtroqu'e Rege imperio communi gu- bernaretur. At Romulus 'qui antea fratris parricidio imperii focietatem a fe depulerat, peregrinum homi- nemdiuferrenonpotuit,fed occidi mandauit,autcer- teficariumdeprehenrum exculauit. Longo poft tem¬ pore Romanum imperium ab vnius ad duorum domi- natumconuerticcepit,cum Antoninus Pius M.Aure- lium,&^lium Verum, Imperatores eiuldem imperii ibciosreliquit:led dElius breui, nec fineveneni fulpi- cioneinteriit. Eftenitn,ac femper fuit difficilimum fummaimperia duorum tueri: & quod Lucanus leribir, Nulla D E REPVBLICA,LIB.II. 30s Nu!U fida ream fociii^omnisa ., pot eft as Impatient confortu ent :de Duumuifatu potiflimum interpretandum eft; quia ttium pluriumve poteftas ftabilis elle poteft ac fir- ma;duorum non item: cum per naturam vnum vni tan- turncontrarium fit;pluraelle nonpofiunt: tertium e- nira quail medium quid extrema copulat. Itaquelm- peratores Romanorum.quum iiiclem temponbus ad eademfceptracapeftenda venirent, ne mutuo imperii concurfuamicitiamac fidem vioiarent,diuifiim impe- rium habuerunt; alter quidem Orientis,alter Occide'n- tisregiones:actametfilegesea:dem communi vtriufq; voluntatein vtroque imperio interdum peruulgarfcn- tur,re tamen diuiia imperia fuere. Lacedasmoniorum Rempublicam Rex vnus facile moderabatur: at cum Ariftodemus Proculum &Euryfthenem liberos fimul regnarevellet.tunc oborta contentio eft ; ac diffidenti- bus vtriiquejLycurgus facilime poteftatem eripuit,& conuerfoftatu adpopulum fummam rerum detulit. I- dem aiitea Aphareo&LeucippoMefleniorum^Regi- * Pztihnht buscontigerat. Sed Argiuineeadem tempeftate iaifta- ‘ rentur.ciam Atreus&Thyeftespatrisimperiumfimul creuiflent; populus prudentiorevniuerfoimperiopra:- fecit; vel.vt Lucianus^prodidi t,doffiorem. Qiii vero a f tuciin.m Meroueo&CaroloMagnoftirpem duxsrut,cumplu- |' b -dc-aftro- re$liberieandemhatreditatemcernerent > prouincias& ‘ s ' imperiainter iediuiferunt, Nam Clodoueiliberiexv^ nius patris regno quatuor,a:quatapQteftatefecerunt: acLudouiciPiitres liberitotidem regna interfe partiti font: nec piures fimul imperium indiuifom diu tenuiile legimus, propter indiuidua maieftatis naturam,&ple- natn periculorumimperiifocietateiin quanullusfiim- « mum imperium habetjnifiPrincepsaliquis peregrinus fibidefpondeatReginam apud eos populos,quifcemi- narum imperia ferre didicerunt: tunc viri & vxoris ima¬ gines, nomina,ftemmata fimul copulantur,quafi ad v- trofq; imperii maieftas pertineret; vti contigit cum Fer- dinandus Ifabellam Caftiliam, Antonins Burbonius Io- T 3 a Tcel%oy', la -3© 4 I O A N N I $ BO DINT annam Nauarrat reginam; Philippus Hifpanns Mariam Henrici Regis Angiorum filiam ; penes qua Angli ma- ieftatem iniolidum eftevolueruntjac perfeiplamfine mariti confenfii imperareicartera in fpeciem marito cri- buta,vt deFerdinando Rege Aragonum & Ifabella ex- ceptumerat;tametfiedi£i:avtriu!que nomen acchiro- ’ graphum* pra; fe ferrent. Quoargumento nullum ef- ficacius erac aduerfus Manichatos, qui duplices atqua C poteftateDeos,errorisopinione fibi finxerat;alterum quidem bcnorum,alcerum malorum principem: quod quidem fi verum diet, perpetuis bellis ac diffidiis pul- cerrimum vniuerfitatis concentum & eoncordiam perturbarent,quoad alteri vidoria cederet,propter dif- crepantem adplaneconttariam bonorum acmalorum vim &naturam. Quodfi vnaciuitas ne fratres quidem fummi imperii collegas,vt minimum dilKdeant, ferre poteftjquonam modo mundushic duos Imperatores volutate ac rota fui natura diffidentes ferat i’tres aliqua- to facilius imperaret,propter eam,quam prius diximus, rationem.Cum enim Cn. Pompeius&c C,Ca:far,Mar- eumCraftumadamicitiam focietatemque imperii fibi adiunxiUent,tanta concordia feipfos ac Romanorum imperium tuebantur, vt vulgus iWosTrtcipitium appe!- laret. Poftea veroquamCrailus caftus eft in Chaldra, eodem momento PompeiusaCmfare diffidere,ae Ref- publicafieuiffimisbellorumciuilium tempeftanbus ac jpcellis tamdiu iadlati vifa eft,quoad vnus omnia mode- raretur.Eadem pene,interfe<5to Carfare,in triumuiratu contigeruntjcum Auguftus, Antonius,acLepidus im¬ perii Romani corpus vnum in triamembra diuifiilent; cum Lepidus ad imperium omnino ineptus, Augufto faices fummififfet.-tametfi Antonius Augufti fororem fibi deipondiflet,ac imperium exatquo inter fediuifii- fent,regionibu{q;afeTedifiun(ftiffimi viuerentjnonta- mendiu conquieuerunt,quin alter alterius dominatu acpotentia quateretur. Inde confecuta eft ftabilis im¬ perii Talus vnius imperio ,onfirraata. Illudigitur fixura tenea- Iff DE REPVBLICA, LIB. If. joj tencarausnec inonarchiam did, vbi penes duos impe- jlj riimaieftas eftjnec eo ftatu, ft diffident,Imperiumcon- i ilfterepoile. Porro mpnarchia omnis in tres quodam- f nodoformas tributa eft: aut enim is qui imperium ha- bet, rearm omnium dominus eft; autRex, auttyran- nus: nec proptereajnonarchis: ftatus alius atq; alius di- citur, fed id ab imperandi variecate manat. Iliad enim aamonendi iumus, Reipubiica: ftatumab imperandi ra- y tionediftareplurimurmquod anteanemo,quantumin- telligerepotuimus.animaduertit. Nam Reipubl. ftatus Regalis dfepoteft, gubernatio tamen popularisfutura eft, ft Rex omnia imperia,lacerdotia,eurationes,pa;nas itemacpnrmiaomnib.exiequodiftribuat: fiveroPrin- cepsimperia,honores,magifi:ratuspatritiis, vel diuiti- bus.velfortibus, vel ftudiofistantumimpeniat, regia poteftaserit, & quidem fimplexac pura; fed Ariftocra- tica rationeidnperata. Ita quoque optimates pauci Renjpublicampopulan modoregerepoflunt,ft ciues omnes omnium magiftratuum participes fecerinnaut Ariftocratice, ft paucis quibufdam, qui aut virtute, aut cenfu, aut nobilitate exteris prteftent: quae diuerftitas eosinerroremimpulit, qui Relpublicas pltirestribus, i erroris opmione fibi hnxerunt. Eftigitur dMonarckia regalis jn quafubditi libertate ac dominio rerumfruetes, fui I principle legtbus obfequuntur,penndevt Princeps tpfidtui- nis ac natter* imperils obtemperandum iudicat. Domina¬ nts vero didtur, cum Princeps vnus, libertatisaefortuna- rum omnium demraus, tare belli fait us autfosdere fkbdi- £ tes, quajipaterfamilas femes , moderatur. Tjrannis de- nique,yf Princeps imperiofe(pretisgentium ac nature, legi¬ bus ijnbditorum bonis ae libertate ad hbidinem abutatur. Eadem diftiu&io ad Ariftoeratiam. & Democratiam adhiberi poteft: nam Tyrannis quoque omnium ma¬ xima a Marco Tullio appellatur,furentis ac turbu- lentte plebis impotentia. Prius igitur eft: devniusdo- _ . niinatu , turn de caetens dmsfeadum : nam princi- ?, arc f,iafuu ,pio rerum omnium, quofocietas hominum coaldcere deminam. T 4 306 IOANNI S BODINI coepir, ac Reipubl. forma quaedam con ftitui, vnius im- perio ac dominatu omnia tenebanrur. Fallic enim Ari- ftoteles,qui aureum illud genus hominum, fabulis poe- tanim quam reipla illuftrius, Reges heroas luffragio creafteprodidit; cum omnibus perfuafum fit acperipi- cuum monarchiam omnium primum in Aflyriafuifle conftitutam Nimerodo Principe ; quem filers liters votentiJfimHm venatorem appellant; loquendi genus He- crais familiare, quo verbo latronem fignificari volunt. Veteresenim,Platoinquam, Ariftoteles, Xenophon, a ad otpia* latrocinium inter genera venationum poluerunt,* vta- ciim inliuus libinotauimus. Nam ante Nimerodi aetatem, aequae- dcveaiicioue. • 11 • i • - i • ■" rat omnium Jibertas: primus hie dominatumarripuir, &liberos homines feruirecoegit; qui propterea didtus eft Nimerodus , id eft, domainsmetuendxs, Eodem pene momento-leruitia vbiq,conftitutavidemus;adhucviuo acfpiranteSemo Noeifilio. Erquidelacr^liters,quo- ties Allyriorurn ac Perlarum Reges meminerunt, dorm- Bwappellant: fubditosveto, Prmcipisfemes. NccHe- brsorum tantum,fed etiam Grtecorum fcriptores,in ea lententiafuerunt: & quidem hi lefeliberos, Afiaticos vero ac ALgyptios feruili contumelia notant, Itaque Reges Perlarum cum bellumindicerent, terram&a- 1 ) 1 quam fibi daripolcebant: quo argumento,fe rerum o- mnium qute terra marique teneantur,dominos efteli- t inGyriPae- guificarent, vt Plutarchus feribit. At etiam k Xeno- d,a ' phonlaudabile putat Medorum inftitutum .apudquos Princeps vnus rerum omnium dominus eflet. Inde ad- oratio,quanonmodolubdid,fed etiam peregrini &ex- terarum gentium legati, aduerfus Reges Perlarum vte- bantur, vt eius dominatu omnia teneri fignificarenr. Cum enim Themiftocles, cuius fama illuftris&clara femper antea fuerat, Regem Perlarum, Gratcomore c Diolib. sji conuenire'vellet; Artabanuspnefediuspra:torio ilium in 5Tn'l'o ac ^’ tu depulit^i nec rogationem vllam ferrepaflus eft, d Plutarch,in nifi prius adorato Regeideindeprretorio egreflum, hu- Themiiiode. man iterallocutus;fadl:ui:n his verbis cxcukuhtlaadabile eft, DE REP VBLIC A, LIB. II. 507 tft ,Themtftocle,fuum cuinse^gentis inftitutum: vos Gr&- cdtbertatem, imperii aquationem amplexari confueui- jHsmosvero mhiltam natura confentaneum effe diicimiu^ nihil tam decorum , quam Regie noflrt maicjlatan , vt Dei optimi maximi veram interris tmagtnem, adorare ac rtucren. quibus confentanea font qua: Liuius fcribit; Barham , inquit, pro legibmfempgr dominomm impend fuerunt. At certe non debet vnius donnnatus tyranni- disappellationefcedari. Neque enim iniquum eft, vt quihoftesiuftoaclegitimo bello fregeritacdomuerir, perfonarumacrerumdominusfit; dum fubditisnona- C literquam bonus paterfamiliasferuisvtatuqvt quidem gentium fere omnium moribus ac inftitntis receptum videmus: quiveroiniufto bello fraiftos imperio iubie- cerit,eorumq; bonis ac perlonis leruilem in modum 8c ad iibidinem abutitur,tyrannus eft. At ne Adrianus qui¬ dem Auguftus,feruum hiftrionem velaurigam petente populoRomano “,libertatem,quamintheatro domi- • l.aJfcciU** nus dediflet, adipifci, fed arbitrio dovnini priuatim fta- ep ““‘ s • • tuendum reliquit.Idem etiam anteaTiberius, ac dein- ceps Aurelius Adriani filius vetuilfe dicuntur: cum li- bertasiuftanon videretur, quam populi vis ac plauliis extorfilfet. Ac tametfi pauci ad modum Principes fint, quorum dominatu ciues ac ciuium bona teneantur, et¬ iam fi tyrannos permultos videamus; funttamen&ia Afia& in Africa nonnulii; in Europa vero qui tan turn libitribuant, prater Turcarum ac Mofchouitaru Prin- cipes,/cioneminem: certe quidem Mofchouira fe rc- gis Chlopae, id c Aferuos, appellant b \ nos corrupte fclauos * us s jj[, r ™ un “ dicimus. Turcarum vero Princeps Su/tanumfe, id eft dommum appellat: non tam propter latifundia, cum RexHifpanorum gentes immanitate barbaras, multi- tudine innumerabiles , locis infinitas luo imperio re- gat: quod quidem imperium iilHem regionibus qui¬ bus Solis curfus definitum eft, & quidem imperio Tur- carum decuplo maius; kddominPuTur car urn appcWa- tur, quod perfonarum ac fortunarura omnium fefe do- JO** jtTtanquilan v^ugufto. fConfuetudo Carapan. PUitarch.in otnulo. jo 8 IOANNIS BOD1N1 minumferat; quos taraen multoliumaniusacliberitis quam bonus paterfamilias feruos mqderatur: nameos quos noftri fclauosk u feruos Prmcipis appellamus, T ur¬ ea: eft tributifihos, ipfe Princepsnonali- terquamfilioseducariac erudiri, eifqjiuranobilicatis, qua: ab aliis ftudiofe ambiutur, impartiri £o\zt.Tmario- tarumaut ordo equeftris,omnia prasdia fiducire nomine I)( Principi acceptafert:acdecimoquoq;annolocationes prsdioru renouare cofueuit: nec liberos pracdioru, fed pecuniarum tantu ac familite hsredes babenrj nifi Prin- cipis beneficio paternorum pr^diorum ac veluti bono- rum pofl'effionem accipiant. Reliqui Principes Euro¬ pe qui le rerum ac perfonarum dominos appellant, nulli lunt. At Auguftus Imperator, cuius imperiumlongcla- teque patebat,& cui Regesfponte miniftrabant,p- acprgdianepotibuslegaret,eademluis^armisacpoten- e GeneCcap. tia quxCita fuiflb teftatum reliquit. Id autem iure gen- vIt * dumcertueft,vbiiureagi poteft,ab armis abftinedum: quo iure etiam ciuitates ac Principes aliena iniufte rapi- entes,iudiciorum acpcenarum feueritate ablmperiali curia coercentur: ex quoefficitur , cum nullus aequi- tati aut legibus locus reli£tus fiqarmorum vim ad lira tuenda,vel repetenda iuftiffimam efie ; alioqui fi iure belli ac gentium omnium qu^fitadominia,dominiain- iufta elie demus,ac dominatum cum tyrannide, confu- 3 n iOANNIS EODIN1 fa return acverborum appeliatione, milceamus; iilud etiam confitendum erit, nihil hoftem a prredone; nihil venundominum a tyranno; nihil deniq; iuftum belium a i.hoft«s.de alatrocinio ditferre: qnre cum*abliirda lint, & ilia ex captiuit l.ho- quibus hecleqimntur,ab(urdavideri needle eft. Itaque ftes.de verb. A 1 r , ft figai/ic. videmus tyranmdes momento coilapias, ac pieroique tyrannos bretiica;fos& exftindlos; dominants veroAf- lyriorum,Medorum,Perlarum, Parthorum fuilfe diu* turnos: itemq; dEthiopum Oominum, qui Reges quin* quaginta,vtIouiusfcribit,vel certe totidemprouincias, incredibili maieftate imperandi coercere;ae creteros Africm Reges, exceptis Thunetanis ,antiquitate fupe* rare. Atiilmsprincipisfubditiferuosie &dfe&habeii gloriantur:cur autemimperia dominorum qua regum cerciora magifq; diuturna lint,ratio in promtu elt;quod & dominatus auguftior eft,& lubditi omniaPrincipiac- cepta ferunt;feque ob earn remPrincipi obligatos pu- tant; turn etiam quodferui conditionis luaj mem ores, metuferuiiiaffiemntur acdeiiciuntur. At liberi homi¬ nes,fub regia poteftate,quoties libertatem opefq; liias meminerunt,animosexcelfosgerunt,nec fua fibieripi patienter ferunt,& illatas a Principe iniurias quacum- qnerationepoifuntjVlciicuntur.Atquehqcde vniusdo- minatu: deinceps de regia poteftate dicamus. iii. DeJldonarchia Recall. R E x eslquitnfummapoteftate conftitutut,nature. U- gibm non minus obftquentemje prebet,quam fibt fub- ditos quorum libertatem ac rerum dominia eque ac fua tue - tur,forecenfidit. Subditorum libertatem ac return do- minationemadiecimus,vtRegis acDomini diftindlio -ij nem certain adhiberemns. Superius diximus domi- natum iufte qua5ti,ac dominum eadem squitatefuos qua paterfamilias feruos moderari polfe: qui tamen fi feruosmanumittat,acpeculium hbertorum proprium die patiatur,ex domino lit patronus: itidem rerum o- DE RE f VliLlCA, LIB. II. jt> ; mnium ac perfonarum dominus in regem euadit,fi fub* dices iufta libertate, ac rerum fuarum dominio vtifrui patiatur.ltaque Pliniusduniorad Traianum; Principit , rine£y * inquit, obunes,ne jit domino locus . Perlas verodifi crimenilludlarisinteilexilTe perlpicuumeft,cum Cyru, qui Medorum potentiam fregit, Regem appcllarenr b , t HeroJocu*. Cambylem dominum , Dariura vero mercatorem : quia Cyrus maior fumrna caritate fuos amplexaretur; fiiiu? imperandi feuericate formidabilis diet; tertiustnbuta acvedigalia prius inauditaafubditisextorqueret. Ob earnrem Alexander Magnus ab Ariftoteleadmonitus* c Hutarcb.in eiredicitur,vtGr;ecosquidempaterna pietate, barba- ros vero dominandi maieftate in officio contineret: quod prasceptum repudiauit Alexander : Graecolque lolavirtute, non origine; barbarosvitiis&ignauiacen- feri: orbem vero terrarum inftarelle voluitvniusciui.- tatis, cuius arcemipfein luis caftris pofitam teneret. Subditos Regi obfequentes efle oportere diximus, vt in eofolidaiura maieftatisinelTeiudicaretur; eundem ta¬ uten naturae legibus obligari: id eft fubditos naturali a:- quitateregere, cuius fplendor Solis ipfius luce clarior eft. Eft igitur regia: maieftatis pricipuum argument C tum,fi,quam fubditos litis imperiiis ac tuffis obedien¬ ces dTecupit, ram ipfe naturalegibusfeprabearobfie- quenrem. Id autem confequi non admodum difficile eftboni principis officiaintuentem: fi pura religione Deum,pietatepatriam, caritatepropinquos, benigni- rate egentes, xquitate lingulos, iuftitia vniuerlos com- pledlatur. itemque fi prudentia & altitudine anirni in conliliis;fortitudine & alacritate in rebus gerendis;mo- deftiainproiperis; conftantia in aduerlisvtacur: fi de- nique erga foederatos amicum fe; aduerlits holies for- midolomm: erga bonos amabilem; in fceleratos ter- ribilem, invtrolqueadmirabilemfinfociosfidum; ad- uerfus humiles facilem;in arrogantes excelfum fde prq- beat. Regia poteftate lie conllituta,vtfubditi quidem tf Plutarch.in lib. Dc (era numinis via- dida fE k lib i. e Diodorus Siculiu &rli- nius. d inTolir. d Idem lib,3. 314 iOANNIS BODINI principislegibusj princeps autem legi nature parcat, lexvtrinque domiria,vel, vt Pindarusait 3 reg*B,? vtrisaue imperans, fubditos inter fe,8c cum principe, iiftle vincu* lis copulabitjex eoq; fuauiffimus concentus cxfiftet,qui voluptateacfelicitateincredibili vtroique bearepoffit. Hi'c ilia eft regalis vnius, legitimaque monarchia,quatn quterimus; line regnum (uccelIione,vt fere femper,de- feratur,fiueiegejVtnoftrum;fiuepopulilufFragiis 3 vtea quasad aquilonem pofita iunt; liuelargitione, vtillud Numidite, vbi AuguftusIubam regnare iuflic; fiuecefi Hone, vtxegnum NeapolisacSiciliafemelatqjiterum adCaroium &Ludouicum Francorumprincipes: fiue reftamento, vtanteafiepe Africa?, nec ita pridem An¬ glia - regnum Henricivi 11 voluntate adEduardum vij cui Maria loror, huic Elizabethafiibftitura; fiuefraude partutn, qualiafuerunt Hieronis&Piiiftratiregna;fi¬ ue forte, vt regnum Ifiaelitarum ad SauCem; fiue equi : hinniriijvrPerfarum ad 4 Darium Hyftaipen; fiue armis flj i acvi quxfitum, vt regnum Seruii: Necjneenim,inqnit Liuius b ,prater vim quicquam ad msregtn habebcit: fiue ob nobiliratem ac generis fplendorem,vt dEgy pti a prae- torianis militibus ad Camplonem Cilicia Regem de- latum accepimus; fiue obiuftidam ac pietatem, vt Ro- manorum ad Numam;fiueobfenium,vt Arabia ac Ta- probanesregna c ad vetuftiffimumquemque; fiue ob corporis robur, vc imperium Romanorum ad Maxi- minum ducem militum tanta corporis firmirate acro- bore, tantaqueamplitudine, vtgigantum leminepro- creatusvideretur j fiue ob forma praiftantiam, vridem imperium ad Heliogabalum peruenir; fiue ob longitu- dinemacproceritatem, vtdEthiopum regnaadlongifi fimuffl quemque deferebantur; fiue ad bibaciffimum, vt quondam Scytharum imperia;quemadmodum d A- riftorelesfcribir, qui Regem definut' eum, qui fuffragio ere at ms ex ip ft its popish voluntate imperarx unde m tamen fieri cy ran nuim, fi vel minimum a populi voluntate dif- ceflent. Qua? deferiptio non folumaratione de/erimr, verm* verum etiam pernidoia eft: nam ius illud maieftatis, quod regis maxime proprium ellc demonftrauimus, concidat oportetjiiquidem inuitis acnolennbus fub- ditis imperari nihil ab ipfo Rege poffit,qui etiam le¬ ges a popuio accipere cogeretur. denique omnia po- pulo licerent; iuftiffimi autem acoptimi quique Re¬ ges, pro tyrannis haberentur: necveroRex alius diet, C quant magiftratus,cui arbitrio populi precariopoteftas & daretur,&eriperetur. Qua; tarn abiurda videri ne- ceflc eft,quam quod ab eodem philofopho prodicutn t§.,barbaras ejjegentes,tjtiep.i gnw fe mpoteftatem Imperatoristretdidtt, ebfid&sdedit, itt- mmentumfccit, fefucccjjorcscj^ fitesnon ntfiImperatom & fucceflorunj emspermijju regnant adepiuros.ln quo dupli- citerpeccatum ab eo eft, quod & talium ornametorum illecebris,quacab Imperatore milTa fuerat, fine rnaiefta- ti detraxit; & fempiterna feruitutenonmodo leipfum, fedetiam pofterosconftrinxit: quitamen detedbs frau- dibus ab Imperio defecerunt: quia cum Danite regnum fenatusacpopuli fuffragiis accepturn feratur; non mo¬ do pofteros, fed ne leipfum quidem ea lege poterat ob- ligare.Iifdemornamentis AuftriarDux,iildemquepene temporibus audtus eftab eoiplo Imperatore;ea lege ca- men, vt in perpetua imperii Germanici fiducia, in qua tunc etat,aclemper fuerat,perftaret: led cum ab impe¬ rio, violata fide,defecillet, duodecimo poftanno regia dignirate&appellationelpoliatus eft.Confimili errore Henricus 1 Rex Angloru GuilielmiAuguftifliius,Hen- ricum natumaiorem, le adhucviuoacfpirante,regem inaugurariiullit: nam ille momentovt rexeftappella- tus,imperare; res gerere, maxima quteque obiresdeniq; de principatu cum patre contendere; quern impcrio fpoliaturuserat,nifi mortepracreptusdiet. Principio quidem Capetorum gens, cum in regnum inualiili. t,vt C opesaepotentianonlatis firmam ftabiliret,ne mortuis Regibus resad interregnum delaberetur; filiosRcges defignari ac iniciati curauit. Itaquidem Huge. Rouer- V 5 a P'.utarcti.in Denjcuio. t Leo ,-rfer. 110 I O A N N I S B O D I N I turn; hie Henricum, qui deinceps etiam Philippam confecrari iuffitrquod poftea confirmatis opibus ac po- tenciafieri defiit. Id tamen valde periculoumr mihivi- detur,fi rexinaugnrntns imperandi morbolabcrat;quia fubditiSolemOrientemlibentius, quam Occidentcm intueri conlueuerunt; nifi plura fint regna lariffimis fiu- minibus autmontibusaltiffimis, aut roariprofimdiffi- rnoieiunbta. Itaquiaem Seleucus vtriufque AfisRex, Amiochum fiiium nonmodo regia digniratefuborna- t . O O uit; fed etiam Afiaduperioris regno‘*pra:fecit. Idqui- demferendum eft vbiRegesfenatus populiveluffragio creari confueuerunt; cuiuimodi funt Danis, Suecis, Polonis, Tartarian, Bohemis,Hnng3ria:,&:Tunetani;E leges,qui, quern regnarecupiunt,eundempopulifuf- fragiis defignandum curant; eique principes iureiuran- doobftringere confueuerunt. Sicenim Changius pri¬ mus omnium Rex Tartarorum, populi fififragiis fadfcus, Horotam fiiium in Ipem imperii defignauit regem: Go- ftauus,qui nollrastateinSueciqregnuinuaferat, Hen- ricum fiiium; Chnftiernus huncFederichum; cui tame nonfatiscautum die putattit, nifi eundem Henrici i x Regis Francorum fidei ae patrocinio perlegatoscom- mendaret; annowD i.vi ; veritus, nefemortuo,Ioannes & Adulphus patruiresnouasmolirentur. Id etiam o- mnibus Africs maritims regibus in more pofitumfu- iife legittius; needta pride FerdinandusMaximilianum Hungarian acBohemis regem fe viuo renuntiauit; hie Erneftum: itafenfim ereptafiifFragiapopulis,obliuione fepeliuntur. Idem a Sigifirmndo AuguftoRegePolo-15) liisfruftratentatumeftintercedentefenatu: at tametfi e Repubficaefle videatur, vtfedidonibusoccurri pof- fit; id tamen Poloni metunnt, ne creatio regum fenatui popfaloqueperpetuahuiufmodi fuccellione eripiatur: vt inAuftiia gente rerum geftarum gloria clariffima,in> perium Gecmanorum tam alte radices egit, vt eiuse- ueliendi vix vlla fpes die videatur. Hscderegalimo- narchia: fequitur vt de Tyrannide dfileramus. 111 i.De D E REPVB'LICA, LIE. II. TtJ 1111 . DeTrrantude. T Y r a n n i s eltjin cjua vnus homo dtninis ac ttdtura legibus fublatis,rebut altetm vtftm, (3 liberie homini- biu quaji mane ip us ad hbidinem abutu ur . Tyranni vox Tyrant vex olim honeftaac iplendida, de eo diccbatur,qui do mi- oiimJ}len- nationem, ciuibus inuitis ac nolentibus, vi auc fraude 3 iTipuiiret,tarnecfi moderateaciufteimperaret.Itaqni- dem Plato Dionyfium Syracularum tyrannum,ac cste- ritiimphiiofophi turn amici, eos qui vi fuarum ciuita- tumfummam poteftatemadeptierant./pvtBtfMhonefte appellarunt ;quaappellationeipfiquoque tyranni glo- riabantur. Probisautcm atqueac improbis commune faille tyranni nomen, ex eoperlpicuum fit; quodPitta- cus ac Periander,qui in ordine lapientum a Grscis enu- C merantur,tyranni liint appellati. Et quoniam ii qui ma- lis ambus inrc’rumdominationcm inualerant,fortunas omnes vitamque luamaduetiariorum iniuriis aeperi- culis omnibus expofitas intuebantur; partem milites ad corporis cuftodiam adlubere; partem prtefidiis arces & aditus omnes munireacobuallare; partem aduerfarios aepotentiores necare autin exilium agere; canerosler- uitute premere,aut v ectigalib us ac tri butis vrgere;auc etiam liberis& vxoribus alienis ft up rum inferre con- fueflent,incredibi!efui odium toto terrarum orbe exci- tauerunt. Nam Dionyfius maior, qui Syracufas occu- parat,ad vrbis& corporis prsfiaium decern peditum, toddem equitum millia , prarter claflem triremium cccc. rebus omnibus inftruddffimam habuifie dicitur.*- ac ne ficquidem paucitati ciuium,quos penitus exarma- uerat ac leruilem in modum opprefterat, refifti polio putabat.-tametfi non collegia mode ac focietates fuftu- liflet; fed etiamproximosvnavetui(Ietepuiari,&acoe- nadomumred,euntesdiripiacuftodibnsacfpoliari iufi fillet, quominus amicicias coierent, & in ieconfpira- rent. Hunc tamen Piutarchus“boni principis laudibus a 'ia Diane p cumulauit; vt qui virtute ac iuftitia plurimos, honefta V 4 322 IOANNIS BODINI regum appellatione abutentes,cum tamen omnibusvi- tiis inquinati eftentjluperaile viderecur. Neqae veto ! inaniverborum (pecieacprsclaris appellationibusval- deinliftendumcft;cum (spins peflimi quique virtutis & honoris nomina & emblemata laudatiilima fibi ar- rogarcjfiibditi tamen contumeliolillima in eiufmodi principes di&eria iadare confuefcant: vt /Fgyptii tres Ptolemsos,quorum alius fratrem, alius matrem, alius pattern necauerat, acerbiffima PhiladeIphi,Philome- torosacPhilopatoros ironianotarunt. At etiamaugu- ftiftima ac landiilima qusque nomina peilum ierc, ico cum,qui iis aburerentur,fcediffimis fceleribus leipfos contaminarenqlandum quidemregisnomeneft,Tar- quinii tamen luperbia , ac fiiii ftuprum Lucretis illa- tum, fecit vt Romanis odioiiim diet. Syllae crudeli- tas.quamin didatura exercuit 3 Didatores infeftos red¬ didit. Vexilliferos Florentinis inuifos fdcit Francifci Valorii efframata dominandi libido. Tyranni quo- que appellatiotiem,propter eos qui patriam opprefi ferant, populis omnibus teterrimam fuille perlpi- ciium eft. At fieri poteft,vt vnus & idem pnnceps, cuius imperium longe lateque pateat,regem quidcad- uerlus ciues ;dominum aduerlus eos quos iufto bello domuerit; in reliquos veto tyrannum fe ferat; aut in ea- demciuitate ergapotentesquidemac nobiles crudeli- ter fegerat; in tenues veroac plebeios humaniter. Ac tyrannorum quidem alius alio deterior eft; & vt virtu- tum , ita quoque vitiorum fui funt gradus.auis enim princepsitavirtutibuscumulatus eft,vt nullis omnino vitiis notari polllt ? quis etiam tyrannus tam perditus,vt nonafiquavirtuteexcellat? Temereigitur acftulte,qui deprincipibuslententiaferunt,nifi perlpedis vniufcu- iufque moribus,inftitutis,rationibus;vitadenique tota plane intelleda & cognita;& quo quifq; vitio,qua quit que virtute prxditus fit,quib. iteanimi perturbationib. afficiatur; quibus iilecebris ac voluptatib .deledetur; vt iudicari poffit>an vitia virtutib.squari 3 an vero luperari C pollint: DE REPVBLICA.LIB.il. JiJ poffint : &in eo ipfo Perfas imirari a ,qui fopplicio capi- « Diodorut tali,etiafcelerisconuicluafficiebat neminem; nifi pnus innotuillet ex antea&a vita virtutibus flagitiaprmpon- derarent, necne. Re6te enim Liuius cum Annibalis vimitesdiligenterperlecutus efler , ad eiusvitia prola- plirs;/^, intuit,tot ac t ant as virtutesingentiavttia tetMa- bant,. Ne igitur bdnamalisconfufalateant,autappel- hdonetyrannieos etiam ampleblamur, qui rerum ge- ftarum gloria claruerunt; tyrannorum omnium tetcrri- ntum.cumrege omnium optimo comparemusj.vt ex- tremorumcomparatione.qua; inter vtraq; media font, melius intelliganuir. Optimum Regem cum dicimus, populari oratione vtimurjnec talent quarrimus qui cla- ruerit heroicis illis virtutibus jfomma inquam pietate, mftitia,continentia,prudentia,fortitudine,bellicis lau- dibus;quasinheroumfabiilis adintuendum & ad imi- tandum magnificentius quam verius proponuntur;nec vllis omnino flagitiis inquinatus fitjqualis nemo exftitic vmqua.nec veroexftftere pofiit. fed boniaciufti Regis exemplar in principumgenere conquirimus.qualis ab Homero duobus verbis im-njp princepsappellatur: qui vt tabs fit,modis omnibus efficere conetur: cuiufe modi Codrusfuiife dicitur;qui oraculis admonitus.a fui vnius.hoftium interitum pendere.caput vitamq;fuam deuouit: quoin^numeroMofen fuifte legimus;quem * Philo invf* Philo prudentijfimum legislatorem,iuftiflimuTnpnncipem “ Mofis * ac prophet ammaximumappellat ; qui ab immortaliDeo precatus eft,vt fempiternaimpiorumrnorteinteriret c ,» Exoiie.30, & ex albo Sele&orum prius eximeretur.quam populus fibi creditus.tanta fuppliciorum acerbitate, quantum commeruerat, plederetur: quibus precibus Deum ira- tum placauit; clariffimo regis omnium optimi.acpa- 31 triae parentis exemplo; qua voce nullam vmquam Au- guftus gtatioremaudilTedicitur;cum M-Valerius Mefe lala fenatus populique Romani iuilii patriaparens eft appellants: mini enim princeps optinms ab optimo patre dijf'crt 5 vt deganter Xenophon dicerc folitus erat.Ty- 3 i4 lOANNIS BODINI StBoplion, ranni porroac Regis difcrimen eft,quod hie natura; (e- dydhsGxn ges ampleclitur,i]leproculcat:hici'e!igionem,iuftitiam >.tv; 3C fidem colit; ille impietate,iniuftiria,& periuriodele- ^ acur: omn i a ilia ftudiaad Reipublice ialutem ecn- fert;ille omnia vtilitatefuaacvolupcatemetitur:hicfuos ciueslocupletarigaudet ;illeexfuorumincommadisac detrimentoditariftudetthiefuas opes ciuium elle pu- tat, ille non bona tantum,ledetiam corpora ciuium ilia ducit: hicpublicasiniurias vlcifcitiir,iuas ignolcit;ille lua$acerbe vindicat,alienas ignoicit/hicin aiiorum er- ratis condonandisfaciiis,& fuifeueriffimus cenfor; ille aiiorum leuiffimas ofFenfioties acerrime vlciicnurftibi veto mdulgentiffimus eft: hie abalienis vxoribus con- tinetfele; iiie devtriuicjueiexusimpudiciriatriiimphan bic reprehendi !ibere,& lua peccata coargui gaudet, il¬ le grauesperfonasaciiberaslinguas capitaliter odinhic citiesmutuainterieamicida,& cumRepiiolica coiun- git;i!Ieinimicitias&odia ferit,vt mutuis ctedibiis per- eant,& proferiptionibus fifeumimpleant: hie libenter ciues afpicere, ac viciflim ab iis confpici cupit; ilie ciuiu perinde vthoftiumconfpe&um reformidanhic ciuium amorepaiciturjille metu.-hiepro ciuibus femper;il!e cities metuit: hie nihil a ciuibus, nifipublica vrgeat ne- C ceffitas,exigit; illeciuium ianguinem ebibit,olla corro- dit,medullas etiam nudatis oiiibus exftigit; vt eos modis omnibus debilitate poffit: hie vitam fibi acerbam atque infuauem putat.nifi ad ampliffimos honores & imperia optimum quemque prouexerit; illefures omnium Ina- ximosjveluti fpongias ad opes ciuium exhauriendas ad- hiberefolet-hicmagiftratusac poteftatesiiberaliter be¬ lie mentislargitur.vt afordibus & corruptela puri fint; llleptiblice profcnbit,vtquicanus emerunt,pofteaqua beneiaginatifuerint,iupplicioafficiat;bona J picribat J &: in furib. puniendis gloria confequatunhic fuas rationes ac moreslegum ponderibus examinat; illefuis volupta- tibus leges metitur: hie vitam pro parria: laiute & fan- guinero fundere piftcerrirnumputatplleprofepamsm interirc I DE REPVBLIC A, LIB. II. jz y interirecupit: hicaciuibusamatur&colitur; ille dues omnes imiifos habet, & bonis omnibus sque inuiiiis eft:hicabhoftibuslaceiliius,adfubditorum auxiliare- currit; ille perpetimm bellum cum ciuibus gerit: hie nonaliisvtiturquam Tuorum praefidiisj illeperegrino- rura cohortes prtetorias ad liii tiudam, &' ciuimn ter- rorem, Temper armatasantecedereiubet: hie alrifUma quiece acanimitranquillitatefecurusviuit; iilepertur- bationibus Tecumdiffidentibus Temperconfii demconTpirarent? nam Ariftoteles, non Stagirita,fed is quiDw/e®cwdicebatur,Sicyonia:tyrannumflia ma- nu necauit: Thebe vxor Alexandri Pherteorumtyran- ni, maritum: neque enim opes ac potentia coniuratos a csdetyrannorumprohibuerunt. Qutenam opes cum Romanoru opib.ac potentia conferantur. ? qiiadraginta IOANNIS BODINI legionesinprouinciis,actresinItaliaconftituerantIm- peratores 3 pr£crei'cohortesprxtorias: at nulquam tcr- rarum tot principescaifi; quinetiam prarfedi praetorio interdum eos, quorum cuftodes erant, in ipio prtetorio truddarunt: vt Chorea Caligula tyrannum; praetoriani * Plutarch in Sultanos odo.Iuuat Timo!eonis& Aratigefblegcre*', moieone!' 1 ' ac t )' l ' annos ' ex ipft tyrannidis arce trades ac nudatos, fuftibus latronum in modum ad necem vfque coram puerisac plebe verberari; deinde vxores eorum, libe- ros,propinquos,familiares, amicos madari, & omnia C crudelitatis genera perpeti: ftatuas etiam tyrannorum accuiari, ac damnatas carnificibus quail ad (tipplicium tradi;olIadeniq;ip(adefepulcrisdetrada,in feediffimas cloacas proiici; leges 6c edida Jacerari, arces & domes fuperbas ioloexaequari; memoriamdeniq;iplamobli- uionefempiternadeleri; vt talibus exemjglis principes • pofteripeilesillasabominarentur. Ac tametfi tyranni dum viuerent,laudatores ftios habueruntquosadmen- daciapnemiisallicerent; mortuis tamen tyrannis lau- des Sc orationes laudatorias concilas ac laceratas, ac pro his contumeliofiffimaftripta etiam ad amplificationem prodiiilelegimus; adeo vt ne vnius quidemlibellifra- Smentum exftet de laudibustvrannicuiulauam. Qua: restyrannos quamdiu viuunt,ad inianiam&furorem perducit, quum intelligunt ft plebi ac inimicis ludi- brioelle futures. Ac tametfi putant animos vna cum corporibus, imoante corpora, qua: odoribus perfuia ttadit' Nero- diutiffimeperftant,interituros;quamdiu tamenvitiunt, rem dicente iam fentiunt infamise futurae cruciatus: vt Tiberius a- fermone in cer ba oratione querebatar ; crude!ius etiam Nero; qui communi, iaepius optauit vt ie moriente,imo adhuc Ipirante.terra- V 01 '- rumdeflagratioconftqueretur . b Earn ob rem Deme- trius,isquiPoliorcetes vfurpatur, pro Athenienfium correxifle," commodisaelibertatebellum fulcepit,vt ex corn m ft ri¬ se dixifle, ptismimortalemgloriam conftqueretur, cum intelli- geret Atlienas efle veluti ipeculam orbisterrarum,vn- •R{| y.ft.zr. de clariffimafax eluccret; nec ilium opinio fefellir: fed vt pri- DEREEVBLICA, LIB. II. 317 U 3 vcprimumfcvitiis inquinaripaftiaseft, abiifdemaqui- bus anrca laudatus fuerat, contumeliofillime fiium no¬ men dilacerari fenfir. At fi quis putet tyrannos, quia ve¬ rs laudisguftum nullum habent, minus quid de lepo- fteritas dicat autfentiatcuraturos; milerrime tamen vi- uunt, li vita dicenda eft eorum quipcrpetuis terroribus exagitantur,&acerbillimosdolorum ftimuloslentiunt; cum fe vitarnq-, fuanij vxores item,liberos,propinquos, familiaresin perpctuodilcrimineverlarivident: neque enim fieri poteft vt qui fubditos odit ae metuir,& quem omnes oderunt ac metuunt, diu confiftere pollir. ita fit vtfi ab hoftibus lacellltus fuerit,mometo a fubditis op- pugnetur.ac ne amicis quidem c5fidar,led eos ob leuiC- fimam fufcipionem necariiubeat; vide Nerone,Com- modo,Caracalla,C£teriiq; tyrannis proditumlegimus. Interdum'etiam vniuerfiis popuius in tyranum irruit,& eodemimpaA;vtinPhalarirn,Heliogabalum,Alceten, Andronicumlmperatorem: & quideminhuncpopu- lus Conftantinopoleos inuolauit, ac nudatum aiino fii- perpofuit, vt prius omnes omnium contumelias fcedik- iimepateretur, qua eimoriliceret.acfaepe fit vtfiiine- candi occaiionem ipfi conquirant, vt fertur de Caracal- la,qui lulium Maternum mathematicum rogauit quem inimperio fibi fucceflurum putarer (: id enim tyranno- rum commune eft, vt Chaldxos ac diemonas rerum ge- rendarumhabeantconlultores:) vates Macrinumfore per literasrelpondit:qua:quideliterseinMacrinimanus incidemnt:isigiturfibimetuens,Caracallam exinfidiis C occidit. Commodusvero quum ficariimanus euafiiler, eos omnes quos ad caede confignarat,tabulis c.onfcripfit quas cum Martia concubina cafu reperiftet, feq; eo nu- mero comprehenlam intelligent, tyrannum occidi cu- rauit. Talibusexemplisplenaftmtomniavetcrumlcri- pta;quibus perlpicitur tyrannorum ceruicib.miilepe- ricuia.millemortes impendere. Regisautem,idefto- ptimiprincipis, conditio illis plane cotraria eft, quippe cum lubditis tanta conienfionis fide &amicitia coniun- 3 2$ IO'ANNIS BODINI gitur,vtproeius comodisaclalutecaput, vitam scfor- tunas profundere non dubiccnt; eumqjcarminibusac laudationibuslempicernis annulare ac augereftudeat: vcXenophonrem videmusfub Cyriperfona; cuius ba¬ ft esadmirabili eloquentiaamplilicauitjuftiflimiacfor- tiffimi regis exemplar omnibus&aftihtuendrmi,&ad Sutiemi A- j m j tanc | um p ro pof u j[f e; & quidem Scipioni Africano jricsmknu. . . ,.i X 1 r miracupiditasmce'llit ayniaudes mquanai; cum mam- bus lemper teneret cliuinam illam Cj/roptdiam ; atque in tantumprofecit, vt omnes nonrnodoattatisluaireges ac principes; led etiam fuperiores virtutibus clariffimis ac rerum geftarum gloria fuperarec: cuius famaaccenli piracy,ad eius cedes m quibus rufticarifolebat, propius accdlerunt, vt diuinrlm ilium hominem contuerentur: at cum iplepiratas vim illaruros fibiputaret,ac famiiiam armarec.vc temeritarem eorum con(Ilio,£urorem forti- tudine, audaciam virtute luperaret; pirata: proieclis ar- mis fupplices perierunt vt iliumadorareacvenerarifi- bilicerer. Si virtutis decus ac fplendorineoprincipe barbariffimos piratas(:quamquam ne barbari elTenqfua virraceperfecerar:) in admirationemrapuit, quantara virtutis vim in bonis ciuibus fore pucamus? Quis autem Princeps adeo ftupidus ac demens, quilcetiriaincredi- 104 bilinonafficiatur, li audiat Badrianos tantoamoreac beneuolentiaMenandrum regem coplexos fuille, pro¬ pter earnquamdefuaprobitate ac iuftitia apudomnes opinionemexcitarat,vtmaxuTiiscontentionibus vrbes certarent,ad quam illarumlepultur^honospotiffim urn deferri oporteret,nec aiiter contentionum exirus repe- riripotuit, quamliugulisidpermiteretur. ? Cuiusitem tyranni malitiaae fimulatio tanta eft, quern Plinii Pane- gyricus non adigatad furorem? cum enim T raianum o- mnigenere laudis iracumulalletPanegyriftes, vt nihil aadi poife videretur: periodum ita conclude: Nihil Rei* ■public#, main-sac mclim optandum, quam vt Du immortA- l&s Traiani vitam imitarsmur. Qua: amplificatio tain* etli cum impietate coniuncta eft; quis tafnen dubitat DEREPVELICA.LIB.il. 3t* mentaequeftria,cingula,annuli aurei dantur.viciffi vs & accipiuntur, fine maieftatis deminncione: confiilarem vero aut patritium honorem.qua: funrmagiftratuum propria,quiaccipiunr.fuperioris piaieftatem ngnofcut: atneregiaquidem poteftas,qusfummaeft,ni(i fiibdi- tiscbncedinon potcft; tnuito minus ei quiiuramaiefta- tisperiefehabetjvtPetrusDaniacPrinceps, quern Fe- ijlderichus i,regio nomine lubornauitjealege,vtfiducia- riufeimperii Germanici prontereair ; quod registna- ieftatirepugnarediximus/illetameniureiurandofelm- _ ., • L/1 • ■ L- i • »>• * Trithemiw pcratoriobltnnxirvnsverbis :rex danorvm Ma - c if . n . gnw fe inpotejlatem Imperxtortstradid.it, obfidcsdedit, iu~ umentumfecit, fefitccefforesqL fuosnon ntfeImpexatoris & jkccejjorum eiuspermijja regnttm adepturos.ln quo dupli- citerpeccatumab eo eft, quod &talium ornametorum illecebns,qua,;ab Imperatore mi (Pi fuerat, fus maiefta- tidetraxic 3 & fempirerna feruitutenonmodo ieipfum, fedetiam pofterosconftrinxit: quitamen dete&is frau- dibus ab Imperio defeceruut: quia cum Danis regnum ienatusacpopuli fiiffragiisacceptumferatur;non rao- dopofteros, fed ne fe ip film quidem ea lege poterat ob- ligare.Iifdem ornamentis AuftrisDux,iiidemquepene temporibus auddus eft abcoiplbImperatore;ea lege ta- men, vt in perpetua imperii Germanici fiducia, in qua tuncerat.acfemperfuerat.perftaret: fed cum abimpe- rio,violatafide,defecifter, duodecimo poftanno regia dignitate&appellationelpoliatus eft.Confinulierrore Henricus i RexAngloru GuilielmiAuguftifiiius,Hen- tiqimnatumaiorem, fe adhucviuoacfpirante,regem inaugurariiuffit: nam ille momentovt rexeftappella- tu$,imperare;res gerere,maximaqusqueobire;deniq; deprincipatu cum patre contendere; quern impcr'io fpoliaturuserat.nifi morteprsreptusdiet. Principle quidem Capetorum gens, cum in regnum inualiilet.vt opesaepotentianon iatisfirmam ftabiliret.ne mortnis Regibus res ad interregnum delaberetur; filiosfieg.es defignari ac initiafi curauir. Ita quidem Hugo Rober- V s m Tranqoill. in Domitia- no. propinquo fuo aduerlariorum confpiratione occifo, cohortes ad corporis cuftodiam adliibuit;arcesexlh'u. xic; prjefidiis vrbemmuniuit;tributaacveftigalianoua imperauit: qu$ medicamenca plebi quidem & licentia popular! nbucentibusviolenta, lapientibusverofaluta- riaviiafunt; pnelettimciuitate morbis extremis,&in- curabilivlcerummultitudine periclicanre;&in eosci- uesqui miiliesin eum tyrannum coniiirauerant,quita. men luftiflimiac prudentiffimi principis laudemeltad- eptus. NamfaepecontigiCjVtqureciuitas principisvnins lenitate ac facijitare nimia perierat,acerbitate alterius ac leueritate fatten taretur. Domitiani crudelitate.m Se- natus populusqj-Romanus necferrepotuir,&mortui leges omnesacedi&arelcidit: is tamcn prouinciarum omnium vna voce Jatidatus eft, proptereaquod num- quam antea Proconfules,Pr£fides,ca:teriq; magiftrarus afordib.&cotruptelis‘ , purioresFuiiren^.at cumNerua qui eiusimperium exceperat,a leueritate proculabhor- reret,omnia in miferrimum ftatum delabi;iura profti- tui; indicia peruerti; tenues potentiorum iniuriis op- primi:tunccerteProntoConful illamquam inDomi- tiano prius damnauerant crudelitatem ac tyrannidera votis ardentibus optauit. Cum veto princeps plebis Furentis animosac licentia acerbilfimaleueritatequali frenoindomitambelluam coercetjnon debet illaleue- ritas tyrannis appellari; ac iarpillime is qui tyrannidein- uafarus eft,Furore plebis ad potetiorum opes minuen- das abutitur: ita fit vtpotentium bona,ac plebis gratia vnoconlequatur&eodem tyrannidis atftu. Omniuro tamedeteftabiliumtyrannorum,nulli minus exlecran* di Funt,quam qui ad plebis fubleuandam inopiamlocu- pletes extenuant ac proicribunt. Qui vero principis bonicatem 5 lenitatem, facilitator),largidonem,pruden- tiavacuam, laudant; nadpfiinopes aconfilio,ciuililci- entiavacui,laudibus& otio aburunturjcum eiufmodi C Facilitas muico magss metuedalic,quam principis lum- roa leu leueritas, feu crudelitas, feu auaritia. Etquidem maiores DEREPVBLICA, LIB. II. j 5 i jnaioresnoftri prouerbioia&abant illud; Ex homine cal- luloacmahtiofo bonumregcmfieri: quod deiicatis auribus eoramquinonrationibus.fedfalfis opinionibus omnia nieduntur,abilirdum videripoffit. Nam ftulcaprincipis minimemalifacilitas ac benignitas, faci: vtadulatorcs acfuresRempublicam depeculentur; aclceleratiffimis &impudencidimis quibufque honorcs, imperia, ma- giftratus fine dele&u tribuantur. ira fit vttenuibusffia crudeliter eripiantur, ac pro vnius, multorum tyranni- dem perpeti coganrur; fcelera vero ac fiagitia multa ma- neanttumfordibus & corruptelis magiftratuum, turn etiam principis facilitate fceleratiffimocuiqueimpuni- tatepropofita: deniquefub tali principe publicapriua- torum commodiscedunt,ac plebsipfapotentium iibi- dine&auaritiaopprdlaiacet;perindevtincorporibus humanis ab sgrotantium capite, ad imbecilliora mem¬ bra praui hunrores defluere folen t. certe quidem exem¬ pts ad id comprobandumhiftoritetumGraecorum,turn Latinorum abundant; fed domefticis vtamur: numqua enim caiamitofior exftitit Refpublica,quamregnante eoCarolo, qui abingeniiftupore, Simplexvfurpatur. Floruit etiamfub Francifco Maiore imperitim hoc le- gibusjarmis.potentiajiteris, opibus,ardumq; omnium incredibilivarietatefidquepotiffimumaiiquotantean- nos quam moreretur, cum artas ingraue/ceret iam fur; necvlliaffabilemfe aut facilemcuiquampratberet; fed canes aulicosacimpudentes homines longe a fe repel- Jeret; pratmia 3 magiftratus,honores, facer dotia bene de virtute ac republica meritis tribueret; largitiones vero ita regeret,vt eo moriente fere milliesleftertium, id eft decies lepties centena aureorum noftrorum millia,in srario publico reftarent,pnetertrimeftriatributa,quo- rum dies iam venerat: nec vlli Refpublica tunc obatra- tafuit, pratterquam Heluetiis & argentariisLugdunen- fibus, vt in officio retinerentur: pax item aut focietas cum omnibus principib. ac populis, atq; etiam imperii finibus ad portas v% Mediolani proiatis; regnoqjipfo 5J1 IOANNIS E O D I N I imperatorum ac dodtiffimorum hominummulcitudi- ne redundant^. Succeffit patri Henricus 11, cuius Bo¬ nitas acracilitas rantaexftitit.vt nulla vlquam major: fed cum vixannos duodecim ffieptra tenuiilet s omnia pet fumiere: neque enim tantaprincipisbenignitas dicam anfimplicitas, rogatione cuiulquam repudiate potuif- iet: ita exhaufto breui ,xratio, magiftratus ac imperia mercatonbusptoFcriptaFlint; tributa acerbiffimeexa- 6 ta;/acerdotiaampliffima in homines lordidiUimoscol- lata;graues ab hoftibus accepts oftenliones; imperiura fuishnibustantopere deminutum, &accifum vitraci- traq; Alpes, vt omniaqus annis quadraginta parta fue- rant,vnaturpifHm^’pacis aclione penitusamitterentur, acmoriente Henrico, Relpublica sre alienograuiffi- meopprella iaceret: certequidemexrationibuspubli- cis, fere vicies imlliesleftertium Rempublicam debo.it fecoaftat; quamquam his omnibus nominis ac fams iachira grauiorerat. Quod li regis Henrici fecilitasie- ueritate,leuitas acerbitatejargitio parcimonia quadam C ternperata fuiflet;ac pro molii & fraefco,magnum & ex- celfum animum geffilFet, bene beateq; vixilFemus, nec ineas quas pertulimus calamitates ReFpublica incidit fet. Ar mediumilludpdicetaliquis, cumtenerecuique difficile eft; turn vero principibus,quos perturbationes Varis e medio curfu reuocant, difficilimum. Demus certemediumiilud,acerbiratis aclenicatis,quodmmia inter &parum veluti resfta quasdam linea, qua? plus vna dFenonpoteft, inter obliquaruminlinitamilliaconlF- ftit; raro afapientibus, vix vmquam a prinapibus at- tingi; muko tamen comrnodior eft in omni Republics Feuentas,quamfimp!exilIaftuporifimilis,lenitas qua?- dam,flagitiorum omnium ac Iceleru alumna: qua? vtiu PertinaccAuguftonimiafuerat; ficinHeliogabalovo- luptatum omnium impura libidoRomanum imperium euerterat,nifi Seueri Afri, deinde Alexadri Seueri acer- bitas &imperandi maieftas Rempublicam iacentem e» rexiilent, cum maxima honor urn omnium coFenftone. DE REPVBLIC A, LIB. I I. 555 Quod igirur a maioribus contritum vetuftate prouer- bium accepimus ;eximprobo &malitiofo viro bonuprin De mefcbdt cipem'fieri-, ad earnquam diximus inrerpretadonem rc- homme bon uocandumefbalioquiverbumillud lui proprietate no Ro Jf- fcaeritatem modo,led etiam impietatis extremum figni- (icare videcur,quod maiores noftri malum dixere : fie Carolus Rex Nauarra: mains dicebatur ; quo principe millus fua artate feeieratior exliidr. Non igirur princi- petnnitniafeueritateimmitem eo ipfo tyrannum cen- feieaciudicareoportet.Et quomam nos in hunc locum deduxic oratio,di[Ieramus iliud etiam; an bono viro he eat mmw ajfierre tyrannis. 1 V. An hceat manum infierre tyranno, eorjue cafio, omnia, ems a eta,dec ret a,leges refeindere. T Yran n 1 , ) voxignot^plerofque‘ I impulit inerro- a Ba«.nonnu retr.j&in perniciem principum multorum arma- tis apte decs uit. Proprie iigmficari diximus eum,qui fociis ac ciuib. tyram^pto- inuitis,noncooptatus a principe,non iiiffragio populi, bari fcnbit. nonforte,nonhaereditario iure, non tdlamento,non tyramtia! 4 iufto legitimoquebeilo,nonfingulariquodamcosiefti- que oraculo creatus, in Rempubiicam inuafit. hunc le¬ ges & antiquorum *icripta occidiiuber;&maxima prar- b Plutarch. in mia interfedtoribus proponunt ; nobilitatis inquam T “- „ n 1 1 1 , . 1 moleoiuc. itemmata,liatuas,coronas,bonademqueipiiustyranm; eos enim patria,yt\vt Cretenles loquuntur mamahbe- luflatyran - ratoreselle uidicabant.Necin eogenerevirum bonum, rn qui tyrannidem occupauil!et,ab impiobo ieiunxerunti neque enmiReipubiicas libertatemac fociorum prin- cipttum arriperecuiqiiam,probitacis opinione ac fpe* cie fas eft; cum etialegibus,quae deimperio lata: funtS c I.fecriaff*. capitale iumaieftadsiusvlium viiirpare, Hocigiturfixti V us d ? d!ue,: * nnneat,eurnab vniuerfis & fingulis cccidi iicere,qtu c.1.1 •YttiigiU velregilegitimopoteftatem extorqueat; vtl in popuia- Eawmoiil o- riaut optimatum ftatu,proibcippnncipem le iuavnius auftoritate ferat. Sed inter GraecosacLatinos non con- uenit, an-fine caufie cognitione, anvero rebus plane X 1 Fublicola. Fublicola. 334 . IOANSIS BOD1NI perfpedb’s ac iadicacis id fieri debear :nam lex Valeria «. Plutarch. iu t)’rannum occidere" cuique permittit; deinde occili caulain diiudieare: qure cene lexfiiis quibnfdam funda- mentisnitirur.confirmatur.prius enim Rdpublicaty- rannidis facibus deflagraturafit,quam incedium femcl conceptum reftingui potfe videatur. Quis tyrannunt cohortibus armatum in ins vocaret ? qnis arces ac pro- pugnacula tenentem comprehenderet’nonneprarfla- biliuseftvimadlnbere,quam legis adtiones nimis reli- gioie conquirentem, leges vna cum imperio perdere? * Plutarch.in AtlexSolonis huic^omnino repugnat:iubet enimeum iudiciofiftiaciudicari,qui tyranmdeaffedtarir; quae let fiiaetiamaequitateftftentaturrquia pleriq; innocentes ac boni ciues prius aduerfariorum lcelere ac iniuria,ty- rannidis fpecie occafiiri fint,quam de reiverirateqiu- ratur: mortui vero lemper in eogenere locum obtinent iure caeforum* Sedlex vtraquefibiconcors videatur,li Solonis fentCntia adeum referatur,qui tyrannidis affe- dtat^ reus, nec arces occupauerit,necplebemfeduxerir, nee cohortibus armatusfuerir.Lex aute Valeria ad eos quiapertaviRempublicam oppugnant;qui arces mu- niunt; qui milites conlcribunt. Et quidemFurius Ca- millus M. Manlium Torquatum tyrannidis affect art reurn iniusvOcari,&caufam dicereiuffir,nec inauditii necaripermifit. Brutus vero&Caffius Caelareminau- ditum,& nihil tale cogitantem, in ipfoSenatu, Scinch riffima populi luce trucidarunt. At Solon qui nimis re- ligiole dicam an fuperftitiofe,cu legitimo iure tyrannos \ prius iudicari,quam occidi vellet;Fififtratum feviuoac ipirante Athenarum tyrannidem occupantem vidit. Harmodiusvero&AriftogitonPififtratiliberos^egk- dlalegeSolonis,priuata au&oritateinterfecerunt. Hie: plurimae quaeftiones occurrunt; an tyrannies qui vt liber- tatem cimbus,velfrauds ertpuit, iure occidi pojft ,fpopn- laribus fujfragiis poftea creandum fe curauent? namilla creatio,tyrannidis confirmatio qutedam ac ratihabitio die videtur: iure tamen occidi licere ftatuo, Sc quidem citra DE REPVBLICA.LIB.il. 335 citra legis vllius adionem: nifi tyrannus exarmatus ab- dicarir,&vt priuatusquilq; ciuis iudicio ieipfum ftite- rit;quia*non poteftidciuiu confenfionefaduin cen- feri,quoderepta liberate fiaqetiam li tyrannus fapplici l.'quUncar- rogadonepopuli fuffragiacaptet; vtSylla, qui exercitu "^™s < & 0 ibt fretus,aciegionib.in vrbemadmiffis.Didarorem ie in dd .& g i 0 f. amios lxxx. Valeria lege dicendumcilrauit (:negat Ci- cerolegem fuifte:) vtitem Caslar anno poll Syllam tri- uenior. t,. q. gelitnorextoDidator perpetuus lcgeSeruia fadus eft; feCofinusMedices,qui exercitu coado poll Alexadri uuantes. qui propinqui csdem.fenatum Florentinoru,vt feDucem y^aus^ perpetuum crearent,adegit;tantavi tormentorum e- milla.vtnonaliterlenatusfusac ciuium laluti confule- re potuerit, quam Ducis illius creacione. Quod ft ty- tannorum liberi ac propinqui longiffimo temporum, putacentumannorum decurfu,arreptam a proauis ty- rannidemcontinuafucceffionefine mterruptionetue- , antur.aciuftis imperiis Rempublicam moderentur; no debet illud imperium tyrannidis appelladone venire: namdiuturna^illa prsfcriptio temporu legitims crea- t> Uociure. Ctionis vim habet.quod autem diximus iura maieftatis ^^aqua j prsfcribi non poire,ad priuatos Ipedat; qui iura maie- quotid. ftatis,ftanteRepublica,vfurpare conantur: nonin con- net hone totius Reipublics. Diximus fine interruptio¬ ns ac interpellations ,id eft,ft nulla in tyrannum eiufque liberos confpiratione,nulia interce/fione ciuesimpe- rantis poftcffionem perturbauerint; ex eo enim quo- dammodo perlpicuum efteius imperiis Ipote dues ac- quieuifte;aciuftumptincipem comprobauiflc. Inter- ceffio vero no minusfadis.quam verbis explicatur; cu- iulmodieftfadum AquilqTribuniplebis;quicoronam ftatus Csiaris impofita fpedrante populo detraxit; nec- quicquam fremente Csiare,qui deinceps amicis,quib. honores aut imperiatribueret.lubiiciebat illud; Acjuilam c licet. Hsc de tyranno 3 feu vir bonus,feuim- eTranquiUn probus fit.qui nulloiureinReipublicqfummum impe- Ca:rare * rium inuolauerit. Sed huius dilputationis prscipua X J lOANNIS BOD1NI qusftio eft,deeo principe,qui vcl iuftragio popu!i,vel optimatum,vel legitima iucceflione,veiniftobd!o,vd forte,vel oraculo ccelefti principatum adeptus.iuradi- uina&humanaperuenit: an eiufmodi principal),qui loquendiconftictudine tyrannm vocatur,intaficereli- te’^niyiidn" cear -' 1 Pleriq; certe dinini& humani juris interpretes*, Ybi']U£rit a aii ias elfe tradunt jacnonnulli duo verba fecum dillidetia r'eregs^yran C011 iungunt;fcilicet rtgew* ryrannKm:qaz dilciplin^flo- ji im. ~4ndr. rentiffimaimperiafundituseuerterunt. Vtigicurqua;- nrega- ^' on ' 5 huiusnodumdiffoluamus, monarchamaprinci- in, rhum.A- pe,& ciuesa peregrinis.eaquam prius diximus ratione, q U >T‘rnc.i‘ ibiungere n eceile ell: quiaplurimu refert vtrum a ciue, Mar La. d.in aaveroaperegrino tyrannusinterficiatur.Namdepul- cipe.S.j.Ar.g" cetr ' m i s omnibus fabfcis nullum illuftrius ell, quam vi¬ de o MJ in tam,famam,at; loi'tunasttnuium ac innocetium homi- tcduTa.q. v'u! lium iuiuria potenriorum defendere ac tueri; quado >“ mm- iudiciorumadieus omnes obfidentur : ftc enirn Molest S.'i.n'n.Tni. Iftaelitarum )m pc car or cities crudeiiffima leruituteop- decermraus. prelTos liberauit: f:c etia Hercules ille,qui pene terraru de faerc fan c. 1 i r n • • i n. ccciefr.Bart. orbem emenius,monurateternraa,id eit,tyrannos,m- intrau.deiy- credibili virtute necauit,populofq; innumerabilesab immanium belluarum dominatu vindicauit jac pro ta- libusfadtisinDeorum numcrum relatuseft;&cum eius pofteriampiiffimaimperiainnumerabihbus feculis te- nueruntjtum vero cteteri Herculis imitatores,Dio in- quam,Tirnoleon,Aratus,Harmodius, Ariftogiton,/;- rannorumwterfe£lom & tnagiftrt funt appellati-Eam ob rem T ew qu ern noftri TatnerLinem vocan r, T ar- taromm lmperator,cum belluindixilfetBaiazeto Tur* carumprincipi, qui Conftatinopolin obfidione cinxe- rat,profelIuseftfeadcaftigandos tyrann os, nulla acce- pta iniuria venille: & quidern rrecenta millia Turcarura no modo fudit ac proftrauir; fed etiam principem eoru catenis vindtu in caueani belluarum in modu coniecit. Nec refert vtrum peregrinus aperta vi aut clam tyran- mun,anveroiudiciodamnatum morte afficiat: lauda- biiius tamen eft comprehenlum vti latroncm ac parti* cidam, DE REPVBLICA, LIB. II. 357 cidarmproicderumacflagitiorum immardtate, carni- ficibustorquendum pertnittere, quam militari luppii- cioplectere. T eneainus igitur illud ,peregrino chi ms lice- re tyr annum , id eft omnium vocibtu infawem, acjitorunt rmniS)Mdibus & crudest ate nobilitatum jnterficere . Ide Cciuiquoq; licet in eumqui in popular! aut optimatum ftatu princeps eft,nec tamen iura maieftatis babet; qua- lesprincipiofueruntlmperatores Romani, &histcm- poribus Duces Venetorum,Genuenfium ,Lucenfium; iiliiapotefl:ateadciuiumctedes,ftupra,rapinas,abuten- tur,dueapertavi,fiueSenatuiubente id hat, vtaduer- ftisNeronem& Maximinum fadtum legimus: nam v- terque aSenatu capitali fupplicio,nul!o tamen iudicio conftituto,damnatuseft: & quidem ille vtmoremaio- mm nudaretur, ac fuftibus ad necem vfque cederetur: cjtiianoeracin Imperatoribus Romanorum Reipubli- °9 cat fumma poclttas,vtanteademonftrauimus; nec pro- prie monarchia.fed' 1 principatus dicebatur: tametfi Sc- » TrampiiUn necaNeronem difcipulum iicloqnenteminducit, Ego mortdmm ommu folia clccha fkm,vt ejfem Deorn in terrk kgatiu: ego vita necisty arbiter ; in me vnopofitum eft,quid deconditione acflat a cuiusc^ decernendumjit. Hanc quid & poteftatem Nero vi ereptam Senarui populoque Ro¬ mano libi vindicabar, iure tamen non habuit; cum ef- fet principatus, perinde vt in Ariftocratia Germano- rum Impetatores, quos catteri principes audboritatelua fepecdercuerunt; ac de principatu b Adulphum & c * anno/I#A I Wenceslaum deturbarunt. Idem indicium eft deregi- « J 4<’o- , bus Lacedatmoniorum , poll: conftitutam a Lpcurgo Rempublicam; quos magiftratus &pe mulda, inter- du m etiam capite dam narunt: vt reges quoq; Danorum acSuecorum fepe de imperio in exilium aunncarce- reradeiedliiiint: quia fiimmum imperiiiusinoptima- tibus ac ienatu.non in regibus ipfis pofitum fit: quales etiam faille dicunturfingularumGaliiatciuitatumprin- cipes, quos Cxiar regulos vocat; qui capitis cauiamin- 1,0 terdum dicere cogebantur. Quamobrem Ambiorix X 4 338 jOANNIS BODIN 1 Leodienfium princeps totiulq; cxercitus Gallorum im- perator, fic de fe ipfe loquitur: Noftra , inquit, iujfaeiuf j modifnnt,vtnon minorem in mepoptihti,quam ego inpopu - lumpeteftatemhabeam: quibus verbis intelligitur fum- mumimperiumineiufmodi regulis non finite: tametfi fieri no poterat vc paremhaberetcumpopnlopotefta- tem, vr anteadoctiimus. Hosigiturprincipesetiamii iura maieftatis non attingant, fi tamen Iceleribus acfla- gitiisinquinati, magiftratuumanimaduerfionecaftiga- rinequeant; fed opibusacpotcntiaadbonorumexitm abutantur, de medio tollere non modoperegrinis,fed etiamipfisciuibus Temper licuitac licebir. Quodfimo- narehia quaedam eft fummavniuspoteftateconftituta, qualis eftFrancorum,Hilpanorum, Anglorum, Scoto- rum, Turcarum, Molchouitarum, Tartarorum, Perfa- j rum,/£thiopiun ,Indorum, & omnium pene Africa & AGz imperiorum, vbi reges fine contrbuerfia iura o- mnia maieftatis habet per Tele; nec fingulis ciuibus, nec vniuerfisfas eftfummiprincipis vitam, famam,autfor- tunasindifcrimenvocare;feuvi,feu iudicio conftituto, id fiat; etiamfi omnifcelerumacflagitiorum.qua; in ty- rannos conuenire ante diximus, turpitudine infamis diet. Nam quod ad iudiciu attinet,nulla magiftratibus, ac multo minus priuatis in fummum principe poteftas eft;cum non folum ab eius vnius omnia omnium rnipe- a in c.ite nnu- riapendeant,led etiam eoprqfente magiftratuum&col- luurmnfeMe legiorum omnium poteftas conquielcat* 1 . Subditisigi-C offlciis ab. 3. turprincipemiure rogare.autinius vocare,iudicium- t /i ve de vita, fama, ac ftatu illius conftituere, fi nefas eft ;fi maieftat, c. denique nulla clienti in patronum, feruo in dominura Laielat 1 luI ' iurifdi&io eft; qnonam modomanusintentaretyranno d Bald.Salic. liceret? nequeenim quantum quifqueviribusacferro, quh. qu,r ~ fed quantum iure poffit,quxritur. At non folum is qui e DD.ini co- principem necauit^perduellionis reus eft,fed etiaisqui pcTniT& s in r tentauit; qui opern c confiliumve attulit d \ qui texit,qui fi quis dicam voluit,qui cogitauit ':quod certe fa&um,leges tantope- Se facto - * ei re exfecrantur , vt cu quis in reatufcelerum omniu con- ui&us DE REPVBLIC A, LIB. II. 339 ui. sieidanus infill ad regnu ifraelitarum vocatus eft,vt regis Achabi liberosac pofteritatemaftirpe deleret'. Ar.teaquidem phorisikuir- omnesilliusimpietatesac icelera,prophetaru etiam,ac ^^uVu- fandifltmorum virorumcrudeliffimafiipplicia.ciuium menpriuati exfilia,esdes,proicriptiones,atq; adeolclabelis regins madumere' nefaria lortilegia patienter pertulerat; nihil tamen in pttciis non principemaufuseft,quoadiuirusparere necefle habuit ”i,-b] 4 .R e gs oraculoDei prspotentis; cuius fiducia duos reges,ac cap,<«™- ampurentibtudixiteJjecariorefn->.Vnnczys igitur quem pattis parentemiuredixeris,patre ipfo carior jquippe immortaiisDeimunereconcefIus,& faeer cuique elfe debeqquantacumq; tyrannide ciues oppnmere cone- ns tur:iufta quidem ipfius,qua: cum diuiuis ac nature legi- buspugnant,repudiarequifquepoteftiacprius magno animoacforti mortem oppetere,quam pareas,fi fuga faluti confulere non poffis. O quanta fit tyrannorum futura multitudo.fi tyrannos fubditis occidere liceat! quam multi innocentes ac optimi principes fuoru con- fpirationepetituri! nam qui tributisacve&igalib. plus tequo dues \rget,tjmwwm vulgusappellat; & qui con¬ tra populi voluntatem quid imperat,vt^Ariftoteli vi- fitm eft; &qui cohortes praitorias aduerfus improbos habet: aut fi coniuratos vitreque Cax infidiatores fup- plicio j>licio afficit. Qure vero ieueritas optimis principibus futuraeftjfiab ipfis ciuibus, a quibus potifiimutn fer- uari debeant,tyrannidis fpecie occidi poffinr ? No quod caeteris principibus non licere putem perlequi, ac dc medio tyrannos omnes,fi fieri polfit,vno tollere &eo- demimpetu,vtantea diximus;ciuibus tamenaefubdi- ris non licere. ftatuo. Quam quam Diogenes vrbane,vt omnia,ac facete, cum Dionyfium iuniorem de tyranni- dis arce depulfum Corinthicum hiftrionibus fumma fecuritate publico inloco lafciuientecomperiiret; inquit Diogenes, teipfocondittone vteris:Sc Gra- tiam, inquit Qiony (\m,babeo maximum,quod ns earn vi- cemgrander feras. hie Diogenes; An vero , malum, tut comm if ration e id a me diciputas? Ego vero tantam fehci- tatem ubt muideo ; q at,cumfermh & abieffo anhnojis ac C femper ftterie,dignus eras quim tjranmdis arce miferrtmd vttam trahe&s, exitumquepatriJtmilem haberes :nunc ta- ■men cum fumma tranqtnllitate aninn nobifettm viuis , vtuisfecurus ! Haecille. Quis autemcarnifex addiclunl iupplicio crudelius torqueat,quam metus?metus in- quam mortis > infamiq,cruciatus. ? funtillas vltricesfuriar, qua tyrannos agitanqaciempitemis cerroribusdiu no- btuque excruciant; turn inuidia,iuipido, trepidatio,vl- tionis eupiditates,ac rrailleperturbationes fecumdiffi- dentes.mentem delimitate deturbantjacmulto acer- bius lauciant & pungunt, quam crudeles domini ler- uos vinculis, fuftibus, ac tormentis exulcerare pollinr. Quid item milerius tyranno contingere poffit, quam fubditis omnes difeipiinarum ac virtutum aditus prte- cludere. ? quam dementesac ftu pidos, beftiarum in mo- dumefficere vellc’ quam vbique exploratores & alie¬ ns vita: Ipeculatores habere ? qui, qua; dicantur,quae- que fiantab vniuerfis & fingulis,audiant, videant, olfa- ciant, atque ctiam intimos animi fenfiis ferutentur? quid feedks quam quos amore ac beneuolentia fe- cum Scintexiplbsconciliare debeant, eofdemafe ipfis difiungere,vt mutuis odiis ac difiidiis pereant ? Quis toe a Iib.r^.ad v^tticum e- piil.if. b amltum - tpitflionwn* 344 IOANNIS BODIN1 animidoloribusac pertutbarionibus languente tyfan- no miferiorem quemquam eflepucct fquis mortem o- ptabiliorem non ducat? mortem enim Catfar mifirorit pertum; Thebphraftus mifirtkrum exitum,id eft,™» >■«- mifui aixh/m a p pc Hat; neuter quidem fuperftitiofius, quia corponbusanimbs itiperftites die non pucareut: mtilro minus id reputant tyranni, quorum mortem qui oprat/ecuritatem ac tranquillirarem iilis optare vide- tur. Sed fere Temper tyranni qtiofdam habent in deli- ciis.quibus quail fpongiis^dcxhauriendumianguinem 114 abutunttir.quos populuscumftirere ccepit, coprehen- dere.lacerareac diftraherefoler: vtTiberius Seianum, Nero TigillinumJDionyfius Philiftum; nec ita pridem Henricus rex Suecorum Georgium Prefchonem; qtios afurenteplebe correptosacdiicerptoslegimus.SicAn- toninusCaracallaeos omnesqui feadfratris parricidiu impulerant,quafi rcmgrariffima populo fa< 5 turus,tru- cidari iuflit:nec mitius adulatores liios trafhuiit Cali¬ gula. Atque his artibus tyranni fatpius plebis infidias ac furores euaferunt.Smabipfotyrannoconiurari catdem auipicarentur,no amici tantum, fed etiam vxores.libe- ri, propinqui, crudeliter necabantur :nam poftHiero- nymi Sicilia; tyranni csdem, omniii amicorum acpro- pinquorum fecura clades eft; & in fceminas quoquein- audita crudelitate feuitum; flatus deiechr; omnia edb eta refeifla.n on tantum iniqua, led etiam vtiiiter confti- tuta;nevlla vfquam exftarent veftigia tyrannorumlfk- pius tamen que iaudabilia fuerunqprobarifolebant. hi¬ de illud Ciceronis a ,nihil vfitatiw,cjuam tyrannorttrn (iff a valere,&eorttm tameninterfeffores in caslocollocan.ldetn tamen alibi: Magnum, inquit ,’®* b veniendum ne fit m confiiutm tyranni t fiis ahqua dere bo¬ na dehberMiirm fit. Sed qusftionis vtriuique eadem ratio eft: 11am fi tyranno de rebus honeftis deliberan- tijConfilflim impartirinefaseft,ne tyrannis comproba- rivideaturredidlaquoque ac decreta vtiiiter abrogare' necefle fuerit,aut tyrannidem ratam habere: certe vi- C rorum DE REPVBLIC A, LIB. II. 3 rorum bonorum confenlus piurimum valet ad a&aty- ranni fancienda ac ftabilieilda; qua; alioquifolatyran- liidisopinione ruituraeflent. Atiaepiffimetyrannorum a&anon modo vtilia 3 led etiaminiquaqua; funr,rara lint oportec, (i 1'aluam Rempublicam cite volnmus. Iraque quod Thralybulus Athenienfibus poll eiedos trigin- tatyrannos; AratusSicyoniis 3 crefoNicocle: idem M. Tullius Romanis, occiloCrefare 3 iuaferant; legemlci- iicec Amneftias,id eft omnium iniuriarum obliuionem; actyrannoruma£tavalereiiTflerunt:necaliter!apiaeri- ^ Hanc gi.neceretFadiuftareRefpublicapotuiftet. Quaeigitur ftiona van* achNeronisacDomitiani traduncur, afenatu relcilla “•aftat.nar. in _ , . l.prombere.$ faifle,ad perpecua qusedam eaicta pertinent;qua? quod plane ^uodyi fempiternam iniqunarem haberenc, nifi abrogaremur, * r 1 " n "j! 1 a ' n d 1I * rebus rede conftitutis interitum elTent allatura. quid aj.&tcquent.- autem quinquennio Neronis llluftrius? quid aptius- j^'jecoftuut) quidmeliu$. ? ex eoquidem Traianusoptimusprinceps, Com cofnt. inbenegerenda RepublicaNeroni parem finite nemi- nemiudieauir. His confenranea eft lurifconfultorum exaftis. dco. difeiphna qua fucceflores tyrannorumadeaquae iu- jJfirii'noUii- ftepromifeimt,fecerint 3 obligarivoluit; ca;terarefcin- iu craft.- di. Ita Conftantinus magtius b qua- Lie ini us tyrannus iniquedecreueratedixerat, vnalegeabrogauir; cetera cap.tiansiaio conficmanda putauit. Idem ip film a Thcodofio & Ar- ^achaa^ls cadiofa¨egiusus, csfoMaximo tyrannobaclege: B -»i.in eo leginrus, ad tyrannorum propugnatores & proxenetas« 1 . 1 . code™ pertinent; nequis beilocinili autvrgente tyrannide ex ^J^ eo vnus vniuerfisacfingulisinrperadiius habet;q>animaduedi- onefingularidignu mihiyidet.Vtautem monarchia,vel in vnius dominarione.vel in regia poteftate,veiin tyran- nidecofiftirtita quoq; Anftocradcus ftarus aut ad domi¬ nate aut ad legi ci mapocenria, au r ad paucoru opes Ipe- ftatjquajppcereaGrqci ohg ap p ell ar u t; c u 1 u fm o d i fuitAtbenistyrannorum trigintajRomazDeceuirorum Y a llerumpt* bhcarutn difcrimen. 3 5» I O A N N I S BODIN1 legibusferendis 3 acpoftea Triumuirorum Reipublicai conftituendae, quipopulilibertatemacRempublicam opprefterunt. Ariftocratiam veroproprieoptimatum ftatum, id eft optimonim ciuium conceifu terminaue- a FroSeftio. turn.Nam cjmea 'facie,baht, inquit a dice- bantjnultttudini lucttnda ejje volebant,Popular & :ejuidn- tem it afegore bant , vt Jua conjilia Optimo cmaue probar en- tur , Optimates habebantur. Hatcille,vt caufte infemiret. Superiusdiximus ad intelligendamReipublica:cuiufq; formam, virtutes ciuium ac vitia nihil habere momen- ti. Neque vero Refpublica ex optimo genere ciuium conflari poteft: id enim vel forte fiat oportet,vel ciuium fuffragiisjveltertioquodam modo ex vtroqueapto;vir- tudquidemcum fortuna nihil commune eft; necadre- rtimhoiieftarumcofultationesCaiusadmittitur. Quod fi populos ad h xc ipfa virtutis fiiftragia cieri placeat, fui diffimiles, id eft optim os, non Teligent; led quam maxi- m mefimilesjid eftftultos,improbos,impudentes; cum boniacfapientesvirifiimodofuntaliqui, minimum ef- ficiantvbiq; ciuium numerum.quidauteturpius,quam fapientium decus ac dignitatem pedere ab infipientium iudicio dieam,an temeritate ? Demus tamen eife bonos aliquot ac iapientes in ciuitate viros, confpedhnn certe fugient improbohim ac defipientis mulntudinis; nec tamen fi ad comitia venient 3 feipfos fapietes iudicabunr. Ita quidem Lacftantius Firmianus in feptem Gracorum iapientes vrbaneiocattlrjqui quidem defipiebant,fifuo iudicio ieiaperearbitrarentur; multomagisfialiorum, id eft ftultorum opinione tales haberentur. Quod fi quisLatinos veteres in eo genere putet imitandos, vt in exercituconicribendo,qui rerum bellicarum laude da- riftimus eifet,deledum aufpicaretur,&fui quam maxi- me firnilem cooptaret,lecundus tertium, hie quartum; atqiieita cottieqttentervirvirumlegeret, quern maxi- merebus gerendis idoneumiudicaret; idquetoties fie- ret quoad optimatu numerus impleretur; optima qui¬ dem ratio videretur imperii bonorum ac fortiumviro- rum DEREPVBLICA, LIB. II. jjl rum initio conftituendi: fed quis modumacnumerum bonorumterminaret? aut quis Reipubliccfponforfu- turuseflet, optimum quemque fui fimilempotiusco- optaturum qaam filium, quatn fratrem, quatn propin- quum ) quamamicum. ? &vtfiar 3 {i tanta paiicitas eftvbi- que bonarum, quis illosab eorum multitudine qnos q improbos ac flultos iudicarent, tueretur ; Demus ta- menillud,fe!e6torum numerumqui optiinifint,Rem- publicam initio conftitui poife 3 quamdiu in eo ftatu ru- turam putanuis l Quamobremmirumvideridebetne- minijfi nulhfint, atq;haudfeioanfuerint vmquaman- tea flatus optimorum: cumenimPythagoreityrannos aliquot Italia: in redlam imperandi viam deduxiffent,ac breuifuturumfperarent vtpopulares flatus & Oligar¬ chic in legitimam optimatum potentiam mutarentur; vtqnibufdaminlocisperfecerant; populares homines imperandi cupidi, potentiam fibi fpecie virtutis etipi cum perfpicerent; plebeminPythagoreos&audaciffi- mum quemque in optimosarmauerunt,acpecudumin morem crudeiiter ma£tarunt;caeteros in concilium co- euntes, exceptis admodum paucis, viuos concremaue- runt: quae cedes Pythagoreorum maximos in Italia tm- mukuscommouit “. Siueigituroptimi,fiueflagitiofif- ub,i.\ ’ fitni,liuediri{Iimi 3 fiuenobiliffimijfiueegentiffimi,fiue beilicofiffimi lumnium imperium teneant, modo ci- uium pars minor exfliterit } Ariftocrauam appel 1 amus. Partem ciuium minorem non certo numero definire needle eftjeum numeromm fitinfinita varietas, qua: in nullius comprehenfionemcadit. Nam fi demus decern millia ciuium, ex quibus centum ciues fummatn rerum habeant, fi quiaem in comitio fexaginta ciues Concor¬ des fint in lege ferenda, reliquis ciuibus quadraginta qui participesfuntmaieflatis; itemque nouemmillibusac iiongetis! qui ab im perio excluduntur, colledtim legem dabunt; finguladm vero dece millib.ciuium iidem fexa¬ ginta collefti limul imperabunt; nec propterea ius ma- ieflatis ad fexaginta ciues contrahetur: fed quia in crani jyz, IOANNIS BODINI caetu&collegiolegitimomaior parsvbiqueporioreft;« fequiturvt fexagintaConcordes, reliquis quadraginta turn fingulis, tu vniuerfisimperarepoffinnnifi legede maieftate lata caueatur, vtduo ciuium trientes inter fe confentientes,ctEterispotioresfint ;quemndmodumm * l-vlt.quod omnibus fere collegiorum leeib.ac inihtutis"pratcipi cuiufquc ma* -i . , P ■ r ° ■ • idL videinus ; qua quid e ratione icxaginta quatuor ciues re- liquis triginta fexfuperioreserunt.Igitnr in optimatum ftatuciuium paucitatem fipe&are nihil eft needle,mo- do li quiin ca’teros dominatione habent, dimidiopau- ciores fint vniuerfis. Nam fi dermis centum milliaciui- um in Republica,ex quibusdecern millia csteris omni¬ bus imperandi ius habeant, perindeAriftocratiadice- uir, vtu ex decern millib.ciuium miileciuib.imperium deturmam in vrroq; numero decima pars in reliquos o- mnes imperium habet. namquo paucioresfuerint,co ftabilioreritacdnuurnior optimatum ftitus, modone diffideant a feipfi. Nam Pharlaliorum & Lacedaunoni- orutn Relpublicte, quarum altera viginti, altera triginta ciuiu principes ex optimisferefeleclos habuit, exinfi- nitopenecitiiumnumerojdiutilfimefloruerunt. Epi- dauriis centum obtoginta ex omnibus ciuibusimpera- h Plutarch. in bant b . Vetus item Malfilienfium Relpublicaad littus jirnatib.Grs- Celticum, omnium quotquotvlquamexftiteruntRc- corum. rumpublicarumjiudicioCicetonis.optimeconftituta 1 , t Strabo, fexetiitos fummo imperiopraftecerat; ex quib. tumfe- natorescreabantur,tumetiam qnindecim magiftratus, quib. tresuiri quail Pratorespratibant. Idem indicium ^ eft RhodiorumacThebanorum, pofteaquam popula¬ te imperiu ad locupletiores rediit: quo nihilcommodi- usfieripoteftjfi optimi ciuesbaberinonpoffint.Itaque d lib. u- jT. Flaminimpraconful, inquit Limits 1 ** earn partem etui- tat am Thejfalta patiorem feat, cut falua tranqwllacjue n- mnta magi* ejje expediebat. Qiiam rationern Andreas * annoisaS. Doriain canftituenda ‘ Genuenfium Republicafecu- tusvidetur. Is enim de ciuium conlenlu familiasodo ac viginti turn ex nobilitace 3 tum ex plebciis eorumciui- umqui DE REPVBLIC A, LIB. II. 3fj um qui lex in vrbe domos haberent, imperii parcicipes fecit;ac plebeios earum familiarum lata lege nobilita Genuen- uitioptimatibusitaconlcripiis in fingulosannos ciues decern ex opibus,autvirtute, aut nobilirace eooptandi poteftatem fecit. Concilium ex optimatibus c c c c Rci- public® in fingulosannos pratfia voluit;quorumiuf- fragiis Dux iple &odouiri,in duos annos crearentur: quod quidem collegium odouirorum cum Principe, Tjommauonsm appellant; quoniam maxima quatque in Republica tradare confueuerint; nifi quid grauius occurrat,quodSenatus cognidone poftulate videatur. Senatusautemcetum virorum luffragiis occultis opti- matuminfingulos annos creari folet. Odouiri,exado magiftracu,ReipubIicq toto biennio procurators iunt; acdeinceps in odouirorum collegium, quamdiu vixe- rint,admittuntur: quivero Duces creantur,perpetuam, exado magifilatu,Reipublicae procurationem habenti &ad collegium odouirorum femper aduocari folent. Prastereaimperatorem vna cum Tribunis militaribus quadraginta, qui annua poteftate vrbanis legionibus jirqe/Tent, iifdem optimatu fuffragiis fieri placuit.Quod oad iurifdidionem attinet,peregrines arcelfere /blent; prxtoreminquam,vnacum duob.legatis; quorum alter, fitealia,alter crimina cradat;tumquinq; viros priuato- rumiudiciorum inbiennium,quamipfim Ipfe quidemJiteras mciegiirememini,quibusPrinceps qui- dam amicus ac fcederarus Francorum , Mommorantiu magiftruequitum admonuit,iuftam cfle regi Henrico n.de Carolo v.Imperatore,ac de Rege Ferdinado con- querendi caiifam apud Saxonia: Ducem,&Comitem Palarinum,Imperiivicarios;quodc6tra leges Imperii, contraqjmorem maiorum, literasregisHenriciadlm- perii ordines a le interceptas reddi vetarentjac epilcopu Mogotinum Imperii Cancellarium,cui munus lllud in- cumberet,quo minus id faceret,prohibuillent: eius ta- menreifummacognitio penes elt conuentus ipfos. Il¬ iad etiam Imperialibus Hildeberg^comitiisdecretum eft, anno mbli i i.nequis Imperatoris domefticusIm¬ perii Germanici negotia tradlaret. Quod Ii tributa ex jordinum decnlro imperantur, pecuma non infilcum Imperatoris coguntur, fed in vibes deledhs ab ordinib. inferuntur; Auguftam inquam,Argentinam, & Lube- cam:acne Imperatori quidenumum epubiico atrario tnouerefaseft. Exquibusperfpicuumfireos errare ac decipiquilmperatorem Germanoru appellant monar- chm,8c optimatum iliud imperiu.monarchia elfearbi- trantur. Atquanto redtiusImperatorMaximiiianus i. huius atauus,cum ad Imperii ordines oratione haberet; cotonalmperialem a Romano potifice accipere mini- roenecelFariu fibi videri dixit j cum Imperii maieilatem mipfisordinibus inefleintelligerent.Acnelmperarori quidem licet conuentus cogere aut dimittere,nifi extra ordine cum vrget neceffitas; fed in di/cellsone ordinura decerniturdefequentisanni comitiis.non igiturlmpe- ratori cogere comicia licet,quod magiftratibus Roma¬ nis licebat,& in omni Republica popular! ac optima¬ tum femperlicuit; dum viritim id fieret,non colledrim, veteri Romanorum more; quo quidem Conful fenato- res omnes viritim fuoedi&o inlenatum cogere pote- Ut,& reculantes mul<5ta,carccnbus, pignoribus captis, Mjm it., j <5* IOANNIS BODINI ac domus ruina coercere. Principes veto Germano- rum ad conuentus adire,exImperatoris editfto coginl podhnt, vt fan's intellechim eft imperante Caroio v. m a l 11 11 . ar eciam Maximiliano i 1. vt conuentus ha- berenturpetenti.recufarunt principes,anno mdlxvi, j Imperatori veroprouincias imperii obeunti,occurrut quidem Principes pro fiiaquifquedignitate,fed tamen quad peregrino Principi. Quod autem Imperator ar- C bitrumfe aciudicemferrefoletinter Principes ac ciui- tates;id qrtidem commode,vt aliusquifqueImperiivi- carius,quos antea plures eile docuimus; aut li receptus eft arbiter, dat etiam iudices a quibus ipfeappellatur; fedomnia eximperialibusdecretis ac praftcriptogerit. Atquantieft illud,inquies,quod Principes, quoties ad lllumdant literas,magnificaoratione Sacrum maieftate appellant’qua ne aduerfus quidem Reges omniu maxi- mosferuivtantur.harcquideminfpeciem hominibus, I , iueptedicamanimpie,qua“inDeum immorralem tan- . turn conueniunt,tribuuntur:fednihilo plus Imperato- ris potentiam augent,quam Regis Romanorum,quern etiam efrnfa talium verborum pompa, iura maieftatis habere putes. Siccnim Georgius HelfenfteiniusBato, cum Ferdinandiregis Romanorum orationemin catu principumpronuntiaret,anno mdlvi. Prmapu Ger- mmorum domitmm ,& quide fummum appellauit.cette Imperii maieftas magiselucet,cum militias ex cafu,ac beneficiamilitaria fuavnius fpontearbitrioq; largitur. Ego quidem id precario Imperatorem habere femper exiftimaui; contraquam putauit Mariliacus regis Fran- corum apud Imperatorem legatus; qui regem Henri- cum admonuit non eile ferendum illud,quod Caro¬ lus v. Imperator Philippum filium extra conuentus, ac fine Principum Germanorumconfenfionevclaudtori- * aano ijjr. tate“,Bruxellis MediolaniDucem defignauiftet.nuiqiia enim ab ordinibus comperio id fieri confueuiflc.fed quemadmodum Imperator fidem a principibus, Impe¬ rii nomine accipit,itaquoq; caduca beneficia/eudave largitur: DEREBVBLICA.LIl.il. ? « 5 largitur: nam Ferdinandus Imperator Granucllamle- „6 gatum ac procuratorem Philippi Regis Hiipaniarum nomine, vt Imperii fiduciarium, fineprincipumau&o- ritateexcepitjac fidelitatis pofleffionilq; a£ta concellir, vti vicario perpetuo Senenfis principatus acDuci Me- diolanenfi. Idem iudicandum relinquiturdelacerdo- tiorumiure.qus a principib.acciuitatibus 3 autabipfis tol!egiislacerdotum,conedlaauE REPVBLICA, LIB. it. jtf* fc’icis'‘Ludouici Bauari Imperatoris profitentur. Ita* anno m*. quoq; Tietmarfi Idiktrum afperitate confifi, ac propter difficilesvrbis adieus in finib.Danoru.feipfos ab impe- rio Germanico feiungere non dubitarut. Fundata ergo Republicaexoptimatib.odfco & quadraginta cumper- petuapoteftate,indemortuoru locum alios fubftituur. Sedeosnonicapridem 4 Adolphus Hollatia: Princeps, * annonr*. propinquusregisDanoru.diututna obfidione lifts im¬ perils fubiicere tentauit. Perfpicuum eft igitur,no mo - dovniuerfitatem,fed ecia lingulas ciuuates Germano- runfqua: Imperials dicilncur, Ariftocratiam amplecti. Illudautera cauendu,ne in Ariftocratia principes Rei- public:e,acFummosmagiftratus cum regibus, conciliu C item optimatu cum fenatu milceamus: in quo fxpilli- meab hiftoricispeccatur: idq; potiflimuin optimatum paucitate,qurjn oltgarchum Graeci appellat, vtPharfa- iiorum Rerapublicam viginti optimates tenebant,La- cedajmoniorumxxx. necplures fuere in omnib. Grae¬ corum ciuicatibus poftLyfandrividiorianr.Tietmarfos octo&quadraginta regebant; Cnidios fexaginta,quos Amymenai ab integritate vine appellabant; fed hi pote- ftatemannuam,ilii perpetuam habuerunc:ac tametli • rerum geftarumrationem £ Cnidii numquaredderent, * piutavchat n5 tame reru domini fuere; cum nihilaliud elfent quam imgiftratus,quiiuramaieftatislibiconcredita optima- urscorum. tibus reftitucrent exado magiftratu, Ita quondam Ti- gurini criginta fexviroscum annua fummaq; poteftatc creabant, ea lege, vt fummum Imperii ius in quatuor menles haberent: quibus feditione fublatis.circiter an- num m cc cxxx.populus ducetos optimates cum prin- cipefenatusimperioprtefecit. Atquehiquidemomnes optimatum concilium &(enatum eundeiU habuerunt; meliustamenqui optimatum concilium a fenatu diui- dunt. tamer G enim paucillimi funt admodum qui Rha- gufiorum Rempublicam anguftiffimis fimbus com- prehenfam moderantur;exhistamen lenatus (exagin- ta Yirorum conftituitur ; item ex lenatorum coliegio 336 IOANNIS BODINI duodecimuiriad Imperii arcana tradlanda feliguntur. Chioriimquoq;Rempublicam>lublato impeno Gra> corum,adha;cvique tempora gnbernarunt optimates quidem Genuenles Iuftinianasgentis, ex qua duodecim viros cum annua poteftate creabant; ex his quacuor vi- ri cum principe pro Republica confilia capiebanqquo- rum tamen imperium erat lemeftre, prajter principem ul Reipublic£e,qui duos annos imperium tenebat. Tan¬ dem Turcarumrex fuperioribus annis Chios imperio fuo,pulfis Genuenfibus,adiecit. Qumautem Ariftocra- tiscommoda,quibufq; periculis illigata, & qua quaq; ratione moderanda videatur,finis erit locus; reftat vt Ariftotelis difciplinam.ab iisquxluperiusdiximuspla- ■//?^)£■r4r/i^' , ,inquit, qua- ^Ariftotelis tlior f Mnt & enera: vnum quodpauci tantum locupletiom de Artfto- tenent 5 infecundo h on ores ac imperia locupletionbus forte iratiadtfci- diuiduntur ; in tertio magiftratue a parentwus ad liberos plins,. fuccefftone deferuntur\pof remum eft eorum qui domina - * lib.^.cjp.7. tionemrerumomniiihabent. hate ille. Idem^paulo port, quinq; Rerumpublicarum genera tradit, regale, popu¬ late,paucorum,optimorum,& ex his quintum genus conflari fcribk,quodnufquamtame comperiatur;qu$ fane mconftanterdicuntur.Rerum publicarumconfu- flonemillamminime ferenaamargumentisnon modo probabilibus,fed etiam neceflariis ad aflentiendu con- futauimus antea: doceamus etiam Ariftocratia formas abAriftotele allatas confiftere nullo modo pofle.Pri- mum quid fit Ariftocratia nufquam Ariftoteles definiir. Quid enimleuiuseftquam Ariftocratiam appellare,in qua locupletes,aut viri boni principatum habeant?quid fi ex decern millibus nouem millia ciuiu agros ac pecu- nias poffideant, cxteris ab imperio exclufis,num Ari¬ ftocratia dicetur? ita quidem ex Ariftotelis difciplina; ex quo fequitur, Rempublicampopularem non effeftnquA C populus imperio potitur: quq difciplinc fi fibi confentiant, nulla fit omnino Refpublica popularis; quia fieri poteft vt non modo locupletes,eo quo dixi numero,fed etiam maxima 15E REPVELICA, LIE. II. if 7 maxima pars ciuium,quivirtute careris prsftent,ho- ; noribus ac imperiis foli frtiantur: neq; ramen vniuerfo populo , pauciffimis quibufdam femotis , dominance, Relpublica popularis dicetur:nam fi bonos officio per- fefto metiuntur,nemo bonus eft;fi populari modo,bo- numfequilqueiudicabit; dealiena vero integritate ac virtuteiudicare,cum omnibus difficile, turn vero iapi- cntibus periculofum Temper vifum eft; acne Cato qui- dem alienae dignitatis arbiter receptus fententiam ferre aufus eft ; nec de Q^lAitatio graui Iponfione fa£ta,vir bonus eftet nec ne,iudicandum fibi putauit. Demus ta- menillud,inomniRepublica bonos ab improbis nu- mero vinci,imperare ramen: cur nobilium Ariftocra- tiampra:termittemus,cuma plebeiis multitudine vin- cantur? cur item antiquarum gentiuac tribuum,etiamft nobilitatemon: s prsftent,imperium efte negabimus? etenimeiedanobilitate a plebeiis ex vrbc Florentino- ; rumjquiexpopularibusgraW# dicebantur,imperium arripuerunt.ccrtequamplurimi gentis ac familite anti- : quitate,tametfi honoribus ac rerum geftaru gloria mi- ' nus clari,honeftiores ffint ipuriis nobilitatem prs fe fe- rentibus,quifortaffepatremciereno poffint. Formam quoq-, Ariftocratiae debuit Ariftoteles ex corporis lon- gitudine,quos in“y£thiopia principatum adipifci fcri- - lib.j.eap.j,' bit,conftituere:itemq;ex eruditione,forma,robore, Pol,tlcor * & id genus corporis animiq; dotibus,qum in pauciores cadere videmus: quo modo infinita quxdam Rerum- publicarum multitudo fequaturneceile eft. Ulud etiam ti 9 permirum mihi vifum eft, quod Ariftocratiae formam efleputat,inqualocupletesimperialbrtiuntur; cum a- libi Temper fortem omnino popularem efte dixiflet.A- thenienfes autem maxime omnium populares fuifte, turnXenophontis,turn etiam Ariftotelis opinio eft:a- pudquos tamen honores,imperia,poteftates, non nil! locupletioribus tributa fuifte conftat 4 ,vlque ad Pedclis f Piuntch. : Ktatem.Itaquoq; plebeiiab honoribus,iacerdotiis, ac inPericle - imperiis ante legem Canuleiam'urcebantur j tametft ‘Liuiuslib.*. Z 3 1 sLiuius Jib.i. b l.i.dt ong. Juris. e Trane Bill, in Cali: ula. xildemTran- tjuxll. in Claudio. 368 ,1 O A N N I S E OP IN I ftatus popularis eftet,vt antea demonftratum eft.Quar- tura Ariftocrada: genus tribuit Anftoteles iis,quiad- modum paucidominationem rerum omniuac perfb- narumhabenr,quosfine legeimperarefcribit.Dixinnis antea dominations; eiufmodi,tum in monarchia 5 tumin paucorumanu efie polFc,qui eade rationefubditis,qua dominiferuisimperent;quorumimperium aepoteftas iufta fir getium iure,perinde vtpatris family qui maio- remleruorum quaeorum qui mercede feruiunt curam gerit,eolque cariores habet. Neq; enim leges imperia iufta faciunt, fed iuftitiaipfa, id eft, pratmiorum acpcs- naru iufta diftributio.-necAriftotelis ipfiusiudicio quic- quam abimmortaiiDeomalusac melius oprare poiTu- mus',qua fiimmte virtutis ac integritatis regem,qui iu- ftitia ciues,finelegibus regere veiir; cum legibus pleriq; adfraudem abutantur,necfepJacari aut exorari finant: vt patritii Romanorum querebantur“,quod regib. ex- a£Us b ,leges a plebe poftularentur, ne ab arbitrio magi- Q ftratuum vita,fama,fortunas ciuium penderent. Itaqui- dem rogationeaTerentio Arfatribunoad plebem la¬ ta,& Tex annos agitata, ad extremum perlata fuit,vt ma- giftratusiislegibus.quas decemuiri ad id creaticofcd- pfiftent,iiligarentur. Nonigitur lex efficit bonos in Re* publicaprincipesac magiftratus;fedqquaiurisdiftribtt- tio,&ea quae in vniufcuiufq; animisac mentibus infert- pta efle debet,iuftid$ vis & ratio, neq; vero crudeliores tyranniexftiterut,quamqui edieftorum multitudineci* uesobligarunt,qu;eetiaCaligula c ,minutis adeo literis proponebat,vtnon nifiabacutiflimoLynceo legi pof- lent,quopluresignorationepeccates irretitos teneret: Claudius vero Imperii fucceftorvnodie viginti^edi&a propoluit.-at nullis temporibus tyrannis acerbior 3 aut fceleratorummultitudofrequentior exftitir. Etquem- admodum Ariftocrada bene coftituta,per iefe laudabi- lis eft ac prajelara, ita fi deprauari coEperic,nihildeterius fieri poteft; eoq; magis fi nobiles ac potentiores in pie* beiorumac renuiumperniciem conlpirentivtolim fa- DE REEVBLICA, LIB. II. 369 &um!egimus: cum ad opthr.atumccetumciuesapplL- carentur, ie plebis acpopularium hominum hoftesfu¬ tures iurabant: quod non tarn ad plebeiorum,quam ad nobiiiumacpotentium perniciemlpeiftat, vt fuoloco dicemus. Atquehaecdeoptimarum ftatu: nunepopu- lareImperiumcuiulmodilit,explicemus. R 1 VII. De popularijlattt. Espvbbica popularii eff,tn qua dues vniuerji, aut maxima pars cuiium , cater is omnibus non tant urnfm- gulaHm t fidettamJimttlcoaceruatis & colleths imperandi 1J0 .•verbigratia.trigintaquinquembus, adfum- raum Romaefuille commcmorantur: ex his o&odecirrv fimuicoa&a;, reliquis feptemdecem tribubus, aciin- bus, triginta quinque tribuum, legemdicere potueru.-". Quamobrem Tiberius Gracchus tribunus- plebis a Mar Jo O&auio collega petiit, vt magiftratu pnus abdicaret *, quam odtodecim tribus fuffcagium * Plutarch. tuliirent,vtimpcriumeiabrogaretur; propterea quod 'Jhotam 0 ^ Tiberio leges Agrariasferenti intercederet, &populi commoda oppuguaret. Cum item L.Rullus tribunus- Non parum plebis rogatione Agraria ad plebemlara, peteretvt A- refertanper grorumpubIicorudiribitoresdTent,quos maxima pars tri ^ m an feptemdecem tribuum, id eft nouem tribus, fuffragiaj^^|^ crealfentiM. Tullius b coniul hancarripuit reiicietidte feratur. legis occahone; cumdiceret, tribunumplebis otftode- ^ c 1 ^ ero in cimtribuSjideftmaiorempopulipartem.iufFragiopri- u ra ’ uare: fed tribunus confulem facile refellere potuiflet, quia tribunitia rogatione comprehenfum zt2X.,Siplebs y ideftmaiorpars xxxv tribuum, vellet ivberet: ne de rebus leuiffimis vniuerfae plebis concio faepius conuocaretur. Itidem rogatione Domitiacauebatur, vtiiquisflamen,pontifex,augurve moreretur, tribus / feptemdecem conuocarentur, vt iuberent quem pon- tificem acollegio cooptarivellent;itafiebatvtquos no¬ uem tribus iufliflTentjii acollegiocooptarentur. Cum igitur maximam populi partem diximus idadfuffragia Z 4 370 IOANNIS BODINI finguloruro ciuium pertinet, fi per capita fuffragia pe- tunuirjVtapudVenctoSjRhagufioSjGenueniesjLucen- fes.&in optimatum ftatu fieri coniueuit: fin pertribus C autpercuriasfiifFragialeguntur, fatis eft maiorem tri- buum aut curiarum collegiorumve partem ferre,etiam fi plnres tribus numero ciuium reiiquis tribubus infe- rioresfint: vt fere Temper contigitin popularibusim- periis. Populusenim Athenienfisin decern tribus diui- ius erat, quibus Antigonia acDemetriaadiun&sfiint, pro AntigoniacDemetriidignitate: rurfumpopulusin daffies xxxvi diftributuseft. Hscpro variispopuliin- crementis,ac fuff ragiornro facilitate mutantur. Romu¬ lus quidem principio populum vniuerfum, qui turn tria circiterciuium milliacapiebat, intres partes diftribuit: deinde fingulas partes in decern curias, & vnicuique cu- .•Lluiiisiikr. rionem prafecitjftiffragiaveropereapitaferebantur a : fed lege Seruiapopulus in fax clafles ex cenlu & state diftributus eft; ita vt fi prima claffis, in qualocupletiffi- mi qtiiq; cenfebantur,id eft, fi centuris quinq; & o£to- ginta,qus odto millia ciuium capiebant, in ferendis iuf- fragiis Concordes eflent; quod fieri poterat,fi vniuscu- iufque centuria: quinquaginta &vnusciuisidemfenti- rent; csterarum claffium fuffragia non rogabantur. Quod fi prims claffis dus trefvecenturisnon eadem cnm reiiquis iuberent, iecunds claffis totidemcentu- riae ducebantur; idque toties in fingulis claffibus fiebat, quoad odloginta centuriarum numerum impleflent: raroadtertiam&quartam claffiem,ratiffimeadquinta, zHonyllitj. vixvmquam ad fextam 4 perueniri poterat: iexta vcro claffis excenfu Seruii regis, amplius fexaginta millia ci¬ uium tenuiorum capiebat, cum quinq; claffibusfexde- cim tantum millia ciuium continerentur. quodfi ratio- nemfuffragiorum a Seruio Regeinue&am exadtisRe- gibus tenuiilent, non fuiflet popularis flat us, fed opti¬ matum ; quia minor pars ciuium in cteteros omnes im- perium habuifler. Itaq; plebs a patritiis ter feceffir, cum potentiorum opibus ac libidine tenu«s premerentur, nec DEREPVBLICA.LIB.il. iff necanre deftitit quam tribunos iibertatis cuftodes de fuo corpore creandi ius obtinuiftet: id autem fieri non poterat.nifi omnia omnium fuffragia a’quarentur: inde comitiarriburaprimum haberi coeperum: & quoniam E atricii aciocupletesper tribusdifperfi, tenues ac ple- eiosmagna ex parte clientespotentiorum, arbitratu fuo fuffragia ferre cogebant, latum eft ad populum.ne deinceps tributis comitiis pacritii intereffent; tunc pri¬ mum diuifefunt plebis ac populi appellationes: popu- ferS'enatum, parritios,&plebemcompledfebatur;tunc etiam diuifa plebs eft in odtodecim tribus; acpaulatim eovfq;incrementum accepit vt triginta quinquecen- ferentunquibus tandem fiimma Reipublicm, omnium- quelegumacmagiftratuum creandorum data poteftas eifexceptisConfulibus.Prartoribusac Cenforibus;qui quodmaiores erantmagiftratus, maioribus ,ideftcen- turians comitiis,creabantur,populo per daffies,vtantea diximus.diftributo.Et quoniam libertinorum & eorum quiadoptione iura ciuitatis confequebantur, tanta erat multitudo, vt antiquorum ciuium fuffragia longe fupe- ratet(:id quod ab Appio Cenfore fadfum *effe diximus, vtaplebequrevclletfacilius impetraret:) FabiusMaxi¬ mus cenfor gratiam Appii fraude colledlam effudit; C cumlibertinosomnes.&quiabiisftirpem duxerant.in quatuor tribus coegit, vtantiquorum ac ingenuorum ciuium fuffragia tueretur: quo fadto nJMdximi cagrio- mentumeftadeptus; quia idfinefeditioneconfeciflet. Tandem Seruius Sulpicius tribunus plebis trecente- fimo poftanno iibertinos in tribus eorum, a quibus li- bertatem adepti erant A ,cenferi voluit;fcd ante rogatio- nemperlatam occifuseft; pofteatamenid fadhim c eft, Mario vrbe potito,vt patritiorum ac optimatum minu- eretaudforitatem. IdemanteaDemofthenes Atlienis, fed^fruftratentarat poftcladem Chreronenfem, roga- tione ad populumlata, vt incolafaclibertini in ciuium numerum cenferentur; fed antiquata rogatio eft, tam- etfinonplureselTentvigintimillibusciuium. At etiam a LiuiuilfW. 6 . & Fioruc cpit.20. b Florus cpit. 77-&P* c Idem epit* 8-f* d Plutarch.it* Dcmofthene* * Plutarch. “Petiole, b Inftatutis Vener, c 1 nomina- irouum. de dccurionib. C 1 vie. quod cuiufque vni. uerfir.ttis.fh d ex hiftotia 1’ctri Bembi. e Dio lib, jf. 373 IOANNIS BODINI astatePericliscum tredecim millia cenlafuiffent.quinqj millia peregrinorum,qui pro ciuib.in cenfumirrrepfe- in rant *,iub iugum miftafunt: atq;ha:c praeterferuorum muldtudinem , qu* decuplo maiorfuitquam ciuium. Ex quo peripicuum fit,nullam fuiffe Rempublicara ad- eopopularem, in qua fubditi iura fuffragiorum ex x- quohaberent;&quib.idiure datum eilet,magnam par- tenrtbfuiffe: cum verotributimcomitiahaberetur.in- terdum vnius tribus fuffragia,qua: mille ciues capiebat, tribui decern millium exa:quabantur,&quiglorft cupi- diores erant, capita tribuumfordib. autgratiacorrum- pereconfueuerant, cum minima parsciuiumcomitiis addfet.Idcirco fcpe cauebatur in ferendis legibus ne iis derogaretur, nib fex millia ciuiu comitiis interfuiffent; vtfa?pe videre cftapudDemofthenermnam oftraciimo nullus erat locus, nifi fex millia ciuium in eadem fuffra- giacouenirent 3 vtPlutarchuslcribit:qua< tamen popu- li minima pars erat. At Venetorum b legibus,qua: maio- ris funt ponderis ac momenti, laneiri iolet, ne iis dero- ip garipoffit, nifi mille ciues fuffragiis ferendis affuerint, &ex eo nurnero octingenti Tecum ipfiin eadem fenten- tia conueniant. Quam quidem ad rem leges Romano- rum, quajdecorporib.&collegiis c lat$funt,adhibuif ft videntur; in decreris etenimcoJlegiorum duos trien- tes collegarum addle, & ex iis plura luffragia congruere necelle eft. Vixautem omnibus Venetorum comitiis, qua: modo noftra tetate coa£tafunt, mille quingenti ci¬ ues affuerunt “ficum igitur lex mille ciues adefleiuber, duos trientes ciuium qui fuffragiorumius habent,adef ft vult; & ex iis odHngentos in vnam fententiam conue- nire; quod ideo fadlum opinor, quod o&ingenti ciues maioremmille&quingentorum ciuium partem effici- imt.cum fingulaluffragiaducuntur, vt Venetiis fieri fo- letmonautem tributim aut centuriatimjvt Romani,qui etiamnumluffragia tribuum confuderuntvftpadlege* Fufiam,qua?lataeftannoabvrbecondita dcxciii. quo minus quid quaiq; tribus iuffiffet intelligeretur, ad vitandas D E REPVBLIC A, LIB. 11. J7J vitandasciuium inter ipfos contentiones. Sic Argenti¬ na Germanicarum ciuitatum maximc popularis,& Me- tenfiium ciuitas, tametfi in Francorum poteftatem ve- ; nerit;curiatim tamen fuffragia ferunt: vt Re/publics ! quoq;Rha;torum tres populares curias coguntad co- midacreandis magiftratibus ac legib.ferendis;ea tamen radone.vtmaiorescuri^ maiotemferant partem fuffra- | giorum. AliterHeluetii montani,fc.ilicetVrani,Suite- C les,Vnderualdi,Tugii,Glarefes,Abbaticellani,qui quod maxime omnium populares Hint, comiria in apertis ac patendb.locishaberelolent.ac fuffragiaviritim ferre, : qui modo ciues annum decimum quartum attigerunt, veteriq; Athenienfium ^ej^x'^manib.elatis/uffraga- tur:(edidrariflime,ideft, in Aramano principe ciuita- tis,ac in Senatu !egendo,ca:terifq; magiftratib.mandan- dkfepius etiam imperia continuantur.nam Ammanus (:quiferefempertoto triennio prineipatum exercet:) ftans pro condone,veniam a populo precatur,fi quid in magiftratu geredo peccauit: deinde tres ciues defignat, exquibusvnipopulusin annum fequentem imperium tribuit;deindelegatum eifubflituitCancellarium,poft- eaTribunum amarii.Si quid inopinatum occurrat,com- itia extra ordinem coguntur. Hoc autem Rha;torum Refpublica: ab Heluetiis differunt, quod hi quafi manu fe duci patiuntur; vt qui capita ciuitatis vnius pellexerit, totam ciuitatemin fuam fententiam facile pertradum irj cbnfidat :illivero necprecibus, nec illecebris magi- ftratuum commouentur, nifi quis curias fingulaspo- pulariter demulceat. Id quidem facile intelledumeft alegatis Francorum, qui regem per literasadmonue- tuntGRhaetorum curias a Francorum focietate pene * wno defciui[fe,ac iam Hifpanos plura fuffragia tulilfe in cu¬ ria Cadeorum: fed paulo poft deteda fraude, populus duci iuffit ciues fadionis Hifpanotu,quiquseftionead- hibita peculatus damnati ducenta feftertia^amario pu- i decent *n- blicodependerut:quofadolegati xxvx i.abHeluetiis , r '° rum & Rhagfis in Gallia renouada; focietatis caufa venerunu 374 IOANNIS EODINI Htec popularium ciuitatum exempla propoluimus,vt popularium Rerumpublicarum vis &natura melius in- teliigeretur. Eft igitur Resfubltea popularis tn qua po- puli pars maxima, feu virtttm ,fiu centuriatim ,feu trtbu- tim,feu curt at imfuffragiaferantur,iura mateflans habet, • I'b.-f.c.r. His camen diflentanea Icribit Ariftoteles *,nec ftatum Armotclis , . T r • V fcmcntia, poptilarem ex eo metiendum purat^li maxima populi parsfummam habeatpoteftatemtdeindeexemplumaf- fert eius ciuitatisinquamillefintac trecenti ciues:fi ex his mille locupletes imperio praelint,caeteris exclulis, ftatum poptilarem eflenegattnec Ariftocratiamiudica- riputat oportere.in quapaucis ciuibus lumnaapoteftas tribuatur,nifi opibusquoque ceteris praftent: ad extre¬ mum ita concludit; Status popularis eftjin quo tenues imperant,etiamli acteterisciuibus numero longevin- camur:Ariftocratia,inquapotentioresd.'Omin3ntur,et- iamfi tenues non folum opibus, led etiam numero fu« perentur: necvulgarem opinionem quae aliter ftatuat, iibi probari fcribit. ltaquidem Ariftoteles omnium non modophilofophorum,fed etiam populorum fen- tentiam in Ariftocratia ac Democratia definienda con- uellit,vtfuamvnius tueatunquaecertelilocum habeat, omniaqutedevtroqueftatu indifciplina deRepublica praecipiuntur,vno cotruent & eode momemo.Decem- uirorum enimquilegibus ferendiscreati fuerat,quam b DionyCus omnes b fcnptores olgarchiam appellant ,popularem., ilui'ijs'pfu- appellarelicebittcum opib. inlummaReipubli- tarchus. caeinopiaminime prarftarent, &exrerum gerendarum peritialele&ifuiflent; recuperata vero populari liber- C tate Ariftocratiam appellate oporterer. Idem etiam iu- dicandu m eflet,ll x x.millia ciuium locupletiorum liim- ma poteftate fruantur, quingentis ab inopia femotis: contra veto ft quingentiilli dues,egeftate oppreffi,ce¬ teris locupietib. imperentjftatum popularem appellare oporteret. ltaquidem AriftotelesApolloniam,The- ram &Co!ophonempopulares ciuitates vocat,quibus indigenriffimiacpauciffimiciues dominabantur.Lon- DE REPVBLICA.LIB.il. 57T gius etiamprogreditur.cumpopularem ftatum e(Te ne- gac,in quo maxima pars ciuium dominationem Repu¬ blics adepta,magiftratus& honores formofillimis aut longiffimis quibufque ciuibus tribuatiinquo duplici- terpeccatur; turn in eo quod populariaimperia cum o- ptimatum impcriis commutat; turn etiaquodformam Reipublicm magiftratuum &honorum adeptioneme- tituricum ftatum Reipublica; ex eorum perfona.qui iu- ramaieftatis habent,terminate debeamus,vtantea di- ftum nobis eft. Atq; h iint.acieditionibusquamiliiminus opporiuni. Rhat- '> I rorumvetocomitia,nimisiliaquidem popularia,diiij- * j cilimereguntur;&commota vixplacantur. NamJiber- [ijj tatis popularis h$c fumma eft,vt omnes omnib.atquari s poffint, nec aliter parere velint, quam eacondidone, vc ■ viciffimimperentiisqaibus paruerut.-acnefic quidem 1 in officio codneripollunt,nib valdeneceilariaiuftaque ! prascipientibus ,aut iargidonibus acverborumiilece- •C brisdemulceantur. Cum vero multi mulds virtutibus, > opibus, ac nobilitateexcellerenequeant.ferefitvtno- 1 biles,locupleteq, virtute praftantes multitudoinuidia 1 quadam & animo ipfamaleuolentiaidunoinfe&etur: 1 Uimfiquisgenerofo aepraeftanti animo plebisintem- : peranterlibertateabutentis libidini frenosiniicereau- deat, hunc muldta, exfilio, profcriptione, morte deniq; damnare no dubitet f eoq; magis u locuples erit.aut im¬ pend affedare viaeatunac iqpe fit v t potentis vnius itip- plicio.velcaede plebs elata,in c^tcros quoqueviolenter prorumpat; idqjpotillimumfiarmis tentatareseft,ac optimates potentiaplebisfrangantur: vt condgit poft | Sembacfiiam cladem.quaHeluedorum qiii montes ac- colunt,nobilitas pene tota occubuirjcteteri ferre liberu exfilmmquamplebisdireptionib.&contumeliispatere maluerunt: nam quod Bernates acTigurininobilium illuftres fatnilias habent.id mirum videri debetnemini; cumfecuritate maxima, acfine vi,exhauftisciuilib. bel- liscontraxerintcum yidaribus/bcietatem.mcderadus tamen Heluetii libertate populari,quam olimGneci aut Itali vfi videntur; qui fepe nouas tabulas petebant, aut a debitonbus commota fere piebe,in creditores ac locu¬ li pletes irruebat,ac domos expilabanr,eofq; ad agtorura equabilediuifionecompdlebaur, interdidapecoru& 1 37 8 IOANNIS BODINI agrorum vltramodumacquifitione; a quibusHeluetif fere temper abhorruerunt. Ac tametficongiariaprin- cipum acperegrinorum munera inquibufdamHelue- riorum ciuitatibus, non in mrarium publicum cogun- tur, fcdplcbi diuiduntur; vrquo pluresquifqueliberos habeat,eo plus habeat emolumenti: nihilominus came <• anno wo. cum GJarenfes * aMorletoregisFrancorumlegatope- terent,vt priuatmpenliones quas a rege potentioresac- cipiebant, omnibus ex aequo, vnacum publicapenfio- ne, diuiderencur, Henncus rex lefe fabturum negauit, ac potius de fua muniflcentia tantundem detra&um iri teftatus eft, quam priuata publicis miiceri patere- tur. At eciam Gracorum eo vlque progrella eft licen- tia dicam an amentia, vt eos in exfilium micterent, qui cteteris vircuce prasftarent: ceftis eft Ariftides Iuftus; teftisDamon,Athenienfis vterque; teftis Hermodorus Ephefius.quod quid aliudeftquam abfadicibusvirtu- temipfamexfcindereconari? atilli verebanturnevirtu- tisfplendor clariffimus in vno ciue,aliorumoculosac mentesitaprmftingueret, vt libertacis obliti,excellenti vircuce viro ieruire quam imperare mallent: eoque ma- gis metuendum videbatur, lx cum virtutegenerisnobi- litatem auc pocentiam,aut rerum gerendarum vfiim co- iunxiflec, qui auc volentibus, auc inuitis ciuibus liberta- temdemanibus, adhibitavi,extorqueret. Optimates enim quod virtute, vel opibus, vel generis antiquitate praeftant, honoribus eciam acimperiis praepollerefas efle putant,acpropterealeipfos afaeceplebis feduciac feiungi Temper cupiunt. Cumigitur rantopere interfe diffideantprincipes, & optimates abinfimaplebe, vix‘i 1 eft vt eos vlla ratione £equare,aut imperiis & honoribus ex^equatos inter fe & cum Republica conciliate poffis. Quam quam Solon id effedturum le iabtabat } ac, fi legu ferendarum ius haberet, leges potentibus ac tenuibus, patritiis acplebeiisrequabileslaturum: optimates qui- dem Solonem de geometrica mquabilitate intelligere ' putabanqplebs aute ad qqualitates arithmeticas dictum illud DE REP VBLIC A, LIB. I I I. 579 illud trahebat.-ita fadtum eft vc Solonem vtriqueam- plcxi, legibus ferendis ac Reipublicae Athenienfium. conftituenda: pneficerent. Sedhiec, & quae quamque Rempnblicam commoda aut incommoda fequantur, fuis loeis fufius explicabuntur: nunc fads eft Rerumpu- blicarum delcriptiones ac genera, & quid cuiulq; pro- prium,quid alienu,quid commune fit,quis item invna- quaqueRepublicaiuramaieftads habeat,qua fieri po- tuit breuitate tradidiife; nunc Reipublicae partes ac vel- uti membra fingula,qua: principi Reipublicae,quafi ca- piti illigantur,fenatuminquam,magiftratus,curatores, collegia,corpora, ordinefq; ciuium,quo propofuimus ordine,perfequamur. Finis libri Jecundi. »J7 DE REPVBLICA, LIBER T E R T I V S. DeSenatu. Cap. I. E N a t v s esi legitmus eorum emus qui de Re- pubhca, deque ns qui fummam Reipublica, pote- fiatem habent,confilium captt.Sic ordo poftular, vt pofteaquam deiis qui iuramaieftatis habenc didtum fit,de Senatu deinceps,veluti de praecipua potifc fimaq; poft principem Reipublicae parte, difleratur. no quiaomninoconiiftereRelpublicafine lenatu no pot C fit: tanta eft enim interdum Principis folertia,vel fulpe- dlaiuorumaequeac exteroru fides,vt leipfo meliorem ac prudentiorem,quern confulerepoffit,habeatnemi- *piutarch.in - nem-.vtquidemdeAndgono “AfiaeregejdeLudouico Demario. xi .rcge''Francorum,cuius veftigiis iniiftere Carolusv. combmi PU ’ AA 38 o IoANNIS BODINI a Tranquiii. Jmperator nondubitauit: itemque de C. Ctefare^qm incxfare. rerum gerendarum ram occulta confiliacapere confue- iierant.vtpnusconfebt^resdrenqqiiamconfiliuniccE- ptum putarerur.Itares maximas illi belloac pace gefle- runr,potcntiffimorumque hoftium opes,quas nullavi potuifient/apientiffimis Confiliis fregerunc: quareho- * li ftibus terribiies ac metuendi videbantur,quorum exer- cifcuseximprouilo fiarpius nihil tale fufpicates fudcrunt ac proftrauerur.Ita duces ac milites taliumPrincipunt prudentiafreti,ad omnesopporrunicates expeditieram tic parari,vt mometo Principis iuffaexlequerentur:per- lnde vt corporis humani membraapte coagmenrata ra- tionisvniusarbitrioac voluntatfietiamfi eius confilioru participes non lint, oblequuntur tamen.Et quidema t Lamoridius plerilqueriiulla racione dubitari video, vtrum prxfta- iuSeutro, bilius fuerit Principem fapientiffimum Reipubl. but fenatui praeeffe 3 quam ftupidum &adimperandum in- eptum hominem prudentium fenatdrum multitudine abundantem: fapientib. quidem neutrum h-orum pro- batur. Sedfi tanta eft principis viraisacfapietia,vt alie- nis confiliis carere facilepoint, nihil magis optandum, quarn vt rerum gerendaru confilia,quoad eius fieri po- rerir,quammaxime occultafintjquonia prodita ac pa- refa&a.clariffimas ciuitatesacimperia funditus euerte- runt. Quamobr'em prudentiffimi quiq; Principes ita fecompararit,Vt qua-minime omnium fieri cupiunt,ea idemtidero fe iaftenT-efle fadturos. Quid autem a ftupi- doac ftulto Principe fperandum eft.vt fapiemum ccs- tusad confiliumarcellerevelitjcumfapieris argumen- tum inprincipenullum mains fit, quam lapientium vi- rorum deledum habere,vt eorum confiliis vti frui pot fit? Cumigiturlapienrimdecus acfplendor rariffimein¬ ter morales eluceat; rarius etiam inter Principes,quos immortalisDei munere& concefiu hominum generi datos gratis animis excipere debemus; nihil maiusac melius optandum reftar,quam vtprudentiu hominum confiliis,acprudentia,a qua deferuntur,vti velinc: alio- qui DEREBVBLICA.LIB. HI. 381 quiinanis fit ears Principis lapientia, qui ftultorum& improborum hominum corona circumlellus.Rempu- blicam opprimi patiamr. Optimis igitur conliliisnon folum in rebus grauiffimis, fed edam in mediocribus ac minimis (iquaquam nihil minimum debet videri quod adReinpublicam lpe6tet:)Principem vtioportereiudi- camus: quia nihil tanti ponderiseftacmomen.ti ad res agendas in omni Rerumpublicarumgenere, qu^rnSe- narusaudioritate&conliliodecerni; eoq;nragis li du- bitetur vtile lit necne,idquod Princeps fieri vclit. Id quidem omnium opdme Carolus v RexFrancorum i^ qui Saptentts cognomentum adeptus eft.facere/plcbat. Cum enim Anglos, qui Aquitaniae arces & oppida o- mnia fiducire titulo tenebanc, regni finib.expellere vel- let, rebus ornnib. ad ea qua? gen cupiebat ante com pa- rads, fufcepit Aquitanorunr querelasaduerfuspratto- res Anglorun^qui prouocantesad regem,vtBritiniato fcedereexceptumerat.male mul6lauerant.Rex.fiue co- fulto quarfitam, fiue temere oblatam arripuitoccafio- nem: led optimatum ac populi, quorum opib.vtendum erat, audtoricate & confilio bellum geri placuit. Itaque Princeps vniuerfos in curiam Parifiorum conocari iui- fit.teftatus feeorumconliliis ac lapientiaopushabere, vt qua: a fe minus fapienter geftn fuilfent, eorum ani- maduerfione caftigarentur. Bellum illud eo confilio de- cretum.felici exiruconfedlum ell. At cum fubditi vei l i¬ ne conlliio.velcotrafenatusdecreta res geri perfpiciut; tunc ea alpernantur,ac pro nihilo ducunt.aut umide ac molJiterimperatoru &magiftratuu iulFa exfequuntur: legumaute ac magiftratuu contemtnm fequuntur po- puii feditiolx voces, & aduerfus Principes ipfos coniu- racioaesacdefechones.Eam obrem Hieronymus Sici— lire Re:: vna cum proximis & amicis omnib.crudeliffi- jneirnerfcclus eft, turn quod impoteter ac fuperbe do- niinaretur, rum etiam quod Senatu nulla de re conlule- ret.Sie enimLiuius; Regnante,\nc^.\it,Hterone,manferat publicum conjiltum: post mortem ettu , nulla, de re neque AA 2 jti I O A N N I S BODINI c'onuocati, nequeconfiiltifueruntj. Eodem erroregraui- ter peccauitCae/ar, quod non modoin Confulatu,fed etiam in Diciaturaienatusconfilionumquamvteretur: at ne feAaruiq'uiderh vniuerfo (: conftabat autem circi- ter milfefbnatoribus:) ad fc venienti allufrexerittnimis arroganterac ftulte id quidera; non quod Ca;far raori- bus aut natiira fuperbus fuerit; fed cum aifurgere fena- tuiveliet,a Cornelio Balboadulatoreconfiliorumque omnium participle,quo minus id faceret,prohibitus eft. At merhirtiffe debuerat Romulum creatorem Vrbisac primum Romanoru regem abipfis fenatoribus,vt qui- dem fertiit.ocriium; ac Tafquinium regem eie6tu,cura vterque fenatUtrl contemfiUct„ ac fuoarbitratu omnia gerereb Qua: res h'bii tnodo iis,quos dixffed etiam Lu- tiouico xi regiFrab*cbrum,qui nulla de refenatum con- fuleb&tfbxitrof'a fair; quod cum hie nofte^, quamquam fero, intellexiflet, Garolum filium it a inftitui voluit; vt literasricfciretjmodo tria verba teneret s Latinaillaqui- dem; fed ciufmodi, quee de hrftbriaiure detrablafint 3 vt alienis Confiliis potius quam fuislapere , ac res gerere confuefteret. Etquidemfummaliteratucognitio Prin- cipibusfepiffime pernitiofaexftitit, nifibeneanatura, melius etiam a virtutibus inftrudli dcinforroatielfent: qUia nihil tarn in Principemetuenau, quam multa retu abditarum cognitiocumfcelereconiunbta.NuIluscer- te Principum exftitit, qui extra reimilitaris feienda mi¬ nus haberetliterarum, quam Traianus; Nerone vero nullusfere dodder; hictamenfceleribusjille virtutibus parem habuitneminem; hicSenatum capitaliterode- raqille omnia fenatusconfiliagerebat. CumigiturSe- natus in omni Republica tarn fit necelfarius, quam in corpore ipfo mens ac ratio } fine qua corpus ipfum non modoleferegere, fed ne memento quidem fiibfiftere poffit;primumdefenaroris virtutibus; deinde quisnu- merusSenatorum efie debeat 5 & an pluraconfiliaRei- public^ necelfaria fint;tum quib.de rebus fenatus cofit- lendus fit; poftremo quamam fit in Republica Senatus C poteftas a Plutarch,itt Lycurgo. DE REPVBLICA, LIB,. UT. 3*5 poteftas ordinc dillc ramus. Principio fenatum legitt - mum ccetum ejfe diximus, propter earn quam a Principe vel popuJo (tads remporib.ac locis coeundi poteftatem haber. Quibus tamenlocisac temporib.fenatushaberi debeat,parum admodum intereft;cum rerum gerenda- rum variaeoccafiones ac opportumtates locum actem- pusfepedefiniant; laudabile tamen eftinftitutumLy- curgi.*, vetanns pi&uras ad ea locain quib.fenatus con (iiiacaperet.adhiberi; propterea quod rcrum earn qua: fiibafpedumcaduntoblatte fpecies, mentetn, quae ad confiliaintentaefle debet, fepiffime dillrahere (blent. Adiecimusad Senatus definitionem, eos dTeoportere (juipro Republica confiltum capiant: vt (enatorem diuida- tnus a magiftratib.&curaronbus Reipublicte; quorum conliliisfipefenatusiple, fiepius etiamPrincipes, fed tamen excraordinemvtuntur. Senatorem vero a femo, vt eodem femu ypxoitui Graeci Jenatum vocant: quod fatis eftargumend.Graxosaequeac Latinos fenatum legete confuelle ex fenioribus,quos noftra lingua/e*g»e«r,fap- pellat, pro ea quam feniorib. maiores noftri Temper ex- hibuerunt obferuantiateafpe & opinione, vt qui aetate, iidem & fapientia ca:teros fuperarent: fie enim inlegi- * busCaroliMagni cauetur, nvlli perfacramentum fi- brai cxh*c*- delitatpermittatur , nifi nobis & vntcmcjue propriafen ton: patronosintellexir,n6ienarores: quad (enioribus, non habem em- iunioribus cultus & obleruano debeatur. Nec modo for™,quam Grscorum ac Ladnorum,verumetiam Perlarum, He- 9 r?c ? auc u ~ braeorum, ac/£gypdorum moribusfenes magno (em- perin honorefuerunt: ab his enim ad omnes populos fa r> am lc g< mftitia,pietas, humanitas, reique publics bene confti- w ti dC*" tuendae ratio ad omnes papules permanarunt. Quid &&*** »««- diuinalex? cum enim fenatum Ifiraelitarum Dens con- i’Xfaw.'Jw ftituerevellet, Comemihif inauit, feptuannta feweres, »« nam icdch* qm c&teru Japtentta, prudentia , ac Jcientia prftent: ia- tmm : u n e peregrin o mm Principum largitio- nibus deprauari le,aut vilj. fiducia beneficiove iliigari padatur.-quod tamedicapitale eiredebet 3 nihiltamen kequenrius in omnium ocnlosincurric; excipio Vcne- tiarum ciuitatem,qux ab hoc lordium genere adeo pu- rum habet fenatum,vc etiam facerdotes,quantumuis ci- ues ac paaitioSjobid a comitiis procul arceant, quod iuradputantur nihil contra Romani Pontificis vtilita- tes&commoda fefachuos: contritum eft illud quod ante fuffragia dues in comicio acclamare folent,FORA 1 preti. Quinetiam Hermolaum Barbarum(:quem virum?)acnoitapridern Cardinalem Mulanum exfilio damnarunc 3 quod cum legationem apud pontifices Ro¬ manos obirent, in collegium Cardinalium cooptari fe paterenturininffi.Ego vero triginta quinq, Canceila- rios huius imperii, nec pauciores in Anglia ex antiqui- tatibus commemorare poluun in Cardinalium ccetum, aut in collegium pontificumcooptatos. Atedam apud Polonos,quiaGnefnenlis pontifex 3 regni Cancellaxiura feferebat,neceftefuit regibus procacellariurn arbitrio fuocreare,quinullaiurifiurandi obligatione pontifici- bus Romanis teneretur. Principum autem familiariffi- mos ac legatos donis aclargitionibus, turn ciuium, turn peregrinoru efFuliSjCorrumpere translatitium eft: lem- C per excipio Venetos;idquetam aperte,vt etiam Coti- gnacusFrancorumapud Tureas legatus, Gratcam vxa- rem iniuifus acceperit: alius item 3 nec multo poft,loro- rem Valachia: Principis,Mehemeto Bafcia & Naxi Du- ceannuentibus,vxorem ducere non dubitarit: &quo- niam Valachi^Princepsabiis filiae nuptiis,quas antea inuitusprobaratsabhorrereqregnum illud ei ereptum eft ;acBathoro,qui nunc Polonorumlceptra modera- tur,conceflum.H^cinRepublica bene conftituta rni- nime ferendafunt. Atque hxc prscipua mihi vilafunt optimi fenatorisornamenta. Eft vbigeneris antiquitas ac familis decus Ipe&atur ,vt Y enetiis, Rhagufis 3 Nil- Senatorum propria. 388 I O A N N I S B O D I N I a k^ppian. b Dio lib.4/. € Valec.Max. lib. r eap./, de Fa bio Max & P.Craflo. rembergaj. id etiam apud Polonos cautu m eft lege Sigi- fmundi Augufti, anno m d l. vt nemo fenator legeretm, HificjHtpatrenobilinatuseJJet. Alibi cenius Ipedatur, vt quondam apud AthenienleslegeSolonisj&in plerifq; Gnecorum ciuitatibus,vt&noftraa:tateapudGenuen- ies Doha lege.certe Auguftus neminem in fenatum ad- milit,nifiqui vicies leftertium in cenlum reculiilet-’ionyf.Hi. tria millia ceniafuilFent, ienatum conftituit: non lorte, llcaril ' llb,J " fednobiliilimumquemque felegit,id eft,eos quorum maioresferuitutem non feruierant.-pofteaveroSabinis in vrbem ex foedereadmiffis,centu priori numero con- fcripfitjquibus poll exadtosReges Brutus centum ad- iecit.Hic tercentum fenatorum* numerus annos fere * DioNi- quadringentosnecaugeri,necminuivilusefl:. AtCice- cacus ’ ronis tetate circiter fexcentos fuilFe perfpicuum fir ex eo quod ccccxv. fenatores fuffragium tulifTe feribit, cum quqftioaduerfus P.Claudium,qui facra Bcn^ Dcae, 390 IOANNIS BODINI oblatoPompeiajftuproviolaratjdecretafuift’etiat cum fenatui tunc adefie lenatores non cogerentur, nemini dubium efte poteft, plurimos in omnes imperii Roma- j ni prouincias difperios; plures item rebus agendis, aut morbofenioveimpeditosabfuiife.PofteaCa: lar Dicta- tor,quo plures haberet obligatos ad imperium ftabili- endum, non inodo ciues omnium ordinum, fed etiam pere'grinos in fenatum allegir; tancmillecircirerfena- tores fuiiTerradunt. At Auguftus pacata Republica, e tanto numero fexcentos tantum felegic, quos etiam ad trecentorum numcru antiquum reuocaredecreuerat; tametfi ciuium Romanorum numerus in infinitum ex- | creuiftet.non eft igitur multitudinis in legendofenatu j habenda ratio; fed earum virtutum quas fenatori ne- ceftarias elle diximus: autfi ambitiofis popularium ho- minumrogationibusfatisfieri oporteat, vtinpopulari j ftatu, cauendum eft ne fententite ferenda; poteftas fena- ! tori detur, nifi maximos quofque magiftratus geflerir. * ^rift.lib. Nam inCretenfium * Republica, omnibus ciuibus in -f.Poiic.c, 14. £g nacum ven iendi ac fcientia; ferenda; iuserat; non ta- men cum ftatuendi poteftate, quia foli magiftratus de xepropofitadecernebant.Infenatu Achaeorumfolide- £ Liuius lib. cem Demiurgi 6 cum Imperatorefuftragiumferebant; fed eo numquam progredietar ftpiens legiflator, fi in popularibus imperiis alicer fcditionibus occurri polfit: * quiareseftpericuli plena,qua; in fenatu decretafuerinr, manareinvulgus; id quod needle eft in tantamultitu- dine fenatorum: nec materiafeditiofis hominibus per- turbandae Reipublicqdeerit,fi,quemultitudiniplacue- rint,pauciorumarbitrioconuelli'.videantur.Huic mor- bo Grmci veteres vt mederentur, confilium feleft arum C creabant, qui ™ dicebantur; vt arca¬ na Reipublicm tradarent, ac rebus vrgentib. per feipfr maxima quaeq; pro Republica procurarent;quibufque de rebus in fenatu deliberari, quid item ad populu fern oporteretprofpicerent: alioqui fenatum cogere, fen- tentias rogare,difceptare,decernere , nec facile eft, nec D £ REPVBLICA, I IB. TII. 591 nifitemporis diururnitateconficipoteft: dum interim remrnbeneacvtiliter agendarum momenra fluunt ac labuimi r .Fait enim fenatorium munusapud Romanos inpnmisiiluftreac dignitatis plenum:numquamtamen Auguftus efHcere potuit vt fenatores ordinario ienatui, auiCaiedis& Idibusadfummum cogebatur,adel!ent; taroetfi mul&arumagnitudineabfentesvrgeret: quod cum fenatoribus graue elfet, eorum qui muldtam de- beremquintumquemq; forte duxit “.At etiam Rufcius “ Dioiib j*. Cspio prcemiis ienatores ac illecebris excitauit, cum teftamento pecuniam reliquilfet iis,qui in fenatum ve- nirent: n-que enim pauciores quinquagintavlladere deliberate- potcrant; fi decnrnendum eifet, ducentos ad'elleoportuit,cum trecenti; autquadringentos,cum fexcenti ledti fuiflent; duos fciiicet ienatorum trientes: quod in omnibus collegiis neceftariumeft 6 . Auguftus h Dl0 ' 1 ^* tandem ipfeco\ Capitol. t 1. ii quis liquid, de , jkxius id. 592 IOANNIS BODINI Sandlins eft, inquit, apud & eandem omnium Grz- dx ciuitatum formam Reipublicte fuiile, prater exi- guas aliquot ciuitates, quibus decern viros,qui fummu imperium & fenatum haberent 5 quique proRepublica iandiora confilia caperent,Lyfanderpratfecit.Hisvero temporibus nulla fere ciuitas eft,fiue optimatum, fiue popiilari,fiiie vnius imperio regatur^qu^ prater fenatu non habeatlandius confilium; ac prsetervtraq; trium- uiratu quendaro,qui fecretiora Imperii arcana tradet: idq;potiffimuminmonarchia.Auguftusipfe,qui inge- renda Republica parem habuit neminem, prater fena¬ tum,quern fexcentis fenatonbiiscompleuerat,Iandius confilium viginti virorum felegeraqac pretereaMecae- natem& Agrippamfibi famiLares 8c ainicos, quibus- cum imperii arcana communicare lelebat. Nam cum dubitaret pacata Republica poft Adiacam vidoria im- b Dio lib.j j. periu retineretnecne;Meccenatem & Agrippam 4 ad- hibuit ad confilium, prxter eos neminem :nec Csfat quemquam babuit, prater Quintum Pedium,& Cor- e Tranquil!, nelium Balbum qquibus cum »» iMvr.v-mfa literis occul- tis communicabat. Illud eft quod innuit Caffiodorus de arcanis Principum; Ardmm nimis ett, inquit ,Pnn- apis merttijfefecretum. Antea quidem Curia Parifiotum huius imperii ienatus erat; fed cum litibus iudicandis occupari p!acuiflet,nec facile ab vrbe diftrahi pofler* reges coniilium illud,qnod quia res magnas fub Caro- lo v 11. 'azCvdoxt,magnum didum eft,inftituenint.'cum autem rurfus litibus extra ordinem difceptandis lege>41 Caroliodaui implicaretur,ac multo magis Ludouico xi i. Rege,qui curiam xx. iudicum conftituit: Franci- Icns maior rex confilium illud magnum ab arcanis Im¬ perii Ilimmauit; cum aliud confilium leledorum Prin* cipum &amicorum fibicomparauiiret,quod family Latinis > noftris hominibus prmatmn dicitur. Mortuo Francilco- inlulio. © E REP VBLICA, LIB. I II. j»j Francifco.Henricus fiiius aliud quoque confilium quae- fiir,quod quia paucorumhominumeflet, anguftam fi- uc finUum appellarunc. Poftremo cum famiiiare feu priuatuin illud confilium fenatorurruiltitudineredun- dare videretur, Henricus 111 Henrici F. aiiud confi- liura inftituit; quod quia de Reipublicae ftatu,non de li- tibus confulendum diet, confilium flatus fihtmi appel- Iari.Pranerea needlefuit cubtcularium confilium habe- ri,in quo rex a cubili exfurgens.ea qua: in fenatu decreta iimtjiuberet aut vetaret: illic Principum literac referan- tur.legationes referuntur, mandataexplicantur. Ornit- to confiliumTribunorumaerarii,quod Henrico 1i Re- geinftitutueft, ac rationum magiftrisfenfimereptum. Praerea Duumuiratura eile oportet examiciffimisi- piius Principis, qui gratiam non tetatis flore, fed virtute acprudentiaqollegerint, conftitutum. Quoddecon- filiocubiculariodiximus, paucorumeftadmodum: ac tametfi Carolus ixIdibusNoucmbris mdlxi i i,edi- xiilet,vt cum a fomno deferereturJPrincipibus ac proxi- mis, atqueiisquosad confilium acciri placuillst,in]cu- Cbiculumpateretaditus,lexeatamenamiquataeft. Qui totconfiliorumvarietatemnonprobant,eofdem mul- to plura quae in Hifpania videmus, improbare oporter. Septem enim confilia totidem curiarum multitudine feiundta, 5 c pmorio Principis comprehe^luntjvt quo libueritPrinceps adire,ac fingulorum fententias exqui- rere facile poflit. Quod fiquis putet confiliorum mul¬ titudine rantumimperium, quo nullum maius exfliric vmquam,vacate non poife, cogitare debet Venetorum fines,non admodumlatepatcntes,quatuor habere con- filia, praterfenatum, ac coetum omnium optimatum. Eft enim confiltum fapientum, quod mar mum dicitur'; deinde confilium fapientum qui qua: terra gerantur cu¬ rare poffint: item confilium Decemuirorum,&c Septem- turorum, quibus, vt collegiis omnibus; Dux ipfe'prxdTe poteft: qua*confiliatametfi collegiis & officiis leiunda funt, fepe tamen pro rerum Sc caularum opportunitatc 39« IOANNIS BOPINI conlociantur. Eft etiam Senatesfexaginta virornm , qui cum magiftratibusnumerumduplicarecoFueuit. Quid igitnr obeft in angufta Republica Fenatum a c.pfilio fan- dtiorediuelli ?anguftum eftimperium Rhagufiorum, 8 c iildem Fere finibus quib.vrbis mo2nia,comprehcnFum: nec latius imperant Geneuates,quam primo ab vrbe la- pide: in vtraque tamen ciuitatefenatuslexagintaviros; cofiliumveroFandHusinhac xxv,inillaxi i capit. Nu- rembergie Fenatusxxvi Fenatoribus; cofiliumlandtius xi 11 conftatjprteter confilium Feptem Prastorumqui Burgcmagtftn appcllantur. Suitenfium ciuitas,vtv 3 ldc exigua fit,ac fine eppido,fine mcrnibus.finearceimpe- xium tueatur, nihilominustamen prater Fenatum xlv virorum, confilium habec Feptemuirorum quibus pri- -eft Ammanus: eadem confilii coftituendi ratione vtun- l! tut V rani; Bernates ducentos Fenatores habent, Lucer- nates centum: vtriiq; tamen confilium Fmcliuseft; his quidem,xvi n ;illis,xxvi. Aliorum alius eft vtriufque confilii numerus,eadem ratio tamen. Quinetiam apud . BafilienFes, prater vtrumq;confilium,quatuor viri,duo inquam Burgomagiftri, cum totidem collegioru p^in- « Zunfmui-cipibus ".arcana tradlant:apudBernates eodemfungun- ***•_ rurmunere duo Protores Aueerii.&figniferiquatuor. Vtileeftigirur,idq;diuturno vFucomprobatu.in omni Republica prater Fenatum, lancHus confilium creari. Hoctantum difterunt, quod quae in Fenatuvelconfilio fendfioredecretaFunt.in popularibus&optimatuim- i periisfereamagiftratibusiniuiFu plebis.aut optimatum j explicantur: qua dubia autgrauiora fandiiori confilio videntur, de iis ad Fenatum rerri conFueui t vt decer na- j tur. Qua; alenatu Falua Imperii maieftate iuberi ne- -queunt,ad optimatum ccrtus, aut ad populi comitia referuntur. Contrafitinmonarchia,inquanihil cum plebeautcum optimatibuscommunicatur: &qu;e Fe- jnatui dubiaaut grauiora vilalunt, de iis ad landtius con¬ filium fertur; fi res ad maieftatis iura pertinet, princi- \ pisarbitrio reFeruatur. Ac taraetfi camera lenatus in monarchia D E R E P V B L I C A, L I B. III. W tnonarchia per left explicare videatur, omnia tamena ■ Principeinberi videmus. Qua: de confilii capiendi ra- tione diximus> nufquam fere melius, quam Venetiis fieri confueuerunt. Quarum enim rerum anccps eft Cdeliberacio in vtroque confiliofapientum,ea cum de- cerauiris coniun&im expediri folent:acproptereade- otetis fubiiciuntur haec verba, con la givnta. Si confilium propcer fententiarum difcrepantiam,exicum reperirenonpoteft, cumulanturSeptemuiri; fi ne hac quidam ratione quicquam, propter diffidentium va- rietatem,decerm poteft, cogitur fenatus vniuerfus,vbi res explicatur: quod fi falua maieftate Reipublica: fc- natus au&oritas non fufficere videatur, aut inter fefe i diffideant,id ab optimatum omnium ccetu conftitui- tur.Id etiamolim Carthagini propemodum fieri con- fcefle tradit A^ftoteles". Qusigitur in optimatum aut 4 lib.z.cap.*. popularibus impcriis fenatus decreuit, ea optimates PQlit * populusve iubet, fi res ita poftulabit: contra quam in monarehia fieri videmus:nam quo plus quifquePrin- ceps faperefibi vide tur,eo minus a fenatu confilium ca- pit: faepius tamen fenatus au&oritatem,vt fitres acce¬ ptor,exquirit : aut lites diffieiles,aut qurefere funt inex- plicabiles,in fenatudilceptan iubet. Ifta quidem ratio¬ ne Tiberuislmperatorfenatum litibus extra ordinem ftifceptandis occupauit,quo minus querereturereptam fibi de rebus grauioribusdecernendi poteftatem. Ne¬ ro rurius appeilationesad Principem, a fenatu mdicari voluit. Ita fenfim ex fenatu curiam iudicum efFecit; cum tamen in libera Republica fenatus numquam,ni- fi iubente populo, aut de coniuratis* aduerfus Rem- 1, Polybius, publicam iudicaret.SicenimM.TulliusVerremincu- fans -,Quo, in quit ,confugient ficti? quem implorabtmL*? ad finatHrn deuement de Vtrrefuppltcmm fxmatfnott ; efi vfitatum,non eftfinatonum. Atqae in eo quidem fal- luntplerique,qui quod fenatores in quasftiombus pu- I M» blicis aut loll,aut vna cum equitibus c , aut cum Tribu-« AfconJu* nis asrariis forte duci vident, fenatum iudicia tradare BB a $9 JOANNI5 BODINI putant: aliud eft enim fenatum iudicare, aliud fenatores aPrxtore quxftionisad iudicandum forte duci-.curia- rum&collegiorum varietas, acmunerum diuerfitas id efficit. Neque enim fenatus ante Neronem ordinariara • Diolib-5j. habuit vlla dereiudicandipoteftatem :atne 4 Auguftus quidem fonatum voluit de capite, deque fortunis fena- torum iudicare, tametfi Mecoenati xquum efle videre- i Tacit lib./, tur. Ac Tametfi Tiberius 4 id faceret, extraordincm ta- f'ipardanu* men >nec ante Adrianum'ordinariae iurifdidionis in iaAdriano, modum fenatui tributum eft, vt de fonatorum capite iudiearet.Ita quoque PhilippusBellus, fenatui Franco- rum,qui regibus adefte confoeuerat, & cum iisdeRe- publicaconfiliumcapere,interdumetiamdecaufisgra- uioribus,extra ordinem cognoicere,ordinariam iurif- aidionem cum imperio dedit;acLutetixinprxtorio Principis ius dicerc,!ege iata,iuffit. Quo fadurn eft vt ex fenatu,curia iudicu,ex prxtorio, tribunal decurfu tem- porisconftitueretur: curia tamen Parmm feu Patntio- rumFraticia etiamnumappellatur; qui Pares aLudoui- co iuniore Rege primum inftituti font, quantu quidem coniedura confequi poflumus; ex edido Caroli v. re- gis,quo quidem Matifconenfem Comitem Francie Pa¬ rent elTeiubet,anno MCCCLix.&eodent edido decla- rat Pares duodecim ob earncaufant eflecrcatos,vtcum regibus pro Republica confilium capiant. Ac tametfi plures font Francorum curix eodem imperio acpote- ftate,litibus iudicandis conftitutx,fingulari tamen ap-G pellatione vnaquxquc vtitur, pitta curia Tolofatum, Rhotomagenfis,Burdigalenfis,Dfoionenfis, Gratiano- politana, Aquxfextix: Parifienfis vero curia, Parlatnen- turn fine loci adicdione appellarur,tum in litetis ad Re¬ gent,turn etiainlegibus&edidis. SedCarolo ix. Re¬ ge cum fenatufoonfoltum illud,quo Rex in curiaRho* tomagenfi Principum foffragiis imperio extra curato- rem moderandaidoneus exicge Caroli v.renuntiatus Aug® ftiij. eft d , curiaParifioruntminimeprobaret;Rexadhucim- "ijo i S (i. pubes curiam admonuit,vt litibus iudicandis folum in- , tenderer, n DE REP VBLICA, LIB. I I I. 5 99 tenderer } teftatus Parifiorum curiam a maioribus fuis adidfolumconftitutamfuifte.no autemad Regumaut regni procurationem: leges autem ac cdidta quat iuflifi- fetvt in Curia Parifiorum promulgarentur,eapublican ri mandauit: quodfi quid minus aequum videretur, fe admoneri quidem velle; fi tamen re intelle&a legem promulgari placuiffet.eodem momento parere iuffir. Curia Regis edfifto vehementer perturbata eft: j & quo- niamiudicum duaterat fententise xquales;vna qus edi- ftum publicari vellet,altera quae recufarer, curia rurfiis Regemadmonendumputauir,ne adeaqua: iniqua vi- derentur probanda ac publicanda curia cogcretur.Rex iratus fenatum quem familiars confilmm feu frtuatunt appellari diximus,vocariiufIIt,eiufq; au»/«/# dicebantur: aut fi Confides ab vrbe abef- J^ aeu - fent, raorbumve excularent, vrbanus Praetor more ma- iorara Confulari munerefungebatur ciuium ac pere- a c*«ro«« grmorum rogationes excipiebar, legatos aamitcebat; Cbmutopr*. literasablmperatoribus in fenatu legebat; fingulorum «>« vrbano. fentendasrogabat; fenatus decreca perferibimbebat; fenatum deniq; dimittebat. Apud Graecos eode mune- ! refungebatur Pratormaximus , qui Athenienfibus mmtiss dicebatur, ac czterideinceps vbi quifq; renun- tiatus eflet: alibi'®€?**»'& < ac'!?e : , s a A ‘ M ;qui eodem fere mu- tierefungcbantur quo qui Promferes R.apiCns,Aduoc*ti Venetis dicuntuj:; qui quae in fenatu agenda,quibusve derebus in fenatu deliberandu fit,proponerefolent.At in omnibus fere Graecoru ciuitatibus ,Praetor maximus peraccerfumclaravoceprimuquemq-,,quiReipubli- «evtiliaconfulerevellet,dicereiubebat: quodLiuius h ' r Gtaecis h more efle feribit, vbi agit deAchaeis./Etoloru verocorluetudinemfingularem, Imperator Achaeoru Philopcmen vehementerlaudabatnelcilicetis qui quod vale fibivideretur propofiiiflet fententi® feredx ius habtret. Ea r es in popularibus & opttmatum impe¬ tus ambidofa decreta fadioforutn bominu, qui alios in fuam fettentia pertraherefolet, quodammodoprohi- : berepcteft.GeiraenfiumveromorcmprobarenSpoR fum, vbi Princeps quae in fenatu agenda fintproponere' [ folus peffit. Eft eni-m negotioru muldtudine fere iem- per obfd!us,nec aditu facilis, vt ea quae Reipublicae vd- C lia fint aiingulis, & omnes omniurationes ac fenfiis ca- perequtat: & vtingenio tantumvaleat; res efttamcn periculiplena, vni ciuiu tantam poteftate tribui, vt quae- velit ad fenatum ferre, aut a reram vtilium cognitione acdelib:ratione caeteros prohiberepoffit. Iliad etiam pernitiefum, tant£ audoritatis die ciuemvnum qui BB 4 4 Dio lib. 38. * In Par egy- tico. 4ei IOANNIS BODINI primus fcntentiam ferat, vt cxteriquaefentiantlibete profited non audeant. At maioresnoftrilongealiter: rogatnur enim iententite cuiufque a Rege ipfo,qui non modo Princeps.fed ctiam Rex eft fenatus; aut ab eo qui Principi proximus eft in fcnatu: fed ita vt ab infimis,qui nec felfionis.nec fuffragii ius vllum 3 fed aditum habent in fenatum,fententiae prius exquiratur;nepotentiorum gratiofiaoradocaeterorumminuatauiftoritatem. Ita fit vtPrincipesalioru argumentis ac rationibus colleclis, optima quaeqjfequantur. Melius igiturnosquamHe- braei,qui jdtro rm£? 3, aut Romani, apud quos Cofui Prin- cipem fenatus, aut eum quiin annu fequentem Conful defignatus eftet, fcntentiam rogabat: contra quam in concionepopuli :nam priuatis‘ l primum,deindemagi- ftratibus minoribus,tum maiorib, fiebat dicendi pote- ftas: ne tenuioru libertas magiftratuu ac potendoru au- ctodtate minueretur.Qupdfub tyrannis Vrincipibus in fenatiifadbamiegimusjquivtiuanimcrudelitatumacli- bidinum au&crem haberent fenatum, quae fieri/ellent in ienatu proponi curabanc ;id aute improbare cipitale fuiflet. I fta quide vis eft non r ogandi fenatum que v elit, . fedcogendi. Ex quo Plinius Junior- deDomitiar.o;w- tfe/Mus,mquit,curiam eMnguem -,in qua dicers quoctvelles, fsriculofum-yquodnclksynujferu cjfet: quia vnus folu; cen- febat quod omnes fequerentur, Traianum vero cim in *P ceteris omnibus,turn in eo maxime laudat, quod to ro- gante fententiasliberedicereliceret, vinceretqiufen- tentianon prima,fedmelior. AtveterumHebraeorum modbus Rex ab aditu fenatus abftinebat,ne aut eiquif- quam, aut ipfe cuiquam repugnarct: ficenim tndunt in fuis commentariis. Optandum etiara illud eft.vtie-. iuno fenatu confilia capiantur: neque enimfatuiquif- quam re. Conjilium diximus,neimperium fena- rui vliumtribuercmus. Siqua:rimusanfenatuivfquarn imperiu detur,fa Plutarch ;■ Qua: lex non modo omnium Gracia: ciuitatum com- munis rf ,fed etia his temporibus apud Venetos land if- cm w^ndio- Sme colitur.QuE vtverafint,nonefficiturtamen in fe- ^nftot.iib. natu imperinm fuifle; fed confiliu & au&oritatem; cum 4-deR.epubi. in popidi poteftate Temper fuerit,ea qus per fenatum decretafuiffenr,infirmare,vt Dionyfius e Halicarnafleus« lib.». aperte demonftrat; ac Liuius ipfe,quotieshanc for- mulam vfurpat, senatvs decrevit, popvlvs i v s s i t. vbiFeftus Pompeius verborum fignificatione abutitur,cum verbum *»#iif,interpretatur aecreuit. Eft cnim finatus decerncrc,f>opuli where: fic enim Liuius de Scipione Africano; Nutus eiuspro decretis patrnnt ,pro populi iujjis ejje. Tribunorumquifque minimus, folain- terceflione confulta fenatus perrumpere poterat. An- teadocuimusarffumentis ad aifentiendum neceflariis,^ , l ' um Q b - icnatum ne minimis quidem magiitranbus/ nr-perare jo . 4 o* I O A N N I S BODINI potuiiTe: co potifliinum argumento, quodRomanc- ram fenatus decreuit,vt Cbfuffivideretur,rogationem ad populumferret, eccpuem vellet DiHatorem creari.fi conful nollet,vt Prat or idfaceret:ji ne is cjmdem vcllet , vt Tribu¬ nals rogaret: Conful rogationem ferrt noluit ,ac Pratorem (J fenatui par ere vetuit. Si lenatus ran turn imperii habuil- fet,quantum vd Conful, velvnus ex Tribumsplebis, ifta orationc nutnquam vreretur. Idem alibi, Decreuerunt panes, inquit, vt Ad. I urates Prator vrbanus ,Ji ei videre- tur,decemuiros agro Samniti, Appuloque , quoad etas pu¬ blicum erat,metiendo dwidendoque crearet.Q\xod ii quis putethrec verba, si ei viDEUETVR.imperiumligni- ncare,fallirur. namFuluius Conful, cum lenatufconful- tum iegilfet inline verba ■, Integrant rent adfenatum reii- ceret,fiei pidereturti nterpretatus e&pjuid magis e Repu¬ blic a duceret , aftimaiionemfibipermijfam : agebatur au- tem de capite,deque fortunis omnibus Campanorum; quorum partem Conful pofthabita fenatus audoritate, fecuri percuti, partem fub hafta venire iuffit. Magiftra- tuum vero maiorem inRepublica dignitatem faille* quam fenatus,exeo apparet,quodqui literas ad fenatu populumq;Romanumdarent,Ii magiftratus comple- derenturjordine fenatu priores erant;vt planum ell:ex iplis literaruminferiptionibus inhancformulam: Cn. PUncus Imp. Conf.deJign.S.P. T). ConJJ. Prat .Tribb.pleb. Senatui,populo,plebi^ Rom. Oratorie igitur Cicero Va- tinium prolcindit; Ejhe,mqim,patri& certijfimus parrici¬ dal ne hoc tjuidem fenatuirelin4rf»*appellabant: vt etiam rogatione Cor- coraeiTanVm ne ^ ia Tribunitiainterdi&um erat Senatui qucmquam* legibus foluere, nifi ducentifenatores (enaruiaddl'enr. Hxc vt vera fint,vti funt,non tamen efficitur imperium in fenatu fuille. Eft enim decretorum ea vis & natura, etiamfiamagiftratib. ipfis interpofita lint, vt nihil pr$- ter rei cognuionem pne fe ferant: & quemadmodum fententiaiudicisnullius eft ponderis acmomenti, nifi iuftaiequantur; ita nec decretaSenatus vllam vim fine magiftratuum imperiishabuerunt. OmniaveroSena- tufconfiilta, quamtumuis imperio magiftratuum con- • Ub. p, firmarentur,annua fuerunr; vt redeferin:fit Dionyfius* defiliatuf- P " Halicarnafleus; non autcperpetua^tputatConanus'. tojifukis. Cur igitur.dicat aliquis,fenatus trecentos ciues Roma¬ nos, quireftabant, cx(a legione quae ad Rhegium prae- >8- tores inquam,/£diles,atqueadeoIuriiconfulti,magnam partem Romaniiurisconfecerunt:fed hxcab arbitrio C principis aut populi pendebant •, fine cuius fandlione ac iulfix,nulla vis erat legum,aut edidorum.aut decreto- rum,autiurisconftituti c . Cum igitur nulla fit in popu- * Id *“«"» JanaucoptimatuimpcrioSenatiis poteltasjmulto mi- tum perfona- rmti publicarum diftributione a capite arceflere com- modius cfc/Perfinas publtcas appetio,qnxpublicis muneri- busincumbmt: harum aucem duofuntgenera, a 1 rerum fineimperio; alterum cumimperio coniun€tum. Sine G imperio funt,qui religiones & facra publica curant(;fu- erunr etiam facra priuara qux famiharia dicebantur:) vt pontifices ac facerdotcs: item Senatovef ,legati,quique iuffis magiftratuum cities parereeogunt,vtfcribx,no- tarii,viatores,lkftores,atcen'fI,cornicu]arii, & idgenus alii; qui quod imperio vacant ,magiftratuum adminiftros feferunt; quibusomnibus munera func legibns&edi- dHscomprebenfa. hos jgitur officiates Cmc officiariosfine imperio appellemus. Er quoniarn magiftratuum defcri- ptionc Refpublicaffeu iegeagere,feubellumgerere,feu imperare>feuiudicare, feu imperataexfeqm oportear, vacarenulio modo poteft, de roto oflicialiu generedift feramus. Refpublicxprincipioacuratoribus regeban- tur, ante quarrtmagiftratuum ac legum visintelligere- tur \omnia, inquit Pomponius, manu regia tenebantur . Ariftoteies quidem vniuerfum genus h appellat, quos»wj*/?n*««interprerantur: autemfeu magi- JlraeumdeRnh ,quiconfiliipublici,iudiciorum, acim- periiparticepseft: quod verbum ad eostantum magi- ftratuspertinet;quib.imperandiiuseft. Eftenim Grx- cis ^TOT?«»,id cft.,imperare-, quodin (cribas, via- tores,ac cxteros magiftratuum miniftros conuenire nuilo modo poteft. Ilkidtamen in magiftratus dcfini- tioneab Ariftoteleallataabfurdum videripoteft; quod qui b lib, te- Jiatempopuh Romaniordmariam. At oportet definitio- nesellevniuerlbrum; fingularia veto necdefiniri, nec vlla dilciplina comprehendi poftunt; prxterea poteflatis verbo magiftratus prouinciales fere Temper fignifican- tur,vt pofteadycemus. Cuiacius^ praeter definitionem 4 In “oti» Ariftorelis, tresallaturumfefpofpondit: fie enim file; " p ' ‘ Aiagiftratw , inquit, esl perfinapublic a qu&inrifdi&toni prac/l^velcjnapro tribunaliius dicttyvel ejuainrifdtttionem ac india umpHohcumh abet.Vkz. quidem ratione quatuor futura: (lint vnius & eiufdem rei definitiones: quo nihil eftaDiele&icorum'praiceptisacdodtrina, atqueadeo e AriftotJlh. ab ipla natura magis alienum; qua; non patitur vnius rei plures vna definitiones efle. Defcriptiones quidem rei cuiufque innumerabileS funt, quia rerum earum qua cuiaue accidunt, wi ffu/s&STOTOvdnfinita eft multitu¬ de : qua: tamen rei vim ac naturam terminare nullo mo- do pollunt. Iftud quidem in arte ratiocinandigrauiter, multo grauius tamen in legitimalcientiapeccatur, quae a magiftratib.iuris inida, ftirpem & originem ducere vi- detur. Namidquodinmagiftratibusprimumacpratci- puumeft, imperandi fci'icetprohibendiq;poteftas,ab histrib.definitionib.abeftimagiftratuum enim legati,& ii quib.iurifdi«Stiomandatur,ius dicere,ac pro tribunali iudicare ac decernere folent, non funtmagiftratusta- men.Pontificesipfiiusdicuntaciudicant, & quid? pro tribunali. Cum enim LenculusPontifex de confecra- CC 3 4i+ I O A N N I S BOD1N1 finitione aufpicandumopinor: Officialseftpublic*per. folia cpua mttnus babet lege definition. Curator, qui mum publicum extra ordmem fine lege tmperantis arbitno cent, Pcregrinis verbis aut parum Lannis, a quibus deleri- irnir, vtendum nobis eft, neverborumobfcuriraterei difHcultasaugeanir. Quamquam Officials verbuu;,te- *l munus tri- rendo-Latinutn plerique feceruntjac Paulus ipfc officii 1 Verb ’ appell3tw»»mjp«£//f4,Tranquillumfecutus.Vta definitionesanobis pofitteclaritibducefcantjperfona- rum publicarum diftributione a capite arceftere tom- modius ei\.. c Perfoimi publiais appello,qti£publtcis mttmi- bustncMmbunt: harumautemduofunt genera, alteram fineimpcrio;alterumcumimperioconiun&um. Sine£| imperio font,qui religiones & facra publicacurant(;fu erunr etiam facra priuara quae faimltaria dicebantun)vt ponnfices ac facerdotcs: item Senatove^ ,legati,quiqu( iuffis magiftratimm ciaes parerecogant, vrfcribat.no- tarii,viatores, lidores, atcenfi,cornncularii, & idgenus alii; qui quod imperio vzcmx,magiflratuumadmtnijin feferunt; quibusomnibus munera Turn leg;bus&edi- discomprehenfa. hos igitnr officiates flue ojfictarwspi imperio appellemus. Et quoniam magiftratimm defcri- ptio'neRefpublica,feu iegeagere,feu bellum gercre, feu imperare, feumdicare, feu imperata exfequi oporteati vacaremullomodo poteft, detoto officialiugeneredif feramus. Refpublicteprincipioacuratonbus regeban- tur, ante quammagiftratuum ac legum visintelligere- tur \omni i, inquit Pomponius, maim regia tenebsmW* Ariftoteles quidem vniuerfum genus i appellar, qaos mag/fratut interprerantur; autem feu miffi JiratumdeRnit ,quiconfiliipubiici,mdiciorum, acini” periiparticeps eft: quod verbum ad cos tantum magi- ftratuspertinet;quib.imperandiiuseft. Eft enim Gist' cis t5r>7KT?«»,ideft, imperare ; quod in fcribas, via- tores, ac carteros magiftratuum miniftros conutnirt nullo modo poteft. Uludtamen in magift rants defini* ! ioneab Ariftotele allaraabfurdum videri poteft; quel qui b lib- 4-de Rcpubl. D E REPVBLICA, LIB. III. 4U quinonfitcofiliorum ac iudiciorum publicoram par- ticeps, magiftratus nomen non mereatur. quaedifcipli- naefi fibiconlentianr, nulli aut certe pauciffimi fint in Republica magiftratus,cum magna fit in Republica be¬ ne confliruta ienatorum raritas,quos tamen imperio < vacsredocuimus, & maximam partem precarium mu- nus habere. Inter lurilconfult os qui redte magiftratura definiat,habemus certe neminem. IdenimGoueanus difficile(emperfibiaequeacferrerovifumefle‘ , ceftatus riidia! -ll,ia * eft: & certe tnea quam fibi propoluit definitione magi¬ ftratus,errorelabitur; magiftratum enim &chnk,potc- fiatem popish Romani or din an am. At oportet definitio¬ nes edevniuerlbrum; fingularia vero necdefiniri, nec vlladifciplinacomprehendipoirunt ^prxteieapoteftatu verbo magiftratus prouincialesferefemper fignifican- tur,vt pofteadycemns. Cuiacius^ praeter definitionem b In notiJ Ariftotelis, tresallatnramfefpofpondit: fie enim illei cap ' x * Magiftratus , inquit, eft perfina public a qua tunfditttom frtecft\velqua, pro tribunali ins diet f,vel ejua mnfdilltonem ac indicium publicum habet.Idtt quidem ratione quatuor futurae funt vnius & eiufdem rei definitiones: quo nihil eftaDiele&icorum'mraeceptisacdotftrina, atqueadeo f Ariftot.lib. i . r . r i. r . 1 tf.Topj. abipianatura magisahenum; quae non pantur vnius ret pluresvna definitiones die. Ddcriptiones quidem rei cuiufque innumerable^ funt, quia rerum earum qua cuiaueaccidunt, ksh TOvro^&bTOTOi’dnfinita eftmultitu- do: quae ramen rei vim ac naturam terminare nullo mo- dopoflunt. Iftud quideminarteratiocinandigrauiter, multo grauius tamen in legitimalcientia peccatur, quae a magiftratib.iuris initia, ftirpem & originem ducere vi- detur. Nam id quod in magiftratibus primum ac praeci- puumeil, imperandi fci’icetprohibendiq;poreftas,ab histrib.definitionib.abeft:magiftratuum enim legati,& ^ iiquib.iurifdi&iomandatur,ius dicere,ac pro tribunali iudicare ac decernere folent, non funt magiftratus ta- ‘ men.Pontificesipfiiusdicuntaciudicant, &quidepro tribunali. Cum enim LentulusPontifex deconfecra- CC ? 416 I O A N N I S BODINI tione domus Ciceronisad Senatum decreta collegti . _ pontificum, ac de lege Claudia referret, lie aulpicatus c ,, ;'coi:s ad" *3 Pontificesrshgionisfont indicts ; legis , Scnatns. At ne- ^uicurn. qu e veternm Horn an or urn , neeiue no fin ant Arab urn reli - g tonisPcnttfices vllam habent imperandiam prohibendipo- tefi atem,tametjiindicia publica ac prmata ex ere cut ; in ins •vccare^prehendere, coercere,punire,fententutsexfee]Mnon pejjimt: at ne vtat ores tjitidesn ant It cl ores vllos babent. C 6- tra veto fiepe fit vt is imperarcpo(llt,cuiiudicandipo- teftas ciladerora:quod pofteaperfpicuumfaciemus.At fi««uuds? M * qu^ftores*parricidii.quibufq;extraordinemiudicandi fiebat poteftas, imperare, prohibere, in ius vocare,pre- hendere,coercere, iudicaredeniq;poterant;nequeta- menmagiftratusdici poterant.Qii* cum ita fine,harum omnium definitionum nulla flare poreft. Illud etiam animaduerfionedsgnum .quodex hisdeftnitionib.ma- gnam magiftratuu,curatoru,acminiftrorum perturba- t im : > -q-de tionefequinecefle'efE, cu nulladiftindbioadhibeatur c . til ic-'p: unit . i . . r . . t'l- * Carolus bigonHis,qaimagiltratusdenn!nonem dilige- ter inueftigalle videtur, in eo lapfus eft, quod Magifira- turn defintditfui rernm humanarnm cur am habet \deinde omnib.magiftratib.iudicandi,imperandi ; aulpicandi,& exfiequeiidipoteftatetribuir. Deus opt. max. rerum hu- manarum procurationem geric. At non debet latius aut anguftius definitio quarn resqusedefiniaturpatere; & in omnes refpublicas, etiam fi auguriis &aulp;ciis care- ant , magiftratus deferiptio in hac quam de Republica tu inftituimus dilciplina valere. Diximus inprimis Officia¬ tes omnes, leu magiftratus fuerint, feu magiftratuum miniftri.publicas elle perfonas; quat hoc iplo a priuatis difFerunt; quod hi Reipublica:negotiisnonimplican- tunadmximus ordinarium munus tradtare, vtacurato- ribus, quosnoftri commijjanos appellant, diftinguere- mus; liienim muneripublico, fed extra ordineincum- bunt: vtolim Diclatores, Quatftores parricidii,ac ccete- r rr ye o- r j j uc jj ces extra ordinem a populo, rogante d magiftra- tu dad. Poftremo pofuimus, ordinatium illud munus legs D E R E P V E L I C A, L IB. I I 1 417 lege lata prtefcribi ac definiritquia nifi lex in earn eaufam feratur,oflicialisnondicetnr, fed curator. Atq; id non modobistemporibus vbiq-, fieri,fed olim Grrecis aeque acLatinisfadlum videmus; cautius cam e ac vberins no- ftriprincipes minima quaeq;munera, turn legibus pro-- ri)uigatis,tnmetiamdiplomatum varietate,qua: figillo cerreviridis^cfericeis funiculis viiidiac purpureo co- lore,tum end verborum difcrimineac^teris edidfis qu^ ten)porarialunt,fecenii iubent.Curatiotiu verodiplo- n)atanecceraviridi ; neGfuniculis fericei's, nec formula perpemi ceporis cocepta funt. Ac tametft corporum 8 c coliegioruiuraprincipu beneficiocoftituta funtj fi ta- meniudicum autmagiftratuu ciufHe collegii numerum piincepsaugerevelicfilludedidlo fiatoportettidq; etia- mim in vilifiimis ac fordidiffimis mtineribus, quod pu- blicafunt,fa:pqfieri videmus: plena iimt curiarum no- C tlraruadta,quib.landiionesacpubiicationes continen- tur. Quod autediximus, leges de ojficiariisperpetnas ejfe, ad mu tier is perpetuitate fpedtat, etiamfi annui fine auc femeftres,quipublicis munerib.incubant. Romaequi- dem onines magiftratus annui fuerunt lege Villia 4 pro;- a liuiut life.’ ter cenfura,quam in menfes odtodecim, tande in quin-: 4 °' quenniumprorogariplacuit; quia tantum munus bre- uiori temporeexplicari no poitet. Florentiai femeftres erantSenatores: Venetiis fexuiri landfeioris eonfilii bi- - meftres :ateriam arcis Rbagufi^ prarfedhis poll; boras xxi r i uabdicatprasfecturajqureperpetuaquidemeft, fedimperiumpraefetSicuiuiqtdiurnum. Omnia tamen bare munera legibus definiunrur,non quialeges rabulis cdcribi.autin res incidi,aut cereis plumbeifve figillis, autfnniculisverficolorib.acfericeis lubornari oporte- at: qure vt fidem faciant legum earum qua: feruntur, le¬ ges tamen no efficiuiit b : nuliius enim populi leges lan- * I.nonfiga- ftiores autmagis diuturnas fuifle videmus, quain qua; ” b ^” a ' 0 ' bis omnibus caruerunt: leges inquam Lycurgi, qua: quodfenbi prohiberentur,^e/r..o m vo¬ ce R.*>?atio 1. i. Dt orig. laris, h- lib.i.til.I. l^iftiiut. t Cicero pro lege Man ilia. 418 IOANNIS EODINI animis ciuiu.non tabulisjmetibus.no libris inlcriberem tur.Achenienfes zamenplebifat<lexadpopulu "perlataeftiquod in ca:tcrisquoq; munerib. fieri cofiieuill’e tradut Grarci fcriptores*. Necalioiure Romani vtebantur. Confu- lesenim,creati funt lege Iunia c : Tribuniplebis ,lege rf Duilliajcum vero alterumConfule plebeium creari pla- cuiflet.idlege Liciniafadum'eft : Praetorem quoque^' vrbanum lege Sextia/;fex item PublicanmUqui'ftio- num Protores,lege Cornelia ac Bamia.Infinitum fit ce¬ tera perfequi: plenus eft tarn en Codicis Iuftiniam liber primus acduodecimus. quibnsperfpicuum fit.fingulis officialib.fingulas leges elle latas.Munus^rdinarmm di- ximus; proprerea quod leges etiam de curationib. fere- banturadpopulum:ideft,iuflupopuIi, magiftratu ro- gante,quam Romani /egtfTw^appellant.'vt Gabinialege Pompeio homini priuatoimperium in annos quinque extra ordinem datum eft,vt bellum contra Piratas gere- rett&lege'Mamlia contra Mithridatem. Etquoniam bellum illudbreuiconfkienduerat.nihiloportuit ma- giftratum,cuius ordinariumac perpetuum munuselle debetjcreari, fed extra ordinem huius belli conficiendi curam optimo Imperatoricommitti. Tempus autero- gatione Catulidennitumeft annisquinq;,belloPirati- co gerendo; vt fi bellum diutius protraheretur,populus imperium Pompeio noua lege prorogaret,aut nouum fubftitueret imperatorem; fin bellum illud citius confi- ceretur,Pompeius imperio abdicaret. Huiufmodicu- rationes extraordinarias , noftri homines commijjiona appellant.Didatura quoq; curatio fuit,nonordinaria poteftastquiaDi&ator no nifi extra ordineab Interrege vel etiam a Conlule fine lege dicebatur.fi res ita poftula- ret: & quoniam creato Di&atore magiftratus omnes abdicabant, placuit imperium ei lemeftre dari - } quod fi ne- I DE REPVBLIC A, LIB. I II. 4'9 c fi negorium, cuius caula Di&ator fiebat, citius confe- cifler.impeiio abdicabat. Nam , 4 miJius Mamercus Di¬ ctator creatus,vno diereni gt ffit.diefequeriabdicauit; teftatus imperia diuturnafibi diiplicere. Curationum autcm omnium ea vis eft,vt imperantis arbirrio reuo- cari,aut prorogaripoffint: actamecii curationcs inpo- pulaubus&optimatu imperils, ftaro tempore ferede- finiantur.in monarchia tamen & extraordmariii & pre- carium munus eft; nullo temporis inrcruallo definition. In popnlaribus imperils maius imperium curatori da¬ tum, breui temporis interuallo terminarineceile eft, ne diuturna poteftas ambitiofis hominibus tyrannidisaf- feCtandai pratbeat occafionem: nam propterea didiatu- rafemeftns erar.ncc vili vmquam in libera Republica, prattcrquamFurio Camillo,imperium diutiusproro¬ gatum videmns: ctim enim populns Decemuiros legib. ferendis extraordinem cum annua lummaque potefta- te creaftet, iifque in alteram annum imperium proro- galTet,quoufque leges duodecim tabularum ex optimis quibufqt ciuitatum inftitutis fele&aj fuifienrJDecemui- ri confuetudine imperandi, Reipublica: libertatem op- preflerant.nifi de manibus imperium illis, non fine ma¬ xima perturbatione ciuitatis, ereptu eflet. Qua res ple- bem excitauit adcreationem Tribunorum,vtlibertatis cuftodes eflent;& ex omnib. magiftratibus, crearo Di- < 5 lacore,aliave poteftate,extra ordinem foli imperium * * Fcftm in retinerent.AliterFlorentini,qui ferefextoquoque an- ^ b i° £ '° p “* no decemuiros aut odtouiros cum fumma poteftate, nullo imperii tempore definito, extra ordinem Reipu- blicasconftituendte caula creabat; quibuscreatis,magi- ftratus omnesabdicabant. Id autem hominibus impe- 163 randi cupidis -Reipublica inuadenda occafionem de- dit. Periculofaeft enim nonmodoin popularibus&o- ptimatum imperils,fedetiam in monarchia ipfa rnagi- ftratuum omnium abdicario: quod tamen in hoc impe- rio numquam video cfitigifte,praterquam IoanneRe- geab Anglis capto: tunc enim Carolus v.regniprocura« 4'ie IOANNIS BODIN1 tionem apatreadeptus,quinquagintacuratoresReipt!- blicte conftituendte fecit, vtde omnibus magiftratibus qmbus poteftas interim eratademta,libera quari'tioha- berecur. Tunc fludlibus ac procelbs ieditioiorum ho- minum vehementer iactata eft Refpubiica gubernato- ribus deftituta: fed hate liio loco. ¥t autem planks fsa- , giftratuum&curatoru dilciplina inteiiigamr, hosqui- dcm precariojillos quad comodato niunerefungi pnte- *!.atqnia.de mils' 1 : precarium autem temper repetere licet ^ com- modarum non item,fed tempore definito.Sic enim Ta- cirus iiifit de Galba Imperatore occiib, cum t rime fire rmperinm geffi (let; Free arm m , i n qui t ,fin t imytrw brent tranfitantm ; non quia imperium precario haberet,fed quiaingrauefeebatfftasiam fiia;&cumimperio mini- rae idoneus videretur,id xnatura morte fibi, etiam ft oc- cifus non diet, breui ereptum iri profpicjebat. Cura- ttonesitem otnncs,etiam fi tempus definiarur,confe£ta * ip tibro cut re, ante tempus definunt. Exftatina&is*Curia;Parifio- m ™? Cfl ’ n,m vetus decretu aduerfus viatores-, qui quum cum iu - dicibus quarftionupublicaru extra ordinemTricaffium midi,poll tempus qua’ftionib. definitum munusexer- ccrent,eos curia abdicate mffit, cum officiarios no elle C ittdicaftet.Hic diutius banco: quod tametfi rerum ge- rendarum vfu peritis facile videatur; cteteris tamen no- it am eft; cminetiam Demoftheni cum riilchine ob id 7 i. > , tantum controuerfiagrauiftimafuille videtur.Nam ro- gationead populurn aCtefiphonrelata,vt aurea coro¬ na DemoftSienes in theatro,pro fuis ergaRempublica meriris,donareuir;obid potiffimumquodvrbis Athe¬ naeum arces ac moeniareficienda ac larcienda dtligeter curauiflet: <€lchines Demofthenis adueriarius omniii imximus,rbgarionimterceflit;caufas interceffionis ex Icgibusconquifieratjquibus cauebatur premia laruru die neminem,nifi qui gefti magiftratus rationempo- pulo reddidiifet. Demofthenes,quod fua dignitas age- bacur,proCtefiphonte,vel potius pro corona ,oratio- nem habuic omnium eleganuffimam ; cuius ftatus in vnius If D E REPVBLICA, IIB. III. J,it vniusverbifignificationepene verlatur, CciWcttquidJit mdgiftratu *, id elltyx’- cum eniir, qui iarra teda curaf- fcC,ld eft tT»«f , «».’ 'nns/Jo.ticti mx vj/j a] [tj-KS- wW clTc docuir: Latim vcccres curatiotieTK^uam videtuc Tranquiliusin Augufto commijfionem appellare: <*sfd- monebat., inquit, Prstoresnepater.entur mmen (itttm com- mtjjiombtu obfclcfisn. Ex quo intelligitur minus illud publicum moenium farciendorum.non ordin_arium,fed extraordinarium fuillcquianon eftpeipetuamurorutn reficiendorum neceffitas. Mirum videri debet nemini fi Demofthenesmunerumpublicorum, magiftratuum inquacn&curatorum, differentiam tenuic; proptcrea quod in rebus agendis& in media Republicadiutiflime verlatuseftet. Ariftoteles veronufquam ilia diftinxit, vc neccieteriquoqjphilofophi; quitametfide Republic! m fcnplerunt,qJam ne digito quidem tratftarunt, eosra- men Laertius quorum vitam deicribit, crj^xt vutmXnu'at or^aynsirm fuiU’eiudicauit.Necmirum cuiqua debet videri, ti Carolus Sigonius ac Nicolaus Gruchius fctiptiscontranis de imperio fe mutuo impetiuerunt, neefeipfos explicauerunt; quialiterasforenfesaclena- torias non attigerant.In Caroli Magnilegtbns curatores 7w//7?appeilantur,amittedo:Germani*S%<££» veteriver- bo vtebantur; vnde Scacanum curiam appeliabatiudi- cum.qui extra ordineminprouinciasmittebantur.Hic for/iran dicet aiiquis, eos quos indiceslibelloru cun a , Sc Caficlh commijjarios Parijiorumyoc&nx. , erdinariam po- teftatem habere; & quidem perpetualegibusac ediftij comprehenlam. Huic dubitationilaris fiet, liintelligat iudices libellorum vetere inftituto curacores tantum fuiire,acprecariumimperium habuilleiled vtilitatispu- 1 biiccE caulaperpetuum poftea imperiumillis tributum eft, manente veteri appeilatione, qua etiamnum indices curia libellorum , commijjaru Parlamentt dicuntur; qua- fi dati iudices qui imperantis arbitrio reuoeantur: at iu¬ dices curiafiibellorum neab ipfo quidem Regereuo- cari nunc polLunt, nifi iudicio capitaii damnati ruerint, a l./.de rams cognic.Iacob. Bucrigar.in l. qui procura- torem. princ. dcprocurae. JLanfranc, in repec. c. quo cam contra, deprob. DD. rn l &quia.de iurifditt. Fel in cap.Iicet dc offic< ordina- rii Angei.co- fil H7. b Bald. loan. Andr. Panor. Fetiii. Cardi¬ nal, in c. cum «x officii dc prarCr. extra. e ^rgura.l.;. demiliuri te- fhm.l. iocie- tatcm.§ arbi- troru.pro lo¬ tto &ibi DD. Bald, in 1. li miles, de te- ftament. mi¬ lk Felln.in d. cap. cum ex offic. tl Tranquilly in Vefpafian. t *nuo 1/70, 411 IOANNIS B O D IN I aurfponte abdicarinr: id enim Ludouicixi icgecaue- tur; non quiamagiftratus curator efle nonpoffir: nihil cnim/kpiusoccurrit; fed quia non poteft idem magi¬ ftratus eiufdem muneris curationem & magiftratum fi- muiacfemelobire. Neque enim mandaraextracordi- nem qua: magi ftratibus damur excitandaeiurifdidtionis caula, curationes appellaridebenr, nifi tempuslocusvc C iudiciorum * mutetur. Ncc vero parui momenti res eft, cumetiamlurifironfultorum decretis planum fit , iudi- cium non confiftere fi iudex datus, quafi magiftratus ordinario iure cognitionem eius rei fufeeperit, quam extra ordinem iudicaredebuiflet:hoctamen 4 iiaverum eft,fi rei cognitionem iure magiftracus nonhaberet: a- lioquifi cognitionum concurfus erir,hoc eft,fi quafi iu¬ dex darns, & magiftrarus de re propolita iudicate poffit, ordinaria magiftratus cognirio potior fufuraeft: vefua vi magiftratus iudice dato pratftat, fi vtriufque par eft impcrium: & c magiftratuum a£ta firmioratuntaefta- biiiora iis qure extra ordinem explicantur. Illud etiam peripicuumeft, curationes qua; magiftratuum imperi- umacpoteftatemexhauriant, minus die gratiolas;nifi adconformandosmagiftratuumores, ac ibrdeseluen- das curationes fufcipiantur: vt Venetiis quinto quoque anno, Geneua?fingulisannisfiericonfueuirabiisquos appellant,qui repetundarum qutrftionesexer- cenr; quodquidemmunus Athenismagiftratibus ordi- nariis tributumerat: vc Roma: lege Babia, cumantea Quteftores iudicesve a populo extra ordinem darentur. Fuic eriam gratiofa extra ordinem cognitio iudicum, quosVefpafianus^lmperatordedit terminandislitibus qutebello ciuili in infinitum excreuerant, & quibus iu- dicandis vix omnium magiftratuum a:tas fufficerepo- tuiflet. MeminiCarolo ixRegeFrancorumdecretam cftequatftionem extra ordinem, dc agris dominicisac publicis prouinciae Normanorum mdicibuique or- dinariis eseptam cognicioncm: ac tametfi Rhotoma- genfis curia diu reluclatctur, iuflis tameriiterumatque itermn iteruina Rege manautibus, paruit: cum mihiprocura¬ tionem rcgisgerencideagris publicis, non modo cum ipfiscurix prouincialisprincipibus, verumetiacumvr- bis ipfius Rhotoroagenfis & collegiorum omnium vni- ueriicate Sites fiilceptas die docuillem. Sed vt pianius &vberius totumgenuscurauonumpercipiatiu,fiuede prouinciis moderadis,fiuedebellogerendo,fiuedepe- cuniapublica,fiuede farcis ted\is,fiuedeiurifdi&ionea- gatur;curationesomninovelapcincipe,velamagiftra- Diuijie «*- tibus,veIabip(iscuratoribusa principe dads deriuatur: rationum. quartum nihil eft. rurfus curatores danturexalbo magi- liratuum aut priuatorum: fi curatioad magiftratus diri- gitur, aut negotium iurc magiftratus illis competit, aut abofficioalienumeft. Item curatio extra prouocatio- ne datur; vel vt prouocadonis ratio habeatur/eu prin- cepsappelletur,quiiudicemdedit: feu magiftratus cui iudicis dandi fit poteftasj feu principis iuilu magiftratus cxtraordinedeappellatione a iudicibus curatoribusvc datiscognofcat. Interdum etiam iudices dantur abeo iudice* quern princepsipfe extra ordineiudicare iullif, j e J u * i , c 0 J ce ' -fi mandate id comprehenfumfuerit, litis inftruendx *, * Authen.»d nantameniudicandtecaula; autinftruendxaciudican- ciT^c' dse, falua tamenexfecucioneiiprouocatumfit; aut de- debits d= a? ni-que indices a magiftratib. dantur,vt de iure, yd de fa- £erq U *ftio U " £fco,veldevtroq;cognolcant;idq;cumimpeno,veliine num.de offic. imperio.Hxcdiftribikio omnescuratoru formas com- cap. pledirur. Id quidem in Republica Romanorum collar, ‘ um Bcrtol d. magiftrabbtis, Confulibus inquam, Prarsoribus, Qua:- & ibV.Wnor. ftonbus.imperium fuille etiam proculab vrbe,cumlta- P° a lnnoc4 - ,. r . IT t ... . tium & Ho- Iixhnibus Komanadiuotermiuaretur: propagatis ve- flienfcm.sjr- roextraItaliam Imperii finibus, placuit curatores pro tol - in . 1 f”, 0 - C magutratibusjqui^puinciasregerentjcrearijquitametli ^ufreri in vno vetbopeteftates appellarentur, quia tame pro Con- fultbus, pvoPrxtoribus, pro Quxftoribusprouincias fulcipiebant,Proconlu!es,Propra:toreSjProqusftores didiilunr. Siceuim Lmius dePhilone, qui primuso- mniumRomanorum,extra Italiam proconlulatu geffit: Cicero lit). Defiuibus. 444 I. OANNIS BODINI jittum, in quit ,cnmTribunisplebis esi adpopuhimferrent, vt cum Philo confulcitu almjjet ,pro Conjttie rem gereret, Ac cum imperium laciffimcproferri coepiilec; lenacus fere lemper prouincias dccernebat iis'qui magiftratu excefteranr; qai vel coroparabant inter fe,vel fortieban- turprouincias: nifibellumgrauiflimuinprouinciageri oporterec, tuncad populunAerri confueuerat; vtforti aeftrenuo imperatori jpumcia extra ordinem daretur. j Nam Scipioni Africano qui per a;tatem magiftratum adipifeinon porerar, imperium extraordinem rogatio- ne Tribunitia datum eft, vt bellum in Hifpania & in A- frica gereret; quo facilius Annibalem ab Italia reuoca- ret. Ita quoque Paulo Emilio belli aduerfus Perfeumin Macedoniagerendi mandacum a populoimperium eft extra ordinem, & extra lortem. Item Pompeio contra piratasimperium lege Gabiriia,&contraMithridatem lege Manilla datum, iis omnib. qui anno mperiore ma¬ giftratum gdIerant,fummods. Idcamcrarius fiericon- lueuerat; quia fere temper Confules, Praecores, Qus- ftores magiftratu defuucti, prouincias anno lequente forciebantur ■, nifi mutuo confenfu inter le comparare poflunt.Et quoniam Tors belli contra Mithridatem ge- id rendi,Cornelio Sulla; obdgerat, P.Su!piciusTribunus- plebis rogationem tulir, vt eadem prouincia Caio Ma¬ rio extraiortemfummoto Sulla, daretur: qui re intdie- i.filio 5 hi autinterdzdbumimperantis interuenerit. Sed reicri- pta Principum iurifdidbionis caula, quas noftri //nrrar appel!ant,longe differunt ab iis quajfingulariiuft. fu a principe imperantur; quas vulgus forenfe, liter its ftatws appellat: harum enim mortuo principe nulla vis eft; illce vero fuam vim retinent; nec principis occafu robur amittunt: ftepe tamen fucceflbr imperii ratum habetid quodalterius iuftuconfedtum cft,etiamfi re in- tegramortuus eilet: eoque magis ft vtiliter gefta res eft; quod magifttatui aduerfus curatorem iudicemve a fe datum - minimeliceret. Atque hteede toto genere cu- ratorum didtafint. Magiftratuum vero poteftas acim- CO nfui c/p.cx periummorte principis non terminatur, tametft more ^"efcUpT 1 ' maiorum, apud nos, quibus omnia publica munera cu- Moiin. du* rationisinmodumacprecario dariconfueuerant,mor- tuorege fuftinentur quodammodo adtionescuriarum maiorum: nam mortuo Ludouicoxi Rege curia Pari- ' iU fiorum decreuit,vt publicismuneribusincumberetur, dual interim mandata noui Regis acciperen tur,vt antea veterefenatufconfuJro dccretum erat, anno mccclxxx. At curia Tolofatum Carolo vi 1 Rege mortuo, fibiva- cationem quidem ab omni iurifdidtione indixit, quouft querefcriptumaregeaccepiiret: fi quid tamen incide- ret quod curiteaudboritate egere videretur, id curia: iuC- 6i fis ac edidtisfadbumiri,finevlla Regis appellatione. In quomaieftas principis agebatur: quia neminidubium eft,antiquiffimahuius Imperii lege, id eft Salica, proxi¬ mo cuique ftirpis regia:mortuo regefeeptra deberi: ac regia poteftateprius vti, quam initiatusfit, vt in curia Parifiorumpridem^iudicatumeft, contra quam non- nullitcmerelcripferunt.quamobrem non debuitcuria DD 4 i 5 lOANNIS B O D I N I T olofatum de principis imperio ac maieftate dubitare: •quifinullus tunc fiiiifet, ne ipfaquidcm curia viiampo- •teflarem haberet. Aliud iudicandum erat, fi r. ges cpta- xeacpopulo create liceret, vtin Polonia,Dania,Pan- noniajvbi mortuis regibus imperii maieitas ad popuiu ■recaftirafit: rune ruagiftratus non principle Ytuntnr ap- pellaciomein interregno; quia rex nuilus eft; fed quail a ienatu populoq^ impetiuiohaberent, leginmos actus, ac muneraquiq; iuaobeunt, proprerviin legisac impe¬ rii, quod magitkacuum proprium eft: curaroresvero iudiceivedacfmortuo principe imperium retinerenul- lomodopoilunt; quia nihil ex vilegisautordinaria: po¬ rt dd ba?, teftatisgcrunt:non quiacurationes odioficVnagiftra- fin.Jeoffic, tuutn vero munera gratiofafine:eftenini (: vtameado- gratnm.-eud. cuimus:) Lepe curatio gratior ac Reipublicaevruiorqua fuJk. c'unI'P rd i n ar ia p o re ftas. Quod enim curia Parifiorumiudi- i«s.Albericut. cauic/refcriptaiullaveregisparem, morcuo tege,reri- W-Ui'i e- nere poteftatem quam vino ac (pirantehabuiflent •, ita j»s.c,uiccttu. verum eft,ft cceptares&incoata iir. Quarefi magiftra- 4 .aaob. liJl ’ tuum poteftas eft annua,& ante tempos magift ratui de- finitum rexintermoriatur; magiftratus tamencotinua- ta poteftate, legis adtiones, fiue incoatis, fine rebus iiv C tegris,exfequerur;quia poteftas eius a lege perpetua,no autem a relcripto temporario pendet: aeprius legem abrogari necell'eeft,quamagiftratuipoteftatem. Cum enimTribunosmiiitum poteftatecolulati,propter pa- ,trum ac plebisdillidia,creari placuiftet; nonpriuscrea- tioConfulum repeti potuit, quamLicinialegeTribu- * “no ‘U4- natus ilia poteftas derepnblicatolleretanac'noftraa;- xatecum duos entire Pariiiotum pratfides exalbocuria; demere placuiller.non quidem ipfis erepta poteftas eft; id enim nolentibus fine uidicio capitali fieri nonpote- xat;fed in pofterum ne in mortuorum locum a!teri fub- i rr» af>t* cu- Rituerenturlege ^lancitum cfcnoPaiftippreJfionemap- c'fcofef”” pellant;vteaqure Carolo ixRegeeft 'omniummagi- vetfo, sc foi. ftratuum qui abimperio Francifci regis aui creati fue- 7tv.no iioo, -anc : ^ ata ^ ex fbgantibusomnium ordinum legatis qui D E REPVBLICA, LIB. I I I. 429 qui ad Aureliorum conucntus conformandx Repu¬ blics caulaconuocaafuerant. Ac fxpe fit vt vnus vna lege magiftratus fiar; Ixpms etiam plures,vt viatores fe- xaginta vna lege crenti func a Francifco" 1 .rege ;& Prae- * anu ° J H+- tores iudiciorumpablicoru invniuerfit Gallia vnocrea- tifunt&eodemGnomento ; cum antea Prxtor idem b anno mu, publicoruac priuatoru index eifet. At non modo fcri- bas curiarum.fed etiam miniftros eius officiates creari placuit legelacagvc minima quxq; munera,qux in Re- e publicaRoitunaferuis finelege ab ipfis magiftratibus uiandari confueuerant. Nec fatis eft lege magiftratus ac cxteros officiates creari; fed etiam fucceitbribus relcri- pto fingulari ad teftificationem adepti magiftratus opus eft,non tamennoualege.Indefit vtrefcriptacurationu ad magiftramm aliquem,putaad PrqtoremParifiorum, >69 velmorcuo Pr.|toreadfucceirorem rf in eademPrxtura rfSartoiint. pertineantjqmaprinceps rnagiftratum,non perfonam digit:fincuiufquamdeleda fit perfonacuius nomere- litium expert feripto comprehenfuvn merit, eo mortuo fficcelfor in i^caV! quod eodemmagiftratucuratione defungi non poteft; quia metus. Fclin. princeps non magiftratus,fed perfionxdeledudiabuir. -y^'SeoV- Hocetiam differunt curationes ab officiis,quod hi^c la- fie.deieg; tiflime patent 5 curationes vero angufriffimis finibus LdficeVde^ continenmr.quam miilra magiftratuum religioni relin- lolut. -quuntur! quam multa arquitad/pennifla! curatori ni- f 1,penuit.de hit extra referiptum licer,eoque minus fide Republica, r4 ‘ de feed erib us, de pads adionibus,de finibus imperii, /chains, deprincipisdignitateagiturjinquibus explicadis man- datum egredi capitate eft. Inteidumiegatorumman- datis hare claufula fubiicirur; si qviu ampli'ut fieri oporteat,pre locorum ,ten IOANNIS BODINI hoftibuscft aut iociis,quo imperium eorum cum Re¬ publics incommodo proferatur,idiegaris fine manda¬ to fingulari non licet: at neprocuratorit]uiclem,cui ce¬ tera omnia credita fuerint liberalolutaq; agendipote- ftace; non licet tamen de re aliena quicquam largiri,aut acceptoferrejac neiufiurandum quidem fufcipere,autC « l.contrai referre,fine fingulari 12 mandato ; quanto minus in Re- rlran'lafo'’ P u bHcalicebit? rata quidem haberi poflunt* qua: fine rlis.de irans- mandatogeftafuerunt; iure tamen line mandato fieri sa; maud a- ne qnennt. Attametfi priuatis in rebus mandato recte l.procurator, paruifk mterpretamur ees,qtn vbenusac melius quam itufiurandfi biffi fuerant, negotiumgellerunt; inpubiicis tamen no J.v-n. deiu- eadem vtimurinterpretatione:miles enim qui hoftem jl'deaccept'!- 'ihuafir, aut magifter equitum qui prslium confetti t, he tametfi vterq; victor opima Ipoliade hoftib.retulerir, fpejaii'de Je dapitalitamen pc?naobligantur,fi vetante imperatore mmorib. vbi id fecerint.Quidenim pr.txlariusvmquam aut fempi- nuit’rem'r*- teril3 gloriadignius fieripotuir.quam afabio equitum tam lliociu magiftroPapiniDidatotis fadtum eft? is enim viginti v*t^ad*M»cs" rtjilliahoftium centum ciuibus rantum amiffisinrerne- don c. cioni dedit; fed quia vetante Di&atore in hoftem inua- uiiuuri! tC ferat,capitis poftulatus eft, nec aliter quam Didtatore placato populi precibus fupplicium euafit. Iraq; C.Cs- d it. belli iar^Silanum legatum recie ac prudenter fecilTe icri- dmiis. bit,quod manuscum hofte non coieruiftet, tametfi vi- dtonam certain relaturus videretur: quia nihil delw.it, inquit ,-cotitraMjlHmirnperatoris tentare. At ne duci qui¬ dem exercitus iniuflo,nifi victoriam relaturum fe certo fciat,autvrgentibusvndique hoftium copiis , pradium iftire licet; quanto minus vetante imperatore? Ac tam¬ etfi Paulas Termsus tribunus millitum Gallici exerci¬ tus ab hoftibus capcus fuiflet,exercitu fufo ac proftrato; is tamen qui triumpharau, male acceptus eft ab Hilpa- liis.quod Belgia in Francorum poteftatem ventura fu- iftevideretur,nifivici{Iet. Hsc ad eos pertinent,qui autlegatifiint,aut alioriim imperio tenentur: non au-„ tem deiis quibus propter vim imperii ac magiftratus 17* bellum DE REPVBLICA, LIB. III. 4?* belium gerere licet, vtConfulibus.aut legatisabfente Coniule.vt etiam apud nos magiftromilitum,veleoab- lentcantiquioriMarefcallo: iis enim poflqua indidum eft belium,Omnia qua: bello gercndo necellaria funt, voluntatearbirrioq; luo regerefas eft;ftue hoftem ia- cellere, fine prdium conferere.liue arces obfidere, fine hoftiumcaftrainu3dere;nifi a principe prohibeantuc. Vibes vero captas hoftesve abdudos dimitterei auc pa- ceminireiniuffino debent:tameli in popularibus im¬ perils haecadviuum relecarinequeunt; led omnia fere Imperatoresperfefe obeut,quaein monarchiaab vnius principisatbitrio pendent: quiafacilius eft vnius,qtiam omnium; principis,quam muititudinis exquirere volu- tatem.Iraq; vjdemus non modo belli gerendi,fed etiam rerum omnium poteftatem a populo Romano impcra- tonbusfepenpbutam.-vccum aduerfusHetrufcos bel¬ ium gerioportuit; Ommumrcrum, inquitLiuius*',^;- « trinm & afenatu,&a populo,& a college,Fabio confuhpcr- mijfmn. Idem 4 alibi, Initio liberum pacts ac belli arbitrium * !&•!»