fctjf'jf j CHi'cronym{ Scoptii Senefis Epilčopi Suanen lis epiftola in orationem de trinitatedicata lam člillimo ac beatiffimo domino noftro Innocetio octauo pontifici maximo* COradonem bcatiflime pater quam detrinitate dixi his proximis diebus lančdtati tuas dicare in ftitui: na cu ea c (Tet rado lolenniu cerimoniaru ut tu diligentillimeillu diem ac munus lemper obirefolitus effes;8C

phctis adhibitis qui diuino (piritu nnpulfi futura pradicerent 8t fignorum magnitudine ac diuinitate uberiusuim diuina natura potefta' temcp declararentajua cumno fatiscftc uideren tur per filium fuuni unigcni tum lefum chriftu perfectiorem nobis fui tradidit cogni tionem: ea tamen moderatioeadhibita ut eam imbccillitas noftra ferre poftct,Cum enim optima ac prahtu tiflimafit diuina natura inuidiaautalicui per/ turbationi fubiečla non efbomnec^ bonurn ex le iplafempcr cftudit ac alios fux bonitatis partici/ pes facitut igitur orania intelligcns omnia intu ens omnia puidcns SL quidcuiq? conferat qu aqj urilia fint*Quod nobis urile fuit fux natura: co/ gnofcerc id omnibus pcrIpicuu facit:quod ucro imbccillitas noftra ferre no potcrat id occultum nobis dC procul ab humana cogni ti5e efte uoluit Hoc fummi dei colilium lecuti apoftoli cateriq? qui ad eorum imitationemomnes fuas rationes accomodauerunt Ipuftancfti diuinitate completi uim ac maieftatem diuina natura nobis deda-' rarut:5C qtum deus iple permittebat 8L humana fragilitas patiebatur dei cognitione tradiderunt ui illa lanctilpiritus incitatnquamobrcm aučtor noftra falutis hodie in cuangclio dicit fpiritum fanctum ampliftimu de lua diuinitate datimim teftimonium* Ex uno enim fpiritu per imu filiu in unum patrcm cognitio noftra pjgrcditunHis Sinosfreti rationibusSi eius auxilioqui dixit: Aperi os tiru dl ego implebo illud: qtum mea fra gilitas ferre poten tjprimu brčuiter probabodeu elTe eiufcp fubftantiam nec copnchendi aut per/ cipi po{Te;deinde unum tantuffi efle cudemq? in tribus perfonis cofiftere: inuocato prius Marici uirginis auxilio qux ad declarandam atqi often dendam filii fui diuinitatem prasfens auxilium COmnia qux funt Rcuctcndiflimi domini uel p>crcata funt uel creatione caruerut:Si itaqj pro' creata fint orno ca mutari 61 couerti pode nccdle eft:quorum enim principium ut gignerentur Si efTent a coucrfionc Si comutatioc coepit illa 8i co uerfioni ac comutationi fubiečta fint ncccfle eft aut interitu aut uolutatis imutationednteritum autem id appcllo cum in naturam aliam conuer tuntur.Si uero creationecaruerintillud cofe qua tur oportet ut conuerti omnino Si comutari non pofTint:quorum enim cdecontrarium:horum Si qualiter cxiftendi ratio contraria* Omnia itaqj cntia:quoniam hoc uerbum iam ufu rccaptum cft:ncq; folum ea qux fub icnfum noftrum cade^ repoflunt; fed etiam illa qux fola intclligetia co praihenduntur SC c5ucrti S£ comutari SC mulds modis moueri facile poffunt.Ea quide qux men te ac ratione percipiuntur ut angeli animae dx/ mones uoluntate cum acriore cum progreffus fa ciant in bono tum remiffione; cum ex bono ali/ quid ftudii curxq^ detraxerint 8č quodamodo re grediantur.Castera uerocum ipa gignutitur fiuc intcreunt: augefcunt fiue iminuuntur aut qua/ litate mutantur uel loco moucntur, Ea igitur en tia qux mutabilia lut pcreata fint neceffe e qux ucro pcrcata funt ea ab aliquo creata fint opor/ tet:Artifi cem uero SC fabricatorem creatione ca/ rerc neceffe ejffSi enim ipfe quoqjcreatus cft ab aliquo profecto creatus fit oportet: quotjfi|jper/ uentum fueritad mcreatum* Increatus igitur ar tifex omnino SC incomutabilis eftdioc autem qd nam aJiud fucrit q deusf Praterea SC ipla mundi cohxrentia conferuatione atcp adminiftratione