Operationes et Gonstitutiones Synodi dioecesonae Lavantinoe, q_*u.a,m anno Domini 1911 congregavit et tenuit BL Michael Napotnik, Princeps-Episcopus Lavantinorum. Suae Sanctitatis Praelatus domesticus, Pontificio Solio Assistens, suae caes. ac reg. Apostolicae Maiestatis Con- siliarius intimus, Magna cum cruce caesarei austriaci Ordinls Francisci Josephi Ornatus, Praepositus ecclesiae s. Mauritii et s. Magdalenae Frisaci in Carinthia, caes. ac reg. Capellanus palatinus, Domus procerum atpue Styriae comitiorum pro- vincialium Membrum, sacrOsanctae Theologiae Doctor, Col- legii Doctorum theologicae facultatis in caes. reg. Universitate scientiarum Vindobonensi Socius, Litterariae Societatis Leo- ninae austriacae Sodalis honorarius, Nummo bellico Decora- tus nec non Signo memoriae servitii militaris Distinctus, in ,,Bezina, Konjiška okolica, Tepanje 1 * civitate Donatus etc. liOUiiOlfrburgi, 1912. Sumptibus princ, episc. Ordinariatus Lavantini. Typis typograpliiae s. Cyrilli. Ex epistola pastorali ab Ioanne Iacobo Archiepiseopo Salisburgensi Kalendis Ianuariis anno a Christo nato 1874 data de gravitate Synodi. t maturo consilio ac praeparatione bene meditata aggrede- remur negotium reformandae Provinciae nostrae, ferendo opem inclinanti religioni, succurrendo saluti commodisque commu- nibus, intercludendo oinnes dissensionum vias, ab animis errorum dispellendo caliginem, vitia extrahendo radicitus, officii disciplinam ac bene bcateque vivendi adiumenta et auxilia suppeditando, ad Dei cultum, ad veram pietatem, ad virtutes erudiendo, fidei catholicae dignitatem et decus sustinendo, servando leges ac vetustissimarum caeremoniarum, a maioribus nostris quasi per manus summa cum pietate traditarum, iura praescribendo, nihil nisi populi nobis eom- missi utilitatem et fructum ferentes hanc Synodum . . . non minus necessariam quam salutarem frequenti patrum conventu... habuimus. (Florianus Dalham, Concilia Salisburgensia provincialia et dioecesana. Augustae apud Vindelicos, 1788. Pag. 572. — Schannat et Hartz- heim, Concilia Germaniae. Tom. VII. pag. 746). 102561 ) Pars prima. Operationes praesvnodales. Decretum, quo aeta Synodi dioeeesanae Lavantinae, anno salutis 1911 eongregatae et habitae, authentica et fide digna deelarantur et probantur. Nos Michael, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum, pronunciamus el. edicimus: actaSynodidioeeesanae, diebus 28. 29. 80. et 81. mensis Augusti el; 1. mensis Septembris eongregatae et habitae, ab Antistite et a Notario synodali conscripta, postea vero typis publicata, authentica esse ac, lide digna. Datum ex eivitate Marburgensi, testo S. Aegidii Ab- batis, Kalendis Septembribus 1911. f Michael, Princeps-Episcopus. Martinus Matek, Dr. Ioannes Mlakar, Doctor romanus in iure canonico, Notarius Synodi. Secretarius Synodi. Operationes praeparatoriae. ynodum quintam relative sextam; anno salaiis 1911 congregandam et tenendam, in rneo iam sermone, quetn occasione emissionis iurisiurandi contra modernistarum errores ad sacrum C.lerum meae civitatis residentialis Marburgensis die 4. mensis Decembris atque 5. eiusdem mensis el anni 1910 ad decanos loraneos habui, praenunciavi el indhri. 1 Idem iteravi et teci in con- ferentia^ pastorali, quam die 5. Decembris 1910 in Can- cellaria princ, episc. Ordinariatus cum venerabili Capitulo et venerandis decanis constitui. Porro in congressu Cleri urbani aliquorumque sacerdotum externorum Kalendis Ianuariis 1911 momentnm el scopum Synodi proximae dilucidavi, id quod esl praeprimis concordanlia stalnlorum dioecesanorum stabilienda cum decrelis Concilii provin- cialis, Salisburgi anno 1906 celebrati. Ullerius in litteris meis homagialibus de die 20. men¬ sis Decembris 1910, quas Sanclae Sedi Apostolicae sub- stravi, ad-notitiam sanctissimi Domini nostri Pii PP. X. coetum dioecesanum, mense Sextili 1911 convocandum, retuli, pro cuins telici profeclu benedictio apostolica suo tempore reverenler expeletur. 2 Deintus iuxta praeceptum Caeremonialis Episcoporum (lib. I. cap. XXXI. num. 3. Edit. Ratisbonensis 1896. pag. 115) testo Epiphaniae inter.sol- lemnia trequenti populo indicta esl Synodus dioecesana mense Auguslo anno volvente peragenda. 3 Item die 28. mensis Junii 1911, ergo praecise dnobus mensibus anle celebralionem Synodi, summarium edicli invitalorii et 1 Folium offieiale dioecesis Lavantinae de die 10. Decembris 1910. Num. XII. alin, 106. pag. 176—179. Ad calcem huius paragraphi promulgantur varia doeumenta hue spectantia. — 2 Folium offieiale dioecesis Lavantinae de die 28. Aprilis 1911. Num. VI. alin. 66. pag. 138—140. Tenor memoratae relationis ad Sanctam Sedem inferius publieatur. — 3 Textus promulgationis ad finem praesentis articuli reproducitur. -K 6 * promulgatorii de die 26. Aprilis 1911, quo sext.a Synodus Lavantina notificata et convocata est, tenenda a die 28. mensis Augusti usque ad Kalendas Septembres 1911, va l v is ecclesiae cathedralis et foribus synodalis sacelli s. Alovsii more solito affixum est. 1 Futurae porro Sv n odi mentionem teci in ep is to la rnea pastorali, quam in Purificatione B. M. V. die 2. Februarii 1911 ad Clerurn populumque dioecesanum direx:i. 2 Insi- mul plures congregationes antesynodales in Episcopio institutae sunt, in quibus sub praesidio Ordinarii diversae res synodales, uti tempus celebrationis, negotia et officia in congressu, ordo et materia Svnodi ventitabantur. In sessione consistoriali, die 8. Februarii 1911 habita, renovavi firmam meam declarationem, venturo mense Au- gusto convocandi concilium dioecesanum. Statutum est tempus convocationis et sacellum svnodale; consimiliter actum est de materia in Synodo tractanda et de babendis piis exercit.iis. In sessione praeparatoria, die 15. Februarii 1911 facta, capita materiae pertractandae praeiecta et re- latores de materia synodali designati sunt. Die 22. Februarii 1911 doctores sacrae Theologiae et professores institutionisreligiosae in scholis mediis Marbur- gensibus in curia Episcopali convenerunt atque pensa sua pro Synodo facienda ab Ordinario acceperunt. In congre- gatione praesynodali de die 5. mensis Aprilis 1911 edictum invitatorium et promulgatorium tenendae Synodi prae- lectum et peraestimatum est cum resolutione, illud repu- blicandi in separato folio officiali dioecesis Lavantinae. In congregatione antesynodali, die 10. mensis Maii 1911 habita, rogatio Apostolicae Sedi pro plenariis iridul- gentiis in favorem Cleri populique dioecesani lempore syn- odali acquirendis substernenda examinata et dignam in formam redacta est. Consimili modo mensibus lunio, lulio el Augusto in consessibus praeambularibus, sub auspiciis Praestitis celebratis, graviores i‘es svnodales deliberatae, 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae de die 20. Iulii 1911. Num. IX. alin. 86. pag. 176. — s P’olium officiale dioecesis Lavantinae do dio 10. Februarii 1911. Num. III. alin. 21. pag. 53 sqq. discussae et praeparatae suni, at omnes in Synodo bene procederent. Sic in postrema praesynodali congregatione, die 23. mensis Sextilis convocata, cuncta decreta ad Synodi formam spectantia praelecta atque in ordinem redacta sunt. Praemissae commentationi addita volo documenta, quae superius commemoravi quaeque haberi possunt ni: rernota ant proxima praeparatio ad sextam Svnodum dioe- cesanam. Allocutio ante professionem fidei ae reeitationem for- mulae iurisiurandi, in motu proprio Sacrorum Antistitum die 1. Septembris 1910 praeseriptae, ad venerabiiem Clerum habita in maioris se- minarii eeelesia s. Alovsii, die 4. Deeembris 1910. In Domino pie congregati! Instaurare omr.ia in Christo. (Ephes. 1, 10). t praesens actio nostra clarior evadat, dicam ali- qua verba introductoria. Sanctissimus Dominus noster Pius, 'divina pro- videntia PP. X., in magna sua vigilantia et cura pro grege dorninico vi debat et observabat, quam perniciosum semen indesinenter seminare inimicum liominem non šolam ia agro liuius mundi, qni in maligno positus est, veram etiam in Eeelesia ipsa. Errores namque gravissimi sparguntur, qui longe erunt perniciosiores, si de disciplinis agitar saeris, si de sacra Scriptura interpretanda, si de fidei prae- eipuis mysteriis, de sacramentis, si de bierarebia divinitus instituta. Dolendum autem vehernenter, inveniri etiam inter catholicos non i t a paucos seriptores, qui fines, a ss. Pa- Iribus et ab ipsa sancta Eeelesia statutos, transgrediendo suh alfioris intelligentiae specie et historicae considera- tionis nomine eum dogmatum progressum quaerunt, qui reipsa eorarn corruptela est. 8 >f Ne huius generis errores, qui quotidie in ter fideles propagantur, in eorum animis radices flgant ae fidei sin- cer j latern el integritatem corrumpant, Beatissimus Pater Pius X. generali decreto sacrae romanae et universalis Inquisitionis Lamentabili sane exitu de die 3. Iulii 1907 sexaginta quinque errores, id est propositiones in syllabmn collectas, reprobavit et proscripsil. 1 Damnatae theses sunt praecipui errores reformismi vel modernismi. Praeterea Summus Pontifex fundamentali epistola encvclica Pascendi dominici gregis de die 8. Septembris 1907 falsas modernistarum doctrinas egregie dilucidavit aperteque profligavit. 2 Hae litterae encydicae de moder¬ nistarum falso systemate nornen Papae Pii X. — si quid in rnea tenuitate opinor — immortale reddiderunt. De celebri hac enunciatione supremi Doc tor is christianitatis, quippe quae Molu proprio Praestantia Scripturae sacrae de die 18. Novembris 1907 eharacterem doctrinae infal- libilis — uti ex cathedra definitae — accepit, 3 in congressu Testium synodalium, die Bl.mensis Martii 1908 in nostra residentia celebrato, fusius tractavimus. Legatis, quaeso, el perlegatis copiosam et perspicuam relationem, desuper factam! 4 Prob dolor! Pontifex JVIaximus exanllatis suis labo- ribus non plene saltom ac perfecte assecutus est finem, quem šibi proposuit. Bonum Pastorem non omnes audie- runt oviculae et agni. Quamobrem Motu proprio Sacrorum Antistitum de die I. Septembris 1910 salutares sta tu i I leges ad modernismi periculum propulsandum. 1 Cfr. Folium officialo dioecesis Lavantinae de dio 15. Aug. 1907. Num. IX. alin. 68. pag. 105 — 107. — 2 Idem de die 25. Octobris 1907. Nuni. XI. alin. 86. pag. 121 — 140. — 3 ,,Ad haee, audentioros (piotidie spiritus com- plurium modernistarum repressuri, qui sophismatis artificiisque orane genus vim efficac;itatemque nituntur adimere non decreto solum Lamentabili sane exitu . . venim etiam litteris encydieis Nostris Pascendi Dominici gregis . . Auctoritate Nostra Apostolica iterarnus contirmamusiiue tum Decretum illud . . tiim Litteras eas Nostras encyclicas, addita exc,ommunicationis poena adversus contradictores' 1 . Cfr. Folium officiale dioecesis Lavantinae de die 2. Decembris 1907. Num. XII. alin. 87. pag. 141 sq. — Dr. Anton Miclielitsch, Der biblisch- dogmatische „Syllabus“ Pius X. samt der Enxyklika gegen den Modornismus und dem Motu proprio vom 18. November 1907. Graz, 1908. Pag. 401 sq. - 4 Folium officiale dioec. Lavant. de die 10. Maii 1908. Num. V. alin. 47. pag. 84 — 96. 9 >f I n D o m i n o D i I e c t i! Vehementer opto et cupio, suadeo el adhortor, ut sedulo legatis et relegatis apostolicas basce disposit.iones el ordinationes! tlel ate ad studia Ideologi ca vult probeque mandat Summus Pontifex, ut philosophia scholastica studiorum sacrorum fundamen ponatur. Philosophia scholastica, cinam secjuendam praescribit Magister infallibilis, ea intel- hgitur, quae a sancto Thoma Aquinate est tradita et a Leone XIII. piae memoriae summis laudibus sancita et instaurata, — IIoc ita posito philosophiae christianae fundamento, theologicnm aedificium extruatnr d i I i gen - tissime! Tradendae suni; omnes disciplinae theologicae el pro opporlynitate etiam profanae. Verumtamen doctores, qui modo quopjam moder- nismo imbuti apparent, a docendi munere arceantur, et si. eo iam funguntur, removearitur; item qui modernismo clam aperteve laven t ant modernistas laudant eorumque culpam excusant; a ul ecdesiasticae potestati, in quocumque ea dernum sit, obedientiam detractant; item qui in historica re vel archaeologica, vel biblica študent, nova. Epišcoporum ofticium religiosum est moderni starani scripta prohibendi, quominus legantur. Quem in tinem re,- censores librorum destinentur. Tale institutum in nostra dioecesi iam dudum exist.il. Ad errores iam dilTusos re- pellendos atque ad impediendum, quominus ulterius divul- gentur, consilium a vigilantia decernendum, cuius sit per- vigilare, an el quibus artibns novi errores serpant ant disseminenlur, nec non Episcopum docere desuper. Eius- modi consilium\ pariter in dioecesi nostra iam pridem consl.il uliim est. Umbrorum Episcopi iam iamque 1849 tale Ofticium pro suis districtibus decreverunt. Sacerdotmn conventus Praestites in. posterum'haberi non si veri nt. nisi rarissime. Quod si permittant, nullarerum tractatio fiat,, quae ad Episcopos Sedem ve apostol icam pertinent. Omnibus anteni sacerdotibus animo ne excidant, ( |uae Leo XIII. gravissime commendavit: »Sanda sit. apud * 10 sacerdotes An tisti tum suorum auctoritas; pro certo habeant sacerdotale munus, nisi sub magisterio Episčoporum exer- ceatur, neque sanctum neque satis ulile neque lionestum tuturum«. 1 Successor s. Petri porro instruit horl;aturque clericos, ut sacris discipiinis et scientiae asceticae omnem naveid operam. Ne vero aliis quaestionibus consectandis tempus terant et a studio praecipuo distrahantur, omnino vetat. diaria quaevis aut commentaria, quantumvis optima, ab eisdem iegi, onerata moderatorum conscientia, qui. ne id accidat, religiose non caverint. Visi bi I is Christi Vicarius deintus salutaria statuit. prae- cepta de sacra praedicatione, commendando potissimum Ordinariis praeclarum documentum, quod Leo XIII. feliois recordationis a sacra Congregatione Episeoporurn el l!e- gularium die 31. mensis iulii arino 1894 ad Ordinarios Ttaliae atque ad religiosarum tamiliarum congregationurri- (|iie moderatores mitti iussit. TolIile el legite et leda obser- vate! Gaeterum in Synodo nostra dioecesana arino 1900 celebrata propriam constitulionom de salutari praedica¬ tione verbi l)ei publicavimus: 2 Sic Sanctissimus Dominus noster Pius PP. X. in prae- c.Jaro Motu proprio Sacrorum Antistitum omni charitat.e et severitate instruxit Glerurn et saecularem et regulareni. Tstud documentum est velut quoddam iuminare, lucern diffundens supernam ad detegendas ambages erromm mo- dernistarum diabolica astutia absconditas, simulque aplis- simum ad eas omnino everlendas. Quo facto, Sanctitas Sna polnil linem facere Mol,us proprii, sed tamen non fec.it, bene liumanam noscens fragilitatem, quae nimis facile obliviscitur monitionis et adhortamenti. Hinc rnedia quoque efficacissima et aptis- sima praebuit ad infemales hostium impetus fi rini ter pro- ptjlsandos. 1 Litterae eneycl. Nohilissima de die 8. Februarii 1884. — 2 Actioucs et constitutiones Synodi dioeees. Lavant, anno 1900 institutae atque peractae. Marburgi, 1901. Cap. XXVIII. pag. 218 - 230. -K 11 >f Ut suspicio segregetur omnis clanculum se inferentis modernismi, praecepit feiiciter et gloriose Ecclesiarn Christi gubernans Papa-rex, ut singuli professores s. Theologiae, anno ineunte, Antistitibus textum praelectionum exhibeant et at deinde per annam ipsum exploretur sua cuiusque magisterij ratio. Insuper praescripsit strenuus fidei vindex, ut qui libet doctor praeter fidei professionem iuxta formulam Tridentino-Vaticanam etiam iusiurandum det Praesuli suo secundum formulam Motui proprio adnexam, et subscripto nomine. Consimiliter boe iusiurandum, praemissa fidei pro- fessione per formulam a sanctae memoriae decessore Pio IV. decretam, cum adiectis definitionibus Concilii Vaticani, Episcopo suo dare debent clerici, maioribus ordinibus ini- tiandi, porro confessarii, concionatores, parochi, canonici, beneticiarii ante ineundam beneficii possessionem, offi- ciales in curiis episcopalibus, ecclesiasticis tribunalibus, haud. exceptis Vicario generali et iudicibus, adleeti concio- nibus habendis per quadragesimae tempus, religiosarum familiarum congregationumque moderatores et doetores, antequam ineant pfficium. Professionis fidei editique iurisiurandi documenta, rite subseripta, peculiaribus in tabulis apud curias episcopales adserventur. Si quis autern, quod Deus avertat, iusiuran- dum violare ausus fuerit, aut iurisiurandi formulam sub- seribere renuerit, ad Sancti Officii tribunal illico deferatur. Ego ergo una cum sacerdotibus pastoratione in hac urbe fungentibus impraesentiarum tum professionem fidei tu m iusiurandum emittere volo, clara voce respectivas forma las legendo. Professio fidei est actus sumrnae reli- gionis, Deo Temni bene placens et pro nobis meritorius. Exinde nolumus, et si possumus, omittere adeo salutarem actum. Et iuramentum non est solummodo actus merito- rius obsequii debili erga potestatem ecclesiasticam, sed est sollemnis et publicus actus divini cultus. Crastino die fidem profitebuntur et iusiurandum An- tistiti suo praestabunt reverendi Domini decani, ut ita per 12 H* proprium decretum delegari possinl ad recipiendam pro- fessionem lidei et ad adigendum iuramentum. Caetera autem, sive ad praedicta mandata sive ad alia novissime edita iussa Pontificia respicientia, in Synodo disponam, quam iuxta Caeremoniale Episcoporum (lib. I. cap. XXXI. num. B. Edit. Ratisbon. 1886. pag. 115) infesto Epiphaniae anno prozime venturo pronunciaturus ac Deo dante mense Augusto celebraturus sum. Vener abi les a n im ar um rectores! Nos scintilla amoris ergasanctam matrem Ecclesiam inflammati et adusti nec non theologalibus ac moralibus virtutibus armat.i, unitis et mulliplicatis viribns, strenue decertabimus contra insnrgentes continuo hostes Ecclesiae, imprimis contra recentiores, qui modernistae vocantur qui- que callido et serpentino more virus errorum pestiferum disseminantes tundamenta sanctae Ecclesiae subvertere Iidemque, pretiosissimum thesaurum, e cordibus fidelium elani eripere conantur. Subintroierunt enimqui Quando apud homines in pretio esse cessabit in- corruptibilis haec doctrina«, si c serrnocinatus est Pius N. in audientia PP. Franciscalium die 10. Novembris huius anni 1910, »quando purae et incontaminatae veritatis- regnum desierit in murido, tune lleus excitabit iteruip Filium sumu, quem suiti temporibus-ostendet beatus et solus potens Rex regum. Interim nostrum est, qui eius legatione fungimur, depositum integve inviolateque servare usque ad adventum Domini ultimum, eurn Hilario saneto excla- mantes: Melius est miki in boo saeculo mori, quam ali- cuius potentia dominante castam veritatis corrumpere vir- ginitatem. “ Nos, JVatres et, filii dilectissimi, vitae sanctitatem cuin doctrinae puntate alque integritate coniunctam servabimus, si Deiparae labis nesciae cultum assidui fovebimus. Per ipsam enim, quae est speculum iustitiae et sedes sapien- liae, omnia nos liabere volu it. Omnipotens. Pergat, quaesumus, coeli Regina et advocata nosiva omniumque gratiarum sequestra, semper Virgo Maria, ma¬ terno nobiseum tungi munere ac serius ocius čarne exutis del Iesum intueri, non tremendae maiestatis Regem ac se- 4 < 14 : !+ verissimum ludicem, sed Salvatorem propitium, Amicum serenum, misericordem Fratrem! Amen et ita fiat! —-msh- - : Relatio Sanetae Sedi Apostolieae mediante Eminentis- simo Domino Status Seeretario substrata de praestito iuramento Cleri Lavantini eontra mo- dernistarum errores in Motu proprio Sacrorum Antistitum de die 1. Septembris 1910 praeseripto. Beatissime Pater! H acra Nativitatis Domini et Circumcisionis sol- lemnia qnum paucos post dies celebranda sini, humillime subsignato Episcopo Lavantinorum acceptissimam praebent occasionem, Sanctitati Vestrae a Deo O. M. omnia bona, fausta feliciaque adprecandi ac simul supplicandi, ut divino Numini placeat, dies malos, quibus Sponsa Christi ac Sedeš Apostolica modo prernit.ur, abbreviare et eius inimicos humiliare. Antistes enim sacrorum, ut indefessam sollicitudinem Sanctitatis Vestrae in deposito fidei fideliter custodiendo et Christi fideiium salute strenue tutanda grato animo ad- miratur, ita vehementer condolescit, quod inimici rei chri- stianae in dies audaciores evadant et ordinem moralem ac socialem susque deque vertant et exitialis modernismi Ines non evanescat,' sed per vastam agri Domini partern diffluat atque doctrinae specie incautos quosque intercipiat. Utrimque velut ex ubere fonte nefanda mala scatu- riunt et ita, nisi ille in tempore obstruatur, horum (inis vix indici potest. Neque tamen media, mu Ita et gravia, desunt, quae si rite adhibeantur, illum exsiccare et liaec a fideiium salute arcere eorumque pericula imminuere Va¬ lent, mandata scilicet Sanetae Sediš Apostolieae, quae »profert de thesauro suo nova et vetera.« Ex illis duo plurimi aestimanda ac gratissima, decre- tum videlicet S. Congregationis Concilii »Sacra Tridentina« de die 20. Decembris 1905 de quotidiana ss. Eucharistiae sumptione el S. Corigregationis de Sacramentis »Quam singulari« de die 8. Augusti 1910 de aetate primam s. Commnnionem suscipientium agunt, el;quae in prioreprae- •cipiunlur, in Synodo dioecesana anno 1906 concita pu¬ hlice exposita, suni, el quae in posteriore declarantur, in Synodo dioecesana. Augusto mense 1911 celebranda, ad cuius felicem profectujn benedictio Apostolica suo tempore reveren ter petetur, p ro pi us explicabuntur. Impraesentiarum porro de modernisrno potissirnurn agitur el ex Motu proprio »Sacrorum Antistitum« de die 1. Septembris 1910 ornnes orbis catholici sacerdot.es ius¬ iurandum, quo ea doctrinae catholicae capita, quae mo- dernistae infense adoriuntur, aperte agnoscant el eorum errores, illis oppositos, exsecrentur, mense currente el. more sollemni praestare iubentur. Ouod dioecesin Lavantinam attinet, eius Praestes sa- ■cerdot.es suos, in urbe residentiali commorantes, die Do- tninica 4. Decembris huius anni in ecclesiam S. Aloysii, sacri Seminarji templum, convocaverat in eoque, ad hunc actum bene ornato, sermonem rei accommodum habuit ac sacerdotum animos fide Christi Vicarii iterum atque iterunr devinxit. Tum una cum C.lero professionem fidei ad for¬ mam Tridentino-Vaticanam emisit et iusiurandum, ul in dilaudato Motu proprio praescribitur, dara voce praestitit ac postremo id a sacerdotibus binis al;que binis ad sancta Evangelia accepit. Singuli tandem sacerdotes exemplum iurisiurandi manu propria subscripserunt atque in archivo dioecesano deponendum tradiderunt. Feria secunda, die 5. Decembris anni volventis, De¬ čani rurales in Ecclesia S. loannis Baptistae cathedrali. item sollemniter ornata, coram suo Ordinario, eius invitatorio sermone excepto, iusiurandum simili modo praestiterunt et ab Antistite specialem deiegationem acceperunt, qua ornali a Clero sui districtus iusiurandum, ad modum supra laudatum, mense currente accipere et exempla iurisiurandi sacerdotum subscripta Curiae episcopali mittere debent. * 16 * Caeterum Episcopo non minimo solatio vertitur, quod nullus suae dioecesis sacerdos istud iusiurandum praestare rerfuerit neque in ullum umquam huiusmodi suspicio ce- ciderit. Antistes certo etiam persuasum liabet, nullum suae dioecesis sacerdotem — perse-verantiam in bon is opeci bus tribuente nobis omnipotenti et misericorde Domino — in castra modernistarum umquam esse transiturum. Itaque, Beatissime Pater, maxima cum liducia ad pedes Sanctitatis Vestrae humillime provolutus, reverenter precatur, ut Beatissimus Pater ipsi, Clero et populo dioe¬ cesis Lavantinae Benedictionem Apostolicam impertire di- gnetur. Sanctitati Vestrae addictissimus, humillimus ac devotissimus famulus et filius f Michael, Episcopus Lavantinus. Marburgi, die 20. Decembris 1910. »Nr. 5937. E m i n e n t i s s i m e a c R e v er e n d is s i m e Domine C a r d i n a lis! Dum gratissimum mihi munus contingit, exempli rela- tionis de iureiurando, sacerdotibus loto orbe cathoJico, anno Jabente, in causa moderriismi praestando, a sacerdotibus dioecesis rneae Lavantinae iam ex animo omnium prae- stito, hisce subiiciendi, Eminentiae Vestrae Colendissimae reverenter snpplico, ut illud Sanctissimo Domino Nostro tradere et simul sincerissimum votum meum adiicere di- gnetur, ut ista relatio Sanctitati Suae vel minimum in bac nimis tristi rerum constellatione solamen afferat. Vestrae interim Eminentiae Reverendissimae ad pro- xima Domini nostri Salvatoris testa sollemnia ex intimo corde omnia fausta, omnia felicia a Deo O. M. adprecor et in omnibus Ecclesiae negotiis prosperrimum exitum M I 7 exopto ac cum singularis observantiae et venerationis persisto sensis Eminentiae Vestrae Reverendissimae devotissimus ac obsequentissimus servilor j Michael, Episcopus Lavantinus. Datum Marburgi, die 20. Decembris 1910. < Responsum, die 29. Decembris 1910 clementissime datum. »Segreteria di Stato Dal Vaticano die XXIX. di Sna Santita. Decembris 1910. Nr. 48.049. 111 u s t r i s s i m e a c R e v e r e n d i s s i m e D o m i n e ! a cum litteris tuis, diei 20. huius mensis, exemplar eisdem adnexum accepi relationis de iureiurando a Sacerdotibus istius Dioeceseos iuxt.a Decretum Sacrorum Antistitum« rite praestito. Hoc autem significare tibi propero, quod supradictum documentum, uti cupiebas, Sanctitati Suae tradere n on cunctatus sum. Quae magnum ex eo solaci i argumentum baurire potuit, ac deinde Sacrae Congregationi Consisto- 1‘iali illud transmittendum curavi. cum de re ad ipsafm pertinente agatur. Gratias, interim, Beatissiini Pal ris noniine, Amplitu- dini Tuae refero pro filiali votorum ac venerationis obse- quio Eidem exhibito, die testo Nativitatis Pueri lesu r-ecur- ion1 e, atque simul Aposfolicam Benediclionem libenter tibi communico, quam Augustus Ponl.ifex, dilectionis Suae pignus coelestiumque auspicem bonorum, tibi, Clero popu- loque Dioecesis Lavanfinae ex corde impertitur. Grates denique meas addo Amplitudini Tuae de omi- nilms vot.isque pro me nuper susceptis, quae libenti animo 9 18 » tibi rependens, ac sensus existimationis inaximae in te meae eonfirmans, sum et, permanere gaucleo Amplitudi ni Tuae Addictissimus R. Card. Merry del Val. Reverendissimo Domino Michaeli Napotnik, Episcopo Lavantino Lavantum.« Responsum Sacrae Congregationis Consistorialis de die 3. Iarmadi 1911 Nr. 17/11. »Hlustrissime a c Reverendissime Domine! Oinina et vola, quae occasione Nativitatis Dominicae proxime celebratae pervenire curasti, Sanctissimo Domino Nostro Papae periucunda fuere: Oui etiam grato animo accepit panditos erga Apostolicam Sedem eiusque nuper- rima decreta plenissimae devotioniš atque adhaesionis sensus. Sed illud in primis Sanctitati Suae gratissirnum ac- cidit, quod de praeštito a Clero tuo contra modernistarum errores iuramento fuse enarras; cui quidem actui haud levem valorem ac decorern auxit el addita externa sollem- nitas et unanimis animorum sensus. Quod nedum in tui cleri laudem sed el in tuam gloriam vertitur, cum bona gesta filiorum sol I i ci tu d i n es curasqpe patris manifestent: unde merito de hisce filiis gloriari potes et etiam de eorum in posterumlidelitateTe sponsorem fidenter exhibere, proul in Tuis litteris testaris. Ouod quidem eo maiori laude atque aestimatione est dignum, quo acrius est bellum a lidelibus ac praesertim a sacerdotibus cum antiquo et veternoso inimico hodie gerendum, qui Ecclesiam Dei interiori nequiorique discordia dilacerare conatur. Atque utinam ubique, sicut in hac Tna dioecesi, concordes de- fensores Ecclesiae non deessent! Abbreviarentur praesentis tentationis dies, et, in universa domo Dei ficlei puritas secura consisteret. 19 » Interea, dum fausta omnia Tihi a Domino libentissime adprecor, impenso animi obsequio me profiteor Amplitudinis Tuae uti fratrem C. Card. De Lai, Secret. Illustrissimo ac Reverendissimo Domino R. D. P. Michaeli Napotnik, Episcopo Lavantino.« Promulgatio Synodi dioecesanae, anno 1911 celebrandae, faeta in festo Epiphaniae die 6. Ianuarii 1911. Nr. 6065. Perreverendo officio parochiali ecclesiae cathedralis Lavantinae ad S. Ioannem Baptistam Marburgi. Synodus dioecesana, si celebrandasit, pleniusdi- vulgetur, iuxt.a Caeremoniale Episcoporum (Lib. I. cap. XXXI. alin. B) in die Epiphaniae frequenti populo intraMissarum sollemnia pronuncianda etpromul- ganda est. Quia ergo tu turo anno 1911, Deo favente, Svnodum dioecesanam celebrare intendimus, venerabili officio pa¬ rochiali Ecclesiae cathedralis ad S. Ioannem Baptistam in Domino praecipimus, ut ipsam Synodum dioecesanam pro- xima die 6. Ianuarii, quae est fesi mn Epiphaniae Domini, on te sollemnem Missam pontificalem, modo pro aliis pro- mulgationibus consueto, ex ambone promulgari curet. Quae promulgatio hisce verbis fiat: »Ad normam Caeremonialis Episcoporum notum fit omnibus, quocI Syn- odus dioecesana, per Celsissimum ac Reverendissimum Dominum nostrum Episcopum Michaelem hoc anno, Deo adiuvante, celebranda in ecclesia Seminarii clericorum La- vantini ad S. Aloysium Marburgi, die 28. mensis Augusti Post meridiem inchoabitur et die 1. Septembris ante me- ridiem dimittetur.« 2 * 20 » -K (»Gemafi der Bestimmung desCaeremoniale Episcopo- rum wird hiemit, verlautbart, da6 die im laufenden Jalire durch Seine Furstbischoflichen Gnaden. unseren Hoch- wurdigsten Herrn Fiirstbischof Michael, mit; GoLtes Gnade in der Priesterseminars-Kirche zum lil. Aloysius in Marburg zu feiernde Diozesan-Synode am 28. August; nachmittags beginnen nnd am 1. September vormittags geschlossen werden wird«). Marburgi, in testo s. Silvestri Pp. C., f Michael, die 81. Decembris 1910. Princeps-Episcopus. Edictum invitatorium et promulgatorium, quo sexta Synodus dioeeesana Lavantina noti- fieatur et eonvoeatur, tenenda a die 28. mensis Augusti usque ad diem 1. mensis Septembris anno salutis 1911. V-N In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris et Filii , et Spiritus Sandi! Amen. MICHAEL, Uei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum, Sobo Pontificio Assistens, Suae caes. ac. reg. Aposlolicae Maiestatis Consiliarius intimus, Magmi cum Črnce caesarei austriaci Ordinis Francisci Iosephi Ornatus, Docl.or sacrae Tbeologiae, 1 venerabili Clero pacem et salutem ac bene- dictionem omneque bornim a Christo lesu! 1 Clarissimus sacrae rituum Congregationis consultor Bartholomaeus Ga- vantus in notissima sna „Praxi exactissima dioecesanae Synodi celebrandae“ vult, ut Episcopus in publicandis gravioribus decretis de Svnodo titulo cpiscopali „addat alios titulos v. gr. comitis seu principis, si quos habet“. Op. cit. edit. Venet. 1726. pag. 250. 21 > 3 - In Domino dilecti fratres et filii! eo duce et fautore quatuor iam Svnodos dioece- sanas, non sine proprio populique' fractu, con- celebravimus, quod aperte probant puhlico prelo dali libri s^medalesi 1 Peropportunum immo et necessarium duco. ut vos, se- dulos cooperatores meos in vinea Dominica, ad novam Syn- odmn congregem, quam Deo permittente diebus 28.29. 80. 81. mensis Anglisti et 1. mensis Septembris arini volventis tenere inlendo. Perrnulta enim el sat gravia negotia trac- tanda veniunt in generali hoc congressu Cleri dioecesani. 1 Piae memoriae praesul Lavantinus Iaeobus Mar.imiliamts anno 1883 Synodum habuit atque librum publicavit: Acta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno Domini 1883 eelebratae. Marburgi, 1883. 8°. Pagg. 86. — Postea in lucern prodierunt libri synodales cum propriis titulis, ut ab invicem distinguantur et facilius citentur neve fiat de Synodo Synodus: Gesta et statuta Svnodi dioecesanae anno 1896 eonstitutao et eelebratae. Marburgi, 1897. 8°. Pagg. 450+VI. — Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno sacro 1900 institutae et peraetae. Marburgi, 1901. 8°. Pagg. 601-j-VI. — Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno Domini 1903 coadunata. Marburgi, 1904. 8°. Pagg. 918+VI. — Denique Synodus dioecesana Lavantina, concita et faota anno salutis 1906. Marburgi, 1907. 8°. Pagg. 654+VIII. Prouti tres priores libros synodales Summo Pontifici in privatis audientiis bumiliter obtuli, consimili modo in audientia, die 18. Maii 1908 mihi benigne eoncessa, codicem synodalein ex anno 1906 respective 1907 substravi Sanctissimo Patri Pio PP. X., qui eum gratioso excipere dignatus est. — Saerae Congrega- tioni Concilii tradam istud opus synodale nec non praesens, quum iuxta Sixti PP. V. constitutionem Romanus Pontifex do die 20. Decembris 1585 et iuxta Saerae Congregationis Consistorialis decretum A remotissima de die 31. mensis Decembris 1909 (can. TI. § 4.) limina Apostolorum visitaverim rationemque Summo Pastori de pastoralis officii implemento reddiderim, quod fieri debet anno 1913. (Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. 1910, ann. II. v ol. H. pag. 13—34). Sicuti statuta praecedentium Synodorum Lavantinarum variis in diariis et. foliis litterariis memorata sunt, ita de constitutionibus quoque synodalibus ex anno 1906 copiosas retulerunt relationes inter alia quae sequuntur com- mentaria: Das Vaterland, Zeitung fiir die osterreichische Monarchie. Wien, 6- November 1907. Nr. 305. — Personalstand des Bistums Lavant in Steiermark Dir das Jahr 1907. Pag. 215 — 225. — Zeitschrift fiir katholisclie Theologie. Innsbruck, 1908. I. Quartalheft. Pag. 206 sq. — Literarischer Anzeiger. Graz, 1908. Nr. 5. col. 145—158. — Stimmen aus Maria Laach. 1908. Marz-Heft. Miszellen. Haec accurata rec.ensio reproducta est in ephemeride: Die Kirehe. Katholis('he Rundschau. Wochenbeilage zum Vaterland. Zeitung fiir die osterr. Monarchie. 4. April 1908. Nr. 14. pag. 117—119. — Theologiscb-praktisc.be Quartalschrift. Linz, 1908. Heft II. pag. 352 sq. — Voditelj v bogoslovnih vedah. V Mariboru, 1908. Leto XI. Zvezek 1. Pag. 121 sq. — Čas. Znanstvena revija. Ljubljana, 1908. Letnik II. Zvezek 3. Pag. 147. — Kirchliehes Ver- ordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diozcse. Marburg, am 1. Juni 1908. Nr. VI. Mm. 57. pag. 100—104. 4 < 22 » A Sanctissimo Domino nostro Pio PP. X. diebus 110 - vissimis recepimus mandata maximi momenti, quaecunda circumstantiis dioecesis nostrae eiusque indigentiis accom- modare el, applicare debemus, ut fructus ferant salutares at,que uberes. Unč spectat exempii causa egregium decre- tum Sacra Tridentina Sijnodus de die 20. Decembris 1905, suadens et inculcans quot.idia.nam sanctissimae Eucharistiae sumptionem 1 ; porro dečretum Quam singulari de die 8. Augusti 1910, respiciens aetatem admittendorum ad pli¬ mam communionem eucharisticam 2 ; item dečretum de amotione parochornm oeeonomica deqne vet.it a administra- tione bonorum temporalium ex parte Cleri el veliqua. Supervacaneum esse reor pluribus commemorare, quae sit necessitas, utilitas et gravitas celebrationis comitiorum synodalium. Animarum namque curiones cuncti persuasum babent de bono communi tanti instituti, quod a primor- diis sanctae Ecclesiae usque ad nostra tempora in flore-ac vigore est. Celeber consultor Sacrae rituum Congregationis Bartliolomaeus Gavantus , deducit, originem dioecesanae Syn- odi ab Ad. ap. 21. 18 anni Domini 58, ubi sub s. Ia- cobo, Episcopo Hierosolymitano, ornnes seniores seu pres- byteri tuere collecti in causa s. Pauli. 3 Sanda mater Ecclesia persuasum semper habuit et habet, synodales conventus permagni esse momenti ad tuendum ac firmandum in quaque regione regnum Dei; conferendo enim inter se consilia sacrorum Antistitem et. curiones non modo fit, ut perspiciant melius suorum ne- cessitates fidelium el quae suni; magis opportuna factu statuant, veram etiam ut cohaerescant invicem coniunc- tius; quae coniunctio magnam addit singulorum conten- tioni efficacitatem. Nostrorum iniquitas temporumpoposc.it indesinens studium, ut et disciplinae integritas apud nos in tu to sit et fides moresque probi vigeant in populo et ' Folium oftleiale dioecesis Lavant. 1906. Nr. VI. alin. 39. pag. 76—78. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita et 1'acta. Marburgi, 1907. Cap. CXIX. pag. 355- 384. — 2 Acta apostolicae Sediš. Ann. II. vol. II. Nuni. 15.de die 15. Augusti 1910. Pag. 577—583. — 3 Praxis exactissima dioecesanae Synodi cum theoria celebrandae. In quatuor distributa partes. Venetiis, 1726. Part. prim. Cap. I. num. 3. pag. 231. * 23 ab impugnationibus omne genus, quibus obnoxia est dioe- cesis, vindicetur. Ilire merilo in novo ordine, servando in relatione de stalil ecclesiarum sen dioeceseon, edilo a Sacra Congrega- lione Consistoriali die 31. rnensis Decembris 1909, quae- ritur capite III. numero 30: lltruin Ordinarius dioecesanam Synodum congregaverit; el si nullam coegerit, an et quo- moilo et quanam potestate suppleverit? Ob liane rernm conditionem in nostra aetate crebrius coadunantur Synodi et provinciales et dioecesanae. Inde ab anno 1906, quo in libro svnodali recentia ae recentis- sima enumeravi varia concilia generalia et parlieutaria, sequentium eiusmodi celebrationem congressuum annotavi. A die 30. Augusti usque ad diem 11. Septembris 1900 in seminario centrali Maynutiae apud Dublinuin habita est, Synodus plenaria Episcoporuin Hiberniae, cnius decreta die 9. Septembris 1904 ab apostoli ca Sede approbata et Dublini anno 1906 publici iuris faetasunt. 1 — Mense Sep¬ tembri anno Domini 1906 concitum et peraetum est Con- cilium provinciale Salisburgense, cuius eonstitntiones a Sanda Sede anno 1909 probatae et testo Pascbatis 1910 promulgatae suni:. 2 A die 8. nsque ad diem 29. Decembris 1907 primum Concilium provinciale Manillae. metropoli Philippinarum, sollemniter celebratum est. In ultima sessione, die 29. De- cembris habita, Delegat us apostolieus Msgr. Ambrosim Agi-us O. S. B.. Archiepiscopus Mani llae, peroravit sollemnem de¬ di cati o nem Philippinarum divino cordi lesu et immaculatae Virgini Mariae. — Romae mense Maio anno 1908 audivi ex ore reverendissimi Domini Sebastiani Messmer, Archi- episcopi Milwaukien., quod mense Augusto dieto anno 1908 Synodum metropoliticam et paulo posl dioecesanam constituturus est. 1 Acta et decreta Synodi Plenariae episcoporum Hiberniae habitae apucl Majnutiam an. 1900. Dublini, 1900. 8°. Pagg. VI + 250. Appendix ad acta et decreta Synodi Plenariae. Dublini. 8°. Pagg. IX + 417. — ‘‘ Acta et Con- stitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini MCMVI celebrati. Salisburgi, 1910. 8°. Pagg. 386. (Folium officiale Dioecesis Lavant. Marburgi, 1910. Nr. VII. alin. 55. Pag. 114 sq). Feslis cliebus Peritecost.es 1909 in urbe Ain Tras ini- iimn cepit concilium graeco-catholicum ecclesiae Orientis, id esl catholicoruin Melchitarum, quorum patriarclm l)a- masci residet. Papa Pius, divina providentia X., epistolam autographam in lingua I a lina rnisit eximio Patriarchae. In civitate Quebecensi die 19. Septembris 1909 primum plenarnim Concilium terrae Canadensis sub auspiciis apo¬ stol ici delegati Domini Donati Sbaretti et in praesentia 8 Archi episcoporum, 88 Episcoporum multoramque Praela- torum inchoatum est. Papa Pio PP. X. sic disponente, Romae in ecclesia s. Nicolai de Tolentino die 15. mensis Odobriš huius anni 1911 primum nationale Concilium orientalium Archi¬ episcoporum et Episcoporum Armenorum inchoabitur, praesidente Patriarcha Armenorum, Paulo Petro XIII. Terzian. 1 Congressus quoque dioecesani plurifariam convocati sunt, ut Segniae mense lulio anno 1906, ubi per saecula eiusrnodi conventus n on esl factus 2 ; porro Argentorati anno 1908; St. IIippoIyti eodem anno 1908 3 . item Labaci mense Augusto 1908. 4 Subsecuto anno 1909 pariter in diversis dioecesibus factae sunt Synodi episcopales, uti pri m a Brunae in Moravia 5 et Mazzarae in Sicilia. Omnem gregem christianum persol ličit e pascens summus Past or Piliš X. vehementer cupit libenterque laudat tale opus svnodale. Ita epistolam laudatoriam direxit ad Archie- piscopum lanuensem Eduardum Pulciano de celebratione ■Svnodi dioecesanae die 11. Decembris 1909. 0 In feslo Epiphaniae 1910 inter sollemnia Dorninus ‘Cardinalis et Arcbiepiscopus Alexander Lualdi de urbe Pa- 1 De eius celebratione videsis: Acta Apostolicae Sediš. Commentarium ofiiciale. Romae, die 15. Octobris 1911. Ann. III. vol. III. Nr. 14. pag. 522 sq. — 2 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno Domini 1906 babitae. Segniae, 1906. 8°. Pagg. 455 + VI. — 8 Constitutiones et acta Synodi dioe¬ cesanae Sanhipolitanao primae anno Domini 1908 habitae. St. Hippoljti, 1908. '8°. Pagg. 401. Appendix: pagg. 102. Additamentum: pagg. 23 + XVII. 4 Synodus dioecesana Labacensis 11. anno 1908 habita. Labaci, 1908, 8°. Pagg. LV + 272. — 6 * Prima Brunensis Synodus dioecesana anno Domini 1909 eele- • brata. Brunae, 1909. 8°. Pagg. 614. — 0 Acta apostol. Sediš. Comment. officiale J910. Ann. II. vol. II. num. 1. pag. 6. Jerino indici iussit, Svnodum dioecesanam pro die 14. lunii 15*10. qualis contio per sat Jonguni temporis spatium non esl concita. — Prim a septimana rnensis Decembris anni 1910 in ecclesia cathedrali s. Palritii in arcbidioecesi Neo-Eboracensi (New-York) peracta esl Svnodus particu- laris. eni 600 sodales interfuerunt inque qua nuperrima decrela Poniificia de amotione administrativa ab officio el benelicio curalo deque aetate neocommimicanlium execntioni mandata sunt. — Mediolani die 16. Ianuarii 1910 decreta el mense Maio eiusdem anni facta est, Synodus, qnae esl iam imdequadragesima post Concilium Tridentinum, quod sess. XXIV. cap. 2. de reform, pro- videntissime sanxit. sequens mandatnm: »Synodi quoque dioecesanae quotannis celebrentur, ad quas exempti etiam omnes, qui a I i as cessante exemptione interesse deberent, nec capitulis generalibus snbduntur, accedere teneantur; • alione tamen parochialinm ant aliarum saecularium ec- clesiarum, etiam annexarum, debeant ii. qui illarum curatn gerunt, quicunque illi sini. Synodo interesse. 1’aenullimaSvnodus Mediolanensis, anno 1902 congregala, optimos protulit fructus, qnod variis in diariis relatum el conleslalum legi. Ouid mirum. si eiusmodi conventus salutares in di- versis dioecesibus auslriacis serio el sedulo praeparentnr? Sic Svnodus dioecesana Seccoviensis indicta el convocala esl lilleris. Graecii die 21. Febrnarii anni dilabentis 191 I datis. 1 — Lindi plima Svnodus dioecesana a die 22. usque ad diem 24. Anglisti anni decurrentis 1911 celebrabitur. 2 Veglae Dominica Palmarmn anno boe annunciata esl ali era Svnodus dioecesana, cogenda mense Septembri 1 Dum liber praesens sub prelo erat, in lucern prodierunt: Acta et con- stitutiones Sjnodi dioecesanae Seccoviensis, anno Domini 1911 celebratae. Graecii, 1911. 8°. 1’agg. VI + 427. — 2 Commentarium officiale „Linzer Dibzeganblatt. Jahrgang LV1I1. Nr. 1“ continet statuta liuius Sjnodi sub titulo: 1’romulgatio aetorum et decretorum primae Synodi dioecesanae Lin- ciensis, quam anno Domini 1911 celebravit Rtnus et lllmus Dominus Ru- dolphus, Ilci et Apostolicae Sediš gratia Episeopus Linciensis. (4 °. Pagg. 52). Postea constitutiones in aeqnali forma et ambitu sub titulo: Acta et decreta Primae Sjnodi . . . (ut supra) cum appendicibus al Ehe-Gesetze, b ) Instruktion liber die Kirclienvermogensvenvaltung, c) Instruktion liber die Schulgesetze separatim editae sunt. 1911. — In instructione sacrae Congregationis Episco- poram et Regularium de die 22. InIii 1898 circa con- ventus sacrorum A n l ist i I u m in ditionibus austriaci imperii proponitur inter res graves ati deliberandum congressuris etiain Svnodomm iuxta Tridentinas leges instauratio. 1 Rt Praesules ipsi Vindobonae diebus Octobribus anno 1906 ima congregati ad res col 1 at is consiliis discutiendas in lilteris suis, venerabili El ero in festo s. Lucae Evangelistae 1906 datis, de Svnodis i i tpote sat efticacibus mediis verae reformationis haecce notarunt: »Apprime novimus, fratres dilectissimi, vestra quo- que consilia, veslram cooperationem Pastoribus in regi- mine Ecclesiae opportuna esse et perutilia. TIoc consilio mater Ecclesia instituta eondidit, ut, sunt Synodi, quae sensim in usum iterum veniunt, conferentiae decanales et pastorales, quae opportunam sacerdotibus offerunl occa- sionem negotra pastoralia discutiendi, desideria pastoribus. 1 i bere aperiendi. Ifaec genera conventuum, risu Ecclesiae iam sancita, nos venerabili Clero commendamus, ut pote quibus honestae liberlati satisfit simulque consl.itut.iani ordinis sacerdotalis hierarchicae. Caeteras vero sacerdotum inter se associationum formas, quae disciplinae ecclesiasticae et spiritui sacerdotali minus eonveniunt vel ab eis alienae sunt, profedo commendare non possumus . « 2 De historia, theoria et praxi Synodomm recentiori tempore frequenlius et prolixius pertradari assolet. 3 Nu- 1 Geschiifts-Ordnung ftir die Konfcrenzen der dstorr. Biscliofe auf Grund der „Instrnctio S. Congregationis negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium praepositae“ vom 22. Juli 1898 entworfen und am 12. November 1901 von der Generalversainmlung genehmigt. Briiun, 1902. S. 5. — ' 2 Dr. Michael Napotnik, Sond- und Lehrschreiben. Marburg, 1911. Pag. 878 et 879. — 3 Praotcr litteraturam desuper in praccedentibus quatuor libris synodalibus locis opportunis adductam, vidosis: Ur. Michael Napotnik, Die Bedeutung der Partikular-Konzilien in der Gegemvart. Gedenkblatt an das vom Heil. Apost. Stulile zu Rom am 2. September 1909 genehmigte Salzburger Provinzial-Konzil. Salzburg, 1910. 8°. Pagg. 11. — Dr. Karl Hiibner, Die Provinzialsynoden im Erzbistum Salzburg bis zum Ende des XV. Jahrliunderts. — Idem, Die Salzbur- gischen Archidiakonalsynoden. (Deutsche Geschichtsbliitter. Gotha, 1910). — Idem, Die Passauer Diozesansynoden. (Programm des n.-b. Landes-Real- und Ober-Gymnasiums in St. Polten. 1910/1911). — Victor Steska, Tomaž Hren in gornjegrajska sinoda 1. 1604. (Relatio de libro manuscripto, cui titulus: Consti- tutiones synodales pro Clero et dioecesi Labacensi. Promulgatae ut alias saepius,. M 27 >*- perrime celebratum Concilium provinciale Salisburgense- de re nostra stal uit, ut sequitur: »Synodi dioecesanae ab Episcopo proprio indicantur pro temporum el locorum opportuni|;ate in exercitiorum spiritualium decursu singulis annis.« 1 Doctores volunt, Episcopum teneri postsex menses a Concilio provinciali ad convocandam Synodum dioece- šanam, ut legantur inibi decreta istius Concilii. 2 Certe vetus mos est, ut Synodo provinciali succedat dioeoesana. in qna statuta illius promulgentur et explanentur. Porro necessarium est, ut constitutiones Synodorum ecclesiae Lavantinae • hucusque habitarum concilientur et concor- dentur cum decretis Goncilii metropolitici, ultirno celebrati. Quo de negotio synodali iam sermocinatus sum in edicto de observandis provincialis Goncilii Salisburgensis con- stitutionibus, in testo Paschatis 1910 rite promulgatis^ publicato die 24. Iunii 1910. 3 Egomet omnes boni pastoris partes studiose explere et omnes dioecesanos paterna charitate prosequi et am- plecli cupio. Proinde non solum Gonciliorum praesertim Tridentini sacris parere canonibus volo, verum etiam ea, quae de Svnodis dioecesanis statuil Concilium provinciae. Salisburgensis, inviolabiliter custodire et pro viribus obser- vare in anirno habeo. Idcirco quater perlustrata universa dioecesi, peractis porro quatuor episcopatus et septem presbyteratus nostri lustris atque duodecim vilae ac novies visita!is sacris Li- ndnibus, utentes potestate nostra ordinaria et accedente reverendissimo Capitulo catbedrali laudatoque Consislorio Lavantino voliš unanimis proposito nostro atque contisi in adiutorio l)ei omnipotentis, per os magni Isaiae pro- phetae nos exhortantis ini consilium, coge concilium (Is. IG, 3), nec non innixi sutTragiis beatae Mar.iae Virginis salulis Lavantinorum omniumque dioecesis patronormn ac pal ro¬ sic novissime in Sjnodo annua Oberburgi babita C. Feb. 1604 in festo s. Doro- iheae Virg. et Mart. — čas, Znanstvena revija. Ljubljana, 1912. Pag. 49—57). 1 Op. cit. pag. 215. nuni. 310. — 2 Io. Ant. Massobrius, Tractatus de Synodo dioecesana. Romae, 1627. Cap. 2. dub. 5. et 6. — Barth. Gavantus,. Op. cit. annotatio. § 4. pag. 265. — s Folium officiale dioecesis Lavant. 1910.. Nr, VII. alin. 55. pag. 114 et 115. tj C\ 28 n aram: novam Synodum clioecesanam in sancti Aloysii ecolesia seminarii dericorum Marburgi a vesperis diei 2S. Augusti usque ad mane diei 1. Septembris anni decurrentia eelebrandam indicimus atque indietam dedaramus, uti pri- mum eam in testo Epiphaniae die 6. Ianuarii dilabentis arini frequenli populo intra Missarum sollemnia promul- gari curavimus. Ad legitime proclamatam et decretam Synodum de- cenler advoco totum Clerum urbanum et foraneum sen omnes sacerdotes saeculares et regulares, qui vocati fue- nint ad priores quinque congressus synodales. Quoniam in futura Svnodo agendum eriI de re, universum Clerum Lavantinum concernente, nernpe de reformatione moram ac de intimandis decretis Concilii provincialis, iuxta dis- positionem iuris carionici omnes de eodem Clero ac- cedere tenentur, ita tamen, ut ecclesiis debita servitia n on subtratiantur. 1 Singulariter eos, qui interesse aut iure obligantur ant merilo invitantur, ad indietam Synodum voco, videlicet reverendissimi Capi tuli nostri catliedralis dignitates, cano- nicos gremiales et honorarios; porro omnes professores et docentes sacrae Theologiae in dioecesano instituto theo- logico nec non direetores seminarii maioris et reetores se¬ minarii minoris; dein doetores sacrae Theologiae, doetores in iure canonico et doetores philosophiae christianae; itern religiosae institutionis professores ac magistros in scholis medi is et in paedagogiis. Districtim invito plurimum reverendos Dominos: sae- cularem abbatem Celeiensem, praepositum Petoviensem -et archidiaconum Konjicensem. Canonice requiro omnes deeanos, parochos, provisores et administratores paro- cbiarum, beneflciatos, cateclietas scholarum urbis Marbur- gensis et omnes sacerdotes huius civitalis ceu sedis meae resldentialis. rnvilo porro. ut decet, praepositos et priores 1 Sacra Oongregatio Concilii die 15. Decembris 1629. (Benedict. XIV., Dc Sjnodo dioecesana. Libri tredecim. Lib. III. cap. 6. num. 2. Romae, 1755. Pag. 66). — D. Bouix, Tractatus de Episcopo, ubi et do Synodo dioecesana. Edit. tertia. Tom. II. pag. 360 sq. 29 conventuales regutarium, qui curam animaram agunt a ut quorum monasteriis et domibns beneficia curata incorpo- rata sunt; dein superiores provinciales ordinum, quorum conventus in nostra dioecesi consistunt, nec noti rectores et, superiores liorum conventuum et domuum religiosarum. Comiter invito ad plenam Synodum perillustrem Do¬ ni intim Placidurn Epalle, abbatem Trappistarum beatae Ma- Dae de Liberatione Reichenburgi, qui Dominka die 18. Decembris 1910 ab Ordinario Lavantino benedietus est in Draelatum monasterii, in qua festivitate iuramentum emisit iuxta formam in Pontificali romano »de beriedictione Ab- batis auctoritate apostolica« praescriptam declarando: Vo- catus ad Synodum, veniam, nisi praepeditus fuero canonica praepeditione. Insimul est coenobii Praestes patronus pa- rochiae sanctorum apostolorum Petri et Pauli Reichenburgi atque piebaniae beatae Mariae Virginis Koprivnicae nec non iurisdictione pro excipiendis confessionibus poeniten- tium. ab extra monasterium visitantium, dotatus. Denique accieo ad Synodum, in qua graves res Cleri agentur, etiam sic dictos pensionistas seu quiescentes, iurisdictione confessiones audiendi gaudentes, quibus vires - corporis et animi ad comparendum in coetu non desunt. Pl tirno accio cooperatores in cura animaram, de quil>us decanus iudicaverit, illos absque spirituali damno lidelium per dies synodales absentes esse posse. Caeterum debent animaram rectores ante iter ad Synodutn ineundum inqui- rere, si qui sint aegroti in parochia. ut-illos visitent, etiam non recjuisiti, et eos commendent vicinis sacerdotibus. - Piueter nominatos nentini Svnodo interesse licebit. Item prohibeo, quominus sacerdotes ex aliena dioecesi sine ex- pressa licentia nostra consessui dioecesano intersint. Syn- odum n’amque ut conventum familiae habemus, ubi pater cutn filiis et filii cum patre de negotiis šibi communibus Iractant,. In boe foedere domestico licet Ordinarius unicus sit iudex atque legislator, nihilominus libentisime audiet maximique aestimabit vola et consilia omnium sodalium, probe sciens, ad prudentiam christianam pertinere dot i 1 i- BO » latern, el persuasus, talem docilitatem Deo valde gratam ac beneplacitam esse. Domini decani nomina eorum, qui ad Synodnm ac- cedent, denuncient usque addecimam diem rnensis Augusti huius anni reverendissimo princ, episc. Consistorio. Pro sy n odi tis habitaculapraeparabuntur in ambobus seminariis, in monasterio patrum Franciscanorum, in aedibus Capi In I i cathedralis, in dom o Parochi ecclesiae cathedrpis nec non in - Episcopio. Omnes synodales foranei nanciscentur hospitia gratuita, uti in Synodo ultima et paenultima practicatum est. Si quis specialia hac in re habeat de- sideria, ea communicet cum Praefecto hospitiorum eiusque comministris. Si qu.is honestam ob causam pntaverit, se non posse ad sacram Synodum venire, indicabit boe princ, episc. Consistorio cum accurata causae designatione. Si causa fuerit infirmitas, medici testimonium apponat. Quamvis iuxta sanctiones iuris canonici Episcopus in illegitime ab- sentes censuris ecclesiasticis animadvertere poteši. 1 , verain- tamen quoad vos, in Christo carissimi consacerdotes, certo certior sum, quodhilari et laeto animo benevolae nostrae invitationi obtemperabitis et ad canonice indictum congres- sum dioecesanum lubenter approperabitis. Vene r a b i les i n C li r i s t o f r a t r e s ! Vos bene nostis verba Domini, dicentis sine me nihil potestis facere (loan. 15, 5), et ex altera part.e optime vobis nota sunt verba s. apostoli Pauli, affirmantis omniapossum in eo, qui me eonfortat. (Philipp. 4, IB). Ideo vos hortor et obseero, ut fervidas preces et orationes ad Deum in misericordia divitem fundatis, ut Sextae Synodo nostrae inerementum suum det. Hune in finem praecipio, ut in- cipiendo a testo Pentecostes unaquaque die, rubricis per- mittentibus, ab omnibus sacerdotibus colleeta de Špiritu Sando in Missa sumatur, in ecclesia vero cathedrali s. 1 Bened. XIV. op. cit. lib.III. cap. 12; Concil. Trid. sess. XXIV. cap. 2. -do reform. BI * loannis Bapt. et in eunetis ecclesiis decanalibus tamqnam eminentioribus qualibet feria V. celebretur Missa votiva de Špiritu Sando. Secundum Caeremoniale Episcoporum conveniens est, si inchoanda Svnodus »tam in ipsa ecclesia cathedrali per concionatorem quam in singalis parochialibus per pa- rochos it er um atque iternm denuncietur popnlusque Melis ad devotionem, orationes, ieiunia, sacramentum poeniten- tiae, sanctissimae Eucharistiae sumptionem aliaque pia opera adhortetur; ut actio huiusmodi, Deo opitulante, di- gnum sortiatur exordium felicemque el fractuosum progr-es- sum et exit.um habeat.« 1 Hoc špiritu et sensu statuo ac beri mando, ut Dominica XII. post Pentecosten et V. Au- gusti, immediate praecedente Svnodmn, corarn exposito Sandissimo recitetur rosarium gloriosum et persolvantur litaniae Lauretanae , quibus terminatis detur benedictio sacramentalis. Vespere huius Dominicae, in quam simul incidit fesi um purissimi cordis beatae Mariae Virginia, in omnibus ecclesiis parochialibusextra urbemMarburgensium per lotam dioecesim omnes campanae post »salutationem angelicam« per duos horae quadrantes sollemniter pol¬ sen lur. Ego vero vi indulti sacrae Gongregationis, die 28. Augusti 190B obtenti, indulgentiam quinquaginta dierum, sin guliš vicibus lucrandam, concedo omnibus dioecesanis Christicolis, qui a die promulgationis huius edicti ad di- missam usque Synodum quamlibet ecclesiam seu quodlibet oratorium publicum visitaverint ibique pie ac devote ter Pater noster cum Ave Maria et semel Čredo cum Gloria Patri recitaverint pro Synodi felici principi o, pro prospero eius processu et fine salutifero. Qua de concessione simulac de momento et emolumento concilii dioecesani omni stu¬ dio instruendi sunt fideles. Si fecerimus ornnia, qua.e de- huimus et potuimus, indubie gratia divina non deerit ope- rationi sacrae et salutari, qualis praedicalur et est Svnodus dioecesana. 1 Lib. I. cap. XXXI, num. 4. Edit. cit. pag. 115 sg. * B2 » Gerte commodius numquam potest moneri ac moveri iotus Glerus quam in Synodo dioecesana. Propterea rum sermonibus, ab Episcopo in Svnodo habendis, coniungen- tur exercitia spiritualia, pervirumpium ac perilom, zelo disciplinae clericalis illustrem et exemplo potentem diri- genda, unacum communione generali in sessione uit ima. Insuper summum Ecclesiae Pontiticem, sanctissknum l)o- minum nostrum Pinto X., instanter orabo, ut indulgentiis plenariis cum Synodi sodales tum caeteros fideles ditare dignetur, q.uas durante Synodo in ecclesiis Marburgi erectis et iusto tempore accuratius designandis Iucraii potemni;. Hune nostrum communem rogitum Suae Sanctitati iam die 20. Decembris evolnti anni 1910 proponendum prae- nunciavi. Statuta, publicanda in Synodo ventura, omni quidem diligentia et circumspectione elaborantur nec.non in qua- tuor Consilns ad boe deputandis aeriter examinanlur, exopto tamen animitus et volo, ut inde a die 5. Augusti per quatuordecim dies in cancellaria princ, episc. Ordina- riatus prostent eum in finem, ut animarum pastores La- vantini ea legere, considerare et in plagulis adnexis ad- notare queant, quaecunque eis digna esse videntur animad- versione. Praeterea dictis euratis do potestatem, ut ad diem usque primam mensis Augusti lmius anni cum dignitate et honestate — manifestent sua vola, ferant suas sententias relate ad proxime celebrandam Synodum. Immo otnnes Synodi parficipes in Domino rogito, ut mihi sugge- rant et suadeant, quidquid in salutem animarum inque bonum peramplae et almae dioecesis stafuendnm de- siderent. Summarium praesentis edieti invitatorii el promnlga- torii sextae Synodi Lavantinae, valvis ecclesiae cathedralis et foribus sacelli s Aloysii more solilo 1 affixum, eamdem vim habere volo, ac si ipsis singulis, quorum interesi, de- cretum istud allatum .et denunciatum sit. Tn quetn scopum lil teras bas decretales propria mami signatas confici ac 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno d 890 constitutae et cele- bratae. Marburgi, 1897. Pag. 15. nota 2. * 33 » sigillo episcopali muniri et publicari iussi. — Regula et norma agendorum in sextaSynodo dioecesana Lavantina, canonice modo indicta, typis iam descripta est 1 et syn- odalibus recto tempore extradetur. Exemplar manualis, quod cnratis transmittetur, quisque synodalium secum habebit. Vespere diei 28. mensis Augusti, quo sacer consessus incipit, ab bora sexta per duos quadrantes campanae omnium ecclesiarum Marburgensium sollemni pulsentur sonitu. Ecdesia conciliaris s. A]oysii apparatu festivo de- coretur ad augendam sacram sollemnitatem. 2 In altari maiore ardeant indesinenter sex candelae, durante sessione synodali. — Episcopus potest in qualibet suae dioecesis parte Synodum cogere, ex necessitate etiam extra dioece- sim, modotamen consentiat loči Ordinarius; expedit tamen, ut illam congreget in civitate sna residentiali apud suam cathedralem. Est universalis consuetudo, ut sessiones syn- odales liani in ecdesia, nisi gravis aliqua ratio exposcat, ut extra ecclesiam habeantur. Inter ecclesias, si beri potest, eligenda est cathedralis; urgente rationabili et honesta causa non prohibetur Episcopus Synodum facere in alia ecdesia. 8 Ita apud nos seminarii ecdesia iam sextavice ad Synodi celebrationem anteponitur. Et merito. Quum enim synoditae, qui episcopalem civitatem non incolunt, in seminario clericali plerumque recipiantur hospitio, ne eos per vias et plateas circumcursare necesse sit, non in cathedrali neque in basilica Matris misericordiae, sed in ipsa seminarii ecdesia Synodus celebratur. Sub finem denuo omnes et singulos, quorum interest el eos potissimum, qui ab ultima Synodo abfuerunt, in virtute sanctae obedientiae invito ad contionem synodalem. Praeparate vos igitur, in Domino dilecti fratres et filii, omni industria ad magnum convivium, quod fors ultimo vobis facere potero! Et dein parandis paratis venite hilares * In lucern prodiit sub titulo: Manuale agendorum in Synodo dioecesana Lavantina a die 28. mensis Augusti usque ad diem 1. mensis Septembris anni 1911 tenenda. Edendum curavit celsissimus et excellentissimus ac reverendissimus Dom in us Michael, Princeps-Episcopus Lavantinorum. Marburgi, 1911. Pagg. 64. — 3 Caerem. Episc. lib. I. cap. 12. de ornatu ecclesiae; cap. 81. num. 6. •— 3 Bened. XIV. op. cit. lib. I. cap. 5. num. 6. 3 m 34 >f et alacres el concoenate mecrnn! Expansis manibus vos excipiam et ducam in domum Dei, ut gaudeamus suavi praesentia, lesu secundum ipsius promissionem: Ubi sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum (Matih. 18, 20) et ut Pater coelestis abundantes di- vitias gratiae suae in bonitate ostendat super nos in Christo lesu! (Ephes. 2, 7). In dulci hac spe finem faeio epistolae meae invitato- riae cum epiphonemate divi Pauli apostoli, acclamantis: Gratia vobis et misericordia et pax a Deo Patre et Christo lesu Domino nostro! (L. Tim. 1, 2). Dabantur Marburgi in aedibus nostris, festo beatae Mariae Virginis de bono consilio, die 26. mense Aprili anno reparatae salutis 1911. © f Michael, Princeps-Episcopus. Rogatio Apostolicae Sedi pro plenariis indulgentiis in favorem Cleri populique dioeeesani tempore synodali aequirendis substrata. i. Epistola precatoria, missa Eminentissimo Do¬ mino Principi Cardinali Status Secretario Romam. E m i n e n t i s s i m e Domine C a r d i n a 1 i s! [um pro Cjuolibet opere charitativo, ab Eminentia Vestra Reverendissima hucusque mihi praestito, grates reddo intimas ac sinceras, novam prae- stolor" gratiam, ut nempe Eminentissima Amplitudo Vestra adnexum libellum supplicem pro impetrandis indulgentiis, uti moriš est in cogendis Synodis dioecesanis, nec non collectionem pastoralium mearum epistolarum typis modo editamm Sanctitati Suae porrigere dignetur, apposita commendatione gravi et intercessione potenti. Insimul suppliciter rogo, ut Eminentissima Dominatio Vestra alterum exemplar dictarum litterarum pastoralium -k 35 una cum manuali agendorum in proxiraa Synodo Lavan- tina benigne accipere velit. Pro quo officio excipiat, quaeso, Eminentia Vestra debitas gratias nec non singularis existimationis ac ve- nerationis sensa, qnibus sum et ero Reverendissimi Domini Cardinalis Status Secretarii devotissimus ac studi osissimus servitor f Michael, Episcopus Lavantin. Marburgi, Dominica lubiiate, die 7. mensis Mali 1911. Eminentissimo Domino Domino Raphaeli Card. Merrv del Val, Status Secretario Romae. Vaticano. 2. Litterae supplices Sanctae Sedi substratae. B e a t i s s i m e Pater! ivina favente clementia praeteritis annisl896, 1900, 1903 et 1906 institui ego, humillime subscriptus Episcopus Lavantinorum, et concelebravi cum Clero Syn- odos dioecesanas, pro quibus Sancta Sedeš numquam non misericorditer concessit indulgentiam plenariam quarum- que acta et statuta typis descripta in audientiis die 6. Aprilis 1905 et die 18. Maii 1908 benigne mihi concessis reverenter et obedienter obtuli Sanctitati Tuae. Temporum indigentiarum ratione habita iterum mihi in votis est et Clero populoque curae meae commisso salutare ac necessarium esse reor, ut a vesperis diei 28. mensis Augusti usque ad diem 1. Septembris anno boe sextam Synodum in ecclesia maioris clericorum seminarii, in quo synodales invitati gratuito recipientur hospitio, ut in Synodis annorum 1903 et 1906 faetitatum est, canonice celebrem in commune bonum dioecesis meae Lavantinae. Caeterum Sanctitati Tuae iarn litteris, homagia mea fidelia die 20. Decembris anno evoluto 1910 exhibentibus, decenter praenunciavi firmum meum propositum, anno dilabente novam tenendi Synodum dioecesanam, in qua novissima pergravia decreta Pontificia in salutem almae 3 * -k 86 et peramplae dioecesis explanari eiusque exigentiis ad- aptari debeant. Quo antem efficacius grave piumque opus evadat pro Dei gloria et fructuosius pro animarum salute peragatur, de genu precor Sanctitatem Tuam, ut indigno servo Tuo clementissime praestare d igo e tur facultatem, plenariam omnium peccatorum indulgentiam, uti moriš est in haben- dis comitiis synodalibus, concedendi omnibus Christifi- delibus, qui rite perceptis Poenitentiae et Eucharistiae sacramentis ecclesiam s. loannis Bapt. cathedralem vel basilicam Matris misericordiae vel vero alias in civit.ate mea residentiali exstantes ecclesias, Synodo durante, visi- tabunt ibique more usitato pias Deo effundent preces. Sacrum Synodi opus Tibi, sanctissime Pater, uti par est, maxima animi devinctione subiicio Tibique in omni¬ bus et singulis plenissimam obedientiam promitto nec non cum pastoribus et oviculis in Domino spOndeo, futurum esse, ut nos omnes indivulse adhaereamus et virili animo obtemperemus Pastori agnos et oves Christi pascenti. Ma¬ gistro verba vitae habenti et summo in terris Pontifici. Insimul permittas, quaeso, Beatissime Pater, ut exem- plar litterarum mearum pastoralium hocce arino publico prelo datarum in venerabiles Tuas manus tradam, prouti in audientia, auspicato die 18. mensis Maii 1908 benevole rnihi concessa, libram epistolarum pastoralium in altero sermone indigena anno 1906 editaram, Sanctitati Tuae offerre ausus sum. Adeo ergo cumfiducia adthronum Tuum, ut misericor- diam consequar et gratiam inveniam in auxilio opportuno, et ad pedes Tuos prostratus pro me Cleroque populoque benedictionem Apostolicam ardenter et audacter imploro Sanctitati Tuae humillimus, devotissimus et obedientissimus famulus et filius f Michael, Episcopus Lavantinorum. Marburgi, in Patrocinio s. Ioseph sponsi B. M. V., die 7. mensis Maii 1911. Summo Pontifici Pio PP. X. Romam. Vaticano. -k 37 !* 3. Responsum ad praecedentes litteras petitorias datum a sacra Secretaria Status. Nr. 50.921. 111 u s fr i s s i m e a e Reverendissime Domine! h jc gfleati«rimu& Pater benigne annuit precibus quas Eidem porrigebas in epistola cui dies inseripta erat. 7. Maii c. m.: el hisce meis litteris adnexum •/. mitto ad te Rescriptum a S. C. S. Officii ea de re editum. Tibi vero novam dioecesanam Synodum auspicaturo Sanctitas Sua egregiam gratulatur navitatem eamdemque iaeti ssimorum ubertatem fructuum allaturam, Deo adiuvante, confidit. Macte igitur animo divinoque fretus auxilio, quod numquam deest certantibus bonum fidei certamen, concre- ditos tibi fideles ita vigilanter regere perge, ut: profectus sanctarum ovium fiant gaudia aeterna pastoris. Ad ext,re- mum Augustus Pontifex memorem tibi profitetur animum ob missum exemplar tuarum litterarum pastoralium, et fausta quaeque adprecatus, amantissime tibi tuisque om¬ nibus benedicit. Pergratum et ipse habui alterum litterarum earum- dem exemplar mihi perhumaniter oblatum, tibique gratias agens, ea qua par est existimatione, me Amplitudini Tuae profiteor libentissime Illustrissimo ac Reverendissimo Domino Michaeli Segreteria di Stalo di Sua Santita. Dal Vaticano, die 30. Maii 1911. Addictissimum R. Card. Merry del Val, m. p. Napotnik, Lavantinorum Episcopo (cum adnexo Rescripto). Lavantum. -h 38 » 4. Rescriptum, quo sacra Congregatio S. Officii pro tempore Synodi semel plenariam Indulgentiam defunctis quoque applicabilem concedit. Nr. 2027/11. Beatissime Pater! piscopus Lavantinus, cumin eo sit ut celebret Syn- odum dioecesanam, diebus nimirum a 28. Augusti ad primam Septembris decurrentis anni 1911, ad pedes S. V. provolutus humillime petit, ut christifideles, qui, con- fessi ac s. Communione refecti, aliquam civitatis Marbur- gensis ecclesiam praefato tempore visitaverint ibique ad mentem S. V. oraverint, semel plenariam Indulgentiam defunctis quoque applicabilem lucrari valeant. Et Deus. Die 29. Maii 1911. Sanctissimus Dominus Noster Pius Divina Providentia PP. X. per facultates R. P. D. Adsessori Sancti Officii irn- pertitas benigne annuit pro gratia iuxta preces. Contrariis quibuscumque non obstantibus. Aloisius Giambene, m. p. Substitutus pro Indulgentiis. Summarium edieti indietionis et eonvoeationis sextae Syn- odi dioeeesanae, quod in lingua latina et slo- veniea et theodisea exaratum ad valvas ee- elesiae eathedralis et ad seras saeelli s. Aloysii appendebat a die 28. Iunii usque ad 28. Augusti 1911. H ynodus dioecesana per Reverendissimum Domi- num Nostrum Principem-Episcopum Michaelem indicta hoc anno 1911 mense Augusto die 28. Deo adiuvante in ecclesia s. Aloysii Marburgi inchoabitur. •K 89 )4- Die von unserem Hochwurdigsten Herrn Furstbischofe Michael angekundigte Diozesansynode wird in diesem Jahre 1911 mit dem Beistande Gottes in der Kirche des hi. Aloy- sius zu Marburg am 28. Angust beginnen. Wahrend der Feier der hi.-Diozesansynode konnen die Glaubigen des von Sr. Heiligkeit Papst Pius X. tur die Dauer der Synode mit Reskript der hi. Kongregation S. Officii vom 29. Mai 1911 Z. 2027/11 gewahrten vollkom- menen Ablasses einmal teilhaftig werden, wenn sie nach wiirdigem Empfange der hi. Sakramente der Buhe und des Altares die Dom- und Stadtpfarrkirche zum heil. Jo- hannes Bapt. oder die Basilika der hi. Maria, der Mut- ter der Barmherzigkeit, oder auch eine andere Kirche der Residenzstadt Marburg besuchen und in der besuchten Kirche fiir die Einheit der christlichen Fiirsten, Ausrottung des Irrglaubens. Bekehrung der Sunder und Erhohung un- serer Mutter der heil. katholischen Kirche andachtig zu Golt. beten. Der Ablafi kann furbittweise auch den Ver- storbenen zugewendet werden. Carolus Hribovšek, m. p. Pr.-Ep. Cancellariae Director. H erkveni zbor za Lavantinsko škofijo, katerega so _! napovedali naš milostljivi gospod knezoškof Mi¬ hael, se bo z božjo pomočjo pričel dne 28. meseca av¬ gusta tekočega leta v cerkvi sv. Alojzija v Mariboru. , V dnevih cerkvenega zbora ali škofijske sinode mo¬ rejo verniki enkrat za se ali za verne duše zadobiti popolni odpustek, podeljen za čas sinode od sv. Očeta Pija X. s pismom svete kongregacije S. Officii z dne 29. maja 1911 štev. 2027/11, če vredno prejmejo zakramenta sv. pokore in presv. rešnjega Telesa, obiščejo stolno in mestno-župnijsko cerkev sv. Janeza Krstnika ali baziliko Marije, matere milosti, ali tudi katero drugo cerkev stol¬ nega mesta Mariborskega ter v obiskani cerkvi pobožno molijo za edinost krščanskih poglavarjev, za uničenje 40 b M krivih ver, za izpreobrnjenje grešnikov in za povišanje matere sv. katoliške Cerkve. Karol Hribovšek, ravnatelj kn.-šk. pisarne. Circulare, quo denuo invitantur animarum pastores ad interveniendum Synodo. Št. 3458. Kn.-šk. Lavantinski konsistorij. Maribor, dne 1. avgusta 1911 OkroŽn i ca. eseli, pa tudi truda in, kakor je gotovo upati, blagoslova polni dnevi šeste škofijske sinode se že bližajo. Papež Pij X. so pozdravili z očetovsko radostjo sinodo, k njej iz srca čestitali, njeno delovanje bla¬ goslovili ter podelili v posebnem pismu kongregacije S. Officii z dne 29. maja 1911 za čas cerkvenega zbora popolni odpustek vsem vernikom Lavantinske škofije, ki bodo vredno prejeli zakramenta sv. pokore in presv. rešnjega Telesa ter obiskali stolno in mestno-župnijsko cerkev sv. Janeza ali baziliko Matere milosti ali tudi katero drugo cerkev stolnega mesta Maribora in tamkaj pobožno molili po namenu svetega očeta Pija X. (Cerkv. zaukaznik za Lav. škofijo, 1911, štev. IX. odst. 86). Odpustek se lahko obrne tudi dušam v vicah v prid. Z ozirom na vse to se opomnijo čč. gg. dušni pastirji, da brž ho mogoče — vsaj do 10. avgusta t. I. — potom kn.-šk. dekanijskega urada semkaj prijavijo svoj prihod k tej bržčas poslednji sinodi, da za dom vse potrebno pravočasno oskrbijo, verno ljudstvo pa prijazno povabijo, da pride XII. nedeljo po binkoštih, na praznik prečist.. srca Marijinega, v obilnem številu v cerkev k predpisanim mo¬ litvam ter še isti dan po večni luči, ko bodo slovesno M 41 H" zapeli cerkveni zvonovi, posebno moli k Bogu in Mariji za srečen začetek in uspešen izid škofijske sinode. (Cerkv. zaukaznik, 1911, št. VI. odst. 55). K. Hribovšek, ravnatelj pisarne. Expetitio eonsilii seu eonsensus Capituli eathedralis pro eongreganda Synodo dioeeesana progue pro- mulgandis eonstitutionibus synodalibus. Nr. 16/Praes. Vener an d i f r a tr e s ! oncilium dioecesanum Episcopus propria sua et E MBA ordinariaauctoritate convocat, praeparat aclegis- lativa qua pollet potestate decernit decernenda. At vero secundum normam a iure stabilitam Praesul ad babendam Synodum eiusque decisiones promulgandas consilium Capituli requiril, ut eo maior vis decretis con- dendis accrescat. Quamvis vos, venerabiles fratres, qui ad comitia syn- odalia de iure pertinetis ideoque expresse ad instantem Synodum Nostram invitati estis, in cunctis actionibus prae- paratoriis examinaveritis et probaveritis ea, quae futurum congressum dioecesanum respiciunt, videlicet indictionem, tempus, processurn, materiam Synodi venturae, muneri tamen et officio Nostro, sacris canonibus sancito, rite sa- tisfacere cupimus ac volumus. Proinde per scriptum hoc de eis, quae ad maiorem bei gloriam et in spirituale Cleri populique commodum ordinaturi sumus, vestrum consilium in omnibus et consen- sum in casibus a iure recensitis 1 expetimus, prout de iure ac in ds est. ' Synodus dioeeesana Lavantina anno 1906 concita et faeta. Marburgi, !907. Pag. 25. nota 1. 42 >*■ Valde expedit, quod expetitio et obtentio consilii ca- pitularis, facta Capitulo congregato, registretur in actibus synodalibus, id quod Synodus, anno 1906 celebrata, iuste observavit. Interim ex Loto animo cuncta bona l'austaque vobis exoramus a Domino Deo, qui ipse kabet consilium et intelli- gentiam (lob 12, IB) quique vos elegit et posuit, ut se- natus sitis constans Antistitis ecclesiae Lavantinae. Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro et Domino lesu Christo! (Rom. 1, 7). Dabamus ex aedibus Nostris Marburgi, in testo s. Io- annis Nepom. Canonici et Martyris, die 16. Maii 1911. f Michael, Princeps-Episcopus. Reverendissimo Capitulo ecclesiae cathedralis Lavantinae. Marburgi. «—i-—»- Obtentio consilii sen consensus eapitularis aut eanoni- ealis pro habenda Synodo dioeeesana eiusque statutis promulgandis. Ad Nr. 16/Praes. Celsissime, Excellentissime ac Reverendissime Domine Princeps et Episcope! |^ynodi dioecesanae ad eas institutiones Ecclesiae pertinent, quas in ordine ad disciplinam Cleri populique servandam vel redintegrandam cre- avit; eae scilicet maxime idoneae disciplinae ordinandae ideoque ab Ecclesia saepe numero praeceptae sunt. Quamvis porro Episcopi in suis quisque dioecesibus ordinaria sua auetoritate praecepta ac mandata, quibus disciplinam Cleri sui et populi moderentur, edere valeant eaque illis striete observanda sirit, abs re tamen non est, -K 43 >v immo ingenio Ecclesiae valde consonat, at in illis con- dendis Synodo episcopali utantur. Haec namque hominis natura est, ut id, in quo constituendo ipse cooperatur. promptiore animo exequatur. Ordinationem enim in Syn- odo, cui intererat,, factam Clerus quasi suam, licet Episcopi utpote solius in Synodo iudicis sit, considerat; et ideo pvo virili parte operam navat, ut ea suum effectum obtineat. Episcopus vero, quae ipse in sua dioecesi circa prae- dicationem verbi Dei, institutionem iuventutis ac actionem cultus divini necessaria vel opportuna statuenda duxerit, ea a Clero synodali probari experitur et ita synoditas di- mittens verbis divi Pauli uti potest: Adiuvantes autem ezhortamur, ne in vacuum gratiam Dei recipiatis. (II. Cor. 6, 1). Quae quum ita sint,, Paternitati Vestrae clementissi- mae gratulatur, quod modo ad quintam Synodum cele- brandam arma cingat et quae in ea tractanda sunt, circum- specte praeparet ac simul ad salutares fructus quattuor praecedentium cum spirituali gaudio respiciat, vocationi quoque aestimantissimae de die 16. Maii 1911 Nr. 16/Praes. hisce gremialiter obsequitur, Synodo instanti assentitur ac in ea celebranda operam suam et consilium se praestare velle sollemniter pollicetur Celsitudini Vestrae Reverendissimae Marburgi, in testo B. M. V. sub titulo auxilii Christianorum, obedientissimum die 24. Maii 1911. Capitulum cathedrale: Carolus Hribovšek, praepositus. — Dr. Joannes Mla¬ kar, decanus. — Josephus Majcen, can. sen. — Bartholomaeus Voh, can. capit. — Martinus Matek, can. capit. — Franciscus Moravec, can. capit. — Jacobus Kavčič, canonicus. Regula et norma agendorum in sexta Synodo dioeeesana La- vantina. . s.-/ . _ Praenotiones. ollemnitates rituales, a inre praescriptae, in con- greganda ac tenenda Synodo dioeeesana ser- vandae sinit et absque indulto petito et con- cesso omitti nequeunt, ita sacra Congregatione Concilii etiam nuperrime et quidem die 29. Iulii 1905 declarante. 1 Norma ad celebrandam Synodum episcopalem fusius deseripta reperitur in libro de Synodo dioeeesana, anno Domini 1896 habita, in opere de Synodo, anno iubilaeo 1900 faeta, in volumine de Synodo, anno salutis 1903 coadunata et in codice de Synodo, anno 1906 concita. Ideo regula et norma gerendorum in Synodo boe anno tenenda parcius delineantur. Exemplar huius manualis extraditur initio Synodi cuilibet synoditarum. Actiones Synodi dioecesanae, cuius faciendae norma iuxt,a rubricas Caeremonialis Episcoporum (lib. 1. cap. 31) nec non Pon- tificalis romani (part. 111. ordo ad Synodum) hisce obiter explicatur, auxilio divino expedientur in Congregationibus et Sessionibus omnium ad Synodum convenientium. Congregahones habebuntur: a) particulares sive Consilia Consultorum, praesentibus scilicet illis synoditis, qui pro singulis Consiliis Consultores constituentur; b) generales, quibus enneti Synodi Sodales et Officiales interesse tenentur. 1 Rescriptum s. Congr. Concil. ad preces Episcopi Mariaimensis in Bra silia de die 29. Iulii 1905. (Acta Sanctae Sediš. Komae, 1905. Vol. XXXVIII. fasc. 5. pag. 27G sq). -k 45 h- Sessiones publicae illi nominantur omnium synodi- tarum sollemnes c.onsessus, in quibus ritu sacro per Cae- remoniale et Pontificale praescripto, quae ad Synodum pertinent, peraguntur, et quae in Synodo decreta sunt, sollemniter promnlgantur. Expedientur vero actiones synodales tribus Sessioni- bus publicis, quibus quinque Congregationes generales prae- inittentur, pridie cuiuslibet Sessionis publicae habendae. Congregationes particulares seu consultationes guattuor Consiliorum locum habebunt tempore libero. Sessiones publicae et Congregationes generales cele- brabuntur in sanctuario s. Aloysii. Congregationes parti¬ culares habebuntur partim in seminario clericorum, par- tim in convictu epheborum vel vero aliis in locis con- gruentibus. De prima Congregatione generali. Ad rite constituendas actiones primae Sessionis pu- bhcae pridie bora guarta pomeridiana habebitur prima Congregatio generalis. 1 • Omnes ad Synodum vocati in eaque comparentes — de saeculari Clero veste talari et chorali cum bireto, de regulari vero habitu sui ordinis et superpelliceis induti et cum decenti tonsura — congregantur in ec- clesia cathedrali s. Ioannis Baptistae. Exinde proce- dent cruce ecclesiae cathedralis praelata in Episco- pium, unde erit sollemnis supplicatio seu processio in synodale templum s. Aloysii, campanis ecclesiae cathedralis indesinenter pulsandis. 2. In processione servatur ordo, ut sequitur: Praecedet inter duos clericos ceroferarios crux ecclesiae cathedralis, gestata ab iuniore e Clero. Hanc sequetur Clerus iuxta dignitatem et ordina- tionis prioritatem. Praeibunt sacerdotes (regulares et saeculares), gui nonsunt benefieiati cum cura animarum. Subsequentur administratores et superiores ordinum; dein parochi et decani , stol is r libri coloris ornati. 4< 46 h- Succedent doctores philosophiae christianae, docto¬ res romani in mre canonico, dein sacrae Theolo- giae doctores, porro studii theologici dioecesani pro- fessores, instituti puerorum rectores et seminarii de¬ ri corum directores. Porro Archidiaconus Konjicensis, Praepositus Pe- toviensis et Abbas saecularis Celeiensis. Perillustris Abbas Trappistarum (vel eius Procurator) cum suo comite. Clerus ecclesiae cathedralis. Magistri caeremonia- rum, acolythi et ministri pro assistentia. Capitidum cathedrale in corpore procedet. Reverendissimus sacrorum Antistes cum suo comitatu. id. Bini gravi et lento decoroque passu procedent cum reverentia et religiosa devotione, ut externo iam exemplo populus ad pietatem excitetur. 4. Pie ac religiose sacrae supplicationi interessentibus et infra allegatos hgmnos et psalmos alternatim reci- tantibus 50 dies de vera indulgentia in consueta Ecclesiae forma vigore indulti de die 28. Augusti 1903 conceduntur. Hymni. In adorationem sanctissimae Trinitatis. lam sol recedit igneus: Tu lux perennis Unitas, Nostris, beata Trinitas, Infunde lumen cordibus. Te mane laudum carmine, Te deprecamur vespere; Digneris, ut te supplices Laudetnus inter coelites. Patri simulque Filio, Tibique Sancte Spiritus, Sicut fuit, sit iugiter Saeclum per omne gloria. Amen. •K 47 !+ In gloriam beatae Mariae Virginis. O gloriosa virginum, Sublimis inter sidera, Qai te creavit, parvulum Lactente nutris obere. Quod Heva tristis abstulit, To reddis akno germine: Intrent ut astra flebiles, Coeli recludis cardines. Tu regis alti ianua, Et. aula lucis fulgida: Vitam datam per Virginem Gentes redemptae plaudite. lesu, tibi sit gloria, Qui natus es de Virgine, Cum Patre et almo Špiritu In sempiterna saecula. Amen. In honorem sanctorum Angelorum. Christe, sanctorum decus Angelorum, Gentis humanae sator et redemptor, Coelitum nobis tribuas beatas ' Scandere sedes. Angelus pacis Michael in aedes Coelitus nostras veniat, serenae Auctor ut pacis lacrimosa in orcum Bella releget. Angelus fortis Gabriel, ut hostes Pellat antiquos et amica coelo, Quae triumphator statuit per orbem, Templa revisat. Angelus nostrae medicus salutis, Adsit e coelo Raphael, ut omnes Sanet aegrotos, dubiosque vitae Dirigat actus. -k 48 * Virgo dux pacis Genitrixque lacis, Et sacer nobis chorus Angelorum Semper assistat., simul et micantis Regia coeli. Praestet hoc nobis Deitas beata Patris ac Nati pariterque Sandi Spiritus, cuius resonat per omnem Gloria mundum. Amen. In laudes Omnium Sanctorum. Salutis aeternae dator, lesu, redemptis subveni: Virgo parens dementiae Dona salutem servulis. Vos angelorum millia, Patrumque coetus, agmina Canora Vatum: vos reis Precamini indulgentiam. Baptista Christi praevius, Summique coeli Claviger, Cum caeteris Apostolis Nexus resolvant criminum. Cohors triumphans Martyrum, Almus Sacerdotum chorus, Et virgin alis castitas Nostros reatus abluant. Quicumque in alta siderum Regnatis aula principes, Favete votis supplicum, Qui dona coeli flagitant. Virtus, honor, laus, gloria Deo Patri Cum Filio, Sancto simul Paraclito, In saeculorum saecula. Amen. ■a. 49 * Psalmi. Psalmus 22. Dominus regit me, et nihil mitri deerit: * in loeo pascuae ibi me collocavit. Super aquam refectionis educavit me: * animam meam convertit. Deduxit me super semitas iustitiae, * propter no- men suum. Nam, et si ambulavero in medio umbrae mortis, non timebo mala: * quoniam tu mecum es. Virga tua et baculus tuus: * ipsa me consolata suni;. Parasti in conspectu meo mensam, * adversus eos, qui tribulant me. Impinguasti in oleo caput meum: * et calix meus inebrians quam praeclarus est! Et misericordia tua subsequetur me * omnibus diebus vitae meae: Et ut inhabitem in domo Domini * in longitudinem dierurn. Gloria Patri . . . Psalmus 26. Dominus illuminatio mea et salus mea, * quem timebo? Dominus protector vitae meae, * a quo trepidabo? Dum appropiant super me nocentes, * ul edant carnes meas: Qui tribulant me inimici mei, * ipsi infirmati snnt et ceciderunt. Si consistant adversum me castra, * non timebit cor meum. Si exsurgat adversum me proelium, * in boe ego sperabo. Unam petii a Domino, bane requiram, * ut inha¬ bitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae: Ut videam voluptatem Domini * el visitem tem- plum eius. 4 ■H 50 * Quoniam abscondit me in tabernaculo sno: * in die malornm protexit me in abscondito tabernaculi sui. In petra exalt.avit, me: * et nune exaltavit caput meum super inimicos meos. Gircuivi et immolavi in tabernaculo eius hostiam vociferationis: * cantabo et psalmum dicam Domino. Exaudi Domine vocem tneam, qua clamavi ad te: * miserere mei et exaudi me. Tibi dixit eor meum, exquisivit te facies mea: * faciem tuam Domine requiram. Ne avertas faciem tuam a me: * ne declines in ira a servo luo. Adiutor ineus esto: * ne derelinquas me, neque despicias me Deus salutaris ineus. Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt me: * Dominus autem assumpsit me. Legem pone mihi Domine in via tua: * et dirige me in semitam rectam propter inimicos meos. Ne tradideris me in animas tribulantium me: * quoniam insurrexeruni in me testes iniqui, et mentita est iniquitas šibi. Gredo videre bona Domini * in terra viventium. Exspecta Dominuin, viriliter age: * et confortetur cor tuum, et sustine Dominum. Gloria Patri . . . Psalmus 66. Deus misereatur nostri et: benedicat nobis: * illu- minet vultum suum super nos et misereatur nostri. Ut cognoscamus in terra vi aru tuam: * in omnibus gentibus salutare tuum. Confiteantur tibi populi Deus: * confiteantur tibi populi omnes. Laetentur et exsultent gentes: * quoniam iudicas populos in aequitate, et gentes in terra dirigis. Confiteantur tibi populi Deus, confiteantur tibi po¬ puli omnes:* terra dedit fructum suum. +! 51 H- Benedicat nos Deus, Deus noster, benedical nos Deus: * et metuant eum omnes fines terrae. Gloria Patri . . . Psalmus 94. Venite, exsultemus Domino: * inbilemus Deo salu- tari nostro. Praeoccupemus faciem eius in confessione: * et in psalmis inbilemus ei. Quoniam Deus magnus Dominus: * et Rex magnus super omnes deos. Quia in manu eius sunt omnes fines terrae: * et altitudines montium ipsius sunt. Quoniam ipsius est mare, et ipse fecit illud: * et siccam marius eius formaverunt. Venite adoremus et procidamus: * et ploremus ante Bominum, qui fecit nos. Quia ipse est Dominus Deus noster: * et nos po- Pulus pascuae eius et oves rrianus eius. Hodie si vocem eius audieritis: * nolite obdurare corda vestra. Sicut in irritatione secundum diem tentationis in deserto: * ubi tentaverunt me patres vestri, probaverunt uie et viderunt opera mea. Quadraginta annis offensus fui generationi illi * et dixi: Semper hi errant corde. Et isti non cognoverunt vias meas, ut iuravi in lr a mea: * si introibunt in requiem meam. Gloria Patri . . . Psalmus 120. Levavi oculos meos in montes, * unde veniet auxilium mihi. Auxilium meum a Domino, * qui fecit coelum et terram. Non det in commotionem pedem tuum: * neque ■dormitet, qui custodit te. 4* * 52 >*- Ecce non dormitabit neque dormiet, * qui custodit Israel. Dominus custodit te, Dominus protectio tua * super maram dezteram tuam. Per diem sol non uret te: * neque luna per noctem. Dominus custodit te ab omni malo: * custodiat ani- mam tuam Dominus. Dominus custodiat introitum tuum et, exitum tuum: * ex hoc nune et usque in saeculum. Gloria Patri . , . Psalmus 132. Ecce quam bonurn et quam iucundum * habitare fratres in unum! Sicut unguentum in capite, * quod descendit in barbam, barbam Aaron: Quod descendit in oram vestimenti eius: * sicut ros Hermon, qui descendit in montem Sion. Quoniam illic mandavit Dominus benedictionem * et vitam usque in saeculum. Gloria Patri . . . Sub finem dicitur Antiphona: Salve Regina, mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exsules filii Hevae. Ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrymarum valle. Eia ergo, advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte! Et Iesum, benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exsilium ostende! O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria! p. Ora pro nobis sancta Dei Genitrix. R. 0t digni efficiamur promissionibus Christi. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui gloriosae Vir- ginis Matris Mariae corpus et animam, ut dignum Filii tui habitaculum effici mereretur, Špiritu Sancto cooperante, praeparasti: da, ut cuius commemoratione laetamur, eius « 5B >*- pia intercessione ab instantibus malis et a morte per- petua liberemur. Per eumdem Christum Dominum no- strom. Amen. b. In ingressu synodalis ecclesiae s. Aloysii omnes passum sistent, et reverendissimus Praesul accepto aspergillo de more asperget aqua lustrali et medium inter synoditas, comitatus a Capitulo cathedrali, accedet ad altare maius. b. Dum Ipse, peracta sanctissimi Sacramenti adoratione, assumit in throno paramenta sacra, idem facientibus, qui Ei assistent, in sacristia, synoditae quiete occu- pabunt sedilia, quae in ecclesiae navi a dextris et a sinistris parata sunt, prout eis loca Magister caere- moniarum assignabit. Haec loca, durante Synodo, singuli tenebunt; attamen hic ordo, toto Synodi tempore stricte observandus, nullum honori vel dignitati fert praeiudicium. 7. In sessionibus publicis omnes synodales superpelliceis et biretis induti erunt. In congregationibus saeculares synoditae veste tal ari cum bi reto, regulares habitu sui ordinis, Officiales autem superpelliceo seu cotta super vestem talarem vestiti comparebunt. b. Ad Missas synodales et alias sacras functiones, quae peragentur, assistent et inservient synodales ex ordine, qui a Magistro caeremoniarum, annuente reverendissimo Ordinario, designabuntur. Chorus Capituli cathedralis pro tempore Synodi, exceptis eis, quae in communi cum synodit.is fient, suspenditur. b. Omnibus paratis, Antistes accipit paramenta sacra et coram exposito augustissimo Sacramento intonat sequentiam: Veni, Sancte Spiritus, qua a choro absoluta, cantat relativum versiculum et respectivam collectam de Špiritu Sando. 1 10. Data benedictione el Sanctissimo reposito, Episcopus deponit sacras vestes et reassumit mozzettam. Se- quitur sacra dictio salutatoria et introductoria. 1 Pag. 68. Post sermonem auguralem legitur de pulpito amo- vibili decretum de Officialibus Si/nodi. Quo praelecto Synodi Promotores, Secretarius, Notarius et. Procura- tores Cleri loca designata occupabunt, officio ac munere šibi commisso functuri. 11. Actutum accedens ad sedem Episcopi Pr omotov 1 instabit, ut actiones synodales indicantur et prae- parentur; Secretarius vero, accepto Praesulis man¬ datu, leget summarium istarum actionum. 12. Sequitur Promotoris instantia de constituendis quattuor Congregationibus pro deliberanda et examinanda Synodi materia. Exposita per reverendissimum Syn- odi Praesidem methodo, qua consultationes in Con¬ gregationibus particularibus expediendae erunt, prae- legentur nomina eorum, quos sacrorum Antistes quattuor Congregationum Praesides, Consultores, Re- ferentes et Notarios elegerit: quibus confestim ext;ra- ditur materia deliberanda. 13. Sequitur Promotoris instantia de constituendis et respective approbandis in Synodo Exammatoribus Cleri. Praelectis per Secretarium nominibus eorum, quos reverendissimus Ordinarius constituit , Examina- tores ordinandorum, proponuntur per celsissimum Principem-Episcopum Examinatores promovendorum ad leneficia curata, in Synodo approbandi. Consimili modo commendantur Parochi consultores. Facto dein per diribitores scrutinio , publicantur data occasione nomina eorum, quos Synodus approbavit. 14. Homagium a synoditis per telegraphum significandum Sanctissimo Patri Pio X., eminentissimo Domino Ioanni Bapt. Cardinal] Katschthaler, Principi-Archi- episcopo et Metropolitae Salisburgensi, itemque eminentissimo Domino Cardinali Status Secretario et excellentissimo Nuntio apostolico Vindobonensi, denique Suae caesareae ac regiae Apostol icae Maie- stati, augustissimo Imperatori Francisco losepho I. 1 Si fuerint duo Promotores, in formula dicatur: Nos N. et N. huius Synodi Promotores . . 55 >f Peropportunum esse videtur tern pas, ut Synodus consolatoriam dirigat ad Lusitaniae Episcopos epi- stolam. 15. Posthac decretum de ludicibus guerelarum et ex- eusationum vulgatur. Indicta dein ad Promotoris instantiam prima Sessione puhlica, finis imponitur Congregationi primae gratiarum actione d Qua per- acta Episcopus discedit, comitante Ipsum Capitulo usque ad valvas ecclesiae. Quo facto Congregatio dimittitur. In discessu post actiones synodales, ut servetur ordo et vitetiir con- fusio, digniores prion' loco abscedant. 16. Eodern vespere ab bora sexta per duos quadrantes campanae ecclesiae cathedralis s. Ioannis Baptistae, ecclesiae parochialis beatae Virginis Mariae sen ba- silicae Matris misericordiae, ecclesiae filialis s. Bar- barae, ecclesiae synodalis s. Aloysii, ecclesiae beatae Virginis Mariae apud scholares sorores tertii ordinis s. Francisci Assisinensis, porro ecclesiae parochialis s. Magdalenae et ecclesiae s. loseph apud sacerdotes missionarios s. Vincenti! a Paulo sollemni ritu pul- sentur. Affulsit enim dies optatissima sextae Svnodi dioecesanae! De prima Sessione sollemni. Hora septima matutina omnes Svnodi Officiales et Sodales congrediuntur in domo sacra s. Aloysii, occupant sua subsellia et exspectant adventurn celsissimi ac re- verendissimi. Principis-Episcopi. Eum cappa indutmn et curru advecturn excipit. Ca- pitulum cathedrale ad atrium ecclesiae lpsumque ad alt.are maius deducit. Mox quum illustrissimus Antistes sedem suam occu- paverit, persolvitur Tertia. Qua finita et rite paratis omnibus, quae ad Sacrurn requirunt,ur, procedit Episcopus * Pag. 69. imm. 2. M 56 !+ acl altare et celebral; Missam de Špiritu Sando. (Gloria, unica Oratio, Čredo, Praefatio de Špiritu Sando et ul- timurn Evangeliurn s. loannis). Incensatur Clerus. Finita Missa Pontifex depositis paramentis, Missae propriis, usque ad štolam exclusive accipit pluviale ru- brum cum mitra pretiosa, accedit ad altare et genuflexus sine mitra incipit Antiphonam: Exaudi, deinde ornnes surgunt et persolvunt preees , quas Pontifieale romanum pro prima Sessione praecipit. 1 Recedentibus Acolythis, deponitEpiscopus paramenta, induit vestes pro Synodo et exorditur Sessionem sollemnem, si tempus permiserit, sermone synodali. Quo audito, Pr omotov more in Synodis asi lato in- stabit pro publicatione decretorum, formam Synodi re- spicientium, videlicet de aperienda Synodo, de emittenda, projessione fdei et de iureiurando contra modernistas, de Ministris synodalibus, qui post Synodum munere fun- gantur, de servando secreto et de non discedendo. Singula decreta Secretarius, accepta de mami Episcopi, praeleget de pulpito amovibili. Ad lectionem decreti de emittenda fidei professione et de iuramento contra modernismum surgit Episcopus et mitra deposita, convcrsus ad altare genuflectit et mami dextera libro sanctorum Evangeliorum admota, alta voce professionem fidei emittit, id est recitat, caeteris syn- odalibus una cum Eo recitantibus, formulam 1 idei Tri- dentino-Vaticanam et formulam iurisiurandi in Motu proprio »Sacrorum Antistitum« die 1. Septembris 1910 praescriptam. Primus actus est actus summae religionis et alter est sollemnis et publicus actus divini cultus. Forma professionis fidei Tridentino-Vaticana. Ego N. firma fide čredo et protiteor omnia et sin- gula, quae continentur in Symbolo fidei, quo sancta Romana Ecclesia utitur, videlicet: Gredo in urnim Deum, Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, visibilium 1 Pag. 70—78. num. 1. -k 57 * omnium et invisibilium. Et in urnim Dominum Iesurn Christum, Filium Dej unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de lumine, Deum veram de Deo vero. Genitum, non factum, con- substantialem Patri, per quem omnia faeta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem de- scendit de coelis. Et incarnatus est. de Špiritu Sancto ex Maria Virgin e: et bomo factus est. Cracifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato passus et sepultus est. Et resurrexit tertia die secundum Scripturas. Et ascendit in coelum; sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria iudicare vivos et mortuos: cuius regni non erit finis. Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem, qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre' et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui lo- cutus est per Prophetas. Et imam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionein peccatorum. Et exspect.o resurrectionem inortuorum. El vilam venturi saeculi. Amen. ApostoJicas et ecclesiasticas traditiones reliquasque eiusdem Ecclesiae observationes et constitutiones firmis- sirne admitto et amplector. Item sacram Scripturam iuxta eum sensum, quem tenuil et tenet, sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione sa- crarum Scripturarum, admitto; nec eam umquam nisi •uxta unanimem consensum Pat m m accipiam et inter- pretabor. Profiteor quoque, septem esse vere et proprie Sa- cramenta novae legis, a lesu Christo Domino nostro in¬ stituta, atque ad salutem humani generis, licet non omnia singutis, necessaria, scilicet Baptismum, Confirmationem, Eucharistiam, Poenitentiam, Extremam Unctionem, Or- dinem et Matrimonium; illaque gratiam conferre, et ex bi s Baptismum, Confirmationem et Ordinem sine sacri- legio reiterari non posse. Receptos quoque et approbatos Ecclesiae catholicae ritus, in supradictorum omnium Sa- cramentorum sollemni administratione recipio et admitto; omnia et singula, quae de peccato originali et de iusti- +, 58 * ficatione in sacrosancta Tridentina Svnodo definita et. declarata fuerunt, amplector et recipio. Profiteor pariter, in Missa offerri De o veram, pro- prium et propitiatorium sacrificium, pro vivis et defunctis; atque in sanctissimo Eucharisliae Sacramento esse vere, realiter et substantialiter corpus et sangninem una cum anima et divinitate Domini nostri lesu Christi, fierique conversionem totius substantiae panis in corpus et totius substantiae vini in sangninem, quam conversionem ca- tholica Ecclesia Transsubstantiationem appellat. Fateor etiam, suh altera tantum specie totum atque integrum Christum, verumque Sacramentum sumi. Constanter teneo, Purgatorium esse animasque ibi detentas fidelium suffragiis iuvari. SimiIiler et Sanctos, una cum Christo regnant.es, venerandos atque invocandos esse eosque orationes Deo pro nobis offerre, atque eorurn reliquias esse venerandas. Firmissime assero, imagines Christi ac Deiparae semper virginis nec non aliorum Sanctorum habendas et retinendas esse, atque eis debitum honorem ac venerationem impertiendam. indulgentiarum etiam potestatem a Christo in Ecclesia relictam fuisse, illarumque usum christiano popuio maxime salutarem esse affirmo. Sanctam catholicam et apostolicam Ro¬ manam Ecclesiam omnium ecclesiarum matrem et ma¬ gistram agnosco; Romanoque Pontifici, beati Petri Apo- stolorum piuncipis successori ac lesu Christi Vicario, veram obedientiam spondeo ac iuro. Caetera item omnia a sacris canonibus et oecumenicis Conciliis ac praecipue a sacrosancta Tridentina Synodo et ab oecumenico Con- cilio Vaticano tradita, definita et declarata, praesertim de Romani Pontificis primatu et infallibili magisterio indubitanter recipio atque profiteor; simulque contraria. omnia, atque haereses quascumque ab Ecclesia damnatas et reiectas et anathematizatas, ego pariter damno, reiicio et anathematizo. Hanc veram catholicam fidem, extra quam nemo salvus esse potest, quam in praesenti sponte profiteor et veraciter teneo, eamdem integram el inviolatam, usque 59 -K ad extremum vitae spiritum constantissime Deo adiuvante retinere et confiteri, atque a meis subditis vel illis, quo- rum cura ad me in mnnere meo spectabit, teneri, doceri et praedicari, quantum in me erit, curaturum: ego idem N. spondeo, voveo ac iuro. Sic me Deus a.diuvet, et. haec sancta Dei Evangelia! Formula iurisiurandi in Motu proprio „Sacrorum Antistitum“ praescripta. Ego N. firmiter amplector ac recipio omnia et sin- gula, quae ab inerranti Ecclesiae magisterio definita, adserta ac declarata sunt, praesertim ea doctrinae ca- pita, quae huius temporis erroribus directo adversantur. Ac primum quidem Deum, rerum omnium principium et finem, naturali rat.ionis lumine per ea, quae facta sunt, hoc est per visibilia creationis opera, tamquam causam per effectus, certo cognosei adeoque demonstrari etiam posse, profiteor. Secundo: Ext,erna revelationis ' argumenta, hoc est facta divina, in primisque miracula et prophetias admitto et agnosco tamquam signa cer- tissima divinitus ortae christianae Religionis, eademque teneo aetatum omnium atque hominum, etiam huius temporis, intelligentiae esse maxime accommodata. Tertio: Firma pariter fide čredo, Ecclesiam, verbi revelati cu- stodern et magistram, per ipsum verum atque historicum Christum, quum apud nos degeret, proxime ac directo institutam, eandemque super Petrum, apostolicae liierar- chiae principem eiusque in aevum successores aedificatam. Quarto: Fidei doctrinam ab Apostol is per orthodoxos Patres eodenr sensu eademque semper sententia ad nos usque transmissam, sincere recipio; ideoque prorsus reiicio haereticum commentum evolutionis dogmatum, ab uno in alium sensum transeuntium, diversum ab eo, quem prius habuit Ecclesia: pariterque damno errorem omnem, quo, divino deposito, Christi Sponsae tradito ab Eaque fideliter custodiendo, sufficitur philosophicum inventura, vel creatio humanae conscientiae, hominum conatu sensim efformatae et in posterum indefinito pro- 60 gressu perficiendae. Quinto: Certissime teneo ac sincere profiteor, fidem non esse coecum sensum religionis e latebris subconscientiae erumpentem, sub pressione cordis et inflexionis voluntatis moraliter informatae, sed veram assensum intellectus veritati extrinsecus acceptae ex auditu, quo nempe, quae a Deo personali, Creatore ac Domino nostro dieta, testata et revelata sunt, vera esse credimus, propter Dei auetoritatem sumrrie veracis. Me etiam, qua par est, reverentia, subiicio tol:oqae animo adhaereo damnationibus, declarationibus, prae- seriptis omnibus, quae in Encyclicis litteris » Pascendi « et in Decreto » Lamentabili « 1 continentur, praesertim circa eam quam historiam dogmatum vocant. —. Item reprobo errorem affirmantium, propositam ab Ecclesia fidem posse historiae repugnare, et catholica dogmata, quo sensn nune inteiliguntur, cum verioribus christianae religionis originibus componi non posse. - Damno quo- que ac reiicio eorum sententiam, qui dieunt, christianum iiominem eruditiorem induere personam duplicem, aliam eredentis, aliam historici, quasi liceret historico ea re- tinere, quae eredentis fidei contradicant, aut praemissas adstruere, ex quibus consequatur dogmata esse aut faisa aut dubia, modo baec direeto non denegentur. — Re¬ probo pariter eam Scripturae Sanctae diiudicandae atque interpretandae rationem, quae, Ecclesiae traditione, ana- logia fidei et Apostolicae Sediš normis posthabitis, rationalistarum commentis inhaeret, et criticen textus velul; unicam supremamque regulam, band minus licen- ter quam temere amplectitur. Sententiam praeterea illorum reiicio, qui tenent, doetori disciplinae historicae theologicae tradendae, aut iis de rebus seribenti seponendam prius esse opini- onem ante conceptam sive de supernaturali origine catholicae traditionis, sive de promissa divinitus ope ad perennem conservationem uniuscuiusque revelati veri; deinde seripta Patrum singulorum interpretanda solis scientiae principiis, sacra qualibet auetoritate se- 1 8. Septembris 1907. — 3. lulii 1907. 4< 61 >5- clusa, eaque iudicii libertate, qua profana quaevis mo- numenta solent investigari. — In universum denique me alienissimum ab errore profiteor, quo modernistae tenent in sacra traditione nihil inesse divini; aut, quod longe deterius, pantheistico sensu illud admit- tunt; ita ut nihil iam restet nisi nudum factum et simplex, communibus historiae factis aequandum; ho- minum nempe sua industria, sollertia, ingenio scholam a Christo eiusque apostolis incboatam per subsequentes aetates continuantium. Proinde fidem Patrum firmissime retineo et ad extremum vitae spiritum retinebo, de cha- rismate veritatis certo, quod est, fuit eritque semper in vpiscopatus ab Apostolis successione' ; non ut id teneatui\ quod m el i us et aptius videri possit secundum suam cuius- que aetatis culturam, sed ut numquam aliter credatur, numquam aliter intelligatur absoluta et immutabilis ve- ritas ab initio per Apostolos praedicata 2 . Haec omnia spondeo me fideliter, integre sincereque servaturum et inviolabiliter custoditurum, nusquam ab iis sive in d o cen d o sive quomodolibet verbis scriptisque detlectendo. Sic spondeo, sic iuro, sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei evangelia! Facta recitatione, Antistes in genua provolutus et dextera sacrosanctis Evangeliis imposita iuramentum emittit in bane formam: Ego Michael, Princeps-Episcopus Eavantinorum., promdtto, spondeo, profiteor, detestor, ana- thematizo, voveo et iuro iuxta professionis fidei formulam « Pio IV. et Pio IX. praeseriptam, singula singulis re- ferendo. — Item spondeo me omnia fideliter, integre sin- eeregue servaturum et inviolabiliter custoditurum, nusquam ab Us sive in docendo sive quomodolibet verbis scriptisgue defleetendo, quae in formula iurisiurandi, in Motu proprio » Sacrorum Antistitum « die I Septembris 1910 praeseripta, proponuntur. Sic m,e Deus adiuvet et ha,ec sancta Dei Evangelia ! Postea sedens aecipit mitram et Evangeliarium su- stinens apertum super genua excipit iuramentum omnium 1 Iren. 4, c. 26. — 1 Praeser. c. 28. 62 * in Synodo congregatorum, qui trini ac trim mox acce- dunt et flexis genibus tres digitos manus dexterae, in sol lem ni iureiurando elevari so litos, nudos ponunt super Initium sancti Evangelii secundum loannem (in tertia Missa de Nativitate Domini) atque formulam iuramenti , finalem pronunciant: Ego idem N. N. spondeo, voveo ac iuro. 8ic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Quibus dictis, osculantur textum Evangelii, 1 et sessnm red e un l . Ad instantnim Fromotoris, amin en te Praestite pro- mulgatur per Secretarium decretum de approbatis in Synodo Examinatoribus promovendorum ad beneficia ču¬ vata et de Parochis consultoribm, qui, si praesentes fue- rint, protinus accedunt ad Ordinarium, sollemni iura- mento devinciendi. Promulgatis deni, quae reverendissimus Synodi Praeses in hac prim a Sessione sollemni promulganda decrevit, instabit Promotor, ut proxima Sessio puhlica indigitetur atqu.e de peractis in Sessione praesenti et de aliis actionibus synodalibus conficiatur mnemosgnon authenticum. Quibus absolutis et praelecto decreto de secunda sessione sollemni celebranda, Episcopus sollernnem benedic- tionem pastoralem impertitur. Qua data, deponit vestes, et ordinato per mediam navim ecclesiae recessu Clerum in ianua ecclesiae dimittit et rheda in Aedes episco- pales redit. De Congregationibus particularibus. Actiones Congregationum particularium expediuntur per quattuor Consilia, quibus singulis reverendissimus Praesul peculiarem materiae synodalis partem committet deliberandam. Sessiones istorum Gonsiliorum habebuntur tempore libero et opportuno. Pro quolibet Consilio parabitur in aedibus seminarii clericorum et viridarii adolescentium 1 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pag. 437—441. i; 63 H- peculiare condave, in quo eiusdem Consilii consultores hora accurate determinanda ad faciendam actionem svnodalem convenient. Actioni praemittuntur preces\ per Consultores di- cendae. Designati Praesidis erit, consultationes optimo quo poterit modo dirigere et curare, ut vota, desideria, mutationes aliaque huius generis scriptis mandentur, seu ut de actione Sessionis per Notarium conficiatur Proto- collum, Anita congregatione praelegendum et reverendis- simo Episcopo, curn eodem die ad faciendam Congrega- tionern generalem veneri t, proponendum. Ad Praesides horum Consiliorum pertinebit quoque, ut Procuratoribus Cleri in scriptis tribuant čonsilia sin- gulorum Consultorum, quatenus isti petierint, ut de his suis consiliis et sententiis in Congregationibus genera- Abus, annuente Ordinario, publice disseratur. In Ane Sessionum persolvenda est gratiarum actio . 2 De secunda Congregatione generali. Quo die prima Sessio sollemnis celebrata est, post Uieridiem bora quarta instituetur secunda Synodi Con- gregatio generalis. PraeAxa hora convenient synodales in fano s. Aloysii. Antistite more solito adveniente, persolventur Vespera,e cum Completorio. Quibus tinitis pr o consuetudine Syn- odorum incipit actio sgnodalis precibus, ante actionem synodalem persolvendis . 3 Habebitur prima meditatio. Eius line facto, Episco- pus, prout opportunum duxerit,, dilucidabit singulas pro- positae materiae synodalis partes. Quibus actis instabit Pr omotov, ut vota et petita Cleri per illius Procuratores dilucidentur. Quibus auditis et pro posse exauditis, reverendissi- uius Praelatus instruit Clerum de ludicibus in partibus, et si Ei placuerit, Clero renunciat, quos buic obeundo uuineri devinciendos statuerit. Pag. 69. num. 1. — 2 Pag. 69. num. 2. — 3 Pag. 69. num. 1. ■k 64 >»• Pari modo, si Ei in Domino consultum videbitur, eligit ac nominat viros, quos ludicii sui dioecesani pr o causis criminalibus et civilibus nec non Tribunalis ec- desiastici pro causis matrimonialibus constituerit Con- siliarios. Quibus peractis ad Promotoris instantiam et Ordi- narii concessionem praelegetur per Secretarium summa- rium proximae Sessionis sollemnis, qua indicta, preces pro gratiarum adione absolvuntur . 1 Hisce Congregatione generali rite conclusa, Episcopus comitante Capitulo cathedrali, ut. de more, discedit. De altera Sessione sollemni. Die sequent.i (feria IV.) celebrabitur secunda sol¬ lemnis /Sessio puhlica. Hora septima convenient omnes Synodi Sodales et Officiales in ecclesia conciliari ad s. Aloysium, ibidem- que paratis parandis exspectant Pastorem dioeceseos. Qui quum post horam septimam Cappa indutus venerit modo, quo dictum est, pro prirna Sessione sollemni, Clero in locis designatis disposito, persolvitur Tertia. Sequitur Missa Reguiem pro defunctis ab ullima Synodo, verurn etiam pro omnibus mortuis Episcopis et sacerdotibus dioecesis Lavantinae, per Dignitarium e Ca¬ pitulo cathedralis ecclesiae celebranda (cum unica Collecta: Deus, qui inter apostolicos, Epistola et Evangelio, quae in Missali habentur in prima Missa pro defunctis). Oblato Missae sacrificio, induitur illustrissimus Epi¬ scopus paramentis nigris pro facienda Ahsolutione ad tumulum. Qua peracta, depositis nigris, assumit Episcopus paramenta Synodi, et incboata ab Eo Antiphona Pro- pitius esto , 2 fiunt ex ordine ea, quae pro secunda die in Pontitičali romano adnotantur. Hisce precibus initiurn sumit secunda sollemnis Sessio puhlica. 1 Pag. 69. num. 2. — 2 Pag. 78—81. num. 2. m 65 Si tempus permiserit, praedicabitur oratio sgnodalis. quam sequetur lectio constitutionum, quas Ordinarius promulgandas decrevit. _ Si sacrorum Antistiti placuerit, advocantur constituti ludices m partibus et Iudieii ac Tribunalis dioecesani Consiharii nec non Parochi consultores ad praestandum luramentum in manus Episcopi per tactum libri Ev,an- geliorum. Tndicta Sessione sollemni pro&ima, celsissimus Prin- f.eps-Episcopus benedictionem pontificalem elargitur. Dein depositis vestibus factoque recessu Clerum in ostio sacelli s ynodalis dimittit, et in Palatium suum curru vehitnr. De tertia, quarta et quinta Congregatione generali. I A meridie eiusdem diei seu feriae qnartae bora quarta perficitur tertia Congregatio generalis ritu et. modo, quo superius dictum est de secunda Con- gregatione. Habebitur secunda meditatio qua consideratio. Caetera evolvuntur uti in altera Congregatione ge¬ nerali. Eodem iam vespere et mane proximae diei prae- betur synoditis occasio sacramentaliter confitendi. 2- Die sequent.i peragetur quarta Congregatio generalis, ad quam Clerus synodalis eadem liora et eodem modo conveniet, prouti describitur in secunda Ses¬ sione publica. Quum in ecclesiam more solilo venerit celsissimus Praesul, recitabitur Tertia,, qua persoluta, celebratur per Canonicum Capituli cathedralis Missa de die festo, eni Episcopus assistet, plaviali colons albi indulus. Synoditae recitabunt sacratissimum Rosa- rium gloriosum. Finita Missa, datur initium Congregationi precibus, ad boe praeseriptis. Deinceps habebitur meditatio tertia. Qn,a audi l a pertraetabitur materia synodalis, prout in Domino illustrissimus Nauclerus iudicaverit et decreverit. 5 -k 66 > 3 - Quibus actis, fiunt preces pro gratiarum actione. Datis Deo gratiis, comitabitur Episcopum Capitulum cathedrale usque ad seras ecclesiae, et synoditae discedent,. Dein est. tempus liberum pro facienda confessione sacramentali. 3. Hora quarta instituetur quinta et ultima Congregatio generalis modo superius descripto. In hac Congregatione pertractabitur omnis materia synodalis, quae adhuc superfuerit. De tertia et ultima Sessione publica. Die sequenti celebrabitur Sessio puhlica finalis, ad quam Clerns synodalis hora sexta — vel vero alia iuxta circumstantias temporis et adiuncta personarum adhuc statuenda — et eodem modo, ut superius notatum est, congregabitur. Absoluta, quum Synodi Praesul advenerit, Tertia, cantatur per Ipsum Missa de sanctissima Trinitate (ad- dita sub distincta conclusione Collecta pro gratiarum actione). Incensatur Clerus. Post Pontificis communio- nem Sacerdot.es, assumptis stolis, accedunt. ad sacrarn communionem, qua accepta sumunt ablutionem. Finita Missa pontilicali, inchoatur Sessio postrema precibus, quae in Pontificali romano pro tertia die Sgnodi ponuntur. 1 Deintus leguntur et publicantur, quae Ordinarius decreverit. Post haec vocabuntur nominatim omnes, qui huic Synodo dioecesanae interesse debuerint, et respon- debit ad suum quisque nomen: Adsum. Absent.es notentur aliquo signo v. gr', lineola. Gontra sine iusta causa ab- sentes animadverti poteši, censuris, etiam excommuni- catione aliisve poenis, atque etiam mulctis pecuniariis. Sequitur allocutio finalis celsissimi ac reverendissimi Principis-Episcopi, in qua Clerum potissimum de libenti ac simplici, de hilari ac virih- deque humili, integra et 1 Pag. 81. a. 67 * constante observantia constitutionum synodalium monebit. Postea ad instantiam Promotoris legitur decretum cum de Synodo finienda tum de proxime habend,a. Epi- scopus, unicns in Synodo iudex, subscribit statutis. Tandem ad altare maius exponetur sanctissimnm Sacramentum. Quo incensato, intonat Anlistes hymnum: Te J)eum laudamus, quem cborus el. Clerus alta voce prosequuntur. Hymno dieto et relativae or at ioni subnec- titnr oratio finalis: Nulla est, Domine. 1 Immediate renovabitur dedieatio et consecratio dioe- eesis sacratissimo Cordi lesu 2 , uti id faetum est in Syn- odis annis 1896, 1900, 1908 el, 1906 coactis. Accedit eynoditarum commendatio et oblatio purissimo Cordi be- atae Mariae Virginis, prout in Synodo anni 1906 cum rr eigna cordium laetitia peraetum est. 3 Quo faeto cantatur ter Sancin* et datur Benedictio saeramentalis. Reposito Venerabili, aperiuntur portae ecclesiae synodalis. Deinde publicantur Indulgentiae concessae, porto praelegitur decretum d,e Synodo dimittenda. Posl haec persolvuntur Orationes i et impertitur Gl ero et praesenlibus laicis benedictio sollemnis. Denique Archidiaconus, stans iuxta Pontificem, dicet voce el e vata: Hecedamus in pace, et acclamabunt omnes. Di nomine Ohristi! Omnibus rite peraetis, excellentissimus Praesul de- Ponit sacras vestes et ordinato recessu Clerum in tori- bus ecclesiae in nomine Domini dimitt.it at.que in Aulam s uam se recipit. h* 1 Pag. 84. b. 2 Pag. 84. 1. — 8 Pag. 85. 2. — 4 Pag. 86—88. Preces in Synodo persolvendae. a) Invocatio Spiritus Sancti ad initiationem et aper- tionem Synodi in prima Congregatione generali. Reverendissimus Officiator intonat sequentiam: Veni , Sande Spiritus, qnam chorus et Clerns cantando pro- sequuntur: Et emitte coelitus * Lucis tuae radi.um. Veni, Pater pauperum, * Veni, dator munerum, * Veni, lumen cordium. Consolator optime, * Dulcis hospes animae, * Dulce refrigerium. In labore requies, * In aestu temperies, * In fletu solatium. O lux beatissima, * Rep le cordis intima * Tuoram fidelium. Sine tuo numine * Nihil est in homine, * Nih.il est innoxium. Lava, quod est sordidum, * Riga, qnod est aridum, * Sana, quod est saucium. Flecte, quod est rigidnm, * Fove, quod est frigidum, * Rege, quod est devium. Da tuis fidelibus * In te confidentibns * Sacrum septenarium. Da virtutis meritum, * Da salutis exitum, * Da perenne gaudium. Amen. 'P. Emitte Spiritum tuum et creabuntur. 1^. Et renovabis faciem terrae. Oremus. Deus, qui corda fidelium Sancti Spiritus illustratione docuisti, da nobis in eodem Špiritu recta. sapere et de eius semper consolatione gaudere. Per Do- minum nostrum Tesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum. Amen. -k 69 >f b) In Congregationibus quattuor generalibus et cunctis particularibus. 1. Ante actionem synodalem. Antiphona: Veni, Sande Spiritus, quam synoditae prosequuntur: Reple tuorum corda fidelium et. tui amoris 111 eis ignem accende, qui per diversitatem linguarum cunctarum gentes in unitafe fidei congregasti. a- Emitte Spiritum tuum et creabnntnr. % Et renovabis faciem terrae. iv. Dominus vobiscum. Et cum špiritu tuo. Oremus. Deus, qui corda fidelium Sancti Spiritus dlustratione docuisti. da nobis in eodem Špiritu recta sa Pere et de eius semper consolatione gaudere. Per Bominum nostrum Iesum Christum Filium tuum. qui ecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus Sancti l)e us per omnia saecula saeculorum. Amen. 2. Post actionem synodalem. Antiphona : Confirma boe Ueus, quod operatus es 111 nobis, a templo saneto tuo. quod est in Ierusalem. n- Benedicamus Patrem et Filium cum Saneto Špiritu. Laudemus et superexaltemus eum in saecula. Oremus. Deus, apud quem pro perceptis doniš gra- btudo secura est alterius beneficii impetratio, da nobis nignas tibi pro collatis beneliciis gratias rependere, ut nnsericordiam tuam ad impertienda nobis nova bona provocemus. Per Christum Dominum nostrum. IF Amen. Sequitur oratio, ab omnibus recitanda: Sub tuum praesidium confugimus — sancta Dei Benitrix — nostras deprecationes ne despicias in neces- sitatibus nostris — sed a periculis cunctis — libera nos semper — Virgo gloriosa et. benedicta — domina nostra — mediatrix noslra — advocata nostra — tuo r di° nos reconcilia — tuo Filio nos commenda — tuo ^iEo nos repraesenta. -H 70 w p. Vultum tuum deprecabuntur. Omnes divites plebis. Oremus. Defende, quaesumus, Domine, beata Maria semper Virgine intercedente, nostram ab omni adver- sitate familiam et toto corde tibi prostratam ab hostium propitius tuere clementer insidiis. Per Christum Domi- num nostram . Amen. p. Divinnm auxilium maneat semper nobiseum. jfy. Amen. e) In Sessionibus publicis. 1 1. In Se s si o ne p rim a e diei. Pontifex ante faldistorium šibi paratum genufiexus, deposita mitra, incipit schola prosequente Antiphonam: Exaudi nos, Domine, quoniam benigna est. miseri- cordia tua, et. secundum multitudinem miserationum tua- rum respice nos, Domine. Incepto Psalmo, sedet Pontifex, aceepta mitra, et sic manet, quousque jiniatur Psalmus et Antiphona repetatur. Psalmus 68. Salvum me fac Deus: * quoniam intraverant aquae usque ad animam meam. Infixus sum in limo profundi: * et non est sub- stantia. Veni in altitudinem maris, * et tempestas demersit me. Laboravi clamans, raucae factae suni: fauces meae: * defecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. Multiplicati sunt super capillos capitis mei, * qui oderunt me gratis. Confortati sunt, qui persecuti sunt me inimici mei iniuste: * quae non rapui, tune exsoIvebam. Deus tu scis insipientiam meam * et debeta mea a te non sunt abscondita. Non erubescant in me, qui exspectant te, Domine, * Domine virtutum. * Cfr. Pontifie. rom. Part. tertia. Grdo ad St/nodum. Non confundantur super me: * qui auaerunt te. Deus Israel. Quoniam propter te sustinui opprobrium: * operuit confusio faciem meam. Extraneus factus sum fratribus meis, * et peregrinus Bliis matris meae. Quoniam zelus domus tuae comedit me: * et op- probria exprobrantium tibi ceciderunt super me. Et. operui in ieiunio animam meam; * et factum est in opprobrium mihi. Et posui vestimentum meum cilicium: * et factus SUni illis in parabolam. Adversum me Ioquebantur, qui sedebant in porta: et, in me psallebant, qui bibebant vinum. Ego vero orationem meam ad te Domine: * tem- Pus beneplaciti Deus. In multitudine misericordiae tuae exaudi me, * in veritate salutis tuae. Eripe me de luto, ut non infigar, * libera me ab e,s > qui oderunt. me, et de profundis aquarum. Non me demergat, tempestas aquae, neque absor- l^eat me profundum: * neque urgeat super me puteus os suum. Exaudi me Domine, quoniam benigna est miseri- c °rdia tua: * et secundum multitudinem miserationum iuarum respice in me. Et ne avertas faciem tuam a puero tuo: * quoniam Iribulor, velociter exaudi me. Intende animae meae et libera eam: * propter ubmicos meos eripe me. Tu scis improperium meum et confusionem meam, g t reverentiam meam. In conspectu tuo sunt omnes, qui tribulant me: * improperium exspectavit cor meum et miseriam. Et sustinui, qui simul contristaretur, et non fuit: et qui consolaretur, et non inveni. ' i Et dederunt in escam meam fel: * et in siti mea po tavern nt me aceto. ■*< 72 * Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum * et in retributiones et in scandalum. Obscurentur oculi eorum. ne videant: * et dorsum eorum semper incurva. Effunde super eos iram tuani: * et furor irae tuae comprehendat eos. Fiat habitatio eorum deserta: * et in tabernaculis eorum non sit. qui inhabitet. Quoniam quem tu percussisti, persecuti suni : * el super dolorem vulnerum meorum addiderunt. Appone iniquitatem super iniquitatem eorum: * et non intrent in iustitiam tuam. Deleantur de libro viventium: * et cum iustis non scribantur. Ego sum pauper et dolens: * salus tua Deus suscepit me. Laudabo nomen Dei cum cantico: * et magnificabo eum in laude. Et placebit Deo super vitulum novellum, * cornua producentem et ungulas. Videant pauperes et laetentur: * quaerite Deum, el vivet anima vestra. Quoniam exaudivit pauperes Dominus: * et vinctos suos non despexit. Laudent illum coeli et terra, * mare et omnia re- ptilia in eis. Quoniam Deus salvam 1'aciet Sion: * et aedifica- buntur civitates Iuda. Et inhabitabunt ibi * et hereditate acquirent eam. Et semen servorum eius possidebit eam: * et qui diligunt nomen eius, habitabunt in ea. Gloria Patri ete. Sicut erat etc. Finito Psalma et repetita Antiphona, Pontifex surgit, et deposita mitra, versus ad altare dicit: , Adsumus, Domine Sancte Spiritus, adsumus pec- cati quidem immanitate detenti, sed in nomine tuo spe- cialiter aggregati: veni ad nos, adesto nobis, dignare illabi cordibus nostris: doce nos, quid agamus; quo 73 * gradiamur, ostende; quid efficiamus, operare. Esi,o solus et suggestor et effector iudiciorum nostrorum, qui solus curn Deo Patre et eius Filio nomen possides gloriosum: non nos patiaris perturbatores esse iustitiae, qui sumrne diligis aequitatem; ut sinistrum nos non ignorantiae 1 rabat; non favor inflectat; non acceptio muneris vel personae corrumpat: sed iunge nos tibi efficaciter solius tuae gratiae dono, ut siinus in te unum et in nullo deviemus a vero; quatenus in nomine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat sententia nostra, et in futuro pro bene gestis consequamur praemia sempiterna. Respondetur ab omnibus: Amen. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui mise- ricordia tua nos incolumes in boe loco specialiter ag- gregasti; mentes nostras, quaesumus, Paraclitus, qui a te procedit, illuminet et inducat in omnem, sicut tuus promisit Filius, veritatern; cunctosque in tua fide et charitate corroboret; ut excitati a temporali Synodo, pro- bciamus ad aeternae felicitatis augmentum. Per eumdem Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus Sandi Deus per omnia saecula saeculorum. 1^’ Amen. Rinita oratione, Pontifex, accepta mitra, procumbit supra faldistorium praedidum, aliis omnibus genufleeten- tibus, et dicuntur Litaniae: Kyrie, eleison. Christe. eleison. Kyrie, eleison. Christe, audi nos. Christe, exaudi nos. Pater de coelis Deus, miserere nobis. Fili Redemptor mundi Deus, miserere nobis. Spiritus Sancte Deus, miserere nobis. Sancta Trinitas unus Deus, miserere nobis. Sanda Maria, Sancta Dei Genitrix, Sancta Virgo virginum, J ora pro nobis. Sancte Michael, Sancte Gabriel, ^ 74 u- ora pro nobis. Sancte Raphael, ora pro nobis. Omnes sancti Angeli et Archangeli, orate pro nobis. Omnes sancti beatornm spirituum ordines, orate pro nobis,. Sancte Ioannes Baptista, ora pro nobis. Sancte Joseph, ora pro nobis. Omnes sancti Patriarchae et Proplietae, orate pro nobis. Sancte Petre, Sancte Paule, Sancte Andrea, Sancte Iacobe, Sancte Ioannes, Sancte Thoma, Sancte Iacobe, Sancte Philippe, Sancte Bartholomaee, Sancte Matthaee, Sancte Simon, Sancte Thaddaee, Sancte Matthia, Sancte Barnaba, Sancte Luca, Sancte Marce, Omnes sancti. Apostoli et Evangelistae, orate pro nobis. Omnes sancti Discipuli Domini, Omnes sancti lnnocentes, Sancte Stephane, Sancte Laurenti, ora pro nobis. Sancte Vincenti, Sancti Fabiane et Sebastiane, Sancti Ioannes et Paule, Sancti Cosma et Damiane, Sancti Gervasi et Protasi, Omnes Sancti Martyres, Sancte Silvester, Sancte Gregori, Sancte Ambrosi, Sancte Augustine, Sancte Hieronyme, orate pro nobis. orate pro nobis. ora pro nobis. « 75 * ora pro nobis. or a pro nobis. Sande Martine, 1 ora nobia . bande Nicolae, ) Omnes sancti Pontifices et Confessores, orate pro nobis. Omnes sancti Doctores, orate pro nobis. Sancte Antoni, Sancte Benedicte, Sancte Bernarde Sancte Dominice, Sancte Francisce, f Omnes sancti Sacerdotes et Levitae, orate pro nobis. Omnes sancti Monacbi et Eremitae, orate pro nobis. Sancta Maria Magdalena, Sancta Agatha, Sancta Lncia, Sancta Agnes, Sancta Caecilia, Sancta Catharina, Sancta Anastasia, , Omnes sanctae Virgines et. Viduae, orate pio nobis. Omnes Sancti et Sanctae Dei, intercedite pro nobis.. Propitius esto, parce nobis Domine. Propitius esto, exaudi nos Domine. Ab omni malo, Ab omni peccato, Ab ira tua, A subitanea et improvisa morte, Ab insidiis diaboli, Ab ira et odio et omni mala voluntate, A špiritu fornicationis, A fulgure et tempestate, A tlagello terraemotus, A peste, farne et beli o, A morte perpetua, Per mysterium sanctae Incarnationis tuae, Per Adventum tuum, Per Nativitatem tuam, Per Baptismum etsanctum Ieiunium tuum, Per Crucem et Passionem tuam, g S o O m O d 76 * libera nos Domine. Per Mortem et Sepulturam tuam, Per sanctam Resurrectionem tuam, Per admirabilem Ascensionem tuam, Per Adventum Spiritus Sancti Paracliti, In die iudicii, Peccatores, Ut nobis parcas, Ut nobis indulgeas, Ut ad veram poenitentiam nos perducere digneris, Ut Ecclesiam tuam sanctam regere et conservare digneris, Ut domnum Apostolicum et omnes ecclesiasticos ordines in sancta religione conservare digneris, Ut inimicos sanctae Ecclesiae humiliare digneris, Ut Imperatorem nostrum custodire digneris, 1 Ut Regibus et Principibus christianis pacem et veram concordiam donare digneris, Ut cuncto populo Christian o pacem et unitatem largiri digneris, Ut nosmetipsos in tuo sancto servitio confortare et conservare digneris, IJt mentes nostras ad coelestia desideria erigas, Ut omnibus benefactoribus nostris sempiterna bona retribuas, Ut animas nostras, fratrum, propinquorum et be- nefactorum nostrorum ab aeterna damnatione eripias, Ut fructus terrae dare et conservare digneris, Ut omnibus fidelibus defunctis requiem aeternam donare digneris, Pontifex surgit, et baculum pastoralem in sinistra tenens, stans versus ad Sgnodum, dieit: Ut bane praesentem Synodum visitare, disponere et bene f dicere digneris. 1$. Te rogamus, audi nos. m O ca ca «3 tfi P d DC O 5-t 1 Ad normam decreti S. R. C. Fulget de die 10. Februarii 1860. (Gesta -et statuta Synodi dioecesanae aimo 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Cap. XXII. pag. 389). -K 77 » Producens signum crucis paritev super omnes, quo faeto, iterurn oecumbit, Litaniis perjiciendis. Ut nos exaudire digneris, te rogamus, audi nos. Pili Dei, te rogamus, audi nos. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, parce nobis Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, exaudi nos Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Christe, audi nos. Christe, exaudi nos. Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison. Quibus dictis, surgunt omnes, et Pontifex deposita mitra dieit stans versus ad- oltar e: Oremus. Et ministri : Flectamus genua. 1^. Levate. Da, quaesumus, Ecclesiae tuae, misericors Deus, ut Špiritu Sancto congregata, secura tibi devotione ser- vire mereatur. Per Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum, qui tecum vi vil et regnat in unitate eius- dem Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum. Amen. Deinde Pontifer, accepta mitra, ascendit ad sedem šibi paratam in piano altaris, ita ut in ea sedens dorsum . suum vertat ad altare. Et imponit incensum in thuribulum, et benedicit more solito. Diaconus dalmatica indutus, prae- cedentibus thuriferario et duobus Ceroferariis et Subdia- cono tunicella induto, paramentis rubeis, benedietione ac¬ cepta a Pontifice, cantat in loco convenienti: •F Sequentia sancti Evangelii secundum Lučam. In illo tempore convocatis Iesus duodecim Apostolis dedit illis virtutem et potestatem super omnia daemonia, et ut languores curarent. Et misit illos, praedicare reg- num Dei et sanare infirmos. Et ait ad illos: Nihil tu- leritis in via, neque virgam, neque peram, neque panem, neque pecuniam, neque duas tunicas habeatis. Et in quamcumque domum intraveritis, ibi manete, et inde ne exeatis. Et quicumque non receperint vos, exeuntes de civitate illa, etiam pulverem pedum vestrorum excutite in testimonium super illos. Egressi autem circuibanl per castella evangelizantes et curantes ubique. -h 78 * Quo jinito, liber Evangeliorum apertus par Subdia- ■conum portatur Pontifiei per eum osculandus, qui et de- mde incensatur. Quo facto Pontifex ipse ante sedem suam praedictam, deposita mitra, versus ad altare, atque alii mineš in locis suis genujleetunt. Tum Pontifex sic genu- fiexus ineipit cantando, schola proseguente, hgrnnum: Veni, creator Spiritus, mentes tuorum visita: * imple superna g rali a, quae t u creasti pectora. Finito primo versu, Pontifex surgit, stans versus ad, altare, sine mitra, usque ad finem Tigmni: similiter omnes alii eum Pontifice surgunt. Qui diceris Paraclitus, altissimi donum Dei: * fons vivus, ignis, charitas et spiritalis unctio. Tu septiformis munere, digitus Paternae dexterae: * Tu rite promissum Patris, sermone ditans guttura. Aceende lumen sensibus, infunde amorem cordibus, * infirma noslri corporis virtute firmans perpeti. Hostem repellas longius, pacemque dones protinus; * ductore sic te praevio vitemus omne noxium. Per te sciamus da Patrem, noscamus atque Filium: '* teque utriusque Spiritum credamus omni tempore. Deo Patri sit gloria et Filio, qui a mortuis * sur- rexit, ac Paradi to, in saeculorum saecula. 