*' permijfum. Hoc tamen intererat inter eos qui ex vi ma- giftratus,&eosquiaccepto extraordinemimperio bel¬ ium gererent; quod magiftratuum ada ratihabitionc non egerent,nifi quid fadum efteqquodad populi tna- | ieftatem pertineret.-cjtterorumyeroadionesratasha- berialenatupopulovencceirefuit,liquid vltra manda¬ ting fedilenr. Nam Pompeio belli aduerius Mithrida- C tern gerendi datapoteftas eftjaliistamen principibusac populis belium indixir; regibus nonullis Iceptra dedir; quibufdam ademit;largitione agrorum ac pecuniarum quos voluitjocupletauit: quae omnia vt fenatus rata ha- beret, fte'piffime petiit: cum tamen id obtinere non fa¬ cile poller, affinitatem acfocietatem cum Caelarecon- traxit,vt mutuis opibus & gratia feipfos aduerfus^accu- ‘ t3 Jcb°iurlm fationes inimicorum facilius tuerenrur. Qupd fi quis ptio. dicat,belli rcrumq; agendarum liimmam Pompeii ar- bitrio acvolunrati permiilam,nec ratihabitione opus filifle,fallitur.nam huiulfnodi verba qu^relcriptis ccn- DD 3 4» IOANNISIOCIKI tinentur ; eivs arbitrio, volvntati, prv- • X in vendi- DENTIL, 1UUGIONI Pf RM1T1 IMVSj flC a illCtr- tempoiei. P retai 'j oportet,vc optimus ac pnidentnTimus quifq;fa- hxc vfditio. ceret;ita vtReipublica: vtilitatibus& comodis cauea- hejni'c'mt. tLU '• * n quogenere ii quia peccatur, id Reipiiblica; prx- ^ creditor. §. ftare oporter; nee vllus eft erroris aut imperitia’ excu- rnai " lationi A locus:potilnmum in iisqtii non obiatam,fcd f I j.S.H dc- quxfitam;nondelatam, led extortam curationem ac- dan. ceperunt: li enim in priuatis ac lcuib. negotns,qui man- datum etiam gratuitumftifcepit,imperitiatp aut erro- rem exculare nopateftjquxnam in Republicagerenda excuiaiiofutuiaeft .* > Htvt plenius curationum ac ofti- ciommvis ac differentia percipiatur, placet veterum Romanorum exemplis vti, & ea cum nofttis confer- re. Sic enim Feftus ferihit; Cum tmpeno ejfe dtcebatur aptid antiques, etti nomtnaum a papula dabatur tmpe- rtum : nos commijjionern exprejjam appellamus, line magillratus honore; quern quiadeptus eft, iroperium quoque dicitur efle adeptus: quia magiftratus ab im- perio diuidi non poteft. Nam cum HannibalVrbem obfideret, placmtCxixc\mt Liuius ,/mines qm DiUutores, Confules, Cenforesvefmjfent,cum tmpeno ejje , donee recef- 17s JlJfet hoftisa muris ; i d eft,imperium illis tributu eft extra ordinem fine magiftratu,adVrbis tuendatprocuratio¬ nem. ItaM.Tuliius de Cxfare Odauiano,.Dmsw, in¬ quit, impermm C&fari,Jine quo res miltt aru geri nonpotejr. quia Oceanian us adhuc adoie(cens,nec per leges magi- ftratum adipifci,nec legionesducere, multo minus fine imperio munus imperatoriu obire poterat,Cicero fua- det vt cura bellrgerendi cum imperio ilii extra ordinem detur. quilocusSigonium & Gruchium exercuit vehe- menter.neque enim Cicero, ft OdauianusConful aut Prxtorfuilfetjiisverbisvteretur; quiaiure magiftratus imperium habuilfet-Magiftrattium vero & Curatorum creandoinm ratio,nop folum munerc,fed etiam rogan- di forma differuntinam magiftratus crearifolebat exle- gibus autealatis,magiftratu populum itarogate, ftrenuus eft & militaris difciplinae peritns, acie inftruit, caftraraetatur,arces obfidet; imperatore tameinferior eft. Ita Cicero helium daceXanthippoLacedatmonio, imperatorevero Afdrubale contra Romanosin Africa s Vetrini geftufcribit.Ide AtV6fZ\o\Tottes,mo L mx,ir/2peratoran- . tecjuatmlos. Verbii aiue Cstrdtiottis eos omnes coplebti, i. 5 . § primo". qntfiriemagiftraril munuspublicugerunt,docetC!ce- r d * ro*.Idetrs, transfero, inquit, inmagtfiratiu,cttrationei,J&- ru>p ad emit. cerdotia, nam his tribus omnia fere munera pu blica co- ^u S b 'f [ a '“‘ plexuseft. Ita Vlpianus quoq; curatorem Reipublicae mor.eod. i. diierrea magiftratu diuifit.tum in eo libro quern De cu- colfruU p t r .sc more Republic® feripfit, rum'alibi fa;piflime <: . Grteci *.deoperibu* *•><*■£» appellaqqui mu Ida dicere non poterat'did quod onmib.magiftraribuslicuille anteadocuimus. Omnes wit. de-mu- autem Curationes in magiftratus abeunt,quoties ordi- nariummunus,lege lata,fir ex eo quod antea extra ordi- legiis.lr $. nern gerebatur.idnoftrte Reipublica; exemplis docui- quo/waut tnus.RomanbrumexemplumeftdeTribiinismilitum, viam. quianteacurationis inrnoduaConiulibusfiebant: led demodomuJ annoab vrbeconditacDXLi i,rogationetribunorum e , plebis lata lex eft, vt tnunas ordinarium diet, &populi ub, s . 1 DD .4 n Liuius lib, 4 ** i In aflis rs- tiocmio. um. e l.z.drorig Juris. 454 IOANNIS BODINI beneficio tribueretur: quod poftea Temper fieri con- fiieuicjiiifi camgrauebelium impendetet.vt extra ordi- uem tribunus militinri legi oporteret: vein belloMace- donico aduerfiis Perfeum Regem, Licinius &c Caffius Confules rogadonem adpopulum tulerunt, vt eo anno V “Tnbuni militumaConfulibusIegerenrur: vdfadtum eft.Itaquoque Confines, Praetores,ac caeteri magiftra- uis,feruos exfami!iaviatores,fcribas,accenfos,corni- cularios arbitrio fuolegereconiueuerant, vtin hoc im« perio fadlum eft vfq; ad Philippi Belli statem ; qui Prae- toribus prouinciarum viarores creandi poteftatemad- ernit; iistamen qui praediatoriam iurifdidHonem habe- rent,viatores&«dluariosfibicreare permifit 4 . Necita pridem,ideft maiorum noftrorum retate, Procurator fifciaduocatos,quiprincipis caulasagerent.arbitrioluo legereconfueuerat: nunc vero vtmagiftratusordinarii aprincipecreantur. Atque hate de officiariis &cura- toribus in vniuerfum didta Tint; Tequitur vt de magiftra- tibusj &qu£ cuiufque propria Tint,explicemus. III. De magiftratibus. M Agistratvs efl officials qui publicum impc- rmmhabet. Parum refertquibus verbis, ft Latina defint,vtamur,modorenneneamus. Officialem genus elie diximus perlonarum publicarutrijqua: munus ordi- mriumlegedefimtumhabent: Curatoremveropubli- cam perfonam, quae munus publieu extra ordinem im- perantis arbitrio gerit. Pritis erat vt de curatorib. quam de officialib. diceremus; cum illi prius exftitcrint,quam legibus vllis vteremur.Nam principum voluntas, verba, nutus,pro legibus initio fuerunt: ab iis enim curationes domi ac militia: roanare ac precario dari; ab iildem arbi¬ trio fuo reuocari coniueuerant.Iilud eft quod' Pompo- nius Ccribn,manuregia principio Romanorum Rempubli- camgubernart ac teneri >nec legibut vticonfueuijje. Certe quidem Iofephus,optimusantiquitadsinterpres, Iftae- litarum C D E REPVBLICA, LIS. III. 45 S litarumoriginem abvltimoprincipio repetensinlibris adueruis Apionem Grammaticum, docuit Moiem pri- mum omnium mortalium leges fcriplifle. Atnequin- gentelimoquidem pod anno verbumlegisexaudieba- tur: argumento lit, quod Homerus tot ac tarn multis li- bris quoslcrip,lit,nujquamverbum vlurpauit.Qua- reneedle fuic omnia cuiitoribus committi, cum line legibus ordinariaimperia, munera, poteftates conftitui nonpotuerintjnec principes fe legibus teneripateren- tiuypuo minus qua:vellentarbitratufuoftatuerent: ar- bitriumautemillud ac fumma poteftaslegib.imminui videtur, quibus magiftratuiimperiumcenisconditio- nibusac temporib.Taiendum datur; li quidemnilipo- teftate abutatur,aditni non poffit. Quamobrem noftri principes, qui iura fiiae maieftatis nulla rationeminui patiuntur.inmandandismagiftratib.adhucvetereclau- lulavtilolent; q_v,oAd nobis videbitvr; quaqui- dem .pradarium, no ordinarium imperium fignificatur: tametlividetutinanis eaclaufula in hocimperio; cum Ludouicixt legeordinaria munera femel aprincipeex legibus tributa,inuitis ante tempus.niii fraudem capita- lem admiferint,adimi non polnnt.Eadem lex ell: omni¬ um peneciuitatum ac Rerumpublicarumcommunis: fedeaclaufula,qu» etiamnum principes in tribuendis % 7i honoribusacimperiisvtuntur, lignificat omnia impe- ria extra ordinem a regibus olitn precario data fuilFe: quod Rebulpublicis vtile lit necne, fuo loco dilleretur. Sedpriusdefinitionem magiltratus a nobis allatam fuis ponderibusexigamus. Officialemingenerecollocaui- mus,propterea quod omnes magiftratus officiates lunt; nonitem omnes officiarii.magiftratus.hoc igitur maxi- meintetfe differunr,quod hi quidem imperium habet; illi non Temper. Gneci melius, qui vo- cantmagiftratus, id eft imperantes-, “(W*, quod edimperare acedicere. Latini magiftratus, quali magi- ftros,\ ocant, id eft moderatores ac duces, Dictator ve- ro in maxima poteftatc conftitutus ,magtftsrpopttlt dice* 4S« I O A N N I S B O D I N I ifFeflus !n vet batur a : nam Ditlatons vox, imperatorem iignificat, »* lege° Ptiraa C l lla ^ ediclator : eft autem edicere nihil aliud quam i a he¬ re,led magiftratus proprium eftrfuntenim editla, Jhrdtuuminjfa ; vt Icribic Varro in hbrisDe lingua Lati¬ na ; fi modo is auftor eft, led quifquis e ft.non debuit Di- dtacoreinterpretari, quod abinterrege dicerecar: nam ea ratione magifter equitum Dictator quoq; voeandus diet,cum a diCYatore diceretur: \\b«sappeliat c •, nomine fcilicec 7ab 6 folic P lo P r ^° magiftratuum quibus imperium eftinRepu- blica ; quos partemfacit *»*&&***, partem *Kss Ksrps y tzft <£-stt%lcw, $ deinde magiftracuu ad- miniftros,viatoresmquam, fcribas, ii&ores, a&uarias enumeratjquosipife magiftratuum comple&iturappel- latione; qui tamed! imperio vacant,imperii tamen par- i 'Poilt? 1,b ’ t^cipeseflefcribit, his verbis d , Alibi hteretac dubitatnum indices &oratbres veniant magi¬ ftratuum appellationejCumab imperio deferanturiqua: dubitadones magna in hac difeiplina perturbationem pepererunt. At M.Cato cum viatores 3 aduarios &icri- C • I’iaMrch.in bas pledieret Vos, inquit ,veflrxconditiortis memorcseffe Vu " death,necmagtflrauis,fedmtniftrosvosejfe . Hebraei vno verbo iudicium rmsvi' publicas perfonasqu? imperium habent compieChmtur: cteteros nvtivi 7 ', id eft miniftros, vocanc.De oratorib.feuconcionatoribus, quos ipfe ! *- «cAB(n«fs45 vocat, cum imperio vacarent,neminidubium eft eos magiftratus non fuifle;fed quasincommodaRei- f p'.narch la publics dust vtilia viderentur, fitadereaut difliiadereco- Ihocione. fueuifts: quod Athenis priuato cuiq; licebat/,modo an¬ num D E R E P V B-L I C A, L IB. I I I. 457 ram quinqtiagefinnim atdgifler; carreris veto iubente magiftratu. Romseneminifas eratad popuJum oratio- n’cmhabere,niliconeeflu magiftratus.Quod de iudici- bus dubitat,magiftratus nntoecne, facile eft ad explica- dum,fi demus ludicii ailata ab 1.1 ft 1 n i a n o d i u 1 fi on e m *. In AutheB* apte fibicohsrereiparteenim iudicu magiftratus elle, parte finemagiftratueftefcribir. Eonim igitur quipar- rieipes fur.t pu blicimuneris,quod lege deft niatur,id eft, 174 officialiu,qiiofHamagiftramsefre,quircilicet iinperiura habeaftt; cseteros magiftratuum miniltros appeilari co- ftat. Ea diuifio neceflaria vifa nobis eft,vtnegationes, qusrebia partiHonevitianr,efFugerenuis. Imperatores luis legib.rainiftros magiftratuu,qui imperio catent, fepiflime^c;4/« 4 appdlant.Sedquoniaverborumin- b lib i.tcu. opialaboramns,verbuillud detotOgenere dici coroo- Co:i - dins oportere^udicauimtis, tu vtverbominiftroruvte- remur fuo loco; turn eriavt banc difciplina ad vfumfo- renfem,fenatoriumac militate accomedaremus: nos e- nim office anas appeilamus populariverbo,quimuneri- bus ptiblicis & ordinariis incumbunt,fiue impend ha- beant.fiueabimperiodeftituantur. Iurisouideminter- „ . pretes c noltn, Accurhum lecun, curatorum ac magi- ti.em.vtab ftratuum rationem ita,qiiia Romanoru antiquitates ac }| : .“^ c £“* mores minus intelligerent/qpiffirae confuderunt.Ma- in i.i.de'oflie." giftratuum quatiiorgeneraftatuunt;*/«t/?r£f,j^>c#or. riumaciurifdidtionem habere confttenuir: huitis opi- ^sirtoUnl C nionis leuitas a fe ipfa confutata, non defiderar ora- neemagifir*. tionera meam; nec item illud quod gyranaiiarcharo lur'^,' * Bai t, in I o nines populi, dc iuihtia. b l.i.fiquis ius dicenti. e l.cum ab eo. ad i. lul. d I. id.dies.$. du as, de d^- #; * l.iubere.de f 1 i.l.die.$. vbi de da- nino. ,g I.ius dandi. de tutor «Ut. \ £ 1 ea qus.ad municipal 458 IOANNI 5 B O D I N I iurifdidfionemin dilcipulos habere putant^rquadqui- dem fi demus,magnaperturbatio publiei ac priuati i ti¬ lls lequatur needle eft. Alexander Imolenfis, Iuris o- mniumiuatxtatis peritiffimus,propiusabefta verarna- giftratusdefinitionequamcatteri; cum magiftrarus eos rantumefleftatuat.qui funtordinarii indices: led tie id qtiidem latis eft. Etenim magiftrarusetiam dicitur is cui imperium eft line mrifdidtione; vt Cenfores ac tribnni* plebis: contra veto mrifdidionem habent ordinariam pleriquc fine imperio, fine viators, fine lictore: vtrolitn quidem,&vbiq; nunc potifices,quide rebus iaens/an- iftis,ac religiofis iudicant./W//fcst,inquit Lenmfus, re• ligionisfptnttudieei^legis, Samtiu. Exquibus perlpicuum fit earn qua: deimperio ac iurifididlicne eft, deque ma- giftratibus difputationem,non die ab interpreuimri- unlis,fedabipfisiurifcofultorum acbiftqncerum fon- tibus hauriendam.Seribit enim Vlpianus^omnib.ma- giftratibus,praterquam duumuiris,iicere fiiam iurifdi- dtionempcEmliiudiciotueri; quod non modo admul- dam pertinet,fed etiam ad maniis r inico nere feemmino vfurpari videamus. fed fieri poruir vt verbo 1 p«u- ^ M0S 014ZS P ro ^ H0S ^ 0Kes b'g^cnc. Ac ne quis purer in 17) latus. Romanis a^riquitatib. Dionyfio Halicarnaileo homini Graeco p'us a me tnbui,quam Agellio,quam Fefto Ro¬ manis ciuibus,ipii aletefelluntur. 11am vterq; confite- d Fcfiusin tur^-inimam muldam fiulle vnius ouis; maxima tri- bS°&tatet g> p ‘ a bourn aut duorum ouium.oportuilfet igitur mi- bopecuiatus*. ifimam muldam vnius boiiisexftitilTe. Neq; tamen vi¬ deo inRomanarum antiquitatum perueftigationeque Dionylio Halicarnaileo anteferre debeamus, excepto Varrone,cuius hie domefticus fuit ac Familiaris, & ex e- iusfontib. optima quaeq;haulit:nam libros qui delin¬ gua Latma circuroferuntur,non die Varronis, rum in- epthe declarat.tum etia quod in illis legitur muitamyct antiphrafin dici: AgeliiusveroleribitYarronem libra vno& vicefimo R.erum humanarum muldam verbum Sabinumappeiiare; fed pofteriores Grammaticos per antiphrafin dici putare: quoargumentoperfpicuum fir eos libros non efle Varronis. Hate tamen qu^ de peco- rum adumatione d i x i m us,au d 0 r i t a t e Dem e t r i i Phale- rei confirmantur. Is enitn feriptum reliquit argend 7 drachma legib. Soionis coftkuta fuilTeiis quilupam oc- cidident; qui vero lupum, qumq; drachmas: drachma autem ouis prerium exituiUe, quinque vero drachmas bouis vnius; quod lupa faciius ouem capir, lupus j robuftioC D E REPVBLICA, LIB. III. 441 robuftiorbouem. ex quo planum eft, etiam inipfa A«s dca boues triple* vciliores quatnin Italia Fuilleaiam fere decern allesleu denarius drachma: prarponderat. Alius C item eft error apud Agelliumeodemloco; vbimultam cpxxfuprcma dicitur.m ftngulos dies diCtam knife tra- dit.demenduin eft verbum^ftfit.- lexenim voluit a lin- gulis ciuibus.fi plures ex eodem delicto tenerentur,non polle grauiorem muldtam exigi; alioqui non licuiifet eodem die magiftratibus, fi plures peccalfent, laepius mul&are, ex quo Icelerumimpunitas &c imgiftratuum contemrus fequeretur. argumento lit llludexemplum Age\lii,Ar/iuredat; : non ramenexco- pTomiftbrfepe tamen/W/rsrappeilantur. Itaq; Veftales quajpndicitiam proftitueranr,femperaPra:torib. vrba- nisapud Liuium coerced videmus.a Pontificibus num- quam:&cum Publius Clodius Pompeia’Cslaris ftupru d in epiftoia inferreintemploBonsDea*conaretur,ienatusfreques l64 " deviolatis religionibus quatftionem decreuit. Nafcen- e lib. 7 c.41. tisveroChriftianaereligionisinitio potuifices Cbriftia- fandidiimi^ nos ne minimam quidcmvllius rei iurifdidlionem aut epiicopis.s.fi cognitioneminfaeerdotes ipfos habuifle teftiscftAu- ra'de epffco- guftinus rf , t eft is Nicephorus e , teftisluftinianus^; qui pis & Ueric. tamen iliis cognitionemin fui ordinis homines concef 'r in d Autbe- fit*- Nec maiores noftri pontificibus vliam imperii par- Q ti;a & ini.re tern tribui voluerunt: idque fiepiffime curia Parifiorum L'gTuus ad- fuisdecretisteftatum reliquir. Cur ergo, aicetaliquis, uocams fifd tribunalia,mul6lasj carceres, qua; Pi ones pontificibus* r ”c.curaepi- permitti videmus?quid hrecniiiimp'erium &quideme- ' ^oHinYib rum ^g !:i ^ cant: ? At etiam Philippas { Bellus, acLudo- e. cap. noui- ujcusBe'iiF.Parifiorum pontifici prehenfioneminfua rnus deverb, dioecefi permilerunt. E50 vero fupetiora ilia in voca- ^‘"nocat Gal- rionequidem, nonin iinperio verfariftatuo; quia ma- ‘I’.* 75 ' 41 giftratuum exfecutio eft: eodem tamenmomento'ad- i Galiusq. emta eft prenenfio pontifici Parifiorum, quo fuerat i- ^dicio re conce ^ a > idqueSenatufco'nfulto l . actametfi noita pri- moratifadto. dem Henricus 11, ex impieratiscaufa^prehenfionem * * mno ,s6l ‘ omnibus pontificib.dedilIet,paulopoft tamen ” lexilla abrogata BE REPVBLICA.LIB.il!. 445 abrogataeft. AteciamPoncirices ipfi luis decretis nul- jam reivlliusexfecntionem habere feprofirentnr' , .Pre- henfio quidem intra tribunals ac fubfcliiorum fines iBoain.nn- leptaque perrnifla illiseftapud r.os.dum tamen. viced- Xn'csB^ung. us ne progrediancur 4 .Et cura multa: contra leges teme- G»iiu« re aponcificibus noftiis decernerentur,curia Pariiio- cynuVini.e' rum libcram vniufcuiulque prouocationem fufccpit: pucopaie. li ">fe¬ tus,quo Parifiorum pontifex' grauiter mulctcrus eft, h!-iite.’.to"f* cumea vocationevteretur. Cum autem iuriiimrandi ac curia nu minis violati fpccie.omnem pontifices apud nos o- now. mrii milium pene rerum cognitionem ad fe perrraxiflent (mam Alexauder^Imoleniisiufiurandum fufficere pu- rLos prchcn- tauit ad tribuendam pontificibus iurifdi£h.onem:) cu ‘‘ r . . .. r r ' Bcncdiausm ri^ rnaioresiimfturandicaula,cogmtionem vllamluici- capite Raynu perevetucrunt.Tandem etiam interdicba illis eft pof- feffionum de facerdotiis cognitio;idq; poft diuturnas notat ciiuj 17$ acerbiffimafq; comentiones, Martini v. pontificis Ro- \... . , , ,, ,f . ... a COI.^ mam decreto cautum , quod adhuc exftat in arcmuis rdecreiuiUud publicise. AtneHifpaniiquidem ccclefite Romance a- cerrimi vindices.epifcopos publica aut priuata vlla iu- Papus cap.,. diciatradtare voluerunt.nifi qii£ religionis & facrorumy [ e ^^' i n ' 3t caufa fufcipiantuivin qua fen ten tia video fuilleFelinum re j.tu 15, i,.. vtriufque iurisbonum au l ill Clement ne Romani.dee! e< 9 ;io.&iu ...jp gnihealu dc eieciio.qua- abrogaia (uut decreto *.ondl Coniiant. m ui excraua^autai repnmf-ndum.verborebeJe?. n In concilio Sardao de rei'gionibus cognitio Limits- cibus cributaquis a " c f c materiauiGicu qii£ratur,necaduenuspoimnciadecre- cip.aj ta iudicatum lie, nullaeilernagiftratuum cognirionem tiam "' c,c ' ;cr ‘ oporterejhnponnfex aperre uu** pontinci: cunuclle- ine>auici«u refuafentendaconetur,fiireinreipia,figein formatu- lie lB * dicandi peccauent, magutratuum eognuionero lore; t ■ fLiuiuslib.tf. inquit, tie tuuet vox ijta veto , cjteticollege®noflrosconti¬ nent®, tam Uti audit® : idem paulo pod; Contemni tam tribnnosplebts: ejuippe qua potefiac iamfuam ipfa vim fian- gitmtercedendo: nonpojfeAcjstomreapt, vblimpenumpe- nuilloSipen&s feauxilmmt ant urnfit ; nifiimpeno cemmu- nicMojiumqttam plebem in parte pariReipublica effe. Que- rehamur Tribuni, plebem nullos habere magidra- tus qui imperare portent; interceffionem quidem Sc auxilium habere Tribunos.imperio tamen vacare; nec aliterplebeios patritiis squari pofie, nifi magiftratus &imperia vtrifquecommunicarentur: itaquerogatio- nem tulerunt.vtConlules ex plebeiis perindc fierenr at- queex patritiis: quod cumapatririisobtinerinonpo- tuill’et.placuit Tribunos milirum confuiari poredateex vtroq; ordine creari:idq; annos quadraginraquinq; co- tinuatu ed,quoad Confuleplebe crearetur. Illudora- EE 3 4 4* IOANNIS EODINI tone a Tnbuno didum, imperio car ere Tnbunosptehis, cum tamenimperii partem,hoc eft manusimedionem J l - n «magi* ac intercdiionem.haberent.Cum enim Vlpianus“ver- iu.& i n i!/.de borum propriefate vteretur ; negauit ms ejje vocandi J°r'd& ° C ** i0 * P^torei , ‘Proconfulcs, pg cater os eput impcriu.rn j»,tc ciauftih^aben 1 , £g inherepejjuntincarccremduct. Ex his perfpi- »vuuibuscau cuum fit,eos die magiftratus cjuibus etiam fi vocare in ijsmaioiet. ■ i .. . p . *. . - .. rr tusnonliceat, lidem tamen emi raanusmncerepomm; qualeshxereTV*£«w/p/££#.quaiesitem apudnos7m!»j- Hiri Procuraiores Principle ; item Trntmmri Adtiocatoru Roau° blcnl ‘‘ a £ lK i Venetos. Neque enim illudaflenuor Piutarcho k , it Tnbimosplebis magiftrattisdieneganri, quodlidorh bus carerent, fella curuii carerent: hafee quidem roa. giffccatuum notaseile feribit: viatoresenim habuerunt; quod imperil argumentu-m definit M. MeiTala. Illud ct* iafn minus vere, quod Appius Confullixit in contro- uerfta, quam incondonehabuitaduerlusTribununt- * hb - c '- plebis; de qua Limits c ; Tribuniu, inquit ,-Viatoremmit- titad Conjnlem ; Conful ItUorem ad Tnbunum .pnuautm ejjeclarmtanSyftmimpetio , fine magifiratu :id enim ad e- leuandam Tnbnnorum poteftatem; quae tamen tanta fuit, vt Licinius Stole Didatorem Manlium impetio pi/w™**" abdicate eoegerit alius item duos Confides in carce- remadegir,quodrogantibus tribunisplebis decernci- Dioi fius u 'busvocationem a militia concedete noluillent. Se4 iibj.° ) 5 illatribunitiapoceftasmoenibus ' Vrbis terminabatur. Iraq; M.Fabius,&L. Valerius Conff. quipcopterinter* ceffionem tribunorum deledum militum habere pro- hibebantur, fellas extra Vrbem portari mile runt, vttrfi bunorum vim ftangerent. Ssepe tamen tribuniplura quampev leges liceretaudebant; fiepius edida propo nebanq&pilhmeinius vocabanc,iusdicebant,iudices / lifat., dabant.HincLmitis/, Commumter, inquit, edieunttn- buni,ne cpms ConCulemfaceret ; fi^uisfeajJet,feidjufiragi- umnon obfieruaturos: vniuerfis quidem imperare nemo poterat Jlngulis tamen impeuabant.cum nulloiureid polFent. lus etiam contra quamliceret,dicereconiu(3- iif ~ E»E REP VB Lie A » LIB. I I L +49 f uerant'MnbafiiicaPorcia.Nam Alconius PedianusTri- 4 ft march in bunos,Quit:ftores,Trnimiiiros capirales,no in felliscu- ? a r ' e anem *' rulibas,fed in ilibieliiis iura dixifle leribir. QninetiaAp- p ianu s fL i u i um Drufumtnbutmrnp 1 ebisin iuredicun- * i,b j.'Em£ dodijigemiffimumfuilleteftatur.Ef certePomponius fttyUpn. ‘inter cos magiftrattis qui ciuibus ac peregrinis ius in „ UDeerigi vibe redderent,Tnbunosp!ebis coilocauit. QuareCi- neiuds - cero^Tribunosplebisappcilatosfaiire dixit,vt dePrat- ptoQuin- torisiniuria cognofcerent: quatnam cognitio futura efi t ‘ 0 • fetliiurifdiccionecaruiifent? Atnon mode iudices da- bant/edetiainAidiiesAiLdituosiuadurifdidtionifiiffice- reconlaeuerant^.Ianfdietionemautemquam non ha-c Dionyfiib. beas,aired mandare non poffis : cumtamen Tribuni- t/GetiiuT"’ plebisiuridicundo creati non elfent,.nec vocationem Ub.io' vilainhaberent,perfpicuura fit eos in alienam iurifdi- dionem inuafiire,vtredfeLabeodocuit,icq;vocantib. mdiS. Tribunisimptdiumrecufauit. Quod de Tribunis, idem iudicandum relinqaitur^de/Ediiibuscurulibus;auibus g g«;Uus lib. fi Varroni credimus,nec vocadiiusfait,necmanusinii- d - ciendi .itaq; nec lidtores habuerunt vllos, nec viatores; Prattoriattameniurifdidlioms partem magnamvfu ce- perant;quodPraetores vrbani, quia caufarum multitu- cine vndiq-,premerentur,facile ferebant:ptincipio qni- dem vtiudices aPrstoribus dati ad pecuniarum &fii- pelie&ilis diftraclionem; deindead prsdiorum cogni- tionem; poft etia ad meretricias cau!as& foeminas pro- ftituttepudiciti®,quibus corporequxftum facere non licebat,nifiapud Aidiles publice profiterenrur;vtquas libido non potuiirer,vereciindia publica: profeffionis condneret: quiavero poftremis temporibus pudorem. vnacumpudicitiaexueratnobilesetiam aciiluftres foe- minat,qu£apudAidiles profited no erubuerant;Tibe- k ius Auguftus quxfcionem publicam in illas decremtb h Tacit.iib,*. quibus temporibus Aidiliom Curulium reprefla auda- I cia eft,& quatenus quibusve de caufis indicate ac pre- | bendere liceret,!egibus definitum: rametfi fiicc originis principio nec vocationem viridrn haberent, nec pre- EE 4 # Pifo t^nna- liu«nlib 4. Uionylius iis.iv. /> I jKUuo.de re iudi^t. € P!ut% ch.in Gracciv. u i.obC iuare l.lolet u de of tic.pco.. onf. e l pot ftatis. de vetbcr. ii. gnilic. f I.j.de iurif di&cme. g laiupndi’JS h Ljuiusiib. 40. Zoi aras. u>mo; 1 Gciiius lib, lltC 11. ^ lib. : . De iijig ;»latin. li modo is iudton.il. 4TO ioannis bodini benfionem: etiam ft plebis comkia' 1 habere poftent.De Qua:ftoribus ambigitur. M. Meftaia & vocauor.em il- lis,& prehenftonemomniiioademit.atnon modovia- torem/ednefelkmquidem Curulein,qua /Ediks cu- rulcsgeftabantur, habuifte docer Alconiusjquosrarae Ouadtoresin fubfelliis iura dixifte tradir. Igiturcohft- ter-.dumeft eosPraitori® iuriftlidionis particular!) arri- puiflcjQiiam fine imperio exercere eo modopotueru:, quo.did lies Curules,quo Pontifiees, quo Iudices dad, quorum fententias magiftratusexiequebanuirEExado tamen magiftraru, Qua’ftores interdum in prouincias cum imperio m;rtebantur,vt C. Gracchus proquteftor in Sardinian) miHus r eft. At prouincite rector plus in prouincia imperiihabuit.quam omnes'bn vrbe magi- itrams. Quantum ad Cei)fores atrinet, Fr. Othomamis & Carolus Sigonius,antiquiraris vrerque peritrflimus, potcftatero quidehabuifte confirenrur, imperiu neg.it: quod qua ratione fieri poffitnon video, nam potefiatis ■ycrZ’Qnquit f Paulusiurilconfultus, in magiftratu wipe- rtum jigntficatur . Vipianus veto vt ftgnificaretprouin- ci^ praftidem gladii iusacmerum imperium, & quidem omnibus vrbanis magiftratibus a quale babui fte,/-w- _/?^7w/appelJauit :ac propterea Alexanders Auguftus ft neganitfe poteftatum mercarorcs eirepaftiirum. Atfa*- pelegimus edida ,J Cenforum in antiqnitatibus. Quin- etiam M.Varroac Meilala • Cenfores non modo magiftra- t w,fed etiam matores magifiratus , edit eras minora appel¬ lant: Confides, inquam, Cenfores, Prat ores. Idem Varroi, Pratori, moped,exercitum vrbanttmconuocarenon hcen\ Con full, Cenfort,hit err cgiPDulat on It cere. Etcum Anni- bal ad vrbem caftra admouiftet; Placuitfinc^xk Liui- us yomnesejui ante a Diclatorcs, Confides, Ctnfir&ve fu;f- Jent,cnm imperio efe,donee hoftis a muris difcejfifet. quo modo pritutis imperium daretur , ft prius in magi- ftratu nonhabuiftent l cum ne Prartoribus quidem,qui non modo lidores , fed etiam ordinarium imperium habueianqid permitteretur. Si,inquam Tribuniplebis, quos DE REP VBLI G A, LI B. I I I. 451 quos Mellalaminores magiftratus vocatbmperium ha- buerunt,curCenforesimperiovacaret?Certe quidem Piutarchus‘ , Cenfaribusplus imperii tribuir,quam vl- lismagiftraribus:eiustam£n (criptis non ita allentior, qain iarpiffime Grxcum hominem in Romanorum an- tiquitaribusoftenderevideam.l lud igitur pieroiq; fe- fellit.quod czfi Cenfbresimperium haberent,a iuriidi- dtione tamen defererentur. faihc enim Auguftinus O- nuphrius,qiuCenforesdequibufdam crimimbus,qua: tamen nulia recenfeqiudicafle fcribit. aut enim pubiica fuirt'ent.-aut priuata: dehis Pra:ror vrbdnus, ac poftea Praftedus vrbi; de illis practores publicoru iudiciorum, ac Triumuiri capitaies iudicabant; moresquidem po- puli caftigauerunt; fed plurimum referc vtrum crimina vindices.an de moribus cenfiiram feras. Cenforu tudi- emm, air 1 uilins b , nihil fere damn at g ajfert, prater rubo- **3 remntacjue vr omms eautdtcaua verpttur tantummodo in nomine , antmaduerjio ilia tgnomima dicta eft. non dixit infamiam, fed ignominiam, qua plerique pro infamiate- mere abutunjur. Carolus Sigonius c ignormnutm defi- nit infamiam dfe'.quinetiam capitaliaquxdam efle in¬ dicia fcribit rf ,quibus infamia irrogatur,tametfi crimi- ne vacant: quod valde alienum eft ab iurisdiiciplina, quaqui publicoiudicio damnatuseftjinfamis'fir; qui autem miles abimperarorefua culpa miiluseflet.igno- miniofus quidem erar, non tamen infamis; quoad Prae- toris edido/id comprchenium fuiffet.Iuris interpretes tgnomimamappelldtmfamtamfach ; de qua quidem Caf fius£ beriberis,Jenatc/revi,fui fenatu motut esl,tefiificari , nifire(htuatur,nonpoJfeputat: dixit fe putare-, quo verbo etiam vtitur Vlpianus i ,eum ait fe putare ei qtM in adul term deprehen fa efl ££■ abfoluta,notam ebeffe: quoniam is quem iententia iudicisliberauit,abomniinfamiatutus eft ,non tamen ab ignominia. Calliftratus'quoque fe putare fcribi t,dignitatem minuiac violari , quad* quit or- dme mouetur. Feftus item Pompeius militarium pce- narnm triagenera coftituit; deprehenjamjafitgattenemy a In Catoae mai^orc. A lib 4 deRe- publica aptfd Noniupa. c lib.i.c./.dc iudic. d code loco. t 1 .in faro5 de publicis iud« /l.t.dc iisqui notamur. g I i.de Ccwu* toribus. ff. h I.palatn. de ritunupt. $. quaejf. t 1. cognition num. deva- riis cog. 4*2. IOANNIS BODINI ignomitriam: Deprehenja, inquit, cafiigatione maior , igno- tmma minor ; lex infatmam addit. Aiioqui h Cenforcm noca infamiamirrogaflct,infamcsfuiirentLxi 111 Se- nacores,quos Lentu'us & Galiius cenfores vna litura ordine inouerunc:item equices quadnngenti, quibus Valerius & Sempronius Cenfores equos ademerunt. Quinenam populum vniuerfum infamem fuiflc opor- C tet;ii quidemLiuiusSalinatorincenfuratnbusomnes notauit,&intera?rariosretulit,quod fepublico iudicio damnauiftent,deinde C 6 iuiem& Cenforem feciilent: « Valer.Ma.x, Metiam tribum 4 excepit, qua: nec poena dignum, nec bonore iudicailet. Poftremo collegatn fuum Cl. Ne- ronem notauit.qui par pari retulit. Icaque Cicero vbi * P t0 CIucnt> agic de cenfura; Iliudji nquit b ,communeproponam, num- cpuam animaduerfiombns confirm hanc ciuitatem it a con- tentam,'ut rebus mdicatis fitijfe. exemplum affert de C. Geta fenatore,qui fenatu rnotus efta cenfCribus ;dein- de cenfor ipfc factus:turn fubiicit; QuodJiindicium il- ludputaremr,vt cateri turpi iudicio darnnati, m pcrpetud omm honore ac dignitatepriuantur fie hommtbits ignomi¬ nies r.olatis,nccjue ad honor cm, necjiie in curiam reditm efi fit: timer is emm can firm, non vita patnam m ink pot efi ate ejfe voluerunt: qua re qui vobisin mentem venit h&c appel- Ltremdicia^ucapopuloRomanorefiwdi,ab turatis tudt- cibm repudiari,a magiflratib. negLigi.ab lis qui eandempo - tefiatem adeptifuntfib lent comm titan : Ex quibus perlpi- cuum eft, cenfores omni iurifdiclione caruilfe. Nam Prstores publicanorumcaiilas,& ea qua: de tributis, vedigalibus,fcripuu'is,fartis cedis, publicis locatio- nibus pr^dioruma cenferibus gefta fuerant.diicepta- i cic.inPras- bant c :quoniam cenfbrum imperiuaiurifdidionepr^T tura vrbana. tol q a duiifas habuit radones.Itaqueredoribusprouin- ciarum apud nosimperium daturjfineiurifdidioneta- men,nifiquid agendum arbitrio ac voluntate decer- d Cicero pro nant. Habuerunt euaTriumuiri a, capitiles iurifdidio- cipemio Va• netn ac imperiurn,dequepublicis ac priuatis criminib. ifb's'csp^- iudicationem, fed inter peregrinos tantum, & extrem* conditio D E REFVELICA, LIB. III. 433 conditionis homines, noninterciues, mfiforfitanma- giftratuumtantaefletindignitas, tantte fordes,tanturn Hagitium, vteteterimagiftratuscognitionem Triumui- rormn capitaliiun,&pubhcamanimaduernonemlibe- ter di ffimiilarent' 1 . PrauercaTriumuiri capitalia iudi- ciapopuhacmagiftratuumexiequicurabant b . Exquo intelligitur Rom re quoidam raagiftratusfuille, qui ori- ginis iiis principio imperium non haberenr,aut impe- rium quidem fineiuriidictione,vtrumqj tamen vfiirpa- uille.Ego vero magiftratus appellatione venire non pu- to eos quiimperio vacant: honore quidem autinunere publicofrufimagiftratu non item. Eienim ver- bumlatiiIimepacet 3 adeos etiaqui munera fine digni- tategerut;honor veto ad eos qui cum dignitate muneri publico prrefunt. Honor ,inquit Callifiratus c , eftadmi- mjlratio Rctpubl.cum dignitate .zz autem eftdiuinaru aut humanarum rerurn.quqad humana pertinent,ea tribu- untur cumimpetioordinario, vt magiftratibus;velex- tra ordine,vt curatoribusReipublica: ac prouinciarutn; autfineimperio , vt csterisquivelauario pecuniisque cogendis, velannonx, velmamibus&iartistedlis, vel adaquarum vimarcendam aut deducendam, vel adho- ftes rcpellendos. Qui rebusiacris,autfand:is,autreli- giofisfineimperioialuadignitateprsficiuntur,iuntia- cerdotes,&quireligiones cutant. Itaquepatritiiapud Liuium querebantur Salios ac Flamines fine imperiis C acpoteftatibusrelinqui; cteteris pleraq; muneraierui- lia;qua;dametiam quibufdam viiiffima,nontamenfal- uadignitate,tribuuntur.Scribas autem &a£l;uariosfei> uiscommunicari vetuit Valcntinianus rf . Quiauremm- neribus prophanis cum honore ac dignitate curadis fi¬ ne imperio prteficiuntur/unt legari/enatores ac csteri qui ad Reipublica: confilia admittuntur. Quibus aurenj iudicatio cum honore datur,ii vel cognitionem fineim- periojvelimperiumfineiurifdictioneivplvtrumqjCon- iundum&connexumhabent: cuiulmodi exemplafu- pcrius attulimus. Didlatores vero,Intcrreges, PraifetH n Vtler.liba. c.p Sdib.c. b Sallufiiu# it CiuIlll.titU*i t 1. honor,da rauneribuj. i 1. genstalfr ter. deub. C,_ 4T4 IOANNIS BODIN! V rbi Latinarum feriarum cau fa, ac redores prouincia, ram,magiftratus(;epc afcriptonbusappellantur; non tameti ab iis qui verborum ac rernm fignificationem propiuscontuentur. Fit etiam fiepiffime vtquimaxi- mos honores gerunt,omni imperio ac poteftate careat: vtapud VenetosCancellaritis explebecrcatur;quiqui- dem honor maximus eft, fine imperio tamen. Procu- ratores D Marci magnis etiam honoribus cumuhntur, fed imperio vacant. Deiegatis principum.de pontifici- bus,de fenatoribus idem judicium eft :carentenim im¬ perio ac iimfdidione, cum tamen vrrumque minimis quibufdam magiftratibus tribuatur. Quod vero dixi- musmuneraquatdampublicaeire, quae faiuadignitate gen non pollunr, id prolegumac rootum varietateva- riumefrecomperio. Exemplofitiliud, quod Romani lege Cenforiacarnificem mcenibus vrbisarcendumefi * cics.ro pro fe voluerunt*: qua lege etiamnum Toloiates vtuntur. aac'ue.° fCr " Cenforialex ad eoscarnifices tantm perdnebatquigu- lam damnatis laqueo frangerenr,non a dlidores,qui vel ftiftibusadnecem vfque furca fufpenfoscxderent,aut fecuri percuterent: hoc tamen noftris monbusacque indecorum eft, vt\Mud..Is ettam carmficis loco hahebatttr t 1!i ! ejmfe vulneraffet vt moreretnr , i nquit Feftus. Viatoru ro & accenforum quondam feruilia fuere, nunchonefta muneraputantur. Tantam igitur honorumacmune- rum, tantam etiam curationum publicarum diuerfita- tem,qui vna magiftratuum appellationeco- pleduntur, dodrinam vniuerfam de muneribus & ho¬ noribus, deque magiftratibus & curatoribus contur- bant. Adcreationemautemeorum qui pubiicismune¬ ribus implicanttir,tria fpedari debent: primum creato- resipfi; deinde ex quo ciuium ordine quifquecuiqne muneripraeficiatiinpoftremoquarationequoq; modo id fiat. Primum maieftatis proprium die docuimus. Secundum erfimaieftatis quoque proprium fit, pluri- mum tamen legibus in eogeneretnbuifolet;eoq;roa- gismopdmatumacpopulanb. impedis. Invniuerfiim tamen D E REPVBLirA, LIB. Ilk 45S tamen muncra tribuunrurex vacate ac prudentia cu- iuique,veiex opibus,velexnobtlitate, vei ex his inter ie conuiucbs: nulla eft cnim Relpublica cam barbara,quaj nullam haruin rerum in tribucndis muneribus ratio- nem lequatur. Quid autem ex his potillimtim ieqili de- beamus,noneft hums loci. Tertium quodincrcando- rumofficiaiium racione verfaridiximus, id ipfumade- ledu p<;ndec,autaforte,autab vrroque limul.dele&us autem fie,autclaravoce,aut manuumextenfione,ideft XH&l *, qua Grreci veteres & hisquoquetemporibus Helueciorum quaedam ciuicates vtuntur: auc deniq; ta- C bellis,aucfpherulis,aut cab uiis ;idquebifariam;occul- tisinquam, aucapcrcis luftragiis. Sorce ciues ex vno, pluribulve, auc ex omnibus ordinibus ducuntur, astate legibusdetimta.Deledlus veroforcidonirarius aveteri- bus milcebatttrjquo genere tamen Genuenfes acV ene- ti fepuis vtuntur: vt Romani Temper in iudicibus publi- caruin qu^ltionuducendis,qiuexordinefenatGriotan- tuui ante lege Semproniam, vel ex equeftri ac fenatorio lege Sem pronia; v el ex vtroque ac Tribunis srarii ,lege Aurelia,4emotaplebeTortediicebantur. Atinpopula- nftatu.,oportet ciues vniuerfos de fingulis, aut minore ciuium parte colleddmiudicare, extra Tortem ac dele- £tum:neque enimin ciuium vniuerfitate vllus deletlui poteftaut lord locus elle; aut quofdam ciues forte,vel deledu.vel vtroque mododeciuibusliogulis;autquo£- damdequibufdam forte tantum, vel delectu tantum, velvrroq;toniun£dm; aut ex omnibus ordinibus par¬ tem delethi, partem forte du&os, de quibufda ciuibusj aut ex omnib.quoldam forte ducboSjCum quibuldam ex vno pluribulve ciuium ordinibus accepus; aut partem exomnibus,partem ex ordine certo ciuium forte ac de- leclu. His generibus omnia qua: cogitari polfunt in iu- dicum aut raagiftratuum creadone,auteotum omnino quipublicis muneribus pradunt, continentur. Aifchi- nes orator Athenienfium '4^'"™* genera breuius & obfeurius, quam pro tanta uuitate lie diftribuit *: d contra Cce- iifhoutcm. '4f« TOANNIS BOD INI !&Qp n\> yivtt( 'ni.i'Si ■Qxtiid&'&'i, it r-A-tPCd-711 ^ it p^^ifarrfk't xpgmf. i'tv'n^v &i/,ost 7J dtxy^Q/gfjci iu"j ivf -/litetn ?%tcliyna r,[tas t xof ct igjMv £ 7n^K.TU ». -?f /(b Ji, ov voftai « ti- »£? &:7ib.oi ccjpi‘!$t q pepyvtac oh&'pif tuv Xcc/xfioivovai, xgj 00 - xtfia&itfa. Hie omnes qui pubiicismuneribus praifici- uncur (:excipioresdiuioas:) fiue ordinaria ratione, fine ist extra ordinem curatoresadhibenntur,fiuepareant,ime imperent,^y»TO> (: id eft mugiftratunm :) appellatione a pro ctefi-complexaseft. Itaqae' ! Demofthenes4ilchinis dema- piiome. giftratibus diuifionerepudiata,«z^{/?riaf/« appellatqui in templo Thefei forte ducebantur,quique imperan- di poteftatem a populo extra (ortem accipiebant. M. Varro duo genera magiftratuum Romanorum facir, maiores & mmores; quod Hi minoribus, iili maioribus aufpiciis crearentur. Commodius opinormunerapu- blica verftrri dicemus circa res diuihas,aut iuirnanasrqu? circa res humanas veriantur,ordinaria Hup-; qua; officia dicuntur: vel extra ordinem, vtcurationes. Ordinaria rrmneraad honoresaut minifteriapertinent: honores aut cum imperio tantum,aut cum iurifdi&ione tantum, aut cum vtroque coniunguntur; aut vtroque carent: huius generis iunt ordinarii legati Reipublica;acfena- tores; ad illiid pertinent indices acmagiftratus.Curatio eadem ratione diuiditur.Eorum veto munerum qua; ad minifterialpedfcant, quaique honore vacua Hint, qute- dam ignominiofa funt, quatdam fine vlia ignominia ex- ercentur. Singula vero partitionis huius membrarur- fus diuidi pofiunt: magiftratus enim aut maiores dicun¬ tur, qui maieftatis tan turn imperio tenentur; aut mino- res: himrfus duorum funt generum; alteri, quimaio- rura magiftratuum imperiisobligantur, ac magiftrati- bus inferioribus imperant; alteri qui in priuatos tan- tnm imperium habenr. Perfequamur igitur hsec tria magiftratuum genera, ac de omciis curufque diftera- nius. iv. Quid 457 D £ ft. EP VBLJCA, LIB. I 1 I. c IV. §tuid quantum q. a magiftr at ibm maieftati debeatur. C Vm magiftratuum perl on a port principem perpe- cua,pr*cipuequein omniRepublicaneceifaria iir; &cummagiftratibusimperiaacmunera quaque maxi¬ ma tribuamurabiisquiiuramaicTtacis habct, quaeren- dum imprimis eft, quid quancumque a magiftraribus maieftati debeatunhaec enim magiftratuum prima,poft Deufflimmortalcm.ofticiadifquiruntur. Nam iiocma- ximeprinceps a magiftratu,&vterquediffert a pritiato; quodprincepsquern fibiconferiu aut anteferat inRe- publica videtneminem; quippe inalnffimo &imraor- tali Deo proximo gradu eollocatus,cities omnes longo interuallo infra fedeipicit; pnuatus vero,nemini ciuiu imperare publico iure potdReria li priuatis ac domefti- cisimperiisfamiliamoderetur: fed magiftratui perfona faepiusconuertere,faepius geftum,motum, orationem, vultum mutare needle eft,vtofficia riteexfequatur.Ea autemimplere nemo poteft, nil! plane intellexerit quae obedientiamaieftati afe debeatur: quoque modofupe- rioribus parere,a:qualesobferuare, inferioribus impe¬ rare debeat-Vtigiturpronetbio contrito appofite di- ftum eft; Magiftratw virum,ciar> van at velut in theatro performs agere cogatur, it a quotf Vir magiflratum: nam ii dignamagiftratuperfonafuerit,magiftratui dignitatem adiicit: iinmimiSjtantundem&magiftratui detrahitur, &Reipubiic£emaieftati:vtLiuius de Quintio Flamini- no; Non cjuifibi honor cm, i n q u i t,adiecij]et ,fcd in dignity tefiia vimac ms magifiratiu quem gerebat demjijjet. Vt autem commodius definiamusquaenam principibus a magiftratu obedientia debeatur , pritis intelligendum eft,quid cuiqj magiftratui princeps imperare iure pot frt. Eftautem magna eorum quae a principibus impe- rantur,varietasacdiffimiiitudo.Qu2dam eninj perpe- tuamvimlegum habent in omnes cities,autin maxima omnium partem,aut in pauciores quofdam; idquead breuetempusrquatdam vero priuiiegia continent, aut Quantum* princeps a magiftratu, ©» vterque differ at a priuatis. « in-cSftttut. 17. & in l.ma- q U id au tom regis maieftate ac dignitate magisalie- tero coi.t.'ra num,quam aduerffis fubditos orationum illecebris iuC- ^ mifeere ? quamquam ham inter (eipfa pugnant ac dife JmoUic^'p. crepant,vtiuberefimul ac (uaderetepofleputes. Scitu cueontingat. eftiilud, Demusigi- itp chnoTinCic turillud, nihil acerbius imperari, quam quod princeps memina /.de orat j onU mbladitiis fitadetffi veritatis & squitatis qus- a ftioomnis magiftratui eft ademtareferipto, nihil con- 1 -o. dereiu tra p r j nc ipisiuflapoteft , nifi vnicuiquecompertumfir referiprumintuenti,aut falfum ac vitioffim*,autabffir- dum * ac Iegi naturas diftentaneum efle: vt fi princeps in- DE HEP VBLI G A, LIB. I I I. 461 fames ac impuberesmul&ari iubeatjquemadmodum dePharaone&Agrippalegimusiaut bonaciuiumprae- dari,& aliena diripere,vt noftra ^tate AlbertusMarchio Brandiburgicus, qui quas vrbes expugnauerat, eas mi- litibus diripiendas exponebat, poena capitis indidta qui non ftrenue bona ciuinm expilaret, tametfiiuftam caufam contra patriam arma capiendi nuilam habe- ret. Quod ii magifiratui extra fines prouincia:, aut fupra quarn iure debeat imperanti,omnibus imperium recufare fas 4 eft, tametfi honeftumlit illudquod iube- « 1. vlt.de iu- tur; quanto minus principiturpia&iniufta pra;cipien- ti parebTtur. ? termmos enim ac fines imperii a natura ipia pofitos mouet,ac fii£ iurifdidtionis leges ab immor- taliDeo facratas perrumpit. Quodii quis dicat princi- pemjqui contra natura; leges quid iubeat, futurum ne- tninem; rede 'llequidem.-is enim principis nomen ae dignitatem amittit^quia ratione difcedens,diuinaiura t Btlo« ntius uantur: neq; enim ltitelligi poteft qua; obedientia ma- eoi2fi«a. dc C ieftati debeatur a magiftratibus, nifi prius percepta fint &plane cognita iura maieftatis. Hie veto quairitur qtnj > principuiuilamagiftracusj&quatenus exfequi debeat: namfiepeiniqua,la?peturpiaiubentur ; qu£emagiftratus ipfilibentiusacturpius exlequuntur,quam iubeantur: vtnditapridem beilis ciuilibus,quibus tota Galliacon- flagrauit, prasies curia; Normanorum 3 cuius nomen obliuionefempiternafepeliendum eftpuilus aureorum trigintamilliaiisqui nouam religionem profitebantuc extra ordinem imperare: ip(e,qui hanc procurationem fibidecernipetierat,trecenta millia extorfit.-prqmiapo- iulTus erat exegillhz-,Tcmden, mquit, meas ones,non dc- llubivolo. Ergo magiftratusiuila principis exfequetur, FF z poicitituhtillepro temporum calamitate maxima. A Tiberius inandiue crudelitatistyrannus,/€.gyptiPraefe ftum acerbe increpans, quod grauiora tributa quan 462 IOANNIS BODINI qua;adiuinis,qua:anatura:legibus noneruntaliena-,et- iamfi cum iurecarterarum gentium diicrepare videan- tur: qua: quidern a principibus pro rei cuiufque public^ commodisautincommodis,mutarin5 eft alienua na- tura. Tametfi enim princeps imperii leges ac motus ietuare iuratus& iriiuratus ex officio debet: fi tamen contraiufiurandum, contraq;principis officiaquidim- peret; nonideo magiftratus imperatareculabiuquiano eft in officio magiftratus pofitum diiudicare id quod princeps in legibus humanis fanciar,iuftumfit necne? Si tamen legem antiquareiubeatur,qua: volitate nouis incepetic. de legibuspra:ponderet,iulTa tantifperiuftinebit,du prin- offic. deieg. cipem admoneat; idque non lemel ei,led&pius facien- ,Si»r dtim eft: fin princeps admoneri nolit,autadmonitus v- liaid.incap tiliarefpttat,certe magiftratusiterumatque iterum im in cap. cum peranti principi obed:et:(atis enim fecit officio,quinet- < ^ccurf.& Iam pnmaiufla exfequetur, fi dilatio periculutn eflet coiuraitus. * allatura. Atq; eopertinet id quod ab Innocetio^i 11 r. p d ini.i. priufquam Romanus Pontifcxdiet, icriptum eft, etiam de coiiftit. * . 1 . „ . _* r i / princ & inc. Mtquaprmcipummjjaexjeejm oportere,notamen,Jtlegibus iiardm dk ' 1 '*" natur£ b contrAri(i fitUx. Hue etiam Iurifconfultorum' conftit. diftiplinasipedtant, prmcipem tunnaturederogarepoffe\ Harlus r c° h - ^ e ffi vt ipfi intetpztiantur,gentium legibus & inflitutis, , auch.de ma ne quis verborum obfeuritate,ac writ nature, homonymia deind^ai** Furnas aut nature leges violaripatiatur. Ac tametfi Ana- auth.vtnulli ftafia'^legeTd/'cn^ principum contra leges indnlta pri- hocBaidirO M ^tisamagiflratibusfufeipiprohibeantur ;hoctamen ita punin ficon- vcrum eft, nifi legibus derogatum fueritfingulari clati- vit'fentemia fifiareferipto coir.prehenfa:principem tamenfuieffi- reicindi c. cii.vd diximus, accurate iudex admonebit.quodfi ra- derepiefe?*! tionibus principemapropofita fiifceptaq.fentendadi- 6 & in ^utii. uellere non poteft,mandacis iterum a principe repetitis tuVfiHudl-* obedire oportet; etiam fi publicis vtilitatibus damnum cum. Bald, allatura videantur.Exfpedlabit igitur altera iufta,vt legi- ^aut,nuineribus,ac ]argitiombusu]buendis,tantumabdtvtea teftificatio- nemagiftratus contentus elfe debcat,vt etiam maiore diligentia inquiri oporteat,quafi princeps non jfuerit ea beneficia imperio vel nnprudenti concefFurus‘ l :con- « i.vtgrada- tra vero fi cuiquam magiftratum imperiumve princeps n™ b^Tid" dederir,nonedtarophus inquirendum ^quia princeps in 1 prarfcri- honoredignumiudicauir^niii auc permmat,aut regio- traius.c. in- nis moribusac inftitutis id fieri confueuerit: vtpoftre- noccM in c. inis c temporibus Roms fiebar,&vbique feremorem dTrefcUp"'' inuaiuille videmus,ac potiflimuminiudicibus renun- ®" ,iu j 1 ' s *“' tiandis. QuinetiamGothis imperantibusiudiciumde cho. de libe- fenatcribus fiebat,priufquam in fenatum admitteren- ” t 1 i d c i ? at!, ‘ tmd fic enim f heodoncus Gotorum Rex apudCaf- decnm.ucti- fjodorum, Admittendos in fenatum examtnareco?it foli- le S- c - L c l u, ‘ , _ _ . J r . . r . o i dam.ricreiu- cittts honor Senates. Quod 11 qua veritatisipecie pnnci- dicat. piquifquam obrepferu , commodis ac vtilitatibus re - c . ^'g'da- r .* a , . timciemu- icnpto comprehends, mmmouendus ear: eoque ma- neribus. gis filargitionibus eftufis srariu exhauriatur :cui mor- ^rauliT bo vbique graflanti mederi poteft,fi legi Valefis locus lit. NamPhilippus Valeliusrex Francorumlargitiones acdona repetiiuffitabiis,qui quod antea ex eade cau- faadepti fuerant donationum tabulis reticuifFent.-id quod etiamnumMediolani*'fieri folet.Cum enimRei- «fa tit.de re¬ publics interlit plurimum quid quifque pecuniarum ftuutli&dio acbeneficiorum,qus quifq; prsmiaac priuilegiacon- laaenfibus. fequatur,accuratiflime in eo genere magiftratibus eft incumbendum ,ac potiffimum in populanbus imperiis, t) 6 in quibuscum publica omnia omniudireptioni patent, turn verofeditiofis hominibus ob earn caufam pertur- bandsReipublics occafiodatur.Itaque duodecim ta- bulis fandtiflime de toto genere priuilegiorum itacaue- Domo'aia .' 0 tur/, privi legi A mji comttiis centuriatis ne irroganto: s L^nec da- qutfeemfaxit,capitalefio. Conflantinus^vero hunc in pTecibut.c. 47* IOANNXS BODINI m q d u m; Nec damnoja } in quit >fifce , nec legibus cotitraria impetran oportet. font autem omnia priuilegia legibus contraria; aiioqui priuilegia non fint.Quare li alteri iut fiord obtemperandum eft,vci oportere diximusjficta- m t*p.vtc.de men interpretari 4 oportet,vt Reipublicatincommoda, Snd Pt panar 4 uoac * e * us poterit, iarciantur: & vt iurifconfuid Bald. Bute, volunt, ea qua contra leges , contraquepubltcam vtthta- t«»ram " 'ul ' tem & f'fiuatis extofquentur^non oportet gratia ,fed odio di- de cefcripc. gna mdicare nec verb or urn mterpretatiotie augere: vt ii Mfiquancip 4 111 beneficiamilitibusconceila,admilitiam forenfem dcinoff.ceils accaeleftem,:fpeciofaverborumpompa traxerut,vt ru- wnVquwVn ^ cos homines, quibufeum eadem beneficia commu- toco publico nicariarquius erat,tributorum multitudine premerent. } huffnguia- Etquoniam de priuilegiis ac beneficiis difpurationem ic.deleg. non inftituiraus, hoc potifiimum magiftratus admo- nendi nobis videntur,vtquam accurati^rme fieri pot hr, beneficia eoncellu prmcipum tributa difpiciant; cumfatis vnicuiq; compertum fit,indigniffimuquem- que eanontam impetrare,quam aprincipibus inuitis extorquere: quamquam in eo genere, no modo princi- pibus, fed etiam diuinis &humanis legibus fraudes in- numerabiles fieri videmusjidq; totverborum argutiis, C actanra iubdlitate,vt nulla ratione magiftratus,nifia- pertavi,occurrerepoi!evideatur. Eiuimodieft eaclau- iula D E motv PROPRio,qua: a Romanis pontificib. ad omnes principes manauit: nullus enim fere princeps eft,quiintribuendishonoribusac beneficiis,autpriui- iegiis perrumpendis eaclaufula non vtatur; tametfi ere- pta beneficia laepe ignotis ac indigniffimis hominibus * esp.fimocu tribuancur. Eft enim Roms campus qui floridusztpped- P™bend compettisfuo referipto infer!rnanda- vttTfii ex^pfu uerit,anverofacti quaiftionemagiftratibuseripuerit.fi tib,§. vit. de enim in milicem facerdotium contulerit, aut lacerdote datlinffnlpel exercitutn confcribere iuflerit.cum tamen hunc ducem r ac °r- /. com- exercitus effe arbitraretur >^lum veto lacerdote, vtriuf- mLvi™o.' querelcriptumfuftineri oportetjquia probabili errore 4deedic.diui 1 ‘ • r 1 j rF c 1 ■ Adrian C.Io: autrraudeprincepscircumuentus 4 eft. bed cum prin- .^ndr.Panor, ceps iple dtferte vetuit magiftrarus fadliquarftionelul- cipere,nulio probabili errore ductus eft. Quamobrem refenptis. ex. ttiagiftratusinquifitioneomiflajprincipemadmonebit, " in “• ac bona fide veranarrabiq&propofitis incommodis,a j Bart.i.lnl.fi fuicepta lententia, quantum quidem poteriqdiuellet:fi minus id prsftare poteft,imperati parebit: alioqui Rei- Bald .in i.eam publics maieftasamagiftratuumarbitriopenderet. Il- hid,etiam muitomagis metuendum,ne vniusautalteri- taie.de codit, usexempio c^teri magiftrarus,deiudepriuadiufla prin- $f r a E e $ u °” 0( j cipis populive contemnere perganr; ex quo Rerupubli- autem. catum interitus fequuntur. Quod fi putes nihil princi- ! pequpdturpefirauriniquuimperareoportere,recteni quideputas: at nihil omnino contra decusveldignitate, Yelqiinrephenfionecadatj a pcincipeiroperari debetj 4 Iirrifcftnful- titi. pr.Ttor ait. $. aicprs- tdr.cieoperis iio'ui.I.peiiuf* de iuftit. I, fcruo §. cum pr x tor. ad Trebel. Plato in Cicerone. b Cicero pro Ciuenir.j.lib.j 474 I. O A N N I S BODINI necmagiftratibus,etiamll minus re9* but c D E REPVBLICA, LIB. III. 47? bus acpriuatis rebellandi mater:am & exemplar# prabere', Jin cor.tra diutnas ant nature leges cpuicl inbeatur, patria,bo- nis,v:ta demtjue tpfa pnw debts, cjuamJide,infht:a , inte- gritate , religtonejpoltan. Vno vel altero exemplo vt£^ mur. Saul luflerat lacerdotes omnes feprxfente neca- ri: nemo fuit qui iulla non recufarec prater Docgum; is ad vnum omnes interemit. Pecronius Syria: Prrefes iuHuseltlinperarorisCaligulx ftatuamin temploHie- rofolymorurr.collocare,vt in exteris omnibus Deoru templisfadu erat. Iudxi. ftatuas Imperatoris deluis la- cellisdeiecerant. Petroniusprincipemadmonuirleim- Memoraii- peratafacerefinegraui feditionc&cladibus nonpolle. lee>: J m r} u Altera iulla afferuntur, & quidem crudeliflimis Petro- mxgiftrntus nio propofiris poenis,ni pareret. Iraq; Perronius vece- ranorum lcgionibus,prxfidiariilque militibus coadis, exercitum confcribit,acHierofolymampergitiuira fa- durus: nihil ehimafua religione,nihil a diuinis,nihil edama nature legibusalienum fe fadurumarbitraba- tur.Atludxicum dePetroniiaduetuallatu ellet,vrbes, agros.domicilia deferere,ac Prxfidi obuiam inermes ire,Gprecib. ilium exorare poffint,aut feipfos militibus madandos prxbere. Ergo fupplices homine legarioni- busfatigant: fedcu nihil proficeret,innumerabili mul- titudine coeuntes,&quide exarmati,circumftantibus vndiq;legionibus,periacra 3 perq; religiones obteftan- tur,vtprius mori liceat,quam lacratimma Dei lempi- ternitempla hominum ftatuis inaniriacfcedariconlpi- ciant. Prx/es inauditam populi rum religionem, rum forticudinem admiratus; precibus etiaac lacrymis mi- ferrimxplebis commotus 3 abillaquamn6 metuebant ipfi crudelitate alienus, fingulos domum redire iuffit, ac promifit fead Cxlarem rurlusliteras daturu: ac prius mortem quam crudeliaiulla obiturum. Caligula tamen furore ac infania demens,Petronioliterasfcripfit acer- biflimas,&luppliciprum crudelitatem lpirantes,ni iu£ fafaceficret.Sed nauis cum vidoribus tempeftate ab- reptaeftjpriufquedecyranni cxde inludxam allatum GG I O A N N I S BODINI eft,quam crudelitatum nuntius eo perueniret. Atque itaPetronius cum fummam ergaDeum religione,ad- uerius tyrannum prudentiam , in fubditos cariratem fe tulillet,fapientiffimi Pradidis ofh'cia omnia im- pleuit.*Hoc tamen prascipue inruendum eft,ne rcligio- Tiis.vel potius fupeifticionis inanem ipecicm principu iuffisobtendamus. Cum enim'inngiftratusreligiontra acleges diuinas humanis obtendir,deprincipis religio* nemalefufpicari needle eft. Oportet igitur veriffima certiffimaq; lempiterniDei religione ac dodtrinaim- butum,& ab omni impietate ac luperftitione penitns alienum eife.Sed me piuier eommquos paganos appel- lamus,exemplis vd,cum ad noftra relabor. lam enira pridem pietaserga Deumferuere debit ;atqueadeote- -pefada eft,vt verendum fir, ne tandem omnino refri- ^fcat.Difleruimusqualemlc rnagiftrat;us erga princi- , pem ferre debeatjdicenduin deinceps qualem erga pri- uatos dTe cupiamus. V. Demagijlratuum erga priuatos imperils,officio,potefiate. X it Agis t r at v m diximus publicam imperandi ■*-*-*prohibendiq; poteftatem habere: publice autem imperadi iushabet,quiiuflis aut vetitisminus obrem- s perantes cogerepoteft.tametfi enim Modeftmus 4 icri- pferit itgts virtu-tem effe tmubendo,vetando,permi:tendv, 4epa'»n?«dk.-rnagiftratuum tamen eavis eft potins quam legis,quarperfeipfamutaeft:magiftratus autem lex eft viuens ac fbiras,cuius hrsc maxi me propria lunt: lex au¬ tem, quacTOiperia ac vetita pra: fe fert,inanis diet, nifi magiftratus.qui potetius lege dominatur.poenas inten- taret. Ade,§)vero quae permittuntur, nihil opus eft lege, qua: ipfa in iuffis proprie verfatur: ac verbum legti alrad nihil eft,qu.am fumm'a?poteftatis iufTum: & qui contra quam prohibeturquidfacit.contraiulTafaeinpcEnave- ronumquama legib.irrogatur,nifi magiftratus audto- ritate aciudicio conftituto ftmtetia feratur. Ex quopd- Ipicuum eft vim legum in iis pofitam efte,qui publicum I D E RE P.V BLICA, LIB. II/. 477 imperium habent, feu fuerit princeps,leu populus, feu usagiftratus: quibus imperandbus nifi parearur, cogen- di poteftas eft:idaurem fit pcenarumin:ogadone,quam Demolfhenes«w#(Wi?«^e<£appeilauit: »^> , (.-inquit:) i’ffilAoS ■oj’f OTA»r««s nvfetix iftivtniix?: iziv tlhxywJTUr. diximUS ; cogendipotejiatem,v\. magiftratum ab eo leiungamus.qui iudicandi quidem, fed imperandi poteftatem no haber: ac mulco minus cogendi, vtPoncificescaeteriq; iudices quib. imperium nullum eft. Nam quiolim a Prxtorib. caterifq; magiftracibus dariconlueuerant, non fuas ipli ienrendas exlequebantur, fed ii qui eos 4 dediftent; ll * 1. a diuo.de modoeas probarent: in 111s tamen iudices dad priuatos reiuiiic ' ad fe vocabant; fed nemo qui nollet obtemperabar, nill raagiftratus ipli pro iure fuae poreftatis imperarent. Ita- que necediCbotencbatur, qui vocatum ad iudices pn- uatos vi exemiflet 4 ; quia imperandi iurecarerec. nolbris eU m q”! m" veto monbus iudices dati,&:vocareadfe, &fententias, i us vocatu* nouirapetrataveniamagiftratuum,vtpontificib.necet' * feeft, per viatores exiequuntur; & priuatos luis edidbis, qu£E fua manu ac figillo confignant, parere cogunt; fed ii$tantumiudicibuspermitntur,quialiundeperleipli, aut vnacum collegaimperare poilunt: noitempriuads ciuibusjfiiudicesamagiftradbus dadfuerinr. Diximus primacogendi poteftatem in prehenfione bonorum ac perfonarumpofita eftejdiximusitemprehenfionea vo- catione fepe leiungi 5 & cui prehenfio lit, no propterea vocandi, aut iuris dicedi, aut captos dimittendiius elfe: hscenim propria Hint eorum quibus publiceiudicium eftfeu de fama ac dignitare,feu de capite,leu de fortunis omnibus decernatur ;&partem quidem magiftratuum priuata,partem publicaiudiciatradbarerpartem mulcla, partem verberibus,parte exlilio,partemfupplicio capi- tali punire;idq; cum libera prouocatione vel extra pro * uocadonemmdicare.- eos vero quidamnatifunt, fop- plicio liberate ,maieftatis proprium eft, lupra leges o* <«««■ runes,fupraq; magiftratuum omnjuiura,imp>eda,pote~/**«. ftates. Ex quo perlpicuu fit duo imperii publici genera GG z Stannum 47* IOANNIS BODINI die; alterum quidem fummum, legib. ac magiftratuum imperiofolutum;alterumlegidmum,quodlegib.obii- gatunhocmagiftratuum propriumeft,illud veromaie- ftatis.maieftas quide in Republica nihil feipfa portDeu inimortalem mains, nihiletiam fibixqualehabet: ma¬ giftratus veto principis maiefta'tem fttfpicit, eiufquek- gibhsaciuffis obligatin': priuati deniqppoftDeumim- mortalem maieftatislegibusj'acmagiftratuumirnperiis tenentur. Quo fit vc nemo in Republica verbis Impcro ac/**^0 vtipoffit, pratterquamii opxunramaicjl atis ha- bene: qua; verba non modo impermm, led etiam volun- * not3t , Do ' tatem “ Latine loquentibus lignificant: cum omnia o- iiat inilloTe- . . 1 . _ o icin.^immota mmum mipemac voiutates >abeius vniusquuuranra- '^ft*^ habetarbitrioacvoluntatepelideant. Itaquefo- w/t.&tKkeit lias principis, populive,aut optimatum, pro variaciui- ,ddl ' tatisforma, proprium eft vtiverbis, volumus,iubemur, qa* iubcafact- 'q ilibus magiftratus vti non poteft;nec item edidis, qitas eft vIm 1 ' mnt magiflrattium d^-vcapitalerr) pxnalubiicere.Inde quantum eft ab iurifcbfulus, & adhuclub iudiceiis eft; Angladiipo an gladu poteftas ejuam ipft merum Impcnum appellant, tejleu frinci principis propriaJit, exfecktio vero magtftratuum ; an veto pis propria, magiflratuum qttoque fit tlla poteii.es communis. Qua: quidem qtisftio dilputata eft ab Azone & Lothario i,u- ris peridffimisjeiufquearbitriumdelatum eftadlrripe* ratorem Henricum v, qui tunc Bononiam venerant, e- quilponlionefacta. Lotharius fponfione vicit,arbitn C ieceptilententia:fed Iudfconlultorum pene omnium t> Akiat.iib./ fufFragiisLotharius quidem equum, Azo veto aqatsm* & r •'rftconi- culadonib.acdefcnfionibus publiceadmillis,iudiciata- us ‘ bcjlis ferebantur: tabellx enim tu notislicerarum, turn etiam colorum varierate diftin&a:, fententiam pra: fe ferebanr.A. C. N.L. id ell, Abfnluo , Ccndemno , Non li¬ quet-. interdum etiam ampliare qua:ftionem lolebant; id eft decernere vt amplius qusreretur. tabellae vero in vrnam coniiciebantur,deindenumerabantur:finume- rus tabellarum ex Jitera C- pra:poqderaret casteris, Pne- tor indutus purpuream togam,pro tribunali ex editiore loco (: namca;teri iudices forte du&i in fublelliis fode- bant:) ha:ctria verba pronuntiabant, revs parvm cavisse vid etv r: vel, noniure fecijjevidetur: vel, froumciamJpo/iaJfe videtur. Hscillafuit Romanorum iniudicandomiftamodeilia:grauitas,nementin,autte- merequicquam, quod minus compertumeflet, affir- GG j 48 o ioannis B O D I N I mare viderenrur. Confimile eft illud, si qjvid mei ivdicii e s t. Quodautem FeftuS lcribit magiftra- tum ea verbapronuntiare,pARVM cauijfe viderireum, quern de conjilii fententia capitte condemnat .• capitis pan a intelligir,quaciuitasamimtur. Mox iequebatur poena legum,reusexfilium optabat. Quaeftores, damnatibo¬ na cogebant infifcum, ii ea tuiffet ex legibus poena con- ftinira': quibus legions nifireus paruiiIet,Triumuiri ca¬ pitals,coroprehenfum incarcerem duciiubebant. ha- buitergo (: dicetaliquis:) Triumuircapiraiisimperium inciues: nos tamenfuperius in peiegdnostantumeius C iinperium patere docuimus: rede quidem ; fed exfilio dainnati.peregrini flint,quia ciuitatisius arailerunt.C5- iimileeftilludMarciani iurifconfulti adS. C. Turpilia- " num *: Si index,lncptM,pronuntiauit hac verba , c a lv- mniatvs fs, condemnauiteum:&quarguisdepcenani¬ hilfable cent, attamen legis potefbu a drier fits eum exercebi » tar: hie omittolibelloruminfcriptiones.teftiumacta- bularum inquiiitiones. H^c fuit publicorum iudicio- rumantiquis Romanis vfitataratio;qua quidem intelli- gifacile poteft, Pritoresquaeftionumpublicarumnu- dam habuiffelegis actionem: gladii vero iusnon modo nonhabuiffe, led neverberilm quidem , aut leuiffim* animaduerfionis in ciues. Quod fi muldte certatio diet ex publicocrimine,quod legib.comprebenfum nofu- ifTec, tributa plebis comitia cogebantur: fi d e capi te,fa- ma ac fortunis omnib. qucxreretur, populus centuriatis comitiis iudicabat:vterq; extra ordmem.vt lolent qui in omni.Reipubl.ius nnaieftatis habet: nec tabellis aut no- tis fuifragia ferebantur; quia lex ipfa, non populus arbi¬ ter poena:fuiiltt. Eratauteferehuiufmodiauteonfimi- lislentetia: Si Ad. Pojhimiu* ante Calendar Adaiai nopro- tr. n dij]et,neq,excufattu effet ,viderieumwexthoefje:ipfiaqua e inCoti clia G? igniplacere interdict. HaecapudLiuium^Alconium 17 , nam, £> vet- (g iceronem d vberius ac fufius. Mutato Reipublica: dpro R. bitio ftatu, ereptifque populoiudiciis ac (iiffragiis, Pnetores petdueihop. tamenpublicaruro quaftionumjaliquamdiuiudicioru ilium D E REPVBLICA.LIB. -III. ilium ordinem tenuerunr. Id enim latis aperte innuit** i.i.deoffic. Papinianus.qui Azoniac Lothario difpurandi prrebuit '^ cuinUB ; occafionem,his verbis; Qustcumque Jpecialiter lege, vel I fenatueconfulto , vel principum conjhtutione tnbuuntur 1 «> man data turifdtttione non transferuntur : qua vero tttre ' magiftratus competunt>mandaripoj]unt: ideo vtdentur entire mag:ft rants, qm cum publtci tudicii exercitionen* babe am lege vel Senatufconfulto delegatam,velutilegis Itt- hi.de adult end, & Ji quafunt aha Jimtles, lurtfduhonem fuam mandant. Huius rei forttffimum argumentum eft,, quod lege Iulia de vi nominatim cauetur,yt is cut obtigerit txercitto ,pejfit eamjiproficiftatur, mandate. Non aliter- itaque man dare pot eft ,quamftabejje coepent,cum alias in- hjdidio etiam a prafente mandctur. Ha;c Papinianus; quern Lothariusiicinterpretatur.vt vclit principes ac populos.quiiura maieftatis habent ,magiftratibuspce- * narum exlecutJonem dedifle,arbitrium vero, ac potiffi- mum gladii poteftatem,fibi reteruafte. Azo veroius ipfumgladii in magiftratus translatum fuifie indicabau Vera igitur Lotharii fententia fuitret.fi femper eum or- dinemiudicandiquemdiximns, Prxtores publicorum iudiciorum tenuiirent: fed in eo ipfo fallitur, cum Papi- niani definitionem illam ad omnes omniu temporum aclocorum magiftratus pertinere putauit; qui tamen maxima fiii parte paenaruarbitrium&gJadiiiushabenr* & qnidem iure magiftratus,& imperiilegibus folutum.. Cum enim principes decurfu temporum perlpexiifene indicia ilia publica,qme tabulis ac forte fiebant, cum. iniquitate coniun&a fuitfe, quodintanta cautarumac locorum varietate vnum & idem poena; genus ftatue- C rent, tribus literis paulatim iudiciorum ordinem mu- tarunt. Principio quidem Auguftus tribus tabellis,, quibusiudicesabfoluere,condemnare, aut non lique- refibifignificarent,quartam adiecit.qua iudicib.igno- fcereculpamliceretiis.qui alienafraude in legem com- mifilfentjVt Tranquillus *fcribit. Deinde iudiciorum MnAugufto. ordo ac circuitus pene inexplicabilis conuerfus eft, G G 4 4 U ordo. He publics S-. b Li.aJTur- piliairum. € Tacit. & Tranquil.'in Tiberio & Vefpaf. d I i.He oiTic. pr^fe&iVrbi. e in this, lx* fine* f Uj.dt luriC diet. £ l. ho ic de pcenis. 4*2 IOANNIS BODINI manete.inquitMarrianus'*, poena legum iudicio cuiq; conftituta s qua nec augere, nec mintiere iicebat 4 ,qua:- cutnque varietas caafarum incidillcr. Cum vero eiuf- rnodi crimen eilec,quod extra ordinem iudicari opor- teret,princepsautSenatus interdum extra ordine ma- giftratui,ant etiamprinato,cuius reiigionemac integri- tatem exploratam c haberet ,roandabat, vt iegibus fo- luti paenas irrogarent. At Papiniani state,Seuerus Prs- fedVovrbi omnium criminum qua; mtra.qusque extra mcEniacentefimoab vrbelapideadmitterentur,cogni- tionem^extra ordinem dedit. Vrbani vero Prs tores, qui de priuacis criminibus ordinario iure iudicabant, indicia qusdam publica, non iure magiftratus,fed lege ad fe dclata tradtabant: cuiufmodi exemplum afferc Pa- pinianus'. Interdum ctiam de crimine extraordina- rio Prstor a Prsfeclo vrbi,interdum Pratfedlus vrbia Prstore prsuentus,cognitionem /iilcip5ebat.Prsfides veto prouinciarum,quiaomnera omnium vrbanorum magiftratuum iurifdiclionem haberent,ac de omnibus criminibus extra ordinem cognofcerent,arbitrioq;fuo poenam ftatuerent,&cspitalefupplicium,pra;terquam ciuibus Romanis,irrogarent, gladii ius habuifte nemi- ni dubium eifepoteft: nam propterea Ylpianus pote- ftatem/appellarifcribit. Iliad autem iure ipfoconftat, 3‘ eos qui extra ordinem cognofcunt, quamuis pernam ftatuere pofle,dum tamenmodunonexcedat.-ficenim feribit VlpianusX; modum excedcre!quiobleuijftmd tmu- riam capitale fupphctHm,vd ob crudele par,-iridium mttl- Sam irrogaret. Ex quo planu eft,eos magiftratus qui ca- pitalium iudicioru cognitionem habent extraordina- riam,gladii ins habere,&quidem iure fui magiftratus: quibus vero lex prsfcripftt quid quoq; rnodo iudicent, nudam legis adiione habere.gladii iure carere.Atq; hsc breuiffime de Lotharii&Azonis hypothefi,quam ad thefin &qusftione infinita trahere necefle eft,vtple- nius&vberius difteratur. Primuigiturqusri debet ,an magtjhatm munus Reipubl. anprinciplepropriumJit:an vert DE REP VB LIC A, LIB. I I I. 4*$ vero cuts qui magijlraiumgerit,an [ibi cum Republics com¬ mune: deinde,// potefia* magijirattbw concejja , magiftra- tuum propria Jit, auatemu Junt magiftratut , an prmcipti ipfm,exfecutio vero magijlratus, an vtmuaue communis. Quodad primam queibonem attinet, omnia magiftra- tuum munera Reipublice dominioiunt (:preterquam in ea Republica.quam vnius dominant teneri diximus:) comprcheniajcreado vero eorumquiius maieftatis ha- bent,neepriuatis harreditario iureaprineipe tribuipo- teft,nifipapularibuscomitiis,&ordn’umdiuturna ta- cicaqueconfenfione id fiat: vein hoc imperio, Duces, Comites, Marchiones,& qui arces prouinciarum ha- bent a Principe, iurifdidtionem ac imperium olim ha- C buere precarium,deinde Capeti concefiu perpetuum: tandem hasreditarioinre in mafculostranfmill’umjpo- ftremo etiamfceminiscoceiTum taina principumigna- uia.vtimperiaiiuriididtionesjpotcftatesjperindeac pr^- diaipfa,iure commerciorum inomnibus fere Occiden¬ ts regionibus acimperiis iub hafta proferibere liceat: vteodemi^re‘ , quo cetera hatreditaria venaliaque bo¬ na habentur. Hecigitur iurifdiclio,que quod prediis coherere videtur,nec tamen coherer, pmdiatoriadici- tur;eorum propria eft,&quidemiuredominii, qui pre- dia hereditario above iurepcffident,modoReipubli- cemaieftati,a qua omnia omnium imperia iurifdiddo- neivemanarunt,accepta ferant, faluis imperii legibus, & extreme prouocationis iure.Sunt etia munera queda publica,fine imperio tame,vtpleraq;viarorum munera prediatoria,acpotiffimu in Normania: & qui apud nos ceram figillo regio accommodare confueuerunt, here¬ ditario iure beneficio D.Ludouici acceperunt. Pleri- queComitisftabulituminCampania.tum in Norma¬ nia,& Magni cubicufarii munera,iure hereditario term porisdiuturnitate pre|criberetentarum;fed rebus in curia Parifiorum ^iepiffime iudicatis fummoti fuere. tametfi Coneflabulis feu Comitis jlabuli verbo maiores noftri pro centurione , & Conettabbam prQ centuria Daces,Com itesi Mar• chiones, Ca ftellani olim curatores, precariam pot ?.ft at cm habentes. a Faber in in¬ flit. de legiti¬ ms pacr. & in w 4 uth.ingre& fi. col. vlt. de facrof ecclef. C.Pccr Iacob. infumma* de caufis.ex qui- bus feudum amittat.col./. Guido Papus decif.Dclphi. q-SJ-i??- no. & confil.i 7 *o Coif. verbo aliter.Iafinl. dequibus.de leg.col.itf. n. ^.DeciuscSC 108. col.i. 11. 9 & cof 149 . col. l Ik side conf.tfpo.coL 2. n. S. Bene- di£h ad cap, Raynutius verbo, duas, n .67.6$. 6%. Fabr. Ripa.it. i.de l$gib.r$« fpofp^i.ii.yQ. Sccplian. Ber¬ trand. c6f if. col.*. nu.16. libui* b anno KtyU a anno 1174 b anno \; 6 u ii.lanuar. e Cic.proRa- birio per- duell. dPolyb.Iib.tf. t Li'uius lib.2. Seneca lib.2. De ira. Cic. Philip, j. 4*4 IOANNIS BOPIN1 miiitum vlurparunt.ficenimFrolTardus ia?pe: &in A- ttis curiae rationumpublicaiu memini me legille, ccc. coneftabiles in exercitu fuitfe. Cum ircroSitno, Co¬ mes Monriforrisjfe fidei Marefchallum appellaret,vti nunc quoque Mirepoiius Comes , curia Parifierum ■ earn dignitatem eiurarecoegit". Eteo quidem cupidi- tasimperandi promperat, vt Tribuni miiitum quos^ Fran cite Marefchallos appellamus, impcnum fucceilb- l'io iure ad pofteros tranfmittereconarenturjnifi curia Parifiorum graui Senatufconfulto fadti temeritatem* reprelliflet: quo quidem Senatufconfulto Tribunatum militia:,feu Marefchalli munus.in regis dominio effe; exercitu vero penes Tribunos militu,quadiu viuerent, curia declarauit. Ac tametfi Tribuni milieu belio con* fecto imperiumdomicxercereno poffint,nihilominus tamen iure fui rnagi(l:ratus,fi magifter miiitum abeftab exercitu,merum habentimperium,cui oiCi! eftcum vr- bana iunfdidionecommune. Id autern exantiquisRo- manorum moribusacinftitutis ad nos transiatumvide- tur. Nulli magiftratui invrbe,at ne vniuerfis quidera magiftratibus fimulfaserar ciuem Romanumverberi- bus caedere, poft rogationem Porciam'': Confuli ta¬ men,Prstori,ca:terifque exercituum ducibus,gladiiius erat rf ,(inequomilitaremdi(cipIinamtueri nullo modo potuiflent :ex quo Polybius regiam poteftatem Con- fules habuilfeputauit,cum tamen citerisducibusidem abfente confule liceret. Nec vero magiftro miiitum gladii poteftastributafuit; fed habetiure Fui magiftra- tus, vteo abfente Tribuni quoque miiitum belli geren- di ius habent: quod fine mero imperio gen nullo mo- do poteft. Sed cum centuriones indidta caufa roilites fepiflime in legionibus deducendis necarent,Henri- cus 1 i.Francorum rex id fieri veruit,Francifci Colinxi peditumducisrogatione, Cumigiturdtfces exercituti inomniRepublicagladii fummumins habent legibus C folutum,&quidem extra prouocationem, nemo dixe- ric nudam penes ?os legis ae/?/whabeant;hoc enim verbolex c vtitur,&eodem vtimuripfi, cum Prauorem e l.vnica.dc vrbanum Pariliorum Pr»«f«rm,i*Micimus,non princip. quiaprincepslegibusnon tenetur. Atqueineofallunt qui deer eta aliter definiunt, quam qua; Princeps, autfe- natus,aut magiftratus, arbitrio ac volutatefuaftatuunt, Itaque videmus Iuriiconlultos c Principii cognitions ac decreta,\ioni:-irij r dithonemzut indicia vocarc: hue enim referuntur Pauli libri Decretorum in cognitiombus prolatorum. Quoties item magiftratus, aut index da¬ rns extra legem & quail vinculis IblutusV arbitratufuo cognofcitacdeccroit, non lege agit,nec legis adionem exlequi dicitur: ac proprie arbiter a Fefto dicitur,qui , pro Rofcio totius rei poteftatem habet. Itaque Cicero‘‘adueriario Comnd. obiecitquQdiudicem&arbitrum confudiftet, tit arbitrum 0 tudicem fitimeheu ? Eidem 0 infinitum largitionem remittebas, 0 emdem in angttjhjjimamfor- tnuiamconcludebas? hie de arbitrio iure dato, non de arbitrio recepto agitur: quinetiam Ariftoteles ipfe A* Wfdsibn Sieunndv eadem ratione diftinxit. Alterius quidemmunusquodammodo fertiileeft; quia legibus s82 inleruirecogatur; alterius vero ingenuum, quod iurif- con(ulti»d>A'7e volant: alter in fadi, alter in tequitatis cognidonevedatur; alter in poteftate legis,alter legi¬ bus folutus eft. Hate vero planius intelligi non poftunt, quamexeoquodlurifconfultus negat appellaripoflea prohtis poena quam ex lege ^magiftratus irrogauit ; fed ex eo ra- fdi'i. mUii turn quod magiftratus in legem corn mi idle reum iudi- non ab homi cauitja poena tauten quam iudex arbitrio fuo extra ordi- iudl * nem decreuit, prouocari poteft: qui enim a lege,idem a Principe appellat: idautemcapitaleeft. Exquibusm* telligitur DEREPVBLICA, LIB. III. 479 telligitur nulla rationc Alciarum * ac Molinsum b Lo- 4 | if)1 Parl . thani fentetiamfecutos, quodillam quam diximtts.dif- doxor.cap t. tin&ione non adhibuerunt.Nam Molinsus putac Prs- h sS tonbnsciuitarum,quo3 Balliuos zc Sent fell alios appella- njus,ereptam noftris legibus fuiile poteftatemlegates conftituendi; quia vluauis, inquit, fimiles client, quia- liis vfum cedere non pollunt: quod abfurdum efi'elu- perius docuimus. Neque enim ita pridem Carolus c c articui.io/. v 11 Rex, Prartorum legatos fuo beneficio creari voiuit. caroh" Naro fi Molina:! fententia ratione vlla niteretur,curPa- ™ Caroli pinianus ea quit quifque iure magiftratushabet, man- ° au, -“* > 7* dari pollefcnberet. ? cur leges,ednftaque delegatis pro- 5 confulum,ac de iisquibus mandataiunfdidioeft, fi a- pud nos Prstores vluariis fimiles funt? nam Roms ma- , „ _ , . r 1 • , * Barc.Fulgo. giltratus annul ruerunt, nobis vero perpetui: muito Aie*.caftr«f. verius igiturquam illi raandare potuerunt. Csterira-™^ 1 ^”*’ risinterpreted,quod Romans ciuitatis deferiptionem, in 1 . vnka.q. mor s inftituta,magiftratuum munera minusintellige- rent, variis erroribus feipfos implicauerunt i . Argu- Baid.mi.ree mento ’fit iftud, quod legatum proconfulis , cum eo cm vbi^offic 5 * mandata iurifdtSlie eil , & vtrumque cum iudice dato procofui, io. corifudcrunt' vna delegati appellatione: quod quam spec?" abfurdum, & ab iurifconlbltorum feriptisalienum fit, tit. deiudic. exits qttie fuperiusexplicata fiint, qusquedeinceps ex- Rom S inHmi plicabuntur, facile intelligi poteft. Illudautemanim- penum.de iu aduerfione dignufn eft,quod in popularibus & optima- tumimperiis, qualia fuerunt Grscorum ac Italorum, Felin - in ca P- 1 1 1 r n . n alias, & in c. hoevnum propoiicuTneit, vtmagiitrarusomnes, quo- quo a f e a C s. adeius fieri poterir, legum vinculis obftridbos teneant, vtab officio ne tatillum quidem,fi velint,difcederepofi f eft! col.I.'de fint; ac vetetesmuito magisquam noftrsstatis homi- " canonift* nes tin regia vero poteftate contra fieri fblet; nam in iu- in tit. deoflu diciispublicisomniaferepoenarum genera,& in priua- tis id quod cuiufq; intereft, magiftratuum arbitrio de- in 1. imperii cernendum relinquitur: ac tametfiIuftinianus id quod^'.‘vneu^ds cuidfque intere(Tet,lege fibidefiniendum/putauerit: femcUis qu* lexeataraen omnino inutilisfuit; qma quod emut (fain- P roeo ^ uo multo minus easabrogate f ; hire enim maieftaus propria die docuimus: led Papiniani didurn ad legum interpretationem xqnabilem fpedac. Quare nec Prx- bonon/^of tori licuic/ bonorum pofteffionem ei dare qui perleges {eii hxreditacem adire.nec hxredem facere, qui per legem fwerelv'in ' axtss leribi non potuiilet: led eumfaafentenriahxre- rfic. dem declarare ■?, quemlexkuitteftator hxredem fecit 30; h Liffgeobue p A.t tamer (I pleraquePrxtorum edidtalegibus duo- Hire, de verb. , . 1 . * ^ ‘ „ Cg ?. fed re- decuii tnbuiarum minoraeilent, nihiiommus tamepri- p'oa?" mus quifquePrxtor ea connputare & abrogate pote- rat,ac mota de bo noium D E REP VBLIG A, I-IB. II I. 4S5 m,acnoua edidtaproponere a aut ieges qus fua vetufta- teextabuerantjin vfum reuocare. Ac propcerea popu- lus/tbutiaTogatione leges duodecim, qus temporis aCeil.lib.itf. ditnurnitate obfuieueranr, penitus abrogauit: qua le- genihil opus diet,fi Prstores vrbani legibus duodecim detogare potuillent. At ne Prstores quidem ipli ex fuis edi&is lemper ius dicebant,fed ab iis interdum difee- debant, ficaufarumsquicasidpoftularetinonnulli ta- meti odio vel gratia priuatorum ea commutabant: quod oratorie Cicero Verri probro dedit: ///e,inqint, nulla reltgione motm , contra cjuam edixerat, du erne but. Nam rogatione Cornelia Tribunitia cautirm erac : .vt Prstores ex iis edi£tis,qus ineunte magiftratu propo- iuerant,ius dicere cogerencur^nec ab lisdiicedcre Ii- corndianam ceret. Sedcumealexaduerfus vim legum lata fuiflet, Di ,° iib - l comrano imperio tollere poteHjli- g Bart.inl pa cet de fentenriis contra : quia decreta cum cognitio- iuiiuiXic-* ne cauls fa&amutari ac rdcindifine iniuria non pof- gat.i.cyumn funnnecquicquam ftabilius die debet rebus/iudica- f c r ' c u c t e u p s tO 0™ tis, quibus ciuilis locieras maxime continetur. In randus intic. quo plerique interpretes fallunt, quiiufla magiftra- i'mukfe'cur mum prxeepta vocanc, non item editta: at nihil aliud tus lacoburo eft ediclum^i ait Varro , magiftratm iuffum. in- dealius errorrr.anauir,fcilicet prsceptamagiftratuum *• a " o ^*‘° e r- obligate neminem : lie enim tradunt magiftrix.qus r jj. ° U1 ° pe ‘ difeipiina ft squitati Confentanea fit. cur lex obedire • i f«u° ? p .* . . , . . . praetor, ad tnagiitratuiietiam luiqua^prscipienmubec? cur Ms- Treb. c. cum tianus 1 Republica interejjefciibit } vt ambitio- ^j* ,e i ‘A d ® Jisdecretapareatur? At nihil fandius,no modo legibus, tegtum. 4?o IOANNIS BOD INI • Fl*toinCri fed etiam fapienmm fcriptis ac decretis continetur*. Quamquam mu 1 co a_>qu 1 us ac faciIius eftedi&odiurno, ptociuemio. velhorario,quaro annuo parere,fi de iniquitate edibti queramur. Iptk veto leges, lenrentia;, decreta, nullam omninovimhabitufafunt, niiiiulla lequantur. Itaque Prxtores ac careen magi ft rat us raro admodum iudica- bantjled iniudicibus dandis, inedicendo,infententiis iudicum quos dedftlent,exfequendis,occupari confue- uerant. Quod fieorumiulla,quaeifti»»^ pr&cepta vo- canc, nullam vimhaberent, nulla decretorum, nulla iu- didorum vis futura fuift’er. Nam proptereamagiftrati- t _i.fiqui«in* bus omnibus ^fuumimperiumpcenali iudiciopa- reatiir,tuerifaseft.Grauius edampeccatiirabiftis^uod magiftratibui vim tnferentibus (:lic enim loquunturjfiuc r Bm Bai inin sure , fiueexrraius refifti fas disputant. At pluri- l.vt vim de c • • • -\C iuftim za- Hium rerert vtrum in Hire, an extra ms quid riat: nam fusads.^ua- niaeifttatus extra ius,id eft,cum publicd’nmnereabfti- crupli. de a- ° , » • i r ec\o DDint. net,pnuatus quodammodo videtur:ac liquemquam mcminerint V erbo faiftove violauerit, ei obfifti iure poteft: at ius in $ vnde viC. & r . . ,. . r . .. 1 . • n • in 2x1 *• Ia(o - * ua prouincia dicenti,li nec imperii, nec lunidictioms adi.quodpr? fines egrcdiatuiqobtemperandum eft,fiueiufte, fiuein- tor. ne quis . n o , i r ‘r • r r- •! • o cu qui mius. mite quid imperet . liniuis le tinibus non connneat, oc f fupraquam quod per leges licet quidiubeat,parere ne* de operis mo tenetur, led interceffionibus erit & prouocationi BOU1- locus: quod fi prouocare non liceat, aut licet quidem, fed prouocantem magiftratus non exaudiat, refifti ta- mennon debet, fi damnum illatum larciri poteft: alio- qui fi magiftratus prouocantem verberibus aut iecuri cardere tentarit,vim iliam repellerecuique,acinnocen- tium hominum vitam tueri licet: fed eatenus vt fine po- qu?sfiUo!$! f pulari leditione, ac fine fraudedd fiat; non magiftra- deiniuftoru- tusviolandi caula,fed eius qui iniuria opprimitur,eri- vtvin^deUi- piendi. Nam cum Appius Claudius cupiditate ac libi- iiitia.innocS di ne puellaraccenfusjegibus vim afferret, & contra li- qusndofcap! beratem vindicias abiudicaret;Virginius patervtfami- paftoraiis. de liar decus leruaret,filije vitam quam Dudiciuiam perdere ofitc.. d«leg 1. 1 ■ • Cf t i* d- * ■ • ‘ _ /.vnde vi. e. maluit:itaq;filiapubliceoccila,totam ciuuatem com- mouit. DEREEVBLICA, LIB. III. 491 moult. Hi'c fmc horninis delperati audacia non feren- dainequetaiibus fadlisReipublicaequietemperturba- redebemas, quaecumque vis a magiftratibusinferatur. J e a fn- Quamquam priuatorura iudicium non eft, vis a magi- iuriis. ftratuinferatur necne? quod ft magiftratuum aut prin- K s P ec - 111 “ t ; . . n r n • /r * de cuat. §. led cipisiitacognitioeitjfrultraqu^ncur, an magiftraubw numquidFci. vim inferentibw , priuati vim virepellerepojfmt: fed hoc '^ieahCfoi tantum,48 magiflratibus y epuicontreiprouocationem capi- Dscius conf. Q taksjententias exfetpui , & fupplicia damnatis irrognre co- j^ciMiffet nantur^obfifliiurepoffit? licere non dubito,dumidfine NeapoUit./. fraudsactumultu fiat, quotiesdecapiteagitur: fin de prohfbKum!’ bonis,aut muldta, aut prehenfione iudiciu feratur, non de iute ftfei.' licereftatuo: quumhaec^el interceffionibus, velpro- fuiido! de tl uocacionibus, vel a li'o.j.Lc le- c Pratore$,Indices, Confutes appellantor. Cum autem lex S ‘ JUS ' Horatia iudices poftpofoerit Tribunis plebis acdEdiii- busa:dituis (:nondum enim Curules creatierant:) ma¬ giftratus omnes aciudices in vniuerfum complexa vi- detur: non enim de Tribunisplebis tantum lata fuit,nec rogationetribunitia,fed confulari, fcilicet ab Horatio Confule. Hxc item lexHoratia lata eft anno quadra- gefimo quarto poft legem Tuniam iacratam de Tribu- nisplebisjvtlege fingulari landaus illis cautum ellet qua LUiiuslib 1. ceteris. Ex quo planum fir ad omnes magiftratus, ac pro potiffimum pertinere ad iudices,quorum vita perieuhs omnibus obftridaeft, cum decapite,fama,acfortunis omnibus cinAim iudicare cogantur. Illnd etiam opti- me,quod lex Horatia Ioui facrum effe iubet caput itlius spinludicibtu n o c v e R it j non dixit accident , fed no- cuerit, non in iure tantum,fed vbivbi iudices fuerinr. cum enim apud nos quidatn reus generis nobilita te cla- rus,vni e iudicibus curiae Parifiorumgladio vulnus in- tulitfet extra ius,curia dextram eiamputari ■, deinde cor- ,)io pus in membra focari, bonis publicatis , &grauiffi- mam iudici rnul&am pendere iullit. Male Papus no- fter, qui vulnus in aQione interrogators, illatum iudici, '£cribit:efteniminauditum reos gladiis accindosa iu- dicibus foterrogari. Sin magiftratus veftitum diffimu- larir, aut nodu vicos obambuiauerit cuiquam miu- riamillaturus,fi offenfionem a quoquam acceperit, nonquafi magiftratuiiniuriamillatam vindicare opor- tebit*vc AulusHoftilius didilis, cum notlu meretricis fores perrumperetetaretjgrauiter&quidem impune rfrf Geli.'u', idus eft: quod mirumvideri non debetjCumetiarn Tri- bunusplebis,qui puero ftuprum obtulerat, a Trium- uiro capitali comprehenfos contra leges Sacratas, ac w ■ . * . , , r> . e Valer h peregrinoruns in modura ab eo damnatus'ruerit: nam i,^. , HH a 4n IOANNIS BODIN-T cxtet'iTribuniplebis collegam line auxilio deferuerai impotenti magiftratus libidiriepermoti. Idem eritiudi- ciu fi perfonati faerint magiftratus,ac publice vagari ve- «Herodianus lint,vdRomas fiebatfe'ftis diebus Magna 4 matrisDeo- in comedo. nimfiniuria n5 vt magiftratufiled vt priuatis illata coer- ceri oportet, li errore perfonarum peccatum eft. Ac non modo magiftratus violare, led etiamnoncolere, non venerari, nefas eft,vt quibus iroperium Dei prarpo- rentis munere & conceflu tnbuatur: quod certe Ro¬ manos, a quibus iuris ac iuftitiae fonres toto terrarum orbe dimanarunr,mukoquam easterns gentes (anctius obleruafte videmus. Nam equiti Romano coram Cen- t vaier.Max. foribus aitius olcitdnti quam decorum b videretur,e- wuMrch in ft uus ademtus eft.Vediius item C ciuis Romanus cum vitaGraccho. praetereunti Tribuiioplebis non allurrexiflet, occifus C V etuxium vo c ft; a p 1 e b e; i e x 1 pfa facnlegium vocat no reuerert magi fir a- d dequxiior. turn*. Non eandem apudQrasc6s,magnam tamenfuif- f’^icbints' le magiftratuum vencra tione, ex eo intelJigimus,qnod cotra Timar- in Areopagirafum'.Senatu ridere nefas elfier. Ar illis temporibusaclocis,imperiavirtute,non lordibus aut creptis pectinia fufrragiis quxrebantur: fait certe tem- pus illud quo virtuti prxinia proponebantur; fed leges DeambitUj&antiquitatumhiftoria,laris fignificant et : lamRomx magiftratus &honores de lapide, vt ait Ci¬ cero, liepius emtos fuifte: nam vtcmnque vel gratia, vel opibiiSjvel armisimperia quxranrur,non line diui- no nomine, conceftu,au fuifte chum. DE REPVBLICA.LIB.III. 49T fuiffe rradunt; & ex eo connubio t^'a^id £,{x,feliczta- tf^Lprocreari.Ergo magiftratus luas virtutis, integrita- tis,acprudently opinionem excitabit, nec patietur fua indignitatemagiftratui quern gerir.ac Reipublicte de- decus vl'uminun.nam quieapriuatis ieuius pecc.mtnr, grauiffiraa aunt pondere & audlorirarc peilam. am. Qnamobrem Solon legislator nugiftramm ebrium 3 11 finslegib. a impuneoccidi voluitiiniquacerte lex;quia * Laertius* yerendum fic,ne ebtietatis Ipecie magiftratuum vita ie- piffimepericlitetur: exeo tamen colligimus quantain- tegritate , feueritate ac prudentia magiftratus caereris prieftatent. Neque tatnen eosimitari debemus,quiaut pomatum acerbitate feueritatem, auf facilitate nimia gratiam &lenitatis opinionemafFc&antrvtrumopieab officio magiftratus alienumefle lexHpfadocet.In quo faliunt.plenque,qui£Equitatem lenitate& commifera- D is. tione definiunt: at nihil tequitas habet cum vtroque commune, fed ab extremis ,crudelicate inquamSc roi- fericordia,defledlens, dementiam,id eft.mediocrita- temvtriufquevindicem,tuetur. Si flagitium poena le- gitima grauius erit,magiftratus qui extra ordinem co- gnofeet, quail arbiter tequitatis pcenam augebit: fi le- uius eft,paenam legitimam eadem a;quitate tempera- bit c . Et certe grauius peccat magiftratus commifera- tionem affe£hns,quam fi crudelis videatur: quoniam p ‘a;nis. hxc dues in officio metu legum ac pomatum continet; jlla moresacleges ciuitatis f'oluit, peccandiq; licentiam impunitate propofita folet afferre. Itaque fapienter legediuina tenuiuminopia&eommiferatione in iudi- cio permoueri^prohibemur. Suntquinec mifericor- Exo 1. / de offic. pra:fe&. pra> ior. e lib./ C.de offic.p afeft'. prxtor. 49S IOANNIS B O D I N I maieftatis quidem foliusimperiis obligantur,necc$(e- ris omnibus qui in mediis & extremis ordinibus collo- cantur,imperarepollunt; led iis tantum qui fuasiurif- didtionis ac poteftatis finibus concinentur. Primi gene¬ ris paucilfimi lunt,ac multo pauciores in ciuitatibus qua olimfuiftecomperiantur: quippe diuturno rerum ge- redarum vflr coinpertum eft, nihil periculofius elfe qua emagiftratibuseminerevnumaliquem, qui csteriso- mnibus rum priuatis, turn etiam magiftratibus impera- reiurepollit, quiquevno tantum graduabfit a maiefta- tejeoque periculofius, fi fiimmus ille magiftratus nec paremhabeat,nec imperii collegam, & Reipublicso- jij pibus fuas confirmare poffit: vc quondam prarfedtus Pra;torio, qui poft Imperatorem omnibus magiftrati- busvrbanis ac prouincialibus imperabat; & quiabo- mnibus imperiiRomani magiftratibus “appellari pote- rat:abipfoverone Imperatorem quidern * prouocare licebat.Primus omniumSeius Strabo lub Augufto, de- inde Seianus Tub Tiberio Pra:fedti fuerunt Praetorio Principis: fed hilegiomb. tantum Prstorianisimpera- banr. Casterideincepslmperatoreseumhonorem tri- buendum putaruntiis, quorum integritatem, fidem,& amicitiampenitus exploratamhaberent,&quosimpe- ratoriaquodammodolegatione fungi voluerunt,eaque obire qutjipfilmperatoriobeundafuiilenncognitiones inquam imperiales lufcipere, legatos admittere acdi- mittere,prouocationes a magiftratibus omnibuspro- uinciamlulcipere:quomunere,quianemo,nifi quiiu- risaclcgu peritiffimuseflet,fungi poterat,Imperatores pro ducib.legionum iurilcofultos ad eum honore pro- uexerunt: Otho quidem ImperatorMarcianumjSeue- rusPapinianum; AlexanderVlpiauum. Tandemvero fub Graecis Imperatoribus duos Pra’torio Pr$fe£los,ac poftremotrescreari c placuit: vt tanta poteftatis opes diuifte minuerentur, acplurib. honorescSmunicaren- tur. Einfmodi fuitapudmaioresnoftros Magifrerpald- tit, & qui Franeornm Pnnecps dicebaturmec ita pridem Henri- D E REPVBLICA, LIB. III. ^'05 jiisacmagiftriiibellorum in hoc imperio , cumin pro- uincias ac pra’torum tnbunalia veniunr, maius impe- numhabent,Prartorumque poteftatem coercentacre- tinerit:quod in vniuerium de iuperioribus magiftrati- btis aduerlus infcriores ditflum lit; Indicium *, inquit, * 1.indicium. Vaulus,fo/u:tur vet ante co qui mdicare infer at , vel qui deIud,c ‘ maim impermm in ea inrijdichone habet. Imperii au- rem verbo non folum iubendi prohibendive pote- ftasjfedetiam magiftratus ipfe fignificatur: vtcum Ci¬ cero 1 manuimpenum armnorerogarinu non ejje fcribit. /< ad Artlcum HocMellalalurifcofultus exemplis illuftrat ^Ammore, inqm 1,imperio mams,ant a maiore collega rogari iurenon potefl: quart nctfa Co fit Its aut Prat ores Cenforibtujteq^ Cefi- forcs Confulibtu aut Pratoribus turbant aut retinent aujpi- ctaiat Cenfores interfe^rnrfns Prat ores Confidcsque inter fie, st vituint,&obtmmL'.Vlxc Mellala,quq exlibroxi 11 i Caii Tuditani'i’edeicripfiire profitetur;fedconfequen- tianoncongruunt:aut deferibentis errore in eo pec- catum eft, quod Pratorern Confulis ccllegam appeilat, cum dici debuerit Pnttorcm Prat arts efie collegam : nifi demusC6fules,Ceibres,Prretorescollegasob idfuifle, . quodiifdeaufinciis,iifdem comipiisj. motion bus\c at eri, ma¬ lt fir at ns minor ib . aujpiciis & com it us crearentur: alioqui tollegarit verbo Latininumqua eo feniiiabutuntunnaai quo iure Pnetor Coiulis collegadiceretur,cu aPratore adCofulem legitime prouocaretur ’ /Emilius Lepidus C Couful prouocantem ab Orefte Protore excepit f ,ac decretum Praetoris contrario decreto relcidit. Item Plinius lib.7. LutatiusConfultriumphum Valerio Pnetori^qui ho- ftem fregerat ademitj quia Conful exercitus impera- incidunt enim fiepe controuerfia: jiutrjifi. vin- 1 1 . -r -n di.i. minor, graues inter magiitrat:us,eotvequilinemagiltratu pre- deramori- car i un i imperium acceperunt; quibus publicae adio- nesaciudicia turbantur ,ac retinentur. Plurimum au- tem intereft prohibeatne quis fua interceffione, an ve- roimpcret.Decollegafatisperfpicuum eft, etiamfi nul¬ lum imperiu habeatin collega,intercedendo tamen ab adionibus publicis ilium prohibere polle: nam Pifo Praetor inter ciues ac peregrinosVerremPr$torem vr- banum ciues inter ac ciues fiepe turbauit; ac Ilium iuxta PrtEtorisvrbani tribunal transferriiuffir-vtiniquaVer- i Afconius (c ris & iniuriofa decreta^prohiberc^acduibusab vrba- ckero in v« no tribunali ad fe confugientibus,vti licebat per leges, tnui a.tiom i ta q. q u l|j us j n libris De legibus ; Mu- gtftrntws, inquit, nec obedient em,&noemu ciuem mulblu, ^ verberibus,vinculus coerceto, nijtpar muiorve poteftas pro- hibejft. Nec fittis eft illud Prohibejft ; quia nihil magi¬ ftratus pnefente collegaimperareaut decernere poteft, nifiapcrteairentiatur,autfeimperio focii fpontefubii- • 1 spud, de ciat. Sic enim Paulus e fcribit; a /fpudeum cui par impe- manuraiffis rium tfl ,manumittinonpoJ]e: &Pr&toremapud Pmtorem puide manu manumitterenonpoffe. Neque pngnat Ylpiani didum^ miffiouibus. illad, Confulem apudConfulem manumittere pojje :quod eoniulis. ' quidem intelligi debet de Confule , quo die fafees ac imperandi ius habet. tametfi enim Praetores femper fafees & imperium haberent, quoniam diuifis muneri- bus tern gerebant; Confutes tamen, qui eiufdem mu- neris panicipescranr,tiumqua fimul eodem die fafees « Feftus in habuerunt; vt Verrius c Flaccus feribit. Ac propterea veibo M»io- Lhiius Salinator Conful triumphum Claudio Neroni r * m ’ college eripuit,tametfivtriufque confenfione ac prar- fentia D t REPVELICA, LIB, III. joj Jentia aduerfus Afdrubalis copias pugnatum fuiflet: •quiapenesLiuium imperandi iusac falces eo die fuil- fent.NamL.Cadar (:vteft apud Feftum Ponrpeium:) maiorem Conjulem dietputanit enm, penes qttem fafees ef- jinf, veleum qai prior Confulfabhu Jit: idque Paulus ipic confmnat. Prudenterillud quidem.nam fiimperium eodem tempore fuiflet, nihil pacatum , nihil {labile, nihil firmuinpublicisadtionibus eflepotuiflet.Quam- obfem creatis Roma: decemuiris Reipublicte confli- tuendataclegum ferendarum;legi fubrogatum “ eft il- «UuJuiiib.* Clud,vtviciflhn imperandi iusac fafees haberent.Siquis rationem exquirit.curcollega turbare collegam poffic fi eodem momento imperium habeant, ea ipfa eft, «uod in re communi 1, prohibentis conditio potior efi: erat * 1 *' n re t0H> * autem imperium Pr^torum omnium commune,cam- guiisabimi* etfi diuifam haberenc iurifdidtionem: quae ratio valet communi di, . n i 1 • - uiduttdo.l. enam cumdeviac poteilate legum quxntur*,^ quod cum Appius Cenforimperium ac cenfu- ram contra legem /Emilia m viretineret, Sempronius Tnbunuspl.inpopuSi condone, Egote,inquk‘Appi,in | vincula duct mbebo,nip. tALmtlia legspar iter is. Appro ban- . tib.fex Tribunu a Shone, college ires auxihofuerunt, fitm- C j maop, inmaia omniu ordinti(bins Cenjkragefft . C o n fi mile ] eft exemplum de M.T.Cic.qui ftiloCaniinx* exercitu C. | Antonii college aulpiciis,cuiuVrbeIolus dominaretur, ac ; contra vero vnius aperte collegarum a- 1 publicanorum loca- DE REPVBLIGA, LIB. III. *07 ac plebis opes & gratiam in le vnum couerteret,nouem Tribuniplebis decreueranc Pompeii 4 exercitum acci- “ Uuiusiib. ri oporcere, ad Ciceronis potentiam coercendam; nifi prouinot” m vniusCatonis Tribuniplebisintercelllo collegarnma- coniuianbus diionem prohibuiftet. Cum item Scipio Afiaticus re- ciccr." ' m petundarumreus incarcerem duceretur,vnusSempro- nius Tribunulplebis Gracchoru pater intercelllt. Hare tamentanta Tribunivnius potcftas,quo minus audto- ritatemfenatus,imperia magiftratuum,&collegarum poteftatemfuainterceflione frangeret, rogatioad ple- bemdecQllegarumconfenfuferebatur,vtimperium ei abrogaret. Nam Tiberii Gracchi rogatione tribunitia Marco Ottauio Tribune commoda plebis & leges A- gtarias oppugnantP,magiftratum prius abrogate ne- y pu tarch.m cede fuit, quam lexSempronia de agrorum diuifione vitaG “ccho- perferri pocuiilTet. Atque eo pertinet illiusTribuniad tum ’ patririos ottttiQ^Faxoiynopnx^ne inuetvox ifta veto : qua collegas uoftrostam Uti concinentes audit is. Et paulo poft, Contcmm iam Tribunosplebis: quippe pot eft at Tribunitia fuamipfavtmfrangatintercedendo. SedillaTribunorum intercellio, pro hbertate plebis, & contra vim compa- rata fuit,nonadTribunorumtuendas vulitates. Cum enimL.CottaTribunufplebiscreditorum acdones e- ludere conaretur, fiducia lacroiandta? poteftatis, colle- gte palam denuntiarunt.nificreditoribus latisfaceret,le illis auxilio futuros. Ad extremum placuit collegium !'s Tribunorum iifdem legibus quibus crereracollegiate- neri: vt feilicet piunum collegarum fufflagiis decreta cateros obligarenr; vc exLiuioinrelligi facile poteft: lie enim -cubit: Ex a it (do rit atefenatm latum eft ad populism, ne quistemplum arcemve imujfu Jenatui,aut tribunorum plebis maioris partis,dedicaret. Poft etiam lege Attilia la- tiim c eftadplebe,vttatores faeminis ac pupillis aPrae-« y ^'usUb. torevrbano,&maiore parte tribunorum plebis daren- ij an <>! tur. Qui mos ita inualuit, vt fenatus Quintum Pom- tut> peium RufumTnbunumplebis in carcere duci iuflerir, quodpopuli eoraida vnus ^prohiberet: alioqui furor i Dit lb.*®. -?oS IOANNIS B O D INI vnius tribuni vniuerfe Reipublicae ftatum perturhat fet.ItaqueConful.concionem populi habiturus,magi¬ ftratus omnes fe minores nede coslo ieruarentedidto vetabat inamlouetonante, autfulgente 3 autiidextera- uium volatus afpiceretur , aut comitiali morbo quit quam corriperetur, aut quid aiiud monftri editum et let, comitia vitiabanturjipfique magiftratus re infedta. concionem dimittebant 3 auguribusDeos iratos 3 aut mi- nirnc propicios denundantibus. Ac tametfi augures nuntiationem haberent, magiftratusvero ipetftionem, magiftratuumtarnenmaiorum comitia minores turba- re non poterant:iicet vitiofacomma,bcvttiocreate ma- « varro.fa- gijiratus dicerentur*’: maiores vero magiftratus aut pa- peiuscke- r * poteftate, & turbare& obtinere poterant. Quiau- ro Philippi- rein vitio creati fuerant 3 magiftratus auguribus denun- tiantibusjimperiumfepeneminequerenteretinebant: interdum tamen magiftratuabdicareco^ebantur.-cum C enim C.Figulus Coniulvnacum colJegaacceptum ex- ercirum in Hifpaniam tranfmififletjnihilominus tr-rnen vterqjConfuldomumreuocatus eft exSenatus decre- to 3 & imperio abdicate coadtus: cum Augures antea Tiberio GracchoConfuIi.confularia comitia haben- & Cicero lib. ti b , auipicia contrarianuntiaftent. Non poterant igitur 2 Denatura minores magiftratus maiorum comitia turbare,aut co- lcgibus. cionemauocare,led mquales tantum ac pari poteftate. Tribuni vero plebis 3 tametfi comitia maiorum magi- ftratuumaut concionem auocare non poflent, cameras tamen adiiones ftla interceillone impediebant: autnift interceffiqni obtemperaretur 3 vim afFerebant ,acftepe vulnerib.accaedibusresgerebaturimm AfelliumPra;- torem vrbanum lacrificanrem deturbauic Tribunus- plebis opificutn multitudine ftipatus, eumque necari paifiis eft 3 quod debitoribus contra fidemcreditorum aperte faueret. Item Appius Saturninns Tribunusple- bisMemmium Confulem creatum in ipfis populi com- itiis occidit. Etquemadmodum adliones publics tur- banturacimpediunturj^qualium aut maiorum magi- ftratuum ftratuum interceffione, vel imperio rantifpergeruntur: ira rebus geftis prouocationi locus eft a minoribus ad maiores magiftratus, (alua cuiuique iurildidlione ac po- teftace. Quod ft minor magiftratus maiorum imperia velaftiones dum geruntur prohibere non poteft, mul~ tominusa&ageftaconuellere, aucaduerfus fententias acdecretareftituere‘ , poterit:cumnea maioribus qui- fulrtmiudfe. demadarquales magiftratus liccat 4 prouocare. Quin- c.unvnor etiam legatu$ 5 aiu datus a magiltratu iudex,fi parem po norib s . teftatem imperiumve adeptus fit,Iegatus eil'e definit, M 11 ' 5 \so ac'iudiciumabeo fulceptum foluitur.Quamobrem li cVuniidum. par minorve poteftas, prouocantem a maiore parive a e > udlCi poteftate exceperit,iniuriarum agi poteftaduerlus raa- giftratum,&eum qui minorem poteftatem,imperiive collegam appellautt. Nam Ctefar adhuc Prastor apud Qusftorem afcufatus, quod coniurationis Catilinte particeps &lceleris confcius fuiflet,accufatore & Quse- ftoremgrauiter mul curia ordine prior eiFet.Cum iteminnumerabiles penefint regii procura- tores,vnus cutis Parifioru dignirate caeteris potior eft: nam exteri iufiurandum curias cuiulqjiudicib. pra:fta- II 3 anno/*/#. jn IOANNIS BODINI reiolent: Procurator veroeuri^ Parifiorumvnius priti- cipisiureiurandotenetur. Militarisdifciplinteacbelli- carum rerum arbiter ac moderator.is quiapudnos ma- giftermilttum , feu Connejlabilid dicitur, autinter Mare- icallos feu Tribunes militurn qui primus eumhonorc adeptus eft; domeftic® vero difeiplina: ac iudiciorum princeps eft Cancellariut feu primicerms : vrerq; vtriufq; difeipiina; tnagifter in fummapoteftate conftitutus; nec alter alterius imperio tenetur, fed vterq; vtriq; arqualis. eodemgradu ac ordine incedit: nihilominus magifter militum digniratefuperioreft; dextrumq;principisla- tusoccupat, Canceliarius finiftrum: ac ne quis p>utet eum ordinem niagiftro militum tribui, quafigladium principisaddextrampraieferre teneatur, quoties lo- coruinanguftiaen6feruntvtrumq;fimulincedere; ma¬ gifter militum antecedit,deinde Canceilarius.que Pr*- torio Praefeciusfequitur: qua’ fic amedidta fint, nonvt 3 1S de honoribus aliquid definite,fed vt quantum honor ab imperio diftar.ee intelligeretur. Cu veroneq;in maiorc neq;in pare vilutn imperiu fu.quari poteftinter princi- pes eiulclefeudi dominos,an alteralterius fi quid pecca- uerit,imperio coerceri poflitEtenim iurifdictio fuavi Um ac P ote ft ate hngulis folida^debetur, cum in b partes di- M.depc hi- uidi non poffit. Regesquidem ac magiftratusfuisqui- Hena^ e . ui a " bufdam finib.imperiaterminare folent: in collegiove- b BaEt.inUn- romagiftratuum nullusperfeipfeimperarepoteft,nifi dVadmiu-' ab vniuerfo collegioimperium acceperit. Sunstamen ftrat. tut. qui putat inter plures dominos fiduciarii prtedii, in quo iuriididdoinfit, eum quiquidpeccaueritaliorumpote- ftateac imperio poife coerceri; propterea quod culpa Rot* iecir- contl ' a( ^ :a mi P ermm ac iurifdictionem amifit: fie enim* in n iuis. curia Romana iudicauitirette quidem decretum eft, fed A - ns inl ' je ratio nec vera,nec probabilisvidcri poteftialioqui con- arbitt. idem fitendum fit anteiudicium fentendam ferripoffe; aut putat. pnufquam fententia feratur exfequendum eife: cur e- d l. i.detx- 1 .a . , _ - ,.a ■ i emtionc rei mm imperio ac mriidiaione fpolietur, quern nondum* ludic.c. iudicatum,& inauditumefle^pparet/’Ac fiquidemepi- DE REPVBLIC A, LIB. I II. ji* ftol^decretajedi&a.comminationes.rei iudicatae vim-* iq comat habsrenr,c]uod per leges fieri nullo modo a poteft,fem- pertamen iudicium conftitui oporterec,fa£lu fit riecnei b i-'.de -°n- id quod in quceftionem cadic: quinenalegib. iudiciariis-, aar^a.^ perlpicuumeftetiaminipfcsconfitentes fententia fer- inter tutor. Crioportere^aiudice, qui inparetn eiufde feudidomi- num nullum imperium habef.vtlurifperiti c , qui quod eoufiiiuiUe sequius melius eife indicant,vno pene cofenfuconfiten- HaTinTX tur;ahorualia fi, mens eft 5 propterea quod vniimquem-.P nEce, ' e a Bar. que vbi peccauerir,ibi puniendum eile putant; quod ita t[am confe-' veru eft,fimhiliudicium conftitui vetateo loco vbi pec- ™ 0 ex 5 1 'g iv ’* catur. Incollegio quidem magiftratuumaciudicum,fi duo.quem colle^arum maxima pars conientiat,nemini dubium eft f dn -, Butrio * . v ,. . . Ti l . . , imolaincaprf quin iudicium incollegam, aatcnamin minorcmcol- prudentiam. legarum partem conftitui poffit: vt in fenatu Romano cXenfiT’ fieri coepitpoft earn legem, quam Adriauus deSenato- i.eft recepta, rib. iudicandis* tulit. Idq; per omnes huius imperii cu- rias fieri videmus. Sed inter dominos eiufdemfeudidi- ra.Mi'duob. uerfa rario eft; quoniam fingulis folida iurifdi&io com- Do'minkus petit;nec nifi viciffim * iudicare poftlint, nec plura/tri- G-Joiof. autem legibus aut editftis quicquam fieriiubetur,hanc vu.'de'fbro* habetinterpretationem,vtinfua cuique prouincia pa- ‘ om P ct 5 el ’‘j^ reatur: quia nullum eft extra territorium magiftratuiius ‘ imperandi. Maiorumquidem noftrorum atate viatQ* res regios ab iis,qui praediatoriam iurifdiclionem ba- bentjveniam peterenecefte fuit, quoad curiarum maio¬ rum grauiffimis decretis e prohiberentur : propterea* Burdfg*!*, quodmaieftas quodammodo imminui videbatnr. Sed % qua;ripoteft, an magiftratus fuam fententia,a qua pro-! wm-bccein. 1 a r ■ rr n n bri$j Sc jsis,' tiocatumcft,exlequipoult,poft/iW.*rfW2p&** qui dies in legibus duodecim,_/iW/‘ , appe!lantur; vt in haclege, si statvs dies cvm hoste, id eft, cum peregrine, eodera fenftfaM.Tullio *"'«<* Ufa-**; decreta Phiiofophorum certa acrata\ ocatur.Nedvero Latinorum quifqua ant Grtecoru at u fata¬ les wed** appellauit.Iurilcofulti fiepe diesfejfiormm a con¬ tinue diebus feiunxerunt:quod fi quidintracertutem- pusamagiftratufieriiubeatur,y?<*Dsrr/*»? tempos ,& edi- * I.jdetem- Hum peremtorium *Iurifconfulti vocant:cum vero tem- porib.appell. p lls quoiis tenninari debeatJapfumfuerit ,litemmori c , emtorium nos injtantiampertmi dicimus; antea vero litem viuere: deludicns. p ec j iuriiconfuitoru nemo fatalem diem, aut fMalta, tem- frsud.m. 1.2. pora vlurpauit. omnis errorab vnius liter®, vin » muta- tione,deriuatur. nam cum verbo *■*? ieuH 3 Gr®ci arque C ac Hebrxifatum fignificarent, needle foity-v&ix* ipy** fatalem rfte>»interpretari.Demofthenes ixpe r - v eda> vo- cat,quodLatini Jlatum diem, noftra praxi prafixamzp- pellamus.fic enimDemofthenes contraMediam « Kvsda rS item cotraStephanu, interdum etiam ifdfia ad Nicoftratum. Iuniores Gr®ci iftns&forfo' 1 & a^i&flw, nulquam d adTheo-tamen **/><«* appellarunt. Synefius rf quidcPontifex,vi- phiium. t® poftremum diem*‘'C‘«» metaphorice appellauit, ne nr,fat diceret,verburn aChriftianis hominibus & aver* « vt ini pro- religioneaiienum.Veriusigiturac melius px.ofatalibus ® deiud'icc" appellationum diebus ,jlatuta temper a dicamus. fic enim / ini.j.de Iurifconfultus/vocat. Leges aute luftiniani Gr®coler- raone prius quarn Latino icriptas fuiffe,nemini dubiu efteopinor.Codicemitem Theodofianum & Hermo- genianum,ex quibus luftiniani codexferetotusconfla- tur,Gr®co tequeacLatinofermone feriptos fuiffe pla¬ num eft; &abhomineGr®co potius qua abeo qui La¬ ds iudkiis c * ne loqui didiciftet, legem ProperanduS. interpretata: cum plane Gr®co more fcribat,& reum interpretetur fugientem,ideft, ' patiatur. Atquehscdeofficiis&imperio, deque toto magiftratuum iure di&a lint, qus de vniuerla diiciplina dicipofleexiftimaui. Yeterum autem magiftratuscum noftris conferee, non eft hums inftituti: quos tamcn, & ft nominibus&appellationedilIemiant,i e tameiplafe- * lib.i. Re- reeolHemfuiirevidemus.Naminlacnslibris c Salomo- 8um * nemlegimusab AzariaPontifice adrcsdiuinasinftituij Iofapham vero eonfilii principemfeu canceilatium; E- liphoram & Aiam ab epiftolis; Banaiam magiftru mili¬ tum; Azariarnfororiuluu, proregem. Inimperio Tur- carum maximus Bajfti, magifter militum;lecudus ab iilo, maririmarclaffipraftedluseft; Seller bet- duodecim pro- uinciarum prxlides s Sangtachi vrbium fingularu prs- fed'd: Cadilefchiert duo togatorum ac iudicumpruici- pes, BEREBVBLICA, LIB. III. 511 pes.akerin Alia,alter in Europa: Mophm ipfe Pontifex maximus&lcgum dubiarum arbiter eft ac iudex fura- C mus.Eoldem fere magiftratus in Africa Sc ^Ethiopia creariproditueft; tametii appeilatione differant.quin- etiamab illis magiftratuum quorundam nornina didi- cimus&expreliimustcuiufmodi eft magiftratus quem Grad i'xf£i 3 Latini clajjis Pratorcm , noftri reque acArabes^/w*r<«/ a appellant:&magiftrum regis do- * i«evrf«» musnoftri eodem plane fenfu,quo rexAbhiopum ma¬ ximum Bethudetam Hebraico nomine appellat. Cum auteminomniRepublica magiftratus in curias & col¬ legia diftribuantur, ac plura lint corpora collegiaque priuatorutn,quam magiftratuum,reftat vt de corpori- bus&collegiis dijlcramus. VII. Decorporibw,collegia,&'vniuerjitate,qu&que ex hiyommoda autincommoda fequantur. C Ollegivmc/? legitima trium pluriumve perfona- rum aufdem conditions conjociatio:corpus vero plu- riumcollegiorum conmntho.Vniuerfitas eft omniumfami- liarum>collegionim,& corporum eiufdemoppidtiuriscom- munione jociata multitude1. Hoe amplius habet Relpu- blica prater vniuerfitatem ,cuod omnium cmium ac op- pidorum multitudmem imperil maieftate complexa tuetur. Has ego definitiones ab omnibus, qui de Republica, deq;publicoiurefcriplerunt,pr£Etermillas ad banc di- fciplina adiungere necellarium duxi: quia line defini- tionibus cerds,quod firmu acftabilefuturum lit, cofti- tui nihil poteft. Licet autem contrahere totum genus humanum gradatimadRelpublicas imperii finibus ac maieftate diuilas;ab his ad vniuerlitates.deinde ad cor¬ pora,turn ad collegia, poftremoad familias, ab bis ad iingulos:vt bscnonmulto magis inter le.quam par¬ tes a toto differre videantur. Omnium vero ciuilium focietatum origines a familia deriuantur, qua: ipla na- turalis eft locietas,&abipfo nature parente principio generis humani fundata. Cum autem ratio diuinitus CoSegiorS, corporum, 'vniuerfita - tie aclieipst- blics. diffe¬ rentia. jn IOANNIS EODINI nobis infitafecifiet hominem hominum appetentenv cumq; his fermone Sc vfu congruentem, eadem fecit vt profechisacaritatedomefticorumac iuorum curreret longius, & propagatione familiarumgauderer. Cum item famili* aprimafui originelenfim dilcederent, ci- iiili iocietate naturaiem placuit imitari.Eft enim Reipu- biica ciuiiis ibcietas, qua; fine collegiis &corporibus flare per fe ipia poteft,fine familia no poteft: quinctiam Relpublica: diflolubiles funr,quia ducuncurab homi- num legibus acmftitutis; familia: vero 3 nifiprius inrer- cat omne genus humanum, interire non pofiunt. Ex quo in teiligitur ab vnius familia; radice,quam Deus im- mortalis conieuerat, quafi ftirpes primum fuiile pro- pagatas,quibus domicilia redtaq; fibi,vtabiniuriacceli acrerarum animantium tutiores eifent, adificare ne¬ edle fuit: & cum in earn mulritudinem excreuiifentjVt eadem regionecontineri nonpoflentjc^uippedomici- liorum coniundcione,vicos; deinde vicorum continua- tione pagos auxiflent,alio proficifci,ac nouas ledes qu^- rereopoLtuit. Itaq; locis ac regionibus generilq; pro- ximitatedifiuncl:i,cumnuhis imperiis ac legibus tene-C rentur,vti quifq; v: acrobore cattetis pra:ftabat, ita fini- timosde locis acdomiciliisdepellere,aut fontisac loci amcenitatemeripere.autdepalcuisdeiicereconabatur. Eavis a valentioribus iliata,fecit vt imbecilliores loca natura teda ac munita conquirerent; aut arteac pru- dentia munirentjVtieJiberoSjVXores, familiasque iuas, abalioruminiuriis,fofla,vallo,maenibus denique tue- rentur: inde oppida vrbelq; conftitutte.Sic enim de re- geSeruio fcribitDionyfius,in locis montanis firmiffi- misque collibus perfugia qutedam difpofuilfe, qua: Gra:ci pages appellant, quo ie agreftes ex agrisperho- ftiles irruptionesreciperent. Sed ne mcEnibusquidem hoftium vis arceri poterat,quo minus ii qui fefe propu- gnaculis cinxerant,a potentioribus obfiderentur. Fuit enim primum genus hominum rapinis,ca:dibus 3 ac]a- trociis deditiffimum , & cui nihil prius efiet, quam grailari DE REPVBLICA, LIB. III. m gradari & occidere, aut imbecilliores leruitute preme- re,vt veriffime“Plutarchuscum hiftorialacra^congru- * In Thcfes. enterlcribit. Ac multisanteleculis Thucydides hifto- ricorum, qui in Grajciafloruerqnt, longeclariffimus, Graxiam vniuerlam paulo anteluatemporapotentio- rum latrociniis ac direptionibus infeftam, nec propter latrociniavliam infamiam cotradhm faille: fed qui ter¬ ra mariq; obuios haberent,ab iisfine contumelia qua;ri confueuifle, anlatrocinium, an piraticamexercerent? Nec tantum Plato,eiufq; dilcipulus Ariftoteles,latroci- nium inter venatiouis genera poluerunt: fedetiamlc- gibus c Solonis latrocinandi caula focietatem iure con- * l. yit. a* trahi potuifle planum fit,his verbis,swjA«Wojy'^s»«.quod £ollcsus ‘ Latin us interpres,cum abfiirdumac falium putaret,alio detorfit: nam quidaliud ell quam prada- ! l 9 quid nifi c* w ? Hebrais vena- /ffravocatunltrones.Nec minus Latinisveteribus,qua Grascis aurHebraeispermillalatrocinia fueruntjvtqui- dem perlpicitur ex primo fccdere inter Romanos & Carthaginenfes contralto, quo quide itacauetur Ne ^PoiyUib.*. ultra promontormm Pttlchri,prada atttmercaturagratia y Romani nauigdto. a quibus latrociniis caeteri populile- ro abltinuerunr.nam Caelarluaxmte cum de Germanis fcriberet, Latrocmiadmqmt , nullam habit inf amid-, qn& extra fines cmufi>ue ciiutatisfimn: at^ ea iuuenlutis exer- cenda y ac defidia minuends, caufafieri predicant. Hxc igi- tur latrocinandi licentia, homines ad amicitias & Code- rate coeundas adegit: nara principio iodalitia contra- da fueruntabiisqui, quod ex eodemputeo feu aquam hsurirent,feufia/res flintappellati: inde quoq; ' nonfida,fed veraconuiuia,fepius etiaHeluetii ordini- bus ciuium & opificu in collegia defcriptis.fumma cu- C ra profequuntur; fi veto Jis oborta fuerit in lodalitio, commumconfenfu diritnitur jfentenda no chards.fed tabulis,nonatramento,iedcretadefcripta. Nectantum veteribus fuerefua opificum omnium &mercatorum collegia,verumetiarn philofophorum,maxime tamen Pythagoreorum qqiubusno ftudia modo,verumetiarn <■ t*m'- cfeus conuictus fuit communis. Atque hxc de originecol- mv,ti >* h *- legiorum , qute tempormn decurfu legibus certis ac inidtutis fandius ac melius temperata fuere. Vtigitur ordinefinguia explicentur qus de collegiis dukrere oporcet; primum qua? collegii cuiulque poteftas fit, K K 1 gorcoa «n. ,i<5 IOANNIS BODINI &quaebeneficiacuiq; tributajdeindequaratione mo- dcrari,quoq; modoinofficioretineri debeantjpoftre- mo an collegiis Relpublicavacare poffit necne,&qua; cuiq; Reipubiics collegia maxi me necefiariafint,ordi- CtUegicru nedilleramus.Omniaigitur collegiaaut return diuina- genera. mm aut hunianarum caufa fane conftituta,qusad res Jhumanaspertinent,aut iurifdi(ftionem habent-aut iu- rifdidiribne vacanr: hsc iuuentutis educationem conti¬ nent,aut medicorum ,aut fcholafticorumhominum, autmercarorum,aut opificum,autagricolarum fodali- tiajillaveromagiftratuum ac iudicum delcriptionem, dequibusfuperiusdidlum eft. Return diuinaru,ac pu¬ blics pieratis caufa collegia in infinitum pene numeru excreueruntjqus legibus,moribus,vi&u,cultu,infti- tutis,ratione,veftitudifFerrevidemus. Cumautemduo plurave collegia in vnum coeunt,vt fit famiffime , quod ex duobus pluribusve coalefcit,non collegium,fed cor¬ pus appellaridebet,tametfi verborum ambiguirate fie- piusvtraqueconfunduntur. Aliud eft enim collegium tribunorum,aliudPrstorum,aliudQiia;ftoru: at cum ; h^c tria collegia in vnum & idem corpus coeunt,inepte collegium, nec tamen vniuerfitas appellatur; qua; ipla ex omnium ciuium,collegiorum &corporum, addam etiam pagorum eiufifem regionis corn & conuentu exfiftit. Corpus igitur appellabimm,quodexplunbus col- legiisautperfonis conditiane dijfvmihbus coalefeit. At be- neficiaqusdamquibufdam collegiis dantur,qus cste- ris eripiuntur. Itemfingulis collegiis fiepe coirelicet, vniuerfis non licet. Id autem commune eft, non modo collegiorum omnium & corporum,fed etiam vniuerfi- tatis,quod fimtccstus inRepublicaiure fociari,id eft, fummiprincipisbeneficio&concellu,fine quibuscor- porum & collegiorum ius acnomen amittuntzac pro- pterea indefiniendo collegio,legitimamdiximuscon- iociationem,quod non folum ad coeundipoteftatem, verumetiam ad locum, vbi coiri debeat, ad tempus, quoque modo,& qua; in collegio rra&areliceat.Ver- bum D E R’EP VBLICA, LIB. I I I. 517 bum autem confociationis eo pertinet,vt fit aliquidcol- legarum omniu inter ipfbscommune; aut fi nihil com¬ mune fuerit,ne collegium quidem fir. fan's eft conuen- tum elle communem,procuratorem auc acftorem com- munem,acbeneficiacollegio tributa coilegaru omniu communiajnectameanarium commune,autcommu- nem conuidhim efle necefle eft. Quare non latis apte Az^nmnt a ,amcolleaium appellant trntm hominum jlmtsl«■ Eartol.;* ,, ’-r ■ / ■ . titul. de rol- cobabitantium Jocietatem,ejui bond pecuntamve in coin-. i e g. Accurfin muneauarant : qu$iplaquidem omnium bonorum, & J.i.'quod cu- C conui&usfocietas eft,coliegium tamen noneft j.contra veto collegium erit,vtnecbona,nec cotnmunem con- uidum,nec serarium habeat commune; dutn tamen le¬ ge pnncipisve conceflu tributumfit, vt certislods ac temporibus fimul cogantur,quibusvede rebus interfe agant; vti lunt collegia opificum.Quatdam tame ea quq diximushabentfereinter fe cp.mmunia,vt eaquaireli- gioms 4 caulafimulfociatavidemus.Collegarumautem ii.' J.fedr*- numerumdefinire nihil necefle eft,modo ne fint pau- df&crotana. ciotes tribus.alioquicollegiu non c fit.QuarenecGen- cxw'.deiu- forum,necitem Confiilum collegiu dicebatur,vtPra:- collegium! torum,Tribunorum,&Qu£eftorum. Collegas autem, ^* red,in ' npceodemimperioacpotcftate, nec cadem conditio- „ i.Neratiu» ne elle necefle eft. At fieri poteft vt collegarum vnus in fingulos,non tamen in vniuerfos habeat coertionem,vc npltri pontifices,& qui ab Hebratis detorta voce abba - teSyLadnispnnapes collegii dicuntur. Quod fi vniuerfos coercendi ins habet, iron collegium, fed dominatus in fummoprincipe,in casterisfamilia dicitur, autgymna- lium,fi modo confiftorium eiuftnodi fuerit,vt nullos habeat collegas. Nam cui pneeft Pontifex maximus Ro- - mznQmra,collegium dici no poteft; quia Pontiftcis fum- ma eft nontantum in fingulos,fod etiam in vniuerfos vitre necisque poteftas; aut fi iure non habeat,re ipfa habere videtur.Quani tamen video,&.quasfitnm eft a ^ ^ „ dodis >an Pontifex in emu facerdotum , Abbtuve, coliega- p r ;„ ce pf j; t rum nomine ac iure cenfeantxr&c adhucfubiudicelis eft. celUga. KK 3 fucceilor. tus & collegia coercenda, lege prohibendum non mo¬ ll I.S di- , r n r , • /- - r r n ■ i I O A N N I S B O D I N I Ego vero quafftionem ea quam dixi ratione terminari opottere exiftimo,/cilicet collegam efte Ponnficem, « Ditto ; n i c °l‘ e gi Jve principcm, eriamfi coercendi fmgulos ius autfafti'de habet.dum tamennullam in vniucrloshabeat potefta- P^nit. temiiediniententiaferenda fuffragio collegarum vin- its b Inno ent. ° ii -r in cap i. eo- catur.Quamobrem errorelabuntur 4 ,quicoliegasipios >.Uw"d "on C0 ^ e g lum 3 philofophisappellari putantjqui enim tam fn.74 lib 4 inepccphiJoiopharctur,vidi neminem: coiiegii autem dHea decx- vcl '^° ius ligiiificatur, &in vno* collega c a tens mor- cefEb.pr.Eiat. tuis,iiis ac bona ipfa coliegit confiftere polliint: atne aij^q'u-ab omnI busquidem collegis rnorre exftindtis bona^fifeo inteftato de vindicantur,nifi lege lata ius habendi collegiiiublatum !ie'man u in If : uullum aucem coilegio beneficium maius tribui po- ihtefta 14 §. teft, quam vt ei legari teftamento^ pofiit. Caerus vero TrebeU i 4.§. iureprohibiti, collegia noniunt,nec quicquam iis te- certe. fitjns. ftamento relinquipoteft, tametii fingulir collegiis le- hi'.'j i'!| C *it. 4 ' gari e poffit. Ego vero neceflarium ditcoad iilicitos cos- dc uu's'ul’.T' do vniuerfis,fed etiara firtgulisquaff collegis iegara re- iurefifci I id. linqm. Cum atirem collegium fine atrario confiftere >»deviiijer- polEediximus,illud etiaminrelligendum eft,collegium rai Utei ”' >0 " ea creari poffe,ne ei donatione teftamentove quic- oiiic teftim. quam relinquatur. Primus quidem/Antoninus colie- o hi. deap- giis omnibus legata donatioriesve fieri Dermifit, prre- di’ecti. d;re- terquam colJegiisIudteorumjquibus tamen religion's collegiis 1 ' h cap.admonere.2/ q.a.can. fcriptura?. de votoBart. in iugreifi. nu.^.Fanor,in cap.cumineccUfiaru.de oific.ordin. t annQ// 6 Q.mefcXunio* # ad QJfra- trem. lib i. epilt.7. d in Lycurgo. m IOANN IS BODINI quod monafterii principem, cuius coertionem ferre non poteranc,crudeMIme occidilfent. Itaquoq;nihil * Arg.t/.de prohibet Abbatem iniusamonachis a vocari,nontan- Mr'offer*c” tumfi depriuato, fedetiam fidepublico iudicioqure- innoccnt. in ratur; quinetiamabeiuslententiaiiberamprouocatio- te P quYderici nem haberefaspeiudicauit curiaParifiorum;idqiie fieri veivouem.c. poilenon impetratavenia teftis eft NicolausAbbasPa- C monachi.de 1 . 1 T ... . ~ , fmumonach norrmtanus,acrebusludicatisdecreuic curia Burdega- t anno ij.f*. Jenlis b . Quod fi collega decreto collegii mul&a gra- Decemb//. > », . . .. ° .. more pumatur,aut a coliegioatceatur, luaicis ordtnarii cognitio erit.Tametfiveteriiurecoliegam decreto col¬ legarum a coilegio prohibere potuille docec M. Tul¬ lius c his verbis; Mercur tala & Capitohm M. Furtum loomtnem nequam eqtmemR.oma.vuTn de collegio etecerunt . & Plucarchus ,I 'Laced«monios icribit coilegam de cce- tu collegarum deturbare potuiffe. quod qnidem Nico¬ laus Panormitanus etiam in coliegiis, qui; eligionutn cotM^at co™ Cau ^ a conftituta funt, licere e fcribit: aut priuare frudti- p. deforoco- bus & commodis collegarum; non tamen verberibus. prag* dec^,!- C3Et -lere, aut vinculis conftringere, aut atrociore poena cut> s.quodil coercere; vt quidemParifiorum/curiafiepeiudicauit., pcrtineruiot." SI 113 -' 1 ' 1 pore ft an collegii decreto caueri poffit, ne i.i c. qu.mto. quiscoilegarumalibi, quam apudcollegium, fi lis eft. f anlfo’ii'l* cum collega, iudieium coftitui patiatur; & fi quiderr. ita oa /; chip i. decretum fit, an quilegi non pauuit, led coilegam in ius P i vlt.lede • , 3 b r l -- °c 1 , crctisab or- vocamt, pumadecretocompreheiateneacur. bcsuotai dme. decretumyalere,acpcEnam commillam pedpoflefta- b inSdiftiti- • r r 1 r • • 1 t• • j • guemus$.ia- tult * Bgo vero, udecriminepubiicove ludicio qim*a- lonus Je rc tur, decreto locum non h eile iudico : at ne in priuatis TaodeArfti. qnidem iudiciis, nifi omnium collegarum aflenfione dc excciiibus decretumilludfactum fit,perindevtinreceptisarbitrh pr-elatorum. . , . , 1 . 11 •* 1 per fundum is,nemo cjui noiuic obligacurnam in omnibus collegus rU -cd & cor P on hus > atque adeoin omni ccefu ac federate,fi Ugiodmde quid ad omnes leorfum a communione pertinet,id fin- Mtn de'col g u ^ orurn 'alPetifione ac voluntatefiatoportet: finea res " vniuerlorum fit, maximam omnium partem cofienfitm prafouijIelauseft,dum nil-ill fiat contra leges teius qui colli gu DE REP VBLICA, LIB. I I I. 555 Collegii creator eft.quafqjprincepslmperio fuovalere iuffic:licet igitur collegio ac vniuerfitati ftluis Jegib. ad eumquemdtxi modum,decretafaCere,qua; omnes col- legas feorfum,ac minorem collegarum partem colle- dbm teneanc*, diirn tamen dure collegii partes decre- to confentiar :maiorem vero omnium collegarum par¬ tem coile&im obligat e non poffint,nnilto minus Vni- uerfosfvti necprinceps 4 fuis legibus, nec te(Utor r te- ftamcnto,nec priuati fuis padtis.a quib, communi.con- fenlu dilcedere rf poflunt; nec quicquarn eft tarn rationi ac natura: confentaneum,quam quo quicq; modo fiat, eodem diddlin'. Seddubitari poffit, an qua omnium confenjione ac voluntate pro collegio dccreta funt, maxima pan ommit,autctiam collegii duet partes anticjuare pojfuvt,? ego,fideiure vniuedorum qu,tratur,pofle no dubito-^ fin de iure firgulorum feorfum agatur fingulos alTenti- rioportere. Quamobrem fi Rcipublicae conuentus ex omnibus ciuibus cogantur,&in tres ordines diftribu- antur,nihiladuobus ordinibus decerm poteft, quovni extribusincommoduminferatur,fi res ad fingulos or¬ dines feorfum pertinet. Quaquide rationeduosFran corum ordines vt fententiam mutarent perfeci. Nam cum ellem prouineix Veromanduorum legatusBlaefas mifT»s,quo Henricus 111. Rex vniuerfe Gallia: con- C uentus habebat-?, quiftio grauis eft inter ordines ob- om,anacjtsimmeliusejfetrogationospopu'u coramprincipe duudicari a trtgintafex virus, cjuos ordinesJinguli jujfragio creaj]ent,tjuam abipfo principe ac fenatu, lam ordofacer ac nobiliras non fiolurn ita decreuerant,fed etiam ma- gnamnoftrorum partem ereptis feorfum fuffragiis, maxima pramniorurn propofita fpein fuami'ententiara pertraxerant. F,go ambitioformn hominum confiiia fubodoratus, amplius deliberandum die refpondi. Id enim agebatur,vt qua ab vniuerfis non por.uerant,a paucimmis populi nomine extorquerentur. Ergo re inatudus agitata, finetnandato fingulari a nobis id fieri polfe negaui: nec fi mandatum a populo haberemus* x 1 f &C quo d cuiufque y- niucriit. b l.princep*. de legib. i. a Tit- §. nulla, de verb. ob» ligst. c l.fiquisift ptincip. de legate. d l.ab cm tf ci¬ ne departs. t 1 nifciltam uaturalc. dc regul. / Innocent, in cap. humi- lius.ae majo¬ rs rate &: ob** dient Ludo. Rom. in tit. dearhitri*, col.15. g anno 1/77. Noucmbri, * Pm or. ita fentit in cap. conftitutus. deappeLglof. in cap. fi cui. dc ele&.lib 6, t l.quodma- ior ad mum cipalem.l.*.!. nominatim. dc dccurio. C.vbide tu¬ tor 1 j.dcde- crctis. t Ui 1 4-l.ite, quod ciiiuf- que vniuerf. E*irt.*4«gcl. Cartrenf.ibid. *4ntQ Pan or. jn cap. pafto- ralis.de re- fcripc.§.&l» 2 .* dc prsdiis ' amaliujn. 534 IOANNIS EODINI finemaximatotiusReipublice perniciefieri pofle do- cui:&inmeam fententiam coliegas pertraxijquihane prouinciam mihi dederunt,vtceterosquoqueordines a propofita fiifceptaque fentenda dimouerem. fed cum ArchiepifcopusLugdunenfisfacricollegii princeps,,a- cerrimeobfifteret,ego more maiorum,&exemphseo- rum quein comitiis Aureliorum geftafuerant,legibuf- que imperiftac moribus Hifpanorum, & Anglorum e-> que acFrancorum,docui nihil a duob. ordinibus,quo vni ex tribus preiudicium crearetur,ftatuipo(re:deindc rationibus&argumends propofitiscuridpernitiofum videretur, perfeci vt ceteri ordines fententiam muta- rentrquam tamen fi non mutaflent, nihil quodftabile acfirtnum ellet.noftro collegiodilfenrientedecernere potuiflent. Princeps re inrefiedta, me ordines arbitrio meo moderari dixit; idq; coram Ruzeo ^Vndium Pon- dfice,dolorem quem exeo ceperatdiffimulante. Atfi res eaque in deliberationem cadit.collegas fingulos fe- orfum a communitate non afficit,fedvniuerfps tantum, ;j( de eadeeerni poteft a maximacollegaruparte: id quod ab vniuerfis& fingulis antea decretu fuerit,ceteris dif fentientibusabrogari poffit.etiam fi exceptumeffet,ne decretum aliter antiquarerur,quam fi omnes id proba- rent:quia fempermaximam partem omnium in eoge- nere preponderate oporter,vt qui numero.iidem iuf- fragio vincant,faluis,vr fepe dixi,ac dicedum fepius eft, Reipublice legibus,& collegii cuiufq; inftituds.Quam- obrem fallunt* qui putant id a potiflima collegii parte andquari non pofTe,quQd omnium collegarum con- fenfione decretum eft; quod quidemfiprobabile fit,il- ludquoqueprobandum erit.vnumfcilicet collegarum omnium voluntates ac dccretaprohibere poife,cuius feorfuroa ceteris nihil interfit. lam vero lege b que de collegiis&corporibus lata eft,cauetur,vt quod maior pars decreuerit,fingulosceneat;maiorem vero partem terminarunt,cum du^ ^partes ad fummum, ceteris fiue prefentibus, hue etiaroabfentibus,firoul confpirant: neque DE REPVBLICA, LIB. I I I. 55y nequeenimadetre omnes oportet,vtdecreta rata finr, dumtamen omnes vna cogantur. In iis vero quaspon- dus habcnt acmomentum,nonlatis eft omnes vocari, fed etiam duas adfinnmum partes adefte,tametfi non o- mnes confentiant; nifi lege caueatur duas partes in eade fuffragiaconlentireoportere/quod iudiciariis iegibus eoque lure vtuiiur. Poreft tamen maior pars colle- liecoiii^An- garum timul fingulos,nifi vocatiadiint recepto vocan- Bait^faL more,huctuum & commodorum parte multi: a re, nines j n;S.an hoc& et ^ en i m coilegiis omnibus (Sccorporibus licet decrc- i popuii. dum tamen id moderate fiat ill decretom fuerit.Tam- .ii hoc. £ 14AJ.1 lane ^ ....... . .. . , Cem '‘aft ca, ^ lUire ‘cumlquepublicae Jegib.acilatutis,& quail- dent, de con¬ duit. Io.w 4 ndr. in cap. cum Oinues.de coiiiiit .charau, in ca licet, caufam. dc probat. t l.fubpne- textu.de ex¬ tra ord, cri- 3 j; tacurnquepcena pecuniaria pled ere, vtiuris vtriuique* interpretes fentiunt: id tamen vlureceptum eft,vtineo genere gratiitermuldare nonlicear. Abfurdumeftau- tem leges aucdecrera racere nuliaiubiectapo:na,cuiu£ modi decretafieri a coilegio polle nadunt^nifi is qui legem mbet, peccantes arbitrary fuo pumre poffit. Quodautem dixumn vniuerfitatem aut collegium le- gitimum decreta ialuis legibus faccre nolle, etiarn eo nunl.lcm- ° . i, ■ r pcr.s.quibuf pertinet,ne in dcliocranonem coilegu veniant ea,de quibus non modo decerncndi,.fed etiatn deliberandi C poteiias legibus dt adernta, ne potna committatur adue'rius lllicita * collegia decerni conlueuit: fed dam de iure immunitatis. Barr. ibid. pO f wfccurf.ini q^ pttoaj^etu- de rebus tantum ad collegium/pertinentibus delibe¬ rate fas dt. Atque hate de iure ac pottftate coliegio- rum &ce>rpomin.'uunc derationepomatum ab use'xi- do. D E R E P V B LI C A, L IB. 111. *37 gendarum dicamus. Quanquam vbi nihil peccatur,ibi nulla poena exfiftit; at neque collegium,nequevniuerii- taspeccare poreft, imo ne confentire, * quidcm, aut dolo malo b quidageretacpropterea nulladolimalia- pofl.i./.Ueli- dio elle poteft aduerfus collegium,aut vniueriitatem; [;'“'„ vluuec ' etiamfi college omnes, aut iinguli clueseiuldem ciui- k u'edeitdo- tatis,aurReipublica?rotiusordines ieorlum ac lingula- io 5 irnotenfc timeonienfum pra-buerint ; quod tamen fieri non po- i p ca P- g rau <- teft;quia nee impuberum,nec furioforum vlluseftco- cxidwunic. fenfus:iedquoniameaaua;amaiore parte collegarum -' 4n s d & <-*■ 1 . . x . n nr 1 0 • iwenLin d. autcorporum,autciuicatisacta.getta ruerunt,ab orom- * busgeri videnmr;idcircodecoilegiis & corporib. pas- Quunodm nx lumuntur 3ins coeundi eripitur; beneficiaadimun l ”P an ^ cel p tur;mul£treindicunrur,iirnodo peccatumeft collegis *cr°<>rnm omnibus:aut potiiliniacoilegaru,aut etia ciuiumpar txigendti te,concionis aut cactus habendicauiaiimulcolleCiatvr effe debcat. quidem iudicauit curia Parifiorum Quod ii poena- ‘ C otbiiimien- grauiores verberum.autcruciatus,autcapitisexigenda fiex 1 temper fint,ab iis tantum exigi oportet, qui fceleris participes ^^"de re*-' ’ &confciifueruntcum etiam in priuatisdeli(ftis,qua gul. a pluribus peccantur, ea tantum a&ioneinfingulos& dep^nis^ infolidum vindicantur, itavtvnius ibiurioneca-terili- ibiB.ir. &Pa- berentur: ii tamen vnusaliorum confpiratione &con- ienlivpeccauit, omnes tenentur in folidum jneevnius poftui.prx- folutione * cateri liberanrur. Hie vero abiurdum vide- /aj^eniperl 338 ri poilit, magnam collegarumautciuium eiufdemvni- §.».quodvi. ueriiratispartem innoxiamcenierfacnihiiominusvni- uerios mulciari. Qmd facias? cum etiam in decimandis legionib.forriffimus qniiq; iortiatur/.ac proignauiffi-/ ficTidtu* xno puniatur. eo quidcm argumento viiis eft Caflius Se- fcribKllb - 1 * m nator,cum Senamiconfulmm Silaniannmperiuadere fenatuivellet, &feruos quadringentosinnocentes,ob vniusquilatebatculpa,capitis damnari. Onwe, inquit, magnum ex f « plu habet aliqmd ex intcjuo , quod public a v- tihtatecompenfatur. Non videtur tamen,dieetahquis,ex abftirdis abiurdum lure concludi. Ego vero nihil iu- •ftius aut melius fieri pofle pnto, quatn pluribus pro- poiitis incommodis gtauiffima qua-q; declmarcteoque J 5 8 ioannis bodihi magisfi defceleribus quajratur, qua inulta elfenono- portet. Namfiapluribusquiiquamcaftusiautviolatus penu?le"ur- foius ilie tenetur: fi non ap- tus.adl. pareccuias ldtu perierit, necconiuratifuerint, omnes iY.ittm Me-, quidem a poena corporis liberantur b , pecunia tamen lod f/'ft 6 '' m uldlantur. Nihilautem ad veram&iiiilumelicien- cns.'defcjjui- dam efficadus eft quam quod admittitur,vtabfurdiora tuns. &iniuftioradeclinarepoiIimus: nani fi plures trabcm alienamextulerunt, nemo furti tenetur, fi verborum fubtilitati harreamus. Hicnon agiturdeoppidorum& vrbium direptione,deciuium internecione,queo patituracerbioraj fed quid princeps in fuos a !e deficienres ftatuere debearquaeritur. Romani Q quidem.vt easterns genres ^quitateaciuiMiafuperarint, non tamen femper earn quam diximus iuris & atquita- tis difciplinam fecuti videntur;fedinterdum ciuitates ac ciues nonmodovniuerfos, verum etiam fingulos ple- dlerenondubitarunt; acerbius tame in au&ores, quam incasterosanimaduertendumefleputarunt. argumen- * lib.ttf. to fit illud: Valerius Leuinus, inquit Liuius e , “Aur«iuno. lendam die iudicio conftituto decreuerat^expugnata b BanoMnl. vrbeciuibuspepercit,ne plebs innoxia,improborum * ut fc ' fecuti funt,qdi non modo bonos cumimprobis petite noluitjverumetiaciuitatib.ac fceleratorum hominum peccatis,propter aliquot egregiae virtutis ciues parcen- dum efle iudicauit r . At vero Antoninus Caracalla,vt < contumeliam iibiab Alexandrinorum plebeillatam vl- cifceretur,quod in ilium didteria iacerent,praffidia mi- litum & cohortes Praetorianas plebi ludos ipedanti co- mifcuit;deindedatateiIerapeneinnumerabilespromi- icme multitudinis ciues Alexandrinos,vti quiiq; obuius fuiilet.trucidari iuffit:id quod antea Hierolblyrms quo- que exfequi madarat. In vrbe vero Thdlalomca Theo- doiiusmagnus ieptem circiterciuiu miiliaoccidi man- dauit,vt quxftorum ac magiftratuum aliquot ctefuium mortem viciiceretur. Non tanta crudelitatc quidem, fedgrauiore contumeliaXerxesRex Perlarum,qui vr- bis quae pofteaab euetu khmocorttra dici coepit, ciuibus omnib. naresamputari iuffit. Omnium tamencrudeli- tates Syllafuperauit,qui prqteriexagintaciuiumRoma- norumafeocciforum millia,etiam vrbis Pranefte ciues c omnesfupplicioaffecit, praeterhofpitem ;qui cum cae- teris morimaluit,quam patriae fine ceruffimo parricidae LL 54.9 IOANNIS BODINI vitam acceptam ferre. Eadem crudelirate in AbydettoS vfus Philippus 11 . Rex Macedonian, Romanis feruire acrributapenderecoadtus eft. Sunt tamen acfuerunc feculis omnibuspleriquequifordter mortem oppete- re,quam feruire maluerunr. Ac maiorum noftrorum retare Piiani,cum Fiorentinorum imperia,tametfi infta ferre non pollent,ab i-ifdem defecerunc, Carolo v 111 . RegeFrancorum fauente;deinde Borgia; impuriffimi pontificis Romani fpurio feipfos dedideruntjqui eum cosdeferuiirec,primoGenuenfium,pofteuamVeneto- rum necquicquam patrocinium appetiuerunqpoftre- modiuturna obfidione fira<5ti,in Fiorentinorum pote- flatem redierut: a quib. tamen fumma facilitate aclenf- tatevenia coniecuriftinr.AtLudouicus Nmernenfiurn &Flandrix Comes,cum Gandauosdiutiflimeobfeftbs fameacihopiaaddeditionemcompu]iller,acerbifIima£ aclibero populo minimedignas codiriones propofuir, vt fcilicet omnes laqueo in collum inferto ex vrbe fup- plicesadfe venirent,poftea decreturum ie quid agen¬ dum foret. Quaeconditionespopukunintantamam- mi deiperationem adduxerant, vc quinque circiter ci- uium millib.armatis ex vrbe prodeuntibus.Comitis ex- ercitus quadraginta millium hominum fiilus fitac pro- ftratiisrpartavitftoriacaeteras Flandri^ vrbes prater Au- denardam fui imperii finib.adiecerunt. Comes ipfcfii- gadilapfiisimperium vna cum dignitate turpfteramj- fir. Tanta dadeillata Gandaui multo quam antea arro- gantiores, principumiiiorumniimquamdeinceps im- periafponte pertnlerunt. Turn enim intellectual eft, nuliosdeiperads ciuibusin principe ferociores hoftes34* reperiri,necvllum bellumiuftiusvideriquam quodne- ceirarium fir. Necellanumfuifte planum eft, cum dedi- tioni turpifiimte mors imminerer omniumcrudeliffi- ma,&morte ipfacontumeliagrauiusferendarvt ilia ae¬ rate libido principibus incellerar crudelitatem contu- meliacumulare: nam Frederichus i i.ImperatorGer- manorum,vt acceptam ab vxore Mediolani cum fum- mode- DE REPV15LICA, £1B. I I I. J4 i modfcdccoreiniuriamvlcifceretnrjvrbem obledit;ex- pugnauit;diripuit;catdes ftupris,ftupra cxdib. mifcuit; principesfuppliciis ommb.lubiecit; demos acmoenia lbloa:qiiauit;C£eteros quifurorem milieu euaferat.con- tumeliamortegrauiori afFecit. Dagobertus etiam Rex Francoru atrociusjqui pofteaqua Pidtauium ferro flam- maq-, deleuift<:t,quod iuis opib. hoftem fouerer, folam exfecrationefempiterna exarari iuffit ; ac lalefterilitate cieri: ex quo falji Pitt ones etiamnum appellantur.Graui- terigitur peccant vtrique,& qui fubditoru defc&ione inultam efte patiiintur,& qui crudelitatem ac libidinenx in fra&os cities & fiepe innoxios explere pulcrum pu- tant.Sedlaudabilefitin ple&endis ciuibus fupplicioru acerbitatemlenitatetemperarejeoquetemperamento Rempublicamferuare;imitantem Carolum Luaouici ix.regis fratrquam Carolum v. fnas tamen laudes ciuium lalutequam exitio, & dementia quam ctude- litate cumuiare maluifle. His exemplis propofitisdn- telligitur quid de vniuerfitatis & collegiorum pcena fta- tuendum lit: nam qui lenitatem affedat,iifdem duibus iterum atq; iterum rebellandi materiam praebent;qued pr^cipue inrepublicaprindpi cauendum eft. Nemo prudentius Carolo v.in eo genere fe geffifl'e videtur. Idem tamen qui feuerusin Gandauosexftitift'evidetur, luromalenitateinomnes ordmesHifpanorumvfus eft; cum non modoab fedefeciftent,verum etiam Calabria: Ducem regem creauillent, qui beneficium illud ram pernirioium repudiauit.Carolusnemineextanta mul- tirudine puniendu putauir. prudenter tile quide; quip- pe vniueria Reipublicae membra fee are oportuiflet. Et- fi enim falutate eftputremembrumad vniuerfi corpo¬ ris falute vrere ac fecare: num propterea li omnia mem¬ bra extabuennt,aut gan grama inficiantur, fedionibus eritac vftionibusvtendu? vetat maximus Hippocrates dejperatis morbis inferre medicamenta; eoq; minus fi cor¬ poris potiffima pratcipuaque membra tabes inuafit. Quamobrem vtlijncquaeftionemconcludamus,fi vni¬ uerfitatis confilioacfraudepeccatum eft, res ea qua: fit vniuerfitatis,publican debet; fi nihil eft quod publicari G poffit, pecuniae mulda irrogandaeftjfedabiis tantum exigenda,qui confilium opemve dederunt,cum ab vni- uerfitate id fieri non poffit: prioris quidem Ipecies eft in hub emits nullam. de facrofanSHs.C. polterioris, zw Li.de magiftratibus conueniend.jf. finocentes ab innoxiis difi cerni nequeant,omnes pecunia puniendifunt: anthem, depace jtsramento, pcena vero corporea non eft exigen- da,nifia fingulis & vniuerfis grauiter peccatum C\t,vt in Lmetum.^.ammaduertendum.de eo ejuod metus.TLitcxzxo vniuerfipeccarevidenturfi vexilla fequantur,nifi vni- uerforum ac fingulorum deliberatio antetedat;vt rede Bart, definitin latutfa£la.depoenis. fed vniuerfitate mul- data D E REPVE.LICA, LIB. Ill $ata feeleris confcios non eximit a pcena. His ira expli- catRquae adcollegiorum paenas fpe&ant, reftatvt vi~ deamus an collegiis Si corponbus Refpublica vacare poflic.Illud initiopofuimus,homines hominum focie- tatis appetentes vbiq; efTeacfemper faille ;paulatimq; exfamiiiariacnatnrali focietatein collegium,in corpus, in vniucr(itarem,in ciuitatem denique coaluifle; & hrec quie videmuslmpena conftituille: qu$ amicitiaimpri- mis, ac tnucua hominum inter ipfos caritateaciuftitia niti videmus; qute ipfa fine iocietatibus ftare nullo mo- do potuiffent. Quamobrem qui dubitat vtrum colle¬ ges ac fodalitiis Refpublica vacare poflit, is mibi dubi- tare videtur,vtrum fine caritate & amicina, fine qua ne mundus quideipfe momento fubfiftatjRefpublicq ftare poffintj&cum feditiones a corporibus &: collegiis in Rempublicammanare vident, eaipfa de Republica o- mnino tolli piutant oportere. Quo errore fereiemper 143 iipeccant,qui leges enumerationeacfeledione malo- rum bonis prstermiffis accufant inique.Demus enim, idquodverum eft,ecollegiisac fodalitiis perperam in- ftitntis grauifllmas inRempublicam peftes ferpere,& coniuratos improborum hominum ccetus vrbium ac ciuitaram exitia moliri. Nam fa’pe fodaiitiorum ac reli- gionumfpecie,deteftabiles acimpis ftiperftitiones fo- uentur. Argamento fint vetera Bacchantium fbdalitia, qusadreligionisfpcciem quarfita,exfecrabilesac nefa- rias vrriuique fexus hbidines,&crudeiiffimaparricidia tamdiu texerunt,quoadaditis parefadtis vrbem terraru dominant,ac Italian - ) totamodore teterrimo cofpurca- rent. Qua; certiffimis fuerut com perta & coprobata te- ftimoniis:ac propterea perpetuoSenatufconfuito Bac¬ chanalia fublata fuere; eodemquemomentolatalexeft, Hevfqstam detnceps no&urna facra fierent a i id quod an- a Liuidsllb, teaDamonax Athenienfis in Grtecia efficere tentarar , i9 ' cum diceret facnffci.t ncclurnafibi femper fajpettaptijfe. Pra;ftatigituE facra,quascumq;tandem fint,incofpicua ciiiium luce fieri,qua nodturrjos ccetus religionis fpecie LL 4 J4« I6ANNIS BOCI.KI coire.Qua dere CatoCenforgrauiflimus tcftis \AbnuU logt nere,mcpLit, non fummum periculum ctt ,Ji cost Hi & concilia,&jecretasconjhltationcs ej]ejinas. Sed eo minu* caueripoteft,cumfalfadiuinitatis opinio flagitiis prac- tenditur. Quodre&iflimeFlaminiusConfiil moratio- nequam habuit ad populnm de tollcndis Bacchanali- b us; Nihil, i n quit,* n jpeciemfallacius prana religione: vhi deorum numen pratendttur[celeribui,fubit animum timor. C Hscille. Rata principio fodalitia,quibuslatebrs quas- runtur,necpriufquamincrementum acceperint,fenti- untur; fed ad extremum prauis humoribus vnum in lo¬ cum aggeftis, tumor erumpens vniuerfum Reipublics corpus labefadlat. Argumento fit quod state noftra, cum mulra iedi tioforum h ominum concilia fem per ex- ftiteruntreligionis fpeciequa?fita;tum vero nulla ma- gis pernitiola colluuies citius erupit,quam Anabapti- ftarum, qui duce Leidano lartore vrblm Weftualis maximam,pulfis principib.fubimperium ac ditionem fuam fiibiecerunt,nec nifi valido imperii Germanici ex- crcitu expugnari ac profligari potuerunt. Pythagorei moderatius,quilapietisftudia profeffi, maxim os quoR que Grscis ac Italian principes, in fui admirationem & imitationem conuerterant;quorum opibus ac potentia freti,populates ftatus ac tyrannides euertere vbique funt conatijvtoptimatum ac iapientumimperia ftabi- * Polyb.iiK?, Hrent. Sed eorurn conatus irritos fecerunt populares ludx'is.caf-' &ambitiofihomines,quileditionepleibeiorumexcita- fiodoras Mb. ta.conuentus Pythagoreorum ferro flammaque dele- /.eanquilin* ~ J _ _ 1 . cera^.dt- uerunt. Exquomaximimotus in Icaiia&Graciaexfti- ftina ca>. terunt*. Quamobrem prudenter Romani pontifices poft*miiVs" acReipublicsChriftians principes,quumludads coe- tus ^ iynagogas.quas olim Tyberius primum,deinde si .q i at i. Claudius ac Domitianus vetuerant, habere ad cultus confiMojn ^ uinos permiferuntfed ealege vt facta publiceface- deUgna, rent.Id etia Pharao rex/£gyptioru vltione diuina per- » U «p.u terdtus, Mofipermiferatded codidone refpuif Moles, ’ cu inetuendu effe diceret,ne Iudqos peregrina Sc legib. impro- D E REPVBLICA, LIB. III. H? improbatareligione vtentes digyprii lapidibus obrue- rent. Ec quidem res omnium difficiiima femper vifa !44mihieft,religiones peregrinas corporibus & collegiis tribuere/eupublice/euclam facra fiant:quia plebs v- bique reiigionibus deditiffima,ncus a publica religions difcrepantes ferre non nifi grauatc poteft; nec magi- ftratuumimperiis,necmilitaripra:fidio contineri.quo minus in furoremf£epiuserumpat,n5modo in tenues, verumetiam in potentiffimos quolque.Thomam enim Imperatoremdiuoruaras ac ftatuas euertentem 3 plebs irritatain ipfo Sophia: templo madteuit.Nec ita pridcm cum Francofurdi ad Mcenum quatuor religiones ciui- tasadmififlet,Romanam inquam, Iudaicam,Luthera- nam.&Helueticam; cameras quidem longioribus in- teruallis & opinionum varietate magis diffidences, per- tulerunt:Helueticam vero qua: propius aberataLu- therana,obortafeditionepenitus vetuerunt'.Minus id * metacndum in antiquiilima rehgione, quae luo quo- dammodoiurepoffeffionem tuetur fuam,qualiseftlu- ds:orum religio;a qua extern:,praner gines duxifTe videntur: quam propterea Chryfoftomus £f«//#>w»z<«i-ewappellat 4 :hancenim principes turn pa- * tomo.t. gani, turn Chriftiani,tum.Ilmaelit« innumerabilibus pag ‘ ,07 ‘ feculis pertulerunt;eoquenomineaurum c coronarium * r T •*_ . coroiurio.C. exegerunt Imperatores Romani; vti nunc quoque Ger- mani.quilmperatricivedigal illud concedcre folent^, vt religionisiuq cultu ac beneficiisquibufdam fruantur, de princip! qua: maxima flint in Poloniaa Cafimiro 'magnorege , in condi* Polonia: conceflaHefteris cuiufdam Ifraelitidis foemi- p ° lo nor« C n$;qualiafueruntolimaRegePerfarumhuic genti/in/Heft«r.eap. gtatiamalterius Hefteris tributa.Facit igitur religionis illius antiquiflima vetuftas ac fumma ludarotum ino^ pia,quibus nufquatn terrarum prsedia poflidere licet, quo minus pro fua religione,proqueiibertatepropu- gnare poffint.Sed fi tantus fuerit principum ac popu- loruminnouareligione confenfiis, vt fineReipublic* exitio prohiberi non poffit; FapientifHmi quiq; Rerum T+* IOANNIS BOISINI publicarum moderatores in eo generegubernatorem imitanturjqui cum eo,quo cupiat pergerenonppffit, cp quopoteft curium dirigit,acfa:pe vekficationemu- tata,procellisac rcmpeftatibus obtemperat,ne,fi portu tenerevelit.naufragium paciatur.ferendaigicur earcli- gioeftquam fineReipublica: interim auferrenonpo.f- iis.S A L v s enim Reipnbhc£ extrema lex ejfe debet. Qa am- obrem Conftans Imperator Arrianorum religiones &c collegia pertulit;non quia ram illisquam Reipublicas faluti faueret : ac Theodofius ipfe pater Arrianorum reiigionem,quam nulla viexicinderepo- tuiftet,ferebat :poft etiam Leo,vt omnes omnium re- ligionum ctmis inter le&cum Republica coiungeret, ediblum *»*&£?»,id cQc,zmionis ac tranpuillitatis, promul- gari iuffit: eius etiam exemplo Anaftafiuslegem • iuffit, concionatores moderaros amplexatus. Neq; ta- men dubium eft,quin princeps fi veli rftcdtam exicinde- re poffit,nifiDeipraepotentisopefuftineatur:nequead idefficiendumarmisopus eft, modo princeps honori- bus&imperiis arcerevelir,&factispotiusquam verbis abeareligionequam exftingui cupitabhorrere.Etenim humanacondirio eiufmodi eft,vc amec ea qu III. j j} litateinneceflarins ommb. videretur: quia pnrterquam quod hnguliopifices, lingulis vrbium regionib.vtilius collocantur, etiam hac rogationc monopoliis facilius occurripoteft.Nec tamen ftudiis & otio deditos homi- nescum lalfametariis,vel auccoriarios-cum fcholafticis mile ere oportebit.Vtautem ingentes vuli- tatesabhominum locietanbus &conciliisReipublica: comparanturjita nihil eft quod Rempublicam aiquc frangere ac debiiitare poflit,quam fi collegia & corpo- raomnino collantur; quodprudenterRomanos deui- ifta Macedoniafecifte videmus,ac ccetus omnes &con- !+ 8 cilia prohibuille: mmetiam vidis Achahs, Mumtnnu* * tiuiM.li*> Ce«/«/ 3 inquit Liuius ^concilia omnui Jingnlarum Achaia >J " Mtionnm,& Phocenfutm, & Boeotormn , ant tn alia parte Gncu,delemt. Poftea vero quam Romanorum irape- riojinquit Strabo,acquieuiflentj antiquagenti cuicfe con¬ cilia fnnt rejhtiita. VII I. Deordinibm datum. Q V o n i a m de collegiis & corponbus diximus,rc- ftat etiam vtdeciuium ordinibus difteramus. Nam fiin rebus omnibus ordinem conuenientem inquiri- mus & confedamur, confulione vero ac perturbations nihil afpeCtu foediusac deformius elleiudicamus;quan- to magisinRepublicaenitendum eft: dues aptaac de¬ cent! collocatione ficconftituere.vt primi poftremis, mediivtrifque,omnesomnibusnexu quoda ac vinculo inter ft &cum Republica coniungantur? Eft enim ftpi- entum opinio vetus & contrita , lupremum huius vni- uerfitatisopificem ac parentem Deum in orbeconden- do nihil mains ac melius prsftitille, quam quod permi- ftas & confutes rudis material partes diftreuir.certoque ordinefuis quamq; in fedib.collocauit.Nec vero quic- quam ordiueaut ad inmendum pulcrius ,aut ad animi obledlationem iucundius,autadvfr.m commodiusefte f soteft.Atqui ciues omnes omnibus dignitate,ordine, oco ica extequare conancur,vt nihil primum in ciuita te, Vniuer/ita- tiis defers - ftio. « i.quodae* tin*tdcre- gul. b Ivecus <3u;eflio. de vfufma. ft. 1. antiqui. it pars hxrcdit, 1. iuftiffime. d» f54 IOANNIS B O D IN 1 nihil poftremum, nihil medium,led omnes omnibus Q finevllo fexus,abatis, conditionis dilcrimine, confufos eirevelint;perindefaciuntvciiquihordeum;frumentu, oryzam,miliu, legumina invnum aceruu accumulant; qua exre,& fingulorum feminum, &vniuetfiaceruiv- lumammunt.Quamobremnullus vmquam legislator tamimperitu3exibtit,qui non aliquam ciuium deferi- pdonem,cenfum & ordine fieri oportere arbitraretur. Ordinemhicappello ciuium partem a ceteris coditio- neaut ftatu,autlexudileretam;conditionequidem,no- biles a patritiis,equites aplebeiis;lexuvero foemin^ a viris;ftatu deniq; ingenui a libertinis,ftatu liberi ab vtrif quediuiduntur. Seruos antea exalbo ciuium eximi o- mnium pene populorum'* cofenlu diximus: quinedara inftrumentorum loco leruos Ariftoteles vfurpauit, cas- teri aut pro pecudibus.auc infra pecudes habuerunt: & adhuc fub iudice lis eft*,num leruifintin frudlu. Ego vero fimihi tabelkeac iurafuffragiorum inhac difputa- tionetribuantur/eruostequeac liberos homines ciui- tate donaricupiam.Qu£enimtamarroganseftiftaho- minumtemeritas dicam an impietas, vt humanae con- ditionis obliti,diuinum hoc animal, non feruire modo fuaslibidiniturpiter erepta libertatecogant; verumet* iampecudum inftar,aut dereriore conditione elTeve- lint? Sed vt ieruifint abiedtiflim^ conditionis homines, num proptereaciuium nomen non merentur ? Sunt in humano corpore membra non turpia ilia quidem(:qnia nihil quod fit a natura,turpe elfepoteft.) led tamen ita pudenda,vt nemo nifivaldeimpudens ea reuelare fine pudoredebeat;numpropterea tamen corporis mem¬ bra efiedefinunt? pedes ipfi perpetuo labore corporis tonus molemluftinent ac circumferunt,fepiulque lu- to,fordibus,puluere Iquallenr.quis tamen vfque adeo demens,a corpore refecandos putet’ Quod fi membra ifta partescorporis&lunt&vocancur,curnon eadem rationeferuos.quiafliduis ciuium oneribus&imperiis grauiffimisvrgenrar,ciuitatis membra dici non patie- mur? f DE REP VBL I C A, LIB. III. jjj jnur. ? fi hoc ablurdum putamus, ciuiratis finibus exter- minandi funt;ac vcluci putria membra refecandi:fin eos in ciuitate, in familia,in obfequio retinere volnmus, ci- uitadsquoquepardcipes efleoportet. Certequidem cum fubditi lint, non peregrini, partem ciuium facere, &in ordineciuium cenferi necefle eft. Qua: fic a me di- da velim, non quod feruitiade Republicanoftraiam- pridem lublatareftitui cupiam; fedquoniam eo vis ho- minum & audacia prorupir, vt feruida ien fi m irrepere ac redire videamus, profpiciendum eftne durius quam humana conditio ferat, in pofterum accipiantur, & vt fuumquendam in ciuitate locum atque ordinemred- neant.Sit igitur in ciuitate feruorum infimus ordo; pla- cetenim ab his aulpicari. Quod enim Tullius obiecit Antonio quod ajjinitatem tta contraxijjet , vtfe ordini in- fimo commendaret ; de libeninis di£lum voluit, nonde feruis; quia n(ilium inRCmana ciuitate ordinemferui habuerunt; nec Metelli oratio de maritandisordintbus ad feruos pertinebat, cum hisomnino interdiceretur iurcconnubiorumjfedcontuberniatantum mutua ha¬ bere licebat,vtPaulusferibitlibro‘* 11 Sententiarum; t t.,*; quamquam illudinepte, cumiura(anguinisperindevt uiies.deritu C ciues tuerentur, & ab inceftis 6 nuptiis xque vt alii pro- namin' tit hiberentur,tametfi eastern connubiorum iuranonha- berent. Et quoniam iaspius incerto patre ferui nafeeba- inceftis!' c.lt tur,etiam incertaproles erat;nec propterea gentera ha- bereferuilibertiniq;generis homines dicebantur: pa -1 udoptiuut tricii vero foli fegentemhabereia&abant. hicillaDe- ^ titu nu ? c - ciiaducrius patricios oratio r : Semper ijiaauditafunt vos . Jnfiit. cap,* b Bartol, & Plat, in 1. 1 . re quamiiberti.Atqj hiquidem ordines ex ilatuiuoquiiqjgraducolloGantur,: cseteri dues ex con- ditionibus varus pro morum varictate ddcribuntur.il- lud tamen pmniumfere populorurn commune eft , vt sji nobiiesaplebeiisordine ac dignnaceditviderentur,ex •quoprimumNimeroduslatro nobiiiflimeconlcelera* torum fiiiq; iimilium ingenti manu ftipacus.crudeli ier- uitute tenues oppreffit, ac in dominatum Aflyriorum primusinuafit,vtiupenuscliximus.Isigitur no'bilkatem Icelerepartam, pofteris ad imitandum reliquit; eaque opinio peruagata tarn alte radices egit, vt quo quifque vi ac catdibus potendor, eo nobilior efte crederetur, 1 ' quoufqueoptimislegibus&humanitatepopuii melius informati,nobilitatemvirtute, nonfcelerequatriopor- tere iudicarent.Et quoniam alius alia virtute praeftat, 5c quarum virtutum in vnaciuitate maximalaus eft,earun* dem alibi contemta iacet; idcirco numquani potuit vnapopuiis omnibus conueniens defiriitio nobilitatis afferri, fed ex more cuiufque regionis dignitas& infa- tmaiudicantur. Nam Peruflnorum^acFlorentinorum moribus 5 nonitapridem qtii milftare coepiilet,exigno- bili nobilis efficiebatur; nobis vero non quidem fta- tim,fedfimilitiarp poftcri fequantur } nobilitatem quafi temporisdiuuirnitateadepnputantur:nonitemVene- tiis^quiab illuftri vetuftateeartim geritium qu^ public!* conflliis DE REPVBLICA.LIB.III. r?7 confiiiisacnegotiis intentre femper fuerunr, nobilita- tempatriciorum meduntur. Ac tamed! Decuriones i s a i )C . Romano 4 iure »»£*//«« appellatione centeantur; qua: aVc'exf/s' lexapudPidtauos trmmordinumcontenfu recepta eft; in'fiiii. ucd«l nusquamtamen alibi. Militiam veroper fete nobilita- p Ur p ‘d'^r'^g. ^ re,non modo Florentinis ac Perufinis, fed etiam kgnm I. in ter alias, interprecibns* plerisq,videoplacuiH’e.atque inprimis ^ et j e ° p ”!^ lta * Alciato'xqui eiusfentemiarTriuuldumTribunum mi- fee. feig c. litumaudboremcierenondubitauir. Certe quidema- Hb A dc1!'rgu- pud/Egypdos non nifi Calafyris; ac multis poftea lx- fen cer eifcu culis,Sultanorum dominatu,non nifiMemelucismi- " miaTlluul * lirarearmave geftare licebat; qui propterea immuni- Ban ini.r, taresmaximas confequebamur. Cxteri tamen populi la.^u^ibi’d. dignitatem a militia feiunxerunt; nec propterea qui tucas *emu. milese(Tet,nobilemcenfuerunt? quamintententiam’ d " maximi d quique Iurifconfulti cum Platone vnopene Faber ;ni.ml. confenluierunr. Actametfi Romani bellicislaudibus lhon.EikLst populos omneslonge luperarunc, ac maximabenefi- Angei.iui.fi- l . l . ... P 1 liustani.§ ve* m in milires contuierunt, non propterea tamendi lerani.dcpio gnitatem militavi eloria terminarunt, cum& liberti- f urat - Sa yc-in ms muitare liceretnec turpitudinevnaeac rebus ludt- bcntur.jui:aa cads infames-f, qui abhonoribus aecebantur, a militia c ." fflrc .- A lbc . . f . ... -i r ricusinlmi- vacationemX naberenr. Ac cum ciuibus omnibus liim- Iites Iocati.C*- ta virili toga militarenecefTe*Fiierit,ciuesomnesno- Romai ' Cn g- bilitaremadeptifuiflentrquodabiurdu fir,quiafiomnes . Fidrmepf- dues nobiles,nemo nobiliscenfeatur. QuamobremL. d °™b7 e 'nfi. SicciusDenratusaDionyfio Halicarnafleo pLebeitu vo- litari t.ftam. catur; eiusque orado ex (hr aduerfus patricios,qua qui- opens'i.b'n dem gloriaturle annos quadraginta propatria ftipen- sn.yUde u-- diafeciile, centum ac viginti pradiisdimicafle;vulne- yYinfenife. raquinque&quadraginta,vnodie duodectm , omnia de d«cmio«, aduena.corporeexcepmejquatuordecim coronas cun- cas,tresob(!dionales;torques aureostres&odloginta, «h*ced s.k brachialiaaureacentum &fexaginta; haftas decern infi- gnes,phalerasxxv tulilte.Isigiturtantavirtute aeforti- * tudineclariffimiviri laudibus cumulatus erat ac'nob;- , Sl iuit m litatus,tametfiRomanorum legrbusignobilisefTct. Illi beiioiugur. MM * ' Jjs IOANNIS BODIN1 a ^fconius enim nobilem “primum definiebant, qui noui hominh in oraui to- films ejj'et: nouttm autera , qui primus in fit a gent e magi- ft return 4 cumlem adipifceretttr, acftatuefibiengenda titi srdiUs curu- hub erst ; vtCaius Marius & M.Tullius, Arpinas veer- Cciifotve 1 ’ que,nouus vterque. Alter igitur Qua-ftor primum,de* tuiflet. inde /£dilis, poftea Prattor, tandem Conlulfadtus,in condone ad populum de fua nouitate exultans : ego, * inRulIum inquit*, nouns homo , primus omnium clauftra nobihtatis ^apud aiu- fefregi,&cc. Alter lepties coniulatumadeptus ,in ora- ftium. tionequam habuicaduerius nobilitatem; Contemnunt, *a orat.ck.in i n quit d » nouitatem me Am , ego illorum ignauium: mibi toga Candida fortuna, tills probra obiefyantur. Qiiod. fi me lure dejpt- Patrui* ciunt, fact ant idem maionbiufit is , quibus vtt mihinobi- jTil ufim, ex virtute coepit ; mine videte quam iniqui fitnt. rotiipiiia, Po quod ex alien a virtute fibi arrogant , tdmihi ex meanon* cianiH o ftl- concedunt .; fcilicet quia imagines non habeo ; & no it a no- liam,TulUam bihtasesl ; quampepenfte meliusefl,quaniaccept amcor^ Fabnm rupijfe. Nam Cicero fexhabuit in confiriatu competi- toniam iu-_ tores', duospatricios , quatuorplebeios j exquibus juiiam.Grgal duosnobiles; duos qui primiex ibis familiis magiftra- %*.»£«■ turn adepti eflent; folus Cicero eqaeftri loco natus chJiiam’va crar. Igitur pater huius Ciceronis, Marii, 'Catonis Ieriam.Hora- Cenibrii, Ouinti Pompeii,Curii, Philonis, Genucii, miam.Mene ignobiles ex pleberuerunt; ipii vero noui, eorumh- jiiam.virgi- Jiinobiles. Sedquia ienatoribus Romulo imperium tiam.Furiam, ineunteleriptis, quique a confcriptis a Publio Valerio ^YnaLm* Confide originemduxiflent, Patriciididlifimt, caere- Tapiria.ciau ri plebeii fuerunt aut equeftriloco nati: quamquam diam.sveui- 01c j 0 equgftris medius erat inter fen at ores ac plebem, C liam.Mani- quod ex patridis ac plebens conftaret: ledquimle- jEUi'uam 3 ^- natum ledluserat, eques diedefinebat; vt videre eft jjariam,VccU* de Liuio & Nerone Cenibribus; qui cum publicos riam.sempro adhuc haberenc equos , alter ab -altero vendereiuiK ^quiiiam, liint: nam pofteladema Vensacceptam equo publico Ho'tcnihni. ftipendia fieriempetunt. Patricias autem gentes circi- Ncbilesgen- terxi.videoRoma:fhiire/;earum vero qua nobilitatem tes. fua virtute pofteris pepererunt,Ciceronis $tate circiter trigin- DE. REP VELICA, LIB. VI. m trigifita *; quarum gentium feptem fuerunteiiisdeno - 4 Urfll , 4m minis cum patriciis, fcilicetPompilia, Marcia,Tullia, Aurd:?-,,. lunia.Mucia,Claudia,Sempronia.Et q loniam plebeiis °nam?iu** adhonoresaditus ante legem Canuleiam intercluius, DomftUm, ’ &a patriciis obuallatus cenebatur,nectamen expacri- Macfamjw ciisquisquam nobilis cenfebatur, nifi maiores haberet ciam : curiam qui magiftratum cuirulem adepti edent; pleriq; patricio funcankm”* rum qui a fenatoribus qnidem originem duxeranr,nec tamen maiores ciere polient.qui magi (Irani rp curulem um'.'i'hiZm' geflifl'ent (id.au tem ex ipfis ftatuis inrelligebatur) igno- T “ l ~ bilis habebantur.Ita fiebac vtquidam polilegemCanu-scmpron'ian-. leiamexplebenobiles, quidam veroexpacriciisigno- ^ £i:iam .cai- biles eflentjid eft obfeuri & ignotfivt MJbmilius Scau- i iaiti.Pompi- rus patriciar gerispnaioreshabuitignobiles-ipfe nouus homo Prseturam, Conftilarum, Cenfuram adeptus.ac fenatns princeps fadtus, poftericati peperit nobilitate b , 4 cic«ro. EratigirurnobilitasRomanorummpopiiUfuffragiis& arbicriopofita. Illudautem ablitrdum & iniquum, vc fceleraciftimusquisq;parrici.da,quamtumuis obfeuro genere natus elTet,beneficio magiftratus curulis nobili tatemadpoftecospropagaret; quivero fummis vircu- tibus,pietate,iuftina,temperantia, fortitudine, erudi- !(l none claruifiet,& patricio (anguine ortus diet,nifi ma- iorum ftatuas demonftraret,ignpbilis haberetur. Ea vis efthuius verbi apud Latinos, qui eodem plane fenfu a Gxxcis appi,eliatur,& ^,id eft,quiin ho- [ miniim notiriam ex a!iquo,(eu turpi, (eii illuftri facino- re,venerunt: (a; pi us tamen aceipitu.r in meliorem par- tem.nam quidicuntur, ad generis fpledorern re- ferunt,qu§ap.ud Romanos in patriciis potiffimum clu- cebaqqui quqd pene intermortui eftent, C.Ca:(ar lege Caflia,deindeAuguftus legeSeruiaplerasq; nobilioru gentium in patriciorum ordinem fublegerunt. Nam antelegemCanuleiam fobs patripts ponnfices acfacer- dotesdie, folis (acrafacere&aulpiciahaberefaserat: pofteavero quam Genuciusprimus explebe Cofiilfa- d$/is Butr.~eibrri- tusi y dint. 'O ef a kWia?, yjw autlmos vtWTfae Zyiho; ixi, cus^ngel *'* ' • V ~ tt ■ ■ , w 1. fiquisltipu ji/rpnif Hvaf ihxci. Yeramigiturnobmtatemvittuteme- utusfitSty- tiamurjeumea fitnonmodophiloibphorumac theo- chu. 4 . fiquif logorum % verumetiam poetarum s., mitoricorum ', L ,biig. b»i. i n aciurifconfiiltorumpene m omnium confentiens opi- nioj qui negant vllum fine honeftatenobilitatilocum C. Si in i, no- relinqui: ac duobus propofitis, generis inquam fplen- doreacvirtuce,iuperioremac dignitate priorem virtu- c &in i. P ro*- cilocum "eftc oportere decreuerunt, feu de imperils "£ u c ' n ^ e &honoribus,jfeudeteftiumgrauitateacponderequa:- ibi-Saiycet. ratur. Proximam a virtutenobiiiratis cauiam plerique Lucas 1 ’- nns gnit. C. ,-ftlgel. Sr Plateain I.r de conditis ill publicis hort.C. probat. cx l.pronu ntiatio. 5. matrcB.de verb. figa. n rBild. in i.mulicres. coin. 1. de di¬ in c,peuul dc jS4 IOANNIS EODINI mlcientiarumabdiraru ac pftantillimarum cognitions dcfi iii k° U (cientiacncurrensnobilitauit? Sitamenafcien- uidendum de tiarumpftantia feiungat integritas, huicprioreordine nofla^ ocuni tribui ^quum eft.prsrerqiniiiis munerib.in qb. i.no dedona difeiplinarum cognitio neceflaria (it. Imperatore.n.rei coi^quis nl 1 1 itaris pitum 3 tametfi improbis morib.exercitui prar- caturDuxBai. efte squills eft qua virum bonum {cientia: militaris igna i;j res de come”- rum, fed dehisiuo loco, illud tamen cp Plato ftatuit, cos ciis.Come.in qui obfturo loco nari, virtutib. praeftat,ordine fuperio- nlalegaf c res e ‘^ c oporterc, qua qui dara ftirpe creatijiifdem vir- Hoft Pan. io. tutib.exceliat.abftirdum mi hi videtur. Etquide duobus ricldeiudic! ^ispropolitis, a:quum c eftvtaiiorum virtutiacnobili- i Bai.ini.fa- tati deturaliquid:atq; ineafentenriafueruntiurifcofiil- uetc 8 refcript] ti,fiue dehonorib.adipifcedis,fiue deordine &con(e(Iir c.Bart. in 11 . agatur,primas effe tribuedas iis qui virtute lirnuJ & atio- PUtelHibiv rum claritare comendantur.Que vero princeps nobili- moi in c.mul tauiqtametfi ncc fua,nec maiorum virtute, nec vl!a fcie- cio.tuyn in tiarumcogmcioneciaras iic,omniu tameumiconiulto- "ft *™ b ' ■*' rum ^cofenfii nobilium ordine ac loco ceferi placuir. Ac Limperato" 1 jppterea Piinius de Traiano fcri bes; Cafarisefedicebat, r j'^ vt nobilu efjiceretactueretur. Sed hanc nobilitate Barto>- t»iib^Tiefiir! lus ‘ no inepte ciuile appellauit: ex quo fans innuir, ho- ^‘uocics'rbi' ra ' num opinionefi6tanobilitatefuilTeadeptosjve- feluioces! c. i'£e tame nobilitatis fine virtute decus nullu babere.De- * mi./.dedi- musigimreos nobilitatis ciuilis decerpere frud:us,qui- f Bat & Pint, bus pnncipu munere Sc coceilu rnbuutur, ieu nobuitas P ecan ” s & fordib. feu abatis flore ac fadiffimis ob- Arec cor.iai. iequiis parta fuerit.Sed illud qui tribuere poffint, in eoS qu!teftamen tjncum couenitqui utretmateflatu babent , no etiain eos fa. c. fist, in quosBartolus principatuf habere i ciibitjfiautfiiperio ttic1s&pt£ rum iuffis teneatur,aut habeant Imperii focios&colle- f«a. gaSjquinenacalib.quidereftituereSpoflunt.Multc mi¬ nus verum eft quod A quidam {cripfere,p«»«/uww cenn- C mac D E R E P V B L IC A, LIB. III. jgf ttsac domejhcos nobiltscjje: vt enim vacationib. muneru acimmuniratib.fruatur,n6proptereatame nobiles iu- dicandifunt,nifimagiftratus & imperia maiora geilc- rinc. Sed qureritur & antea fsepe video c\\.\xCnu,anJit no- bihtatas tjtu militia ex cap* ,fiuefeydit adept ns esl. id q ai¬ de m plerisq; videoplacuilFemodo Imperinmmaius ir«n c/'ii'v* feudoinnexii&adiunctu fuerit,vtifuntDuces,Comi- r 0 de P ac e ia tes,Marchiones;aut fi fidueix t tabulisac legibusab ipfo taco's Bel piincipenobiliras diferte rebusipfis expreila, & polld- io in plocc- foribus rributa fit. Hincillafeudorum nobiliu ac igno- n,io teuordi- |iempecuniis,nobilitatemopibusmetiri ?cum faepius, autfurtis ae rapinis, auttyrannorum effuiain deterri- mumqnemquelargitione,aut cafu quodam,(tametfi nihilcafufit)aefortuna: temeritate.vnde fortunasdici putant,dentur & etipiantur; At honeftas nihil habet cu lortuna commune,nec ver* virtutis ac nobilitatis pofi ieflio furtis eripijnec incedia abfiimi; nec aquarum vo- ragine abforberiinec vlla vi perire poteft. Sed quoniam inani opinipneac popuhtdbus hominum erroribus, quibus iuratumpublica,tumpriuataconftant,plerique ducimur; ' T>E REEVBLICA, I IB. III. f < 7 ^ucimurjiiJud etiam obtinuit vc qui principum concef • [ l ie Ju,veirua virtute.vel opibus.vel eruditione, vel militari SwtVui laudenobiliratem adeptus fic.eam non modo ad pofte- fcnatoc «° 4 . ros", vcrumedamad adoptiuos hransferrepollit. Id quidera contra Theologorum ac Philofjphorum de- ? uiotib ; ie cretarquibus latisinrelJigitur putreliuumfua»originis ImJlc'lu- otnneshabuifle: id cltj-nr cas fcnna. fedaliud eft in lapientium hominumconfdluj aliud in a ua'c di-” f^ceplebisdeordinibusacdignitatcdifputarc: legibus autetn fuse quemq; ciuitatis ailentiri, non modo eftac fsnatorhde 1 * femperfuithoncftum.verumetiamnecellarium.Auo- f «>atoribus. w/ rumtamen virtutes,menta,clantatem non vltra prone- de dignitat, potes c propagari voluerunt, & quidem ad iegitimos tantum, nonetiamadnothos^&ipurios. Cercequi- in l.liberos, demTurcarum moribusdignitatisordoex virtutecu- z'Jt'indi't nisq;ponderatur; nec vltra nepotesauorum virtusaut nobilitas propagari confueuit.prudentetilli quidem;vt H’.^ Neapoii- fuiquisq;generisclaritudinemintermortuamrenoua- unitxi:,. reftudeat, autignobiliumacplebeiorum ordinecen- an^'quUo- featur. Nofttis vero moribus deprauatis & corruptis, tbu«.& quid* quo quisq; a virtute maiorum, aquibus originis clarita- tem acccpitjtemotioreftjeonobiliofiudicaturjnecft confitetut in flagitiis omnibus ac turpitudine vitas probrum contra- c'gfid^JT' xerk.ordinemautnobilitatem amittit,nifirebusiudi- cumicghi- catis infamia e notatus fit, nec tamen ft a fkgitiofa vita & au.c . mce " coniceleratorum ccetibusdi/ceflcrit,vt bonorum con-' Unfam**. fordo fe/eadiungat,nobilitatefemelamiftam, nifi prin- aquticCedi cipis reftitutione ac refcripto ftngulari, recuperaturusf eft, Etquemadmodumamaioribus nobilitatemacce renaioKs»c. pit,fic etiam ad pofteros infamia; contumeliam tradu- citi/eu iure, feuiniuria damnatus fit; quia tudtcata ra c0i.4 Bai.ini’ pro ret vent ate babetur h , Quidmirum ? cum fineiudi- '^*“‘‘1^“* cio qui fordidas artes , minimeque illuftri viro dignas dcliberand c, exercetjinplebeiorum ordinem redigatur* i Sedqua:{> C.l./.dt fen- tcntiam paffis C, t Fabinl.diuo Marco.de deeurio.C. b l.lngeuium. dcftaru hom. i 1 nobiliorcs.de commercits. C.I ne cjuis.de dig»UiC,Bairol.3C Plat cod* Cuni lcniot Gonfikif.Feiin.m Cifupereo.de tcftib. a Is Euterpe. t In Oeco- •oniicis. e lib.,. & S. d Ecclef.cap. ,S. e Plutarch.in Lyciugo. / DionyC Htlicirnaff, lib. a. IOASK1.S BODINI fine foro'i(^aiarces,ardiia qureftio eft,propter varias gen¬ tium ieges in eogenere fui quam difhmilimas. Herodo¬ tus" quidemfcribitfua a»tate fordidos omnium popu- lorum monb.babericoniueuiire,qui opiffciarractaret: inquaienrendaXenophontem^fuitTelegimns; ratio- C nem tamen fubiecitphilofopho minimedignamjquod fcilicettalinm artium opificesaffiduolabore vrgeatur, &vmbraiilcmac fedentariam vitam iequantunquide- niroarte i.nperatoria!aboriofius?quidiudiciariamagis vmbrauleacfiedentariom? quid tamen vtraquein oirini ciuitate clarius ac nobilius efle poteft.Melius Ariftote- Ies c ,qui opificesomnesin Grarcorumciuitatib.acon- filio, ab impends , ab honoribus fummoueri feripfit, quod animi excelfi vim ac robur mercede condu&i pe- nitusamittanr. Certequidem Sapiential magifter^, a- gncolas,fabros,figulos,ftatuariQS,c^terosq;opiftcesab imperiis.ab honoribus, a coieiluiudicum'arcer.Lycur- gus'itemacRomulus'ffuosciues abopificiis omnibus procuHeduxettint: hie tamen agricnlturam acmilita- remjillevero militaremtantumpermifit.&quo minus dabitaretur,idipfum DionyfiusHalicarnatreusrepetes, hoc lufirofnqiiit,quipuberes ejfent,fupracentu rmlltacen- Ja: mulierum autem,jiruorum , mercatorum. artesq ? firdt- das exercentium (jiquidem Romanorum nenniucaupona- riam artem aut vlla opijicta traciare licet) tripleplus quam "tftrbacmilis. Sunttamenqui Nuraam Pompihumlegi Romiiiai derogaife pritanr,cum opificum collegia infti- tuiirenquafi nec ex peregrinis potnerinqnecitem ex fer uisconflari.Id etiam conformari videturex eo quod Ci¬ cero in Carilinaribeliononnullosexftitiflediceret, qui circum tabernasconciirlarent, pretiof perantes follici- tari poffeanirnos egentium: quod item Tnbuniplebis opificum turbaiefcaduerfus coiularem libidinemmu- ftire confiieffent. Sed iis obftatac repugnat quod Dio- nyfuisHalicarnaileus icribit,fciiicet feptimoluflrocitija fttijfe centum tmllia ciuistm prater opifices : quibus verbis planum fit Numam legi Romilhe non derogaife, cum Seruius r D E REPVBLICA, L I B. 111. 5 fordidt quajhu mercenartorurn omnium , quo- rioperducl. rum. opera, non quorum artes emuntur, eft emm in tills r;, 1 *. 0 merces (tutoramentum fsrmtutis. At vbi deciuibus Ro- mctdis.c.l. snanis agit,nihil abiedfcum, nihil vile, nihil deniqueniii cumdignitateautfenti^auticribitS Exquointelligitur deteftib. s.i. autferuos, aut certe inquilinos & infimae conditionis Jeaj'nduf.'de C homines opificiaRomajtradhfle; aut ii Romani ciues diguit. cut- manumiffione fierent, libertinos tamen fuille; & quo- "onfi*°x.°rel. dammodociuiumRomanorumiusamififle: nonaiiter c *5* f “P e . r b eo *' atquenobiiesapud nos qui fefe iordidis& quarfhiariis Snd ifern.in artibus dediderurir, nobilitate, ficedamordine ilios, c o on( \i'.“ ica - gradu, digmtatedecidme'n mil vemam‘a prmcipe no- vt d^har. ftriimpetrauerint, quodvrgenteneceilitate, aut pre- ° u rdo iecue * ttiente metu,qua:ftuariis artibus ieie implicarint. Qua-, Mafurtiu* squamde mercatura non iatis conuenit Iuriiconiulds^eif/qluno..' antiquuatum icriptoribus inter ipfos , dignitati re- biiitatc.exi. pugnare videatur necne. Senatoribus quidem lege Claudia Tribunida yetitum iegimus, ne quis mariti- cuid. Pap* man: nauim in qua pluiquam c c c amphorarum eifet, d,CIf ,yiS- I a PltiMrch.in Lycurgo. *.^riflot.lib. i Potit. * l.ue cjuis de dignit. C. I. li cohoccalis.de eohortalib. C.l.hurailem deineeft. C. d I nobilio- res.de com¬ merce. t l.i.negotia- totes nemi- )itent, f Bare. Plate. X.UC2S Pen na. Bald, in d. 1 . ne quis. Fa¬ ber ini falfo. da dignit. f inLegibus. b lib.7.Po- llt.C. 9 - 1 apud Phi- lo/iratura. j7o IOANNIS BODINI haberet ad fruiftus veil an d os: Qu&fttu c>7»»#,inquitLi- uius ,pntribw tndecorus vijht: quam legem Horrenfius fua qtare mortuam elle dicebar, vt eft apud Ciceronem. ex quo inteJligitur non modo eqteris ciuibus id ialua di- gnicacecuiufqueiicuiiFe, verumeciamneienatoresqui- dem aniercaturapenitusabftiniiifle: autcerte inftito- res habuiilc > vt pacriciis quoque Venetis.Hifpanis, An- glisin more poiuum videmus.Hquitibus veroRomanis jnercatitram concefiam,autcerte vetitam nonrmire,ar- gumento e ft i 1 i u d C ice ro n i s i n Vc rr e m; /F Pr&umjjrlen- didiffimm Ecju&s ‘Bjmnnuitffui Panormt negotiatur:& Adatnu EqusiRomania,qxt Syr&cupSj. Mulco minusigi- tur plebiis interdicla mercatura fiullet. Tamedi vetere Romanorum inftituto raercari ciuibus noturpevide- recur: no tamen id licere videbarur ; vt quide ex Diony- fioHal icarnalTeoplanumfitjqaiciues cenfosfuilleferi- bitfupracentummillia; mulierum autem &mercato- rum, & fbrdidas artes exercentium, triploplus qua tur- baeciuilis. nam hie videtur mercatores exalbo eiuium jy Romanorum eximere voluiffe. Nequeidtantum Ro¬ manis,Fed etia Spartiari b.ac Thebanis in mote pofitum fuifle videmus.Quamquam Spartiatibusauri&argenti vlu fublato nullus mercaturae locus eratrelidlus: id ta¬ men placuic Lycurgo 4 fingulari lege ian&ius caueri, T hebanis 4 yero ciuib.non alitcr magiftratus petereaut oblatos capere licuit, quam fi totos deeem annos mer- caturaabftinuiiFent. Tandemaliquando legibus f im- perialib.ordinimercatorum omnesaditus adhonores 8c imperia pratclufi fueruntmeque id tantiim,vemmet« iam nobilium ordini $que eft interdiita negotiatio 4 d vt mercatoribus e militia. Quibus legibus aut fordida, autnonlatishoneftamercaturapleriliqjvidetur/. Cer- te quidem Plato£, Ariftoteles 4 , Apollonius ‘ Tyaneus, mercaturam virtutibiu mimic am ej]e ftattamt,. Quin- etiam populum lanifcum diuina lex a mercatura vide¬ tur arcuifte his verbis; 2 \on erit mercator in populo tua, ideft,V- qi; quae vox improprie quidem impoftorenu fignificat, DE REPVBLICA, LIB. III. J7 t fignificat,ptoprie vero mercatorem: eft enim *731 mer ca¬ rl: eoque fenfii fere Temper vfurpatur". videtur enim * Ezcch.c.ir. diuinalex,quaeciuib.famerari b vecuir,n5 peregrinis ea- demvetuifte;ne quid emereliceretquod carius Ilfaelitq j.y.i. ciuidiuenderetur.cui coientaneii eft illud quodSapien- * *’• tias c princeps ille Ccribit, Afercatorem mamts a feeler epu- i tzech.