MONUMENTS

LINGUAE PALAEOSLOVENICAE

B

CODICE SUPRASLIENSI

VINDOBONAE 1851.

APHI> CilJILELMVM BRAUIILLER,

D1BLIOPOLAM CAF.S. REG. AV.MCUM ATQUE CAES. SCIENTIARUM ACADEMIAE.

I. vodex Suprasliensis, e quo haec linguae palaeosloveni-
oae raonumenta edidimus, est membranaceus, literis eyrilliois
uncialibus exaratus. Suprasliensem appellavimus, quia olim ser-
vabatur in abbatia Basilianorum, quae est in Suprasl prope
Bialystok. Priora centum duodeviginti folia habes nunc in biblio¬
theca lyeei Labacensis, quo cum librisBartholomaeiKopitarii ve-
nerunt; posteriora vero centum sexaginta septem folia quo delata
sint, nos quidem neseimus. Bibliotheca lyeei Labacensis servat
etiam totilis codicis apographum factum manu Bartholomaei
Kopitarii. Quis codicem in abbatiam Suprasliensem intulerit,
ignotum est; conjicere tamen licebit, fuisse aut ipsum Alexan-
drum Iwanowicz Chodkiewicz, qui, uti Michael Balinski et
Timotheus Lipinski in opere: Starozytna Polska III. 391. te-
stantur, monasterium Suprasliense condidit anno 1533, aut ali-
quem ejus successorum. Quis eodicem nostrum scripserit, null-
lbi dictum reperimus; hoc vero nobis persuasum est, et sine
dubio etiam doctus lector nobiscum persuasum habebit, codi¬
cem nostrum neque in Serbia, neque in Baissia, sed in ipsa
linguae palaeoslovenicae patria seriptum esse. Qui ultimo qua-

IV

ternionis decimi quarti folio, id est folio 104., notatum legens:
rocnoA H  noMHAOY* Petka a.hiih sibi persuaderet, hune Retka
nostrum codicem scripsisse, certo eertius erraret: est enim manus
recentior. Dubitari tamen nequit, etiam hoe seriptum esse, ante-
quam codex in Russiam venerit. Quod ad aetatem codicis no-
stri attinet, harum rerum peritos confidimus nobis astipulaturos
esse, contendentibus, Imnc librum, omnium palaeoslovenico-
rum in patria linguae slovenieae literis cyrillicis scriptorum
longe antiquissimum, adjudicandum esse seculo undecimo: pa-
tet hoe e pluribus vocabulis ex hoc eodiee primum emergenti-
bus; patet e formis voeum vetustissimis; patet tandem e figu-
ris literarum et e litera a, hucusque in hoc uno eodiee obser-
vata. Etiam Celeberrimus Alexander Vostokov in Bibliografi-
ceskija Li sty 1825. 14. nostrum codicem negat post seculum un-
decimum seriptum esse.

II. Constat codex Suprasliensis ducentis oetoginta quinque
foliis formae maximae ita junetis:

I. quaternio foliorum septem; deest enim folium primum;

II. quaternio integer;

III. quaternio foliorum sex; desunt enim folium quartum et
quintum : vide pag. 26.;

IV. V. quaterniones duo integri;

VI. quinternio foliorum novem; deest enim folium decimum:
in textu tamen nihil deesse videtur;

VIL VIII. IX. X. quaterniones quatuor integri;

V

XI. quatemio foliorum sex; desunt enini folium septimum
et octavum: vide pag. 126.;

XII. quaternio foliorum quatuor; desunt enim folium quin-
tum, sextum, septimum et octavum: vide pag. 132.;

XIII. XIV. XV. quaterniones tres integri;

XVI. quaternio foliorum sex"; desunt enim folium septimum
et octavum: vide pag. 172.;

XVII. —XXXVI. quaterniones viginti integri;

XXXVII. quaternio foliorum septem; deest enim folium se¬
ptimum: vide pag. 453.

Quot folia inter quaternionem decimum et undecimum (vide
pag. 118) desint, aestimari non potest.

Nota paginam continere lineas triginta.