1 Amen. 2. In S e s s ion e seču n d a e diei: Pontifex, paratus ut supra, procedit coram altari, Diacono et Subdiaeono, paratis ut supra, ipsum associan- tibus, et ibi in faldistorio ante medium altaris iuxta, infe- riorem gradum šibi parato genuflexus, deposita mitra, in- ehoat, schola prosequente, Antiphonam: Propitius esto peccatis nostris, Domine ne quando dicant gentes: ITbi est Deus eorum? * In Pontificali romano „Ordo ad Synodum“ praescribit doxologiam «xtra tempus pasdialc. Sed Saera rituum Congregatio die 20. Iunii 1899 de- claravit: Doxologiam: Deo Patri sit gloria et Filio , qui a mortuis . . . ita esse eensendam praefati hynmi propriam, ut eadem seinper sit retinenda ac mim- *• In illo tempore dixit lesus discipulis suis: Si pec- ■caverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te n! ipsum solum; si te audierit, lucratus eris fratrem luum. Si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, ut in ore duorum vel trium testium stel omne verbum. Quod si non audierit eos: dic Ec- clesiae. Si autem Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. Amen dico vobis, quaecurnque alligaveritis super terram, erunt ligata et in coelo: et quaecumque solveritis super terram, erunt soluta et in eoelo. Iterum dico vobis: quia si duo ex vobis consen- serint super terram, de omni re, quamcumque petierint, bet illis a Patre meo, qui in coebs est. Ubi enim sunt duo vel tres congregati in nomino meo, ibi sum in nredio eorum. Tune accedens Petrus ad eum dixit: Do- mine, quoties peccabit in me frater meus, et dimittam ei? usque septies? Dicit ibi lesus: Non dico tibi usque •septies: sed usque sepluagies septies. Quo fmito, et per Pontijicem libro osculato, et ipso incensato, Pontifex sine mitra ante sedem praedidam ver- ■sus ad altare, atque aliis omnibus m locis suis genufiexis, incipit schola prosequente hymnum: Veni , creator , Spi- ritus. Et dicitur totus, ut supra pag. 78. — Finito primo versu, Pontifex surgens, stat versus ad altare,, deteeto ca- pite usque ad. finem hgmni. Šimih modo faciunt omnes alii. Expleto hgmno omnes sedent. Pontifex sedens eum mitra Sgnodum his verbis alloquitur, si velit: Venerabiles et dilectissimi fratres! Con veni t, ut ea, 'quae ecclesiasticis officiis et sacerdotalibus gradibus, vel etiam canonicis sanctionibus propter diversas occupa- bones, aut. (quod negare non possumus) propter nostram •aliorumque desidiam, non tam plene, ut oportet, exe- ■cuta sunt: omnium nostrum unanimi consensu et vo- luntate requirantur, el. humiliter eoram charitate vestra recitentur: ut quae digna sunt emendatione, ad meliorem statum, auxiliante Domino, perducantur. Et eui iortasse aliquid, quod digestum est, displicet, charitati vestrae •cum benignitate et modestia intimare non differat; qua- 6 * -k: 84 h- tenus totum, quod synodali conventione nostra statutum tvierit vel renovatum, absque omni contrarietate, con- cordia sanctae pacis ab omnibus aeque custodiatur ac teneatur, ad augmentum aeternae beatitudinis omnium nostram. b) Post Sessionem jinalem. Oremus. Nulla est, Domine, humanae conscientiae virtus, quae inoffense possit tuae voluntatis iudicia ex- periri, et ideo, quia imperfectum nostram videni oculi. tui, perfectioni. deputa misericors Deus, quod perfecto aequitatis fine concludere peroptamus; te in nostris principiis occursorem poposdmus, te in boe line iudi- ciorum nostrorum indultorem • nostris excessibus spe- ramus, scilicet ut ignorantiae parcas, errori indulgeas, ut perfeetis votis perfectam operiš efficaciam largiaris: et quia conscientia remordente, tabescimus, ne ant igno- rantia nos traxerit in errorem, aut praeceps forsitan voluntas impulerit, iustitiam declinare; boe te posci- mus, te rogamus, ut si quid offensionis in bac Synodi celebritate contraximus, te miserante, indulgentiam sen- tiamus: ut in eo, quod soluturi sumus aggregatam Syn- odum, a cunctis primum absolvamur nostrorum nexibus delictorum; qualiter transgressores venia et confitentes tibi subsequatur remuneratio sempiterna. Per Cbristmn Dominum nostram. R> Amen. I. A d s a c r a t i s s i m u m C o r I e s u f ormula c o j i - s e c r a t i o n i s reci t a n d a. lesu dulcissime, redemptor humani generis, respice nos ad altare tuum bumillime provolutos. Tui sumus, tui esse volumus; quo autem tibi coniuncti firmius esse possimus, en, hodie sacratissimo Cordi tuo se quisque nostram spon te dedicat. Te. quidem mul ti novere numquam. Te spretis mandatis tuis mn It i repudiarant. Miserere iitrorumque, benignissime lesu, atque ad sanctum Cor tuum rape ■t< 85 universos. Rex esto, Domine, nec fidelium tantum, qui nullo tempore discessere a le, sed etiam prodigorum iiliorum, qui te reliquerunt: fac bos, ut domum paternam <‘ito repetant, ne miseria et farne pereant. Rex esto eorum, quos aut opinionum error deceptos habet, aut discordia separatos, eosque ad portum veritatis atque ad unitatem lidei revoca, ut brevi fiat unum ovile et nnus pastor. Rex esto denique eorum omnium, qui in vetere gentium superstitione versantur, eosque e tenebris vin- dicare ne renuas m Dei lumen et regnum. Largire, Do¬ mine, Ecclesiae tuae securam cum incolumitate liberta- Iero; largire cunctis gentibus tranquillitatem ordinis: perfice, ut ab utroque terrae vertice una resonet vox: Sit laus divino Cordi, pei' quod nobis parta salus, ipsi gl or i a et honor in saecula! Amen. 1 lesu, miliš et humilis Corde. Fac cor nostrum secundum Gor tuum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, respice in Gor dilec- lissimi Filii tui et in laudes et satisfactiones, quas in uomine peccatorum tibi. persolvit, eisque misericordiam luam petentibus Tu veniam concede placatus, in nomine musdem Filii tui lesu Christi, qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sandi Deus per omnia saecula sae- dilorum. 1^ Amen, 2. A d purissimum Gor 13. Al. V. formula dedi- cationis reci lan d a. 0 Gor Mariae, matris Dei et matris nostrae; Gor amabilissimum, in quo šibi adoranda Trinitas bene com- placuit; Cor dignum omni veneratione et amore ange- lorum et hominum; Cor simillimum sacrosancto lesu Cordi, cuius es imago perfectissima; Cor bonitate ple- 1 Ex encyclica Annum sacrum, data die 25. Maii 1899, de hominibus *acratissimo Cordi lesu devovendis. *< 86 * num et tantopere compatiens nostris miseriis: dignare resolvere glaciem cordiam nostrorum; fac, ut se prorsus tradant Cordi divini Salvatoris. Infunde cordibus nostris amorem tuarum virtutum et in eis flammam indesinentis tuae charitatis accende.. Ecclesiam Lavantinam tuo amore amplectere; luere illam. Sis illi semper dulce refugium et turris inexpugnabilis contra omnes hostium incursus. Per te accessum lia- beamus ad Iesum; per te gratias obtineamus necessarias ad aeternam salutem. Sis nobis in necessitatibus auxi- lium, in afflictionibus solatium, in tentationibus robur, in persecutionibus refugium, in omnibus periculis prae- sidium. Sed praesertim in bora mortis, in ultimo vitae agone, quum infernae potestates in nos irruent, ut ani- mam rapiant; in ilto terribili momento, in illa tremenda hora, a qua pendet nostra aeternitas: tune, o tune, Virgo clementissima, fac nos sentire teneritudinem ma¬ terni Cordis tui, et magnitudinem potentiae tuae in Cor lesu, aperiendo in ipso misericordiae fonte tutum refu¬ gium, ut pervenire possimus in coelum illumque tecum laudare mereamur per omnia saecula saeculorum ! 1^. Amen. Cor Mariae doloris gladio translixum. Amore lesu, quo ardes, accende cor nos trum. Oremus. Concede, quaesumus, omnipotens IJeus, ut, qui in sacro beatissimae Virginis Mariae corde gloriantes sum- mae eius in te charitatis et maternae in nos dilectionis commemorationem recolimus, eiusdem amantissimae ma- tris et charitatem imitemur et patrocinia sentiarnus. Per Christum Dominum nostrum. 1^. Amen. Orationes sub finem Synodi persolvendae. Ex instructione (Jaermi/mialis romani acclamationes in tStjnodis dioecesanis parcius sunt adhibendae. Propterea * 87 * 8ynodo prima anno 1888 peracta et secunda anno 1896 coacta: sic dieta sujfragia in Sessione Synodi finali per- soluta sunt. Acclamationes solum in tertia Synodo, anno iubilaeo 1900 celebrata et Christo Deo-komini viventi, reg- nanti et imperanti sacra decantatae sunt. In quarta 8yn- odo Lavantina anno 1903 coadunata Orationes et in quinta anno 1906 facta persoluta sunt Vota cum Oratione. In sexta praesenti recitantur Orationes. Publicatis Indulgentiis concessis, Secretarius Synodi protinus procedit od altare maius et conversus ad syn- odales, Episcopo stante in throno, alta et sonora voce in- tonat, singulas Orationes et adsistentes simili concentu eas continuant. Orationes sub finem Synodi,persolvendae. Orernus intimo dolore, fratres charissimi, loto corde conversi ad Dominum et corporibus prostrali, invocatis sanctis patronis dioecesis nostrae, ut Dominus peccato- rum nostrorum veniam nobis concedat, negligentiis in- dulgeat, ignorant,iae parcat, errata. omnia condonet, quae in clericali statn, in officiis nostris multiplici errore commisimus. Perseveremus unanimes in oratione et petamus a Patre misericordiarum et. Deo totius consolationis, quem credirnus esse in medio huius sacri coetus, ut posthac digne omnes ambulemus vocatione, qua vocati sumus; ut. sacramenta rite ministremus, verbum Dei cum fructu praedicemus, animas sollicite curemus, religiose et caste vivamus, ut in patientia possideamus animas nostras. Oremus, fratres dilectissimi, pro Sanctissimo Domino nostro Papa Pio X., Christi Vicario, ut sanctam Eccle- siam sancte gubernet, adiutus a sacro Cardinalium col- legio! Omnipot.ens el misericors Deus sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam romanam conservet., defendat, augeat, exaltet ad honorem et gloriam suam! Oremus intimo charitatis affectu pro vigilantissimo Metropolita Salisburgensi el pro cunctis provinciae Epi- * 88 seopis, ut divina sapientia assistrice munera praesula- tus siti pie obeant in Dei gloriam animarumque bonum! Oremus pro religiosissimo Episcopo nostro Michaele, ut divino Špiritu illustratus et roboratus, una cum devoto ecclesiae cathedralis Gapitulo, omni Clero et cum uni- verso grege suo consequatur vitam aeternam! Dominus Deus det viris saecularibus spiritum obedientiae et regu- laribus una cum monialibus spiritum observanliae ad suam salutem et in aedificationem aliorum! Oremus unanimes Christum, Dominum messis, ut operarios mittat in messem suam ac tribuat omnibus huius vineae Lavantinae operariis Spiritus Sandi ignem ac lumen demumque mercedem! Oremus toto cordis affectu. fratres charissimi, pro gloriosissimo Imperatore nostro Francisco Josephu L , semper Augusto, et pro rectoribus temporalibus Imperii nostri, ul cum pace et salute communi munus suum obeant, reda semper sentiant et exequantur, Ecclesiae defensores se praestenl et vitam sempiternam mereantur! Oremus unanimes pro cuncto populo dioecesano, ut Deus conservet sanctam fidem catholicam, peccata eliminet, augeat devotionem, concedat abundantiam fruc- tuum terrae ad eius felicitatem! Oremus Patrem et Filium cum Sando Špiritu, ut, sicut in nomine Sanctissimae Trinitatis congregati no- vimus, quam sit iucundum habitare fratres in unum, ita in vinculo pacis et amoris iugiter permanentes, aeterna in coelis societate perfruamur! Per Christum Dominum nostrum. Amen. Cunctis, qui linic Synodo operam contulerunt quique eius decisiones fideliter servabunt, et omnibus praesen- tibus et absentibus: sit pax et gaudium a Deo Patre per Iesum Christum in Špiritu Sancto! R. Amen. p. Benedicamus Domino! F^. Deo gratias! Semper et ubique Deo gratias ! Orationibus persolutis et praelecto decreto de 8ynodo ■dmittenda, datur ah illustrissimo Domino Episcopo bene- dictio sollemnis. Qua impertita Archidiaconus, stans iuata * 89 » 1 'ontijicem, dicet alta voce: Recedamus in fiace! Et respondebunt omnes: In nomine Christi! Tune omnes panter surgentes, Pontijicem ad ostium ec- clesiae sgnodalis redueunt, inde reverendissimus Praesul re¬ dit m suum Palatium. Sic omnia negotia Sgnodi expediuntur, et conventio sgnodalis concluditur in nomine Domini. Sylloge, recensens nomina omnium et singulorum, qui Syn- ■odo affuerunt, quam celsissimus, excellentissimus ac reverendissimus Dominus MICHAEL, Praesul Lavantinorum, anno 1911 congregavit et tenuit. i. Capitulum cathedrale. D i gnit a r i i: Plur. rev. Msgr. Garolus Hribovšek, Suae Sanctitatis Prae- I a ti is d omesti čas, Praepositus Capitnli cathedralis, Consiliarius consistorialis, Ganonicus poenitentiarius, Director Princ.--Episc. Cancellariae. » Dom. loannes Mlakar, Decanus Capituli cathe¬ dralis, Consiliarius consistorialis, Doc- tor s. Theologiae, Procurator tiščal is, Prodirector Instituti theologici dioe- cesani. C a n o n i c i a c t. u a 1 e s: Plur. rev. Dom. Ioseplius Majcen, Canonicus sen., Consi¬ liarius consistorialis. -k 90 * Plur. rev. Dom. Bartholomaeus Voh, Consiliarius consi- storialis, Canonicus theologalis. » » » Martinus Matek, Consiliarius consisto- rialis, Doctor romanus in iure cano- nico, Advocatus fiscalis, Director se- minarii clericorum episcopalis. » * * Franciscu« Moravec, Consiliarius consi- storialis, Parochus ecclesiae cathe- dralis et Deeanus. » » » Iacobus Kavčič, Consiliarius consistorialis. C a n o n i c i h o n o r ar i i. Plur. rev. Dom. Antonius Šlander, Consiliarius episcopalis, Parochus et Deeanus ecclesiae s. Pan- cratii in Staritrg. » » »/ Simon Gaberc, Consiliarius episcopalis, Parochus et Deeanus ecclesiae s. Mag- dalenae Marburgi. » » » Antonius Suhač, Doctor s. Theologiae, Consiliarius episcopalis, Parochus et Deeanus ecclesiae s. Annae in Krem- berg. Adm. rev. Dom. Ioannes Tomažič, Doctor s. Theologiae, Consiliarius episcopalis, Secretarius consistorialis et Capellanus aulicus episcopalis. __ 2. Praepositi cum usu Pontificalium. Revmus. Dom. P. Placidus Epalle, Patronus ecclesiae ss. Petri et Pauli in Reichenburg et be- atae Mariae Virginis de assumptione in Koprivnica, Abbas infulatus Ab- batiae B. M. de Liberation e, Ord. Cister- ciens. ref. Reichenburgi, cum comite: Rev. P. Roberto Kukovičič, sacerdote Trapp. 91 * Pluv. rev. Dom. Franciscus Ogradi, Sacerdos iubilaris,. Abbas infulatus saecularis, Consilia¬ rius . consistorialis, Parochus et De¬ canus ecclesiae s. Danielis Celeiae. » » » losephus Fleck, Sacerdos iubilaris, Prae- positus infulatus, Consiliarius consi¬ storialis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Georgii Petovii. » » Franciscus Hrastelj, Archidiaconus infu¬ latus, Consiliarius episcopalis, Archi¬ parochus et Decanus ecclesiae s. Ge¬ orgii in Konjice. . _ 3- Directores utriusque seminarii dioecesani cleri- corum et puerorum. Adm. rev. Dom. Rudolphus Janežič, Consiliarius episco¬ palis, Director spiritualis seminarii clericorum episcopalis. » » losephus Sornrek, Doctor et Professor s. Theologiae, Prodirector seminarii clericorum episcopalis. » » » losephus Zidanšek, Consiliarius episco¬ palis, Professor s. Theologiae et Re- gens seminarii puerorum episcopalis. » » loannes Ev. Kociper, Magister instituti- onis religiosae in c. r. gymnasio Mar- burgi, Vice-Regens et Director spiri¬ tualis seminarii puerorum episcopalis. » » Slavič Matthias, Doctor et Professor s. Theologiae, studiorum Praefectus in seminario puerorum episcopali. _ 4. Professores et Doctores s. Theologiae. Adm. rev. Dom. Franciscus Feuš, Consiliarius episcopalis,. Doctor et Professor s. Theologiae, ^ 92 ^ Praeses societatis opificum catholi- corum. Rev. Dom. Iosephus Hohnjec, Doctor el Professor s. Theologiae. » » Franciscus Kovačič, Doctor Philosophiae et Professor s. Theologiae. » » Franciscus Lukman, Doctor Philosophiae et s. Theologiae, Professor s. Theo¬ logiae. » » Augustinus Stegenšek,. Doctor Philoso¬ phiae et Professor s. Theologiae. Rev. Dom. Jančič Joannes, Doctor s. Theologiae, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli ad fluvium Savinja. » .» Jehart Antonius, Doctor s. Theologiae, Concionator in lingua theodisca et Catecheta scholarum civicarum Ce- leiae. » » Jerovšek Antonius, Doctor romanus in iure canonico, Professor institutionis religiosae in c. r. schola reali pensione donatus Marburgi. » » Korošec Antonius, Doctor s. Theologiae, Deputatus ad comitia imperii et Du- catus Styriae. » » Vraber Maximilianus, Doctor romanus in iure canonico, Director lycei privati puellarum apud sorores scholares III. ord. s. Francisci Assis. Tergesti. 5. Dečani. Adm. rev. Dom. Bohak Franciscus, Consiliarius episco- palis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Bartholomaei in Slovenska Bistrica. 4< 93 h- Adm. rev. dom. Bohanec Ioannes, Consiliarius episcopalis,. Parochus et Decanus ecclesiae B. M. V. Samariae. » » Caf Iacobus, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Tho- mae prope Velikanedelja. » » » Čižek Iosephus, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae B. M. V. in Jarenina. » » » Dovnik Franciscus, Consiliarius episco¬ palis, Parochus et Decanus ecclesiae ss. Hermagorae et Fortunah in Gornji- grad. » » » Gregorec Leopoldus, Doctor s. Theologiae, Consiliarius episcopalis, Canonicus capituli collegiati Strasshurgensis in Carinthia, Vicarius perpetuus et De¬ canus ecclesiae s. Leonardi in Nova- cerkev. » » ».' Grušovnik Adamus, Consiliarius episco¬ palis, Archiparochus et Decanus ec¬ clesiae s. Georgii in Hoče. » » Hecl Augustinus, Consiliarius episcopa¬ lis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Michaelis in Mahrenberg. » » » Hribernik Iacobus, Consiliarius episco¬ palis, Parochus et Decanus ecclesiae B. M. V. in Braslovče. » » Jurčič Iosephus, Consiliarius episcopalis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Nicolai in Vuzenica. » » » Jurkovič Martinus, Consiliarius episco¬ palis, Parochus et Decanus ecclesiae s. loannis Bapt. in Ljutomer. » » Kralj Iosephus, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Ni¬ colai in Zavrče. ■a 94 > Adm. rev. Dom. Kralje Franciscus, Docior s. Theologiae, Consiliarins episcopalis, Archiparo- chus el. Decanus ecclesiae s. Martini Tiberii. » Mešiček losephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Brežice, Administrator decanatus Videmensis. » » » Rotner Ioannes, Consiliarins episcopalis, Parochus el Decanus ecclesiae s. Ge¬ orgii in Skale. ■» » » Salamon Franciscus, Consiliarius episco¬ palis, Archiparochus et Decanus ec¬ clesiae s. Bartholomaei in Rogatec. » » » Tomažič Marcus, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae B. M. V. in Kozje. 6. Magistri sacrae religionis in scholis mediis. Rev. Dom. Cestnik Antonius, Professor institutionis religiosae in c. r. gymnasio Celeiae. » » Kardinal’ losephus, Professor institutionis religiosae in c. r. gymnasio Celeiae. » » Kolarič Antonius, Professor institutionis religiosae in gymnasio Ducatus Sty- riae Petovii. » » Markošek Ioannes, Magister institutionis religiosae in c. r. schola reali Marburgi. Adm. » » Medved Antonius, Doctor s. Theologiae et Philosophiae, Consiliarius episco¬ palis, Professor institutionis religiosae in c. r. gymnasio Marburgi. » » » Vreže Ioannes Bapt., Consiliarius episco¬ palis, Professor institutionis religiosae in c. r. paedagogio Marburgi. ■*; 95 * 7. Parochi. Rev. Dom. Adlasnik Franciscus, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Sopota. Adm. » > Arzenšek Aloysius, Consiiiarius episco- palis, Parochus ecclesiae ss. Petri et Pauli apostolorum in Vitanje. » » Atteneder Iosephus, Consiiiarius episco- palis, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Polzela. Msgr. Bezenšek Georgius, Suae Sanctitatis Ca- merarius secretus supranumerarius, Consiiiarius consistorialis, Parochus ecclesiae s. Ioannis Bapt. in Čadram. Rev. Dom. Bolkovič Antonius, Parochus ecclesiae S. Spiritus in Artiče. » » Adm. » » Bračič Andreas, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Lembach. > Bratkovič Franciscus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Negova. » Bratušek Franciscus, Parochus ecclesiae Omnium Sanctorum in Svetinje. » Cerjak Iosephus, Consiiiarius episcopalis, Parochus ecclesiae ss. Petri et Pauli apostolorum in Reichenburg. > Cilenšek Aloysius, Parochus ecclesiae s. Crucis in Poličane. » Cizej Franciscus, Parochus ecclesiae s. Martini prope a Salek. ■ Časi Franciscus, Parochus ecclesiae s. Leonardi supra Tiberium. » » Cede Iosephus, Parochus ecclesiae ss. Trimu Regum in Studenice. » » Čemažar Ioannes, Parochus ecclesiae s. Martini in Teharje. » » Čepin Vincentius, Parochus ecclesiae s. Ioannis Bapt. in Razbor. » » Čižek Aloysius, Parochus ecclesiae s. FJisabethae in Slovenj gradeč. ■K 96 Rev. Dom. Dekorti Iosephus, Paroehus ecclesiae s. Elisabethae in Ljubno. » » Doberšek loannes, Paroehus ecclesiae s. Nicolai in Sevnica. » Drofenik Antonius, Paroehus ecclesiae s. Nicolai in Polje. » » Eferl Matthias, Paroehus ecclesiae 's. Chu- negundis superioris. » Erker Iosephus, Paroehus ecclesiae s. Mar¬ iini in Rožna dolina. » » Ferme Gothardus, Paroehus ecclesiae B. M. V. in Novaštifta prope a Gornjigrad. » » Fischer Andreas, Paroehus ecclesiae s. Bartholomaei apostoli in Ribnica. » Fischer Antonius, Paroehus ecclesiae s. Georgii in Mozirje. » » Florjančič Iosephus, Paroehus ecclesiae s. Martini in monte Pohorje. » Frangež Bartholomaeus, Paroehus eccle¬ siae s. Margaritae ad fluvium Pesnica. » » Gajšek loannes, Paroehus ecclesiae s. Viti penes Grobelno. Gartner Franciscus, Paroehus ecclesiae s. Margaritae in Planina. » Gašparič Iacobus, Paroehus ecclesiae s. Ruperti supra Tiberium. » Gomilšek Franciscus, Paroehus ecclesiae s. Petri apostoli in Medvedovo selo. » Goričan loannes, Paroehus ecclesiae B. M. V. in Špitalič. » » Gosak Franciscus, Paroehus ecclesiae s. Ioannis Bapt. in Vi netiš. Gregorc Pancratius, Paroehus ecclesiae s. Wenceslai. » Grobelšek loannes, Paroehus ecclesiae s. Stephani in Gomilsko. » Gunčer Iosephus, Paroehus ecclesiae s. Michaelis archangeli supra Mozirje. -K 97 > 4 - Rev. Dom. Hauptmann Ioannes, Parochus ecclesiae ss. Simonis et, ludae apostolorum in Pernice. » d m. » » » » » » » » » » » » » » » Heber Franciscus, Parochus ecclesiae s. Stephani in Spodnja Polskava. » Hirti Franciscus, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae B. M. V. in Slivnica. » Hlastec Franciscus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Zagorje. » Horvat Fridericus, Parochus ecclesiae s. Laurentii supra Marburgum. » Hrastel Gregorius, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Selnica. » Hrašovec Henricus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Vuhred. » Hurt Franciscus, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Muta. » Irgl Franciscus, Parochus ecclesiae s. Michaelis archangeli in Vransko. » Ivanc Ioannes, Parochus ecclesiae s. Bar- tholomaei apostoli in Radvanje. » Janžekovič Iosephus, Parochus ecclesiae . s. Leonardi in Collibus slovenicis. » Janžekovič Laurentius, Parochus ecclesiae s. Michaelis archangeli in Veržeje. » Janžekovič Vitus, Parochus ecclesiae s. Andreae apostoli in Svečina. » Jod! Ioannes, Parochus ecclesiae s. An¬ dreae apostoli prope a Polzela. » Jurko Ioannes, Parochus ecclesiae s. Ia- cobi apostoli in Pameče. » Kapler Ioannes, Parochus ecclesiae s. Iacobi apost. in Collibus slovenicis. Karba Matthias, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Aegidii in Zreče. » Keček Andreas, Parochus ecclesiae s. Antonii in Stoperce. 7 * 98 » Rev. Dom. Kitak Iacobus, Parochus ecclesiae s. Martini prope a Gornjigrad. » » Kocbek Antonius, Parochus ecclesiae s. Crucis snpra Marburgum. » » Kociper Antonius, Parochus ecclesiae s. Chunegundis inferioris. » » Kociper Rudolphus, Parochus ecclesiae B. AL V. in Črešnjice. » » Kokelj Aloysius, Parochus ecclesiae B. M. V. in Vurberg. » » Kolar Antonius, Parochus ecclesiae s. Aegidii prope a Velenje. » » Kolarič Iosephus, Parochus ecclesiae s. Martini ad fluvium Paka. » » Kolarič Iosephus, Parochus ecclesiae ss. Trinitatis in Malanedelja. » » Končan Fortunatus, Parochus ecclesiae s. Pauli apostoli prope a Prebold. » » Korošec Franciscus, Archiparochus eccle¬ siae s. Crucis in Acidulis. » » Kosar Iacobus, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli in Žiče. » » Kosel Franciscus, Parochus ecclesiae S. Spiritus in Loče. » » Kostanjevec Iosephus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Kalobje. » » Kozinc loannes, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Slivnica. » » Kozoderc loannes, Parochus ecclesiae s. Lamberti in Skomarje. » » Krajnc Iacobus, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli in Buče. » » Krajnc Iosephus, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei apostoli in Zibika. » » Krajnc Martinus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Sladkagora. » >- Krančič loannes, Parochus ecclesiae s. Pancratii in Griže. 99 >*- Rev. Dom. » » » » » » Adm. » » » » » » » » » » » » Adm. » » » » » » » » » » » » » » » Kreft Aloysius, Parochus ecclesiae s. Mar¬ tini in Ponikva. Krohne Iosephus, Parochns ecclesiae s. Ioannis Bapt. in Podsreda. Kukovič Fridericus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Doberna. Kumer Carolus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Prihova. Kunce Ioannes, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Georgii ad flu- vium Ščavnica. Kunej Iosephus, Parochus ecclesiae s. Pancratii in Gornja Ponikva. Lah Martinus, Parochus ecclesiae B. M. V. ad Nives na Velki. Lajnšic Antonius, Parochus ecclesiae s. Martini prope a Vurberg. Lasbacher Iosephus, Parochus ecclesiae s. Andreae apostoli in Belevode. Lekše Franciscus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Luče. Lenart Ioannes, Consiliarius episcopalis, Archiparochus ecclesiae s. Martini prope a Slovenjgradec. Lendovšek Michael, Consiliarius consi- storialis, Parochus ecclesiae s. Andreae apostoli in Makole. Lom Franciscus, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli in Kronskagora. Lorbek Ioannes, Parochus ecclesiae s. Primi in monte Pohorje. Lovrenko Franciscus, Parochus ecclesiae s. Danielis in Razbor. Marinič Iacobus, Parochus ecclesiae s. Nicolai in Majšberg. Medved Martinus, Parochus ecclesiae ss. Philippi et Iacobi apostolorum in Laporje. 7 * * 100 * Adm. Rev. Dom. Medvešek Ioannes, Parochus ecclesiae ss. Petri et Pauli apostolorum in Tinje. » »' Merkuš Antonius, Parochus ecclesiae s. Michaelis archangeli in Žitale. » » Meško Martinus, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Kapela. » » Mihalič Iosephus, Parochus ecclesiae s. Barbarae prope a Vurberg. » » Mikuš Valentihus, Parochus ecclesiae s. Georgii prope a Rifnik. » » Mojžiček Antonius, Parochus ecclesiae s. loannis Bapt. prope a Spodnji Dravograd. » Muršič Franciscus, Parochus ecclesiae s. Annae in Fram. » » Novak Antonius, Parochus ecclesiae s. Martini in Kamnica. » » Ogrizek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Dramlje. » Osenjak Martinus, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli prope a Radgona. » » Ozmec Iosephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Dravsko polje. » Pajtler Ioannes, Parochus ecclesiae s. Ruperti in Collibus slovenicis. » Panič Iosephus, Parochus ecclesiae s. Antonii in monte Pohorje. » » Pečnik Franciscus, Parochus ecclesiae s. Udalrici in Podgorje. » Pernat Antonius, Parochus ecclesiae B. M. V. in Dobova. » Pivec Stephanus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Podčetrtek. » Plepelec Iosephus, Parochus ecclesiae b. Hemmae. » » Podhostnik Andreas, Parochus ecclesiae s. Cantii in Rečica. M 101 * Adm » Rev. Dom. Podvinski Antonius, Parochus ecclesiae s. Georgii in Remšnik. » Poplatnik losephus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Polenšak. » » Potokar Gregorius, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli in Bočna. * Potovšek losephus, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei apost. in Vojnik. » Požar Alphonsus, Parochus ecclesiae s, Ioseph in Frankolovo. » » Preglej Victor, Parochus ecclesiae s. Lau- rentii in Stranice. » ». Presker Carolus, Parochus ecclesiae B. M'. V. in Kapele. .». Prešern Ioannes, Parochus ecclesiae B. M. V. in Koprivnica. Raktelj Rudolphus, Parochus ecclesiae s.Laurentiiprope aBizeljsko in Krajina. » .». . Ratli Paulus, Parochus ecclesiae s. Aegidii prope a Turjak. » Ravšl Antonius, Parochus ecclesiae B. M. V. in Cirkovce. » » Rauter Iacobus, Parochus ecclesiae s. Mi- chaelis archangeli in Pilštanj. » Repolusk Fridericus, Parochus ecclesiae s. Viti supra Valdek. . >> » Ribar Antonius, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Viti prope a Planina. » Roškar Martinus, Parochus ecclesiae s. Floriani sub monte Boč. » ». Rožman Ioannes, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli in Zavodnje. » Sigi losephus, Parochus ecclesiae s. Crucis in Trbonje. » » Sinko losephus, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Collibus slovenicis. m 102 * Rev. Dom. Skerbs Romanus, Parochus ecclesiae s. Annae in Prevorje. » » Skuhersky Leopoldus, Parochus ecclesiae s. Marci prope Petovium. » » Slavec Albinus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Reka. » » Adm. » » » » » » » » » » » Srabočan Antonius, Parochus ecclesiae s. Michaelis archangeli in Pišece. » Šebat Antonius, Parochus ecclesiae s. Valentini in Žusein. » Šegula Franciscus, Parochus ecclesiae s. Rochi ad fluvium Sotla. » Selih Georgius, Parochus ecclesiae s. Chunegundis in monte Pohorje. » Šijanec Antonius, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Georgii in Col- libus slovenicis. » Škamlec Ignatius, Parochus ecclesiae s. Andreae apostoli in Leskovec. » Šket, Michael, Parochus ecclesiae s. He- lenae in Loka. » Škorjanc Matthias, Parochus ecclesiae s. Ioannis Bapt. in Dravsko polje. » Šoba Aloysius, Parochus ecclesiae s. Ge-* orgii in Zdole. » Štrakl Matthaeus, Parochus ecclesiae s. Petri apostoli prope Marburgum. » Šuta Aloysius, Parochus ecclesiae s. Mar- garitae prope Petovium. » Schmid Michael, Parochus ecclesiae B. M. V. ad Nives in Solčava. » Tertinek Matthaeus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Črnagora prope Petovium. » Toman loannes, Parochus ecclesiae s. Martini in Hajdinja. » Tomanič loannes, Parochus ecclesiae s. Urbani prope Petovium. ■*< 10B >*- A d m. » Rev. Dom. Tribnik Carolus, Parochus ecclesiae s. Mauritii in Jurklošter. » » Turkuš Stephanus, Parochus ecclesiae s. Martini in Sromlje. » » Ulčnik Martinus, Parochus ecclesiae s. Floriani in Dolič. '» ». Vaclavik Robertus, Parochus ecclesiae s. Gertrudis supra Tiberium. » Verk Henricus, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Ruperti inVidem. » » Veternik Antonius, Consiliarius episco¬ palis, Parochus ecclesiae s. Iacobi apo¬ stoli in Dol. » » Vidmaier Franciscus, Parochus ecclesiae ss. Trinitatis in Gornja Polskava. » » Višnar Franciscus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Kostrivnica. » » Vodošek Iosephus, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi prope a Biš et Trnovec. » » Vogrin Ioannes, Parochus ecclesiae s. Barbarae in Haloze. » Volčič Fridericus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Brezno. » » Vračko Ewaldus, Parochus ecclesiae s. Aegidii in Collibus slovenicis. » » Vračun Franciscus, Parochus ecclesiae s. Nicolai prope a Wiederdries. » » Vraz Antonius, Parochus ecclesiae s. An¬ tonii in Collibus slovenicis. » » Vurkelc Bartholomaeus, Parochus eccle¬ siae B. M. V. in Dobje. » » Weixl Iosephus, Parochus ecclesiae s. Crucis prope a Ljutomer. » » Zadravec Ioannes, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi in monte Kog. » » Zadravec Petrus, Parochus ecclesiae s Leonardi prope a Velikanedelja. ■h 104 >f R Ati m. » ev. Dom. Zakošek Ioannes, Parochus ecclesiae s. Nicolai supra Tiberium. Zamuda Aloysius, Parochus ecclesiae s. Michaelis archangeli in Črešnjevec. Zdolšek Andreas, Parochus ecclesiae s. Stephani prope a Žusem. Zdolšek Franciscus. Consiliarius episco- palis, Parochus ecclesiae s. Georgii sub Tabor. Zemljič Matthias, Parochus ecclesiae s. Georgii ad fluvium Pesnica. » Zernko Casparus, Parochus ecclesiae B. M. V. in Puščava. Zmazek Franciscus, Consiliarius episco- palis, Parochus ecclesiae s. Benedicti in Collibus slovenicis. > Zupanič Iacobus, Parochus ecclesiae s. Georgii in Gotovlje. >■ Žičkar Marcus, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei apostoli prope a Loče. 8. Catechetae scholarum urbanarum et Provisores parochiarum. Ven. Dom. Bogovič Ioannes, Vicarius Chori ecclesiae cathedralis el Catecheta scholarum elementarium. P. Landergott Valerianus, Presbyter O. F. M., Capellanus et Catecheta schola¬ rum elementarium. Dom. Menhart Iacobus, Provisor ecclesiae ss. Trinitatis in Velikanedelja. » Meško Iosephus, Administrator ecclesiae s. Nicolai prope ab Ormož. P. Perc Philippus Benitius, Presbyter O. F. M. et Catecheta scholarum elemen¬ tarium. -k 105 * Ven. Dom. Petelinšek Martinus, Magister institutionis religiosae in scholis civicis Marburgi. » Stergar Antonius, Capellanus et Cate- cheta in suburbio s. Magdalenae Mar¬ burgi. Šegula Franciscus-, Capellanus et Cate- cbeta in suburbio s. Magdalenae Mar¬ burgi. » » Tkavc Antonius, Capellanus ecclesiae ca- ' thedralis et Catecheta scholarum ele- mentarium. » r Trop Franciscus, Vicarius chori et Re- genschori ecclesiae cathedralis et Ca¬ techeta scholarum elementarium. •»■ Žolgar Vincentius, Capellanus et Cate¬ cheta in suburbio s. Magdalenae Mar¬ burgi. *9- Cooperatores ad Synodum a Decanis speciatim designati. Ven. Dom. Cerjak Franciscus, Capellanus ecclesiae archiparochialis s. Crucis in Acidulis. > Jurhar Martinus, Capellanus ecclesiae archiparochialis s. Georgii in Konjice. Kos Michael, Capellanus ecclesiae s. Io- annis Bapt. in Ljutomer. Krošelj Franciscus, Capellanus ecclesiae s. Miehaelis archangeli prope a Šoštanj. > Ozvatič Franciscus, Capellanus ecclesiae s. Bartholomaei apostoli in Slovenska Bistrica. » Pšunder Ferdinandus, Vicarius ecclesiae archiparochialis s. Georgii Petovii. •- Ratej Fridericus, Capellanus ecclesiae s. Georgii ad tluvium Stavnica. » Sinko Franciscus, Capellanus ecclesiae B. M. V. Samariae. ■k 106 >+ io. Clerus regularis. Superiores conventuum. Rev. P. Hazemali Ladislaus, Presbyter O. Cap.* Guardianus P.P. Capucinorum Celeiae. Adm. rev. Dom. Javšovec Franciscus, Consiliarius episco- palis, Superior domus missionis sa- cerdotum s. Vincentii a Paulo ad s. Iosepli Celeiae. Rev. P. Knoblehar Hieronymus, Presbyter O. F. M., Guardianus P. P. Franciscanorum in Rrežice. » » Korošec Severinus, Presbyter 0. F. M., Guardianus P. P. Franciscanorum * Marburgi. » » Povoden Norbertus, O. M. Conv., Guar¬ dianus, Vicarius ecclesiae parochialis ss. Petri et Pauli apostolorum Petovii. » » Tušek Cherubinus, Presbyter O. F. M., Guardianus P. P. Franciscanorum et Administrator ecclesiae B. M. V. in Nazarje. » » Zemljak Cassianus, Presbyter O. F. M., Guardianus P. P. Franciscanorum el Administrator ecclesiae parochialis ss. Trinitatis in Collibus slovenicis. Adm. » ». Zupančič Donatus, Presbyter O. Cap., Pro- vincialis P. P. Capucinorum, Celeiae. Administratores religiosi beneficiorum parochialium. Rev. Dom. Cajnkar Iacobus, Presbyter ordinis equi- tum Teutonicorum, Administrator ecclesiae S. Spiritus prope a Središče. » » Gliebe Andreas, Presbyter ordinis equitum Teutonicorum, Administrator ecclesiae s. Iacobi apost. in Ormož. * 107 * Adm. rev. P. Heric Callistus, Consiliarius consistorialis r Presbyter O. F. M. et Administrator basilicae Matris misericordiae Mar¬ burgi. » » Svet Alphonsus, O. M. Conv., Administrator ecclesiae paTochialis s. Viti prope Petovium. » » Vaupotič Leonardus, O. M. Conv., Ad¬ ministrator ecclesiae parochialis ss. Trinitatis prope a Lichteneck. n. Speciatim invitati: Rev. Dom. Fink Iacobus, Curatus in c. r. Domo detent. virorum Marburgi. Adm. » » Haubenreich Aloysius, Consiliarius epi- scopalis, Expeditor consistorialis Mar¬ burgi. » » Mlakar Ioannes, Parochus pens. in Hajdinja. » » Trafenik Iosephus, Princ.-Episc. Cancel- lista Marburgi. i quis numerum sacerdotum, qui in hac Synodo interfuerunt et in praecedente Sylloge nominantur, introspexerit et eum cum numeris eorum, qui Synodis ab anno 188B celebratis astiterunt, vel obiter compara- verit, facile reperiet, hunc ab illis non parum differre.. Neque tamen haec differentia explicatu adeo diffi- cilis est, ut cui torte videbitur. Etenim Synodi dioece- sanae, licet ab Ecclesia laudentur, immo praecipiantur (Cone. Trid. sess. XXIV. cap. 2. de reform.), nihilo minus per se tam necessariae non sunt, ut Ecclesiarum etiam particularium conditio detrimentum notabile capiat, si tempora eorumque circumstantiae Episcopos impediant, quominus sacerdotes suos in Synodum cogant. Eis scilicet alia media, nec pauca nec minus salu- taria, praesto sunt, ut ea quae in Synodo constitui so- lent, extra Synodum promulgent vel instiluant. Historia. -K 108 * quoque docemur, per plura saecula, nominatim 17. et. 18., Synodos nori esse celebratas easque, quae celebratae sunt, male audire. 1 Inde factum est, ut Episcopi, salva Synodi dioece- sanae natura et utilitate 2 , saeculo 19. ab ea celebranda abstinere mallent, quam ut eius occasione inquieti ho- minum animi falsas ideas de Synodi indole vel aucto- ritate circumferrent. Circa medium namque illius saeculi sacerdotes haud pauci, praesertirn in Germania, urgere coeperant, ut Synodi, nostris diebus, ut aiunt, opportu- nissimae, celebrarentur. Hoc tamen non semper bona voluntate, sed saepe natura Synodi male intellecta con- tigit, et ideo ipse Pius PP. IX. Episcopis provinciae Herbi- polensis ob peculiaria illorum temporum (1848) adiuncta die 17. Maii 1849 suasit, ut pro tempore a celebrandis Synodis abstinerent atque Concilia provincialia illis prae- mitterent. 3 Isti tamen erorres 4 , de Synodi scilicet natura et auctoritate, brevi remoti sunt et sub finem saeculi lapsi penitus evanuerunt. 5 In dioecesi Lavantina iam anno 1888 Synodus dioecesana coacta est. Huic Synodo sacerdotes 120 asti- terunt, in Synodo anno 1896 celebrata vero iam 184, in Synodo anno 1900 instituta 220, in Synodo 1903 coa- dunata 222 et in Synodo 1906 facta 235 sacerdotes inter- fuerunt, doneč Sylloge 261 synoditas ostendit. Quo plu- res igitur Synodi celebratae sunt, eo plures ei intererant, quasi sua praesentia demonstrarent, uberiores in dies fructus ex Synodis maturescere. Praeter sacerdotes, modo recensitos, alii, in Syn- odum vocati, ei tamen interesse non potuerunt;, quum vel provectiore aetate vel sinistra valetudine vel ofliciis pastoralibus, quae differre non possent, impediti essenl 1 Henr. Denzinger - Clem. Bannwart S. I., Enchiridion Symbolorum . . . Edit. X. Friburgi Brisg., 1908. Num. 1501 sqq. — 1 De utilitate Synodi vide litteras decretales in opere: Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pag. 13 sq. — 8 Cfr. Coli. Lac. V, 979, 995. — 4 Dr. Jos. Fessler, ober die Provinzialkonzilien und Dioezesansynoden. Inns¬ bruck, 1849. Pagg. 2 sqq. — 5 De hac re vide Rudolf Ritter v. Scherer, Handbuch des Kirchenrechtes. Graz, 1886. B. 1. § 98. — Dr. Joh. Ilaring, Grundzuge des Katholischen Kirchenrechtes. Graz, 1906. I. Abt. § 104. ■K 109 >f et ideo ex his andecim a reverendissimo Pr.-Ep. Or¬ dinariatu ante Synodum licentiam absentiae libello sup- plici exoraverunt, octo vero intra Synodum a consilio iudicum excusationum et querelarum causis canonicis allatis absentiae suae veniam petierunt ab eocjue causis rite probatis illam obtinuerunt. Undeviginti porro congressores sub finem Synodi ab illo consilio licentiam discedendi eo exoraverunt, quod in suis parochiis devotio Sacratissimi Cordis in (eria VI., curr. mensis Septembris prima, maiore fidelium concursu celebraretur eorumque confessiones sacramen- tales audire deberent. Tandem sacerdotes, pensione donati ac quiescentes, qui iurisdictione confessiones sacramentales audiendi gaudent, »edicto invitatorio el promulgatorio« ad bane Synodum specialiter vocati erant et, quia ex eis nonnulli in Synodo non interfuerunt, decreto reverendissimi Pi\- Ep. Consistorii de die 22. Novembris 1911 Nr. 5324 quat.tuordecim ex eis invitati sunt, ut rationem suae absentiae seripto proponerent. Omnes praeter unum dieto obedierunt et rationes suas obtulerunt eaeque strenue probatae ilJorum absen- tiam sufficienter excusaverunt. Illius autem agendi et seribendi ratio decreto Princ.-Episc. Consistorii de die 27. Decembris 1911 Nr. 5511 strictim et modo paterno improbata est et quum non resipuisset, ei impositum est decreto de die 17. Ianuarii 1912 Nr. 192, ut pro ex- piatione suae culpae unum Sacrum de Requie pro sa- cerdotibus 59 post ultimam Synodum denatis litaret, (pro horum enim requie in Synodo a reverendissimo Ordinario Absolutio ad tumbam faeta est), vel vero totum rosarium Mariale semel recitaret et de poena data reverendissimo Pj'.-Ep. Consistorio referret. In frequent.iore sacerdotum conventu, cuiusmodi Synodus dioecesana est, non minima cura eorum est, ad quos pertinet, ubi eis habitacula idonea parentur et victus necessarius praestetur. Haec tamen quaestio in času optime soluta et de habitatione et victu circum- * 110 » specte provisum erat. Plerique enim in Seminariis maiore vel minore, utrumque acceperunt, caeteri vero in coenobio PP. Franciscanorum, in domo parochiali ecclesiae cathe- dralis, apud Canonicos ecclesiae cathedralis, immo in Episcopio liberali hospitio frui potuerunt. Praeterea con- gressistas eximia celsissimi Ordinarii munificentia omni¬ bus paene expensis liberavit, quippe qui non minus quam in Synodis 1903 et 1906 peractis totam pro victu sum- mam 1606 K 56 h transgressam, ex propriis solveret. Non est igitur mirum, quod sacerdotes reveren- dissimi Ordinarii sui vocem ad Synodum invitantem cum gaudio excipiant ad eamque quisquis a domo sua ab- esse potest, sine mora convolet, et Procuratores Cleri in Congregatione generali quinta die 31. Augusti ex om- nium voto haec verba protulerint: »Nos Procuratores Cleri vehementer moti de ma- gnifica liberalitate Tuae reverendissimae Amplitudinis, qua Clerum Lavantinum in hac Synodo congregatum verbo salutari, monitis paternis, insuper et refectione corporali tempore Synodi aluisti, omnem benedictionem a Deo omnipotenti adprecantes, gratias humillimas in nomine Cleri hic congregati agimus. Deus ter optimus, cuius misericordiae non est numerus et bonitatis infinitus est thesaurus, multiplicata benedictione reverendissimam Amplitudinem adimpleat!« Ecce Domine, tu cognovisti omnia novissima et antiqua, in libro tuo omnes scribentur. (Ps. 138, 5. 16). In tem¬ pore . . . consurget Michael, prinčeps magnus, qui stat pro jiliis populi. Et in tempore illo salvabitur . . . omnis , qul inventus fuerit scriptus m libro. (Dan. 12, 1). Et liber apertus est, qui est vitae. Non intrabunt in novam civi- tatem Jerusatem, nisi qui sunt in libro vitae Agni. (Apoc. 20, 12; 21, 27). Nota. Ut praeiacentium „Operationum et Constitutionum“ emptoribus lectoribusque benevolis liber praesto sit in se completus, in ipso sicut in prioribus libris synodalibus typis procusus est integer in Synodo proeedendi modus. Pars secunda. Operationes synodales. Mnemosynon authenticum de proeessu sextae Synodi dioeeesanae, anno Domini 1911 in eeelesia s. Aloysii eongregatae et eelebratae. Congregatio generalis prima. n multorum hominum concursu plurimum re- fert, ut singuli ordinem praescriptum strictim servent. Quod ut in Synodo VI. Lavantina fieret. in tempore manuale agendorum promulgatum et ante ini- tium Synodi singulis, qui iure vel indulgentia reveren- dissimi Ordinarii in Synodo intersunt, traditum est. In eo regula et norma in Synodo agendorum accurate de- scripta est. I-Iuic circumspectae celsissimi Episcopi ordinationi in acceptum referimus, quod ordo in die 28. Augusti 1911 per omnia servari potuerit. Hora enim quarta post me- ridiem sollemnis processio synoditarum ex eeelesia s. Io- annis Baptistae cathedrali in Episcopium et inde in sa- cellum synodale, ecclesiam scilicet s. Aloysii, dirigebatur. Inter eam campanae cathedralis ecclesiae festive pulsa- bantur, populo fideli annunciantes grande opus Synodi modo initium capere. Synoditae plerique omnes, vestes pro Synodo prae- seriptas induti, dum ab Episcopio in ecclesiam s. Aloysii vultu serio, gravi gressu incederent, hymnos et psalmos, in illo manuali indicatos, alternatim recitabant et sacel- lum synodale ingressi benedictionem aqua lustrali ab Episcopo reverendissimo expetierunt. Deinde a dextera et sinistra stantes celsissimum Antistitem reverenter sa- lutaverunt. Hic quum comitatu Capituli cathedralis ad altare maius aedis, sollemniter ornatae, progressus esset., * 118 * sacras vestes induit, et festivo hymno: Veni, Sande Spi- ritus Congregationem generalem primam, ut praescribitur, aperuit. Hymno a choro Musicorum absoluto reveren- dissimus Praesul post versum et responsorium orationem dixit et congressistis sacramentalem benedictionem dedit. His ita peractis celsissimus sacrorum Antistes sacras vestes deposuit et vestibus consuetis indutus, orationem inauguralem, paterni amoris plenam ex ambone, in navi sacelli ex parte Evangelii posito, ut sequitur, dara voce dixit. Allocutio auguralis, habita in prima Congregatione generali in festo s. Augustini Ep. Conf. Eccl. Doctoris, die 28. mensis Augusti 1911 ad animarum rectores, qui ad Synodum sextam convenerunt. Laudetur Iesus Christus! In saecula saeculorum. Ini consilium, coge concilium! (Is. 16, B). Venerandi fratres et filii! ei mandato, per os magni Isaiae prophetae annun- ciato ineundi consilium cogendique concilium, pie ob- secundans, coegi concilium, quod hodierno die exordior, dum laeto ac libenti animo vos, venerabiles consacerdotes, qui in tanto numero tantaque navitate ad hornotinam Synodum dioecesanam concelebrandam convolastis, ex intimis saluto praecordiis. Nihil opportunius mihique iucundius existimo, quam ut vos universos, hoc instante iuxta mea hic desideria congregatos, alloqui vaieam ac paternam caritatem, quam intimo corde alo, vobis ape- rire possim. Magister divinus misit suos apostolos, s. Marco referente, ad praedicandum, ut homines poenitentiam 4< 114 !+ .agerent, eoquod regnum Dei appropinquasset. Evangeli- zatione peracta, »convenientes apostoli ad lesam renun- ciaverant ei omnia, quae egerant et docuerant. Et ait illis Iesus: Venite seorsum in desertum locum et re- quiescite pusillum! Erant enim, qui veniebant et redi- bant, multi: et nec spatium manducandi habebant. Et accedentes in navim abierunt in desertum locum seor¬ sum.« (Marc. 6, 7. 12. BO. 31. 32). Apostoli ergo irremisso studio et indefesso fervore propagabant verbo et opere regnum Dei, ita ut prae multitudine turbarum ac laborum nec spatium mandu¬ candi habuissent. Quod Christi discipulis contigit, fors et vobis, perdilecti collaboratores in vinea Lavantina, haud raro accidit, ut nempe nec spatium manducandi neque tempus dormiendi habeatis. Hinc vere dignum et iustum est, aequum et salu- tare, ut vos quoque abeatis in locum desertum seorsum et requiescatis pusillum a laboribus, sudoribus et ango- ribus quotidianis. Et iste felix locus sit haecce navis ee- elesiae s. Aloysii, in qua convenimus ad refocillandas vires per sacram coenam, quam vobis sextae Synodi convocatione praeparavi, sicuti episcopalis religio officii me monuit mihique suasit pastoralis sollicitudo. Quinque iam anni mox praeterituri sunt, ex quo quinta Synodus Lavantina, Numine divino favente, in sacra hac ecclesia congregata est. Ex illo iam tempore multa in nobis mutata sunt. Novae rerum rationes no- vas quoque necessitates creant, quibus apte consulen- dum est, ut pastorum et ovicularum fidelium vita Chri¬ stiana in dies magis augescat et altius evoletur. Idcirco in animum induxi, anno dilabente, quo lu- strum Synodi quintae completur, sext.um concilium dioe- cesanum in idem templum sacram cogere. 8entiendi cum Ecclesia meum ac vestrum principium est, de quo ube- rius in Synodo, anno 1900 concita, sermocinatus sum. Dictum adagium nostris diebus eo religiosius observan- dum est, quo vehementius inimici homines dimicant contra Ecclesiam Dei vivi, columnam et firmamentum veritatis -K 115 » (I. Tim. 3,15), qmimque sanctissimus Dominus noster Pius, divina providentia Papa decimus, permulta satque gravia decreta in salutem reipublicae, christianae et civilis, edidit. Inter ista pontificia decisa eminent sancita de fre- quenti sumptione sanctissimae Eucharistiae deque aetate neocommunicantium. In suis litteris, die 5. mensis Iu- nii anno 1911 dimissis ad Gregorium Cardinalem Aguirre y Garcia, Archiepiscopum Toietanum et suum Legatum ad congressum internationalem eucharisticum Matriti celebrandum, Papa Pius X. desuper scripsit, ut sequitur: »Ita rem vobis evenire cupimus, ut non soium coe- untium frequentia aut caeremoniarum splendore, sed etiam et maxime ubertate fructuum iste conventus no- bilitetur. Etenim huc omnino spectare vestra debent consilia, quo potissimum curae cogitationesque Nostrae sunt conversae, ut homines ad maiorem addučantur et cognitionem et amorem et consuetudinem lesu Christi. Intelligitis autem ipsi, in pia religiosaque communica- tione Sacramenti vivifici esse omnia; ob eamque cau- sam in primis oportere apud christianos, non tantum, qui adulta aetate, sed quicumque rationis sunt compotes, usus Eucharistiae frequens atque adeo quotidianus inva- lescat. Primum omnium igitur ea, quae sunt in hoc ge- nere praecipua ex recentioribus actis Sediš Apostolicae, id est decessoris Nostri illustris encyclicas litteras Mirae caritatis et utrumque decretum Nostrum Sacra Triden- tina Synodus et Quam singulari, proposita animis vestris habebitis nempe ad considerandum, quibus viis possint toto orbe catholico plenius ac felicius ad effectum per- venire. Nos illud magnopere probamus, quod multis locis fieri consuevit, ut nullus sit Dominicus festusque dies, quin ad universa ternpla et sacella publica utrius- que Cleri ostensione Sacramenti benedicatur adstantibus: idque ut inducatur in morem caeterarum dioecesium, scitote, optabile admodum Nobis esse. Pergratum etiam Nobis feceritis, si crebras salutationes, si adorationes perpetuas, si sollemnes supplicationes delitescentis Dei, vobis curae fuerit, omni ope provehere.« 8 * * 116 * Huc porro spectant pontificia decreta de iureiurando contra modernismi errores, de legibus circa lectionem foliorum ac diariorum in seminariis, de amotione paro- chorum a beneficiis oeconomica, de vetita administra- tione temporaljum ex parte Cleri. Cuncta haec aliaque praecepta pontificia nostrae dioecesis adiunctis atque indigentiis applicanda et, adoptanda suni. His in Synodo agendis subiungendae veniunt diversae res dioecesanae, quae in ordinem-redigendae et componendae siint. Neces- sarias has res vobis conspectus materiae, in Synodo prae- senti dilucidandae et elaborandae, indigitabit. Venerabiles synoditae ! Nonne nos omnes Pii PP. X. programma Paulinurn omnia instaurandi in Christo effec- tui propinare et omnia deformata reformare, reformata conformare, conformata confirmare intendimus? Quare in Synodo hac convenimus, ut faciamus, quod possumus et valemns. Itaque Christi nomine invocato cordeque Deiparae immaculatae salutato patronisque ecclesiarum dioecesana- rum pro auxilio rogatis exordior et inchoo sextam Syn- odum episcopalem in ter sancti Dei gloriam et ad virgi- neae matris Mariae laudem omnimnque Sanctorum ho- norem nostrorumque bonum aeviternum. Agite igitur, synoditae humanissimi! Sanctificati in veritate (Ioan. 17, 19) docete mecum et discite viam, veritatem et vitam; date mecum operam, ut clericis di¬ sciplina, ecclesiis ordo, Deo populus acceptabilis restitui possit! Stat Deus in loco saneto suo, nostris interesi consiliis et actionibus, suos ipsos ministros et adiutores in oeconomia salutis adlegit, atque huic ministerio ita nos inservire oportet, ut illi unice tempore hoc mentes, corda, vires consecremus. Sed nostrae infirmitatis conscii, nostris diffisi viri- bus, ad te levamus curn fiducia oculos precesque con- vertimus, o Sancte Spiritus ! Tu, dator sapientiae et in- tellectus, consilii et fortitudinis, scientiae et pietatis sacrique timoris, rege corda et fove atque dirige, ut huius Synodi actiones rite inchoentur, prospere promoveantur, salubriter perficiantur! Converte faciem tuam ad congre- * 117 >f dientes ac ium eorum corpora tum animos benedictionis tuae gratia prosequere: corpora nempe, ut labores omnes, qui a coepto sacro ministerio abesse non possunt, ala- criter ferre valeant; animos vero, ut sacerdotalis vitae exemplis et virtutum splendore in Christiani gregis sa- lutem praeluceant! Tu vero, Dei Mater alma atque semper Virgo et felix coeli porta, tu et nos et consultationes et opera- tiones nostras in tuam tutelam recipe ac tuis age apud Deum intercessionibus, ut in uno semper špiritu manea- mus et corde! Nibil ad catholicam rem tuendam con- cordi collegio tirmius. Nos convenimus in unum — hoc denotat vox Synodus — convenimus in mentem unam, in cor unum, in consensionem et concordiam. Vos quoque nostris adeste votis, omnes sancti coe- lites, praecipue tu, princeps militiae coelestis, sancte Michael archangele; porro tu, vox clamantis in de- serto, sancte loannes Bapt., tutelaris ecclesiae no- strae cathedralis; tu amator crucis, s. Andrea, patrone dioecesis nostrae Lavantinae, et tu, oecumenice Doctor, s. Augustine, cuius festum hodie recolimus, nec non omnes patroni nostri omniumque ecclesiarum dioecesa- narum: potenti deprecatione efficite, ut nos omnes offi- cia nostra fideliter impleamus in salutem nostram terre- strem et coelestem! O bone Deus, amor rneus! Si quando, nune certo bora est, de somno surgere. Si quando, nune certo om- nem deponere nos oportet teporem, omnem languorem, ornnem oscitationem! Si quando, nune certo colligere debemus et intendere vires nostras in defensionem sum- inorum bonorum! Numquam enim haec bona — sacra religio eiusque divin itus constituta custos, sancta Eccle- sia, huiusque sacramenta, praecepta et hierarchia, iura et praerogativae — copiosioribus, multiplicioribus atque inlestioribus oppugnabantur armis et copiis, quam oppu- gnantur nostro hoc tempore. Surgamus ergo etpugnemus! Vis quidem conspirata malorum tanta est, ut humanitus iudicando, bonae cau- -K 118 * sae triumphus paene desperatus videatur. Sed vero Do- rninus bonus est et misericors et praepotens. At tamen et nos pro viribus operari oportet. Et quid non valeat praestare sacerdotium, špiritu Dei, viva fide et ardente caritate animatum! Supremum Numen non deerit no- bis suo — ab alto — auxilio, dummodo impigre, pru- denter et resoluto animo faciamus, quae in nostra sunt sita potestate. Ac, si etiam haud optatus undique cona- tibus nostris responderit effectus, saltem ex ore iusti Iudicis propter labores nostros non audituri sumus tre- mendam illam sententiam: Vos dispersistis gregern meum et eiecistis eos, et non visitastis eos; ecce, ego visitabo su¬ per vos malitiam studiorum vestrorum, ait Dominus! (Ier. 28, 2). Proinde, dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes! (Gal. 6, 10). Nos oportet operari, doneč dies est: venit nox, guando nemo potest operari. (loan. 9, 4). Operemur ergo et laboremus! Amen. __ Ista oratio, festivo modo prolata, animos synodi- tarum insueto etiam modo affecit ac mirando quodam špiritu implevit eosque per totam Congregationem gratus sensus, inde partus, amoene captos servavit. Sed ad materiam Congregationis solvendam pergere oportuit. Idcirco reverendissimus Praestes Prosecretario et Lectori Synodi Iosepho Majcen, Canonico Seniori, decreta de Synodi Officialibus publicanda mandavit. Decretum de Officialibus Synodi. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Ut operationes synodales rite instituantur et debite terminentur, in nostra hac Synodo aptos Offtciales seu Ministros eligere decrevimus. Constituti et electi sunt Sequentes: * 119 » Promotores Synodi: Plur. rev. Dom. Carolus Hribovšek, » » » Iacobus Kavčič. Isti sedebunt ad mensam convenienter tectam et' urgebunt actionem synodalem pro emittenda professione lidei, pro Clero vocando et scrutinio eiusdem pro elec- tione examinatorum et iudicum, pro evulgatione decre- torum, pro poenis contra absentes et pro rogatu NotariL Maior de duobus amborum nomine loquatur, stans a dextris alterius Promotoris. Verba sua recitent de folio,. clauso in libello aliquo decenti et ornato, quem ipsemet,. qui legit, teneat, et alta voce, ut alii plene audire possint.. Secretarius Synodi: Plur. rev. Dom. Martinus Matek. Prosecretarius et Lector Synodi: Plur. rev. Dom., Iosephus Majcen. Secretarius procurat lectionem decretorum. Praevid- eat, quae legere debet, ne erret vel cunctetur, legat alta voce, ut satis audiatur ab omnibus, distincte, ut intelligatur. Curet affigi valvis ecclesiae schedulas pro initio Synodi pridie primae diei, porro distribui tabellas pro scrutinio faciendo et eiusmodi. Promotoribus instan- tibus ipse semper aderit. Idem suggeret Episcopo, quae- cumque agenda erunt. Praescribet Cantoribus et Musicis praescribenda. Eiusdem partes- erunt, ut tota actio syn- odalisexactissime cum Magistris caeremoniarum peragatur. Idem ipse cantabit stans prope sedem Episcopi Orationes in fine Synodi. Prosecretarius et Lector tamquam socius adiutor eligitur, praecipue pro facienda lectione legendorum firma voce. Dum legit decreta, ad singula pausam faciat, ut Episcopus circa illud, quod proxime lectum fuerit T sensum suum communi sermone aperire queat Clero, si necessitas urgeat. Notarius Synodi: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannes Mlakar. Notarius actionis synodalis semper aderit prope mensam Officialium et in fine cuiusčumque sessionis ro- gatus a Promotoribus, ut mnemosynon auihenticum de omnibus actis synodalibus conficiat, respondebit, se fac- turum. Qua testes assumet eorumque nomina in actis. -k 120 » scribet: Rev. Dom. Dr. Ioannem Jančič et Rev. Dom. Dr. Matthiam Slavič. Ad enmdem attinet scribere in libro nomina eorum, qni fidei professionem in Synodo emittunt, et adnotare absentes, ut puniantur, nisi a Iudicibus querelarum et excusationum canonice excusentur. Frocuratores Cleri: Adm. rev. Dom. Franciscus Dovnik, ■•» » » Martinus Jurkovič, » » » Iosephus Čižek, » » » Marcus Tomažič. Ut omnia fiant secundum ordinem atque sine tu- multu agantur, designamus quattuor Frocuratores Cleri, ad quos adeant congressores, ut eorum nomine cum Episcopo conversentur in Synodo. Ii ad Nos deferant, quaecumque Clerus svnodalis desiderat et expetit. Pro- cedant. autem, petita et data venia ab Episcopo et cum debita modestia et reverentia. Quaecumque petierint no¬ mine Cleri, petant in scriptis Secretario traditis. Hoc loco repetimus, quod in ultirna Synodo obser- vavimus: In sententiis dicendis nullus clebeat aut im- modestis vocibus perstrepere aut tumultibus perturbare, nullus etiam falsis vanisve aut obstinatis disceptationibus contendere; sed quidquid dicatur, adeo miti verborum prolatione temperetur, ut n ec auditores offendantur, nec iudicii acies, perturbato animo, inflectatur. Praefectus hospitiorum: Plur. rev. Dom. Martinus Matek. Consocii: Adm. rev. P. Callistus Heric, » » Severinus Korošec, » » Dom. losgphus Zidanšek, ven. Dom. Iosephus Trafenik. Hospitia pro synoditis in civitate delecta sunt, in quibus eis frugalis mensa praeparabitur. Praefectus cum consociis deputatur, ut in ea re invigilent et ad eos recurrere queant, ii, qui de Clero eorum opera egent ad hospitium šibi parandum. Mensa communis synoditis suppeditatur partim in seminario clericorum, partim in convictu puerorum, partim in coenobio PP. Francisca- -K 121 * norum. Etiam in dorao parochiali civitatis Marburgensis, item in domiciiio Capituli cathedralis nec non in Epi- scopio sternitnr mensa pro Synodi sodalibus. Qui ad diversoria divertere cognntnr, seligant caupones ant cives, qui pietate aliis praestant. Tenore edicti indictionis Syn- odi omnes synodales foranei nanciscantur hospitia gra¬ bita, ut ea perceperunt in ultima et paenultima Synodo. Magister caeremoniarum: Adm. rev. Dom. Rudoiphus Janežič. Promagister: Adm. rev. Dom. Dr. loannes Tomažič. Admneti: Rev. Dom. Dr. Franciscus Lukman, vener. Dom. Antonius Tkavc. Magistri caeremoniarum eligi debent, ut toti actioni synodali inserviant. Magistri nomen satis excitat ad omnia bene gerenda et exactissima. In primis caere- moniariorurn cura sit apparatus ecclesiae synodalis; praeterea, quae ad habitum Cleri, ad processionem, ad horas canonicas, ad Missas synodales, ad musicos con- centus, ad campanarum pulsationem spectant, ipsi pro- curent. Pro incensando Clero in duabus Missis pontifi- calibus parentur tria thuribula. Nam Diacono incensante Assistentes et Canonicos, duo thureferarii incensabunt Clerum, ambo simul, saltem unico duetu cuicumque se- dilium ordini, et eodem modo eisdem dabunt pacem primo cuiusque ordinis sedilium et primus aliis de more. Pro communione Cleri parari curent stolas pro sacer- dotibus rubei coloris et vinum sufticiens pro purificatione. Pro absolutione defunetorum extenditur pannus in medio ecclesiae, et accedente Subdiacono Missae cum cruce et Acolythis cum candelabris fit absolutio de more. Cu¬ rent, ut bymni et psalmi a Clero alternatim cantentur; item ut in altari maiore ardeant sex candelae, durante sessione Synodi. Ostiarii Sgnodi: Ven. Dom. Martinus Petelinšek, » »• Antonius Stergar. Ostiarii debent esse viri graves, disereti, qui etiam possint admonere eos de Clero, qui suis locis non se- dent, sed per ecclesiam torte vagantur et fabulis in- M 122 >f utilibus vacant. Non solum ad portas ecclesiae clau- dendas, veram etiam ad excludendos laicos ut par est sine tumultu ianitores requiruntur. Excludant autem laicos, antequam inchoetur sessio, et omnino nullum ihi permittant sine consensu Episcopi. Claudantur portae cum clavibus, duabus exceptis lateralibus, per quas ii, qui de Clero sunt, eant. et redeant pro re nata. Ante finem tertiae sessionis sollemnis aperiantur portae, ut populus introire queat ad laudes divinas pro gratiarum actione et pro lucrandis indulgentiis plenariis. Si quem repererint contamacem laicum vel clericum, eum defe- rant ad praefectos disciplinae synodalis, quo munere fungantur ludices querelarum et excusationum. Moderator piorum exercitiorum: Plur. rev. Dom. Franciscus Ogradi. De disciplina ecclesiastica deque correctione moram in Clero habentur sermones synodales a reverendissimo sacrorum Antistite. Ad excitandum spiritum poenitentiae instituuntur meditationes per virum pium ac peritum. Istae non durent ultra dimidiam horam, ne impediatur actio reliqua synodalis. Directori sacras considerationes habenti datur benedictio ab Episcopo de more. Confessarii synodales: Plur. rev. Dom. Carolus Hribovšek, Plur. rev. Dom. Bartholomaeus Voh, Adm. » P. Callistus Heric, Rev. Dom. Laurentius Janžekovič, Adm. rev. Dom. Iacobus Caf, » » » Franciscus Hirti, » » » Iacobus Hribernik, » » » Antonius Ribar, ». » » Iosephus Sinko, » » » Henricus Verk. Expedit, observat clarissimus Bartholomaeus Ga- vantus, quod Episcopus remittat Clerum suum a Synodo bene purgatum a peccatis, illuminatum decretis et unitum šibi et Deo. Idcirco deputantur confessarii saeculares et regulares ad audiendas Cleri dioecesani confessiones. Praeter superius nominatos poenitentiarios deleganlur ad « 123 » sacrum hoc munus obeundum cuncti Superiores ordinum, Synodo adstantes, porro omnes venerabiles Patres Fran- ciscales Marburgenses, itidem omnes reverendi sacerdotes Congregationis Missionis s. Vincentii a Paulo. Eisdem communico facultatem a casibus reservatis absolvendi nec non tenore capitis 6. Liceat Concilii Tridentini sessione XXIV. de reform, potestatem tollendi, si quae sint, secretas irregularitates et suspensiones, in quantnm polleo iure subdelegandi. Terminus praedictarum facultatum prolongatur ad octo dies post Synodum. Tempore Synodi Confessarii in ecclesiis et domi quoque synoditas audire possnnt, si ii velint. Tempore autem actionis synodalis ne sedeant ad tribunal sacrum, sed omnes adsint actis agendis. Aequales facultates concedo omnibus confessariis, qui laicorum confessiones in ecclesiis civitatis Marbur- gensis audituri sunt eum in finem, ut poenitentes in- dulgentiam plenariam, in ultima sessione synodali pro- mulgandam, acquirere valeant. Cantores et Musiči synodales: Ven. Dom. Franciscus Trop, Adm. rev. Dom. Iosephus Čižek, » » Aloysius Čižek, » » Antonius Kolar, » » Ioannes Markošek, » » Iosephus Sigi, » » Ioannes Pajtler, » » Stephanus Pivec, » » Matthaeus Štrakl, » » Iosephus Trafenik, » » » Ioannes Bapt. Vreže, Honorandus Dom. Rudolphus Wagner, Organista et Choralista ecclesiae cathedralis Marburgensis. In Missa pontificali sollemni adhibendus est mu- sicus cantus cum organo de more, sed absque mora. In Missa plana cantari possunt sacra cantica cum organo et vocibus. In Missa pro defunctis sequentia Dies irae sine organo. In Missa de sanctissima Trinitate Gloria, Čredo, Sanctus et A gnus Dei, caetera in cantu Grego- M 124 * riano, organum pulsatur de more. In ingressu Episcopi ■in ecclesiam organum pulsatur mane tantum. In pro- ■cessione poterunt cantari a Musicis hymni, psalmi et in ultima sessione Te Deum. In actione synodali hym- num Veni, Sancte Spiritus et Veni, ereator Spiritus can- tabunt Musiči. Iidem respondebunt. benedicenti sollem- niter Episcopo in fine totius Synodi. Datum Marburgi, in festo s. Bartholomaei apostoli, die 24. mensis Sextilis 1911. Quum Synodi Officiales loca sua, priores ad men- sam, eis specialiter praeparatam, reliqui in ecclesiae navi occupavissent, Promotores Synodi, ad sedem celsis- 'simi Praesulis progressi, suppliciter institerunt, ut mate- riae synodales indicarentur et praepararentur. Reverendis- simo Ordinario annuente Lector Synodi summarium •constitutionum, quae synodit;is pertractandae offerrentur, praelegit earumque longa series (53) in admirationem congressistas accivit, quum eas vix ac ne vix quidem brevi Synodi tempore persolvi posse arbitrarentur. Haec tamen formido ex eorum corde pellitur, dum eis decretum de Congregationibus particularibus praele- gitur. Decretum de instituendis quattuor Congregationibus particula¬ ribus. NOS MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ut quaestiones in Synodo tractandae salubrius et facilius discutiantur et dilucidentur, formamus quattuor Congregationes seu Consilia, quae singulas quattuor Constitutiones titulorum mature et rite praeparent pro Synodo. Metbodum agendorum in hisce congregationibus suppeditat Manuale agendorum in Synodo praesenti pag. ■62 et 63. -K 125 H- I. Congregatio de fide et doctrina. Praeses : Consultores. Plur. rev. Dom. lacobus Kavčič. » » » Simon Gaberc, Adm. » » » P. Iosephus Cižek, Michael Lendovšek, Ioannes Rotner, Antonins Veternik, Franciscns Bohak, Franciscus Javšovec, Iosephus Zidanšek, Donatus Zupančič. Relator: Rev. Dom. Dr. Iosephus Hohnjec. Notarii: » » Antonius Kolarič, » » Ioannes Ev. Kociper. II. Congregatio de cultu divino. Praeses: Plur. rev. Dom. Franciscus Moravec. Consultores: Adm. » » Ioannes Bohanec, » » » Augustinus Hecl, » » » Martinus Jurkovič, » » » Iosephus Jurčič, » » » lMatthias Karba, » » » Antonius Ribar, » » » Marcus Tomažič, » » » Henricus Ver k, » » » Ioannes Bapt. Vreže. Relator: Rev. Dom. Dr. Antonius Korošec. Notarii: » » Maximilianus Vraber, Doctor rom. in iure canonico, » » Antonius Cestnik. III. Congregatio de Cleri populique disciplina. Praeses: Plur. rev. Dom. Franciscus Hrastelj. Consultores: Adm. » » Msgr. Georgius Bezenšek,, » » » Franciscus Hirti, » » » Martinus Meško, » » » Iosephus Sinko, -k 126 >f Adm. rev. Dom. Antonius Sijanec, » » » Franciscus Zdolšek, » » » Franciscus Zmazek, » P. Ladislaus Hazemali, » Dom. Dr. Antonius Zdešar. Relator: Adm. rev. Dom. Dr. Antonius Medved. Notarii: » » Dr. Augustinus Stegenšek, » » Iosephus Kardinar. IV. Congregatio de regimine ecclesiastico. P-raeses: Plur. rev. Dom. Iosephus Fleck. Consultores: Adm. rev. Dom. Iosephus Atteneder, » » » Iosephus Cerjak, » » P. Callistus Heric, » » Dom. Iosephus Kralj, » » » Ioannes Kunce. » » » Ioannes Lenart, Plur. » » Dr. Antonius Suhač, Adm. » » Aloysius Arzenšek, » P. Norbertus Povoden.’ Relator: Rev. Dom. Dr. Iosephus Somrek. Notarii: » » Dr. Matthias Slavič, » » Dr. Antonius Jehart. Datum Marburgi, in festo s. Bartholomaei apostoli, die 24. mensis Sextilis 1911. Ad lras Congregationes illustrissimus Praesul, quid eis facto opus esset, per singula momenta exposuit ea- rumque Praesidibus constituliones iam praeparatas, ac- curato examini subiiciendas tradidit. Procuratores Synodi porro institerunt, ut decreta de Examinatoribus ordinandorum, Examinatoribus promo- vendorum ad beneficia curata atque de Parochis con- sultoribus publicarentur. Quum celsissimus Antistes huic instantiae satisfecisset, Lectori Synodi illa decreta prae- legenda praecepit. * 127 » Examinatores Cleri. Examinatores Cleri, quos Episcopus debet deligere ante Synodum, ut suo tempore proponantur Synodo, sunt in duplici differentia. Ii, qui examinare debent pro- movendos ad beneficia curata, sunt necessario appro- bandi in Synodo, at alios ad examen ordinandorum seu approbandorurn ad audiendas confessiones potest Episcopus eligere etiam extra Synodum et arbitratu suo. Primi ordinis, approbandi in Synodo plures proponi debent, ut ex eis saltem sex a Clero approbentur; plu¬ res tamen approbari solent et debent. (Concil. Trid. sess. XXIV. cap. 18). i. Decretum de Examinatoribus ordinandorum. Iuxta decretum Tridentinum sess. XXIII. cap. 7. de reformatione editum eligimus sequentes sacerdotes pe- ritos divinae legis ac in ecclesiasticis sanctionibus exer- citatos, qui ordinandorum genus, personam, aetatem, institutionem, moreš, doctrinam et fidem investigent et examinent. Tenore decreti Tridentini sess. XXIII. cap. 5. de reformatione nominati examinatores litteras testimo- niales, ipsam inquisitionem factam continentes, ad Nos quam primum transmittere tenentur, ut Nobis innotescat, qui habiles et digni sint, ut ad sacrum ministerium accedant, et qui ceu inhabiles et indigni a sacerdotio arceantur. Sanctissimus Dominus noster Papa Pius PP. X. Motu proprio Sacrosancta Tridentina Stjnodus de die 16. mensis Iulii 1905 sacrosancti Concilii Tridentini decreta hac in re revocavit et confirmavit, nec non de exami- nibus in Urbe quoad doctrinam clarius definivit ac di- stinctius sanxit, quid in ea re sit praestandum. 1 Iloc 1 Acta S. Sediš. Ephemerides romanae. Romae 1905. Vol. XXXVIII. fasc. 1. pag. 8 — 10. * 128 * decretum Beatissimus Pater per Jitteras Religiosorum ordinum de die 19. Martii 1906 extendit, respiciendo ad caput 12. sess. XXIII. Tridentinae Synodi, quod so¬ nat: »Regulares non sine diligenti Episcopi examine ordinentur, privilegiis quibuscumque quoad hoc penitus exclusis« — nominatirn ad Regulares in Italia et in Insulis eiusdem ditioni subiectis. 1 Id quod ad sensum et per analogiam etiam de nostris regionibus valet. Quas dispositiones accurate observatas esse volu- mus nec non quod Pius PP. X. hac in materia per decretum Vetuit de die 22. Decembris 1905 atque De excardinatione et ineardinatione de die 20. Iulii 1906 observandum esse imperat. Itaque eliguntur Examinatores ordinandorum pro nostra ecclesia Lavantina prudentes viri sequentes: Praeses examinatorii: Plur. rev. Dom. Dr. loannes Mlakar. Vicepraeses: » » » » Iosephus Majcen. Consultores: » » » » Martinus Matek, » » Dr. Iosephus Hohnjec, Adm. » » Rudolphus Janežič, » » Franciscus Kovačič, » » Dr. Matthias Slavič, » » Dr. Iosephus Somrek, » » Dr. August. Stegenšek, Adm. » » Iosephus Zidanšek. Datum Marburgi, in festo Purissimi cordis B. M. V., die 27. mensis Augusti 1911. 2. Decretum de proponendis et a Synodo approbandis Examina- toribus promovendorum ad beneficia curata. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Sacrosancta Tridentina Synodus sessione XXIV. cap. 18. Expedit maxime de reformatione statuit, ut be- 1 Acta S. Sediš. Romae, 1906. Fasc. 4. pag. 93 seq. m 129 >f neficia curata eis tantummodo ab Episcopo conferantur, qui in tentamine, ab Examinatoribus ad hoc adscitis instituendo, approbati et idonei ded ar ati sunt. Sini vero hi Examinatores magistri in Theologia aut dodores ant saltem licentiati in iure canonico vel alii clerid sen regulares, qui ad id videbuntur magis idonei. Modum eos eligendi praescripsit sanda Synodus Tridentina, ut sequitur: »Examinatores in dioecesana Synodo ab Episcopo ad minus sex proponantur, qui Synodo satisfaciant et ab ea probentur. Proponi et ac- ceptari possunt iuxta canonistas plures quam sex, non tamen ultra viginti . 1 Pro quorum Examinatorum approbatione duplex est modus: per vota aperta seu secreta, id est, vel breviter interrogando Clerum voce alta per Secretarium: Placent ne vobis? vel vero imprimendo eorum nomina in schedulis, coniiciendis in urnam, cum notis a. r. nimirum appro- bationis-et reprobationis. Secundus hic modus in prae- habitis quinque Synodis observatus est, proinde et hac vice sexta observetur. Caeterum requiritur, ut maior pars eorum, qui Synodo legitime congregatae interesse obligantur, in propositos Examinatores consentiant.; alias dici non possint a Synodo approbati; nec proinde fo- rent legitimi. Iurare debent approbati ad sancta Dei Evangelia.. Iuxta modo dieta pro ambitu dioecesis Nostrae pro-' ponimus vestrae liberae electioni et commendamus se- quentes venerabiles viros, necessariis qualitatibus exor- natos, qui murius praeceptum in dioecesi Nostra gerant, doneč novensilis Synodus dioecesana habebitur et rema- nebit numerus senarius. Schedulae cum nominibus Ex- aminatorum propositorum distribuendae sunt inter syn- oditas. Si forte e propositis viris aliquis non placet, in schedula deleatur littera a. et vice versa littera r. Om- nes schedulae clausae caeremoniariis tradantur, ut electi in crastina Sessione sollemni publicari et insimul iure- iurando devinciri possint. Eorum nomina sunt: 1 D. Bouix, Traetatus de parocho. Part. III. seet. 3. cap. 1. et 3. 9 * 130 » Adm. Plur. rev. Dom. Dr. Ioannes Mlakar, Iosephus Majcen, Martinus Matek, Franciscus Moravec, Iacobus Kavčič, Simon Gaberc, Dr. Antonius Suhač, Antonius Šlander, Rudolphus Janežič, Adamus Grušovnik, Callistus Heric, Dom. Franciscus Kovačič, » Dr. Iosephus Hohnjec, > Dr. Franciscus Kralje, » » > Iosephus Zidanšek, » > Dr. Franciscus Lukman, » » Dr. Iosephus Somrek. Datum Marburgi, in testo s. Augustini Episc. Conf. Eccl. Doct., die 28. mensis Augusti 1911. P. Adm,. 3. Decretum de proponendis et a Synodo approbandis Parochis consultoribus pro revisione decreti amotionis admi- nistrativae ab officio et beneficio curato. Iuxta decretum Maxima cura a sacra Congregatione Consistoriali die 20. Augusti 1910 editum de amotione administrativa ab officio et beneficio curato variae per- sonae ad motionem decernendam necessariae sunt — et quidem Examinatores , de quibus statuit sacra Triden- tina Synodus sess. XXIV. cap. 18. de reformatione de quibusque in superius edito decreto in praesenti Synodo actum est. Inter hos Examinatores Episcopus duos šibi sociare et eorum consensum vel eonsilium requirere debet in invitatione parocho facienda, ut renunciet, et in amotionis decreto Jerendo. (Can. 3. § 1). In revisione autem decreti amotionis, quoties haec necessaria evadat, duos Paroehos consultores assumat, quorum consensum vel eonsilium requiret. (Can. 3. § 2). ■K 1B1 >*■ Examinatoribus et Parochis consultoribus eligendis Iex haec praescribitur: § 1. Si Synodus habeatur, in ea, iuxta receptas normas, eligendi sunt tol; numero, quot Ordinarius pru- denti suo iudicio necessarios iudicaverit. § 2. Examina- toribus et Parochis consultoribus medio tempore inter unam et aliam Synodum demortuis, vel alia ratione a munere cessantibus, alios praesynodales Ordinarius sub- stituet de consensu Capituli cathedralis. § B. Quae regula servetur quoque in Examinatoribus et Parochis consultori¬ bus. eligendis, quoties Synodus non habeatur. § 4. Examinatores et Consultores sive in Synodo sive extra Synodum electi, post quinquennium a sua nominatione vel etiam prius, adveniente nova Synodo, officio cadunt. Possunt tamen servatis de iure servandis, denuo eligi. § 5. Removeri ab Ordinario durante quin- quennio nequeunt, nisi ex gravi causa et de consensu Capituli cathedralis. Iuxta praefatas sanctiones pro amplitudine dioe- cesis Nostrae proponimus vestrae liberae electioni et commendamus sequentes venerabiles viros, necessariis qualitatibus decoratos. Electio instituenda est methodo, qua Examinatores prornovendorum ad beneficia curata seliguntur, qui in invitatione parocho facienda, ut re- nunciet, et in amotionis decreto ferendo requiruntur. Nomina Parochorum consultorum sunt: Adm. rev. Dom. Iacobus Caf, » » » Franciscus Bohak, » » Bartholomaeus Frangež, » » Dr. Ioannes Jančič, » » » Michael Lendovšek, » » » Ioannes Rotner, » » *• Antonius Veternik. Datum Marburgi, in festo s. Augustini Episc. Conf. Eccl. Doct., die 28. mensis Augusti 1911. Posteriora duo decreta Synoditis proposita sunt, ut suo iure uterentur et, qui in decretis offeruntur, eos vel ap- 9 * ■k 132 >f probarent velreprobarent, et ideo singulis traditae sunt schedulae, in quibus iitterae scriptae erant, nt in iis pro sua quisque conscientia vel litteram a. vel r. atro stylo signarent eoque modo manifestarent, quem ex pro- positis approbatum vel reprobatum vellent. Quia Parochi consultores aliquid novi essent, illustris- simus Ordinarius synoditis accurate exposuit et clare indicavit, quid eis, occasione data, caeterum non optata, praestandum esset. Quae quum audiissent, Parochus qui- dam, Carolus Tribnik, reverendissimo Antistiti gratias egit, quod rem multis minus claram ideoque exosam synoditis in clariore luce posuisset, hanc institutionem esse scilicet innovatam non in praeiudicium Cleri, sed in commune bonum Ecclesiae. Electione Examinatorum et Consultorum facta, cel- sissimus Pater schedulas colligi et ab Officialibus Synodi scrutinio subiici iussit, ut in prima sollemni Sessione approbati Examinatores et Consultores publicarentur et iure iurando, ut fieri oportet, devincirentur. His peractis, reverendissimus Praesul exempla ho- magii a Synodo mittendi Sanctissimo Patri Pio PP. X. et Augustissimo Imperatori Francisco Iosepho L, obsequii- que exprimendi eminentissimo Status Secretario Cardinali Merry del Val, eminentissimo Metropolitae Cardinali Ioanni Katschthaler, Metropolitae Salisburgensi, atque excellen- tissimo Nuncio Apostolico Alexandro Bavona Vindobo- nensi Synodo manifestavit, et quum ab ipso illustrissimo Synodi Praeside eleganti stylo conscripta essent, a syn- oditis cum applausu accepta et statim per telegraphum suae destinationi missa sunt. Sic vero sonant: Telegrammata synodica. Sunimo Pontifici Pio X. Romam. Vaticano. Michael, Episcopus Lavantinus, una cum ducentis triginta tribus sacerdotibus synodaliter congregatis ex -k 133 >f toto corde sensa filialis obedientiae, fidelitatis et amoris Sanctitati Tuae manifestat, et ut divinum Numen cum sacrae Synodo celebrandae tum ineundis in coetu con- siliis propitium adsit, Apostolicam Benedictionem humi- liter petit. Ferventer orabimus et communionem gene¬ ralen) Domino vitae offeremus pro salute et firma vale- tudine Beatissimi Patris. f Michael, Episcopus. Seiner kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat Kaiser Franz Joseph I. Ischl. Euer kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat bringt der alleruntertanigst gezeichnete Furst- bischof von Lavant. umgeben von 233 Dioezesanprie- stern auf der sechsten Synode, seine ehrfurchtsvolle Huldigung dar. In dem festen Grande des Gehorsams, der Treue und Liebe gegen Gott wurzelt unsere unwan- delbare Ergebenheit, Verehrung und Liebe gegeniiber Eurer Majestat erhabener Person. Die Synodalen ver- sprechen, fur Eurer Majestat noch lange gliickliche und segensreiche Regierung ihre taglichen Gebete und am kommenden Freitag die gemeinsame heilige Kommunion dem Allmachtigen aufzuopfern. Dr. Michael Napotnik, Fiirstbischof von Lavant. Eminentissimo ac Reverendissimo Domino Cardi- nali Merry del Val, Status Secretario Romam. Vaticano. Episcopus Lavantinus et ducenti triginta tres sacer- dotes ad'sextam Synodum celebrandam congregati pro acceptis beneficiis gratias reddentes et pro accipiendis suppliciter rogantes erga Status Secretarium Sanctissimi Patris turbulentis hisce temporibus profundissimae vene- -k 134 >* rationis et singularis observantiae sensa profitentur. Syn- oditae orabunt pro firma salute Reverendissimae Emi- nentiae Vestrae. f Michael, Episcopus Lavantinorum. Eminentissimo Domino Ioanni Bapt. Cardinali Katschthaler, Principi-Archiepiscopo et Metropo- litae Salisburgum. Praesul Lavantinus cum ducentis triginta tribus sa- cerdotibus in sexta Synodo dioecesana congregatis de- bitam venerationem confitetur ac singularis observantiae sensus Reverendissimo Metropolitae manifestat cum gra- tiarum actione pro celebrato Concilio provinciali. Ut Deus Eminentiam Vestram conservet incolumem per multos adhuc annos, orabimus Eique communionem generalem offeremus. f Michael, Princeps-Episcopus. Excellentissimo ac Reverendissimo Domino Nun- cio Apostolico Alexandro Bavona, Archiepiscopo, Vindobonam. Wien. Am Hol'. Episcopus Lavantinus et ducenti triginta tres sacer- dotes ad sextam Synodum celebrandam congregati et Benedictione Apostolica muniti erga Legatum Sanctissimi Patris profundissimae venerationis sensa manifestant. lllustrissimae Amplitudi ni addictissimus servitor f Michael, Episcopus Lavantinorum. -k 135 » Tum reverendissimus Ordinarius anirnos congres-- sorum ad tristissimam conditionem, in qua Ecclesia catho- Hca eiusque sacroram ministri hoc tempore in Lusitania in- gemiscunt, facundis verbis convertit atqne anniinciavit, se in votis habere, ut Synodus iitteras commiserantes et consolantes reverendissimo Patriarchae Ulissiponensi mitteret et si synoditae assentirentur, eas nomine Syn- odi componendas mandaret. Quibus auditis, sodales; Synodi unanimes propositioni assensum praestitenint. Ad instantiam Promotorum Synodi celsissimus Prae- stes hoc decretum de indicenda prim a Sessione sollemni legi iussit: Decretum de indicenda Synodi pridie Sessione sollemni prima. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavanti- norum. P rimam Synodi praesentis Sessionem sollemnem crastina die, quae erit 29. volventis mensis Augusti, celebrandam esse volumus et praecipimus. Hora septima omnes synoditae in sacello synodali reverendissimum Antistitem expectent, in cuius ingressu pulsandum est organom. Missa pontificali ab illnstrissimo Ordinario ce- tebrata, indicta Sessio soliemnis incipiet. Quum ea ipsa die Decollatio s. Ioannis Baptistae, Praecursoris Domini et Martyris recolatur, oremus, ut Deus intercedentibus meritis et precibus magni poeni- tentiae Praedicatoris Synodum nostram visitare, dispo- nere et benedicere dignetur. Datum Marburgi, in festo s. Augustini Episc. Coni. et Eccl. Doct., die 28. mensis Augusti 1911. — Hoc instanti campanae oinnium in urbe ecclesiarum sollemnes snos sonos longe Iateque per duos quadrantes spargere coeperunt. Quurn ita materiae,- quae in prima Congregatione generali publicari solent,, expeditae essent, reverendis- « 136 » simus Ordinarius synoditas oratione, huic Congregationi praescripta, ad sua loca dimisit et ad suas aedes de fe- lici initio Synodi gaudens modo consueto recessit. Marburgi, in festo s. Augustini, die 28. Augusti 1911:: Dr. Ioannes Mlakar, No tari us Sjnodi. Dr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, Testis vocatus. Testis vocatus. Sessio sollemnis prima. ondum horae septimae matutinae in feria III. ultimus ictus per urbis synoda!is vias perso- nuerat, quum celsissimus Praesul cappa magna indutus, curru vectus in atrium synodalis ecclesiae 's. Aloysii venisset, ubi a Capitulo cathedrali reverenter exceptus synoditis in sacelli navi congregatis aqua lu- strali benedixit. Inde Capitulo cathedrali cornite per medios synoditas ad altare maius progressus est. Quo quum venisset, Ssmo Sacramento adorato una curri congressori- bus Tertiam persolvit et hac finita sacra vestimenta ad s. Missam de Špiritu Sancto cum plena assistentia cele- brandam assumpsit. Intra Sacrum synoditae incensati sunt et Musiči cantu Gregoriano cantaverunt. Post s. Missam reverendissimus sacrorum Antistes, sacris vestimentis depositis, ad preces in hac Sessione dicendas transiit. Quae longiores quidem sunt, bene ta- men congressorum animos ad ea, quae in ipsa Sessione peragenda sunt, pie exc'ipienda ac cum necessaria atten- tione exequenda praeparant et iuste disponunt. Itaque quum persolutae essent, initium programmatis, in sollemni Sessione solvendi, clementissimus Praesul hoc sermone synodali fecit. « 137 » Sermo synodalis, pronunciatus in prima Sessione habita in festo De- collationis s. Ioannis Bapt., die 29. mensisAugusti 1911. Deus caritas est; et qui manet in caritate , in Deo manet et Deus in eo. (I. Ioan. 4, 16). In Deo dilecti synoditae! rima et suprema lex Dei altissimi est caritas. In- terroganti legis doctori, Magister, quod est man- • datum magnum in lege, respondit Iesus: Diliges Domi- num Deum tuum ex toto corde tuo et in tota anima tua et in tota mente tua! Hoc est maximum et primum niandatum. Secundum autem simile est liuic: Diliges pro- xirnum tuum sicut te ipsum! (Matth. 22, 35 — 39). Et ad legis peritum quaerentem: Magister quid fa- ciendo vitam aeternam possidebo : dixit Christus: In lege quid scriptum est, guomodo legis? Et respondit: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex omnibus viribus tuis et ex omni mente tua; et proximum' tuum sicut teipsum. I)ixitque illi: Rede respondisti. Hoc fac et vives! (Luc. 10, 26 — 28). Homo ad amorem Dei natus est; nec umquam se hoc exuere potest affectu. Si non amet Deum, tamquam centrum existent,iae et omnis contentionis suae, amabit, quae sunt extra hoc centrum constituta. Si non amet sublimia et supra se posita, amabit viha et quae infra se sunt. Quod est principium sic dictum gravitationis relate ad cursum siderum, hoc est ordo arnoris relate ad moralem hominum statum. In praeclaro capite quarto aureae suae regulae s. pater Benedictus inter septuaginta duo instrumenta bo- norum operam designat i>tamquam primum instrumentum Dominum Deum diligere ex toto corde, tota anima, tota virtute — et secundum instrumentum.: proximum tam- quam seipsum.« Quilibet homo diligit aliquid. Sine dilectione nequit vivere neve potest consequi salutem sempiternam. Qm ■k 1.38 >f non diligit, manet in morte. (I. loan. 3, 14). Eo magis pro sacerdote caritas vita est. In sacra ordinatione tra- dit Episcopus presbyterando casularn: »Accipe, inquiens, vestem sacerdotalem, per quam caritas intelligitur; po- tens est enim Deus, ut augeat tibi caritatem et opus per fectum!« Sacerdos est minister Dei, 'de quo s. apostolus lo- annes in sua prima epistola habet: Deus caritas est, et qui manet in caritate, in Deo manet et Deus in eo. (I. Ioan. 4, 16). Sed quid potest, quid debet catholicus sa¬ cerdos diligere, amare? O perdilecti compares, obiecta amoris pro ministro et adiutore Dei dantur amplissima et maxima ! De caritatis sacerdotalis capite impraesen- tiarum habebo sermonem; qui synodalis sermo de cari¬ tate sit tamquam cantus meus cycneus. Si quis diligit me, sermonem meum servabit. (Ioan. 14, 23). O Maria, mater pulchrae dilectionis, adiuva me ! 1. Sacerdos christiano-catholicus in primis amet. Deum Patrem et Filium cum Sando Špiritu. Qui? Sa¬ cerdos non diliget suum creatorem, Patrem coelestem? Creatura necessario tendit ad creatorem et filius ad Pa¬ trem, quod est amare. Sacerdos non diliget suum Sai- vatorem, Dei Filium? Cum s. Petro clamat: Domine, tu scis , quia amo te! (Ioan. 21, 15. 16). Qui? lile non di- • liget suum sanctificatorem, Spiritum Sanctum, qui per eminentiam est caritas? »Ipse namque Spiritus Sanctus«, ait s. Gregorius Magnus, »amor est: unde et Ioannes dicit: Deus caritas est.« (Hom. 30 in Evangelia). Ca¬ ritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum , qui datus est nobis. (Rom. 5, 5). Deus caritas est: et qui manet in caritate, in Deo manet et Deus in eo. Amor Dei mirum in moduiri ardebat in cordibus Sanctorum. Quam intensa vis divini amoris ur- gere debuit pectus, e quo verba proruperant: Quis nos separabit a caritate Ckristif Tribulatio, an angustia, a,n fames, an nuditas, an periculum, an persecutio, an gladius'! Sicut scriptum est, quia propter te mortificamur tota die: aestimati sumus sicut oves occisionis. Sed in kis omnibus 4< 139 >*■ superamus propter eum , qui dilexit nos. Certus sum enim, quia neque mors neque vita, neque angeli neque principatus neque virtutes, neque instantia neque futura, neque fortitudo, neque altitudo neque profundum, neque creatura alia poterit nos separare a caritate, quae est m CJiristo lesu, Domino nostro. (Rom. 8, 35 sqq). Et s. Ignatius Antioehenae ecclesiae tertius post Petram apostolum Episcopus, dum propter fidem Romam vinctus mitteretur, scripserat: »Nihil de his, quae viden- tur, desiderans, ut Iesum Christum inveniam. Ignis, crux, bestiae, confractio ossium, membrorum divisio et totius corporis contritio, tota tormenta diaboli in me veniant., tantum ut Christo fruar.« Quum iam, damnatus ad be- stias, rugientes audiret leones, aiebat: »Frumentum Christi sum, dentibus bestiarum molar, ut panis mundus inve- niar.« 0 intensitas amoris, quae innocenter crudelissima. tormenta passo tantum indidit robur fortitudinis! In voce beati Pauli, in voce Ignatii Antiocheni agnoscimus vocem omnium sanctorum ministrorum Dei, quos exardescens divini amoris ignis ad vitae sanctita- tem perduxit, in quorum pectoribus flagrabat amor Dei, qui eos ad opera heroica inflammabat. Sandi Deum amabant, uti amari vult: ex toto corde, ex tota mente, ex tota anima. Qui dicit in toto , nullam in alias res divisionem admittit. Quid nos, sacri curiones? Imitamur ne pro viribus praeclara haec exempla? O mi Deus! Hinc inde puer-pastor ovium profundius ac since- rius amat Deum, quam pastor animarum immortalium. Meditetur tališ animarum curator de verbis beati disci- puli, quem Iesus diligebat: Qui in caritate non manet,, nec in Deo manet neque Deus in eo. Qui non ddigit, ma¬ net in morte. (I. Ioan. 3, 14). Proin penetret pectora no- stra cohortatio Christi: Manete in mea dilectione! (Ioan. 15, 9). Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi ut accendatur9 (Luc. 12, 49). Solus amor est, quo convertimur ad Deum, trans- formamur in Deum, adhaeremus Deo, unimur Deo, bea- tilicamur hic in gratia et ibi in gloria. Amor ipse est vi a +( 140 >f Dei ad homines et via hominis ad Deum : et rnansio- onem Deus habere non potest, ubi caritas non est. Si igitur caritatem habemus, Deum habemus, quia Deus caritas est. Amoris vis est, quae animam de terris ad fastigia coeli celsa perducit. Ipse amor est vita animae, vestis nuptialis et perfectio ipsius, in quo omnis lex et prophetae et Domini edictum pendet. 2. Qui sacerdos sanctissimam Trinitatem ex tota virtute diligit, is diligit etiam eius sacram institutionem: unam, sanctam, catholicam et apostolieam Ecclesiam, infal- l ihi lem revelationis divinae magistram, erroris nesciam ■conservatricem divini verbi scripti et traditi. Patrem coe- lestem amans amet oportet matrem Ecclesiam. Qui Ec- ■clesiam non habet matrem neque eam amat, nec Deum habet Patrem neque eum amat. Qui Iesum Christum, Filium Dei, amat, sponsam eius diligat necesse est sanctam Ecclesiam. Christus dilexit Ecclesiam, cum em- pliasi enunciat s. Paulus, et seipsum . tradidit pro ea, ut Mam sanctificaret . . ut exhiberet ipse šibi gloriosam Ec¬ clesiam non habentem maculam aut rugam aut aliguid huiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. (Ephes. 5, 25—27). Qui Spiritum Sanctum diligit, diligat opus est Ecclesiam, institutam pro distributione gratiarum, pro iusti- ficatione generis humani et sanctificatione, quae proce- ■dit a Špiritu Sancto. Sacerdos, sacrosanctam Ecclesiam veraciter diligens, diligit eius salvificam doctrinam, amat eius sacramenta et sacramentalia, eius sacros ritus et caeremonias: ille observat eius leges et sanctiones. Plenitudo legis est di- lectio. (Rom. IB, 10). Ille defendit eius iura et possessa, aestimat eius instituta, ordines, congregationes, missio- nes, pia exercitia. Iste sentit et cogitat et cooperatur cum Ecclesia. Spiritum ecclesiasticum verbo et opere com- monstrat, probe sciens, tristes hinc inde provenire se- quelas etiam in populum quoad vitam vere catholicam et quoad obedientiam debitam sanctae Sedi in rebus, ad regimen et disciplinam pertinentibus, quia spiritus ecclesiasticus fors tepefactus non convenientem exercet -K 141 )+ fluxum. Sacerdos, Ecclesiae ardens amator inibi, ubi declamatur procul a Roma , circumspecte vigilat et per- vigil custodit oviculas a lupiš rapacibus. Sacerdos amoris igne ardens erga suam matrem Ecclesiam, veneratur ac reveretur Sanctissimum Patrem, fideliter et feliciter regnum Dei in terris gubernantem Papam Pium PP. X. ;*pie et devote loquitur de Beatis- simo Patre, libenter obsecundat eius votis et obtemperat eius mandatis. Verba s. Hieronymi ad Damasum Ponti- ficem usurpat ex veritate: »Ego nullum primum nisi Christum sequens, beatitudini tuae i. e. Cathedrae Petri communione consocior, super illam petram aedificatam Ecclesiam scio, quicumque tecum non colligit, spargit«. Bonus sacerdos non impie diiudicat Summi Pontificis agendi rationem in rebus quibuscumque. Novit namque et scit apprime, Papam stare in specula, unde melius et acrius considerare possit rerum rationes. ac conditio- nes, quam valet ipse vel vales tu, čare amice, vel pos- •sum ego cum oculo lusco. B. Sacerdos Lavantinus amore universae Ecclesiae aestuans, amat etiam partem eius, id est, ecclesiam seu dioe- cesim Lavantinam. Vi amoris, quo flagrat eius pectus erga patriam dioecesim, dilaudat et adiuvat omne bo- num in ea, odit et avertit quodcumque malum. Iste amat exercitia spiritualia, quae inter alia gratiae sacerdotalis custodiendae et augendae opportuna subsidia primum sunt subsidium, cuius utilitates iam sat superque laudavi in Synodis nostris. Eiusmodi sacerdos promovet pro viribus cuncta bona instituta dioecesana, sacras missiones, pias confra- ternitates, coniunctiones et consociationes. Singulari di- lectione prosequitur seminarium Clericorum nec non viridarium puerorum. Quam maxime isti est cordi cura augendi numerum bonorum sacerdotum; quapropter educat et instruit ingenuos et pios pueros, et praebet, abiturientibus et theologis eximium exemplum, confortat e os pro sublimi et sancta vocatione; nullo modo autem eos ab ea declinat. Sacerdos quidam coram studiosis +! 142 » male locutus est, immo eos incitavit ad sensualia, cla- mando: »Osculemini puellam — erat soror cuiusdam gvmnasiastae — ego ut studiosus ita me gessi.« Nemo horum iuvenum intravit in statum sacerdotalem, etiamsi a limine sacra dos aliqui fieri cupiebant. O scandalum irreparabile! Egregius sacerdos curat pro sacerdote suc- cessore. Quis nostrum non est factus sacerdos mediante pio sacerdote, hortante zeloso confessario, cooperante prudenti et perilo catecheta? Miram in modum sacrum apostolorum collegium na¬ turo et auctum est. »S. Ioannes Bapt. duobus ex discipulis suis monstravit Iesum ambulantem, dicens: Ecce, Agnus Dei! Et audierunt eum duo discipuli loquentem et secuti sunt Iesum. Conversus autem Iesus et videns eos se- quentes se dicit eis: Quid quaeritis? Qui dixerunt ei: Rabbi, quod dicitur interpretatum Magister, ubi habitas? Dicit eis: Venite et videte! Venerunt et viderunt, ubi maneret, et apud euin manserunt die illo: hora autem erat quasi decima. Erat autem Andreas frater Simonis Petri unus ex duobus, qui audierant ab Ioanne et secuti fuerant eum.« Alter vero erat ipse Ioannes, qui nobis narrat hocce initium collegii apostolici. »Andreas invenit primum fratrem suum Simonem et dicit ei: Invenimus Messiam, quod est interpretatum Christus. Et adduxit eum ad Iesum. Intuitus autem eum Iesus dixit: Tu es Simon, filius Iona: tu vocaberis Cephas, quod interpretatur Petrus.« Posteaque invenit Iesus Phil- ippurn a Bethsaida et dixit ei: Sequere me! »Philippus in¬ venit Nathanael et dicit ei: Quem scripsit Moyses in lege, el prophetae, invenimus Iesum filium Ioseph a Nazareth. Et dixit ei Nathanael: A Nazareth potest aliquid boni •esse? Dicit ei Philippus: Veni et vide! Vidit Iesus Na¬ thanael venientem ad se et dicit de eo: Ecce, vere Israelita, in quo dolus non est. Dicit ei Nathanael: Unde me nosti? Respondit Iesus et dixit ei: Priusquam te Philippus vocaret, quum esses sub ficu, vidi te. Re- •.spondit ei Nathanael et ait: Rabbi, tu es Filius Dei, tu es rex Israel! Respondit Iesus et dixit ei: Quia dixi tibi: * 143 » Vidi te sub ficu, credis: maius his videbis«. (Ioan. 1, 35—50). Consimili modo debetis et vos adducere iuvenes ad Iesum, sicque complere et multiplicare numerum sacerdotum Lavantinorum. Clericus, dioecesis propriae cultor, diligit eius nav- archum seu Episcopum ordinarium. Ne vero hic pro domo mea loqui videar, praetermitto hoc caput cum hacce sola annotatione. Amorem ego non urgeo; ast unusquisque sacerdos dioecesanus ad minimum honorat sacrorum Antistitem, sicuti sollemniter promisit in ordi- natione. »Quotquot Dei et lesu Christi sunt«, ita s. Igna- tius Antiochenus ad Trallianos et Magnesianos scripsit, »hi sunt cum Episcopo. Quum Episcopo subiecti sitis ut lesu Christo, videmini mihi non secundum hominem vivere, sed secundum Iesum Christum. In honorem illius, qui amat nos, decet obedire sine ulla hypocrisi, quia non solum Episcopum hunc visibilem quis fallit, sed invisi- bilem decipere conatur«. Vulgatissimum est etiam illud Ignatianum: »Presbyteri debent cum suo Episcopo con- sentire, uti inter se consonant chordae in cithara«. Re- ligiose observandum, quod tantopondere olim s. Ambrosius clericis suis inculcavit: »Episcopus et sacerdotes iuncti sunto non nodis perfidiae sed fidei ligaturis«. Insuper longe absit, quaeso, ut assessores et relatores consistorii mei in mittendis libellis laedantur aut in litteris vel anonymis irrideantur acerbis facetiis. Nos omnes omni¬ bus confratribus nil nisi bonum, immo quod optimum est, optamus et pro viribus facere connitimur. Generatim blaterant et mussitant, qui ignorant rationes agendorum a praepositis; et communiter maledici inveniuntur ii, quorum vota et postulata non statim exaudiuntur. Tales maledicaces quaerunt, quae sua sunt, non quae sunt lesu Christi. (Philipp. 2, 21). Non ut confundam vos, haec pro- Jero, ut cum s. Paulo loquar, sed ut filios meos carissvmos moneo. (I. Cor. 4, 14). Sacerdos, flamma caritatis erga dioecesim succensus, diligit omnes socios cooperarios in vinea Dominica. Bene intelligit adhortationem Principis apostolorum, s. Petri: -k 144 >f In fine autem omnes sitis unanimes, compatientes, fra- ternitatis amaiores, misericordes, modesti, humiles: non reddentes malum pro malo nec maledictum pro maledicto, sed e contrario benedicentes, guia in hoe vocati estis, ut benedidionem liaereditate possideatis. Qui enim vult vitam diligere et dies videre bonos, coerceat linguam suam a malo: et labia eius ne loguantur dolum. Declinet a malo et faciat bonum: inguirat pacem et seguatur eam! (I. Petr. 3, 8—11). Confratrum amator studet bonae famae fratrum suorum; ipsos eorum defectus contegit paJlio fraternae caritatis, quae tamen praecipit correctionem fraternam, quippe quae non est meram consilium — consilia tantnm tria numerantur — sed est strictum mandatum. Si mones confratrem, salvas animam eius; si non mones, perdis eam fors in aeternum. In Christo caris- simi! Moneamus et corrigamus nos invicem; sed personis laicis nequaquam narremus mala de collegis! O tantnm quantum scandalum pro mundo, si sacerdos štet contra sacerdotem! Extraneis personis loquamur tantnm de bonis qualitatibns nostri confratris, parcendo dignitati eius. Erga nosmetipsos iustum iudiciurn et severum; guod si nosmetipsos diiudicaremus, non utigue iudicaremur (I. Cor. 11, 31), erga mundum silentium vel vero excu- satio et laudatio confratris! Si guis dixerit, guoniam di- ligo Deum , et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum, guem uidet, Deum, guem non videt, guornodo potest diligere ? Et hoe mandatum habemus a Deo, ut, gui diligit Deum, diligat et fratrem suum. (I. Ioan. 4, 20. 21). Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos, ut et vos diligatis invicem. In hoe cognoscent omnes, guia discipuli mei estis, si dilecti- onem habueritis ad invicem. (Ioan. 13, 34. 35). Apposite ad rem pertraetatam s. Iacobus observat: Nolite detra- here alterutrum, fratres! Qui detrahit fratri aut gui iu- dicat fratrem suum, detrahit legi et iudicat legem. Si autem iudicas legem, non es facior legis sed iudex. Unus est Legislator et Iudex, gui potest perdere et liberare. Tu autem, -k 145 * quis es, qui iudicas proximumf (Iac. 4, 11—IB). Ante omma ergo mutuam in vobismetipsis caritatem continuam habeatis; caritas operit multitudinem peccatorum. (I. Petr. 4, 8). 4. Sacerdos, amore erga dioecesim fervens, amat etiam partern dioecesis, id est stationem, in qua vivit et munere fungitur pastorali — ergo decanus decanatum, parochus plebanatum, capellanus locum beneficii et ita sic porro. Ex amore pastor animarum procurat bonum gregi suo. Connititur cunctis viribus, ut vita vere Christiana inter oviculas crescat, vigeat et lloreat. Ut assequatur suum sacrum finem, omnia pastorationis media salutaria .adhibet. Amore prosequitur fldeles ut,riusque generis, omnis aetatis, status et conditionis. Amat pueros et pueilas, iuvenes et adolescentulas, viros et viragines, senes et anus. Exit in plateas et dicit: hoc scitote: Quia appropinquavit regnum Dei. (Luc. 10, 10. 11). Ascendit in Areopagum, ut cultos et doctos lucrifaciat pro noto Deo. Cum divino Magistro gemit: Misereor super turbam (Marc. 8, 2) et convenienter operatur. Non modo oves, quae congregatae sunt, custodit, sed etiam devias re¬ du cit. Omnes vult salvos fte?'i et ad agnitionem veritatis venire. (I. Tim. 2, 4). Omnibus omnia jit, ut omnes faciat salvos. (I. Gor. 9, 22). Cunctis praebet exemplum in verbo, m conversatione, in caritate, in fide, in castitate (I. Tim. 4, 12) — persuasus, verbum donare, exemp]um tonare; validiorem operiš quam oris vocem. Multum orat pro populo, ut alter Ieremias, de quo sacra Scriptura testi- monium perhibet: Hic est fratrum amator et populi Israel; hic est, qui multum orat pro populo et universa sancta civitate — Ieremias, propheta Dei. (II. Mach. 15, 14). Quoniam fortis est, ut mors, dilectio, bonus pastor in executione officiorum non exhorret incommoda et difficultates, contradictiones et vexat.iones ad gregis di- lectionem contestandam. Ilaec ipsum stimulat, ut grandia indesinenter et operetur et patiatur. »Amor operatur •nagna, ait s. Thomas Aquinas, et reputat parva; opera- iur multa, et reputat pauca.« Eius caritas aedificat 10 -k 146 u templa invisibilia, quae suni animae immortales, et adornat visibilia lana, sacras ecclesias, ut sint dilecta tabernacula Domini. In sua caritate est similis Iosepho aegyptio, qui amatos fratres dimisit et proficiscentibus inculcavit: Ne irascamini in via (I. Mos. 45, 24), id est: Nolite rixari, jnter se altercari in itinere. Est alter s. Ioannes a s. Facundo, cuius festum die 12. Iunii recensetur quique turu concionibus tum privatis colloquiis civium animos demulcens ad tranquillitatem urbem reduxit. Fuit gratia donatus dissidentes componendi. Idcirco sonat oratio in eius testo: lieus auctor pacis et amator caritatis, qui beatum loannem Confessorem tuum mirifica dissidentes componendi gratia donasti, eius meritis et intercessione concede, ut in tua, caritate firmati nullis a te tentatio- nibus separemur.« Et quomodo se gerunt curiones qui- dam? Incontinuo contendunt, indesinenter litigant, per- petuo altercantur, constanter belligerant, itn ut in pa- roecia sine fine agitentur iurgia, convicia, rixae, simul- tates immo et accusationes corarn tribunalibus. Servurn autem Domini non oportet litigare: sed mansuetum esse ad, omnes, docibilem, patientem,. (II. Tim. 2, 24). Sacerdos, amore animarum immortalium repletus, sollicitus est, ut ad morientes advocetur, ant (V aam po- stremus torpor sensuum mentem moribundi ad extrema iam hebetaverit, ita ut moriens hinc deeedat retectus de Christi corpore, quod unicum viaticum est ad coe- lestem patriam. Omni opera enititur, ut germanae caritatis praeceptum vulgo observetur et periculose de- cumbentibus quam primum tanta melioris vitae adiumenta ministrentur. Et qui sunt fructus et effectus tališ pastorationis ? Ecclesia, visu pulchra et amoena, a fidelibus continuo visi- tatur, loca confessionalia a poenitentibus indesinenter circumdantur, sacra communionis mensa a communi- cantibus fere quotidie frequentatur sacer suggestus ab auditoribus libenter stipatur. Scholares, discipuli et disci- pulae, laetr"ites advolant in scholam ibique mirum in M 147 >f modum se gerunt et discunt. Terque quaterque felices sunt, si ab amante et adamato catecheta quoddam verbnrn audiunt approbationis. Amor gignit amorem. Sacerdos, qui diligit, diligitur. Exempla talium sacerdo- tum Lavantinorum vobis nota sunt ex vetustioribus et recentioribus diebus. Quis non novit v. gr. Gregorium Pevic, Andream Lenarčič, Iosephum Rozman, sapientem illum et in aeternum memorandum virum ? 5. Amoenum amoris sacerdotalis obiectum est pa¬ tria, arctior et latior. Ego amo dulce meum solum na- tale seu humilem -meam domum paternam; et ego amo Austriam, quae est patria dioecesanorum meorum. Uti ego itaetvos, compares carissimi, amatis sincere Austriam, gloriosam nobisque pure necessariam. Qui vere diligit patriam, orat pro ea, uti Estlier rogavit pro populo suo et pro patria sua (Esth. 15, 1); ille arnat populum eum- qoe cogitatione, verbo et opere ad bonum dirigit et a malo avertit; conservat ei vivam fidem, quae est pro patria basis solidior, quam sunt montes et colles; tue- lur ei christianam pietatem, quae pulchrius decorat pa- Iriam quam prata speciosa et agri frugiferi; ille pruden- ter ducit sacratam plebem ad laborem, hocce sanguinis balsarnum. Patriota ducit gentem ad orationem, quae ipsam elevat et nobilitat. Incorruptae gentes oraverunt. Titus Livius narrat, quomodo Romani, adhuc integri, deos consulerent, ad eos preces funderent in rebus gra- vibus. Tempore nostro nimis negligitur oratio. Sed o vis et valor orationis! Christus oravit et salvavit mundum. Apostoli orarunt et mundum converterunt. Martyres oraverunt, et vicerunt. Virgines oraverunt et castitatem servaverunt. Sancti oraverunt; et eo ferventius oraverunt, ( luo sanctiores tuerunt,. Verus patriota dirigit populum ad christianam vilam farniliarem. Qualis familia, tališ parochia, communitas, Provincia, monarchia. Sunt, qui velint familiam destruere, viro corrosivo pessumdare. Regiones iam inveniuntur, obi plus matrimonia soluta quam indissoluta numeian- tur. O horror! Domus parochialis sit ita ordinata, ut in 10 * * 148 » ea imperet virtus, regnet timor Dei. Timor Dei initium dilectionis, docet sapiens Siracides. (Eccli. 25, 16). Sacerdos, amore patriae impletus, ex corde diligit Patrern patriae. Quo de affectu non gloriatur quidem; ast si necessitas urget, vitam suam immolat et sangui- nem simm fundit pro Imperatore iubilari, qui tantum pro bono Ecclesiae generatim in Austria et speciatim in dioecesi Lavantina praestitit,. Monarchae amans lio- norat eius qnoque vices gerentes, decenter et non petu- lanter tractando publica mnnera et officia ore et scripto. Sua et ecclesiae iura defendit fortiter et suaviter, non vero arroganter et violenter. Patriae amator et nobile decus gerit politicam chri- stiano-catholicam neque agit modernam impiam et im- patriam. Divinus Salvator prae amore terrae suae sanctae mansit in ea, laboravit pro ea, leges eius ac bonos mo¬ reš observavit, eius incolas docuit reddere, quae Caesaris sunt, Caesari; et quae sunt Dei, Deo; dilexit eos usqne ad mortem, ita ut dicere potuerit: Maiorem hac dilectio- nem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. (Ioan. 15, 18). Dominus et Redemplor noster amavit populum Israel, neque odit caeteras nationes, pro quibus pariter mortem pertulit, neque nationem religioni praetulit. Quid enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur? (Matih. 16,26). — De clericorum circa res politicas agendi ratione valde salutares normas statuerunt Synodi nostrae, praecipue Synodi annis 1896 et 1900 celebratae. Item de ardua hac re Concilium provinciae Salisburgensis armo 1906 ha- bitum utiles sanxit leges. 1 Modo memoratas constitutiones synodales vohis ad conscientiosam observationem in memoriam revocatas volo. 6. Sublime obiectum amoris sacerdotalis est arnor scientiarum saerarum et profanarum. Leo XIII. frequentius commendavit Glero studium diversarum scientiarum: praeter theologicam scientiam cultum philosophiae, hi- 1 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 200. * 149 * storiae naturalis, iuris prudentiae, bonarum artium, litte- raturae, architecturae. »Plane intelligis«, ita scripsit in litteris, die 20. Maii 1885 ad Cardinalem Parocchi missis, »quod saepe Nos et non sine cansa diximus, summa esse contentione et assiduitate enitendum, ut clericorum ordo quotidie magis doctrinarum cognitione floreat. Cuius necessitatem rei inaiorem efficit natura temporum; prop- terea quod in tanto ingeniorum cursu tamque inflammato studio discendi, nequaquam posset Clerus in muneribus officiisque suis cum ea, qua par est, dignitate atque utilitate versari, si quae ingenii laudes tanto opere ex- petuntur a caeteris, eas ipse neglexerit.« Quum Cleri com- niissi excolendi cura inter primaria Episcopi officia re- putetur, monente Leone XIII. Episcopos Austriae: »Item Cleri instituendi excolendique cura, qua nulla Episcopo uiaior neque uberior, suum in consultationibus locum habebit« (Litt. de die 3. Martii 1891), ego prae aliis in Synodo prirna, anno 1896 concita et facta, quoad cultum sacrae scientiae salutaria statui decreta. — Proverbium est: Aufer solis splendorem et sacerdotis scientiam, si- miles erunt. Sol sine luce et calore foret globus tene- brosus et lrigidus, qui impediret, quominus caetera corpora moverentur. Tali enti tenebroso et frigido assimilis repu- tatur sacerdos ignarus, indoctus, illiteratus. Quid mi- nim, si ei indicatur terribilis poena: Quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. (Os. 4. 6). Synodit.ae amantissimi! Nos possidemus scientificum folium periodicum, quod per 14 iam annos tractat dis- ciplinas theologicas. Adiuvate illud materialiter et spiri- tualiter, ne umquam in lucern prodire desinat! Dioecesi nostrae non desunt talenta nec argentea nec spiritualia. Descendant ista in arenam litterariain et pugnent, cum gladi o pennae ancipiti! Post quinque lustra quanta mo- les erit congesta in tomis, et quantus decor et quaestus pi‘o tota dioecesi! In Austria duae dioeceses celebrantur ob Clerum egregium. In ambabus per plures iam annos eduntur periodica folia litteraria — in altera Theologisch- * 150 * praktische Quartalschrift (64. Jahrgang), in aliera Priester- Konferenz-Blatt (23. Jahrgang). 7. Denique adductis obiectis amoris sacerdotalis addo pietatem , quae ad omnia utilis est, promissionem habens vitae, quae nune est, et futurae. (I. Tim. 4, 8). De hoc capite prius debuerim disserere; ast ultimus locns est pariter excellens, et numerus septimus est numerus sacer. Pius sacerdos amat orationem, meditationem, con- fessionem frequentem, officia divina, examen conscien- tiae, lectionem piam. Is veneratur Mariam matrem pulehrae dilectionis, reginam apostolorum et matrem sacerdotum, honorat beatum Ioseph, patrem sacerdotum, imitatur suum patronum, aestimat patronum ecclesiae, cui inservit. Utitur omnibus ad pietatem ducentibus mediis, quorum haud inefficax est lectio foliorum asceti- corum. Apud nos per decem iam annos pietatem excolit folium, cui titulus »Glasnik najsvetejših src«. Legite, dilatate et sustentate illud quo impensiori modo! Piae orationis amor sacerdoti acquirit perseveran- tiam in bonis operibus, absque qua nihil ei prodesset. Quid profuit Iudae Ischariotae gratia apostolatus sine constantia in bono? O quam misere finivit! Et Arius, Macedonius, Nestorius, Photius, vir doctissimus sui aevi, quod opus eius »bibliotheca« probat, Michael Caerula- rius, Wiclefus, Hussius, Lutherus — nonne fuerunt sa- cerdotes et faeti sunt haeretici, scbismatici, apostatae, et intulerunt generi humano vulnera, quae adhuc urunt et urent. Consimiles sacerdotes diebus quoque nostris reperiuntur. Sacerdos quidam, professor religionis in Saaz in Bohemia, seripsit varia opera scientifica et posthac Ecclesiam deseruit, declarando, eum qua sacer- dotem catholicum per longum iam tempus non oravisse. Omnibus notus lesuita publicavit laudabiles disserta- tiones in foliis catholicis, dein apostatavit ac vehemen- tissime oppugnare coepit et usque dum impugnat san- ctam Ecclesiam, eius Caput,, hierarchiam, instituti on es. Mulierem, quam quaesivit, irrvenit. O hominem miserum! * 151 » Et miseri modernistae, qui obedientiam recusarant Sum- mo Pontifiei! Pius PP. X. flevit super sacerdotes, ita mihi relatum est, sicut Christus super civitatem Ierusalem et s. Paulus super inimicos crucis Cbristi, quorum finis interitus, quorum Deus venter et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt. (Philipp. 3, 18. 19). Ideo oremus, fratres dilectissimi, Deum omnipoten- tem, ut nobis concedat gratiam perseverantiae in bonis operibus. Eam non accipimus gratis, docente s. Alphonso Liguori, prouti alias gratias. Et tamen est absolute ne- cessaria. Qui perseveraverit usque ad finem. Ivic salvus zvit. (Matth. 10, 22). Tenete ergo, quod habetis, ut nemo- aceipiat coronas vestras! (Apoc. 3, 11). Et Deus pacis et dilectionis erit vobiscum. (II. Cor. 13, 11). In Christo carissirni congressores! In quibusdara niissionum domibus mos viget, qui vehemenler com- movet corda. Quando iuvenes missionarii in terras lon- ginquas mittantur, omnes congregantur in ecclesia in¬ stituti missionis. Cuncti apparent cum breviario sub ala, cum cruce in sinistra et cum baculo in dextera. Congressis cantatur Evangelium: Euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni creaturae . . . Adduntur verba ex Isaia propheta: Qaam pulekri super montes pedes annunciantis et praedicantis pacem, annun- ciantis bonum, praedicantis salutem! (Is. 52, 7). Hisce auditis missionarii surgunt. Nune superior et professores oscnlantur evangelij praeconibus speciosos pedes; quo f'aci .0 missionarii statim proficiscuntur. Consimiliš congressus habetur impraesentiarum in bacce ecclesia seminarii clericorum. Evangelij praedi- calores adstarrt. Mox mittam eos super colles et valles, ut praedicent salutem, annuncient pacem, quae tam ne- cessaria est nobis. Ego superior vester vobis oscularer pedes, creditis mihi P Quolibet anno in coena Domini fortiter osculor seniles pedes duodecim sic dictis apostolis. Eo li- bentius oscularer pedes sacerdotum. Solum unum pedem non oscularer. Pedem, qui currit post mulierem. Hic pes non est speciosus, sed foedus, non est desiderabilis, sed -e 152 * detestabilis, quia non evangelizat salutem, sed signal; perditionem. Propterea est abominabilis. Si talem pe- dem osculari deberem, prae horrore corruerem. Si difficilius credideritis, me velle pedes vestros osculari, facilius credetis, quod vobis manus oscularer. Attampn mannm, quae ancillam amplectitur, non oscu¬ larer; prius caderem ob horrorem in perplexiam. In secunda Sessione synodali, die 26. mensis Augusti 1903 habita, ante pedes vestros me quasi prostravi et pro- volutus in genua vos petii: Dimittite et eiicite personas, quae vos seducunt. Iamvero porrigerem cuilibet vestro- rum dexleram manum meam at;que cninslibet dexteram tam din in mea tenerem, doneč mihi quaerenti: amice. manebis sacerdos immaculatus, responderet: manebo, et deintus oscularer et benedicerem manum eius. In frontispicio portae claustri cuiusdam inscriptum legitur: Patet porta sed magis cor. IIoc indubie valet de sacratissimo corde lesu, quod t'ornax ardens caritatis vocatur, et de purissimo corde Mariae, quod ut igne divino inflammatum coli tur. Utrique dulcissimo Cordi nos sub finem Synodi consecrabimus ac dedicabimus. Atvero ego ausim asserere: Porta domus meae patet sed magis cor. Vellem, ut post mortem in corde meo inve- niatnr insculptum; Arno Lavantinenses! Provectae aetatis omnes plus minus iarri sumus, mezzo del camin di nostra vita, quibus verbis incipif »Divina Comedia«, iam dudum praeteriit, at 1’Amor, che muove il sole e 1’altre stelle, quibus verbis clau- ditur »Divina Comedia« — at amor semper in nobis flammavit, arsit et ardebit erga Amorem absolutum, erga eius Ecclesiam huiusque patronam Mariam. Deus caritas est; et qui manet in caritate, in Deo manet et Deus in eo. (loan. 14, 16). Ambulate in diiec- tione, sicut Ckristus dilezit nos! (Ephes. 5, 2). Nune autem manent fides, spes, caritas: tria haec; maior autem horum est caritas. (I. Cor. 13, 13). Amen. Amen. 4 ... 4< 153 * Verba buius sermonis, amore et seriis veritatibus referti, cum pio ardore et sacro affectu per totam horam prolata, magnam et ut arbitramur, saluberrimam vim in animis synoditarura impresserunt et in se digna sunt, quae sacerdotes frequenter, typis excusa, permeditentur. 1 Mox Promotores Synodi ad sedem illustrissimi Ordi¬ narij progressi, institerant, ut decreta formam Synodi respicientia publicarentur. Itaque Lector Synodi, quum decreta illa de mano celsissimi Praesulis accepisset, voce audibili et intelligibili ea synoditis praelegit. Decretum de Synodo incepta. NOS MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus, Suae Sanctitatis Praelatus domesticus, Pontificio Sobo Assistens, Suae caes. ac, reg. Apostobcae Maiestatis Con- siliarius intimus, Magna cum Gruče caesarei austriaci Ordinis Francisci losephi Ornatus, sacrae Theologiae Doctor. Ad Dei omnipOtentis gloriam ac beatissimae Virginis Dei Matris eiusque Sponsi s. Ioseph, Ecclesiae universalis n ec non Ducatus Styriae Patroni, et ad Protectorum nostrorum s. Michaelis archangeli, s. loannis Baptistae, s. Andreae apostoli omniumque Sanctorum et Sanctarum, Titularium ecclesiarum dioecesanarum honorem sextam Synodum Nostram bac ipsa die 29. mensis Augusti di- labentis anni, incidente, insimul veneranda festivitate Decollationis s. loannis Baptistae, ordinaria qua pollemus auctoritate episcopali incipiinus eamque inceptam de- claramus. Faxit idem omnipotens Deus pro sua misericordia precibusque virgineae Deiparae ac eorundem Sanctorum aliorumque, ut, quemadmodum speramus, ex boe sacro 1 Quae allooutio in linguam slovenioam vertetur et separatim typis procudetur. -k 154 n- coetu lumen et spiritum reportemus ad munia nostra secundum voluntatem divinam peragenda. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Decretum de professione fidei facienda deque iuramento contra modernistas emittendo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Firmiter credeptes et persuasi, lldem catholicam esse humanae salutis initium, fundamentum et radicem omnis iustificationis, sine qua impossibile est placere Deo et ad filiorum eius consortium pervenire, et con- siderantes, quam meritorius et insignis cultus divini actus sit fidei publica professio, obsecundantes quoque celebri decreto sacrosancti Concilii Tridentini (sess. XXV. caput 2. Cogit de reformatione), initio Synodi huius dioecesanae a nobis et ab omnibus synodaliter congre- gatis catholicam fidern, quam constanter animo gerimus, ore sollemniter profitendam esse decernimus et quidem iuxta formulam a Pio PP. IV. statutam unacum addita- mento, a Pio PP. IX. praescripto, de Romani Pontificis primatu et infallibilitate. Gravissimum sane munus Nostrum est, ut depo- situm fidei a Domino nostro fesu Christo et sanctis Apostolis nobis traditum servetur in dioecesi Nostra in- corruptum et integrum. Quapropter ad mentem Motus proprii Sacrorum Antistitum de die 1. Septembris 1910 praecipimus et mandamus, ut pariter omnes congressores iusiurandum contra modernistas secundum formam a Pio PP. X. imperatam in plena Synodo emittant. a 155 >* Deus autem propitius et clemens det nobis et fidei et spei et caritatis incrementum! Per Christum Dominnm nostrum. Amen. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. rnensis Augusti 1911. Decretum de Iudicibus querelarum et excusationum ac causa- rum personalium in Synodo occurrentium. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Morem in Synodis dioecesanis usitatum conser- vantes, deputamus eum in finem, ut a conventu syn- odaii longe absint cuneta, quae unanimitatem et con- cordiam perturbare possint, quattuor ludices ad audiendas controversias seu quere!as, qui, prout de iure, brevi tam en forma iudicii adhibita, illas dirimant et has adiu- dicent. Iidem excipiant libellos supplices, datos pro excu- satione absentium, examinandos deinde, peracta Synodo. Si quae exoriuritur concertationes de ordine sedendi seu procedendi, ludices eas brevi manu, prout Benedictus XIV. ait, componant citra praeiudicium ambarum par- tium. In diiudicandis ac definiendis causis salva in Nobis remanet avocationis potestas. Iidem ludices, aetate, pru- dentia, zelo et disciplina clericali eminentes, constitu- untur praefecti disciplinae synodalis, ut Clerus universus contineatur in officio et promoveatur ad meliora. Peracta Synodo tradent Episcopo acta, distincte scripta et subscripta, ona cum catalogo eorum, qui tenebantur accedere et non accesserunt. Procurandae disciplinae synodali praeficiuntur: Plur. rev. Dom. Bartholomaeus Voh, » » » Iosephus Fleck, » » » Antonius Šlander, M 156 'Or Adm. rev. Dom. Franciscus Dovnik. Datum Marburgi, in festo s. Bartholomaei apostoli, die 24. mensis Augusti 1911. Decretum de secreto servando. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Quum rectus ordo et rei gravitas deposcat, ne quid eorum, quae in Synodo decernuntur, puhlici fiat iuris aut quocumque modo aliis innotescat, antequam con- stitutiones synodales legitime fuerint publicatae; quum- que insuper ex indiscreta revelatione eorum, quae in Congregationibus et Sessionibus tractabuntur, sinistrae interpretationes, maligna praeiudicia aliaque non parvi- pendenda oriri possint, damna, propterea omnes et sin- gulos synoditas sacro servandi secreti officio vinctos esse declaramus et hisce pronunciamus. Ad magna perficienda silentium bene observatum permultum confert. Verbum inopportunum plus nocet, quam concio perpulchra prodest. Valde ergo convenit et decet, ut de tractatis et tractandis in praesenti Syn- odo nihil in notitiam laicorum veniat et silentium ob- servetur. Pariter nemini fas sit, sine nostra expressa licentia de operationibus synodalibus aliquid in foliis publicis referre. In silentio et in spe erit fortituclo vestra. (Is. 30, 15). Datum Marburgi, in Decollatione s. loannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Decretum de non discedendo durante Synodo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Omnes, qui Synodo hodie inceptae intersunt, mone- mus et cohortamur, ne, antequam haec Synodus de -k 157 >4 more absoluta ac dimissa sit, discedant sine iusta et rationabili causa, quae a Iudicibus excusationum et querelarum recte cognita erit et comprobata — salva semper in Nobis remanente appellationis plena potestate. Datum Marburgi, in Decollatione s. loannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Decretum de praeiudicio non afferendo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Si cui contigerit, in liane Synodum dioecesanam non iure admissum fuisse, vel suo proprio loco non sedere aut incedere sententiamve dicere ant. aliud quid- quam agere, declaramus et statuimus, nullum ipsi ius novum esse ideo acquirendum vel praeiudicium infe- rendum. Omnium enim iura sarta tectaque esse volumus. Datum Marburgi, in Decollatione s. loannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Decretum de modo vivendi tempore Synodi. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Neque qui plantat est aliqaul neque qui rigat, sed qui inerementum dat, Deus. (I. Cor. 3, 7). Hoc s. Pauli oraculum recogitantes, nos omnes non nostris infirmis viribus, sed Dei illuminatione et confortatione confisi, opus grave et arduum aggressuri sumus. Dei adiutorium, quo omnes difficultates vincemus, et aeternae sapientiae lumen nobis indubie non deerit, si humiliter et fiducia- liter ea postulamus et expetimus. * 158 » Hinc dies synodales nobis omnibus sint dies fer- vidae orationis! Aemulemur et imitemur exemplar san- ctorum Apostolorum, qui exspectantes Spiritus Sandi gratiam omnes erant perseverantes unanimiter in oratione. (Ad. apost. 1, 14). At non sola oratione Spiritus Sandi gratia exposcenda est, veram etiam aliis bonis operibus, exerdtio variarum virtutum, praesertim verae fraternae caritatis, illius caritatis, quae patiens est, benigna est; quae non aemulatur, non agit perperam, non injiatur; non est ambitiosa, non quaerit, quae sua sunt, non irri- tatur, non cogitat malum, non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati , omnia suffert, omnia čred it , omnia sperat, omnia sustinet. (I. Gor. 13, 4—7). Quum autem divina gratia et sapientia eis tantum efficaciter cooperari solet, qui proprio labori et fervori non parcunt, praeterea quum Dei sit voluntas, ut facul- tates ingenii non negligamus, sed rede et impigre eis utamur, certe omnes, qui Synodo intersunt,, serif' obli- gantur, ut indefesso studio, labore, consilio, alt. ione, in quantum possint, actionem synodalem adiuvare et promovere nitantur neque ea omittant, quae ad saluti- ferum Synodi progressum apta et proficua esse videantur. Obsecramus igitur et in Domino exhortamur omnes sodales, ut ordinem pro Sgnodo stabilitum accurat ser- vent, C.ongregationibus et Sessionibus diligenter inter- veniant, virtutum exercitio' et bono exemplo fidelibus praeluceaift, assidua oratione et quotidiana devota parti- cipatione sacrae Missae divinum auxilium pro Synodo efflagitent. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Praeledis decretis, quum clementissimus Pater an- nuisset, Promotores Synodi institerunt, ut nomina Exa- minatorum promovendorum ad benefict curata, qui in hesterna Goji^fegatione r ,mierali synoditis approbandi « 1B9 * propositi sunt, itemque Parochorum consultorum, in eadem Congregatione propositorum et a Synodo appro- batorum, publicarentur. Hos et illos reverendissimus Praesul speciali decreto publicavit et approbavit. Promulgatio Examinatorum synodalium iam electorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Notum testatumqne omnibus et singulis, quorum interest, tenore praesentium facimus, in prima Congre¬ gatione generali a Synodo sequentes viros ecclesiasticos, a Nobis propositos, qua Examinatores synodaIes pro- movendorum ad vacantia beneficia curata electos esse: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannem Mlakar, » » » Iosephum Majcen, » » » Martinum Matek, » » » Franciscum Moravec, » » » Iacobum Kavčič, » » » Sim onem Gaber c, » » » Dr. Antonium Suhač, » » » Antonium Šlander, Adm. » » Rudolphum Janežič, » » » Adamum Grušovnik, » » P. Callistum Heric, » Dom. Franciscum Kovačič, » » Dr. Iosephum Hohnjec, » » » Dr. Franciscum Kruljc, » » » Iosephum Zidanšek, » » Dr. Franciscum Lukman, » » Dr. Iosephum Somrek. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioarmis Bapt, die 29. mensis Augusti 1911. -K 160 . * Decretum approbationis electorum et promulgatorum synoda- lium Examinatorum. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Ex Concilii Tridentini decreto sess. XXIV. cap. 18. Expedit maxime Exarninatores in dioecesana Synodo ab Episcopo ad minus sex proponantur, qui Synodo satis- faciant et ab ea probentur. Adveniente vacatione cuius- libet ecclesiae tres ex illis eligat Episcopus, qui cum eo examen perficiant, indeque succedente alia vacatione aut eosdem ant alios tales, quos maluerit, ex praedictis eligat. Sint vero hi Examinatores Magistri seu Doctores aut licentiati in Theologia aut iure canonico vel alii clerici seu regulares, etiam ex ordine mendicantium, aut etiam saeculares, qui ad id videbuntur magis idonei iurentque omnes ad sancta Dei Evangelia, se quacunque humana affectione postposita, fideliter munus executuros, caveantque, ne quidquam prorsus occasione huius exa- minis nec ante neque post accipiant., alioquin simoniae vitium tam ipsi quam alii dantes incurrant, a qua ah- solvi nequeant, nisi dimissis beneficiis, quae quomodo- cunque etiam antea obtinebant, et ad alia in posterum inhabiles reddantur. Et de his omnibus non solum co~ ram Deo, sed etiam in Synodo provinciali, si opus erit, rationem reddere teneantur, a qua, si quid contra offi- cium eos fecisse compertum fuerit, graviter eius arbitrio puniri possint. Tridentinum ergo decretum Nos volentes exequi auctoritate Nostra episcopali Examinatores a Nobis pro- positos et a Synodo delectos, quorum nomina in prima Congregatione generali nunciata et modo renunciata sunt, ratilicamus simulque eis mandamus, ut praesentes coram Nobis ad sancta Dei Evangelia iurent, se, qua- -K 161 * cumque humana affectione postposita, fideliter munere functuros esse, doneč nova Synodus celebrabitur. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Bapt., die 29. mensis Augusti 1911. Publicatio Parochorum consultorum iam electorum. Notificamus omnibus et singulis, quorum interest, in prima Congregatione generali a Synodo sequentes Parochos, a Nobis propositos, qua consultores ad mentem decreti sacrae Congregationis Consistorialis Maxima cura de die 20. Augusti 1910 electos esse: Adm. rev. Dom. Iacobum Caf, » » » Franciscum Bohak, » » Bartholomaeum Frangež, » » Dr. Ioannem Jančič, » » » Michaelem Lendovšek, » » » Ioannem Rotner, » » » Antonium Veternik. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Bapt., die 29. mensis Augusti 1911. Decretum approbationis electorum et publicatorum Parochorum consultorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ex decreto sacrae Congregationis Consistorialis de die 20. Augusti 1910 sic dieti Parochi consultores in Syn- odo, si habeatur, iuxta receptas normas, eligendi sunt ad quinquennium tot numero, quot Ordinarius prudenti suo iudicio necessarios iudicaverit. Ex istis ab Ordinario in causa amotionis assumendi sunt duo seniores ratione electionis et in pari electione seniores ratione sacerdotii, ii -k 162 >f vel hac deficiente, ratione aetatis. De eorum officio agunt canones 3. 4. 6. 