^p! rasvixhabiturHm. Quamobremfrepiflimepropheta : d , ^ifaiTo farpius etiamlacrarumlitcrarum interpretes, raercaro- C rum genus ita exfecrantur.vt Chryfoftomus^non ob- ‘ h. nnl.w. (cure autambigue, fed perfpicue mercatorem Deo pla- ‘jLoiio.nts' cere poftenegauerit; propter negotiatorum mendacia, hiio- periuria,fraudes: quodque ad lucra turpia,\’t Vlpianus ^utiii" feribit/, pronioretfmvt,. Illud tamen admonendi iumus 3 eiai.? . quodDeus immortalispopulumjquem fingulari quo- ' c ^ c ‘ damiure acdele£tufibifacrauerat,abftinere mercatura tu , r dc t -^ iU «. i.i i edid . 1 flic. prohibuitjadcasteros populos non seque pernnere,vt I mulcaSfunc id genus interdi£ta,qure ad fandtiffimu po -g vt pulum,nonetiamadca:teros fpe£tant: quoniam hunc ‘ c ”on m de- puritate ac integritate caeteris excellere voluit.Eft enim le&u uadun- mercaturanontantum ciuitatibusvtilis,fed edam ho- tus ‘ nefta;necfolumhonefta 3 verumetiam neceftaria. Quid enimfifolotam fterilicoditafitciuitas auc eolocopofi- ta,vtineanon modonS comode viui.fedneviuiquide poflitl cuiufmodi Athenas fuifteaccepimus; quails eft edam noftra Limogea , Nuremberga Germanorum, ipfiusquemarismediterranei decus Venecia: quae qua- tuor ciuitates, fine mercatura numquam tales tantaeq; exftitiftent. Quamobrem M.Tullius A exalbomercato- k OIK*, rum.autcertefordidorum hominum exemiteos quiv- berem & quaeftuolam,non quifo_rdidam ac tenuem ex- erceant mercaturam. Mercatma^nopw.,ft tennis eft,for- dida putanda eft \ft magna & copioftt , mnlta vndique ap~ portansjnultisqne fine vanit ate impart tens 3 non eft admo- damvituperanda. ego illud Platonis ' fiibiungerem 3 $i» De modo ciuibus neceftaria 3 aut certe vtilia adijexerit, & le 8 ,fa *** inutilia euexerit. Ac propterea iurifconfulti plerique negotiationem rerum omnium affluentiacopiofiimni- NN 57* IOANN IS BODINI hil natalium iplendori,nihil orditii, nihil nobilitari de- • g’of.iii ver. rogare tradunt 4 . Id quidem fortaflein Italia, Britannia, ^aV^Luficama iocurn habeat; non item in Gallia, nec rurfus if & honefete in Germania. Illud tamen vbiqueverum eft quod Ci- clni Fiorcn- c ^ro £cnbn,Jordtdosittdtcart qm mcrcantur a merc/ttori- «».!' id. Aici bus } quod eodem loco ac momento vendatvL,: quia nihil funufonum^ profit iant nifiadmodummentiantur: nihil autem tur- Titaquei in pius eft vanitate. Quamobrem prudemer lili quidem Rebufus in qm non modo nobilitatem*vci:umetiam magiltratus ac aUli V habita ' militesnegotiarivetant^nemercaturarfpecie fordibus nc nlius pro . ■ ° .. r 1 , n . parre.c. & ex ac rapims aditus apenantur : nec ferenaum elc vr qul } hl> de°vicat S P er non P ote ^ » feruorum ope ac minifterio c mmierum. ffaudem legi faciar. His cainen fordidiores funt rc- t iMi«goiia- rum turpiumquantumuispretiolarum mercatores,o- lit, pificibusacoperariis ordiae inferiores collocandi, vel adm/rerum' P ot3usc ciuitatibus,quantum quidem fieri potent, exi- ad ciuicat. gendi: neq; enim omnino id efhci poteft,cum turpium ^roc'u” 'qiiod &honeftoruro»vtilium acintmlium no fit vbiq; lex ea- quilque juris. dem.Pidturam & ftatuaria Graecorum acLatinorii opi- | ft.Akiat.ini. nionenobilitata accepimus.quidenim Protogenecla- verb /ignific. riusJquid illuftfius Apelle? cuius vnatabula,quae,quod j artificial! lIImeaccuratadletjRhodu obfidenteDeme- d i„i Thais trio ab interitu(eruarar,trecbntis amplius talentis tefti- 51 ucius. de mata faille dicitur.Et Fabionobtltffimo viro laudi datum fccr.'“”to«u ^d'lquit Tullius, quodpingeret:o mniu tamen artium 3 tade aiimen- Hebradfordidiffimaarbitrantur.Turcarum vero acto- s'eio dTan- 1 t3l1s Orientis & Africa; legib. ac inftituds no modo lor- nuis legat.i. didumled eciacapitale eft acu,vel penici!lo 3 vel fufione defemocom fjoicquam feuftirpiumfeu animandum , leu rerum ea- mum.ff. rtim quas naturaprocreauitjvllispidurisautlineamen- corum.Tcvl t3s adumbrare. Item Romanis medicorum feruile de C riis.cognit,l. abie&um munus fuilfelegimus^acmedicinam a libe- decutio'ca! raiibus difciplinis difiundamquam tamen in liimmo ambitioia de pretio He brad & Gra;ci femper habuetunt: eadem a ordine.^ri noftris colicoepit,cu Arabes primu chirurgos acphar- ftophancs macotribas,quibus quafi inftrumetis ac miniftris vten- dumeflet,a medicis feiunxiflenr. Actametficolendi D E REPVBLIG A, LIB. Ill, m Pant'inciuitatibusniedici, non tamenferendum efto- 4 Ecc'eCc.jS. ratoribus ae lurilconfiilds exaequari; Icientiam enira ci- uilemacleginmam ,non modoartmm.ledetiamfcien- tiarum omnium moderatticem Sc architedlonicencla- riflimi philofopbi dehnierunt b . Romamquidem/ine 4 medicisannosamplius lexcenrosflorutfle, teftiseft M. fib.l.Tolmc! Cato c ; fine iegibusiegitimaque difciplina nemomen- caj'ctttrum tumquidem vilaciuitas ftarepoceft. Agricolarum item col. 2.dc iura- &paftomm ordoiaudabilis jqnippe duabusanriquiffi- [^“Vurkide lTiisartibusciuirates, pagos, villas, familias rebus maxi- tudi. vt>i Fr. me omnium neceftariis fuftentare docuemnt d . Certe ^d^cMo* qtiidem nulla re Cyrus maior tantopere gloriatur quam diuerforu iu- deagris fud labore ac induftria conlins: Serranus item, albiU dt! fe" Curias,Cincinnatus, Torquatus, Cato,non minus vr- quenti.c. banaquamdomeftica laude illuftres,obid maxime Ian- c d dantur, cfuodattrttic opereruflico mambusfalutempubli- c.j.co umel. cam Jiabilrrerit ; cju&que modoarantium bournmgarexe- cir.+t!//!. & rant , triumphal^ curriesbabeniuretmerent. Sed ilia po- tiffimum aerate fiebant, cum ab aratro Confulares ad R.»y nu ’t. Vet’. Di&aturam yocarentur. Omnium d certe rerum qui- bo ^°, t l c 0 “^ busaliquidacquiritur., nihil agriculturaaepenariame- xenopW lias,nihil vberius,nihildulciusjdicerem eriam nihil ho- u> . 0ecouo : mine libero dignius, id eft, vt Theophraftus Icriplit m “' !(I iohu&vsoi aifyls tS tMvJtfx\ nifi leruilem in modum mercede condudtis hominibus nobiliHimajartescon- tumeliolemanciparenrur. Diximus iordidasartescen- ieri,quaru;n merces audoramentu lideruitutis: vt mi- rum vidertnon debeadi Romani Tub imperfioccafunt !. cot@no3. deagricol, C, agricoiaca miliria'fummouerentur.Exquo coniequens * erat,vtrumq; ordinem agricolarum in quam & paftoru, i. j c man- inter operar.os colloeare.Nam ordinum dignitate,pro c »p- monhusac legip.cumiq-, cowans cemperadum elle ne- U sfacri cubic celfita-.' : iia,i;H!one iepius repugnante,cogit.Carnificis o.iw.iiesiq mum vbiq; rere gentium lordidiliim u ludicamt: neq; nanus ,-c a- enim '^er leges cenforias carmfid domicilmm in Vrbe c ' o j Cicero pro habere/Sicuit;vtinehacquiderocerateapqdToloiares licet. At Hebraiorulegib’jnobiliffimos quoiq;, li teftes NN i • Beat. 17. *£ if. 17 * IOANNIS BODINI capitaliumfcelerum fuiflent’, eofdem carnifices babe¬ s'- re non modo fuithoneftum, fed etiam neceflarium *. Quinetiam in Anglia proximi cuiufque parentum ,fra- trum, propinquorum, qui modoincrucemaguntur, extremum pietatisoflicium eft agerecarnificem,iifque de trabe humili pendentibus gulam frangere: noftris veromoribus huic muneri, tametfi fordido, qusftuofa premia propofita videmus, netamnecefTariociuitati- bus munere deferamur: vt quondam Gandaui contigift fe accepimus; vbi iudex patrem ac filium eiufdem fcele- risconuidrosac damnatos fortem ducereiuffit, vterv- terius carnifex ellet: patri Tors obtigit: fed cum retas in- grauefceret iam fua, precibus eblanditagratia obtinuit vt filius retatc robuftior eo munere fungeretur. Ergo fi- C Jius intrepide parentis iugulum haufit: cuius impietatis acfcelerisfempiternaveftigia, quadnuidfpedtauimus, Gandauenfes sreis ftatuis in vrbe m edia, & quidem pu¬ blico acpatenti loco etiamntim exftarepatiuntur. Eft etiam in ciuitatibus odoforum hominum ingens nu- merus,qui nec bel!o,nec pace vllis artibus aut difciplinis implicantur: quos ciuitatibus exterminate aut publicis operibus vrgere needle eft, cum nullo in ordine collor caripoffint; eoq;magis ft nihil habeant,vndeotiofam vita tueri po flint. Hos enim /£gyp ti rex Amafis non ali- teratq;graftatoresfuppliciocapitaliafficiebat. Como- diusParifienfes; qui robuftosacvalentes operibus pu¬ blicis vrgent: fenesautargrotos humaniteralunt &cu- rantrparentibus ac bonis orbatos pueros ac pnellas par- timliteris, partim mechanicis artibus quatuor diftin- i'dscoliegiis prater nofbcomium maximum maximifi- que opibus audum ftudioftffime erudiunt. Si partis aut vetuftisopibusciuesoducolant, tametfi turpiacigna- uootiofruuntur; ferendi flint tamen,vt nihil aliud qua Rebufpublicis inopia laborantibus opitulari poflint. Quod fi rerum cceleftium ac fublimium conteplatione - mente pafeant; ciuium omniu beatiffimos>& in primis ordinib.cenfeocoilocandos. Sin vide genus adtuofum malinc DE REPVBLICA, LIB. III. $7S malint qua quietum;ad honores &magiftratus fitbeun- dos.finulla obftat vita: turpitucio, arce/lere multo vti- lius 4 eft qua egentes: quia puriores a lordib. 8c corru- d^/cfcafor* ptelis futuri iunt quam qui premuntur egeftate.Quam- ciuitac. § i-. obremlocupletes &pe nobilionb. ordine^coferri.in- j" 1 ' refcri P t ® , r r . ‘ . . , n .. ’ ae muucnb.- terdura lexantererri c mbet in magutratibus Sc honori-1.ad fubecda bus adipiicendis; fi nulla vita: antea decufto. uesinmonarchia noincommodecollocaripofle pure: r /° c *- csnituij]e ferunt. Haicille.Ex quibusintelligituradpopularemli- C bertarem 8c concordiam tuendam ordines ordinibus iracollocari oportere,vt omnes omnibus (bcietatis & communionis iurefacilius conciliari poflint. Hocigi- tur Afiicani fad urn nonmodoa plebeiis fed eriamab iplispatribus,quorum gratia fibt peperiile putabatur, reprehenlimi eft: fie enim Tullius, non folum a lapien- tiliimis hominibus, fed etiam afeiploacculatum fuilTe fcubic.-proptereaquodaplebeper vimiliud extortum erar.quod Ipontepatribusadillamvfque auatemcon- cellum fuerat : quia tametfi promifeua fubiellia fuifi- fent , nu in qua m tamen ante patres ex plebe quif- quam Ip e dure fuftinuerat 4 . Centefimo circiter an- * valer.Ma*. no poftjata lexefta L. Rofcio Othone T ribunoplebis, vtEquiiibus locus diet in xi i i i.gradibus proximis a fcenaicum eia n magiftratus caeteriq; fenatoresinpri- mis acfeen:*; propionbus locis ex lege Cenforia com- modius fpedarent &audirent,altiores ac remotiores gradus minus honeftiiudicabantur j & tametfi. capacif- lima eflent theairi loca.&qme fepius fexaginta millia ciuium caperent, non tamen dues omnes cotinerepo- teranr.kaquelegeRofciatheatrali necelle fuitEquiti- busingradtbus xi 11 r. locum leruark: & quoniam e- 1 Tranquili* repta latenterplebi fuffragia videbantur a Rolcio tri- *^ u 8 ufta - buno,quem popularis libertatis ac dignitatis cuftodem efle bportebat,cum ipfe lpeclatumveniftet,ab Equiti- bus,quorum gratiam fibi conciliarar,ingenti plaufu;a plebeveromaximoftrepitu acceptus eftjcumquecer- tatim plebs& Equites clamoribus &conuitiis mutuis exarfiflenqtheatrumvniuerfumacludos ita conturba- runt,vt necelle fuerit Ciceronem confulem populum vniuerfum a theatro leuocare. Ergo Conful prudens ac difertusplebis impotentisanimosgrauioradonere- preffitj&obiurgationeconfularitumultum ita fedauit, vtpopulusintheatrum placatus rediret. HinciliaPli* nil c vox in laudes Ciceronis, Tefaadente tribus Rofiia e lib.?. •jSo IOANNI5 EODINI the atralls legisauHon ignouerunt, not at at ^ fe difcrimine Jedisetqnoammo tulcrut . Erat aucem pcrnaiege theatra- iidicta ne auisjiificcnfumEqueflrcmhaberet,tn xi 11 r. Jpettaret. Sed cum plerique attrito bellis ciuilibus pa> trimoniolpedareludos e xc 111 .non auderenc metu * tranquil!, posns theatralis, Auguftus a pronuntiauit non teneri in Augufto. ea q U] q, us jpfo parentibufveEquefter cenfusvmquam fuiil’et. Fceminarum ordinem non attingo : illud tan- tum;ab omnibusmag'ft'atibusjimperiis,iudiciis,c’ > omitto;quiadiiarchiam oligarchial genere comprehendi fuperius docuimus: a- lioquiamonarchiaad ,& id genus a- lias conuerfiones innumerabiles,qua; nonmodo indi- fciplinam no cadunt/ed ecia abfurdiffimq funt,partitio- nemfierioporteret.namvbi abvniusimperio difeefte- ris,p]uralitasfequimr;quq vr Iurifconfultitradunt,duo- rum 4 numerocontinetur;vt:fuperiusdichi eft. Praeter « i. easquasattulimusconuerfionesjnterdu ftarusquidem dece ’ nointerit/edramdiu fuftmeri videtur quoad de impe¬ rii maieftatedecernaturiarq; interea curatoresReipu- blicse datunaut magiftratus per lefe fine curatore Rem- pubheam moderanrur: na mortuo Vrbis creatore Ro- muio ,interregnum dicebaturtcmpus illud vnius anni, quo Senatores viciffim interiegesfuerant; non ramen iure maieftaris imperabanr, fed procuracorio nomine: quia maieftas imperii ad ienatum populumq; Romano- 169 rum reeiderat,quouiq; regem iuffragiorum coramuni confenrucreairet.Eftetiam cumfublata monarcbia,vel ariftocrada,vel democratia,!eqnitur Anarchiaauieda, cum nec imperii maieftas vlla,nec magiftratuu, neccu- ratoruroimperiumeft:vt morruo Iephthe l/raelicaru 4 1 iudfcu® principe,res ad anarchia redierar ,ac lolius Deiregis o- purai maximijpeuratione ac nutu imperii maieftas fufti- | ^6 IOANNIS BODINI nebatur:fic enira facris literis proditum eft. Ac caefo Dione Syracuiarum principe, pura fuit anarchia:itcm • teoAfet. AbufahiteFeftaru rege mortuo,popu!us annos odto" fine regibus mi lemma conditione vixit: id quod etiam accidilfe memoratur, ca^fis pluribus -Fgypd Suitanis. nam Pra’toriani miiites,qui JMemmeltithi dicebanrur, fine principe tamdiu fuerunt, quoad CampfonemCa- ramanise regem arceflillent. ConfimiliterRutenibel- Jis ciuilibusexhauftiac fatigati, tres Gern’ianos princi- * »nno s 6i. pesfibicrearunt 4 . Cumigitur res adpuram anarchiara Cromerus. redic,id eft,cum necimperat.nec paretquilquamdmer- ituseftReipublica;,non conuerfio retiam fi familiae & collegia mutuam amicitiam colant. Quod fiius eft o- ptimatibus aut populo creandi principis,eoquemor- ^ tuo magiftratus imperii vim luftineantjmaieftasipiavel adoptimatesjveladpopulum recaiura videturjnec de- bee anarchia cenferi. Itaque poteft, Republica inter- emta,populus iura familiaria focietatesque & com- mercia tueri 5 fed yniuerfo populo deleto, Rem quoq; publicam interire necefle eft: vc Thebanis accidiqquos Alexander magnus internecicne.ac vrbem ipfamferro C flammaquedeleuit,pra;ter Pindari poet^ domum,in cuius limine feriptum erat, m rS Sic etiam Madianita*, Amorrhad,Iebuzad,Pherezei, ab Ilraelitarum populo a ftirpe deled funr:acByzantiorum Refpublica turn inrenit, cum Seuerus Imperator vr- bemlolo exasquauiftetjacpopulum vniuerlum intere- mifleqagro Byzantino Perinthiis concelfo.Id vero mo¬ narchic proprium eft,quodca:/bacpullbrege,fi rexa- liusluccedat, etiam legibus 5 moribus^ ac religionibus mutatis,non tamen Refpublica mutatur,quia ftatus im¬ perii ac maieftas idem permanet qui antea fuit: vt no- ftra£tate Anchemo rege Telefiorum a populo exadto, feeptra tulit Abyamenus : quern ftatim Ariadenus JE- nobarbusdeimperiodifturbauit dplequoq; non mul- to poft fpoliatus eft ope Caroli v.Im peratoris, Abuche- monereftituto:qufiquodcrudelilIimam de aduerfariis vldonen* D E REPVBLICA, LIB. IIII. vltionem cepiflet , rurfus eft ab Ariadend eie£us. igiturfuit,imperiic6uerfio nulla fuit:vt imperiu Romanum eodem anno quatuor Impcratores tenue- runt viciffim, cum alius aliumfpoliaret ,ac potentiori dominatus cederer. Iuterdum etiam inuicis ac nolen- tibus imperium defertur. Nam Claudius primum,de- indeGordianusmaior.adimperiifceptranoletes ac in- uiti pertratfti Hint: noftraqueartate Tripolitani Africa?, cumabIachiaregeTunetanodefeciftent,Mucamenem regem fecerunt: cui,cum venenofublatus dIet,fufFece- runtEremitam; quern adimperium pertraxerunt inui- tuinac nolentem.Isigiturimperauit, quoad PetrusNa- Eremit* uarrcnfisTripolimvi cepiftet,ac regem inSiciliamde- rex iTIU ' tu4 portall'et ;quem Carolus v. imperator in folitudinem 17c priftinamredireiuffir. Etquemadmodu pleriq;inipfb Ktatisflore,n6nulliinpuerida,quidara ininfantia,mul¬ ti antequamnalci licuerit,aboriuntur:itaquoq; impe- riavidemusac ciuitates prius exfcindi quam armis aut legibusflorerepotuerint;quafdaabortiuo fimiles prius exftinguiquam oriahturtvt noftra aetate Anabaptifta- rum imperium in MunfteraWeftualia: metropoli prius fublatumeftquam ortumfuifle putaretur;cumLeida- nus fellularius opifex regem fe ferens, triennium impe¬ rii maieftacem ac fceptrainuafiilet:qui tamen abimpc- riali exercku obfefius,& vrbe expugnata fiipplicioafte- £his eft.Statum vero feuflorem Reipublica:,nonperfc- dum quidem ilium aut numeris omnib.abfolurum in- telligimus.cumnihilin rebus humanisftabileacperfe- ftura fit; fed cum ad fiimmum fax virtutis aclaudis cul- men perueniqvelquolongiusabeftabomnigenerevi- tiorum: id autemintelligi nequit nifi poft occafum im¬ perii cuiufque .Cum enim Romanorura Rdpublicart- giam poteftatem, tyrannidem, oligarchiam, democra- tiam 3 denique& ijc^xfutiav pertulerit;nunquam tamen clarior fuit quaminpopulari poteftate: popularevero imperium illuftrius quam artatePapyrii Curforis. Ilia, \riQ^fa.l.\\x\a%‘ t i AUte ) quanullavirtHtiiferactorfmt, nemo a lib OO 5?? t IOANNIS BODINI t p- r -- Cur _ erat quo magus mntxa rmRomuna quam in ‘Rapirio Curfi - forts atate reftaret. Hoc indicium fuitRomanorumde Reipubli- Koma'vir- CEattate omnium florentiffima: quia numquam mili- tutibus flo- tarisacdomeftica difciplina magis culta fuifle dicitur, tn tjpma. num q liam leges . mores, inftituta, fides, religio maiori in pretio ; nec vicia acerbius caftigata fuerunc.vt mirum C videri non debeat, fi tanta exftiterit illuftrium virornm deges.At nondu,dicet aliquis,ex Italia excef!erant,non- cium in Gtaeciam,in Afiam,in Africam arma protuleraq fedneltaliam quidem tocam iubimperium fubiunxe- rant,nec aureis laquearibus Capicolium (plendebatjfed fragmiuecontedhim erat.egoveroimperiilaudemnon Jatifundiis,autregio!Him ampiitudine;fedvirtutisfini- busterminari puto: vt incultos horrentefq;lucospIus Jjabere iudicemus maieftatis ac venerationi j,quam viri- dipatas &digeftis in quincuncem arboribus confitas fil- uas.ita Roraam fquailentem&itnpexam, quam bens comtam&vnguentis delibutam, auguftiorem ac ma¬ ieftatis pleniorem fuifle duco. Numquam enim Roma- morum potentiamaior fuit quam T raiano principe;qui nonmodo ArabiamFelicem, fed edamvltraEuphrate prouincias ampliffimas imperio adiecit,&fupraDanu- bium exftrudtis pontibus incredibili fubftruclionum molejcuius veftigia etiamnum reliant, regem Deceba- lumacDaciamfubegit, ferociffimafq;gentesacimma- mitate barbariffimas Romanorumlegionibusfregit;ci- mitas veroiplaac imperii totius caput libidine,auaritia, iuxu,mollide ita diftluebat,vt nullu antiquae virtuds ve- ftigium exftare videretur. Nec Lacedsmoniorum Ret pub .cum Gratciam totam, & Ada: partes iuis arm is do- muiiret,floretiffimafuit; iam enimauri& argenti viam in ciuitatem contra leges admiferantdam Lycurgi diici- plinapeneexrabuiffevidebatur; nec multopoftimpe- rium illud prarcipidcafucollaplura eft- Conuerfionum aute,qu£ Rebufpublicisaccidut, caulasenumerare lin¬ gulas difficile eft,fed ad difciplinam vniuerla compledi eaq; exemplis illuftrarelatiserit. Frequens eft ilia quae 37* inter fiE REPVBLICA, LIB. Mil, s %9 intermortuarcgis ftirpe, fade vtprincipesReipublioS deimperio armis decernant; aut maxime paucorum o- pes,cum extrema multi tudinis inopia; autmagiftratuu &honorumintEqiu-.]isd!ftnbutio;audinmoderatacu- piditas imperandi; aut iniuriarum appecita: vltiones; auttyrannorumcrudelitates.; autmetus poenarum ;aut religionis ac mo rum mutatiojaut voiuptatum fruenda- rura,aut libidinis vindicandacappetkus. Hatcigiturfin- gula explicandafunt. DocuimusanteaRerumpublica- rumoriginesatyrannide initium habuiiTe, indeaddo- minatum,poftad reges eorumveliberos quafifiiccelTo- rioiureimperia perueniire. Plenifuntiibri,plena anti- quitatis memoria,primuimperatoLemin Allyria,quoci acerbius dominaretur, Nimeroinm , id eft, amarmndo- Prim*its- rmnatorem ,appeilatum: c$teri deinceps ab eo dotnina- t eria ' vt or ~ turn acceperunt,non modoagrorumaepofteffionum, cu t lAt *J ltn * fed etiam perfonarum, quoufque Arbaces Praefebtus Medorum de regia poteftate Sardanapalum inter me- dios foeminarum gregeslibidinofelafciuietemdeiecit. Huiusimperiumduo praifebti inter iediuiferunt,alter A(lyriorum, qui & Chaldtei didli font; alter, Perfarum imperiumadeptus eft; ac tandem vtrumquead Cyrutn regem delatum; cuius filius Cambyfes fine regia ftirpe rnortuus , occafionem principibus prabuit aduerlus magos,qu:regiaminuaferant,coniurandi:quibus cafis, C decern principescomparueruncinterfe,vtcuiusequus ante Solem ortnm hinniret,regnopotiretur: Cic Darius regnumadeptus eft, ac deinceps eius pofteri maximum illud imperium tenuerunt vfque ad Alexandrum Ma¬ gnum, qui reges IndorumacScytharum fubegir, eo- rumq; imperia cumauitis,& iis qua: fua virtute pepere- rat, coniunxit. Si caeteras gentes conquiramus > reges vbiq;iifdem temponbusimperalle comperiemus: ML- gyptiosinquam,/£thiopes, (Mateos, Macedonas, Co- rinthios,Sicyonios,Celtas,Achenieles,Lacedamouios» jLydios,CretenfeS)Latiuos:quivi&aimisimperia con- fecuti,pofteris eaiurefuccdlbrioteliqueruntjnifi alius OO a jjo I'OANNIS BODINI aliam regno lpoliaret,autexftin&a regum potentate optimates imperia retinerenc: ac fi quis e plebe imperii particepsdTevellet 3 hicfabulam audiebatleporum 3 qui Origines A- fcleohibus exa:quabant: aut fi populus vniuerfus iura riftocratie. maieftatis rueretur 3 honoribus rameu ac magiftratibus * ~*iftoc. io]i a pnncipes fruebantur.-nam mortuaftirpe reguraa- Poi^ Hp ’ ,} ’ pudAthenienfesprinceps vnus deeimo quoque anno creatus ell: quoufque populate imperium conftituillet Solon 3 quitamenhonoresacmagiftratus non nib cum optimatibuscommunicauir.actamecil regibus Roma- norum exa&is,populare imperium Brutus ac Valerius Publicola conftituiflent,omnes tamen honores,impe¬ ria, facerdotia,magiftratus, ad patritios deferebantur: primus quide Ariftidesac Pericles Athenis, Canuleius Romreaditum ad honores &magiftratus plebi aperue- runt. Sed cum diuturno rerum gerendarumvfuperce¬ ptual cllec monarchiam omnium tutifEmam efle; po¬ pulates veroac optiroatum ftatus difficilime conftirui, difficiliusetiam retineri,toto fereterrarum orbeopti- tnatura ac popularia imperia exegerunt,vt earegibus ac proximocuiquefucceflbrialegetribuerentjaudireges 37* a ftirpedeficerent,iplis vel sdhuc fpirantibus.vel tefta- Uo~i[cc. mentoadoptare liceret: vt in Africa h fieri confueuit: aut mortuisregibus optimates creandorum regum po- tdiatemfibireferuaruntjVt Carinthii,Hungari, Bohe- mi,Poloni,Dani 3 Noruegi,Suedi:qui &pe reges de im- perio deieeerunt 3 fi velcrudelitate,vellibidine,veligna- uia decus imperiiconfpurcarent; aut regi pliilofopho ftrenuumlmperatorem fubftituebantrvt Romani pro NumaPompilio rege fapientillimo & religiofiffimo, Tullum Hoftilium ducem fortillimum regem fecerut: fic Ifraelit^ tametfi Samuelem diuiniflimum principem haberent,ducem tamen exercitusfibipetierunt. Ac fe¬ re Temper crudeliffimos tyrannos excipinnt iuftiffimi ac moderatiffimireges.quorum enim exitus perhorre- fcunt,eorumfaclaimitaripudet;vel quodcertis legib. & conditionibus imperium accipiunt.Nam Marco An¬ tonio DE R.EPVBLIC A, LIB. Ill I. jji tonio libidine ac luxu diffluenti, iiicceffit Auguftus (a- pientiflttnusac temperantiffimus princeps.-Neronem fiagitiofi(Iimum,GaibaImperator optimusexcepit:Vi- tellium ebriofumac libidinofumVefpafianuscotinen- tiilimus; Heliogabalum nature portentum, Alexander Seuerus vircucenemini fecundus:quod mirum videri poiIu>cumHeliogabalifororius eflet,&cum eo fimul educates :ipfa veroimperandinatura fepiffime ex ho- minibusprobis improbos;eiapiendbusinianos;eftre- nuis ignauosjexhumihbus fuperbosefficit.quid enim Neroms quinquennio, quid adolefcentia praclarius? C quid Tiberii principio moderatius ? paitlo tninns, inquic T'L&nQ L m\\xisrfuampruMtma egit:I)ominni appellate A tia,nemo crudeliorvlquam,autlibidinuminaudita fas- c '* 7 ' 3 ditate turpior exftitit. SicHerodem iuniorem fcribit Philo (ex annos iufteimperafle,trigintaduos crudeliC (imam in omnes tyrannidem exercuiffe^nam feptua -t iofeph. gintafenatores regi$ ftirpis, excepto Se:nnea,incere- mit; nobiliilimam coniugem occidit; tresfiiiostruci- dauit; aciamiammoriturus,opcimosquofqueviros ac principes necari iuflit; vt Ce mortuo Indies ingens fe- queretur.Exquibus perfpicuum fir totac tantas virtu- tes inirio principatus diuturnas die nonpoife: cuius ra¬ tio ea videri potcft,quod qui principio tam clams ac il- luftrisapparet,fimulationemvultu tegat needle eft; in ‘ quo genere Tiberius omnes jfuperaiie dicitur. Ab sis autemqui artesfimulandi ac diflimulandi tam curiofe didicerunt,nihil verum, nihil landhim,nihil redu fpe- rare debemus,fed omnia fi£la,vana, veteraroria, verfii- ta.Quiauteminfitaiibivitiaprime cuiq; detegit,ram- ctfinonadmodumiapiCjiupramodum tame improbus OO 3 Patris vir - tus libe r os iSmendxt. ??* IOANKIS fiOCINI efte non poteft;acfperandum eft & iuftum & integrum aliquando fore:qualis exilitiffe dicitur Ioannes Fran- corum rexjqui,quern oderat, ne intuen quidem po- tuiller. Itaquenihilturpiterauc federate abeo fadtum memoratur.Nec verodebet cuiquam mirum videri,fi 371 pauci principes furnma virtute clari exfliterint:namfi bonorumaefortium tanta vbiqueraritas eft.nectamen ex eo numero regescreantur : quibus autem imperia fiicceffione obueniunqeorum educatiototvitiisinqni- nari cofueuit,vt quae maxima tint, non faciie dici poflit: certemiraculo proximum eft,ex vitiorum gurgitibus vnum aliquem emergerepolle. Siqurs taroen virtutib. clarus exftiteripquafifax inaltiflimo locopofuafuolu- mineac fpiendore omnia complet:nectantumviuusac fpiranslaudibuscumulatur,verumetia mortuus fuauiC- fimos fu^ virtuds odores Iiberis ac pofteritati relinquit; cui,etiamfi federate vixerit,patriae virtiitis gratia indul- getur.Carobyfesenim multa crudditerac turpitergef- fiqhunctamenab odio&inuidia populorum ae prin- cipum vindicauit fumma virtus Cyri patris-,cuius imago & oris dignitas in hominum animisac mentibus tarn alte hteferat,vt etiam grati eflentqui nafum aquilinum, qualis inCyro fuifle dicitur, haberent. Commodum Jm peratorem Aurelii patris vir tus amabilem fecit,tam- etfi patri omnino diffimilis,g!adiatorem morib. ac vul- tu referret: quinetiam populum Romanum ludos in Circo fpedtamem, vno iufterat & eodem occidi mo- mento,quodrifum tenerenon potuiffet,imuentem in arena pro Imperatore tarn ftrenuum tamqueingenio- fumgladiatorem.Itaque imperia qua* a ftirpe quarrun- tur,rariffimeconuertividemut;fipatrem optimum fi¬ lms etiamfederatus exceperitjquiaeius imperium co- G fimileeftarboriampliffiirue,qu£ tarn alte radices agir, quam rami furfurn late repandiexplicantur: qui autem nouus ad imperium accedic.nullamaioruvirtuteacpo- tentiac5mendatus,arboriexcelfe quide fimilis eft; fed quia non fatis firmis radicibus hanet, tapido ventorum turbines DE REPV'BLIG A, LIB. ITU. *9$ turbinecouellitur. Ergotyrannu tyrannifiliuminfum- modifcrimine vetfari needle eft; nifi maximis opib. ac finitimoru principumpotetia,autmaioru diuturnaluc- ceflione regnu adeptus fit: neq; .n. noui p rincipis virtu- tes.filiu ftagmofumafuoruconiuradonevindicarepofi- funnvrquidem Hieronymo Sicilia- tyranno eotigit 3 qui Hieronis aui impend excepitjauusautnulloiure impe¬ rium Sicilixarripueraufedtotac tantis virtutib.claruit; vt cum priuatus diet, imperio dign 9 videretur:itaq; im- perium annosfereLx fine armis ac fine prxfidiisiurnma omnium voluncate moderatus eft.nec modo fuis cams* led etia finitimis ©mnib.acinprimis populo Romano cariffimus. buius nepos, vt auu magnificentia fiuperare videretur, praefidiis imperium fit mate ie pofl’e putauit j turn omni luxudiffluens,arrogaterinomneslegeflit:ac omniu infe odiaexcitauit:Senatum,in quo imperii auiti firmiffimu fundametu exftiterat, omninofpreuir.illud etia lux calamitaris extremum fuit,quod a focietateRo- manoru, nulla offenfione accepta,difceffit. Quamobre cum & ornamenta dignitatis, &pfidia ftabiliratis lux a* . miiiftet, coniuradoneciuiu crudeliffime cum amidfsac proximisomnib.imperio ad plebe redeunte,cxlus eft* Corifimilefere exitum habuit Dionyfius iunior, cuius paterin Rempubl.fraudeinuaferat,firmifltmifq;prxli- diis aCjppugnacuiis potentiam confirmata diu tenueratt eo morcuo films rerugerendarum impede 9 acluxu per- ditus, Dione auunculum in exfilium egit, deinde bona illius prolcripfit.Itaq; reb.defperads,ab exfilioin parria cum exercitu rediens,Dionyfiu imperio Ipoliauit, ac ty- rannidis arces funditus euertit; nec multo poft, Dione occifo,popdlusfummamReipubl.poteftatem accepit. Exquointelligitur nouosprincipes, finefummavirtu*- te, imperium difficilime tueri: quod etfi planum eft.pla* nius tamen fitHerodis exemplo, ad quemCadar, pro¬ pter Antipatri parentis militarem vittutem, imperium Iiuixorumex Senatufcofiiltodetuleranac tametfi-apad Marcum Antoniura & Octauiamim Auguftum gratia OO 4 J 04 IOANNIS BODINI plurimum valeret,nihilotninus earners vt imperiu con- firmarer,arcesvalidi$imas exftruxerat,ac magnam vim pecuniarum in tenues effuderat;tributorum edam ter- tia parte populum fubleuarat: cum tamen populi gra- tiamralibus illecebris fibi compararenullomodo po- tuilletjiureiurando potentiffimos quofque ac optima¬ tes libi obligauit;plerosque etiam maximis beneficiis ctunulauiqcum tamen aduerfa valetudineafFedhis eflet, inceliexit populum lastida cxfultare: qua:res ilium pene ad tnfamam adegit. Eo mortuo populus Iudsorum quinquaginta legatos Rotrum mifit,vt regia poteftate lolub,Romanorumimperiisparerent:quod certe ob- tinuiirent,nifiapud AuguftunycuiHeroaesauritalenta ^ M d. teftamento reliquerat, ftimma graua filius valuifi. fetromnes tamen Herodispofteri,quipermultifuerutj annis Lx.fublatifiint:quianouushomoimperium nul¬ la fuavirtutepartuitijinuitis ciuibusacceperat. Imperii autconuerfioneseocitius accidut, fityrannusauarida, autimpoteti libidine,autvtroq; vitiofradlus Jaguelcat: plures tamen voluptas perdidit qua erudelitas,quia cru- delitate homines perterrentunat libido tyrannino mo- do fubditosad odium, verumetiam adcotemtum exci- tat: cum intelligunt hominem voluptatib. deditum im- potentis animi effe: nec imperio dignum videri qui im- perare fibi non poffit. Itaque innumerabilespene ty- rannosperdidit voluptas: Sardanapalum inquam,Ca- nadem, Dionyfium iuniorem 3 Hieronymum, Helio- gabalum, AmyntarojPeriandrumjPififtratum.Tarqui- nium, Ariftocratem, Timocratem, Childericum, An- dronitum, Rhodericum, Appium, Claudium, Galea- cium Sfortiam, Alexandrum Medicem.Perucium Sc- nenfem, Lugtacum & Megalum, Scotia: reges; qui o- tnnes ab imperio exciderut.cum imputte libidini quam virtutiferuircmaluiflent.Acmaiorum state dus Afri¬ ca vrbes potentiiEmae a rege FelEarum defecerunt,pro- ptereaquod Praefe&us fponlam alienamregis exemplo rapuilTet: quo ftacim occiibj rex iple Fellarum Abufa- DE REPVBLIGA, LIE. IIII. W hitacumfexliberis cxfus‘‘eftadomeftico leruo,quod cius vxori ftuprum intulilTet. Nec aliam ob caulam po- pulus Conftantinus Africa: maricima:, Delcaiedi, qui a religioneChriftianatransfugerat,imperium, quam re- gisTunetanifilium perpeci honeftius pucauit. Cur x- tatenoftraMuleaflesde regno deie£tus,nifi abintem- I7J pcranda?quitametfiexfulinltalia&Germania vagare- rur,acde opibusCaroli v. Imperatoris, in quo fpes o- rnnes collocarat,omnino defperaret; nihilominus ad pauonis vnius quo vefeebacur, condimenta vix aurei numi centum fufficiebant; vt quidem Iouius fcribit: &vtfuauitaremacdulcedinem, quxab harmonia pro- ficifcitur,iucundius molliusq; hauriret, oculos veiabat; quodduobusfenfibusduplicem voluptatem fimulper- cipinon poile didiciflet: fed non fine vltione diuina fer- rocandenti oculorumhumores fenfim exficcante,iufe fu filiorum obcscatus eft,ac imperio fpoliatus. Crude- litas vero per fefeimperii conuerfionem non affert, nifi tantafucrittyranniferitas,vthominem ex homine pe- nitusexuifle videatur: qualem finite accepimus Phaia- rim,Neronem,Vitellium,Commodum, Caracallam, EcelinumPatauinum: quorum tamen fieuitia inplebe nontantafuit, vtpropterea cxCi fuerinr,fedinprinci- pes & gratiofoshomines, qui tyrannoiemper metuen- difunt; quibusetiam contumelia quam crudelitasipfa fxpe grauior eft. ExempJum domefticum habemus Bo- diiiillius, qui,quod verberibus Childerici regisFran- corum iuifii caefus eftet,non modo regem, fed etiam re- ginam vterumgeftantemoccidir.Iuftinusvero i xi Im- peratortrucidatuseftab Atelia magiftro militum,cuius filium interemerat,&vxoremferuis contumeliofe pro- ftituerat. Archelaus item rex Macedonumabconeca- tuseft,quem Euripidi poets verberandum prodiderat; eiufque nepos rex Macedonum ab eo eft interfe&us C cuiuspudicitiamab Antipatro impuneviolaripaflus e- rat,ac vltione petentem irriferat, Optimatum itemfta- tus apud Mitylenajos, populo ceffit, propter contume* Leo -rfer. iit. j. cap. 10 , 59 s I 0 A N N I S B O D I N I liamnobiliumpiebeiisillatam, quum fcilicet pra:tere- • untes fuftibus odioie verberarent; Megacies*,arrepta ' occafione,piebemin patritios inflammauit,vteosne- carent: acnelongiusexemplapetantur, Henricusnon ita pridem rex Suecorum, nunc vero capriuus, regno exutus eft, quod cinis rogarionem non modo contu- meliofercpucharat, verurneuam crudeliffime, &qui- dera fua manu occiderat: populus regera vt imperio abdicaret 3 eompulit ac fratrem iuniorem Jceptra capef fere iuffit. Idaucem omnium fere tyrannicidarum con- mune eft,vt vel imperio,vel bonis ty ranni caefi,vel lum- tnis honoribus ac magiftracibus prxmiorum iurefrua- turjvt Brutus vterq;*aiterquidem, quod Tarquiniu re¬ gno exegiileqalcer vero,quod Carfarem necaftet.Arba- ces quocpPr^fedus Medorum,qui Sardanapalu in tan- tam defperationemadduxerat, vt feipfum viuum cum regia fupelledile Sc concubinis concremaret, regnum adeptuseft.Ludouiius Gonzaga,aquogens Gonzaga- rum clarum otiginem duxit, cxfoBonacolfioMantus tyranno, princeps fuffiagio populi creatus eft; cuius pofteri ad haec vfque tempora Mantuae principatum , prsmii iure tenuerunt; non aliter ac Veneti, qui car¬ lo Ecelino tyranno, Patauium receperunt. Nec tatnen defuntplerique, qui nulla praemiorumvel imperii fpe, nullo amore patriae dudi, hoc vnum propofitum ha- bent , vtillatas fibi fuifque iniurias vlcifcantur: vt is qut legiones ArabumacMahumetanorum ab oris Africa: inHilpaniam accerfiuit, vccontumeliam fibi a Rode- rico Hilpaniae rege, qui vxori fuse ftuprum intulerat, il- 37# latam vindicaret. Ex quo Arabes Hifpaniarum imperio feptingencos annos potiti funt. Poftremum genus eft e- orum,qui nec imperii,nec magiftratuum,nec bonorum ipe,necvltioneiifiuriarum, nec priuatis inimicitiisad caedem tyranidedudi, nec mortem crudeliffima euafit- rosfeconfidentes, id vnum propofitum habent,vcty-• rannuie patriam liberare poffint :quaies Harmodius & AnftogitoAEheais rquales uemii quiDoniitianum Sc C align- D E REPVBLICA, LIB, HIT. 597 Caligulam occiderunt: quod porilfinuim euemt,cum ereptalibcrtas eft populoeius dominant qui fraudibus autaperra viimperhim inuafit.Nam Alexander Medi- ces Pontificis maximipropinquus,&Caroii v.Cxiaris gener.Fioretix dominatumarmisioceri adeptus,fero- ciflimos quofq; ac porentiffimos exegit iprxiidio mili- tarivrbefirmauitjcuftodib.cinftus & armatus femper inceffiuLaurentiitamenMedices notantum proximi, fedetiafamiliaris acdomeftici coiuratione interfe&us eft,cum fua ipfius fororeei fubornalTet Laurcntius.vt hominem exarmatu inter amplexus & oicula iororis, cuiftupruminferrecogitabat, ficario necandum exhi- beret:at nemilites quidequos ad corporis cuftodiaper- uigilesc6quifierar,cuinca:naculofe/eobleo}:arent,ca:- dem principis fenierunt.Nec tameLaurentius tyranni¬ se patria,necieiplum periculo liberauir,fed tandem'a ficario Venetiisc^iuseft.CofmasveroMedices,qui poll Alexandricxdem prxfidio militari,& amicorum opi- C bus,ipfiuiq; Romani Pontificis gratia dominatum ad- eptuserat,tametfiiuftiffimeac prudentiffime impera- ret,&arcesmuniti{Iimasinipfiivrbe haberet,vix tame coniuratorum,qui faepc caput iliius ac vitam petierunt, mantis euafit:8e qui nunc dominatur,prope fuitvt Puc¬ cini coniuratione no itaprideinterficereturjnec tutus erit fineprxfidio,quadiu cities prxmiavirtutis aciiber- tatis&meminerinc&iperabiinr. Quod cum intellige- rerDionyfius“maior,qui fax ciuitatis imperium frau- deconfecutuserat,quadraginta miiliahominu, prxter militesprxtorianos locis omnibus difpoiueraqvt Sici¬ lia: partem teneret,acSyraculanis imperaret:quern ta¬ rn en Plutarchus multa laudabiliter gelTiile , ac reges quaraplurimosvirtuteluperaileconfitetur.-certe ab a- lienis vxoribus non modo abftinuit, fed eriam filium, quod alienamrapuifleqacerbiffime increpuit.necdiu- turnum eius imperium futurum veriflime eft augura- tus. Quod fi quis putet imperia, qua: vi ac metu reti- nentur,no fore diuturna,veriffime putat: fed tyrannuna 4 Plutarchtti. • JJS IOANNIS BODINI tjuifemelverecundiafinu tranjUiit,bene &gnauitermpu- ^fide acdiii- gentia iurifdi&ionem, zrarium, legiones,prouincias curabat,vt vnus omnium magiftratuum munera obire videretur. Ex quo quidem perfpicitur Auguftum ver- boquidem Tribunttmplebis,&c Principem appellatum 3 re iphRegem fuifle. Illud etiam valde poptilariterab eofa- ftam memoratur 3 quod Reipublicae debita 3 qire bellis rum omniu ciuilibuscontra£lafuerant 3 acdebitorum tabulas lace- arbiter ac rari&cremariiuffit. Vix tamen tantusac tanta; virtutis moderator. &prudentia: princeps fceleratas coniuratorum manus euafit.Sed cum ciucs omnes xqueac peregrini eius vir- tutem 3 bonitatem 3 iuftitiam plane perfpedtam & explo- ratam habuiilent,eiufque beneficio in fumma uanquil- litateacpaceviuerent, bellorum ciuilium metnoriam, &crudelillimasciuiumftrages ac proferiptiones exfe- crati ■ > Ai!gtifinm'veronon quajidomwum, inquit Seneca, fedqtuifi parent cm optimum colere & adamare coeperunt: itapaulatim Auguftuscuftodias a ie dimittere 3 & cum priuatis ciuibus habitu & cultu priuato verlari coepit: ac populareimperium ferocillims nationiereptumadv- nius poteftatem conuertit. Omnes autem conuerlio- nes 3 quareboprimatumaut populi poteftateinmonar- chiasabeunt,initium habuille conftat ab eo magiftra- tu.qui plus in Republica poteftatis aut imperii habe- ret: aut cum a finitimis regibus ac populis victi ciues fu- iffent ;aut cum vnius quam plurium dominatum malu- illenr. Primi generis exempla libris omnibus prodita funt. SicenimPififtratuSjCumfummum in Republica magiftraturn adeptus elfetjin populi libertatem inuafit; vt Cyplelus Corinthum;Thra(ybulus 3 Gelo, Diony- lius,Hiero,AgathoclesSyraculas;Panqtius&IcetesLe- entium;Phalaris AgrigentungPhido Argos; Periander Auoujlat 'veQ Prin¬ ce; W,re tit- goo I Q A N N I S B O D I N I AmbraciamjArchelaus Cretam;EuagorasCypru;Po- lycraces Sanuim;Anaxilaus Rhegium; Nicocies Sicyo- nem; Alexander Phera; Mamercus CatanamjDeceuiri Reipub. c6ftituenda:,deinde L.Sylla,poftedam C. Cae- iar,Romano m imperium; Scaliger V erona; Bentiuolus Bononiatn; Manfredus Fauentiam ; Malatefta Arjnji- num;BaleoP;et'ufium;VitelliusTifierna;SfortiaMedio- lanum&innumerabiksidgenus 3 qui,cum Praetores cf- fcntciuitatum autexercituumgurnmapoteftatearripu- erunt. Idenim omnib.coftare oportet,eurn quiReip. arces&exercitushabeatjReipublicte domination ha- Reipuhlki bere. Quamobrem in popuiaribus & optima cum im- dominu-s eiJ peri is prndenter conftitutis ,& maximi honores fine IjuiplfM po- teSi. periumdarioportet. Nam proptcrea Romani film mo itnperio prxfecerat duos Confiiles;Carthaginenles du¬ os Suffetas^quiviciffim alternis diebus imperium ha- berent.Actametfi focietas imperii fiepe rebus gerendis inimica fit; minus tamen conuerfionibus eft opportu- napopuiaris autoptimatu Refpub.quas futnmum im- perium duobus tribufve fociis cx£Equodiftribuit 3 quam fi vnidetur: vtapud Athenienfes Archonti Eponymo; C apudRhodiosPrytani;apud Achasos& /Etoios annuo imperatori;apud Genuenfes Duci. Nec alia ob cauiam Dictatune tarn breue imperium fuir;quamtamen cu- rationemfuiftediximustac iiquidem re geftaDi&ator abdicate no!iet,maieftatis accuiari poterat. Quinetiam apud Thebanos quamdiu flomerunt in populari ftatu, lege cautum eratjZ'f eim caputfacrum ejfet, qtu exereitui prafectus,vel diem vnum magtflr atm,,tempore legibm defi¬ nite/,imperium non depofuijjet. qua lege Peiopidas &£- paminondas capitis damnati (tint, quod exercitumcui prteeranpftato tempore non dimifiilent: tametii non finegraui Reipublicar periculo id fieri potuiirct. Inde quoq,annui magiftratus,annua imperia,annus curati- ones impede,&maxima imperia non fine collega tribuun- tunautfi perxculoium fit in rebus gerendis lmpetircon- fpttemhabere,ytieftinre miJitari,ad breue tepus im- r 'D E REPVBLICA, LIB, nil. 6ct ones in popularibus & optimatum imperiis. At etiara Sexuiris, qui confilii capiendi cauia Venerorum Princi- piadelle iubentur, imperium bimeftri curriculo defini- tumeft. Necvero Athenis plusvnodieArchonticia- uesarcishabereiicuit:& quiarciRhagufiorum eriarn- num prarficitur,diurnum munus habet,& capite obuo- lutoinarcem deducitur.Hocigiturfummoperecauen- dum eftin popularibus & optimatum imperiis, ne ma- giftratuum imperia legitimum tempus excedant; nifi Refpublica, ademto imperio, iniummum dilcrimen cafuravideatuirvt FurioCamilloDiiftaturainfexmen- fesiterumprorogatafuit, quod antea nemini concef- fum fuerat.Itaq; legeSempronia cautum e{l,neprouin- ciale imperium cuiquam vltra quinquennium proro- garetur. Cui legi ii locus fuifletjCsfar imperii Romani ftatum non muta{Tet;fed Pompeio & CraiTo annuenti- bus imperium Galliarum, quod in quinquennium ei 9? datum crat, port exadtum tempus in alios quinquean- nos prorogatum eft: quo nihil perniciofius fieri potuit, cum Caefar incredibili cupiditate imperandi laboraret, &cui ex imperio Galliarum tantum auri & argentiac- cefterat,vt i auloCQnfulhnefibiaduerfariusellet.o&in- genriesLLS, CurioniveroTribunoplebis,vtfliaspar- idtB dcccc. testueretur,millies dederit. Adiecerat popuIusRom. ftipendiadccem legioniim, quamdiuimperium Galli- aurt0 ~ arum haberet. Qusrantapoteftasimperium Romanu peperit Imperatori omnium, qui vmquam exftitifle di- cuntur, forriffimo acaudaciffimo, adda etiam nobiliffi- mo: vt qui pro condone populi Rom.dicere non dubi- tarer/cmaternogenerearegibus, paterno a diisorigi- nem duxifle:deniq;cum aduerfarics omnium maximos haberet Catonem ac Cicerone, alter C^firem diligen- tix incredibiiis appellant * : alter cum de Carfare a<1 loqueretur,a fobrio ryranno metuedum efte dixit. Cum autemfipeliberalitatis ac benigniratis fonres omnibus aperiretjtumveroid vnumftudcbatvt populi gratia,in- audica magnificetia,ludis,venationib 9 ,gladiatoriis mu- 4ox IOANNIS BOD INI neribus,congiariis,conuiuiis,& omnibus illecebris au- cuparetur j quinetiam Reipublic$ agros & pecunias piebi diuiderenondubitauir,vtpiebis opibusmagtiifi- cencias laudem promereretur. Hisartibuscumpopulo libertatem eripuiflet, nihil prius habuitquam populi opesac potcntiammodis omnib. circumcidere & am- putare:namodogintamillia ciuium,qui frumetum ex publico accipiebant,in colonias remotiflimas relega- (] uitjreliquiscollegiafodalitiaquedemfit.Ex quibusper- fpicitur, id omnibus fere popularibus&optimatu im- periis comMine fuilfejVtab iis>quibuspotentia&im- perium infinitum dederanr,penitus euerterentur:quo<^ Iulianus Auguftus,is qui Transfuga eft appellants, eo emblemare fignificauit, quo aquilaiis ipfis configitur fagittis, quibus faxpennx aptarentur. Atque ha:c dc popularis&optimatum. imperii invnius dominatum Conkerfio a conuerfione.bopularis vero poteftasadoptimates turn popuUri ad relabitur 3 cumvelR.eipubiicx opes ab hoftibusattrita: cttimatum fuerunt,velingenti ciiiium exercituca?fb ac proftrato; ftatum. contra vero popularis potentia turn maximc increme- tum abcipir.cum partadehoftibusvidoria domum re- uertitur. Cuiu^ conuerfionis cum multa fint exempla, turn vero nullum eft aeeeigiinpdatius quam de Atheni- enfibus ac Syracufanisrndlhfthenienfes a Syracufanis, duce Nicia,ingenti clade fradi ac proftrad, repente fta- tum popularem in ariftocratiam mutarunq& ex ciuibus vniuerfis c c c c. ciues imperium arripueruntjqui tamen feipfos pro quinque ciuium millibus fcrebantjquod i'i- fandrifraudefadumeft. Cum vero plebs imperio fpo- liatam fe quereretur, & in concilium fufffagii ferendi caufaveniret 3 vi&armiseftaboptimatibusrepulfa,plu- •xenophon. ribus fuorum intercoms*. Plebs autemSyracufanaeo- Nicii! Ch ' m dem c l uo Athenienfes momenco ftatum optimatum in popuiarem conuertit. Nec multo poft Athenienfes, cum de Alcibiadis aduerius Lacedarmonios vidoria allatum eflet, arreptis armis optimatesquadringentos de imperio non tantum depulerunt,fed etiam maxi- mam DE REE VBLTC A, LIB. IIII. pofteareciditintyrannidem Torefa- norum. Heluetiinonaliterimperiuillud popularefta- bilierunt, quam tyrannisactyrannorumamicis omni¬ bus fansacproftrads. Sicedam Theflali, port Alexan- C driPheratorum tyranmc*dem;&Senenfes Alexandro Dkhetyran.no Hieronymi Seuerini coniuradone oc- cifojacfadioncopdmatum, qui a monte nouo dice- bantur,ex vrbe eieda,plebs imperium inuafit. Nec du- bram eft quin poft Alexandri Medicistyrannictedem, Florentinorum plebs imperium ac dominatumMcdi- cibus ereptura fuetit, fi tyrannu catfumfuifiecetto fcif- fetxumenimLaurentiusMedices folus penecumfica* rio Caracciolo cacdis confcius eftet; ae tyranninon rno- do familiaris & domefticus, verumetiam amiciflimus eftecrederetur; neminiperfuaderepoterat fe tyranmn occidifle: momento tamenfiigadilapfus, Cofmaspro- pinquo poteftatis arripiendxpra;buitoccafione. Hare aurem conuerfio tyranidis indemocradam ,aut demo* crariadn tyrannidem, frequens eft, cum beilo ciniii de- ternitur;finab hoftib.acperegrimsfuba&afit Refpubk itnperiovidtorisadiungiturjnec conuerfio fed interims appellatur; nifi vi£ior,quodrariffime fit, vi&us imperi- umac reram domtnatum reftituanquemadmodumLa- cedtemonii focias ciuitates Athenienfium belio Pelo- ponnefiaco a fedeuidtas; atqueadeo vrbem ipfam A- thenarum fualibertatefrui, quam Lacedarmoniorum . . ■* Timer It- lmpeno admngi malnerimt; vbique tamen pro popula- des .■ x«in- ribus opdroatumimperiafundauerunt: contra quam *P‘ ho t n * p r a - . , F r 1 . , 1 ; tatch.m Ly- Athemenies, qui opumatumimpena vbique euertere PP a * Thucydi¬ des, Xeno¬ phon, Plu- tsjxhus. €06 IOANNIS BODTNI conabantur.RefertigirurplurinHUTiabhoftibufneana ciuibus RxipUblic* couerliones oriantur. Eftetiamin- terdum piebis,qua:imperandifummum ius habet,te- meritas 6c inconftantia tan ta, vt reru nouandarum per- petua cupiditateferatur; eoq; &pius accidit natiombus ill is qua: caneris ingenio prasfrant,vt de Athenienfibus, Megarenfibus,Syracufanis, Florentinis, Genuenfibus ju proditum eft: tunc enimlequilqjimperio dignum indi¬ cate fibi lapere plusiatis quifq; vidctur: nec, nili diffi- cilime, re£ta praecipicntib .cedit, fi verogenus hominu ingenii acumine minus pra:ftat,morem geri t, & incon- filiiscapiendisfaciliusacquiefcit,quam quosargumen- torum multitudineacdilferendifubtilitatefuperarene- cdfeeft: ex quo peniicacia lapientibus confiliis ini mi¬ ca,rerutnq; publicarum varia‘ conuerfiones fequuntur. Et quide Athenienles * centii paulo minusannis, quin- quies ;Florentiniieptiesftatum Reipub.comrnutarut: quodnecVenetis accidit, nec Heluetiis, quosingenio minus valerecotiftat. QitisenimnefcitFlorentinos in¬ genii acutifllmi, Heluetios veto obtufioresiemperfu- I i(Te. ? At cum iifdem fere teporibus monarchiam exfecra j ti,acftatumpopulareampiexi fuilfent, Heluetii annos ferequadringentosineodemftatupermanferunt; Flo- rentiniverononmultopoft ad Ariftocratiam conuerli funt: cum qui opibus ac nobilitate cseteris prsftarenr, plebeiis equari nollent.Optimates igiur imperiumad- ; epti, cudeprincipatu inter lecotenderecoeperunr, turn j veromutuis odiis ac pro/criptionib.tantopere leipfos ; attriuerunt,vtapopularib.hominibus,quiaduerfusno- bilitatcannaceperanqfacilevincerenturacfugarentur; nobilitate fula, populares de imperio decertarunt inter fefe,atq; hi potiillmum c^iigrandes dicebantur: na ple- beiorumtres ordines fuere:hitamencrudeliusquailli, quod non iudiciisautlegibus,fed armisdecernebant:& C cum mutuis caedib. exhaufti fuilfent, medius ordo ple- beiorugubernacu!acepit:hirurfus,cu inter fedehono- ribus & imperiis ferro dimicarent, plebs infimapoten- DE REPVBLICA, LIB. HU. 6c; tioreuafit, qua;cadibus acfinguineciuinm omnia co- pleaic: nec cardi b. tanrum,fedetiam rapinis&incendiis ciuitatemadeofoedauit, vt Lucenics, quia grauiffimis Florentinoril cafibas Secomiferatione pernioti fuerac, ex vrbe effufi Florenti&venirent, ac vicinos arma pone- re,pacemq;fiiadereconarenir:quorumorationib. per- fuaii,aca:dibus tandem conquieuerunt. Iraq; legates ad Pontifice Romanum tnitti placuit,vt regiq ftirpis vnum aliquem mitteret, qui Fiorentinorunf iraperium fufei- perevelier. Et quidern cafusobtuleratCarolum Nea- poleos acSiciiia regem, D.Ludouici fratrem.Is igicur & Pontificismaximi, &Florentinoru orationeperluafus, Fiorentiavenitjimperium iuicepitjdiflidiacompofuit; dues inter fe & cum Repubiicaconiunxit; conciliatis Ctuium animis.&conftituta Republica,cum ad regnum Neapoleos eupcaretur,iegatum vrbi prspofiiir. Sed n 5 prius ex vrbe exceflerat > quam Florentini imperium le- gatorum pertaefi, adpopularem ftatura redierunt,ac bella ciuilia renouarunt: qua: vt componeretur, ad mo- narchiam redire necefle fuit. Itaq;Ducem Athenarum acciriplacuit.Dux igitur imperium adeptus,ciues arena ponereiuilit, &cohortes ad corporis cuftodiamadhi- buit,vt feditiofosacrebeHantescoerceret. Sed cum li¬ berate ciues fpoliatos, & cuftodiarum terrore in ferui- tutem redadtosfe arbitrarentur, odia mutuainprinci- pemconuerterunt;acIatenterprimum,poftetia aperta vi,tresiu ciuitate coniurationes eruperunt: ac tandem 383 dues vniuerfi tantisin principeodiisexarferunt,vt pra:- torium ac prstorianos milites obfidione cingeret, qua: obfidiononaliter foluipotuit, quam ex vrbe cumdo- mefticis omnib.excederet,tametfi vixannum integrum Reipub.gubernacula tenuiffet. Ciuitas magiftri metu liberata, ariftocratite formam conftituit,populari non diiinnilem: deinde mutatis fubinde inagiftratuum no¬ minibus acmuneribus, & curatoribus Reipubl. quam- ipfi Baham appellabant, non aliterac furiohs & mfan- tibusfepe aatis, vix annos viginti ftatumeuradecpnti- PP } * Antoniiiu f°ggius,M i ■ fhiauelius« ICCwifo, 9 Z.eOi/'/ef, to.* IOANNIS BOD1NI nuafle memoratur. Et quemadmodum iiqui a febrium ardoreinflamantur,moxluic, moxilluccircumferrife iubent, quail in locorum fitu,noninipfis vifcerib. mot- biha;rerent:itaFlorentini tadiu conuerlionesac motus ciuitatispertulerunt, quoad in Colmamedicorumpe- riti(7imuminciderint;qui popularib.morbisciuitatem ianauit, & arce criplici conftru&a validiffimilq; pri’fidi- is vbiq; difpolitis,dominatu annos fere quadraginta co- firmatumliberisreliquit: quo nihilmagis lalutarefedi- tiofiffimx ciuitati ab immortali Deo optari potuiflet. Haicbreuiter de ftatuFlorentinorum, qua: mcredibi- liaviderentur, nili abipfisFlorentinis‘ , memoria: pro- dita fuillent. Conlimiles tragotdias habemus ab Africa popniis, qui ingenii acumine Iralosfuperare dicuntnr: quotpopulares flatus experti fuerunt? Argumentofit Segelmefla 4 ciuitas in Bugia: maritime hnibus.qu^ cum C aregis imperio delciuilTet, ftatum populate adamauit: fedpoftearotac tantis Ceditionibus agitata eft, vt cum ciues nee regem nec feipfos imperates ferre potuillcnr, comuniconienfu domos omnes acmcenia loloxqua- rint,vtinfuaquiquefamilta ruri principeseffent. Plebs item Togoda:ciuitatis,optirnatum poteftatem pertijla, regionemdeleruit c . Quamobrem Africa: populi,cum populares & optimatu flatus ferre non poifent, monar- c hiam vbiq; fere conftituerunt. Ac tametfi optimatum flatuspopulari meliorplerilq; videatur, duplici tamen incommode afficiuntur optimates, nili concordiam & aniicitiam colant: alterum enim ab hoftibus ,alterum a plebeiisimpendet. nam fi optimatibus interipiosgta- ues controuerfiae fuerinr,plebs in optimates armari co- iueuitjVtFlorentitecontigiflTe docuimus. Iifdemtem- pellanbusiaiftati (unt Genuenfes,Senenfes,Agrippine- fes,Lindauii, Argetinenfes, quibus Florentini: qua; dif- co l 'di*uobiliumac plebeiorum, nolingulosmodocif ues,(ed integras funditus afflixerunt & euerterunt Grae- eo rum ciuitates.Grauius autem periculum imminet,cu peregrinisomnib. patet aditus in vrbe; in quafenfim o~ DE REPVBLICA, LIB. Ill I. Go* pes& incrementaaccipiunr,& cum opibusac potentia ciuib. pares elle eGEperint,abhonon'b. & imperiis pro- hiberifegrauiter ferunt. quo fir vt fi ab oprimaribus in- iuriam acceperinr,aut cributorum podere grauati fue- rinc,advim &adarma concurrant,ac diffidences inter ipfosoptimatesdeimperiodeiiciant. CercequideLin- dauii, A rgentinenfes^icTigunni,oprimaribus cifisaut exfi!iopulfis,populare impend, ex quo dixi modo.fta- bilieruntiacncdeinceps oprimates popularem ftarum euerterenqlegibus eorum ian&iffime cautu eft,ne quis fummosinvrbemagiftratusc6fequatur,nifiprius exin- - fimapiebecompertumfit originem traxiile. AtCorcy- raeorum plebs,quas ex peregrinis coaluerat, patritios ac oprimates,inicio belli Peloponnefiaci,coprehenfos in vincula coniecit.quos poftea*crudcliffime trucidauitr4 Tbutydii. quam cladem optimatum imperii iecuta conuerfioeft. IdecontigitRebufpubl.Samiorb,Sybaritarum,Troeze- niorum, Arophipolitard,Chalcidenfium, Thuriorum, Cnidiorum &Chiorum; quoru oprimates, cum pere- grinorum multicudine in ciuitacem fine imperils &ho- nonbus admififlent.ipfideimperioac ciuitate deiedij bonifq; omnib. fpoliati, & magna parrem cxCi fuerunr. Quo nihil eft inVenetorum Repub.magis metuendu: in qua lolipatritii, bonoribus & imperiis fruuntuqcai^ I teristumnobilibus,tum plebeiis,qui ab ipfis Citadmi- vocantur.exclufis.Id auremintellebtum eft,cum anno- w d l v.cen/afuerint ciuium quinquaginta nouem millia Cenfie * Ve * cccxlix. fupra annum vigefimum : fceminarum vero netorum ixvi i.milliaDL vi i.monachorum duo millia clxxxv. anrta zsit ’ veftaliu i i.milliaLxxxi i.IudreoruMC lvi i i.quefum- maconficitc xxxi i.milliacccxxx.ciuiu.quibusfiad- ieceristertiam partem totiusfummai eorumqui iunio- res funt annisxx.quoniamhominis viia fexagmta^fere annisterminatur,numerusciuium fuitcircitercrxxvr ddiam, millia c c c cx L.extra peregrinos.Patritiord vero fiue o- ptimaru numerus eocefunofi.iitc6prehenfns:idenim exaclis c6pertuerat:vixtame,ac ne vix quide triamillia PP 4 Comer ft nespopa h rtiftatut ariftroci. tiara. <10 I O A N N I S B'ODINI fuifle.tum pr£eientium,tum abfendurmperfpicuum el g exhiftoria Sadoled ac P. Bembi Cardinalis; qui teftatu reliquerunt,maximum concilium patritiorum mille& quingentorum faille fuaaetate.qua maxime Refpubli- caciuibus abundauit. Ac certe mirum mihi vilurr. eft quamobrem Veneri cenfum peruulgari,ac typis quoq; mandari voluerint. Eodem errore pcccatum eftolim ab Athenienlibus;quorum ciuitas, cum populolilTima elletjbabuicx.millia percgrinorum,xx.millia ciuiuro, c c c c.millia feruorum.Romani veronon modo fcruo- rurn cenfum latere voluerunt, fed ne vultu quidem, aut corporisculcu cogncfci, tamed! decretum eifet aqui- bulda,(emos vefdtu deiignari oportereiled vicit eoru fententia,qui pernitioium elfe dicerent ac metuendii, neferuicum numerare leipfos ccrpiilent, ipfi dominos feruitutepremerent:ficenimSenecalcribit. At patri- tiiVenedcerdffimisargumentis ac toto corporis cul- tu fuam teftificantur paucitatem. Statergo ciuitas ilia non tamlegibus,quam incredibili concordia patritio- rum,& liberate fumma qua fruicuiq-,licet.Plebequoq; magiftratusinfimos,& aliquot dignitates adipifci pati- untur,aquibusfummoueturpatritii.Et cum ab armo- rumacmilitariexercitationc abhorrent,turn vero vo- luptatibus acluxu diffluentes,fumma pace ac tranquil- litatelibentiffimefruuntur. Optimatum autem flatus inpopulares coinmutari line vi externa aut domeftica non pollimt ; tamed! popularis poteftas fipius nullo penelentiente,conuertituradoptimates:idq5bifariam: cu vel tenues agricolae,,opifices, eda mercatores, rebus priuatisac domefticis intend,publicasfponte deferunt; vel cu dues numero minuuntur popularib. morbis.of- fenfionibufveaccepris,tuafeipfis,tiiabhollibus;pere- 3d grinoru vero numerus & incolaru.quibus patct in ciui- '* tateaditusfineiurefuffragioruac imperii,ienlim auge- turritafit vt minima pars ciuiulummamhabeat imperii poteAate;quaariftocratiaelledocuimus.Eiufmodi fuit earuquasdixiciuitatu couerlio apopulo ad optimates: qualis DE REPVBLI C A, LIB. IIH. - 611 qualisedam contigitVenetis,Lucenfibus,Rhagufianis; quorum imperia,cum olimpopularia fuilIenr,tempo- ris diuturnirate Anilocratica,nullo pene idfentiente, euaierunt. Hac autem vtraq;conucrfio&faciiis ell,& minime omnium leditionibus oppoituna, nec aiiter impediripotellqua fi peregriniab adituciuicatis pro- hibeantur; vel colonis deducantur,vel ad honorcs 8c imperiaadmittantur; eoque magis,fi rci militaris ac bel¬ lies laudis ftudia ciues fequantur ; alioqui verendum eft,ne opcimaubus ac nobihtate beliis exhaulta,plebs imperii gnbernacula per fefe arripiat: vt T arenti conti- git,cumlapyges vno proelio Tarentinoru nobilitatem Cauf&popu- aftirpe exciderent: nam ex eopopularis fecuta poteftas l**xtmpe- eft Tbemiftoclis state.Quamobrem Argiui, optimati- * °^ ti ' busaCleomenecsfis,plebeios in partem imperii iibi confociairunt; vt Iponte ac fumma volnntate tribuere viderentur, quod inuitis ac nolentibus plebs ereptura fuiifet. Nec vero plebis Romans licentia patribus tam metuenda fiierat, nifi Veientes vno prctlio trecentos Fabios patritios omnes eiufdemgcntisoccidiiTent:nec multo poftduodecimfamilisPotitiorum,qui ortusfui C primordiaadDeos referebant,vno& eodem anno ex- Hindis funt,vtLiuius feribit. ItaqueVeneti melius ab vrbana quam a militari dilciplina inftrudli, fi bellum, quod non nifilumma neceffitate coadli lufcipiunt,ad- uerfus holies gerendum fitjimperatorem quidem pa- tritium, belli vero duces ac milites mercede locare con- fucuerunt:quamprudenter,fuo loco dilleremus. Mo- narchia vero non facile mutatur amifla nobilitate, nil! principis genus omnino interirenrac ne tunc quidem ' monarchia definet, fi dux aut imperator aliquis ftre- nuus principem fe ferat. Turcs quidem, vbicumque armis & opibus fuperiores fuerut,regium genus ac no- biiitateminternecionedeleuerunr,vt plcbem omnino exarmatam quafi pecudes agerent: ex quoRerumpu- blicarum in Orienteinteritus, & maxima imperii Tur- carum fecuta lunt incrementa. Cum item Francorum «u IOANNIS 5 O D 1 N I nobilkas pradio Fontenaio pene totamatuis armis co- cilaacproftrata fuillet, parnum duces tantacladeatto- niti,Lothariusinquam,Ludouicus,&Carolus,fraterno foedereconiun&i, treseodem tempore monatchias te- nuerunr. Sednihilinariftocratiatam metuendum,qua vt exoptimatib.aut plebe duxaliquis imperadi cupidus exfiftar,qui plebem in oprimates armare, ac feducera ferrevelic. Hincenimariftocrarisac optitnacum cer- tiffimus occafus. Ad hunc modum Thraiylius primum, deinde Thrafybulus Arhenis; Marius & Cxfar Roms; fr. Valorius ac P.Soderinus Florence, plebem inopti- mates armauerunt.quod eo magis mctuendum eft, fi hominibus fmdiffimis ac turpiffimis maximi honores tribuantur ;ac bene de virtudbus&Republica merici lummoueantunqua; res non lolum optimo cuiquegra¬ ms eftacminimeferenda,verumetiam feditiofis ac po- pularibus Tribunis inflammands pJebis aduerlus opti- 3 ?s mates occafionem affert. Neque enim aliam ob cauiam Oritarum imperium plebs optimatibus vi extorfit,qua quod Heracleotem,turpitudine vita: infamem.adfum- mos honores prouexillent. qure res etiam Neroni & Heliogabaloexitium attu]it,quod turpiffimis quibusq; hominibus fummos honores tribuerent. Id autemo- mnium maxime metuendum eft in oprimatum impe* rio,quod ariftocraticaranone gubernatur: id eft, cum ab omnibus honoribusac imperiis plebsfummouecur: quod.etfiaxquo animoferre difficile eft,ferendum ra- men, fi optimo cuiq;gubernacula concedantur:fedcu fceleratis acindigniffimis hominibus tribuuntur,auda- ciffimus quilque oblata occafione plebem ab opdmati- busfeducet;eoquefacilius,quo minus optimatesinter fe Concordes erunt: qua: peftis cum omnib.imperils ac ciuitatib.tum vero opdmatum generi maxime omniu fugiendaeft. Dilcordiae vero ex rebus leuiffimis fiepe nalcuntur.qna:velud fcindllae flammas excitant; acpo- ftremo bellorumciuilium incendia maxima totamci- uitatem peruadunt. NamFlorenda? bellorum inter o^ DE REP VBLICA, LIB. II II. 6ij primates initia ceperunt ab eo qui ex Bodelmontorum gentenobiliffinta nouas nuptiasfibi qutefierat, diuor- tiofaclocumpriorelponla. hinc nobiliumfamiliarum inter ipfas odia.diffidia.ctedes; qua: ciuitatis datum fun- ditus'euerterunt. Eadem ex caulagraue bellum Ardea- tesinterfeexcitauenm^quod mater filiam nobili,tuto- Cresaurem plebeio collocate vellent: fed cum nobilitas aplebeiisfufaac fugata diet, Romanos a acciuit; plebs a ianiusB.#. Ardeatum ad Volfcorum opes afpexit. Nec aliamob caufamDelphorumciuitas^ab optimanbusadplebem t Paulin. ti..*. conuerfaeft. Status item Milefiorumabaridocratiain popularem abiit, dum certaretur nobiles inter acple- beios, vtrE duarum pupillaru tutelam confequefentur. llb ' Item Hediteenfibus datum murandioccafionededitlis inter priuatosfufceptadepetitionehareditatis. Bellum autemSacrum, quod Phocenfium Reipubl.noncon- uerftoneattulit,fedinteritum,diciturorigine habuifle abvnius virginiscollocandaecontrouerfia. Quineciara ditoli& Arcades mutuis bellis feipfos diutiffime attri- uerunt, ob vnius apri caput: vt Carthaginenfes & Byza- cii propter leuiffimum myoparonem.Pndi vero & Sco- ticrudeliffima bella diutiffime interfegederunt, qux nullis faederib. placari potuerunt, tametfi pacem annos fere lexcentos antea coluiflenr: bellorum caufa fuere. canes erepti. Rurfus Heluetii bellum grauiffimum fuC. ceperunt aduerfus Carolum Burgundionum Ducem, quod no aliter quarnipfius Dads occafu finemaccepit: cum Heluetiis currus pellium ablatus eilet.S^pc quoqj Refpubl. mucantur, cum agitur derepetundis aduerfus potentiores, ac rerurn gedarum rationes exquiruntur, inquogenereoptimisquibufq;metuendum ed, potii-r fimum in populari datu,vbi agitur de capite,de fama, de fortunisomnibus.vtenim omittamus externa, dome- fticisabundamus; &quidem recentibus exempliseo- rum qui huicimperio faces fubiecerut, ac bellorum ci-> uiliumincendiaexcitarunt, quibus vniuerfa Gallia pc?- ne deflagrauit, cu decies millies l is ab illis repeteretup, A Cicero ad w4tticuia. 614 IOANNIS BODINI Necmirum fipeculatusaccufationem metuerent,ciim >sy cydkics’ ThU " P cr i (: ^ es ^ imm£e vir integritatis & qui fuas opes pro t Hutarch in Republica b Athenienfium magnifice Temper effudif- « piutarch ex ^ et; nera ft° nes redderer, bellum Peloponnefiacum ex- Theopopo, citarit^quod non prius finem accepit,qua omnes Gra> f/iUde?' Thu carum ciuiratum flatus conuerterentur. At vir frugi cumfcmperfuiflet, & Reipublicreamarium annos fere quinquaginta curauiflet, nihilo tame Jocupletiore fuift- fetradit Thucydidesveriffimusfcriptor,&cuideipfius Periclisaduerfariusiomnium maximus: a quoetiamin exfilium oftracifmo pulfus eft. Eandem ob caufam Coi ac Rhodii datum optimatum in popularem mutaue- runt. Ac tametfi Crefar imperandicupidiffimuseflet, non ramen imperii tanta in eociipiditasexftitit,quatus eratmetusnererum a fegeftarum rationem d priuatus redaerecogeretur, vt palamaduerfariiiadlabant. Me- rnineratScipiones,Rudiium,Ciceronem,rametfifum- ma integritate ac religione Rempublicam geffiftent, populi iudicio fuifte damnatos. Quod ft bonis metuen- dum.quid fiet improbis’qui praeter quam quod pertur- bata Republica iudicium euafurosfeconfidunt,illudet- ianvpropofitumhabent, numquamfacilius publicade- peculari, aut bonos occidi pofle quam bello ciuili: ac ft quidemimprobi quoq; perituri fint (:vt fepiffime con- tingit eos qui bello ciuili caufam dederunt, miferrime perire:)illud tame in ore habet quod Catilina 3 incendiu fcilicet domifua:conceptum 3 quodaquanonpotuerar, ruina reflindtumiri. Et quidem proxime abfuit 3 quin ( Rempublicam Romanoru funditus euerteret,autim- perium occuparet, ni Cicero Conful peruigileiufque collega C. Antonius audaciffimum ciuern difficilime tamencum fiiis inreremiffent. Neque enim debuerat Cicero(:quod cum bonailliusveniadidlumfit:) Catili- Ptriculofum naiT * de ciuitate deiicere,fed coninratione dere&aillum tftpotentio- in ipfa Vrbeopprimere. Nam qui fe domoac ciuitate resinexfiM pulfijm yidet.nemini dubiumeft quin ft poffit Rempu- H tre - blicam euertat: quod certe Catilina faflurus yidebatur, fiCaii D E R E P V B L I C A, L I B. 1111. g H fiCaii Anroniicopias fregiflet: cum Ca:laremacpatri- riosquamplurimosiui gentis &coniuraiioniscoicios haberetin Vrbe, qui ciuitatis couerfionem molieban- tur. Cariiina quid.em ex Vrbe exccdente, magna & per- nitiolafentinaReipublicaeexhauriebatur; fed opprimi quaminpatriamarmaripraftitifier. Tutius eft igitur, eiulmodi hoftes, fi amicos habere non poflis, penitus obruere,quam duitate exigeremifi oftracifmo locus ei- fet,vt quondam Athenis, Argis,Ephefi fieri confueuit lelegimus. nam quo quifque plus opibus,gratia,virtute ceteris prcefticiilec, eo citius relegari faluis opibus ac di- gnitate confiieuerat: fed tamen ad breu e tempus, quod Temper decennio ad fuuumim terminabatur, Nec pro- pterea quifquam ciuis patri® bellum huius relegationis cauia“intuliire memoratur. SedpericulipJenaresefte* Plutarch.!* ciuitatepotentiflimumquemque bonis omnibus ere- v ' lr,ftldc ' ptis, contumelioie exigere: quia&pe fit vt exfiil rerum dominationem vi & armis fociorum adipifcatur: vt Dio Syracufanus, qui tametfi exfularet, no tamen prius bel¬ lum intulit Diony fio,quam ab eo profcriptus eflet.Item Marcius Coriolanus, qui exfilio pulfusRomanos in ta- tam defperationem adduxit, vt nifi matris ac fmminaru i 88 (:quasad earn Romani miferant:) precibus&lacrymis cxorarirepateretur,deRepublicaadum fuiflet.Confi- militerexfules Medicea; gentis, ac Tigurinioptimates, deciuitatibusdeiecti, amicorum&fociorum copiis& opibus patriamo blederunt,ac pcriculofodifficiliqibel- lo ciues diutiffime fatigarunr. Hie dicet aliquis, tutius videri ciuem improbum moenibus arcere, quam in in- timis Reipublicae vifeeribus pefte laborare: concedatn illud: fed quanto ftulsiusefteum,quemopprimere de- beas,extra ciuitatem emittere, qui emiftus bellum ciere ac renouare & velit & ie pollc confidat? Cyrum iuniore maieftatisreum, ArtaxerxesPerfarum rexincarcerem coniecerat, & catenis aureis regalem in modum vinciri iullerat:deinde maternis precib. exoratus,nexulibera- uit.atnonpriusliberratemadeptuseft, quamregigra- 6i6 IOANNIS BODINI uiffimum bellum intulit, adepturus imperium fraterna ciede, auc patriam perditarus nifi ab exercitu regis cir- curauentus&interfedhis eflet. Diximuseiufmodiho* ftesautnecandosefl'e, auc ingenribus beneficiis &gra¬ tia obligandos: imitanres Auguftum quiconiuratosin parrem acfeipfuminterfecit, excepcis pauciflimis, qui- busnonfolumveniamdedit, verumeciabeneficioruna d/chmcmU nuilritudineinperperuu fibiobligauit. Extremusfuic 4 Dio lib. jj. Cinna, quern Auguftus perduellionisreumperegic,n6 leiiibusconie£turis,iedargumentis necdlanisadairen- tiendum;literis inquatn ab eofcriptis quibuscapur Au- gufti perebac: eitamen pepercic Auguftus: fed non eo contentus fuir, nifi cum hofteacerrimofempiternura feed us feriretjeumq; maximis beneficiis cumularet. Et Q cum Cinna capitalem fencentiam acfuppliciumexfpe- quas tamen anteai'u- perare nullavi potuerat. Confimili cafu praeles Thuna- rumac Telc-fina; prouinciae regem fe tulit, cum Mau¬ ritania reges interie de lumraa rerum contenderent.Et Lachares Atfienienfium dominatum occupauit,ciun ciuili dilcordia Rempublicam confliblari perlpexiffer. Quinetiam Romanis in media vrbe pugnantibus ler- uorum & exfulum manus in Capitohum muafic,necni- fifiimmavideiici,necvllarefaciliusRomaniadconcor- diam cogi,quam ab hoftearcem occupante,potuerunt. Sunt igitur periculofiffima: ciuitatibus difcordiae ciui- les,fi nulla cum finitimis principibus focietas interce- dit: quia prius hofns ciues inter le diffidences opprimit, quam fuccurri pollit. Cum igitur nec montium pras- ruptorum immanis altitude,nec maris immenla pro- funditas,neclocorum delertiffime fioiitudines,necfub-. ftrubrionum moles ingentes, nec hoftium innumera- bilis multitudo regnandi cupiditatem coercere poffit: ] quomodoafinitimis hoftibus,fi mutuis armis cadant,sj» abftineretur ? Atque ideo magis metuendum quo fue- rintanguftiores imperii fines,vt Lucenfium,Geneua- tumjRhagufiorum,quorumimperia vnius vrbis ambi- tu,& anguitiffimis regionibus contincntur: vt qui vrbe potiatur,ftatum ciuitatis euertere poffit:at vbi longela- teque imperia patent,vbi plurimae arces, vrbes, pro- uinci;E,regiones,mutuis auxiiiis confociantur,vnius vr- bis euerfionemautprouincite direptionetn non fequi- turRei- DE REPVBLICA, LIB. HIT. turReipub!. occaius. Hoc tamen babe: fingulare mo- sinnlare narchia, quodregecapto, ftat imperium tamen: atjn moLrcbU. popularibus Sc optimatum imperiis, fi fedes imperii,in quaoptimatesaut popdusiuramaieftatis tuetur,capta fueritab hoftibus.adlum eft dc Republica. Cum enirn Romani Capuam cepiftent, fecundo bello Punico, ce¬ tera Campanorum oppida deditionem fecerunr. Ira quoqueSenarumvrbe expugnaca, GofmaFlorentino- rum Duce, (ecuta eft imperii euerfio: neq; enirn rrmito poftarces omnes & oppida in hoftiunipoteftatemve- nerunt. Rexautemcaptus, autprecibos.aut pretioli- beratur j aur proximus quifque ad imperium vocatur. acficinterdum vtprinceps imperio cedere.acpriuatus viueremalir,quam fubditoscriburis vrgere. Etquidem nulla res seque terruit Carolum v. Imperatorem, quam quod Franeifcus i. rex Francorum declarauit fe.fi obla- Frandfci re taspaciscondidonesrepudiaret, imperium Galliarum E* Francilcofiliodacurum. Tametfi enirnItali, Angli.Hi- t ro P < >j l ‘ am ° fpani.Belgte.VenetUacPondfexipfemaximus.vnacum Q CaroloBurbonio magiftro militum, in Francorum & huius imperii exitium locietatem coiflenr.ac noftras le- giones ad Papiam fugalfent, Regem deniqueac nobili- tatis decus in Hifpaniam abduxiilenr ; imperium ramen Francorum faluum Sc incolume ftetit; nec au/us eft ho- ftiumexercitusin GaiJiampenetrare; nec ciuium pro- borum cum Carolo Burbonio victore coniurata ma- nus viiatn artuiit Reipublic® conuerfionem; at ne mo- tus quidem vlios excitauit: quippe intelligebant hoc imperium firmiffimis legibus acmoribus anriquis qua- fiaedificium artificiofifiime acpeneinuiolabilimateria coagmentatum ftare, necnifidifficilimevi externaco- cutipoire.atciuiratesnonnullasvidemus, ram malefi- bicohaerere, vt leuiffimo impuliii mi tune videantur. Neque tamen vllum eft imperium quodtemporisdiu- turnitate non conuertatur, ac tandem aliquando euer- tatur.led beatior eft eorum conditio, qui conuerfioncs in vtrarauis partem & obitum minus fenau nt:y t de Re- 1 610 IOANKH BODISI publics Venetorum diximus, qua; ab vnius dominatis- nead omnes.abhisad paucositaperuenit, vtcouerfio- nes illas nemopercepifle videatur. Aliud item exem- ConuerJ!» plum habemus dc imperio Germanorum, quod a Ca- imperiiGer- rolo Magno conftitutum, & adpofteroseiusdelatum, tnantru ad V niusdominatutamdiuftetit, quoadexciiaCaroliftir- eftwtates. p e Imperatores principum fuffragio creari cceperut :Sc cumpoteftateabuterentur, placuit imperandi leges & conditionesprincipib.definireiexquolenfimmonar- -ehiadilabi,acoptimatumpoteftas cofirmari caspit. Ac nifi Auftriacae gentis illuftriffimas principes vndecim rerum geftarum gloria clariffimi,quafiiure fucceflorio, dum alius alium,feviuo, Imperarorcmde(ignari curat, 39I imperii Germanici maieftatem quodammodo tueren- tur, iampridem Imperatores DucibusVenetoru pares, atq-,haudfcio aninferiores fuiirenr. Eademconuerfio contigitPolonis,poft Iagellonisgentem aftirpeexftin- &Daniscum Chriftiernum regem lubditi fpo- liaftentjacimperiutncertislegib.&condirionib.fruen- dumiurato fratri dediftent. liunc Federichus filius ex- cepit,qui iifdem legib. quibus pater iura maieftatis cum optimatib.diuiiit.necdubium eftquinfummumimpe- riumadepturifintoptimates, ft Federichus fineliberis moriatur.TametfienimHugari > Bohemi,Poloni.jeque ac Dani, creandorum regum ius habeat, fere tarnen pa- rentes ad futurum imperium defignantliberos, qui iura maieftatis tnulto melius tueriIolent,quam peregrini. ac ft quidem imperium a proauis ad pronepotes /uccello- rioiureperuenerippaulatimaboptimatib.adregesiura !j • niaieftatisredcunt: quarconuerfio&faciliseft, &Rei- publicas ialutaris.Sic enim Cafimirus magnus rex Polo- norum, a proauisimperiumadeptus, iura maieftaris for- titer tuebatur: Iedeofineprolemorsuo,PoloniLudo- uicum Httngari* regem Cafimiripropinquum adlce- ptraquidem Polonhe capeftendaaccerfiuerunt,fedma- ieftate plurimum diminuta: ac mult© magis poft Ludo- uiciftnemaicula prole occaluna,cuius filium IagelloLi- tuani* DE REPVBLICA, LIB. I III. fin tuaniaDux cum regno Polonia? fulcepit. Huius pofteri principesducentos ampliusannosimperium quafifuc- £ ceflbrioiuread leddatum fulceperunt,ac monarchic iura diligentercQlueruntjquoufque Sigilmundus Au- guftus regnumhberisac propinquis malculis orbacum reliquiftet.Tancpopulnsad Henricu Caroli ix. Fran- corumregis fratrem imperiumdetulit;fediislegibusvt potiaspniiceps quara rexelle videretur. Etquidecum Metimvna cum DuceacPoncificeLingonum,ad lega¬ tes Polonorum excipiendos miftus efTem; acLutetiam vnacutti legatis reuerfus,de imperandi legibus multa didiciiremdummafuitfenacuPolonixregi future con- ditionesimperandi duriores daturum fuilfe, ii Franco- rum principum lalua dignicateid fieri potuiilet. Ad hue igitur modumiuramaieftatis ab vnius dominatu ado- { >timates,abhis ad populumredeunc,nifi monarchic eges immutabiles ferantur:vt in Pontificis maximi cre- atione,cuius maieftas noneftacollegiopomificumac- cita,necitemfacrxmilitiaeMagiftri poteftas ab equitu collegioimminuta;quiafuislegib.mtuntur. Actametfi collegium pontificum,mortuoPontifice max. Iulio 11 . potcilatem futuripontificis imminuere decreuil3et,ni- hilominus tamen Leo ppntifex a Iuiio quodammodo defignatus, czteris omnibus auguftior vifus eft. Nihil autempericulopropius,quam rcgelineliberis mortuo vnumaiiquem exfiftere quiopibus aepotentiaoeteris prarftetj eoque magis fi regnandicupidusfuerir. neque enim dubium ell: quin dominatum ca'teris principibus, fi poffit,eripiat: vtquidemFIugoCapetus 3 intetmortua Caroli Magniftirpe, cum prafectus Praetorio opibns & gratia plurimum valeret, Carolum Lotharingia-Du- cem 3 quivnuscum Othonefilio ex omnib. Caroli Ma- gninepotib.reftabatjdeimperiodeiecit.id quod Otho- manis principib. metuendu eft,qui tametfi habet T ura- 39i canosJBbranesjMichaelitasjfuq gentis ac nominis prin- cipes ; nihilominus tamen fi Othomanorum family penitus intereat, verendum eft,vt qui plus opibus 8c QSL * issTheacte- to. lubi-^"> &■ ‘put iemnaturam, vtcertiiiimaminimeque dubiademon- ftrationeperfpicuum c fit:conlequenseftetiamnonci- h * red ‘>‘ u , r ? n ... r ”>'* tftail. uitatesmodo, verumetiam omnia qutepolt onginislinjcPiatoinTi- primordia/ecuJisinnumerabilibusfloruerunr,tandem 3™’“^ aliquando calura. Ac tametfi Plato philo/ophorum Ub.i Deckin' princeps, nec ratos orbium curlus, nec cceleftiumcor- Efal;c «P- «• 0 porum vim acnaturam,qua* tunc denliliima caligine ac /’«»«* /«< & obfcuriffitnis nubibus obtegebatur, percepiflet d \ cum 7 puIo fden". Republics formamprteclara mentis agitatione talem tiam i fiderum ilbifinxiflet,vtfempiternaforevideretur, fialegibus& inftitutis non aberraret: nihilominus tarnen interitu- „** namsotl ram affirmauit: quippe quiin clariffima luceprofpice- i-unim p to - ret Iudibria return omnium; qncc vt orittnrur, fic etiam aboriri necefle eft; nec quidquam firmum autftabile elle prseter rerum omnium parerem;tametfi Sophocles CLO- 4 «i6 IOANNIS BODINI a Sth f«fexe- de toto genere Deorum Icripferit ti > tiE f U£E cur ^ im breuiore habituros ,ac celerrimu cap. i. lib. i. exitium fibi ipfis illaturos.Quibus coftat certos effe ter- szcch.c.}}, miuosvitscuiiiiqjabimmortaliDeofixos, quilcelere breuiuscontrahi, virtutelongius proferripoilint. Ita quoqjimperia fuos habent ortus,fuaincremeta, flatus* conuerfiones,occafus: quando tamen conuerfionis cu- iufq; momenta futura lint, quandomoriendidies fini- tus,nulla dilciplina perceptum aut cognitumvidemus. Quod enim Plato imperia tuc rnitura lcripfit,cum mo- dulationis fuauitas & concentus periretjeuius eft quatn vt refelli debeat: hsc tamen fuoloco. Pleriq; ciuitatum conuerfiones aberrantium & inerrantium fiderum vi ac poteftate petendas die putarunt; led res ipla difficul- tatem habetinfinitam; qua: fortaffis explicari poflet, fi Rerumpubiicarueadem diet,qua: rerum omniuorigo a natura petita. Iam verb fiftatus aut obitus ciuitatum ab illis lempiternis ignibus eorumque mutuo concur- DE REPVBLICA, LIE. 1111. <17 fij acrraiedionibus penderent, nulla tamcncerta difci- plinatradiautpercipi portent; cum rantafiteorumqui liderum vim orbiumqjcceleftium curfus nocarunt vari- ctas & inconftantia, vt eandem ftellam alius redo, alius auerfocurluferri eodem m amen to fcripferit; qua: ta¬ uten in coeloftabilis ac immobilis conlpiceretur: vtlua ipii temeritaterefellantur, qui ftellarum viminciuita- zrrores A- tes, quidque ad quamlibet multos annos effedura: fint 3 flrologorum line erroreprtedicere fe pofte iadant. At ne inipfoqui- demLuntecurfu.qui minus habetobfcuritads, dogma- turn liiorum conftantiaac conuenientiam tueripotue- runt. Cette Leouicius, qui Alphonfi decreta fecutus C eft.fuperiorum planetarum concurlus altero poll men- feprodidit, quamincceloapparuiftent. ActametfiG. Mercator ex retroadis aetari bus Solis ac Luna: deliquia quaedam a maiorib.proditanotauerit,vt ratione vniuer- litemporis a mundiconditucertiusmeliufq.iudicaret; nihilominustameneius obferuationes ruinamminan- tur. pofuit enim Solem in iplius mundi originibus Leo- nem tenui(Te,IuliumMaternum nulla probabili ratione fecutus. Arabes veto ac casteri Aftrologi,Solem in Ari- ete fuifte putant.Vtrique tamen aberrant a fcopo; alteri quidemquartacirculi parte,alteridimidia: fiquidemin iugo Solem poll turn initio fuifte, non modo antiquifli- mispopulorum omnium moribus acinftitutis, verum- ctiamdiuinilfimisteftimoniisteftatum habemus; qui- bus fella dies colledionis frugum extremis 4 anni dieb. a e*o d. cap, coliiubetur: Icilicet diefecunda&vigelimamenfisle- 13 '*‘ li ' ptimi,queante migrationemex/Egyptoprimumfuifle Molesdifertelcripllt 4 . Idautemfa:piusabeo 3 quomi- ^Exoic,«, nusambigeretur, repetitumlegimus.cumenimdiefe- ' 1 ‘ Hum Abib, id &,culmorum, quem Grsci vo- cat, coli iuffiflet 3 lubiecit C hqc verba,rotfn nsipn tj'csn mt c Eroi,c.j* id eft j Stfefium colleBionisjrugH vertentc anno. At extre- mum fuperioris anni'momentum 3 fequentis initium eft, vt Orus Apollo veteres /f gyptios annum lignificaf a cap 3. fefcribitjdraconeinorbemcircumacto. Iofephus^au- ^ nt “5 ult * < 5 i 8 IOANNIS BODINI tem optimus antiquitatis incerpres, rnenfem Abib, qui Chaldads Nifan, nobis vero antea Martin*, nunc A pri¬ lls, ordine primumfuiire tradicpropter adeptam liber* tatem excufla /Lgyptiorum feruitute: menfem autem qui Chftdxh Ethanim, Hebrsis Ti/9/dicebatur,is erat October,natura priraum; qui poftea incidit in Septem- brem, Hscnon modo Ioiephus, verumetiam omnes 9 “i 1 ”®™ p” fere-Hebreorum magiftri,Eieazar “inquam,Abraham 4 niciis . 1 Ezra- F. lonatas Chaldsus incerpres c , ac catteri fere o- I t mnes confirmant. quod quia magnum pondus habet i H!>. t. t In verbo Clauui anna* ad RerumpubI.euerfionesdiiudicandas, planiusexpli- c and urn nobis eft.Schola vetus Ifraelitarum libros Mo¬ lts de Originib.ab AucumnoaufpicaturiacSamuelan- tiquiffimus Hebrarorum magifter, pri m a m T ecupham, leu conuerfionem annuam,in autumni acquinodtio fla- tuic.quibus planum fir andquilHm;egentisdogmata& inftituta cum lege diuina congruere acconuentre. Ea- demfuitdeanni principio diTciplina vercriiAegyptio- rum & Chaldreorum ;a quibus acres qua; Macfiematic^ dicuntur, non modo originemacceperunt,fedetiam ab iifdemad omnes populos dimanarunc. fieluliusFirmi- cusrradit Aegyptios a maioribus accepcumpolleritati tradidill’e,Solem in extrema parte Libra; initio poll turn fuiile. Eademfuitlndorum fententia, quiadhucSolis Si Luna; cultores lunr, vt Hifpani prodiderunt. Ac tam- etfiGrascorumannusalbiltitioajftiuoinitium haberer, nihilominus tamen Afiatici Olympiadas & annicaput ab aurumno incipiebant. Quinetiam Romaniab vlti- ma aratiquifatis memoriaabidib.Septembrismenfem aufpicabantur: lex, inquit Liiiius^, vemfia eft, &prtfcts fcnpta hi erts, vt, cpui Prat or maxima*jit,tdi bits Scptembris cUunmpangat. clauum hunc Feftus <*B»4/f?wappellat V epm quotanms , inquit, figebatarm dextraparte Capitohi ; vt per eos clams nttmer ns cvlhgeretur annorum . Auguflus etiamludosOlympicos Septembri menfeinflituit. Ac G tametfiaftrologtnoua anni rationem a Mole traditam (:vt cceteri ferepopu!i:}fequantur,& a fedtione verna in- ctpiant, D E REPVBLICA, LIB. Ill I. C(9 eipiant,nihi3ominusccrldl:iuconuerfionumtabulasab *£gyptiis& Chiildteis acceptas ordiuntur ab autumni* * Aolemar, {e neceireeft,h 0 mineabinunortahDeo,acce¬ tera quoq; animantia eo ftatu conditafuille.vt nutricib. noegerent: needle eft omnianimantiumgeneri,atq; in primishominifruges maturas.&arbores frudtib.adve- icendugraues.&adintuendum iucundas,vteftinlibris* * •escEc.%, facris Originum,inq;hortisamaeniffimis ccnfitas fuifi- fe:quod fieri nullo modo poteft, nifi mundus autumno ineunte coditus fit; quonia circa Iordanem creatus^eft * fimef.tn Adamus.vbi fruges vere /pica nondum exferuerunc: eft enimmefis.^A/’dictus quia fruges vere nouo illis inlo- cisin culmos exfurgunt; arboresvero vix effloruerunr. neqjenim naturae lex eftaborbe c5dito,nec temperies veris Sc autumni mutata. Quamobrem & Plutarchus in SympofiaciSjCumqutereret oua fintauibusprioranec- ne,definit aues prius die procreatas, & qujecumq; ma- ximo Gnumundicontinentur,omnibus fuis partib.ab- foluta fuifle; alioqui fi Deus homine vagientem, fi vitu- lospro bobus, fi oua pro ambus procreaflet; nutrices quoq; ad ladfandum,& aues ad oua incubanda creare o- portuiilet. qua:fiabfiirda/tint &ridicula, & ilia exqui- *97 bus h^c lequuntur ab/urdavideri needle eft;icilieet ve¬ ris initio mundumconditum,&virgulta pro arboribus frucftiferis,& caetera deniq; incoata nec perfe&ionem ailecutafuifle.Exquibus planu fit, eos errare grauiter qui vltimamudi principia a verna fectione;ac die ipfiira a meridie repetentes,tum facras literas,tutn etiam anti- quiflima Indorum,Chaldqorum,A ; gyptiorurn & Lati- norumetnodainanibusconiedlurisabolere conantur: quiafcilicetfrigorafequarurautumnu;veriti opinor,ne Adamiinfands nuditasalgeret.Cu igituraftrologi falfa, vthiquoqjcoeleftiu couerlionum principia poluerint* <2» IOANNIS fiODINI ac fiimmopcre inter fe de fiderum ac ftellaru curfii diffi- deant,nihilderebusliumanis&ciuitatum interim co- 4 1.domoi.de ftanter traderepoilunt. Quamqua perridiculum eft vr- i* 8 v'itruuius bium conditione Rerumpublicaru origines & conuer- lib.j.ca.Non fioncs metiri,quodiiii faciunt:quinetiam iacftis fubftru- mouuxm'cn iKs> if&fnttw venia dignu viderecur,fi aliud agenri j 9 * excidilletjvc Augerio Ferr.erio exciditjqui in libro de iu- diciis planctaruMercurium Veneri,& vtrumq-,Soliop- pofuit:quodpernaturam fieri non potcft:cuMercurius aSolepartibus triginca numqua difcedac. Tametfi Io. Picus Miraadulaeprinceps exhacmotuucceleftiumde- monftrationelulium Maternufalfocoarguit,quodSo- lemin Orcu,Mercuriii vero in decima domo colloca- itv.cjuod, inquit ,/?»■* non potefi, tiiji Sol a Mercurio abfit circuit quadrant e.nec animaduertir globum ad Aquilo- nesitaconftituipofle,vtSoleoriente,Mercur-ius meri- ‘838 tradit in Rent Maio menfe, die Luna, hora i.M. o.peflortum Solis ; vt quide Gauricus ex Vaticanodeicripfit: cui fubiicitha;c verbs', Subtrahe r, 100. ami munch, By leant 11 3838. pofb Chnfiunt 6 SoleTaurum, Luna & Saturne Leonem, lout a,c Fen ere Cancrum,Marte & Aier curio Cjeminosin Ortu,Aquariocash verticem occupanttbus,feria fecunda toil ortum Solis. hMudembem vrbis themaccelefte Va- lens Antiochcnus obferuailedicitur, fuperioretardius quadragintamomentis. Illud vcroperaSfurdumjqued Gauricus Conftantinopolim conditam tradit [anno Chrifti dcxxxvi 11 , trecentos annos poft mortem Porphyrii; quam tamen conftat ante Chriftumquin- gentos amplius annos floruifle: deindecaptamaTur- carum exercitu putat anno Chrifti mccc c xxxjcum ta¬ men expugnataac direpta fuerit anno Chrifti mcccclh A.D. 1 r 1 Cal. luniitquce ante mille & odlingentos an¬ nos a Gallis capta fuerar, & in qua regnatum eratab fi¬ lls vfque ad Clyarum Thracia; regem, quemadmodum Polybius fcribit: quo tempore Bjz.antiumdiccbztm: ac rurfusaPaufania regeLaced^moniorum^belloMedi- irhneyJiJir*. CQjitemq;abAlcibiade r Athenienfiumduce;poft etiam « * 1 ; “ f a y hia tSeueroImperatoretrienniumobfefla;expugnata,di- repta, ac folo penitus exarquara, reliquis ciuibusin fer- uitutem abdudis, &agroPcrinthiis attribute circiter annum Chrifti ducentefimum: nec multo poftinftau- rataeft,&a Conftantino magno valde locupletata,cum illucimperiifedctranftulifret: acrurfusabexercicu Im- peratoris^Gallieni crudeliffimeferro aefiamma vafta- per fuerir.non rantii in bare quae videmus elemeta&in ©mneanimantiumgenus/edetiam ineos qui belluaru * lob js. tc vitam viuunt,vteftinfacris‘’Jiteris: bonis tame nihil o- Q deiegiKcosii ninino ab his metuedum. Nam pleriq; anno i; 24. quo #upetterram. trium planetarum fuperiorumcentraconiugataluntin decima partePifcium,ceteris planetis cum capiteDra- conis Aquarium aut Pifces aquaticafignaoccupantib, Certe quidem eo anno ac menfe Februarioconiugatio- nes planetarum inter ipfos , prater inerrantia iidera, viginti fuerunt: quae res omnium admiratione dignilli- maviiaeft. Itaque aftrologi,toto terrarum orbecon- fpirantesadmundihuiusinteritum,leuifiimorum ho- minam mentes ingentimetu perterruemnt,cum aqua- rum D £ B.EPVBLIGA, LIB. HIT. 6if temeluuionibus terram inundatum iri tamconflanter affirmarent, vt non defuerint qui fibi naues ad aquarum perfugia fabricarent: atque in primis Auriolus Tolo- iasjhumani quidem iuris confuldflimus, fed qui leges dminasautignoraretjautirrideret.immemorfempiter- nifoederis, quod cum Noha abaquis ereptoDeusper- C uflit": wratut mtindum kune nume/uam dcincepsaqiu-. % 6en«C?. tnteriturum. Annus quidem ille aquarum & imbrium intemperantialaborauit;nulkc tame vrbes,nulls regio- nesaquisimmerfaememorantur. Igiturad pra:ceptade conuerfionibus&obitu Rerumpublicarum tradenda, non fads eft maximosillos trium planetarum fiiperio- rum, fedetiafn mediosconcurfus, qui ducentefimo& quadragelimo-quoqueanno.&qui vigefimofiunt, in- meri,tumdefediones Soils acLunse, atque inferiorum planetarum inter fe & cum fuperioribus confpiratio- nem &confenfum; aedeniquetraiedionesmutuas, & inerrandumfiderumvim ac poteftatem,&cumerran- tib.habitudinem accurate obferuare. V eterum quidem. nonnulii animaduerterut eiufmodi fuperioru planetaru congreflus,aut fruguinopia, aut populares morbos.,auc »i interitus animantiu,aut populoru motus,aut eluuiones aquaru,autvrbiumincendia,autc6uerfionesimperioru confequi.non quide vbiq;, fed certis quibufdam regio- nibus aclocis. Ex quo quidem conieduraquadam iudi- caucrunthocveliIiudfignum,huic velilli regioniaDeo tributum. Indecadeftiafignaduodecim quadrifariadi- uiferut, ex elemen toru vi ac poteftate:& praecepra qua:- dam pofteritati reliqueruntjqua: quod experience. diu- turna non fads probata fuiffent, artem efiicerenon po- tuerunuvt mentiti font Ch aid ad,qui feccccrxx miliia. annorum in expermndis natiimadbus pofuifle iads bantkquofaamiilamfcientiamcertioremeireperfuf * cfcti.m derent, & vendibiliorem redderent. J tque hse Gha. daorum nugaelonge late ad omnes populos dimanarut. jiulli tamen ineptius quara Indi Sinarum, qui ab or- RR, % <5 Plato in Ti- mxo. b in lib.i.De- ccrlo Arid. 4 Bodini me* thodus Hifio nar.c. 9 * 62 t I0ANN1S BODISI beeondito dcclxxxiii milliaannorum&feptingentos fexagintaduos, annofiiperiorefluxifl'etradunt: caeteri nontamimpudenter mentiuntur, fed impudenter ta- men. Linus enim icriptorum apud Grecos antiquiffi- mus,Orpheus,Heraclitus,anni maximiperiodum ccctx miilibus annorum comple&eb3ntur,vndecLxxxi 111 millia fluxifte arbitrabantur. Sacerdos vero xEgyptius hiftoriam annorum xx millium literis hieroglyphicis comprehenlamefTeiadlabat coram “Solone.paulo poft Herodotus hiftoria: parens appeliatus, ab iifdem /Egy- ptiisaccepittredecim annoru millia in iacris literis ex- ftare. Diodorus cteteris iunior cumin/Egyptum veri- tatis inquirend^caufaprofeduseiret,audiitiacerdotesC quofdam qui dicerent trium ac triginta millium anno¬ rum antiquitatesapud E REPVBLICA, LIB. IIIL «*» eft,nec orbis odauiconuerfionem tenuit: at nc squi- nodia quidem rede animaduertit: quippe xxvi Se- ptembris port ortum Solis arquinodium fuille tradit, quod Hipparchus ccLxxxvanniseodem menfeac die contigiile docuerat,fub mediam nodem: quorum er- roresvix state maiorum noftrorum deprehendi potu-. 4»5 erunt: nec ita pridem Io.Regiomontanus trepidationis motum prius ignotum demonftrauit.Quo igitur modo cafus humanos ac ciuitatum conuerfioncs & occafus arteconclufiflent, qui ne cceleftes quidem motus tenu- erunt: multo minus popuiorum hiltorias,quum vixde- cimam orbis terrarum partem cognitam haberent. Quamobrem inepte illi quidem, qui librum Quadri- partitum Ptolemso tribuunt; vbi triplicitas ignea da- tur Europs, & iis regionibus qus Occaium inter & A- quiloncm interiacent; Afis aerea, & iislocis qus pofita font inter Aquilonem& Ortum; aquea Africa j easte¬ rn locis terreftris. Neqjvero planetarum fuperiorum concurius iecutaiunt eaqua fequerentur, fi certa pra- cepta fuiflent. Quod fi quis putet,vt pleriq;inepte, mu- tatis fignorum fedibus,vim & naturam ccdeftium orbi- um mutari, profedo prius vniueriam de fiderum vi ac poteftate feientiam ab illis traditam iubuertat oporte- rer.cumftells inerrantes a conditumundiquartam fe¬ re orbis odaui partem decurriile comperiantur: fed ex quo primum a Chaldais eceleftium orbium curfus,fub regeNabonaiiare notaricasperun t,ad hanc viq; statem integrum fere fign u m «sm >*; vcl, quod idem eft, squinodiaftellarum inerrantiumcardines eodefpatio Himo&iyyx/utvit anteuertifle. Nihilominus eadeeftquae fuilTe dicitur domiciliorum visac poteftas in hominum natiuitatibus coraprobata; id quodetiamnum Carda- ^ nusipfeconfitetur: quern tamen icribere non puduit, Britannos, Hifpanos acNormanos, ohm mites ac mo¬ derates, nunemutatis regionibus fiderum, vafros,aftu- tos,latrones fados: quia Sagittariilegibus olim guber- narentur, nunc vero Scorpionis. huic igitur ide reponi RR f <5 3 o IOANNIS BOD1H1 Cajli item debet, quod Caffius Chaldaeo cuidamaftrologo, qul in cba'dA- vetabacbeiloParthos ante laceftere, quam LunaScor- um. pii fidus euaftifet: ad quern Caffius, 'I'jon Scorpiom, in¬ quit, meiue,fid Sagittanos: iptopte'cea quod Romanoru -«»«*"« JegionesdnChaldaeafu&ac proftratx fuerant Partho- rumlagittis.Etquidcmfi Cardani opinio verafit,rerum naturaomninofubuertatur neceireeft,qua:tamen ea- dem eft quae femperfuic. Qui.n.ad Aquilonem politi funt populijcatteris datura longiores,robuftiores,belli- cofioresfunt. TalesenaVitruuius,Plinius,Csiar,Stra¬ bo, Plutarchiis,fui{Te ante mille & fexcentos annos Icti- pierunt$acproptereaiocoiosefte, bibaces,ingenioru- di,afta voce ; oculis cteruleisffiauo capillo: Auftraies ve¬ to triftes,rninutos,inacilentos, debiles, glabtos, nigris oculisjcafps capillo,voce clara. fteilaru tarnen fuperio- rum concurius in eodecceli domicilio,puta Scorpione, fiiamvim (:ft qua vis eft:) in Afia & Europa exferuille coftat,non in Africa,quam Scorpionis fidereguberna- ritradunt.Priusenim quam imperii IEomaniconuerfio fieret, &apopulariftatu ad vnius Caftans dominatum transferretur,fuperiores planet^ magno concurfu coie- runt in Scorpione: ac feptingentefimo poft anno rurlus eadecoitiorecurrit: quotepore Arabti legiones innu- m erabiles, noua Mahumedis religione lufeepta, aduer- fus Gr^coruImperatores rebellarunt; Afiae Orientals tnagnam partem fuis armis domuerunt; inftituta, ritus, mores, ceremenias, iegesCbtiftianorumabrogarunt; cum tarnen Afiafiui contrariafitEuropse. Eademcon- 4 sf iundioinciditinannuChriftiMCCccixi 11 ijquamfe- cuti font populoru vatii toto fere terrarum orbe motus. Zadamachus enirn rexTartaroru a fuisdeimperiode- iecftus eft: Henricus v,Rex Anglorum, a fubditis captus &: occiius: Eduardus xxii,ex pnuato rexfa&us: Frideri- chus 111 Hungaria pulfus a Matthia Coruino, qui ex priusto rex elebtus eft: Ludouicus x x, rex Francorum, a fuis obfeflus: Alexander Albanorum regis filius, in aula Turcarum educatus, contra Turcarum principem ar- mace- D E REPVBLICA, I. IB. II-I, I. « 5 i- iftacepir. Iliad tamen animaduerfione dignum,quod planetarium fuperiorum magni concurlus,vim in Scor- pioncmaioremexrcrant,quarainc£Etem lignis;eoque I magisil Mars accedat.Eodem concuriii coiernnr iidera planetar, fed in Sagittario 3 anno txxi 111. ctiiEuropam lubiiciputant.Nihilominustarnegrauiffiroa bella turn in Italia,in qua Imperatores quatuor eodera anno occi- fifunt,tum etiaminPalxftina,inquadeciescentenaho- minum millia carla memorantur, ac FLerofolyma expu- gnata. Ducentelimo& quadragefnno port anno, alia coniugatio planetatum in Capricorno fada eft; quam mirabilesnonmodo Rerumpublicarum,fed etiam re- gnorum conuerfionesfecutxfuntConftantinoMagno duce; qui quatuor Imperaroribus profligatis ac cxlis,& imperii fedeabOccafuinOrientem translata,deorum fidos &inanes cultus perpetualege fullulic. lidem pla¬ netar cum in Aquario centefimo poft anno coiilenn, C Gotthi.FrancijGepidx.Heruli, Hunni ab Aquilonis regionibus quafiapum examina effufi,prouincias im¬ perii Romani occupamnt;Vrbemq; iplam,imperii do- micilium expugnaram crudeliffime diripuerunt.Rur- fusanno mdxxi i i i. cum in Pifcibus fuperioru plane- tarum concurfus,imo viginti coniugationes contigifc fent,maximi populorum motusin Europa lecuti funr* plebs aduerfus patritiosarmara,Germaniam tota con- turbauit; quo bello centum millia hominum carla me¬ morantur “.•RhodusChriftianis eft erepta:Fridericus, « sw « Hiftoria Dio.nyfucj. <36 IOANNIS BODINI menfecasfus eft a coniuratis Petrus Aloifius Placenti- liorum tyrannus. Diexx Septembris Palaeologiimpe- rium Gracorum/ufisBelgarum principibus, a quibus annos quinquaginta regnatum erat, recuperauerunt. Die xiii copiaiHeluetiorum ad Marinianuproftrata: funt, ingeti clade a Fracis accepta an n o C hrifti m d x x i . codem die recurrente, Turcarum exercitus Viennam Auftria: metropolim obfidereccepit. Diexvi i,Fran- corum legiones Pi&auifugats funt ab Anglis,capto Io- ^ anne rege. Eodem die, vel potius confimili labente, pa- ceminierunt Franciicus maior rexFrancorum, & Ca¬ rolus v Imperator, cum vtriufque exercitus ingcns dc imperio Galliarum dimicaturus videretur inagris Suet fionumannoM d xli i i i : quoquidemanno, dieac menfe, planeta: fuperiores vnacoierunt. Eodem die e- iufdemmenfis,annoM d lxxi, claffisChriftianorum ad Naupa&umT urcarum clallem cum ingenri cxde fu- gauit. Die fequenti,hoceftxxi 111 Septembris,Con- ftantinus Magnus Imperatorem Maxentium prcelio vi- cit,annoChrifticccxxxi i i.vndeannorumEpocham deinceps ordiri iuffit Conftantinus Magnus; & in Faftis Grscorum eo die temporis notahscadiicitur, inai- KTIIiNfiN KONSTANT I N I ANflN ENTEI0EK apxh. Eodemipfodieannalibusnoftris^proditumeft anno m c Lxxxvi,aftrologosOnentisexfuperiorura planetarum concurfu profpexiftegraues or'oiterraruni calamitates&acerbiffimos cafus Rebulpublicis impe- dere. In eo tame peccauit fcriptor hiftoria:, quod men¬ fe Aprili duas eclipfes.alteram quidem Lun^ die quinta, alteram Soli x i contigifle tradit: quod per naturam fie¬ ri non poteft. Illud etia memorabile eft,quod die xx v 11 Septembr. annoChrifti m d lx vi i, Carolus ix rex Francoru a fuis obfeftus eft decimo ab vrbe lapide; nec, nifiHeluetiorum prxfidio accelerifuga,coniuratorum inanus euafit. Henricus vero Goftaui F. rex Francorum eodemomento a fuis imperiofpoliatus& in carcerem eonie&us eft. Die xx v 111 Septemb.Amurathes Tur¬ carum D E REPVBLIGA, LIB. IIli. <537 earum princepscofertiffimas Chriftianorum legiones adNicopolinmemorabiliclade fuditac proftrauit.Bo- ! 46i nifacius item odtauus pondficia dignitate ab exercitu Gallorum fpoliarus eft Septemb.menfeanno m ccchi. Sub ftnem eiuldem menfis anni mdlix, Franci ciuili- busarmis prslio Monconturenfi acerrime dimicaue- runt. Eodemmenfe maximosorbisprincipesinteriiile legimus; Auguftuminquam,Tiberium, Veipafianum, Titum, Domitianum, Aurelianum, Theodofium Ma- gnum,Vaientinianum, Gratianum, Bafilium, Conftan- tinumv.Leonem 111 i,Radulphum, Fridericum 111 Carolum v, Imperatores Romanorum & Gra:corum: e regibus veroFrancorum,Pipinum,Ludouicum iunio- rem,Philippum 1 n,Carolum v,qui Sapiens eft appel- •iatus: & Ludouicum eiusgenrilem, Hungarite & Polo- nisregem. Illudetiam mcmorabileeft, quod Lotha- rius & Carolus Caluus,hic Francorum, ille Germanoru rex, vterque Ludouici Piilmperatorisfilius, die xxix Septembris occubuerunt: prior anno dccclv, alter dccclxxvii .Carolus veto v, & Sulimanus, maximus vterq;Imperator, eundcm natiuitatis annum, & eunde occafus menlem habuerunt,lciiicetSeptembrem. An- toniusPius,&FrancifcusmaiorrexFraneorum,eodetn Septembri menle nati, Mar tio Septebri oppofito mor- tui iunt.Auguftus vero pater,eodem menfe Septembri vitadnitium* acfinem a. d. xi i i i Cal.Septembr.ha- • GeUiuiHfc. buiftememoratur.Quibusrebusintelligitur,autumnu, jniuguft®!’ &eurn menlem a quo mundus origineca:pit,iliuftrium prineipum&conuerfionum, qua: rum orbi vniuerfo* C tumciuitatib.accidunt, notam qitodamodopraefefer- re. Proximas conuerfionesciuitatumacmotus, inA- rietis fignuro,qua: altera Solis eft pcriodus,incurrerevi- demus: tertia & quarta,circa folftitia; non quia mundi initia ab Ariete ducantur,led propter Solis periodos in- fignes. Quamobre non debuit Leouicius,imperitorum hominum fomnia lecutus,mundi origines ac interitum in Menlem Martium conFerre:ac multo minus mundo <5jS IOANNISBODINI proximum exidumimentare. Anteaquoq;Leouiciu$ Maximilianofinperacori todusEuroptedominatuicri. ptis pollicebatur, vt aliorum principum (: fic enim Icri- bit.')crudelitatem ac tyrannidem caftigaret. de quib. ta» men moderacius fcribere decuerat:fed ab eo dominatu, queminanitpe conceperat, tantum abhiic.Maximilia- nus, v r fibi viuentiac fpiranti, & quidem Germanorum exercitu lpe&ante,Sulimanus Imperator Ionge lateque populatisimperii finibus, Sigeti arcem Europe muni- tiflimam, de manib.extorferit .lam vero Leouicius, qui demundi exido tamconftanteraffkmat, regum finiti- morum pericula imminetia & quidem proximefutura nonvidit. Quaraquam valderidiculum eft,quod mun- dum anno m d txxxi 111 interiturum denuntiat, vna cumChriftireligione:quoniam Chriftusfubaquea(:fic enim icribit:)triplicitate natus fit: in qua planetas fupe- riores coire needle eft,icilicet in Pifcibus: qua fane fen- tencia non mode impietatis/ed etiam infehixplena, fe- ipfam refellit; feu aftrologorum decretis vtamur, qui planetas fuadomicilia euerrere pofle negant; quodta- « Tn Tim.ro menlotii in Pifcibusaccideret; feuPlatonis' < acPhilo- De mundo. fophoru omnium doccrinatn teneamus, quieluuiones aquarum & incendia viciffim fieri traduntffeudiuina promiila Nonemofatfta, procertisac veris habeamus. Neq; tamen (leliarum congreifus ac fiderum cceleftium viminanemdrearbitramur;quxeomagis fefeoftentat quo propius Solis autLunte deliquia coiundionesma- ximas comitantur: vtpridiequam Alexander Magnus Dariu cumlegionib.fudit ad Arbelam,& Romani Per- feumregemjexquo imperii vtriufqjfecutacouerfio eft; k Pfourch.in oblcuriifima h Lunas deliquiaapparueruut.vtetia initio jf^ndroMa- belliPeloponnefiaci, quoGrteciatotadeflagrauit, Sol S“°* die ferena vehementer obfeuratus eft,cum Pericles im¬ perator vela facere aulpicaretur.Qtu vero cceleftium fi¬ derum vim aut contemnunt,autpenitus ignorant,quail attonitih^rent, quodeodem momentoRerumpubii- carum conuerfiones, ac motus popuiorum fimul ac fe¬ rn el cieri <39 DE REPVBLICA, LIB. I1IL rnelcieri vident: vt quidem Polybius A®-,ad ftuporem vlq; miratur iiftlem temporibus nouos principes orbi terrarum contigifte; Philippum inquam iuniorem,Ma¬ cedonia:; Achauim Alia:; Ptolemamm Pbilopatora,i£- gypto;Lycurgum iuniorem Sparta:; Antiochum Syrif, AnnibalemCarthagini:&iifdem pene temporibus o- mnesarmacepifte; CarthaginenfesadueriusRomanos. Ptolemsumaduerfiis Antiochum 3 Ach^os &Macedo- nasadueriiis-d-tolosacLacedacmoniosipoft etiam eo- de anno tres Imperatores totius orbis clariffimos, Sci- pionem fcilicet Africanu, Annibalem,&Philopa;me- nem,interfile; vt Liuius fcribit. Eodem quoq; tempo- reCarolum ix. Francorum & Henricum Suecorum Creges,a fuis obieilos; Mariam Scotorum reginam cla- riiumam,afuisimperio/poliatam,&ab iis aquibuseri- pidecuerat, carceribus addidtam: regem Tunetanum ab Algeria:rege regno exutum: Anglorumreginaebel- iumaiuis,^que vt Philipporegi aBelgis & Granatenfib. illatum; Galliamq; vniuerfam beilis ciuilibus exarfifte, nee Prineipes alios hoftes quam fubditos habuifle.quse aftrologiad planecaru fuperiorum congreflus in Leone anno m dlxi i i i. referri iudicabant. At Copernicus aftrologoram Pure atatis facile princeps,vt veterem Eu- doxi difeiplinam de terramotu renouauit;ita quoq;Re- rumpublicarumconuerfiones &occalus ab eccentrici inotu,quem terra atrribuikpendereputanqu^quidem opinio tam ablurda eft,vtminime omnium refelli me- reatur. Po/uit enim 5 eam vim quam fideribus otnnes philoiophi tribuunt,terra deberi;hoc eft.terreftria cce- leftibus ,caduca iempiternis imperare. nec minus ab- furdum eft quod terra variosfiderum moms attribuit: ftellasveroinerrantes,partim mobiles, partim iromo- biksj&Solemimmobilemincentromundi conftituit: demque terrarumglobum acentro longiffime feduxit; &in coclo collocauit: poftremo ftellaru errantiu par¬ tem mobiiem,partem immobilem ftatuens,omnium philoibphorum ac theologorum decreta humanoique *4® IOANN IS BODINI fenfus, fcientiarum omnium fundamenta,labefa(ftare fepolle putauit. Ptolemteusquidem,coni ectu ris & ar¬ guments non cam neceflariis ad afi’entiendum quam probabi'ibus vius, Eudoxum refucauit; quibus fans a Copernico fieri videtur: quem ramen Phiiippus Mc- Janciirhon diuinis oraculis & iiterarum fccradorumau- • Malm./*. doricatc refelliqeopotiffimum loco“vbiSoi ab ortu adoccaium curium obire dicitur vniusdieiinrerualio. 4 » Potuicetiam illudafferri.qucc, le-fua Sob m ac Lunam confiftereiuilit: niii quis pu^evmulta idgenus feeds li- teris mandari, quibus impericorum anirni erudiantur: vc cum Luna ftellarum omnium poll; Mercurium mini- * Sen.cap.i. ma,ceterisonmib.excepto Sole^maior die dicitur-. At i>emonftra- c 0 p Crn ,' c j di/ciplina per/picua dem6ftratione,qua ne- Coperu. * mo hadenus vfus eft, refdii potuit dciiicec vnius-cor- t L^riftot.iib. pods fimplicis vnu dTenaturaJem motu: c^teros motus i.d» caie. aU£ concra natura,auc aliunde cieri.cum igitur terra cor¬ pus fimplex lit, &quidehomogeneu,vt cetera elemen- ta,c6fequens eft vno eoq; proprio motu agitari. At Co¬ pernicus triplici motu terra moueri cofitetur: vt necet ie fit duos motus violentos efte : nihilautera quod vio- lentum fit,diuturnum die poteft: aut certe aliunde qua aie moueri oportet eo motu,qui fit prteter naturam. Nam ifto quidem modo quo voluit Copernicus ter¬ rain rapido motu totam circumagi, neceile eft hods quatuorac viginti, deinde circa Solem annuo ipatio, turn motu rrepidationis,ac praeter eas motiones natu- raliquodamimpetufingulas terra pardculas reda de- orfinn labi,vt omnia qua iui ponderis grauitate ftant. motuseft ctiam cum terra violeterquatitur ac difeedit; vndelabes& hiatus exfiftunt. Exquoquideapparetex ipfiusCopernicidiicip!ina,terram brutam ac ftupidam fitique ponderis grauitate folidam,quinq; motus omni- no diffimiles ac diferepantes habere. Qua: cum abiurda funtj&eaqne poiuitCopernicus.fallavideri needle eft: firilicet ab eccentricoterr«,c6uerfionesRerumpubli- C carum pendere. SedadPiatonisfententiam veniamus. Is enim DE REPVBLIC A, LIB. IIII. « 4 t Is enim Relpublicas coturbari & occidere putauit.cum fuauitatis illius qiiieab harmonia exfiftic, concentus in- terrumpitur ac violarur: id aute fit, cum in numero nu- ptiali ab illis rationib.quasmufici^'reM-^vac^^'v- tUtctiis dt ■nvocant, longius difcefteris. numerum vero nuptialem Reruwfu- definit,quiabvnitateincipiens, dupla actriplaratione blicatum fcindirur, vtdextra quide mares, id eft impares, finiftra c f >nil ‘ r / wne ftemina,id eft pares numcrijcontinuaferiehuncinmo- '" a ' a ‘ duinconftituantunmediave- roloca numeris perfedis.im- perfedis,quadratis,fpha:ricis, cubicis,vt nulla numerorura- tiodcfiCjCOmpleantur.harcau tenumerorum feries infinita elle poteft, quia toni vis ac poteftas asque eft infinita par- titione,vtdimenfioqu$libct.ItaReipublic£ebenecon- ftitutteforma ftabilis erit, quadiu rationes redas Sc au- riumfuauitaticongruentes feruabit: dupla quidem,feu diapafon.ab vnitate ad binariu: fefquialtera,abinario ad ternariu,qu£e fit »*'»»*: fefquitertia,trium ad quatuor, qu^ fit ««-*i>*‘:tripla,qU 5 fit **>«**< ^TOs&r.-qu^ quod omnes cocentus copleditur^V^ vocatur.SivI- tetius^pgrediare ad ea ratione qua- eft quatuor ad noue, infuauis ratio &aurib.fupramodum ingratafutura eft. Illud eft quod voluit Plato, vt quide opinor: quonia qui faceinlocis tamobicuris pramilerit,habemusnemine: vtnonimmeritoqueftafit antiquitas, nihil Platonicis numeris obfcurius efte. NaForefterius logiffime aPia- tonis fententiadifcedit,Gumrationes triplas&quadru- i plas cofedatur: quonia numeri nuptialisfundameta, ac trianguli latera, quatexdiiplatriplaqjrationeexfiftunt, labefadat. Illud ena abiurdu, quod eande rationem in¬ ter xxvii &lxi 111 efleputat, quaseft triurn ad qua¬ tuor ;cu fit triu ad 77*. At Plato iubet aream trianguli nu- ineris compleri;&iis quide numeris qui exmutuoma- rium ac foeminarum complexu exfiftunvt fi duo ducan- SS i$-z I0ANN1S BODINI tur in tna,gignicurfenarius;qui medius complet areaSS vacuam, qua: eft inter quatuor&nouera: qui duonu- meri nulla quidera ratione concentum efficiunc: led v- triulq; ad fenarium ratio eade eft qux trium ad quatuoq id eftlelquialtera/eu^^^.Ireliducantur duoinfex, ac rurfum tria in Tex,duo numeri prodeut, i i,&c 1 8.qui complebuntaream trianguii vacuam, quainter 8 ac H xnteriacet.Itemfidueantur 2 in i z,& 3 mt8,procrean- tur 2 4, & 5 4: a'c rurfus 3 in 12; vel } quod idem eft, 2 in x 8,exfurgunt 3 6 . qui tres numeri, 24,3 6 , & 3 4, aream trianguii compiebunt, qux vacua eratinter 1 6 Sc 8 1. quorum numerorum interiedorum rationesmutux, &cum proximisquibuftpnumeris accommodate,per. petuum continent luauJtatis cenorem,ctiamfi in infini¬ tum trianguii latera porrigantur, corns hxc fit forma* eantconcentus,&Refpubiicx tandem intereant.Num potiusmetuendum eft vtci ties ab optimo&nature co- gruenti legumacmorumconcentu dilcedenres, leges iniqilasampledantur? Neq; ramen dubiutn eft, quin maxima Temper fuerit harmony inRepublica vis ac po- a Lib. 7. & 8. teftas; vt non modo Platoni, verum etiarn Ariftoteli* foiinc. quoq; placet: tametfi non putat Cicero calxtib. Reipu- blicxmutatis,Relpubiicas mutari, led vita viduqsciui- um mutato. Cuius rei metnorabile exemplu habemus Maxima de Republica Cynxtbefium Arcadix populorum; qui muficf.'vif negle6tis canedilegib.vrbanitateachumanitatem cum ej inRepub. f er j tatc comucartmc, & grauiffimis bellorumciuilium fiudibus tamdiu iadad fun'-, quoad Reipublicxacciui* t Poiyb.iM. utn interitusIcquereturT Id quidem mirumomnibus vifum D£ RE E VBLIC A, LIB. IIII. a ' uerfioue dignum,quod omnss fere Gallorum cantus ac moduli,quib.etiamnurnrufttcifumraoperedele»- 4&iAtt l ii£ai7nm J$,ir m rntyp r® n|f Siwtt- fS/jaj x} $'iwr,(rv(Dfiui > rrUctfcK 3 ogjusAas Smjo- ftgibtuj'TZjy qj ctio/yyiixTUV , £ e4f ay'TCiiy.xJ tp9vfoyrAiv , nzivigi. i£ fv'St ks&s tcncwiXot dni(prirM/,uy imrqifai mSptlu), ■mjATimdi av^vyets, i Sit ci^fiyvicK vntQt^f)■ 7 $ is aw|»5ns,'re» ifdtu,tcmtas vt&ity, rtarw- 7£ixi?■ t 3 it&Tty ,X?ra pTy- rm 7rtfV7mhiv Sio/djlat bos dppvruv 3 3 | TfidSts S-iftiruf Si in>;'2^i6f4ss 7viSns,Kii>i(§X' ftftswinav n *3 %[&>*» Id eft, vt ego in terpretorj Rerum qui- dem earum qua diuinitus oriantur , ambitum numerus co- p pktttiurperfeftus: humanarum vero,is numerus in quo re- periantur numerifeeperantes ac fuperati ex incremento ac decremento tribus inter uadis quatuor terminus coprehenjis-, ex quib.ejficimturcum (imiles,turn dijfmtles interfe nume- ri,auHiatq 3 imminuti:quipropriisnomimbusefferantur,& interfefe coparentur. quorttfefquitertia radix quinario co - iun£la,duos concentus effciat:ter auHia,vnum:stqualem y ie- qualiter\centies>centn:alterum aq stalevna partefui longic - rem centisex dmetientib.qua inter fe coparanpoffint,detra His cjuinariisvnitateminoribus-.duabttsvero mejfabthu ra- tienuw, centum verofoUdorum tp/iusternarit. Atq } hie nu- SS $ a in libris do viuAfoyfis. 3 4 lit eft: : cque- '/aobfiarw. b Qellius. C Facittmtu ho - pnmtr/’.xd an- gelos o.atio habetur 4 Inlibris Dc ottiiSc imeri tu. * inlibris De paccibu ajii- manc / Sitpey fjdi- mniUiSiCxinm, 646 IOANNIS BODINI mcriug eometrica ratione c aflat us in rebus hum ants poten- tijfimw esl adeos cjus meliorem quitfe detertorem ortgmem flortiuntur. Hie Plato,non aliccr qnam Polypus,neitre- ti.itur,arramen to vndpquaq;fiimifo, elapluseft.in quo quidem Heraciitum.ad cuiusfcriptainterprctandaDe- Iionatatoreopus dFe diccbat.imitari vifuseftjidqjiara indeab Heradito comm et urn,cum i^piffimedilcipulis illnd ingereret,two W defe ipfeLuciiius fcdpfit,fenonin- teliigiqua reprebendi lmluifle.Sed Platonis fucumde- tegere placetexiisquaeaperrefcribit; vtdeiisqu$enecafcribir ,Septimus quify mwataunotaimprimit ,demarib. tantu didtueftmafceminis an¬ nas quikpfexms artati notaaliq indicia, vt cum mares annodeci- moquarto/cEmin? duodecimo pubefcant.Feriss quoq; diuinqoe» feptenariis aut imparib.numeris concludunt'.nafcunf’ etiam quam pludmis in locis adamantes fexangulo lsuore ab ipfanatura diftin fti.vt Plin.lib. 5 5 .prodidit:idq;c6tritum eft in Pyrenaeis.Eftigitue ibiihdum q> Plato rerum diuinaru origines & occaius pfedbisnu- metis tribuit. At PorphyriusPhiioiophorumfoaeastatisclariffinPV cam illudjPlatonis ex Timaeo intcrpretaretur,£y»«x;s- Pwjfcribit rerum omniupublicarumftatus,acdaemonum viram, annoadfommumilldimodefiniri, Plutarchusinlibro-a^wsb-rf longius progrediputatdaemonum vitarfodneutef jfectos numeros conquifiuit. Quod fi Plato in tantapfedboru nu- metorum paucitate, qui reb.diuinitus ortisconueniret, explicate aonpotuitrquib.tandenumeris recum humanarumtantam varie- 414 tateexpediret. ? autfinumerum ilium leaflet,cura muhsprecaretur scvota faceret vt numeru ilium indicaret. ? Quamqua needle eft ex verbis Placonis no ynutn alique numeru,led corpus geometricum e xprimerevoluiflc, in cuius laterib.ac dimeti€t)b«annis illanume- forum varietas, quam hac tabella complexi fumus.contineatur: * ^lumefip«ff£U Ultra centu milUa 8/iJ. b Nunicri (icrfe&i fupjtcentil^rai!- Vfi norrfi fenrentia Marorr** e iib.a.Georg. Plinius feptenues effeadfumrail S S * 8 Tabula ad nutnerorum vim ex Platcnis loco fuperiere fxpli- candam, qunvltra denanum extendipotesl. DE REPVBLICA, LIB. IIII. *4» quia geometricarationenumerumconflarilcribit,nec rationeslurdajliueineffabiles vlla? in numeriscompe- riuntur: corpus tamenillud perfedum die non poteft, cum lex omnino perfeda lint, nec plura excogitari pol- fintcorporain rota rerum natura;Ici!icetglobus,pyr&- mis, cubus, odaedrum, dodecaedrum, icoiaedrum. at cum Plato altera longiorem quaeriiuber, latisindicac numerum illumperfediscorporibus,qu;Evfquequaq; ajquabilia fuiq; quam fimilima font, congruet e n 5 po& Ie,noeftetiaparallelepipedum,cui 9 definitiorcpugnat cubo:centelimusautemcubusaPlatoneproponiturin eocorpore folido:neccylindrus,cuius extrema funtcir- cularia;nec item prifma.cu extrema prifmatis latera fine atqualia,tresq;pyramides‘ I Iempercompledatur: atin 4 Euclidei corpore gcometrico Platonis, partim intequalia funt interfelatera,partima:qualia. Quodfiquisputetcor- ptopofit. Ufc. pus lolidu die in cuius extremis fint orthogoni fealeni **• fdquitertiarationequinariocoiundahuncinmodum: nufqua tame dimetientiu incom- meforabiliu, nec eorum numero- rum quihic a Platoneproponun- tur, vllametioexftabit: nec ficor- Figura folidi corpo¬ ris tri- goni,cuius extrema lealenis defcribuntur. 3.4.J. pus illud duplicauerishocmodo: nis duobus prascedentis iiguras duplicata cum diametris. 416 i^q,protendas in denarium autamplius, nulla ratio in- cSmenfurabilisalteri exfiftet,necquadratu,neccubus: nec dimetientes illi inefFabiles & */>>'«$«,quos Plato pro- pofuit,exfurgunt: led omnia geometric legibus inter fe comparata, menluram admittunt. nec tantum in ma- gnituditie, fed etiam in numeris. nam quadratorum pa-^ riu m diameter, duplo & vnitate plus poteft quam latus: quadratoru vero impaxium vnitate minus poteft quam Infomnio SdjyioHis, e tii fynllpO' fiacis. 4 lib i, De CO? Oi «H IOANNIS BODINI mo menfenauraiviuere,odfcauoneminem vixifle : fe- ptimoanno dentes expleri;feptem diebus inediam p'af- fos.etiamli diutius vixerint,intericuros tame, vt Plinius ipfeabextrema memoriaobleruatumfcribit. Lexitem diuinadiemmudi totiusac rerum omnium quafi nata- lem/andiffiine&confecrauit&coliiuffittcm vniex o-l nimbus Deus opt. max. benedixit; quem omnisanti- quirasexpericntiadiiunrnaca:teris hebdomad^ diebus itadiffimilem prodidir, vt.yetereprouerbiocontritum fit,i diemftpumum nullum 'praterire, quo Solfe non prabetvt, hominibws conjpiciendu: quo die veteres Hebra’i daemo- numimpetuscoerced; mentib.etiam (apieutiaro,cor- poribus robur,agrisfertiiitatem infundiconftanteraf- firmant.annus itemfeptimus Jegediuinafacet eft,& fe- pties feptimus. nec dubium eftquin occulta quardam visinfitin vttoq;ad Rerumpubiicarum conuerfionem vel.occafum : vtmirum viderinon debear, ft numerus hicab Hehrads/icwdicatunquem Caluinus(Ga!enum opinor fecutus) perfeblum appellat,vbiagit derequietc ' |!9 ' Sabbathi; quod ad fluporem miratut toties ac tarn fan- die colendum omnibus proponi,vt & capitis petna vio- latoribus additafit,&in eo legum omnium diuinarum furnmacontineri videatur.no tamenpeifedius eft; quia impatj&qftidem mafculustomnes autem perfedtipaies fimt& fa-mins.perfedlum enim mathematicidenniut quiin easdem partes integras diuiditur,ex quibus con- fiatur,vt nihiidefitaut iuperfit. vtfenariumpartirilicet his tribus numeris 1,1,3 ,in partes integras;ac exiisdem conflatuf .Eodem errore peccauit Ladiantiusqui ter- narium 8 c denarium perfedios & pienos appellat: turn etiam Cicero 4 ,qui pierosqj.inerrorem impulit,quod feptenarinm & odtonarium pienos vocMtiumeros, quos Macrobiusy3.Wo/,alii perfetlos i,nte,rp ret an t u r :n eu trn m defeptenariodicipoteft : odtonariusvero folidus qui- dem eft,non tamen perfeebus. Confimili errorelabitur Plutarch us Squi ternarium perfedhim eflefcribit: tam- etfrAriftotelesmaximam eius numeri^vimin yniuerfa. natura Dl REtVELICA, LIB. till. 6if datura inefte putet. Lapfus quoq; eft Philo , qtii decern ^milliaperfedtiffiinurn putar. Perfedii mimed quatuor 4 in life. B« r 1 i • w- r • plamauojw Ianr,vcanceadiximus,necpiuresintra cecum miliiarici- nqa, iicer 6-1S.4p6.6c 81 28. e quibus vnus ponihmum ad conuerfiones ciuitatum accommodari poteft, fcificet 45Kf.ca:teri non item.conflaturautemexfeptuagintafe- ® - ptenariisannortim & nutnero perfedto.atq; iliud eft ab _ — ^ antiquiffima memoria prmJitum,ciuitates omnes anno quingentdimoeonuertiatit euerti. Numeriautem bi- £ fariam & ad principes& ad imperiareferutur: vt fi quis dicercc imperium hoc Francorum occafurum poftea quamtres & fexaginta reges Fceptra tehucrint, quia nu- nierus hie ex feptenario 6c nouenario in iefe dudis exfi- ftinvtlefaiasRomulirequalis, qui nouem adhuc reges jn Iudaea regnaruros ex oraculo diuino prodidit:deinde imperii Iudaicieuerfione fore. nouem item reges Per- larum futures: aut feptimum regem Romanorum de regno deiedtumiri.cpnuenitautem numerus principu, cum annis quibus regnatu e ft in Iudqa,(ci licet c l x x x i i. qui numerus ex feptenariis (ex & viginti conftat: Romai vero c extr 11 i.namfeptuagefimo quintofeptenario, id eft 245 .eie&useftTarquiliiiis Superbus. Hieremias vates tunc visit cum oracuiumlefaisexpleretuttac pro- nuntiauitpopulum Jiberatii iri anno feptuagefimo ca- ptiuitatis:vt certeliberatus eft, ac ciuitas vnacum tem- pio reftituta. Idem *le/aias Tyrum vrbem clariflimam Cap. >4^ 'anno feptuagefimo poftoraculum defertam fore: dein- deab einfdem vrbis euerfioneanno poft feptuagefimo inftauracum iri .Idem numerus congruitAthenienfium Reipublic^,in quafeptem principesquos illi^wwrap- pellabant,annos feptuagintajmperarunt *. Vrbis vero * ^ppiamu, cxpugnationem,& vidtoriam Athenienfiumad Saiami- nam,confimili diecondgiffe proditttm eft d . Qxii veto i Piutarck ab Ac ad e mi c is fat alts numerus appeiiatur, id eft 1728, quadrants videtur expleri a Nirti dominatuad Alexan- dri Magni victoriaifs ad Arbeiam, & imperii Perfarum euerfionem. Nam Herodotus, Diodorus, Trogus IOANNIS BODIN!. Pornpeiusjuftinus, & Ctefias, a Nino imperium illud aufpicantur. Cumvero acetbillimiscalamitatibusop- preftaeftHierofolyma,expugnata,acfolo £equata,tem- 4i» plum dirutum,rexSedechias occilus, popiilusabdudt 9 , iifdemtemporibusdEgypriiaregib.Aiiyriorumdefece- runt: Achenienles Piii itradidas, Romani Tarquiniose- iecerunt.Templum autcfteteratannos ccccxxvu,ex integrisfeptenariis. Et qnoniam maxima eft: biftorico- ram interipfbs diicrepantitf Faftis Romanoru vtamur. Igitur ab Vabe condita ad illud tempus,qu o poft Adlia- cam vidtoriam, qua fufus eft ab Augufto M. Antonius, & imperii Romani lamma poteftas ad eumdelata, Ia- nulqiquartumciuluSjnumeranturanni dc cxxix: qui nouenariifolidus eftacplenus. Idemannorum nume- rus recurrit ab euerfioneimperii Longobardorum , ad illud tempus quo Ludouicus xi i rex Francorum eat dem regionesjufis ac fradlisVenetorum Sc Sfortiadum copiis.iua? poteftati fubiunxit. Idem numcrus eft anno- rum ab euerfione imperii Pictonum Sc Scororum Vi¬ ctoria ,vfq; ad Maria: Stuardae captiuitatem: & ab Ege- berto Saxone qui Anglorumimperium folus tcnuit,v£ quead Mariam Anglorum reginam, quae primaGyna:- cocratiam eius infulte occupauit. Ab Augufti domina- tupoftAdtiacam vidtoriam &Ianum quartum clulum, vfq;ad Auguftulum Imperatoru Romani nominis ex- tremum,quemOdoacerHenilorumrexeiecit,&occu- patumaGochisimperiumnumeranfanni ccccxcvi; quern nutnerum perfedtum efle diximus & ex leptua- gintafeptenariiscotiftantem efte cum fenario perfedto: namin Faftis annofequenri, qui eft/eptuagefimus pri- C musfeptenarius, Odoacerimperareccepit. Illud etiam animaduerfione dignum ;quod primus Imperatorum Auguftusfumma felicitate ac prudentia magnum illud imperiuauxit, Scannosampliusquadragincaobtinuit: Auguftuius vero, & nomine&imperio deminutus, vix annum integrum imperauit:id autem contingit A.D.X. CaLSeptembres. Ita Conftantinus primus imperii do- micilium D E UEB VBLrC A, LIB. Ill I. 4 ^ jnicilium Conftantinopolin quidem tranftulit: extre- rnus vero Imperator Grarcorum,qui vrbe capta cadus eftaMuhamede, Conftantinus dicebatur. lam vero ab Vrbecondita vlque ad Auguftulum, numcrantur anni 1225. qui numerus ex feptenariis integris exfiftit. Id aucem Vebtius Augur maximus futurum prardixerat; vc Cenforinus ex Marco Varronefcribic. Idem numerus eftannorumaNino ad Sardanapalum,quem Arbaces Medus imperio ijpoliauit, & regnum ad Medos tranftu- lit. lam vero a Saule primo rege populi fele&i, vlque ad Sedechiam occilum& imperii euerfione,recurrit nu¬ merus ille perfe qu® afflatti diui- no hauferat & exprefterat, fuis qumque temporibus a- perte definiret,omnia in quibus hmremus , perlpicua fuilTentaclinedubitatione futura. Sumquidem ciuita- tisftatum,Cyro regnum ineunte,quo foluta captiuitas eft ex DE REPVBLICA, LIB. 1111. 6j? eft ex oraculo Hieremix 4 ,quod quidem ipfeabexcidio * Hi?r. c.iu vrbisactempli aufpicatur, nonaloachimo, vtquidam &Baaul.c.* putant:&populus fan&us poftliminio reijerfiis,definiic hebdomadibusannorumieptuaginta,id eftannisqpo j &quidem dilucide: cum oraculum reddimm fit anno poftremocapduitatis, qiti erat feptuagefimusab vrbis ac terapli excidio, vt oraculis oracula, temporaque ipfa tempotibus aptaferie continuarentur.qui longius tem- poraprotrahunt, centum ac viginti annos vno hiature- 412 linquunt. At Propheces temp oris initium ab oraculo acceptumdiferte namerari docuit oportere: quo qui¬ dem poftlirtlinio rediit populus 3 ac principei'n fibi ma- giftratufq;conftituit, vnde ciuitatis inftauratio non in murorum ac infukrum fubftruddonibus. Rede enim Pompeius; V'bedefirta,inpanettbmRempabhcamnon tonjijiere dixit. At hiftorici quamplurimi 4 a Cyrido- minatuviq;adHerodisMagniprincipatum, quicaptis Mercatar, Hierofolymis, cxfifque omnibus Senatoribus ac re- tlulo ‘ ge ipfo, Iudatos imperio fpoliauit, numerant annos ccccxc: aliialiter,actantaintereosvarietas ac difcre- pantia, vt non modo a fingulis, fed etiam ab vniuerfis o- mnes omnium opiniones refelkntur. Qua; vero de imperils Danielfcripfit,aperte ille quidem Medos,Per- fas,&Graecos ad Babylonis imperium vocauit; prater eoscerte neminem. Quartum imperium ad Romanos non pertinere docuimusjcum illic de Babylone quara- tur,quam Romani numquam iubegerunti quod cum tentauifient Euphrate tranfmiflo, firpe illi & quidem ingentesabinuidifiimisParthiscladesacceperunt. In- epcius tamen, qui quartum illud iroperiu tribuunt Ger- manis;qiu ne per (omnium quidem vllam imperii Ba- bylonici patticulam viderunt. Qua quod a nobis aiiLr : difputata'fimt,omittoieatamen FrankebergerusSaxo LififioruPontifexiLutberiaudoritatejDred'erusverOj homo de fcholamullafiibieda ratione,ma!edidis refei- lit: hunc egodifertum putabo fi, qu4maledidicit, ram benedicerecondifcat. Sedquoniamhomoiracundus, TT a e6o I O A N N I S BODINI communeingeniororumhominum malum, mihi fubi- Q ralciturquod de oraculis diuinis temereaffirmarenon aufim, ne quid jn rebus ram arduis, & ab omnium fenfu retruns offendam: docere debuerar, curquinquaginta * In Method. rum regis annum vixifle? cur ramen anno tertio Cyri di- * uinum oraculumfe diuinitus i haufilFe?& quamobrem capite fequentiDarii Perfarum regis meminerit,qui tri- gefimo aefeptimo poft annoinauguratns eft quam Cy¬ rus imperareccepifler. Neq; enim Berofus verillimus Chaldaicarumantiquitatuminrerpres,quern Ctefiasac veteres feenti funt; nec Megafthenes, Perficarum; nec Herodotus, hiftoriae parens appellant; nec Grarcorum quifquam aut Hebriorum, Darium ante Hyftalpem quemquam fuifle tradunt: excipio lofephum, qui a Be- rolbeolocodefecit. Sed ne acerbius agere, ac nimis vrgere videamur,quid eft quamobrem Daniel capitex t Darium tresluccelToresPerlas habiturumferibinquar- tumeGratciaventurum, qui potentibus copiis impe- riumadepturusfit? Huncenim Alexandrum Magnum fuifle ambigit nemo, qui Darium Codomanumde im- perio Perfarum difturbauit, cuius fuit pater Darius A- chos,auus Darius Mnemon,abauus Darius Nothus; ad quem Daniel orationem conuertit. quodfi ita eft, certe Danielemoportuit annos ducetosacvigintifuperafle; fi modo pubes in Chaldaiam captiuus abdudlus erar: id quod necefle eft,cumdiiertiffimeacprudentiffimelo- queretur. Hsc autem tarn exfacrisiiterisapertiflime, 41! turn etiam ex Herodoti ac Iofephi antiqualiiftoriacol- ligerequifque poteft.Cyrus enim imperii annotrigefi- mo mortuus eft; Cambyfeslexto,Darius Hyftalpes tri- gefimofeptimo, Xerxes xxi, Artaxerxes xli 111 , Da¬ rius Nothusxix,Mnemonxxxvi,Darius Achosxxvr, Codomanns x. famma annorum ccxxvx 11. Daniel enim lmperia, qua: denotaiu a , decies Germanico maiora, qusqueimperiiBabylonicimagnam partem complexa funt,Danielemomiflfleputet?cur item Daniel deieipfe primocapite feripferit fe adprimumvfqueCyriPerla- DE RE PVB LIC A, LIB. Ill I. ««l cnim captus fuerat cum loacimo rege. Et omnia lique- reiibxpurent interpretesoraculorum; &hebdomadas fuo quifijue iudicio fummaafleueratione definiant: qua ratione cueri poflunt, qui fubtiiiffime omnia tandem di/cullerunt illud Zacharia: “ & Aggaei b , qui annoie- * “P- 7-tyt ptuagefimo captiuitatis definente icripferunt, Dario NothojVt ipfi volunt.imperante ? Annus hic,inquiunt, feptuagefimus agitur,&,fi non ab excidio templifed ab edidoXerxis ieptuaginta annosnumerarivelint,pro- fedo necelTe eft Zerubabelem & Nehemiam populi ducesannos ducentos quinquagintaimpleuifle, cum id *taus eilent Cyro imperium ineuntc, vt populum a Chaldaeain Palseftinam deducerent; quos vlque ad Da- riumvltimum vixifte Nebemiae ipfius teftimoniocon- firmare non dubitant Hie igitur omnes hiftorici a- * cerrime conflidantur. alius enim quinquemodoreges df’hebdoSu Periarum, alius fex, pleriquefeptem; nonnulliodo; Diuiel * quidam nouem : funt etiam qui decimum comment! funt.Certe Genebrardus quinque tantum fuiffe afleue- rat in Chronologia; Funccius vero decern. In tanta igi¬ tur fententiarum varietate de duobus alterum fieripo- teft,vt earum nulla; alteram non poteft,vt plus vna verai fit: quae qualifq; fit affirmare non poffim; nec fi poflim, velim: ac modeftius opinor,quam illfimihi nonliquere feripfi: quibus tarnendTentiar, fi modo fuoram decre- torum conftantiam tueri poflint. Quamquam multa qus in Danielis feriptis reperiuntnr, D. Hieronymus repudiauit: cetera quae non ChaldaiceledGraecelcri- pta funt aThe nem ad populumtuliflet,vt qui fciens prudens oculum lufcoeripuiirec,vtroq; oculo ipfe orbaretur:flix roga- tioni ferenda: occafionem aduerfarius dederat, quod nflnas fspius intentaret,oculum fe illi erepturum,et- iamfi poenam legis laturus, & oculo altero cariturus eC- fet.populussquitate vel potiusneceffitaterationisper- fiialus, legem iuilit^qua tamen nihil legi talionis,qua: populorum omnium quodammodo communis erat, derogabatunquienimmaiitioie alterum excarcauiflet, squumeratvtipfe excscaretur. Quodfi quis plerafq; leges fepius mutari doceac oportere , vt de annona, de mercibus euehendis aut inuebendis,de pasnaruma- cerbitate autlenitate,qus paruo momento mutabiles flint,aflentior ego qiiidem ; cum vis ipfius neeeffitads nullalegum obligatione teneatur: leges enironousfi fpem affcrunt,vt tanquam in herbis non fallacibus fru- £tusappareat,non funt ills quidem repudiands: fed a- giturdelegibus qus ftatum ciuitatis continent: quas fl rfien poffic,immutabiles elle & velim & optem: no quia Refpublicalegibusinferuiredebeat; cum Reipublic® ac focietatis tuend® cauia leges omnes ferantur; nec le- ges DEREPVBLICA, LIB. HIT. 667 ges quilquam legum Reipublicx caulas laluas ellevc- lit. Ell enira hate rerum omnium publicarum prima ac prtecipualex, Salvs popvli svprema lex esto. Nam qua: ratio Themiftoclem mouit, vt vrbem Athe- , 7 nienfium mcenibusac propugnaculis munirer, eadem ratio Theramenem adduxitvt mania diruenda luade- ret: id eft, lalus populi; alioqui ciuitatem vna cum ciui- biisLacedaunoniiperdidiftent. Nullaigiturtamlan&a lexeft, quamnon oporteatvrgentenecefluatemutari. Quamobrem lapienter Solon a , qui promulgatis legi- « Piutareh.to bus Athenienfesiureiurandoadegit ,vceas centum an- 0 *’ nosftabileseflepaterentur; vel quia neminem eorum quiiurarent, diutius vidurum arbitraretur; vel vc intet- ligereturlegesomninoimmutabilesdie non pofTe.Ly- cutgus itemSpartiaras in leges quas tulerat,iurare com- pulic, ac tamdiu legibus illis viuere, quoad ex Apollinis. oraculo rediret: necpofteareuertivoluit, vtperpetua iurifiurandi religione dues obligarer. Etquidemprae- ftatlegisconditionem vtcumq; iniquam ferre, acpau- ladmnonvtendoantiquare, quam momentoabroga- re. Ita Romani pleratque leges xi 1 tabularum fenfim exolefcere quam abrogatione colli maluerunt; ne id ceteris legibus xi 1 demcret audoritatem. cum vero diuturnaobliuione fepultte fuiirent, id eft, anno poll feptingentefimo quam latte fuerant, placuit dEbutia rogatione leges duodecim inufitatas, qusefuavetuftate iam pridem extabuerant, abrogari, ne cuiquam in po- fterumfraudi eller, ft in eas leges com mitteret. Sedea eft hominum natura, ea mens, vt paulanm a redo curia defledat,ac prtecipiti lapfu lipillime cadat, nifi alterius ope fulciatur : & quemadmodum praui humores vel ab alimentorum impuritate,vel copia colledi, randem C morbos contrahunt, & corpori exidum inferunt; ica quoque in hominum animis vitia laepevelabeducatio- ne turpi,vel etiamab ea qua: ineftin hominum ingeniis prauitatecolleda, foraserumpunt: vtnecdTefiruoua fupplicianouispeccatis,& acerbiores panasgrauionb^ « *Hutatch. iu^lgi. I t6 8 IOANNIS B O D INI flagitiis irrogari. Id autem lenfim fiat oportet. Nam cum 4 AgisrexLaceda:moniorum vetercm Lycurgidi. fciplinam, & leges diuturna magiftratuum negligentia collapias reftitucrevellet, momento ciuium omnium tabulas & cautioncs palam proferri iuflit, vnoquein- cendiocomburi. deinde agrorum omnium diuifionem jcquabilem facere ac bonorum omnium mquationem ruultisantea feculis fiublatam,exemplo Lycurgi reftitu- ere tentauit: quod etfi a plerifque non modo tenuibus, led etiam a locupletibus peteretur,quia tamen modum tenerenefciit, non tantum fpe rerum gerendarumde- cidit, verumetiam incendium in Republica maximum excitauit, quo poftea ipiecuamicisacproximis omni¬ bus deflagrauit.namimprobi ciues ilium ex aditu tem- pli detradura in carcere lufFocariiufterunt. Decuerat enim rem omnium difficilimam, id eftLycurgi inftitu- ta,longointeruallorepetentem,& bonorum xquatio- nemmeditantem,opesamicorumacpra:fidiafibicom- pararejdeindepotentiorum voluntates exquirere, acil- lecebris in fuam fententiam pertrahere, vt antea Lycur- gus fecerat: turn auri argentique vfum prohibere,vt ifta rationeproferrovilelceret, tande etiam pretiofamfu- p>elledilem.fedviolarepopulilibertatem,tentareman- fuetudinem,commutaredifciplinam,acpaulo momen¬ to maximamlanguiniscopiameducere, nondum pur- gato prauis humoribus corpore, turn vftiones ac fedio- nes ad a:groti debile corpus adhibere velle, non eft illud curare,fednecare. Non igitur medicos tantum in la- nandisReipublicx morbis, verumetiam natura ipfam, vel potius ipfiim natura: parentem imitari oportet, que nihilviolenteraut momento, fed omniafenfim ac pau- latimefEcerevidemus. Venetifapienter, quinihilau- ii funt adhuc viuo ac Ipirante Auguftino Barbarino Du- ce, cuius potentia ciuibus non ferenda videbatur: ne principiiamfeni contumeliamfacerent, velReipubli- cse tranquillitatem conturbarent; led eo mortuo futu- risprincipibus leges tulerunt, vtmoderatisimperiisv- teren- DE REP VBLIC A, LIB. Till. 669 cerentur. Diximus anceaGermanis Imperatoribus,ac regibus Danis & Polonis imperia ifta ratione pauia- timacciia, quibus tamen ornamenta regia in fpeciem permiilafuere. Quemadmodum igitui' viuenti adhuc principi imperium minuere, aut omninoeriperevelle ciuitatibuspernidofiim, ita principi ipfi periculofura, mukis magiftratibus, autiisqui Reipublicsopibusac porentiaarmatifunr,imperiumvnoabrogare&eodem momenco; vel etiam ftiperiorum principum domefti- coshonoribus fimul ac dignitate lpoliare. Ec quidem huius imperiifundamentum firmiffimum ineoeflear- bicror, quod mortuo principe magiftratusomnesim- perium retinent, quiciues in officio remque publicam tueancur. ac tametli morcui principis domefticcs & fa- tniliares nouo principi rnutare omnino liceat, id tamen periculofum lapientibus vifum eft, nec nifi cum bona venia,&finacontumeliafaciendum:autcerteprius ex- C armandosquiopibus& gratia ftatum Reipublicrecon- turbare pollevidebuntur. Quod cum Imperator Gal- baminime puouidiflet, acPilcneminlpemimperiiad- optaflet, Otho Prtetorianorum militum opibus & gra¬ tia potensrxflor ens,cum fe negledum v'ideret,Gaibam vnacumPifone,vtfolusimperaret,trucidauir. Qusin- commoda in optiraatum ac popular! ftatu minus me- tuendalunr,quantumquidem attinetad iuramaieftatis, quam optimates autpopulusimmortalis tuetur: led in fummi magiftratus autlmperatoriscreatione, vt iupe- rius diftumeft.autinferendis legibus , quae plebis iura minuanr, aut qus optimatibus vtilitatem, plebi damnu alkturs videanturj metuendum eft a feceffione plebis, &aReipublicsperturbatione. Infiimma, quotiesde imperio magiftratibus abdicando , vel de collegiis Sc corporibustollendis; velde iureimmunitatum minu- endo; vel de poenis augendis; vel de populi moribus la- nandis; velderationibus rerum apotentioribusgefta- rijimexigendisj vel de religionibusaluperftkionepur- gandis: hasc omnia paulatim fieri commodius eft, quam Sentituteod ftlltum quod Carolo vPro curatorimv, factum esl anno Mali IS. a {.Nosantf in fcudis. ds prohibits feu di aliens. ( 7 9 IOANNIS B O D INI vim adliibere, aut momento omnia conuertere vellei Cum enim Carolus v,is qui Sapiens eft appellatus,regni Francorum procurationem, adhuc iuuenis captiuo pa- tre gererct.itn peritorum confiliafecucus,magiftratibus omnibusvnalegeimperiumabrogauic, creatis curato- ribus.quinquaginta, qui quasftiones peculatus ac repe- rundarumexercerent: quae lexingentes motus intota Galiiaexcitauit: quibusvt remedium quarreretur, Ca¬ rolus non roulto poll in Curia Parifiorumproceribus coadtis ex Senatufconfulto lege abrogauit: exftat adhuc in adtisCurireSenatulcofultum in hanc fere lententiam: Cum regia potefiati ac procuration quamgerimus ,non mo- ^ do qu&abahts, fed. etiam qua anobisipfis £3in Rempublt- cam & infngulospeccantur , emendare conjentancmn Jit ; rebus ptaneperfpedHs & cognitis , qtudemtperio magiflm- tibits adsmto noua lege tujfimus, placet abrogan ; vt qui- dem cihrogamut ,£•? aperte declaratnus, legisiilms , qua im¬ port unu quorumdam rogatiombus erepta eH , nullum vim fore-, & qua ablagefta junt , cum magno nojlro do lore all ct g eflafutjfe , nec tllam magijlratuum ac honorum abrogati¬ on em quam non iurefablam effe conftemur,cuiquamfrau¬ ds effe; aut cuiufquam no ac dignitatem violate nos vllaex parte voluijfe-, ac promde legem illam lure a nobis refeindi & abrogan teflamur,vt or/imb.magiflratibus jaluaomnut Integra reft it uantur. Haecille. Ac Carolus ix; Cum magiftratuum multirudopene innumerabilis, tempo- rum licentia graui Reipublicre incommodo excreuif let, magiftratibus & Quarftoribus, quos honoribusac ftipendus lpoliari necelle videbatur, imperiamunera- veademta non (tint: quia id fine fumma ■* iniuria fieri nonpoterat, cum pretium reftitui perinopiamrerarii non pollet: nec tamen fi reftitui potuiflet, contumelia vacaretcui imperium finecaufaabdicaretur, cumple- rifquedignitas vtilitateprior&cariorfit; rnulto magis fi pretio & honore fpoliarentur, metuendum erat ne violatadignitas.&qumftusprael'ens, acfolutipretiiipes erepta, pienfq; rerum nouandarum occafionem pr$be- ret. D£ REE VB LIC A, LIB. II11. 6ft C ret. Profueruntigitur nobis aliud agentibus xrarii an- •giiib'ar,&C3fiis impradentixfuccurrit; vtpidoriquon¬ dam equumpingenti,cum ex txdiofpongiainopusim- pa&a eftet,quod ars imitari non potuerat, cafus expreC- iiqita magiftratuu mnlduidinem morte exftingui pla- cuit,cum pretium reftitui non polTet.Ncq; ramefiprin- cipis tantxfuiflentopes ac potentia.vt vet nutu qu$ vel- let,raomento efheere polfet, prudenter fadurus vide- retur imperia magiitiatib.vendita eiiperequia nomo- doisquiiniuna accepit, fed etiam exteri dues alienis iniuriif&cafibus comouentunat quoquifq; potentior eft,eoiuftiusacmoderatius cum in omnes,tum maxi- mein fubditosfegeratoportet. PrudenrerergoSena- tuspopulufq;BalilienIis,qui deferta Portificis Roma¬ ni religionef’quam exfecrabatur:)morachosacveftales deveteripoiieffioneeiicerenoluit,fedinpofterunouos admicti vetuit,vtcollegiail!a morte collegarum paula- tim exftinguerentur. quofadu eft vte Carthufianis o- mnibus fponte collegium deferentibus vnus iura col- legii tucretur,ac fine moleftia otiofiffimeviueret; nec tamen ritus veteres ac rtligione femel fulceptam muta- recogeretur.Eade lata lex eftincomitiisCorienfibusG ■» annoi ? jf, .vtfcilicetnoux religionisPontifices prxdiorum eccle- Nouem ^* fiafticorumfrudibus alerentur,nec tame monachi an- tiqua collegia defererecogerentur, modo ne deinceps # vllosadmitrerenr.Ita quidefuit vtri/q;falua ratio: Sc qtii nouJj&qui veterem colerentreligione. iniquum enim fuilleteosqui non modo otiofe viuere, fed etiam qui nihil agere,vtiocabaturLucilius,qus nullu opifieiu,nuJ- lam artem exercere didiccrant,de veteri quanramuis iniufta prxdiorum polfeflione deiicere: qui tamen in fiimmadefperationeconftituti,Rempublicam pertur- barepotuilfent.Iiidemfludibus ac procellis religionu iadataGallia,cum pler'q;Fratrum iodaliumvitam eiil- raffent,aciudicia farmii.x ereifeundx proximis intenta- rent,edido fandiffinnecautum eft,vt in monafteria re- uerti cogerentur: quo tamen edido lex eaoppugnari * 7 1 I O A N N I S BODIKI videbatur,quacuiquedara fuerat nouse religionis pro- fitendslicentia.fed hoc agebatur,vt non naodo magi- ftratibusaciudicibus familias cum monachis ercifcun- dae iudicia conftituere,fed ne alimenta quidem apud iu- dicespetereliceret.-alioquiiura familiarum,& nobilif- finii quaique donaus infperatis iudiciis, ac prsediorura diuifionibus conturbarentur: quia non modo Pontifi- ciis decretis, aclegibus ciuiiibus,fed etiam moribus no- ftris.quimonafticam vitam profeffi fiinc, ab omni fpe <>>uthtn.in adeundarum haireditatum^prohibentur. Quae autem ctofLais c"de magiftratibus&collcgiis mortetoilendis di&a funt, * 1 . leges de locum habenr in omnibus feu decretis feu legibus *,qui; legibus. c. non nifladfuturapertinent.Actametfi tyrannide nihil fcedius minufque ferendum fit.ferenda tamen potius eft quam exitio Reipublie^ tollenda. & quidem nihil ineogenere commodius,quam ii ryrannus liberis or- batusiit,vnacum tyranni morte tyrannidem abolere. Sin tyranni tanta vis eft,vt bonos omncs de medio tolle* re.magiftratus etiam omnes ac Senatum morteabolere conetur (:vtT arquinius Superbus,quique peftem illam imitantur, facere fibi propofuerunt:) diet forfitan vis adhibenda,eaqua fliperius dixiratione,ne temere fub-C ditosin principes armare velle videamur.Deumigitur priepotentem naturae parentem imitemur,qui omnia % paulatiminamfemina per-quam exigua in arbores ex- celfis excrefcereiubet.idque tarn occulte vt nemo fen- tiat:rerum etiam omnium extrema, inter fedifcrepan- tia maximeque contraria, mediis interie&is ordinibus inter feaptistantapmdentiaconhingit,vt nulla vis ad- hibeatur.Etquoniameonos deduxit huius quseftionis conclufio, vt leges fepiusmutare ciuitatibus firperni- tiofum;dilleramus etiam illud confequenter,4»»MjJ- fir atm in amt ate bene confiituta mutabile<,an uero perpe- tuos haberepr quamlongiffimea duitateproHigari putarunt oportereciuiliabella, qua: improborum aequeac bonorum ruinam & exitiu com- ple&untur. Sedmonum autem ac difcordiarum ciuiii- um can(aeftprxmioruminaequalitas:pacisvero& Con¬ cordia: comes, eft cequalitas iiia qua:’in tribuendisho- noribus, & rerum inter dues cammunium a’quadiui- fioneieruatur: Quiigitur honoresac magiftratus pan- ciffimisquibufdam ciuibustribuit (: id quod needle eft iiperpetuos eileveJit:) idem feditionum ao bellorum ciuilium incendia inter cities excitabit. Atque his qui- demrationibus.virtutisinquam fruends.acdiicordia- rumfugiendarum caufla, efficitur magiftratus annuos die oportere. At non modo virtutis premia rollu ntur, Sc ciuilium bellorum femina propagantur,vemmedam perpetuandis honoribus &imperiis fupplicia peccaris propofitaeripiuntur: cum tamenpcenarufceleratisir- rogandarum, quampranniorumvirtutitribuendoram -optimo legislacori cura maioreile debeat: quoniamis quipfeclavita:officiaconfecutusfit, maximuomnium premium in ip la virtute fruenda pofitum arbirratur,; federates autem ab iniurioia facinorofaq;vita quis pro- liibeat,nififiippliciorum metuterreantur? Quis autem fiipplicia perpetuis magiftratibus, autpeenas irrogabit iis quosattingerenemopoffid’quisiilosaccufareaude* bit. ? quis in carcerem duci iubebit.' 3 quis conui&osda- mnabit. ? num college eiufdem imperidnumquam pro- fecto iuas fibi manus, nuraquamfuafecabunt viicera. quid fi fcelerii ac peculatus focios habeant. ? pudorepo-# tius afficiantur &comifieranone fui fimilium quaflagi- doruraimmanitatead irrogada lupplicia ducipatiatur. Ac fi quis ford animo accuiatorem ie aut delatore ferat, capitalemfraudemadmiferit,nifi teftimoniis Sole ipfo clario- DE REPVBLICA, LIB. I ill. 67 f darioribus rerun conui&umteneat, &c quidem eorurtl fcelerum quibus Jatebrre obicuriilimra quairuntur. De¬ rails iudicem accuiarum 3 coimidum, confitentem, iu- dicestatnen procolleg^ carmen illud contritumac po¬ pulate viurpabunt, Fr ate r noster EST:quodr darius quam eos qui iuriidi&ionesdmperiajCuram qra- riiacmunerapublica geirerunr,priuatos aliquando re¬ rum geftarum rationem reddere? Qua: certe maxima laus ell a Piucarcho b Romanis tributarquod adolefcen- £ in Lccoilos tes ad accufandum eos, qui fordium & corruptelae rei tenerentur.quafi harpocraticos ac fagaciffimos canes in feras impeilerentac incitarent. qua quidem re non fopplicia peccantibus irrogabancur,verumeua ciues o- mnesacriusadvircutis ftudiaincirabanturjac pociffimu iis qui alios accufauerant.quibus iariscompcrtueratvi- C csefuae&omniu adtionum exploratores nunquadefu- turos.fi opiid ab iis peccaretur. Quibus vtilitatib. vaca- re necefle eft eas ciuicates quse perpetua magiftratuum imperia eifepatiuntur. Quamobre Claudius c impera- c Dio iifc.r# tor legem vereremqu^exoieuerat renouari prudencer inffit,vtquib. forceprouinciae obtigerant, in eas omni cxcii: ."one icpofita proficiicerencur, ne quis exabfco rnagiftratu aliam exalialegarionem am curationem ob- irer; qua rati one fcelerum impunitas coiitinuis impe- jriis & honoribus iequebarur.Neq; viiis legib. efficipo- teft 5 quimmprobi magiftratus coilegarum ac focioium pra>fidia qurerat.Quamobrem Anmballmperaror ro- gauoneadpopuluCarthagineniernculit,vt in fingulos annosiudiceslegererur,ne quis biennia cotinuu rndex eflet.Placet verba Liuji^deicribere: IuScZ ordo t inqair, * . VV a $74 I O A N N I S BODINI inter fe concordiam ac tranquillitatem tueantur: quiaj tametfi virtutem e ciuitatibus plerique exegerint,neil- lius fplendore tenuium ocu!i perftringerentur, ac o- ptimo cuiquedominatustribueretur, nihilominusta- nienvnnfumma licentia viuerent, quamiongiffitnea ciuitateprofligari putarunt oportereciuiliabella, qus improborum aequeac bonorum ruinam & exitiu corn, .plecftuntur. Sedmonum autem ac difcordiarum ciuili- um caufa eft praemiorum in$qualitas:paeis verb & con. cordia: comes, eft tequalitas ilia quae t in tribuendisho. noribus, & rertim interciuescommunium atquadiui- fioneferuattir: Qui igitur honores ac magiftratus paa- ciffimis quibufdam ciuibus tribuit (: id quod needled ilperpetuos eile velit:) idem feditionum aa beilorum ciuiliumincendia inter cities cxcitabit. Atquehisqui- demrationibus.virtutisinquam fruendae,ac difcordia¬ rum fugi e n da ru nncaufta, efficitur magiftratus annuoi efle oportere. At non modo virtutis praemia tolluntur, Si ciuilium bellorumfemiua propagantur,verumedam perpetuandis honoribus &imperiis fupplicia peccatis propofitaeripiuntur: cum tamenpcrnarufceleratisir. rogandarum, quam praamiorum virtuti tribuendorum optimolegislatori cura maiorelle debeat: quoniamis quipfetftavitaeofEciaconfecutusfit, maximuomnium premium in ipfa virtute fruenda pofitum arbitratur; federates autem ab iniuriofa facinoroiaq;vita quis pro- liibeat,nififiippliciorum metu terreantur? Quis autem fupplicia perpetuis magiftranbus, autpoenas irrogabit iis quosattingerenernopoffib’quisiiiosaccufareaude- bit.'’quis in carcerem duci iubebit/ quis comridosda- mnabidnum collegae eiufdem imperii Jnumquam pro- fedfco luas fibi manus, numquamfuafecabunt vilcera. quidfifceleriiacpeculamsfocios habeant/ pudorepo-d tius alficiantur&comiferatione fiii fimilium quaflagi- tiorumimmanitatead irrogada fupplicia ducipatiatur. Ac fi quis ford animo accularorem ie aut delatore ferat, capiralem fraudem admilerit, nifi teftimoniis Sole ipfo clario- ’ DE REPYBLICA, LIB. IllI. 67 y elarioribus rcuraconui&um teneat, & quidem eorurti fcelerum quibus lacebrre oblcurillonte quanuntur. De- lTiusiudiccm accuiatum, conuidhim, confitentem, iu- dicestamen procollegq carmen illudconcritumacpo- puiarevfurpabunr, Frater nos ter ESTiquodrf- pttmdarum acpeccatorum amnitim emplaflrum appel¬ lant. Itane miilefnnus quidem vno feculo mericanip- plicialacuruseft.Siveroimperia annua fint,metuaccu- fationis future terrebuntur , ac codes trepidabunt, queries illam Tribunorum ad Manlium 0131100601“ * tiulus lib, meminerint,‘ 7 V 7 «A? clarius quam eos qui iurifdi£dones,imperia,curam qra- tiiacmunerapublica gdrerunr,priuatos aliquandore- ' ram gefhrum radonem reddere? Quae certe maxima lauseftaPlutarcho 4 Romanistributa:quodadolefceo- 6 inLucuilos tes ad accufandum eos, qui fordium & comiptelae tei tenerentur,quali harpocraticos ac fagacifiimos canes in feras impellecentac incitarent. qua quidem re non ftpplicia peccandbus irrogabancur 3 verumeriacmeso- mnes acriusadvirtuds ftudiaincirabanturjac podffimu iis qui alios accufaueranr,quibus laris compertueratvi- C txfuae&omniu aftionum exploratores nunquadefu- mrosjfiquidab iis peccaretur. Quibus vtilitatib.vaca- rc neceileeft eas ciuicates quae perpetua magiftratuum imperia dlepariuntur. Quamobre Claudius dmpera- « Dio '«ba* tor legem veterem qn$ exoleuerat renouari prudenter it;ffir,vt quib. forteprouincis obtigerant , in eas otnni cacuu one lepofita proficilcerentur, ne quis exafto magilkatu aliam exalialegarionem aut curationem ob- iret; qua ratione fcelerum impunitas continuis impe¬ rils & hoooribusiequebatur.Neq; vilis legib. efficipo- teft,quinimprobimagiftratus coilegarumac foclorum prarfidia quaerat.Quamobrero Anmballmperaror ro- ganoneadpopulu Carthagineniem tulit,vr in lingulas annosiudiceslegerecur,rie quis biennia corinuu iudex elite.Placet verba Liuiddeknbere: Ittdrcfi ordc,momz, * Iih,Wr VV 1 * Ah*oi in. k Xtphi'. in ^nton. 1 hi- i-jfoph. 676 IOANNIS BODINI ea tempefiate domwabatttr Carthagmc, eo maxims quod iidemperpetuiiudices erant:res,fama,vitaque ommumin illorum poteflate erat\qui vnum eius or dints, & omnet ad- uerfos habebat. horum in tarn impetenti regno Prat or fa- this Anntbafvocare adfe Qutftorem\ tdepro ntbtlo habtt- it\nam aduerfafabltonus erat:&quia ex qu afire a in indices potenttjf mil ordinem refeeuntur., tam pro futures moxop'u bus ammo sgere bant: id indignum rat us A timbal, viatorem adprebendendum Quaflorem mijit ,fsbdu£htmq ? tn con- cionem non ipftm magus qnam ordinem iudicumfiprst quo¬ rum fnperbia at q tie opt bus nec leges qmcqttam ejj'ent , net magifiratus:faccufdutt, ©’ vt feeundts amibm accipi ora- tionem ammaduertit, legem extemplo promulgauit pertu- litque. Haecille. Ac tametfi eorum qui perpetuum im- { >eriumhabent nonnulii fiummainregntatis ac virtutis « aude cumulantur , ceteris tamen aur propinquitate, aut afnnitate fere coniunguntuiqquo fit vt qui vnum reiiccre velitjcarteros etiam reiiciatoportet.certenon itapridem in Curia Parifiorum, quae hoequidem tem- f >ore centum & quinquaginta iudicibus conftat: cum is diet inter principem Curiae Chr. Thuanum&Io. Tiliurn Curia: icribam^qui abfentisfilia: caufamfufce- perat,fexaginta iudices, propinquitatis lubiecira caula, reiecti funt. Ac prudenter in Septimanire prouincis conuentu.communi omnium ordinum decreto, man- datum ell Io. Durando vniuerfitatis Adori,* vt roga- tioncm illam,quscum ceteris coniimda erar.potifii- toumvrgeret.nedeincepsin eademCuriaiudicu pro- ximicrearentur.ac rurium trieanio pofteadem rogatio Aureliis.quo princeps Gallia; conuentus accerfiri iuf- ierat,lataeft:nihil tamen obrineri potuit>nec poterit quamdiuperpetuihonores in Republica tribuetur.Et quidem Carolus v. rex Francorum, ac Philippas is qui Bellus vfurpatur,decreuerant,iudice deinceps in eavr- be,in qua quis natus ellet.futuru neminem:vt confimi- liedido MAufelius 4 Imp.vduitquemquam fax ciui- tatis redorem eflc;cuius legis tanta vtilitas vila eft,vt ct- DE REPVBLICA, LIB. Ill I. €77 jam ad A lie (Tores pertinere voluerir:& ad hsc vfq; tem- poratum in Hi/pania,tum etia in plurimis Italia: ciuita- tlbus cam ialutaris iudicatur,vt Pr^tor vrbanus vbiq; fe- reperegrinusfir.quod enamnum legati MoTchouicaru abordinihus Polonorum petierunr. VtriuTq; tamen 8c C Philippi &Caroli lex aptid nos tunc exoleuit,cum per¬ pend magiftratusdfeca-perunntametfi lex ilia a vetu- ItilEmis Gallorum monbus repetita fui(Tet,vt quidem CadardcribitdeHeduis : quorum legibus fandiffime « llb -r. cauebatur vr omnes poteftates annua; ell'ent: nec fas e- racduos eiufdem gentisfinnilmagiftratum gerere;auc quamdiuviueret isqui magiftratum depofuifletiar ne duos quidem eiufdem gentis Senatores elTe; nec vtrifq; Iimul,nec alceri fas erat,quamdiu alter qui Senator iam fuerat.vixillet. Iam vero publica vtilitas ,qu$ fubdids ! omnib.cura: eifedebet,ab iis omnibus deferetur,qm- busnechonores,necimperia,necmagiftratus vllos ge- rerelicebit. Quis enim ciuem priuatum de publica vti- litate dicentem audiet; quis orationi fauebit? Ita fiet vt omnes priuatiscomodis intend,publica defertaeflepa- tiantur.quia magiftratus,quodanteaiperauerant,femel adepti,minus de publica vtilitatelolicitividcbuntur. At illud quad eft ad vita bene beateq; degenda,vt quiRem- ■ publ. gelled nr.acprudendamHumana:vitae ducem re¬ rum gerendaruviudidicerii‘it,beatum illud otium cum ! dignitatecolcre,rerumquenaturaliumac cosleftiuvim uanquilla mente pubiicis vacua ncgotiis contemplari r' ac percipere poffint? eft enim veriffime fapientie ac be¬ ats: vice parens&magiftra mentis agitatio: quam homi¬ nes pubiicis negotiis intend,ne per fomnium quidem guftare paflunt. Quamquam in perpetuisimperiis,vix eft vt rede omnia geranturab iis qui non modo nego- tioruro,fedetiammagiftratuum &curationum multi- tudine obruuntnr: vt Carthagine b quondam licebat; t> in j quod Platoni f & Ariftoteli pernitiofum videtur; quia ^ p!«oint«- (ingulos lingula munera rede curare difficile eft,plura gibus. 454 nemo poffit. feonorum tamen & imperii cupiditates VV j IOANNIS BODINI ambitiofiffimos quofque abripiuntivtimbccillis acve- I ternoianguens ftomachus co plus appetit quo diffici- liuscoquerepoteft.Necenimliiae djgnitati conuenirc f jutantin mediis confiftere,nifi ad fumma quaqueeuo- areconentur. Quamobrem legi'bus Venetorum licet iis quimaiores magiftratusgeHerunt, minores aa fede- Jacosrepudiare: quodpermtiolum mihi videtur; quail magiftratus& imperia,non publica vtilitate,(ed inanis gloria: auiditate metirioporteat. Quanto igitut perni- tiofiuseftperpetuos effe magiftratus,vt paucorum cu- piditati Relpublica feruire cogaturi verendum eft enira vtii qui magiftratuum & curationum multitudine cu- piditatem explere non poflunt,tandem coadci defiftant, autcum Reipublicanmeritu intereantipfi. Cum enira in campo Martio magiftratuum creandorum comma haberentur f pontes angufti pin rib us locis difpofitie- rant,vt fuffragiorum tabelLr a praetereumibas excipe- rentur:& qui iexagefimum annum attigiflent,admone- banturvtlococederent,neamu!titudineopprimereiv. tur: non quiafenesde pontibus in flume praecipites da- rent, vt quidam opmantur: quanto igitut prteftabilius efteos,quimmagiftraribus & impenis confenuetunr, priusabftinere quam de altiotibus locis praecipiti cafu deturbarilEft autem honorum ac imperii locus adeo leuisacprxcepSjVtineo diu confiftere ac perflate ne¬ mo poffic.cafus autem, non modo eiusqui labitur ,£ed etiam circumftantium ruinam fepiffime trahit. Cum enim C. Marius per omnes honorum gradusadfextmrC Confulatu peruenilfer, tametfi aetas ingrauefceret iaro fua,nihilominus Mithridatici belli prouinciademanib. L.Sylla?,cui forte obtigerar, extorquere conatus efl.vt ieptimumConfulatumac perpetua imperia domi fur concluderet. AtcumSyila popular! tumultu contrale- ges&praetennoremmaiorum fibiabfenti& iamexer- citum habenti prouinciam eripi videret, Vrbem cud legionibus occupauit ,ac bebum ciuile tam crudeliter ge0it,vt tota pene Italia duium (anguine redundaret, nec T DE REPVBLIC A, LIB. Ill I. *79 jiectantum duces partium Marianar u 3 j(ed edamfocios* jmicos,proxirnos,affines,profcripdonib 9 ,exfi]io J mor-’ ; temuldaret.AtetiamcumdecemuiriReipubl.confti- tuendsaclegum ferendarumapopuIoRornanoimpe- riuro annuum accepiilent, idq; in altecum annum pro¬ rogatum eflet.perpetuam poreflatem ac populi liberta- | teminuaferatit,nifiyi&armis(:nonfinegrauiflImoci- uitatispericulo:)depulfifui.irenc.Superiusdidueftnon I aiiamobcaufainpopulares&oprimatiim flatus tyran- nospertulifle, quibus imperia diirturnadediflent, aut contra leges prorogaflennvtPiftftrato Athenis,Philoni ' Aegis, Cy pfelo Corinthi, Dionyfio Syracufis, Pansdo Leontii.Casfari FvOms.Quod profpiciens dimilius Ma- mercus, rogatioaem tulirad populum Romanum, vc I deinceps Cenforii poteftas fefquiannua 4 eflet , cum <*Uui'uslib.*i prius in'annosquinquetribueretur: aepoftridiequam Dilator creatus fdfletabdicauit.teftatus iilud apud po- p u ium ; Vtfcutis’x xopxvi^quam mthi diuturnctimperianota, placeant. Eo perth etetiam lex Cornelia Tribunida,ne magiftratum eundtm intra decern annos petere licerer,. p necmultumabfuit pjinGabinius TribunusplebisaSe- natodb.inipfoSenttuinterficeretur h , quod belli Pira- 4 E ‘o»: ticiprouinciam in innosquinq;Pompeiofuarogatio- : ne tribuere non dubitaflec: cuius rei rationem opti* I roam Dio fubiecit; quod qui diutiffime imperarunt; 116 modo creteros conremnunt, fed edam imperantibus magiftranbus pareredediicunnquod eodemfere/enfii feribit Caffiodotus; Antiquitas , inquit , prouinciartint dignitatem voltti annuafuccejfionereparan, vt nec diuti- napotejiatevnus’nfolefceret, & multorumprouebluigati - diareperirent. Nec vero vlla re tamdiu Aflyriorumac Pcrfarum impeia fteterunt, quam quod exercituum ducibus ac legaiis in fingulosannos poteftates &impe- riadarentur. At maiorum noftrorum state liberi, vt parentutn imp;riaac poteftates retinerent, interdidis agere non dubitauerunt: vt quidem ii qui Conneftabu let Campanian Normanire } Britannia dicebantur: VV 4 it 5 . hi* SHU «hprob tit. htiii i' c. Magiftr*- t&4 perj ctu- cs ejfe (cw- ti.od-tu partem argumenta.non mode pro- babiiia,fedetiamadairentiedum neceflaria victeri pof- fintjaliis quidem vt adbreue tempus 3 aliis vt inperpe- ttium lionotes acmagiflratus tribuantur.quibusinter- dumadhibentur orationisluminaqua; non modo im- peritorum, fed etiam acutillimoram virornm oculos praefhingant; quae partim a nobis in medium allatafunt vt aflenfionem quiique cohibeat 3 quoad iuftis ponderi- 41! Duai’tes re- bus fingula exigantur.Nam cum fiepein tuendis homi- huAyatuter focieratibus ac ciuitatibus moderandis 3 tum vero teccln jo- duabus in rebus grauiter peccatur; altera quidem quod let. legum incommoda plerique omiflis vtilitatibus auide conie&antur jaltera quod ab extremis ad extrema virio- fadecurrunt,cumin mediisconfiftere debuifi'ent. Pla¬ to perpetuosin fuaRepublica magiftratus ©mnes elle voluit.iftud quidem extremum Ariftoteli vitiolum vi- fum eibitaqueadaliud extremum delatus,PIatonis fen- tentia repudiata, omnibus ciuibus ad honorum peti- tionem aditumaperuit: neuter tamenopinor ad quae- flionem definiendam adhibuit earn quam dccuit Re- rumpublicarum diftin&ionem :cum in eopotiffimum qu^ftionis huius cardo vertatur. Eodem errore lapfus videtur Michael Hifpitalis Francorum Cancellarius, virdodlusinprimisjacdomefticadifciplina clariflimus: is enim omnia imperia precariotribui putabat oporte- re 3 atque id modis omnibus efficeretetauit. Anteafepe .diximus,acdicedumfepiusefl;,quarumciuitatucontra- rii funt fines, earum contrarios mores efie oportere. le¬ ges enimquibus populi libertas alitur, vnius domina- tumaepotentiam cuertut. eiusgeneris fu nt leges anna- les de magiftratibus 3 quae vt omnibus ciuibus adittiro ad fionorum petitionem aperirenr ; anni decuriu potefta- tes ac imperia termiuauerunt; quoniam a'quum erat DE REPVBLICA, LIB. Hu. ciues omnes,qui imperii fummi participes elfent.ad honorum pednonum admicdiquod fierinon potuifler, fi in perpetuum imperia tribuerentur. Item.-equalitas ilia,qua: ftatumpopularemalit ac tuetur, mutua obe- diendi ac viciffim imperandi ratione conferuatur: nc diuturna imperandi confuctudo dominatumarripiedi ciuibusambuiofisvllaprtebeatoccafionem. Acin mo- narchia,inquavnius eft imperii maieftas,non neceftc eft,atne vtile quidem .fubditos imperandi cupiditatc excitari.fed pocius obediendi conluetudineiquodpo- tiffimum locumhabet,cum omnia vnius vei domina- tionevel uyrannidetenentur:quoniam in hac quidem ryrannivis,in ilia lubditos natura feruos fecit.-quibus lidetur imperiu,monarchiam vtramq; interire neccfc feeft.Quamobrem tyranni,qui non minus fubditos o- derunt.quamfubditisodiofi lunt, peregrines fibiafei- fount; auteos ciues quorum fidem & amicitiam cora- pertam habent,vt iis tanrum & corporis lui cuftodiam, &imperiaperpetua committantjnecateri ciues impe¬ randi confuetudineacdulcedinetyranni potentiam ad fetrahant,auttyrannidemfunditusfubuenat. Is autem quiiure dominatum adeptuseft.&qui natura fubditos obfequetes fecit ,nec annua,nec perpetua imperia facit, fedeaprecario tribuit.vt omnia abeiusarbitrioacvolu- tate pendeat.Qui rex eft.quonia fubditos eo loco habet quo pater optimusi;beros,nonferuilem in modum/ed liberali condidone tuebitunleges de magiftratuum im- perioac iure laturus;nec omnia omnib.imperiacom- municabit; nec item omnes magiftratus in perpetuum tribuet:fed pro cuiufque virtuteac mentis,rerumq; ge- rendarumvfu,dele rariiPrincipes imperio perpetuofruantur:vtlit accu- 06 IOANNIS BODINI apud eiufmodiiudices iureageremalinr.quosprinceps * ipfe.fiiusdiceret,nuru folo abiniuriaadmutuamcon- j cordiara reuocaret. Sed vt nulla maior vrilitas ad Rem. publicaperuenuirafit, quam quod princeps iudicandi confiietudine iuris ac iuftitiseviminanimopenkiisex. prellam habeat, quid ab immortali Deo mains ac meli¬ us turn principi turn ciuibus oprandum. quam vtaccn- Tatiffime &affidueiusdicereconfuelcat? Aliarumqui- dem artium ac dilciplinarum fcientia princeps carete facile poteft. iudicandi (cientianon poceft.qUc'eipfi rc-‘! 1 galis eft. & regum maxime propria:cum arte imperato- ria.quterem militarecontiner, aduerfushoftestantun vti.legitimaverolcienna nec domi nec militia vacate pollit. Sed neargumcntis omniadiflerantur, exetnplis lapiemiffimorum & quammaxime illuflrium principu vd liber. Quis autem Salomonifapienriain toto mor- talium genere comparandus eft/ A t non ante rexinitia- ' tus erat, quam ab immortali Deo id vnum precatus eft, vt quantum lapientiae ad populi iuraiudiciaq; di/cepta- dafatiseffet, tantum fibitribueretur.quaevotatametli , fomnianti Salomoni exciderant, quafi a vigilante fadi fuifient.tam grata Deo fuerunt, vt in eumomnesfapi- i entice ac fcientiae thefauros abundantiffirr e & cum in- genti mortalium omnium admiratione eifudille vide- aturrvtomnes inteiligerentDeum non modolapienti- am illi afflauille.ied etiam iudicandi munus regibus ipfis a Deo tributum fuille. Quis item Augufto rerum maxi- marumvfu ac prudentia comparandus ? allidue tamen iusdixiflefertur, ac ne morbiim quidemexcufarefoli- tum, quominus in lecfticaius diceret. Quam quam ilia populi Romani actemporum,non Augufti propria bus eftjcui.fi alirer facerer, imperareno licuillet: vt quidem anus ilia ad Adrianum Auguftum rogationem in aliud ! tempusreiicientem, quia fibi non tantum otii elledi- * spartUmm ceret,2 \oliigitur, a inquit ilia, imperare : qua oratione ;i permotuslmperarorconftitir.vtrogantiiusdicerer. Si rantus princeps. & cuius imperium lifdem finibus qui- C : bus BE REPV8LICA, LIB. Till. 707 bus Solis cuffus terminabatur, fads officio fecit, cut ii quiparticulas eius imperii adepti funt, ius rogatibus di- cere recufabunt? cur non potius omni ftudio,labore, induftdaiivid vnumincumbent, cum nullafit lattdabi- forphtlofophia inquit Plinius,* tpuam agerenegetium * pui>lt(uw-,cognofcere,tftdicare ,promere, & cxerceretufii- Mm.cjHxcjue philofipht doceant , tn vfu habere ? Quod fi legitima (cientiaiurisq; dicendi munns principibusror ac tantas vtilirates parir,quantovberioresfiiEiirsfunt, fi iliaipfaqme maieftads propria funt per feipfam tracta- bit!ca:tera quidetn princeps magiftratibus committe- re,iura maieftatis eorumque cognitionem exuere non mficumimperioiplb poteft. Naeillivalde ca;ci,furdi, mini, qui quae fua funt&quam maxime propria, num- qua niii alienis oculismtuentur.alienisauribusaudiunt, nec nifi aliena faepiusq; peregnna li ngua loquuntur! fu- periusquidem docuimus no modoperegrinarum gen¬ tium,fed maiorum etiam noftrorum exemplisignauiam regum, qui omniadomefticis crederent,fibi pofterisqi fills exitium attuliife. Haec argumenra fpecioia qui- demvidenturiis, qui arcanaimperii & abditam tuen- dae maieftatis diiciplinam non lads perceptam & vlu cognitamhabuerunt. Mihiveropropiusinuenti, non modo necellarium non videtur, fed ne vtile quidem ciuibusprincipemperfefe ius dicere. Concedam ta- menidpneclarumfore & regali maieftate dignum, fi demus rales fore principes, quales Scylax Indorum re- gesopinionefibi finxerar.idefttantofubdids praeftan- tiores,quanto Dii mortafibus fuperiores funt. Quid emmprsclariuseiretj&adfplendoremilluftriuSjquarn 41? inclariflima popuii luce pofitum principeperfeipfum amputate fumma iudicare? benede Republica meritis fua premia,iceleratis Sc facinorofisfuppliciairrogare? neceife eft enim virum bonum ac lapientem eife, qui non nifi bonorum ac fapientem cam deiectetur$ Sc integritate ac iuftitia praftare , qui fumma atquitate . ius dicat, Sed quis vidofum principem populo ad YY 1 'Lil.a.epift, Car / ri»- ceps it* di¬ cere non. »- betttj. 7 o8 IOANNIS BODINI intuendum,& ad imitandu m proponat, nifi qui & prin- cipemirrideri, & populum deprauari velic ? qua enim leuiffima funt in ceteris peccata,in principe flagitia iu. dicantunnecmagislaterepoiluntjquam in oreipioac vuitufodiffimus cancer: nam regim fortune fublimi- tas regum aebiones obfeuras efle non patitur. Eft au- tem fubditis omnibus quail lexab ipia naturainfita.vt cmnia pnncipisdida,fada,geftus, mores accuratiili. meimitentur;atq;inidvnumintentos habeantoculos, ftudia,mente$,vt eius fingula vitia,virtutes, oranem de- niqu e corporis & animi habitnm ipfis animis & mend- bus expreil'um babeanr:vt rediffimePlinius vita prin- cipis cenfuratn appellaiierit , eamque perpetuam.ad quamdirigimur&ad quamconuertimur. Haec ilia eft ab antiquiffima vetuftate pofteritati tradita diiciplina; ( primiunabipfoS3pientiae magiftro,deinde a Platone, Cicero ne ; Liuio,CalTiodoro repetita :qualis (cilice tfai¬ nt cimtatu princeps,talem qttocpte populumfutururnMs.~ liusetiamTheodoricusrexGothorumapud Caffiodo- rum.cumad-Senatum populumqueRomanum icribe- ret; Facihtu eff, inquit, err are naturam, quam dijjimn'eml Jut princeps pqfftt Rempublicam form are. Quid exemplis in re tarn peripicua opus eft? domefticum illud tamen de multis,Franciicus maior rexFrancorum,& Manfor . Africa; acHiipaniarumlmperator, alio quidem vterq; temporeaclocojbonas artes ac diiciplinas incredibili- ter amplexatus eft; repente principes, patritii, nobiles, lacerdotes,milites,opifices,omnis deniq; aetas, omnii fexustantisftudiis omnium artiuac diiciplinaru feien- tiamprofecutifuntjVt nuilisvnqua feculis,nullis vfqua regiomb.tantadoctorumhonuniileges quam iub illis principib.exftitiflevideatur.Cuigiturtantuvaleatprin- cipisimago,adconformandos,&invtramq; parte mu* tandosiuorum mores jiummopere cauendum eft,ne principem nifi optime a diiciplina, vberius etiam a na- tura informatum.populo ipe&andum exhibeamus;aut ■ fi vitiofus erit,iuorum oculis quail peftem popularcm i modis DEREPVBLICA, LIB. IIII. 709 modis omnibus fubdueamus. Non propterea,dices tu quidem,principem vidofum oporret a pubiicis aftio- nibus,a foro,aSenatu,aiudiciis abftinere: cum nemo tarn fit deprauatus vtnullis virtutibus, nuJJa Jaude ex- cellat,nulla vitia diflimulare poflit; quarum virtutum acvitiorum deledumhabicuri funtciues; vt h^c qui- dem declinare,ilias ainpledi facile poflint. Ego vero vitia potius imiraturos quam virtutes exiftimo : eo- que facilius quo citius ad vitia quam ad virtutes gli- fcit fiominum natura;&cum virus fit ad virtutem re- ctiflimusadirus,innumerabile$ vitro citroque finuofi anfradus,quis dubitet quin praua potius quam reda iequamur? Fuerunt in Alexandro Magno ranflimas vir¬ tutes, fed rerum a fegeftarum gloriam ac decusturpif- fimaebrietatis confuetudofcEdauit: quttm ctiam taleti 14 pranniumpropofiijfleteiquipocula vini ampliora fic- carettinquo certamine quadraginta cum eo qui pre¬ mium tulerateffiifisvifcenbus propemodum fpectan- terege crepuerunt ac perierunt. Hunc igitur morem nonmodo Graeci ,fed turpiter carteri quoq; ptincipes imitariftuduerunt.Mithridatesvero,etiam lisqui aui- diu$vorarentacbiberent,pra’miapropofuit,&invtro- qtiegenerevidoriam(:fi vincere.ab intemperatia vin- ci:)fced!ffimamadeptus eft.Virtutes verofimulare,aut vitia diflimulare,cum omnibus,turn veroprincipib.dif- ficilimum femper vifurn eft:quia cupiditaribtimpera- re,domit 3 S habere libidincs.perturbationes cohibere minime omnium didicerunnqua;qui nefciat,malus eft fimulationis magifterfuturus. Dionyfius iuniorPlato- nemSyracu(asacciriiuirerat,hominis virtutibus ac fa- mailluftti excitatus:vt primum viri verba,voces,fapi- entiamguftauit,momentohiftriones,ebrietates,leno- cinia,meretrices fefeaprincipis confpedu fubduxerut: fed quia vultum mutarat,non mentem; & libidinum il- lecebras,nonipfaslibidines exegerat,diu vitia diflimu- larenonpotuit;necPlatonediuferre,qui non prius au¬ la exceflcrat,quam princeps ad confireta flagitia non Y Y j 7!S IOANNIS BODINI quidem omilla.ledpaululum intermilla rediit. tantum valent principis adimmutandos ftibditorum animos il- lecebia;,multo facilius tamen ad viciaquamad virtutes. Seddomefticalibentius quam externa rhemini. Fran- ciicusmaiorrex,acceptovulnere,eapillos, quo facilius euraretur, tonderi iuflerat: repente domrihciomnes,.. principes,nobiliras,magiftLatus;opifices;omnes deniq; 1' ordines capillos omnino de capite decuti curauerunt: ac fi quis maioru veftigiis infi fteret, aut toderi turpe du- ceret,cum omnium riiu excipicbatur ; cum tamen regu infigneab huius imperiiprimordiis femper anteafuif- fet, nec nifi patriciis ac nobilitati capilitium nutrirefas era;: ca:ten ieruili Iiabitu tonderi tamdiu coadli funt, quoad Petrus Lombardus Parifiorum Pontifex obu- nuit,pro ea qua: tunc erat Ponnficum in reges audoii- tate,vt plebi capillosalereliceret. Atprincipisafienta- tores,non modoanimfifed etia corporis denarurae vitia modis omnib.affingereConantur j dcvtpracui ridente j afpexennt,rident:it claudus eft,claudieant ipii. Alexan- i der Magnus Sc Alphonfus rex Aragonum collacontor- quebant.hic quidem a natura, illevero a confuetudinc «pirate 1 :,in deprauatus*: aulicicanesvtriusq; vitiumm odisomnib. Pjnsho. ihidebantiinitari. Quidigitur ciuitati pernitiofiusqua principum vitiis iubditos im buere velleililud etiam exi- riofius,quodprincipum peccataleuiffima(quamquam leue nihjl in eogenere videri poteft)amplificareftudent aulici, vt quocunq;proficiicatur , populi mores depra- uarifitneceile: vtlocuftarum& erucarum examinapo- pulatis frondib. acfrugibus etiam in pofterum femina relinquunt,quaeagros& arbores quantumuis purasac fertiles inficiant,Demus tamen vitiofum non edeprin¬ cipal^ :rarum mortalibusacDeiconceflu tnbutu do¬ num, quum vix fingulis aitatibus finguli principes tole- J rabiles repenantur:)& iummaevirtutis die, vitiis item vacate: tametfi maximum interuallum fitinteriedum inter eosqui virtutibus iinbutifiint,&quia vitiis defe- lU-tm ; vix tamen fieri poceft vt non aliquid excidatd prin- BE REPVBLICA, LIB. IL11. ?rr principi, quodipecftantib, riium mouerepoffit.atmul- rum deprincipis eius dignitate detrahitur, qui autin- eptus-fit.auteflevideatur. Demusigituriiludquoque* nec vitiofum necineptum efte,ac ne videri quidem,fed praciavis virtutibusinformatum: ipia tamen fiibdirom cum principe confuetudo, maieftatem plurimum mi- nuir,&eius contemtum parit: contemtum vero fequi- f rurconrumacia,&aprincipe defebtio. quod ft princeps | iepopuioterribilcm ac metuendumoftentarit, vtma- idfotemfiiam tucacur, metum quidem fortaftefuisin- ! cufterir, fed tantum deni deamorefoidetrahatoportet: ainorautem fuorum multo magis adReipublicsfelu- ttm quam mems neceflarius eft; eoquemagis , quo qui amat, violare metuit quern amat: qui vero metuunt nec aroanr 3 hocvnum ftudentvtquem metuunt oderint : ob!ataoccafione,fi pofljntoccidant. Ac mihi quidem | aJuuscogitanti.videturDeusopt.max.viamcompendia ) atiatn principes humanos docuifle’, quam fi fequantur, I &amaripoffint,&metui: quia fefe mortalibus non ni- (Hatenter & quidem dormientibus, nec nift pauciili- mis quibufdam fummae fandhitatis ac integritatis viris infinuat*.Cum vero decalogumfuavocepromulgauit,« Numeti n. rulgura.tonitrua ,flammas, ac tubarum mirabiles foni- :us Cc clangores tanta vi excitauit, actantis terroribus aopulumperculit, vr omnesproniactrcpidiprocum- icrent; cumiilam rerum faciem neccontueripoirent, (pi - a Deo precarentixr ne deinceps vocemeius, quam ferrenon poterant,audire cogerentur,fed perMofem, tus vellet iuberentur. Deum igicur qui non nifi men- e confpiciendum ieprasbet, fuas leges refonantem fe¬ nd audiuit vna omnium feiedtiffima gens: cum tamen cmnibuslocisacregionibus, omnibus horis ac mom ci¬ ts mortales omncs, imo vero omncanimantium genus famma caritate ac bonitate fempiterna foueat, 6c bo- rorum omnium cumulisabundantiffimeaimeat, Prin-, O cipem igitur in Reipublicte adminiftratione , iilam quamDeusin mundiprocuratione adhibecfepientiam Y'f 4 ?n’ I O A N N I S BODINI imitantem.a fubditorum & a populi confpe&u fe quan¬ tum licebitfubdncere; nec fe nifi cum maieftate fum- ma contucndum praiberc: lua confilia & arcana cum pauciffimis iummae iapientix ac integritatis homini- bu$ 3 quorum dele&um fingularem in primis habebit, Communicate: & eos fuarutn leguminterpretesadhi- bereriubditos deniq; fummabenignitate&caritatefo- uere, &ab omnibus hoftibus iummaprudentiaacpo- tenriatueri oportet. Exftat liber Demundo ad Alexan- drum Magnu, in quo quidem Deus vniuerfitatis mode¬ rator, cum rege Perfarum potentiffimo comparatur, qui inarceluperbatriplici muro ac fortiffimis propu- gna ulis munitiffiraa.omnibufq^declinarugenerib.ab- unda, 'iffimadomiciliiamhabet: actametfi mortalium nemin. ucndus diet pneterquam pauciffimis quibuf- dam arnica ; nihilominus tamen ab extremis India; & Hellefpontihnibus quxcumq; in imperiogererentur, breui temporisinteruallodifpofitis vndiqjfiaromarum perfpeculasindicibus&exploratoribus,inreiIigeret ac fentirer. At nulii principes tarn magnu imperium tam- diu tenuerunt; nulla vfqua fubditorum erga principem p obedientiamaior,neciuftiora vlliusprincipisergafuos imperia exftiterunc. Iam vero priucipesilli qui libidini feruiredidicerunc, a luce & confpedfcu multitudinis fe ipfos in latebras fubducere confueuerunt, vr liberius o- mnibus voluptatum generib.expleantunvr quidem Ti¬ berius optimusfimulationisarnfex, inlulamdefertiffi- mam ad fruendas voluptatesconquifierat; turpiter illc quidem minus tamen imprudenterquam quiimpurif fimarum libidinum odoreteterrimolocapublicaequi ac priuata confpurcant: qui cum plus exemplo quan fcelereipfo peccant, turn etiam in vniulcuiufq; mentil bus Stanimis fiii contemtum ingenerant.atprincepi quimoaoiapit, quoties fefepopuloconfpicieiiduprai bet (: quod quam rariffime faciet:) (eipfumita compa rabit, vt ore toto acvultumaieftatemmiftamodeftia grauitate Ipirare videatur: ac potiffimum infermone : DE REP VBLIC A, LIB. Ill I. 7 ij in quo dignitatem & pondus fententiarum inelTe opor- tet :ac dicendi genere vtetur, quod fit vtcumq; a popu- lariremotum: qua: fi paulo difficiliora principi vide- buntur, prafttabilius ent vel parcillimeloqui.vel omni- no conticelcere: cumfciamus homines in tantis rebus, aut vt contemnanr,aut metuant,au t oderinqaut ament, opinione non minus quam aliqua certa ratione com- moueri.aefiverum eft quod Sapientiajmagifter fcribit, Stultos, c/uamditt vocem continent ,fapicntiJJimos istdtcari , quantum principi publicam orationem habituro eni- tendum erit, vt ore, vultu, verbis, omni denique adtio- necum dignitate maieftatem tueatur. ? nam hate fingula pro legibus, pro exemplis, pro oracuiishaberi confue- uerunt.In quo Tyberius nequid peccaret,nouum more inuexit, vt feriptis conuenircturac refponderet. Moris erat, inquit T ranquillus, eo tempore principem etiam pra- fentemferipto adire Ab iis veto qui fepius fermonem „ Tranquil!, habentin condone, apudSenatum,corapopulo, mul- inTibcrio, ta peccari needle eft, qua: principis contemtum allatu- ralint,autexiftimationem violatura; vt non immerito Grcecusnefcio quis diceret; Principem non aliterpubli- ce, ejuam in tragoediA,Ji mo dofapit, verba. faElurum. In- telligo qute quifquedi&urus fit, nec meam fententiam omnibus probabilem viderhfcilicetprincipem ab ocu- lis ciuium fubducere, fermones non nifi cu amiciffimis lererejmultis multaiure rogantib. nihil relpondere;ac neloquentesquidemlubditos audire velle: abfurdail¬ ia quidem ac principe minimedigna videri. Egovero principem luorum ciuium confpedhun omninorefu- gere ac latebras qusrere nolo, vt reges India: nonnulli: ficenim de rege Borneo noftra astate proditum eft, qui pmervxorcm&liberos alloquiturneminem ;videtur a nemine: feddomefticus aliquis ex abditis locis arundi- neoriadmotafoletadeuntes conuenire;nefrequens fit inpopulicorona, neomnibusaditu facilis, nemultus •fit in fiiorum,nifi proximorum & familiariu colloquiis; neiocis, cicteriis,lufu, exercitatione publica voluptate ^4 IOANNIS BODINI quirat: his enim rebus principis maieftas,quam modi* omnibus illaifamefteoportet, &exiftiinadovaldemi- nuicuratqueeleuatur; eoque magis quo maior erit& auguftior princeps. Nequeenim in eogenere Turcaru aut <£tliiopum,aut Tartarorum,aut his omnibus maio- rem Hi/paniarum principem cum tegulis tequareopor- teqneridiculi videantur, fi ne afpiciquidem a iubdicis fc patianturjvc illi.quos non nifi demiuisin terram ocu- lis alloqui fas eft,& a quibusno nifi aduerfo vult-u decor- pore diicedimr. quamquam ad incerioris Africxereges nemonifiadorans, & puluere anteaconfperfus,vetba a tuo^fer. facie a . Quod fi quis putat Orientis & Auftri reges his lnoribusacinftitucisvtioporcere, quodferuilis& abie- tfta lit fubditontm narura: Aqtdlonis veropopulosin- genuatn quandaaninu vim ac pneftandam habere, quaj i’eruitutem huiufinodi ferre non poffir: iftud quidem fuo loco,& qua: regionis cuiulq; narura /it,diileretur:vi- deo tamen reges Anglia;,Poionia;,Molchoui^,qui ad Aquilonempofitifunc,Gailorum &Italorumprincipi- bus auguftiores, ac muito accuratius quam noftros ma- ieftateni tueri (uam. Occurnturedamaplerifq;,princi- Vericulum pesquiiiioruopeacioilicitudine publica omniagerut, r.eprinceps a g jj]i s j n r er dum regno fpoliari.eius rei exempla de Sar- c * an '' 1 P a ’°&Chiidericopromere nondubitant; quoru tit, imperii) farnen alter mops a tnente; alter omni volupratum ge- txHatur. nere diftluens, ad feruitutem quam ad imperium aptior erat.ied abiurdum eft vniusaucaiteriusprincipis exem- plo praiceptaconcludere velle. uumquamcerte Gallo- rum populi magis oblequentesfuere , aut regum maie- ftasauguftior,quam primisillis regibus,quinonifiCa- lendis Mail fefe populo confpicienclos proponebantj omniaPrasredtiPratrorii, quem c Palaui magifirumap- pellabant,imperiogerebantur. Sedhuicmorboacpe-C riculo facile occurnpoteft, ft ad praifedhiram Prreto- rianamduostresve colleges princeps adhibear, vt Im- jperatores Orientis fecilfevidemus: itafiet vt potentia fiugulorura deminuta, regia maieftas auguftior litac tudor DEREEVBLICA, LIB. IIII, 7 i f C tucior futura. Nam cum Tiberius Seianum, Coromo- dusPerennum, Theodoiius 11 Eutropiuni,Iuftinia- nus BellifTarium,Xerxes Artabanum,Childericus Pipi- 2111m fummam return & corporis fui cuftodiam foils tri- buerent,ineaqua;dixipericuiainciderunt. Quodau- temadiurisdidionernattinet, mulco melius magiftra- tuumquam Principis officio exerceri poile nondubi- to. Quis eftenim qui neficit ram multa in boni iudi- cis officiopoiitaeile, vt peritiffimos etiam acdiligen- tiffimosfugiant ? pluracerteprincipem ante praiterla- bi necefle eft quam percepta line, at in eo fope quod auresprateruedum eft,ftatus caufic verfatur. Ac(i quis principem dixeritiuris ac iuftiticc peritiffimos vi- ros habiturum, quales Auguftus, TraianusjAdrianus, Aurelms,Alexanderhabuiffieferuntur, idqnidem non ita difficile Romanis principibus fie educatis videba- tur; fed aliismoribus acinftitutisnunc viuitur. Quis luremnon videt tarn multas vbique litium dilationes, tot fubterfugia reorum, tot pragmaticomm fraudes, totcircumforaneorum rogationes Si clamores no mo- do principem non laturum, fed nemagiftratus quide-m fine incredibilimoleftia, quae deuorandailliseft, ferre pofle? at ne res quidem omnium in ciuitate maximas niaximiqueponderisacmomemi princeps caperepo- teft; quo igirurmodo tot rebus litibusqueitidicandis fufficeretnmuntisiliud fulcipiat, nectamen redeat- que ordine exequatur, pro iure iniuriam iilaturus eft. In quo certe Demetrius, is qui Obieilor eft appelia- 4 i*tus, Macedonia rex, cum iudicandi muntis obire veile videretur, ac rogationes quampluritnas a fin- gulis accepiftet j oblata occafione oranes ex intimo ffiiu in flumen contumeliofiffimeeffudit a : cuius fa- di infolentia 8 c indignitate Macedones fie exarfe- runt, vt non multo poft exercitus ilium deferuerit; deinae totiuspopuli confpirantibus omnium animis fecuta defedio eft» regnandi poteftatead Pyrrhom de- lata. Si principem indices ac indicia daturum putes v? 7 !