docemur effe dcu; cuius prouidcntia oes mundi partes SC initio confh'tutx fint SC in omni tepore adminiftrentuneo enim ftatu funt quo cohacrc/ re nullo mopotuiffent nifi moderatc dimna pro mdetia* Quona eni pačto ad mundu pficiendu Ignis Aqua Aer Tcrra cum conffent ex diucrfis naturis inter feq; cotrariis mutuoconiugi aut co lixrere pottuffcnt aut pmanere nifi cociliationc acfocictate ui diuina comuncta cxtitiflent caq? contineretiirf Quid uero dixcris cllc id cuius ui ac prouideutia omnia coclcftia qua:q; in aqua ac rc tcrraq; flnt conftituta funt SL ordincm fuu d i/ ftinčtionemq: acccpcrunt. Si quis ccrte tantam in ftcllis conflandam ordincm: tantam tam ua' riis curiibus in omni atermtate conucnientiam temporum qua;q} ftatis tcmpor lbus gignantur e tcrra cogitaucritiftatuat ncccflc cft a mcnte diui na tantos natura motus gubernari* Quid id qd omnia moueat nonne artifex horumf qucm ucro artificem potius eflc-diccmus q eum qui codidit hxc omnia SL qui ut cflent caufa fuit.Ncq^ enim taram uim Fortuna; tribuemus neq: dicemus tan tum cafum fbrtunamq? potuifle: fed cocedamus omnia hax fačla cfle fortuito cuius fuit difponc re iingula SC ordinarc ut fuis quxq^ ordinibus di ftinčta pcrfiftcrentf fcd hoc etiam dicamus fieri potuifle Fortuna ♦ Attamcn hi mihi refpondcant qui hrec dixcrunt Sl quibus tam multa conccdi/ mus cuius uis lit in omni actcrnitate confcruarc cuftodire ac tueri hax omnia his ratioibus qbus primu ipfa iubftiterut:atq: ita moderari utpma/ ncret Si ex ca re lalus Si coferuatio rerum omniu nafccreturfAltcrius ccrtc crit q cafus aut Fortu/ na::id autcj quid potius dixeris cfle q deuf Cum itac£ deum ede perfpicuum fit pluribus ratiomV bus non eft opus ♦ Qux ucro fit eius iubftantia atq; natura compraehendi id penitus SC cognofcž non poteftnncorpoream quidem ede conftat: Id enim quod infinitu eft quod figura acipecieqd definitionc caret: quod fenih oculorum comprae hcndi non potcft;quod fimplex quod incompo/ fitumeft corporeumede non poteft*Quo enim pačto erit praddans quxdam atq? excellens admi rabilifq^ natura fi circumfcribi poterit SC patibi/' lis fitfaut quonam modo id impatibiie ede pote rit quod fit ex clementis compofitum atqj cocre/ tum .SC quod necede fit ut in ea rurfus refoluatur compofitio enim principium eft didenfionisidif ienfio ieparationistfeparatio didblutionis;dida' lutio autem aliena eft penitus a diuina natura* Q uod fi qui dixer int corpus ede a materia omni ieiunčtum ut id quod a nonnullis phplofophis quintum corpus dicitur:quod quidem impodi/ bile efbmoueatur omnino necede erit ut ccelum hoc enim quintum corpus dicunt*quis itacp erit is qui hoc moueat:omnc enim quod mouetur ab altcro moueatur necede eft:quod uero motum af fert alicui ipfum quoq^ aliude agitari oportet: SC hi gradus motus in infinitum progredietur quo ufip deuenerimus ad id quod ipfum non mouct Ea iaitur uis c x qua cteteris cfuas mouentiif fons &principium oritur moucndi ipfaimobilis eft:' quxqtiideeft diuina natura* Quonaprxterea modo ficri poterit ut id quod moucatur non fit loco circumfcriptum* Soli lgitur dium$ natura: imobilitas eft tribuenda qua£ omnibus per imo/. bilitatejmotum afterat: mcorporcam igitur c fte confitendum cft.Cum ucro oporteat eum qui ue lit alicuius eftentiam dcclararc non quid id non fit (cd quid fit explicare atqj oftendcre: in deo id nullo modo fieri poteft ; cu eftentia eius penitus explicari aut definiri no poffit* proprius uero &C conuenientius eft omni defimtioc quac ex rebus conftat fubducfta de deo facere ratiocinationem, Nullum enim entium deus eft no ea ratione ut non fit id eft qui efbfcd qd fi t ultra oia cm tiamltra ipfum praeterea efte qui cft*Si enim