6. et 7. supra allegati decfeti. Cui proinde decreto reverenter obsecundantes, auctori- tate Nostra episcopali Parochos consultores a Nobis Syn- odo propositos et ab ea delectos, quorum nomina in prima Congregatione generali publicata et modo republi- cata sunt, ratificamus simulque eis mandamus, ut prae- sentes coram Nobis ad sancta Dei Evangelia iurent, se oblata occasione iuste munere suo functuros, secretum officii circa omnia, quae ratione sui muneris noverint, et maxime circa documenta secreta, disceptationes in consilio habitas, suffragiorum numerum et rationes ser- vaturos esse. (Can. 7. § 1. decreti Maxima cura). Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Praenominati una cum Examinatoribus ordinan- dorum confestim a Synodi Praeside reverendissimo ad iuramentum praestandum voCati sunt et iuxta formutas, quae sequuntur, illud praestiterunt easque subscripserunt. Formula iurisiurandi ab Examinatoribus ordinandorum praestandi. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me Examina- toris ordinandorum officio, quod suscepi, quantum in me est, fideliter et sincere iuxta decretum Tridentinum, sessione vigesima tertia, capite septimo de reformatione editum, executurum esse. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. Aloysii, die 29. mensis Augusti 1911. Sequuntur subscriptiones iuratorum Examinatorum pro ordinandis. ■k 16B Formula iuramenti Examinatorum synodalium. Ego N. N. spondeo, voveo ac iuro, me Examinatoris synodalis promovendorum ad beneficia curata grave of- ficium, quod suscepi, fideliter et sincere, quantum in me est, ad gloriam Dei Unins et Trini et ad salutem animarum immortalium sine affectione humana execu- turum neque quidquam occasione examinis sive ante sive post accepturum esse. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in ecclesia synodali s. Aloysii, die 29. mensis Augusti 1911. Succedunt subscriptiones iuratorum Examinatorum pro promovendis ad beneficia curata. Formula iuramenti Parochorum consultorum. Ego N. N. spondeo, voveo et iuro, me Consultoris officium, quod iuxta decretum sacrae Congregationis Consistorialis Maccima cura de die vigesima Augusti anni millesimi nongentesimi decimi primi libenter suscepi, fideliter et sincere, quantum in me situm est, ad ani¬ marum salutem procurandam esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. Aloysii, die 29. mensis Augusti 1911. Subsequuntur subscriptiones iuratorum Parochorum consultorum. _ Mox decreta de ludicibus in causis Clem crimina- Ubus et de ludicibus in causis matrimonialibus perlecta sunt. Decreta sic sonant: n* -t< 164 >f Iudicium ecclesiasticum dioecesanum. a) Decretum de constituto Tribunali ecclesiastico dioecesano pro sacrorum canonum auctoritate et ecclesiastica disci¬ plina servanda. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Iuxta varia sacrae Synodi Tridentinae decreta con- stituendum est in dioecesi Iudicium ecclesiasticum. pro sacrorum canonum auctoritate et ecclesiastica disciplina servanda. Salutaribus respectivis decretis obtemperantes simulque respicientes Instructionem sacrae Gongregationis Episcoporum et Regularium pro ecclesiasticis curiis guoad modum procedendi oeconomice in causis disciplinaribus et criminalibus de die 11. Iunii 1880 nec non constitutionem de iudiciis, a Concilio provinciali Salisburgensi anno 1906 conditam 1 : notum facimus omnibus, Nos tale Iudicium ecclesiasticum dioecesanum. pro causis Cleri con- tentiosis et criminalibus formasse, et moram probitate ac scientia iuris insignes viros huius Iudicii consiliarios in hac Synodo elegisse. Electi et in plena Synodo promulgati assessores Iudicii dioecesani sunt: Praeses: Plur. rev. Dom. Carolus Hribovšek. Substitutus eius: Plur. rev. Dom. Iosephus Majcen. Consiliarii: Plur. rev. Dom. lacobus Kavčič, » » » Franciscus Moravec, » » » Simon Gaberc, Adm. » » Josephus Čižek, » » » Adamus Grušovnik, » » » Franciscus Bohak. Promotor seu Procurator fiscalis: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannes Mlakar. 1 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 275. •*< 165 >fr Advocatus fiscalis: Plur. rev. Dom. Martinus Matek. Secretarius (Notarius vel Actuarius): Adm. rev. Dom. Dr. Ioannes Tomažič. Apparitor, cuius est, intimationes et notificationes exsequi, quae ope commendationis et reciprocae exhibi- tionis apud tabellariorum officium non expediuntur: Ven. Dom. Iosephus Trafenik. Ut autem praenominati Officiales munere suo legi- time et sollemniter devinciantur, invitamus praesentes et ordinamus, ut accedant coram Nobis iuramentum praestituri. Absentes emittant istud tempore opportuno, aliter munere suo fungi non permittentur. Datum Marbiirgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. b) Decretum de constituto Tribunali ecclesiastico dioecesano pro causis matrimonialibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ex instructione pro iudiciis ecclesiasticis imperii austriaci quoad causas matrimoniales (§§ 97—99) Epi- scopus in agendis causis matrimonialibus utitur Tribu¬ nali, quod ex praeside et consiliariis ad minimum quat- tuor constare debet. Exinde constituimus proprium Tri¬ bunal ecclesiasticum dioecesanum ad causas matrimo¬ niales tractandas. Cuius componentes sunt sequentes v iri, debitis dotibus praediti: Praeses: Plur. rev. Dom. Iacobus Kavčič. Propraeses: Plur. rev. Dom. Franciscus Moravec. Consiliarii: Adm. rev. P. Callistus Heric, » » Dom. Franciscus Hirti, » » Dr. Iosephus Hohnjec, » » » Rudolphus Janežič, » » » Dr. Antonius Medved. -k 166 * Procurator jiscalis: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannes Mlakar. Defensor matrimonii et voti religiosi: Rev. Dom. Dr. Iosephus Somrek. Secretarius: Adm. rev. Dom. Dr. Ioannes Tomažič. Commissarii: in causis matrimonialibus per dioecesirn delegantur omnes Domini Dečani. Ut autem deputati officiales munere suo legitime fungi possint, invitamus adsentes et iniungimus eis, ut iuramentum praestent coram Nobis. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Postea praelectum est hoc decretum de Iudieibus sgnoclalibus. Decretum de Iudieibus synodalibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Summis Pontificibus diversas ob rationes hinc inde placet, quasdam causas extra Curiam Romanam traetare et mandare, ut ad hoc iudices delegentur. De his iudieibus oecumenicum Concilium Triden- tinum haec habet sess. XXV. cap. 10. de reformatione: »Quoniam ob malitiosam petentium suggestionem et quandoque ob Jocorum longinquitatem, personarum no- titia, quibus causae mandantur, usque adeo haberi non potest; hincque interdum iudieibus, non undequaque idoneis, causae in partibus delegantur: statuit sancta Synodus, in singulis Conciliis provincialibus aut: dioece- sanis aliquot personas, quae qualitates habeant, iuxta constitutionem Bonifatii VIII., quae incipit Statutum, et alioquin ad id aptas designari, ut praeter Ordinarios locorum, iis etiam posthac causae ecclesiasticae ac spirituales et ad forum ecclesiasticum pertinentes, in -k 167 * partibus delegandae committantur. Et, si aliquem interim ex designatis mori contigerit, substituat Ordinarius loči cum consiJio Capituli alium in eius locnm usque ad fu- turam provincialem aut dioecesanam Synodum: ita ut habeat, quaeque dioecesis quattuor saltem aut etiam plu- res probatas personas ac ut supra qualificatas, quibus huiusmodi causae a quolibet Legalo ve) Nuncio atque etiam a Sede Apostolica committantur: alioquin post designationem factam, quam statim Episcopi ad Summum Roman um Pontificem transmittant, delegationes quae- cumque aliorum iudicum, aliis, quam his factae, sub- reptitiae censeantur. Admonet dehinc sancta Synodus tam Ordinarios quam alios quoscunque iudices, ut terminandis causis, quanta fieri poterit brevitate, studeant, ac delegatorum artibus seu in litis contestatione seu alia parte iudicii differenda, modis omnibus, aut termini praefixione aut competenti alia ratione occurrant.« Praedictum decretum exequentes hos iurisconsultos qua Iudices synoda)es eligimus, proponimus et electos proclamamus, quibus causae delegentur iudicandae, do¬ neč alt.era Synodus habeatur: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannem Mlakar, Decanum Capi- esse palam faciant, electi et praesentes fidelitatem suam iuramento in manus Nostras emittendo contestentur. Datum Marburgi, in Decollatione s. loannis Baptistae, die 29. mensis Augusti 1911. Hos in proxima Sessione vel Congregatione generali iuramento vinciendos esse reverendissimus Episcopus -h 168 >f edixit. Quum tempus dimittendae Sessionis urgeret, una šolam Constitutio de aetate, qua parvuli ad sacrarn synaxin admitti possunt et debent, publicata est, et promulgatio plurium Constiiutionum, licet in Congregationibus parti- cularibus discussae et approbatae essent, differri debuit. Quare ad instantiam Promotorum Synodi reverendis- simus Praesul decretum de altera Sessione sollemni in- dicenda praelegendum mandavit. Itaque Lector Synodi exemplar e manu celsissimi Domini acceptum legit: Decretum indictionis alterius Sessionis sollemnis. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episeopus Lavantinorum. Decernimus in Domino et indicimus, ut proxima et secunda Sessio sollemnis habeatur crastina die, quae erit feria IV. et 80. huius mensis Augusti, hora septima de mane. Quum ea ipsa die festum s. Hermetis Martyris, qui qua Praefectus Urbis Romae pro Pide eatholica propa¬ ganda et defendenda multum laboravit demumque gla- dio percussus est, celebretur: exultemus et laetemur in Domino, cum fiducia petentes, ut intercedente glorioso hoc martyre actiones nostras adiuvare dignetur, ut quemadmodum de felici gaudemus exordio, de futuro quoque iubilemus progressu. Sequamur fidem, sectemur perseverantiam inclyti martyris, ut, etsi martyrio ei pares esse non possimus, (amen debellare et vincere valeamus triplicem hostem, proprios defectus et mundum malignum et diabolum, ut parta victoria cum s. Hermete in regnis coelestibus triumphemus. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Bapti- stae, die 29. mensis Augusti 1911. . _ _ * 169 » Quod quum promulgatum esset, rogatus pro mne- mosgnis Congregationum generalium et Sessionum solle- mnium per Notarium Synodi conscribendis a Synodi Promotoribus propositus est, et Notarius, Praeside Syn- odi annuente, respondit, ilia se Deo 0. M. auxiliante esse compositurum, testes autem protocollorum invitavit Pr. Ioannem Jančič et Dr. Matthiam Slavič. Ad instantiam Promotorum Synodi celsissimus Or- dinarius sollemni modo Synodo benedictionem, ut prae- scriptum est, impertivit et hora 12. synoditas in pace dimisit et ipse in aedes episcopales reversus est, et omnes sodales cum spirituali gaudio de felici exitu huius Sessionis sollemnis ad sua loca discesserunt. Marburgi, in Decollatione S. Ioannis Baptistae, die 29. Augusti 1911. ■ Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, . Testis vocatus. Testis vocatus. Congregatio generalis secunda. ines synoditae hora quart.a pomeridiana diei 29. Augusti 1911 in sacello s. Aloysii adfue- runt, Congregationi generali adstituri. Reveren- Ordinarium reverenter exceperunt et is Capi- ddi cathedralis comitatu ad altare sacelli maius Ssmum kacramentum paulo adoravit et statim Vesperis cum 'ompletorio persolutis Congregationi initium dedit preci- bus ea praescriptis. Quibus finitis Directori exercitio- # 170 • * rum spiritualnim benedictionem episcopalem impertivit,, et hic, Abbas Celeiensis Franciscus Ogradi, ambonem in navi ecclesiae positum ascendit ac de sacerdotis vo- catione, pia et seria simul monita parabolae de opera- riis in vineam conductis (Matth. 20, 1—16) superstruendo, srnini thema suavi facundia absolvit. Meditatione finita, reverendissimus Praesul cum gau- dio annunciare potuit, ad homagia Synodi in Congrega- tione generali hesterna Sanctissimo Domino Pio PP. X., respective Suae Sanctitatis Status Secretario, Apostolicae Maiestati Francisco Iosepho I., Eminentissimo Metro- politae Cardinali Dr. Ioanni Katschthaler ac Nuncio Apo- stolico Vindobonae residenti missa, responsa iam via telegraphica advenisse. Responsum Suae Sanctitatis Pii PP. X. Msgr. Napotnik, Bischof, Lavant. Marburg, Styria, Autriche. Roma, 29. Aug. Beatissimus Pater pro filiali devotionis obsequio Tibi et sacerdotibus omnibus synodaliter congregatis gra- tias agit eisdemque imploratam apostolicam benedictio¬ nem coelestium auxiliorum auspicem ex corde impertitur. Card. Merry del Val. Unde hoc responso Sanctissimi Patris Pii PP. X. lecto, reverendissimus Pater synodit,as amiciter invitavit, ut secum pro firma sanitate Pii PP. X. preces pie reci- tarent. Huic invitationi congressores protinus satisfecerunt., el. illustrissimus Episcopus praemissis et 1^. orationem pro Summo Pontifice e Collectione rituum dioeceseos Lavantinae et Pater .. Ave .. Gloria . . una cum syno- ditis dixit. _, >/. _ /-'n -K 171 * Responsum Suae caes. ac reg. Maiestatis Fran- cisci Iosephi I. Seiner Fiirstbischofl. Gnaden Exzellenz Dr. Michael Napotnik, Fiirstbischof von Lavant, in Marburg. Bad Ischl, 29. Aug. 10 Uhr 55 M. Vormittag. Seine k. u. k. Apost. Majestat danken allergnadigst fur die im Namen der Teilnehmer der sechsten Synode dargebrachte Hnldigung. Kabinettskanzlei Sr. k. u. k. Apost. Majestat: Schiessl. Reverendissimus Praesul synoditas invitavit, ut secum pro Apostolica Maiestate et tota augustissima dy- nastia habsburgica orarent, et protinus cnm eis, ante- Positis f. et. respectivis, orationem pro Imperatore ex eadem Collectione dixit una cnm Pater . . Ave . - Grloria . . Responsum Eminentissimi Domini loannis Cardi- nalis Katschthaler. Exzellenz Fiirstbischof Napotnik. Marburg, Steiermark. Salzburg, 29. Aug. 8 Uhr 45 M. Vormittag. Intimo ex corde gratulor tibi, Reverendissime con- ‘ rj iter, totique Clero Lavantino de sexlae Synodi dioece- sanae celebratione simulque Deum largitorem omnium honorum adprecor, ut congressui vestro benigne secun- dum praestet. proventum. Cardinalis Katschthaler. Ex mandato celsissimi Ordinarii pro gratiarum actione d J ctae sunt preces pro salute eminentissimi Metropolitae- * 172 * et pro Episcopis totius Metropoliae per Pater . . Ave .. Gloria . . Responsum Reverendissimi Domini Nuncii Apo- stolici. Excellentissimo Episcopo Lavantino. Marburg. Wien, 29. Ang. 8 Uhr 55 Min. Vormittag. Excellentiae Tuae sacerdotibusque congregatis gra- tias agens maximas omnia fausta adprecor reique ca- tholicae provehendae studium summopere commendans vota facio, ut sexta Synodus exoptatos exitus habeat uberesque det fructus. Nuncius Apostolicus. Etiam pro salute Nuncii Apostolici celsissimus Do- minus cum Synodi Clero Pater .. Ave.. Gloria .. recitavit. His demum expeditis Promotores Synodi institerunt, ut actio synodalis continuaretur. Quapropt.er Constitutio de apostasia ut vocatur a Roma et deinde Constitutio de quaestione sociali expedienda perlecta et approbata est. Celsissimus Episcopus relatoribus gratias bene promeritas dixit atque epistolam synodicam Sanctissimo Patri Pio PP. X. mittendam praelegi iussit. Ilaec sunt eius sol- lemnia verba: Epistola synodica ad pedes Summi Pontificis Pii PP. X. a Clero Lavan¬ tino sub finem Synodi substrata in signum filialis venerationis, exactae obedientiae et inconditionatae adhaesionis. Beatisshne Pater! Sacerdotes dioecesis Lavantinae sexaginta plus ducenti in Synodo sexta sub auspiciis reverendissimi -k 173 » sui Praesulis congregati ad Sacros Pedes Sanctitatis Vestrae humillime provolvuntur eosqae reverenter deo- sculantur. Neque enim possunt non admirari et gratis animis excipere, quanta cura quantoque successu Sancti- tas Vestra consilium, instaurandi omnia in Christo, in ipso primordio Apostolici sni rnuneris conceptum inde- fesse prosequatur. Hinc namque omnis cura sapientiae Vestrae eo tendit, quo fidei depositum sancte custodia- tur et genuine exponatur, neque ullns forte angulus orbis Christiani invenitur, quo beneficum lumen sollici- tudinis Vestrae non illuxerit. Hinc egregiae Bullae, Litterae encyclicae, Motus proprii, Epistolae apostolicae, S. Congregationum enun- ciationes. Maxima autem cura Sanctitatis Vestrae sacer- dotes amplectitur, ne nisi integri doctique ac spectatae vitae homines in ministerium Ecclesiae deligantur. Qua .in causa iuvenes, in sortem Domini vocati, in sacris disciplinis et moribus, tanta vocatione dignis, fideliter instrui, sacerdotes vero sua dignitate indigni, etiam alias inamovibiles, suo loco amoveri iubentur. Neque minorem curam Sanctitas Vestra adhibet plebi christianae, cui ne fundamentum ordinis socialis scilicet iamilia vacillet, matrimonii sacramentum eiusqpe con- ditiones ubique locorum certas ac firmas constituit. Ei- dem porro mensam Dominicam frequentius ac quotidie Ponendam ad eamque vel teneros parvulos acciendos niandat. Pro his aliisque beneficiis Sanctitati Vestrae sum- mas gratias referant populi oportet, sed contra ac pii domines sperant, Dei suaeque salutis inimici Galliae, Hispaniae, Lusitaniae atque ipsius Romae filii degeneres omnis pietatis, Patri benevolentissimo debitae, oblivis- cuntur eique animos pro gratis offerunt ingratos ac pientissimae matris Ecclesiae beneficia reiiciunt. Vicarii v ero Christi cor, amoris eorum plenissimum, impii dis- cerpunt. Quae dum animo pervolvimus, omittere non pos- sumus, quin manus nostras omni die ad Deum O. M. * 174 * elevemus eumque enixe precemur, ut malos istos dies abbreviare ac Sanctitati Vestrae gratissimum solamen et lenimen coelitus donare dignetur, quo inimici sanctae Ecclesiae, ut par est, humilientur. Interim nos, Beatissime Pater, filii quidem indigni et famuli Sanctitati Vestrae pietatem filialem ac obedi- entiam illimitatam ex intimis visceribus nostris promit- timus et cum fiducia ad thronum Vicarii Christi appro- pinquamus atque Benedictionem Apostolicam suppliciter exoramus, qua donati munus nostrum duce reverendis- simo Antistite in salutem nostram populique nostrae curae commissi semper obeamus. Ad pedes Sanctitatis Vestrae humillirne prostrati ’ obedientissimi ac devotissimi servi. Marburgi, die 1. Septembris 1911. Quum epistolam synoditae unanimes approbavissent, celsissimus Praesul eos invitavit, ut illam omnes manu propria subscriberent, quod ab omnibus factum est. Exemplum epistolae, nomine omnium synoditarum a Ca- pitulo cathedrali subscripturn, Summo Pontifici Pio PP. X. his litteris comitibus missum est: Beatissime Pater! Sub finem sextae Synodi dioecesanae, quam ego Michael, humillirne subsignatus Episcopus Lavantinorum, in civitate mea residentiali Marburgensi a die 28. Au- gusti usque ad diem 1. Septembris dilabentis anni 1911 in ecclesia s. Aloysii celebravi, sexaginta plus ducenti synoditae adnexam Epistolam synodicam, ab ipsis sub- scriptam, rnihi porrexerunt, instanter et instantissime deprecantes, ut eam Sanctitati Vestrae substernere vellem. Hisce precibus libenti laet,oque animo obsecundans, ad pedes Sanctitatis Vestrae prostratus supplex rogo, qua- tenus Beatitudo Vestra Epistolam hanc uti signum fili- alis venerationis, perfectissimae obedientiae, inconcussae adhaesionis clementissime recipere et Apostolicam Be- m 175 * nedictionem mihi ac Clero huius dioecesis impertiri di- gnetur. Sanctitatis Vestrae humillimus, devotissimus et ob- sequentissimus famulus et filius Marburgi, in testo ss. Ange- lorum Custodum, die 3. Sep- tembris 1911- f Michael, Episcopus Lavantinus. Die 13. Septembris 1911 Epistola synodica cum litteris comitibus ad Eminentissimum Raph. Cardinalem Merry del Val, Suae Sanctitatis Status Secretarium, di- recta est hacce commendatione apposita: Eminentissime Domine Cardinalis! Mi observandissime! Sacerdotes dioecesis Lavantinae, in sext,a Synodo dioecesana a die 28. mensis Augusti usque ad diem 1. ftiensis Septembris anni volventis 1911 congregati, adia- centem Epistolam tamquam externum signum internae filialis venerationis erga Sanctissimum Patrem Pium PP. X. sub finem Synodi mihi tradiderunt enixim pre- cantes, ut ad notitiam Suae Sanctitatis perveniret. Hinc humillime supplico, ut Eminentia Tua Reve- rendissima praedictam Epistolam una cum meis litteris homagialibusSummo Pontifici substernere non dedignetur. Pro gratia in antecessum grates profundissimas solvo et me profiteor Eminentiae Tuae Illustrissimae Marburgi, in testo ss. An- devotissimum et observan- gelorum Custodum, die tissimum servitorem 3. Septembris 1911. f Michael, Episcopus Lavantinorum. -k 176 »■ Responsio, die 30. Septembris data, sic sonat: Segreteria di Stato Dal Vaticano, di Sua Santita. die 30. Septembris 1911. Nr. 52846. Illme ac Revme Domine! Litterae, quas, proximae dioecesanae Synodi occa- sionem nacti, Canonici ac sacerdotes istius Dioeceseos una cnm Amplitudine Tua maxima cnm reverentia, Beatissimo Patri exhibuerunt, gratae Eidem ac iucundae pervenerunt. Gratias igitur de filiali venerationis obsequio mag- nas per me Augustus Pontifex persolvit, vota insimul promens ut Sacerdotes isti omnia quae in synodalibus Congregationibus statuta fuerunt fideliter atque perseve- ranter observantes, ad suas ipsorum virtutes alendas, ad Omnipotentis gloriam magis magisque propagandam, ad salutem animarum consequendam facile pertingant. Quem in finem Sanctitas Sua imploratam Aposto- licam Benedictionem, quae super Te et super Clerum utrumque istius Dioeceseos tamquam ros fecundus de- scendat, effuso animo impertitur. Hanc occasionem nactus, sensus existimationis in Te meae confirmo, quibus sum et permanere gaudeo Illmo ac Revmo Domino Amplitudini Tuae Michaeli Napotnik, Epi- Addictissimus scopoLavantino.Marburg. R. Card. Merry del Val. Postremo decretum de o/ficio pro defunctis, potissimum pr o sacerdotibus ah ultima Synodo denatis, celsissimus Pater praelegi imperavit. In altera namque Sessione puhlica pia memoria eorum facienda est, qui post ulti- mam Synodum vita functi sunt. M 177 > Decretum de officio mortuorum. Sancta et salubris est cogitatio pro defunctis exo- rare, ut a peccatis solvantur. (II. Mach. 12, 46). Itaque enunciamus, crastina die 30. Augusti bora septima pro animabus in Domino quiescentium Episcoporum et sa- cerdotum ac clericorum Lavantinorum, praesertim pro eis, qui post ultimam Synodum pie in Deo obierunt —- numerantur undesexaginta, e quibus viginti duo Syn- odo anno 1906 concitae et factae interfuerunt — sol- lemnem commemorationem fieri. Missam B,equiem cantabit Plur. rev. Dom. Iosephus Majcen, Can. sen., et Orationem funebrem pronunciabit illustrissimus Episcopus. Prosit, quaesumus, Domine, animabus famulorum tuorum Pontificum et sacerdotum misericordiae tuae implorata clemenlia, ut eius, in quo speraverunt et crediderunt, aeternum capiant, te miserante, consortium. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Datum Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Bapti- stae, die 29. mensis Augusti 1911. Tandem preces, postCongregationemdicendae, hora circiter septima vespertina persolutae et Svnodi sodales in sua habitacula dimissi sunt. Marburgi, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, Prae- cursoris Domini, die 29. mensis Augusti 1911. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, Testis vocatus. Testis vocatus. 12 Sessio sollemnis et publica secunda fcrcp7 a i§) ■iwlBr ane ( ^ e ' ^0. Augusti 1911, in festo s. Hermetis ■MB Ir M artyris, hora septima sodales et Officiales j f mM ” Synodi in sacello s. Alovsii, ut praescriptum erat, omnes, superpelliceis, Parochi insuper stolis rubri co- loris, cum bireto induti, convenerant atque in suis locis dispositi reverendissimum Praesulem expectaverunt. Qui quum praecise tempore assignato cappa magna indutus in atrium aedis synodalis venisset, aspergillum accepit et congressoribus aqua lustrali benedixit atque Capitulo ecclesiae cathedralis comitante ad altare sacelli maius progressus est. Quo quum venisset, sanctissirmim Sacra- mentum paulo adoravit et statim in sede praeparata Tertiam cum synoditis persolvit,. Hac finita, s. Missa Reguiem pro defunctis, potissimum pro Episcopis et sacer- dotibus Lavantinis ac synodit,is denatis, per Canonicum seniorem ecclesiae cathedralis cantata est. Absolutionem vero ipse illustrissimus Ordinarius peregit. Quum exe- quiae pro fidelibus defunctis peractae essent, reveren- dissimus sacrorum Antistes vestes nigras deposuit et ornatum synodalern assumpsit, preces alterius diei per- soluturus. Ilis recitatis, ipsa actio synodalis sollemni publicatione decreti incepit, quo celsissimus Praesul Con- stitutiones Goncilii provincialis, Salisburgi anno 1906 cele- brati, promulgavit. Quum ludices pro causis Cleri contentiosis nec non Tribunalis ecclesiastici pro causis matrimonialibus iam nominati essent, non vero, ut praescribitur, iuravissent, in hac Sessione iure iurando devinciendi erant. Simul cum eis etiam Dečani, quatenus munere Commissariorum in rebus matrimonialibus delegatorum funguntur, secun- dum hanc formulam iusiurandum praestiterunt: -k 179 » Formula iuramenti a membris Iudicii ecclesiastici pro causis Cleri contentiosis nec non Tribunalis ecclesiastici pro causis matrimonialibus — una cum Decanis qua Commissariis delegatis in rebus matrimonialibus — praestandi. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me officium, quod libenter suscepi, quantum in me situm est, fide- liter et sincere executurum esse. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. Aloysii, die BO. mensis Augusti 1911. Sequuntur subscriptiones membrorum Iudicii eccle¬ siastici nec non Decanorum. Quum formulam omnes subscripsissent, speciali decreto ludices in partibus sive synodales ad iuramentum mvitati sunt sequenti modo: Invitatio ludicum in partibus seu sjnodalium ad praestandum iuramentum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Mandamus, ut nominati a nobis ludices in partibus seu svnodales accedant, coram Nobis iusiurandum qua tales praestituri. Huic invitationi sacerdotes nominati obsequendo lu siurandum emiserunt ex sequenti formula: Formula iuramenti pro praefatis Iudicibus. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me Iudicis s Ynodalis officium, quod libenter suscepi, quantum in 12 * m 180 » me situm erit, fideliter et sincere, seposito quocumque respectu humano, executurum esse. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. AIoysii, die 80. mensis Augusti 1911. Subsequuntur subscriptiones Iudicum in partibus. Ut hi formulam iuramenti subscripserunt, Promotores Synodi, ad sedem reverendissimi Ordinarii progressi, reverenter institerunt, ut actio synodalis continuaretur. Quare celsissimus Dominus publicari iussit sequent.ia Decreta, quae Lector Synodi e manu illustrissimi Anti- stitis accepit et congressui praelegit: Decretum de Testibus synodalibus. Vetus est consuetudo, sacris canonum decretis intro- ducta, ut in Synodo dioecesana viri alkjuot, vita et mo- ribus graves ac probati, zelo disciplinae clericalis illu- stres, forma facti Cleri, verbo et exemplo potentes deli- gantur, qui animadvertant sollerter, an aliquid in dioe- cesi sit, quod corrigi aut emendari debeat; ac si quid tale cognoverint, id Nobis aut Curiae Nostrae significent, et interrogati de aliqua re, quae emendationem requirat, summa integritate referant. Nos igitur vetus illud institutum secuti, huicmuneri, prouti in prioribus Synodis, proponimns ac nominamus singulos Decanos pro decanatu eorum, Archidecanos vero pro tota dioecesi. Ut autem designati Testes synodales officio suo ca- nonice obstringantur, advocamus eos, si adsint, ut coram Nobis promittant et coniurent, se susceptum munus fideliter pro Deo et propter Deum esse administraturos neque propter timorem nec propter praemium nec propter parentelam ullatenus Praesulem suum aut eius Missum veritatem celaturos esse. Datum Marburgi, in festo s. Hermetis Martyris, die 30. mensis Augusti 1911. * 181 * Decretum de Censoribus librorum imprimendorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinns. In constitutione apostolica Officiorum ac munerum VIII. Kal. Februar. 1896 ab incarnatione Dominica, de- cernitur titulo II. cap. 2. num. 38. quod sequitur: »Cu- rent Episcopi, quorum muneris est, facultatem libros imprimendi concedere, ut eis examinandis spectatae pietatis et doctrinae viros adhibeant, de quorum fide et integritate šibi polliceri queant, nihil eos gratiae da- turos, nihil odio, sed omni humano affectu posthabito, Dei dumtaxat gloriam spectaturos et fldelis populi utili- tatem.« Et in Pii PP. X. litteris encyclicis Pascendi domi- nici gregis de die 8. Septembris 1907 hoc statutum re- peritur num. IV.: »Huiusmodi censorum institutum lau- damus quam maxime: illudque ut ad omnes dioeceses Propagetur, non hortamur modo, sed omnino praescribi- mus. In universis igitur Curiis episcopalibus censores ex officio adsint, qui edenda cognoscant: hi autem e gemino Clero eligantur, aetate, eruditione, prudentia commendati, quique in doctrinis probandis improbandisque medio tutoque itinere eant. Ad illos scriptorum cognitio defe- ratur, quae ex articulis XLI et XLII mernoratae consti- tutionis (Officiorum ac munerum scilicet) venia ut edantur, indigent. Censor sententiam scripto dabit. Ea si faverit, Episcopus potestatem edendi faciet per verbum Impri- 'Matur , cui tamen praeponetur formula Nil obstat ad- scripto censoris nomine.« Praedictis salutaribus decretis pie obsecundantes, eligimus in praesenti Synodo succedentes Censores li¬ brorum, puhlico prelo dandorum: Plur rev. Dom. Iacobum Kavčič, » » Dr. Iosephum Hohnjec, » » Dr. Ioannem Jančič, * 182 * Rev. Dom. Dr. Antonium Jehart., » » Franciscum Kovačič, Doctorem phil. Adm. » » Dr. Franciscum Kruljc, » » Dr. Franciscum Lukman, » » » Dr. Antonium Medved, » » Dr. Matthiam Slavič, » » Dr. losephurn Somrek. Ut autem designati Censores li bron im edendorum spem in Nobis certiorem faciant, se in officio suo obe- undo fidem et diligentiam praestituros esse, invitamus eos, ut propositum suum iuramento in manus Nostras emittendo attestentur. Datum Marburgi, in testo s. Hermetis Martyris, die 80. mensis Augusti 1911. Consilium a vigilantia. Ad rite firmiterque servanda, quae in I itteris en- cyclicis de moderni staram doctrinis Pascendi dominici gregis de die 8. Septembris 1907 praecepta suni, visum est ad universas dioeceses proferre, quod Umbrorum Episcopi ante annos plures pro suis decreverunt. »Ad errores, sic sapientes Iraesules, iam diffusos ex- pellendos atque ad impediendum, quominus ulterius divul- gentur, aut adhuc extent; impietatis magistri, per quos per- niciosi perpetuentur effectus, quiexilla divulgatione ma- narunt, sacer Conventus, sancti Caroli Borromaei vestigiis inhaerens, institut in unaquaque dioecesi decernit proba- torum utriusque Cleri consilium, cuius sit pervigilare, an et quibus artibus novi errores serpant, aut disseminentur, atque Episcopum de hisce docere, ut collatis consiliis remedia capiat, quibus id mali ipso suo initio extingui possit, ne ad animarum perniciem magis magisque dif- fundatur, vel quod peius est, in dies confirmetur et crescat.« Tale igitur Consilium , quod a vigilantia dici placet, in singulis dioecesibus institui quamprimum, decrevit Papa Pius X. in supra laudatis litteris encyclicis. Viri, qui in illud adsciscantur, eo fere modo cooptabuntur, +! 18B >*- quo de Censoribus statnitur. Altero mense statoque die cum Episcopo convenient: quae tractarint, decreverint, ea arcani lege custodiunto. Modernismi indicia ac ve- stigia tam in libris quam in magisteriis pervestigent vigilanter; pro Cleri iuventaeque incolnmitate prudenter, sed prompte et efficaciter praescribant. His iussis et praeceptionibus a Pio X. datis obse- quentes, iam die 31. Martii 1908 in conventu Capituli cathedralis, Decanorum et Testium synodalium constitui- mns Consilium a vigilantia, quod nune in Synodo quo- que confirmamus. Viri in illud electi sunt: Praeses: Plur. rev. Dom. Dr. Ioannes Mlakar. Substitutus eius: Plur. rev. Dom. Martinus Matek. Consiliarii; Plur. rev. Dom. Franciscus Ogradi, Adm. P. Franciscus Hirti, Dr. Iosephus Hohnjec, Dr. Franciscus Lukman, Dr. Antonius Medved, Callistus Heric, O. F. M., Alphonsus Svet, O. F. Conv. Normam agendorum pro designato Consilio a vigi¬ lantia praebet epistola encyclica Pascendi dominici gregis 1 eec non ea, quae statuta sunt in memorato conventu Capituli cathedralis, Decanorum Testiumque synodalium 2 . Datum Marburgi, in testo s. Hermetis Mart., die 30. mensis Augusti 1911. Hoc Consilio cautum est, ne errores circa fidem vel moreš vel pravae consuetudines in dioecesi locum obtine- an t, et provisum, ut illustrissimus Ordinarius loči, si qui irrepserint, de eis statim certior reddatur eosque in tempore feprimere valeat. Neque musicae ecclesiasticae pericula .. 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae de die 25. Octobris 1907. Nr XI. al,n - 86. paif. 121—140. — a Idem, de die 10. Maii 1908. Nr. V. alin. 47. Pag. 84—94. -k 184 * desunt, nimirum ex altera parte negligi, ex altera vero genio profano infici potest, quod ne umquam in dioe- cesi fiat, societas instituatur oportet, quae musicae sacrae invigilet et praecaveat, ne ab alto fine suo aberret. Huius modi societati instituendae inservit Decretum de constituta Societate pro pervigilanda mušica sacra. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Sanctissimus Dominus noster Pius, divina provi- dentia Papa X., egregio Motu proprio 1 de die 22. No- vembris J 908 peramplam instructionem de sacris musicis instanrandis edidit, in qua etiam praecipua arroganda media ostendit, quibus in studio, in elucubratione, in ecclesiasticae rnusices executione utendum est ad opta- tum finem assequendum. Capite VIII. num. 24. celebris documenti pontificii profertur, quod sequitur: »Quae statuimus, ut rite ser- ventur, Episcopi in propria dioecesi instituant Societatem virorum sacrae musicae expertium, qui ut aptius Epi- scopo videatur, pervigilandi mušicam, quae nn ecclesiis canitur, munus liabeant. Curent insuper, ut mušica op- tima sit, cantorum aequa viribus et semper optime canatur«. 2 Cuius praescripti tenore constituimus Societatem vi¬ rorum sacrae rnusices expertiurn, quorum ope in omni¬ bus ecclesiis, in quibus auxilium cuiusdam collegii can¬ torum in sollemni cultu divino adhibetur, praescriptionum observantia urgeatur. Societatem componunt hi rnusices consulti: Praeses: Plur. rev. Dom. loseplius Majcen. Vices eius gerentes: Ven. Dom. Franciscus Trop, Rev. » Dr. Franciscus Lukman. 1 Ecclesiae Lav. Synodus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pag. 579— 687. — 1 Op. cit. pag. 586. cap. VIII. num. 24. M 185 !+ Sodi ex numero sacerdotum: Adm. rev. Dom. Iosephus Čižek, » » Aloysius Čižek, » » » Franciscus Dovnik, » » Dr. Ioannes Jančič, » » Dr. Antonius Jehart, » » Antonius Kolar, » P. Valerianus Landergott, O. F. M., Regens chori in Basilica Matris mi- cordiae. » Dom. Ioannes Markošek, » » Iosephus Mešiček, » » Ioannes Pajtler, » » Stephanus Pivec, » » Paulus Rath, Adm. » » Antonius Ribar, » » Dr. Matthias Slavič, » » Dr. Iosephus Somrek, » » Matthaeus Štrakl, Ven. » Iosephus Trafenik, Rev. » Carolus Tribnik. Sodi ex laicis: IJonorandus Dom. Rudolphus Wagner, » » Carolus Bervar, organista Celeiae, » » Theodorus Drolc, organista . ad s. Georgii subter Tabor, » » Silvester Šentjurc, organista ad ss. Petri et Pauli Petovii. Societatis institutae officium erit, dubia enodare, Perplexitates insurgentes propulsare, normas circum- stantiis locorum convenientes suggerere. Societati porri- gendae sunt musicales compositiones, ut referat de earum congruentia ob conformitatem ad characterem musices ecclesiasticae. Organistas admonebit commissio, ut dignas producant melodias vel praeludia vel interludia. Episcopalis haec Sodetas pro viribus sedulam ope- ra m dabit instaurationi seu reformationi organorum, item -k 186 » restaurationi cantus Gregoriani in psalmodiis, in execu- tione cantaum communium, psalmorum el hymnorum melodia. lila repertorium musices polvphonicae in sua sede asservabit, exposcentibus viris ecclesiasticis com- mendandum. Datum Marburgi, in testo s. Hermetis Mart., die 80. mensis Augusti 1911. Post hoc decretum Promotores Synodi instanter rogaverunt, ul, materia Synodi porro tractaretur, cjuare reverendissimus Antistes Constitutionern de foedere Mis- sarum sacerdotali proponi imperavit. Hoc foedere se sacer- dotes Lavantini obstringunt, ut singuli pro quolibet con- fratre defuncto unum Sacrum litent. Ex Constitutione synodit,ae compererunt, foedus ex anno 1818 existere et magno solatio esse sacerdoti egeno, qui non habet, unde sacras Missas pro se mortuo fundare possit. Dein lecta est Constitutio de exstirpando vitio in- temperantiae. Discussione ferventiore inter synoditas in¬ stituta de mediis ad hanc luem inter dioecesanos, sacer- dotes et laicos, pedetentim exstirpandam etiam con- foederationis temperantiae, iam anno 1865 in dioecesi introductae, mentio facta est. Inter alia media, ut vitio intemperantiae Jirnit.es ponerentur, parochus Georgius Selih proposuit, ut quamdiu pertecta abstinentia potus inebriantis obtineri non posset, tres inducerentur absti- nentiae gradus, quorum alius atio esset perfectior, et ut animarum pastores fidelibus inculcarent, ne vino subli- mato fruerentur. Maxime autem decere affirmabat, ut sacerdotes sensati omnino a potu alcoholico abstinerent, it.aque fidelibus šibi commissis borium praeberent exem- plum. Etsi propositionibus ab eo prolatis pauci tantum synoditae assentirent.ur, tamen ex fervida huius quae- stionis ventilatione satis elucet, sacerdotibus dioecesanis istam curae esse, quapropter cetsissirnus ac reveren¬ dissimus Antistes parochum praenominatum cohortatus est, anirno ne decideret, sed rem, quae ad bonum commune plurimum conferre potest, pro viribus foveret * 187 » et propagaret. Alcoholismi draco non uno ictu con- ciditur. ■ Denique de confraternitate ss. Cyrilli et Methodii ad Slavos in fide uniendos instituta, duo relatores disserue- runt eoramque elucubrationes, quum se corapleant, in unarn Constitutionem iungendae salutarem confraternitatis finem procul dubio inter fideles promovere valebunt. Quia tempus iam Sessionis finiendaeursit, Promotores Sy'nodi ad sedem reverendissimi Praestitis progressi, humiliter institerunt, ut proxima, tertia ac ultima Sessio publica indiceretur. Quum celsissimus Ordinarius instan- tiae annuisset, Lector Synodi legit Decretum indictionis tertiae et ultimae Sessionis sollemnis. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. In nomine Domini decernimus et indicimus, pro- ximam eamque postremam huius Synodi Sessionem sol- lemnem et publicam fore feria VI., quae erit dies 1. niensis Septembris, hora sexta matutina vel alia oppor- tuniore. Insimul recolitur festum s. Aegidii Atheniensis, re- giae stirpis, qui a prima aetate divinis litteris et caritatis officiis ita deditus fuit, ut nihil praeterea curare videretuiv Totum patrimonium in pauperes erogavit, quin etiam lunicam exuit, ut aegrotum egentem tegeret. Secessit in eremum, ubi diutius herbarum radicibus et cervae lacte admirabili sanctitate vixit. Qua Abbas administra- bonem monasterii, quod ad impulsionem regis Galliae in loco speluncae exstruxit, prudenter gessit usque ad suam migrationem in coelum. Gloriemur igitur de felicissimo inclyti Abbatis fine in Domino, qui est mirabilis in sanctis suis, in quibus nobis et praesidium constituit et exemplum. Dehinc ore- »nus Dominum ac Deum nostrum, ut meritis ac patra- M 188 je¬ čimo beali Aegidii actiones nostras, quas aspirando prae- venire dignatus est, adiuvando misericors et benignus prosequatur, ut cuncta nostra operatio per eum coepta fecunde finiatur. Per Christum Dominam nostrum. Amen. Datum Marburgi, in testo s. Hermetis Martyris, die 30. mensis Sextilis 1911. Cuius Decreti, sicut indictionis priorum Sessionum sollemnium, exemplar etiam valvis ecclesiae synodalis affixum est. Sessione ul tima sollemni indicta, illustrissimus Ordinarius Synodi sodalibus sollemnem benedictionem pontificalem impertivit et eos in ostio sacrae aedis dimisit et in Palatium episcopale reversus est, at;que ita Sessioni non una de causa celebri memoriaque dignae laetum finem datum esse, testamur. Marburgi, in testo s. Hermetis Martyris, die 30. men¬ sis Augusti 1911. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Svnodi. Dr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, Testis vocatus. Testis vocatus. Congregatio generalis tertia. n testo s. Hermetis Martyris, die 30. Augusti 1911, ad Congregationem generalem tertiam bora post meridiem quarta celebrandam eodem modo, quo in Congregatione generali secunda reverendissimus Praesul in fanum s. Aloysii venit et a Capitulo cathedrali in eius •atrio devote exceptus, per medios synoditas ad sedem suam, in latere altaris maioris positam, deductus est. Sanctissimo Sacramenlo adorato, statim cum synoditis Vesperas cam, Completorio recitavil. Deinde preces, pro initio Congregationis generalis praescriptas, absolvit et actutum Directori exercitiorum .-spiritualnim benedictionem, ab eo rogatus,.impertivit, qua * 189 » accepta ille secundam meditationem proposuit. Huius thema erat operatio sacerdotis in vinea Domini, sui ipsius sanctificationem et suorurn ovium spiritualem eru- ditionem complectens. Meditatione, salutarium monitoram plena, fmita, Pro- motores Synodi ad reverendissimum sacrorum Antistitem progressi snnt ab eocjue reverenter petierunt, ut actionem synodalem ulterius tractari iubere dignetur. Cui instan- tiae celsissimus Dominus sine mora annuit et Archide- canos et Decanos, Testes synodales, in altera Sessione sollemni publicatos, secundum hanc formulam iure iu- )“ando ad s. Evangelia devinxit: Formula iuramenti pro Testibus synodalibus. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me officium Testis synodalis libenter susceptum', quantum in me situm est, fideliter et veraciter executurum esse. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. Aloysii, die BO. mensis Augusfi 1911. Sequunt,ur subscriptiones iuratorum Testium syn- odalium. Quo facto reverendissimus Praesl.es Censores libro- rum typis edendorum ad iuramentum, quod praescriptum est, emittendum invitavit. Huius formula haec erat: Formula iurisiurandi pro Censoribus seu Revisoribus librorum imprimendorum. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me officium demandatum iuxta constitutionem apostolicam Officio- Tum ac munerum et encyclicam Pasccndi dovnvnici gregis de prohibitione et censura librorum, quantum in me situm est, integre executurum esse. * 190 ». Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Actum Marburgi in synodali ecclesia s. Aloysii, die 30. mensis Augusti 1911. Snccedunt subscriptiones iuratorum Censorum pro libris imprimendis. Tum Lector Synodi decretum de reinstituta Con- gregatione pro custodiendis Constitutionibus sgnodalibm praelegere iussus est. Decretum de reinstituta Congregatione pro custodiendis et vindicandis Constitutionibus synodalibus. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps - Episcopus Lavantinus. Quaecumque in Synodis hucusque factis proposu- imus, ordinavimus, decrevimus aut disposuimus, exacte debent custodiri ac servari. Optimae leges inutiles suni, nisi observentur. El param est, iura condere, nisi sini, qui ea executioni demandari faciant,, animadvertit san- ctae memoriae Pius PP. IV. in Motu proprio Alias nos de die 2. Augusti 1564. Propterea instituimus propriam Congregationem , tam- quam custodem et vindicem Constitutionum synodalium. Si dubia et lites de vero sensu earum exoriri contigerit, si forsan versiones in quamcumque linguam postulentur, decisiones debitas curabit, Nobis duce et auspice. Pariter eam consulemus — salvo consensu vel consilio Capituli cathedralis — si quae in statutis synodalibus declaranda, corrigenda, mutanda erunt, uti nempe rerum adiuncta et personarum circumstantiae ferent. Congregationis sgnodalis membra sunt: Praefectm: Plur. rev. Dom. Carolus Hribovšek. Substituti eius: » » » Dr. loannes Mlakar, » » » Martinus Matek. -K 191 » Consiliarii: Plur. rev. Dom. losephus Majcen, > > » Iacobus Kavčič, » » Dr. losephus Hohnjec, » » Franciscus Kovačič, Adm. » » Dr. Anlonius Medved, Secretarii : » » Dr. Franciscus Lukman, » » » Dr. loannes Tomažič, » » Dr. Matthias Slavič. Ex adductis commissariis ad minimum quinque congregentur, quum grave aliquod negotium huc spec- tans pertractandum erit. Datum Marburgi, in festo s. Hermetis Martyris, die- 30. mensis Augusti 1911. In materia synodali tractanda Constitutio de pasto- ratione studiosorum a relatore praelecta est et a synoditis, magna cum attentione, sed simul vero gaudio audita, unanimiter approbata est. Multa namque et alte pen- sanda momenta continet. Utinam bonos et uberes fructus suo tempore faceret! Quum iam sero factum esset, clementissimus Pater, r o 3 - Ideo quotquot hic sumus synodaliter congregati, preces nostras cum supremi in terris ovicularum Christi Pastoris precibus unimus atque Deum praepotentem di- vitemque in misericordia suppliciter oramus, ut confun- dendo omnes iniqua agentes (Ps. 24, 4) abbreviare dignetur dies aftlictionis, qua in praesentibus gemit firma ad Ecclesiam Christi adhaesione a saeculis eminens gens regioque Lusitana. Afferant faxit Deus praesentes litterae, compassionis nostrae nunciae, vel exiguum in aerumnis solamen et lenimen Amplitudini Vestrae Excellentissimae nec non caeteris in Lusitania gregis Christi Pastoribus, quorum fidei, constantiae magnique animi praeclara in conspectu universae Ecclesiae edita documenta miramur exempla- que, quum oportuerit, cupimus imitari posse! Obedientes enim Deo magis quam hominibus unanimiter parati estis pro nomine lesu contumeliam pati (Act. ap. 5, 39. 41) et sustinere exilium, bonorum ternporalium, immo vitae terrestris iacturam potius quam prodere iura Dei et sanctae Matris Ecclesiae praerogativas. Quam generosam magnani m i latern accedentibus Siirnmi Pontificis totiusque orbis catbolici ofationibus certo certius licet sperare tacturam esse Cor divini Sal- vatoris, ut rnittat Vobis ab alto auxilium tempore oppor- tuno. Nolite itaque amittere confidentiam vestram, quae magnam habet remunerationem, scientes quod adhuc mo- dicum aliquantulum qui venturus est ad Vos iuvandos et liberandos veniet, et non tardabit! (Ilebr. 10, 35. 37). Marburgi in Austria, in Decollatione s. Ioannis Baptistae, die 29. mensis Augusti anno 1911. Reverendissimo Officio Patriarchali et Archiepi- scopali Ulvssiponensi T . , ^ J v Lissabon. (Lisboa) Portugal. Ad manus Illustrissimi, Reverendissimi ac Excellentissimi Domini Patriarchae Ulyssiponensis et Archiepiscopi Msgr. Antonii Mendes Bello, Lisbonae. M 195 rf Responsum Reverendissimi Patriarchae. Ex c e ] 1 e n t i s s i m e a c R e v e r e n d i s s i m e Domin e! Epistola Tua synodica, die XXIX. Augusti proxime elapsi, Marbnrgi in Austria data, quam omnibus Lusi- taniae Praesulibus opportune communicavi, eorum, sicut et mei ipsius, cordi, adeo amaritudine oppresso ac sub potenti manu Dei humiliato pergrata extit.it solaminique fu.it nobls; quapropter, Tibi, Frater colendissime, et cuncto Clero in illa sext,a Synodo dioecesana congregato, multam gratiam liabemus. Vere mediis persecutionibus et acerbitatibus, quae nos undkjue premunt, magnum est nobis iuvamen scire Christi in tenis Vicarium atque orbis catholici Episcopos nobiscum esse unanimiter perseverantes in oratione (Act. ap. 1, 14), memores laboris nostri et fatigationis. (I. Thess. 2,9)'. . Utique, dilectissime Frater, supra rnodurn gravati su- mus! (II. Gor. 1, 8). Fere dicere possemus cum propheta: Viae Sion lugent, eo quod non sint, qui vemant ad sollemni- tatem; omnes portae eius destructae, sacerdotes eius ge- 'fnentes, virgines eius squalidae, et ipsa oppressa ama¬ ritudine. (Thren. 1, 4). Ast Dominus virtutum nobiscum (Ps. 45, 12); propterea non timebimus, dum turbabitur terra (ib. 3). Špes et fiducia in Domino nobis est erit- f iue velut anchora tula ac firma, ad quam in omnibus h is adversis conlugimus, c.onsilii S. Augustini memores: £>i procellae et tempestates tumultuentur, noh abrumpi ah anchora. Ita in nullo terrebimur ab adversariis, adiuvantibus e t vobis in oratione pro nobis (II. Cor. 1, 11); nam infirma rnundi eligit Deus, ut confundat fortia. (I. Cor. 1, 27). Probe novimus, antequam ad transfigurationis mon- lem pervenire possimus, oportere nos, Clerum populum- bue fidelem, crucem nostram usque ad Galvarium baiu- iernus post Dom i nuni. Suo tempore Magister e somno 13 * * 196 * surget, et dissipabit inimicos eius: tune fldelis Lusitania confitebitur et Iaudabit Dominum Deum suum. Huius venturae salutis signa nobis arrident. Sum- mus Pontifex, tlens cum flentibus filiis, sua benedictione nos fortificavit, sua sapientia nos dirigit, necnon, pro singulari qua nos diligit caritate, Deo Omnipotenti sup- plex est, ut diligentiae studioque nostro bonus faveat. Fratres nostri Episcopi, sicut Tu modo fecisti, Excellen- tissime Domine, nobis compatiuntur et pro nobis orant. Clerus noster — paucis sacerdotibus, qui misere defe- cerunt, exceptis — nobis est intime unitus, paratus potius mori quam foedari. Populi que magna pars fidem et spem servat, quia Ssm. lesu Cor et Deiparam Virginem Im- maculatam ardenter colit et diligit. Quid timebimus! Sicut abundant passiones Christi in nobis, ita et per Christum abundat consolatio nostra. (II. Cor. 1, 5). Nostri gratissimi animi testimonium hoc accipere dignare, Excellentissime ac Reverendissime Domine, bac epistola exhibitum, quam ego, nojirine omnium Lusita- niae Episcoporum, libentissime subseribo. Olyssipone, die J 4. Octobris anno 1911. f Antonius, Patriarcha Ulyssiponensis. Constitutionem de centrali directione congregationum Maria,narum praelegit eius compositor et ad eam paro- chus D. Alogsius tdoba Zdolensis aliqua de propagandis Congregationibus Marianis inter iuventutem scholarem, item adnotationes aliquas adm. reverendus Dom. Iosephus Sinko, parochus ad S.Laurentii in Collibus slovenicis, pro- posuit. Utriusque animadversiones reverendissimus Ordi- narius suo tempore respiciendas esse edixit. Ex hac Constitutione uni vel alteri ex synoditis periculum III. ordini s. Francisci Ser. provenire posse vi- debatur, si congregationes Marianae iusto plus commen- * 197 » darentur. Iloc Adin. rev. P. Callistus Heric in mente ha- buisse videbatur, quum adnotaret, cavendum esse, ne III. ordo s. Francisci Ser: negligerelur, dum et ubi congre- gatio Mariana institueretur. Huic enim, ait, illum non esse impedimento, sed instar scholae, in qua lideles ad eam praepararentur et bene disponerentur. Ad haec relator respondit, Marianas congregationes III. ordini s. Francisci Ser. neque opponi neque cum eo commisceri Constitutione, quam propo- neret, sed illas et hunc laudari. Ita difficultas orta brevi sublata et Constitutio ipsa a Synodo approbata est. Constitutio de cantuario dioecesano, a referente per- lecta, a Synodi sodalibus approbata est, quippe quae practicis rebus non careret. Constitutio de stola regulanda a Lectore Synodi per¬ ioda est. Quum stola funebris pro ecclesia cathedrali et suburbiis Marburgensibus iam approbata sit, ad quae- stionem reverendissimi Ordinarii Abbas Celeiensis, Prae- positus Petoviensis et Archidiaconus Konjicensis respon- derunt, se huic iam approbatae taxae stolari funebri pro suis ecclesiis parochialibus assentiri. Adm. rev. Dom. Franciscus Zdolšek, parochus ad s. Georgii sub Tabor, proposuit, ut schema Decanis mitteretur, ab his vero senlentia parochorum exquireretur. Vivaci discussioni, de hac quaestione ortae, celsissimus Episcopus finem dedit, promittens tale schema se DD. Decanis missurum esse. Šimu! desiderio a nonnullis synoditis prolato illu- strissimus Praestes annuit, ut in discussionibus decanalibus etiam organistae, maxima ex parte indigentes, respice- rentur, persuasus, rem accedente accurata ventilatione et bona voluntate cooperante ad felicem exitum deduci posse. Caeterum omnes synoditae censuerunt, Constitu- tionem esse per opportunam. Postremo Constitutio de organisaUonum successu in dioecesi publicata est et synoditae eam attenti audierunt ideoque de ea animose disputatum est. Quum hora iam Paene undecima et dimidia esset, preces, in fine Congre- -k 198 * gationis generalis dicendas, reverendissimus Ordinarius persolvit et synoditas in pace dimisit. Marburgi, in Cesto s. Raymundi Nonnati, die 81. Au- gusti 1911. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, Testis voeatus. Testis vocatus. Congregatio generalis quinta. |[ora cjuarta post meridiem Synodi sodales omnes suis locis dispositi celsissimum Episcopum curn silentio expectaverant et quum advenisset, a Capitulo cathedrali humiliter exceptus, Sanctissimum panlo adoravit et statim cum synoditis Vesperas cum Completorio persolvit. Deinde qnum preces, ante Con- gregationes generales dicendae, peractae essent, Promo- tores Synodi ad illustrissimum Praestitem progressi in- stanter rogaverunt, ut materia SVnodi continuaretur. Secretarius Synodi vero excellentissirno Ordinario an- nunciavit, Procuratores Cleri aliqua vota proferre velle. Quapropter reverendissimus Antistes annuit, ut ea libere proferrent. Promotor Cleri, 'Francisom Dovnik Decanus Gornjigradensis, itaque legit libellum supplicem. Libellus supplex Procuratorum Cleri sextae Synodi dioecesanae. Clementissirne ac Reverendissirne Pater in Christo et Domine! Nos, Procuratores Cleri, accedimus ad Paternitatem Tuam et cum debita modestia et reverentia vota et desi- deria nostra exponimus; sunt autem hiteč: 199 * I. Ut congregationes Marianae, nune temporis valde diffusae, quo ineliore modo, temporis nostri indigentiis convenienter regi et moderari valeant, i 11 aram reetores norma aliqua nova nostrisque temporibus adaptata, in- digent, qua in moderandis congregationibus Marianis iuventur. Qnapropter accedentes ad votum R. D. Franc. Bal. Gomilšek, die 18. Augusti anni decurrentis propo- situm, enixe petimus et instamus apud reverendissimam Ampiitudinem Tuam, ut quae idonea conspiciuntur, pro- videre dignetur, forsan per congressum reetorum, quae commemoratae sunt, congregationum dioecesisLavantinae. II. Sessio puhlica tertia eaque finalis pro die 1. Sep- tembris bora matutina sexta vel alia suo tempore de- terminanda indicta est. Quum vero sat multi synodales via ferrea domum petituri sint,, valde illis gratum foret, si Sessio finalis hora quinta cum dimidia inchoaretur et synoditae ante horam octavam in Christi nornine dimit- terentur. Quapropter nos, Procuratores Cleri, alia vola, de qui- bus decretis editis iam provisum est aut de quibus pro- videri nequit aut quae minus gravia videntur, praetermit- tentes petimus instamusque apud reverendissimam C.el- situdinem Tuam, ut haec duo vola vel desideria syn- oditarum perpendere benigne dignetur. Marburgi, die 31. Augusti 1911. Procuratores Cleri: Martinus Jurkovič, Franciscus Dovnik, losephus Čižek, Marcus Tomažič. Quae duo Cleri synodalis vota, rationes prolatas pensando, clementissimus Dominus benigne excepit et promisit, se circa organisationem congregationum Mari- anarum omnia iuxta men tem synoditarum dispositurum atque tempore opportuno direetores dictarum congrega¬ tionum ad conferentiam convocaturum. Insuper ordinavit, ut Sessio publica tertia iam bora quinta et dimidia ce- -k 200 >f lebraretur. Synoditae cum gaudio hanc pronunciationem exceperunt. Procurator Cleri tamen non recessit, sed sic reverendissimum Ordinarium allocutus est: Excellentissime ac Celsissime Domine Do¬ mine Princeps-Ep-iscope! Nos, Procuratores Cleri, vehementer moti de ma- gnifica liberalitate Tuae Reverendissimae Amplitudinis, qua Clernm Lavantinum, in hac Synodo congregatum, verbo salutari, monitis paternis, insuper et refectione corporali tempore Synodi aluisti, oranem benedictionem a Deo omnipotente adprecantes gratias humillimas in nomine Cleri hic congregati agimns; Deus ter optimns, cuius misericordiae non est numerus et bonitatis in- finitns est thesaurus, multiplicata benedictione Reveren- dissimam Amplitudinem adimpleat! Marburgi, die BI. Augusti 1911. Procuratores Cleri: Martinus Jurkovič, Franciscus Dovnik, Iosephus Čižek, Marcus Tomažič. Tum reverendissimus sacrorum Antistes in materia Synodi tractanda Constitutionem de sublevatione emigrcin- tium in alienas terras per relatorem praelegere iussit. Ad hanc Constitutionem disputatio orta est. Celsissimus enim Episcopus cum laude meminerat eximiae curae, quam reverendus Dominus Gulielmus Koster, Parochus in Hamborn, slovenicae plebi, in eius parochia mercedis comparandae gratia degenti, indefesse navaret, et ipse linguam slovenicam ex boe tine šibi discendam censeret, ut emigrantium necessitatibus in propria ipsorum lingua subvenire posset. Qnare Synodum celsissimus Ordinarius invitavit, ut tam sollicito animarum curatori gratias promeritas rependeret. Cui invitationi ornnes grati ob- sequuti sunt. -K 201 * Misera revera emigrantium sors est et gravia peri- cula eis imminent, quantum ad eorum necessitates spi- rituales pertinet, ideoque reverendissimus Ordinarius laudavit propositionem synoditae cuiusdam, ut in dioe- cesibus, in quibus huiusmodi emigrantes operantur, ani- marum curiones eis specialem curam adhiberent. Ad supplicationem Parochi cuiusdam, quatenus provideretur et de indigentiis spiritualibus emigrantium in dioecesim finitimam, reverendissimus Praesul respondit, hos quasi in patri a degere et nullo non tempore, si vellent, posse reverti domum, quod eis, qui in longinquis commo- rantur, non esset tam facile; insuper Ulic publicata esse nomina confessariorum, paternum idioma eorum callentium. De caetero praestare, ut curiones dioecesis Lavantinae suos fideles monerent, ne e dioecesi facile niigrarent, quia in dioecesi quilibet šibi quotidianum victum comparare posset, dummodo eum laboris non taederet. Deinde Constitutio de cofiservatione monumentorum ecdesiasticorum praelecta et approbata est. Denkpie quae- stio de transferendis festis quibusdam, modo de prae- cepto observatis, in dies Dominicas i. e. pro foro abro- gandis, salva auctoritate Sediš Apostolicae, permittente illustrissimo Ordinario, a synoditis discussa est. In ea onines fere testa, quae nune in nostra dioecesi et uni- versim in ditione austriaca celebrantur, reservanda esse censuerunt. Plerique enim timuerunt, ne populus fidelis,. si quae festa abrogarentur, in fide etiam laba- sceret, dum res disciplinares cum rebus fidei confun- deret. Alii, quum huiusmodi timore non premerentur, existimaverunt standum esse praeseripto Motus proprii Pii tdb X. Supremi disciplinae de die 2. mensis Iulii 1911. Omnes autern synoditae panderunt desiderium, quatenus saltem quoad festum ss. Corporis Christi, utpote populo Odeli peramatum, nihil innovaretur. Caeterum omnes in eo convenerunt, ut res competenti auetoritati Episcopo- l 'um committeretur. Reverendissimus Episcopus discus- sionem clausit et affirmavit, in proximo conventu Epi- * 202 * scoporum Vindobonae forsan de hac quaestione agenduin esse ideoque occasionem voti synoditarum exponendi šibi fore datam. In fine Congregationis celsissimus Ordinarius Offi- cialibus Congregationum particnlarium, in quibus omnes Constitutiones ventilatae et acriter, prout respectiva quat- tuor protocolla comm onstran t, examinata snnt, gr ali as egit et Congregationem hora circiter sexta et dimidia preci- bus praescriptis conclnsit et Capitulo cathedrali usque ad sacelli ostium comitante in Aulam suam se recepit. Marburgi, in festo s. Raymundi Nonnati, die 31. Augusti 1911. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Ioannes Jančič, Testis vocatus. Dr. Matthias Slavič, Testis vocatus. Sessio sollemnis tertia eaque ultima. jjix desideriosynoditarum, in Congregatione quinta per Promotores Cleri proposito et a reveren- dissimo Nauclero acceptato, Sessio sollemnis ultima iam hora quinta et dimidia matutina in festo s. Aegidii Abbatis die prima Septembris 1911 incepit. Con- gressores, saeculares snperpelliceo cum bireto, parochi insuper stola rubri coloris induti, regulares vero in ve- stimentis sui ordinis, illustrissimum Ordinariatu in sacello synodali expectaverunt, et quum cappa indutus in atrium sacrae aedis venisset, a Capitulo cathedrali devote ex- ceptus est et eodem Capitulo comit« ad altare maius se contulit. Hora Tertia recitata, celsissimus sacrorum Antistes vestes sacras, in alt ari paratas, assumpsit s. Mis- m 20B * sam de Sanctissima Trinitate cum magna assistentia celebraturus. Inter sacram Liturgiam schola musicorum munere suo egregie functa est, 1 ac Synoditae incensati et sanctae Eucharistiae sumptione refecti suni. Dein ablutionem sumpserunt. Celsissimus Princeps, Sacro finito, preces, quae ante Sessionem puhlicam tertiae diei dicendae sunt, pluviali rubri coloris indutus ad altare maius cum assistentia ritu sollemni persolvit et statim cathedram, in pari e Evangelij positam, conscendit atque Synodi sodales sic allocutus est: Allocutio finalis, habita in tertia eaque ultima Sessione synodali, in festo s. Aegidii Abbatis, Kalendis Septcmbribus 1911. Repletus sum consolatione, supera bundo gaudio in omni tribulatione nostra. (II. Cor. 7, 4). Venerabundi Domini synodales! Repletus sum consolatione, superalmndo gaudio in omni tribidatione nostra, sic damo cum divo Paulo in bne sacrae Synodi, ex cuius celebratione repletus sum suavi solamine ac levamine, et dulci gaudio superabundo, quod omnes aerumnas el. labores exantlatos mihi supra rnodum suetum recompensat. Maxima in Domino laetitia alfectus sum, ubi video tam salutarem tamque exoptatam 1 Programma pro cantu cum mušica sacra peragcndo: Fjeria II. In prima Congregatione generali: E. Frey, Veni, Sande Spi- r itu9; Dr.-Fr. Witt, Tantum ergo. Feria III. Rud. Wagner, Ecce, sacerdos magnus , pro vočibus inae^ualilius ^d arcus seu cum symphonia fidium, opus a componista dedicatum rcveren- dissimo Antistiti Michaeli. - Aug. VVeiricli, Missa sollemnis in honorem s. Io- ® e ph. Introilus, Graduale, Communio in cantu chorali. Offertorio recitato: Rud. jVagner, lubilate. — In Sessione sollemni et in Congregationibus sequentibus: Veni, crealor Spiritus in cantu cliorali. Feria IV. I. Mitterer, Requiem in As, pro vocibus inaequalibus comi- tante organo. Feria VI. In Sessione ultima: P. Piel, Missa in honorem s. Clementis. Papae, quattuor vocibus aequalibus concinenda. — Te Deum in cantu chorali. m 204 >f rem, Deo bene iuvante, feliciter nuper inchoatam hodie prospere esse terminatam. Fructus synodabum consultationum, quas vos, in Christo carissimi, sapienter moderati estis, erudite fo- raentavistis, multifaria experientia succolastis, indefessa sollertia snstentastis, benevolentia et facilitate animastis et laetas praestitistis et iucundas — egregiae suni Con- stitutiones. Hisce resultatis ager Lavantinus, recipiendae salutari sementi destinatus, diligenter praeparatus, adcu- rate subactus, zizaniis, quae pnllulationem eius irnpe- dire vel etiam in ipso ortu suffocare potuissent, repur- gatus est, quaeve ad fovenda eius incrementa pertinent, iuste disposita sunt, ut adeo, si divini roris accesserit infusio, quod a gratia eius, qui dare potest incrementum quive dives est in miserationibus, eum fiducia speramus, laetam ex ea praevidere liceat segetern proventuram, messem abundantem. Sed quid Synodus praesens šibi voluit et quid vo- luerunt Synodi praecedentes? Nihil aliud nisiDei adora- tionem et gloriam augere omneque Lavantinorum bonum promovere. Ex Synodis celebratis universus nobis sub- ordinatus Clerus perspiciet, Praesulem suum nihil reli- quisse intentati eorum, quae ad spiritualia et quantum fieri potuit temporalia suorum in agro Dominico colla- boratorum commoda possint conducere; eum porro suum animum ad id attendisse, ut omnes sacrae suae voca- tionis sublimitatem intusin praecordiis suis persentiscant illique digne per omnia ambulent; eum ulterius omnem adhibuisse operam, ut sublimi ordini sacerdotali constet honos; et si non cunctis desiderationibus satisfactum neque omnibus indigentiis uno quodammodo instante seu ictu subventum sit, id non defectui contentionis Naucleri, sed arduis rerum ac temporum adiunctis, quibus imperare non sernper est positum vel in sum- marum potestatum manibus, esse adscribendum. Ex Synodis nostris peractis perspicient omnes ve- ritatis percipiendae capaces, nos ministros Christi et dis- pensatores mysteriorum Dei , in unurn coadunatos, vere * 205 * catholico špiritu esse animatos, id quod est, nobis irn- primis cordi esse, intemeratam custodire in dioecesi ddem, nos tenera erga petram illam, cui Salvator mundi suam superaedificavit Ecclesiam, ferri pietate summaque erga eum, qui cathedram huic firmae et solidissimae petrae impositam actu gloriose tenet, Summum Pontifi-' cem Pium PP. X., duci veneratione, prornplissimo obse- • quii studio, sincerisgima voluntate. •— Item perspicient, Episcopum Lavantinum Clerumque erga augustum mo- narchiae austro-hungaricae Imperatorem, Franciscum to- sephum I., eo dirigi obsequii cultu, ea fidelitate et de- votione, quam et datae ei a Deo potestatis sublimitas ac sanctimonia et perennis erga ipsum generosissimum libertatis Ecclesiae adsertorem gratitudinis ratio deposcit. Sed et fideles, quos in via salutis dirigendos e summi Pastoris manibus recepimus, perspicient, pastores suos eo indefesso contendere studio, ut gravi suo pa¬ storali jnuneri quo licet exactius respondeant, demon- strando oviculis virentia pascua aeternarum veritatum, praeservando eas a venenatis aquarum scaturiginibus, custodiendo diurnis nocturnisque curis, ne cedant in direptionem bestiarum agri. Christianus grex perspiciet et magis in dies convincetur, pastores suos iugiter sequi boni Pastoris exemplum, perditam ovem per praerupta montimn perquirendo amanterpue h umeri s irnponendo. Nune iam omnes, clerici el laici. veritatis amantes videre possunt,, per Synodos nulla singularium dioecesa- norum iuribus parari pericula, ut potius maximum ex- inde omnibus accrescat robur et firmamentum. Dioece- sanae Synodi tantum veritates, quae coelo delapsae sunt, in vitam moresque deducere mortalium volunt, quae cunctorum iurium, officiorum ac munerum incon- cussam basim constituunt. Bismille fere annorum ex- Perientia evictum est hoc, ubi illud firmiter consistit fundamentum, illic salva esse singulorum iura, salvam tranquillitatem, salvam prošperitatem. Ubi econtra haec concussa est basis, inibi misere cuncta susque deque con vel li et frustra alibi efficax inquiri malis reme- 4< 206 * dium, frustra captari, quaecamque speciosa videantur surrogata. Caeterum haec non eo per me sensu dieta existi- metis, quasi Synodis nostris rem omnem confectam arbitrarer. Grande adeo negotium, quale est hominum ad Deum vitaeque innocentiam reductio, uno momento, quamquam opportuno, ant uno ietn, quamquam is felix ant efficax censetnr, perfici non potest. Id sane iugis taboriš, continui studii, irremissae contentionis est opus. Ego solummodo innuere volui, celebratis Synodis nostris earumque saluberrimis Constitutionibus non exiguum faetum esse passum, sed grandem gressum ad rem re- ligionis ac probitatis vitae in dioecesi melius constitu- endam, ad regnum Dei in cordibus Christicolarum aptius el securius dilalandum, ad quaeslionem quam vulgo vocant socialem, quae mundum commovet, rectius ex- pe^iendam, ad organisationem christianam in dioecesi facilius perficiendam. ' Praterea Synodus praesens, quinta inter dioecesana comitia a me convocata, fuit praeparatio ad mortem, fuit apparatio ad reddendam rationem de munere praesu- latus in tremendo iudicio. Ultima namque est, nisi Dei adoranda voluntas aliter disposuerit, quam ego miser minister Lavantinorum coegi ac tenui. Medla vita in morte sumus. Quotidie nempe nobis in memoriam revocatur, quam caduca sint omnia terrestria, in quotidie movemur a verbo divino: Transierunt omnia tamquam umbra et tamquam nuncius percurrens et tamquam navis, quae pertransit fluctuantem aquam, cuius quum praeterierit, non est invenire vestigium neque sernitam carinae illius in fluctibus — aut tamquam sagitta, emissa in locum de- stinatum: divisus aer continuo in se est reclusus, ut ignoretur transitus illius: Sic et nos continuo desi- mmus esse. (Sap. 5, 9 — 18). In Synodo mox finienda iamque dimittenda in no- stram conscientiam, venerabiles cooperatores in agro Dominico, inquisivimus, utrum quieta esse posset nec M 207 >*- ne. In quanturn onerata apparet, requiritur, ut pro fu- turo eam exoneremus, ut nos ernendernus et deintus eamus de virtute in virtutem. (Ps. 83, 8). Sollemniter spopondimus, ut abhinc iugiter persi- steremus sacerdotes moderni solida scientia, tenera in Deum pietate, zelo domus Dei, studio, orationis. Pro vi- ribus manifestabimus et demonstrabimus futura vita nostra sacerdotali, quam salutarem influxum exercuerit in corda nostra sacra haec Synodus, cui omnes sodales religiosa modestia et sancta caritate interfuerunt, absti- nentes a contenlionibuš, conspirantes vero animo et špiritu ad veritatis cognitionem in finem praefkum, ampliandae Dei gloriae ac promovendae animarum im- niortalium salutis. Revera res synodalis ita nobis evenit, ut non solum coeuntium frequentia aut ritus splendore, verum etiam et maxime ubertate fructuum ista Synodus, hodie quidern finiens sed recte incipiens, nobilitetur. Bona spe confido fore, ut, quod heic humano peragitur ministerio, Deus omnipotens perficiat ac solidet; atque inde liat, ut in ecclesia Lavantina vetera sanctitatis exempla felicius instaurentur. Eiusmodi synoditae indubie sancte observabunt et a subditis suis inviolabiliter facient. observari statuta synodalia, id quod est et erit optimus Synodi effectus. Hac spe suffultus ac roboratus omnibus Synodo, modo claudendae, adstanlibus promeritas laudes dico et meas grates quam maximas persolvo. Quo clariores et utilio- r es suni: Constitutiones synodales, eo maiora eis com- Petunt laudum praeconia et ampliores gratiarum actiones, duippe qui potiores in elucubrandis statutis ceperunt Partes, uti sunt omnes Officiales Synodi, praesertim Promotores, Secretarius, Notarius per eminentiam, quippe Mi tulit pondus diei, Lector, dein Consultores quattuor Bongregationum particularium et qui quasi primatum P' 1 lent — assidui Relatores. Polliceor me habiturum gratias immortales erga °mnes, qui magnas partes habuerunt ip conficiendis Bonstitutionibus, qui indefessis studiis et curis et vigiliis M 208 » incubuerunt negotiis synodalibus quique me impigre adiuverunt corrigendo statuta, puhlico prelo data. Sed haec hactenus! Neque enim molestus accidere velim vestrae modestiae neque vestra ultra modum abuti pa- tientia. Ingenue tantum exprompsi, quae dictabat con- scientia ac mei muneris episcopalis postulabat ratio. Ut animi mei gr ati pignus et testimonium singularem vobis benedictionem a Deo, vitae et mortis Domino, de genu adprecor. Pro mea terrena et aeviterna salute vestra suffragia imploro, ad pari a praestanda paratissimus. 'Sub finem renovemus Sanctissimo Domino nostro Pio, divina providentia Papae X., plenam et perfectam adbaesionem in doctrina, quam tenet et docet Magister infallibilis. Deus Optimus Maximus suum visibilem hic in terris Vicarium iugiter conservet incolumem et cuncta- rum coelestium et terrestrium benedictionum et gratia- rum in eum effundat abundantiam! — Consimiliter coniuremus filialem obedientiam et amorem Patri patriae, Suae caes. ac reg. Maiestati Apostolicae, Imperatori Re- gique Francisco Iosepho I. semper Augusto! Rex regum el Dominus dominantium iubilarem nostrum Caesarem ab omnibus tueatur adversis, impleat anhela cordis eius desideria, tribuatque felix imperium cum vera pacis Ecc.lesiae tranquillitate! —- Dioecesis Lavantinae sit; sem¬ per la us et gloria : Catholicae fidei tenacissima, romani Pontificis observantissima, Austriae eiusque Monarchae fidelissima! Et nune ultimum Valete vobis defero. Valete, viri- liter agite, felices estote! Pro singulari, qua vos diligo caritate, Deo omnipotenti et misericordi supplex ero, ut coeptis vestris et studiis bonus faveat, ut messis in agro, quem elaborandum recepistis, abundantiam operetur; vos autem rogo, ut id ipsum officii mihi et laboribus meis praestare veli tis. Pax autem Christi, quae expellif timorem et com- pellil iubilationem, comitetur vos omnibus diebus vitae vestrae! Sit ista pax vis in morte! Sit vobis gaudium sempiternum in coelis! -k 209 * Concludo cum lectione, quae desumpta ex secunda epistola beati Pauli apostoli ad Corinthios hodie in Missa de sanctissima Trinitate sollemniter a Subdiacono reci¬ tala est: Fratres, gaudete, perfedi estote, exhortammi, idem, sapite, pacem liabete, d Deus pacis et dilectionis erit vo- biscum. Gratia Domini nostri lesu Christi et caritas T)ei et communicatio Sandi Spiritus sit cum omnibus vobis! Amen. (II. Cor. 13, 11. 13). Laudetur Iesus Christus! In saecula saeculorum. Amen. In hoc sermone reverendissimus Pater cor suum pientissimum ac Cleri populique tidelis amore plenissi- niurn coram lota Synodo effudit et 1'acundis verbis con- gressores adhortatus, ne animo deficerent, etsi in salute animarum curanda fructus sui laboris hinc inde frustrari experirentur, Oflicialibus et Relatoribus Synodi e paterno suo corde gratias rependit et ubi sermoni suo finem ' dedit, lectione Syllogae praesentium et absentium omissa, decretum de Synodo linienda et de Synodo proxima habenda praelegi iussit. Lector Synodi decretum de Syn- odo fmienda e manu celsissimi Ordinarii accipiens legit: Decretum de conclusione Synodi. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinorum. Omnibus et singulis, quae Špiritu Sancto sugge- r ente ad Dei gloriam ac fidelium sanctificationem pro- ^ovendam, ad fidem catholicam conservandam et disci¬ plinam ecclesiasticam redintegrandam agenda et decer- nf 'nda videbantur in Domino, divina opitulante gratia lam finitis et confectis, humillimas Deo bonorum largi- l°ri, qui nos misericorditer adiuvit et coniortavit, gratias 14 -K 210 * reddentes, Synodum nostram dioecesanam sextam con- cludendam esse decernimus et conclusam enanciamus. Datum Marburgi, in festo s. Aegidii Abbatis, die 1. mensis Septembris 1911. Lector Synodi, ut boe decretum praelegit, ad thro- num reverendissimi Navarchi accessit et reverenter pe- tiit decretum alterum, eoque de manu celsissimi Antistitis accepto, legit: Decretum indictionis Synodi futurae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavanti- norum, venerabili C.lero et sacratae plebi plurimam dicit salutem et pacem exoptat sempiternam in lesu Christo! Secundum sanctionem Tridentinam (sess. XXIV. cap. 2. de reformatione) Synodus dioecesana quolibet anno celebranda est ab Episcopo. Et novissimum Con- cilium provinciale Salisburgi anno 1906 celebratum de- super habet: »Synodi dioecesanae ab Episcopo proprio indicantur pro temporum et locorum opportunitate in exercitiorum spiritualium decursu singulis annis.« 1 Proinde aliam futuram Synodum indicimus haben- dam anno sequenti, nisi aliqua ex causa digna illam prorogare cogeremur. Te igitur, clementissime Pater, per Iesum Christum Filium tuum Dominum nostrum supplices rogamus et petimus, ut accepta habeas et benedicas pia haec nostra vota et inita consilia! Datum Marburgi, in testo s. Aegidii Abb., die 1. men¬ sis Septembris 1911. His ita absoiutis Promotores Synodi ad sedem re¬ verendissimi Antistitis reverenter progressi, sic illustris- sirnum Praesidem Synodi allocuti suni: 1 Acta et Constitutiones Concilii provinciae Salisburgcnsis anno 1900 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 211. M 211 » Celsissime ac Reverendissime Princeps-Episcope! Synodus dioecesana, quam pro indefessa pastorali sollicitudine iam quinto coadunasti, Deo adiuvante et opitulante, opera ductuque Celsitudinis Tuae ad finem optatum perducta est. Opus grande et latum (II. Esdr. 4, 19), opus non est unius diei vel duorum (I. Esdr. 10, 18), sed mensinm et annorum. Subeundo liunc laborem sublimem, secutus es man- datum Spiritus Sancti, per os Apostoli gentium loquentis: Attendite vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus Sanctus posuit Episcopos regere Ecclesiam Dei, quam aeguisivit čanguine suo! (Act. ap. 20, 28). Excipiendo grave onus, obsecundasti praecepto Ec- clesiae et rnultum contulisti, ut satisfieret voto gloriose regnantis Summi Pontificis Pii X.: Omnia instaurare in Oh,r isto. Si demum perpenditur, ad quem finem hoc opus grande aggressus es, responsum nobis reddit divus apo- stolus Paulus in epistola ad Ephesios: Ad comumma- tionern Sanctorum, in opus ministern, in aedificationem eorporis Christi (Eph. 4, 12), in salutem tidelium Tuae superiori pastorali curae commissorum, in aedificationem at directionem Cleri, Tibi addicti, in exaltationem dioe- cesis Lavantinae, Tibi coniunctae, ut sit sancta et imma- culatci, (Eph. 5, 27). Profecto, a Deo factum est opus lioc (II. Esdr. 6, 6) per Te. Deus autem omnis gratiae, qui vocavit nos in aeter- ' n orn suam gloriam in Christo lesu, ipse perficiet, confir- nabit solidabitgue (I. Petr. B, 10) opus Tuum in nobis. Reverendissime Praesul! Inter sex vitae decennia, per quinque in sacerdotio annorum hebdomadas ac per quattuor lustra in bono Episcopatus opere indefesse laborasti, viginti quinque templa ac undequadraginta altaria consecrasti et sacrarn Etteraturam per plura septuaginta volumina locupletatus «3, concedere dignare, ut sacerdotes, numero 260 Synodo H* +; 212 >f assistentes, maximas hisce grates referant et filialem reve- rentiam ac illimitatam obedientiam sincere promittant. (Interea Celsissimo traditur pretiosum mnemosynum synoditarum ). 1 1 Diploma memoriale, tabula marginata 10 eentimetros lata inclusum, in cliarta firma 72 centimetrorum latitudinis et 56 centi- metrorum altitudinis ita typis procusum est: Sub insigni celsissimi et reverendissimi Principis-Episcopi deaurato et corona coloris viridis circumcincto leguntur haec verba, quorum pars unacum nomine illustrissimi Praesulis colore aureo exornata est: Reverendissimo, Celsissimo et Excellentissimo Domino Domino Michaeli Napotnik, Principi-Episcopo Lavantino, Suae Sanctitatis Praelato (lomestico, Pontificio Solio Assistenti, Suae caes. ae regiae Apostolicae Maiestatis Consiliario intimo, Magna cum cruce caesarei Austriaci Ordinis Francisci Ioseplii Ornato, Praeposito ecclesiae s. Mauritii et s. Magdalenae Frisaei in Carintbia, caes. et reg. Capellano palatino, IJomus procerum atque Styriae Comitiorum provincialium Membro, Sacrosanctae Theo- logiae Doctori, Oollegii Doctorum Theologicae Facultatis in caes. reg. Uni- versitate scientiarum Vindobonensi Socio, Litterariae Societatis Leoninae austriacae Sodali honorario, Nummo bellico Decorato nec non Signo memoriae servitii militaris Distincto etc. etc. etc. quintam Synodum dioecesanam feliciter celebranti, inter sex vitae decennia per quinque in sacerdotio annorum heb- domadas ae per quattuor lustra in bono Episcopatus opere in- defesse laboranti, viginti quinque templa ac undequadraginta altaria consecrando et sacram litteraturam per plura septua- ginta zeli Domini plena volumina locupletando, sacerdotes numero CCXXXVI Synodo assistentes maximas hisce grates referunt et filialem reverentiam ac illimitatam obedientiam sincere promittunt. Marburgi, die 28. Augusti 1911. Carolus Hribovšek, Praep. inful. Cap. cathedr. Lavant. — Dr. Ioannes Mlakar, Decanus Cap. cathedralis. — losephus Majcen, Can. sen. — Barthol. Voh, Canon. — Martinus Matek, Can. — Franciscus Moravec, Can. dec. Marb. a. r. D. s. — Iacobus Kavčič, Can. — Antonius Šlander, Can. bon. dec. Fori vet. — Simon Gaberc, Can. hon. dec. — Dr. Antonius Suhač, Can. hon. dec. ad s. Annam in Kremberg. — Franciscus Ogradi, Abbas inf. decanus Celeiensis. — losephus Fleck, Praep. et dec. Pettoviensis. — Franciscus Hrastelj, Archi- diaconus et decanus Konjieensis. — Marcus Tomažič, dec. Kozjensis. — Adam Grušovnik, dec. Dravskopoljen. — Iacobus Hribernik, dec. Braslovčens. — Iacobus Caf, decanus ad s. Thomam. — los. čižek, dec. Iarenin. — Martinus Jurkovič, dec. Ljutomericen. — Augustinus Ilecl, dec. Mahrenberg. — Ioannes Bohanec, dec. Samarien. — Dr. Leopoldus Gregorec, dec. Neoecclesensis. — Franciscus Dovnik, dec. Gornjigraden. — Franciscus Šalamon, dec. Rogatcensis. — losephus Jurčič, dec. Vuzenicen. — losephus Kralj, decanus Zavrčensis. — Ioannes Rotner, decanus Scalensis. — Dr. Franciscus Kruljc, decanus Tyberi- ensis. — losephus Mešiček, adm. dec. Videmen. — Franciscus Bohak, dec. Slovenobistricensis. 4< 218 i* Accipe benigne, Pater dilectissime, hoc signum re- verentiae et dilectionis nostrae, in piam ac perpetuam mernoriam huius Synodi, et benedic nos benedictione coelesti, ut opus sit perfectum! Reverendissimus Ordinarius, de signo summae re- vereptiae Cleri synodalis grato sensu affectus, amoena verba, paternae dilectionis suae erga Clerum et populum suum plena, dixit et affirmavit, nihil se quaerere ne- que optare, nisi ut opera nostra gloria Dei semper auge- retur et salus populi, nostrae curae commissi, ac nostra tutaretur: ln Christo carissimi synoditae! In corde commotus grates congruas reddo Tibi, co- lende mi Domine Canonice, qui me adeo benevole allo- cutus es, easque exhibitas volo cunctis consodalibus, in quorum nomine ex quorumque mandato me tam pie salutavisti. Pretiosum donum amodo mihi oblatum lubenti laeto- que animo excipio. Istud erit mihi perenne memoriale Synodi hodie feliciter finitae omniumque residuarum Synodorum, quas celebrare intendi solummodo ad Dei gloriam amplificandam ac propriam Clerique populique sanctificationem promovendam. Deum praepotentem et infinite misericordem supplex e t acclinis rogo, ut vestrorum reverentiae et obedientiae v otorum renovationem contirmare vosque sua coelesti benedictione ditare dignetur! Sit nomen Domini benedictum! t l / Auspicem vero gratiae divinae se Synodo dare in e Piscopali benedictione, ait, sicut Promotores oravissent, e sincero suo corde. Ex hoc Synodi sodales omnes laeti, genuflexi, benedictionem dilectissimi sui Ordinarii a cceperunt. Ad altare denique maius illustrissimus Antistes ac- cessit et sacris vestibus acceptis ad preces, in fine Ses- si onis publicae et ultimae dicendas, transiit. Itaque san- -K 214 H- ctissimum Sacramentum expositum est eoque incensato- reverendissimus Antistes hymnum: Te Deum sollemni sono inchoavit, chorus vero et Cleras alta voce ad finem usque persolvit. . et Ib. nna, cum oratione: Deus, cuius misericordiae . . dictis oratio finalis: Nulla est, Domine rečitata est, et dedicatione dioecesis Lavantinae sacra- tissimo cordi Iesn renovata, congressores se laetabundi purissimo cordi beatae Mariae Virginis devoverunt. Quod quum factum esset, incenso imposito et san- ctissimo Sacramento incensato benedictio sacramentalis- data est, postquam adaginm Sanctus ter Cantores ani- mati cecinerunt. Ea sacramentali benedictione ipsa Syn- odus finem accepit, et Ostiarii portas sacelli synodalis aperuerunt, et Lector Synodi, illustrissimo Ordinario an- nuente, praesenti populo fideli praelegit publicationem indulgentiae plenariae: Publicatio indulgentiae plenariae. Tenor litterarum, a sacra Congregatione S. Officii die 29. Maii 1911 Nr. 2027/11 de concessione indul¬ gentiae plenariae pro sexta Synodo editarum, est hic: Beatissime Pater! Episcopus Lavantinus, cum in eo sit ut celebret Synodum dioecesanam, diebus nimirum a 28. Augusti ad primam Septembris decurrentis anni 1911, ad pedes S. V. provolutus humillime petit, ut christifideles, qui, confessi ac s. communione refecti, aliquam civitatis Marburgensis ecclesiam praefato tempore visitaverint ibique ad mentem S. V. oraverint, semel plenariam in- dulgentiam defunctis quoque applicabilem lucrari valeant. Et Deus. Die 29. Maii 1911. Sanctissimus Dominus Noster Pius divina Provi- dentia PP. X. per facultat.es R. P. D. Adsessori Sancti *; 215 >f Officii impertitas benigne annnit pro gratia iuxta preces- Contrariis quibuscumque non obstantibus. (L. S.) Aloisius Giambene m. p. Substitutus pro Indulgentiis. Quibus perlectis concessio indulgentiae plenariae communicatur latine, theodisce et slovenice. 1. Vi facultatis a Sanctissimo Patre Pio X., per lit- teras S. Officii die 29. Mari 1911 Nr. 2027/11 obtentae, reverendissimus Dominus Michael, Dei grata raiseratione Episcopus Lavantinus, occasione sextae Synodi dioece- sanae Summi Pontificis nomine dat et concedit omnibus hic praesentibus vere poenitentibus et confessis ac sacra communione refectis indulgentiam plenariam in forma Ecclesiae consueta. Rogate igitur Deum pro felici statu Sanctissimi Do¬ rini nostri Papae, Dominationis suae reverendissimae et sanctae matris Ecclesiae. 2. Kraft der von Seiner Heiligkeit Papst Pius X. durch das hi. Officium am 29. Mai 1911 Nr. 2027/11 erhaltenen Vollmacht erteill der Hochvviirdigste Herr Michael, durch Gottes Gnade und Barmherzigkeit Fiirst- bischof von Lavant, im Namen des Heiligen Vaters allen hi er Gegenwartigen, die ihre Siinden aufrichtig bereut, gebeichtet und die heilige Kommunion empfangen haben, in gewohnlicher Kirchenform einen vollkommenen Ablass- Lasset uns also beten fur Seine Heiligkeit, fijr un- seren Hoclrvviirdigsten Oberhirten und fur nnsere Mutter die heilige Kirche! 3. Z ozirom na oblast, prejeto od svetega očeta Papeža Pjja X. s pismom svetega oficija z dne 29. ma¬ la 1911 štev. 2027/11, dovolijo in podelijo premilostljivi |n prevzvišeni gospod Mihael, knezoškof Lavantinski, v imenu svetega očeta popolni odpustek po redu, dolo¬ čenem od svete Cerkve, vsem tukaj pričujočim, ki so' svoje grehe resnično obžalovali, se jih izpovedali ter 80 sveto obhajilo vredno prejeli. -k 216 * Molimo torej za svetega očeta rimskega papeža Pija, po previdnosti božji X., za našega milostljivega nadpastirja Mihaela in za našo mater sveto Cerkev! Haec quum Lector Synodi clara voce praelegisset, cel- sissimus Episcopus synoditis et, populo fideli indulgentias in forma praescripta pronnnciavit et praesentibus laicis benedictionem sollemnem impertivit, Archidiaconus vero, iuxta reverendissimum Ordinarium stando, voce elata exclamavit: Recedamus in pace! Et reliqui responderunt: In nomine Christi! Stalim Lector Synodi a reverendis- simo Praeside Synodi reverenter decretum de dimissione Synodi expetiit et sic praelegit: Decretum de dimissione Synodi. Ad gloriam Dei omnipotentis, ad laudem bealis- simae Virginis Mariae et in honorem s. Michaelis arch- angeli Patroni nostri aliorumque coelestium Protectornm ecclesiae Lavantinae decernimus Synodum dimissam: ac propterea cuique eundum esse acl proprias ecclesias. Adhortamur autem omnes vos, fratres dilectissimi, ut tales vos praebeatis in ministerio vestro, quales maxime decet sacerdotem, ab omni mundanorum cura segregatum; illudque potissimum, quum redieritis, praestandum erit, ut populus vos ab hac Synodo non mediocrem fructum reportasse intelligat. Id fiet, si novo Spiritus Sancti la¬ mine illustrati, quae magna Synodorum est vis ac virtus, •caeteris in omni opere vestro imposterum praelucere studueritis et in omni parte officii vestri omnem dili- gentiam adhibueritis. Priusquam vos, in Christo carissimi cooperarii in vinea Lavantina, remittamus ad novos labores, sudores et angores perferendos, Deum praepotentem et miseri- cordem enixim exoramus, ut vos omni coelesti bene- dictione et gratia replere dignetur! Datum Marburgi, in festo s. Aegidii Abb., die 1 . men- sis Septembris 1911 . * 217 * His ita rite expeditis reverendissimus Dominus, vestimentis sacris depositis, Clerum synodalem in fori- bns ecciesiae s. A)oysii in nomine Domini dimisit atque de telici exitu grato animo affectus, in Aedes episcopales bora octava reversus est. Synodi socii vero ad suos quis- hue penates laeti redierunt. Neque spiritualis eorum gaudii ratio defuit. Ex al- tera enim parte noverant, grande Synodi opus, quan- bim ad se pertineret, feliciter perfectum esse, ex altera vero se ei pro virili parte cooperatos esse. Praeterea experti sunt, quanto labore opus fuisset eorum, qui materiam tam amplam, in Synodo tractan- dam, praeparaverant, et praecipue celsissimi sui Ordi- oarii, cuius maximae in illa partes fuerant. Insuper mirati sunt, quod reverendissimus sacrorum Antistes, licet debili valetudine esset, nec corporis nec aniinae otio pepercisset, doneč omnia, quae in Synodi actione pertractanda essent, 'ex praescripto peragerentur. Itaque nos huic mnemosyno authentico cum sin- eero voto nostro finem damus, ut cunctis, qui huic Syn- °do patienter intererant eiusque Constitutiones fideliter servabunt, et pax et caritas adimpleatur! (lud. 2). Marburgi, in festo s. Aegidii Abb., die 1. mensis ‘Septembris 1911. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Pr. Ioannes Jančič, Dr. Matthias Slavič, Testis vocatus. r lestis vocatus. ■K 218 » Depositio Constitutionum, in proxima Synodo promulganda- rum, in cancellaria princ.-episc. Ordinariatus. Edictum invitatorium et promulgatorium, editum die 26. Aprilis 1911, quo sexta Synodus Lavantina no- tificatur et convocatnr, disponit inter alia, quae sequuntur: »Statuta, publicanda in Synodo ventura, omni qui- dem diligentia et circumspectione elaborantur nec non in quattuor Consiliis sive Congregationibus ad hoc de- putandis acriter examinantur, exopto tamen animitus et volo, ut inde a die 5. evolventis mensis Augusti per quattuordecim dies in cancellaria princ.-episc. Ordina¬ riatus prostent eum in finem, ut animarum pastores Lavantini ea legere, considerare et in plagulis adnexis adnotare queant, quaecumque eis digna esse videntur animadversione.« Idcirco Const.itutiones in proxima Synodo promul- gandae inde a die 5. usque ad diem 19. mensis Augusti dilabentis arini in cancellaria princ.-episc. Ordinariatus depositae manebunt eum in scopum, ut ab eis, quorum interest, inspici possint. Marburgi, in festo s. Dominici C., die 4. Augusti anno reparatae salutis 1911. f Michael, Ordinarius. Pars tertia. CONSTITUTIONES SYNODALES. * 220 .» Decretum, quo Constitutiones Synodi dioecesanae Lavantinae, anno salutis 1911 congregatae et habitae, rite pro- bantur publicanturque. MICHAEL, Dei grata miseratione Princeps-Episcopus Lavantinoram, Sobo Pontificio Assistens, Suae caes. ac reg. Apostolicae Maiestatis Consiliarius intimus, sacrae Theologiae Doctor. Ad Dei glorificationem eiusque Ecclesiae aedifica- tionem atque ad Cleri populique Lavantini salutem Con¬ stitutiones in dioecesana Synodo, anno Domini 1911 celebrata, propositas ac stabilitas denique typis procusas, hisce approbamus auctoritate Nostra ordinaria easque sancimus, ratas validasque declaramus et iuris publici facimus eisque omnes eatenus, quos et quatenus respi- ciunt et in futurum respicient, inde a testo Omnium Sanctorum seu a die 1. mensis Novembris anni 1912 obligatos esse volumus atque mandamus. Ad promptam statutorum salutarium observationem dioecesanos Nostros instiget ac moveat illa Spiritus Sancti beatitudo: Qui custodit legam, beatus est (Prov. 29, 18) eademque divini Redemptoris: Qumimmo beati, qut audiunt verbum Dei et custodiunt! (Luc. 11, 28). Dabamus ex Curia Nostra principali-episcopali Mar- burgi, in testo s. Aegidii Abbatis, die 1. mensis Sep- tembris anno a Christo nato 1911. f Michael, Princeps-Episcopus. Martinus Matek, Dr. Ioannes Mlakar, Doctor romanus in iure canonico, Notarius Synodi. Secretarius Synodi. Constitutiones synodales. Constitutiones synodicae solito more dividuntur in titulos et tituli subdividuntur in capita, quae in libro praesenti numerantur ut reliqua capitum operiš syno- dalis, anno 1907 typis divulgati. Titulus primus. De fide et doctrina catholica. [ides catholica est salutis humanae initium et lundamentum necessarium. Fides est namque sperandarum substantia rerum, argumentum non a pparentium. Sine fide impossibile est placere Deo. Cre- dere enim oportet accedentem ad Deum, quia est et inqui- rentibus se remunerator sit. (Hebr. 11, 1. 6). Christianae fidei non solum cognitionem, veram etiam professionem et operationem necessariam esse, clare commonstrant divini Magistri verba: Omnis, qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum r 'or ara Patre meo, qui in coelis est Qui autem negaverit WUi coram hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo,. 9 Ui in coelis est (Matth. 10, 32. 33). Discipulis, qui ob modicam tidem non potuerant, sanare puerum lunaticum, dixit Iesus: Amen quippe dico '°°bis, si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis rri onti huic: Transi hinc illuc, et transibit, et mhil irripos- ■sibile er it vobis. (Matth. 17, 20). Fidem igitur, quae est iuxta sacrosanctum Concilium Tridentinum humanae salutis initium, lundamentum et ra dix omnis iustificationis, sine qua impossibile est ad hliorum Dei consortium pervenire (sess. VI. cap. 8), inviolate custodire eiusque depositum servare, primas n ostrae curae pastoralis esse partes intendimus. Idcirco Praeambula Constitutionum synodalium constituunt ca- Pita, quae fidem catholicam conservandam, profitendam ac delendendam propius tangunt. Omnis, qui vivit et oredit . . non morietur m aeternum. (Ioan. I 1, 26). •k 222 * Caput CXLVI. De observandis provincialis Concilii Salisburgensis Decretis, a Sancta Sede Apostolica anno Domini 1909 probatis et a Reverendissimo Metropolita in festo Paschatis 1910 promulgatis. 1 In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. NOS MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavanti- norum, dilecto Clero et fideli populo dioecesano salutem bonumque omne in Domino! d venerabile decretum Eminentissimi Metropolitae Domini Cardinalis Principis-Archiepiscopi, Salis- burgi in festo Paschatis 191 h editum in opereque publici iuris facto, cui titul us: A cta et Constitutiones Concilii pro- vinciae Salisburgensis anno Domini MCMVI celebrati: paginis 55 et 56 republicatum, provocantes: officii ac muneris Nostri episcopalis esse ducimus, Constitutiones, quae in provinciali Concilio, Salisburgi anno 1906 ha- bito, concordibus Episcoporum almae metropoliae votis sancitae, dein ab Eminentissimis Patribus S. Congrega- tionis Concilii perpensae et recognitae at;que a Summo Pontifice Pio, divina providentia X., pum Jaude probatae sunt, venerabili Clero Nostro et christifidelibus com- municare. Id quod iam litteris Nostris die 24. mensis Aprilis 1910 fecimus et nune etiam auetoritate synodali perficimus. Per circulare edictum Consistorii Nostri de die 2. Novembris 1909 Num. 5067 parochis notificatum est, unum exemplar Sgnodi provincialis peculio singularnim ecclesiarum curialium acquiri posse et debere. Jnsuper 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae de die 1. Iulii 1910, Nr. VII. alin. 55, pag. 114 et 115, * 223 * omnes animarum pastores comiter invitati sunt ad sub- notationem egregii codicis Jegum provincialnim. Subnotata sunt trecenta exemplaria. Porro litteris eiusdem Consistorii circularibus de die 17. Iunii 1910 Num. 2882 subno- tantibus notum factum est, desideratum libram typis iam evulgatum esse et pretio 4? coronaram monetae austria- cae prostare. Communicantes itaque in nomine Domini omnes et singulas Constitutiones, a Patribus praefati Concilii ad maiorem Dei gloriam et špiritu alem peramplae provinciae salutem datas nec non a supremo Sanctae Sediš arbitrio probatas, non solum Ipsi easdem animo, ad eas exe- puendas paratissimo, excipimus et recipimus, veram etiam auctoritate Nostra episcopali sancimus et ordina- mus, ut a carissimo Clero et dilecto populo, curae No- strae pastorali concredito, pari pietate et voluntatis promptitudine excipiantur et quantum pro personarum locorumque ac temporam conditione fieri poterit, religiose et sincere observentur. Monemus itaque et in virtute ac sub merito salu- taris obedientiae obligamus omnes huiatenus dioecesis animarum pastores , ut tamquam providi cooperatores episcopalis ordinis Nostri unita sacrorum Antistitum provinciae Salisburgensis conamina adiuvent et piissima Gonstitutionum dilaudati Concilii observatione oviculis, speciali singulorum curae commissis, praeluceant ialique )r| odo tum propriae sanctilicationis augmentum tum re- fiorescentis in pervetusta hac provincia agri Dominici solamen et meritum acquirant. Item monemus et obstringimus cuiuscumque ordinis sive tituli superiores et singulorum conventuum rectores, ut quantum uniuscuiusque sive dignitas sive munus ec- clesiasticum exigit et permittit, exequendis provincialibus decretis omnes industriae nervos intendant, sedulo cu- rantes, ut leges Ecclesiae piaque monita et mandata Congressus metropolitici subditis eorum opportune innote- scant, oblata quavis occasione singularum Gonstitutio- num executionem, prout spiritus et prudentia sugges- -k 224 >f serit, urgeant atque singulis observanda proponere non desistant. In votis habemus et desideramus, nt sacerdotes La- vantini Constitutionum provincialium codicem šibi procu- rent, illum crebro pervolvant, lecta memoriae mandent, ne constituta salntaria in oblivionem veniant,. Et quo- niam maxime Nobis cordi est, ut devici sacro Ecclesiae ministerio succrescentes inter caetera, quae ad disciplinam ecclesiasticam et curam pastoralem gerendam pertinent, leges Nostras provinciales adprime ediscant, cohortamur studii tbeologici professores, ut in praelectionibus suis data quavis occasione singula novissimi Concilii provinciae Salisburgensis decreta explicare haud praetermittant. Eum in finem per seminarii Nostri superiores, quantum fieri poterit, etiam peculiares instructiones cum de sta- tutis Nostris synodalibus tum de decretis Concilii pro- vincialis habendae sunt. Commonemus tandem et auctoritate Nostra ordinaria obtestamur dilectos Christicolas, ut quae e praelaudatis Constitulionibus per parochos, concionatores et confes- sarios eis suggerentur, grati docilesque accipiant et fide- liter observare conentur non ut verba hominum sed sicut eloquia ministrorum Dei. Denique commune votum Nostrum communis etiam oratio prosequatur, ut Deo duce et auspice omnes inve- niamur legis non auditores tantum sed factores (Iac. 1, 22), utque de cunctorum profectu in via salutis fiant gaudia aeterna et pastorum et ovium per Dominum Nostrum Iesum Christum, cui honor et gloria in saecula saeculorum! Amen. (I. Tim. 1, 17). Dabamus in residentia Nostra princ.-episc. Marburgi, in Decollatione s. loannis Baptistae, Patroni ecclesiae cathedralis Lavantinae, clie 29. mensis Augusti. 1911. f Michael, Princeps-Episcopus. * 225 * Caput CXLVII. . De foedere Missarum sacerdotali. Karrafaultis abhinc annis et prout ex actis in archivo fiSaUJ dioecesano erui potuit, certe inde ab anno 1813 in dioecesi Lavantina pia viget sacerdotum confoederatio, e cuius instituto omnes sacerdotes dioecesani pro de- funetis confratribus sacrosanctum Missae sacrificium Deo offerunt. Quem in finem tertio quoque mense nomina sacerdotum infra hoc tempus vita functorum in dioecesi Publicantur. Sodalitati huic adscribebantur omnes sacerdotes dioecesani, qui accepto sacro Presbyteratus ordine, quo- niodocumque in cura animarum operabantur aut senio sive corporis imbecillitate impediti in quiescentia degebant,. Translata anno 1859 sede episcopali Lavantina ab °Ppido s. Andreae in valle Lavantina Marburgum et per- ac ta nova huius dioecesis circumscriptione, sacerdotes decanatuum, usque ad id tempus ad dioecesim Secco- v iensem pertinentium, nune vero dioecesi Lavantinae ndscriptorum, litteris princ.-episc. Ordinariatus Lavantini die 29. Novembris 1859 Nr. 2141 datis invitati sunt, u t nomen darent praedictae sodalitati. Quae litterae sic sonant: An das hochwiirdige F.-B. Dekanalamt Es ist ein heiliger und heilsamer Gedanke, fur die ■ ^storbenen zu beten. (II. Mach. 12, 46). Noch heilsamer ® es nach der Lebre unserer heiligen katholischen nche, fur unsere Glaubens- und Standesgenossen das eilige Mefiopfer dem Allerbarmer darzubringen, als ein ulerpfand unserer gegenseitigen christlichen Liebe, die' a uch iiber die dunkle Pforte des Grabes und des Jen- Sei ts reicht und wirkt. Von diesem frommen Gedanken beseelt, haben sich le Priester des alten Diozesananteiles vor vielen Jahren 15 m 226 * verbunden, fiir jeden verstorbenen Diozesanpriester eine hi. Messe zn verrichten, um den Seelentrost zu haben, dafi alle Mitbriider des ganzen Kirchsprengels des ver¬ storbenen Mitarbeiters im Weinberge des Herrn am Al- tare gedenken und so viele Seelenmessen fiir ihn gele- sen werden, als es Priester in der Diozese gibt, was um so heilsamer erscheint, als viele Priester nicht in der Lage sind, fiir ihre Seelenruhe Stiftungen zu ma- ■chen oder bedeutende Legate auf Lesung heiliger See¬ lenmessen zu bestimmen. Demzufolge wird vom Ordinariate alle Quartale ein Verzeicbnis der im letztabgelaufenen Vierteljahre im Herrn entschlafenen Diozesanpriester durch die Dekanal- amter bekannt gegeben, damit sich die Verbruderten dieselben in ihre Messenprotokolle vormerken und fiir jeden derselben sobald als moglich das heilige Mebopfer verrichten. Weil aber geistliche Wohltaten niemandem aufge- drungen werden, so geschieht biemit an alle wohlehr- wurdigen Priester des neuen Lavanter Diozesananteiles die Einladung, den Beitritt durch ihre eigene Unter- schrift bis Ende dieses Jahres zu erklaren, damit ihn6n vom 1. Janner kiinftigen Jahres an die Namen der ver¬ storbenen Mitbriider kundgemacht werden. Das hochwiirdige Dekanalamt wird angewiesen, nach geschehener Bekanntgabe dieses Zirkulare, mit den Un- terschriften der beigetretenen Priester versehen, anher riickzusenden. F.-B. Lavanter Ordinariat zu Marburg, am 29. No¬ vember 1859. Anton Martin, Fiirstbischof. Omnes sacdrdotes, ad quos haec invitatio directa est, memoratae sodalitati libenti animo accesserunt, adiecta proprii nominis subscriptione. Ut autem pia haec et laudabilis confoederatio gra- tiis etiam spiritualibus ditaretur, iam felicis recordationis * 227 * decessor Noster Iacobus Maximilianus anno 1877 sacer- dotibus dioecesanis, pro defuncto sodali Sacrum per- agentibus, a sancta Sede Apostolica indultum altaris Privilegiati personale impetravit hisce precibus: Beatissime Pater! In dioecesi mea Lavantina lam multis abhinc de- ‘Cenniis inter presbyteros saeculares, immo et nonnullos r egulares pia unio viget, vi cuius pro nnoquoque sodali defuncto omnes sodales viventes unam sacram Missam le- §ant et applicent. lam vero in conferentiis pastoralibus anni currentis a sodalibus motio valde laudabilis facta est, ut pro hac Pia unione apud sanctam Sedem favores altaris privile- giati efflagitarentur, quatenus exinde sodales defuncti uberiores adhuc salu tis fructus consequerentur. Quibus voliš innixus humillime infrascriptus orator Sanctitatem Vestram summa cum reverentia exorat, ut Sanctitas Vestra praefatae unioni favores altaris privi- iegiati clementissime concedere dignetur hunc in modum, omnis sodalis, quando pro defuncto sodali Sacrum Peragit, pro hac vice personali altaris privilegio lruatur. Ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus, benedicti- ■°nem Apostolicam humillime petit Sanctitatis Vestrae . .. Marburgi in Austria, die 14. Novembris 1877. His precibus Sanctissimus Pater Pius PP. IX. cle- lTl enter inclulsit Brevi de die 27. Novembris 1877. 1 Pius PP. IX. c Ad futuram rei memoriam. Omnium saluti paterna ^' uate intenti coelestes Ecclesiae thesauros humilitati f ° S r ae commendatos reseramus, ut inde fidelium de- ru C ° rUm an iniae Domini Nostri lesu Christi et Sancto- a ln suffragia meritorum assequi possint, quibus adiutae P |Jr gatorii poenis ad aeternae vitae gaudia traducantur. ' a l)(felic,n ^ C * au ^P ro * :0 ^ oa nbcr die im Jalire 1877 in der Lavanter Diozese »tenen Pastoralkonferenzen. Pag 8 et 9. 15 * ■H 228 * Eapropter, quum, sicut Nobis exponendum curavit venerabilis Frater Iacobns Maximilianus, Episcopus La- vantinus, in sua dioecesi pia quaedam presbyterorum saecularium ac regularium societas legitime constiterit ad ferenda suffragia sodalibus defunctis, pro quibus a Nobis exoptat privil egium Apostolicum Missarum, Nos huiusmodi societatis votis ab eodern venerabili Fratre commendatis adnuere lubenti animo volentes, de omni- potentis Dei misericordia ac BB. Petri et, Pauli App. eius auctoritate confisi, ut quandocumque sacerdos qui- libet saecularis seu cuiusvis Ordinis, Congregationis et Instituti regularis e praefata societate sodalis nune et pro tempore existens, Missam ex instituto societatis praeseriptam pro cuiuscumque ex eadem societate chri- stifidelis presbyteri anima, quae Deo in caritate con- iuncta ab hac luce migraverit, ad quodlibet. cuiusvis ecclesiae altare celebrabit, animae seu animabus defun- etorum christifidelium praedictae societatis olim sodalium, pro qua seu pro quibus Missae sacrificium huiusmodi celebratum fuerit, perinde suffragetur, ac si ad altare privilegiatum fuisset celebratum, tenore praesentium con- cedimus. Non obstantibus Nostra et Cancellariae Apostolicae regula de non concedendis indulgentiis ad instar aliis- que constitutionibus et ordinationibus Apostolicis caete- risque contrariis quibuscumque. Praesentibus ad decen- nium tantum valituris. Datum Romae apud s. Petram sub annulo Pisca- toris, die 27. Novembris 1877, Pontificatus Nostri trige- simo secundo. Pro D. Card. Asquinio D. Iacobini, substit. Quum privilegium, hoc Brevi benignissime conces- sum, iam anno 1887 exspirasset, Nos arino 1895 se- quentem libellum supplicem sanctae Sedi Apostolicae substravimus: * 229 * Beatissime Pater! In dioecesi mea Lavantina iam multis abhinc de- cenniis inter presbyteros saeculares pia unio viget, vi cuius pro unoquoque sacerdote defuncto singuli sacer- dotes dioecesani sacram Missam celebrent. et applicent. Ad supplicationem p. m. praedecessoris mei Iacobi Maximiliani de die 14. Novembris 1877 Sanctissimus Pater Pius PP. IX. tenore Brevis de die 27. Novem¬ bris 1877 piae unioni huic benigne concessit, »nt quando- cumque sacerdos quilibet saecnlaris seu cuiusvis Ordinis, Congregationis et Instituti regularis e praefata societate sodalis nune et pro tempore existens, Missam ex insti- tuto societatis praesc.riptam, pro cuiuscumque ex eadem societate christifidelis presbyteri anima, quae Deo in caritate coniuncta ab hac luce migraverit, ad quodlibet cuiusvis ecclesiae altare celebrabit, animae seu animabus defunetorum christifidelium praedictae societatis olim sodalium, pro qua seu pro quibus Missae sacrificium buiusmodi celebratum fuerit, perinde suffragetur, ac si ad altare privilegiatum fuissqi celebratum«. Quum vero hocce privilegium altaris, ad decen- n ium tantum valiturum, iamdudum exspiraverit, humil- bme supplico Sanctilati Vestrae, quatenus istud clemen- lissime prorogare dignetur. Ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus, benedicti- onem Apostolicam humillime petit Sanctitatis Vestrae . . . Marburgi, die 7. Februarii 1895. Breve Sanctissimi Patris Leonis PP. XIII., quo^pri- v ilegium praedictum prorogatur, sonat, ut sequitur: Leo PP. XIII. Venerabilis Frater, salUtem et Apostolicam benedictionem! Exponendum curasti Nobis, in tua ista dioecesi Lavantina piam presbyterorum sodalitatem pluribus ab- * Kirclil. Verordnungs-Blatt fUr die Lav. Dioz. Nr. II ex 1895, alm. 1. Pag- 1 et 2. k 230 * hinc annis erectam canonice faisse, cnius ex instituto quum aliqais ex sodalibus supremum obierit diem, a caeteris omnibus eidem perlitatur. Quo vero sacerdotes ex huiusmodi sodalitio anima- bus confratrum defunctorum, quae purgatorio igne deti- neantur, uberius succurrere valeant, Nos enixe rogasti, ut Missas, quas ipsi sint pro defunctis sodalibus cele- braturi, coelestium munerum, quorum dispensatores Nos esse voluit Altissimus, largitate ditaremus. Nos itaque piis hisce votis, quantum cum Domino possumus, obsecundare volentes, de omnipotentis Dei misericordia et BB. Petri et Pauli Apostolorum eius auctoritate confisi, ut quandocumque quilibet e presby- teris in praefatum sodalitium adlectis vel in posterum adlegendis sacrosanctum Missae sacrificium pro anima uniuscuiusque eiusdem societatis sodalis, quae Deo in caritate coniuncta ab hac luce migraverit, ad quodlibet cuiusvis ecclesiae altare celebrabit, animae seu animabus, pro qua vel pro quibus celebratum fuerit, perinde suf- fragetur, ac si ad privilegiatum altare fuerit celebratum, auctoritate Nostra Apostolica harum litterarum vi conce- dimus atque indulgemus. Non obstante Nostra et Cancellariae Apostolicae regula de non concedendis indulgentiis ad instar ali- isque constitutionibus et ordinationibus Apostolicis caete- risque contrariis quibuscumque. Praesentibus ad decennium tantum valituris. Volumus, ut praesentium litterarum transumptis seu exemplis etiam impressis manu alicuius notarii publici subscriptis et sigillo personae in ecclesiastica dignitate constitutae munitis eadem prorsus fides adhibeatur, quae adhiberetur ipsis praesentibus, si forent exhibitae vel ostensae. Datum Romae apud s. Petrum sub annulo Piscatoris, die 16. Februarii 1895. Pontificatus Nostri anno decirno septimo. Pro Dom. Card. De Ruggiero Nicolaus Marius Subsecr. +; 231 * Anno 1905 nova prorogatio praefati privilegii a No- bis expetita et impetrata est hisce litteris supplicibus 1 Beatissime Pater! In dioecesi mea Lavantina iam multis abhinc de- cenniis inter presbyteros pia nnio viget, vi cuius pro> nnoquoque sacerdote defuncto singuli sacerdotes dioece- sani s. Missam celebrent, et applicent. Ad supplicationem meam de die 7. Februarii 1895' fel. rec. Summus Pontifex Leo XIII. tenore Brevis die- 16. Februarii 1895 editi piae huic unioni benigne con- cessit, »ut quandocumque quilibet e presbyteris in prae- fatum sodalitium adlectis vel in posterum adlegendis. sacrosanctum Missae sacrificium pro anima cuiuscumque eiusdem societatis sodalis, quae Deo in caritate coniuncta ab hac luce migraverit, ad quodcumque cuiusvis eccle- siae altare celebrabit, animae seu animabus, pro qua seu pro quibus celebratum fuerit, perinde suffragetur, ac si ad privilegiatum altare fuerit celebratum.« Quum vero hoc privilegium altaris, ad decennium tantum valiturum, die 15. Februarii anni vertentis, ex- spiraverit, humillime supplico Sanctitati Tuae, quatenus istud clementissime prorogare dignetur. Ad pedes Sanctitatis Tuae provolutus, benedictionem Apostolicam devotissime peto Sanctitatis Tuae humillimus et obedientissimus filius et famulus Marburgi in Styria, Austria, f Michael, die 16. Februarii 1905. Episcopus Lavantinus. Pergraturn Nobis est, subnectere Breve Apostolicum, 9uo Christi regnum, sanctam Ecclesiam catholicam, nune gloriose regnans Sanctissimus Pater Pius PP. X. petitioni Nostrae benigne annuit. 1 Kirchl. Verordnungs-Blatt fur die Lav. Dioz. Kr. IV ex 1905, alin. 27. Pag. 73. * 232 * Pius PP. X. Ad futuram rei memoriam. Cum, sicut accepimus, in dioecesi Lavantina pia quaedam presbyterorum saecu- larium unio canonice, ut asseritur,. erecta exsistat, Nos oblatiš Nobis precibus a venerabili Fratre Michaele ho- dierno Episcopo Lavantino benigne annuere volentes, de omnipotentis Dei misericordia et BB. Petri et Pauli Apostolorum eius auctoritate confisi, ut quandocumque quilibet ex presbyteris saecularibus dictae piae unioni adscriptis vel in posterum adscribendis sacrosancturn Missae sacrificium pro anima cuiuscumque dictae unionis sodalis in purgatorio detenta ad quodlibet altare cuiusvis ecclesiae celebrabit, animae, pro qua celebratum fuerit, perinde suffragetur, ac si ad altare privilegiatum fuerit peractum, Apostolica auctoritate vi praesentium conce- dimus et indulgemus. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Praesen- tibus ad decennium valituris. Datum Romae apud s. Petram sub annulo Pisca- toris, die 28. Februarii 1905. Pontificatus Nostri anno secundo. Pro Dom. Card. Mačehi N. Marini. Privilegium er go praedictum usque ad annum 1915 perdurabit. Anno 1895 confectus est index, in quo nomina inseribuntur omnium, qui sacrum Presbyteratus ordinem susceperunt ac proinde sodales fiunt huius piae unionis. Quodsi sacerdotes regulares intra ambitum dioecesis Lavantinae degent.es, sodalitati huic adseribi cupiunt, desiderium suum in seriptis pandant princ.-episc. Ordi¬ nariatu!. Per se patet, eos suscipere debere obligationem offerendi Missae sacrificium pro defunctis sacerdotibus dioecesanis, ut Deus eis refrigeret. Ut omnes, ad quos pertinet, obligationi susceptae satisfacere valeant, mandamus, ut iuxta consuetudinem iam introductam elapso tertio quoque mense notiticen- -k 2BB » tur illis nornina sacerdotum, intra hoc temporis spatium in Domino defunctorum, quatenus omnes sciant, pro quibusnam confratribus Missae sacrificium Deo offerre debeant. Item omnibus sacerdotibus in memoriam revocamus, quod alio iam loco ordinavimus et praescripsimus, ut nempe Missas pro defunctis sacerdotibus dioecesanis aut in separato catalogo aut sub finem catalogi, pro Missis nianualibus inscribendis destinati, adnotent. 1 Caritas enim Christi urget nos. (II. Cor. 5, 14). De caritate autem fraternitatis non necesse habemus scmbere vobis. (I. Thes. 4, 9). Caritas fraternitatis maneat in vobis ! (Hebr. 13, 1). Caput CXLVIII. De sodalitate sacerdotum dioecesis Lavantinae mutuo levamini instituta. B hristus Dominus, cui angeli ministrabant, loculos habuisse legitur ac in eis, quae mitterentur, servavis- se. (Ioan. 12, 6). Neque arbitrandum est, hoc sine ratione Ecclesiae modo aedificandae contigisse, nam Dominus, Ut divus Paulus observat, ordinavit eis, qui evangelium a nnunciant, de evangelio vivere. (I. Cor. 9, 14). Ex his patet, in Ecclesia Christi beneficium recte propter offi¬ cium dari eaque, beneficium et officium, inter se sic connexa esse, ut is, qui officium suscipit, beneficio sus- tentetur.' Iniuria temporum tamen fieri potest et solet, ut 'editus beneficii officii indigentias non exaequent, et huic aliunde succursu opus fiat. Iluiusmodi succursui, fiuandoque clericis praestando, sodalitatis institutio, de fitia agitur, destinata est. Etenim Cleri curati conditio uiaterialis hinc inde ea est, ut singuli ne nummulum fiuidem reponere possint, quo difficultates, si quod in- 1 Ecclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, Cap. LXXII. pag. 528. -k 234 * fortunium irruerit, inde eis ortas, cum status sui decore superare valeant, nisi eia auxilium aliunde venerit. Hoc auxilium praedecessor Noster piae memoriae lacobus Maxirnilianus primo afferre voluit sacerdotibus emeritis, dum »fundum quem vocant emeritorum« anno 1868 institueret. Hoc enim anno statuta sodalitatis, »fundi emeritorum« nuncupandae, Clero dioecesano proposuit eumque speciali modo irivitavit, ut qui ea probaret, societati se adiungeret. Statuta illa quinque paragraphis componuntur, qua- rum prim a de fine sodalitatis agit, scilicet subsidii sa- cerdoti dioecesano, socio egeno »fundi emeritorum« et sine sua culpa in statu deficientiae versanti vel emerito, praestandi. Altera inter medi a sodalitatis sodalium tri- buta, dona, legata refert. Tertia statuit, ut omnes sacer- dotes dioecesani sodales esse possint, sive iam in cura animarum sunt sive postea erunt, modo sodalitati a n mi¬ tri er ari velint et certas eius conditiones impleant. Quarta modum sodalitatis administrandae et subsidii sociis prae¬ standi describit. Quinta denique de sodalitatis dimissione eiusque facultatum ultima destinatione tractat. 1 Hic »fundus emeritorum« ex se sociis sui s, in pe- nuria inculpata existentibus, multa subsidia praestitit suoque fini liberaliter satisfecit, reliquo tamen . Clero parum utilitatis praebuit. Quoniam vero sacerdotes, cura animarum occupati, non in meliore redituum conditione versabantur, multis opportunum videbatur, ut aut hi quoque beneficia »fundi emeritorum« participarent aut, quod praestaret, ut curionum sodalitas institueretur. Etenim eorum conditio materialis non solum infirmitate debilitaretur, sed etiam infortuniis et iniqua tempestate reditus minuerentur, ideoque ipsi auxilio saepe numero ali¬ unde indigerent. Quocirca celsissimo praedecessore No- stro annuente et omnium consensu »fundus emeritorum« fundo dioecesano et sodalitati, de qua tractamus, locum cessit. Edicto enim reverendissimi princ.-episc. Ordina- 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt ftlr die Lavanter IJidzese, 1803. Nuni. IX. alin. 2. pagg. 1—4. ■H 235 * riatus de die 28. Decembris 1872 num. 3569 enuncia- tum est, sodalitatem sacerdotum dioecesis Lavantinae institutum iri, dum dimidia pars eorum illi se adiungeret. Statuta huius sodalitatis typis excusa et die 16. Maii 1873 singulis sacerdotibus transmissa sunt. 1 Interea caes. reg. gubernium statuta recognovit et princ.-episc. Ordinariatus confirmavit, ut »sodalitas sacerdotum dioe¬ cesis Lavantinae mutuo levamini instituta« die 14. Decembris 1873 comitia sodalitati instituendae celebrare potuerit. 2 Sodalitas ista statuta sua, in primis comitiis sodalium generalibus accepta, per tria fere decennia in- tegra reservavit, in comitiis sodalium die 11. Novembris 1903 tamen recognita sunt et eo immutata, ut sodales, simulatque sodalitati se adiunxerunt, beneficia sodalitatis participare possent. Haec modificata statuta a Nobis die 10. Decembris 1903 num. 4114 confirmata 3 et a caes. reg. gubernio die 26. Ianuarii 1904 num. 1632 exhibita sunt. Haec statuta, in- lingua vernacula concepta et sub mar- gine posita, 4 * * * * * * singuli sacerdotes in suo accessu accipiunt, et in latino sermone sic sonant: 1 Haec legi possunt in „Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter- Uidzese" 1873. Litterae adiectae de die 16. Maii 1873. — s Acta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1883 celebratae. Marburgi, 1883. Cap. XIV. pag. 82 et 83. — 3 Verba coniirmatoria sunt baec: Št. 4114. Mnogočastitemu predstojništvu „družbe duhovnikov Lavantinske škofije 4 ' v Mariboru. Kn.-šk. ordinariat rad potrdi izpremembo pravil „družbe duhovnikov ■avantinske škofije 11 , kakor jih je občni zbor te družbe dne 11. novembra 1903 sklenil in jih je mnogočastito predstojništvo dne 30. novembra 1903 št. 327 tukaj predložilo, ker izpremenjena pravila določajo, da ima vsak družbenik takoj po svojem pristopu tudi pravico do društvenih dobrot, kar je važno Hasti za naš duhovski naraščaj, in ker tudi druge izpremembe pravil merijo •e na to, razvoj hvalevredne družbe pospešiti. Bog blagoslovi času primerno družbo in njeno karitativno delovanje! Kn.-šk. Lavantinski ordinariat v Mariboru, dne 10. decembra 1903. f MIHAEL, knezoškof. * Pravila družbe duhovnikov Lavantinske škofije. Člen I. Ime, pokrovitelj in sedež. § 1. Ime in pokrovitelj. Med duhovniki Lavantinske škofije se je osno¬ va- družba v medsebojno pomoč, ki se imenuje družba duhovnikov Lavantin- s «e škofije. Njen pokrovitelj jo premilostljivi knez in škof Lavantinski. * 2B6 » Statuta sodalitatis sacerdotum dioecesis Lavantinae mutuo levamini institutae. Articulus I. N orne n. Protector. Sedeš. § 1. Nomen et Protector. Intel' sacerdotes dioecesis Lavantinae sodalitas in mutiram levamen erecta est et sodalitas sacerdotum dioecesis Lavantinae appellatur. Eius Protector reverendissimus Princeps et Episcopus Lavantinus est. § 2. Sedeš. Sedeš sodalitatis est Marburgum. Articulus II. Finis sodalitatis. § 3. Finis sodalitatis duplex est: 1. Subsidium activorum sodalium, quorum pauper- tas demonstrata est, vel qui iniqua tempestate aut alio in- fortunio oppressi sunt. 2. Levamen infirmorum deficientium ac emeritorum sodalium. Articulus III. Reditus sodalitatis. § 4. Reditus sodalitatis sunt: 1. Substantia »fundi emeritorum« accepta. § 2. Sedež. Družba ima svoj sedež v Mariboru. člen II. Namen družbe. § 3. Namen družbe je dvojen: 1. Podpora služečih družbenikov, katerih uboštvo je dokazano, ali ka¬ teri so od elementarnih ali drugih nesreč zadeti. 2. Podpora bolnih , onemoglih in dosluženih družbenikov. Člen III. Dohodki družbe. § 4. Dohodki družbe so: 1. Premoženje nekdanje zaloge za „doslužene“ duhovnike (Emeritenfond). 2. Vloge>družbenikov: a) njih ustanovnina, b) njih letnina. 3. Darovi in izporočila duhovnikov in drugih dobrotnikov. 4. Obresti glavne zaloge. M 237 >f 2. Tributa sodalium: a) fundamentalia, b) annua. 3. Dona et legata sacerdotum et aliorumbenefactorunm 4. Foenora fundamentalium facultatum. Articulus IV. Fundamentales facultates. § 5. Fundamentales facultates, quae numquam in- sumendae sunt, sed quarum solae usurae consumi pos- sunt, componuntur: 1. Substantia »fundi emeritorum« (§ 4, 1). 2. Tributis fundamentalibus sodalium. 3. Tributis sodalium annuis semel pro semper solutis. 4. Doniš et legatis, nisi speciales fines additi sunt. — Nihilo minus consilio delecto permittitur, ut dona et legata, si mobilia traduntur et si indigentia gravis est ? . per partes vel etiam integra insumat. Articulus V. , Sodales. § 6. Acceptio. Sodales sunt: Omnes sacerdotes dioecesis Lavantinae, si sodalitati se adiungurrt. Accessus sodalitatis praesidio annunciatur. člen IV. Glavna zaloga. § B. Glavna zaloga, ki se ne sme nikdar načeti, ampak se rabijo le njene obresti, se sestavlja: 1. Iz premoženja nekdanjo zaloge za doslužene duhovnike (§ 4, I). 2. Iz ustanovnin družbenikov. 3. Iz letnin družbenikov, ki se enkrat za vselej plačajo. 4. Iz darov in izporočil, ako jim niso pristavljeni posebni nameni. — 'endar je odboru dopuščeno, darove in izporočila, ki se oddajajo v premakljivem b *agu, ako je potrebščina silna, deloma ali tudi popolnoma porabiti. člen V. Družbeniki. » § 6. Sprejem. Družbeniki so: Vsi duhovniki Lavantinske škofije, ako k družbi pristopijo. Pristop se naznani društvenemu predstojništvu. Kdor v dveh letih po nastopu službe v Lavantinski škofiji ne pristopi £ družbi, mora pri poznejšem pristopu plačati letnino za toliko let nazaj, kolikor je odlagal svoj pristop. * 288 * Qui in biennio, ex quo munere sacerdotali intra dioecesim Lavantinam fnngitur, sodalitati non accesserit et postea accedere velit, tributum annuum tot annorum solvere debet, per quot accessum distnlerit. § 7. Obligationes. Unusquisque sodalis se obligat ad sequentia: 1. Tributum fundamentale 100 K una vice vel per quinque partes annuas solvat. 2. Annuatim 2 K aut 40 K serriel pro semper con- tribuat. 3. In suo testamento tantum quantum sodalitati leget. 4. In s. Missa sodalium ac benefactorum vivorum et defunctorum pie meminerit. 5. Neopresbyteris, si sodalitati accedere volunt, conceditur, ut primos tres annos sui muneris sacerdo- talis annuum tantum tributum et inde a quarto anno fundamentale solvant. § 8. lura. 1. Unusquisque sodalis, ex quo sodalitati accesserit, ius in beneficia in articulo VI. annotatahabet. 2. Unusquisque sodalis ius habet participandi so- dalitatis comitia, in eis secundum ordinem, in actionibus observandum, loquendi, rogationes suffragiaque ferendi et ita in omnibus negotiis cooperandi, quae § 21. comitiis generalibus committuntur. § 9. Egressus. Sodalis esse cessat: 1. Qui suum egressum in scripto annunciat. § 7. Dolžnosti. Vsak družbenik se zaveže: 1. Plačati ustanovnino po 100 K ali naenkrat ali v petletnih obrokih. 2. Plačevati letnino po 2 K ali pa mesto nje enkrat za vselej 40 K. 3. V svoji oporoki kolikor toliko družbi izporočiti. 4. Pri sveti maši se pobožno spominjati živih in mrtvih družbenih članov in dobrotnikov. 5. Novoposvečenim mašnikom, ki želijo pristopiti, se dovoli, da plaču¬ jejo prva tri leta samo letnino ter začnejo šele četrto leto plačevati ustanovnino. § 8. Pravice. 1. Vsak družbenik ima po svojem pristopu pravico do dobrot, v členu VI. zaznamovanih. 2. Vsak družbenik ima pravico, udeleževati se društvenih zborov, po določilu opravilnega reda tam govoriti, predlagati, glasovati in tako pri vseh poslih sodelovati, katere prilastuje § 21. občnim zborom. § 9. Izstop. Družbenik neha biti: 1. Kdor svoj izstop pismeno naznani. 2. Kdor iz zaveze Lavantinske škofije izstopi. *< 239 * 2. Qui e dioecesi Lavantina egreditur. 3. Qui anno peracto, scripto monitus, sodalitatis ob- ligationes intra sex hebdomadas non reparavit vel pro- longationem termini non petiit, quam concedere apud prae- sidium est. Sodales egressi omnia iura in beneficia sodalium amittunt atque in restitutionem tributorum, quae soda- litati solverant. Articulus VI. Subsidia. § 10. Singula subsidia regulariter 200 K excedere bon debent. Eidem sodali semel tantum intra annum subsidium concedi potest. § 11. Unumquodque subsidium scripto, sufficienter Probando, a consilio delecto petendum est. E petitione Patere debet imprimis: paupertatem veram et inculpatam esse. § 12. Sanis et in suo munere adhuc versantibus sodalibus subsidium solum in adiunctis in § 3, 1 anno- tatis concedi potest. Articulus VII. Sodalitatis regimen. § 13. Ad sodalitatem regendam in sede sodalitatis '"egirnen constituitur, et eo sodalitatis comitia convo- c anda sunt. S. Kdor po preteklem društvenem letu pismeno opominjan, v šestili tednih ne poravna zaostalega plačila ali ne prosi za podaljšanje obrokov, katere dovoliti ima predstojuištvo pravico. , Družbeniki, ki so izstopili, izgubijo vso pravico do podpor iz društvene blagajne in do povračila že plačanih vlog. Člen VI. , Podpore. § 10. Podpora navadno ne sme biti večja od 200 K. Istemu družbeniku se smo le enkrat v letu podeliti podpora, i § 11. Za vsako podporo se mora prošnja, dostojno opravičena, pri od- pismeno vložiti. Iz prošnje mora biti zlasti razvidno, da je uboštvo res- ni «uo in nezadolženo. § 12. Zdravim in še v službi stoječim društvenikom se sme podpora Podeliti le v razmerah v § 3. 1 zaznamovanih. -k 240 * A. liegimen, § 14. Partitio. Regimen 9 membra habet, scilicet praesidem, praesidis vicarium, secretarium et arcarium at,que 5 socios. § 15. Eledio. Comitia sodalitatis generalia 9 so- dales deligunt et hi e suo gremio eligunt praesidem, eius vicarium seu vices 'gerentem, secretarium atque arcarium. Absentes possunt ad hanc electionem sua suffragia scripta comitiis mittere. Omnia regiminis membra ad triennium deliguntur et vel Marburgi vel in huiusmodi locis habitare debent, unde facile in conventus venire queant. Consilium de- lectum ius habet in locum comitum, qui inter hoc trien¬ nium e sodalitate fors egrediuntur, usque ad proxima comitia generalia alios sodales subrogandi. § 16. Ambitus actionum. Ad ambitum actionum consilii delecti pertinet: 1. Sodalitatem irnmediate regere et omnia eius bona, mobilia et immobilia, administrare. 2. Subsidia concedere. 3. Sodalitatem in negotiis cum magistratibus per praesidem vel eius vicarium repraesentare. Člen VII. Društveno vodstvo. § 13. Za vodstvo družbe se sestavi ,na njenem sedežu predstojništvo, in tamkaj se sklicujejo društveni zbori. A. Predstojništvo. § 14. Razvrstitev. Predstojništvo ima 9 odbornikov. Vrstijo so v pred¬ sednika, predsednikovega namestnika, tajnika, denarničarja in 6 odbornikov. § 15. Volitev. Občni zbor izvoli 9 odbornikov, in ti volijo izmed sebe predsednika in predsednikovega namestnika, tajnika in denarniearja. — Nepriču- joči smejo glas za to volitev poslati pismeno občnemu zboru. Vsi odborniki se volijo na tri leta, in morajo ali v Mariboru ali na takih krajih stanovati, da lahko dohajajo k sejam. Odbor ima pravico, odbornike, ki med volitvenim obrokom izstopijo, do prihodnjega občnega zbora nadomestiti. § 16. Področje. V odborovo področje spada: 1. Družbo neposredno voditi in vse njeno premakljivo in nepremakljivo premoženje opravljati. 2. Podpore priznavati. 3. Družbo v občevanju z javnimi uradi zastopati po predsedniku ali njegovem namestniku. * 241 n- 4. Mutationem statutorum vel etiam dimissionem sodalitatis comitiis suadere. 5. Sodalium dissidia componere; haec in rebus so¬ dalitatis sententia dieta componuntur. In deputationem pacificantem alterutra pars binos iudices intra oeto dies eligit et hi quattuor iudices praesidem, non tamen e suo numero, eligunt. Quod si intra oeto dies non per- ficitur, consilium ipsum et iudices et praesidem eligit. Per sententiam, ab hac deputatione latam, causa finita est. 6. E sacerdotibus omnium decanatuum virum quem confidentialem vocant eligere, quocum in rebus sodalitatis, si necessitas fert, consilia confert quique ius habet ex se consilio deleeto referendi, quidquid ipsi in sodalitate admi- nistranda necessarium vel utile esse videtur. § 17. Conventus. Ut consilium istud suo munere rite fungatur, invitatione per praesidem faeta — regulariter ter per annum — convenit. Huiusmodi conventus etiam convocari debet, si tres consiliarii seripto a praeside eum poscunt. Petitiones sodalium, si valde urgent, praeses solus, secretario et arcario consultis, expedire potest, in pro¬ simo tamen consilii conventu suam actionem iuste ex- ponere debet. § 18. Modus res in conventu decernendi. Ut in conventu sententiae valide dicantur, omnes comites in conventum 4. Izpremembo pravil ali tudi razpuščenje družbe občnemu zboru na¬ svetovati. 5. Društvene razpore poravnavati, ki se v družbenih zadevah poravnajo Po razsodbi. Za mirilno sodnijo voli vsaka stranka v osmih dneh dva raz¬ sodnika. Vsi štirje razsodniki volijo načelnika, pa ne iz svoje sredine. Ako se to v osmih dneh ne zgodi, tedaj voli odbor razsodnike in načelnika. Kar ta ®irilna sodnija izreče, obvelja. v 6. Izmed duhovnikov vsake dekanije si izvoliti zaupnega moža, s katerim se, ako treba, posvetuje v društvenih zadevah, kateri pa ima tudi pravico, odboru vse samolastno poročati, karkoli mu je v zadevah društvenega vodstva ‘zvedeti potrebno ali koristno. § 17. Seje. Za opravljanje teh poslov se shaja odbor po predsednikovem Povabilu — navadno trikrat v letu — k sejam. Seja se mora tudi sklicati, a ko jo trije odborniki pismeno zahtevajo od predsednika. Vloge v posebno nujnih zadevah more rešiti tudi predsednik sam po po¬ svetovanju z denarničarjem in s tajnikom; vendar mora v prihodnji odborovi Se j‘ dostojno opravičiti svojo določbo. 10 -k 242 >f invitari debent et saltem quinque conveniant oportet, inter bos praeses vel eius vices gerens. § 19. Suffragia. In suffragiis latis vola absolute maiora valent; si numero paria sini, praeses vel eins vices gerens dirimit. B. Comitia sodalium vel Congregationes generales. § 20. Gonvocatio. Pro necessitate praeses comitia convočare potest quovis termino. Debet vero e a saltem tertio cjuovis anno convocare vel si 20 sodales convocationem comitiorum postulant. Comitia sodalium generalia in folio quodam dome- stico proclamantur. Tempus et locus comitiorum consi- lium delectum decernit. § 21. Tura. Praeter facultatem in § 15. annotatam habent comitia generalia liaec iura: 1. Relationes' consilii delecti acceptandi et rationes consilii probandi. 2. Tres inspectores rationis probandae et confir- mandae eligendi. 3. Agnoscendi praemium secretario et arcario, si iustum videtur. 4. Immutandi statuta sodalitatis. 