& 4 19 qua; quibuspeccatis ft pplicia,qua:meremihus premia darioporceret, neceffitas iilafublata eft,&aprincipi¬ bus ad iudices delara. Sed hie occurri poteft, principem nonmodo rerum omnium niagnarum fcientia erudi¬ tion,fed etiam omnibus prtrclaris virtutibus fuborna* tutmeiusautem imperiumtam anguftis fimbustermi- nari pofte, vt vel vnius oppidiregionibus fine cuiusqua inuidiaconcludatuneum veto iucundiffimos pacisac ftauiflima; tranquillitatis perciperefru&usjquisregnu illudac regem quoque ipium in filmma felicitate non putet conttitu turn ,fiprinceps iudieandi munereperfe ipfefungatur/’Ego verofi quid fentiamexquiris, ne iiii quidem principi tain beato, nec ciuibustam fortuna- tis vtileputo principemiudicare: non quia fiti princi- pis maieftatem ftibdiri canto culcu&amoreprofcquun- tur, vtnec fatislibereaulintlitesinterdum odiofits, auc nonfineaduerfiiriorum inuidia exponere: aut quia ne- gotiorummultitudineprinceps obruatur.- fed quiani- hiltam principis proprium eft quam dementia; regis quam mifericordiamiaieftatis quam leniras.Et cum tan- caeflecinTicoImperatore morum facilitas vt ilium hn~ tnanigeneris delitiat appeilarent, ad iudicadi munus dif- v ficilimeacceffit: acnequemquam capitisdamnareco- gereturqPontificis max.munus libemiffimeampiexus «TranquM. eft: cumumenlmperatores csceri qui etiara Pontifi- lnT “°“ * InBrUtOi 7 i3 IOANNTS 16 D IS! ceserant, aiudiciis capitabbusminime omnium abfti- nerent. nihil eft autera verae mftiria; tam contratiurtt quant commilerado; neciuchcis officio quicquamagis repugnat quant mifericordia: cumdiuinis arqueachu- (] manis legibus index cuiusquam milereriprohibeatur. idenim maieftads tam proprium eff'edocuimus, vtab cadiuelii non poffit. Igitur princeps vtramque perfo- nam pro tribunal! agere cogetur, fcilicet parentis cle- mendffimi,& integerrimiiudicis. Ac fi quidemprin- cipis animus luapte nautralenis eft, nemo ram fcelera- ttiserit,qui fupplicialegib. decretanon effugiat,fi prin- cipemhabitnruseftquilacrymis,qui precibus,qui call- bus humaniscommouearur.Etenim Auguftuspruden- tianetninifecundus, parncidamcnm interrogaret, ire atifpicatin' eile dicnu r, Certepatrem nonoccidijii. quibus verbis non mode reu erudiebar quid pnneipi, eidemq: iudici refpofurus eil'et verumedamparncidii veniaftu- manifluneiargiebatur.Quinedam Neronem f'erunt,cu iudicio capitah fubfcribere rogaretur, Ktmam ,inquir, literal nefcrrem.N M.TuUiuscuirtLigatium,quem Car- far damnare propofuerat,defenderer, his verbis Carfa- rem paululum ab iracandia placatum 3 vrgere ccepit: Caufts , Ccefar, egimultas , & quidem tecum jam te tenuit ratio hononim tuorurn ; certe numquam hocmodo\Ignofci- te mdices: err amt , lapfm eft, non put amt :Ji vmquam poft- hac.adparentem (ic agilolet: ad Indices,Non fecit, non co- gitamtfalfiteft&s ,pfiiim crimen: Diete Cafardefafto Li - gamindicemcj]e, &c. Quibus iliecebris ac verborum Tuminibus Cicero Carfarem itacommouifie dicirur ,vt non priusorationisbreuiffims partem dimidiam audi- ret, quin reus plura conrequeretur quam fperarat. Si Crefar Orator omnium lias artacis &quidem Ciceronis iudicio c lari film us 4 , quique fortitudine ac prudenda parent haberer neminem, aduerfarii omnium maximi cloquentiafradlusignouirei,quern capitaliter oderat, 4 <;, quisprincepsaliquatoleuior, quiddernhominisfibla orationem ; aucmuliercularumgemitus ac fufpiria,auc voces D i R E P V B L I C A, L IB, 1111. 7 t 9 voces & lacrymas pueroru fuftinere poffit ? Rex Ageii- laus rerum geftarii gloria &gratia florens.importums a- mici precib.coadus,adiudicesJiteras dedit, quibuspe- tiit vt reus,li falfoaccularetur, caula:* bonitate vinceret; fin iureconui nit. impunitas fecutaeft, ac(i quando rexacculatorum po- l p n 0 iou? liuwt< tentia&gmdacoadusnobilemdarnnaueriqnumquam tamen vliiusfceleris caula quilquacapitali lupplido, fed annuitantum careen's pcenatenetur. Demus principe non facile mifericordiacomoueri; verendum tamen,vt in iudiciis crudeliter fegerat. nam cum mediocritatera tuericuiq; difficile eft, rum veroprincipib.difficilimu. e Inlib. Be Ira. A Seneca in )fi>. De ira. « Seneca lib.;. De ira. d Tranquil!, in Claud. Caligult erudelittu. 71® IOANNIS B O D I N I Siprinceps opcimus ficacvirtutesample£tatur,fcdera- toscapitaliteroderit: cum fapientiffimusquifqjaduer- fus improbosindignatione vltra rnodum commouca- tur.quidexemplis opus ? pleni firnt libri, plenaantiqui- tatis memoria. Cum Auguftus incredibili prudentia Romanum lmpcrium in oderaretur; frequenter iudica- bat, ac damnacorum paenas iniriograuiterac molefte, atque interdum acerbius ferebat, vc Seneca fcribic quamqui plcctabencunquiatameniniudiciisadeofrc- quens erac vt fiepiffimedamnare needle haberet, feue- rior debar. Itaquecum Maecenas familiarisacdomefti- cus ilium pro tribunal quamplurimos variis fiippliciis addiccreanimaduerteret, &iracundia quadamflagitio- forum muidtudinepermoueri, nec came ob iudiciifre- quentiam ilium conuemrepoiIer,rabella in finumcon- ie&acw«//?o?7«appel]auit ^.hicAuguftusconfticic&vt iracundiam liberius exfuitantem coiiiberec, iudicium foluit.Quamobremmaiores noftriprudenter,qui Cu¬ riam pubiicorum iudiciornm, quam noftri homines 4 Tornellam appe!lac,ua.inftituerunt,vtfinguli Cudarum fingularumiudicesvelut in orbemftatistemporibusin eaiudicarenc,neperpetua capitaliumiudiciorum con- fiietudoinfitam vnicuique a natura clcmentiam omni- no eriperec,& animos efficeret quam pro natura crudc- liores; quia quanto quijque r/ielwr esl, tanto dtfficiliut, in¬ quit Theophraftus c , aduerfusimprobos iracundiam co• hi here pot esl , quin all q nan do mfur or era crump at. Na ra Claudius Imperator cum accuiatorem cot ac tarn multa feeiera de reo narrantem audiret, continere iefe no po- tuit quin turpiter & contumeliofe pro tribunali gla- diuminoseiusproduceret'C Siprinceps ad crudelita- tem nacus fit, tribunal cruore ciuilifoedabit; vtCaligu- lam ferunt quinquagin ta reos capitali poena, & quidera ex diuerfis criminibus cadem fententia damnafle; ac&- peobidipiumtantumreos fupplicio addixiiTevtcenii- cibusfecandisvoluptatem&gloriamquatreret 3 aurgIa- dii aciem experiretur.Igitur fi modus ac mediocritas ilia quae DE REPVBLICA, LIB. IIII. fit «ju$ crudelitatem inter & mifericordiam interiacet, qua:quetamnecellaria‘ , iudicibus eft,inpauciflimis re- * penaturjquis in principibus tore putec,in quibus acer- r rim* qusdam cupiditates infant ac veheqientes ani- morumperturbationes,quibusad extrema qu*q; prs- cipites aguntur’Iraprmatorum,in principe indignatio; iracundiacsterorum,inprincipefuror appellatur. Sit tamen princeps aborani petturbatione liber: qui nec C ira,necodio, nec gratia, necmifericordiacommouea- tur: fit omnium virtutum ac fcientiarum orbem com- plexusjfitetiamiadicandiperitiffimus;fitdeniq;omni- bus curisacnegotiis vacuus; necmetuendafinteaqua? diximus incoramoda: fequuntur tamen grauiora quas iliumaiudicandoprohiberedebeant. Nam cum prin- cipi multa ad imperium retinedum vtiliflima prxcepta uadi poftunntumvero nihil ram necellarium eft, quam * vt omnes ilium { quantum quidem fieri poterit) amore ac beneuolentia,nullus odio profequatur. Illud autem omnium optime confequetur, fi poena: ac prasmia j ro meritis cuiusque decreta fint. Et quoniam gratiofiflima funt prsroia,poena; veroodiofiffim* :principem opor- tet,vt ametur & colatur,omnia premia tribuere, magi- ftratus inquam.imperia, lacerdotia, curationes,mune- ra,beneficia,reftitutiones;pcenam vero irrogarenemi- ni: fedmagiftradb. integerrimisacprudentifiimis per- mitterepcenarumirrogationem. Itafiet vtprincipera profuisergafingulos benefa&is fiibditi omnes lumma beneuolentiacQmpleblantur; inimicitiarum omnium fublata,& in magiftratus ac iudices deriuatacaula. Hoc ipla naturanos docuiqqua; inter apumexamina regibus aculeos detraxit,quo minus cuiquam nocerent. ac tam- etfiiacrasliceraenoserudiant,peftes omnes, morbos.ca- lamitates,& cafus humanosab vltione diuina pendere: omnium tamen theologorum, qui res diuinasaccura- tiustradantjfummaconfenfio eft,nihil horumDeo opt. max.vt ab effefttice cauia fieri,fed conceflh quodam, & caulanon prohibente deriuari: quam quidem caufam ZZ pi I O A N N I 5 BOD1NI Hebrsorumloquendi mosverb oHiphil vbiqjfignili- canpaulo aliter Gr$ci,qui ad fabulas omnia tradaxerut, Ioucm tria fuimina iacti!ari,quas Lacini manubuualbiu, 4 «; rnbros,atrai appellant: aibas quidem eireinnoxias,quia . Iouisvniuscon!ilio*,&amieatraie<51:ioneadSolemfie- quit'left" U rifoleamfine cniusquam offend one. Idfolumfttlmen , piuiuium inquicSeneca, flacabiteeffquodmitt itlapittr. Rubras verbs Manu- vero fieri traie&ionead Planetas minores,qua: confilia fc<*. h Hurarch. in Opufcul. Deorum minomm vocant,quo fulmine aut fruges, aut animancia brutaferiunmr, homines non item: tertium fulminis genus atrum effe dicitur d quod traie&ione ad Fuperiores planetas,qinfconfiliaDeorum maiorumap- gpeliantur, fieri colueuit:ex quocaedes hominufequun- tur.NamlouialisTheologia triplex ilia quidem & ad phiio/ophos.&ad Pontificesnon minus pertinetquara ad poetas:prima quidem ad mundum,&adcau!as inna- turapofitasdecundaad ciuitatem ,qux- lacris & lacrifi- ciiscoritinetur,tertiaadtheatrum /pedlar: vtM. Varro eleganterfcribitlib,vno& vicefimoRerum humanaru. Omnium tamenConftans opinio effDeorumomnium principem, quernipfi louem effe putabant, necira/ci cuiquam,nec violarequemquam,at nedamnaiequide: led rnediis ir.teriedtis caufis, & Angloruimperioacpo- teftate omniaprocurari. Acproptereaveteresffgyptii legem inde vs q;aPrometheo legislator repetebat,qua regesnomodoprohiberentur occidere,fedetiam iup- plicialpedlare*: neexiliis /pedtaculis vllurn in fpeffa- toribuscrudelitatis veftigiuni reftarec.M; hi quidem ar¬ canum hoc imperii noftri permagnum vifiim eft, quod adbeneuoletiam fiibdirorum ergaregesplurimumva- let;a regibus omnia premia, largitiones, honores,ma- £ giftu tuscurationes,imperiaproficifci: a roagiftraribus vero pcenas ac fuppliaa decerni & irrogari. Nam cum Guilielmus Poyetus meus popularis, Francorum Cam cellarius, violate maieftatis reus, & aduer/ariorum gra- tiofi/Iimorum inuidiacircumuetusfuiflet,noluit prin- ceps qui offenfion era acceperat, /e iudicem ferre, at ne iudicio DE K-EPVBLt C A, LIB. III!.- ? I iudicio quidem adefleiquin eciam cum reus Parifiorutti I iudicesomnesreieciircc,placuit ex omnibus Fracorum Curiisindicesfeledios, & ab omnifordiumfuipicione vacuosad eumiudicandumacciri. Exquoincelhgtpo- teft quanto iuns ac iuftitis cuitu ftet hoc imperuim; cum iifdem fere temporibus Thomas Morns Anglo- rum, & Hieronymus Moro Mediolanenfis Cancella- rius, vcerquemaieftatis caufam dicerent; quorum airer coniuratos & eiufdctn fceleris in principem reos pro iudicibushabererjalter aduetiarios omnium maximos. Sic igitur fubornatis teftibus, & cum reo compofitis cum /ammaomnium ordinum inuidia,vir landdiJImus acintegenimus capitis damnatus eft; nec pnus teftes patrio more G t l t h i Vna voce eftuderant,quam luc- ceftbritieodem magiftratu,iudexidem&accufator,re- gc alfentiente fenis laudatiffimi ceruicem carnifici fe- nendam pratberet; qute crudeliras magnam Henricho regiapud bonos omnesinuidiamconflauit. Hicforh- tan diceres,illuftrium perfonaruna dignitatem id poftu- lare, vt quoties de capite, defama, de forcunis omnibus agitur,pnncepsipfefufcipiatcognitionerm Cum enim Dux Alenzonius Caroli v 11 Francorum regis propin- quus perduellioms reus elFet, fenatus regi confulenti t refpondiH mdiciutn illud necconjhmi,nectermtnaripef- l th fenifi a Paribm Fran cut rege ipfo prrtfente. IdemLudoui- coxi rcgi de caufa Renati Sicilia: regis fenatum rogan- ti refponfum eft c : etiam Jiin caufa tudtcu interlosput o-‘ * nno porterct,regi abejjenon hcere. Ha:c quidem ex adds Cu¬ ria: didiciinus & expreffirnus. nihilominus ramen regi fententiamferrenonlicebat: cum ne iudicio quidem maieftatis reges olim affiierint, tametfi principum ac Parium caufa ageretur. Et quidem exftat in adds Cu¬ ria: d teifatio Ducis Burgu nd ionum,qui tu tic erat a rege * *"«<> fecundus,qua publice mrerceilit, quominus Carolus vi rex iudicio perduellionis, quod aduerius Regem Nauarraeconftitutumerar,addret, Coufmuliintercel- hoae Pares Franci* coramCarolo y rege obteftadlunti, 7-Z a 7 i4 I O A N N I S BODINI nc iudicio DucisBrirannorum inrereftet; aut ft raorera maiorum innoua're vellet, vno conienlu Fenatuiacpo- fteritati teftatum id voluerunt-, aciua: declarationis ada £bi decerni petierunt. Curia teftadonisada Panbus ac ^pcurarori rcgiodecrcuir. Iraq; cum defortunis omni¬ bus Marchionis Salulfiarum Francifco i .Rege Franco- rumageretur, magna contentionecertatumeft,acnc- ceiTariis argumentisrationibusq;rum diuinis, tumhu- a BaV.Pcrur mams’* demonftratumregemaiudiciopenitus abftme- “p.vcmmde re oportere.ac tametfi regio^pcurarorecaulamvigen- foro compe- te iudicio rex interfuerit, nec lentcntiam tulerit , qua ‘n’ap Marchionis bona iuftiffime publicata fuerunt; nihilo- tieiic. coniu- minus plcrisq; vilum eft iudicium illudereptumfuille. fxtftum.'dT Quamobremcum Callifthenis ac Philota: aliorumque iadic. coniuratorumperduellium capita peterentur, C derMagnns h necfeiudtcemferre, necmdiciisinter ejjetu¬ ft nm put amt ; ne ludicibm met urn mcuffijfe aut liber am in - dieandipotcfiatcm ademijfe vtderetur. Nam II con tra na- e l. t.nequis t-urameft.vteundemiudicem &accufatoremferamus“ rex autem in omnibus publicis iudiciis acculator fit; quorum imperio ac poteftate iudicia co- ftiruta Iunt,& lententia his verbis concepta; N o s Parse Franci*,adrecpuaflam & mandatu Regis venwms in fuam curiam Parifitu ; & tenuimw curiam cum x 1 i alasperfo- jWj&c.Item {ententia aduerfus Petrum Maledodum, qua Britannia: fiducia ab eo admdicatur,lata eft ab Ar- chiepifcopo Rhemenfi,duobus Epifcopis, odo Comi- tibus,Matthseo Mommorancio.VicecorniteBellimon- tis,&Ioanne Sueflionenfi; & hac formula concepta; >j o t v ufadmits quod nos cor am carifjimo domino noflro Lndoptico regeFrancu y mdicauimtte, &c. quibus verbis y perlpicuuia D E REPVBLI C A, LIB. I III. 7i j peripicuum fic,regequidem au&orc, ac fepius prarfen- te.non tameniudice, maieftatis indicia diicepcari con- fueuifle. Cum vero AlphonfoPidfconum Comitemor- tuo rex Neapoleosfizreditatem iureiegitimoadiede- lacam creui(ter,quamD. Ludouicusiureaccreicendi ad feperdnerediceret, iudicioabftinuit. Nec Franciicus maiorin iudicioaduerius CarolumBorboniumpcrdu- elletn coftituroiententia (ibi ferendam putauic, rametil 4 prxfens adeiler. Quinedam cum de fide a Comitibus Ca mpanix przftanda age retu r.iudicium a b aliis princi- pibas regeprzfenteconftirutu eftacterminatum;cuius iententiz formula* ficconceptaeft; ivdicatvm efia M ** y Panbus regnifjidehcet Rhemenji Archicpifcopo , & Lingo- nenfi, Gutlielmo Catalaunenji, Ph. Bellouacenji, Stephana Nontomenfi,epifcopis\ & Othone Dace Burgundian aliis epifeopis & Barombw , ike. nobis audientibus & indicium approbantibw. Quod fi zquum ac verum eft,principem iudiciis abftinere oportcre 3 cum quid fua intereft, vt in omnium beneuolentiavelut in arcemunitiilimaacqui- c(cat;quanto magis in caufis capitalih.maieftatis ac per- duellionisid fieri oportet? Succurritin mentemquz- ftio habita aduerfiis Valerium Burboniz coniurationis reum i'raefide Selua: &qua; aconiuratis Tarrariz ex- pretrafunt Brinone Rhotomagenfi 1 Przfide aciudipe* aano»$»*» quzftionis: quibusquzftionibusplaneintelledhimeft non aliam coniurationis ac rebellandi cauiam Carolo Burboniofiii(Te,quam quodFranci(cusrex,&publicam, & matris cauiam nimis fouere videretuqcu agri publici ex imperii legibus ac more maioru iublata fiduciaRei- publiczvindicarentuqquzBurbonius iurelegitimoad iedelatacotendebat. Si rexiudiciopenirusabftinuiflet, quamquamabftinuitquodammodojfi tameniudicibus integerrimis ac procuratorib. fiici tra&anda omnia re- liquilIet,necRefpub!ica, nec rexipfetot ac tantas cala- C nutates pertuliflet. Namquzcumq; fententiaferatur, feraper tame is qui caufa cadit, iniuriam fibi a itidicibus illatam opinatur. Illud veroalienum quodaquibufdam ZZ i IOANKIS BODINI obiicirur, Sipnncepstpfe tudicet, aid/eta brem explicate- rxs fit proteccatiotubus (5 rogattombm adpnnctpemomnt- vofnblatis. Quiseftemm quinefeit quammagnisexpe- fislitiganduiri, quam multasambagesacdilationesqua trsultos anfradus, quot repuli'as ac moleftias deuorare oporret eos quibusaliquid in auia negoni eft ? Neq; ve- roputandum eftiudicia eo meiioraforeqiiobreuiora, Tametfienim Thucydides, Areopagitantmfui tempo- nsfacileprinceps, ineadem qua csteri iententiafmftc videatur, icilicet ice lerunavltionem repente fieri opor* tere-.egotamen Plutarchi, imoveroHebra'orum fen- tenciam ftatuo veriorem efie.Hi quidem moram ■‘iniu. diciis pubiicis trahi oportere neceftarium eftc ducunt ei qui rede mdicare volet. Ule vero ineoiibelloquem De fiera numinis vltionelcripfir, per/picue docet homi¬ nes abimmortaliDeoadmoneri, rardiffime ad capita- leslentenrias veniendum die ; vel vt res ipla magis con- fpicua fit 5 vel vt abimprobis prius frudum aliquem de- cerperehcear,quam moriantur;vel vtlcelerum aliqua- dopceniteant; vel vt grauius puniantur (-.funtenimeo acetbiorafuppliciaquodiutiusimpedete videntur:) vel vt squiusacmeiiusdealterius capite iudicetur. neque enim fieri poteft vtfiiudex vltionisappeutu,velpertur- banone, velaliotum temeritate feratur, qaantarcumq; fit integritatis ac prudentiae,rede iudicetrquid igitur de principeIperandum qui vtroqjvacar.'’ Senrenrismagi- ftratuum minorumamaioribusemendari foient: quis autem qus a principe iudicatafuerint, refeinderepote- rit. ? Iseftim qui prioreiudiciononlatisaccuratecauftra 4 ( i explicauiqaut qui quid erroreprstermifinfi prouQcan- di locus eft,omnia commode farcire poterir.fed fi prin- ceps iple prima mdicia tradauerit, nullus erit^puocandi locus aut errons emendadi relidusi Quae fic a nobis dif- purantur,vt principem omnino a iudiciis arceamus.nifi fiimmalapientiapra’ftet.autpmdentium hominucon- filusiuaiudiciaconftitui ac terminari veliti& eiufinodi cauls fuaiM,qu^pmicipiscogniuaneaciudieio digit? videantur: DE REPVBLICA, I.IB. IIII. ' T x? videantur;imitantemprsceptaIethronis,qui Mofern Ifraeiirarum principem difficilima caularum omnium iudicationepeneobrucum,earadonefubleuadumpu- ^ tr,> tauir,vr de rebus tattlm arduis,& ab ordinaria magiftra- ? r,nci P is “~ tuum iurisdidhoneremods.Cognolc erec; cetera magi- ftuatibusaciudicibuspermitteret.IdquodctiamabRo- tur. muio faSumiegimus. is enimfenatui acmagiftratibus mandata iurisdidione ordinaria, grauiffimas* rantum „ DionyC cau/asdbireferuandasdreputauk. Actamctfilmpera- H.iiicKo»&i ) tores Romani latius aliquanto lira indicia manare vel- ■' lent,nihilominustamen cercis quibusdaregionibusfi- niebaturimperatoria cognitio : quas principum alien- tatores,aut etiam principes ipfi fepius egrediebatur; vt deClaudioImperacore,quo nn lus in iudicado inepdoc fuiflfedicitm'ide quoTranquiliusitalcribit; Aliumne- gar.temrentcognitionis,fed ordtnaruiuriseffs ,fubito cau- ' Jam apudfe agere cot git. led hoc ram inepte, vtquidam Grxcis verbis,qus ab omnibus fere intelligebatur,/?»/- Q nrw/btcwappellarepro tribunali nondubiraret; fivtfs- Aliusforoabeuntem fupplanrauit, ac humi proftrauit;eoq-, tandem progrella eftlmperatorij amentia,vtdormientisos acvultupueridomefticiatra- mentodeformarentacfcEdarent; Atq;eo delabinecek fe eft principe qui prudently expers,difficilimas quasq* res Ipecft ante populo gerere,& iui contemtum ac rifiim omnibus excitarepuicrumputet: quo nihil in monar- chia pernitiofius fieri poteli. Principem igitur qui fre- quens in iudiciis.in fenatu, cora popuio efl’e volet, hunc egolapiendaSalomonem,prudenda Auguftum,mode- radone Aurelium square, autrariffimein publicu pro- dire,rarius etiam iusdicerevolo; eoq; minus fiadeum fpe&andum conueniant peregrini; qui qua.' minus lau- dandavidebuntur,non modoinanimffedetiaminipla corporis deprauatione, aut non fads fpiendido cultuj qusq;a fubditis exculari folent,turpia iudicabut: ac mi- nimaqusqueapudexteroscumamplificationeviuipe- rabunt.RexAgelilausfuifamaacrerumgeftarum gloria ZZ 4 a Miilipjiui Cominiii . 718 IOANNIS BODIN 1 Orientem impleuerat: quern tamen rex/Egyciuscnm humifufiim, ac viliffimo Grtecorum pallio indutum, corporis etiam ftaturapufillum Sc claudum intueretur, vehemencer defpexit.quodetiam Ludouico xi regi pa- trum memoria contigifte proditum eft.Is enim.ad fines regendos,& ad li tes difceptandas qua: regi Caftilia: cum rege Nauarrae intercedebant,arbiter receptus, rifum & contemtum fuiapud Hilpanos excitauit; cum hi fplen- dido cultu non modo pueros, led etiam equos aureis veftibusacpbalerisinftratosdeduxillent: regem Fran- corum cultu viliffimo lordefcere turpe ducebanr. nulla in eodignitas oris, nulla maieftas : fed hominemdiuo- rum peragrationibus deuotu diceres,cuius pileus ima - 4,1 gunculis vfquequaque confiitus, veftis fquallida, to- tiusq; comitatus viliffimafpecies ; ac niregisexercitus inplanitie apparuillet, noftros homines Hi/panorum feruosefle putares. Tandem JLudouicus,rcpiitans ho- minum opinione laudabilesaucvituperationedignox principes iudicari, cum intellexit Venetiarum Legatos magnifico apparatuadfe venire, regiasveftesindutus, Sc ex lublimi !'edeconfpicuus,regalem fpeciem illis often- tauit.Inde laudatur Tarquinius Prifcus,quodexHetru- riafafcesjtrabeas, fellas curules,annulos,phaleras, pala- damenta,pra:re ci vt rei,qua de tyrano no potucrant, de tyrani fe&orib. vliioneacdperentjCiim Neronisamiciffimosac dorae- fticos quadconiurationis participesincuiarentiquos il- leommb.fuppliciis affecit. Inde fecuta eft; legionum ac ptouinciarum aperra defe&io.Quamobrem Alexander j MagniiSjpofteaquam deParmemoneacPhilota,deque ceterisconiuratis puenas Him fillet, legi Macedonum ! quae proxirnos quinq; coiuratorum in principem mor- tiaddicebar,noualegederogauit. Nulla re tamen con- iuratio meliuscaueripoteft, quam iipr;eoccupatadiffi- muletur: vtrede Tacitus, Optimum,mquk,rewedntm inpdiarumintelligatur. Cum enim Hanno im- ... perator Carthaginenfis (enatores ac principes omnes ciuitatis nuptiaruym fpecie necare propofuiilet, lenatus re intelledadecreuit legem fumtuariam promulgario- portere,quanumerus conuiuarum ac fijmtusfeueriffi- medefiniebatur. Hoc Senatufconfulto c finetumultu * Iu ®®.Ub.« ac cede cuiusqi^tnopprellaconiuratio eft.Sic Eceocles Laced,emonioru imperator rf ,cum infuliChiu aduer- ^Xenophon, fus Arhemenics prsfidio militari tueretur, miiites oc- cwcarum,™ culca coniuratione decreuerans in iniul« dominatum a Tlutarfh. in PelopiUi. t innoi//*• e anno ulo, 7 j« IOANNIS BODINI c.-dis incolis inuaderejconiurationis veroteflerafuiti, rimdo: imperatorreinte!le<5taamicorun) corona ftipj. tus,vrbemobireccepit,acmilitem fibiobuiumarundi- nemgeftantem occidit ; turn repenre edixit eo> omnes occifurumquiarundinem geftarent: ita coniurati quit* eflent,fciri nolair; incolastamen iuffir milidbusftipen- diafoiuere, vtconipirandioccafionefiiblata,conquie- fcercnt. Ergo uiligenticuique imperatcri ac magiftra- ruidanda eft opera, vt nomara. leditionestollerequam praeoccupare ftudeant. nam (editio ietnel acccnfaquali fcincilla impetapopulari repenteagitatur, ac totam vr. betn prius inflam mare lolet.quam reftingui poflit. Nec iuilaibncexfpectanda principmn, qui quae aduerfus eos occuitis infidiisparantur,minime omnium inrelJigunt. Acferefitvcexteriacperegriniprincipis aliorum prin- cipum arcana,{cripta,gefta,iermonesinreH:ganc:&qua domigeranturpenicusignorent. Pelopidar coniurado de arce Cadmea recuperanda, prius Athenis peruulga- tafuerat,quam quid geftum diet aconiuratis ; vt euen- tusdocuir. nampauloante quamdux Archiasvnacum praefidio caefus diet, adm onitus fuerat per literas “ Pon- tificis Athenienfium,vt flbicauerer.quasliterasne in¬ ter coenandum legeret,contritum prouerbium vfurpa- uit,In creflinumnegoiia. Quisnelcit Carolum vlmpc- ratorem omnium fere,quar vlquam gererentur ab aliis principibus,aut conlbrtena aurconfcium fuifle ? at earn coniurarionem , quam Mauritius & AlbertusBrande- burgicus fluniliaresac domeftici Caeiaris fufceperant, quamque ad cxitumperduxerund, ne lufpicatus qui-C dem eft.Quid externa perfequor; Ambofiana coniura- tio , qua pene tota Gallia deflagrauit c prius ab Italis, Germanis,ac finirimis populis intelledta eft,quam abiis ipfls quos cotrafulceptafuerat,lubodoratafuiiret: qui- bus tandem Cardinally Granuella perliteras remipiaffl dicituraperuilfe, Coniuratorum tamenfex milliaruilTe pleriqjfcripferunt. Ex quo perfpicuum eft coniuratio- ncs earmn rerun ),g uas vi &armis multorumconfici o- DE REPVBEICA, LIB. 1111. 747 portct,periculofos ac difficiles exitus Temper habuiflet; quia nec a paucis expediri 3 nec a multis taceri poffint; aG fepiffime a mulierculis coniuratorum arcana manant invulgus.namPhilotas meretricicoiurationemaduer- fus Afexandrum Magnum detexit,aquacum fbciis pro- ditumferunf.ficFuluiaCatilina: coniuratos ad Cice-/>uianu«. ronedctuiit.&noftra state occulta cofiliaPriorisCam- pani, qui GaJlorum triremes agebat, quiq; Venetiai urn ciuitatediriperepropoTuerat,ameretrice prodita flint. Difficileefttameeum.quimagnoac fortianimo tyran- numoccidere, ac mori limulpropofuitjafufceptaTen- tenria &ab inferenda vi prohibere,fi propofici cofcium qiicmetuerepollir,prater feipfum habeatnemine.qua- lis Sequoia fuiffe dicitur,qui primus ab euentu genti Tne nomenindidit,quoddextraardenti rogo fpontefuppo- fuilTet; quiaregisPorfenaaslegatu proregeocciderat^. *nioiryf.Ha- Nonminoreaudacia dicam an fortitudineLazariSer- ^ n ‘'" t pu ~ uiae regis domefticus PazetemTurcarum regem inter c u e . medias Iegiones occidit, vtdomini necem & ftupmm regins illatumvindicaret. ItaquoquePhilippum Ale- xandri Magniparentem Paufanias totoexercitu fpecta- te trucidauit. Quinetiam Petrum Aloifium Placentia: tyrannuminfuaipfiusarce Prstorianorummilitupra:- fidio ftipatum coniurati necarunt. & is qui Domitianfi Imperatorem occidit, inlatebrisabditum eademfrau- •471 de transfixit qua dux Ifraelitarum Aodus Moabitarum regem. Ac nib Cofmus Medices, is qui principatu Flo- rentinorum adepeus eft.vbique ferreo thoracearmatus fuiflfet; nec cohortes Pretoria:,nec arces illu feruare po- tuiffentabhominum delperarorummanibus quiinab- ditaquEeqjlocafepiffime penetrarunt ,vt ilium interfi- cerent, quocumque tandem fupplicio perituri fuiilent,’ cumenim fenatum haberet Pretoria cohorte circum- ftante, nodefuitquiprincipcm ficatranfuerberareco- naretur, ignatus ilium interfere tunicafuiffe armatum. eodem momentoficariumprecipitemdariiuffit. Sed quib. artib. eas coiurationes ac pericula principes decii- AAA 733 1 O A N N I S B O D I N I narepoffmt,iuperiiis diximus. NuncetiamilluddiiTe- ratur,qu;£ ratio principib.fit ineunda, fifeceffiones ci- uium in Repubiica exftiterint, nec vlla in principem 0- d^nuIlsinimidtiteconrradFiEfuerin^quidprinripia- gendumfit?nani&peeontrouedite exfiftunt inter dues eiulde vrbis,fepius inter oppidadiuerfa, nonnumquara etiamincerprouindas.princeps igituromniaproipice- redebet:ecq; accuratiuscauere, fipraefidesprouincia- rum,aur magiftrarus eiufdem vrbis,feceffionum princi- Xxrebusle- pes fuerint. nam quae in eo genereleuiffima ducas, pau- uijfimisgra- 1 0 momento grauiffima comperiuntur: & vt maxims uijjima ^-tempeftates, qua: calamitatem agris inferunt,ab exha- Inonuntur. , . 1 1 ■, , ■ n - ■ 0 , > iatiomb.ac vapanb.ieuiuHxns exatantur.ua quoq; bei- iaduilia,quaeduitatib.exitiumafFerunt,fepe exreb.mi¬ nimis exoriuntur. Argumento fitillud,quod Iuftiniano Imperatore non modociues finguii, led edam vniuerfi, C acoppidaipfafadtionib.diuiiafuere, vt quern quiiq;co- iorem adamauerat,proeoquafi proaris &focis.propu- gnandum putaret, idq, pottffimum ludis Circen/ibus. hinc temulationes, odia, cotentiones, primo quide ver- boru.poftetiam verberunv.ac tandem eodelapfates eft, vrcuin magiftratus vrbisConftantinopokos aliquot fe- ■ditionis audores duci iuberent, aduerfa fadio lidonb. &magiftratib.vi depullis iupplicio addidtos- enpuerit: ac cteteros carcerib .effradis liberauerit.nec tame plebs conquieuiqiedeodefuroreSophis templu maxim u in- cendit:& vt iropunitatem.qua pofitis armis Iperatc non poterat,adipifeeretur, Hypatium fadionis ducerr. , tre- pidante & in latebris abdito Iuftiniano, Imperatorem 0 Procopiib. creauit^.-eoq; amentia proceffit,vt triginta circiterho- 1 deb*uof>er minu millia vno die caderent :mc nifidux ipfepartiumi- in°uftinijno. demq;nouus Imperatorcaefus eftet, plebs Iuftiniannm imperiofpoliarat: qui tamen exeiufinoaifadionib.ob- ledationem initio ceperat.Ita quoq; Syracufiscum duo eofriuales de amafio in ter fe certarent, ceteris initio ri- itim ciebant: qui tamen dues vniuerlos amanerunt,ac tautis odiis & animis pugnatum eft, vt ferodffimis qui- bu% D E R E P V B L I C A, L I B. 1111. 7i9 busq; csefis,plebs armata pulfis optimatib.imperiumar- ripucrit. Priusigiturquam exeiusmodifcintillaincen- dium cocepcumferpere poffit.autfrigida infula,autfuf- focationereftinguioportet. Namcum Alexander Ma¬ gnus intelligeret Hepha:ftionem & Craterum fibi aini- ciffimosa;mulauone mutua diffidere, &adlui tuteiam fortiflimos quosq; duces pertrahere.vtrosq; bladisfbr- monib.fimuljdeinde feodum fedudtos acerrime incre- puiCjiuratusfe hoftemeifuturum quiprimusalterura 47J verboviolareuquaobiurgatione acmetu inie&ovtru- que vtriq; conciliauit. Ac certeLudouicus nofter,is qui proluareligioneergaDe-um, pietateinproximos,cari- rateinllngulos, iuititia inomnes , indiuorum nume- rumrelatus dicitur, ^um maxima fui nominis gloria il- lu'detiamperfecir,vt nulla inter pdncipes controuerfia fuerit,quam nonipfeprofua atquitateac prudentia ter- minaret 4 . Hocautemfummopere principicauendum 4 Hi(l ° ria . r . . - v -i 1 • it- loinuiilx. crit,ne in hmenais principum luibus gratia vel odio cu- iusquam commoueri videatur. Atq; in eo prudenterfi- bicauit Archidamusrex Lacedaemoniorum; qui, cum duos fibi amicitia coiun£tiffim os cotendere in ter le vi- deret,eos in tern plum deduxit, & ab vtroq; pctiit ecque arbitrumreciperent’cumArchidamumoptairentjiu- reiurando vtrumq;adegit,fequasiuberetfa£turos:data fide,fic orfus e&’.Fbs, inquit, veto hmc difcedere quoad in amtcttiam bonafide redeatu.hz p ruden ter vtriq; vrrumq; fine fui offenfione ac inuidia c6iunxit,&ab vtroq; gratia retulit: quo nihil principi cariusaut antiquius elfede- betxu,nulla fintjppugnaculaprincipib.certiorajnullte avcesvalidiores quam liibditoru erga principem fides ac beneuoletia. Hie n5 agitur de ry ranis qui nulla re magis quainteftinis potentiu odiis.ac mutuis csedib.dele&an- tur.fqpe fit tamcn vt reb.compolitis ty rannum inimici- tiasletentemipfi ad.oriantur: vtquideColumnarum & Vrlinorum fadiones ad concordiam Sc amicitiam re- dierunt,cumintelligerent Alexandrum vi Pontificein C maximum hocagere,vtexeorumcalibus &calamitate AAA i Stlerum jbligatta txittoja. • To! yb. 740 IOANNIS EODINI fpuriiluiBorgisopesacpotentiam augeret. Interdum ctiam tyrannus quumpotetiores in ciuitate propinqui- tadb.& gratia florere vider,nec paresaduerfariosquib. obfiBerepoffinr habere, tenuibus occultefauet, eosqj in locupietiores armare folec ac nefario Icelerefibi ob- ligare.quo minus in gratiam mutuamrcdirepoffint: vt cuidemloannesBei'UiuoliusBononise tyrannus feciflc cicirur, cum Marifchotorum gcntis principem abad- uerfariis necari facile permifit, vt eo icclere conciliari probiberet, &rnutus amicitite fpem omnem a ftirpe conuelleret. Quamquam nihil fraudesilli prof uerunt, nec regis Francorum gratia,quominus de tyrannidis ar- cetandem deturbaretur. Capitalium autem fcelerum obiigationes ciuitatib.inprimis exidofxfunc: quoniam amicitiarum & cocordite ipe fublata de/perati homines incmnefcelusprorumpunt 3 nec vllispromiffis abinia- nia deduct pofluntrvt cum legio Carthaginenfiumbel- lo ccnfe&o domumreuocaretur, milites ftipendia hbi petierunt; qua: cum denegarentur, oppida quatq; mu- nuifluna occupant ac diripiunt.&quoniam ducib.me- tuendumeratneproderentur,militemquemq;fortiiIi- muminaudita/celerumcrudelitate acimmanitate ob- Iigarunt:Hafdrubalem imperatorem,aclegatoscum o- mnib.Carthaginenfibus, quiin eorum poreftate vene- rant,crucib.afnxerunt: vt neceife fuerit Carthaginenfi- bus nou os exercitus cum veteranis conicribere, ac dif- ficili diuturnaq; obfidione rebelles,qui vinci non pote- rant, fameconficere.acmodis omnibus enecare 4 . In quo genere belli principem oportet fe perduellium ho- ftemacerrimumoftentarc. Sedfiprincipib.fecumipfis fubeodcm regecontentio eft,quosquideproiure ma- 47* ieftatis,nec verbis, nec prtemiorum ipeplacare poffir, arbitcos fumma’integritate ac prudentia prteftanres, & quales ipfi optauerint,dare oportet, vt rexab omni inui- dia & makuolentia fuorum procuHummoueatur.Nam fi controuerfias qua: principib. inter ipfos intercedunr f aliorum principum arbitrio ac fententia terrainari x- . quum DE REP VBLIC A, LIB. IIIL 74* quum eft; eoqjiurepopuli omnes vtunrunquanto id x- quius eftineadem ciuitate, iudices cos dari qui ab orrmi odio, gratia,inuidia/ordib.purifini’princeps enimpri- uatos a co2erepotcftvrarbitrium reeipiam: idqtiepo- • BiMin!.*- tiffimum interpropinquos ac potentes fieri oporter,ne viufruau. abxquitatead vim&adarma prxcipitesferanrur. Scd ap.piacuit. hocmaxiraeomnium principi fugiendum erit nealce- #0 ' J ‘ ll ‘ ua ‘ rumodio,a!teru gratia profequatur: ca res enim mul- tisprincipib.acciuitatib. exitiofafuit. Nam Paufanias PhilippumMacedomxregeoccidit, quod Antipatro,a quofueratcotumeliofiffimeconftupratus, con modo^ ( apertefaueret, Zed etiam iuspetenti^dencgarer. Nec AUxandro/* aliarn ob caufatn Henrichus v 1 Anglorum rex diuturnu illudac funeftiflimubellu excitauit, quoannisttiginca vniuerfa Anglia deflagrauic, & o&ogi nta circiter prin- cipes,fi Cominio credimus,haufu, qua quod rex Lan- caftnxfadlionisducemfe ferrenon dubitaretaduerfus Hyorchosjquifufisac proftratis aduerfariis rege ipfum, &quideincarcercecum ( ppinquisomnib.interemerut: Quod item Marchio Pefquerenfisaduerfus Carolum v C Imperatorecoiurauic, in caufapofitum crat,quod Ca¬ rolus Proregis Ncapolirani partes tueri ciq; nimis faue- re viderctur. Infinitum fit Burgundionum & Aurelio- rumnoftrorum fa(ftiones,bellaciuiiia,principuc®des, ac totius Gallia; miferandumftatumorationeperfequi: qua; omnia ob id corigerunt,quod ii qui propinquos x- quo itire & eadem amicitia ac fide tueri debuiftent, re- gixmaieftatisobliti, quafi Aduocacorum &Oratorum officiafuiceperunt,vtviderenturpartiumduces:&:cum alteri alteram fa£i:ionemprxtulilIent,aliorum quidem fefocios,alioru hoftesquaregeseiremaluerunt. Quod fiquisobiiciatprincipeseofiepetrahi,& quidem inui- ros,cumpleriq;peruicacianimonullaferationeautiu- risxquitateducivelint,acnevllis quidem amicoru pre- cib.exorariiepatiantur: ego principi, que eo neceffitas adegit,facile allentiar,vt cum omnes iuris aditus ad con- ciliandos fuoru animos fruftra tentauerit, illud tandem AAA 3 IOANNIS B O D IN I quod atquitate non potuit,armis confequatur. futurtim enim non eft vt qui nec amicis veiit nec rationi obtem- perare,paucos habearfuasiocios temeritatis. Pnncipi tamew modis omnib.enitendum,nefubditos feipfopo- tentiores efte patiatur.Sed incidu nt fepe caufae,in qmb. tan ta; funt diflicu!tates,tanta later obfcuritas, vt nullius arteautprudentiaexplicaripoffint. vtficui contumelia 'occulteiilatafuerit,quamqui intulitinficiatur,necvllis arguments pneterquam iis quae in coie&ura verfantur, quid veri fitappareat: inter plebeios quidem expedita reseritiudici;quippenifi peripicuis teftimoniisdamna- re debeatneminem: led ii qui armatradtant, qui dege¬ neris nobiJitategloriantur, putant dignitatem vioiari fuam,ni iatisfiat ei qui iuratus iniuriam fe accepifte aftir- mat. vitam quidem acfortunasfubditorum in arbitrio ^ acpoteftatetyrannorum efte confitentur; dignitatem Manama-' negant.His igitur in caufis populi qui ad Aquilones po- chi& ortgo. fitifuntjfingulariacertamina decreuerunt. plena? funt leges Longobardorum, Saliorum, Ripuariorum, An- „ cap Mono- glorum,Burgundionum,Danoru, Alemanorum , Nor- machia.i.i.q. manorum;quae neclegib.diuinis,necP6tificio iure,nec alioruminftitutis probantur' 1 : nifi aduerfus legitimos hoftesbellumindidumfuerit 5 idq;ducis exercitus au- doritate & confenfii.interdum etiam duces ipfi, vt fuo- rum ianguini parcerent, fingulari certamine de iumma rerutn decernebanvt Romulus, Coftus,Marcellus,ho- ftium reges fingulari pugnafregeruntdtaHundigus rex Saxonum Roem Danorum regem monomachia vidt: Carolus item rexNeapolisPetrum Aragoniaeregefin- gularipugna,vt de regno decernerent prouocauit. neq; id nouum,cum Scipione Africano Romanoru impera- tore Corbis & Oriua de principatu contendentes, ne- garunt fealium deorum hominumve quamMartem iu- dicem habituros. Et quidem praeftat nobiiium contro- uerfias certamine legitimo,ac more maiorum (quimo- nomachiaminperfpicua minimeqjdubiacauianonad- miferunt) dirimere quam ciuilibus armis concurrerejli perionae D E REP VI? LIC A, LIB. IIII. 745 perfonsE illuftres tot ac tantis odiis exarfcrint, vt placari nullomodo poffint: duobus enim popofitis incommo- dis maiusdcGlinadum eflelapientes reciiffimeprscipi- unt: mores ante inueteratosac multisieculisprobatos, C nonmodo difficile,fed etiam periculoffim eftconueile- reconari. Nam cum Raotaris 4 rexLangobardorum * monomachiam fuftulillet,candem non multo poll im- f ' portunis fuoru rogationib. reftitmt, teftatus belluanim hunc morem fibi vehementer difplicere. Nam ffiblata monomachiafecuts ffint crudelifilmsinnocentiu ho- xninura & occults caedes, qua; forfitan propofitis peri- culis & infamia fempitema non contigiflent. certe qui- demD.Ludouicus nullipietatefecundus,monomachia prius omnium apudnos ffiftuliile dicituc 6 . quam legem ' Philippas Bellus Ludofficiinepos iterum promulgari Bare in 1 it£ $ au pr« or. de in iur s. DD in 1 it i- ber. de cm- dici ob eau- fajn. 6c in c /. de vafal. qui contumax. Barba. in cap. Raynoldus . de telV«m *nt. Diuas Batto. Caftrenf. An¬ gela? in 1. (I excraneas. prin. da -icq. fibred Car din. Alexand. in ca neque. $. diittn& 6c aclionern in- iunarum etle ettani fi quis addtdedc ca mentiris fal- uareuerecia. € anna /$*&. 744 IOANNIS BODINI mendacium putaretur a iniurio/um, nec maiores noftri fingulare cercamen ob iilatum akeri mendacium de- t ernerent, tande noftrastate conturneliofum k ac pro- pe capitale efle coepit: atq; id po tiffimum contigit Fran- eifeo i regeFrancorum.quutnin principumcoronavi- rum bonumeilenegaret, qui mendacium oblatum ar- misnon reieciifet: quod in Caraluro v.Imperatorem, a quo quidern verbo violatus conrumeliam mendacio ritufolemnioblato reiecerat,didlum videbatunidtame poftea deinceps apud nos in legem abiit, vt iam inter nobiiesaut milites nemo, qui mendacium oblatum pa- tieter pert,ulenr,vir bonus aut fortis cenfeatur,fed igna- uus. Indegraues cotrouerfis, vulnera,csdes, ad omnes ordinesciuium pennanarunt. tandem Henricus 11 qui monomachiam decretam, magno ilJuftrium viroruitv concurfuterminari non fine acerbiffimo dolore vide- ratjege^perpetua in pofterum conrrouerfias armis ai- rimi vetuit. Ac ne labem vllam infamisfixbiret is,cui mendaciumtemetequifquamoppofuiiret, Carolus ix legem fandtius renouariiuffit; cui etiam illud lubroga- uit,fe dignitatis &exiftimationispeticulumeommno¬ mine qui mendacium oblatu vi& armis non vlcifcantur recipere ac fubire velle: nuquam tame tantaficariorum mukitudo anteain Gallia fuifl'e videtut, quanta exftitit fublato duello. Quis enim finerifu exciperetur qui ob mendacium oblatumiudicemappellaret. ? IudiciotameC nobilitatisaccenturionum grauem infamislabem pa- tritius milelve contraxifle videatur,qui vi & armis illara feu petulantiam, feucontumeliam non refellat: nec fa¬ cile profedto tarn ftuksopinionisprauicas dicamanle- uitas,exhominum animis eximipoterit. Itaque quod anteadiximus ducllum ad grauiora declinandaincom- moda ferendum elfe, no propterea id lege lanciendum putamus, fed principis referipto ac maiorum magiftra- tuumcognitionedecernendum. Illud certeincommo- dum cauebitur, cui fine duello prouiderinequit, quod gentiles, vicini, amici, acpropinqui,obvniusacceptam iniuriam If 477 DE REP VBL I G A, LIB. II11. t 4 f iniuriamadarmaconcurrerequodammodo cogantur: erenimftepiffimeimproborum hominumvis ac furor in bonorumacfortiumciuium capita redundant. Illud aucera in cau&cognitione potiffimum veriatur,nedu- ello controuerfiam vliam.nifi qua: capitalis fue rir,<$e cu¬ ius perfpicuaprobatio extorqueri non poillt, dirimere liceat: lisqueiegibus &conditionibus,vt cui arma ere- pta fuerinr,eidem vita eripiatur, ac infamix fempiterna labes inuratur:qu.£e pa-narum acerbitas, & infam ix me- tusjpleroiq; turn a duello, turn etiam ab imuriola faci- noroiaqjvitaprohiberet. Nam Philippus Bellas duella fublata non aliter nobilitati reftituenda putauit quam cau/a a magiftratibus cogni:a,vt vetcre fenatufconlulto cauetur. Idemfenatusincaula Fuxaei Comitis aduerfus Arminiacum, negauit locum efle duello quotiescon- trouerfiaiurisexfiftit;quodetiamnumBearnenfium le- gemunicipalicontinetur. quinetiam legibus Neapoli¬ tans 3 monomachiadecernere nonlicuit, nili de per- - u duellioneautctedefortuitaquerereturicum anteaquo- ?a conftlt. *" cumqjcrimintoblato prastcrfurticaulam aduerlarium Ncap.^fflia. prouocarecertamine liceret: linecaufamaiocum^no- ^ Fab ' r in .*; ftrorummoribusnon videolicuilfe. Nulla tamenlegi- a^ha-redn. bus Hifpanorum r duelli iufta caufaprobatur. Quidigi- defe”aV tur,fi contentionesinter familias aut inter collegia eiuf- c fctrus Bcl- dem ciuitatis exiiiclem caufis oriantur,quibus inter pri- uatos.an armisexperirifas ell. ? monomachiacertelocu jeiu. nonhabet: nam iplanominis &duelli,inter- pretatio repugnat, ac tametfi trium Horatiorum ac to- tidemCuriatiorum certamen TulloHoftilio rege de- cretumfuerit: id tamen belli Albanos inter ac Roma¬ nos finiendicaulaferendumerat: necintereft quo nu- mero aduerfus hoftes decernatur: fed aliud ftatuendum eft ciuibus inter ipfos, quorum vitam.famam, ac fortu- nastueri; aut fi cui quis noceat,legitimoiureagere o- portet.&quoniam iura quajdamfamiliariafunt, &fua collegiorumftatuta,iudicibus hsc accurate difeutien- da erunt ;ac omni ftudioprolpiciendum, vt it mutus fe- 74$ I O A N N I S BODIN1 ditionis ciuitatem inuaferit, magiftratus cohortes ar- matas locis omnibus difponat. Id autem faepenuraero accidit, cum dc capite pocenrium vel gratioforu ciuium agitur; aut cum lupplicia inufitatis legibusacmoribus irroganda hint: cum enim lenatulconfulto Silaniano quadringentos fcruos ad extremum fuppliciu ob vnius culpam trahi opcrteret; quia populus Romanus rei no- uirateacindignitatevehementer comouebatur; Nero legionem omnibus Vrbisregionibus difpoiuit, vtple- becoercerec.quodcuab Imperatore Iuftinianoincon-^ fimili fere caula prastermiflum fuilfet, ingens ilia feditio quam luperiusdiximus, vrbem Conftandnopolimvno velutincendiorepenteinflammauic. Necitapridedus clariffimre vrbes,Lutenainquam & Antuerpia,grauife- ditioneiablatajfuerunr, cum religioniscaufadamnates populus lupplicioliberaret.Inde Belgarum arege defe* blionisprimordiaccEpeiunt. Neq; id nouum elt, fedin ipfiuspopuliRomanilucecGntigiire legimusrcum Vo- leronem feditiofum ciuemfuftibus crediiuffiflecCon- ful,plebs ilium fupplicio exemit, ac T ribunum creauit, vcpopularemaduerfus optimateslibertatemtueretur; quibulcum perpetuum pratinteilinumq;bellum.-quod aliterfedari non poterat, quam fi hoftisciuesvrgeret. Quamobremhoc'prrecipuum magiftratibus acfenatui ftudium fuiqvt ciuibus holies opponerent; aut fi holies defui(lent,bellileminavndiq;conquirerent;alioquina bellis ciuihbus numquam conquieturi. Neq; verobel- la ciuilia magis exarferant, quam parta pace cum popu- lis omnibus, belloq;aduedusPoenosprimum confebto. tunc enim Ianum Confutes cluferunt; quod eontigerat anteanumquam. Ac mihi propins in earn rem intuenti, nihilvidetur bellicofis natiomb. cam pernitiofum qua pax; nec milinbusquicquamagisinfeftumquaotiurD. Iraq; C.Marium imperatorem quidem omnium opti¬ mum fuiffe hiftorisprodiderunt; fed peffimum domi ciuem, quia pacem ac tranquillitatemcolerenelciret. An. veto populum bello aflfuelcereprellabilius lit quam paci. DE REPVBXIC A, LI.B. I III. 747 paci, fuoloco diflcretur. CumauremciuiuiT) feceffio- ’ nes omniciuitativm generi periculofe, turn vero popu- 1 r g laribusiinperiis maxirae omnium metuendar font, ac ; fummadiligentiapramccupandaejfi tamen feditioprius 1 coorta fuerit quam prolpiceretur > lapiennffimos ac : fumma virtuteprxffantes virossqui populi motus ora- tionis lenitatcac prudentia rcgete poffint, adhibere o- portebit.Etquemadmodum ii qui a furoreaffe&i fai- . rant,necaftercurantur quam fi lyricus autcnhanftes incondiroslaltantiumotus imitan ftudeat.vtpaulatim grauioribusmodis ferioforu hominum ialtationes co- hiberepoffit; ita magiftratum needle eft initio fefead populi furentis animos accomodareac tempeftati obe- dire,vt tandem portum feriat: nam qui vim adhibent, perindefaduntvtiiquitorrentem pra?cipiti cafude ru- pibusaltiffimislabentem fifterefe pofteconfidunt.Qui autem armis lubditos coercere conantur ,nifi opihus ac potentiavalent, Rempublicam in fummum diferimen adducunt,neq;enim piebsimpotentiaanimi vitftoriam affecuta vidtis parcereconfueuit.Quod fi princeps earn quam de popuio fperarat,quemque armis Irangere ten- tarat,vidoriam non reportarit, magnum fuiipfius con- temtuminanimis nonmodociuium.ledetiamhoftium ac peregrinorum ingenerabit. Et quidem cum alibific- penumerotum veroi^pifiimelenatusRomanorumde- prehendit,eos qui vim adianandumplebisfuroremad- h:buerunt,grauiter peccauiflerqui vero lenitate lermo- nis populi voluntatesflexerunt, ciuitatem penecaden- tem erexiife. Appius Conliil popuio petenu nouas ta- | C bulas,quibusdebitoresliberarentur, acerrimereftitit*, atqjiterum plebem apatribus fecedentemacerbetra- eftaricenfuitoportere, nec aliter ad officium reuocari pofleifed prioreachoneSeruilius, altera Menenius A- grippa iudicaruntplebem non acerbitate fed potius le¬ nitate ac facilitate ad officium efte reuocanda.quod A- grippa reipladocuit,ac perelegati corporis humani fa- bula tenues cu potentiorib. exemplo falutari cociliauit, 74* IOANNIS BODINI &armavtrifquedemanibusextorfit. Quas resillifurn. mam omnium beneuolentiam, & cum Reipublica; fa. • luccgloriam peperitimmortalem. Quod fi ferae beftii numquamfuftiumi&ibusmanfuefcunt,fedmafuetarii comitate ac facilitate; quis plebem ferarum omnium ferociilimam orationis alperitate rra&abiliorem fore putet; Dandumeftigituraliquidplebi: acfiquidemfc. ditioabinopiateifrumentariae proficiicatur, tenuibus frumentum de publico erogandum erit; nec orationc vtendum, quia venter aumnon habet,\t Catodicerefo- lcbat: licet etiamplurapolliceri quam praeftare poffis, Nam ineo genere Platonis & Xenophontis fententia probabilis eft: Aiagiflratibmfcihcet non altter tjuam mt • diets adtierjks pueros Q? quam maieftatiraifcerefacilitatem; nihiltamenpopu- laribus imperils tamnecellariuradlepoteft. Etquern- admoduro DE REP VBLIC A, LIB. I III. 749 admodum Solemn ceteris fideribus oritur & occidic rapidiffimaccelormn omniumconuerfione,idem tame I paulatimab Occafucurium retroagit: &quo fiiblimius a terra furfum euehitur,eo minor apparet:ita principem eiuitatis,popu!ivoIuntates acftudiaquodammodole- qui oportet,vr facilius ea qux volet, in pofterum conle- quatur. Nedipoffitprinceps vniuerfum populum ar- ’ bitrio luocogere, vim adhibere debet,fed moderatis imperiisac iuffis vtcndum. Quis enim medicus tarn im- peritus,quifediionibus& vftionibus, fialitermorbos curarequeat,vtendumputet; Quis enim princepsaut magiftratusinpopulariftatu plebem,quam nutu poteft ant oratione falutari in officio retinere, armis cogere velit ! Multa quidem earum rerum libris omnibus ex- C emplaproponuntur; nullum tamenilluftriuseft quam Pacuuii Caluini Campani; qui cum popularem ftatuni tueri & ab optimatib. diffidere videretur, nihilominus tamencumintelligeretplebemfenatores vrbis Capua; necarepropofuitFe,ac parricidium vehementer exle- craretur,fimulauit ore ac vultu fe populi voluntatesdc confiliaprobare.Is igitur fenatores eodem in loco con- ' clufosadmonuit,fe populi concionem habiturum,pro- queeorumfalutepropugnaturum; ac bono animo elle ‘ iuffit.Inconcionemprogreirus, hilari vultu ficpopulu alloquitur; Quodftipe, inqui t,optaftts Campani,vt fuppli - cii fumendi vobu eximprobo acfteteftabilifenatu pet eft as ejfet,earn nunc non per tumult am expugndtes domosftngu- lorum , cjuas praftdiis client turnferuorumque tuentur, cum fummo vefiro penculofted tut am habebitis ac It herd. Clau- fos omnestn curiam accipite: deftngulorum capitevobu ms fen ten tie dicendefaciam.Sed ante omnia it a vos ira indul- gereoportet,vt potior emir afalutem atqpvtilitatem v eft ram habeatis.nam fenatum omntno non habere non •vultie .amp~ pe aut rex,cjuodabominandum ; aut, quod vnttm libera ci~ uitatis conftliumfenatw haber.dus esl.Itaq 3 duo, res agenda vobisfunt ,vt & vetcrumfenatum tollatis, & nouumcoo- ftetis. Inde confedit,& nominibus inv rnamconicCtis, 7 ?o IOANNIS BODINI citari quod primumnomen ex vrna excidit.ipfamq,e curia prodaci iuffit. Vbi auditum eft nomen malum & improbum,profe quisq;clamaredIefuppliciodignutt], turn PacuuiuSj Video quafententia de hoc fit data: eticitor, pro malo & improbo bonum fenatorem & iujium eltgitt, Primofiientiumerat mopia potiores fubiiciendi.cum tameuaiiquis omifla verecundia quempiam nominal- let, multo maiorextemplo clamor oriebatur, cumalii t j negarent nolle,alii probra, humilirarem fordidamq; ift. opiam& pudenda. 1 arris autquadlus genus obiicerent. Hoc muico magis in lecundo'& tertio fenatore eft fa- (5tum:vt ipfiuspceniterehomines appareret. Itadilapfi homines,nodfltmum quodque malum maximetolera- biledicemes efte,iubenresque fenatum ex cnftodiadi- mitti. Ergo prudenri vniushorninis conliiio non tan- turn ab interim feruara ciurtas eft, verumetiam releuata atque recreata:cum Tnbunus iileplebis indomitaftu- rorem Emulations compelcuiflet, ac planum fecilfet, non modo catdem fenatorum infempicernapofterita- te crudelem vifum iri-, yerumetiam catfis lenatoribus ciuitatem lineconfiiio defertamciuiliumdifeordiarum incendio propter honorum contentiones deflagratu- ram. Quod fi furor plebis ad armaproruperit, ac ciuili lancminefeipfam rd'perlerit,perarduum eft peraue dif¬ ficile ad lanitatem reuocari. Atque in eogenerenon- nulli domes fuppoiitis facibusincenderut, neRefpubl. difeordiarum incendio periret; cum feilicet ciuesre- ( pentepofids arrnisad incendium reftinguendumcon- currerenr.Quod fi quis animi prqftantia quadam aevir- ture ceteris excellat,qui oranonis grauitate ciues ad pa- cem &concordiamadducere vehr, hunc vnum populi motusplacaturum,aut video neminemrquod elegan- ter Maro his verfibus expreffit; Ac veluti magno m pop Vo cum (ape coorta Seditio eft .faulty animis ignobile valgus) Jamq, faces &fdxk volant,furor arma mini fir at: Turnpietategrauem ac meritis jiforte virum quern Conjjie - ! 75i DE REP VBL IGA, LIB. II11. ConJpexere,Jilent, arreting auribut aflawL,: Iile regit dtflis mimes , <5 peflora mulcet. Tales faille diximus Periclem Athenienfem, Mene- nium AgrippamRomanum 3 Petrum Loredanum Ve- netum. Cum enkn ii qui nauticam in portu tra&abanr, meros dues armis procul fummouerent, nec magi- ftratuum imperiis, nec au&oritate fenatus coerced poffent, Petrus Loredanus ciuis priuatusclara voceac manuelataciuesarma ponereiuffit, ac ciuilem dilcor- diam raomento fedauit. Ex quo intelle&um eft, vir- tutisfingulare decus ac maieftatem plus in Repubiica valere,quam leges,quamarma,quam edida } quam ma- giftraciiumomniumiufla. nam qui nulla vi, manu,co- piis, lapidibus,fen:o,fafcibus coerceri potuerant, vnius ciuis audoritate, nutu, arbitrio, volunrate ad lanitatem reuocatifunt. Eft etiam in refigionis metu magna vis ad plebem coercendam. Cum enim Florendni canto ciuilium armorum furore inter fe exarfiftent, vt ciuium ftrage ac ianguine vrbs iplaredundaret, nec vlla vis hu- mana alios ab aliorum caede diuellere poilet, Franciicus Soderinus Pontifex ornamenta Pontificia indutus, ac facerdotum corona comitatus cruce praieunte, inter medios ciuium cuneos proceilit: repente ciues reli- gionis metu arma pofuerunt. Ita quoqueladus Ponti¬ fex Hebrasorum Alexandro Magno ad vrbem Hieroio- lymorum vnacum exercitu venienri,/acris veftibusiiib- ornatus occurrit: cuius fpecie ac iplendore exterritus Alexander pontifieem adorauit, ac ran turn abfuitvtre- gionem autiacram vrbem diriperet, vt etiam maximis beneficiis illam amplificaret a . Eadem arte Vrbanus 4 Io . fe ph- pontifex max. Attilam ab vrbis Aquileiae obfidione di- citur auertifle. Sed interdum tanta func ciuium inter ipfosodia,vtfociorum acfinitimorum opeadeoscon- ciliandos opus fit. EtenimLucenfes exvrbeeffufi,Flo- rentinorum grauiffimis cafibus & calamitate quam ex ciuilidiicordiac6traxerant,permoti ,Florentiaadpacis adiones componendas peropportune venerut: quq res « Plutarch; 75 t IOANNIS B O b I K I non modo laudabiles, fed etiam vtiliflimaTempervlfi eft, non tantum ciuitatiperiturae, verumetiam iis qui concordiamciaiumuieri volanc.Fit enimfaepenumero vc ciues a dtfcordia abhorreanc & pacem cupiant; fed falua dignirate'peti nonpofle patent: quo fit vt nullus ciuiliucaLunitatumexitus reperiatur, nifi quis medius inteccedat:quodin popularibus&optimatumirnperiis inultodifficilius eftquainmonarchiajin quavniusim- petio ac poteftace ciues Tecum ipfi & cum Republicafa- cilius coniunguntur; nifi princeps Ce parcium ducem malit quam regem videri: qua: res exicum ei proculdu- bio eft allacura, fi de rebus aliis quam de maieftate qua- ratur: vt qua.fuperioribus annis controuerfis de reli- gionibus exftiterunt, quibus adbuc vniuer/apeneEu- ropaconflidatur. ImperiaquidemSuecorum.Scoto- rum, Anglorum, Danorum, Heiuetiorum, Germane- rum, reiigiones&ritusantiquosmutarunt, ftanteRei cuiufq; publics forma: tametfi non finegrauiffimisca- lamitatibus acerbiffimoque bonorum acfortium viro- rum occafti. At cumTemelconftituta&omnium con- fenfuprobatareligiofuerit, ne pofthac in deputations deducatur cauendumeft; vtomnesfedidonumviae,o- mnes aditus intercludatur,&prxfidia pacis muniantur. Quarumenim rerum diTputationes in vtramq; partem feruntur.earumomniumprobabiiis eftac dubiaratio. Quid autem ab impietate propius abeft, quam leges di- uinas, quarumfempiterna fitnacura, &qua: omnium animis ac mentibus aftenfione certiilima hcererede- beant,probabilibus argumentisin dubium reuocare? Nihileftenim tam firmum ac (labile (: nifi demonftra- tione clariflimaminimeque dubia nitatur:) quod argu- mentorum vifubuerti non poffit: at rerum diuinorum diTciplina non in demonftrationibus aut perfpicuisra- tioni|Dus, fed in aftenfione Tola veriatur. Et qui demon¬ ftrationibus ac libris peruulgatis id confequi Te polls putant,non modo illi cum rationeinfaniunt.Ted omniu religionum fundamentalabefa&at. Exftat Lycurgi “lex antiqui f- antiquiffima, quamFlorentini, difputatores omnium acutiflimi,in popuJari ft atu iuflerunr; Nefcilicetdelegi - bus femelreceptis acpro bat is differ ere hceret. Intellexit vir fapientiffimus leges difputatas in dubium reuocari; du- bitationem vero iniuftitiae opinionem afferre : ex quo legum ac niagiftratuum contemtum &ileipublicae in- teritumfequinecefic eft. Quod ft Philofophiacmathe- maticifuartrm difciplinarum principiain difpuratione reuocari non patiuntur, quae dementia eft de religioni- Tsereligie- busnon modopriuatim, led etia publice difputare vel- ni ^ m lerQiiamquam Anaxagoras niuem efle atram j&Fauo- tare P ernt ~ rinusquartanamhominib. vtilem efte tuebantur. Car- !0Jum ‘ 481 neades vero cumiuftitiam maximislaudibus extulifter, perendieiniuftitiam prseftabiliorem efle plerisque per- fuafit.Sed Ariftoteles eos qui qutererent nix alba ft t nec- ne;egerefenfu dicebar.qui vero dubitaret Deus fit nec- nejpoenis efle,non argumentis refeilendos:tametfiDeu fempicernu & efle,nec plures vno exfiftere pofle neceP- fariademonftratione‘'c 5 firmauit.Quare prudenter O- a g,'phyC. rientis&Africa:populiipfiq; Hifpaniaru reges dereli- gionib;diflerere landiffime prohibuerunt.Et cum Mo- phyf- ichouire populi, qui Grrecorum tit us probarunt, varie dereligiombus fentirent, ac ieditiofis concionibus in ledas diftraherentur h , rex Mofchouitarum ne quis de b jigifmim- religione diflereret capitali poena fanxit: fed curionibus ac Pontificibus exhibuir Jibrum,quo quid cuique de re- chouiiarum. bus diuinis perfuafiim efle veiIet,contincbatur, vteum populoadlegendum &adincuenduproponerent, ca¬ pitis poena fubiebta, ft quidvlliusinterpretatione addi- tumdetra&yimve eftet. Cette quide Mofes cum omnia quaeabimmortali Deo didicerat & expreflerat, accura- tiffimedefcripfiflet, ac populo expofuiflet, vno capite legis,populoadhucindefertafblitudine vaganti,iuffit facerdotes acLeuitas legem diuina clara voce ac deferte legere,idque aflidue, vt omniaetati acfcxui perfpicua 8 c cognitaeiret:alterocapitelegibus diuinis quicquaaddi detrahiveprohibuit. Itaq; cum in monte Sionis feptem BBB • lib. j. 754 IOANNIS BODINI client collegia,nonnulli c c c c fuille putant,quibuslet diuinadocebatur;&vt pleriqjleorfumpraeceptadere- ligionibus traderent,nemini tamen diiputarefaserat.vtQ quidero Opratus Mileuitanns fcribit^quippeiudicabat nihil tam a rebus diuinis abhorrere quam difputationes, qii® ad res probabiies ac dubias pertinent, nonadeas quarum all'enfio certillima cuiq; efle debet.Cum igitut derebus diuinis difputationes non tantum dubitatione acreligionuminteritum,verumetiamRerLimpub]icatu euerfionemafferant.easprofedo iandiffimis legibus prohibcri oporter. quod ab imperii Germaniciordini- bus pod diuturnabeliaciuiliacautum eft,vtRomanara &Saxonicam religion? mutua concordia principestue- rentunilludetiaiubrogatum, ne de religiomb. capitali poena indida,difputaretur 5 qua pcenam Germanorum magiltratus,ac pofiffimu Auguihecumanonnullisexe- ■gi flint, vniuerfaGermania conquieuir. Iani vero cum legislators cranes ac philofophi, atque adeo Polybius ipfe b atheos,religionem rerum omnium publicaru fir- jneftb-aRom, rmffirnum fundamentum eiTe ,ab eaq; fubditoru /Idem inprincipes,obedientiametgamagifttatus,pietatem in parentesjcariratemin fingulos,iuftitiammomnespen- dereconfiteantiuqfeueriffimis legibus cauendum eft ne res omnium facratiffima puerilibus ac fophifticiscon- cerrationibus,ac potiffimum iis qua; publice hunt,vile- fcatprobabilibusq; argumentisin dubiiimreuocatacx animis auditorum ac difputantium tandem eripiamr. Necaudiendifunt quifubtiliorib. rationibus omniafe perfuaderepoile fummaratio eslcjun fit religwnefacitja eleganter refpodit Papinianus c . Quam- t t. &Cquis quamrediffime Ariftoteles rf vtrosq;ineptireicribir ) & Oratores qui demoftrare, & Geomerras qui perfuadere quae volunt,conantur:quonia nec probabilia demon-4H ftraripoffint,neccenaneceirariaq; argumentis perfua- deri debeant. Hie non definio quaenam in tantapopu- Iorum de religionibus inter fe diicrepantium varietate, optimacenferi debeat,( quamqua quod verum fit,plus b lib rf.De miiit2ri acdo difcipiina. de re'igiofis. it d ad Theo desert. DE REP.VBLICA, LIB. 1111. vrra efife non poceft; & ad religionem adipifcendam qu§ vera,qusquepra:potentis Dei vocepromulgatafit,non difpatationibus, ledafliduis ad Deum sternum deo- rumomniumparentem ac principem rogationibus v- tcndum:) fi tamen princeps aliquiscertiilimus deJege diuina, deque vera reiigione afl'enfiones animp com- prehenfashabeat,fubditosqueopinionum varietateac multitudine fedarum diftrados in fuam pertrahere volet,vim amouere oportet :nam quograuiorafuppli- ciairrogabis,eo minus proficies; cum ea fit inhomini- businfita vis ac natura,vt ad aliquid aflentiendum fpon- teduciveiit,coginolit. Hate mea fiiit ad Elizabethatn Anglorum reginam,& ad optimates ac fenatores ora- tio, cum de Campiano Ieiuita deque catholicis quae- ftiones capitales haberentur, Principem igitur oportet vera reiigione vtentem, non inani fpecie ac fimulatione fida, fedardentib. votis ac precibus fempiternu Denm colere: quaquidem radonefubditorummentesaevo- luntatesin fui vnius admirationemSc imitationem con- uertet, aefedarum omnium radices aefibrasamputa- bit.Cuius rei cum multa Tint argumqnta, turn vero nul¬ lum adhancrem accommodatius quamde Theodofio maiore : qui ineunte imperio prouincias omnes Ar- C rianorum plenas reperit, quorum opes ita creuerant I fublmperatoribus Arrianis, vtnon modo confirmata I elfet eorum diiciplina conciliis odo, qua? variis tempo- ribusTyri, Sardis, Sinnii, Mediolani,Se!eucia?,Nica:;e, Tarfi, Arimini coada fuerant; acpotiffimumlynodo Adminenfi, quadfexcentorutn pontifieum concordi- bus animis ac fententiis Arrianam fedam comproba- rat; verumetiam pcenaruin ac prolcriptionum acerbi- tate fedas aduerfiriorum pbnireht: noluit Imperatoc Arrianos,quos tamen capitaliteroderat,vllis fdppliciis I coerced: fed vtrifque, Arrianis inquaro &c catholicis, fuatemplaconcefiit, & in fingulis oppidis duos vtriuC- que religionis pontifices haberi permilit.ac tamed! ca- tbolicorum Pontifieum importunis rogadonib.edida BBS. a ^5te,titntj • BBB 4 a Deut. lit An lex So- lonis defa- B’.onihtu- v- tiltsju. 760 I O A N N I S EOD 1 HI vc in ciuium fece(Iionibus,vnarn quisq^fadionenriequi needle haberet.quodperiniquiun plerisquevifumeft- cumquifadionibusabLHnet vt placidus&quietuspa- cem colat, boniac moderaticiuislaude cumulandusvi- deatur; illud etiam iniquius, quod quam opinionecum feeiere coniuncfcam puces, eandem tueri cogare, ac pro iisquos concrafencias propugnarejfiquidem ex omni¬ bus ciuiumiencenciis nulla cibiprobabilis videarur.Po- ftremo fi quam ex omnibus probaueris opinionemfe- qui & armis defendece necelle habeas,etia aduerfus pa- rentes,vxores,lib eros,propinquosarmacapere,eosque quos cueri debeas, licontrariamfedamfequantur,ne- 1 care licebir.In fumma, diuinariexmultitudinis opinio-£ nemab eoquodverum&honeftum fie aberrantemfe- quivetat- Nihilominus lex ilia ciuiratibus vtilis videci poceft,ac potiffimum popularibus& optimatum impe- riis,qaae (ummo principe, a quo ciuium concordia fpe- randa fit,deftituuntur.Nam callidilfimus quisq; ciulsin populari ftatufe quam\.ongiffimepoteft,aciuilibusar- misfubdueit, nifivi&oriam certiffimamfeadepmm ire conftdat;necfevitamq;fuamautfon:unas penculis,nilt • fumma neceffitatecoadus opponat.acfa'penumerofK vtleditiofiffimus quisq;diicordiarum femina conqui- rat,nec vlla re magis quam ciuili (anguine deledeturjvt cqforum bona diripiar,ac honoribus alienisfruatur;Sa- liosManisfacerdocesimitacus,quos anriqui appellabantijpptereaqpexfecrationibus rite fadisinter aciem vtramq; faces coniiciebant, ac praelia mifeebant, eodem momentofefe belli periculisfubducetes. Quod fi legi Solonislocus erit,feditiofi ciuiles difeordias ciere metuenqcumeade fibiquaialiispericulaimminerepu- tabunt.Boni vero & quieti dues, qui otium ac tranquil- litatem return omniupulcerrima ducunt,fi fadiofosfe- qui necelle habeant,modis omnib. diffidia ciuium pro- fpicere eaq; prohibereput fi profpici no potuerint,pla- caretamen modis omnibusconabuntur. Nambono- rum ciuium virtus ac fumma audoritasvaletplurimum DEREPVBLICA, LIB. IIII. 761 ad infanos &pr$cipites in officio continendos,quibus inteftinum iempiternumq, beilum futurum eft, nifila- pientum confiliisad fanam mentem deducantur. Qui- busargumentisacradonibus lex Soloniaciuitanbusv- tilis die videatur. Quamquam fi infcederibusacfocie- ' tatibusprincipum inter ipfos vtile eft,vnumquemque 4*7 p Iu scsteris omnibus poire,autcene cum potentiori- busconiungi, quanto id veriusac vtiliuseftin bellisci- uilibus,inquibusqui neuter eft,asqueab omnibus defe- ritur&prsdafit omnium coinmunis? Nam cum The- ramenesdifcordiarum inter ciues otiofus fpe&ator fuifi- fer,miferandum prsbuit omnibus fpectaculum fute ca- iamiratis.Quisquisigiturin bellis turn ciuilibus rum ex¬ tends neutrampartiumfequi volet, huncfaltem opor- tetvtrosq;interfeconciliare;autfiputatalienas difcor- diasfibibonisq;ciuibus vtilesfore; quoniam falus bo- norum in exitioimproborumconfiftit;enitendumta- men eritiapienti ciui,vt concordiam tueri videatur. Fit enimfepenumero vt quiaperte concordiam fimulant, occultadiilidialeranf.quo nihil eft immortal! Deo de- teftabiliusnifi hoc agatur vtfceleratis ac flagitiofisin- ‘smimfimt ter ipfos beilum fit fempiternum.vt enim rariflimasvir- tutes,quat mutuaminterfecocordiam tuentnr,plurima fuldThlmin*- interfediffidentia circumftant: itaquoq;bonorum ra- turonmaetuu ritatem obfidet improborum maxima multitudo, qui bonosmomentoperderent, nifimutuis bellis peftem /««•«, &exitiumfibiipfis inferrent. QuamobremDeusfibpifi fime gloriatur,fe hoftium fitorum ope fiios hoftes acer- ritnevlturum. Ad ea qua? diximusfedandarum inter ci¬ ues difcordiarupraeceptapertinetiliud etia,vt commo¬ ns ciuibusnolsactintinnabulaprohibeantur; quod fa¬ ctum legimus in Monspelienfi ac Burdegalenfi feditio- ne;quas tamenreftituinofinemagnamercede placuit; C quamfapienter.nondifputo. Certe Turcarumrex,ac. ca?teriprincipesQrientis,inuentumillud Nolanorum Campania; cumafuisciuitatib, quam longiflimerepu- liflent } maximam bellorum ciuiliura occafionem a iuis 1 7 6 % IOANNIS BODINI ceruicib.depulerunt.Clangorenimcum menteshomi. nura a quieredeturbat, cum vero fonitusnolarum eo quoadincendia conceptsmodo quatiuntur,etiarn fa- pientesalanitateinfurorem precipices agere conlue- uic. Anna quoque fediriofis er:pi ft pollunt,non modo tuendeciuium ialutisamu!etumfingulareeft,fedetiam beilorum ciuilium curandorum necellaria medicina. Quamquam Italian acmulto magis eciam Orientisprin- cipes anna ferre,aut longiorib.giadiis iubditos,preter- quam eos quos adhibent ad corporis cuftodiam, accin- ginonpatiuntur: neq;nouumeftilludinftitutum , fed ab vltimaandquitaterepetitum. Nam Ariftoteles bar- * InPolit. baros in ipiis ciuuatibus ferro accindtos fuiil'e miratur*. Atnoftris,a;queac Germanorum &Anglorum morib. id non modo licet, verumetiam Heluenorum legibus neceirarium eft: vnde cedes ac feditiones fxpe deriuan- tur.namquiarmatufec6tuetur,arrogantiorfit,&ad in- ferenda tenuib.iniuria audacior; leuiilimaq; iniuria af- fecbus ad caedem ferocior. qui vero exarmacus eric, nec quequainiuriaviolabit,necviolatusoccidet;necigno- miniam contrab et eorum qui ferro accinftiiniuriam iL- laramarmis repellece,ac vice diicrimen iubirerecufant. At Turcarum legib.etia militie exarmatum efleopor- tet,fi hoftes longius ablunt: arma vero cards ac iumen- tisferecircumferuntur; omnes tamen populosbellicis laudib.ac vidloriarum gloriafuperarunt. Si hoc militias lie ab iis quos barbarimrnos eile putamus , quanto x- quius eft domi ciues exarmatos efle’Luteti^ quidem Pa- • rifiormnnebreuiffimos quidem gladios baiulisferre li¬ cet; quod antea in contentionibus, quib. fepiffime im- plicantur,adcedemirati prorumperent. Eademlexin omnesft valeret,piurescedib. ac feditione vacuasciui- tates haberemus. Neq; enim prudentis legislatoris eft parricidiatamacerbevlcifci, quam nefiantprofpicere ac modis omnibus eauere.& vt medicus quisq; peririffi* musiudicatur , non tarn qui motbos curare,quam qui valetudinem tueri & rr.orbis occurrere folet; aut ft qua morbi D E R E P V B L I C A, LIB. 1111. 7 pleriq; ad Rerumpublicarum euerfionem abutuntur; atque DE REPVBLIC A, LIB. 11 I I. 765 atqueiipotiflimum qui ficloquunmrvt vitio; ficviuut q vt vircuti belltunindixiife vidcantur. Cura enira arsilla pnecepta contineat, quibus Falla pro veris obtrudere, return faciem commutate, ac modts omnibus audienti- umanimosfallereacdeciperepoffis; mirum debet vi- deri, ft qttis eft quiahtbus tam pernittoits recte vtatur: cum M.TulliusOratorum fuitemporis facile princeps, hoc primumOratoripropofitumdrefcripferir,vt nihil contra quam perfuadere velit, id dicendum putetjvel vt Ariftoteli videtur,tamfal!acifucorerum naturam vela- requeat, vt fraus detegi non poffit; ideft,primam Ora- tonsoptirnilegem elfe, vt omnia mendacioaclimula- tionetegat, ltaq;ab iis quiOratorutnclanffimorulau- demabomnisuoadeptidicuntur, populorum moms, legum abrogationes, mutationes religionum, rerutn deniq; publicarum conuerfiones & interims ccepifle,& eofdecalamicolbs exitus habuifle videmus. Neq; enim Grecorum&Romanorum tantum exemplis abunda- raus, verumetiam eorum qui Africae & Occidentis o- mniaimperiareligionis fpecie conturbarunt, acnon- nulii fceptraregib, extorferunt: id quodaccidit Maro- chi regibus qui alofepho genus dueebant,quos feditio- fus quidam concionator de regali folio precipices de- dit: actametfiE^#£ct^/?H*2ra«viilgodiceretur, nihilo- rninus duodecim legiones in regem armauit*. Confi- * mill fraude is qui primus inter Perfarum reges Sophia eft appellants, ViTuncaftani regis gentiles de imperio deturbauit. Nec ita pridem Leidanus fellularius opifex, atrepta religionis Anabaptiftarum occafione, regem le ferens, in Munfteram Weftphalie metropolim inuafit; vnde non nifi ab imperiali exercitu & obftdione diutur- naMepelhpotuit. Item Hieronymus Sauonarola,or- b dinis predicatorum .Soderini confilio ftatum Florenti- norumaboptimatib.adpopulum tranftuiit: nonaliter atqueEphiaites Orator Periclis fuafu fummamimperii ac publici conftlii poteftatem Areopagicarum fenatui ademtaiqfeditiofisconcionibusplebiattnbuit.Deniq; Leo tsifer. Sleidanus. 4 Slciianus., ,66 IOANNIS BODINI Germania:plebem vniuerfam in patritios armauerunt Oratores bello ruftico, quo quidecentumcirciterho- ■ minummiiliacEElaferuntur*. Quamftepe exauditavox eft concionatorum qui principes ac populosad vim,?,d ca:deni,aciarmaciuiliamodisomnib.inflamm3renti vt quondam Neftodus, qui coram Imperatore & in cla- riilima Conftantinopoii luce aulus eftdicere, Damihi C<£fdr,da,inqmt s tsrmm h- demanitocratiam luis moribus conuementem ample- ^ orut _ xari: at Flotentinorum mentes ad libertatem popula- reraeflenatasj nihil aute quod repugnate natura fieret, ccc 770 I O A N N I S BODINI • diuturnum aut ftabiie futurum. peruicit Sodermus, & Senatufconiultum in fiiam (ententiam fa&um cft.quara -verevterq;,pofteadifleretur. Quod itemBdgoeabHi. i •ipanorumimperiodefecerunt ,hancpotiffirnum defe¬ nd on is caufarn faille conftat; quod Hilpanorum mores •iuis diilinnlimos fere non pouenr. abeftautemcodum Hilpanorum ab extremoBelgarutradhiduodecimfere .parub.in latimdine,aqua raorum diffiroilitudinsspra- xipueoriuntur.Veteres eciam EpheiIos,Milefios,Syra- cuianos, moribus non admodum Florentinis diffimiles fuilFelegimus, nec optimatum modo imperiaabhor- rui[fe,feb neciuem quidem caeteris meiioremferrepo- tuiile: quod fi quis virtu tib. & animi praeftanda caeteros duperareqhuncreiegareconiueuerant.Athenienfesr^- men&Ephe/ii.humanioresjSyracu/anfFJorednfCar- thaginenfes,ferociores: cuius rei cauiafuifle videtuis, -quod hiadOccafum,iliiadOrientem po/Iti finr.Eftau- temOrientis natura moiliorquaOccafus:populiquo- *Uuiasli.*;.quevrbani.iadhbundfloquaces. Sicenimiegatusdlle .RliodiusinSenatuRoraanQrum.GeHfeqinquit, aliam- cunda> ah*, atidacutfundam ttmidnyn vmumjn verier m pronior&s ahafont: Athemejiumpoptilurnfam* esl celerm &fopravir&s attdacem adconandtim ; Laeedamoniortm, cunllatore:nd negauenm totamAfia regionem tnaniora pa~ rereinge.nia,&nofir or urn tumidioremfermonem cJJe.Qui- inis verbis legatusfuorum ciuiu error: parcendumia'eo foadebat,quodira nati eiienr.PiutarcIius eciam Atheni C xnfempopulum ad iram & mifericordiaprocliuiorem fuiile fcribit; & qui adulationib. gauderet,& vrbanadi- •bfcerianon ingratoanimo ferret: Carth3ginenfesveto ad crudelitatem & vidonem promtiores,quiqueiubdi- tis impotenter dominarentur, dominantibus humiiiter leruirentrcafus item nec proiperos, nec adueriossequis animis acciperent. Atpopulus Romanus nec oifeniio- nib.acceptis demiiiiorvidebatur.necpartavi&oriaeiar dor, fed moderatosacdomitosanimi motusperfefe- rebat; adulatoru vero ac leuium Oratorum inanes con> ! ciones DE REPVBLICA, LIB. V. 771 clonesauerfabatiufgraintateae leuedcate Vsq; adeo dh- „ Plutarch, in ledatus.vt Catoni Cenfuram petenti, ac leuero Cenfo- Cat . 01K Ce “' re cinibus opus elle iadanti,populus earn honorem.qui lor ‘°' ©ranium maximus erat,tribuere mailer, quam nobilifli- mis quibusq; blanditiarum iilecebrispopuium demul- cehtibus.Ideni quoq; populus ad ManiiumTorquatum ciuem omnium imperioliffimum nec petentem , ac ne cogitanrequidem,detulk Confulatum.Isigiturin con¬ done aelatum honore repudiaqit, cum diceret nec po- pulum imperia T orquati, nec T orquatum populi vitia ferrepoiiejaciapienter fadurum ii alium Cofulem fa- ceret; nihilominustamen popuius Cofulem die iuffit. Sed exillis adionibus, quas Athenienfes ac Romani O- ratores pofteritati reliquerunt, perfpicue lane intelligi- tur, Romanos magiftratus populi maieftate veneratio- ne mulco maiore coiuilfe quam Athenienfes, qui po¬ puli patienria licabutebantur;vt cum nefcio quis magi¬ ftratus populum conuoeari iuffiffet, populus edidto pa- ruir,diutiilime exfpedauit: ad extremum Orator roieis ferns &corollisredimitus in concionemprocellit; ac palam dixit le amicos eo die couinio excipere velie; quo dido abiitjhic populus arriistJftem Alcibiadi condone ad populum habeoti coturnix efinueuolauic: populus cocurnic|m confequi&captam ad cum deferre. Hoc fi Carth;,ginefeci!ied,lapidaretur.Romani tantam ora- b pibw&b*. torum leuitatem impune certenotuMent-, cum enim Romanociui qui paulo aitius quam Romans grauitatis decus poliularer, coram Cenlbre hiau erat, iura ciuita- tisademcalintn Principetn ergo aclegislarorem popu- c vaiciius, li mores ac naturam regionis in qua ciuitas eft , node prinsoportet quam legum ant ciuitatis conuerfionem moliatur;cumdeomnibus Rerumpublicarum arcanis nullum maius fit,quam ad varies gentium mores ac na- turas ciuitatis cuiusquelegesac formam congrutntem accomniedare.Namquodftaldus rationem negatlocis ac reg'.oniousterminari $ hoc ita verum eft, nifi loco- rum ac regionum ratio qutedam iingniarisaliteratque CCC 2, 772 IOANNIS BODINI aliterftatuereiubeat. vtenimlapiensarchite&usacdifi- cium diuturnum ac ftabile futurum ad fubiedam cu- iusq: regionis materiam aprare debet:i ta quoq; optimu principemciuitatisad populi regionisq; naturamleges accommodare oportet: quando nonidem omnib.licec quodBufiri/Egyptiorum regi,quem liberates obidet- iam vehementerlaudat j quod regionemaegentetno- mnium maxirne ad regnum ftabiliendum aptiflimam conquiliillet. Principioigiturnaturas eorum qui ad A- quilones & Auftrum pofiti l'unt inquiramus;deindeeo- rumquiad Orttim &Occafum; poftetiamlingularem C illorum quimonres,qui valles,quipaiuftria,qmarentia loCa,qui maririmas regiones accolunt,temperationem. Quibus explicatis quantum dilciplinavaleacadimmu- tandahominum ingenia dilleretur; nectamemllud at fentiemur Polybio & Galeno qui cadi ac loli naturam neceftaria quadam vimores hominum immutare con- tendiint.Vtenimexnaturalib. caulisvitianalcipollinr, exftirparitamen &omnino tolli,vtisipfequiad eapro- penlusfueritatantis vitiis auocetur,non eft id pofitum in naturalibus canfis,fed in volunrate,ftudio,difcipHna: quae tollunturomnia fineceffitati locum demus. Quae vr planius percipiantur, trifariam regiones ab diquato- readPolum vtruq;diuidemus; ita'vtcuiq;regioni par¬ tes coeli triginta den tur: tot enim ab /Equatore ad vtru- que Polum numerantur.prima regio qua; ab /Equatore propiusabeft, abardoris intemperie calidillimaeiredi- citur,vt quaead Aquilonein Ipedat.frigiditaterigidilli- ma; inter vtramq; calore ac frigoremodicetemperata interiacet.rurltis regiones lingulas bifariam lubdiuide- mus: natn regio qua; partes coeliquindecim priores ab ^Equatore capit,temperatior eft, contra quam plerique magno errore putanr,quam quae Tropicis vtrisquefub- eft.Item regio qua: a trigelima circuli Meridiani parte ad xl v porrigitu^muicotnitioreftquamquiaxLvad lx, proptervtriusque Poli propinquitatem. Hincad lxxv regionesquidem multofrigorerigent,coluntur taraen DE REPVBLICA, LIB. V. 77* ramcnac populorummuldtudine abundant, poftremo regioquindecimpardum cteli a Lxxvad xc, ctfi o- mnino defertanon videatur, illic tamen tanta eftfrigo- 495 risacniuiumintemperies, vtnon fads commode viui, at ne viui quidem pofflt: fed quicquid hominum reflat, fereinantris aclarcbris beftiarummoreverfatur, aaut s J ° , G 1 r m vagamrin(yluis.Hisfinib.regionuindeicnptis,degen- maticus* dummorib.acnaturacettius ac melius iudicari poteft. Necverofads eftintelligi ad Aquilonem pohtosrobo- re quidem, magnitudine,forma,colore praiftareAuftra- libusjabiiis tamen ingenii pratftandafuperari.Nam qui ab vtroq; Polo quindecim gradibusabiiint, exigui flint, debiles,macilenti,&afrigorib.perindeaduftivtAuftra- les acalore.vt quidem Hippocratesipfe confitetur *$_qui Ilb,D * cum Vitruuio&Ariftotele conciliari poteft ea,qua di- ximus,regionum defcriptione.quod item Hippocrates, & qui optima quatque Hippocratis pratcepta decer- pfit Ariftoteles,nusquam au&ore laudato, eos qui funt ad Aquilonem,tradunt effe tenui ac flauo capillo,id eft, >£ >, i^«s'. fic enim Lucanus, Fundit ttb cxtremoflauos Aquilonc Stteuos: Galenos capillo rubentesvocat,id eft, C quiefficacius calefaciunt in metallo quarn in ligno; Sc uv hoequam in culmo: ita quoq; Solis calor veliementior Cllin lapidib.quain terra; & in aqua qua in aere; ac rur- fusinaereavaporib.denib,quafubtiliraritate extenua¬ te. Quo fit vt Tub T ropicis tellus quid?, aqua;, lapides v- rantvehemetius qua verfus Aquilones propter re&anv radiormn traie&ione ac reflexion?: fed quoniam regio- nes qu® ab aquis appellantur Aquiloni®,fontib. ac flu- minib.lcatenqquib.fere vacant Auftrales tra&us.neeef- <■ feeftiniis aeremab aquarum vaporib.fieri craffiorem, &calorem diutius tueri.vis autem imbriumad Acjuilo- nes maxima, cum Auftralis plagaflu-minibus&imbri- bus vacua fiuacnifi alti/fimaiuga Atlantis fontibusfea- terent, ac propter niuium copiamciterioresAiric® o- rasadSeptemtriones conuer/as vbertateiertilesacpo- pulofiffimas reddidiflet, Africa; magnapashominibua vacua relinqucretur. Quodigiturhibernis temporibus antravidemusac puteoscalere; item animantiafumos calentesexfpirare; aiftate veroterr® cauernafupramo- dum rigereiidem iudiciu eft de populisivt qui Hint ad At quilones.intuscaleant, Auftrales frigeat: at qui plus ha- bent calorisxibosfacilius coquere poffinr.vnde covpo- rum ac virium incrementa maiora quam in Auftralibus, qui ab intimi caloris inopia debiliores funt,& leuiorib. fouenturalirnentis.Quofitvt exercitusquiab Africa in Europam,& ab Auftro verfus Aquiloni? proficifeuntur, CCC 4 profit tji nn tur. ?7s Dei optimimaximilapientia, qui maximum non modo ingenii, fed etiam ammi vim ab ingenti corporis robo- re Temper difiunxit: quum profpiceretiniuftitiapoten- tentibus copiis armata nihil crudelius efie.Ergo media: regionis populi plus habent animoru ac ingenii, minus tamen roboris,qua qui ad Septemtriones: fed corpori- bus validiores font qua Auftrales, a quibus ingenio qui- dem,non tamen animoru viaefortitudinefuperantur. habent etiam artes imperadimaiores, & in rebus agen- disiuftioresfontvtrilque. Acmihipropius inhiftorias & feripta veterum intuentfexercitus & copis ab A qui- 77 * IOANHIS B O D Itll lone,reeondit£icientije, phiiofopliiajinquamjmathe- maticsEartes, religiones, & qua: in vernnueftigatione verfanturdifciplina:,ab Auftro adue&a: videntur.artes veroimperandi ac ciuitatis moderanda:,tumetiamle- gitima:icientis,oratoria?ac theatralesdifciplins, apo- pulis media: regionis origines & incrementafufcepe- rnnt: omnia deni q;magnaimperia, Ally riorum inqua, Medorum,Perfarum, Graecorum, Romanorum ,Celta* rum,inmediis regionum temperariorumipatiisfedem acdomiciiiumhabuere.fedea imperia mulco magis ad Auftrum quam adSeptemtriones propagataiunt.Nam quibus temporibus ScychsNomadum in morem hue iliuc vagabantur, nulla fere oppida, nullasarc&s , nuilispfo- pugneiculis mum tat vrbuhabebant Germania,wi Tacirus fcnbit.Actametfi TraianusadmirabiJi ponte fupraDa- nubium exftru£to (:cuius adhuc veftigia reftant:) Dece- balum regem Dacorum fregillet: nihiiominus tame A- C drianusfucceftbrpontemdirui mandauit, negentesA- quiloni^aditu patefa<5toinintimosimperiiRomanire* ceflus penetrarent.quarum gentium vim acroburcnm Auguftusexpertuseftet.legionesfeptemdecimad Rhe- muu ik Danubiumin excubiisdifpofuerat,vtimperium commodiustueretur: quibus legiouibus a Conftanti- no magno fublatis,repente Alemarii, Gothi, Oftrogo- thi,Vandali,Franci,Heruli, Burgundiones, Hunni, Ge- pidte,Longobardi ; acpoftremo Tarrari, Turca;, Nor- mani, Scythicarum nationum examina, inprouincias Romanorum irruperunc. Ac tametfi Angli ciaras ab Francis, quos habentad Auftrum, vidtoriasretuierunt; numquam tamenScotos de iniula particuladepellere, aut Tub impecium fubiungere potuerut.T urcaru quoq; natio ab Hyrcania: finibus profe6la,longelateq; verfus Auftrumarma protulit, & oprimasquafq; Afia:, Euro¬ pe, Africa: regiones, ac pene cotius Mediterranei maris infulas.imperioadiecit; Tartaris tamen conceilit,nec imperium ad Aquilonem vlterius propagauit. Itaque turn Auftralespopuli vim Aquilonisirueiligeret, Deus prop he- D E REIVBLICA, LIB. V. 779 prophetarum “ oracuiisab Aquilone fsepius minasin- tentauit:indebeUa,clades,exinaRerumpublicarum fu- titraprxdmt. Ac tamerli non eaefem cft qua: fuitoiim hominummultitudo,nec vita ram diqtufna,nec cantum robnr,r!ecprocera Giganturn ftatura; qua derePJinius fcriptores omnes Ixpeconqueri fcribit: vix enim vsqua terraruexftatvrbs Capua: fimilis, quae in ambicum mi¬ liaria tredecim cotinebat; mult o minus Babyloni com- paranda,qutEtamctfim planitiefiguramquadratam ha- beret,vix ramen toto triduo ^pedites vrbis moenia emc- *9$ tiripoterant: nihilominustamen regionis Aquilonis, &populorum muldtudine, & amplitudine corporum, &robore ipfo Auftralesfacilefuperant. Quamobrcm lex militaris Romanorum, qua: vacationem dedit a mi¬ litia anno quinto & quinquagefimo c ,non conueniebat in LacedsmonioSjqui tametfi nec bellandi peritia, nec fortitudineRomanis cederent,anno tamen quadragefi- mo vacationem rf habuerunt; quia robore inferiores ef- fent Romanis,propter earn quam dixi Aquilonis & Au- ftrinaturam. Erat enim Laced,imon Auftralior yrbe Roma. Quod fi Scythxad Auftrum profid/eantuf.a- nimi languoireac fudoribus diffluunt. Quamobrem pi- ratas mediterranei maris captiuos Bellas & Anglos ad lab.orem in illis regionibus inutiles viliffimo pretio ad- dicunr.Visautemcalorisintimain Aquiloniisregioni- busj&aerisficciflimanaturajpopulis maiorem fitim in- generatquam Auftralibus, quibus interiorafrigida, & Auftri flatus naturahumidus :fic enim Gratci VOTCy 7TXqcg, ,R»u'Jij,id e&,abhumore, dici tradunttquiaflantib.Au- ftrisjimbres; Aquilone veto fpirante, puritas cadi niti- diflimafequitur: quo fitvc Germaniac Scythar vberio- ribus poculis vticogatur: vnde prouerbium quteapudAthenxum potatordipnofophiftes pueroa- quaminfundenti, verbomodicedeflexo vlias eft, cum diceret, Isn<>*»;W,pro 'vxiyfltm' quod non nifi Grace percipipoteft, Hinc etiamillud Taciti de Germanis, 'Diem noElemfo cmiinitars pQtmdo.fwliiprobrtim: erekr^ a Efaixcap, 14.S1C41.bL49 Hiererh.cap. 34 *& 46.47 /0.5I. £zcch .48. Daniel./i. Zach i.&in lib.Sap. b loins cap./. Herodotus, Ariftot ia Politic'. € Polyb.lib.cf. d Plutarch, in Agefiiao* 7S* IOANNIS BODINI vt inter violentos,rix&.l& autem regionis.non hominutnC vitiumelle, argumcntoeft,quodqui ab AuftroadSe- ptemtriones icerhabent; eo bibaciores.acvoraciores fiunt: contra quam iis accidie qui ad Auftru proficifcun- tur. Scytharum tamen cuds mollior quam Auftralium; propter humorum copiam &caloris intimi,vnde fudo- res egeruntur.quoficvt maiorinfitin Aquiloniis copia pilorum,quain Auftralibus, quibus denfior,ficciorac durior cutis aut glabra eft, aut non nifi crifpos ac retor- ridos capillos gignit. gaudent igitur Auftrales ealoreae ficcitaterimbres acfrigora ferre fine ftlutis periculono poilunt. Ec cum Romani ad bellaexercitadffimitotas . hiemesinotiotranfieerentjVtPosniquoque&Gi'aci: a^gathias tc .... r ° 1 11 1 Ctantzius. nihilomniusSytha: turn maxtme bella gerunt,* cumo- mniagelu obriguere : quinedamipfaflumina ac maria glacicconcretatraiicereapperuadereiblent. At quam- plurknos Hifpanos, cumiuga Paraanaluperarent,hi- ftoriciprodideruntvifrigorum exftinbtosfuifle 4 . ratio eft in promtu. cumenim in calidis regionibus educari ftnt,algentinteriora : quodfifdgoreinopinatocorri- piantur,vt Auftralibus accidit,quumaltillimaiugafupe- rant,a calore intus & extra deferi necefle eft: contra qua Scythis accidit.quibus infitus a natura calor ad centrum cogiturac ipfo frjgoreaugetur. Iliad etiam incredibile videatur,veru tamen fit,Auftrales abintimicalorisino- pia lubricas aluos habere ac dyfenteria lipius vexari. Cum item Septemtrionum locapaludibusacflurnini- bus vndiq; fcateant,obidScytha:aquis facile cofuefcut, & in ipfis lacubus faepe delite/cunt,vt hoftesfallerepof- fint:vtlcribit Herodianus deGermanis,qui copias Ro- manorum equeftres telis infeftabant, ac tuti paludibus pugnabant. Quod Galenus cum non fatis per/pexiflet, miratur m o rem Germanoru m qui infantes, vt primu in ps lucem editi lurtt,flumine viuo abluere folentjquamqua Aufonibus quoque id eflet in more pofitum j vt Maro, —natos adflumina primum Deferimut^dtmprgelu dttramM & vndie. De * Inhiftor, lndorum. de repvblic a, I.IB. V. 7 U De Germanis vero Iulianus Imperator, isqui Transfu- eav/urpaturicnbiffipuriosalegitimisin Germaniadi- gnolci,quocicumprimum nanlunc, riuminibus iuper- j^fopogona. pontinturracfpurios quidemtnergi;legitimos vero a- Spuriorum quisinnarareferunr. quamquamhistemporibus forti- ac legii fuipe&asiudiceisGermanorum aquis luperponunt manibns ac pedibus vindisrqux enim in erguntur,a fce- Jerepuras eife pronuntiant: qua: verofupernatant,for- tium impietate teneri iudicanr. Quimedias regiones occupant, propterea quod tempenema:quabilitcrfu- famhabent,omnesnimios & frigoris & caloris appul- rusfentiunt: faciliustamenimbresac frigoraperferunt quam Auftrales,difficilius quam qui ad Septemtriones: &cumvtrisq;focietates facilius propter quandam mo- rum fimilitudinem coeuntur. Dcusenimvt omniain- credibili bonitate ac fapientia copulanit; (ic etiam Au- ftrales popuios, qui propter naturte difcrepantiaac dif- fimilitudinemSeythisconfociaridifficilimepotuiflent, eorumpropinquitateqmmedialocatenent,quafi quo- dam communi vinculo coniugauit.Quarum rerum co- gnitio non tantum fuauis eft ac iucunda, verumctia ma- q xitr.i ponderis ac moraenti, cum de federibus &focie- tatibus principum acpopulorum inter ipfos diicepta- tur: aut cum exercitus exvanis nationibus confcribun- tur: vtinlegionibuscoliocandis fiueincaftris, fiuein pradio conferendo, extremarum regionum homines feiungantur,&qui cum vtrisq; co/pirant, in mediis ipa- tiisconftituantur.funtautemiiquilaudatamcorporum temperationem & moderatos habent animoru motus: quales funt Afiaticiia qua quidem temperatione remo- tiflimi funt,inquit Galenus,Arabes ac Germani. Sed A- iia: pars ilia quainnuit Galenus, vnde originem accepe- rat,n5 modointer Polum dc^quatore, fed etiam inter Oricntem&Occaium media interiacere videtur. Hie hominunaturamitiseftacmanfueta:indemorumvrba- nitas tanta,vtre & ferdera cum Hi- fpanorumlegatisfaneiendamiflifuerantdumrnafjdeac folicitudine rem gelliireopinor, etiamii horum non- millicaptiuitacis fuaepretium publicodetrimento padi dicetentunfedafapientibus didici deeretuminHifpa- niafuifte, pacisabtiones, quoad eius fieri pollet, pro- trahendas:quod ea mens diet, is animus Gallorum, vt tatdtoac moleftia diuturnat fpei fradi, omnia concedere quam exiuis fuarum rerum felices exfpedlare malint.il- lud etiam animaduerfum, noftroslegatosineum locu, vbidepaceagebatur,prioresconuenire ioluos,dum in¬ terim Hifpani moras nefterent; ac noftros homines fempereomodofefelliHe, vt abHiipanis non fine qua- dam ignominia pacem petere viderentur. Eadem agen- diceleritatenoftros legatos coraFrancifcodfortiaDu- ce Mediolanenfi vfosefTe icribicCominius,ac fiepius fi- rnulfmfielocutos: Ducem veronoftros increpuifte, vi- ciffimloquiiuffifie.QuibjjsrebusinteliigiturHilpanos, quoruvruuerfa regionobis eft Auftralis.animorumo¬ ms haberemoderadores,acpropter infitum atrae bilis humore,ad quietem& cotemplationem natos: qui au- tem mentisagicarione 6ccontemplatione pafcutur,in- genium acuum.Gallos vero &rnedi® regionis populos fiauabi!isadceleritatemincitat,&adomnes tumanimi turn corporis morns, turn etiam ad res agendas efficit pronniores! itaq; Galli currere videntur Hifpanis,et- iaminipfogrefTu)quam agendiceleritatem mirantuc 784 IOANNIS BODINI & amant Hiipani, ac magna mercede opifices ac pueros cGalJia regionum fere omnium populoliffiraaaccer- fere foIet.Nam cum Narbone ageremus, in Hifpaniara proficiici mirabamur ex Aruernis & ex Lemouicibus magnamrenuium opificum multitudinem; quoniain- telligunt Hifpanorum agros ob inerciam hominumin- cultos,& vrbes opificibiisferevacuaselle. Cumenim N.Strofla Prior Campanus, triremes noftras,quibus • anaowt. pneeratinlitoreMaililienfiGBarcinonemvrbisdiripi- endxcupiditateegi!ret,eamq;eximproiiiibadoririvel- let,detecta fraude decemmilliaGailormnopificumin vrbe Valentina, iuflii Maximiliani proregis Hiipaniaru caprafunt; quorum tamen Hiipanivadesellequamab eis deferi maluerunt.quofitvtHiipaniaGallorummuI-. titudineabundans,connubiis&ibcietatibusvtnufque gentisimplicata,optimigeneris homines,&quideGal- lis&Hifpanisprxftantiores procreare videatur: quo- niam in Hifpanis nimia tarditas,in Gallis nimia celeritas natatur. Quamobrem qux a Lycurgo&Platonetam muicadegymnafticadequeciuibusexercendispraecipi- untur,ad Auftrales quidem accomodati debent, vt vali- diorafintacvegetioracorporaqueingeniorumrnagni- tudine&contemplandi affiduitate tabefcunt: quiaute abundant flauabile,quieteoderunt,ac bile vrgente hue illuc inuiti ferunrur j qui eontemplationi fel’e dedere poilintjprudentidimifiunt-Aquilonarium vero feritas & mentis ftupor,iicerarum Audio miteicit:nam labote aifiduo homines ferociores hunt; vt Ariftotelcsferibit C lib.vi i i.Polit.Eftautem naturamelior,qux nimiuin¬ ter & parumintereft, qux tuminingeniorum,tuna etia in corporum aurea mediocritate coniiftit: vt Italorum. Nam Italia non modo interdiquatorem & Septemtrio- nes, verumetiatn inter Occafum & Orientem fere me¬ dia interiacet, ac modiceab Aquilonead Meridiem de- flexa.Vt autem picuita vexantur qui iub vtroq; Polopo- firi Amt; &atrabile quifubdiquatore: ita ianguineam aCW gx/a* adepti videncur, qui poft decimum quintum a D'E REPVBLIC A, LIB. V. 7 *S Polo tra&um vsq; ad mediam regioncm loca tenenr, id eft vsq; ad quadragefimum a Polo gradum, qui e ft ab /E- quatorequinquagefimus: deinceps languiniflauabilis copiofius mifcetur,&qui propius ab Auftro ab£mt,iub- vitides euadunt, propter fiaute atq; atrao biiis copiam, qusconfu^ ftmulac miibe.eam efficiunt quam dixi co- lorumvarietatem,quousq;aSolisaTdoribus 8c abatra bile adufti penitus atri fiant. AtGalenus cam animi mo- resacorporis temperationededucit,ftupidoshomines efficiputatacopiapituic$;l$tos acrobuftosaianguine; alacres & ad res agendas idoneos a flauabile; ab atra veroconftantes &iquietos. Illud tamen omilfum ab eo eft, quoda ianguinerobur; vn&crobnftos a rubrre dici Feftus feribit; a bile vero flaua fortitudinem & animo- rumvim.non quia fanguinis & humorum copiarobur perfefeefficiat:led craffioracfibrarum pleniorfanguis concrefcit, &augetmuiculosvnderoburingeneratur. Ex his autem quatuor generibus, quo quisque plus mi- nusve particeps eft atne aut flauae biiis,aut fanguinis, aut pituitte,eo propius abeft aut longius ab ea quam dixi temperationum varietate, quam Theodoras Duca Im- i oi perator Conftantinopoleos duobus ac nonaginta ge¬ neribus breui libello diftinxic: non modo pro varietate quatuor humorum, fedetiam pro tribus animi' 1 parti- m^buivSIn bus,tationeinquam,ira&cupiditate. Sedcum illahu- morumcumanimaeviribustemperatioabeoallataora- 6 culisDelphicis obfcuriorfitac difficiliorjtum vero nul- lis rationibus aut argum entis, at ne exemplis quidem il- luft.ratur;necregioraumautlocorum vllamhabetparti- tionem: quam tamen Hippocrates b adhominumna- fo^ec £ qua. turam penitus intelligendammaximeneceilariam die ducitjnec item a montanis plana loca; neevtraq; a ma- ntimis auta paluftribus;neca ventofis ac turbidis,quic- tasactranquillasregiones; necpopulos difcipliniseru- ditos ab agreftibus 8c barbaris diuiiit in ilia quam fuo iu- dicio finxit animorum ac humorum varietate. nos earn difeiplina fequemur qua; rationiac naturae confentanea DDD 78 6 IOANNISBODINI fir,&exeroplorummulcitudineconfirmata. Cumenim deGermanoru moribus fcnberet Tacitus; Gens, inquit, non aftnta.nec callida, (Spent adhncfecretapeftoris Itcentia iocr. ergo dete&la & nuda omnia menspoftcra die re trail a. tur, (ftfdltta vtriPucfa temp ores ratio eft. deliberant dam fin - gerenefciant\ confhtuunt,dnm err are non pojjunt.idem in- dicmm eftapudStrabonemJuftinumjPiinmin, Hero- dotum,Vegetiam deScythicisnarianibus:quasprinci* Scythe Jim- P es ’ am hade ab extrema memoriaad (ui corporis cufto- flues. diamiemperadhibuerunt. Qumedam Rhagufiorum ac Genuenfium populates ftatus Prstorias cohortesex Heluetiis & Germanis confcribere colueuerunt: reges ^ item Turcarum & Africa: ciera Atlantem prafidia mili- tum ad Europa arceiTere lolent eorum qm Chciftianaru religionem eiurauerunt: quodprimum a Manfora ma- ; gno Africa: & Hifpamariim Imperatoiefadtumadpo- fterospermanauit.Mecttapndemrex Tunetanus equi- tatum e Chriftianorum transfugis,& Prrerorias cohor- * teo^fer. tesvenalitiisabEurcpaadue&is‘’confcripfit:quodi!m- plicioresacrobuftioreshabentur qnam Afri:nccquic- quamaiiud optant aut fperar.t, quam diurnaftipendia, parumadmodumibliciddcoptimoprindpatu, autde imperandicupiditatejledad vltioncm caii principis,& ad omnes cafus parad,(eu pro rege, ieu pro tyrano pro- pugnandumfir. NamcumChatreasPratfebtuscohor- tium Prxtorianariim qua: ex Germanis conicript® fue- rantjCaligulamlmperarorem occidiiret, eodem mo- mento cqtiis efta Germanis,qui vltionem ac vindi&am, j t tib.if.c.r. iaquitlofephus^cohiberenonpotuerunc. Illudetiara avetenbusanimaduerfum eft, crudelitatem aebarba- riemScytharugeneri ac nomini quafi a naturainfitam efte.nam Thucydides ipfe, OlonThraciae regis filius, Thraces luos populares cradeltjfintttnt hominam genus vocat, id eft (vt ibis verbis vtar) q>onx.elmfai $><&- .Tacitus t Ve mo rib quoq; de Germanis c , Occiderejolent, inquit, non dftcipli- ■Gemun. K a (ftfeaentatefted imp eta ft ma , vtinimicum ; nifty usd impme, Vetera omittamus,ac recendoribus vtamur ex- emplis DE REPVI1LICA, LIB. V. 7 g 7 emplis. nullum eftautem memorabilius quam Georgii * latronumDucis.quicum multacrudeliterac lcelerate *. lo,l!u!r * in Hungariagelfidet,tandem captusacfemiuftus,viues tauK ' U ’ ad hue & fph'aiiSjfociis triduo maceratis ad epulas appo- fitus eft;deindevilceradetrada,& iemicodaad vefeen- |l°4 dumfociisacmilidb.data. Omitto Draculae Tranfilua- nisprincipisinauditacru Jelitatum genera; &Othonis Trucfe/iilegati Caeiaris publicatnvindidam deficario, qui Praefedum vrbiscuiufdam belio rufticorum occi- derat. Huncenim lends ignib.torreriiuffir,tamcrude- lifpedaculo, vt omnem humanitatem penitus exuifle videretur. Necitapridem Grombacho, quern Augu- ftusSaxoniaeDux, Gothanorum arceexpugnata, cum Ioanne Federico coeperat, vifeera viuenti detrada funtj deinde ora corde palpitanti diuerberata ac fanguine foedata.Rotarum autem fupplicia aGermanis, vt varri traiedbio a Tartaris inueda. nec minor Lituanorum crudelitas, qui fupplicio addidosfibiipfisgulamfran- gerecogunt, aut fuftibus ac loris diu caefos incrucem agunt. Quae me ratio cogit eaquaede crudelitadbus re- gis Mofchouitarum proditafunt, vera eife confiteri. Namquolongiushominesaratione dilcedunt, vt qui minus ingenio valent, eopropiusabfuntaferitatebe- ftiarum, quae vim iracundiaecohiberenequeunt. Au- ftralium vero crudelitas non minor ell; non quidem a mentis inopia, qua valent plurimum, fedabatrte bilis copia,quae vt difficilime inflammatur, ita fernel inflam- roata difficilius reftingui poteft. Nam Polybius eo bel- lo,quod Carthaginenfes aduerfus Spendios geiferunt, negat vllu crudelitatis genus praetermifliimfuilTe; quae tamen leuiavideri poilint, fi cum iis quae aLeone Afro proditafunt,conferantur. Quinetiamfuperioribusan-* nisTunetanum regem Muleallera liberi furrynaimpie- C tateno tantum regno expulerunt, verutnetiacrudeliffi*- meexcaecauerunt^.AtlofephusMauritanis; rex cufuoS i louiui. legatos a rege T enefmo occifos elle inrellexiHet.ingen- ticum exercituin Tenelfni reguu expedidone fufeepta DDD i 7 S3 IOANNIS BODINI deciescentena hominum milliatrucidafTejpecus omnc abegifte;arces diruifie; omnia oppida ferro acflamma a Leo^ifer, folo aiquauifie i arbores omnes excidifte memoratur *. Item Homarus Eiluinus concionator, cum in Marochi regnuinuadere conaretur, arce Vngiafena expugnata, nontantum pr$fidia& quicquid hominum erat occi- dir, verumetiam infantes vtero exfedlos pedtoribus ma- * ico^Ur. trumfuperpofitosdilaniariiuffitfRexautemTombu- ti captum regem Gagaonis crudeliter interfici, ac libe- ros eius caftrari mandauit,perpetuaq; feruitute oppref- fit. Non minores apud Indiae Occidentals populos,in quibus nuilus efthumauitatis aut religionis ienlus, cru- delitates exftitifte feruntur; vbi & caeforum hoftiu car- nibus vefci,& infantes fimguine mergi vfitatiffimu erat. Sedcrudelitas in eo maxime cernitur, cum fuppliciaiu- didoconftitutoirrogantur: qtioniampublicapcenani- hilhabetcum vltione ac iniuria priuata commune; vt t Plutarch.in quae apud Perfas e olim, & nunc apud c£gyptios latroni- fodo X t e iib" e ' businfligitur, ac laniatus hominum horrendo Ipefia- culopubliceexhibentur: quanecGreed, necRomani finegemituvelipedtarevelaudirepotuiflent. Navtriq; damnatos vel inedia,vel cicutae poculo necabant.Quin- etiam Chii cicutarn aqua, Athenienfes vino (: fic enim Theophraftus:) temperabat, vtlenius ac citius mortem accirent.DifFertigiturScytharumcrudelirasabAuftra- lium hominum feuitiarquoniam Scythe impetuac bel- luarum in rnorem ad vindidtam feruntur; Auftrales vc- rovulpinacaliiditateac fuicepto ccnfiiio vltionetnme- ditantur. Etquemadmodumatrabilisdifficilime cura- tur; fic etiam animi perturbationes & aegtitudines quae a melancholiaabradenteingenerantur, non facile feda- ri p oflunt: quo fit vt qui a mente fi c affedti funt, fi appe- titus explere non poffint, furore corripiantur. Inde tan- ta furioforum hominum in Africa & ea Hilpanise re- gione quae Africe propior eft multitudo: Sc publicalo- cain omnibus ciuitatibusfuriofis conftituta. Genus au- tem furoris hominum naturam & ingenium arguit. Tametfi DE REPVBLICA, LIB. V. 48? Tametfienimfrequens eftvbiqueftultorum numerus, Auftralestamen tenues ac maciienti &lpe£h:avident, &vaticinantur; acfepequoque a dajmonibusaguntur, eaquequamnunaquamdidicerunt, linguafiepiusvtun- tur: quern furorem dmimtmincolxvocznt: quail inia- nusea videat qu$ fapiensnon videt: &isquihumanos fenfus amifit,diuinos aiTecutus fit. Quos vero ad Septe- trionem furorinuadit, hiaffidueaut rident,autfaltant, quimorbusZh^riappellatur a Germanis.curaturau- tem fidibus &cantu priraum indtato,deinde fedatojfi- ueabalienatos renfus mufica reuocat;(iue morbos cor¬ poris concentus fedata mente curatjfiue mali genii, qui furioibs fiepiffime cruciant,diuina harmonia fugantur. SicenimSaulemfuretem malus genius pulfatalyrade- leruiile dicitur. Quamobrem Elifeus coram Iucbeaeac Samaria regibus oraculum editurus, cithariftenacciri rorem cu _ iuffitriimul enim cumfuauitate concentus numen hau- rat. fit.Et cum Saula Samuele initiatus effet, non prius pro- ’ phetarum chorus ei cum citharis occurrit quam numi- ne aftlari ac vaticinari ccepit. At rnali genii ad hominum furoremfefeaccommodareconfueuerut. Namquifla- ux bilis furore capiuntur,incaedem ac vulnera prorum- punt: quodhis qui fanguineabundantnonaccidit, ac multominus quiapituiralethargia; furore afEciuntur; quos rerum omnium obliuioacftupor mentis inuadit. At quo plus eftin melancholicis ingeniiac lapienti£e,eo difficiliuscorrepti furore curantur: contraquamacci- dit iis qui/anguine abundant;quirarius a furore, fiepius abin/ania vexantur. Inlanos appello quifuis cupiditati- busimperare,acimmoderatosappetituscohiberenon poffunt. Furor autem, inquit Tullius, in fapientem cadere potesi,infanta nonpoteff: Sc furiofis curator legibus da- tur,noninfanis;tametfi non minus hi quam ilii curato- ribus indigent, fed quotus quifq; domitas habetlibidi- nes?quotus quifq; cupiditates coercetr nemo certe pre- ter lapiente.Infania vero interdu in furorem abit: qu od furoris genus verberibus mitelcit. NamLondinifurio- DDD 3 79» IOANNIS BODINI iorum hominum multitude) eodem coactadomidlio, verberfb.acerrimecaftigaturquarradecima Luna, qua tnaior vis eft futons tumetecerebro. cuius rei me com- milerario cum ccepillet ,'a cutatorib. intellexi lalutarem eilefuroris medicinam.Quodautemdiximus Auftrales ingeniopra:ftarecaeteris,nonmodo idperlpiciturinter German os&Hifpanos,qui maximointerualloafeinui- cemieiungunturjverumetiam in vna & eadem regione. acnelongius exempla petanttir,noftri homines lads in- telligunt, quantum Pi&aui,Aruerni,Lemouices,Nor- mani,Caenomani,Belgasingeniofuperent.Iraq;noftris modbus iudicantur illi anno xtx, vel ad fummum xx ' maiores,Belgaenonnifi xx v.Ingtatianimilabemeffu- jo gere non poilim, ii patriae ac meorum popularium vi- dearobiitus: dequibus iudiciuexftatinantiquo diplo- ofaTijsTu mate0 ' riquelcriptores/tradunt,&ipficompertum habemus, / H.-roiiot. noquideminomnibus 3 ledinplerisq;lexum duplicem i£i,ailus< elFe. Quibus rebus inteiligitureosfaliiplurimum , qui ScytharumacGermanorti pudicitiam & continentiam tantopere laudant.?, vt fuperiusex Tacito docuimus. ? conradui Casiar quoq; de Qtxxazx&s, i, ,lntraann& % ’•.ncp\x,vige[mu com* fasmim notttia habuijfe, In turpijfimisirabsnt rebus ; cuius ratat, reinuliaeftcecultatio. Neqjenim impotentia laudem ODD 4 * Pfa!m-i/. b Sigifmun- dus Liber in hiftoria Mo- fchoaitii urn. c idem i~ gifmund. d Man Items Httdefcript, iadcnii. 79* IOANNIS BODINI meretunfedisdemii laiidandus eft, qui cumimprobus elIepofret.nolLnttamen“.Etveroquadau 3 eftHenrici 1 Imperatoris, quodperpemam cum vxorecoluitpudi- cidam-melius Cafimirus 1 Polonia:,&LadisiausBo¬ hemia; reges,qui quod ad Venerem inepci eilent, a nu- ptiis temper abftinuetunt. Atloannesii Motehouia: Dux,eo vsq; muiieres exhorruit,vt ad earum confpe&u animo ddkeret b . ceteri Mofchouita; quas du&uri funt vxores , nonpriusintuenturquamnupda^padhefinr. Quarenecmirum fi zelotypL-emorbo minimeomniu angunt'ur Germani, vt Munfterus & Irenicus gloria tur; qui edara prcdaru ^putant omnes fceminas cum omni¬ bus maribus inpublicis balneisiimul perlui. Auftralcs populi ne iacraquidem pubiica fieri patiutur, nifi vter- que fexus pariete medio diuidatur. At cum in Angliam legationis caufa profedus eftem, audiui Mendozam le- gatum Hirpanorum, cum turpe efte dicerec viros limul cum fosminis in concionibus iacris permiftos videri: cui Dalus Magifter lAbeiloramvrbanerepoiuit; Turps id quidem apud Hifjganos, qui etiam itp facris locis cogita - rent de explenda ltbidine,a qua procul aberant Anglorum KW?mf.certeAuftraleszelotypismorbotantoperecon- flicftantur, vr plerique angore animi pereant.Puna qui- demrexIndorum,vt eafufpicionefdeliberaret, eunu- chis iuis nonpudendamodo, fed etiam nares & bra- C chiaamputaniubebat.Hicaliquisoccurret, fitanraeft Scythamm ad Venerem imbecillitas,vnde tantahomi- lium &quidem robuftiffimorum quanta eft adSeptem- trionesmultitudo; egoillud continentiattribuo: ino- piamveroliberorum aediilimilitudines a frequenti& a promifeuo concubitu proficifci opinor. Ac propterea Lycurgiinftitutisnonlicuit cumvxoribus pernoeftare. fatis quide compertu eft eo quemq; plures ac robuftio- res procreaturu iiberos, quotemperatiores ac rariores habebit cumvxorecongreftusjacfepiffimequteamari- tis tecubant,vno congrellu geminos pariunt.Quo fitet- iara vt homines,tametfi cu belluisfimilitudinequadam coniun- E> E REP VB LIC A, LIB. V. 795 coniunguntur: quitamen a beftiarum natura propins abfunt,vtScytha?,eomagis voluptarib.natursecogruen- dbusfruantur; &parentibusfimiles pariant,vtGerma- nosomnesfiiifimiJes Tacitus fniirefcribic : quia pere- gdnos&abhorrentes anatura complexus minimeap- petunt: non quia fit eadem cceli temperies, vt Hippo- cratesfcribitxum vbiqjterrarum fuafitaeris ac cceli te- perano. Eftigitur populorum multitudo ab ilia tempe- ratanaturaeq; congruentivoluptate.Indelornandesin- feriorem Germania hommum offiemam appellauit.Hinc enim gentium examina pene infinira prodierunt.quin- etiaminSelandis& Holladixagris, quosveteres Cim- bris ac Batauis tribuut,oues ter quaterq; fingulos annos (non fine admiratione) feetare vidimus,& interdum ter geminos & quatergeminos parere : cum ad Auftrum. iemei aut bis ad fummum, nec plus vno parere compe- riantur.Illud edam incredibile, verum tamen fit,ad Se- ptemtriones aut parem autmaiorem efle mariumqua 508 ftEminarumvbiq; copiam-.ad Auftrum multo plures eC- feinomni genere animantium foeminas quam mares, nam q> CselarBritannos duodecim vna vxore iepe con- tentosfcribit,Indos vero fingulos greges vxorum habe¬ re compertum fit,hiecopia, illicinopiam feeminarum arguit. Qui medias fedes Polum inter &Tiquatorem oc¬ cupant, omnia mediocriter confecuti videntur: & ma- gnam partem vnius vxorislegitim x coniugiatuentur. ac tametfi Iulius Cadar Didator Heluidium Cinnam impulit vt legem ferret ad populum,vtCada- rionem,quemde Cleopatra fiifceperat.legitimumhae- redemhaberet: lex tamenrepudiataeft*. Eademlexa loanne Leidano lartore promulgata,cumMunfters vr- bis principatuminuafiflet, ftatum fuse duitatis pluri- mum^conturbauit.AtlmperatoresperpetualegewsXv^ t sieidan. y-tuiMi infamite poena lubieda vetuerut “moftris vero le- j e 1 ; I ’ e c "}| i n s “ m gib.poenacapitalisHenrici x 1 principatuirrogari coepit. cod. Sed Arabicas leges ac religiones ab Auftralib. profedas, legiRomanorura derogauerunt. Ita fir vtpleriq;>cum 79+ IOANNIS BODINI omnes omnibus populisleges accomodare velint, ref. pubiicas &imperiafafpius euerranc. At iis qua: diximus dilcrepare videturCardanidifciplinaas enim homin'em omniumanimantiumiapientiffimam elle tradit,quod caloremac bumorcm habearcopiofioremquamcaete- ra animantia: fed nihil ab eo dici potuit abfurdius; cum beftitequa 1 minus babent caloris,lapientia caeteris pra:- alibiD 1 ftent,vtre6tillime Ariftoteles “iudicauit. acpoenarum tibu/jnjman quidern militarium vna fuit languinis miflio b : quod qui (anguine abundarent, animorum impetus &cupi- ^ dirates rationi minus oblequentes haberenr. Beftiarum autem omnium lapienriffimus c elephas ob id die feri- ptorum omnium fumma confenfione creditur, quod languine fit frigidiore,vt Plinius fcribit: & atrae bilis co- piaabundet plurimum: vnde Elephantiafis ingeneravi putatur:&ab eadem atrabileadufta cancer & lepra de- riuatunqui morbi ab Auftralib.Africa populis per Afia &Europamlate peruaferunt: negat enimPlutarchus^ leproios ante luam aetatem in Gracia vllos exftitifie. Pli¬ nius etiam ante Pompeium Magnum Italiam leprofis vacuamfuilfefcribit.Sedineofailitur,quod lepram AL- gypti propriam fuifie ludicat; cum Africa tota leprofo- rumab vlcimis/Erhiopumfinib.vsq;in oram maritima adeo plena fit,vt&morbuspopularis elle videatur f ,nec acaetensciuib.leprofifeducanrur. Hictameadmonen- difumus lepram cum Elephantiafi magno errore non tantum ab indodlis, fed etiam ab iis qui lummam erudi- / Rafis & a- tionisopinioneexcitarunt:cum£lephantiafis/crurum uiceuna. - r • - 1 1 .- actibiarucumorunnges;iepravero totius corporis ca- cer.Errormanauirabmterpretibus Galeni ) quuf«?«»&: itetpeunizm diuerfos morbos, /epminterpretatur. At Ga- lenus^fcribit duos elephantiafi morbo laborantes, ex efu viperarum in lepram incidiile: quo tamen ciborum u v-iuicenna. generctum Auftrales turn medicorum familia: lepram & L uona'dus curariconftanterafficmant*. At etiam Auicennacum F ichfius fa- librum de Elephantiafi Icripfiflet »alterum quoq; de le¬ pra feripfit'. Atram verobilem diuturnxvitaecaulfam elfe tii'm b fiellius. t at'ianus. Cicero in cpi Itol famiha- ri bus,Pi u tarch in libro 7T0 TtPCCTUV (pyvi- fAWTigm. Pini ho. 8, Tran quill, in Ncrone rf in Sympo fiacis. t Leo Afer. Francifcus ALuarelius. g lib.n.c.i. defimplici, meiicina. jadox lib a. C.t6, DS REP VBL I G A, LIB. V. 79* c(Tepotiffimamopinor;non fanguinis & caloriscopi- am^argumcnto fit quod quasammantiaplushabent a- me bills,eo funt viuaciora; el. phantesinquam, quibus nihildiucurnius efle Ariftoteles confitetur: item corifi¬ ces antiquorumiudicio, in quib.tame nihil fere langui- niselt,led exiguum quiddam atrq bilis.In ho mi man ge- nereAuftrales ceteris longiorem vitam viucreconltat; vt mirum videri non debeat,fi MemnonaregemAthio- pum,que4«ror<«7?//^wapptllat Hometus ,annos quin- gentosvixiile proditumlit; cum in iifdem regionibus quofdaannos (excetos excelTifleau&orfltXenophoiv'^ Plin | ib . nec ita pride Francifcus AUiarefius Lufitanus, Marcum Abuna Fontificem Athiopum le viddfe tefiatur annos centum &quinquagintanatum, nec tamen fenium prae le ferentem. Idem quoq; Leo Afer in Numidia plerolq; fevidifletradit quicentefimum annum liiperaueranr, in quib.nullalenedtutislpeciesappareret: nihil tamen lie— cius fieri potuifle. quod ipfum de MaffinilTa Nmrudis pege feribit M. Tullius annos xcnatum.cum pedib.itet ingreflus eflet,in equum non afcendere;cum equo,ex e- quo nonliefcendere:necvlloimbreautfrigoreadduci potuiire,vtcapiteeiretoperto; deindeiiibhcit fun; mam in eo corporis ficcitatem fuifle. Morbis tamen grauiili- mistumanimi tu corporis obftridlos teneri Auftrales homines perlpicuu eftj furore inqua animi, lepra, mor- bo comitiali,ac dyienteria.-quib.morbis qui vacant,lon- gillimam vitam ducere,&maximis virtutibus prasftarc conftat. Itaq; cum Liuiusmaximas Anmbalis Afrivir- tures enumerafler; Has, inqnit, tantas virtutesingentm q vitia tttjuabant, inhumana crude litas,perfidia$lufqud Pu~ nica,&c cqtera vitiaqu^ ab eo maxima commemorantur. Nainmaximisingeniisacprasftantib.naturis, vtin agris fertiliilimis&inculas, ingentes virtutes ac vitia pu 'u- lareconfueuerunt. Ergo literis abutunrur qui S^y r ha- rum mores acfimplicitate laudant; & vitia Auftralmm tantoperevitnperant. Nec minus fa'lit Machiauallus, qui omnium hominu fceletatillimos efle putat kalos, 79 « IOANNIS BODINI Gallos, Hitpanos; cum necbonasliteras,nccregionum naturam ac variecatem noftet. Ac ft quis propius Aqui- lonios, Auftrales, ac media: regioms homines intueri velit; is non inepte profedto cum iuuenibus, fenibus,ac mature a:tatis hominib .comparare poffit. Na qua quif- querepopulus plurimum valet, eademadReipublica gubernacula &pius vti coniueuit.qui ad Septetrionem, vi&armis fubditos in officio fere continent: qui ad Au- ftrum, religionib.acnuminismetu; aeteriasquitateac imperio rationis. Tacitus de Germanis; Nihil, inquit, neque publics, neque pnuats ret mji armati agunt. & Cam- panus in oratione de Germanis",d!^ec maiores vejlri tern- plum, in quit, ntji armatiingrediebantur. Cxfar veto de Germanis; Neque Druid.es , in quit, habent qui rebus d.iui- nis prsfint-.neque facrificiisjludent', Deorum numero eos(b- lum ducunt quos cernunt , & quorum aperte opib.vtuntur , Salem, Vulcanum , Lunnmcreliquos nefama quidem acce- pemntj.'Ex quo intelligitur eos qui mentis inopia labo- rant,folofeniuferribeftiarumin morem ad id quod ad- eft, quodq; fenfibus percipi poteffivt mirum videri non debeat, ft plerique Germanorum qui Romanos ritus deieruerunt,ftatuas tamen mordicus retineant,vt obla- tadiuorumipecie, ad rerum diuinarum cogitationem ferantur:namftupidiores homines ea qua: cernunt,pro 5 oi numinehabent. At etiamSolinusveteres$cythasgla- dium in terrain defixumprodeocoluiftefcribit; quip- pe ab armis &gladiis leges, religiones,indicia,&omnia Reipublicie momenta pendere arbitrabantur. Ab his etiam monomachia profecba;quafi iblemni iudiciorum rituquodrationedebuerat, armistranfigeretur.hinc a Frontone rege Danorum & Gothorum profedtalex, vt omnes controuerfia: armisdefiniantur, Neqjiusillud quod Germani Riterorum proprium vocant,adhuc ex- oleuit. eftautemvidiorib.obfequi,&BrennusSulpitio Quaeftorivrbanoauruex foedere promiflum appeden- ti fercur dixifle. Quamobre qui penitus Aquilonios ho¬ mines Auftralium in morem exarmare velit,non infpe- dto quid DE REPVSLIGA, LIB. V. 797 ftoquidcuiquegend conueniat, is profecto naturam oppugnarevideacur. Litiumveroconftituendarumac iudiciorum leges& formula: ab Afiaminore,a Gnecia, abltaiia, a Gallia, atq; omnino a media: regionishomi- nibusfluxerunt. Ga!tfa,inquin\\c,canfidicoidoctutfacd- duBntannos.Et qui lites,quibus Gallia mirificcdeleda- tut,aftirpe fe conuellere polle putan t, n® ipii noftra: ci- uitatiseuerfionem moliuntur. Necefte eft enimautvi antratione controuerfias dirimere; quorum alteru ho- rainum, alcerum beftiarum quodammodo proprium eft. Deniq; maximos quofq; Oratores, Iurilcon/ultos, Legumlatores,Hiftoricos s Poetas, Adores fabularum, quiq; hominum mentes fermonibus & verborum ille- C cebris permulcent,a mediis regionib. planum eft origi- nem habuifle. Hie rationib. ac fetiali iure Legati princi- pum cotrouerfias,quoad eius fieri potelhdirimere con- iueuerunnacteftari deos& homines, feinuitos adarma venire. Vcautem Aquilonii ad vim facile prorumpunt; medii veropopuli leges &verboruluminaconquirunt: lie Auftrales aftutia & calliditate vti aduerfiis Aquiloni- os, & religionum metu fuos terrere conliieuerunt. quia dicendi veneres ac lepores ftupidiScyt hte non fentiunt: Auftrales veroaftutiffimi falli acdecipicum nopoffinc verborulenociniis; nec rationes nifineceflariasacper- fpicuas demonftrationes admittant; probabilia etiam ! argumentaqiueveruminteraefalium periclitantur,du- bitadonemqueanimisafFerunt, omnino relpuant: ne- cefleeftoraculisdiuinisperfuaderi,ac numinib.metuq; deorum iniedo a maleficiis deterreri. Quamobrem vi- demusabditas naturse icientias, & reconditas difcipli- nas, artefque mathematicas, qutehominum mentes ad allenfionem quafi tormentis cogunt,a Chaldteis,ab dE- gyptiis caeterilq; Auftralibus populis prodiiffe;R.eligio- ne* item omnes ab Auftralibus ad omnes populosper- uenilFe: non quiaDeus opt.max.religionis prsftantiatn locisautperfonis illigarivelit, cum omnes homines lui numinis bonitate participes efficiat: fed vt Sol clarior 4 Horat. b Pfat. urf. pretioja in con- fpech* do ini mors junHorH *t*4. Strategem* Columbia i 7sS IOANNIS BODINI apparet in aqua nitidiffima & quieta quam in turbidaafi coenofaiitaquoq; diuinaluxa purgausanimis,&amen- tib.ab hac terreltri labe iongiilimeremotis,facilius per- cipitur ac retinetur , quam abeoqui affigit hnmodimni particulam aura a . Quod fi purgatio mentis eft ab inte- gerrimiDeipuritate, Sc ab ipiadiuinarum rerum con- templatione petenda, quis dubitet eo facilius perueniri ju ab us qui pernicibusanimorum alis 3 ideftadiuiniffima mencis agitatione iurfum rapiuntur, quam qui pertur- bationum mole premucur? Aptioreftigiturad diuinos aftiatus eorum narura qui moderatos habent animo- rum morns,&abatra bilequietoSjVtliberiusacfacilius adcotemplationem ferantur: quam propterea Acade- mici mortem , Hebra?i b mortem prettojam appellant; quia mentem a corporeis carcerib.a vinculis feducit. Quam- obrem minim videri non debet, finationes Auftrales Refpublicas melius religione tuentur, quam csteriar- mis aut lationum momentis.Qu^resinprimisanimad- uertendaeftiisquiciuitates moderantur, vteasgentes qua; nec armorum vi,nec dicendifacultate duci volunt, religionis opeac numinismetucogat:vtquidem Chri- ftopborus Columbus Genuefis fecille dicitur, qui cum India populos ad humanitatem & holpitalitatis iuta blanJitiis peliicere nonpoflet ,numinismetum iniecit. prolpexeratenim Lunas (: quamlndilummavenerario- necolebant:)de!iquium breui futurum. Is igimrLuna elans manib.teftatus eft,eam iniuriam non a?que mente latura, quodiehominem Lunasamicum&cultorema portu,ab hofpitio,ab aquis,a comeatu prohiberent.tri- duo poll Luna deferta lumine barbaros fic terruit, vt lumma voluntateColumbiiuftafacerent. Nequevero mirum debet videri.fiaSeptemtrionedifcedentibus ad Auftruro homines tanta conftantia religionem femel fufceptam tueri videmus: vt quidem in Europa Hifpani; C multoetiammagis Afri, fi Aluarefio& Leoni Afrofi- demhabemus.hicewimfcribitfana Dccle invrbeFefla numeralfe;quorum maximum quingentosac millepaf lusin DE REPVBIICA, LIB. V. 75* fus inambitum,vna &triginta porrasJampadesD c cc c haberet,annuireditustnaac feptuaginra Tnilianumum aureorum. AluardiusveroquiA.thiopicaficripj(it,in- credibiiiapropenarratde templorum immenla mole, defacrificiis,deieiuniis,depublicisac priuatis dcuono- nibus,deinfinitamonachorumacfacerdotum niulutu- dine; quodque vno a&u inaugurari viderit duo mi'ia j cc cl v facerdotum. exquibusperlpicuum fit rehgio- nesmaiore cultu quam in Ethiopia nusquamhabcri. Idem audtor eft omnib.id perfuafum eflc,ea quar in Ipe- ciem aut qu$ reuera bonamalave iudicantur,noab ho- ftibus,autabamicis; fed aprajpotentiDeo impendere. qua: fane perfnafa ratio magnum in primis adeoruReC- pubJicas, &c ad hominum iocietatem attulit iucremen- tum.Lites veropropenullashabent: illud etiamroira- bi!ius,quod nullaiudicia, nulla padla, nullateitamenra publicis aut priuatis tabulis,fed rationestantumaccepti & expenfi confcribuntur‘ i .Quinationes illas litiuman- 4 Fr.^iu*rtC fradhbus quibus inuoluimur ,implicare volet, ns llle Rempub.funditus fuftulerit. Itaq;fapienterFerdiuan- | dusrex Hifpanorum, qui cum Pedrariam proregem m j Indiana Occidentalcm mitteret, in mandatis dedit.ne iurifconfultumautcaulidicum eodeducerer,neIiuum femina.quae in illisregionib.nulla erant, abiftisimpor- tarenturacpropagarentur. InquocertepeccauicMat- thiasCoruinusrexPannoniarum,quiiurifconfultos & caufidicos ab Italia magna mercede accei fiuit, vt lit iga- ju dileges aclegis adliones populu ignaru docerenr.paulo poftenimtotac tantis litium ambagibus circumuenti funqvrpopulirogationecaufidicosfuf finib.arccreco- geretur. At noftri homines qui omnium mortalmm in eogenereftudiafuperarunt,iiidiciisaciitibusconftiru- endis&alendisminficedeledlantur; quasquiab radice exfcindere volet (quamqua id omnino fieri non potc ft) Rempublicam perdiderit,cumfuaquisque& aliena vi & armis erepturus fit. Itaque iudices noftri ranra in- terdum caufarum obfcuritate impediuntur , vt cum 8oo IOANNIS EODINI necporro progredi, nec regredi poffint; needle ha- beant ad arbitros rem deducere,aut dedita opera caufas ampliare aciudicia differre; vt tandem aliquandoreos expeniarumtqdioacmoleftialitigandiadmutuamcon- cordiamadducant:acmodisomnibusefficiantne,quod iure &a:quitate tribui debear,armis eripiatur. Quibus rebus inteliigitur medie regionis populos rerum geren- darumacduitarum moderandarumfcientiacqterosfu- perare; vt quimaioremnatura prudentiam adeptifint, eftautem prudentia honeftorum ac turpium,vtilium ac , inutilium,iuris & iniuriae norma, atq; omnino vita: bu¬ rn ana moderatrix.Htecigiturartemimperatoriam,qua: hominum focietatam tuetur,in fefe conuMet: vis autem ac roburquo Scythe gloriantur,ad iuiTa exfequedaper- tiner; Auftrales veroqui ad res agendas minus idonei funt,minus etiam robore prajftant, le totos ad contem- placionem rerum dminarumacnaturaiium conferunt, vtverumiafalfojpietatem abimpietarediuidant:inqui. C busfcientiarumacreligionis furamaconfiftit. Artesite &opificia,&quaecumque amanuumope &induftria proficiicuntur,ab Aquiloniis nationibus gnauiter exer- cenrut.Itaq: Auftrales ea qua: a Germanorum, Anglo- rum,ac Belgarum opificiis aduehuntur,tam multaac ram affabrefada mirantur quidem, imitari vix polfunt: quafiScytharumingenium,quantumcumq; eft, totum Prudentia, inmanibusipfispoiitum eiTevideatur. Etquemadmo- sdetia, Ars j am triplexanimorum facultas eft, fciiicct fenfus com- tnbuipopu-- mun j s f ei j ratio, 8c intelledus:ita quoque in o- ribas tribu■ mniciuitaceprudenterconftitura, Pontificesac philo- t/t. fophi in rerum diuinarum & ab hominumfenfibus ab- dicarum difquifitione verfantur, qualii mens ipfa ciuita- tis: principes ac magiftratus in imperando, iudicando, atque omnino in ciuibus prudentia moderandis, quail ratio iplacitii tatis;mi!ites,opifices,agricola:, in iullisex- fequendis, atq; in opificiorum varietate occupantur, & ad id quod adeft,fenfu comuni feruntur. Idem nobis de vniueriitare acR.epub.mundana iudicandu relinquitur: quam D E R E P V B L I C A, L I B. V. toi quammundiprinceps ac moderator rantafapietiafun- dauitacftabiliuit, & Auftralis natio in rerum occultaru iciendaomneftudiumacoperam collocaret, caeteraiqi genres pulcerrima rerum admirabilium cognitione informarepofiet; mediae regionis popuiiartesimpera- rorias, legitimam diiciplinam,oratoriam, mercacuram gubernatoriam ad Indus mundanae ciuitatis vtilitates adueherent; csteriopificiorum varietatem inferrenr, &ea metalla quae in intimis terra: vifcerib. retrufa fitnr, infinitolabore promerent. Vtenim Auftrales ingenii acumine caeteris prseftent, ea tamen quam dixi alacrita- te, & ad res agendas celeritate neceflaria vacat,quae a bi- Jeflauaimpellitur & excitatur: quo fit vt prudenda,que non nifi adtione &vfu indocili comparator, excellere minimepofllnt. Itaque iucundiffimaveriinueftigandi obledtatione ac fiiauiffima contemplatione perfruun- tur; &cum publicis iefe negotiis implicate conantur, veleammoleftiara ab otio ac tranquillitateanimialie- namferre,vel fimulationem rebus agendisfaepe necefi- fariamimitarinequeunt: quo fit vt cum ad res agendas minus idoneos fe lentiant, fponte Rempublicamdefe- rant; autab hominib.ambitiofis&gloriae cupidioribus eiicianturud quodaccidit MagisPerfarumortuoCam- byfe; ac Pythagoreis qui Rerumpublicaru ac ciuitatum j imperiafetueri poileputabant. Sicenimlupiterimpe- randicupidus Saturnum parentem, rerum abditaruin contemplationi piufquamlmperatorem deceret,inten- tum,&quiedsamancem,deimperiodeturbauit. Nam quiacutius planetarum vimintuerivolet, ad eas quas dixi regionesnoninepte anaturatributamintelliget; jfi Saturnum fupremum omnium Auftralibus tribuat; mediislouem; Aquiloniis Martem: fic enim ordo pia- netarumpoftulat. Solem vero fontem luminis planeta¬ rum omnium communem fequitur Venus: haecitem Auftralibus, quorum maxime propriam efi'ediximus, ordineferuatotnbuaturjMercuriusmedie regionis na- tionibus, Luna vero Aquiloniis. quae diftributio trium EEE tot. I O A N N I S BODINI nationum vim ac naturam aperte declarat. Auftralese- nim quiera mentis contemplationegaudent.necvmcj ab ea,nifi Veneris cupiditatibus a natura impulli&co C a£li,auocarife patiuntur: media gensIouis ac Mercurii dotes ad imperandum,ad iudicandum,ad agendum, ad eloquendum, adquteftum faciendum adepca,contem- plationem refpuit: poftremaLunteac Martis,ideftve- nationis, militia?, opificiorumq; omniuftudiisdeleifta- tur. Scythas quidem veteres ac Germanos Martem ac Dianam(:vt Auftrales Venerem,quam \p(islftarten\o- cant:)magna religione coluifle, ac orane ftudiumin ve- * I'b .«. natione pofiiiile Collar aueftor eft 4 . quinetiamLunam Germani malculino genere Temper enuntiant; id quod Antoninus CaracalJanon modopr£eclarum,fed etiam ad imperium infoeminas retinendum necefiarium pu- tabat. Atque hsc ftellaruminerrantiuadregionum& nationum varietatem coformatio, magnam habet cum humani corporis co3gmentatione, ana; raudi tonus eft imago,fimilitudinem ac rationem. Nam fi dextra con- uerterisadSeptemtrioneSjfiniftraad Auftrum,ora ver- fus Oecafum,tergaveroadOrientem: redkiffima fuerit & nature confentanea corporis humani conftitutio,vt * in Method, alibi 4 perfpicue demoftrauimus: ita fiet vt motus in an- h iiioriar. c«/. • 1 1 i • r r ’ i teriora cum orbis vniuerli curni conueniac, dextra pars mafcula robuftiorcum regioneSeptcmtrionis, liniftra fcemineacum Auftrali, cuilien arne bills concepraculu impendet: iecurverocum folliculofellisindexcrolate- rc.Luna: ac Martis naturam & languineam vim demon- ftranr. Antea diximus plures ad Septemtrionem mares, ad Auftrum vero feeminas numero vincere;aliter fieri ,. | non potuifletjVtfinguli ad Auftrum greges vxorum ha- berent. Omitto qua; de motu mafculorum ad vteri de- xtramprodiraluntabantiquis. Hacigiturdevniuerlis didkafint. Nam vbiq;reperiimturqui atra,quiflaua bi-j^ le, qui (anguine,qui pituita plus minufve abundant. O- rientisautem &occafusdiuerfa ratio,nonparuaquoq; ingeuiorudiuerfitateparir. Tametfi enim oritur nihil, nihil DE REPVBLIC A, LIB. V. 805 nihil occidit 3 veteres tamen vno pene conlenfii Afiati- cos facilitate moruni & humanirate cxteros fiiperare trauunc'».Sic'enim Iulianus Transfuga in eobbro^ aue ' aduerlus Chriftianos Icriplit 3 Qais* inquit, tngenia Per- suab ,i-uiia- jarum & Sjnorum factlia zj trattabiha non vtdet ? cjieis Celt arum ac Germa norum ammo sferocos acfua libertatis Cyri'ium. amantijjlmosy Romanos vero z3 natures military &vrba - tii uf" ' 1 Cy ~ nor, is£gyptws acuttjjimos & ejfoeminatos ejfe nefiit ? Hi- fpaiuproietfto noftra state prodideruntlndos Orien- tales,quiSinarum littus accolunt,cqteras genres vrbani- Orientals tate,ingeniilepore,Brefilianos verofubeodem.ffqua- t°P u [ hu ~ toristraiftu,indomuafentate&crudelitate genres oes w banior*s. fuperare.VentusitemOrientalisj&aerisfuauicaseffioic vtquiab Orienteoriginenitraxerunt, oris dignicate ac forma CiEceris pneftent.Hoc vero mirabilius, quod po- puiares morbi.quiabOriente ad Occafum,aut ab Au- ftroab Ardonprogrediuntur ,longelateq; graffantur: contra vero iiab Occaiuvel Artlo, minusnocent ,Sc faciliuscurantur.idenimdiututna experientia cognitu eft,&in GalliaNarbonenfi ab vltima memoria explora- tum. QuaequoniamalibTfufiusanobisexplicatafunc, tid vat if* ex- & quousq; Orientis &Occafns uacura progrediatur,ni- hil needle eft ea commemorare: camera perlequanmr. thodo dcm5- C Nam prater eaqua ad vniuerfi naturam pertinent, fin- ftratum ca P J - gularis qu^dam eft differentia eorum,qui monres acco- luncabincohsvalliumj & eoruinqui fiib eodem coeii Singulaleca vertice montes obuerios habent ad Auftrum, ab lis qni adSeptemmonesconuertuntur jitemeorumquiad o- rientera Solem conuerii luga montium habent a tergo, ab iis quibus afrontemonsad Orrum oppolicuseft.ar- gumentofintincobevitra dtraq; Appenninum,quito- tam peneltaliamabradiabus Alpiumitafecar, vtpars altera ad Meridie,altera ad Septemtrionesfpeblet: item Adriant dibtus, quicireriorem Hifpaniamab vl- teriore,tum etiain altiifima Pyrenarorum iuga,qu^ Gal- haraabHiipaniadiuiduut3 Taurus in Afiaimnore; A- tlas iuAfrica,qui ab Qceanoinffgypmrn vsq; excurrens EEE a *04 IOANNIS BODINI maritimam Africa* oram verfus Aquilones, ab Aultrali fblitudinedirimit. Item Alpes quia Galliain Thraciam vsque prodticuntur, 8c Carpathus qui Pannonias aPo- loniadiliinguit. Inde tanta ingeniorum Tub eodem cx- li verticedilllmilitudo; Hetruficorum inquam a Bono- nienfibus & Aconitanis; Arogonenfium a Vafconi- bus; Numidarum ab iis quioram Africa maritimam colunt; quorum alteri lub eodem coeli pundto parui, a- tri, ficci,alacres,longaeui; alteri fulca facie,corpore ro- buftiores,morbis fiepius obftri&i efie feruntur. Qui ad barcanimumintenderit, mirari definet quid fit quam- obremFlorentini ac Neapolitani Venetos& Inlubres ingenii acumine in priuatis rebus rationibusq; vincant; in publicis tamen vincantur. nam Veneti prudenter co- filia capiunt: quippe 8c a lenten tia dilccdere, & faniora confiliafequinondubitant: vt qui ingenii viribus nec planeconfiduntnecdifEduntomnino.ini vero,fiueni- raia diflerendi fubtilitate,fiue ingenii oftenratione,qua 51 j femel fibi propofuerunt fentetiam, mordicus tueri pul- cerrimum putan t; & cum fe imperio dignos elfe finguli arbitrentur , populare imperium Temper maiuerunt quam optimatum. Et quemadmodum qui ab agro Bo- nonienfiinHetruriam proficilcuntur,vel abagro To- lolatium fiiperatisPyren^isValentiam petuntfinfignem aeris dillimilitudinem percipiunt: ira no minorem per- cipereeftanimorumdiuerfitatem acnaturam; tametfi eadem vtrisq; cmli longitudoac Jatitudo.acpene vertex idem vtrisq;.fed alteri ad Septemrriones, alteri ad Au- ftrum conuertuntur. Idem penefuit Athenienfiumac Thebanorumager,idem creli tra 6 h.ts,eademlongitudo: breue infer vtrosq; iugum,&fluuius Afopus: gratias ta¬ men Plato diis agebat,quod fe natura Gra:cum fecid'et, nonbarbarum; Athenienfem,nonThebanum :acuti£ fimafaere Athenienfiumingenia;ftupida Thebanoru: Athenistenue caelum, inquit Cicero, ex quoacutiores pu- tcmtur Attici ; crajjkm The bis; itaque pingues The bant (j valent&sSc dob idtenucccelum Athenarum, quod earu fitus DE REPVBLICA, LIB. V. Sef fttus eft ad Meridiem decliuis5 Thebanorum vero ad Ar & Ligu- rumcallidillimiGenuenfes, vixannos decern finefedi- tionibusrednerepotuerunt.Exquibus planum eft quas quamq; rem res confequatur; qus quibusq; locis Re£ publics conueniant. Amantmonrium accols, actota natio Aquiloniapopulares ftatus, autmonarchiaslibe- ras.vt principib. imperia rribuere, eaq; eripere quoties velint,poffinucumtamen corporis,non ingenii viribus cofidantjprudentioribusacquielcunt. Superius docui- musnationes Scythicas,Bohemos inquam, Polonos, Danos,Suecos,Tartaros,tegib. imperia dare & abdica¬ te. Eadem pene eft montiumqusSeptemtrionisnatu- ra,propter cceli intern periem;qus tantaeftvtperpetuis niuibusautglacietegantur etiafubipfis Tropicis &cAL- quatore,vtanteadiximus. Quamobre nihil eft cur Leo Afermirari debeataccolasAtlands,acpotiffimumMe- gezse montis.non modo candidos efte, verumetiam fta- tura procerosacrobuftos: qui autem in conuallibusac plamtie,atros,debiles,pulillos videri.Eft enim omnium fcriptorum * vna vox,homines,beftias,arbores, omnia *pjinius,Cei- demque robuftiorainmontibus cflequam in planisre- fas.Gaienu«. gionibus.vis ac robur efficitvt montani non nifi Iponte pareant,nectyrannidemferrevelint.Neq;emmtantum inHeluetiorum acRhstorum montibus liberaluntac populariaimperia:verumetiam ii qui Arabia*, Atlantis, Parenteorum &^Emiiugatenent,fineimperio,latroci- niis&rapinis libertatemvitamq;tuentur.-n 5 tamarmo- rum ac prsruptarum rupium fiducia.quam naturalide- fiderio libertatis;cuius dulcedineficaluntur,vtferarum EEE 3 So6 IOANNIS BODINI in modumquar in iibercatecon(enuemnt,manfue(cere non facilepoffinr.Hrcigitur eft/opinor,caufaquaPlu- 5 , s tarchas quaftebat, quamobrem ii quieditioremvrbis Athenarum regionem tenebanr,pro libertate popuiari propugnarentjqui decliuia loca.oiigarchtam optarent. Quamobrem quiHeluetiorum & Rhartorum popnla- res flatus in monarchism conuertere volet, operam lu- fcrit: quia tametfi regnu imperio popular! prasftat,pro- Ipiciendu tamen eil,quid quarq; natio capiat,quid fare reader.prius enimmontanas genres ad manfuetiorem vitasn deducere,aurvehiti faasindomitas detractis vn- guib.acdentibusexarmare oponet,quaregnumpropo- nere.Maniueicuntautem,&ferit3tem fenfimamittuut v popuii,quib.a militia vocatio datur, qui otioac traquil- litare fruuntur-, ac potiflimum ii qui difciplinarum hu- maniorumftudioacmufices aflue/cunt. Cum.n. Arca¬ dia? regesaccolas montiu vix armis & imperio exercere pollent,adftudiamufices maximis proppfitis pratmiis impulerunt;indi<5la graui poena qui mulica ftudiadefe- riiifrer.vtferitatdmac-barbariemfenfim deponerent:fic < Lib*. cnimPotybiusIcribit‘ , .QuodigiturLiuius/£tolosfero- dores efte dixit quam proingeniTs Graecorum, & mer- cede militarem operam ficlocarecofueffavtl^pe eius- demgentisacies contrariae interfe pro condubtoribus dimicarent:Romanis etiam, quos cotra diutiflime bel- Iageireruntjpencinuiclos/e pr^bui/fatamet/i trib.ran- ttuvi oppidispopuiareimperium tuerenturrmirum vi- deri non debet ei cui cognita eritmontium,quos dEtoli accoJuerunc.natura, Idem indicium eft de Liguribus C momanis, qui Rotnanorum exercitus ftepe fregerut,ac tametfi centum amplius annosRomani beliaaduerfiis eos geffiflent,non prius tamen Romanoru imperia fa¬ re potuerynt,quam coloniis dedticendis monies defe- rere coegi0'ent:fic tandem imperiis populi omnium po tentiffimi parere didicerunt.IamveroMarfi veteresAp- pennini mentis accolae, omniumIraliaepopuiorum fe- Vromrh. rociffimifuilTeferantur :bine iilud, Sine M&rfistrium- fhaffle D E REPVBLICA, LIB. V. 807 fbaffe tieminem. ltcm,Samnites vicatim> inquitLiuius, tn montib'-uhabitabant: nulli diutius aduerlus Romanos bellagellerunt. Oroittoillud quod Goftauus,vcSueciae regnuminuaderet, exercitum ex Dulecarlis montibus confcripfit. Noncfl: ergo quamobrem quis mireturle- gibus Heluetioruarma foris ac domi habere, ac ferrura geftare quemq; oporrere: quod alibi tamen,prxterqua ad Septemtriones, prohiberi videmus. lie enim nati, fic educaci funt, vr prius iibi vitam quam arma de mani bus extorqueri patiantur; cotra quam accidit iis qui in con- uallibusac planisregionib.natiiunt, prxiertimfertilio- ribusjquia fepe ingeneran tur mores no tarn a ftirpe ge¬ neris ac feminis quam ex iis rebus quae abipfanatura lo¬ ci vitxq; confuetudine fuppeditantu r, qui bus alimur Sc iuftentamur.na qui maritimaloca tenent, & mercatura alfidueexercent, conftatcretetiseiufderegionis homi- nib.mollioreshaberi,aftutiaq;&calUditateprqpollere. Itaque CxfarcumdeNeruioru monbus qusereret;/7c‘ , ,‘‘ 1 inquit ,repenebat, Nullum aditum ejfe mercatonbus: mhil pati vim rehcjuarumc/j rerum ad luxunem pert went turn tnferritfuodhis rebus reUnguefcere animos eorumpp remit- tivirtutem exifiimarent-, ejfe hominesferos magneeepvirtu- tis. QuamobremIofephusaduerius Apionem,eos qui * 17 SpartamacHierofolymaniamaritimis locisremotim- colerent, peregrinorum vitiis minus inquinatosfuille f tradir; vc non immerito ciuiratemproculaporrufun- dariPlatoveilet,nedelitiisquximportantur, ciuesdif- fluerent: & mercatura vidum quarentes mentiriac fai- lereconluelcerent. Carthaginenfes, inquit Tullius, frau- duleuti S3 men daces,nongen ere, fed natura lo ci ; quod pro¬ pter port us fuos mult is mercatorum fir mom bus adfiudium fa/iendi Jludio cjuaftusvocabar.tur. Ltguresmontani,d.uri atejue agrejles: docuit ager ipfi, mhilferendo nifi mult a cul- tura S3 magno laborc epuajitum . Campdnifuperbi bonitate agrorum S3fi’uttuu magmtudme,vrbisjalubritate, defir 1 - ptione, pulcntudme. hxcille. exquibuseaquaediximus cofirmantur. Eoqjpertinet iiludquod prouerbioiada- EEE 4 *0* IOANNIS BODINI xm,In(iiUnosomne6infidoshaben\ quibus cum peregri- nis affidua funt commercia: qui vero mercacura quxftu faciunt,eofdem mentiri ac ftepe fallere, turn etiam vultu multa fimulare, ac variis hominum moribusaftuetos caliidiores effici necefle eft.prudentia quidem moribus diuer/arum gentium dignoicendis comparatur.vtHo- meiusVlyftem propterea prudentiflimum appeliarit; quia more's hominum multorum vidtt & vrbes. Eft etiam iliudfingulare, quod ventofi loca ferociores homines ae mobilioresreddunttquietaverohumaniores&con- ftantiores. ratio perlpicuaeft, quod tranquilia mens in eo efte nonpoteft, qui hueilluciadatur;cuius rei argu- mento fit,quod in motu ac tumultucontemplari nemo C poteft: iedpurgata mente ac perturbationevacua, turn etiam immotocorpore id fiatoportet: & quoquifque magisinfanit, eo maiorecorporis&animimotuiada- tur.Vtvtfit,latis copertum eft Thraciam, Galliam, Bri- tanniam,Circaffiam,Lufitaniam,Perfiam,Noruegiam, Noricum,Pannoniam, quaeventorum impetumagisa- gltari dicutur, ferociores aleregentes,quam quae regio- nes eodem cosh tradu quiette funt; vt Aftyria, minor A- lia,Italia, (:pr£eterLiguriam:)/EgyptHS,Inlubria,vbi cae¬ lum aureum nitidiffima puritate confpicuum eft. Con- ftat item Narbonenfibus& Aquitanisnullosefle in Gal¬ lia ferociores, tametfi Celtis ac Belgis auftraliores fun t: quodillic Altani (.-ftcenim Plinius eodem nomine quo incolf ventos appellat:)acCircii fere lemper,& quidem violenti£fimefpirantes,feritatem quandam &irrequie- tam animi agitationem ingenerant. Eft & in paluftri- bus locis corporis teque ac animi mollities quardam montanis & arentibus regionibus plane contraria. Quinetiam ipfa regionis fterilitas aut fertilitasanimo- rutn in eodem coali ac terrarum tradu exfiftentium diffimilitudinem affert. NamLiuiusnationcsinvber- rimo folo molles & effeeminatas efte ab antiquis accc- * L > u,usll -*5 ptum tradit a . at loci fterilitas homines temperatiores efte, nodes ferenasvigilare, omniumq; artiumgenere vidum DE RE P VBLICA, L IB. V. 8o<> vitftumfibiquarerecogic: qualefuitfolum Athenien- fium j apud quos inertia capitalis erat: nec lege Solonis parendbusalimentaprabereliberitenebantur, nifi ab iis artes ad vitam neceirarias didiciirent. Quofitvta- gri fterilitas non modo homines ad temperantiam, ad jig laborem,adopificia cogat, &ingenia reddat acudora; verumetiam vrbes efficiat populofiores: turn quia fieri- lesagriabhoftibus minus appetuntur; turn etiam quod opifices & fellularii minime vagantur. eiufinodi fuic vrbs Athenarum totius Gracite populofiffima: qualis etiam Nuremberga, cuius agro nihil magis fterile fieri poteft; omnium tamen Germania vrbiumpopulofiffi- ma,&opificurnmultitudineflorentifIima putatur: cu- iufinodi fere eft apud nos Limogaa : fie enim incola pronuntiant, verbo plane Graco, non quidem^©^™' cuminmontibuspofitafit, & lalutaribus aquis vfquequaque irrigua; fedwwe‘' I ”*‘/'« v >quia fameinter- ire propter agri fterilitatem,aut aliunde frumentum ad- uehere necelle eft: omnium tamen Gallia vrbium,pra¬ ter Lutetiam ac Tolofam, ingeniofiffimis opificibus, abundantiffima. Atconualliumincolas molles ac defi- desfacit agrivbertas.cum enim e mondbus fontesac niuium fertiliffimarum copia invaliesdiffluat, necelle eft fertilitatem ingenerari, qua montium fterilitatem compenlarepoffit. tales funt Atlantic^ valles, exqui- bus veteres centefimam, Leo Afer no ita pridem quin- quagefimam colligi mellem tradiderunt. Strabo vero invailibus Tauri montis racemos duorum cubitorum nafei, & ex vna ficu modios colligi feptuagintaferibir. eadum fere de agro DamalcenoinconuallibusLibani montis jpditafunt.nota nobis eft AruernoruLimonia, T aurinus ager,i m o tota Inlubria, aurea vallis Pyrenao- rum, Thefl'ala T empe,inter medios montes,vallis item Sedunenfis, & Carpathi conualles j qua incredibili fer- C tilitare luxuriant. Igiturintantafrugum copia& regio- num amoenitate,incolas voluptatibus ac deliciis difflu- cre necelle eft: quales Sybaritas in mediisconuallibus *01 I0ANNIS BODINI pofitos Athenxus deiitiarum infamia flagrafle fcribit; quinecSolem orientem viderent. Nec occidetem. Ne- que illud omittendum, quod ad iingularem anitnad- uerfionem /peclat, eosqui in extremis imperiicuiufque finibus pofitifunt, cxteris qui intimos prouinciarum receflus occupant, ferociores ac validieres eile; quia Belli ferltn fere temper de fiuibusaut de gregibus &armencisin- tem ingene- terfinirimoscertatur: quiverobelioailueteunt,feroci- r^in^imole- ores &crudeliores euadunt; vtquipacem&otiumco- onte. ]unt,mitioresfunt &humaniores.Itaq;Pjutarchus‘ ! Si- cuios afliduis beliis qua: mutuo interle diu geilerant, oranem humanitatem anteTimoleonisimSiciliam ad* uentum exuiite teribic. Ita nobis accidit beilis ciuiiibus; aquibusnifialiquantum conquieuiflemus, humanita¬ tem penitus amifillemus. Antea quoque Angli ferocif- finn finite dicuntur,pace tamen diuturna fie humanita¬ tem (: expertus loquor:) coluerunt, vt nihil vrbanius ac ' mitius fieri poflit. Quod fiquisplaniusinteliigere vo- let,cum a ftatu naturae difceireris.rebtadifciplina ad im- mutandoshominum mores quantum poffic, in extre- mos Belgas ac Germanos intueatur; qui cum Taciti Proconiulistemporibus,necvrbes, nec leges, nec cer¬ tain Reipublica: formam haberent; nunc fere casteras genres fiuevrbium magnitudine.fiuemultitudine, fiue militarilaude,fiuedomefticadifciplina, fiueartium va- rietate, teperare videntur. Qui veto Carthaginentem Africaragrumincolunc, quiq; deorbisimperiocuRo¬ manis diutiffimecertarunt,nunciuenia, ac dulcedine mufices, cuius apud eos incredibile ftudium eft, fic lan- M guent, vt noftra aetate Petrus Nauarrenfis nauibus qua- tuordecim eodelatus, Bugitanos omnes cum regefu- i In Timzo. g ar i t , Quamobrem Plato duas b artesciuitatib.neceifa- rias efleiudicauit,gymnafticen ac muficenjhancquids animoru,illam vero corporum nutricemiqui gymnafti- cen negligunt, corporeis virib. languere •, qui muficen (:id eft mufaru ftudia:)alpernantur, rudes ac barbaros fi- erirqui ab vtraq; deferuntur,& ignauia corporis& men- DE REPVBLICA, LIB. V. Sit 1 ris inertia torpere necelle eft.Certe quidem populi qui muiarum fuauiffima obledtadone mente afiidue dele- ftant ac paicunt, humanifllmos ac miriilimos die vide- mus.Quid Romanos cSmemorem’quid Vrbem ilia ac- terna qute to ties de Europa, de Alia, de Africa tri upha- uitjCtim vtraqjftudiacoleret ? nuncvero faciesitaverla atq;immutataeft,vtminimemirumvideri debeat, fi ab otioiiffimis Pontificibus per fumraam ignauiam ac de- decus attetnum negle&amiluari difeiplina, triumphant ac proculcatam videamus. Ex quo plane intelledlum eft quantum praua, quantum redfaeducado poflir. quam- quamidanteaLycurgusfuisciuibus eleganti fpedfacu- locomprobarat.cum enim duosiisdem parentibus ca- tulos educari iuffiflet, alterum quidem ad venationem, alterum ad ingltiuicm domefticam : vtrumq; poftea in theatro exhibuit; deinde olias carnium appom.ac lepo- rem viuu dimitti iuffit;repente venaticus in leporem ir- rtiere; culinarius in ollam. Sed Republ. femel confti- C tuta,nififummacuraacdiligentiamagiftratuum mores ac leges ciuitatis retineantur 3 facilepopulusad naturam recurret. Quodfi coloniatin longinquas regiones de- ducantur,non tarn facile naturam mutabunt quam ftir- pes qua; radicib.folo h$rent 5 atq; inde fugunt alimenta: aiiquandotamen mutabunturiVt videmus Gothos, qui olim Hifpanias&agrumToloIatemfuoimperio fubie- cemnqGalIorumitemcolonias 3 qu£ inlnfubriaacGer- mania Ambigati regis Celtarum iullii dedu&a; fuerant, temporum decurfu mores ac naturam omnino muta- uiife. Nam Ctefar de Gallorum coloriis qute olim ad Hercyniamlyluam circa Rhenum confederant, Qua gens, i n<\\m,ddhoc tempm hisfedibtufifecontinetjumma - tjue habet luflitia & bellied, laudis opmionem jmnea, ea deist egeftate patientia qua Germain permanent\eodem viUu & culm corporisvtuntur. Gallisautemproumcia pr op in pm- tas &tranfi/narinarum rerum notitia,multa ad c apt am at- pue vfum largitur.paiilatim aJJuefaQi fuperari multispue ‘vittipraeliisjiefie quidem tpfi cum illis virtute comparant. Sit IOANNIS BODINI Htecille quingentelimo circiter anno fcripfit, poftil- lam coloniarum Gallicarum migrationem. Et quo- niameonosperduxitoratio, operspretium me faftu- rum opinor, Ci errorem i nueteratum de ieuicate quam Cadar, Tacitus, Trebellius Gallis non fine contumelia tribuunt,refeliam. Sileuitatem appeilant illamanimi ad res agendas alacritatem, qua Galli valent plurimum, placet miuria : qua nobis cum omnibus nationibus quasPolum inter &/£quatorem medias ledes habent, * communis eft. Sic enim Liuius * Afiaticos, Grscos, Syros leuiffimahominum genera vocat: id quod Rho- 110 diorum legatus in Senatu Romanorum confiterinon dubitauit. Etquidem videturCadarcumGallosdoci- leselledixit,illamquamdixi animi alacritatem leuitatis verbo fignificarevoluille.namlib,i n belliGallicifub- itaacrepentina lcnbit fuille confilia Gallorum ; &ad belia fufcipienda alacrem ac promtumanimum fuille. * inlib.de Idem alibi 6 ; Gallosapertos elTe minimeque infidiofos , & bello Africa. ' , , , J r J no . Oji'.i pervirtutem non per aolum aimicare conJueueruivL. Certe quidem Iulius Scaliger Veronenfis ,non minus e- ruditione quamgenere ac prole clarus, cum vfu diutur- no Gallorum mores bene cognitos haberet,& naturam omnium optimenoflet,hoc iudiciumtulit. Gallosvi- t contra Car- deo, inquit % ad omnia moment a vel euentuum veldifci- danum. plinarumpromtos, paratos , verjatiles: vt fcmelquicquam •vel ififitm. vel audiiumiiiico apttd illorum mgema depo- nant & amtttant noqitatem: in eo ipjo videntur nati atque edueatr, quiammorum vigor igneiss , mqturaque ce lent as, nulli alimatiom data efl anatura. quocumqtse incttbuere, feliciffitnefife dant ; octfifime proficmnt ; gnats iter exerceivL, mercaturam,artes,armaditeras,erudnionem,fubtilitatem, candorem,eloqHentiam,omnium t amen gentium atque no- tionumfide fisnt maxime Integra, 0 confianti: base ille. Quslivera funt, quonam modo leuitas ilia integram fidem & conftantiam tueri poteft? At Baptifta Mantua- nus, omnium fax scads poeta clarifllmus, liede Gallis feribit: Ignea SU D E REPVBLICA, LIB. V. Ignea mens Gallis,(j Ltclea corpora-, nomcn^ C tA candore datum,populis muliebria pingn Ora color Tyrms: Faphium m edit at a decorentj, Ex gemmafecit natttra colortbus vnurru. Lfus,illeglaber; hie la:tus,iliefubtriftis; hiclociabilis,illefolitarius;hicau- dax,ille cimidus; hie vinofus,ille fobrius; hiclui&alic- ni negligens, ille circumfpedus; hie ruftice arrogans, ille demiflb vultu elatus; huic rauca vox,illi clara; hie prodigus, ille parcus;hicminimelalax,ille falacillimus, hiefordidus,illenitidus; hie fimplex, ille verfutus; hie miles,ille facerdos; hie opifex, ille philofophus; hie in manibus Ipem ponit return fuarum,illeinmente; hie terra; venas ac fodinas, ille coeleftes inquirit.Confeques cftigiturvtfi Afri perdnaces, auemadmodum Plutar- chus (dibit, Scytharleuesfint. Qui vetomediasregio- nes fortiti funt, conftantiam illam &animi fortitudine, in qua decus eft omnium virtutum, melius quarn vtriq; tuentur.eft autem conftantia media inter peruicaciam acleuitatem. nam qui minus habent ingenii,hucilluc finerationeferuntur, confimiliter vtpueriquifacilea- micitias contrahunt ac deponunt; homines attatis pro- ueda; non item: & quo quifque ingenioplusvalet, eo minus ad amicitias, vel odia, vel ad opinionum nouita- tem trahi folet; eo tamen pertradus asgre diuellitur. Eft autem animi leuitas non rnodo cum perfidia /emper coniuncla, verumedam ipla perfidiaabinopiamends ac diffidentia exfiftit. nam qui prudentia vfu rerum ge- rendarum fibi comparauit (: vt media; regionis populi:) non modo praefentia circum(picit,fed etiam futura pro- fpicit:qui vero inops eft a confilio, vt omnibus difhdit, fic datam fidem faepiffime fallit. Scytha; quam diffiden- tes fint ac (iifpiciofi, vel ex eo intelligitur, quod Danoru ac Suecorum magiftratus in omnibus holpitiis explora- PS tores collocate cofueuerunt, qui ex abditis locis omnia omnium dida,fada, geftus notare poffint. Illud etiam adim- DE REPVBLIC A, LIB. V. 817 ad immutandas gentium naturas pkrimum valet, quo I ' fcilicetciuitatisgencre vtantur. nam qui tyrannideac feruitute premuntur.animi vim plane demittunt; qui veto flatus populares habent&libertate fruuntur.au- dacioresfierinecefleeft, &adbel!agerenda meliores. Nihil eft cur exempla commemorem , cum fint in promtu,&infinitum fiteaperfequi. Exquibus intelli- gitur non modo cceli naturam acregioneskniuerfas, fed etiam fingularia & regionis cuiusque propria intue- rioportere: quid abaquis, quid abaere, quid a monti- bus, quid a vallibus, quid a ventorumnatura.quida religionibus, quidabinftitutis;quidadifciplina, quid denique ab ipfo ftatu Reipublica: in animis cuiusque ingenefari poffit. nam qui ex eodem cceli tradu mores eosdemiudicare volet,faepelabi necefle eft. argumento fitquodin eodemabdEquatore interuallo, differentia quadruplexhominum & quidem infignis animaduer- titur,etiam in oris ipfius habitu & colore.Indi enim qui adOccidentem, plane lutei funt, vt mala cotonea din coda, eadem a polo diftantia Hifpalenfes candidi. Iis- demab ^Equatore interuallis quipromontorium Bona: fpei occupant,nigerrimi; qui vero eadem latitudinear- genteum flumen accolunt, caftaneum colorem imi- tantur, vt quidem ab Hifpanis proditum eft. atrumil- lum colorem omnino fobs ardoribus tribuendum pu- ^ tarem.fi tantumfubCapricornonigrifiercnt.Solcnim tetris propior eft in Capricorni fideretotaeccentrici latitudine.qua: fere millia dc cc miliariorumcapit.fed adflumennigrumcitra Equatoremomnes aequenigri funt.Facitetiamcoloniarum migratio magnam homi- numdiuerfitatemjfedpaulatim naturamcoeli fequun- tur. Nam colonitequas Carolus Magnus exBelgisin Saxoniam deduxit, cum fedibus paulatim mores muta- ueruntiacceflit etiam Belgis mollior vocis afpiratio.vo- calibus inter confonas,quo lenius fluerent, interfufis. quem enim Saxones equum Pfert ,Beige Pert enun tiant: - nam qui plushabet caloris, eo vehementius &afperius FFF St* IOANNIS BODINI vocem redditrquat ratio facit vt Scyth^ ac Gcrmani ver- bafine vocalibus collidentium inter feconfonarum& alpirationum multitudinem afferant 3 quce Auftrales foe- tninarum in m odum leniter, vocalibus inter fe elcgan. terinterietftis,pronuntiant. Hocprofeftoin vnallrae- litarum tribu 3 fcilicetEphrat£ortim 3 perlpicuumeualit: mmaccolsemontisGaladi, non modo robuftiores ac audaciores erant ceteris eiusdem tribus qui planitie oc- cuparantjverametiam cSfonas & alpirationes quas ca:- terinonpoterant, facilepronuntiabant:&cummon- tanicontribules parta victoria fugaflent 3 quoniamnec moribus necartnisnec corporis cultu 3 necfermoneho- ftesafociis dignofcipoterant 3 vniusvocispronuntiatio- ne deprehenfifunr 3 &quadragintamilliacatfi magnaex parte, quum Iordanis vadatraiicerent, Schibolct pro- t numiare'iubebdnturamonranis 3 ipfileniter Siboletef- iL ' t1 ' Ferebant^hoc enim (picam, illudvero acjMaalueum ap- *p'a:. 7 t.ir.ts. pellabant; tametfi vtriusq; acceptio fepe confimditur K Geaci.Ji.v 4 ;, Naturam veto locorumlinguasipiasimmutare 3 no mo¬ do in Aquiloniis & Aufttalibus planum eft; led etiam in ji montanis&iniisqui loca paluftria colunt: neqjiniis tantum 3 verurnetiam ab aquislingutevitiafqpe deriuan- tunvtinagro Labdacenfium prouinciteNarbonenfis, omnesLabdacifrnolaborant. Orientaliumitemproia- tiomollioreft;vtPoloniquam Germani molliusloquu- tur:fimt etiam vrbaniores& cultu elegantioresr nullis tamen mondbus dirimuntur. At etiam in breui Genu- enfiumac Venetorum interualloloquendi ratio diuer- faeft. hienimcapram Cabreen untianr: Genuenfesac Narbonenfes Cra£ utarch.in viuere non modo non permirtatur,verumetiam aboriri buf^oT" ji7 iubeatur: qua came fentendaarripuit Thomas Maurus, expounuffic. qui nec pauciores decern,nec pluces fedecim liberos v- nam quaq; familiam habere voluit;quafi prqpotenti na¬ turae imperaturus eft'et.Ac tametfi PhidolegislatorCo- rinthioru prudentius caudle videtur, cum vetera quide vrbissdificialarciri,aclaplareftituipermifit:nouacon- ftrui prohibuit; id quod Lutetis Senafconfulto fadum memini 4 : ciuium tamen multitudine coloniasdeduci, b anno rs+t: ant iniuria exfulare necelle eft. Sedgrauiter,meoiudi- cio,peccac,qui exliberorum ac ciuium multitudine fu- turam metuuntinopiamjcum nulls ciuitateslocupleti- ores fintautartium acdiiciplinarum omnium varietate clariores, quamqus ciuium multitudine magisabun- dant.quodquiaperfpicuum eft, exemplis nonvtemur. Illud etiamfruftrametuunt, nefcilicetex tantaciuium multitudine feceffiones exfiftant;cum nulla re ciuitates afeditione tutiores lint quam hominum copia ac varie- tate:quiapotetes inter ac debiles, locupletesac tenues, Magns. w- probos&improbosjfapientesacdefipientes, opifices besminm ac nobiles,mag;nam mediocrium in omni generemulti- °P, ortun f , • • ■ ~ 0 r/r- 1- (editumiota nidmeminteneaamelieoportet,qus extrema ditiide- tiamediis ordinibusconiungar, contra quam fitinan- guftis ciuitadbus,quq & momento in duas fadiones di- uifie fecedunt,nec facile conciliantur. Omillaigitura- grorum exsquatione in Repub.iam conftituta; eoru qui aliena rapiunt vt aliis targiantur,repudiata fen tentia: quiq; liberis procreandis modum ponere fe poffe con- C fidunt;agrorum quidem ^quabilemin conftituendaRe- publica, autindeducendis coloniis diuifionem admit- tamus;eatamenratione, vt primogenito prsrogatiua qusdam tribuatur.Et quoniamDei lapientiffimi in Re- publicalfraelitarum conftituendaexeplar plane diuinu FFF 4 SH IOANNIS B 0 DINI habemus, non video quamobrem meliora, aut diuinis legibus negledis, inanium hominum errores fequi, quantum quidem fieri poterit, debeamus. nam ex tre- decim tribubus vnam iibi facrauit; cui quod facrificio- rum ac iurisdidionis curam dediffet, prtedia pneterqua vrbanapoffidere non permifit,fedftugum omnium 3 8c pecudum decimam a fingulisaccipere; vt decimas duo- decimquafiiure quodam primogenitursa duodecim Agr-ir-rnch q Ua cribufamiliam Aaronis,adqua mio ex lege . _ i ^ . dmin;t. Pontihcatum maximum detulerat,honore primogeni¬ ture frui voluituta vt decimam a ceteris Leuitis decer- peretacpleraqueiurafacrificiorum. In omnibusitem omnium tribuum familiisiura quedam primogenio- rum,id eftrrmconftituit: vtfcilicet primogenitusduas vncias hatreditatis caperet: faeminas a polleflione pre- « Nam <7. diorumdepulit^necaliterparentumhereditatemcer- nerevoluit,quam ll mares in familianulli exftitiflent,ac proximo cuiq; eiusdem tribus nubere iuilir.eft enim ci- uitacibus valde vtilis & gratiofa foeminarum a prasdiis quUdiiberta nonmodo fratrum *,fed etiam parentum exclufio.qua- temc^iex. diu mares eiusdem familite exftabunt. cuilegiDeus ipfe lib!s, '**' rationem fubiecit,neprasdiagentilia diftrahantur. Ex quibus planum fit equationetn lege diuina faille repu- diatam femotis ab hereditate fceminis 3 & concelTo iure primigenioru;non quidem femifle,aut triente, fed por- tioneadceterosdupla: nepaucioru nimisopes,aut e- geftas multorum,Reipub.perturbationem diet allatu- ra.Vtautem agrorum diuifiolemel fabta diutiusconfi- 5 ftere pcffit,prediorum diftra&io no omnino prohibe- daeft,modoea lege diftrahantur,vtvel anno trigefimo, velad fummumquinquagefimo ad proximos gentiles redeant, vt lege diuina cauetur. nam ifto modo fruduu erat,non prediorum venditio, teftimatione annuire- ditusfada : fed annus ille quo praediorum ac perfona- rum libertas dabatur, terminus erat omnium comunis, ita fiebat vt fi trien niu anno Iubilso deeftet,triu annoru fru&useftimarentur. Itaneclocupletes tenuiumpra:- dia DE REE VBL IC A, LIB. V. 815 dia Temper polfidebantmecprodigoru liberi pofleffio- nibasauorum carere cogebantur, & promillorum fi- dem exfbluere licebat. Nouarum autem tabularum conce/Ho,pernitio(a eft; non ram propter iniarias qua inferunturcreditonbus, ( quiferetenuium faculraces foenoribus exhauriunt) quam quod violandte fidei Sc ciuitatis perturbanda: oecafio deiperatis hominibus prarbetur, quamdiu nouas tabulas & meminerunt& iperantinifirortaile id fiatad vliiras & illicita foenora minuenda:vt fiepe Venetiis fadum eft,vt qui antea cen- tefimas vfaras diutiffimeacceperant, deminutofceno- rerrientescantumexigerent. Lege diuinanonquidem aufertar^fqiijanno Teptimo quern iemitavocant, teris „ R a f>i t eui alienidiftblutiodiffertur.Nulia eft autem tenuiumfub- inu.c.Drm. leuandorum via compendiofior , quam omne genus fcenorisexlege * diuina prohibere inter dues, noluir h Deut. c.i 3 . legislator inter peregrinos; ne ciuiumopesperegrino- lcuk'c.iI'. C rum fraudibus, quibus imperari non poteft, exhaurian- Pftim.;4. tur.Nequetantum diuina lex vfuras omnino vetuit,ve- rumctiamTapientiffimiquique legislators acphilofo- phi, Solon 'inquam, Lycurgus rf , Plato', Ariftoteles /, j 0 ^“" cch-,n Decemuiti s legum ferendarum. Arque hi quidem vt 1 Jem in iy- locupletes ad fubleuandam tenuium inopiam inuita- e*in S i?bris De rentjvnciariam vfiiram permiferunt: qusenonnifilon- legii-us. giffimahominis vita, id eft anno centefimo, lortem te- ^ Tach.'i'is ,, quaret.qui grauioremvfiiram padus eiTetjquadruplum >»■ ex lege duodecim reftituere eogebatur : fapienter iili quide,vtfoeneratorem grauius /j quam furem qui tunc h Catoii’j.,. per leges xi 1 duplitantum poena tenebatur. Eademlex °" i e _ tuihca Duilia rogatione reuocata eft anno ab V.C. cccxcvi, ac decimo poftanno foenusvneiarium ad femunciarium . Liuius Ijb cogi placuit •: vt non nifi anno ducentefimo Tortem ex- aquaret: atque idetiamanno Tequentepenitus lubla- „ a nr-, 1 . . , J T • k Liuiusllb t tumeltGenuciarogationesproptercontmuas tenuium feditiones. Nam vt minimum feenerari per leges liceat, fenfimadiummumprouehimur : vtfi conceilu legum femel quotannis mcechari fas diet, Icelus iftud lege co- S '-6 IOANNIS BODINI probatum continua licentiaRempublicam vniuerfam fcedaret. Quiautem quincunces vfiiras in Republics ferendas efle putanqvt Heluetifihacfpecie vt liccat cre- dicoremeaconditionefbenerari, fi plus vtilitadsadde- bitorem exmutuo quamad creditorem peruenturum fitjnsilliabutunturlegibusdiuinisjquibus tamdiferte * Dsut.cap.i; on3n j a fQ. norum * generaprohibentur, vteasnemoin dubium reuocaredebeat, nifiaperte inanibus argutiis otacula diuinafallerefe polle putet. Vt enim aliquis fee- note leuiffimo ad commoda debitorum vti velit, innu- merabilestamenabutuntur. Tutiuseftigiturvlurarum nonmodo radices.fedetiafibrasomnes amputate: ne- que id Reipublics,nec corporibusvllis auteollegiis vl- 519 lavtilitatis aut pietatis fipeciepermittere: ejttod cum iu- rePontificio factum elletjpriuatiquoq; idem fibi lice- re putatunt.quis enim quodpubliae vdie ac boneftum videatur, priuatim turpe efle putet ? NuiJa autem vio- lands legis occafio maior eft, quam eum qui legem tu- lerit,eandemfualenitate perrumpere. Sed cuminuti- lis fit lex qu^ quid vetat nifi propofita poena; & minsin- anes nifipcenarum exfecutio fequatur : ita quoque pce- nis fublatis Genucia lex contemta iacuit. Prudentec Angli qui lege lata poenaque legi fiibiedta, magiftratum _curatotemvead pcenas repolcendas create confueue- runt. Nam Genucia lege antiquata tandem eoprorupit auaridafoeneratorum,vt ducentefimas vluras &fortem; cumlibuiflet,a debitoribusrepeterent: quousqueGa- biniaiex maximasvluras definiit in nautico faenore pro* pterpericulipretium quinquagefimo menfe;in csteris vt centefimqi iortem squarennquoniammenftrusve- teribusfuerunt,non annus vfuts. Hscitaquidemin Vrbe:fedinprouinciiseo licentiatandem proceffit, vt quadtingentefimas ftipularentur h : quia vel ab infinita prodigotum hominumlargitioneacluxu; vel ab extre¬ ma foeneratorum auaritia viurarias leges, fi vel minimu fuenerariliceat, peflumirenecefleeft. Grauiseratad- uerfus fceneratores poena Cretenfium legibus confti- tuta: i Cle.in epift, td Atticum, D E REPVBLICA, LIB. V. 827 rata: quibus tamen vtfraudem facerent, debitor credi¬ tor: pecuniamrapere fimulabat;tum fi partas vfiuras fol- uererecularet, furti ac rapinaeiudicio poftulabatur a a C creditore. atnoftrimiliefraudesmulto maiore folertia Graxor. dicam an malitia neiftere confueuerunt fimuiaris em- tio'nibus; aut pretio inter contrahendum a creditore delibato. Conftantinus b quidem Magnus rogatione * Rufi ‘ ,us & Pontmcum,quos ad concilium IN lcasnumcoegerat, lei- caiiiftus in quialterumfcenusnonmodopecuniarum,fed etiafru- hlftoru eccf - btuum nomine pa&umfuftulerat. paulo poft tamen lex auaritiaprementeantiquataeft, potiffimuminfrublib. 