en/ tia cognofci atq? intelligi poftunt: id certe quod tranfgrediatur omliem cognitioncm ultra eflen/ tiam quoqj fitnecefleeft t & rurfus quod ultra cC fentiam etiam ultra omnem cognitioncm erit.in finitaeft igitur diuina natura 8C comprachcndi non poteft:S£ boe trn ipfius pcipi poteft infinitas atepincomprxhenfibiiitas;mcnte tamen ut um/ bra dclcribitur atq; id qdem ualde tenuiter: non ex his qux in ipfa funtled ex his qux eirca ipam funttdei enim edentia pcnitus compradiendi no poteftjfed ex fimilitudine ac magnitudine et pni chritudine rcrum creatatum analogice i + rata ra tione proportionis tenui quadam cognitionc ar ti fcx confideratur anteq percipiatur effugiens;& antca intelligatur elabcnstea dc caufa ut aitdiui nus ille Grcgorius: Hac bačtcnus ut ca rationc qua pcipi tenuiter pot trahatad fe atq; alliciat: omnino eni m quod compradiendi non poteft id nec fperat aliquis lcconfcqui pode ncq3 coiiatur Ea ucro ratone qua incompraehenfibilis cft ut in admiratione lit: quod uero admiremur plus op^ temusroptatum ucro purgct; cuin ucro purgauc rit fimiles dco efficiat; qui 013 talcs effecfti fimus tanq domefticis lam congrediatur* Dcum itaq3 edc latis cft declaratu ciudp iubftantiam ncc co/ prachcndi aut percipi pode: unum ucro edc taiv tum SC n 5 plures hi qui facris litteris fidcm atqj aučloritatem tribuerunt dubitare non podunt. Aiteni deus:Audi ifracl dominus dcustuusdo/ minus unus cft.Eoru uero pcrucrfitas qui fidcm non adhibucrunt ratonibus cft confutanda atqj cuertcnda. Dimna natura ita bonitate lapicntia ac potcftatc coftituta eft ut ei rithil addi nihil de trahi podit: carcns principio SC interitu fcmpi/ terna incircumfcripta SC utoia uno uerbo cotiv prtehenia omnibus rebus abloluta atq? perfečta Quod cu ita fc habcat illud orietur ut Ti plures dicamus ee dcosmeceflcfit diffcrcntia in moltis cSfiderari atcp ccgitari*qd fi nulla diffcrentiain his fit unum potius deum cfle q plures confiten dum efbSin ucro difterunt in ter le ubi nam erit perfcčtio f Nam fiue bonitatc fiuepotcftate aut iapientra fiuetempore aut loco debilior aut infe rior perfečlo inueniatur nequaq fueri t dcus:Sin ucro per omnia fuerit idetitas unum potius efifc deum oftendic SC non plures ♦ Prxterea fi plures dii fuerint quonam pačto indreumferipta uabitur diuina natura; nam ubi fuerit unus ne/ quaq c de poterit alter*qm prxterea modo a pluri bas mudus adminiftrari poterit ac no potius in/ terire atqj corrupi cu in his qui illu gubernat dif iensio cogitari atq? mtelligi polil tfdincretia eni3 didcnlioem inducit* Si uero dixerit quilpia unu queq^ alicui mudi pti prxefie eaq? adminiilrare Quid id quod condituit ordinauit ac difiribuit unicukp ut iua parte ac munus tucrct* id ccrre fuerit potius deus* Ex quo cdicitur unu clfc dcu perfečtum incircufcriptum ofum ref^ procrcato/ rem continentem omnia atq; adminiftrantdAd has rationes illud ctiam natura: nccellitatc a cce/ dit monada dualitatis cfieprincipih* Huc itaqj unum SC iolum deum uerbum habcrc ncccile cii id uero cum habcat nulla rarone c[? pa- le no lidv fiftat habebit neqj q> efte coeperit aut lit fine ha^ biturum: no enim efte potuit ut deus unq fuerit fme uerbo: ueru femper habet luum uerbum ex (e genitum non ut uerbum in hominibus gigni/ tur quod quidem no fubfiftit per (e in aeraq; dift funditur: led quod uim lubliftendi ex lemet ha/ bet:id enim appellomigensiperfcčtu: extra ipfum deu non progrediens led in ipfo lem per exiftcns: ubi enim erit li fuerit extra ipfumj' quoniam uero humana natura fragilis eft SC dif- folui ac confici facile potefbca de caula etia uer/ bum humanu fubliftere per leipfum non potcft: deus uero cum lit femper 8C perfcčtus exiftat:per