5. E propositione consilii delecti sententiam dicendi, ut sodalitas dimittatur. § 18. Sklepanje. Da se more veljavno sklepati, je treba, da se povabijo vsi odborniki in da se jih snide najmanje pet, med njimi predsednik ali nje¬ gov namestnik. § 19. Glasovanje. Pri glasovanju odloči nadpolovična večina glasov, pri enakih glasili glas predsednika ali njegovega namestnika. B. Občni zbor. § 20. Sklicanje. Ako treba, sme predsednik kadar koli sklicati občni zbor. Mora ga sklicati skrajno vsako tretje leto, ali ako to zahteva najmanj 20 družbenikov. Občni zbor se naznani v primernem domačem listu, čas in kraj zboro¬ vanja določi predstojništvo, § 21. Pravice. Razen oblasti, v § 15. omenjene, ima občni zbor še na¬ slednje pravice: 1. Jemati na znanje opravilstvena poročila in račun predstojništva, 2. Voliti tri pregledovalce za presojo in potrjenje računa. 3. Priznati nagrado tajniku in denarničarju, ako se dozdeva primerno. 4. Ižpreminjati društvena pravila. 5. Po predlogu predstojništva skleniti razpust družbe. M 243 h- § 22. Modus res in actionibus eomitiorum decidendi. Comitia valide sententiam clicere possunt;, modo viginti sodales adsinl. Si hora stata viginti sodales non adfuerint, comitia quoiibet praesentinm numero dimidia post hora celebrantur. § 28. Suffragia. Comitia eligunt et, decernunt per vota relative maiora, šolnin de sodalitate dimittenda voto- rum duae tertiae praesentium requiruntur. Articulus VIII. Finalis decisio de facullatibus sodalitatis. § 24. Si quando sodalitas cessaverit vel magistratuum sententia soluta fuerit, universae eius facultates, mobiles et immobiles, in dominium princ.-episc. Ordinariatus La- vantini transeunt. Hic eas pro suo arbitrio in similes beneficos fines insumit, quin cui rationem de eis red- dere debeat. Excipiuntur tamen illa bona, de quibus pro hoc času benefactores vel fundatores aliquid speciale statue- rint. Haec ultimo exequi reverendissimo princ.-episc. Ordinariatui competit. Norma in sodalitatis agendis servanda. § 1. Pr oteč tor. Protector qnovis tempore a consilio delecto postu- ^are potest, ut šibi negotia sodalitatis, relationes sodalium atque facultatis applicationes exponat. § 22. Sklepanje. Občni zbor more veljavno sklepati, ako je pričujočih 20 družbenikov. Ako ob določeni uri ni navzočnih 20 rednih udov, se vrši občni zbor pol ure pozneje pri vsakem številu navzočnih. § 23. Glasovanje. Občni zbor dovršuje volitve in dela sklepe z ozirno v ečino glasov; le pri razpuščenju družbe sta potrebni dve tretjini glasov vseh pričujočih udov. Člen VIII. Slednja določba zastran društvonega premoženja. § 24. Ako bi družba kdaj propadla, ali bila po oblastvih razpuščena, Pripada vesoljno družbino premakljivo in nepremakljivo premoženje preč. kn,- sk. Lav. ordinariatu, katero naj, ne da bi bil dolžen komu odgovora, porabi Po lastni volji za enake dobrodelne namene. Izvzete bi bile le one istine, zastran katerih so darilci ali ustanovniki za ta slučaj že kaj posebnega do¬ ločili: ta določila izvrševati, bi pripadalo nadalje prečastitemu kn.-šk. or- 'dinariatu. 16 * 244 >f § 2. Praeses. Praeses cum consilio delecto regit et administrat omnia sodalitatis negotia, convocat iuxta § 20. statu- torum comitia sodalium generalia et propria auctoritate conventns consilii, eos aperit et concludit, definit pro- gramma, quod initio comitiorum annunciat et si de re valde gravi agitur, una cum invitat.ione eam proclamat. Is moderatur actiones easque claudit; aperit et inspicit omnes sodalium petitiones easque tradit vel secretario vel alii comiti in comitiis vel in consilii conventu trac- landas aut diiudicandas. Is porro protocolla comitiorum subscribit et consilii conventuum aliaque consilii acta; inspicit negotia arcae sodalitatis, praecipit vel motu pro- prio vel consilii iussu, ut semel vel etiam saepius in anno arca sodalitatis revisatur, atque de statu eiusdem consilio rationerri reddit. Omnes attestationes, rationes et subventiones sodalibus concessas, a secretario insimul signatas, arcario tradit exsolvendas. § 3. Praesidis vic ari us. Si praeses impeditus est vel eius locus vacat, om¬ nia iura et obligationes eius ad vices gerentem pertinent. Opravilni red. § 1. Pokrovitelj. Pokrovitelj zamore vsak čas od predstojništva terjati, da mu razloži razmere društvenega vodstva, opravilstva in rabe premoženja. § 2. Predsednik. Predsednik vodi in opravlja v zvezi z odborom vse društvene posle, sklicuje po § 20. pravil občno zbore in samolastno odborove seje, jih prične, določi dnevni red, ki ga prebere ob začetku zbora; v posebno važnih zadevah pa naznani dnevni red že z vabilom vred. On vodi razprave in jih konča; od¬ pre in pregleda vse vloge in jih odkaže ali tajniku ali kateremu drugemu odborniku, da v občni ali odborovi seji o njih poroča in stavi predlogo. On podpiše zapisnike občnih in odborovih sej, kakor tudi vsa druga pisma; nad¬ zoruje opravljanje društvene denarnice, zaukaže po lastnem nagibu ali od- borovem sklepu enkrat ali tudi večkrat v letu njeno natančno pregledanje in odboru o tem poroča. Vse od tajnika obenem podpisane pobotnice, račune in dovoljene podpore odpravlja do denarničarja, da jih izplača. §3. Predsednikov namestnik. Ako je predsednik zadržan, ali jo njegovo mesto izpraznjeno, pripadajo vse njegove pravice in dolžnosti njegovemu namestniku. -k 245 * § 4. Secretarius. Secretarius sodalitatis cancellariam administrat, ac- cipil a praeside omnes litteras petitorias sodalium, curat eas in actionum libro insignandas, concipit rescripta de eis, quae ipsi a praeside expediendae committuntur, alias iuxta praesidis dispositionem aliis expediendas trans- mittit, componit protocolla de eis, quae in comitiis vel in conventu consilii peracta suni. Is ulterius curat, ut omnes petitiones, necessario comitibus inspiciendae, eis exhibeantur. Omnia acta reponit in armario litteris de- stinato. Conscribit et in ordinem redigit elenchum so¬ dalium, perlegit et una cum praeside subscribit omnes apochas et rationes solvendas prout et alias litteras, componit omnes annunciationes et annuas relationes, ad administrationem pertinentes, quae, a praesidio signa- tae, suo tempore comitiis proponuntur. § 5. Ar c ar iu s. Sodalitatis facultates in speciali arca, tuto loco posita, servandae suni. Haec duas clausuras habeat, qua- i‘um alteram davim arcarius, alteram alius comes a praeside designatus habeat. Pro currentibus expensis consilium ex arca summam convenientem arcario ex- ponit et hic eam se ex arca accepisse scripto testatur. Is porro curat, ut tributa sodalium solvantur et statim utiliter clocentur. Omnes expensas, a praeside et secretario si- § 4. Tajnik. Tajnik opravlja društveno pisarnico, prejemlje od predsednika vse vloge, skrbi, da se vpišejo v opravilno knjigo, izdela rešitve tistih, ki jih predsednik ®jemu določi, druge po predsednikovi določbi razdeli med odbornike, spisuje kratke zapisnike pri občnih in odborovih sejah, v katerih zaznamenjuje naprav¬ il® n e sklepe. On skrbi, da gredo odbornikom iz rok v roke tiste vloge, katerih Pregledanje je vsem potrebno. Vse listine shranjuje v pisemski shrambi. On sestavlja in v redu drži imenike družbenikov, on prebere in podpiše s pred¬ sednikom vred vse za izplačilo pripravljene pobotnice in račune, kakor tudi vsa druga pisma. On sestavi tudi vse opravilstva se tikajoče objave in letna, poročila, katera se potem, ko jih je predstojništvo potrdilo, predložijo občnemu zboru. § 5. Denarni čar. Družbeno premoženje sc shranjuje v posebni, na varnem mestu stoječi denarnici, ki ima dve ključavnici; en ključ ima denarničar, drugega pa od predstojništva za to imenovani odbornik. Ža tekoče stroške odkaže odbor de- narničarju na prejemnico potrebni denar iz denarnice. Denarničar skrbi, da Se redno plačujejo vloge družbenikov, dolgovi po letnih obrokih in obresti od m 246 * gnatas, solvit r easque in libro una cnm impensis inscribit. Ut vero impensae siimmam 200 K attingunt, eam e con- silii decreto tuto et utiliter elocat.. Qnotannis die 31. Decembris rationem anni elapsi concludit et in quibusvis comitiis vel in consilii conventn de arcae statu refert.. § 6. Caeteri consiliarii. Quemadmodum ii, de quibus modo sermo fuit, ita caeteri quoque consiliarii in consilio sedem et suffragia habent, excipiunt litteras, quae eis expediendae com- mittuntur, de eisque in consilii conventu referunt. § 7. Raiionum inspectores. Tribus inspectoribus, in comitiis electis ad rationes probandas, comitia sodalium generalia facultatem etiam concedant, rationis, si non conveniat, reiiciendae; si vero conveniat, einsdem approbandae et arcario scripti testi- monii exhibendi de rationis convenientia. Comitiis pro- ximis de sua actione referunt. § 8. Consilii dele c ti conventu s. In quovis conventu secretarius primo praelegit proto- collum ultimi conventus; postea petitiones ea serie trac- tantur, quam praeses proposuit, denique illae propositi- ones, quas singuli consiliarii exhibent, discutiuntur. vloženih listin, izplačuje na pobotnice vse izdatke, katere sta mu predsednik in tajnik odkazala za izplačilo, zapisuje vse dohodke in stroške v dotične knjige in prihajajoče dohodke, kakor hitro narastejo do 200 K, po odborov: določbi varno in plodovito naloži. Vsako leto dne 81. decembra sklene račun pre¬ teklega leta ter ga poda odboru, ki ga pregleda, potom pa pregledovalcem izroči. Denarničar poroča tudi v vsaki občni in odborov! seji o stanju blagajnice. § 6. Drugi odborniki. Kakor dosibmal imenovani, imajo tudi vsi drugi odborniki v predstoj- ništvu pravico sedeža in glasovanja; prejemajo vloge, ki se jim za izdelovanje odkažejo in o njih v sejah poročajo. § 7. Pregledovalci. Trem pregledovalcem, katere je občni zbor za pregledanje letnih raču¬ nov naprej izvolil, naj da občni zbor obenem tudi oblast, da smejo račun, ko bi ne bil pravilen, ovreči; če je pa pravilen, ga potrditi in denarničarju podeliti pismeno izpričbo potrjenja. Prihodnjemu občnemu zboru poročajo o svojem delovanju. s n „ ,, J §8. Odboroveseje. V vsaki seji bere najpoprej perovodja poročilo zadnje seje; za njim sledi obravnava došlih vlog po vrsti, določeni od predsednika. Slednjič se razgovarja o predlogih, koje utegnejo staviti posamezni odborniki. -k 247 >f § 9. Comitia sodalium generalia. In comitiis praesidet praeses et čarat, ut omnia secundum legem tractentur et statuta et urbanitas ser- ventur. Obiecta ea serie, quae a praeside praescripta est, in discussionem sumuntur et in suffragia mittuntur. In discussionibus ortis praeses sodalibus eo ordine facnl- tatem loquendi concedit, quo eam rogaverunt. Si pro- positio, ut discussio finiatur, accepta est, illi soli licet adhuc loqui, qui propositionem exhibuit. In quaestionibus propositio discussionem differendi ante alias suffragiis ex- bibenda est. Si duae propositiones concurrunt, illa prior suffragiis exponatur, quae si accipitur, altera reiecta est. Praeter hunc casum latior propositio aliis praeferatur. Emendationes propositionum priores decidendae sunt quam ipsae propositiones. Ubi omnes propositiones, a praeside signatae, pertractatae sunt, propositiones prae- cise exaratae, quas quilibet sodalis proferre potest, ea serie, qua oblatae sunt, pertractantur. De omnibus huius- modi propositionibus discussio generalis permitti potest. Si autem de qua propositione etiam sententia dicenda est, ea tribus ante comitia diebus consilio delecto in scriptis exhibenda est, ut de ea decernat, quid in comi¬ tiis eirca eam referre possit. Postremo protocollum de his comitiis legitur et vel approbatur vel corrigitur et comitiis finis datur. §10. Tri b uti fu n d amen tal is et annui solutio. Sodalibus facultas conceditur, ut tributum tam lun- damentale quam annuum via sui quisque decanatus § 9. Občni zbor. Občnim zborom predseduje predsednik in skrbi, da se vse godi po po- stavi, pravilih in spodobnosti. Predmeti prihajajo po vrsti, določeni od pred¬ sednika, na posvetovanje in glasovanje; pri razpravah, ki nastanejo, podeli Predsednik družbenikom besedo po tisti vrsti, po kateri so se za njo oglasili. Ako se predlog na sklep razprave sprejme, ima pravico govoriti le še tisti, je stavil predlog razprave. Pri vprašanjih se mora dati predlog „na °dložl> 0 “ pred vsemi drugimi predlogi na glasovanje. Pri dveh samostalnih predlogih naj pride prvi na glasovanje tisti, po čigar sprejetju odpade drugi Predlog. Razen tega slučaja ima širji predlog prednost pred drugimi. Izboljše- ralni predlogi (amendement) naj se dajo prej na glasovanje ko pristavki h Slavnim predlogom. So vsi predmeti, katere je predsednik odredil, obravnani, pridejo v razpravo določno osnovani predlogi, katere staviti ima vsak družbe- * 248 * vel quod modo suadetur, per chartas poslales directe arcario mittant. Attestatio tributi annui accepti hinc inde in folio domestico dabitur. — Ut praecedentium statutorum, si necessitas urserit ea noviter prelo dandi, textus sive Minus sive slove- nicus ex hoc libro synodali exscribatur, hisce ordinamus. Quartum paene decennium ad finem vergit, ex quo sodalitatis sacerdotum dioecesis Lavantinae mutuo leva- mini institutae fundamenta iacta sunt. Exigua quidem illa fundamenta neque sine formidine, ne sinistris tem- porum adiunctis corruerent, iacta esse multis viša sunt. Contra tamen ac hi timuerunt, evenit. Ex quo enim activi quoque sodales beneficia sodalitatis participare potuerunt, numerus sodalium in dies magis augetur et tributa uberiora solvuntur, ut ipse praedecessor Noster, sub cuius auspiciis sodalitas hodiernam formam induit, de »inopinato felici successu gloriatur, quem haec re- formata sodalitas nacta est.« 1 Impraesentiarum sodalitas duas aedes, alteras in vico Doberna, circa decem millia K aestimatas, alteras in Vetere foro prope ab oppido VVindischgraz, et praeterea substantiam capitalem 172.688 K 80 h propriam habet, subsidia vero ab anno 1878 usque ad annum 1910 inter 906 sodales 188.388 K distribuit. Dehinc summae sint Deo misericordi gratiae pro incredibili successu, quam sodalitas nostra, annuis rela- tionibus contestantibus, 2 fluxu temporis nacta est. Ut nik pravico, in sicer po vrsti, po kateri so se naznanili. O vseli takili pred¬ logih se more splošni razgovor dovoliti; ako se hoče pa o takem predlogi' tudi sklepati, je treha, tri dni pred zborom pismeno ga predstojništvu v pripravljalno posvetovanje podati, da more v občnem zboru že o njem po¬ ročati. Naposled se bere zapisnik te seje in se ali potrdi ali pa popravi in s tem branjem se konča seja. - § 10. Plačevanj e ustanovnine in letnine. Družbenikom je na voljo dano, ustanovnino in letnino pošiljati ali po dekanijskih uradih ali pa, kar je sedaj še bolj pripravno, po poštnih na¬ kaznicah oziroma položnicah naravnost denarničarju. Potrjenje prejete letnine se bode od časa do časa razglaševalo v do¬ mačem javnem listu. — 1 Acta et statuta 8ynodi dioecesanae Lavantinae anno 1883 celebratae. Marburgi, 1883. Cap. XIV. pag. 83. — * Eelationes de statu materiali soda- litii, per comitia generalia approbatae, quovis triennio, typis excusae, eduntur. 4< 249 >* vero sodalitii huius arbor bona, quam caritas plantavit, fraterna beneficientia irrigavit, Deus autem miriš incre- mentis foecundavit, meliores adhuc el uberiores in futu- rum ferat fructus, in hac Nostra Synodo dioecesana ve- nerabiles consodales pro symbola, quam haud raro cum abnegatione sni ipsius ultro obtnlerunt, confratribns adiu- vandis, iure meritoque collandamus; eos vero, qui non- dam introierunt in fraternam societatem, ad hunc intro- itum ardenter invitamus. Iuniores praesertim sacerdotes graviter commonemus, ut. nomen dent omnes huic revera fraternae sodalitati et stipem quoque conferant neve tune demum eius recordentur, quando in angustiis positi sunt oeconomicis. Insimul omnes presbyteros in Domino cohortamur, ut in testamentis suis sodalitatis nostrae egregiae luben- ter meminerint. Si sacri canones clericos ad pias causas testamenta condere iubent, re sane vera pro nostri aevi adiunctis inter Clerum eiusdem dioecesis vix reperitur causa nobilior atque laude dignior ea, quam nostrum prosequitur sodalitium. Divus Paulus reprehendit eos, ( ]ui suorum et maxime domesticorum čuvam non habent (1- Tim. 5, 8); ergo laude celebrandi sunt, qui hanc curam in fratres egenos impendunt. Haec itaque, carissimi, dum mente pervolvimus, tieri non potest, quin sensu piae memoriae eorum, qui °lim sodalitatem provide instituerunt et per oeto fere lustra circumspecte servaverunt, grati afficiamur. Profecto haec sodalitas digna est, cui omnes sacerdotes nomen dent. Ita Clero Lavantino in siccis redituum diebus eril f iumi hortus irriguus et sicutfons aquarum, cuius non deficient a quae. (Is. 58, 11). _^_ Caput CXLIX. directivis pro catholicis societatibus et unio- [ fc | nibus in dioecesi. iHcclesia catholica, societas ampfissima et late per 1 orbem diffusa, non ex solis physicis seu singu- 'aribus personis coalescit, sed personas etiam morales -K 250 » et minores societates in sinu suo . continet. Sicut enim corpus unum est et mernbra habet multa, omnia autem membra eorporis cum sint multa,, unum tamen corpus sunt: ita et Christus (I. Cor. 12, 12), qui Ecclesia in- telligitur. Istae societates, quamvis finem aliquem specialem prae se ferant et subšistentiam per se stantem quo- dammodo habeant, fini tamen ecclesiastico supremo et auctoritati Ecclesiae obnoxiae esse debent. Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eumdem actum habent, ita multi urnim corpus sumus in Christo. (Rom. 12, 4. 5). Sed Deus temperavit corpus, ei, cui deerat, abundantiorem tribuendo konorem, ut non sit schisma in corpore; sed idipsum pr o invicem sollicita sint membra. (I. Cor. 12, 24. 25). Societates tamen ab Ec¬ clesia diverso modo pro vario earumdem fine dependent. 1. Societates, quibus scopus religiosus praefcus est, quum sint Ecclesiae homogeneae, Episcopi dioecesani potestati cum legiferae tum voluntariae subiacent. Ad id enim, quod est supernaturale, homo non habet propor- tionem per se, sed eam accipit a Deo, facto positivo sive immediate uti Ecclesia, sive mediate uti personae physicae vel morales sub Ecclesiae regimine. Boni autem puhlici religiosi omnis cura data est ipsi Ecclesiae. 1 Verum etiam societates, quae finem non pure reli- giosum habent, sed utilitatem temporalem, praescindendo a fine religioso, intendunt, competentiae Ecclesiae sub- trahi non possunt. Sicut omnes humanae relationes, in quantum quaestiones legis christianae moralis quoad educationem hominum super his terris attingunt, Ecclesiae subsunt; ita et istae societates competentiae ecclesiasticae in rebus lidei et moram subiiciuntur. Possunt quidem huiusmodi societates formam orga- nisationis determinare, conditiones quoad membra so- cietatis statuere, de mediis ad finem suum assequendum 1 Felix Cavagnis, Institutiones iuris puhlici ecclesiastici. Pars II. spe- cialis. Romae, 1889. Pagg. 326 sq. — Dr. Franciscus Heiner, Kath. Kirchen- recht, I. Bd. Paderborn, 1893. Pag. 31. -k 251 h- opportunis consilia inire, quando vero operatio societatis fidem sive legem moralem Christianam tangit, depen- dentia indirecta ab Ecciesia habetnr. Finis enim Ecdesiae primarius non est, esse linicam creatricem mundanae culturae, sed esse mediatricem coelestinm veritatum et gr ati aram. Propter intimam connexionem naturalium et super- naturalium rerum Ecclesiae incumbit invigilare, ne veritas revelata quidquam detrimenti capiat neve lex moralis Christiana violetur. Tališ autem influxus Ecclesiae in res mundanas negativus potius est, praeventivus et refrena- tivus, quam positive iubens, sicut et mater in liberos minus impellendo et imperando dominat, quam sola prae- sentia sua, qua tacite arcet omnia, quae indecentia sunt. 1 Haec autem Ecclesiae operatio pastoralis non eo usque extenditur, ut determinatas formas et organisatio- nes ad promovendum bonum morale modo obligatorio praescribere possit e. gr. ad fovendam scientiam, artem, politicam socialem, curarn pauperum; sed in his rebus Pollet Ecciesia potestate imperandi contra malum tantum. Cuius devitationem ut obtineat, poenis quoque ecclesia- sbcis et mediis coercitionis uti potest. Si agitur de organisationibus, quae linem habent, malum reprimere, bonum vero morale promovere, aucto- r das dioecesana curare quidem debet, ut organisationes iales praesto sint, tideles quoque cohortari, ut his orga¬ nisationibus nomen dent, non autem ipsos obligare pot¬ est, ut his tantum organisationibus utantur. PIoc est enim magnum et sublime ofticium muneris pastoralis, vires dormientes ad operationem excitare, ut voluntaria Pt‘onaque subiectione sub regimine Ecclesiae ad com- munem actionem coadunentur. Proinde relate ad i 1 las quoque societates, quae ec- clesiasticae administrationi et legislationi haud subiacent,. Ecclesiae debet concedi ius decidendi in singulis casibus, ntrum haeo- vel i11a einsdem actio moraliter ličita vel Der Katholik. Mainz, 1910. Pag. 130. +: 252 >f illicita, moraliter bona vel mala sit. Haec dependentia ab auctoritate ecclesiastica in quaestionibus fidei ac mo¬ ram pro operatione societatis nedum onns, sed potius commodum dici debet. Sicut ergo Deus temperavit corpus.. ut non sit schisma m eorpore, sed idipsum pro invicem sollicita sint membra (1. Cor. 12, 24. 25), ita corpus Christi (I. Cor. 12, 27), quod est Ecclesia, capitis et membroram coniunctione perdurat; ac proinde eius membra mirnm in modum organice disposita et invicem subiecta, omnia autem ad finem Ecclesiae communem ordinata esse debent. Ne igitur societates in laboribus invicem turbent, neve šibi impedimenta parent, sed fines suos speciales prosequendo fini communi, id est bono religionis subiiciantur, eas sub inspectione et directione Ordinarii dioecesis coadu- nari oportet. Tali enim ratione societatum operationes ad finem communem diriguntur, hominum anirni illa unitate con- iunguntur, quam tantopere a Christo Domino commenda- tam in evangelio legimus. (Matth. 18, 20; Ioan. 17, 21). 2. Principiis expositis inhaerentes et, ut praecepto, die 81. mensis Decembris anno 1909 dato, referendi ad Sedem Apostolicam de societatibus, in dioecesi existen- tibns, 1 facilius satisfacere valeamus quoad ■ societates. in Nostra dioecesi existentes, etiam politicas, quae sequun- tur, statuimus vel potius repetimus statuta, et observanda, quae generatim iain liucusque observata sunt, praecipimus. a) Unaqitaeque societas, quae rei catkolicae operam dare atque praesidio et benedictione Episcopi huius dioe- 1 „Referatur.. utrum adsint in dioecesi opera illa quae sociali a dicuntur, quibus dum consulitur bono morali et religioso fidelium, prospicitur etiam eorum temporali utilitati vel necessitati, ut asyli pro infantibus, patronatus pro iuvenibus utriusque sexus, circuli pro iuventute catholica, aut pro studiis peragendis, consociationes operariorum, agricolarum, mulierum in hunc vel alium pium finem vel mutuum subsidium, arcae nummariae, aliaque similia. — Utrum consociationes et opera haec socialia, et potissimum qui eis prae- sunt, debitant in omnibus Ordinario et Summo Ponlifici reverentiam praestent, et in iis quae fidem, moreš et iustitiae leges attingunt, S. Sediš directioni et moderationi omnino subsint.“ (Ordo, servandus in relatione de statu ecclesi- arum. Cap. XV. num. 143 et 144. — Acta Apostolicao Sediš. Commentarium •officiale, die 20. Ianuarii 1910. Ann. II. vol. II. num. 1. pag. 33). -k 253 * cesis frui desiderat, a princ.-episc. Ordinariatu confirma,- tionem statutorum petere debet. Quod si in condenda societate omissum est, hoc quam primurn, saltem infra tres menses, postquam haec statuta obligare coeperint, fieri debet. Quando necessarium et expediens esse videtur, ut societas a civili quoque potestate approbetur, hoc fieri debet post confirmationem statutorum a princ.-episc. Ordinariatu obtentam. Hac autem approbatione societatis a magistratu civili impertita, exemplum statutorum ap- probatorum transmitti debet, ut reponatur in archivo princ.-episc. Ordinariatus, pro societatibus destinato. Eundem in finem omnes societates hucusque appro- batae exemplum statutorum princ.-episc. Ordinariatih tradant. In exemplo annotetur, quando societas appro- bata sit a potestate ecclesiastica et quando a magistratu civili. b) Quaelibet societas fmito anno mittat ad princ.- episc. Ordinariatum relationem de operatione in societate, in qua haec potissimum exponi debent: a) Nomina moderatorum societatis eorumque ha- bitatio; P) Utrum et quando facta sit revisio aerarii socie¬ tatis, statutis praescripta, quale fuerit resultatum revisi- °nis, et a quibus facta sit revisio; ?) Ubi elocata sit pecunia societatis et qua ratione a dministretur; s ) Quantus sit numerus membrorum societatis; ntrum respectu habito ad annum praecedentem auctus v el imminutus sit; £ ) Utrum congregationes, statutis praescriptae, ha- bitae et electiones moderatorum factae sint; C) Quae memoratu digna anno praeterlapso gesta sint. c) Societates, quae publicant vel typis vel alio niodo, quae in societate gesta sunt, vel edunt epheme- ' ides ad scopum societatis promovendum, publicationum harum exemplar transmittere debent, ut reponatur in archivo princ.-episc. Ordinariatus. * 254 >* d) Nullam societatem dissolvi licet, nisi prius obtento consensu princ.-episc. Ordinariatus. Quare ante dissolu- tionem forsitan faciendam certiorari debet princ.-episc. Ordinariatus, expositis quoque rationibus dissolutionem suadentibus. e) Quilibet parochus habeat cataloguni societatum catholicarum, in parochia existentium, hasque societates saltem semel in anno visitet et verbis cohortationis pro- moveat. Dečani, quando visitationes canonicas peragunt, inquirant, utrum societates catholicae foveantur. Princ.-episc. Ordinariatus ius šibi servat invigilandi actionibus societatum per princ.-episc. commissarios, huiic in finem constitutos. f) Societates, eundem scopum habebtes, uniones dioecesanas inearit, sicut in societatibus opificum adiu- torum catholicorum factum est, et princ.-episc. Ordina¬ riatih statuta, hunc in finem concinnata, proponant. Ultro, carissimi in Domino cooperatores in vinea et agro Domini, agnoscimus et laudamus, quae a Clero sive saeculari sive regulari magno animo et zelo ardenli hac in re in dioecesi Nostra iam facta sunt . 1 Quum vero Sedeš Apostolica, considerando praeser- tim magnum inlluxum, quem partes nomini christiano adversae per strictam organisationem obtinuerunt, cre- brius impensissime commendasset, ut societates catholi¬ cae instituerentur eisque favor specialis exhiberetur; Nos hac quoque vice, sicut iam prius factum est , 2 pro- vocamus vos, dilectos fratres et filios Nostros, ut socie¬ tates catholicas iam existentes auxilio vestro muniatis, et ubi tales societates nondum existunt — praeprimis in patrocinium iuventutis e schola dimissae et maximis periculis expositae — eas excitare et studiose fovere 1 1’ersonalstand des Fiirstbistums Ijavant fiir das Jalir 1912. Marburg, 1912. Pagg. 264 — 278, n. VIII ; 278 — 288, n. IX. — * Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae 1896 celebratae. Marburgi, 1897, Pag. 283 aq. — ^c- clesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata, Marburgi, 1904. Pag. 259 sq. — Sjnodus dioecesana Lavantina anno 1906 eoncita. Marburgi, 1907. Pag. 231 sq. -k 255 * contendatis. Hac enim ratione curae animarum moder- nae gravis pars exercetnr. Veritatem autem facientes in caritate , crescamus in ilh per omnia, qui est eaput Christus: ex quo totum cor- pus compactum et connexum per omnem iuncturam sab- 'ministrationis, secundum operationem in mensuram unius- cuiusgue membri, augmentum corporis faeit in aedificati- onem sui in caritate. (Ephes. 4, 15. 16). _ V-< _ . Caput CL,. De organisatione mulierum. ira iam diximus in Synodis Nostris dioecesanis 1 de relationibus socialibus mulierum, sed in hac Synodo speciatim proponere volumus principia Christiana de conditione mulierum in societate humana earumque organisatione, ut, quantum in ipsis positum est, ad quae- stionem socialem rite expediendam conferant. 2 Qua,estio enim social is, in quantum mulieres attin- gH, profecto dimidiam partem quaestionis socialis con- tinet. Dimidia namque pars hominum mulieribus con- stituitur, dimidia pars laborum a mulieribus perficitur, dimidia pars passionum et dolorum a mulieribus exan- datur. Sors viri indivulse cohaeret cum sorte mulieris, et inipossibile est, ut societas humana in statum felicem r edigatur, nisi mulieribus detur, quod ipsis competit. Quaestio de conditione mulierum, sicut quaestio socialis in genere, non est quaestio quasi per se subsi- ’ Kcclesiae Lavantinae Synodu& ilioecesana anno 1903 coadunata. Mar- burgi, 1904. Pag. 258 s([. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 207—219; 226-228; 232. — » P. Augustin Rosler C. SS. R., bie Frauenfra.ge vom Standpunkte der Natur, der Goschichte und der Oftenbarung. Freiburg im Br., 1907. — Viktor Cathrein S. I., Die Frauenfrage, b.reiburg im Br., 1901. — P. Aug. Rosler C. SS. R., Fbung der Charitas durch bio Frauen und an den Frauen. Freiburg im Br., 1903. J. Mausbach, Die Stellung der Frau im Menscbheitsleben. M. Gladbacb, 1906. — J. Mausbach, Aitchi-istliclie und moderne Gedanken tlber b'i i auonberuf. M. Gladbacb, 1906. bi- Lange, Die moderne Frauenbewegung in ihren modernen Problemen. Leip- 1907. -k 256 * stens, sed est complexus problematum difficilium. Hinc ea ex ordine considerare oportet. 1. Imprirnis ut fundamentum ponatur, explicanda est mulieris destinatio, quae duplex est. a) Aitera destinatio mulieribus et viris qua homi- nibus communis est, videlicet servire Deo et tali ratione tendere ad vitarn aeternam. Salvator mundi bane desti- nationem expressit verbis: Si vis ad vitarn ingredi, serva mandata! (Matth. 19, 17). Primum autem officium hominis sicut est generalis- simuni ita etiam summum, cui reliqua officia subordinari debent. In hoc officio explendo mulier vir o omnino aequi- paratur. Ambo habent easdem obligationes et eadem media ad hunc finem assequendum. Sub hoc respectu Christiana religio omnimodam paritatem viri et mulieris restituit iuxta verba s. Pauli: Omnes, qui in Christo bap- tizati estis, Christum induistis; hic non est neque ludaeus neque Graecus, neque servi neque liberi, neqae vir neque mulier, nam vos omnes unumestis in Christo. (Gal. 3, 27. 28). Mulieres quidem in Christiana religione a sacerdotio et a functionibus inde pendentibus excluduntur, sed quoad omnia sacramenta et media gratiae, quae perfeetionem et sanctijicationem susceptoris immediate intendant, viris plane aequiparantur. Sicut vir, ita et mulier assequi potest summum apicem christianae perfec.tionis; neque mirari debemus, si Ecclesia iam ab initio tot mulieres quot viros in numerum Sanctorum retulerit, ex omni aetate et conditione et stalu. b) Aitera destinatio mulieri propria est, nimirum ut sit soda et adiutrix viri, praeprimis et maxime in matrimonio et familia. Exinde minime sequitur, mulieres omnes matrimonio iungi debere. Praeter statum enim matrimonialem datur etiam status virginitatis, qui in se perfectior est statu matrimoniali. Communem enim legem, ut Deo serviant et hoc modo salvae tlant, in statu virginali mulieres per se melius assequi possunt quam in statu matrimo¬ niali. Propterea ait s. Paulus: Qui sine uxore est, solit- -K 257 * esč quae Domini sunt, quomodo placeat Deo. Qui autem cum uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quo- modo placeat uxori, et divisus est. Et mulier innupta et virgo cogitat quae Domini sunt, ut sit sancta corpore et špiritu. Quae autem nupta est, cogitat quae sunt mundi, quomodo placeat viro. (I. Cor. 7, 32—34.). Sed Apostolus adiungit, non agi de praecepto sed de consilio. Qui ma- trimonio iungit virginem suam, bene facit; et qui non iungit, melius facit. (I. Cor. 7, 38). Status virginitatis est status perfectionis, qui ordi- narias vires humanas superat et propterea ex commu- niter contingentibus paucior est. Non omnes capiunt verbum istud, dicit Dominus, sed quibus datum est. (Matth. 19, 11). Maxima pars mulierum semper ambulabit in lata via vitae matrimonialis. Exinde sequitur, socialem condi- lionem mulierum determinari primarie per conditionem mulieris in familia. Natura enim studet vitam super hac terra, in quan- tum fieri potest, aeternam reddere; et quia vitam indi- vidualem permanenter conservare non potest, nova sem- Per individua eiusdem speciei procreat. Hoc valet etiam ( le homine. Asi; haec conservatio generis humani non est unicus frnis matrimonii, quod ad salutem quoque eoniugum ordinatur. Divina dispositione natura utriusque, viri et muli¬ eris, ad communem vitam destinata est; utriusque enim essentia ideo distincta est, ut non ad easdem res utilis s it, sed ex parte ad diversas, cum subordinatione tamen a d finem communem. Nam natura virum fecit fortiorem, rnulierem debiliorem, ut haec formidine cautior, ille ior- htudine ad defensionem aptior, alia res domesticas ser- v et, alius res externas acquirat, alia ad negotia dome- stica sedula, at ad vitam ext.ernam debilior, alius ad puietem parum aptus, sed ad indesinentem industriam sanus sit. Virum inter et mulierem amicitia, a natura postu- lata, existat. Vir enim a natura magis ad matrimonium 17 -k 258 » quam ad civilem societatem destinatus, quia familia prior et magis necessaria est republica, et procreatio prolis omnibus animantibus est communis. Occupationes utriusque non eaedem sunt; alia of- ficia habet vir, alia mulier. Mutuo sese complent, uter- que conferendo, quod suum est, ad perfectam commu- nionem vitae. Vir rector familiae est; est enim a natura ad re- gimen magis idoneus. Sit tamen dominatio viri in mu- lierem mitis et amicitiae congrua. Filii constituunt vinculum inter parentes, quia commune bonum sunt. Mater nutrit, pater educat. c) Clarius quam ratio revelatio Christiana sortem mulieris eiusque relationem ad virum explicat. Non est bonum esse hominem solum: Faciamus ei adiutorium si- mile šibi! (Gen. 2, 18). Ilisce verbis creatio mulieris introducitur eiusque destinatio in gen ere innuitur, vide- licet esse adiutorium viri. Quia ista intentione creator in creatione mulieris ducebatur, procul dubio etiam eius naturam ita formavit, ut ad istam destinationem sit idonea. A prima vero parente oinnes mulieres essentialiter eandem naturam et destinationem obtinuerunt. Hinc ista verba non de mulier e tantum matrimonio iuncta, sed certo sensu de mulieribus universim valent. Mulier porro de viro formata est; est ergo os ex ossibus eius et caro de čarne eius, quamobrem relinquet bomo patrem suum et matrem, et adhaerebit uxori suae: et erunt duo in čarne una. (Gen. 2, 28. 24). Hisce verbis satis clare exprimuntur proprietates matrimonii, scilicet unitas et indissolubilitas, quae ad fi¬ nem matrimonii obtinendum omnino requiruntur. Mulier sit socia, amica et adiutrix viri quasi unum corpus cum ipso. Iloc autem obtineri non potest, nisi unitas et indissolubilitas matrimonii supponantur. Ubi enim plures uxores permittuntur, mulier fit ens subordinatum, quod vir sustentat ad libidinem suam et generationem prolis. Aemulatio mulierum inter se non -k 259 h- admittit intimam illam amicitiam, quae in familiis vigere debet. Pater quodammodo dividitur inter plures familias. Si accedit. dissolubilitas matrimonii, in servitutem mulier redigitur. In hac indigna servitute mulier fere ubique repe- ritur, excepta religione Christiana. Sola religio Christiana mulieri restituit, dignitatem eamque fecit parem sociam et amicam viri, quod praestitit maxime per unitatem et indissolubilitatem matrimonii. Proclamatio unitatis et in- dissolubiJitatis matrimonii per religionem christianam aequipollet emancipationi mulieris e servitute viri. Christus vero matrimonium etiam sacravit, allevando illud ad dignitatem sacramenti , ut coniuges ad finem matrimonii rite obtinendum gratia supernaturali instru- antur. Propterea s. Paulus matrimonium vocat magnum ■sacramentum in Christo et in Ecclesia. (Eph. 5, 32). Hinc vi ros admonet: Viri diligite uxores vestras, sicut et Christus dilexit Ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, ut illam sancti- ficaret . . . Ita et viri debent diligere uxores suas ut eorpora $ua. (Eph. 5, 25. 28). Sirnih modo cohortatur mulieres: Mulieres viris suis subditae sint sicut Domino: guoniam mr caput est midieris, sicut Christus caput est Ecclesiae: Ipse, salvator corporis eius. Sed sicut Ecclesia subiecta €s t Christo, ita et mulieres viris suis in omnibus. (Eph. 5, 22 — 24). Coniunctio viri et mulieris signum sit unionis Christi cum Ecclesia, tam intima, sacra, plena amoris ■et indissolubilis sicut ista! Cum matrimonio christiano fundatum est etiam sacrarium familiae christianae. Nexum est vinculum su- pernaturalis dilectionis, quae coniuges vere christianos inter se et cum liberis suis connectit. Haec supernatu- r alis, ex corde crucifixi Redemptoris prolluens dilectio v itam farniliarem mirum in modum clarificavit et ad a picem tam idealem evexit, ut eius ne vestigia quidem ex b'a religionem christianam reperiantur. d,) Ex praemissis clarescit, quae sit destinatio muli- ■nris, sive ut mater sive ut uxor consideratur. 17 * -k 260 >* Tamquam matri incumbit immediata cura corporcilis educationis, insuper etiam spiritualis et religiosae et moralis eruditionis, praesertim in primis annis infantiae. Natura ipsa hac in re omnibus gentibus viam rectam monstravit. Primis annis, ut cum s. Thoma Aquinate loqua- mur, infans in quodam spirituaii utero matris est. Sed etiam post hoc tempus usque ad annos maturiores im¬ mediata cura liberorum posita est potissimum in manu matris. Est autem mulier ad hoc officium quam maxime idonea. A natura ipsa largiter. tributae sunt ei omnes hunc in finem necessariae proprietates. Exposcit enim hoc officium teneram, perseverantem, ad servitia, diu noctuque exhibenda, promptam dilectionem, quae non invenitur nisi in corde matris. Exigit vivam phantasiam, sensum pro rebus occurrentibus et concretis, intimam teneritatem animi, quae aetati infantili respondent et matri facultatem tribuunt, sese totaliter accommodare in- fantis cogitationibus et sensibus, passionibus et gaudiis. Postulat misericors, compatiens cor pro quotidianis indigentiis infantis, dexteritatem in parvis servitiis, quae imbecillibus et aegrotis tam sunt necessaria. Exposcit studium ordinis et puritatis, in genere curarn indefici- entem pro rebus minimis, in quibus infantis cogitationes versantur. Istae proprietates, sicut in muliere eminent, in viro desunt. Mulier ergo ut mater in sensu eximio educatrix et magistra iuventutis dici debet et quasi inspectrix inamo- vibilis. In hoc posita est ipsius dignitas summa. Ad ipsam spectat, infantem ab adolescentia sua erudire ad cognitionem et amorem Dei et certe non est per accidens, quod creator posuit in corde mulieris magnam propensionem ad pietatem. Maxima ex parte ad matrem quoque pertinet mo¬ ralis educatio et cultura ingenii infantis. In homine non omnia reguntur coecis motibus et instinctu. Data est ipsi ratio et fides, quibus vita ordinetur. *< 261 h- Ideo infans a prima iuventute a matre sollerti studio induci et instrui debet, ne passiones suas et li- centias sequatur, sed rationem et fidem. Primi anni quam maxime determinant moreš et omnem vivendi rationem hominis. Inde magnus et manens intluxus mu- lieris in societate humana. e) Mulier autem non tantum mater, sed etiam uxor, socia et adiutorium viri est. Finis principalis matri- monii propagatio quidem et educatio generis humani est, sed subordinate intendit etiam salutem coniugum. Mu¬ lier sit adiutorium viri in relationibus špiritu alibus et corporalibus. S. Paulus manifeste dicit, mulierem esse propter virum. Quoniam vir imago et gloria Dei est, 'mulier autem gloria viri est. Non enim vir ex muliere est, sed mulier ex vir o. Etenim non est creatus vir propter mulierem, sed mulier propter virum. (I. Cor. 11, 7—9). Mulier ergo fidelis amica, adiutrix et consolatrix viri sit. Intimo amore et inconcussa fidelitate ipsi ad- haereat, quodam modo unam personam cum ipso effi- ciat. Adiuvando in omnibus conditionibus, consiliis et solatiis assistendo, gaudiorum et passionum viri sui particeps sit. Natura ipsa duplicem sexum ita disposuit., ut se invicem mirum in modum compleant. Debilitates et de- lectus unius praerogativis et virtutibus alterius tolluntur vel mitigantur. Vir per maiorem vim physicam, maiorem perseverantiam et intrepiditatem protector mulieris et familiae est; repraesentat domum. Ipsi praesertim na¬ tura imposuit officium comparandi familiae victum ne- cessarium. Mulier hunc in scopurn sufficientibus viribus uon pollet. E contra mulier in rebus domesticis lacultates suas e gregie explicare potest. Eis, quae a viro acquiruntur, P r a ep ar at habitaculum amoenum, in quo a negotiis turbulentis vitae publicae vir requiem inveniat. Vir consilio quoque et solatio, adiutorio et cohortatione Sa -epius indiget. Haec vero apud uxorem et in tamilia inveniuntur. Et si laboribus defatigatus domum revertitur -K 262 >f vel rebus adversis opprimitur vel morbo corripitur, in domo sua intimam compassionem et diligentem curam reperit. Si mulier sna agendi ratione in rebus domesticis virum familiae annectere scit, vita familiaris magnum praesidium moralitati coniugum erit. et uber fons dul- cium gaudiorum. Si his spiritus verae christianae pie- tatis associatur, felicitas familiae firme fundata est, etiam si interdum miseria et paupertate prematur. f) Etsi vinculum proprium, quo coniuges et tota familia conglutinantur, mutua dilectio sit et pietas, nihi- lominus etiam auctoritas necessaria est, cuius gestator est pater familias. Ipsi mulier obedire debet. Doctor gentium hanc doctrinam saepius inculcat. Ad Ephesios scribit: Mulieres viris suis subditae sint sicut Domino: quoniam vir caput est mulieris . . . Sicut Eccle- sia subieda est Christo, ita et mulieres viris suis in omni¬ bus. (Eph. B, 22—24). Colossenses commonet: Mulieres subditae estote viris, sicut oportet in Domino. (Col. B, 18). Cum Apostolo gentium convenit, princeps Aposto- lorum: Mulieres subditae sint viris suis; ut si qui non credunt verbo, per mulierum conversationem sine verbo lucrifiant, considerantes in timore castam conversationem vestram. (I. Petr. 8, 1. 2). Immo haec doctrina de subiectione mulieris sub po- testate viri iam initio generis humani haud ignota erat. Post primum peccatum Hevae et eius filiabus poena annunciata est verbis: Sub viri potestate eris, et ipse do- minabitur tui. (Gen. B, 16). Hisce autem verbis edictum non est, quod secluso peccato originali mulier non esset subordinata viro. lam ante peccatum mulier, ut docet s. Augustinus, 1 ita creata erat, ut vir dominaretur eius, et ipsa servitio ad virum inclinaret. Ut sit adiutorium viro, ad hoc mulier destinata est creatione. (Gen. 2, 18). Sed haec dominatio esset leviš et iucunda; per peccatum autem facta est gravis et molesta. 1 De genesi ad litteram lib. XI. c. 37. -K 268 h- Etiamsi verba ad Hevam dieta in mulieribus tantum matrimonio iunctis plene verificentur, valent tamen certo sub respectu de omnibus mulieribus. Haec manifeste docet s. Paulus, qui provocando ad ista verba subordi- nationem omnium mulierum in Ecclesia docet: Mulieres m Ecclesia taceant, non enim permittitur eis loqui, sed sub- ditas esse sicuL et lex (Gen. 8, 16) dicit. (L Gor. 14, 84). »Vir est familiae princeps«, animadvertit Leo XIII. 1 , »et caput mulieris; quae tamen, quia caro est de čarne illius et os de ossibus eius, subiiciatur pareatque viro, in morem non ancillae sed sociae; ut scilicet, obedientiae praestitae nec bonestas nec dignitas absit. In eo autem qui praeest et in hac quae paret, cum imaginem uter- que referant, alter Christi, altera Ecclesiae, divina ca- ritas esto perpetua moderatrix officii.« Quia autem fieri potest, ut viri limites a Deo po- sitos transgrediantur et potestate sua abutantur, aequum est, ut legibus quoque positivis humanis mulieribus prae- sidium impertiatur. Ex praedictis apparet, quam longe a veritate aber- rent, qui vel absolutam aequalitatem iurium viri et mu¬ lieris statuunt, vel matrimonium contradum privatum, a voluntate partium dependentein earumque arbitrio dissolubilem, esse opinantur. Error quoque magnus et perniciosus esset, adimere Parentibus ius educandi filios illudque exclusive tribuere statui civili. 2. Etsi non exclusive, magna tamen ex parte quae- stio mulierum est quaestio vidus. Quamdiu merces opificio producebantur, quod in iamilia vel in nexu intimo cum familia fieri solebat, Mulieres vel in propria domo vel saltem in aliqua fa- r nilia laborem quaestuosum, ipsis accommodatum, exercere Poterant. Hinc mulieres manebant in sphaera, ipsis a n atura praecipue determinata. Haec vero nostris temporibus magnas immutationes s ubierunt. Dictio illa antiqua, mulieris proprium locum 1 Litt. encycl. Arcanum divinae sapientiae de die 10. Febr. 1880. 4< 264 >f esse domum, in sna generalitate ampiius sustineri ne- quit. Nova industriae incrementa novisque euntes itine- ribus artes opificium fere omnino excluserunt, et ita mulieres magis magisque coguntur extra familiam quae- rere quaestnm. Quae immutationes officium grave iniungunt eis, quorum interest, procurandi, ne propter commoda ma- terialia progressus industrialis : bona altiora et idealia amittantur. Quapropter liaec regula generalis statui potest: Mu¬ lieres ad omnes labores guaestuosos admitti possunt, ad quos suffeientem habilitatem possident, supposito, minime obstare rationes moralitatis vel bonum familiae. a) Sub necessar.ia habilitate intelligimus corporalem et spiritualem idoneitatem mulieris ad labores quaestu- osos. Utraque idoneitas plerumque intime ad invicem coniungitur, qnia vita spiritualis hominis multifariam a vita corporali dependet. Ad quosdam quaestus mulieribus deficiunt vires corporales. Respectus quoque sanitatis excludit mulieres a quibusdam laboribus, praesertim si matres fieri volunt. Si habilitas mulieris dubia est, res convenienter experi- mento deciditur. b) Moralitas altera conditio est, sub qua labor mulierum considerari debet. Hoc respectu habito iam plures prodierunt leges civiles, certos labores prohibentes. [psi quoque heri bac in re gravibus ligantur officiis. c) In diiudicando labore respectus haberi debel etiarn ad bonum familiae. Mediate et remote hic respectus valet pro omnibus mulieribus, immediate et proxime p)'0 matrimonio iunctis. Mulier matrimonio iuncta familiae reservari debet. Sine assidua fere praesentia mulieris in domo salutaris vita familiaris et bona educatio prolis impossibilis reddi- tur. Sanitas quoque mulieris sub tanta mole laborum ma- gruim detrimentum capere debet in darnnum prolis et viri. Plures quidem inspectores et viri periti enunciarunt, in nostra rerum conditione mulieres matrimonio. iunctas -k 265 * a laboribus in fabricis excludi non posse, quia viri merces pro sustentatione familiae insufficiens est. Nihi- lominus baec exclusio mulierum fin is esse debet, ad cjuem aspiret sana politica socialis. B. A rebus politicis, quibus praesertim ius activum et passivnm eligendi et, correspondentem influxum in legislationem significamus, ordinarie mulieres excludendae sunt. Hoc enim postulat bonum familiae. Fundamentum omnis societatis est familia, ex qua prosperitas generis humani efflorescit. Dehinc familia in- tacta quoad omnia servari debet, quod fieri non potest, nisi mulier in subordinatione sub viri potestate bono familiae lota se devovet. Neque hac in exclusione mulieris a rebus politicis quidquam indigni reperitur. Naturalis enim vocatio mu¬ lieris est cura rei domesticae et educatio prolis, quae vocatio tam excellens et pro felicitate et bono tam sin- gulorum quam communitatis tanti momenti est, ut vo- cationi viri nulla in re cedat. In communitatibus et corporationibus maxima ex par le administrativis, quia de rebus proprie politicis non agitur, ius eligendi mulieribus concessum facilius tolerari posset. Istis enim electionibus mulieres a familia minus abducuntur quam politicis. Sed etiam in hac re caute procedendum est. 4. Si agitur de quaestione, utrum mulieres ad studia admittendae sint, certe sermo non est de institutione vlementari, quae ipsis iam ubiqne committitur. Neque quaestio moveri potest, utrum puellis altio- rurn classium stalni conveniens eruditio impertiatur. Nam ut mulier viro par sit socia, crescente cultura viri, illa niulieris quoque promoveri debet. Et revera in omnibus terris cultis scholae puellarum diversi generis exist.unt. Istae vero scholae sub duplici respectu considerari possunt. Sunt enim vel praeambula pro diversis vocationi- hus vitae publicae, ad quas mulieres idoneae sunt et ■puae maiorem gradum eruditionis efflagitant. Admissio * 266 * mulierum ad varias vocationes conseqaenter expostulat, ut ipsis occasio praebeatur, sufficientem šibi acquirere eruditionem. Sub boe respectu scholae puellarum omnino necessariae sunt. Aliae scholae ut praeparatio ad uni- versitates considerari debent, proin aequiparantur gym- nasiis. Quae enim puellae idoneae sunt pro studiis altio- ribus, admitti possunt ad universitates, quamvis minime silentio praeteriri possunt pericula, moralitati et religioni in universitatibus imminentia. Praesertim haec valent de arte medicinae. Sed ipsa peculiaris indoles mulieris vix permittet, ut perseveranter et cum sufficienti experientia variis vocationibus, ad quas praeparant studia universi- taturn, cum successu operam dare possit. 5. Praecipua pars operationis socialis mulierum in operatione caritativa consistit. Hoc in campo caritatis mulieres inde ab initio chri- stianae religionis mirabilia operatae sunt. Quis nescit ope¬ ram diaconissarum et mulierum temporibus persecutio- num? Deinde per omnia saecula bac in operatione cum viris certaverunt et ipsos multis in rebus superaverunt. Nostris quoque temporibus hac in re mira operan- tur. Existimamus tamen, illas ad hoc opus caritatis ma- gis rnagisque excitandas esse, ut operatione sua carita¬ tiva, quantum in ipsis est, ad solvendam quaestionem mulierum, immo expediendam quaestionem socialem in genere conferant. a) Sunt quidern plurimae mulieres vel laboribus quaestuosis vel cura rei domesticae ita occupatae, ut, ipsis neque tempus neque occasio ad opera caritativa supersint. Sed praeter istas magnus numerus talium in- venitur, quae istis curis non orrmino detinentur. Inter ipsas mulieres matrimonio iunctas dantur quaedam, quibus saltem pars aliqua temporis restat,. Plures in- veniuntur inter viduas et separatas; plurimae vero inter solutas mediorum et altiorum statuum. b) Numerus earum, quaenubere nolunt quaeve invitae innuptae manent, in Ecclesia catholica valde imminuitur ¥. 267 * per ordines mulierum, qui pro sociali conditione mulie- rum maximi momenti suni. Magnae enim illae animae, quae cum omnibus viribus suis Deo se dicant, solutae a mundanis curis,. in agro socialis operationis sub intuitu cum spiritu- alis tum corporalis salutis hominis multa laborant. Existunt nempe ordines, qui institutioni et educa- tioni puellarum in diversa aetate operam dant; suni; ordines, qui aegrotis curandis inserviunt. Adsunt sorores de bono pastore, quae puellis vel periculo perversionis expositis vel lapsis curam impendunt. Aliae orphano- trophiis praesunt. Tandem congregationes, quae in mis- sionibus multa operantur, silentio praeterire non licet. Tali ratione mulieribus magnanimis multa occasio praebetur, ut illa tantum cogitent, quae Domini sunt, et se totae devoveant servitio hominis, nil inde sperantes- nisi praemium Domini. c) Vere religiosae mulieres quasi sua sponte ad operationem caritativam ducuntur, nam operosa dilectio proximi non est nisi ramus in arbore amoris divini. Mulieres, quae insumunt tempus in otio vel volup- tatibus vel in inanibus negotiis, ad operationem socia- iem adduci debent, ut in sphaera, ipsis a natura deter- minata, hominibus utiles fiant. Quanta est miseria humana! Non obstantibus pro- gressibus humanis nostri temporis, tanta nihilominus ubique inopia invenitur! Legislatio quidem in pluribus re gnis in eo versatur, ut conditio socialis pauperum sublevetur et ipsis sors tolerabilior praeparetur. Sed Tuanta facienda remanent, quae legislatione puhlica sublevari non possunt! Hic locum habet operatio privata, quae magno a nimo cooperationi in sublimi opere renovationis soci- a bs se dedicat. Ad hanc cooperationem mulieres prae- sertim vocantur. Sunt enim a natura promptiores et ^sgis idoneae, succurrere indigentiis proximi. Nihil namque pulchrius, nil iucundius cordi nobili es se potest, quam beneficia distribuere, lacrimas abster- 268 » gere, corda fracta erigere et calorem caritatis divi na e in domus pauperam et miseroram spargere. Quamdiu fecistis uni ex Ms fratribus meis minimis , miki fecistis. (Matth. 25, 40). Quam admirabile verburn dilectionis divinae et misericordiae! Minimus mendicus certo sensu substitutus Christi est, ut per ipsum Filius Dei beneticia oblata recipiat. Vere viva fides in omnibus bonis christianis mira- bilia cooperatur, ut christianos patientes membra Christi •cognoscant et compatienti caritate complectantur. d) Variis autem modis haec opera caritatis exerceri valent. Quaelibet mulier iam in vicinitate sua quoad moreš, quoad religionem et relate ad res oeconomicas multa operari potest, ut miseriae spirituali ac temporali occurratur. Hac in re famidorum domesticorum ratio habenda est. Certe aliquando causa in famulis et famulabus po- sita est, ut contractus servitii tam cito solvatur, sed non semper. Frequentius causa etiam in agendi ratione erga famulos et farnulas quaerenda est, inimo innocen- tiae eorum etiam laquei parantur. In servitoribus ergo praesertim mulieres christianae caritatis operationem incipiant. Recordentur verbis apo¬ stoli Pauli: Si quis autem suorum et maxime domesticorum euram non habet, fidem negavit et est injideli deterior. (I. Tim. 5, 8). Ad domesticos autem pertinent etiam ser- vi et servae, qui et quae in sensu christiano quodam- modo membra familiae sunt et bonorum vitae familiaris participes. Exinde institutom, Marianmn dictum, iteruni commendamus. 1 Latus locus operationis caritativae in proximis, forsan sub eodem tecto viventibus, invenitur. Mulier opibus abundans et vero špiritu christiano animata, fa- čile occasionem reperiet succurrendi alienae miseriae. Sicut mulier fortis manurn suam aperiet inopi et palmas suas extendet ad pauperem. (Prov. 31, 20). 1 Actiones et constitutiones Synodi dioeeesanae Lavantinae anno 1000 institutae. Marburgi, 1901. Pag. 264. ■X 269 >?- Alia pars operationis caritativae est cura pauperum et orphanorum. Etsi ex parte communitatum et provinci- arum, potissimum ab Ecclesia catholica, pro cura pau- perum, aegrotorum et orphanorum multa fiant, haec tamen operatio nori sufhcit, praesertim in urbibus maioribus. Multa miseria et inopia ab hominibus absconditur. Hic inaxime nrulieres, rebus terrenis haud destitutae, operam šuam exercere possunt. e) Operatio vero caritativa, ut magna et quae ma- nent efhciat, permanenter organisata esse debet. Huic scopo inserviunt societates et uniones, pro variis finibus socialibus constitutae. Vires enim unitae crescunt et ope- rantur ultra tempus vitae singulorum membrorum. Ecclesia catholica, quae numquam non pauperes sunimo studio commendatos šibi habuit, pro variis spe- ciebus indigentium congregationibus religiosis providit. Lacunae tamen inveniuntur, quae a mulieribus divitibus et religiosis expleri debent. In Nostra dioecesi iam existunt societates mulierum catholicae activae caritatis Marburgi, Celeiae, Petovii , 1 huae fere eundem finem eamque organisationem habent ac societates s. Vincentii a Paulo, cum eo tantum dis- ( 'f'irnine, ut curam mulierum pauperum et aegrotarum praecipue gerant. Praerogativa harum societatum in eo consistit, ut altiores status in persona se demittant ad Pauperes et tali ratione abyssum illum expleant, qui inter °rdines altiores et pauperes nostris temporibus existit. Aha societas mulierum in Nostra dioecesi est asso- Oatio mulierum Christiana Marburgi et Petovii 2 , quae Membrorum indigentiis subvenire studet. Patronatus pueUarum a s. Philippo Nerio Marburgi c uram gerit, ut puellae a periculis mundi praeserventur, et ( iongregatio Mariana apud sorores scholares Marburgi rna- gistris et aspirantibus ad magisterium tutelam praebet. Is- societates tam numero quam activitate in dies augentur. . ( 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. 232. — * Syuodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, iJ 07. Pag. 232. * 270 » Eximiura locum occupat quoque societas a perpetua adorat/ione sanctissimi Sacramenti, quae pauperibus eccle- siis dioecesis Lavantinae qnovis anno permulta paramenta sacra, a piis 1 matronis gratis confecta, distribuit . 1 His autem societatibus aliae pro necessitate dioe¬ cesis adiungantur. Sunt vero pro mulieribus matrimonio iunctis societates matrum, quae scopum habent, ut bona Christiana educatio non in membris tanturn, veram etiam in aliis promoveatur. Utilem socialem tinem prosequuntur societates ope- rariarum, quae religiositatem et moralitatem protegunt, familiarem honestam delectationem curant et institutio- nem convenientem praebent. Denique silentio praeteriri non potest unio caritatis, quae ordinatam exercitium operam pietatis in theoria et praxi intendit, et coadunationem et organisationem virium in campo caritatis laborantium, praesertim societatum et institutorum perficere cupit. Quotannis congregatio ge- neralis habetur, ubi refertur de operatione caritatis et quaestiones caritativae discutiuntur ac ventilantur. Unio fundationem quoque coniunctionum dioecesanaram inten¬ dit, quam et Nos pro Nostra dioecesi exoptamus . 2 Occasiones ergo pro operatione caritativa mulieribus profecto non desunt. Quamquam vero opera pietatis ipsis maxime propria sunt et accommodatissima, tamen minime excluduntur ab exercitio artis vel litterarum, si facultates necessarias possident et praeparatione requi- sita haud destituunlur. Quae in muliere aestimantur et diliguntur, non est gratia vel pulchritudo, sed vera religiositas et moralis emi- nentia, amor, mansuetudo, patientia, pietas, cura ipsius as- sidua in familia uti uxoris et matris. Quae vero valent de muliere in familia, ea valent de mulieribus in genere. Omnis vero operatio mulierum, ut fini ipsis propo- sito respondeat, špiritu vere christiano imbui debet. Prop- 1 Venite, adoremtis! Družba vodnega češeenja presvetega rešuj ega Telesa in za podporo ubožnih cerkev Lavantinske škofije. Maribor, 1901. — 8 Kirch- liches Verordnungs-Blatt fttr die Lavanter Diozese. Jabrgang 1907. Cerkveni zaukaznik za Lavantinsko škofijo. Letnik 1907. Pagg. 90 — 101. * 271 » terea quaestio de mulieribus, sicuti essentialiter religiosa est, nonnisi principiis christianis solvi polest. Mulierem for tem quis inveniet ? Procul et de idtimis finibus pretium eius . . . Fa,llax gratia et vana est pulcliritudo: mulier timens Dominum, ipsa laudabitur. (Prov. BI, 10. BO). Cap. CL.J. De vetita clericis temporali administratione. j^iBjjuum iam ipse beatus apostolus Paulus s. Timo- t/Ms theuin monuerit: Nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus (II. Tim. 2, 4), Ecclesia, memor huius apostolici verbi, clericos a negotiis et administrationibus saecularibus constanter avocavit suoque servitio perfecte mancipatos esse voluit. Hinc iam in sexto canone sanctorum apostolorum occurrii dispositio: »Episcopus aut presbyter aut diaconus saeculares curas non suscipito; alioquin deponitor.« 1 Ideo a primis Ecclesiae temporibus rei tantum doniesticae rationabilis administratio clericis permissa est. Id quod potissimum obtinet, si clerici bona ecclesiae administrant, quae ut providi patres familias administrare tenentur. 2 Haec enim administratio clericos neque a divinis officiis vel obligationibus proprii status avocat Reve implicat negotiis saecularibus. Quia Ecclesia priscis saeculis proprios reditus exi- guos habebat, clericis etiam illa administratio, quae ad pvopriam sustentationem necessaria erat, interdicta non fuit, sed illa tantum, quae turpis lucri causa exercebatur. 3 Quae exceptio de času necessitatis vel ipso iure De- cr etaliuin et Concilii Tridentini 4 non est sublata. Quod nostram aetatem attinet, viri docti contendunt, elericos non prohiberi, quominus etiam honestis socie- fatibus commercialibus vel industrialibus v. gr. ferroviarum, iam constitutis, pecuniam mutuent sive obligationes vel . 1 In C. I. C. post Decretum Gratiani. — * c. 1. 6. X. III. 50. — 3 c. 3. D - 31; c. 2 . 0. 10,- D. 88. - 4 Cone. Trid. sess. XXII. cap. l.dc ref. -K 272 * actiones illarum šibi comparent, quin tamen in earum administratione partes habeant . 1 In Nostra Synodo dioecesana, anno 1896 celebrata, quoad munera saecularia statutom est: »Munus vel of- ficium mere civile e. gr. in communitate, in districtu, nemini sacerdotum licet suscipere, quin prius facultatem ad id ab Episcopo obtinuerit.« 2 De societatibus vero cooperativis pro consummatione in Synodo dioecesana, anno 1900 instituta, edita est dispositio: »Circa societates autem cooperativas pro con¬ summatione agendum est maxima cum prudentia et cir- cumspectione. Si in circumstantiis prorsus singularibus, attentis omnibus momentis, earundem erectio necessaria videbitur, earum moderatio committatur honestis et in hisce rebus bene versatis laicis.« 3 Et quicumque huic monitioni obtemperaverunt, a magnis damnis, sive in rebus temporalibus sive in bonis famae, servati suni. Recenter Archiepiscopi et Episcopi imperii austriaci in litteris pastor alibus ad Clerum dat i s die 16. Novem- bris 1910 haec praescripserunt: »Clerus huic (sociali) actioni salubriter intentus semper prae oculis habeat, ut dum terrenis indigentiis levamen aliquod affert, Christi špiritom in Christiana plebe vivificet. Insuper memor sit Clerus in actione sua sociali iam memorati moniti apostol ici: Nemo milita us Deo implicat se negotiis saecularibus. (II. Tim. 2, 4). Ideo in institutionibus oeco- nomicis et industrialibus regendis nonnisi consulto Ordi- nario partes praecipuas agat nec inconsulto Ordinario munus praesidis aut arcarii pecuniarum subeat.« 4 Novissime vero Summus Pontifex Pius X. per decre- tum sacrae Congregationis Consistorialis Docente Apostola de die 18. mensis Novembris 1910 5 de velita clericis temporali administratione, quae sequuntur, decrevit: 1 Franciscue Xav. Wernz S. I., Ius Decretalium. llomae, 1899. Tom. II. pag. 315 sq. — 1 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 209. — 3 Actiones et constitutiones Syn. dioec. Lav. anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Pag. 264. — Kirchliches VerordnungS' Blatt filr die Lavanter Diozese, 1900. Kum. III. pagg. 58—60. — 4 Folium ofiiciale dioecesis Lavantinae, 1910. Nr. XIII. alin. 116. pag. 191. — 6 Folium officiale dioecesis Lavantinae, 1910. Nr. XII. alin. 103. pag. 174. -k 273 * Docente Apostolo Paulo, nemo militans Deo impli- cat se negotiis saecularibus (II. Tim. 2, 4), constans Ec- clesiae disciplina et sacra lex haec seinper est. habita, ne clerici profana negotia gerenda susciperent, nisi in quibusdam peculiaribus et extraordinariis adiunctis et ex legitima venia. »Cum enim a saeculi rebus in altiorem sublati locum conspiciantur«, ut habet sacrosanctum Tridentinuin Concilium (sess. XXII. cap. 1. de ref.), opor- tet ut diligentissime servent inter alia, quae »de sae¬ cularibus negotiis fugiendis copiose et salubrrter sancita fuerunt«. Quum vero nostris diebus quam plurima, Deo favente, in Christiana republica instituta sint opera in temporale bdelium auxilium, in primisque arcae nummariae, men- sae argentariae, rurales, parsimoniales, haec quidem opera magnopere probanda suni; Clero, ab eoque fovenda; non ita tamen, ut ipsum a suae conditionis ac digni- tatis officiis abducant, terrenis negotiationibus implicent, sollicitudinibus, studiis, periculis, quae his rebus semper inhaerent, obnoxium faciant. Quapropter Sanctissimus Dominus Noster Pius PP. X., dum hortatur quidem praecipitque, ut Clerus in hisce institutis condendis, tuendis augendisque operam et con- silium impendat, praesenti decreto prohibet omnino, ne sacri ordinis viri, sive saeculares sive regulares, munia 'Ha exercenda suscipiant retineantque suscepta, quae administrationis curas, obligationes, in se recepta peri- cula secumferant, qualia sunt officia praesidis, modera- toris, a secretis, arcarii horumque similium. Statuit ita- que ac decernit Sanctissimus Dominus Noster, ut clerici °mnes, quicumque in praesens his in muneribus ver- santur, infra quattuor menses ab hoc edito decreto, nun- c ium illis mittant, utque in posterum nemo e Clero quodvis id genus munus suscipere atque exercere que- a t, nisi ante ab Apostolica Sede peculiarem ad id li- ce ntiam sit consequutus. Contrariis non obstantibus qui- buslibet. 18 ■K 274 » Datum Rornae, ex aedibus sacrae Congregationis Consistorialis, die 18. mensis Novembris anno 1910. L. S. C. Gard. De Lai, Secretarius. S. Tecchi, Adšessor. Actio. quae audit socialis, magnarn prudentiam el cautionem exigit a sacerdote. Sancta mater Ecclesia desiderat, quidem atque vult, sacerdot.es actioni sociali provehendae sollertem impendere curam. Inclytae me- moriae Leo XIII. in encyclica Graves de communi de die 18. Ianuarii 1901 aperte affirmavit, prodire in populum in eoque salutariter versari opportunum esse. Veram in liac quoque re certi fines sunt, intra quos sacerdotem se continere oportet, ut decori et. dignitati suae consulat. Quo securius ac sine fidelium offendiculo sacerdos ea in re agat, instar normae šibi sumat praelaudatum decretum sacrae Congregationis Consistorialis diei 18. No¬ vembris 1910 de vetita clericis temporali administratione. Non est mens Sanctae Sediš, instituta temporalibus com- rriodis condita inde vel minimum detrimentum capere, sed hocce decretum id tantum consilii prosequitur, ut sacerdotum ad actionem socialem cooperatio prudenter temperatur, ne nimiis curis a suae conditionis sacerdo- talis officiis abstrahantur, vel ne ex malo successu tem- poralium negotiorum eorum auctoritas discrimini ex- ponatur. Ho c tune maxime timendum est, quando malus successus sacerdotis imperitiae vel levitati tribuendus est. Quo etiam (it, ut sacerdotes šibi et universo coetui plebis odia adsciscant. Plebs namque odia a re ligi oni s ministris ad ipsam sacram religionem transferre con- suevit. Quamobrem praedictum decretum religiose a cu- rionibus observandum est, ut securo gressu operam suain ad actionem socialem conferre valeant. lit huic decreto quo citius ac melius satisliat, et ab arcis quoque nummariis ornne damnum arceatur, a princ.-episc. Consistorio editum est Circulare de die H- Ianuarii 1911 Nr. 145, in quo prae caeteris illud incul- -K 275 * catum est, Sanctissimum Dominum Pium PP. X. minime intendere, omnem cooperat.ionem clericorum ab his in- stitutis excludere. Hortatur enim Summus Pontifex ac mandat, ut Clerus in hisce institutionibus condendis, tuendis augendisque operam et consilium impendat. Sed hoc decreto illa tantum pericula a Clero removeantur, quae his rebus semper inhaerent. Idcirco ab officiis parochialibus expetita sunt re- sponsa, quo tempore hoc decretum absque ullo damno quoad ornnes suas partes executioni dari possit, et quot sacerdotes interim munere vel praesidis vel a secretis 'vel arcarii vel moderatoris fungi debeant . 1 1 Tenor iiuius Circularis est: Z ozirom na besede sv. Pavla apostola: Nemo militans Deo implicat se negoliis saecularibus (II. Tim. 2, 4), se je nit, našem škofijskem zboru leta 1890 določilo to-le: „Munus vel officium mere civilee.gr. in communitate, districtu et huiusmodi nemini sacerdotum licet suscipere, quin prius facultatem ad id ab Episcopo obtinuerit.“ (Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae an- oo 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 209). V pastirskem listu avstrijskih nadškofov in škofov do svojih duhovnikov z dne 10. novembra 1910 pa se nahaja naslednje določilo: „In institutionibus oeconomieis et industrialibus regendis nonnisi consulto Ordinario partes prae- c >puas agat Clerus nec . . munus praesidis aut arcarii pecuniarum subeat.“ Sedaj so pa sveti oče z odlokom sacrae Congregationis Consistorialis -Docente Apostolo z dne 18. novembra 1910 zastran denarnih zavodov in zadrug izdali to-le prepoved: „Ne sacris ordinis viri, sive saeculares sive regulares, munia illa excrcenda suscipiant retineantque suscepta, quae administrationis Cu ras, obligationes, in se suscepta pericula secumferant, qualia sunt olficia prac- s *dis, moderatoris, a secretis, arcarii horumque similium." S to prepovedjo sveti oče nikakor ne nameravajo zabraniti vsakega sodelo- v anja pri teh zavodih, ker se v dekretu poudarja: „Sanctissimus Dominus No- ster Pius PP. X. hortatur praecipitque, ut Clerus in hisce institutis condendis, fuendis augendisque operam et consilium impendat“; ampak hočejo samo od¬ straniti to, kar bi moglo duhovski časti škodovati: „Haec quidem opera ma- knopere probanda sunt Clero ab eoque fovenda; non ita tamen, ut ipsum a suae conditionis ac dignitatis officiis abducant, terrenis negotiationibus lmpli- c ont, sollicitudinibus, studiis, periculis, quae his rebus semper inhaerent, obno- xium faciant.“ . . ,. Ca se zadosti zgoraj imenovanemu naročilu svetega očeta, in da se tudi zadruge obvarujejo vsake škode, dokler ni mogoče v popolnem obsegu izvršiti te ga dekreta, se naroči, da se kmalu odgovori na nastopna vprašanja: 1. Do katerega časa bi bilo mogoče zadostiti terjatvi tega dekreta. , 2. Koliko duhovnikov bi moralo sedaj še ostati v načelstvu, m sicer načelnik, tajnik, blagajnik ali kot člani načelstvaV , Ta okrožnica se vpošlje potom kn.-šk. dekanijskega urada vsakemu ? n '-šk. župnijskemu uradu z naročilom, da na vprašanja nemudoma odgovori ' n okrožnico istim potom vsaj do I. februarja 1911 semkaj vrne, da se more Vse potrebno o pravem času iz Rima preskrbeti. . Kn.-šk. Lavantinski konzistorij v Mariboru, dne 11. januarja 1,111. 18 * -K 276 >* Ex responsis ad hoc Circulare innotuit, nonnullos sacerdotes istis muneribus iam nuncium misisse, alios proximo tempore hoc facturos esse, in aliis vero insti- tutis, ne quid damni ipsis ve! actioni catholicae inferatur, praelaudato decreto s. Congregationis Consistoriaiis Doi cente Apostolo de die 18. mensis Novembris 1910 non- nisi sensim sine sensu satisfieri posse, doneč viri idone- inveniantur vel excolantur, quod per cursus speci ales obtinere študent. Edocti hac ratione de vero statu huius rei in dioe- cesi Lavantina pro facultate necessaria ad s. Congrega- tionem Consistorialem sequentem petitionem misimus: Beatissime Pater! Decretum S. Congregationis Consistoriaiis de vetita clericis temporali administratione, quod incipit »Docente Apostolo«, de die 18. mensis Novembris 1910, quo opera et consilium Cleri in condendis, tuendis et augendis in- stitutis nummariis sapientissime temperantnr, ut damna et pericula, quae his rebus semper inhaerent, a Clero arce- antur, animo obedientissimo et obsequentissimo recepi. Quod decretum ut in dioecesi Lavantina omni me- liori modo executioni mandetur, quoad dieta opera, ex quibus commoda haud parva in fideles redundant, in- vestigationem instituendam curavi. Hac ratione innotuit mihi, in nonnullis institutis dispositiorribus praelaudati decreti vel iam satisfaetum esse vel illico satisfieri posse r in aliis vero, ne quid damni ipsis inferatur, nonnisi pedetentim, doneč viri idonei inveniantur vel excolantur. Quapropter ad pedes Sanctitatis Vestrae provolulus humillime supplico, quatenus Sanctitas Vestra mihi fa- cultatem indulgere gratiosissime dignetur, licentiam, si opus fuerit, sacerdotibus concedendi, officia praesidis, moderatoris, a secretis, arcarii horumque similium reti- nere vel suscipere ad tempus, doneč decretum supt' a memoratum quoad omnes partes et ubique in praxirw deducatur. * 277 * Et Deus . . Marburgi, in festo s. Catharinae de Riccis, die 18. Fe¬ bruarii 1911. f Michael, Episcopus Lavantinus. A Sede Apostolica dein Ordinariis ditionis austriacae ad communes preces haec peculiaris facultas ad bien- aiurn hac in re est concessa. Rescriptum Sacrae Congregationis Consistorialis. Num. Protoc. 185/11. Romae, die 15. Februarii 1911. Beatissime Pater! Archiepiscopi et Episcopi Ditionis Austriacae ad pedes Sanctitatis Vestrae provoluti, humillime postulant, at Sanctitas Vestra saltem ad tempus Clerum dioecesium Austriacarum dispensare dignetur super Decreto Consi- storiali Docente Apostolo. Et Deus etc. Die 15. Februarii 1911. — Sacra Congregatio Con¬ sistorialis vigore facultatum a Sanctissimo D. N. Pio X. šibi tributarum, Archiepiscopis et Episcopis oratoribus facul- tatem ad biennium iuxta petita concedit, ut licentia detur sab lege curandi, ut interim laici viri experti et probatae iidei sensim sufficiantur sacerdotibus, et constito in sin- §ulis casibus, quod nulla irregularitas in administratione ar cae nummariae seu mensae adsit, ita ut pericula quae- Rbet scandalorum et processuum ex mala administratione femota sint. Contrariis quibusvis non obstantibus. L. S. C. Card. De Lai, Secret. Innitendo huic rescripto princ.-episc. Consistorium Lavantinum litteris circularibus de die 21. Martii 1911 -K 278 >* Nr. 1281 omnes sacerdotes, qui decreto Docente Apostolo de die 18. Novembris 1910 ligantur et eiusdem prae- scripto pro tempore illico satisfacere non valent, invi- tavit, ut licentiam necessariarn petant. In his litteris expositum quoque est, prohibitionem ad opera, in temporale fidelium auxilium instituta, impri- mis ad arcas nummarias, mensas argentarias, rurales, parsimoniales referri, eaque teneri omnes et solos, qui administratione pecuniaria occupati sunt, ut praesides, moderatores, a secretis, arcarii et generatim omnes, qui membra sunt directionis. Non autem prohibentur sacerdotes, quominus socii, consiliarii et inspectores talium institutorum sint, dum- modo exinde nulla obligatio in re pecuniaria sepuatur. 1 Ad preces dein oblatas in casibus circiter septua- ginta licentia ad biennium concessa est oratoribus per- manendi in suis muneribus, servatis conditionibus in rescripto expressis. .Speramus vero, omnes sacerdotes collaboraturos esse, ut decreto Docente Apostolo quam primum in omnibus partibus satisfieri possit. Nos non spiritum huius mundi accepimus, sed Spiri- tum, qui ex Deo est. (I. Cor. 2, 12). Attendite vobis, ne forte graventur corda vestra . . in curis huius vitae/ (Luc. 21, 34). 1 Litterae circulares huius tenoris sunt: I)a se začasno uredijo raz¬ mere duhovnikov do denarnih zavodov, kakor veleva odlok sacrae Congrega- tionis Consistorialis Docenta Apostolo z dne 18. novembra 1910, se naroči vsem duhovnikom, ki še ne morejo sedaj izstopiti iz načelstva, da si nemu¬ doma izprosijo od prečastitega kn.-šk. ordinariata tozadevno dovoljenje, ako tega še niso storili. Pripomni se, da tega dovoljenja ne potrebujejo: 1. Duhovniki, ki so člani načelstva drugih zadrug, katerim ni denarni promet glavni namen; 2. Duhovniki, ki so udje nadzorstva denarnih zavodov; 3. Duhovniki, ki sicer sodelujejo pri denarnih zavodih, toda niso člani načelstva. Kn.-šk. Lavantinski konzistorij v Mariboru, dne 21. marca 1911. -K 279 >f Caput CLII. De successu organisationis christianae in dioecesi ab origine usque ad praesens tempus. umanum genus, posteaquam a creatore mune- rumqne coelestium largitore Deo, invidia diaboli, miserrime defecit, in partes duas diversas adversasque discessit; quarum aitera assidue pro veritate et virtute propugnat, aitera pro eis, quae virtuti sunt veritatique contraria. Alterum Dei est regnum, vera scilicet lesu Christi Ecclesia, cul qui volunt ex animo et convenienter ad salutem adhaerescere, necesse est Deo et Unigenito Filio eius tota mente ac summa voluntate servire. Al¬ terum satanae est regnum, cuius in ditione et pote- state sunt, quicumque funesta ducis sui et primoram Parentum exempla secuti, parere divinae aeternaeque legi recusant et posthabito Deo multa contra Deum contendunt. Duplex hoc regnum, duarum instar civita- tum contrariis legibus contraria in studia abeuntium, acute vidit descripsitque Augustinus et utriusque effici- entem causam subtili brevitate comp)exus esthisce verbis: »Fecerunt civitates duas amores duo: terrenam scilicet amor sui usque ad contemptum Dei, coelestem vero amor Dei usque ad contemptum sui.«« 1 Dei regnum in terris fundavit ipse Dei Filius as- sumpta, quando venit plenitudo tempons (Gal. 4, 4), Ift divinam Personam humana natura, quam Spiritus Janeti virtute accepit ex beata Maria Matre semperque Firgine. Hic nempe Iesus, qui vocatur Christus, mundum v ltiis et quasi senectute senescentem ipse per se et in Se divinitus instauravit, quum in terris versatus divinam s uam doctrinam spargeret hominibus, morte sua sanctis- sinra mundum totum omnesque homines redimeret a Peccatis atque a satanae servitute liberaret, gratias hu¬ mano generi promereretur uberrimas, quae a cruce eius 1 Leonis XIIT. litt. encyclicae Humanum genus de die 20. Aprilis 1884. * 280 * per sacramenta quasi per canales manarent ferrenturque in genus hominum totum. Propagatores ac gubernatores regni Dei Dorninus noster constituit apostoJos eorumque successores, Epi- scopos et sacerdotes, tales igitur viros, in quoruih cor- dibus secundum exemplum Principis apostolorum amor Dei ardebat atque ardet usque ad contemptum sui. Quae Ghristi caritas, primario accensa in corde lesu Dei-homi- nis indeque concepta in cordibus eorum, qui de sacer- dotali participant charactere Christi, coelestem illam ci- vitatem aedificavit, quae vera Christi Ecclesia est et societas eorum, qui pro veritate et virtute propugnant, quaeque seinper dimicare debet contra satanae regnum. Idcirco illorum, quos ipse Christus tamquam Dei amatores vocavit ad ministerium suum quosque fec.it dispensatores mysteriorum Dei (I. Cor. 4, 1), est omnibus modis procurare ac omnibus mediis adlaborare ac niti, ut omnes, quorum cura ipsis commissa est, homines huic Dei regno inserantur, Christo ingenerentur, in Ecclesiae societate, quae verus completusque organismus est, immo in terra perfectissimus, quum jiih.il aliud sit quam ve¬ ram corpus sub capite Christo, tamquam viva membra vigeant, instructi omnibus mediis tam supernaturalibus quam naturalibus, quibus cum finis proximi in terra tum ultimi in coelo capessendi facultatem habeant. Haec vero surama illius actionis est, quae organisatio dicitur Christiana. De seminariis clericorum ac puerorum qua fundamentis christianae organisationis. Principale, immo unicum organisationis christi¬ anae munus opusque est aedificatio et conservatio Eccle¬ siae, quae iuxta hymni ecclesiastici in festo Dedicationis Ecclesiae verba viventibus saxis, hominibus nempe, coa- lescit extolliturque ad astra t,amquam »coeli corusca ci- vitas«. Saxa vero, antequam inaedificentur domui, caedi dabent et dolari atque poliri. IIoc idem in vivis mem- * 281 * bris Dei civitatis praestandum concinne ac praeclare de- scribit iam allegatus hymnus. Malleus scilicet doctrinae et disciplinae, quo tundi debent tam aures quam corda hominum, principale est instrumentum organisationis christianae. Unde sacerdotes amplae dioecesis Lavantinae, in quorum cordibus ardebat atque ardet ille, qnem s. Au- gustinus tam egregie praedicavit, amor Dei usque ad contemptum sui, Antistite ipsorum semper cohortante, regno Dei in mundo et in cordibus hominum erigendo, dilatando, communiendo firmiter insistebant tum assidua verbi Dei praedicatione, tum sobici ta sacramentorum administratione et, quae illam consequitur, hominum sanctiticatione per gratiam ac virtutes. Quoniam vero sine fabro domus exstrui non potest, semper Nostrae et praedecessorum Nostrorum curae erat, ut fabri illius coelestis urbis Ierusalem compararentur et ad munus suum gravissimum sancte dihgenterque instituerentur. Felicis memoriae praedecessor Noster Antonius Mar- tinus (1846 — 1862), qui verbo, missionibus, scriptis Uiultum insudabat in fide et scientia religiosa in populo adaugenda et in exstirpandis ultimis surculis illius te- Piditatis religiosae, quae vulgato nomine Iosephinismus appellatur, ardenter, prouti Nos quoque cupimus, cu- Piebat, ne param haberet cooperatorum in vinea Domini utque hi in sede episcopali sub oculis Episcopi educa- rentur. Quod multis praetergressis transactionibus acti- busque praeparatoriis tandem feliciter evenit, quum sci- licet studium theologičum in proprio seminario clerico- rum Marburgi inchoatum esset die 10. Octobris anno 1859, quo sedes episcopalis Lavantina ex oppido s. An- ^reae in vabe Lavantina Marburgum translata est. Nostrum seminarium clericorum, in quo mansio et s ustentatio parata est pro 69 alumnis, qui numerus n unc temporis fixus habetur alumnorum sumptibus fundi 1 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae l0. Sanctorum in Svetinje, ad s. Nicolai prope ab Ormož, ad 0- M. V. in Jarenina, ad B. M. V. in Slivnica prope a Marburgo, a d s. Crucis supra Marburgum, ad s. Osvvaldi ad Dravi riparn, a d s. Nicolai in Vuzenica, ad s. Annae in Fram, ad Ss. Trim- fatis in Velikanedelja, ad s. Laurentii in campo Dravi, ad s. Martini rn Kamnica, ad s. Margaritae ad fluvium Pesnica, ad s. loannis ” a pt. in Ljutomer, ad s. Martini prope a Vurberg, ad ss. Trium begum in Studenice, ad s. Aegidii in Collibus slovenicis, ad s. bartholomaei in Ribnica, ad s. Nicolai in Majšberg, ad s. Petri la fra Marburgum, ad ss. Petri et Pauli in Tinje, ad s. Barbarae ’ Dr. Michael Napotnik, Send- und Lehrschreibeu. Marburg, 1911. Pag. |°°6 sq. _ * Kirebliches Verordnungs-Blatt ftir die Lavanter Diozese. Mar- Ur Kb 1882. Nr. VI. alin. 1. pag. 6. 19 * 290 >f prope a Vurberg, ad ss. Philippi et Iacobi in Laporje, ad s. An- dreae in Svečina, ad s. Margaritae in Selnica. Data occasione organisatio adhuc fiet in hisce parochiis: ad :S. Spiritus prope a Središče, ad s. Georgii in Hoče, ad s. Ioannis in campo Dravi, ad s. Bartholomaei in Slov. Bistrica, ad s. Ven- ceslai prope a Slov. Bistrica, ad s. Crucis in Trbonje, ad s. Ia¬ cobi in Collibus slovenicis, ad s. Iacobi in Lembah, ad B. M. V. in Ruše. 2. Sodalitas Celeiensis. Initium eius factum est anno 1850. Priinus, qui huic soda- litati aseriptus est, erat organorum fabricator Naraks e Žalec. Numerus sodalium est nune temporis circa 20.000, et quidem in seq«entibus parochiis: a) in decanatu Celeiensi: abbatialis parochia Celeiensis, ad s. Georgii in Gotovlje, ad s. Paneratii in Griže, ad s. Petri ad II u- viuin Savinja, ad s. Iacobi in Galicija, ad s. Margaritae in Polzela; b) in decanatu Forum vetus nuneupato: ad s. Aegidii sub Turjak, ad s. Floriani in Dolič; c) in decanatu Kozjensi: ad B. M. V. in Kozje, ad s. Ioannis Bapt. in Podsreda, ad s. Viti prope a Planina, ad B. M. V. in Olimje, ad B. M. V. in Dobje, ad s. Michaelis in Pilštanj; d) in decanatu Braslovčensi: ad B. M. V. in Braslovče, ad s. Michaelis in Vransko, ad s. Pauli in valle Savinja, ad s. Ste- phani in Gomilsko; e) in decanatu Konjicensi: ad s. Georgii in Konjice, ad B. M. V. in Prihova, ad s. Ioannis Bapt. in Čadram, ad S. Spiri¬ tus in Loče, ad s. Chunigundis in Pohorje, ad B. M. V. in Špitalič, ad s. Lainberti in Skomer, ad s. Laurentii in Stranice; f) in decanatu Samariensi: ad B. M. V. in Šmarje, ad s. Ge¬ orgii prope a Rifnik, ad s. Martini in Ponikva, ad s. Bartho¬ lomaei in Zibika, ad B. M. V. in Sladka gora, ad s. Magdalenae in Dramlje, ad B. M. V. in Kalobje, ad s. Magdalenae in Slivnica, ad s. Stephani prope a Žusem, ad s. Valentini in Žusern; f IV. In decanatu Kozjensi: 1. Ad B. M. V. in Kozje congr. virorum et iuvenum cum 13S associatis, congr. mulierum et puellarum cum 352 membris. 2. Ad s. Viti prope a Planina congr. iuvenum cum 53, puellarum cum 211 membris. 3. Ad B. M. V. in Dobje congr. iuvenum cum 24, puellarum cum 105 membris. 4. Ad s. Michaelis in Pilštanj congr. iuvenum cum 31, puellarum cum 159 membris. 5. Ad s. Ioannis Bapt. in Podsreda congregatio puellarum iam canonice instituta. V. In decanatu Dra vskopolj ensi: 1. Ad s. Georgii in Hoče congr. virorum cum 31, iuvenum cum 19, mulierum cum 151, puellarum cum 174 membris. 2. Ad b. Annae in Fram congr. iuvenum cum 34, puellarum cum 110 membris. 3. Ad B. M. V. in Slivnica congr. virorum cum 98, iuvenum cum 26, mulierum cum 213, puellarum cum 189 mem¬ bris. 4. Ad s. Ioannis in campo Dravi congr. iuvenum cum 61, puellarum cum 208 membris. 5. Ad s. Laurentii in campo Dravi congr. iuvenum cum 124, puellarum cum 188 membris. 6. Ad B. M. V. in Cirkovce congr. iuvenum cum 28, puellarum cum 285, mulierum cum 410 membris. VI. In decanatu Braslov čensi: 1. Ad s. Michaelis in Vransko congr. iuvenum cum 40 mem¬ bris, congr. puellarum cum 150 membris. 2. Ad s. Georgii sub Tabor congr. iuvenum cum 75, puellarum cum 157 membris. 3. Ad s. Andreae prope a Polzela congr. puellarum cum 50 membris. VII. In decanatu Konjicensi: 1. Ad s. Georgii in Konjice congr. virorum et iuvenum cum 600, mulierum cum 1153, puellarum cum 2248 membris. 2. Ad B. M. V. in Prihova congr. iuvenum cum 56, puellarum cum 161 membris. 3. Ad s. Ioannis Bapt. in Čadrarn congregatio iuventutis cum 500 membris. 4. Ad S. Spiritus in Loče congr. puellarum cum 56 membris. 5. Ad s. Petri in Žiče congr. iuvenum cum 20, puel¬ larum cum 85 membris. 6. Ad s. Bartholomaei congr. virorum cum 72, iuvenum cum 53, mulierum cum 106, puellarum cum 75 membris. 7. Ad s. Chunigundis in Pohorje congr. iuvenum cum 62, puellarum cum 126 membris. 8. Ad s. Aegidii in Zreče congr. iuvenum cum 35, puellarum cum 99 membris. VIII. In decanatu ad s. Thomae prope a Velika- nedelja: 1. Ad s. Thomae congr. iuvenum cum 141 membris, congr- puellarum cum 471 membris. 2. Ad S. Spiritus prope a Središče -K 295 ;+ congr. puellarum cum 249 membris. 3. Ad s. Nicolai prope ab Ormož congr. iuvenum cum 108, puellarum cum 246 membris. 4. In Velikanedelja congr. iuvenum cum 109, puellarum cum 450 membris. 5. Ad s. Iacobi in urbe Ormož congr. iuvenum cum 4, puellarum cum 44 membris. 6. Ad Sanctorum Omnium in Svetinje congr. iuvenum cum 75, puellarum cum 185 membris. 7. Ad s. Wolf- gangi in monte Kog congr. iuvenum cum 10, puellarum cum 63 membris. 8. Ad s. Leonardi prope a Velikanedelja congr. puella¬ rum cum 110 membris. IX. In decanatu Jareninensi: 1. Ad B. M. V. in Jarenina congr. virorum cum 211, iuvenum cum 172, mulierum cum 302, puellarum cum 341 membris. 2. Ad s. Iacobi in Collibus slovenicis congr. iuvenum cum 34, congr. puellarum cum 226 membris. 3. Ad s. Georgii ad fluvium Pesnica congr. puellarum cum 36 membris. 4. Ad s. Aegidii in Collibus slovenicis congr. iuvenum cum 42, puellarum cum 130 membris. 5. Ad s. Andreae in Svečina congr. puellarum cum 82 membris. X. In decanatu s.Leonardiin Collibus slovenicis: 1. Ad s. Leonardi congr. virorum cum 168, iuvenum cum 64, mulierum cum 204, puellarum cum 127 membris. 2. Ad b. Annae in Kremberg congr. puellarum cum 257 membris. 3. Ad s - Benedicti congr. iuvenum cum 90, puellarum cum 232 membris. 4- Ad s. Ruperti in Collibus slovenicis congr. iuvenum cum 100, Puellarum cum 200 membris. 5. Ad Ss. Trinitatis congr. virorum eum 187, iuvenum cum 75, mulierum cum 300, puellarum cum ^25 membris. 6. Ad S. Georgii in Collibus slovenicis congr. iuve- n um cum 102, puellarum cum 210 membris. 7. Ad s. \Volfgangi congr. puellarum cum 60 membris. 8. Ad s. Antonii in Collibus slovenicis congr. iuvenum cum 90, congr. puellarum cum 240 membris. XI. In decanatu Ljutomericensi: 1. Ad s. Ioann. Bapt. in Ljutomer congr. iuvenum cum 280, Puellarum cum 569 membris. 2. Ad s. Crucis prope a Ljutomer congr. puellarum cum 185 membris. 3. Ad s. Magdalenam in Ka¬ pela congr. iuventutis cum 212 membris. 4. Ad s. Petri prope a Radgona congr. virorum cum 200, iuvenum cum 100, mulierum cum 400, puellarum cum 350 membris. 5. Ad s. Georgii ad flu- y lum Ščavnica congr. iuvenum cum 120, puellarum cum ^_1 Membris. 6. Ad Ss. Trinitatis in Malanedelja congr. iuvenum cum 30, puellarum cum 120 membris. 7. Ad s. Michaelis in Veržej Con gr. iuventutis cum 31 membris. M 296 h- XII. In decanatu Marenbergensi: 1. Ad s. Michaelis in Marenberg congr. iuvenum cnm 18, puellarum cum 29 membris. 2. Ad s. Georgii in Remšnik congr. iuvenum cum 80, puellarum cum 93 membris. 3. Ad s. Margaritae in Muta congr. puellarum cum 35 membris. 4. Ad B. M. V. in Brezno congr. puellarum praeparatur, cuius albo iam 16 puellae adscriptae sunt. XIII. In decanatu Marburgensi, ad ripam Dravi dexteram sito: 1. Ad s. Magdalenae congr. iuvenum cum 127, puellarum cum 385 membris. 2. Ad B. M. V. in Ruše congr. puellarum cum 177 membris. 3. Ad B. M. V. in Puščava congr. iuvenum cum 54, puellarum cum 110 membris. XIV. In decanatu Samariensi: 1. Ad B. M. V. in Šmarje congr. iuvenum cum 60, puellarum cum 209 membris. 2. Ad s. Magdalenae in Dramlje congr. viro- rum cum 30, iuvenum cum 60, mulierum cum 90, puellarum cum 150 membris. 3. Ad B. M. V. in Sladkagora congr. iuvenum cum 22, puellarum cum 184 membris. 4. Ad s. Martini in Ponikva congr. iuvenum cum 29, puellarum cum 70 membris. 5. Ad s. Georgii prope a Rifnik congregatio puellarum iam canonice instituta. XV. In decanatu Neoecclesiensi: 1. Ad s. Leonardi in Nova ecclesia congr. mulierum et puel- larum cum 321 membris. 2. Ad s. Bartholomaei in Vojnik congr. virorum cum 128, iuvenum cum 220, mulierum cum 421, puella¬ rum cum 510 membris. 3. Ad ss. Petri et Pauli apost. in Vitanje congr. pro omnibus statibus cum 670 membris. 4. Ad B. M. V. in Doberna congr. virorum et mulierum cum 227, iuvenum cum 73, puellarum cum 149 membris. 5. Ad s. Iosephi in Frankolovo congr. virorum cum 52, iuvenum cum 33, mulierum cum 103, puellarum cum 73 membris. XVI. In decanatu Gorrijigradensi: 1. Ad ss. Hermagorae et Fortunati in Gornjigrad congr. puel¬ larum cum 61 membris. 2. Ad s. Martini iuxta fluvium Dreta congr- iuvenum cum 10, puellarum cum 67 membris. 3. Ad B. M. V. in Nazaret congr. iuvenum cum 35, puellarum cum 260 membris. 4. Ad s. Elisabetb in Ljubno congr. iuvenum cum 5, puellarum cum 73 membris. 5. Ad s. Cantii in Rečica congr. puellarum cum 60 membris. 6. Ad B. M. V. in Solčava congregatio iuvenum et con¬ gregatio puellarum iam canonice institutae. * 297 » XVII. In decanatu Petoviensi: 1. Ad s. Georgii Petovii congr. puellarum cum 55 membris. 2. Ad ss. Petri et Pauli apost. Petovii congr. iuvenum cum 43, puellarum cum 326 membris. 3. Ad s. Martini in Hajdinja congr. iuvenum cum 74, puellarum cum 233 membris. 4. Ad s. Urbani prope a Petovio congr. iuvenum cum 12, puellarum cum 97 mem¬ bris. 5. Ad B. M. V. in Vurberg congr. iuvenum cum 98, puellarum cum 156 membris. 6. Ad s. Andreae in Collibus slovenicis congr. iuvenum cum 14, puellarum cum 82 membris. 7. Ad s. Laurentii in Collibus sloven. congr. iuvenum cum 120, puellarum cum 362 membris. 8. Ad s. Marci prope a Petovio congr. iuvenum cum 82, puellarum cum 256 membris. 9. Ad s. Margaritae prope a Petovio congr. iuvenum cum 97, puellarum cum 400 membris. 10. Ad B. M. V. in Polenšak congr. virorum cum 96, iuvenum cum 150, mulierum cum 194, puellarum cum 192 membris. XVIII. In decanatu Rogatcensi: 1. Ad s. Bartholomaei in Rogatec congr. iuvenum cum 60, puellarum cum 180 membris. 2. Ad s. Crncis prope a Slatina congr. juvenum cum 52, puellarum cum 250 membris. 3. Ad. s. Rochi iuxta fluvium Sotla congr. virorum cum 145, iuvenum cum 48, fflulierum cum 165, puellarum cum 62 membris. 4. Ad B. M. V. in Kostrivnica congregatio iuvenum cum 8, puellarum cum 74 membris. 5. Ad s. Antonii in Stoperce congr. iuvenum cum 45, Puellarum cum 73 membris. 6. Ad s. Petri in Medvedovo selo congr. virorum cum 55, iuvenum cum 40, mulierum cum 134, puellarum c ®m 138 membris. 7. Ad s. Michaelis in Žitale congr. iuvenum eum 48 membris et 5 candidatis, puellarum cum 104 membris et 17 candidatis. XIX. In decanatu Vuzenicensi: 1. Ad s. Bartholomaei in Ribnica congr. iuvenum cum 211, Puellarum cum 300 membris. XX. In decanatu Zavrčensi: 1. Ad s. Nicolai in Zavrče congr. iuvenum cum SO, puella- vum cum 130 membris. 2. Ad s. Viti prope a Petovio congr. puel- iurum cum 82 membris. 3. Ad s. Andreae in Leskovec congr. iu- 'enum cum 30, puellarum cum 130 membris. 4. Ad s. Barbarae COn gr. iuvenum cum 130, puellarum cum 230 membris. XXI. In decanatu Škalensi: , , 1. Ad s. Georgii in Škale congr. puellarum eum 128 mem- ,r * s - 2. Ad s. Michaelis prope a Šoštanj congr. iuvenum cum 26, Puellarum cum 86 membris. -k 298 * XXII. In decanatu Tiberi en si: 1. Ad s. Martini Tiberii congr. iuvenum cnm 23, puellarum cum 56 membris. 2. Ad s. Helenae in Loka congr. iuvenum cum 22, puellarum cum 110 membris. 3. Ads. Ruperti supra Tiberium congr. iuvenum cum 32, puellarum cum 140 membris. 4. Ad s. Martini in Trbovlje congr. puellarum cum 97 membris. 5. Ad s. Iacobi in Dol congr. puellarum cum 64 membris. 6. Ad s. Gertrudis supra Tiberium congr. iuvenum cum 24, puellarum cum 80 membris. XXIII. In decanatu Videmensi: 1. Ad s. Ruperti in Videm congr. iuvenum cum 110, puella¬ rum cum 250 membris. 2. Ad B. M. V. in Dobova congr. puellarum cum 180 membris. 3. Ad ss. Petri et Pauli apostolorum in Rajhen- burg congr. iuvenum cum 162, puellarum cum 409 membris. 4. Ad s. Laurentii Runae congr. puellarum cum 112 membris. 5. Ad s. Nicolai in Sevnica congr. iuvenum cum 116, puellarum cum 429 membris. 6. Ad S. Spiritus in Artiče congr. iuvenum cum 53, puellarum cum 212 membris. 7. Ad s. Georgii in Zdole congr. iuvenum cum 80, puellarum cum 180 membris. 8. Ad s. Laurentii in Bizeljsko congr. puellarum cum 102 membris. 9. Ad s. Michaelis in Pišece congr. iuvenum cum 95, puellarum cum 247, virorum cum 119, mulierum cum 228 membris. 10. Ad B. M. V. in Kapele congr. puellarum cum 120 membris. XXIV. In decanatu Slovenobistricensi: 1. Ad s. Stephani in Spodnja Polskava congr. puellarum cum 65 membris. 2. Ad s. Andreae in Makole congr. iuvenum cum 61, puellarum cum 210 membris. 3. Ad ss. Philippi et Iacobi aposto¬ lorum in Laporje congr. iuvenum cum 135, puellarum cum 210 membris. 4. Ad s. Martini in Pohorje congr. iuvenum cum 35, puellarum cum 77 membris. In summa igitur 269 congregationes enumerantur. Est Nostrum intirnum et ardens desiderium, quod iam in praeterita Synodo communicavimus cum Clero Nostro, 1 ut videlicet in omnibus maioribus parochiis La- vantinae dioecesis erigantur congregationes Marianae at- que illae crescant et floreant et 1'ructus ferant uberrimos in omnibus populi ordinibus, praesertim vero in iuven- tute Christiana. Per Mariam ad Iesum! 1 Op. cit. pag. 539. ■H 299 >f De organisatione institutionis populi christianae. Quum sacerdotes Dei populo mancipati non am- plius nostri, sed Ecclesiae simus, a qua unacum munere dignitatem quoque accepimus,' illi serviamus et omni fervore promovere connitamur, quae ad huius sanctae niatris Ecclesiae utilitatem et exaltationem conducunt. Perpendendum tamen sacerdotibus est nostro tem- Pore plus ab illis requiri, quam ut impleant officia cu- r ae pastoralis sensu stricto nuncupata. »Neque enim hodie sufficit sacris functionibus incumbere intra tem- Plorum parietes. Sacerdos omnibus gregis concrediti ne- cessitatibus consulere et servire debet maximeque ad se pertinere sciat; de omnibus, quae eius salutem fovere Possint. Meminisse enim iuvat, quod ait, Apostolus: Quis infirrnatur, et ego non infirmor ? Quis scandalizatur, et ego non uror 9 (II. Cor. 11, 29). Omnibus omnia factus , ut orrtnes faeerem salvos«. (I. Cor. 9, 22). 1 Tališ igitur Cleri catholici in praesenti est conditio, ut etiam in publicum prodire debeat, qua de re sacer¬ dotes saepius admonuit Leo XIII., ut ipse testimonium Perhibet eloquio hoc: »Prodire in populum in eoque salutariter versari opportunum esse, prouti res sunt ac tempora, non semel Nobis, homines e Clero allocutis, v isum est aftirmare«. 2 Qui hodiedum in publicum prodit, is in proelium Prodit; gravi enim publice dimicatur * proelio, quod °mnem fere furorem effundit praesertim in Christi Ec- utesiam. 1 Sollicitus sit igitur sacerdos, ut conquirat milites uiilitantem Ecclesiam defensuros ac protecturos contra tuimicos eius atque ut hos pugnatores instruat necessariis ar mis, inter quae excellit cognitio eorum, de quibus a gitur. Ignorantia enim est Ecclesiae maxima inimica. Cuius cognitionis vere christianae tam necessaiiae 5 u am utilis causa institutae sunt in dioecesi Lavantina ri, 1 Litterae pastorales Archiepiscoporum et EpiBCoporitm Austriae ad Ulcrum de dic 19. Novembris 1891. — 8 Leoms XIII. epistola encjclica super er nocratia Christiana de die 18. Ianuarii 1901. -k BOO » iam permultae societates, quae ab institutione Christiana popularique denominantur — krščanska bralna in iz¬ obraževalna društva — et quarum iam sunt 140. In- stitutio, quae in talibus societatibus praebetur, tum apo- logetica atque latiore adhuc sensu populariter theologica est, tangens praesertim nonnulla capita historiae ec- clesiasticae, tum politicae indolis est tum socialis tum oeconomicae, simulque illa comprehendit, quae ad eam, quae communis dicitur, eruditionem vitae pertinent. Media institutionis sunt tam sermones, prolati viva voce et populari ratione, quam boni libri probataeque ephe- merides. Quo sub respectu tales societates efticax dici possunt organisatio legendi, quum illam, quae ubique iam locorum invenitur, legendi aviditatem ordineni et temperent non solum quoad tempus et locum legendi, sed etiam quoad libros ac materiam legendi, assuefaciendo videlicet membra sua lectioni eorum, quae tum omnino consentanea sunt principiis christianis tum etiam prac- tici valoris pro vita quotidiana, publica et oeconomica, quum non tantum sint lectu iucunda, verum etiam scitu necessaria et utilia. Multum operae et laboris, quod permagni est aesti- mandum, hae societates, coadunatae in Unione Christiana sociali, quae per decretum reverendissimi princ.-episc. Ordinariatus Lavantini, datum Marburgi die B. Februarii 1908 Nr. 400, ecclesiasticam quoque adepta est confh' mationem, 1 consumunt in adulta iuventute instituenda 1 Ut cognoscatur finis, cui Unio Christiana socialis et oinnes in ea CO- adunatae societates serviunt, utque media innotescant, quilms catholica haec Unio cum suis societatibus finem suum prosequitur, eius statuta hicce re- feruntur. Pravila slovenske krSčansko-socialne zveze za Štajersko. § 1. Ime in sedež. JJruštvo ni politično in se imenuje: „Slovenska kr- ščansko-socialna zveza za Štajersko." Sedež društva je v Mariboru. § 2. Namen. Namen društva je: а) zbirati krščansko misleče Slovence, vzgojevati jih v krščansko-socialneffl in rodoljubnem duhu, prirejati jim pošteno zabavo in izlete; б) ustanavljati, združevati in izpopolnjevati nepolitična društva krščansko¬ socialnih načel med Slovenci, kakor: katoliška delavska društva, braln a in izobraževalna društva, mladeniška društva i. t. d. ter jih gmotno lB duševno podpirati. -k 301 >f atque educanda. Iuventus enim spes appellatur et est Ecclesiae ac patriae, cum utraque ab illa exspectet chri- § 3. Sredstva. a) Društvo prireja poučna predavanja, pouk o splošno koristnik stvareh, daje navodila zveznim društvom, prireja poučne tečaje, zabavne shode, gledališke igre in veselice; b ) ustanovi si svoj pevski zbor, lastno knjižnico in svojo godbo; c) vsaj enkrat na leto skliče posvetovanje o društvenih zadevah (Gl. § 14). § 4. Denarni prispevki. Društvo si zbira denarna sredstva: а) z darili; б) z udnino in letnimi doneski v zvezo sprejetih društev, ki jih določi odbor „zveze“; c) z volili. § 5. Zastava. Društvo si napravi društveno zastavo in se udeležuje ž njo raznih izletov in slavnosti; spremlja tudi umrle člane k pogrebu. § 6. Ustanovitev. Društvo je ustanovljeno, ko pristopi vsaj 20 udov in se izvoli odbor. Do ustanovitve sprejemajo ude predlagatelji. § 7. Udje in njih dolžnosti. Udje so društva in poedinci in sicer: a) častni, katere imenuje občni zbor; b) ustanovni, ki plačajo enkrat za vselej 20 K ne glede na spol ali stan; c) redni ud more biti vsakdo, ki je dovršil 14. leto in vplača vsaj 2 K na leto brez ozira na spol in stan ter ga odbor sprejme; d) podporni ud je tisti, ki je izpolnil 14. leto, vplačal kakršnokoli vsoto ter ga je odbor sprejel. Odbor sme sprejem odreči, ne da bi moral navesti razloge. Kdor eno leto zamudi udnino, ali ga odbor izključi, ali sam naznani izstop, preneha biti ud društva. Društva naznanjajo svoj pristop pri odboru in stopijo v zvezo, ko jih odbor sprejme. Pristop in izstop je prostovoljen. Sprejeto društvo se sme iz¬ ključiti iz zveze le pri občnem zboru z dvetretjinsko večino glasov. Letne doneske društev določa zvezni odbor po številu udov; najmanjši donesek je 2 K na leto. § 8. Pravice udov. Udje imajo pravico: a) udeleževati se društvenih predavanj, pouka, veselic in izletov; b) udeleževati se občnih zborov, staviti predloge in voliti odbor; podporni udje ne morejo voliti in ne voljeni biti; c) društva imajo pravico, obračati se v vseh društvenih zadevah do zvez¬ nega odbora, dolžna so pa tudi poročati temu odboru na njegovo za¬ htevo o društvenem gibanju. Udje vseh zveznih društev imajo pravico, udeleževati se društvenih predavanj, veselic in izletov. Glede na občni zbor imajo vsi odborniki v zvezo sprejetih društev tiste pravice kakor drugi udje, če se ga osebno udeležijo ter se izkažejo s pooblastilom, ki jim ga izda odbor njih društva. § 9. Odbor. Odbor sestoji iz 12 odbornikov, katere voli občni zbor na leto dni. Poleg teh se volijo še 4 namestniki. Po potrebi se volijo tudi deka¬ nijski pomožni odbori. Društvenice si volijo izmed svoje srede pri občnem zboru svoj posve¬ tovalni odbor 5 odbornic, ki si volijo izmed sebe predsednico in zapisnikarico, "redsednica sklicuje odborove seje, pri katerih se vrši posvetovanje zlasti o stvareh, ki se tičejo društvenic. Namen ženskemu odboru je pa zlasti skrb za lz <>brazbo ženske mladine. Sklepi ženskega odbora se naznanijo društvenemu odboru v končno odločitev. § 10. Delokrog odborov. Odbor voli iz svoje srede predsednika, podpred¬ sednika, blagajnika, zapisnikarja in knjižničarja; sprejema ude, podaje letne facune, oskrbuje društveno imetje, skrbi za pouk in zabavo. Sklepčen je, ako •K B02 a- stianos et probos viros atque christianas et honestas malieres; ex altera vero parte iuventus magnis obiecta je navzočnih poleg predsednika ali podpredsednika vsaj 6 odbornikov. Sklepa se z nadpolovično večino glasov, pri enakem številu odločuje predsednik. Vsak mesec mora imeti odbor vsaj eno sejo. Vsaj 7 odbornikov mora stanovati v Mariboru. § 11. Predsedništvo. Predsednik ali njegov namestnik zastopa v vseh slučajih društvo, predseduje odborovim sejam in občnim zborom ter vodi razprave. Vsa razpravila, pisma in potrdila podpisuje predsednik ali njegov na¬ mestnik in zapisnikar. Blagajniške zadeve podpisuje predsednik ali njegov na¬ mestnik in blagajnik. § 12. Občni zbor. Občni zbor skliče predsednik vsako leto redno enkrat ter ga primerno naznani. V področje občnega zbora spada poleg že navedenih slučajev: a) sklepanje o izpremembi pravil; b) volitev treh pregledovalcev raču¬ nov; c) sklepanje o letnem poročilu odborovem; d) sklepanje o razdruženju društva. Ce občni zbor odborovega poročila ne vzame na znanje, se voli nov odbor; ta mora preiskati delovanje prejšnjega odbora ter o tem poročati pri¬ hodnjemu občnemu zboru. Občni zbor sklepa veljavno pri vsakem številu priču¬ jočih udov v vseh točkah, izvzemši a) in d) tega §. Občni zbor sklepa z nad¬ polovično večino navzočnih glasov, pri enakem številu odločuje predsednik. Način glasovanja določuje občni zbor. Desetina udov, oziroma pooblaščencev zveznih društev (gl, § 8), ima pravico zahtevati občni zbor, ki ga mora predsednik sklicati v 14 dneh, ko se mu je vročila pismena zahteva z razlogi. § 13. Razdružitev. Za razdružitev društva, za izpromembo pravil in iz- ključenje sprejetega društva je pri splošnem zboru treba dveh tretjin glasov navzočnih udov. Društvo se razdruži: 1. Ce to sklene občni zbor z dvetretjinsko večino glasov, 2. če ga razpusti oblast. V slučaju razdružitve ali razpusta pripada društveno imetje „Kat. tiskovnemu društvu 11 v Mariboru, ki ga mora porabiti v slične namene, kakor jih ima „Zveza“. Za izvršitev tega določila skrbi zadnji predsednik, oziroma od zadnjega občnega zbora določeni pooblaščenec. § 14. Posvetovanja. Posvetovanja, ki se vrši vsaj enkrat vsako leto, se udeležujejo samo pooblaščenci glavnega društva in drugih v zvezo sprejetih društev. Število pooblaščencev glavnega društva določa zvezni odbor, ostala društva smejo poslati k posvetovanju toliko pooblaščencev, kolikor imajo odbornikov. Pooblaščenci morajo biti izmed društvenikov, pooblastila jim dajo odbor dotičnega društva. § 15. Razsodiiče. Prepire, ki bi utegnili nastati v društvu, presoja razsodišče petih članov, katerih si vsaka stranka voli dva in ti štirje petega, kateri predseduje razsodišču. Ako se razsodniki ne zedinijo pri volitvi pred¬ sednika, ga določijo z žrebanjem. Razsodišče razsoja po večini glasov, prot 1 njegovemu ukrepu ni ugovora. — Allegata statuta approbata sunt a caes. reg. gubernio Graccii die 20. Octobris 1306 Nr. 2623/2. Quum postea praesidium Unionis die 26. IanuarD 1908 litteris supplicibus adiret reverendissimum princ.-cpisc. Ordinariatu® Lavantinum, ut catholicao linic Unioni ecclesiasticam quoque rite daret coniirma- tionem, hoc factum est sequenti decreto: Štev. 400. Vodstvu Slovenske krščanskosocialne zveze za Štajersko v Mariboru. Z ozirom na prošnjo z dne 26. januarja 1908 se v zmislu cerkvenih predpisov (Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. * BOB * «t commissa est periculis et tentationibus, unde accidit, ut multi adolescentes vel a fide deficiant vel in tepidi- tatem cadant religiosam et quoad moreš depraventur. Peculiari vestrae curae, venerabiles animarum pa- stores, aetatem iuvenilem commendamns — praecipue adolescentes schola egressos usque ad annos aetatis vi- rilis. Aetas haec omnium periculosissima sicut et gra- vissima est, quum ex ea tota residua vita pendere so- leat. Proinde iuvenis in hac aetate constitutus singulari cura ac duetu opus babet, ut rectam vitae viam sequatur, doneč stabilem conditionem ei convenientem assequatur. Has igitur iuvenum coniunctiones omni cum dili- gentia ac prudentia colatis et foveatis! Quum autem ini- micus numquam dormiat, sedulo curare oportet, ne iuvenum consociationes de via christianae veritatis et disciplinae deflectant. Volumus praeprimis in eiusmodi consociationibus omnem adolescentulorum et adolescen- tularum consuetudinem vel commercium intercludi. Ideo graviter monemus, ne exempli gratia in sic dictis prae- sentationibustheatralibus seu fabulis agendis, quantumvis honestis, iuvenes cum puellis agentes vel loquentes in- ducantur. Unde renovamus hortationem Archiepiscoporum et Episcoporum Austriae: »Cui ovium parti eximiae ma- ximam, hortamur, adliibeatis curam, ut iuventus annis peraetis periculosis conscientiam servet immaculatam. Quamobrem pueros puellasque in piis sodalitatibus con- gregate, et ut instructioni christianae adsint, quantum deri potest, curate «. 1 Itemque in memoriam revocamus p ag. 606) na podlagi predloženih pravil potrdi od cerkvene strani društvo »Slovenska krščansko-socialna zveza za Štajersko." Kot vodilo naj bodo temu katoliškemu društvu v njegovem delovanju tozadevni predpisi naših škofijskih zborov. Obenem naj društvo kot „zveza“ deluje na to, da se tudi druga njej pridružena društva ravnajo po teli določbah in zadostijo cerkvenim zahtevam. r° jim bo pridobilo blagoslov božji, brez katerega je delo le prazno. Kn.-šk. Lavantinski ordinariat v Mariboru, dne 3. februarja 1908. Quae approbatio ecclesiastica in novis statutorum impressionibus eodem ttrodo ac illa potestatis civilis adnotanda erit. 1 Litterae pastorales Archiepiscoporum et Episcoporum Austriae ad 'deruni de die 19. Novembris 1891. -k 304 >*■ verba Leonis XIII.: »Cum de fingenda probe adolescentk agitur, nulla opera potest nec labor suscipi tantus, quin etiam sint suscipienda maiora «. 1 Unde patet illas sectiones iuveniles, quae in multis iam societatibus pro institutione Christiana receptae sunt qnaeque uniones aclolescentium appellantnr — mlade¬ niške, dekliške zveze — valde laudabiles esse, quemad- modum etiam illos laudamus invenes, qui litterarum stu- diis dediti in christianis congregantur societatibus. Superest, ut quemadmodum supra desideravimus, ut in omnibus maioribus parochiis erigerentur pia soda- litia et praeprimis congregationes Marianae, societates quoque valde commendemus et auctoritate Nostra fulciri pergamus institutioni populi et praesertim iuventutis christianae destinatas 2 simulque optemus, ut haec duo 1 Epistola eneyclica Sapientiae christianae de die 10. Ianuarii 1890. ’ Huc referenda est declaratio Nostra de die 31. Iulii 1911, cuius tenor est hic: V Gospodu ljubljenim, krščanskim mladeničem! Mladina je cvet, up in radost sv. katoliške Cerkve in ljube domovine. Iz vernih in čednostnih mladeničev, ki hrepenijo po visokih krščanskih vzorih in se ravnajo po večno veljavnih katoliških načelih, vzrastejo značajni možje: vzgledni katoličani in zvesti državljani. Globoko prepričan o tej resnici, katero potr¬ juje Vsakdanja izkušnja, se srčno radujem vseh naprav in prireditev, ki imajo blagi namen, zbirati mladino pod nepremagljivim praporom Kristusovim. Zato me je tudi močno razveselil dopis velecenjenega uredništva .Mladosti 11 z dne 1. aprila 1911, v katerem mi je naznanilo, da se bo vršil meseca avgusta le¬ tošnjega leta v Ljubljani katoliški shod naše nadobudne mladine, inv katerem me je prosilo, da bi mu vposlal za tozadevno slavnostno številko glasila mla¬ deniške organizacije pozdravno izjavo. Po vseh pokrajinah naše ožje domovine se je vzbudilo v zadnjih letih veselo, živahno mladeniško gibanje. V moji razsežni knezoškofiji se osnav- ljajo dannadan poleg hvalevrednih cerkvenih bratovščin Marijine družbe zlasti za mladeniče in mladenke, izobraževalna društva in raznovrstne zveze za pro- bujo upapolne mladine. Goreči duhovniki žrtvujejo vse svoje moči, da v cerkvi in zunaj cerkve na podlagi modrih sinodalnih določb utrjujejo mladino _v verskem prepričanju, da jo navajajo k versko-nravstvenemu življenju, da jo izobražujejo na duhu in blažijo na srcu, ter jo tako vadijo in urijo za uspešni boj proti prekanjenim sovražnikom njenega vzveličanja. Duhovnike pri tem delu požrtvovalno podpirajo krščanski razumniki in sploh dobro misleči možje iz drugih stanov. Sveta Cerkev posvečuje neprenehoma skozi vsa stoletja svojega obstanka posebno pozornost mladinski vzgoji, dobro vedoč, da tako najbolje skrbi za za¬ nesljiv naraščaj dobrih in zvestih svojih udov. Saj je pregovor: Mladenič va¬ jen svoje poti, tudi v starosti ž nje ne stopi (Preg. 22, 6), in kakršna mladost takovšna starost. Zato pri cerkvenem in šolskem pouku vedno opozarja mla¬ deniče na prelepe svetopisemske zgodbe o stanovitnosti egiptovskega Jožefa * 305 * organisationum Christian aram genera concorditer et quasi v hudi izkušnjavi, o poslušnosti nedolžnega Samuela, o čudovitem prijateljstvu Davida in Jonatana, o ljubezni vrlega Tobija do staršev, o zmernosti in razum¬ nosti zalega Daniela in njegovih tovarišev, o verski odločnosti sedmerih Makabejskih bratov. Zlasti jih opominja, da naj posnemajo vzvišeni vzgled pokorščine, pobožnosti in svetosti, kakor nam ga je zapustil božji Mladenič iz časa, ko je hodil po zemlji. Božji Vzveličar sam je kazal izredno ljubezen do mladeničev. Mladeniča v Najmu je obudil od mrtvih; mladeniča, sina kraljevega služabnika, je ma¬ homa ozdravil; bogatega mladeniča, ki ga je vprašal, kaj naj stori, da bo dosegel večno življenje, jo milo pogledal in ga je vzljubil (Mark. 10, 21); iz mladeniča pod goro Tabor je izgnal hudega duha; ob grobu mladeniča La¬ zarja se je razjokal tako, da so ljudje rekli: Glejte, kako ga je ljubil! (Jan. H, 36). In nedolžni mladenič, deviški Janez, mu je bil najljubši apostol. Po vzgledu božjega Mladinoljuba objema tudi sveta Cerkev mladeniče s posebno ljubeznijo , kakršne je gorel n. pr. sv. Filip Nerij in je plamtel naj¬ novejši avstrijski svetnik, Klement Marija Hofbauer, ki nam je odgojil gla- sovitega misijonarja-škota Friderika Baraga. Kakor je katoliška Cerkev prva začela ustanavljati šole, da bi rešila mladeniče iz teme nevednosti ter jih privedla na pot izobrazbe in omike, enako še sedaj kot skrbna mati pospe¬ šuje vse zavode, naprave in prireditve, o katerih sodi, da morejo mladeničem koristiti v dobro srečo, časno in večno. Ako se torej mladeniči združujejo v krščanski organizaciji ali ustrojbi, ako se v vedno večjem številu oklepajo katoliških načel, dandanes, ko jih hočejo vse sovražne sile odtujiti veri in Cerkvi, je to sveti Cerkvi ter njenim zastopnikom v sladko tolažbo in veselje. To gibanje nam je veselo znamenje, da še krepko živi v mladeniških srcih verska zavest; nam je nedvomljivo zagotovilo , da bo naše ljudstvo ostalo stano¬ vitno na potu, ki varno vodi v vzveličanje; v tem mladeniškem gibanju vidimo poroštvo boljših dni. Zato pozdravljam iz globočino svojega srca in blagoslavljam sestanek, ki bo pokazal svetu dosedanje uspehe mladeniške uravnave, in ki bo nedvomno utrdil in navdušil vse udeležence, da bodo vztrajali pri započetem trudapol- n em, pa vzveličavnem delu! Vsem na shodu zbranim blagim mladeničem pa prijazno kličem: Bodite ln ostanite zvesti sinovi svoje duhovne matere, svete katoliške Cerkve! Ona Vam zeli in hoče le dobro; ona edina Vas more osrečiti tukaj in tamkaj. Živite po naukih svete, edino vzveličavne vere in bodite odločni v izpolnje¬ vanju božjih in cerkvenih zapovedi ter v izvrševanju svojih stanovskih dolžnosti! * darila bo ura, ko bote jasno spoznali, da so v veliki zmoti tisti, ki sra¬ motijo katoliško vero in življenje po njej. Spoštujte svoje predstojnike, starše in gospodarje, cerkvene in svetne ob¬ lastnike — svoje vidne Rafaele! Ni je oblasti razen od Boga, in katera je, je °d Boga postavljena. Bonum est viro, c um portaverit iugum ab adolescentia sua! Dobro je možu , če nosi jarem od svoje mladosti! (Zal. Jerem. 3, 27). In 'zpolnjevalcem četrte božje zapovedi je obljubljeno, da jim bo dobro šlo na zemlji in v večnosti. Dajte se voditi v vseh svojih dejanjih od krščanske ljubezni in od njene enakovrstne sestre pravičnosti! Tako si bote ohranili mir z Bogom, s seboj I, 1 z bližnjim, tako bote največ koristili svojemu ljudstvu in svoji slavni, do¬ movini Avstriji Bodite stanovitni in neomahljivi , vedno polni vnele marljivosti za delo Gospodovo, ker veste, da vaše delo v Gospodu ni zastonj! (I. Kor. 15, 58). V Mariboru, na god sv. Ignacija Lojolana, dne 31. julija 1911. Dr. MIHAEL NAPOTNIK, knezoškof. 20 m 806 » iunctis manibus operentur ad eundem finem, qui est vera populi salus, cum aeterna tum temporalis. »Subsidiis fidei servandae necessario adnumerantur associationes pro bonis libris et foliis propagandis.« 1 Quum aviditas legendi, ut supra diximus, ubique inve- niatur omnibusque fere hominibus potiatur, curandum est animarum pastoribus, ut haec legendi aviditas in fidelibus ita satietur, ut sit fidei et moribus praesidio, non vero detrimento. Nos magnam bonorum librorum et foliorum utilitatem simulque gravissimum periculum, quod in malis libris et ephemeridibus delitescit, prae oculis habentes muneris Nostri duximus omni oblata occasione anirnos oculosque sacerdotum convertere ad bona folia bonosque libros promovendos atque propagandos, malos vero a populo pro viribus arcendos. 2 Licet in dioecesi Lavantina nondum omnes malae ephemerides excisae atque exstirpatae sint, de multis tamen bonis et sanis gratulamur foliis, quorum editionem et sollicitudinem maxima ex parte suscepit propria associatio, anno 1871 fundata pro imprimendis probatae doctrinae libris et edendis ephemeridibus iuxta normam religionis catholicae — Katoliško tiskovno društvo. Die 5. lanuarii 1892 haec associatio ac,quisivit, officinam typo- graphicam, quae inde a die 1. Iulii 1905 in propria domo condita finem šibi propositum prosequendo laetiores in dies facit progressus. In hac typographia, quae a s. Cyrillo nuncupatur, periodice typis imprimuntur : 1. Folium officiale dioecesis Lavantinae. 2. Slovenski Gospodar, qui inde ab anno 1867 semel in hebdomada populum instruit, de rebus politicis, ’ Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 104. — s Gesta et statuta Synodi dioe- cesanae Lavantinae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pagg. 202, 209, 210, 258 — 263. — Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 co- adunata. Marburgi, 1904. Pagg. 253, 260, 852. — 8ynodus dioecesana Lavan¬ tina 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 326 — 335. — Epistola ad Clerum La- vantinum de die 25. Decembri« 1889, quae continetur in opere: Pastirski listi. Spisal, zbral in priobčil Dr. Mihael Napotnik, knezoškof Lavantinski. V Mari¬ boru, 1906. Pag. 14. * 307 » religiosis, oeconomicis. 3. Naš dom, folium quindenis diebus edi solilum, destinatum christianae adolescentium et puellarum institutioni. 4. Voditelj v bogoslovnih vedah, theologicae scientiae in dioecesi excolendae inserviens, qui iam per 14 annos trimestribus intervallis a profes- soribus instituti theologici dioecesani Lavantini editur. 5- Glasnik najsvetejših src, cultum sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae promovens et vitam religio- sam fovens per omnes illas dioeceses, quas incolunt. homines slovenicam linguam callentes. Praeterea in eadem typographia Marburgi eduntur Straža, ephemeris politica, quae ter per hebdomadam in lucern dari assolet, et Časopis za zgodovino in naro¬ dopisje, folium scientificum historicae scientiae promo- vendae inserviens. Item Marburgi in lucern prodit semel unaquaque hebdomada ephemeris, principiis christianis nixa: Untersteirische Volks-Zeitung. Insuper bonorum librorum et foliorum propagan- dorum causa in praeterita Synodo dioecesana Lavantina eondita est associatio, quae a s. Victorino, Episcopo urbis Petoviensis, martyre et venerabili scriptore ecclesiastico (f 303), societas s. Victorini appellatur. Scopus eius est, ut sublevet et adiuvet editionem et in populo propagatio- ttem catholicorum librorum ac libellorum et diariorum a liorumque scriptorum. Huic associationi hucusque ag- Sregati sunt fundator unus, benefactores viginti et unus, prornotores vero sexaginta. Substantia capitalis societati Propria sub finem anni 1911 summam 31.700 - 67 corona- r um complevit. Moderatores associationis in conventu die 29. Februarii 1912 habito in posterum allaborandum ^sse decreverunt, ut et ii, qui quidquam contribuendum Promiserunt, ad hoc praestandum monerentur, et socii °rdinarii, qui quotannis saltem 2 coronas contribuerent, a d aggregationem invitarentur. Ad sublevandam editio- eem operam et foliorum usque ad praesens 2218 87 co- r °nas associatio nostra erogavit. Dilecti in Domino! Idoneum et salubre, immo ne- ce ssarium existimamus, ut vos hac occasione moneamus 20 * * 308 » atque hortemur verbis sociatis omnium Episcoporum Austriae: »Austriae catholicae, monente Sunimo Pon- tifice, pernecessarium esse innuimus, ut omnium vires conferantur in libros, diaria similiague arte typographica in vulgus edenda in sensu catholico nec non adiuvanda atque promovenda. Quod munus honorificum venerabili quoque Clero incumbit, qui vocatus est, ut moveat diri- gatque laicos homines et publicas ephemerides doctrinae catholicae consonas inter oves šibi commissas propaget, malas vero amovere studeat. Sed ali ud quoque munus implendum venerabili Clero erga diaria incumbit, operiš consortem se praebere, ut in votis est Sanctissimi Patris monentis, ut Clerus eisdem benigne faveat sacraeque afferat doctrinae praesidia.« 1 De o r g a n i s a t i o n e sociali e t p o 1 i t i c a. Tempus nostrum, cpio vivimus, aetas appellari solet cjuaestionis socialis. IJaec quidem quaestio, summam complectens omnium quaestionum, quae organismum so¬ cialen! hodie exagitant atque sauciant, non mere oe- conomica est, prouti nonnulli putant et in vulgus con- clamant, »quum contra verissimum sit, eam moralem imprimis et religiosam esse ob eandemque rem ex lege morali potissimum et religionis iudicio dirimendam esse.« 2 »Videlicet Ecclesia est«, declarat Leo XIII. in sna encyclica de conditione opificum, »quae promit ex Evan- gelio doctrinas, quarum virtute aut plane componi cer- tamen potest aut certe fieri detracta asperitate mollius: eademque est, quae non instituere mentem tantummodo, sed regere vitam et moreš singulorum praeceptis suis contendit: quae staturn ipsorum proletariorum ad me- liora promovet pluribus utilissime institutis; quae vult atque expetit omnium ordinum consilia viresque in id consociari, ut opificum rationibus, quam commodissime potest, consulatur: ad eamque rem adhiberi leges ipsas ' Litterae pastorales Archiepiscoporum et Episcoporum Austriae a! Clerum de die 19. Novemliris 1891. — 2 I.eonis XIII. encyelica Oraves de communi de die 18. Ianuarii 1901. « 309 * auctoritatemque reipublicae, utique ratione ac modo, putat oportere«. 1 Quum igitur quaestio haec primario moralis sit at- que religiosa, »Clerus iure proprio id est vi suae missionis divinae hanc quaestionem tractat«. 2 Cuius rei gratia numquam praetermisimus vel desiimus animos mentes- que sacerdotum dioecesis Lavantinae advertere ad hanc gravissimam quaestionem. lam decessor Noster Iacobus Maximilianus conferen- his pastoralibus anno 1878 hanc proposuit quaestionem: »Ut communis fert opinio, quaestio socialis tamquam nubes nigra emergit et sublime fertur venitque in con- spectum. Quid est socialismus christianus, quid anti- christianus? Ab hoc qualia pericula imminent Ecclesiae catholicae et praesertim rationibus curae pastoralis? Quibus mediis uti debet curator animarum, imprimis in urbibus locisque fabricarum, ut influxum antichristiani socialismi a sua parochia arceat et quaestioni sociali sensu christiano solvendae consulat?« 3 Nos quoque iam anno 1890 conferentiis pastoralibus hanc solvendam proposuimus quaestionem: »Multum sermonis assidue habetur de quaestione sociali. Quid est haec quaestio et quomodo Ecclesia catholica eius solvendae particeps est? Ouomodo hac in re Clerus cooperari potest. et quomodo singillatim participare pot- est in solvenda quaestione agricolarum, artificum, opi- iicum, pauperum?« 4 De hac quaestione 36 relatores elaborata sua miserunt, quorum responsiones redactae suni in perlucidam solutionem quaestionis propositae, publicatam in XLII. protocollo finali conferentiarum pa- storalium. 5 Postquam vero Leo XIII. edidit praeclarissimam encyclicam Revirni novarum, complectentem illa omnia ' Encvclica Rerum novarum de dic 15. Maii 1891. — s Acta et con- ®titutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 257. — 8 Kirchliches Verordnungs-Blatt fur die La- v anter Diozese. Marburg, 1878. Nr. I. alin. 3. pag. 8. — 4 Kirchliches Ver- ordnungs-Blatt fdr die Lavanter Diozese. Marburg, 1890. Nr. I. alin. 3. pag. 5. —• 6 XL1I. Schluss-Protokoll liber die im Jalire 1890 in der Lavanter Diozese a l>gehaltenen Pastoral-Konferenzen. II. Pastoral-Konferenz-Frage, pagg. 6—9. -k 810 * praecepta et instituta, quibus quaestio haec unice feli- citer fausteque solvi potest, studium huius encyclicae apostolicae Clero Nostro semper impense commendavi- mus et identidem nune commendamus, »ut legant eam attente et iterum iterumque perlegant et studeant et meditentur, doneč mente teneant hanc apostolicam doctrinam .« 1 Cuius doctrinae apostolicae viam insistentes in om¬ nibus et singulis Synodis dioecesanis, a Nobis congregatis, peculiares promulgavimus Constitutiones, quibus tum principia explanavimus catholica hanc quaestionem con- cernentia, tum practicas dedimus institutiones de aptis mediis adhibendis simulque graves adiunximus cohorta- tiones ad actionem illam, quae catholica nuneupatur cuiusque dicente 2 Pio PP. X. praecipuum obiectum est practica quaestionis socialis solutio iuxta Christiana principia . 3 Apostolica haec doctrina, in animis Cleri Lavantini sata, boni seminis instar idoneum occupavit locum et processit atque crevit in flores fructusque salutares. Quum socialis reformatio sine interna morali ac religiosa ho- minum renovatione inanis, immo impossibilis sit, ani- marum curatores ad eam perficiendam imprimis adhi- bebant atque adhibent media pastoralia, videlicet. verbi Dei praedicationem diligentem piamque sermonibus cum ordinariis tum extraordinariis et sanctiticationem homi- num per gratiam e Christi sacramentis copiosissime re- dundantem. Ad populi disciplinam in ecclesiis traditam addebant eam institutionem, quae extra ecclesiam fiebat et assidue lit in illis societatibus, quas supra commemoravimus 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 213. — * Litterae encyclicae Pii PP. X. 11 fermo propostto de die 11. Iunii 1905. — 3 De sociali quaestione confer: Gesta et statuta Synodi dioec. Lav. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Cap. III. pagg. 210-236. — Actiones et constitutiones Synodi dioec. Lav. anno 1900 institu- tae. Marburgi, 1901. Cap. XXXII. pagg. 249—266. — Ecclesiae Lav. Synodus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXIV. pagg. 235—241 et cap. LXV. pagg. 241—254. — Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita et faeta. Marburgi, 1907. Cap. CX. pagg. 219—233. * 311 » christianae populi institutioni destinatas — izobraževalna društva — vel in peculiaribus cursibus socialibus, ab Unione catholica sociali Marburgensi apparari solitis, qui iam multis in locis facti suni et optabilem habue- runt exitum. Praeterea quod certe confert ad quaestionem so- cialem solvendam, sacerdotes Lavantini simulque per- multi laici catholici pauperum aliarumque personarum miserabilium curam paternam gerunt, fovendo societates christianae caritati exercendae inservientes, prouti sunt conferentiae a s. Vincentio a Pavlo nuncupatae, quarum iam tres sunt Marburgi: 1. in parochia s. Magdalenae, erecta anno 1879, 2. in parochia cathedrali, fundata anno 1887, 3. in parochia s. Mariae, instituta anno 1910. Porro societates catkolicarum matronarum ad caritatem proximi agendam, quales existunt Marburgi, Celeiae, Petovii. Exstat quoque Marburgi Marianum pro excipi- endis puellis operam quaerentibus vel etiam pro talibus, quae iam aetate provectae multum operari non valent; anno vero 1908 erecta est Marburgi societas patronatus «• Philippi Ner. pro tutandis puellis. Leone XIII. in encyclica Berum novarum impulsore et suasore anno 1895 Marburgi instituta est societas opificum catholica; similes societates vigent in Trbovlje, Žalec, Konjice, in parochia s. Mariae in Eremo. Exstant porro Marburgi inde ab anno 1855 societas opificum adiutorum catholica et societas catholicorum magistrorum, erecta anno 1901. Quod in tribus iam commendavimus Synodis', ut nempe sacerdotes faveant societatibus cooperativis, quae prosequuntur productionem vel consummationem vel mutuum creditum — pro agricolis iuxta systema Raiff¬ eisen — eisque proinovendis animum intendant, hoc revera affatim factum est. Numerantur enim in dioecesi Lavantina tales societates cooperativae, mutuum credi- 1 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1907. Pag. 235. — Actiones et constitutiones Syn. dioec. Lav. anno 1900 in- stitutae. Marburgi, 1901. Pag. 264. — Synodus dioec. Lav. anno 1906 eoncita. Marburgi, 1907. Pag. 226. m 312 >3- turn prosequentes, quae a viris catholice sentientibus diriguntur, iam ultra 90, quae vero consummationi vel productioni vel aliis finibus inserviunt, sunt 13. Quae societates omnes coadunatae sunt in Unione oeconomica sociali (zadružna zveza), cuius centrum est Aemonae quaeque propriam sectionem pro societatibus Styriacis hab el; Marburgi. Politicam denique organisationem respicere iuvat. Hodie nempe in politicis versari bomo catholicus quasi cogitur. »Fuit aliquando, cum evangelica philosophia gubernaret civitates; quo tempore christianae sapientiae vis illa et divina virtus in leges, instituta, moreš popu- lorum, in omnes reipublicae ordines rationesque pene- traverat: quum religio per Iesum Christum instituta in eo, quo aequum erat, dignitatis gradu firmiter collocata, gratia principum legitimaque tutela ubique floreret: quum sacerdotium atque imperium concordia et amica oflici- orum vicissitudo auspicato coniungeret,.« 1 Hac vero concordia per incredulam philosophiam et politicum liberalismum disrupta acerrimum multiplex- que bellum adversus Ecclesiam exarsit. Homines nimi- rum, Deo et Ecclesiae adversantes infestique ingenii signa dantes, »transferunt in humanam naturam ereptum Deo principatum: a natura petendum omnis veri principium et nomen praedicant; ab ea rnanare ad eamque esse cuncta religionis officia referenda. Ouocirca nihil esse divinitus traditum: non disciplinae moram christianae, non Ecclesiae parendum: nullam huic esse legum feren- darum potestatem, nulla iura; immo nec ullum Ecclesiae dari in reipublicae institutis locum oportere. Expetunt vero atque ornni ope contendunt capessere res publicas et ad gubernacula sedere civitatum, quo šibi facilius liceat ad has doctrinas dirigere leges moresque fingere populorum.« 2 Quum decennio iam sexto saeculi elapsi muhi in Austria homines, has doctrinas in populum spargentes, 1 Leonis XIII. epistola encvclica lmmorlale Del de die 1. Nov. 1885. —■ 2 Leonis XIII. litterae apostolicae Sapientiae christianae de die 10. latluarii 1890. -k 31B ad bellum consurgerent contra Christi Ecclesiam, malti sacerdotes aliique viri catholici adversus illos exsurre- xerunt colligendo populum in societatibus politicis ca- tholicis. In vetustissimarum numero refertur catholica politica societas Konjicensis, instituta die 29. Ianuarii 1871, quam multae aliae subsecutae sunt, ita ut hodie per varios districtus 19 tales numerentur catholicae so- cietates. Praeterea pro lota Styria inferiori die 20. Ianu¬ arii anno 1907 constituta est magna catholica politica societas (kmečka zveza), cuius membra Nostris litteris pastoralibus 1 ad populum de die 24. Maii 1911 impellen- tibus in electione ad comitia deputatorum hoc anno 1911 suffragia sua tulerunt solummodo candidatis, programma catholicum aperte profitentibus, qui victoriam reportarunt ornnes. Sic igitur populus Lavantinae dioecesis per catho- bcas societates, tum pias turu institutioni populi destinatas, tum oeconomicas lum politicas, associatus est in mag- nam validamque aciem catholicam sic.que verificatur ac veluti ante oculos ponitur illud s. Cypriani: »Ecclesia a Christo non recedit, et i 11 i sunt Ecclesia plebs sacerdoti adunata et pastor i suo grex adhaerens.« 2 »Equidem gaudemus, venerabiles fratres«, sic con- čludimus et peroramus verbis, prolatis ab omnibus Epi- scopis Austriae, »quod inter vos haud pauci inveniantur presbvteri, qui magna industria liane vineae Domini partem colunt et societates erigendo et bene eas diri- gendo. Scimus insuper, quantum novum onus bisce nionitis humeriš vestris imponere studeamus. Ast prob dolor, numerus operariorum tam exiguus est! Attamen laboribus istis se subducere non licet; apostolicus autem z elus animarum numerum vestnim augebit laboresque atque aerumnas cumulatas reddet suaviores. Erga divi- num Pastorem amor, cuius ministri sumus, fervorem v obis infundet et ab erroribus vos praeservabit.