11am qui vrgente fame tritici modium mutuo acceperit, femodium cum forte promittere no dubitabit, vt tem- puslblutionisinmeftemdifteratur, quo reifrumenta- ris vbertas & pretium altero tanto vilius futurum fit: quod cum tequitateqqadam coniunctumvidetunquia nullum xs alienum alimentis, quibus vita ipfa (uftenta- tur, carius elfe poteft. Quas ratio Iuftmianum c impulit« in Auth.ad vtprohiberet a rufticis vfuram triente maiorem ftipu- Auth.Kwdu lari in pecunia; mutuo ;aut centefimagrauiorem inhu- ride vfur.G. ddbus; cum antea fefquialterum exigerent, quas grauior eftquadringentefimavfura;quam tamen Carolus Mo- linaeus pecuniariofoenori extequauit, & contra fidem omnium librorumerroremfitbefteputauit'*; vtLudo- fun "/ ' ev ' uici xi 1 legem & Curia Parifiorum decreta quibus v- traque vlurasquataeft, tueretur. Atplurimuminter v- tramque interelle quis non videt ? quis rufticus,quis in¬ ops a pecuniis magnum fe quxftumfecilTenon putet,fi premente fame^uodecim modios mutuo acceperit, ea conditione vt fequete anno tredecim creditor! reddat ? idenimluftinianus permifit.atMolimeus tertiam mo- dii partem additamento definiri putauit; quod credito- ribus ridieulum videatur: ac pratftabilius fit additamen- « Deut z 3 .n* tumilludegentiuminopis largiri, vt legediuinacaue- em ' 5 ' tur. Conftantinilegem &Nicamiconciliidecretuillud de foenore minuedo,Rom.P 5 tifices initio probauerat i «■ Can.futura ecclefiam & can.vidcntcs. iz.q. Sneer orde mnximis o - fib. aufttts. IOANNIS BODINI fidpoftride via deflexerunt, Calliftius inquam 111,& Martinus v,P.M.qui reditus conftitutos vixantea vfita- tosinuexerunt: quibus tenues adeo conflidantur, vt quincunces viuras, quales Heluetii probant, ftipulari pr^ftabilius fuerit qua reditus beflales fine vfuris:quam- quamcentefimaj inlocis maritimis vbique extorquen- tur extra periculi pretium.Ex quo nonnulli priuatorum acReipublicaopes exhauriunt. Quisenim nonmire- turfteriles pecunias Adamo centenarioGenuenfi mil- lies feftertium 3 Thom^manno eiufdeciuitatis, bis nail- lies paucis annis peperille ? Hincfitvtfrenoriscupidica- temercaturaiaceatiopificianegIigatur;agriculturafor- defcac; pecuaria deferatur; ipfique nobiles auorum pof feffiombusdiftradis, certarefaciantvfurascum frudi- bus prxdiorum; deinde forte diftoluta, fortunas omnes momentoabliguriunt; & cum illos pecuniaprimum, deinde fides deficit, rapto viuere, pnedari.latrocinari non dubitant ; aut,quod extremum eft, pemirbata ci- uium quiete fuam inopiam Reipublicse ritina fircire; quodeomagismetuendumeft, quociuiumordo, qui caeteros opibus iongeluperat,a caeteris numero ae po- tentialuperatur: vr facer ordo,qui in Qccidentisregio- nibus dignitate csteris duobus fuperior, tametfi vix centefimam populi partemcapit, frugumaepecudum decimasi contra quam veteribusnafcentisecclefiasde- cretis cauetur ■*, ab omnibus ordinibus exigere; omnia omniumteftamentis&codicillislegatapetere; prsedia C inquam vrbana &c ruftica.villas, arces, ciuirates, Ducum etiam, Comitum& Marchionum ampliffimas pofief- fiones, ac reditus annuosomnis generis,praeterpecu- niarumvim infinitam qua: in facrificiaerogantur,cor- radere; nec tame tot ac tantis opibus audas hrereditates quocumquc iure delatas cernere; prredia fibi ex opibus ecclefiafticis parare; partas opescollegiis & corporibus fieri ordinislegarejdiftradionem prrediorumac rerum ecclefiafticarumprohibere:poftremoimmunitatemac vacationem ab omnibus muneribus importunisroga- rionibus DE REPVBLIC A, LIB. V. 819 tionibus extorquere non dubitauit. Qua opes ne in infinitum excrelcerent.in plerifquc ciuitanbus cant um eftjVtqutepratdia deinceps ecclefiafticiscollegiisdono datafaerint,eavenderecogatur: vtEduardiiege “:qua a In chltt * etiam ecclefiaftica collegia deinceps pratdia com para- raas ' ia ‘ reprohibentur. eadem promulgata lexeftiuftuCaroli vlmperatoris apud Belgas, publication^ pcena/ubie- da; quas tamen iex antea lata faille videtur, cum Bcl- garum Comites lacerdotum hatreditatem olim fiico vindicarent,quoad Vrbanusv,P.M.interdidlionis poe¬ na id vetuiftet. Eandem ob cauiam Curia Parifiorum Carthufianos pratdia,reive immobiles quaerere pridem vetuid:quamquamidiurePontificio contraquam Pa- * r ^ 1 ” orm, ’ t ’ normitanusputat,prohiberiiurepoteftVeneti rf cau- r/ncga^exlf tins, qui non modo ecclefiafticis collegiis praedia iura a padU f ve pr^diatoriainpofterum denegarunt, fed etiam ec- pe^o/ded- clefiarlegatadiftrahi,aut nifidiftrahantur,fifco iuflerut; “”* b c ^ nequeidtantum,verumeciamfideiconuniftaiacerdotis Deftatut. nominerelinqui, antteftamentumlacerdotisoratione Vener - fcriptove fieri vetuerunt. Tandem apud nos lege e Au- • relia populo rogate latajfacerdotes excipere teftameta, quibusquideislegauifit.prohibenturjlediam exolcuit. Quis cnim dubitec ab ifta teftamentorum defcriben- dorum licentia ^jqua nec oculati,ac ne auriti quidem te- ftesadhibeantur,Pondfices &curiones quamplurimos «p.cum cflet in priuatorum fortunas ac poftefliones iniiafifle. ? Certe ^ ceftainen ’ quidemauorum noftrorum memoria, quiteftamento nihilcurionibus aut collegiis ecclefiafticislegaflet,bo- nore lepulturte caruiirer. quum vero quilquam inopi- nato cafuoccubuiiretjfacrificulusPontificisiuftujmor- tuo teftamenui condere, & qua: vellet ecclefia: arbitra- tuiuo quafiteftatorlegarefolebar. quern morem tam- etfiinueterarac;fuftulit Curia Parifiorum s. Habeo ex ,38 *' archiuis & antiquitatum noftrarum monumentis vi- ginti Baronum Normania: teftationem; qua quidem a- pud Philippum Auguftum regem aperte declarant, eius bona qui triduum sger inteftatus diem extremum obi- teris dignirate pneftare videbattir,in plures aut paucio- respartes diuidivetuit: led primogenito cuiulq; fami- lis, aut proximo cuiq, agri partem vnae feptem millib. cocediiuiUt, neabvnopiuriumhieiedicatescernercn- tur. CxterisauternSpartiatis, fipl&res leptem millibus incinitate procrearentur,nihil agri tributum ‘erat.nam c pluuvcfc.f* regi Agelilao, quod prunogenitus non diet, nihil agri v4 £ efil - C Spardaticiobuenerat: quoufqjLeoiychidesfpuriusde iure primogenitura; depullus eft. Quam Lycurgi difci- plinamPlato vehementer probauic lege cxxv,acfoli- dam hxreditatemvnumexliberis quern pater optaflet, cernere voluit.alienationeinterdida.Hscigitursqua- lis leptem millium Spartiatamm diftnbutio tamdiu co- ftitit, quoad Ephorus aiiquis in odium filii primogenid ciui legitimam agri partem eripere cupiebat, legem te- ftamentariam pertulit, qua cuique omnia bonalegare permilTum: qus lex Athenienfibus quoqueaccaeteris turn Gcxcis, turn Itaiis mulrarum in omnibus ciuitatib. conuerfionumpeperitoccafionem. Diutillimetamerx cateri populi leges teftamentarias repudiarunt. Qui enitnGermanos veteres vfum teftamentorum nefciil- feacculant, & quali probrum obiiciunt, ns ipfipro- bro digni videntur. Sic enim Tacitus, Hared®, i nquit, fuccejforcstfeftti cuique liberi: & nullum teftament urn. Si liber i nofmt , proximo*gradm mpo!fejfwne,fi'atr&s,patrui % aumculi. hscille. Ac tametli GermaniaRomanorum leges teftamentarias magna ex parte probauit; nihilo- minus maiores noilri praediapaterna gentiliave prater GGG *J4 IOANNIS BODINI duas trcfve vncias ad fuminum legate prohibuerunt/ed ad proximos quoique iurelegitimo det-ulerunt. At f'o- lonis nihil omnino pra:diorum,quocumqueiurequa:- a vtriufq, si- rantar, legate fas “eft. Oxilais certe ac Phy tails veteri- pifmundi ic-btisnepignori quidemdarepnediaiicebat *. Moribas glDUS. \ 1 r \ \ C 1 r C i * ^uftoc.in aurem Ambianenhum oc Atrcbacam, teuda lea ndu- roIit • ciariapraidianemo nifi fummam egeftatem coram iu- diceiuratus , diftrahere! potcft. qua; lex mulco fandior eftapud Hifpanos quam vlquam gentium. Quod au- tem lege diuina prohibetur prediorum perpetua diftra- 534 dHo,fiue paciis,fiue teftamentis, fiue iudicum decretis id fiat; quod etiam Lycurgi lege feptem Spartiatarutn millibus indiuidia pars agn femper tribueretur; vt Cau- cis Normanorum populisvfitatum eft: Reipublica; v- tilevideri poffit, quod his hominibus quafifempiternis acfirmiffimis quibuftlam columnisRelpublicaniti vi- deatur-.quie column* fi exiles ac tenues, tametfi plure* fuerint, ingenstameti Reipublic* *dificium fuftinere vix poflint. Et quidem Gallorum & Hilpanorum a:que ac Angloruinimperia nobiliffimaru farniliarum &col- legiorumperpetuis opibusquaficertiffimisuindamen- tis flare,iifquc fuWatis ac opibus in tenues diuifis, tanta imperia breui ruitura videntur. Hanc tamen fenren- optmatitm dammagisprobabilem quam neceflariarn duco, piar- locupletioru tcrquam in optimatum flatu. Nihil enim principi ac famdi& ft a • potiffimum tyranno turn metuendum eft, quam colle- tum arjflo- ci 0 mm&farniliarum illuftriumopes ac potentia. po- craticu tue■ 0 , . , ‘ ‘ * . riactyran- P u ‘ are vero impenum maxiraas paucorum opes, in tiidcmeuer- iummaplebis inopia ferrenullo modopoteft. reftat o- terepojfunt. ptirnatum poteftas, qua; farniliarum nobiliorum opi¬ bus aliturac fuftentatur; vt Laced*moniorum Rem- publicam ex optimatibus conflatam tuebantur Spar- tiatarumleptemmillia.ad quosiuraprimigeniorum de- latafuerant: casteriSpartiata: agrorum inopiam virtu- te,ac primogenitornm opes rerum geftarum gloria aut ' z quabant aut luperabant.vt Plutarchus fcribit c . Iifdem c in Agcfil. fere modbus maiores noftri vtebatur: nec dubito quin Franco- DE REP VB LIC A, LIB. V. q Francoram nobilitas multo clarior fuerit ac illuftrior furura,fi legibusac moribus feudorum iemperacquie- uiflet, vt Hilpanos ac Polonos fecilfe videmus. " At cum feuda nobilitati vendere, eaqueplebeiis emere priucipum venia dieam an inlcitia licuillec, lectita eft pauitiarumgenduminopia. Cuimorbovtoccurreret apud laps Petrus Britannia; Dux,omnino plebeiosfeu- danobilium emere vetuit, iubie&aprofcriptionispa;- na. ac tamet/iLudouicus x 11 rex legem * abrogaller, 1 aano '* 0, ‘ i „ ° n n * 811110 ’W* eadem tamen a Francuco * maiore renouata eft. Status etiam ariftocraticus magnum incrementum ac robur accipit,cumlegibus connubialibus licet egendbus pa- tridisplebeiorum Alias locupletesfibidelpondere: vt Roms fieri ccepitpoftlegemCanuleiammecvllareVe- netorum imperiummaius incrementum accepifte vi- detur, turn adpatritiorum opes & copias fulciendas, turn etiam ad mutuam plebeiorum & optimatum con- cordiam ftabiliendam. In omnitamenReipublicae fta- tucertasdedotibusleges elTe oportet, turn ne dotium magnitudine domus exhauriantur, turn etiam vt dote moderata feemin® ad pudicitiam & obfequium viro- rum facilius cogantur : quibus aurem dotes ampUffi- mas dari videmus, needle eft turpiter viris imperare, & contra dectis ac dignitatem viros vxoribus inierui- re. Dandapmt igimzfrenatmpotentinattira } &siCev.- Iijor3 , nro /onus Cato c dicere lo.’ebat, tndomito animali. ti'am legs oppuia. vt femel pares ejfe ccepennii,, extensplo fuperioresermvtj. Quamobrem iapienter diuina lex ab omni htetedita- rio parentum ac proximorum iure formulas longe fa mm quit ,quamdiu mares in familia exftitiflent. quod finulii mares familiam tueri poilem, proximo cui- w que Alias cum fuereditate nuhereiuffit: quae lex ad Graecos translata eft : apud quos non licebat rp \7r1- nullis exftantibus “fmafculss, nubere nil! agna- ao IJ# ^. mnium maxima decern iibellarum millibus terminatur: GGG j S3* I O A N N I $ E O D I N 1 pccna mille aureorum conftituta qni fraudem leg? feciC ler.fed lexipianon antiquitate fed nouitatefua euanuit: tametfinecPhilippusBellus Elizabeths Anglorum re- ginupts 5 necCarolus vftliabus regum maioremdotera conftmiiilenr. Quod fi quis purer anri & argenrifum- mam qu^ tunc erat in Europa inopiam legibus illis cau- lam dedilfe, non quidcm maleputabi£;led state noftra dotemfiliarufn Henrid 11 regis Franeorum conftitu- C tionequadringenris aureoium millibus definitam fuift ie vkfemus; qua ratione centum viginti dotes maiorum vnt exsquanrur. A t lege diuina maximarn dotem quin- qi?qgintafi'clis,id eft tredecim circiteraureis ndftris con ftitutam habemus: cuamuldta teneturergapatrem is qui virgfnem ieduxit,quani etiam dcmu ducere> fi qui- cem pater pueilsallentiat,per legem jogebatur “.Qua; ratio facitvt facile credam ea qtis ab Hetodoto de Per- farum rooribus proditafunt; falicet curatores connu- fcioruro curandorum formofiffimas ac venuftiflimas quasq; pueilas pluris licitantib.addixifte.; & ccadtis pe- curiiis ex formofiorum licitatione dotes deformibus conftituillednterpofitacautione Pretoria abiis qui de- formes ducerent, fe numquam vxores repudiaturos ni- £\ dote reftituta.qua ratione &c nuptiis puellarum,&fcE- minarum pudicitis 5 & honeftatipiihlics,& marirorum dignitati profpiciebatur: cuius rei lumroam legisiatori- bus curam elleopcrrerePlatoiudicabati&quiclem per- fapienter.Quaroobrem Audium squeac Csnomano- iummoribus,nobiliumac patritiorum filis parte hs- rediratis, qus mafculis exftantibus perquam exiguaeft, iuredominiiconlequuntunquam mafculi,exceptopri- mogenito , non nift vfuacfru&upoffident, ne fcilicet puellsinnuptsdefererentur. Iniquatamen lex bonis omnibus fepe vifa eft prsdia beneficiaria primogenit© cedereprstertrientem quem csterisliberisad fruen- dumtantum Andes & Csnomanipermittunt,itavtni¬ hil eo nomine h^tedibus relinquatur: multo minus etia Ambianis:cuius reigraues farpe nobilitjm quarrels ex- . ftiterunt, D E REPVBLICA, LTB. V. 3 i? ftiterunt, & parricittia &pius contigiflent (: qua: tamen nimismultafuerunt:) nili iam pridem Vindocinenfes,. I.J37 Aiidium rnunicipium vecus,abiis moribusdilcedentes, cseteros qnoquc primogenitos conuentionibus &pa- dis ad earn cquitatem imptiMent, vt rriens iuredomi- niiacnexu pouideatunquod non ita pridcmAmbiano- rum abrogato vereri more obtinuir. Actametfi Gode- fridi'BritanniseComitis, vniuerfam harrcditatcm no- “ amo JjSf biles primcgcnidcernerent, ea lege vt fratribusac Co- roribus dotes &alimentapra:berent;nihilominus tame Anus qui primus BritannorumDucisdignitatem ade- ptus eft, primogcnitos nobilestotam hjereditatemiure dorainii habere,catteros trienti vti frui permifit; vt non itapridem decretoCurheRhotomagefiumidemCau- cis permifliimeft^ Atque htec de ciuibusaclubditis : b F «;?eriusin . . 1 ... , r . conlijecNot nihil deperegnnis,quosapr$diorumdomimo, mu iu- mm.aneft'o. raciuitatis bencficioadipifcantur, prohibere oportet. \ r - u Ianuar< Arcendifunt etiagralFatores ac fures, qui Aigyptiorum ‘ Ipecie ac nomine impune vbiq; praedanturiquos contra lex Aurelia magiftrams armari iubet.qute peftis quod in Hilpaniaquoq,latiffimegrairaretur,ed;6loFerdinadi < 'c anno regis coerceri coepit.Falfo quidele t^gyptiesappellant, cummorib.aclingiu dEgyptiorum diilimilimi lemper &yP tietn °yo fuerint; nec probabile iitexvberrimafertiliffimaqjre-^,,^^"* gioneadextremasHilpanile infertile orasemenfbma- nodetro jef rimediterraneo aduedos, led ilia fortiiegarum collu- fantadiiu. uies ex Alpium&Pyremeorum pneruptis laxis & late- bris appetete ajftate quafi fucorum examina in regiones C vberiores emmpunt.Nihil eft autern in Republica tam perniciofum,quam otioforum ac tenuium hominum hue illucerrantium multitudojqui &priuatorum bona diripiunt, & in euerfioneReipublica’fpemomnefor- tunarum fuarum pofuerunt. Hanc pefteiii Amahs/E- gyptiorum ah dEgypto longiffime repulit: cum lege la¬ ta fandilfime cauiller,vt otioii homines qui nihil habe- rent quod fuumdicerepoflent, capital'! Fupplicioquali praidones aifiterentur. Hie non difputo, (: quod fuo GGG 4 *4» IOANNIS BODINI locodicendum erir:) pnedta bencfictaria dtjlrahi, an vtrt nobilttati perpetuo rehnijm debeant. Dhleramus etiam illud, an bona damnatorum vttltHt Jit proxtmts qttamJifco •vindican. H; 111. Fnjlatne bona profciptotum propinqtiis quam Ret- publics, adtudican* f dE c quteftio pendet afuperiore,cum earumrerum qu^ clues ad inopiam cxtremam deducunt,non rai- nimaiit prolcriptio damnatorunuqua: eo maior futura debo^a' 0 pliires fucrint quibus 4 legicimarum hatredita- mnatof. turn ipes aliens culpa praeciditur, nifi aliunde bona lint obuentura. Iniquum autemvideturparentum cuipam * in liberos deriuari h . Nec in co tantuvn leges diuinse ac *|ch cy. naturales violanrur; led etiam egeftatedelperatihomi- ♦.Kcg^.*' nes adfurta, latrocinia.caedes impelli videntur:atque ii potiffimumquosadotium&inertiamaftluentiarerum omnium eduearat. Neque enim iperandum eft vt in delitiis ac voluptatibus educati homines fellularias an¬ tes &opificiacondifeant: nec{ipoffint,velint.ad hsc e- tiam accedit iceleris alieni contumelia,infamiaque gen- ti ac pofteritati publico iudicio illata: qusillos ad latro- num coetus, ac confceleratorum hominum focietates qu$rendas,&ad piraticam exercendaminuitat. quo fit vt abvnius proferiptione pradonu acficariorummul- titudoexfiftat; pcena vero qua:& improborum nume- rumminuere, & bonis ciuibus iecuriratcmafferrede- buiflet, diffimilimosexitushabitura iir.Hxc argumen¬ ts qute exemplorum varietate augeri poflunt ,nonmo- doprobabilia,iedetiamad afl'entiendumneceflaria,Iu- ftiniano Imperatori occafionem praftmifle videntur fe- , Auth^nt, rendarlegis^quadamnatorumbonafifcoademit,vtle- bom.Dn-.na mtimis hatredibus relinquerentur: quamvtlegidiuina: diai.u.cr,c. conlentaneam iumma conienlione plefiq; populi,ex- cepta perduellionis cauia,c6probarunr. Qui tamenali- terfentiunt,legemhanc quail nouam&ab antiquorum fententia penitus alienam repudiant. Veteres enim legura- DE REP VB LIC A, LIB. V. g 4 t Iegnmlatores bonadamnatorum qua?ri filcovoluerut; fiuedepeculamacrepetundisagatur; vt Icilicet erepta Reipublicce reftituantur; fiue poena fic pecuniaria ob fcelus contra&um: quia Reipubiica: latisfieri aiicer no pollevidetur, fiue adimproboruhominumterrorem, quivtliberosopibus& copiisaugeant, in omnialcele- Nullum tM • raprecipices feruntur, nihil ant parum admodum de vita (olucicj; quippe omnium mueriarum extiemum b„orum di- folatium ac requietem in corporis & animi interim tandorum conliftereputant. Quid inreperfpicua exemplis opus can fa impro eft 3 Caffius Licinius repetudarum renSjVt vidit M.Tul- btileue non lium firatoremquaiftionis praetextam induere damna- tH uctur - C tionis (ententiainlaturum, mifit ad eum quidiceretfe inreatuperiifle; ac fpedlantibus iudicibusfudariofau- cibus ehiisIpititumpracclufis: vt liberos furtis ac rapi- nis ditaret. Hie, inquic Valerius, Cicero conjhttt quod , ’ 1 . .7 1 y, « 1. vlt. ad L. necern & infamiam vdcifcanmr.Quamobrem iis legibus qua: de maieftate lata: font, cum nouaiegede boms damnatomm etiam derogatum diet, perdu ellio- idliuf'c U ' S ir ‘ s cxce P ta can la eft, & mafoulis " liberis ademta bona vt vkionispoteftas eis eripiatur; imbelli vcro fexui, id eftfoeminiSjFalcidiain bonis maternisreli&a. Iliad ve- roperniciofiasfatarum dt,quodiublataprofcriptione bsnorum,foblatis delatorum&accalarorumprsmiis, flagitiortim omnium impunitas confequetur. Qui- bas rationibus efficitur,tum profcriptiones, rum etiam premia delatoribus necefTaria die. Vtigituraiiquid ex bis inter fe repugnantibus argumentis concludamus, primurnReipublicslatisfierioportet, fidamnatihona detrimento ciuitatis coa£fcafont:deinde premia delato- rura legibus conftituta, litiumque necdfarias expenlas detrahi oportet; slioqui vix vlla foelernm vltio fetura eft.Quaraquam eaprincipum curapotiffimadledebet neimprobi ab inopiapeccarorurnpmnaseff’ugiant: lie tamen viuitur,vt nulla vfquam iniuriamm vindiciafub- latisacculatorumpratmiis Iperari poffit. Sed in eo ge- nere mediocritatein iilam probarem, vt gentilia qui- dem &pacerna petedia damnatorum hteredibusrelin- quantur: emtte vero poffdbones ac pecunia omnis cogatur in fifeum: tumvtlitium expends, turn etiam vt delatorum pr^miis quodammodo latisfiat; cetera publicis vtilitatibus & terario cedant. Quaquidemre C &liberorum egeftati, & fcelerum impunitati, & calu- v mniis iniprobomm, & tyraunoram auaritia: occurri Neeejfafia delatorum frtmia. DE REPVBLIOA, LIB. V. %43 poffit.Neq; enim asquum viderur vr gentilia pr^ciia,quq i ex maxima parte difirahereprohibemur 3 fecutaconde-. mnarione fifco quanrantur.occurretur etiam mu Itirudi- nisinopiar, quam antiqui le'gumkto'restantopereme- | tuunt. Prasdiaverodamnatorumpecuniisacfudoribus | quaefita>non principibuscedere, autcollegiisecclefia- fticis relinqui fed publice vendi, ac pecuniam in acra- rium pubiicu cogi oportere,propterea iudico,ne omnia tandem omnium prtediaprincipis aut ecclefia: propria fine. Delatoribus item fat is fieri oportet, non propefi- tisdamnatorum pratdiis fed pecuniis tantum, neprae- diorumquarendorum propofitafpead calumniandunt impeilantur. Quod fi delatoribus premia eripiantur, vix eft vt vlia peccatorum vltio fequatur.Et quemadmo- dum venator canibus viliffimaquqq; ferarummembra obiicerefolet, vttaiibwsillecebris deincepsad pratdam alacres efficiantur; italegislatorem domefticos leones aclnposaccurate venari,& canibus ciuitatis(fic.n.De- mofthenes Oratorum genus appellabat)praemiaqna:- ^ p tutltcll j, dam .proponere needle eft a . Cum eninl prtepotenti LucuUo. * Deo nihil gratiuSjautReipub.vtilius litqnam ab impro- bis pcenas exigere 3 modis omnibus enitendum eft vteo perueniripoflit. Difficilisillaquidem bonorumdifeut I fio videri poffit, nec facile fuerit plerisq; principibus id I perfuadere: fed quiRempubi. faluam & honeftam efle 1 voletjomnesautem id veJIedebemus,fu2;que dignitatis j curam gerere,femperpublicacommoda priuatis ante- ponet. Namfipnedia publica ampliflima funt, niliii !4o praediis priuatotum opus eft: fi nulla function eft aequu priuatorum bonis ac proferiptionibus Rempublicam locupletari; ne calumniatoribus ac tyrannis aditus ad inno centium bona ditipienda,& ad fanguinem exhau- liendumaperiatur. Platonis etiam ratio fuccurrit, qui indibrisDelegibuscap.cxxvi i i 3 auitapraediadiftrahi prohibuit, aut $rario inferrijne tequatio bonoru quam fibicogitadonefinxeratjdeciuitatetolleretur. Namty- ranidis cradeliflim^ comes eft extrema proferiptiojhae *44 I O A N N I S B O D I N I veroproxime lequuntur bonorum ac locupletioriia ciujumcaedes &fupplicia.quarum reruracumexemplj vbique abundant, turn nulla grauiora quam principatu Tiberii, quivicies milties feilcrtium moriensreliquit: quieimmanis pecunia fere ex profcriptionibus coath fuerat.cuius exempla fecuti nepotes, Caligula inquara, & Nero,Rempublicamtotamciuium (anguine turpif. firnefaedarunt. Certequidem nulla Neroni praecepto- ris necandi, occafio fuitnifivt bonis occifi frueretur. Nec talibus tyrannis calumniatores vmouam defuturi funt,quorum icilicet opibus ac potentia mtuntur. Hint <• inPmcgy- illad Plinii iunioris, Vidimus , in quit'’, delatorumiudi- cium qnajtgrajfatorum^non folitudmemilli,fedtemplu.fld forum infederant-.nulia tejlamentafecura,nuliusflatus cer- t us,non orbit as, non liben prodtranL. . Quamobrem pru- denter noftris legibus,p rocuratores file? delatorum no- xnina prodere coguntur, fi reus calumnia circumuen- tusfuiileiudicetur ,quodlegibus Hifpanorumameac- cufationemneceffeeft:. Quumveroprolcriprionesbo-C norum omni ciuitatum generi pernitiofe£inr,turn ve¬ to maximein vniusdominatu; ex quo tyrannis facilius quamincaeterisexfiftit. Quodfi quis purer nihil ab- o- ptimoprincipe metuendum vt fuorum exicio ditari cu- piat: ego fic ftaruo, nulla re ex bono principe tyrannum facilius quemquam fieri quam propofica proicriptio- nedamnatorum, eoque magis fi tenues funt principis opes aefortuna.'. Qrnbus enim principibus nulla diri- pisndicaula eft, propofita bonorum adipifcendorum lpe,nec occafio,nec crimen, nec calumniator, nec im- probusiudexvmquam deerit: ac fiepe principum vxo- reSj dumalienis opibus aepraediis inhiant , maricos ad cqdes&adprofcriptionesimpellunt.Cumenim Acha- busrpe Samariae, nec precc neepretio pratdiaNaboti excorquere potuiiIcr ; lfa'oella vxorteftesfubornauit qui hominem capitahfraude circumuenirenr, ac l$fs ma- ieftatisquaeftionemintentarent. Sic Fauftinafiepiusab AurelioimperatGrepeciit, vr AuidiiCailii liberos ne- DE REfVBLICA, LIB. V. 'C 8 riiuberet,eorumquebonadiriperer. se gre ferebat o- ptimum Imperatorem Caflii perdueliionis damnati bona liberos poflidereiuffiileiquod non modo Roma¬ nised etiam PerfarnmRegesfacere coniueuerant*: vt* Herodo* Poloniquoque non modo proicriptiones nuliaspro- lib -* bant, fed ne perduellionis quidem damnatomm bona Blco adiudicant. Qua: vero femel fifcoqnatfitaftmt, vix vmquameripiuntur; ! fiueiuftafuerit,-fiue iniufta con- ! demnatio; quod eomagis metuendum eftincrimini- buskfemaieftatis, inquibusdamnatorum bonafum- motantumprincipi, non item *aliis quibusfifcaliaiura y Spe(;uI t j fc tnbutafunr 3 qua:riintur:nec fatis eftfummum efifeprin- d ]fiaadi*. cipem,fed eumcuiusmaieftasdeminutafit: catteri bo- hi\'vh'sAi‘ (4i nadamnatorum {as ditionis finibus comprehenfa, in luimaieft. nicum exams cniTHnibus cogerepoliunt, excauiama- mgamtadre- ieftatis non poilunt c . Ac tametfi quamplurimos habuit Gallia principesintegritate,fide ac iuftitiaclariffimos 3 & ta tio $. fin.* quidemplures, vtopinor, quam vllipopulijnullareta- menregales opes maius incrementum quam publicis tomm. Boni- prolcriptionibusacceperunt. Quis D.Ludouico pie- j inc3 ' tateac iuftitia covnparandus? hie tamen Petri Draida- nisi.fi necem rumComitis agros ac pra:diafiduciaria iudiciopubli- co profcripfit rf . Theobaldus vero Campania; Comes, libertorum. iudicio maieftatis poftulatus,nedamnaretur,Bnecrum, jpu^^ 0 * Fortionum, &monftrolenfium agros latepatentes.e- nas. iusdemregisditioni'conceffit: vtRaymundusTolofa- * aan0 n> *’ tium Comes vniuerfam Septimaniam & agrum Tolo- fatem Alphonfo D.Ludouici frarri dotis nomine quam eidefponderat,ea!ege donauir 3 vtAlphonfofinelibe- rismorienteinregispoteftatemvenirent: quodmetu magis quam fponte fecifTe dicitur, vt bella ciuilia, qui- buspremebatur.refigionis fpecie exitum aliquem re- perirent. Aquitaniam vero totam, Andes, Caenoma- nos,Turones, Auernos.profcriptionibus in Philippi Augufti poteftatem veniireconftat/; vt Alenzoniusac jf Perticcnfls. ager Carolo vi 1 rege pofids incomodis comodiora duco,quam q> lege Corneliacauehatur/, vt Icilicet pro- icriptorum ciuium agripublici fierent. Sedferefitinv- niusdominatuvt canes aulici bonorum aefortiumei- uium pr^miaferant,&quidemfummagratia,non virtu- re led flore aetads aur turpiffimis obtequiis collects. Qujs non meminit (quamqua meminiffe doleo) inoo- centiu ciuium priusquam damnarentur,imo prius qua accufarentur, ianguine pretio fpecie religionis effufum vt aulics hirudines figinaremur; Quamobrem nullum calumniarum,nullumcrudelitatun] acprolcriptionum finem video fiiturum , nifi ea qua amradone,vt Icilicet paterna auiraq; prae clia damnatorum propinquis fruen- dareliriqdantur; cetera diftrahantur: expecuniavero coada debitoribus ptimum,deinde delatorum praemiis iatisfiat:csterafifeus vindicet,publicis opetibus acia- cris aedibus parte aebittio iudicum relidajea lege vt qu$ accufatoribus ant collegiis adiudicata fuerint, non in prsediis fed in pecuniae fiimtna decernantur. Romanos quidemveteresfacrisfaciendis muldas defignalle pla¬ num eftapud Dionyfium Halicarnafieum: inde Sacra¬ mento D£ REP VBLIC A, LIB. V. 8+7 C menta 4 didfo fuille: ac propterea Titus Romiliuspo- a Fcrtus in puli Romani beneficium, qui muidheveniam dederat, eadecaula repudiauit, cumdicereteaquacdiisimmor- talibusconfecrata femelfuiftent, rciecari non debere. Atlege t diuina non aliter mulcla daranatorum lacris 4 Num-A adiudicarjpoterarquamfi iscirideberetur,abeirer. A- pudAthenienlesverodecimabonorum qua; daninatis ablaca fueran t, iacrificiis adiudican folebar; vt vidcre eft ineo Senatufcon/uito quod fa&utn eft ArchontePhi- loftrato aduenus Archiptolemutn, Onomarchurn & Antiphonternperdue!lionisdamnaros;inextremohqc verbafubiiciuntur; Archii'Tolbmvs & Antiphon vndtcimvirk capitalists ad extremum fupplicium traditi; bona eortttn publicata\decimaMineru& data-,damns eorum [olosxfuau. cum vere religio aduerrusdeorumnumina refrixilIet,omniafiicovindicarictEperunt c . fait tamen iniudicum arbitrio ac poreftace multtarum partem o- perispublicis,autfacrisfaciendis , auttenuium egeftati largirijeoqueiurevtifolemus. Qua: verode bonis aui- tis ac paternis diximus, prarcipu e locum habere debent in praediis fiduciariis feu militiis ex cafu. Id quidem no- ftrismoribus locum habet in feudocommilFoproprer perfidiarn clienn5,quipatronum eiurauinnarnmortuo clientepropinquisfeudacommilTareftituuntur rf . Ger- f a cumPad^ manorum veto legibus militia; ex cafii aepradiabene- Corumaduer ficiana damnato nolle (Tore fifeo non cedunt; led ad lu^^nao propinquos iplbiureredeunt.Quofitvcrarocalamnia- ~* ndl toribus ad innoceiitium hominum acculationes locus Knenay' elFe poffirj'i modoreinihilhsbeantin bonis pratter mi- anno/«+. litiasexcalli. Etquoniam eonosoratiodeduxit, confe- quens eft vc etiam de pracmiis ac poenis dilFeramus. ¥ IK, Depr&tniis ac poenis in Republ. decernendis. T O c v s hie poftul&t, vt pramuorum ac pcenarum -®~'vim breaker comple&amur. qtiodegenere fi quis omnia Icriptionecoucluderevelit, oratio initium qui¬ dem , fed exitum vix habitura fit. nec minus peccaretur ) s 4 s ioannis bodini fi locum hunc, quovixvllus intotaRepublica’dilputa- done feracior aut vtilior eft, obliuione ac reticetia pr*. D«# Rerun cedd patiamuncum Res omnes publics duob. hisfut>[ omnium fu- damentis,pra?mio inquam-ac poena,ftareacomninoni- lament**' v ^ ea,ltur: ^videlicetpropofitis bonorumacmaloru finibus.lupplicia peecatis,premia re&efacdsdecernan- tur. Nec verograuioresciuitatutn motus,frequentio- res Rerumpubltcarum interims contigerunt, quam & cumimpune Iceleratis peccare licuit, & bonorumac fordumvirorumpra»mia nullafnerunt. De pcenis igi- turnos quidemparccactenuiter: quoniam quaequib. peccads fupplicia debeantur, pleniiuntiurifconfulto- rum libri, plena? forenfes liter*; de pratmiis vero qui fcripfciic video fuiife neminem: quod propterea con- rigifleputo,quia bonorum magna ranras eft,improbo- rum vero innumerabiiis multitude; vd quia ciuicatibus vtilius eft improbos poenanim metu prohiberi, quam ;;; bonos prarmiisadvirtutem inuirari; cum bonisaclapi- ennbus viris ipia virtus magnum per fele premium elle videatur: velquod principes premiorutn largirionem fibi depopofcerunt, vt fubditorum gratia modis omni¬ bus colligerent: magiftratibus veroac iudicibus dcde- runt id quod erat ingratiilimum, poenarum lcilicet ir- rogationem; ns fuppliciorumacerbitate ab ipfis regi¬ bus illata quicquam de fubditorum erga princepsamo- reac beneuolentia detraheretur. Aldus eniminiuria?, quammedtade/cendunt, vt acute Seneca /dibit in li- bro primo De beneiiciis. Omniaigirur premia vel ad decus, vel ad vtilitatem, vel ad vtramque comparantur; alioqui premium die delink,/! verborum lubtilitatem, nopopularemdicendimoremfequamur; quern tamen fcqui needle eft; quoniam in media Republica verfa- mur, noninichoiaStoicorumvel Academicorum,qui nihilvtiledie putant quodinou fic honefttim: necho- neftum ,quod idem non/itcum vdlirateconiunctuiu. qua: per fe ipia quidem preclare acveredicuuturrnuiu- quamemm debet vtiiitas a dignitate feiungi: led quo- niam DE REP VBLICA, LIB. V. 84? m'am popuiaribus hominum opinionibus legumlato- res a c principes inferuirecoguntur,ea qua; naturacon- iunex-c,tL>.Te neiurauidiciaq;&piffimeconftituunmr. Ergo premia % in ftatuisi in magifttatibus,in imperils,qua; propterea/wzc’mappeliatur: quib. claro- rumvirorumpriuatsopesfepius cxhamiuntur; cete¬ ra plus vtiiitatis quam dignitatis habenr, iacerdotia, do¬ na milicaria,congiana, vacationes a muneribuspubli- cis,imraunitatesavedigalibus,atributis, atutelis ;iura ciuium,natalium reftitutiones ,iura liberorurn, nundi- namm,ndbilitatis, Equeftris ordinis & patritise digni¬ tatis. Alia quaedam praemiaviliaputantur, vtiliafimt ta- men.vt fcnbarum ) viatorum,li6torura,acluariorum,& alia id genus munera. Quod fi munus nec vtile,nec ho- neftum iudicatur, non premium, led onus b appellari 4 i >mBnQ! d e deber. Prsemiumitema beneficiodiftertdiftatqtpluri- v-ecbngni. mumftioc enimimmeritis,illud non nifimerentibus da- * tunhoc virtutem antecedit, illud fequitur. priuilegiutn ^ u ^.. ff ert . in vtramquepartem accipitur:vt cum Cicero PriuilegiU «"Tro Uumo defito capitelammejfe[critic r .Eftautem pro variogene- fua ' reciuitarum variapraemiorum ac beneficiorumdiftri- butio. In ftatu populari praemia plushabenthonoris quam vtilicatis.plebs etenim qu® verte laudis gufturn. nullum habet, ierapervtilitates&commodaconfedta- • tur;honoresvero&imperiahorninibus ambitiofis fa¬ cile tribuit. Inmonarchiavero princeps dona facilius quam honores&imperialargitur,acpodffimumtyran- nusjcui nihilgrauiuseft quam fubditoshonoribus cu- mulari; veil quia metuitnehonorum illecebne ciuibus affe&andattyrannidis pra:beant occafionem; vei quia HHH 1(9 IGANNIS BODINI 4 Tacit.in vita Agric, tyrannorum mentes virtutisfplendorita praeftringit,vt virumbonumnon modolaudarinonpauantur, iedne 4 * intueriquidempoilinr. at eciam Caligula honores irn- mortaliDeo debi tos grander ferebat; tamedi trepidus ad Dei tonantisvocetn antra lubiret. Domitianus vero fracti animi tyrannusjfortiffimum quemque ac landa- tiilimumciuem,aliens virtutisac laudisinuidia flagran- tiflimus necari iuffit^.Interdum etiam pro menusfor- riffirai viri principum mbit trucidantur,fi tantis opibus &rcopiisfiorent vt ab illis metuendum bt:vt Alexander Magnus Parmenionem magiftrum equitum; Iuftinia- nusBelliflariuin: Eduardus 1111 Comitem Varuichiu. Qtiaminaidufulcipionem vtefFugerent Germani,o- mnia fortiter ac praelare a fegefta, principibusfuis Geraaa. nbU1 tribuere non dubitabant.vt Tacitus icribit*. Quamob- rem nullos triumphos Imperatonbus in monarchia decerni videmus; fed laudationes regibus tribuuntur ab iplis vidtoribus:ac duces exercituum vidloriam aae- ptam regibus acceptam ferre confueuerunr. Romani quidem triumphos Confulibusaclmperatoribus quo¬ rum aufpiciis pugnatum erat ,decernere folebanr,etia- ilpradiononaffuiifent: ficenim Senatus decteuirLu- dtatio Conitiii triumphumeiusvidl:oi'ia:,quamfuodu- diuValeriusLegatus abfenteLu&atio pepererat.Et rum Liuius Salinator vnacum Claudio Neroneclariffimam de Afdrubale vidtoriam confecutus vterq; fuillerimpe- rioacpoteftateconfulari, Liuio ramen triuinphus de- cretuseft;quia eo die quo fa ices acimperium penesLi- uium erant,pra*lium commillum , & vidtoria Liuii au« fpiciis parta diceretur. Quid igitur mirum bin vnius q dominatulmperatorumlaudes ac vidlorise regibus tri¬ buuntur ? nam fi alirer fieret, regesipfi nulla pericula gloria: adipifcendie caufaadire recufarent; ac Rempu- blicamin extremum diicrimen iarpiffime adducerent. Qua; tame vtdeclinaret Carolus v. exercitui raro pud¬ dle folebaqaut ft pradiumconferendumeflet, pericu- lo fefe lubducebat; ac propterea Sapiens eft appellatus: cum fife REPV^LlCA, LIB. 8fi cam parentis capduitatem, & imperii huitis calamita- tes accepts clade Pichuienfi rpeminiilet; clariflimas ta- men de omnibus hoftibus vidorias conieeutus eft.Hoc igitur vno popuiaris ltacus ceteris prasftare videtur, cur imte* quod in eo folo ftatu belli ducibus honores ac trium- rut prfula- phi decernuntur j vt mirum videri non debeat li in po- ria Met it pularibus imperils plures bellicis laudibus quam in reli- c ^ ri ' ra ‘ quisciuitatibusexcelluerunt; quia virtushonorealitur acfuftentatur. Qui autemin populo animi dotibus ex- cellitj tninime dubium eft quin adipiicenda: laudis cu- piditate flagrans vitam periculis omnibus obiedurus lit. Honorum vero pratmia quo maiora fuerint, eo vir- tus clarior, & fortium virorum multitudo maior futura eft. Et quoniam nulli populi maiora laudis & gloria premia propofuerunt quam Romani; needle erat vc populos omnes illuftrium virorum multitudine fupe- rarent. Namquilegionem hoftium fugaffet,auttrium- phumpoterat,aut magifttatumoptare,altetutrumad- epturus. Trinmphusvero tantamagnificentia, tanto Triuirphi apparatu & cultu fiebat, vt nihil Iplendidius cogitari defcripno. poflet.nam quitnumphabat.regalemfpeciem&appa- ratu longe fuperabat; quippe (polia de hoitibus ordine longoreiatadeducebantur: deinde maiorumimagines lactitiam fpirantes; poll: etiam exercitus armorum lplen doreinlignisanteibat; turn Imperatortriumphalicur- rupurpurea vefte auro intexta & laure3coronailluftris cum ingenci non modo admiratione, fedetiain tuba- rum clangore ac plaulii vehebatur; hunc lequebantur regescaptiui ac hoftium duces manibus poll: cergare- uindis; atque in Capitolium Imperarorlacrafacburus confcendebat: poftremo magiftratuum & amicorum maxima multitudine eomitatus domum reuehebatur. Hsecfpecies“incredibiligloriae cupiditate iuuentutern « PotyMu* adftudia virtutis fua (pome currentem magisac rnagis inflammabar. Mortuis etiam turn viris turn foarninis laudanones, ludigiadiatorii, ac vilcerafiones fieri (ole- bat ipedante populo Romano; vc omniii animi ad glo- HHH a Sji- IOANNIS BOD INI 0 Libia. riamincitarentur./IAz/r««;^inquicLiuius a ,honoraddu nujut cArum pern virorufolemnis laxdatio ejfet. Scio ple- riIq;glori£ cupid.iratem inanem vidqri; a quaquidem viru bonum dfftrahi putant oportere. Ego vero Theo- phrafti ifententiam magis probo, qui nihil in Republi- camaiusaut magis expetendum ducit iis gloria: ftimtt- Jis, quibus mollcs pucrorum animi acrius ad honefta ftudiavirtutumincitantur. At etiam Thomas Aquinas principem verte laudis cupiditatealendum efteputat; vt adeaqua: honefta funt feratur etiaminuitus: cuius rei argumentum nullum maius eft quam Romanorum, qui virtutibus ac rerum geftarum magnitudine iis gloriasil- lecebris populosbrimes longe fuperarunt. Honeftum eratinOlympiisaurea corona donari qui curfii autlu- btatione aduerlariumluperaftet.EIoneftiusapudAthe- nienfes ftatuam aut coronam auream mereri, publicis epulis ac impenfis fuftentari, in prirais ordinibus aflt- dere,ab oratoribus in theatro laudari; quae prasmia non minus, & certe plus vtilitatishabuere quam dignitatis. At Romani exomni genere coronarum quae piurirn* fuerunt,nullam pretio maiore qftimauerunt quam gra- mineamjqua vni ex omnib. Romanis ciuib. Quinto Fa- bio Maximo Didtatori decreuerunt, duoru verborum commendatione, Icilicet patriae servatori. In quo quide Romani illi veteres quae eflent verillima vir¬ tutis prasmiapeneibli tenuifte videntur: cum iftaratio- nenon publici modo asrarii inopias, &priuatorum aua- ritise occurrerent, verumetiam folidas virtutis vim in a- nimos ciuium altiffime inciderent. At cum pleriq; prin- cipes tributis acyebtigalibus fubditos vrgeant,publicas acpriuatas opesexhauriant 5 vt aliquotcanes aulicos,in- terdum etiam, rarius tamen, de Republica bene meri- tos, pecuniarum largitionibus (: quamquam virtus ipia nullo pretio asftimanda eft:) explore poffint; Romani maxima premia in tribuendis honoribus pofuerunt. Et quemadmodum virtutis premia eo maiora ducc- bant, quo ab vtilitate & tptasftu longius abeflent; ita nullum D E R E P V B L I C A, L IB. V. 8yj nullum luppiiciumignominia maius elle arbitrabatur. Qureftusautem vidoriarum/ere ad arrarium autad mi- lines redibar. quinedam miles Romanus quum ad Aua- riciobfidionetn ftrenuiffime le geffiftet, aureum tor- quema LabienoCaharisLegatofibioblatam repudia- uit; curadiceretfe virtutis, non auaritia? praemialatu- rum.Sed virtutem honores antecedere.non fequi opor- f4S tet; vt olim PondficumRomanorum memorabilide- creto cautum eft. cum M. Marcellas, is qui vidorias quadraginta nouem de hoftibusreportauit, templum Honori ac Virtvti dicarevellet,Pontificesinter- ceflerunt, cum negaret vnam cellam amplius quam vni Deo rede dedicari; quia ft de ccelo tada diet, difficilis procuratio force vtriDeo res diuinafieret: templum i- giturpariete medio fic diuiferunt vt neminipateretad templum Honoris aditus, nifi prius patefada Virtutis porta. Et quidem ex omnibus populis Romani penefo- li veras laudis guftum habuiffe videntur, cum fumma te- nuitate ac egeftate laboraretur. NaMencnip Agrippa:, qui plebem cum patribus conciliarat, nihil morienti, vndefunuscuraretur ,fuperfuit;patritys tamencuple- be certamen erat ad eum funerandum ,-ac meritis lau di¬ bus euehendum. Quid Cincinnatus in bonis; quid Fa- briciushabuit. ? alter tamen ab aratrocum vidui necefi faria vix haberet,adDidaturam tradus eftjalterregnu a Pyrrho fibi oblatum recuCMiv.^uaatate, inquitLiuius, nulla virtutumferacior exftitit vmejuam: quia no nifi de virtute bene meritis vllapremia dabanir. Cum vero in- dignishonorestribuuntur, gloriaiacet ac fordelcit: vt cumFlauius libertinus dEdilisCurulisnullofuomerito aplebecreatuseflet.quihonospatritiistantuautad film mumnobilib.dariconfueuerat,vtriq;& patritii&nobi- les aureos annulos proiecerunt. Ac deinceps cu Roma- naciuitasaliarumopib.ac pecuniis redudare coepiftet, C cumdiribitoresfuffragiaplebi, & publici corruptores iudicia eriperent, Cato Vticenfis fordidoru iudicu co- ronam /pedante populo deferuit, ac tabellas fibi obla- HHH 3 • Plutarcl Nicia. * 5 + IOANNIS BODINI rasconfregit, ne ipfe qtioque pecuniacorruptusvide- rcrur. ita quondam iegibus caiman eracapudnos, ne cingulum aureuni geftarer quaepudicitiaproftituiffet; cumramen pleriique vfu veniret vtproftratapudicitia dec ngui s aureis gioriaremur, macernre probataevir- tntisaiaeo cingnlo abftinuerunt, vt poftea prouerbio vfiratumfuent cingnloprdftare integrant exijtima- ttonem. Nihil enim bonovirograuiuseftquaminadi- pifcendis honoribus improbis exaequari; quostamcn rdfiofficiocoactusnon petit; fipetit, alienae, nonfuae vtiiitatis caufa petit; nee ft adeptus fit,ex(ultat; nec fi re- pullam tulerit,angituranimo; fed placateid & modera¬ te ferttaux fi quando dolet.Reipublicae vicem dolet,non luam.PrudenterigiturCarolusvi i rex,quicum Eque- ftrem ordinem calamitofiffimis Reipublicae temporib. cum indigniffimis communicatum precevelpretiofu- ifte,nec fine gtauicotumeliaextorqueri pofteintellige- ret-.eratautem ordinis infigneaureaftdia pileoinnexa: cohortes Prsfedli vigilum auveam ftellam pileis confu- erciufiit.quoedi&o repenreomnesEquitesaureas ftel- las depileis detraxerunt. Nec aliter Athenienfcs.qui le¬ gem deoftraciftno qua qui vinute caTteris prxftarent, neciuitatisdominatumipecie virtuusarriperentjfaiua dignitateaefonurusreiegan mos erat, abrogauerunt, cum Hyperbolus turpitudine vitae infamis oftraciftni ■ in damnatus diet a . Eftigiturin omnigenere ciuitatu tur- piffirnaac perniciofiflima honorum ac praemioru qu® virtud dcbentur,mercatura.quamquam non minusfal* lunturquiputantmagiftracusqtios predotnercati funt M honorifibifutures; quam fi aureis alisquasEuripides opinionefibi finxit, volare fe pofle putent:curn exea materia qua nihil grauius die poteft, id quodleuiffimu die oportuitjconflauerint. At honoris &giori® maic- ftate de Republica fiiblata,ciues in omne dedecus ac fla- gitiorumfaeditatem prorumpere needle eft: qtiodmi- nimefumrum eft, fi honores ac premia hatmonicis ra- tiouibusdiftribuantur; vtpartavidtoriaConiulirrium- BE tlE 5 VBLIC A, LIB. V. 855 phus;Legaris ConfiilatusjTribunis milituPretur;r;Ce- turionib.Tribunatus; Equitibus equftrorques; ceteris militib.ipoliaj&vri quisq; pra^clare lege fieri t, donade- cernatur.Iremin magiftratib.acimperiis tribuendis,pa- tritioConftfiatus,plebeioTribunatus detur. fi tamen piebeiihominisrantavirtuseft, vrcasteris omnib. facile pr.£fter;iummishonorib.perfruioparrct,vt!egeCami- leiacautu eftadfediriones patritiorum ac plebeiorum componendas. Sed quiabiedtiffimum homioe&indi- uoncrsnca- gniilimumimperioconfularifubornareaut magiftrum tumeUaab- equitum dicere volet,dignitatu ordinem acdecus hono irefoktcum rum penitus cbturbarit.Maiores noftri difficilius Equi- iTl * 1 , , ■ ■ / . buitur. tem creabant,quam ins temponb.imperatore aut duce exercitus.acne regum quideliberi acpropinqui euho- nore facile coniequebatur: vtinantiquitatibusnoftris Philippum 111 legimusaD.Ludouico;item huius ne- pocemPhilippum Bellum in principum corona fole- -mniapparatuEquiteseflecreatos: necita pride noftra memoria Franciicus maior rex Fracorum parta de Hel- uetiis ad Marinianu vi£boria,Eques a Duce Baiardo cre¬ ams eft.fed iam Equeftris honos maiorib.noftris exole- uerat, ex quo Carolus vi in obfidione Biturigumam- plius quingentos momencocreanic, quifublatis fignis copiascofcripferunc'*. Militare quoq;cingulumImpe- w - , n r • 1 j 1 1 „ ‘ , *? . . ‘ * Moaflrelet. ratores Romani ad decus bene de Republ. mentis im¬ partin',& quibtisdamcontumelioieadimere conftieue- rant:vtIuiianusImperator,isqui Transfugavfurpactir, Iouiano qui port Imperatorfadius eft, ac ceteris duci- bus& militibus Chriftianis cingulum ademit. Secuta eftpatritia dignitas, quae initio non niii principibus Sc Imperatorum fcederatis communicari lolebat: cuius reiargumento eft quod Anaftafius Imperator Clodo- ueum rege Francorum Patritium creauit, & eius digni¬ tatis infigma, cum Turonibus^ ageret,mififie dicitur: fed ea dignitas indignis qucque tributa fordefcere 8 c Tutoncufis. contemnicoepit. Quofitvtprincipesidentidemnouos honores, notias dignitates , noua premia excogita- HHH 4 Or do JZ ue - ftrls Anglo - rttm. a anno ijji. 6 anno 242^. *5 aut fie- piffimeinanes redire cogatur.qus peftis aulica no ali ter qTe&ionib.ac vftionib.curaripoteft; niliprincepsper me fua donalargiatur: vtnec aiienis rapinis intercepta, necdiuturnis precibus efflagitata, led dignitate impe- tratavideantur: qua: multo maiora & vberiora futura fant quantumuis exigua, qua li aliena manu donatafue- rint; etiamfi furtis non exhauriantur. Idemiudicode laudationibus, quae cum ab ipfo principe proficilcutur s incredibilem quandam vim habent ac donis omnibus fuperiorem; vtvituperatioabipfiusprincipisoratione profedta quouis fupplicio acerbior iudicatur.Pcentrum autem ac prxmiorum diftributio numquamlperanda videtur,quamdiu ho n o r es, magi ftra tus, imperia, facer- dotia,curationes,in effiicina tahernariamercatorupu- blicis venditionibus quafi fob hafta prolcribentur j id quod non fineacerbillimo dolore diutillime Ipebtaui- mus: quo malo nullum in Republica grauius cogitari poteft. Omnium quidem populotum legibus lads ac- curateprouifumeft, acnosipfilandHlfimasD Ludoui- cilegeshabemuseodegenerelatas, quibus edaminfa- miairrogaturfiexcuiufquam amplitudinegratiam fibi quis conciliaripaut honorum adiumentaqusfieriqLe- C’ gibus item * Ferdinandi Regis Aragonmn magiftratuu 4 aa “° cteandorum rado accurata comineuir 3 quam honefta aemulatione ab ediciis CaroSi v 111 regis acceperat: hac claulula legibus b lubiebta, One no fe puedan vender, ny * In legib. ■ > yf i , r. *^r 7 J f i ■ J Ferainaiidlac trocar ojjiaosae sAlcaldia>ny AigHazjtMago^ny regtmien- irabeii^, to.ny veyntei qnatria, nyfielexecutorny mradena. An- glis item fuc lunt leges quibus turpis ilia mercaturq pro- a, Dio lib 16. &b V. C. 6 80. i Ciccr, pro Ciusmio. c Ciccr. pro 5yiU d Dio lib. 37, Cic. pro Mu racna. # Tranquil!, in luiiano. Incommoda qu& ab em¬ it one magi - ftratuum 0- riuntur. m IOANNIS 80DINI hibeturjquas etiamnum vigereanimadnerti. acnobii ipfis quoque leges D. Ludouici vique ad Francifci ma- ioris imperiun? pene inuiolabiles exftiterunt. Quae au- tem & quanta incommoda honorum mercaturam fe- quantut, oradoneperfequi infinitum fir. Id tamen in populanbusimperiis plebiperiuaderefaciliuseftquam in optimatumftatu: quia tenues a magiftratibus & im- periis arceri per inopiam necefte eft, fi magiftratus emi patiantur: principi vero,aquo vnoimperia& honores petuntur, perfacile, nifiegeftas ilium &inopiaad mer- caturam turpiflimam deducat, iegibus autem perrnptis vixacne vixquidem medicina falutarisadhiberipoteft. Petilia rogatio fora&conciliabulaobire praroccupan- dorumfuftragiorum cauiaprohibuiriPapiriacandidam togam ademit; Calpurnia * eos ab honorum petitio- neperpemo lumrnouit, qui publico iudiciodeambitu damnadeftent, nifi reumdeambituquemquam h per- egiilent: quiverocopetitorem iudicio publicodeam- bicufuperairet, eins honore acmagiftratu'fruebatur. LegeitemTulliaConfulari Ciceronerogantelata,Se- natorem d ambitus damnatum in decennium relegari piacuit. Vixtamen legibus locum vilum video relidtum ruiile; cum iil’dem fere temporibus ambicioforum ho- mimim diribitores pecuniarum magnam vimlpedhn- tepopuloeffundere ac fufffagiapalam emerenon du- s$t bitarent; eoq; proceffit impudentia, vt Csdarcompeti- toremadueriarium inCoriiulatumetuens, Luceiofibi amiciflimo tantumpecuniarum obtulerit, quantum ad emtionem fiiffragiorum iatis dTet: qua re cognita o- ptimates,quos metusceperat, nihil non aufurum eum in iummo magiftratu concord! & confentiente collega, autlores Bibulo fuerunt tantundem pollicendi: ac ple- riq; pecumascontulerunt, ne Catone quideai abnuen- teearnlargitionemeRepubl.fieri'. Hare fere inipfius imperii popularis occafucontigerunt, cum omnia pef- lurn lrent.Nam qui magiftratus,lacerdotia,imperiave- nalia efle volant, remomnium(acratiffimam, (cilicet lacra DE REPVBLICA, LIB. V. S6j facraipfa, iura,iudicia, leges, fanguineminnoccntium hominum,&qn®ciunqueRempubiicamcencinenr,m commercium omnium fcediflimum caderepariuntur. iidem fcienriarum, pietatisac virrutum omnium pr®- raiispenitusfublatis.adfuna ,rapinas, fbrdes,iniuriam, infaciam,ad omniadeniq; vitia adicum aperire non du- bitanc. Nec principes egeftatem ac inopiam prirexere finefcelerepoiliinr: cum nulla tanta inopiadfepoffir, qu^adtantu (celus principem impellere debear. Quam- quam ridicule princeps qui fe inopem a pecunia quera-*- tur,opes tamen Reipublic® largitiombus effundat. Numquamimperium Romanum inopia grauiore qua Heliogabalo natur® portentolaboraile dicicurtimperii q tamen iucceilbr&propinquus Alexanderprudenriffi- mus princeps,turpem illam mercatura exfecratus ,ora- tione habita inSenatu, Nonpattar , inquiry mercatoret „ spartian. foteflattim. Hie tamen vedtigales populosimperio Ro¬ mano cancopere fubleuafle dicitur, vt ab eoquianrea trigintafeftertios Qusftoribusfolueret ,feftertius vnus tantum exigeretur.quinetiamfidiurius fceprratenuii- fet,effe&urumfe receperat vc ad trientem feftertiitri- butaredirenr. Ec cum annos quatuordecim imperafi- ret,Parthorum& Germanorum copiasfugauic,acflo- rentiffimum armis & legibus impe rium fucceflbri rcli- quit. Sedabeffufisiargitionibusabftinebac, frugafira- tedoinefticosinofficio conrinebat, peculators acpe- cuni® public®fures acerbifUmis qu®fbonibus acfiip- pliciis vrgebat 4 . Seamnomcn tube,quodfeueritatem b spartian* pr® fe ferret; &afrentatores,principum peftem ac per- nitiem,exfecraretur:fed auiici canes ac hirudines ab eius aulaquamlongiffimedifcedebanr; fuit enim princeps cum in c®ceris reb.rara quada & exquifica prudentia,tu miro in pernofeendis hominum ingeniisacumine, & acerrimoinpondetandis cuiusq; meritisiudicio pr®di- tus,ac feuera quadam maieftate venerabilis. Docuimus antea principum bonitatem nimiam, velpotius inlci- tiam, ciuitanbus Temper exitiolamfuifle. Cumenim IOANNIS BODINI i rexacerbior quam pronatura vidcretur, S6+ Francilcus cumquea:tasingraueiceret iamfua, acvariisdoloribus premeretur, dimciles ad eumaditusadulatorumturba abaularepulerunt: quo tempore Reipublicae opes eo vsque creuerant, vtrege moriente amplius millies fe- tr^jooo.ii-i ftertium"in auario publicoreperiretur, prater tributa bdiamm fu. ac vedfcigalia,quorum dies venerat. Rempublicamvero ronenium. £ orentcm opibus,armis,literis, legibus,infinitaq;do- dtiffimorum hominum ac opificum ingeniofiffimorum varietate, poftremo imperii fines Mediolanum vsque proiatos pace terra mariq; cum finitimis omnibus pa&a reliquit. Ac tametiigrauiffimos hofteshabuiilet, maxi- mas copias fregiflet, clarjffimas vibtorias obtinuiilet, mhilominusvrbes,arGeSjOppida,bafilicas 5 asdesq; ma¬ gnificats exfirnxit.Sed nimia facilitate Henrici filifianriis paulo minus duodecim omnes opes,arma,]iters,atque iilaingenioforum hominum affiuentia,dilaplafiint:;e- rarium vero non modo exhauftum,fed etiamReipubli- casrealieno vsqueadeo opprelFaelbvtamplius decies b summafuit milliesfeftertiumMeberetur: vtquidemexrationibus pubtkTs ex- US publicis coliegi; accifis etiam imperii finibus, Infubria ptcda quadra inqu.a,Corfica, & Allobrogum prouincia totaDuci re- fioue'cccc ftitura. Omitto quantum imperii hums maieftatiac di- gnitatidetradlum , quanta fortium ac iiluftrium viro- xx'xix, librx rumiadhirafacia fit 3 quantumque diiciplinisomnibus Turoneiifes, de prifiino Iplendore deceilerit. Quibus cajamiratibus oppreila Relpubltcaiacuit, cumprtemiisbonorum e- reptis,lceleratorum ac impiorum hominum multitu- dineomnia redundarent. Princeps igitur qui beatam Rempublicam eiFe volet > fcqlerum vltionem magiltra- tibus bona fide mandabit ; neciudicatarefcindifinegra- uiflimacau&cognitionepatietur : premia veroacbe- neficia fibi vni rcferuabit; eaque ienfim pro meritis cu- iusque tribuet, vt gratia diutius aifimo infideat; pcenas. autem momeuto irrogari iubebit, vt dolorem minus lentiant quijpleduntur.Nam cum posnarum quamplu- nffiarfint valuates, carum tamenminima eftquatpec- “ canti DE REPVBLICA, LIB. V. canti dolorem Tacit,vt Icilicet melior fiatjquod in extre- pio lupplicio fieri non poteft .maior eft in eum in quem peccatur,vt violata vel immortalis Dei maieftas(:quam- quaminuiolabiliseft:) velmortalium dignitas quoquo- modo iarciatur: quam certenemo fiii vnius cau/a repo- fcere debet,fi magnum ilium Auguftum imitetur, quern pcEnasdedifteapparebatcum exigeret; actametfiTola- tium iis qui graues iniurias acceperut afferre foieat;ma- gis tamen Tpedandum illud eft, vein reliquum tempos & ei qui offenfionem accepit,&ca:teris omnibus pariac fecuritatem: item vtimproborum numerusminuatur. omnium tamen vtilitatum maxima pertinet ad exem- plum,vtTcilicetcaeterosegeftatis, infamiae, cruciatus, mortis deniq; terror ab imurioiafacinorolaq; vita pro- bibere po(fit‘ ! . His ergo poenarum ac prxmiorum le- a 7 s t0 in gibus in Republica conftitutis, & virtutibus Temper Gorgia duas crit Sc dignitatilocus: Icelerati vero nufquam appare- bunt; zs alienum difloluetur; opes vndiquaq; affluent; quibus rebus potens ac beata ciuitasTemper futura eft. Sedquoniam tot ac tantae Turn aulicoru hominum Trau- des; totaerarii diripiendiartes, vtprudentiffimosquoT- queprincipesineogcnere labi ac decipi videamus; o- ptima cautio eft Philippi Valefii b , quae principis dona b XI Maii reuocariiubet, nifi omnia qua: turn ipTe,turn maiores e- anno ij». ius largitione principum habuerint, tabulis donationis contineantur.qualege tametfi nulla vtilior ferri potuiT- let, biennio tamen poft abrogataeft, quodincredibile detrimentum aerarii de peculatoribus, quamdiu vim haberet, allatura videretur. abrogatione nibilominus J54 cautum eft, vt tabulis donationum derogatio continea- tur;vt ina&is Curiae me legible memini: Ted id quoque Tublatum, ne vlla beneficiorum commemoratio pnn- cipumlargitiones,aut rationum magiftrosapromulga- tioncretardaret. Haecigitur lex amiquainvTumreuo- Canda venit: item lex Caroli v 111 qua: donationes prin- .cipum centum libellis ‘ Turonenfibus maiores a ratio- e I( j e n fJ ali . num magiftrispublicari iubet: Ted vetuftate conTenuit «»i. Ill a Plutarch. Demetrio. Caroli V. caUiddcom- mentum. 865 lOANNIS BODIUI ianrfua; vtplerique cum ingenres opessrario penitus exhaufto coegerint, nihil tamen rationibus publicis te- ftatumrelinquiia!ftenr.HaEigmirprincipumeffiif£elar- gitiones &qmdem inpaucilhmos, non rnodo srarinm diruunt, verumetiam eos qui pro Republicafuas opes prodegerunt,ad ftarum ciuitatisconturbandumimpel- lunt, ne ipfi egeftate opprimantur. Quod £ donacio- nesJ5ngulistribuantur,non modo feditiohs nouanda- rum rerum occafio prscidetur, verumetiam fiiaquilq; pnemialaturus, &princepsinnumerabiJesfibiobliga¬ tos habiturus eft. Parcius etiam impommis homini- buslargiendum;vberiusautem iis qui cum benedevir- tutemereantur, nihil nil! cum verecundia poftulant, ac imerdum oblatareculant: quales examicisduos Anti- gonus Alia; rex habuille dicitur ; quorum nec alterius iatietatem explere, nec alterum ad accipiendum inuira- in are pore rat", cum his igirur Dionyfius maior ita fe geflk, vt nihil nobufinamx Arifti ppus, c/tumuli a petimm-, C P la¬ tent vcro,.cjui omnia refpmt, mult a largtantur: ifta rarione pecuniamdonator habet& gratiam. Quamquam pre¬ mia ipla conquirenda limt ea qua: interdum gratiora C funt quam qua: locupletiorem reddunt accipientem: vt £princeps bene dele merentibus gratuletur vultu, ge- ftu,fermone, laudatione, matrimonioconciliando,& id genus benefadorumjqute cum gratiffimafint, mini* quam tamen principis opesexhauriunt. Carolus vlm- perator CalabriaDucem optime de fe meritum, quod imperium Hilpaniarum fumma ordinum confenftone ad fe delatum repudiaffet, perpetuis carcerib. liberauit, eiqueFerdinandi aui locupletiffimam viduam delpon- dit; ex quo matrimonio non modo libertas cum opibus maximisad Ducem; imperiifecuritascuamicitia fum- mavtriufque coniugisad Carolum; ad omnesordines incredibiiislaetitiaperuenit;fed etiam callido commen¬ ce Carolus faminam matrimonii cupidiffimam a pere- grinorumprincipum coniugio deduxit; ac fterilem v- xoremfenioq;proximam principidedit, vt liberorum fpef ibbra, Neapolcos ac Sicilian rc-gno CaroJipofte- 5J5 D E REPVBLICA, LIB. Sjff, ritas tutiffimefhieretur.M^cigiturporillimalex cftptx- niiorumac benefidorum,vtanimogradlfimo tribuan- tur. Sunrenimpleriquetam impudences ac inurbani, tamque tenaces ac/ordidi, Vtfaciliuslibi dentem ex ore excud quamnumum vnurn ex area moueri patiantur, txpr-iratit autnihil fine exprohradone largiri velintji quo nihil t arpu ,nbe- ftultius fieri poteft; quianonmodo beneficiorum gra- neficintn- tia/ed etiam pramnorum vis tota perit.Deterius tamen bueJit.hm. qui rem eandem phuibus donarenondiibica-nr;aci’um- ea ^emflu- mam iniuriam probeneficioconferre. Indegrauesin- r ‘ M ' , ** r * teramicosdifcordinacfajpefit, vt quibus donata res^ J eft,autmumisiitibusopes ; aut mumis armis vitam a-«- mittant: princeps aucem non modoprxmiorum frU— di^&fubdicorum amicitiaiftomodo carituruseft, ve- rumetiam pro fummagraua fummam inuidiam & odia fempiterna lararus.Qiiod cum abfurdum ficac principi- bus asqueaefubdids exitiofum,nulla re tamen frequen- tiuspeccatur: idquefit non rerum prasteritarum obli- uione, fed opera deditaeorum quifieprincipesatene- ris annis imbuunt,vt nihil petentibus denegandum, fed omnia omnibus largiendafuadeanqvt omnium volun- tates & amidtias beneficiorummultitudine conquirati qui tamen rem eandem pluribus donandoab ea quam : fibipropofuerant vialongiffimeaberrant.Nihil aucem cuiquam denegare,non efthominisqui liberalitatis aut magnificentiajvim teneat, fedprpdigi acimprudentis. Ego principem non folmn liberalem, verumetiam ma- gnificum die volo; eatenus tamen ne in prodigum eua- dat: quia ex prodigo exad:orem,exhoctyrannam fierij & cum fiia penitus eftuderit,a!iena rapere ac donare ne- ceded!. Leges beneficiorum iubent diligencerintue* ri,cui,quantum, quibus temponbus,qmbusquelocis &quemadfinem donatio fiat: led principem hoc am- plius fpedtare oportec,ne fint premia donat ioni bus po- fteriorajac prius merenti debita reddat, quam nihil me- renti temerelargiatur;& vtraq; turn praemia,tu benefi* da fiiisopib.acfacultanb.metiatur. Romani,vtHoratii III a, *68 ’lOANNIS BOfilNI Coclids,qui Vrbem a direptione ,ciues ab interim fer- uaratjinoptiam lubleuarent, terra iugerum donaue- « Min.Devi- mnt a : ingens hoc pramium pro inopia Reipublicte, liuiusiib i. cuiusager omnis quarto ab Vrbe lapidepacebat. Sed ^ Alexander Magnus folidasprouincias, ac talentainnu- merabilialargiebatur: quilialiter faceret, contra decus fecille videuetur. laudatur etiam Romanorum vctus in- ftitutum,quo rer geminos, ft vlli nalceren tur, publicis impends abyoluerunt', pro memorabili HoratiiTer- gemini vidoriade Curiatiis-.fedlexSolonis qui liberos t ^riit.iih.i corilm P ro p atr i a in bello cecidi(Tent,de publico lu- Poiit. cap.j. ftentari voluir, diucurna die non potuit; tametfi Gra- corumfere omnium communis* eflet: quiapublicas o- pes&anrarium penitusexhauriebat.Siquisputetprinci- pemnullamagnificentiailluftrem futurumnihilnili benenaerencibus donauerit 5 idquidemalIcntior: nec certe debet nouumvideri ft quem princeps oblcurige¬ neris homirremac egeftate oppreflum maximis opibus acfortunislocupietant; fi quavirtute illuftris&clarus erit. ExftatChilonisdidum memorabile : is enimpe- tenti quid Deus ager ex.,Stiperbes , inquit, defttbhmi loco deiicit:eos vero ejut taeent infordibtts & fc/nallore, in altifli- rai'.m honorisgradurn erigit.O ptimum principem Deum imitari oportet,tenues ac bene de virtute meritos opi b. acimperiisaugentem.Arcurn Iu!ius i11 P. M. Monta- num, q.uem voiuptatisgratia ex infima egentium fece domieducaratjCardinalem creaftet, rogariopro Car- dinalium collegio lata eft, ne parererur ordinem clarift- fiaium hominis fordidiffimilabe maculari: cum nec o- V cterUi% pibus,nedapientia,nec virtutib.nec generisfplendore, in von . M. necvllareconmendaretur:hicPontifex,quibus virtuti- bus,quaeruditione,quibusnatal!bus,quibusdiiciplinis nobilitatum Pontificemme creaftis ? Nequeverodu- bitandumeft quin principes Temper lui Emiles dome- fticos&amicoshabituri lint: vtHeliogabalusomnili- hidinumacfceditatugenereinquinatos coquifiit,quos SfS \ ampliffimis imperiis & opibus loeupletauit. Ex qua re Prato- D E R E P V B L I C A, LI B. V. 869 Pra:torianimilitcsindignati,humani generis portentu illud vna cum matre&efumin cloacas Vrbis foediffimas pertraxertint. Quid domeftica commemorem ? quid immanes largitiones,&in quos homines effufas 2 habeo exrationibus publicis ampliusmillies feftertium vnius anni" ipatio donationibus exhauftum. omit to cstera * anno w*. qu^refierrepudet-Ingensautemillapecunhe vis exho- norumacmagiftratuum mercacura, turpiffimisq; pro- feriptionibus eoacta eraqqua; fundi noftri calamitas eft: cum tamen legibus D.Ludouici infamia lempiterna cu- mularidebuiflentqui fuffragia mercantur :quasleges, ft Rempublicamlaluam& honeftam ellevolumusjre- nouari, atque AlexandriSeuerimorem in vlum reuo- cari oporter. Quern enim ad honores arapiillimos, & prouinciarum gubernacula proueherecupiebat, eius nomen programmate publico peruulgabat, vt deanre- adla vica inquirerecur, pcena tamencapitali calumnia- torib.decreta; cumturpedlediceret 4 Chriftianos qui t Lampr!d . in eiusmodiquajftioneshaberent.maioremin fuisPonti- Alexmdio. ficibus deligendis curam gerere,quam principem inre- (ftorib.prouinciaru. Quodcerteinftitucumlaudabilius eft quam Venetorum,Lucenfium,GenuenfiumacFlo- rentinorum,qui non nifi exadfco magiftratu quxftiones habent. Nam qui reus eft peeulatusac idem rapinislo- cup!es,qusftionisiudicem muneribus corrumperenS dubirabir. commodiuseftigituroccurreremorborum ^ principiis,quam in iis curandis conflitftari.Serius tamen id fieri prseftat,quam nullam omnino queftionem habe re. Sedvtroq; tempore &ante magiftratumadeptum, & exacumfiuuium Euphratem vtriusq;imperii,Roma- norum inquam & Parthorum , terminum elle vellet. . H^cquidem breuiffime contra vrbiurn propugnacula tifiimtMeTe conrrat i Lie militarem dilciplinam. Sedincontrariam eportercj^ /enrentiam multadici poflimt: Iciiicet vrbes finemce- nibus omnium direptiombusaclatrociniis,libertatem veto ciuium vitamque hoftium libidini patuille iera- per.Quinetiam nudata mcenibus ciuitas, eius inuaden- dteacdiripiendseillecebraqusedameftiqua fublata,ne- 1110 facile id aulurus eft: necfivelit,pofiit: modo rebus ad obfidionem necellariis muniatur.vt qui inermes iter ingrediuntur,adfeinuadendum vitro latronesinuitant, qui lele hoftes voluntarios exarmatis hominib. profite- ri non dubitabunt,quos fi armati fuilTent,contiieri non auderent. Atprimaquidemfociadorumhominum oc> cafio inde nata eft, vt non modo fingulorum; led etiam vniuerforum fortune,bona,vxores,liberi, pecunise, polTelIiones,abhoftiuminGurfionibus tutiores ellent, qua: finemoenibus faluaeflenon pollunt. Quodautem ad ingenerandam audaciam aiunc muros ciuitatis in ci¬ uium iplbrum corporib.confiftere oportere, magisad ponipam & (peciem diciturquam ad rei veritatemjcum pars ciuitatis minima fit qu* armis fe tuetur: na imbelle fbeminarum genus maximam ciuium partem fibivindi- | cat,partem pueri, partem ^gri,partem lenesjquorum fa- j lusinparietibusvrbiurnpeneconfiftit. Quodfirobur anirnis ingeneraret nudata mcenibus nulloq;fepimen- to obualiata ciuitas,cur fa'diffimi quiq; caffide,ciypeo, lorica teguntur? Iladas quidem Lacedamaonius irruen- ji> tibusin vrbem Thebanis totnm fe nudauit, abieda etia tunica interiore;eoq; habitu altera rnanu hoftile,altera enfem geftans, in confertiffimos hoftes irrupit,nudita- tem hoftibiurmpa temeritate oftentans.-euafittamen, #plutarcKus, eiq;deciv .a eft corona “:fed no fine mul Hocvnum aduerius improborumciuium coniura- temum con t j ones ac fediciofos ccetas remedium ialutare, Romani bella faint a nomodovnle,iedetiamnecetianumelieduxerunt:qai re. vtminimuab externis bellis ccquieui{lent,ciuilib.pre- mebantur. Cum.n.aliquandoinipfius Vrbisvifcenbus Patres cum plebe capitalib.o Jiis inter fe contenderent, hoftisinCapitolium inuafit: repente ciuesadconcor- i SSt diamadduc’d hoftem repulerunt^.rurfusparrapacecu j’ * ’ in ciuilesdiicordiasrelapfiosintuerentur Veientes, Ro¬ manos agros vaftare 'cceperunt; repente ciuilis motus C c5quieuir,vthoftes propulfatent. QiiamebrecumLa- tinorum ac Hetrufcorum nationib.perceptum & pla¬ ne cognitum eifiet populum Romanorum nonifialei- pfo vinci pofle-jfimultates & odia in ciuitate clam fieri o- « tib.t. porteredecreuerunt. S;c enim Liuius ficribit q Trinci- pes Hetruria popular urn fiemebant internets ejfe opes Roma• north, mfiinterfemettpfos fituiant-,id vnum venenum, earn labem ciuitatib.opul&isrepertam,vt magnaimperia mor- talmejfent^. Nec vero motus ciuilesHiipanorumalitet fiedari D E REPVBLICA, LIB. V. 8Si fedari potuerunt, cumabfente Carolo*v Imperatore nouum fibiregem creauiifent, quam Gallorum exerci- tu in Cancabriam&Nauarram irruente, quas regiones GallioccupaueranuiedHifpanirepenteconciliatisani- xtushoftiles impetus repreflerunt,&amiflarecupera- runt.Quid Angii?num portu tonus Norraanite prouin- ci$ munitiffimu ac opulentiilimum occupauerant, to- tamqjprouinciacrudeliffime populabantur^finitimas « anno prouincias ac regnum ipfiun appetentes, nifi arma ciui- liaGalli in communem hoftem conuertiflent? mox.n. fufiacfugatidomum fereceperunt; necprius in Gallia feredituros decreuerunqquaciuilibusleditionib.quaf- iataGalliafacilesaditusad feinuadendum aperuifie vi- deretur. Ad externa redeo (atq; vtinsdomefticis exem- pliscaruifTemus)vt planum fit Rempubl.Romanorum nulla re magis floriulle quam arte miiitari; fine qua non rnodo imperii fines augeri, led ne ftare quidem potuil- fent. Pleni funt Grst'corum ac Latinoru libri, quib. pe-r-i fpiciturSenatui populoq; Romano id vnum propofitff; fuilfe,vt perpetuis belliscum hoftib. cities implicarenr.i iedquoniarn neciniuria bellum inferre cuiqua fas die putabant.necfubacbsfinitimis, &au6hs opib.quisqua RomanoslacelFeretimpunejincredibilivirtute &c ani- mi fortitudmelociis acfeederatisiliacas miurias vlcifci, ac tyrannide opprdTbs liberate propoiucrunt; vt nec materia belli honeltadedfec, necinertiaciuesacdefi- diadiffluerenc.aucfibiipfisbdiuminferrent. ltaque& pro imperii dignitate, & pro gloria, cuius auidi praeter caeteras genres fuerunt,& non modo pro iurefociorum fibi dimicandum die ftauierunt,fed etiapro iis qui nul¬ la fibi focietatecoumdti fuiflent, fiapotentiorib. viola- rentur.vbi eniro melius languis fpargi poteft?vbi hone- ftiusvitadcponfivbi veriorac folidior gloria com parari? - fiepe quoq; mercatoribusac nauiculariis iniurioiius tra- datis bellagelTerunt.aut cumialustenuium in periculu KKK ac diicrimen vocaretur, maximeq; lociorum,pro quib ftudio infiammato ad vltionem repofcen da fic rapieba Imperii So- mani lubes. SSi IOANNIS BODI.NI tur, vt eorum metus qui per animos gentium barbara- ru m & crudelium tyrannorum peruaferat 3 potetilfimos quosq; ab inferendainiuria prohiberet 3 ac bonos in of¬ ficio contineret: quippevirtutum omniu decus infor- titudine pofiierant, quam etiam eleganti Virtutis no¬ mine appellabant:nam Ca;iar in ieditione militum,/wero, quid cities ad omnia vita: officia promdores efficit quam hoftium ac belli metus. ? nul- liscerte temporibusRomani virtutibus omnibus tam claruerunt quam cum Pyrrhus primum, deinde Anni- bal Vrbem fins legionibus terruerunt Vtroque ex Italiadecedence, poft etiam Perfeiac Antiochiopibus fraclis, cum Romani iam amplius quern metuerent ha- berentneminem, tunc primum vitiorum labesferpe- re,ac ciues luxudiffluere cceperunt. O quam Scipio ia- pienter, quiCarthaginem delerinoluit,cumprolpice- ret aut ftitura bella ciuilia, autRomanorum inertiam, cum holies quibuicum de virtute certarent, Carthagi- ne delata nullos eflent habituri. Vt enim licentiahomi¬ nes ad vitia, fie metus ad virtutemredditprocliuiores. Necdubium eft quin antiquiffimus illeimperiorumac ciuitatum omnium temperator Deus non modo lingu¬ la fingulis ccntraria,fed etiam populis quibufqjadueda- rios excitant, vt aliorum opibus alios vlcilcatur, ac peri- culorum mem o nines in officio contineat; vt quidem orationegraui Samuel 4 in condone populi teftatus eft, fcilicetDeum prtepotentem in popuium ieiedhim ho¬ lies vndiqueconcitauiiIe,vtfiios periculorum aeferui- mtismetu quafi fra:nis quibufdam in officio retineret. j66 Acvtbreuiffimeconcludara, fi tot ac tantarum vtilita- tum nulla ratio habeatur, neceffitatitamenacReipu- blica:lalutiprolpiciendum , nehoftium rapinisaclibi- dini defertam elfepatiamur. Nam cum hoftium copia: nonlongeabfunt,etiamfi irruptio faftanullafit, tamen pecorarelinquuntur, agricultura deleritur, mercatoru nauigatiocouquiefcit; ac fiepiffimetotiusannifnnftus vnorumore periculi atque vno belli terrore amittun- tur. DE REP VII LIC A, LIB. V. SSf tur. Quis igitur dubitet quin dues in bellum incumbe- redebcant,inquo non modo gloria devtilitas maxima; fededamquovno fal us ciuium, auxilialociorum, for¬ tune ftibditorum,fecuritasomnium continetur? Qui- bus rebus peripicuum eft eos errare ac decipi,qui fnieu- dx pacis aut iniuriae propullanda; caula bella lulcipi pu- tant oportere.tametfi nulla padsabhoftib. conlequen- dae viacompendiofior eft, quam vt intelligant fibi cum ftrenuifllmis ac fortiffimis legionibus negorium fore. Rede enim ManliusCapitoiinus,Q/?i?»<&Wjinquit,fflra- do bellum,pacem habebitis: videant vos faratos ad vrm.im tpfi remittent. Hecin vtraq, partem argumentanon mo¬ do probabilia, fed etiam plerilque feorfiim intuendbus neceflariavideantur. VtigituraIiquiddefiniamus,Re- Definitio rumpublicarumgeneravtvaria font j itaquoque varies huiusquaeftionis fines ad ea accommodare necelfe eft. ,ont *' Egopopulares ftatus admilitares & imperatoriasartes exercerioportere ftatuo, propter easquasfiiperius at- C tulimus earumartium vtilitates: eoquemagisfipopu- li naturaipfa bellicofifunt ac feroces,vt Scythe ac mon- tani; quos non modo bellisaftuefcere quam odoprse- ftatjfedcumhoftibus&piffimeconfiigere: nec pneem petentibus, nifi optima conditione delatam fiifcipere oportet, cum ciuitati pernitiofa fit; bellum vero, fi ex¬ tra fines imperii geratur, falutare. parta pace ne fit odo- fus exercitus, aut principum finitimorum mercede a- lendus erit.autcerteinipfis imperii finibus quafiin pr$- fidiis collocandus. In quo genere Heluetii prudenter; qui, quod maxime omniu ad bella gerenda idonei fiint, &adtuendamlibertatemnati, cum a belftsdomefticis conquieuiflent, fiib exteris principibus ftipendia mere- ri ac militias difeiplinis exerceri quam inerti otio lan- gueremaluerunt; nevna cummilitaddifciplina popu¬ late imperium ac iibertatem amittant. Quantum vero ad Reipublicas&adpriuatorum opes increment!, quae adiumenta ex focietate cum regibus noftris contrada acceflerint, omittoiillud tantu, perniciem eius imperii KKK 3 *36 IOANNIS BODINI f r rhem in popuU- '■'* nnperit feijei eil, mu res fitcan- Bam sff e g • bgrtetj. lnoliri, qui eos a militari difciplina religionis fpeeie de¬ terrent. Quamquam bellaipiaiegi'busdiuinisnontan- tumprobamur 3 verumetiam itibentur, qusmodoiufta iunt. £tcerte Romani veteres bella nonifi lummacum religionedecreuerunt. Ctuitas Romana,\u veniret. S.ed Venetilocinatura, oppidisqueacpropu- gnaculismunitiffimistuti, exeratus pcregrini fraude vel ignauia vinci pofFunt, de imperio penitus detur- bari non facile polFunt. Seditiones vero ciuiles arte militari deiertaikpe deciinauerunt; cumantea coniu- rationumac /eceffionum ciuiliitm flu&ibus firpiffime iadtarentur.Ac fi quidem bella non nill propulfande in- iuriic acpacis fruenda? cauia fufcipiendafunt , ac beata ciuiras elle putetur, qute parca pace fnis finibus conten- ta fit:profedtoRefpubiica Venetorum beata videatur, qu^non modo imperii federn in loco arteac naturain- expugnabilicollocarit,verumetiam in continentearces ad imperii adiumentum valdeopportunas tantis prs- fidiis firmarit, vtnechoftium impetus valde metuere debeat, & fubditos imperiis ac legib. facile tueri poffit. Propagandi vero imperii curapenitusomilerunttquin- etiam bellorum caufas omnes ftudiofiffime declarant; U9 & illatadifficilimefuicipiuntdufcepta vero finire.ac pa¬ cem modis omnibus raagnoq; fsepiuscnm detrimento inire conantur;vt videreeftinfoederibus cum Iulio 1 1 Pontifice maximo,cum Maximiliano Imperatore, cum Alphonfb rege Neapoleos iisdem temporibus & non itapridem A cum Selimo principe Turcarumpercuffis: a quo pacem petereamifia Cypro non dubitarunt. Et quemadmodumbefi:ifeimbelles,quibus natura bilem ademit,vt cerui & columbs; aut quas omnino exarma- uir,vtlepores,fugafiilutifuajconfulunt :itaquoq; turpe videri debet nemini,fi gens imbellis cum fuo detrimen¬ to pacilcatur; cum tamenei quiplus armisacopib.va- leat,aut par hoftibuseiFe poffit, pacem petere etiafine detrimento turpe eiFevideatur.Nec vero vlla res Henri- cum 1 x regem &Carolu v Imperatorem abineunda* pace tamdiu retardauit quam quod incerto rum ore Ca¬ rolus pacem ab regepetiiffedieeretur; quo nihil abvllo principe, nevotis quidem coceptismaiusoptaripoteft; eoq;magisfi fines hoftiumperuaierit, vtidem Impera- torFrancilcoregc 1 non modofuis,fed etiam Genua- a anno i?o 8 * b anno i S70* € anno if/*. * 9 e IOANNIS BODIN! norum & Anglorum opibus fretus, huius imperii pro- uincias quad finium regundorum iudicio vindicabat,vt quidemSleidanuslcribinfed Pontifexmax. Imperato- rem ad pacis a&ionem adegit,quam non nifi iquiffimis condidonibus accepimus: eandemtamenLudouicus xi abEduardo 11 11 rege Anglorum, cum primum fi¬ nes imperii validoeumexercituvaftarecoepifiTet , pete- re,predoqueaffinitate contra&a mercari non dubita- q rat;&cumabamicis ac familiaribus cunElator & ttmi- <^appellaretur,patienterferebat. Quamquam Caro¬ lus vi i Ludouici paterpacem muko fcediorempetie- rataPbilippo 11 BurgundionuDuceregis fiduciarioac fubdito, & quide per legatos quos omniu illuftriffimos ad hoc negotiuadhibuerac, fcilicetmagiftrumEquitu, CancellariumacTribunum milieu,legationisComidb. additis, qui circumftante magnaprincipum ac illuftriu virorum corona;regis ipfius nomine venia parerna: Cx~ disaDucepetieruntjCumidfaftumarege prauis quo- rundamconfiliisconfiterenmr: Dux ad extremum du- ris condidonibus quasdixeratjperfuafus, a:gre tamen, declarauit fe Pontificis max.ac principum Chriftianoru rogationibusimpuKumregi Francorum paternam ca> demignolcere. Nihil abiedtius, nihilhumiliusaferuo fieri potuit.quam quod a rege Francorum maximo fa- 61 uni eft,vt Anglos de regni poffeffionedeiicerer. Ro- maniprius Rempublicamcum fortunis omnibus in ex¬ tremum difcrimcnadduxillent,quamiis legibuspacem acciperent:cumannosampliusDcc quibuscumpopu- lis fere omnibus de imperio dimicarunt,ad pacis peti- tionem pertrahi nulla vi potuerint, praeterquam a Gal- lis,quifufisRomanorumlegionibus& Vrbeinflamata Capitolium cum principibus ciuitatis oblederant. Ine- ptiquidamhiftoricifcriptisprodiderunt Gallorum ex- ercitus,poftea Furii Camilli du£tufufos aeproftratos fuille.adeo vt ne vnus quidem tanta: cladi fuperftes e£ feuquafi vero Furius exful, mops ab exercitu,a pecuniis, a confiliojplus potuiflet qua Senatus populiq; Romani legiones, D E REPVBLICA, LIB. V. S91 legioneSjOpeSjexercitu/quefocioaini. At Callimachus totaquehiftoriaGrascorum, copias exercituiq; Gallo- (7o rum Gratciamfubegilie, ac regnum Thracia’ condidif fe teftantur. AtL.Marcius Proconiiil cum exercitu Ro- manorumfufus oblatasaPerfeo vi&orepacis condmo- nesrepudiauit, aid Perfeus feipfum ac Macedonia re¬ gnum Senatus populique Romani legibus poteftatiq; permirteret, tametfi tributum Romanis dependere non recu/arer. Pyrrhus item duplici aduerfus Romanos vittoria eiatus, ac pene Italia potitus,legatos Romam mifitpacis conditiones tequas excepturusr legatis re- ip on ium tit,nulUmfore pact* aUionem,mfi Pyrrhus Italia excederef. cum eo tamen erat honoris ac dignitatis cer- tamen,non capitis aut fortunarum.rex accepto refpon- fo dixille fertur; Romanos nec Vittores nee vittosacquiefce- repofle. Fueruntilla quidem fortium virorum relponfa, id eft eorum qui bellicarum rerum vfu & anitni magni* tudine temper inuictos fefe omnibus Italias popuhsan- teapratftiterant; quodprincipem minimedeceret,qui nec viribus nec potentia par ell'e videretur. Hunc e- nimtempeftati obedire ac tamdiu vela facereautcon- trahereneceffe eft, quoad portumtenerepoffit: ne in- ani gloriae inleruiens, nauim vna cum vedtoribus ac fe¬ ipfum naufragio perdar. Motchouitarum Dux antea maximus proauus iftius qui potentia finitimos fupera- uit,cum allatum eftet Tartarorum Praecopem cum le- gionibus odtodecim aduentare, obuiam proceffit; ad potentioris pedes humiliter aduolutus,imperatafa- cere non dubitauit, vt contuleret patriae faluti. Igitut C pace turpi conditioneaccepta (: quamquam nihil turpe videripoteftquodcum falureReipublicseconiunctum fit:) tantumincrementum accepit, vt non mode Tar- tarorumiugum excufl’erit, fed etiam eos extra fines im¬ perii longe propulenr. Igitur principem copiis,opibus.,' focietatibus,propinquitatibusfloretem,adpacisa<5Ho- nemacceptainiuria delabi turpe putant: quod Reipub, dignitarij&inpofterumfecuritarinonprolpicitur.nara 7 J.9* IOANNIS BOD1UI quiabhoftibusiniuriam impuneaccepit, abiifdemle¬ ges accepturus, ac poftremo feruitutem pafliiras eft. Trinciptm Quamobrem magni principis eft falua Republica , nec magnani - beilu appetere, nec, ft laceffitus,pace precari; nec pros. ” ec J* liumconlerere, nifiplusvtilitatisinadeptavi&oriala- ; em petere nec helium oportere. turuseft,quam detrim enti fi vinceretur: vr quidem Au- guftus prudentiffimus princeps fieri oportere iudica- bai; qui bellum nifi neceflarium intulir nemini,&i!iatu propulfare laris habnit;pacemvero, quantum quidem fieripoterat, Polybius vt deinceps de Romanis vi&oriam vllam fe latumm.de- !ib ' 6 ' fperaret. Romani vero ftatumciuitatistotcladibusaf- concutThm firmillimo pratfidioftabilierunt; cum iudicaret fenatus Annibaiem, qui tantum Romani languinishauferat, opes etiam accepto pro capiteac li- bertate pretie exhaufturum, & ignauiffimos quolque cities reddimrum.-fpe veroliberratisademta, cicteris ci- uibus incredibiiem vincendi cupiditatem addiderunt. Sed vt calamitatibus accepds deiici non poterant,ita nec fecundis rebus clatiores animos quam anteagere- bant. Cum enim Andochus Magnus amnio iugenti exetcitu legates ad vtrumqueScipionem rniiiilet,paas Scip» n it A~ conditiones quas vellentaccepturus, reiponlum tulii, vox Romanos nec viftos animum,nec vi&ores raodeftiam amitteremecduriores pads conditionesfepartavi&o- ria quam ante beliurn dare confuefle.Nibii autemcom- modius Romanis, quam extra fines imperii bellagere- •re, &abltaliamilitum velutexaminaquatdam& color nias totocerrarumorbediffipare, vndeamiflbsexerci- Tnfcttti* frmcipis ma gnum ajfert ad Victoria adiumentu. S 9+ I'OANKIS B O D INI tus facile reputare;aut fi vincerenqregiones eas qiiariittt dilpendio bellumgellerant, flab imperium lubiungere pollent. Neque enimfortem acmagnanimum princi- pem decet in imperii lui vifceribus proelium committe- re, fi holies extra fines imperii anteuerterepoffit; aut certe alios exercitus vno amillb, vel munitimmasacplu rimasarcesquibus fefe recipiat,habereoporret: alio- quipericulum imperii ac forcunaru omnium fa<5turus:i» vt Antioch us is quern modo dixi, Perfeus, Iuba, Ptole- mams Cleopatra? pater, Darius poftremus, ac fiepere- gesnoftriaduerfus Anglos.PrudenterLndouicus Craf* fusrex Francorum; qiu cum Imperatorem Henricum vnacum imperiali exercitu in Galliam aduentareaudif- fet, profulceptoaregePontificis Gclalii patrocinio,ex- ercitum ipfe militum ducenrorum millium confcripfit: totemm Suggerius in hiftoriam reculk: & extra fines imperiiadRheniumvfque finitimasImperiiprouincias longelate populatushoftesanteuertit: qua reperterri- tus Imperator, pads conditiones arbitrio regis accepit. Parifortitudine acprudetiaPhilippus Auguftus Ludo- uici nepos, cum allatum eflet Othonem Imperatorem vna cum rege Anglorum & Belgarum regulis magno cum exercitu Galliam appetere, arces&oppidapraril- diofirmauit: deinde extra fines imperii holies ingenti cladeproflxauit.AcfiquidemFrancilcus i Rex,cum ex¬ ercitu adPapiam amilTo in poteftatem hoftium venit, tantaclademin Gallite vifceribus accepilPet, imperium hoc in extremum flii difcrimen venturum fuifle nemo eft (: vt opinor:) qui d ubitet. qute cumin Italia contigifi fent,detrimenca multo leuiora fuere: quia ciuibus in¬ terim tempus ad animos colligendos& ad vires recupe- randas datum ell, vt de falute delperandum non effet. Plerique tamen eum principem in quo lummaReipub* poteftas fit, prcelio intereffe oportere negant; eoq; mi¬ nus fi hoftes in intimos imperii recellus penetrauerint. ’ Illud quidem facile allenrior, fi princeps ignauus&ab- C ie£lianimi fustic > fin magnanimuseftac ftrentiuS ,pro- culdubio r DE REP VB Lie A, LIB. V. S9f culdubiomiiitibusanimumincredibilemaddit,viresq; duplicatieoq; magis fi exercirui cams fie, ac fingulorum virtutem interpellare velit .Vrget emm ,\c ait Maro (entia Tumi. Sa;pelaneprincipis prarfentiafiigam exer- citusrepreffic:vtCadar ipfeaduerfiisMorinos, deindc aduedus Pompeiiliberos.cum de vita dimicaret. Quod ice Eduardus 1111 rex Angiorum nouies ex pradio vi- ftoriam reporrauir, hoc ideo ei contigiffe putans, quod exercitui Temper imperaret, ac pedes cum hofte manus confererer. Qiiam multi regem pradiaturum alacres coufequuntur, qui aliena imperia recurrent! nam cum Eumenes Imperator atgrotaret ,exercitus pugnam de- treriisadeptuserat,a- mifit. Quid antiqua commemorem ? Caftaris exercitus inPharlalia fameac inopiapremebatur, vrbibusvndi- queaclegionibus hoftium terra marique circumfellus, ac breui, mil vicillet, fame interiturus; nihilominus ta- men Pompeiuspraftiumcommittere, inuictasq;Iegio- nes lacelferenondubitauit. In tantarerum defperatio- nelmperatorVollcorum breui orationcmilireshunc in . . moduminflammauit; Q tf!4. « 211 no z//2. e Id eft. cen¬ tum o&ogin- ta feptem mil liapendo ar- gerici. %$% IOANNIS BODINI vrbanadifciplina excellent,pauciflimosjqui in vtraqus, videmusfereneminem.Auguftus enim Senatoribusac Proconiulibusgladiigeftandiiiisademifte primus 4 vi-C detur. decurfu veto cemporum vrbanihonore6 proprie dtgmtates appellari coeperunt: fic enim Caffiodorus QuAmuisj.vt qui i, omnium dignitatem officta manufeclau- danlnrarmattt,(gcimlibus veftibm inducivideantnr , yia diflriftionem public am do center operari: tea tamen digni¬ ties a terronbm eruatur , quagladio bellico rebus etiam pa- cutis accingitur\arma ifta turn funt, non fur or u. Hxc iile. Vixenim ciues omnes militarib. ftudiis imbuilaluaRe- publicapoflimt. QuamobreFrancifcus maiorrexFran- corum feptem legionum pedeftrium copiatum quas imminentibus beiiisarma capereiuHeratSordinemac defcriptionemfuftuiit: actametfi Henricusfiliuspatris inftitutum anno poftvigefimorenouaflet^idem tamen cSfilium mutare coadtus eft, cum abiislegionib. Rem- publicam perturbari, ac motus vndsque excitari vide- ret. Quamquam fi difciplinam tnilitarem tenuiflemus, -nihil praclariusiudiciomultorum fieri poterat, in hoc potillimum imperio, quod potentiilimaenationes vn- diquecircumft iut. Ac fi quidem quatuor legiones pe- ditum-prater turmas equitum ad hums imperii tntelam •conlcripra?, &inimperii finibus quafi m i li ta ri a p ra fi d i a collocata-fuiflent, prudenter Reipublicte cautum vide- retur. eft enim Gallia fere vigefima pars imperii Roma- -ni.cuius'praifidio Carlar Auguftusquadragintalegiones fiifficereiudieabat.Qucdfipro quatuor legionum qnas dixi, ac turmarum equeftrium annuo ftipendio quin- genties feftertium rimperatum fuifiet, fads omnibus fi¬ eri potuiH'et,& quidem vberius quam decern legionum fti pendio temporibus Augufti daretur.Is enim quadra- ginta quatuor legionibus equitum ac peditum prater vrbanas&Pratorias cohones, praterqueduas clafies 57 * ad vtriufque fuperi & inferi maris tutelam, imperium abexxernis & ciuilibus bellis tutifllmum reddidit: vix tamen quater roil lies in annua ftipendia dedille conftat pulcer- DE RE'P VBIIC A, LIB. V. 899 pnlcerrima omnium ordinum delcriptione : quani cx- teri principes dead intuendu & ad knitandum fibi pro- poneredebuiflent;qualemOrofius,Dio, Tranquiilus, ac reliqui Icriptores monimencis expreflam reliquerut. nectamen Romanis militib. ram exiguo ftipendio prx- darifaserat, vtnuncimpunelicere videmus. Ha?cigi- tur Augufti inftituta leruantem, ac pro remporum 8 c locorum ratione ftipendiamediocriteraugentemjmi- licarem difciplinam tueri, iura ciuiumaciociorum de¬ fender,hoftes ab imperii finibus procul lummouereli- cebic.ac vrgente bello non modo focios,fed etiamRem- publicam deferere, auttyrones hoftibus opponere,aut peregrinum militem magna mercede ad prasdamcogi- murinuicare. Nontamenfociorum auxiliarepudianda ftatuo.vt plerisqividerur: nullumenimmagnuimperiu line auxiliaribus lociorum copiis & opibus augeri, ac ne diuquidem hoftiumimpetus fuftinere, auc paulomo- rnento ftare potuiire certum eft. Sed ea fociorum auxi- r °' „ lia probo qui asquis rcederib. aclegib.coniociantur, vt efleopoitcre. eiuitates Heluetioru m inter fe, qua; eosdem hoftes ha- bent & amicos: aut fi foedera pro tuendis imperii cuius- que finibus, nonadalienainuadendaiungantur, vt x- quabiles leges vtrisq; comunes fint. nobis quidem cum C Heluetiis focietas eft ad imperii vtriusq; tutelam; fed no iisdemlegsbus:vndeftcpius difcordite inter focios fub- oriuntur. Reges noftri focietatem Heluetiorum colue- runt,ac tanta mercede conduxerunt quantam videmus. turn propter iura neceffitudinis, tumetiam nefinitimi principes illos adlemaiori mercede pertraheret,ac pe- ditum quos optimos habet ilia natio, legiones inde co- Icriberent.pr^dam veto &agros hoftibus ereptoscom- munesefleoporteteorum qui coniunftis copiis video- riam adepti lunt: qua: veto feiundtiscopiis partafuntab vnaexlbciis ciuitatibus,eius eflepropriaoportet.Quod cumafociisRomanorum non fan’s accurate prouifum efletjdeceptifuntaccircumuenti a Romanis: qui tarn* ctfi auxilia fociis impera-rent duplo maiora quam ipfi LLL a 9 oo IOANNIS BODINI conic,riberent; nihiiominus tamen fois ftipendiis mili- tabantfob Romanis: fuerunt enim Temper exercituuvn Imperatores Romani: vrbes vero,arces, agri, oppida hoftibusereprainRomanorumpoteftatem veniebant; nihilfere prater tertiam pradat parte ad foci os perue- niebat.-acnehonores quidemillis inVrbe communi- cabantunexeeptisoppidopaucis.Indefociorumaduer- fos Romanos graues querela, acpoftremofociale bel- lum quo rota Italia pen e deflagrauit,nec ante exitu m re- perircpotuit,quam omnibusferefociis iusRomanatci- uitatis lege Iulia tribuerctur. Athenienles eadem frau- defocios circumuenerant, quibus tributaimperabant, rhocioDe' 1111 ttec v ^ um vmquam pralium, prater vnum *, ab Athe- nienfib.finefocialiexercitugdlummemoratur.Exquo fociorumab Arhenienfib. adLacedamionios defedlio fecuta eft.Illud etiam quaui pote Pc, num focialem exerci- tum d/iuerfar um gentium acltnguarum habere vtiliwjit, cfuamvnttu lingua. vniusquidemgentisexercitumora- 57s tioneimperatoriscommodius fleftipoEe opinor: ni¬ hiiominus tamen diuerfarum qnoq-,gentium legiones facileregi pofle primus Annibaldocuit :quitametfi ex- ercitum ex Mauris,Carthaginen(ibus,Numidis, Hifpa- nis,Gallis,ItaIis,Gracis confcripfiflTet.clariffimas tamen vidotias adeptus eft,nec totos quindecim annos quibus exercitui prafuit,fediiio militu excitataeft.ac faepe quo- quenoftros exercitus ex Heluetiis, Itaiis, Germanis, Gallis colledos ftrenue rem gerere, & concordiamli- mul tueri vidimus: fedidone tamen oborta placari diffi- cilime pofle iudicauit Polybius Scipionis Africani pra- ceptor. Quseautem defocialib.copiisdixi, non eo per¬ tinent, vt focioru copias maiores quam domefticas elle velim: ncc tantam in alienis opib.Ipem collocare.vt iis obfiftinonpoflittcumvnicuiqueplanum fitpeneseos fommam imperii ac rerum omniu die,qui opibus pra- ponderent: quibuscolledtisimperium ac dominatum fl velintoccupabunt: necvero voluntas imperandicu- pidis vmquam deerit. Quod fi pronidendum eftnefo- cialis D E It E P V B L I C A , L I B. V. 901 cialis exercitus domefticis copiis robuftiorfit,quanto magis cauendum ab exercitu peregrinorum quibulcum nulla nobis locietas.nullum fcedus, nulla: rationes nifi merccdc contradier'neq; enim dubiura eft quin iuas po- tius & vtilitati& laluuquamaliena: inleruiant; acpre- mente hoftium metu,au,t vidoria; laudem pra:damq;fi- bitnbuant;autfug«eJatebrasqua:ranv: cum tamenalie- nis ftipendiis belloalluefcant, & parentopesquibusa- lienumimperiumadipifcantur.Quidexemplis opus eft? neque enim vetera nobis conquirendafunt ,,cum aerate noftra Caradinus piratarum maximus abAlgerienfibus accerfitusvt eosaforuituteHifpanoruquiarcem occu- pauerat,liberaret,parta vidoria Selim u regem cum do- mefticis occiderit.ac regnu Ariadenofracrireliquerit. ItemSaladinusTartarus,quemd:gyptiprincepsacciue- racvcChriftianos de Syria deiicerer,pulfisChriftianis imperiu/£gyptioccupauit:q>vtftabiliuseftet,Circafiio- rum acTartarorum venalicios ad corporis & imperii fui cuftodiadEgyptiisomnib.ac Syrisexarmatisadhibuiqac floretiflimu imperii ftatum reliquit pofteris, qui no flifi a Selimo Turcarumregedeturbari potuerunt.Non all— ter Heruli,Gothi,Langobardi Italiam; Franci Galliam, Anglofaxones Britanniam; Scoti fufis Pidis acBritannis earn regione qua: nunc Scotia dicitur.occuparunt: cum tame mercedecondudifuiflent.Turcarumitemimpe- rium inde potiilimum incremetum accepir, quod difli- dentib.deOrientis imperio Graecoruprincipibus,ipli mercedeaccerliti afflidasChriftianorumopespenitus attriuerunt. Etquidem Carolus v Imperaror Germa- niamin prouinci^formam peneredegerateadem firau- dequaillijcum fcilicet Germanic parsregionis fpecie Hifpanorum & Italorum opes euocaflet: nam vidis Sa- xonumprincipibus, caeteros etiam Hilpanorum impe¬ rils fubiicere tentabat.aciam Phiiippum lilium Germa- norumregemdefignarat: nifi vidi tandem Gallorum opes imploralTentraquib. Henrico regeforuitutisiftius metu liberates fefe libris peruulgatisconfiterinondu- LLL 3 9 ot IOANNIS BOD1NI bftarunt.Idquidemantea a Caroloimperium ineuntc promiumerat.nam duodecimo capiteiurisiurandiver- 577 bisaPontifice Mogontino conceptislmperatordifer- re iurauerat fe peregrinum exercitum in Germaniam numquam tradu&urum.Tandem mortuoCarolocrea- rores ipfius Imperatoris fingnlari iureiurando feipios obftrinxerunt, ne inpofterumperegrinum Imperato- * D-m ap remfacerenr.prudenterid quidem,&legi' 1 diuina;con- > gmenter. Sitamendomefticum impenum ciues ferre nolint,commodius eftprocul Imperatorem accerfere quafinitimu.ltaq;/£roliannuu Imperatorem Antiochu Afiaeregem.TarendniPyrrhum.Poloni Henricum Du- cem Andium,Leo rex Armenia: vnu ex iiberis Andrea regisPannoniarum,repudiatisvicinisacciuerunt. alio- qui metuendum eft ne finitimus Imperator perpetuum imperiuminuadat;aut fiperpetuum eft, haereditarium faciat;aut fi hsereditario iure ad pofttros quoquenoui principisregnum peruenturum fit,quafi prouincia im¬ perii fui ve&igalem fit habiturusmeq; enim fperandum eftprincipem vicinurn dealiena genre potiusquamde fua fblicitum fore:aut vt fuos tueatur,per egrinos no de- ferturum. Vt igitur hanc difputationem finiamus,omni cinitatum generi arces aliquot vrbesve munidffimas in finib.Imperii necellarias die duco,in quib.prxfidia mi- litaria confticuantur,ac bellicisartib. exerceantur: iisq; pradidia fiducias nomine autfeuda fruenda tribuantur; vtveteresmilida:excafu; & ea quse inimperio Turca- rum 7 z;iMra?dicuntur,quatmiiitib.non aliterac facer- C doriaconceduntur,vtimminendb. beilorumpericulis cum equis armati prsfto fintiquorum pratdiorum nihil ad hreredes peruenturum fit, fed ftreinuffimis quibusq; tanturn militib.principis beneficio omni alienanone in terdi&adentur; ne deinceps militib.praedariac impune latrocinariliceat:quod nunc tantaimpunitate fir, vt mi¬ litia qusRomanistemperantix,prudentire, fortitudi- nisfcho!afuit,nunclatrocinandi ars die videatur. Ac nemilites quorum vircud premia nulla propofita fint, a militia I D E R E P V B L I C A, LIB. V. 905 amilitia deterreantur.veteranos beneficiis, immunita- tibus &vacationib. aneceftariisReipublicae munerib. I Romano more cumulare oportebit. Quae principibus eodiligentiuscurandaerunt,quo fuerinteoruagrivbe- rioresacferdliores, &impe^abellico^i^l^marumgen. tillm regionib. circumfefla: cuiufmodi eft Gallia, Italia, Pannonia.Gratcia, Alia minor, Perfia, ipliufq; mediter- ranei maris infills, qus piratarum incurliombus vndiq; patent: quas veto in extremis Scytharum acdEthiopum finib. politae funt regiones, quo funt ab hoftium incur- lionibus remotiores,eofacilius artemilitariacprtefidiis militaribuscarerepoflunt: minus etiaiiquiadSeptem- trionesquamquiiuntad Auftrum: quod illifuaptena- tura iatis ac plus etiam qua lads eft, ad belli ftudia feran- tur;ac propter lummam equorum copiam exercitus ha. beantquam c^teriprobabiliores.excipio datum popu- laremjquod vbicumq; tandem fuerit, nec militari dilci- plinadiupoteft nec viubelli carere. Illud etiam accura¬ te cauendum erit, ne cuipraeter eosquiconfcriptifue- rint milites, aut militarib. difciplinis affidue inftrudos, arma capereacmiiitite ftudia cofedtariliceat, nevelvr- bani ciues bellis aftueti otium ac pace abhorreant; agrt- JjtS coheveroarmorum fiducia latrocxnari quamagrosco- lere malint. Quamquamnihil periculofius eft quam ex agricolis tyronibus exercitum confcribere,qui hoftium conlpedlu velciafficoperterriti, fignadeferereconlue- uerunt.Opificesveroaclellularii,tum quod in oppido- rum vmbradelitelcunt, turn etiam quod exipfa feffione diuturnameinbrorum mollitie ac praifertim tibiarum imbecillitatem contraxerunt.nec iniurias coeli perferre, nec ftare diu poffunt: quos propterea Romani ad bella minime omnium idoneos eflelummoconfenluiudica- uerunt'*. Etquoniam de bello ac pace atq;omninode „ uuiu* ub. militaribus copiis,& lociorumauxiliis latis multa dixiC 8 ’ n hne ’ co ” fe videmur: confequens eft etiam vt de foederibus lan- ciendis, & ineundacum principibus ac populis locieta- :f 2un ' s in te,& quarationecuiq; optimecaueatur,dilferamus. LLL 4 9 °+ IOANNIS BODINI VI. De mrefetialiyde^fcederibtu&facia aSlionibut inter populosfanaeudts ac muniendis. I Vra fetialia qua: fuperiorihus flint confequentia, nec ab iureconiultis, nec ab ns quotquot de Republi- cafcripferunr, pertrabiata fuifie videmus: cumtamen nulla re principes ac populi grauius periclirentur quam in pace cum hqftibusfancienda, auc in fcederibus feri- endis, aut in coeundalocietate ,feu cum peregrinis,feu C cum ciuibus, feceffione quada, aut ciuili bello ab vnio- ne mutuadiftradisagatur; in quo genere qucmadmo- dum optime quibufque caueaturqurerifolet. Qu$ vt clariusillucelcant, definiti*?nibu$ imgulorum nobis v- tendum eft. Ins igitur fetiale a fide didum, 8cfetialcs, quia publics fiaei inter populos pr$erantvtfaederefi- des pacis conftitueretur: fic enim M. Varro in iisqua: delinguaLatinaexftant 3 & iibro 11 De vita pop. Rom. Bella, inquit, tarde & nulla hcentia fufcipiebant; quod hel¬ ium nullum mfipium putabant geri oportere ; acpriusfeti- alcs quatuor mittebant, quos Orator ei vocabaivt .. Foedus autem,quod 8cfichu ab Ennio didum fuiffe idem Varro (cn'opesx publica fopulorumprincipum've inter ipfos con- uentio in perpetuum concept a. Sponpo,ducum Legatorum- •ve pablum conuentumfine populi iujfu , cams exitm & con¬ dition&s a principibiu populifve pendent, vt rata irritave Jlnt promtjja. PaUio, pnncipum populorumve conuentio temper aria, qua f&puu magiftratuum aut ducumpoteflati permittitur, qui ad breue ternpus differre,aut pablis aliquot duruminduciisfufimere bellafnoiurcpolp.nl. Infcederib. antiquis prseter nomina fetialium vtriulq; populi nul- lainfcripta erant j infponfionib. nominaducumLega- torumve inferebantnr: vt ConfulRomanusquieuSa- mnitib.pace iniuflu populi Romani fecerat,in cocione difleruittex cuius oratione,& ex hiftoricorumfontibus difcrimenfcederisalponfionej &vtriufque a padione haufimus I DE REP VB LIC A, LIB. V. 9 o$ haufimus & expreffimus, tametfi haec interdum ab ira- periis confunduntur. Tria funt autegenera foederum: autenimcumamicis,autcum hoftibus foedus eft, aut cumiisquinechoftesfuntnecamici. Cum hoftibus pa- S7? eifeimur diuturnas inducias,aut pacem perpetuam, aut amicitiam. item in pacis a6Honibus,aut offenfiones ac¬ cepts reticentur,vtferefit,autcommemorantur:atque omnino iniuriarum obliuione padta definibusregun- dis,aut decaptiuis reddendis, aut de iure maieftatis, auc commerciorum & hofpitii agi confueuit. Cum amicis fcederatemporibusdefinitarenouantur,autimmutan- tur.aut priuatorum controuerfis definiuntur.Cum cae- teris amicitiae contrahuntur aequo foedere autiniquo; idqueduplicitenvnomodocum alter populus alterius maieftatem obferuareacluperiorem confiteri,{efeq;in eius clientelam, & quafi in tutelam tradere profitetur, quod patrocmium* dicitur: autfuperiorem quideagno- vetbo U paufa feit, & comiter maieftatem eiusobferuarepromittit; non tamen in eius clientelam concedit. Qui autem in foedere fuperiore agnofcunt,ii vel tributu indidtum pen fionemve dependerefoletjvel ab omni penfione tribu- tove immunes funt. Quieo padto coniunguntur quod Latini ^£clvvm foed vs appellant, fux maieftatis di¬ gnitatem nullaiui parte deminutamretinent: quianec alter alterumvtifuperioremobferuare, nec alter alteri in honorum prsrogatiua cedere tenetur; etiamfi alius alio plus minusveadauxiliamutuaconfcrre promiftrir. Qui vero fponte vel coadti deditionemfecerunt, in fi- dem quidem, non tamen in feed us veniunt,& afiibditis nihil differunt. Sic enim Liuius feribu de Campanis qui fponte feipfos Romanis dediderant, Aliam ejfe conditio- C nem eorum qui non foedere ,fed per dcditionem infidem ve- nijfent .. Omnibus autem feederatis principibus popu- lisve communis eftfocietas,amicitia,ius hofpitii ,com- merciorum,vtliceatinlbciorumfinesire,agerc,nego- tiari,res rationesquecontrahere; & libere mercaturam quarundam rerum aut omnium vitro citroq; exercere, 4 sane i ns. 90S IOANNIS BODINI idque fine ve&igalis vllius lo!utione,aut certo ve&igali, quod exfaedere mercatoribus imperatur. Horumitem feederatorumduofuntgenera; alteram eorum quiau- xilia mutuapacilcuntur, fi ab hoftibus laceffiti fuerint; alterum eorum qui etiam mutuas opes&copiasad fo- ciorum holies inuadendos promittunt, idque vel exce- ptis quibuidam,vel fine vllius exceptione.Omniumau- temarcftiilimafocietaseftcum eofdem holies, &eofde cum fociis amicos habemus. In quo genere focietatis & amicitiaeprincipes honorarium quoddagentisinfigne, puramilitare cingulum torquemve mutuo dare &ac- cipereconlueuerunt. Inrerdumetiaconnubijsfocieta- res acfcederalanciuntur. Saniliortamenfocietas eftae fides quam regi rex,vir viro,populus populo dataccipit- que viciffirmqualialuntantiquaFrancorucumHiipanis &c Scotisfoedera: quorum verborum quanta vis eflet, fi non antea, certe quidem intelledlum eft cum Eduardtis 1111 rex Anglorum regno exutus eftet, ac Francorum opes feedere padftasperlegatosimploraret: relponfum eftlegatis, cum Anglorumregeregnoquecoptradlum efle foedus, nec aduerfus nouum Anglic rege regnura- velaluisfoederibusbellumgeri pofle. Eavis eft horum verborum, Cvm rege popvlove. At cum rex regi, & vir viro dat fidem, etiam regno fpoliatus auxilium iu- repetere poteft. Hax autem ftrdera vt lansftiora fint, fepein Senatu vel in Curia tnaiore, vel in comitiiso- ;?* ptimatum populive promulgantur: vtcauetur eofee- derequod idtum eft inter Ludouicuxi Francorum re¬ gem & Maximilianu Auftriae Duce anno MCCccLXxxit. Eft etiam vnum genus foederis quodftw/rrawzdicimus; idque abiis fere coirifolet qui inter medios hoftium fi¬ nes pofiti funt, vt ab vtrifq; tuti fint.quale eft foedus cum populis Burgundionum qui//£mappellantur: quibus acceffit‘ , BairmoruagerrogationeFieluetiorum. Rur- fus omnia foederaaut perpetua funt.aut tempore defini- ta,auttamdiu vim habituraquamdiufocii principes vi- xerint. Sspius tamen exeipitur, vt alterutro principe mortuo D E R E P V B L I C A, I. I B. V. 907 mortuo tresquatuorvc annos locietati cum fuccellbre locus fit;& in fcederibusFrancorum cum Helueriis. Ex quibus perfpiciturlegatosRomanorum adAnriochum Magnum fcederanon lads accurate dtlfnbuilie.cum di- ceKnt(Triatantum‘ l ejfegenera feederHmyotmm cum hello * LiulL18 viUu dicer entur leges-,aiterum,cum pares hello etc] ttofeeder e tnpaeem &amicitiam venirent\tertmm,tum cjus nun/epud hofiesfHermit,adamicttiamfeeder ecoeunt,cjiii necr dicunt necgaccipmnt leges. His ita explicatis, decautiombusfo;- derum difleramus. Inter bonos quidem datafides & ac- cepta viciffim ad mutua principum inter ipios pada co- uenta lads habere moroentiplerisqjvidetur. Sindubia fideseftjautcum hoftibus agatur.oblidibus caueri folet. Sunt etiam qui arces oppidavelibi flediaut oronino di- ruivelint.interdumquoqjvidi exarmantur,quo minus fidem fallerefi velim,pouint. Omnium autem cautio- C num maxima putaturjlifaederaaffinitateac propinqui- tatecontradaiungantur. Sed vt hoftesafociis, vido- resa vidis,potentesatenuibus,principes afubclitisdif- ferunt:itacautiones aliis aliaemaiores quasruntur. Vt tamentutiffime cuiquecaueatur, conditiones , quan¬ tum quidem fieri poterit, asquiffimas efle oportet. Ni- hilenim verius quamquod a Plancio Confule Roma¬ no infenatu didum eft; Ncmmempopulum diutms ea conditioneejfe pojje, chim eumpoeniteafy, Quterebatura LegatoPriuernatumqua pcenafiiosciues dignosarbi- traretur; Z^inquit, qua quiltberi cfe debeant : turn Con- ful; Ouidfvobti ignofeatur, paeem nefidam habitunfu* mm ? hie Legatus 3 St bonam dederitis, & fidam & perpe~ malamfauddwturnam . Hate legativox iunio- ribusnimis arrogansvidebatur, fenioribus non item: quippe vicinos Vrbi populos qui pro libertate tan- tum dimicarent, Romana ciuitatedignos iudicabant j alioquinecin fideretineri, nec in amicitia polTe. At- que in earn fententiam Senatufconfultum fadurneft; deinde latum ad populum deciuitate Priuernatibus tri- buenda: tametliantea cum Latinis ciuitatibus aduerfiis < Lib.S. 90* IOANNIS EODINI Romanos coniurauerunqac vidti deditionemfecerant, tJfylosautem,inqukLiuius *, Romanis vetuflmerat,cum quo necfcedere,nec acjms legibm lungeretur amiatiajioTL, ■prim impeno in cum tamquampacatum vti, quam ommA dimnahmr.anac^dedidiffet^obfidaaccepti, arma ademtA, pr&JidiavrbtbustmpofitaforetvL, . Non enimlpcrandum eltinohfequio reiineri polFe populum, aut qui fempet ancealiberfuerit,nifi exarmataciuitateacpraeftdio vrbi impofito,quietunun. Libertatem vero qui quadam ex parte minuunt,acrius ftimulant quam quipenitusadi- $ munt; vtLudouicumx 11 regem accepimusGenuen- fes aFrancorum fiducia &clientela rebellantes fregilFe, ac vrbecapta ducentis aureorum milibus ,praelidio arci impofiromul&auiirejeostamenfuis legibus ac magi- ftratibus viuere permififle : pra?terquam quod numi- fmataregalifigurafignariiuflir. CommodiusfuiUetli¬ bertatem illisintegraln reftituere acfidos locios habe¬ re; autliperfidiametuenda erat, inprouincia;formatn redigere : cumanteaLudouicusx i oblatamfibiaGe- nuenfibus cum annua penfione clientelam aegre acce- pidetjquodiampridemaclientela qua Carolo vi Fran*, corum regefubierant, belli Venetici metu fublato de- fecillent. Ita Bernates olimcum aBurdorgorum nobili gente premerentur, petierunt a Comite Ailobrogum ’ vtle in clientelam reciperet;hic patrocinium non recu- fauitj led metu fublato, nihil prius habuerunt quamvt legeclientelarilbluerentunquamconditionem Comes accipere maluit, ac lidos iocios quam infidos clientes habere.Quamobrem Francifcus maiorrexFrancorum, male vt opinor,confultus, clientela Genuenfes liberare noluitjtametfi ducenta aureorum millia ,vt prxfidiu ab arce Genuenfi amoueretjobtuliflent ,cum & graui bel- lo,&inops a pecuniavndiq;premeretur. Exquolatis intelligi poteratGenuenles numquam in obfequio per- rnanfuros,quaecumque rebellandi occafiodaretur. Al- terutrum enim oportuit,fidos inquam ac liberos habe- rsfocios squoq; fcedere coniunftos,aut penitus erepta Rei- BE REPVBLICA, LIB. V. ratio eft, patrocinia potentiorurn mercede conducio- porruit,neimbcciiies inmria tyrannorum opprimeren- tur.HincSaluianiMaffilienfis graues querela:, opes fcili- cet tenttmmpatrocinm exhaurtri vt[aim ejfepojfint. Quis eftenim qume/ciatLucenfes, Parmenfes, Genuenies, Florentines patrocinium regis Hiipamarum ingenti mercede pacifci. ? Illud etiam indigniusminimequefe- rendum,patrocinii pretium a clientibus folui,non vt ab hoftibusautfinitimis, iedvtab ipfius patronilatrociniis tutioreslint. Nam poll calamitatemPapienlem Fran¬ cis illatam omnes Italiae ciuitates patrocinia regis Hi- fpani rriagna vi pecuniarum mercari caeperunt: Lucen- fesquidem decern aureorum millibus; Senenfesquin- deeim millibus; Dux Ferrarieniis quinquaginta milli¬ bus : Ted hie quidern fpecie mutui,cum ellet in clientela Francorum. Flocveroturpiusfit an fceleratius,non Ta¬ li $ile did poteft: eum qui patronum fefe ferat, mercede acciperc, acnihilominus inipfis periculis clientemde- ferere.quid. ? Sigifmundus Auguftus rex Poloniac, patro- cinium Liflandorum contra regem Moichouitarum fu- fceperat: frederetamen cum regeMolchouicapercuC fo clientes turpiter non tam deieruifle quam hofti pro- didiffedicitur. Quod fi quislubditusregnumalienum adeptusfit, feq; ineiusprincipiscuifubditus eft,fide&: clientelamqualirexdederit, duplici nexu patronus ad clientis & fubditi tutela obligatur; eoq; magis fi de clie- tis exiftimationeac dignitate qu^raturivtnon ira pride 4 4 ^ Pius v.Pont. max.reginam Nauarrat citari iuflerat, Sc t io. quidern edido peremtorio, vt pro tribunalipontificis fe ftato die fifteret, poena publication^ bonoru indibta. Carolus tx.rexaduerfusPotificis iniurasregin$patro- ciniu fefufcepilledeclarauit; turn quia fibijppinquitate coiudiffimaeflet, turn etia quod in eius fide, obfequio, acpatrocinioTemper fuiflet. periniquum aute videriSc cotra more maiorum, cotraq; regum & pontificu padta c6uenta,huius imperii fubditos capitis arceftereCam^q; ac fortunaru caufam apud Pontifice maximum dicere: « Fcedus Chamborri •nno is\ *• b anno r/d/, Auguftas. 912 IOANNIS BODINI cum ramcn Clemens vi 1 Pont. max. duos Cardinales ad regem Anglorum legatos mifi(Tet,vt quasrepudian- ds regins caufashaberec,ipfifalua prindpum maiefta- tedifquirerent: & quonia Pontificisaduerfusreginam Nauarrs interdi&a regis quoq; Caroli dignitatemvio- lare videbanttir, Pontificem perlegatum admonuit, fe C qusftionem de fubditis quorum fraude ac dolo idfa- ( 3 umeflet,habiturum: pedittamen vtfuaillainterdifta acdecreta reuocaret;alioqui regins fibiq;illatam iniu- riampro iureiusmaieftans more maiorum ie vlturura declaraui t.Certe Ludouicus iu niorT heobaldum Cam- panis Comitem olim acerrime caftigauit, quod eius0. pe cofiliove pontifex Romanus Veromanduorum Co¬ mitem diris exfecrationibus deuouiflet. Sspe fit tamen vtclientespericulimetuJiberati aduerfiis patronos ar- macapiant: acne vetera qusrantur, domefticisabun- damus exemplis.Cum cnim SaxonisDux Ioannes Phi- lippus Heflorum princeps, Mauricius item Philippi ge- ner,& AlbertusiuniorMarchioBrandeburgicusJmpe- ratoris Caroli v (cruitute premerentur,ad opes Henri- ci 11 Francorum regis afpexerunt. Rex ipfe Henricus 11 fiimmavoluntate patrocinium principum imperii- que Germanici tutelara fufcepit; & aduerius Jmperato- rem 3 quicumanteaconcord!iIime (efe geflerat, ingen- tem exercitum cofcripfit:ac tantum abfuit vt eonomi¬ ne pecunias acciperet, vtetiamducentaaureorummil- lia Germanis principib.belli aduerfus Carolum gerendi caulamagnificelargiretur. Actametfi capitc xxxi 1 11 * foederis, quodabillis cum rege Henrico ictumerar, tres vrbes imperii Germanici Gallis finitimas & Gallica linguavtentes regi occupareliceret, non prius tamen Imperator Germanis finibus exccffit, principibus & vrbibnsGermanorumferuituteliberatis,quamclientes patrocinium regis Henricieiurarunnneque id tantum, verumetiam Henrico Germanisiiberatoriaepatrono nefariumbellumindixerunc. Poftetiam b omnium im- periiGermanici ordinum confenlu apertedecretum eft $ bellum D E R E P V B L I C A, LI B. V. bellumaduerfus regem,nivrbesillaslmperii, quas ex legibus fcederum huic imperio lubiecerat, reftituere veliet.tametfi Virodonum iamindeaCarolo vi regein clientela Francorum fuilTet. Sed imperialis decreti vim abfterfitcopiarum,autconfilii,autanimi,autpecuniaru inopia,aut quod verius eft;vrbium expugnandarum de- fperatio,non voluntas. Antea* rex admonitus erat ordi- “ anno ' u9 ' nibus imperii gratum fore, fi vrbes illas quas dixi, Me- timinquam, Tullum ac Virodunum,fubImperiifidu- cia redneret.Et quoniam patroni a cliennbus non ma- gis inuadi pollunt quam potentes ab infimis: ita maio- rem his quam iliis cautionem adhibere oportet, ne pa- trocinii fpecie libertatem amittant. Hie occurret ali- quis abfurdum videri clientem a patrono cautionem exigere , cum le fuaqueeius fidei ac poteftati credere non dubitet. Id quidem indignum aliquando Curiae Parifiorum vifum eft,quat valallum a fccuritatis petitio- ne contra dominum decreto fubmouit *.Sed eo proceC- lithominumfrausac perfidia, vtetiam vafltalis contra vim patroni fuccurri oportere fapientibus h videatur. ip ro romite quantoigitursquius eftin eogenere clientibus opem Potiinisco. terre ? Puma lgitur cautio eit, vtaquijjmt* conaitiombm /2/ . ani , 0 f} , 7 vterque vtru ^ teneatur: deinde,w patrecmu tabula, quas c Malm ad ct. nojlriproteclwms liter as appellant,clientibui a patrono den- c^ut tones tur\ quibus teftatumfit iuramaieftatisfalua& integra tlitmeUres. £ clientibusfutura: quas tabulas a nouisprincipibusra- tas haberi oportet: aiioquin patrocinium more clientis atque ac patroni dilToluitur. Quamobrem Metenfes mortuo Henrico 11 regc Francorum, clientelares ta¬ bulas a CaroloHenrici filio confirmari petierunt;non quidem vtabhoftibus tutiores elfent, fed vt iuremaie- ftatis ac libertate fua vti frui iiceret. Atque hate non mo- do patrociniorum , led etiam fcederum acfocietatum cum populis aut ciuitatibus conrradtarum ratihabitio aconlequentibusprincipibus exigi debet, quatalioqui mortedirimeretur. Nam Perleus rex Macedonu mor¬ tuo Philippo patre,legatos ad S.P.Q.R.raifit ^vt ea qu^ MMM d Lfuiusli Liuiuslib. 514 IOANNIS EOD 1 SI Philippocum Romanis focietas& amicitiaintercefle- rat,fe imperium ineunte continuaretur.At cum Roma- nileges easdem fcEderum,qu£ prius cum Phiiippofoe- rant,renouari vellent, recufauit Perfeus: cum dieerec nihilfibi cumpatermsfaedenbus commune ej]e :Js Romani armcitiam ac focietatem colere vellent > pruts depatits con- Mentis* agioporiere. Ita quoque Henricus v 1 1 rex An- glorum cumaPhilippoCaroli v ImneratorispatreSu- folcium Ducem iuratus recepifiet,ea lege ne in eum fa- uiret,ne ve illi vitam eriperet,fidem feruauinfed mortuo Henrico vi x, Henricus vi 11 filius Ducem fecuriper- cuti mandauit: cum diceret le nec pabtis, nec iureiuran- dopatrisobligari. oportet igituriracauere vt qui ftipu- latur,proieha;fedibusqueftjisacfuccdroribus imperii ftipuletur:-&quipromittit,pro le hxredibusquefuisac b j.fademdi- luccdTQrib.promittat,vt obligariofirefficaxhSed quod I boT U obiig V ff. antea dixi,dicendum f^piuseft 3 cIienceIarefoedus ornniu & ibi Bar.nu. periculofiffimum effe ,nifi bene accurateque clientura 30.I. talc pa- ciunijiic pa¬ in*. c anno /J»8. d anno ifj S. libertaticaueatur : quoniam fepiffime fit vtpatroniin dominos veletiamin tyrannos,clientes in lubditcs/a- piusetiam infernos euadant: quibus vt caueatur , ter- minandafiintpatrociniabreuiore remporununtema!- lojvtficlientibusgrauiora videanmr,mutari;fihoneila, continuari poffint;idque potiflimum in popularibus & optimamm impends,qu^ quodiunodo fempiterna funr. G>uamobrem Geneuates cum Bernatibus fiducia clien- telari contra&aq.patrccinium annis trigintadefinierut; quibus elapfis difturbata ciuiras eft paucorum ciuiura occulta coniuratione,vcBernatumia)perioac poteftati Geneua dederemr:captis tamen acc$liis aliquot coniu- ratisjfocietas squo foedere cum Bernatibus iundta elH Falluntenim qui antea patrocinii fceduscum Bernati¬ bus fuilfenegant, propter rerum ac verborum ignora- tionem.quod enim Latini patrocinium&iclientelam, iu- niores aduocatiam appellarunt,noftri homines a/toi^on. Ego Heluetiorum omnia fcedera que multa funt,a Cru- cteoGalbrum apud Heluetios legato accepta accura- tifiime f)E REPVBLICA, LIB. ,Y m tiffime legi:vr quo qusque ciuitas,quibus legibus alceri iungeretur, planeinteliigerem. Valdaoftjeeademqua Geneuates difficultate laborarunt, cum illos Valefii pa- trociniilpecieluisimperiis fubiicere conarentur a ,nifi, a anno 15/2* regis Francorum ope erep ti fuiflent. Sunt etiamRo tuil- lani ac Muihufiiin Heluetiorum omnium; Abbas veto S. Galli,m Tigurinorum,Lucernatum, Suitiorum, Sc Glarenfium fingulari clientela. Quod igitur de vafaliis diciconfueuit, eos a fiducia dominorumeripiendosfii durius &acerbius quarn pro dignitate liabeantur, vt pridem Curia Pariiiorum decreuic b aduerfus Britan -1 Gaiius cutn bel- aPolyb.iib.4 IdP erficodomifefe continuiflent 4 . Item ciuesomnes Laidarum repentino bello ac feruitute oppreffi fue- runt,propterea quod nec principem, nec vllam cum fi- nitimisamiciuamautfbeietatemcontraxiirenth Acfu- periori state Florentini cum a Francorum focietate de- fciuiflent,nec principesin Francorum regem coniura- tos fequerentur, tandem potentiorum arbitrio ac libi- diniferuierunt.At,inquis, iniquumfuilFetfeFrancoru hoftes,quibuscum amicitiaconiunbiifuerant, probte- riiallentior illud ego quidem;fed nec ab eorum amicitia• diuellioportuinquianontantumfocietas violatur,/[/S- cios me os pro koftibus habeas,aut cum hofltbus te comungas- y Tuttffima verumetiamfipremete metufociosabs tedeferipada- cautioeorS ^ re,fi exfaedereauxiliadebeantur. Vnatamencaudoeft qut neutra eo rumquifeneutroselfevelint,vt(cilicetfinitimorum ’efk-vllinL P r * nc 'P um mutua confenlione imperiu per fefe tuean- ’ tur,& a bellislociorum abftineant.Quaquidem ratione Lotharingi,AUobroges, Burgundialiberapaceactran- quillitatefloruerunt,quamdiua bellisfinitimoru prin- cipum& quidem eorum confenfuabftinuerunttat cum primumDux Allobrogum Hifpanis fefe adiunxilfet,im- • perioac poteftate a Francis exutus eft. Differt igitur } diftatqueplurimum is qui nechofteshabetnecfocios, abeo qui vtrarumque partium communis eftamicus, modoidfederibuslit comprehenfum. Quod quidem confiiium fi omnibus ciuitadbus lalutare eft ac'lauda- bile,quanto laudabilius ei futurum, qui csteros omnes velpotentiaveldignitatefuperat j vtcontrouerfiarum, qus DE REP VB LIC A, LIB. V. vtpatrem omnium communem, abftinere velle. tera fuit iliapcEnitentia,cumincendia concepra,quaeipfeinflammarat,reftinguerenecpofl'eti neefipotuiflet, velle videretur. Confimili errorePau- lus 1111 PontifexM.cumrcge Henrico 11 focietatem coiuit,procurator fiteali rogante vt Neapoleos ac Sici¬ lia" regnaecclefia: Romans fiteo vindicarentur. id age- batur vt Hifpanis ex Italia expulfis, Pontifices cenfum vtriusque regni recuperarent, ac Francis imperiofius quam Hifpanis dominarentunaut.quod lulius 11 Pon- tifexdicere/olebat , cum alteris focietatem inirent, quo facilius vtrosq; quafi barbarosex Italia exterminarent. Dux Albanus Pontificem admonuit vt parens omnium communis quamHifpanorumhoftis elle mallet: non acquieuit tamen , cum iam tota Italia Francorum & Hi- fpanorumexercitusdifliparentur. fed cum adprxlium Hifpanos de vrbium latebris ac pr^fidiis detrahere Gal- linon potuiflent,nec obfidione arces expugnare, Pon¬ tifex a focietateFtan corum abftinere coadtus:& in pa- cis achonibus exceptu,ne Pontifex Romanus deinceps Hi/panos aut Francos tueretur, fed eadem vtrosq; ami- <>ii ICANNIS BODINI citiacomple&eretur. Nullius vmqiiam principisinimi- citise taiuas huic imperio caiamitates intulerunt, quan- tafab ilia Romani Ponrificis amicitia iilat^fuerunt.mox enimSanquiritinam cladem fecuta pax eft omniuquas accepimus,huicimperio pernitiofilltma: qusnobis o- rania qua: annistriginta partafuerant ,ademit.&quo- niarn earum rerum commemoratio mentem mihi ex- ulcerat,ad pontificem Theatinum redeo, qui Clemen- ris Ponrificis max.confimilibuspeccatis ad officium re- uocaridebuillct. Hunc enimLudouicus Canofalega- tus apudregem Francorum ftudiofiffime admonuerat, vtfepattern omnium principum communem profite- retur,ineoq;fuasopes,fortunas ac dignitatem verfari perfuafum haberet. Qusconfiiia cam repudiaret, vr- bem priusab Hilpanis captain viditquam obfeflam, di- . reptamquamexpugnatamjfequeinarceipfiusvrbisab 5 hoftib.antecircumteftum,quamhoftes ventures fulpi- caretUr. Hie non quaeritur ame vtri pontificisgratiam vel odium,Franci an Hifpani promereri ftuduiilent; fed illud tantum, omni principum acciuitatumgeneri tur- peefte,vtqui communes amicialiorumcontrouerfias componere poffint, fefe duces partium profiteantur, etiam vt nulla ex eo derrimenta fequantur; quanto ma- gis declinadum illud eft,fi ancepsac dubia vidfcoria rui- nam tibi fit allatura?Nec defunt qui fiiis cinibus publice interdicunr,neprofinitimisinter fediffidentib.quibufi- cum amicitia conmnguntur,armacapiant:nihilominus tamen fadtum probant,aut diffimulant,ac f^pe clam iu- bent imbecilliorib.fuccurri: vt Liuius de dftolis, Iaucn- tutem,inc]\lit,aduerfiesJitosfociss,pftbhca temttim autlon- tate demta,mihtarefintmt , & contrarmJape acmin vtra- tjueparte lAtolica auxilia habervt,. Diligentius ab his quamabhoftibus cauendum.Hicoccurretaliquis,peri- culofumeirevnum aliquempopulumcteteris omnibus eminere,&exalienaruinafuam ciuitatem ficaugere,vt' fi velit,fub imperium cameras fubiicere poffit. Illud qui- dem affentior jnec vlla caufa probabilior eft: quamobre DE REPVBLI C A, LIB. V. qui neutrum le profiteatur, imbelliorum cafibus fuc- earrere debeat. Etenim principum ac ciuitatum impe- j riaftabihorafunt, dcabiniuriaftnitimoru tutiora, cum locietates acfederaftccontrahuntur,vt equabilis qiue- ^ dam ex omnibus potentiaexftftar. Cum enimaduerfus Perieum Macedonia:regem Romani beilum gererent, aliae quidem ciuitates regi.alia: Romanis fauebant: Ter- tiapars, inquitLiuius, optima eadem &prudentijjlma ,fi vttque opt to domwi potior is daretur,ftti’ Romanis quart*- fubregeej[emalebdt:ji liberum inde arbitrium ejjet , nen¬ train partem vellent altera opprejja fierifotentiorem: it a in¬ ter vtrofque conditionem cimtatum optimam fore, prote- gente femper altero mopem ab alterim iniurta, £5 till bat is vtriufquepartis viribusparem ej[e. .Sed hoc Liuius prs- termifit,quod qui ita de ciuitaturn ftatu iudicarent,neu« tripartifefeadiunxiirent; cum tamen vtrifque obliga- rentur. atiilis beneceffit: quianonfiexalienocafude- trimenti aliquid ad te peruenturum eft, propterea foci- etatem violate debes, vt lmbecilliori opem feras. Ho- neftum eft igitur &eum,qui csteris dignitate ac poten- tia fuperior he, etiamfi non conuenerit inter principes, &imbecilliorem,fiitaconuenerit,neutrarum partinm effe. Hoc etiamcommuni omnium gentium faiuti ne- ceflarium: vt ft controuerfis inter focios fuerint, ft bel- , la iulcepta fociorum&amicorum communi conienhi finiantur: qua: alioqui nullum exitum reperirent. Sed vnum genus eft eorum qui neutrarum partium fte efte verbo declarant, re tamen faces vtrifque ad beliumin- flammandumclamfuppeditant: ferendum illud quide quodammodo,fiftia: (aluti aliter conftilerenon pollint: vixeft tamen vt ea fraus latere diupoffit: re veto plane cognita ac percepta,pernicies imminet ab vtrifque mu- tua concordia conciliatis. etenim cum maiorum no- ftrorum state Veneti inter finidmos principes occul- te iurgia fererent, ac turbatis rebus in alienas poflef- jai fiones clam inuaderent, Ludouicusxn rex Franco- rum locietate cum Iulio 11 Pontifice Romano, cum 5 24 IOANNIS BODISI Maximiliano Imperatore 3 cumq; FerdinandoHifpania- rnm rege contradta, Venecos triplici prcelio fufos ac fugatosadearum vrbiumquas ipfi fraude occuparant, reftitutionem compulit: acprimum per fefe Crcmarn, Creroonam,Brixiam 3 Bergomum 3 GuiaraddamMedio- lanenfium municipia; PontifexRomanusFauentiam, Adminum, Rauennam 3 Ccruiam 3 vibes Romans diti- onis; Maximilianus Patauium 3 Vincentiam, Veronam, Imperii nomine; fuo veroTreuifomac Forum Iulium; Fcrdinandus arces ac portus Neapolitani regni, qus oppignerationisiure tenebantur 3 recepit; cum tamen anre belium iatis Pontifici fieri potuiifet vnius oppidi reftitutione : led Dominicus Treuiianus Reipublics Venetorum procurator inrerceffir, cum diceret a Ye- netis quidem arces & oppidacapi Temper; fomeladem- ta reftitui nouum & abfordum efle. Tutius ^ftigitur eosquineutrarumTunt partium, ab iis fraudibus abfti- nere 3 acpotiusbellis implicates ad pacem reuocare;aut certe fimulare , fi aliena bella tuae ciuitati. vcilia fa nr; pax autemdetrimentofutura.quamquamnecfimuIare,nec perfonam diu ferre quifquam poteft. Quod fires ad pa¬ cem inclinat, id eft, fi apparet eos quidiu bella inter fe gefterunt 3 accpptarum calamitatum tafoio teneri 3 turn maximeconniti oportet, acmodisomnib.efficerevtte au144 9 i8 IOANNIS BODINI Tcedus cen » niaior profpiciebar Pondficem Romanum,ImperatO‘ tr/tFrancos. rem Carolum,regemAnglia?,Venetos,Genuenles,Flo¬ rentines,Lucenles,Senenfcs,Ducem Mantuanu, Sfor- « anno isn. tiadas coniuratos“in fe vnu armari,vtagri Mediolanen- fis pofleffionem Maximiliano Duci reftiruerent: non tamipfiusDucisgratiaquam quodillos regisFracorum potendfSmi principis vidtoria? aduerfus Heluedos & SFordadas terruiftent: Rex fociecarem illam nec prohi- berepoterat,nec contradlamperrumpere, nifideagro Mediolanenfidecederet. quianteacumregeFrancifco amicidaconiundtiffimifueranr, afidefimul &abami- cida defecerunt:nam fidei religionem pleriq; principes nullamefieputantoportere, fi publica vdlitas agitur: quinedam ranta eft hominum perfidia, vt cum maxime fallere propoluerunt.omnib.exfecrationibusfefedeuo- t Plutarch, in uere n <5 dubirenttvt Lylandrum h dicerefoliturfi ferunt, x-yfandro. p ueros cjtiulem aflragalis,c$> I'O ANKIS BODIN! Fciarpacisconditiones fere temper inuitisdari, &avt- Tullius", vupotestadhtben? illicagit deMarco Attiho Regulo,qui exinlidiiscaptusduceXanthippoLaceda:- monio.imperatore Amilcare, Romam venit, iuratus fe Carthaginem rediturum nifi captiuos nobiles pro few reddi perfuafifFet; Senatui mandata expofuic, fententi- am ne diceret,recufauit: quamdiu iureiurando hoftium teneretur, non ellefe Senator?. teiebat feadcruciatum &adexquilitateippliciareuerti: vimtamenautmetum non excufauit, ted ad h oftes rediir. nec aliter Mancinus Conteilfaciendum fibi putauit, cum Senatui pacis cftn- ditiones perfuadere non potuiilet. quos enimiurisre- tialis magiftros grauicres; quos Rcmanaru legum me- lioresinterpretes quamCoi'ules Romanos qu^ramus/ Illitamen officii retinendi caufaadcruciatus voluntari- os proficifci, quamturpiterfidemdeferere maluerunt. QuidConfulPoftumiusi’ quid texcenti obfidescuma- geretur.depaceCaudina’ exftanta£HonesConfulares> quib. quid ille in Senatu, quid cora populo diireruerit, intelligi facile poteft.fi vim,fi metum excufafFet,a popu¬ lo lapidaretur.nullatamen vis maiorvideripotuit, quam cum inter anguftias Appennini montisfraudib.hoftiu fic interceptus Romanus exercitus,fic conclufiis erar,vc nec progredi*necregredi,nec cum hoftedimicare pote tet.Illud tantum, paceminiufTupopuli Romani fancire nonpotuiffe: ac propterea Conful petiit a populo qui pacisconditionesrepudiarat, vt vna cum Veturiocol- lega nudi ac vin&i hoftib. dederentur: cum fcirent te ad eraciatum aut ad tempiternam feruitutem quouis cru- amso eiatufaediore proficifci. PaceMadrica* rex Francifcus .Febr. maiorCaroloImperatoriiuratuspromifit fe, cumpri- muni regni fines attigi(let,pacis conditionem ratam ba- G biturum,autincaptiuitatem rediturum. Francilcum & Henricum Dfe RfiPVfiLIfcA, LtB. V. >J i Henricumfi'iosobfidesdedic. Nonprius Hiipaniatfi- nes euaferat,quam o nines vno pene confenfu principes ac populi fuas opes & copias ad ilium iponte detuierur, fi aduerfuslmperacorem bellum renouaret.Rexin Cu¬ riam Parifiorum venit,Senatum habuic.&vniuscuiusq; fententiam exquifiuit , pacis conditiones ratashaberet necne.Selua Praefes Curia; Parifiorum ad infirrnandam paccm, ZabareJl!E‘ e Cardinalisaudoricate vfuseft,qui, ' quod in eogenerevi acmctufa&umfit, ratum haberi lionputar oportere ;idq; exemplo Ioannis Cypri regis, quia Genuenfib.captus,obfidemfilium dederat, necta- men fidem feruarat. Miror ego no erubuifle principem tanci fenatus,quo nullos totocerrarum orbe illuftrioc eft 3 nonmodoiurisfetialisimperitumhominemteftem laudare,fed etiam eius tarn ineptis argumentis iefe mu- nire. Hascpotiilimapacisinfirmanda:occafio fuifle vi- detur.addicum etiam illud,non patuiflTe regera prouin- cias huius imperii, Burgundiam inquam, & maximam Bclgis partem, fine fenatus ac populi conlenfione ho- ftibus promittere.id quide verum eft: ctetera exrra rerm numquamenimveteresRomani, qui neruofius quarti noftridetoro iurc fetiali diflerebant, de vi,de mecu,de ratihabitione captiuorum qu$fierunt: & qiiidem nihil ineptiuseftquam capriuoruarbitrio relinqui, vt pcftli- minio reuerfi rarUm habeanc quod cum hoftib. geftum fit.obfidesveroquidederac,nec pacislegibus,nec vlio iureiurando renebatur;ac ne iurare quidem cogebatur i qui obies in ea caufam datur, vc pro captiuo fideiubeat, autcapiteluafjfiisquipromifit, a paftis conuentisre- ffs cellerit. Illudeft quodPofthumius Conlulinconcio- ne popuii Romani; Cum me, inquit fits turpi,fitsWetef-• fur■■ : if onjiorf ebfirinxt:qua tamen, qu'mdoiniuffupopuli •fabiaei t,nen tenet urpopultu Romania , piec qutequam «? eapr&terqmm corpora nofira debent nr Samnttibm ■: deda* murperf,tales nudtvin&tque, & paulopolt; Quide- mm obfidibus am jponfonbus infiedtre op,a eft, Ji pre- eatione res trrmfigttur ? nomma Confubsnu , Legato-, NNN x , Coiifil.ljf* e 9?z IOANNIS BODINI rum, T nbttnorum mtlitum quijpopondermt, exfiant :fi ex fosdere maid a efjet,prbligantur /! : vc Francifcus rex Granuella: Caroli v ' Imperatorislegatoapertere/pondit: quoniam, vtRo- manorumquidam Conlul dicere h ioiebat 5 vul'tquu^ /ilu credit habitajiaes ipfimobligatfidem^.liacpK Sena- rafconfulto decretumeft,vt Romaniciues, quos Pyr¬ rhus data fide Romam ire permiferat, ad holies indida capitali poena redirent.Hic occurret aliquis.Franci/cum G regem iuratopromififie.nifi pacis conditiones fibi pro- Barentur,in Hiipaniamferediturum:idquefa&um o- lim fuifie loanne rege Francorum; qui tametfi obfi- des fidemque a edifice,cum ea qua; promiferat ac ipera- rat efficere non potuiflec, in Angliam rediir. neuter ta- men datis obfidibus redeundi obligatione tenebatur. quamquam Francifcus,vt pacis adionem probaret, co- gereramennon poterarSenatum populumq; Franco- rum, adid deque nihil inpacis adione exceptum erar, cumeiuSpotiffimu interdict neprouinciae abhocim- peno diftraherent ur.Quamobremlm peratori quia pa¬ cis conditionib.diicederenoluerat, iurebellumindtdu eft. Quaquidem recommotusFranciicum regem per- fide fe geffiiie dixit, quod cum allatum diet..rexomnib. coadisprincipibus infinatum venit: cumquedeiniu- riafibiablmperatoreiliata grauiter queftus efiet,Gran- uellum Hiipanortmi Iegatum addle iufilt, vt Carolo Auftriaco DE REPVELICA, LIB. V. Auftriacoqui fibiablcndperfidi® probrum obieciiTet, pro ifta contumelia denuntiaret eum toties improbe mentitum.quotieshocdixiUet; vtqueduelli locumac tempusaffignatet. Eadem oratione aduerlus Carolum v(usdrediciturrexAnglorum,cumetiamaCaroloper- fidi® infimularetur. Forciter illi quidem, quod perfidia; crimen afe depuMfiut, cum eo fceiere vix vllum in prin- cipegrauius ellepoffinquia nulla res vehementiusRefi- publicascondnetquam fides;quafublata,etiam ynade puicerrimis virtutib. iuftitia cum humana focietate tol- laturnecefleeft. Necverotantanmpudentiatptinceps vllus exftitic vmquam, quibonefti promiffi fidem vio- larefas elle diceret: fed alius frauderahoftium, alius er- J97 rorem,aliusprauumconfilium,alius rerum conuerfio- nem,qu® prouideri nulla prudentia potuerunt,excufat: autquiapromillaferuari fine Reipub. interim non pot finr.deniq;omnia iurefa&adefenduiuur, vt vel opor- tuerit,veinecdIefuerit,velimprudentia,velimprouifb cafu fa&um fittqu® caufic cum incidunt, violand® fidei occafionem prqberefolent:qu$tameniulla eflenopo- teft,nifi quod promifeds namrainiquufiierit, autpr®- ftari non poffit.Scio principum allentatores qui remit fiusiftadiirerunt 3 periuriilarcbrasomnes ftudiofecon- quireretqui atitemneruofius, fidem omnibus vtilitatib. quantxcunq; fuerint,anteponi piitant oportere , fi lub- lata verborum ambiguitate padla conuenta perfpicua minimeq; dubia videantur. Qui vero Pontificem Ro- manum,nonleipfiun modo (edetiam altos iurifiurandi religionefoluerepofle' , tradunt,eosegofiimmaimpie- ( , p etr usA«- tateobligari iudico; quamquam ab iplis Pontificii iuris chariin cap. interpretibus 4 fadsrefelluntur.Ac nelulius quidem 11 deetcaion” 1 Pontifex max.quem Eccleftt Romamfacem hiftorici & appellant,tant® impudenti® fuit, vtfibi fidem violate motneap. licuilfe diceret, cum Ludouico regi nefariumbellum decopftituc. pro tot benencusqu^antea commemorammus,oequi- din. dem focietatis vioiato feedere,intulilTet: exquifitam ar- ripuit occafione,cum Pomtificatum Arelatenfem adlori NNN 3 9H IOANNIS BODINI cnidam Romano contra decus huiusimperii,contraq; morcm maiorum tribuere non dubitaflet.atq; itafege- rerctjvt neregis quidem legatu admoneret: quod cum C allatum efIet,Ludouicus omnia facerdotia,quorum fru- dtus in Gallia Romani percipiebant, *rano adiudica- uir. Hancigiturlulius inferendi belli occalionemna- ftuse/rimprobe quarfitam. Huncetiam Gnicciardinus bonus audfcor.iadtare confueuille fcribit.fe foedera ac fo - cietaces cum Germanis,cnm Gallis,cura Hilpanis,quos ipfeBarbaros appellabat, ad eosfallendos acdecipien- dos contrahere: vt omnes ex Italian finib. exterminaret. Nec defuntquiperfidos quidem exfccrantur,perfidia; tamenfuauiflhnosfrudhisdecerperefolent: vtde Phi¬ lippe Alexandri patre ferun r. Item Lacedannonii Pho:- bidam perfidiaj damnauerunt, quod contrafoedjis cum Thebanisi&um in Cadmeam arcem lnuafillec: earn ra¬ ti Pint! th.in mert ipfi retiftuerunt". Qui verofua: dignitatis curam jpswoonda. Jj a g ent>ne UK piter a fide dcfciuilFe videantur, iurifcon- fultorumrefponfaconquirunuvtMarchioPefequeren- fis,qui accurate aclatenter tacitis nominibps ac locis ex quifiuir, nutn vafallus regis Neapoleos Pontifici Ro¬ mano potius obedire quam regi teneatur. confilii vero capiendi fummafiiit,vtfi bellumaduerfusCarolumv a Mediolanenfi Duce, annuente Pontifice, fulceptum profpere cederet, ipfe regnum Neapolitanum poffide- reniinaliter res cecidillet, Mediolanum principatum Duce perduelhonis damnato prxmii iure fibi depofee- ret.Sed coniuratione detefta MoronemDucisGancel- lariumincarcerem egit; quern protantocrimineleni- tertradauit,nefeipfum moriturus proderet. Marchio tamepaulo port,cum omnia patefadfca ellent, animi do- lore extabuiife fertur. eadementmperfidialmperaro- rem,Ducem,P6tificem,acfocios omnes fraudare pro- pofuerat; quo perfidiaegenere nullumfedius auttur- pius cogitari poteft. Licet quid cvnafidelia duosparieta 59! dealbare , dum falua religionis fide id fiat: vt de Themi- ftoclefertur.qui regem Perlarum clam admonpit, nifi ex Euro- BE REP VBLICA, LIE. V. *35 exEuropa breuiexcederet,Gra?cosaditum Hellefponti praacideredecreujlTc: precatuseftetiam a regene rear euulgaret. quo quidem confiiio Themiftocles fibi (c- cutitatempeperit, fi penes regera vi&oria futnrafuit fet •, fin confiiio rex acquiefceret, vt quidem acquieuit, Gr^corum omnium gratiam iniret. Qui tamen vetera- toriacaliiditatefibi cauent, vt invtramquepartemfal- lerepoffinc,exitium fibi procurare fiepeconfueuerunt: vtEpirocajquibellum aduerfus <£tolos ab Achaeis iu£ ceprum le in confiiio Achaeorum probare dicebant; i£toiis veroclam fignificauerunc fe illis hoftesminime futuros. Iidcm bello Macedonico Perfeisfeamicosfo- repromiierunt,modone Romanorum in ie odiaexci- tarenc: Id agebatur, inquit Liuius >vtfi rex abftmuijfet E- pro^mtegrajibieflentemma apudRomanos , & conciliate apxd rsgemgratia>quod accept xrifuijjent vementem. qua: confilia patefada exitium illis ac miferam feruitutem fugato Perfeo pepererunt. Ha:c autem iurifconfiilro- rum conlendens'Qifciplinaeftjttf frangentibxsfi-* l. ficonur- demfid&s debeamr.Szdpovto noftri progredkintur, qui ci'^i v ? it« *T etiam decreto conciliiConftandenfis nullam ftatuuni? vxot j foiuto eilefidem,qusinfideli data fit. Patresitadecreuerunt, 1 ™'" 1 "* cum Sigifmundus Imperator Ladiflao Bohemia: regi fi- dem dediflet, loannem Huflium & Hieronymum Pra- C genfem faluos &incolumes a conciiiodomum reuer- iuros:qui tamen deconcilii fententiaimpietatis damna- ti & exufti fuerunt.Imperator nec fidem rcgi datarn,nee publicamiecuritatem violarifas efie ducebat: fed hunc illifcrupulumaccerfitiiuriiconfulti, Nicolaus inquam Abbas Panormitanus, &Ludouicus Romanus exeroe- runt,cum dicerent infidehfidem vtihter dart nonpotutjje-, An infideli needatamferuarioportere: in quam ienteutiam Pontifi fermndafi- cesacminutos theologos facile pertraxerunt: vt quos dtseft. capitis arcelfere ac damnare non dubitarant, crudeliiE- moignisfupplicionecaret: tametfi necimperatorinec Patribusineosvllum iusdfet: necfifuifl’et, Bohemia: rex cui data fides erat, ab ecclefia: Romans: rita delei- N N N 4 * Tnl.con- uentioniim. de paths fr. b Vide Tib, s , Offi. 1. i.ae paths. « anno 0-4.7, * 53« IOANNIS B O D INI uerat:fed omnia pedum iere.cnius errorisargumentum aBarto'lo "inris vtriulq; cenfulti (:qua,mquam nimisin- epteacpueriliter:) repetere non dubitarunt. Isenirn lioftib.priuatis, quiiusimperandi nullum habet.fiaera feruari needle non putat. quo eftdeteftabifiortalium hominumimmanitasdicamaninlcitia, qui tahb.argu- mentisiuftitia:fundamenturr., id eftfidem,fubuertere coniiiiiir, &in ea fiinditus delendaoccupati&funt& fuerunt. & quoniam Bartoli didtum illud vaniuseltac leuius qua vt longa oratione debeat refelli, ad fummara hums dilputationis referamus b . Hoc decreto armati Patres Cardinalem tituli fandd luiiani legatumin Fan- no ni am milerunr, vt Huniadi fortiffimoducifignifica- rent feed us cum rege Turcarum cotradtum vioiandum efle s acbellum renouandum.qute resilli cum abfurda & ReipublicarChriftiansexitiofa,pax veroatqui/Smisle- gib.acceptavideretur ; tamdiiireftititquoadconciliide- cretoafententiadifcederecoadtuseft. Ruptisroederib. renouatu eft abHungaris bellum. Qusperfidiaintan- tamiracundiam Turcasegit, vt ingenti exercitu Chri- ftianosvndiquaq; catderentacproiligarent,imperium- que iilud,quod iifdem pen efinib.quib. Solis curfuster- minatur/radtis opibusChriftianorumlongelateq; am- plificarent. Actametfi Sigifmundus Imperator innu- met abiles Chriftianorum copias ad Nicopolim coegifi fet; nihilominusingenci cladeacceptaproftratuseft: vt peripicuum omnibus eder, decretumillud quod Patri- bus placuerat,immortaliDeQ difplicuide:cum etiam le- gatusillequem tnodo dixi,alatronibus csfus fit .Nam fi fideminfidelifrangerefas eft,dare certenefaseft:fin fi- demdareius efgdatam feruare opottet.h(jc enimipfa fi- bi fant confequen tia. qu£ rendum ergo prius erat, cum infideliprincipepacifciiusfit,necne? Carolus quidem Imperator cum rege Periarum amicitiam inireperle- , gatos non dubitauiteoque profedtus eftRobertus Anglus, quern SyriasPrades citatisequispenecompre- hendit; vt nulla iure turn apudPomificem maximum, turn. DE RE PVB LIC A, LIB. V. 937 turn etiam apud imperiales Germanorum conaentus Irnperator quereretur regem Francorum cumTurca- rumprincipeamicitiamacfocietatemcontraxiire.Quis efteniin qui neiciat reges Polonis, ciuitates Veneto- rum,Gcnuenfium,Rhagufiorum,amicitiaiTiTurcarum iampridem iibiconciliaui(Ie. ? Idem Carolus Irnperator MartinoLuthero,quemPont.Maximus diris exlecra- tionibus quafi Ecclefis Romans hoftem dcuouerat.fi- C dem dedir, vt ad Wormatis conuentus venire non du- bitaret": quo cum veniflet, Eckius theologus in eum* eodemiureiifdemq; poems quibus inHuflium&Hie- ronymum,animaduerti cupiebat, quern eadem impie- tate quaillos obligari diceret,ac fiducia Conftantienfis decreti,fidem hoftibus fideinon efleferuandam coten- deret. Sed nemo Fuitqui Eclcium nonaperte exfecrare- turjacdecretumilludnonimprobaret. Itaquelmpera- tor,neIecuritas publicaviolaretutsequiturnturmas ali¬ quot Luthero dariiuffit, quoufque faluus & incolumis domumreuertillet. QuamquamnefcioquomodoPa- tribus Conftantienfis concilii venit in mentem,hereti- cis omnem fidem abrogarexum Pontifex ipfe maximus quoties facris initiatur, accipiatab ipfisludafisfidem, eofq;religionisfusinftitutisfumma cum libertatefrui patiatur. quinetiamprincipes Germani ac Itali ludsis teftibuslspiffimeiniudiciis vtuntur. Exftatiurifiuran- di^formulaimperialibus legis adionibus comprehen- la,quaIud^ireligiofealErmare debent in iudiciisleper- inde'aduerlus Chriftianos homines fidem feruaturos, vtfuimaioresaduerfusGifanos. Quinetia lollies Ilrae- litarum irnperator foedere cum Gabaonitisdasmonum cultoribus contrado, tametfi fraude circumuentus efi- fet,necvllaiurifiurandi religione obligari potuifl'e cs- teriduces contenderent, nihilominustamenlandiffi- mus irnperator fidem feruari oportere decreuit, Ne, in¬ quit ‘j Deipmpotentis, quemfoederis teftem appeliammus> iracundiamaefuroremctercvideamur. Quodautem di- ximus nullo periurio teneri,quifaedifragis fide non fep» anno //i/- Lib n.c.te. c Iofue y. 9> S IOANNIS BODINI uarit,omnib.itaper/picuum effe opinor.vrnihilexcm- plis opus fiufedinterpretatione temperada reseft.nam cuiruptafideserit vel vno capite foederis, iurifiurandi« 0 reiigioue /oltitus eft, ita vr nullo foederis capire tenea- , turrnontameftnoua foedera iifdem quibus ante autdi- n6 Voium de uerfts iegibusferiantur, periuria praecerita repetere“li- adimedis le- C eat: alioqui nullus fidei, nullus religioni locus fit, nec p er j ui -; a v li 0 sexitus reperiant. vtnonitapridem noftra state Sinanus cJaffis T urcarum Praefedus, obfeila T ri- poli in Africq lirtore,& pads conditionibus interpofito iureiurando dacis & acceptis,quibus dues ialua Liberta- teoppidum dedere ipofpondiilent, deditionefadaci- ucs omnes vinculis coftridos in feruitutem redegit, ex- ceptis ducentis quos Aramondi Francorum Legati pre- cibus libertati reftiruit. At ciues cn m cfe violata ftde gra- uiter quererentur,(iurauerat enim Sinanus per caput principis, quo iureiurando nullum ad obJigandum effi- cacius efte putant) ipfe repofuit periurium equitu Rho- diorum, qui deditione vrbis fada iuratilenumquam aduerfus Turcas arma laturos, falua libertate difcelle- rant,fed illud refeili poterat a Tripolitanis,ni(i ius in ar- mis pofitumfiuilet, fe nec Rbodiorum equicum obli- gatione teneri; nec ft anteaiuraflent Tripolitani,periu- riivltionemnouoiurefublatam repetipotuiile. Quod fifraude fraus, ac periunaperiuriisantenouum feedus fl.fi conue- rependantur^nihiieftquamobremquisconqueriiufte eio I'vito £ poffit. vt cum Epirota: aduerfus Romanos perfide fe tato matri. gefliflent bello Macedonico, ac Perfeo regi dam faue- rent, Romani parca vidoria fimulauerunt fe prsfidia ex Epirofublaturos, & vnaedidi fignificationeiuflerunt C decern viros ciuitatum principes quicquidauri&arge- ti eifet in terario cuiufq; ciuitatis proferre:quo fadolm- peratorRomanus yrbes feptuagintamilitibus dnipien- das permifit. in qua perfidia punienda Romani paulo crudelius quam par erat.fe geffi tie videntur; cum ad eos tantu qui periuriu admiftifent, poena peruenire debuift v; fet:ea verp fimulatio c5tra decus eftantique Romano- rum BE REPUBLIC A-, LIB. V. 9?9 rumdignitatis.Turpius tamen iiqui nulla perfidia viola- ti,iufiurandum decipiendinon obligandi vinculum die putant,aclecuritatein publicam ad pefte& exitium da¬ re folent:vtCarolus Dux Buigu ndionumLudouicoLu- xernburgo Magiftro militum lecuritatem propoluit, vc eum Ludouico regiFrancorum turpicer proderet^Foe- dius etiamAntomusSpinola GenuenfisPnjfe&usCor- fica; infule,quiad permruim crudelicatem adiunxit,cum principesomnesinfulqconfiliicapiendi fpedecoabbos, &adepu]asfimulinuitatos necaniuffiiTer.recensefthi- ftoria.Sedhascvetus deexfulibusCynirthorum, quire- uocad&ca^teris ciuib.nouofcedeieconciliati.cumpr^- teriras iniurias lempiterna obJiuione fepelire iurad lan- cbiilimepromitterem.hoctantubnqukPolybiusmo- i life,* liebantur, vtfideilpecieacceptas ofFenfiones vlcilcere- tur,acciues cum ciuitate hoftib.proderent:fed earn pro didoneproditoribus ipfis exitio fuilTe exitus declarator. Saqie tamen fit vt fides ac focietas deferatur metu pote- tiorum,quivi£boria adepti caeterospenerrueruntxuius reipermultoruexemploru &noftra plena eftRefpubli- ca,& omnia regna cun£heq;gentes:vtpoftcalamitatem Cannenfem Romanos focii prope onines deferuerunr. 01 PerIeoregeMacedoni^capto,Rhodiipalaedixerunt,ne quid a quoquaciuium in gratia Perfei regis, qui cum fo- cietate&amicitia coniunbtiffimifuerantjdicereturfie- retve^fubiebba capitali poena. Quid focii noftri capto ad PapiaFrancifcorege?Italiomnes a focietate tunc defe-* cerunt. Metus quideabauxilioferendoignauos homi¬ nes^ periurio tamen no excufat. fed qua: excufatio eoru dTepoteft quiadfoedus perfidiam cogitatamafferuntJ Maximilianum quidern huius Impetatoris proauum dicerefolitumferunt, nullas padiones, nulla foedera cumFrancorumregibusinire, nifi vtprsteritarumin^ iuriarum,quasabillis feaccepifleaiebat, vltionem re- polceret.Nemo tamen eft,opinor,qui nefeiat Carolum vi i i acLudouicumxi i,quibusregibus Maximiltanus imperium tenuit 3 integritate, fide, pietate,iuftitiapai(’s 940 IOANNIS BODINI principes omnibus fiecuiispauciffimos,fupcrioremha- buiilencminem. AtLudouicus qui vnus ex omnibus regibu spatriaparens eftappellatuSjtametfigrauiUircas in Italia belli oftenfionesaccepifiet,nihilbminuspa&is induciisFerdinandum iniitoreGenuenfi prartereunte fummafideacliberrate inuiieie, & in trirememipfius defeendere non dubitauit:qnem animi candorem ac ii- duciamadmiratusFerdinandus, adporcum appulit,ac Sauonamingrefl'us,aregeLudouico omnibus hurnani- tadsacmagnificentiaeofticiiscumulacusdifcellit. Vtri- usque lidueia perfiaisquidemhominibusimprobatur, qui quod turpiterfa£hirifuiirent,aperte declarant :bo- nis omnibus laudabilem videri necefte eft, qui quxC ipfiexfecrantur,nedealiisquidemfiifpicarifas ell’edu- cunt.Sitamen principes acie in ftrudta padlifuerinrin- ducias,vt timulad alloquendum veniant, exarmatos efi feoportet; ne is qui clam pugione ficave armatus fit, ( hoftemeademfraudequa Iphicrates Athenienfislafo- nem tyrannum,aut Mithridates Armeniorum principe fororisfilium,trucidet:aut fi alius alio copiis &exercitu mulfo inftrtnftior fit, potentior infimo cauere debet obfidibusautarcedara.Sic Perleus cum Quintum Mar- cium Philippumlegattfih Romanorum conuenire cu- peret, &; numen vtriusque imperii finitimum trans- mitterevellet.Marcius obfides fibi dari petiit, fi comi¬ tes plures cribus iecum deduceret: Perfeus amiciffimos obfides dedit, Marcius nullos; quianec exercitum nec copiasvllashaberet.Cauendum etiam in liberandis ca- ptiuitate princjpibus qui obfidibuscauent, vt vires in Vtramque partem paresfint, obfidesqueinfinibusim- perii eodem momento recipiantur, quo captiuus prin- cepsliberatur: vtifadtum eft cumFrancus i rexFran- corumex Hiipania: captiuitatepoftliminiorediret: a- IioquimetuendutndIet,neprinceps vna cum obfidi- busperfidiseteneatur: vtcum Trypho procurator Sy¬ ria; Ionatham ex infidiis cepiilet, centum talenta fibi padus eft vt captiuum jiberaret, obfidesq; Ionatha" fi- liosacciperet: acceptis obfidibus ac precio libertatis, patrem cumliberistrucidauit, ac pupillum fiium Syria regem crudeli/Iimenecariiuffic. Abhoc peftiferorum hominumgeneremodis omnibus cauendum erir,nec vllafocietas, at ne commercia quidem habenda, nifi valdeneceflaria: quia cum maximefailuntacpetfidiam cogniramadiufiuiandum adferunr, hoc agunc,vr viri <01 bom,vtamici elie videantur : qualem relate fupcriori Alphonium regem Neapolis fuifle accepimus , qui ' Iacobum Coraitem Mediolani Ducis legatum inter- emit: qualis etiam Antoninus Caracalla ‘fuifle dici- tur, quinemir igratularipoffit nifi iis quosadcredem defignarar.vt enim cetera qua? infinitafunt perfiditeex- empiaprattermittam, pace cum Parthis fadta', regis fi- liam ad nuptias fibi depopofcit: rexannuit, vt(anguinis propinquitate amicitiam confirmaret. Imperator in Perfidemmagno comitatu ad fponiam profedtas, mi- gnificearegeexcipitur: tabulaeconficiuntur jdidla dos eft: interim Imperatoris comites quiveftibus arma te- xerantjinopinantesregis amicosacprincipes inter me- diasepulas adoriuntur ac trucidant: caede peradta fa- gam capit parricidarum omniumfoedillimus: qui etiam de turpitudine gloriarinon erubuit,cum diceret hoftes flcaccipiendosefle.at tantifcelerisimmanitatemDeus immortalis non diu inultam rcliquit: fed paulo pofta domefticoacfamiliarioccidipailus eft, cum aluumex- oneraret.Huic pefti quam fimilimum fuifle ferunt B or- giam Alexandrivi Pontificis Romani filium,qui a patre quos ad conuiuiuminuitaret,veneno necaredidicerat. vtervtrumperficiiafuperaretjvix dici poteft : alteram enimferuntnumquamdicerefoiitum qua? fadturuseC- fet: alteram nutnquathefficere qua? dixiflet; acvtrum- queidvnumprofummareligione perfiiafum habuifle, fidem omnibus dariopoitere,fmiandam nemini: cum C enim hoftium duces ad pacis actionem deinde blandi- tiarum illecebrisaciureiurando Alexandri F. adfe per- tuxilfetjCrudeliffime necari iuffit. cuiflagitiopaterae-* 941 . I O A N N I S B O D INI ridens, 0fubhem bene ! inquit. Sed no minori temeritatd homini perfidio/iilimo quamimprudentia feipfos alie¬ ns maieftarisfubditocommittendospiitabanuquinec hofhb.dare fide.nec finePonrificis maximi.penes quern erat imperii maieftas,con/enfupacilci vtiliterpoterant. neurertamenius feciale,aut boni quicquam didicerar. Sed Ponufiexeodem venenoquo familiares& collegas necaredecreuerac,fiiblatus eft: alter veneni vim quam- quam diflic dime fuperans ,eadefraudequa hoftescon- fueuerat,circumuentuseft.cumenim ConlaluusPrsfes Neapoiiseifidedediftet,&quidefinefraude;neq; enira tam iurisfetialis quam reimilitaris perituseratlmpera- tor:BorgiafideConialuifecutus,Neapolim venit:quod Ferdimndus rex cum intellexiHec ; Borgiam dimitti ve- tuic: Pixies mandatum regis exponit: BorgiaPrcefidis iufinrindum ac /idem vrget: fed Prcdidi /idem hofti in* iufiii principis dare non licebat; mulro minus lubditum captiuum vetanteregedimitrere. nec debuitimprude- ] tec Borgia fines hofuumfubire. Eodern errore peccatu eftab AibertoFrancorum Comite,quern aLudouiro Bauarolmperatore obidlumOthoMogontinusPon- ■ tifex in fraudem pellextr, cum illu ad Imperatorem de- dimflet,datafide,nifiInnperatariconciiiaretur,feinar- cem pro Alberto reueriinnm. Pontifexegrelluslimen arcis, fimalauit /e nefcio quid omififte vt in arcem redi¬ rect eodem momento exiret.hicigiturad Imperatore proret/us ab eo iure eoprehen/us eft: & cum /idem im- plorarer,Potifex illi 9 veteratoris cuius Polybius meroi- i nit*,exempli! imitatus, Fein arcem reuertiflenec officiu adiu- £ ’■' ■idl.iul, ra maseitaus pernnerec c . nec multo pent Senacuicon- a ai.no ,nu fultocautumeft^ ne mantis tnucere liceret in cos ex fitly, inilatutVc11 * 944 IOANNIS BODINI quibut Refpublica fdcm dedijfet, ,fi domum reuertijjenti 1 non quod pnnceps popuiusve lubditis, multo minus • l.hoftes de etiamlacronibusfidcmdareteneatur a : fi tamcndede- ’yldeslatro- “ nt >finededecorevioiarenonpollunt. CuiusreiaRo- ni data fer- manis, qui optime iutafetiaiia ac totius iuftitiae vim te* uanda efi. nebant,petendanobisfunt exempla. Etenim Cn. born- peius cuna.piratis 3 qui ciaiEem miile circiternauiumin- ftruxerant, ac toto marimediterranso impune grafla- bantur, fuarum copiarum mulcitudine perterritis pa- &us eft pro Republica, vt falui & incolutnes in prcuin- ciaspopuSiRomani difpcrfi viuerent: ac nefraudi illis eflec,quod piraticam exercuillent.quo nihil melius fieri potuitjcum pirate fine magnoReiptiblicae pericuio nec ■ vinci,nec vrbes in iittoribus, quas fere quingentas cum aliquot infiilis occupauerant, recuperaripolfeut.magi- ftratibus errim Ro,roanis, quon.ima in prouincias mi- grarent,ac mercatorib. mare mediterraneu penitusco- clufum videbatur.ac nifi Senatus quae gefta cum piratis a Pompeio fuerant,probaflet, Refpublica pericuiofum eius belli exituhabitarafuillet. No quod velim cum pi¬ ratis aclatronib.vllam fideautamicitia,vl’*umvec5mer- cimn eflejautperiurio teneri 3 quiprcdornb.pactum pro j capitepretiumnonaaitlenr, nefiiuratus quideidnon feceriuquia non funt illi ex hoftiu numero; nec iuris aut legu,quarum euerfione moliuntur,beneficiofruiopor- ret:attamen Refpublica data Jatronib.fidefrangerefal- ua dignirate vix poteft,etiamii periurio non teneatur fi a 4 T«it.life.*, iureiurado difcefi'erit.Ciim enim 4 Tacfarinar latronum in Africa le duce ferens, ieg3tos ad Tiberiu Imperatore mifiifet,v: fibifixifq; agros affignaret, bellu alioquilem- piternii Romanis illaturus: Im perator ifta legatione co- tumeiiam fi bi nominiq; Romano irrogari putauit; cum diceret in Senatu maiorcs quonda Spartaci latronis 3 qui triplici prelio Romanos exercitus fregeratjegatos pace petetes admitterenoluifte; fed fugatas eius copias Mar¬ cum Craifum perfect] cu finlTe, eolq; qui cladtm efriige- rant, crucibus affixille. Quoperfpicuumfit,principerfl popu- D E REBVBLICA, LIB. V, 9 +S populumve cumlatronibus paciici,cdntra decns efie: a C fide tamen quslatroni data fit, etiamfiialua reiigione poffit, non tamen faluadignitate diicedu Quid Auguffus aduerius latronum in Hiipania ducem ? maximam pe- cuniarum vim publice promiferat ei qui Coracotatn ia- tronum principem cepiiler. Coracoras ad Augu fium aaire,& pact am pro fno capite pretium petere non du- Augufti ft- bicauit: Auguftns non mo do latroni vent am, fed etiam des. premium dariiuillt a ,tametfifidem einon dedifietiquo- 4 Dlollb, **‘ niam falaa digniracc hominem necfuppiicio affici, nec premium ei denegari pomiiTeiudicabar.tamum fuif pu¬ blics fecuritatis ac fidei momenta. Refert tamen pluri- mum,fides hofti data fit,an prsdoni;peregrino, an ami- co;iubditis,anibciis:mamfifubditoperdiK:lfidatafide$ eft a prinCipe,cuivitam & famam quarntueridebniiTer, eriperevoluerit; deinde rupta fide princeps vinonem repoicat,nontantainfertur iniuria quam ii latronibus datarupill'et; vt ferturDagobertu regemlegioniiatro- num,qusexBulgatiae finibus in Gallia vsq; penetrarat, fidemdediire&agrosaffignaffe: quiousciifineiummo periculodimicari nopotuiftetideindeinopinantesdato ligno trucidari iuffifte.vtilirate dignitati praetuiit. Aliter Romani,qui aut fidem non dedifteht, aut datam non fe- felliflent. At etiam cum T. Manlius, is qui primus Tor- f/uati nomen habuit,adhuc adolefcensPomponiuro tri- bunumplebisgladio diftridtoiurarecoegifi'eqfepatremL quern acculabat, miftimi facturu; eoq; terrore coaclus tribunus iuraftet, rem ad populum detuiit 3 docuit cur- . fibiacauiadefifterenecefteeftet. Tantam, inquit Cice¬ ro, ittfinrandUm temporibtu tills vale bat. S ed qmjri poteft, fiprincepscumfubditispaceautinduciaspa&usfit, fe- que iurifiurandi reiigione obligauerit peregrinis prin- «oj cipibus,fubditosminimeviolaturum,an ruptafideper- egrini principes vltionem iure repofcant ? Id enim fepe fa&um legimus etiam abipfis Romanis, qui pace cum Pbilippoiuniorefa Philippum maxime angebat , quod. cum leges 4 Ra- manis vrflo tmponerentur ,fdmendi ms in Adacedotuts, qui in bclloabfedefecerant,udcmtum erat,. Ego principibus, quialienoruciuiu-m fiecuritatepatfcifiunr , mptafidein- * 1 j 3r |'& fi ibf wriaiiiin-ferri ftatuo,acvkionem repeti pofieb & poene ?ar°. & in i. fcederib. addita? ftlpulatione commirti, vtiisquioffcn- cum duo. hu. fioneacceperum.debeatur: vc cumBarones regni Nea- j s ,£ po!itani,potifex RoTnanus,rex Caftellac.refpublicaVe- netorum ac Fioremiuorum ab vltione qtiam Ferdinan- dus rex Neapbiis in eos meditabatur.tueri fe vellent,re¬ gem ipfumiurifiurandi rdigione ob]igauerunt,quomi- iius illis noceret: darafecuritate , domum reuerios o- tnnes iupplicio rex affecit;tametfi pater regis ipfiusftlia eode iureiiirando obiigatu teneret.NamRomani aPhi- lippo eadem fc emirate rransfugisMacedonibu^non ca- uillent,fiprincipiimpune fidem datafrangere licuiilet. Nihil tamen contra pa&a fieri iudicandu eft, fiquispri- uatusacceptarum anteainiuriaruvidonemrepoicarjnifi paftis hpc diferte exceptum fit,aut nifi claufulagenera- «^!cxad.c8 r |i iecuritatetn domu adeundi paciicamur,quse earn c vim nA.'.adUui habetvtde reditu quoq; padtumvideatur: cum d gene- maieftatis st■ ra li, s daufuia ad vmuerfa eatidem vim habeat cjuam jmgu- f“”ad Trcb. laris adjingula: c]ii£E fi tabulis fecuritatis expreffa* non ^ ^ r'VfiT° d ^ ucr:nr>nec ^ oca ’ nectempora, necperionasvenireiu- de adntinifir dico. Qua: tamen negle&afunt a Leone x, Pontifice tu.c.quiacit- Rornano,qui etfi Paulo Balconi fidem ac fecuritatis ta- cap.ipii'tsie bulas dediifet vtRomani veniret,quibusetiamdomum nniiomatc^ vt rediret taeirepachis erat, nihilominus coprebenfura ' c ° ’ in carcerem egit,nec tantum perduellionis,fed muitoru t cap.fedes. cr j m uium cumulatisiudiciis damnatuiupplicio affecit. J ciemen P non Eadem fecuritatis fpecie Alphonlum Cardinal? Senen- poteft.de pro fiunvpnncipem illetiu coprehendit,&quominusfran- curl.vlc.cui r < , T . \ duicia devi- dern ptuareqlegatum regis Hiipanorum clam mterpo- no.tiitico.ff. n j- cura uic, qui pro Cardinale fecuriratetn a Pontifice M°perM*. ^fflagitaret. Cardinalisirretitus,fidempublicam vrge- J baqlegatus ipfe regis Hifpanorum querelis omniami- iccbat: cui repofitum eftab iurifconfultis,quibus Pon- tifices BE REPVBLICA, LIB, V. ? 47 tifices Romani vacate non poflunr, lecuriradSjjahulas quantumuis ampliffimas prodellenemini, nifi admiiia crimina tabuiis diferte contineantnr.accufationisprje- cipuum caput erat r qnodPontificem Romanuqpvene- nonecaftet, nifi conatusirritosfotcunafeciilet^jtpque lidtorhumanitatePondficia Cardinali damnacoguiam fregit. Cette quidemHifpanorumlegatus fidemautie- curitatcm fine iullu principis ftipulari non poterat, vc fuperius docuimus, quarum return ignorado non mo- do caliginem, fed peftem ac perniciem principibus in- ferrefepeconfueuit. Clemens vt i PomifexRomanus calliditate n5 dillimiliFlorentinos state noftrafefellit: quorum Sibertatem & imperii maieftatem illibatam fo¬ re legato Hifpanorum promilerat: eos tamen Alexadro fratrisfpu rioferuire coegit; cum diceret maiefiatiscri¬ mina, mji exprejfafuerint , nuilusJecuritatum tabulis conti- tertium aliquem optent, qui vtrofquedirimere poflit. vt eo foedere quodreges noftricumHeluetiisperculleruncanno mcccclxxxi, quinto capite cauetur, vtae/uatMficiorum tudiciis coiro- uerfi/t, expedtatur.li.em Auftriaco fcedere cum Heluetiis contradio, Pontifices Bohemis & Conftantis contro- uerfiaru omniumarbitri receptifiinc. Secuseo fcedere quodidfcumeftab Heluetiis cum Francilco i regeFran- ' corutn anno mdxvi ;quia decimoleptimo capite ,fa£ht pot eft as eft omnibus fbctis eorumve fitbdttis duos rerum fi- men Aar am arbitros adhibere: ea lege vtfi quatuorarbitri negotium explicate non pollent, adtoria Valefiisaut Rhscis quintu accerfere liceret;cui no elFet fententiaru mutandarum ius, fed earum alterutra fequi necefteha- beret.at caueridebuerat vt arbitri quarnor difcrepantes OOO t ♦4* I O A N N I S BODINI interfequintumeooptarent, cam Heluetii in caufis fe¬ re omnibus petitorumperfonasfiiftinerent,&cosquos vellent, fine reieclione arbitros haberent.itafiebatvt regis & Gallorum caufa Temper de tenor videretur.Illud etiam in principum rebus ac rationibuscontrahendis caueri bportet,vt nihil cum legatis geratur fine manda- to fingufarum rerura ampliilimo, &quammaxime fie- C ri poteritjCopiofiffimo: propterea quod quantumcuq; Jegatiprincipesacpopulos rem ratam habiturosXpon- deant ac recipiant,nihil tamen refle, nihil tuto geri po- teft: quo fit vt princeps qui quid alterius legato promi- fitjipTequidem teneatur; isvero cuius nomineacfide legatus fpofpondit,nulla obligatione coftritlus fit,quo- ufque princeps alter ratumhabuerit:atq; interim caufe ineidunlquz'obftant quominus padlaratahabeantur; vt Samnhibus acNumantinis contigit.ac ne Iongius ex- emplapetantur, Ludouicusxi i rexFirancorumpacem a &&n'oiso), cumFerdinandoHifpaniarumacNeapoleosrege‘ , pe- pigerat,quapacisa61ioneLudouicusprofeipofponde- rattPhilrppusarchidux Auftriatprofoceroablente, qui tabulas quidem procuratorias ampliflimas generode- derat,quibus etiam le ratu habiturum qua’gener pa&us eiietjjpmiferat: dtim interim focer belli Neapolitani ex- imm exipedirabat.vt fi adueria con tigi (lent,ratam pacem acLudouicum obligatum haberet; fin prolperaconfe- qtierenturjpaciarepudiaretj&quidecontigigHiipanos proeliis duobusfiiperioresdTe.quod cuminHiipaniam allatumeflet, paclioquamFerdinandus ratamhabitu- rus eileteueritu finiftro,reie£laeft;cum Hifpani Philip- pum fine Toceri mandato fingulari quicquam promit- tere potuillenegarent. Autcertefi princeps quern rata ivegotia habere oportet, proculabfit, needleefteum qui prffifens quicquam promittit,tempus breuiffimum concludere,quo pa€ra conuenta debeanc a principe ab- fenteratahaberi: quoniam cumdeftatuReipublicsa- gitur,reticentia inutilis eft: nec, nifi exprefla ratihabitio iequatur,pa6tuvllumefficaxefiepoteft. Quamobrem Britinia- D E REPVSLICA, LIB. V. MS> <07 Britiniacumfoedus ruptiun eft,cum Ioannesregni pro¬ curator abfentepatreratum non habuiiletidqnpd ex- ceptum eratde Aquitania, nedeinceps imperii Gallici maieftare teneretur. Nec aliam ob cauiam Carthagi- nenfes diicefterunt a primo fcedere; quo foeii omnes vtriuique imperii vnoverbocomprebcnfifuerant: de- indeadditum, vtpada cum Ludatio Conlule fadaea lege valerent,fi pop.Romanus rata haberet: populus ea padafancirenoluit; fed procuratorias tabulas in Afri¬ can! mifit cum legatis qui populi fententiam explica- rent, quam Afdrubal imperator probauit: his autem mandatisSenatuspopulufque Saguntinus diierte inter populi Romani fociosexceptuserat, fed populusCar- thaginenfisimperatorisliiiadanonianciuerat: acpro- inde contendebat Annibalem Saguntinis iurebellum indixiilemihilominus tamen cetera padaiiidem tabulis comprehend feruare non dubitarat; in quo videbatur exceptionem de Saguntinisfociis*, ft non verbo ,reipia | e ! r ‘ e h ° 1 c ,ure tarhenratamhabuifte. Tutiuseftigitur fingalariaman- data proferre cogendos,quibus cum agf cfe ftatu Reipu- blica: poffit,priufquam quiddefiniatur:quoniam tanta: iurit hominum fraudes, tot in mentibus latebrs tantiq; receffus, vt fidei vioianda: occafio ex rebus quibufq; le- uiilimis quatratunquamquam perfidia deefle poreft ne- miniperfidixlatebras quarenti.pleni hunt libriPolyte- ni: vt Chalcedoniorum aduerius Byzantinos, Cleomc- nis aduerius Argiuos,Thracum aduerfus Theftalosjqui cum aliquot dierum inducias padi eftent, nodupopu- C labanturagros.FosdiusetiamilludPericlis.quihoftibus vitamincolumem futuram promiiit.fi fcrrum abiecit fent; illos tamen exarmatos qui vel hbulas ferreas in ve- ftibus haberent,trucidari iuffit.Cum etiam Flandri tera- ’riopontificis Romani autcos mille numos dependere expadopromiiillent iifidemfallerent, aut a rege no- ftro deficerent; ne poena commifla videretur, Eduardo i n regi Anglorum periuaferunt vt fe regem Franco- rum diceret: quo fado arma pro fe,quafi pro rege Fran- OOO 3 a S’eMaiv * pi O U. 950 1,0 ANNIS BODINI corum Jeiurelaturosfunr pollidti. Inderenouadi belli occafionata eft.Aliiiyllabasaucupantur; vtLudouicus xi rex Fran cord; qui,quod Ludouicum Luxemburgum magiftru militum ad fupplicium qu^reret.amicorum in nioduia61abade capitis tanti viriegere plurimir.quq ra¬ tio loqnendi apud nos&capitalem poena & conliliu li- gnificat. Carolus v. Impcrator fubtiliore folertia.literae vrn’us difcrimirie * negate fe dixit qucc afitrmare putaba- tuncum feprincipes Germanoscarcerib. erepturulcri- piiiiet. At Georgius Cornarus pat riciusVen etus,qui foe¬ deris cum rege Franc ifco percuffi verba no poterat,(er- tenriarn malitiofa iuns interpretatione corrupit: quia cum ex fcedere auxilia vtriufq: imperii coferuandi caula viciflrmjpmiflafuiflenGacFraneiiciisde prouincia Me- diolancii depul/tis eilet,negauir ille auxiliu deberi,quail fcedus i&um eifet de reeinenda ac tuenda pofteifione tantum,n6etiam derccuperandaii admitteretiir. Cum cetera omnia aefunt,qui plus opibus, ide perfidia potior eile confueuit;vt cum Atabalipparex Peruamis in pote- ftate Hifpanorum veniiret,pretium rcgio capiti didfum eftinfinitce pecuniae; quaillecum abundatius quam pe- teretur effudillet, Hiipaniacceptapecuniaregeunpie- g 0 J tatisaccttfarunr, quodlacra bibliahumi deiecilfet.nec religione Chriftianam ^pbaret: cuius impietatis culpam expiarino.aliterpoireamrmabant ,quam ft Chriftiano- rum religione profeftuSjfacratiffimo lauacroperpurga- rerur.rexcegreadducipoterat vt religionem mutaret,ac Solem immortale mortalibus diis anteferendu diceret: fedperterritus totimminentiupericulorumetu,Chri- \ ftianas leges acreligionesfe probare dixit, vetereqjim- pietate eiurauit. quid mult3. ? cum Hifpani regem confi- tentem,poenirente,pra:ceptisomnib.acpacislegib. ob- fequente haberent; mori tamen coegerunt: vt non im-* nrerito M. Varronis didtum vfurpan potuerin^a/po/f, plus vrget: ji prfies fepe minutos Magnus comePl,vt auvs e- necat accipiter. Non ali ter impius illeMedioianenfis qu e appellate nefas eft, cum aduerfariuminopinanteador- tus t> E REPVBLICA, L IB. V. 5>fs tuseflet, humi deiecit, Sc lica fmcibus inipoftranrorte nrinatuseft,nifi obiJlarasinjuriaslatisfibifieret: illein- opinatocafii perterrefabhis, veniam precati; poenam deprecarijdibtum faiftum nolle; ficanus vrget le morte liiaturu nili Deum immortalseiurarer: ille deos deasq; omuesdeteftabilem inmodu exlecraturrnon eoeonte- tus adueriarius exlecratio nes illas&pius, quo minus fi- mularenturdterari ex animoiuffitjdeindeiugulum gla- dio haufitipoftremo dehofte t r i u m p h an s, £/ ilia cli, in- ^ opaiugencrofa vine, cju& carport vitam enptat, & anima ^ cmciMtufempnternos fit alLitttra.Et quide extremqdeme- tisfuicinflagiuofiilfini ac teterriini parricidq promiffis proculcato nurnine iaiutis fpem vllarn colioeare. Nam quinuminismetumfemelabiecir, eo minus eicreden- dum quo grauiore iureiurando fefe obftrinxerit. Caro¬ lus Burgiindionujm Dux eo focdere quod poftremura cum Ludouicoxi regepercuflit, cumperfidiarinfamia laboraret, vc luperius docuimus; Ludouicum camen, cui nihil credendum putabat, noua iurifiurandi 4 reli -1 Nou . a ' uri9 - gioneobligaiuqptuTsum per verba regis, perquehdem muia. Philip, lui corporis; deinde per crearorem fiiuxn: legem quoq; fJf s Commi ' diuinam &eam quainlauacroimbutus eraqreiigionem obteftatuseftttumeuangeiia; deniqueipfosmiflk ca- nonesjpoftremo Chrifti crucem. Quid hoc iureiuran- doprofecerir,&qii£Edeincepsconfectua fint,latis co- gnitaprajrermitto.AtLiidouicus Luxemburgus magi- fter miiirum, nullo iureiurando regem obligari nolle putabat,nili per earn Chrifti crucem quat apud Andes exftatjquaquidem rex nihil iacratius aut magismetuen- dum 4 iudicabat: cetera quidemrexannuitjhocpoftre- h Philippus mumrecufauk,quodquemvlcifeiauk]iilimeconcupie- comnunius. rat,nonaliterquamiureiurando irretiri pofle fciebatj crucis tamenillius metu terrebatur.Itaveteres quoque, non quidiuraridecuit, fedqua fuperftitionis vlliusaut «• t. Tick.' \b.4 t Hiftoria Indica, d DeHt,i<>. Hiere in.u, & /.cap. 551 IOANNIS BODINI minem. Cum enim faedus iureiurando acprecatione fanciendumeJletinter CasolurnIohannis filmmhuius regni prccurarore,&Philippumregem Nauarrs.Pon- tifexLexobienfisfacris veftibus amicus inter vtrasque aciesfecit,acfoleni precationevtrumq;principemde-{ ej , uouiufed curn hoftia diuiia parte regi Nauarrs deliban- dam porrexalet, iile cibuvn anteafumtum excufauit: Carolus quoque porredam hoftia: partem repudiauit; ex quo vtrique religio ac futuriperiurii iufpicio iniecta eft. Veterum alii quiaem csfis vidimis, alii iundis ma- nibus, alii iadulapidum,aut ferro candente frigidaim- merfo, dira carnium exfecratione foedera lanciebant. maiores noftros collaris fignis landiffime foedera iun- xiife fcribitCauar.Qui ardiillma confpirationis fide co- iurabant,poculavinoacianguine quern inflidofibivul- nereexprefierant, temperata fimuDficcabant. Clear- chusLacedsmoniiis^cTiftephernesPeriajvidimarum fanguine giadios tingebant. reges Parchorum & Arme¬ nia tundos pollices & eodemnexu colligates leuitec vulnerabant,cruoremq;expreftum exfugebanP.Necita pridem Calangioru rex curn Lufitanis feedere percuifo liniftra: mantis cruoreliguriesvultum perfuciit c .qux o- mniapenitusinania hint fi cum perfido principe res eft. Quod fi dignitas illi &exiftimatio curs eft, fermopro lege,fides pro oracu!ofuturaeft.vetatautemdiuinalex rf alteriusquaDei ^terninomeaenumen iureiurando ob- teftari: is.n.folus eft qui Sc fui numinis concemtores Sc perfidosvlcifcipoteftpioniiquinullareruhumanarum jpeurationegerunr. Cum.n.triginta Carthaginenfiule- gatiin fenatuRomanorurogarentur,ecquedeinceps ex omnib.diisvltore eftevellentfifidefallerent; eosopta- runt,quifuperioreperfidiam ram atrocitervindicarant. ^ quamquanon minoi; eft eius impietas qui quem Deum putat irrider, quam fi Dei fempiternimaieftatem viola- ret, cui ne iurato quidem credendum. at viro bono et- iaminiuratocredendu eft. Etcerte Athenienles Xeno- crate ad aras accedentem vt iufiurandu praftaret,iurare vetue- DE REPVBLICA, LIB. V. 9« veruerunt,Nam cum bella duiliaquieinterBurgundio- nes&Aureliosintercellerunt,vnapacis adtione debuik fent,fexfcederibus terminarinonpotuerunt“. Et quo-^^^^ niam ex omnibus fcederibus nullum eft quod difficilius leruaripoffitquam quod idtum eft cum lubditisrnecef- feeft prineipum lociorum ac foederatorum fponfione qualipra^dibusconfirmarijautciues imperii finibus ex- cedere,ac modis omnib.efficere^vt paci qua: nihil habi- turafitinfidiarum,conlulatur: quianihilaqueprinci- pum mentes exukerat, quam cum fubditis a quib.con- rumeliam acceperint,pacilci,& ad padla leruanaa com- pelli Ludouicus. x i, cum fubditis,aquibus defertus ac proditusfuerat,pacem inirc coadhis eft 3 led eos omnes, paucis admodum exceptis, clam aut apette necandos curauit:DuceminquamNemorofum,Magiftrum mili- tumjDucem Btirgundionum,Comitem Ariminiacum: Meierus,quiresBelgammfcdpfit,fratrem quoqueCa- rolum eo numero, complexus 3 veneno fublatum affir- mat.ac luperiori astate rex Feflarum a fra tr e iuniore ob- fefliisj&iniquiffimisconditionibus pacifci coa ftio expiicari poflit ; quid iniquius quam principes aut poptilos DE REPVBLICA, LIB. V. 9 e quo dimi-catfsri effeivL, . H see Li u i us. 11 In d S| ' etiani prarclarius,quod beilumgeflun renuntiabant , in¬ quit 4 T L'anqui)lus s amicittam.qm mas poftremis etiam- numtemporibusobferuari folebar. ErenimGcrroani- cus aPiibne Syria’Proconfule gratii contumclialadus, amicitiam renuntiauir. Id etiam maiorum noftcorum memoria inter principes fieri confueuifteiegimus.Natti HeancuYv rex 'Anglorum Ludouicum Aureltorum Ducem,eum quiLutedae cafus eft, per Jegatmn adtno- mut,iuftumeiduelkim indicereantea non poiTequara amicitiam renuntiailet,ac foederis tefleramreddidiiTet. at etiamnttm principes & Equites quibus dignitas & ex- iftimatio curie eft, beilum illaturi, Equeftds ordinis or- namentaredderefblenc iisquos contra beilum gefturi funt,a quibus ea fuerint honoris &amicitiae prasrogati- uactnnulati.Sed vt ad Romanos redeam, Grajci ipfi,a quibus perfidireartesRomani didicerant, fiiarumardu ductus a'iquandojranjlimqtamen, deguftartint. argu¬ mento fitillud quod Liuiusfcnbitb Phocen(bscumpa8i e/fent nihil hofltlefe a. Romanispajfuros .portae aperiterunt: turn clamor esl fublatus a nit It ti bin, Phocenfes numquam , Jidosfoci os imp isne eludere: ab hue voce m Hites vrbem d* IOANNIS B O D I N I bello cepifler, pater centum legatos ad filium repeten* dummifit; qui vt terrorerrt achnetum omnibusiniice- rent,etiam Prsfe61:ominasintentarunt,acnifiliu Prs- copi mox redderer, futurum vt breui tota regio ferroac fiammavaftaretur : qua? cum indignaper fefe&grauia videri debui(Tent,legati nihilominus verborrum atroci- tatemadiecerunt. Itaq; Prefect us legatos omnescru- deliternecariiuffit, prater vnum quern membris ali¬ quot truncatis dimifit, vt inaudits caiamitatis fuper- fiesnuntiusefict. Alii non tamimprudenter, non mi¬ nus tamen crudeliter iniurias fibi a Legatisillatas vlci- fcuntur: cum fcilicet dimillos fubornatis ficariis do- « Po’.yb. ii,j. murn redeuntes occidi iubent: vt Tucca “ lllyriorum regina, qua;exitribusRomanorumLegatisiuniorem, quodfibiminas intentafiet, cum bona quidem gratia dimifit/ed redeuntem occidi mandauit: qusres fibi fu- ifqvpopulisexitio-fuit.Barbariflimus tamen omnium in i sigtfmudus eo genere fuilTe videturMofchouitatumrex b , qui cla- mo*" U0 P^ eum capiticuiufdam legati affigi mandauit, quod fchjuis. iniudus caput texiflet. Quofafto tametfivixvllum no>- uitate fcedius fit, non tamen decuit legatum principis G illius mores crudeliffimos omnium fermonibus per- uulgatosignorare. Ac tametfi legatos principutnfuo- rum maieilatem tueri decet, id tame principis ad quem iniffi funt illsia maieftate fiat oporret. quod fatpius iis qui in Iiberis ac popularibus ciuitatibus educati funt, vfuuenirefolet,qui eadem cum regibus qua cum fuis ci- uibuslibertatevti Jicere fibi putant, eoqueineptiarum vitiocumulatiflimi funt: vt mirum videri non debeat fi Philippus junior Macedonia rex Legatum Roma- norumiiberius quam decebatfealloquentem, contu- meliofe inerepuerit. cum enim legatus Romanoram Philippum interrogafiet, 1\um zAbjdeni, inquit, tibi intulermt arm a ? iniueto vera audire ferocior oratio Vila quam qute habenda efletapud regent, hie Philip¬ pus, inquit, & forma, & Romanum nomen te ferocioremfacit. NecmukopofiPopilius Romanorum Legatus, ky r 21 D E REPVBLICA, LIB. V. <10 Legatns, audacia dica an temcriraremaiore vius eftad- uerius Antiochum Magnum ALix regem; cui cum po- puli Rom.mandata expiicafiet, virgalocuminquorex ftabat, circumfcripfit, abeoque reiponfiim pnufquam indepedemmoueret, exigerenondubitauir. hicLiui- us Gbfiupefattptseflrextarn violenti imp trio. Paruitra- * 1 n ‘ menlegato,nepopulum Romanum, cuius anteapote- ftaremfaeratexpertus, offendere videremr. Liberius ctiam C.Marius cum in Pontum ttaieciiret>vt regis Mi¬ di ridat/s opes ac potentia exploraret, aufus eftMitliri- ^ ^ ^ . datidicere .popuh Romani imperil obtemperandnm h ,aut Mcn- cuiusuue ciuitatis crearenr.etiamnumTraiani principa- Ucl vlumHr - 81 3 tuconltatexipliusPlinn'ad 1 raianumuteris. Qiiam- *fa a cenfi quamChildebertus rex Francorum rogatione Maro-«*« **«»/«■, uei Pi&onum Pontificis cenfum bonorum omnium ac perlbnarum fieri iulIit/:& in plerisq;Italia:ciuitatibus, »?"'* etiamnumCenfores ad id creantur; ac potiffimuma- pudLucenfes&Genuenfes. necitapridem.ideftanno »"«<*<»J5ip»r MDtxvi ,Venetitresmagiftratuscumccnlbriapotefta- ‘mZZmTd™'- te creauerunqquos ipfi Tresuirosconformandisciuium-> re P cr ™ qui tanta feueritate vitiacaftigant, vt vix vllum fcelus ta f h ^ d b o d b e occultum fit,quod inultumrepcriatur. Nec verodubi-caj>.4.° 1 ?r ‘ a £xod.,N». h iib-r.c.ij. 9 teuh./r. ne vitro, faert- ficent fiurtficu Jitafatyrti ac dtmonibus qui b'-tA cum {cotta »fuftS, L P 74 ICANNIS BODIK1 tandum eft quin Rempublicam, fi non armis Sc opibus* cecte virtutibus acpietace floreceinhabiuirifint,quam diuDecemuirorumpoteftatem tuebutur. Quibusper- fpicuumfitopdmas quasqueac praeftandllimas ciuita- tes Cenionbusdiucarere non potuifte. Sed quoniam minuri quidara theologi religionem imperitorum ani- misiniiciant j cumDauidem abimmortali Deo graui- cercorrepcum tradunt, quod populi delcriptionem fie C riiuffiiTet: eripiendus efthicerror. cumenimMofera Ifraeiitarumnnperatorem Deusipfe non feme], fed bis cenfum populi agere.ac defcriptionempoftentatirelm- quere; turn eciam lege cenforiaqueries popuiuscenfe- retur,ficli dimidium,id eft , duasargenti drachmas, in fingula capita.cratio iacroinferri iufteric^quishocfce- lusefte purct ;Iofephus 4 qui andquitatuminterpreso- ptimus habetur,ineo peccatuma Dauidqlcrihic,quod in fingula capita nuraos fingulos au'ario iacro dependi noniuflerit.cercequidem legecenloria rnbutum iliud lacrum,quodes populumcenferi placuiflec.exigiiube- tur ad feeler urn expiationenudemdeiiludfubiicitur, ne plagafirin populofutura.Mihi tamenhocamplius pec- catum videtur,quod princep§.arroganternimis,acfua- rumopum & legionum conhdentiamaiorequamDei prapotendsauxrlianbus copiis niteretur:neq;enimce- finn egit totius populi, fed eorum rantum qui arma fer- re poterant: tribum Leuiticam qua; facta faciebat,& Beniamiticam prqtermifir. Quodautem licli dimidium afingulis *rario facto inferriiex iuber, hoc ideofadum opinor, quod qua; a esebris populis cenfum ciuium aedeferi prion cm agentibus, iacris deorumfaciendisas- ra fingula loluerencur, eadem fuo terario Deus inferri iufferit.vt taliiim miminum memoriam obliuione fem- piternadeleret : fic alibi iangmnem hoftiarum ac vidi- ■ marum alcaribus fuis iuperfundivoluir; aclandtiilime ‘ iruerdixit c ne deinceps daemonibus fanguishbaretur; vt fcilicecab immani ceterrimoq; dremonurn cuicu fiios reuocaret. Neque enim dubium eft quin Seruius ab antiquis f DE REPVB-LICA, LIB. V. *?j atitiquisinftiratumillud acceperit, vt in fano Iunonis Lucin^arcacollocaretur, inquam fingulis nalcentibus a;ra lingulainferri plaeuic:deinde cum anno decimole- ptimo togampuramacciperenr,a:raquoque lingula in templo luiientas dad: poftremo vti quilque moreretur, rurius acra lingula in templo Veneris Libitina; folui * “ Djoisyfiifc iuffic.quodquidem iuftitutnm etiani negle&a Cenlti- /nCordian”’ ra inuiolabile fun tamen. Athenienles quidem anno decimoquartonominain publicas tabulas retulille vi- dernus *jcributum tamen illud non videmus. Fueminas ^ 0 P J'‘^ rth ' in autem cenleri non conliieuifte multa funt arguments, cum enini Moles bis populum Ilraelitarum luftrauil- Fopuliifra- letannis quadraginta: mares tantum ab anno vigelimo, de ~ tribum vero Leuiticam leorlum defcriplit: ac primo ^ ‘ l ‘ ' quidem luftro fexcenta & quinquaginta duo tmllia in cenfumrelata funt: quadragellmo poft anno cum qui ex T.gypto excelleran c, o vn n esin delerta lolitudine > tri- bus tanrnni exceptis,occubuiflent j fexceta viginta qua- tuormiliialeptingenti ac feptuaginta tres Iiraelitse cen- liti funt,pnecer aduenas, fertros, loeminas, & eos qui an¬ num vigefimumnondum attigillent f . Faeminasautem t Num.caj>; vbique numero mares vincere luperius docuimus, ma- ‘ & xime tamen verfus Atiftralem regionem : minores ve¬ ro annis viginci tertiam fere populi partem capiebant; cum te.tas hominis anno fcrelexagefimotertiodefinia- rur A Romanos eciam foeminas, leruos, & opifices in d Uiarredit*- numero ciuium non cenluilleexeointelligitur, quod Dionyfius/FlorusacLiuiusicribunt, Romuloregr.um ineu n ce cenffifuifjetna mtilia cut.unr, monente vero qua- C draginta fex miikapeditUM cum rrnlleEo/wt■ b'n e . Seruio « Pluorch.ia tpge csnjafmu oclogima millta eorttm qui arma ferre pof- R - omu ^°- fe»t , vc Fabius Factor ictibu: fequenti Inftro c xxxi i ccccxix; poft ccxxi i mil a cccxxi i: inde c c l x.x 111 miliia : cum c c xxx v x r i miliu^ccxxn. Ci: ceca ex epitome Flori coiligi poflimt : qui f vno ? xpu’^poft loco icribio cenfa fuifiectuium capita c c c x 111 mil -^nnibiiis {**> D c c c x x n i ? pmer fuf iUQs $ viauw* Id em all bx I i um . 