III. Continet codex Suprasliensis viginti quatuor vitas
Sanctorum, quorum memoria celebratur inde a die quarta
usque ad diem trigesimam primam mensis Martii, et viginti
homilias S. Joannis Chrysostomi, unam Photii Patriarchae et
unam Epiphanii Archiepiscopi Cypri.

IV. Rcstat, ut exponamus, quomodo editoris munere tuneti
simus. Hie dicendum erit a)  de interpunctione; b ) de compendiis;
c) de separatione vocum et d)  de signis in codice occurrentibus.

«) Interpunctionem, quam habeas in codice, probari nullo
modo posse facile concedent viri docti. Nos igitur liasce
vitas et homilias interpunximus, uti sensus postulare vi-
debatur. Cum vero non solum earum codicis partium,

VI

quarum archetypa graeca invenire nobis non contigit,
verum etiam earnm, quas graece ante oculos habuimus,
saepe nobis obseurus esset, praevidemus, fore ut felicio-
res et sagaciores inveniant locos a nobis minus reete in-
terpunctos. Speramus tamen, nos non nimium vitupera-
tum iri a judieibus, qui perpendant, quam impedita de¬
beat esse interpretatio ad literam facta. Codieem vero
pro sensu interpungendum esse censuimus, quo facilius
intelligeretur a studiosis linguae palaeoslovenicae ab ipsis
Slavis tantopere neglectae.

0)  Compendia codicum in libris imprimendis solvenda esse,
neminem negaturum esse confidimus, quamquam ratio sol-
vendi saepe ambigua sit in libris compendiis abundanti-
bus. In nostro codice sequentia tantum vocabula com-
pendiose scripta reperies : aiia'k : anocTOA'k ; K’k:

noriv: k5Khh: kojkhh; b?kkctbo : koskhctko; k t ki :
R’kict* ; : kaaa'mka;  rivk : raaroAk ; raa :

i'/\aroAA ; Fa: rocnoA k ; ?nk  : rocnoA k Nk ; AA' k:
r V'\/n,VK; a\*k  : A^f X" K  5 Auia : A <, V uja 5 enm,: fim-
ckoi'ii'k ; hau:  H3ApanAk ; hc: iicov'c ; nek : Hcoy’c'k ;
ic: icov'c ; icTv: icorc'k ; mth : /hath; nbce: Htuice;
oTi,k: OTMi,k ; CT K: ckat b  ; cii'k : c knac k ; chk :

c kiHTv; yc: ypuc-roc; yc-k: ypncTork; ycoK'k: ypH-
crocoR’k; Hpk: iffccApk; upkCK'k: lykcApkCK'k ; U,pk-
CTUO: H’kfApkCTKO.

VII

Notu in compendio Anna  super spatium dirimens lite-
ras n et n scriptum esse O', et in compendio i"ki, quod
in toto codice semel tantum occnrrit, scribi slovotitla.
Omnia liaec vocabula saepissime etiam sine compendio scri-
buntur, quo factum est, ut in solvendis compendiis certain
possemus sequi analogiam: lianc sequentes scripsimus rna-
roAA, rocnOjAjkHk, friHCKoyiiket H3APAHAk pro raa, (quod
etiam rai scriptum reperies) rnk, fini'k  et HAk.

Primis liujus libri foliis aliquoties pro hc  et i'c minus
bene scriptum invenies Hccyx'k et i'coyck.

c)  Singulae voces separatim scribendae esse videbantur. Nos
igitur neque pronomen reflexivum ca cum antecedenti
verbo, neque pronomen Nk pro n cum antecedenti prae-
positione conjunximus. Particulam encliticam Hie nonnisi
pronomini u et quibusdam ab hoc pronomine derivatis
particulis adjunximus. Scripsimus etiam H3 AvTpoK'ki,
Kf3 MHAOCTH et similia; in HfC’kiia et RfCkA'ipkTH ,
KfCTpacTH praepositio K£3’k a ckNA, ckAXpkTH et CTpA-
cth  separari nequit.

d)  De signis in nostro codice usurpatis sequentia mo-
nemus:

A.  Spiritus lenis’a) imponitur semivocali k: rocno^k’,
( v,k ilk’ ; aliquoties omissus est; b)  rarius imponitur
semivocali 'k : npkiui, ;Kkp,Y>, oycTp’kAuiAti ; c ) no-
tat voealem excidisse et quidem 1) a: a\oam’uj£,  ro-