« 3 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae. 1911. Kum. VII. alin. 60. pag. 117 sqq. — * Epist. 66. nitm. 8. (Edit. Guilel. Hartel. Vindobonae, 1871. Pag. 733). — » Litterae pastorales Archiepiscoporum et Episcoporum Austriae ad derum de die 19. Novembris 1891. * 314 * Quodcumque faeitis, ex animo operamini sicut Do¬ mino et non hominibus: scientes, quod a Domino acci- pietis retributionem haereditatis. Domino Christo servite! (Col. 3, 23. 24). _v./ _ Caput CLI1L De quaestione sociali expedienda. E rchiepiscopi et Episcopi ditionis austriacae in lit- _) teris pastoralibus, datis Vindobonae die 16. No- vembris 1910, Clerum sirarn hac de quaestione apposite ita monuerunt: »Episcopis alte persuasum est, Clerum ad id quoque vocari, ut actionem, quam socialem vo- cant, iuxta spiritum Ecclesiae et doctrinam a Leone XIII. feb rec. traditam promoveat et evolvat, attentis regionum et populi necessitatibus. Clerus vero. liuic actioni salu- br.it er intentus, sernper prae oculis habeat, ut dum ter- renis indigentiis levamen aliquod affert, Christi spiritum in Christiana plebe vivificet . . Ad actionem Cleri socia¬ lem pertinet etiam cura de associationibus catholicis e. gr. magistrorum, iuvenum, opificum, operariorum. Cle¬ rus ipsis invigilet et operam impendat, quin tamen his intentus ea, quae stricte sunt muneris sui, negligat.« * 1 De eis, quae in 1 itteris istis pastoralibus praecipi- untur, iam in Synodis Nostris dioecesanis copiose locuti sumus. 2 In Concilio quoque provinciali Salisburgensi arino Domini 1906 celebrato de quaestione sociali, sive obiecturn et indoJes et aspectus huius quaestionis con- siderantur, sive ius et officium et spiritus religionis re- late ad istam quaestionem spectantur, egregia proposita sunt. 3 * * * * Monemus ergo dilectum Clerum Nostrum, ut haec 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1910. Nr. XIII. alin. 116. pag. 191. — 8 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag g. 210—237. — Actiones et constitutiones 8ynodi dioece¬ sanae Lavantinae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Pagg. 249—266. — Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pagg. 235 — 263. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 219—233. — 3 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pagg. 253—261. n B15 >f ornnia diligenti animo executioni mandet. Quae vero speciali modo nondum explanata sunt, utpote de orga- nisatione mulierum vel cura de iuvenibus e schola dimissis, in separatis constitutionibus exponuntur. Specialem tamen hac occasione mentionem facere debemus syndicatuum — Gewerkschaften, strokovna dru¬ štva — de quibus hucusque ex professo sermocinati non sumus. 1. Necessitatem hodiernam syndicatuum, qui cum societatibus cooperativis confundendi non sunt., iam anno- 1884 — octo ergo annis antequam publicaret consti- tutionem Iterum novarum — orbi universo indicavit Leo XIII. hisce verbis: »Una quaedam res est, a maioribus sapienter in¬ stituta eademque temporum cursu intermissa, quae tam- quam exemplar et forma ad simile aliquid valere in praesentia potest. Scholas seu collegia opificum intelli- gimus, rebus simul et moribus, duce religione, tutandis. Quorum collegiorum utilitatem, si maiores nostri diuturni temporis usu et periclitatione senserunt, sentiet fortasse ttiagis aetas nostra, propterea. quod singularen! habent ad elidendas sectarum vires opportunitatem. Qui mercede manuum inopiam tolerant, praeter- quam quod ipsa eorum conditione uni ex omnibus sunt caritate solatioque dignissimi, maxime praeterea patent illecebris grassantium per fraudes et dolos. Quare iuvandi sunt, maiore qua potest benignitate et invitandi ad so- cietates honestas, ne pertrahantur ad turpes. Huius rei causa collegia illa magnopere vellemus auspiciis patrocinioque Episcoporum convenienter tem- Poribus ad salutem plebis passim restituta. Nec mediocriter nos delectat, quod pluribus iam locis sodalitates eiusmodi, itemque coetus patronorum constituti sint: quibus propositum utrisque est honestam proletariorum classem iuvare, eorum liberos, farni!ias Praesidio et custodia tegere in eisque pietatis studia, r eligionis doctrinam cum integritate moram tueri.« 1 1 Litt. encycl. Leonis XIII. Humanum genus de die 20. Aprilis 1884. 316 » Istae institutiones eo magis necessariae videntur, quia hodiernae malae opificum conditionis fontem princi- paliorem, uti observat idem Pont.ifex Leo XIII. in litteris en- cyclicis Revirni novarum, abolitio ant,iquorum collegio- rum pro operariis constituit. » Veteribus artificum collegiis superiore saeculo deletis, nulloque in eorum locum suffecto praesidio . . sensim factum est, ut opifices inhumanitati dominorum effrenataeque competitorum cupiditati solitarios atque indefensos tempus tradiderit.« 1 Ideo sodalitia opificum, ut docet historia, multum prosunt., praesenti ternpori si sint accommodata, sive ex uno ordine sive ex utroque conflata. 2. Versus linem constitutionis Rerum novarum Leo XIII. indicat, quomodo syndicatus considerandi sint atque moderandi. Haec sodalitia legitima esse dicit. Proin civitas ne- quit violare ius coeundi, a quo et ipsa est orta, nisi in- stitutum cum iustitia, cum aequitate, curn ordine pu¬ hlico pugnet. Sed et tune caute proseribendum est. Peropportuna sunt haec sodalitia, sed catholica tan¬ kim. Quurn enim iam multa huius generis non christiano nomini, non saluti civitatum consentanea existant, opi- fices Christiani apericulo liberandi sunt cum eis coeundi. Inde laudandi valde, qui ad meliora opilices redu- cere conantur atque verbo, opere, zelo apostolico aut pecunia allaborant ad hunc peroptandum finem. Feliciora tempora haec collegia, modo crescant, certo parabunt. Reipublicae est, sinere ad haec collegia cives coire eaque sua libere regere. 3. Temperatio horum collegiorum ad ipsa spectat et a variis adiunctis pendet. Summa ad haec sequentia red uci tur. a) Ut scopum principalem habeant perfectionem pietatis ac moram. Huius numquam obliviscantur sacer- dotes, harum societatum institutores seu moderatores.. 1 Litt. encycl. Leonis XIII. Rerum novarum de conditione opificum de •die 15. Maii 1891. * 817 * Hoc primo quaesito, caetera adiicientur. Ideo colantur in illis eruditio religiosa, cultus Dei, dierum festorum, Ecclesiae, sacramentorum. b) Quod ad materialia spectat, officia bene partienda, commune integrum administrandnm, iura cuncta ser- vanda, arbitratus integer in ipso collegio firmandus, membris čopi a operiš procuranda alque vectigal ad sub- veniendum necessitatibus. Adlaborent ergo strerme et prudenter sacerdoies omnes, quibus praesertim in civitatibus maioribus in- cumbit cura animarum, ut magnos suscitent syndicatus, qui inter se per duces suos intime uniantur. Domus seu collegia sua possideant cum variis et speciticis in- stitutionibus. At unitis collaborent. viribus caveantque ab omni interna separatione! c) Sedulo operam navent sacerdotes, ut liberi ma- neant syndicatus, ita ut nullus opifex cogatur invitus iUos ingredi; voluntarii sint et maneant, non vero ob- ligatorii. Accurate ad hoc loquitur Sanctissimus Dominus: »Iuvandi sunt (operarii) maiore qua potest benignitate et mvitandi ad societates honestas.« 1 Quarum utilitas a špiritu, quo reguntur, et ab usu potestatis earum dependet. Quae invitatio et cura pertinet utique ad sacerdo¬ ies, qua Episcoporum vices gerentes; quapropt.er pergit 'dem Pontifex: »Huius rei causa collegia i 11 a magnopere vellemus auspiciis patrocinioque Kpiscoporum . . passim restituta.« 2 d) In limine fundationis alicuius syndicatus omnia providenda sunt, videlicet linis tum absolutus tum rela- iivus. Aliis verbis clare statuatur ab initio: Quot vota re- hnirantur pro dissolutione syndicatus; porro quomodo dis- solutio pronuncianda erit;.quid in času fiet de bonis communibus, quomodo et quibus erunt distribuenda; ( iuid etiam faciendum seu dandum membro; quod ex- Pellitur a syndicatu; quaenam requiruntur et quot vota, ut quis de mre expelli possit; quid concedendum ei, qui 1 Litt. encvcl. Loonis XIII. Humanum genus de die 20. Aprilis 1884. — * Ibidem. M 318 H- libere secedit a syndicat,u; quomodo aliquis demissi- onem suam dare poterit? Cuncta haec magnum studium requirunt atque ma¬ turam prudentiam a parte presbyteri, qui pro Dei gloria animarumque salute cupit opus tam necessarium syn- dicatus incipere. Sciat ergo sacerdos fundator prudenter dubitare, humiliter inquirere, sapienter stabilire, caute praevidere, ferventer Omnipotentem exorare et cum Deo agere. Itaque, fratres mei dilecti , stabiles estote et immobiles, abundantes in opere Domini semper, scientes, quod labor vester non est inanis in .Domino! (I. Cor. 15, 58). _ s/ . _ VN Caput CLIV. De nova norma instructionis religionis pro cate- chetis in scholis popularibus et civicis. iam in elementaribus catechetae sedulo in- ant ad fidei rudimenta tradenda vel potius ad institutionem religiosam a parentibus inceptam con- tinuandam; horum enim est, prima christianae religio¬ nis semina in corda filiorum suorum spargere et, quomagis in familiis modernis eruditio religiosa negligitur, eo gra- vius et frequenlius parentes de hoc suo munere gravis- simo edoceantur oportet. Persuadeant, šibi firmiter catechetae, institutionem solidam religiosam in scholis elementaribus gravissimi valoris et ponderis esse — hi c ponendum esse fundamentum totius vitae christianae. Nisi iam in hisce scholis haec basis firmiter posita fu- erit, in scholis superioribus vel in concionibus vel in catechesibus ecclesiastic.is hoc detrimentum reparari fere numquam poterit. Liber, quo in tradenda doctrina Christiana omnino uti oportet, est catechismus, ab Episcopis Austriae die 9. Aprilis 1894 rite approbatus ac promulgatus. Studio as- siduo allaborent catechetae, ut verba catechismi pro 'Captu puerorum puellarumque dilucide et concinne * B19 » exp]icentur, ut ab eis non solum ad amussim memoria teneantur, verum etiam voluntati et cordi imprimantur. Catechistae materiam pro singulis classibus determina- tam quolibet anno diligenter pertractent et Episcopo ve) Decano visitanti de lectionibus habitis rationem reddant. Ut catechesis uberes fructus ferat,, utique necesse est, ut catechetae ipsi in ratione et methodo catechi- zandi sini, bene instructi, ut ipsi catechismi verba, tum interrogationes tum responsa, accurate memoria teneant et diligentissime oratione et studio se praeparent ad sin- gulas catecheses. 1 Ad praeparationem vero praeter orationem et stu- dium catechetae schema vel normale instructionis neces- sarium et utile esse certissime constat. Necessarium Ouidem, quia in catechizandis parvulis quoad materiam Uadendam, quoad methodum eam tradendi et quoad iacultat.es parvulorum tales inveniuntur difficultates, quae absque tali norma superari vix possint. Utile vero, huia catecheta, tali regula in edocendis et instruendis parvulis non utens, haud semper rationabiliter agere poterit. Prima »norma instructionis religionis« in dioecesi ttostra Lavantina anno 1873 in lucern prodiit sub titulo: »Lehrplan tur den Religionsunterriclit an den Volksschu- ien der Diozese Lavant.« Quum vero anno 1894 ab Episcopis Austriae novus catechismus editus esset, nova etiam delineatio instructionis religionis cum pro scholis Popularibus tum pro scholis civicis necessaria evasit. Quae delineatio anno 1899 in Folio officiali dioecesis Lavantinae Nr. XI. et XII. alin. 55 et 57 publicata, in libro proprio typis exscripta est cum titulo: Detaillierter Lehrplan des katbolischen Religionsunterrichtes fiir Volks- Und Biirgerschulen in der Diozese Lavant. (Separat- a bdruck aus dem Kirchl. Verord.-Blatte fiir die Lavanter Eiozese. 1899, XI. ddo. 10. September 1899, Absatz 55). Natančni učni načrt za verski pouk v ljudskih in 1 Instruktion zur Kiufiilirung des neuen Katecliismus (Kircliliches Ver- 0r dnungs-Blatt fttr die Lavanter Diozese, 1897. Nr. XIII. alin. 2). — Acta et ®onstitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salis- bui 'gi* 1910. Pag. 76. alin. 22—24. -k 320 » meščanskih šolah Lavantinske škofije. (Ponatisek iz cer¬ kvenega uradnega lista za Lavantinsko skotijo. 1899, XII. dne 15. vinotoka 1899, štev. 57). Anno 1901 pro die 11. mensis Septembris primus congressus catechetarum Marburgum convocatus est. 1 Sed ob inopinate orta obstacula differri debuit. Anno 1903 Synodus dioecesana celebrata est. Ideoque catechetae anno demum 1905, die 14. Septembris, peractis exer- citiis spiritualibus, in ecclesia s. Aloysii Marburgi ad per- optatum conventum congressi suni. 2 Res magni momenti hoc in coetu pertractabantur. Praeter alias nova norma instructionis religionis pro catechetis in scholis popu- laribus et civicis in discussionern venit, quia illa anno 1899 exarata adiunctis temporis rnutatis congruere de- sierat. Duodesexaginta catechetae ex quindecim decanati- bus proposuerunt princ.-episc. Consistorio Lavantino usque ad determinatum diem 20. Iulii 1905 normam pro scholis popularibus, sex catechetae vero pro scholis civicis. Haec posterior omnibus placuit. In priore autem catechetae nonnullas emendationes petierunt. Quibus in norma factis, decreto de die 20. mensis Decembris 1906 Nr. 4926 norma toties correcta catechetis cum mandato proposita est, ut sua vota usque ad finem mensis la- nuarii anni 1907 scripto princ.-episc. Consistorio trans- mitterent. Quo facto nune vobis, carissimi cooperatores in vinea Domini, semel atque iterum et t ort io emendata norma instructionis religionis uti interimistica propo- nitur. Quod si indigentiis locorum ac personarum du- rante biennio corresponderit seu practica apparuerit, inde a prima die mensis Novembris anni 1914 evadet obligatoria. 1 Kirchliehes Verordnungs-lilatt fiir die Lavanter Diozese, 1901. Nr. VU alin. 30. — 51 Kirchliclies Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1905- Nr. IT. alin. 16. * 321 » Normalni učni načrt za verski poduk na ljudskih in meščanskih šolah Lavantinske škofije. A. Občna navodila. Vsa učna tvarina verskega nauka se razdeli v uč¬ nem načrtu za posamezne razrede in obdela pravilno le v popolni, to je v petrazredni ljudski in trirazredni meščanski šoli. Učni načrt za to šolo je torej nekako normalni učni načrt za verski poduk. V vseh drugih raznovrstnih ljudskih šolah se mora učna tvarina ver¬ skega poduka skrčiti po razmerju razredov in oddelkov v različnih razredih in drugače razdeliti kakor v popolni ljudski šoli. Ko pa izročimo čč. gg. katehetom normalni nčni načrt za veronauk na petrazredni ljudski in tri¬ razredni meščanski šoli, se nam zdi potrebno, da jim damo nekoliko splošnih navodil za uspešno izvrševanje njihove svete in odgovornosti polne katehetske službe. I. Priprava na poduk. 1. Normalni učni načrt določa katehetu le v glavnih potezah snov, ki jo naj obdela v posameznih razredih oziroma šolskih letih. Na njegovi podlagi si naj sestavi katehet sam — in sicer že ob začetku šolskega leta — Podroben učni načrt za vsako učno uro posebej ter ga naj priredi tako, da bo imel časa dovolj, da ponovi ob¬ delano tvarino, pripravi otroke na sveto izpoved in presveto obhajilo ter vplete v verski poduk liturgiko in cer¬ kveno zgodovino. 2. Ker je katekizem nekako splošni krščanski za¬ konik in je katehet dolžen, katekizem razlagati j zato se naj vestno pripravlja na vsako uro, ki mu .je odmer¬ jena v šoli za verski poduk. Po kratkem osnutku, ki si 8a je napravil, naj premišljuje resnice, ki jih hoče v Posameznih razredih posebno naglašati,* ter naj misli, kako jih bo otrokom nazorno razložil in vtisnil v srce. 1 Instruktion zur Einfiihrung des neuen Katecliismus. (Kirchliches ' erordnimgs-Iilatt fiir die Lavantcr Iliozese. 1897. Nr. XIII. alin. 2). 21 * 322 » Kratka molitev naj podpira le-to bližnjo katehetsko pri¬ pravo. Daljnja priprava kateheta na verski poduk pa naj obstoji v tem, da se v svojem stanu zmeraj bolj in bolj izobraža, pridno prebira tozadevne knjige in spise in da' si popolnoma izdeluje imenitnejše kateheze. II. Uvod v poduk. 3. Katehet naj redno obiskuje odmerjene mu ure. Ce mu vsled cerkvenega opravila ali drugega važnega vzroka ni mogoče iti ob določeni uri v šolo, naj to pravočasno ustno ali pismeno naznani šolskemu vodstvu ter obenem napove čas, kedaj da namerava nadomestili zamujene ure. 1 V razredu naj sedi ali stoji katehet zme¬ raj na tistem mestu in sicer tako, da ima vselej vse otroke pred seboj. 4. Otroci naj pozdravijo kateheta s krščanskim po¬ zdravom: »Hvaljen bodi Jezus Kristus!« Na ta pozdrav naj mirno odgovori: »Vekomaj. Amen.« Potem naj po¬ božno in razločno moli z otroki »molitev pred podu¬ kom«, kakor jih je naučil. Na to jih bo kratko opomnil na prihodnjo nedeljo ali praznik ter jih izprašal, so li bili preteklo nedeljo ali praznik pri službi božji in kako so se obnašali pri njej. III. Poduk. 5. Najpoprej bo katehet izpraševal otroke o tem, kar se je bilo za to uro učiti, pa tako, da učenec ne sluti, kdaj da pride na vrsto. Med izpraševanjem naj bodo knjige zaprte. Pri tem pa naj gleda katehet na to, da bodo otroci odgovarjali kolikor pač mogoče z besedami katekizma. Nekateri vzgojitelji sicer pravijo, da se naj od učen¬ cev ne terjajo dobesedni odgovori na vprašanja kate¬ kizma, češ, da bi se tako povzročila pri njih površnost, nerazumnost, nepopolno mišljenje, brezmiselno pripove¬ dovanje in v kratkem času pozabljenje ter nevednost, 1 Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 612 et 650. ■¥, 323 >f in da bi bila to za nje nepotrebna muka, ker je končno le potrebno, da otroci umejejo verske resnice ter po njih živijo. Res je dolžnost katehetova, otroke praktično učiti, da bodo pobožno molili, prejemali svete zakramente, udeleževali se svete maše — in pred vsem, da bodo Boga ljubili in njemu služili. Otrok naj živi po nauku božjem! Toda kako bo živel po njem, če ga jasno ne po¬ zna? Nedvomno je otrokom potrebno tudi zanesljivo znanje verskih resnic. Težko pa si bodo verske nauke zapomnili za svoje življenje v drugi, lepši obliki, kakor jo ponuja •s toliko skrbjo sestavljeni katekizem. Izkušnja potrjuje, da se nedolžni in marljivi otroci, od Svetega Duha obda¬ rovani z umnostjo in učenostjo, pod vodstvom modrega in gorečega kateheta z lahkobo naučijo najtežjih vprašanj katekizma tako, da s svojimi jasnimi in točnimi odgo¬ vori pri izpitu razveseljujejo srca učiteljev, staršev in vseh poslušalcev. Zategadelj se naj katehet ne ustraši truda, navajati otroke, da se po možnosti dobesedno učijo katekizma, in naj izvzame le tista vprašanja, ki so po njegovi raz¬ sodnosti za njegove učence z ozirom na dejanske raz¬ mere v resnici pretežavna. Težava z memoriranjem gotovo mine ali se vsaj zmanjša, če katehet temeljito razlaga otroku resnice svete vere ter se pri razlagi poslužuje tudi primernih zgodb in rekov svetega Pisma. Tako in le tako bodo otroci postali tudi praktični kristjani. Otrok naj torej na stavljena mu vprašanja ne odgovarja le z »da« ali z »ne« ali s polovičnimi stavki, temveč njegov odgovor bodi jasen in popoln, in naj govori počasi ter pravilno na¬ glasa posamezne besede. To marljivost in spoštovanje zaslužujejo resnice, ki nam jih je prinesel sam Sin božji iz nebes. 1 6. Razlaga verskih in nravskih resnic bodi primerna predmetu, starosti in osebnosti (individualnosti) otrok, 1 Instruktion zur Einftthrung des neuen Katechismus. (Edit. cit. alin. 2, ®* pag. 176). 21 * -k 324 * kakor tudi lastnostim katehetovim, ki bodo odločevale, ali naj rabi to ali ono metodo. 1 Razlaga naj bo praktična. Pri razlagi naj velja priznano didaktično načelo: Stopaj od konkretnega do abstraktnega, podučuj nazorno! Nihil est in intellectu, quod non prius fuerit, in sensu. Tega mnenja je bil že grški modrijan Aristotel. Pri tem pa se naj ne zanemarja razlaga katekizmovega besedila, zlasti zato ne, ker se ga morajo otroci po možnosti na pamet naučiti. Da bo pa razlaga v resnici praktična, naj napravi katehet primerno naobračbo. Tu in tam naj govori k srcu otrok, da bodo Boga tudi ljubili, ljubili Jezusa v najsvetejšem Zakramentu, Mater božjo, angelja variha, krstnega patrona, sveto katoliško Cerkev in njenega vid¬ nega poglavarja, rimskega papeža; da bodo spoštovali škofa in duhovnike kot namestnike božje in domačo cerkev in da bodo dobri tudi svojemu bližnjemu. Zlasti je treba vaditi otroke, da so odkritosrčni. Ne zapoveduje se določena metoda za poduk; pač pa se želi, da se katehet poslužuje tistih načinov učenja, ki jih izvrstni pedagogi splošno priznavajo in ki so naj¬ primernejši njegovi osebnosti. Jezik v podučevanju bodi otrokom umljiv, ne previsok in ne preveč vsakdanji. Verske resnice se naj ne podajejo otrokom v vsakdanji obleki občevalnega jezika, temveč v praznični obleki cerkvenega jezika, ki je posnet iz svetega Pisma, iz knjig cerkvenih očetov in cerkvenih učenikov. IV. Sklep poduka. 7. Ob koncu učne ure imej katehet še zmeraj kako prijazno besedo za otroke ter jih opomni, da se lepo vedejo na potu domu. Da bodo otroci šli iz šole z dobrim vtisom, naj ne kaznuje malopridnežev še le ob koncu poduka. Sicer bo le tedaj kaznoval, kadar se je otrok zares močno pregrešil in je bil brezuspešen vsak opomin. Telesno naj katehet nikdar ne kaznuje otroka, to naj prepušča staršem. »Presbyterum ant, dia- 1 Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg, 273 fqq- -k 325 h- conum percutientem fideles delinquentes aut infideles inique agentes, et per huiusmodi volentem timeri, deiici ab officio suo praecipimus, quia nusqnam nos docuit ho c Dominus. E contrario vero ipse, cum percnteretur, nori repercutiebat; cum malediceretur, non remaledicebat; cum pateretur, non comminabatur.« 1 Tudi vsi modri učeniki duhovnega pastirstva se strinjajo v tem, da ka¬ tehet naj ne kaznuje otrok tudi tam ne, kjer dovoljuje postava telesno kaznovanje otrok, kar pa pri nas ne velja. 2 8. Verski poduk se naj sklene z molitvijo, po kateri odpusti katehet otroke, ki ga naj pred odhodom po¬ zdravijo s pozdravom: »Hvaljen bodi Jezus Kristus!« Mogoče je, da bo katehet, ki se je ravnal po teh navo¬ dilih pri verskem poduku, zapustil utrujen šolo, vendar pa tudi potolažen v srcu, ker si bo svest, da je izvr¬ ševal eno najlepših in najkoristnejših del svojega po¬ klica. »Quid maius,« quaerit ille grandiloquus s. Ioannes Chrysost.omus in sexagesima homilia in Matthaei caput 18., »quam animis nroderari, quam adolescentulorum fingere moreš?« Et respondet: »Omni certe pictore, omni certe statuario caeterisque huiusmodi omnibus ex- ceHentiorem hunc duco, qui iuvenum animos fingere non ignoret.« 3 B. Učni načrt za petrazredno ljudsko šolo. I. razred (prvo šolsko leto). Verski poduk bodi zgolj zgodovinski (historičen). 4 Naučiti se morajo otroci najglavnejših in najpotrebnejših resnic svete vere, in sicer na podlagi zgodeb svetega Pisma, 5 kolikor mogoče z besedami „ Malega katekizma 1. Katehet stopi pred učence po vzgledu božjega Učenika kot prijatelj otrok, ki jih bo učil edino pravo pot do nebes, za 1 Can. 7. D. 45. — 2 * Schul- und Unterrichtsordnung fiir allgemeine Volksschulen und fiir Biirgerschulen vom 29. September 1905. li.-G.-Bl. Nr. 159. § 82. — 8 Aetiones et constit. Syn. dioee. anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. XXIX. pag. 237. — Dr. Mihael Napotnik, Pozdravni govor na prvem shodu Lavantinskih katehetov v sinodalni cerkvi sv. Alojzija v Mariboru dne 14. septembra 1905. V Mariboru, 1906. — 4 Instruktion zur Einfiihrung des neuen Katechismus. (Edit. cit. pag. 174). — 6 Male zgodbe svetega Pisma stare in nove zaveze. Spisal Jan. 1'anholzer. Izvirnik potrdili vsi avstrijski škofje, zbrani na Dunaju, dne 19. novembra 1901. * 326 * katera nas je ljubi Bog ustvaril. Pred vsem jih bo učil delati znamenje svetega križa, potem pa moliti „Očenaš“, »Ceščeno- marijo“, „Čast bodi Očetu“ in krščanski pozdrav „Hvaljen bodi Jezus Kristus“, katerega naj izrekajo, kakor tudi vse druge mo¬ litve, zmeraj glasno, razločno in pobožno. 1 2. O ustvarjenju sveta. Bog je večen in vsemogočen, on je zgolj duh. 3. O angeljih, njih ustvarjenje. Dobri in hudobni angelji. Bog je neskončno svet in pravičen. Angelji varihi. Kratka mo¬ litev k angelju varihu. 4. O človeku. Ustvarjenje prvega človeka (telo, duša); raj. Presveta Trojica. Bog je neskončno dobrotljiv (njemu se mo¬ ramo za vse zahvaliti, njega moramo za vse prositi). Greh prvih staršev. Bog je povsod pričujoč. Bog je vseveden. Kazen za greh. Bog je neskončno pravičen, resničen in zvest. 5. Bog obljubi Odrešenika. Bog je neskončno usmiljen. Kajn in Abel, vesoljni potop (kratko). 6. Oznanjenje Jezusovega rojstva. Molitev „ Angel j Gospodov “. 7. Jezusovo rojstvo. Sveta noč. Božič. Jaslice. Marija, mati Jezusova. Jožef, rednik ali krušni oče Jezusov. Pastirci pridejo Jezusa molit. Modri (sv. Trije Kralji) iz jutrove dežele. Kralj Herod. Jezus beži v Egipet. Nedolžni otroci. 8. Dvanajstletni Jezus v templju. (Jezus lep vzgled za otroke, da hodijo radi v cerkev in v šolo ter da se povsod vedejo lepo in spodobno). 9. Janez krsti Jezusa. Le en Bog je, pa v Bogu so tri osebe. 10. Jezus — učenik. Jezusovi učenci. Jezus si izvoli 12 apostolov. Jezus izpričuje resnico svojega nauka s čudeži. Že- nitnina v Kani Galilejski. Jezus nasiti 5000 mož. (Kruh je božji dar. Molitev pred jedjo in po jedi). Jezus obudi mrtvega mlade¬ niča v Najmu. 11. Jezus prijatelj otrok. 12. Jezusov slovesni vhod v Jeruzalem. Cvetna nedelja. Veliki teden. 13. Jezusovi sovražniki. 14. Zadnja večerja. Jezus upostavi zakrament svetega reš- njega Telesa. Sveta maša, sveto obhajilo. Veliki četrtek. 15. Trpljenje Jezusovo. Smrt Jezusova. Veliki petek. (Zakaj zvoni ob četrtkih zvečer in ob petkih ob deveti uri dopoldne, po nekaterih krajih ob tretji uri popoldne?) Božji grob. 16. Jezus vstane od mrtvih. Velika noč. Jezus postavi za¬ krament svete pokore. 1 Instruktion zur Einfilhrung des neuen Katechismus. (Edit. cit. alin. 7. pag. 177). -K 327 * 17. Jezus gre v nebesa. Praznik: Vnebohod Kristusov. 18. Jezus pošlje Svetega Duha. Binkoštni praznik. Apostoli so učili po vsem svetu. Sveta katoliška Cerkev. 19. Apostolska vera. Šest temeljnih resnic. Sedem svetih zakramentov. Deset božjih zapovedi. Štiri poslednje reči. V zmislu odloka svete kongregacije za oskrbo zakramentov »Quam singulari“ z dne 8. avgusta 1910 so katehetje dolžni otro¬ kom, ki so že pri pameti, podati bistveno pripravo na zakrament svete pokore in presvetega rešnjega Telesa, da jih starši lahko v velikonočnem času peljejo k izpovedi in k svetemu obhajilu. Tudi za slučaj smrtne nevarnosti bo treba, da so pripravljeni na prejem svetih zakramentov za umirajoče.' II. razred (drugo šolsko leto). Tudi v tem razredu prevladuje zgodovinska (historična) učna pot. Zgodbe svetega Pisma iz prvega razreda se ponovijo in do- popolnijo z novimi, in sicer v redu, ki je začrtan v prvem po¬ glavju „ Malega katekizma 1 11 . 1. O ustvarjenju sveta. O angeljih, o človeku (kakor v I. razredu). 2. Prvi in drugi člen apostolske vere se razložita na pod¬ lagi nekaterih zgodeb svetega Pisma stare zaveze, n. pr. Kajn in Abel, pobožni Noe, vesoljni potop, Abraham, egiptovski Jožef, Mozes. Bog da na gori Sinajski 10 božjih zapovedi. 3. Oznanjenje Jezusovega rojstva. Marija obišče Elizabeto. 4. Jezusovo rojstvo (kakor v prvem razredu). Praznik sv. Treh Kraljev. Marija daruje Jezusa v templju. Svečnica. Jezus beži v Egipet in se povrne v Nazaret. God nedolžnih otrok. Sveta družina: Jezus, Marija, Jožef. 5. Dvanajstletni Jezus v templju. Veseli del svetega rož¬ nega venca. (5. Janez oznanjuje v puščavi pokoro. Janez krsti Jezusa v reki Jordanu. Nauk o presveti Trojici. Jezus gre v puščavo. Hu¬ dobni duh izkuša Jezusa. 7. Jezus — učenik. Jezusovi učenci in njegovi apostoli. Jezus izžene sejmarje. Jezus potrjuje svoj božji nauk s čudeži, ki jih dela. Tu se navedejo poleg že znanih treh čudežev še ne¬ kateri drugi čudeži, n. pr. obilni ribji lov. (Vse je odvisno od božjega blagoslova). Vihar na morju. (Zaupaj v nevarnostih v Boga). Jairova hči. (Tudi mi bomo enkrat umrli in potem zopet vstali od mrtvih — 11. člen apostolske vere). 8. Jezus prijatelj otrok. 1 Cerkveni zaukaznik za Lav. škofijo, 1910, XII. odst. 102 in 1911, IV. odst, 26. alin, 4 in 8. -k 828 h- 9. Jezusovi sovražniki. 10. Zadnja večerja in umivanje nog. Jezus upostavi zakra¬ ment svetega rešnjega Telesa. Kratek poduk o sveti maši. Pobožno vedenje pri sveti maši. Jutrnja in večerna molitev. 11. Trpljenje Jezusovo. Oljiska gora, Judež Iškarjot, sv. Peter. Jezusa bičajo in venčajo s trnjem. Jezus k smrti obsojen. Pot Jezusova na Kalvarijo, Jezusova smrt. Žalostni del svetega rožnega venca. Sveti križev pot (kratko). Božji grob. Liturgični poduk o Velikem tednu kakor v I. razredu. 12. Jezus vstane od mrtvih. Velika noč. Vstajenje, kakor ga obhaja sveta Cerkev. Jezus se prikaže apostolom in postavi zakrament svete pokore. (10. člen apostolske vere). 18. Jezus gre v nebesa. (6. člen apostolske vere). Od ondod bo prišel sodit žive in mrtve. S 7. členom apostolske vere se da primerno združiti kratek nauk o štirih poslednjih rečeh. 14. Jezus pošlje Svetega Duha. Binkošti. Kdo je Sveti Duh? Delovanje apostolov. Častitljivi del svetega rožnega venca. Sveta katoliška Cerkev. Njen namen. Pet cerkvenih zapovedi. Kratek poduk o svetih zakramentih, zlasti o svetem krstu, o sveti po¬ kori in o svetem rešnjem Telesu. III. razred (tretje šolsko leto). Kot učni knjigi služita „Mali katekizem 11 in „Male zgodbe svetega Pisma stare in nove zaveze“. 1. Ponovi se prvo poglavje: O veri in apostolski vero¬ izpovedi. 2. Drugo poglavje: O upanju in molitvi. O molitvi sploh. Je li molitev potrebna? Zakaj je molitev vsem ljudem potrebna? Lastnosti prave molitve. (Jezusova molitev na Oljiski gori. Farizej in cestninar). Kedaj je treba moliti? Tudi za druge moramo mo¬ liti. Kratka razlaga molitev „Očenaš“ in „Češčenamarija“. 3. Tretje poglavje: O ljubezni in zapovedih, a) O ljubezni do Boga. (Abraham), b) O ljubezni do samega sebe. „Kaj pomaga človeku, če si ves svet pridobi, na svoji duši pa škodo trpi!“ (Mat. 16, 26). Otrok se naj varuje napačne samoljubnosti in se¬ bičnosti. c) O ljubezni do bližnjega. (Sv. Elizabeta, deželna grolinja Turingijska). O ljubezni do sovražnikov. (Jezus moli na križu za svoje sovražnike. Sv. Štefan). 4. Deset božjih zapovedi. (Bog da deset zapovedi na gori Sinajski). Zapovedi božje se razložijo otrokom, vkolikor je potrebno za izpraševanje vesti, istotako cerkvene zapovedi. Pri drugi cer¬ kveni zapovedi se poda otrokom kratek poduk o sveti maši, zlasti o njenih glavnih delih. Molitev k evangelju, k darovanju, k povzdigovanju in k svetemu obhajilu. Navaja otrok k izpodbud- nemu vedenju pri sveti maši. 4< B29 )+ 5. V tem razredu ali tudi že v drugem razredu se pripravljajo otroci na prejem zakramenta svete birme. „Quamvis omnibus post baptismum sacra confirmatio administrari possit, et revera per duodecim priora Ecclesiae saecula recens baptizatis conferri con- sueverit, minus tamen expedit hoc fieri, antequam pueri septen- nium assecuti et usum rationis adepti sunt. . . Nonnunquam tamen ob rationes, ab Episcopo agnoscendas, poterit ad hoc sacramentum admitti puer, si nondum ad usum rationis pervenerit, videlicet propter periculum mortis vel propter defuturam in posterum coni- moditatem ex longa absentia (Jonfirmatoris, aut quid simile. Ultra decimum quartum aetatis annum pereeptio huius sacramenti ne- quaquam est differenda. “ 1 Zlasti tam, kjer pridejo otroci iz različnih razredov k sveti birmi, jih bo treba pripravljati na prejem svete birme izven šol¬ skega poduka. 6. Tudi priprava na prvo slmpno sveto izpoved se mora v tem razredu vršiti. „Apud nos infantes expleto sexto aetatis anno prima vice ad scholas publicas aecedunt, nec prius quam peracto decimo quarto anno dimittuntur; possunt autem nonnulli duobus ultimis annis dispensari tempore aestivo. His circumstantiis perpensis ani- marum pastor, infantes ad primam confessionem instruat, cum tertio vel quarto anno seholam frequentent. “ 2 Bližnja priprava na prvo izpoved bodi, če le mogoče, med rednim šolskim podukom in le izjemoma izven šolskega časa. 7. Z ozirom na že omenjeni odlok svete kongregacije za oskrbo zakramentov o starosti prvoobhajaneev z dne 8. avgusta 1910 se naj pripravljajo otroci vtem razredu tudi na prvo skupno sveto obhajilo. 8. Kratka razlaga ostalih svetih zakramentov. Krščanska pravičnost in štiri poslednje reči. IV. razred (I. oddelek: četrto šolsko leto; II. oddelek: peto šolsko leto). Učni knjigi „Srcdnji katokizem“ in J. Panholzer „Velike zgodbe svetega Pisma stare in nove zaveze 11 , potrjene v izvirniku od vseh avstrijskih škofov, zbranih na Dunaju, dne 19. novem¬ bra 1901. 1. Prvo poglavje: O veri in apostolski veroizpovedi. Kot uvod služi zgodba o Mariji in Marti. (Le eno je potrebno). Prvi olen apostolske vere. O Bogu. 0 ustvarjenju, ohranjenju in vla¬ danju sveta. O angeljih. (Mladi Tobija gre na pot in se vrne domu. Jezus izkušan). O človeku. Nekatere božje lastnosti. Človek 1 Actiones et conBtitutiones Synodi dioec. anno 1900 peraetae. Marburgi, 1901. Cap. XXXVII. pag. 302. — a Ecclesiae Lavantinae Synodus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1901. Cap. LXX. pag. 460. -K 830 iz¬ pred grehom. Greh prvih staršev. Kazen za greh. Izvirni ali po¬ dedovani greh. Marija brez madeža izvirnega greha spočeta (praznik dne 8. decembra). Bog obljubi Odrešenika. Nauk a božjih lastnostih se prilično nadaljuje. Zgodovina stare zaveze se vzame mimogrede (kurzorično), izvzemši zgodbe, ki služijo kot nazorilo pri katekizmovem nauku. Drugi člen apostolske vere, kakor vsi drugi, se razlagajo na podlagi svetopisemskih zgodeb. Pri krstu Jezusovem se vplete nauk o presveti Trojici. Pri tretjem členu apostolske vere se razloži veseli del, pri četrtem členu žalostni del in pri osmem členu častitljivi del svetega rožnega venca. Deveti člen apostolske vere. Kako je ustauovil Kristus sveto katoliško Cerkev? Zname¬ nja edino prave svete Cerkve. Namen svete Cerkve. Katere dol¬ žnosti imamo do svete katoliške Cerkve? (Občestvo svetnikov). Enajsti člen apostolske vere. (Nauk o štirih poslednjih rečeh. Bogatin in ubogi Lazar). Nauk o krščanski veri sploh. Kaj in zakaj moramo verovati? (Bog je večna resnica, sveta katoliška Cerkev je nezmotljiva). Kakšna mora biti naša vera? 2. Četrto poglavje: O milosti in zakramentih. Posvečujoča milost božja. (Svatovsko oblačilo, Mat. 22, 1 — 14; novo oblačilo izgubljenega sina, Luk. 15, 22; prilika o trti in mladiki, Jan. 15, 1—7). Učinki milosti božje. (Analogon: cepljenje drevesa, svetloba). Dejanska milost božja. (Savel se izpreobrne). O svetem krstu. (Jezus upostavi zakrament svetega krsta, Mat. 28, 18—20; apostoli so krstili na binkoštno nedeljo 3000 ljudi; Jezus poduči Nikodema). Ob¬ redi pri delitvi svetega krsta. Kaj je torej zakrament?—O sveti birmi. (Peter in Janez birmujeta v Samariji. Prihod Svetega Duha na binkoštni praznik. Kaj je storil Sveti Duh v apostolih?) Ob¬ redi pri delitvi svete birme. 0 svetem rešnjem Telesu. (Jezus obljubi in upostavi zakra¬ ment svetega rešnjega Telesa). Prieujočnost Jezusova v zakramentu svetega rešnjega Telesa. (Tabernakelj, monštranca, eiborij, večna luč). Praznik svetega rešnjega Telesa. (Izpostavljenje svetega reš¬ njega Telesa. Bratovščina vednega češčenja svetega rešnjega Te¬ lesa in „ Večna molitev* 1 v Lavantinski škofiji). O sveti maši. Kratka razlaga mašnih obredov. Na čem se spoznajo poglavitni deli svete maše? Kaj naj storimo pri sveti maši? Molitve pri po¬ glavitnih delih svete maše. O svetem obhajilu. Priprava na sveto obhajilo. Vredni prejem svetega obhajila. Milosti vrednega svetega obhajila. Večkratni prejem svetega obhajila. (Odlok svete koncilj- ske kongregacije z dne 20. decembra 1905 o pogostnem in vsak¬ danjem prejemanju svetega obhajila 1 in odgovor svete konciljske kongregacije z dne 15. septembra 1906 8 ). 1 Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXIX. — 2 Cerkv. zaukaznik za Lav. škofijo. V Mariboru, 1912. Štev. II. odst. 4. str. 27.. -K B31 * O sveti pokori. (Jezus je odpustil grehe: Mariji Magdaleni, Luk. ?, 48; hromemu, Luk. 5, 20; desnemu razbojniku na križu,. Luk. 23, 42. 43). Jezus podeli oblast grehe odpuščati apostolom in postavi zakrament svete pokore. Priprava na vredni prejem zakramenta svete pokore. (Izgubljeni sin). O odpustkih. Jezus je odpuščal časne kazni za greh. (Jezus ozdravi 38 letnega bolnika; ko ga pozneje v templju najde, mu reče: „Glej, ti si ozdravel, ne greši več, da se ti kaj hujšega ne pripeti!* Jan. 5, 14. Desni razbojnik na križu). Jezus podeli oblast deliti odpustke sveti Cerkvi. Apostoli so delili odpustke. Sv. apostol Pavel je podelil odpustek Korinčanu nečistniku, ko je že leto in dan delal pokoro, ter mu je, kakor sam pravi, v imenu Jezusovem, t. j. vsled ob¬ lasti, ki jo je prejel od Kristusa, odpustil zaostalo pokoro. (II.. Kor. 2, 10). — O svetem poslednjem olju. Jak. 5, 14. 15. Milosti svetega poslednjega olja. Obredi pri delitvi svetega poslednjega olja. Kaj je treba pripraviti v hiši, kadar pride mašnik k bol¬ niku, da mu podeli svete zakramente umirajočih? O svetem mašniškem posvečenju. Jezus Kristus je naročil pri zadnji večerji svojim apostolom: „To delajte v moj spomin!“ (Luk. 22, 19) ter jim je s tem dal oblast opravljati daritev svete maše. Po svojem vstajenju pa jim je dal oblast učiti, krščevati in odpuščati grehe. — O svetem zakonu. Bog je postavil zakon že v raju; Kristus pa ga je povzdignil v zakrament ter podelil zakonskim posebne milosti. (Efež. 5, 32). Nerazdružljivost zakona: »Kar je Bog združil, naj človek ne loči“. (Mat. 19, 6). Dolžnosti zakonskih. Kako se je treba pripravljati na zakonski stan? (Ne¬ koliko se tudi lahko pove o mešanih zakonih, zlasti v mestnih šolah). Kako nas zakramenti posvečujejo? Kako navadno raz¬ ločujemo svete zakramente? O zakramentalih in cerkvenih ob¬ redih. (Nauk o njih se razloži ob dotičnih časih in drugih ugod¬ nih prilikah). V. razred (I. oddelek: šesto šolsko leto; II. oddelek: sedmo in osmo šolsko leto). Učni knjigi kakor v četrtem razredu. 1. Drugo poglavje: O upanju in molitvi. O krščanskem npanju. (Starček Simeon v templju). O molitvi sploh. Zakaj mo¬ limo? a) Molimo, da Boga hvalimo in častimo (trije mladeniči v ognjeni peči); b) da ga zahvaljujemo (zahvalna molitev, molitev po jedi, po šoli, na večer); c) da ga prosimo milosti in dobrot, zlasti odpuščenja grehov. (Mozes moli v puščavi za grešno ljud¬ stvo, da bi mu Bog odpustil. Monika moli za izpreobrnjenje svojega sina Avguština. Jutrnja molitev. Molitev pred jedjo, pred šolo). Molitev je potrebna (kakor v III. razredu). Kedaj prav molimo? (Jezusova molitev na Oljiski gori. Stotnikova * 832 * molitev za bolnega hlapca. Kananejska žena. Farizej in cestninar v templju. Nadležni prijatelj v evangelju). Kedaj je treba moliti? Tudi za druge moramo moliti. (Procesije). O Gospodovi molitvi, a) Nagovor: Oče naš, kateri si v ne¬ besih! (Rimlj. 8, 15; Malah. 2, 10). b) Sedem prošenj Očenaša. Prva prošnja. (Jezus izžene prodajalce iz templja). Druga prošnja (trojno kraljestvo božje: naše srce, dokler smo v milosti božji; sveta katoliška Cerkev; nebesa, ki nam jih je Jezus obljubil v večno plačilo). v Tretja prošnja (Jobova potrpežljivost, Jezus na Oljiski gori). Četrta prošnja (hrana za telo: mana v puščavi, nasičenje 5000 mož; hrana za dušo: beseda božja, sveto obhajilo). Peta prošnja (prilika o neusmiljenem hlapcu). Šesta prošnja (Adam in Eva od kače — hudega duha — zapeljana; Job; hudi duh izkuša Jezusa v puščavi). Sedma prošnja. Češčenamarija. (Oznanjenje Kristusovega rojstva. Marija obišče Elizabeto. Na Marijino prošnjo je storil Jezus prvi čudež v Kani Galilejski). Molitve: „Angelj Gospodov", sveti rožni venec, lavretanske litanije. Razne pobožnosti, njih namen in korist. Bra¬ tovščine in društva, h katerim naj pristopijo otroci, ko bodo iz¬ stopili iz šole. 2. Tretje poglavje: O ljubezni in zapovedih, a) O ljubezni do Boga. (Eleazar, Makabejski sinovi in njihova mati, apostoli in mučenci, Tomaž Mor), b) O krščanski ljubezni do samega sebe. („Kaj pomaga človeku, če si ves svet pridobi, na svoji duši pa škodo trpi!" Mat. 16, 26. „Iščite najpoprej božjega kra¬ ljestva in njegove pravice, in vse to vam bo privrženo!" Mat. 6, 33. Sv. Ignacij Lojolan, sv. Frančišek Asiški, sv. Alojzij). O sebičnosti, c) O krščanski ljubezni do bližnjega. Kako kažemo dejanski ljubezen do bližnjega? Telesna in duhovna dela usmi¬ ljenja. (Sv. Elizabeta, deželna grotinja Turingijska, sv. Vincencij Pavlanski, Don Bosco). O ljubezni do sovražnikov. (Davidova ve¬ likodušnost, usmiljeni Samarijan, Jezus na križu, sv. Štefan). Deset božjih zapovedi. Bog da deset zapovedi. Tudi mi jih moramo izpolnjevati. Prva božja zapoved. Grehi zoper vero. Tu¬ kaj se kratko ponovi nauk o krščanski veri sploh. Katehet naj pojasni otrokom na vzgledih iz vsakdanjega življenja, kako škod¬ ljivo je branje brezverskih knjig in časopisov, poslušanje proti¬ verskega govorjenja, ker privede lahko človeka do dvoma o verskih resnicah, do brezbrižnosti in malomarnosti v veri in slednjič do odpada od vere, do krivoverstva in nevere. O krščanskem upanju sploh se ponovi najpotrebnejše. Kateri so grehi zoper upanje? Nezaupnost in obup (Izraelci v puščavi, Kajn in Judež Iškarjot) — greh zoper Svetega Duha; predrzno zaupanje v Boga (ljudje ob času vesoljnega potopa) — tudi greh zoper Svetega Duha. -k 333 * O krščanski ljubezni sploh. Grehi zoper ljubezen do Boga, zlasti sovraštvo do Boga (pismarji in farizeji, Voltaire). O češče¬ nju božjem, ki je notranje in zunanje. Obojno je potrebno. Očitno češčenje božje. Zakaj poklekamo, zakaj sklepamo roke, zakaj trkamo na prsi? Grehe zoper češčenje, ki gre edinole Bogu, naj katehet razloži otrokom s primernimi vzgledi. (Izraelci molijo zlato tele, kralj Baltazar). O čcščenju angeljev in svetnikov sploh. Razloček med češčenjem in moljenjem. O češčenju preblažene device Marije (lavretanske litanije, majniška in rožnivenska pobožnost, svitance ali zornice). O češčenju svetnikov. (Litanije vseh svetnikov, prazniki svetnikov). O češčenju svetinj. Prvi kristjani, ki so v ka¬ takombah (v podzemeljskih jamah) na grobovih svetih mučencev opravljali službo božjo. Naši altarji. (Sv. Helena. Najdenje svetega Križa). Druga božja zapoved. Katehet naj opomni otroke, da po¬ božno izrekajo vselej krščanski pozdrav „Hvaljen bodi Jezus Kri¬ stus", da ne rabijo brez potrebe svetih imen, da ne preklinjajo in ne prisegajo. Kriva prisega je pri nas škofu pridržan greh. Otroci naj ne delajo obljub, ker „veliko bolje je, ne obetati,, kakor po obljubi obljubljenega ne dati." (Pridig. 5, 4). — Tretja božja zapoved. Posvečevanje nedelj in zapovedanih praznikov. (Dvanajstletni Jezus v templju). Četrta božja zapoved. Vzgledi dobrih otrok: Abel, egiptovski Jožef, mladi Tobija, Ruta. Jezus je bil svojim staršem pokoren. Vzgledi hudobnih otrok: Kajn, Helijeva sinova, Absalom, dečki v Betelu, ki so zaničevali preroka Elizeja. Spoštovanje do pred¬ stojnikov in učiteljev, do dobrotnikov ter duhovske in deželske gosposke. Kedaj naj ne ubogamo staršev in predstojnikov? (Mu¬ čenci, od katerih se je terjalo, da naj darujejo malikom). Peta božja zapoved. Samouinor. (Judež iškarjot). Človek si ■krajša življenje, če se vda kakšni strasti, n. pr. jezi, nevoščlji¬ vosti, nečistosti, nezmernosti v jedi in pijači in v razveseljevanju. (»Škodljivost alkohola, opojnih pijač in kajenja). Človek škoduje svojemu bližnjemu na telesu s sovraštvom, s pretepom, z umorom. (Kajn. Prvi vnebovpijoči greh; umor dečkov ob času Mozesovega rojstva; umor nedolžnih otrok v Betlehemu; obglavljenje sv. Ja¬ neza krstnika). Zoper peto zapoved se ne pregrešimo samo z de¬ janjem. O pohujšanju. — Šesta in deveta božja zapoved. (Vesoljni potop, Sodoma in Gomora, kralj Salomoni Vzgledi za čistost: egiptovski Jožef, čista Suzana, Marija prečista devica, sv. Jožef, sv. Alojzij, sv. Stanislaj Kostka. Zlasti važno je vprašanje, kako si ohranimo čistost? Sedma in deseta božja zapoved, če ni mogoče, tedaj se ni treba otrokom na pamet učiti, kako da kdo greši s tatvino, z ropom ali s plenitvijo, z odrtijo, z goljufijo ali s prevaro, s krivičnim pri- -k 334 a drža vanj eni tujega blaga ter s prostovoljnim in krivičnim poško¬ dovanjem tuje lastnine, pač pa naj se vse razloži otrokom z vzgledi iz vsakdanjega življenja. O povrnitvi storjene škode (restitucija). — Osma božja zapoved. O krivem pričevanju. (Krivo se je pri¬ čevalo zoper Suzano, zoper Jezusa, zoper sv. Štefana). O laži. (Hudi duh v raju, Jožefovi bratje, Ananija in Satira). O hlimbi. (Farizeji, Judež Iškarjot). O krivem natolcevanju. (Farizej v tem¬ plju sumi o cestninarju raznovrstno hudobijo). O predrzni sodbi. (Jobovi prijatelji). O obrekovanju. (Putifarjeva žena, farizeji in pismarji). Drugi grehi se pojašnjujejo z vzgledi iz vsakdanjega •življenja. Kdaj smemo in moramo razodeti napake svojega bliž¬ njega? Kdor je oškodoval svojega bližnjega na časti ali na dobrem imenu, je tudi dolžen popraviti škodo. Pet cerkvenih zapovedi. Cerkev ima oblast, dajati zapovedi, od Boga. — Prva cerkvena zapoved. (Zapovedani prazniki Gospodovi, Marijini, angeljev in svetnikov. God farnega patrona). — Druga cerkvena zapoved. (Prvi kristjani). Ponovi se nauk o sveti maši. — Tretja cerkvena zapoved. (Post je koristen. Jezus se je postil. Svetniki so se postili). Razloži se postna postava za Lavantinsko škotijo. — četrta cerkvena zapoved. Šolske izpovedi. Otroci naj gredo pogostoma k sveti izpovedi in k svetemu obhajilu, ob Marijinih praznikih, ob svojem godu. (Odlok svete konciljske kongregacije z dne 20. decembra 1905 o pogostnem in vsakdanjem prejemanju svetega obhajila in odgovor iste svete kongregacije z dne 15. septembra 1906). — Peta cerkvena zapoved. Cerkvena oblast more iz važnih vzrokov od te zapovedi tudi dajati izpregled. 3. Peto poglavje: O krščanski pravičnosti in štirih posled¬ njih rečeh. Greh. Smrtni greh. Hudobija smrtnega greha. (Peter zataji trikrat Kristusa). Nasledki smrtnega greha. (Kralj David in Salomon). Tudi malih ali odpustljivih grehov se moramo va¬ rovati. (Sv. Terezija, sv. Alojzij). — Poglavitni grehi in tem nasprotne čednosti. Napuh in ponižnost. (Farizej in cestninar). Lakomnost in radodarnost. (Judež Iškarjot, sv. Elizabeta, deželna grofinja Turingijska). Nečistost in čistost. (Glej šesto božjo zapoved). Ne¬ voščljivost in dobrohotnost. (Kajn, Savel, David). Požrešnost in zmernost. (Bogatin in ubogi Lazar). Jeza in potrpežljivost. (Ezav in Jakob). Pravična jeza ni greh. (Mozes. Kristus je izgnal pro¬ dajalce iz templja). Lenoba in gorečnost. (Prilika o talentih, o figovem drevesu). Šest grehov zoper Svetega Duha. Predrzno v božjo milost grešiti. (Ljudje pred vesoljnim potopom). Nad božjo milostjo obu¬ pati. (Kajn, Judež Iškarjot). Spoznani krščanski resnici se ustav¬ ljati. (Judje o Kristusovem času). Svojemu bližnjemu zaradi mi¬ losti božje nevoščljiv biti. (Kajn). Do lepega opominjevanja otrplo srce imeti. (Faraon). V nespokornosti trdovratno ostati. (Levi * 335 * razbojnik na križu). — Štirje vnebovpijoči grehi. (Kajn, Sodoma in Gomora. Sirah. 35, 18. 19 in Jak. 5, 4). — Devet tujih grehov. (Kajfa; David, ko je v pismu zaukazal Joabu, naj skrbi, da bo Urija umorjen; Savel je privolil v Štefanovo smrt; Eva je zape¬ ljala Adama; Jeroboam je napeljal ljudstvo k malikovanju: III. Kralj. 12, 1 nsl. „ Gor j e vam, kateri imenujete dobro hudo, hudo pa dobro!“ Iz. 5, 20. Aron je molčal, ko so molili Izraelci zlato tele. Heli, Pilat. Pregov. 17, 15). O čednostih sploh. Tri božje čednosti. Kako se kratko obu¬ dijo. Če jih obudimo, dobimo odpustke. Štiri poglavitne čednosti se razjasnijo na vzgledih. (Modre device. „Dajte cesarju, kar je cesarjevega, in Bogu, kar je božjega!“ Mat. 22, 21; sedem Ma¬ kabejskih bratov in njihova mati; sv. Janez krstnik). Opredelbe (definicije) posameznih grehov in čednosti se terjajo od otrok po njih zmožnostih. O dobrih delih. Dobro delo je tudi, če zvesto izpolnjujemo zapovedi božje, če premagujemo izkušnjave. Dobri namen. Otroci naj obudijo vsako jutro dobri namen: „Vse k večji časti božji in k mojemu vzveličanju! “ Dobro delo je zaslužno, kadar ga opravimo v stanu posvečujoče milosti božje. Trije evangeljski na¬ sveti. O štirih poslednjih rečeh. 4. Dopolnilni poduk (liturgika, cerkvena zgodovina, razlaga molitev in pesmi) kakor v drugih razredih prilično. V tako imenovanih dovršilnih razredih (n. pr. v VI. razredu ljudske šole, ki je v zvezi z meščansko šolo) naj se večinoma ponavlja. Poduk bodi kolikor mogoče uporaben ali praktičen. D. Učni načrt za enorazredno nerazdeljeno ljudsko solo s celo¬ dnevnim podukom. Obstoji iz treh oddelkov, katerih prvi obsega 1., drugi 2. 3. in 4., tretji 5. 6. 7. in 8. šolsko leto. Na slednji dve šolski leti se bo mogoče le malo ozirati, ker so učenci v poletnem času večidel šole oproščeni. Vobče je znano, da je poduk na enorazred- nicah zelo težaven, ker ima katehet otroke, ki se razločujejo po starosti in znanosti, zmeraj skupno pred seboj. Zavoljo tega do¬ seže katehet tudi težko na taki šoli tiste uspehe, ki jih dosežejo njegovi tovariši na večrazrednicah. Išče pa naj tolažbo v zavesti, da je izpolnil po možnosti svojo dolžnost. 1. Katehet naj obravnava — večinoma za vse učence isto snov, kaj pa da ne v istem obsegu. Pri najmanjših učencih bo začel z elementarnimi ali s početnimi nauki, kakor jih najde v učnem načrtu za I. in II. razred; potem jih bo obširneje razlagal {načrt za III. razred) in slednjič jih bo dopopolnil za učence višjih razredov (načrt za IV. in V. razred). 2. Ker mu ne bo mogoče obdelati temeljito vse učne snovi v enem letu, naj si pomaga s tem, da razlaga eno leto natanč- ■h 336 >?• ne j e dogmatiko (I. in IV. poglavje), drugo leto pa moralko (II. III. in V. poglavje katekizma). 3. Na prejem zakramentov svete birme, svete pokore in svetega rešnjega Telesa bo pa treba pripravljati otroke, če dru¬ gače ni mogoče, izven šolskega poduka. D. Učni načrt za dvorazredno ljudsko solo in za razdeljeno eno- razredno ljudsko šolo s poldnevnim podukom. Prvi razred dvorazredne ljudske šole ima dva oddelka; prvi obsega 1., drugi pa 2. in 3. šolsko leto. Drugi razred ima tudi dva oddelka; prvi obsega 4. in 5., drugi pa 6. 7. in 8. šolsko leto. Razdeljena enorazredna ljudska šola s poldnevnim podukom pa ima dve skupini, nižjo in višjo. Nižja skupina ima dva oddelka; prvi obsega 1., drugi pa 2. in 3. šolsko leto. Višja skupina ima tudi dva oddelka; prvi obsega 4. in 5., drugi pa 6. 7. in 8. šolsko leto. 1. Za prvi razred, oziroma nižjo skupino, velja v glavnih potezah učni načrt za I. II. in III. razred, seveda nekoliko pri¬ krajšan. 2. V drugem razredu oziroma v višji skupini naj služi v enem letu za podlago učni načrt za IV., v drugem letu pa učni načrt za V. razred. 3. Priprava na prejem svetih zakramentov se naj vrši, če le mogoče, med šolskim podukom. V drugem razredu, oziroma v višji skupini, se pred prejemom svetih zakramentov zmeraj kratko po¬ novi nauk o zakramentih svete pokore in svetega rešnjega Telesa. E. Učni načrt za trirazredno ljudsko šolo. Vsak razred ima dva oddelka, in sicer obsega prvi oddelek 1. razreda 1., drugi oddelek I. razreda 2., prvi oddelek II. raz¬ reda 3., drugi oddelek II. razreda 4., prvi oddelek III. razreda 5. in 6., drugi oddelek III. razreda pa 7. in 8. šolsko leto. 1. Za I. razred velja učni načrt za I. in II. razred. 2. Za II. razred velja učni načrt za III. razred. 3. Za III. razred: eno leto se obdela tvarina po učnern načrtu za IV., drugo leto pa tvarina po učnem načrtu za V. razred. Po raznih krajevnih okolnostih se pa morejo z dovoljenjem dotične šolske oblasti otroci tudi tako razdeliti, da obsega I. raz¬ red 1. šolsko leto; 1. oddelek II. razreda 2. šolsko leto, 2. oddelek 3. šolsko leto; 1. oddelek III. razreda 4. in 5. šolsko leto, 2. oddelek 6., 7. in 8. šolsko leto. V tem slučaju se učni načrt primerno izpremeni, za kar je treba pri cerkveni oblasti prositi dovoljenja. -k 837 * F. Učni načrt za štirirazredno ljudsko šolo. Šola ima v I. razredu 1. šolsko leto; II. III. in IV. razred ima sleherni po dva oddelka, in sicer obsega prvi oddelek II. raz¬ reda 2., drugi oddelek II. razreda 3., prvi oddelek III. razreda 4., drugi oddelek III. razreda 5., prvi oddelek IV. razreda 6., drugi oddelek IV. razreda 7. in 8. šolsko leto. 1. Za I. razred velja učni načrt za I. razred. 2. Za II. razred velja učni načrt za II. razred. 3. Za III. razred velja učni načrt za IV. razred. 4. VIV. razredu se obdela učna tvarina po načrtu za V. razred. Po raznih krajevnih okoliščinah se morejo tudi na taki šoli z dovoljenjem dotične šolske oblasti otroci tako razdeliti, da ob¬ segata I. in II. razred po eno šolsko leto, da obsega III. razreda 1. oddelek 3. šolsko leto, 2. oddelek 4. šolsko leto, IV. razreda 1. oddelek 5. šolsko leto, 2. oddelek pa 6. 7. in 8. šolsko leto. V tem slučaju se učni načrt primerno izpremeni, za kar je treba cerkveno oblast prositi dovoljenja. G. Učni načrt za šestrazredno ljudsko Šolo. V I. II. III. in IV. razredu je po eno šolsko leto; V. in VI. razred pa imata vsak po dva oddelka. In sicer obsega prvi od¬ delek V. razreda 5., drugi oddelek V. razreda 6., prvi oddelek VI. razreda 7. in drugi oddelek VI. razreda 8. šolsko leto. 1. V prvih petih razredih se jemlje učna snov, kakor je določena po normalnem učnem načrtu za pet prvih razredov. 2. V VI. razredu se naj ponavlja katekizem (srednji); pri tem se naj utemeljujejo nauki in bolj natanko potrjujejo z do¬ kazi. Razen tega še nekaj iz cerkvene zgodovine, n. pr. življenje sv. Antona puščavnika, Konštantina Velikega in sv. Helene, sv. Benedikta, sv. Cirila in Metoda, sv. Frančiška Asiškega. Po raznih krajevnih okoliščinah se morejo z dovoljenjem šolske oblasti otroci tudi tako razdeliti, da obsega V. razred 5., VI. razreda 1. oddelek 6., 2. oddelek 7. in 8. šolsko leto. V tem slučaju se učni načrt primerno izpremeni in cerkveni oblasti pred¬ loži v potrjenje. če pa je število otrok 8. šolskega leta zelo majhno, se zaradi lažjega poduka napravi le en oddelek, pri tem pa se vendar jemlje ozir na učence 8. šolskega leta. //. Učni načrt za trirazredno meščansko šolo. Meščanske šole je državna oblast ustvarila v novej¬ šem času. Drž. zakon z dne 14. maja 1869 (drž. zak. štev. 22 -*< 338 » 62, §§ 17—19), odredba ministrstva za uk in bogočastje z dne 20. avgusta 1870 in zakon z dne 2. maja 1883 (drž. zak. štev. 53) določajo njili namen in njih upravo. Njihov namen izraža §. 17 državnega zak. z dne 14. maja 1869 z besedami : »DieBiirgerschule hat eine iiber dasLehrziel der allgemeinen Volksschule hinausreichende Bildung, nament- lich mit Riicksicht auf die Bedurfnisse der Gewerbetreiben- den und der Landwirte zu gewahren. Dieselbe vermittelt auch die Vorbildung fiir Lehrerbildungsanstalten und fur jene Fachschulen, welche eine Mittelschulvorbildung nicht voraussetzen.« In odredba c. kr. ministrstva za uk in bogočastje z dne 29. septembra 1905 št. 13.200 (drž. zak. štev. 159) se glasi v § 152: »Jede Burgerschule ist nach § 17 des' Reichsvolksschulgesetzes derart ein- zurichten, dass sie nicht nur die der Volksschule ge- stellte Aufgabe vollstandig lost, sondern ausserdem auch eine iiber das Lehrziel der allgemeinen Volksschule hin¬ ausreichende Bildung vermittelt, die einerseits notwen- dig ist zum Eintritt ip die Lehrerbildungsanstalten sowie in die eine Jlittelschul vorbildung nicht voraussetzenden Fachschulen und die sich anderseits als erforderlich dar- stellt fiir das praktische Leben, entsprechend den be- sonderen Unterrichtsbediirfnissen und den wirtschaftlichen Verhaltnisšen der Bevolkerung.« Uprava meščanske šole se ne dotika verske tvarine, pač pa določuje za podučevanje v ostalih tvarinah stro¬ kovne učitelje, in je torej, kar zadevlje veronauk, nekako nadomestilo za zadnja leta ljudske šole. Zato pa je tvarina za versko podučevanje v meščanskih šolah slično ista, kakor je v dotičnih razredih ljudske šole. Obsega torej katekizem, seveda Veliki, zgodbe svetega Pisma, liturgiko, cerkveno zgodovino in pa razlago evangeljskih odlomkov. To je v resnici obširno polje, katero naj katehet obdeluje v meščanski šoli, toda njega večji del je učencem več ali manj že znan. V naši škofiji je le malo število meščanskih šob Deželna, ki se na deželne stroške vzdržuje, je le ena, in sicer deška v Celju; ostale so vse na mestne stroške. ■K 339 » V Maribora je ena za dečke in ena za dekleta; za de¬ kleta je še ena v Celju in ena v Ptuju. I. razred. V tem razredu se vzame verska tvarina po Velikem kate¬ kizmu. Prvo poglavje o veri in apostolski veroizpovedi; iz pe¬ tega poglavja nauk o štirih poslednjih rečeh; iz četrtega poglavja o milosti in zakramentih: zakrament svetega rešnjega Telesa. To podučevanje bodi natančno; pri tem se kratko ponovi nauk o zakra¬ mentu svete pokore. Zgodbe svetega Pisma (J. Panholzer) nove zaveze do dejanja apostolov. (Iz javnega delovanja Kristusovega najvažnejše). Liturgika: o praznikih in o potrebščinah k sveti maši (obleka, knjige, kelih). Vse to vzame 70 do 80 ur v šolskem letu, več jih tudi ni določenih katehetu v šolskem letu. Ako jih katehet dobro porabi, doseže pri svojih učencih lepe uspehe. II. razred. Učna tvarina. Iz Velikega katekizma: Drugo poglavje o upanju in molitvi; tretje poglavje o ljubezni in zapovedih in iz četrtega poglavja o milosti in zakramentih vse drugo, kar se ni vzelo v I. razredu. Zgodbe svetega Pisma stare zaveze (važnejše reči n. pr. predpodobe in mesijanska prerokovanja). Liturgika: Prazniki, sveti časi, obredi pri svetem krstu, sveti birmi in svetem poslednjem olju. III. razred. Učna tvarina. Iz Velikega katekizma: Peto poglavje o krščanski pravičnosti in ponovitev vseh drugih poglavij (kurzo- rično). Iz zgodeb svetega Pisma: Dejanje apostolov kot prehod na cerkveno zgodovino. Iz liturgike cerkveni slogi, notranjščina cer¬ kve, pokopališče. O zakramentalih. (Prazniki in sveti časi se pono¬ vijo). Namesto evangelja se vzamejo dotične partije (odlomki) iz zgodeb svetega Pisma in se razložijo. Iz cerkvene zgodovine: Ajdje zoper kristjane. Cesar Kon¬ stantin Veliki, odpadnik Julijan, Arij, sv. Atanazij, sv. Janez Zlatoust, sv. Ambrozij, sv. Avguštin, sv. Hieronim. Začetek meništva. Sv. Anton, sv. Benedikt, Krščansko življenje v tej dobi. Sv. Gregor Veliki. Krščanska vera pri Gotih, Frankih. Krščanstvo v Pano¬ niji in Noriku. Sv. Severin, sv. Bonifacij, apostol Nemcev. Začetek papeževe države. Karol Veliki. Pokristjanjenje slovanskih narodov. Sv. Ciril in Metod, sv. Rupert in sv. Modest. Madjari. Muhamed. Boj zoper svete podobe. Razkol. Krščansko življenje v tej dobi. Papež Gregorij VII. in njegovo delovanje za sveto Cerkev. Papeži v Avignonu. Ustanovitev Lavantinske škofije. Sv. Janez Nepomuk, 22 * m 340 >* Janez Hus, Husitske vojske. Krščansko življenje v tej dobi. Sv. Frančišek Asiški, sv. Dominik. Inkvizicija. Martin Luther. Razšir¬ janje protestantizma, Zwingli, Calvin. Odpad Anglije. Sv. Tri¬ dentinski zbor. Protestantje na Štajerskem in Kranjskem. (Martin Brenner, Tomaž Hren. Sv. Ignacij Lojolan, red jezuitov, drugi redovi. Misijoni v tuj ib deželah. Tridesetletna vojska. Francoska revolucija). Krščansko življenje po avstrijskih deželah. Najvažnejše iz življenja papežev Pija IX., Leona XIII. in Pija X. J. Razvrstitev učne snovi za posamezne ure katehetičnega podučevanja. Podani učni načrt določa, katera učna tvarina se naj vsako leto v posameznih razredih ohdela, da se doseže učni smoter. Modri previdnosti katehetovi pa pre- puščamo, da si že vsako leto naprej določi, katero snov bo obdelal v posameznih mescih, tednih in šolskih urah. Zato si naj celoletno snov razdeli v posamezne lekcije, da že naprej ve, kaj bo v posameznih urah učil. Taka razvrstitev in razdelitev učne tvarine se na¬ vadno imenuje podrobni učni načrt. I. Razvrstitev učne tvarine za posamezne ure ima namen, da katehet ne izpusti kake važne verske ali nravne resnice. Tudi ob koncu leta ne preoblaga učencev s preostalim gradivom, ampak dovrši vse pravočasno. Takovšen načrt podpira tudi kateheta mnogostransko. 2 njim samega sebe nadzoruje, da ne obdeluje kake resnice preobširno. Ako nastane vsled kakih posebnih težav in ovir več izgubljenega časa, se iz tega načrta razvidi, kaj lahko v naslednjih urah nekoliko krajše obravnava, da ničesar važnega ne izpusti ali da ne zaostane. Tak podroben načrt mu olajša tudi pripravljanje za posamezne ure. Kajti po njem dobi takoj zvezo s poprejšnjo katehezo in predmet nove kateheze. S tem tudi lažje najde pomočke nazornega podavanja, razlage in naobračbe. To je tem večje važnosti, ako je katehet z mnogimi šolskimi urami in še z drugimi dušnopastir- skimi opravili obremenjen. Iz tega načrta tudi katehet razvidi, koliko ur sme porabiti za ponavljanje in kdaj « 341 * j? to najprimerneje, da vsled tega ne zaostane z razlago nadaljnje učne tvarine. Daši naslednji podrobni učni načrt ne veže kate¬ hetov tako, da bi se morali po njem ravnati, vendar pa se želi, da ga kolikor mogoče upoštevajo. Z njim se namreč lahko doseže nekaka enakomernost. Ako otroci med šolskim letom pridejo na drugo šolo, se poduk in vzgoja ne prekineta, ako je na obeh šolah ista razvrstitev učne tvarine v posameznih učnih urah. Zlasti bi se naj katehetje iste dekanije zedinili, da imajo enako razdelitev. 2. Da pa podrobni učni načrt nudi katehetu take in enake ugodnosti, mora biti izdelan po pravih načelih. Pri razdelitvi letno predpisane tvarine katehet ne sme postopati mehanično. Posameznim uram ne sme odrrte- riti enakega števila katekizmovih vprašanj ali svetopisem¬ ski!] odlomkov. Naukom, ki so za versko-nravno življe¬ nje večjega pomena, naj odloči tudi več ur. Takovšen načrt ne sme obsegati toliko lekcij, kolikor je v letu učnih ur. Nekaj ur mora katehetu preostati za ponavljanje celotnih skupin verskih in nravnih nau¬ kov. S tem se učenci mnogo temeljiteje seznanijo z do- tičnimi nauki in jih potem rajši in laglje izvršujejo v življenju. Če ima torej šolsko leto 80 katehetičnih ur, naj podrobni načrt ne obsega nad 60 ur. Saj tudi mnogo ur odpade vsled raznih slučajnosti (prazniki, slo¬ vesnosti, priprava na svete zakramente, sejem). Treba je še računih z drugimi neugodnostmi , kakor je veliki mraz in poletna oprostitev na kmetih. Zato se naj nastavljajo važnejši nauki na čas, ko se pričakuje boljši šolski obisk. 3. Celoletna učna tvarina naj se tako razdeli, da se učencem poda vsako uro neka enota ali učna celota. Kakor je ta potrebna v cerkvenem govoru, da si odrasli poslušalci nauke bolje zapomnijo, tako in še mnogo bolj se naj kaže v vsaki katehezi. Na kratko se naj v načrtu označi učni cilj ali predmet posameznih lekcij * 342 * v jedrnatem stavku, ne pa samo s številkami katekiz- movih vprašanj ali bibličnih strani. V tem zmislu je izdelana naslednja razvrstitev, ki lahko služi katehetom za pomoček, ako si sami izdelu¬ jejo podrobni načrt za verski poduk v ljudskih šolali.. Prvo šolsko leto. Bog stvarnik. 1. (ura). Katehet, božji poslanec; prido¬ bitev zaupanja; znamenje svetega križa; krščanski pozdrav. — 2. Očenaš, Ceščenamarija. Naj jih tudi doma učijo moliti. — 3. Ustvarjenje sveta: vidne stvari na zemlji niso bile zmeraj. Bog pa je večen. — 4. Ustvarjenje sveta: vidne reči na nebu. Bog je zgolj duh. — 5. Ustvarjenje sveta: vidne reči v vodi in na suhem. Bog je vsemogočen. — 6. Dobri angelji. — 7. Hudobni angelji. — 8. Angelj varih. Molitev: Sveti angelj varih moj . . . — 9. Bog je neskončno svet. ' Človek v raju. 10. Bog ustvari Adama. — 11. Bog. ustvari Evo. — 12. Bog reče: Naredimo človeka! Presveta Trojica. — 13. Življenje v raju. Bog je neskončno dobrotljiv. — 14. Zapo¬ ved v raju. Izvirni greh in njegove -posledice. 15. Prvi greh. Bog je povsod pričujoč. — 16. Kazen za greh. Bog je vseveden. — 17. Izvirni greh. Bog je neskončno pravičen, resničen in zvest. — 18. Bog obljubi Odrešenika. Bog je neskončno usmi¬ ljen. — 19. Kajn in Abel. — 20. Vesoljni potop. Bistvena priprava na prvo sveto izpoved. 21. Mozes dobi deset zapovedi. — 22. Božje zapovedi. Poglavitni grehi. — 23. Odpuščanje gre¬ hov pri izpovedi. Jezusova otroška in mladostna leta. 24. Marijino ozna¬ njenje. Angelj Gospodov. — 25. Jezus Kristus. — 26. Sveti Jožef. — 27. Rojstvo Jezusovo. — 28. Pastirci pri jaslicah. —• 29. Modri iz jutrove dežele. — 30. Modri pri Herodu in pri ja¬ slicah. Bistvena priprava na prvo sveto obhajilo. 31. Jezus, v naših cerkvah. — 32. Jezus naša hrana v svetem obhajilu. — 33. Jožef beži z Marijo in Detetom v Egipet. Nedolžni otroci. — 34. Dvanajstletni Jezus. Jezusovo javno delovanje. 35. Janez krstnik. — 36. Jezusov krst ob Jordanu. (Presveta Trojica). — 37. Sedmeri sveti zakra¬ menti. — 38. Jezus, nebeški učenik. — 39. Temeljne resnice. — 40. Jezusovi čudeži. Ženitnina v Kani Galilejski. — 41. Jezus nasiti 5000 mož. — 42. Jezus obudi mladeniča v Najmu. — 43. Jezus, prijatelj otrok. — 44. Jezusov slovesni vhod v Je¬ ruzalem. Njegovi sovražniki. — 45. Zadnja večerja. Obredi ve¬ likega tedna. — 46. Jezus upostavi zakrament svetega rešnjega Telesa. — 47. Sveta maša. — 48. Sveto obhajilo. Jezusovo -k 343 ;*■ trpljenje in njegova smrt. 49. Jezus na Oljiski gori. — 50. Jezus bičan, s trnjem venčan, obsojen. — 51. Križev pot. — 52. Be¬ sede Jezusove na križu. — 53. Jezus umrje na križu. — 54. Jezusa položijo v grob. Predpekel. Jezusovo poveličanje. Katoliška Cerkev. 55. Jezus vstane iz groba. Velika noč. — 56. Jezus postavi za¬ krament svete pokore. — 57. Jezusov vnebohod. — 58. Binkošti. Apostoli oznanjujejo Jezusove nauke. — 59. Katoliška Cerkev. — 60. Poslednje reči. Apostolska vera. Opomba. V zmislu odloka svete kongregacije za oskrbo za¬ kramentov „Quam singulari" z dne 8. avgusta 1910 alin. IV. je katehet dolžen otroke, ki so že dovolj pri pameti, v prvem šol¬ skem letu toliko pripraviti, da jih starši oh velikonočnem času lahko peljejo k sveti izpovedi in k svetemu obhajilu, če kak otrok nevarno zboli, omenjena priprava tudi mnogo pomaga pri izprevidenju. Bistveno potrebna priprava na prvo izpoved in prvo sveto obhajilo (kateheze 21 — 23, 31, 32) je uvrščena tukaj zgodaj, da so otroci na šolah, ki začenjajo šolsko leto meseca novembra, pravočasno pripravljeni tako, da lahko v velikonočni dobi, ko jih veže cerkvena zapoved, prejmejo svete zakramente po želji svetega očeta. Drugo šolsko leto. Ko znajo otroci brati, sta učni knjigi: „Male zgodbe sve¬ tega Pisma stare in nove zaveze a in „Mali katekizem". Bog stvarnik; angelji. 1. (ura). Imenitnost krščanskega nauka. Ustvarjenje od 1. do 4. dne. Male zgodbe (Mal. zgod.) stare zaveze (st. z.) štev. 1. — 2. Ustvarjenje do konca. Mal. zgod. 1. — 3. Angelji. Mal. zgod v . 2; Mali katekizem (Mal. kat.) vprašanje 35 do 44, 24, 25. Človek pred grehom in po grehu. 4. Prva človeka v raju. Mal. zgod. 3; Mal. kat. 26, 45 do 50. — 5. Greh prvih staršev. Mal. zgod. 4; Mal. kat. 20, 21, 52 do 55. - 6. Nasledki prvega greha. Odrešenik. Mal. zgod. 5; Mal. kat. 27, 56 do 59. — 7. Kajn in Abel. Mal. zgod. 6. — 8. Pobožni Noe. Mal. zgod. 7. — 9. Vesoljni potop. Mal. zgod. 8. Izvoljeno ljudstvo. 10. Abrahamova izvolitev in gostoljubnost. Mal. zgod. 10, 11. — 11. Egiptovski Jožef in njegovi bratje. Mal. zgod. 13. — 12. Bratje prodajo Jožefa. Mal. zgod. 14. — 13. Jožef po ne¬ dolžnem v ječi. Mal. zgod. 15. — 14. Jožef povišan. Mal. zgod. 16. — 15. Jožefovi bratje pridejo v Egipet. Mal. zgod. 17. — 16. Benjamin gre z brati v Egipet. Mal. zgod. 18. — 17. Jožef izkuša brate. Mal. zgod. 19. — 18. Jožef se da spoznati. Mal. zgod. 20. — 19. Jakob gre v Egipet. Mal. zgod. 21. — 20. Mo- zesovo rojstvo. Mal. zgod. 22. — 21. Mozes dobi deset zapovedi. Mal. zgod. 28; Mal. kat. 131, 132. Bistvena priprava za sveto izpoved. 22. Izpolnjevanje božjih zapovedi. Poglavitni grehi. -k 344 >f Mal. kat. 177, 178, 182. — 23. Kako se moramo pripraviti za velikonočno izpoved ? Jezusova otroška in mladostna leta. 24. Oznanjenje Je¬ zusovega rojstva. Mal. zgod. 2 novi zakon (n. z.); Mal. kat. 65 do 69. — 25. Marija obišče Elizabeto. Mal. zgod. 3. — 26. Jezusovo rojstvo. Mal. zgod. 5; Mal. kat. 65 do 69. — 27. Marija daruje Jezusa. Sveč¬ nica. Mal. zgod. 6; Mal. kat. 61 do 64, 70. — 28. Modri molijo Jezusa. Mal. zgod. 7; Mal. kat. 70/3. Bistvena priprava za sveto obhajilo. 29. Jezus v naših cerkvah. — 30. Jezus naša hrana v svetem obhajilu. — 31. Jezus beži v Egipet. Mal. zgod. 8 ; Mal. kat. 70/4. — 32. Dvanajstletni Jezus. Mal. zgod. 9; Mal. kat. 71, 7 do 9. — 33. Veseli del svetega rožnega venca. Jezusovo javno delovanje. 34. Janez krstnik oznanjuje po¬ koro. Mal. zgod. 1, 4,10; Mal. kat. 72, 73. — 35. Janez krsti Jezusa. Mal. zgod. 11; Mal. kat. 73/2, 3, 164. — 36. Hudobni duh izkuša Jezusa. Mal. zgod. 12; Mal. kat. 73/4. — 37. Jezus izžene sejmarje. Mal. zgod. 14. — 38. Obilni ribji lov. Mal. zgod. 15; Mal. kat. 74 do 76. — 39. Jezus obudi Jairovo hčer. Mal. zgod. 18. — 40. Vihar na morju. Mal. zgod. 17; Mal. kat. 60. — 41. Jezus prijatelj otrok. Mal. zgod. 21. — 42. Jezus upostavi najsvetejši Zakrament. Mal. zgod. 27; Mal. kat. 166, 168 do 171. Jezusovo trpljenje in njegova smrt. 43. Jezus na Oljiski gori. Mal. zgod. 28; Mal. kat. 77, 78. — 44. Jezusa ujamejo. Mal. zgod. 29, 30; Mal. kat. 76. — 45. Jezusa bičajo in s trnjem venčajo. Mal. zgod. 31; Mal. kat. 77, 78. — 46. Jezusa obsodijo na smrt. Mal. zgod. 32 ; Mal. kat. 79. — 47. Jezusa križajo. Mal. zgod. 33; Mal. kat. 80. — 48. Žalostni del svetega rožnega venca. — 49. Jezusa položijo v grob. Mal. zgod. 35; Mal. kat. 81 in 82. Jezusovo poveličanje. 50. Jezus vstane iz groba. Mal. zgod. 36; Mal. kat. 84. — 51- Jezus postavi zakrament svete pokore. Mal. zgod. 37; Mal. kat. 97, 172. — 52. Jezus izroči Petru naj višjo oblast. Mal. zgod. 38; Mal. kat. 93/3, 94. — 53. Jezus gre v nebesa. Mal. zgod. 39; Mal. kat. 85, ' 86. Katoliška Cerkev. 54. Prihod Svetega Duha. Mal. zgod. 40; Mal. kat. 89, 90. — 55. Katoliška Cerkev. Mal. kat. 91 do 95, 3 do 6. — 56. Cerkvene zapovedi. Mal. kat. 155. ■— 57. Občestvo svetnikov. Marijino vnebovzetje in venčanje. Mal. kat. 96. — 58. Častitljivi del svetega rožnega venca. Po¬ slednje reci. 59. Vstajenje mesa. Sodba. Mal. kat. 87, 88, 98. — 60. Pekel, nebesa. Mal. kat. 99, 100. Opomba. V katehezah 22, 23, 29, 30 naj katehet otroke, ki so že pri pameti, toliko pripravi za sveto izpoved in sveto ob¬ hajilo, da ob velikonočnem času pod vodstvom staršev lahko za- dostijo četrti aerkveni zapovedi. Priprava je omejena na bistveno potrebne reči/ V tem šolskem letu naj se otroci učijo na pod¬ lagi bibličnih zgodeb besedila prvega poglavja Malega katekizma. * 345 » Tretje šolsko leto. Učni knjigi: „Mali katekizem" in „Male zgodbe svetega Pisma stare in nove zaveze". O veri in apostolski veroizpovedi. 1. (ura). 0 krščanski veri. Mali katekizem (Mal. kat.) vpr. 3 do 6. — 2. Najvažnejše verske resnice. Mal. kat. 7 do 12. — 3. O Bogu in njegovi popolnosti. Mal. kat. 13 do 20. — 4. Lastnosti božje. Mal. kat. 21 do 28. — 5. Tri božje osebe. Mal. kat. 29 do 34. — 6. Angelji. Mal. kat. 35 do 44. — 7. O človeku. Mal. kat. 45 do 52. — 8. Izvirni greh. Odrešenik. Mal. kat. 53 do 59. — 9. Jezus, Sin božji. Mal. kat. 60 do 69. — 10. Jezusova otroška in mladostna leta. Mal. kat. 70, 71. — 11. Jezus, učenik. Mal. kat. 72 do 76. — 12. Trpljenje Kristusovo. Mal. kat. 77 do 81. —13. Jezus poveličan. Mal. kat. 82 do 88. — 14. Sveti Duh. Mal. kat. 89, 90. — 15. Katoliška Cerkev. Mal. kat. 91 do 97. — 16. Vstajenje mesa in večno življenje. Mal. kat. 98 do 100. O upanju in molitvi. 17. Krščansko upanje. Mal. zgod. štev. 23 nove zaveze (n. z.); Mal. kat. 101 do 104. — 18. Po¬ treba molitve. Mal. zgod. 23 n. z.; Mal. kat. 105 do 108. — 19. Lastnosti in čas molitve. Mal. zgod. 28 n. z.; Mal. kat. 109 do 113. — 20. Očenaš in Češčenamarija. Mal. kat. 114 do 121. O ljubezni in zapovedih. 21. Ljubezen do Boga. Mal. zgod. 22 n. z.; Mal. kat. 122 do 124. — 22. Ljubezen do sebe in do bližnjega. Mal. zgod. 24 n. z.; Mal. kat. 125 do 130. — 23. Deset božjih zapovedi. Mal. zgod. 28 stare zaveze (st. z.); Mal. kat. 131 do 133. — 24. Razlaga prve božje zapovedi. Noe; Mal. kat. 134 do 137. — 25. Razlaga druge in tretje božje zapovedi. Mal. kat. 138 do 142. 26. Razlaga četrte božje zapovedi. Egiptov¬ ski Jožef. Mal. kat. 143 do 146. 27. Razlaga pete in šeste božje zapovedi. Kajn. Sodoma. Mal. kat. 147 do 149. — 28. Raz¬ laga sedme in osme božje zapovedi. Kača v raju. Mal. kat. 150, 151. 29. Razlaga devete in desete božje zapovedi. Eva. Mal. kat. 152 do 154. - 30. Pet cerkvenih zapovedi. Poglavitni grehi. Mal. kat. 155 do 157. Priprava na prvo skupno sveto izpoved. 31. I. Zakrament svete pokore. Mal. zgod. 37; Mal. kat. 18, 20. — 32. II. Izpraše¬ vanje vesti (čas, način, predmet). Izgubljeni sin. Mal. kat. 21 do 25. • — 33.111. Deček izprašuje vest s pomočjo deset božjih, pet cerkvenih zapovedi in sedem poglavitnih grehov. Mal. kat. str. 66. — 34. IV. Kes izgubljenega sina. Mal. kat 26 do 34. — 35. V. Vrste kesa. Herod. Mal. kat. 35 do 42. — 36. VI. Trdni sklep. Izgubljeni sin. Vstanem . .. Mal. kat. 43 do 46. — 37. VIL Izpoved. Mal. kat. 47 do 54. — 38. VIII. Kako se opravi izpoved? MaL kat. 55. — 39. IX. Zadosto- vanje. Mal. kat. 56, 57. — 40. X. Najbližnja priprava: Pregled izpovedovanja, kes. Priprava na prvo skupno sveto obhajilo. ■k 846 ;+ 41. I. Jezus upostavi najsvetejši Zakrament. Mal. zgod. 27 - Mal. kat. 166, 167. — 42. II. Sveta maša. Mal. kat. 168 do 171. — 43. III. Sveto obhajilo. Mal. kat. str. 44, 7. 8. — 44. IV. Pri¬ pravljanje za sveto obhajilo. Mal. kat. str. 45, 9 do 13. — 45. V. Prejem svetega obhajila. Mal. kat. str. 46, 14 do 17. — 46. VI. Naj bližnja priprava. O milosti in zakramentih. 47. 0 milosti. Svatovsko oblačilo.. Mal. kat. 158 do 160. — 48. O zakramentih. Mal. kat. 161 do 163. — 49. Sveti krst. Mal. zgod. 11 n. z.; Mal. kat. 164. — 50. Sveta birma. Mal. zgod. 41; Mal. kat. 165. — 51. Sveto poslednje olje. Mal. kat. 173. — 52. Sveto mašniško posvečenje. Mal. kat. 174. — 53. Sveti zakon. Marija in Jožef. Mal. kat. 175. 0 krščanski pravičnosti in štirih poslednjih rečeh. 54. Sveti Jožef. Mal. kat. 176, 177, 183. — 55. Greh. Kajn in Abel. Mal. kat. 178 do 182. — 56. Čednost. Jezus, Egiptovski Jožef. Mal. kat. 184 do 188. Poslednje reči. 57. Smrt. Jezus umrje. Mal. kat. 189 do 191. — 58. Sodba. Male zgodbe 26; Mal. kat. 192 do 194. •—■ 59. Vice, pekel. Bogatin in ubogi Lazar. Mal. kat. 195 do 197. — 60. Nebesa. Vnebohod Jezusov in Marijin. Mal. kat. 198, 199. Opomba. Da prejmejo o velikonočnem času vsi otroci, ka¬ tere veže cerkvena zapoved, svete zakramente, jih naj začne ka¬ tehet pravočasno pripravljati. Kateheze 17 do 22 lahko iz tega vzroka pozneje obdela, to je po katehezi 46., ako poprej ni mo¬ goče. V tem šolskem letu ali že v drugem šolskem letu se otroci pripravljajo za prejem svete birme. Četrto, peto, šesto, sedmo in osmo šolsko leto. Učni knjigi: ^Srednji katekizem" in „Velike zgodbe svetega Pisma stare in nove zaveze." Kadarkoli se enotna snov srednjega katekizma prvič raz¬ laga, naj ima kateheza obliko govora ter poda v nazorih) povest (svetopisemsko zgodbo), s katero se razlaga katekizmovo besedilo. I. Poglavje. O veri in apostolski veroizpovedi. Krščanska vera. 1. (ura). Imenitnost krščanskega nauka. Srednji katekizem (Sred. kat.) vpraš. 1 do 5. — 2. Krščanska vera. Sred. kat. 6 do 11. — 3. Viri božjega razodetja. Sred. kat. 12. do 17. — 4. Potreba in lastnosti krščanske vere. Sred. kat. 18 do 23. — 5. Znanje in kazanje svete vere. Sred. kat. 24 do 34. Bog in najimenitnejše stvari. 6. Kaj je Bog in kako ga spoznamo? Sred. kat. 35 do 39. — 7. Lastnosti božje. Sred. kat. 40 do 46. — 8. Lastnosti božje. (Nadaljevanje). Sred. kat. 47 do 52. — 9. Presveta Trojica. Sred. kat. 53 do 60. 10. Ustvarjenje in božja previdnost. Sred. kat. 61 do 67. — 11. Angelji. Sred. kat. 68 do 75. — 12. Angelji varihi. Sred. kat. 76 do 79. — 13. Sreča prvega človeka. Čred. kat. 80 do 87. — 14. Greh prvega človeka. Sred. kat. 88 do 97. -K 347 * Odrešenik. 15. Ime in oseba Odrešenikova. Sred. kat. 98 do 108. — 16. Odrešenik, pravi Bog. Sred. kat. 109 do 113. — 17. Učlovečenje in mladost Jezusa Kristusa. Sred. kat. 114 do 124. — 18. Očitno delovanje Jezusovo. Sred. kat. 125 do 131. — 19. Trpljenje Odrešenikovo. Sred. kat. 132 do 142. — 20. Jezus gre v predpekel in vstane od mrtvih. Sred. kat. 143 do 148. — 21. Je¬ zusov vnebohod. Sred. kat. 149 do 152. — 22. Sodnji dan. Sred. kat. 153 do 157. — 23. Sveti Duh. Sred. kat. 158 do 165. Katoliška Cerkev. 24. Ustanovitev katoliške Cerkve. Sred. kat. 166 do 170. — 25. Katoliška Cerkev ne bo prenehala. Sred. kat. 171 do 176. — 26. Znamenja prave Cerkve. Sred. kat. 177 do 185. — 27. Namen Kristusove Cerkve. Sred. kat. 186 do 193. — 28. Zunaj Cerkve ni vzveličanja. Sred. kat. 194 do 198.— 29. Občestvo svetnikov. Sred. kat. 199 do 203. — 30. Odpuščanje grehov. Sred. kat. 204 do 207. — 31. Vstajenje mesa. Sred. kat. 208 do 211. — 32. Večno življenje. Amen. Sred. kat. 212 do 216. II. Poglavje. O upanju in molitvi. 33. Kaj je krščansko upanje? Sred. kat. 217 do 220. — 34. Bojem, potreba in sadovi molitve. Sred. kat. 221 do 224. — 35. Lastnosti molitve. Sred. kat. 225 do 232. — 36. Način molitve. Sred. kat. 233 do 239. — 37. Go¬ spodova molitev. Nagovor. Sred. kat. 240 do 246. — 38. Prve štiri prošnje Očenaša. Sred. kat. 247 do 254. — 39. v Zadnje tri prošnje Očenaša. Sred. kat. 255 do 262. 40. Oblika Češčenemarije. Sred. kat. 263 do 267. —- 41. Razlaga Češčenemarij e. Sred. kat. 268 do 274. — 42. Najpotrebnejše molitve in pobožnosti. Sred. kat. 275 do 278. III. Poglavje. O ljubezni in zapovedih. Krščanska ljubezen. 43. Ljubezen do Boga. Sred. kat. 279 do 283. — 44. Ljubezen do sebe in do bližnjega. Sred. kat. 284 do 290. 45. Kako je treba ljubezen kazati ? Sred. kat. 291 do 299. Božje zapovedi. 46. Grehi zoper notranje bogočastje. Sred. kat. 300 do 314. — 47. Grehi zoper zunanje bogočastje. Sred. kat. 315 do 322. — 48. Posred¬ uje bogočastje (svetniki). Sred. kat. 323 do 328. — 49. Češčenje božjega imena. Sred. kat. 329 do 339. — 50. Posvečevanje nedelje. Sred. kat. 340 do 346. — 51. Dolžnosti otrok do staršev. Sred. kat. 347 do 354. — 52. Medsebojne dolžnosti predstojnikov in podložnikov. Sred. kat. 355 do 360. — 53. Dolžnosti do človeškega življenja. Sred. kat. 361 do 368. — 54. Grehi zoper čistost. Sred. kat. 369 do 376. — 55. Grehi zoper tuje blago. Sred. kat. 377 do 383. — 56. Grehi zoper tuje blago. (Nadaljevanje). Povračilo. Sred. kat. 384 do 387. — 57. Grehi zoper resnico in čast. Sred. kat. 388 do 397. — 58. Dolžnosti do časti in resnice. Sred. kat. 398 do 402. —- 59. No¬ tranji grehi poželjivosti. Sred. kat. 403 do 409. Cerkvene zapovedi. 60. Cerkvene zapovedi sploh in prva posebej. Sred. kat. 410 do 417. — 61. Kako naj posvečujemo nedelje in praznike? Sred. kat. 418 do 424. — 62. Postna zapoved. Sred. kat. 425 do 432. — 63. Čas prejemanja svetih zakramentov. Sred. kat. 433 do 437. ■k 348 1 V. Poglavje. O milosti in zakramentih. Milost. 64. O milosti sploh. Sred. kat. 438 do 443. — 65. Dejanska in posvečujoča milost božja. Sred. kat. 444 do 452. Sveti zakramenti. 66. Bistvo in število svetih zakramentov. Sred. kat. 453 do 460. — 67. Raz¬ delitev svetih zakramentov. Sred. kat. 461 do 469. — 68. Kaj je sveti krst V Sred. kat. 470 do 476. 69. Prejem svetega krsta. Sred. kat. 477 do 483. 70. Sveta birma. Bistvo. Sred. kat. 484 do 494. 71. Prejem svete birme. Sred. kat. 495 do 497. — 72. Zakrament svetega rešnjega Telesa. Sred. kat. 498 do 508. — 73. Pričujočnost Jezusa Kristusa v najsvetejšem Zakramentu. Sred. kat. 509 do 511. — 74. Kaj je sveta masa? Sred. kat. 512 do 518. — 75. Upostavitev in nadaljevanje najsvetejše daritve. Sred. kat. 519 do 528. — 76. Kako se naj udeležujemo svete maše? Sred. kat. 529 do 533. 77. Pomen svetega obhajila. Sred. kat. 534 do 538. 78. Priprava na sveto obhajilo. Sred. kat. 539 do 546. 79. Prejem svetega obhajila. Sred. kat. 547 do 552. — 80. Kaj je zakrament svete pokore? Sred. kat. 553 do 559. — 81. Izpraše¬ vanje vesti. Sred. kat. 560 do 567. — - 82. Kes in njegove lastnosti. Sred. kat. 568 do 579. — 83. Vrste nadnaravnega kesa. Sred. kat. 580 do 588. -— 84. Trdni sklep. Sred. kat. 589 do 592. — 85. Bistvo in potreba izpovedi. Sred. kat. 593 do 601. — 86. Veljavnost in način izpovedovanja. Sred. kat. 602 do 606. — 87. Zadostovanje. Sred. kat. 607 do 613. -— 88. Odpustki. Sred. kat. 614 do 620. 89. Sveto poslednje olje. Sred. kat. 621 do 629. — 90. Sveto mašni- ško posvečenje. Sred. kat. 630 do 633. — 91.- Zakrament svetega zakona. Sred. kat. 634 do 637. 92. Priprava za prejem svetega zakona. Sred. kat. 638 do 642. — 93. Zakramentali in obredi. Sred. kat. 643 do 647. V. Poglavje. O krščanski pravičnosti in štirih poslednjih re¬ čeh. Grehi. 94. Bistvo greha. Sred. kat. 648 do 657. — 95. Po¬ sledice in vrste grehov. Sred. kat. 658 do 661. — 96. Poglavitni grehi. Sred. kat. 662 do 670. - 97. Grehi zoper Svetega Duha. Sred. kat. 671 in 672. — 98. Vnebovpijoči grehi Sred. kat. 673, 674. 99. Tuji grehi. Sred. kat. 675 in 676. Čednosti in dobra dela. 100. Krščanske čednosti. Sred. kat. 677 do 680. — 101. Božje čed¬ nosti. Sred. kat 681 do 689. 102. Poglavitne dejanske čednosti. Sred. kat. 690 do 697. — 103. Čednosti nasprotne poglavitnim gre¬ hom. Sred. kat. 698 do 705. 104. Osmero blagrov. Sred. kat. 706, 707. - 105. Čednosti, ki jih posebno priporoča sveti evan- gelj. Sred. kat. 708. —- 106. Dobra in zaslužna dela. Sred. kat. 709 do 718. — 107.-Telesna in duhovna dela usmiljenja. Sred. kat. 719 do 721. — 108. Hrepenenje po krščanski popolnosti. Sred. kat. 722 do 724. Poslednje reči. 109. Smrt. Sred. kat. 725 do 730. — 110. Sodba. Vice. Sred. kat. 731 do 737.— lil- Pekel. Sred. kat. 738 do 742. — 112. Nebesa. Sred. kat. 743 do 746. * 349 » Opomba. V šestrazrednici se obdela v četrtem razreda I. in IV. poglavje (od 1. do vštete 32. in od 64. do vštete 93. ure), v petem razredu se obdelajo ostala tri poglavja (od 33. do vštete 63. in od 94. do vštete 112. ure). — V šestem razredu se ponavlja ves ka¬ tekizem. — V petrazrednici se obdela v četrtem razredu I. in IV. poglavje, v petem ostalo. V štirirazrednici se Vzameta v tretjem razredu I. in IV. poglavje, v četrtem razredu pa ostalo. — V tri- razrednici se obdela v tretjem razredu eno leto I. in IV. poglavje, drugo leto pa ostalo. — V dvorazrednici in enorazred.nici se ob¬ dela srednji katekizem s šolarji petega do osmega šolskega leta. — Morebitne preostale ure na tri- in večrazrednicah se naj upo¬ rabijo za samostojne biblične kateheze. Dopolnilni poduk (liturgika, cerkvena zgodovina, razlaga molitev in pesmi) se združi z določenimi katekizmovimi katehe- zami, kakor ravno terja prazniška doba cerkvenega leta. Ker so kateheze že tukaj navedene po katekizmovem sporedu, ki ima večinoma poprej razlago bolj abstraktnih in še le potem bolj kon¬ kretnih pojmov (v logičnem zmislu sintetično ali znanstveno pot), lahko katehet ta spored iz metodičnih razlogov izpremeni, kadar kako tvarino prvič razlaga ter postopa analitično. Izpustiti pa se ne sme nobena kateheza, da dobijo otroci popolen verski poduk v vseh vzveličavnih resnicah. 1 Normallehrplan des katholischen Religionsunterrichtes fur Volks- und Biirgerschulen in der Lavanter Diozese. A. Allgemeine Weisungen. ie gesamte Materie des Religionsunterrichtes kan n regelrecht, nur in einer vollstandigen, d. h. in der funfklassigen Volks- und in der dreiklassigen Burgerschule erschopft und im Lehrplane auf die einzelnen Klassen verteilt werden. Demgemass bildet der Lehrplan fur diese Schule den Normallehrplan des Religionsunterrichtes. In den anderen Kategorien der Volksschule muss der Lehrstoff des Religionsunterrichtes je nacli der An¬ žah] der Klassen eingeschrankt und nach den Abtei- lungen der einzelnen Klassen anders als an der voll- 1 Katehetje se opozorijo na znamenito delo: Franz Krnu S. J., Grvnd- stock einer katechetischen Bibliothek. Innsbruck, 1912. 8°. 92 Seiten. Knjiga obsega najvažnejše katehetsko slovstvo in bo katehetom dobro služila pri na- ročevanju za temeljito izobrazbo potrebnih knjig. * 850 » standigen Volksschule verteilt, werden. Indem vvir nun den Herren Katecheten den Normallehrplan des kath. Religionsunterrichtes fiir die fiinfklassige Volks- und dic dreiklassige Biirgerschule in der Lavanter Diozese iiber- geben, scheint es uns notwendig zu sein, ihnen fiir eine erfolgreiche Erfiillung ihres heiligen und verantwortungs- vollen katechetischen Dienstes einige allgemeine Wei- sungen zu geben. I. V o r b e r e i t u n g. 1. Der Normallehrplan schreibt dem Katecheten nur in Hauptumrissen den Stoli vor, den er in den einzelneri Klassen bezieliungsweise Schuljahren verar- beiten soli. Auf Grundlage dieses Lehrplanes wird er schon vor Beginn des Schuljahres eine schriftliche Ver- teilung des Lehrstoffes auf die einzelnen Unterrichts- stunden vornehmen. Bei dieser Verteilung wird er so- gleich eine bestimmte Zeit im voraus festsetzen tur die Wiederliolung des Gelernten, fiir die Vorbereitung der Kinder auf die heilige Beicht und die heilige Kommu- nion und fiir liturgische und geschichtliche Darlegungen und Erklarungen. 2. Weil es Aufgabe des Katechismus ist, gewisser- massen das allgemeine christliche Gesetzbuch zu sein, und es Aufgabe des Katecheten ist, den Katechismus zu er- kldren 1 , so soli sich der Katechet auf jede ihm zugemessene Religionsslunde gewissenhaft vorbereiten. Damin erwage er nach einer kurzen Skizze, die er sich entwirft, dic Wahrheit,en, die er in den einzelnen Klassen vortragen will, und frage sich, durch welche Mihel diese Wahrhei- ten klar und gleichsam anschaulich gemacht, vvelche praktische Schlussfolgerungen daraus gezogen, und wie diese den Herzen der Kinder eingepragt \verden kbnnen- Ein iriniges Gehet wird diese Vorbereitung kraftig unter- ' Instruktion z ur Einfflhrung des neuen Kuteeliismus. (Kirchl. Ver- ordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1897. Nr. XIII. alin. 2). 4< 351 H- stiitzen. Die weit.ere Vorbereitung des Katecheten auf die Erteilung des Religionsunterrichtes aber soli darin bestehen, dass er sich in seinem Stande immer mehr und mehr auszubilden sucht durch fleissige Lekture in sein Facli einschlagiger Bucher und Zeitschriften und durch Ausarbeitung besonders wichtiger Katechesen. II. Einleitung.zum Unterrichte. 3. Der Katechet soh den Unterricht regelmassig zn den bestirmnten Stunden halten. Ist er dienstlich ver- hindert, zur festgesetzten Stunde in der Schule zu er- scheinen, so melde er dies rechtzeitig der Schulleitung und bestimme die Zeit, in welcher er die versaumten Unterrichtsstunden einzubringen gedenkt. 1 Wahrend des Unterrichtes steht oder sitzt der Katechet, den Kindern gegenuber, immer auf demselben Platze, und zwar auf einem solchen, voti welchem aus er alle Kinder uber- sehen karm. 4. Die Kinder begrussen den Katecheten mit den Worten »Gelobt sei Jesus Christus«, worauf er in ruhi- gem Tone antwortet »In Ewigkeit. Amen.« Hieraufbetet er mit den Kindern andachtig und deutlich das »Gebet vor dem Unterricht«. Sodann macht er sie aufmerksam auf den komrnenden Sonn- oder Festtag und iiberzeugt sich, ob die Kinder am verflossenen Sonn- oder Festtage beim Gottesdienste waren undwie sie sichhiebeibetragenhaben. III. Der eigentliche Unterricht. 5. Vorerst wird sich der Katechet uberzeugen, ob die Kinder die Lektion, die in der vorigen Stunde er- klart \vorden ist, erlernt; haben, doch so, dass das ein- zelne Kind ungewiss ist, ob es gefragt wird; denn dadurch vverden sie in einer gewissen Spannung gehalten. Wah- rend der Ausfrage sollen die Bucher geschlossen bleiben. Uiebei sehe der Katechet darauf. dass die Kinder, so ‘ Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. I’agg. 612 et 660 . « 352 * viel eben mdglich, nach den Worten des Katechismus ant- worten werden. Einige Padagogen sind zwar der Meinung, dass man von den Schulern auf die Fragen des Katechismus nicht wortliche Ant\vorten verlangen solle, weil man dadurch bei ihnen Oberflachlichkeit, Unverstandnis, mangelhaftes Denken, stumpfsinniges Aufsagen and in kurzer Zeit volliges Vergessen. ja Unwissenheit erzielen \viirde und weil das tur sie eine unnotige Marter ware, da es schliesslicli nur notwendig ist, dass die Kinder die Glaubenswahrheiten erfassen und nacb denselben leben. In der Tat ist es Pflicht. des Katecheten, die Kinder praktisch zu lebren, dašs sie andacbtig beten, die heiligen Sakramente empfangen, die heilige Messe boren, vor allem aber, dass sie Goti ti eben und ihm dienen. Das Kind soli nacb den gottjicben Lebren sein Leben ein- richten! Doch wie wird es nach denselben leben, wenn sie ihm nicht wohlbekannt sind? Zweifelsobne ist den Kindern auch ein vefrlassliches Wissen der Glaubensvvabr- heiten von noten. Schtoer werden sie sich aber die reli- gidsen Lekren jur ihr Leben in einer anderen schdneren Form m.erken, als in der, welche ihnen der m.it soleh,er Sorgfalt znsammengestelite Katechismus bietet. Die tagliche Erfahrung lebrt, dass die unschulds- vollen und fleissigen Kinder, ausgerustet vom Heiligen Geiste mit den Gaben des Verstandes und der Wissen- sebaft, unter der Leitung eines klugen und eifrigen Ka¬ techeten mit Leichtigkeit die schwersten Fragen des Katechismus so erlernen, dass sie mit ibren klaren und biindigen Antworten bei der Prufung die Herzen der Lehrer, Eltern und aller Zuhorer erfreuen. Darum scheue der Katechet die Miihe nicht, die Kinder anzuleiten, dass sie den Katechismus nach Tun- lichkeit w5rtlich lernen. und er scheide nur jene Fragen aus, die nacb seiner Uberzeugung fiir seine Scbulkinder mit Rucksicht auf die tatsachlichen Verh<nisse wirklicb zu sclnver zum Erlernen sind. -k 35B » Die Sclnvierigkeiten beim Auswendiglernen werden gewiss schwinden oder sich doch verringern, wenn der Katechet den Kindern die Glaubenswahrheiten mit Zu- hilfenahme passender Lesestiicke Lind Spriiche aus der bibiischen Geschichte griindlich erklart. So nnd nur so \verden die Kinder zu praktisclien Christen herangebildet werden. Wie im Katechismus die Antworten auf die gestellten Fragen nie unvollstandig, et\va bloss mit »Ja« oder »Nein« n. dgl., sondern immer in ganzen Satzen gegeben sind, so gewohne man auch die Kinder, in ganzen Satzen zu antworten. Eine Antwort ist nicht hinreichend memoriert, solange der Katechet einzelne Worte oder vielleicht sogar halbe Satze nachhelfend er- ganzen muss. Die ganze, wortliche Antwort, and zwar langsam nnd soviel als moglich mit richtiger Betonung soli das Kind vortragen konnen. Diesen Fleiss und diese Ehrfurcht verdienen die Wahrheiten, die uns der Sohn Gottes selbst vom Himmel gebracht bat. 1 6. Der Gang der Erklarung soli dem Gegenstand, dem Alter nnd der Fassungskraft der Kinder und aucli den Eigenschaften des Katecheten, der grossere Fahig- keit fiir diese oder jene Metbode besitzen kann, ange- messen sein. 2 Die Erklarung soli praktisch sein. Hiebei soli namlich der allgemein anerkannte Grundsatz gelten: Gelie vom Konkreten zum Abstrakten liber, unterrichte anschaulich! Nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensu. Dieser Ansicht war schon der griechische Weise Aristoteles. Die Erklarung des Katechismustextes soli jedoch keineswegs vernachlassigt werden, da er von den Kindern zu memorieren ist. Um praktisch zu sein, wird der Katechet aus den Lehren der Religion praktische Schlusse fiir das Leben zieben. Er wird hie und da den Kindern einige Worte zum IJerzen spre- clien, damit sie Gott aucli lieben, innige Liebe haben zu Jesus im allerheiligsten Altarssakramente, zu Maria, 1 Instruktion zur Einftthrung des neuen Katechismus. (Edit. cit. alin. 2 et 3. pag. 176). — 2 Svnodus dioec. Ijav. anno 1906 concita. Marburgi. 1907. Pagg. 273 sqq. 23 ■a 354 >+ der allerseligsten Jungfrau, zum hi. Schntzengel und zn ihrem Namenspatron, zum Papst und zur heiligen Ivirche; damit sie eine aufrichtige Ehrfurcht vor dem Bischof und den Priestern als Stellvertretern Gottes und vor dem Gotteshause und eine wohlwollende Gesinnung ge- gen alle Menschen gewinnen. Unter den moralischen Tugenden ist die Aufrichtigkeit ganz besonders bei den Kindern zu pflegen. Was die verschiedenen Erklarungsmethoden betrifft, so wird keine bestimmte zum Gebrauche vorgeschrieben. Wohl aber soli sich der Katechet jener Methoden be- dienen, die von bewahrten Padagogen allgemein an- erkannl; -werden und seiner Individualitat am meisten zusagen. Die Sprache des Ivatecheten sei den Schulern verstandlich, nicht zu hoch und niclvt zu alltaglich. Der Katechet soli und darf die religiosen Wahrheiten nicht im Werktagsgewande der Umgangsspraclie, sondern nur im Festtagskleide der Kircliensprache vorfiihren, die der heiligen Schrift, den Kirchenvatern und den Kirchen- lehrern entlehnt ist. IV. Schluss des Unterrichtes. 7. Zum Schlusse des Unterrichtes wird der Katechet immer nocli einige freundliche Worte an die Kinder richten. Er soli sie belehren iiber das anstandige Be- tragen auf dem Wege nach Hause. Damit der letzte Eindruck, mit dem die Kinder sich vom Unterrichte entfernen, nicht peinlich sei, wird der Katechet die strafwurdigen Kinder nicht erst am Schlusse der Unter- riclrtsstunde ahnden. Uberhaupt soli der Katechet nur so wenig als moglich strafen, d. h. nur dann, wenn sich das Kind sehr stark verfehlt hat und jedes andere Dis- ziplinarmittel erlolglos geblieben ist. Korperliche Zijchti- gungen soli der Katechet nie anwenden, diese iiberlasse er den Eltern der Kinder. »Presbyterum aut diaconum percutientem fideles delinquentes aut infideles inique agentes et per huiusmodi volentem timeri, deiici ab officio suo praecipimus, quia nusquam nos docuit hoc -k BB5 * Dominus. E contrario vero ipse, cnm percuteretur, non repercutiebat; cum malediceretur, non remaledicebat; cum pateretur, non comminabatur«. 1 Anch alle weisen Lehrer der Pastoral stimmen darin iiberein, dass der Katechet seine Schiller nicht korperlich ziichtigen soli, audi dort nicht, wo die staatliclie Gewalt diese Art der •Strafe zulasst, was aber bei uns nicht zutrifft. 2 8.Den Unterricht bescbliessl dasGebet, nach welc.hem der Katechet die Kinder nach ihrem Grusse »Gelobt sei Jesns Christus« entlasst. Er wird sich, wenn er den Unterricht nach der eben empfohlerien Weise gehalten bat, vielleicht ermiidet, allein auch im Herzen getrostet fiihlen; denn er wird das Bewusstsein haben, dass er eine der schonsten und niilzlicbsten Funktionen des priesterlicben Berufes ausgeiibt bat. »Quid maius«, quae- rit ille grandiloquus s. Ioannes Chrysostomus in sexa- gesima homilia in Matthaei caput 18., »quam animis moderari, quam adolescentulorum fingere moreš?« Et respondet: »Omni certe pictore, omni certe statuario eaet.erisque buiusmodi omnibus excellentiorem hunc duco, qui iuvenum animos fingere non ignoret,.« 3 B. Lehrplan fiir funfklassige Volksschulen. I. Klasse (erstes Schuljahr). Der Religionsunterricht fusse auf historischer Grundlage. 4 Die Kinder miissen sich die wichtigsten und notwendigsten Wahr- beiten der heiligen Religion aneignen und zwar mit Zugrunde- legung der biblischen Geschichte 5 , dies aber soviel als mbglich niit den Worten des „Kleinen Katechismus.“ 1. Der Katechet tritt vor die Schiiler nach dem Beispiele des giittlichen Lehrmeisters als Kinderfreund, der sie den einzig "'ahren Weg zum Himmel, fiir den uns der liebe Gott erschaften bat, lehren \vird. Vor allem sollen d^ Kinder das Kreuzzeichen, das 1 Can. 7. D. 45. — 2 Schul- und Unterricktsordnung fiir allgcmeine t olksschulen und fiir Biirgerschulen vom 29. September 1905. It.-Gr.-Bl. JSr. 159. § 82. — 3 Aetiones et constit. Syn. dioec. anno 1900 institutae atque Peractae. Marburgi, 1901. Cap. XXIX. pag. 237. — Dr. Mihael Napotnik, Po¬ zdravni govor na prvem shodu Lavantinskih katehetov v sinodalni cerkvi sv. Alojzija v Mariboru, dne 14. septembra 1905. V Mariboru, 1906. — 4 Instruk- ion zur Einfiihrung des neuen Katechismus. (Edit. cit. pag. 174). 5 Kurze mblische Geschichte des Alten und Neuen Testamente von Johann Panholzer. Approbiert vom Gesamt-Epislcopate Osterreichs den 19. November 1901. 23 * * 356 „Vaterunser“, das „Gegriisset seist du, Maria 11 , „Ehre sei dem Vater“ und den katholischen Grass „Gelobt sei Jesus Christus“ erlernen. Alle Gebete sollen die Kinder immer laut, deutlich nnd andachtig spreehen. 1 2. Von der Erschaffung der Welt. Gott ist ewig, Gott ist allmachtig, Gott ist der reinste Geist. 3. Von den Engeln. Ilire Erschaffung. Die guten nnd hof- fartigen Engel. Gott ist hochst heilig, Gott ist hochst gerecht. Die Schutzengel. Ein kurzes Schutzengelgebet. 4. Von den Menschen. Erschaffung des ersten Menschen. Leib und Seele des Menschen. Das Paradies. Die heiligste Drei- faltigkeit. Gott ist hochst giitig. (Ihm mussen wir fttr alles danken, ihn mussen wir mri alles bitten). Stindenfall der ersten Menschen. Gott ist allgegemvartig. Gott ist alhvissend. Strafe fiir den Stin¬ denfall. Gott ist hochst gerecht. Gott ist hochst wahrhaft und getreu. 5. Verheissung des Erlosers. Gott ist hochst barmherzig. Kain und Abel, die Siindflut (kurz). 6. Verkiindigung der Geburt Jesu. „Der Engel des Herrn“. 7. Die Geburt Jesu Christi. Die heilige Nacht. Weihnachten. Die Krippe. Maria, die Mutter Jesu. Der hi. Josef, der Nahrvater Jesu. Anbetung der Hirten. Die Weisen (hi. drei Konigej ausdem Morgenlande. Konig Herodes. Die Flucht Jesu naeh Agypten. Die unschuldigen Kinder. 8. Der zwolfjahrige Jesus im Tempel. (Jesus, ein schones Beispiel fiir die Kinder, wie sie gern in die Kirche und in die Schule gehen und sich iiberall anstandig benehmen sollen). 9. Taufe Jesu. Es ist nur ein Gott. In Gottsind drei Personen. 10. Jesus als Lehrer. Die Jiinger Jesu. Die Wahl der zwblf Apostel. Jesus bezeugt die Wahrheit seiner Lehre mit Wundern. Hochzeit zu Kana in Galiliia. Das Wunder der Brotvermehrung. (Das Brot ist ein Geschenk Gottes. Das Gebet vor und nach dem Essen). Die Aufemeckung des Jiinglings zu Naim. 11. Jesus der Kinderfreund. 12. Feierlicher Einzug Jesu in Jerusalem. Der Palmsonntag. Die Kanvoche. 13. Die Feinde Jesu. 14. Das letzte Abendmahl. Einsetzung des allerheiligsten Altarssakramentes. Heilige Messe. Heilige Kommunion. Griin- donnerstag. 15. Das Leiden Jesu. (Der Tod Jesu. Der Karfreitag. Das Lauten mit der grossen Glocke am Donnerstag abends und am Freitag um neun Uhr vormittags oder in manchen Gegenden um drei Uhr nachmittags). Das heilige Grab. 1 Tnstruktion zur Einfiilmmg (les neuen Katechismus. (Edit. cit. alin. 7. pag. 177). * 357 » 16. Die Auferstehung Jesu. Ostern. Die Einsetzung des hei- ligen Bussakramentes. 17. Die Himmelfahrt Jesu. 18. Die Herabkunft des Heiligen Geistes. Pfingsten. Die Apostel lehrten in der ganzen Welt. Die heilige katholische Kirche. 19. Das apostolisehe Glaubensbekenntnis. Die sechs Grund- wahrheiten. Die sieben heiligen Sakraraente. Die zehn Gebote Gottes. Die vier letzten Dinge. Im Sinne des Dekretes der heiligen Sakramentenkongregation „Quam singulari“ vom 8. August 1910 alin. IV. sind die Kate- eheten verpfliehtet, den im Gebrauche der Vernunft stehenden Kin- dern das Wesentliche vom Empfange des heiligen Buss- und Al- tarssakramentes zu erklaren, damit sie von den Eltern in der osterlichen Zeit zu diesen heiligen Sakramenten gefiihrt werden kbnnen. Auch fiir den Fali der Todesgefahr ist es vonnoten, dass die Kinder fiir den Empfang der heiligen Sterbesakramente vorbereitet sind. 1 II. Klasse (zweites Schuljahr). Auch in dieser Klasse herrscht die historische Lehrmethode vor. Die biblische Geschichte, die in der ersten Klasse erlernt worden ist, wird in der zweiten Klasse wiederholt und vervollstandigt durch neue Erzahlungen aus derselben und zwar in der Ordnung, ■vviesie gegeben ist im ersten Hauptstuck des „Klemen Katechismus.“ 1. Von der Erschaffung der Welt. Von den Engeln, von den Menschen (wie in der I. Klasse). 2. Der erste und zweite Glaubensartikel werden erklart auf Grund einiger Geschichten aus der Heiligen Schrift des alten Te- staments z. B. Kain und Abel, Noe, die Siindflut, Abraham, der dgyptische Josef, Moses, die Gesetzgebung auf dem Berge Sinai, die zehn Gebote Gottes. 3. Verkiindigung der Geburt Jesu. Maria geht zu Elisabeth. 4. Die Geburt Jesu (wie in der ersten Klasse). Das Fest der Erscheinung des Herrn oder der hi. drei Kiinige. Jesu Opferung (Garstellung) im Tempel. Das Fest Maria Lichtmess. Die Flucht J|ach Agypten. Riickkehr nach Nazareth. Das Fest der unschul- digen Kinder. Die hi. Familie Jesus, Maria, Josef. 5. Der zwblfjahrige Jesus im Tempel. Die Geheimnisse des ireudenreichen Rosenkranzes. 6. Johannes predigt inderWiiste die Busse. Taufe Jesu im IHusse Jordan. Die allerheiligste Dreifaltigkeit. Jesus in der Wii- ®te. Versuchung Jesu. ' Kirclil. Verordnungs-Blatt fiir die Lav. Diozese, 1910. XII. Abs. 102 ua d 1911. IV. Abs. 27. Kum. 4 und 8. * 358 * 7. Das Lehramt Jesu. Die Jiinger Jesu und die Wahl der zvvolf Apostel. Jesus treibt die Verkaufer aus dem Tempel. Jesus wirkt zur Bekraftigung der Wahrlieit seiner Lehre Wunder. Zu den be- reits bekannten Wundern Jesu werden nocli einige hinzugefiigt, z. B. der reiche Fischfang. (Alles ist an Gottes Segen gelegen). Der Sturm auf dem See Genesareth. (Vertraue in den Gefahren auf Gott!). Die Erweckung der Toehter des Jairus. (Auch wir werden einmal sterben und dann wiedcr von den Toten auferstehen — der 11. Glaubensartikel). 8. Jesus, der Kinderfreund. 9. Die Feinde Jesu. 10. Das letzte Abendmahl und die Fusswaschung. Einsetzung des allerheiligsten Altarssakramentes. Kurze Erklarung der heili- gen Messe. Das gebiihrende Betragen bei der heiligen Messe. Das Morgen- und Abendgebet. 11. Das Leiden Jesu Christi. Der Olberg, Judas Iskariot, der hi. Petrus. Jesus wird gegeisselt und mit Dornen gekrbnt. Jesus wird zum Tode verurteilt. Jesus tragt das schwere Kreuz auf den Kalvarienberg. Jesus stirbt am Kreuze. Die Geheimnisse des schmerzhaften Rosenkranzes. Der heilige Kreuzweg (kurz). Das heilige Grab. Aus der Liturgik die Zeremonien in der Kar- woche (wie in der I. Klasse). 12. Die Auferstehung Jesu von den Toten. Das Osterfest. Ostern, wie sie die katholische Kirche feiert. Jesus erscheint den Aposteln und setzt das heilige Sakrament der Busse ein. (Der 10. Glaubensartikel). 13. Die Ilimmelfahrt Jesu. (Der 6. Glaubensartikel). Von dannen er kommen wird, zu richten die Lebendigen und die Toten. Mit dem 7. Glaubensartikel lasst sich die Lehre von den vier letzten Dingen leieht in Verbindung bringen. 14. Die Herabkunft des Heiligen Geistes. Pfingsten. Wer ist der Heilige Geist? Das Wirken der Apostel. Der glorreiche Rosenkranz. Die heilige katholische Kirche. Ihre Aufgabe. Die fiinf Gebote der Kirche. Kurze Erklarung der heiligen Sakra- mente, besonders der heiligen Taufe, der heiligen Busse und des allerheiligsten Altarssakramentes. III. Klasse (drittes Schuljahr). Als Lehrbiicher vverden in dieser Klasse vervvendet der „Kleine Katechismus der katholischen Religion“ und die „ Kurze Biblische Geschichte des Alten und Neuen Testaments.“ 1. Wiederholung des ersten Hauptstiickes: Von dem Glau- ben und dem apostolischen Glaubensbekenntnisse. 2. Zweites Hauptstilck: Von der Hoffnung und dem Gebete. Vom Gebete im allgemeinen. Ist das Gebet notvvendigV Warum * 359 * ist das Gebet allen Menschen notwendig? Die Eigenschaften des in der rechten Weise verrichteten Gebetes. (Das Gebet Jesu auf dem Olberge. Der Pharisaer und der Zollner). Wann sollen wir beten? Aueh ftir andere sollen wir beten. Kurze Erklarung des Vaterunser und des englischen Grusses. 3. Drittes Hauptstiick: Von der Liebe und den Geboten. a) Von der Liebe zu Gott. (Abraham), b) Von der Liebe zu sich selbst. („Was niitzt es dem Menschen, wenn er die ganze Welt gewiinne, an seiner Seele aber Schaden litte!" Matth. 16, 26). Das Kind hiite sich vor der ungeordneten Selbstliebe und der Eigenniitzigkeit. c) Von der Liebe zum Nachsten (die hi. Elisa- beth, Landgrafin von Thiiringen). Von der Feindesliebe. (Jesus betet auf dem Kreuze ftir seine Feinde. Der hi. Stephan). 4. Die zehn Gebote Gottes. (Gott gibt die zehn Gebote auf dem Berge Sinai). Die zehn Gebote Gottes sowie die fiinf Gebote der Kirche werden den Kindcrn je nach Bedarf zur Gewissens- erforsehung erklart. Bei dem zweiten Kirchengebote wird eine kurze Erklarung der heiligen Messe, zumal ihrer Hauptteile eingeschaltet. Das Gebet zum Evangelium, zur Opferung, zur Wandlung und zur heiligen Kommunion. Anleitung der Kinder zum gebithrenden Verhalten w;ihrend df wahren Kirche Christi. Bestimmung der Kirche. Von den Pflichten gegen die Kirche. Gemeinscbaft der Ileiligen). Der elfte Glaubens- artikel. (Die vier letzten Dinge. Der reiclie Prasser und der arine Lazarus). Die Lehre von dem christlichen Glauben im allgemeinen. Was und warum mtissen wir glauben? (Gott ist die unendliche Wahrheit. Die heilige katholisebe Kirche ist unfehlbar). Wie muss unser Glaube beschaffen sein? 2. Viertes Hauptstuck: Von der Gnade und den Sakramenten. Die beiligmachende Gnade. (Das hochzeitliche Kleid. Matth. 22, 1—14; das neue Kleid des verlorenen Sobnes. Luk. 15, 22; Gleich- nis von dem Weinstock und der Rebe. Joh. 15, 1—7). Die Wir- kungen der Gnade. (Analogon: Die Veredlung des Baumes, das Licht). Die beistehende Gnade. (Bekehrung des Saulus). Vom Sa- kramente der Taufe. (Jesus setzt das Sakrament der Taufe ein. Matth. 28, 18—20; die Apostel haben am Pfingstfeste bei 3000 Menschen getauft. Jesus belehrt den Nikodemus). Die Zeremonien bei der Spendung der Taufe. Was ist also ein Sakrament? Vom Sakramente der Firmung. (Petrus und Johannes firmten in -Samaria. Die Herabkunft des Heiligen Geistes am Pfingstfeste. Welches waren die Wirkungen des Heiligen Geistes in den Apo- steln?). Die Zeremonien bei der Spendung der Firmung. Vom allerheiligsten Sakramente des Altars. (Verheissung und Einsetzung des allerheiligsten Altarssakramentes). Wie ist Jesus Christus im Sakramente des Altars gegemvartig? (Tabernakel, Monstranze, 'Ziborium, evviges Licht). Das Fronleichnamsfest. (Aus- setzung des hoclnviirdigsten Gutes. Verein der immenvahrenden Anbetung des allerheiligsten Altarssakramentes und die „immer- vvahrende Anbetung“ in der Lavanter Diozese). Vom Ileiligen Messopfer. Kurze Erklarung der Liturgie der heiligen Messe. Wo- ran erkennt man die vorziiglichsteu Teile der heiligen Messe? Was soli man bei der heiligen Messe tun? Die Gebete bei den vorziiglichsteu Teilen der heiligen Messe. Von der heiligen Kom- nuinion. Vorbereitung auf die heilige Kommunion. Der wiirdige Empfang der heiligen Kommunion. Welche Gnaden wirkt die heilige Kommunion? (Dekret der heiligen Konzilskongregation vom 20. Dezember 1905 iiber die erforderlichen Bedingungen ftir den Empfang der haufigen und taglichen Kommunion 1 * * und die Erklarung der heiligen Konzilskongregation vom 15. Sep¬ tember 1906). a Vom Sakramente der Busse. (Jesus vergibt die Siinden: der reuigen Magdalena, Luk. 1, 48; einem Gelahmten, Luk. 5, 20; dem vechten Missetiiter am Kreuze, Luk. 23, 42. 43). Jesus gibt den 1 Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXIX. 7" 5 Kirchl. Verordnungs-Blatt fur die Lav. Diozese. Marburg, 1912. Nr, II. Ab s. 3. S. 14). * 362 » Aposteln die Gewalt der Sundenvergebung und setzt das heilige Bussakrament ein. Vorbereitung auf den wiirdigen Empfang des Sakramentes der Busse. (Der verlorene Sohn). Yom Ablasse. Jesus hisst zeitliche Siindenstrafen nach. (Jesus heilt einen Mann, der 38 Jahre ltrank war; als er ihn darnach im Tempel fand, sprach er zu ilim: „Sieh, du bist gesund gevvorden; siindige nicht mehr, damit dir nicht etwas Schlimmeres widerfahre!“ Joh. 5, 14. Der redite Schacher am Kreuze). Die Kirche hat von Jesus Christns die Gewalt erhalten, Ablasse zu erteilen. Die Apo- stel haben Abliisse erteilt. Der hi. Apostel Paulus erliess die Strafe dem Blutscliander in Korinth, nachdem er ein Jahr Busse gewirkt hatte, und zwar, wie er selbst sagt, „an Christi Stati 11 , d. h. kraft der Gevvalt, die er von Christus erhalten hat. (IT. Kor. 2, 10). — Vom Sakramente der letzten Olung. Jak. 5, 14. 15. Was wirkt die letzte Olung? Die Zeremonien bei der Spendung der letzten Olung. Was soli im Zimmer bereitet sein, wenn der Priester zum Kranken kommt, um ihm die heiligen Sterbesakra- mente zu reichen, d. h. um ihn zu verselien? Vom Sakramente der Priestemeihe. Beim letzten Abend- mahle befahl Jesus Christus seinen Aposteln: „Dieses tuet zu meinem Gedachtnisse 11 (Luk. 22, 19), wodurch sie zu Priestern geweiht vvurden und die Vollmacht erhielten, das heilige Mess- opfer darzubringen. Nadi seiner Auferstehung aber gab er ihnen die Gevvalt zu lehren, zu taufen und die Siinden nachzulassen. Vom Sakramente der Ehe. Gott setzte die Lhe schon im Paradiese ein. Christus aber erhob sie zu einem Sakramente und gab den Eheleuten die besondere Gnade, die Pflichten des Ehe- standes getreu zu erfullen. (Ephes. 5, 32). Unauflbslichkeit der Ehe: „Was Gott verbunden hat, dass soli der Mensch nicht trennen“. (Matth. 19, 6). Wozu sind die Eheleute verpflichtet? Was sollen jene beobachten, die vvillens sind, in den Ehestand zu treten? (Was versteht man unter gemischten Ehen? Diese Frage ist fiir die Schulen in den grosseren Stiidten von Wichtig- keit). Wie heiligen uns die Sakramente? Wie vverden die Sakra¬ mente gewohnlich eingeteilt? Von den Sakramentalien und den kirchlichen Zeremonien. (Die Erklitrung derselben findet zu den betreffenden Zeiten im Kirchenjahre und bei anderen passenden Gelegenheiten statt). V. Klasse (I. Abteilung: sechstes Schuljahr; II. Ab- teilung: siebentes und achtes Schuljahr). Als Lehrblicher haben in dieser Klasse dieselben zu dienen wie in der vierten Klasse. 1. Zvveites Hauptsttick: Von der Hoffnung und dem Gebete. Von der christlichen Hoffnung. (Der greise Simeon im Tempel)* -K 36B >*■ Vom Gebete im allgemeinen. In welcher Absicht beten wir? a> Wir beten, um Gott zu loben und zu ehren (die drei Jiinglinge im Feuerofen); b) wir beten, um Gott zu danken (das Dankgebet, das Gebet nach dem Essen, nach dem Unterricht, das Abendgebet); c) wir beten, um Gott um Wohltaten und Gnaden, besonders aber um Verzeihung der Siinden zu bitten. (Moses betet in der Wiiste fiir das slindhafte Volk, damit ihm der Herr verzeihe. Monika betet fur die Bekehrung ihres Sohnes Augustinus. Das Morgen- gebet. Das Gebet vor dem Essen, vor dem Unterricht). Das Gebet ist notwendig (wie in der dritten Klasse). Wann beten wir in der rechten Weise? (Jesus am Olberge. Das Gebet des Hauptmannes fiir seinen kranken Knecht. Das kananaische Weib. Der Zbllner und der Pharisaer im Tempel. Der ungestiime Freund im Evan- gelium). Wann sollen wir beten? Auch fiir andere miissen wir beten. (Die Prozessionen). Vom Gebete des Herrn. a) Die Anrede: Vater unser, der du bist in dem Himmel! (Rom. 8, 15; Malach. 2, 10). b) Von den sieben Bitten des Vaterunser. Die erste Bitte. (Jesus treibt die Verkiiufer aus dem Tempel). Die zweite Bitte. (Das dreifache Reich Gottes: unser Herz, solange wir im Stande der heilig- machenden Gnade sind; die heilige katholische Kirche; der Himmel, den uns Jesus als ewigen Lohn versprochen hat). Die dritte Bitte. (Der sclrvvergepriifte Job, Jesus am Olberge). Die vierte Bitte. (Die Nahrung fiir den Leib: das Manna in der Wuste, das Wunder der Brotvermehrung; die Nahrung fiir die Seele: das Wort Gottes, die heilige Kommunion). Die fiinfte Bitte. (Gleichnis vom unbarmherzigen Knechte). Die sechste Bitte. (Adam und Eva von der Schlange verfiihrt, Job, Versuchung Jesu in der Wtiste). Die siebente Bitte. Vom englischen Grusse. (Verkiindigung der Geburt Jesu. Maria Besuch bei Elisabeth. Das Wunder Jesu auf der Hochzeit zu Kana in Galiliia). Die Gebete: „Der Engel des Herrn“, der Ro- senkranz, die Lauretanische Litanei. Verschiedene Andachten, ihr Ziel und ihr Nutzen. Bruderschaften und Vereine, denen die Kinder nach dem Austritte aus der Schule beitreten sollen. 2. Drittes Hauptstiick: Von der Liebe und den Geboten. «) Von der Liebe zu Gott. (Elcazar, die machabaische Mutter mit ihren sieben Sohnen, die Apostel und Martyrer, Thomas Morus). b) Von der christlichen Selbstliebe. („Was niitzt es dem Menschen, 'venn er die ganze Welt gevvanne, an seiner Seele aber Schaden litte!“ Matth. 16, 26. „Suchet also zuerst das Reich Gottes und seine Gerechtigkeit, jund dieses alles wird euch zugegeben werden!“ Matth. 6, 33. Der hi. Ignatius von Loyola, der hi. Franziskus von Assisi, der hi. Aloisius). Von der Eigenniitzigkeit. c) Von der christlichen Nachstenliebe. Wie zeigen wir die Nachsteidiebe durch. r 36-4 h- die Tat? Die geistlichen und leiblichen Werke der Barmherzigkeit. (Die hi. Elisabeth, Landgrafin von Thiiringen, der hi. Vinzenz von Paul, Don Boseo). Von der Feindesliebe. (David wird von Saul verfolgt, der barmherzige Samariter, Jesus am Kreuze, der hi. Stephan). Von den zehn Geboten Gottes. Die Gesetzgebung auf dem Berge Sinai. Auch wir sind schnldig, die zehn Gebote zu haltea. Das erste Gebot Gottes. Wodurch siindigt man gegen den Glau- ben? Kurze Wiederholung der Lehre uber den Glauben im all¬ gemeinen. Der Katechet zeige den Kindern an Beispielen aus dem taglichen Leben, wie verderbenbringend das Lesen glaubens- loser Biicher und Zeitschriften, das Anhoren glaubensfeindlieher Reden ist, weil dies alles nur zu leicht den Menschen zu Glam benszweifeln, zur Gleichgultigkeit (Indifferentismus) und Lauheit im Glauben und sehliesslich zum Irr- und Unglauben ftlhrt. Von der christlichen Hoffnung im allgemeinen wird das Notwendigste vviederholt. Wie verstindigt man sich gegen die christliche Hoffnung? Durch Misstrauen und Verzweiflung — Israe- liten in der Wuste, Kain und Judas Iskariot — beides sind -Siinden wider den Heiligen Geist; durch vermessentliches Vertrauen — die Menschen zur Zeit der Siindflut — auch eine Siinde wider den Heiligen Geist. Von der christlichen Liebe im allgemeinen. Wodurch stin- digt man gegen die Liebe? Besonders durch Abneigung und Hass gegen Gott. (Die Schriftgelehrten und Pharisaer, Voltaire). Von der Anbetung Gottes. Es gibt cine innere und eine aussere An- betung und Verehrung Gottes. Beide sind notwendig. Offentliche Anbetung Gottes. Warum knien wir, warum falten wir die Hande, warum klopfen wir an die Brust? Die SUnden gegen die Anbetung Gottes soli der Katechet den Kindern an pas- senden Beispielen erklaren. (Das goldene Ka!b, Konig Balthasar). Von der Verehrung der Engel und Heiligen im allgemeinen. Unterschied zvvischen Anbetung und Verehrung. Von der Ver¬ ehrung der allerseligsten Jungfrau Maria. (Lauretanisclie Litanei, die Mai- und Rosenkranzandacht, die Roratemessen). Die Verehrung der HeiligeD. (Litanei aller Heiligen, die Feste der Heiligen). Von der Verehrung der Reliquien. Die ersten Christen mussten in den Katakomben auf den Grabern der hi. Martyrer ihren Gottesdienst feiern. (Die hi. Helena. Auffindung des hi. Kreuzes). Vom zvveiten Gebote Gottes. Der Katechet soli die Kinder er- inahnen, dass sie stets mit Andacht den christlichen Gruss „Ge- lobt sei Jesus Christus“ aussprechen, dass sie die heiligen Na¬ men nicht ohne Not gebrauchen, dass sie nicht fluchen und nicht ;schworen. Meineid ist in unserer Diozese ein bischbflicher Reservat- fall. Die Kinder sollen keine Geliibde machen, weil es „viel besser a B65 )+ ist nicht geloben, als geloben und das Versprochene nicht halten.“ (Pred. 5, 4). — Vom dritten Gebote Gottes. Yon der Heiligung der Sonn- und gebotenen Festtage. (Der zwolfjahrige Jesus im Tempel). Vom vierten Gebote Gottes. (Beispiele guter Kinder: Abel, der agyptische Josef, der junge Tobias, Ruth; Jesus war seinen Eltern untertan. Beispiele biiser Kinder: Kain, die Sohne des Hohenpriesters und Richters Heli, Absalom, die bosen Knaben von Bethel, die den Propheten Elisaus verspotteten). Ehrfurcht den Vorgesetzten, Lehrern, Wohltiitern, den geistlichen und weltlichen Obrigkeiten gegeniiber. Wann darf man Eltern und Vorgesetzten nicht gehorchen ? (Die hi. Martyrer, die aufgefordert • wurden, den Gotzen zu opfern). Vom fiinften Gebote Gottes. Der Selbstmord. (Judas Iskariot). Der Mensch verkiirzt sich das Leben, wenn er sich einer Leiden- schaft z. B. dem Zorn, dem Neid, der Unkeuscheit, der Unmas- sigkeit im Essen und Trinken und in Ergotzlichkeiten ergibt. (Die Schiidlichkeit des Alkoholgenusses, betaubender Getranke und des Rauchens). Dem Nachsten schadet man am Leibe durch Hass, Schlagereien und Totschlag. (Kain, die erste himmelschreiende Stlnde, der Knabenmord zur Zeit der Geburt Moses, Mord der un- schuldigen Kinder zu Betlehem, Enthauptung des hi. Johannes des Tiiufers). Man verstindigt sich gegen das fiinfte Gebot Gottes nicht nur durch Werke. Vom Argernisse. Vom sechsten und neunten Gebote Gottes. (Die Siindflut, Strafgericht Gottes iiber die Stadte Sodoma und Gomorrha, Konig Salomon. Beispiele fur die Keuschbeit: Der agyptische Josef, die keusche Susanna, die seligste Jungfrau Maria, der hi. Josef, der hi. Aloisius, der ni. Stanislaus Kostka). IJberaus wichtig ist die Prage: Welche Mittel soli man anwenden, um die Keuschheit zu bewahren ? Vom siebenten und zehnten Gebote Gottes. Wenn nicbt mog- lich, so brauchen die Kinder die Fragen: Wann stindigt man durch Diebstahl, durch Raub, durch Wucher, durch Betrug, durch nngerechte Zuriickhaltung fremden Gutes und durch freivvillige nnd ungerechte Beschiidigung fremden Eigentums: nicht auswendig z n lernen, wohl aber soli man ihnen diese Arten der Siinde an i^eispielen aus der taglichen Erfahrung zeigen. Vom Gutmachen dns zugefligten Schadens (Restitution). — Vom achten Gebote Gottes. Vom falschen Zeugnis. (Falsches Zeugnis wurde gegeben gegen die keusche Susanna, gegen Jesus, gegen den hi. Stephan). Von der Luge. (Der bose Geist im Paradiese, Josefs Briider, Ananias und Saphira). Von der Heuchelei. (Die Pharisaer, Judas Iskariot). Vom falschen Argwohn. (Der Pharisaer im Tempel v erdiichtigt den Zbllner verschiedener Greueltaten). Vom fre- v entlichen Urteil. (Die Freunde Jobs). Von der Vcrleumdung. -K B66 >t- (Das Weib des Putiphar, die Pharisaer und Schriftgelehrten). Die anderen Siinden werden durch Beispiele aus dem taglichen Leben erlautert. Wann darf und muss man die Fehler des Nachsten offenbaren? Was ist man schuldig' zu tun, wenn man dem Nachsten an seiner Ehre und an seinem guten Namen geschadet liat? Von den fiinf Geboten der Kirehe. Die Kirche hat die Gewalt, Gebote zu geben, von Gott. — Vom ersten Gebote der Kirche. (Die gebotenen Feiertage des Herrn, der Mutter Gottes, der En- gel und der Heiligen. Das Fest des Pfarrpatrons). — Vom zweiten Gebote der Kirche. (Die ersten Christen). Wiederholung der Lehre von der heiligen Messe. — Vom dritten Gebote der Kirche. (Das Fasten ist niitzlich. Jesus hat gefastet. Die Heiligen haben ge- fastet). Erklarung des Fastenmandates fiir die Lavanter Diiizese. — Vom vierten Gebote der Kirche. Die Sehulbeichten. Die Kinder sollen ofters zu den heiligen Sakramenten gehen, an den Feier- tagen der Mutter Gottes, anihrem Namenstage. (Dekret der heiligen Konzilskongregation vom 20. Dezember 1905 iiber die erforder- lichen Bedingungen fiir den Empfang der haufigen und taglichen Kommunion und die Erklarung derselben Kongregation vom 15. September 1906). — Vom fiinften Gebote der Kirche. Die kirchliche Obrigkeit kanu aus wichtigen Griinden von diesem Gebote auch dispensieren oder Nachsicht gewahren. 3. Ftinftes Hauptstiick: Von der christlichen Gerechtigkeit und den vier letzten Dingen. Die Siinde. Die Todsiinde. Die Bosheit der Todsiinde. (Petrus verleugnet dreimal den Herrn). Die Folgen der Todsiinde. (Die Konige David und Salomon). Auch die geringeren oder lasslichen Siinden soli man meiden. (Die hi. The- resia, der hi. Aloisius). Die sieben Hauptstinden und die Tugen- den, welche den sieben Hauptsiinden entgegengesetzt sind. Die Hoffart und die Demut. (Der Pharisaer und der Zollner). Der Geiz und die Freigebigkeit. (Judas Iskariot, die hi. Elisabeth von Thiiringen). Die Unkeuschheit und die Keuschheit. (Siehe dassechste Gebot Gottes). Der Neid und das Wohlwollen. (Kain, Saul, David). Die Unmassigkeit und die Massigkeit. (Der reiche Prasser und der arme Lazarus). Der Zorn und die Sanftmut. (Esau und Jakob). Der gerechte Zorn ist keine Siinde. (Moses, Jesus treibt die Ver- kaufer aus dem Tempel). Die Triigheit und der Eifer im Guten. (Gleichnis von den Talenten und vom Feigenbaume). Von den sechs Siinden wider den Heiligen Geist. Vermes- sentlich auf Gottes Barmherzigkeit siindigen. (Die Menschen vor der Siindflut). An Gottes Gnade veroveifeln. (Kain, Judas Iskariot). Der erkannten christlichen Wahrheit widerstreben. (Die Juden zur Zeit Christi). Seinem Nachsten die gottliche Gnade missgoh" nen und ihn um dieselbe beneiden. (Kain). Wider heilsame Er- mahnungen ein verstocktes Herz haben. (Pliarao). In der Un- * 367 * bussfertigkeit vorsiitzlich verharren. (Der linke Missetater am Kreuze). Von den vier himnielschreienden Siinden. (Kain, Sodoma und Go- morrha. Sirach 35, 18. 19; Jak. 5, 4). Von den neun fremden Siinden. (Kaiphas; David, als er dem Joab durch einen Brief den Befehl gab, den Urias umkommen zu lassen; Saulus willigte in in den Tod des Stephanus ein; Eva verfiihrte Adam; Jeroboam ver- leitete das Volk znm Gotzendienste. III. Kon. 1, 1 ff; „Wehe euch, die ihr das Bose gut und das Gute bos nennt!“ Is. 5, 20; Aaron sch\vieg bei der Anbetung des goldenen Kalbes; Heli, Pilatus. Sprtichw. 17, 15). Von den Tugenden im allgemeinen. Von den drei gottlichen Tugenden. Wie vverden sie kurz enveckt ? Wenn wir sie erwecken, gewinnen wir einen Ablass. Die vier Haupt- oder Kardinaltugen- den werden durch Beispiele erlautert. (Die weisen Jungfrauen; „Gebet dem Kaiser, was des Kaisers ist, und Gott, was Gottes ist!“ Matth. 22, 21; die sieben machabaischen Briider und ihre Mutter; der hi. Johannes der Taufer). Die Definitionen der ein- zelnen Siinden wie auch der einzelnen Tugenden werden von den Kindern entsprechend ihrer Fassungskraft verlangt. Von den guten Werken. Ein gutes Werk ist auch die Er- fiillung der Gebote Gottes und die Uber vvindung der Versuchun- gen. Die gute Meinung. Die Kinder sollen angehalten werden, j eden Morgen die gute Meinung zu envecken: „ Alles zur gros- seren Ehre Gottes und zum Heile meiner Seele!“ Das gute Werk ist verdienstlich, wenn es im Stande der heiligmachenden Gnade verrichtet wird. Von den drei evangelischen Raten. Von den vier ietzten Dingen. 4. Der Ergiinzungsunterricht (Liturgik, Kirchengeschichte, Erklarung der Lieder und Gebete) wird, wie in den anderen Klassen, gelegentlich durchgenommen. In den sogenannten Absclilussklassen (z. B. in der VI. Volks- schulklasse, die mit der Biirgerschule verbunden ist) soli haupt- siichlieh wiederholt werden. Der Unterricht sei nach Moglichkeit praktiseh. G. Lehrplan far ungeteilte einklassige Volksschulen mit ganz- tdgigem Unterrichte. In ungeteilten einklassigen Volksschulen findet eine Grup- Pierung der Schuljugend in drei Abteilungen statt, von denen die er ste Abteilung das 1. Schuljahr, die zweite Abteilung das 2. 3. Vln d 4. Schuljahr und die dritte Abteilung das 5. 6. 7. und 8. Schuljahr umfasst. Auf die zwei letzten Schuljahre wird nicht so leicht Riicksicht genommen werden kbnnen, Aveil die Kinder in den Sommermonaten grosstenteils vom Schulbesuche befreit sind. Ks ist bekannt, dass sich der Unterricht an einklassigen Schulen M B68 >?- sehr schwer gestaltet, da der Katechet die Kinder, verschieden nach Alter und Kenntnissen, immer zusammen vor sich hat. Des- halb wird der Katechet an solchen Schulen auch nicht jene Er- folge erzielen, die von seinen Mitbriidern an mehrklassigen Volks- schulen erreicht werden. Er suche aber den Trost in dem Be- wusstsein, dass er nach Moglichkeit seine Pflicht erfiillt hat. 1. Der Katechet behandle grosstenteils fiir alle Schulkinder denselben Stoff, selbstverstandlich nicht in dem gleichen Umfange. Bei den ganz Kleinen wird er mit dem Elementarunterricht beginnen, wie ihm derselbe vorgezeichnet wird im Lehrplan fur die erste und zweite Klasse; sodann wird er ihn erganzen (Lehrplan fiir die dritte Klasse), endlich wird er ihn vervollkommnen fiir die Schiller der hoheren Klassen (Lehrplan fiir die vierte und fiinfte Klasse). 2. Weil es dem Katecheten nicht moglich sein wird, den ganzen Lehrstoff in einem Jahre griindlich zn behandeln, soli er sich damit behelfen, dass er in einem Jahre den dogmatischen (I. und IV. Hauptstiick), im nachsten Jahre aber den moralischen Teil (II. III. und V. Hauptstiick) des Katechismus genauer durch- nimmt. 3. Auf den Empfang der heiligen Sakramente der Firmung, der Busse und des Altarssakrainentes werden die Kinder, wenn es anders nicht angeht, ausser der Schulzeit vorzubereiten sein. D. Lehrplan fiir zweiklassige Volksschulen und fiir geteilte ein- klassige Volksschulen mit Halblagsunterricht. In zweiklassigen Volksschulen gliedert sich jede Klasse in zwei Abteilungen, und zwar umfasst der ersten Klasse 1. Abteilung das 1. Schuljahr, der ersten Klasse 2. Abteilung das 2. und 3. Schul- jahr; der zweiten Klasse 1. Abteilung das 4. und 5. Schuljahr, der zweiten Klasse 2. Abteilung das 6. 7. und 8. Schuljahr. Die geteilte einklassige Volksschule mit Halbtagsunterricht aber hat cine Unter- und cine Obergruppe. Die Untergruppe zerfallt in zwei Abteilungen, von denen die 1. Abteilung das L Schuljahr, die 2. Abteilung das 2. und 3. Schuljahr umfasst. Die Obergruppe besteht ebenfalls aus zwei Abteilungen, und zwar umfasst die 1. Abteilung das 4. und 5. Schuljahr, die 2. Abteilung das 6. 7. und 8. Schuljahr. 1. Fiir die erste Klasse bezw. Untergruppe gilt in Haupt- umrissen der Lehrplan fiir die I. II. und III. Klasse; selbstver¬ standlich wird er teilvveise abgekiirzt vverden miissen. 2. In der zweiten Klasse bezw. Obergruppe diene zur Grund- lage des Religionsunterrichtes fiir ein Jahr der Lehrplan fiir die IV., fiir das zvveite Jahr jener fiir die V. Klasse. 3. Die Vorbereitung auf die heiligen Sakramente geschehe, wenn nur moglich, wahrend der Unterrichtszeit. In der zweiten Klasse bezw. Obergruppe soli dem Empfang der heiligen Sakra- -k 369 >f mente jedesmal ein kurzer Unterricht liber die heiligen Sakramente der Busse und des Altars vorausgehen. E. Lehrplan fiir dreiklassige Volksschulen. In dreiklassigen Volksschulen gliedert sich jede Klasse in zwei Abteilungen, und zwar umfasst der ersten Klasse 1. Abteilung das 1. Schuljahr, der ersten Klasse 2. Abteilung das 2. Schuljahr; der zweiten Klasse 1. Abteilung das 3. Schuljahr, der zweiten Klasse 2. Abteilung das 4. Schuljahr; der dritten Klasse 1. Abteilung das 5. und 6. Schuljahr, der dritten Klasse 2. Abteilung das 7. und 8. Schuljahr. 1. Fiir die erste Klasse gilt der Lehrplan fiir die I. und II. Klasse. 2. In der zweiten Klasse wird der Religionsunterricht nach dem Lehrplan fiir die III. Klasse erteilt. 3. In der dritten Klasse dient zur Grundlage: ein Jahr der Lehr¬ plan fiir die IV., das zvveite Jahr der Lehrplan fiir die V. Klasse. Je nach den ortlichen Verhaltnissen und Bediirfnissen kann aher nach eingeholter Erlaubnis die Schuljugend auch in der Weise verteilt werden, dass der ersten Klasse die Kinder des 1. Schuljahres, der zweiten Klasse 1. Abteilung die des 2. und der 2. Abteilung jene des 3., der dritten Klasse 1. Abteilung die des 4. und 5. und der 2. Abteilung jene des 6. 7. und 8. Schuljahres zugewiesen werden. In diesem Falle ist selbstverstiindlich der Lehrplan dieser Schiilergruppierung sinngemass anzupassen und ist die Genehmigung desselben bei der Kirchen-Behorde einzuholen. F. Lehrplan fiir vierklassige Volksschulen. In vierklassigen Volksschulen entspricht der ersten Klasse das 1. Schuljahr; jede der iibrigen drei Klassen zerfallt in zwei Abteilungen, und zwar umfasst der zweiten Klasse 1. Abteilung das 2. Schuljahr, der zvveiten Klasse 2. Abteilung das 3. Schuljahr; der dritten Klasse 1. Abteilung das 4. Schuljahr, der dritten Klasse 2. Abteilung das o. Schuljahr; der vierten Klasse 1. Abteilung das 6. Schuljahr, der vierten Klasse 2. Abteilung das 7. und 8. Schuljahr. 1. Fiir die erste Klasse gilt der Lehrplan fiir die I. Klasse 2. Fiir die zvveite Klasse ist der Lehrplan fiir die II. Klasse massgebend. 3. In der dritten Klasse wird nach dem Lehrplane fiir die IV. Klasse unterrichtet. 4. Fiir die vierte Klasse gilt der Lehrplan fiir die V. Klasse. Auch an einer solehen Schule kann je nach den ortlichen bediirfnissen eine andere Einteilung der Schuljugend platzgreifen 24 -k B70 » und zwar in der Weise, dass der ersten und zweiten Klasse die Kinder je eines Schuljahres, der dritten Klasse 1. Abteilung die Kinder des 3., der 2. Abteilung jene des 4. Schuljahres, der vierten Klasse 1. Abteilung die Kinder des 5. und der 2. Abteilung die der iibrigen Schuljahre zugewiesen werden. In einem solchen Falle ist der Lehrplan dieser Schiilereinteilung anzupassen und ist die Genehmigung desselben bei der Kirchen-Behorde einzuholen. G. Lehrplan fiir sechsklassige Volksschulen. In sechsklassigen Volksschulen entspricht der ersten, zweiten, dritten und vierten Klasse je ein Schuljahr. Die fiinfte und sechste Klasse gliedert sich in je zwei Abteilungen, und zwar umfasst der fiinften Klasse 1. Abteilung das 5. Schuljahr, der fiinften Klasse 2. Abteilung das 6. Schuljahr, der sechsten Klasse 1. Abteilung das 7. Schuljahr und der sechsten Klasse 2. Abteilung das 8. Schuljahr. 1. In den ersten fiinf Klassen wird der Lehrstoff naeh dem Normallehrplan fiir fiinfklassige Volksschulen durchgenommen. 2. In der sechsten Klasse wird der „Mittlere Katechismus“ wiederholt, wobei die Wahrheiten der Religion griindlieher durch¬ genommen und durch Beweise entsprechend bekriiftigt werden. Ausserdem wird noch einiges aus der Kirchengeschiehte den Schiilern’ vorgefiihrt, z. B. das Leben des hi. Antonius des Ein- siedlers, Konstantin des Grossen und der hi. Helena, des hi. Be¬ nedikt, des hi. Bonifatius, des hi. Cyrill und Method, des hi. Fran- ziskus von Assisi. Je nach den ortlichen Bediirfnissen kann auch hier die Schuljugend derart verteilt werden, dass die fiinfte Klasse das 5. Schuljahr, der sechsten Klasse 1. Abteilung das 6., die 2. Ab¬ teilung das 7. und achte Schuljahr umfasst. In einem solchen Falle ist der Lehrplan dieser Schiilerverteilung anzupassen und der Kirchen-Behorde zur Genehmigung vorzulegen. Ist die Zahl der Kinder des 8. Schuljahres eine geringe, so wird sich im Interesse des Unterrichtes empfehlen, nur eine Abteilung zu bilden, wobei aber immerhin auf die vorhandenen Schiiler des 8. Schuljahres entsprechende Riicksicht genommen werden kann. H. Lehrplan fiir dreildassige Bilrgerschulen. Die Biirgerschulen sind in neuerer Zeit vom Staate errichtet worden. Das Reichsvolksschulgesetz vom 14. Mai 1869 (R.