97 6 IOANNIS BODINI cenjafunt cccxxxvi i mill a ciuium: ex quo mmeroap - par tut quantum bominum tot prceliorum aduerfitfortuna populi Romani abfiultjfct.zx. precedenceluitro fcripferat, cenfafuijfe cclsx mtlha ciumrntttx quo innuic cxxxm millia ciuium fecundo beiloPunicoexhauftafuiire.co- fequens eftigiturRomanos fosminarum in cenfu ratio, nemnuilamhabuifte; auc eo nuinero non fuifiecom- prehenfas; quarum numerus cum maior fit quam viro« rum, nullum omnino manbus in eocenfulocumreii- quiilenc. IcaqueLiuius de feptimo luftroicafcribit; Cu ttmmqui pub era ejfent ,fupra centum decern mi Hi. ; cram: muherum autem (3puerorttm , feruorumque, 3 mere ala¬ rum 33'firdtdas arta exercentium (Jiquidem. Rommortim nemini cauponariam , aut operojam art cm traSarehcuit) triplo pint quant turbo, cimlis. Ex quo apparec qua inis hominum numerus futurns faerie, it faeminarum*_iuiu & impuberum ratio haberetur, ipfique inqailmi qui ciues non erant ,cenli fuiftent. Qui enim ciuis inct:: ut eftet,id eft quiapud Cenfores no fuiilctproftflus. quafi feruus fubiugum mittebatur. Maxima, inquitVJpa- 4 imiculii. nus capitis diminutio eft cum ciuitacaclibsrtasatmtti- tur^vt cum incenfiu aliquis venter it In t c r d u m enimCen- fores non modo coloniasRomanorum , quequatuor it\ & viginti fuerunt in Italia, verumetiam prouincias ipias obire cogebantur, vtfaciliorem ciuium qui percolo- niasprouinciarum difperfi fuerant, defetiptionem ha- berent. Hie dicetaliquis,cum apud Cenfores non mo¬ do ciuium, fed etiamferuorum&pecudum fingula ca¬ pita, prazdia quoque turn vrbana rum ruftica profited neceflefuerit, qui fieri potuitvtfarminas &pueros ci¬ ues; item opifices iiberos homines, tametfi peregrines, noncenferent? ego cenfum omnium fadum opinor: idenimDionyfius Halicarnafteusfcribitlibro 111 i:fed CenforesnUmerum ciuium tantumquiarmaferrepof- fent,colligereconfueuiire,eumquenumerumbreuicer abhiftoricisin annalesconiedumfuifle. Id ex cenfu A- thenienfiura planum eft: apud quos vno tempore cen- fafue- DE REP VBLICA, LIB. VI. 977 fa fueruntpuberum ciuium quiannaFerrent,(quod an¬ no decimo quarto necelfe erat ) viginti millia ; peregri- norura decernmillia; feruorum cccc millia. itacenfa Venetorumfado anteannos xxx,in qucm omnis fe- xus^mnisa’tasjomnis hominum conditio venit 3 fcemi- narumultitudo duobus amplius millibus malculorum numerumluperauit.Earumautemdefcriptionum vtili- tates lingulas oratione compledi difficile eft. Primum ffitas,ordOjConditio, numerus ciuium ex ilia delcriptio- ne percipiac intelligi facile potuit;& qui qnalesque bel- lis gerendis idonei ciues eftent,quiq; res vrbanas ac do- mefticas melius curarent:quos item in colonias deduct, quqspublicisopenbus exerceri oporteret; quanrum- Cquealendisciuibus annonre ciuitati deellet autfuper- eftec: quod cum omnibus ciuitatibus vtiliffimutneft, turn vero prementeoblidionis metu neceflariu.Quam- quam vt nulla fit cenffisiftius vtilitas vberiorquamqu^ exastatum&ordinumcognitionedecerpitur , num fa¬ ds magnadebetvnicuiquevideri? nam exea cognitio- ne,litium innumerabiliumqua: alioqui inexplicabiles funt,anfradusexpediuntur. Quamobrem rex Franci- feusmaior Poyeti Cancellarii popularis mei rogatio- neftege promulgata iuffit Curiones nalcentium puero- rum aerates perlcribere; fed cum publicis tabulis deferi- ptionon contineacur,propelex antiquari ccepit,tam- etli Henrico 1 ri regi eandern legem renouari placue- rit. Quxftionesautemde ftatucuiusque, ciuisne litan percgrinus;lpunusan!egitimus; nobilis anpatricius; plebeiusannobilis ; item quale cuiusq;verum nomen, qua: ftemmata,quibusq; parentibus ortus litiquae quod ininfinita obfeuritate verfintur, line cenfibus explicari vixvllomodopollunt. Idquidemperceptum eft Athe- nis,cumageretPericles cenfumciuium, quitunenon pluresfueretredecim millibus trecetis & fexaginta: ni- hilominusicompertum eft peregrinorum quinq; mil¬ lia ciuium numerum clam irreplilfe; qui proleruisiu- dicio publice conftituto venierunt *. lam veto ad colle- Cenftin v* tiliutei. JEtcu cittiii ex cenfuper- cipitur. Stated eiuiit ex ci rtpi dt- gnefiitur. OrJeciuiK ex cevin- a Mut-ircfe ‘R Fen. t. yyS I 0 A N M I S BODINI giaciuium&ad corpora conftituenda, ad habenda rit* -comitia,ad JegendalnfFragia , ad ordincs ciuium inclaf- fes actribusexcenlis&^tateredigendos.CenfuraneceG laria eft.Atquanti eftiiiud,quod ex cenlu Conditioacvi- txcuiusq; germs intelligitut-quam multi in bonorum ciuium ca:tib,velut iftmediisouium gregibus,lupi,vui- pes,leones;quam multi qui furtis, rapims, aka, latroei- ! nii5,efcrietatibus,{cortationibustoram vitamtranfigutjy Vt[cekr at i quitameninclariffimapopuii luce quafi intenebris va- aefiagitiofi gantur,qui cumoculisacdigitisnon poUint,ipfoccnfu duesdefi- delignarentur. Nec minus atq;haud fcio an magis vtilis gnaripqjfintfe bonorum quam perlonarum deferiptiofutura; de iAdmores hommum,mquicLi- » Us. 24, uius ammum aduerterunt,cajhgandac]ue vitia^ua, ve- lut diutinos morbos rgra corpora ex fefegignunt , nata hello erant,. Nequetamen publicorum aut priuatorumcri- minumcognitionem fufcipiebant Cenfores;ha?cenim magiftratuumdecretis ac fententiisfiniebantur;fedo- mnis animaduerfio eorum viciorum erat, qua? neclegi- bus.necmagiftratuum iudiciis vindicantur.quamquam necmagiftratus vlli tam accurate fcelera vlcifcunrur, quin maxima pars publicam declinet animaduerfio- nem,ac leges ita perrumpat, vt beftia: maiores araneo- rumtelasfubtiles , quibus exiguas mufcas irretiri vide- mus. Et vt publice omnia qu$ legibus funt comprehen- factimina,vindicentur,quistamenexlegibus virtutem aut dignitatem metiatur. ? Quis eft, inquit Seneca, • jarivo- luitjnon qui parencum arbitrio, fed qui legum piirfcri- ptomuemuicmmoderaretur:quoniamcum litvnus Sc idemciuicadslcopusac finis, can Jem quoque omnium ciuium educadone efle opurtere putauit Ariftoteles * Hb i.cap.,. '& redte putatiit.quod cerce Aihenienfes rogatione So- Pol,t ‘ phoclis quondam decreuerunt.qua; quod a nobis accu- radus alibi 4 difputatafunt,omitto. hac ramen omnia in 4 1 officioCenforum pofita elle nemo non videt.Quisitem tU endainRe- hiftiionicas faltationes .comcedias, fpeddacula, fafcina- P ufalicaiuu *" tiones coercerenifi Cenfurapoteit?neq;enimpeftisin Republicacapicalior vlla efle poteft, quaeq; ad corrum- pendos ciuium mores vim maiorem habere videatur, propter imitadonem vocis, vultus, geflus, orationis, ac turpiffimarum adtionum perniciem, qua; fenfim illapfa • ciuium mendbus, totasciuitateseuetdt.certequidem nontantummollesac teneros puerorum animoslabe- fadtat,fed etiam caftiorum quoqjfoeminarum pudicitia { >ertetat, vteorumno modofcurrilesinepdas,fed etiam ibidinesimitariftudeant,quorum auidiffime fpedtacu- la contuen tur. denique theatra, definite pollii mus tur- pitudinis vitiorumq; omniu fendnam ac fchola. Qiiam- *3* obrem fapienter Philippus Auguftus hiftriones huius imperii finibus fandlimmis edidbs difturbauit. Quod fi quis obiiciat & Romanis quondam 8c Grtecis ea (p edta- cuia non defuifle: ego illi reponam Romanos quidem Appollinares, Secularcs,Circenfes,&eiufmodi ludos deorumquosreligiofiflimecolebant, maieftati acho- noriconfecrauifle, non ad impura libidinum exempla inflituifleipoftea vero qua vitia finidmaru gentium Ro- rnam infeftare ccepifFent, htftnouet cjuocjue fenfim ex Hi - fina,vi VerriusFlaccusfcribit,/« H-rbemirrepferunt, at tmpudentia ludos aperiterant: quos tame fi faluis religion nibus prohiberc potuiflent, non dubite fummar graui- tatis ac fapientia: C enfores omnia de Repub. fpedtacula 9SS IOANNIS BODINI fuillelublaturos: vt'quidem ex fapientillimisquibufq; virisconiei Qii'^ igitur mirum fi Carchaginenfi concilio ludi rhea- rralesprohibeantur, cum illi veteresGrseciquinullatn veraepietatisopinionem combiberant, ciuitatibus per- niciofoselTeiudicaret/’Acrametfi tragcedianefcioquid auguftius ac leuerius quam comoediapraefeferrevide- C tur,nihilominusSolon Thefpim tiagoedum acerbein- crepuit, quod tragcediam tametli puram ac nuda veteri more populo exhibuilTer.ille iocutn exculauit; ar Solon iocum elfe negauit> quern feria fequuntur. atque illud eftquodM. Tullius veterem Grxciam eiufmodi fabu- larum adtoresgrauirer vindicate fcribit.Quid nunc So¬ lon fi viueret? die tragnediam qua: propter perfonarum maieftatem ad d ecus & ad graui tatem compolita plerif- que videtur, ciuitatibus perniciolam iudicauit; nos rra- gcediasomnino deferuimus, turpes comcediasampie- iftimur: aut qui ad mores conformandosaliquidexhi- bent, iidem ad extremum obftaena quadamfabula tur- piffimisacfordidilllmis narrationibuscoditaquafi fua- uiffimisvetienislalutares cibos alpergereconliieuerut. Cumautemomni hominugeneri fpcdlacula funt per- niciofa, tumveroiuuentuti,ac nationibusad Aquilo- nem pofitis tnaxime declinanda: quae quod caeterisle- uiores funt, &animi vim omnem pene infenlibus pofi- tam habent,vitiofos geftus ipfis oculis auidiffimehau- riunt: quae vitiapopuli Aufttales, propter in litum atra: bills humorem & naturalemquandamfeneritatem,no ita facile combibere folent. Neque vero iperandum eft vt DE REP VI5LIC A, LIB. VI. 9 t 9 eft vt ca fpcdh nuni,quorum ac vecordiaminiiciunt, magiftratus qui in iis totos di¬ es defidere confueaerunt, prohibeant: /edgrauiffimis ac feueriflimis Cenforibus opus eft:qui corpora ciuium ad robur gymnaftica difciplina, menres vero muficis ar- tibus- humanitate ac tranquillirate munire ftudeaur. Alujtctve rbo ftudia mu/arum aefeientiarum omnium Academicorum 4 in morem intelligi volo. catiebunt et- 4 Duabmp*- r K tiflimum reb . 4 *33 lamnemulicam lllam naturae cGnlentaneam, qua^non <£ modofuauioblebtationeaures permulcet,verumetiam ci- /alurari medicinamentes perturbationibushberaqarce corrumpant. Nam cum nihil fir quod mollius inani- to in Timzo. mosinfluatvt concors ilia vocum i'uauitas; iramhileft quod *que mencc de fuauitate deturbet, fi graues illos ac feuericati congruences modos, Dorios inquam ac Phrygios, quosnoftriprimisac terciistonisdefignant, neghgi patiamur, vt Ionicos & Lydios, ques quinto ac feptimoloco ftatuunt.confe&emur; ab his enim Ari- ftoteles ac princeps ipfe Plato ciues omnes, ac potifll- mumiuuentutem abitinereiubent. fiminusidobtine- ri poteft,vtii modi qui iampridem indmnibusciuitati- businueterarunt,eripiantur:enitendumcerceeft,neab ipfis natur® modis di/cedatur; id eft vt pur.am & fimpli- cem Diatonices rationem omnium prarftantiffimam, & vt Plato loquitur ^vomotutIm: autfiCbromaticen Sc Euharmonicen (quastamen ip/a fui difficultate acob- /curicatepenitusinufitata eft) ampleftanturjquartum. genus illud.quod ex tribus fummain/citiaconfudcrunt, ciuitatipernitiofiim omnino prohibeant. Namexilla perturbatione pernicies animis iliap/a,non foium mcn- tes segritudineac perturbationenonliberat, verumet- ianaadinGniamfepiffime perducit; vtnemine mirum videri debeat, fimagna parseorum quinaturales mufi- ea: modosficmi/cent, quiquerapidifiimobreui/fimo- rum interualloruimpetu Ipondaicam grauitatem per- c uertunt,furore & amentia corripiantur,& vt cupediaiii. cala comicorum ac/ortilegorum homi- alterioculis, alteri mentibus ipfis faficinu a Cfcero fa Pi fonem, & pro Mil one, pro.S'eftio. b a Q^Caici* lio Mctello lata anno ab V.C. DCCCI, 5,93 I O A N N I S BODINI qui auidiffime tragemata cibofque leuiffimosligurmnt, necalimenta lolidioraferrepollunt, corporis robura- mictunt,acbreuitabe marcefcunr.icaquigrauesac na¬ ture cogruentes modosauerlantur acrefugiuntjVtinc- ptiffimisacieuiffimiscanribuspafcantur, dementisfa- nitate facilime difturbantur.his igiturReipub.incom- inodis loia Cenfura medcri poteft. De luxuquoq;, quo clues cum epulis turn veftib.dirHuunt.fruftraquerimur, nifi leges fumtuanae cenforiislegib.virn adipilcantunvt iidemlintinRepubl-Cenfores, qni oiim Athenis Le- gum cujlodos ac Nomopbjlac&s dicebantur. Quamobrem quideCcniorumpoteltate primus detraxitjiuncRem- publicam funditusperdidilTenfi immerito M. Tullius' quxitus eft. isauremfuitP. ClodiusTrib.plebis,homo impurillirnus; cuius tamenlex antiquata eft lege Caeci-1 lia h Confulari. Qui bus laris peripicuum fit, opinor,qua vtihs.quam neceilaria,quamReipublicaelalutaris fitac Temper fuerit CenTura.Sed quceri poteftan Cenfonbus imperium tnbuendum fit;an etiam hoc tribucoiurilili- dionem habere oporteatnecne. ? nam fine imperio, fi- j ne iurifdidione Cenfura inanis elfe videatur. ego tame, fiexmeiudicium exquiratur,vtroque,&impeno,&m- i rifdidione, carere velim: nemunus illudnegotiofiffi- ! mum plenumq; laborisacvigiliarum, etiamliritimap- ] frabtibusimplicetur,a!iud eftc.nim indicium,alitidCen- ■ fiira. Cenloresquidem Romanos imperium habuiile > videmus, fed ad hoctantum vtpopuli concionem con- uocarent, vtexercitum vrbanumcogerent, vtluftrura facerent,vtad cenfumquemque vocarent: quod finee- didis fieri non poterat: edicereautem, vocare,cogere, quiimpeno carerec, nemo poteratj nifiakeriusopemfy & imperium imploralTet. fed cum exercitu ac luftro ni- hilopusfit, fans opinor fuerit edidomagiftratuspro- mulgarivt quifque indida poena publicis rabuliscen- featur. Qmdigitur,dicetaliquis,fi Cenfores nec im- perare.nec cogere, neciudicare poffinc? egoCenfo- rum nutum, ignominiam, reprehenfionem omnibus* omnium DE REPVBLICA, LIB. VL 99I omnium magiftraruum iudiciisac fententiis accrbiord faille puro.Cum enimiuftru agerent cinibus in campu Martiumcoadis ; aderantinterdum quingenti,aut quod minimu,trecentiSenatores, ordoEqudirisdupIoma- ior,piebs ip/a quanrum quidem lociamplitudo capers poteratjomnes trepidi& anxii qua quisqueignominia notaretur:Senacor quide,neSenatu moueretur;Eques, ne equo ac ftipendio adenuo ignominiam fubiret; p!e- beius,ne inter aerarios cenferetur;a-rarius,nc de ciuitate aut libertate periclitaretur. cuius enim Senatoris norne priEteritum diet ,apparitore autaccenlo nomina citan- te,hunccertumerat ex alboSenatorumindudumfuit fe;vt quidem Liuius fcribic, Senators[ex&fexagtnta v- nacenfnra ordme fenatorio motes. Quamobrem ne tan- taillaCenforum audoritas liberopopulo grauisellet, neve quisquaminauditus de exiftimarioneac fama peri- clirarerur,notam quidem Cenfores habere placuit.non iudicationem.ficenimM. TulliusapudNonium: Cen- foru indicium^ inqim , nihilferedamnato aJJ'ert niji rubo- £ rem\ttacjuevt omms ilia mdicatio verfatur tuntummodo in nomine 1 animaduerfio ilia Ignomima dicta eft. differt au- temdiftatq; plurimuab infamia,quatnon nifi magiftra- tuum iententiis ac ludiciis, & quidem iis quibus ex lege irrogatur". nam li diet ignominiaidem quod infamia, pu^iTcif 1 fruftraPrattor edidis h perpetuis infamia norallet eos iudic.ff. quiablmperatorecum ignominiadimiffifuillentihanc quj^'ntur. enimiurifconfiilcorum interpretes c tnfamiamfaUiz^- c ini. pa’am, pdlant. de iis quia Cenfonbusnotarcntur, nihil edi- nupi. de do comprehenfum eif. non igitur infames funtigno- miniofi,vtinfamiumacdamnarorurnpa-nisteneantur. Graecis quidem ohm infames necare caique impuneli- cuit.vteftapud Libanium Oratorem^. Atis quideSe- Hal5 ® natu Cenforis noca deiedus rogationem ad populum tulerat,fa;pillimereftituebatur. interdum etiam id non iure,fedabanimoipfamaleuolentiaieiuno,&obtreda- corum inuidia fadum fuilfe docebat. Sin effec accufa- tor aliquis qui Cenforis notam, am etiam h Cenfor ipfe 991 IOANNIS BOD 1 NI foam dignitatem tueriveilet, coram populo iudicium conftitiiebatur. ac fi quidem cenforia notacompunftu populusdamnaret,non tan turn ignominiofus, fed etiara « U De Sena tnfamis dicebatur'’. cteteris notam quidemobeireiurit 'mdonum 0 " con ^” putant: exiftitnationem tamenac dignitatem r>e varus & ornnino vioiari non putant. Cum enim QuintumFla- minium Senatorem Cato maior in CenfuraSenatu mo. ui(Iet,Flaminius rogationem tulit ad populum vt refti- tueretur; Cato grauiffima orationehominis vitaman. tea&am fordibus ac turpitudine inquinatam & com. maculatam coram populo promulgauit, ac iudicio pu¬ blico ream peregir. cteteri qui acceptam ignominiam ac dedecus purgari cuperent, iudiciorum alearn non tentabant, fedmagifrratum , autimperiumextraordi- nem,aut curationem, iacerdotiumve populo petebant; quam ii obtinerent,omniscratignoroinia fublata.lcjpif- iiine tamen fequenti luftro a Cenforibus i’equentibus ordiniac fama:reftituebantur;a!ioquinecSenatorpra:- teritusin Senatum venire 5 necEques equumordinem- vepoterat recuperate, hos etiam Vlpianusfod teftimo- nium admitti debeant necne , dubitare potius quam affirmarc videtur. Quod apertius a Marco Tuliio ex- plicatum habemus,his verbis: Hicprimum illnd commu¬ neproponarn jwmejuam animaduerjionibus cenfonis hane eiuitatem it a contsntam vt rebut iudicatisfuife: pen am il- lud vnum exemplum ; Caium Getam,cum a L .Metello (j Cn.Domitio Cenforibus ex Senatu etcllm ejfet., Cenforemj poflea factum ejfr, & caim mores a Cenforibus erantrepre- henjifunepofiea & popish Romani, & eorum epui in ipfurn animaduerterant,monbuspraf.itijfe. Oitod ft illud indicium putaretur, vt eaten turpi iudicio chtmnati in perpetuum o- mm honore ac dignitatepriuarentur :fc homimbus ignomi- nia no tat is hequead honorzs aditus,ne ' amentiaprorupcrat,vtcollegia,corpora,vniuerfitates, Refpublicas, regna, im peria vna & eadem exiecrationc Cue ordinis, fexus, gratis, innocentire, infamise, furoris vlla D E R £ P V B LI C A, LIB. VI. *4 vllaratione comple&erentur: quibusmorbis tandetrt aliquando, tametli ferius quam decuit, Romani 4 Pon¬ tifices medicinamquafierunt,iie id poftealiceret. De- ^ terins eriam quod ad ciuiies caulas Sc ad indicia priuata atem de leu- facris interdi&ionibus ancea pleriqueapud nos abuti ““V.abfiib. non dubitarent.nifi lege Aurelia rogantepopulo Fran- Deientfm. corum princeps id prohibuiilet; neve aliter quam in re- cxccm ' llb busgrauiffimis auc publicis criminibus intcrdi&ionis Pontificiarelcripto quisquam vterecur. Certequidem Pontifices religionumfeieiudices acCenfores morum tulerunt: quoniam leges ac magiftratusea folumqua: foras erumpunt ad ciuium perturbadonem, nec tamen omnia, fed quantum manu pollunt, tantum vindicare folent. Cum igitur morum ac religionum cadem fit auc coniundiffimacauia, optaremego quidemvtrumque Pontificibus tribui, fi Pontifices eos haberemus qui efi- fedebuifient, id eft,quilumma integritate, fide, piera- te,religione,i'apientia,rerumquegerendarumpruden- tiaesreris omnibus praeftaient, vt facratiffimus ordo 96 10 ANN IS BOD INI fineiurisdi&ionemandauerunt: Cenforura tamen co- erdo ilia gram’s eftadmodum& efficax. namquicolle- giidccretonon partierit, huic omnino interdiciturfi. cris.interdi&ionesafipernantem perlequiturapudiudi- cesrcligionum procuraror. HascquidemaPontifici- bus Romanis,quifacris interdicerepoterant,fineimpe- perio tamen ac fine exfecutionetied quem e ccetu Chri- ftianorum eiecerant, Qureftorimpietatis reumperage- bat: id tamen adeo negligenter ac moliiter, vt quidam totos quindecim annos exfecratus vixerit:& cum abim-C pietatis Qusftore citatus eilet,appeliauit Curiam Pari- fiorum, qushominemprouocationevidtumincarcf • ,nno ij)8. rem coniecit*, & Qureftori mandauicvr quteftionem b anno iscs. impietatishaberet.nondumlex AureliaQomitialislata * re ' i0 , c i°! iii; ' fuerat, quainterdidliones lacrorum exciuilicaufapro' mata.s.J hibentur. Acmihiquidem nulla ratione Carolus M<>' linaeusLugduniqueri viilis eft, quod nouaereligionis miniftriacPontifices mores eo quo dixi modocaftiga- rent:id enim totum magiftratibus relinqui putabato- portere.egoverofublataracrorurn interdidlione,&im- pietatis qureftione, religionem ac morum curam defer- turn iri non dubito:prudentius tamen, opinor,faduri mihividentur, qui&eam quam dixi morumaccenfus curam Cenforibus ita mandauerint; nihil vt de feligio- nibus aut quacftionibus impietaris detrachim videarur. fi tamen vtrumque obtineri nonpoteft, alteruin certe necefleeft :autRempublicamvnacum religionibusac virtutibus omnibus interne. Qua; vero cimtates Cen- ruramhabuerint,nonmodoteterrima robuftioris im- probitatisfceleraaftirpereueliunt, fed leuiffimaqua- quecriminaradicitusamputanttvtnecefiefitciueshu- iusmodi pietate,fide,religione,integritate,ac virtutibus omnibus florere: fublata vero Cenfura pro virtutibus omniafceleratisacflagidofis redundare; vtquidemin ipfo imperii Romani occafucontigiftevidemusiquibus temporibus pro Cenfire ere art ccepit Trtbmnu vslupta- tum , vteftapudCailiodorum. EtquoniamCenfores ortus DE REPVBLICA, LIB. VI. 597 ortus/uiprincipiosrariipublici ac vedb'galium curan- domm caufa cread funt,cofequens eft vt de srario quo- queciuitatis, quibusqaerebus publics neceffitadoc- curri poffitjdilferamus. 11, De &rano. A Er ari i cinitadsconficiendi&conleruandiquam. neccilaria fit difciplina , ex eo percipi ac inteiligi poteft,quod vetereprouerbio H\i\vai\R.tifublic*neruos mfecHniisconfiflere. Vtigiturhocquicquid eftquod de cunia ciuitatis srario difputamus,ordine pcrcipiatur ■, princi- pioomnem honeftam srarii conficiendi rationem ex- plicabimus j deinde vt publics opes vtilitad ac dignita- ti inieruiaiit; poftremo vtcaueaturnepublicislargitio- nibus exhaufto srario, repentina calamitate RefpublT* cadeleratur. Hsc igirur cria difputadonis capita ordine qusquefuoperiequamur./trariiconficiendimagiftros habemus vbique quamplurimos, qui ciuium opesex- Jiaurire 3 ac principes ad inufitata ve&igalium genera vr- gere confueuerunt: eorum veto qui tam artificiofe ifta confectantur, qui dignitatis & honeftatis ineogenere radone haberet, video neminem. His igitur pr^termii- iis, coriquiramus eosquicumprudenter srarii pubdci fummam curam habent,tum vero illud efficiunt,vt ho- ncftis rationibus publics opes augeantur; neciuitas inopsapecuniade(eratur,autturpiffimisrationibus pri- uatorum opesacianguinem exlugere principes cogan- turjvt Laccdsmoniis olim contigiftelegimus: qui cum ex agrorum fudrumiinibusexcedere.acimpenum Ion- ]jb ^ gius proferre concupiuiftent, Lycurgi a dilciplinarum De militari C acprsceptorumobliti font, qui propterea fuis ciuibus auri&argend vfum omninoademerat, acnumifmata plina . ferreafignariiuirerat,ne&peregrinos imperii Laceds- raonioru, &Lacedsmonios imperii pereginorum vlla cupiditas inuaderet jitafutu rum exiftimabat vt fui ciues nonmodo.abiniuriis, fed etiam a vidisperegrinorum liberi elfent. Ataimprimuminalienaspoftbffiones ac . RRR 3 *9* IOANNIS BODINI iraperiaoculos iniecerunt; qui tamen cum nec vllama> lendiscxercitib.pecuniam, nullum aerarium haberent, mox ad reges Perlaru s vt Lylander & Cailicratidas; mox etiam adreges y£gypdorum, vt Ageiilaus & Cleomc- nes,proficiici,ac pecuniam tnutuam accipere cogeban- f p u " tcf > 11] tur^.Antea quidemLacedaemoniideui&a Gracia,cum ao.&Cic magnamipoliorum ac pecuniarum vim vndiq;coacer- »>«ieue. uallent, decreuerunt vt omnis ea pecunia inarrariura publicum cogereturjqusnon niiipublicis ac necella- riisReipublics negotiisinferuiret; vfus tamen priuatis interdicius. led asrario breui exhaufto, quod perpetuis quibusaam fontib.luppleri decuerat, reges exterosro- gationibus fatigarenondeftiterunt, quoadrege Geo- menederertaRepublicacecidillet. Omnibus igiturmo- dis operam dare & canniti oportet, vt serarii opes cettil- iimishindamentis.qusque labefa<5tari non facile poi- fint.inmtantur. Suntaute ornnino feptem genera con- Septemgene ficiendae publics pecunis, qmbus caetera continents, r*wnto- p r i mum ex agiis publicise tecundum ex hoftium fpo- J ’ liis;tertiumexamicorum largitionibus, quartum exfo- ciorum vedtigalibusac tributis;quintum exmercatura; fextum ex earum rerum vecligalibus qus aut euehun- tur.autinuebuntiirjfeptimurnex fubditorum tnbutis, Primogenerenullum certiusaut honeftiuseilevidetur, Itaqueprincipes ac populi,quinouasciuirates fundat( fJ ac ftabilire, coloniasve deducere olim propofuerant, pratter agros priuatorum & loca ciuitatibus,tempii5, theatrisq; conflituendis idonea, podeliiones quasdaffl . * i.quxft.De tuendae &c6feruandsReipublicscaufaprsterpafcua ! verb, lgn. publica omnium ciuium£equecommunia,affignabant, qus priuatis locariconfuetierantjVt ex eorum fru<5tibus pecuniae in aerarium publicum cogerentur. IcaRomu- Diuifii agrt lus agrum Romanum in tres aequas partes diuilit c : qua- Rasta ti. rumvnamfacrisfaciendis;fecundam Reipublics one- f niouyf.hb.j r ibusfubeundis, tertiam ciuibus aflignauit. & cumtria a Oior.yC miilia ciuium cenia fuiffent^, /ingulis duo iugera data astisir - od. p unc< eX q U0 intelligipoteft ocfcodecim milliaiugcrum agri DE REP VB LIC A, LIB. VI. ? 99 agri Romani fuille. Plurarchus • tamen numerum ci-„ taRomu!( y uium duplomaioremexftidtre/cribiqac duocuiqueiu- gera tributa: qua rationc non ododecim miiiia,ied nu- merum duplo niaiorem fuiiTe innuit: nec Romulum agrumRomanum vllis finibus terminare voluille, nc, quatum finidmiseripuiller, intelligeretur: Numam ve- roPompilium tertiam agri Romani partem quarpubli- ca erat, ciuibus egentibus diftribuilfe. verior tamen eft iijpenorientenua; cum duorum iugeruminciues fin- gulos diuifio diudffime permanferit: ficenim Plinius, Arantifua duo iugera Cincmnato viator tnquit, Vela cor¬ pus^ audimandataSenates, Quinetiam PompeiusFe- ftus centunarum agrum dici fcribic, quiainducena iu- 2 -radiuifus diet,cum Romulus centenis ciuibus duce- Lnaiugera; &M. Varro Andquusnofter,inquit, «s4nte helium Punicumpendebat btna tugera, quod a Romulo pri- tnum diuijd dicebantur virittm ; qu&quodh&redem feque- renturjharediumappellarunt. P o ftea prolatis finibus lego Lucinia ftprem iugera cuique ciui affignata legimus; PoBexaftosreges,\nqu\t,Co\u.meUa>LicinianaillaJeptem iugera qua plebis Tribunus viritim dimferat, maioru qua- put anttquis ret uler e ,quamnunc nobis prabent amplipftma veruaCla. Nora concio eftM.Curii perniciofum ciuera in.tclligi cui feptem iugera non eilentfatis. Nec Roma-, nitantum, fed etiam /Fgyprii mulcisantefeculisagros ciuitatum 4 fic diuiferant,vrprima quidem pars facris & t, t>; 0£ Jorut facerdoribus cederet, fecunda Reipublica;, tertia Ca- lafyris, qui pro tuendis ciuibus arma caperent; caeteri, ciuesauccoIonierantautferui.QuamobremEzechiel" c “P-4*, vacesinconformando fu$ ciuiracis ftaru ab eaRomuli radonenonproculdifeeflit; cum vellet facrisfaciendis agros affignari; & pafeuales agro.s communes armentis & gregibus alendis; prterer regalia prsdia, quibus prin- cipes fe familiamque iuam commodius luftentarentj tie, inquit , populum meum veEligalibus ac tributes de- tnccpsexhaunmt, Quamquam in ipfius Ifraelitarum re- gni ortu regalia quaedam pratdia fuifle ex eo planum RRR 4 icoo a cap IOANNIS BODINI fit,quod Zicelegurri oppidumvna cum agioDauidi do- no datum ab Achio rege, in perpetuo regum nexuac s«m."b.i. maucipio permanferit Reg-lium autem prxdiorum , i quutdam rublica fun r,qua da priuata.hac quidem prin- r 'tot. pro..:bt-re ciputn arbirrio abalienari poile cranes ronfitentur; il- iammrquam 4 : vc fit in ciuitatib.firmamecumaliquodac r ii:. m i. cx veiuti tiindam;ntu,quo publicaresinnitatur. Quanaob remhuiusregnipfihcipescu pradia publica prioatotu Bl1 - •» frauciib.polldla reuocanqiilud obtefHturfe iuratos in euntc imperio publica pradia numquam diftrabipa furosjaut fuurediftrabtafuerinrjRdpubticsab inten tuvindicandjecaufa, perpetuam tamen redimendiau dtoritacem forejatnecence/imo quidem annorum cur * 1 - ho - : “ re< riculo; quacatera'omniaiurevfucapiuntur, prafcnb $. duct is a , . qii* D;aqua polle. Atquehac quidem rebusfiepe ^ iudicatis coiitir 2 U »°rio/^o. matafuere: necfolumaduerfuspiiuatos, fed etiamac & ism . & uerlus regum propinquosq nec rantumnoftri'sveriim Pirif 1 '* ^ Una etiam Hiipanorum/,Polonorum £, Anglorum *,Hun < Cjjptra re- garorum ‘ legibus ac inftitutis. Etenim Andreas rex gem ii i * «.»«/»*«» ok Mnnnrir» i t t Pontifice max. vocattis eft pro Comitatu Hungarian ab Honorio 111 i>ia jo im an j n i USj proptereaquod pratdiorum publicorum partem pro'cjin tatu diftraxilletanno mccxxi. Nec reges tantum, fed et- nroreaa an j am ii q U j populates & optimatum ftatus habent,a pra- lun'i.” ’ fcriptione.fecutaripublicapr;rdiavindicarefolent:Ve- / Co lics Hi net: i (inquam, Heluetii, csterique poptili. cumenim [Z: & Henricns i r rex Francorum aLucernanbus per lega- comitiaiij an- tos peteret vt pro fe fideiuberer.Hugo Prstor maximus s inoriinat. legato refpondiC, Senatum populumcjue Lucernatem i- f°i Jil i tta Pfi sc l tfe wagiflratcu iuratos ej]e,pubticas pojfeffioncsfeint magm ^n- diftraUuros^necpignonobhgaturos. Quid Athenienfes? quid Romani ? certe quidem vtriufqueciuitatisprinci- pes, Themiftocles inquam & Cato maior, ftindos Rei- publicae fecularibus curriculis poiTellos aprsfcriptione pnuatorumvindicauerunt, cum dicerent, neemortald , contra Dturn immartalem , nec priuatos contra Rempubld C l Plutmhin r . > . T • ' . , .. Tiisniro, & campr&jcnpere ‘pojje .Nec ua pndem cum Nogareti po- catonc cefo. ft ei i s Curia adiudicallet vindicias praediorum publico- glorum. t BomHnius in hiitoria Han- r In it tutis Yens: i:b,2. rum DE REPVBLIC A, LIB. VI. 1001 riirn qu^ Nogaretus Felixa Philippo Bello praemiorura acvirtutis nomine dono acceperar.^pcuracor fiFcipro- pofica cinili togaiione dvaxpaiv fieri poftulauit: quoiu- dicio Curia rem ad confilium detulit, tametfi prsdia ducentos&Fexaginta amplius annos bona fide poftefla FuiiFent. Quinedam eo fcedere quodPontiFex maximus vna cum csereris Italia? principi bus acpopulis proFran- cifciregijFrancoium dignitacetuendainierunt‘ , aduer-<* an«o ij» 7 . Fus Carolum v. Imperatorem, Henricus rex Anglorum vno capite caueri voluit, tie quid deprsdnspublicic Fran- coram pacem cum Carolo fanctrt oporteret , diflrahere- tur. ob idcnim MadricenFe fsdus ruptum erat, quod contraiusomniumgentium commune, contraquele- geshuius imperii ^Carolus BurgundisacBelgisedomi- natu regem fineSenatus ac populiGalliciconlenluce-aum acaro- dere coegiftet.Nec alii alio iurevtuntur. Alexander^- , nim Poloniatrexeandem legem fandtius renouari iul- fit, ne Iciiicet prsdia publica Fine Senatus populique cSfenfionediftraherentur; quemadmodum iurecom- muni ^cautum videmus: neque id Fads efte maiores rfuvh.de in- n . tii- re ciuitatura. noltri putauerunt 5 nm pubhcorum pra^diorum vcndi- c.iib.xi. do fieret, cum in fines imperii holies inuafiftent, &ea- dem in Tub haftadone qua? in bonis pupillaribus cautio adhiberetur: cum fit eodem f ReFpublicaiurequopu-* l.RempuM. pilli: acfiquid negligendus Fueritin eogenere prater- ^ lure Reip ‘ milium,omniaFunteodemmomentocafura/; ipfique/ 1 . fifecum!li Reipublica?vindicado fine predi reftitudone compe- c * iute Ke ' p ’ titura. Nec veto principibus eorum qua? publica Flint, 641 quicquamfibiarrcgare Fas eft, nonmagisquam marl to dotem vxoris:ac minus quam marito iuris eft in dotem; quoniam maritus dotis frudibus abudFuo iure£ poteft, principi vero publics dods Frudibus vtiquidem licet, abuti non licet. vtFocis ciuitates Athenienfiumquere- banturpublicas pecunias in srarium Apollinis depo- nendas elFe,non ab Athenienfibus abfumendas. Domi¬ nium autemRerumpublicaram principis non efte, re- gesnoftri agnoFeunt & confitentur. nam Carolusvit leer IOANNIS BODIN1 rexprxdiorumpublicorura oppignerationcm fieri no- luit,nifi Senatas id procuratore fiici rogantedecreuif- fet,vt in aftis Curia? Parifiorum videmus. & cum Ludo- uicus vr 11 rex mulca pupillis ac tenuibus viduis tefta- mentolega/Ietjluppellediilemomnem fubhafta vendi iuilit, vnde legata foluerentur, ne quid quod publicum elfet, a Republica abalienarecur. Quamobrem Perti- naxImperatorRomanorum fuum nomen prxdiispu- blicis infcriptuineradiiuffitjcumad (epertinercnega- ret.at eciam Antoninus Pius nihil de fru&ibus prxdio- rutn publicornm ac ve&igalium in priuatos vlus con- uertic:quern Ludouicusxi i rex,/W? 7 Comites, Barones poflidebant, qua: vel £tum eft) nihilominus Curia Parifiorum in edi<5ti pro- mulgatione vetuitabiis qui veiftigaies eiusmodi agros emerent ealege vtreditus annuosin srarium publicum inferrent, redimi ve&igal; neve vllam pretii partem foluerent: nefcilicet ve&igalvlla ex parteminueretur, Cumtamenvrgerentearum rerum curatores , vt pre* tium ab emtoribus accipere liceret ; idque rex ite- rumatque iterum iuffiflfet 4 , Curia Parifiorum coactis t,u ' 1.00+ I0ANNIS BODINI omnibus decu riis ampiius tertia parte pretii ab emtori- busfoluiprohibuit: idque pretiumaQusftonbusco- givo!uk,vtexiispecunns diftrada Reipublicae prredia redimercntur: indicta quadrupli poena tarn in quaefto- resipfosjquamin eosquibuseapecunia principiscon-C celfaquacumque ex caula folueretur. Et quidemFran- * anno jot. cilcus 11 rexineunte imperio^magiftratibus acprocu- racoribus ibis mandauit, vt publica prafaia a poflslTori- buspriuatis vindicarentunquoedidogrpuiterqueftus eftpublicas opes lie affiidas eilevtquaepraediapublica iuraquepraediatoria reftaren^vixoneribuspraediorum fabeundisfafficerennfedhis temponbus querendicau- famhabent pofteri multo quam ills grauiorem;cum ni¬ hil ampiius quoddiH;rahipolIir,reftarevideatur. Iam anno mdlxxi i,Q usftoresdominiinibilfereinratio- nes accepti contuleruntxum tamen fab occafam Fran- cifci 11 eocapitequofammatotiuspecuni^ quaeexdo- tninio publico coadaeft,trigintalexaureorum noftro- rummillia contineret: fammavero eorumquaeexdo- b trecentafe rninio publicopriuatisvenditafuerunt, centiesmaior 4 xagintamiliia e {t : prater immenlam pecuniam qua: exAquitanis co- iota^xcedit: adaefavtabregeHenrico n redimerentfalarium ve- ideft.noftro digak quarum rerum pretia quadruplo maiora fui£ ©cdaci^rai- fantjfiiuftevenirenr. Ac fi quidem eaqusepriuati mi- lionesnon n j mo pretio poffident, publice locarentur, cum anti- M TOiiiiaoao quisvedigalibus principis Reipublicae oneribusfube- giuu fcptem undisabundefafficerent. Certe quidem Anglorum re- neiifes. ginaincredibiii magmncentia regnum tuetur, & im- €■ £afumma lIie n(asopes inaerarium cogit,exieftertiorum millibus fcreeonncic 1 . . . ^uatercent!- xc vi,qmeab agrorum pubiicorum oc antiquorumve- fiuc ' uin'™- bitigaliurn reditu quotannis in aerarium inferuntur: ac ta cjujncjua- tantumabeftvtindidionibus fubditosvrgeat,vtetiam fiueorum ' 3 temcrariatributa , quae tertio quoq; anno exigi confae- Anglorum uerant, fuftulerit: nam cum illuc legationis caufapro- annuave- fedi fuifiemns, populi conuentus famma cum volu- fUgaha. p Ca te fpedauimus; tributi nomine qtiingenties fefter- tiumpto famtibus Reipublicx neceflariis oblatum a 6+5 poptrlo DE REPVBLICA, LIB. VI. • ieoy c ■ populo mill'd; reginatn tamendimidiam pecuniae fum- mam reculalfe,ac populo gratias egiirc. liludautequod ad praidia publica pertinet, animaduerfione dignum • eft,quodiniis conferuandis, ailigentia in mooarchia quam in optimatum aut populan ftatu maioradhibe- tur. In his enim publica quisq;fuaducit. quo fit vtma- giftratusinluain autprinatorum gratiam populo con- ientiente.aut certe non di(Tentiente,opnmatibus etiam fepe diffiraulantibus, praediorum lernpiternas loeatio- nesexigui vedigalis fpecie faciant: tandem etiam ve- digalium immunitacem adipilcuntur. a populo veto facile omnia excorquentur: fi quis modo popularis fue- rit, & afrquid frumentipecuniaeve plebi, autagros de publico largiatur; vtquidem Caviar in Cenfulatu fecit, qui agtum Campanum plebi diuifit;ac publicanos ter- tia parte audionum publicarumfubleuauit: quod fine magna mercede non fecit.Decimo poftannoQdVletel- lusItalia; portusomnes lege Iatavedigalibusliberauit, vt ea ratione popularem gratiam publico detrimento colledamaucuparetur. Itaquoq;Pericles Athenienfi- buspublicaspecuntasviritim diuifit. At in monarch!* in quaprincipifubditosonerare tributis,nifi populico- fenfuautvrgenteneceilttate, nonlicet, publica praedia difficilius a priuatis occupancur.casteraqua; de agris do- minicis,deque publico dominio dici poilunr, quod ac¬ curate fiintabaliis difputata,& edido Caroli i x regis ^ Francoru'm comprehenfa,pra:termitto. Secundum ge- nus eonficiendae pecuniae & aerarii augendi, ab ho- ta y &mriur» ftium fpoliis & pecuniis ducitur : vt quae bellis exhaufta augsnu-, funtjlarciantur. Tametfi enim Romanis hoftium vrbes vicaptas diripere fas erat: publica: tamen pecuniaein Romanumaerariuminferebantur. at cum vrbesdede- rentur,aut padione fponfioneve fada pecunia promit-> ceretur,nihil miles prater ftipendium ferebat: niiitan- ta pecuniae vis elTetvtftipendiumobegregiam milituna virtutem duplicandum videretur; cetera aerario publi¬ co cedebant.SieenimLiuius 4 ,0/»Me^, inquic,/?r^#»- 4 ^ iooS ICANNIS B O D INI tumtjue in drarium conditnm. zs£ris frratds c c c xc miftii pondom ttrariumtntuht Caruihm Confttl, idem. Fuluius argenticxLi i millia pondo,auri cxxvi i ex Hifpania aliuiusiib.j; inarrarium intulir. Farius ‘ vero CaiTullusGallistrans Alpes deuidis, c lx xmilliaargenti pondo,amis cc cxx % millia retuiit. item Flamininus^ex Grasciaargentiinfe- di pondodecern & ofto milliaccixx:fadi vaia multa: lignatiLxxxi 111 milliatetradrachmorumAtticorum, trium fere denariovum pondusinfingulis; auri pondo triamilliaDccx1111 &clypeumvnumexaurototum: Philippei numi c x l v miliia : & centum x 1111 aures < coronxdonaciuitatum.item': Macedonia deuidafef- rertium millies & ducenties inamarium a Paulo/Emi¬ lio illatum: aCaftare verolubada Gallia quaternaries fcfterrium ,vt ex Appianocoliigimus. Tarentocapta Fabius Maximus lxxxi i i millia auri pondo praeterar- d Liuiusti.ir gentum Romaminaerarium inuexit d . Ac tametfi Im- peracores magnam vim pecuniarum fibi reieruarent, aut exercitui largirentur : id tamen ab antiquisparcius fiebat,neaut repetundarumpoftularentur, aur rrium- pho carerent. etenim ScipioAfiaricus Africani Maio- *41 e Liufui lib. ris frater e repetundarum damnatus eft, tametfi Antio- }«•}>!}. chovidoaureas coronas ccxxxi ii, argenti pondo cxlvi i millia: aureorum Philippeorum ext millia; auri pondo m xxi 111. Ipfe quoque Africanus eodem iudicio damnatus, grauiter inbenatuqucftus eftjite/wr/- lies, inquit, in terartUintuit, &tjttadragies a merepofcitur: quo dido librum rationum in Senatu concerpfit:&v- terquein exfilium profeduseft,cum maximam priua- tarum opum iaduram fecilfent. Ac tametfi L.Lucullus /Ptimreh.in Romanorum imperatorum primus/, hoftium fpoliis Xuculio. acdireptionibtts ciuitatum priuatas opes auxifle dici- tur; plura tame n in amarium qua m luperiores, excepto Caslarefinuexit. Exquibusintelligi poteft quanta fuerie Romanis veteribus ararii publici cura; quanta opes publica.His vero temporib. nihil vmquam ex hoftium ipoliisacpccuniisinarariumpublicumcogitur: quin- eriam DE REP VBLIC A, LIB, VI. 107 etiam fepe vrbium direprio principum conceflu arita permittdtur, quamexpugnatat, quam obfeila: fuerinr. Nee tamed Romani concenti Ipoliis, populos vidos Teptima parte 4 agri fere muldabant. Durms Odoacer , riutawh.^ Herulorum reguius; qui fubadaItalia vidos de agri ter- Romul °* tia parte decedere coegit. nee multo poil^ Hortarius rex Longobardorumdimidiamfruduum partem vidis * Paulus infingulosannos imperauit; vt Romani Boiis'oiima “h e ”“’ 0 & ScipioneNaficadeuidis j prater aureos torques mille c itk. ccccLxx,auripondoccxLVjargenti bis mille cccxl. t# ‘ qusdehoftibus relata funt. Ac Guilielmus Auguftus, Angliafubada,non modo publicas, led etiam priuato- C rum opes ac fortunas, iplaq; prxdia fua elfe ac iure bel¬ li quaeiita declarauit. Romani tamenineo genere ciui- tatum moderandaru difeiplina populosomnesaepria- cipesluperarunt: nam vidis populis& agri parte mul- dads, colonias egentium ac tenuium ciuiummitterc confueuerant, & earn agri partem illis affignare. ex quo incredibilis turn vtiliias.tum gloriaimperio nominique Romano accedebat. plebs enim tenuiorumquae Vrbe onerabat, exhauriebatur; ftirpes ciuiumpropagaban- turjveteranis agri affignabantur. lam vero materia fe- ditionum ex Vrbe fublata,coloniarum transladoneeria vidipopuliRomanorum modbus,legibus, imperiis a C- fuefeere: deinde connubiis ac propinquitadbus con- tradis cum Romanis fenfim coaleicere needle habe- bant;autfiresnouas molirentur,aderat coloniaRoroa- naveluti Ipecula quadatn quat holies pneoccupareac prajpedire,aut Romanos exercitusarcdlerelblebat. C. Grachin qui t Li u i us ,contmnato in alteram annumTri~ bunatulegibusagr arilslatis effective comp lares coIonia in halm deducerentur, & vna m folo dir at a Carthagmis. ide y Colomam Latinam in agynm Tharinam dedaxerant: true milliafsditiimiere:ccQ,Ec[Kit 6 s\nHmerm exigutts pro copia fgri. Nam Afcojims colomasamplius l 111 in Icalk detlu das a Rom. fuilTe fenbit: extra Italia Plinius multo piu- res dedudasenumerat.Cqterifere pttncipesvidisvrbi- Turearum infiitutum. Car oli v 1m feratoris in 'fiitutum. ICO? IOANN IS BODINI busprasfidiaperpetuaimponunt; quo nihilintolerabi- -liuseft: quia tancum abeft vt vidivincentiuraimperiis aifuefccre condificant, vt non prius a nouandis rebus conquieicantquam aut p:£efidiainteremerint,autarces cepennt, aut-finitimos principesacpopulosadbellum accerfierint. Si leges noftri capta Ludouico xi i rege (i Inlubria, coloniaseo mifillent, vt quondam Celrarura regesfeciftedicuntur, Inlubria a Francorum ditioneae poceftate non ram facile defecider. Nec vero Hifpani praefidiismilitaribus nulla coloniadeduda perpetuum eiusregionisimperium tuebuntur jiedabrmperioiub. ditiarrepta occafione dekilcanc oportet: non aliter quam Beigaejquos iampridem colouiis Hilpanurum ad imperium retinendum coniungi necelTe finder; quo- niam nec vlla vis diuturna eile potel \\tk ptjfimHs diutm~ mtatiscHjloseftmetw. Muhamedesquidem alter Impe- ratorprolatis imperii finibus, Cbriftianorum quosin leruitutem redegerat, colonias deduxir, aciugera quin- decimcuiqueattnbuitjduofque bubalosac/emenrein, duodecimo port anno dimidiamfruduumparemper- petuivedigalisnomine indixit.mitiuscumTimariotis egit Arnurates i;quoniam agros ac prxdiaculta,cum colonis ac cenfiris ea itgevtendafrueadadedic, vc in- gruenrebellocurn equorumcertonumero armati ad- elTent; acfruduariifeu Timariotse occafufrudusina- rariumcogererur, quoad principis beneficioaliusfuc- cederet. omnium aurem hrerediiatumdecimamimpe- rauit. Hare quidem /ammo Jurebelli vidispopulis da- talex eft. ex quo fit, vt Turcarum opes maxinre in cadu- cisvedigalibus poficsfinf.bellum vero nullisfere pra- terquam Prastorianorumftipendiis geratur. Carolusv. ImperatordebellatisPeruan^tegionisgennbus,eadeni qua Turearum rex in agris affignandis tationevfiiselbf eosenimduci’bus ac milinbusHiipanisealegeattribu- it,vttantum vtifrui pollenr.ac mortuis fruduanisbe- neficio principis, quafi v.eteres militia: ex cafu tribue- rentur, frudibus ante congeffionem fifeo vindicandh vnio- DE REP VB LIC A, LIB. VI. ioo* rnionum autem & fodinarum quintam partem poflet foribusimperauir. quo fit vtamplius millies feller tium inarrariumquotannis inferatur. dEquum eftautemvc victis populis &audtis atrarii opibus tributa lubditorum aut toiiantur aut minuantur Nam Romani debeila- toPerleo rege Macedonum , a tributis immunes elle cceperunt Tetdum genus conficiendarum pecunia- rum,inamicorum& fociorum largitionibus aclegatis verfatur: idautem breuitercxplicaripotell; turn quod nihiiinccrtius aut rarius fit, turn etiam quod quee prin- cipibus principes populive magnificelargiuntur.vixin rationem accept;veniantjeum nemo qui dignitati Rei- publicteconfialat,altetiusdebitorelTevdit: nifi tenues a potentibus & locupletibus accipiant.contra vero,qu£ princepsinops a pecunia potentiori donat,aut tributi nomine,autmetudonare videtur: &quiaccipit, quafi de tributo gloriatur. etenim Turcarum rex fociarum ciuitatum, quibufeumfeedere coniundlus eft,donaex altoacfublimi loco omnibus fpe&antibus explicariiu- bet, quafi tributa fubditorum. idemomniumprinci- pumlegatosfuftentarcconfueuit; nec vllos principes, prasterquam ineunte imperio, nec tamen omnes lega- tionedignatur. At veteresaliumlargiendi morem ha- builTc videmus quam noftros. nos enim potentibus ac rebus prolperis donarefolemus; illi rebus afHi«5lis t fuc— currebant. Cum enim Romanos triplici triumexerci- tuumclade AnnibalopprelIiiIet,actotam peneltaliam <4 6 fiibimperiu Punicum fubiecilletjrexdigyptimillepon- do aurijvigintimilliaargenti Romanis dono dedit 4 ; qui cumgratiaru adtioneomniarecularunt: necaliter Am- braciotarumacfcederatorumpopulorum dona omnia eodem tempore repudiarunt: praeter aurcam Hietonis Syracularum regis viitoriam •, quafi prolperum prin- ceps amiciffimus omen allarurus elleticaetera qua: in eos immenfalargitione 1 ' rexeffuderat, lcilicet auream co- ronampondocccxx; triticimodiorum ccc millia,ho^ dei cc millia,magnifice diuilerut; tametfi belli offenfio- sss 4 PIuutch.i» b Liuiuslib. 37 . RomnnorS in aduerfis fortitude*. t Liuiuslib./# loio IDANNIS BO D INI mbus & calae.itatibus acceptis arrarium pcnc exhau- ftum elfec.Eraeigiair in ter Romanos ac cat terosprinci- pes honoris ac dignitatis certameiimec facile dicipote. ratvtrorum magnificenria maior eorum qui largircn- tur,an eorum cjui recularent.certequidem Romani re¬ bus afiliftis populos omnes animi inuicti fortitudine fuperaife videmur. nam ca-teri non modo rebus ad- ueriis oblatanon repudiarunt; fedinuerecundepled- queac eblanditis precibus ab inuitis eftlagitarunt.Cum enim Rhodiorura cololTus ingens fui ponderis graui- rateac terra morn concidillet, naues etiam aliquot (e- ratenimi xxcubitorum aititudinis) fuocafu contriuif- fet,Rhodiilegatos ad reges&principes miferunr,vtiibi «Polyb.Ub,; P ecun ' as adinftaurandum cololfum * erogarent. Hiero centum auri talenta dono dedit: rex /fgypti non mod© ad cololfum reficiendum auri tria milliaralentorum/ed etiam adgymnafium exftrucndumargenti ccctalenta, frumenti roodiorum amplius decies cemena millia.ma- tcriam prxtereainfinitam ad naues patandas,centum C archite&os, opifices ccc , & ad vidurn annuum auri talenta x 1111 j ad facrificia veto modiorum tria millia largituseft. Nonpttduit Rhodios inopcsa pecuniisex vnius yeceris ftatua: ruinaoccafionem arripere, qua ex- teriprincipesfuisopibusarariumacRempublicam cu¬ mulate exornarent. id erat /£gyti regibus pene vfita- tum ,vtdelargitionibusaduedus exteros gloriarentur, iam inde a Ftolemao Philadelpho, qui iacros libros de Hebraicis Grtecos fieri iuffit: is enim vt centum am¬ plius millia feruorum ludaicae gentis ab emtoribusin tiAeftrrSMo libcraiemvindicaret,auritalenta 6 ccc lx: ad vitfcimas sojooatouun autem & fiera faciendacentum talenta, phiaias aureas xx,argenteas xxxj cratetasquinque, &menfamau- * teamIudatismagnificelargituseft : prattereadonaqui- bus diuinatum legum interpretes l xx 11 abunde cu mu- ^uit.b'ed vt ciuitatibus inopia laborantibus probro dari mon debetfiapotentiffimisprincipibus quidaccipiant: ita Roman: orbis tetrarum clariiEmam cmitatem obla- tas DEREPVBLICA, LIB. VI. 10U tasaprincipibuspecunias accipere indecorum,petere turpefuiiret. led regain ac principum quos lacros ha- bui llenr,& quorum ope ac pradidio beate vixi (lent, ice- ptra,imperia , prouincias,opes, cum orbi morerentur* teftamenrolibi relidtanonindecoreacceperunt. Nam Ptolemsus Cyrenenlitim, Attalus Alis,Eumenes Per- garni, Nicomedes Bithynia:, Codtius Alpium, Poiemo Pond reges, populum Romanum hsredem fecerunt", „ Mot.tpit. amplillimaque regna nulla vi quantalegarunt. Aurum vero coronarium & veteres Romani moderate,nec nifi parta de hoftibus vidtoria granticandi animo accipie- bant: pofteri quafiordinarium 4 ttibutum exegerunt, 1 1 4 .deaurc» <47 tametii ^/a/wwerappellarent. FJaminius vidto Philippo C0r0Ua “ 0 c - rege, ac liberatameuileriiitutisGrscia.cxi 111 coro¬ nas aureas dona ciuitatum Romani milk. Philippus au- tem pacis condicionibus, quas decern legati Romano- rum dixeranc, acceptis, coronam centum auri pondo Capitolio impofuit.Rhodii,ne quid acerbius in eos de- cernereturaSenatu, coronam auream pondo cc Ro-* mam miferunt. Pofteaaurura coronarium f adecurio „ i.p en uic.<)« nibus ciuirarum, & ab Indsornm coliegiis quail rribu- lu&cis t .1.. .t. • • T r V: 1 • • de aurocbni* turn ordmarmm exigi ccepit. lea lx pe nt vc qua? initio na riox.Th6= principibusdonodarafiint,vthoneftiusbeatiiilq;fami tulof - liamtuerentur,necellariatemporumdecurfu eualerintj • vt eadonaqtisluperiori state regibus Francorumob- laralunca populo, qusqueab Hilpanis Sennit a vocan- tur,hic& lliic quail tribnta neceflafianunc extorquen* tur. Erqmdem reges Perfarum nihilailibditisexigere* nihil excutereconllieUeranc, fed eatantum capere quai fpontedonarentur*. Darius vero Hyftafpes,qui hinrti- d Hero.lm- tuequi regnunt adeprus eft, primus omnium tributaj In Euteil>ei nee rerum Ma rc i a tius loq u i t Ur, «#was Qua- flortbiuadidcreausirrifieraml temporibus.cum impetium ab extremis Iiidorum hnibusad Heilefpon- tumcxxvli prouinciispaterct, vedtigalia atinua qus- Ve'8ig&& tuncimperatafuerunt, lutnmam etficicbanr quatuor- re P n *'*>>, decirn nnllium eccccu talentorum Euboicorum. rum ‘ SSS x ion IOANNIS BODINI RextEthiopum (qui Negus appellatur, quiquemaio- rum noftrorum memoria pra:ter quinquaginta pto- uinciasqute fai imperil finibus connnentur, etiamIn¬ dia; Oriental is ampliffima regna tamdiu tenuit,quoad C legionibus Tartarorurh fradlus de India decedereco- geretur) ipecies pto vedtigaiibus accipcre etiamnum ‘^™ n u c s ‘ r : A1 ' con/ueuit*: nihil autem imperatur, fed omnia Iponre itthiopica oblata: quod tantiprincipismaieftatiquicquamafub- hutoua. dicis petere indecorum videatur. Porro qui principi- bus teftamento legare velint, paucinuncreperiantur; cum tamenlmpcratorum fifcuslegatis & haereditatibus teftamento relidtis redundaret. Etenim Auguftuspo- pulo Romano legauit quadringenties, tribubustricies quinquiesLLS, prater ea quaPratorianis&legiona- riisreliquerat: nec plus peruenturum adharedesftios quam millies & quingenties profeilus: quamuis xx pro- ximis annis quaterdecies millies ex teftamentisamico- rum percepiftet ■, quod penecum duob. parernispatri- moniis caeteniq; htereditatibus in Rempubl. abfumfift fn Ji^uUo 1 ^ et k ‘ ft uo intelligitur immanem pecuniarumfum- «p. vi t. mam^exteftamentis cepifte ,acdecies maioremcapere ftromcr^o P otu1 ^ quatn quaterdecies millies LLS, cumhatredi- guedi iefuit tates ad fe teftamento delatas liberis teftatorum reddi coronatoru" iuberet, nec ab ignotisquicquamacciperer d , fed ab iis u Trai.ijtiiii. tantum quiorbi mortuiellent, quofque benecognitos ,t,id * haberet. Caeteri principesquibusdignitasminuscara eflet.ab omnibus omniaiegatacapere,tyrannieriamex- torquerej&eximperfedlisteftamentis hairedirates ra- * Argumcn- pere non erubueruntobiecit enimM. Tullius Anto- impeineto nio quod ab ignotis hominibus haereditates accepi(Tet£ de teilamea. tum de feipk,quddrtngcntiei,\n<\uh,LLSacceptum h peniio a regibus noftris annua milleaureorum ex foe- dere d ependi confueuir,ea lege vt reges noftri exercitus imperare,& auxiliaribus eorum copiis vti ad imperii fiii tutelam, Prtetoriafq; cohortes ad corporis obfequium &cuftodiamindeconfcriberepoflint. Neq;ftipendia- riuseftquiboftium duces mercede locat, autcorrum- pit: vtPericlem ferunt erga Lacedaemoniorum duces fecille: non quiapacem precari, vtThecphraftuslcri- bic, led quia differri bellum cupicbat. Nullum autem Heluetiorum ciuitadbus foedus eo quod dixi Francoru, honeftius vnquatn auc vtilius contingere potuit,ob ea qux fuperius attuli argumenta. certe quidem ad opes augendas vnlilTimum fuiile ex eo planum eft,quod prz- cer ordinarias penfiones,edam extraordinary,quas ma¬ gi ftratibus acducibusHeluetiorum,quafq;priuatis re¬ ges largiuntur, ordinarias longefuperarunt. Egoexra- tionibuspublicisaQuteftoribus expenfa video Fuiile in C vtra/q;penftonesaeJegationesccxvi 11 millialibella- c summa eh rum £ Turonenfiumanno md lxxi 11. QuteveroGer- manis ducibus penfiones folura; Hint eodern anno,con- ■penjiones ficiuntc xxxi 1 millia libellarum prxterftipendiamili- Germans 8 taria. Ncceflarixfunt quidem magnis principibus lar- gitiones ad hoftium confilia, copias, opes euertendas: nec poteft vllum magnum iraperium fpeculatoribus carere; ac fepius holies cotrupdsducibusacmagiftra- tibus quam fulls legionibus vincuntur; necvero arxvl- latantaefl tantifc/ueprajidiis ac propugnaculis obfirmata ac munita , qu aureis numis onufturru eo penetrant , vt Philippum 1. SSS 5 icT 4 IOANNIS BODlNI Macedonia regem dixifteferunt, qui largitionibns ac donis Grsciam pene toram (ub imperinm fiibegit. nec aliisadiumentis Perfitrum reges GricosabAfiaquam <*mutvch in corruptis ducibus depulerunt quis enim a principe donum accepic.quinoaliquidin eiusgratiam,(ipotftic, eftecir? nam obligatustenetur,vel pndorecogitur, vel maioris benehciiadipifcendifpe, ve! mem , nciiem (it accufiitor qui corrnpit. Vix enim princeps vllus arn- pfiffimaspenfioneslargitur.mfiiurarus fit in principe ra quiaccepic, quem plerique iuterpretantur parriam i- pfiunproditurum: vt in comitiisimperialibusGerma- t Vvotmstii norum princeps nefcio quis palam queftits eft 4 :(mhil enim praterauditum habeo) nec ilium opiniofefellir. fuit enim eo tempore Princeps aliquis, cuius nomen prretereo,qui aureos bis millepenfionis annus padus, omnia Imperii ac parris fax arcana delaturum fe, ac modis omnibus pro largitoris dignitate& imperio ad- uerfus patriam propugnatumm fpoipondir. Ab hoc hominumgenerecauendumeft, potiflimum inpopu- lari ftatu, in quo facilius eft priuatisRempublicam pro- . derequamin monarchia, in qua princeps omnia qua: publica funt, fua duci t, ac perinde vt Fuarum rerum cu- ram gerit. Sed largitiones & corruptelx eiufmodi cor- ruptoribusvtilesdFenequeunt, nifilateant: latereau- tem non poftunr, fi pluresfintquibusdonatur. Reges Perfarumac Macedonum,pauciffimis quibufdam Ora- toribusac belli ducibus, qui plus audoritarepoterant, largiri folebant, vtpopularia & optimacuraimperiaad fetraducerenr. Item PtolemsusPhiloparerrexrEgypti Achxorum imperium fuis quodammodo imperils ac legibus fubiecerat, cum vni Arato annua decern talenta , piutatch.in dono c daret:quippe intelligebatplus Aratum quam cs- teros omnes in ea Republica polFe ac potuitTe femper. Iraq; micum mihi vifumeft, quamobrem noftri reges prster ordinarias Heluetiorum penfiones, extra ordi- ntm duobus circiter Heluetiorum millibus qui csteris dignitateprsitabant, rexHenricus x i tammultalargi- retur: DE REPVBLICA, LIB. V L tor* recur : id quidem video pacris inftituto faiium faille, qux non obicure auc occuite, (ed ira palam fiebant,vc Quxftor Helueriorum apochas racionib.accepto ferre needle habere:: quas ego rationes cum expenierem, comperiextraordinarias penfiones , anno mdl, fum- mamxvi aureorum miliium & ccccnxin excek fillc 4 . prxftabiliusfuerar, opinor, (ex aureorum millia pauciffimis quibusdamac fummxaudloritatis homini- b us,&quidem remodsarbitris &apocha,donare.Sunt enim qui arapliflimis principum muneribus carere, q quam apocham acceptx pecunix fibi extorqueri pa- tiancunvt Anglusille Haftingarum dominus,cui Ludo- uicusxi rex annux pen(ionis nomine duo aureorum millia dono mitcereconfueuerat: cum apocham nun- rius peccrer, vt folutx pecunix fidem regi facerer, per- dnadterreeufauit ;nevlium accepts pecunix teftimo- nium exftarer. nihil autem gratius regi fuillec quam il¬ ium in (iilpicionem proditxpatri's qiuLongus viurpatur.cum exiguum laiis vecngal, b :.j r)i i eicta ideftpaulominus centefimo numo b imperaflet,propa- f Mno //Is ^ am te ^ atus eft id le fublamrum. Eadem teftificatione e vfus eft Philippus Valeiuis , cum grauiffimo bellocoa- (fhisvecftigaliliud lalarium duplicaftetmecpaflliseftdo- C nfiniilegibus ac tabuliscomprehedi. ac tametfi nullum vedtigal falario leuius die videtur; idcamen cumLiuio & Claudio Cenforibus indi&um diet premente bello Punico,contume!iofeLiuius Salmator eftappellatus:ac paceCarthaginenfibus datafubiatum eft; vel quia nihil lalevtilins authumano vidui magis necellarium vide- retutq'velquod iniuftupopuhid factum dfet. Erquo¬ ndam leuiffima quaique tnbutorum acve&igalium ge¬ nera tenuibus grauiffima purantur ; nec tamen Sena- tusRoinanonnn Eerarium tueri (e pofte fine nouis ve- digaiibtisiHtelligeret: quippe lege Valeria regibusex- a&is piebs a portoriis & tribuds pratftandis libera fu- Dioiiyf lib,'.' ilEet^: C. Manlius Conliil exaudoritateSenatuslegem tulit incaftris ad Sutrium, vt ii qui manumitterentur, fortunarum luarum vicefimam srario loluerentr ac tametfi eo vedtigali dues non premerentur; nihilomi- tius Tribuniplebisreintelledacapitelanxerunt, nede- * b've lii '’ t!lce P s e!;a»umTu cernics &quaterdecies i Iohanm regi abAngiisiapto alt£ tom- & re bis mlilies;Franciico i regi obtingenries: huic qui- iiiiianus dem minus quam illi; quippe Caroli v Imperatorisio- rorem domutn duxiqacimpcrioBelgarum ceffit.fexan- nos Gallia iaborauit vt imroanis ilia pecunia, cuius fum¬ ma eratiinopia,pro Iohannis libertate cogeretur.atFra- ciicuseodeanno quopaceminiitlibertatis pretium in Hifpaniammilit.Idemiudieandumnobisrelinquicurde autau eftimperiiTurcaru, Cornelius^SullaDidfcatorxxmil- lia taientorum imperarit. Interdum agn bonitas,inter- Turcarum dumetiammercatnra, fepiffimeprincipuminexplebi- . les accumulandarum opum auiditates, efficiunt vt alio- syiia. rcn ia rum alias lint opes maiores. Quis eft enim qui nefeiat Carolumv.Imperatorem ex Infubriaplus vedtigalium actributorum coegifle , quamFrancifcusmaior exhoc tantisopibusaftluente regno delibaret? quis item non videt plura Belgis knperafle, quam iifdem temporibus Anglic cenfus annuus aiftnnaretut ? Hoc vero perni- cioiius quod non nemo fuperioribus annis,vt Carolura ixadaugendatributaincenderer,aufuseftinSenatudi- -v cere,Fiorentinorum principemampiiusmillies&qua- tercenties e anguftiffimisImperii finibus quotannisin „ j& cum eoperue- nerint BE REP VBLTCA, LIB. VI. lot* poris dolore erumpere necefleeft: idem nobis conti- gilfe videmus, vtcuiufaceracparriciusordofortunis 8c opibus locuples, miferos aratores & opifices omni tri- butorumgenerevrgen&opprimipateretur,quoufque plebs oneribus afliduis grauara fuccumberec: tunc in vrbesantea fcmper immunes, atqueinnobilium Scfz- crumordinemonusreiici oportuit: ac facerdotes qui- dem decimas pendere, nobiles vero fiiis ftipendiis mi- litare, 8c in modum equi Afopici, qui partem oneris ferre cum recufaretafino,fuccumbenteac pereuntc, o- nus integrum pcrferre. quod non ita pridemDani ex- perti funt,apud quos facer ac patricius ordo tributorum maximam partem atrario inferre needle habuerunr. Semper quidem Britannia nobilitas teqne ac ordo facer ‘ fenc,&legatorum quae fibi relicta client, partem cadu- cam DE REPUBLIC A, LIB. VI. 103} 6(1 cam in fifcum inferre cogebat: eos veto qui Iiberos plu- res ceteris haberenr,ab onedbus quibusdam immunes & in honoribus capeilendis dignitate fuperiores eife iuffit. quibuslegibus Auguftus iummam fapiendflimi s ummaAu principislaudemaflccutusmihividetur, turn quodva - gujhpru gosconcubitus, &iinpuras libidinesincredibilirer re- preffiqtum etiam quod lpuriis quantum quidem licuit deRepublicaiiiblatis,iuftosliberos,iuftas vxores, line vJiaiudiciorum aucpcenanim acerbitnte quxrcreque- quecocgit.etenim cum nihil depneientibus bonis cu-, iusquam detraheretur,fedearum tantum haneditatum qua; fere ab amicis inopinato peruenirent, decima pars delibaretur,a;rariumpecuniis,Rempublicam cinibus, ciues virtudbus abundanter cumulauir. quas leges ca- ducarias,Iiiliaminquam, Papiam Poppteam, Conftan- tinus a primum,deindeIuftinianusImperatorpernitio- * i-'-onyf.Hi- git: Conftantinus * omnino fuftulit. eft autem tribu- e lc “. decapj- tum quod pater quisque familias pro fingulis capiti- i"* bus,etiamfinihilinbonishabeant,filcodependereco- d e cuionisfu gitur, nobis inufitata. fuit etiam capitatio annonaria/ ae jm q poftelloribus agrorum pro iugorum Sc capitum quibus nendaVucra- coluntur & aranttir numero indidfa. Quiveroluain- ^ Jc duftriafibi opes ac pecuniarum vim maximam coege- adti.cmci.C* runt, atributisimmuneseflenonoporter,dumaduer- NoueU7 ‘ fus tenues id fiat modice,vel etiam intramodum,ne bo¬ nis attibus ac induftria? bellum indicivideatur: potifli- mum vero cum aratoribus qui alienos agros colere non fuos confueuerunt,mirius agi debet: nec audiendi funt impoftores qui omnia ftudia, curam, folicitudi- nem inimponendis excogitandisque tributisac vedti- galibus conferunt,& ad eaprincipes exacuere modis c Id efljibel Jarum Vuro- ijeniium furamam iU-U. i.x.s. “ prater ea qua duciFerratienfi^quaqiiecontra- <5tis principumiiuptiis Henrico morienredebebantur; g ;^. Uit cuiuspecunia fummafuir paulo b minus bis millies l t s. < Summafuit carteradebitafere quatercentiesfexagies 17 l is aquant. a sum m'a fait qua omnia debita hmul coada fere decics miilieseffi- Tu'ei^’c ciunc ^ : quafittfima etiam decimarum, vedigaliumac pradiorum pubiicorum iuraciuitatibus& corporibus oppigner3tacompleditur. QiiamquamCarolusvlm- peracor eiuique filius Philippus debits multograuiora viurarumvmocontraxerunt: nam exrationibuspubii- , snmma fu- cisHiipanorum,anno mdlxvi, fere c vndeciesmillies Hiipai'ko 1 priuatis debiu: m fui fleaccepimus; eoquc nomine pra:- ^um aureoru dia publics vedigaliaq; NeapoleosacMediolanenfisa- iHjieoo, g,.^ ianipridema Genuenfium mercatoribusoppigne- ratateneri. Sedrifudignareseft, quod non rnodoGe- nuenfibus,verumeuamipfi PhilippoHifpaniarumregi ob id facris interdidum fuerit: quod hicquidemaccb peret.illiverodarentfoenoHpecuniam: & quteftio Ro- mx habita de Genuenfium fcenatoribus, qua quidem compertumeftplerolque ducentefimum ac rrecente- at f muun foemis a Philippo accepiill*. nec inanis fuit ilia quteftio & interdidio, cum inde Philippas occahone accepts ne fidem fallere videretur, crcditores decern annorumviurafraudarit. Eademinrerdidioregib.no- ftrisperopportunafuidec ad publicanos&mancipesl- talos.qui omnia vedigalia, portoria, pratdia publics, fa- linas merccdeconducuntconrra moremmaiorumco- traq; leges, huius imperii finibus arcendos. Nec miruin f totactantas atrarii opes hinc in Italians exportantira- pune,cumin audionib. praferanturfubditis etiam ca- rius conducentib. Sed illud magis intolerandum,quod non ita pride omnib.fpedantib.vna deminutioncmer- cedisaureoru viginti millia cum fempiterna Gailorum conrumelia ex portorio Lugdunenfi lucrifecerunt, ac magiftratib.qu^ftionespeculacusademerunr,vtaprin- DE REPVBLICA, LIB. VI. io« cipeiudicarcntur,acimpunepnediari liceret.Harum o- mniumcalarmtatum origo eft a Francifcorege petita, qui cum opib.ac pecuniis parta pace abundaret .foenori accipere non dubitauit.quo nihil inRempublicarn per- mciohus cogitari potuit: quoniam alterucram needle eft, aur^rarium diruereaepublieas opes euertere.fi v- furte diftbiuantur; aur turpiter fidem fallere, ac priuato- rumbonadiripere. Ecenim principuminopiamacege- ftarem iequuntur rapine, ledtiones, prolcriptiones, ac innocentium hominum crudeliffimq ftrages.tum enim principi comraodum eric acneceffariummutuamalo- £ ciis&a lubditis pecuniam fiib vluris accipere, cum de- fettiones a (e & pocentium coiurationcs pro/picic: nam extremis pericuiis extrema remedia quteruntur: vt Eu- menem fecille legimus, qui a coniuratis & ab iis qups a fe defetfturosintellexerac.pecunias Tub grauiffimis.yfu- ris aecepit. nee aliter Agrippa rex Iudsorum regnutn vndeexpulfuserat,recuperaturusvidebatur,nifinomi- nafecifler,acdebitagrauiflima contraxiiret. credirores cnim,vt in regnumreftitueretur.omni ftudio ac lolici- tudinecurauerunt.quoditemacciditEduardo hi i re- gi Anglorum cum de regno deietftus fuiflet-illud ramen confiliuminutilefuturum eft,ficreditoribuscautum fic prajdibusvel praediis. Quibus igitur rationibus asrarii publiciopescuraridebeant, (acis opinorexpofitumvi- detunquodprimum huius difputationis capucerar. Se¬ cundum eft,vtciuitascoa6lis opibus proialutcproque dignitatepublica vtatur.quo degenere cum de prarmiis d!ireruimus,mu!ra dixifte videmur: caitcra qua: hint in- termi(ra,perfequamur. Maiores noftri in rationibus di- ftrahendis primucaput expeniarum erogationib.a rege faiftis in tenues & egentes tribuere folebant; fecundum regia: domui; rertium lartis teftis; nuncveroconuerla ratio eft.Cercequidem religionis ac fapientia: principes ^ illi veteresHebra:i‘ , hancdilcipIinamalandi:ifiimispro- pherisacceptam pofteritati tradiderunt, cumdicerenc diuitiarum munitnentu omnium maximum ac firmiffi- vvv ' r ro 4 s I0ANNI5 BODINI mum elTeeleemofynam ac benignitatem aduerfus ege- tes.eiusautcmbenignitatis aclargitionis moduni deci- ma parte bonorum definierunt. Ac mihi quidem res humanas propius intueti, null* familiar,nulli principes, nulla imperia opibus ac vidoriis ram HortnfTe videntur, quam qu.rmaximam egentium ac tenuium curam ha- <5 > buerunt. Atq;in eo quidem regum noftrorum proecae- teris,quantum quidemcolligerepotui, benignitasin e- gentesclariffimaTemper exftitit; maxime tame Rober- tiregisCapetifilii,a quocaeterideincepscaritatis exem- piadidicenit.Isenimmillepauperes humaniilime fem- perfouir;eifq;iumentapr;ebuit,vtfequocunq;iret,c6- iequ'rcnrur, ac pro fe vora facerent. ac tametfi noui re- gis filius regnum maximum adeptus eflec, nemo tamen diutius aut felicitate aut tranquillitate rnaiore quam hie imperauit.llludautemde regibus noftrispr^dicarepot fumus, cseteros omnes omnium gentium reges ac prin¬ cipes imperandi facilitate, diuturnitate, ac fecuritate luperaile: quod cum bona venia di&umfiteorumqui nonmodoChriftianorum,verurr,etiam Turcaru,Per- farum, Tanatorum, /Echiopum, Indorum imperia te- nent.Quem emit ex illis omnibus cum diuo Ludouico regeconferemus? is enim odo &viginti rerum diuina- rum& humanarum collegia fuis opib.ftindauit; rametfi centum ac viginti pauperes qui ie coniequebantur, hu- maniffime, &eodem vidu quo feiplum quotidie/u/fe- taret:at etiam diebus quadragefimaenumeruindupli- cabat.Itaq; mirum videri non debet,/) annos quatuor &c qaadragintalummacum fuinominis gloriaimperarit; &itaimperarit,vthoftibus quidem formidolofuSjCarus amicis,Deus fubditis, fandus omnibus haberetur. hoc amplius, quod in fumma parte felicitatis reges ponere confueuerunt, omitti non debet, quod quinquefilios, Q quatuor filias fe moriente fpirantes,ac regnum armis & legib. floretiflimum reliquit. extrema vero cohortatio- nefilium regnifucceiTbremftudiofiflime admonuit,vt Deam in primis veneraretur, deinde egentes ac tenues quam maxima poflet benignitate cumularet. Nec o- 1 * 4-7 5>E RirVBLfCA, LIB. VI. mittendus eftlacobus v rexScororum,is qui rcxegen- tium vfurpatur; qui cum omnes fui tcmporis principes benignitacevi.’icerct.maioresramenfuosopummagni- tudinelcngefuperauit.Illuftres vcro familias, imperia, ciuitatescumprincipibus in exicium ruere, ant grauiffi- miscaiamicatib.&egeftateconfkdtari videmus,qua?te- nuium bonadiripucruntjauccjuafiprsslam militibusac latrociniis publicanorum obiecerut. Etenim Henncus 11 rex Francorum noftra aerate tributum temerarium itnperaratquod vulgus taliowtm appellauit; teftatus. 4 Mao ^ ieid militum ltipendiodaturum, necum cxteris vedli- gakb.conturbaretur.vt plebsa'o iniuriis ac djreptionib. militum tutaeflet; vt antea tributum quod aicndisde- cemlegiomb.indierum vero Ipleudor ac magnificentia incomparabi- em Feculis omnibus gloriam populo Athenienfi pepe- rerunt.Sedpraetereasquasdixivtilitates,vna eftomniu maxima, quod fcilicet duae Rerum omnium publica- rum antiquiffimse peftes, egeftas inquam & inertia, de ciuitatedepellerenrur; quo nihil in popularibus & o- ptimatumimperiis commodius fieri poteft:& in iis po- tillimumregionibus ,quibus homines ob ingeniorum l®5* I5ANNIS BODINI praeftantiam difficiiius a rebus nouandis prohiberipof C iuntjqualesfuifledixiimis Athenienfesiqualesitem/E- gyptios, quifiiorum inertiam capitalibus pceniscoer- • Piutm-ch in cebant'.Hincillae pyramides quae a regibus dEgyptioru, dot!cfu/iib* ne piebsotio & ignauia langueret,exftrudbefeiuntut. i d«beu 0 Etquidem Auguftus parta pace, vt populum in officio conrineret,!ocupletiffimosquosq;ad aediumcoltruen- darumaemulationem inuitabat, eosque opibus &ho- noribuscumulabac, qui Vrbem aedificiorum magmfi- centiaexornareiK.ipfefacras aedes vetuftate coliapfas, autincendioabfumtas refccit, &in(acelium louis Ca- pitolinix vi milliapondoauricoculitiacmeritogloriar batur ,/e Vrbem ejuam laterittam accepcrat , marmoreum rekijvijfe.Quid Claudius Imperator. 3 nulla re pofteritati magis quam opcrum publicorumincredibili magnifi- centiacommendatuseft. Facinilacus pertriapalliiura millia parcim effbffis parcitn excifis montibus canalera abfoluirpoft vndecimannoSjContinuis xxx hominum iia ci*udio. millibusfinevllaintermiffionejinquit Tranquillus 4 ,o- peranubus. Quid VeipafianusJnon modo Capitoliunij fed vrbisregiones x 11 incendio Neronisablumta$»ci- uibus certaum operi manus admouentibus paucis an- nis reftiruit; & cu architedlusaliquis grandes colurrnas cxiguairopenfain Capitoliumperduciurumfe pollice- recur.praemiumobtuli^operam remi/it,pr*fatus fine* 3a verpafilno ret fe piebeculam pafeere c . Quid Verne ti 3 quatuorcir- cirer hominum miilia operibus publicis ailidue exer- cencacfouenr. quo nihilautplebi vtilius, autciuitati commodius,autvniuerfisiuciindius fieri poceft; quod praetetopera pubiica ciuitati necclTaria.etiam publicas opes tenuibus alendis fumma benignitace largiuncur. Hsctamenfplendidafimt acmagninca,quaequeciuita- 67! tem fiiperbam ac magnum principem deceant, quibns fcilicettantaefintopes,vt parta pace ac praefniis ftipen- diisque omnibus quae cuique iufta debeantur, diftribu- tis'eaqua; dixi opera publicamoliantur;fed qui vedtiga- burn ac tributorutn multitudine plebem oppriroit, vt inanium DE REP VBL IC A, LIB. VI. 1051 inaniurrs aedificiorum fubftrudionibus gloriam con- quirat,ac maiorum opera collabi pariatur, is profedo /ua: tyrannidis indelebiles notas ac teftimonia polled- Tyruvni rf, tarilempirernareiinquit,feciuium(anguine(uacame utunifavgui tamadefecifte. Acfcrefitvtfuperbastyrannorum mo- licionespoltenobid tanrurn euerram, ne vilnmryran- J mentn< nidis in ciuirare veftiginm exftarc puflic. donnisaurca Neronisvrbemfereambitucompledebatur :at conle- quenmim Imperatorum qm in ea doroo proptei Nero- msflagitio/am memoriam habicarcvelict .inuemus eft nemo: led paulo momento collapfa eft; quippe qux in- nocenrium ciuium (anguine exilruda fmflet. Quam- quam inanes operum ac (uperbae molitiones quas ryran nimedicantur, rolerabiliores funt quam in homines in- digniffimos effufie largitiories: quia principem prodigu & alieni largitorem egeftas fequitur,egeftatem extrema tyrannis.Quisenim Nerone & CaliguIa J pdigalior.*’quis vtroq;crudelior. ? alter enim vicies millies immambus largitionibuseffudk: alter ampliustricies millies primo fuiprincipatusannoabfumfirieoqueinopia Caligulara adegit,vtftipemmendicare cogeretur :deinde ad pro- (criptiones conuerlus, pofteaquam publicas opes con- C fiimfiflTet,pduatasexpilare, &crudehffimis fedtionibu* omnia milcere ccepir. Interdum tamen principes mini- me malos reru ab legeftarum obliuio tanta capit vt qui- bus.quanrumque pecuniarum, & quam ob caufam Jar- giantur,quidaerario defir,quidve(uper(it,penirus igno- renc. Itaque perlapienter Francifcus maior rex Franco- rum, fingtilos prouinciarum Quceftores generates duo breuiaria publicarum cuiufque prouincice pecunia¬ rum pridieCalend. lanuar. ad srarii fandions Prsfc- dun^mittere iuffit; alterum quidem verum, anni pro- xime antecedent^; alterum coniedurale, anni tequen- tis: vt Prsefedns a^rarii ex omnibus breuiariis duo con- ficiatbreuiffimis capitibus fiimmam accept! & expend rationemcompledentia j vtprincipiSenatuique plane exploratum fit, quanta: faculcates, quantaque serarii fit io 5* IOANNIS BODINI inopia;vtcommodiusReipubIicscaueaturj ac dona* tiombus iminenfis occurratur. Cuius rei quantaikv- tilitas.argumento ellepoteft,quodanno mdL xxu,ex bieuiario coniechirali quod ad aerarii Tribunos alia* turn eft, adh'mado fie'oat partium caducarum furamam fore quater centies * lls. at lequenti anno Calendis brarumTu Ianuariis intelledtum eft quingencies fexagies 4 rationi- bus publicisaccepto latum fuifle >cuiusfiimmsevixfex* •■noooo. tapars publicis vtrlitatibus cdTerat.fed ea calamitastum accidit, cum puerorum ac fceminarum dominatu o- mniatenerentur. Cum hoc breuiario ft largitoresilli fuarumdonationum breue compendium haberenc.vt quibus quantumque donatum fit, quibus edam quid dari oporteat, cdntueri poftenr ,Tortafle parcius dona- rent, publicatque vrilitati meliusprofpicerent. Illudet- 1 iam non minus neceHariumfuemprincipi, non modo Inftrumen- publicarum aftionum qua: geruntur, inftrumentura, di turn imfeni fed e tiam fuBditotum quos habet, virtutibus artibus- queilluftrium nominabreuillimis tabuliscomprehen- fafepius intueri: cum nullius tanta fit tamque tenax memoria,vtnonficpiffimeininfinitanegotiorummul- dtudine oftendat. Quis enimLudouicoxi regeFran- corum in rebus agendis prudentior exfticit ? at fciens prudens in Carol! Burgundionum Comitis retiafei- pfiim coniecit, oblitus le legarosLeodium ad helium Caroio inferendum mififte: qua re inreliebhi Carolus regem captiuum Perona:, quo ilium inuilerenon dubi- tarat, obieruad iullic. ftanteaditemporisac rerum ge- ftaruminftramentumhabuiftet, numquam itatemere laberetur.Sedhicaftentatoraulicusobiicit.inftmmen- tumiilud imperii nimis amplumfote, nec principem hisftudiisintentumdiutiusvidlurum. Cur erg© princi- pes illi qui terrarum orbemfuis imperils aclegibus tan¬ ta cura,ftudio, folicitudine,labore,induftriamoderati funt, tamdiu vixerunt ? Auguftusinquam, Tiberius. VelpafianuSjTraianus, Adrianus,vterque Antoninus? atinftrumcntum imperii ab aliis confcriptumnonha- buerunt, DE REPVBLICA, LIB. VI. j 0 f$ buerunt, fedipfi iibi, Augufti prudctiffimi principis ex- emplarfecutijConfcripfminr.Quinetiani Auguftus ttia volamina imperiifucceftoribus reliquit; vnomandata defunerefuocompiexuseft; alteroindicemrerumafe geftarum; tcitiobreuiarium totius imperii, quantum militum iublignis vbique, quanta pecunia; intcrario 8 c filcis&vedigaliorumrcllduis elfent; adiecit etiam eo- C rumnomina a quibus ratio exigipoflet.nec rumen a iu- redicundoabftin.uk vmquam ; 8 c optimos quolque de Repubiicahbrosdiligemiffime legit; Dcmetrii l'hale- reidifcipbnte memor, cum Ptolemaeo regi fuaderet eos librosaffidue fibi legendos elTe a quibus intelligerent eareges,quiaudire a neminepoffint. O magnum 8 c imroortali gloria dignum principem! an igitur tamo imperio.tantis negotiis, tantis rebus implicatus,parum vixit quiannum l x x 1111 foperauit/Velpafianusicem inftrumentum imperii pulcerrimum , inquit Tran- quiilus.confecit; annos tamen feptuaginta vixir. Latius etiam Pcrlarum quam Romanorum imperia, ab extre¬ mis fcilicet India: oris vfque ad Hellelpontum Libyae- quedeferta, centum xxvi i prouinaispatebant; tem¬ per tamen Perfarumlmperatoresinftrumentum impe¬ rii ac largitionum fuarum prq fc diu nodtuque ferebant. argumentolitquod Darius is qui Longimanus * vfur- « patur,cum mantis impiasconiuratorumMatdoc haeifa- reiliaris ac domeftici beneficio admonitus euafiflet, cui tamenegenti nullapraemiadecreuiifet; aliquanto poft cum nodem infomnem duceret, inftrumetum imperii sdfedeferriiuffit, in quo feriptum erat Mardochsum coniuratos in principem detexifle; nec tamen vllum premium tulifle, hominem acciri mandauit, eumque ampliffimis honoribus cumulauit. Omnibus tamen o- mnium feu Perlarum,feu Graecorum,leu Romanorum imperiis, maius eft hac quidem aetate imperiumHifpa- norum: at non mode tanti imperii inftrumentum rex Hilpanus affidue contuetur, fed etiam librum omnium lircrarum qua* ad legatos Sc Provides prouinciarun* Hift.cap,#, Lege/ ofti~ ms. a I ddtfr. II. cof. v(que ad JOG. if Or-lia. Ca¬ ro U 7. Sc Fran cifci 1. # tuno 1 i/i. f Tranquil* l us Gaiba. T0J4 IOANNIS BODIN1 lcnbit,compendiohl2imefingulacomp!edentemvof- uitacreuoluit.ob idenim Carolus Sapiens rex Franco- <74 rum,SenatusIcnbamprimuscreauit; nonquidemlin- busnotandis, fed iis cantum negoriis qua: ad Rerapu- blicampertinerent,breuiter deicribendis.Omniumta- men rnaxime priucipi necellarium eft inftrumentura largirionam; propterea quod nuliaregrauiusquamin eogenere peccatur.Superius monui Philippi Valefii le¬ ge cautum fuille, vt dona principle irrita ejje/vt,, nifiism quid dona datumfuertt a principe, donationum t abulia an¬ tic e dent u maioribufque fuis fatlas largitionts comptetla- tur. diximus etiam Carolum vi 1 1 regem ianxiile, ne Urgitic vlU 'turn haberet a pnnapefall a , quit vel duo fit¬ ter: ia * fupcraret,nifiapudadlarationahs Curiainfinuare- mr.T erna lex k eft, ne quidration ibm expenjiacceptofera- t nr (ins mmdato & apocha. Qua: leges cum iarnpridem obfoleuerint, non alicer aulicorum hominum rapinis occurri poceft, quam eo quodixi donationum princi- paliuminftrumento. Poftrema lexeratFrancifcimaio- ris,qua caurum erac ,vtararii fmtttoris quatuor clauesfa- hncarentur ; vt vnam penes fe rex haberet ; cat eras it quos ararioprafecijjet .fubrogatuin etiam huic legi, ne ex area numi nifi pradente asrarii Prrefecto 8 c feriba moueren- tur. poftea tamen Henricfi 1 ‘ edidlo Pra:fe£ti $rarii legefoluri Pant, ne rationum diftrahendarum adtione tenerentur.tum vero lata lex eft cum vnalargitionecen- tumaureorum milliain vnura ex acrarii cuftodibusef- fufafuiftetn. Inde fundi noftri calamitas.exquoenim parfimoniaFrancilco rege conftitui coepit.omnesaera- £ riiopes potentium & adulatorumdireptionipatuerut, Nec tamen Flenrici edi&um obftare debuit,quo minus xrariiexpilatotes repecundarum quarftionibus fubiice- rentur, & infinitarum pecuniarum donationes reuoca* rentur j vt quidem populi rogationein comitiis Aure- liorumacBlcefenfiumdecretuerat. EtenimGalbalm- peratordonationes^aNeronefa&as reuocauit,pr£etec dccimara quam donatario cuiq; fruendareliquit: rem qiudcm DEREPVBLICA, LIB. VI. ms quidem periculiplenamjvt/uperius dixirausp’nrerdum rainen adueriiis publicos pratdones ac depeculatorcs valde necefiariam. Ac Carolus vn pecuniatumfum- mam.quaregibusvti &abuti arbitratuluoiieeret, lege definierar; qua? fiimmaperquamexigua, ilia ramcn cera¬ te maxima videbatur. Nihil autem principibus cam vti- le,nihil ciuitatibus rainneceirarium, quam largitiones qu^a principibus fiunt,rationum publicaru ponderib, examinari: quoniam ifta ratione & dignitaui principum qui omnia omnibus magnifice largiuntur.& asrario iuc- currifacilime poteft; datarepetiuone Qua-ftoribusab iisquipecuniamimportunis rogationibusexpreflill'enc At qua tn pauci futuri funr qui a principibus petere, auc vitro fibicrblata capere velint, iiautreuocaripoirepu- tent 3 autrationesredderecogantur! Vixenim Fraud- icus maiorannos xxxi i,quibusimperauit, tantumlar- gitus elb, quarum le marruo Henricus films duobus an- niseffudit. nondum. iuftaparenti fecerat, cumhirudo quaedam Palatina pecuniae vimjnfinitam quam officia-,. rn accepta confirmatione regib. iniciatisfilco depen de- re foient,vno ablorbuit & eode hauflu. Ac tamerfi Fran- cifcus pater multa Germanis, Anglis, Italis 3 Hifipam s do- nqdarerjvixtamenacnevix quidem triciesfeftertium* * ■7 fingulisannis rationibus expenfum ferebar, quantum roneor, 1 ^ 5 quidem exa&is publicarum rationum co'legi. Dona veto in fiubditos collata vix centiesleftc-rtium quotan- nisxquarunrhrametfiprincipes, duces, restores pro- uincjarum,iudices, procuratores, legatos,domefticos, *jj icholafti'.os, opificesingeniofiffimos, practerlegicima Tutonen^ ftipendudonationibus cuiTiularet. Ogcnerolum prin- dpein,qui& perfonarum illuftrium quibus donaret, de¬ ledum habere, largirionibus modum imponeredi- diciflt t! Duo capita huiufce difiputationisablbluimus; quaralicet rationexcariumcqnfici&augeri, quoque sanBint mono ciuitatisopes explican dcberent: reftat poftre ranum. mum caput,quidquantumquepecuniarum v ficus pu- , fciicis vrgeutc neceffitate recondi, ac veluti penuaria a, Tcleft iJ^OO Q Oh II. Turoncn£ 10^6 IOANNIS BODINI coferuari oportear.quam qnidem ad remRomanifmn- mam prudemiamadhibtierunt;qaibiis tametii nullum fere tcmpus bello vacuum fueric ab Vrbe condira vs- quead Adiiacam vidtoriam, poftquam AuguftusMard Antonii opibusfradtis lanum clufir; non prius tamen iandtiussrariun-rin quo vedrigalmanumifiorumferua- barur,attigerunt, quam Annibalimperium ad extrema inopiamadegiflet; tuncqnatercenties ‘Meftertiumex srario expreiFerunt; vnde ialus impcrio qusfita. Tur- carumquoqueprincipesfandhus aranum habent,pr, annoniilliesac fere centies*: fed Carolo vi 1 1 impcriu ineunte vedigaliumac tributorum dimidia parte pie t, id. , bem in comiuis Turonenfibus omnium ordinum ro- gatione fubleuari placuit. eadem rogatio in comitiis AureiiorumCarolo ixregnumadepto lata eft; fed tan- taeratarariiinopia, tantum xs alienum publics con- rraftum, vt ve£tigalia augeri quam minui magis necefi- larium videretur. Si tamen Relpublica lub eo principe abarmisciuilib. conquieui( 1 et,non modo latis credito- ribus fierijverumetiarerariiinopialarciri.tributorumq; -magnitudinepopulusliberaripotuillet: prim urnenim vfuraspublicas trienxe definui.omnibusq; officiariis fti- pendiorumeo anno partem dimidiamdettahi placuit, ne a principe nouas rabulas accipere cogerentur. qua rationefeptingenties lls atrarioaccreuit ; acpaucisan- nisRefpublica in priftmum Ipiendorem refiitui pofle _ videbatur, fine vlla domefticorum principis deminu- tione.erantautemlexcenticirckerfatniliares acdome- fticiprincipis, prastereos qui venationibus &aucupiis inferuiebant. Neq; enim parfiroonia publicain eo ver- fatur, vtleruidomeftici regions enpiantur ; quod fine maiellar ipfius contemeu fieri non poreft. earesemm peregrino.'. ad pnncipem aipernandum, &(ubd tos ad deficiendu u exatare confueuit. quod quidetn Ludo- uicox i regiFrancorumcontigillevidemus; quicum a familiadcfamulatupatriciosacnobiks exegiiret.larrore pro fetiab,tonfore pro legato, medico pro Cancellario vtebatur: vt quondam Antiochum regem Syria? ferunt Senatus principem fecilfe Apollophauem medicum r . * Pd! r*> Ub/ AtetiamLudauicushicnoller, vtaliorum principum magnificendam procuicaret, culcuac veils tu iordidifli- mo vtebatur;pileo praipingui 1 maguncuhsSeeochleis fquallenti, velle lanea vililiimipretn ac tetrici colons, XXX a io«ro IOANKIS BODINI exftanteniminpublicis rationibus duo capitajquorura altero viginti afles expenfi ferunmr , vt thoraciregio brachialianouaconluerentur; altero denarii xv,vta- xungia ocrea regalia inungeremur. qua; a parfimonia profeda non func, cum vedigalia ac tribuca quadrupio grauioraquam paterimperarit, ac pra?dia publicato- tiusqueanrariiopes profuderit. Omciarios quidemac magiftratus in comitiis Aureliorum ad Ludouici xn rempora exigi oportere populi rogatione decrctum eft: vt innurnerabilis officiariorum multitude , quas propein infi niturn excreuerar,ad modum reuocaretur, & quadam ex parte circumcideretur. Sed Qusftores acpublicani fumma contentione interccfterunt, cum iftarationepublicis vtilitatibus & arrario detrabi dice- rent : ac tantum profecerunt,vretiammagiftratuum numerus non multo port duplicaretur, accifts tamenty* eorumfortunis& opibus qui exedido prioreinterci- l!iS derant.At edam* Baleus rationum publicarum Pneles, cum magiftratuum qui nouis legibus creati fuerant,ab- rogationem imperio $qne ac aerario permtiolam elfe luaderet, co poriffimum argumento vtebatur, quod triplici magiftratuum increment© centies quadragies ils terariopauciffimisannisacceffiflet.Iliudtamen qft omitti fine flagitio non debuit,omifi t,fcilicer earam pe- cuniarum quq a magiftratuum mercatorib.folueremur, vfuras centefimas a principe d6pendi:cui idem fere v/u- uenitquod Kgrishominibus quicumaftufebriqueia- dantur, ft aquamgelidam biberinc, primoreleuari vi- dentur.deindemultograuius vehementiusq; affiidtan- tur.Quamobrem cumidtegi Francifco n Reipublicae pernitiofum videcetur, alternos magiftratus edido ful- tulit.praetermifitetiam Logiftarum publicorum ftipen- dia ordinaria,qua; maxima fun t: iura lignaria,veftiaria, pifcsria,rofaria 3 ftabularia,parentalia, pocularia,falina- ria;& camera qua: pro charta, pergameno, calculis, cru- mena,cadalis piceis,cera purpurea,gladiolo, acu diferi- minalijradula/imiculiSjS^terisqueid genus a principe D E REIVBLICA, LIB. VI. io6t iftis rationu magiftris dependi confueuerant;qute nunc tandem aliquando lublata funt.omiilum edam illud eft, maiores exiismagiftradb.decerpi fruchis,quam ftipen- dia asftimari poffint. reticentia quoq; pratermiflum,q> cumanteaimperioGallorumlongelatequepatenti vna Logiftarum Curia lufficeret, nuc leptem Curias habea- I C mus.& cum anteaPhilippi i n i regis edisfto quinqjvi- ri in rationali Curia Parifioru cenferentur,nunc ducen- tos confcriptos videamus. mirabile tamen videri debet, publicacpecunia:fares ac depeculatores impuneratio- nmti magiftris otiofefpecftantib.magno cumReipubli- cededecoreacdetrimento graftari,& Qua; (lores qua- plurimos vbiquevagari,quirariones reddererecufimt. qrn veto refidua debent,aifentatores aulicos lubornard-, quia principe donum accipiantj&cum furibuspublicis furtidimidium pacilcantar. Quofitvtiudicesextraor- dinem non fine magnamercede princeps ipfedareco- gatutj vc Logiftarum inerdamacnegligentiamfarcianc capitalem.DemustamenrationesaQua;ftoribus,reddi, ac reliquum tEtario inferri:tantus eft tamen Qugftorum acpubiicanorumnumerus, tantaLogiftarum multitu¬ de,vt dimidiaparstributorum ac vectigalium ftipendiis aclalariisacceptoferarur;vtinpriuatisSeptimanftepro- uincia;comitiisquibusafFui, fepecompertum memini. Quamobrem MartinumDurandum Proiiincia;a£tore acSyndicum ad regem mitci placuit cum mandatis qui- bus graues plebis querelas exponerer,ac rogationem de Queftoribusabrogandisad principem.ferret,vtnequid pro tributorum ac vectigalium exaclione aut euiclio- ne principis arnario decederet.qua quidem ratione prin* cipcm in Septimaniacprouincia tributorum acvedtiga- lium trientemlucrifadlurumargumentisiiecellariisde- roonftrabat.triensautemferequinquagies lls. arqua- bar'.Vigefimopoftannocum Bloefis Gallia;conuentus <* haberentur, Maximinus Lulerius Parienfium merca- xuronenf.' torumPraefedlus & radonum publicarum Prasfes, pa- 679 lamincomidddixit, vixac ne vix quidem pecunia: pu- XXX ? js anno-r*-i 2.1 i^aaiiQ/3731. 10 62 IOANNIS BODIN 1 blicsex alTe in atarium principis inferriquadrantem. in c re d tL i le i d q uidem vi d e ri; verum tamen die homo rationum pubiicarum peruiffimus conrendebat. Sed vc ad Sy ndic um Septimania redeam us,ems rogatio non Henrico regiprincipi optimo/edauiicisairentatonbus ac Tnbunis ararii difplicuic, quod intelligerenc fine Quaftoribus & publicanis vetbgabafruftra lmperari, quaimperata exigi nonpofienc; & in arbitriopopuli futuruin uiburapenderetnecne. Cnmigmir Quafto- resacpublicani neceflarium fit malum , vt Alexander Seucrus dicereiolebat; quo pauciores erunt, eo melius i Rcipublicae conluletur. Iampridem 4 queftuseft popu- lus apud Caroium v 1 regem quod quinque serarii Tri- b linos cteaifec, cum ancea duobus ran turn Gallia con- ten to fusilet. quid; vedigaliu m tres omnino 6 Iudices & Quaeftorem ynum generalem olnn exftitilie ex adtis publicisconftatjhisverotemporibus qmbusimperium magnaluiparteaccifum eft,trecenti fere numerantur: Quaftores vero xxx 1111; Romani quidem fingulos Quaftores in fingulis prouinciis habuerunt, qui a pu¬ blicanis &mancipibuspecuniam publicamacciperent: Quaftura vero primus erat ad honores adipifcendos gradus;quem m jgiftratum nobiiiflimus quisque ambi- refoiebat: nonadopescogendas, vt fere fit, led ad fi- dem ac ledulitacem populo probandam. qui en/mre- petundarum iudicio damnatuseftet, prater bonorum aefamaiaduram fempicernam, ab omnibus deinceps bonoribusarcebatur. Derebusaurem omnibusabfur- C diffimis,nullamibi abfurdior vila eft, quam tot Siam Tnbunos.tot Quaftores quot in Gallia videmus, tantis pecuniis Qucefturasa ptincipe mercari.Itaq; non debet mirum videri,fi nusquam plura repetundarum ac pecu- latus iudicia conftuuantur.LongealiterTurcarum prin cipes.qui cum magiftratuum omnium mercaturamex- fecramur,turn vero ranffimos pro tanto imperio Qua¬ ftores habent. ve&igalia ac tributa Subarchi a Protoge- risaccipiunt; Sangiachi prouinciarum quodammodo Prafi- I D E REPVBLICA, LIB: VI. 10% Praifides a Ssbachis;BeMerbtei a Sangiachis; Qate ftores* duo Afis &Europae a Bdlerb^isjfcriba gen eralis a Qu se- ftoribus; poftremo Caftnandarus srarii-Prarfe&us nu- meratam fibi pecuniam in atrariura recondit. Iliud au- tem animaduerfione dignum, quod QuaHtores ac Praj- fefti a;rario nulli Tunc nifrviriltbusomrii no exftcdis,mo¬ re Perfarum ac vererum G'rscocum*prudencer id qai--■*' Plutarch.** dcm. nam qui nec liberos habent,nec viiis blandiffima- .• Demeiuo » rum dominarum iilecebxis capi poflunt,minime veren- dum eft vt publicas opes capitis ac famte periculo diri- piant.Pmer eos quos dixi, vnus etiam Quteftor-eftpe— 1 cuniis omnibus extra ordinem numerandis, & rationi— buspublicis exigendis vigintiquinque viri. Francorimv quide fummos Qusftores viros in primisilluftres crea- ri oportet.vt maiores noftros fecifte videmus: turn pro¬ pter earn quam dixi caofam, turn propter Henrici f i- re- gisiegemde Quteftoribus Francorum latam, qua: vno capire Prtefebtos regia; domus, 8c Curia rum fuperio- rum Confiliarios extra collegium dignitare pofteriores facit, Quarftores vero praftrevoluit.lex item Caroli r>x. ' regis vaffllosprincipis, quantarcumque dignitatis fee*- ( s°rint, Qipcftoribus regio nomine fidemfupplices prre- ftare iubet. Quod ii rales Qua;ftura: mercaconbus tna- giftratuum & extrema: conditionis ho mini bus tribu— antur,necDuces,necComites, atneBarones quiderai finecontumeiiaftipplices adgenua furpiffimarurn ho- minumaduolui poterunt. necfipoffint,velint; Aequo h^cdexrariodiiputatafinr. Et qnoniam rei-numar-i®- cognitioproxime (equitur terariicaufam, eoafcquens eftjvt deeaquoquedifteramus. P 111. JDerenumaria, quiittthgibtunumofwnde- frauatioaifacile occarmtur. M ini firmiffimaquaequeReruiripubiicarummunr- menta contemplanti, rci numatis curatio nom- tantum vtilis, fed etiam ciuitatibus tantopere neceiSa¬ na videtur,vt fine ea commode eonfiftere non poffint; XXX 4 to « 4 IOANNIS BODlNI Sc quo maiorneceffitas eft, eo magis numorumdepra- uationi prolpieiendum: cum ea res incredibile afferat vniuerfts aefingulis detrimentum. Ac nonmodocor- rumpimoneta,fednemutari quidem poteftfineincom rnodo ciuiratis; quoniam mutacio pretii ac materk nu- mifmatnm, cenfus etiam ac bonorum cuiufque dabita- tioriem aftert. quo fit vt nemo quantum in bonis iu- beat, conftituere poffit. incerta lunt padta conuenta, qua; verlanmr in focietatibus,tutelis,fiduciis,rnandatis, C rebus emtis,venditis,condudis,locatis, quibusvirafo- cierascontinetur;incertireditus,vedigalia,tributa;de- niquepcenteipfte ac prsemia qutealegibus &iudicibus irrogantur,incertafuntfutura:poftremo£erariiopes,ac multatum in publicis,tum in priuatis rebus ranonibuf- quedubiaac fufpenlaforenecefteeft. argumentofit il- lius Gratidiani Tribuniplebis edidum,qui cum decol- legarum fententia vidoriati pretiucemirnindidapcE- na Roma conftituiifet,tantum fibiac pofteritati gloria; peperitjVteivicisomnibus ftatuce dicarentur,&adeas thus ac cerei accenderentur. certe quidem M, Tullius ait nemtnem ■vmquam multitudtni propter id vnum fuijfe eariorem. Ex quointelligiturnumis a principeipfolege & audoritate publica corruptis, quantapernicies ad Rempublicam peruenturafit. Quamquamprincipino magis licet improbanumifmatacudere,quamoccidere, quamgraftari: nec a iure gentium,quo quidem auri& argenti pretium conftitutura eft, dilcedere; nifiregis nomen ac fplendorem amittere,ac fallas monette fabri¬ cator quam princeps appellari malinquoda Dante poe- taPhilippo Bello regiFrancoru probro datum eft;quod primus inter principes noftros,quantum quidem intel- ligonumifmatacorrupiftet,acdimidiam teris parte ar- gento mifeuiflet; vnde frequences in tota Gallia turn ul- tus.cuiusfadi cum regem fero poenituifiet,acnumos priftins bonitati reftituiffet, Ludouicum filium admo- nuit,nedeincepsadulterari numifmata pateretur. Ne- que veto Petrus 1111 rex Aragonum vllam diripiendi regis DE REP VBLICA, LIB. VI. io<5j regis Balearum probabilem caulam arripuifTe dicitur, quam quod numifimatum prctia mutafletac deteriora eu fecillet; rametfi regesipfi Aragonenfes eodemvitiola- boraile feruncur; cum Innccemii 111 Pontificis Max. interdicts numilmata legitimopondereleuicrafacere prohibeanrut" 5 : hincreges Aragonum moreamaiori- * incap.qus- , • «• r • • • • / r to de iurciu- busaccepro, cum imperii lacns mitiantur ,iurant b ie ran do. antique raoneca: leges minime violaruros. At non la- * Pc,rus Bci- tis efthis verbis iufiutandum concipi, nili prius numo- C ufo prindp! rumpretium ac pondus legitime fit conftitutum, &ita an no‘i+s-& conftitutum, vt nec principes, nec iubditi numosde- ’ ” prauare h velint.poffint: improbis ante voluntas num- quamdefuturaeft, quamdiu metallaexquibusniitTios conflarioportet, tniicebuntur. namex ea metallorum confufione pecuniarum corruptoribus deprauando- runj numifmatum materia fempiterna datur. et'enim natura ipia ferrenonpoteft, vtmetallum fimplexalte- riuslocofubftituatur; proptermetallorumnaturasco- lora,fonitu,volumine,pondereplurimuinteriedifcre- pantes. QuamobremTacitiAugufti £ legemrenouari * vopifeusi* neceffeeft, qua omnem omnino metallorum confufio- ‘ nem prohibuiqindidbtcapitali pcena. id autem atque in argento fa 6 to atq; infeefto caueri oportet. Sea a metallis excipiedaeftsris& vtriulq;plumbimiftura, vnde cam- pans, tintinnabulaac tormentabellicaveterib.inufita- taconflantur.In carteris omnibus interdi&o locum eile oportec, non tantum in numis crudendis, verumetiam in omni argentea aureaq; fupelle&ilejin qua tarn mult a peccantur,vt quid maxime non facile dici pofiit. & quia C materiam ispefuperatopusipfum,probatiodifficilime fieri poteft. in quo Archimedes ipfe ingeniofiffimus homofuafpe&commentofraudatus eft, (neque enim Heracliilapidisvfus plane eognituserat) cumeiusauri- ficisqui coronam auream Hieronis regis conflauerat, furtum deprehendere fine operis detnmento iubere- tur.vnam auri maflam, alteram argenti eiufdem ponde- ris in vas aqua plenum viciffimimmerfit; & ex aquaef- • *mso!; argentu veroauri colorem efficitpallidiorem. Eftautem volu-* minis argents & aeris tantum dilcrimen quantum diftat xi 1 1 abxi: itafit vtduab.partib.argentimafiaeiulHem ponderis minus aqua:efFundat,quam aeris.quodfi co¬ rona: miftura fait ex are &argento, cerreiudicari nuilo modopotuit quantum auri abopificedetra&um eflet, nifi plane intelligeretur quantum vtriufq; merailiaura admiftum fuiftetrac tametfi penitus id perceptum efler* errore tamen peccare necefte eft in aquae menfura, vc ponderis ac voluminis metailorum proportio eliciatur. Certe quidem Heraclio lapide iubtilius argentarii ac numulariivtuntur quamveteres; nemo tamen eftqui, quantum arris autargenti auro admifceatur,ex Heraclio lapide percipere poffit. At improbe aurifices queri fo- lenr.&anteafepequeftifiint, aurea vala fine ia&uraco- flarinon pofle ex auro, cui ad fummam bonitatem duo tantum ceratiadeftnt, etiamfi ceratii quarta pars lege* Francifci i Francorum regis detrimento tribuatur: ac legib.negle&is auro fextam, interdum quintam aeris ar- gentive partem admifcent;quo fit vt quae vulgo putatue aurea fuppellex, ei ceratia quinq; defint, qua: in mafia ii- brarumxx 1111 quinq; libras aeris cum auro confufi ef- ficiunt.decurfu vero temporis numi ex eiufmodi auro conflanturadulterini.Quamobrem necefie efteandem in aurofado & infedoarque ac in numis auri propor- tionem&admiftionef'eiieriffimislegib.feruari. Aurum autem DE REPVBLICA, LIB. VI. i 0 S> autem argentumveitaexpurgari&: excoqui, vc fimplex fit&abomnifordeac miftura purum , mgant artifices pJeriq; :.(quamquam adhuc-iub iudieefis eft) & vtpurii- fimtunrecidatur,fine gram ramen dilpendio nopoceft. quinetiaanri optimi pumas noftris arque ac Hifpanoru legib.definicurceratiorumxxu 1, & dodrantis ceratii, camdetrimento partis o&auae ceratnvnius: id eft, au- rum eiusmodi,cuius mafia ii fuerit.c x c 11 partium,trcs partes auri defint.argenti veto Panfiefis bonitas omnuT laudatidlina putatur : quippe quadragefima fcxta pars tantum anisadmiftaeft;argento Hifpanico optimofere trigefima fexta. Vt igitur certa fic ac perpetua auri & ar- geuti proportio fine iadura,neceile eft legib .caueri, vc C vtriusq, metalli miftura a:quabilis fit,turn in numis,turn in fiipelled;ile,partisfcilicetvigefima.’quartae;qnaratio- neauri & argenti materia turn sdnumos, turn ad vafit conflandafadsfolidafuturaeft:qu$ fipurior fiqautqua- titur,aut lenfim vfu deteritur. Cum aute auri ad argentu ratio toto fere terrarum orbe duodecupia fit, vtiliffimu erit vtciusquemetalli numoseiusdem ponderiscudere; modonelibra in pauciores xxi 1 r 1 numos diuidatur; vnciales cnimaurei,qaalesinLufirania,&:argentei qua- les in Germaniaferiuntur, facile corrumpi poilunnnec deprauatio/edioneautHeracliolapidepercipitur:quc« niam circularis portio exterior qua bonitatis pericu- Jum fir,ex auro argentove puro die poteft; interiora ve- rocorrupta, vtfiepiffimedeprehenfum ert.facilius et- iamdeprauantur bilibres numi, vt aurei Heliogabaii, & quos Imperator Grscorum Tiberius bellales cudi iuffit, quales quinquaginta Childerico Francorurn regi donodcdit.Licebit igitur libramvtriusq;metallipnmu innumosxxx 11 i,deindeinxx'xvi,tum inxLvi 1 i,poft etiamin lxxi i,poftremo in xc v 1,auteriam fubtilius diuidere: ac duodecim argentcos aureo numo eiusdero ponderis ac figure commutare:vt regalis argenteus Hi- fpanorum qui fere drachmalis eft, aureum numura Fra- corum ^quat pondereiac propterea duodecim argemd «Matth.io, t Georgius ^gricola Piinii.Appiil' ni.CelG.ac Tranquilli rcftimonio comptoba- uic. ic6g IOANNIS BODINI aureo numo commurantur. quid malum, obftatquo- minus omnesargentei numiaureis ponderefintsqua- ; les ? cur item eiusdem ponderis vtnusque metalli eo- 1 dem;diuerfiponderis, diffimili charadtere nonferien- tur? cur non eriteadem vtriusq; metalli analogia ? hocii ; fiat, quod & facile eft, &aliquando ipero futurum, o- mnisdeprauandorum numprum omnibus occafioprq- ripiarur.Diffimilium autem ponderum numosdifliraili 6 *i charadere fignari oportet,ne imperiti ac ruftici in com- mutationenumorum qui pondere ac pretiononmul- tum differunt, falli poflint: vt in regalibus Hifpanorum &inargenteisnumisHenrici iii Francorum regise- iusdem chara&eris,imperitifiepelabuntur. Quodfili- bram in x c v i numos diuidamus, argenti quidem dra¬ chma fingulorum exfiftet qualis fuitAtticorum & Me- zuza Hebraeorum,qui proxime ad regalem Hifpanicutn accedit, denario Romano tribus icripulis minor: quia feptem denarii Romanorum perinde vt octo drachmae Attica: vnciam conftitunt; nos^ro^wappellamus qua- lisfuit maiorumnoftrorum state groilus Turonenfis argentiopdmiregalis,ideft, cui tantumvigefima quar- taparsad puridimiargentibonicatem deellet. Etquo- niam nullus erateaarcatenumusargenteusmateria bo- nitare noftra drachma feu groflo Turonenfi fuperior, etiam populifinitimiin foederibus &rationibuscontra- hendis eo numorumgenere vtebantur; vt ineofasde- requodBernates cumminorib.pagisHeluenorumper- cuflerunt,grofto Turonenfi ftipendiura peditis dinrnu sftimatur: cuius modi Attica drachma Grrecis ,vtefta- pud Pollucemjvel denarius Romanis, vt eft apud Taci- tum diurnum fuit peditis ftipendium , etiam Augufti principatu :ac fere opificum & rufticorum operae diur- nae {anti aeftimanturin facris Uteris*. Iam enimpridem error Budsi deprehenfus b eft (tametfi non fine Gra- corumacLatinorum audoritate lapfuseflet) qui mi- C nam librae, drachms denarium squalem efleputauit. tametfi enimvncia vbiq; squalls diet, fuit tamen dra¬ chma . D E REPVBLICA, LIB. VI 1069 chma Attica vncise pars odfaua, denarius vero leptitna: &cumlibra caperec denarios lxxxi j i i’,minatamen centum drachmassquabat.Hisvero temporibusincre- dibiiisapudomnes populos libra’& vncire varietas ex- liftitf: imo vero in eodem imperio infinita iunt prope genera librarum.Vt enim paucade m ultis,centum libre Parilienies efficiunt Lugduni cxvi libras, Rotomagi 1 Tolofa: 12 1 ,Maffilia; 1 23, Geneua 89,Veneris j , Genua: 155 , BaliieK^S, Londini 1 09}-: Pari- lienlibuscmnArgenunenfibus&Veluntinisconuenk: itemBernatibus,Bafilienlibus, Nuremburgenlibusac Ftancofurdienfib. inter le: rurlum Tololatibus,Mons- pelienlib.&Auenionenlibus congruunt eadem ponde- ra.At etiamTuronenfis prouincia libram habetParilie- bus leuiorem : nam quindecim vncia Parienies lex- decim efficiunt Turonenles. In Orienre &c Africa non minor &cerremaior eft ponderum diffimilitudo. cen¬ tum enim rotuli Theftalonicenfes efficiunt 91 libras Parilienies. totidem rotuli Damafceni libras Parilien¬ ies conftituunt 42a'. centum rotuli Syriaci libras Pari- lienfes 50 5,Sc 14 vncias pend tint, centum librae in Ar¬ chipelago libras Parilienies conftituunt 91 :in oris Afri¬ ca; 116 pondo comple&unturcentum ParifienlunAlia minorecentum rotuli Parilienies libras 125 , & vncias quatuor conftituunt. leuiffima libra eft Neapolitana; quonia centum libra; Neapolitans quatuor tantumac feptuagintaParilienlespendunt.Atquibusdaminoppi- disduo,triave,interdu quatuor pondera pro rerum quas vsneuntvarietate,conftituuntur. Oranum Africa; op- pidum quatuor habet pondera varietate dilcrepannaj quorum grauillimum eft quo ssappenditur : quippe centu pondo efficiunt 118^- Parilienlud vero quo fpe- cies 8c aromata vatneunt, aliquanto leui-us eft: centum enim pondo conftituunt libras Pariefienfes 15 1\. ter- tiumquotriticum& cera pendifolet; cuius ponderis centum efficiunt Parilienies libras 1 n.ieuiffimumde- piq; quo xylum appenditur; cuius ponderis centu libras »©7« IOANNIS SODIHI conilituutit 182 libras Parifienles. Sed omnisilla vatie- tasacdiicrepantiaponderum conciJiari facile poteftin nuniiSjfi eodem pondere&chara&ereanrei&argentei cade miliary proporfioneferiacurjcu vbiq; fereterraru duodecupla fitauri ad argentum proportio, vt lliperius diximus.Huicgenriu iuri derogari non debet,necprin- csps fine fumma fui nominis acfamre iadturaius iliud populorum omnium coiaune perrumperepoteft. pri- uafi vero ac publicinumorum corruptores iublata ilia qtiadiximetallorumconfufione.fimulconcidant necef- feeft; quia nemo ram ftupidus futurusfit, quifraudem oculis,auribus,tadltt deniqjip/onon facile percipiat,& quide fine Heraclio lapide, fine furnace, fine ftylo,fine fedtione. Et quoniaargenri pars minima qua’q; pretiofa eft,ad plebis vdiitates & commodarertium numorutn genus exanrepuroautfabricari oporretj aut certearged vncianon modomduasfemuciasditiiderenecefie eric, fedetiamintresduellas,quatuorfici!icos, 6 lextuias, 8 drachmas,! 8 tremiffes^fcrupula,48 ob©Ios,9«cn prius muni corrunlpicceperunt, quam metallo- rum confufionem principes ciuitatum inuexiirent, vc Marco Antonioin Triumuiratuprobrodatueft;quod abaduerfariisprofedum opinor; cumadhucinopiala-C borantib. Romanis LiuiiDrufi Tribuniplebis rogatio non fine cantu meliareiecfta fuiflet, cum otftauam aris partem atgento miiceri vellet.exquointelligiturarge- teos numos etiam illis temporib.a fumma purirate nihil aut parum admodum abfuille. aurum quoquepurilli- murriexftitiffe demonftrant etianum aurea numi/mara veterum GracorumacRomanorum,inquibusnihileft admiftum aris aut argenti,prater centefimam partem, qtiafinediuturnolabore ac detrimentopercoquinon poteft.at etiam Vefpafianus numos aureos conflariiu£ fir, qnih.rancumdefuitpars auri feptingentefimao&o- gefima oCtaua.vrbarifiorum aurificibusacmonetalium PrafidhTuretanocompertum eft. MihiramenfufEce- re videtur,fi pars argenti & auri vigefimaquartadeftt: nequeranturmonetales operis diuturnitatem &ia2.j? : fed aliorummifturam ferrenuJio modo poreft. quinetiam amis drachma fiin ferream fornacem iniiciatur.obftatquominusferri ma¬ teria liquari vllo modopoffitac totamadurinecefteeft. Quermir tamenPlinius corruptores numifinatum ar- gentea iamina ferreum nmnum fic texilfe, vt argemeus pararemr;idqueappellabat/r , m/w?»,48,1 io8« IOANNIS EODINI 7 z > 9 < >> 1 44 > 191,176 :non ramensris vel aurilibram in numifmata jj 6 diuidere needle eft,fed argenti dum- taxat.omnium verolibrspardrionum vciliffimaeftdra- cnmalis, fcilicetinnuraos 96. Et quoniam repentins legummucationes, ac rei numaria conuerfiones gra- ueciuitaribus detrimencum , fepe quoquerebeilandi occafionem afterunt; id fenfim fiat oportet,quo leukis ineommodaferantur. Cumenimlegauone fufceptaad conuencusGallorum Bloeias profeclus eflem,iuflus firm a principe cum moneralibus Prarfebfcis ac Macelloaera- riiTribuno dere numaria qua tunc grauiffime Refpu- blicaconflidtabaturjconiiliumcapere; vbibreuicer ea quaduperiusfcripfimus,qusq; populari fermonciam- pridema nobis peruulgatafuerant,difieruimus :fumma tamen fuit,nihil vtilius fieri pofte, fed ram graui m orbo numario Rempublicam vrgeri,vteam medicinam qua- tumuisfalutarem,difficilimelatura viderecur. at nulls medicinse tam funt falutares quam qus faciunr dolo- rem. & quoniam pocula, cataplafmata, fecliones nihil proficiunt membris putribus; ignes &cauteriaadmo- uere necefte eft, Acpauiopoftincellexi peculaioces pu- blicos interceillfte, quominus ea qua: dixi, publicalege lancirencur. quineciam argencea numifmata deteriora quamanteafignarunt,&ex eo centies feret ls corrafe- runt. Nequeenim dubitofia:rofanu.mifmatalegepro- hibeantur,acmfto pretionumulariis dentur,fubdiros iadturam non leuem fa E R E P V B L I C A, L IB. VI. i 0 gj ^tte amplificari; quibus copiofiffima?, florentiffimae, beatiffiins denique effici pofient,iatis quidem iuperio- ribuslibris dilferuilfe videmurrreftat iilad modo, vt tri- buslegirimarum ciuitatum generibuspropofitis, qua: quainquecommodaautincommodafequantur, breui- ter compledtamur: fic enim ordo poftulat, vt optimi cuiufquegeneris defection faciliorem habeamus. Cunr enim Rerumpublicarum genera plura tribus die non poflint.fiue vni,fiue omnibus, fiuepaucis furnma detur imperandiacprohibendi poteftas; & cuiufquegeneris alterum laudabile fir, aiterum vidofum: prudentiseft nontantum vidofadeclinare, verumetiam honefta di- iudicare,vt in optimo tandemacquiefcamus. Etqui¬ dem mihi turn vniuerfa turn fingula confidcranti,per- niciofa tyrannis vnius, tyrannorum quoque multitudo deterior videtur; Zed omnium deterrima plebisirnpo- tentiflimx poteftas,quarn M.Tullius ex Ariftotelis fen- tentia, tyrannidem quoq; maximum appellauit.Ex his ta- men omnibus nihil anarchia magis peftifertun cogitari poteft; qux nec formam ciuitatis vllam habet, & in qua imperare qui poffit cuiquam,quiq; parere velit impera- ti.reperiatur nemo. Hisigirur vidofisgeneribus repu¬ diate,laudatarum ciuitatum optimamfequamur; qua: qualifque fit, incommoda cuiufquefeorfum ab vdlita- dbusfeiungam, vt quid expetendum, quidve fugien- dum fit,planius intelligatur. Ac primum quidem po- Argument* pularis flatus cxteris laudabiliorvideri poffit, quod in fro Jlatn eofoloiusomnibus idem, acfinecuiafquamgratia vc[P e f u ^ r ^ odio leges vniuerfas ac fingulis xquabiles, ipiiquena¬ ture confentanexinelfe videantur. vt enim natura alte¬ rum altero nec honoribus nec opibus fuperioyem fe¬ cit; ita quoque popularis ftatus hunc fibipropofitum finem habet, vt omnia omnibus xqua fint, nec magis quifque fimilisfibifit,quamomnes omnium, id autem obtinerinon poteft, nifi fortunx,opes, honores, prx-, mia,lupplicia, imperia, iura deniq; omnia omnibus ea- dem fint fine vllacuiufqua prxrogatiua. Ita quidem Ly-» *084 IOANNIS BODINI curgum, qui ReipubJ. conftituendas magifter optimum habitus eftftecifle videmus, cum auri &argenti vfiifub- lato, ac tabulisomnibuscreditprum vnoconfumtis& codem incedio,legem agrariam tube: qua quidem pof- fefilones omnes omnibus ex atquo diui/it;tum peragra- taregione/ummamexearevoluptatem cepille dicitur, cum frugibus omnibus collecftis omnes cunnilos ex$- quatos intueretur.qua quidem re duas ciuitatum peltes autiquiffimas,auaritiam inquamac fiiperbiam, e Laco- nicis finibus exterminafledicitur: neq;idtantu,verum etiam furta,rapinas,ambitum,calumma, magiftratuum fordes.fa&iofos cactus deRcpublicafuftulifle.hecenim squads omnium imperiis ac fortunis, locum vbi con¬ fidant,reperire facile no poflint.Iarn vero, fi h ominums inter homines focietasfineamicitiaperitura fit, amici- tixvero fundamentuminsquabilitate pofitum videa- tur (:hacemmremaxime amicitia faueturac ftiftenta- tur:) atqualitas item extra populareimperium nulla re- petiatur: confequens eft in popularibus imperiis hu- C mans confifters fccietatis&incolumitatis fundamen- tum,idq; maximeomnium expetendumeire. quidau- tem optabilius eft quam fublato tyrannidis metu, liber— ^atetnvnicuique a nacura duce optima datam reftitui? quid item laudabilius quam ius omnibus asquabile con- ftitui? quidfuauitateciuili, fublato potentiorumdomi- natu,iucundius, autnatursmagiscon/entaneumopta- re pofTumus ? h;ec omnia in vno ftatu popularipofita vi- dentur. At illud quanti eft, quod optimi Imperatores, prudentiflimilegumlatores.acutiflimiiurilconfulti, o- { ufices ingeniofiffimi, dariffimi Qratores, fummi phi- ofophi non modo font ac fere fern per fuerunt in popu¬ laribus imperiis, fed etiam ab iisad omnes populos per- manarunt!quidita. ? nifi quodingenialihertatequoda- modoexfultantacefferuntfefe, quajvnius autpaucoru dominatu acinuidia quafi humi abie&a aedepreflaia- cent, nihil vt magnum aut excelium aufitit, At etiam imila vfquam Refpublicaprsterquain populari confi- ftere DE REP VBLIC A, LIB. VI. I0 *y fterevidetur;inquafcilicetpopu!uspubiica,ve!(:vtve- teresloquebantlir:) poptthca , vrbem inquarn,cheatra, Vias,tmrium, opes, lpolia,iura,pra:mia, leges, honores incommunequarrit,iifqueperfruendisii!rmnam volu- ptatemcapit: atpaucorum vniiuve dominationecum omniatenenrur, nihil publicum, nihilcommunedici poteft. Infumma,cum nihilab immortaliDeotamo- ptare debeamus,quam vt magiftratus legibus, fnbditi magiftradbus fe quam obfequendffimospnebeanr, id tantuminvnopopulari ftatu Ipe&are polTumus:quia le- gumlummapoteftas eft inpopulari, non in vnius auc paucorum ftatu. Haec fere a popuiarium hominum ($4 opinione pro ftatu populari a'rgumcntaducuntur, par- timverifimilia, pardmedamvera;quae nonnulli,fuicire &corroborareconantur:popuIariteridquidem,fed no lads ad id quod volunc, accommodate, funtenim hxc argumentaaraneorum tells haudvalde diffimiliajid eft fubdliter ac belle contexta, fed quae beftiolas quidem exiguas irredre valeant, robuftiores retinere no poffint. ha?c igiturdiicutiatnus.l-'rincipionullafuit vmquam ci- Contra De- uitas qua: fiimmam illam honorum, formnariim acim- tnocratiam. perii sequabilitatem tueretur, vc fuperioribuslibris de- monftrauimus. ac tantum abeftsqualitas ilia return o- mnium anatura.vt earn qui retinere volet, prius nacura: legesac iuraperrumpatoportet. Quisenimnonvidet naturam alios aliis animi ptaeftantia canto excellentio- res,quanrobruds animandbus homopratftabilioreft* procreauiile? cur ita, nifi alios ad imperium, alios ad obfequiumgenuiftet.'’ quam muld ftupidi,furiofi, inia- ni, qui nullum naturae, nullum ingenii lumen habent? nuns ad imperium natos efteputemus. ? Ac ferefitvtea demillanaturaiis quibus ingenii ac prudenda: vimad- emit, corporis infinitum robur adimperata ftrenue cx- fequendadederit: quibus vero animi praeftantiamexi- miamlargita fit, corporis vires demierit. Quodfina- jyra:libertas,quam populates iftirantopere predicant, indemocratialocum haberet, certeneclegib.ipfisre- ' I©C* IOANNIS BODINI linqucrctur, nec magiftratibus imperandiprohibendii que locus.at nufquam in monarchia,nufquam in arifto- cratia toeac tarn multi funt magiftratus, quot in demo- C cratia videmus. Quantum attinec ad prsdia commu- nia,admrarium,ad rem deniquepublieam,nufquam ta¬ ping, nufquam peculatus frequentiores. Quarumre- rum cum teflesquampiurimos 8c quidem dariflimos habeamus, nullum tamen Xenophonte clarioremaut Jocupletiorem.idem enim&optimilmperatoris, &fa- pientiffimiphilofophilaudibus abundans,defua,ideft ?nNb"de r*™ ^Athenienfi Reipubiica"jhaec feribit: Ego, inquit, ft''’> !; «^*?’ ll ^ t "®‘2? ti) ‘ ,> !-Maximusitem Ty- o arat.j. rius'virfuaaetateclariffimusjvtperniciofamdemocra¬ tiam Temper fuifTe conuinceret, teftimonium protulit Athenienfium.Syracufanorum ,Carthaginenfium, E- phefiorum. £tquidem vtpopnloplaceat, cuivitMdtjpli-m -t cent, inquit Seneca, per naturam fieri non pete ft . Quam- obrem Phocio Athcnienfium Imperatorum fortifll- mus acintegerrimus, popularibus fuffragiis Temper co- trariuS, r DE REPVBLICA, LIB. VI. It5?f trarius, etiampopulum iemper afiua ientenria difcre- pantem nadus eft , pratterquam quod femel populns luamfententiamprobauit:tunciIleadmiratus,& adcir- cumftantes councils,Quid, malum,mihi excidtt,vt fo- fuli fen fas cammed congruereivL ! Er quidem mirum de¬ bet viderifiplebsimperita, id eft, mukorum capitura immanis qu;edam hydra , redam vllam fententiam fe- rat.certe quidem ab imperita mukitudine confiliura rerum gerendarum petere; aliud nihil eft quarn a furio- fo fanitatem. Quod Anacharfis cum omnium optime perciperet, Aihenienfium conciones &conciliafine rifufpedare nonpotuit,cum diceret Athenis fapientes return agendarum fiimmam populoproponere ,furio- fosvero quidagendum dTtt.decernereconluefle.Vtta- menplebs imperita acleuiflimaquicquam quod redu, quod honeftum fit,decernere velit, aut poflic, quis tam inops a prudentia, qui confiliaciuitatis facratiffimain vulgus manare putet oportere ? num illud eft lacra pro- culcare ac prophanare?quamquam res iacrae ft exfecrat^ fuerintjre/ecrariponuntj&jpphanaexpiarkarcanavero imperii peruulgari fine ciuitatis interitu, aut certefine dedecore & cbntumelia non poflunt.Quamobrem mi- rum videri debet nernini, fi ob eamcaufam populares Athenienfium, Carthaginenfium, Syracufanorum ae C Fiorentinorum ftatusbreuiinterierunt. Omitto quata difficile fit populura vniuerfum vnum in locum cogerej autcoadumregcreacmoderari. Nectamen,nifimagi- ftratui placuerit,Senatus,necpopuliconcio haberipo- teft:vcC dexter volatusfnamRo- m Saturnali- 1 » , . . '. bus mam f conrra populorum omnium morem tmiftradex- lib'de Diuiii tr * s ffleiiora iudicabant)aut foricis inconcinna vox,auc ' comitialis morbus,forte hominis ebriofi 3 comicia au- gurenuntian'te,autmagiftra:uifitercedentevitiarentur. qua de re M. Tuiliuscumad Atticumicribefcr, Sure •velim , inquit, tium cenfumimpendantTribunidiebiu vi- tiandisXdzm pauio poft, Trofcripjtt Murcelhniufipe o- mnes dm comitiales de codoferuattirum ; cenciona usrvit- lenta AieteiU,temerari<&Appu.fnnojtj]imdi. Pftbiu. Ncque enim competitores feipfos tantum m pctendis honori- busimpediebant,fedetiam a magiftratibus ipiis impe- diebatur 3 vtimperiumretinerent .InterdumetiarnReft publica magiftratibus quafinauis gubernatoredeferra ieditionum tempeftatibus ac procellis miferandumin modumiabtabatur. Nam pauio ante CatfarisDidlatu- ram,cum proptercompetitorum vim nulli magiftratus crearipofrentjPompeius iblusConitilfa&useft.Quam- obremRhietiipfiquinuncpopulatem ftatumvtcumq; tuentur,alternistaiitumannis magiftratus crearecon- fiieuerunt. At nihil eft impede populari tarn inimi- cum, quamdiuturnos honores adipifei. Quidaurem abfurdius quampro legibus habere leuis & imperitae multitudinis temeritatem, qua: ad mandandos hono¬ res ca:co &pius & inconfiderato impetu quam certo 8c explorato iudicio fertur 1 Quid magis furiofum quam extremis Reipublica: periculis ab infana plebe confi- liumpetere? nihil eniminiuffi magiftratus obire pot fiintj necfipoffintvelint: & vt velint, nihil tamen au- dent perterriti furore plebis, quae aduerfos cafns aefua peccataregerit in ipfbs magiftratus. Itaq; Philippo rege fines Atticosincurfionib.infeftate, magiftratus attoniti latueruntjplebs inuocata in comitium venit, nec magi¬ ftratus 1 DE REP VBLIC A, X I B. VI. iog 9 ftatusquifquamexftititquiconcionemhaberet,vtqui- demDemofthenesiplelcribit.ConfimilicaluFlorenti- ni.cum Carolus v.Imperator ad vrbem exercirumad- mouit, adeo exterrici lunt, vc qui pro Republica confi- lium dareautcaperepoffet,nemo reperiretur. Namle- gibus cauebatur > vc Praetor maximus Florentinorurn proconcione popuii de Republica confilium caperer. Eft autem plebis eaimpocentia, vt quemadmodumre- C bus profperis infolentius exfultat; fic aduerfis repence deiiciarur. Imperii vero decusacmaieftatem quonam modoplebsvllatueripoffic,qua miniftri magiftratuum falcibus ac fuftibus fepiffime coercenc, £> m qua regen - daplut poena,inqaitLiams,quamobfequium valet ? Iraq; Phocio dux Athenieniiu, cum hbiipleaudientiam face- re non poller inconcione, O, inquit,j fuftuarium Corcj- | rduwquoulstalentopretiojim'. Ex quo quidem intelligi- tur grauitacem imperii ac maieftatis pondus plebem fuftinerenon poile; in qua tamen fumma Reipublicas confiftit. Sed his omiffis porro progrediamur. Ne¬ mo eftenimqui dubicet ciuitatum omnium finem ex¬ tremum,eundemq; optimum in eo pofitumelIe,vt pie- -tate^uftitiajfortitudinejin primilq; prudentiafloreanr. Hisenimartibushumanafocietasconferuatur. Atpo- pulare imperium his artibus ac virtutibus omnibus eft ac Temper fuitinimicum: qaoniam plebstdvnum, inquit Xenophon ,propo!ttumhabet,vtimpudentijjimum aefia- gttiojijfimum quernque adjummos honores £? tmperiapro- uehat: alioqui pellime fibiconfuleretjfi virtuteacinte- gritate pradtancibus viris miperia mandaret.ab his enim imperio ac poteftare fumma Ipoliata profligaretunpro- pterea quod bonorum ac fortium virorum perquam exigua, improborum autem infinita eft multitudo: quaeabhonoribus&magiftratibus, fi bonis aclapien- tibusimperiumtribueret,arceretur. Earn obrempo- pulus Atheuienfis improbos ac impudences colit & amplexatur, hifque omnibus qui fibi blaqdiuntur, au- dientiam facitjincegritate vero ac iuftitia claros exlecra- zzz* To 9 o 1 0 A N K I S B O D I N I t tr. Propterea Rempublicam Athenienfium probare, inquit,non pofTiim, quod datum omnium decerrimura iequantur: eostamenlaudo, quod eum datum ample- xi omni ope, cura ac induftcia conferaancactuentut; quodque integricate ac iudiria prscftantes Vitos ab bo- noribus &imperiis quatn longiffime repellunc; quod profcriprione & exfilio fatigant; quod fceleratos ac fla* gidofasamant: quoniam,inquic,vitia qua: tibi ac bonis Omnibus vlqueadeo d i Ip been t, p o pu I a re i m p eri u m fo- uent ac tuemur. Iuftitiam vero plebs auerfatur j vt po- tentiorumae nobuliura domoscuertatacdiripiat, Ice- •leratorumquibus imperia mandat, opibusdc confdiis eiata.ex quo fit,inquit, vrpopulansiila ciuitas perdito- rum fitacflagitioforum bominum fentina,quiplebem aduerfus innocentes ac bonos ciues armare&inHam- rnare confoeuerunt.Leges ante optimas plebsaiperna- -tur;quippequ^abeiusnutuacvoluntatependent.H$c fententia fuit Xcnophontis, hoc iudicium fumnd viri de AthenienfiRepublica,quam popuiarium ciuitatum clariffimam fuiffe tradit, nec in ea quicquam iranuuan- dum putauit quamdiu popularem datum xeunere vel¬ ar! .f.'de con- ient.Confimile, quantum quidem opinoisMarcelii^iu- 4it. obturpe. r jfc on f u di judicium habemus de rneietnce,quamtur- piterfacere fcribit,quod pudicitiam proftituatdeci quo. 6 gJ niam verecundice fines tranfiiiit,non turpiter facere quod bene j&grauiterimpudens ex ambus meretriciis quas profitecur, quadlus quantum quidem poteft vber- rimes facit. Ita Xenophon populate datum deterrionu dleconfitetur; fed ad cum retinendu prudenter eos fa- ■ Scelerum cere iudicat,qui virtutib.omnibus beilum indicut. Hoc impumtM joitur ciuitatis genus qui probat libenatis ipecie propo- pultiri. fita,virtutum interim earntnq; oppreiiionem tetram ac b LegesVaie- deteftabilem.gloriefam putat. F.tquidem popuiarium ’semptonia* * cre ciuitatum fu mm a lex eft, ne emu qmfquam quan- c Lex Porcia. iumctimquefcehisjtne in deos ,fiue in homines adrmferit, RaWUo ^p°c cupitefer/atnr h . quinetiam Romanis legibus feueriffi- dueUione. mecauebatur,ne verberibus c ciuem cardereIiceret.at nevliis D E REPVBLICA, LIB. VI. iopt jnevllis quidem magiftratibus nec ipfi Senatui Roma¬ ni ciuis liberratem minuere viio modo iicebar. Itaqua Verres,vt alios omittam.diuinis & humanis legibus roe- diilime proculcatis , repetundarum ac pecuiatns o- mniumquefordium&corruptelarum reus,iudicioque publico damnatus , grauiffimam poenam Reipublicte pendetevifuseft, quod ex Vrbeexceffit. curira ? quia populacesftacus libenatem non acecbitate fupplicio- rurainfeftam, fed lenitate legum munitam elTe yolue- runt.At Conolani,Scipiones,Cicerones, Rutilii, Me- tellijtebus pra;clare geftis exfilio damnati funt. I ra quo- queHermodorusEphefojAriftides Iuftus, Themifto- cies, Thucydides, Atbenarum vrbe pulfi funt. Miltia- demvero carceribus, Socratem vcneno necarunt,ac tamed! Phocio non modo Arhenienfium, fed etiam o- tpnium fine gratis virorum clanffimus haberetur,&qui quadragies quinquies Athenienfis exercicus imperatot creatus, vitam fumma incegtitate vitteacinnocentia fi¬ ne viio pvobo tranfegiflet; nihilominus calumniator quidam defece plebisaui'us eftadpopulum , quemin- telligebat Phocioni iratum , rogationcm huiusmodi Ferre; KelientinherentPhocionemaefocicsnccari. hanc vocern populus tanro plauiu excepit, vt omnes a (Purge- rent,ac maaibus elatis ciuesfortiffimos acinnocentif- fimoscapitis damnarentmec defuerunt qui fertis &co« rollisredimidcum feruis ac feminism comiuutn pro- fetdi fint,vt lententiam capitalem ferrent. Qua re per- fpecta yMequidem a vobis, inquit V\\oc\o,damnanfactU f:itior ; fedcunfti? ad quern populus; fhtomam, inquit* tibi font amici: nec prius furorplebis mlauientiscon- quieuit.quam omnes fine iudicio,fineaccufatione, fine vlia caufa necarentur*. Nec veto Iperadum etl vt plebc, , piutrrch itt . cum bonis infultsre coeperit, pudor vlius a turpitudme, fhoc,one ‘ aut ratio a furore reuocare pc lilt. Iraq; earn Dernqfthe- neslceieratiffimos quosq;euadere, ac in prirtjis Anti- phontem capitalem hommepopuliiudicioabiolutuvi** deret,eunde Areopagitanifententia reUcapicisperegif, zzz * 109 !. IOANNIS BODINt * rlu.tarrh.in parum admodum de popuJi iudicio folicitus'*. Ex quo Bemoilhcne. perlpicuumfir maieftacisin populo van pene nulla futi¬ le, autproculcaramiaeuille. Etquemadmoduminpo- pulariciuitate omnia imperia, magiftratus, curationes pubiicevameunt;itaquoque afordibus & corruptelis nihil landum aut purum eile poreft. quinetiam M. Ma- Irno tCh ' n r * us m0£ i I0S argenti plenos in comitium b diribitores feri'eiuilit,vtftjiTragiaplebislucroinhiantis coemeret. idem Cneum Pompeiumfeciftelegimus. Quamobrem mirum videri non debet, fi magiltratuum ac iudicum fordes&corruptelasincredibilesin Romanoram fc ri- » Cicero pro ptislegimus c . fcedius etiam Athenis Stratocles ac Da- vetcem!' 1 moclidesiheuntemagiftratuadauream meiremfepro- ficifcipubliceiadabant. Atfiauidem iura, iudicia, le¬ ges, honores, imperia, magiftratus Athenis acRomte^, tam turpiterptafcribiconfueuifte videmusjqustamen opibusac fortunis omnium florentiilimae exftiterunt: quidde ciuitatibus egeftate ac inopialaborannbusiu- dicandum? Cum enimMegatenfesTheagenemprin- cipem imperio /poliauiflent,tanta iicentiaviuebant, vt locupletiffimos quosqueimpune airipereliceretjvteft apudPlatonem. NonaliterHeluetios diutillime puila nobilitatefeciffelegimus,qui quern diripiendumplebi proderevellent,proforibus eiushumanamfiguramaut perlonam ramis fubiedis collocabant; nulla mora quin extemplo fortunis omnibus locupletiflimus quisqueac innoccntiffiraus ciuis Ipoiiaretur. At qui popuiarem fta-r tumRomanorumtantis Iaudibus efrerant,cumpotius virorumfortiffimorum & clariilimorumlaudesprofe- qui pratftabilius fuifterquam ciuitatis formam; non vi- dentquot&quantis feditionibusacbellisciuilibus, & quainftepeiadata fit ilia ciuitas; plebem apatribusto- tiesdiuilam; totiesfuriofiffimos Tribunes turbulentis concionibusoptimocuiqueciuiexfilium, mortem in- tentare folitos;toties in media ciui race, in campo Mar- tio,in Curiadnipfistemplis deorumetedes ciuiumedi- tasjinipfo Iouis Statoris Capitolio Tiberium, poft etia Caium DE REPVBLIC A, LIB. VI. 1093 Caium Gracchu,Dru(um,S:iturninu,Su]piciu, crudeli- termadtetoSjnecfacrofan&sejideftjTribunitiaepotefta- tis fiducih finite tutosjtoties Confutes ac Tribunes,imo Confutes interipfos,ac Tribunosinterfe viciflimpro Rofb is,in tenant,coram populo capitalibusdiffidiisac feceffionibus ciuitatum perturbantes , contrariasque leges,edidla conrraria promulgantes. Cum enim Cat fins Confuledi&o Latinos &Henricos Vrbeexcedere iuffiitet, Virginius collega edictum huic contrarium e 99 promulgari *iuffit;non tantum vt college autfcoritatem « Dionyf frangeret,verumetiam vt ciues interfere cum peregri- ucac ' nisin Vibe media committeret.Quid autem indignius, autaciuilifocietatemagis alienum, quam ciues fub to¬ ga Candida ferreos thoraces ac Ioricasindutosadhono- rumpetitionem quafi ad pradium proficifci, &inipfo forofaepecontrariasaciesciuium inftrui; Lapidtitiones, mc\uk\\\s b ,inforofipevidimus:nonfnpe,fedtamenmm.d 4 ciceto. fipegladtos.idem paulo port \*Jfylennmftis, inquit, corpo- nlws ciuium Tibertm complen ; cloze as refarciri ; e for o Ipongtiseffundifangmnem.hxciWe, At videre mihivi- deorSulpiciumTribunum Mario impeliente, decreta Senatus ac magiftratuum imperiaproculcare, vtSyllas prouinciam eripiat;feditiofisconcionibus quafi furia- rum facibus p!ebemadarmavocare;concurfationes o- mnium ordinum, omniumattatum ciuiratem turbare; Syilam cum exercitu redeuntemciuilifanguine Vrbem ipiamfo;dare,domospartimdiruere, partiminflamma- rejmilites effufos fine vllo fexus,qtatis,ordinis difcri mi¬ ne obuios contrucidare; vndiquegladiorum fulgorem oculos praeftringerejvndiquearmorumfionitus, vndi¬ que cadentium tettorum fragorem audiri; puerorum eiulatibus , mulierum lamentis,modentiumgemiti- bus , militum clamoribus vias omnes circumfonare; ctedesftupris,ftuprac£dibus mifeeri; vrbemdenique toraminfiiorum ciuium catde aefanguinenatare; pofl: excedente Sylla,Marium redire; arces occupare; comi- ^ tia turbare ; magiftratus arbitrio fiio creare ; Sylla- ZZZ 3 1094 IOANN IS BODINI nos deiicereacfugare;catdesdedibus rependere. nec i- ra multo port Syiiam ruiTus cum exercitu reuerfum to- ta Italia graflari,aclocisomnibusinaudita$crudditates acciuium ftrages edere.atqueadeoinfuneribus Reipu- blicte exfuirareac tripudiare. In quispopula- rium ciuicatum vet ere m memoriam reperat, profedto comperiec, autcum hoftibus, autcum ciuibusfetrpi- rermimbe'lum geHilfe : &quamdiu floruerunt,non popular!, fed lapientiffimi cuiSsdam ciuisimperio,nu- tu,conii!iis , quail regiaquadam poteftare, moderatas faille. Quamdiu floruerunt Athense, non popu!i,Ied Senatus Areopagitarum imperio tenebantur. poftea veroquama Senam adpopulum omnis delatapoteftas eft,Periclis vnius arbitrio omnia regebantur: quem re- diffimeThucydidesciuicatisimperiumhabuifl'ecofite- tur. Florentini perpetuisferefeditionumflu&ibusia- ciati fiiut, quousq; Laurentius Medices imperium arrd puiIIet:hincSoderinU$ in condone quam habuitad po- pulumdeconuertendoftatu, cinitatem quidem antea Ipeciepopularem, reipla vnius Laurentiidominatione occupatam fuille dixit: paulo poft imperio plebirefti- tuto ad furores ciuiles relapfbsnon priusconquieuiffe quam regem haberent. Romanam vero ciuitatem quis nonvidet perpetuis hoftiutn bellisimplicatam,vixta- mena ciuilibtis vinquam abftinuifl'e ? quodigitui ftetir, quodiegibus &armisaliquamdiufloruit,MenenioA- gripparFurioCarnillo,Papirio Curio ri 3 Fabio Maximo, Catom Cenforio,Marco Scauro,Pompeio Magno laus « ilia,non populo debetur,Quamobrem Liuius a ,Sab vm braScifionisjx\CAVX>Vrb cm terraru dotninamlxtsre\nutm am pro de event Patnim , pro populi tttjjis ejje. Steticetiam aliquamdiu popularis Thebanorum ftatus •, (edPelopi- 70* iplraynoii-” d?,fed Epamynonda; imperio fingularPftetit:quoscum amiffiflent,no ita multo poft populate imperium amife- runt: perinde vt Athenienfes amillo Pericle imperato- re fortiffimo ac pradentiffimo.ciuitas quafi nauisamiC fo gubernatore & ereptis Areopagitarum Senatuigu- berna- c DE REP V ELI C A r LIB. VI. 1055 bernaculis, in alto fluitareac feditioriumciuiliumpro- celiis agitaricoepit; cum alius ancorasiacere,alius por- tum ten ere; alius vela facereconaretur, obortatempe- ftatefedillimumluinaufragiilpe&aculum, & hvt alienis principibus inferuiamyreliquias ZZZ z * Poljrbltt* lb. 6* I0 9 g IOANNIS BODINI plebis tenuiutn & opificum imperii minimeappeten- tes facile in obfequio magiftratuum retineri; maximam vero partem abarmisdiuciffimeiampridem, vt paceac tranquillitate fruantur, abftinerer poftremo ciuitates omnes,qu;e,paucis quibufdam excepris,in fummaino- piaver/amur, tor ac tarn multisfaederibusacfocietati- btisinrerie&cum finitimis aptas &colligatasefre, vta feinuicemdiueltinonfacile poflint.&quemadmodum iiqtiiindenfiilimis tenebris,autperabruptos prarcipi- teiq; locos iter habenr,manibus acveftibus lefe mntuo comple&untur, vt alter alterius ope acdudunitatur: itaquoqueBeluetii in lubrico popularis imperii ftatu conftituti mutuis anxiliis ac focietatibusquamarcbffi- misvincnlis interfeconiundti, via-rn fibi muniunttiuio- rem; nec, ft amutuo complexu diuellantur, dia confi- fterepoffint. Quamquam popularemillam locietatem aclibertatemnobiliumaclocupletiorum/anguinefun- 701 datam & audtam fuifie quis nonvidet ? VidtoriamBafi- lienfem Ladonicixi Delphinatisaufpiciopartarnfecu- taeftnobiIium,qui Ludouici partes tuebantur, caedes aeproferiptio, & earurn maxim e familiarum quae Sem- baciae cladi fuperfuerant. pauciffimi quidem Bernatum aeTigurinorum ope & gratia incolumes reftant. Ar- gentinenfes vero, Lindauii,Senenfes,Genuenfes, Flo- rentini, vtpopulariaimperiaftabilirent, antiquamno- bilitatem peneaftirpeauulferunt. DeteriusetiamFJo- rentini, qui deleta aut exadtanobiiitate, gubernacula tenueruntrfed cum ordines ciuium tres feciflent, gran- dium, mediocrium &plebeiorum; hi quidem,grandcs deim perio deturbarunt; reliqui ordines rurfum de prin cipatu inter fe tantis furoribus exarferunt, vt riui fan- guinis per vias decurrerent: poftremo cum fumma re¬ rum ad feeem plebis dektaeflet,a mutuis caedib. & ftra- ge non ante conquierunt, quam Pontificis maximiac t. Aa . t ! > i *h 8c finitimarum vrbium confilio ad principem peregrinu, hiitoaifio- vtanteadixunus ,gubcrnaculadetull^ient' , . bit autem rcocia. plebi quodammodo infitum nobilitatis odium, cum intellir I> E REPVBLICA, L T B. VI. 1097 intelligunt ex ip/a plebecula magnam partem vel opi- bus, velca?decuiufquamnobiliratem fibi peperiile, & infimorumcGntemtu, autarmorum vfupraiaEterisin- tumuilTe.Quamobrem Argentinenfes, codaac proftra- Argentina tanobiluate, cum imperium populare inuafiflent, le- fiumlex . gemcommunibusluflragiistuierunt, ne quisfummos C inciuitatemagiftratusadipifceretur, nifiacerdonibus, aut coriariis, am id genus lordidisopificib.ftirpem tra- xilfet. Id enim veteribus Gratcisvfitatum erat,vtin iis ciuitatibusqute popularia imperiaftabilireac tueri vel- lent,dues omnes, quantum quidem fieri polIet,opibus, honoribus, imperils ac vita* conditione exaquarent :ac fi quis prudentiaduftitiajforcitudine^aut vlia virnite cx- teris pratluceretacemineret, hunc ofttacilmo extermi- nabant; autnevirrutitamaperre beilum indicere vide- rentur, accufationibus&calumniisopprimebant': atq; id vnum efficere conabantur, vt finguli ciues non magis fuifimileseH'cntquam omnes omnium.atetiamPlato Socratis nomine,non bona tantummodo,verumetiam vxoresac liberos omnium communes dTeoptabat, vt fublatisMEi acTvi vocibus,auafi dillidiorunifomen- x tis, fummaconcordiaactranquillitateviueretur. Quai difciplina fi fibi confentianr,ciuitatum omnium interi- tusfequetur: non quia metuendum litvtexciuitatefa- miiia fit eadem futura,quemadmodum Ariftoteli vifum ell; led quia ciuitates ob id maximeconftituta funtvc fiia tuerentur,quodq; dilcordiatum vberiora aut fcecun diorafemina nulla lint quam in return omnium com- munitate. quamquam familiaipla principes vno plures ferrenonpollit. eft autem familia ciuitatis imago. Et cumBiantempopularis homo inepte interpellaret, vt ftatumpopularem in fuaciuitateftabiliret; ille fapien- ter, Fac, inquit, tuamfamiliampopularem. cxquointel- ligitureos qui omnia omnium in ciuitatecommunia, paria,fimilia,imo eadem efficere concupierunt,vt quafi exvnaciuitate vnam familiamconftituerent, vni quo- que principi, vt in familia, fummum imperium manda- 4 lea Afer. 109S IOANNIS BODlNI r c,&c candetn quam in re&a familia diiciplinamleruare m oporrere:non autem iionorum, imperii ac fortunarum squationem proponere, qua nihil natura, nihildiuina lege magisalienumcogitari poteft: h*c enim difertiffi- mefuaquemq;tenere,&ab alienis non tantum raanus, vet'umenam mentes ac lenfusiplosiuffithabereconti- nences. Ex quointelligimr eoserrareacdecipi,qui na¬ ture iegib.omnia faille com mania putant: neque enim pneceptadiuina legi naturae dillentaneaellepoftunt, vt rediflime lapientia: Magifter fcribit,legem macris Sc iuila paths,id eft Dei ac natura: dilciplinam fibi confen- tiente,modisomnib.exlequiquemq;oportere. Liber- tas autem iila quam in popularib.imperiis tantopere vi- gere putant,in eo maxime veriatur, vt fiuis quifqjbonis, vxore.liberistranquiilefniatur; necfibiautfuis vllavis inferatur,aut fi fuerit illata,vindicetur. Quod fi benoru Equatio'jCapitalis optimo cuiq; videretur, multo certe eapitaliot honoru Sc imperii arquatio debet videri: quia fortunis Sc opibus frui commodequifq; poteft,fi copia datur; imperandi vero prudentia nonnifipauciffimis eft Dei munere 3c conccifu tributa: vt in ftatu popukri prudentiffimo cuiq; imperium tribui fit needle. Qui rt- etiam populi qui nullam ciuitatis imaginem habent.du- cemaliquemquicreterosregere.qui ius petentib. dice- re polfit, cr care cogun tur: vein Guzulana regione Afri¬ ca: ae Fdfie finibus, accola: Magnani montis,fi queper- egrinum praetereuntem vidersnt, qui prudentia prarfta- re videatur, hu nc confiftere cogunt, vt ius vnicuiq; tri- Q baat^-Popularitim autem ciuitatum ea fere lex eft, aut certeelledebet, vt quieandemimperandiprndennam nadifunt, eademimperiafortiantur; quod fi alius alio fapientia prxftet plurimum ,nonfortefedfuffragioim- periumdeferatur. Quis autem non videt inter homi¬ nes tantum diferimen e(Ie, vt alii quidem belluis ipfis multo inferioresfint; aliis veto tantum ingenii aefapi- entire lumen indie, vt diiquidam aut angeliquib. diui¬ na lux afFuifit,rooderandis ciuitatibus ccelo delapfivi- deantur. D E REPVBL 1 CA, UB. VI. 1099 deantur.at quiasquadonem honorum & imperii in da¬ ta populariconftituunt,impends, furiolis, deniq;fen- fibusnc menrecaptisperinde vt prudenubtisguberna- cula tribui volunt.huimeranturenim fuffrania auilritu- d inis,non ponderantur:furiolorumautemacimperito- rum vbitpmtildtudopardbus infinids maioreft quam fiipientumjftmodoverum eft Salomonis, quod Graci Apollini tdbuunr,illud oracainm; 'Uir bonus & fapicns,ejnalem vixrepperit vnum-> tSMilihtu emxltis oltm confulnu Apollo. Quamquamqui & honorum & bonorum qquationem inciuitacequa:runc,udem firmiffima concutiuntciui- tatis fundameta;amicidaminquam,ac beneuolentiam, qtt.x inter pares vix lubfifterepoteft: inimicitia: vero nusquam maiores quam inter pares ;fiue quodaker al- tero fuperior fieriveliqfiue quod alterius ope alter care- repoteft. Quamobrem videmus non mode coetusiure ciuilifociatos/fed etiam populos omnes iure gentium, atqueadeo rerum omnium vniuerfitatenuure naturae diiparium coniundione& amicitia multo melius con- ciliari ac foueri; quod aliialiorum opibus & auxiliis ca- rere non facile poflin t:non aliter quam inhuman o cor- pore,quodipfumciuitatis beneconftituta;imago qnae- dameftjacpra:ftamilIimaforma;in quonullu eft mem- 1 brum cuius viu ad vniuerfi corporis /alutem am decus camera membra vacare poffint :& qua: impends minus. vtiliapiitantur,c$teris alimentumprabehttvtfapientec olim difleruit Menenius Agrippa oratione lalutari, qua plebemR.omanaaPatribusdifcedentemreuocauit.Po- pularia quidem imperia principio granola acpratclara videntur;contra quam in monarc hia fieri lolet: fed hac ingentib.vaftisq; fluminibus confimilis eft,qua: quidem ab ortu iplo exigua funt, longo tamen audatumefada- que progrdFu,eo maiores vndas voluunt,& capaciorib. alueisferuntur, quo a fontibus ac capidbus fitis lon- gius recelferunt. popularis vero flatus vento fimili® eft,quivndeodtur,vehementiffimus eft jadlonginqua iioo IOANNIS B OD INI tamenfra&usdebiliratusq; peruenit. Quaeamecopio- fius difputataliint,vt eurn ertoremiiseriperem,quire- rumnouandarumcupidi,monarchias humanogened falutareseuertere, ac populares ftatus libertatis 8cx- quationislpecie (tabilire eonamur ; quitamen quads tyrannide multo deteriores ftnt,nifi ftngulari quorum- dam imperio ac iapientia dirigantur. Quamobrem qus Refpublica: Heluetiorum moderanda: ciuiratis fcien- tiadariores iudicantur, tametfi popidaris imperii una- ginempraefeferunt,ariftocraticatamenrationeguber- nantur;acduplicemautttiplicemSenatum habent, vtQ piebs infimaquam minimum imperiiarcanafentiar,& ab ipfisgubernaculis quam longiffim e remoueatur.cce- tus veroMantineorum veterum more per Curiasdift cretos,quas ipii Schaffas appellant, diftribuunt, quibus prarfunt Decuriones.prudenter id quidem,vt & facilius piebs in officio contineri ,neve fitnul co'acfta ac feditio- lorumciuiumquerelis excitata, tumultus cierepoffit. Etquomam datum Reipublicae conuertere autimmu- tare ne fapientiffimi quidem aufi nt, qualemcumq; po£ fumus tueri,acmodis omnibus emendare debemus. Eftautempopularis ftatus abvniuerfa natutaplane dik crepans:quarediuturnuseirenonpoteft,necvllarema- giscSferuaturquam feueriffimalegum optimarum ex- lecutione;in quo quidem laudabilis eftHeluetiorum di- lqiplina,quod contra veterum Democratiaru leges /up- p!icia,deimprobisacflagitiofisleuerifHmerepofcit;nec vlla capitalium fcelerum venialperatur: ac fi quidem ci- uitates principum aut lociorum gratia contralegum fe- ueritatem exorari fe patiuntur, puniunt quidem aliqua- to leuius ; posnas tamen effugere difficilime damnati poflunt. quam feueritatem li remittant , ftatum diu tuerinonpoterunt. nam vtatgra corpora vigilantibus medicis& congruenti dketafiiftentantur : itaquoque populareimperium omnium deterrimum, ft legum fe¬ ueritatem acmagiftratuum accuratam diligentiamre- roittat,inpericulo verfarineedle eft. Atquehascdepo- DE REPUBLIC A, LIB. VI. not pulari ftatu .Sed lutlatio difficilior eft cum iis qui arifto- cratiamtuentur. Huiusergo vtiliratesquoqueexplice- mus.Nam li laudanda eft in rebus omnib. aurea medio- ^>flocr»~ cricas.&extremavitiofi declinada,vnius qque ac omniu ttArvtil,ta ‘ jo 4 imperia quad extrema quadam repudiandafunt,vt in a- riftocratia,ideft,inoptimorumimperio,veJutinmedio acquielcamus, vt ft decern milliaciuium cenla fuerinr, centum optimi ciuitatis principes creati, fapientiflimis confiliisaciuftiffimis imperiis ftatum ciuitatis tuebun- tur.hunc autem numerum centenarium medium efle conftat inter vnumac decern milliageometricapropor- tione conftitutum. finumerus ciuium minor maiorve fueritjoptimatumquoq; numerum minui veiaugeri o- portebit. Illudeti&moptimatumftatuscsterislaudabi- liores&optabilioresfacit, quodimperiumdigniffimo cuiq; tribui oportere natura ipfadocemur; dignitas au¬ tem ex virture aut ex nobiiitate exfiftit: vtrurnuis dixe- ris,ftatus optimatum futurus eft.quod ft dignitate opib. metimur,cum locu pletiores vbiq; pauciores fint, egen- tium vero multitudo pene infinita, etiaexcenfu ftatum paucoru ^que habituri firm 9 , aut ft fortes,magnanimos, prudentes,qui eriaadmodum paucifuntjconquiramus: (hunc enim proprieftatum optimatum appellant) exhis rurftisariftocratiaexfiftet.Si verociues omnesimprobi aut ignaui ftn t, vt non fit alius alio melior, fed alius alio deterior,certe ex opib.accenlu ftatum conftituereprte- RempublicX ftabiliuseft;quippeomnium accuratiffimeRcmpubli- tls commtt ~ cam tuebuntuc, quorum maximeintereittutam ac lab Horurn uamefte,&qui neceftariaReipublicas munera fubeunt; xi me intnr- tcnuiveroplebi Rempublicacredere periculofumeft, eSitutnm»e ne extremis temporib.defertam elTe patiatur.Prudenteri^^« <,w e JF f - itaq;Tirus Flamininus,quiTh'elIa!otum ciuitatibuslo- cupletiffimosquosq;imperarcvoluit,quodeorumpo- tiffimum interelfet (aluas efte. Iam vero neceffitas ipfa nos ad ftatum optimatu impellere videtur: quoniam Sc invnius,&inomnium dominatione Temper Senatuiac fapientib. imperii arcana fummamq; rerum comictere, fT02 I O A N N I S BODINI aut omnia deorlum fublapia mere neceftc eft. quo fit vt pernaturam optimatum ftatum fequi cogamur. Hac breuiter a nobis allataiunt; qux copioiius amplifkari video pofte.nihilominusramenadducinequeo , vtfta- tus optimatum monarchia iaudabiliores efte putem. Contr* art- p r i niam en im ir.ediocritas ilia quauTquierimus, non in Jlocmtiam. 1T)e jj 0 rerum acnumerorumied in rauone rantum co- fiilir. vtliberalitas media inter extrema vitioiapropius a Arirtot, E- abeft aprodigalitatequarnabauaritia“.atmediumillud thico./. aliud . 1 ° , . A $ i r eft medium optimatum quod inter vnum ac nitilca quail extrema vi- rei.aliudme- nofauuercedit,noninrationed! fed innumero,quern drum ratio- , . • ,-r- ■ n ■ ■ B i t> vbique tam vannm elie oportet quam varra elt ciuium mulritudo:hancautemmomentis omnibus augeri vel minuividemus. Itafuturumeftvtquibusdaminciuita- tibus optimatum numerus maior lit futurus quam in pierisque popularibus impetus.EcenimSeitenllum po- pulatisRefpublica cities habet baud mtilto plures quam Venetiis optimates numerentur.Igitur ft quadringenta niilliaciuium in Republicacenfafuerint,quatuornnlli- btis optimatum geometrica proportione imperium da- ri oportebit.&eadcm incommoda quae de populari fta- Artfiocra- tu fiuit.optimatumimperiafeciuencur. Ouaepra;- ctores habet cipua caula elt cur anitocraua: lemper diutuvniores optimates, fuerunr.in quibuspaucioreserant optimates: vtLace- diuturmor darmone non plures criginta; Phar/ali non plures vigin- e ®‘ tijftatumdiutiffimeab interim feruatunt.Non eft igirur medium nutneri, quod vnum inter ac multa intercedit, vnde mediocritas laudabilis peteda lie. Quod autem di- ci folet, dignillimis quibusque imperium tribuendum, ad monarchia verius quam ad optimates pertinet; inter quosvnum aliquem eminereac catteris virtute praefta- reneceireeft,& cuifumnpm imperium debeaturtquo- niam fieri nequit vt omnes omnibus virturibus ;equari poffiut. Nam quodattinetadconfilium ciuitatis,lupe- rius docuimusa tnaieftate diuifum Temper fuifle; aut certeSenatusnonfit.argumento probabiliore vfuseft: Plato, cum optimatum imperium ceteris praftabilins diceret, D'E REPVBLICA, LIB. VI. 1!03 X.ceKtV.queniam, inquit, in vnototac tam mult a virtutes, quot (j quanta prtncipi optimo nectjfarta font, vtx vm- quamreperimturXz& lllud captiolemam fi difficile eft v- num ahquem totvirtutib. excellencem repedre ,longe diflicilius erit raultos imperio dignos enumerare. Sc certeSoderinusFiorentinorumPrstor maximusinco- cioneadpopulurn eodem argumenco quoM. Agrippa apud Augufturn vfus eft: cum diceret ariftocratiam pau- corum tyrannorum ftatuni hbi videri ,ac prteftabilius elfenonplures vno tyrannos habere. Ac ft quispuretin opcimatum multitudine bonorum ac lortiu ciuium nu- jnerum fore maiore; populum vniuerfumimperare x- quius ent,vt pluresm tanro numerofuturi fint.Vtrum- que tamenimperio inutile eft, propterea quod in omni coetu ac vniueditate,leu opti matu, feu populi totius fuf- C fragianonadpendusexiguntur,ledadnunseru:acopti- moiu bona pars feinper adeteriorefuperatur: quo fit vt oprimorum paucitas in magna multitudine perindevt falis fcriptulus in lacu nulla vim exferere poffir. Ita qui- dem fspe contigit in ariltocratica imperii Germanici poteftate, principesecclefiafticosnumeropluresfem¬ per interceffilfe quominus fraudes Pontificite coerce- rentur; eofde csteris repugnantib. regi Francifco* bel- * lumindixifte: quod rrmidscetrofeculisinauditum erat: fie laici principes ab Imperatorecircumlefli vlla, a rege iahjtem Iperarenr. Infiuuma,quopluraincoetibiis, in Senatu,inconcilio, incomitiisfuerint capita qua: iura fulFragiorum habeant.eo perturbatiores ac diftidiiores reruexitusreperianf. Quamobre Veiled,vthiicediffi- cultatib. occurrerent,fumroa qua:q;in Republica fepte viris au t fapientib.deliberanda faepiufq; decernenda co- roittct.ne-arcanaitnpetiiin vulgusmanarepoflint, De¬ nnis tamen cum optimatibus omnib.confilia tuto com inunicarfinecforaserumpcre: quid difficilius quapau- cos optimates infinitam multitudinem ab honoribus Sc iuffragiis interclufam impeno coercere ? vt enim plebs a potencioribus contemnitur: ita quoq; aduerlus 1104 IOANNIS BODINI potentioresinuidia flagrare conlueuit.quo fit vt fi opti¬ ma tcs diffideantinter le, id quod necelie eft fi artes lm- peratoriscoiant, cupidiffimus quifqjlaudisad piebem conuertamr, vtfrangatpotentiorumopes: vtluperius diximusdefhru G e 11 u e n I i u m, Fl o r e n n n o r um,Senen- fium,AgnppinenIium,Tigurinorum,Argentinenfium, Lindauiorun^PhocenfiumjSamionim/rfoezeniorum, AraphipolitaramjCorcyraoj:iim 3 Mitylenenfiura,He- ftiaxen/ium, Cmdiorum: inquib.ciuitatib. optimates a plebe carii, fufi, proftrati autimperioipoliatiferuntur. roe In ceteris ciuitatib. optimatesin tantadiffidentia viram trahun:,vcnifi arces municiflimas habeant, a plebe tuti die non poffint.interdum vero tatnus eft plebis metus, vt optimates non nifi in arceconfiiiumproRepubiica capiantivt Benizenetxe, qua eft in Teleuuni Ambus, o- ptimates omnesineademarce domicilium habent, no modo vt a plebe tuti lint, verumetiam ne quis patricio- rumarcem actyrannidecccuparepeffit, Ira quondam Miletipulfis tyrannis tenues aduerfuspotentioresarma ceperuntrfula tamen, &fub imperium fubmgata plebe, optimates Rempublicam tenuerunt, iedin tantome- tUjVtconfilium habituri in naues confcenderent,ne po- * /lutatch. pularium infidiis interficerentur* 1 ,vtSamiorum Patrib. contigitjqui dumconfiliu de Republicacaperet,omnes i Thucydides ca^fi flint aplebe b . Quo fit vt Patres piebem in optima- tum ftatuneaduerfushoftes quide annate aufinc, nefe- rocior fadta cum potentib.deimperio eotendatrnec ipft prariiacommittere,nevelabhoftib.deleantur, velfra- £ti aedebilitati facile a popularibus de imperio deiicia- tur: nec tamen fiperegrinos milites euocauerint,ab iiC- dem tuti elle pomnt.quib.periculis vacat Imperium po pulare. Optimates aute ab hoftib.circumfeffi, piebem imperio coercete difficilime poftunt: nam fi vim adhi- beant, bellum domi no minus periculofum quam foris gerendumerit: nec honotes acmagiftratuscum plebe cummimicaripoflunt,nifi populate imperium ftabilia- C tut: autfi magiftcatuum Sc honorum partem aliquam plebi DE REPVBLICA, LIB. VI. iioj plebitribuant.tantumdem deopbmammimperiode- trahi needle eft: flrabilius tamen eririmperiupocentio- rum,acledicionibus minus opporrunum.Quamobrem Venecijcum plebecSmunicarelblent minores aliquot magiftrarus&curationesiiraoveroprimicerium,cuius fummain Repubiica dignicas eft,ac fru&uofiflima fcri- barummuneraplebeiisattribuere, acpacricios abhu- iusmodi honoruin peticione fummouere ; locuplerio- res autem e plebe aiSnicatibus ac propinquitatibus libi conciliate acdeuincire,mutuasq; alocupledorib.pecu- niasaccipere,vt Rempublicamamareactutrieciamin- uiticogantur:eos tamen eatenus exarmaremejfi velinr, nocerepoffinr.arces autem munitilEmasin municipiis habent, vtquiab vrbelongiusabfunt, faciliusinoble- quioretineantur : interdumetiambene de Repubiica meritis ac locupleriffimis plebeiorum lura ciuitatis tri- buunt.fi hoftes imminent ciuitati, omnis honefta ratio expediends paciscum hoftib.inituf.fi optimanb.inter iplos vlla contentio oboriatur, nihil priusagitur quam in amiciciam redeant, & omnia dillidiorum (emina ra- dicitus conuellantur. Itafit vtlocupletesignauiotioac omnib.volupracibus, quib.diffiuitillaciuitas.dedugte- nues vero adquadtum intend, quipropterloci oppor- tunitatem vberrimus eft, liimma pace ac tranquillitate libentiusquamimperiis &honotib.perftui malint.no folumiginu'imperandipoteftaseftademtapl“bi,ledet- iam voluntas.H;sartibui VenetiRempublicam ornniu luperiorum,quacumquidem opinor,ariftocratici gene¬ ris optime c6ftitu.tam,&: naturalocitutiffima hadenus abintenta(poftDeymimmortalem)conreruatunt. Ac tametfilummaeft in Senatu prudentia,fumma inter o- pumatesconcordia,iummus tenuiumcumpotentiori- busconfpirantiu inter le confenmsjvixtamen quadrin- gentosannoseumftacum tueri potuerunt, quin ledi- tionibusBoeippnianis,! alerianis,Tepolianis,Baiamon- tanis ia£iarenmr;uicn ettaIuftinianorum,Scamolarum> Seliomm,Balficnorum crudeliilious fa£Honib.Refpu- AAAA uo8 IOANNIS BODINI tamen fublata,nullum ex omni eiuitaunn genere imbe- cillius elle,paci autem &concordia inimicifiunt milita- res homines,& qui arcesimperatoriascolunt. Necmi- rum cuiquam debet videri, ft Venetorunr, Rhagufio- rum&Luce/ium Republics aliquot leculis ariftoeta C tiam tuenttinfijiiima enim conlpirationis fide & cofen- fucoMcerdiam coIunt,&rr.i!irarem difi. iplina iacere pa- tiuntur.Optimu autem ariftocratix genus eft,in quo o- ptitmtes«x virtute ereantin,& vc quitq; ex optimatibus moritur,alios optimatu fufI'ragiocreanir}vtapud Gene- nates : na fi Senator ian&ioris cofiiii xx v virorum occn- bueritjis qdi ordine&antiquitate prior eft in Senate lx viroruj demortuilocu occupat j ac viciffimantiquifi fimusreliquoruopcimatumcocilti cc virorum migrac in Senatum lx virorum: turn eXpIebevnus/uffragiis in c c cooptacur,quiaut virtutc,ai« diguitare prxfter, auc certe qui nullaiitvitaeturpitudine infamisrid enim po- tiflimum fpedtatur. a t q u eh a: c v e r i ffi m a eft a r i ft o cr a ria, qua: id eft optimos quofq;,ad imperium areellc- re coiueuitjfiue tenues, fiuelocup!etes;fiue plebeii.iiue nobileslint, quo fit vtcum bonorumac imperii aditus interclufusfitnernini, prxterqua ei quidignitate filant ac decus turpitudine aliqua violarit, nulls plebi cum o- ptimatib. de honofib»& imperio contentiones exfifte- repoilint. prxtcreaiftomodolegib.optimis acvirtuti- buset itin Republicalocus. Hoc item optimum, quod ineaRepubi. cenfurafitPatrum fingulisannis,neaut ii quifimulatione virtutis ad houorcs prouedliitmt, diu latere poffint; aut qui fiducia poteftatisimpotenterie gefterint, cum dedecoreacinfamia fempirernadeiici- antur.. Erat quidemapudLacedsmoniosincreandiao- otimatib.fiunma ratio virtutis fine vllacenfusaucnobi- Iitatisprxrogatiua; fed qui in aitiflimum honoris gfa- dam confcenderant, nulla cenfura difturbari poterant. Eoramen ariftocradsftatuLacedxmanii annos circi- terquingentosfummacum militaris ac domefticxdi- iciplinslaudefloruerunt. fed cum alienis imperiis in- hiare 70 ? ! D E REPVBLICA, LIB. VI. 1109 hiarecnepjfient.fuurnamiferunr. AtGeneuatesno mo- do aliena non expetunt; quippe qui artem imperatoria deferram dfe patitmturjac pra?dare feciun agi putant,fi jraperium quod pent iifdem fin (bus quib.vrjbis mcenia, cirj:um/cFibirur,tucri,ac fibi cauere poiEntJEarum ante ciuiutumcafus, qunrumimperiumanguftiflunum eft, non itametuenduseftfinidmisac fociis, vtmagnortlm imperiorumjquacquodlongelateq-, patent,regumque ac ciuiratumilluftnum focieradb.implicanrur^fjepefit vt qaafi altiflimarum tedium vna&eadanaiinaobni- anr«r,am vcbementi motu concut.iantur.fed dearifto- cratia fatis.Reftat vr etiam vtilitatesdcincommoda mo- Of* incom- narcfike perfequamHr;quam etfionines ynopene con- /enfuca’terispratftabilioreducunt.babettamefuaquae- fe^ntur. dam incommoda. primum ipfa morsprincipis,mutati- onem & quafi quandara conuerfionem affert, feu meli- or, feudeterior fticcedat: mutationesaute femperme- tti ends flint' 1 . nouosenim principes nouze leges, noui * Pfetolib.* niagiftratus.nouainftimta,noui mores,noui boftes,no- e Rcp Jt> ‘ ntratiovits fequitur.idq; quodammodoinfitum eft o- innib.principibusjvtnouitatiftudeant: quod non mo- do fingulis, verumetiam vniuerfis magnum afFert detri- menmm,etismfi meliora inftimtafequantur. Quod fi pri'Ucepseafitstateacprudeda.vtBQuitatimijnimeftu- C deat,fydetatestamenquscumaliisineuntur, morien- tc p.rincipefineaccipiuot,nouiq; cientucmotustqnxin ftatu populari ac optimatum metuenda non flint,ft foe- deraperpetuafint.Hoc veto periciilofius,fimoaarchia fufFragiomonfuccdTorio iu te defertur, propter ea qua: motientes principes fequitur^iVtf^jautfipiures Ubc- ri ^quo iure fuccedant,imperium ac fubditos diftrahut; inde ctfedesac ciui|iabclla;interdu etia crudeljffimafra- tru aut proximorum particidia admittunturj ant fi nulla fratrib. inter fe de im poriojcotrouerfia intercedat, fi ta¬ men princcpsimpubes fit aut furiofus,turn certe motus grauiffimi pro regni procuratione ac tutda demur,eo- que magis fi mater imperandi cupidior efFe videatur. Et AAA A a 4 IcCa.c.j. t Ioreph. in Allticjjit. t PluratcH.in lycurgo. mo IOANNIS BODINI vt nulla fitinterprincipes contentto,miieraeft,acdiuU na 4 vltiohe puerorum ac faeminarum dominatio po- pulisillata. Demusigitur turoremlegevelteftamento principi datum, memendum eft nepupiilo fublatoim- perium inuadat; quodquidem Tryphocrudeliter A fe- cifledicitur, vtSyrisregnumadipilceretur: Sc eodem exempioLtidouicusSfortia cslb pupillo matrem fibi acimperiumMediolanenfefinuil defpondit: rametfie- nim maiores noftri vt puero principi ac regnocaueret, procurationem quidemregni proximis agnatis,educa- tionem vero liberoru matri permiferunt;eataroen cau- tio non Tatis idonea fit,nifi proximi diuini numinisme- tu autnaturte bonitare vincantur. At Charilai mater fi- liicsdepas5laeftLycurgo‘'patruo, vtiroperium Lace- dimoniorum vnacum vita filio eriperet. Interdum re- gni procuratorrege feferens,pupiilum deimperio dif- turbat.Duxemm Northumbet!anus,vt filio adi turn ad imperium {lerneret,Eduardumy. regern Anglia: vene- no fuftnliiledicitur. ApellesverotutorPhilippi 11 re- 7 io gisMacedonum, regern qnodammodoreferens, Phi- lippo domi nat u eripuerar,nifi ab eo caefus fuiflet.Quod fi princepsiam pubes regnuni adeptus fit,immumsefta tutela; cumtamen duodecimtutoresacfapientiKma¬ gi ftros dari decuiffet, qui principem domitas habeteli- bidines, & rationi obfequentes cnpiditates,qu* turn maxi me inflam man tur, accuratiffime docerent,ac pie- tatisartib. informarent. quo fit vt adolefcentium prin- cipuiTi& exoietorum contubernio deledtatus, perni- ciofisartib.imbuatur. Siarmommctipiduseft,bellum iniuftumpotiusdenuntiabit quam animi virtutifq; pe- riciilumnonfaciat. at fi state iam maturarerumqjge- rendarum prudentia clarus Sc illufttis exftiterit, (quo nihil mortalibus Dei mimere & conceflii optabilius tribuipoteft) hoc tamen mali habet principatus,vtqui fapientiffimuseft, inianus fiat: qui fords, ignauus: qui continens, libidinofus. exempla deeile poilunt nerni- ni.- Quibusautemflagitiisdeditus fuerit, iifdem fub- ditos I>I REPVBLIC A, LIB. VI. mi ditosimbuereneceffeeft. H;ec monarehiadncommo- cotnparatie daacpericulagrauiffimaquidem; fed eaquaeabanfto- tripluk cratia&democratia pendent, multograuiora. Eftaa-tw. teminiquain omni rc accufanda prattermiffis bonis fnalorumenumeratio, viriorumquefeledtio. Inregaii poteftateindlequidatnalifateor: fed bonum quod eft quaditumineafir- fto male non haberetnus. Qiiam- quam monarchia qua’ luccefiorio iure defertur,his fere incommodis vacat. in optimatum veroac populiftatu ^ fadfiones & conteritiones de imperio deq; fummis ho- noribus & annua: funt, nec miilto minores quam de fumma return : in monarchia nulla: de magiftratibus arabiendisautadipifcendis ellepoftiint: quippeprinci- pisarbitrioac beneficiotribuuntur.Maieftas autemim peril pmerquam in vno principe vereac propriecom- 7rterenullo modo poteft. Nam fi duo pluresve princi- jesfuerintjfummumimperiulnnullius eft: quianecal- alteri imperare,necpareretenecur. ac tametfi vni- tsdis in ariftocratiaac democratia maieftas attribuitur, fi:gulisn6uem;’|nusquam tamenfummumilludimpe- rhmfubfifterevidetur, nifiprinceps aliquis exftiterit, quvniuerfos ac fingulos quafi membra corporis apta& coligata inter fe vnirepoffit.alioquifi tribus Sc ordines inte fe diffideant, duces partiu collatis fignis dimicare fiptnece(Ieeft;quiamaieftasimperii coilapfanusqua coflfit. ac taetfi plures fuff ragio ac numero vincat/tcpe tameft vt virib.fintinferiores. Quaobremcotrouerfias frequ ces oboriuntur tu inter Patres,tum etia inter po- puli t6.de legib.ferendis, de creadis magiftratibus, de belloi,dicedoacfiniedo,aut quia fcedus alii quidecum hoc,al cuillo principe malintjautfuffragiaprincipib. pltirisl:itantib.addicat.Rh$toruquidetnbus,cumde renouaiscum rege Francoru fcederib.ageretur6 cum 4 211110 U4 *‘ alii Franks,aliimallentHifpanos,acerrimis contentio- nibusexjfifte conftat.Interdum etiam legibus cautum eft, ns le.perferr taut magifiratus ere an pojftt , mji vno omnium iter fe conJjurantiHW confenfit vt in Polonia, AAAA 4 im I O A N N I S B OD INI nifi minor pais coIlegiorum.autJegatorum.autfenatus; autdeniquepopuiimuldrudo maior, nifi orationecu- iusquam perfuafaailendat,armis cogi folet. Iraq; comi- «l tiaciuibnsarmausad regem creandum coeunt.quaein vnius dominaru contingere non poffiintj quoniam ne¬ mo fibiip/erepugnat:& cum in populo Patribusve bo¬ na pars a maiore vincatur; princepsvnusefficerepoteft vc vincat/aniordeteriorem.Iam veroilimmaillaimpe- i( randi prohibendiq; poteftasaplurib.vnoexplicari non poreihnremilicari,inbellisgeiendis,inpr^lio coferen- j do,fed magifi:Latib,aiitcurarorib.idcommittedum,qni non nifi pradcripds verbis imperant, nec fine trepida- tionemandata Patrumpopuliveegrediuntur. Qtiibus difficultadbus aiicer occurri no poteft quam fi vni ium- mum fine proudcationei mperium detur.qiTod nom o- * pionj'GusdoThdralis‘ I ,Mitylensis,Laceda?moniis,verumedan Hlllcar ‘ Romanis ipfis conluetum fuit, quoties periculofum <5 t g raue bellum.fiueab hoffctb .\tiue a ciuib.', im minere; d Liaiusiib.7 fiuequidaiiud difficilius explicandum dletjvelpeftf^ gra(Fante,vd fi magiftratus extra ordine creandi eiFeit, aur quoties copedxorumambitiofis obnuntiationihis comitia viriaretur,aut indicia feuerius exerceriopofe- ‘ 1,b c ' tcuTrepidi P litres, inquic Liuius e , adfummum aaxilttrn decarrunt ; DiSatorem diet placet. Et cum Annibal lalia Liuius 1.32. quaterec, Ad Dillutoremdicendum, inquit f, rente mm iamdiu defideratnm,ciuittu eonfagit .idem alibi; Dtiato- liuius Ub.crltediUtimprottumwefemperohjeruatumi. Area) ho- ftesVrbemobfedi(Fent,in(larentq;acxius, Di&aoxem creati oportere vifiimeft:hic Liuius, Tantus, inqit,D<-- tl at oris errorfa.it, vt hofies eo creatoflatim a mcenttu dif Q cr/erzKt.curitir quia iummumim peri um finepiUoca- tione,quafitegicuidam,ad breue tempusdabai»r:im- peria vero magiftratuum,a quibus prouocandius erat, pro nihilo fepc ducebantur.Quamobrem curAppius Confiil fedidofos ciues ad populu cofugienteiniperio coerceri non p.ofle \ : i Act qv, Minot,iru\\m,ef}onfalum, non imperium, vbt ad cos qui vnapeccaaeruntf^oaocarc It cent: DE REPVBLICA, LIB. VI. mj lie eat: agedum, Dittatorem a quo prouo ratio non efl. tree- Jww^.Exquoperfpicuum firRomafnis,quibusob vnius 4 l,oiui culpa.nregalenomenexfecrationi fuiiler,imperiumta- mcn placuifle, fine quo ciuitas diu (tare non potuiftet. & quidem inane eftimperium, quod vd prouocarionc interrumpi,veIinterceiIionefufpendi,veI pluribusco- tminicatumimpediri, vel concurfiu infirmari poteft. Quodenim Tacitus feribitres maximasgeii non pofle, nifivniirnperium detur; idemLiuiuspauloaliter >tm Trtbunos cofularipoleftate ere at os planumfectjjc, plunum irnperium hello femper inutilcfuijje. Ac tametfi Confola- reimperium altemis diebus penesvnum eilet.ne ie mu- tuisinterceffionibus impedirent; nihilominustamen fi diffiderent inter ie, nihil vmquam recte geftum eft. nameum PaulusAmiliusacTerentiusVarroaduerfus Annibalcm exercitum ducerent,ac opinionibusinter iediicreparent,vtriq; ab Annibale fra&i funt.IdeChri- ftianorum ducibus acciditaduerfus Amuratem adNi- copolim dimicantibus, ac Germanis principibus con¬ tra Carolumvlmperatorem : nec itapridemexercitui ecclefiaftico , cuitres duces cequapoteftate pra:erant, aduerfus Ruerum Ducem Vrbinatem dimicanti. Et quidemomnibusAfrics populis diuturnaexperientia compertum eft ac peiTua(um,plures qqua poteftate du¬ ces ab vno fepiffime, vnumapluribus imperatoribus difficillime poilefuperari. Nam quamdiu Cleomenes Laceda^moniis iolusimperauit,clarasacilluftres vido- rias adeptus eft; cum vero alterius familia: regem exfilio ptilium reuocauit,paulo momento copiis omnibus fo¬ ils proftratuseftaefugatns. Quodcum inteliigeret A- riftidesluftus Athenienfiumexercitui vnacum Miltia- deprsefedus, omne foum irnperium centulit in colle- gam 4 , qui Periarum copias ingenti ciade proftrauit. t « ut » r c!,.ia Quodfi bellicte res fummalaude ac facilitate ab vno ge- AriftwU, runtur,quisvrbanamdiicip!inamab vnius fummode- minatu melius quam a pluribus explicari non videatMi- nead imperii decus ac maieftatem,fiue ad ea quas in dc- fH4 IOANNIS BODINI liberationemcadunt, iemel decernenda, fiueadfen^ rentiarum varieratem ac dubitationem toilcnda,fiucad eaquas decretaiimtexlequendajiiueadarcanaimperri retinenda,iiueadpopuIimotuscoercendos,fiuead po- tentioruminiurias caftigandas, fiue ad omnia quacin Rspublica maximafunc, obeunda ? Quodigiturfupe- riusin optimo ciuitatisftatuimperium firm mum vnius efleoporterediximus,nec cam populoPatribusveco- municandum; quod item legumlatores.hiftorici, Pht- lofbphi, Theologi vna voce regale ciuitatis genus o- mnium optimum ac beatiffimum iudicant; id non ad principis commoda pertinet, fed & populorum fum- nmmfelicitatem , vitamquetutius beatinsque degen- dam. At fumma. principis potcftas, optimatium po- puiive coetibus neciubiugari, neccircumcidi,necvlla C fui partecommanicarifine pernitiepoteibaiioqui ma- ieftatem imperii velin peftiferam anarchiam,veiinpo- pularem perturbationem prolabi neceile eft. Id autcm attentius ponderandum nobis eft,nefediuofas popula- , rium acimperitorum voces exaudiamus, qui principes populorum coetibus & comitiisfubii'ciendos,ab‘iisque unperandiac prohibendi leges accipiendas eiTe putant: qaaquidem re non modo monarchiarum pulcerrima- rum, fed etiam fubditotum interims fequatur neceft fe eft. At in eograuiffime peccatnr ab iis qui optimatum poteftatem exeo indicant fore meliorem,quod in eoeta fapientumacfortiumciuiuprudentiamaiorineft:quafi veroimperandi & confilii capiendi vnaeflet&eadem, non diueriiilima ratio. Demus a pluribusacutius quam ab vno res obfcuras profpici, ac plurium confrliavnius opinionemelioravideri: fed diffidentium inter feopi- nionum varietas multo commodius ab vno quam a plu ribus conciliatur,multo etiam facilius decerniturjdent- que multo melius & eiHcacius imperatur. Quam quam in Senatu vnum aliquem eminere oportet, qui confiliu publicum fumma poteftate regere poffit; propterea quod nonnuliitarn ambitiofe quod eiscollubitumeft, DE REPVBLICA, LIB. VI. mj tuentur, vtdevitaquam defentenriadecederepratcla- rius die patent, & Rempublicam ante ruerepatiantur, quam fanioremfeipfis qciemquam confiteri. arq; in eo fiimmam laud cm confiftete arbitrantur. lam veto ii Reipublica? vnum corpus fit.qui fieri poteft vt plura ca- pitaferatfmonftrumilludfiiturum eft. Atnotii princi- pis nou® funt leges, nouainftituta,noui ritus. demusil- lud: fed idvigefimotancumaut trigefimo quoq; anno 7 , 3 contingere poteft; in popularib.autemacoptimatum imperils Calend® lanuari® nouitates ilias quotannis pariunt. Et quoniam'magiftratuum annuapoteftas eft, quis annum fuimagiftratus finelegenoua.aut aliquoin- figni facinore pratterire patiatur/ vbi toto terrarum or- be plura edidta, plures leges qua Athenis, quam Roma; lat® fuerunt/id enim popularibus imperils infitum eft, vt quod alius rogauerit,alius vel odio.vel inuidia, vel in- anigloriscupiditate abrogate conetur. qu® peftisdiu- tiffimein Gr®corum acLatinorum popularibus & pa-, triciorum impetiis graflata,populares ac optimatum d- uitates qua plurimas labefadbuir, quoad legib .a popu- lo perlatis magiftratuum nominadetraherenrur.Quod autefaederacumprincipib. acpopulisidamorteprin- cipisfineaccipiant,idneq;femperverumeft,&magn| parte poftipfiusprincipis occafum aliquot annos^pro- gantur: idq; prudcnter a maiorib .noftris.cautum eft, vt fcederapeneomnia non tantumquamdiu princepsvi- xerit, fed etiam aliquotpoftannos rata fint; vt ea focie- tas qu® regibus noitris cumHeluetiis intercedit, quo- ties renouatur,diferte cauerifblet,ttf in qumtunt annum a principleobitu continuetur. Atfuperiusdocuimus,nee fcederanec focietates perpetuas fanciri oportere, idq; pernitiofum efle. atnepopulares quidem aut optima¬ tum ciuitatesqu®fempitern®videntur,foederaferiunt fempiterna. Quiveromorteprincipisfocietates acfce- C deradiilbluimetuunt, Senatus&Curiarudecretis fan¬ ciri curant. Tutius autem ac melius eft cum principe quam cum populo res rationefq; contrahere.aut fcedua Iti6 IOANNJS BODlNI Dig»it*tif »nire,eoq; turiusquo principicura dignitatisquatnpo. cur a matar pulomaioreft. Qtueveropuero principe periculame- efiprincip tuendadiximus,&rarafunt, & iniumrnis m 3 giftratibus juampoptt- popnloru acprincipib. patriciorum deligendis grauio- ravidemus. Quodpoftremotyrannosmultaimpoten- ter-multacrudeiiter,mu!talib)dinofe, muita federate facerequerumur, nonnego. quid enimmonarchiadi- uinius fimirum.fi omnia racionereganturfqua;cuq;ta^ mentyrannis,videcurtoierabiliorpopulidominacu.et- enim tyranni fuo periculojpgredi cogitantjpopuli veto jmpetusacfutor,necftii,necaIieni rationemhaber. rt- riftocraiiamranoneacprudentia,eoncordibufq;patri- ciorumanimis moderaram, ryrannide praeftabiliorem duco.Sedbic quarrirur, prsrdecne regis oprimi maximi imperium opcimorum ac lapienruro cmium dominatu? am num deterior fit mnltoram qtiam vnius tyrannis? v- nius cnim tyranni cupiditas aliquando explcri pored, plurium no poteft. Sedlongius progrediente decerne- reoportet,nnrninterdumc 5 modiusfictyrannum pep¬ ped ouam opnmatuaut populi vkiofi non /mtr'idexempiomeliusintdiigecur.Sigubernatores in renauticapiures vnodemus, qui fimulclauutorquere velint,etiam fiartegubernatoriam teneant.nihilominus feipfos in nauedirigendaimpediunt: idem in demecta- tiapopuitim ;idem quoqyinaiiftocratia Patres,quanta- cumq; iapientia praedirifintd&dhiras opinor: quoufq; vni (tametfi arris gubcrnatorive pi i mis pcrito) clauum, id eft,imperii iu m m am, p ermi:rant. Siue igimr familia, quasipia eft Reipublicteimago,fine corporisfamnaniac 714 membrorum omnium vna cum ipfo capite coagmen- taeionem ; fiueSolis vnius inter tot fiderafpledarem ful- gentiffimum ac c anera obicurante.fiue eaeterorum ani- mantium gceges &c armenta, atq.adeo apumexamina, . due munditotiusftatum, cuiprgeeft vnusidemq;opti- jtuis max.piinccps,inuieri placet, profe&o regale eiui- tatis genus cateris omnibus praftabiliusefl'e dacemus. Hoc quidem exemplum mai imus T urcarum rex Suly- manus I DE REPVBL 1 CA, LIB. VI. 1117 flianus vfurpauit: cum Muftapham filium e Perfide poftliminio rcdcunrem , & incredibili tonus exerci- nis acdacnatione plaufibulque exceprum necari Coraffl exercitu morruum proiici iufliifer, hoc veluto- raculum promulgari mandauit terribih voce prarco- nis ; V N v S esl tn 1 Oslo Dent , vrwt in tents Suit an Hi. nec mofa quin poftcidie Suitanum Gob.rum venenofu£ ruled:,quod frarrem limnllet; ac Mehemetem, quod rrepidus in Perfidetn fugiflet, a fuga retra&um necari juffit.quarcum.qui vnustanfe cladi (upcrftcs erat, im- periorcicruandum pursuit: ne.fi conlortem haberct, iubditos a concordia mutua diftradlurus vidererur. Quamquatnquidargumemer. ? cum peripicuum firpo* pulosomucs, Afiyriosinquam, Medos, I’erfasjdrgy- ptios.ParthoS, Macedonas, Ccltas, A tabes Judos, ,4> thiopcs.Scythas, Tartaros.T ureas,Danos, Gallos.Mo- fchouitas, Polonos,Britannos, Africanos.Perufinos monarchiatn ampledli & anteafemperadamanillc.o- ptimatumacpopulariaimperiarepudiade.'’ Ac criam C Gratcorum 8c Italorum ciuitates.priufquam ambirioia imperandi cupiditate cbccecarentur, id eft annos circi- ter mills,fub regaliimperiobcatiilime vixerunr. teftes funfreges Athenienfium, Lacedatmoniorum, Corin- thiorum,Sicyoniorum,Crecenfium, Achatorum, He- trufeorum, Ladnorum. Atmiramur Athenienfes & Romanos, Lacedarmonios Veneros, pulfis regibus quadringentos circiterannospopulareiuiperium tue- ripotuifie: &quidemiuremiramur: quia quod repu¬ gnance return natura fit, mirabile debec videri: monar- chi3$ vero quas dixi cam late patentes tot feculis ftedlTe, m.ijjime roiramurj quoniam vnius dominatio naturte confentanea fit. At tametfi regium nomf populus Ro- manusexfecraretur, finguli tamenregiam poteftatem affe&abant.nam paucos antemenfes qua Augnftus na- fceretur,oraculum*diuinitus editum icribir iulius Ma- * i2x\w.