VIII

T’k’uif, K'b’uit, K'klKa’jfJR, MHp’kCKdV©, poyAVkCKd’-

ro; 2) t».: k’to, pek’ijue,  m-kAWf? 3’aOMkCTkHO-
i€, ottslKea’, 3atkc*phk’,  nci/wouiThNHK’; 3) k: h’to,
3ACT*n’HHKT4. , fipAK ^A , k'cEH , OT’i^K  , KOyn’NO,
cptA’nt. Saepe, praeeipue in fine lineae, spiritus le-
nis ponitur, quin voealis excidisse censenda sit: or’-
HI3, pd3rN’kKdK r k , OyC r feK , HA\TH , CE^’/VIH, ACKAH-
IIHWAA, HCn’dkNH, lec’/HTv , KE3’A < >Y'U< r kN r k, Kpkc’TH-
laH'ki; hisee vocibus adnumerari posse videntur etiam
A* [fiat a, npH3 fiAHHi€ et k’hhtAj  quamquam etiam
,\ r kK r kA\a, [ipH3’KKdHHK-; et K'kHHrA scriptum invenias.
Minime vero hue train possunt voces ar’rEA'k, ap yar-
rfA k, quae secundum regulas euphoniae linguae pa-
laeoslovenicae dH’krEA'k, ap’kyaH'krEA’k scribendae
sunt.

B. Spiritu aspero insignitur a)  voealis aut diphthongus, a
qua vocabulum incipit, demtis w et ©y: a, arpHna.
aK'ki; (Ji,A‘, H,  H^Ti, HAUTTk; ©TTk , ©Tk4k; ICCH,
lecT’k; 1 . 11 : 0 . rama; a;p©AkN©, ;£p©AkCK'ki; b ) duarum
vocalium immediate sese excipientium posterior, dem¬
tis H> et Ek! lipHHAVkIUE , ^OJKHH, TKOHy'k, KOHH’k,
AOHTH, CEdT'klHAVk; TEMaay;*, K'kayAi; iip'ko.a.dA'k;
aypHAHian'k, AU^HAuiuHoy; E<M6K0Aa, ToatkieHHie;
KOAiUTHi'Y’k. Raro talis voealis spiritum lenem liabet:

KOJKHH , yp©AAHH.

IX

C.  Accentu circumflexo distinguuntur a ) oy et IV : oy no,
oyJKf, oy/wop'HT'h; w, wcana, coaoauvhti.; s)  to et
t* praeeedente alia voeali: ohhio; tkoi* , ujhitK:
e) consonae a  , H, p; K, r et y molliter pro-
nunciandae: raaroAETTv, raaroASiUH, AOKhAEH’h, oy-
AAOAEHd , KhCEAEH’KIA, nayAE, GAArOH3KOAENHi;
IdKOAH; CTvnaCHTEAk, ChlldCHTEAhCTliO , nOKpOKH-
TEAh, np’kAb.UITaH , liaKAh, CAOyJKHTEAhHHl^d, KkCE-
AP'KJKHTEAU, C’KK'kA'kTEAkCTKOKa, Ah.; EO-

A’kph, MOA’kaoiE, c’KR’hKoynA'kijK; po^hteah , ,wo-
Ald’lllE . A\OAiaCTd, MXHHTEAia 5 TAATOA/l ! TAarOA*,

raaroA^uiToy, koax; — cK r kHE, K r h neh , K'h he-
aaoy, 3a he,  no nejke,  HcnA'hHEH'h, oniE/U-h; ch
HHAVR, KHlira , OTHH, KOHH, rOCnOA'hIHH , EAHH'hi-
hh,  noy cttiIhh  ; Ha hk  , ortfh; irhinihdraro ; orirfc,
R’himhH'karo, H3Avktrkaui£, noKAad'fcieK'k, muddc;
mania, rocno/\hHia; 3a ha»  , BAarhiHx; — rop*-

UlTHHAVh J - KEAA, AKAKHH , E3EKHI3 , HCAKHH , ^E-

Kaupa; — arrEATv, arrHH, A\arHCTpHiam%; —

payHHAh.