-G.-Bl. Nr. 62), durch welches die Grundsatze des Unterrichtswesens bezuglich der Volksschulen fest- gestellt wurden (§ 17—19), sowie die Verordnung des Ministers fiir Kultus und Unterrichl vom 20. August -k 371 * 1870 Z. 7648 (Schul- und Unterrichtsordnnng) und das Gesetz vom 2. Mai 1883 (R.-G.-Bl. Nr. 53) bestimmen ihr Ziel und ihre Einrichtung. Der § 17 des Gesetzes vom 14. Mai 1869 lautet: »Die Biirgerschule hat eine liber das Lehrziel der allgemeinen Volksschule hinaus- reichende Bildung, namentlich mit Riicksicht auf die Bediirfnisse der Gewerbetreibenden und der Landwirte zn ge\vahren. Dieselbe vermittelt auch die Vorbildung fiir Lehrerbildungsanstalten und fur jene Fachschulen, welcbe eine Mittelschulvorbildung nicht voraussetzen.« Die Scliul- und Unterrichtsordnung fur allgemeine Volks- schulen und fiir Biirgerschulen vom 29. September 1905 Z. 13.200 (R.-G.-Bl. Nr. 159 — M.-V.-Bl. 1905, Nr. 49) aber sagt im § 152: »Jede Biirgerschule ist nach § 17 des Reic.hsvolksschulgesetzes derart einzurichten, dass sie nicht nur die der Volksschule gestellte Aufgabe voll- standig lost, sondern ausserdem auch eine liber das Lehrziel der allgemeinen Volksschule hinausreichende Bildung vermittelt, die einerseits notwendig ist zum Ein- tritt in die Lehrerbildungsanstalten, sowie in die eine Mittelschulvorbildung nicht voraussetzenden Fachschulen und die sich anderseits als erforderlich darstellt fiir das praktische Leben, entsprechend den besonderen Unter- richtsbediirfnissen und wirtschaftlichen Verhaltnissen der Bevolkerung«. Die Einrichtung der Biirgerschule beriihrt nicht den Lehrstoff fiir den Religionsunterricht, wohl aber werden Mr den Unterricht in den ubrigen Lehrgegenstanden Pachlehrer bestimmt., und es bildet somit die Biirger- :S chule, was den Religionsunterricht anbelangt, ein Sur- r ogat fiir die letzten Schuljahre der Volksschule. Darum 'st auch der Lehrstoff fiir den Religionsunterricht in der Biirgerschule ahnlich dem in den betreffenden Klassen der Volksschule. Er umfasst daher den Katechismus, und zwar den Grossen Katechismus, die biblische Ge- Sc hichte, die Liturgik, die Kirchengeschichte und die Erklarung der heiligen Evangelien. Der in der Biirger¬ schule vom Katecheten zu behandelnde Stoff ist zwar 24 * -K 372 * sehr gross, doch ist derselbe den Schulern mehr oder weniger schon bekannt. In der Lavanter Diozese ist die Zalil der Biirger- schulen sehr gering. Wir haben eine Landes-Biirgerschule tur Knaben mit drei Klassen in Cilli, eine dreiklassige Knaben- und Madchen-Biirgerschule in Marburg und eine dreiklassige Madchen-Biirgerschule in Cilli und in Pettau. I. K lase e. In dieser Klasse sind dnrchzunehmen: Aus dem Grossen Katechismus das erste Hauptstiick von dem Glauben und dem apostolischen Glaubensbekenntnisse ; vom funften Hauptstiick die Lehre von den vier letzten Dingen: vom vierten Hauptstiick von der Gnade und den Sakramenten: das allerheiligste Sakrament des Altars. Dieser Unterricht soli recht eingehend sein, vvobei die Lehre vom Sakramente der Busse kurz wiederholt werden kann. Die biblische Geschichte (J. Panholzer) des neuen Bundes bis zur Wirksamkeit der Apostel. (Aus der offentlichen Tatigkeit Jesu das Wichtigste). Aus der Liturgik die kirchlichen Peste und die Utensilien, die bei der heiligen Messe gebraucht werden. (Gewander, Messbuch, Kelch). Dem Katecheten stehen im Schuljalir 70 bis 80 Lehrstunden zur Verfiigung. In dieser Zeit ist der Lehrstoff durchzuarbeiten. Niitzt der Katechet die Zeit gut aus, so kann er bei seinen »Schiilern schone Erfolge erzielen. II. Klasse. Lehrstoff: Aus dem Grossen Katechismus das zweite Ilaupt- stiick von der Hoffnung und dem Gebete; das dritte Hauptstiick von der Liebe und den Geboten und aus dem vierten Hauptstiick von der Gnade und den Sakramenten alles, was in der ersten Klasse nicht durchgenommen worden ist. Die biblische Geschichte des alten Bundes. (Die wichtigeren Partien, z. B. die Vorbilder und die messianischen Weissagungen). Ans der Liturgik die heiligen Zeiten. Die Zeremonien bei der heiligen Taufe, heiligen Firmung und heiligen letzten Olung. III. Klasse. Lehrstoff': Aus dem Grossen Katechismus das fiinfte Haupt- stuck von der christlichen Gerechtigkeit und den vier letzten Dingen. Wiederholung der anderen vier Hauptstiicke (kursorisch). Aus der biblischen Geschichte des neuen Bundes die Wirksamkeit der Apostel als Ubergang zur Kirchengeschichte. Aus der Liturgik die kirchlichen Baustile, das Innere der Kirche, der Friedhof. * B73 * Die Sakramentalien. (Die Feste und die heiligen Zeiten werden wiederholt). Anstatt der Evangelien werden die beziiglichea Par- tien (Bruchteile) aus der biblischen Geschichte genommen und crklart. Aus der Kirchengeschichte: Die Heiden gegen die Christen. Kaiser Konstantin der Grosse, Julian der Apostat, Arius, der hi. Athanasius, der hi. Johannes Chrysostomus, der hi. Ambrosius, der hi. Augustinus, der hi. Hieronymus. Entstehung des Monchtums. Der hi. Antonius, der hi. Benedikt. Das christliche Leben in dieser Zeit. Der hi. Papst Gregor der Grosse. Die christliche Religion bei den Gothen, Franken. Das Cbristentum in Panonien und No- rikum. Der hi. Severin, der hi. Bonifatius, der Apostel der Deutschen. Griindung des Kirchenstaates. Karl der Grosse. Die Christiani- sierung der Slaven. Der hi. Cyrill und Method, der hi. Ruprecht und der hi. Modestus. Die Ungarn. Muhammed. Der Bilderstreit. Trennung der morgenlandischen und der abendliindischen Kirche. Das religiose Leben der Christen in diesem Zeitraume. Papst Gregor VII. und sein Wirken tur die katholische Kirche. Auf- enthalt der Papste in Avignon. Griindung des Bistums Lavant. Der hi. Johannes von Nepomuk, Johann IIus, die Husitenkriege. Das religiose Leben der Christen in diesem Zeitraume. Der hi. Franziskus von Assisi, der hi. Dominikus. Die Inquisition. Martin Luther. Ausbreitung des Protestantismus in Deutschland. Zwingli, Calvin. Losreissung Englands von der katholischen Kirche. Die Kirchenversammlung von Trient. Der Protestantismus in Steiermark und in Krain. (Martin Brenner, Thomas Chron, der hi. Ignatius von Loyola, Griindung des Ordens der Gesellschaft Jesu und anderer Orden. Die Missionen in den auswartigen Lan- dern. Der 30jixhrige Krieg. Die franzosische Revolution). Das religiose Leben in den Landern Osterreichs. Das Wichtigste aus dem Leben Papst Pius IX., Leo XIII. und Pius X. J- Verteilung des Lehrstoffes auf die einzelnen Stunden der hatechetischen Unterweisung. Der gegebene Lehrplan bestimmt den Lehrstoff, der jahrlicli in den einzelnen Klassen durchzunehmen ist, urn das Lehrziel zu erreichen. Der weisen Vorsicht der Katecheten iiberlassen wir es, dass sie jahrlich im vor- hinein festsetzen, welchen Lehrstoff sie in den einzelnen Monaten, Wochen und Schulstunden durchzunehmen gedenken. Daher sollen sie das vorgeschriebene Jalires- Pensum in einzelne Lektionen aufteilen, damit sie schon y oraus wissen, was sie in den einzelnen Stunden be- -« 374 :* handeln werden. Diese Verteilung und Anordnung des Lehrstoffes wird gewohnlich Stoffverteilungs- oder Lektions¬ plan genarmt. 1. Die Verteilung des Lehrstoffes auf die einzelnen Stunden hat den Zweck, dass der Katechet keine wich- tige Glaubens- oder Sittenlehre auslasse, die Schiller gegen das Ende des Schuljahres nicht mit ubriggebliebe- nem Lehrstoffe iiberburde, sondern alles rechtzeitig erledige. Am Lektionsplan findet der Katechet in viel- facher Hinsicht eine Stutze. Durch ihn tibt er an sich die Selbstkontrolle, um keine Lehre zu weitlaufig zu behandeln. Erleidet er zufolge ausserordentlicher Sdhvvie- rigkeiten und Hindernisse viel Zeitverlust, so gibt ihm der Lektionsplan eine Richtschnur, was er in den darauffolgenden Stunden etwas kurzer zu behandeln bat, um nichts Wichtiges zu iibergehen und docb nicht zuruckzubleiben. Der Lektionsplan erleichtert auch die Vorbereitung auf die einzelnen Schulstunden. Aus ihm sieht man namlich sofort den Zusammenhang mit der vorhergehen- den Katechese, aber auch den Gegenstand und das Ziel der neuen Katechese. Hierin liegt auch ein gutes Hilfs- mittel zur anschaulichen Darbietung, Erklarung und Nutzanwendung. Dies fallt umso mehr ins Gewicht, wenn der Katechet mit viel Schulstunden und ausserdem noch mit anderen Seelsorgsfunktionen uberbiirdet ist. Der Lektionsplan lehrt auch, wie viel Stunden zur Wieder- holung verwendet werden diirfen und wann die Wieder- holung am zweckentsprechendsten sei, urn hiedurch nicht am Fortschreiten in der Erklarung des durchzunehmenden Lehrstoffes gehindert zu werden. Wiewohl beziiglich des folgenden Lektionsplanes die Katecheten nicht eine strenge Verpflichtung erhalten, sich nach ihm zu richten, so sprechen wir doch den Wunsch aus, dass sie sich nach Tunlichkeit darnach halten. Denn dadurch wird in der ganzen Diozese ein einheitliches und gleichmassiges Vorgehen erreicht. Wenn die Kinder wahrend des Schuljahres in einen anderen -h 875 h- Schulsprengel iibersiedeln, erleidet der Unterricht nnd die Erziehung keine Unterbrechung, falls an beiden Schulen der gleiche Lektionsplan in Verwendung steht. Nament- lich sollten sich die Katecheten eines and desselben Dekanates darin einigen, dass sie den gleichen Ver- teilungsplan befolgen. 2. Damit nun der Verteilungsplan dem Katecheten diese und ahnliche Vorteile biete, muss er nach richtigen Grundsatzen ausgefiihrt werden. In der Verteilung des jahrlich durchzunehmenden Stoffes soli nicht mechanisch verfahren werden. Fur die einzelnen Religionsstunden soli nicht eine ganz gleiche Anzahl der Katechismus- fragen oder biblischer Abschnitte zugeteilt werden. Jenen Wahrheiten, die fiir das religios-sittliche Leben von grosser Bedeutung sind, sollen mehr Stunden zugewiesen werden. Der Verteilungsplan darf nicht so viel Lektionen umfassen, als esim Schuljahre katechetische Lehrstunden gibt. Einige Stunden mussen dem Katecheten fur die Wiederholung grosserer Abschnitte der Glaubens- und Sittenlehren ubrig bleiben. Durch solche Wiederholung erlangen die Schiiler eine grossere Vertiefung in reli- giose Wahrheiten, was hinwiederum eine freudigere und leichtere Befolgung derselben im Leben mit sich bringt. Hat also das Schuljahr 80 katechetische Stunden, so solite der Lektionsplan nicht viel liber 60 haben. Denn viele Stunden entfallen infolge mannigfacher Vor- komrnnisse (Feiertage, Festlichkeiten, Vorbereitungen auf die heiligen Sakramente r Markte). Ausserdem muss ^an mit anderen Hindernissen rechnen: mit grosser Balte, den Sommerbefreiungen am Lande. Darum sollen ^ichtige Lehren auf eine Zeit, in der man einen guten Schulbesuch envarten karm, angesetzt werden. 3. Der ganzjahrige Lehrstoff soli so eingeteilt werden, ^ass die Schiller in jeder Stunde etwas Einheitliches, ein didaktisckes Game erhalten. Eine geschlossene Gedanken- 8j*uppe ist notwendig in jedem Predigtvortrag, damit sich ( Be Zuhorer die vorgetragenen Wahrheiten leichter Uierken konnen. Diese Stoff- und Gedankeneinheit ist 4< 376 » aber bei den Kleinen noch von viel grosserer Bedeutung und soli in jeder Katechese zum Ausdrncke gelangen. Im Verteilungsplan soli das Lehrziel oder der Gegenstand der Katechese kurz durch einen Satz und nicht bloss mit Ziffern der Katechismusfragen oder der Seiten in der Bibel angedeutet werden. In diesenr Sinne wurde der folgende Lektionsplan verfasst. Er kann den Katecheten gute Dienste leisten, namentlich wenn sie selbstandig einen solchen Ver¬ teilungsplan tur die religiose Unterweisung in den Volks- schulen ausarbeiten wollen. Erstes Sehuljahr. Gott der Schopfer. 1. (Stunde). Der Katechet, ein Bote Gottes. Das Kreuzzeichen. Katholischer Gruss. — 2. Vaterunser, Gegriisset seist du, Maria. Auch die Eltern sollen -mit den Kindern beten! — 3. Erschaffung der Welt: die sichtbaren Dinge auf der Erde vvaren nicht immer da. Gott ist ewig. — 4. Erschaffung der Welt’: die sichtbaren Dinge am Himmel. Gott ist der reinste Geist. — 5. Erschaffung der Welt: die sichtbaren Dinge im Wasser und am Lande. Gott ist allmachtig. — 6. Die guten Engel. — 7. Die bosen Engel. — 8. Der Schutzengel. DasGebet: Heiliger Schutzengel mein . . — 9. Gott ist hbchst heilig. Der Mensch im Paradiese. 10. Erschaffung des ersten Men- schen. — 11. Gott bildet das erste Weib. — 12. Gott sagte: Lasst uns den Menschen machen! Die heiligste Dreifaltigkeit. — 13. Das Leben im Paradiese. Gott ist hbchst giitig. — 14. Das Gebot im Paradiese. Die Erbsiinde und ikre Folgen. 15. Die erste Siinde. Gott ist allgegenvvartig. — 16. Strafe 'der ersten Siinde. Gott ist allwissend. — 17. Die Erbsiinde. Gott ist hbchst gerecht, hbchst vvahrhaft und getreu. — 18. Verheissung des Erlbsers. Gott ist unendlich barmherzig. — 19. Kain und Abel. — 20. Die Siindflut. Wesentliche Vorbereitung auf die erste heilige Beiclite. 21. Moses erhiilt die zehn Gebote. — 22. Die Gebote Gottes. Die Hauptsiinden. — 23. Die Nachlassung der Siinden bei der Beichte. Jesu Kindheit und Jugend. 24. Maria Verkiindigung- Der Engel des Herrn. - 25. Jesus Christus, Gott und Mensch. — 26. Der hi. Josef. 2*. Die Geburt Jesu. — 28. Die Hirten bei der Krippe. — 29. Die Weisen aus dem Morgenlande. — 30. Die Weisen bei Herodes und beim Erlbser. Wesent ficke Vorbereitung auf die erste heilige Kommunion. 31. Jesus in unseren Kirchen. — 32. Jesus, unsere Speise in der heiligen Kommunion. — 33. Der hi. Josei flieht mit Maria und mit dem Jesukinde nach Agypten. Das 4< 377 >f Fest der unschuldigen Kinder. — 34. Der zwblfjahrige Jesus im Teinpel. Die dffentliclie Tdtigkeit Jesu. 35. Johannes der Taufer. — 36. Die Taufe Jesu. Die heiligste Dreifaltigkeit. — 37. Die sieben heiligen Sakramente. — 38. Das Lehramt Jesu. — 39 Die sechs Grundvvahrheiten. 40. \Vunder Jesu. Verwandlung des Wassers in Wein. — 41. Jesus siittigt 5000 Mann. — 42. Jesus erweckt den Jiingling von Naim zum Leben. 43. Jesus, der Kinder- freund. — 44. Jesu feierlicher Einzug in Jerusalem. Die Feinde Jesu. — 45. Das letzte Abendmahl. Zeremonien der Karwoehe. — 46. Die Einsetzung des allerheiligsten Altarssakramentes. — 47. Die heilige Messe. — 48. Die heilige Kommunion. Jesu Leiden und Tod. 49. Jesus am Olberge. — 50. Die Geisselung, Kronung und Verurteilung Jesu. — 51. Der Kreuzweg. — 52. Die Worte Jesu am Kreuze. — 53. Jesu Tod am Kreuze. — 54. Die Grablegung Jesu und dessen Abstieg zu der Hblle. Jesu Verherrlichung. Die katholische Kirche. 55. Jesu Auferstehung. Der Ostersonntag. — 56. Jesus setzt das Sakrament der Busse ein. — 57. Jesu Him- melfahrt. — 58. Herabkunft des Heiligen Geistes. Die Apostel verkiinden die Lehre Jesu. — 59. Die katholische Kirche. — 60. Die vier letzten Dinge. Das apostolische Glaubcnsbekenntnis. Anmerkung. Im Sinne der heiligen Sakramentenkongregation »Quam singulari“ vom 8. August 1910 alin. IV. ist der Katechet verpflichtet, jene Kinder, die den Vernunftgebrauch schon erlangt habcn, im ersten Schuljahr so vorzubereiten, dass sie von den Eltern zur Osterzeit zur heiligen Beichte und heiligen Kommunion gefiihrt vverden kbnnen. Im Falle einer gefahrlichen Erkrankung ist diese Vorbcreitung beim Versehen mit den heiligen Sterbesakramenten auch von Vorteil. Die vvesentliche Vorbereitung auf die heilige Beichte und heilige Kommunion (Katechesen Nr. 21—23 und Nr. 31, 32) sind hier so friihzeitig eingereiht, damit die Kinder an Schulen, die ihr Schuljahr mit dem November beginnen, rechtzeitig vor- hereitet sind, so dass sie zur Osterzeit entsprechend dem Kirchen- gebote die heiligen Sakrarnente empfangen konnen. Zweites Schuljahr. Sobald die Kinder lesen kbnnen, dienen als Lehrbticher: »Kurze Biblische Geschichte des Alten und Neuen Testaments“ und „Kleiner Katechismus“. Gott der Schupfer. Die Engel. 1. (Stunde). Wichtigkeit des Religionsunterrichtes. Erschaffung der Welt, 1. bis 4. Tag. Kurze Rihlische Geschichte (Kurze Bibl.) Nr. 1. — 2. Erschaffung der JJ elt bis zum siebenten Tag. Kurze Bibl. 1. — 3. Erschaffung der Rngol und ihre Priifung. Kurze Bibl. 2; KI. Kat. (Kleiner Kate- uldsmus) Frag. 24, 25, 35 bis 44. Der Mensch vor und nach der ■n B78 * Siinde. 4. Die ersten Menschen im Paradiese. Kurze Bibl. 3; KI. Kat. 26, 46 bis 50. — 5. Der Siindenfall der ersten Menschen. Kurze Bibl. 4; KI. Kat. 20, 21, 52 bis 55. — 6. Die Folgen der ersten Siinde. Verheissung des Erlosers. Kurze Bibl. 5; KI. Kat. 27, 56 bis 59. — 7. Kain und Abel. Kurze Bibl. 6. — 8. Der fromme Noe. Kurze Bibl. 7. — 9. Die Siindflut. Kurze Bibl. 8. Bas ausencčihlte Volk. 10. Auservvahlung des Abraham. Kurze Bibl. 10. Seine Gastfreundschaft. Kurze Bibl. 11. — 11. Josef und seine Briider. Kurze Bibl. 13. — 12. Josef wird von den Briidern verkauft. Kurze Bibl. 14. — 13. Josef unschuldig im Ker ker. Kurze Bibl. 15. — 14. Josef wird erhoht. Kurze Bibl. 16. — 15. Josefs Briider kommen nach Agypten. Kurze Bibl. 17. — 16. Die Briider reisen mit Benjamin nach Agypten. Kurze Bibl. 18. — 17. Josef priift seine Briider. Kurze Bibl. 19. — 18. Josef gibt sich seinen Briidern zu erkennen. Kurze Bibl. 20. — 19. Jakob reist nach Agypten. Kurze Bibl. 21. — 20. Die Geburt des Moses. Kurze Bibl. 22. — 21. Gott gibt die zelin Gebote. Kurze Bibl. 28; KI. Kat. 131, 132. Wesentliche Vor¬ bereitung auf die heilige Beichte. 22. Befolgung der Gebote Gottes. Die Hauptstinden. KI. Kat. 177, 178, 182. — 23. Vorbereitung auf die Osterbeichte. Jesu Kindheit und Jugend. 24. Verkiindigung der Geburt Jesu. Kurze Bibl. Neues Testament (N. T.) Nr. 2; KI. Kat. 65 bis 69. — 25. Maria besucht ihre Tante Elisabeth. Kurze Bibl. 3. — 26.. Die Geburt Jesu Christi. Kurze Bibl. 5; KI. Kat. 65 bis 69. — 27. Jesus wird im Tempel dargestellt. Kurze Bibl. 6; KI. Kat. 61 bis 64, 70/2. — 28. Anbetung der Weisen aus dem Morgenlande. Kurze Bibl. 7; KI. Kat. 70/3. Wesentliche Vorbereitung auf die heilige Kommunion. 29. Jesus in unseren Kirchen. — 30. Jesus, unsere Seelenspeise in der heiligen Kommunion. — 31. Jesu Flucht nach Agypten. Kurze Bibl. 8; KI. Kat. 70/4. — 32. Der zwolf- jahrige Jesus im Tempel. Kurze Bibl. 9; KI. Kat. 71, 7 bis 9. 33. Der freudenreiche Teil des heiligen Ros^nkranzes. Jesu offentliche Tdtigkeit. 34. Johannes, der Vorlaufer Jesu. Kurze Bibl. 1, 4, 10 N. T.; KI. Kat. 72, 73. — 35. Jesus lasst sich von Johannes taufen. Kurze Bibl. 11 N. T. ; KI. Kat. 73/2, 3, 164. — 36. Versuchung Jesu. Kurze Bibl. 12; KI. Kat. 73/4. —-37. Jesus treibt die Verkiiufer aus dem Tempel. Kurze Bibl. 14. — 38. Der reiche Fischfang. Kurze Bibl. 15 ; KI. Kat. 74 bis 76. — 39. Erweckung der Tochter des Jairus. Kurze Bibl. 18. — 40. Der Sturm auf dem Meere. Kurze Bibl. 17; KI. Kat. 60. — 41. Jesus, der Kinderfreund. Kurze Bibl. 21. — 42. Ein- setzung des allerheiligsten Altarssakramentes. Kurze Bibl. 27 KI. Kat. 166, 168 bis 171. Jesu Leiden und Tod. 43. Jesus schwitzt Blut am Olberge. Kurze Bibl. 28; KI. Kat. 77, 78. * M B79 * 44. Jesus wird gefangen genommen. Kurze Bibl. 29, 30; KI. Kat. 76.. — 45. Jesus wird gegeisselt und mit Dornen gekront. Kurze BibL 31; KI. Kat. 77, 78. — 46. Jesus wird zum Tode verurteilt. Kurze Bibl. 32; KI. Kat. 79. — 47. Jesus wird gekreuzigt. Kurze Bibl. 33; KI. Kat. 80. — 48. Der schmerzhafte Teil des heiligen Ro- senkranzes. — 49. Jesus wird begraben. Kurze Bibl. 35 ; KI. Kat. 81 und 82. Jesu Verherrlichung. 50. Jesus stcht von den Toten- auf. Kurze Bibl. 36; KI. Kat. 84. — 51. Jesus setzt das Buss- sakrament ein. Kurze Bibl. 37; KI. Kat. 97, 172. — 52. Jesus iibergibt dem Petrus das oberste Hirtenamt. Kurze Bibl. 38; KI. Kat. 93/3, 94. — 53. Die Himmelfahrt Jesu. Kurze Bibl. 39; KL Kat. 85. 86. Die katholische Kirche. 54. Die Herabkunft des Heili¬ gen Geistes. Kurze Bibl. 40; KI. Kat. 89, 90. — 55. Die katho¬ lische Kirche. KI. Kat. 91 bis 95, 3 bis 6. — 56. Die Gebote der Kirche. KI. Kat. 155. -— 57. Die Gemeinschaft der Heiligen.. Himmelfahrt und Kronung Maria. KI. Kat. 96. — 58. Der glor- reiehe Teil des heiligen Rosenkranzes. Die vier letzten Dinge. 59. Auferstehung des Fleisches. Das Gerieht. KI. Kat. 87, 88, 98. — 60. Die Ilolle. Der Himmel. KI. Kat. 99, 100. Anmerkung. In den Kateehesen 22, 23, 29, 30 soli der Katechet die Kinder, die den Vernunftgebrauch schon erlangt haben, auf die heilige Beichte und die heilige Kommunion so vorbereiten, dass sie zur Osterzeit unter Fiihrung der Eltern dem JV. Kirchengebote geniigen konnen. Die Vorbereitung ist auf das- wesentlich Notvvendige zu besehranken. In diesern Schuljahre sollen sich die Schiller auf Grundlage biblischer Geschichten den Text Hes ersten Hauptstiickes des Kleinen Katechismus aneignen. Drittes Schulj ahr. Lehrbiicher: „ Kurze Biblische Geschichte des Alten und Neuen Testaments u und „Kleiner Katechismus “. Das erste HauptstUck kann in 16 Kateehesen wiederholt 'verden. Der tibrige Lehrstoff soli in vollstandigen Kateehesen, 5ei denen der Katechismustext auf Grundlage heiliger Geschichten v eranschaulicht wird, behandelt werden. Von dem Glauben und dem apostolischen Glaubensbekenntnisse. K (Stunde). Von dem christlichen Glauben. Kleiner Katechismus iKl- Kat.) Frag. 3 bis 6. — 2. Die wichtigsten Glaubensvvahrheiten. KI. Kat. 7 bis 12. — 3. Gott und seine Vollkommenheit. KI. Kat. J3 bis 20. — 4. Die Eigenschaften Gottes. KI. Kat. 21 bis 28. — 5. Die drei gbttlichen Personen. KI. Kat. 29 bis 34. — 6. Die EngeL KI. Kat. 35 bis 44. — 7. Der Mensch. KI. Kat. 45 bis 52. — Die Erbsflnde. Der Erloser. KI. Kat. 53 bis 59. - 9. Jesus, ( : er Sohn Gottes. KI. Kat. 60 bis 69. — 10. Jesu Kindheit und. Ju gend. KI. Kat. 70 und 71. — 11. Das Lehramt Jesu. KI. Kat. 4< B80 >¥ 72 bis 76. - 12. Das Leiden Jesu. KI. Kat. 77 bis 81. — 13. Die Verherrlichung Jesu. KI. Kat. 82 bis 88. —14. Der Heilige Geist. KI. Kat. 89, 90. — 15. Die katholische Kirche. KI. Kat. 91 bis 97. — 16. Auferstebung des Fleisches. Ein ewiges Leben. KI. Kat. 98 bis 100. Von der Hoffnung und dem Gebete. 17. Von der christlichen Hoffnung. Kurze Biblische Gescliichte Nr. 23 N. T.; KI. Kat. 101 bis 104. — 18. Notwendigkeit des Gebetes. Kurze Bibl. 23 N. T.; KI. Kat. 105 bis 108. — 19. Die Eigenschaften des Gebetes. Kurze Bibl. 28 N. T.; KI. Kat. 109 bis 113. — 20. Das Gebet des Herrn und der englische Grass. KI. Kat. 114 bis 121. Von der Liebe und den Geboten. 21. Die Liebe zu Gott. Kurze Bibl. 22 N. T.; KI. Kat. 122 bis 124. — 22. Die cbristliche ■Selbstliebe und Nachstenliebe. Kurze Bibl. 24 N. T.; KI. Kat. 125 bis 130. — 23. Die zehn Gebote Gottes. Kurze Bibl. 28 A. T.; KI. Kat. 131 bis 133. — 24. Erklarung des ersten Gebotes Gottes. Noe. KI. Kat. 134 bis 137. — 25. Das zweite und dritte Ge- bot Gottes. KI. Kat. 138 bis 142. — 26. Das vierte Gebot Gottes. Der agyptische Josef. KI. Kat. 143 bis 146. — 27. Das fiinfte und sechste Gebot Gottes. Kain. Sodoma. KI. Kat. 147 bis 149. — 28. Das siebente und achte Gebot Gottes. Die Schlange im Paradiese. KI. Kat. 150, 151. — 29. Das neunte und zehnte Gebot Gottes. Eva. KI. Kat 152 bis 154. — 30. Die fiinf Gebote der Kirche. Die sieben Hauptsiinden. KI. Kat. 155 bis 157. Vorbereitung auf die erste gemeinsame heilige Beichte. 31. L Das Sakrament der Busse. Kurze Bibl. 37 N. T.; KI. Kat. (Seite 49) 18, 20. •— 32. II. Die Erforschung des Gewissens (wann, wie, was?). Der verlorene Sohn. KI. Kat. 21 bis 25. — 33. III- Das Kind erforscht das Gewissen nach den 10 Geboten Gottes, den Geboten der Kirche und den sieben Hauptsiinden. (KI. Kat. Beichtspiegel, Seite 72). — 34. IV. Die Reue des verlorenen ■Sohnes. KI. Kat. 26 bis 34. — 35. V. Die Arten der Reue. He- rodes. KI. Kat. 35 bis 42. — 36. VI. Der ernstliche Vorsatz. Del' verlorene Sohn: Ich vvill mich aufmachen. KI. Kat. 43 bis 46. — 37. VIL Die Beichte. KI. Kat. 47 bis 54. — 38. VIII. Wie ver- richtet man die Beichte? KI. Kat. 55. — 39. IX. Die Genugtuung. KI. Kat. 56, 57. — 40. X. Die nachste Vorbereitung: Ubersicht. Reue. Vorbereitung auf die erste gemeinsame heilige Kommunion. 41. I. Einsetzung des allerheiligsten Altarssakramentes. Kurze Bibl. 27 N. T.; KI. Kat. 166, 167. — 42. H. Das heilige Mess- opfer. KI. Kat. 168 bis 171. — 43. III. Die heilige Kommunion. KI. Kat. (Seite 47) 7, 8. - 44. IV. Vorbereitung zum Empfange der heiligen Kommunion. KI. Kat. 9 bis 13. — 45. V. Der EmP' fang der heiligen Kommunion. KI. Kat. 14 bis 17. — 46. VI. Die •nachste Vorbereitung. m B 81 * Von der Gnade und den Sakramenten. 47. Von der Gnade- Das Hochzeitsgevvand. KI. Kat. 158 bis 160. — 48. Die heiligen Sakramente im allgemeinen. KI. Kat. 161 bis 163. — 49. Die heilige Taufe. Kurze Bibl. 11 N. T.; KI. Kat. 164. — 50. Die heilige Pirmune:. Kurze Bibl. 41 N. T; KI. Kat. 165. — 51. Die heilige letzte Olung. KI. Kat. 173. — 52. Die heilige Priestervveihe. KL Kat. 174. — 53. Das Sakrament der Ehe. Maria und Josef. KI. Kat. 175. Von der christlichen Gereclitigkeit und den vier letzten Din- yen. 54. Worin besteht die christliche Gerechtigkeit ? HI. Josef.. KI. Kat. 176, 177, 183. — 55. Die Siinde. Kain und Abel. KL Kat. 178 bis 182. — 56. Die Tugend. Jesus, der iigyptische Josef. Ki. Kat. 184 bis 188. Die vier letzten Dinge. 57. Der Tod. Jesus stirbt am Kreuze. KI. Kat. 189 bis 191. — 58. Das Gericht., Kurze Bibl. 26 N. T.; KI. Kat. 192 bis 194. — 59. Das Fege- feuer, die Holle. Der reiche Prasser und der arme Lazarus. Kurze Bibl. 24 N. T; KI. Kat. 195 bis 197. — 60. Der Himmel. Die Hirnmelfahrt Jesu und Mariii. KI. Kat. 198, 199. Anmerkung. Damit alle Kinder, die das Kirchengebot schon bindet, in der osteriiehcn Zeit die heiligen Sakramente empfangen, sollen sie rechtzeitig dazu vorbereitet werden. Die Katechesen 17 bis 22 kbnnten wegen Zeitmangel nach der Katechese 46 durchgenommen werden. In diesem Schuljalir oder auch schon im vorigen kann die Vorbereitung auf die heilige Firmung vor- genommen werden. Bas vierte, fiinfte, sechste, siebente und a c h t e Schuljahr. Lehrbiicher: „Mittlerer Katechismus“ und „ Grosse Biblische Beschichte des Alten und Neuen Testamente". Sooft ein einheitlicher Katechismusstoff zum erstenmale be- Kandelt wird, soli die Katechese die Form einer Rede haben und ^ le Katechismuswahrheiten durch eine heilige Geschichte veran- s chaulichen. I. Hauptstiick. Von dem Glauben und dem apostolisclien y laubensbekenntnisse. Christlicher Glaube. 1. (Stunde). Wichtigkeit !* es Religionsunterrichtes. Mittlerer Katechismus (Miti. Kat.) Frag. 1 bis 5. — 2. Von dem christlichen Glauben. Miti. Kat. 6 bis 11. 3. Die Quellen der gbttlichen Offenbarung. Miti. Kat. 12 bis — 4. Notwendigkeit und Eigenschaften des Glaubcns. Miti. vat. 18 bis 23. — 5. Kenntnis und Bekenntnis des Glaubens. (BI. Kat. 24 bis 34. Gott und die vorziiglichsten Geschopfe. 6. "esen Gottes und Quellen seiner Erkenntnis. Miti. Kat. 35 bis 39. 7. Eigenschaften Gottes. Miti. Kat. 40 bis 46. — 8. Eigenschaften Bottes. (Fortsetzung). Miti. Kat. 47 bis 52. — 9. Die heiligste Dreifaltig- m B 82 h- keit. Miti. Kat. 53 bis 60. — 10. Erschaffung der Welt und die gottliche Vorsehung. Miti. Kat. 61 bis 67. — 11. Die Engel. Miti. Kat. 68 bis 75. — 12. Die Schutzengel. Miti. Kat. 76 bis 79. — 13. Das Gliick der ersten Mensehen. Miti. Kat. 80 bis 87. — 14. Die Siinde der ersten Mensehen. Miti. Kat. 88 bis 97. Der Erloser. 15. Die Namen und die Person des Erlbsers. Miti. Kat. 98 bis 108. — 16. Die Gottheit des Erlbsers. Miti. Kat. 109 bis 113. — 17. Die Menschwerdung und die Kindheit Jesu. Miti. Kat. 114 bis 124. — 18. Das offentliche Leben Jesu. Miti. Kat. 125 bis 131. — 19. Das Leiden Jesu. Miti. Kat. 132 bis 142. — 20. Jesus in der Vorholle und seine Auferstehung. Miti. Kat. 143 bis 148. —- 21. Jesu Himmelfahrt. Miti. Kat. 149 bis 152. — 22. Das Weltgericht. Miti. Kat. 153 bis 157. — 23. Der Heilige Geist. Miti. Kat. 158 bis 165. Die katholisclie Kirche. 24. Die Stiftung der katholischen Kirche. Miti. Kat. 166 bis 170. — 25. Der Fortbestand der Kirche. Miti. Kat. 171 bis 176. — 26. Die Merkmale der wahren Kirche. Miti. Kat. 177 bis 185. — 27. Die Bestimmung der Kirche Christi. Miti. Kat. 186 bis 193. — 28. Ausserhalb der Kirche gibt es kein Heil. Miti. Kat. 194 bis 198. — 29. Die Gemeinschaft der Heiligen. Miti. Kat. 199 bis 203. — 30. Die Nachlassung der Siinden. Miti. Kat. 204 bis 207. — 31. Die Auferstehung des Fleisches. Miti. Kat. 208 bis 211. — 32. Ein ewiges Leben. Amen. Miti. Kat. 212 bis 216. II. Hcmptstiick. Von der Hoffnung und dem debete. 33. Das Wesen der christlichen Hoffnung. Miti. Kat. 217 bis 220. — 34. Wesen, Notwendigkeit und Wirkung des Gebetes. Miti. Kat. 221 bis 224. — 35. Die Eigenschaften des Gebetes. Miti. Kat. 225 bis 232. — 36. Die Arten des Gebetes. Miti. Kat. 233 bis 239. — ST. Das Gebet des Ilerrn. Die Anrede. Miti. Kat. 240 bis 246. — 38. Die ersten vier Bitten des Vaterunser. Miti. Kat. 247 bis 254. — 39. Die letzten drei Bitten des Vaterunser. Miti. Kat. 255 bis 262. — 40. Die Form des englischen Grusses. Miti. Kak 4J63 bis 267. — 41. Erkliirung des Ave Maria. Miti. Kat. 268 bis 274. —■ 42. Die wichtigsten Gebete und religiosen Ubungen. Miti- Kat. 275 bis 278. III. Hcmptstiick. Von der Liebe und den Geboten. Christliche Liebe. 43. Die Liebe zu Gott. Miti. Kat. 279 bis 283. — 44. Die Selbst- und Nachstenliebe. Miti. Kat. 284 bis 290. — 45. Ausiibung der christlichen Liebe. Miti. Kat. 291 bis 299. Die Gebote Gottes. 46. Siinden gegen die innere Gottesverehrung. Miti. Kat. 300 bis 314. — 47. Siinden gegen die šiussere Gottesverehrung. Miti. Kat. 315 bis 322. — 48. Die mittelbare Gottesverehrung (die Heiligen). Miti. Kat. 323 bis 328. — 49. Verehrung des Namens Gottes. Miti. Kat. 329 bis 339. — 50. Die Sonntagsheiligung. Miti. Kat. -k 883 * 340 bis 346. — 51. Die Pflichten der Kinder gegen die Eltern. Miti. Kat. 347 bis 354. — 52. Die gegenseitigen Pflichten der Untergebenen and Vorgesetzten. Miti. Kat. 355 bis 360. — 53. Die Pflichten gegen das Leben des Menschen. Miti. Kat. 361 bis 368. — 54. Die Siinden gegen die Keuschheit. Miti. Kat. 369 bis 376. -—55. Die Siinden gegen das fremde Gut. Miti. Kat. 377 bis 383. — 56. Die Siinden gegen das fremde Gut. (Fortsetzung). Restitutionspflicht. Miti. Kat. 384 bis 387. — 57. Die Siinden gegen die Wahrheit und Ehre. Miti. Kat. 388 bis 397. — 58. Pflichten gegeniiber der Wahr- heit und Ehre. Miti. Kat. 398 bis 402. — 59. Die inneren Siinden der Begierlichkeit. Miti. Kat. 403 bis 409. Die Kirchen- gebote. 60. Die Kirchengebote im allgemeinen und das erste im hesonderen. Miti. Kat. 410 bis 417. — 61. Heiligung der Sonn- und Feiertage. Miti. Kat. 418 bis 424. — 62. Das Fastengebot. Miti. Kat. 425 bis 432. — 63. Zeit zum Empfange der heiligen Sakramente. Miti. Kat. 433 bis 437. IV. Hauptstuck. Von der Gnade und den Sakramenten. Die Gnade. 64. Die Gnade im allgemeinen. Miti. Kat. 438 bis 443. 65. Die beistehende und heiligmachende Gnade. Miti. Kat. 444 bis 452. Die heilig en Sakramente. 66 . Das Wesen und die Zahl der Sakramente. Miti. Kat. 453 bis 460. — 67. Die Einteilung der heiligen Sakramente. Miti. Kat. 461 bis 469. — 68 . Was ist die Paufe? Miti. Kat. 470 bis 476. — 69. Der Empfang der Taufe. Miti. Kat. 477 bis 483. — 70. Heilige Firmung. Miti. Kat. 484 bis 494. — 71. Der Empfang der Firmung. Miti. Kat. 495 bis d97. — 72. Das allerheiligste Altarssakrament. Miti. Kat. 498 bis 508. — 73 . Christi Gegenwart im allerheiligsten Altarssakramente. Miti. Kat. 509 bis 511. — 74. Das Wesen des heiligen Mess- °Pfers. Miti. Kat. 512 bis 518. — 75. Einsetzung und Fortsetzung des heiligen Messopfers. Miti. Kat. 519 bis 528. — 76. Die Teil- ?^hme am heiligen Messopfer. Miti. Kat. 529 bis 533. — 77. Das nesen der heiligen Kommunion. Miti. Kat. 534 bis 538. — 78. rje Vorbereitung auf die heilige Kommunion. Miti. Kat. 539 bis 546. — 79 . j) er Empfang der heiligen Kommunion. Miti. Kat. 547 bis 552. — 80. Was ist das heilige Sakrament der Busse? Miti. Eat. 553 bi s 559 . — 81. Die Gewissenserforschung. Miti. Kat. 550 bis 567. — 82. Die Reue und ihre Eigenschaften. Miti. Kat. 508 bis 579. — 83. Die Arten der Reue. Miti. Kat. 580 bis 88 . — 84. Der ernstliche Vorsatz. Miti. Kat. 589 bis 592. — 85. Wesen, Notvvendigkeit und Eigenschaften der Beichte. Miti. Eat. 593 foj s gOl. — 86 . Die Ablegung der Beichte. Miti. Kat. Aj 2 bis 606. — 87. Die Genugtuung. Miti. Kat. 607 bis 613. — P- Der Ablass. Miti. Kat. 614 bis 620. — 89. Die heilige letzte J' Un( J- Miti. Kat. 621 bis 629. — 90. Die heilige PrieMermeihe. Mlt l. Kat. 630 bis 633. — 91. Das Sakrament der Ehe. Miti. Kat, -k 884 * 634 bis 637. — 92. Die Vorbereitung zum Empfange des heiligen Sakrainentes der Ehe. Miti. Kat. 638 bis 642. — 93. Die heiligen Sakramentalien und Zeremonien. Miti. Kat. 643 bis 647. V. Hauptstiick. Von der christlichen Gerechtigkeit und den vier letzten Dingen. Die Siinden. 94. Begriff der Siinde. Miti. Kat. 648 bis 657. — 95. Die Wirkungen und Arten der Siinden. Miti. Kat. 658 bis 661. — 96. Die sieben Hauptsiinden. Miti. Kat. 662 bis 670. — 97. Die Siinden wider den Heiligen Geist. Miti. Kat. 671 und 672. — 98. Die himmelschreienden Siinden. Miti. Kat. 673, 674. — 99. Die fremden Siinden. Miti. Kat. 675 und 676. Die Tugenden und guten Werke. 100. Christliche Tugen- den. Miti. Kat. 677 bis 680. — 101. Die gottlichen Tugenden. Miti. Kat. 681 bis 689. — 102. Die Kardinaltugenden. Miti. Kat. 690 bis 697. — 103. Die Tugenden, welche den sieben Haupt- siinden entgegengesetzt sind. Miti. Kat. 698 bis 705. — 104. Die acht Seligkeiten. Miti. Kat. 706, 707. — 105. Tugenden, welche im Evangelium besonders anbefohlen werden. Miti. Kat. 708. — 106. Gute und verdienstli ehe Werke. Miti. Kat, 709 bis 718. — — 107. Die leibliehen und geistlichen Werke der Barmherzigkeit. Miti. Kat. 719 bis 721. — 108. Das Streben nach der christlichen Vollkommenheit. Miti. Kat. 722 bis 724. Die vier letzten Dinge. 109. Der Tod. Miti. Kat. 725 bis 730. — 110. Das Gericht. Das Fegefeuer. Miti. Kat. 731 bis 737. — : 111. Die Holle. Miti. Kat. 738 bis 742. — 112. Der Himmel. Miti. Kat. 743 bis 746. Anmerkung. In der sechsklassigen Volksschule ist in der vierten Klasse das I. (von der 1. bis einschliesslich 32. Stunde) und das IV. (von der 64. bis einschliesslich 93. Stunde) Hauptstiick, in der fiinften das Ubrige (von der 33. bis einschliesslich 63. und von der 94. bis einschliesslich 112. Stunde) durchzunehmen. — In der fiinfklassigen Volksschule ist in der vierten Klasse das I. und IV. Hauptstuck, in der fiinften Klasse das Ubrige zu behan- deln. In der vierklassigen Volksschule soli in der dritten Klasse das I. und IV. Haupstiick, in der vierten Klasse das Ubrige durch- genommen vverden. — In der dreiklassigen Volksschule ist in der dritten Klasse in einem Jahre das I. und IV. Hauptstuck, im nachsten Jahre der Rest zu erkliiren. — In der zivei- und einklassigen Volksschule soli der Mittlere Katechismus vom fiinften bis zum achten Schuljahre durchgenommen werden. — Etvvaige noch iibrig bleibende Stunden an drei- und mehrklassigon Schulen sollen zu selbstandigen biblischen Katechesen beniitzt werden. Der Ergdnzungsunterricht (Liturgik, Kirchengeschichte, Er- klarung der Lieder und Gebete) soli mit den festgesetzten Kate¬ chesen geschickt verbunden vverden, entsprechend dem Festkreise des Kirchenjahres. — Da hier die Katechesen in der Reihenfolge des Katechismustextes angefiihrt erscheinen, soli damit nicht an- m 385 * gedeutet werden, als ob der Katechet bei der erstmaligen Kate- chismuserklarung auch den wissenschaftlichen oder synthetischen (im logischen Sinne) Weg einschlagen miisste. Er soli vielmehr vom Konkreten zum Abstrakten aufsteigen. Jedoch soli keine Ka- techese weggelassen werden, damit den Schulern ein mbglichst vollstandiger Religionsunterricht znteil werde.' Iuxta pastoralem instructionem omnium austriacae ditionis Episcoporum de die 25. Novembris 1897 triplex catechismus praescriptns est: »Catechismus parvus« elementaris, »Medius« pro provectioribus, »Magnns« pro institutione finali. Admissione »Catechismi medil« in scholis popularibus, medium institutionis religiosae locum tenentibns, catechetarum vota adimplevimus ad minu- endam amplam instructionis religiosae materiam. Usu triplicis editionis catechismi crescit gradatim attentio et delectatio discipulorum in doctrina religionis acquirenda. Magnum catechismum, qui scholam absolverunt, in fa- milia tamquam libellum domesticum pretiosum cum ad scientiam religiosam continuatim discendo flrmandam tum ad maturandum profectum in via virtutum asservent! In componenda nova norma institutionis religiosae pro scholis popularibus et civicis atque in materia sin- ftulis boriš instrnctionis adsignanda ratio sollerter ha- 5ita est decreti a sacra Cortgregatione Concilii die 20. Decembris 1905 publicati de frequenti et quotidiana conimunione itemque interpretationis ab eadem sacra Congregatione datae die 15. Septembris 1906 necnon decreti »Quam singulari« a sacra Congregatione de disciplina Sacramentorum die 8. Augusti 1910 promulgati. Duplicem dilaudata decreta curam imponunt cate- chetis, ut nempe iuventam tenellis in annis adducant, a d Iesum in augustissimo Sacramento eamque ad com- munionem frequenter sumendam instruant. Quod quidem 'abore atque difficultate non carebit; verumtamen ca- ,, ’ Die Katecheten werden aufmerksam geinaclit auf ilas wichtige Werk: ’’ ans Krnu S. J., G-rvndstock einer katechetischen Bibliothek. Innsbruck, 1912. • f techetae eis ne cedant paventes. Obsecundant enim Bea- tissimi Patris votis, qui pro tantis nostri aevi periculis enunciat, quanti sint habenda lesu verba: »Sinite par- vulos venire ad me et ne prohibueritis eos: talium enim est regnum Dei!« (Marc. 10, 14). Meminerint porro catechetae, se huic operi adla- borantes sanctissimo satisfacere officio, quum infantium corda integra ac candida a variis peccatis et passioni- bus servent, ita ut in ipsa tenerrima aetate tabernacnla fiant divini Salvatoris, qui est fons virtutum omnium bonorumque supernaturalium. Catechetae denique, ut opus istud Deo gratum stu- dioso aggrediantur animo, sciant se tum puerorum gra- titudinem acquisituros esse tum parentum, qui arden- ter cupiunt, ut in puerorum cordibus omnes christianae vitae virtutes effloreant. Sed et post mortem operae et taboriš copiosam habebunt mercedem. Qui anteni docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stel- lae in perpetuas aeternitates. (Dan. 12, 3). v.y . Caput CLV. De lingua instructionis religiosae. Euntes ergo docete omnes gentes .. docentes eos servare omnia, quaecumquemandavivobis. (Matih. 28,19. 20). Ilisce verbis divinus Magister apostolis suis eorumque suc.ces- soribus imposuit munus, docendi omnes homines cuiusvis aetatis et nationis, ut, eadem fide uniti, fierent unus grex et unum ovile, sub uno sumtno pastore lesu Christo. (Ioan. 10, 16). Secundum proverbium adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea (Prov. 22, 6) — semen verbi divini praeprimis in corda parvulorum im- mittendum est, sicut et Magister coelestis admonet, di- cendo: Sinite parvulos venire ad me! (Luc. 18,16). Idcirco Ecclesia catholica institutionem parvulorum in doctrina -k 387 >*- divina gravissimi ponderis semper aestimabat. Hoc offi- cium suis ministris, catechetis dictis, commisit et ma- xima cum cura invigilabat, ut illud exactissime pera- geretur. Instructio catechetica semper quidem necessaria fuerat, sed nostris nune temporibus eius necessitas eo gravior evenit, quum mundus perversus verbis corrup- tivis, libris perfidis et imaginibus obscoenis iuventutem ornni cum industria in viam perditionis trahere conatur. Quapropter catechetae in disciplinis theologicis bene eruditi esse debent, ut doctrinam divinam perspicue ex- ponant; dein bene morati, ut vitae propriae integritate et, probitate doctrinam suam commententur; debent esse sal terrae, lux mundi et civitas supra montem posita (Matih. 5, 14), exornati virtutibus omnibus, ut iuventu¬ tem šibi commendatam imagini Christi conformem (Rom. 8, 29) educent. 1 Ad fructus prosperos consequendos porro absolute necessarium est, ut institutio religiosa in lingua cate- chumenis intelligibili fiat iuxta verba s. Pauli: Omnibus omniafaetus sum, 'ut omnes facerem salvos. (I. Cor. 9, 22). Oraecis et barbaris, sapientibus et insipientibus. debitor s um. (Rom. 1, 14). Obligatio impertiendi instructionem religiosam in dngua vernacula, docente sacra Scriptura, nititur volun- tate Dei. Apostoli die illa magna Pentecostes, qua in Špiritu Sancto ad munus apostolieum docendi omnes gentes baptizati sunt, coeperunt loqui variis linguis et unusquisque Origua sua illos loquentes audiebat. Erant autem in leru- salem habitantes ludaei, viri religiosi ex omni natione, quae sub eoelo est: Parihi et Medi et Aelamitae, et qui liabitant Mesopotamiam, Judaeam et Gappadociam, Pontum et Asiam, Ehrggiam et Pamphjliam, Aeggptum et partes Lgbiae, quae 1 Actiones et constitutiones Svn. dioec. Lav. anno 1900 institutae atque PWactae. Marburgi, 1901. Cap. XXIX. pagg. 230-237. - Synodus dioece- Sa na Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXII. pagg. 267—278. ~~ Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Articulus IX. pagg. 224 — 228. 25 * -k 388 * est circa Cyrenen, et advenae Romani, Iudaei quoque et proselyti, Cretes et Arabes. (Act. apost. 2, 4—11). Ex citatis sacrae Scripturae verbis patet, apostolos duplex linguaram charisrna accepisse, scilicet ut linguis eorum, quibus evangelizabant, loquerentur et dein, ut, quarnvis una lingua uterentur, ab auditoribus linguaram diversarum ab unoquoque in eius idiomate intellige- rentur. Hoc charismate linguaram multi fideles per Spiri- tum Sanctum, qui, ubi vult, spirat, diebus apostolorum (Act. apost. 10, 46; 19, 6; 1. Cor. 12, 10) necnon tem- pore postapostolico gaudebant testante s. Irenaeo: »Quem- admodum et multos audivimus fratres in Ecclesia pro- phetica habentes charismata et per Spiritum universis linguis loquentes et absconsa hominum in manifestum producentes ad utilitatem et mysteria Dei enarrantes.« 1 Teste historia ecclesiastica idem Spiritus Sanctus etiam saeculis aetatis christianae sequentibus exempla diversa charismatis linguaram ad evangelium praedican- dum proposuit. Sic s. Dominicus šibi suisque con fra¬ tri bus donum linguae germanicae precibus exoravit, ut durante quadam peregrinatione a Tolosa Lutetiam Parisiorum Germanis conperegrinantibus Christum prae- dicare posset. 2 Dein s. Vincentius Ferrerius, quamvis idiomatis Valentiani tantum gnarus, ab auditoribus lin- guarum diversarum in eorum linguis vernaculis praedi- cans perceptus est. 3 Porro s. Antonius Patavinus, ali- quando Romae sermonem faciens, ab omnibus auscul- tantibus, qui propter indulgentias lucrandas convenerant,, in eorum idiomate auditus est. 4 Et quam mirabiliter charisrna linguaram in Asiae missionario praeclaro s. Francisco Xaverio apparet, qui linguas varias loquebatur, quas nunquam didicit, quique in una lingua praedicans, ab auditoribus diversarum nationum simul intelligebatur ! 5 1 Irenaeus contra haereses. Lib. 5. cap. 6. — 1 Job. Jos. von Oorres, Die christliche Mystik. 2. Band. Regensburg, 1837. Pag. 192. — 8 Petrus Runzanus in Vita s. Vinc. Ferrerii. Lib. 3. c. 9. — 4 Ann. Minor. an. 1227- Nr. 16. — 6 Breviarium romanum die 3. Decembris. * 389 * De s. Bernardino Senensi notum est, ipsum in Con- eilio Florentino orationem lingua latina habentem etiarn Graecos, idiomatis Jatini ignaros, percepisse. Demum ut ex femineo sexu exemplum adducatur, de beata Ioanna a Cruce legitur, ipsam momento cognitione linguae ara- bicae imbutam esse, ut duas servas alloqui el postea, veritatum divinarum cupidas, in religione Christiana in- •struere posset. 1 Exempla charismatum linguarum allata evidenter Spiritus Sancti voluntatem manifestant, instructionem religiosam in lingua intelligibili seu vernacula faciendam esse; idcirco et sancta Ecclesia liane Spiritus Sancti vo¬ luntatem pro facultate sernper exequi studebat. Postquam gentes barbarae, migratione peraeta, in variis Europae partibus Rrmas sedes occupaverunt, sancta Ecclesia eas, per viros in earum lingua versatos, Christo lucrifacere summam operam dabat, sic exempli gratia Anglos per s. Augustinum eiusque comites, Ger- inanos per s. Bonifatium eiusque adiutores et Slavos Per sanetos fratres Cyrillum et Methodium. Hi viri voce illis gentibus propria praedicaverunt, in earum idiomate bbros seripserunt et in scholis elementaribus, sua industria fundatis, mediante lingua populari iuventutem erudierunt. Ecclesiam catholicam per omnia saecula instructio- n em religiosam in lingua intelligibili šibi pro principio Posuisse, nobis praeprimis persuadent diversorum Con- ciborum constitutiones, quarum nonnullae ad faetum probandum in sequentibus adducentur. Concilium Moguntiacum (an. 813) cap. 45. mandavit: »Symbolum, quod est signaculum fidei, et orationem Do¬ linicam discere sernper moneant. sacerdotes populum eliristianum . . . Propterea dignum est, ut filios suos d°nent ad scholam, sive ad monasteria sive foras, pres- bvteris, ut fidem catholicam reete discant et orationem ^ominicam, ut domi alios edocere valeant. Et qui aliter n °n potuerit, vel in sua lingua boe discat.« 2 Concilium ,, 1 Vita, c. 15. (Gorres op. cit. 2. Band. Pag. 194). — 1 Mansi, Sacrorum onciliorum collectio. Tom. XIV. Venetiis, 1769. Pag. 74. * 390 » Rhemense (an. 813) cap. 15. sanxit, »ut Episcopi sermo- nes et homilias sanctorum Patrum, prout omnes intelligere possint, secundum proprietatem linguae praedicare stu- deant.« 1 Concilium Turonense III. (an. 813) cap. 17. de- crevit: »Visum est unanimitati nostrae, ut quiJibet Episcopus habeat homilias continentes necessarias admonitiones, quibus subiec.ti erudiantur, id est de bde catholica, prout, capere possint. . . Et ut easdem homilias quisque aperte transferre studeat in rusticam roman am linguam aut theotiscam, T[uo facilius cuncti possint intelligere, quae dicuntur.« 2 Consimiliter sonat caput 2. Concilii Moguntiaci, celebrati anno 847. Ahytonis, Episcopi Basiliensis, capitulare (circa an. 822) cap. 2. ordinavit: »Secundo iubendum, ut oratio Dominica, in qua omnia necessaria humanae vitae com- prehenduntur, et symbolum apostolorum, in quo fides catholica ex integro comprehenditur, ab omnibus discatur tam Jatine quam barbarice, ut quod ore profitentur, corde credatur et intelligatur.« 3 Concilium Lambethense (an. 1281 habitum) cap. 10. constituit: »Praecipimus, ut quilibet sacerdos plebi praesidens, quater in anno, hoc est, semel in qualibet quarta anni, die uno sollemni vel pluribus, per se vel per alium exponat populo vulgariter absque cuiuslibet subtilitatis textura phantastica, quattuor- decim articulos fidei, decem mandata decalogi, praecepta evangebi, duo scilicet geminae charitatis, septem opera misericordiae, septem peccata capitalia cum sua progenie, septem virtutes principales ac septem gratiae sacramenta. « 4 Concilii Palentini (an. 1322) caput 2. sonat: »Sta- tuimus, ut quilibet rector parochialis ecclesiae in scriptis habeat latina et vulgari lingua articulos lidei, praecepta decalogi, sacramenta Ecclesiae, species vitiorum et vir- tutum et quater in anno ipsa publicet populo.« 5 Conci- lium provinciale Suderkopingense (an. 1441) cap. 13. 1 Mansi, Tom. XIV. Edit. cit. pag. 78. — 8 Mansi, Tom, XIV. Edit. cit. pag. 85. — 8 Mansi, Tom. XIV. Edit. cit. pag. 394. — 4 Mansi, Tom. XXIV. Edit. cit. Venetiis, 1780. Pag. 410. — 5 Mansi, Tom. XXV. Venetiis, 1782. Pag. 698. * 391 » praescripsit, ut Pater noster, Salutatio angelica et Čredo in linguam vernaculam vertantur et omnibus Dominicis recitentur. 1 Synodus Limmerickensis (an. 1453) cap. 21. praecepit, ut omnis curatus et vicarius in sua ecclesia unum exemplar huius et omnium recentium constitutio- num habeat et cjuater in anno suis parochianis in lingua vernacula exponat. 2 Synodus dioecesana Ribensis (an. 1459) iubet, explicationem evangelii in lingua vernacula faciendam esse. 3 Congressus dioecesanus Basiliensis (an. 1503) voluit, ut parochi fidelibus omnibus Dominicis evangelii pericopas in lingua vernacula explicent, fideles tempore quadragesimali incipiente de confessione bene facienda instruant, sicut parochianos ad praedicationes et catecheses audiendas in diebus Dominicis et festivis admoneant. 4 Anno 1504 Ioannes VI., Episcopus Misenensis, sta¬ tuta synodalia promulgavit, in quibus et de eruditione vulgari agitur. Ilaec statuta inculcant, ut in eruditione religiosa praeprimis lingua vulgaris magni pendatur et ut in regionibus, ubi christicolae alius nationis habitant, parochus šibi sacerdotem auxiliarem, huius linguae peri- tum, acquirat, qui illis in eorum lingua sermocinetur et aliam eruditionem (religiosam) impertiat. 5 Synodus dioe¬ cesana Brixina (an. 1511) constitutioni de ss. Trinitate et de fide catholica adiunxit Pater noster, Ave Maria, symbolum apostolicum, decem mandata divina, quinque sensus, septem peccata capitalia, septem sacramenta, uovem peccata aliena, octo circumstantias peccatorum, s ex opera misericordiae corporalis in textu germanico cum uiandato, ut sacerdotes semel in raense illa perspicue Populo proponant. 6 Concilium Tridentinum demum in sessione XXIV. Ca p. 7. de instructione religiosa sequentia statuit: »Ut fidelis populus ad suscipienda sacramenta maiori cum T4 1 Dr. Karl Joseph Hefele, Conciliengeschichte, fortgesetzt von J. Gard. iergenrother. 8. Band. Freiburg im Breisgau, 1887. Pag. 19. — 2 Hefele, op. c !j* 8- Band. Pag. 66. — 3 Hefele, op. cit. 8. Band. Pag. 152. — 4 Hefele, op. Clt - 8. Band. Pag. 374. — 6 Hefele, op. cit. 8. Band. Pag. 538. — 0 Hefele- °P- cit. 8. Band. Pag. 545. * 392 » reverentia atque animi devolione accedat, praecipit sancta Synodus Episcopis omnibus, ut non solum, quum haec per se ipsos erunt populo administranda, prius illorum vim et usum pro suscipientium captu explicent, sed etiam idem a singulis parochis pie prudenterque, etiam lingua vernacula, si opus sit et commode fieri poterit, servari studeant, iuxta formam a sancta Synodo in catechesi singulis sacramentis praescribendam, quam Episcopi in vulgarem linguam fideliter verti atque a parocliis omnibus populo exponi curabunt; nec non ut inter Missarum sollemnia aut divinorum celebrationem sacra eloquia et salutis monita eadem vernacula lingua singulis diebus festivis et sollemnibus explanent eademque in omnium cordibus, postpositis inutilibus quaestionibus, inserere atque eos in lege Domini erudire studeant.« 1 Cum his Conciliorum constitutionibus concordat, hor- tatio Sanctissimi Patris Papae Leonis XIII. ad Praesules Hungariae: »Episcopi vehementer hortentur parochos et catechistas fidelium hungarica lingua non utentium, ut debito quidem obsequio satisfaciant civili legi, qua pueri in scholis soli er ter doceri debent linguam hungaricam, ac doctrinam christianam non antea eis hungarico idio- mate tradant, quam pueri eandem linguam plene didi- cerint. Hoc aeque puerorum aeterna salus et reipublicae bonum postulat.« 2 Quod sancta mater Ecclesia in Conciliis et I itteris pontificiis de lingua religiosae instructionis imperavit, boe et in praxi semper peragebat. Ut ad convertendas gentes, in diversis partibus or- bis terrarum degentes, missionarios idoneos šibi compa- raret, seminaria ad missionarios excolendos fundavit. Maximum seminarium tališ generis Urbanus VIII. anno 1627 pro propaganda fide erexit et illud immediate Congregationi de propaganda fide subdidit, in quo alum- ni ad opus missionis pro linguarum omnium gentibus 1 Canones et decreta sacrosancti oeeumenici Concilii Tridentini. Ratis- bonae, 1888. Pag. 148 sq. — 1 Instructio sacrae Congregationis Kpisc. et Reg. ad regni Ilungarici Archiepiscopos, Episcopos caeterosque Ordinarios de die 1. Maii 1896. * '893 » erudirentur. 1 Aliud priciri simile Parisiis arino 1663 pro missionibus externis fundatum est. 2 De caetero nostris ternporibus omnes fere ordines et congregationes, quo- rum finis principalis propagatio fidei est, propria semi- naria ad erudiendos missionarios sustinent. In Conciliis recentioribus non minus inculcatum est, ut alumni seminariorum nostratium lingua natio- nali bene edocerentur et ut catechismi in idioma ver- naculum verterentur. Ex parte promovendorum ad beneticia inter alias debitas qualitates requiritur et peritia linguae vulgaris secundum Cancellariae regulain XX. (de idiomate):» Omnis volens accipere aliquod beneficium, debet huius loči idioma bene callere et intelligibiliter loqui.« Tali modo ergo sancta Ecclesia catholica per om- nia saecula adimplet mandatum Domini: Euntes in mun- dum universum, praedicate evangelium omni creaturae (Marc. 16, 15) et voluntatem s. apostoli Pauli: Omnibus omnia factus sum. (I. Gor. 9, 22). Quum autem sancta Ecclesia paene omnes respu- blicas amplectatur, sese etiam pro facultate' earum legibus, 9Uae iuri divino aut ecclesiastico non adversantur, ac- eommodare debet. Quod ad scholas publicas, quae curae e l moderationi reipubličae subiectae sunt, et ad privatas, 9uae iure publicarum scholarum gaudent, attinet, Eccle- Sla m et Civilium legum, quae linguam instructionis re- s piciunt, rationem liabere oportet. Eex generalis, scholas in Austria concernens, in 9uinta paragrapho quidem sonat: »Institutio religiosa P r aepositis ecclesiasticis, ad quos pertinet, curae erit eique proxime ab i I lis invigilabitur« 3 , sed haec fiaragra- P5us doctrinam et exercitia religionis tanturn complectitui’, n °n autem linguam religiosae instructionis. De hac pa- 1 Josef Cardinal Hergenrother, Handlmch dor allgemeinen Kirchen- soschichte. 3. Band. Froiburg im Broisgau, 1886. Pag. 272. — 2 Hergenrother, ■ pand. Edit. cit. pag. 538. — 3 l)as Reichsvolksschulgesetz vom 14. Mai 1869. | U: Uer Keligionsunterricht wird durch die betrcffenden Kirchenbehorden ^esorgt und zunachst von ihnen ttberwacht. (Vergl. Schul- und Unterrichts- anung fu r allgemeine Volkssclmlen und Biirgerscliulen vom 29. September J ° 6 - § 51. Abs. 3). m 394 >f ragraphus sexta sequenti modo loquitur: »De lingua instructionis, auditis eis, qui scholam sustinent,, intra limites legum senatus scholarum provincialis decernit.« 1 Quum autem plurimis in locis cum incolis idiomatis diversi circa eruditionem religiosam difficultates exort,ae sirit, eo quod catechumeni multi linguae pro instrnctione praescriptae imperiti aderant, ad qnestns exhibitos Mini- sterium pro cultn et institutione fecit decisionem, 2 secun- dum quam in scholis elementaribus eruditio religiosa in lingua pro instructione illius scholae destinata beri debet, quamvis catechumeni, illa lingua non ulentes, eam frequentent. Permittitur tamen pro singulis catechu- menis, lingua institutionis plus minusve carentibus, in classibus inferioribus, quando necessitas urget, ad praestandam claritatem lingua eorum vernacula auxili- ariter uti; similiter et in explicandis et recitandis oratio- nibus ante, inter et post catechesim. In eiusmodi conditionibus utique instructio religiosa difficilior efbcitur et ad consequendos uberiores fructus ex parte catechetae maiorem industriam et laborem re- quirit, sed prae oculis habeatur sublimitas muneris cate- chistarum: Opus namque grcmde est, neque enim liomini praeparatur habitatio, sed Deo. (I. Par. 29, 1). Catechetae ergo summarn dent, operam, ut praeceptis Ecclesiae et legibus civilibus in eruditione religiosa convenienter agant. 1 § 6: Uber die Uuterriebtssprache und liber die Unterweisung in eiuer zweiten Landessprache cntscheidet nach Anhoran^; derjenigen, welche die Schule erhalten, innerhalb der durch die (iesetze gezogenen Grenzen die Landesscbulbehorde. (Vergleiche Schul- und Unterrichts-Ordnung, § 2). 2 Der Minister fur Kultus und Unterrieht bat mittels liohen Erlasses vom 3. Dez. 1885 Z. 18.546 eroffnet, dass an deutsclien Scliulen beim Reli- gionsunterricbte nur die deutscbe Sprache zur Amvendung kommt, zumal bei einer utraquistischen Behandlung der Lebrstoft' nur zur Halfte bewaltigt -vver- den konnto. Es bleibe jedoch selbstverstiindlich hiebei nicht ausgeschlossen, dass bei einzelnen Sehiilern slon enischer Nationalitat in den unteren Klassen, wo es- notwondig ist, zur Vermittlung des Verstiindnisses die sloweniscbe Sprache nachhilfsweise in Anwendung gebracht werde, und dass bei jenen Gebeten, \velche zu Beginn, am Schlusse und wahrend des Unterrichtes aus der Religion erkliirt und verricbtet werden, auch die sloweniscbe Sprache ange- wendet werden kann, ohne dass jedoch hiedurch der Charakter der Schule als einer deutschen irgendwie alteriert \viirde. Note des L. Sch. R. vom 13- Dez. 1885, Z. 7133. * B95 » Viriliter age et confortare et fac! Ne timeas et ne- paveas: Dominus enim Deus meus teeum erit et non di- mittet te nec derelinquet, doneč perficias omne opus mini- sterii domus Domini! (I. Par. 28, 20). Caput CLVI. De aetate admittendorum ad primam communio- nem eucharisticam. jummus gregis Christi Pastor, ex quo pontificatus onus in se suscepit, nulli nmquam parcebat ta¬ bori, ut, quod in ipso apostolici muneris ingressu pro- posuerat, instaurare scilicet omnia in Christo, ad effec- tum deduceret. Est autem instauratio in Christo intima et vivifica cum eo unio, qui est vita nostra. (Col. 3, 4). Nam ipse divinus Redemptor in nocte qua tradebatnr testatus est: Ego sum vitis, vos palmites. Qui manet in 'me, et ego in eo, hic fert Jructum multum; quia sine me nihil potestis facere. Si quis in me non manserit, mittetur foras sicut palmes et arescet. (Ioan. 15, 5. 6). Et doctor gentium beatus Paulus ait: Vivo autem, iam non ego, vivit vero in me Christus. Quod autem nune vivo % n čarne, in fide vivo Filii Dei, qui dilexit me et tradidit svmetipsum pro me. (Gal. 2, 20). Quam unionem adeo necessariam, ut arctiorem faceret, Satvator noster, qui »se nascens dedit socium . . se moriens in pretium, Se regnans dat in praernium« 1 , admirabile Eucharistiae ,r iyste]’iam instituit deditque se »convescens in edulium«. Ealularis huius cibi sumptionem fidelibus imposuit et P'e rnanducantibus mirabiles ac plane coelestes pollicitus est: effectus. Amen, amen dico vobis: Nisi manducaveritis čarnem Filii hominis et biberitis eius sangumem., non uabebitis vitam in vobis. Qui manducat meam čarnem et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam, et ego resus- citaho eum in novissimo d,ie. Caro enim mea vere est cibus, 1 Hymnus „Verbum supernum“ in festo Corporis Christi ad Laudes. -k 396 h- et sanguis meus vere est potus. Qui manducat meam čarnem et bibit meam sanguinem, in me manet, et ego in Mo. (Ioan. 6, 54 — 57). Coelestium veritatum Custos divini Magistri mentem probe intelligens, ut periclitanti mundo medicinam propinaret salutarem, nnllam omisit occasionem commen- dandi divini Sacramenti usum eumque frequentem. Decreto, a sacra Congregatione Concilii die 20. Decembris an. 1905 edito, Summus Pontifex quotidianam communi- onem gravissimis verbis laudavit et commendavit simul- que declaravit, quae sit animi dispositio requisita, ut sacramentum quotidie sumi queat. Decretum hoc in Synodo, quam anno 1906 concivimus, vobis, dilecti anunarum pastores, proposuimus vosque rogavimus, »ut Christi fideles, quorum probos moreš ac desiderium sacrae communionis quotidie sumendae perspexeritis, ad mensam Dominicam non modo laeti admittatis, sed paterno cum affectu etiam invitetis« 1 . Nec mediocri cum gaudio audimus, in dioecesi Nostra sanctae communionis usum in dies augeri ac praesertim in congregationibus Marianis aliisque piis sodalitatibus frequentiam divini convivii crescere. — Die 15. Septembris an. 1906 sacra Congregatio Concilii ad propositum dubium, an frequens ac quotidiana Eucharištiae sumptio etiam pueris quibus- cumque post susceptam primam communionem suaderi possit, respondit: »Sacrae communionis frequentiam commendari iuxta articulum primum decreti etiam pueris, qui ad sacram mensam iuxta normam in Cateclnsmo Romano cap. IV. n. 63. semel admissi ab eius frequenti participatione prohiberi non debent, sed potius eos ad id liortari, reprobata praxi contraria alicubi vigente«. lam antea, die scilicet 12. Julii an. 1905 sacra Con¬ gregatio Indulgentiarum pueris ad primam communionem accedentibus nec non eorum consanguineis usque ad ter- tium gradum canonicae computationis inclusive, si sacra- menta susceperint et ad intentionem Summi Pontificis pre- 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. I‘ag. 374. Decretum praelaudatum ibidem pagg. 357—374. -K B97 * ces fuderint, indulgentiam plenariam, omnibus autem Christi fidelibus sollemnitati contrito corde adstantibus indulgentiam septem annorum et septem quadragenarum concessit 1 . — Uie 7. Decembris an. 1907 Ss. D. N. Pius PP. X. per decretum a sacra Congregatione Concilii evul- gatum »benigne concessit, ut infirmi, qui iam a mense decumberent absque certa spe, ut cito convalescant, de confessarii consilio sanctissimam Eucharistiam sum ere possint seinel aut bis in hebdomada, si agatur de infir- mis, qui degunt in piis domibus, ubi sanctissimum Sacra- mentum adservatur, aut privilegio fruuntur Missae in ora- torio domestico; semel vero aut bis in mense pro reliquis, etsi aliquid per modum potus antea sumpserint, servatis de caetero regulis a Rituali Romano et a sacra Rituum Congregatione ad rem praescriptis« 2 . — Ultimum, quod Summus Ecclesiae Gubernator egit, ut quam plurimos Christo uniret eisque aperiret uberes, qui ex augustis- sirno Sacramento profluunt, fontes gratiarum, est decre¬ tum sacrae Congregationis de Sacramentis »de aetate admittendorum ad primam communionem eucharisticam«, editum die 8. Augusti an. 1910. Sapientissimae huius dispositionis effectus erit, ut »sicut. novellae olivarum Ecclesiae tilii sint in circuitu mensae Domini« 3 . En de- creti tenorem originalem 4 , cui adiicimus versiones slo- v enicam et theodiscam 5 . Decretum de aetate admittendorum ad primam communionem eucharisticam. Quam singulari Christus amore parvulos in terris 'Uerit prosequutus, Evarigelii paginae plane testantur. . 1 Acta sanetae Sediš. Vol. XXXVIII. Pag. 122. - 2 Cornolius M. Uechenauor S. D. S., Die kirchliche Reform des Kommunionempfanges durch das Dekret der Konzilskongregation vom 20. Dezember 1905 und dessen ^giinzungen. Regensburg, 1908. Pag. 72. — 3 In festo Corporis Christi q - Antiph. ad Vesperas. — 4 Acta apostolicae Sediš. Annus II. vol. II. | Uni - 15. de die 15. Augusti 1910. 1’agg. 577—583. Folium offleiale dioecesis Us.vantinae 1910. Num. XII. alin. 102. Pagg. 170—174. — 5 Folium officiale 'oecesis Lavantinae 1911. Num. IV. alin. 26. Pagg. 93—100. * m 898 * Cum ipsis enim versari in deliciis habuit; ipsis manus imponere consuevit, ipsos complecti, ipsis benedicere. Idem indigne tulit repelli eos a discipulis, quos gravibus his dictis reprehendit: /Sinite pcirvulos venire ad me , et ne prohibueritis eos; talium enim est regnum Dei. (Marc. 10, 18. 14. 16). Quanti vero eorundem innocentiam animique candorem faceret, satis ostendit, quum, advo- cato parvulo, discipulis ait: Amen dico vobis, nisi efjicia- mini sicut parvuli , non intrabitis in regnum coelorum. Quicumque er go humiliaverit .se sicut parvulus iste, hic est maior in regno coelorum. Et qui susceperit unum parvulum talem in nomine meo, m,e suscipit. (Matth. 18, 3. 4. 5). Haec memorans catholica Ecclesia, vel a sui pri- mordiis, admovere Christo parvulos curavit per eucha- risticam communionem, quam iisdem subministrare solita est etiam lactentibus. Id, ut in omnibus fere antiquis libris ritualibus ad usque saeculum XIII. praescriptum est, in baptizando fiebat, eaque consuetudo alicubi diutius obtinuit; apud Graecos et Orientales adhuc perseverat. Ad summovendum autem periculum, ne lactentes prae- sertirn panem consecratum eiicerent, ab initio mos invalidi Eucharistiam iisdem sub vini tantum specie ministrandi. Neque in baptismate solum, sed subinde saepius divino epulo reficiebantur infantes. Nam et ecclesiarum quarundam consuetudo fuit Eucharistiam praebendi pue- rulis continuo post Clerum et alibi post adultorum •communionem residua fragmenta iisdem tradendi. Mos hic deinde in Ecclesia latina obsolevit, nec sacrae mensae participes fieri coeperunt infantes, nisi illucescentis rationis usum aliquem haberent et augusti Sacramenti notitiam quandam. Quae nova disciplina, ab aliquot Synodis particularibus iam recepta, soleinni sanctione firmata est oecumenici Concilii Lateranensis IV., anno MCCXV., promulgato celebri canone XXI., quo fidelibus, postquam aetatem rationis attigerint, sacra- mentalis confessio praescribitur et sacra communio liisce verbis: »Omnis utriusque sexus fidelis, postquam « 399 * ad annos discretionis pervenerit, omnia sua solus peccata confiteatur tideliter, saltem semel in anno, proprio sacer- doti et, iniunctam šibi poenitentiam studeat pro viribus adimplere, suscipiens reverenter ad minus in Pascha, Eucharistiae sacramentum, nisi forte de consilio proprii sacerdotis ob aliquam rationabilem causam ad tempus ab eius perceptione duxerit abstinendum.« Concilium Tridentinum 1 , nullo paclo reprobans antiquam disciplinam ministrandae parvulis Eucharistiae ante usum rationis, Lateranense decretum confirmavit et anathema dixit in eos, qui contra sentirent: »Si cjuis negaverit omnes et singulos Christi fideles utriusque sexus, quum ad annos discretionis pervenerint, teneri singulis annis, saltem in Paschate, ad communicandum, iuxta praeceptum sanctae matrisEcclesiae, anathema sit« 2 . Igitur vi ali ati et adhuc vigentis decreti Lateranensis, Christi fideles, ubi primurn ad annos discretionis perve- nerint, obligatione tenentur accedendi, saltem semel in anno. ad poenitentiae et Eucharistiae sacramenta. Veram in hac rationis seu discretionis aetate statuenda haud pauci errores plorandique abusus decursu ternporis inducti sunt. Fuerunt enim, qui aliam sacra- taento poenitentiae, aliam Eucharistiae suscipiendae discretionis aetatem assignandam esse censerent. Ad Poenitentiam quidem eam esse aetatem discretionis iudicarunt, in qua rectum ab inhonesto discerni posset, a deoque peccari; ad Eucharistiam vero seriorem requiri aetatem, in qua rerum fidei notitia plenior animique praeparatio posset afferri maturior. Atque ita, pro variis locorum usibus hominumve opionibus, ad primam Eucha- r istiae receptionem hinc decem annorum aetas vel duo- decim, hinc quattuordecim vel maior etiam est constituta, prohibil is interim ab eucharistica communione pueris Ve l adolescentibus praescripta aetate minoribus. Istiusmodi consuetudo, qua per speciem tutandi decoris augusti Sacramenti arcentur ab ipso fideles, „ 1 Sess. XXI. de Communione cap. 4. — 2 Sess. XIII. de Eucharistia Ca P- 8. can, 9. M 400 > 5 - complurium exstitit causa malorum. Fiebat enim, ut puerilis aetatis innocentia a Christi complexu divulsa, nullo interioris vitae succo aleretur; ex quo illud etiam eonsequebatur, ut praevalido destituta praesidio iuventus, tot insidiis circumventa, amisso candore, ante in vitia rueret, quam sancta mysteria delibasset. Etiamsi vero primae communioni diligentior institutio et accurata sacramentalis confessio praemittatur, quod quidem non ubique fit, dolenda tamen sernper est primae innocentiae iactura, quae, sumpta tenerioribus annis Eueharistia, poterat fortasse vitari. Nec minus est reprobandus mos pluribus vigens in locis, quo sacramentalis confessio inhibetur pueris non- dum ad eucharisticam mensam admissis aut iisdem absolutio non impertitur. Quo fit, ut ipsi peccatorum fortasse gravium laqueis irretiti magno cum periculo diu iaceant. Quod vero maximum est, quibusdam in locis pueri nondum ad primam commnnionem admissi, ne instante quidem mortis discrimine, sacro muniri Viatico permit- tuntur, atque ita defuncti et more infantium iIlati tumulo Ecclesiae suffragiis non iuvantur. Eiusmodi damna inferunt, qui extraordinariis prae- parationibus primae communioni praemittendis plus aequo insistunt, forte minus animadvertentes, id genus cautelae a Iansenianis erroribus esse profectum, qui sanctissimam Eucharistiam praemium esse contendunt, non humanae fragilitatis medelam. Contra tamen pro- fecto sensit Tridentina Synodus, quum docuit eam esse »antidotum, quo liberemur a culpis quotidianis et a peccatis mortalibus praeservemur« 1 ; quae doctrina nuper a sacra Congregatione Concilii pressius inculcata est decreto die XX. mensis Decembris an. MDCCCCV. Jato, quo ad communionem quolidianam aditus universis tum provectioias tum tenerioris aetatis patuit, duabus tantummodo impositis conditionibus, statu gratiae et recto voluntatis proposito. 1 Sess. XIII. de Eueharistia cap. 2. -K 401 rf Nec sane iusta causa esse videtur, quamobrern, quum antiquitus sacrarum specierum residua parvulis i etiam lactentibus distribuerentur, extraordinaria nune praeparatio a puerulis exigatur, qui in primi candoris et innocentiae felicissima conditione versantur mysticoque illo cibo propter tot huius temporis insidias et pericula indigent maxime. Quos reprehendimus abusus ex eo sunt repetendi, quod nec scite nec reete definiverint, quaenam sit aetas diseretionis, qui aiiam poenitentiae, aliam Eucharistiae assignarunt. Unam tamen eandemque aetatem ad utrum- que sacramentum requirit Lateranense Concilium, quum coniunctum confessionis et communionis onus imponit. Igitur, quemadmodum ad confessionem aetas diseretionis ea censetur, in qua honestum ab inhonesto distingui potest, nempe qua ad usum aliquem rationis pervenitur; sic ad communionem ea esse dicenda est, qua eucha- risticus panis queat a communi dignosci; quae rursus eadem est aetas, in qua puer usum rationis est asse- quutus. Nec rem aliter acceperunt praecipui Concilii Latera- nensis interpretes et aequales illorum temporum. Ex historia enim Ecclesiae constat, Synodos plures et epi- scopalia decreta, iam inde a saeculo XII., paulo post Eateranense Concilium, pueros annorum septem ad primam communionem admisisse. Exstat praeterea summae aueto- ritatis testimonium, doetor Aquinas, cuius haec legimus: »Quando iam pueri incipiunt aliqualem usum rationis babere, ut possint devotionem concipere huius Sacramenti (Eucharistiae), tune potest eis hoc Sacramentum conferri « 1 . Quod sic ex.planat Ledesma: »Dico ex omnium consensu, c iuod omnibus habentibus usum rationis dalida est Eucharistia, quantutncumque cito habeant illum usum fationis; esto quod adhuc confuse cognoscat ille puer ^uid faciat« 2 . Eumdem locum his verbis explicat Vasquez: »Si puer semel ad hunc usum rationis pervenerit, statim 1 Summa Theol. p. III. q. 80. a. 9. ad 3. — .* In s. Thom. p. III. q. 80. a - 9 - dub. 6. 26 •« 402 h- ipso iure divino ita obligatur, nt Ecclesia non possit ipsum omnino liberare« 1 . Eadem docuit s. Antoninus, scribens: »Sed cum est doli capax (puer), cum scilicef potest peccare mortaliter, tum obligatur ad praeceptum de confessione et per consequens de communione« 2 . Tridentinum quoque Goncilium ad hanc impellit conclusi- onem. Dum enim memorat sess. XXI. cap. 4: »Parvulos usu rationis carentes nulla obligari necessitate ad sacra- mentalem Eucharistiae'communionem«, unam hanc rei rationem assignat, quod peccare non possint: »Siquidem, inquit, adeptam filiorum Dei gratiam in illa aetate amittere non possunt.« Ex quo patet hanc esse Concilii mentem, tune pueros communionis necessitate atque obligatione teneri, quum gratiam peccando possunt amit¬ tere. His consonant Concilii Romani verba, sub Benedicto XIII. celebrati ac docentis, obligationem Eucharistiae sumendae incipere, »postquam pueruli ac puellae ad annum diseretionis pervenerint, ad illam videlicet aetatem, in qua sunt apti ad discernendum hunc sacramentalem cibum, qui alius non est quam verum lesu Ghristi corpus, a pane communi et profano et sciunt accedere cum debita pietate ac religione« 3 . Catechismus Romanus autem, »qua aetate, inquit, pueris sacra mysteria danda sint, nemo melius constituere potest quam pater et sacer- dos, cui illi confiteantur peccata. Ad illos enim pertinet explorare et a pueris percunctari, an huius admirabilis Sacramenti cognitionem aliquam acceperint et gustum habeant« 4 . Ex quibus omnibus colligitur, aetatem diseretionis ad communionem eam esse, in qua puer panem eucha- ristieum a pane communi et corporali distinguere sciat, ut ad altare possit devote accedere. Itaque non perfecta rerum fidei cognitio requiritur, quum aliqua dumtaxat elementa sint satis, hoc est aliqua cognitio; neque 1 In III. p. s. Thom. disp. 214. c. 4. n. 43. — 2 P. III. tit. 14. c. 2. §5. — s iBtruzione per quei che debbono la prima volta ammettersi ali# S. Communione. Append. XXX. P. 11. —- 4 P. II. de sacramento Euchari- stiae n. 63. -k 403 * plenus rationis usus, quum sufficiat usus quidam inci- piens, hoc est aliqualis usus rationis. Quapropter com¬ munionem ulterius differre, ad eamque recipiendam maturiorem aetatem constituere, improbandum omnino est, idque Apostolica Sedeš damnavit pluries. Sic fel. rec. Pius Papa IX. litteris Cardinalis Antonelli ad •episcopos Galliae datis die XII. Martii anno MDCCCLXVI. invalescentem in quibusdam dioecesibus morem pro- trahendae primae communionis ad maturiores eosque praefixos annos acriter improbavit. Sacra vero Congre- : gatio Concilii die XV. mensis Martii anno MDCCCLI. 'Concilii provincialis Rotbomagensis caput emendavit, quo pueri vetabantur infra duodecimum aetatis annum ad communionem accedere. Nec absimili ratione se gessit haec sacra Congregatio de disciplina sacramentorum in causa Argentinensi die XXV. mensis Martii anno MDCCCCX; in qua cum ageretur, admittine possent ad sacram communionem pueri vel duodecim vel quattuordecim annorum, rescripsit: »Pueros et puellas, cum ad annos discretionis seu ad usum rationis pervenerint, ad sacram mensam admittendos esse.« Hisce omnibus mature perpensis, sacer hic Ordo de disciplina sacramentorum, in generali Congregatione habita die XV. mensis Iulii anno MDCCCCX., ut memo- r ati abusus prorsus amoveantur et pueri vel a ten er is annis lesu Christo adhaereant, Eius vitam vivant ac tutelam inveniant contra corruptelae pericula, sequentem formam de prima puerorum communione ubique ser- v andam statuere opportunum censuit. I. Aetas discretionis tum ad confessionem tum ad sanctam communionem ea est, in qua puer incipit ratioci- ri ari, hoc est circa septimum annum, sive supra sive e tiam infra. Ex hoc tempore incipit obligatio satisfaciendi tdrique praecepto confessionis et communionis. II. Ad primam confessionem et ad primam communi- °nem necessaria non est plena et perfecta doctrinae ' c hristianae cognitio. Puer tamen postea debebit integrum 26 * M 404 >*• catechismum pro modo suae intelligentiae gradatim addiscere. III. Cognitio religionis quae in puero requiritur, ut ipse ad primam communionem convenienter se praeparet, ea est, qua ipse fidei mysteria necessaria necessitate medii pro suo captu percipiat atque eucharisticum panem a communi et corporali distinguat, ut ea devotione, quam ipsius fert aetas, ad sanctissimam Eucharistiam accedat. IV. Obligatio praecepti confessionis et communionis, quae puerum gravat, in eos praecipue recidit, qui ipsius curam babere debent, hoc est in parentes, in confes- sarium, in institutores et in parochum. Ad patrem vero aut ad illos, qui vices eius gerunt, et ad confessarium, secundum Catechismum Romanum, pertinet admittere puerum ad primam communionem. V. Semel aut pluries in anno curent parochi indicere atque habere communionem generalem puerorum, ad eamque non modo novensiles admittere, sed etiam alios T qui parentum confessariive consensu, ut supra dictum est, iam antea primitus de altari sancta libarunt. Pro utrisque dies aliquot instructionis et praeparationis prae- mittantur. VI. Puerorum curam habentibus omni studio curan- dum est, ut post primam communionem iidem pueri ad sacram mensam saepius accedant et, si lieri possit, etiam quotidie, prout Christus Iesus et mater Ecclesia desiderant, utque id agant ea animi devotione, quam tališ fert aetas. Meminerint praeterea quibus ea cura est, gravissimum quo tenentur officium providendi, ut publicis catechesis praeceptionibus pueri ipsi interesse pergant, sin minus, eorundem religiosae institutioni alio modo suppleant. VII. Consuetudo non admittendi ad confessionem pueros aut numquam eos absolvendi, quum ad usum rationis pervenerint, est omnino improbanda. Quare Ordinarii locorum, adhibitis etiam remediis iuris, cura- bunt, ut penitus de medio tollatur. VIII. Detestabilis omnino est abusus non ministrandi Viaticum et extremam Unctionem pueris post usum ■k 405 h- rationis eosque sepeliendi ritu parvuloram. In eoš, qui ab huiusmodi more non recedant, Ordinarii locorum severe animadvertant. Haec a PP. Cardinalibus sacrae huius Congregati- onis sancita sanctissimus D. N. Pins Papa X. in audientia diei VII. currentis mensis omnia adprobavit iussitque praesens edi ac promulgari decretum. Singulis autem Ordinariis mandavit, ut idem decretum non modo parochis et Clero significarent sed etiam populo, cui voluit legi quotannis tempore praecepti paschalis vernacula lingua. Ipsi autem Ordinarii debebunt unoquoque exacto quin- quennio, una cum ceteris dioecesis negotiis etiam de huius observantia decreti ad sanctam Sedem referre. Non obstantibus contrariis quibuslibet. Datum Romae ex Aedibus eiusdem sacrae Congre- gationis, die VIII. mensis Augusti anno MDCCCCX. D. Card. Ferrata, Ph. Giustini, l Praefectus. a secretis. Odlok o starosti prvoobhaj ancev. Kako posebno ljubezen do malih je gojil Kristus n a zemlji, izpričuje jasno sveti evangelj. Med njimi bi¬ vati mu je bilo veselje; njim je po navadi roke polagal, Pa jih je objemal in blagoslavljal. Vznevoljen pokara Učence, ki so jih odganjali, z resnimi besedami: Pu¬ stite otročičevi k meni priti in nikar jim ne branite, zakaj takih je božje kraljestvo! (Mark. 10, IB. 14. 16). Kako visoko pa je cenil njihovo nedolžnost in čistost srca, je dovolj pokazal, ko je otroka k sebi poklical in rekel Učencem: Resnično vam povem, ako niste kakor otroci, ne pojdete v nebeško kraljestvo. Kdorkoli se torej poniža kakor ta otrok, ta je večji v nebeškem kraljestvu. In kdor sprejme katerega takega otroka v mojem imenu, mene sprejme. (Mat. 18, 3. 4. 5). Spominjajoč se tega, si je katoliška Cerkev od svo- J e ga začetka sem prizadevala, otročiče voditi h Kristusu s svetim obhajilom, ki ga je navadno delila tudi dojenč- -h 406 >f kom. To se je vršilo, kakor je bilo skoraj v vseh ob¬ rednih knjigah tja do 18. stoletja zapovedano, pri krstu in ponekod se je ta običaj ohranil še dalje; pri Grkih in Orientalcih je še v navadi. Da pa se prepreči nevar¬ nost , da bi kje zlasti dojenčki izbruhali posvečeni kruh, postalo je v začetku običajno, takim deliti sveto obhajilo samo pod podobo vina. Pa ne le pri svetem krstu, marveč tudi pozneje so se otročiči večkrat nasičevali z božjo hrano. Po ne¬ katerih cerkvah je bila namreč navada, otročičem de¬ liti sveto obhajilo neposredno za duhovščino, po drugih so jim po obhajilu odraslih dajali preostale svete kosce. Ta običaj se je kesneje v latinski cerkvi odpravil, in začeli so otroke pripuščati k mizi Gospodovi še le tedaj, ko so prišli nekoliko k pameti ter si pridobili nekaj znanja o presvetem Zakramentu. Ta novi, od nekaterih krajevnih škofijskih zborov že sprejeti red je bil od IV. splošnega cerkvenega zbora v Lateranu leta 1215 slo¬ vesno potrjen in podprt s tem, da se je proglasil slo¬ veči 21. kanon, v katerem se vernikom, brž ko so do¬ speli do starosti spoznanja, zaukazuje zakramentalna izpoved in sveto obhajilo s temi-le besedami: »Vsi ver¬ niki obojega spola naj se, ko so dosegli leta spoznanja, posamezni vsaj enkrat v letu prav izpovejo vseh svojih grehov postavljenemu izpovedniku, pa naj si prizadevajo naloženo pokoro po svojih močeh opraviti in naj vsaj o velikonočnem času zakrament presvetega rešnjega Te¬ lesa pobožno prejmejo, razen če se jim po nasvetu njihovega izpovednika iz kakšnega pametnega vzroka zdi potrebno, da se ga prejeti začasno zdržijo.« Tridentinski zbor 1 pa, ne da bi kje zavrgel staro navado, otročičem deliti sveto obhajilo, še preden so prišli k pameti, je Lateranski odlok vnovič potrdil, tiste pa, ki bi bili nasprotnega mnenja, izobčil z besedami: »Ako kdo taji, da je vsak posamezen vernik obojega spola, kadar doseže leta spoznanja, vsled zapovedi ma- 1 Sesa. XXI. de communione cap. 4 . M 407 >f tere svete Cerkve dolžen enkrat v letn, vsaj o veliko¬ nočnem času prejeti sveto režnje Telo, bodi izobčen.« 1 Vsled tega še vedno veljavnega odloka Lateran¬ skega so torej verniki, kakor hitro pridejo do let spo¬ znanja, dolžni vsaj enkrat v letu prejeti zakrament svete pokore in presvetega rešnjega Telesa. Pri določanju starosti, ki je za pametno spoznava¬ nje potrebna, pa se je v teku časa vrinilo nemalo zmot in obžalovanja vrednih razvad. Nekateri so mislili, da se naj določi druga starost za prejem zakramenta svete pokore in druga za prejem presvetega rešnjega Telesa. Za pokoro so sicer smatrali tisto starost za pravo, v kateri more otrok razločevati dobro od hudega in torej grešiti; za sveto obhajilo pa so terjali poznejša leta, v katerih je omogočeno temeljitejše poznanje verskih resnic in bolj dozorelo pripravljanje na duši. In tako so vsled krajevnih navad in človeških naziranj določili po nekod starost od 10 do 12, po drugod pa 14 in še več let, ter so izključili dečke in deklice ali celo mladeniče in mladenke pred to zaukazano starostjo od svetega ob¬ hajila. Ta navada, ki je na videz varovala čast najsve¬ tejšemu Zakramentu, pri tem pa vernike odvračala od hjega, je postala vzrok mnogoterega zla. Zgodilo se je namreč, da nedolžnost otroških let, ločena od zedinje¬ na s Kristusom, ni dobivala nobene hrane notranjega življenja, čigar posledica je bila tudi ta, da je mladina, oplenjena najkrepkejšega varstva, obkrožena od toliko zalezovanj, izgubila čistost srca ter zašla v pregrehe, preden je okusila svete skrivnosti. Čeprav se pa vrši pred prvim svetim obhajilom skrbnejši poduk in se °pravi vestna izpoved, kar se sicer ne zgodi povsod, se mora vendar zmeraj obžalovati izguba prve nedolžnosti, hi bi se morebiti bila dala zabraniti s prejemanjem Presvetega rešnjega Telesa v bolj nežnih letih. Nič manj ne obsojamo šege, ki je zavladala po mnogih krajih, da se otrokom, ki še niso bili pri sve- ' Sess. XIII. de Eucharistia cap. 8. can. 9. -k 408 is¬ tem obhajilu, zabranjuje zakramentalna izpoved ali vsaj odrekuje odveza. Tako se zgodi, da, zapleteni v zanke morebiti celo smrtnih grehov, dolgo živijo v veliki dušni nevarnosti. Najhuje v tem oziru pa je, da po nekaterih krajih otrok, ki še niso bili pri prvem svetem obhajilu, niti v bližnji smrtni nevarnosti ne pustijo okrepčati s sveto popotnico, in da so ti, ako umrjejo, pokopani po obredu za nedorasle otroke ter ne dobijo pomoči priprošenj svete Cerkve. Takšno škodo narejajo tisti, ki bolj, kakor je prav, silijo na izredno pripravo na prvo sveto obhajilo, ker morebiti premalo premislijo, da je ta način opreznosti iz¬ šel iz zmot janzenistov, ki trdijo, daje presveto rešnje Telo plačilo vernikom, nepazdravilo za človeško slabost. Ravno nasprotno pa je trdil Tridentinski zbor z naukom, da je ono (sveto rešnje Telo) »protisredstvo, ki nas očiščuje vsakdanjih pregreškov ter obvaruje smrtnih grehov« 1 ; ta nauk je vnovič še bolj izrecno zatrdila sveta kongre¬ gacija Tridentinskega zbora z odlokom z dne 20. decembra 1905, s katerim je odprla pristop k vsakdanjemu sve¬ temu obhajilu vsem, naj si bodo v višji ah bolj nežni starosti; naložena sta jim samo dva pogoja: stan po¬ svečujoče milosti božje in pa čist namen. V resnici tudi ni videti pravičnega razloga, zakaj naj bi se, ko so se vendar od pamtiveka sem razdeljevali delci posvečenih podob celo dojenčkom, zdaj terjala iz¬ redna priprava od otročičev, ki so v najbolj srečnem stanju prve čistosti in nedolžnosti ter prav posebno po¬ trebujejo te skrivnostne hrane zavoljo tolikih zalezovanj in nevarnosti našega časa. Razvade, ki smo jih grajali, se morajo odtod izva¬ jati, ker tisti, ki so zaznamenovali drugo starost spo¬ znanja za izpoved in drugo za obhajilo, niso ne razumno ne prav določili, katera da je. Saj vendar Lateranski zbor, ko obenem nalaga dolžnost za izpoved in obha- 1 Sess. XIII. de Eucharistia cap. 2. -k 409 >f jilo, terja za oba zakramenta eno in isto starost. Kakor torej z ozirom na izpoved velja za starost spoznanja tista, v kateri se more razločevati pošteno od nepošte¬ nega, to je, ko se pride nekoliko k pameti, tako se ima za obhajilo veljavna imenovati tista, v kateri se more razločevati evharistični kruh od navadnega; to so pa zopet leta, v katerih pride otrok k pameti. Nič drugače niso tega umevali najznamenitejši raz- lagavci in sodobniki Lateranskega zbora. Iz cerkvene zgodovine je namreč dognano, da je več škofijskih zborov in odredb že od 12. stoletja sem, kmalu po Lateranskem zboru, pripuščalo sedemletne otroke k prvemu obhajilu. Kazen tega imamo pričo najvišje veljave, učenika Akvin- skega, čigar besede se glasijo: »Brž ko otroci začnejo nekoliko rabiti pamet tako, da morejo zapopasti češčenje lega Zakramenta (evharistije), tedaj se jim more podeliti ta Zakrament.« 1 Te besede razlaga Ledesma tako-le: »V sporazumu z vsemi rečem, naj se sveto rešnje Telo podeli vsem, ki so pri pameti, kakor hitro rabijo to Pamet, bodisi da otrok še nejasno spoznava, kar dela.« 2 Vasquez pa tolmači isto mesto s temi-le besedami: »Ako pride otrok enkrat do te pameti, ga koj že božje pravo veže v toliki meri, da ga Cerkev ne more popol¬ noma oprostiti.« 3 Prav isto uči sv. Antonin, ko piše: »Brž ko je otrok zmožen zvijače, torej v stanu smrtno- grešiti, ga veže zapoved izpovedi in potemtakem tudi Napoved obhajila.« 4 Tudi Tridentinski zbor nas sili k temu sklepu. Ko namreč v XXI. seji v 4. poglavju pripomni, da »otrokom, ki še niso prišli k pameti, v nobenem oziru ni Potrebno prejemanje najsvetejšega Zakramenta«, navaja 2a to edini razlog, češ, ker ne morejo grešiti. »Ne morejo namreč«, pravi, »zadobljene milosti otrok božjih izgu¬ biti v tej dobi.« Iz tega je razvidno, da so po mnenju z bora otroci še le tedaj potrebni in dolžni prejeti sveto obhajilo, kadar so v stanu, z grehom izgubiti milost. S „ 1 Summa Theol. p. III. q. 80. a. 9. ad 3. — 3 In s. Thom. p. III. q. v 4 ■ a - 9- dub. 6. — 3 In III. p. s. Thom. disp. 214. c. 4. n. 43. — * P. 111. tU - H. c. 2. § 5. ■h 410 a tem se ujemajo besede Rimskega zbora, ki se je vršil za Benedikta XIII. ter učil, da se začenja dolžnost, preje¬ mati sveto rešnje Telo, kakor hitro dečki in deklice pridejo v leta razločevanja, t. j. do tiste dobe, v kateri so sposobni, to zakramentalno jed, ki ni nič drugega kakor pravo Telo Jezusa Kristusa, razločevati od navad¬ nega vsakdanjega kruha ter znajo pristopiti s spodobnd pobožnostjo in spoštljivostjo.« 1 Rimski katekizem pa pravi: »V kateri starosti naj se dajo otrokom svete skrivnosti, ne more nihče bolje določiti kakor oče in pa mašnik, kateremu se isti izpovejo svojih grehov. Njima namreč pristoji, da preiščeta in pri otrocih poizvesta, so li že dosegli kaj spoznanja o tem prečudežnem Zakramentu in imajo li kaj hrepenenja po njem.« 2 Iz vsega tega posnamemo, da je potrebna starost za obhajilo tista, v kateri otrok zna razločevati evha¬ ristični kruh od navadnega, telesnega kruha tako, da more pobožno pristopiti k altarju. Zatorej se ne terja popolno znanje verskih naukov, ker zadostujejo nekatere temeljne resnice, t. j. nekoliJcšno spoznanje; tudi ne po¬ polna raba uma, ker zadostuje nekaka začetna raba, t. j. neholiksna raba uma. Zategadelj se mora povsem obsojati, ako se sveto obhajilo predaleč odlaga in se zanj določa prepozna, že bolj zrela doba, in to je tudi apostolski Sedež že večkrat zavrgel. Tako je papež Pij IX. blaženega spomina s pismom kardinala Antonellija, poslanim dne 12. marca 1866 francoskim škofom, kar najostreje obsodil navado, razvijajočo se v nekaterih škofijah, prvo obhajilo odlašati na bolj dozorela in vnaprej določena leta. Sveta kongregacija Tridentinskega zbora pa je dne 15. marca 1851 popravila poglavje Rouenske provincialne sinode, po katerem je bilo otrokom pred 12. letom prepovedano pristopiti k svetemu obhajilu. Na podobni način je ravnala ta sveta kongregacija za oskrbo zakramentov v zadevi Strassburške škofije dne 25. marca 1910; ko se je šlo za to, se li naj otroci 1 Istruzione per quei che debbono la prima volta ammettersi alla S. Com- munione. Append. XXX. P. 11. — * P. II. de sacramento Eucharistiae n. 63. ■K 411 >f z 12 ali 14 leti pripustijo k svetemu obhajilu, je taista odločila: »Dečki in deklice se naj pustijo k mizi Gospo¬ dovi, kadar pridejo do let razločevanja ali k pameti.« Vse to je dobro premislil ta sveti zbor za oskrbo zakra¬ mentov, in da bi se omenjene razvade popolnoma od¬ pravile, pa da bi se otroci že od nežnih let oklepali Jezusa Kristusa, posnemali njegovo življenje in našli varstvo pred nevarnostmi izpridenja, je isti v svoji glavni seji dne 15. julija 1910 spoznal za umestno, da določi nastopna pravila zastran prvega obhajila otrok,, po katerih se morajo vsi ravnati: 1. Starost razločevanja kakor za izpoved tako za sveto obhajilo je tista, v kateri začne otrok pametno- misliti, t. j. okrog sedmega leta, ali črez ali pa tudi manj. Od tega časa se začenja dolžnost, zadostiti obojni postavi izpovedi in obhajila. 2. Za prvo izpoved in prvo obhajilo ni potrebno popolno in dovršeno poznanje krščanskega nauka. Vendar Pa se mora otrok pozneje vsega katekizma po meri svojega uma polagoma priučiti. 3. Znanje veronauka, ki se terja od otroka za primerno pripravo k prvemu obhajilu, je toliko, da po svoji zmožnosti umeje skrivnosti svete vere, ki so k vzveli- čanju neobhodno potrebne, da razločuje evharistični kruh od navadnega in telesnega in da pristopi k svetemu obhajilu s tisto pobožnostjo, ki je primerna za njegovo- starost. 4. Za izpolnitev zapovedi, ki nalaga otroku dolžnost,, da se izpove in prejme obhajilo, so v prvi vrsti odgo- v orni tisti, ki morajo skrbeti za otroka, namreč starši, Spovednik, učitelji in župnik. Očeta ali njegove namest¬ nike in izpovednika pa po rimskem katekizmu zadevlje, da pustijo otroka k prvemu svetemu obhajilu. 5. Župniki naj skrbijo, da bodo enkrat ali večkrat v letu napovedali in imeli skupno obhajilo otrok; k temu naj pripustijo ne samo prvoobhajancev, marveč tudi take, so, kakor zgoraj omenjeno, s privoljenjem staršev ali lz Povednika že prej okusili nebeško hrano od altarja. k P12 * Za te in za one pa se naj vrši poprej skozi nekaj dni poduk in priprava. 6. Tisti, ki imajo skrb za otroke, naj z vso mar¬ ljivostjo skrbijo, da isti otroci po prvem obhajilu večkrat, in če mogoče vsak dan, kakor želi Jezus Kristus in mati sveta Cerkev, pristopijo k mizi Gospodovi, in da to store s pobožnostjo, kakršna je primerna njihovi starosti. Razen tega naj se tisti, ki imajo to skrb, zave¬ dajo svoje zelo težavne dolžnosti, gledati na to, da otroci sami nadalje obiskujejo očitne katehetiške nauke, ali, če bi to ne bilo mogoče, da jim na drug način pre¬ skrbijo verski poduk. 7. Navada, da se otroci, ko so prišli k pameti, ne puščajo k izpovedi, ali da se jim nikdar ne da odveza, se mora popolnoma zavreči. Zategadelj naj škofje tudi z uporabo pravnih pripomočkov skrbijo, da se popolnoma odpravi. 8. Vse graje vredna je navada, da se otrokom, ko so že pri pameti, ne delita sveta popotnica in sveto poslednje olje, in da se pokapajo po obredu za nedo¬ rasle otroke. Proti takim, ki ne bi opustili tega običaja, naj škofje ostro postopajo. Vse to, kar so oo. kardinali te svete kongregacije sklenili, so naš sveti oče papež Pij X. pri sprejemu dne 7. t. m. potrdili in naročili, da se naj izda ter priobči ta odlok. Posameznim škofom pa so veleli, da naj ravno ta odlok dajo na znanje ne samo župnikom in duhov¬ ščini, ampak tudi ljudstvu, ki naj se mu, tako želijo, vsako leto o priliki velikonočne zapovedi prebere v mate¬ rinem jeziku. Škofje sami pa imajo po preteklem vsakem petem letu obenem z drugimi zadevami škofije vred tudi o izpolnjevanju tega odloka poročati sveti stolici. Nasprotne odredbe ali navade, kakršnekoli, so ne¬ veljavne. Dano v Rimu, iz Doma iste svete kongregacije, dne 8. avgusta 1910. D. kard. Ferrata, Ph. Giustini, prefekt. tajnik. -k 413 >*• Verordnung iiber das Alter der Erst- kommunikanten. Mit welch besonderer Liebe Christns auf Erden den Kleinen zugetan war, bezeugt klar das Evangelium. Mit ihnen zu verkehren war es ja seine Wonne; ihnen pflegte er die Hande aufzulegen, sie in seine Arme zu schliessen und zu segnen. Unwillig dartiber, dass sie von den Jungern zuriickgewiesen wurden, tadelte er diese mit den ernsten Worten: Lasset die Kleinen zu mir kommen und wehret Umen niclit; denn fur solche ist das Reich Gottes. (Marc. 10, 13. 14. 16). Wie sehr er aber deren Unschuld und Seelenreinheit schatzte, be~ zeugte er genugsam, da er ein Kind herbeirief und zu seinen Jungern sprach: Wahrlich, ich sage euch, wenn dir nicht werdet wie die Kinder, so werdet ihr nicht in das Himmelreich eingehen. Wer immer sich aho demiitigt wie dieses Kind, der ist der Grosste im Himmelreiche. Und wer ein solches Kind in meinem Kamen aufnimmt, der nimmt mich auf. (Matth. 18, 3. 4. 5). Eingedenk dessen war die katholische Kirche von ihren ersten Zeiten an bestrebt, die Kleinen durch die heilige Kommunion zu Christus zu fiihren, indem sie dieselbe schon den Sauglingen zu reichen pflegte. Das geschah nach der Vorschrift tast aller alten Ritualbucher kis zum 13. Jahrhundert bei der Taufe, und mancherorts bat sich diese Gewohnheit noch langer erhalten; bei den Griechen und Orientalen ist sie heute noch in Ubung. Um jedoch der Gefahr auszuweichen, es konnten besonders, die Sauglinge das geheiligte Brot herauswerfen, bildete sich von Anfang an die Sitte, diesen die heilige Eucharistie n ur unter der Gestalt des Weines zu spenden. Und nicht bloss bei der heiligen. Taufe, sondern a uch spiiterhin wurden die Kinder ofter mit dem gott- bchen Mahle erquickt. In manchen Kirchen herrschte na mlich die Sitte, den Kleinen die heilige Kommunion Unrnittelbar nach dem Klerus zu spenden, in anderen •k 414 >f reichte man ihnen nach der Kommunion der Erwach- senen die ubriggebliebenen Partikeln. Dieser Brauch kam spater in der lateinischen Kirche ab und man begann die Kinder nicht friiher zum Ti- sche des Herrn zuzulassen, als bis sie einigermassen zum Gebrauche der Vernunft gekommen waren und einige Kenntnis von dem hochheiligen Sakramente er- langt hatten. Diese neue, von einigen Partikularsynoden bereits angenommene Disziplin wurde durch die feier- liche Sanktion des IV. allgemeinen Laterankonzils im Jahre 1215 bekraftigt, indem der beruhmte Kanon XXI verkiindet wurde, durch welchen den Glaubigen, sobald sie das Alter der Vernunft erreicht haben, die sakra- mentale Beichte und der Empfang der heiligen Kommu¬ nion mit folgenden Worten anbefohlen wird: »Alle Glaubigen beiderlei Geschlechtes sollen, nachdem sie die Unterscheidungsjahre erreicht haben, einzeln alle ihre Sunden ihrem verordneten Priester wenigstens einmal im Jahre recht beichten und die ihnen auferlegte Busse nach Kraften zu verrichten trachten und wenigstens zur osterlichen Zeit das allerheiligste Sakrament; des Altars andachtig empfangen, es sei denn, dass sie iiber Anraten ihres verordneten Priesters aus irgend einem vernunftigen Grunde zur Zeit sich vom Empfange des- selben enthalten zu sollen glauben.« Das Konzil von Trient 1 hat, ohne jedoch die alte Disziplin, nach welcher die heilige Kommunion den Kin- dern schon vor dem Vernunftgebrauche verabreicht wurde, irgendwie zu verurteilen, das Lateranensische Dekret neu eingescharft und jene, welche das Gegenteil behaupten wur- den, mit dem Banne belegt, indem es bestimmte: »Wenn jemand leugnet, dass jeder einzelne Christglaubige beider¬ lei Geschlechtes, sobald er zu den Unterscheidungsjahren gelangt ist, verpflichtet ist, gemass dem Gebote der heiligen Mutter Kirche alle Jahre wenigstens zur osterlichen Zeit zu kommunizieren, so sei er im Banne.« 2 1 Sess. XXI. de communione cap. 4. — 1 Sess. XIII. de Eucharistia cap. 8. can. 9. -k 415 >f Nac.h diesem, noch immer geltenden Dekrete des Laterankonzils sind also die Christglaubigen, sobald sie zu den Unterscheidungsjahren gekommen sind, verpflichtet, wenigstens eininal im Jahre die heiligen Sakramente der Bnsse und des Al tar s zu empfangen. Bei Feststellung dieses tur den Vernunftgebrauch und die Unterscheidungsfahigkeit notwendigen Alters ha- ben sich aber im Laufe der Zeit nicht wenige Irrtiimer und beklagenswerte Missbrauche eingeschlichen. Es fan- den sich namlich solche, welche ein anderes Unter- scheidungsalter fiir den Empfang des Bussakramentes und ein anderes fiir jenen des Altarssakramentes fest- setzen zn sollen glaubten. Fiir die Busse hielten sie zwar jenes Unterscheidungsalter fiir das richtige, in welcbem man Recht von Unrecht zu unterscheiden und daher zu siindigen imstande sei; fiir die heilige Kom¬ munion aber sei ein vorgeriickteres Alter erforderlich, in welchem eine griindlichere Kenntnis der Glaubens- wahrheiten und eine reifere Vorbereitung des Geistes uioglich sei. So kam es, dass je nach den verschiedenen Grtsgebrauchen und menschlichen Anschauungen fiir die Erstkommunion hi er ein Alter von 10 bis 12, dort ein solches von 14 und noch mehr Jahren festgesetzt ^vurde, und Knaben oder sogar Jiinglinge vor Erreichung dieses vorgeschriebenen Alters von dem Empfange der heiligen Kommunion ausgeschlossen blieben. Eine derartige Gepflogenheit, durch welche unter dem Vorwande, die Wiirde des bochheiligen Sakramentes z u wahren, die Glaubigen von dessen Empfange fernge- halten wurden, ist. zur Ursache vieler Ubel geworden. So geschah es namlich, dass die Unschuld des Kindes- alters, losgeschalt von der Vereinigung mit Christus, durch keinen inneren Lebenssaft genahrt wurde; das hatte a uch zur Folge, dass die Jugend, des kraftigsten Schutz- mittels beraubt, von so vielen Nachstellungen umgarnt, dire Herzensreinheit verlor und friiher in Laster verfiel, bevor sie noch die heiligen Geheimnisse verkostet hatte. Wenn aber auch der ersten heiligen Kommunion eine ■a 416 >»■ fleissigere Unterweisung und eine gewissenhaftere Beichte vorausgeht, was ubrigens nicht liberall geschieht, so ist doch immer der Verlust der ersten Unschuld zu bekla- gen, welcher durch den Empfang der Eucharistie in den zarteren Jahren hatte vielleicht vermieden werden konnen. Nicht minder zu verwerfen ist die an mehreren Orten herrschende Sitte, solche Kinder, die noch nicht znr heiligen Kommunion zugelassen worden sind, auch von der sakramentalen Beichte fernzuhalten oder ihnen doch die Lossprechung zu verweigern. So geschieht es, dass diese, vielleicht in die Schlingen sogar schwerer Siinden verstrickt, lange Zeit in grosser Seelengefahr schweben. Das Schlimmste in dieser Beziehung aber ist, dass an manchen Orten Kinder, die noch nicht zur ersten heiligen Kommunion zugelassen sind, nicht einmal bei nahender Todesgefahr mit der heiligen Wegzehrung ver- sehen werden und, wenn sie sterben, nach dem Ritus der Kinderbegrabnisse beerdigt, der kirchlichen Fiirbitte verlustig gehen. Einen derartigen Schaden richten jene an, welche auf ausserordentliche Vorbereitungen zur ersten heiligen Kommunion mehr als billig dringen, indem sie vielleicht zu wenig beachten, dass diese Art der Vorsichtsmass- regel von den Jansenisten ausgegangen ist, die da be- haupten, die heilige Eucharistie sei eine Belohnung, nicht aber ein Heilmittel menschlicher Schwachheit. Das gerade Gegenteil davon behauptete aber das Konzil von Trient im Lehrsatze, sie sei »das Gegenmittel, wodurch wir von den taglichen Fehlern befreit und vor Todsiinden bewahrt werden« j 1 diese Lehre ist neulich von der hei¬ ligen Konzilskongregation noch ausdrucklicher einge- scharft worden durch das Dekret vom 20. Dezember 1905, wonach der Zutritt zur taglichen heiligen Kom¬ munion allen, sowohl im vogeriickteren als auch im zarteren Alter, offensteht, wenn nur die zwei Bedin- 1 Sess. XIII. do Eucharistia cap. 2. -k 417 >f gungen — der Stand der Gnade und der rechte Wil- lensvorsatz — vorhanden sind. In der Tat scheint auch kein gerechter Grand dafiir zu sein, warum man, da doch von altersher Teilchen der heiligen Gestalten selbst den Sauglingen verabreicht wurden, jetzt von den Kleinen, die im uberaus gluckli- chen Zustande der ersten Seelenreinheit nnd Unschuld sich befinden und gar sehr jener geheimnisvollen Speise wegen der sovielen Nachstellungen und Gefahren unse- rer Zeit bediirfen, eine ausserordentliche Vorbereitung verlangen solite. Die von uns geriigten Missbrauche sind davon her- zuleiten, dass jene, \velche ein anderes Unterscheidungs- alter fiir die Beichte und ein anderes fiir die Kommunion bezeichneten, dasselbe weder klug noch richtig bestimmt haben. Verlangt ja doch das Konzil von Lateran, indem es die Verptlichtung zur Beichte und Kommunion zu- gleich auferlegt, fiir beide Sakramente ein und dasselbe Alter. Wie daher hinsichtlich der Beichte als Unter- scheidungsalter dasjenige gilt, in welchem man Recht und Unrecht zu unterscheiden imstande ist, d. h. zu einigem Vernunftgebrauch gelangt, so ist hinsichtlich der Kommunion jenes als das geltende zu bezeichnen, in welchem man das eucharistische Brot vom gewohnlichen zu unterscheiden vermag; das aber ist wieder jenes Alter, in \velchem das Kind den Gebrauch der Vernunft erlangt hat. Nicht anders fassten die hervorragendsten Ausleger und Zeitgenossen des Laterankonzils die Sache auf. Aus der Kirchengeschichte ist namlich erwiesen, dass mehrere %noden und bischofliche Verordnungen schon vom 12. Jahrliundert, an, bald nach dem Konzil von Lateran, Kinder mit sieben Jahren zur Erstkommunion zugelassen Kaben. Uberdies liegt ein Zeugnis von hochster Autorititt v ° r , namlich jenes des Kirchenlehrers von Aquin, in dem Folgendes zu lesen ist: »Sobald die Kinder irgend e men Gebrauch der Vernunft zu haben beginnen, so dass Sle die Ehrerbietung gegen dieses Sakrament (die Eucha- 27 4> 448 rf ristie) erfassen konnen, kann ihnen dieses Sakrament gespendet werden.« 1 Diese Stelle erklart Ledesma wie folgt: »In Ubereinstimmung aller sage ich, dass allen, die den Gebrauch der Vernunft haben, die Eucharistie zu spenden sei, sobald sie diesen Vernunftgebrauch er- langt haben, sei es auch, dass das Kind noch unklar erkennt, was es tat.« 2 Und Vasquez erlautert die gleiche Stelle mit folgenden VVorten: »Wenn das Kind eintnal zu diesem Vernunftgebrauch gelangt ist, so ist es sofort durch das gottliche Gesetz derart verpflichtet, dass es die Kirche nicht ganzlich davon freisprechen kann.« 3 Dasselbe lehrt der lil. Antoninus, indem er schreibt: »Sobald das Kind einer hinterlistigen Handlung fahig, daher eine Todsiinde zu begehen imstande ist, hat es die Verpflichtung, das Gebot der Beichte, folglich auch jenes der Kornrnunion zu erfiillen.« 4 Auch das Konzil von Trient drangt zu der niimlichen Schlussfolgerang. Indem es namlich im 4. Kapitel der XXI. Sitzung bemerkt, dass »die Kinder, denen es am Vernunftgebrauche man- gelt, durch keine Notwendigkeit zum Empfange der sakramentalen Eucharistie verpflichtet seien«, fiihrt es als einzigen Grand dafiir an, dass sie nicht sundigen konnen. »Sie konnen ja,« sagt es, »die erlangte Gnade der Kinder Gottes in jenem Alter nicht verlieren.« Dar- aus geht hervor, dass das Konzil der Ansicht \var, fiir die Kinder bestehe dann die Notwendigkeit und Ver- pflichtung zu kommunizieren, sobald sie die Gnade durch Sundigen zu verlieren imstande sind. Damit stimmen iiberein die VVorte des Romischen Konzils, welches unter Benedikt XIII. abgehalten wurde und lehrt, die Verpflich¬ tung zum Empfange der Eucharistie beginne, »sobald die Knaben und Madchen in das Unterscheidungsjahr d. h. in jenes Alter getreten sind, in \velchem sie fahig sind, diese sakramentale Speise, die keine andere ist als der wahre Leih Jesu Christi, von dem gewohnlichen, tagli- 1 Summa Theol. p. III. q. 80. a. 9 ad 3. — * In s. Thom. p. III. q. 80. a. l J. dub. G. — * In III. p. s. Thom. disp. ‘214. c. 4. n. 43. — 4 P. III. tit. 14. c. 2. § 5. -k 419 ;+ Herrn zuzulassen, sobaldsie znden Unterscheidungsjahren oder znm Vernunftgebrauche gelangt sind.« Nach reitlicher Uberlegung alles dessen und damit die erwahnten Missbrauche ganzlich beseitigt werden und die Kinder schon vom zarten Alter an Jesu Christo anhangen, sein Leben nachahmen und Schutz finden gegen die Gefahren der Verderbnis, hat diese heilige Sakramentenkongregation in der Generalversammlung vom 15. Juli 1910 fur zeitgemass erachtet, nachstehende iiberall einzuhaltende Norm hinsichtlich der Erstkommu- nion der Kinder aufzustellen: 1. Uas Unterscheidungsalter sowohl fur die Beichte als fur die heilige Kommunion ist jenes, in welchem das Kind verniinftig zu denken beginnt, das ist um das siebente Lebensjahr herum, dariiber hinaus oder auch fruher. Von dieser Zeit an beginnt die Verpflichtung, dem doppelten Gebote der Beichte und Kommunion> nachzukommen. 2. Zur ersten Beichte und zur ersten Kommunion ist eine vollstandige und vollkommene Kenntnis der christlichen Lehre nicht erforderlich. Doch muss das Kind nachher den ganzen Katechismus nach Massgabe- seiner Fassungskraft stufenweise erlernen. 3. Die fur das Kind zur gehorigen Selbstvorbereitung. zur Erstkommunion erforderliche Religionskenntnis be- steht darin, dass es die zum Heile notwendigen Glau- bensgeheimnisse seinem Fassungsvermogen entsprechend verstehe und das eucharistische Brot vom taglichen und leiblichen Brote unterscheide und mit jener Andacht, die sein Alter mit sich bringt, zum Tische des Herrn trete. 4. Die auf dem Kinde lastende Verpflichtung zur Beichte und Kommunion trifft vorzuglich jene, denen die Fursorge fur dasselbe obliegt, namlich die Eltern, den Beichtvater, die Lehrer und den Pfarrer. Das Kind zur ersten heiligen Kommunion zuzulassen, ist nach -k 421 > 3 - dem romischen Katechismus jedoch Sache des Vaters oder seiner Stellvertreter und des Beichtvaters. 5. Die Pfarrer mogen dafur Sorge tragen, dass sie mehreremale im Jahre eine Generalkommunion der Kin¬ der ansagen und abhalten, zn welcher nicht nur die Erstkommunikanten, sondern auch solche zuzulassen sind, welche, wie oben bemerkt wurde, mit Einwilligung der Eltern oder des Beichtvaters schon friiher die himm- lische Speise am Altare verkostet haben. Fiir die einen wie fiir die anderen soli eine mehrtagige Unterweisung und Vorbereitung vorausgeschickt werden. 6. Jene, denen die Obsorge fiir die Kinder anver- traut ist, sollen mit allem Eifer darauf bedacht sein, dass die Kinder nach der ersten heiligen Kommunion ofter und, dem Wunsche Christi Jesu und der heiligen Mutter Kirche gemass, womoglich auch taglich zum Tische des Herrn hinzutreten und dass sie dies mit der ihrern Alter entsprechenden Andacht tun. Uberdies mbgen jene, denen die Obhut iiber die Kinder zukommt, ihrer hochst schwierigen Pflicht eingedenk sein, dafur zu sorgen, dass die Kinder selbst fernerhin offentlichen katechetischen Vortragen beiwohnen, oder, wenn dies nicht moglichsein solite, in anderer Weise fiir deren reli- giosen Unterricht Sorge zu tragen. 7. Die Gepflogenheit, die Kinder, nachdem sie den Gebrauch der Vernunft erlangt haben, nicht zur Beichte zuzulassen oder dieselben niemals zu absolvieren, ist durchaus zu verwerfen. Darum werden die Bischofe, selbst unter Anwendung der rechtlichen Mittel, dafiir ■Sorge tragen, dass sie vollstandig beseitigt werde. 8. Durchaus verwerflich ist der Missbrauch, den Kindern nach erreichtem Vernunftgebrauch die heilige ^egzehrung und die letzte Olung vorzuenthalten und dieselben nach dem Ritus fiir Kinderbegrabnisse zu be- erdigen. Gegen diejenigen, \velche von dieser Gepflo- genheit nicht abstehen wollten, sollen die Ordinarien ®trenge vorgehen. -K 422 > Diese von den Kardinalen dieser heiligen Kongre- gation gefassten Entscheidungen hat unser Heiliger Vater Papst Pius X. in der Audienz am 7. dieses Monates alle bestatigt und angeordnet, gegenwartiges Dekret her- auszugeben und zu veroffentlichen. Den einzelnen Or- dinarien aber gab er den Auftrag, dieses Dekret nicht nur den Pfarrern und der Geistlichkeit bekannt zu ge- ben, sondern er wollte, dass es auch dem Volke all- jahrlich bei Gelegenheit des osterlichen Gebotes in der Muttersprache vorgelesen werde. Die Ordinarien selbst aber 'werden nach Ablauf von je funt Jahren zugleich mit den iibrigen Angelegenheiten dej" Diozese auch uber die Beobachtung dieses Dekretes dem heiligen Stuhle Bericht zu erstatten haben. Irgendwelche entgegenstehende Verordnungen oder Gebrauche haben keine Geltung. Gegeben zu Rom aus dem Wohnhause derselben heiligen Kongregation, am 8. August 1910. D. Kardinal Ferrata, Ph. Giustini, Prafekt. Sekretar. In Synodo anno Domini 1896 celebrata, in qua actum est de cultu sanctissimi Eucharistiae sacramenti, monuimus iam de prima puerorum communione et suc- cincte proposuimus praeparationis rationem ac modum 1 . In congressu dioecesano, quem anno Domini 1908 coadunavimus, specialem evulgavimus Constitutionem, in qua fuse exposuimus, quanti momenti sit, ut pueri ad sacram synaxim primo admittendi bene praeparentur, de aetate neocommunicantium historice disseruiinus atque pro Nostra dioecesi normam statuimus, rationem prae¬ parationis tum remotae tum proximae dedimus nec non sollemnitatem die primae communionis instituendam descripsimus 2 . Publicato decreto »Quam singulari« non nisi pauca quaedam ex eis, quae in praelaudata Synodo disposita sunt, paululum erunt immutanda. 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi,- 1897. Pag. 280. — 2 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coad- unata. Marburgi, 1904. Pagg. 460 — 495. -K 428 * Concilium Lateranense IV. iussit omnes utriusque sexus fideles, postquam ad annos discretionis pervenerunt, confiteri peccata saltera sernel in anno et in Pascha suscipere sanctissimum Eucharistiae sacramentum, 1 quod praeceptum Concilium Tridentinum instauravit. Dubium tamen adhuc exsurgere poterat, quanam aetate pueri ad eam discretionem perveniant, quae a Conciliis postu- latur. Praxis in diversis regionibus diversa invaluit nec viri docti, theologiam moralem Iractantes, in aetate con- crete determinanda inter se conveniebant. 2 Dein etiam alia ad faciendam confessionem exquiri coeperat aetas, alia eaque maior pro libandis sacris mysteriis. Quibus omnibus occurrit sapientissimum decretum haec dispo- nendo: »Unam tamen eandemque aetatem ad utrumque sacramentum requirit Lateranense Concilium, quum coniunctum confessionis et communionis onus imponit. Igitur, quemadmodum ad confessionem aetas discretionis ea censetur, in qua honestum ab inhonesto distingui potest, nempe qua ad usum aliquem rationis pervenitur; sic ad communionem ea esse dicenda est, qua eucha- risticus panis queat a communi dignosci; quae rursus eadem est aetas, in quapuer usum rationis est assequutus«. Quando ergo puer rationis usum aliquem est adep- tus, ut bonum distinguat a moraliter malo, et conse- quenter peccare potest, fit subditus legi ac proinde sal- tem tempore paschali ad Uominicam debet duci mensam. Ra nempe aetate, qua supernaturalis gratiae vita peri- culis incipit exponi, medium illud adhibendum est, quo y ita roboratur atque augetur iuxta Domini verba: Sicut 'Misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem, et qui manducat me, et ipse vivet propter me. (Ioan. 6, 58). Edoceatis ergo, venerabiles mysteriorum Dei dis- Pensatores, fideles de hac gravi obligatione, moneatis iaiprimis parentes, ne non modo opponant dif- ficultates, sed ut vel ipsi laeto corde succrescentem , 1 Historiam praecepti vide apud A. Vilien, Histoire des commandements Q ® l’Eglise. 2. <5d. 1’aris, 1909. Pagg. 181—213. — ' J Ecclesiae Lavantinae Syn- octus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pagg. 463—4GG. M 424 !+ sobolem ducant ad Salvatorem, qai praebet panem confortantem cor et miscet viniim germinans virgi- nes! Edoceatis fideles, non ex studio novitatum, prout Ecclesiae adversarii clamitant, sed ex vera intelligentia eorum, quae Christus mandavit, tum decretum Latera- nense tum explicationem hanc, quam Ecclesia auctoritate a Christo fundatore tradita utens proposuit, emanasse! Praeceptum nempe, quod inter ecclesiastica quartum enumeramus, quoad substantiam divinum est, determi- natio sola, quo modo adimpleri debeat, Ecclesiam habet auctricem. Quum parentibus iuxta decretum »Quam singulari« primario iudicium de aetate discretionis conveniat, rite et sedulo edocendi sunt, ut obligationi gravissimae sa- tisfacere queant neve pro prima communione conditiones exigant, quas non modo non statuit, sed magis respuit Ecclesia Christi. Poterit autem haec instructio dari vel publice, in Ecclesia explicando laudati decreti sensum, sapientiam, utilitatem, vel privatim, quum expediat et valde sit commendandum, ut catecheta puerorum ad primam communionem admittendorum parentes visitet vel ad se invitet eisque declaret, quanti sit aestimandum, ut pueri in tenera aetate, in primae innocentiae nitore Christi Domini sacramentum vitale sumant. Secundario obligatio diiudicandi, an puer iam ad discretionis aeta- tem pervenerit ac proinde praecepto suscipiendi sacra- menta teneatur, incumbit confessario vel, secundum con¬ ditiones nostrarum regionum, catechetae. Catechismus Romanus, ubi antiquum usum dandi sanctissimam Eucharistiam infantibus minus convenien- tern ostendit, haec habet: »Hi (infantes) enim neque sacram Eucharistiam a profano et communi pane sciunt discernere neque ad eam accipiendam pietatem anirni et religionem afferre possunt .« 1 De aetate autem, qua pueris sacra mysteria danda sint, exigit, ut »huius ad- mirabilis Sacramenti cognitionetn aliquam acceperint et Catechismus Romanus. P. II. de sacramento Eucharistiae n. 62 . m 425 * gustum habeant .« 1 Quum dubia practica exorta sint de necessaria veritatum religiosarum scientia, decretum prae- senssacrae Congregationis authentice declarat, quid requiri possit ac debeal. Praeparatio ad panem coelestem uti- liter et fructuose accipiendum semper necessaria in duobus consistit, ut communicans in stotu gratiae sit et cum reda piaque mente ad saeram mensam accedat . 2 Iamvero ut pueri pietatem animi et religionem concipere possint, oportet essentialia fidei catholicae dogmata — ea scilicet, quae continentur in sex illis fundamentali- bus veritatibus, quas perstringit catechismus ab Episcopis Austriae approbatus — cognoscant simulque sciant sub sacramentali specie panis aliquid sublime, ipsum Salva- torem, esse praesentem. Quae si noverint, devotionem animi congruentem poterunt habere. Amplior atque pro- fundior veritatum religionis explicatio annis primam communionem sequentibus danda erit. Elementaren! illam religionis cognitionem, quae ad primam communionem exigitur, pueri in nostris regionibus acquirent secundo vel certo tertio quo scholas frequentant anno, praesertiin si catechetae nullam omittent occasionem alias quoque religiosas veritates referendi ad sanctissimam Euchari- stiam, in qua vere,' realiter et substantialiter praesens est ipse salutis Auctor. Tališ educatio, quam non imme- rito eucharisticam nuncupares, multum iuvabit, ut pueri vel in tenera aetate sufficientem admirabilis Sacramenti cognitionem accipiant, desiderium eliciant, gustum ha¬ beant. Difficultates statim ab initio superandas tore Nos n on latet. Tamen, venerabiles sacerdotes, non deeritis, u i praeiudiciis — nil aliud enim sunt — occurratis iortiter in re, suaviter in modo. Summi Pontificis desi¬ derium, tenellam iuventutem vinciendi divino Salvatori, invidiam atque odium excitat antiqui adversarii Dei ho- s hsque generis humani, qui nullum non experietur me- dium, ut laborem tam salutarem fructu privet. Utitur 1 Ibid. n. 63. — s Decretum'„Sacra Tridentina Synodus“. (Synodus ' 10e cesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pag. 360). -K 426 * aatem sententiis late diffusis, sin minus falsis, certo tamen erroribus aditum praebentibus. Sunt vero fere sequentes: exaggerata aestimatio intellectus in rebus mo- ralibus, sinistrum iudicium, quo nimis extollitur effectus subiectivae praeparationis in sacramento suscipiendo (opus operantis) nec satis agnoscitur operatio sacramenti, quae semper principalis est, denique sententia ianseni- anum sapiens errorem, quasi Christus Dominus sacra- mentum Corporis et Sanguinis sui instituisset, ut a no- bis solum adoraretur, non autern principaliter, ut nobis esset verus cibus, panis supersubstantialis, medicamen- tum immortalitatis. Valde vos exhortamur, dilecti animarum pastores, ut altum sensum, quo Summus Pontifex muneris sui scopurn prosequitur, admirantes, omni studio adlaboretis, ut ea, quae ad sanctificationem populi Christiani com- mendat, media strenue adhibeatis, memores Dominici verbi: Qui vos audit, me audit. (Luc. 10, 16). Et Nos pro tam salutari dispositione Summo Ecclesiae Pastori gratias agentes in Nostra dioecesi tenenda mandamus et praecipimus, quae sequuntur: 1. Aetas discretionis, qua praeceptum annuae con- fessionis et paschalis communionis obligare incipit, in nostris regionibus tertium annum, quo pueri scholas frequentant, non transgreditur. Quapropter hoc tempore omnes ducendi erunt ad confessionem et ad sacram inensam. Si autern discretio iam antea adfuerit, statim curandum erit, ut pueri privatim ad sacramenta accedant. 2. Quamvis discretio pro utroque sacramento sus¬ cipiendo requisita eadem sit, tamen, si locorum adiuncta vel praeparationis ratio id suaserint, poterunt catechetae pueros aliquot hebdomadas ante primam commnnionem ducere iam ad confessionem peragendam, curabunt ta¬ men, ne intervallum temporis nimis grande intersit. B. Prima sollemnis cornmunio habeatur Dominica in Albis; si tamen alicubi consuetudo iam invaluit, sollem- nitatem hanc obeundi die festo s. Aloysii, iuventutis patroni coelestis, vel die divino Cordi lesu sacro,. m 4 27 * retineatur, Nosque pro neocommunicantibus tempus utile ad implendum paschale praeceptum nsqae ad eum ter- minnm prolongamus. Tolerare sanctam primam commu- nionem ultra definitum tempus differri nec volumus nec possumus. 4 . In sollemnitate celebranda omnia serventur, quae mandata sunt in Synodo anno 1903 facta. Quum in po- sterum pueri et puellae minoris quam usque nune ae- tatis ad sanctam communionem sint ducendi, maior erit adhibenda attentio, ne candelis ardentibus infortunium accidat. 5. Ut parentes et omnes Christi fideles intelligant,. quanti aestimandum sit, ut pueri statim ac ad disereti- onis annos venerint, cum Christo in Eucharistia prae- sente uniantur fontemque gratiae in se suscipiant, decer- nimus, ut quotannis Dominica IV. Quadragesimae vel praelegatur sacrae Congregationis decretum vel sermone libero explicentur, quae in laudato decreto continentur. Insuper vehementer desideramus et valde commenda- mus, ut tum de l'requenti communione tum de aetate neocommunicantium saepius verbum fiat, ex. gr. occasione adorationis augustissimi Mysterii, in congregationibus Marianis, piis patrurri matrumque familias associationibus a fiisque religiosis sodalitatibus; hac enim ratione populus edocebitur, adversariorum commenta, falsae sinistraeve sententiae refellentur, salutaris fructus attingetur. 1 , 1 L- Andrieux, La premiere communion. Histoire et discipline, textes * tlo( 'nments des origines au XX e siecle. Pariš, 1911. Pagg. 392. — Jul. Bess- ri 61 3 - I’’ ® er ® r ^ ass aer Sakramentskongregation ilber die Erstkommunion rU Kinder. (Stimmen aus Maria-Laacb. LXXIX. Band. 1910. S. 332—349). — g ri ef an die Eltern der Erstkommunikanten. 6. AuH. Regensburg, 1910. — • Coubd, L’age de la premiere communion et le Decret „Quam singulari 11 . aiis. Pagg. 48. — Die Kinderkommunion. Das Dekret „Quam singulari 1 * er- utert. Diilmen in AV., 1911. Pagg. 88. — Mich. Gatterer S. I., Die Erst- (, 'nmunion der Kinder. Brixen am Eisack. Pagg. 113. — Casimiro Card. ^ennari, Sulla etii della prima Communione. Roma, 1911. Pagg. 42. — Fr. Oster- i ' l ? n , Die Vorbereitung der Kinder auf die erste beilige Kommunion. (Theo- teS* 6 UD ^ Dlanbe. III. Jahrg. 1911. S. 177 — 190). — Jos. Pascher, Kurze Ka- nnesen zur Vorbereitung auf die erste hi. Beicht und erste hi. Kommunion. i >a gg. 22. — Dr. Jos. Prbtzner, Die dftere und tagliche Kommunion der die in’ aa d er h°rn, 1910. Pagg. 69—72. — Idem, Friih und oft! AVorte an g ..KKern tiber die heilige Kommunion. Diilmen in AV., 1911. Pagg. 81. — '1 opringer 8.1., Die Vorurteile gegen das Krstkommuniondekret. Innsbruck, -k 428 >f »Ista esca, quam accipis, iste panis vivus, qui de- scendit de coelo, vitae aeternae substantiam subministrat.« 1 »Hic est panis vitae: qui ergo vitam mandncat, mori non potest. Quomodo morietur, cui cibus vita est? *Quomodo deficiet, qui habuerit vitalem substantiam?« 2 Caput CLVII. De pastoratione studiosorum. jluis non tristitia afficitur, videns, quomodo hoc I tempore inter eos, qui intelligentes vocantur, fides deficiat et quantopere res religiosae in maligno sint po- sitae? In quinque classes illi distingui possunt: In indifferentes, quibus omnes religiones, eo magis •omnes confessiones christianae, idem valent; nullam curant, neque ut vitam suam secundum hanc illamve conforment, študent. Et numerus eorum grandis est. Ii sunt, quos Spiritus Sanctus verbis signilicare videtur: ■Scio opera tua, quia neque frigidus es neque calidus; utinam frigidus esses aut calidus; sed quia tepidus es et nec frigidus nec calidus, incipiam te evomere ex ore meo. (Apoc. 8, 15. 16). In dubitantes, qui omni religioni dubium opponunt, utrum vera sit an non. Praeprimis fidem christianam oppugnant, concutiunt doctrinam Christi, rident de miraculis, Christum virum sapientissimum fuisse conce- dunt, de divinitate vero eius dubitant. In timidos, qui religionem christianam veram esse et credunt et sciunt, sed metu hominum offlcia religiosa omittunt; hi sunt Nicodemi huius temporis, Pilati ignavi t.imidique. 1911. Pagg. 96. — Idem, Katechismus der Eltern zum Erstkommunion-Unter- richt der Kleinen. Innsbruck, 1911. Pagg. 30. — Idem, Lasset die Kleinen zu mir kommen! Innsbruck, 1911. Pagg. 96. — Weisungen der bischoflichen Vollversammlung in Wien . . . liber das Dekret „Quam singulari". (Folium ofiiciale dioecesis Lavantinae 1911. Num. VIII. alin. 72. pagg. 164 — 167). 1 S. Ambrosius, De mysteriis 8, 47. — 2 S. Ambrosius, Expositio in psalmum 118. Sermo XVIII, 49. +! 429 h- In incredulos, qui fidem variis ex causis perdiderunt.. Quam (scil. fidem et bonam conscientiam) quidam repel- lentes circa fidem naufragaverunt. (I. Tim. 1, 19). Multi hostes infensissimi Christi facti sunt. Quis non remini- scatur verborum Apostoli: Nune antichristi multi factv sunt, unde scimus, quia novissima kora est. (I. loan. 2, 18). Quoniam multi seduetores exierunt in mundum, qui non confitentur Iesum Ckristum venisse in čarnem: hic est seduetor et antichristus. (II. Ioan. 7). In fideles, qui fidem et corde observant et forti animo coram hominibus Christi religionem confitentur. Sunt quasi equites sine pavore et sine vituperatione. Si quis interrogaverit, quaenam classis maior sit r . quid responderi oportet? Classem fidelium maiorem caeteris nequaquam esse constat, potius multo minorem existere adtirmari licebit. Quae est eausa tališ calamitatis? Quando et ubi et fiuomodo intelligentes fidem amittunt et Ecclesiae Christi v ertunt terga? Plurimi procul dubio in universitatibus, afii generatim tempore, quo relictis scholis mediis a Parentibus disiuncti et ab omni inspectione liberi, a dis¬ ciplina scholastica soluti et effrenata libertate gaudentes r es suas, šibi ipsis derelicti, ab omnibus independentes gerunt. Ne ergo absolutis studiis in scholis mediis statim tenebris infidelitatis comprehendantur et ne propterea lr i abyssum moralis pravitatis ruant, in scholis mediis e os in religiosa educatione confirmari necesse est. Ut finem hunc adipiscatur, valde difficile et aequo rr| cdo meritorium est officium magistri religionis in scholis Mediis. Eius munus pro salute universali, pro bono rei- Publicae et speciatim pro Ecclesiae prosperitate quam rri aximi est momenti. Forsitan numquam eius labor tanti v aloris erat, sicuti hodie est, quum educatio iuvenum ialibus periculis offendatur, quum iuvenes domi raro fidid boni audi ant vel legant vel videant, quum tantae ^ntationes et fidem et moreš eorum conquassent, eo an aplius, quum studiosi omni alio religioso reetore care- an t> pastoratione parochiali quodammodo excludantur,. ■k 430 >*■ plurimum ne sciant quidem, ubi sedes sit ipsoram pa- rochiae. Ut officio suo magistri illi satisfaciant, tam excelso quam gravi humerisque fortioribus vix tolerabili, vires suas omnes voveant muneri suo explendo. Officium vero eorum triplex est. Ipsos oportet, discipulos suos docere, eis gratiae fontes communicare eorumque moreš sta- bilire. Iiisce componitur pastofalio studiosorum. Beatus et laurea coronandus, qui de ea bene meretur! Est vere bonus pastor. Docet et erudit quasi pastor gregem suum. (Eccli. 18, 13). Sicut pastor gregem suum pascet, in brachio suo congregabit agnos et in sinu suo levabit, foetas ipse portabit. (Is. 40, 11). I. Imprimis ergo magistram religionis studiosos do¬ cere oportet. Si prudentia sua in docenda iuventute, tum in schola tum in ecclesia, discipulis veritates christianas ita explanaverit, ut pateant, placeant, moveant, iam labor eius fruetus insignes carpsit. Quilibet enim vitam suam secundum tidei suae amussim componit. »Difficile est, ut male vivat, qui bene credit«, ait magnus ille Augustinus. 1 Quid autem docebit magister religionis in scholis mediis? Generatim dicendum: Verbum sanum, irrepre- hensibile, ut is, qui ex adverso est, vereatur, nihil habens malum dicere de nobis. (Tit. 2, 8). Nil doceat, nisi veri- tatern christianam purissimam. Exclamet, cum A pošto! o) Nos autem praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis qut- dem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem voeatis Iudaeis atque Graecis Christum Dei virtutem Dei sapientiam. (I. Cor. 1, 23). Sic autem praedicavi Evangelium hoc, non ubi nominatus est Christus, ne super alienum fundamentum aedificarem. (Rom. 15, 20). Suas hypotheses et opiniones et sententias opprimet magister; nonnisi caduceator erit Christi. Non enim nosmetipsos praedicamus, sed, Iesum Christum Dommum nostrum, nos autem servos vestros per Iesum, quoniam Deus, qui dixit de tenebris lucern splendescere, ipse illuttd 1 Sermo 49, 2. -k 431 *- m cordibus nostris ad illuminationem scientiae claritatis Dei, in facie Christi lesu. (II. Cor. 4, 5). Ne obliviscatur verborum Apostoli: Iesus Ghristus heri et hodie et in saecula! Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci! Op- timurn est enim gratia stabilire cor, non escis: quae non profuerunt ambulantibus in eis. (Hebr. 13, 8. 9). Non est in alio aliquo salus. Non enim aliud nomen est sub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos jieri. (Act. ap. 4, 12). Si quis vobis evangelizaverit praeter id, quod aecepistis, anathema sit! (Gal. 1, 9). Magister religionis adnitetur, ut omnes discipuli, etiam ii, qui non quinque talentis sed vix uno gaudent, veritatem comprehendant et intelligant. Veritates pri- rnarias et fundamentales explicite sciant, quae et ad fidem et ad moreš pertinent. Simplici sed omnino clara explicatione magister plus proderit, quam grandioso philosophico apparatu et artificioso instruendi modo. Imitare, bone magister religionis, divum Paulum, qui: Ego, inquit, cum venissem ad vos, fratres, veni non in sub- Urnitate sermonis aut sapientiae, annuncians vobis testi- vnonium Christi. Non enim iudicavi, me scire aliquid vnter vos, nisi lesum Christum et hunc crucifixum. Et ego m infirmitate et timore et tremore multo fui apud vos, et sermo meus et praedicatio mea non in persuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione spiritus et vir- tutis, ut fides vestra non sit in sapientia hominum, sed in v irtute Dei. (I. Cor. 2, 1—5). Quid prodest doctus sermo in schola, si vestigia ri ulla in cordibus relinquit? Multo melior est perspicua, e tiamsi humilis explanatio et iterata repetitio eorum, ( iuae praeprimis sciri debent. Quidquid praecipies, esto brevis, ut cito dieta Percipiant animi dociles teneantque tideles, Omne supervacuum pleno de peetore manah’ », 1 Q. Horatii Flacci (le arto poetica liber. Vera. 335—337. (Lucianus u eller, Q. Horatii Flacci Carmina. Lipsiae, 1881. Pag. 237). -K 432 * Veritates, quae memoriae non solide inseruntur, mox oblivioni traduntur. »Numquam satis dicitur, quod numquam satis discitur«, observat sapiens s. Augustinus. Respiciendo materiam et amplitudinem religiosae institutionis, observari oportet, omnia decretis et sta- tutis reverendissimi Episcopatus austriaci et Ministerii pro Cultu et Institutione 1 definita esse. Omnis docendi ratio sapientissime a viris et doctrina et experientia Claris disposita est. Pro qualibet classi et quovis se¬ mestri docenda respective discenda accurate sunt deter- minata. Etiam libri necessarii, ab Episcopatu cautissimo examine approbati, arcte praescribuntur. Eis diligenter est utendum. Si eorum argumentum absolvatur, sufficit omnino. In classibus inferioribus materia a discipulis in schola legatur et verbum quodlibet intellectu difficilius- a magistro clare explanetur; in classibus vero superio- ribus argumentum libris comprehensum a magistro libere, et quidem distinctissime, tradi potest et eadem hora a discipulis repetatur . 2 Zelus et fervor magistri numquam sat magni erunt. Speciatim de materia in classibus su- perioribus adnotetur, quod sequitur. Apologiam, qua ostendatur, inter omnes et omniurn locorum et omnium temporum religiones christianam unicarn veram esse, quippe quae a Deo uno vero reve- lata sit, foveat magister ardore vehementi. Explicet pru- denter verba, alias inaudita, Domini lesu: Data est mihi omnis potestas in coelo et in terra; euntes er go docete omnes gentes . . docentes eos servare omnia, quaecumque 1 Edictum Min. pro C. et I. de die 16. lan. 1906 Nr. 47887 ex 1905. — 2 Wenn schon die Religionsbiicher der vrissenachaftlichen Form nicht entbehren konnen, so lan ge die anderen Lehrgegenstande der Mittelschule sie beibehalten, so soli der Religionslehrer durch sein lebendiges Wort tun, was in seinen Kraften steht, um besonders den Unterricht in den Glaubens- und Sittenlehren loszuscbrauben von der Form kompendierter theologischer \Vis- senschaft; er muss herzlicher, durchsichtiger und volkstiimlieher sein, als dies gewohnlich die Lebrbiicher zulassen; er muss sich auch in den oberen Klassen der Mittelschule als Katechet fiihlen und die VVakrheiten des Katechismus vortragen, allerdings in einer Weise, \vie sie fiir die geistige Ent\vicklungs- stufe der Schtiler der oberen Klassen passt und wio sie durch diese gofordert wird. Dass dabei auch das apologetische Moment, das besonders heutzutage so notwendig ist, zur Geltung kommen soli, liegt \vohl an der Hand. (U er piidagogisch-katechetische Kurs in Wien 1905. Wien, 1905. Pag. 106). -k 438 » mandavi vobis: et ecce, ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi! (Matth. 