%/egcmTiop.Rom.naturanipuriurin: & cum Sena- In tus exterritus ceniuiflet, ne quis ilio anno genitus edu- aaoo »jj£. \ Tranquil!* 4 Dio. JUS IOANNIS BODINI catetut: eos qui grauidas vxoreshaberent, quod ad fe quifquelpemtraliereqcurallene Senatufconfultumad atrarium deferretur. Ac cum Aoguftus principatum adeptus Marci Antonii clalfem fug a dec, pacata Repu- biicaeandequam Perlarum principes cxiis Magisqus* fboaciti cum amicis d deep tank, quodnam ciuitatis ge¬ nus prxftantiffimum diet, diiceptationis vtriufq; fum- mafuir,vnius d'ominatum cxteris anteferendum 4 : tam¬ ed! Auguftus & iaborum & iolicitudinis affidux per- txlus, magiftradbus ac Senacu domum accitis, lieenim Tranquillus.radonariu Imperii tradidiflet:fed reputans & fe priuatu non fi lie periculo fore,& iliam plurium ar- bitrio temerecomitci, in rednenda perfeuerauit. Atcu auteavixannosdeeeaciuili tumulru Rc/publica libera 7IJ fuifTec.mb eo principe annos fere quinqiiaginralumma paceac ttanquillitatelaluislegib.perfruilicuir.quaqui- dem rcintelle&um eft regale ciuitatis genus probatum quondam,vt Cicero feribit, non tarn regni quamregis vitiis repudiatum fuilfe. Eft autem vfusindocilis rerum gerendarum ac dubitationum op rim us ac cerriffimus magifter. ItaqjCappadoces, cumamiflaftirperegia Se- uatus Romanorum ad popularem ftatum capeflendum inuitaret,conditional) recufaruntj qnippe popularium ciuicaturn anteacalamitofos exitus animaduerdflent. Si audonraremquaenmuSjCertequidemgrauiffimoseius a lib yftim 0 ^ enrent!a -’ & quamplurimos an do res reperiemus; Ho- ‘ r ~, $ id merum^inquam.HerodotumqPlatonem^AriftoteleS Qvautf. Xenophontemf,Plutarchum,Philonem^Apollonium / mcynpa- i, q-y an eum,Hieronymiun,Cyprianum,MaximumTy- s in lib. de rium',Bnrto!umC quos virpsf Quamquam fi humana ctcatioiie re- ' au & or j t3S defir,diuinam habemus facradffimispraspo- * ApudThi- tends Dei legibus expreflam, qua Mofem primum po- j°^ r puli regem die in flu: hac enim voce appellatur*. cum i- 4 in traflatu cem legem regiatr.Densipfciuberer; Cum™tibiregem, cu/itatiT'nu vt Ct£teri fofuh, create voles, ciuem creabis , inquit, non *«. peregrinum: deinde regibus imperaadi form am prx- i, tcribu.ac tametfi populus aliquamdiu regem prxter Deura t lib./.Ilia- dos lib.! £>E REPVBLICA, LIB. VI. im 9 Deum haberetneminem' 1 , belli tamen duces habuit, „ iudkicap. qui turn iudices cum imperiofingularftum Mdliaein '> &vItin> °- facrisliterisappellantur 4 . Ac polteaqiiam poftliminio tfaT/vocu C amigratione Babylonicain Palarftinam rednilenc, Per- •D'W'D farum,autSyria:,aut£gypti regibus tamdiu paruen.ijt, quoad Iudas Macabamsgentilis Afinona’orumab An- tiocho Nobili regeSyria: defecifletjac dei nceps in loam familiamPontiftcatumac regnum tranlhiliilet: in qua tamdiuregnatum quoad Tub imperium Romanorura fubiungerentur. Scnatus quidern Patribuscxx i con- ftabar: rex enim quern Senatui pnefuiile tradunr.a con- lilio publico abfttnebat 3 ne contra regem difputaretur: vt Hebrasorum iurilconlulti tradunr. iudicia veto de lummoPontifice, decribu,defallovate, demaieftate difceptahat; ac proprerea iudices,ideft tramp diceban- tur.auc Gr^corum cor ru p t a v oc tSanedrrn .El quon« am d*£ a regiaftirpe Dauidis omnesfereSenatores genus du- cebant, raaieftatis capita quaedam fub Afmon^is prin- cipibusvlurparant degum inquamferendaram.ac roa- giftratuum aliquot creandorurmvt Chald^usinterpres ad Hieremiam ,ac iurilconluld Hebrasorum in Pande- 6is tradunt: led hi tantum iudices dicebantur auc pri- tiatorum aur publicorumiudiciorum, vel vt Hebnei tmp$a 'j1 >nuea •\n ac prteterea decemuiri iudices ea¬ rn m rerum quarad ciuirates pertinerent, &magiftra- tui cuique duo Leuitae afteilores. Quas fingulanobis explicanda fuerunt, vt iis qui Ilraeliras patriciorum porellatcmpertuliire putant, errorem c eriperemus. Hos tamen lxxi line iudices Hue Senatores appel- wiib.j May. kre placet, Herodes maior Antipatri Idumaci filius Zleb^mZ. excepto Semmea interimi iuffit, quod fe capitis da- mnauilTent: qui tamen ab Hyrcano regeac Pontifice d !ofeph !i{>> veniam impetrarat^ : qucm etiam patrias parricida tap.* ^mi- crudelillimus intetemit. ex quo perlpicuum fit Him- < 3 UU!tlim - mum Reipublicas imperium in eo Senatunon faille: ^ c.’,^ P antiq.' tametfilofephus ‘Patres inducit conquerentes quod & eod.m> c } Hyrcanus& Ariftobulus principes Almonaeiformam mo I 0 A N N I 5 J ODISI ciniratis ariftocraticam inregnum mutaftent.Hisigitur rarionibusiadsopinoi',inteliigiturexomnib.ciuitatura legidmarumgeneribus pneftantiilimum die regnum, vitiolarum deterrimam efte popularem .Sed quandone lapien tibus qaidem licet ftatum fus ciuitads eciara cor- rupriilimuincommutare, gubernatoresimitariopor- tet,qairempeftadbus obediunt,veIacontrahunt,iachi- ram etiain retain pretiolarum faeiunt, vt aliquando porturateneanc: itaquoqjiapiemeroqui conueriione ciui'ratiscupit,pocetitioribusprimumobfequi,&in eo- rum lenrendam ire oporceCjVt fe facilius poftea perfua- deri padarur.neqjadidtemercaggrediedii eft,nifi cer- ra &exploraca Ipe ciniratis in meliorem (latum cornier- rend 9/In quograuiffime peccattim eft a Dione,quifub- lata Syracularum tyrannide, vt Renipublicam optima- tibifscouftiioPlatonisredderec,aur regnum legitimum ftabiliret,neutrum check,fediuorii coniurarione c^ius Rempublicam furiofiilhnae plebi reiiquit: quifane fta- tusmulto mifieriorexftitit quam crudeliffima tyrannis anteafuiiler.Eadem imprudentiaPyihagoreifeipfosac ciuitares Jtalijequampluriinasperdiderun^cumimpe- mpopulariaadoptimates rraducereconarenturrprius enim potentiillmos quosq;in earn ienrendampertra- hereoportuiftet , vt quodrationea fediciofis obtineri nopoller,vi &armispotentiorum efticeretur. Arfi po- pularisille morbus nulla medicinacurari poteft, Rem C publicam deterrimam quam nullam habere pratftar, fuftinendumigitur eritvt tyrannis, liue vnius,fiuepau- corum, fiue omnium ad iummum peruenerit, nec vl- teriusprogredi, nec regredi poflic, led ex altiffimoac prqcipiri loco difturbata,per fie iplaruat.alioquifi tyran- nisconcuilatantum fuent,neccamen euena,crudeiiffi- mas bonorum ac fortiumciuium ftrages confequi, ty¬ rannide vetofirmillimis prrefidiis ac mnnimentis ftabi- llorcm quam antea fieri necefte eft.Cofir umMedicero, qui mulcorum iudicio princeps integerrimus ac pru- denciffimus habitus eft, innumerabiles ficarii occidere fruftra DE REPVB LIC A, LIB, VI. mr fruftra funt conati: qua: res ilium vi quadam neceffita- tis coadum adegit,vtarces muniriffimas coniuratorum opibusac prsfidiisomnibus obfirmaret,&ciuibus ex- armatis fempicernum dominatum ftabiliret :^ft autem intoleranda lubditis vnius tyranni fiimma egeftas. Ec quemadmodum lub rege maximo aepotentiflimo, cui fan's fuperque eft vnde cupiditates explere poffit, fob oprimatumauguftoimperio beate viuere licet, modo ne imperium alienum affe&arc velit; ita miierum eft gngufta vnius tyrannide concludi, nifi princeps opti¬ me a natura,melius etiam ab optimis imperandi arribus acdilciplinislubornatuserit. Videmus emra anguftas HeluetiorumacRh^torumciuitates, qua: imperii pro- pagandi curam nullam habent, pra-clare imperium tu- eri. Vix enim a Geneua Conftantiam vfque c c x l millia paftuum inlongitudinem imperium patetHeluetioru, inlatitudinem vero c lx millia P. ab Alpibus admon- tem Iura, & magnam partem rupibus afperrima aut an- fra&ibus montium difficilima ac valdefterilia locavi- 7*7 dentur: finitimis tamen principibus fertiliffimas pro- uincias non inuident. Ampliffimis vero regni finibus fiibditos fub rege maximo beatius viuere conftat, quo ab iniuriis finitimorum principum tutiores fimt,& bel- lis ciuilibus, qua: ab impotentipotentiorumeupidita- te oriuntur, vacant: quippe potentiilimi regis imperio facilimecoercentur. Quod ftregia ftirpefublata,ciui- tates acprouincia in populares abeat,aut in pauciorum ftatus, neefuerinrardiffimisinter fefoederibus conlb- ciata:,perpetuisbellis Rerumpub.otium acpacemdifc turbari necefte eft. Cum igitur regale ciuitatis genus o- mniumoptimum habcatur, differamusilludquoque, ‘Vtrum praft ab thusfit aftirpe regempett,anfttbdnorwn fuf- ftagto creari. K Regale ciuitatis genu* of time conflitutum, nec a forte, nec a fuf- fragio, multo minus a faminis fendert, fed a fisrft elartjfim* duct,& yni tan turn frtiitt ofortiru. BBBB Silt 10 A N N I S B 0 D I I? I M Onarchiam legitimam ceteris prteftarepet* fpicuum quidem eft vnicuique: fed muitobeatiof fucurafitopinor, It luccelTorio ;ure,& extrafortem vni rantum maiculo.femotis procuifoetninis^nbuatur.hac igitur lingula iinguhs rationibus & exempiis veniunt illuftranda; propterea quod nonnulios videmus, qui lirfjragio Parrum plebilve regera creari virtutis fpe- ciepropofus praiftabilms putant. qua;ixnperitis homi- q nibusperfualaratioclanffimaimperiafunditusfubuer- tic. Necdefuerunt qui amiquitate vetuftiffimaregna, qus a ftirpe ducuntur s ad fuffragia populi traducere li- brisperuulgatis, aut concionibusacdifputadonib.pu- blicis perfuadere conarentur: vtnon itapridem Oxo- niidilputadonis habita: coram Elizabeta Anglia regi- na.lumma fuit, fufFragio potius quam fucceffionere- ges optandos efte. qua: noua EilcipJina non modo re- ginam,fedregniquoq, proceres non parum conturba- uit. ab his enim principiis dues ad feditiolos conucn- tus,addefe£dones,adarmaprolabividcrous. Quisaute concionantis oradone, libidines, aduiteria 3 veneficia, ca;des,rapinas tyranni exfecrantis, non comoueatur, ft ad extremum exclamauerit,0 beatamRempub.inqua populusiuftiffimi acfapientiffimi ciuis dele&uhabet: in qua fufFragio ereaturprinceps, qui pietatis acvirtu- tis ftudiaconfe&atur: qui bonornm ccetibusac focie- tatibus deledatur; qui pnemia virtutibus ,fupplicia de- cemit peccatis; qui aftentatores exfecratur; qui fide co- liqqui publicos depecuktores procul profiigat; qui ar¬ enas iniurias vlcifdtur, fuas ignofcit; qui deniq; virtutis decus ac dignitatem rebus omnibus luperiorem dudt! Hastantas virtutes intuentem, & cum vitiis compatan- tem necefle eft com oueri,& reges a virtutis delectu,no a ftirpequarendos arbitrari; non im peritos modo; ve- riipnetiam eosqui fapientke laudibus abundant, acnifi rerum gerendarum vfu peritiores argudffime profpici- antqutepeftesprincipucreandoru fuffragialequantur, facile fibi perfiiaderi patianr.ur,regesa populis creari o- porter v :quamin-fententiadelapfus eft Ariftotelesipfe 7 i8 qui barbaros vocat apud quos iure fucceftbrio regns . deferantur. nampropcerea Carthaginenfes Spartiati- bus pr*tulic 3 quod hi reges ab Herculis ftirpe aucerenCj illi fuifragio populi fi bi crearent.ergo barbari fint Ally- rii,Medi,Perfie,/£gyrii, Afiatici, Par chi, ArmenifiTur- cae,lndi J Africani ) Taitan > Arabes J Mo/chouica;,Ang]i J Seoti 3 CeJt* 3 Franci 3 Hirpani,Perufini,Numida;j/£,chi- opesjqui fibi reges a ftirpe regum & quqrunt,& temper anrea quatfierunt. Quinetiam Gratci quondam 3 Athe- nientesinquam , Lacedamaonii, Sicyonii, Corinthii, ThebanfiEpirotatjMacedonesjatqueadeoHetruteiac Latini veceres, quamplurimis iecuiis reges non aliter, quam a (anguine regum adepti “ iunt. Si rot gentes,tot nationes barbarte, vbi terrarum erit humanirati locus ? numapud Sarmarasaut Gothosinam hi pene foli fuf- fragio populiregeshabent; nectamen alios fere quam quiaregibus onginemtraxerunr. M. Tulliushumani- tatem non modo in Afia fuille, fed ad b ornnes populos permanafle fcribitzhi tamen reges a regibus habuerunt, nec vllum Graecorum principum luffragio fadlumlegi- .mus,prasterPittacum & Timondam. At quibus locis regale genus primum defiit, ferociffimi aut ambitiofifi- fimiquique dominationem fraudepartam vi retinue* rutjvt Alexandro fine prole mafcula mortuo: genus.n.a Carano Herculis nepoteduxerat, a quoquidem vsque ad Alexandrum Heraclida; annos ampliusquingentos eonrinuafucceffione regnauerant: tunc quidempro- uinciarum Prsfides imperium illudin quinqueregna C diuiferunt : Antipater quidem Macedoniam;Anugo- nus Afiarnminorem; Nicanorfuperioris Afisproum- cias; Lyfimachus Thraciam na&us > nec vllus fuifragio creatuseft. ItaqueGratciaiplahumaniorumartiumac liberaliffimarum diiciplinarum alumna vixa barbarie vine; raretur. Quarnquam barbari fine contumeliadi- cebantur,qui peregrinalingualoquerentun vtHebnei quoque veteres rfigyptios, gentem omnium huma- jiiffimam c ac eruditilEmam , barbaros •PP Ci '^bam 3 BBBB i Populi o*- mnes a flit* pe reges fierunt-f . a Sicenim Thucydides fccibmeStq'iio Ariftote is liter feiirivn • tis error & ex iplo Plutarch conuinci po • teffc. b Epift. /.ad Q^. frattem* e Mcrodotus C xiA.tin bel- ioauiii, iii4 IOANNIS BODIN'! • HahiDjuid ideftjjj , 7Dj>plalmo cx i r i .quia lermoncAgyptio,noil Kimhi uout Hcbraico vterentur 4 . Hoc primumigitur increandis !'k eU &i'c 0 - re g>bus valdc perniriofum, quodipfum interregnum tinth.c.//. habetanarcfiiamfine cniusquaiii dominant,& in eodi- fcrimine pofitam, quo nauis flmftibus fine gubernato- reia&ata ac moruento, fitempeftateabripiatur, perb tura: &vt pericula effugiat,nihilominus ferociflitnis ac audaciffimis quibusque ciuibus omnia impune lb cenrrvtfefcficmortua Pontificibus Romanis,quifta- tim initiati omnia omnibus ignofeunt; & ctimvltid- n£s acparrieidiaih occafiim Ponrificis tnax.differfi fo- JeantjficariiS tilto latrocinari licet.cuiusmodi fuere dua t anno ijw nobiliflimi latrones in agro Romanojqui nonnifi poll centum &fedecimparricidiapcbnas dedertint*-. lllud autem translatiriumert, Pontifice morruQ carceresef- fringi,cuftodesnecaripontes iudicibus eximi,omnia diuina Humana mifeeri, quoad collegium Cafdinalium concordibus fufFragiis PontificemfutUruro renunria- rit.interdum vero tanta ac tam diumrna fuerunt Cairdi- dinaiium diffidia, vt fedes principle multosattnosfue- rit plane delerta. naftl Clemente V Pontifice mortuo Roma Pontificibusearuit duOs amplius annos. Felice vero Duce Allobrogum ,eodeniq; Pontifice Romano mortud, ledes Pontifice vacua fait annos decern, fiept ?i# quoq; duo'fresvePdntifices Romanos.actoridemlms. peratoresfablOs legimus. Quinetiam imperium illud Germanortim annos amplius otftodecimearuitimpe- ratoreiCaelblcilicetVilelmoComiteBatauorum^qndm Imperatorem renimtiaueranc fuis luffragiis creatores ipfi-,qui delude Alphonfo x Caftuloniseregi imperium mandauerunt; hictamen delatumhonorem reeuiauic; n*S velfubditorum arbitrioi vel principurd inuidia:, vel ficafiorumlibidinipaterct.Quamquamin illisinterre- gnis,nihil tam facrum eft ac tam lanttiim.qudd non Fce- dilIiree/r>leat,&cumfummaimpunitatecontaminari. , i Quibvtspenjb. vtPoloni quodammodo mederentur, pofnasqu*- legibns irrogamai',interregnoduplican- tur; ?ur;vt quidemZamcfcium nuncquidem Poloniae Can- (cllavium, tunc vero in Gallia JL.egatum, mihi de inter- regno percontami ecqms gubcrnacula reneret, narr a- tetn audiui.nec ita pridem, id eft, antequam ^Egyptum Turca Tub imperium fubiungerenr, Suhanomortuo Prartorianimilitesbonaciiuumlocupletiorumdiripie- bant,nec acafdibtis& ftuprisabftinehatur, quoad Prar- torianonim,quos ipii Memelucos appellabanr,imperm vni omnium mffragiis mandaretur.Siquis putetinterea moderatorem comitiorum ac Reipublicx procurato- remfieri polle ftalli tu r;n eq; enim minor,&certe rmior difficuhas oboriatur in regni procuratorequaminipfo - regecre*ndo.Derousramen iinefadicrne./meambitu, ynatijibuum omnium voce crearipolle; ecquempopu- ^ io datums eftlpanforemacpncdem,quo minus, fi poG- fttdmperium retinerenolit t quia enim pratfidium mi- litare quoftipatumefte oportctnolenti eripiat’ nam Goftauus Suecorum Prafe&us inintctregno viam fibi ad regnuna nuiniuit,ac potentiatn prxfidns confirmata pofteritati reUquit. At Senatui dabityr imperium, rc quondam Romani* & his temporibus Poionifplent: non tamen periculo vacatciuitas, liaudacifllmysquis- qyearces imperii ceperit; vt rpaiorumooftrorumme- mofiaPompeium Columnam& Antoryum Sauehatn Cap*cohuminuaiilIeJegimus,pt:opofitapopuloRoma- nojiberrate, Fadionesautemacciuiliabella declinare cum omnibusjtum vero bellicolis populis difficiiimum. quid enim his temporibus populo Romano ignauius autinetrius eftepptgft? attamen Romanos Pontifices duos & viginti cacibs.plures etiam fadionibus ferocift iimorum de iede Pondficali difturbatos videmus.omit- toeos (quipene fiintinriumeri)quiveneiiapcriere: na PontificesRomanos hoc arte necari contritu eft.Qtiin- etiamin ipfius ttafcentis eccleftac primordiis, id eft, an- noccc lv i fexcenrosciucs Romanos propter Damafi &Vrficinifa(3:iones vterPontifexeirerjCSEioseilelegi- nius. NequeidtantumRom*,fedinfingulispencop- BBBB } m6 IOANNIS BODI'NI pidis,qujcmodoPontificeshaberenr,roc ac tantiscs- ciibus omnia compiebantur,vt needle fueritLaodice- caiwfnoncli na^iynodocaueri,ne deinceps Fotificios honorespo- permittendu pulis mandare Jiceret. Quamobrem Athanafius&Au- jftft^ij.Theo guftinus fncce/Tores quosvellent, Pontifices Alexan- doretus iib.* drinis & Hipponenfibus defignarunt.Quid Germano- Wbfi^ !cr ' rumciuilia bellapro imperio adipifeendo commemo- rem ?pieni lunteorumlibri,plen=ehiftoris,plenamo- nimenfa;quibus agrorum miferandas vaftitates, csi}es mutuas fubditorum,clarilfimarum vrbium direption^s iinehorroreacindignatione meminifle nopoliiimus. Iliad eriamincommodum praetermitti n 5 debet, quod regtia luffragiodelata nihil habent quod nonpateato- m nib us omnium rapinis;& quae publica, quscommu- nia,qusvniuerforumantea fuerunr, paulomomenro finguforum fieri videmus: vt quidem ecclefiafticaledis Romans & imperiiGermanici prsdiaquaequeopima priuatorum iura fiabierunt.nam qui nec diuturnum im- perium fore,nec ad fuos aliud peruenturum intelligunt quamquodfraudibus eripere ac retinere fe polFe pu- tant, nihil non concordibus magiftratibus largiuntur, aut fub hafta publice prolcribunt.NamRodulphuslm- perator omnes Hetruriae vi bes & imperii Germanici fidelitate & obedientia, quantum quidem potuiqexi- mere non dubitauit.fubditi vero quafi lerui fusliberta- tis pretium ac mercedem domino loluille videtur. Ro- bertus item Imperator tres vibes Imperialesfilio do- nauit: Federicus i r Norimbergampretioliberauit; Otho 111 IfuamjLudouiciisBauarusdEgram-jHenricus v,quscunq;potuit,prolcripfit: Carolus 111 i,cumfuis creatoribus centum aureorum millia foluerefepofFe diffideret, vt filium Wenceslaum Iraperatore defigna- rent;enmialmperii ve&igaliaconceiliqquitamen Ca-> roli filium imperio abdicate coegerunt. ita quidem ex- febHs omnibus Reipublica: neruis, imperiumilludafi- nitimis principibus inuadi ccepit. Hoc etiam regibus ^ populi fuffragio creatis commune eft,vt adepto princi- patu DE REPVBLICA, LIB. VI. m 7 potuanimosattoliant: qui autemexhumiii&obicuro iocoadimperium ptoue&us eft, tyrannidcm crudelius ex erect quam qui regali fonguine cretus eft. nihil enim verius quam illud Saiomonis didum, ferui dominatio- nera intolerabilem efte. Demus tamen principem o- roaibusvirtutibus& opdrnis imperandi artib.ieledu: ( filiberosfu/ceperit, quis dubitetquin vias omnesfibi poftcri/qjfuis ad principatum munire malic, quam im- petitx pie bis iuffragio counmittere ? Sed porro progre- diamur. Regem enim aut pcregrinum,autciuem crea- turuseftpo[ ulusdiciuibuspaceataditus, impudentit iimus ac ferociffimus quiiq; per fas& nefas dominatum ambiet: fi plures atqua poteftate & gratia valeant,popu- luroinfadionesdiftraduri funnauccerteperegrinoru, &quidemfkgitiolbrumprincipuimperiapotius quam ciuiuro, quam tequalium ferenda fibiputabunt. quod non modoTacitus Armeniiscontigilleicribit, quire- gem nib peregrinum ferre non poflenr: fed etiam mor- tuononitapridemSigifmundo AuguftoPoloniasrege controuerfia inter optimates,qui regni (pern ad fe quit que trahebant,coorta,Senatuiconftilcumfadum eft;, quo quidem omnibus ciuibus ad regnum via praeclu- deretur: vt quidem a legatis Polonorum accepi,quibus infineshuius imperii ad regemHenricumdeducendu ingreflis, adeileiuftiis eram. Acmaiorumnoftrorum memoria cumSultani apud /Egyptios Prartorianorum fitftiragio crearentur, ac mutuisctedibus&fadionibus Rempublicamdiuelierent,coramunieonienfulegatos 721 adCampfonena Caramania: regem miferunt,vt/£gypci regnu ad fe delatumacciperet. Iifdem calamitatibus diti iadati funt Gerraani, qui quod tequalium imperiare- cufarent, peregrinosiaspeacciuerunt,& quidem minu¬ tes principes, Vilelmum inquam Batauorum, & Hen- ricumLuftembiirgorum Cornices. At etiam peregri- ni principes imperium liiud ad fe delatum repudia- runt. etenim Aiphonfus x. Caftalorutn rex, adduci non potuit, vt Germanorum imperium rogantibus BBBB 4 / ii tS IOANNIS BOD INI crearoribus acciperet. fuit igitur vacua fedes imperii annos amplius x v x 11. Sigifmundus item i. Poloni® rex, oblatafibiBohemorum, Danorum&Pannonia- rum regna,Ludouicus x 11 Pifarum principatum, Im- peratores Romani piurimarum ciuitatum imperia, vt eftapud Appianum, recularunt. Demus tamen pere- grimimprincipero imperium ad fe delatum nonrepu- diaturum: fiproculab imperii fui finibusabfit, aut fua de/erturus eft,aut aliena per lcgatos curaturus; vtrum- queabfurdum. quis enim tarn ftupidus, vt fiiacurarc non malit quam aiiena. ? quis autem populus paticnter imperia legatorum laturus eft? vt fcilicet eum habeat quern nolit, Sc eo quern fibi oprauit cariturus fitLu- douicus enim Hungari® rex, Poloni® regnum fuffragi- is popuii ad fe delatum, quia finitimum, vxore Cafimiri Poloni® regis filia rogantefufcepit: initiatus eft,ac ma- ximis omniumacclamationibus & gratulationibus ac- eeptus;paulo pofttamen.fiuecasliSarmaticiafperitate ofrenderetur, fine Pannoniarum deliciis alliceretur, fi¬ ne rogationibusac votis fiiorum reuocaretur, domum rediit, vxore Polonisvna cumHungarorumcomitatu teli&a. Poloni quidem,Cafimiri magni memores, Gy- C nscocratiamaliquamdiu pertulerunt; eius tamen co- mitatumferrenonpotuerunt. Necita pridemHenri- cus Caroli regis Francorum frater ad imperium Sarma- ticuro accerfitus, fratre mortuo ad imperium domefti- cumcelerrimerediit: Poloni legatorum imperiaferre noluerunt, ac fuffragio fibi regem creauerunr.quara- quamnulloiureid poterant, nifi conienticnte Henri- co,ad quern iura maieftatis detulerant, & cui conditio¬ ns illam non adiecerant, cum defuturo Galloruimpe- rioagereGne per legatos imperium ad fedelatumode- raretur ,vt omnib.principib. Temper licuit. fcitum eft il- m Ipoft per lamdonationefemelconfummaramacperfe confequatHi". recens eft Caro’i v. Im- peratodsexemplum, qui exariftocradaGermanorutn proftrads pdncipibus regnum ftabilire conabatur, ac jam Philippmn ab Hifpanis acciueratvtGermanorum rexinauguraretur: nifi eiusconadbusHenricus i j rex Francorumfordfiimereftitifl'et.exftat adhiic luiiilflu- giPontificisorado, qua id vnum fuadetvt firmiffima regniGermanici fundamenca iaciantur. Quod fi prin- cepsimperiumfinidmum quod fuffragiis adepcus eft, coniungere cum patrio non poflit, omnia ramen com- moda,omnesfrudcant,aur cene cogant. Quamobrem v~ no capitediuina; leg is (anchi'Iiine cauetur, neprmcipem peregrmumpopulus-ftbiafetfeat,S\ tamen fuffragio regem excuiibuscrearicontigenr,.audaciffimusacpotentiffi- musquilquefuftiolbrum inter fe conlpirantium ceeti- busereptis (uftragiis regnum adipi/cetur; autfi libera popuii mftragia optimo ac lapientiffimo cuiq;fceptra deferre cogicabunt, potentioru vi autfraudibus occul- tisprius opprimetur vir bonus, quam regalia iceptra contingat.certenouem ImperatoresGermanorum an- nis paulo minus trecentis clade ciuili occubiieruntj Vi- lelmustnquamBatauus,Rodulphus, Albettus, Henri- cus vii, Federicus 1 1 , Ludouicus Bauarus, Carolus FIeiiricinepos,Guntherus;prattereos quiimperioab- dicare coatti funt. Ex /Egyptiorum vero Sukanis xv, quos Ftetorianorum fufFragiis creates legimus, fepteirv bellis ciuilib.interfedli funt: Turquemanns, Melafcha- lus, Cothus,Bandocader,Muhameics,Circaflius, Gia- paiatus;ac totidem Romanocum Imperatores,qui pro- xime Atlgufto fucce(Ferunt,& eodem anno tres, folaci- uium coniuratione.Interdum etiam milites Frretoviani- ob id tantum Imperatores necabant,vt nouilmperato- riscreationedonatiuumacciperent. Qui autemSena- ttiiplacuerat, legionibusdifplicebat; ac faepiffime toe Imperatores quot inprouincias exercitus difperli fue-- rant,creabancur;vtvno tempore tviginta fa£ti fint, cum Zenobialmperatrice. nec ciuiliumbellorumvliusexi- ttisreperiri poterat, nifi vnitis potentia creteri oppri- 71} rfierentur. At quamdiu patris imperium excepit, flue narnra D E RE? VELI C A, L IB. VI. nfr rfatura fiae adoptione fiiius, bella ciuiJia conquierunr. Quod li quis orbusimperiumprfncipeorbatum o'efc- ruilfetjinciitilia be-liarelabi needle era t. IraqueAdria- nus Auguftus,vrcautiusimperioRomanopro/piccret, cum ipleorbus diet, non iacis habuit AntoninumPium arrogare/edetiamiuffitMarcum Aurelium, &/£llum Verumabeodem adoptari; Augufti prudenriam imi- tatus, qui tametfi Caiura& Lucium nepotes per ars & libramcoemiftet.iis tamen fin e pf ole momns.^ertiffm nepotem Agrippam, fimulque priuignum Tiberium inforocuriata lege adoptauit, ea con 3 idone vc prius' Germanicum arrogaret. Atque ii qtiidetn qui ad im- perium defignati b\bxmt,]>riKcip&smuentHtis , diceban - tur ; qui poft a Germanis reget Romanorum appellati Hint: vtetiam in principatu fuffragiorum iure delato certuseiretiiicceiFor. Sic enim Henricus 111 Impera- tor,le vino filium regem Romanorum creandum cura- uit; abeoque nepotemadoptandum. poftea Carolus 1111 filium'Wenceslaumacreatoribusadfuturumim- periumdefignarivoluit, non tamen fine ingentimer- cede: huicSigifmundusfraterfucceffit, qui deinceps generum Fridericum 111 adoptauiqhic viciflim Maxi- milianum filium Imperatorem defignandmn curauit. necdubium eft quin PhilippusMaximiliani fiiius Ger- manisimperaturusfiierit,nifipatrilpemfuamorteprc- £ ripuiftet. huius tamen filium Carolum v valde adole- Vj fcentem>c£eterisiurequodaluccdTorio principes prae- tulerunt. Ac tametfi Bohemi,Poloni,Dani,Tartari nul¬ la vi regum creationem fibi eripipatiuntur: filios tame omnibusanteferri putantoportere, vtlucceffionisbe- neficiobellorumciuiliumftirpes elidanturrquodcerte Sigifmundus Auguftus rexPolonixlagellonum genus extremus procurandum fibi putabat, fi Senatus popu- lusquepateretur. Etiisdem fere temporibus , ‘, cum Eli- zabethaAnglorum reginaLondini eonuentus haberet, llimma omnium ordinumcofenfione latum eftdeim¬ perii fuccelfore defignando;nec vlla de re ordines prius 4 O&ob,jffy/ ii)i> IOASKIS BODIIM deliberandum fibipropoluerunt, quamidconfeSutn etfetiquieragadotametfi reginae difplicuillet, q>eares periculi plena videretur, l i quisquamle viuenteacfpi- rante fuam harreditatemceineret, ac breui monturs foftam aperirec: nihilorninuspopiilopromifitfequod fRepublicaSenatuividcretur/ai^uram, Vteifim An¬ glia: regnmn lege fuccdl'oria adproxiinum quemque deferaruriprolpiciendunuamcn eft.ne ftirpe regali pe- nitusexftindla, Refpnblicaredeatad interregnum > &; ambitiofiilnnis hominibuslaceranduro obiiciatur. Ac luperioribusannis jCtimlegadonis ergo pro Franci/co AndiumDuce fufcepra: in Angham traieciilem ,coa< 5 ); is •*nne ijii. populiordinibusinterdidtum eft * lubiedh laefae waic- ftads poena,deimperii fucGeftorefermones fercre. Ifta quidem ratione regnanri tudus cauernr, popolonon cauecur.vtrique tamen caueri pofte dicebam; primum adoptione regisScotorum; demdeLenoxiaiprincipis eonmibio&anftiiljma foederis coniundbione ; vcfitv- triusquepopuU eiusdem jnfulae cqncordiafempicerna. Ha:c mea fmt ad regin am oratio.qua? res impends qui¬ dem Francorum imperio detrimentum allacura vide- 7*4, tur; mihi vero propter andquilllmum Scotorum cum Francis ac landliffimum feedus valdevdlisfutura; 8c v- ttiusque imperio,cuius fines in ipfius Qceani gurgitib. pofici func, valde ialutaris. Ni bil autem principi carius efte debcr,qiiam vt le morientepopuius iumma paceac tranquillitateperfruatur; contra quam Nero fepius o- ptauit, vt fi moritnte t err *mm deflagratto confequereLHr. Quid enim calamitofiusMtdioIani principatu Philip¬ pe Maria motiente ? is enim extremus. fuit vicecomitu Angled® gends, qu® annas circitec cccc perpetua fucceffione tenuit principatum,Mortuo Philippo, po- pulus Mediolanenfispcrtatfus.vt imperium populate ftabiliret,arcem louiam foloqquauit.teftamentiimPhi- lippicQcerpfit,dtiodecimSenatores,& Carolum Gon- zagam ducem exercitus creauit.ciuesomnesqui Sfor- ti® partes tuebamur*ctudelicmiecauitautexegit.hunc enim 1> £ S. E 1? V B L 1 c A, LI B. VI. ntf enhn obfcuris natalihus orttun Philippus adoprarar, ei- S uefiliam cx pellicedefponderat, Carololororisfilio 'uce Aureliorum repudiate. At Fridericus 111 Itrpc- rator,qua(ifeudumImpcriale raafcula prole delerrtim, Vindicabat: Carolus Aurelius non modo lege iuccelfo- ria,fedetiam padis conuchtis ad lepertinerc conten- debar,atquearcem Aftenlem occuparat: Veneti Cre- rnonam, LaudemacPlaecntiam Mediolan.rditionis, milioiureinUaleram: Dux Allobrogum Verfeihiim& Nouariam; SfordaPapiam ac Derthona; populus Me- dioIanen(is,cuiu necdomi.res gcrerc,uec foris imperii Ccueripo(ret,&vniusdominatumabhorrcret,{ubVene- torum.aquibus repudiate eft . iitiperium fuafefpome fubieciuadcxtrcmumprincipesomnes acciuiratesfini- timie pro Ducatu Mediolanenfi grnuiflimadiururnaq; bellageilerutit;cum Philippus legitimum imperii fiic- ceflbreuii & quidem Ibroris Valentina: filium > repulit fet,quem potiffiraumafcdrere& adoptare decuerat. Nart regaliftirpeexftinda* extrefnusliicceftbremfibi fuoiure adoptare poteft, nifi Senatus populusve iota ereandi principisle haberecontendac. Quodfiprin- cepsfuturum fucceilorem dehguaueric neroiuem, im¬ perii maieftas ad populilm recafara eft.nam C aroli Ma~ gni ftirpe oftinino lublata,cum poftretnus GermanoflS rex ncminem adoptairer, Henricus Auceps SaXonias Duxjomnium con/enfu Imperator creatus eft. In eo ta¬ rn en ftriptores inter Ce diflentiunt i alitis enim Arnul- phum, alius Carolum LudcuiciGermanorum regis F. Imperatorern appellate pucar *, nec populated quatuor &quinquagint 3 principumfiifFragiiscreatum: tandem iura fufFragiorumad fepcem.qiuproptcrea Elitlom di- cuntur,fuifledelata:idautcmconcigiftecirdter annum V c c l. Sed ad domeftka delabor. Nonnullircgnum Francorum luffragiispopularibus deberi tradunt; led abfhtde.Idenim MeroueiSjatttCaroleis.autdeniqtCa- pctis impcrantibus fadum elTet.De Meroueorum aeta- pe Agathius Graecus fcriptor fumm* audoritatis &an- I1J4 ID AN N I S BODINI tiquitatis (floruitenim annocircirero )fcriblt,gentera Francoru optimum,id eft, regale ciuitacis genus,fecutj, cumfinitimosomnesin eogenere ftiperarit, tumvero reges non alios habere qua iuccdlbria lege, idem tradit Theodebertu Theodorici F. Clodoueinepote aclinic impubereimperio more maioruni prxfuifiTe.CedrenusW quoq; Grxcus homo, regnantePhilippo i Capetipro- * auno ujt*nepote*, /cripfitFrancosregesaftirperegumoreama- iorib.accepto quxftiiFe. Ac liqnide Carolus primu,de- indeGarolom l anus,vterq;PipiniF,nobilitatislqfFragio reges creari voluerut, id feci lie collar vt imperiu aduer- fus Merouei reliquias potentioru opib. & gratia tuere- . mr.Quod aute de Odrone fertur,nabilirans cofeniuac fuffiagusregemfablii,id quid.em Otho moriens couo- catis regni Principibus le fecille teftatus eft, non ram vt regnarec,quam vtLudouicoBalbo cui tutor datuserat, regnum ac-Pvempublica de poll cam leruarer. Robertus Otho.nisTracer, cum hxreditario quodamodoiurefee- ptravindicaret,Sueffionenfi pra-lio exfus eft. huic Ra- dulphusfuccdlit,u6.tam iurefufftagioru, quam Caro- ii Simplicis, qui in arce Peronenfi ab Heberto Comite Veromanduo eoprehenfus tenebatur,ceffionc. Poftea . veroquam Hugo,qui Capetus vlurpatur,fceptra deCa- roliLotharingi manibus extorfiiFeqfe viuo filiu Rober- tum,hicHenncum i ;Henricus filium iacris regalibus .initiancloscurauemnt,quousq; Balduini Batauot ii Co- mitis filia,qux a Carolo Magnogen 9 dueebat, Philippo i regiFrancorum collocataeft: quaLudouicumCraf- {umpeperit. tunc enim occulta: fimuitates& odtapo- , pulorum quae aduerfus Capetorum genre exarferant, conquierunc,cum Dial Acnulphi Caroles gentis prin- cipis genus cum genre Capetorum coniuiiftum intel- q lexerunr. Ac fiquidem vlla fit conieclura quamobrem reges Francoruiuffragio factos quisqnam putet, a regu imtiandorum more tra&a vidstur, ptius enim qua rex iacris initiacKsadiufiurandumadigatur,duo Pontifices, Laoduneniisinquamac Belluacenfis,regem vtroq;la¬ tere REPVBLICA, LIB. VI. mf tferbcircumieiTumpaulnlum e folio fedentemerigunt; ■&conuerfiad populum, rogantnum regcm initiatum tegnare velintmuila mora quin regalis comitatuscircu- ftantiumpiacbeatairen/ionem. Sed placet exarchiuis iUiemenfis bibliotheca antiquiflima a&a defcribere, quibus quoritunoftri reges olim initiarenruiyntelligi offit. ficauteminlcribuntur; Lib er Iviiani ad rrigivm recem: (Errichuminnuit Philippi i pa- trem) Anno mlvii i , tndiftionex 11, Henrico regnan- te xxxii, if mi Cal. Iunit in die Tentecoftes , Philippas rex hoc or dine in mat ore ecclefia ante alt arefan A £ Adana a venerabili tHrchieptfiopo conficratus eft tncoata AAifid, antequam epiftolalegeretur. Domintu Archiepifcopus ver- titfiad earn, if expofiuit eifidem catholicam, fcifcitans ab to vtrum bane crediret, if defcndere vellct: a ho annuente , dtlataefleitu profeffioiquam acciptens ipfe legit,dum adhuc fiptennis efiet, cup, fib (cripfit: erat auttm profitff'o etw h&c: * g o Philippics, Deo propit/ante moxfuturist rex Franco - rum,in die ordinationis me a pr omit to coram Deo,if fan ft is tins, cjtiod vmcuiq^ de vobiscommiffiscanonicumpriuile- gtum,if debit am legem atq, lufiitiam c on fir nab o ,ifdefen- fionem adwitanteDomino,quantumpotero,cxhibebo,ficHt rex in fuo regno vnicuij^ Epifiopo if ecclepa fibi commifia per reftum exhibere debet: populo quoque nobis credito me difienfationem legum in fit o ture cefiflentetn , nofir a aufto- 72 a rit ate concejfurum. Qua per left a pofutt earn in mantss Ar- thtepificopi,anteftante eyirchiepificopo SueJfionenfi,&cc .(hie vigintiEpilcopi’, & quampluiimi Archimandrite enu- merantur) Acciptens i/frchiepifcopus baculum S. Rhemi- gii,dtjfiruit quiete if pacifice, quomodo ad eum maxtme pertineret e left to regis if confiecratio,ex quo fan ftnsRhemi- giHs Ludouieum (nos Clocovevm appellamus, quia fie efferebatur Hlvdvich) bapti^auit if confecramt. differuit etiam quomodo per ilium baculum hanc confecra- ecclefia fua concejfertt. Tunc annuente patre eim Hen- dt poteflatem if latum Gallia pnncipatum Orrmfdas Papa fanfto dedent Rhemigio : if quomodo Hi ft or Papa fibi if n IOANNIS SODINI rico „ elegit eum in regempoll earn. Legati Roman* fedis, t , cum id fine Papa nutufieri licit urn Hon ejje dilfertum ibifit } honor us tamen (j amorisgratia turn tbt ajf'uerunt Legati , Lotarins Sol. lArchiepifiopt, Epifcopi > i/Ibbatei , Clcrici\ DuxttAejuitanu,films ; LegatHsThtcisBurgundia, Le¬ gati iSMarchiottis, eg Legati Comitis /indegatienfispoll Comites Fandenfis, Fermadenjts, ‘ Ponticenjis , Sueffionen- Jls, Aruernenfis, IT.fie ilia tfiHdrchta, Ficecomes Lemout- cenjts; post rnihtes & popuh tarn matorcs quam minor es , v- tiooreconfeutienteslaudauerunt , terproclamantzs, lav- dam vs, voL.v mvs, fiat. Hatcadveibumdelcripfi- mus; qux nufquam typis exculafuerunt. Quiigitur re- gesFrancorumpopuii feffragiis creatos ohm fuiftear- birrarur,nonintdligancPonnfices Rhemorum id fin- gulariquodamitue fibi a Pontificibus Romanis tribu- C mm alletuifte. quamquam neid quidem cum fidditace Sc obedienna quam pontifices Rhemorum regib. prx- ftare folent, congruerepoteft. Carolus quoque is qui Simplex ab inopia connlii vfurpatur, a Fulcone Rhe- meniiPontificeinauguratuseftjiure propinquitatis,no lufFragiorum: quibus ereptis Otho fe regcm ferebat,& cuidePomificisiniutia querenti Fulcordpondit,fere- gem Carolumfelegifte more a maioribusaccepto,qui reges non nifi a ftirpe regum quatrere confuefient. ex- • Cuitald. ftant eitis ad Ochonem literx* : quibus intelligitur (I creandorum regum ius quifquam haberet,Rhemorum Pontificemquodammodoidlibi vindicate; nec tamen aliunde quam regali languine genitos creare potuiire. Sed fi non antea intellectual eft reges Francorum nafci, non fieri confeeuille, facile perfpici potuicbellociuili quod a Lotariofufceptum adueriusLudouicum & Ca- rolumCaluum, quod hunc pater in optima Galliarurn parteacimperiifedecoilocauiflet: rres enim fratresdi- uifis regionibus totidem regna fumma poceftate mo. derabantur.Robertus item Capeti F.Henricu natu mi- noremprsetulitmaiori.cui Burgundiatn attribuit: fed ciuilia beila metues Fienricus, Philipp um fiiium prima pucritia r DE REPVELICA, LIB. VI. njr pueritia regem inaugurariiuflit, vr quibusdam video placuiile :namGiaber HenricumRobcrti primogeni- tumfuilTecontendit.Quod aurem Rhemorum Ponti- fices fibi tribuereni/regum creationem, per abfurdum eft: nifi fortalle vnthonemfacrampto creations dici pu- tent. atneidquidemPontificis Rhemorum proprium erat;cumLudouicusCralIus AureliisaSqnonumPon- tificeinun&usfiierit. Rhemorum veroPomiftxregis de&ionemfibitribuens.RomanoPonnficiferebar ac- ceptamfedridicule: cum ne Romani quidem Pontifi- eesidfibivindicarent;tametii Germanoslmperarores fiix poteftati fubiicerent , 8c falceminalicnas mejjes a , vt ‘JZ^bo £*• Albericus iurifconlultus fcribit,mi/terencn dubitareivL,: atque adeodecreandis* Germanorum Imperatoribus, bifem'*/"*- dequeimperioabdicandisleges r hiberent,verfyaq;ipia aio “ ~" x - conciperent^quibus ImperatorRomanoPoatificiiu- ftoiL-lmd«r« ratusobedientiamacfidclicatemprteftaret. Nihilomi- anstamen illi ipfi PontificesRomaniregem Francoru beiu.eiurad! a Pontifical! leruiture 8c obedientia penitus immunem ( fuis decretis confitentur nec cuiquam arege Franco- r*s',u'|m rum prteterquam prarpotenti Deo vllum oblequium fi “* deberi. Hinc protierbium vulgiiermonibuscontricu, Regem Francorum immortalem ejje: vtplanum firmorea maioribus accepto reges Francorum nalci, ac proximo euique regiq ftirpis Iceptra deberi,nonSenatui populo- ve,mu!to minus Romanorum aut RherhorumPontifi - cibusacceptaferri. Etquidemmeminideclamatorem foreniem,cum fua: caufie inieruiret.apud iudices Curia: Pariftorumdicereaufum,poteftatemapopulo regi da- tam faille,& VJpianiverba/vfurpalle: is enimlmpera- ^ t.a c «on- tori Romano lege Regia de eiiu imp trio lata , populism ei liitut pi:nci$». 83 m eum omnem fttam poteftatem contulijfel cribit: Curia pauonum acerbe increpuit,eaque verbadea&is Cu- rii deleriiuffit,rogame filci procuratore, cum negaret regem Francorum a populoimperandi ius habuifle. Id V autem magis perfpirmim fit in reealifepulrura. etenim regia: veftesjarma,Iceptra,ftemmata. fef>u!to regepr#- cccc Hj* IDANNIS B 6 » I N I iiciuntur : deindepratco voce maxima ter ingeminans, Rex,inapk,mortuiMest: idem repente labarurainquc ftemmataliliorum genti propria hgnantur,erigens;Fi- ttatrex, \r\op.\t,N.eiq 3 < vitamdiutmnamacfeUcem Dens largiatur. lisdem vtunturinftiratis ac monbus Hifpa- nijAngii, Seoti; apud quos imperinin proximis perin- devt apud nosiege fuccdForia dacur. Eademquoque Bohemis,Danis,i'olcnisvfitata funt: fed non anteid fit quamaliusfuftragio creatusfir. Ea?eropeiieuia quae creationem principum fequi diximus, nonraraadre- gesquaro ad regum creatores pertinent. nam firexpo- puli totiusfuftragio creandus iic, omnia turbulentiffi- misfeditionibus ac ciedibus compierinectffeeft. Sin nobilitas fibivniiurafuffragioruro tribuat,reliquiordi- nes molefte ferent id quod omnibus debetur, pauafii- mis dari. nihil tamen cogitari potuit ad ieditiofcrum ho minum faCtiones & ad ciuilia Bella dec li nan da vti- lius, quam multicudini principum ac magiftratuu crea¬ tionem eripere,&cum pauciffimiscommunicare. Sic enim Germanorumprincipes, quiolim li i i i,mmc fere ducenti ad feptem creatores iura omnia iuffragio- • rumdnlmperatore creando deuilerunt. nectartienin tantapaucitatcfihiconueniunt; fed interdum a feipfi diffidentesduoslmperaroresrenuntisnint.Aibertum -inquam Auftrium,& Ludouicum Bauarum ;qui annos ofto funeftiffima Bella gdlerunt, vrer vtri imperaret. Ita quoque collegium Cardinalium qui mortuo Cle¬ mente i i i i Pontifice Romano nomp lures duode- cim fuerunt, tres annos creationem futuri Pontificis propter mutuainterfediffidia fa&ionesquepotentio- 7l |, rum diftulerunt;ad extremum Leodienfem diaconum, qui Hievofolymam profe&us erat. Pontificem renun- tiarutjqui deinceps Gregoriix nomen vfurpauit.Is igi- turfeueiiffimislegibusCardinaliumcoilegiurmncrea* tioneRom.Ponuficisobiigauit;nectamenefficerepo- tuitquin tres iisdern cominis Pontificesfe morruocre- arentur.poftremo necellefuit Cardinales conclufosfa* roe DE REfVBLICA, LIB. VI. im C inenecari,nififtato temporePonrificemrenuntiarent, quiadfummumduasiuffragioram partes nilill'et. Se* uerius etiam lacrse militias Equites quatuor & viginti tamdiucarceribuslme eiboacpotu contiaentur,quod ordinisMagiftrum qui non fit ex eo numero,concordi- bus animis renuntiarint.Quinetiam in minoribus Pon- tificibus canonicorum fuftragio creadisfa&io,lbrdes, ambitus, veneficia, clariffimasquafqueciuitates&pif' /imeperturbarunt j vt nulla grauior caulafuilfevidea- tur,quamobremcollegiislacerdotum&monachorum fi/Fragiacreandorum Pontificum ademta fint,ac prin- cipibus tributa. Commodius Mofchouitas, jqui Pon- tifices & Archimandritas forte ducunt 4 . Nam quod ratione ac iudiciolapientumfele&osPontifices, prin- cipes, magiftratus, ceteris meliores fore putant, exem- plis refdiuntur. Si enim iuri fucceflbrio locus buf¬ fer, Nero,HeIiogabalus,Viteliius, caeteraqueidgenus monitra, numquam imperiumdeguftalfent: Auguftus vero, Traianus, Adrianus, vterque Antoninus, cas- terique fapientia ac virtute pndlantes Imperatores, quiadoptionibus quafi legitimo iure fuccefbonis im- { >erium adepti funt, difturbati fuilfent. Sed vt rae- ioresfutuniintprincipes, quipotentiorum, aut ple- bis/autlapientumfufFragiisfiunt; attamen totacranta incommodavndiquecircuinftant, vtprasftabilius fit o- ptimis principibus carere, (quamquam ilea ratione co- iequi nonpollumus) quam ranta liibditorum perni- cie creari. Etquidem vtilius fit forte principem duce- le: id enimad ieminadilcordiarum tolienda legibus 4 diuinis & humanis probatur; modo fortes maiefica: formula folemniab Hebraisvfitatadepeliantur*. Cum cnim populus Iiraelitarum regem a Samuele peteret, DeusSamueli prardixitquemveilecregemfmurum,e- umquepriusdelignauitquam forteducerettir ; deinde Samuel in populi condone.precatus eft a Deo vt lord faueret.poftea vero quam trtbus Beniamins fords prar- TOgatiuam tulic, capita familiarrtm eiufdern tribus in CCCC a aS/gifmudiis b 1.Tec! r’tiiti ambo.delu&» Jgenei.iit quid ergo qUod priniogemtLis eiiet. idque omnium populorum d llt,r * £quecommunefuiflefcribi:Herodotus d parensopti- mus antiquitatis. Quamquam annos ampiius qtiadrin- gentos quam hate ab Herodotofcriptafuiftenr, Ilusna- tu maior regnum obtinuit Latincrum , no autem Afla- racus,vtCoruinusMe(Ial!aad Auguftum fcribit. Qiiin- etiamlndos ad Occafum pofitos, rametfi ab omnibus humaniratis artibus remotiffimiefient, eodem iurev- foseflelegimus. Cum enim FrancifcusPizarraAtaba- lippamPerufinorum regem fupplicioaffeciflet, populi fummam ex eo voluptatem ceperunt, propterea quod primogenitumfratrem necauiftec,vtcontralegescon- traqueiufta patris extremis tabulis teftataregnaret. pa¬ ter enim tametfi ducentosliberos genuiflet,Gacam ra- mcnprimogenitumregem futurum,&quidemfbhira defignarat. At finafcanturgemini, quiafimulnafcinon pofTunt,prxrogatiuaniprimogenitoferuari,acperrpi- cua probatioiie teftatum relinqui oportet: nefit eadera quae D E REPVBLICA, LIB. VI." 114.1 quatinterlacobum Scotia regem & Albania Ducem fratLesgeminoscotrouerfia de primogenitiiureinter- ceffit,quod Albania Dux hbiercptumquerebatur. Na quoties nature iusiilud inter principes violari contigir, grauiffima beliaquaiiainterOinomanorum gentispo- C tterosfuideiegimus, funeftHfimaque p^rriddia/ecuta flint; vt cum Numitori Amujius "frater iunior Alba re- gnum, Ariftobulus Hyrcano regnu Iudxorum ademit. Nsque cnimprius beila cinilia exitum reperire potue- runt,quam Pompeii Magnilententiaregnum Hyrcano red 1 cut urn fuilTetttamecn Ariftobulus adimperium 11 a- tus,alter ineptus videretur. Quie ratio fecit vt pare'ntes ipii iura liperorum frepc difturbarim. nam Ptolemaus Lags F.cum ad i uniorem/Egypt iregnum perm pro gen¬ tium f iuredetuliflet, effecitvt nature iuraalterius par-$ i u fl; nus< ricidio vioiarentur. Eodem errore peccauk Ptolem^us Pirylco, qui vxoris oratione perfuafus maiori pretulit iuniorem; fed mortuopatre c populusmniQrem.expu- * ftm£lib,« lit, maiori foeptra reftituit.Anaxandrides quoq;rexLa- cedatmoniorum Cleomeni primogenito regnum ad- emit, vt regnaretiunior, non fine magno populi dolo- re,quod virtutis ipeciegentiurniuraperrumpcrentur, vt Herodotus‘‘Tcribit. Ac tametfi Pyrrhus krenui/umu d lib.#, quemque filiotum regem futurum defignarat, populi tamen primogenitum hello minus idoneum pretuie- runt: nequeenim corporis aut animivirtutestanti die debenr, vt propter,eas a i are gentium omnium com¬ mon i diic.edat.ur. quamquam forma corporis plerolq; fefellit.Sedinepteparentes.quiiuriiorumillecebnsad- dudijVtpfimogenitis icepttademanibus extorquerec, admutua parricidia Isberos inflammarunt.: vt quidem AtreuininThyeftempacrrarmauitjCumiunioreuidia- dematecinxilletjacfuneifuutpisparricidiisdomumfcE- dauit.Ineptius etiam Alpbonfiisx- sx Caftulonum, qui cum natu iuniorem regem propterea deno.taffci, quod exfideruminfpedtione regno magis idoneum arbitra- 75 ° X/Ctur, primogenitusillatamfibicontumeliam fic vltus CCCC 5 DE REP VBLIC A, LIB. VI. n 4 t eft, vt fratreinteremto patrem etiam carceribus con- clufum doloreconcepto necaret. confimilifereexem- plo Gabriel marchionis SalulliarumF, fratrenatu rna- iorcm annuenre matre in vincula conieceraqhic tamen eftca&is carceribus principatum recuperauit,& exafto frarrematremiifdemanguftiisquibus fuerat antecon- clufiis mancipauit.domefticum etiam exemplum habe- lrtus.xu Gallia rota bellis duiiib. exarfit propterea quod Ludoiticus PiusCarolum filium vxoris illecebrisper* fuaftis Lothario primogenito prxtuliflet. Sapienter Pius 11 Pontifex maximus, quiCaroli vi i regis Fran- corumrogationesrepulit, quibus Carolum filium iu- niorern Ludouko fratri anreferri flagitabat; tametfi Ludouicusitira pietatisvioIaftd,&:adueriiisparentem bis airma cepiffet: Nec tantum propter ignauiam & in- ertiamprimogenitusabimperio non eft repellendus, fednecproptercorporis deformicatem quidem; tam- etfiRomuli ac Lycurgi legibusmonftrolos partus fine fraudecredereliceret. nullatamen corporis deformita- « Reuter, */, te lex 4 diuina pritnogenito palTa eft adimi prrerogati- uam.IdautemSenatus populuique Pannoniarum me- morabili exemplo iudicauit. cum enim Ladiflaus orbus diet, Almum fratris filium iuniorem adoptaratrepu- diatoColomano,quern facris initiari,&Lutetiam quo- dammodo rdegari iuflit, vtomnem illi eriperet afte- dandi regni cupidirate. erar enim rota corporis ftatura defo£mis,ba!bus,liiicus,c]audtis,gibbofus;nihiJominus tamenrege mortuociuitates acpopulimonftrumillud C adimperiumarcdlerequam iuniorisimperiaferrema- luerunt, ac per legates aPontifice Romano obtinue- runtvtrefecratusdomumduceretvxorem. Nonaliter Agelilaus claudus homuncio, Leotychide fpurio difie- do, Lacedremoniorum regnum adeptus eft, necquic- quamaduerlariis conquerentibus regnum claudicare. At Lyfander qui Agefiiaum ad regnum euexerat, prin- cipibusciuitatispcrluadereconatuseft, vtabrogatale- ge regia nonproximus,fed optimus quifque Heraclida- rura D E REPVBLICA, LIB. V!. 114, mm rex diet: Plutarchus* tamenlcribit, qui Lyfandri * In i y c,nu'iSncala 1 necefleeft,nonmodoinr eg tii, fed etiam in Du cams, conOoe.coi! autComitatus, aut feudi indiuidui adeptione propter l B . ar lfil fils liJam quam diximus ridnonem. actammnabeit vtKo- totci. quind mans leges filios a nepotibus difturbari pati'antur, vt non prius ad nepotes ndeicommifta pevueniant.quam ekum ratio, iifilii omnesinuieem itibftituti mottui^fint.Damus ta- menrepugnandbus & natune&Romanoi umlegibus Has. §.diui. Eliosexhxredavi, quod quideminindiuidua fucceffio- cum^et/i. nefieri videmus,vtnepoti locus lit; iniqunm tamen eft pen.deteg.». infantem, pnerum,impuberem,nullomilitaris,nullo mV.*! vit.»a C rerumagendarnm vluperitumad iceptra vocari: eum Tr*bcU.ff. vero qui qtate aclapienda prxftat,de paterno regno de- iici.quarationelunfcofiilti tutelam liberrinipaterniad patruum exclufo nepote detulerunt'.quanto magis im- "^.'penuita! 1 * perii tutelaad patruum deferenda eft. ? Extremum illud libertinus.d# eft quod patrui quibus nepotum tutela fere permitti- bows llbe£S< tur,nihilaliud quam ctcdes ac parricidiameditantur; vt quidem innumerabiliaexempla,nec tamen omniaferi- ptisproditafuere; quae(iconquiram,infinitusfim. Eft autem diuinis oraculis / proditum 5 mtfiram acinfeheem f ECtl * c '& foreRemptibliccim cm pr&fint pueri.lAe tamen ab hac fen- tentiamosmaiorum inueteratus, 3c res ftepius iudica- ttereuocarunt. Nam ea quae diximus incommoda ra- riuseueniunt: quasverofunt eiulmodi, legifiatores a- fpernarioportet. vt enim reges omnes Francorum ^ iaminde a Carolo Magno repetamus, vix ac ne vix qui¬ dem mille ac ducentis annis poftanum nepotis&: pa¬ trui concurfum in huius regnifucceffione reperiemus. n 4 S IOANNIS BODIHI femel in Anglia,femel in Caftilia, bis in Lufitania,fennel in Sicilia,anni$ circiter quingentis aut fexcentis contk giflelegimus. Valeatigitur pro nepote fententiavete- 4 A!«x.confi. rumarqueaciuniorutn 4 ; non tantum indire&afedet- inNspotift"‘ am ’ n °bliquaiucceffioue. Qujeanobisaiiquantoac- deacqair.h^- curatius difputata funt propter earn qua; proxime abet auih'poftfra!^ -viderurregni Francormn fucceilionem, Sediifobri- uet.delegit. Jii auc confobrini fiio iure nulla fiotione haueditates hatred.c* obiiquas cernere velint, eodem ordine in capita parti- entur haereditaces diuiduas; fin regnum, Ducatus auc Comitatus , aut alia feudi dignitas fit indiuidua, ftni- oriuniori anreferenduserit, etiamfiaprimogemtisiu- h D/e 17, ini. nior ftirpemducat.lie enim iudicamm^eftin Curia Pa- aanorjd;. rifiorum inter Vilierum 8c Bayencurrium quiFrancifci 734 Bloquarihatreditatemcreuerant: feniori iurapriraige- niorum decreta fuerunt. Non tamen fan's eft proxi- ffiumquern q; marem eiufdera agnationis inaugurari; imo necefle eft vt regaum, quantumcumque eft, ac i u- ra omnia maieftatis in iolidum vni partitione fubiara tribuantur; vtGeorgium regem Vandalorum fanxifle, t lib 3. tradit Procopius \ alioqui non monarchia fed polyar- chia dicatur.Id autem Salica lege eautum non erat, A- ribertus enim Dagoberti frater Clotarii 11 F.regni partem accepit; Clodoueus item Dagobertiprimoge- nitus regnum Parifiomm; Sigebertus Metenfe: Cio- doueo mortuo quatuor filii regna totidem a depci funt: Childebertus Parifienfe; Clodoueus Arelianum; Cio- tarius Sueflionenfe; Theodorichus Metenfe. Sed ad Clotatium ceteris mortuis Omnia redierunt. hnius fili- usnatumaiorCherebertus, rex Parifiomm faftus eft; Chilpericus Sueffionum; Gontrsnus AureHorum , Si- Triaregni gebertus Metenfium;reges omnes. Quseregum mul- Trancorum ticudo vix v mquam ab armis ciuilibus conquieuit. At firmifmtt mihi quidem mentis oculos perantiquaregum noftro- fmdamtn- rum decoracircumferenti , gentiles Caperitribaslegi- bus quafi firmiffimis fundamencis hanc monarchiam ftabiliffe videntitr,idque latenter feeifle: primalex eft, qua REPVBLICA, LIB. Vi. r u » qttaquidem filiis regum,nifiiufto connubioquefiti fu- illent.omnesad regnum aditus pnecluleruntiat ne filio- ramquidemnaturalium numerocenieri voluerunt, vt inpofterum de iufta prole quxrenda cogitarent; cum iniuftiliberi ab regali /olio quam longiffime arceren- £ tur: tametfinaturales filios etiam priuatisagnof ereac luinominisfteinmatarelinquereliceret. Meliusetiam quod PalaciiMagiltros, quorum porenria populister- rori,regibus exidofuerat,de Republica luftulerunt.Se- cundum eft,quod vniprimogeniro regalia maieftatisiu- rainlolidum tribuendadecreuerunt.nedeinceps cum caftttis fratribus communicarentur; fed obedientiam ac fidelitatem primogenito pradhre creceri cogeretur. poftrcmumfait, quod qua; prxdia filiis regum fruenda regisarbitriofiduciatnomine affignarentur, eademfi- ne malcula prole morwiis ab omni iure pignorumlibe¬ ra fi/co vindicarentur, regias vero forores pecunia tan- tum dotari placuit; vt non modo iura maieftatis illiba- ta, led etiam dominica praedia, quoad eius fieri pofler, integraprimogenito feruarentur. Antea naturales re- gum liberosregni partem habuiffe docuitCaroliSim- plicis frater concttbina genitus, qui more maiorum rex eftappellatus. Theodoricus tamen regisnaturalisfili- uscumregni partempeteret, repullampafluseft, pro- pterea quod "ancillagenitus elfet. Monarchiamautem « vvidiki«- indiuiduam elfe oportere diximus; quia fi diuidatur, du ‘ Sax0H * monarchianon fit. ea eft enim vnitatis inuiolabilis na- tura,vt omnem omnino refugiat partitionem. Vt enim corona,ficregnum,fi pluribusdiuidatur, vimpenitus ac nomen amittit. Nec vero Aflyriorum, Perfarnm, /Egyptiorum, Parthorum iadflima regna pluribus diui- fafuerunt; tametfi vrbes acpratdiaceteris a primoge¬ nito liberis fruenda darentur. nam cum Iolaphatus rex Iudatorum filios fexgenuiflet, Ioramo primogenito re¬ gnum integrum, ceteris annuas penfiones reliquit k . t lib. i. Primus omnium Ariftodemus rex Lacedatmoniorum *»• 735 regnum quidem Proculo& Euryftheni filiis non diui- * Paufanias lib. 4 , nso IOANNIS E O D I NI lie, fed vtt'iq; regnum indiui/um reliquit;& cum vtrum- que regem die veliet, vtrique regnandi msacfaculta- temademir. Eius exemplo Mdleniorum Lacedaemo- niis finitimum regnum Leucippo & Aphareo fratribus indiuifani ''aparre.datunieft:qua > potiffitnacaulaexfti- titquamobremillaregna in Ariftocratiasabierunt. Ec quidem duobus propolitis iticommodis, prasftat duo regnadtftobus regibus quam vnum piuribus tribui; vt Jacobus rex Aragonum Petro primogenito regnum Aiy.gonia:, iuniori regnum Balearum dedit: led bunc carceris Iquallore primogenitus necauit; quanto minus eiufdem imperii cofortem miiilet ? Eodem errorepec- cauitBoIeslaus 11 Rexpolonis 3 quiquatuorliberisre- g n u m cx x quodi u i (i t, q u i n t o n epe n fi on e m quide m le- gauit.inde crudehfllma bellalecuta June. Feredum qui¬ dem eft,principem cui pluies fint iiberi,piura etiam liiis arm is ac virtutc parca imperia primogenito quidem mains,cetera pro cuiufq; aetateac meritis diuidere.cum e.nira Guiielmus Auguftus Dux N or man or urn Anglic regnum lua virtute partum fiiio Rufo, Nor maniam cte- teraque cohxrentia Roberto, penfionem Henrico legalist, Robertus regnum fibi deberi contendebat, quod primogenitus diet, Rufus negabat, cumferege ftymis&Ear 1U [ U m dicerer, non item Robertum : mortuo Rufo Henrieasin regnum in.uafit,ac Robertum oculis orba- demipt.c. perpetuis carceribus mancipauit. Certe quidem e Panor.iB c. patris fadbutn etficum aequitate comundum erat h , tu- C Rip.in l.quar tw$ tamen regnum jolidum ac mra omnia maielcatis v- t,vui i. Faic. n i tribttfllbqvtincer Cafoli Prouinda Comicis , & Phi*. Ext'enamem. lippi Valefii rpgis Fran.co.ru m liberos faftumlegimus. caiderin cof. jsjam fj f elu ta qu* dignitatis appellations veniunt , par- Hoffienf.in tiuonemnon admittuntq quanto minus regnaipia m- [“'’r rac I ue maieftatis ? At etiam DittusLudouicus rex mor- Deipbi 47f.' tuis'fratribus folida bereditactm creuit; nec ex ea quic- oidr.i.confi!. quam ad Aiphonfum PidonumComicem,nihiiad.Ca- tara conCjjf. roltun fratrem peruemt. nec item Aiphonlo monente Carolus vllamhsred'itatis partem delibauiij fediudicio Sena- Dfi RE fVB LIC A, LIB. VI. nj.t Senatus * ab vtroque abmdicata hrereditas eft. ac ne dc~ inceps ambigeretur, caueri fiolet publicis penfionifrq tabulis,qu biflimevkurum feteftatur, foeminarumimperiisac le- gibus fubditosFore minatnr'j quafi inaloram iliud& Sccalamitatum omnium extremum elFet. Quinetiam Romanorum leges b ab omnibus officiis ciuilibus ac muneribuspublicisfaeminas proculieduxerunt; non tantum obid quod prudentia vacant,(vt Marcianus pu- tauit, cum ex omnibus foeminis vnam Palladem louis cerebrogenitamatrecaruiflediceret; vtinteiJigererut /apientiam afeminis manare no poile) led etiam quod virilia munera fceminarum fexui ac pudori contraria fine. Necvlla res Senatum Romanorum magispertur- bauit, quam quod Heliogabalus Imperaror matron in Senatuminduxerar, non vt fententiam diceret, fed vt fanctiffimum ciuitatis ctEtum contueretur.quod &ma- ioribus noftris nouum vilurn eft, cum Mathildis Arte- fiorum Comes Senatu Roberti Artefiicaulam iudican- teafeuiftet. Quod ii abfurdum ac ridiculum videturvi- rorum muneribus ac. coetibus implicari foeminas, roui- ro abfurdius videri debet,ea qua? adimperii maieftatem pertinent,foeminarumlibidmipatere ; ablurdiffimum iceptratenere. Primumenim de duobus alteram , aut connubioiungetur fcemina,aut per feipia imperabit: (i nupferit,Gynscoeratiatamen eft; quoniam ealege nu- bit vt penes iilam fintmaieftatis & imperii iura,non au- cenj penes maritum. Id enim diferte exceptum eft,cum liabeHa C: a ftulonum regina Ferdinando Aragonum re- gi nupfit; idque repetitum in nuptiis Philippi principis Hifpaniarum & Manx Anglorum regina?: quod etiam catunrn erat in tabulis connubialibus Sigifmundilm- peratoris Germaru , >rum,& Maris Pannoniarum regi» ns,qua”.: ubditi regem Mariam appellabant. Qto* le¬ ges . pdiliraiscuuditionib. latxiiuit,proptereaquod maii us qui jurenaturxcaputeftfamilisac domefticu imp-. ruun habet,muliebribusimpefiispublice feruire cogiturjquiadomefticum imperium nihil cum publico comune habet r .cuenim Fabius Max. is quiCunblator DDDD x a Efaix% b I. Fa miivac> de reg 1. cum pnetOGde iu- dic.l./.de,p«% ftulando. e l.flam^uod flttinetaa Trebell. ups IOANN IS BOBIN! eft appellatus, equo vedtus ad Confiilem filium accede- ret,abeodefcendereiuiTuseft, quem tamen patna po- t3c ' i reflate ■‘occid ere indi&a caufa poruiffet. Quodfi regi- po * nanitptiasrecufaritjquajveriffima Gynatcocrada dtci- tUfjRempublicam in funrnio difcrimine verfari necefie eft: quoniain magnoac fordanimo iubditimuhebre imperium &contumeliofum,nec diuroierandum fibi putabunt, fedaliiquidem fexum.aliifasmineaslibidi- nes,aiiimuliebremimpotendam&fermonibus&fcri- pris irridebunt. nihil eft autem ciuiraci pernirio/ius, quam eos qui maieftatipradunt, a fubditis contemni. Atfoeminacontumeliarum impatiens vlrionem repo- icet: quod fine ciuili tumnltu fieri non poteft. Quod fi quemefubdidsopibus& hononbuscumubuerit, vti 7} ? quisque gratiofiffimus eric, ita inuidiofiffimum fore neceffeeft. Ac cum difficile fit in eo gen ere caftiffimas decus &exiftimadonem[tued,tum vero reginas ipias ab impudicitiat fama vindicate difficilimum eft. quis enim facemardentiffireamin aldffima fpecula latere putet ? quinetiam fceminis natura quodammodo infitum eft vt procorum numero & certaminibus pafcantur.Quod fi tanta eftfiibditorumignauia, tantusftupor, vtpec fumtnam contumeliam ac dedecus feminam Reipu- blic&gubernacula torquere padanrur,fingulos etiam domefticofoeminarumimperiotenerinecefleeft.quod enim publice licet.priuatim Temper iicebit. Quamob- rem Perfarum opdmates rogationem tulerunt 2d Da- riumAhafueros,vtVaftidis Tuperbiam Teueriffimecoer- ceret,ne vnius arrogantiacieteras ab officio reuocarer. Et quemadmodum familite perturbantur,in quibus fce- minat maritisimperant; fic etiam Refpublica difturba- tur,quaefo2min:ed0minatiitenetur.,etiamfi prudentite famam affecuta fueritrquanto magis fi neclibidines do- mitashabere, nec eupiditatescoercere poffit?Nemo eft,opinor, quinefciatqualestragcrdias defeipfaexci- tauerit Ioanna,qn®abimptidicitia/.«pudii 5 la eft, Nea- puleos regina. ties enim reges eosdemq; maritos c ru¬ ff thill- deliffimis parricidiis interfecit, eodemq; lupplicio eft afFe&a.OmictoSemiramidisnefandas libidines,&qua frail de dominatum Ailyrioruminuafitrnam cum a rege £ dinrnd modo imperium efflagitaflet , regem necari iu£ fir. Quid Aralia Jqua; catio ab hoftib.marito rege Iudato- rum,vt imperium retineret, regiam ftirpe vno fugadi- lapfo deleuir,ac tamdiu fceptra renuit,quoad populi fu¬ rore tnicidaretur.ConfimiliicelereCleopatra,vtdEgy- pri regno folafrueretur.fratre interemit. Zenobia qui- clem 6 c Irene, quum Orientis imperium inuafillent, gy- nasciorumergaftulisaprincipibusconcluiar iunc. Nec vero populus cam perditas inercie quisquam fuit,vt Gy- n^cocratiam probarit,eriamfi nonulli fceminaru impe- na tulerunt;vrNeapoIitani,qui Conftantiam poftrema gentisNormanorum,qui Neapolim tenuerunt;deinde IoiamloannisBrenmF.quatquumiure iucceilorioide regnumadeptafuiiletjFdderico 11 Imperatorinupfit: atFridericus regnum iilud Manfredonaruraiifiliodo- no dedir, cuius filia Conftantia Aragoniar regi nupta fa¬ ces diuturni belli principibus Chnftiams iniecit, qua: nonnifl fortifiimorum virorum cruore largilHmc fu- forefttngui pocuerunt. At cum Senatus Cardinalium Rerapubl. Chriftianam, ac potillimum Italiam roc ac jantas clades,cot bellapertuliireinteliigerec,idque pro¬ pter Gymecocratiam, perpetua legevetuic ,nedetmepi adfcsmtnas imperium Neapoleos perueniret : vt qtlidem excep turned tabulisfidelitatis ac pofleffionis,quam ao cepit Aiphonlus rex Aragonum mcccclv, idq; repe- titumFerdinandoregeinauguracoMccccLvi 11 \nefci- Ucet foemints ctd reanum adttmpateret, qukmdm mafcult etiam colUteralmm prop:nqnorii fiiperfttteseffentadquin- tumvsfyjpropinqmtatugradunu. Sed iam labesilla Gy- nsecocratite Hungariam ac Poloniam peruaferat, cutn fcilicet Maria Hungarian & Hedwigis Poloni* regna 0 Ludouici patris fucceffione ad fe delata fiiicepiilenr, Iisdem fere temporibus Maria Volmara Noruegia:, Suecia: ac Dania: fceptratenuit. poft etiam liabella pa- DDDD 3 • anno/(fj, i suno u(j, U6Q ioannis bodini quern carceribusereprumardenteramabat, quemque iibi deipondere cupiebat,ipretam fuhfejcum hie Eliza¬ beths (ororisnuptiasambiret: qua; resilliexfilium, ac tandem etiam exitium diciturattuliile; tametfiaregib. francorutnpaternam jaregibus Anglorum maternam originem duxiilet. Nequeenim vlli exftanr quipater- num genus ad reges Anglorum referre po/IInr, prstet Comicem Vorcefterum Somerfetum, cuius fiiius non" icapridem Caroli rxregis filiam e iacrislotionibusex- cepir.hicenimaloanneMortiniacoEduardi 111 regisC Anglorum F.ftirpem traxit,non tamen iufto connubio. Acrametfi fama increbruit h Hutin&anem Comitem in comitiis Anglorum regem defignati oportere, cique fubftituendumDucem Norfolcium 3 quodhic quidem gratiohilimus ac locupleciilimus, ille vero materno ge- nereab Anglorum regibus ortus diet: cum tamen re- ginaintelligerecocculte id agi per legatos, nequisfini- timorumprincipum regins nuptiasappeteret, acranti regni opes cum fuis coniungeret:(quod fine vicinorum pernicie aur periculo fieri non pefie videbatur) ipfa per legatos principib, denuntiauit, fe iura maieftads digni- tatifque fus numquam ira depreiruram,vtfubdirorum nnptiis inquinari lepatiarur;!ed peregrini principis,qui nec opibus, neepotentia finitimisnocerepofler, dele- &um habituram. Nec mulco port cum Ferdinandus Auftris Dux in Angliam legatos mifiilet,regina nuptiis libenciffimeairenfura videbatur; fed padis connubia- libus pri ro o capi te cant li m era t,ne Romano rttufacra fie- rent in Anglia: ne rex appellaretxr pm reginam daceret: ne rnagtfiratm,facerdotta,tmperia, cur at tones aim per egr inis cammunterrentur: ne regma moriente marttm (uperfies epuicejuam deregnodelibaret , aut futtm dtcerepojfet, qua: cum Duci mimrne toleranda viderentur, aut quod veri- ns eft,cum populo ac regins minus gratum fe fore diffi- deretjreinfedalegatidilceiTerunt, Nihil autemabor- dinibus Anglorum ram anxieaefspiuspetitum eft,qua vt regina nubere, aut imperii iuccdlbrem defignare vellet: HE REPVBLICA, LIB. VI. nac iuremariti regnum arbitratu lixo mo- derari veliet, focrus ambidoliffima generum domi- nantem ferre non potuit, fed eum regno cxegit: ac iam legates in Galliam mitrere cogitabat, vt regnum imperio Francorum fubiiceret; nifi HungariCarolum Mari® regin® patruum regem Neapoleos fupplices ac- cirenr. DE REPVBLICA, LIB. VI. 1165 cirent;qui non prius rcgnigubernacnk fufcepit.quam regin* mater nihil mecuenreminrcrfici mandauic: nec multopoft parricidio conlmrili catlaeft, & in flumes Croati*Pr*fefru£tusdotis, imo bonorum omnium l -°*>/cniare $ Vxoris , ad marmim pertinent *: non tantttmqua*ex offic. ptoesr. prcediisipfisjvenimetiam quxfifcali iureobueniuntex s' ' nca P-vm £ bonis danvnatorum , etiamfi prsedia proicripta millies & jnt’ dote ipfavtili ora fintac meliora;dominio ramen ac pro- in r,ec ^' tate prietatemariro qnxrantnr', vt frudhis omnes dotales i.q2iacai&re aciuraquooue patronatusf. quod non fblurn de priua- * ifa ’ Ho ' tie '* tis.iedetiam regibus lplis proditumruilie videmus: vt fred.inu.ie Uperegrinus reginam duxecic, regni fru£hisad mari- ?• tumperfincant s , tamctfi iura maieftatis ac regnum i- manuttiittnn p/iim penes{ltvxorem.Sicenim juris interpretes^quos *jj, r 'c BafJ"* habemusdefiniunt ,Ifabell;eacSocina;exempk>. Iilud -dng.Rom. amplius iurefeudatorio cauetur', vt clients acvaffalt do'emV mantis prim auxtltofirst cjuam vxoribus, fi vtnqueperi- maritus.foiu- culttmadiennt. Quar tamen iura cum his condition!- m^'i'anor* busaciegibusquas peregriniprincipesab vxoribus ac- Antoninus, cipere coguntur,vehementec difetepant ac repugnant. Iamvero decusacdignitas, generisq;nobilitas aefami- exr.defporai, liaffplendor avirisrota pender i. idqueadeo verumeft iugUMtofor. omnium populormnmoribusaciniticutis , vtFcemina: ^Aetius in illuftres.quae mantis obicura; familiar nupferint.partam toiof slYo. nobilitate amittant / J nec liberivllum nobilitatis decus a Lu P- in «p*t. matrisorigine iibi vindicare poffint: etiam, inquit Ah- 5.5“Jni.'”' cara n us M ,fi r e g i n a i g n o b 11 i marito nupierit: cuius fen- de a.dedignit.C.Barcol Fu!gof.Cafi:renfis,Iaio in 1 .vlc.de veibor fignifi-C text.inI. cum le- gitimx.deftatu hom.fi-.l eos. 1 . exemplo. 1 . nulltis dedecur. ft*. Iacobus Beliouifius, in I Lucius. §.idemde munersbus.Pauofmitan in cap. fuper eod.x.colum 1. detefiib. Lu¬ cas Pciina in Lin iacris.coi um t.de proximis facrorum C Guido confil. 117 & decif/gd, & J49 Sc i79. I Bare.in Li.de dignic.C.col./.Plat eod col z.Cor.iu corif//.life 1 col & coftf 16 lib.^.cpl.vlc. rn Ancar.cn.contil.//p.col j pro malo. & conlil ^gg. »Flo- rian.inI.qui teftamentum de probat.Cupola in trad de imperat nvflit.elrg. 22 oppof, Rayitiund in trail nobil q /. Feirn in c fuper eod detettib. Plat, in leg. j col./, dedsgnu. n66 IOANMIS BODINI tur. H® igitur totac tantaeab/urdirates Gyntecocratiara fequutur;qu®inde cepicon'ginem,quod qui prole ma- jfcukdefticuerentur,fiiiosfeLidacapereraalueiunt 5 qua.74J quigentiles nonclient. pcfteadignicarescumfasmiMs communicaricceperunt.Etcum iemelComites acDu- ces dicicoepillem , tandem edam reguminertiadicara an vecordia in iura maieftatis inuolarunt; tamed! feuda- torioiure caucuin a adfmmmatfeuda perttentret, DeluVcefl' ' etiamfiHulk mares agnatiaut cagnati,autvtio gradttpro- ^ u . d - c 'ij" li pmc/mfMperjhtzseffeM nifi dilerte feudahbus tabulisid ’ comprehenium hiiilet. Ac Salicalex nulla conditione fominas ad feuda peruenire padebatur.qua: lex non re- censeftacnoua, vcnonnulli putant, fcdantiquiffimis t incap. Di Saliorumtabulisconfcripta/& confignata. Verbale- xAllodf-, Si ill ~ jj Ellir, D £ TiRRA VERO SA1ICA NVLLA POR cap.Df main- £> triontQ di Jl'Ior • TI O gznuticam. HlREDITAriS MniERI VENIATJ SED AD VliULEM SEXVM TOTA T ERR /E FyEREDITAS perppn i at. AtetiamChildebertiregisFrancorum edicto quodlegibus Salicis cSprehenfum eft, quo qui- dem'nepotesadauorum (ucceilioneminftirpes vocan- tur,fcem,inai proculfummouentur. Etquidem fi Salica lex nulla fin (let,cum de ftimma imperii inter Phiiippum Valefiorum Comitem & regem Eduardum certaretur, acPhilippus legem Salicam, lege Voconia; Eduardus vero legibus hcreditariis Romanorum fii® cauf^patro- ciniurri tuerecur; S ena t uic o n fu 1 1 u m de patrum ac prin- cipum omnium conrenfo factum eft, netjnisineadifce- ptatione peregrimmm legutn cwtloritate vteretur, fed le- g em Saligampro fuo ittre interpret anfinder et , quid ita,G lex Salica nullafuillet? Ac raetfimortuoLudouico C Hutino, Dux Burgundionum HutinifiUamad fceptra vocaret;eiuscamenfcntentia ordinum omnium fum- Ni^sfsefel 1113 confenfione repudiata c eft , turn Luted® Parifio- rumconuentus haoerentur. quibus tempdribus Cal- rc!tiecondic! duslegemSalicam vocabat Ivs gentivm g a no- jnfcrtis.c. rv m. Nec ita pridem Burdegal® cum inter no’biles quosdam de iure gemilitads ageretur,teftamentu mve- tllftilS- DE RE P VS LIC A, LIB. VI. ug? tuftiffimis coferiptum lneris prolatum eft, quo quidem teftatorfiliismafculisterram SaJicam diuifit;quodiudi- ces de praediis feudalibus interpretati fiint. Quo in re Germanianteafempervfilunt.quoulqucFridencus n Imperator Auftrix gencipro fingulari beneficio con- celliftet,vt fi mares liberi fuperftires nuili fniftent,h^re- ditatem AuftriacaedomusfceminiscernereJiceret. Sed quoniam Imperatorcontralegeslmperiales, conrraqj morumGermanorum luavoluntateidfecerar, Otho- carus rex Bohemia: iure propinquitatis Ducatum Au- ftriae depopofeit exercitu aduerlus Rodulphum con- ftripto, qui conceftu Fridericiadlepercinereconten- debat: idpofteaBauaris quoqueprincipibus tributum eft. Sed vt feuda fa-minis rribuanrur, quid habent praediacum iure maieftatis commune? Quacumque tamen vecordia principes ac populi obftupuerintqui Gynarcocratiam pertulerunt,Francinihilominnsab i- ftafcEditatefeipfos ha&enus vindicarnnt beneficioSa- licaelegis*, quae tametfi Philippi Valefii & Caroli Belli principatu vexataeft.numquam tamen Clotarii &Sigc- berti filice feeptra huius imperii ad fe vlloiure pertinere purarunt. Quamobrem Baldus noftri iuris “ xaue ac * in I. cemfl. Romani peritus, Bnrbonix-gentismafculosetiammil- vnde Ieg “ 1, ua lefimogradu aftirpe remotos priuslceptraFrancorum adepturosferibit, quam foeminislocus vllus relinqua- tur. Quaeiura populos omnes exceptis admodum pau- cis,antea (emper am plexoseftevidemus. Etcerte prin¬ cipes Allobrogum Salicarlegisau&oritate faeminasab imperio Temper depulerunt. etenim Conftantiam Du¬ cts Allobrogum filiam a patruodeimperii iurecertan- te 4 iudicum fuffragiis fummotamfuiflelegimus. Non 4 tamendubito quin pleriq;imperia muliebria perhor- refcant, qui tamen reipla feeminarurn libidini obfeque- tiffimos fete praebere non dubitant. Nihil autem re- fert,vtGatodicere lolebat, vtrum ad fosminas imperii fummadeferatur, an Veroimperatores acregesfaemi- narum imperiis ac libidini obtequantur c . Cum igi- ‘ , r r o cap.tf. Poht. turplanum ut.opinor, monarchiam caeteris ciuitatum «(f* IOANNIS BODiNI generibuspratftare, &inmonarcbiarumgenereregale imperium.inter reges eos qui a ftirpe rcgum ducuntur i dcnique in regia ftirpe proximumquemque ceteris an- teferendum, & iura maieftntis iummoro muliebifexu jndiiiiduaeire oportere: poftremum eft vt illud etiam difteratur,ptseftetne regale ciuitatis genus harmonica an verogeotnetricavel arithmetica iuftitia? proportio- negubernari. Neque enim operisconcluhofiueadvti- iirarem fanftuofior, fiue ad animi voluptatemiucun- dior viia efte poteftqtlam deiuftitia: qua quidem Re¬ rum omnium publicarum, poft Deum immortalem, fundametita nicuntur : vr Plato re&riffnne libros De Repubhca diffutattonen z_> de wre ac tuftiti* appeilaile videatur. V1. Detribm iujlitin getteribits,proport tonegeometric a, arith - rnetica, & harmonica conflttutis, quaq 3 fit earum advniut pnncipispopulivc, aat optimal mu imperiafimilnudo. E X his qua; ha&enus deoptimo ciuitatis genere di* fputatafunt, peripicuum fir regale ciuitatis genus, quod proximo cuique tocum quantumcumque eft.ob- uenic, prseftare quidem cteceris omnibus; iedadcon- fummatam fui perfetftionem harmonica iuftttiae tem- peracioneconglutinatum eifeoportet, id eft populari quadam &optimatum fi milirudine modetatum.quem- admodum monarchia: ftatus quidem fimplex,non cotl- cretus autconfuius.gubernanditamen ratio tripJici ge¬ nere temperatadicecur. Qu^quoniam obftura videri poftunt,nec vlliusquantum quidem meminij fcriptis autdifputationeconcluia, emrendum nobis eft vtper- Ipicua demonftratione intelligantur,/»/?nn»w appello paenarum ac praemiorum, & earum rerum quse cuiufq; proprise funt, sequabiiem diftributionem, quamHc- brsei Credata peregrina voce, vc ab iuftitia diuinitus ho- mimtributaquamipii vocalic, feiungatur. his etiam ducibusinhoc religioiiffimum & augultiflimum iuftuix remplum ingrediendum nobis eft. lift vero dii- tributio nr D E REBVBLICA, LIB. VI. n s 9 tribucio asquabilis qiiam quasrimus, squaiium ac fimi- liumradonibusmodice confu/is, id eft, ex harmonica proportioneexfiftit. Cum enim Plato optimamRei- t4T publieaeformamefteiudicaret, quarex'imperiopopu- lariactyrannideconflatur, a ie ipfetamen diftentiens ciuicatem non tantum ftatu,fed etiam gubernandi mo- do popularem fecit: quippe quiciuium omnium mul- titudine legum ferendarum,magiftratuum creandoru, belli indicendi,pads iubendre, praaniorum denique ac pcenarum irrogandarum poteftatem dedit. Ad hunc modum ciuitate conftituta beatam foreneganir, nil! geometricapropordonegubernaretur.PiuabatDeum huiusmudiandquillimum temperatorem, quern ad i- mitandum optimus quisquelegislator libi proponere debet, geometrica proportione omnia tueri. Iilud aute fa.’piusiadare/0lebaf,a«7iv0sov>e« 1 Ke'7?«»'‘: quretamet a n.n Dnm fi Platonica/unt, nusquam tamen in Platonis fcriptis^»»» Tie. a Jem comperiuntur. At populareimperium a Platone con - e " a ^ tare ' fticutumgeometricisrationibus planecontrarium eft: quia populus rerum omnium ^qualitatem eonfedatur, squalitas autem arithmeticis quidemradonibuscon- gruit,geometricisnu!lomodo.Etquoniam Xenophon Platonis smulussqualitate arithmeticaciuitatescofti- tuiaciuradiftribui putabat oportere.Cyru ad hue pue- rumvapulantem 4 inducit,quodrexafociis creatusve- * inCyrips ftimentacommutariiuffiftetjVtampJioragrandioribus, dia * minora breuioribus tribuerentur. Cyrus ita caftigatus docetura magiftro fe Perfam natum elle; ac propterea Perfarum maribus ac legib. vtendumjqui quod cuiusqj ^ proprium eftet, id cuique tribuerent; non Medos, qui quodcuiq; aptum & commodum videretur, idiplum cuiq; dandu putarennPlato cum verbera fibi,non Cyro infligianimaduertiftet, Cyropatdiamrepudiauit. Hate igitur Grscorum fermombus peruulgata Platonis & Xenophontiscontentio,duabusfa<5lionibus,optimatu inquam&populariu,pr*buitincrementum.alteri qui- dem, arithmeticam iuftitisradonemfecud,populares EEEE If 70 IOANNIS BOfilNI ftatus;a!teri,quodopibusaenobijitatepraeftarenr,ge 2 .&quoiongiusprogredie- re,eomaiusfuturumeftincremenmm. Arm propor¬ tion arithmetica, tanfetft Tecudus numerus eodem ex- cdTuaprioreTuperaturquoingeometrica; quintusta- menaprimojferedecies minor eft quamingeomecrica proportion, qu® Temperfui fimiles rationes comple- flirur; arithmerica vlquequaque ®quales; harmonica veroex®quaiib.ac fimilibus Ipatiis quodammodo tem- peraris exftftir. Geometries: quidem& arithmetic® i®~ pein iimiconTultorum 4 fcripcis occurrunt, acTacilime iudicantur: Harmonic® vero non itapeiTpicuedepre- henduntiuAQuod autem diximus ftmilimdinem ratio- nibusigeoraetncis, ®qua!itatem vero arithmeticis con- ucnireadinterualla numerorum pertinet; qusinari- thmeticisrationib. lemper ®qualia, ingeometricisnu- C quam diffimilia: nifisqualitatemeo modointerprete- mur quo Solonem ferunt; qui cam ad ciuiu anirnos fibi cociliandos pr®dicaret, fe leges omnibus ®qua!es latu- rum, fi legum ferendarum arbicrium adie deferrent: plebstejtiaUtatem anthmeticam , inquit Plutarchus, c in- nui yutabat\optimat&s ac locupletos adgeometricmm dtblum Solonis trahebatit: quo faciu eft vt omnium Athenienfiu contenfione creacus fit legiftator. Lexigiturgeometri- cagubernand® ciuitatis eft,cumfimilia (imilib.copula- tur. vt leges conubiales duodecim tabularum patricio- rum cum plebeiis coiugia vetabant, vt parricii ducerent patricias,&cum plebeiisplebeiiiungerenrurs cotuber- nia vero teruorum ab vtrilq; diftinguerencur.qu® lex e- tiamnutn apud Rhagufios muiolabilis eft, Idemiudi- can'dum diet, ft princepsprincipibus, tenuibus tenues* a a eft Is; Terms connubio geometrica lege mariraremur* Si vet o cantum elTetvt Tone connubia qu®reretur,gra- tiffima plebi lex diet; quia nojsiles ac locupletes tenui¬ bus & obicuris homimbus Tortitione ftepius obueniret, acprihcepsancillam, e pife x ll 1 u ft r i la ngu in e fee m i nara ductret, lit® condition! plane dimmilenn Tots igitur®- quaiuacorapopuiarcm arithmeticis legib.congructem EE EE % a Tnl.CIcTnfS p nr; efficuinu'nRepublicaconcenturn.Quaffiobrerare&il- fime Grad Amore^£ opia & Inoptajd eft 2c Pe- /w^parenribusgenflR-i finxerunqquafi mediavocein- terfiimmam&infimaminrene&a. Eft enimomnibus natura infitum.vt quo quilque egeatfid ardent; us amet: ficderbrmis formofum, inops a pecunia locupletem.i- gnauus ftrenuum conquiric. quod fi iocupies ac nobilis nobilem &locupletera duxerit; quia alter alterius ope minuseget,minus etiam alterabalrerocolitur. Ec que- admodum iympofiarcha fit ineptus, qui conuiuas o- mnium ordinum&mtatum ,vti qui(q;domum ingre£ ftisfuerit»accumbereiubeat,nullalexus,conditionis,£E- tatishabiraratione:ica quoqueimperitusfir,quidigni£ iimos quofq; lupremo loco, iapientes lapienubus,feni- busfenes,fceminasfaeminis,ftultosfimulconiungatjVt geometric®leges prtecipiunt; qui nihilaliud quam re- rumfimilicudinemconle&antur. quae ratio etfi minus eftinfi pida quam fiiperior, infqlfa tameu eft.optimus i- gitur iympofiarcha, vel vt Horatius loquitur, arbiter bi- bendt, tranquiila* mentis homine inter cotentiofbs col- locabiqfapientes inter inianosvt illoru lennonib.qua- fi medicina vtcumq; fenari poffint; inter ibphiftas ma- derati animi virum; cum fene loquaci taciturnum con- iunget,vt & linguam ei foluat ,&parcrus ipfe laqui con- difcat; egentem cumlocuplete, vt ei film benignitatis fontes aperiat,ab eoq; gratiam feraqinter feueros ac te- tdci vultus homines vrbanos admifcebit. quaquidem ratione non modo inuidiam & maleuolentiam eormn quifeieinfimisfedibus,autnon eo quern cupiantordi- ne pofitos qumri poffinqverumetiam ex ilia pulcerrima 750 conuiuarum turn fiugulorum turn vniuerforum collo- cadone fuauiffimus exfiftit omnium concentus: quam otdinispulcritudinemgeometrica legemutare,aut a- dthmetica eonfufione turbare qui volet, omnem fru- &um,omne dulcitudinem & amabilitatem quam inter conuiuas omnesintercedere oportet, de eouiuio fuftu- len't.Quamobrem Scipionem African um in fapieritum EE E E 5 1174 IOANNIS BODINI reprehenfiones incurrille ferunt, quod primus leges thtarraies deordinum conlenlutiihiier, acienatoresa plebe inludoru tpe&aculis leiunxiflet.cutn promifeue P.urescum plebe iudos Ipecbauiftent vfque ad annum abV.C.D lvii x. vnde pofteagraues ac perniciofs-in 4 iiuiusiM* Rempublicam leditiones eruperunt* Neq;enimhoc tanmm fapiens legiilacor prsftare debet, vt poenarum metu ciues a m'utuis inkmis abftinere cogat ■, verumet- iamhorefEcere.vtetiamfi nulls lint ieges,concordiam tainen colam us &amemus inter nos. Omnium aurem locietatum humanarum,quae Turn innumerabiies.fun- da m en t um i n a mi ci t ia c on fi ft 11, quam fine har monica iuftitia tueri nemo poteft. Cuius rei rota vis eft a natuta petenda; quoniam arithmetics racionesaegeometricq . ale inuicemdihundtslunuhomonicsverolemperin- tfGeomettica ,. 1 , pro^omodtf teriiallis mednsextrei'n'acomunguntjvrexemplis^pro- iun£iai,j,jo, pofitis docemur. dEqualitatis autem ftatus popular is arithmetical eft,& Arithmeticis rationibusconfentaneusj quoniam propimoilif vt ^qualiafunr, etiamli in infinitum excrefcant inter¬ im. : ’ ualla; ficpopulares homines vt Tint in infinitamultitu- Hjrraomca ne i nn umerabiles, opibus, honoribus, imperilsexae- C quad voiunr, vt vniuerfis leges iubere,magiftratus man daredudiciadifceptareduffhgia omnibus in omnesfer- reliceat. denique omnia fortibus ac ponderibus com¬ mitted pulcerrimum ducunt,ideft, vtGraeciveteres populate im pedum fignificabant, min* £?p~ts **>/©nuerte nu- merorumordinem^,3,4,2;vel 3,2,4, 6 : autquacunq; terie eollocaueris,temper eadem erit analogia primi ad tecundum qua;tertiiadquamim;rurlusq; primiadter- tium quartecundi ad quarturmac tametfi continua pro¬ portio gratior eft ea qua? ex numeris feiundis coalefcit, nullum tamrn efficit ex teipla concentum; fcilicct 2,4, 8,i6:multo minus exarithmeticisrationib.fiue difiun- ganturhuncinmodu, 2,4,j,7-,fiueconiungantur,2,4, 6,8. Vtraq;vero proportio abharmonicarantu diftat, quantum aqua tepida diflfert a geliffiroaj& feruente. Igitur fiue vnus, fiue pauci, fiue populus vniuerfus ma- ieftatisimperio profit, ac fineiegibus ciuitas regatur arbitrio imperantis, qui premia, qui pcenas, qui con- nubia,qui honores pro cuiusque mentis decernat, idq; fine fraude fiat;(quamquam fieri non poteftj hie tamen flatus nec diuturnus erit,n ec ciuibus vtilis futurus: quia nullutnpotentiotibuscuminfimis concordia? vinculu interceditivtluperiusgeometricis exemplisdocuimus. T> % Cont?a DEREPVBLICA, LIB. VI. ,177 Contravero,filegibus iisdem a c iudiciis inflexlbili nor¬ ma dues omnes dirigatur, fiomnes omnibushonores, vtiforstulerit,omniaomnibuspr£!nianul!a ratione di¬ gnitatis, perfonarum ac meritorum legibus arithme- trcistribuantur, decus omnevirtutiseo ciuitatis data interim necefle eft. Quemadmodum igitur fimplicia medicamenta vi ac poteftate diffimilima,qushomi- nibus perniciem ac peftem illaturafint, fimul tempe- ratafiunt falutaria : ita quoque arithmetics ac geo¬ metries rationes harmonica lege temperats,RebuR publicis lalutares Temper futurs funt.Quamobrem fal- lit Ariftoteles*, qui beatamRempubitcam turn fore * putat, fi quis princeps rants virtutisaeprudentisfue- rit, vtTummasquitate fubditos line legibus moderari veiit. Nequeemm prineipi pofitalex eft, fed omnibus ciuibus, ac potiffimum magiftratibus , qui gratia vel odio, vel lordibus oculosinterdum itaexcscatos ha- bent, vtnullamiuris aciuftitis lucem intueri poC- finr,ac tametfi nulla perturbations iudices ab squitate dimouerentur, nihilominus tameii legibus opus eftet, quibusvelutilucerna quadam, vel imperiti in denfi£ fimis humanarum atftionum tenebris dirigantur, vel fceleratimetupcrnarum terreantur. vt enim honefto- rum ac turpium lex sterna in mentibus vniuscuiusque noftrum abimmortaliDeo fit inferipta; perns ramen, quibus improbi ab iniuriofa facinorofaque vita auo- p centur,inanimisinlcriptsa Deo nulls fuerunt. Idem ^ tamenimmortalis ac prspotens Deus,quiiufti ac iniu- ftifcienriam nobis indidit, leges ore fuo promulgauir, pcenasedamadiunxit; quibus legibus nulls anteapee- nsconfcript$,ac ne legislator quidem vllusexftitifte memoratur. argumento fit quod nec Orpheus, nec Homerus,nec Mufeus, andquifiimi Grscorumfcri- ptores,verbum legisvsquam vfurpauerunt; Mofes ve- 10 diis omnibus Grscorum fere antiquior eft. ergo re- ges manu, voce, imperio regali fubditos fine legibus SBoderabantur.primalegumferendamm occafio a po» luPoUs? 4 lib. I. tw I O AN SI S B O D I N I pularibus&optimatumImperiis,cumaregaIiftatu did cederetur, originemaccepit: pritnum quidemAthe- nisDraconeacSoJone, deindeLacedannoneLycurgo leges ferendbus,antiqua ftirpe regum intermortua>aut iis qui fuperftites erant, erepta imperandi poieftate. Vmusque duit&tis exemplar cetera; Grscorum Icalo- rumqueduitatesadinuiendu & ad imitandufibi pro- po(uerunr:Doresitiquam,Iones,Elienfes 3 Crerenfesi Locfi, Crotoniacae.Tarentini,Romani: inquibusci- uiratibus plebes ab optiuiatibus-perpetuis odiis diffi- debant; tenues potentibus requari cupiebant.id autem fieri aliter non poterat, quam fi lex eadem omnibus Icriberetur.locupletes vero leges oinnes rcipuebantiVt qui opibus acpotentiaRelpublicas merentur, bono- nbusac pratmiis plebe fuperioresellevellent: Sc quo- niam fupremos in Republics magiftratus gerebant, fui fimilibus ,id eft optimaubus fauebanc,tenues afpec- nabantur.indetenuium voces &: querela:; qua; vt in ci- uitate Rcmanaexitumaliquemrepenrent ,Terentius Aria Tribunusplebis Confulibus abfentibus Patrum luperbiam ad plebem criminatus, maximem Confu- lareimperiuminuehebatur; quippeduosprovno do^ minos immoderarainfinitaquepoteftate;quilolunat- 7)3 que efFcsnati ipfi omni metu legum , omnia fupplicia verterent in plebermquene sterna licentiaelTet, legem le dixit promulgatururn, vt quinqtieuiri crearentur Je- gibusdeimperioConfulan leribendis.quodpopnJusiii i'eius dedillet,coConfulem vfuram,n6ipfoslibidineni aclicentia pro legehabituros.Sexannosgrauillimispo- pularium Sc optimatum contentionib:agitaca lex eft,8c ad extremum pcrlata. placet optimatum voces& que¬ relas exLu3io‘ , defcnbere 5 cumregiam poteftatem line lege optabiliorem ducerent quam legibus viuere: Re¬ gem, inquit, heminemejfe a quo impetres venim,vbtiniu- rta opw fit, ejfegratia locum,e]je benefi'cio■, irafct, S3 tgno- fcere pojJe\mter amicum S3 mimic um difcrim en noJfe\ leges remfur dam S3 inexorabilem eJfe,falttbrtorem mehoremtfe itiopi- DE REPVBLICA, LIB. VI. 1179 Inopi qnampotenti\nihtl!axamentinec vema loab ere,fi me- dum excejjem:peruhlaftm ejfe in tot human# erronbusfo - lamnoeentia vtuere. hreLiuius. Tandem perlatte func leges Duodecim , quarum prsccipua quatdam exllitic vaide popularis &optimatum im[ eriis ac poteneix* pla¬ ne contraria:eil autem huiufmodi; Priutlegia nifi cornu ttis centunatis neirroganto-. quifecutfaxit, capitals ejlo.lii Jegibus iudices ac magiftratus populum aliquam diu fie moderarifunt, vt nec venia: vllus diet,nec xquitan lo¬ cus reli&us. Fuit etiam confimilis noftra artate adSe- .C natum Francifco i rege controuerfiadelata:cum enim Ailobrogesfubimpenumfubieciffet,magiftratusaciu- dices a legibus ad a:quitatem deflexerant, acpleraque indicia contra patrios mores arbitratu fuo conftitue- bant ac definiebant. Iraq; Allobroges per legates a re¬ ge petierunt, ne in pofterum iudicibus ex xquitate iu- dicareliceret, vtlegum vinculiscoercerentur: quo ni¬ hil fordidis iudicibus tam inimicum efle poteft. Ac pro- ptereaCharondas 4 Carthaginenfium legiflator vaide * Diodo ru* popularis, vetuit magiftratus a verbislegum diicedere, quantumuis iniqu® viderentur. Francilcus Conanus libellorum Magifter, legatos Allobrogum audire iuilus femirarifcribic 4 , quodremadeoiniquampeterent,ne fcilicet magiftratibusex aequitate iudicare liceret:ac Fa- brum iutilconfultiffimum errorelaplumfcribit, quod Curias maiorestantum, non etiam minoresiudices ex squitateiudicare pofle putaret. Lcgadliios iudiees le¬ gibus in officio conrineriputabant, Ci a’quitatis Ipecie lixblataius dicerent. Accurfius non tam Latine, quarn ad id quod voluit accommodate,iudiees imperitos ver¬ bis legum infiftere perinde iuffit, vtindocfcosequitesj qui quod equitare fe poftediffidunr, extrema equeftris fellte manuprehenfare folet. fed a:quitatis verbum cum ad eos refertur qui maieftatiprasluntdpfaru legum abro gatione,aut derogatione,autlubrogationem,aut obro- gationem innuiucuvero ad magiftratus ac iudices,nihil aliud qua q> legi deeft,comode interpretariac fupplere: 11*0 IOANNIS BODINI aut nimiam acerbiratem Jenire, lenitatem niroiam ex rerum &cauiarum varietare fic exacerbare, vtfaluale- dumfiaulfil- g ls interpretationeciuitaris fimulac legum^laluticon- rta.dcpauis. fulatur. Nequeid Curiarum proprium,fed magiftratu- um omnium commune eft ; feu iure a&ionis,feu libello fupplicii,ieudiplomate ac refcripto principis laplos eri- m gere, autquid aiiud ex requobonoiudicareiubeantur. Id autem aperte figniticatur claufula vulgari principum re/criptocomprehenfa, q_voad jeqj/vm videbi- TVR;aut quoties magiftratuum ac iudicum religion! princeps edidto, velreicripto quid committit; vt fiepiA iimevidemus ea qua: legibus propter infinitam caufa- rum varieratem contineri nequeunt, magiftratuum of¬ ficio ac religionipermitti, fine vilu iudicum ac magi¬ ftratuum exceptione. Pleraque maioribusmagiftrati- busaciudicibustribuuntur, qua: tninoribusroagiftra- tibus nonlicent •,vtappeilationesinducere,reos necia- tis conuidos,nec penitus innoxios abfoluere; fed qjvp- v s q^v e indicia fefijlere iubeantur : quod Laccdaunonias olimfeciffe Plutarchus fcribit. Neque idnouttm eft; maioribus magiftratibus inter iudicandum pleraq;lice- re,qua: minoribus nonlicent:cum in PandecftisHebre- * orumSenatuitantum h , quern proprie/fec<*»/?a-.o'33rt» • n'sun -nej corrupte Sanedrims ocac.ex atquitateiiidicareiicuiflet: ceteris quos appellant indices ammarum c ac fsemtam, n' 3 TCfi' 3 Xi non item. Quodautem omnium Italiar ciuitatum mo- ribus&inftitutis caueri i'olet, neiudices a verbis legum difiedant, requitatis vim & congruam legibus interpre- Jib C ° nfil ’ 8j ’' tat i° uem nontollit: vt confulcus Alexander ^iurifpe- e Bart inl.o- ritorumfuse gratis claridimus ex Bartoii e fententia re- mnespopuii. fpondit: necin eo genere Curias maiorum iudicum ab parte a.of infimisiudicibus feiunxit.nalexab atquitate diuifa,qua- 6ic. delcgat. fj corpus exfangue & exanimevideripoteft: quoniam lexcatantumqusad quajftionem infinitam pertinent C complexa, quarftiones finitas a:quitati congruentes ex locis,temporibus & perfonis nonattingit. Legesau- tem fle&ere magiftratui licet eatenus ne rumpantur: etiam DEREPVBLICA, LIB. VI. nit eriamfi lex acerbavideatur, cum lua luce latisperfpicua eft. lie enim Vlpianus Dura, inquir, lex eft: fictamen * 1 P r ° dumratnen nihil fraudeacdolofecifle i.tl.fhi P aad videatui-.Romani s hoc amplius , quodiudices conce- ptis verbisiurarecogebant, vt exanimiffiifententia,id » raiyb. Hb. eft.vt vulgo loquimur, ex animi conlcientiaiudicarenr. ne^v* NoueT P r * us vero qua to lententiam ferrent, praeco indices cla- conilit. 102, ta voce houabatur, Ne fepa erenturfuidifftmilesejje ,vt j**’ 2oiutas Gaffiodorus'icribit.. Grxciveteres fe ex legibus iudi- i lib. t.Vi ri- caturos iurabant; fin quaftio propofua nulla lege corn- arum. prehenfavideretur, aequiffimam tatnen fententiam la- C d Arirtot lib. tlU'CS/id ell,VC VCtbis eOlUm -irt 111 I ll Fl'FF fideipjl 5. quaedammancUti.&inl,quimus eod. Bald. ini. fipro ea.C. eodem. I Bartoi. & Bald Inl.r.vtquxdefuntaduocatis.C. m tSarrol.mauthent.nifi breuiores. defeiKeutus ex brcuiculo. C,Angel,iu l.a diuo.de re iudic. 11*6 IOANNIS J ODIN! ■dinem Meloduni varias cognitiones (uiceperarttjre?? Italum familiarem in capiraii Iceiere deprehenfum du- ci iuffit; reus ta:dio careen's rogadonem culit vt exaibo reorum exii-neretur,&vincuiisfoIueretur,quandonul» lias criminis conuidus, at ne accu/arus quidem diet. CotelJus Prater Curia: cum tribus iudicibus regem adiit, vt qux ilium occafio aduerfus reum impulilTet intelligeretur. rex hominem damnari iuffit, quod in criminecapitalideprehendiftet, nectamenperuuigari veilet. ad quern Praetor, Nos, in quit, luratifurrms , nifi feeler it corn-nil urn , & exanimi nofiri fententia damn at ti¬ ros effemminenu. rexiracommotus; huraaniffimusa!i- oquiacmitiffimus omnium princeps, quodfuamreli- gionemaefidem in dubiura rcuocare indices videren- tar, iureiurando obteftatus eft fe hominem in fcelere iiefariodeprehendifle. ItaqueAnnasMommorancius Magifter mihtum, quumiudicesiudicandi religioneae legibus obligatos intelligeret, qui tamen fi regi paruiC- Pent, carnifices & parricidsepotiusquamiudieesvide- rentur; regem paululam feduxit,ac fuppliciuminno- demdifterendum fuafic, ne populus rei nouitate per- turbaretur; node tamen fequenti reus in flumen iu- benteregedemerfus eft. Idem Henricusingrauiffima 71 * caula,qua Georgii Ambafianihaereditasagebatur, pri- uari modo,& quidem iuratus,coram iudicibus teftimo- nium tuiit. Quamobrem inique fecifie indicants eft Paulas 111 Pontifex Maximus quod hominem damna¬ ri iuffiftet; quia fibi adhuc Cardinals parricidium admi- fifieconfdluseft ; quod tamen reusconftanter nega- bat. At multo aequius diet principem in ptiuatis Guam in publicisiudiciis exanimi fui fententia iudicare; quia inillisagitur tantum de bonis > in his vero Temper fa- ma, fmpe etiarn eaputac fortune omnespericlitantur. Kefertautem plurimum magiftratus legibus teneatur necne, an vero legibus omnino folucus fit: quoniam inaltero faditantum , in altero iuris & aequitaris quae- DE REPVBLICA, LIB. VI. u»r ftio verfatur; qus grauiffima eft Ci lex interpretations violatur. id aacem Praetori Vrbano Jege Pretoria cri- buturo eilediximus; lege vero diuina a Pontifici maxi- * Dsmvcr s’» mo, vel ei qui a Deo princepsiudicum fele&us elfet; vel poftremis Reipublicae Iudteorum temporibus, id eft, ducentos cicciterannos anteChriftum, Senatui 4 fapi- *iup.eorf. entum en poceftas erat monb. nonlegibusatrributa: vt ca£>r apudCeltasmaioresnoftrosDruidae‘ : , quodfiicraface- *G*f»rMb.* rent.iuftitiae quoque rerum omnium facratillimsecu- ftodes eranc; quorum Praetor maximus veritatisimagi- nem gemma infculptam lirpcr praecordia gellabat a . * Amtniama* Imohic Hebrreorum acdigyptiorum vetuftiffimus, vt - rcilicetfacerdotibus fumma mris interpretatio tribua- tur,totaAfia&Africavfitatiffimus eft. Pontifexenim C maximus, qui Muphtes Tufds appellatur , iilam qua* * inter ius ftriptum Sc aequitatem intercedere dicitur, in- terpretadone feu legum obfcuriorumdeclarationem, quam * Romani Imperatores fuae maieftatis propriam ^ udete-gfo* fecerunt, folus habet. Perfarum reges fuum quoque Muphtem publici ac priuatiiuris afylum invrbeTau- ride confiftereiufferunt ; Tartari fuum in vrbe Smar- canda: regesitem Africanifuos habent fummos Ponti- ficesiuris ac legum vindiccs & cuftodes , qui Athenis •Nomophylaces, aWbiThefmotbettt dicebantur. Ex quo in- telligituraiquitadsilliusmagiftros ac interpretes quam prudetiffimos & integerrim os efte oportere, & in fum- mapoteftateconftitutos, Acfiquidemverumefletarr- thmeticisiiifiitiaelegibiisin priuatismodoiudiciislocu elTe,cum de rebus rationibufque perrautandisagitutj nulla in priuads iudiciisdifficuhascerneretur,fed omnis quaeftio in facto cofiftereqnuilus arbitrio iudicum relin queretitr,nui!us£quitati lotus; fed omnia ftridtiffimis iegib.circufeffateneretur; quod nec fieri poflediximus* & fifieri poller,,abler diiSmu tame die mox apenemus» Prius tamen Geometricis iuftitire legibus publica indi¬ cia tradlarinecpollenecdeberedoceamus. Id quidem FFFF i. liSS IOANNIS BODINI numquam anteafadhim efieeonftatex legibus Draco- niSjSoloniSjduodecim Tabularum, Saliorum, Ripua- riorum jSaxonum, Anglorum ac Francorum vcteribus inftitucis,quibus omnia crimina pecunianispo:nisde- finiunrar, multftsqueexsquo fspiftSme diuitibus ac tenuibusesdemirrsgantur: quasomnesleges induci ©porteret, it, quemadmodum Plato voluit, ad geome¬ tries iuftids poiidera peens pecuniaris exigerentur. Hseitem legitima verba, Ne magiflrattbm multtanu fceuamvelemre liceat, fruftra omnibus ferelegibus fub- , , rogarentur. Quinedamlex'dllaomniumeendumco- *ai 4 ««. depa mums,qua lciiicetcauetur, vt qmpecuntanatnpoenam-, ***• propter inopiatn non poteff,corpore In ere uneatur, abroga- da ejjit. Sed hie occurrat aliquis,vaideiniqiium videri, vt anreos numos fexaginta quinque fifco dependata- pudnos quitemere Curias mat ores appellant, ra merit iumt*aegeftate prematur , nec tamen grauior mulda locupleniiinvis infligatur. nam geometricaiuftida,qu*e anreos fexaginta posns nomine extorqueti iubet ei quicentum in bonis habctjfexaginta millia exigitab eo, quiin cenium retulit centum aureorum millia. eft enim 6 ond ioo, qustfoob ad 100000: fimilima ratio geo¬ metries difciplins confentiens. Ea vis eft geometri¬ es iuftids qua locuples in muictarura irrogationegra- ■ uiffimepledliturjcontra quatn fitijiarithmeticaiuftida, qua diues opum tenuem fortunis euertere facile po- teft. Quod maiores noftri cumproipicerent ,legibus eauerunt veprster ordinariam muldfcam exrraordina- riairrogaretur 5 fi cauiaz grauitas poftularet, quaGrsci ny'fodoram ° vetcres vtebantur. hanc enim Demofthenes 6 ^sWl- J.eos qui.J. _ sro&xiW appeliat; quas etiamnum Romanis legibus v- furpatur : quaeiuftitis ratioproximeadharmonicam accediqfi iudicibus ,aurcerte maioribus eadem aequi- tate mnldarum grauitatemminuereprocauiarumva- rietate liceret; vtin Guria Rhotomagenfilemperan- tea fatftum animaduerti. &cum mancipes acpublica- ni que- ni queftifuiftentinSenatuprincipis, licerequidem iu- q dicibusaugere, nonauternminw'ere multftam temere appellant! bus irrogatam, Praefes Liforius, ac Damorus aduocatus fifci.a Curia Rhotomagenfi adprincipem inifli, vt rogationes ferrent turn de tudiciis prsdiorum publicoru qua; tunc procurator principis pro fifco vin- dicabam, tumdemoribus Normanisconformandis: illud eftlagitarunt ne mul&amtemere prouocantibus candem omnibus dicerecogerentur. idquidem arqui- rati confentaneum mihi videbatur, Sc Ciaudii Impera- toris ‘’Romanorum edidto comprchenfiim. Sicenim * harmonica ratio poftulatvt inter locupletes&egentes ‘ 1 4 geometrica quodammodo iuftitia elucefcat, in csteris squalitas arithmetica : quarum altera iudicum reli- gioni>altera legum poteftati relinquatur.Nihil eft enim perpetua pcenarum ^qualitate iniquius. Argumento fit veftiaria lex a Carolo rege noftro nuper lata, quae mille aureorum muldtam irrogat nulla cenlus, statis, condi- tionis habita ratione,(i quid plus minusvein legem pec caretur,erepta iudicibus pans minuendspoteftate: qua: lex iniquicate fua conuulla paulopoft a magiftratn bus perinde vt a priuatis ncgic&a eft. At Philippi Belli veftiaria lex ^aequior, & harmonics iuftitis quodam- modoconfentanea. eos enim qui in legem committe- rent,varie ple&it, Duci.Comiti, Baroni, Pontifici cen- braordina-' turnlibellarummuldtamdicit;figniferis,Equitibus,Val- a°Ludoutrf uallbribusquadraginta; Dccanis, Archidiaconis, Ar- chitnandriris,& ecclefiaftici ordinis hominibus x x vjac tantumdera Jaicis quibus mille in cenfulibellae fuiflent; csteris omnibus quinque.Haclege pcenarum fimilitu- docum squalitate coniunifta eft, partim geometrica, partim arithmetica ratione; quae inter fe temperatae efficiuntillum quern qusrimusiuftitis harmonics co- centum.Eademin vefticucuiusqueproportioreruatur. vetatenim lex plebes vtriusqjfexustorquemaureum, coronamargenceam,annulos,gemmas,pellesScythi- FFFF 5 U9o IOANNIS BOD1NI cas geftare : nobilitati non eft interditftum:(ed Duel, ComitijBaroni,quiJibeIIarum milliafexexagroru pro- uemuincenfamretuierint 3 quataor in fingulosannos 74s veftimenta nouamurare licet: caeteris non item.pleraq; £mt idgenus capita veftiariaelegis illius; nulla tamen fe- ricarum aurhoJo/ericarum veftitim mentio. Si quis igi- tur geomerrica ratione pcrnas onines irrogarc volet, propterea quodaveraiuftida propiusabeftquaatqua- J.ras arithmedca ;prore&o leges omnes qu^ de pasnis latte (tint, funditus fubuertac necefle eft: quoniam infi- niralpcorum, cemporum, perfbnarnm vadetas ,caufa- rum diffimilitudinemiudicibusfempereftajlatura.pei:- petuaquoqjpasnarum arqualitas ex adthmedcis ratio- nib. tarn eftmiqua,quam fi medici omnibus eadem ve¬ il en a mifcere,aut eandetn morbis omnibus medicinam * l.-’ess r i;m- facereveiint: vt legis fiimtuadas poenas** omnibus £E- v. ,nb’ Lid- c l ua ' es 'nique Romani tuletum: potiffimum in ranta ji:.?,C ornelia, varictatc cenliis, ex quo panesgeometncapropordo- iineirrogare non admodum difficile fuiffer.nobisvero tuntCciLiib. qui Cenforibusaccenfuracaremus> difficilimum. Sed popularis Romanovum ftatus legum ac pcenarum ae- qualitatetn confetftabatur; quam mutato ciuitatis ftatu pdncipes paulatim abrogarurit. argument© fit Antoni- * l.i. ?. vit. ni* reicriptum, quo legis Cornelia poenam fic mode- Uera. dc xari inbet, vt is qui vxorera in adultetio depreheniam occiderit,fi liumilioreloco pofitusfit,exfilioperpetuo C damnari: fi veto in aliqua dignitate, ad tempus relegari debeat. Eft autem illud magni ponderis ac momenti, quod perffinarum ftatus in iudiciis periculo capitis exi- *l.quicxdem mit eos quialioqui damnati fuittcnt.Sicarios, inquitlex f , ^ extremoftippliao ajjict oportet , nififuerint in alitjuadigni- ■ ceiidio. tatecor.jhtutr. lex item Viicelliaplagiarios feruosadbe- ftias proiici,ingenuos fficuri percuti, aut in merallum damnari; fi veto perfona fit honeftiorisconditionis,re- legatiiubet. Item, lexincendiados ad beftias damnat^ obfcuros honnnes;g!adio velexfilio nobilioves.Infum- DE REP VB LIC A, LIB. VI. im ma,fenHfernp'cr*ieueriusquamingenufRomanorum „ i.capitaljtf. Jcgibuspuiiiiintur: nam ingeruu fuliibus, leruiflagel *-«nf«uot& liscaduntur. cjuainquam Piato in ciuem quaminler- uutnacriusanimaduerti voluir b , quod hie non ellfetab J c j^ co 8 nit * honefta difeipiina iubornatus vc ille. quae fententia icg'ib.*' e philo/ophum quidem fapit, non iudicemautiurispe- lirura. At eciam dturna lex c poena eximit dominum * £xodj d (jUifietuum caftigando feueriusoccidit. Quare nec mi- rum debet videri, patrem a plebeRomanalapidatum, quodfiliumflagellis fcruilem in modum caftigaret, vt Valerius Icribit. Inter ingenuos mitius puniuritur ci- uesquam peregrini; nobiies quam plebeii; magiftra- tusquam priaati; milites quam pagani: &quimiftam modeftire grauitatem pne fe ferunt, quam moribus aevineturpitudine infames. non eft, inquit ^Labec, attio dc dolo danda plebeiis aduerfiu Ccnfular&s receptee auttorit at is ; humtkaut luxttriofo aduerftu hominem vita tmtndUtioris. NeccerteRomaniveteres* decunonem, t i.,.depriui quantumcumquecrimcn admifillet, aut in metallum, % iis voters- L . r ^ . • t T -, o riorum. 1. mo autinrurcas damnari patiebantur. turemnoltMrmim> t es.§ red o l il inquit Marcianus/, ft telo fe defendent, in mstallurru !!', m ' dep , orl , , ‘ ,, J , ... . t l.i.&vlt.de dan-, in digmtate couocatnm, re/egart ; milites, citm i- fur-bus ba!ne gnominiadimittioportet. Neque id Romanorum pro ar u [ C jo' llcli * prium, fed omnium pene populorum commune fuii- * fevidemus: nam legibusFrancorum acSalicrum quas diximus, quamplurima pro cuiufqueftatu&condido- ne poenae infliguntur. Quinetiam illi ipfi populorum omnium barbariffimi Indorum qui ad Occafum pofi- ti lunt, cum eiufdem iceleris cohuidum nobilem 5 c plebeium tenerent, uobiii capiilosautbrachialiatrun- cabant; plebeio nares vel auriculas prrccidebant^.tam- * Hiftoria tn- etfiPerlasjiifdem fere pcenis illuftrcs perfonas affecii- dorum ' fe legimusi fic enim Plutarchus h Icribit,mitras ac ve- * ftesdamnatorum vetberibusesdere, aclanamdiuelle- re confiieuifle. Non igitur audiendus Arifcoteles qui geometricas rationes in pr^miis ac fpoiiis diftribuendis FFFF 4 1791 IOANNIS BOD INI adhiberi putatoporrere, inpaenis verodecernendi$a.' rithmeticas. in quonon tanrum jurisaciuflitix funda- roenta fubiiertuntur, fed etiam philofophia: decreta, quibus conftat ea qute inter fecontraria funt, eadera fubfiftere diiciplina. Quamobrem fipremiageometii- cislegi'ous cinque tribuendafiint,&pcenas iildem iegi- * Silyc.in V bus irrogareoportet. At iuris vtriuique interpretes 4 , H ):ii-n(i^ s ’ Oratores^iiiftoricis poetaH, a:que ac legumlatores, ^;icir />aDormitius nobiles ac illuftres perfonas caftigari volant: pan Inc.du^ (quamquam leuiffima pcena illuftrivirograuifllmavi- uum. iac.iu detut) vt cteteri ad virtutem & versnobilitatisftudia aJeo&ih/el. • n • n* . . , dc ref.r/pt. innamman poiIinr,ctirnintelligentvirtutispranniacia- cjn.quiton- rorumhominuacbenedeRep.meritorummemoriam ctiam momtorum ad pofteritatem infinitapermanare. hie nobilitatem virtu tibus metiorjnon pecuniis, aut x- tatisflore, aut gratia principum, aut quocuraq; flagitio acfcelerequafitam. Marcum Scaurumantique nobi- litatis decus etiam florente populari ftatu ab excidio * I ,Ll v ' n dicauit.ac multo magisfublatapopuli poteftate> no- $m&:m t&n ' J "" **“* 1 . c 1 whcd) <&yi~ y&v , tyr.M- t \Valerius Max. tra. /M|.r b icer pro Seftio & in \AgUt\,inquit, te ghidio exfequi tuffum meum. erat enitn Papinianus non tantum Imperatori & imperio tutor a Caracalla datus, fed etiam Traianipropinquus. in quo lapfiis e/i / in iib.de iu Goueanus f, qui plus in gladio acerbitatis quam in iecu- tiidictione. r iFatilbicribit. JVullogenere,in(\\ihSeneca,hotmneimsl- Um mcritmtur quant gladio fefla certtice. ltali tamen ac Hifpani aque ac Narbonenles & Aquirani, fecuribus ceraicesfetiunt. Belganobiliumiugulum gladio, pe- cuduminmorem,haurirecontueuerunt. Eademiufti- d lt ' ,c v ?T' r *® rat * 0,ie q u i nobilem offendit, grauius^ ple&itur rmo-fpi* quam qui plebeium; & qui ciuem violauit, feuerius cerea.de iniu- q liam quiperegrinum. Nam in legibus Saliorum, fi Sa¬ xo velFrifoSaliumingenuumvllacontumeliaviolaflet, quadra- DE REPVBLICA, LIB. VI. u si quadruplo fere grauius 4 mul&abatur, quanifi Salius „ in«p.D« Saxonem offendilfet. Itaquoque AlphonfixregisCa- iniuriis - ftiliiciegibus*iniarianobili iilatafblidisD,plebeio cc c * 1.7 u tein, teftimatur. Coniimili lege Garoli Magni qui fubdiaco- parte li num occiderir.ccc folidis muldatur; fi diaconum,cccc; filacerdotem,D; fi Ponrificem,Dcccc: qua: poena: au&a Pontificum au&oritate duplicata: lunc r .Hic non difpu- bulieurGri* to de legum iftarum a:quitate auriniquitate, fed vc pla- tia. n- q. +.«. 7S2 num fit variis populorum Jegibus pcenasarithmetica x- qualitate non die irrogatas; ac mitius agi cum claris < 5 e illuftnbusviris.ac eoruminiuriasfeuerius vindicari.in- deplebeiorum querela aduerfus potentiores, quafi iu- dicibus fint gratiofi. Quinetiam Andreas Riccius fcri- ptor Poionus grauiter peccari fcribit, quodnon eadem poena patricii qua plebeii, potentes qua tenues,ciues qua peregrini pic£tantur:quo nihilabfiirdius ab eo lcri» bi potuic qui fuaeReipublicae leges ac mores conforma- re vellet. Confimilis querela exftitit aduerfus N. Mem- mium libellorum in Regia magiftrum , quod iudex a principe datus vt quaeftionem haberetde VlmaeoPrae- fide, nominem fceieribus & quidem capitalibus con« uidum fupplicio eripi palfus diet; famulum veroqui Pnefidiparuiflet, capitis damnallet.Francifcus maior re intelledafures fcelerata cenfenfionisfidefefeinuicem tueridixit. AtMemmiusnon modo prole,led etiam o- pibus,honoribus,virtute,aciudicandiprudetiadariffi- mus, aequitate fententix fuftentatur: quia Praefidem o- mnibus honorib. acbonis Ipoliauit: deindegrauiffima jpi^scotumeiiacircumadum ac nudatuardenti ferro imprellafrominoradeportauit.&quoniamdomefticus famulus eiufdelceleris minifter, humilis& obfcura: co- dinonis homo,nec bona,nec magiftratu liabuit, nec vl- lam fuaefama: curam, non potuit aliter quam extremo fuppliciopuniri.fi feruus fuiflbt, mitius cumeoagide- buiflet, propter oblequii quandam neceffitatem. At ne Prafes quidem pcenas tantasdediilet, nifi ad foxdes & H9+ IOANNIS BODINI corraptelasfalficnminacurmila/Ier. Illud etiammore maioruranobiiicati data eft,ne/uipendio viram finiac: q * Barirl 9 uo fappliciigenere vix vllum fcedias cogitadpoteft,vt pitaii'i §'. qttidcm foiptoribus omnibus * inter ipios conuenit, feruorum.de excepds Plebeiorum iurifconfiiJns qui Japidatioiiem inJ. data, qui luppiicioru acerbimmum,delude vitionem, poftea de- collationcar > ftrangulari leuiflmiu; dc crabefrabtagula c.cumquida. depedere,ig . ^ ue ^ e ac pacris parricidaagitixr. QtjamobremLiuius * Rabi May. beiloPunicoin transfugasacerbiusquain feruos fugi- c * uos animadueiTutn fuifleicribit, & in Romanos feue- Paui.Fagiui rius quam in Latinos: quonia hi feeuri,Romaniibfpen- chaidaicanj. dio viram finierunt; cum tame ex ommb.aliis eaufis mi- interpteta tius cum Romanis ageretur.nam Scipio Africanus Ro- “fenfnui He manum tnilitemextra ordines excurrentem vidbus,ib- panis.Rom. ciosfuftsb. cxdi'limit: vitisf enim,/)a?»f C nihil decedit: vtpueri ac fominajmolliferula non mi¬ nus laduntur quam robufti ffiftibus ac flageilis. Cum igitur Scipio ciuem Romanum cx eadem caulavitibus csdiiuberet qua Lacinum fuftibus, aequalitaremvelpo- rius fimiiitudincm pa-na: conlecutus eft. Quamobrem Gslba Imperator conquerente ciuc Romano quod ie incrucemagerer,tametfipupillum necauerac, crucem dealbari iuffic". Grauius eriam puniendus eftet medi- cus aut.pharmacopola, ii malum venenum milcuiilet. Eadem ratione iudex qui iniuriam inculit; iacerdos qui facta expilauit; ja&uarius aut fcnba qui falfum adrnilit; tutor qui pupiltaftuprum intulit; princeps qui fa-dus violauit. quarum enim return cuftodesac'vindiceseire debemus.iiab officio deferi nos patiamur,ieuerius ple- ftendtfumus*. Nam propterea Metium Albanorum Diclatorem,quod foedera cumRomanis percuila rupift fet,quadrigis membratim TullusHoftiliuslacerariiut fit. Sic etiam Solon Areopagitas legum cuftodes fta- tuam auream fuiponderis depedere voluic, fi leges vio- Ment.Si Ariftoteles iudicem ageret,aut in leges patrias intueretur, numquam arithmeticas rationesadpoena- rum icrogationem adhiberet. tolerabilior eftgeome- tricaiuftitiacu in omnibus, turn maxime in pcenis; quia propiusabeftab ilia quam qu^rimusharmonicaiuftiti^ ratione,qu£evtriufqueparticepseft. neq; enim harmo¬ nica ratione plus illuftrib. pcrfonis tribuiturquam ob- fcurisjtametfi plerifquecontra videatur. argumentoht illud quod locuples eiufdem peccati reus ac tenuis, gra uius mui&atur c : quamquam non grauius hie quam ille, fedvterqueaequabiliterprofaailtatibusacfortunis.Ex- ftatapudnoslexanciquiffima, quaplebeii tenues, qui manusiniedionemmagiftratuiubentefadlamviolaue- rint,lolidislexaginta,nobiles vero milleducentismul- dantur.Et quoniam pecunia: abundantius hie quam il- lic,&hac quidem state quaolimaftluunt,prudentis eft a Tranquil!* in Galba. £ I. Presbyte- ri. de epife. C• l.iiquis decu¬ rio.dc falfis.I, quxdam de pan, Thom. i, 2 . q. 7 .arti./ # Dinus, Bald. Salyc. ini.ne¬ mo. defum- ma trinit. * l.properan- dum deiudic. G.& §.(i<]uis, de pace iura- mento. gloflL inc* i. §.li ru- fticus.& eod. Bald*>4luaro. Cardin.y^lcx. depace t«ne- da. Odofrcd. Cyn. Albert* Bald, in 1. ne¬ mo. de furu¬ in a trinit.Ho* ftienf. in c. ea qua:. de ftattt monach* 0 I.plerique deiudiciis publicis. 1 Inlibro tnifnaetb tra- ftatu dc an* gulo.cap 8. paragrapho &n & craft. in Ezechiele cap.+j.v.n, ir 9 6 IOANNIS BODINI legislators pern as pecuniarias pro temporum &loco* rum varietatemutare.Nam fiorente Republica Roma- noru fiibTraiano Imperatore quifmesimperiiquam- longiffimediciturprotuliire^^erlegibus definieba- tur,qui minus haberetaureisquinquaginta‘hid eftauri libra: eratenimtrientemaioraureofblidoluftiniani, v tan tea diximus. Hebrcei k hanc Romanorumdefini- tionem /ecuti funt in fuis Pande£tis;& qul aureos qiii'n- quaginta in cenfu haberet, mendicare vetuerunt. At cum leges duodecimlata:font, tantafuit inopia,vr qui tundVc”*^ aun hbram haberet,locupletiffimtis cenferetur.Itaque Rabi Dauid. Decemuirimulclam dixeruntasrisxxv, fiquis alterius os manu csderet: qua: poena grauis iila quidem pro tempore, quodarithmenca ratione omnibus ex squo irrogaretur.Sedpofteaquam epcs accreaiffent, Nera- tiushomo impudentiflimus obiiiosquosqjmanuferi- renondubitabat; deindeferuum eiquiiniuriam acce- piffec, ailes xxv numerare iubebat. Hie igiturabro- gandaslegis xii prsbuir occafionem,5epoteftatisvr- tTdinftit.tit. banoPra:toridanda?, vciniurias arbkriofuo c vindica- pan™” 1 *"*' ret.Tuncenim plane perceptu eft & cognitu,arithme- ticas rationes adposnarum irrogationem nihil valere. SicetiamNormanorumoribus ,qui pugno plebeium cecidilIet,afre;quivolamanus,quinqueaffibus muldla- batur: fi nobilis eandem iniuriam accepilFet, non iure led vi & armis lingulari certamine decernendum erar j acfepillime is quiacceperat iniuriam, legum conceftii necabaturimpune.Nihilautem magis cauendum eft in ferendis legibus,quam vt ex earum malitiola interpre- tatione locupletibus ac potentioribuspeccandilicen- tiadetur. Nam cumDemades Orator Athenienfs po- pulo ludos exhiberet,vt rem populo gratiorem faceret, mima in theatro^faltare iuffit,loluta prius ex lege ccn- 4 Plutarch, jmm aureorummul* piatur.csreraiudicureiigioni permifit. Neq;enimau- diendaseftDraco,quirogatusquamobrepomifurtum morteperinde vr parricidiu vindicate:, repofuit fe gra- uiores parricida: pcenasillaturumfaille,fipoenafcillet morregrauiore.ArLycurgus omnia pcenaru genera at- queid omnino quod cuiulqjtum in publicis tu in priua- tisiudiciisinterfuiftet,magiftratuum poteftati rehquit: quos quide magiftratus fumma integrirara ac fidepra:- ftarenondubitabar.quadiu moresacmftiturafualerua- rent: veritus fortafl'enelimagiftratuu poteftatelegum acpoenardardiorib.vinculis coftringeretjdelaberetur ineasquas diximus iudicandidifticultates, quib.popu- lares ftatus folenc implicari.nam Venetarum lege quiad fanguiniseffulionem qiiemqpercuffit,eipccna xxv li- bellarudndiciturjfi occidentjCruciaftigitur.Silegiloc 9 elTet,quamuiti Neratii fimiies forent, qui pugnis ac fu- ftib.obuios quofq; dilloluta pcena feri ret! quato aequius Adrianas 4 Imperator.quikgtComeliade licariis tene- rivoluit eos qui cum occidere conarentur, non porue- runt tamen: eos ante qui quem nollent occiderut, pce- narum metu liberari. funrenimlceleranonexeuentn, fed ex animi cuiufque lenlii metienda c . tamed! conatus animileuiuspuniri debet, quafivoluntarem confequa- tur effcdus; & Icekris periualio qua fcelus perpetratu; ido ; -,confentientethcoiogorum^ac iurilconfu!torum ‘ omniudifcipiina,tamedi grauius peccataduerftisDeu 755 immortalern qui fcelus alteri perluafit, quam quiadmf- lic: quoniam flagitiofe voluntatisalTenlionem&quali labernahiusinmenteinullit A: quemveroIibidinis.au: iracundia; impetus tcanfuerlum rapit, vix eft vt voluifle viieatuf.&cuiquis oblato ftuptoperlixadere cum non poller,mm intuliqparam & cal; am reliquitied aliter m- dicesjaliter philofophi {cetera perlequutur: alteri ea ta- tum qua: mb fenlum cadunt, quae publicam tranquiili- taccrn ac requiecem perturbanc, pledlere; alteri in inti- mos vlq;recelTus &anfractus animoru penetrarecofue 4 Tnftatutis Vinerorum, b 1,7. ad I.Cor. deficar Exod cap. 2 t. e !.&gsrer«v I iter $./.de ca Iumniat.l. li amids. de adult. d Thom, in prims z.q.7j, ^lir.Ftorent. in prrmapac- tc fumme tit. 9 .C.I §.x. e 1./.$ fin, de extraordin. cnin.l. fiquis ^liquid, § i. de p<£nl i? fa girimts de fet uis fugit. C* DD.m l.r §• hxcainem* quad quifqj iutis l.am fa- dnf.euenuig de peer, not,’ ini etfi fsue- rior C. ey qui bus caufis in- fim.iiroga'cT^ gicf inc qui videric .^2 t,r. f hvcautem de feruocos> iupto» no© IOANNIS BODINI ucrunr. Quod fi fcelus non modo afFesftum/ed omnitio voluntatisconcurfuconfediumfit, noneftatqualitatis arithmeticaiuftltiaconfebhnda: vtMediolanenfilege, qui extra vrbes aureura minium fiiffuratuseft, morce pledtitur: fiminus eft, arbitrioiudicispermittitur: ac noftcislegib.qui viatori tantulum pecunia: extra vrbes in via regia extorfit,capi tali fiipplicioafficnur: vtquide meminiAndib.furem in crucem fublatum.quQdviatori le/qui/oliduargenteumviademilfet. LexenimRoma- 1 in'-etuord K0 ™ “ Famofos latronesin crucem agu:iedZ*o- I N I no; qui coram principe, quam qni proculj quo nihilcft apudPolonos capitalius; quimagiftratum ins dicerem* quam qui priuatum; qui parentem,quam qui magiftra* « !. (fuifquis. tumiquiprincipemqquam qui parentem. quaexvarie- adleg.iuiiara ratecaufaru/upplicii varietasincredibilisexfiftit. IdemC rii.ff.cod. mdicandum reimcjuitur deeogenereperionarumtjiia; inalterius cuftodiaac rutela pofit® flint-, a quibus caue- re nemo poffit;vt pupiilis a tutore>vxori a marito,a?gro- tisa medico, holpinbusafeinuicem;aquibus finecati fuerint,acerrime animaduertioportet.itaquoqueno- t l.vltim. De diurni fures feuerius 4 quam diurni; & effradtores, qui- cffiaSor. q lie f ca Ji s admotis domos inuadunt, quam qui patemi- bus partis fubeunt. Apud Tartaros &: Mofchouitas ie- uiffimaFurtamorte puniunrur; quia rariflimafuntop- jpida, &intuguriolis autca/is humiJib.fortunecuiulq; pofitaeflint. QuinetiaapudlndosquifuntadOccafum, fures verubusac varris trasfrgi mos erarpriuiquamHi- ipani regiones ilias fubegiflent: quiatenuifiio tantum prmdiadiuifaerat$ qua: qui tranfiliretaut pcrrumperet, grauiffimofcelereobiigari credebatur: grauius etiamfi occukeidfadhim eifet. ramediftupra,adultem,ince- ««.ex raaiefi- ft us, caueraq; id genus flagitia, li palam hunt c , feuerius aflion'^ IE ° C vindicati oportet; quia plus exemplo peccatur quam d Them. i.q. ftuprorvttheologis rf omnib.aciurisvrriufq;magiflris* Tcan riemo conuenitinteripfos. Haecigitur tantacau/arumvarie- rasnequitvna&eadem communi omnium lege cenfe- ri j ou t fi legibus omnia compledi voles, nulla libroram re de tempo, multitudineid coniequere; nec rurfiis omnia magiftra- Vuit vow. :n tuumarbitriofunt permittenda.sequins hocramen qua HM« ilmd.quideniminiquiusquamiudicibusfabas vt Athe- nis ; , aut tabellas vt Rom®, aut globulos vt Venetiis dari nulla iudicandi poteftate relidta? lex enim,noniudex o- mnibuseandem pcenam conftituit. ex qua posnarura sequalitatefummainiquitas exfiftitifepe quoque diuer- fiffima fcelera eadepcena cumulaturjvt feptem legis Sa¬ lic® capitibus latrones,grairatores,venefici, adulteri.in- 7 y 1 8. inter quos ratio quidem geometrica elucet v%- quaque : quoniam tamen non eft analogiacontinens fcddiuiiad'cilicetTecundinumeriadtertiumjabfurdilli- madiffidentia auresoftendit, & earnquse in dupladia- 774 pafcnefle poruiftetjCongruairiamplaneperturbat. Ita quoquebatribus cum plebe perpetua fere d ffidia in- terceftetunt,quoufq; plebi Conftilatus,Cenfara,Pras- rura,iuminaq;liacerdotia paucis quibufdam exceptis c 6 - municarentur. Quod ft eodem temperamentopatri- ciis Tribunatum licuiflet adipifei ,ftc tamen vt plebeio- rum numerusin eo collegio potiorfuiflet*& fuauifll- inus ciuium inter ipfos concentus exftitilTec, & ex ea tempe- DE REPVBLICA, LIE, VI. usij tetnperatione poreftatum moderatus &concors ciui- tatis flatus diutius AoruifTet,' vtexhis quatuor numeris harmonica ratione coniun&is planum tit, 4, 6 , 8 ,1 2. primigtiidemadiecundnm, & terrii ad quartum dia- pente:rurluspnmiadtertium,&fecundiad quattudia- paf»n;(ecHndiadfertium diateiraivn.contmentianaio- giacopulansprimaextremis,mcdiavtrilqne, omniao- mnibus, iuauiffimum procreat concemum. Sed tan- tum aberat vt patricii ad T ribunatus petitio nem admit- terentur.nifi eiuratanobilirate,vtetiampkbeii Confu- latuinranffimeadipifcetetmTr.niflatit bellicis laudibus 3bundarent,vt C.Marius; aut tumina dicendi copia,vt M.TuIlius;aut vtroq;vtM.Cato.Quamobre Cicero dc feipfegloriaturapud poptilum ,quod primus longo in- teruallocemporumfuorum primus homo notnis(n©uu autem * appeflabant qui primus in fua gencehonores « Afconiu* adepeuserat) Conful fadtus eiFet, & eum locum quem 1 e '^ us ' nobiiitaspr. Ergo ciuitatis gubernatorem optimum) in populari & optimatum itnperiojac potiuimum in regali ftatu regem ipfutu HI4 IOANNIS BODIKl harmonicas rariones ad Rempublicam moderafldaitt adhibereoporteneo tamen temperamentonobilesiii. teracplebeiosadmifto, vcnobiiis eiufdem virtutisqua plebeius,in perendis honoribus potior fir, propter earn quam a maioribus adeptus eft virtutis ac nobiiitatis fa- mam ; vt ceteri ad virtutem ardentius inflammari pof- fint. Itemiocupletioridandum eftahquid; & cum Rei- publicas onerihus ac muneribus fubeundis fuam ope- ramgrauiteracftrenueimpendat, honoribus porior eft fe debet quam qui egeftate premiturjcui munera tribti- en-Ja fiint quaeftuola, vt hie quteftum fibi fuifque necefi* /arium,iileopibusabundanshonorefruatur.Quamob- rem Trails Fiamininus 4 Proconful in coftituendaTheft falorumRepublica, locupletiffimis quibufque domi- 7ff natum attribuit, qui fcilicet Rempublicam faluam & honeftam die vellent: cum nuilam pereunteRepubli- cafalutisfpemhaberent. Quodfi magiftratus Duum- viros autTriumuiros create oportet,commodiuserit plebeionobilem, locupleti coniugaretenucm, quam duosnobilitate,vel opibus,veletate pares confociarei quibufcum necefleeft controuerfiasfiepius intercede- rc,vt fere fit inter pares. Illud etiam commodius, quod magiftratibus diffimiliconditioned'eatis, fua;quifque conditionisftatum tuerifolet; vtquidem maiores Cu¬ rie noftris moribus ex omnibus ordinibuscoiiflantur, ac ius vnicuiq;fan£Husac melius reddi confiieuit,quam fi exnobilibus,aut plebeis,aut ecclefiafticis hominibus omninoconftarent. Omnium autemfbeietatum ciui- lium nulla firmior eft quam potentum ac tenuium, no- biliunl ac plebeiorum, omnibus magiftratibus & ho¬ noribus plebi ac nobiiitati pro meritisac virtutecuiuk que communicatis. fflerita vero diffimilima font ac temper fuerunt. nam ft quis omniaimperia, magiftra¬ tus , honores virtuti tantum ac pietatitribuat,Rem'pu- blicam funditus eiierteric, cum bonorum ac fortium ciuium numerus improborum multitudine longe in¬ ferior DF REPVBLICA, LIB. VI. 1215 feriot , ab his facile 1*9!, bn- a lonjj cap. vlt.PUl.4f. ixit IOANNIS BQDINI Ce & cum Republica indiflolubili vinculo coniun&os vt placidiffima tranquillitate fouebit: vt rriplici numero tripliciq; magnitudinc, quibus exprella regia: potefta- tisanatura ipiaimagoquxdamper/picitur,qux ftaturn ciuitacis optimum 8c naturx legibuscongruentemre- gium fignificar, guberpandiforma rationibusharmo- nicis;conftirura.binarius enimad rernarium diapente conftituit, rernarius ad quarernarium diaceflaraii j ex¬ trema vero diapasSn cx vnitate , rurfiis ad quarernari¬ um duplex diapafiih ac iyftema vniuerfi concenrus o- mniumque modulorum coaleicit. fi vfteriusprogredi- - are, harmonix concors fuauitas petit. Vnitasautem lupranumerosomneseminet, quafi princepsfupraci- uesomnes& extraciuiu ordinem ; cuius maieftas per- indeatqnsvnitasipianullam fi 11 ' partitionem admittit, ab ea tamen numerorum omnium poteftas deriuatur. ordo vero ciuium triplex in omnibus fere ciuitatibus ciufmodi eft,vt iacer quidem prioreloco pro ea qua De- um immortalem proxime accedit dignitate jdeinde or¬ do militaris, fiib cuius tutelam ciues omnes quodam- rnodo pofiti fimt; poftremo plebs qux ex agricolis, feholafticis hominibus, mercatoribus, opificibus exfi- ftit. Id etiam ab hominis natura fign ificatur, in qua be¬ ne conftitutx ciuitatis forma perfpicitur;nentantum in corpore, cuius vnum caput eft, aptaq; mem brorum omnium collocatio,fed etiam inanimo; cuius iuprema pars m ens eft; huic proxima ratio; deinde vis ira/cendi, poftremo cupiditas. puraquidemens cftabomnicon- cretionc libera,& a ceteris animx faeul tatibss diui&vis C autem irafeendi in prxcordiis,miIites; cupiditas fubter prxcordia,plebem fignificat.& quemadmodum ab he- pate fanguinis fomite extera membra vegetantur; fic agricolx, mercatores, opifices exteris ciuibus fuppedi- tantalimenta. & vtpleriq;abinopiamentisbelluarum vitam viuunt,& ad id tantum quod adeft.quodque prx- fens eft,appetituferutur.quos etiafaerxiiters'* tumenta, vocant: DE REPVBLICA, I IB. VI. in 7 vocant.-itaquoque popnlares &opdmatum flatus fine snenre, id eft, iinepiincipe,feipfbsvtcumq;,nondiuta- men cueri poft’unt; beatioresfuturi, fi principem ha- beant qui omnes urdines conciliate, & quafi mens im- Prifiantifli- perio fecum diflidentes ad concordiam reuocare, ac. m&ciuitatit beare poffit. nihil aucembeatius fieri poteft,quamfi vis tma S°- ratiocinandi prudentia , vltionis appeticus a fortitu- dins, libido3 cemperantiadirigaturimens autem ipfa /uum imperium habeat , & quafi habenas tenens cur- rum regac, cetera, quocumque ducat, fequantur. turn enim omnis honeftas, omnis officii ac virtutis fplendor circuinlucet. at cum, depulfo&excuiro mentis impe- rioaciugo,pra?ceps ira quafi miles indomitus, turn et- iam libido quafi rurbulenca aefeditiofa plebs fafees arri- pit,in arcem inuadit; mentem denique ipfam quatit ,ac delede fublimi deorliim deturbat; ciuitatem otnnem perinde vt animi vires in omne dedecus ac vitiorum fee- ditarem mere necefle eft. nihil enim Reipublicaifimi- lius quam animre pulcerrima ilia fibiquemodis omni¬ bus congruens comparatio: vt fcilicet prudentia, forti- tudine &temperantia ciuium ordo triplex efflorelcat, & vnius principis imperio dirigatur; rum enimexfiftic concorsilleciuium omnium aptus & modulatus fnm- '17 marationeconcentus. Sed vtharrnoniainfuauis eft.nifi dilVonumaliquid admiffiim fit, quo poftea mollius ac iucunduisinauresinfiuat fuauis ille concentus, qui ex diareflerwn, diapenteaediapaiwn exfurgit : vt quicupe- dias atudilfime liguriunt, voluptatis leulum in guftu nullum habent, nifi coquusartificiofedifcumaliqu'em inreriiciat acerbis ant iubamaris condimCntis refer- tum'j quo degufl.no cetera multogratiora percipiuu- turinonahteracpidloresipfi ,vt lux e tabula eminere videauir, atramento candorem circumquaque obdu- cunt (: quomam voluptatis ea vis eft 8c natura vt fine a- liquo fenlu doloris iiifuauis fit ac perniciofa futura: )ica quoque neceffic eft unprobum aiiquem cinem ac flagi- HHHH iai* IOANNIS BODISJI tiofam raagiftratus & imperiagerere, & in clariflkg bonorum ciuium luce veriari; vtvirtutislplendorrr.a- ’ gis ac magis conipicuus videatur. cum enira infames,- lordidi,indodli magiilratus ac indices aliquot, pauciffi- mitamenvituperantur;quivirtunbusprajftant,veriffi- mis ac proprnslaudibus cumulantur. Ac mihi quidera prilcas fabulas intuenti videntur Grarci vetereseaqus deiuftitia tripilicidilleruimus , commode fignificare, cum , id eft, Legumconcinnita- tem,/€quitarem,&Pacem, Themidis Alias appellant; legem enim arithmeticis rationibus conuenire dixi- mus,®quiratem geometricis,pacem harmonicis ,quail concordi®nutricem,ac totiusiuftitisfinem optimum. Quae cumlatis explicata llnr,reftatillud quodhuius diC pucationis caput eft , an geotnetricis iuftitiae legibus mundumhuncDeusopt.max. temperate videatur, vtG 1 quide Plato putauit: obid enim Rempublicaro gcome- tricarationemoderatioportereiudicabat, vt diuinum illud exemplar in conformanda ciuitate fequeremur. | At trium numerorum ferie natutalem harmoniacis ra¬ tionibus aptam dTe docuimus, 8c aninme facilitates o- mnes ad harmoni® conccntum redtiffime accommo- dari. Sedporropergamus. nam 11 Plato propiusadmi- rabilem mundi fabricam intueretur, non prastermiil£ let illud, quod in Tim®o pr®cipue dillerendum erat, Deum Icilicet mundi temperatorem lapientifllmum materia&forma, quarum altera alterius ope luftenra- retur , rerum omnium vniuerfitatem coagmentalle: idque sequalium ac fimilium rationibus colligatis: mundus enim tori materi®®qualis eft jquippe quivni- | uerfa finu ampliffimo comple&atur; form® vero fimi- lis:vt harmonica proportio geometricam & arithme- ticam in fefe continet, alteri quidem squalis, altcri ve- rofimilis. Neq; enim Pythagoras hecatombendiisim* molauit quod hypotenufequadratum,vtpleriquepu- tant, duobus circa redtum angulum quadratis aqua- D£ REBVBLICA, LIB. VI. 'm 9 lem elle ftemonftrailet; fed quia diiabus propofitis fi- rtatotrian- guris fiii diffimiliblis & ina:qualibiis, terdaminufeii guld- v fimHe fer,qu£ aiteiiquidem a-qualis, 2 lreri verofimilisdiet: ^tur z. pit k iicquoque im mortal: 1 ac Xc f ext *- tn ' x r • i r r anvulo •vero icirpiyrnum-xandis fa- 3 ° detur crihciumprapoteti Deo qualere&a- debemus, quod ex mate- gubtmparjtl • ria&formamundiihunc ^^gramum siteri a:qualem:aiteri veto limilemadmirabiii harmo- J P er 4 2 i rt ~ tnx vinculocoiiiganuequalem quidemmateria:, vtm- HaniulHm hildefitaut fuperfit: fimilem vero forma:itlifempirer- x farAle re* ?? s n<£ quam in mente habuit lapientiflimus onifex priu!- cUnguloz. quam opus illud fabricaret,vreftin librisOriginimi*. & ConfimilifapiendamoturapidocadeftesorbesabOr- j 0 t * tii ad Occafum;ac rurfus ab Occafu ad Ortum circuma- GcueCcap.*. givoluitjtertiumitem trepidationis participe vtriulq; fecit. Ac fi quis perfingulas reru naturas penetrare vo¬ let, animaduertet illam harmonise vniuerfitatiscohae- rentiam & mirabilem colligationem, qua: fingulis fin- gulaficconnedtit,vt medium cum vtiroq; congrnat ex- tremo.iila verocoha:retia,necarithniet?cisrationibus, nec geometricis conuenit,ied Iblius muiiccj propria eft. namconcentusfuauitasex vocibus aptetemperatis ex- Cft.it: difcrepantia vero,cum voces miiceri non poiTunr. Iraq-,videre eftterram ac tophum argiilte & crets quail medio quodam conne&i; lapides inter ac metalla mar- cafitas ex vtroq; genere coalefcere: ftirpes item ac lapi¬ des coraiiiorum genere quodarborelcir, quafi medio quodam coglutinari: animantium vero ac ftirpium me¬ dia efle Zoop/yta,qux tametfi mouenturac fentiunt s ra- dicibus tamen hsrent .rurlus aquatilium ac terreftrium animantiu media elle amphibia: volatiliu 5c aquatilium medios elle pifces volatiles; hominis ante ac brutorum animantium medios fimias ac ccrcopi thecos vidcrfinifi Platoni aflentiamur, qui muliere in beftiaru & hominu medio collocabat. beftiarumaute &angelorum vinctt- HHHti i 1 120 IOANUIS BODINI lum eft homo ,quimortaIisfimuI&immortaIisnatnrs particeps, cum vrroque federate quadamconiungitur. Eft etiamretherisregio media, qu;efuppofitam fibiani-C malem ipirabilemque naturam & cceieftem regionem eadern compledh'tur affinitate- Er qnemadmodumin redta mufica? modulatione elle aliquid oportet quod duriiis feriaraures, fine quo peritura fir caucus fiiauiras: itaquoqueDeus bonorumac malorum vim fictempe- rauitjvrvitia vinutibusopponeretj&monftiaquacdain in naturaexfiftere,orbiumquelucentium deliquia fieri patitur; & rationes quafdatn e(Te, quas Geometra’ fur- das vel potius iffirtvf appellant; vtmundi concenrus fuauioreiret;& admirabilia Dei fa&aplaniusac melius intelligeremur, quasalioquidenfiffimis renebrisinuo- * ixod.c.9, lutadelituilTent.ItaqueDeusadPharaonem ,Excttaui* egote, inquit ,vt demonftraremtn teipfopotenttn meavwt ac dec hs, vt toto t err arum orbegefla me a omnium vna com - memorationepritdicarentHr. Haec quidcrn ad rerum in /Egyptogeftarum verillimam navvationem pevtinenr: fed later fenrentia diuinor de Pharaone malorum o- mnium opificeacparente,quern facra’literacverbo Le- t lot cap. 40. uiathan h Ugnificsm: theologorumtamen omnium vna 8c P(‘alm.;o^. n , ° , . & . r . ispiusxocant vox elr,hunchumam generis adueriarium emmu maxi- jwn rnumDeinutu, verbo,poteftare coerceri; vimaurem pretaun Hzc- malorum omnium quam miramur&indignamur,& fi- diiei cap. ue qua vis bonorum nec ellet,necperciperetur,t]eme- torumac nubium cancellis cobiberi: lupra vero nihil nifilandum&afordibusac fcclcre purum manere,vc exiguailla malorum labes multo plus profurura lit qua nocitura. rectiffime enim Auguftmus ■,c/ttt c Deumim- mortalem vllum malt dedecut petprjjttrum negat , tiijt tnaittt bonum confeqm certo ferret. Quemadmodum igitur ex vocibus acucis &grauibusfuauis concenrus ef- ficitur: ficetiamex vitiis ac virtutibus, ex dementis ac cceleftiumorbiumconuerfionibus inter fediferepanti- bus.rerumque omnium contagione&antipathia vin¬ culo DE REP VBLIC A, LIB. VT. n « Culonumquam diftolubilico'ligatarum confenfu, har- roonia mundi totius partiumque fingufarum concurs exliftit. Res item pubJica bene conftituta bonorum ac improborum ciuium, potentium ac tenuium,lapien- tium ac ftultorum,robuftorum ac imbccillium, mediis ordinibus v/quequaque interie&is, qui fuinmos infi- mis, omnes omnibus coniungant, mirabili ciuium vni- ner/orum difcordi concordia coalefcit:fic tamen vt bo¬ na maJis fine vbique potentiora: vt mirabili prudentia lapientiflimus ille reru omnium opifexac mundi pre- curatorrempiternalegefanxic. Etquemadmodum iple incredibiliquadam viac poteftatc prseditusangelisiir- perar, ficetiam angelihominibus,homines belluis,air- imcorpori,mas foeminas.ratiocupiditati ;& optimum quicqueimperandi potertatedeteriora continet, vt c- mniare&iffimisaclegitimisimperiis colligatione qn.« dam poteftatum omnium coerceantur Quod igitnr v„ nitas eft in numeris, mens inanimae facultatibus,cen¬ trum in circulo : itidem in mudo rex ille potentiflimus, vnitatefimplex,natura imparribilis, puritate lardhlli- musjfupracceleftiumorbiumfabricam altiffimo intn> ualloremotusjlpirabilem hanc regionem cumccelefti acintelligibilicopulans.mundum triplicemfuauiflimo concordia; ac modulationisconcentu admirabili colli— gatum,curaquadamfeGuraabinteritu leruat; cuius ad exemplar optimus quifque princeps, qui Rempu- biicam non modo faluam, led etiam hone- ftamacbeatam forefperat,fefe comparabit. FINIS. Typographies Ie&eri S. Qua diligentia in hac edit'tonefit adhibit a, leS:of nos predicate Kolumus: ipfifatisperfficiesficum fuperiori hane conferee tiolue- ris. Nec tttmen affeuerare volumtu nihilnos pr or fits hicfttgiffifed, qtu oculos noftrosfefellerunt, pier ague omnia facile per te cognofci pojfe. Verumtamen & hoc monendtu es. non pane a nos data opera tntaBa reliquiffe; quafc. vel open typographica in fuperiori editio- tte, velamanuenfis in auSoris autographs minus reBe ajfecutue trat.quamquam ipfum etiam auBorem,'utplerumq s fit,perfefiina- tionem nonnulla fugijfe certum eft.quorum etfibonam partem ex Callica editione reftituimttiiplerafy tamen intafia relinquere,qua temerenofiro arbitratumutarevoluimus. Hoc nobis excidit: pag. P76,v,i,fcribendum cxxxvn, expuncits prisribus duobus cen- tenariis.Sed in aids etiam numeric non retro fujpeBa efl exemplar is fides: vt item in propriis nominibus,prafertim barbaric. Pag -i «r» v. 7,fir. ratiocinandi a prudentia, vltionum appctitu&afom- tttd, Vale . K.ER.VM, VERBORVM ET SEN- TENTIARVM QJV.E HOC DE REPVBL. operc magis vifx iunt mem orabiles .Index. Kumera!esnoU,paginam; liter t., pagim partem figmficant-, a, prim am-, b,fecun~ dam-, c, tertiam; d, quart am. * ,fententiam, regulam iurU y autfummam deno- tat. QHSjtenAi autem tibi funt p agin arum numeri non qui adfummam or am, fed qui ad interior a later a funt appojiti, exemplari quodfecutifumics,rejpon- dentes. in quorum medio tantum C liter a exprejfa eft, cetera facile intelligipoterunu. A Aroais Hebrsi nobilitas Hi a b Abbaticellani Sc Glarenfesv- triufque religionis cufto- des 72d vtbut teflum ludeorum quod j9Sd. eiufdemvariacoofi- deratio Scappellatio.ibid- vnde dift’ metis ^tbid,i +6 d Abtoj>atioquorundarn bene- ficiorum ieupriuitegiorum a Ludoako x 1 1. Ftancoru rege fad la 16s b Abfalonls Dauidisfilii exem- plum S49 b Abtiirdum antecedens,abfur- dum 5 c confequens 191 c ‘Academis Andium priuile- gia a Carolo V. quare con- ceffaso^ a Acadeads ieftorum ius in fcholafticos 535 c Accuriii fenrentia de iudiciis ferendis an ex xquita te, an ex verbis legum 153 d. eius error deiatronibus 766 c Accufandorum Scdamnando- turn reorummosapudMe- diolaneBfes 4(8 c Accufatotes corrupted if, & peccatorutn inuicetn qua¬ le conltituti apud Roman. 432 b ' Achabi exitium ob iinpunita- tem Eenadabo concefiam 4«sc. eiusvxorisaudeli- tas S40 d Achzi tyrannorum magitiri 74 d. eoium confpirario vnde digneta isp b. sotum focietas 740,753, eoium Adoptione qui ad priacipatis ius,eiufdemq. focietatisdi- peiueneiint 25,3® iuptio,ibid. cumRomanis Adoptionesvaris 28,29,30 7i b Adoptaieteminisanlicituta Achillisparentatio 34 d 29 b VAftioexpilatshsieditatis Sc Acioptio Ephraimi &Mana{^ fuiti coniugibus inter te no fis abauo Iacobo asc datur 17c Adiiani lexd euiaxg/bj^Vix. AftusiuritiurindiducisGuel- fidium Eiouinciaium 32/J dtis 11* c Adriani Pontificisintiodudli- Aftuum legitimoium vis 5 c onesauaiitia 6 ;ic nauua md ab Adueifaiiis qua vtilita* Adamus homo Scfoemina 14 d maioi deceipi dicatur, vide Adamo in vxorem Euam_> Vtilttatum omnium Densimpetiumdedit,ibid. Adulterii poenaapud Ro.Htb quod fueiitiliud ibid. Sc aliatumgentium ibid. Adolefcentium natuia su b Adulatorum tiue Aulicomta Adolphus legis Danoium a- canum peftis Reipub. vide uunculus lmpeiatoi vibiQ Aulicoium.^. Balticaium 76 b Adalteiam oceidentis Mens Adoptionumcaufax9d. qui- vaiia 760b bus adoptare licet, ibid. Sc Aacidarum genus vnde 410c 30. eis fiaus legibusquo- Abutia rogatm qua: 24d e- modo fieri poffit 3® d ea- iusrogatio deabrogatione rum ius, 8c in adoptiuos po- legumxii tab. 3073-417 b teftas adoptantiu 28 c. 29 b Adilium curuliu poteftas ea- iuravaria apud variasgen dem qus Tribuaoiu 281 da tesjibid. vide etiam in di- prsferipta isz fbone Gatlorum. Adium exuftarutE adlimatio Adoptiuiquomodoapublicis qua;habenda 397 b muneribusexcluti jod ab Agyptioium adulteriipoena# hsf reditatibus £c fubrtituti- vide Adulterii onibus, ibid- Sc 31. hodie Agyptii fures, vide Fures proximisparentibuslegiti- Agyptioium natura Sc fitus mifq. hsredibus non pis- jood. eoium opera publi- iudic.int 3®d ca 671c. eorumordinum Adoptione matium an filis dignitatisprgtogatiua3S4b namialesSclegitirasabhi eoiumbeneficiainreliqua* ieriitatibus feu fubilit. ex- genres 141 C cludantut ji* Agyptiiagiidiuifio *39# A A 3 * IN 10 . BODIN. DE REPVEL. AgyptiaerartUB), vufc ALrariu &penesquos <74b minattiquipotiatur TfT .; K Amilii Mamerci Diftaturs Ararii &filci differentia 48/ marg. eorum dominiipc- tempusperbreue t6ze b. cius conieruandi ratio, teftasisjc, ex louio, eo- Aqualitasautinequalitasbo- ireminquibus infumend? rum rex quot dieatur he- norum quantum Reipubl. publics eiufmodi pecunis bereregesfubditos 1 ii vtilisautinutilisr videBo- 60s d,670 b,&paffim eotum mos ratione ^5 norum Arario pr^fedi apud Perfas & Piincipum regalisffiipii Aqualitaslegitima, humans &veteres Grecosquarevi 733 b,c natursconfentaneafecun- rilibus priuabamur .■ wit Aiolorumr.aturs robutti- dumEuripidem 74* d Grgcorum , de iff c. eorum c'onfuetitdo Aqualitaris 8c fimilitudinis in Arario Romano variorum infuffragiisfeiendis jjib. differentia ad georoerriam varia contributio 6.75 c,d eorum & Arcadum bcSSo- Scarithmeticam 74* b Arario quandofuccurendum rumcau/a384c; concilium Aquatio bonorum quam in- s.wa 24s a focietas 73c iqua&damnofa 702 d Ararii conftituendi Tnrcaru •stfitinire .,quid ^ipuarierum Atarii defcriprionem Princi- mos,w wrfe Caroli abftinentes,xr*Atbiopijm necefiarium ssra. eiuscon- Caducarum partium Ararii Africa leprofotum abundans —1: r —— -— - 508 c. d in ea £c Hifbania AfricscontetcDina, tutio- fciendi feptem genera. Gailieanci lyji. compura eod.d. deiisfingulatimfo. . t ’° 472 d feq.«43c, 44 s c, 647d, S50 a, * iK Arequinon babet.ic cor- 6/10,4343. eiusdifpenfa- poiefolueietenetur 735a tio penes Senatum 2J4 d ( 5 c Aris abundantia apud Ger- 2j4c, coaftituendi & in in- manos, vt 8c aiiotum me- tegrum conferuandi qtts tallotum.exceptoauro 6S5 ratio adhibenda 6/7 d if is a. eutWemmc-taliivaiiaq- fliorisratio 675 a. vbipal- ftimatio.ibid- eiusadar- fim vatiarum gentium trio- gentum ratio qu§ 620 d di obfetuati huiufce confer- AfchinisSc Pemofilienis co- nandi gratia trouerfia 26! c Ararii Gailici conftruandi Alculapii& Ifidis ficraa^p- ratioiS72C. Item in eiuspe- manisin vibem recepta cuniiscolligendisvariamu- 4*4 b neraconftituta.vttribuno- Alytnnet? apudThefialos & rmn.qugftorum, iudicum, Mityien^osqui 79 c. 197a &aliorumid genus prjfe- Afopicicquiafrabu!atiq66od floramdiuerfi ratio: vnde Atas j^eipubl. vide f^eipubl. African!qmdi&i 23d Reipubl ipfius srarii maxi- g“b- Africorumpopulorummuta- ma detrimenta 47 s, & 679 Atatishominutn communis bilitas in flaturferump 3*3 b pafiim.- vbi 5 cnonnullarum definitio62 4 b. ciuiumdi- Agamemnonis lacriilcium I* aliarum gentium mores re gnofcend? modus 62jc phigenis 35 a feruntur Atbiopum regnum & eiuf- Ageiliilocusreftitutns Here- dem ve£tigaha647 b. nul- tione ma/ctarum aut potiw ltd lusvftis vrbium, necarci- lU etymo: Item in voce Oud itm, prefer earn vbi adfer- 275.4. Item 27 s c uanturPrincipes 5x7 c. li Ager centuriatus oui diflui vt & 'Afri vnde cibi ahfti- 4j9b.’vfeeisHsrediumja^ nentes 477 d.‘ religiofiflimi «p«d veitreithBiim. apud quosingens facetdo- Agcfilausrex quare abA.sy- turn numerus •• item tem- ptioregecontemtus4S/d piarum £c id gen us facto A gefiiai & Lyfandri odia 444 ruin : item eornndc-m alii quare ab Epitans inaifis- aoies-s'i c- eortini do- tus zo-^b AS'S forum frequentia;os e-.- vbi & varia furoiis genera caff Eius regicnisr.atura&qua- i/tas 4 96 d. morsffnsab¬ undans quare $09 b. eius vrfcmmqu® maxima, viA Caira. quare Afri ir. Euro- pam , & AuftriiverfasA. quilonem proficilcenres, robuftiores Sant : centra Europsi in Africam&A- quilones verfus Auftrum, interioies & debiliotes e- uadant 4*4 d, & fol fequ, vbi id genus vatia exem- pia Ararium Agypti Florentini Ducts&Turcarum 669 c,d. Athenienfium 44 o b,c Gal- lis fub imperio Caroli v.vr, vir.Ludouici xt,Caroli vnr, 8cix.676d J 5c477a Aratii public! 6c ciuitatumuj euerfio vfurarum ratione «-f{ d,& afol.fequen ad fol. 44 ,’ b Ararii Giilormn claucsquot INDEX R E R. ET VERB. bitrium iudicandideiatnm eft, iniqueiudieai'epoirc-j Agistegiscstdiscaula jzrc iicianrur die Agrariatum legum iniquitas Albretus rex Nauarrse regno 525 a, b: 527b, conftitutio ipoliatus 120b 725a A'omanorum jszb,d Albretorum ius gentile 13 b>c Alexandri iv.PontificisinFe* AgrarialfulliTribunipleb.ro- Albretorum principes.Laual dericumnlmper.petulan- gatioqus2.ro a. lex Eycur lggentisacMomraorantie tia ‘ > 3 sd gi 693 a genriliaprauorum mrare Alexander Pontftex au ndo Agti /fomani diuifio T{pmu- fcindicurarunt 13 d creams * \.,oa lea&aliorunUisa.b. eiuf- Alcibiadis fa&um erga vxo- Alexandri ponti£sno.‘s 5,1b dem iugeium uumerus, rem 28b AlexanderMagntisSc Alp ibid. J&gyptii diuifio, vUt Alenzonii duds Maieft a tis rei fits Aragonum rex, cor.tov Agyptii iudicium^d; d- eiuscon- tiscoliis.a fobdins {uVi-ur AgricoiarumScPaftorum or- iurationesin regem Caro- quidem canibus^ .irrirari dolaudabilisquare 360 c lum vn 6c/fempubl. ntrb 4S^d Agriculture laus 360c Alemar.i Prsefidis damnatio Alexandria quomodo tic till - AgrippsSenatoris "Romani in 6c reftitutio Uaa.c. 313 d tata > pc concilianda piece cum pa- Alexander Magnus Darii par- Alliaci Cardinalis aftrcnoir.i tribus fubtilitas rta.c. 472 c Agripp*/'Menemifcil v ) pau- pertatisexemplum l$6a Agrotum hoftibus ereptorum qure ratio apud 5 (oinan. & quantumexiiscuiquepof- fidereliceretjsa b diuiden- dorum apud Spartiatas Ly- curgiratios 3 !b,sr 4 a,b s 3 ^ b,& 537 a. diuiiio ex lege diuina (27, c. aftignano apud Peruanos deuicbos a Carolo V. lmperatore_7 245 b ricidii vltor 211S a. emsbe- error 400 a,b ncncia ingentiarrjc Ebrie- Allobrogurn principib. rex Sa- tatisvitiumturpiflimum licaviirata ij c. ccium Dm- 453 d.Imperium 8c viftoria; (is in leruos benigniras^o c 371, Sc 407 b. munificentia Allodia prsdia ex confueru- mabrogationelegisMace- dine Campaniz.ne pcirrci- donumrieconmratis, vide pis quidem beneiiciopoiTi- Macedonum_>. Exercitus denturpleraq; rjib defcriptio ss7 d. Doroina- *4ltmral, apud Gallos quod tusro^b.laftatiors b c.Pro munus 317c fapiaissc Aefponfum no Alphonfi tyranni mercatura labile Taxila: Indotutnre- vide Mercatura gitegnumrponte defeiere Alteratio flatus l^eipub. qux volenti 445 b 266 c. a conuerfione auo- ‘AgrumcertisSnibusdefiiri-Alexandri Seueri imperium mododifferat ibid. optimum 7 (eipubl 552b,c- Alteratione/ieip.WaT^eip. Setter usquarennncupatus, Aluarelii hiftoria ALthiopica ibid, eiuf numir.a .484 d. de verberatione l'raifidunr Moslaudabilis ratione ui- quorundam rsrd buendoiumdignitatisgra abAmani fupplicioad viblo- duum ssSab riam Machsbsi aduerfus Alexandri vti PontificisMax. Antiochum tenrpijs 421b yracnidis exeinplum 4*3 c Amafis Agy ptioruro regislex cxanderAledicesFlorentix optima in otiofos 3375 ptum habentes eo-dem in - re infingulosyti.quoin v- niuetfos ipfo m:?pqrfpi- cuumvailifmgpjari benelr- cio immunes effe fingnlis tsbulisteftatufuerit 116 d A!* aureg Kuripidis, vide Eu- lipidiS Alatici Gottborum Tticxander AiedicesEiorenti* optima m otiolos 537 c cretum 76 rb tyrannus, aLaurentioMe Ambafiansconiurationism 4 | Alaudiumvnde to/d d ees proximo & fatniliari ximx exemplam,Sea quo AlbaniDucisHifpani auaritia infcclus 37«3;b detecla 471b maxima Belgamm air Mi Ali-xandri lmolsnfis Magi Ambiguitates verborum fu- ipanis defeftionis caufa Arams drhiuuo , vide Ms- giends.WcVerboruKLj 657 b giftratas Ambitioforum Sc ftomachi Alberti tnatebionis Brands- Alexander Imolenfis omniu veterno languentis cota- burgenfisdoftoratuspcifi- fuiterbporis iuriFcbnftrito- paratio 434a dre.pide Mauritius^ rum peritiiSmus 12, fa eius AmbroliusfubTheodofioAr- AlbinagiiiusGallorum quod, fententiadepaftisconuen- rianorum tempore 483'd & vbi locormn vfitatum 61 tisinreiutado trimaris 8SC*Amicitig fundamentum s- » quam anriquiffimum c. Alexandri luiiFc evronea o- quabiliras693 b eiusnecef iurrqui in Gallia non lab pinioAudicemad quem ar- liras 6c origo 329 b, Sc yo a. Aa a 2 IN 10 ? BODIN. DE eins qua ratio in dignitati- busizS b.ftabiliras 708 b Ariftocratici qui J77 b *Ariftocratixpeftis nulla ma¬ jor quam djfcordia Opti- 3 (tta,riJC* ciaitatibus f.e- ceffarisquac 5/9 a. fordida: qu x;s 7 b, j6i a eas exer- cens,inter plebeioscenfen- dus 357 b matum 386a, b. ineadefi- ArxmunitiffimaPrincipis, eft nienda errorcauendus 227 lubditorum beneuolentia b.c jjg b Ariftocraticus flatus quis 185 Afelii Prattotis vrbani cades d,!»a,i« 7 a.eiu 3 incommo- jipd da 22? d Aiiatico coelo nihil mollius Atiftotelis opinio deprimode- 412 b, Aiiaticorum tempe- minautilsc. eiuslibriqui- ratanatura jooc damdeKepub.inrerierunt Allis pretium variant 267 d n 3 3 - eiusomiliioincon- AiTyrii Cba/dxidi&hjib- eo- ftirunnda differentia inter rummos in cadenddMusri- munerapubiiea 273 d. er- JlratiuMigi c. Regmnpto- ror ex Cicerone & Coma- pagatio . 37/b reno/8; dutero in confti- ^Ajfarte Venus a Scythis nan- tutioneregnorum 195 &176 capata r<3 c a. Prsceptum ad Alexan- Afhclogorum errores in rc- drum de regtmim JUbditoTum rum humanarum conftitu- 194 b op'imodtfHueJJbrtore- tione, & quidetn Rerum- Atlanticarum vaJliuni vber- «»»7i7d,&718 a,b incon- publ 39s b intemporum o- tas 51sb • . ..iia dc fnrmno bono 4 rigine396,397.39*.-399 d,4oo AttalusdS-toIorumrex 76 b. . £.asfententix de ^iri- 40:1407 d,4«sc eius liberalitas in Roma- jlrceatia & popular 1 Rcpnb. 228 Aftrorum & Temporum va- nos 53-d a, 233a. item de Deo *82 a. riaconuderatio.-wdeTem- Atticiagticenfus 62/d de Mngiftraiibsts 259 d,273 porum Anils incurlioinGermar.iam b, c Afti'.tivndedifU 49 c 29/ d Ariftodemi Lacedsmonioru Atabalippx Perufinotum re- Attiiialex de tutoribus dan- regisfiliia Lycurgodepofi gis 8e fratricidz fupplicium dis 3 ' 9 * 729 a Attilii Reguli fidelitas Athenarum vrbis nobilitas j S4 d vcde 59 c- eenominatio Attinialexde Trihunu 535 b. loci Serilitas 359 c. ci- -tab uiumvarianatura %if a- Auaiitis exemplum Adrian! flatus tripartitus 229 a, & Pontificis, wde Adriani. io- 230c. 492 a. eorumlausSc vituperium Z02 d, 69 4 c, 695 b, 696 d, 699 c, ?oo a. lmperiiralio 37/ d. popu- larisftatuss/ c,»Sa. Reip, R E F V B L. ibid. Poena in adulterer 17 J. Victoria ;oo a. Motibus cor.trarii a Lacedarmoniis &Thcbanis 493 b, 5151. Iura in peregrines 6 n PoteftasiAj-a. Mceninm fttuendotum& diruendo- rum caufa426 d, & fequen. 419 d. Moiurn puritas492 b. Mos in pn- feriptiombue bonorum damn*- tomm 542 a. Flebiliita.wWj Plebifcita. Opetum magni- ficentia 671 b Ciuitacis iu¬ ra quibus conceilerunt 5/ d.PerfictiainfociosrfS.Pro- uocationum mos/sod. Op- preffi a patronis 585 d. Pacis autores inter Rhodios & Demetriujn 591 b. Deiirri- fores 609- de Ojlrncifme lex abrogata 546 d ti iS/d.&zira Aiithmeticisluftitizlegibus, an in priuatis feium iudi- ciis locus lit ,cum derebus rationibufq; pennutandis agitur 758 c Atrnorumius & vfusan Ke- bufpub.vtilis /93 b Arma habere vbi liceat aut iu- beatur;as»t contra 4§7d Armorica Galiidimperii pro- uincia 112 c Armoricorum referipta, de <»- - re Jui Ducis & relwuorum ma- giftratutem rations prouocAtionu ib; c Arotnauimveftigaiia 653 e -irrianorum tempera, pote- ftates.opes&religio 483 c Artaxerxis benefiemm in Pe- lopidas Si d Amsvndemanarmt 195 c> annis xxri Pontifids Ro¬ mani &aliorum Principum 676 a, b. auaritix Princi- pnm vndefepiusprocedanc 95 # d liberatioautoreThiafybu- 'Audiendum ptiusquamiu- I0103C intetitus caula 467 dicandum 3:2 b aMagiftratusfumrtius utf Augetii Eetreiii aftronomi ciuium ptiuilegia6r d. J 5 .- error 397 a rarium 6So d. Cenfus626d. Auguftx comitiis gemiiium Crudelitas in Phocionem Principum iura renouata 697 d. lus in rogationtbtu fcis j; c hgibitsftrend's 426 b- Mili- Auguftuslmperator Roman, tiajraa. Bellum aduerfas conferuator ptiuilegiorum Lacedxmoniosi77 a. Ty- 55 b. eiusinimperio.qu* ranni aLyfandro inftituti, conciliaquisveSenatus247 c.Fi- INDEX RKR, ET VERB: t. Eides in Cataeotam la- fario 77tt conuentu Bl'oelenfi sue tronem 604 c. Imperii tem- Aureorum numorum vari- 336a,b I>us4iod. Geflaj77b. Pm- orumsftimario, ■vide Nu- ’Auxilia fociorum xqua efte dentiain continendis ciui- morum oportcre 57}b,}76b bus S71. eius Regni diutur- Auri & argenti abundantia nitas7ira.Ciementia 311 c. vndexnEuropaiti 65s b,d. Callidit2S vc fe iixpreinum vndein Ga!iiara,c. eiusa^- T 3 undantia & prodigalitas: item quando pretiolius ha T>Aby!onis figura & magni- bitum 687 c, d. Coronarii tudo 10 c,478 d. eiufdem exaft:oaIudsisi44b. eius immunitas a tiibutis ad argentu propottio duo- eSo c decuplafi84 a,S8ra,b. vbi Bacchanaliorum inftitutio 8c agiturde varia eiufdem x- abrogatio 343a ftimatione.Ratioqus 690 Badenfe Heluetiorum com- d. vtriufque vfus quare muneoppidum,vbieoruaa a Lycixrgo Lacedxmoniis annuifiuntconuentus interdiftus«7Sc. auru nec 77b argentum expurgaripofle, BaWHebrsis Dominus & eorum varisrationes< c 487b. Vtilitas 487b Biturigenlisagriemtio 6ssb Bellumiuftum quod 573 b. ex- Bitbynorum ptiuilegia ss d ternumcontrabeUaciuilia BlancaLudouiciix- Gall, re- falutare 563, paffim. quo gis Caltili* regi delponia modo fufetpiendu $66 a, Sc 121 a pallors d itidifturi veteres Bodili vltionis exemplutn-i fodi renuntiabant amici- 375 b tiam stS a. Cfcfaris & Bom- peii.Scalia ciailia.Respubl. Rom exitiumrx+c. * Nul¬ lum iuflius qusat necefia- nereciuitatum. 543 d, Sc fob fequen. Eorum diffe¬ rentia 543 d.vis Sc natura in obligando jso.d Bernatum & Friburgenlium foederis vissi b- Eorum Sc Tigurinorum flatus .ftabi- liores aliis Heluetit>rum_i flatibns 234 d. Amplifirmi fines 72 b quo iure hi Alio- brogum Ducis prsedia cj ue~ dam iamreflituta detinue- tint sti b toriuntor 472 b. vbi cxem- plum notabile; imperan te 3uitmiano.Sc alia id genus. Bella feruilia vnde 8c quan¬ go 37 c> 381 39 - * Bella ho- ftium neceflaria ad tuen- dos populates flatus 380 c. fetitatem ingenerantia 518 c Belli ftudiaan optimatum ge- neri vtiiiafint, anpetnitio- fa $68 a,Sc palf Samnitum adaerfns Rom. qua occa- fio, sfjfe Samnites. Belli caufa Henrico xi. Galiia- xum Regt aduerfus Caro- Jum V. Imperatorem qu* faerit /S3 d Bohemizregispoteftas 81 » BonifaciuAvat. Fontiiciadi- gnitate a Gallis fpoliatus i3»c-4«ta INDEX REX. ET VERB. galila* tji b. Calignlx le¬ ges c. refponfumdedi- gnitatepsb: ctadeliias4 Cadii Sc l’aracadii apud •ff-qualitas aut inaquaJitas Tnrcasqui 119 c quam R.eipub.vrilisautda- Cadilefchieri apud eosdem-. Calipha Tureis quis dicaiu* ronofa, Sc eius reivaria ex- qui 243 a 141 d. eius aiafloritas is>zd. cmp\iizs,piBim.&tf* 6 b,d, Calidefchieri iusapud Car- Calip'narum imperia qui 527 b lorAfricanos 439 d rccepetint 141b Eorgias impurilfimus Tonti Cadorum tribus 77d Califtheilesmori maluit qui fex 3 ;9 c. Borgiz Alexan Caicitatis corporis 8c ingenii ad Alexandri manus fup- drivu. Pontifictsfilit.con- differentia 447 c,d plex venire iif c. eiusdili- femiente Alexandro perfi Czdes variz cleftorum Plin- gens antiquitatum Chal- dia, deciusdem Alexandri cipum,-We Principum dzarum exquifitio de ra- moxs 602 b Czl'ar Dictator perpetuus 80 c tione temporum 401c Borneiregislndicimos 4s«d eiusezdesm Senatu, ibid. Calorquareardenrior zfta'.e & 307 a. eiusCommen- inlocisfrigidioribus 4jeb tariorumlocusdefaflioni- QaI ummatut e:, damnarior.it busGallorum 446 b, c de formula vetus j>i» eodem aufforisiudicium_> Cambvfis crudelitatem vi»- 450 a. eiusMunera in au- dicauit Cyri patris liimma cupando feu retinendo lm virtus 373 b perio Galliarum 379 a. e Cameracenfisfoederis Gallo- ius Sc Pompeii affimratij contraftio 270 c. Is quo modo bclto a Popeio pief- fus j73 b. ems potellasex Brcphotrophia quando con- ftituta.WeXenodochia. Stint Attrtm loca, vbt infnntts axpofiti, nut t^emibui partnti- bm nnti nluntur 16, & it. L da fitertf tccltfffod. Britannici foederis ruptio vn- de do* d Britannici Duces, Francorum vaialli me Britannorum Sc Indorum ve- nuscontraria jo8a iruti Ttibunipleb. diffumw notabile.de tenuium fecn- litate aduerfus porentes Stjc Budzi opinio deMagiftratuii imperioprecario442 b. e- iuserror «83b,c Burbonii Magiftri militum_i defeclio a Frsncifco rege J9*c eiusdem defettionis caufla 73s a. Prouocatio iSj d Burdega lends vrbsquomo do populoaufia 57 c rum cum HMpanis quanta iadura Gallisjoi b ciusde aduerfus Venetos occulta contraflio 593 a Cicerone 1S7 c. eius arro- Campani agri diuiflo 643 b gantia tjS d. Didatura Campanorum natura s'7 a aesa Campus Jimiua Romm vnde CadarisAuguftilcgum de ma- appellatus 29S Caligula tyrannus 97 b- Iu- dif'ragus i>Sa ciuitatutn euerfiones 393 c rifconfultorum irrifor 4*7 an Cantibus Reipubl. rrmta- Suzaci nobiliffimi latronis c. Caligula fententia de tis, Reipubl. irutata dica- fupplicium 347e Republ. exHomero 1*6 b tur4iic cantuumquorun- Byaantium quando Roma di- Caiigulx Sc Ncronis prodi- damaominaStvis 412 a,b IN 10. BODIN. D E ft E P V B t. Canuteia lex in fauoremple- perfidiainLudouicumLu- fidelitaspermittenda239d, beiorum 3jic.d:jj2a xemburgumS2oc.*Cafus nua fadta xogatione Ma- interouexpriaiir quod ais merci 434^ nequit: item cafusimpru Cenforibus an Imperium tri dentiaefuccurm^ip c. Ca- buendum 6$}d i fi*f.b fus humani memorabiles Ccnforum correftionum vis 405.6c /eq potiffimu *oy d 634 a* eorum impcriuapud Cstiiin* coniuratfo in Rem publ.Rom 387 b,e. eiufdem exiimm quam Reip. poftea perniciofum,ibid. eius ge¬ nus, 5 c in Ciceronem ex- probatio 52 b Cato arbiter,&eiusarbitrium 228 c. muiicrum hoftis, eas tame percuti line facrilegio Rom.quod ^33 d apudGe neuat-es numerus & autori- tas^b. vaiium munus a- pud varias gentes, 6c varia eiufdem muneris nuncupa¬ tion pafiim. Toteftas 282 b 6c2.8$.eorum munusapud veteres, 6: qui ad id munus legexetur 626 palTim Sc feq poflenegabat /5r-a,b Centura moium,fontmdbus Catonis maioris in Reipubl. propria 278 b. quamnecef- flatuconferuando qusra tio 446 a. eius crudditas adueifusferuos 35 c CatonisCenforisfententia de conciliis Sc coetibus fecre- tisq; coniuitationibusi^ b Catonis tempora 16 b Catonis Vt.ccnirsfa&um lau- d’abile 3-46 c Catuii rogatio in prjefinien- iaria, Sc eiufdem ius 63s d. Gratcis vlitata 6:1 d. B.om. 622a apud omnes vlitatifli ma,Sc eius vtilitas 621 6c 622 b Liuii Salinaroiis 2S3c.de ea indicia veterum 629 pa flu Eius modus apud Rom 634 a vtilitates <124 b.Sc pallim. itemfoi feq. incommoda 6*7 c^ diSb do teinpoie belli Piratici Cenfara raorum caftigatrix b <529 c. Item (celerum maio- Catulorum fpc£laculu quor- rum630c. eius vera appel- lum popuio propolitum a latioQUs6iod. quipiimus Lycurgo _ 5 /pb earn abrogauit 633 d Qtlji:udtnu verbum qui bus vti- Cenfus tnagifler apudGrccos, tatum_> >5ia,b & eius munus 622 d vbi xc?.tis Gi;e.orurn,Lat. Sel lariusdicitur 353 d Cenfeie8ccenfusquid: Item Cenfurz &c cenforu intio- duftio,8c munus, & eorum ius z Si pafiim.Scfol feq qui Cenferenturapud veteres 6z>a, b. quaienon Cenfo rentur feeminz s -vide Fee mins Cenfitolum citiium varius numerus 131 c,d quare Cefores apud Rom ac- eufaii non poterant «js c. nuiius.quantaincommoda 62.S c.is,feuCenfura,quibus obnoxia628 d. an lege di- uina permilfus, 8c quare in- troductus; £c quomodo in eo peccafle dicatui Dausd 613 b.Scpallim.Apitd Rom. de quibus rebus primum fieret 62tb.reuocatio quam necefiaria 026 c. £c 627 b, c. eius varia ratio apud vete- res023 d,8c 024 a *Athenie- fium; wdeAthienienGum—>. \ ens.toni} vult in voce Ve- netorum.Introduftio«p-u | S Gallos 6:j a. CiuiumRom. fubRomulo 6}9 a Centenarii numeri ratio 724a Centuriatusager; vide Agct K^raiij appellatio inter Mone- tales quomodo&quare in- ttodufta 6 S6d Cerse vitidis&flauz differen¬ tia in ligillis 8c diplomat!' bus $ 4 b *CercanecefTariaq;argnmetis perluaderinondebent4Si a Chaldzi qui difti 371 beoium aftrologizinitia 403 b.me- daciuut in horolcopis^oza Chambotticum faedus 3 vide Fcedus Cliildeiici Francorum regis ingenii ftupor iji,&:i32a C.hilonis relponfum nietno- rabilepetentiquid Deuso- peretur 555 d Chiorum ftatusi27d. aTui- cisdeuiaorum zilz xieorima. tju^Graccis liif 1> Cbiafx.i pud Moichoui tas quid figmiicet i?od Choreatum exemplumnota- bile_j 4.6 X Chrillus a Pontio Palafiin-* Przfide condemnatus fub lmperio Neronis s-f b. e- ius horofeopus ex Leotiicio 408 d Cbriftiani a Romanis quarej odio babiti 8c fupplieiis af- fe£ci v-S.f a.eotum captiuitas fubTraianoj^a. caritasia alendispauperib. 19 c. fu»- plicioaffeitt ptirnis temco- ribus.feruos habere non au» debantpericulimeru 37 b, c. quare femes manumile- rint 37 & if. operas 8c ius fucceliotium in ipfos rett- nuerunt.ibid- 39 a- eotum calumniae 345 b Cicero nouns homo quare dt- flus774B eras exiUum jq. a. 500 d iaftatiosst a. eloqua. tiz vtilitasjSa. d. 363 a. I.oa eus in Vatinium de autori- tate Senates 2j;d. Uemds IN IO. BODIN. D E AEBVBL. •pificibns fenartes fordi- CiuesGalii.vt&MedioJane das profitentibus 355 b. di- fes.etiamGfubeodemim- ftadeTyrannis 214 b. lo¬ cus de abrogatione legum 96 c, d. locus deOflauiani imperio;7ta. iocusinco- temtum ladaicas religio- nis+s^c.eiusccn(uiatus Jc fumma potentia 318 c Cicuts potus, fupplicii genus apudveteres 5041! Cincinnati belli geredi cauf- fa Dictator intta quinde- nequotperfonas 9 c.inid* ipilcenda apud Ferrarien- fes,Londinos, HeluetiosSc Germanos decern annota Ipatium requuitur 59 d: quataordectm apudVene- tos. ibid. petiofedesmurent.tributa nihilominus ob mutatione duobus locis pendere co- guntur i! d Ciuesan liberi, &an filiusfa. ciuisefie poffit 47 a. pie- * Ciuitateminuitusamittere, beiiapudVenetosab impe- aut f'uo principi prsiuritca- riis 8c iure fuffragiorum_. redamictliicommutatio- fiammouentur 5? d. apud nenemopoteft 59b Athenienfes & Romanos Ciuitates in Germania qua: qui 48 a libers 227 a cimdies So a. Cincinnati Ciuibusvere Romanis quod Ciuitatesfoiofteriles,merta- prudens contilium Appio ius peculiare 53 d, 54 d. iis tura ceiebresicfertiies 359 datum deTribunorum plu- quae communia dicantur 1/ ralitate 445 d a, b Cingulum.miiitarefignum-. Ciuiiium quorundam belio- apudRom. 547 c rum pacificatio 38 9 Cinna Augufti Cacfarishoftis, paffiimj quomodo faftus fidelis Ciuiiium focietatum quae fir- 388 b miffima 77s b Circumcifionis tempusquare * Cmis vrbanusqui48 d eius oftauo die conftttutum a- differentia a ruft co Sc mu- pud Hebr. 417 c,d nicipali sipaffim-j •Ciuemimprobummoenibus Ciuisdefinitio4S d,4Sa,d.47 arccretutius,quaminmti- a,;id mis Reipubiictc vifceribus CiuiRomano, vt ad honores peftelaborare3SSa.Ciueaa perueniret.decennio mili- Roman. verberare non ii tandum erat 358 a eebatlege Portia, vide Por- Ciuis afcripti & honorarii dif¬ ferentia 48 b-a peregrine, imocimsaciue quiddiffe- iat 6 od. 5 ta,b, 6 .?d, 64 a. A- tlrenis fieri qaam difficile S.r a. vbi vbi fuerit, principis fui iegibus in perfonam co- Ciuitatis & vrbis appellatio Sc ceptis obligatur #5 a. natus, differentia; vide Vrbis. eius optimo iure ciuis cenfen- ftatumadnatuiamaeconj* dus 4S d,rtfb.fi>friensacbea- modareoportet 49‘d. tusquisiudicsndus 6a conuerfioqua: 366b- vnda 36^8 b. definicio ex Ariffot. 49b, &50. prsftantifiims imago 776 c. eiusdem 8c Reipubli differentia; vide Reip, eius definitionem Sc differentiam ab Vninerfi* tate; vide V niueifitatis Ciuitatnmcoturbatio maxi- Ciues ferociorcs euadunt Ciuitatefalua quomodo vrbs ma,honotumScmagiiha- qui armonrtn vfa ac fiber- euertidic; arsjs b. in a- tuum ademtio 43 0< j tatefrautur.quamquipa- lienatottutvitsefuaetepus Ciuitatum quarum contraxu ee & otio dele&aatur 4SS tranfigens anfuatetineat funt fines, mgsescotrarios d,&4«ja ft b,(, ineuscoaftitutio- *Sc oportst 43 *" ei2. Ciuem transfugam Romani acerbius quam ho ftempuniebant (4 d ined Principis auftoiiras,&: ius prehenfionis 64 c Bines beneficiorum varietate aut ainplitudine an defini- antur 55 paffim. Parriciife vrbani, anmagiseiaesqua c.d. Imperii maiores quat z6 c. procnl a portu asdtfi- cari quare vellet Plato «7 a ’Ciuitatis iushonorarium, imperio nemmem aftiin- git, nifiquifuteoriginis ac c/uitaris domicilmm defe- rit, Ft in alterius Principis poteftatem veniatrd a. e- ius& familiscoliatic; vide Faduliae. CommuntcaEio- rsis ius, Gallis Comtoiirgeoijtt SS d.;S a eius,vrbis,coiicgti, curts, Sc fatotUae vetbo in* inteliigendum 49 b- 5° b. Vrbis Ik ciuitatis diffeien- tise exemplum notabile, ibid. Sena * Ciuitatis aiienae impetio qui tenetui,fuectuitatisiu- taamifit s6d tuliici aut plcbcii 51c «iuesoptimiquiq;Scfapien- CiuitasbeataquE 4d,ra tes inRcpubl. aneffe pof * Ciuitasnecitiperfonis, nec lint 2.7 d,&2ti:t. virtute inmoenibnsfubfiftit.fedin praftantesaGracisin exi- ciuiumonif.iumcoEtuiob, linm miffs; 8c quare 13s d.& 49; a inOrdiriestresdiftri- buendt 3 d. an ierui cenfen- di 34* d jo a. anRefpn'bi.dicipoffic 49 8c ro.Romanorttmqua Laced*moriiorum beatior 8 b CtU- INDEX RER. ET VERU CiaitatnmorigojSi d. earum 'Ciuium confcnfione fitftum cspliiiitasirS b,c. ciuscat conueifionesvnde i&8b. cenferinonpored,quode- liditasin colligendis pecu- earumCanesquidiftiaDe- repraiiberratefiat aora. mis jsb mofthene us>d HecdeTyramv. Clienrela quacdicatur«6a.in- *Ciuitatum difiimilitudo, va- Ciuium & peregrinorum oii- ter principes fasderata con- lietatemiurishabcatnecef- go 46 b eorumiusidem 70 cede eft r« b b Ciuitatum defenforibus qua Ciuium etiam inter Ce ius fx- poteftasa Valenrinia.noco- pediueifucn 65 c- horurru alii nati,alii fatdi,8c quiqui cefla&quando 54 C,d Ciuium qui variis Rebulpubi. prafuerunt, variusnume- ms2S9 padim. Eorumnu- merusinReipubl.qualisef- fc debeat 6c eorum diuilio lStc,sa6c. omnium obli- gatioqnzts b.tiesoidincs, lociatio 62 b 'Clientelam altetius Princjpis fufeipera periculofum, fed peticulo- fius line cauda iuftiffima fubite fS7i que dicantut 47d,4* dientelares cautioner qua Bonorum & fapientum-. 384 b Clientelare ius in¬ ter ptincipes obfematum-j 6 tb ius variutn 66 a. eius otigo.annquitas, 8< vtiliias 67 anadhxxcdes pertineat 6S a. hoc, patronatus, ac feudale ius, quam diuerla 6Sa £>e eorum ordinibus Solo- nis, Platonis, & aliotum conftitutio 526 c, eorum qut ordines44S c. idem ius peculiare , nee peiegrinis Reipubl qua: vtilitas 4180 d, eorum ordines ex PlatoneCc C'Ei'are 274b. Roman.ycnditio3jsb. Hi- fpanorumlibertas 18 a,b & quafes 77C b alienorum (larigatio quid Vaironi 64 a. quetelas aduerlus fuos eius feu teprzfaliorum ius Principes,quomodo Prin- ad quern petnneat 171 d,8c Clientcs pecuniam patroni* ceps auaire , componere, 171 adcollocsndasfiliascont'e- autvindrearedebeat 6rob-Claudii Jmperatorisanimo- rebant 664 vbi vana id genm cxtmfU. fitotis intemperat* exem Clicntura 8c VafTalorum ms plutnjuc. tacilitas leu in diuerlutr. c6b. 8tc. Liberto- dulgentiain Piatores7i4d, rum ,& tngenuorum diifc- in iudicandoineptia 40s b. rentia 67d,csb variaedicla 2c. opeium Clcdoueus Francorum rex, commendatio 67; c ; d quo kenelicio affcftus ab concfilumcid eorum ac ClaudiiNexonisSc Liuit Sali- Anaftafia Grxcorum Imp, peregrinorum iura apud natorisin Conl'ulatucolle- 197 c,d lurilconfuitum fcpias con- gatnm, nature cotrarietas, ClcdoueiGalliarum regisre- fula 49 a. fludia ad vtrum- quam Reipubl. vtilis fuexit gni prepagatio 112a ■que accommodatida , ad 447a,b. iidemvnaCenfo Cnid’orumimperiumSod, n pacts Sc militieartes 1,74a res ibid fa,c a ditus 1:7c vbiideentuveimim txempla. Qlaunnan errant quomodoin- Cod:: radium laudabile ::od lurain Mofchouia.Tattaiia telligatut a canontftis 13/ Ccetus iure prohibit!, Colle- 8cA.rhiopia quam dura 57 a.b giadicinequeunt 33s* a. Venetorurn autem 8c ClauipangendimosapudRo- Ccgitacio qus capitalis aro d. Rhaguliorudifiictlia, ibid. man 8c quid eoclauc intel- eiusde® sxempla ibid. Multitude Reipubl anvti lexerintvjtteies 37S b Cognit>o»cs feu curationes lis J27 a,b. henorariorum Clairfiiiae vnlgates vfitate,;n extraordinatia:,a Vefpafia- ius quam ab aliorum iure dipleroatibns Senarus & a no create 264 d. itemSc* iiorum Gailorum iiteiisad Carolo tx. Fraacoiumre- Regem r82C,d ge, ibid. *Cj|aulula generalis.ad.vai Coilcgasn decretocoliegara uerfa tandem vim habet acoiiegio prohiberi poffit quamfinguiarisad fingula 334d- an college mipetio 605c teneatut 3;6d 3'7C, 318b dignofcantui; vide A .tans Clemens v. Fontifex, Angelis an College ipix CoJiegkrauj Ordinis 8c Status. Duarum imperarevolens :31a a philolopliis appeliemtu Rerumpubl. in vnurn cor Clementisexcmpla *|Sd 33ra pnsconiunftio, an alteios Clementisvir. Pontificis per- Coltegarum conuocandoruni xlreris fubditos reddat 367 b fidacallidtas *o;d ius penes quem 336 d. eo- Romanorumsumcrusi!cd Cieomenistyrannis,eiusque rumius an tdeto omnitint diuexfum $6 d, S 7 a. finis 430 d &c 431 a, d. Platonics diftributt 03 S 4 b,c. vbirml- la habiliun habctxr rauj. P.o- ananotum ius j6 b. JE.t.\s, ordo 8c llatus, quomodo IN I O. BO BIN. BE REPVB. commune effe debest iit c. peccantium empia- ■^eipubl. differentia 327 d. toiiendorura ius 430 b. po- teftasqusjji c.d. Collegia lfraelitarumiamonteSion 482 b tSmm,vide Emplaftrum. Collegia pauperum prater nofocominm maximum—* apudfarifienfes 3*1 c,d Collegium quid 327d.33'b,c Collegiapubbea, liberaliuro artiutu Sc opificiorum fe- peccare cum non poflint, minaria , iuuentutismfti- doli mall aftio itnponi eis tuend* gratia in 7 (ebulpub. neqi!it337C.contra, ibid, efieoporret 44d in Collegiormn ftatu prairo Collegia prscipua T^eipubf. gatiuaqus 223 a Magiftratuum j)2d colie Collegium,Corpus & vnitter gia. magiftramum ab aliis quiddifferant 33a d wdsCorpus Collegia opificum, ireipubl. Colonis Puteoiosae Salerns quornodonoceredicamur miffs, fuffragiorum ius in vtilitas 34s psffim-j. K». bedorum locus apudT^om. 434b. 7 (oraan diftributioj Seruio Rege facia its a. co- rum iura Tiberius Roman, adimic 72c Collegium & Vniuerfitas Comitum Francorum pote- ftas, olimprecaria, peftea | perpetua 303 b j Comitum & Marchionup! \ 5#7 polfint, quat omnes colie- gas feorfumac minoiem_> eollegarnm partem coile- ftimteneant ns a CoUegii 6c corporis differen¬ tia 330 d sn Collegii piincepsGt coile- dignitates introdufia: Gallia ,6c eararo i us ra ricne fucceffionis s 48 d fitas, in quibuscouenianr; Cotnmerciorum iura, fingu- laribuspaclis populorunu ac principum con uer. tis co- tinentur cfpd- eorutn varia exerapla.ibid. *Coaimer- ciom Yinutis ac Nobilita- tis nullum 355 d ^epttbl. 1(0:0. amiferunt 52 d. /fomanorum extra Ita¬ lian! in Occirania4/d. co- loniasum deducendarum Comifiariiliodierniqui ista ratioapndRomanos 6c vti Commiffio expreiia qua: di¬ litas 644 c carur * 273d Colonise Romanorum ex in- Commiffiones qua: dicantur lima plebe Roman* vrbis - 262 b 513 a Cotmnodati & precarii diffe- ga 33; d Coloniarem P.omaniium in rentia 243 b Collegii Tribunorum.de fuf Italia ddcriptto 61s a Commodus M. Aurelii opri- fragitsinter le ferendisius Colons vanetas in hominib. rr,iImp.filius,imperiidede- 310d.Sc/3a vnde;o2tt. colorum in ho- cus 30 a Coilegiis legata donationefi minibusvarietatiscor.iide- in Communi re, prohibentis vefieriquisprirauspermifi ratio ni b conditio potior 317c fide dicatur 332 b. an its Sc Coiolfi Rhodioruro magnt- an Corntr.unia omnia naturs . Corpotibus Xepubl vaca- tudo, ruina, Screftiturio legibus 7*2a Mrpollk 342d. qu* leges 64.6 b de Communione bonorum, apudtfom.deiis 232a CoImnbiGenuenfisftratage- Platonisfententia nc groCollegio qtiedecretafunt tnaindomandislndis 511 b * Communitas, diflidioium omnium confeniione ac Commeflattonum 01120329 b parens 12c voluntate, anea maxima Cominii locus, decadeprin- Conani Scotorum regis lex pars aut collegii dux partes cipnm quorundam Aligluc ‘'Derations aaufitndcrum reo- antiquare poflint 335 b aitfb.eiuslaus 346d rum&- damnandorum 458'c. * pro Collegio non fit quod Comitatns iCaroleus in Bur- Conani lib. 2. locus reftir'u- co’dega feodum-* faemnt gundiacuius m d tus Defilduriu&dearth 6y d* 3j4d Comitia Gennanici imperii 5 error 15/* Collegiorutn neceffitas He- vidcConuentus.Eorutnco- Concentusharmonicus 777a, butpubl. 34s c,d. vtilitas gendorumiuS223 a, 6cpaf- 77.1a,c.d 3473. incommodisas, co- lint de conciiiis fecretis Catonis rum origo, 8 ciusvarium_* Comitia tributa vnde 2313 Cenforis iententia ; vidt a fob 328 ad 330. genera 330 Comitia varia 230,251, & feq. Catonis c, ?;/ b,332 a,c,d, Scfol. feq. Apud Rom. quomodo vi- CottcxliiPolfiacicoafliojfii ' tiari dicebantur 319 b. pie- Pcfliaci bis, non centnriattm fed Cosciliorbm.Getmanicohip trtbutitn fiebant tjsc. eo- ratio; ■wd»Germanicorum, rum 6c Cotmsnrtss iasarq; Concilioutnr iungoairan; leu 333,Sc 334 d. Eorutn in exi- gendis pcenis qus ratio 337 e.dScfot feq csllegiotura eorporam, vaiueifitatis, ac INDEX HER. ET VERB. feu NarbonenGsprouinciq poflit pilatsaftionon datur, nec nanda 2*1 b,c manumittere pofle qno- furti; vide Aftio expilatse. Confiliorttm variorum crea modo intelligac Vlpianua Eorumpaftaconuenta.ne tioncs,pjtifiiumm in Gal- 317a l'cdtcetmaritorum potella- lia 236,247,248 Confuiesvndedifli,& eorutn ti fubiiciantur vxores , et- *in Confitio capiendo quo iusasod. & ist a. explebe iamli iureiurando fancita plures fueiint, eo irnpru cur printum Jtomx non fuetint non feruanda 20 a denti. s lapt-a decexnitur crearentttr 552 b. quandtv Coniurarionumcaucndarum +6Sd modus 477 c,d vbivaria- Confobrinorum ius ratiene rumconiurationumexem fucceffionis imperii 733 d pla47ia earum exitusqua Conlr.brinam ducere vxore, redifficiles 471c quant turpe:Sc id genus ex- AeCoiuratisfupplicium quo- emplum 63/f b modofumendum46<) c,d. Cmfiaaiisnii verbum quid in- be 470 palitH ferat 3/1 b Coniuratorumqtiorundam-. 'inConftantiaSc animi for- esempla, quifubiremorte titudinedecuseftemnium ptopofuerunt fibi potius quant a fulcepto negotio deliftere_2 47'd Connubiaiis lex Appii quare abrogata 754b Connufcii &Contuberuii dif¬ ferentia 35 d,40 a 'Connabiis conferuantui ta- milis,collegia, ccetus, & ci- uitates 9 b Conubiotum ratio apudPer- iasi-oide Perfarum_j Connubiotum leges geome¬ tries 748c, d. Arithmetics, ibid. Eorutn qua ratio ha virtutum j2id. vbi varUde Canflantia. conftantia & le- uitas; item fidelitas & per- fidia.ex quibus humonbus manare dican tur S2t b.con- ttantia inrelieione neee£ ptimuminrrodufli.