KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 39 (1)
PATENTNI SPIS
INDUSTRLSKE SVOJINE
IZDAN 1 MAJA 1939.
BR. 14833
Societe Anonyme Crisitallex, Reims, Francuska,.
Postupak za izvođenje ,prozračnih materija u vidu listova ili ploča i drugih produkata, koji se mogu iz ovih dohiti.
Prijava od 19 septembra 1937.	Važi od 1 oktobra 1938.
Naznačeno pravo prvenstva od 21 oktobra 1935 (Francuska).
Poznato je da se plastični produkti u vidu ploča ih listova izvode iz kontinual-nih vlaknastih materijal i iz smole iz poli-stirola.
Proces je sledeči: Vlaknasta materija, na pr. pamučna tkanima, se prožima smolom iz polistrola u takvoj količini, da se kasnijim tretiranjem celine putem kom-binovanja toplote i pritiska dobija plastična materija na bazi kazeina, i t. d.
Podenso je težina uvedene smole jednaka ili veća od Ukupne težine tretirane tkanine.
Da bi se omogućilo prožimanje tkanine smolom, potrebno je da se ova rastvori u kakvom podesnom rastvarajućem sredstvu i izgledalo je kao pravilno, da se za ovaj rad upotrebe rastvarajuoa sredstva sa najnižom mogućom tačk om ključanja u cilju da se obezbedi njihovo brzo uklanjanje pire konačnog tretiranja toplotom i pritiskom.
Međutm je sad utvrđeno iznenađujuća činjenica, suprotno svakoj tehničkoj logici, da upotreba rastvarajućih sredstava sa niskom tačkomi ključanja, i pored izvođenja /energičnog iprethodnog sušenja vr-šenog pri temperaturi višoj od tačke ključanja upotrebijemoig rastvarajućeg sredstva, vodi ka primarnim proizvodima koji su neupotrebljivi u konačnom radu preso-vanja u toploti usled prianjanja, koje nastaje između kalupljenog proizvoda i metalnih ploča, upotrebljenih kao podloga za kalupljenje.
Suprotno onome što se moglo pret-
postaviti, ako se upotrebi u jednom i istom hamologom redu, i pod istim uslo-vima, proizvod sa srednjom tačkom ključanja, od 60—90° C isključuje se pojava (prianjainjM, (koj'a s'a imala pri upotrebi ho-mologih sredstava sa iskom tačkom ključanja.
Mora se ipak priznati, da bi idealno rastvorilo sredstvo bilo ono sredstvo, koje pod dejstvom temperature, potrebne za dobijajnje dobrog stapanja smole u toku rada kalupi jenja, stavlja nasuprot najmanju elastičnu snagu mehaničkom protivpniti-sku prese, vodeći računa o tome, da je tehnički ovaj mehanički protivpritisak u napred ograničen i da ne može preći bez štete po konačni produkat više od 20 do 50 kgr. po cm2 prema prilikama u svakom pojedinom slučaju, pri čemu se pritisak uvećava u obrnutoj srazmeri sa debljinom i prema tome sa stanjem plastičnosti materija, izloženih pritisku. Treba takode voditi računa o tome, da su temperature, upotrebljene za kalupljenje, relativno visoke u odnosu na temperature ključanja organskih rastvomih sredstava, upotrebljenih za postizanje rastvaranja vinilnih smola. Ove su temperature stvarno iz reda od približno 120°, u koliko se tiče smola iz acetata i hloroacetatta polivinila i od približno 140° u koliko su u pitanju hlo-'rojpoli'vi/ndlii i benzipolivimili	(pol isti j
rolii).
Iz ove se poslednje činjemice vidi, da su upotrebljena rastvorna sredstva uvek izložena temperaturama višim od tempe-
Din. 5.—
rature njihove normalne tačke ključanja, što ima za posldicu da prouzrokuje relativno velike napone pana, čija se dejstva vrše na štetu mehaničkog iprotivpritiska za kalupljenje, u toliko više što je ovaj protivpritiisak ograničen, kao što je gore spomenuto, i što se on ne može vršiti, kao što je razumljivo, na apsolutno homogeni način na velikim površinama i pored sve pažnje, ikoja bi se obratila na rektifi-kovanje čeličnih ploča prese za kaluplje-nje.
Iz ovog poslednjeg izlazi, da ako je napon pare zaostalog rastvornog sredstva suviše veliki, ovu pregrejanu paru, koja proizilazi iz središta mase produkta u ka-lupljenju, ne zadržava više mehanički protiivpritisak, već ona odilaizd iz svoga samostalnog noisioica i napada smolu na površini, koja je u dodiru sa pločama prese, obrazujući u toplom stanju viskozni lak koji delimično i jako prianja na tačke, koje su najmanje sabijene, čineći tako vađenje iz kalupa memoguonim i krajnji pro-dukat neupotrebljivim.
Ipak treba primetiti, da se prema u-potrebljenom homologu postiže razlika u plastičnosti konačnog proizvoda! i zapažena je važna činjenica da se plastičnost uvećava sa povećanjem tačke ključanja.
Radi primera se navode rezultati postignuti upotrebom tri homologa iz reda benzola:
rastvorilo tačka	rezultat:
sredstvo:	ključanja
benzol	80n	konačni	proizvod
neupotrebljiv (prianjanje)
toluen	110°	proizvod normalan
sa plastionošću, koja se može porediti sa plastionošću	po-
listirola.
ksilen 139°—142° proizvod plastičan sa plastionošću	ve-
ćom od plastičnosti po listi rola.
Patentni zahtev:
Postupak za izvođenje prozračnih materija u listovima ili pločama, polazeći od sintetične smole sa polistirolom uz umetanje	tekstilnih	vlakana, koja služe	kao
armatura iza masu, naznačen time, što se kao sredstva za rastvaranje polistirola upotrebljavaju	rastvorila sredstva,	čija
tačka ključanja leži između 60° i 90° i što je njihov napon pare nedovoljan, da stvara prianjanja u toku postupka kalup-Ijenja, koji se vrši pod pritiskom od oko 50 kg na cm2, pri temperaturi između 100° —150°, pri čemu se stepen ositvaranja plastičnosti uvećava sa povećanjem tačke ključanja upotrebljenog rastvornog sredstva.