28, 18—20). Godi et terra transibunt, verba autem mea non praeteri- bunt. (Matth. 24, 35). Quanta divinitatis vis et maiestas ex his similibusque verbis sonat! Dogmaticae, quae est inter omnes religionis disci- plinas difficillima, cura suprema attribuatur. Cuius sa- crum officinm est explanatio et demonstratio veritatum Christian aram, et earum, quas ratio humana intelligere valet, et illarum, quae omnem rationem creatam trans- scendunt. »Quum homo a Deo tamquam Creatore et Domino totus dependeat et ratio creata increatae Veri- tati penitus subiecta sit, plenum revelanti Deo et intel- lectus et voluntatis obsequium fide praestare tenemur«. 1 In demonstrandis veritatibus mere supernaturalibus ma¬ gister diligentiam quam maximam et prudentiam quam providentissimam adhibebit. Ut Dogmaticam ea, qua hodie omnino necesse est, ingenuosa sagacitate explicet, eum in philosophia ver- satum esse oportet atqueingentes evolutiones recentissima- rum scientiarum et inventionum cognovisse, nec non syste- mata philosophica antiqua et novissima habeat perspeda. Nova tempora nova officia expetunt et novos doctrinae modos. In diversitate opinionum dogrnaticarum est his temporibus divortium viarum, in quo discessus iuvenum maturiorum et incipit et absolvitur. Propterea hic ma¬ gister vires quam fortissimas consumat. Hic iterando admonerulus est: Attende lectioni, exhortationi et doctrinae! Haec proponens fratribus bonus eris minister Christi lesu, vnutritus verbis fidei et bonae doctrinae, quam assecutus es. (I- Tim. 4, 13. 6). Moralis doctrina nobis culmen ostendit omnis ethicae, duale mundus conspicit nullibi. Virtutes naturales tanta perspicuitate docet, qualem frustra Socrates, Plato, Se- ne ca desiderarunt. Insuper praecipit virtutes, quales isti sapientes vix nomine cognoverunt: humilitatem, castita- ’ Goncil. Vatic. sess. III. cap. 3. 2S •k 484 * lem, caritatem erga hostes. Magister demonstret, quae admiranda Opera Ecclesia perfecerit, qnot corda sit con- solata, quot lacrimas absterserit, quot homines emen- daverit, quot mala oppresserit, quot bona promoverit.. Ubinam gentium invenitur, praeter in Ecclesia catholica, Maria virgo, Aloysius, Franciscus Seraphicus, Carolus Borromaeus, Vincentius a Paulo, Petrus Claver aliique aliaeque innumerabiles, specimina mirabilia omnis per- fectionis? Quin immo et confessores aliarum religionum laudibus profitentur effusissimis, Ecclesiam catholicam esse scholam primam virtutis et, nisi ipsa adesset, mo- ralitatem statim deficere. Ne desinat magister religionis pronunciare, verba dgalite, liberte, fraternite quomodo fuerint mendacium summum in revolutione gallicana, sic esse veritatem purissimam in Ecclesia catholica. Historia ecdesiastica facta regni Christi terrestris insigniora evolvit. Est corona pretiosa Ecclesiae catho- licae. Optandum est, ut discipuli geminos ex assiduo hi- storiae ecclesiasticae studio fructus capiant et, mirabiles divinae providentiae in dirigenda Ecclesia catholica vias lustrantes, pio amore in immaculatam sponsam Christi repleantur atque idonei dignique excolantur, qui et ipsi aliquando proelia Dei certare possint et valeant. Magister ne omittat in historia ecdesiastica ostendere eximios characteres, viros omni laude dignos. »At quos viros? Si doctrinam spectemus, eruditissimos; si usum, peritis- sirrios; si ingenia, perspicacissimos; si pietatem, religio- .sissimos; si vitam, innocentisšimos!« 1 Non obliviscetur magister, quin demonstret et dilu- cidet inaestimabilia merita Ecclesiae catholicae, quae 1 itteras graecas et romanas nobis servabat, artes omni- rnodas provehebat, verum progressum, eruditionem et moram emendationem procurabat, culturam et in Europa et in aliis mundi partibus, etiam in ferocissimis, apud plurimas nationes et inchoabat et continuabat, quo- 1 Ex oratione habita in sessione ultima Cone. Trid. a Hieronymo Ra - gasono, Episcopo Nazianzeno. (Canones et decreta sacrosancti oecumeuici Con- .cilii Tridentini. Ratisbonae, 1888. Pag. 200). 4< 435 h- modo ipsa eruditionem populorum plus quingentis annis — et quidem sola — foverit. Historia ecclesiastica est evidens argumentum institutionis divinae Ecclesiae ca- tholicae ac proinde divinitatis lesu Christi. Si est ex hominibus consilium hoc aut opus, dissolvetur, si vero ex Deo est, non poteritis dissolvere illud, ne forte et Deo re- pugnare inveniamini. (Act. ap. 5, 38. 39). Opera, quae ego facio in nomine Patris mei, haec testimonium perhi- bent de me . . . Si non facio opera Patris mei, nolite mihi čred,ere. Si autem facio, et si mihi non vultis credere, ■operibus credite, ut cognoscatis et credatis, quia Pater in me est et ego in Patre. (Ioan. 10, 25. 37. 38). II. Feliciter et fertiliter absoluta prima parte pasto- rationis, secunda multo evadit levior. Communicationem gratiae eam appellamus. Perficienda est: Sacrificio Missae, celebrando omni die Dorainica et festis praeceptis. Inter Missae sollemnia ut discipuli a singulis professoribus strenue inspiciantur, praecipiunt •etiam edicta Ministerii pro C. et I. de die 5. Aprilis 1870 Nr. 2916, Quae inspectio valde necessaria est, ne di¬ scipuli vel risu vel garrulitate pietatem perturbent caete- rorum. Ad Missas discipulos euchologiis vel libris precum instructos oportet apparere. Ante Missam exhortationem magister religionis habeat eamque nequaquam legat, sed diligentissime memoriae mandatam rhetorice tractet. 1 Sit memor verborum Apostoli dicentis: Praedica verbum, ln sta opportune, importune; argue, obsecra, increpa m ■omni patientia et doctrina ! Prit enim tempus, cum sanam doetrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacer- vabunt šibi magistros, prurientes auribus, et a ventate fuidem auditum avertent , ad fabulas autem convertentur. Pu vero vigila, in omnibus labora, opus fac evangelistae, 7n inisterium tuum imple! (II. Tim. 4, 2 — 5). Sancti vere momenti est pro discipulis susceptio H(t cramenti poenitentiae et sanctissimae Euchanstiae. Tri- Pticem susceptionem leges imperant: principio et fine n-. 1 Exhortatio habenda est lingua instructionis eiusdem scholae. (Edictum ailn - pro C. et I. de die 20. Novembris 1872 Nr. 11142). 28 * -k 4 36 anni scholaris et tempore quadragesimali. 1 Discipuli ad confessionem longiore tempore praeparandi sunt, ut ora- tiones confessionales bene sciant omniaque arcte per- pendant, quae attingunt quinque articulos sacramenti poenitentiae. Tempore quadragesimali possunt, quin immo- debent haberi exercitia spiritualia, de quibus in Synodo dioecesana Lavantina, anno salutis 1906 celebrata, ca- pite CXXII. decernenda decrevimus. Magister religionis admonebit discipulos certe non sine saluberrimo fructu, ut confessione peracta susci- piant sanctissimam Eucharistiam privatim aliis etiam occasionibus, quibus corda religiosis affectibus late ada- periuntur, utpote quadam peregrinatione ad loca sacra, praesertim beatae Mariae virginis, dein in die natali vel onomastico, tempore Adventus. Monendi sunt studiosi de omnibus testis, quibus indulgentiae plenariae recu- perari possunt. Valde placebit devotio s. Aloysii. Oratio inculcanda est. Omni die, et mane et meri- die et vespere, orandum esse, omnis discipulus et scire debet et, ut sic fatiat, instruendus est. Longe est Do - minus ab impiis et orationes iustorum, exaudiet. (Prov. 15, 29). Gognosce iustitias et iudicia Dei et sta in sorte pr o - positionis et orationis altissimi Dei! (Eccli. 17, 24). Qui adorat Deum in oblectatione, suscipietur et depreeatio illius usque ad nubes propinguabit. Oratio humiliantis se nubes penetrabit, et doneč propinguet, non consolabitur et non discedet, doneč Altissimus aspiciaL (Eccli. 35, 20. 21). Admoniti et a magistro religionis animati studiosi visitabunt pluries, maxime euntes in scholam, in qua- dam ecclesia vel sacello Sanctissimum ibique orabunl. Multi pluries in hebdomada, diligentes piique audient quotidie sac.ram Missam. Intererunt sollemnitatibus po- pularibus, devotionibus pomeridianis, praedicationibus quadragesimalibus, missionibus, adorationibus, processi- onibus. Valde utiles sunt sludiosis variae religiosae con- traternitates. Magister religionis ne unius quidem pietatis- * Edictum Min. pro C. et I. de die 5. Aprilis 1870 Nr. 2916. « 437 >*■ et sollemnitatis ecclesiasticae obliviscatur, quin sensus studiosorum ad illas convertat, Forsitan magister aptas pietates speciales prudentia et sapientia sua introducet. Sic in gymnasio Marburgensi incepta est permissione reverendissimi Ordinariatus Lavantini et licentia rectoris gymnasii singnlaris devotio maialis, constans in celebratione Missae privatae in capella gymnasii omni feria III. et VI. in hebdomada mense Maio, cui discipuli voluntarie ultroque interesse possunt. Omni anno hoc pium exercitium viget, studiosi capellam rosarium recitantes implent semper. Ubi tališ vel aequalis cultus religiosus fieri potest, introducatur! Gratiae recuperandae media studiosc^ alleviabunt salvabuntque, bonos confortabunt, periclitantes et lapsos ad virtutem trahent, miseros consolabuntur. lam rhetor gentilis iuventuti romanae monendo suadebat, »cultus deorum, inquiens, est optimus idemque certissimus atque sanctissimus plenissimusque pietatis, ut eos semper pura, integra, incorrupta et mente et voce veneremur!« 1 Quanto magis paedagogus christianus religiosam educationem pietatemque urgebit! 2 III. Beatus ille magister religionis, qui duobus iam niemoratis officiis prospere est perfunctus; faustus suc- nessus et benedictus tertii muneris dein certissime se- duetur. lam significavimus illud: moribus stabiliendis nt consolidandis perficitur. Cuilibet studioso conclaman- dum est: Esto vir fortis, et pugnemus pro populo nostro et Svitate Dei nostri, Dominus autem faciet, quod bonum , 1 Cicero, De nat. deor. lib. II. cap. 28. — * Edictum Min. pro C. et I. de die 30. Maii 1853 Nr. 5512 haec habet: Soli der Unterricht zum Ganzen der Erziebung gohoren, so mussen, \vie der Organisationsentwurf vorschreibt, dde Lehrgegenstiinde zu den Ideen der Religion uud der Sittlichkeit als ’drem gemeinsamen Mittelpunkte zusammenstreben. Der Schiller soli in dem Masse, in welchem er mehr lernt, auch besser und frommer w er den. Muss lese Aufgabe der Einsicht und dem Takte der Lehrer iiberlassen bleiben, , * s ^ man auch zur Ervvartung berechtigt, dass namentlicli jiingere Lehrer 'eh begtreben, sich zum vollstiindigen Begriffe ihres Berufes als religios- erheben und dem Unterrichte die bildende sittlicher Bildner der Jugend ^8/it nicht hlrmn in RATiiAhnno —- picht bloss in Beziehung auf den Verstand, sondern auch auf den Wil- jj"’ d'e Tatkratt und den Charakter zu sichern. (Dr. Virgil Grimmich, Der ehgionsunterricht an unseren Gymnasien. Wien und Leipzig, 1903. Pag. 17). -K 438 >* est in conspectu suo! (II. Regg. 10, 12). Robor amini et estoteviri fortes! (II. Regg. 13, 28). Perpulchra sunt verba Davidis regis ad filium Salomonem: Ego ingredior viam universae terrae; confortare et esto vir! Et observa custo- dias Domini Dei tui et ambules in viis eius, ut custodias caeremonias eius et praecepta eius et iudicia et testimonia T sicut scriptum est in lege Mogsi , ut intelligas universa quae facis et quocumque te verteris! (III. Regg. 2, 2. 3). Militia est vita hominis super terram et sicut dies mercenarii dies eius. (lob 7, 1). Militia autem et nego- tiatio mercenarii virum fortem, constantem, intrepidum r sedulum expetit. Qui his proprietatibus non ornatur, fini sno non satisfaciet, in miseria versabitur, mox per- ibit. Propterea adolescens, studiosus praeprimis, quippe qui in sortem nobiliorem sit vocatus cuiusque dies fu- turi aliis docendis et regendis et beatificandis destinentur, admoneatur, ut confortetur et fiat vir fortis! Praesertim hoc aevo id fieri debet, quum iuventus studiosa malis exemplis in urbibus corruptis, praviš libris, perniciosis spectaculis, exitiabilibus tentationibus in periculum ad- lectetur et, proh dolor, in tantis turbis in interitum ruat. Tristissime, sed eodem modo verissime et fidelis- sime Tacitus, austerus iudex, et sui et nostri temporis periclitantem iuventutem et desolatam describit: »Quin etiam ipsi parentes nec probitati neque modestiae par- vulos assuefaciunt, sed lasciviae et dicacitati, per quae paulatim impudentia irrepit et sui alicuiusque contem- ptus. lam vero propria et peculiaria huius urbis vitia paene in utero matris concipi mihi videntur, histrionalis favor et gladi atorurn equorumque studia, quibus occu- patus et obsessus animus quantulum loči bonis artibus relinquit? Quotum quemque invenies, qui domi quidquani aliud loquatur? Quos alios adolescentulorum sermones excipimus, si quando auditoria intravimus?« 1 Quid ergo faciendum, rebus sic stantibus? Strenue et pro viribus adlaborandum, ut malum sanetur in radice. 1 Cornel. Tac., Dialogus de oratoribus. Cap. 29. (Edit. Imman. Bekker. Lipsiae, 1851. Pag. 529). -K 489 * Magister religionis in scholis mediis multum proderit tollendo exitio plus omnibus aliis educatoribus! Est quasi propheta, cui loquitur Dominus: Haee dieit Dominus Deus: Convertimini et recedite ab idolis vestris et ab umversis eontaminationibus vestris avertite facies vestras! Ut non erret ultra domus Israel a me neque polluatur in umversis praevaricationibus suis, sed sint miki in populum, et ego sim eis in Deum , ait Dominus exercituum. (Ezech. 14, 6. 11). Connitendum est, ut iuventus studiosa in scholis mediis praeservetur a periculis moralibus et inflammetur pro virtute et omni bono ethico. Sine religione vero moralitas est impossibilis. lam magnus ille Georgius Washington, rerum civilium perbene gnarus: »Religio, inquit, est absolute necessarium fundamentum boni puhlici. Ratio et experientia docent, ftioralitatem sine religione consistere non posse. Non arnat patriam, qui hanc firmam columnam societatis humanae percutiat.« Magister religionis propterea operam omnem impendat, ut fundamentum religiosum in cor- dibus studiosorum ponat et consolidet, quod numquam corruat neque in tentationibus neque in persuasionibus hostilibus neque in quacumque persecutione inimicorum. »Ut iuvenes religiose, catholice sentiant, ut persuasum habeant, revelationem christianam esse veram, est fin is supremus religiosae instructionis in gymnasio.« 1 Studeat magister religionis, ut guattuor imperativos c ordibus iuvenum incidat, quasi litteris aureis in mar- In °re indelebili :* Črede, ora, audi, conjitere! Iterum ite- rumque sedulo studiosis commendandi illi imperativi SUr it, ita ut conscientiae suae quasi iuramento sanc- tissimo spondeant, se saltem hos quattuor imperativos s emper esse observaturos. Arbeit, an mit immer flas 7- -» ___ d— _ „ Idealen ist 8 der Erziehung an hbheren Bildungsanstalten, „auf dasS der Mensch I 7 8 v °akommen sei und zu jedem guten Werke geschickt.“ II. Tim. 8 r (Dr. Virgil Grimmich, op. cit. pag. 254). Pfl' v, * ^‘“^eitliche Geistesbildung, Gewohnung an selbstiindige ^ofer tl- " Ue Un< ^ Gewi8senhaftigkeit, ein reiches, edles Gemutsleben erffl.Afit.an anVKotiinrlicrAr ftrntrPiht.An rfilitrioS-sittlicheil -k 440 » Grede! Ne perdas fidem, religionem! Sine fide im- possibile est placere Deo. Gredere enim oportet aecedentem ad Deum, quia est, et inquirentibus se remunerator sit (Hebr. 11, 6). Qui erediderit etbaptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non erediderit, condemnabitur. (Marc. 16, 16). Qui čred,it in eum, non iudicatur, qui autem non credit , iam iudicatus est, quia non credit in nomine unigeniti Fihi Dei. (Ioan. 3, 18). Ergo, iuvenis studiose, aut credes ant in aeternum peribis, tertium non datur, excluditur. Ora! Quotidie saltem aliquantulum. Quisquis eris, miles, medicus, advocatus, iudex, professor, mercator, artifex, architectus, noli omnino orationis oblivisci! Me- morare Dei et Deus memorabitur tui! Venient dies, for- sitan iam appropinquant, cum auxilio eius indigebis. Non postulat Deus orationes longas, sufficit brevissima, sed illa pia. Et si mane surgens nonnisi cruce te signaveris, bene erit. Si plus oraveris, Deus tibi retribuet, benedicet tibi. Audi! Scilicet Missam omni die Dominica festisque praeceptis. Sacrificium eucharisticum est centrum reli- gionis christianae, summus Dei cultus. Omiliš natura Deum adorat. Goeli enarrant gloriam Dei et opera ma- nuum eius annuneiat firmamentum. (Ps. 18, 2). Tu solus reverentiam ei recusare audebis? Tu solus non vis trahi exemplo universi mundi ad Deum? En, sex dies hebdo- madae tuo serviunt labori, dies septima tuae quieti de- stinatur, et mediani horam solummodo huius diei Deo offer, benefaetori tuo maximo, optimo! Gonfitere! Peccata tua scilicet omni anno saltem semel. Corpus lavacri salubris indiget, ita et anima tua purgationis. »Aut ardere aut conlitere«, dicit s. Augu- stinus. Ne timeas homines, quum te forsitan desper- nant, te ludibrio propterea habeant, irrideantque. Quid tibi maioris est valoris: aut Dei mandatum aut hominurn leve execrandumque iudicium? Nescis ne, quid dicat rhetor Romanorum primus, Cieero: »Viros fortes et rna- gnanimos, eosdem bonos et simplices, veritatis amicos minimeque fallaces esse volumus.« 1 1 Cieero, De offic. lib. I. cap. 19. ■a 441 n- Forsan proderit tališ cum suavis tum gravis ad- monitio, quae omni possibili occasione repetatur et prudenter incnlcetur. Experientia docet, studiosos hos imperativos quattuor memoria tenere et etiam post stu¬ dia reminisci eorum. Si oblata occasione sollemniter pol- liciti fuerint, numquam eorum se oblituros esse, saltem saepius de eis cogitabunt; granurn bonum remanebit et fructus afferet saluberrimos. Et vir, in cuius corde radi- ces religionis pullulant, bonus est appellandus. »Quos au- tem dicam bonos, perspieuum est: omnibus enim virtu- tibus instructos et ornatos tum sapientes tum viros bonos dicimus.« 1 Sic studiosi praeparantur pro vita futura, ut viribus et bonis propositis cordis sui pares sint, saevientibus procellis et minantibus periculis. 2 Numquam vero omittet. magister religionis pro ipsis orare: Ut impleantur agni- tione voluntatis eius in omni sapientia et intelleetu spiri- tali; ut ambulent digne Deo per omnia placentes, in omni bono opere fructijicantes et crescentes in scientia Dei. (Colos. 1, 9.' 10). Iuventuti in scholis mediis ab Ecclesia catholica semper cura praebebatur sollicita. Studiosi numquam Ecclesiae deliciae esse desierunt. Quantas impensas sum- Ptusque eis adiuvandis obtulit! Quot scholas, quot col- legia pro eis instituit! Pro pauperibus discipulis stipendia prima et hospitia publica gratuita, pro peregrinantibus xenodochia, pro aegrotis nosocomia fundavit. Quantam operam eorum eruditioni vovit! Synodus, Ravermae anno 1 Cicero, Tuscul. disputationum lib. V. cap. 10. — 2 Kdict. Min. pro S et 1. de die 16. Januarii 1854 Kr. 11851: J)er katholiscbe Keligionsunter- Ucht an den Gvmnasien bat vermoge dos bestehenden Lehrplanes die Autgabe, “* e Schiller mit den Grundvvahrheiten der cbristlichen Glaubens- und Sitten- |etre, mit der Erklarung der gottesdienstlichen Ilandlungen und mit der Gesehichte der Offenbarung und der cbristlichen Kircbe bekannt zu macben; er ist aber iiberdies der \vichtigste Hebel fUr die gesamte religiose und sittliche Erziehung der Jugend. Durcb ihn muss die Wahrheit christlicher yberzeugung bervorgeruten und in dem empfanglicben Gemute des Jiinglings •J 16 sittliche Grundlage befestigt werden, damit er als Mann in den Stiirmen (le s Lebens nicht verloren gehe. (Marenzeller, Normalien fiir die Gymnasien und Realschulen in Osterreich. Wien, 1884. I. pag. 29. 67). ■k 442 * 1814 celebrata, defmivit, omni feria IV. et V. in hebdo- mada in Missis orationem pro studiosis esse inserendam. 1 Et in scholis tanti momenti tradit difficilem pasto- rationem Ecclesia magistro religionis, qui eam perficiat in salutem nniversalem studiosorum. Ipsum obligari ad mnnera gravissima clare patet. lam praeparationem; eius scientificam longiorem profundioremque esse oportet.. Sit paedagogus providus, prudens, eruditus, praeditus doctrina omnium scientiarum, praesertim earum, quae in scholis mediis docentur, ut potens sit exhortari in doctrina sana, et eos, qui contradicunt, arguere. (Tit. 1, 9). Sed non doctrina tantum pastorationem fulciet, duobus propugnaculis officium suum communiet adhuc, ezemplo suo et oratione. Cui plus, quam ipsi, valent Apostoli verba: Exemplum esto fidelium in verbo, in conversatione,. in caritate, in fide, in castitate! (I. Tim. 4, 12). In omnibus teipsum praebe exemplum bonorum operum, in doctrina,. in integritate, in gravitate! (Tit. 2, 7). In Christo carissimi magistri religionis in scholis- mediis, sic operamini, in pastoratione studiosorum su- dantes, et quum apparuerit Princeps pastorum, percipietis- immarcescibilem gloriae coronam! (I. Petr. 5, 4). Caput CLVIII. De exstirpando vitio intemperantiae. lemo non videt alcoholismum dirum hostem esse' societatis humanae universae, praeprimis vero plebis christianae, quam apostolorum princeps beatus Petrus hortatur, ut abstineat se a carnalibus desideriis et sequatur vestigia Christi passi. (I. Petr. 2, 11. 21). Maxime autem status sacerdotalis eiusque officii et acti- onis adversarium esse alcoholismum quotidiana experien- tia probat; nam inter impedimenta, curam animarum 1 Dr. Carl Joseph Hefele, Conciliengeschichte. VI. Band. Freiburg im 1 - Breisgau, 1867. Pag. 501 sq. M 443 >f cohibentia, intemperantia vix non principem tenet locum. 1 Parvi habenda non sunt. damna, quae immoderatus potuum inebriantium usus infert corporali vigori. Cuius rei nosocomia sat numerosa, sed in dies adhuc augenda et amplianda, tristes exsistunt testes. Deplorandum hoc vitium omnia fere corporis organa tenerrima depravat, immo destrait ac praeproperum adducit vitae occasum. Propter crapulam multi obierunt, qui autem abstinens est, adiiciet vitam. (Eccli. 87, 34). Quae damna non alco- holicum solum, sed iure quasi hereditario descendentes et posteros quoque attingunt, qui culpam maiorum usque ad tertiam et quartam generationem misere debent luere. Sed et ad sequelas oeconomicas attentio dirigatur, necesse est. Scientia statistica teste expensae pro potibus alcoholicis factae aes pro victualibns necessariis erogan- dum fere adaeqnant, sumptus vero pro exercitu armando et sustentando ter superant. Adiice summas pecuniae enormes, quae instituta ob alcoholismi sequelas pessirnas necessaria, puta nosocomia, sanatoria, carceres, expostu- lant! Operarius ebriosus non locupletabitur, et qui spernit bodica, paulatim decidet. (Eccli. 19, 1). Maxime igitur deploranda est conditio hominum alcoholismo addictorum ttiaterialis; sed et in societatem totam damna redundant. Ast quanto magis tlenda est conditio spiritualis alcoholicorum! Nam animae quoque vires detrimentum uide capiunt: rationis usus minuitur, voluntas, quae ad v irtutes exercendas fortior semper beri deberet, quum per 0r iginale peccatum iam fuerit extenuata, magis adhuc debilitatur. Hominis ebrietati dediti intellectus iam impar es t, ut cognoscat vitae finem supernaturalem, christia- narum virtutum sublimitatem et decus; cor eius, carnis. ooncupiscentiis inhians, iam erigi nequit ad Patrem eoelestem, a quo est orane datum optimum et donum „ 1 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901 Pagg 286—298. — Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pagg. 263-273. - Acta et coiistitut.ones oncilii provinciae Salisburgensie anno Domini MCMVI celebrati. Salisburgi,. 18 l0. Pag. 244. m 444 ;+ perfectum. (Iac. 1, 17). En periculum maximum simul cum vigore corporali bonisqne fortunae pessumdandi et vitam spiritualem ac patriam coelestem! Qui amat peri¬ culum, in illo peribit. (Eccli. 3, 27). Ebrietas peccata multiplicat, ad vitia inclinat, ad impudicairritat. Iuxta s. Gregorium Mdhomines gnlae dediti — quod valet etiam de ebriosis — in eo, quod escarum delectationi incumbunt, luxuriae se mucrone transfigunt; dum ventri molliter inserviunt, vitiorum laqueis crude- liter adstringuntur. Quapropt,er apostolorum princeps omnes fideles adhortatur: Sobni estote et vigilate! (I. Petr. 5, 8). Sobrietas cum vigilantia temperantem facit abstinentem, parcum, moderatum, pudicum, tacitum, serium, verecundum; sobrietas libidines frenat, affectus temperat, desideria sancta multiplicat et vitiosa castigat, omnia intra nos confusa ordinat, ordinata corroborat. Certamine contra alcoholismum magna sane pars luctae nostrae contra vitia, per mundum palam grassantia vel clam serpentia, maxime contra carnalia peccata ab- solvitur; quod enim ecclesia aedificat, cauponae saepe destruunt. In exstirpando vitio intemperantiae quomodo proce- dendum, quibus mediis utendum sit, in praelaudatis Synodis anno 1900 et 1903 celebratis, expositum est. Quum munus sacerdotale sobrietate maxime iuvetur et clericorum mens per eam ad sapientiam transferatur — dicit enim Scriptura: Cogitavi in corde meo abstrahere a vino čarnem meam, ut animum meum transferrem ad sapientiam d,evitaremque stultitiam, doneč viderem, quid esset utile filiis hominum: quo facto opus est sub sole numero dierum vitae suae (Eccle. 2, 3) — quum porro sacerdotis inimicus sit alcoholismus, etiam sacerdos inimicus alcoholismi, immo vi oflicii et muneris sni belli dux contra illum esse debet neque certamen hoc utpote pro populo constitutus in eis, quae sunt ad Deum (Hebr. 5, 1), declinare potest,. Christi verba: Vos estis sal terrae (Mattb. 5, 13) et ad causam alcoholismi referri possunt 1 Regula pastoralis. Cap. XIX. -k 445 >f et debent. Sobrius Clerus sal erit, qui populum ab alcoholismi putredine tuebitur. 1. Ineundum ergo est certamen adversus alcoholis- mum praeprimis populi causa. Infesta enim sunt tempora nostra. Quum omnium oculi in Členim sint conversi, oportet, ut non parvam per abstinentiam conciliet šibi auctoritatem refellendo calumnias exprobrant,ium, sacer- dotes plebis sudore et labore sumptuose vivere. Maiore animi fortitudine maioreque auctoritate in publicum prodibunt animarum pastores innixi s. Pauli verbis: In omnibus teipsum praebe exemplum bonorum operum, ut is, + B. Contra tam exitiosum malum omnes honesti 'Cives unanimiter et viriliter certare debent. 3. Družbeni patron je sv. Janez krstnik. Družbeni praznik se obhaja v nedeljo po sv. Janezu (ali pa nedeljo poprej), kadar god sv. Janeza že sam ni na nedeljo. 4. V družbo se lahko vpiše vsakdo. Otroci se sprejemajo po opravlje¬ nem prvem svetem obhajilu. Zapisovanje se vrši ločeno po spolu, da se vidi na prvi pogled, koliko je moških, koliko ženskih udov. Za otroke se vodi zapisnik posehe. 5. Družba ima tri stopnje. Zato so tudi udje razdeljeni v tri skupine: a) Taki, ki uživajo sicer opojne pijače (vino, pivo) zmerno, žganja pa ne pijejo nikdar (razen za zdravilo). b) Tisti, ki sicer uživajo opojne pijače (vino, pivo) zmerno, pa se jih vsaj po en dan na teden popolnoma zdržijo. Zganja ne pijejo nikdar (razen za zdravilo). c) Tisti, ki se popolnoma zdrže opojnih pijač (razen za zdravilo). Dolžnosti udov. 1. Vsakdo si prostovoljno izbere stopnjo, katere dolžnosti hoče izpol¬ njevati. 2. Kdor se v družbo vpiše, se zaveže z moško besedo, dano voditelju 'družbe, ali z lastnoročnim podpisom, najmanj za dobo enega leta, da hoče izpolnjevati dolžnosti tiste stopnje, katero si je izbral. Obenem isto obljubi Bogu s tem, da opravi molitev, tiskano na sprejemnici. Vendar ga ta zaveza sama na sebi ne veže pod grehom. 3. Poleg tega se zavežejo udje vseh stopenj: a) da otrokom do 14. leta ne bodo dajali nikakih opojnih pijač, b) da ne bodo nikogar silili k pitju in se vsakemu prisilnemu pitju ustavljali, c) da ne bodo dolgo v noč posedali po pivnicah, d) da se bodo ogibali mnogoštevilnih prilik, ki vabijo k pitju, e) da bodo namen družbe kolikor mogoče pospeševali s tem, da tudi druge odvračajo od pijančevanja in jim odtegujejo prilike k temu. Posebe se še zavežejo: o ) matere, da ne bodo pile opojnih pijač, b) gospodarji in delodajalci, da kolikor mogoče ne bodo dajali poslom in delavcem žganja in ne denarja za pijačo, cj gostilničarji, da ne bodo med božjo službo in zvečer črez postavno uro (zneli odprtih pivnic, da ne bodo dajali pijače ljudem, ki je imajo že dosti, ln da ne bodo silili k pitju. 4. Poleg zmernosti ali zdržnosti, ki jo ima držati, moli sleherni družab- a 'k na dan en Očenaš in eno češčenomarijo za stanovitnost v storjenem sklepu in za izpreohrnjenje grešnikov, vdanih pijančevanju. 5. Vsako leto na družbeni praznik se zaveza ponovi. Kdor pa zaveze Misli podaljšati ali pa storjene zaveze ne izpolnjuje, naj sprejemnico vrne, da se ne bo štel med ude. Ako pa sam tega ne stori, naj ga voditelj najprej Posvari, Če pa svarilo ne izda, naj ga iz družbe izbriše in mu to naznani. Zaveza se bo napravila s temi-le besedami: V zahvalo za Jezusovo žejo na križu, v zadoščenje njegovemu z zasra¬ movanjem nasičenemu Srcu in v čast velikemu izpokorniku sv. Janezu krstniku, spravo za svoje grehe, v tolažbo dušam v vicah, sklenem za eno leto: a ) zdržati se vseh žganih pijač (razen za zdravilo), druge opojne pijače pa « zmerno uživati, j zdržati se vsakega žganja, druge opojne pijače le zmerno uživati, en au v tednu pa se jih popolnoma zdržati. -K 448 * a) Infantibus domi et pueris in scholis verbo el exemplo inculcanda est temperantiae necessitas et absti- nentiae magna utilitas, clare et strenue aperiendo detri- rnenla ex alcoholismo manantia. Distribuenda sunt etiam scripta puerili intelligentiae accomrnodata, quae gravem hanc pertractant quaestionem. 1 In publicis etiam sermo- nibus ista Ines omni occasione arrepta reprobetur ut turpe quid, corpori animaeque nocivum, reiigioni pariter ac patriae perniciosum. Attamen parum vel nihil proficient parentes, magistri, sacerdotes aliive educatores, nisi opere confirmabunt, quod ore docent. b) Matres familias rem domesticam sedulo admini- strent, domum nitidam decoramque custodiant, ita ut mariti et tilu recreationem honestam, qua indigent, domi inveniant, nec periculosam ac nocivam in cauponis quaerant. c) Nec respuenda est cooperatio potestatis politicae, quae multis modis ad alcoholismum oppugnandum coope- rari potest, vel directe vitium intemperantiae cohibendo vel societates temperantiam et abstinentiam promoventes adiuvando. Alcoholismo potestas civilis occurrere potest limitando venditionem potuum inebriantium, praesertim vini adusti, minuendo numerum cauponarum vel dene- gando licentias novas petitas, restringendo tempus, quo noctu cauponae apertae manent. lam anno 1909 a caes. reg. gubernio austriaco deputatis proposita est, lex, quae efficacia ad alcoholismum oppugnandum continet praescripta. 2 Promovere dein potest potestas politica c) zdržati se popolnoma opojnih pijač (razen za zdravilo). Po preteku enega leta bom to zavezo ponovil ali bom pa sprejemnico vrnil. Ravno tako bom storil, če bi svoje besede ne držal. Obljubim tudi, da bom namen družbe po svoji moči podpiral s tem, da drugim ne bom dajal prilike, ampak jih bom odvračal od pijančevanja. Pomagaj mi Bog, devica Marija, sv. Janez krstnik in moji sveti patrom, da bom zvesto izpolnjeval ta sklep! ‘Mali protialkoholni katekizem za male pa tudi za velike ljudi, Ljubljana, 1911. — 2 Bericht des sozialpolitischen Ausschusses iiber die R e ' gierungsvorlage, betreffend den Entwurf eines Gesetzes, womit Bestimmungen zur Hintanhaltung der Trunksucht getroften \verden. (657 der Beilagen zu den stenogr. Protokollen des Abgeordnetenhauses. XIX. Session 1909. Pagg. 18)* •k 449 * instrnctionem de alcoholismi damnis in scholis publicis tum elementaribus tum mediis, quae in aliis regionibus iam magno cum successu inducta est, ut exempli gratia in America septentrionali, in Britannia, in regno Bel- gico, in Gallia, in Suecia, in Dania. d) Religio ad tanti vitii imminutionem remedium efficacissimum praebet, immo ipsa remedium principale dicenda est. Motiva enim efficacissima praestat, quibus animus erigatur, mortiticatio sensualitatis exerceatur, voluntas roboretur. Ex ambone et in sacro tribunali sacerdotes temperantiam et sobrietatem frequenter doce- ant. 1 In statuta societatum catholicarum etiam articuli de sobrietate servanda inserantur. e) Abstinentia a quovis potu alcoholico commendanda est hominibus ebrietatis vitio deditis, qui desiderium conceperint sese emendandi. Propositum temperantiae servandae vix umquam erit efficax, quum voluntas iam nimis debilis sit. Abstinentia sola medium est, quod si adhibuerint, salvari poterunt. Sedulo porro adlaborandum est, ut iuventus abstinentiae sit studiosa. Viri docti et Periti unanimiter contestantur, eo tempore, quo orga- nismus crescit et firmatur, alcoholum valde perniciosum esse. Praesertim in praeparatione ad primam communi- onem vel ad confirmationem abstinentia pueris et puellis v ¥ jam publice grassante in verbo, scripto, picto et theatro cuiuscumque generis. Qnae immoralitas non solum aeter- nam salu tem inveniutis nostrae in discrimen committit, sed etiarn temporales vires generationis nostrae cor- rumpit generationemque ipsam pessum dat. I. De hac satis late palamque serpente immorali- tate agunt litterae encyclicae Archiepiscoporum et Episco- pornm ditionis austriacae, publicatae a Nobis die 13. No- vembris 1910. 1 Verbis gravissimis hic ostenditur, quo- niodo moralitas ubique terrarum decrescat et hebescat. Signum huins moralis decrementi iam conatus illornm sunt, qui vehementia febricosa matrimonium christianum ciusque indissolubilitatem impugnant, ut iam ab incu- nabulis adolescentulos veneno errorum impune imbuere possint. Praecipui autem fontes, ex quibus virus immoralitatis lemporis nostri effunditur, sunt sequentes. Praeprimis nominantur libelli Mi immorales, qui ^ivulgantur parvo pretio 10 — 20 h in multis editionib.us non solum per urbes, verum etiam per vicos remotiores. Talia scripta lectorum praesertim non adultorum phan- tasiam afficiunt eosque ineptos reddunt ad studium ac j^borem honestum. Magis adhuc nocivi sunt libri, qui ex professo immoralitatem propagant aut latenter aut aperte ft ut sub praetexlu sexualis vel medicinalis institutionis. Inter haec duo genera perversae litteraturae magna copia es t tališ, quae etiam perdit fidem et moreš, sicut haec {aciunt mala folia et pravae ephemerides, de quibus iam ln prioribus Synodis 2 locuti sumus. Non minus periculum quam ex malis libris et foliis nnminet ex arte pictoria, Immo dicendum multo periculo- siorem esse picturam. Aetas enim nostra leviš, quamvis , 1 Send- und Lehrschreiben. Verfasst, gesammelt und lierausgegeben von r • Michael Napotnik , Furstbischof von Lavant. Marburg, 1911. Pa gg. 1048 -1063. , 2 Gesta et statuta Synodi dioeceBanae Lavantinae anno 1896 celebratae. "iarburgi, 1897. J'agg. 202, 203, 209, 210, 258—263. — Actiones et constituti- 'nes Synodi dioecesanae anno 1900 peractae. Marburgi, 1901. Pag. 471. — 'Celesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. a 8g. 253, 260—262, 851—857. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 la «a. Marburgi, 1907. Pagg. 224, 225, 325-335, 517. 29 * * 452 » legendi avida, tamen festinanter vivit et tempus ei deest ad legendos ampliores libros, sed potius animum ad volup- tates propensum oblectari vult picturis vel saltem libris pictis sen ut aiunt illustratis. Nemo autem ignorat, quam pravae et perversae sint imagines, quae praebentur tem- poribus nostris: res nugaces, lasciviam et obscoenitatem illustrantes, quae corrumpunt bonos moreš animosque alliciunt ad perversitatem. Quod non depravat verbum scriptum aut pictum, id corrumpunt theatra, ludi kinematographici, spectacula ut variete, eircus, panorama, bioscopus, orpheum et alia genera artis scenicae modernae. Damnosae propagatrices perversitatis sunt denique pravae chartae postales pidae et annunciationes malae, quae inseruntur ut dicitur libris vel ephemeridibus aut catalogis quibuscumque. Ex hisce fontibus scaturiunt res de veneno suspec- tae et pernicie plenae, quae magnum afferunt damnum iuventuti nostrae totique generationi. Hinc magna ex parte illa scelera innumera, de quibus quotidie tractatur in iudiciis nostris, hinc suicidia permulta, hinc perplures aegroti utriusque sexus in nosocomiis affecti variis morbis, etiam insanabilibus. Inde rixae, discordiae, infidelitates et divortia in matrimonio, inde corruptio familiae pro- pagatioque vitii aviti in liberos miserrimos. Inde illa mo¬ ram lues magna, valde exitiabilis, quae totas iam olim perdidit gentes, quia ignis est usque ad perditionem de- vorans et omnia eradicans genimina. (lob 81, 12). II. Tali in statu rerum positive operandum est et media efficacia adhibenda, ne aetas nostra amplius hoc venenum hauriat illoque in perniciem suam pascatur. Ante omnia necesse est religionem, cliristianam iterunu jieri stellam ductricem hominum in vita privata et puhlica. Hoc tamquam medium praecipuum commendavimus litteris encyclicis supra commemoratis. 1 Propterea quam 1 Op. cit. pag. 1054 sq: Unglaubigkeit und Unsittlichkeit stehen zu- einaniler in \Vechselwirkung. Wie die Unsittlichkeit ungliiuliig macht, so ffihrt hinwieder die Unglaubigkeit zur Unsittlichkeit. Mag es einzelnen auserlesenen Charakteren immerhin gelingen, aus natiirlich astbetischen Riicksichten die Macht der der menschlichen Natur innewohnenden Leidenscliaft zu iiberwindenj * 453 » maxime incumbant animarura pastores in religiosam educationem non solum iuventutis, veram etiam totius populi šibi commissi. Praeprimis utique maxima debetur puero reverentia, et iuventus religiose instruenda est ita, ut praeparata sit ad pericula vitae et apta ad illa supe- randa. Vires corporis et animae sic excolendae sunt, ut florere possit illa virtus, de qua Sapientia divina dicit: O quam pulchra est casta cjeneratio cum claritate: immor- talis est enim memoria illius, quoniam et apud Deum nota est et apud homines! (Sap. 4, 1). Praeter generale hoc medium iterum inculcamus ea, quae iam saepius synodaliter fecimus de libris et ephemeridibus, quia ex ephemeridibus potissimum imminet populo nostro periculum immoralitatis. De ephemeridibus novissimum Concilium provinciale Salisburgense breviter statuit, quod sequitur: In selectu ephemeridum recipien- darurn tum devici tum laki providi sint. Ephemerides a Romano Pontifice vel Ordinario prolnbitae ommno re- spuendae sunt. Animarum curatores fideles suos omni cura a malis ephemeridibus amoveant; bona e ephemerides calamo, consiliis et aere iuvandae sunt. 1 Quum vero luctuosissima pernicies per libros malos et ephemerides pravas in dies magis diffundatur, non sufficit monere solummodo fideles, ne legant scripta fidei et moribus infensa, sed oportet illis etiam occasionem praebere bona scripta acquirendi, praesertim quum illis Undique mala in manus obtrudantur. Qua de re lauda- ^us illas in dioecesi Nostra existentes associationes ca- diolkas lectorum, qui scripta bona sustinent, legunt et ^egi curant. Commendandae sunt associationes pro pueris et- puellis. Iuventus enim maxime est legendi cupida, S-ber ein ganzes Volk sittlich vorvvurfsfrei zu erhalten, dazu ist notwendig der l °t>endige aiaube an Oott. den Allmiichtigen and Allheiligen, der feste Glaube 2?, e >n hoheres, gottliches Sittengesetz, welches die niederen menschlichen r 'ebe dem ewigen Z\vecke und Ziele der unsterblichen Seele, sich den Himmel v erdienen, unterordnet. Und deshalb ist audi ohne treue Hingebung an und seine Stellvertreterin, an dio Kircbe, keine Sittlichkeit und keine 'abre Besserung der heutigen beklagensvverten Zustiinde zu erboffen. lq 1 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 203. +; 454 * et si non accipit bonos libros, haurit venenum ex malis et perversis. Per huiusmodi associationes curatori ani- marurn etiam possibile erit pervigilare, quae in parochia leguntur, amovere mala et propagare bona scripta et diaria. Huc veniunt deinde bibliothecae parochiales 1 et scholares, quae pari modo multum conferre possunt, ut per bibliothecas parochiales iideles generatim, per biblio- thecas scholares, si sunt bonae, discipuli amoveantur a mala lectione et accipiant ad legendum, quaecumque sunt vera, bona et pulchra . 2 III. Praeter positiva haec media necessaria quoque sunt negativa, quibus gens nostra arceatur a malo verbo scripto, picto aut dieto. Nocivi libri enim, perversae pic- turae et illustrationes aut chartae postales pictae puhlice exponuntur in mercatorum fenestris et alias, ut videantur a quocumque et homines alliciantur ad emendum. Novi- tatis et ut dicunt sensationis cupidi homines cuiuscum- que aetatis a tenellis pueris et puellis usque ad seneni has res avide aspiciunt, emunt, legunt, propagant ita, ut ingens multitudo inde detrimentum spirituale patiatur. Simiiis lues pestis perniciosae instar divulgatur a malis cuiuscumque generis spectaculis, praesertim kinemato- graphicis. Hicce salus et prosperitas populorum postulat, ut res puhlica civilis per leges subditos tueatur. Nam gubernii civilis ius est et officium legibus poenisque scelera et actus pravos, saltem gravissimos, vel impedire vel repri- mere, moram corruptionem cavere, legalitatem seu exter- nam decentiam promovere et per hoc cives ad veram 1 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pagg.851—857. J §80 edicti cacs.reg. Ministerii pro C. et I. do die 29. Sep- tembris 1905 Nr. 13200 id etiam desiderat: Die Lehrer haben die Schulkinder zu einer regen und zweckdienlichen Beniitzuhg der Schiilerbibliothek anzuleiten; sio haben auch sonst auf den hauslichen Desestotf der Kinder tunlichst Eintluss zu nehmen, damit nur dem Zwecke der Erziehung dienliche Bticher in deren IIS,nde gelangen. Im Falle des Vorhandenseins zuliinglicher Mittel konnen die Schulkinder bei geeigneten Anliissen, wie bei der Ausfolgung der Zeugnisse und Schulnachrichten, an patriotischen Eesttagen und bei anderen Schulfeiorlich- keiten mit guten Btichern und anderen z\veckmassigen Gaben beschenkt wer- den. (Das Reichsvolksschulgesetz samt den wichtigsten Durchtuhrungsvor- schriften. Wien, 1906. Pagg. 78 sq). m 455 * honestatem disponere. Propterea etiam Concilium pro- vinciae Salisburgensis constituit: »Ante omnia etiam ne- cesše est, ut potestas puhlica rigorose et strenue agat contra omnia lasciviae publicae genera, quae in dies non in maioribus solum, sed etiam in minoribus oppi- dis impune 1'ere increscunt. Non solum propter anima- rum immortalium, sed etiam propter ipsius populi et nationis bonum potestas puhlica arceat et impediat, quo- minus lasciva folia, libri et imagines aperte a bibliopolis exponantur et cuivis postulanti vendantur. Est officium auctoritatis publicae, ut iuventutem a talibus morum permagnis periculis praeservet et sic populorum saluti tum corporis tum animae consulat« 1 . Et revera babemus etiam in nostro imperio austriaco leges contra propa- gat.ionem immoralitatis publicae. Sed omni vi ad id tendendum est, ut leges etiam teneantur executionique dentur. 2 Iuxta § 516 leg is poenalis puniendus est, qui Per picturas aut immorales actiones laedit moralitatem aut pudicitiam insigniter et modo scandalum publicum praebente, severo carcere octo dierum usque ad sex ftiensium. Si haec laesio facta est per opera typogra- Phica, vindicanda est severo carcere sex mensium usque ad unius anni. 3 Iudicia ergo et magistratus tamquam eustodes publicae honestatis munere suo contra grassan- tem immoralitatem solummodo fungi oportet. * Edit. cit. Pag 249. — 2 Litterae pastorales superius allegatae desuper obscrvant: Fiillt nun der Kirche, der Schule und der Familie die Aufgabe zu, l* 16 Jugend religios-sittlich zu erzielien, so ist die offentliche Staatsgewalt in hervorragender AVeise berufen, ihren starken Arm zur Ab\vehr der vielen An- griffe und Geialiren zu leihen, die der Sittlichkeit der Jugend und des Volks- e ben8 in der Ottentlichkeit droben. Der Staat hat auch tatsaehlich Gesetze zur Verhinderung der Unsittlidikeit gcgeben; es kommt darauf an, dass dieselben gebandhabt werden. Daruni ist es Eure Aufgabe, geliebte Glžiubige, Euch den c bniuiz und Unflat nicht ruhig gefallen zu lassen und die Anwendung der gosetzlichen Bestimmungeu zu fordern. (Op. cit. pag. 1055J. * Das allge- ® e >ne Strafgesetz vom 27. Mai 1852, § 516: AVer durch bildliche Darstel- u ngen oder durch unzilchtige Handlungen die Sittlichkeit oder Schamhaftig- •,u b'p>blich und auf eine offentlichcs Argernis erregende Art verletzt., macht einer Ubertretung schuldig und soli zu strengem Arreste von acht Tagen '" s 7 " sechs Monaten verurteiit vrerden. AVurde aber eine solche Verlet.zung «ireh Druckschriftcn begangen, so ist sie als ein Vergehen mit strengem Ar reste von sechs Monaten bis zu einem .Tahre zu ahnden. — Ad vocem +< 456 * Deinde edictum Ministerii pro C. et I. de die 29. Sept. 1905 Num. 18200 paragraphos quasdam habet, quibus iuventus a peste immoralitatis tuenda sit. Ita edicit § 212, scholam observare debere salutem spiritualem et corpora- lem iuventutis šibi commissae et omnia mala ab illa repel- lere. 1 Et § 77 scholae esse ait curare, ne liberi pestifero qnodam influxu in morali-religiosa educatione detrimentum patiantur. 2 Atqui perversae pictnrae, chartae postales illustratae variis lasciviis, libri mali et alia huius generis revera influxum pestiferum et exitiabilem in iuventutem exercent. Ergo liaec omnia removenda sunt. ab oculis et manibus iuventutis nostrae. Pari modo prohibet § 79 iuventuti scholari frequentationem theatri aliorumque spectaculorum, nisi respectu religiosae-mo- ralis educationis commendari possint. Hanc paragraphum caes. reg. Consilium scholarum provinciae Styriacae de- creto de die 10. Martii 1911 inculcavit et ad kinemato- graphos extendit. 3 „bffentliches Argernis“ adnotentur decisiones supremi tribunalis : Mehrere Entscbeidungen des Obersten Gerichts- und KassationshofeB, so vom 9. Juli 1891 Z. 6462 oder vom 31. Okt. 1901 Z. 7622 besagen, dass der \virkliche Eintritt des Argernisses kein Tatbestandsmoment des § 516 St. G. bilde; dass hiezu vielmehr schon die „konkrete Eignung der Tat, Argernis zu erregen“, ausreicht. 1 Allein die offentliche Stellung der Volksschule und die ihr zugewie- sene Aufgabe bringen es mit sicb, dass auch die Schulbehorden und die Lehrer dem geistigen und kdrperlichen Wohle der Schulkinder Beachtung zu schenken und auf die Beseitigung wahrgenommener Ubelstande hinzmvirken baben. — ' J Die Kinder sollen auch von allem ferngehalten werden, \vas auf sie einen verderblichen Eintiuss austtben und ihre sittlich-religiose Erziehung getiihrden konnte. — 3 Die Aufmerksamkeit des Unterrichtsministeriums ist daraui gelenkt worden, dass bei kinematographischen und ahnliclien Vorstellungen nicht selten auch Bilder vorgefiihrt \verden, \velche eine Gefahr fiir die sittiiche Er¬ ziehung der solchen Vorstellungen behvohnenden Sclmljugend in sicb bergen. Bei aller W(irdigung des Wertes entsprechender kinematographischcr Vorfnbrungen fiir den Unterricht muss es doch als 1’fiicht der Schulbehorde angesehen wer- den, im Vereine mit dem Elternhause dafiir Sorge zu tragen, dass die Schul- jugend von diesen Gefahren moglichst gewahrt werde. Nach § 79 der Schul- und Unterrichtsordnung al. 1. und al. 5. ist der Besuch offentlicher Schau- stellungen, Theatervorstellungen und Konzerte den Schulkindern in Begleitung der Eltern oder deren Stellvertreter nur dann gestattet, wenn das betreffende Programm in sittlicher und religioser Beziehung einvandfrei ist und wenn auch das Betragen, der Fleiss, der Fortgang und der Schulbesuch des Kindes zu keinerlei Bedenken Anlass bieten. Da diese Bestimmungen zweifellos auch auf den Besuch von kinematographischen Vorstellungen Amvendung zu finden haben, wird der Bezirks- (Stadt-) Schulrat beauftragt, die unterstehenden Schul- leitungen anzuweisen, sich die gedachten Bestimmungen auch beziiglich des -k 457 » Valde desiderandum est, ut ad has leges normae adhuc severiores condantur contra propalam grassantem immoralitatem. Si habemus leges contra invasionem pestis et caeterorum morborum, eo magis necessariae sunt leges contra invasionem et propagatores pestis spi- ritualis. Consilium scliolarum circuli Vindobonensis armuentibus possessoribus kinematographorum decrevit, se per appro- bationem destinaturum esse, quae res kinematographicae a liberis vider! possint. Et magistratus Vindobonensis, cui publicae securitatis cura est delata, condidit specialem officinam, quae dirigat pugnam contra puhlice grassantem immoralitatem . 1 Gubernium austriacum pariter nonnulla debeta huc spectantia edidit . 2 Ut autem facibus censura exerceatur Desuches der Kinematographen-Theater durch schulpflichtige Kinder genaue- stens gegemvartig zu halten und auch die Eltern auf die Gefahren, welche ihren lvindern durch den Besuch nicht eimvandfreier Vorstellungen drohen. aufmerksam zu machen. (Iv. k. steierm. Landesschulrat. Graz, 10. Marž 1911 Z. 3 20 r 45 H). 5 1 In Wien \vurde im Pressdepartement der Polizeidirektion ein neues Zentralamteingerichtet, das ausschliesslich dazu bestimmt ist, die Verbreitung der Pornographischen Literatur zu verhtiten I)iese Behorde wird mit den Behorden siimtlicher europilischer Staaten in Ftillung stehen, so dass sie iiber alle Erschei- nungen auf diesem Gebiete informiert sein \vird. Dadurch kann das neue Zentralamt in der Lage sein, noch vor der Einfuhr solcher Druckwerko ein ^ erbot auszusprechen, \viihrend bis jetzt die betreffenden Verfilgungen fast stets erst zu einer Zeit erfolgten, da ein grosser Teil der betretfenden Btlcher schon verbreitet \var. (Kathol. Warte. Wien, 1911. Nr. 2. pag. 4). Die k. k. Polizeidirektion in Wien liat am 22. September 1911, Z.-P.-B. 36/83 11, an ( ''e Papierbiindlergenossenschaft nacbstebenden Erlass gerichtet: Anliisslich 'ms Umstandes, dass in Papierhandlungen, Sehreibwaren- und Zeichenrequi- sitengescbaften Ansichtskarten und Photographien anstossiger Art, viel- ! acb weibliche Nuditiiten darstellend, zur Schau gestellt und verkautt werden, 'prd darauf aufmerksam gemacht, dass derartige Erzeugnisse niclit mebr als resserzeugnisse angesehen \verden konnen, velche lediglich den Bediirinissen bes Ge\verbes und Verkehrs oder des hauslichen und geselligen Lebens zu 'benen bestimmt sind. Sie sind sonacb nicht der (iegenstand eincs freien Ge- p f - r b e s und erscheint der \veitere Vertrieb und die Schaustellung derartiger lesser zeugnisse seitens der Papierbilndler und sonstiger cinschlagigen Ge- ^haftsleute, soferne dieselben nicht etwa eine Konzession zum Bucli- oder vu 08thandel besitzen, gemiiss § 23 P.-G. unstatthaft. (Idem, Num. 6. pag. 9). a Die Klagen iiber den Vertrieb und die Sciiaustellung unsittlicher ond namentlich fUr die Jugend verderblicher Presserzeugnisse in einzelnen abaktraiiken baben in letzter Zeit derart zugenommen, dass sicli das Finanz- mmisterium veranlasst sah, siimtlicben Tabakverscbleissern den Verkauf und J.’e Schaustellung von derartigen Presserzeugnissen, insbesondere von unsitt- 'chen Bildern und Ansichtskarten, sowie den Verschleiss und die Schaustel- * 458 » de rebus venum dandis, de picturis in fenestris et, cae- teris locis publicis exponendis aut de rebus in kinema- tographis et aliis spectaculis monstrandis, gubernium nostrum centralem officinam magistratus Vindobonensis, cui pugna contra publice grassantem immoralitatem est demandata, pro tota Austria instituit et cum variis guberniis conventionem internationalem iniit ad repudi- anda opera immoralia. Ut severiores leges et normae, immoralitatem spec- tantes, condantur et res 'puhlica in reprimenda immora- litate adiuvetur, pro suis quisque viribus privatim et in societatibus agat contra publicam lasciviam. Per litteras encyclicas proposuimus, ut unio virorum ad impugnan- dam immoralitatem instituatur. 1 Initia tališ unionis iam facla sunt. Magnam operam namque rei tribuit singularis societas Vindobonensis, quae anno 1905 condita est et hucusque multos bonos libellos gratis distribuit aut bonos libros per colportatores suos vendidit. 2 Bibliopolas, qui opera immoralia in fenestris ex- ponunt et illa amovere nolunt, denunciat magistratui aut iudiciis. Ut cum maiore successu operari posset, anno 1911 mense Martio condidit folium »Warte« et instituit Vindobonae centralem officinam (Zentralstelle). Societas »Volksaufklarung« in eo est, ut šibi adiungat alias vi¬ rorum aut mulierum uniones, quibus viribus unitis pug- nam contra publice grassantem immoralitatem excipiaL Utinam ex his initiis revera exoriatur centralis organi- satio et etiam in Nostra dioecesi condatur sectio quae- dam ad eundem finem! lung von Erzeugnissen der sogenannten Srlmndliteratur allgemein zn verbieten. Gleichzeitig. hat das Finanzministerium entsprechende Verfiigungen \vegen wirksamer Durchsetzung dieses Verbotes getroften. (Edictum Ministerii pr°' cura aerarii de die 27. Februarii 1912). 1 Ein Mannerverein zur Bekarapfung der offentlichen Unsittlicbkeit wiire rccht zeitgemkss als Zentralstelle, an die sicb jeder \vendon konnte, der in dieser traurigen Angelegenheit persbnlich vorzugehen Bedenken tri'ige t damit von vereinstvegen die geeigneten Sehritte unternommen wiirden. (Op- cit. pag. 1056). — ‘ Osterr. Reichsverein „Volksant'klarnng“, Gesollschaft zur Vcrbreitung- girter Bticher und Bilder im Katnpfe gegen Schmutz itnd Scliund in Bucli und Bild. 4< 459 h- IV. Animarum pastores tamquam rationem daturi pro ovibus šibi commissis curent. in ecclesia, schola et societatibns, ut fideles instruantur de perieulis imminen- tibus ex publica immoralitate. Vitandi omnino sunt ven- dentes opera immoralia turpis lucri gratia (Tit. 1, 11), adiuvandi autem vendentes bona et pulchra. Monendi sunt fideles, ne habeant in domibus suis scripta et picta, quae scandalum praebeant liberis. Proh dolor, qualia scripta et quales irnagines saepe inveniuntur in domibus, praesertim urbanis! Tales parentes šibi dicent de liberis per opera talia perditis: Nos docuimus, ex nobis audierunt. Utinam haud immemores sint mandati Paulini ad Timo- theum: Et koc praecipe, ut frreprehensibiles sint. Si quis autem suorum et maxime domesticorum curam non habet,- fidem negavit et est infideli deterior. (I. Tipa. 5, 7. 8). Itaque sacerdotes unacum populo bdeli positive et negative, vi legum latarum, privatim et in sodetatibus contendant, ne haec immoralitas palam iam ubique grassans irretiat populum nostrum. Agitur etenim de salute eius temporali et aeviterna, agitur de sanctitate familiae, de honore feminae, de fidelitate viri, de inno- centia iuventutis, de vigore et existentia populi. Pestis- haec immoralitatis publicae facit populo sicut iuveni ttiulier ornatu meretricio, praeparata ad capiendas animas r libris Proverbiorum: Irretivit eum multis sermonibus d blanditiis labiorum protraxit ittum. Statim eam seguitur quasi bos ductus ad victimam et quasi agnus lasciviens p -t ignorans, quod ad vincula stultus trahatur, doneč trans- figat sagitta iecur eius: velut, si avis festinet ad lagueum e t nescit, quod de periculo animae illius agitur . . ■ Multos enim vulneratos deiecit, et fortissimi quique mterfecti sunt a b ea.■ Viae inf eri domus eius, penetrantes m mtenora nortis. (Prov. 7, 21—27). Exitiurh et rnors sempiterna est sors gentis adul- te rae et perversae, perditae per pestem immoralitatis; Ca stae autem generationis immortalis est memoria. Apud h *eum nota est et apud komines. Quum praesens est, vrni- tantur Mam; et desiderant eam,, quum se eduxerit, et in •k 460 >*■ perpetuum coronata triumphat coinquinatorum certaminum praemium vincens. (Sap. 4, 1. 2). Caput CLX. De apostasia ut vocatur a Roma. Omnes, quipie volunt vivere in Ckristo lesu (II. Tim. 3, 12), toto cordis ardore amant Ecclesiam catholicam, quum ipsa sit Ecdesia Dei vivi, columna et jirmamentum veritatis. (I. Tim. 3, 15). Pro omnibus, qui in Ecclesia sunt, valent verba beati Pauli apostoli: lam non estis hospites et advenae, sed estis cives sanctorum et domestici Dei, superaedificati super fundamentum apostolorum et, prophetarum, ipso sunimo angulari lapide Christo lesu, m quo omnis aedificatio constructa crescit in templum sanctum .in Domino, in quo et vos coaedificamini in habitaculum Dei in Špiritu. (Ephes. 2, 19 — 22). Qui vos audit, me audit, qui vos spernit, me spernit, ■ qui autem me spernit, spernit eum, qui misit me. (Luc. 10, 16). Hisce verbis Dominus ac Redemptor ipse Ecclesiam audiendam et propterea amandam esse iubet. Et gentium Doetor, ut Ecclesiam diligamus, nos monet, sicut et Chri- ■stus dilexit Ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, ut illam sanctificaret, mundans lavacro aquae in verbo vitae, ut exhiberet ipse šibi gloriosam Ecclesiam, non liabentem maculam aut rugam aut aliquid huiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. (Ephes. 5, 25 — 27). Illam vero solummodo veram esse Ecclesiam Christi, -cuius est caput Pontifex Romanus, sole clarius patet. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super liane petrani •aedificabo Ecclesiam meam et portae inf eri non praeva- •lebunt adversus eam. Et tibi dabo claves regni coelorum! et quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum et m coelis, et quodcumque solveris super terram, erit solutuni ■et in coelis. (Matth. 16, 18. 19). Quae distincta verba sen- sum admittunt solummodo unum: Romanum Pontificem ;scilicet esse caput Ecclesiae Christi. -K 461 >+ IIoc idem commonstrant praeclara opera sanctorum Patrum, qui Sedem Romanam innnmerabilibus locis glorificant. S. Hieromjmus ad Damasum P. M. scribit: »Curri successore Piscatoris, cum discipulo crucis loquor. Super illam Petram aedificatam Ecclesiam scio.« 1 Simi- liter permulti alii Patres. Idem omne aevum antiquum monumentis illustribus. Omnes caeterae sic dictae ec- clesiae sunt opus humanum, ortum dilabente tempore, ex oppositione contra veram Ecclesiam Christi. Quum tanto amore tamque inconcussa persuasione de eius veritate et institutione divina Ecclesiae Romanae adhaereamus, ingenti afficimur dolore, quotiescumque legimus vel videmus vel audimus, - quomodo haec vera Christi Ecclesia oppugnetur, calumniis obruatur, ludibriis irrideatur. Summa autem indignatione replemur, quando f mere religiosae sunt, explicuimus. Ad finem sacerdotibus mnlta media commendavimus, quibus grave hoc malum tolli vel saltem impediri posset. Praeparanda est. medi¬ cina curandi mali iam illapsi, et porro statuendum est munimentum adversus iacturam imminentem. Sacerdos igitur medici morbos curantis et pastoris greges tuentis munere fnngatur! Quaeri potest, quomodo se evolverit in nostra La- vantina dioecesi apostasia a Roma ex eo teinpore, quo per totam Austriam ista commotio contra Ecclesiam catholicam exorta est, i. e. incipiente anno 1897, quum primum in aula universitatis Vindobonensis studiosus quidam exclamaret: »Los von Rom — Procul a Roma!« Optime nobis progressum demonstrabit conspectus, in quo per singulos annos defmitus numerus et apostasia- rum ab Ecclesia catholica et iuxta illum simul numerus conversionum ad Ecclesiam ponitur. Pro nostra dioecesi hic conspectus talem ostendit faciem: Anno 1897 apostasiae 8 et conversiones 1, 1898: 13 et 4, 1899: 122 et 1, 1900: 70 et 0, 1901: 72 et 7, 1902: 62 et 9, 1903: 33 et 7, 1904: 155 et 17, 1905: 339 et 9, 1906: 175 et 32, 1907: 120 et 36, 1908: 94 et 38, 1909: 98 et 42, 1910: 145 et 33, 1911: 68 et 83, 1912 hucusque; 25 et 35. Ergo inter 507.786 ca- tholicos Lavantinos numerantur in summa 1599 apostasiae et 353 conversiones. Numerus decrescit constanter, quod signum catholicos nova spe et grata satisfactione confortat. Ex prospectu, supra patefacto, momentum sequit,ur duplex, apostasias paulatim deficere, numerum conver¬ sionum sernper accrescere. Galamitates maximas iam superatas esse et fidem catholicam talia detrimenta, sicuti, quibusdam praeteritis annis, in nostra dioecesi amplius non esse passuram, sperare licet. Utinam mox pro nostra dioecesi adhiberi possintverba libri prophetici: Koce enim dies veniunt, dicit Dominus, et convertam con- versionem populi mei Israel et Iuda, ait Dominus, et convef' tam eos. (Ier. 30, 3). Utinam cito propediemque dicere possimus omnibus, qui rnatrem Ecclesiam deseruerunt, 463 » +! cum Principe apostolorum: Eratis enim sicut oves errantes, sed conversi estis nune ad pastorem et episcopum anima- vum vestrarum. (I. Petr. 2, 25). Magnus adhuc manet labor, ut et qui lapsi sunt iterum in sinum Ecclesiae revertantur, ex quibus cui- libet dicendum esl: Siirgam et ibo ad patrem meum et dicam ei: Pater, peccavi in coelum et coram te, iam non ■sum dignus voeari filius tuus. (Luc. 15, 18. 19). Deinde adnitendum est, ne illi, qui Ecclesiae adhaerent, sedu- cantur et in haeresim prolabantur. Experientia docet, duo media multo profuisse tuendae fidei catholicae in hoc tempore periculoso. Quidam sacerdotes, in pastoratione difficultates gra- ves quotidie adferente constituti, operam dederunt dili- gentissime, ut et errantes ad Ecclesiam reducerent et fideles stabilirent. Illi maxime de conversionibus bene meriti sunt. Gratiae eis sincerae conveniunt. Deus bene- dicat et retribuat illis! Erant boni pastores. Ipsis co- Tona tribuetur in generationem et generationem. (Prov. 27, 24). Pergant continuare opus suum gloriosum! Diligite ■lumen sapientiae omnes, quipraeestis populiš! (Sap. 6, 23). Sciant omnes pastores et operarii in vinea Domini, idem e sse officium omnium, imprimis qui parochiis praesunt Periclitantibus, Nemo obliviscatur verborum prophetae, no- mine Domini dicentis: Lac comedebatis et.lanis operieba- niini, et a tis: gregmi autem meum non pascebatis. Quod infirmum erat, non consolidastis, et ( \uod aegrotum, non sanastis, quod eonfraetum est, non dlligastis, et quod abiectum est, non reduxistis, et quod perieraf, non quaesistis. (Ezecb. 34, 3. 4). Altero medio usi sunt omnes, qui interfuerunt magnis p°mitiis Marburgi vespere diei 30. lulii 1910. Adversarii mfensissimi illa convocabant, ut »protestarentur,« sicuti dixerunt, contra encyclicam Pii PP. X. de terna vice mcurrente centenario canonizationis s. Caroli Borromaei Editaesaepe de die26. Maii 1910, revera autem solummodo ^ u m in linem, ut Ecclesiam catholicam sermonibus effre- na ds calumniarentur, sacerdotes catholicos inaudita petu- -k 464 * lantia flagitiorum horribilium argnerent, scientiam catho¬ licam afficerent ignominia, fideles catholicos impudentis- sime offenderent. Qaae omnia superabundanter fece- runt. Comitiis, in quibns plus quam duo millia hominum congregati erant, affuerunt etiam quingenti viri catholici, ex quibus quidam adversarios oratores confutavit sermo- ne longiore calumniasque eorum retrusit. Fortitudo catho- licorum protestantes eorumque amicos commovit et per- cussit. Ex quo tempore non audebant amplius publice in comitiis Ecclesiam catholicam aggredi. Sic fiat sem- per simili occasione, ne maledicant impune et sine con- tradictione hostes Ecclesiae catholicae! Mementote omnes exhortationis apostolicae: Vigilate, State in fide, viriliter agite et confortamini / (I. Cor: 16, 18). Defendendo fidem catholicam quilibet persuasum šibi habeat se pugnare pro unice vera fide, pro vera Eccle- sia Christi, pro religione vere divina! De illa Gottholdus Ephraim Lessing, scriptor saga- cissimus et philosophus, ipse de haeresi protestantium: »Ego, inquit, nequaquam cognosco in mundo aliquam rem, in qua ratio humana plus laboraverit et plus effe- cerit, quam in vetere systemate catholicismi. Opus ma- lum imperitorum hominum est religionis systema, quod nune quidam in eius loco ponere volunt.« 1 Christus unus est, unica et eius religio. Jesus Christus heri et hodie ipse et in saeeula! Doctrinis variis et pere- grinis nolite abduci! (Hebr. 18, 8. 9). Caput CLXI. De operatione sociali in dioecesi. Simile factuvn est regnum coelorum homini, qui seme¬ na,vit bonurn semen in agro suo. Quum autem dormirent komines, venit inimicus eius et superseminavit zizania medio tritici et abiit. (Matth. 13, 24. 25). Etiam in dioe- 1 Dr. Theodor Deimel, Zeugnisse deutseber Klassiker fiir das Christen- tum. Freiburg im Breisgau, 1904. Pag. 103. -k 465 iz¬ češi Lavantina non desunt inimici, qui in corde christi- fidelium ex fide viventium. študent superseminare zizania indifferentismi quoad fidei et moram veritates quique incautos ad apostasiam trahere conantur. Hinc Nostrae curae est, vigilare, ne zizania fructum perniciosum afferant. Revera vigilavimus et inter alia etiam operatione sociali impedimenta opposuimus, ne zizania radices agant et crescant. Perspiciatis nune, fratres mei dilectis- simi, fruclus salutares operationis socialis inde ab anno Domini 1907 et sciatis, quod non frustra laborastis. 1 I- Consecrationes ecclesiarum et altarium. Consecrata est restaurata ecclesia parochialis cum altari maiore beatae Mariae virg. in coelum assumptae in Kapele die 1. Maii 1907. —- Viginti quinque altaria. portatilia in ecclesia cathedrali Marburgi die 29. Novem- bris 1907. — Altare renovatum s. Francisci Xaverii in ecclesia cathedrali et parochiali s. Ioannis Bapt. Marburgi die 3. Decembris 1907. — Altare maius in ecclesia parochiali s. Georgii in Coli. slov. die 12. Maii 1908. — Nova ecclesia parochialis cum altari maiore s. Martini in Teharje die 2. Iunii 1908. — Altare B. M. V. de Lourdes in Basilica rninore s. Mariae matris misericor¬ diae Marburgi die 18. Odobriš 1908. — Altare maius m ecclesia parochiali s. Elisabeth in Ljubno die 1. Sep- ternbris 1909. — Nova ecclesia parochialis cum altari niaiore s. Iacobi in Dol die 28. Septembris 1909. — kitare s. Crucis in Basilica s. Mariae matris misericordiae Marburgi die 17. Odobriš 1909. Altare B. M. V. auxiliatricis christianorum in ec- c 'esia parochiali s. Iacobi in Dol die 2. Iunii 1910. — kitare s. Barbarae virg. et mart. in ecclesia parochiali s -Iacobi in Dol die 2. Iunii 1910. — Altare maius in ec desia parochiali s. Aegidii prope a Velenje die I T. Iunii 1910. — Altare sacratissimi cordis lesu in Basilica Ma- 9'is misericordiae Marburgi die 26. Iunii 1910. — Altare „ 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 1900 concita. Marburgi, 1907. la ?g. 335— 350 30 ■a 466 ;f sacratissimi. cordis lesu in ecclesia s. Ioseph in Studenci die 21. Augusti 1910. — Nova ecclesia filialis cum al- tari maiore s. Pancratii inmonte Radi parochiae s. Ge¬ orgii in Remšnik die 6. Septembris 1910. — Altare sa¬ cratissimi cordis lesu et altare purissimi cordis Mariae in ecclesia s. Ioseph prope a Celeia die 16. Octobris 1910. — Altare maius in ecclesia parochiali B. M. V. in Nova- štifta prope a Gornjigrad die 21. Maii 1911. — Ecclesia parochialis ampliata cum altari maiore ss. apostolorum Philippi et Iacobi in Laporje die 11. Iunii 1911. >— Nova ecclesia parochialis cum altari maiore B. M. V. in Cir¬ kovce die 8. Septembris 1911. — Tria altaria lateralia, sacratissimi cordis lesu, purissimi cordis Mariae et sacra¬ tissimi rosarii B. M. V. in ecclesia parochiali ss. aposto¬ lorum Philippi et Iacobi in Laporje die 5. Mari 1912. — Altare maius in ecclesia parochiali s. apost. Petri prope a Marburgo die 16. Maii 1912. — Viginti quin- que altaria portatilia in ecclesia cathedrali Marburgi die 27. Iulii 1912. II. Sacrae o r din ati o n e s et confirmationes. Maiores ordines susceperunt diebus 21. 23. et 25. mense lulio in ecclesia cathedrali s. loannis Bapt. Marburgi anno 1907: 15, anno 1908: 14, anno 1909: 11, diebus 23. 25. et 27. mense lulio anno 1910: 6 et diebus 21. 23. et 25. mense lulio anno 1911: 12 —•. summatim 58 clerici, qui, per impositionem mariuum episcopalium ministri Dei facti, erant omnes exceptis quattuor alumni dioecesis Lavantinae. Insuper die 28. Maii 1911 quinque Religiosi, professi Ord. Cist. ref. Reichen- burgi in capella ad s. Nicolai ibidem et die 19. Novem- bris 1911 unus alumnus dioecesis Lavantinae in princ.- episc. capella aulica B. M. V. immaculatae Marburgi s. ordinem Presbyleratus susceperunt. Sacramentum sacrae confirmationis susceperunt e manibus reverendissimi Domini Principis-Episcopi, per- acto cum istis examine praescripto, anno 1907: 8319, -K 467 >f anno 1908: 8261, anno 1909: 18.540, anno 1910: 12.485, anno 1911: 10.155 — in summa 52.760. Qui omnes confirmati sunt vel in ecclesia cathe- drali s. Ioannis Bapt. Marburgi, ubi quotannis die Domi- nica Pentecostes, celebrata Missa pontificali et data Bene- dictione apostolica cum plenariis indulgentiis, sacramenti confirmationis administratio fit, vel vero in singulis ec- clesiis parochialibus dioecesis Lavantinae occasione visi- tationis episcopalis. III. B en ediction es. Benedicta sunt anno 1907: Praesepe D. N. I. Chr. unacum statuis B. M. V., sacratissimi cordis lesu et pu- rissimi cordis Mariae, s. Ioachim et s. Annae pro ecclesia parochiali B. M. V. in coelum assumptae in Kapele die 1- Maii 1907. — Baldachinum, vexillurn cum imaginibus B- M. V. et s. Iacobi apost., duo vexilla (sine imag.), alba et velum oblongum pro ecclesia parochiali s. Iacobi apost. in Lembach die 20. Maii 1907. — Capella B. M. V., exstructa a Francisco Witzmann in parochia B. M. V. in Eremo, una cum statuis sacratissimi cordis lesu, s. Io- se ph et s. Francisci Xaverii ac cum imaginibus B. M. V., ss. apost. Petri et Pauli, s. Andreae apost. et s. Annae die 25. Maii 1907. — Imago altaris maioris in ecclesia Parochiali Omnium Sanctorum prope a Mihalovci die 18. iunii 1907. — Lapis primarius pro aedificando novo Paedagogio sororum scholarium Marburgi die 26. Iunii 1907. Crux cum globo pro turri ecclesiae parochialis s. Barbarae penes Bori die 30. Iunii 1907. — Via circu- iaris trans montem Okič inter parochias s. Barbarae Penes Bori et s. Andreae prope a Leskovec die 30. innii 1907. Quattuor campanae pro ecclesia parochiali s. Mar¬ ini in Teharje die 7. Iulii 1907. — Tres campanae Pm ecclesia parochiali s. Margaritae in Kebelj die 17. hdii 1907. — Vexillum congregationis Marianae iuvenum Cu m imaginibus B. M. V. et s. Ioseph et confessionale ln ecclesia parochiali s. Iacobi in Pameče die 27. Iulii 30 * •k 4*68 h* 1907. — VexiJlum congregationis Marianae iuvenum et puellarum cum imaginibus sacratissimi cordis lesu et im- maculatae B. M. V. in ecclesia parochiali s. Aegidii prope a Turjak die 81. Iulii 1907. — Campana maior in ecclesia filiali s. Crucis in Monte olivarmn parochiae s. Margaritae penes Polzela die 25. Augusti 1907. Duae campanae pro capella in Schopfendorf, pa¬ rochiae B. M. V. in coelum assumptae in Apače, Mar- burgi die 5. Septembris 1907. — Nova domus scholaris pro caes. reg. paedagogio Marburgi die 22. Septembris 1907. 1 — Quattuor campanae pro ecclesia parochiali s. Martini in Hajdinja die 29. Septembris 1907. — Sta- tuae s. Antonii Pad., s. Blasii, s. Ludovici Tolosani, s. Phi- lumenae, s. Barbarae et s. Agnetis una cum crucibus et tabernaculis pro duobus altaribus minoribus in Basilica s. Mariae matris misericordiae Marburgi necnon electro- motor pro Basilica et monasterio s. Francisci, ibidem stante, die 20. Octobris 1907. — Praesepe D. N. I. Chr. una cum congruis statuis in ecclesia cathedraliet parochiali s. Ioannis Bapt. Marburgi die 24. Decembris 1907. — Calices 36, patenae 35 in capella residentiali Marburgi decursu anni 1907. Anno 1908: Capella cum altari s. Barbarae et mau- soleum familiarum d’Orsay-Lowenthal in parochia s. Chunegundis superioris, insuper imago s. Barbarae, crux altaris, crux in pariete, crux supra sepulchrum erecta, ornamenta altaris, tobaleae et mappae altaris, imago s. Georgii die 9. Maii 1908. — Statuae s. Ioannis Nep., s. Francisci Naverii, s. Ioachim et s. Annae nec non imagines quattuor ss. Evangelistarum, sanctissimae Trini- tatis, Nativitatis et Fugae D. N. I. Chr. in Aegyptum, Christi docentis intemplo, Desponsationis, Annunciationis, Visitationis et Coronationis B. M. V., sacratissimi cordis lesu et immaculatae Conceptionis B. M. V. in ecclesia parochiali s. Georgii in Coli. slov. die 12. Maii 1908. ' Das Eimveihungs- umi Erdffnungsfost der neuen k. k Lehrerbildungs- anstalt in Marburg, am 22. September 1907. Von Dr. Michael Napotnik, Fiirst- bischof von Lavant. Marburg, 19)8. 8°. I’agg. 57. -k 469 * Crux pro altari maiore in ecclesia parochiali s. Mar¬ tini in Teharje die 2. Iunii 1908. — Imago renovata pro altari maiore in ecclesia parochiali s. Georgii iuxta fluvium Pesnica die 9. Iunii 1908. — Baldachinum cum imagine sacratissimi cordis lesu in ecclesia parochiali s. Iacobi in Coli. slov. die 15. Iunii 1908. — Imago renovata pro altari maiore necnon vexillum processionale cum imaginibus s. Andreae apost. et s. Floriani in eccle¬ sia parochiali s. Andreae in Svečina die 16. Iunii 1908. -— Lapis primarius pro aedificanda ecclesia parochiali s. Iacobi in Dol die 28. Iunii 1908. — Lapis primarius pro aedificanda ecclesia parochiali B. M. V. de Lourdes in Reichenburg. statua B. M. V. de Lourdes pro ecclesia parochiali s. Georgii in Zdole necnon fornax coctoria la- terum in Reichenburg die 16. Iulii 1908. — Statua s. Francisci Xaverii in parochiali ecclesia s. Oswaldi die 28. Iulii 1908. Noviter exstructa domus sanatoria militaris »Kaiser Franz Josef I. Jubilaumsstiftung« in Slatina die 5. Augu- sti 1908. — Tres campanae pro ecclesia parochiali Sancti Spiritus in Artiče die 9. Augusti 1908. — Altare sacra¬ tissimi cordis lesu in ecclesia filiali ss. Trium Regum, pa- rochiae s. Benedicti in Coli. slov. die 15. Augusti 1908. Vexillum processionale congregationis Marianae iuve- n um cum imaginibus B. M. V. immac. et s. Aloysii in ec clesia parochiali s. Annae in Fram die 22. Augusti 1908. — Statua s/Familiae Nazarethanae, coemeterium e t duae campanae pro ecclesia parochiali in Fram die Augusti 1908. Nova domus scholaris pro paedagogio sororum scholarium Marburgi die 27. Septembris 1908. — Nova domus pro excolendis puellis sororum scholarium Ter- gesti die 1. Octobris 1908. — Campana maior pro ec- c 'esia parochiali s. Petri prope a Radgona die 11. Odo¬ briš 1908. — Tabula marmorea, in memoriam Suae Cae s. ac reg. Apostolicae Maiestatis Francisci Iosephi I. P er duodecim lustra imperantis constructa, in ecclesia ca- Ihedrali et parochiali s. Ioannis Bapt. Marburgi die 2. De- * 470 » cembris 1908. — Tres campanae pro ecclesia parochiali Sancti Spiritus prope a Središče die 13. Decembris 1908. — Calices 52, patenae 52 in capella residentiali Marburgi decursu anni 1908. Anno 1909: Novum organum una cum imagine s. Caeciliae in ecclesia cathedrali et parochiali s. loannis Bapt. Marburgi die 18. Februarii 1909. — Duae campanae in capella monasterii Carmelitarum Marburgi die 6. Iunii 1909. — Duo vexilla cum imaginibus sanctissimi Sacra- menti, B. M. V. et s. Ioseph in ecclesia parochiali s. Ge¬ orgii in Coli. slov. die 12. Iunii 1909. — Statua B. M. V. de Lourdes in ecclesia parochiali s. Benedidi in Coli. slov. die 14. Iunii 1909. — Crux campestris, erecta ab Aloysio Kottas nobili de Heldenberg, in parochia s. Leo¬ nardi in Coli. slov. die 17. Iunii 1909. — Septem cru- ces in parochiali ecclesia s. Martini in Hajdinja die 26. Iunii 1909. — Imago s. Francisci de Assisi pro altari mi- nore in ecclesia parochiali ss. apost. Petri et Pauli Pe- tovii die 28. Iunii 1909. Crux turris cum globo pro ecclesia parochiali s. Marci prope a Petovio die 1. lulii 1909. — Capella in honorem B. M. V. de sacratissimo corde lesu, via Crucis, tres cruces, imago s. Aloysii et statuae sacratissimi cordis lesu, s. Ioseph, s. Francisci de Assisi et s. Antonii Pad. in paedagogio »Kaiser Franz Josel' I. Jubilaums-Lehrer- innenbildungsanstalt« nuncupato sororum scholarium Marburgi die 6. lulii 1909. — Noviter exstructa capella una cum statua s. Ioseph in Gaberje parochiae B. M. V. in Dobova die 12. lulii 1909. — Sipho pro »Gasilno društvo« in Pišece die 14. lulii 1909. — .Staluae reno- vatae s. Gregorii Mag., s. Hieronymi, s. Ambrosii et, s. Augustini in altari maiore, duo nova vexilla cum ima¬ ginibus B. M. V. de Lourdes, s. Ioseph, s. Ruperti, ss. Cy- rilli et Methodii, imago s. Ioseph prope ab altari maiore, crux renpvata in memoriam sacrae missionis, taberna- culum renovatum in altari S. Antonii Pad. et nonnulla paramenta in ecclesia parochiali s. Ruperti in Coli. slov. die 28. lulii .1909. * 471 m- C&mpana rnaior pro ecclesia parochiali s. Crucis supra Marburgum die 15. Augusti 1909. — Duae cruces pro cultu puhlico, renovata capella puhlica s. Crucis, duae campanae, imagines sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae, renovatum presbyterium una cum imaginihus quattuor ss. Evangelistarum in ecclesia parochiali B. M. V. ad Nives die 22. Augusti 1909. — Novae statuae s. Elisabeth, sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae et imago B. M. V. de sacratis- simo rosario in ecclesia parochiali s. Elisabeth in Ljubno die 1. Septembris 1909. — Tabernaculum et statuae s. Nicolai et ss. Cyrilli et Methodii pro altari maiore, imagines ss. archangelorum Michaelis et Raphaelis in tenestris presbyterii, imagines in parietibus s. Ambrosii s. Augustini, s. Ilieronymi, s. Gregorii Mag., s. Agnetis, s- Catharinae, s. Teresiae, s. Elisabeth, s. Martini, s. Io- annis Nep., s. Stanislai, s. Aloysii, regis Davidis, s. Cae- 'Ciliae, s. Francisci Ser., s. Magdalenae et s. Nicolai in ecclesia parochiali s. Nicolai in Sevnica die 12. Sep¬ tembris 1909. Crux, statuae s. Mariae matris dolorosae et s. loannis apost. et evang., imagines purgatorii et coeli pro altari S- Crucis, crux processionalis et septem confessionalia m Basilica Matris misericordiae Marburgi die 17. Octobris 1909. — Oratorium renovatum B. M. V. immaculate eonceptae in nosocomio Marburgi una cum tabernaculo, statuis altaris B. M. V., s. Ioseph et s. Vincentii de p aulo, insuper imago s. Aloysii supra statuam Imma- pulatae die ,7. Novembris 1909. — Tabula marmorea, ui memoriam iubilaei argentei episcopatus Pii PP. X. iu ecclesia cathedrali et parochiali s. loannis Bapt. Mar- ^urgi exstructa, die 21. Novembris 1909. — Coemeterium Pfp familia de Rossmanit in Radvanje prope a Mar- l) urgo die 22. Decembris 1909. — Calices 40, patenad ^ in capella residentiali - Marburgi decursu anni 1909. Anno 1910: Ciborium pro caes. reg. paedagogio Marburgi die 21. FebrUarii 1910. — Crux pro cultu Puhlico, crux usui privato inserviens, imagines sacratissimi •«< 472 * cordis lesu et purissimi cordis Mariae necnon nonnulla rosaria in princ.-episc. Villa Leitersbergi die 13. Maii 1910. — Statuae sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae pro altaribus minoribus, vexillum cum imaginibus [esu puritatis virginum et B. M. V. imma- culatae pro congregatione Mariana puellarum in ecclesia archiparochiali s. Georgii in Hoče die 16. Maii 1910. — Statua B. M. V. immaculatae et duo confessionalia in ecclesia parochiali s. Annae in Fram die 17. Maii 1910. — Imagines ss. Cyrilli et Methodii et novum or- ganurn pro ecclesia parochiali s. Laurentii in Čampo Dravi necnon paramenta et altaris mappae pro ecclesia filiali s. Antonii eremitae die 28. Maii 1910. — Statua s. An¬ tonii Pad. et candelabrum in ecclesia parochiali B. M. V. in Črna gora die 24. Maii 1910. — Ecclesia filialis s. Antonii eremitae in Župečja vas parochiae s. Laurentii in Čampo Dravi et pro ista ecclesia imagines sacratis¬ simi cordis lesu et purissimi cordis Mariae, statuae s. Antonii eremitae, s. archangeli Michaelis, s. Ioannis Bapt., B. M. V., armarium in sacristia, organum renovatum, tabernaculum cum cruce die 24. Maii 1910. Mappae et linteamina, ornamenta et statuae B. M. V. immaculatae, s. Ioannis apost. et evang., s. Ioseph, s. Barbarae, s. Annae, s. Ioachim necnon cruces et taber- nacula pro utroque altari consecrato in ecclesia paro¬ chiali s. Iacobi in Dol, porro pro ista ecclesia statuae s. Iacobi Maior. apost., ss. apostolorum Petri et Pauli, Simonis et Andreae, divini Salvatoris resurg., boni Pa- storis supra ambonem ac duo confessionalia diebus 2. et 3. Iunii 1910. — Mappae et linteamina pro altari maiore, casula cum additamentis, vexillum cum imagi¬ nibus sacratissimi cordis lesu et s. Aloysii in ecclesia parochiali s. Aegidii prope a Velenje die 11. Iunii 1910. Vexillum cum imaginibus sacratissimi cordis lesu et B. M. V. immaculatae pro congregatione Mariana virgi¬ num, quattuor fenestrae in presbyt,erio cum imaginibus B. M. V. »sedež modrosti«, s. Barbarae »podoba srčno- ■k 473 * sti«, s. archangeli Michaelis »vzor pravičnosti« et s. loan- nis Bapt. »vzgled zmernosti« pro ecclesia parochiali s. Georgii in Skale die lB.Iunii 1910. — Statuae sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae, s. Ioseph, crux altaris, mappae, linteamina et alia ornamenta pro neo- consecrato altari sacratissimi cordis lesu in Basilica Matris misericordiae Marburgi die 26. Iunii 1910. Statuae sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae, imagines B. M. V. in coelum assumptae, s. Antonii Pad., vexillum processionale cum imaginibus sanctissimae Trinitatis et sangtorum Cyrilli et Methodii in ecclesia paro¬ chiali sanctissimae Trinitatis in Mala Nedelja die 1. Au¬ gusti 1910. — Vexillum cum imagine s. Georgii pro societate Veteranorum ad s. Georgium iuxta fluvium Ščavnica die 2. Augusti 1910. — Duae fenestrae cum hnaginibus s. Ioseph cum divino Infante et s. Annae cum lili a Maria pro ecclesia parochiali s. Magdalenae in Kapela die B. Augusti 1910. — Mappae, linteamina Miaque ornamenta, crux altaris, tabernaculum, statuae sacratissimi cordis lesu, beati loannis Gabrielis Perboyre, heati Francisci Clet, duorum angelorum, imagines rele- v atae s. Andreae apost., Transfixionis sacratissimi cordis iesu in monte Calvaria, Manifestationis sacratissimi cordis ičsu et animarum in purgatorio detentarum pro ecclesia s ' Ioseph in Studenci die 21. Augusti 191 Archidiaconus Dom. Franciscus Hrastelj in Konjice, ciusdem indumenta pontificalia et insignia necnon lapidea labulavotiva die 28. Augusti 1910. — Imagines sacratissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae in ecclesia paro¬ chiali B. M. V. in Brezno die 5. Septembris 1910. — Statuae B. M. V. immaculatae et s. Ioseph pro noviter ae dificata ecclesia parochiali bealae Mariae Lourdes Rei- chenburgi, in oppido Lourdes in Gallia die 26. Septem- hris 1910. — Statua sacratissimi cordis lesu pro supra n°minata ecclesia parochiali in oppido Paray-le Monial 111 Gallia die 29. Septembris 1910. Capella et altare s. Crucis in castello »Gutenhaag« Al °ysii Kottas nobilis de Heldenberg parochiae s. Ruperti ■»k 474 a- in Coli. slov., dein ibidem altaris imago s. Crucis cum Christo cracifixo,- statuae s. Ernesti et s. Ioannis Nepo- muc., tabernaculum, ornamenta altaris, duae statuae B. M. V. de Lourdes, septem cruces usui privato inser- vientes, imago sacratissimi cordis lesu et imago purissimi cordis Mariae die 28. Gctobris 1910. — Abbas ord. Cisterc. reform. P. Placidus Epalle Rajhenburgi die 18. Decembris 1910. — Calices 52, patenae 51 in capella residentiali Marburgi decursu anni 1910. Anno 1911: Duae coronae pro divino Inlante eius- que Genitrice, Domina nostra de sacratissimo corde lesu, in oratorio privato apud scholares sorores Marburgi die 25. Martii 1911. — Linteamina et ornamenta in genere pro altari maiore ecclesiae parochialis B. M. V. in Novaštifta prope a Gornjigrad die 21. Maii 1911. — Novum tabernaculum, vexillum processionale cum ima- ginibus B. M. V. immaculatae et, s. Bartholomaei apo¬ stoli, tapete et linteamina pro ecclesia parochiali s. Bartholo¬ maei apost. in Ribnica die 6. Iunii 1911. 'Chrismale pro altari maiore, via Crucis, statuae sa¬ cratissimi cordis lesu, s. Ioseph et s. Barbarae, taber¬ naculum, crux, candelabra et ornamenta pro altari minore sacratissimi cordis lesu,- statuae purissimi cordis Mariae, s Floriani et s. Stephani, tabernaculum, crux, candelabra et ornamenta pro altari minore purissimi cordis Mariae, crux pro credentia in ecclesia parochiali ss apost. Philippi et lacobi in Laporje die 11. Iunii 1911 - 4— Via Crucis pro ecclesia parochiali s. Crucis in Poli- čane die 25. Iunii 1911. Capella cum statua B. M. V. de Lourdes in Doberna die 8. Iutii 1911. Novum tabernaculum, duo cussinL duo candelabra, bursa pro ecclesia parochiali s. Leonardi in Novacerkev die 4. Iulii 1911. — Vexillum pro congre- gatione Mariana virginum cum imaginibus B. M. V* immaculatae et angelorum Sanctissimum adorantium, vexillum pro congregatione Mariana iuvenum cum ima¬ ginibus sacratissimi cordis lesu et s. Aloysii pro ecclesia parochiali s. Aegidii in Zreče die-6. Iulii 1911. — Fundus ■k 475 >9- pro capella B. M. V. de Lourd.es exstruenda in parochia. s. Aegidii in Zreče die 8. Iulii 1911. — Vexillum pro congregatione virginum et mulierum curn imaginibus Mariae matris dolorosae et s. Annae in Konjice die 9. Iulii 1911.—Via Grucis, Vexillum pro congregatione Mariana virginum cum imaginibus B. M. V. immaculatae et s. Agnetis, antipendium pro altari maiore in ecclesia parochiali B. M. V. in Prihova die 10. Iulii 1911. Vexillum pro congregatione Mariana virginum cum imaginibus B. M. V. immaculatae et s. Ioseph, picturae in nova ecclesia parochiali s. loannis Bapt. in Čadram et quidem: Annunciationis nativitatis s. loannis Bapt.,. Visitationis B. M. V., »Ecce Agnus Dei«, Decollationis s. loannis Bapt., s. loannis Bapt. cum Christo et Maria in coelis, Moysis et regis Davidis, ss. apost. Petri et Pauli, Adami etEvae, s. Familiae Nazarethanae, Assump- tionis B. M. V., Fugae in Aegyptum, quattuor angelorum cum symbolis ex Litaniis Lauretanis, Ascensionis D. N. L Chr., Christi in monte Oliveti orantis, quattuor ange¬ lorum cum signis Passionis D. N. I. Chr.; s. Matthaei evang. et s. Gregorii Mag., s. Marci evang. et s. Hiero- n Ynii, s. Lucae evang. et s. Ambrosii, s. loannis evang.. e t s. Augustini, s. Benedicti et s. Dominici, s. Frančisci de Assisi et s. Ignatii, duorum angelorum cantantium, ornamenta diversa die 11. Iulii 1911. — Cancelli et ve- lum oblongum pro ecclesia parochiali Sancti Spiritus in Loče die 12. Iulii 1911. — Quattuor novae campanae Pro ecclesia archiparochiali s. Bartholomaei apost Jn Ro¬ gatec die 16. Iulii 1911. — Tobaleae, sex candelabra Pro altari maiore, duo candelabra magna lateralia ad altare maius, lampas coram Sanctissimo perpetuo collu- p e ns, candelabrum pendens: medio ex lacunari, octo jrnagines angelorum in presbyterio, picturae ornamenthles ln Parietibus ecclesiae, scamna in ecclesia, duo. confes- s l°nalia pro ecclesia parochiali B. M. V. in Cirkovce- ^ 8. Septembris 1911. —- Coemeterium, crux in coe- ^aeterio cum statuis Matris dolorosae et s. loannis; ev angelistae pro parochia B. M. V. in Cirkovce die 9. Sep- +; 476 >f tembris 1911. — Via Crucis in XIV Capellis iuxta viam a Samaria ad ecclesiam filialem s. Rochi, omnes statuae et picturae in praedictis capellis, statua s. Rochi et B. M. V. in supra nominata ecclesia s. Rochi die 8. Odobriš 1911. Tabernaculum, crux et ornamenta necnon linteanima pro altari, lampas pro lumine perpetuo coram Sanctissimo, pictnrae ornamentales et via Crucis in Oratorio Asyli in* fantium ad officinas viae ferreae australis Marburgenses pertinentis die 15. Octobris 1911. — Calices 40, patenae 39 in capella residentiali Marburgi defluxu anni 1911- Anno 1912 hucusque: Tobaleae pro tribus conse- •cratis altaribus, crux pro altari sacratissimi rosarii B. M. V. in ecclesia parochiali ss. apost. Philippi et Iacobi in Laporje die 5. Maii 1912. — Chrismale cum reliquis tobaleis, tabernaculum, crux supra tabernaculum, statuae duorum angelorum et ornamenta pro marmoreo altari maiore in ecclesia parochiali s. apostoli Petri prope a Marburgo die 16. Maii 1912. — Baldachinum cum ima* ginibus Agni Dei, pelicani, calicis et sacratissimi cordis lesu, duo vexilla processionalia cum imaginibus s. Bar- barae V. M. et s. apost. Bartholomaei nec non ss. apost. Philippi et Iacobi in ecclesia parochiali s. Barbarae prope a Vurberg die 19. Maii 1912. — Novum organum pro ecclesia parochiali s. Martini in Kamnica die 28. Maii 1912. — Imagines pro primo tholo (adoratio sanctissimi Sacramenti) s. Thornae Aquin., s. Alphonsi Mariae de Ligorio, s. Veronicae de Iulianis et s. Clarae una cum quattuor symbolis ex Litaniis sanctissimi Sacramenti in- ter imagines: lesu fontis omnium gratiarum, lesu sacri- ficii incruenti, lesu agni iihmaculati et lesu mannae ab- sc.onditae; imagines pro secundo tholo (adoratio sacra* tissimi cordis lesu) s. Francisci Sal., s. Bonaventurae, b. Margaritae M. Alacoque et s. Mechtildis 1 ; imagines pro tertio tholo (adoratio s. Crucis) s. apost. Andreae, s. Fran¬ cisci de Assisi, s. Helenae et s. Catharinae Sen. in ec¬ clesia parochiali s. Margaritae ad Iluvium Pesnica die 2. Iunii 1912. — Calices 20, patenae 21 in capella re¬ sidentiali Marburgi. « 477 » IV. Sacrae missiones. Anno 1907: ad s. Aegidium prope a Velenje, ad B. M. V. in coelum assumptam Celeiae, in Doberna (trid.),. in Dobje, ad sanctissimam Trinitatem in Haloze, in Buče, in Galicija (trid.), in Velika Nedelja, in Jarenina (trid.), ad s. Chunpguudpni in monte Pohorje (trid.), in Ljutomer (trid.), ad s. Magdalenam Marburgi (exerc.), ad s. Mar- garitam prope a Polzela (ador. perp.), in Makole (trid.) r ad s. Michaelem supra Mozirje, ad s. Nicolaum prope ab Ormož, ad s. Oswaldum (trid.), in Pilštanj (adoi\ perp. et noven.), ad s. Petram prope a Marburgo (trid.), ad s. Danielem in Razbor, in Ribnica (2 trid.), in Ro¬ gatec (trid.), in Slivnica prope ab Hoče, in Sromlje (ador. perp.), in Frankolovo (trid.), in Stoperce (trid.),. in Trbovlje, ad s. Vitum prope a Planina (ador. perp.), ad s. Vitum prope a Petovio, ad s. Andream in Belevode (trid.), in Slovenska Bistrica (trid.), in Slovenjgradec (trid. occasione iubilaei septingentesimi nativitatis s. Eli- sabeth), in Podčetrtek (ador. perp.) et in Zagorje (ador. Perpetua). Anno 1908: in Staritrg (iubil.), ad B. M. V. in coe- lum assumptam Celeiae (iubil.), in Doberna (trid.), in Kozje (trid.), ad s. Georgium prope a Celeia (ador. perp.), a( t s. Gertrudem supra Tiberium, in Konjice (miss. et trid.), ln Hajdinja, in Jarenina (iubil.), ad s. Ioannem Bapt. in Čampo Dravi (ador. perp.), in Hoče, ad s. Chunegundem ln monte Pohorje, ad s. Laurentium in Čampo Dravi (ador. perp.), in Ljutomer (trid. et exerc.), ad s. Magda- Knam Marburgi (exerc.), in ecclesia cathedrali et paro- °hiali s. Ioannis Bapt. Marburgi (iubil.), ad s. Mariam Zatrem misericordiae Marburgi (trid.), ad B. M. V. in Črna gora (ador. perp.), ad B. M. V. ad Nives (iubil.), ad s. Marti- £ u m prope a Slovenjgradec (trid.), ad s. Petram prope a Kbnigsberg (ador. perp.), ad s. Petram in Kronska gora, ad s - Petrurn prope a Marburgo (trid. et iubil.), ad s. Petram Prope a Radgona, in Pišeče, in Podgorje, ad s. Ioanem Ua Pt. in Razbor (iubil.), in Ribnica (trid.), in Reichenburg, •k 478 » in Remšnik, ad s. Rochum iuxta fluvium Sotla (exerc.), in .Slivnica prope a Celeia (trid.), in Sromlje (ador. perp.), in Sladkagora (ador. perp.), in Špitalič (trid.), in Dramlje .(trid.), in Trbovlje, in Spodnja Polskava (iubil.), ad s. Andream in Belevode (iubil.), in Slovenska Bistrica (trid.), in Podčetrtek (ador. perp.), in Zavodnje, in Zibika et in Cirkovce (ador. perp.) Anno 1909: in Svetinje (trid.), ad s. Barbaram prope a Bori, in ecclesia s. Caeciliae PP. Capucinorum Celeiae (iubil.), in Doberna (miss. et trid.), in Kozje (ador. perp.), ad s. Georgium in Coli. slov., in Konjice (ador. perp. et trid.) in Kapele prope a Brežice, in Kostrivnica (trid.), in Hoče (ador. perp.), ad s. Crucem supra Marburgum, in Loka (exerc.), ad s. Leonardum prope a Velika Ne¬ delja, ad s. Leonardum supra Tiberium (trid.), ad s. Laurentium in Čampo Dravi (exerc.), in Ljutomer (trid.), ad s. Magdalenam Marburgi (exerc. et ador. perp.), ad s. Mariam matrem misericordiae Marburgi (trid. et iubil.), ad s. Marcum prope a Petovio (renov.), in Ma¬ kole, in Planinski trg, in Pilštanj (trid. et ador. perp.), ad s. Petrum in Medvedovo selo (trid.), ad s. Petrum prope a Marburgo (trid.), ad ss. Petrum et Paulum Pe- tovii, in Podgorje (ador. perp.), in Prevorje (ador. perp.), in Prihova (trid.), ad s. loannem Bapt. in Razbor (trid.), in Remšnik (ador. perp.), in Rogatec (trid.), in Slivnica prope ab Hoče (ador. perp.), in Skale, ad s. Stephanuin prope a Zusem (trid.), in Dramlje (ador. perp.), in Trbovlje, -ad s. Vitum prope a Valdek, in Slovenska Bistrica (trid.), in Podčetrtek (ador. perp.) et ad s. Wolfgangum in 'Coli. slov. Anno 1910: ad s. Aegidium prope a Turjak, ad s. Aegidium in Coli. slov., ad s. Benedictum in Coli. slov., ad s. Danielem Celeiae (ador. perp.), ad B. M. V. in coe- lum assumptam Celeiae (noven.), in Doberna (trid.), in Kozje (ador. perp.), in Vransko, ad s. Georgium sub Tabor (trid.), in Konjice (ador. perp. et trid.), in Podsreda '(trid. occasione iubilaei centesimi inde a consecratione •ecclesiae parochialis ad s. loannis Bapt.), in Dol, in Ka- -k 479 * lobje, in Kapela prope a Radgona, in Kostrivnica (trid.), in Hoče (ador. perp.), ad s. Crucem prope a Ljutomer (ador. perp.), in Loka, in Laporje, in Loče, ad s. Lau- rentium supra Marburgum, in Ljutomer (ador. perp.), ad s. Magdalenam Marburgi (exerc. et ador. perp.), in ecclesia cathedrali et parochiali ad s. Ioannem Bapt. Mar¬ burgi (conferentiae de rebus religionis), ad s. Margaritam prope a Polzela (ador. perp.), ad s. Margaritam prope a Rimske toplice, ad. B. M. V. in Novaštifta prope a Gornjigrad, in Makole (trid.), ad s. Michaelem supra Mo¬ zirje (ador- perp.), in Pilštanj, (trid.), ad s. Petram in Medvedovo selo (miss. et trid.), ad s. Petram prope a Konigsberg (ador. perp.), ad s. Petram in Kronska gora (trid.), ad s. Petram prope a Marburgo (trid.), ad s. Ioan¬ nem Bapt. in Razbor (trid.), in Ribnica (trid.), in Ro¬ gatec (trid.), in Slivnica prope ab Hoče (quadrid.), in Tinje (quadrid.), Tiberii (trid.), ad s. Vitum prope a Pla¬ nina, in Slovenska Bistrica (trid.), ad s. Wolfgangum in nionte Kog et in Zavodnje. Anno Idil: ad s. Aegidium prope a Turjak, ad s. Aegidium in Coli. slov., in Bizeljsko,. in Brezno (trid.), ad B. M. V. in coelum assumptam Celeiae (conferentiae de rebus religionis), ad s. Danielem Celeiae (renov. et trid.), in Doberna (trid.), in Dobje (trid,), in Dramlje, ad s. Georgium in Coli. slov. (exerc.), in Hoče (ador. Perp.), ad s. Ioannem Bapt. in Čampo Dravi, in Konjice (trid.), in Kozje (ador. perp. et trid.), ad s. Crucem prope a Slatina, in Ljutomer (trid.), in Leskovec, in Loče, in ec clesia cathedrali et parochiali s. Ioannis Bapt. Marburgi (trid. et conferentiae de rebus religionis), ad s. Magda¬ lenam Marburgi, apud s. Margaritam ad fluvium Pe¬ gica, ad s. Mariam in Kremo, ad s. Mariam matrem ^bsericordiae Marburgi (exerc.), ad s. Martinum in Po- d°rje, in Muta, ad s. Petram prope a Marburgo (trid.), ?d s. Petram prope a Radgona (iubil.), in Pilštanj (trid.), ' n Planina, in Podčetrtek (ador. perp.), ad s. Ioannem Ba Pt. in Razbor (trid.), in Rogatec (trid.), in Selnica, ln Slivnica prope ab Hoče (trid.), in Slivnica prope a m 480 » Celeia (trid.), in Slovenska Bistrica (trid.), in Solčava (renov.), in Središče (exerc.), in Stoperce, in Stranice (trid.), in Svečina, in Teharje, in Trbovlje, in Vitanje, in Vuzenica, ad s. Wolfgangum in Coli. slov. (renov.) el ad s. Wolfgangum in Kog. Arino euckaristico 1912 hucusque: ad s. Aegidium in Coli. slov. (trid. euch.), ad s. Andream supra Polzela (trid.), ad s. Antonium in Coli. slov. (trid.), in Brezno (trid.), in Buče (ador. perp.), ad s. Danielem Celeiae (trid. et devot. euch.), in Cirkovce, in Doberna (trid.), ad s. Ge- orgium in Coli. slov. (ador. perp.), ad s. Georgium prope a Celeia (exerc.), in Hoče (trid. euch.), in Jarenina (trid. euch.), in Konjice (conferentiae de rebus religionis, ador. perp. et devot. euch.), in Lembach (miss. euch.), in Ljutomer (trid. euch.), ad s. Magdalenam Marburgi (exerc.), in ec- clesia s. Aloysii Marburgi (devot. euch.), in ecclesia ca- thedrali et parochiali ad s. Ioannem Bapt. Marburgi (trid. euch., exerc. euch., devot. maialis euch.), ad s. Mariam matrem misericordiae Marburgi (2 trid. euch.), ad B. M- V. ad Nives, ad B. M. V. in Nazaret, in ecclesia B. JK V. soror. schol. III. ord. s. Francisci de Assisi Marburgi (devot. euch.), apud s. Margaritam ad fluvium Pesnica (miss. et exerc.), ad s. Marlinum prope a Gornjigrad, in Mozirje, ad s. Nicolaum prope ab Ormož (trid. euch.), i n Olimje (ador. perp.), ad s. Georgium Petovii (trid. euch.), ad. s. Petram in Kronska gora (trid.), ad s. Petram prope a Marburgo (trid.), ad s. Petram in Savinjska' dolina, in Podčetrtek (ador. perp.), ad s. Primum in monte Pohorje, ad s. Ioannem Bapt. in Razbor (trid.), in Remšnik (trid.), ad s. Rupertum in Coli. slov. (trid.), in Slivnica prope ab Hoče (trid.), in Stoperce (trid.), in Stranice (trid. euch.), in Svetinje (trid. euc.h.), ad B. M. V. in Šmarje (exerc.), ad s. Thomam prope a Velika Nedelja, in Trbovlje, in Videm (renov.) et in Zreče (trid.). V. As s o c i at i o n es pr o aedificandis ecclesiis- Associatio pro restauranda ecclesia cathedrali — fan- data Marburgi 1891. Protector reverendissimus Dominus m 481 » Ordiriarius. Praeses Dr. med. Arthur Mally, arcarius Dom. Franciscus Moravec, Parochus. Sodales solvunt annua- tim 6 K vel semel pro semper 80 K. Summa colle- ctarum erat. 89.960 K 09 h. Ex hac summa persolutae sunt anno 1909 die 16. Iunii pro reparatione turris ecclesiae cathedralis magistratui Marburgensi 20.297 K 07 h. Superest summa 22.086 K 92 h. Associatio pro aediticanda Basilica Matris miseri- cordiae Marburgi instituta die 14. Iulii 1891. Sodales solvunt singulis annis 1 K 20 h vel uti fundatores semel pro semper 2000 K. Numerus sodalium 68.250. Summa collectarum 984.817 K 18 h. Praeses P. Callistus Heric, O. F. M., ecclesiae parochialis Rector. Associatio pro exstruenda ecclesia parochiali s. Mag- dalenae Marburgi constituta 1900. Num. sod. 814, sum- ftia collectarum 53.202 K 31 h. Sodales solvunt annu- atim 1 K 20 h vel ceu fundatores semel pro semper 1000 K. Praeses Dom. Simon Gaberc, Canonicus hono- r arius, Parochus et Decanus. Associatio pro aediticanda nova ecclesia parochiali in Cadram introducta 1885. Num. sod. 2396, summa col¬ lectarum 177.046 K 49 h. Praeses Monsig. Georgius Bezenšek, Suae Sanctitatis Camerarius secretus supra n urnerum, Parochus, princ. - episc. Consiliarius consi- storialis. Associatio pro aediticanda ecclesia parochiali ad s ' Petram »pod Svetimi Gorami« erecta 1893. Num. 8 °d. 523, summa collectarum 45.023 K 17 h. Praeses Bom. Iosephus Tombah, Parochus. Associatio pro exstruenda ecclesia parochiali ad s. Beorgium ad rivum Ščavnica fundata 1892. Num. sod. 1260, summa collectarum 79.669 K 43 h. Praeses Dom. '°annes Kunce, Parochus. Associatio pro aediticanda ecclesia parochiali ad s - Martinimi iuxt.a tiuvium Paka constituta 1894. Num. s °d. 121, summa collectarum 34.325 K 47 h. Praeses B ( un. Iosephus Kolarič, Parochus. 31 M 482 * Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Vi¬ tanje erecta 1889. Num. sod. 852, sirnima collectarum 12.526 K 40 h. Praeses Dom. Aloysius Arzenšek, Pa¬ rochus, Consiliarius episcopalis. Associatio pro sartis tectis ecclesiae archiparochialis ad s. Crucem prope a Slatina convocata 1897. Num. sod. 1058, summa collectarum 12.820 K. Praeses Dom. Ar- chiparochus pro tempore. Associatio pro restauranda ecclesia parochiali ad 3. Leonardum in Coli. slov. instituta 1894. Num. sod. 250 et benefactorum 154, summa collectarum 10.024 K 01 h. Praeses Dom. Iosephus Janžekovič, Parochus. Associatio pro reaedificanda ecclesia s. Pancratii in parochia Remšnik lundata 1898. Num. sod. 278, summa collectarum anno 1911: 2410 K 07 h. Praeses Dom. Antonius Podvinski, Parochus. Associatio pro amplianda ecclesia parochiali in Trbovlje concita 1900. Num. sod. 40, summa collectarum 19.592 K 41 h. Praeses Dom. Parochus pro tempore- Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Dol orta die 14. Aprilis 1901. Num. sod. 794, summa collectarum 163.240 K 13 h. Praeses Dom. Parochus pro tempore. Associatio pro construenda turri ecclesiae parochialis ad s. Barbaram penes Vurberg formata die 18. Ianuarii 1900. Num. sod. 115, qui annuatim solvunt 1 K 20 h. Praeses Dom. Iosephus Mihalič, Parochus. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Lo¬ ka erecta die 6. Martii 1900. Num. sod. 869, summa collectarum 39.428 K 94 h. Praeses Dom. Parochus pro tempore. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Oomilsko instituta 1900. Num. sod. 436, summa colle¬ ctarum 29.000 K. Praeses Dom. Parochus pro tempore. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali s. Ma- riae de Lourdes in Reichenburg lundata die 17. Maii 1901- Num. sod. 23.000, summa collectarum 218.901 K. Prae¬ ses Dom. Parochus pro tempore. * 483 » Associatio pro fundanda ecclesia parochiali Runae efformata 1899. Num. sod. 558, suinma collectarum 23.992 K 34 h. Associatio possidet etiam domum cum pretio 5400 K. Praeses Dom. Parochus pro tempore. Pro aedificanda nova ecclesia parochiali ad s. An- dream in Makole constitutus est anno 1894 coetus, ad quem pertinent Dom. Parochus Michael Lendovšek et. quattuor vitrici quique hucusque summam 33.662 K collegit. Associatio pro aedificanda nova turri campanaria et pro comparandis novis campanis una cum organo pro ecclesia s. Ioseph in Studenci prope ab urhe Mar- burgensi erecta anno 1901. Sumrna collectarum 27.500 K. Associatio pro exornanda ecclesia parochiali s. Ni- colai in Sevnica instituta 1906. Num. sod. 436, sumrna collectarum pro 1911 anno 5576 K 60 h. Praeses Dom. Parochus vel Provisor pro tempore. Associatio in honorem sacratissimi cordis lesu pro aedificanda ecclesia parochiali s. Iacobi in Pameče con- * in Synodo Lavantina anno 1906 concita et facta. Sedeš centralis existit in ecclesia parochiali ad s. Ioannern Bapt. Marburgi. Sodalitas aggregata est archisodalitati Roraae existenti. Gonfraternitas in honorem septem dolorum B. M. V. in ecclesia abbatiali et parochiali Celeiae inducta sae- culo decimo sexto et denuo confirmata die 12. Ianuarii 1856 a princ.-episc. Ordinariatu Lavantino. Num. sod. continuo 700, qui est numerus clausus et fixus. In locum decedentium assumuntur totidem novi sodales. Sodales solvunt per annum 70 h. Gonfraternitas ss. Cyrilli et Methodii erecta anno 1852 a reverendissimo Domino Principe-Episcopo Antonio Martino pro nniendis schisrnaticis cum Ecclesia catho- lica. Num. sod. 157.300. Directores Dom. Superior pro tempore domus missionariae ad s. Ioseph prope a Ce- leia et pro sede Marburgensi Director spiritualis semi- narii clericalis. Gonfraternitas s. Ursulae instituta in ecclesia PP. Capucinorum s. Caeciliae Celeiae per Breve apostol i- cum Pii PP. IX. de die 12. Martii 1858 pro impetranda felici morte. Undecim rosae efficiunt unam coronam; tales coronae existuut 8944 cum 99.814 sodalibus. Di¬ rector Vicarius PP. Capucinorum pro tempore. Gonfraternitas B. M. V. de monte Garmelo. Num. sod. in ecclesia s. Ioseph prope a Celeia 30.631, in ecclesia parochiali sanctissimae Trinitatis in Coli. slov. 14.224, in Basilica Matris misericordiae Marburgi 6649 et quatn plures in aliis parochiis. Gonfraternitas s. losepli erecta in ecclesia s. Ioseph prope a Celeia anno 1868. Num. sod. 21.957. Gonfraternitas scapularis Passionis D. N. L Ghr. (sca- pulare rubrum) instituta in ecclesia s. Ioseph prope a Celeia. Num. sod. 25.000. Gonfraternitas scapularis immaculatae Gonceptionis B. M. V. (scapulare caeruleum) erecta in ecclesia s. lo- seph prope a Celeia. Num. sod. 25.000. +i 487 :* Tertius ordo s. Francisci de Assisi. Num. sod. in Ba- silica Matris misericordiae Marburgi nsque ad 31. Odo¬ briš 1911 anni 15.915, in ecdesia B. M. V. in Nazareth 4026, in ecdesia PF. Franciscanorum Runae 1333, in ec- clesia PP. Franciscanorum sanctissimae Trinitatis in Coli. slov. 6400, in ecdesia PP. Capucinorum Celeiae 25.381, in ecdesia ss. apostolorum Petri et Pauli Petovii 552. Societas apostolatus orationis inducta arino 1884. Num. sod. 12.910. Director Pater spiritualis seminarii clericalis. Congregationes Marianae pro viris, feminis, iuvenibus et virginibus in ecdesia Lavantina ita florent, ut iam in omnibus fere paroeciis peramplae dioecesis existant. Congregatio Mariana magistrarum sub titulo »Im- maculata Conceptio B. M. V. et s. virgo et martyr Phi- lumena« fundata Marburgi die 28. Augusti 1904, com- plectens duas sectiones - — magistrarum et alumnarum. Num. sod. 208. Praeses P. Henricus Heitger S. L, Mini¬ ster stationis Graecensis. Congregatio Mariana virorum erecta Marburgi die 4. Aprilis 1910. Praeses Dom. Franciscus Moravec, Pa- rochus. Numerus sodalium 54. Ecdesia congreg. ad s. Aloysii in seminario clericorum. Insuper foventur in dioecesi Lavantina confraternitas s ■ archangeli Michaelis, societas s. Leopoldi, societas B. M- V. ad sublevandas missiones catholicas in Africa, societas B. M. V. immaculatae Conceptionis ad sublevandos iideles catholicos in Oriente, societas s. Bonifatii, societas s - Infantiae lesu, custodia honoraria sacratissimi cordis 'csu, confraternitas B. M. V. de sacratissimo corde lesu, confraternitas S. Spiritus, confraternitas s. Nicolai, confra- fer nita.s s. Valentini , confraternitas s. Teresiae, pia unio s - Antonii Pad. Runae. SodaUtas s. Hermagorae approbata a princ.-episc. Ordinariatu Lavantino die 5. Iunii 1860 pro edendis ‘ibellis cum piis tum profanis, qui salutare pabulum Praestent populo fideli, lingua slovenica utenti. Num. s°d. 84.855, inter quos degunt infra fines dioecesis La- 4< 488 >f vantinae 26.509. Sodales conlribuunt annuatim 2 K vel semel pro semper 30 K. Societas s. Ioseph pro edendis bonis theodiscis libris popularibus canonice erecta Klagenfurti 1894. Num. sod. 180.000, inter quos sunt circa 500 Lavantini. Annuatim solvuntur 2 K. Sodalitas tgpographica dioecesis Lavantinae condita die 6. Februarii 1871 pro edendis bonis ephemeridibus. Habet suam propriam domum (ab anno 1905) et suam propriam officinam typographicarn s. Cyrilli Marburgi. Praeses Dom. Martinus Matek, Canonicus. Num. sod. 129, qui singuli solvunt annuatim 10 K. Societas s. Victorini fundata die 8. Augusti 1906 in Synodo dioecesana eo tempore concita et facta et qui- dem praelecta in conventu synodali constitutione »De utilitate ac necessitate bonorum diariorum«, auspice et suasore reverendissimo Praesule eum in finem, ut edan- tur et propagentur libri, diaria et alia scripla. Protector celsissimus ac reverendissimus Dominus Princeps-Epi- scopus. Praeses Dom. Martinus Matek, Canonicus. Num. sod. 135, qui solvunt annuatim saltem 1 K; benefacto- res ii nuncupantur, qui 100 K, et fundatores, qui 500 K sernel pro semper solvunt. Sodalitas s. Caeciliae pro cantu ecclesiastico promo- vendo instituta 1887. Num. sodalium annuatim 4 K sol- ventium 52. Praeses Dom. Iosepbus Majcen, Canonicus. — Marburgi formata est anno 1906 sodalitas s. Caeciliae pro cathedrali et parochiali ecclesia ad s. loannem Bapt. Num. sod. subvenientium 102, actualium 40. Annuatim solvendae veniunt 4 coronae. Praeses Dom. Franciscus Moravec, Canonicus et Parochus. — Celeiae aperta est anno 1899 schola pro excolendis organoedis, cuius rector est Carolus Bervar, organoedus Celeiae. Usque ad annum 1911 septuaginta tres discipuli examen publicum pr°' gressuum subierunt. Unio catliolicorum opificum sociorum facta die 25. Decembris 1855 Marburgi. Num. sod. 56, honorariorurn 72 et benefactorum 70. Sodales actuales solvunt sin- m 489 * guliš mensibus 40 h, sublevantes autem annuatim 2 K. Protector reverendissimus Dominus Ordinarius. Praeses Dom. Dr, Franciscus Feuš, Professor sacrae Theologiae. Societas s. Vincentii a Paulo. Prima conferentia ini- lium cepit in parochia s. Magdalenae Marburgi die 80. Martii 1879. Num. sod. actualium 6, sublevantium 279, sublevatorum pauperum 62. Summa collectarum 1911 anno 718 K 21 h. Praeses ad honores Dom. Parochus pro tempore. Praeses actualis Dom. Franciscus Kokol. — Secunda conferSntia parochiae s. Ioannis Bapt. Mar¬ burgi convocataestdie 5. Aprilis 1887. Num. sod. actualium 16, sublevantium 218. Collecta pro sublevandis paupe- ribus et infirmis anno 1911 attigit summam 1384 K 53 h. Sublevatae autem sunt 12 familiae cum 20 pro- libus, 20 viduae cum 34 prolibus et diversae 36 personae pauperes. Praeses Dom. Iosephus Dufek, civis Marbur- gensis. — Tertia conferentia parochiae s. Mariae matris piisericordiae Marburgi condita est mense Maio anni 1910. Num. sod. actualium 15 et sublevantium 114. Summa collectarum anno 1911 usque ad 31. Decembris 1377 K 73 h. Numerus pauperum sublevatorum 1 familia cum 7 prolibus, 1 vidua cum 4 prolibus, 2 coniugati, 1 in- lans et 22 diversae personae pauperes. Praeses Dom. loannes Gratschan, Conductor superior viae ferreae. Societas mulierum catholica aetivae cliristlanae can- tatis incepit Marburgi die 9. Aprilis 1860. Num. Sod. 440- Protector reverendissimus Dominus Ordinarius. Ponsulens Dom. Iosephus Majcen, Canonicus. Praeses Matrona Francisca Scherbaum, Domina ordinis Elisabe- thae II. classis, civis Marburgensis. Sodales solvunt an- ttuatim 4 K. Summa collectarum in subsidium paupe- ''um superat 232.796 K. Anno 1911 collectae sunt 3880 K h. Sublevabantur per annum 100 aegroti pauperes n ecnon 140 pauperes puellae, visitantes scholam soro- ruj n scholarium III. ordinis s. Francisci de Assisi Marburgi. Unio christianarum mulierum nata Marburgi anno 1902 eum in finem, ut in familiis et in vita puhlica Propagentur praecepta institutaque Christiana et ut con- * 490 >*- ditio christianorum opificum et mercatorum promoveatur. Nura. sod. 668, qui annuatim solvunt saltem 1 K. Prae- ses Matrona Teresia Fuchs, aedium custodis uxor. Societas mulierum catholica activae christiauae caritatis formata Petovii die 17. Februarii 1897. Nurn. sod. 171. Protector reverendissimus Dorninus Ordinarius. Consulens Dom. Iosephus Fleck, Praepositas. Praeses Matrona Maria Raschka, vidna c. r. exactoris vectigalium. Sodales solvunt annuatim 2—4 K. Sumrna collectae 1911 anni 1687 K. Unio christianarum mulierum instituta Petovii anno 1907. Num. sod. 108. Annuatim solvendae veniunt a sodalibus ordinariis 1 K et a sublevantibus sodalibus 2 K. Anno 1911 collectae sunt 187 K 80 h. Praeses unionis Matrona Arina Štuhec, uxor Doctoris medicinae. Societas mulierum catholica activae christianae cari¬ tatis inita Celeiae die 2. Iunii 1899. Num. sod. 124. Protector reverendissimus Dorninus Ordinarius. Consu¬ lens Dom. Franciscus Ogradi, Abbas. Praeses Matrona Leopoldina Schellander. Sodales solvunt annuatim pro beneplacito suo ad maximum 2 K. Collecta 1911 anno attigit summam 8651 K 32 h. Associatio catholica pro sublevanda schola privadi sororum scholarium lil. ord. s. Francisci de Assisi Celeiae fundata 1878. Num. sod. 324. Protector reverendissimus Dorninus Ordinarius. Praeses Dom. Franciscus Ogradi, Abbas. Sodales solvunt annuatim 4 K, fundatores semel pro semper 80 K. Sodales sublevantes vero solvunt per anni decursum 1 K 04 h. Collecta 1911 anno comple- vit summam 4816 K 24 h. Associatio catholicorum operariorum constituta 1895 Marburgi pro sublevanda sorte operariorum. Num. sod. 389. Praeses Dom. Martinus Matek, Canonicus. Sodales sublevantes solvunt annuatim 2 K, actuales per men- sem 40 h. Summa collectae 1911 anno 3680 K 42 h. — Anno 1911 initium cepit Marburgi organisatio iuve- num sub rectore Dom loanne Bogovič, chori vicario et catecbeta, -k 491 >* Associatio catholicorum operariorum instituta die 14.. Februarii 1895 in Žalec. Njim. sod. 42. Praeses Dom. Bartholomaeus Meh, sartor. Sodales ordinarij solvunt singulis mensibus 20 h, subievantes annuatim 1 K. Summa collectarum 145 K 85 h. Associatio possidet bibliothecam pro operariis. Associatio catholicorum operariorum facta die 20.. Septembris 1896 in Konjice. Num. sod. 50. Praeses Dom. Archidiaconus pro tempore. Sodales actuales solvunt singulis mensibus 30 h, subievantes annuatim 8 K vel semel pro semper 50 K. Summa collectae 1911 anno 12 K 35 h. Societas „Marianum“ pro sublevandis et pro legen¬ di s ancillis vacantibus fundata Marburgi die 21. Decem- bris 1899. Director Dom. Martinus Matek, Canonicus.. Num. sod. 492. Sodales actuales solvunt annuatim 3 K, subievantes 4 K. Sodales in »Mariano« subsunt regimini sororum scholarium III. ordinis s. Francisci de Assisi Marburgensium. Associatio pro sublevandis organoedis condita die 8. No- vembris 1910 Celeiae in honorem s. Caeciliae. Protector reverendissimus Dominus Ordinarius. Praeses Dom. Ca- rolus Bervar, organoedus ecclesiae abbatialis et parochi- aiis apud s. Danielem Celeiae. Associatio catholicorum magistrorum opificum (Mei- sterverein) erecta 19. Iulii 1901 Marburgi. Num. sod. 70. Praeses ad honores Dom. Dr. Franciscus Feuš, Professor sacrae Theologiae. Praeses actualis Dom. Georgius Štern, aedium possessor Marburgi. Sodales actuales solvunt sin¬ gulis mensibus 40 h, subievantes annuatim saltem 2 K.. Associatio catholicorum operariorum convocata die 12. Octobris 1902 ad s. Mariam in Kremo. Num. socio- r urn actualium 38, sublevantium 8. Praeses Dom. loannes Perše, possessor. Consulens Dom. Casparus Zernko, Pa- r ochus loči. Sodales solvunt annuatim 4 K 80 h. Summa collectae 1911 anno 123 K 20 h. TJnio catholica scholaris pro imperio austriaco — Se ctio parocliialis »ad s. loannem Bapt Marburgi« for- ■4< 492 a mata die 8. Februarii 1907. Praeses Dominus Pius Baro 'Tvvickel, Dominus praedii Marburgi. Num. sod 114. So- dales solvunt per singulos armos 1 K 20 h. Societas Patronage in opere s. Philippi Nerii pro puellis constituta Marburgi die 1*2. Aprilis 1908. Numerus puellarum 90. Fundatrix et praeses Mechtildis Baronessa Twickel, Domina praedii Marburgi. Catecheta Dom. Dr. Franciscus Lukman, Professor sacrae Theologiae. Patro- nessae numerantur 14. Leo XIII. concessit societati indul- .gentias et privitegia per Breve de die 13 Septembris 1901. Unio catholica iuvenum, Marburgi, Cuius statuta ap- probata sunt a princ -episc. Ordinariatu Lavantino per decretum de die 28. Aprilis 1912 Nr. 2090. Videte fructus uberrimos cbristianae operationis so- cialis in dioeceši Lavantina! Dum Vos, dilectissimi co- operatores in vinea Domini, de Vestra sollertia laudamus ■et Vobis pro tot tantisque exant,latis laboribus grates referimus promeritas, cohortamur Vos paterno cum af- fectu, ne remittat sollicitudo Vestra in munere pastorali, r quia non potest Vos latere, quanli momenti sit operatio socialis nostris liisce temporibus. Memores manete moniti Archiepiscoporum et Epi- •scoporum ditionis austriacae de die 16. Novembris 1910 ad Clerum directi: »Episcopis alte persuasum est, Clerum ad id quoque vocari, ut actionem quam socialem vo- ■cant, iuxta spiritum Ecclesiae et doctrinam a Leone XIII- f. r. traditam promoveat et evolvat ... Ad actionem ■Cleri socialem pertinet etiam cura de associationibus eatholicis e. g. magistrorum, iuvenUm, opilicum, opera- riorurn.« 1 Vita šibi sufficientis operarii condulcabitur, et in ea invenies thesaurum. (Eccli. 40, 18). 1 Folium officiale dioecosis Lavantinae. 1910. Num. XIII. alin. 116. pag 191- +i 493 n Titulus secundus. De cultu divino. eum colferd est divinam eius maiestatem nostram- que dependentiam agnoscere et manifestare. Quum ergo cultus divinus in mutua relatione erga Deum, creaturae erga Creatorem fundettff atque in agnitione supremae superioritatis Dei super nos existat, evidens est huius cultus necessitas eiusque dignitas. Anima et corpus, quibus homo constat, obligantur, ut Creatorem suum laudent. Itaque cultus interniis et externus debetur Deo. Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies. (Matth. 4, 10). Cultus quoque publicus Deo exhibendus est ab homine, tamquam ente sociali.. Ipsa societas humana a Dei providentia dependet sum- moque bonorum largitori gratias agere tenetur totum genus hurnanum. Scitote, quoniam Dominus ipse est Deus; ipse feeit nos et non ipsi nos . . . Introite portas eius in confessione, atria eius in livmnis: Confitemini Ulit (Ps. 99, 3. 4). Externus cultus publicus est internae pietatis splen- dor, i I le fovet et nutrit earn. Prout flamrna flammis. accrescentibus crescit, consimili modo fides et devotio nostra exemplis coetus Christiani, ad Dominum glori- ficandum congregati, augmenta capit. Sola sancta Ec- clesia, divinitus instituta, praescribit ritus.ac caeremoriias, 9uibus nos Deum digne colere decet. Ideo ea, quae ab Ecclesia ad cultum Dei promoven- dum sapienter instituuntur, religiose sunt observanda. Ut autem cultus ad digne Deum honorandum ordinalus ’uxta sensum matris Ecclesiae a populo comprehen- datur exerceaturque, a ministro Dei vocato rite explicetur Per propriumque potissimum exemplurn intimetur. Nihil es t, quod alios magis ad pietatelh et Dei'"čultmti U$sp:hie hominis -k 494 >+ instruat, quam eorum vita et exemplum, qui se divino ministerio dedicarunt . 1 Caput CLXII. De servando ordine cultus divini publici. n Synodo dioecesana, anno 1906 concita et facta, generales quaedam normae editae sunt de ser- ordine in cultu Uei puhlico peragendo. ž Quum e relationibus, tenore litterarum princ.-episc. Consistorii de die 16. Apr i lis 1906 N um. 1501 ab officiis parochialibus transmissis, ob earum mancarn conditionem 'elenchus generalis sacrarum functionum per decursum .arini in singulis parocliiis dioecesis Nostrae occurrentium confici non potuisset, in eadem Synodo mandavimus, ut a parochis liber agendorum, in quo accuratus contineretur elenchus omnium functionum ecclesiasticarum, tam in ecclesia parochiali quam in filialibus peragendarum, conficeretur et princ.-episc. Curiae substerneretur usque ad finem mensis Maii 190B. Neque ex his relationibus, a nonnullis animarum ■curatoribus tempore praefixo propositis, memoratus elen¬ chus generalis componi potuit. Quapropter ex ordina- tionibus in dioecesi Nostra vigentibus nec non ratione habita circumstantiarum, quae nune sunt, summarium •cultus divini publici confici curavimus eum in finem, ut maiores saltem diserepantiae in puhlico cultu divino peragendo, quae speciatim in finitimis parocliiis magis apparent et maius incommodum causant, removerentur aliisque defectibus liinc inde existentibus occurreretur et uniformitati in rebus cultum divinum publieum con- cernentibus consuleretur. Quod summarium animarum pastoribus hisce communicamus, eosdem quanto pos- sumus fervore excitantes, ut ubique et ab omnibus 1 Concil. Trident. sess. XXII. cap. 1 de reformatione. — 2 Synodas dioe¬ cesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXVIU. pagg' 352—355. vando •k 495 >f dioecesis Nostrae curatis ad amussim observetur et ex- secutioni detur. 1. Omnibus diebus Dominicis et festis de praecepto in ecclesiis, ubi unus tantum residet curatus, hora pro opportunitate populi fidelis stabilita, dicatur Missa pa- rochialis pro populo offerenda, sive curatus sit parochus sive administrator tantum vacantis parochiae, dummodo curam animarum vel tamquam veri nominis pastor vel tamquam eius vicarius exerceat.' 2. Iuxta perantiquam Ecclesiae consuetudinem de regula infra Missam ante Čredo legatur Epistola et Evan- gelium isti diei assignatum, et fiat homilia seu simplex et plana Evangelii vel Epistolae explicatio cum applicatione ad fidei dogmata firmanda et dilucidanda atque ad moreš informandos. Excipiuntur ab hac regula maiora festa per annum nec non ext.raordinariae sollemnitates, quibus concio ordinaria habeatur.' 2 Summarium fidei catholicae et vitae christianae atque instructio de quarto Ecclesiae praecepto et de sacramento matrimonii statis diebus Dominicis pro concione populo ddeli ex ambone legantur. 3 Insuper et decretum de quotidiana sanctissimae Eucharistiae sumptione nec non de aetate admitten- ( lorum ad primam communionem eucharisticam certis diebus Dominicis fidelibus publicentur. 4 3. In eis vero ecclesiis, ubi duo vel plures sunt s acerdotes, duo quoque Sacra, quorum unum pro populo °derendum est, praedicto modo ita peragantur, ut alterum ni ane, infra quod a festo s. Michaelis archangeli usque a d festum s. Georgii pro homilia instructio catechetica, a dultis accommodata, fiat cum practicis applicationibus , ' Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana auno 1903 coadunata. Mar- 1904. Cap. LXIX. alin. 20. pag. 295. — * Ecclesiae Lavantinae Synodus ■oecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXXII. alin. 8. pag. 65. _ a Actiones et constitutiones Svnodi dioecesanae Lavantinae anno 1900 'ostitutae. Marbiirgi, 1901. Cap. XXVII. pagg. 188-218; cap. XXXVIII. pagg. « o — "320. Folium offlciale dioecesis Lavantinae 1909. Num. I. pagg. 2-1L — %nodus dioecesana Lavant. anno 1906. concita. Marburgi, 1907. Cap. CXIX. P a ?g. 369—374. — Operationes et constit. Synodi dioec. Lavant. anno 1911 c °ngregatae. Marburgi, 1912. Cap. CLVI. pagg. 405—422. M 496 !+ iuxta ordinem catechismi, 1 alterum serios cum concione ordinaria habeatur. Hae duae Missae eo temporis intervallo ab invicem distent, ut fideles, qui mane custodes domorum fuerint, secundae commode interesse possint. 4. Curati quoque solitarii seu sine coadiutore, šibi invicem vicini, Missas diebus Dominicis et festivis de praecepto mutuo consensu ita distribuant, ut unus Sacrum matutinum alter antemeridianum modo supradicto habeat, quatenus omnes fideles utrique parocbiae adscripti sive priori sive posteriori Sacro et instructioni religiosae inter- venire queant. Tališ ordo, ut plurimum ex perantiqua consuetudine iam stabilitus, non immutetur absque gravi causa, Nobis prius notificanda et a Nobis approbanda. 2 Tempus officii divini in eiusmodi ecclesiis parocbialibus peragendi in conferentiis pastoralibus determinari potest. 5. Finito sermone actus fidei, spei et caritatis cum fidelibus eliciantur, et ad summum adhuc ter Pater noster, Ave Maria et Gloria Patri digne ac devote et non properanter recitetur. Commemorationes illae, e sacro ambone post sermonem ex pacto certi stipendii in ali- quibus locis recitari solitae, ad finem sacrae peractionis ab altari persolvantur. 3 6. Qualibet die Dominka vel ante vel post sermo¬ nem parochi et concionatores fidelibus denuncient testa recolenda, dies ieiunii de praecepto observandos, vigilias, dies rogationum aliasque devotiones, quae in subse- cuturam hebdomadam incidunt, obligationes religiosas, quas adimplere debent, indulgentias, quas lucrari possunt, tempus et horam, qua confessionem sacramentalem peragere et ad sacram communionem accedere valent, nec non omnia, quae cultum divinum respiciunt. 4 1 Sammlung spezieller Disziplinar- und Pastoralvorschriften fiir. die La_' vanter Diozese. Num. VIII. de die 2. lanuarii 1847. alin. 3. a; num. XM*' de die 4. Octobr. 1855. alin. 5. — ’ Synodus dioee. Lavantina anno 1906 con - eita. Marburgi, 19< >7. Cap. CXVIII. pag. 355. — 8 Sammlung spezieller Disz 1 ' plinar- und Pastoralvorschriften fiir die Lavanter Diozese. Num. XI. de di 15. Decembris 1847. pag. 17; — 4 Eeclesiae Lavant, Synodus dioecesana ani° 1903 coadunata. Marburgi, 19''4: Cap. LXXXII, alin. 7. pag. 764. — 8ynodU? dioec. Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907.;'Cap., CXVIII. pag. 354. -k 497 » Insuper valde exoptamus, ut in qualibet ecclesia parochiali ordo cultus divini, per hebdomadam sequen- tem peragendi, in tabula nigra* in valvis ecclesiae seu in alio loco patenti affigenda, publicetur, id quod circa promulgationem indulgentiae plenariae tam praecepimus 1 et quoad casus indicio Nostro reservatos in locis pro confessionibus destinatis affigendos ordinavimus. 2 Quae publicatio converiienter fieri poterit iq lingua vernacula, addita, ubi necessarium censebitur, lingua latina. Schema publicationis. Red službe božje — Gottesdienstordnung — Ordo cultus divini, v tej cerkvi — in dieser Kirche — in hac ecclesia, od . . do . . — von . . bis . . — a . . ušque ad . . Ob nedeljah in zapovedanih praznikih — An Sonn- und gebotenen Feiertagen — Dominicis et festis de praecepto. Slovesna sv. mask — Hochamt — Missa' sollemnis, ob . . uri — . . Uhr — hora . . Pridiga — Predigt — Praedicatio, ob . . uri — . . Uhr — hora .. Druge sv. maše — Andere hi. Messen — Aliae Missae, ob . . uri — . . Uhr — hora . . Krščanski nauk — Christenlehre — Catechesis, ob . . uri — .. Uhr — hora . . Večernice — Vesper — Vesperae, ob . . uri — . . Uhr — hora . . Pobožnosti — Andachten — Devotiones, ob . . uri — . . Uhr — hora . .• Ob delavnikih — An Werktagen Feriis. Sv. maše — HI. Messen — Missae, ob . uri — . . Uhr. — hora Mrtvaška peta sv. maša — - Totenamt — Requiem. ob . . uri — . . Uhr — hora . . • Uruge pobožnosti — Andere Andachten — Aliae devotiones, ob . . uri — . . Uhr — hora . . Priložnost za sv. izpoved Beichtgelegenheit — Occasio confitendi. Vsak dan — Jeden Tag — Quotidie, ob . . uri — . . Uhr — hora .. ' sako soboto zvečer — Jeden Samstag abends — Sabbato ad vesperum, ob . . uri — . . Uhr — hora . . 1 Ecclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, Cap. LXXIII. alin. 10. pag. 536. — * Gesta et statuta Synodi dioecc r s anae anno lg96 const itutae. Marburgi, 1897. Cap. VIII. pag. 290. 32 -k 498 * * Vsak večer pred prazniki — Jeden Vorabend vor Feiertagen — Vigiliis festorum, oh . . uri — . . Uhr — bora . . Vsako nedeljo in vsak praznik zjutraj — Jeden Sonn- und Feier- tag morgens — Diebus Dominicis et festis mane, ob . . uri — . . Uhr — hora . . Sv. obhajilo se deli — Die Id. Kommunion ivird gespendet — Sacra communio distribuitur. Ob nedeljah in praznikih — An Sonn- und Feiertagen — Diebus Dominicis et festis, pred sv. mašami (med sv. mašami, po sv. mašah) — vor (vviihrend, nach) den hi. Messen — ante (infra, post) Missas. Ob delavnikih — An Werktagen — Feriis, pred sv. mašami (med sv. mašami, po sv. mašah) — vor (wahrend, naeh) den hi. Messen — ante (infra, post) Missas. Druga sv. opravila — Andere hi. 1 Verrichtungen — Alia officia. Odpustek — Ablass — Indulgentia . . . 1’ostni dnevi — Fasttage — Dies ieiunii .. . Praeter ea, quae ordo cultus divini postulat, ex sacro suggestu nihil promulgetur, nisi quod ex vetusta iam consuetudine promulgari solet, vel quod .a princ.- episc. Ordinariatu tamquam ex ambone promulgandum man datum fuerit. 1 7. Infra Missam lectam cantus, ad pios fidelium affectus excitandos aptus, omnino commendatur; quem in finem mušica quoque uti dici solet figurata, gravis, modesta atque loči sanctitate digna conceditur; nequa- quam autem illa profana, a tibicinibus ruralibus haberi solita, quae adstantes forsan oblectare, minime vero aedi- ficare, sed potius distrahere consuevit. 2 In Missa vero sive sollemni sive cantata omnes textus ordinarij et extra- ordinarii integri aut cantentur aut saltem recitenturA 8. A meridie hora statuta ad parvulorum aeque ac adultorum instructionem catechesis instituatur atque materiae in catechismo contentae ita distribuantur, ut 1 Saramlung spezicller Disziplinar- und Pastoralvorschriften fttr die Lavanter Diozese. Nuni. XII. de die 30. Decembris 1850. Pag. 19 et 20. — * Sammlung spezieller Disziplinar- und Pastoralvorschriften tur die La- vantor Diozese. Num. XIII de die 11. Nov. 1851. Pag. 21. — Ecclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. 1.XXVIII- pagg. 690—600. — 3 Gesta et statuta Synoi)i dioec. Lavantinae anno 1890 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. IX. pagg. 291—299. — Ecclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXVII. pagg- 573—690. -K 499 >f omnia fidei dogmata morumque praecepta saltem infra quattuor vel quinque annos absolvantur. 1 Quae catechesis omnibus diebus Dominicis, excepta tantum Dominica Paschatis et Pentecostes, habeatur. Quodsi circumstantiae locales ulteriorem exceptionem postulaverint, recurrendum erit ad princ.-episc. Ordinariatom 2 9. Peracta catechesi pomeridiana coram exposito sanctissimo Eucharistiae sacramento litaniae omnium Sanctorum vel pro festi exigentia Lauretanae de beata Maria virgine vel sanctissimi nominis lesu 3 vel sacra- tissimi cordis lesu 4 in lingua populari dicantur, adiectis orationibus de sanctissimo Sacramento, pro summo Pon- tilice, pro reverendissimo Episcopo, pro augustissimo Imperatore atque pro quibuscumque necessitatibus. 10. Pius vetusque mos recitandi a fidelibus rosa¬ rii Marianii per quadrantem horae, officium divinum praecedentem, valde laudandus est ideoque, ubi iam viget, retineatur, ubi vero nondum existit, introducatur. Ad inuniis autem praefandi h as preces eligantur viri religi¬ ji, integrae vitae et bonae famae, qui insuper clara v oce et distincta loquela gaudent. 5 Pari modo praxis recitandi per sacerdotem ipsum r osarii Marianii Dominicis quattuor temporum nec non testo sacratissimi rosarii beatae Mariae virginis, sive ad officium divinum antemeridianum sive pomeridianum, lamquam omni laude digna fideliter observetur. Usus Dominicis quattuor temporum, si rosarium Marianum recitatur coram exposito Sanctissimo, cantandi reci tat a quavis decade hymnum Sanctus, sanctus, sanctus, , 1 Sammlung spezieller Disziplinar- und Pastoralvorschriften fiir die Oavanter Diozese. Nuna. VIII. de die 2. lan. 1847. Pag. 10. — Kirclil. Verord- »"»gs-Blatt fiir die Lavanter Diozese 1860. Num. VIII. pag. 3. — Idem, 1905. * »ra. IX. pag. 135. — Schlussprotokoll (iber die im Jahre 1905 in der La- I a,1, er Diozese abgehaltenen Pastoralkonferenzen. (Ivirchl. Verordnungs-Blatt Ur die Lavanter Diozese 1906. Num. XIII. pagg. 141—145). — 1 Sammlung Pezieller Disziplinar- und Pastoralvorschriften fiir die Lavanter Diozese. j »ra. XI. de die 15. Dec. 1847. Pag. 17, — ’ Schlussprotokoll liber die im a »re 1873 in der Lavanter Diozese abgehaltenen Pastoralkonferenzen. A. m 2. — < Kirclil. Verordnung9-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1899. Num. ,- Prat- 55. — 6 Svnodus dioeeesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 19 °7. Cap. CXVIII. pag. 354. 32 ! 4< 500 >3- confert ad augendam sollemnitatem et devotionem, qua- propter commendatur, sed non praecipitur. 1 11. Quoad patrocinia et alias festivitates tam in parochiis finitimis quam in ecclesiis' filialibus eelebrari solitas observentur, quae a Nobis praescripta et ordinata sunt in Synodo dioecesana arino 1903 coadunata. 2 12. Alii sacerdotes, in parochia degentes, diebus Dominicis et festivis in ecclesia curata hora, a parocho loči ipsis determinata, celebrent, parochus autem invigila- bit, ne eiusmodi Missis privatis populus a Missa parochiali et ab instructione Christiana avertatur. Praeterea, durn- modo legitime non fuerint impediti, sacris functionibus. publicis precibus et processionibus interveniant, confessio- nes fidelium exaudire, quem in finem šibi iurisdictionem necessariam procurent, et curatos pro viribus adiuvare non graventur. 13. Diebus feriis quotidie unum saltem Sacrum hora determinata habeatur, in qno vel post Evangelium intra Missam vel post illam omnibus feriis temporis quadragesi- malis nec non festis pro foro abrogatis Epistola et Evan¬ gelium in lingua vernacula populo fidelr praelegatur. 