&quod eorum antea muhus jc $> c. Romanorunt qua: potefias 279,& 180. deduobttsCon- fulibus/fom. quorum alter Numantinis,alter Samniti- bus deditusefta patre pa- trato.an 'Romani ciues clTe delierint quxftio lurife. fie a, b. Tater patratux aittcmdi- citur , aui ad ittfitsrandum pa- trandu feu fdnctcdiim fie 7 era'ft felialutm Jacerdotum annjtiu Sipent.ex Liu.i.ab V.C. ConfuHs & Senatus aufiori- tas ‘ 255 b o faria/2; b. in mediocritate Confulumac Cenfbru confiiiens 522a poteftas Kannibaiis tern- ’ Conftan tint Magni vifloiis pore a 71 a eorum & Tribu- 407 c. vbi eiiam ems xcua noroffi de auftontau con- umporum. coujrtmtio item—. certatio 314 b 404 b. Conftantini tern Confulum collegarumpiero- poribus pauperum quanta gatiua dignitatis 3:1b vbeitas, &paupertat:scau- Contareni iententiadeVene- fa 39 b,c tis j3q 0 bendainAriftocratiis: vide Conftanttnopoleos Impera Contemplation! rerum dmi- Atiflocratici flatus torum (lemmata qua:'46 d narumqui £c quomodoa- Conradini Ma.nfredi filii C2- &:47ainmarg. ptiores jn a des 217 a Conftatinopoiitanz obfijlto- Conteutionesqusvtiies 44/ Confcnno tacita an obtllfu-' Jiiidiuiumiias ji'c c IN IO. lOBIH. DE REPVIL * Contmgentium raro, non Coricnfium & Bafileenfium *Corporutn Sc animorunu habendaratio; necconfti- Heluetiorum prudcns co- vis ac robur verfusvtrum- tuendaexiislex 733c Clium in monachorum & que Polum: vide Animoru. Controuerfiarumdivimenda- veftalium collegiis f'uppri- Eorum_/mutationes vade rum modi Slob mendis -fzgd 36S b Conuallmm quatfidamvber- Corinthiorum ciues honora- Corpus quid 327d, 331a. cot¬ tas $18 b rii Hercules & Alexander pus humanum ,ciuitatisi- * Conuemio inter ciues & Magnus jtfa Priitcipem, mutuarn iiabet Cornelia rogatio feu lex de obligationem 87 c,d iure Tribunorum_> 307 b, eiufdem_> abrogatio, ibid. *Ve domiwrwm crttdelttaic in Conucntus noclurni fugien di 343 b Conucntus Germanici 224 a: voipailiin deeorum-iiure in lmper. Conuemuum Sc Comitioium iusatque rti- litas 344palfim_> Conucifio a populari ad opti- matum ftatum-j 379 c 8 t contra, ibid. Ciuitatis qua | 6 Sb. Conuetfionis & Al- magoSc forma praeftantif- Cma 703 a. corpus colle¬ gium,& VniuerlitaSjin qui- bus conientire dicantu* «ia firttot 333 b, c. de Senatjieau- Cofma: Medices dcitninatus dentate i$6d. de JUagiftra* Florentinis laluberrimus tuum petitione 434 d- de bond pTofcrtptorum 541 c- de iure foptilt Rom. 300 d. Eiufdem_j legis pcena in eosqui vxo xem aaultera occidifi'ent} vide Aduiteram. de regatta- rdbtteabrogatio z $7 C terationis differentia 36<3 Cornelius Balbus a Potnpeio b,c Romana ciuitate an dona Co/mt apud Conuetfionis rerum natura- ripotueric si b q 38} b. CofiniMedicesprin- cipatusquahs 204 d. pru- dentiainconferuando fla- tu 71 6 c. Cofmiflorenti- ni Duels in coliigendispc- cuniis renjedium c diuitiae ss 1 b. ei quotferui Corpora geometrica in re- 3 7 d rum natuta fex rantum-/ * Credere inuirusnemocoge» perfefta ,&qua; 415 c. vbi dus 4 Sf & aliorum variorum mini * Credere omnibus melius meperfeftoru figuraspro- quamfingulis 439 c ___ ponitiScfoifeq. Cteditoris in debitorem qui eurglj&a Grarcis quoin odo Corpora ardentiora quo foil- r.on eft foiuendo ius apud vocata319d.vliis vaiiorum diora 496 b Hefar * in Cotporibus Sc collegiis Tab ibid. Conuocationis varia tatio 8c , qui numero iidem, pore Crerenfium mores in cornii- variumius33#d, &337S ftatefuperioresfint 3 / 7 e uando .»» Conern ciaftrologi fententia Corporis liuraam coagmen- Ctimifis Maieffatis, mil ex- deconuerlionibH*&cxiti- tatio mundi totlus ima S° prefiafuennt, an fecuata- 513 d. fimplicis vnus eft Ha- tnm tabulis contineantur turalis motus: csteti mo- 605 d tits,fiquifuerint,autcStxa Croxilt Turonenfismercato- natnramaut aliunde ciean- ris harreditas apud Turcos tutopoitet 410a mortui, Turcorumprafe- Cerporis humornm contra- flocon,ceffa,filiiseiusdeni iieus , quomodo i'plum_> eaorbatis Ci d confifterefaciant 44«d Ctudeles quimaximeryran- gr/ais orlundiffn patridos Corporum Sc collegiotum-. normafttiffeaemotentul icoptimatesfeditio 384a iuraj vttit Collegiorum-u. 373b Crude* busRerumpubl. 409 c Copiar Sc exercitus ab Aquilo- ne profecti 498 a Coracotelatronum inHilpa- nia dacis hdtoria 2 b Corbie Francorum cancella niaufloritas /ssa.b Corcyra-ornm plebis ex pere- INDEX RER. IT VE Crudelitat Amorrhxotum 8c curatores.Munus z 6 i a Ammonitarum, Domitia- Curatorum rcrum agendaru ni,Helen* Ruflorum legi- iusquomodo termmerur: nx:vide fuislocis- Scyiha- Sceiufdem varix quzftio rum Sc aliorum 503 d 504 nes 266 d,8c 267 b p2lfim:336d337a,339.8c340 Curatorum & Magiftratumn Ctudelitas an Volupias vitio- creandorum diueifa ratio Cor 374 c 271 fa,c Cryftallinum ritrum confre- Cutia Parifienfis iudiciorum giile , ohm feruo capitals puhlicorum , quaie TotniUa fuit 35 d -Ctefiphonrisrogatio in fauo- rem Demofthenis 263 c Cuiacii rcfiiruiio lcgis De¬ mos fFde legat. 307 b) abauctore non probata : lcgis nuncupata 461 a a Philip poLongo conftituta Cecum impe/io perpetuo 442 c. ciuidem CurizfiAamlau- dabilc 291 b,c. Indicutn nu- merus 44a d, 447 a z dc off proconf emenda- Curia Scarium : Tide Scaca tio reprobata 320c. deCni- rium tionesmagiftratus 200a C»n«nominequidintelligen- Culpam paretum in filios ae- dum job.c riuariquaminiquuai 537 d Curia: PariGorum 8cMonpe- contra 539 a lienfium,a legibus Roman. Cupediariorum inCrmitas vn libera: 1010 de 633 c Curiz in Gallia qux fupremx Cxratio veterum , hodie Com- 249 c. earum aufloritas cu mifi, vocata 263 d. fzpe gra- antiqua.tum hodiernal i- tior ac Reipub. vtiliorqua temanearundem imperil ordin.uiapoteftasefc'b hoc precaria.anperpetua442 d Curaitonit vocabulo quz Co- 8c443palfim prehendantur 271c Curiarum luperiorum iudi- ’Curationes odiof^jtnagiftra- cum in inferiores auctoii- tuum veromunera gratio- tassu d.Sc 316 a fa 265 b Curiarum Gallis pr^rogatiua Curationes ante leges in vfu dignitatis 322c a72b,c.earum visinl^ebuf- Curienlesiwde Corienfes publ 2«4d earum 5 cofficio- Cutulis Magiftratusdignitas, ruin differentia 269 a nobilitatis inGgne apud Curationum T^eipubt.vis 262 l^pm. 353 b c. earum varietas feudiui- CynzthenfiumArcaaumTfei- fio,8c msParium 26! a- re- publ, caiusobnegleftasca- lcripcaad quos pertmeant nendileges 4i;c 268 d, 8c 269 a. iusadquos Cyrioptimi Principislaus ex relatum 271b Xenopbonte 223 0373 b Curator Reip. quis 259 b. a Cyri iumoris bellum aduerfus Magiftratu quid differat Artaxerxem *88 b 271 d Curatores a Carolo Magno D conllituti vnde nuncupati 264 a T"\ Aciquibuslubditifuerint Cutatores Reipubl. in Gallia -‘--'SceorumdefecHoa l’olo- creati 263a lonis57b. hoscum yiciflet Cuiatorum Reipubl. Sc ofS- 01orusTraci$rex,vxoribus cialium dtlcrimenz39 a,261 eos feruire coegit ignomi- 8,263b. vfus; vide 'Pripufc.l. nix gratia 16c.d eorunr. tex R B. Decebaluja Traiano deni* 49S la Dzmonum vitxtempns4i4,d Dagobcrti Francotum tegis crudelitasin Pidtauos 340 a Damnations formula vetetes 301 a,c Damnatotum ( excepta per- duellionis caufa) bonacuc liberis, non filco relifia 53* a- contra, eod fol. d.- Quare excipiatur perduel- lioniscaula: quarc itemfi- liabus concedarurFalcidia, nec quidquam liberis 539 a. item vbinonptofcriban- tut bona 34® d. quarc fi- fco adiudiccntur eoruta bona J37 b, s39 a. Prolcri- ptionispericuia : "jute Pro- feriptionis. Eotum refti- ffutioi66 8c 267 a luic Gallorum aquoreftitui.o- potteati64d. Eorum bo- norum quz ratio Fernanda 539 b, bonorum proferi- bendorum quz ratio 540 d,8t542 a. pradterum quidem auitorum proprlctate Liberie ant proptnquitferuata. Eorum va- riz liberationes 459 d, Sc 46 opaflim Damnatusinalindimpetium Gfugiat, an illius imperii dominut, rogantedominai ecuiusGnibus effugit, fine caufe cognitione iudica- tum cxfequetur 325 b,Sid Danix princepsaFederico r. regio nomine fubornatua 297 d. 8c qua lege 198 a. eius fucccfibres quomodo a fi- ducia lmperatorum defe- cerir.t. ibid. Danix tegi* Federiciiufiurandum 93d. ciu9potcftas?4 a.Chriftier- ni regiscaptiuitaS94cEiul- dem regni nobibum cum Poloniz rege aduetiusDa, nix regem foedus 78 c, a. Tfegni potelias 88. a. eiuf demreges olim vafalli im_ perii Germanorum tie d Danix regis, Saxcnis Du-. » H b b Sententia de fortun* rj- tietate !fc g. Demetrius Poliorcetis bel- lum Athenienfium gutia quare fuiceptum 202d IN IO. BODIN, DE REPVBL. cls.LatidgtaiiuHeffia:,Da- rum/sob. imioduftiolege cum Bauarise 8 c Holfatia^ diuina 657 a PontificisVirceburgeufis 8 c Decimandarum legionum ra- Bambergenfis,Nutembei- «o spud Rom. obfacinus gar.Lubecte, aliarumque-a admiUum 33Sa --- 2 - --.w Germanicarum ciuicatum Dalaraiunei qusvulgo dican Demetjii Phaleiei difciplina pupulique cum Sigilmun- tur 293 b Froleiri*ofiadita, quiiibji do Angufto Poloi'uae icge Decrctum qu'dSceiusaiudi- regibus legtndi t?;c fodus 78 b cio differentia 303b DemerriiiftiurScCioatiare- Daniclis oraculum de Impe Decn-ta rbeologoruin & g.sdelignatio 197c ri;'rumortufcoccaru,quo Pomificum , queues de Der.imrgi6cPi*toreJ' 5 d.ao- fenlu i.1 Met.lodo hiflori- conisuBio difputaiur.pluri run.7id.7ib. Acb$oiura mum valentij b. Magi Senatus primates 2411b ftratuum GueTribunotum Democtana qua dicatur 274 plcb. quomodo iegis vim b,d,/-; a Monarch.sccm- hafcere.ciicebsniur 1/1 d, txaria.eed d. eiuscoufti- an muiari vel relcmdr pof tuends ratio iS4a. contra lint 307 c earn arguxr eiita^v/tfepopu- decrerorum collegiorum_ laris ftacus ius varium, 33/4 vlquead Democridnmltfati© 196 c 337 Demoithenisiocusieflirutus decretorum vis 3 c narura raricne caienrOrumaPeri- 2/6 d cp. explication eiK confir- r.iamr a 21 a. eius ImpCtia qua; jntelligenda 422a,b. fen pzonim raria; fencencie 4 -zjc lo^dcdusdsmna- tionead beB ias , ialute, 6c fjpplicio fumto de aduer- fsriis ‘ 9$ b,c Daertorutn cxdes in Anglia 748 d Regum flatus 1*4 c Dan us ;y annus perduellionis reusdi&usa Theodoiio, 3 c DecurionumRom.fcelerato- qu modo 64c rum indulgeima 76od Daii ’s regnum vt adeptus Deficientiuxn fubditotum a 647 b eiufdem mercatura dominis poenarum quacra- 6job rio _ 33 ^b,c 341 pafinn Dauidis Imperii fines i^id. Definitio quid, inanis qua ji temperantia vindi&a: in c vera, ibid. Eiusindefi- Saulem 2ri c eiuldenL-. niendopracepta 260 a,b, Indicium fuppliciumquc-j &d lum rum de milite qui fe Definitionum neceffiras 327 d Saulis homicidam profefi Dei & regiscomparatio448 d fus eflet,ibid.d-&216 a Eruf- Deiotari crudeiiras in iiberos dem opes 5 vide Ditiflinio- 7}7 a rum Deitatis eonfidexatio in re- clc xelidonim \n xraiio A* thcnievJium 671 a. eius& iEfchinis com/ouerfia 26J C. quad Dcmojihenesanreace- ronadonalui ejfet 5 vndceiui ©« ratio Pro Corojia.Ems Oiatio- nis adueslus Leptinem argumentum 95 d. E;u£ dcmDemoftli. locade*A- rogationelegum 9 6 a. eius IO* ga tio ds tncolu & liberiit in al- boc’uwmcevftndif } & caufe+j c,2?lc Denarii Rcmanorum.ratioj vide Grofius Debit* cum Hemic, i r Gal- rumconftitutmne^a. & Denegare petemibus an in- liarum reg.s, lum reg.s Hi- paffim hoifeitum ' , fpamatum a6«d &6o 7 a.d Delatorumprimianecelfaria Deuotionesfilicrum.aneosa Debitorsm membra dm.de- «pa.eorum noniina quare pa:t, a potelia.elibeien. - re I.i2.TabJicebat32 a eius prodenda 540 b J.abrogatio.b Deleiitus in creatione magi- Debitoium ab sre alieno ftratuum 2g5c j varia liberatio 52$cd in Deliberationem qua veui- quain per-culota fii b tefoleant.& qua: ratioaj Decern uirorumconftitutio a- bibenda zsiqA.2^ b pudvariasgentes /77b DeliusAngiorum in Gali.a le- Rornanorum imperium_> gatus ssc j annuum4i4.d. eorum po- Deir.ettiusexpirctapiqfeci'us teftas varia 8oa 8ci5®s 2d Deciaia.genus Veftigalisjwde Demetriusobfellor vrbiujn_, t VeSigalis.inEstaiftioneea- Macedonijerex.quareaffus *'rm abafus Ecdefiafiico. regnopul/usa;* a. eiuCiem 33 ld,& 334 a Deuoioium ius 333 d, Si 114 Deus voluntarem homini- busotnni neceflitate folu- tamindid.t: fed ipii a lefts natut'2 cuifir deflexejuat 14-r. quare patemCbielE- ceteron poffe dicatur W 9 . d. acerbiorem de pnneipi- busdeluiqueiHibui.qujm dereliquis quzftioriib' ex- crcej, cs Salomons >7«. 23 a Domicilium mutare , non tamen parriam repudiate licet s pa INDEX HER. ET VERB. »n fals promiffis teneatur CO quomodofucceflerit 364 cenfendi 2414 100 c b, c * Doffrina ex obleuro no- J>iflatorqui,8ceiusauifloritas Diluuii tempora 403d bilemefficit 3 S*d 273a,b. a quodicifolitus Dimenfionum geomeericaru 'de DoloarfioaduerfusCon- *ob- Rom.taruquam com- diuerfaratio ex Euclide4i occafioex Mto&cTno 11 c. ranrtidediiferat r9jb>e easletmnantibusnhil per- Domini in vafalluraius 67c nitioftus 8c deteftabilius domini nulli apudTurca# 487 b prxterCalipham 141,4 aurex Nobihtate peudet Diliidiorum cauls 701 c,d Domiijii 8c Imperii mu,tati,<* 704 a Diflimulare principem qus 194a '’Dignitatem prouir.ciarum oporteat, velpotiusvitaie * Domino in fertium fugiti- annua fucceffione reparari 474a uumperpctuamanusiriie* eurvolueritanriquitas435 a Difciplinareftaquantum pof ftioeft 124 Dignitatis prxrogatiua inter fit ad hominum mores im- mutandos S' 8 d dilcipiina milirarisa dome- fticalongedifiidens 2573. ciuslaudes; Ma'eMiUtaris. DifcipHns,legum,m or um exempla 547c, d p ignitatisgradusinterfocios & foederatos 144 a dignitas qua dicatur 234 b- eius varium ius, eod. fol. An tanrum Magiftratibus ttibuatur 274 b » Dignitas muneribus , non perfonismetienda 353 c- a militia feiunfta 950 c * Dignitas aut ex Virtute, Enncipes , ScinterHeluc riorum ciuitaresityc. In ter Reges Francorum & iiifpanorum/4i Sc 14,6 In¬ ter eiufdem imperii Magi- fttatus ;u paUiuu •Dignitatum grades inter fo- ciosac foederatos 143 d. £c J 44 » Dominorum imperia quart* Regum certiora 193 a. eo- r»m in fubditosetiarnprij*- cipes poteftas $4d> & < 5 s a Domitiarogatioquz 230 b inftitutorum hn:s 8a Domitianuscur.lar.datus 295 difcipiins ynde manarint a.eiusciuce.uas544a.cua- J9S c re Epaphrcdiuirp Nationis Dirifiimotum exempla 687c, libe.rtum fupplicio affece- Dignitatum ratio qu,sj !3 e dSc 476paAini rit 213 d in Dignitatibus variorum Diuma lex bainiostica.ni ca- inDouando.qnslegesconfti- 4>rdinum Atiftotelua in feruafevidetur propettio tuantur , fetr ,qux.confid,e- *ierfio 356 a item 771a pa Aim garid.ebea.nt 5srb rpitWaSHtn yoxlfmrum to Dcfli an impefm inbegiatu ’ Donatio eo.rdummata, non Ji?bb * " '* IN IO. BO DIN. DE REPVBL. capitconditioner82 a, 721 Dues Conftatinopoleos Jm- d.quzproptiezsa. ret eiuf- peratoxis libelli de natura dem pluribus fada quam hominum_, JO j a perniciofa «4d *Ducibustnbelloficutmulta Donationum feu laxgitio- non funt aggredienda , ita fcmel aggxeflls non dimic- tenda Dmu vocabulo quis in telli- gendus 271 c ducum exercitus ius 304 b num Principnm ius vaxiu; & quantum .ffeipubl. da- mnofie eiuftnodi effufio- ases potiffimutn in Gallia 5 S 4 d, 8 cs«paffici donatio- num principalium cxempla Ducum Fiancoxum olim po- teftaspxecaria, pofteaper- petua 303 b Ducum Armoricoxum Sc Burgundioxum defedio a Ecclefiaftici anpratdia.ref ve immobiles acquiterej poffint/sod. Sacexdotesan teftamenta ftipulari pof- lint,aut iisteftesadhibexi 53od,& sst a coxumlta- tum labefadcndi occalio 532a Ecclefiafticorum oxdinum, vt Epifcopotum, Aichiepi- feepoxum Sc alioxum cen- fus Hue numexus in Gallia qualisjst d Bonorumeo- xundem cenfus leu annui xeditus ibid. vaxia 645 pallim Donoxum feu iargirionum_> vis in expngnationibus & conquifitionibus 648 c.d Dona Genuenfetn xemp. vt conflitueric 219 c Dotis ronftitutio diuina qua: Side in dotem vxoxisquod lit ius maxito; vide Mariti. dotis Caxoli 1 x. fox^ribus Duelli inftituturo feu oxigo Edidum quid307 c. Perem- vide Peieutto- xegibus Galloium tCj b Ecelmi Tyxanniczdes 371 d Ducum Britannia: Armori Eccum v ox, qua Caligula ad c* difputatio de fide pra:- «-5S ijuum alludebat 4157c ftanda fiancoxum xegibus EdegnaxusquiinSultanoxum nib.c dominatione 'JSC.i'i didzfumma, quare xninox -wdeMonomachise quamdotisfiliaxumCaxoli Duilialex, Lbertatis Koman. «;j b fundamentum icod Dotium xatio habenda In Re- Dupli poena quomodo intio- bufpub.vt ineismodusad- duda.Scan legibus peimif hibeatur 134 d,/35,8c 53S vbi la 665 c,d vaxii gentium in eis mo Duxandi Ptouinctz Sc Septi- xes manizad xegc legatiman- Drachmx Attics Sc Denaxii data « 7 sd differentia 6S3C. Grxcoium Duumuiratusqui.'We Duar- ratiojvtde Grofius chia. eius muneris impe- Dxuidz apud Gallos quanta xium difficile conferuatu audoritatis 74 b. eorum_, ius apudveteres Gallos tjs d-7j8 b.religio jupd DiufiTxibunipleb.refponfum notabile Si 8 a. eiufdem in Philippum confulem audo- xitas 179c Duxqui is$ c Sc eius ius,ibid. D cibus an arbitrio fuo pa- t.-m aut foedus ferireliceat E ijS a Duarch!aqu*i 87 b. Duumui pBrietasvbilaudataxjib. e rants idem, fub Ariltocratie «»« cnnfn«nWAn.r«;flj roxtum xium_i Edida quxdicantur 150 d ed'detum Magiftratuum ius 307 b. Iis daufula. Qui* Jic titbitplacutt, cut fubitcia- tur!6 a. Alta daufula foli- ta adhibcnscb. Alegibua quiddiffexant ito d quite- neantux, ibid. Eoiumvit tji a Edidorum duoium Princi- pisdeeademie, vtium fe- quendum-, 294c forma coprehenditur. ibid, item fub Oligarchia 368 d * Dubitario iniuflitisopinio- nem affert 48/d Ducatinumiantiquitas 6s 7 287 c,d. vbi de eodemprx clarafementia. Duumuiri an inter Magiftxatus cen- Eduardiiv. Anglorum regis ftndi, Sceorum audoritas vidoiis^xc eiuldcmbe- 27+d,&27ja.eoruni ius 3 20 neficiunt in Bxittanncs d EducationtsredfScpxauzex- emplum , Sc quantu polite ad hominesconfoxmandos autcoxxumpendos: qtiidi- tent inde Reipubl.vtilttatit aut datnni infexatux 519 b,c Eledorum Imperii Germani- ci initta; vide Germanic! * Eieemo(yna,diuitiarum o- mnium munimentuat fir- miflimum t>6Sd ius confuetudo turpifli mi, Alexandri magni re rum geftarum decus foedi ui14s3 d. Exemplttm no- tabile in Alexandii magni compotoxes --- . 454a Elephantiafis feu lepra vnda a. vbiconfertur cum ange- Ecclefiafticorumordo.alioru jo8c 8cinteih*c quz dif- licoAnglorum,medinoA- detrimenco quomodo o- ferentia ibid d fxicana , Sc folito Conftan- pibus 8c potentia audus Elephasbeftiarum fapientiffi- tini 13®b,/3ic mus; viWxBeftiarum Elizabeths INDEX R E R. ET VERB. Scons Reginam duxit 65 a Eloquentisvtilitas fiue da¬ mnum 440 b,C Eluuionesbc incedia viciflim Seriquomodo dixerit Fla- to 4 °* d Emancipatio, olim liberis e rat magnum beneficipni-i 2 s d. ea lola vere libeian- turfiliia patriapoteftate_u Elizabeths Anglia regins ius Equeftris ordoqui apudRom. Exaftio Chriftianorum in Iir- inLenoxiumCotnitemqui 331c. vbi&deeiufdemor- dsosobreligionem 344b dinisiureagitur. lideSzji 3* Execratiopaternamortea- d, 364 a. Eiufdetn dignita- cerbior 20 d tis ratio & abufus aptidGal- Exiecutioin quibus prsccde- los 547 b.item D. Gcorgii re debeat reicriptum 325 a ordinisinftitutioapud An- de Exfecutioneiudicati in glos.Scaliorum diucrfasin- alieno imperio jzsb.&aid lhtutiones ac varia infi- a gnia.eod fold, & fol. feq Exercitusfocialis eonictiben vbide boium collegiorum di ratio (75 d, & paflitn-* varioiurcagitur fol-feq vbtvariacxempUca- 334 a. eiusmercaturatur- Equi Afopicifabula: -vide A.- rum^uiauxilugratiaacurjiti, pisinterpatres&liberos 2r ibpici accer/dntaopprejfcrunt. a. emancipationes inutiles «qui hinnitus lots Ferfaru de Exhsredationibus filiolu apud Gallos 25 d 7i8 d 27 d,28 a Emanuelis tegis EnCtanisa- Equitis Afinariiinorandovis * Exitus aduerfos metuere, nimofitasScviftoria 141c 489d potius fapientem oportet, Emplafttum repetundarunu Equitum Magiftri creatio quam fpetarelecudos 253 a &c$terorumpeccatorum_i 728a Exiliodamnare an Galliscu- 43 X* a»t%vg*acuS (euop'pigr'O- risfuperiorespoffint 315 d Emtoiem magiftratuum_< rationisius aduerfus pere- Expenfslitiumin Gallia 6S2 quomodo fpoliare liceat grinos 64a c 4i.' c Eremita Rex inuitus creatus Exprobratio tutpis, in bene- Epaminonds & Pelopidsca- aTtipolitanis 3S9 d ficiistribuendis Si-fid pitis damnatio 436 bEripiendiiceleratos e morte * Expreflanocent, videN o- Ephefiorum lex in fauorem_> qui tuos, & qus mala inde cent 16S d Exuli data fides an feruandl Error multit*tdinisnonfe- 4 °sc,d quendui.486 b c quomodo iustaceredicaturi7i d.eius fpeciequod ptstenditur, v- bi fcientiapeccatur, fcelus eft 171a. exeo,feucommu- ltiopinione, ius fspecon- ftituitur 343 b pud Lacedcmomo: ,-vtTnbum regesapudHcbrsosvita plcb.apudRam.moy. InjpcHa- integrs ‘ 2nd,212a re’^tayoxfipnificat Eteochs ptudentia in anim- Epidaiiriiqui . . 222b aduertenda coniuratione Epirotarust regis iufiurandu militujn fuorum qui in 87 d. eiufqueminimapote- chium infulam coniurarat p AbiiMaximi & M.MarceUi '■ injirnpiomilitariadueifus Annibaiem collegatum co- trarietas natui»,quamB.ei- publicxRomana; vtiiis.447 c Cenforis in feligendis li- bettinis Rom. abingenuis catitio 231b. vnde&Maxt- (eruorum ' 36 d Ephororum numetns &au- ‘ dtoiitas apud JLacedsmo- niosi 7 «d,& 177 d. creatio 17s a,b Epfcori cuiufdamapudLa- cedsemonios lex de hsre- ditatibus filiis relinquendis 28 b. fuerunt auum Ephoria- exules vnius foederats ci- uitatis, an a fociis retipi poftint 6n b exulum principum quo- rundam vltioais Bella 387 d, & 388 a Exulibuslatronum necan- dorum caufa datum pre¬ mium apud Rom. 26 d E ftas 87 a 470C j Athcnxi pro- Euerijonum & interitus po- ucib.i .Scytharr.agerefia Sty- pnlotum atqne vrbium va- tf itco mere bibcre 499 b riaexempla 37.? paffim Sc Epilcopi, an maiotum Ponti- 393 ficum Sc Archiepit'copo- Eumcnes quare pileatus Rea- rum legatis feu officialibus mam venetitjic.d emste- pareteteneantur 321a. l'ponfum Antigone Alts r.tite cagtiormnatus eorum Scaliorum Eccldia- regi ' 143 c FabisequitumMagiftn faftfi fticorum numerus in Gal- Euriptdis fententisde Nobi- 169 c liaquantusjx'id.Ecsiefiafti- litate 334c, 355 d> -- H 6 a - FabiiMaximi fubtilitas ineo- corum eiufdemAla:antes 347 a femandaReipubl. aferuo- BBbb 3 in id . it om n. de reptbL iam mariibus Sc poteflate Familiatdefimtio Sc.ua non admittunS 47^ quare Atow.'n difVus, Familia nomine quid intelli- ibid.eiuscunftarioReipub. gat tttrvi/h Setuorum falutaris 573 b Fatnilis St ciuitatis coliatio Fabii Gurgitisconfulis Rom. exeteplum de patriapote ftateliberati 27 d Fabiaegentis Romans cables 383 b 48 c Famdiarom ac bonoruni__> Cuiul'que conieruario cum ^eipubi.cuxa ac tutela con- itinfta 12 d Fa-cilitatis regiat pericula ioj Fa turn an fit, & quid effedi- Facinus a plnribus comniif- fum.quoriiddopuniendura 33 S Faleriiducis Venefi fuppItciS ;8i Falfi poena eariaj vide Poena Fama: bona cmgulo aureo Federicus: oidaFredericus priualentis, prouerbium_< Felicesciuesqui 4 a vnderfefumtum 545a Felicitatis 8c ca’amitatis in carur 372d FataieBdiesquidifti 324 a, b vbi nofat ur error feu abitfm hti- m-joc c. Nooiiium 8c ignobi- lium origo 3 SS c. eoium iuraabualia jh vniuerfam Europam 113 b Ratio Francorum 8c alio- rummotibus 3550. lura hudieina nulla fuere Au- gutmmper. Romani tem¬ pore 1912. Familia.feminariuds Rerum- fingnlis hominibus gradus p e udum quid,8c vndedictum publ.sc. an fine Repub!. diueifi.7.d. inrebulpubl. conflatepoffit, item an Fa- 8 a ffiiliat pater fummum in Felinus juris vtriufq. doftor fuos imperiam #xercere_j piobatiffimils 278 a poffit4s d, 48 c. in eadein Ferdinandi Rom regisfcedus plures dominos elfe non cum Atchiepifcopo Sabs- oportet ■ is b bargtsifi 78 c inFamilia defiiiienda quot Feritasac ba.-"**iies vndepro- perfons 9 c fecta 500 d Famihatiiure a proauiscon- Ferraria quem fupremum a- ftitutopoflerian obligen gnofcatiasa. eiusDuxpri tur /;d mus ibid.b 'Familiarum prinatis paftis Ferruminatio namifmaturmj iuri publico non derogan- 1191b dam 13 d Feflaium 8c Mauritania prin- Familiarum pertotbafio ratio cipisprudentia in coniun- ne foerninarum 739 b * Fatnilia bene ac prudenter inftituta, vera eft ciuitatis imago sd. contra,-Fami¬ liar fi fuis officiis r.on conti- gendisduabusvrbibus pro- xitnis quidem, fed tasnen 107 d. eiuidcm duorum_i dcniinorumaltero peccan- te,quod ,-us 322a,c. Ccm- reuiium quomodo non a- Iienetur extra r’amiliam-a, enam clicnte eaninato.ied bbeiis aut propinquis re- linquaturflcique Gallcrum & Germanorum moribus S4ib,c Feodum amittit fratricida; vide Fratreir—,. Quantum cuniquelit. a Principe alte- ridono datum aut vendi- tum, non propterea cohse- rentemiuriidiftionem veil didifle auc profcripfiife di- ccndum 322 d Sep d neantur, ciuitatirm& Re- Fefiiloca reflituta: invoce_j Ouii 2-js d. Hem de fan&io- ne legis in verbo Fecu/atus rumpubiic- flatus corrait . 9a Familiareipub imago 7/3 d- Famiiiarinterdum maiorqua 'R.efpubl. , 10 c ‘Familia ciuitatis imago 701 d FamiliscS: Reipubl. dift'eren- tia 328 b iflimicimmisiS9 b.eiuscru- Feudalities pofTetSone fee- dele perinrium in fracrem mins in Getmaniararcen- turi92b contra in Lotha- ringia.eod.c. Gerir.ano- rum motes in eoruir, iurej vide Germanorum 27 6c. Error in vetbo lujsit Fdudale ius quam diuerfum 255 b a Patronarus 8c clientati Eetiale ius vndediftum, & 68 a qualej/Sc. eius inns pee- Eeudatorio iure vafaliis dc- nalegatos vioiantibusim- minoseiurare licet, iiqua pofitajt'ia’e Legates iliisiniuriainferatur 611 a Familiar nomen trade 0d Feudaqn*veriffimadifta 192 , Fictioiuris, veritate potior Familia vera gubernasio quid a. dignitatis appeUarionc effe non poteft in alterim , prailet 12 d venientia , partitior,em_> dettimentum 733b Fides INDEX RER. ET VERB. Erdesfemeldataacliente.ac- Fidelitasquibuspermirtenda in rxores potciiatcm non ceptaquc a patrono, nul- ex Caroli Magni cautionc habent is b !a temporum infinitate^ 239 d # Fili: a patrefineiplbrum co- prxfcribipoteft m b. Fidelicas Italorum moribus fenfu emancipari ncqueut an data omnibus fcruari qux <5030 zs a Fideiitatis 8c perlidix hu- *Filiifam. vxorin foceri,non 'morcontrarius; vide Hu- in maiiti poteilatem qadit morum 15c Fideiitatis obfequium per- Filii an Nepotibus, aut Nepo- fonale 13 a. nec procura- tesillis, 6c quomodo prx- torio nomine pradlari po ferantur 733 paflim teft,b Filio parentem fceleiolum an Fideiitatis sftus legitimus occidereliceat 2nd indiuiduus n8a Filioster vendere patribusle- tu <5cod. vkjlandx occa- Fideicommiflforum ius ratio- gexu. Tab permiirum 22 c liones ex rebus lcuiflTiinis ne 1 'abftitutorum filiorum Filias ac foiores regis Gallia- inuicein: anii primogeni- rum, dum collecantur ac tormn fratrum nepotibus nubunt, nihil prxterpecu- prxferanturj vide Subtti- tutionisratio. Introdu&io fauore fccminarum,& eo- rum ius debeat,ex Machiauello <502 b. peregrinis principibus data a principein pacifcen- d-ocum fubdiris deconfer- tntioneeorum, anrupta, peregrini principis vitio- nemiurerepofcant 604 d, 410 b. afociisdcferitur in- rcrdum poteuriorum me- quc(its6o6 b, ScpalEm--, Alubditis Principis procu- ratorum miniiterio pix- fUrinequit *jo d. «ius rehgio vhi nulla ha- bcndacenfeatur 5513 d. a Priuato aduerfario data, Fideiuflionis prohibendx ra nec eidemferusta obftan tioSalomonis 488c te iurepublico,violata non * Fiduciam qux hodie a valal- dicerur 603c lis exgitur, veteresPerfae 8c Hofti data an feruanda59* d,& S9S paflim, 6cfequew. virt Romano* t*m aiiorum varia exempla. An irifide- Ji Fernanda 59S b, c, 599 a, b. Exulibus aut latro- nibus data, an feruanda 603 c, d, 604. iuftitix funda- Romani ignoiarunt.quibus tributi exigendi vfus fuit 142 c,d Formula regis Aragonia n 9 b Fiduciarium ius vndc dedu- dum/07 c, apudTurcasv- iitatum niamde regalibus Franco- rum prsedasdehbare pof- fiint tax a sss d Filiamfam.apairenon eman- cipata , etil domum paw ternun deferat vt mari- tum lequatur, non inma- riti fed patris poteltatem venit ij c. contra legem diuinam 6 c probates mo¬ res. Maritus vxoris vota probare aut prohiberepo- teft 15 c,d Finisinomni negotiocon- fidcrandus 1 b aientum.qux exceptis tur- Fiduciarii 6c vafblli,Magiftra- pibus pa^lis,in omnibus in- — ——— uiolabiiis feruanda /94 a. contra, in q nib us iure ci- uili a iureiuiando prxftito ibid, inter Fifcaliaiurafumm$ ma¬ il Onteneatur, ibid. Vide 6c 54<5 d. Partibus duabus ' difiidentibus an feruari poiTit so8 a ieftatisquscompetant 2 7* tuum aut iudicum clean- c,d dorum an iushabeant ;s^a. fifcalibus poenis creditbres aVe< 0 :igalibusimmunesio 7 itareprioresanteferriopor- d.Reges,aHreges appdlan tet 100 d di i 44 C,d Fifcalestre 6 a pud Gallos qua Fiduciaalteriusqui teben reconftisuantur 4** c tur, maieitatisiurahabere FifciSc xrariidifferentia; vide dici nonpolfunt ' 4 ?c 9 tides iceleratcc con fen&o Figuraium Geometricatum nisamicitiac nomen refpuit difpolitioj vtdcGeometu- 3 a. In ea data qux obler- carum uaridebeant 604 c. eius ^Filiusabeducationeparen- necetlitasinter homines $26 d 9 Boedifragis nulla iides debe- tur 5pob,d,s99 Inpidem 6cin foedus alicuius venire, quam differant 57 Pb turn excufatur, fi nullam ab iis artem didicit 23 c t J^varii. Filco quare adiu- dicentur ben-a damnato* rii rn^vide Damnstotum. Fiicum habere etiam-> priuato priticipiliceat;;; b fifeus Principis6c Reipubi. dioferunt 171 b,c patri vim inferenti obii- Flsccus lacii auriexpilator ftere, autillatam iniuriam 484 c propulfaie an iure poilit Flaminii Senatoris Romani 25 d crudelitasin fcruos 36 b FiiiusfamiLaut fcruus>etiam Flandria & Arteua^uando li* BBbb 4 IN I O, feeratz a fid ueia debits Gal- lis 116 i Flauiilibertini Adiiitas S46 b Flaminiiconftitutio indifpo- (itione ciuitarum Thcfla- liz 2i9 e Florentiz tyrannus Alexan¬ der Medices; x Reipabl. priftino fiatu di¬ gnitatis przrogatiua 314 a. mos in creandis Magiftra- tibus , feutempusprsfini- tutn in mutandis 262 d Popularis flatus poteftas *64 e. Ciuium quorundam rogatio vt inter peregri- noscenferentur 67 a. de clientare quam periculo fum, Sc huius quzcaut o- nesj84d. inter FrancosSc Hifpanos #15 d contra Fran cos 59J c- * nullum (labile, nulla fide_7 focietas inter ptincipescontrahi poteft.fi vidotes vidis legem dede- lunt 594 c. Romanorum—» cumAtclis imparibusaut certe iniquis conditionibus 786 d. cum Macedonibus, quospoflea omnino fube- gerunt 587 a liberatio in decernendo inFcedus Sc infidem alicuius ve- ilaru,flue popular!, liue_7 nire quz differentia: vide Optimatum , aut id genus in Fidem alio 492 c.Duxquando per- Foederis Sr Sponfionis diffe- petuus conflitutus 447 d. ientia J96 a Duciszranum tfsjd Ftaridue campus RotCZ Vtldt-> didus;-We Campus Foederapericulofa s Si d. anfempiteinaferienda, Sc an tutins fit cum principe, aut Foedetis Heluetici cum re- ge Gallizrenouatio 131 d- eiusneutralisvis rjd Foederutn Cue focietatum_> cautiones/80 b. St paflim feq. vbi validgemra. foede- rum Foemina indomitum ani¬ mal 55 -fd foemina # cupiditateapud Theologos/4d. eiusnatu- rar34 d, Sr 577 d. ius fuccef- forum ratione imperiorum abrogatum 579 d. temporapetirulofa 421b- furticonuidzpa-na grauis apudVenetoss WeVene- torum. Foernirarum quatuoreiuf dem noniinis quz ad Gy- nscocratiam aditum fibi fecetunt.exemplum 740 d. Eaium&rVucroium domi- natio quam Reip damnofa 53s paffun. 7»sc. nuie 6r in voce Dommatus. taium pcene quare leuiotcs quam vuorum; Wel’oena rcsex lege Voconia ; We Voco- nia imperiaquamdatrno- fa73f a. abotnnibus officns ciuilibus ac muneiibus ci- uilibus ac muneribus pu- blicisarcendarum, ibid. Multitude quammafculo- rum quare vbiquemaior.Sc id genusexempla57j b.c.Sr 624,627 exclufio a poflcilio ne przdiotuni exltanubua malculis non folum fratti- bus, fed Sr aliis patenubus eiufdem familiz 5271! Fcruerfitatis Sr ctudelitatis exemplaj4cd, 739 paflim. Quare in ptzdiis iute diui- nofuccedere nopotueiint exflantibusmafculis 334 d, £73350. quandomaribus in hxteditatibus fadx zqua- lesj35 a. in perpetua patru, mariroium Jnantoruro act proximo- rum tulela 19 b. auiuneri- bus & honoribus pubJicis quare arcend* jis a, b eas quarecenleii mosnon fuc INDEX R E R. ET VERB. argenteocollati i (Sid. Cla- muni aotftabile 234 k des mgens 407 b. Status im. Fumi venditoris furis poena apud veteres>2/ c>7«9 b. Vans pcenz 764 & 7<>7 Fortuna.fiflaGemilium Dea, a Theologisrepudiata 03a Oaesquid 3>a Franci patria poteftate non lubditi2$c. eorum mores rat!onefeudotu534 b. Re- gnum lucceHoriom defici ente legnima malculea pro le, an iuHragiis populations d in Africa frequentia vn¬ de; vide in Africa ‘furioiorum nullus colen- fuseflepotelf 737 c *furiofu« a poena excuia- turcum ipfo furoreplusla- tistorqueatur zn» fjeciaii muntre tribuatur t *Furti aflio coniugibus non vide Regum fratrum. Filio- datur^ c. ratio Arithme- tica ex Ariftotele 769 bap- flurni varia poena 700 d furantisfaeminz fuppiicii graueapud Venetos; v.i * Venerorum rum ius in bonis patiu 732 d,8c73;a fiatrum 8c fororum caritas vnde 3S9b debestftabiliri; Sc eiufdem Fraus fraude & periurium_- regni ius antiquum 7 24 d, pcriutiis an tependi poliit Furoris 8c Inlaniz differentia Scfol.feq Regni tria fir doob Sojc.d minima fundamenta 734 b. Fredericitt. Germanorunx-i * furoris genus , hominuua eiuldem imperium nccab Imp. crudelitas in Medio- naturam 8c ingenium ar- inte{iato,necceffione tial- lanos34oa Eiusediffum in guitjot a- vbi&van*fare- feiripoteft 12. d eoium Foe ius Applications leu *ALbi- rugeheraproferuntttr. duscumRilpanis.W*Foe tnigtif xancorum in benefi Furumvajia genera 8cpoena dus. Conucntus fubCaro ciumperegrinorum 62c 7*71 lo vm. adhucminoie 89 d. Fedeticus 11. Alcsandro 1 v. Fuxzi lausiatione lei numa- cumHeluenis 70 c eiufdem » foederis renouario 7} a Re- ges a Pontificia&Impera toria feruitute imraunes 727 a. Heluetiorum foedus Pontifici mifere le fubmit- tit 138 A Fugitiuus feruus irato do¬ mino non icltituendu* 227 a «po d . __ _ Z'"’ -d 4 *R«vocis etymon 6. Ro- rnanorum 8c Gratcorum—> viftorestS9 d, a. Pote- ftateta vita ac necis in vxo- lesScliberossqueacinfer- noshabent 22c Gallic Eeclefiafticorum an¬ nul reditus.-wrfeEcelefiaft. Gallia litibus gaudens j/o b, jiu Mufiees Audio addi- ^84523. vbide Gallorum variis cantibus Imperii Horn, vigefitnapars 574 d. eiusregnidiuifio j4Sd.734 a. Regis inaugurandi nsos, & formula confecrationis 72s c Ponrificum afylum 133 fe.ssia. eiusq-.i3C9ibespra:- iipuaerira. figuta 8t magni- 4 udo 664 a.cpaioeciarum-s, ttibium 8cpagorum nurne- rus.ibsd. Confilia vatia, 8c eorum ius 2 46, 247 & a feq. vfquead 249. curia 249 c. Imperii ftatus firmiffimus SSioc. focietascuns Helue tiisj 7 ?c. lex dotiumlata a Carolo 1 x Galliarum rege, abrogate ab Henrico is yjtf b, c Gallix Pvegum caritas in pau- IO. £ ODIN. D E I peres: vide Caritatis; Bello rnm ciuilium caufa jfe d : 97-7 c Galliarum imperiitm C/efari cuamfrugiferum 379 a im¬ perii fundamentum pnei- puutn in eiufdem conier- uatione 428 b GalJis regni incola: propiu- quiperegrinorura hasredi- tates potius adipifeumur quam proximiores qui ex¬ tra Gaiiij fines domicilium Habent b. Ciuium iura peregiiniquotnodo confe- quanturco b. eiutdem re¬ gni vbertas 65: c Gallia Reges an rare fuffragi- orum elecH.&Rhemenfiu Archiepilcoporum ius in eornm confecrandorum-/ mote vnde profeflum 725 b, Sc paffim,Regum defeito turn fepeliendimos 727 b Gallorum legfs optimxde_j largitionibus piincipum_>, item deratione sraiii 674 paffim. LegibusSc aliislu- rifconfult. fentemiis Ado- ptare an permifium—>: 8c quid adoptiuis relinquere liceat;o d eorum Leuitas a Cafare.Tacito, Trebeiiio & all's exprobrata, an itere leuitascenfenda sisd. eo- rttmlaudessio paffim_>, 8: folio fequente. de fa flionibus eotum locus Cx- ftiisi vide Cxhris. Nobi- lium quorutadain Ubeii, qui v't parentum imperia ac potentates rerinerent, interdidisagerenon dubi- taruntiSsb. Papieniis fu- ga ss 3 b. Priuiiegia Rom. Tiberius minuit 57 c. GaUe- rum inteilige sfuictuitutemRo- rtjan. conjecuttfuerant: eorum foedus cum Romanis js b, c. cum Heluetiis hodie, ibidem. Hiftolia decapil- lorum toafura rege Fran- eifeo maioreob vuinusac- ceptum detonfo 454 b, c. LE B V B. eorumdeffl primi Regst» , non nifi Calend, Maii l'efe pcpulo confpiciendos pro- ponebant 457b Gallorum natnra, Hifpanoro contraria co: d. exGallir & Htfpanls natorum tem. peries/o2a, b- Eorum mo¬ res 8c fiudia J20 8c 521. Eiuf- dem naturxceleritasquan- turn nocueritillisrorc. vn- rfe proficifeatur eeleritas ilia ibid. Gallorum Populi liberi qui T^omanisfocii, &eorum_/ inRepubl.Rom. ius quod 52 d. eorum Magiftratus olim annui ,iam veroper¬ petuus? c vnde pi urinatin' contmeda. in Ve&igalibus qua: ratio Sjr d, & 652 a: Veterum fmdera 8c iura varia 74 b. Seruorum_s varia:manumiffiones4o c. T^egum infubdirosqus be- neticia , quibus fuorum a- nimosSc volumates maxi- me refment 461 b. Cxdis a NeapoUtanis comimfl* caufa 742 d. ItemaSelgis 743 b. eorum oiimmSa- crificandis hominibuscoa- fuetudo; vide Amoriato- rum Gailus Romanorum procon- fulapudGracos 7rb Gambacurtius futnmatn in Pifa nos v t adeptus potefla- tem ra/c Gandauenfium damnatio 8c fupplicium 2 514 d. Ma- gnanimirasdevictoriq cum inNiuernenfiumComitem tuminpluies Elandtise »r- bes Gaogarum regum origo nJi Geiaiii Pontificis auftoritas apud plerolque quads ba- be 3 tur 15 °^ Gemelloru ratione qua: prs- rogatiua imperii lucceffo- rii s vide Fiimogenitima- fculi. Trigiminis qua be- lieflcia apud 'Fom. conce- dehaa- debantur sss c fceneux Syndicus aut Senator nemo,niflciuisnatus 48d. apud Heluetioi & Germancsi- den} receptum. Geneuatum finesaui 247^ eorum cum Bernat;bi;s foe- dus, clienrelare primum, dcwdezquum s*S a- hoc munus annaie2!f4 diidem Francorum & Heluet'oru facdciibuscxcepti 69 c. Ce- fores qui, & eorum munus Index rer. et torn jententut, qua tamen in 0- penbtts tins non exfiat. geometrica: & Arithmeti¬ cs leges regendx ciuitatis quam contiaris 751 d,& 752 a Geometrica regcndx ciui- t»o 773 b gecmetricarum figurarutn leudimenfionum varia ra¬ tio 4/5,& 4/6" 621 b- libeitas, item foe- Georgian! collegii apud Ge- dus cum Bernatibusquan- nuenfes diuiuae vnde pro- feds 665 d Germani olim alea libeita- temfibi mancipabant n d. VERS. mnofk yet© Germanic! Imperil Impera- tor, per feiura maieltatia non habet izz a, 123 d, 124 b Germanorum varix Arifto- cratix 227 b tatis forma quae 75/ a. in Germanorum Giuitates qua; tribuendis hononbus ra- ab lmpcratoribus libcrta- doinitum Sc renouatum—» 69. tfoc demum anna ttouatum &• cuto Tigunnutni- tum. Mos ratione Magi- ftratuum aut confiliario- tum fubftituendorum t% 6 , 708 c. eorura iaudatus fla¬ tus, cum ratione Optima- tum.tumpotiflimum Cen- furx 708 d. eiufdem fla¬ tus comparatio cum Ge- nuenfldc Veneto 220 paf- fim Gentes varisa quibus /?oma* norum imperiutti diftra- flum eft 4s >3 c gentium iuri ntllc virtutes preferential 72.9 d Gentiles qui apud vetercs H 9 C Qentilbomme vocabulum Gall, vnde 349 c,d Genucii prsrogatiua in adipi- ilendoconfulatu Rom. 352 a.b Genuenfes cuius iutis 224 c. eorum ^eipubl. flarus 22> d.707 b. diipofltiodc com¬ paratio cum j^epubl- Ge- neuaturo 219 c. eorum Se- natus perpetuus 2}% d. Mds eerum natura quxscj b. hi & Scyths quare ^uftrali- busproceriores&robuftio- res 507 c. quare eorum libe- ri meiiusparentcsreferant quam reliquarum natio- num.ibidem. Horum Prin- cipes, Francorum regum Vafalliligii 118 b. lrnperii tem libi vindicafunt, libe¬ rs cenfends izs b. eorum luslperatum in Gallia, ra¬ tione prouincis feu regni Areiatenfis /2Sd. Princi- pum foedus cum Henrico 11. Re ge Francorum aduer- fus Carolmn V Imperac. 78 a. Mos in abluendisin- fantibusprimum natisflu* mine viuo 500. quemmoi- rem etiain Anfcnidum^ fuifleprobatur loco Virgin liiexp iEneid. €orum va- ris Penfiones 648 b. Con- ciliorumratio347C. 3 ^eli- gionum varietas 521^ 522a flatus,Status. Horum GermaniaVenerealiisnatio- Imperatoresprimumreges nibus quaic continentio- tantum difli 136 c. mores res 506 d in feudts 102,736 b. tn fuffr a- Germani & Scythx quare a- giufcrtnduzfi b. eorum im- perium anMonarclua cen iendum 223 a,& paflim_>. qui eitvdent flatus hodiernus 225 a. imperii conuerfload Optimates/S'o d- Frinci- pum aduerfus Carolum V. Imp.bellum 212c- horum_» reges quomodo creando- rumPomificum iusflbi vin Gerontosemia quando cok- liis nationibus bibacioref 449 b. horum ltnperatoi* quomodo Turcs tribura- rius fadus 582 a. Reges qui nuncupati 723 b. ab Hifpanorum tyiannide a Gailis libeiati 5 7 6 d. 1 m- peratorum vans caedes 722 flituta 39 C. ioca fcil. curandtS &alendis finibm, 1 .16. Codfefa* crof Scclefi Geftum nihil prsclare auc faudabiie videri debet, a'oexitupendeat 253* dicarinr i36c,d, Refpub 76 a-Principum numerus 727 d. hi quare lmperatores peregrinos flbifspiusccn- ’ ftituerint 76b,7^r2i infuffragiisferendis 25/ b. German!cumimperium,lm- lisquare facrisinterdidum peril Francorum prouin- (jiltin Anglorum vox quidfi- 667 b cia 145 b,c. a quo part a , & gnificet 462 d Geometrica proportio qux quomodoabecdempofieadutul- Gladii peteftas quibus pro- 7453 fa ibid. priaioob, &fol feq Acer- gecmetrica proportions GermaniciimperiiEledorum bitas minor quam fecuris an beneconftituatur *%fp. initiayz^d- Eccleiiaflico- antique7^1 c,d. Ins apud vidf Refpub. vbirefertur Via.- rum pluralitas quam da Aom.qqibus ?c>v-b DE REB VBE. IN IO. BOD IN. Glarenfium Heluetiorum po- mede 420 c tas GrKcorum perfidia: vide Gynsqocrati* (bee esl Impmi ftulatioad Henricura Gal- feen inaru w) i n CO m m o d a 71 paflim,8c fol. l'eq. vbifit regtia ei dominatui fuerintai' naxta vtdere efh -vide Domi- lia t us H gubernandi forma,ibid Sc 47?,&480 pafllai. TEatione hormrarlorum iudicttm , lariorum opificum fiu eperarit- rum 770 b-ttem rations »Mun~ di & partium eius 777 d liae regem.de diuidendis ex Petfidia aequo optimatum penlio- Granuella Mediolani Ducis nibusajsje. hi&Abbati«el- legatus,quare ablmpera- lani, vtriufqjreligioniscu- toreCarolo V.captiuus de¬ codes 72 d tentusfuerit 64 c * Gloria non In ipfius Princi- GralTatoresqui,8ceorumpoe- pisceifitudine/edittfubdi- na 755 b torum veneratione atque Gratij portus.a Francifco ma- obedientia confiftit /82b. jure conltruftus : & eius T T Annibal /Tomanam vrbs hsevirtutis ftimulus; vide priuilegia ssc obfidet noi in Repubi.maius GratidiamTribuniplcb Rom. Hannonis Carthaginenlium * Gloria; inanis morbo la- ediftum de vitlonati pre- lmpetatconiurationiquo- borantes, magna; quam_> tio 6!o c modopicfpeSlumaSena- bona; famicupidioies funt cratiani lex depauperumfi- tu 470 d 437 c liis a Chriftianis educatis Harmonise fuauitas qua: 11c yriSez/dS ^Graecisqui 3Jia !9c Harmonica proportio qua: Gonzaga Venetoium inimt-Grauitas & fplendor habi- 748 a. Harmonta optima Sc cus capitalis, quomodo fa- tuum,in Principibus & Re- &us amicus capitalis 388 c. gibus quam requirantur huius gentis origo 8c nobi- 46s d,466 a litas vnde 375 d Gregorius Turonum Penti- Gonzala Pizarrus Americqre- fex , hiftoris Gallics feri- gionisPrsfes, aCarolo V. ptor md Imp.deficit;eiufquedefe- Grombachus ab Iroperatore Harmonics luftitiae ratione* ftionisfuppticium a Laga- German. Ferdinamlocum in Reipubl. adminifiratio- fco fumtnm 42 d fociisprofcriptus 76C Goftauus Suecorum Irnpe- grcjjiu Gallorum numus: eius tiumquomodo adeptuslit diuerfa ratio, 8c cum dra- jlye cbma Grscorum denarisque Gotchi Romanis legibusfub- Tfomanorum collatio 683 a, ditito/b. horum perfidia, b, c ftipendium diurnum nafeOftrogotthorum.Mos peditis, ibid. Harmoftes Lacedxmoniotu m ersand'u Senator thus 293 d Gruchius Sigonio de imperto potellas qualis 7?C Goucar.i fententia de Magi- contrarius 264 a Hafdrubalis Jmperat. mors flratus dejinitione t vide Iurtl- Gueldrix Ducis iurifiurandi 473d confultorum. Enot degla adtas-,vide ACtas exHauardorumnobiliAngli- dio&ftcari p 6 t d ffuidegium Italorum quid fi- cana genteThomasScHen- Gradus prsrogatiua inter gnificet 170 d ricuspopulicomiriiscapitis Franeorum 8c Hifpanorum Guifcha, Franeorum regisle- dantnau 7'-» legatosi4sd,8ci46a,8cpan gatusapud Heluetios 7<>d Harediratemvnumexlibetil Giscarum be Rom. Rerum- Guilchardus Normanus, re- quern pater optaffet, cer publ- libertatts popularis gnorum Sicilisac Neapo- abufus 23s b,c lis fubaftor aduerfus Grae- Grxeiaartinmhumanorum_> cos&Mauros 132 a &liberalilfimarum difeipli Guiielmus NothusAnglis de carum alumna; eiufq- Ref beiiator /92 c publ. 74 a Guzulsnorum in Africa 8cMa Grscorum 8c Perfarum mo- gnanorum imperii ratios re,quxftoribusJ)c Prsfeftis Vide Ud pt-tii ratio erario quatevirilia ampu- Gymnatiicsartis vtilitas j/9a tata67«d. horumimpera- 1S32d tor vltimus csfusaAluha- Gymnafiarchs qua auflori- ne gopulati,Optimatum,8t regali, quantum vti\eS77i, 774 c,779 a Harmonicxqu* leges, feu qui termini legend* ciui- tatis 751c nere volnit Plato f5J C hsreditatesautlegata Ko- rranis relifla <146 d, 8c 647 paffim. Legibus quam te- ftamentis deferri prsftabi- lius i ,b * hsreditatis expilat* & furticoniugibus aftio non datur: vide Coniugibiis Ma terns filiis tnbut* ius qua- dointroduftuio 1+^ hsredi- INDEX R E R. ET VERB. katreditas eius nulla vide- tur, cuius bona adhuc vino iureademtafuerunt J 3 »d Hereditatum lex Juftiniani: Wcluftiniani in Hsreditatibus 8c legatis a- dipifceudis peregtino quot annotum fpaiium requirat iurifc. 16 d. earum diuerl'a ratio 770 d,771 a Hxtcdium agrum: vtdeAgei Hebraorum pizdiftiones de Mundiexitu 4°lb,c 'SeruumHebr^um habere, nec Hebrsorum legibus: necChriftianorumChiifti- anum ludxis licet 41 d.con tra 41 b Hedui Romanorum focii,fae- deteconiui.fti: quod iusin Republ.Rotn babucruncri d,jja horum lus peculiare in GaiJiaj4 b. magifiraruu ius Helens Rsffiorum crudelirasin Lcgatos Ptu- tenorumregts 618 d Helfenftcinii Baronis oratio pro Ferdinando rege Ro¬ manorum 2:5 d Helices ftelix vis in origme 5 c incremcnro Rerumpub. cxCatdano39S c,d. He • c.703 dignitatis pr^rogati- cttiam rum vllo princip* ua 143 d. Rerumpub. cor.fi- contrahere licet. nificon- iiavaria 247d,&a+8. Nu- fpirante omnium confenfu merus5cc6uentus,variaq3 72d iurafcederum 16 71,8c 72: Heiuetics feditionis eaufa & 575 b. j8sKkEderum iusra- conciliatio S7C,d none viflonarum,ibid. Cu Heiuetics nobilitatis czdes RegeCailix ibedus renoua- poll Sembachiam dadem turn 232 d, quot Refpub. 71 235 b b, 73 b. Conuentusqui 8c Hemicus Auguftus.Anglota quoloco72a,b. vaiiareli- xex, inauguratus etiam yi- gio.ibid. Anvna&eadem uentepatre' i*sb ciuitas vel Refpub. 71 b,72 Henricus 11 Francorum rex, a in eorum focderibuscum a- Germanis principibus Du* Iris pnncipibus quare cx- preiletxcipiaturimperium Germanicurr. 7c aurificushqdiein vfu.eod. Hilots, ferui Laced^monio- 681 d rum jfa Heracliti vulgaris dilciplina WpM vox Hebrsa quid im- 4‘r d portet 4 61 d Hercules Celticus quare cal- Hippodamus Milefiorum le- bus & Cenex ab antiquis gislator?;4 b. eiuspruden- ipingi foliruS4»s b Tyran- tiainferendislegibusde_j no umdomitorSioc. eius mantandis ordinibusjrs c detficatio 209 a Hippocratis.Ariftotelis& Ga- in diCpanosclu.es ius a Car- Herileimperium, tertia rege ier.ilentcntiarumconcilia- rhagineniibus fumtum jf dsefamiliaepars jib tioce Auftralibus populis c>d Keror.islndaicrumregis,An- 49Sa,b ^ Hifirionts’vntie difii,&.eo- tipatrifilii, &Ciicccflbrum Hilpanorum quereias aduer- rumorigo 632 a. id genus cus,quails fun imperii exr- fas Heniicuni .1 Franco- mimi quarn keipublic. da- rus 374a,b rumregem;6Cd. eorum—. u.u oil oil (1 regalis argentei & nuini Hpilatiusa Vandalis belli ge* aurei Francorum collatio; xe.adi ca.ula dux cfftUBS cddeFramorum. inSeruos 7 s c C.onfuetudo 43 d. Natura tfmagitme\nid jo8p Gallorum natural contra- rrumanMuiiametilegatiltra- ria joi d. ex Gallis & Hilpa- rag.emauin coliigendis co nisnatorum-temperiesrca piis 3rd a,b. Cailiditas in Gallis de- Hdmipidiipgen? varij,& vaiia cipiendis joic. Peihdiain generaj via'eF.ten^.Sicaiior Atabaiippam regem Fetua- lum Pnncipis poena grac, num 607 d Herodis imperii iairia placida exitusferoces 372 c Herodotus Grrrcus feriptor, de%ipubl.ftatibus verifli- mui.8},& 184 d- eiuslocus deariodominatu /94a iiefterslocusde abrogatione kgis, quam de interiicieu- dis ludxis tulerar Darius VSC Hetrufcorum cum Tarquinio PnlcoT^omaniegeCociecas Hiipaniarum regis ftudia ia- tioneadminilirandi impe¬ rii .673 d eiufdem regis & Angliaregme c.onnubii p si¬ dy conditiones 742 a, b. if 6 c Jitbericuiufdam exemplum_j in cxfecuiione iudiciorum sy b Hibernia regnum quando in Ciduciam Pontificua!.i(om. iranCierit 135 b JCieio Siciiis regnum virtute adeptus 373c jieposfiius Hieronymus ob vitiaidipfumcum vitap.er- Hilpaniarmn rex a qui.bus.Sc didit.codd quomodopatienusaCciCca- Jlieronymi Lafci excogitara tur jsrd l-atio exigendi tributi: vide Hifpani an Romanis legihus Tributi vrantur 101 c. quando eede pietonymi Sicili* tyranni ex- leges in Hifpama imrodu- etiam Cora cogitauo capita- lis.d homicidiuma patremfilio c.oromiflum 27 c homicrdiun parentem p tu¬ na * 27 i impeiiuma Mauris &Ara- Homines imperandi aut pa- bibusoccupatum.&quam- rend; mutuiseificiiscorui- diU42iaconuentusqui Co a legariapud A’h^tos.abiif dem peculatus damnati 232 d rtus 37 )d HieroCblymie vrbis varia ca- ptiniras 4S4 b.eiuCdem .tern plum; vide Temp!um Hierofolymitanorum equi ■turn facriordinjs.magifter. Ha:,ibid. PeruanamgaCii- perantes. vi ftigorum ex- Clinifti 499 d. ingenioc^te- ris preftantes 497 d- reges Poutificibus P'.oman.obfc- nentur i + a bo.mmis natura .duplex c b, 502 b. erus fa.culiares 328.a homonouw v.et.eribus q tri di- Clus ijia honjinum opinio ab extet- nis.diiudicat4«5a. viiavn.- defuftenietur 6d Honcltascmn vtilitate natu.- xx comuncla: oidt Vtjle. bonedr 6 c vtilisdiuerfa ra¬ tio 98 c,d Honefta.tisfeuHonprisprj- mia varia J4JC quentilSuii 6/c Honorii & XheodoGi Iu>E«- PontificisRom. fiduciarius Hifpaniae rex vafallus Fontifi- .latprum leges .d.eiure.libe- j3 4 d,Sc 135 a cum %man. 120 a. Vi.ca- rorurn omnibus concefio pierotimus Parthorum rex iiuslmperii/243. eius Re- _ .quampernitiofq 6C:,b .qu.at v^pres .Sc .libetos Jaa- j^ni yibes uuo 1 1 & eaxuffi^ .He.npiaii.u.® CRS W INDEX RER. ET VERB. Nonoi publicns qui hab 28.4 a SacrtftnSu 3*9 b, 8c paffim Hunni feudorum moduitiia •Honoris fcgloii? maiefUte Horatius Coc(es quo pr$mio Europam introduxeiuui del rpubi lublata.ciuesin cft'eflus obiuum in ^mp- 171b omnededecusacflagitio- bencficium 55rb rum foeditatem prorum- Horolcopi Komx vrbisexpli- I cere necefle eft 547* cat o; vide Romans ; vbi Honoresdumindignis tnbu- paffiuiScfol leq vani ex- TAnitemplumapudRoman. ' untur,glorialacctacfoide- plicamur Chriftii-wdeChn- daufum ^-.’d fcit 6 546 b,547 b lti lanotus hiflonographus Ve¬ in Honoribustributnd.s di- Hoftesiufliqui id,^b- tot nctorum ,fod vn>ratibu bantur,Quo'^piriani in tri¬ in Gallia ,& vnde manarit HungatiaE regnum a Turcis butarics syjd ifiemos,ibid. Honorum vecabulo apud Lati¬ nos qua imelligantur ’ 471 a Hoplotechniia: , feuArmo- rum opifices; vide Oplo- teebn. VoOUtii kx de Ma 0 r*ubw deuiftum -106 d. rex loan Imberti Delphinatus princi- nesa SulimanoTurcarom pis liberatio feruorunuy regecaptus njd 40 b Hungarorum tumultusra- Immuniratcs ciuiumRoma- t'ene imperii 743 a. re norum varis j se gnuin fitiiicianum Imper. Imperandiratio vbiq; neccf- A’ooj. iju c iaii.ap.pj b- vhiyiif karhatf- IN I O, 'wum ijutrtimiUm imperia. imperandi publice qui ins iaberedicaturissi a. arso- piima, & quae vera Imperi¬ lous ration: iudiciiiferen- dis 4CIC BO DIN. DE REPVBL. & magiftratus paripotefi*. te , fe inuicem rogare noe podunt, multo minus nu- ius imperium habentei 3i^d noium poteftas a populo tiibuta 770 b. Romanorum quioptimiac iapientilfimi 30- hodiernorum potel'tas feu maielias a Ponttficibus diminuta 138 d turn Imperio ejji quid antiquil irapetarc fibi condifcendu Imperia extraordinem apud 270 d piiusquamalteri 14 c fqua- Rom. tiibuta belli gercndi Imperio qui pares , an pares gratia 25 j d, 266 a,27/ a Pe- b onore cenlendi 321 b. vti regrinorum quam pericu- plunum Me&tftraiuum txim- Jola; vide Percgrinorum a pla mediisregiombusprofcfta Imperii autregni fuceelTorii 4s8a,b. potentifiimaqu* ftabdiendi aut conleruan- 10 b. vbi libera Sc popularia di modus.deticicmeproge- jijd. iultaqua 22jb. pri me j Sc id genus exempli nia, vi occupata funt 371 b 723 paffim.ik leq c Jibusexlege nemo poreft 90 b Imperator an Imperii Ger¬ mania ditioni fubiiciatur 77 a lmperator aut Prator creatus iiialiena ciuitare, llatum_' Reip. alien* non muta^tf i>. Gertnanorum Impera- Imperialis auCtomas qua in Imperiorum variorum tern- tor eiufdemgentisnec per- concedendis imperii luri cgrinus efie debet 577 a. bus 223 a,& 228a quomodo tributatiusTur- Imperii propria 305 a. Germa¬ nia flatus 181 d eiuidem_i iuta maiebatis habent non folum PrincipesGermano- t*/4ja ptrmum qui pro- vnedictus Impel atot 271c Imperatores triginta vno Sc eodem tempore fafti 722 b. tbipluresRoms, eorum-s prouincic maximefepara tar 187 d.an fuum munus al¬ ter! quam Pontifici Rom eficedere poffint 157 a. qui- busRom. lacrisinterdixe- tint 137 c, Sc in margined Hisferuitusimpolitaa Po- 27<* tificibus 137 a,Sc 138 a Imperii legalis vtilitates, in- Imperatoria art qu* hominu comrooda,przftantia,8c id focietatem tuetur,fubpru- genus; wife Monarchias dentiac0ntinetur.n2b.eius Imperii variisaSenatu vel po- poteftatis Sc regia: maiefia- pulo Romano bellorum_2 p ora 420 paflim. £orum quod przltabiliu s, 8c quod pettcuioiius7i5ai7i7a. luc- cciliobptedirariaquare pe- ricuiola 373 a squaliutiu perieuia jut ium,fed ipfi quoq;conuen Impenum populate cur czte. tusz23b,d,Sc224a.PotelUs nsprzftaredieatur 344 c. penes quos 122 a hnpeni verbumquid complc- ftatui 3 i 6 a emsinltrumen- tum;vid« Intttumentunv-,, vicariotum ius i&s b, c. 8c plunbus *que tributunua quam peiniuofum 711 c> d. Scfol.lcq Domefticam cum publico nibil commu¬ ne habeat 73s d tis differentia 156 c in lmperatoris eleftione, vbi domefticum ciues ferre no- Innt , commodius procul Imperatore accetfere qua finitimum, Sc id genus ex- empla U 77 » lmperatoris Sc Imperii flatus iusdiuerfum 78 a jmperatoium fen principum qui haireditario iure ad im- perium aut ptincipatum_2 petueniunt, Sc corum qui conftituuntur fen eiigun- tur.comparatio 373c- horu varietas 196 celigendorum vatiaratio}77*ib. Roma- iutifdiftionisius diuetfum 'adImperium ex humiliaut obfcuio loco pioueftus, t/- rannidem crudelius exer- cet, quam regali languint cxetus 720 c. ' Imperium in Magiftratibus,auftoiitai in Senatu, poteftasinpie- be, maielias in populo, Ro, 131 d. imperium hodietn am Germanormn,Aritiocrati- cum 213 b,226* gerendorum gratia tributi qu* vulgaris claufula, 8c e- iufdem inteipietatio 270c. lausqus,;oc. propagandi ratio RebufpubI fspius pe- Imperium habentium ius in nculofa: contra, quxfuo exlequntione 274 d. me- proprio Imperio contents rum quod dicatur 100 k lunt, carumdiutuxniorfta- * Imperium limul feruaiej tus^itrdpublici genera 300 paucos prsltabilius, quam a. diuifio mortuoLudoui- perdere 44^ co Francotum, Italorunu, Impeiiciz aut error! vbinul- Germanorum 8 c Hilpano lusdetutlocus: vide £1ro- mm Imperatore 132 d, 8 c ris paflimfeq- fob Succetfoni Impero & lubea verborumvis. prsrogatma;videSucceflio- & quibus his vti liceat iso ntsius. Iuspenesquos377 Impietas an fupetftitioneto- b- imperii eiufdcai college lerabilior 4'si 'Impe- INDEX R E R, ET VERB. Mmpuberum autfurioforum nullusconl'enfus 337 c Inxqualitatis bonorum caule Sli a lncendiaiiorum poena varia lariosquofdam 462 c,d polis reginx maleficia; vide huiusdubitaiiopoenam-' Neapolis. adfert 481 d an loannesFrancorurorexiu- Jnnocens legibus nullus raqux Franci habebanc in ^3°a.b Anglos, remittere illispo- jdo c InnocentiusPontifexquando tueiit me incendii domusxftimatio, creatus 4 ° * Ioannis Francorum regis a- vidcR. dium Inofficial! querela tributa li- pertanatura 373d Mncommodisduobuspropo- beiis a* a IoannesNauatrusTololatum fitis, maius virandum-, ablnopiaandecusnobilitatis decreto cur maieftatisda- 47 > b aboleatur 3 )Sa mnatus 140 a Inceftuofi quantum abhor- eiusquxcaufa 537 d Ioannes Anglorum rexparri- rendi 16 d Infant quidicantur ios c cida nob. vndepluiimaa- Jndi Sinarum populi , Hilpa- ♦ lnfidiarum reinedium opti- mifitin Gallia ibid, nisintitnosregionis aditus mum, C non intelligantur Ioannis xxn Rom. Fontificis aperiri vetuerunt indifta 470 d auaritia d?6a capitali poena 64 b Inlignium 8c ftemmatum ius jocbambellul Atthiopibus quid Indtx Occidentals populoru diuerlum 35* c ^linmarg. ctudelitas 50+ c, d.horum Inftrumentum imperii, hoc Ionicarum vrbium cumRati- religio jii b. Natura-rude eft.ftatum tarn xrarii quam nis 8c Hetrufcis focietas 75 Britannorum.lusin feruos geftorum totius inaperii, d.de lonici, Lydii,acDorii 41b Pnncipemhabereconuenit cantusvfu8cnatura 412a,b Jnducix pacis loco conceden- 673 a ,vbitjuifriritifeseiutmo- lolephi etioidePatricitrumpo- dx its cum quibus nulla fi- diinftrurncMahatuermt. tefljtc 715 d de,c/6d,617a. vl/i vanain- Infulanorumnatura8cmores lofephi Mauritania regiscru- duonrum excmpU. feu vitia 5 •'/' b delitas 504 C Inediaquot dicbusferripofic ’Intemperantius nihil eoquiioui curdicateraffiderelufti- dicatur 4tsd repente a fetuitute ad do- tia97C- eiusFulminaqux, Inertia capitalis apud Athe- minatutnperuenit 4>a vidcM anubix. nienfes)i7 d cius poena InterceflioTribunotum 3 >S-Iouialis Theologiaquomodo apud iS-gyptiosqux 671c eiusius 308 a,c triplex conftituta 462 a Infames ohm apud Grxcos * InterdTe vniufcuiufq; in fa- louii error ratione flatus Vc- necarecuilicitum C34C flo, non in iure confiftit netorum 707 a * Infamia notatus, rebus 3056,770. Gallorum legib. *irapriuatoram, in Principe iudicatisnobilitatcm amit- arbitno iudicum relinqui- IndignatiojSc iracundia c$- tit 357 b ad polfetos ficut tur,ibid. terorum, in Principe furor Kobilitasptopagaturjj^b. Interire Rempublic quando dicitur 4«tb Hums 8c ignomimx d ffe dicatnr 76)d,3)‘;b,3Ji c iiacundiam cohibere diffi- rcntia -.vide Ignominix. lnteritus vatiarum Rerump. c d e ibid.a Infamiafafti, ibid. 369 c Ifadx Lacedxmonii faflum 'Irfiuitasab omni difciplina Interregnum in Rebufpublic. memorabile, fedincautum remouenda 186a quoddicatur 36Sd s s°d Inflammationum 8c exuftio- jnterregnorum feu Ponti iftdisdciEfculapiifacraa Ro- num coeleftium exempla ficum feulmperatorum feu manisrecepta; vide A lcu- 499 b Kcgum pericula7i8 d,SC 7 i 9 lapii Ingenuitas Gallis a quibus paQim,8c fol feq Ifraelitx ptimum fine Regi- lmpetranda 40d,8c4ia delnreftatorumbonis iusva- bus 8c fine vlla T^eipub for- lngenuorum in poenis di- rium 53 > b mafolis focietatibus viue- uerfa ratio habenda 76od Ioanna Sicilix 8c Neapolis re Horum 8 cferuorum pcena gina.obimpudiciciam Lu- pacognominata 30 b Du- cem Andium Caroli regis Gailix adoptatum, fibi hx- varia - 750c * iniurix altius quam merita defeendunt 34 3 a Iniuftitix exempla in Cancel- bant 319 c. eorumSena- tus conftitutio 240 a re¬ gum origo&exitus 71; b.c. cenfus,luftratioleudefcri- ptlc Mofaica 624 a redemreliquit, ibid. Nea- Itali Neapolitan!, Achxorum CCa Ilf IQ. faederati poll Fythagoreo- iumcladem 7+d * Italia vndc dufta 273 d. inca , nulli Principesfupremi.fed oinnes vafalii aut Imperii Germanici.auffummii’on- titicis /zj. rxceprii VeHctif, & ipfe Pontijice,ibid. Nullis ci- uitatibus ius eft condere le¬ ges, qusfiom. legibuscon trariifunt /:ja, ciuitatum BP DIN, D-E poffit iudicandi Icienria regalis 4sr a. munus quare anti- quitus penes 7 (eges, nunc vero penes Magiiiratus 458 d> 4 S a. va/ijiatio 767 d in Judicando qui modus adbibendus 3 r 1 pa Him REFVBL 4<*3 c ueniant 4«oa,b. 46,i. vav ria Principum in proximo lues ai6 c,d. Peilarumdt l'ceieratis zoo c. Tem.pe* randa iuftiffimis magiltn' tuum dectetis, vbi lex ad propcfitam c.ulam accom- inodariline iniurianequit 71 f c * ludicandum Magiftratui ... non delege,fed fceunduxn Indiciarii vejligaiis introdtt- turn uuudiuui legem 754ci veiboiumlegum obfetua- tioneiudicandum 753 c,d, & fol. fequenti t>. contta legesiudicare nefas 17a d. * iuratis in leges , ab eis» quantumuis iniqute vide- antur , dilcedere non licet in damn a don e reo- Sc'ctis a. e in- —4r/u ter eos ingeniofiffimi 8e ludieatis reb. baud qnicquain callidiiTimi qui dicantuf jii fiabilms efiedebet ,507 c c. Horutli molitespietatis iudtcati exfecutione in .. qui e«s» alienoimpetio 3^sb,3i6a 3 °i. b, & quid judicium, i- lndaicEreli^ionisveft!gal344 Judicem aut teftotem fusci- . bidem. ludais Chriftianamancipia uitatisneminemcftedebe- mludiciis Criminalibus vitae - — — re473 b viri bdni&inno- antsattsratiohabenaaivi- centis officio fungi oportet de Vita. 711 a. eias & arbitri iutis Ittdicioio'in publicorum apuci atqueauftoxitatisdifferen- tia 757c Iudicespiimutn Reges vocati 4 ro c. qui eiigendi 75S a qui eos dare poffint: eo- rumque varia in fubroga- tigne vel lubftituticme ra¬ tio zS6 b. an inter Magi- ftratus cenfendi 277 c, d, & —- ■ 274 a. in fua caula qui efle dcludicio regum aut princi- poffint3ija. perpetuiqua- purn,inquibuscaulisiudi* iescreandi 43s b.c.quaftio- cesefiedebeantaut iuaicio abirecoguntur ob feditio- *> isa Senatudati %6saj» adeffe 3 vide Frinceps aus Oertka. captoruto a *0- JmJicia publics an Geometri . Re*. - ' • v cisiuftin* legibus tra&an- Iuaiauin ferrePiincipes qui 'da758 d, publics apad P v o- fubditisiucundum & vtiie man. a SyUa didatore ad 4 * 1 paffim, ’&’foI.fequcutw Magiftratus ddata ^C6 t b. priuata in Arithmericiliu- filtix fcgibus tan turn tra- ^landa: vide Autljmeticis, ab cxfecytioneau/picari iu- xe Komaa iniquum .6$ a. Makftau quate iie^ qiit Qdaic:_ & - Judasis Chriftiana mancipia circutnddere Traianusve- tuit^2q. 6 tie Iudicati exftcuttone in Judicii ^ dccreti differentia 30j b, Si . bidem. veteres quae ratio 30 / pat- fim,&fol.feqnent:. Hoium Curia PanEenfis quare^ TauTJuUa d'.CiSL : vide Cutis, luQiciorum ferendorum—» ra tio 464 c, d. coi r up t or u m caul* 4/i c, d. exfecutio- nesvarrarsi^a.b. eorutm-# varierasvncre ysi d ^ item-/ 4 ftianis Vefbafiarti tempore c*des rniferanda auarjti* eaufat'3) b. eoUegiomm ius 3i2 t>. Jurjfiurandi formula apud ImperatoremGerma- norum 599 d ludexan contra leges iudica- poffit 293 b rxiudex &accufaror jn ea- tieai caufa idem effe non cOimaria amffojis fenten- tia d. quomodo iolut dicatur a pan feu eiufdem=» poteffatis iudice fufeeptum 316 a,si9 d. nonconlific* ie quod idem eft 264 c. quandeque aecipii poi«* ft as INDEX RER. ET VERB flasmaiorab iaferiori, Sc Sehofpitiiiurisgemium 69 quoraodo5i5 a.'quomodo c. 'wdk&Commerciorum. a Iudicibuspluribus confti- Virorum in foeminasj vide tuendum 4\9 d Virorum. ludicum vocabuloy quiabHe Iurandi/n leges mos 52 8c pj, brads comprehendatur 273 201,a c ,d Iurarc ex animifintentia quid ludicum varias crearioncs 755 b 205b,:6$b. CuriaParifio- Iuregentiumviolate,quanta rum numerus, vide Curia. incommoda fecuta ratione Proximi in eadem Curia Primogenitorum j videfii- nonrecipiendiiudices 433 mogeniti. b. ludicum faiariorum qux lure fiert quid , zttt extra iut 307 ratio 770 d ius Stmunus, d facrolandum 30P d. vbnx- a lureiurando quando rece- emplum ctatudamqut tudicem dere liccat 5P^a,b,5P7 a eo vutnerarar. non tenctur qui obfides Iudicis infamia capitalis 166 dedic 5S>5d,5S>tfb b Iuris vetcres audorcs praeci- lulialex de vicefmu lure vefti- put 2/7 b galuconcepts. 656d Juris fidio veritate non po- luliani lurilc.colledanea; vn- tior: ‘i/ufcFi&io. depr&feftHTamvrOisT^omeob- Iurifiurandi vis92d>p3 a- for tinuit isi d luliani Augufti embleroadi- gni/Timum dew qui vtlmpe- idja Jufiurandum a magiftratib* anfepiusrepetendum 44a d. Imperatoris 87 d. a Ca- rolo v Imperatoreprimum pra:ftitum Sc a Caietano Cardinaleinditutum, ibi¬ dem—'. Eius ratio apudve- teres 608 a,6i2d. deeodetn Solonis confideratio: vide Solonis. Eius formula a Ludouico x 1 Gall, rege praftita Duci Burgundio- num C mulaRegum Francoruma Iusclienrelareacfiduciarium quoinllituta,& quiseapri- an prafferibatur 126 a mum vlusfit8S a,b. Eorum ♦ ius dicenti extra territo- inaugurationibus obferua- /05 d,/otf a Iulii CifariscsedeSjSc eiulitem * lurifconfulti ciuilem Icicn* vltio 377 a Iulii liPontificisRom. perfi- dia 597 b Iulii 111 PontificisMax. vrba- numdidcriutn 5/5 d Iulii Scaligerilaus 5:0 a Juliusn PontifexRom aduer- ftis regem Francoruro Sc Ferrarienfera Ducem bel¬ li! in gerit nj b Iunis legis beneficium in ci* tiatn non phijofophorum decretis, fed populari captu ac fenfw metiuntur 33 a contra audoris fenten- tiatn 35 b lurifconfulti vndeprofedi rium, impune non parerur 32/ a. commune variis gentibus 165 a. ex erro¬ re 8c communi opinions farpius conlHtuitur: vide ex Errore. in Errore pofitutn 290 c, d. ferre quare non debeat princeps: vide Judi¬ cium. 510 b. Prxfedipraetorio 313 Ius honorarium : w'^Hono- b- hi 8cOratoiesquantum rarium. quomodoconfti- Medicis praferendi 360 c. vbivtrorumq; comparatio agitur ues Rom collarum 53 d Iurifdidio tertiaReipub. pars Jupiter Lycius olim quomo- /50 a- nec maieftatis pro doplacandus 3+d. Jura famiiiaria feu gentiiia vnde profeda 13 c. quare introduda, ibid. Ad ob- feuras familias oon perti- nentia, ibidem—-. Maie- Ratiscuique principi popu- lovein omni foedere , pa- dionc feu fponfione, falua lintoportet, aut altdrum-* in alterius venire potefia tem 70 b. Commerciorum priaiScquatefua vi ac po- teftate fmgulis foladebea- tur , cum in paxtes diuidi nequeat 322 a. eius impe¬ rii iusdiuerfum 27J a. eius iusquod elfe debeat 277 a. eius Sc feruitutis differen¬ tia 322 d tuitur,eodem quoquedil- foluitur335 b. ubiipfidice- re nemo poteft ?c8 d. prius Grarce quam Latine exa- ratum: Sc lu&iniani codex e quibus com pof* tus j 24 c. d- quare %eptusn appelletur 75 ° c lujfa Regis,an parem eo mor- tuo quamviuo habcantpo- teftatem 268 b iuffionibus quomodo ob- tempeiandum 296 a lurifdidio prsedisioria vide Iufforum vis 307 d Pr^diatoria. lufta natura. prauis opinioni- lurifdidio extra pernoda- bus imciduiu obfeuratur tionem an concedi poffit 2§od CCcc 2 IN I O. BO DIN. DE R E P V B L. IufliSc iniufti TheoJogoriim luueniutisbenecducandcta Poena. 3 b hums & necefiarii di- tio. quam ReipubJ. liecef- LanaaiiPrsGdis faflum , m uei.aran 0 n S a ana 631c quadarolege Ludouici xt. JUlttmam lex dehareditatibta a K abioganda , 1 ^ c p«,ibwr.*uiT*libtujiliu«um qui dicantur apud Langobaidoiumiusinvxoies adoptat if relinquendis 30 c. in Poloiios +lb 16 d quantov^peneulocbd- . L ' Laodicens fynodi edirtum_, mlesfaftionesfuem.tefer: I Abeim Csfarislegati lau- xatione honorum pent fi. Ptocop 472 b, c emsedi dabiJerefponlum 545 d. c.otum popul.s conceflo- ctum in fauoremliberto Lscedamomi quaie citius a rum ^ rum obferuatum 40 d cius militia quam Romani \a* T - - - J - de legibus ftatucndis de- carint +99 z crerum 1/3 a Laced®monii vxcrum ierui Iuftimanns Imp. patrix pole* J 9 b item Romani aiiquan* do - ibid. LacedaemoniorumReipub. quotciucspi^fueiint 2/9 b. eorum moresabAthcnien* hum diuerfi : vide Athc- nienfium. Eorum c.udeii- tasinpueros 333 c. Danina* tio ab mphitfi.onibus 737 d. luRitiaquas: t/utemiti* tia. ftaius conucriior.es 393 b. Natuia qu* 8 a. Error rationc aiari; b,c. ftansiura ademit 30 c * luftiffimum quod necefia rium 654a Iuft'tia qua: dicat ur, 5 c eius di- 111(10746 d eius diuifio- bumana fcil &diuina, ibid, qua Lacedsmon-orum—> 293 d Rerumpubi funda- menturnj qus nulla efie poiclt, niGconuentionum feruetur tides 52* d. na turalts certa efic debet 291 d rerum omnium funda- mentum 746 b Gallics cxemplum in caufa Can cellarii 462 c. *Magn/a,257a Legum orig07j2 c.xir. tabul. LegisSc Alagiftrarus compa- crigo 154 d,7i3 b. abrogatio ratio 299 a, b. differentia 30J a-Legis &iuris differen¬ tia, & eorumdefinitiones 201 d, 6c 202 3. Porcisiusj ■vide Porciar. Vetantis ma¬ ior vis quam itnperantis 3/7 c. vioiatio feu inutili- tasvndejrs a- LegisSc pri- uilegii differentia 150 c. item edidti ista. fu*aclen- tenti® quemque interpre- tem effe oportct 323 d. ex eius interpretatione ca- uedum.nequidabfurdum sutiniquum lequatur 7 s-sc virtu's in iubendo,vetando, permittendo ac puniendo apsa ’Legislator non pruder.s cen- fetur.cuilatrocinia caftiga repotiiisquam arcerecura: eft 44 d 307 a.legum aut tudiciorum vim qui egeftate eludunt, corpore torquendi 33 d. eui ribus manare dicanturj-wde Conftantia. leuitatis animi & perfidis vitium 522 d Lex ab squitatediuiPa,eft quafi corpus ex far.gue atq; exanime 75-4 b quadrat Accurf Scaliorum ’LeX.regina vtrifq; imperans luiifconfalt. prouerb. £iii 194 d rtonfmbet in Arrjiuit in an fore. * iexiu beat, non fuedeat j>6 d Earum ac inftitutorunr fi- Lex Anaftafia de Primifumrer nis;vide Difciplinte. Foenar feriptu : ■vide Anaftafia. ac prajmra.quomodoa poe- Lex AqmiiajwVfeAguilia. n : sac pvxmiisMagiftrausu LexAgraria n b Sccollegiorum differantiss Lex ajcvijssctf; vide dpw- Earura 8c morummutatio ' w quam Rebufpub periculofa T.gx amiquari quomodo pof- 41s &. Interpretatio quib. f lt 2Jt & competst ex iure veteriSc t e xAttinia: vide Attinia r^omano7/8b,c. Ambigui- Lex Ai te j a Tarpeia,t.rdeTar- tas a quibus fupplenda, aut p c ; a quid in ea fequendum 754 Lex Attiliai-sidr Attilia, d fumma poceftas in fiatu LexCanuieia: vide Canuleia. popular! sp; d. Kenouan Lex Cornelia Tribunitia qu» datum ius 290 c. pluralitas H d.vid< Cornelia, vnde pn a Lex quareciuibuspofitaiitem Legislator & eiuiura gu- Leidanusfellariasopifex,pri- eiusvtilitas 752b beriiatori quis prxftantior mus Anabaptiftarum rex, Lexdiuinain liberosrebelles • finis: vide Ciuium guberna- Sceiusgefta _ ^Ssd parentibus 21c tori Leonis ediftum lvultx.lv Lex diuina harmoaica : vidt Legitimafiliis quandcdecte- vxienk&trati^mSiteuis 344 d Diuina tu 28a.b Leonis Byzantinorum ad A- Lex xn tab.depriuilegiis fine Legum ferendarum mosa- thenienfes legati hiftoria comitiisnoirrogandis 84d pud Romanos 6 9s d. qux aduerfusiram 17c, d de panicidiis 21 c. de iur.e ratiohabenda 426 b,4rsc, Leonis X. Pontificis perfidia elientelaiiss d. de facris v.93 c. prsceps abrogatio 601 c priuatis eonferuandis 13 d, periculofa42;d,4’7b. me- Leoniciiaftrologierror&fal- r + a tus non.feelera led been- fapradiftiodemundiinte-Lex DiocletianadeAdoptiuia tiam comprimir ,no- Ammonitas: vide fuis locis mina rebus conuenientia fupra. eorum nomine an indi.dit i£‘b»c,*3 b Adoptiui comprehendai\- linguae vitiorum cauls 524. tur 31 a a Lex Leftoria; W quo in loco 6c quarts 54a Libertatem populi alere-> qus leges dicantur: videos Populi libertatem-'. Eiuf- dem popularis fumma 23/a ciuis Roman, fundamenta 5*b,c moribus a regibus lats fern- Libertiniapud^omanosquo* Litigandi modum apud Pan- piterns $4 d modo eius Reipubl. euer- nones quis primus intro- Lex Romulia; vide T^omulia. tends caufa fuerict 4zd. duxerit, 6c quampeiicnlo- eius antiquationem 6c re- Eorum flatus in fuffragiis fum illis fuerit 5i ; d flaurationem ibid. ferendis^zd. fele&io 231 b, Litigantis temere poena apud Lex Seruia deParricidiis 21 b,c c. genera 349 d veteres Romanos 662 d, 6^ Lex Sempronia de iure Pro- Librenumorum dluifio quam $6ja. Liters iuftitis qus: videlu- ftitis Ear urn iuftitis Sc flatus differentiae 2.67 c Literarum cogmtio Prin- cipibusan necefl'aria 23 p a,b uocatioms: vide Sempro- vtilis nia Lex Salica qus dicatur in Gallia 88 d vide Sc Salica Lex Solonis de fedirionibus feu fiftionibus popularib. vide Solonis librarum diuerlitas varia 683 c * vr Licentia homines ad vi- tia, fie metusad virtutem—' r eddit procliuiores J 65 d 69 i d Litium frequentU apud Gal- Lex teA3mentaria,apudLaec- Licinia lex de agroru-m publi- dsmonios 2$b corumprifcatispojfeflicm- Lex Theodofia^«?Pri?;c»p«»» bus 532. c 290 b Li&ores & Viatores , Magi-.- Lex Yoconia: vide Voconia ftratuum 6c imperii argu- Lex Zenonis de naturalibus menta 256 3,279 c Lb. 29 a Ligariusquomodo a fupplicio Libellorum curia Parifieniis liberatus 459 d los vnde 6 dxc i js 6 a,6c pafiim—»• Dirimendarutp—» modus 451 c. in comm 6- da 464 c. infinitas vnde^> 292 c. litium flue contro- uerfiarum difToluendarum ratio 6c exempta 473 a, d Sc jlj4 a ampuendarum va* ria ratio apud veteres 66 z C,6c 663 a. conftltucHdarum leges vnde 6c vbilocorutn vfuats sio b, 5/2 a. eaium nulla mentio apud i&thio- pcs sn CCcc 4 Litoracuiusimis 17/a Lituania: Dux quare regiam_i poteftatetn quamilli Sigi- fmundus offerebat, recula- xit ljo a Lituanorum oculi catrulei &flauicrines 495 c Liuii Salinatoris &C!audii Neronis naturae contrarie- tasqeam T^eipub vrilisitide lO. BODIN. DE REIVBL. i7od,8c Dux Imperii Germanicifi- de Incommoda Gallic re- lines qui gno,eiufq. corre&io pater- duciarius 116 b. u6 b principals ad Cotui- na 441 b,c tes Vallimontis deuolutus Ludouici xnFranc. reg. lex laudatiflinta 292 b defen- tenfis ctil6;mi in peregri- nosGallic 60 d. eiusvifto- riasin Venetos sn a Ludouicusxi 1 Francorum rex, Faterpatrise nuncupa¬ tes raoc.irpi ?’(> d reges quando re¬ gime nomen amiferint 197 b. in eorum, Belgarum, ac Burgundionum limbus fubditi pleriq. fubferiptio- nelibeitatem fibivindica- runt 17 b _ Claudii Neronis. Eius fen- lucanifententia de fociorum Ludouici regisFrarcor.teut- tentia a.fic-quomodoNe- inImperioinmdia 708a pora&manumiffionesfer- roni triumphum eripuerit Lucenfes Floretinis feditiolis uorum 402 b 3'7 b. Salimtor cur appelia- quani Faspeoppoituni48ia Ludouicus Fius Francorum-/ tus 170C LucenfesacSenenles liberati rex,acoliegioPontificum-i LiuiusKom.antiquftatumo- abimperilfiducia 123 c. eo ptimus auftoriso b. Eius rum flatus 222 d locus de Xaluinio Campano Ludorum olympkorum infti- 449 d. item de abregaiione tutio apud ftom.spd c. apud Veteres inftitutorum flnis ah hodiernisdiuerfus 472 a, Thfcatralium vlus quam fleipubl.noxius: vide Thca tralium de J17 a, b. lententia ^Annibale 200 C LocreniTufn nios in legbus feu rogationibus ferendis 42? b,c imperio fpoliatus.&in mo- Eafterium detrufus: vxor quoque eius feotlim a ma- rito cum facris virginibus inclufa : vterque poftea a Frincipibus & nobiiitare Galiica, in integrumrefli- tutus 132c Lugdunenii; foeneratitieme- Locorum campeftrium ,Vat D Ludouici Galliarum regis liintroduftio 666b iium, Montanorum & Fa- adfiliumcohortatio nota LugdunumcoloniaFcmano- Iuftrium natura varia , po- bilisteftamemofuoinferta rum: vide Coloni^Foma- pulis ibi degentibusvariam 669 c. vitas finftimo norum tribuit affeftionem , aut nia&ptudentia 473* Luna a Germanis ms'iculino corporis animiquecompo- Ludouici tx Francorum regis genere emtntiata, & de co fttionem714c Munitorum matertutrix idrc Caracailpfententia513cab excidia 55 s pafTsrn , & fol. LudouicusviiFrarcorumrex lndis numinisloco veneta- feq locorutn tnutatio.Scna- quare ab lnnocentio Pon- ta rtib turs imrr.utandae vim ha- tificeMax. afacrisprohibi- Luna.anitna mundi 7b bere quomodo dicatur 523 tus 636 b Lulci cuiufdam rogatio apud c ina;quaIitasfeditionurtt_2 Ludouici Galliarum regis in Locrenfcs ineurnqmccuium caufa 492 a Ferdinandum Aragonen- ■ lufio fcdijjet 416 c Locupletes quatenus nobilio- fem fidelitas ribusin dignitatibus ante- Ludouicix 1 Gall, regisvltio- ferendi 351 d nespriuats & perfida: 609 iSotb LuCtani Mahumediftas capti- Aaj457v Graeci'.quid voca- rint ’ 271 d Londi ni priuilegia a quo con- ceiia 19 c,d Loquacitatis incommoda 2 so a,b Loredani Veneti prudentia Sc d. Eiufdem & Maximiliani Auftria: Ducis foedus 113 c. eiusftatus 8chabitus dome- uosfuam religionem ciu- rare cogum, & in perpetua feruitute retinent, ac mo¬ re pecadum vendunt 42 c,d fticus, item eius prodigali- Lufitante regnum Pontifici- tas 6 77 c, d. liberatio a cat- bus Roman obnoxium 12a cetibusCatoli Burgundio- rum Comitis 103 b virtus 480 c Ludouicus x 1 Galliarum rex, Lofannorum minifter prarci- quare ab Hifpanis derifus putts quare vtbem, deferu- erit ‘ diyi Lotharingil StArelati regno- rum diuifio qus;tide Aegna 46-, d Ludouicixr abrogatioma- a. regum onus vnde 142 c. horwn maximum & laxdc cla~ riftmua Emanuel ohm Ca- ftilie regis iiduciarii 142 c- Eorum mercatura Scpote- ftas 650 b giftraiuum Sc domeftico- Luteti? & Antuerpi; ciarilTi- rutr patriseiqs : &quain- marumvrbiumfeditiones: ■vide I N nAde A ntuerpix. Parifiorum ftatusdiuturnitas, etiam_> fxpius obfclTa j5p b. Eiuf dem Praefeftus mercatoru nemo, nificiuisnatusfue lit^tSd. vrbis.ciuitaris Sc v- niuerfitatis differentia51 b Lyctarchos Lyciorum impera rorannuus 7/d Lycioru focietas 6c ius 75 d Eycurgus Laceda:mon;orum ReipubUlat utor 1 77, Sc 778, eiusJex de ^Agrorumdi - wjiojie", vide Agrorum Exi* Iiura 1'pontaneum *27 d. Nobilitas & priuilegia con- cefTaijjd. inftitutum de picluru a Senaiu remoueudis 229 c. eius leges qua Rhetrc duftse; vide Leges, quare au- ii 6c argenri vfum Laccdae- moniis interdixerit 64 b Lylandri fentenria dePeifidia S9td M Acedoniaj rex Philippus a Paufania quare occi- 1115474 b. Imperium a Ro¬ manis occupatum jafd legisexemplum de prouo- catione 26$ d. Reges^um Achxisfcedereiundi 75 a, b. reges Achaeorum duces le2quri tur.necne 758 a non eft 4^5 c. perpetuorum Magiftratuum Iusdiuifum 279 pericula 8c difficuitates 431 c,d. eorum quod prxcipuu d,8c 432 a, 8cfol. leq. item nianus *60 b. difcordia 43s c. contra annuoruru aut quomodo vtilis Reipubiic. mutationibus obnoxiorii dicatur 4453,44^3^47 b Magiftratuu cognitio in cau commoda qua:, eodem 8c Magiftratus 6c legis compare- fas Ponrificum quae 279 b?c pafiim fol. 43 2 8c feq. 8C43/ tio 299 v a,b- * Magiftratuum rnfanienti «. Eorum qux com modi- Magiftratus 8c muneris pa- muhitudini,fapiensaflen* tasvideatur4i5 d. qux in- blici differentia 284a tiri non debet, velutiiufti- eommoda a fubftitutione qux Magiftratibus dantur tixnorma 2923 mandara extra ordinem ex ’Magiftratus alterius Iurifdi- citandx iarifdiflionis cau- Ihonem exercentis.fuono- fa.Curationesau Appeliari mine imperandi nulla po- debeant 264 b, c. eiusFro- uerbmm 289 d Magiftratuum poteftas,acim- perium,an Principis morte ©rtadicantur436a, 8c paf- ftmj & 437 b, 438 c. Roma- norum nomina &c ius 2 6$ b. S-ummorum amicitix qux Reipubl pernitiofx fuerint 449 c Magiftratus creati,Sc perfbnx teftas 320 d. Athcnis qui exDernofthene286 a. In¬ ter legem &^quitatem me¬ dium obtinet75/a- omncs an habeantiuril'diftioneffls necnez79C. Reip. funda* mentum 4C6 c ih magiftratu gerendo co-‘ • terminetur 267 d. Rorna- fritut^jius diuerfum 2 69 a. riorum qux 5 Se eoium no* in Monarchia quales^B’S c, ’ mina 279 d 440b. in regia poteftate, ’Magiftratuum creatio , non MagiftiatuumiusapudGailos eod.fol d,8c 440 a. eorutn maieftatis vim infe'cdnti- iegemortU0 428 b. aufto- net,fed ipfius Principis pro- batio, ratihabitio, confir- ~ matio 160 b eorum Sc offi- cialium differentia 273 a* Abdicatiopericulofain Re- bufpub. zoi a contentiones quomodo Reipub. vtilesdicantur fiue inMonarehia, fiueinopti- znatum 8cpopularibus im¬ perils , fiue inter maiores magiftratus, fiue inter mi- nores; 8c eorum exempla Magiftratus5c ludicumailfto «447 d,5c 448 a.quae veroda- ritas*4b,c. Eorum 8c mi- mriofxibid 44?a,b •Magiftratus do priuatis,p.rin- cipes de magiftratib 9 ; Deus autern de principib. deeer- nit ac iudicat : T>. ^Aurelius fj'c. ineo feueritas 8c ie- nitasnimiafugienda, me¬ dietas fequendaiii a. an de caufis Pontificum cogno- fceredebeant278 c. Jtneuh- di tempus 291 a. Prudentis niftromra magsftratuimi-j differentia 273 c Scludicum 2 Sj pasTirn. Maiores velroi- liores 282c, 2S6 a, b. Ordi- ritas in Senatum zs? d Magiftratuum au&oritas & necc(Iitas2^6c. tdbuendo- rum, fiue perpetuorum, fi¬ ue temporaiium, fiue ctiam precariorum,varia ratio d. vide &47p,44° C- lusin populaiibus imperils 324c. in Gallia poteftas feu im- perium dim precarium-', led a Philippo Valefio pcs- petuumredditum 44id exemplum metnorabile_9 Magifttatu ^qualium aut in- 298 a. Perpetui a Deo or- feiiortim rogationes con dinati 437 c. 8 : quipopuli feuqusRebufp. perpetuos habere confueuerint, ibid. vide 8c 440 a Magiftratuum varia tempora 251 c- Gcneia Grxcis 8c-La- hestres;fupremi>medii , 8c Magiftratuscurulis , nobilira- infimi: 8c eorurii fubdiuifio tisinfigneapud'^om. 353 312 c,d. maidres, vt Confabs , c. lis an imperandi ius pr^- Cenfores fr Protores , quomo- fence principe 314 c,d, 3.15 C do college inter fe diSHfint * Magiftratuum] propria qui 3iquidftatuendu periumj in Senatuaudon- 3 23 d. an priuatum ab aula tas 8c confilium : in populo Principis prohibere poftic fummapoteftasacReipub. etiamfi prouinci^ fines non Maieitas, 180 c excelferit 315 c. Principis * Magiftratui cstra territo* rium INDEX lium nullum iinperandi R E R. ET VERB. poflunt 173 b ius 324 a nec Maieftatis iura, nec Iiber- IMagiftratus violare, crimen ras a fiduciariis & vafaliis Maieftatis 309 b. item eos praefcribi poteft 127 a noncolcrc.nefasj/ob. vbi Maieftatis primum ac pisci- devencratione eorum va- puumcaput,legem iubere ria exempla *Magiftratibus aduerCas pie- bemnon aliter quam me- dicis aduerfus $grotos men tiri licet 4 7s d MagiftrimiJitum ius 320d. e- ius & Canccllarii in Gallia quajhonorisiuter fe pr^ro- gatiuai2/d.Horumin Gal¬ lia poteftas maicr quam_» confulum Rom. 179 b. Li- bellorum auftoritas in in- 253 c,8c 1 54c* Secundum-;, bcllum indicere aut pacem inirc/j5 d. Tertium,inMa- giftratibusmandandis//8 d Quartum, prouocatioex¬ trema \6o c. Quintum,iu- rcvel iniuria damnatos li¬ berate contra vim legume 163 164. Scxcum,fidelitas &obfequium 167 c. Septi- mum,numipercutiendiius ibid. ferioresiudices 316 a MaieftasPrincipisautpopuli, Palatii munus apud Pran- inquoeluceat 161 d cos quod 3/3 b Mahumediftarum inChriftia- noscircucidendos mo$42 c *Maieftas nec maiori pocetia- te.neclegib. vllis.ncc tern-, poredefinitur$oa. eiusius viluvfurpsri capitale 207 b •Maieftatis iura nec iure ma- gilfratus , nec curationis l'pecie, nifi legitima Princi- Maieftatis iura non locorum fpatiis aut regionum am* plitudine definiunrur 14? c, i-?4 d. habere qui dici poflint/49. & qua dtcantur. Propria quae 15/ c. lummi principis , magiflratus, & procuratorisdifferentia 82 a,b,c, d. eorum poteftates & iura diuerfa, ibid. pisabfentia,tribui debent fin Maieftatis iura inuoians, i6s in raargine- PIxceleua- capitali fraude obiigatur ri quomodo dicantur 288 d 1 73 c • Maieftate regnanris digna Maieftatisius.fuhditoscogere vox,Legibusalligatum pro imperatisfermone vti 17,7 c £tcrifeprincipcm97 a.ma- Maieftatis ius.tributa ac ve£H- icftatisnominequidintel- galiaimperare 169 b. co- ligendumj &eius etymon rum etiam immunitas 170 qnod 79 d b. futr.mumius 299 d Maieftatem habere qui dica- Maieftatis iura rex a feanab- tur 80 c,d alicnare poflit 163 a * .Maieftas regia non locorum fpatiis metienda 144 d. e- ius imperium l'umma pote¬ ftas 78 b>c iMaieftatu verbum cui iiceat vfurpare 147 a. 151,132. ius qui dicatur habere 10 8 a, 153 b- habens, nuliiusimperio tenetur 8> 'Maieftatis iura nec cedi, nec diftrahi,nec vlla ratione ab alienari afummo principe poflunt, nec vlla temporu diuturnitatc praferibi 149. d. hac Bald us facra factor um Cyntis imUuidti* appellat Diuifa quomodovideantur 784 a •Maieftatis iura, fummorum ^Maieftatis iura fubditis, qua principumpropria,necc 5 - minime fieri potent, tH ccdi,necconcefTovllotem- buenda 7/S a porum curriculo prsferibi Maieftati:* ncmen qua graue, &quibus tribuHoleat. 171 *Maleficia qu$ paid fiunt.qua- regrauiuspuniantur 76?d Male metiri pana exTrypho- nino 538 d Mamercus vna tantum die Dilator 7 (omar 80 b MancinusConful. 7 (om. qua- ichoftibusNumantinisde- ditus 357 b Mancipatio vxorum 16 c "Mancipia nec amicitiam,nec fidam focietatcm colerc-J poflunt 44- Mandantis mortc an foluamt mandatum 267b Mandata Magiftratibus data extra ordinem cxcitandac iurifdi&ioniscaufa, an Cu- rationesappeliari dcbcant 264 b,c mandatorum principum-» varietas,& eorum ius variu 287 paflim vbi qusedameo¬ rum claufulae explica ntui c* b,& s 58 .& 294,29/ paflim-v- de Martdato exprejfo claulula quidimportet 391 d * Mandata lingula, fingula- ri referipto contineri oper* tec in Republ. bene confti- tuta * Mandatorum variar ratto- nes 266,8c 267. 16$ h * fine Mandate quas fiefta funt, rata haberi poflunt, iure tamen fine mandate fieri nequeunt 2^9 c ^anfredus Frideriei Imp.lpa- rius,Neapoleos acSicilie re- ginse a patre defpondetue 133 b.c Manichaorum error confuta- tus e Manilialex: wdcCabinia. Manlii Torquati confulatus vitro conceflus a populo Rom. -*93 d Manfuefaciendihomines mo dus 516 a Mantineorum Popularis fla¬ tus fed Aiiflocraticus 703 c Mantuani poet^ locusde Gal- loru narurajt'/dr Gallorum. locandas 66 d ,67 a extia territorium patronorum-* ncc vxorem ducere net ha- bicare poflTunt infciis ant in- IN IO. BODIN. DE REPVBL KantuanusDnxJmperiiGer- Mariihonores feu Cofulatus, tenth derebmin Senatupr* manicifiduciarius 122 d Sceiusambitio 434b c. ponendu 24c in Maruejjequid t6bc tius&Syllxpetulantiaj'i'*- cur Mauritius Saxotra: Dux «/££t»»£f>Latinisqtix dicatur; de Syllx. is Imperator qui- Licentiatus, Albertusvero earumgeneraScfignificata demoptimus, ficpefTimus Maichio Brandeburgenlis 44^i s?,66, 109 a- apud Gal* clionum vxoris 19 d. eius matem publicans dare no* lospecumampatroniscon- iinperiunr adued'us vxore luilfet 26c fcruntadfibashoneltius e- quale//a, 17b. lusin do- Maximini fiormni duels pro- ten) vxoris 641 a. eiabvxo- ceritas 19s n ews 8c Neronis ieobfequium debetu* 15,1/ damnatio 2 op c /p.maritalisamor&odium Medkx gentis apud Floren¬ ce tinosamftoritas leu tyran- uitisdominis Maiitimorumpopulorum na- dis37 vide Nu- pernitiofum <553 c. vbi quo- uiefj tnodo Materia opus fuperare arefcalli in Gallia qui>& eo- dicatur explicatur. rum ius 304 a a Matribus qui claritatis ac arefcalli awftoritas abfente nobilitatisoriginemdnxe- Magiftro militum poft in- runt 19 c. id contra lurilc. dictum bellum 270 a fententiam 6c probatos Medioianenfeftatutum ratio Maria 6c Elizabeths Angloru mores d ne fkUrftum (udteum 770& reiritt* 9/c Mauri Anglorum cancellarit Mediolanenfes Vicarq prima, Marianefenatorucladesz+id prudentia 241 c. eius fea- deindsDueesditti Medio carfus 323 c. eiuldem vi4 b.iiarus ioni,& eius diuifio 359 d, 6c Anitociaticus in populate 651 a.Luiitaniaeiegnui -vide conueifus 386c Luiitamae, Alilitaris difciplin* ratio 6c v- JMtum Sc Tuum diffidioium-/ Mercium eue&ioncm ciuibus tilitas; vide&c Aimoium v- caufa iic ademu.percgrinispermit fus 670a. laudts565c. ice- Mcleaifisregis voluptuofihi- tere pernitiofUIimum 653d naium geneiajstfb. vute&c floria exlouio ?74d,6c375 a Mereuicis;atus6cvitupeiium Poenarum •Memmelochi munus apud \M1li1anlege, contra iuiTum Agypt quod 369 2,719 b proMcritis feu virtutibusty- Imperatoris hoilem lacei- Memnonis iLthiopum regis ranmscafi qui 445 a icxe,capirale 2*5 b vita: prolixitas jop a Meflala? locus de imperio rna- Militia nobiics reddit homi- Menader rex a Ba&rianisquo iore6cminoiC3i6a,b eiul- nes35ob, c. eiusmilinaele- amoredile&us 204 a dem loci cortupti emen- ges Rom.ratione gratis qua Mendaciiiniuiia an contume datio. Eius fentemia de aimacapereautponere eos liofa 47<^a iuie Aiagiftratuum inter lc oportebat 57, c. qui xioni- mendacis vafalli poena 67 c 3 l ? d donei 577 d mendacioies qui; 6c deiis Metallorum differentia 681 d Militisin ducem officium 06 / excmpla J17 paflim. men- diuerlarario 685 paff 690, a. Peditisftipenuium diur- dacia vaiia de antiquitate 690 Furgatio ^8^b.Contu- temporum 402 paflinn fio» vnde conflantur nmni, Mendoza; legati Hifpanorum eorum corrumpendorum veteratoria fraus 145 d iblacaula 68t paflim 6deq- Mens aterna qus 6 a. Mentis Metelli Numidici exiliu 291 b nomine maritus, cupiditas Metenfes , Germania: paftis Militum Magiftrileu Conne- veroFceminaTheologis di- conuentis comprehend 61 d Rabiles in Gallia qui,6c eo- citur/4d. * Mentisagita. Metii didatoris Albanorum tio, fapientiaac beats virat graue fupplicium 673 b parens 6c magiftra 43 3 d Mtrvixiov Graecis quid 6i d. Menfium quorundam apud Metus vtiiitasqusj 65 C,d. an Hebreosdiueriaratio395 d, aPeriurio, vrabauxjhofe- rendo,excufet 601 z- *que Militum itudia 6c infoleiiti* metuuntoderuut, quern—/ q Ui£ 5*9 d,560 a amant metuunt *55 b Mkhridatis ftudia voracitatis *Metus,peflimusdiuturni- * 454 a tatiscuftos 645 a. carnifici Mobilium populorum in reli- comparatus 2i?c. vltiixfu- gione extmpla me xiaTyrannorum, ibid- Modum excedeie in iudiciis Mercatoresqui fordididican Michael Holpitalis Francoru quidicatur 303 a tux 360 a. qoram natura Cancellarius.quarepriude- Mcechantispoenadiuina 536c quare miiitantium 6c alio- gia Garoii ix. vico fandi Moenium farcrendorum mu- jem mollior >16 d. men- Maunconceffaconfirmare nus extraoxdmarium 263d factor &.fallacior sty a. di- nolusrit 8;c ciuserronea Molin^-oiuiex detxibut. 170a 6c3?6a Mentis aufpicatio apud Rom. 3 P 6 b Mentiriquibus licere dicatur 478 d Mercatoris in Aftroiogia er¬ ror iPS c num quod.x/ide Grolfus. Gallis fold dicitur; vnde6c Stipendium militd UfiUez 6c miles pedes qui hoc do- nabaturltipendio.y^/^r. iumius737 a. necefliias6c vtiiitasin Repub.6c hodiec- norum cum Romanis cisin- paratio 3 item militia; vaiia prscepta 577 b,c IN IO. BODIN, DE REPVBL. Itlolm® fententia de vfura- la partitio 734 d Centura; vide Cenfuta. in. rum,fru&uum,&pecunia: Monatchia: probanda va- ueteratos periculofumco- squatioHe 527 d ris audoritates 71 jb Eellere Molucarum infularum vber- Monconturenfe praelium a- Morletus Mufams.Francoium tas 650 d pud Gallos 408 a regis apud Helueuoslega- Mommorancius Magifter e- Monetsdeprauatiiuiisfifca- tus 7^ c quitum Gallia: 224 a. vulg. Connejiable. eius indicium-. aduerfusAquitanos rebel- lantes 341 c i’onarchis fummae quae 220 a. in lis nulla fubaitorum au- doriras b.c.ius 4/sc Slonafterium profitetes quo- modoaicantaraccufari no pofi’ede rebus anteconce- Monomacliiceorigo&iusiytt, ptavotageltis 334a,b & 4758.476 pall 510 a Monaciiorum iura 334. vita Monfpeiianorum facinus, & 425 d- quorundam fuppli- fupplicium de iisa Carolo lisfunt 17/c MorsabHebrsisquxp-enofa monetariarumofficinarum nuncupata 7a, 3 /t a eius pluraliras quam periculofa lausa/sd. moitein hdj .n- a* morietarum diuifio ferentiura ius Jj/’c.d apud monetales~S87 c- ra- Mofcliouitz Oucis magnani- tioapudRom. 687a mitas& vifloria: i.jjb.c Monetaiium obfcuravoca- Mofchouitarumiusratione bulaquomodo introduda « b *Morbis deiperaris non ad- hibendum medicametum MulealTesrex a liberis regno 342b,487a Sc vifupriuatus 304b MorbusD. Yitiqualis, Sc e- *Mulieies percuiere,Catoni iuscura Sorb facrilegium /ja rfiuifio ii9 a,/;>6 d deMorum cum virtutum turn "'Mukitudo confilio & prude- Monarchia: feu regii flatus vitiotum in Principibus i- tiac inimica wo b. eius error laustfa a, &c paffim. Qua mitatione a fubditis varia non fequendus: vide Error, fnffr agiis &quae ture fuccef- exempla 4S3.4J4.bc feq. Mundana; vniuerfitati beneii- ferio defertur, differentia Mutatio ex locorum muta- cia Deusvtpartitas jnd y sfC tione 4V4C,(/pc "MundusperfeftE & con- Monatchiam indiuiduam elfe inMorempriftinum reduci lege fummatifleip.imago 70. cpouet:vnitatisenimnul- qqidexFefto//4d. eorum eiuscopaftio bccbtinuatia quo- tibus veto &; optimatum-. Imperiisannu 3 e 443 d- pri- xna in Afiyria Nimerodo principe / 8 9 d. in quibus confiftata/7C- hancquipo- puli feftentur 714 b. eius dicariconfucuennt,&quo- modofilco poftea 5423,b- locupletis Sc inopis ratio qute/ vuieLocupletis. Ius 27. b. eiufdem varia genera ibid c.Scpaffx'/d 1 N tjtrosiodo ex vaiiis concur- iionibus & naturis lien 8c jfrotuerit 8c poflit 44S d, 777 St fol. feq. origo qua anni tempeftate 396 c, 347 a, 400 *,400 b. cxituspiadiftio nes.&alisidgenus 4'’4‘d, & 4 os °Alunera fingula fingulos re¬ de curare difficile,cum plu- ra nemo poflit 433 d quyli- nelmpcrio44o d. ab ris quoniodo indignos fubmo nereopoitcar 439 b mune- ribusprofamscum dignita- te Sc line impcno quipia:- ficiantui 2S4C. Munera quc curationes dice- bantur 21*1,81262 ’Munusvbinecvtilencc ho- riellum fuerit, non picmiu led onusappellandus4;c,d Muncrum quorundam Pari- licnlis curie potclias varia 264. publicorum diuilio tSi a. in Gallia priuilegium—> 271 d ■*il merit latiffima fignif catio 284 a»b Municipals Rom prouincia- rum magiflratus imperium quale liabuerint 54 c •Municipium quid Fefto 71 a,b Municipia & Vibes Veiftigales anRclpub cenferi dtbeant 49 d ■MunicipesAom.qui 52 b,71b jvlursnarum pifcaria apud Rom.quoinvfufuerint 36 a, b.neccffitas ssib,56jc Murium arras 414 c Murorumin vrbibus neceffi- tassdrb corum Sc arciuni vbi nullusvl'us 557 c Muflca furoiem curare quo- modo dicatur 5®; b. vbrid genus exempt*. eius feu Har¬ monise & T^eip- com paratio 41® d. qui toni obferuandi autcauendi <133 a. vtilitas *19 a,63rd. huius vocis fi- gmhcatior/9. "MuHcac vis >&l»uski^epub. 4110,516 a Mufulmaai qui apud Tureas *41 d DEX R E R. ET VERB. Mutabilitasinrebus humanis gnumquandofubfiducial* inteiduni neceflaria 322 b Aluiuatio pecuniar urn quan- do Reip neceflaria 674 b,c mutuam pecumalub vfuiis Principibus quando accipe- reliceat ocsb Mutui obligatio apud Gra:- cos quam folcmnis cjSc M yrii apud Ampbiclionum-' ciuitaicsqui 73 d Korn. Pontificis venerint 120 b.rex ligiusfeu vafallus Francorurn 114 b, 120 c. re- gnurn qucmodoRegib Hi- ipaniarumccnrefl'um , it quo tituloNauarreis aFon- tifleibus adenuum 17/a. Mauanenfls cuiulda Victo¬ ria: m BugitanosCaithagi- nenfes nja Mj tilenafomra flatus muia- 'exNaufrngio Juris an quic- lioniscaula 375 c ijuaui piiuato decerpere_7 N XJAbis Reipub. Eaced^mo- riorum tyrannus 178 c Nabuchodorozorrex regum 147 a. eiushifloria 211a Narbo antiquiflimal^omano- liceat 170 d Neapolitan! regis vafallur.an Fontifici Romano potiua obedirequam regi tenea- lur; vide Vafallus. regina: lcelera 739 b. regis crude- litas in Conradinum Man- frediliiium 217a rum colonia extra ltaliam; Neceflitas duplex, naturalis vide Colonia Rom. & violent! 367 d *eiusvis Naibo,Lugdunum 8c Vien- nullalegum obligationeu na .colomar'^om. fcedera tenetur 416 d,427a, 573 b cum ltalis antiquahabuere Negotiatio qua Nobilitati no 33 a dicatur derogate 3ss>d Narbonenfium populoium_i , A(eg(«,Reipubl. 7 £.thiopum_a ferocitas&mobilitasvnde piincepsira,&/4r inmarg. 517 c. coruni Sc Aquitanoru Nemaulus colonia IJomano- populoru ferocitas & mo- rum; -w* Colonia Rom. bilitasYnde;wdcAquitani. Eiuslclioiainflitutio 347* NarbonenfisvndededuSta Nemora regia in Gallia loco 41 d. quando cum Gallia; ianflioris ararii conflituta regno coniunda 367 c 675 b,c Naralium reftituendorum ius Nepos ex filia.filia regis in re- ad quern pertineat 167b gnoprapofrtus 740 d. ne- Natiuitatis tempora 41S d. vbl defoimalione hamiiiis in v- tero exfifiemu ex Hippeer ate a- * Natura repugnance , nihil dimurnum 492 d. Fraua 427 b. liominum varia pro- locorumvarietate 491 d,8c leq- Ei comrariadiuturna pores, an patruis in regno auito praferantur; Sc qua: inde incommoda 732 b, 8e pallim, ac fol.feq c, d. eorum ius in fuccefrionea- uoium ex lege Salic.1743 b Nepotis ius in fsmilia auf 732 d. Item ration cfeudo- rum 733 a efietioei poflunt 33 b,34 c. Neptunofacrafieri apud 7 (p- nrirabile omnibus 714c. e- man.quare oftauo quoque diefohta 417c Neratii impudenria 763 d ius muratio ex locorum mutaiione 519 c. ex varro Reipubi.genere 523a Naturaliumfiliorum ius-a- pudRorh. 29 a.b Nauarr* &. Grauateufc re- tyrannus, a Scnstu Roma¬ no damnatus 203 b icieui mat a; patrickla 24 b, IN I O. 794 b- eius ctudelitas in coniuratos47oc. inprsce- ptoremj4ob, domusma- gnificentia & exilium 672 a,b, C85 c. eius 8c Caligula; prodigalitas; vide Caliguls. imperium tyrannicum 209 dnefarium defiderium 71 4 a. eius Sc Traianicompara- tio 2J9 b Neius imperium Reip. peri culofum 2o; a Neruiorum mores jisd Neltorii audacis petulantia 490 a. vndepyroplioros,i6M82 b. & item-^ f8+b,6Ma. cudendorum-; ptiuorum liberaripjie qus Officium nobilequoddicatue cautloadhibenda Sole assb. Libeiorum eiga pa eorum iupplic.um 617 c. rentes & econtra aob.cd obfidcs dans, inieiurando Oligarclua vrided.cia 217c. non tenetur; ntde lureiu- qua forma; Reipublicx, tb. . . rando. Otfidisius S 9 i d & 2J7c , & 253 b- compara- ius.ibid. Tripmuirorum-. Occalus nunc opibus abun- tioeiul’dem cum llaru po- monetalium iigtrraqueits dans,easdemiititadO:ien- pulari, ibid. c yariorum varis tigurs, tern, qui olim ad Occalum onomademichiorum lmpe- yariaquenomina 168. cor- demittebatdspC- vbiid latoris &Scipioms Atrca- xuptio maiel'tatis pocnate- exeroplis planum fic niconfuiacontranaincoir- nctux 167d. inter iurafifca- Oceani vemis agitati feruor feruandispopularibusiiati- lia 170 c corruptio vnde (S9 497c bus 380c b. quomodo vitanda 688 c> Grarcis qoae Operishuiustempus 4005 6yob,c. Ar.glis8c Lotha- ■■ 36XC. %eip guLernatiopopula- .opcrum publicorum inco- nngorum ratio 684 c. nu- ruturbulenta moda ratione Tyrannoru morumvedigabW^Ve&i Oculorum qualitatis varictas 672a vtilirates 670 b,c, -vide Ex err.ore 11 Humana opinio- nis deprauataz tanta vis eft, tisftatumcapit85 d. ex ty- Ofticiariiqui 274 a. eorum— » vt lcgis liabeat amftorita- lannoxumprecibuscontia- creandoium diueila ratio tem i4£ fta,Jpfo iure nulla:&. lie ob- 28; a Oppialexqus 16 b ligaureftituunrui zo4d. Ofticionulla merces debetur Opp.gnerauonis iusadueri'us Eius edicacitas quemodo 20cl. + ex OtHc o merces peregrines 64 a ftabilieda, vt ad fucceffores nondebeiur 66 c, .82iC pploteclinuae a togatis ,&c tranleat^d. ob mutuum OfliciorumleuMagiitratuum ich.olaiticis homimbus in qusel'oiemnit.as apud Qrsz- tribuendorum qu.a' ratio ciunatibusiecernendi 363 cos 628 c legi.busconftituta 55* b,c*' a jicauiemdtcum-urqumrma Obiiuionis legesj Vide Amnc- vbi van* leva C" mowprtfe* Jb.briccvni GaUu ^Armurien: p D d d numifmatum ferrumina tio jvide Ferruminatio Nuptia: legitima qus lurifc.15 b.’i heologis& aliis, ibid- Nuremberga omnium impe¬ rii auitatum maximaj& e- iufdem ftatus qui 226 €,247 d,iisa Nyttalope-s qui 49/ d O Qbirus plurimorum principii menleSeptembri 408 pai- fim Obligatio confiftere nequit, quse avoiuntatepromitte 2 pareredicatur S'4 a cum (.uuipdJdiua 22/ 8c2j 1. -Cades aut fura- rubicundi lignum quod tio in quibusciuitatib. 70; tu b d,8c 70S a Orrusrerum: vide Rerum. qus^ric. Sanquintinsca- lamitas; vide Sanquintinai Aflionesqus 579 a com- ponendz inter diflidentcs qui fefe pro arbitris inter- ponunt, maxjmeiaudandi jsr paflf ineunds iusijj d, IJS,157,11s, Conr,moda,oidf Beilorum incommoda. E- iusviolands caul's 620 b ,w /vo a ~ >1 *r* *V**" '"*** vx 141X1 • Optimatum flatus ftabi- fl^taciiaii'flucoiuinlex545 **»■» \.umx ozo o floraediuturnior,quopau- 7 0 , c- ,n ferendis fuifragiis Paci 8 cconcordis inimicimi- eioresfuerint 219 b. *ab ratio qua 2j vd iitares homines, & qui ar- floc ad regium couuerfio Ofterlandi populiqui 6 s d tesimperatorias colancyel Reipubl falutaris 39/a OftrOgotthorum & Vifogot- b,d Opulentiores Romaiiorum thorumpeifidiaSccrudeli- Pacem 8 c otium colentes.mi- qu j J5 ,(, tasinValentem sne tiores 8 cbumaniores jj 8 c Opum qua ratio Chriftianis Othonis ivlmp. Rom. dona- in Pace agenda inter paratoi habenda 67«d tio PontificiRom.<75d. e- exercitus qu* caution eslia Graculum de regno Augufti iufdem ratihabitiones Ro- bends s°ic dulpbi 8 cCaroliImp. r?sa Fax qux inboneftacenleatur Othcnes Germani princi- s 6 s Z'vt'ivaria/dgenuccxem- pr.s, quomoiionomsn \m- peratoriumflbi Pint adepti '+JC Gthotnanifententia deCtnfo- ril/ut 282 b futuro 7i4d Grarores e qua regiohepro- feftijio b. arcendi a Sena- tu 253 e. olim fiinagendis caufis mendaces aut calu- mniofifuiflent, punieban- tur^So b. an inter Magi- tuscenfendi 273 c,d oratorum vis489 pafli Vti- litas flue damnum 450 b Ordines ab ordinibus quoilio o p/4:8c fob leq. Quomodo pcrnitiola 477 d. inter Fran cifcum maiorem Gailiaii regem,5c Catolum v.Impe- rat. 407 e Othomanisinconferuatio- an contra Pafta fieri Vudican ne imperiiconlilium 3S'd, dum, liquispriuatus acce- 8c 39) a- corum diffidii cau- fa 8c crodclitas 62s b,c 73 S do in ciuitatibus ftparandi 735 3 m b,sS4 b,c Orioiorum beminum, prsci- de ordinibus maritandis pue tenuium.peftis damno quare Csfar leges tulerit; WeCsfaris- Equeftris or- dinis iniigne Gallis quaie olim, 8c quomodo obfole- tumt4tfd. Sacriordinis contemtus , Deicontem- tum adfett S37 a. Ciuium ordinisdignofeendi modus faRepubi.j37c. hominum in ciuitatibus peftilentiajs; ptarum antea iniuriarunu> vltionem repofeat Ccj b ‘PaCtispriuatorum iuripu¬ blico derogari non poteft 603 b,c in Paftis conuentis arbiriO- rumqus ratio Kosa 6 210 ‘Oidinum dignitaspromo ribus ac legibus cuiufq; ci uitatistemperanda 1st a- Variorum dignitatis prs- rogatiua/t3 d,8t 354 a. Ci- uiumin Rebufp. 8c ftatibus ratio ab auftoreprsferipta 362 3,363 b, 8c d Orientales populi humanio- Acatii diftmn ad Aeguflii tcsScvrbanieres jr+a Cadarem l--a- c. vbi varie de iildem agi Pacta conuenta an principum turquieorumferendi.Sup. legesdicipoffint »(d plicia as c, d- vitia qus 561 Pacuuii Calauini Campani a.in eo lex optimaitidcAu- prudentia in conleruandij rafii. Senatoribus a coniumro- Otium vitshumansinimi- ne I479 e cum 295 a Fxdonoini,inftituend*iuue- •» *» - - Ouaauibus anpriora: vide A- tutis gratia a Lycuigoordi- uibus nati; vide luuemutis Ouium fertilitas apud Selan- Pagotumorigo 328 c,32j q dos ScHollandos Auflrali- Palsftinain piouincisrotma buscontrana 527 d redafta, in qua Chtiflusa Pontio condemnatus cra- P cifixuseft 54b PalatiniComites iure familia- __ rivtentes 13 » ^ Csfarem si a Palladem Icui decumbeRti INDEX RER. ET VERB; fcffidtre Cur finxerint poe- busrebellantibus fuppliciu nia 3 y 2 b,c. & qua: patribu? tjc 24^a aCaroJovi Francorum-> peculiaria ibid c Dallas e louisceiebro quarts regefumtum 340 C. in pau * Patria poteftas nihil habet genita dicatur 73 S b. eius pcrcs caritas i6id cumiure fetiali aut iu:e^ mulusfenioconfeftu$,ca- Parium curia in Gallia, vnde maieftatiscommunc 6 14 d piftroliberatus zsc appcllata/Sib quae 6c a quo Patria: poteftatis ius anti- Pannidcfinitio apud Anglos inllituta 2*9 b quum in liberos 738 d 553 b ‘TarlamcntumVjLiifienfc inGal- * Patria potcitasdiuina lege_^ PanduIphusSenenfium tyran licacuria 249c metiendazdd. quomodo nus j<$8a Parricidx,ciufquequiex inli- Pannonia; populorum cala- diishomineocciderit^poe- mirates ratione crcationis nai66 c. Supplicium apud Rom.WePatris Parricida- rum abundantia Neronis temporibus 24 a. exempla aliquot 21. eerum &fica- riorum indulgentia 766 d. notabile exemplum 7/8 d regum 722 a, b Pannoniae quando litcsin- trodufta: 3 vide Litigandi mod um. Papia Popp^a lex deprorogating Con fit* turn coUegarum 321 b Papienfis Galloru clades 572 b Papiniani verba deiure Magi- Jiratuumtfr ahorumittraMa- tefiatuhahenlium 301a annquataz4a.ea lolutiqui dicantur 25 c Parris feu Domeftics po- teftatisiure antique fubla- to, qus incommoda Re- bufpubl.23c,d.Eiufdcm iuS dhnnum 6c naturale *ob. quam antiquifiimum 2a c# &paJ£m Parricidia qusdam princi- pro Patria occumbentium a- pum*rtfb,c. Variaregnoru pud Grxcospriuilegia jsya gratia admiiTa 736 c,d,6c fol feq Papinianus Imperii Roma- Parthoruminferuoshumani- iii tutor,& ImperarorisSe- tas 38 b,c ueri filiorum 194 a. eius Pafcuarum penuria Galliac vn- mors ibid, de^yc. v^digalj vide Ve- PapiriusCurfor in imperando ftigalis clanflimus, 6c eius virtutis Paftorum& Agricolarum or ‘Tatrieparensqms appellatus 201 a Patriam tyrannide liberate quitentarint 376 a ^Patria parentibus carior '212 d Patricias dignitatis ratio*47 b* gentesRomae 351c giftratum equitumj 8c eiuF dem Fabii prouocatio ad populum Rom. 164. b Papiiii Curforis state Ro¬ ma virtutibusflorentifllma 370 b' res349 c. eorum honor a- pud Vcnetos354 a. eorum 6c plebeiorum diftinftio 3Si b, c. vide ft ol.feq. Roftia- norumius 772 a exemplum 3T1 d dolaudabilis ? 6 oc patricii tantum Gentem ha- Fapinidittatorisfententia Patagonumproceritas 497 d beredicebantur apud vete- in Fabium Maximum Ma * Pater iniuriam filio illatam aftione perfequi poteft 614 d- lege Pompeia De Parrici - diit non comprehenfus 27 b * Pater liberos virtutibus ac prxeipue Dei metu eru Patricii Magiftratus, 5 c corum diretenetur 23 b auftoritas 27* b Parentesqui filios Reipublic. Paterfamilias quis 9 d inPatncios Anglorum, ScO- caufa occiderunt27 d. pa- Paterpatratus 3 vide Confules torum,Danoru ScNeapoli- xentes alere filii tenentur *Paternaexecratio, ipfa mor- tanorum ius ab Augufto */a,b & econtra.ibid. Rei- te aceibior j vide Execra- Rotn.lmp.tra&um j$g publ hoftesan occidere li tio 'Tatrocmium quod dicatur syi. ceat26 a. parentnm in Jibe-*Patris&filii perfona.eadem a,y82C xosamor27a,c. * Culpam cenfetur 6i4d- Filiumoc- patrociniorum origo *&£ in liberos dcriuaxi qua ini cidentis. fupplicium apud diuerfaratio 572c, paff. m quumjvide Culpam ftudiu Rom. 760 d fol feq. max.mum in liberos quod *aPatre nullum admitti po- * Patronusfoederis legft?jp er _ 537 b. 6c liberorumpietas teft tantum fcelus quod xumpereii velit, ciie n s pv< vnde 329 b paiticidio vindicandum fit M ’’’ parifiorum curif Iudicum nu- 26 a merus433 a. Curiae decre- Patrum erga liberos ,& t-ibe- tutnin Viatores 263 b rornm erga parentes offi- Parifi eniiscurif ius prsferi- ciutn 20 c ptum 249 c. de Parificnh- Patribus cum plebc commu- legibus Vibcxatur tiocinn s*s c PatronS deferetc peircu- loiftuDinete.capitaleiu a fatronoiusnecisincliemS Pqlenonjm moribus 7 r >7 3 DDdd a IN IO. BODIN. DE REPVBL. abeo cautionem exigere_j cliens an poffit aut debeat 384b. aneifpecie patrooi- nii liberrarem clicntibus e- ripereliceat 381c Patrouorum cautio maxi¬ ma ,Patroni clientum arcei vel oppirfa pnejidio militari , te- neants$s c. eoium in feruos ius 4oc,d,4ia PerdueJIes qui26a,47b. eo- Patronatns.dientelare & feu- rum exempla 60 3 pafllm. PenGonu turn Carolo Bel¬ lo Philippi regislilio, turn Henrico,'8cFrancifco An- dium DucibusfrarribusCa- roli 1 x conflitutarum ratio Ci9 a. priualaium pericula Mercatorum & peregrin#- rum,qui iura ciuium inGal- lia adtpifcuntur, iusdiuet- fum & S*o PcrfidiahodievGtatiflimasn c- mala; fed eius fru&usin- Romiub Traiano 7S3 d. in eos Largiendi modus & di- uerfa ratio SS8 d,6 69 paffim 670 b. eorum collegia apud Parifienfes 361c Paupertas Rebufpub. quam_> periculofa 52+ c,d, 8c fol. feq. Eius exempla laudabi- liaapud Rom. Peccati in Republic.quibus in rebus foleat 438 a *Peccata qus in csteris leuiC Can funt, in Principe flagi- tiaexiflimantur 433 a *Peccatorum omnium qus a tis an ciuis fieri poffit 47 b. eiacciui lex eademdiuina 4 : c Peregrini fere vbiq; a mu- netibuspublicis, & potiffi- mum a Sacerdotiis StMagi- terdumvtiles, vrinprodi- tionibus 397 c. quomodo potior, qui plus opibus va- letSo7d. Romanorum.a Grarcorum & Pcenorum-/ moribus defumta sr7d,8e c.sb ftratibus fummoucntur er Perfidis exempla Soo paffim. c. qui 47 b,7/a. a prxdio rum dominio, nificiuitatis iura adeptifint.prohibcndi 537 a,b. principisconnubiu, quantaincommoda fequa- tur 742 Sc 743 paffim Peregrini Sc lociiiusdiuer- fum Principibus condonantur, ’Peregrlnorumaditus in Ref nullaiaudabi!icrvenia,qua publ.pericu!ofus;Sc eius ex- cum iniurias fibi illatas i- gnolcunt /ssd Peculatus pcena 65 jd ‘Pecunia neruus Reipubl S38 a. eius vis in expugnationi- bus 648 c Pelopidas & Epaminondas Thebanorum fummi duces & imperatores quare da- mnati 416 b Feloponnefiaci belli caufa 3^7 a Regniorigo 94d Penfio a Tributo quid differat 582a,b. eius&Tributi dif¬ ferentia; wdeTributi. Pen- fiones GermanoruSe Hel- , uerioruqusjTOVfefuislocis. Italics exemplum notabi- le; videMediolanenfis. O- firogothorum & V ifigotho rum; vide Oftrogothorum. Tryphonis;wi& Tryphonis. prsceptalyfandri; vide Ly- landri 47 b an ’ Perfidis fcelere careant Principes, qui fidem padlo- rum qus detrimento hbi empla383d,3S4a. *lnPer- futurafunt.violarenondu- egrinorum auxiliis conuo- bitant 594 c Scfol feq. candis maxime prouiden- Ferlidiprincipisiureiurando, dum; Sc qus indeincomo- vtcumquefoiemni,nonha- da S7Sd,Scfol. Icq. Eorum bendafides 6cs>b benehciu a FridericoImp. perfidorum variaexempla conceflum: item eorum-/ fuppliciorum S17 paffim iusapudltalos,8ciam apud PericlesquateAreopagitatum Germanos deterius quam auftontatem fullulerit apud Gallos 8c Venctos 6z 24s# c- eorum 6c ciuium idem Peticli probrum obieflum-/ ius-,vide Ciuium. Deeorum rationecongiariorum ; & hsreditatibus&iure vario 62,53,64. eorum Imperia quam periculofa, 6c varia inde incommoda 742 c, d. Ius in Gallia Sr d, 61 6c s3. eius beneficiain Athenian- fes 670d. 6cS7ta. eiuspru- dentiain retinendain offi¬ cio plebe Athenienli 478 d. relponfumproRepubl A- thenienfi INDEX RER. ET VERB. thenienfi legatis Lacedz-Philippi rr Macedonum regis nodeceptio 398 a moniorum94d,9ja,d. to- crudelitas 339 c riftaui/^quare vocati 340 l> gatiodefilioquemabvxo- Macedonum regis in filios Piftauienfis prslii exitus, re peregrins fufcepcrat, in- obiedVio 5 quod le viuo h* - calamitasFrancoium 593 a terciuescenfendo 48a. reditatem fuam creuiffent PiStonum&Scororumbello- Mors quamReipubJ Athe 2Sb rumcaula 386d nienliumdamnofa 700a Philippus ValefiusFrancorum Pi&orisequumpingentis ex- Periuriideteilatio jMd.-596d rex.legionum ccciefiafti- emplum 4:9c periuria periuriis an repen- carum imperator foci us 76 PifturaHebr^isarsfordida, dipoflint;WrFraus. *Per- b eiufdem cum Henrico iuriapri'terita nouispaftis PalatinoComitcfoedus, feederibusrepetere ampli’ ibid, non licet too a. Horumva- Philippi Valefii lex de reuo- riaexempla 6o9paffim candis Principum donatio- Perfarum calliditas in depel nibus 5x3 d lendisGrscisab Alia 64SC, Philippi Valefii Gall. regis8c Pietasparentum&Iiberorum d. FaeduscumThebanis 70 Alphonfi Caftili* faedus/18 vnde 329 b c ’Pietatisexemplum maxi- Philippus Valefius Franco- mum filiaterga pattern 23 b rumrex.mutuumaccepita 'Tietatumontei Italorum ; vide Clemente v 1 Pontifice, & Italorum quomodo 140 d * P ileus libertatis argumen- Turcis etiam prefer ipta cer- tisfinibus 362b Piftura Sc Statuaria artes nobiles; Sc earum laus/Co b deiisLycurgi inftitutum—; xiALycurgt turn 32c 'I'lleigefiatio quodinfigne_a Romanis rtjd adPileumvocare, Pinatellireinumarisprxfefti Jhaiaonisprauitatiscxemplu Reipublic. interims vnde_; peculatus 690 a 77jd 3*9 c Pindaridomusinfcriptio Pharfaliorum & Lacedxmo- Perfei regisfacinus /-/4c incevditedomumPindari 169 c morum Reipub.quotdues Perfbnxpublics qua: 259 b. Pipinus Francorum rex deli- prafucrintjW plebeiorum&nobiliumdi- periculofus 401 palT, ftinftio; vide Nobilium 'Platoiratus leruos caftigare Plebeiorum&patriciorum nolebat; contra Germani vide Patriciorum 37 b. aDionyfioiunioreSy- ’Ple&endifeuerius.quiaboG racufas aceitus 454 b Piatonis obleuritas de raftone nt.merorum 420 d error 416 a opinio de Jtdenbtto &• Re- ptibl 394 b, C. de impenotum fmhu 39s a. Sententia de fiupro vindtcando 309 a. xe- puaiata fententia de Georne- trica proport tone qua T^empubL cevfiitui dicit 747 a. Senten¬ tia de Rerumpublicarum-> conuerfionibus 4ioc,d error de rerum diutnarumori- ginibus& occajtenibue 4/4 Plutarch: error dc -^dgefibao eius & aliorum maximorii c. locadr abrogatienebegum9,6 auftorumfententi xdeTo b,d puknftatu6?4-d. Refpubli- Poena Areopagitarum leges caq asciis. Leges qua:, ibid. violantium 71*3. b. Adulte- Plebs an armari armisve exer ceridebearsssa, Scpalfim *Plebs vt frangitur offenfio - ne.itaquoque arrogantius ob yicloriam infalelcit 3So b.c Plebs hydra 69s a. feditiola, fersccoinparata 47 ic Plebis Romans auftoritas iSs be Plebiscomparatio 205 b. im- potentia 696 b. retinen da in officio modus; & qui yepuaf. ■ Publics nihil habere debet cum vlrione autiniuriapriuata comma ne 704 d- Praidonum aut eorum qui inviis furantur 7 66 a, b. Quadriga: ; vide Quadrigae. Quadrupli qu* 371 d ‘ H f!‘! Pcensfalfivarietas 7 ss b.paC Ingenuorum variae; vide Ingenuorum. Pecuniari* ratio qua: habenda 7 63 c. II- luftrium yirorum quarele- uiores conftituendacquam fordidorum762d, &fol. feq. Sicariorura varia: 71SS c, Scd,7«7patfim Poenarum an tcqualitas ha- benda7>9a, & paffi *Ca- pitalium nulla grauiorqui qua acerbiiKme decotrra- melia immortali Deo illa- ta exigitur ifS d- Ratio di- uerfa futile. & Philoibpho- turn 766 a Diuerfa ratio ha- benda etiam in eodem fee- lere7 I N. 0 E B. E P V B t. d. Montanorum naturae, Contraria «j4pafl! ac fol, vis 8c icbar,vide Montano- feq.in eodem ftatu crean- rum, Subeodem cceliver- dorumMagiftratUuit) ratio ticediflimilitudo 5i4d, 5 is 285 c a. b. Regionis media: laus Populares qua: olim fuerint 322.c,d Natura’varia vnde 7(efpubl. 232 b, 1S94d, &69s 493paff5i4paflT Vberrimo b,c qua: maxima: .ffelpubl. loco fitorum 8c ftetilium habits 44S c. quatNobili- natura differentia rod fatem in exilium egerunt: Populofiota quaie locafte vide/ iefpubl. riba 518 a Popularium ciuitatum lexge- neralis yezc * in Popuiaribus 8coptitr.atii perium.eiufdem Stabilitas imperils annua: poteftates: 700b-lmperiilaudataJiber- in Monarcbia veto perpe- tas 702 a tufvrdeMonafchia Popufarislibertatisfumma popuiaribus 8c optimaruiH 23/a. Statusquis i[ob, 176 imperiis fete omnibus id commune, vt ab iis quibus porenriam 8: imperium dedeiunt,penifus euertan- tur;?ff c. vbi dignifltmum cm blema refer! ur de ^Aqui- U. fe mm b. Status Atithmeticus in qqualitate confiftens 750 b. cum vaftis fluminibus Sc ventiscomparatio 70) a,b in Populati aut optimatum Republ fiimperii Cedes ca- pta fuerit, iftmn eftdeea in Popuiaribus pcenisquid fpe 390 a,b. popularis an Optt- ftandum 3^1 a matum flatus mebor, 8c v- Portorialex. digUdiipeteflate, triufqueincoixiffioda 383 c dr de libertaie auium Tyovz. 30 p.rusnoffeoporterquam_r Popularis flatus confetuandi c eiufdem legis iusfauote difpon3r494 a eipldetn-, varia pratccpta 37s b,c,d; e- ciuiumRom. ' S3SC iufdem flatus in virosillu- ‘7Vfomrgenusvefliga!is:t«fl'r lues iniuftittacexempla 697 Veftigalis d. eius 8c Monarchic com- Portuum domini crudefesqv paratio: vnjr Monarchic. a quomodo in Monarchiam PoffiacicociBicoaftio in Gal- conuertatur 3.10 d, Sc 381 a. I:a .107 n, rtb'VormmaUa & econtra,- Tyrannides in Pofieflroftum publicarum at- popularem flatnm.ibid-tud 8t 383 d eius8c Optimatum comparatio 22i d quomo¬ do in eundem Optimatum conuertatur384d,38ja eius Stabilitas quemodo con- feruanda 70-t c, d &pulatisT(efpubf. qua: 229 d, Pubiica q-■ 3 e3 vide Publics. Populi Salusyvn/e Safus eius 8c Senatus auffotitas 275 a, 8c paffim. fopuli qui Monarcb-am le- ftentur; vr'ifeMonatchia:. Qui in Keges auftoritatenv habere dicanturjuc in Re- ligione mutabiies 8c con- flames prc, 8c 122 a. in Fm bus pofiti, quare fe- tociores ac validiores cste- risqui intunos ptomncia- rum receffitsoccupant 158c PopuldtomOidifio ad coeli liasregiohes ,8c eoruin va 233a eiuldem/ieip. 8cMo- liaeitaturf qualitatesacpro natchii differentia 2dac. prietates 4948c feq. Mari- lursvatis 248 b timorum natura; vtdeNlA- Populatem flatum quat foue- ritimorum. * Migrationes redicantut ^?JC magnamcorpotutn 8e ani dcPopulari flepubl. Atiftote- uoniiti conuerlionem ac lisfententia 233a Poteftas domeftica quotu. deformitatem pepererunt * pro Ptopulariftatuargume- plex 14 b 495c Multitude vnde jo 7 ta 69 id, 8c fol. feq. 8c 702. poteftasLegib. folutaquo- medo tatitcaufa conftitutio 63 9 a,b "PoteBtior quo quifque efi, eo iuftius ac moderates cum in omnes, turn maxi- me in Cubditos fe gerato- portet 429 e potentiofum ac tenuiorum nouemgradus,8cqm re8 8c top 'Potefltiofes in exiliumj agerepericulofum 37SC. eiusrei varia exempla.eod. fol d,8c/88 a INDEX RER. ET VERS. fflodo congruat maieftati Sid. eius quae dicatur vera Definitio 8*c,d Patrisin liberos .Mariti jn vxortm, Domini in leruos, diuerfr 17 b ; c.19 d, 20 a Publi- a aut priuataquac 1 4 d- earnm_^ differentia&fubdiuifio, ib. Summa a c perpetua quae 79 a,b *Pote(latu verbum commune lob. coquid intellexerint veteres 260 8,27/a. 2S2 b Joteftatem fummam adeptus an legibusteneatur iya.c Poteftate abfoluta vti, quid 102 b Poteftate aliena quisvtens, duecurationis in modum, due iure magiftratus, due ad breue tempus., fiuein ^perpetuum.maieftatem ta- men nonhabetSic, d lit quamuisiura Maieftatis non exceperit. ipfo tamen iureexcepta cenfentur 773 b e. in ea quod fit msPrin- cipi 64/a Pradiorum Diftraftioan6c quomodo fieri permitta- *in Prarroiis 6 c honoritms tribuendis indulgentia ni- mia Principum 6c Rerum- publ. iafturam parit 549 b. vbi & varia id genus excmpla. quis modus an iis adhiben- dus 55^ b tur ;28a,54oa Publicorum *nec Pr^fcriberepofTuntmor- diligentfor conferuatio in tales aduerfus Deum im- mortalem, nec priuari ad¬ uerfus Rcmpub. 193 c * Prafcriptio temporum-* diuturna,legitimae creacio- nisvim'habet*o8 ^o^b.c. eius vis 170 a ei locus nullus neccontra Deum.neccon- traRempubl. 640 be Prafcriptionum tempora in venditionibus 6caliena- tionibus bonorum 641c * minuit Praefentia Famam 466 b 639 d Prafidiorum collocandorum Poteftatem feu digniratu Praediatoria iurifdi&io quae 6c in locis deuiclis colonist a mercatura vndeorta 43 )c eiufdem ius 303 C. in Gallia loco qua: ratio hodie 644 d Potieriiudicispietas 6c viitus quod 320 a eorum collocandprum re- 439 c Prsdiftionesdemundiexitu: ceffitasvbi $77 c Povetus Gallorum cancella- •w E REPVBt. fraetores collcgi, interdi- ccndi fibi inuicem ius quo- modobabuerint 3i«d. in¬ ter eos qua: dignitatis prz- aogariua 321b Trerorura ius 283 d. Vtba- norum 302 d,394 c,306 c, d, sot faff. 309 c Piauitatis indicia externa ex Martiale 4 sis b Iiecarii magiftratuum impe- rii & perpetui differentia 445 a,b Preearia imperia Magiftra- tuum an vtiliora Retpubl, W« Magiftratuum ‘Precario quidhabens.nec dominus necpoflefl’or cius did debet 81 d Prehenfionis ius quod 279 d. a vocatione 8c aliis feiun- dum 299 d Pretia return vnde fafta ma- iora 6S7d,8c«s8 a. vbi pre- tutrum prtfiinemm dr- hodier - nerum eu.t differentia fit, ex¬ empli* efiendilur. Primogenitorum mafculotu prarogatiua generalis 927 c Ratione imperii fuccefio- rii, c. ratione prsdiorum-. feudali?3d b. ’Hacpraro- gatiua nulla ratione violan da 730 b. in fucceflionibus quxjri b. iuHzreditatibua 770 d,771 a • Princeps vndediftus its b. ' * Dei imago viuens load. U7 b. quis,bonus cenlen- dus 22j> c. optimusi, abo- ptimo patre nihil differens ex Xenophonte lot a * Ci- uicatis qualis fuertt, talis quoq; populus futurus 453 b- ‘Facilius efterrarcnasu- xam.quam vtdiflSmilem tiri princeps formate poflit Rempub. ibid. Princeps primus quis 189 d an Princeps anteceden- tium regum promiffa fer- uare teneatur 105 & tod an Juri naturae derogare poflit 290 a. an Legibus luis ob¬ lige tur 8 6 a, 3 35 a. an pa- tnis, ibidem. Eiufdeman poffitabrogare 87 a. neciu- dex.necaccufaror, vbi fua inrereff, effepoteft 462 d. contrar. fol.lequen. in le¬ ges patrias iurare tenetur 94c. 'Alteriomnia com- mittens, periculum eft ne impenoexuatur 497 b. ex¬ tra fines imperii belia gere- re debet, fi hoftem ante- uertere velit: vel plures ha¬ bere exercitus.vt vnoamif- lb, aliisfe tueripoflit 571 d, 572a,d. Hoftium metu al- teriusfinesingredi coaftus non hoftium led illorum_> finium domino captiuus cenfebitur 68 b, c. anprat- liointerefle debeat 572 b,c. Quod fua inter eft, reis re- rnittere poteft: quod alte- rius,nequaquam tood Princeps in quo genete belli fe perduellium hoftem a- cerrimum ofttndere de¬ beat 473 d. infuosafedefi- cientes quid ftatuete de¬ beat 338 b,c. vide 8 c 341. Is autRexquando Indexefle debeat, aut iudicioadeffe 462d ,453 paflim, 61461 a. Peregrinos ad fe confu- * gientes an repofeentibus reftituere debeat 32s d F Princeps priuatos cogere_y poteft arbitrum recipere_;, potifiimum inter proxi- mosac potentes, neahx- quitateadarma pracipites ferantur 474 a. anfolus pro fua religione iudscare poflit: vide ludicare. Sum- mas poll Deum sternum, nullius iureiurando tene¬ tur 73 a- Vers laudis cu- piditatealendus, vtadho- nefta etiam inuitus fera- tui 545 b. Vnicusapud Me- dos 19c a * Prtncipis Amot a fubditis, adReipubl falutem magis necefi’arius quam metus 45s b. * Arcana publicanti* pcena capitalis 245 c. * Au- tftoritas cum Sole & Matt comparata 313 d. principit & ciuitatum trium gene- rum imago ad naturam_> conformatur 773 d, & 77s a. eius Magiflratus 8c Pri- uatorum differentia 2ly c. d. in Magiftratum ius 3°® a Maieftas qua: r $b. an .Maieftati lites ac iurgia pet traftareconueniat 499 b. * Nihil tarn proprium priaa- cipis quam dementia} le- gis,quam mifericotdia; Ada ieftatis,quamlenitas 459 b. Officium in beUitciuiltbtes 469 paflim, 471 a, 472 a, 8c 474 a. in bene adtxintfiranda Eep'ubl. 494 paflim, 189 a. eius poteftas iuftitiae pon- deribus Temper exigenda J02 d. eius & Senatus ius 246a. eius & Subdiforum concordia conferuanda ra¬ tio 4»a. eorundem mutua obligatio 45 ad Prir.cipis tefenptis quando non obfequenduiru, : vide Refcriptorum principis- eius Vita, cenfura fubdito rum 4/ib- Frincipi cauendum ne fub- ditos feipfo potenrioresef- fe patiatur 474 d- eicum-> Optimatibus aliqua, cum~> plebevero nulla confocia- tio 773 b- Imqua pracipjen- ti au obtemperandum 297 ft •Principirfiaxime omnium fugiendum ne alteium o- dio.alterum gratia proft:- quatut474a- qu* vitanda inRegub- 43tb * Principiregali llirpe ge- nito,8c cuiuis alii magnum imperium militia dotnive tribuere, periculofum 7,7 c. vbi id gemti exempU , tju • henmbtt; affelU-fibi imperium uindicaruitt. an ei aut po- iniuria op- pulo peregrino INDEX R E R. ET pteffo, adueifusfocios opi- 4 so b. confilium in nobili- tulariliceat 613a,d tandis&augcndis ciuitati- •Principem magn3nimum_< bus 85 b necbellum nec pacem pe- Principum eleftorum vaiiac tereoportet570c. eumne- czdes 7 2 a paffinu_>. Iusin cantispa-na, item confeii praedia publica5 vide Prat- 210 c in Principe flagitia exiffi- mantur qua: in ca:teris le- uiffima funt peccata 473 a. in co iudicis partes fuftine- VERB. res.quam fubditorum erga cos fides ac beneuolentia 473 b. Scientitequaenecefi- lariat 4Sid,8t4S2a Ptincipibus qua nam aMa- giftratibus obedientia de- beatur 287 a Ptincipibus an numifmat* corrumpere liceat oso c. vbi corrumpentium quorwtdam exemplar 8c fo 1.6 81 dia. Principum iuffia quae Ma- giflratusSc quatenus exfie- qui debeat 289 c. deeorum Officio ins 257 b re volente.quzvittutesre- Principum officium infubdi- Principals Monarchist, Si A- quirantur 4 6$ c. * in eo tos06a,471paffim. Quales riftocrati*differentia 93 a finxeiit Scylax effe debere 412 d. quales efl'edebeant 4533. quomodo fe inter fubditos contineredebeant vtamentur 8c foueantur 4 » nihil tam metuendu quam multa return abditaruin_> cognitio cum fcelere con- iunftaajsib. ineoSapien- tiaearguroentum quod :)S a Principes qui bonas artesfunt amplexi 473 c * in Principum litibus finien- Principesacciuitates Ger- dis, cauendum Principine manorum,Imperii fiducia- lesrajb. lurati, paftiscum extraneis faffis quomodo teneantur S6\ d. lusfubdi- tisqui dixerint4<2 paffim. lurifconfultorum ope vti debent 451 c ♦principes noui (idedi, cU(ti am conjlittiti ) fine furnma virtute imperium difficili- metuentur 374a cuiufquam gratia vel odio commoueatur 473 a. Mu¬ latto aut nouatio Reipubl. periculofa 709 b, 712 d O- ptimorum, imo 8c tolera- bilium,raritas474d. Pec¬ cata quatenus fouenda 293 tus -,vide Qbitus Principes optimi qui Tyran- Principum quadam peculia¬ rs fuccelleiunt 372 b. con- ria,fiueaddecus,fiueaddi- tra ex patribus optimis pef- fimiquifilii?73 b Scriptis conuenireaTiberio quare introduftum 416 c. fuis conuentionibus aeque ac priuati obligantur 99 d co- tra icoa.b inter Principes eiuldem feudi dominos, an alter alterius, ltceat4.'5d, 8c 457 a. quos venerarioporteat ibid, fi quidpeccauerit, imperio Principum rogationes de ciui- coerceripoffit 322a busreuocandis6j a,b. Sup- Principum beneficia.etiam le- plicia quedam in proximos gitime conceffa fempiter- a;sd na effenequeunt 105 b. 'Ptincipibus qui artes fimu- commiferationes quae effe landiSc diffimulandi didi- debeant, 8c dequibus 160' b,c Principum Chriftianorum dignitatis praerogatiua 147 b. colloquia periculofa Principatus quidicatur if# b ' Principatus dici nequit Romae, vbi duo magiftra- tus; nec apud Heluettos, v- bi plerunque tres;nec apud Geneuates.trbiquatttor tiS d Refpublic. Romanorum quando fuerit principatus 184 a Principium quae habuere, fiu- xam quoque ac diffolubi- 1cm naturam habeantopor tet 374 b- Jicut ret ermnturfia abortri opertet. d, 8c 294a. Peregrinorum Priuatipaffis fuis an tenesn- incominoda 721 paffim, 8c tut 33s* fol feq. Plurimoium obi Priuati quantum a Principe 8c Magiftratibus dittent 2SS c, d. eorum Officium Prin- cipi 8c Magiftratuidebitura 300 a Priuatorum detrimento Rei¬ publ. falus an farcitnda, 8e quatenus i °>» mam fibi auftotitatem v- Priuilcgium quod 743 d furpabant,rebellio 142 a. Priuilegia concedere cui lici- Mosvteosafpicercncmini turn 84 d. _• Leges & priuilegia princi¬ pum mortuotum an reti- nrantut 87b Priuilegia quaedam de libera- time damnatorum 16s 8c 1 66 - quate renouenturin Gallia a nouis regibus Ssd- eorum feu beneficiorum iuta 29; d,8c296a Priuilegiorusn daufula gene- tabs 703 d Pig 0 ot 8: Xa 7«i 2 4 q. b.c gnitatem 172 b Principum quorundamA- fire 8c Africx in Caliphas feu pontifices , qui fum cerunt, nulla fides haben- da 37 id- contra'Aiachiauel- lum. ' Nulla prppugnacula cer- ticra, nulls arcesvalidto- -IN TO. BODIN. DE REPVBL Iroconfufes, Proprztores & Frolcriptionumfrequentia a- Proqu$ftoresvnde fic didli, pud Athenienfes 8c/?om. & eorumius in Rep. Rom. quorum Fefp.popularis. 2 is c eofum ac Przfidum * in Profcriptionibus bono- rum proprietas prqdiorum auitorum feruanda liberis autpropinquis,nec a fami- iia diftrahenda ; vide Da- mnatorum bonorum iusidemac Vrbanorum-* I»43 Procurator Regius, (olus ex omnibus curiarum ornniu iudicibus ac procuratoribus iufiurandum Regi przflare tenetur rj9 d a Procuratore qua gerun- tur probante domino, ab Prouinciz rcftoris poteftas ipfodomino fieri videntur 282b,283d *1 b ProuinciarumPr{fidum_> Procuraroresregniqui vin- ius poll Alexandrum rna- dicandi imperii gratia; vide gnum 197 Tutores ' Prouocandiius 319 ,djioa Procuratorii imperii vis 81 Piouocatio Grzci cuiufda discomparatur 317b Prudentia, Scientia, 8c Ars, tribus populorum generi- bustributa 512c * Prudentia turpe abhone- ftodiuidit24oa in Senato- requam neceffaria 257a Prudentia Sc Imprudentiz differentia szzd Prodigalitatis exempla; vide Neronis Przlio cu n defperatis decer- nereperietdofilfimum /73 a *Prohibentis conditio in re communi potior 317 c Prolisabundantia vnde 524c * Promiflisftandum too a •Propinquitatisius quamne ceffariumad concordiam-j Profcriptionis damnatoru Prudentidimorum imperiaV- pericula/38 d,535paffim J40 biq; neceffiiria 702 paff a,c PrulsasBithynizrex.Senatui Romani mancipium rr/d -i-YKpitrfyfyA.theriienSium) vide Y lebifetta PtolcmeiiEgytiitres Icelero- fi,& in eos difteria 199 d Ptofemzi crudelitas, in Pompeium2i7 a. munifi- centiaratione verfionisfa- crorum librorum c. e- iufefem varia beneficiaibid. Ptolemzi Geograpbi etro- res in temporum conllitu- tioneex cdeleftium motu 402 d crura m 12 c * Proprietas inutilis vbi vfus- fruftus perpetuus 73rd deProponendis rebus in Se- natu zn b a rege Macedonia male confulto ad eundem bene confultum 163 d- quapro- uocatione vfus eft Ludoui- eus Bobonius Princeps'Co- dzus a fententia FranCilci n.regis Franc, ibid. Prouocantium temere ad Ptolemaidislitigatricis excm- maiores curias poenaapud plum 7S * Publics priuatis antefe- renda neceffitare cogente 215 b Publics pecunia a quzfloti- busnumerata, anaccepto ferendaReipub- ibid. rure Prouocationis verbo quid contincatur 161c Prouocationis lex 488 d. tempora&iuS724 a.b.d Proportiones Geometric?,A- Proximo cuique imperiunu Pueliz a riualibus dilaceratz rithmericz,8c Harmonic*, iure fuccefforio quomodo cxemplum, cum J^eipubl. anapudlurife reperiantur debeatur.&quzhuiuspro- ftatu a Magiftratibus dila- 747 b. earumratio 747 paff. ximitatisratio habeatur 331 cerato comparatum 444d a,b * Pucroruminftitutione nihil *Prudentiumrariras, ftulto- inrepubl.vtilis 23c rum multitudo 7°rdPuerorutn&Foe!iiinarumdo- de Prudentia quaDeus beat minatioquam mifera; vide homines in huiufee vitae Foeminarum curfu.acpotiflitmimin Re- Punz indorum regis zeloty- rumpubl. conuerfionibus pia 8c crudelitas in eunu- 423 d,424 d chds 507 b ’ Prudentia honeftorum 8c Pyrcphori Grzci; -wVcjSalio- turpium , vtilium & inuti- rum velNeftorii lium, iuris 8c iniuriz nor- Pythagoreorum ftatus 8c co- ma,8cvitzhumans mode natus inconftituendis Re- rattix 717 b bufpubl rrS c, 343 d. 1 m- -Frudemia moribusdruet- prudentia rationeconuer- farum gentium dignofeen- fionum Popularis flatus in Arifto 0 quatumproportionumDe- finitiones vide fuislocis Propugnaculorum muiorum vfus Reipub feu ciuitatibus damnofus 5/7 paf 8c folfeq. contra vtilis 8c neceffarius 5 Co c Profcriptionis neceffitas in Aepubl. 579 a ptolctiptionis bonorum-c frequentiaapud Gallos;vn- de eiufdem regni regales opes locupletatz 54'a,b Profcriptionis Gallicz rur- pitudo 55 $ a INDEX R E R. ET VERB. Ariftocraticum 716 b de Reorum reftitutione; WcdeReftitutione Q Vadrigarum ad poenasv- Redons Prouincis poteftas Pu s apud vetctes Rom. /82 b,283 d 7 6 3 b ReculandorumMagiftratuum Qusftorum ALrarii qus di- feuiudicum ius 433 a,b gnitatis prxrogarina apud T^edittu Sancit Petri quis intel- Gallosfi-yd. Roman. lus ligatui apud Anglos ics d- eius introdudio,tbid. Abo- litio no a Redituum conftituendoru introdudio, ius , peiicula 530 a Qusftura apud Rom. primus Regale Imperium harmoni- * Regnum breue non parciC ad honores adipilcendos cis rationibus conftitutdin, populis 436 c. * Legibus. in iudiciis 301 b. Genera- lium inftitutio in vriaque Francis ptouincia <720. Farricidiiius 260 d. Pote- ftasqus 282 a Regiones ventofx & placi* ds qus; vide Placids Regionum Naturam to* gnoicere q uid profit j co b. c.jt?3 a. ab Aqua tore ad Polum diuilio. 8c partiuna csleltium numerus; item earum Quabtates474 c. V- triufquc poll, oiientisitem Scoccidenris vans naturae, propria6c qualitates: Item populorutuin iisdegentiu 474 , 8 c leq gtadus: 6c Qusftorum va ria ratio 679 b 'Qusftusfordidiflimos amat Tyranni, eorumq; fuauifli- mos odores fentiunt liben- ter;nufc Tyranni Quiritium appellatio quando rntroduda 3870,3873 R omnium imperiorum prs- iiantiflimum 772 d. quo- modo Perfedum dicatur 747C. eius lus quod 172 b. regalisMonarchia qus n> b. eiuldem variumgenus JS4d,8crsj a Rcgalislepulturs mosjur di Sepulturs Gallls non principis arbitrio gu- bernandum 442 a Regnipriroadiuifio 371b Regni diuifionis incom- moda _713 s qui Regniaut Imperii da¬ tum in dubio belli exitu im prudenter commifetunt 572 aSucceffiui vtilitas 713 a R Abirii perduellionis accu- Pisdiorum fatio, Labieni 8c Cicero Regentium regni apud Gal- nisdefenfio «o3b los poteftas qualis 75 c, 81 Racemorum vbertas apud a -b Taurinos 51S b Regia Poteftas a Tyrannide Regalium l'rsdiorumaffi- Regna Lotharingis 6cArela- gnatio ,diuilio 6cius; vide tenfium, inter regesFran- ■Rapientiuminiufte aliena poena 173 b * vtRapinisperqquatorum occuratur, ccnl'us opus eft 616 d Ratio an locis ac regionibus rerminetuifecundum Sal- dum 474 b ’Rationis in cupiditates im- perium naturale, omnium maximum 6cantiquiftimu M-c vtdifcrepet476d. anabar- bitrio Pontiftcum pendeat corum 6c Germanorum di- uii’a Z25 d. Alutabiliaquae 1/8 c qus Roman. Pontifici fuerintfubieda 174 b. Ro¬ manis 6c h$reditario iurc re list a 103 b. Succefioria quan- doconllituta 37^,833723 106 a,b eius vfus apud Ro Regnorum genera quatuot man.iinelegibus 733a exAnftotele 173 d, 8c/j>«. Regis maieftatis Ius 1317 c. Stemmata regia qus, ibid. vide 6c Stemmata. Prsci- puumargumentum 174 b, c- eiuldem Differentia ab lmperatoria poteftate 196 c deRegiapoteftatecommu- lura vaiia 105 b. Partitio quam periculola 736 b, c quotundam partitio 188. re. gum mutatio, ibid. Vario¬ rum eiufdem statis enu- meratio 371 c. Suffragio de- latorum incommoda 719, 6c 720. Succeffiones anti- qus 196 a. ea Succeflione deiiciente quomodo defe- rantur ibid. ms error 348 d *Rationi tribuendum im- Regina Gallixdamnas 165 a. perium, cupiditati veto ®b- lgnobili marito nubens,no lequium ibid. biiitatem amittit 744d,qui Rationalium Magiftratuum Reginas vxores duxerint RegulorumGailorumius2o» ftipendia , Logiftarum in iss b o,6c2toa Gallia, curiarum 6c officia- Regionia medis beneficia srv Religio audotis qus J21 d, de liunumerus, 8c quanta in- b,m b. eiuldem Populo- eavtfentiat /22b de incommoda srano 678 rum \zas-,vide Populorum. Religio Druidu; tudf Drui- b,c,8c«79pafiim Populorum natura ad con- dum ilndorum, wdeindo- * in Reatu periens, integro fiderationem planetarum rum ftatu petite diccndus 538 c S0Qb,6c;i3C Religio,Rerumpublicaruro I N I 0. E 0 D I N. D E bmniumfirmiffimum fun- tam monafticam relique- damentum 48: d, vitvaria lint,quareedidoregiove tiM vtilitas. vide & 4.85 b titum hxreditatis legitima Religionis caufabella & varia perere 430 a incommoda apud Gallos Rellus orator in conuentu 5-tod, said, abiiciends feu Turonenfi Ss>d immutands modus 344 d. Repetitio return amiflarum; qusratio habenda,8c huius vide /».miflarum neceilitas 631 a. vers con- Repetudarum ratioquas ftitueda-aut inter reliquos pubiica euertifie dicatur diiudicands qus ratio 483 j 86 d,& 3 S 7 a Damnatia- 3,785b. vifi qua ratione hemi- pud Romanum poena387 b, ties ad earn perducendi: 344a. 67s b.damnatiAfiicani duo eius vismagna infedandis 644 a feditionibus,&id genus ex- Reprefalia Iurifc. quid 54 a. empla Franciici Soderini, Pontificis Florentini, & a- liorum 480 d,48; a Repudiummaritispermifium Religioneconftantes qui po- 27 c, d. eius Adus legiti- puiidicantur 511c. proea musapudHebrsos 18 a, b facitfummaratio 48ad miniraeapud 7 (ofejanos,c. ’Praua nihil in fpeciemfal- eorum lura quando intro- Iacius;vbi Deorum nomen duda,8ccaufs i%c pistediturfceleribus, fubit Res quomodo dicatur efle_j animum timot343 b. de ea non integta257b,c. vti de qusEthnicotum fententia hue varia ratmes varia^ix- 484a. inea populi muta- empla, biles quint c. immutabiles Return Ottusquis 414a. Di- RE P VB. referiptis principum t!a#» fula qus confcnbi foleata curiis !f ii Relpublica quid 1 b, 327 d, 6c 328 a,b- beneinftituta qus 3 b, c. beataqus 6 b. an ex duabus vel tnbus conflari poffitt83 d.diuiiio auctoris, ibid-&t84. trium familia- rum eflepoteftioc Athio- pum, quot prouincias ha- buerit// a.ouotmillibusfe- cundum Artftotelemcon- ftaredebeat 10 c. Humani corporis imago 444 b eorum lusquod 171 d. eius Relpublica an collegiisSccor- varis appellationes 272 a,b poribusvacarepoffit 342 d, 345 C,d.eodem eft lure qua pupilli 040 d. an Geome- tnea proportione confti- tuatur fecundum Platonis fententiam 747 a. anA- ritiunetica, fecundumXe- nophontem,ibid. an vtio- quemodo, fecundum All- itotelem. ' Refpubl. exoptimo ciuium 522 d Religionesvarissopd, Scfob feq.apudRom. 484 a Religionum origovnde 710 d. Vatietas quam per- niviola f^ebufpubl. & qua regiones hoc morbo affli- ds 4 Si b .vide & fol.lequen uinaprsfcriptio594,8c 375 paflim. * Quarum euen- tusrarior eft , earumnulla legumlatoribus curam efie oportet27 b,d. Priuararum £c publicarum iusdiuerfum 26s c. Tibi de mauda:is agt- tur. item 4*12,480 a,b varietas Refcripta juris,in arbitrioMa- apud Germanos 52/ d.522 a. apud Turcas , pacifica ta- rtitti & Ubera+Ss d. Religionum varietas quan¬ ta in primordiis religionis Chtiftians 466 a. Genera varia 344 •deReligionibus difputare_j pernitiofum 481 d. autiorii quidem , non omnium fententia. huius varia argumenta 8c exempla. fol. feq. Religionibus faifis factisve earum an adefie liceat 485 a,d,8c 488 a ■^eligiofis feu fratribus fodali- bus in Gallia, etiamli yi- giftratuumpolita 288 c. Status qus ,8c eorum ius 283 C Refcriptorum forenfium_> ne Vila in litibus difeeptan- dis ratio habeatur, Caroli vti fegibuscauetur /117b eorum vulgaris claujula , & e~ iusdem vis. lurifdidionis aut ftatus principis vatietas 8c vaiium ius 287 a. Princi¬ pis quando non habenda ratio 287 d, 289, Sc paflim-» fol.feq. in iifdem Referiptis Prin¬ cipum qus requirantur 2ptfd geneteconflaii nequit 217 d, 21SC. * nullaiitquan- tumuis populates, feu veta, feu hominum opinions fida pin qua dues oainmo* iure ciuitatis exsquentur 65 c. Populatis qus 229 d, 233 a Relpublica in patietibus,vt& ciuitas,non conliltit 50 b, 422 a. fine Senatu an cen- lift ere poffit 237 b, c. * Si¬ ne fumma poteftare confi.- ftere nequit to a quomodo interiredicaiur laluismoe- nibus 8c xdiftciis j6S d, 369 b, 398 b Reipublic. adminiftratioqui- bus committenda 824 b reipubb adminiftrands ar¬ canum 494 3 . Atas, vrbis aut moenium diuturnira- teterminari debet 30^ c - Alterationesqus, 8cquot 3«c bene conftituts lines non gladiis fed iuliitia rer- minantursso c- Cantibus mutatis* INDEX fi.ES.. ET V £ Bmt&tis i an ipfaRefpubl. differant i79 a jnutatadicatur 411 c. Car- Reipubl. flatus quis qualisve, do, fummumimperium-j 8c ciusvariagenerarj+b.c. jo d. Cafusan & quomo- qua przcipua 175 a,173 d.184 do profpicipoflijit^a^a.b. a quomodoperfcllus dica- Ciuitaus 8c vrbis difleren- tnr 170'a tia : vide in vocabufis Vr- Reipublicz fummum impc- bisSc Ciuitatis.Conflitutio tium vna re quomodo com 48 c. ciufdem & Ciuitatis ptehenfum 155 ib. Pericu- differentia,ibidem_>. Con- laluroma 43/ b. Status filia occulta efle eportet tiiplicis compatatio a37 d. ConuerGonis ge- 710b ncraj68c. Cuiatoies prius Reipub verum 8c firmum pro in vfu,quam Magillratibus pugnaculumoptimuspnn- aut Eegibus locus efl'et 259 ceps .517 d b,c eius 6c Familiz diffe- 'Reipubl. vniusciues, licum rentiaia a, 328 b. Roman. altetius Reipublic. ciuibus difltibutioaap d.ajoa. Dc- in vnum corpus coniun- Gnitio 1 b, 327 d,ja8 a.b. De- gantur, fubditifunt eorutn feriptioja,? b,;2a, 78 d,5c cum quibus copulantur 79 a. Diuiiio Atiflotelica ptftb 148 b. ‘Tdjbij dtjimno ,tnm Rctnpublicamquiefficiant *Dwnyfii Hahcarnajjii finlen- 73 c Hade eiusdem matcftatucapi- a Republic arcendi peregrini, 1iiu>. Dominus,quipluspo- graffatotes , furcsquiiS.- teft 377b. quz Fotmaopti- gyptiotum nomen falfo tea, ex Flatonis fententia profitentur,ertantes,iner 747 a.Fundamenta que 23 d Genera 1C9 a. Genus opti¬ mum , in quo Senatus con- fiUo ac Magiflfatuum im¬ petus, faluaquidemMaie- llate, omnia gubernantut 4<>7b. Finis 7 c. Mutands caula jted Reipubl. nafeentisprimoraia ja,b. Reip.&nauiscompa- ratio tob,241a,b. Nomen fanctum 1 d. Pars fecunda *77 b. Fiacidz conf'eruan- dz ratio 440 d, 441 a, Ro¬ ms initio quot dues to d. item Tibcrii tempore, ibidem.eiuldem flatus 17a d Reipublic. falusextrema, lex elTe debet 344 d. flatus 6c hatmonis, Muficesitem-, compaiatio4io d,8c 41: paf- tes 8c otioG 537 b.c.in ea be¬ ne conllituta quz ptzeipua cura 12 d. 'Ineacuius potellas fum- maell, huic omnia omni¬ um impeiia acccptofercn- da Hint 160 c. de eaqui Grxcotum feripferinr 148 a.b *ln eamaiusaut magis ni¬ hil expetendum glorizfti- mulis,quibus molles pue- torumanimi actius ad vir- tutum honefla ftudia inci- tanturs4S b. Ineatriapo- tiilimumconfldetanda ib. de ea Sententi* vatiz , vt Flatonis, A riftotelis, Foly- bii, Dionyfii Halicatnaffei, Ciceionis, Mori, Contare ni.Machiauelii Sc aliorum 27s b.Polybii i7 vide D cl. * Facmtas ni- Regesinoiricieari j6j>d miapenculoixorieuentate Reges qui pxudentifimii 2 05 6,c fuennt 237 c RegisGaiiiginaugurandimos Reges legs:i Dei b Reges apud Lsced^monios quo/i, c do : n caxterem con- iiciebanrur . 178 a Reges nomine ten us /77 c Reges quatc cieari *joc. ludicespx.mum vocaii, & vrnie ougmein traxiiie di- cantur ibid. da' 516 a Regis feu Reipubl.caufje cum Reges qualesfibifinxerit Scy- fteftitutionuveibo(\uid intelli- piiuatis quomodo agatur lax 452 d gaturi^7 a. eius vaiiaiura VS. b. Ofiitium quomodo * vbi Reges optantur aut crc- ibid. temperandum ipo b. aTy- antur,ibi Alaieltatis iurare- deReftitutionereorumfu- ianno quomodo differar, gitiuorum in aliena impe ibid, xiasadpaffim ; vbivariatra,- Regisofficiumin fubditos, Sc IN IO, »R.erutnpub. peftesmaxima:, opes Sc inopia sz* d. Onus & occafus conbderationes ad xationem numerorutn 4176,418 d, 41 9 paftim. vide veiatnau&oris opinionem 423 c. Status vaxietas 366 a. veras vntutesj vide Virtu- tes jnRebufpublic. beneadmini- videUalua. quxAuito ri- flrandis quse profpicienda; tas in curias renou^ndas quarumconfideratiopriua- 44 2 d tisetiam vfui tnaxime elTe Regis iuffa an parem comor. poteft, vt cum omnibus tuo habeant poreftauim-* vitam agant 523 a,b. * in quam viuo 26 8 b iis Coniiituendis locorum RegisnomenRomanisquan- &gentiu natura inlpicien-_ doScquareodiolum^ 200 a xegnum conieiuandi ratio 442 b gums moxtuis aa populum xedeunt 268 a. in qmbus xegnis quodMagiftiatuum ac Reipubl. cuiatoxum ius» ibid. Regis poftulatio ab Kebnjis vbi Reges fucccfiione confti- Sc quaconditicne ^scd. Regis facrificuli, feu xegis facxoiuimqus auftoritas a- pud Athemenies Sc Roma¬ nos Regibus exadis ;77 Regis Sc Tyranni compara- tio 220 c,d. Difcrimen 201 a, 2 c .3 €,204 b,C Hanturexempla.vide Sc 227 Retrafius prxdiorum hxredi- tariorum feu auitorum le- gis diuins vtilitas 528 a Reuocationis vaiia iura 26 <5d, Sc 267 Rex an dicendus qui imperio alterius teneatur 144 c,d. quisPximusips d, ip6a. et- iamquandoque damnatur 104 b. Ante delaturafibi Imperium fi filios fufcepe- Regi, fubditos dominatu ac rit, arfpoft adeptum impe- po’tenria^ut imperii focio? xiumnatus rex efiedebeat adiungere>capitaie 132 a y 3oC Regian duplex lit fuftxagiu Rex Francorum nulla Pond- 77 s a ficumobligationetenetur. * Regem bonum ex homine quiRegesRomanosteffamen- necquenqua prater Deum callido ac maiitiofo fieri to hxiedesrccei-;nt 6464 agnoicitfuperiorem 13 8 d, polfe 2.0s c 3 zc6 d Regum appeilatio vana 450 c. j4oa,b. imonecregnum-;, penes Regem belli indicen- audoriias feu potius con ibid c.Duxandi opinio con- di Sc pacis ineunds pote- trariarepudiata,ibid.anLe- das 156 d gibuspatriis teneatur is>od Regeautprincipe mortuo.an Sc quomodo nouo princi- Rex an populifuffragiiscrean- pidoraelticos Sc ramiliares dus J9S d. Rex Regum qui defunfti mutaxe liceat ^28 olimdidus 147 a b,c Regis Cteandi qui populiius Reges Apum quare aculeisca- haberedicantur ipra. De- reantjw^ Apum finitioScofficium j^jd.15)^ Reges Francoium maioxes tuantut7i8a. vbi fufriagiis ibid b Reges an fuffragio potius quam liicceflione optandi 717 c. lufrragiiscreaiepis-. itabilais, quam Gynaco- cratiam pati vide buffxa- giis qui fuflragiis cieari confue- uerint Jp^c,d Reges varii 1^7 b. Vaialli qui Romans Fccielis 119 d,no a fuerudoqus f ex Samueie 147 d Eiedtiones piius fo> te, demdeiutfLilione pio- ximorum ccnfiimats Sc propagate728 d Fratium ineiibos oeccdenticm-» prsdia, Gailoiummpieas itaruto fiieo vindicantur 735c d. iaem mosetiama- libiobieiuatur 73^ a, b. igna- INDEX RER. ET VERB. Ignauia.fubditis quam per- i d. Initiafecun- dum Ariftotelem , Demo* fthenem, Cicero. 5 c Hero- dot. 46 c; luniorum dilci- plina ; 6c quae indeincom- moda Rebulpubi vide Re¬ gibus. Oprimorum regum rumius in eleftione aut res,ibid.6:50 a porius confecrarione re Romans Reip.curntionum-* gum Gallisj vide Gallia re- nomina, 6c eius d;ft ributio ges . 230 a Rl oJiorum6c Athenienfium Romans Reip. primus ftatus fcedus55d. Coloftiruina6c 2300,345 d.6ccontinatio 231. reftitutio j vu/eColofii. vbi corum calliditM qiut ac piincipum iaudes 203 & Rhotcmagenfi Eccleiis con 5 * 204. vbi plurium exempla ceflum beneficium /6yd- propofita. Perfarumado- eiusabrogatio, ibid, idem ratio j vide Perferum Rom* cum priuilegio Veftalium-2 cxdss 239 a Subftituendo- 166 a. Romshodie idem—* rum aut mutandorum ius Cardinalium, ibid, quibus popiilis 372 a Rinconii6sFregoiii Gallis le- in Regibus creandis cautions- gatorum ad principcmTur c. Exa&isapud Rom. qui carumcxdes <4 d ftatus Rcipubl. 185a. Junio- Rinconeti Prsfidis lepidum-/ ribusqus adhibenda difci- dittum in Prxtoremquen- plina 710 a. Francorum-* dam qui carius merccdem Romans roagnanimitatis 6c quando Heluetii iura fus fuam indicarat 770 c virtutis exempla 570 6c 57c ciuitatis dederint 55 d. an Ripuariorum ac Langobar- palT fcruidomefticiparcimonig dorum legibus feruatafet- Romani agri diuifio Romii- gratiaeripiendi *77 c uitutis antique veltigia 3P a lea; vide Agri. Imperii tern* Rhstian Germanorum im-Ritusimpii6cperegriniaciiu- peiiofubditi77C,d. Helue- tatibusarcendi *85 b riorum imperiis parere co- Roboami lfraelitarum regis guntur,etlicum iisfoedere ftultitia 66 oa ftntconiunfti:a quofoede- T^0/?*vndedi£fi 5° 2 ti¬ le cum deficere tentaftem, %oburaRubore& i£lum 52/b abHeluenis funt mulflati Rogationem adpopulum in- 69 b,c Hi 6c Heluetii quan- confulto Senatu ferrcnon do Gallorumfocii fafti 69 licebat 2/7 c Romano Imperatori a popu* b Rogationis ius inter eiuf- lo tributa poteftas 727 b Rhstorum contentiones dem imperii Magiftratusj Romani in vtrumque parati xationefcederum renouan- vide Imperii eiufdem 5 7 4 a. virtutefua,non vi, dorum cum Gallorum aut * Roma gentium omnium-* quosfuperauerint 571a Hifpanorum regibus 710 d. patriacommunis a quo di- Romanorum adolefcentes da 55 b. Imperii decus, 6c quo annostatis milites ad communisomnium patria 41 d Roma a quibus obfefla 6c tandem fuperata 56/ d, 6c y6z a. eiufdem vrbis varias captiuitates 6c ruins~ 39 pc« eiufdem horofcopi expli- catio 397 c. Laus 6 c eius if a • tushodiernusquam aban- tiquodiuerfussipa-.b. Situs fepticollis ^92 a. Vituper.a- tio 69§d Vrbis ftatus, pritnordiaac progreflus 52a,b Reipublics varius ifatus a conditore vrbis Romulo 187 c. Reipublics itatus quam periculdfusexift ima¬ ms poft Cannenfem cla derri424d ifatus tranquil litas 467 a. varietas 370 b quando magis floruiflcdi catur,ibidem, vnoeodem que anno quatuor Imper. creati 363 d p.ora ad vltimum lmpera- torem 420 c. ad direptio- nema Gallis faftarri, ibid* d. adcladem Cannenfem-i 42/a.eiufdem Imperii labes 5*4 d Romani ftatus ccnuerito- nes 380 a quotciuitates, 6c eomm-* Collegia,&c iura 73 b Reipubl. abaliis Heluetio- iumquomododiiFerant 232 c Rhagufia omnium ciuitatum minima 10 b Rhagufiorum ius in Magi- ftratibus eligendis.fubmo- uendis,vel fubrogandis44o b, Status 222 b, 227 d vere Ariftocraticus, cum Vene- torum comparatus, ibid. Rhegienlis legionis damna- Romana ciuitas vere Refpu- tio 257 a blica.49 d. eiuspriuilegia Rhemenfium Axchiepiicopo- aduerfus pxiuatcs credito- Fcriberentur 5 6c a militia vacarent 575 c. quamdiix eos militare oportuerit vt ad honores admitteren- tur, ibidem* in debelian^ dis Grscis fubtilitas 75 fc\ Cxdes prfuata apud iEgy- ptios 6c per vniuerfam A- iiam au6f oreMithridate y$z d, 624 d. Genius varius 624 b,c. Ciuiu'mpnuile- gium ratione verberuni-> 6c libertatis 697 c. Con- fuetudo in esptiuos 6c ca- ptiuorum bona 191 b,c. EEc e fecrificia horainum spin! varjss gentes 34c,d,j; Vefiiga! an magis IN IO. BQDIN. DE REPTBL. Decus virtutuni omnium Romanum vt diftribuerit Sacris interdiftum Genued- infortitudine &modellia 230c fibusRRegiPhilippoqita- Confnienx :164 b. Dijfinftio Romulia lex in vxores quid re; WcGenuenljbus Si a. Edidorum jclaufula poteftatis niariris tubuat S'acramenia-vndedi&a 542a 17 d. Fides iS7 & isS. in ad- I 5 a,zib.c SacrdituRey quid Gall. 88c uerlitfortitudcjWeForti- Rclcia lex theitralisad*d, & Sacnficium a Cai'are inftitu- Mtdo. Romanorum Im- 36 ja rtimJudsisprolua&Rcip- periumfubTraiano maxi- PvOtuIi Damafceni 8c Syriaci ialute 334b me Horens 129 d. Impe- •? ^ Salarium mrisMaieftatis quam ieh- qua 170 b,c, & qui Piincipes introduxerint.ibid. amiquiffima,&eiuSdemLu ius quod ztS a < 5 alic* legis intetpretano 740 d. eiuiaem iegisrapur de raattficut &■fieleilbw. 76yd cifeudum 117 d be 768a dabbathibenediblio4t7d) 5 c Sails todinx quibus Ions 170c 418 d vbi varix eiufdem di- Salisfbederaquxwrem lra- ei confidetationes tua Sails; Weluisiocis Sacerdotes apud Venetos Sajis Gallics 5 c Htfganict cnarcabomnibus dlgnita- differentia, 5 c eorum quis tibusfummoueri pmentur melior 612b 314 a eorumauftoritasin Saiinamm ius pubbeuman legum interpretatione_7 priuatum jjic 7S8 b S«/iWorLmiusquare appclla- Sacerdotum llraeiitarum—. tus ruse caries ex Saulis praccepto Sshorum Martis ftcerdotunt 298 a mos in ferendis feditioni* inSacerdotuni iufia rcfpu- bus 4 S 6 c. Trjpupipe 1 entespoena diuina 637 a. idjeSi,ig»i{eri,G.itl. Boutefia Prxfedlura qua: 284 b nuncupati Romanis cauponariam & o- Sacerdotia a quo & quando SaiomorexHebqorum quot perofam artem exercere_j fadlavenalitia; wdeOfficia. vxores 5 c liberos habuerit -- — J Eorum luraablmper. con- 9 c ceflaanvaleant 226 a ‘Sacerdotiidignitas omni¬ bus muneribus & henori- busanteferenda ;sic . __ _ comparatus; vide lefaix re- ‘Sacri ordinis conremtus.Dei *SalusReip! exnema lex’efie gnuni. quare interfectus contemtum adfert; vide^i debec 4.33d jjpa eius Conftitutio , vt Ordinis^ SalufliarumMarchioniscaufa vnusqu sque Senatorum_> Sacrorum interdifliones ve- indicium extraordinarium piebeiorum certum nume- tins apud Gall. 637c, 64.3b aFrancifcoregelatum con- rum in fuam clientelam-. Sacrorum interdicliones tramoresGalli* 4 S;b ftifeperet &6 c Saxppetts Corii pariicidium conlbbrini £ceiuspremium a Senatu Genuenli 2.6 d &unuelis J>roph'ec$ rogatio ad populum: item de rege in- llitucndoad Dominum 7+7 & 148 i’anciui magrius Aragonum —> iexprimus 8^a>b SanSiionisquz/sj b earum & Naira tionuui differentia 2 5>SC Sanediim Hebradsquid 240 d Canquiluina tlauis pax quam Gallia regno pciiculofa $!$> d •Sapienua Salomonisj vide Sa- Lomohis £apientum in Repub necefli- ta$237>Sc 235 .pa Him, Sc fob fcq. Sapiens iufti & miufti, veri $c fold lex 4 b ^Sapientem non tfcneiili- dcrum afivclione, vide Si- dcium Sapientia lVominis vnde, ex Cardano } vide Cardani. Pietatem ab impietate di- 'uidit24oa Vimitum prima 4 d bapiehtiae argumen'tum in Punupe quod 238 a eius 1a- pienuac ac piudentite rto- m;na 24'a v Japienti^ veriflime ac bea¬ ts vitae paretis,’ 3 c magiftia, Mentis agitatioj vide Men¬ tis -Sardanapali it gis libidinoS ab Arbacedeui&i regnidi- uilio 371 b.eius Exitas milei , : iv d Sardinia St Corficfc regtium-j Pontifex Rom. Aragonise regibus dat in feudnm 1/9 c Saturnus a loue tiiio quare^ ftngatur regno puiius *, htrc eft Philojopbu* a Politico refno- tits sij a ; b £aulis in Dauidem pcifecutio me eiusmandatum de?«- terficiendisfacer dotibus 298 a Sauonaroiae in orando vis 489 d Saxonis Duce? & Palatini co- mites, Vicarii Imperatoris 127 dyiiSa Saxonum gens peculiaria inter fehabet ilatuta 13 a. eorum & Heflorum iura domeftica 13 b Scacarium curia vnde di&a *64 1 a *Sc«lus nullum tantum eft quod liberorum ditaiido- jum caufaimprobisnon le we habeatur b fceieris cognitiones 266 a.b fceieris per fuafio an leuius puniehda quam fceieris perpetratio 765 d,& fobleq. de Scelere execrabili quid ftatuendum 21b * See lera non ex euentu , fed ex animi cuiusque fenfu metienda 7610 v Scelerum impunitasciui tatibus quatn eXitiofa 488 b, c frequens eorum im punitas in Populari ftatu 69 7c. Obligationesexitib* Is 473 c, d. vbud genus exeniplum Canhaginen- fium ‘Scelerum maiorum caftiga- tiixccnfura j vide Cenfuta. vbi tor un deni Jit dihumeratio tjiiA a pnblich iudiciu non ever - ceritur vi Scelerati 6cftagitiofi digno- ftipoffirtc 626 a 4 dceleratorum vltione, lex didina vltionem diuinam arceri teftatur 166 d i'celeracsores populi qui,ex Machiaueilo i vide Machia- uclii error Scheg* apod fleluetios CiirU dicuntur 1^7 d,703 c S'chibolettfr ?ibolety oeum difte- rentia 523 d Schuldtheijfen Heiuettis 6c Ger- mams 271 c * 5 cientia nobi'itat 354 d* Return a falfo dididit 24 oa Scientis ab Auftro profe^ im- periurn in magiftraribus 25* a,b, &x;8paflim. in eo qui fentenrias rogaie debeat SiO d,Sc 2jta apriuatupojfejjorum iure$3z & de Senatu liue Senaroxibus " ccnftituendis vari* is- religio 6cftudia 51011,5130. fimplicitas&crudelitas 503 b : 5o4 d,5cpc Scytbarum vagantium tem pore Germani nulJas mu- nitioneshabuere 4P§ b Seceflionesciuium, omnibus Rebuipublic. periculofaj ac potiflimnm popularib. 477 d. earum ledandarum varii modi ^78 & 479 Populares Koitiz vnde ortae, 6 c quae i?y b.2ii a,772 b ’Seft^ plures Rempubl. con- tinet, duas vexo ftatum-* euertunt 485 a,b confideratio 4/4 c, 417 b, &d Senatus’inftitutio 345 d. e quibus conftituendus24i a. definitio 237 b. eiufdcm potiffima poft Princi- pern ReipubiiCje pais, ibideaL-<. Vide6c 229 c. Au a. c. quotefleoponestin de- iiberan- INDEX liberando aut ftatuendo 244 c, d. anienes tantum eligendi 240 a. a i'enatu qua re iudicaii volucrit A- drianus ay b R E R. ET VERB. ma /C4d SeruiusRomanorurex,qua- Sententixan rei eiufcleni_> remilitum prxfidio vfus & conrrarix aut diflimilima: in populum human us fue ferripo(Tint > nectamenin- ric .*76 d>& 377 a iufix 755d Scmiliabcllavndej’WeBclla Scnatorum Eledio feu crea- *Sententiatn in ada relatam SeruiliusPrifcus intra diem_> tioi'S a. apud Rom. penes mutans,poena falfiobliga- odauum didator Sob tur i6id Semi cuiufdsin in dominum Sententiarum ferendariim crudelitasj eius merces 5 c populum j8oc genera varia 241. Propria 242 c, *43 b. Loquscirasfugicnda 2ro a. Romanorum vfus in !o- quacibusmuldandis, ibi¬ dem, b- de corumNumc- 10243 c. &pa(Tim fequent. dcSenatotibus inftitut.» va¬ ria 242 c, d,245,6: ieq fenatoribus^ladii gcllandi iusaquo adeumun 574c. an imperium rribueum 254 c in iis quae reouirantur ratio 2 si c, ci. Varietates quata incommoda paiiant 2p2 b.c.quid in iisobferusn- dum, ibid, d Sententias in fenatu qui ro garedebeant 250 d, & 25/ a Septembris mentis varii caius a 40; vfquead4o8 Septenarius numerus an per- feiftus4r9 6c^2opafi'5c fol feq. 2403,241 d, 242a,24^b,253 adScpiemtrionem pluresma fupplicium Syila didatore ? 7 b *Seruicuiufdam vindida in d 0 m i n u m, m c morabt li f.\ 1 Tri¬ plet 44 a Seruicuiufdam mercatoris Hifipani apud Tholofanos liberatio 4/c Seruum liberum fieri voluit lex diuina, cui a domino membrum ruptum eifct Sena m fco n fu It u m q u rd 150 d- Senatufconfultum Procu- ratoiium in abfentia regis 4 ?pa Senatufconfulti 6c audorita- tisSenatus qua; differentia 256 c 43 c resquam fceminxj contra de Seruo hifirione exemplu, ad.Auftiumpluresfoemina; quem Adrian us imp.incon 507 d Septetrionales gentesfim- plices.fed aliarum regionu populi^crudeliores5c3 b,8c pafT vbi crude lit at is varia ex¬ emplar Seaatufconfuhaannuaco- Septimianni,itemfeptiesfe- tra Conani lurife. opinio- ptimi confecratio ex lege ncm 256 d Molaica 418 d Senatulconfultorurn visa- Septimania Gallia prouincia pud Rom. ex DionyfioKa- qux 347 a lscarnaff 8c Vairone i/i c Sepultura Galtix regum quo Seneca: ronfilium turpe294b. ritufiat; vide Gall.regum, didum dc re gibus 104 a, b. iSerewta/i* verbuin, quibus vfi- fiententia de/cptevartotiume- tatum, 252 b. ** 41+c *in Serniotiedignitas&pon- Senenfisan faiiurh 124 a dus fententiarum ineiTe o- Senefchalli in Gallia qui 505 d Senibus fiexagefimum annum attingcfitibus,quare apud Rom. comdiis £uf£ragij fe- icndi gratia in Magiftra- tuura eledione adeflenon liccret 434 b portetAjtfb. vbiloquendira¬ tio obferuatur. * Stultiquasi!, diu vocem continent, fa- pientes iudicanturdbidem. Prineeps etia non alitezpu- blicequam in tragoedia, fi lapit, verba racist * Seniorum ratio habenda Seruialex acDicia/ura Cafa-is, in benoribus deferendis&c hemdeparruidifovide'Lcx. Magiftratibus cxeandis 239 SeruiusGaiba maie$atisaCa- d,6c24©a tone accufatus , a populo Sentemia aduerfus Carolum, abfoiutus 164 b vii regem Gall latadecx- SeruiusGaibaquomedoaiup denda iUua Parifiis proxi- plicio liberatus b fulto domino liberaieno- luit /90 c fi Seiuo Magiftratus tnbua* tur/eruitusabeiusceruice depellatur ra/d Serui vndedidi 33 d, 3* a, ex albo.ciuium exemti 34.Sc. iidem an inter fiudus ad- numerandi,d. An inter ci- ues,ibid. Chriftianifa£Uli- bertatis fpe propofita 39 b. qui libertate donati adprin- cipatum peruenerunti8 c. Mercenariiliberi^^b, Mo¬ re pecudum venditiinAfia, Africa 8 c Europa 43 a- a ; Pa- tnciisquomodo differebiit 349 c apud Rom. quibus in rebus impediebantur 3^ c. Verbis potiusquam verbe- ribus coerceRdi.19 a. Valal- liac fubditi differentia 59 a, sbid.d Seruorum Afyla varia 16 d, 37 a. Conditio priftina 349 b, c. vbi 8c eorum ius Diui fio 47,d. famulqrutn mul- titudOjFamilix nomine di- da 3/c. Genera quot j\ c, d. Infignia feu not^infron- te apud Afros 5 c Hifpanos EEce 3 B O D I N. BE REPVBL; IN I O. Ijd.eorum Sclngenuorum poena varia ; vide Ingenuo- rum. Jura apud Hebrazos quaz42. Minifieriafeti po- tiusanriquaz pcenaz 35 d- c Sefiionum diesacontinuis fe- Mercede conduftorum 6c iunfti 3 24 b mordiaB$b.Coniprobatio, contrarius2($4 a. eiufcle® ibid. c,d,&i4 Tempora errorindcfinitioneMagi- legedminacondituta 43 d ftratus 26od Seruitutumlex-qua n i d Similitudinis 6c Aqualfcatis. differentiafecundumGeo- inefriam & Aritiimeticamj domefticorum differentia 'Sputw cognoroinecur di&us W/rAqnaliratis 32 d. Multitudo Reipubl. Alexander impel ator ssz c SrnanisBaffe victoria 43 a pericuIofajH c Multitu- SeuerusAuguftus, Pextinacis Singulorum & vniuerforum dines vide $6, 37,38,42d.43, Augufti interfeftcres, aut diuerferatio indehniendo 44 a. Mutationes quam fa- cenmratioois fufpcdtos,ca- 2ad communes focios Seruoscenferiquare noli pet- ri^ aduerfus patricios 350 arbitrium defertur 74 b xniferint Rom,384c acru* d Socri fociotum, an noftri deli dominorum imperio Siciliaz 8cNeapoIeosreges,Ec- quoq; focii 693/0. vindicari ac diftrahi iubet clefi$ Romans vafalii u6 d Sociorum feedifragorum ex- lex 6 jj d in Semoscrudeli- 117^3. Regnum fiduciarium empla58 re:e 39 d^o a. icr.ouata ite- rum 42 d Seruitutis 6c fubditoruorigo 46 b. eiufdcm incomtnoda 4.3 b,44 c. commodaRein. qua eiTepofiint 44b.lndt- regispatrocimum infidom erga Liflandos 58 _ja Signorum carle ilium fed; bus m at arts, anccelcfiium er¬ bium vis & natura mutetur 403 b. Diuifioquoruridcm curiofor 402 a cia ap«d Hebrsos42 a. Pri- Sigonius Gruchio de imperio i n Societate 6c otr.niccetu, fi puid famiiia 32s a Societatis defnitio 70 d. Humans gufcernatio , sb imperand! aut parendi po- tefiate pendet 14 b.Repen¬ ting 6coccuIts exempla 593 sb INDEX HER. E T VERB, ^uid ad omtifs fcorfum-/ Sol Luna quanto maiorisf d. a communionepertinet, id SabbathislinguJisapparens finguiorum aflenfionc sc voluntatefieri oportet 334 d Societates ciuium , tyrannis contraria:, regibus vtdes 34 > a & h 6 3 b Hominum vndequaiit*?2pb earum ncceilitas& vuiitas,eodem fb). & 33o Varias vide 7^, uando'confuetudo n b- quae mercatura 35.0 a 418 d. eius calor vehemen- Specieruai abundantia vnde nor in Jap ; dibus quam in 650 c,d terrain aqua quara in aere Speculatorum vtilitas & ne- 496c. eius&e Luna: need- ceflitas 64%G fitasad mundiconferuatio Spinol* perfidia crudeliifima nem 7 b, c 6cod *SoIem oriontem libentius 'SpoliadehoPJbusrelata, af- quam occidentem inruen- rariuraaugcnt 64.1 b,c tur fubditi ic,% c Sponfio infoederibus qua&, fic 75 Adequenr. ac toto didlo Soldurii fcdeuoti apud Ca-la- quidarcedere differat 37* c cap 7 * xem quidicancur 67 d d. eiuldem & foederisdifte- Societatum ciuilium quae fir- Solemn vejfboquidintelligen rentiajwit/rFoederis tniotyvtdc Ciu-.lium dum 156 d Spurios a legititrus German! Socieiatum cautionesj 'vide Soliai diuerfa ratio j & eius e- dignofcere vt loiin jc $S$/ a,590 c,& t'eq.incomtr-oditas ;8S a. in hac neutrafitate qua: cautio adhibenda eodd.tk 59 i b Socratics: & Platonic# Reip. Sorcis cotr.moda 72^0 eiuf differentia i8$b,c 6 cm 6: deleft U6 differentia Sodsliria Bacchantium dete- ftanda 343 a Sodalib'orum origo 329 a, b. ius 320 d. in (muter HS d rum 241 c. de ciutbui ^ 4 the- piewfibuA'6 c. de confttrutione Senattn dejhlho- ntbwpopuUnbm feu, fc’iticni- bus an (er u tin da 4.% 6 b. de cade Tyranni 207 d. de Msgtftratu periorum concmfus effe* tlus notabiles4©3 d,6£ 404. earum & fideruin congreC^ fus vis 409 2. eius effe&o- rum exempla, pafTim eod. fol. Soderim Vsincipis Vencti fta- Sortiiegiorum probandorum tutum ie Senatu Venera fin ratio apud Germarios 500 a oirndem Senator;bu* z$&Xid SpartacusTeruorum fexagni Sodomorum eueriionisexcm ta millium manu ties Ro plum 3 9i b Sophoclis fententia dc diis ebno% iod. eius relponfum Stemmata Regia Maieftatis de parricidis 21 a.b quae 107 0,226 b fiemmataquorunda prin- cipum i46d s &/47a rterumatuin&infigniuin-* ius diuerfum ~‘S 2 c Stcphanus Callulonum Rex in Hifpania* ins Romano- rum edoceri prohibuit: co- tra Alphonfiusx, ioid Stephapus Valachi* prasfes a Regibus Poloni* cur defe- cerit H 5 b noium exercuus fregit Steiii istis loci.commoditas 57C jiyd.ScsiS^vbi&locarteri- 285 c forte elet^ioties fieri an me Jius quam fuffragds 72SC. quomodo creentur Magi drat us . 285 c 394 c Spartiatarum aufioritasapud lia proteruntui: So.phus primus Perfarum rex, X^acedzeraonio-s ^.24 b. eo- Stigmatiaqui qua ratione regnum ade- rum qusc ratio agrorum—* Studiahominum ptus 489 d vide Agrorum. in Conui- EEee 4 j8 a 5 IN IQ. BO DIN, DE REPVBL, Stultonim multitudo j vidz~>, * Succefiionis Jus sd proximu Prudentiuin *'Stuprum Sponfi in Spcnfa, iurc ciuili & canonico capi- tale i s a de Stupro violent© vindi- cando Piatonis fententia; vide Platon is *Subditus alienae potefhti, cliensalterius fine fuiprin- cipis affenficoe fieri non, potefl68c. an duorum do- mi noium effiepoffit 57 ad. Subditi & Vafalli differen¬ tia. 611 a, *Subditi, fidem principi.auc cbfequium prajfiare iufii, procurstorurn miiuft erio, ytinequenju* 450 d fiibditi pleriqj' invariisJm- periorum fiue doramatufi finibas Jibeitatem fibs. fie- pius pr&fciipticne vindfca- inn-.obdominoruni ius di- uerfbm 1 S7b,c fabditiquidlcantut 109 b. qii?d a'vafiaHis differan.t, ib. an fccdera (ecu ipfi$& cum quemque primogemtum mafculumreferendum 72 s d. eiiifdem ius exLycorgo. 5 3.3 b. quaieapud Oertna- nos,ibid. d. Regis ratio,, rationeconfobmiorum 75 3 d- Regis ratio, deficienti- bus agnatis emfdem nomi¬ nis ac gentis 740 d.. vbi an ‘licpos.fihotfit fr.'aferetidm ami- tu feu. eim tyatru feronbut , 0- fienditur. Eiiitdem. fbcceffio - nis Regis alia ratio .fi re- gnanteauo filiusprimoge- genitusreliclo nepotemo,- diuerfitas Athenis & Ro¬ ms 47 d. Veneti xAthenien- feumconfuetudinem fequutt Eg* rum ratio in collegiis 3?455 % Di- fiiadiio a fide £c obedientia. Principum fuoiumvt alie- nis imperils pareant, quam periculofa JS7 c, d. Diuifio in n 3 turalesScafiumtos;& horutn fiibdiuifio,; 47 b,c, lusquamfiepe confufum 57 b. *> Subditqscqgere, vtimpe rantis lingua aut, Term one. vtatur.iuris maieftatis 172 c * Subditos obligandi pote flas, nullisregionibusdefi regno exutus 17s c. torum. &Gotho?uni regisyna cum - j\la rchionc A 1 ft n'.be rg o„ D i; c; b u s, B r u n f u i c o: & C1 i - uienll, Principe. Aurafio, Comite AcurimontanQ, ac plexffq’seGcrrripriorum ci uuatibus iceitus r£ a,b, Ira- lDiperiq tenetur.csterosq; ciues coercere potefir 187 b Summusprinceps qui 149 d, *Su-ipijii principis lex regia Sz b, Summi rp.avifiralttf &■ fezmmi f riiicipu differentia Si a, &c feq foI ; periiftatus d eiufdem SumtuarielcgcsPvomanorum, regiscaptiuitas.ibiderq.lmr qus 7.60 b, perium Goftauo quomo. ^Superiotismaieftasin omni- do obtigerit; vide Gofia- busfeederibus cxcipitur. 76 uus d.vtlmperiahX 7 sc Sueifionenfis pads conditip. Stjperflitioan impietate tole- 1/7 b rabilior ’ 485 d; Sueuicalpcierasqiia;, ySc S.uppHcatio adiura maicfiauX Sueuorumregionis siatura, an pertineat. i6\ c qua* ^9 varia inuenta 5^4 a gene - INDEX RER. ET VERB. genera Graecis 6c Romanis Tarquinii Prifci laudata ma* Terra corpus (implex 6c ho- vfitata 5^d gnificentia 466 a. au&ori- mogeneum 400a Suppreflionisius 268 c tasinHetrufcosqualis rStfc Tcrrarum motus ingentes Sufpendii lupplicium grauif- Tarquinii Superbi inftitu- 406 c (imum 6c ignominiofiffi- ta, Numsinftitutis contra- Teftamento prxdia Iegar^ mum 7 fzb.c ria 345 d Athenienfibusnonlicitum Sybaritarum delicicvnde/18 c Tarraconenfe rcgnum hsrc- Syllasbellumciuilej&eiufdem ditarium 87 c quzcaufa4i4 c. crudelitas Tartari6c ALthiopes fine vrbi- 6c tyrannis 266 a. eiufdem bus munitis, 6cfinearcibus viuunt ssj a vndcoriundi, 6c eorumos •vide Prsdia Teftamentaria lex insqua- Jiratis ohgosis a. eiufdem legis vis,ibid c T eftator an fuo teftam ento teneatur 335 a inmanumittendisfcruis4/ Tefteagere Princepsaut Ma- quando moenibus vti coe* giftratusquandopoffity^c perint562C.eorumRexpri- Theatin: Pontificis Maximi musChangius 198d. Regis calamitatiscaufa 58<>d eleclio 83 a Theatralium ludorum pericu- la,6cdeiis varia iudicia 631 6c M3ni crudelitas 699 b. crudelitatisexemplum 3.39 b. inannos Ixxx. Diflator Rom di&us,quaito poll: an no quam Duflator faftus eft,abdicauit fe diftatura So b. Immunitas37b. Confti- tutio ratione publicorum Taruntii Firmiani aflrologi iudicioium 466 b. Di&atu- error 97 d ra zo8..?tf8a Taurimontisvbertas 518b Graecorum quse Telefioiumregnimutatioieu 446 d aheratio 369 c Sympofiarchae hofpitum qua: Teleffae vrbis munitiflima: ex- habenda ratio 749 d cidjum 555» a Syndia vex Graeca, 6 c qui rhea- TempiiHierofolymitanitem- Thebanorum 6 c Athecienfiu * tur hoc nomine ap\rd Gal- pus 6 c ruina 4-9 d, 6 c 420 a naturediuerfitas: -vide A- ios<alos 44/a tempiorum multitudo in Syiacuf?rum regis Romano- Africa vrbeFeffa, 6c eorum rum fodi fideiis piudentia variireditus 511c 42$ Teropiariorum opprefiionis Syracufinorum flatus po> caufa S 3 * a- Rcligicfo.jum, pu)arisin optimatumcon collegia in Gaiiiaconcefia Themidis filis tres, ad tres uerfio. 379 d 6 c poll fubiata 3-45 c propqrticnesaccommods Syrvin ieruiendo fideles 6c vo- *Temperis diuturnitaseffice- tx 777 b. Iuntarii.contracerts liber- repoteflvt quodpernitio- ThemifloclisAthenienfiudu fo more arqj exemplo in- cisoratioad Andriosr^;m;e ueteiauit,potentius ipfa le¬ ge dominetur; 17-0 a, Temporum antiquitatum varia mcndacia 402. pzfiitn. corum 6c afiroxum varia conlideratio ex variis gen- paffim Theatrales leges qua Reip* Rom.pernitioia: 7/© a Theatrorum capacitas, 6c ordinum in iis ratio 364 c,d hifbionum definitio, 63rd therdenfium. Lexiuconfir- uationepopularu flatus. 37 $ c eorum Reipublic. interims 369 b. Status popularis ia optiraatumconuerfio 379 d 4^b. tutisamantes T > “pAbelhmjm in iudiciis fe- - rendis ratio 30/a. Taciti iocus de Gaiha Imperatore 26} b. de Gtrmar.Grum matri¬ monii* 5.03 b,c ? 5o6 c Talentorum divczlh ratio a pud Theolcgos. 676 b Talionis!ex,St eius exp’icatio 7 6% a.paffivn Tamerlanus Tyrannorum ca- fligator zc9 a.b Terentii Varronis Copf"ulis Turentinorum flatus popular Rom imprudetia poftCan- ris 700 b nenferocladcna 424CI, con " Tarii Senatoris in fiiium par- tra Sciptw-isprudentta & Sena- licidam quafiio 24 b tw Tsrpeia lex de Magsflratuum Tenrtei Tribuni militum ex- tnbiiti txigtndi^ corn Reflon- fio 66 ot- eiufdem pracuinm. de Athenienfibus 50 a. Re- pulfio ab aditu Perfaruiu-^ regis /90 a, b. Sactificium. humanofanguine 34 d tibus in variis rerum hunia- Thepbaldus Bloefenfium Co- r.arum coftitucionibus 396. mps, procuratorregni Gal- paffim. De edrunderp enu- lisSib. eiufdem Benigm- merationeConftantiniMa* tasinferuos 40 b, gni conflitutio. 4.97,0 Theodora Iufliniani Imjjcra-. “ toris vxor , imperii fa fees rnarito fuftulitiacpocnam^i capitalem adulterii abro- gandum curauit’17 a f foe- minasmaribus square co- nata 53s a aidioritaie zyj b cm plum 269d Theodorichilmper.elemert- IN tiaergareligionem ,485 a. Oratioin laudetn Traiani Imp. P? b Theodofia lex de Prmcipum tuf fit 290 b Theodofia; legis verba Stne jraude , quomodo intelli* genda 215 a Theodofiicrudelitas 290 b. Jmperatoris prudentia in ArrianoS483c Magni cru- deiirasin Theftalonicenfes 335 b Theologia Iouialis triplex,™- de iouialis Theopiiilus imper deinterfe- 4 Tributarii quivocentur h&M Tributum temcrarium quod SH INDEX RER. ET VERB. 13.4c!, a. inTributo Extraordinarioru minuen- d.Licemla titiotievartarun cxigendo foeneratoris cu- iufdam improba 8c erronea excogitatio 6 ineunteprincipatu vtiiitas 660 a. Jmpcnendorum bel¬ li tempore quarevitanda ratio 654b. Diminutiofa- ftaincomitiis Aureliorum fub initia regni Caroli vm. 8c »x. ^77 a guftoJrop. vide Anronini. Tricafimm foedus quod 12/c TributtTalionum impofi- Tricipitium apud Romanos quod its d. tricipitii eius foedus Rem. Reipubl. no- xiumj &eiuldem foederis difiolutio 449 c Trinundmum in ferend-s le- gibusllatutum l'patium 1.4. d Tiipolitanorum in regibus creandts ratio 3^9 d tio fada ab Henrico 11 Gal- Jiarum rege, mihtuni fol- uendorum gratia 669 d Trtbuti 8c Penlicnis ditfe- rentia £48 a Tributa imperare cuius iuris 169b Nulla in Gallia ante Ludcuicuin ix, ibid, deiis- dem varia ftatuta, ibid 8c 170 IimniiRitateseoium,i bid. Pendcre an facer ordo & Nfcbilitas dtbeat 66od, rentur-44b,d,8cfol feq. $61 a vtxquari pcfiint 626a TriumuiiatusRom. i88d * Turpe nihil videri poteft pon nifi necefiaria.se vrge- Triutrmri capiralis Roms quod cum Reipubl. iaiute ius leu poieiias283 d,284a, 301 b fub '1 ropico fiti quvemagis acalorevrgesntur, qusnt- rtiigioTium 4-id, da eotura Senatusftatu 24/3.246 a. Ortus vifloris, 8c imperii propagations 408 cd ln- rtitutum rartone ar^riiccn- ftuuendt ex demciis <4.45 a Regis Sulimani crudehias* vide Sulitnsni Eorum prin- cipisiaftaruia 146 d. humn- mtas is>o d Turcarum Ararium3 vide Amium; vbi&qua (&run$ Irvperit magnitud^nent ccnii- ccrelicet.Yfxdzta t! q«i 146CI. Milites prstoriani an ienu habendi x 4/b Turcaium Magifiraf-’-. feumunerum vaiia getacra 327b Triumphi ob viftorias quo TurnelU vndc voestn curia 3- modo apud Rom. tribue- pud Parilienfes j 8 < ius eyas 4 tiones varia: 209 a tyiannf- calogerontss,] fenioresfecri- cidarum pramis 107 b,375 C ficuldSyGall, Beauxperes 483 d. Tyrarnides quomodo in pq- in Vethgal'.bw qua ratio 6 s\ pularem ftatum licpiusco- IN I O. RODIN. D E REPVBL Bemntur jSi a. eius vaiia exempla.ibid b. ryrannidu enertendarum feu conuer- tenarum qmpMECipuccau- fe,feuptaecipua vitia 3,74 c Tyrannusqui dicaturi9o b,c. quivulgonuncupatus 208 xd. depriwler legiu & largttionibits, Valerius Florentmorum Dux. curdamnatus J6od Valefiorum,^ Heluetiorum foedus s6 a, Vandaloruni ins rationefuc- celfionis regise 73 id. eiuita- tumfocietas qute 78 c Vaaronis didum depotentierum tyranni de 60S 3 . fentctiixt it. felicitate hum ana 4 C,] \ Vafa aureafineia£hira nolle* U6S2 3. Argentum fempci iisimmifeeri, ibid. Vafalius quid a fubdito diffe¬ rs t 109 b,c vafalius Iigius an pluriuno cirepofiit 118 a an vafalius Scfubditus idem iuliurandum praddet ii^d. quid domino praliare te* neatus67C. Patroni caufa etiam aduerfus paremesfc liberos arma capere tene- tur hi b r.ec Vafalius patroni obfe* quium , nec vicillim pstro* nus valaliiclientelam, line iuftacaufa mutuoque con- fenfu, eiurare poteft^l 1 * riuresfi habeatfilioSjVpf quifque iidem petenreps- trono pr£ftafecogiutfi;$a. Siue rex.liue Pen tifex quis aliusBtjlicSem Sc obfe- quium domino debet 6 7c an Vafalius regis Neapo-, leos,Pontifxci Romano po- tius obediie quam regi te- neatur jp/d Vafalius vntus Principisan imperatcr eligendus 116 a, 117 d VsfalH,c!ientis Sc ffduciarii differentia b.112 d>ii33 vafaliis an dominos eiuraie liceat $vide Feuaataiio iure. Vafalli a fiducia domino- ; rum quomodo. liberentut i 58 Sj 3 b. Romanorum dc vi- cxempia 3»ob,c,d ccfima manumiiioium in Venetiaeditioresquareaiii a caftrisadSutxium u fpc. liis jotfc 3 d Salarium 6$6b Veneti cuiufdam cxfulis qui Ve&igalfalis,parumautni- caput patri amputaxat hi- hil miiiuic pnuatoium iu- ra 170 d Ve&igal exJalinti Galitch tr aim rebui quale 652 pa Him Ycttigalis genus ex Dtcim'u 95 1 d. ex Vctturi} 3 c\uxLaZ- Porto- ftoriaafi b Yenctiad Bel¬ la pcrcgrinos duces larpius eligunt 76 b, c foli inter ornnes Italia: Principarus liberia poteltate leu hducia fummi pontiheis /22 c ridditta fun14ric. eius qua; Venetoiumcoidhiumarcanu Giim&qushodiernaratio, leptemvitouun 705 d. eo- ibid.655 a Ve&igalis genus ex Pafcuit *Si d. Vmi in Gallia oiigo