Nota p semel tantum in toto codice inveniri; idem
valet de y.

In voce OE T A r p r KJKAUiTA^A\ posterius A\ insignitum est
accentu circumflexo, qui hie aperte vocalem praejota-
tam indicat; scribendum enim erat OKh^p'hJKAUJT/'RKR.

X

D.  "" pro oy bis (erve positum reperies: <w'', pOAHH'k-
uioy Atoy.

E.  Aeeentus gravis rarissime occurrens recens additus esse
videtur.

Ex hisce signis accentum circumflexum in consonantibus
a , h , p ; K, r et \  et signum “ ubique exprimendum eura-
vimus; spiritum lenem scripsimus in easibus, quos supra sub
A. e. 1. 2. 3. indicavimus.

V. De singulis literis et voeibus sequentia notabis:

1. ) Litera T saepe oceurrit post h : thi, a khhi ?

NOWTHY, TK03AHI, TpfTHI, UpHIAVkTf; H
H l3KAiAH;

2. ) Aliquoties, praecipue in fine lineae, i scribitur pi*o

h vel T : Kap^iAyoK'k, k'kiti , npis'kKau'k ;

3. ) ’k saepissime ponitur pro ra, uti e quavis fere pa-

gina patebit;

4. ) Aliquoties, sed rarissime, oy pro a; scriptum in-

venies: KajKoyuiToy, MHHoyB'Kuioy, AP^Hoyirk-
moy, roHfSHoyTH; semel tantum A^wx pro A<>y-
ui/fi. In caahA iT'KKTv vocalis Ai reeentioris origi-
nis est pro CAdNoyT'kK'k, quam vocem bis per oy
scriptam invenies;

5. ) Initio codicis saepissime -k jnstrumentalis singularis

substantivorum generis masculini et neutrius era-

XI

sum et h scriptum est, quod sine dubio in Russia
factum est; Russus etiam vocabulis nponAAan, quod
KpcniKiAAiH scribendum erat, et KopAKk epentheti-
cum a  imposuisse videtur;

6. ) Non raro nominativi adjectivorum maseulini generis

formae definitae in r an pro 'Kin desinunt;

7 . ) s nonnisi numero senario indicando inservit;

8. ) A aliquoties, sed raro pro a seribitur; fc* in voce

recens est; rarissime occurrit litera ia, in
qua i cum sequenti a eodem jungitur modo, quo
i in i<t* junctum habes cum a;

9. ) 9 raro legitur media, sed fere semper extrema linea;

10. ) Errores in codice passim obvios corrigendos non

putavimus: si igitur scriptum legeris H’kroiero,
A\acT r Kipn et alia hujusmodi, codicem haec prae-
bere persuasum babeto. Quod attinet ad formam
po.3 occurrentem in p03AVKiuJAiaTH, pc*3KHTH,
pO-SKii, pocTKopHKTv, et ad formas iera, kota,
Koiera, irknora , erunt, qui putent esse errores ;
nobis vero hae formae e quadam dialecto linguae
palaeoslovenicae fluxisse videntur. Ex accusativo
kaa^’KIKO  pro R<va,ykiKAi conjicere iieebit vocales
e et Ai similes exprimere sonos;

11. ) A voce fin a (linea 20. paginae 99.) usque ad —•

fATKCTKO (linea 9. paginae 100.) alia sueeessit ma-

XII

nus et, uti lector harum rerum peritus facile ani-
madvertet, alia seribendi ratio ;

12.) Nota tandem sequentia aliis, maximam partem rudi-
bus et recentibus manibus in margine esse notata;
«) fol. 96. v. WKpaAOKdNdA pdAV H CA c  to-

kokk  recn<>A k  Hdvk mhpti  AV lua ' uo  mohmo ;

*

b)  fol. 104. r.  recnoAH ncouHdoyi perud d<unn ;

c)  fol. 152. v. rocnoAH iiomo 3 h  pauoy d,wocoy
oipmo (sic) C/ft niicdTH;

e)  fol. 189. r. MdKdpioc dHHp o.

Viennae calendis Martiis 1851.