fc<5tu SC quod per leiplum lubfiftat habebit fuu uerbum femper exiftens SC uigens SC oia habens qusecunqj genitor habcat* ut enim uerbum hu/ manu e mente progredies neqj penitus ldem eft cum mente neqj omnino alienu a mcnte:cum*n. e mete fit aliud eft praster iplam: cu uero metem iplam in apertum producat atq^ oftendat no am plius aliud eft penitus praeter mentermled natu/ ra unu cum lit aliud eft fubiečknfic 8C dei uerbu ea quidem ratione q> per feipfum fubfiftat diui/ ditur leiungiturq 5 ab lilo a quo hypoftalin habet ea uero ratioe q> aeclaret atq; oftendat eadem in leiplb que circa deum confpiciuntur idem eft na tura cum illo:ut enim qd eft omnibus rebus per/ fečtum atq? abfolutum in patre confideratur fic & in uerbo quod ex co genitum eft cSfidcrabitur Oportetautem uerbum habere etiam (piritumt Nam dC noftrum uerbum non expers eft fpirv tus: ied fpiritus quidcm qui in nobis eft alicnus eft a noftra eftentia:aeris enim eft attračli SC cffu iiuiciftitudoad fuftincndamac conleruandam corporis molem neccftaria. qui quidem fpiritus eo temp are quohominem aliquid pronuciare co tigerituox uerbi efticitur SC uim uerbi in feipfo declarat, In natura uero diuina fimplici pura SC ab omni copofitione feiunčta Ipiritu quidem dei efte confitendum eft: ca prefertim de caufa ne fit dei uerbum inferius SC debilius noftrofi fpiritus flli delit qui in hominis uerbo efbcu uero is infit in natura diuina non eft pietatis noftra: aut diui nas maieftatis exiftimare aliena aliqua ui atqj ex terna in deu ingredi fpiritum ut hominibus qui copofiti funt accidit:fed queadmoau cu uerbum dei audimus n5 quod p ieipfum n5 fubfiftat neqj quod ex diiciplina aut inftitutioeaduenerit n eq? quod uoce pferat in aeraqi effundat ac diftoluat putamusjfed qd eflentialiter fubfiftat quod opet? SC omipotes fit, Siccu ipiritu dei didicerimus cu qui uerbum con'cquatur ciufip dcclarct ačliocm non fpiritum quipcr ieipfum noiubfiftat cogi/ tcmus* Ea enim ratione fi ex fimilitudine fpinV tus noftri cum qui in deo cft talem efle fufpicare mur maieftas diuinac natura nimia abiečtione tollerctur: fed uim intelligamus qux eflfcntiam habcat:qux ipfa in feipfa in r ppria hypoftafi co/ fideretur qux cx patre progrediatur SC inuerbo requiefcat ipfiufcp ucrbi fit demonftratrix: qux ncq? (epari neqj feiugi a deo in quo eft SC a uerbo qd c5fequit pofIit:qux nec£ redigi ncq^ refundi ad nihilu poffittfed qux ad fimilitudinem uerbi fčdm hypoflafin fit:qux uigeat;quas in feipfa ui ta heat:qux opetur:qux femp bonu uelit,*quxqj ad omne ppoiitu ac cofiliu couen iente ac cofen^ tiente habeat cu uolutate uim:5£ pricipio careat ncq? fit fine habitura. Ncq; eni unq defiiit patri uerbu ncq^ uerbo fpiritus: Atqj hac ratione pro/ pter eam qux eft natura in diuinis pcrfbnis umV tatem gentilium tollitur error qui plures uolue/ runt efle deostPer uerbi uero ac fpiritus fufcepti onem iudxorum confutatur infania*Hxc habui Reuerendiffimi domini qux breuiter de trinita te di čerem »Hune itaq^ deum in tribus diftinčtis pcrfbnis fed una eflentfa confiftentem SC uene^ lemur femper SC colamus. Cul tus autem dei efl optimus idemq? caftiflimus atq^ fančtiflimus pleniffimufqi pietatis ut eum femper pura inte/ gra incorrupta SC mente SC uoce ueneremur; & cum omni crcatura glorificemusmnam eficiv tiam: unam diuinkatcmtunam uirtutcmmmm uoluntatemtunam operattonemtunu prinripiu: unu dominatumnu regnu: unam poteftatcm in tribus perfečtishppoftafibus inconfulcunitis SC infeparabiliter diftmctis cognitam & cul ta uno cul tu creditam SC ueneratam ab omni ratonabili creatura patrcm filium SC fpirkumfandum qui fimul teternalker uiuuntrSčregnant per infinita faecula fteculorum*