3 14. Sabbalis et vigiliis festorum de praecepto ad vesperam etiam ruri in ecclesiis curatiš haberi possunt litaniae beatae Mariae virginis aut sanctissimi nominis aut sacratissimi cordis lesa, quibus in pervigiliis festorum eiusdem beatae Mariae virginis etiam rosarium Marianum adiiei potest. Quodsi populus copiosior' in ecclesia com- paruerit, permittitur, ut dictae preces eoram exposito sanctissimo Sacramento persolvantur tandemque populo benedicatur. 15. Missa scholaris tempore aestivo de regula a die 1. Maii usque ad finem anni scholastici bis infra hebdo- madam hora opportuna legatur, ad quam pueri et puellae alternatim aut cantent aut rosarium Marianum reci ten h- 1 Schlussprotokoll liber die bei den Pastonilkonferenzea des Jalires 1S63 in der Lavanter DiOzese besproelienen Gegenstiinde und dariiber festgesotzten Bestinmmngen. alin,- 7. pag. 7. — 2 Gap. LXXXII. alin. 11. pag. 766 et 767.' — 3 Actiones et constit.' Synodi dioecesanae Lavaritinae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. XXX. pag. 241. * 501 * Ubi vero plures existunt scholae populares, ab ecclesia parochiali distantes, pro singulis, in quantum possibile est, saltem semel in septimana Missa celebretur. Diebus vero Dominicis et festis de praecepto pueri et puellae, praesertim in urbibus et oppidis, in commune intersint officio divino. 1 Item intersint Sacro sollemni ad initium et in fine anni scholastici nec non die 18. Augusti et 4. Octobris ac 19. Novembris. 2 16. Quoad Missas et exequias pro defunctis stricte observandae sunt rnbricae Missalis romani et Collectionis rituum dioecesis Lavantinae. 3 De caetero animarum pastores diligenter attendant ad generaliter praenotanda in Directorio dioecesano, ubi quotannis indicatur, quando Missas pro defunctis can- tare aut legere licitum sit. 4 17. Semel aut pluries in anno curent parochi indi- cere atque habere communionem generalem puerorum ad eamque non modo novensiles admittere veram etiam alios, qui parentum confessariive consensu iam antea primitus de altari sancta libarunt,. 5 Consuetudo, eius- rnodi puerorum ac puellarum communionem quam sol- lemnissime celebrandi, animarum pastoribus comrnen- datur. 6 Ad peragendam hanc sollemnitatem, si Dominica in Albis aut alia aliqua Dominica infra tempus paschale eligatur, advertendum est, ne per eandem publicae devoti- onis ordo turbetur. 18. Missa coram exposito sanctissimo Sacramento e x mente sanctae Ecclesiae raro fiat, sed qua par est 1 Schlussprotokoll iiber die im Jahre 1895 in der Lavanter Diozese ab- Kehaltenen Pastoralkonferenzen. II. alin. VIII. pag. 16. — 2 Sjnodus dioec. Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXLIV. pag. 647. — ’ Missae pro defunctis ad commodiorem ecclesiarum usum ex Missali romano oesumptae. — Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Tit. VII. cap. j— 7 . pagg. 137—193. — Sammlung spezieller Disziplinar- und Pastoral- Vuschriften ftir die Lavanter Diozese. Num. XVII. de die 4. Oct. 1855. Pagg. 33. — 4 Directorium Romano-Lavantinum pro 1912. Marburgi, 1912. Gen. Praenot. III. alin. 5. pagg. 9—11. — 6 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1910. Num. XII. alin. 102. pag. 173. - 6 Collectio rituum dioecesis Lavant. Marburgi, 1896. Pars I. Tit. V. cap. 4. pagg. 71—78. — Gesta et statuta Syn- dioeces. anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. VII. pag. 280. — ^cclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. a P- LXX. pagg. 460—495. * 502 » sollemnitate. Nimis frequentibus Missis coram exposito Sanctissimo ac benedictionibus cnm Sanctissirao experi- entia teste devotio fidetium erga venerabile Sacramentum non augetur, immo potius imminuitur et haud raro anirrii levitaterri ne dicamus irreverentiam erga sanctissimum Sacramentum generat. Qua de re non tantum imminutio Missarum coram exposito sanctissimo Sacramento, sed et uniformitas in eisdem celebrandis necessaria est. Hinc animarum curatoribus sequentia in memoriam revocantur. Diebus Dominicis et festivis de praecepto ad princi- palem tantum peractionem sacram sanctissimum Sacra¬ mentum exponatur et curn eo ante et post Missam sol- lemnem populo benedicatur, ubi hic usus ab immemo- riali viget et expositio Sanctissimi qua par est sollemni¬ tate et devotione fieri assolet. Fes tis Domini et beatae Mariae virginis intonetur hymnus Tantum ergo et Genitori. Ad alteram sacram peractionem solummodo testis sol- lemnibus et Dominicis quattuor temporum post Missam benedictio detur cum ostensorio. Diebus feriis in communibus tantum necessitatibus, v. gr. grassante aliquo rriorbo, Missa celebretur coram exposito sanctissimo Sacramento, quae tamen Dominica vel testo praecedente fidelibus promulgetur cum adhor- tatione, ut Missae magno numero interveniant. Ad pri- vatas intentiones aut prorsus pro defunctis Missa coram Sanctissimo non legatur. »Sanctissima Eucharistia ne quavis causa sed publica tantum modo eaque gravi ex- ponatur «. 1 Missa votiva Borate tempore Adventus et Missa occasione devotionis triduanae aut novemdialis, appro- bante Ordinario celebratae, nec non infra octavam testi sanctissimi corporis Christi celebrari potest coram ex- posito Sanctissimo, praesente copioso fidelium numero. Abusus vero celebrandi duas Missas continuas coram exposito Sanctissimo, ita ut primus saeerdos venerabile 1 S. Caroli Borrom. eermo in 11. Synodo dioecesana. — Sammlung sp«" lieler Disziplinar- und Pastoralvorschriften fiir dio Lavanter DiozeBC. Xuin. XVIII. de die 4. Oct. 1856. alin. 16. pag. 83. ■k 508 » Sacramentum exponat, alter vero finita secunda Missa reponat, si alicubi irrepserit, omnino tollatur. Sic dictae Missae contra tempestates, ubi sunt in asu, non habeantur corarn exposito Sanctissimo, excepto času, quo fideles unam tantum exoptent sollemnem pre- cationem ad avertendas noxias tempestates. Ad officium sacrum pomeridianum in testis sollem- nibus bis, diebus vero Dominicis aliisque diebus testis in fine tantum benedictio cum Sanctissimo impertiatur. Diebus sabbatis et ante testa de praecepto in devotioni- bus vespertinis, si populus copiosior in ecclesia comparu- erit, ad finem detur benedictio cum Sanctissimo in ciborio. De caetero animarum pastores hac in re succedentes observent regulas. a) Numerum Missarum coram exposito sanctissimo Sacramento non adaugeant, sed imminuere studeant, quum Ecclesia hoc potissimum mysterium fidei tractari vult surama cum verecundia et reverentia, quae nimis frequenti expositione sanctissimi Sacramenti non augeri, immo potius imminui solet. b) Quotannis fideles suos sive in concione sive ca- techesi de reali lesu Christi praesentia in 5 sanctissimo altaris Sacramento rite instruant et ad debitam huic venerabili mysterio, praesertim si expositum sit, adora- tionem attentos faciant illosque praemoneant, ex lege Ecclesiae sanctissimum Sacramentum exponi non debere, si desit debita devotio fidelium et conveniens ecclesia- Stica sollemnitas v. gr. cantus. c) Animarum curatores in hac re non tantum caute e t prudenter, sed et constanti animo procedant., ne in e xpositione Sanctissimi sive fidelium arbitrio sive paro- c hianorum impetu sive turpis lucri spe moveantur. 1 Si contingat, sanctissimam Eucharistiam ministrari e xposito in eadem ecclesia sanctissimo Sacramento, aut fiuando populo data vel proxime danda sit benedictio 1 Samralung spezieller Disciplinar- und Pastoralvorschriften f(ir die La- Vai, ter Diozese. Num. XX. de die 20. Sept. 1850. Pag. 85 et 36.' -k 504 > cum eodem, benedictio cum pyxide ant marin omittatpr. ] tem sacerdos, si immediate post vel data rationabili causa immediate ante Missam in paramentis ni ari coloris sacram communionem ministraverit, henedictionem omittat. 1 Expositio sanctissimi Sacramenti in sepulchro feria.VI. in Parasceve fiat.in.xta ritum praescriptum. 2 Anno 1904, in dioecesi Nostra sol lomnem exposi- tionem sanctissimae Eucharistiae sacramenti pro perpetua adoratione diurnis horis, nernpe ab hora sexta matutina usqne ad horarn sextam vespertinam, per singulas pa- rochias ex ordine introduximus atqne summa afficimur laetitia considerantes, hanc devotionem fidelibus esse peradamatam ab eisque maximo cum animarum fructu frequentari. Die 15. Martii 1904 sanctae apostolicae Sedi duas substravimus litteras supplices, bane devotionem respi- cientes, alteras pro impetranda facultate, cantandi du- rante expositione sanctissimi Sacramenti Missas votivas de sanctissimo Eucharistiae sacramento et pro Pace, alteras ad expostulandas indulgentias pro fidelibus sol- lemni adorationi venerabilis Sacramenti, adstantibus. Primae litterae supplices sonant, ut sequitur: S a n c t i s s i m e Pater! Ut pientissimo desiderio meo, in Synodo dio.ecesana a 24. usque ad 28. Augusti 1908 celebrata iam pate- faeto, adaugendi scilicet in dioecesi mea Lavantina ve- nerationem sanctissimi Sacramenti, pro viribus satisfaciarn, in ecclesiis dioecesis meae a Dominica prima sacri Ad- ventus huiusce anni sollemnem expositionem sanctissimi Eucharistiae sacramenti pro perpetua adoratione diurnis tantura horis quotidie ex ordine et quidem ab hora sexta matutina usque ad horam sextam vespertinam instituere intendo. Qua de causa ego devotissime infraseriptus Epi' scopus Lavantinus, ad pedeg Sanctitatis Vestrae provo- 1 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pa^s I. Tit. 1 • cap. Ž. pag. 70. — 8 Op. cit. Pars III. Tit! un. cap. 8. pagg. 689—392. * 505 » lutus, humillime supplico, ut Sanctitas Vestra benignis- sime mihi concedat privilegium, quo in ecclesiis, in quibus enunciata fiet sollemnis expositio per unum diem, hac ipsa die expositionis unica Missa votiva sollemnis de sanctissima Eucharistia; in ecclesiis vero, in quibus expositio haec per duos aut tres dies celebrabitur, prima respective tertia expositionis die memorata Missa votiva sollemnis de sanctissima Eucharistia, secunda die vero Missa votiva pro Pace ad tramitem instructionis reco- lendae memoriae Clementis XI. pro Oratione quadra- ginta horarum in alma Ih'be cantari valeat. Pro qua gr ati a . . . Marburgi in Styria, Austria, die 15. Martii 1904. f Michael, Episcopus. Super quibus litteris hoc, decretum a Sacra rituum Congregatione editum est: No. 35. 1904. Y. Lavhntina. Reverendissimus Dominus Michael Napotnik, Epi- -copus Lavantinus, a Sanctissimo Domino Nostro Pio Papa X. privilegium humillime flagitavit, quo in ecclesiis ■šibi commissae dioeceseos, in quibus,sollemnis expositio sanctissimi Eucharistiae sacramenti ad instar Orationis XL horarum etsi lioris tantum diurnis lieri splet, Missas v otivas de sanctissima Eucharistia ac pro Pace liceat cantare; ea tamen lege, ut Missa de sanctissima Eucha- r f In accessu vero Episcopi ad ecclesiam cathedralem pro re divina facienda atque in eius egressu ex ecclesia pulsantur campanae more festivo. 1 Eodem prorsus modo resonare debent campanae. quando reverendissimus Praesul infra hebdomadam sol- lemniter celebrat. e) Vesperae diebus Dominicis et festivis haberi solenl bora 4. pomeridiana, ad quas fideles hora 3 3 / 4 pnlsu maioris campanae invitantur; festis vero sollemnibus pulsatio fit campanae maioris hora 3 V 2 , hora vero 3 3 / 4 omnes campanae compulsantur. f) Ad consuetas processiones nec non ad sollemnem gratiarum actionem item omnes pulsantur campanae. g) Quoad pulsationem pro defunctis haec sunt no- tanda. Compulsantur siquidem: In funere I. classis omnes campanae per tres horas; in funere II. et III. classis omnes campanae per duas horas; in funere IV. classis omnes campanae per unam horam; in funere V. classis tres campanae minores per unam horam; in funere VI. et VII. classis tres campanae niinores per dimidiam horam. In absolutione ad tumbam omnes campanae pulsari ussolent. h) In ecclesiis parochialibus suburbanis beatae Mariae niatris misericordiae et s. Magdalenae quotidiana pulsatio hora 4. matutina, hora meridiana et vespertina aequali u^odo fit ac in ecclesia cathedrali. Circa uniformitatem Pulsationis vespertinae in ecclesia cathedrali et parochi- a h ad s. loannem Baptistam in urbe Marburgensi ac in e cclesiis parochialibus suburbanis piae memoriae prae- hecessor Noster Princeps-Episcopus Iacobus Maximilianus ( he H. lanuarii 1865 proprium decretum edidit et ad Pfaedicia officia parochialia direxit. 2 ’ Caeremoniale Epiecoporum. Lib,. 1. cap. 15. nam. 4. — 2 Decretum s>e sonat: „Behnfs Erzielung d er erwtinschten Gleichfprmigkeit im Rayon der jtadt und Vorstiidte Marburg finde ich iu Betreff des abendlichen A v e Maria- , . 1. In jeder Vorstadtkirclie bat das Ave Maria-Lauten $leichzeitig \nicht fruher, nicht spater) mit jenem in der Dom-Stadtpfarrkircbe zu beginnen.. 33 -K 514 >f Haec uniformitas etiam quoad pulsationem maioris campanae feria VI. et sabbato bora 9. antemeridiana ■atcjue die Dominica. hora 6. vespertina nec non quoad compulsationem campanamm in processionibus, in sol- lemni gratiarum actione et in funeribus servatur. De cae- tero antem in pnlsu campanarum praedictae ecclesiae parochiales tum inter se tum ab ecclesia cathedrali discrepant. Ita in ecclesia parochiali beatae Mariae virginis diebus infra hebdomadam hora 4 2 3 / 4 et 5 3 / 4 mane ac hora 6 3 / 4 vespere tres, diebus vero Dominicis et festis hora 4 3 / 4 et 5 3 / 4 matutina, hora 2 1 / i pomeridiana et 5 3 / 4 vespertina quattuor campanae compulsantur. Insuper diebus Dominicis et festivis fideles hora 5. et 8. ante meridiem et hora 2. post meridiem sonitu maioris cam¬ panae ad sacram peractionem invitantur. In ecclesia parochiali s. Magdalenae diebus infra hebdomadam tres pulsari solent campanae spatio unius quadrantis horae ante initium cuiusvis Missae. Diebus Dominicis et festivis sonus maioris campanae hora 5. ad Sacrum matutinum, hora 8 V 2 ad Sacrum antemeridia- num, hora 1. ad officium divinum pomeridianum fideles invitat,. Hora vero 5 3 / 4 mane, hora 9 J / 4 ante meridiem 2. In dieser letztgenannten Dorakirclie ist mit dem Abend-Lauten zu beginnen: a) In den Monaten Jitnncr und Februar um 6 Uhr. b) „ „ „ Marž und April „ 7 „ c) „ „ „ Mai, Juni und Juli „ 8 „ d) „ „ „ August und September „ 7 „ e) „ „ „ Oktober „ 6 „ f) „ „ „ November und Dezember „ 5 „ 3. Weder in der Domkirche noch in den Vorstadtkirchen soli das Lauten langer andauern, als der Zweck dessolben es erfordert, namlich solange als notwendig ist, um den englisohen Gruss mit dem Vater unser pro defunctis mit Andacht, wie es si eh geziemt, ohne Ubereilung, beten zu konnen. An das Ave Maria-Gelaute an Donnerstagen liat sich selbstverstiindlicb so wie bislier jenes in memoriam agoniae D. N. I. Ch. unmittelbar anzuschliessen. Diese Anordnung bat vom 15. d. Mts. an ins Leben zu treten, und konnen die Glaubigen zu ihrer Benehmungswissenschaft hievon — ndmlteh uou der Zeit des Ave Maria-L&utens — am niichsten Sonntage von der Kanzel aus verstandigt werden. Marburg, am 11. Janner 1865. JAKOB MAXIMILIAN, Flirstblschof.“ ■k 515 * et hora 1 3 / 4 post meridiem omnes campanae pulsantur. Item ad sacram Missam, quae diebus Dominicis et festis hora 8. celebratur, hora 7 3 / 4 signum datur pulsatione omnium campanarum. 28. Quaenam collectae in dioecesi praescriptae sint et quibusnam diebus instituantur, in schematismo dioe- cesano praescribitur, ubi etiam indicatur, qua via pecu- niae collatae transmittendae sint. 1 In reliquum quoad collectas ecclesiasticas separata constitutio in hac Synodo publicabitur. Praeter collectas praescriptas aliae non instituantur, nisi ex speciali mandato vel permissione princ.-episc. Ordinariatus. 24. Ut christifideles ad confessionem peragendam et ad communionem paschalem suscipiendam rite praepa- rentur, examen antepaschale, in dioecesi quoque Nostra longo iam tempore laudabiliter vigens, in omnibus paro- ehiis quotannis est instituendum. 2 Ad hoc examen rite peragendum quilibet curatus °mnium animarum numerum in catalogo redigat, in quo locum habitationis, numerum domus, habitantium nomina et cognomina, diem et annum nativitatis, progressum in fidei rudimentis et moribus annotet, singulis annis recenter natos vel aliunde adventantes adiungat, mortuos vel ali- 0r sum decedentes expungat. 3 Examen ipsum pro animarum šibi concreditarum nunrero et pro sua opportunitate eo tempore inchoet, u | illud usque ad tempus, quo communio paschalis inci- P't, facile absolvat. Ut iustus ordo huius examinis observetur, diebus Pominicis pro qualibet per proximam septimanam die Sl ki placita certus examinandorum numerus ex ambone 1 Personalstand des Filrstbistums Lavant filr das Jahr 1912. Marburgi, 12. Pagg. 225—229. — * Kirchliches Verordnungs-Blatt filr die Lavanter u »y«. v om 27. Febr. 1811. Num. 135. — Sammlung spezieller Disziplinar- , ^storalTOreehriften filr die Lavanter Diozese. Num. VIII. de die 3. lan. va t' 9 et 10 - “ Schlussprotokoll ilber die im Jahre 1852 in der La- jl . nter Diozese abgehaltenen Pastoralkonferenzen. Pag. 15. — 5 Schlussprotokoll . er die im Jahre 1871 in der Lavanter Diozese abgehaltenen Pastoralkon- ‘ er enzen. Pagg. 7—9. 33 * ■K 516 >f denuncietur, ita tamen, ut viri separati a mulieribus et pueri disiuncti a puellis compareant, ne res eorum famili- aris domi curanda ullo modo detrirnentum patiatur neve pueris ac puellis occasio conveniendi praebeatur. Tentandi sunt pueri ac puellae modo placido, hilari, honoris cuique debiti studioso et discreto praesertim de eis, quae scitu sunt. necessaria necessitate medii et prae- cepti quaeque per anni decursum in pomeridianis cate- chesibus explanata fuerint. Absint quaestiones inutiles, captiosae et aenigmaticae nec non examinandos etsi in quibusdam ignorantes sugillandi aut confundendi libido. Monendi tamen sunt, si eorum ignorantia ex desidia et negligentia proveniat, in omni patientia et caritate. Viri ac mulieres non tam examinandi quam potius edocendi et adhortandi sunt de officiis illis incumbentibus. Pecunia tempore vel occasione examinis antepaschalis a comparentibus non exigatur, nisi torte pro locorum consuetudine singuli ad libitum pro candelis, paramentis aliisque utensilibus vel indigentiis ecclesiae contribuant. Eis, qui hoc examine in doctrina Christiana suffi- cienter instructi inveniuntur, exhibeatur schedula appro- bati onem pro confessione et communione paschali testi 1 ficans; eis vero, qui ignorantiam fidei moramque praecep- torum maxime necessariorum manifestaverint, schedula ista tamdiu denegetur, doneč melius instructi denuo ad examen apparuerint et in eodem substiterint. Attamen respectu habito ad hodierna adiuncta sacerdos hac in re prudenter et caute proceclat neque sit nimis austerus*, ne quem rigidiore agendi ratione a confessione et commu¬ nione paschali deterreat. Quodsi illi, qui schedula carent, ad confessionern paschalem venerint, ad eam quidem admittantur, sed schedula de peracta confessione et communione paschali illis non tradatur, exceptis eis, qui forte istam schedularn amiserint aut eius domi obliti sint . 1 1 Sammluug spezieller Disziplinar- und Pastoralvorschriften filr die Lavanter Diozese. Num. VIII. de die 2. lan. 1847. Pag. 18. m 517 » Finito tempore paschali schedulae, confitentibus a con- fessario in testimonium peractae confessionis et communi- Onis paschalis exhibitae, a curato colligantar illique, qui tali schedula carent, adnotentur, ut eos data occasione rite monere atque ad ipsorum salutem opportuna remedia adhibere queat. 25. Quilibet parocbus conticiat libram, officia cultus divini in ipsius parochia consueti continentem, qui in archivo parochiali asservetur et occasione visitationis canonicae exhibeatur. 1 Locutus est Dominus ad Moysen dic.ens: Applica tribum Levi et fac stare in conspectu Aaron sacerdotis, ut mini¬ cirent ei et observent quidquid ad cultum pertinet! (Nuni. 3, 5-7). —« 4 — Caput CLXIII. De institutione et celebratione deque regulatione et reductione festorum. ensu spirituali quilibet dies est dies feriatus seu festus, quia clerici nec non omnes Christi fideles Ouotidie uni Deo vacare debent. Quamobrem s. Silvester Pl 3 . I., sabbati et Dominici diei nomine retento, reliquos hebdomadae dies feriarum nomine distinctos appellari ■VOluit.2 Sed homo, quum sit ens sensitivum, sensibilibus etiam incitamentis indiget ad fovendam devotionem et efflagi- tandam gratiam divinam. Siquidem et gratiarum dona certis temporibus sunt affixa. Sic Dominus flens super lerusalem dixit: Quia si cognovisses et tu, et quidem in ■bac die tua, quae ad pacem tihi (Luc. 19, 42); et. in Gana Galilaeae respondit Matri suae: Nondurn venit kora 7 aea. (Ioan. 2, 4). Item certis temporibus exiit paterfa- r nilias conducere operarios in vineam suam. (Matth. 20, ^ 6 ). ,, 1 Synodus dioecosana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. a P. CXVIII. pag. 355. — s Breviarii romani lectio VI. in festo s. Silvestri I. la Pae et Conf. 4< 518 * Eiasmodi tempora et dies sunt praesertim festa. Quapropter sicut apud veteres Hebraeos praeter sabba- tum festa quoque per decursum anni, Deo ipso praeci- piente vel inspirante, instituta erant ad maxima Dei i)eneficia recolenda sancte populo observanda, ita Eccle- sia Christi a suae institutionis exordio praeter dies Do- minicos alios quoque in Dei et beatae Mariae virginis ac Sanctorum honorem sacravit. »Inter eos auterri cele- berrimi habentur illi dies, qui ob redemptionis nostrae mysteria religioni consecrati sunt, deinde qui sanctissi- mae Virgini Matri, tum vero Apostolis et Martyribus caeterisque Sanctis in Christo regnantibus dicantur, in quorum victoria Dei bonitas et potentia laudatur atque ad eorum imitationem populus incitatur.« 1 Primis Ecclesiae temporibus pauca tantummodo erant festa sensu stricto i. e. cum obligatione audiendi Missam et vacandi ab operibus servilibus. a) Festa Domini , quibus insignia Christi mysteria atque beneficia quotannis recoluntur. Antiquissima festa, quorum mentio fit iam in Scripturis sacris (I. Cor. 5, .7; Act. ap. 20, 16) sunt Pascha Domini et festum Peritecostes; sequuntur festa Nativitatis, Epiphaniae et Ascensionis Domini, quae testantibus scriptoribus ecclesiasticis saltem saeculo tertio et quarto Romae iam in usu erant. 2 Haec quinque festa in Missali romano vocantur dies sacra- tissimi? b) Festa Sanctorum, qui iam in Bibliis sacris lau dantur ac propterea ab antiquissimis temporibus in uni- versa Ecclesia maxime colebantur, prout virgo Maria, benedicta mater Domini, s. Ioannes Baptista, Apostoli Domini, praecipue apostolorum principes Petrus et Paul us et protomartyr s. Stephanus. 4 1 Catechismus ex decreto Concilii Trid. ad parochos. Ratisbonae, 1875. Pars III. cap. 4. num. 19. — * Micb. Gatterer S. I., Annus liturgicus. Editio secunda. Oeuiponte, 1912. Pag. 127 et 128. — 3 Canon Missae: Ivfra actione»\ — 4 S. Ioseph nutritius Domini et sponsus beatae Mariae virginis, ctsi in Evangelio iuslus praedicatur (Matth. 1, 19), primis tamen saecnlis sollemn 1 cultu in Ecclesia non gaudebat, certe hac de causa, quia iuxta primaevam disciplinam memoria martyrum tantum colebatur et fortasse etiam, ne ab inculta plebe verus Domini pater haberetur, prout testante iam s. Mattbaeo 4< 519 * Inter festa beatae virginis Mariae nominantur: fe- stum Praesentationis lesa in templo seu Pur ificat ioni, s- beatae Mariae virginis, quod Hierosolymis circa annum 380 celebrabatur et inde in occidentem translatum est. Sequuntur festa Annunciationis, Dormitionis seu As- sumptionis et Nativitatis beatae Mariae virginis, de qui- bus scriptores saeculo septimo aperte loquuntur. c) Festa Sanctorum, qui apnd ecclesias principales seu matres orbis Christiani vitam agebant et operabantur quorumque cultus ad caeteras ecclesias, quae ab ecclesiis principalibus doctrinam et institutionem christianam ac- ceperunt, extendebatur v. gr. s. Laurentii Romae. d) Festa Sanctorum, qui eximii benefuetor.es erant alicuius regionis aut regni eique heroica praebebant vir- tutum exempla v. gr. s. Martinus, Episcopus Turonensis pro Gallia, s. Gregorius Magnus pro Britannia. e) Singulae ecclesiae suos habebant ao exhibetur, quippe quum post beatissimam Virginem praelulgeat digni- sanctitate, gloria et patrocinio. Summus Pontifex Gregorius XV. anno °“1 lest um s. Iosepli ad festum de praecepto, die 19. Martii celebrandum, ev exit; Denedictus PP. XIII. die 19. Decembris 1729 nomen s. Ioseph litaniis oniniuu, Sanctorum inseri iussit, donique Pius PP. IX. die 8. Decembris 1870 • Ioseph sollemuiter patronum Ecclesiae catholicae declaravit, eiusdetn festo ad ll m duplicem primae classis elevato. (Kirchliches Verordnungs-Blatt Ilir die panter Diozese 1871. Num. VII. alin. I. Pag. 4). — Dr. Michael Napotnik, en d- und Lehrsehreiben. Marburg, 1911. Pagg. 133 — 154. m 520 » quam ordinarie viva voce tantum percipere pOterant. (luapropter opus erat. frequentibus sollemnitatibus eccle- , siasticis, in quibus non solum ad audiendas christianas' veritates congregabantur, veram etiam salutari vi, quam festiva tranquillitas nec non sublimes caeremoniae pu¬ hlici cultus divini in earum anirnos exercebant, ad istas veritates excipiendas alliciebantur. Quod autem indigentia temporis introduxit, populus doctrina Christi imbutus pio fervore prosequebatur. IIoc temporis spatio festurn Paschatis et Pentecostes per septem dies continuos celebrari coepit. Festo Na- tivitatis Domini tres adiungebantur dies festi, nempe iestum s. Stephani protomartyris, s. Ioannis apostoli et evangelistae et ss. Innocentium rnartyrum; ante festuni Ascensionis Domini tres dies festi — sic dictae feriae Rogationum — celebrabantur; accesserunt festa beatae Mariae virginis, quae iam supra enumeravimus, festa duodecim apostolorum, nonnullorum excellentiorum mar- tyrum et confessorum atque omnium Sanctorum. A saeculo nono usque ad saeculum decimum ter- tium ullerior evolutio sollemnitatum ecclesiasticarum ad tempus saltem cessavit, festa vero iam existentia in cer- lum ordinem redacta sunt. Collectio decretalium Gregorii PP. IX. cap. 5 Conque»tus est nobis anno 1282 sequentia statuit circa festa in universa Ecclesia introducta et a surnmo Pontifice qua talia agnita: »Quamvis non pro- rogari sed expediri deceat quaestiones, debet tamen iudicialis strepitus diebus conquiescere feriatis, qui ob reverentiam Dei noscuntur esse statuti scilicet: Natalij Domini, s. Stephani, s. Ioannis evangelistae, ss. Inno- centium, s. Silvestri, Circumcisionis, Epiphaniae, septem diebus Dominicae passionis, Resurrectionis cum septem sequentibus, Ascensionis, Pentecostes cum duobus, q ul sequunlur, nativitatis Ioannis Baptistae, festivitatum omnium Virginis gloriosae, duodecim Apostolorum praecipue Petri et Pauli, beati Laurentii, dedicationis beati Michaelis, sollemnitatis omnium Sanctorum ac die¬ bus Dominicis caeterisque sollemnitatibus, quas singuh ■a 521 a- Episcopi in suis dioecesibus cum Clero et populo duxe- rint sollemniter venerandas .« 1 In quo catalogo festorum praeter festa iam pridem celebrata adhuc festum s. Silvestri Papae, festum Cir- 'Cumcisionis et tota bebdomas maior, festum Pentecostes cum duobus sequentibus diebus tantum et festum dedi- cationis "s. Michaelis archangeli nominantur. Quod ad celebrationem dierum festorum attinet, de hac materia iam in Synodo, anno 1903 celCbrata, sta- tuenda statuimus et, quae animarum pastores de modo sanctific.andi dies festos fideles edocerent observanda, commemoravimus. 2 Adhuc in memoriam revocamus, quod iam sacrosanctum Concilium Tridentinum modum vere christianum celebrandi festa denuo inculcaverit. a Axiomate Gregorii PP. IX. supra allegato, celebrari posse etiam sollemnitates, quas singuli Episcopi in suis 'dioecesibus cum Clero et populo duxerint sollemniter venerandas, in praxim deducto, numerus festorum im- primis particularium versus finem medii aevi admodum ■excrevit simulque graves querelae praesertim saeculo 'decimo sexto motae sunt ob abusus in festorum celebra- Eone ortos et incommoda cum multo eorum numero coniuncta. Quare Urbanus PP. VIII. celebri bulla Uni- versa per orbern de die 13. Septembris 1642 numerum iestorum contraxit prornulgando catalogum, in quo praeter dies Dominicos triginta quinque festa exibentur unice :s ervanda. 4 »Urbanus Episcopus Servus Servorum Dei ad perpetuam rei memoriam. Universa per orbem novit Ecclesia romani Ponti- iicis supremae incumbere sollicitudini, Dominicum gre¬ bem ad aeternam dirigere salutem et apostolica sic. ex- Plicare praecepta, ut fideles in viam mandatorum cur- r ‘ er e et ad beatitudinem feliciter valeant pervenire. 1 C. 5. X. (II. 9) De feriis. — s Ecclesiae Lavantinae 8ynodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXVI. pagg. 560 —5i3: cap. CaXXXII. pagg 759—768. — 3 Sess. XXV. De invocatione et veneratione ^anctorum. — De regularibus. Cap. 12. — 1 Decreta authentica Congregationis ^acrorum rituum. Romae, 1898. Vol. I. num. 812. pag. 173 et 174. * 522 » § 1. Plurimorum siquidem venerabilium Fratrom Nostrornm Archiepiscoporum et Episcoporum per varias regiones constitutorum relatione ad Nos pervenit festo- rum multitudinem per singulas eorum dioeceses et pro- vincias adeo crevisse, devotione atque consuetudine nova in dies introducente, ut multi iam dubitare videantur, quaenam ex praecepto quaeve ex Iibera cuiusque volun- tate sint servanda, pietatis fervore ob nimiam eorum dem numerositatem tepescente. Quinimmo et clamor paupe- rum frequens ascendit ad Nos, eamdem multitudinem ob quotidia.ni victus laboribus suis comparandi neces- sitatem šibi valde damnosam conquerentium, et quod summopere dolendum est, magno cum animi Nostri moe- rore didicimus, tanta saepe saepius machinatum inimicum in sanctos, ut ipsa multitudine non ad aedificationem et ad laudandum in Ecclesia Deum populi utantur, sed ad otia, vanitates et vitia frequenter abuti non formident; ita ut quae ad glorificandum divinum Numen sunt pri- mitus instituta, temporis decursu inimicus homo corru- perit et in magnam illius offensionem gravemque iac- turam converterit animarum. Quamobrem dieti venera- biles Fratres Arctiiepiscopi et Episcopi Nobis fecerunt humiliter supplicari, ut in praedictis de apostolicae po- testatis plenitudine congruam aliquam iniremus rationem. § 2. Nos itaque volentes ex debito pastoralis ofticii providere et sanctificationis festorum certum deinceps firmare praeceptum antiquam Ecclesiae in hoc consue- tudinem sectantes, habitis prius frequentibus per doetos piosque viros, quos ad haec specialiter deputavimus, consultationibus, ut rei videtur gravitas postulari; motu proprio et ex certa scientia meraque deliberatione Nostris nec non de praedictae apostolicae plenitudine potestatis, hac perpetuo, valitura Constitutione, de voto etiam ven. Fratrom Nostrorum sanctae romanae Ecclesiae Cardina- lium sacris ritibus praepositorum, apostolica auetoritate decernimus et declaramus, infraseriptos dumtaxat dies pro testis ex praecepto colendos esse, quos nempe vel ab iriitio veneranda sacravit antiquitas vel universalis * 528 * Ecclesiae probavit consuetudo vel omniurn gentium unanimis pietas veneratur. Dominicos scilicet dies totius- anni, Nativitatis D. N. I. Chr., Circumcisionis, Epiphaniae, Resurrectionis cum duabus pariter sequentibus feriis, Ascensionis, Pentecostes cum duabus pariter sequentibus feriis, sanctissimae Trinitatis, sollemnitatis corporis Christi et inventionis sanctae Crucis, necnon Purificationis, An- nunciationis, Assumptionis et Nativitatis Deiparae Virginis, dedicationis s. Michaelis archangeli, nativitatis s. Ioannis- Raptistae, ss. Petri et Pauli, s. Andreae, s. Iacobi, s. Io- annis, s. Thomae, ss. Philippi et Iacobi, s. Bartholomaei, s. Matthaei, ss. Simonis et Iudae et s. Matthiae Christi Do¬ rini apostolorum, item s. Stephani protomartyris, ss. In- nocentium, s. Laurentii martyris, s. Silvestri papae et confes- soris, s. losephi etiam confessoris et s. Annae, Deiparae respective sponsi ac genitricis, sollemnitatis omniurn Sanctorum atque nnius ex principalioribus patronis in quocumque regno sive provincia et alterius pariter prin- cipalioris in quacumque civitate,. oppido vel pago, ubi hos patronos haberi et venerari contigerit. § 3. Ad reliquorum vero dierum observantiam, quos Aactenus sive in universa Ecclesia sive in quavis nati- ° n e aut regno, provincia, dioecesi aut loco quomodo- eumque sive ex praecepto sive ex consuetudine sive ex devotione Christi fideles tamquam festivos celebrarent,, n equaquam ex praecepto ipsos teneri, dieta auetoritate Rnore praesentium perpetuo etiam decernimus et decla- r f luri communi particularibus dispensationibus dero- rgari coeptnm est sub pontificatu Benedicti PP. XIII-, qui anno 1727 provinciae ecclesiasticae ■ Tarraconensi in Hispania indulsit, ut septemdecim diebus festivis opera servilia ličite peragi possent, manente tamen obligatione audiendi Sacrum; ac postea praesertim a tempore Be¬ nedicti PP. XIV. indulta pro diversiš regionibus tam multiplicata sunt, ut numerus festorum ab Urbano PP- VIII. praescriptus iam nullibi observetur. Pro imperio austriaco-hungarico ad preces Mariae 1 ‘Teresiae imperatricis Benedictus PP. XIV. constitutione Gum sicut quaedam de die 7. Ianuarii 1754 et Clemens PP. XIV. constitutione Paternae caritatis de die 22. Iunii 1771 notabilem concesserunt reductionem festorum de praecepto celebrandorum, ut scilicet omitterentur feriae ‘tertiae post Dominicam Resurrectionis et Pentecostes ac festum inventionis s. Crucis et omnia festa Angelorum >et Sanctorum, duobus exceptis nempe ss. Petri et Pauli et s. Stephani. Benedictus XIV. obligationem solummodo *quoad praeceptum abstinendi ab operibus servilibus re- 'laxavit, manente praecepto audiendi Missam. Quod in- dultum quum experientia non probaretur, Clemens XIV. •utrumque praeceptum sustulit. Sed loco omissorum festo¬ rum praescripta est commemoratio omnium Apostolorum in festo ss. Petri et Pauli atque commemoratio omnium '.Sanctorum martyrum die festo s. Stephani. 1 Insuper ieiunia vigiliarum ante festa abrogata ad feriam quartam «t sextam sacri Adventus translata sunt. Patroni locorum in Austria non habentur, sed p a ' troni provinciarum politicarum celebrantur v. g. s. Ioseph in provincia Styriae. Patroni dioecesium tamquam festa 1 Commemoratio omnium ss. apostolorum et omnium ss. martyrum fi er -debet ab utroque Clero cum formulis, in appendice Missalis et Breviarii dieb u 29. Iunii et 26. Decembris positis. Pro qua commemoratione sive prima siv secunda oratio ibi posita eligi potest. In Missa commemoratio ista suo loC ponenda est i. e. post commemorationem Dominicae, si festum ss. Petn Tauli venerit in Dominica et in festo s. Stephani post commemoratione octavae Nativitatis Domini neque dicitur sub una conclusione cum oration •diei festi. * 527 * devotionis celebrari solent, sed de praecepto agi non debent. Aliis regionibus et regnis alia indulta circa celebra- tionem festorum concessa sunt; unde magna difformitas et dissonantia in orbe catholico latino invaluit quoad bane non parvi momenti disciplinam. Hinc iam in Con- eilio Vaticano supplicatum est summo Pontifici, ut no¬ vam festorum legem universalem conderet. Huic mul- torum Episcoporum desiderio gloriosissime regnans San- ctissimus Pater Pius PP. X. satisfecit, qui egregio Motu proprio Supremi disciplinae ecdesiasticae de die 2. Iulii 1911 fere mediam in numero festorum computando viam ingressus est. 1 Motu proprio de diebus festis. Supremi disciplinae ecdesiasticae custodes et mo- deratores Pontifices romani, si quando Christiani populi bonum id ipsis suaderet, sacrorum canonum sanctiones r elaxare benigne consueverunt.. Nos quidem ipsi, quem- admodum iam alia ob mutatas temporum et civilis societatis conditiones immutanda existimavimus, itaetiam in praesens ecclesiasticam legem de festis diebus ex prae- eepto servandis ob peculiaria aetatis adiuncta opportune lemperandam censemus. Lata enim terrarum marisque s Patia mira nune celeritate homines percurrunt faci- i'oremque per expeditiora itinera aditurn ad eas nationes nanciscuntur, quibus minor est festivitatum de praecepto numerus. Aucta etiam commercia et citatae negotiorum i r actationes videntur ex interposita frequentium festorum ^ierum mora aliquid pati. Succrescens denique in dies rerum ad vitam necessariarum pretium stimulos addit, ne saepius servilia opera ab illis intermittantur, quibus es t victus labore comparandus. His de causis iteratae preces, praesertim postremis bisce temporibus, sanctae Sedi adhibitae sunt, ut festi- v itatum de praecepto numerus minueretur. i»o V Folium officiale dioecesis Lavantinae 1911. Num. X. alin. 97. pag. et 184. ' * 528 » Haec omnia Nobis animo repetentibus, qui unarm Christiani populi salutem cordi habemus, opportunum maxime consilium visum est, festos dies ex Ecclesiae- mandate servandos imminuere. Itaque Motu proprio et matura deliberatione Nostra. adhibitoque consilio venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium, qui ad Ecclesiae leges in codicem redigendas incumbunt, haec, quae sequuntur, de testis die- bus edicimus observanda. I. Ecclesiastico praecepto audiendi Sacri et absti- nendi ab operibus servilibus hi tantum, qui sequuntur, dies subiecti manebunt: Omnes et singuli dies Dominici, testa Nativitatis, Circumcisionis, Epiphaniae et Ascensi- onis Domini Nostri lesu C.hristi, immaculatae Conceptionis et Assumptionis almae genitricis Dei Mariae, beatorum Petri et Pauli apostolorum, omnium denique sanctorum. II. Dies lesti sancti Ioseph, sponsi beatae Mariae virginis, et nativitatis sancti Ioannis Baptistae, uterque cum octava, celebrabuntur tamquam in sede propria prior Dominica insequente diem 19. Martii, immoto p.er- manente testo, si dies 19. Martii in Dominicam incidat; alter Dominica, quae festum sanctorum Petri et Pauli apostolorum antecedat. Festum vero sanctissirni corporis Christi idemque cum octava privilegiata Dominica post sanctissimam Trinitatem tamquam in sede propria cele- brabitur, statuto pro testo sacratissimi Cordis lesu feria sexta intra octavam. III. Ecclesiastico praecepto, quod supra diximus, dies testi patronorum non subiacent. Locorum autem Ordi¬ narij possunt sollemnitatem exteriorem transferre ad Domi¬ nicam proxime sequentem. IV. Sicubi aliquod festum ex enumeratis legitime sit abolitum vel translatum, nihil inconsulta Sede Apostolih inpovetur. Si qua vero in natione vel regione aliquod ex abrogalis testis Episcopi conser.vandum censuerint, Sanctae Sedi rem deferant. V. Quod si in aliquod ex testis, quae servata volu- mus, dies incidat abstinentiae vel ‘ieiunio consecralus, ab' -k 529 * utroque dispensamus; eamdemque dispensationem etiam pro patronorom festis, hac Nostra lege abolitis, concedimus, si tamen sollemniter et cum magno populi concursu ea celebrari contingat. Novum apostolicae sollicitudinis argumentum huius- modi praebentes spem Nos certam fovemus, fideles uni- versos eis etiam diebus, quos nune de numero festivitatum praecepto obstrictarum expungimus, suam in Deum pie- tatem et in Sanctos venerationem non minus quam antea tore testaturos caeterisque diebus festis, qui in Ecclesia servandi supersunt, diligentiore quam antehac studio obser- vandum praeceptum curaturos. Contrariis quibusvis, licet speciali et individua men- tione dignis, non obstantibus. Datum Romae apud s. Petram, die II. mensis Iulii 1911, Pontiticatus Nostri anno octavo. Pius PP. X. Nova haec lex universalis circa festa de praecepto a summo Pontifice data est primo ideo, quia magna in festorum celebratione diversitas in variis regionibus hucus- que servata in dies maiora incommoda secum fert, quo- n iam ob miram facilitatem et celeritatem itinerandi plu- r imi homines Christiani saepissime ad nationes et regi- °nes perveniunt, quae festorum numerum multo mino- rem vel maiorem habent ; 1 secundo ideo, ne ob numerum testorum forte maiorem detrimentum aliquod patiantur oommercia et negotiorum traetationes, quae nostra aetate v alde cito persolvi debent ideoque vel uno die inter- Posito saepissime damnum pati possunt; tertio ideo, quia orescens omnium rerum ad vitam necessariarum pretium e xpostulat, ne ob festa nimis frequentia opera servilia a ' Sic v. gr. Romae cluodeviginti fosta celebrantur; in reliqua Italia et er mania disciplina diversa est et unitas omnino desideratur. Apud nos m A ^Hria sedečim festa habemus, insuper in quavis provincia proprius celebratur Patronus; in tota Gallia eiusque coloniis transmarinis, sicut et m partibus .' er inaniae ad sinistram Rheni ripam sitis solummodo (juattuor festa servantur; dem valet proBelgio, Hollandia etLuxemburg. In statibus foederatis Amencae septemtrionalis eorumoue coloniis sex festa coluntur; in Anglia eiusque colo- * Us oeto, in Hispania sedečim festa habentur. In singulis dioecesibus Helve- lcis v alde diversus est numerus festorum. 34 « 530 » ab illis intermittantur, quibus est victus labore compa- randus; quarto ideo, quia his de causis iteratae preces, praesertim postremis temporibus, Sanctae Sedi propositae sunt, ut festivitatum de praecepto numerus minueretur. Abrogando aliqua festa Sanctissimus Pater nemini vult praecidere requiem aut praescribere laborem, prout sive ex ignorantia sive ex malitia hinc inde ipsi obiicitur, sed neminem cogit, ut praedictis diebus testis a labore abstineat. Revera autem, proh dolor, multi non in urbibus solum verum etiam ruri iam inveniuntur, qui sponte omisso Sacro diebus Dorninicis et festivis opera exercent servilia aut, quod deterius est, in tabernis tempus terunt et potui immoderato indulgent, praesertim si duo vel plura concurrant festa. Haud dubium, quod etiam profa- natione festorum, non tantum in urbibus sed etiam in pagis iam frequentius occurrente, Summus Pontifex per- motus fuerit ad quorumdam festorum suppressionem. Catalogus novus festorum de praecepto praeter dies Dominicos, quibus et festa Paschatis ac Pentecostes nec non ss. Trinitatis accensentur, quattuor festa Domini: Nativitatis, Circumcisionis, Epiphaniae et Ascensionis, duo festa beatae Mariae virginis: immaculatae Concepti- onis et Assumptionis, et duo festa Sanctorum: ss. Petri et Pauli apostolorum et omnium Sanctorum complectitur. Residuorum festorum praeceptum abolitum est, i. e. reli- qua festa ex lege universali pro populo non amplius praeceptiva sunt, sed nihil obstat immo summus Pontifo a' valde desiderat, ut populus ex devotione Ubere festa, nova hac lege abrogata, servet, Missae et rei divinae assistendo et ab operibus servilibus abstinendo. Ad preces nonnullorum reverendissimorum EpiscO' poram Beatissimus Pater edi mandavit decretum Drbis et Orbis, quod sequitur. »Decretum S. Congregationis rituum Urbis et Orbis super Motu proprio diei 2. lulii 1911- Evulgato Motu proprio Sanctissimi Domini Nostri Pii Papae X. de diebus festis diei 2. lulii vertentis anni « 531 » nonnuli Sacrorum Antistites, ne accidat, ut dies octava s. Ioseph, in Dominicis privilegiatis Quadragesimae occur- rens, nullam in Officio et Missa commemorationem ac- cipiat et Officium dierum infra octavam, tempore Pas- sionis adveniente saepius omitti debeat, ab Ipso San- ctissimo Domino Nostro instantissime petierunt, ut ad augendum cultum erga s. Ioseph, Ecclesiae universalis Pa- tronum, festum eius die 19. Martii sine feriatione et sine octava recolatur; festum vero Patrocinii eiusdem iuribus et privilegiis omnibus, quae Patronis principalibus com- petunt, augeatur et sub ritu duplici primae classis cum octava celebretur, prout iam in aliquibus locis et institutis recoli legitime consuevit; eo vel magis, quod tempus pas- chale aptius recolendae sollemnitati conveniat et festum idem in Dominica III. post Pascha numquam impediri valeat. Item reverendissimi Episcopi quoad Sollemnitatem sanctissimi corporis Christi ab eodem Sanctissimo Do- ofino nostro humillimis precibus postularunt, quod, re- oianente feria V. post Dominicam sanctissimae Trinitatis eius festo, absque tamen feriatione, externa sollemnitas ad insequentem Dominicam transferatur. Sanctissimus Dominus Noster, referente infrascripto sacrorum rituum Congregationis Secretario, audito Com- ufissionis liturgicae suffragio, huiusmodi votis clementer deferens, firmo remanente Motu proprio quoad reliqua iesta, statuit et decrevit: I. Festum natale s. Ioseph die 19. Martii sine feriati- °ue et sine octava sub ritu duplici primae classis reco- latur, adhibito titulo: Commemoratio sollemnis s. Ioseph, s ponsi B. M. V., confessoris. II. Festum Patrocinii eiusdem s. Ioseph Dominica iii- post Pascha sub ritu duplici primae classis cum octava, addito festi primarii qualitate, recolatur sub titulo: Sollem- nu as s. Ioseph, sponsi B. M. V., confessoris, Ecclesiae um- Ver salis patroni. ni. Diebus infra octavam et die octava sollemni- |, at is s. Ioseph adhibeatur officium, uti prostat in appen- d!ce Octavarii romani. 34 * ■k 532 >* IV. Festum sarictissimae Trinitatis, Dominicae I. post Pentecosten affixum, amodo sub ritu duplici primae classis recolatur. V. Festum sanctissimi corporis Christi celebretur absque feriatione, sub ritu primae classis et cum octava privilegiata ad instar octavae Epiphaniae, feria V. post Dominicam sanctissimae Trinitatis, adhibito titulo: Com- memoratio sollemnis sanctissimi corporis Domini Nostri lesu Christi. VI. Dominica infra octavam huius festivitatis in ec- clesiis cathedralibus et collegiatis, recitato officio cum relativa Missa de eadem Dominica, unica Missa sollemnis cani potest, ut in festo, cum Gloria, unica Oratione, Sequentia, Čredo et Evangelio s. loannis in fine. Ubi vero non adsit Missae conventualis obligatio, addatur sola commemoratio Dominicae sub distincta conclusione eiusque Evangelium in fme. Hac vero Dominica pera- gatur sollemnis processio cum sanctissimo Sacramento. VII. Feria VI. post octavam celebretur ut antea festum sacratissimi cordis lesu sub ritu duplici primae classis. Valituro praesenti decreto etiam pro familiis regu- laribus et ecclesiis ritu latino a Romano diverso uten- tibus. Contrariis non obstantibus quibuscumque, etiam speciali mentione dignis. Die 24. Iulii 1911. L. f S. Fr. S. Card. Martlnelli, Praefectus. f Petrus L|i Fontaine, Episc. Charystien., Secretarius.«' »Ad quasdam liturgicas quaestiones de diebus festis nuper propositas enodandas, inspecto Motu proprio San¬ ctissimi Domini Nostri Pii Papae X. diei 2. Iulii vertentis arini 1911 una cum subsequenti decreto Urbis et Orbis sacrorum rituum Congregationis diei 24. Iulii eiusdem mensis et anni Sacra eadem Congregatio ad relationem subscripti Secretarii, audito Commissionis liturgicae suf- fragio atque approbante ipso Sanctissimo Domino Nostro, haec statuit et declaravit: 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1911. Num. XI. alin. 106. P a 8' 199 et 200. +! 5BB ;+ I. Quurn festum nativitatis s. Ioannis Baptistae in poštenim celebrandum sit Dominica immediate antece- dente festum sanctorum apostolorum Petri et Pauli, ac proinde duae octavae simul occurrere possint; hoc in času agatur officium de octava nativitatis s. Ioannis cum commemoratione octavae ss. Apostolorum. II. Vigilia nativitatis s. Ioannis Baptistae affigatur sabbato ante Dominicam, quae praecedit festum ss. apo¬ stolorum Petri et Pauli. Quando in hoc sabbato simul occurrant vigilia nativitatis s. Ioannis et vigilia ss. Apo¬ stolorum, fiat officium de prima cum commemoratione alterius in Missa tantum. Si vero in hoc sabbatum in- cidat officium ritus duplicis aut semiduplicis, nona lectio crit de vigilia nativitatis s. Ioannis et in Missa fiat com- memoratio utriusque vigiliae. III. In ecclesiis cathedralibus et collegiatis in času Praecedenti dicatur post Nonam Missa de vigilia nati¬ vitatis s. Ioannis cum commemoratione vigiliae ss. Apo¬ stolorum. Si vero occurrit festum novem lectionum, di- cantur duae Missae conventuales, una de officio currenti post Tertiam, altera de vigilia nativitatis s. Ioannis post Nonam cum commemoratione vigiliae ss. Apostolorum. IV. Si festum s. Ioannis Baptistae incidat in diem 28. Iunii, secundae Vesperae integrae erunt de hac sol- lemnitate cum commemoratione sequentis festi ss. Apo¬ stolorum iuxta rubricas. V. Quum ex decreto supra citato diei 24. Iulii 1911 a d instar octavae Epiphaniae sit privilegiata octava coinmemorationis sollemnis sanctissimi corporis D. N. I- Chr., infra hanc octavam prohibentur etiam tum Missae votivae pro sponsis tum Missae cum cantu de Requie Pro prima vice post obitum vel eius acceptum nuncium; die vero octava prohibentur Missae privatae de Requie, 9Uae die vel pro die obitus alias cum exequiali Missa Permittuntur. VI. Missa cum cantu de Requie die vel pro die °bitus aut depositionis, praesente insepulto non ultra kiduum cadavere, vetita est in sequentibus festis nuper -k 534 !+ suppressis, nempe commemorationis sollemnis sanctis- simi corporis Christi, anrranciationis B. M. V., commemo¬ rationis sollemnis s. Ioseph et Patroni loči. VII. Item praedicta Missa inhibetur in testis sollem- nitatis s. Ioseph, sanctissimae Trinitatis et in Dominica, in quam transfertur sollemnitas commemorationis san- ctissimi Sacramenti. Contrariis non obstantibns qnibuscumque, etiam speciali mentione dignis. Die 28. Iulii 1911. L. f S. Fr. S. Card. MartinelH, Praefectus. f Petrus La Fontaine, Episc. Charystien. Secret.« 1 »Sacrae Congregationi Concilii circa interpretationem eorum, qnae nuperrimo Motu proprio de diebus testis a Sanctissimo Domino Nostro Pio Papa X. die 2. mensis Iulii hoc anno 1911 edito constituta sunt, dubia quae sequuntur enodanda proposita fuerunt: I. An in testis nuperrimo Motu proprio suppressis quoad forum, nempe sanctissimi corporis Christi, Puri- ficationis, Annunciationis et Nativitatis B. M. V., s. Io¬ seph, sponsi eiusdem B. M. V., s. Ioannis apostoli et evangelistae, et Patroni cuiusque loči vel dioecesis ob- ligatio remaneat Sacrum faciendi pro populo. II. An in ecclesiis cathedralibus et collegiatis omnia in praedictis testis suppressis servanda sint prout in praesenti sive quoad officiaturam choralem sive quoad sollemnitatem tum Missarum tum Vesperarum. III. An testa, ex voto vel constituto auctoritate etiam ecclesiastica firmato sancita, a numero festorum cum obligatione Sacrum audiendi vigore novissimae huius legis expungantur. IV. An eadem lex novissima de diebus testis ser- vandis immediate vigeat. SacraCongregatio Concilii omnibus mature perpensis, ex speciali facultate a Sanctissimo D. N. Pio PP. X- 1 Folium officiale dioecesis Lavautinae 1911. Num. XI. alin. 107. pag. 200. *; 535 >*• tributa, ad omnia haec dubia respondendum censuitr Affirmative. Datum Romae ex Secretaria S. C. Concilii, die 8. Augusti 1911. r . q C. Card. Gennari, Praefectus. ' B. Pompili, Secretarius .« 1 »Quum ex Motu proprio Sanctissimi Domini Nostri Pii Papae X. diei 2. elapsi mensis Iulii festum nativitatis s. Ioarmis Baptistae, a die 24. lunii porpetuo translatum,. assignatum fuerit Dominicae ante sollemnia ss. aposto- lorum Petri et Pauli tamquam in sede propria, nonnulli reverendissimi Episcopi paragraphum quartam eiusdem Motus proprii perpendentes, qua cautum est, in locis peculiari indulto Apostolico utentibus nihil esse inno- vandum inconsulta Sede Apostolica, huic dispositioni obtemperantes ipsam Sandam Sedem adierunt reverenter Postulantes a Sacra rituum Congregatione: Utrum dioeceses, ubi hucusque festum nativitatis s. Ioannis Baptistae quotannis celebratum est die 24. lunii cum apostolica dispensatione a feriatione, possint- hunc diem retinere, vel potius debeant sumere praefatam Dominicam in Calendario universali nuper assignatam uativitati sancti Praecursoris Domini? Et Sacra eadem Congregatio ad relationem sub- scripti Secretarii, attento novissimo Motu proprio de die- bus festis unacum subsequentibus declarationibus, pro- Positae quaestioni rescribendum censuit: Negative ad Plimam par tem, affirmative ad secundam. Hanc vero resolutionem Sanctissimus Dominus No- ster Pius Papa X. ratam habuit, probavit atque servari uiandavit. Die 7. Augusti 1911. L. f S. Fr. S. Card. MartinelH, Praefectus. t Petrus La Fontaine, Ep. Charystien., Secretarius .« 2 »Relato ab infrascripto Sacrae Congregationis Con- cilii Praefecto in audientia diei 15. Septembris 1911 San- 1 Foliliin officiale dioecesis Lavantinae 1911. Num. XI. alin. 108. pag. 201. r a Folium ofticiale dioecesis Lavantinae 1911. Num. XII. alin. 125. pag. 224. Dubium. * 5B6 * ctissimo Domino Nostro Pio PP. X. dubio a pluribus Episcopis eidem Sacrae Congregationi proposito, an post Motu proprio Supremi disciplinae diei 2. Iulii 1911 ad- huc servari debeant vigiliae festorum suppressorum, ex praecepto aut ex voto hucusque servatae, Sanctitas Sua iussit responderi: Affirmative. Datum ex Secretaria Sacrae Congregationis Concilii die 18. Septembris 1911. c. Gard. Gennari, Praefectus. L. f S. I. Ferro, Adiut.« 1 Tenorem Motus proprii Sanctissimi Patris Pii PP. X. de die 2. Iulii 1911 in folio officiali dioecesano, iam superius allegato, ad notitiam venerabilis Cleri dioece- sani detulimus, ut animarum curatores aut statirn in scriptis aut in Synodo dioeeesana proxime celebranda verbis desideria sua Nobis pandere valerent. Quum in quinta eaque ultima Congregatione gene¬ rali Synodi dioecesanae, die 31. Augusti 1911 hora 4. pomeridiana habita, ad mandatum Nostrum iste decre- torius Motus proprius cum respectivis decretis sacrae rituum Congregationis declaratoriis interim editis anima¬ rum pastoribus Synodo adstantibus explanatus esset, quidam existimarunt, rem reverendissimorum Episcopo- rum iudicio esse committendam; longe maior autem synoditarum pars rogavit, quatenus festa, prouti nune sunt, et in posterum permaneant, timens, ne populus fidelis, qui inter res fidei et disciplinae non discernit, festorum abolitione in tide ipsa labefaetaretur; omnes vero in eo consentiebant, ut sollemnitas sanctissimi cor- poris Christi, utpote populo bdeli peramata, servaretur. Innitentes itaque ordinationi Sanctissimi Patris Pii PP. X. in alin. IV. Motus proprii de die 2. Iulii 1911: »Si qua vero in natione vel regione aliquod ex abrogatis festis Episcopi conservandum censuerint, Sanctae Sedi rem deferant«, Archiepiscopi et Episcopi imperii austriaci, mense Novembri anno 1911 Vindobonae in conferentiis congregati, re diligentissime discussa, die 12. Novembris 1911 sequentem relationem Sanctitati Suae substraverunt: 1 Idem. II. Dubium. * 5B7 » »Beatissime Pater! Episcopi Austriae ordinariis comitiis autumnalibus Vindobonae una coadanati muneris sui esse. duxerunt, consilia conferre praeprimis de modo executioni man- dandi decretum Supremi de die 2. Iulii 1911 super die- bus festis, ita quidem ut simul uniformitati nec non fidelium votis pro viribus provideretur. In hunc igitur finem praehabitis in scriptis atque una simul examinatis Cleri et fidelium precibus Episcopi unanimiter convenerunt, ut tam grave negotium ad Te, Beatissime Pater, deferretur, cum non una sit de hac re Episcoporum mens. Maior pars Episcoporum, Cleri et populi rogat, ut festa, quae hucusque celebrata fuerunt, etiam in posterum cum duplici praecepto in sede propria in vigore maneant. Kationes vero, quibus moventur, hae praecipue sunt: Operariorum classis praeprimis hanc opinionem fovet, ( luod nempe per horum festorum abrogationem dies cfuietis ab operibus servilibus, quoruin necessitatem in hodiernis industriae et commercii conditionibus se per- ■sentire affirmant, imminuuntur, quin inde sensibile sa- 'arii augmentum habeatur. Accedunt operariis etiam Puhlici et privati officiales, quorum numerus sat nota- bilis, qui menstruo et determinato salario conducti sunt, e t proinde per abrogationem quorumdam dierum, dum uugetur labor, minime augetur salarium. Agricolarum v ero magna pars pie festivitatibus a maioribus traditis udhaeret et cum animi dolore ab eisdem recedit, neque e 'us pietati fieri satis videtur eo, quod festa abrogata tamquam festa devotionis urgeantur. Accedit demum ratio Pastoralis, quod plures tideles occasionem opportunam Uanciscebantur occurrente ex festis abrogatis suscipiendi sacrarnenta et praecepto paschali satisfaciendi. Minor vero Episcoporum, Cleri et populi pars optat, Ut decretum executioni mandetur, festo corporis Domini Pro omnibus et insuper uno alterove festo pro quibus- m 538 * dam exceptis. Rationes vero, quibus moventur, hae praecipue sunt: Providetur meliore modo festorum uniformitati uni- versim iuxta mentem decreti et »opportunum maxime consilium visum est festos dies ex Ecclesiae mandato imminuere«. Dolendum praeterea est multos ex operariis nec non ex caeteris fidelium ordinibus, praesertim ex incolis urbium maiorum, facile laedere duplex praecep- tum diebus festis adnexum eosque diebus sacris ut plu- rimum crapulis et peccatis indulgere, quare non absque- timore et tremore indultum imponens gravia onera, quae a multis teste experientia non portantur, expostulandum censent. Denique non omni fundamento destitui videtur timor, ne confusio quaedam oriatur inter fideles circa obligationem servandi testa, quae per decretum pontifi- cium fuerunt abrogata, licet Episcopi indulto pontificio' innixi illi testa uti de praecepto urgerent. Haec omnia Episcopi perpendentes nihil melius esse duximus, quam Tibi, Beatissime Pater, rem totam fide- liter aperire lumen implorantes, quod quidem nos omnes perlubenti animo sequemur, quia nobis alte persuasum est, quod, quae Tu, Beatissime Pater, decreveris, tum tranquillitati ’ nostrae tum saluti ovium concreditarum plene tore conductura. Ovium vero nostrarum preces unanimes sunt, ut Tu,. Beatissime Pater, benigne concedere digneris, ut festum corporis Domini in sede propria cum duplici praecepto celebrare valeamus. Ratio vero est, quia hoc testo oc- currente Christo Domino eucharistico sollemnis tribuitur cultus adorationis non solum a populo, sed et ab ipso Imperatore et ab omnibus status ofticialibus et a mili- tibus, quod quidem ad Dei gloriam, ad populi aedifica- tionem, ad fidem erga ss. Eucharistiae sacramentum magis magisque vivificandam mire inservit. Licet dernum Tibi, Beatissime Pater, aperire, quod in regionibus, in quibus tum ritus latinus tum graeco-catholicus viget, specialissime militant rationes pro conservatione festorum,. 4< 539 * de quibus tamen Episcopi illarum regionum speciatim» pro necessitate referent. Ad pedes Sanctitatis Tuae provolutus cum filiali obsequio et obedientia persisto Sanctitatis Tuae f L. Card. Skerbensky Conferentiarum Praeses. Vindobonae, die 12. Novembris 1911.« Ad quam relationem Sacra Congregatio Concilii ex mandato Sanctitatis Suae die 17. Decembris 1911 re- ■spondere dignata est: »Sacra Congregatio Concilii. Nuni. prot. 6403/11. Romae, die 17. Dec. 1911. E.me ac Rev.me Domine mi Obs.me! Relatis Sanctissimo Domino Nostro Pio PP. X. in audientia die 12. huius mensis iis, quae ab Eminentia Vestra omnium Episcoporum austriaci imperii nomine litteris die 12. Novembris proxime elapsi datis exposita sunt circa dies festos duplici praecepto in dioecesibus. eiusdem imperii servandos, Sanctitas Sua peculiari ra- tione attenta, qua hucusque festum corporis Christi in¬ fra fines imperii celebrari consuevit, indulgere benigne dignata est, ut idem festum die ipsi assignata seu feria V. post Dominicam Trinitatis eadem omnino sollemnitate,. ac ad haec usque tempora peractum est, et in posterum celebretur. Ad alios vero dies festos quod attinet, qui licet recenti Motu proprio Supremi disciplinae ecclesiasticae die 2. iulii h°c anno edito suppressi sint, in votis est, ut nihilo- Kfinus serventur, haec Eminentiae Vestrae aliisque Epi- scopis Beatitudo Sua significanda voluit: Quod nempe certis quibusdam abolendis diebus festis ea tantum frdt apostolicae Sediš mens, ut numerus festorum immi- nueretur aliquantulum, et ita qui eosdem servare nollent, a quavis coram Deo culpa seu a quovis peccato immunes. -k 540 x- *• post Dominicam sanctissimae Trinitatis eadem omnino' sollemnitate, qua ad haec usque tempora peragebatur, etiam in posterum celebraretur. Quod vero ad alios dies festos Motu proprio Supremi disciplinae abolitos attinet, Sanctitas Sua significanda voluit, in certis quibusdam abolendis diebus festis eam tantum fuisse apostolicae Sediš mentem, ut numerus. festorum aliquantulum imminueretur et ita qui eosdem servare nollent, a quavis coram Deo culpa seu a quovis. peccato immunes essent, fideles vero minime prohiberi, quominus, si velint, diebus festis etiam suppressis et Sacrum audiant et ab operibus abstineant servilibus; quod si sponte fecerint, eos maius forsan apud Deum meritum habituros. Simul Sanctitas Sua Episcopis considerandum esse dixit, eos, dum retinendo festa augere onera studeant, transgressionum quoque apud Deum sponsores constitui, quae exinde obvenire poterunt, iisque quodammodo macu- lare conscientiam. Quod si vero in aliqua dioecesi graves et extraordi- nariae existant causae, quae omnino suadeant, ut festa hucusque celebrari solita retineantur, Sanctissimus Pater Episcopis tribuit facultatem, ut, prout hac super re collatis consiliis et de Capitulorum cathedralium sententia magis in Domino expedire iudicaverint, agant. Denique adnotandum, privilegium hoc temporarium es se, i. e. duraturum tantum ad tempus, doneč novum schema codicis iuris canonici ad Episcopos mittatur, atque dli super ipsum, praesertim super festorum observantia, suam sententiam aperuerint. Quibus omnibus mature perpensis, statuimus et ordi- n amus, quae sequuntur: 1. Animarum curatores edoceant fideles, dies festos n °n esse institutionis divinae, sed legis ecclesiasticae et a potestate ecclesiastica, a qua instituti sunt, et imminui aut aboleri posse, id quod saepius iam factum est v. gr. a Summis Pontificibus Urbano VIII., Benedicto XIII. r +< 542 » Benedicto XIV. et Clemente XIV. 1 Tali mutatione, quae ad disciplinam ecclesiasticam pertinet, dogma catholicum non tangitur. Ita et circa legem ieionii ecclesiasticam sche- mata indultorum de ieiunio et abstinentia in singulis dioecesibus provinciae ecclesiasticae Salisburgensis vigen- tium Sanctae Sedi apostolicae proposita et ab ea tenore decreti Congregationis generalis Sacrae Romanae et Universalis Inquisitionis de die 7. Iunii 1899 appro- bata snnt. 2. Quum Sanctissimus Pater, utpote in specula positus, indigentias totius orbis catholici optime perspectas habeat; quum etiam in gubernandis rebus disciplinaribus afflatu Spiritus Sancti gaudeat quumque matura delibe- ratione et adhibito consilio venerabilium S. R. E. Cardi- nalium, qui ad Ecclesiae leges in codicem redigendas incumbunt, permotus fuerit ad hanc mutationem legis ecclesiasticae introducendam: nos omnes — pastores et oviculae — humiliter et filiali cum obedientia hanc San- ctissimi Patris nostri dispositionem suscipere debemus. Melior est enim obedientia quam vidimae. (I. Regg. 15, 22). TIoc eodem sensu et catechetae in scholis discipulos suos instruant. 8. Summus Pontifex abrogando aliqua festa quasi .generalem quoad praeceptum ecclesiasticum audiendi Missam et vacandi ab operibus servilibus dispensationem elargitus est, ita ut, qui eadem servare nollent, a quavis coram Deo culpa seu a quovis peccato immunes essent. Simili modo in casibus particularibus urgente necessitate diebus Dominicis aut festivis dispensari solet quoad opera servilia. Eiusmodi vero dispensatione festum qua tale non abrogatur, prout et dispensatione a ieiunio lex ecclesi- astica ieiunii non tollitur. Ideoque Summus Pontifex desiderat, ut festa quoad praedictum duplex praeceptum ab ipso suppressa eadem prorsus sollemnitate ac prius agantur populusque fidelis Sacrum audiat et ab operibus 1 Ius instituendi aut imminuendi aut abolendi dies festos ad res M' ternas Ecclesiae pertinere etiam a potestate civili agnoscitur. (Edictum c. r. Ministerii pro negotiis internis de die 20. Augusti 1869). +; 543 » servilibus abstineat. Dum enim sponte id fecerit, maiore forsan apud Deum merito afficietur. Pari modo, quum ad Sacram Congregationem Con- cilii plurimis ex locis pervenissent supplices libelli, quibus instantissime postulatur, ut omnes aut nonnulli dies festi, de numero festivitatum sub praecepto per Jitteras Apo- stolicas diei 2. Iulii 1911 expuncti, in pristinum resti- tuantur tum ad satisfaciendum pietati fidelium id enixe expetentium tum ob alias peculiares cuiusque loči rationes, Sanctissimus Dominus Pius PP. X., cui relatio de prae- niissis facta est a Cardinali eiusdem Sacrae Congregati- onis Praefecto, plane cupiens, ne ex praepostera aut nori recta interpretatione praedictarum litterarum fidelium pietas ac debitus Deo cultus imminuantur; volens immo ut quoad fieri possit augeantur, per hanc Sacram Congre¬ gationem Concilii 1 ad rem, quae sequuntur, declarari, praecipi atque indulgeri mandavit: »Quum, perpensis temporum rerumque novarum ndiunctis, Summus Pontifex nonnullos dies expunxit e numero festivitatum sub praecepto, quemadmodum non semel a Suis Decessoribus factum fuit, minime sane intel- lexit, ut eorum dierum festivitas omnino supprimeretur; vult immo Sanctitas Sua, ut iidem dies in sacris templis uelebrentur non minori quam antea sollemnitate et, si fieri potest, eadem populi frequentia. Ea vero fuit et est Sanctitatis Suae mens, ut relaxata maneat tantummodo sanctio, qua fideles tenebantur iis diebus audire Sacrum e t abstinere ab operibus servilibus, idque potissimum ad nvitandas frequentiores praecepti transgressiones et ne forte contingeret, ut, dum a multis Deus honorificatur, a fi aliis non sine gravi animarum detrimento offenderetur. Praecipit itaque eadem Sanctitas Sua omnibus et singulis Animarum curam gerentibus, ut ipsi, dum liaec commissis šibi gregibus significant, ne cessent eos hortari vehe- nienter, ut iis etiam diebus pergant suam in Deum pietatem in Sanctos venerationem, quantum maxime potuerint, p 1 Litterae circa dies festos de die 3. Maii 1912. (Acta apostolicae Sediš. n °mae, 1912. Annus IV. vol. IV. Num. 9. pag. 340). -k 544 » testari praesertim per frequentiam in ecclesiis ad audienda Sacra aliaque pia exercitia peragenda. Quo autem christifideles magis excitentur ad supra dictos dies festos pie sancteque excolendos, vigore prae- sentium litterarum conceditur omnibus locorum Ordinariis ampla facultas dispensandi cum suis snbditis super lege ieiunii et abstinentiae, quoties dies abstinentiae vel ieiunio consecratus incidat in festum, quod, licet praecepto nori subiectum, cum debita populi frequentia devote cele- bratur. Item per praesentes litteras conceditur, ut festum sanctissimi corporis Christi, ubi Sacrorum Antistites ita in Domino expedire censuerint, etsi praecepto non ob- strictum, celebrari possit cum sollemni processione et pompa, prout autea, feria V. post Domicam sanctissimae Trinitatis. Contrariis quibuscumque non obstantibus. Datum Romae ex Secretaria Sacrae Congregationis Concilii, die 3. Maii 1912. L. j- S. C. Card. Gennari, Praefectus. O. Giorgi, Secretarius.« 4. Nos itaque, unice maiorem Dei gloriam animarum- que salutem prae oculis habentes, ratione habita suppli- cationis Episcopatus austriaci, die 12. rnensis Novembris anni elapsi Sanctitati Suae substratae, et specialium facul- tatum, responso Sacrae Congregationis Concilii de die 17. Decembris eiusdem anni elapsi Episcopis austriacae ditionis concessarum; attendentes porro ad mentem, tum ab animarum pastoribus tum a Capitulo cathedrali in Synodo dioecesana a die 28. Augusti usque ad diem 1. Septembris anni 1911 celebrata patefactam, nec non ad breve tantum temporis spatium, doneč novum schema codicis iuris canonici ad Episcopos mittatur atque super ipso, praesertim super festorum observantia, suam sen- tentiam aperuerint; denique probe perpendentes, quanti momenti sit feriatio dierUm festorum quoad vitam subdi- torum socialem, oeconomicam ac forensem, si respiciantur leges civiles, hoc tempore in imperio austriaco vigentes, -k 545 * quae tenent festa, a Clemente PP. XIV. statuta 1 — ad auctoritatem aliorum Austriae et potissimum provinciae ecclesiasticae Salisburgensis Ordinariorum v. gr. Metro- politae Salisburgensis ac Episcoporum Brixinensis, Gur- censis, Seccoviensis et aliorum, qui pro suarum dioecesium conditione a Nostra haud dissimili omnia festa in statu quo ante relinquenda censuerunt, usquedum novum illud schema codicis iuris canonici editum fuerit, facultate supra memorata utentes, circa festorum, prout nune sunt, con- ditionem nihil interim immutandum ducimus. Causa enim circa dierum festorum observantiam pro ditione austriaca nondum videtur absoluta et continet diversas quaesti- ones, tempore futuro solvendas. Quod animarum pastores data occasione fidelibus communicent eosque paterno affectu adhortentur, ut dili- gentiore, quam forsitan antea, studio curent praeceptum de observantia et sanctificatione dierum Domini et festorum adimplere, ut votis Sanctissimi Patris et ardenti desiderio Nostro respondeant. Festa celebrabis in loco, quem elegerit Dominus, bene- ( hcetque tibi Dominus Deus tuus . . erisque m laetitia. (Deut. 16, 15). Sabbata mea sanctificate, ut smt signum inter me et vos! tEzech. 20, 20). Celebra, luda, festivitates faas et redde vota tua! (Nah. 1, 15). Caput CLXIV. De mulieribus in choro ecclesiae canentibus. jeminerint capitula cathedralia et collegiata, parochi et reetores ecclesiarum, suum esse curare, ut non ^olum ludimagistri, verum etiam cantores caeterique (Ro' i, ' c - r. Ministerii pro causis iuridicis de die 5. Maii 1897. '^sgesetzblatt 1897. Num. 112. 8 43 und 44 der Geschaftsordnung fur 1 - - - <• - .J _ j:_ >. _ _ _ 16 Gerichte erster und zweiter Instanz). »torum - ■ ’■ In causa feriationis dierum fe- storum c. r. Ministerium pro cultu et institutione litteras, datas \ lndobonae dle 17. Martii 1912 Num. 727/K. U. M., direxit ad pnnc.-episc. Ordinar atum, 'P' ipsi respondit die 4 . Aprilis 1912 Num. 1470, euius responsioms attesta- 10 nem accepit reseripto e Vindobona die 5. Maii 1912. 35 -k 546 a mušici in ecclesia cum ilia modestia et pietate, quae cuitum divinum decent, se gerant; prohibeantur confa- bulationes, indecens altari dorsum vertendi mos et omnis strepitus, qui fidelium pietatem possit offendere. Praecipue curent ecclesiarum rectores, ut ii tantum in chorum admittantur, quorum conversatio non solum notoria labe non sit contaminata, sed qui id, quod ore cantant, corde credunt et opere comprobanl; atque non superbe sed humiliter et sapienter Deo debitas iaudes persolvunt potiusque cantando populi aedificationem quam vanam adulationem exoptant. Quum chorus, qui sacerdoti operanti assistit, litur- gicae actionis partem constituat, mulieribus, quae ab altaris servitio excluduntur, locus in choro esse non potest. Hinc, in quantum fieri potest, adlaborandum est, ut loco mulierum substituantur sensim pueri; ubi ad- hucdum puerorum cantus in usu est, in dies magis exerceatur et foveatur. Quem in finem valde optamus, ut praemia statuantur iis chorimagistris, qui pueros can- tum sacrum diligenter edocent. Monialibus aliisque feminis et puellis in religiosa communitate degentibus permittitur, ut functiones lit ur- gicas prosequantur cantu, ita tamen, ut locus, in quo moniales canunt, sit veliš vel cratibus munitus, ne ca- nentes conspici queant earumque voces, quantum fieri potest, non sint singulares. 1 Haec mandata Concilii provincialis Salisburgensis innituntur verbis, quae in Motu proprio Pii PP. X. de die 28. Novembris 1908 num. V. alin. 13 continentur quaeque sonant: »Ex eodem principio sequitur, ut can- tores in ecclesia liturgico munere fungantur, ideoque mu- lieres, quum huius muneris non sint capaces, admitti non possint ad chorum vel ad musicos. Quod si igitur voce acutiore (soprani) vel acuta proxima (contralti) uti velimus, perantiquo ecclesiastico more a pueris hae vo¬ ces edantur.« 2 1 Acta et coMtitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno 19®® celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 123 et 124. — s Ecclosiae Lav. Sjnodus * 547 * Pontifici Nostro nec non Concilio provinciali Salis- burgensi in votis ergo est, ut mulieres, quum cantus ecclesiasticus ad munera liturgica pertineat et illae huius muneris non sint capaces, amplius non admittantur ad chorum vel ad musicos, sed ut, in quantum fieri potest, pueris subrogentur. Huc spectant, ex parte saltem, mandata Nostra, quae quoad cantum ecclesiasticum in constitutionibus synodalibus usque nune iam edidimus. »Ut ecclesiae reddamus cantum in Nostra dioecesi desideratum, in Domino exhortamur pastores, ut omnem operam im- pendant, quo organoedi iuventutem praesertim parvulos frequentantes scholam exerceant cantu ecclesiastico, ex quibus pie et scite cantantium acquiruntur vires; instituantur chori, qui a reetoribus peritis cantus eccle- siastici diriguntur, ad artem et praecepta canere docen- tur, a parochis religiose educantur et invigilantur «. 1 »Magni quoque refert, ut pueri puellaeque in schola populari cantu ecclesiastico instituantur, quod initium est reformationis sacri cantus inter populum fidelem «. 2 In ’ institutis vel seminariis puerorum, in scholis Puerorum elementaribus nec non in scholis mediis et Paedagogiis cantus puerorum ecclesiasticus, quod ad dioecesim Nostram attinet, pro viribus colitur et fovetur. Dptamus, ut hic fervor maneat crescatque in futurum! Dilficultates vero forsan tales, quae superari nequeunt, ° r iri possunt in locis extraneis. Deficiente ludimagistro, ( iui edoceat pueros in cantu ecclesiastico cum successu, haud raro deficient et pueri ad instructionem, de qua a gitur, apti pronique. Quae difficultates praecipue mu- latione vocis causantur et insuper eo, quod saepe saepius desunt pueri, qui stabilitate gaudeant loči quibusque supersit tempus ad scholam cantorum ordinarie fre- ‘tuentandam. A' __ , ioni. Psa 584. — 1 Gresta et statuta 2 10e c. auno 1903 coadunala. Marburgi, 190 . 8- • __ * Svnodus SV«, dioec. anno 1896 celebratae. Marburgi 1897. Pag. M. d 'oec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. 1 ag. «'• 35 * -k 548 h- Qaae cum ita sint, stricte mandamus, ut saltem illic, ubi possibile est v. g. in oppidis et urbibus maio- ribus Nostrae dioecesis, cito citius tales scholae ab or- ganistis erigantur — auxiliantibus nempe et inspicien- tibus scholam animarum pastoribus — in quibus insti¬ tuti«) puerorum in cantu ecclesiastico fiat. Sed et caeteri ludimagistri operam dent, ut sensim in omnibus eccle- siis dioecesis Lavantinae cantus liturgicus per pueros procuretur. Interim vero admitti possunt mulieres canentes in ecclesia non quidem in presbyterio, sed in choro pro cantoribus destinato, dum illae modeste pieque se gerant vitentque confabulationes, et chorus cantorum munitus sit veliš vel cratibus ita quidem, ut canentes mulieres conspici nequeant. Indultum Nostrum nequaquam oppugnare meriti Sum- mi Pontificis Pii PP. X., ex sequentibus colligere licet. Die 14. mensis Novembris 1908 interrogavit Epi- scopus Pittsburgensis in America, Franciscus Regis Canevin, Status Secretariatum Romae, nuni verum sit, quod possint cantare mulieres in choris vel in ecclesiis et quidem non solum extra presbyterium stantes una cum viris can¬ toribus, sed etiam distinctae ab eis, formantes (vel solae vel una cum viris) proprium chorum in sic dieto emporio ecclesiae, prouti fieri solet in Statibus foederatis Ameri- cae septentrionalis. Ad quam quaestionem Cardinalis Merry del Val litteris de die 29. Novembris 1908 No. 82.810 respondit, Summum Pontifieem numquam permisisse, ut in Statibus foederatis mulieres in choro cantorum coope- rarentur, sed velle, ut decreta Sacrae rituum Congre- gationis in Statibus foederatis prout ubique conscientiose observarentur. 1 * * * * * * 1 Segreteria di Stato di Sua Santita No. 32.810. Dal Vaticano, 29. No¬ vember 1908. Mein Herr Biscbof! In Beantlvortung Ihres Briefes vom 14- No¬ vember beeile ich mich, lhnen mitzuteilen, dass der Heilige Vatcr keine Erlaubm 8 gegeben hat, dass in den Vereinigten Staaten Frauen am Kirclienchore mitwirken und dass einer gegenteiligen Behauptung jede Begriindung fehlt. Se. Heiligk® 1 will, dass die Entscheidungen der hi. Ritenkongregation in den VereinigJ en Staaten wie liberall gewissenhaft befolgt \verden. R. Card. Merry del val- (Archiv fur Katholisches Kirchenrecht. 90. Band. Mainz, 1910. Pag. 763). * 549 » Post lias litteras ad Episcopum Pittsburgensem di- rectas, quae mulierum admissionem ad cantum liturgi- cum plene exclndere videbantur, e Roma devenit respon- sum Sacrae rituum Congregationis ad sequens »Dubium«, quod director ephemeridis »Churh Musič« formulaverat et director ephemeridis »Ecclesiastical Review« Sacrae rituum Congregationi proposuerat. »Neo-Eboracen. Nuperrime sacrorum rituum Con¬ gregationi ea, quae sequuntur, pro opportuna declara- tione rite ac reverenter exposita sunt, nimirum: Per omnes fere regiones Statuum foederatorum Americae septentrionalis nomine chori designatur solummodo qui- dam coetus paucorum cantorum tum feminarum cum virorum, qui seliguntur ad officium textus liturgicos >ntra Missas sollemnes cantandi. Hic chorus seu coetus virorum ac mulierum seu puellarum in loco eius soli usui destinato extra cancellos, immo plerumque longis- sirne ab altari positus est nec alius habetur chorus, qui textus liturgicos cantet vel recitet. Bine quaeritur, utrum ratione habita decreti de cantu mulierum in ecclesiis (Angelopolitana 17. Ianuarii 1908), quo concessum fuit, ut intra christifideles viri et pueri, quantum fieri potest, s uam partem divinis laudibus concelebrandis conferant, haud exclusis tamen, maxime ipsorum defectu, mulie- ribus et puellis, talem chorum seu coetum virorum ac uiulierum supradeseriptum, in loco ab,altari remotissimo Positum et chori liturgici fungentem officio, posthac ad- lubere liceat. Et Sacra rituum Congregatio, ad relationem sub- ^cripti Secretarii, exquisitis utriusque Commissionis tam liturgicae quam de mušica et cantu sacro suffragiis, uuinibus maturo examine perpensis, propositae quaestioni respondendum censuit: Prout exponitur, negative, et mentem * Die 18. Decembris 1908. S. Card. Cretoni, Praefectus. f D. Paniči, Archiep. Laodicen., Secretarius. .■ f S. *Mens est, ut viri a mulieribus et puellis omnino si nt separati, vitato quolibet inconvenienti, et onerata -k 550 » super his Ordinariorum conscientia. L. f S. f D. Paniči, Archiep. Laodicen., Secretarius .« 1 Dubio sic resoiuto res quoad defensores cantus mu- lierum minus fausta videbatur. Folium »Catholic Union and Times« quaestionem uti definitam declaravit et Dr. Heuser, qui Dubium Sacrae rituum Congregationi proposuit, responsum ad suum sensum devertere quae- rebat atque eo devenit, quod deficientibus viris-cantori- bus ad augendam Sacri divini festivitatem mixti can- torum chori adhiberi possint; utique mulieres in choro cooperari regulariter nequeant, nisi ubi et quamdiu exa- mine conscienter facto illae necessariae habeantur. Haec interpretatio privata, quam Dr. Heuser de Congregationis decisione dederat, ab eius adversariis haud libenti animo agnoscebatur, qui certe eum vicissent, nisi »Tablet«, ephemeris Londinensis, die 6. Februarii 1909 exposuisset, Sacram rituum Congregationem in principio non pro- hibere choros, in quibus viri una cum mulieribus can- tent, urgere tamen, ut in choro viri a mulieribus šepa- rati sint. 2 Anno 1908 Sebastianus Messmer, ArchiepiscopuS' Milwaukiensis in America, Romae cum Sanctissimo Pa¬ tre de hac re loquutus est. De quo colloquio referens- professori Singenberger litteris in ephemeride »Catholic 1 Acta apostolicae Sediš. Anniis 1. Vol. 1. Die 15. Ianuarii 1809. Nuni- 2. Pag. 175. — 2 Ihr romischer Korrespondent befragte eine Autoritiit wegen; einer Interprotation dieses Responsums und es wurde ihm ungefiihr Folgendes ge- sagt: Die hi. Kongregation verbietet nicht grundsiitzlich gemischte Chore von Miinnern und Frauen, wie sie in den englisch sprechenden Landern existiere«; sie besteht bloss darauf, dass anstatt der bisherigen Gewohnheit, wonach mtinn- liche und iveibliche Sanger beisammen steben, diesellien vollstiindig getrennt \verden sollen, so dass die Manner einen Teil des „Chores“ einnebmen und die Frauen den anderen. Es \viirde \vahrhaftig nicht gar so sclnver sein, alle Kirchenchore mit diesem im Dekrete niedergelegten Grtmdsatz in Einklang zu bringen. Gemischte Chore, wo Miinnor und Frauen beisammen stehen, sind allerdings verboten, getrennte Chore, wo eine Seite die Manner und die andere die P’rauen einnebmen, sind nicht verboten, wenigstens nicht verboten durcb dieses Responsum. Das Verbot der Kongregation scheint sich Uberhaupt z u beschranken auf die Trennung der Personen und hat augenscheinlich nichts zu tun mit der Vereinigung ilirer Stimmen. Diese Erkliirung wird, voraus- gesetzt, dass sie richtig ist, geeignet sein, eine der grossten Schwierigkeiten zu losen, \velche mit der Beobachtung des Motu proprio inbezug aut' dio Kirchenmusik verbunden sind. (Op. cit. pag. 764 et 765). -K 551 H- Fortnightly Review« (ann. XVI. tom. 6, 1909) editis sententiam suam aperuit, Summum Pontificem, ratione habita difficultatum ab ipso Archiepiscopo expositarum, permisisse cantum mulierum in choro, dummodo modeste se gerant vitentque mušicam theatralem et mundanam. 1 Hisce verbis, observat Archiepiscopus Sebastianus Messmer, Summum Pontificem nequaquam revocavisse ordinationem suam Motus proprii de die 22. Novem- bris 1908, quum non dederit generalem permissionem, quod mulieres cantare possint in nostris ecclesiis; de- disse vero interpretationem seu normam circa applica- tionem Motus proprii. Est enim antiqua regula, quod prudens legislator non intendat obbgare, si legis obser- vatio aut impossibilis aut difficillima evadat aut plus mali quam boni efficere possit. In Missis non cantatis seu privatis canat ergo uterque bdelium sexus in ecclesiae navi; in Missis vero sollemni- bus, in quibus utendum est cantu liturgico, admittimus, dum soli viri vel pueri adhiberi nequeant, ut cantent etiam mulieres una cum viris vel pueris in sic dieto emporio pro cantoribus destinato; animarum pastores vero et organo- edi curent, ut illae modeste pieque se gerant, confabula- bones vitent et ita christifidelibus in aedificationem sint, nequaquam autem in scandalum, atque ut in choro viri a mulieribus, in quantum possibile est, separati sint. 'In meiner Audienz bei Pius X. im Mai des vorigen Jahres sagte ich Heiligkeit,'dass es in so vieleu Pfarreien der Vereinigten Staaten un- ®dglich ist (ich sprach nicht von Wiscousin allein), die Verfttgung des Motu Proprio durchzufiihrcn, \velche den Frauen verbietet, am liturgischen Gesang teilzunehrnen; dass in den meisten Ki reli en, ausgenommen in grossen Stadt- Ptarren, es sehr sch\vierig, wenn nicht unmoglich ist, Miinnerchore zu be- hommen; ferner, dass wir es in allen unseren Pfarreien nocb nicht so weit brmgen konnten, Kinder zu venvenden fur den liturgischen Gesang. Daraut 8 ^gte der Papst: „Lasst die Frauen singen mit denUbrigen 11 . Ich entgegnete: »Kure Heiligkeit meinen, dass die ganze Gemeinde singen solle“. Er sagte: Darauf erwidorte ich, dass es sehr wenige Kirchen gebe, meines Wis- s ® ns nur eine, wo das Volk an den Kommungeeang gewohnt ist, und es wird .m® Jahre brauchen, bis dieses ideale Ziel erreicht werden kann. Dann legte ! c h wieder dar, sehr klar und deutlich, dass, \veim den Frauen nicht erlaubt ' 8 .> a uf unseren Kirchenchoren zu singen, wir in einer grossen Zahl von Pfar- reien keinen feierlichen Gottesdienst abhalten konnen. Darauf antvortete Heiligkeit ebenso klar und deutlich: „Nun dann lasst sie singen, aber -! 6 sollen sich gut betragen, und gestattet ilmen nicht, theatralische und velt- lc he Musik zu singen. (Op. cit. pag. 765). 4\ 552 )+ Gantate Domino , guoniam magnijice fecit, annunciate koc in universa terra.! Exulta et lauda, liabitatio Sion , quia magnus in medio tui Sanctus Isra^l! (Is. 12, 5. 6). Caput CLXV. De sacris peregrinationibus. n Synodo dioecesana, anno 1908 coadunata, de sanctificatione festorum, de veneratione Mariae virginis et Angelorum ac Sanctorum nec non de sacris reliquiis et imaginibus animarurn curatoribus eorumque subditis, quae hac in re ipsis observanda sint, incul- cavimus. 1 Sed nemo sane est, qui compertum non habeat, nonsuetudinem, certas quasdam sacras imagines prae aliis venerandi et decorandi vel ad sanctuaria inemoriae Domini Nostri lesu Christi aut beatae virginis Mariae .aut Sanctorum dicata pias peregrinationes instituendi, ceu pergratum devotionis catholicae et poenitentiae do- •cumentum Ecclesiae suffragio probatam esse. Quapropter Nostri muneris esse existimamus, etiam circa sacras peregrinationes fideles commonere atque animarurn pastores, quidnam eis hac in re agendum sit, informare. Peregrinationes sacras ludaeis iam notas et a Do¬ mino ipsis praeceptas fuisse, sacra historia corltestatur. Ex lege Mosaica omnes viri Israelitae ter quotannis ap- parere debebant coram Domino in loco, quem elegerit (Exod. 28, 17; 24, 23; Deut. 16, 16), id est ad sanctum tabernaculum, quod Moyses fecit iuxta mandatum Do¬ mini (Exod. 25, 8.9), et postea ad templum Salomonicum- Et revera Iudaei peregrinari solebant ad sanctuarium Domini non tantum ex praecepto legis, verum etiam ex 1 Ecclesiae Lavant. Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXV. pagg. 551—560; cap. LXXVI. pagg. 560- 573; cap. LXXXXII- pagg. 759—768. ■h 553 * devotione et ad impetrandas speciales gratias. Sic v. gr. Anna, mater Samuelis prophetae, 'perrexit ad san- ctuarium Domini in Silo et, quum esset amaro animo, flevit coram Domino et exaudita est. (I. Regg. 1, 1 sqq). Salomon, rex sapientissimus, probe sciens, quod coelum et coeli coeloram capere non possint Deum (III. Regg. 8, 17), tamen templum Domino aedificavit, quodDeus ipse elegit šibi in domum sacrilicii, ut exaudiret ora- tiones eorum, qui ibi oravissent. (II. Par. 7, 12—16). Ipse Iesus, quum factus esset annorum duodecim, ascendit cum Maria et Ioseph Ierosolymam secundum consuetudinem diei festi. (Luc. 2, 42). Apostoli et piae mulieres visitabant sepulcrum Domini. (Mattb. 28, 1; Luc. 24, 1; Ioan. 20, 1—10). S. Paulus apostolus, etsi lege Mosaica non amplius ligatus, festinavit, ut, si pos- šibile šibi esset, diem Pentecostis faceret Ierosolvmis. (Act. apost. 20, 16). Quis enumerare poterit omnes peregrinationes sa- cras, quae post tempora apostolorum usque ad nostros dies fiebant sive ad loca sancta in Palaestinam sive ad sepulcra sanctorum apostolorum Romam, Compo- stellam et alias! S. Ilieronymus de peregrinationibus lerosolymam factis scribit: »Longum est, nune ab ascensu Domini usque ad praesentem diem per singulas aetates currere, qui Episcoporum, qui Martyrum, qui eloquen- tium in doctrina ecclesiastica virorum venerint Ieroso- lyniam, putantes, minus se religionis, minus habere sci- entiae nec summam ut dicitur manum accepisse virtutum, n isi in illis Christum adorassent locis, de quibus primum evangelium de patibulo coruscaverat«. 1 S. Helena imperatrix et mater Constantini Magni ipsa peregrinata est in terram sanctam ibique magnificas a edificavit ecclesias. Cuius exemplum imitati sunt innu- ^erabiles christifideles, qui cupiebant orare et plorare coram Domino (Ps. 94, 6) in loeis, ubi steterunt pedes e 'us (Ps. 131, 7), ubi peccata nostra ipse pertulit in 1 S. Hieron. epist. XLVI. (Migne, Patrolog. lat. cursus compl. Tom. XXII.. « 01 . 489 ). 4< 554 * corpore suo super lignum, ut peccatis mortui iustitiae vivamus. (I. Petr. 2, 24). S. Ioannes Chrysostomus valde cupiebat proficisci Romam et pie venerari vincula Principis apostolorum. »Vellem nune esse in iis locis, in quibus dicuntur ma- nere illa vincula, et videre virosque illos admirari propter Christi desiderium. Vellem videre catenas, quas perti- mescunt et horrent quidem daemones, reverentur autem Angeli ... Si ab ecclesiasticis curis essein remotus et esset mihi corpus sanum ac validum, non recusarem hanc suscipere peregrinationem, ut solum viderem ca¬ tenas et carcerem, in quo fuit vinctus«. 1 Expeditiones sic dictae cruciatae, ad recuperanda loca sancta e potestate Saracenorum susceptae, quibus per ducentos circiter annos orbis christi anus commo- vebatur, revera peregrinationes sacrae erant et milites cruciati, rei christianae propugnatores, nonnisi peregri- nantes in terram sanctam. Quum summus Pontifex Bonifacius VIII. anno 1300 primum celebraret iubilaeum, innumerabilis peregrinan- tium multitudo Romam petiit e Sicilia, Sardinia, Gallia, Hispania, Anglia, Germania et Hungaria. 2 Nostris quoque diebus quotannis fere peregrinationes sacrae instituuntur sive in Palaestinam sive Romam ad limina Apostolorum sive Lourdes ad celebre sanctuarium beatae Mariae virginis immaculatae, ne silentio prae- tereamus frequentia itinera, quae fieri solent ad loca. sacra, in nostris ditionibus existentia, prout sunt in dioecesi ipsa: a) Ecclemie parochiales : Basilica Matris misericordiae in suburbio Marburgi, ecclesia B. M. V. in Zagorje, B. M. V. in Črnagora, B. M. V. in Prihova, ss. Trinitatis in Collibus slovenicis, B. M. V. ad Nives in Velka, B. M. V. in Ruše, B. M. V. in Pu¬ ščava, B. M. V. in Sladkagora, B. JVI. V. in Kalobje, s. 1 Hom. 8. in epistolam ad Ephesios. — 2 Fr. Beringer, Die Abliisse, ihr Wesen und Gebrauch. 13. Auflage. Paderborn, 1906. Pag. 480. -k 555 » Francisci Xav. in Straže, B. M. V. in Novaštifta, B. M. V- in Polenšak, S. Antonii de Pad. in Pohorje. b) Ecclesiae filiales: B. M. V. in parochia S. Petri prope a Marburgo, s. Ursulae in parochia Fori veteris, s. Ioseph prope a Celeia, B. M. V. in Petrovče in parochia Žalec, s. Crucis in monte Olivarnm in parochia Polzela, B. M. V. in monte sancto in parochia s. Petri pod Svetimi gorami, B. M. V. za Greto in parochia Vransko, B. M. V. in Bri- njevagora in parochia Zreče, s. Pancratii in parochia Remšnik, s. Rochi in parochia Samariensi, B. M. V. in Tinsko in parochia Zibika, s. Rochi in parochia Mozirje, s. Annae in parochia s. Barbarae prope a Bori, s. Crucis- Prope a Belevode,. s. Michaelis Archangeli in archipa- rochia Tiberiensi. In finitimis dioecesibus: Maria Zeli et Maria Trost in dioecesi Seccoviensi, B. M. V. in monte Višarje et s. Crucis in parochia Čer- n eče in dioecesi Gurcensi, Marija Pomagaj in dioecesi Fabacensi, B. M. V. in Trsat prope a Reka in dioecesi Segniensi et Modrušensi. Peregrinationes sacras Ecclesia approbat et com- mendat, quum inter alias conditiones ad lucrandas in- Tulgentias adimplendas etiam visitationem certi sanctuarii v .el certae ecclesiae praescribat et sanctuariis, quae vi- Sl tari solent, varias elargiatur indulgentias. 1 Peregrinationes sacrae revera salutares esse pos- s unt. Si enim virtutes non quaslibet faciebat Deus per r nenkwiirdigkeiten der christkatholischen Kirche. Mainz, 1827. Vol. IV. pag. 642 * 557 » sacrae fidelibus valde utiles fieri possunt, quippe quae- Conferunt ad fovendum spiritum poenitentiae et devo- tionis. Quod ut praestent, rite instituantur oportet. Qua- propter circa peregrinationes sacras sequentia mandamus. 1. Parochi et animarum pastores data occasione fideles suos quoad peregrinationes sacras probe insti- tuant, docentes eos, ipsas non esse itinera relaxationis. aut laetitiae, sed pia opera orationis, abstinentiae, ab- negationis et poenitentiae; proinde cohortentur eos, ut hac ipsa occasione dignos facere fructus poenitentiae contendant et devota Sacramentorurn susceptione iugiter confortati ad Deum peregrinari mereantur. Non autem desinant dehortari eos et deterrere ab itineribus, quae institut solent ad ecclesias finitimas. occasione sic dictorum encaeniorum aut patrociniorum et saepissime ansarn praebent comessationibus et cra- pulis, choreis et tripudiis aliisque excessibus et scanda- lis, quae nequeunt conciliari cum illa, quae diei festO' debetur, sanctiticatione. 1 2. Peregrinationes ad loca sacra non suscipiantur absque licentia Ordinarii et nonnisi cum permissione Parochi, qui novit oviculas suas earumque spirituales. indigentias nec non conditiones domesticas, ac proinde Prae aliis diiudicare potest, utrum peregrinatio iis utilis iutura sit atque proficua an fortasse nočiva. Quare ad l°ca sancta profecturi, antequam discedant, ex veteris Ecclesiae instituto deberent accipere patentes seu commen- datitias litteras a suo Ordinario seu parocho. 2 Dolendum Sa ne, quod haec sapientissima Ecclesiae ordinatio, saltem lo nostris regionibus, penitus in desuetudinem venerit.. Iderte perutilis esset praesertim quoad fldeles, qui in loca femotiora peregrinantur. Quapropter ii quidem, qui pere- !J r >nationem — in dioeceses potissimum alienas vnsti- iu 'unt et dirigunt, ad hoc veniam petant a pmnc.-episc. Or- , ' Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar- ^ r gi, 1904. (Jap. LXXXXII. alin. 11. pag. 706 et 767. - 2 Collectio ritunia •oecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pars II. Tit. I. cap. 2. pag. 260. * 558 » Mnariatu. Apparatio peregrinationum absque venia ac li- ■centia ecclesiasticae potestatis probari nequaquam potest. Id pariter Archiepiscopi et Episcopi austriaci Vindobonae in conferentiis communibus congregati postulaverunt. * 1 8. In quanturn fieri potest, animarum pastores pro parochianis, communem peregrinationem suscepturis, sacrosanctum Missae sacrificium offerant ac, si per ru- bricas licuerit, ipsam Missam votivam pro peregrinanti- bus celebrent vel saltem in Missa diei Collectam pro eisdem addant, post Missam vero facta congruente ex- hortatione profecturis ex praescripto Ritualis benedicant. 2 3 4 5 6 Optandum quidem est, ut sacrae peregrinationis ducem semet praebeat parochus aliusve sacerdos, quo certius facile irrepentes forsan abusus in germine suf- focentur et peregrinantium devotio aptissimis dirigatui' et augeatur patris spiritualis consiliis et auxiliis. Quodsi id propter alia officia pastoralia fieri haud potuerit, ani- marum pastores ducem ac tutorem peregrinantibus com- 1 In sessione IX. die 27. Novembris 1897 habita inter alia ad arcendos abusus in peregrinationibus baec media commendaverunt: Gegen die bei Wallfahrten vorkommenden Missbrauche werden folgende Massnahmen empfohlen: 1. Die Wallfahrten sind rechtzeitig und ordentlich zu vermelden, damit die Teilnehmer Zeit haben, ihre Arbeiten und Gescbiifte darnach einzuteilen. 2. Die AVallfarten sind in der Regel von Priestern und nur ausnalims- weise von verlasslichen Laien zu fiihren. 3. Die Laienfiihrer sind vom Seelsorger des Ausgangsortes mit eincm Empfehlungsschreiben an den Rektor der AVallfakrtskirche zu verselien. 4. Kann sich der Laienfiihrer einer Wallfahrt mit einem solchen Emp- fehlungsscbreiben nicht aus\veisen, so darf der Rektor der Wallfalirtskircbe, bezw. sein Stellvertreter die von demselben gefiihrte Wallfahrt nicht als solche behandeln, d. h. nicht einholen, nicht einliiuten, nicht einfuhren, nicht aus- begleiten u. dgl. 5. Kommen sonstige Missbriiuche vor, so bat der Rektor der Wallfahrts- kirche die Pflicht, dem betreffenden Seelsorger hievon eine \vahrheitsgetreue Mitteilung zu machen. 6. Kundmachungen von Wallfahrten diirfen an den Kirchentilren nur •mit Bewilligung des betreffenden Kirchenvorstandes angebracht \verden und ist dabei jede unkorrekte Ankiindigung unbedingt zuriickzuvveisen. (Protokoli der bischdflichen Versammlung in Wien vom 23. bis zum 27. November 1897 samt Beilagen. Pag. 15). 2 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pars II. Tit. III. cap. 2. pag. 260. Quodsi unus tantum fuerit peregrinaturus, omnia dicantur in numero singulari; ac si sacerdos ipse, qui benedicit, fuerit socius peregri¬ nationis, dicat in persona prima numeri pluralis, quatenus congruere videbitur. Clerici vero iter suscepturi recitent Itinerarium, quod habetur in appendice Breviarii Romani. -k 559 » mendent virum nonnisi gravem, pietate et prudentia pro- batum, quem de commisso šibi officio providenter edo- ceant. Caeterum omnem itinerandi rationem ipsi dispo- nentes raaxima sollicitudine praecavere studeant, ne preces et cantiones ineptae, qnae interdum ab insciis praecentoribus proponi solent, aliaeve res inconveni- entes agantur, quibus fidelium pietas vix augetur, im- pietati vero adversariorum nova calumniandi causa prae- betur. 4. Praepositos quoque ecclesiarum, ad quas fideles devotionis causa frequentius coniluunt, quantum ad Nos pertinet, impense rogamus, ut peregrinantium saluti pio zelo prospicientes omnia et singula prudenter disponant, quae ad augendum honorem loči Sanctis debitum et ad fidelium aedificationem conferre in Domino iudicaverint. Quidquid superstitionem redolet, caute abrogent; quid- quid turpis quaestus suspicionem movere possit, sedulo eliminent; ne probatorum desit copia confessariorum, sollicito fervore provideant. 5. Sicut fideles, peregrinationem sacram aggredientes, fia et a peregrinatione domum reversi, in quantum est Possibile, in ecclesia domestica appareant, ut Deo pro acceptis beneficiis grates debitas referant et benedictio- nem a proprio animarum pastore accipiant. 1 Peregrinationes sacrae, tali modo susceptae et per- actae, vere laudabiles sunt et fidelibus uberrimi erunt fontes gratiarum. Bonas facite vias vestras et studia vestra, et liahitabo vobi.scum in loco isto! (Ier. 7, 3). Caput CLXVI. instructione ecclesiastico-musica in seminario clericorum. usica ecclesiastica omnibus sacrae liturgiae proprie- . —J tatibussit praedita: sit sancta, sit decora et pulchra, S| t universalis. Quae dotes praecipue inveniuntur in cantu 1 Op. cit. pag. 262. -K 560 » Gregoriano, qnem Ecclesia Romana iam a primis saeculis ut exemplar optimurn aestimavit, in sacra liturgia adhi- buit, quem denique novissima studia pristinae dignitati et integritati restituerunt. Et quia Sanctissimus Dominus noster Plus PP. X. maxime in votis habet, ut cantus Gregorianus, quem transmisit traditio in codicibus antiquissimis, instauretur et christifideles more maiorum sacrae liturgiae rursus sint magis participes, hinc praecipimus, ut non solum in seminariis clericorum sed alkjuatenus etiam in seminariis puerorum cantus Gregorianus edoceatur et quidem sensim, ' in quantum fieri potest, ad normam editionis authenticae Vaticanae nuper a Pio Papa X. approbatae . 1 Ubi fieri potest, inter clericos vel pueros schola cav- torum erigatur, quae cantum choralem et sacram poly- phoniam in ecclesiis rite exsequatur. In lectionibus theo- logicis professores ne omittant tractare una cum sacra liturgia etiam leges ecclesiasticas de cantu liturgico et alia, quae sacram mušicam attingunt . 2 Quoad cultum cantus Gregoriani, uti cantus liturgici, in Nostris usquedum Synodis dioecesanis celebratis non pauca inveniuntur mandata,' praesertim quo‘d attinet ad instructionem ecclesiastico-musicam in seminario cleri¬ corum. »Gregorianum ergo clerici in seminario cantum summo studio excolant et canora suavique voce promant videntes, se sacerdotes in sanctis functionibus cantu igno- rato irrisiones procreaturos esse, ipsos scandalum non leve factos. In seminario cantus ecclesiastici sernel sal- tem in anno examen fieri mandamus. Cuius cantus usum pastores pia aemulatione to vere, restituere, promovere glorientur et cantent rite et accurate modos, qui conti- nentur Missali et nuper auctoritate Nostra edita Collec- tione rituum dioecesis Lavantinae et a Sacra rituum 1 Litterae Pii PP. X. de die 8. Dec. 1903 ad Cardinalem Respighi, quae incipiunt II desiderio , dein Motu proprio Pii PP. X. Tra le sollecitudini de die 22. Nov. 1903 et Decr. S. R. C. de die 8. lan. 1904. (Ecclesiae Lav. Syn- odus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pagg. 574—588). — 2 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensie anno 1906 celebrati. Salis- burgi, 1910. Pag. 122 et 123. >f 561 -k Congregatione approbata, ut officia cum decentia et reli- gione peragantur, augeatur devotio, firmetur fides, fove- atur in unam sanctam Ecclesiam romanam, matrem et magistram nostram, dilectio, ut animarum aeterna salus promoveatur et ut vos in die iudicii fideles mysteriorum Dei dispensatores inveniamini.« 1 »Curent reverendissimi Ordinarii, ut clerici obliga- tioni cantus liturgici discendi sedulo satisfaciant, prout hic praesertim in libris exstat a S. Sede approbatis.« 2 Quae mandata in Synodo dioecesana anno 1906 concita innovabantur eam in causam, »ut in posterum in ecclesiis dioecesis Nostrae Lavantinae bene et suaviter et sancte cantetur utque grave hoc et severum Ecclesiae praeceptum accurate adimpleatur.« 3 Respectu habito ad mandatum Concilii provincialis Salisburgi anno 1906 celebrati nec non ad Nostra prae- cepta relate ad cultum cantus Gregoriani volumus et praecipimus, quae sequuntur: I. Pueri in seminario minore degentes in cantu Gregoriano instituantur edoceanturque a magistro, forsan sacerdote, per duas saltem horas in hebdomade, pro 9ua institutione aliquam remunerationem accipiat. II. Professores theoiogiae tractent in lectionibus suis una cum sacra liturgia etiam leges ecclesiasticas de cantu liturgico et alia, quae sacram mušicam attingunt. III. Clerici in seminario maiore degentes summo cum studio in cantu Gregoriano excolantur, ubi notan- durn venit, quod haec instructio non solum in seminario ftiaiore, veram etiam in seminario minore fieri debet secundum editionem Vaticanam librorum cantus Grego¬ rini, quae per decretum S. R. C. de die 14. Augusti 1905 uti typica declarata est. 4 IV. Haec instructio fiat, si non per plures, saltem Per duas horas in septimana a magistro in cantu Gre- 0 1 Gesta et statuta Syn. dioec. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. l’ag. Toa et 294 ' — 2 Actiones ot constit. Syn. dioec. anno 1900 peractae. Marburgi, , 01. p a g 593 _ s Sy no dus dioecesana Lav. anno 1906 concita et facta. Mar¬ egi, 1907. Pag. 431. — 4 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1906. N um. G- alin. 62. pag. 90. 30 * 562 » goriano optime versato et ad hoc officium speciali modo destinato. Nostrum erit, ut ei gubernium civile susten- tationem congruentem procuret. V. Quod ad modam liuius instructionis attinet, haec notanda veniunt. Praeprimis necesse est, ut alumni de essentia deque gravitate cantus liturgici in Ecclesia bene instructi sint 1 . Cantus Gregorianus est revera cantus li- turgicus Ecclesiae 2 , est cantus Ecclesiae proprius. »Hae dotes. (sanctitas, bonitas formarum, universalitas) prae- cipue inveniuntur in cantu Gregoriano, qui igitur Ec¬ clesiae romanae est, quem ea a maioribus acčepit et in codicibus liturgicis, volventibus aevis, fidelissime ser- vavit, quem vero, prout est proprius, christicolis proponit et aliquoties in liturgia praecipit, quem denique novis- sima studia pristinae dignitati et integritati restituerunt .« 3 VI. Instructio ecclesiastico-musica in seminario cle- ricorum duos cursus complectatur, in quibus non tantum in theoria cantus liturgicus tradendus veniat, sed etiam curetur, ut alumni in cantu Gregoriano practice institu- antur. Quoad theoriam magister praeprimis studiose cu- 1 Richtig verstanden ist also die Liturgie in ihrem weitesten Umfange fiir die Kirche ein Zusammenleben mit Christo und zwar nach seiner fiir die Gesamtkirche in dieser Zeit hochstmdgliehen Entfaltung, eine fortdauernde VViedergeburt, eine reichste Quelle reinster Geistesfreude, herzerkebender Gottesliebe, ubernatiirlichen Lebens. Eine solclie Liturgie verlangt von selbst auch eine liturgische Kunst, vor allem auch einen lUurgischen Gesang, worin die uberstriimenden Gefiihle der begliickten Gottesbraut ihren Ausdruck ge- winnen im Augenblicke, da es ibr vergonnt ist, am Ilerzen ikres Geliobten zu ruhen, und worin die gottmenschliche Liebe dieses Ilorzens und was seine Braut, die heil. Kirche, zu seinem Lobpreise und zur Beteuerung ikrer gren- zenlosen Gegenliebe zu sagen verlangt, sein treues Echo findet, worin ebenso die Klagen und Bitten aller Glaubigen und eines jeden aus iknen zum Tlirone der Erbarmungen emporsteigen. (P. Dominicus Johner, Neue Scbule des Gre- gorianischen Choralgesanges. Regensburg, 1906. Pag. 144 ct 145). — 2 Wie keine der spateren Kompositionen fiigt sich der Choral in den aussersten Rakmen der Liturgie. Der Umfang seiner Melodien kidt das riclitige Mass, um bei den feierlichen Funktionen in der Kathedrale nickt zu kurz und zu diirftig und in einfacken Verhiiltnissen nickt iiberlang und unausfiikrbar zu sein. Ferner geben seine Gesšinge den Text ohne Wiederkolung oder Ver- stiimmelung der Worte und okne auch nur einige derselben umzustellen. Jede Silbe vird vom Gesamtchore gleichzeitig gesprochen. Mag ein anderes Ver- fahren gestattet oder durch die Polypkonie oftmals gefordert sein, gewiss ver- dient diese einfache Art des Gkorals mit Rticksicht auf das gesungene Wort den Vorzug. (P. Dominicus Johner, op. cit. pag. 148 et 149). — 3 Motu pro- prio Pii PP. X. de die 22. Novembris 1903. Num. II. alin. 3. *; 56B )+ rabit, ut alumni de formatione vocis et soni (Stimm 1 und Tonbildung, phonetischer Unterricht) deque articu- latione (Aussprache) nec non de modo proferendi car- mina (Vortrag) bene instructi evadant. Maximi momenti hic sunt positio corporis (Korperhaltung), ordinatio oris (Mundstellung), respiratio (der Atmungsprozess), conatus (Ansatz), pronunciatio, accentus et rhythmus. 1 Ad theo- riam spectat solida institutio de cantu chorali. In votis habemus, ut alumni de compositione deque usu liturgico organi 2 et de campanis 3 aliquam scientiam šibi acquirant. Respectu habito ad practicam institutionis partem magister operam dabit, ut alumni primi cursus (I. et II. annus) omnia, quae ad chorum pertinent, bene ca n ere sciant, alumni secundi cursus (III. et IV. annus) autem in omnibus cantibus optirne instructi sint, qui sacrilicium Missae atque omnia alia officia liturgica, quae in Ecclesia praescribuntur, attingunt. Ad hoc spectant: 1. Hymnus angelicus Gloria in ■ercelsis Deo a) in duplicibus et sollemnibus diebus, h) in Dominicis, festis semiduplicibus et infra octavas, quae non sunt beatae Mariae, c) in Missis B. M. V. et d) in festis simplicibus. 2. Dominus vobiscum, Oremus, Orationes in tono sollemni et feriali vel simplici. Tonus sollemnis (festivus) est, qui duas habet variationes, pun- ctum principale et semipunctum. Ferialis tonus est, qui nullam habet variationem, sed tam in ipsis orationibus quam in clausula earundem uniformi voce perficitur. o- Oremus, Flectamus genua, Levate in Missa praesan- ofificatorum feria VI. in Parasceve nec non ante orati¬ ones, prophetias in Sabbato sancto sequentes. 4. Epi- stofo (tonus interrogativus). 5. Evangelium (tonus inter- l ’ogativus). Ubicumque punctum aliquod reperitur, ibi inarta syllaba ante punctum, vel si illa syllaba brevis 1 Dr. A. Mohler und Repetent O. Gauss, Compendium der katholischen ^»chenmusik. Ravensburg, 1909. Pagg. 312—339. — 2 Folium officiale dioe- ces >s Lavantinae 1911. Num. I. alin. 1. A. — 3 Synodus dioec. Lav. anno 1906 Sončita. Marburgi, 1907. Pag. 525. alin. 1. — Carl Wiltberger, Kurzer Leit- I^den ftir den kirchenmusikalischen Unterricht an tlieologischen Lehranstalten. K °nn, 1908. Pagg. 15-21; 32-35; 38-48. 36 » ■h 564 >* est, quinta per tertiam deprimitur et in fine Evangelii sexta vel septima simili modo deprimitur et paulatim elevatur. 1 6. Symbolum Čredo in unum Deum. 7. Praefationes cum sollemnes tam feriales a) de Nativitate, b) de Epiphania Domini, c) in Quadragesima, d) de s. Cruce, e) in die Paschae, f) de Ascensione, g) de Pentecoste, h) de ss. Trinitate, i) de B. M. V., k) de Apostolis et l) praefatio- communis. In tono feriali etiam in Missis defunctorum. 8. Oratio Dominica in tono festivo et feriali. In tono feriali etiam in Missis defunctorum. Pax Domini sit semper vobiscum. 9. Clausulae Missae: Ite missa est a) tempore paschali, b) in festis sollemnibus, e) in festis duplicibus, d) in Missis B. M. V., e) in Dominicis infra annuin, in festis semiduplicibus et infra octavas, quae non sunt B. M. V., f) in festis simplicibus. Benedicamus Domino a) in feriis per annum, b) in Dominicis Adventus et Quadragesimae, c) in feriis, f) in Missa vigiliae Nati- vitatis Domini, in festo ss. Innocentium et in Missis votivis pro re gravi, quando non dicitur Gloria in ex- celsis, g) tempore paschali. Ileguiescant in pace in Missis defunctorum. 10. Varia additamenta: Te Deum laudamus. Asper- ges me et tempore paschali Vidi aquam. Veni Sande Spi- ritus et Veni Creator Spiritus. Alleluja in Missa post Epistolam Sabbati sancti et Antiphona ad Magnificat Vespere autem sabbati in eadem Missa. Pange lingua glo- riosi. Tantum ergo Sacramentum. Genitori Genitogue. Sab- bato sancto in caerem. resurrect. D. N. I. Chr. Zveličar gre iz groba — D er Heiland ist erstanden. Panem de coelo praestitisti eis (Alleluja). Divinum auxilium maneat semper nobiscum. 11. Ordo sepeliendi adultos. Besponsorium Libera me Domine. 12. Officium defunctorum. Ad Vesperas. Ad Matutinum. Ad Laudes. 13. Ordo sepeliendi parvulos. 2 1 Christophorus lloflinger, Manuale rituum in ss. sacrificio Missae et in aliis eeclesiasticis functionibus observandorum. Edit. duodedma. Eatisbonae, 1886. Pag. 319. — s Colleetio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pagg. 138—192. ■n 565 * 14. Vesperae in festo duplici et semiduplici. Deus in adiutorium meum intende. De capitulo. De oratione post. canticum Magnificat. De oratione post Antiphonam ulti- raam. Tonus harum orationum habet unam dumtaxat variationem. Hic tonus usurpatur semper in aliis etiam orationibus, quae breviter per has clausulas Per Cliri- sturri D. N. Qui vivis et regnas in saecula saeculorum clauduntur et in orationibus finitis Litaniis, in benedi- ctione aquae lustralis diebus Dominicis, in responsoriis defunctorum, in orationibus benedictionis cinerum, can- delarum, palmarum nec non in processione cum San- ctissimo in festo ss. corporis Christi et in sic dictis quat- tuor evangeliorum initiis. Versus Divinum auxilium sub- misse cantatur sine vocis variatione. 15. In Nativitate Domini ad Matutinum invitatorium Christus natus est nobis, venite adoremus, hymnus lesu Pedemptor omnium nec non psalmi, versiculi et lectiones trium Nocturnorum. 16. In festo Purificationis B. M. V. ante processionem Procedamus in pace et Dominica in Palrnis praefatio ad benedictionem palmarum. Ante pro¬ cessionem Procedamus in pace et ad Missam Passio Do¬ mini nostri lesu Christi. 17. Feria V. in coena Domini ad Matutinum psalmi, versiculi et lectiones trium Noctur¬ norum. Ad Laudes psalmi et versiculus. 18. Feria VI. in Pa- rasceve ad Matutinum psalmi, versiculi et lectiones trium Nocturnorum. Ad Laudes psalmi et versiculus. Ad Mis- Sa m praesanctificatorum orationes post Passionem in- Se quentes. Antiphona JEcce lignum Crucis. 19. Sabbato sancto ad Matutinum psalmi, versiculi et lectiones trium Nocturnorum. Ad Laudes psalmi et versiculus. Ad be¬ nedictionem ignis Lumen Christi. Ad benedictionem lu- niinis praeconium paschale Exsultet. Prophetiae. Ad be¬ nedictionem fontis praefatio et verba Descendat in liane pCnitudinem fontis, virtus Spiritus Sandi. Litaniae om- nium Sanctorum. 20. Dominica Resurrectionis D. N. I. ad Matutinum invitatorium, psalmi, versiculus, ab- s °lutio, benedictiones et lectiones. m 566 j* Quod autem cultum polvphoniae classicae in semi- nario maiore et minore respicit, provocamus ad verba Summi Pontificis Pii PP. X.: »Quas supra exposuimus dotes, eae optime reperiuntur in dassica polvphonia, praesertim scholae Urbanae, quam XVI. vertente aevo Petrus Aloysius Praenestinus ad sidera talit, neque in posterum šibi defnit. Classica polyphonia optime exemplo totius musicae sacrae cohaeret, quod exemplum est canius Gregorianus, quam ob rem una simul cum cantu Gre¬ gor! ano accepta est in sollemnibus liturgiis Ecdesiae, quae sunt illae Pontificiorum musicorum (della capella pontificia). Instauranda est igitur et haec in maximis basilicis, in ecclesiis cathedralibus, in sacrariis semina- riorum aliornmque conventuum, qui opibus florent .« 1 Quem in finem desideramus et mandamus, ut etiam polyphonia dassica in utroque seminario pro viribus fo- veatur et colatur. Curent ergo, quorum interest, maxima cum diligentia, ut pueri in seminario minore degentes ad cantum Gregorianum et ad polyphoniam classicam rite praeparentur, clerici autem seminario maiori adsciti in his artibus religiose instituantur. IIoc enim praecipit Ecclesia. Sed sacerdos debet, quum sit custos liturgiae, etiam procurare, ut officia divina digne ac devote in po¬ puli Christiani aedificationem peragantur. Dein tenetur sacerdos personas, quae ei in celebranda liturgia in adiu- torium sunt, in rebus liturgico-musicis edocere et provi- dere, ut praecepta liturgico-musica stricte observentur. Ut vero sacerdos haec sua officia ad effectum deducat, omnino necessarium est, ut his in rebus sit ipse bene instructus . 2 1 Motu proprio Pii PP. X. (le die 22. Novembris 1903. Num. II. alin. 4- — 11 Carl Wiltberger, op. cit. pag. 2sq. — In instructione ecclesiastico-musica praeter iam allegata opera musices magistrum multum iuvabunt: Suitb. Birkle 0. S. B., Der Choral, das Ideal der katholischen Kirchenmusik. Graz, 1906. — Fr. X. Haberl, Magister choralis. 12. Aufl. Regensburg, 1900. — P. Ambros. Kienle 0. S. B., Chorschule. E'reiburg, 1899. — Dom. 1. Pothier - P. Ambros. Iiienle, Der Gregorianische Choral. Tournay, 1881. — Ferd. Sieber, Katecbis- mus der Gesangskunst. 6. Aufl. Leipzig, 1901. — Petr. Wagner, Einfiihrung in die Gregorianischen Melodien. 2 Bde. Freiburg (Schweiz), 1901 — 1905. « 567 » Confiteantur tihi, Domine, omnes reges terrae, quia o udierunf omnia verba oris tui, et cantent in viis Domini, guoniam magna est gloria Domini! (Ps. 137, 4. 5). Caput CLXVIJ. De Missis parochianis in festis abrogatis. |jmnis pontifex ex hominibus assumptus pro homini- bus constituitur in eis, quae sunt ad Deum, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis. (Hebr. 5, 1). Haec Pauli apostoli verba nisi spectant ad oinnem sacerdotem, saltem ad eum spectant, qui pastoris officium suscepit. Unde dicit sacrosanctnm Concilinm Tridentinum: »Prae- cepto divino mandatum est omnibus, quibus animarum cura commissa est, oves suas agnoscere et pro his sacri- ticium offerre.« 1 Quum de hac obligatione in alia iam Synodo statueri- mus statuenda, 2 impraesentiarum de Missis parochialibus festis pro foro abrogatis necessaria eonstituere in- tendimus. Obligatio applicandi Missae sacrificium pro parochi¬ anis praeter Dominicas et festa de praecepto omnes com- plectitur dies, ab Urbano PP. VIII. in constitutione Uni- versa per orbem de die 13. Septembris 1642 recensitos, recentiore aevo a festorurn albo depunctos. Qui dies s nnt: Feria III. Paschatis et Pentecostis atque festa s. Mat- fhiae apostoli die 24. Febr., ss. Philippi et Iacobi aposto- i°rum die 1. Maii, inventionis s. Crucis die 3. Maii, na- tivitatis s. Ioannis Baptistae die 24. Iunii, s. Iacobi apo¬ stoli die 25. Iulii, s. Annae matris B. M. V. die 26. lulii, S- Laurentii martyris die 10. Augusti, s. Bartholomaei apostoli die 24. Augusti, s. Matthaei apostoli et evange- 'istae die 21. Septembris, s. Michaelis archangeli die Septembris, ss. Simonis et Iudae apostolorum die Octobris, s. Andreae apostoli die 30. Novembris, s. 1 Sess. XXIII cap. 1. de reform. — 2 Ecclesiae Lavantinae Synodus u 'oecesana anno 19u3 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXIX. alin. 20. pag. 296. -k 568 * Thomae apostoli die 21. Decembris, s. Ioannis apostoli et evangelistae die 27. Decembris, ss. Innocentium mar- tyrum die 28. Decembris et s. Silvestri I. Pp. C. die 31. De¬ cembris, quibus accedit festum Patrom loči, ubi habetur, non vero Patroni seu Titularis ecclesiae. Eodem modo et fel. rec. Pius PP. IX. in litteris en- cvclicis Amantissimi Redemptoris die 3. Maii 1858 statuit atque decrevit, »parochos aliosque omnes animarum cu- ram actn gerentes sacrosanctum Missae sacrificium pro populo šibi commisso celebrare et applicare debere tam omnibus Dominicis aliisque diebus, qui ex praecepto adhuc servantur, tam illis etiam, qui ex huius Apostolicae Sediš indulgentia ex dierum de praecepto festorum numero sublati et translati sunt, quemadmodum ipsi animarum curatores debebant, dum Urbani VIII. constitutio in pleno suo robore vigebat, antequam festivi de praecepto dies imminuerentur et transferrentur. Quod autem attinet ad festos translatos dies, id unum excipimus, ut scilicet, quando unacum sollemnitate divinum officium translatum fuerit in Dominicam diem, una tantum Missa pro populo sit a parochis applicanda, quando quidem Missa, quae prae- cipua divini officii pars est, una simul cum ipso officio translata existimari debet.« 1 Quare etsi sollemnitas festi, quo Missa applicanda est pro populo, transfertur in proximam diem Dominicam v. gr. Patroni ecclesiae, sacerdotes tamen ipso die, quo officium diei festi habetur, applicare debent; si vero festum cum officio in Dominicam transferatur, quod in nostris regionibus non obtinet, tune sufficit die Dominica tantum applicare. Item festo aliquo in diem Dominicam incidente unica sufficit applicatio. 2 Dispensationi ab hac obligatione post regulationem congruae non datur locus 3 ; neque sacerdos absque speciali 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt fur die Lavanter Diozese 1862. Num. IH- alin. II. pag. 6 et 6. — Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgen- sis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Num. 125. pag. 121 et 122. — * Ang. Lehmkuhl, Theologia moralis. Friburgi Brisgoviae, 1910. Vol. II. pag. 153. — “ Scblussprotokoll iiber die in der Lavanter Diozese im Jahre 1893 abgebal- tenen Pastoralkonferenzen. Pag. 12. m 569 » licentia, ab Episcopo obtenta et ob veram tantum pau- pertatem concedenda, Missam parochialem ad aliam diem transferre debet, id quod Benedictus PP. XIV. constitutione Gum semper de die 19. Augusti 1744 statuit hisce verbis: »Quia vero propria nonnunq-uam experientia satis agno- vimus, aliquos esse parochos adeo pauperes, ut terme ex eleemosynis, quas a fidelibus pro Missarum celebratione accipiunt, vivere cogantur; eos vero, qui ecclesia paro- chiali vacante ad animarum curam exercendam sub vicarii seu oeconomi nomine deputantur, aliquibus in locis adeo illiberaliter tractari, ut exigui reditus, ipsis constituti, et pauca inc.erta emolumenta iisdem obvenien- tia aegre ad eorum vitae necessaria sufficiant; quod iis 9uoque non raro obvenire solet, qui in aliquibus ecclesiis, habituali cura apud alios manente, actuali tantum exer- citio sunt addicti.« »Proindeque eum istis severe nimis agi videretur, si diebus testis, quibus potissimum huiusmodi occasio se offert, iisdem vetitum esset, eleemosynam pro applicatione Missae accipere: idcirco Nos, tam istorum quam illorum inopiam summopere miserantes iisdemque quantum Nobis integrum est consulere volentes, quamvis, ut supra dictum est, ornnes et singuli praedicti teneantur, diebus testis Missam pro populo celebrare et applicare, attamen quod pertinet ad praedictos parochos egentes, unicuique vestrum ~~ i. e. Episcoporum — facultatem concedimus, cum iis, 9uos revera f a i es esse noveritis, opportune dispensandi a d hoc, ut etiam diebus testis huiusmodi eleemosynam a b aliquo pio offerente accipere et ipsi Sacrificium appli- Car e, quatenus id ab eo requiratur, libere ac ličite possint e * valeant, dummodo ad necessariam populi commodi- tatem in ipsa ecclesia parochiali Missam celebrent; ea tanien adiecta conditione, ut tot Missas inlra hebdomadam P 1 ' 0 populo applicent, quot in diebus testis infra eam- c |em hebdomadam concurrentibus iuxta peculiarem inten- ^ionem alterius pii benefactoris obtulerint.« 1 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt filr die Lavanter Diozese 1896. Num. III. alln - IV. pag. 7 et 8. « 570 >*• Speciale indultum litteris supplicibus die 27. Odobriš 1906 Sandissinio Patri Pio PP. X. oblatiš imploravirnus, dispensandi nimirnm cum parochis aliisque animarum redoribus super applicatione pro populo in testis pro foro abrogatis, ea tamen lege, ut dispensati Missarn quidem ad stipendium applicare valeant, eleemosynam vero princ.- episc. Ordinariatui tradere teneantur quibuscumque dioe- cesis indigentiis impendendam. Indultum hoc, in quo prae- dictae litterae Nostrae supplices in totum continentur, sonat, ut sequitur: 4195 6 »B e a t i s s i m e Pater! Episcopus Lavantinus in Austria, ad pedes Sancti- tatis Vestrae provolutus, humillime exponit: In dioecesi Lavantina emissarios protestantium et homines Ecclesiae catholicae infensos omnibus viribus adlaborare et nullum non adhibere medium, ut fideles in fide nori satis ob- firmatos et penuria laborantes ad defectionem a fide catholica perducant. Quem in finem libelii et folia haere- sim protestanticam redolentes gratis sparguntur, neque opibus pecuniariis, quae ex dissitis etiam regionibus suppeditantur, parcunt. Contra ista perversorum hominum molimina fortiter se opposuerunt cum Clerus tum socie- tates catholicae, nihil intentatum relinquentes, ut quo meliori modo aggressus istos adversariorum protligant. Quum autem media, quae praesto sunt, pro foliis et libellis apologetici argumenti, quibus fideles contra adver¬ sariorum cavillationes praemuniantur, gratis spargendis deficiant, humillime petit indultum reductionis quoad obli- gationem applicarrdi Missarn pro populo diebus, qui de festorum ex praecepto dierurn nurnero sunt sublati, scilicet feria III. Paschatis, feria, III. Pentecostis, die 24. Februarii testo s. Matthiae apostoli, die 1. Maii testo ss. Philipp' etlacobi apostolorum, die 3. Maii testo inventioniss. Crucis, die 24. Iunii testo nativitatis s. loannis Baptistae, die 25. Iulii testo s. Iacobi apostoli, die 26. Iulii testo s. Annae matris B. M. V., die 10. Augusti testo s. Laurentii, die -k 571 * 24. Augusti festo s. Bartholomaei apostoli, die 21. Sep¬ tembris festo s. Matthaei apostoli , die 29. Septembris festo s. Michaelis archangeli, die 28. Octobris festo ss. Simonis et Iudae apostolorum, die 80. Novembris festo s. Andreae apostoli, die 21. Uecembris festo s. Thomae apostoli, die 27. Decembris festo s. Ioannis apostoli, die 28. Decem- bris festo ss. Innocentium mart., die 81. Decembris festo s. Silvestri I. Pp. C. ita ut omnes sacerdotes dioecesis Lavantinae, qui obligatione applicandi pro populo tenen- tur, praedictis diebus pro Missae sacrificio offerendo sti- pendia recipere possint, eleemosynas tamen inde per- ceptas Ordinariatui transmittere debeant in fines supra fliemoratos. Die 16. Novembris 1906 Sacra Congregatio Concilii Tridentini interpres auctoritate Sanctissimi Domini Nostri Pii PP. X. attentis expositis benigne tribuit Episcopo oratori facultates ad quinquennium dispensandi dictis die¬ bus ab onere Missarum pro populo ad effectum, de quo m precibus. r p c Vincentius Gard. Ep. Praenest., Praef. ' ' C. De Lai, Secret.« lam ante exspirationem huius indulti die 31. Octo¬ bris 1911 alteram supplicationem Sanctae Sedi Apostoli- Ca e prostravimus huiusce tenoris: » B e a t i s s i m e Pater! Ego devotissime infrascriptus Episcopus Lavantinus i 11 Austria humillime expono, indultum reductionis quoad °bligationem applicandi Missam pro populo diebus, qui de festorum de praecepto dierum numero sunt sublati, scilicet: Feria III. Paschae, feria III. Pentecostis, die ^4. Februarii festo s. Matthiae ap., die 1. Maii lesto Ss - Philippi et Iacobi app., die 3. Maii testo inventionis s - Crucis, die 24. Iunii festo nativitatis s. Ioannis Bapt., ( be 25. lulii festo s. Iacobi ap., die 26. Iulii festo s. Annae [Patris B. M. V., die 10. Augusti festo s. Laurentii M., die 24. Augusti festo s. Bartholomaei ap., die 21. Septembris festo s. Matthaei ap., die 29. Septembris festo s. Michaelis. •k 572 * archangeli, die 28. Octobris festo ss. Simonis et Iudae app., die BO. Novembris festo s. Andreae ap., die 21. De¬ cembris festo s. Thomae ap., die 27. Decembris festo s. Ioannis ap., die 28. Decembris festo ss. Innocentium mart., die 31. Decembris festo s. Silvestri I. Pp. C.: sub die 16. Novembris 1906 ~ mihi ad quinquennium tribu- tum, ita ut omnes sacerdotes dioecesis Lavantinae, qui 'Obligatione applicandi pro populo tenentur, praedictis diebus pro Missae sacrificio offerendo stipendia recipere possint,, eleemosynas tamen inde perceptas Ordinariatui transmittere debeant, ut in fines contra apostasiam a Roma, ut expositum est sub die 27. Octobris 1906, impendi possint, mox exspiraturum esse. Quapropter ad pedes Sanctitalis Vestrae provolutus humillime supplico, quatenus Sanctitas Vestra indultum supra memoratum prorogare dignetur. Et Deus . . . Marburgi, die 31. Octobris 1911. f Michael, Episcopus Lavantin.« Cui supplicationi Nostrae Sacra Congregatio Concilii Tridentini interpres auctoritate Sanctissimi Domini Pii PP. X. indulsit sequenti rescripto de die 10. Novem¬ bris 1911: »Beatissime Pater! Episcopus Lavantinus perdurantibus iisdem causis humiliter postulat prorogationem indulti šibi concessi per rescriptum Sacrae Congregationis Concilii, facultatem dis- pensandi parochos suae dioecesis ab obligatione appli" candi Missam »pro populo« in diebus festis suppressis ad effectum erogandi respectivas eleemosynas in favorem nonnullorum piorum operum suae dioecesis. Die 10. Novembris anni 1911 Sacra Congregatio Concilii Tridentini interpres, auctoritate Sanctissimi Dom im Nostri, attentis expositis, expetitam prorogationem in ter- minis et forma praecedentis rescripti Episcopo dioecesis * 573 » Lavantinae oratori benigne impertita est ad aliud quin- duennium. L j. o C. Card. Gennari, Praef.. ' B. Pompili, Secr.« Tenore horum indultorum parochis aliisque animarum curatoribus, ad applicationem pro parochianis obligatis, attendentes ad litteras Nostras, die 22. Decembris 1906 Num. 4668 et 24. Octobris 1908 Num. 5122 nec non 18. Decembris 1911 Num. 5199 datas, notum facimus e t in merporiam revocamus, quae subsequuntur: 1. Omnes animarum pastores, qui Missam pro po- Pulo celebrare et applicare obligati sunt, diebus supra erlumeratis debent accipere stipendium. Hac obligatione amodo ita tenentur, prout prius tenebantur applicare Pro populo. 2. Si quis indigeat Missarum stipendiis, hac de re certiorem faciat princ.-episc. Ordinariatum, qui ei stipen- c ^ia procurabit. 8. Parochus, diebus festis suppressis celebrans, de regula totum stipendium transmittere tenetur. Si morali certitudine constet, augmentum communis eleemosynae rlatum luisse ob maiorem laborem vel incommodum, ad duae aliunde obligatus non sit, satisfacit suae obligationi mi tt.endo princ.-episc. Ordinariatui stipendium Missae Jectae communis iuxta taxam dioecesanam, retenta šibi Parte stipendium tale superante. 1 4. Missam parochialem in festis suppressis celebran- dam esse de die currente, apparet e responso Sacrae jduum Congregationis, cui sequens dubium pro oppor- Un a solutione propositum fuit. »In quibusdam dioecesibus Missa in festis suppressis oelebranda et applicanda pro populo de singulari indulto J M J ostolicae Sediš pro peculiari aliqua intentione applicari P°Iest, dummodo stipendium ad commune aerarium dioe- Ce sanum deferatur. Quaeritur: Utrum in ecclesiis parochialibus, ubi unus es I tantum sacerdos, dictis diebus enunciata Missa neces- 1 Acta S. Sediš 1906. Vol. XXXIX. fasc. 6. pag. 229. « 574 » •sario sit celebranda de die currente; an possit esse cum canta de Requie in die et pro die obitus sen depositi- onis, physice vel moraliter praesente cadavere? Et Sacra ritunm Congregatio, exquisito Commissi- onis liturgicae suffragio, re sedulo discussa et perpensa, propositae quaestioni ita respondendum esse censuit: Affirmative ad primam partem, negative ad secundam. Atque ita rescripsit die 8. Iulii 1910. L. | S. Fr. S. Card. Martinelli, S. R. C. Praefectus. f Petrus La Fontaine, Episc. C.harystien., Secretarius .« 1 5. Stipendia pro Missis, diebus testis suppressis celebratis, elapso quolibet spatio semestri ab officiis parochialibus unacurn consignatione intentionum et sti- pendiorum officio decanali tradantur, quod ea princ.- episc. Ordinariatui transmittat. De collectis autern . . sicut ordinavi . . ita vos faeite! (I. Cor. 16, 1). Bate eleemosynam! Faeite vobis sacculos, qui noti veterascunt, thesaurum non defcientem in coelis! (Luc. 12, 88). Caput CLXVIII. De cantuario dioecesano. □um dignae celebrationi divinorum officiorum haud param conferat ecclesiasticus cantus et per illum mentes ti deli um facilius eleventur ad Deum ardentiusque animi ad pietatem excitentur, liinc in vetere quam in novo Testamento sacra liturgia cantum non solum admisit, sed fideles ad eum excitabat. (Eph. 5, 19; Col. 8, 16)- »Ut sacrorum canticorum čopi a nullibi desit: praeter hvmnos liturgicos prudens et scita collectio illarum in- stituatur cantionum, quae a longo inde tempore in po- pulo habentur et suo tum argumento tum sono maxinie commendari possunt. Episcopi provinciae communi stil- 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1910. Num. IX. alin. 79. pag. 138. -k 575 >*■ ■dio curabunt, ut utriusque linguae in hac re thesauri peculiari cantionali in lucern edantur«. 1 Synodi Lavantinae 2 dederunt accuratas normas ad uonficiendam canticorum collectionem. Praecepto simulque monito in Svnodis dato obtemperatum est, sicuti elucet ex Folio officiali dioecesis Lavantinae 1908. Num. VIL, ubi recensetur cantionale dioecesanum tum pro populo tum pro discipulis. 3 Animarum pastores ergo pie curabunt, ut cantua- rium dioecesanum introducatur et, quum multae adhuc existant in dioecesi Lavantina cantiones tum argumento tum melodia commendandae, quae in prima collectione non contineantur, compleatur collectio prima tum in nova udi ti on e tum novo cantionali. Le introductione cantionalis dioecesani official is. Ad decorem cultus divini augendum et religiosos unimi affectus tum exprimendos tum fovendos cantus v ulgaris fidelium plurimum confert. Ipse b. apostolus Paulus desideravit, ut fideles loquantur sibimetipsis in Psalmis et hymnis et canticis spiritualibus, cantantes et Psallentes in cordibus suis Domino. (Eph. 5, 19; Col. 8, 16). Quo facilius vero menles auditu sonisque potissimum titillantibus abripiuntur, eo magis cavendum est, ne ex ls ta efficacissima arte impedimentum potius oriatur de- v °lionis quam auxilium. Quapropter ea tantum cantica adbibeantur, quorum argumentum et melodia vere ae- dificat. Falsae, ineptae vel ad modum profanum com- Positae cantiones eliminandae sunt. 1 Acta et decreta Cone. provinciae Pragensis anno 1860 celebrati. Pra- ^ 1863. Pag. 97. — 2 Ecclesiae Lavant. Synodus dioec. anno 1903 coadunat.a. ^arburgi, 1904. Pag 599 et 600. — Synodus dioec. Lavant. anno 1906 con- V ta et faeta. Marburgi, 1907. Pagg. 436-443. — 3 Kirchliehes Vcrordnungs- J a tt fUr die Lavanter Diozese 19U8. Num. VII. alin. 72. pag. 118. Kvišku fca a ii cerkvena pesmarica za nabožno petje v cerkvi, šoli in doma za Ma- ri Jme družbe in razne bratovščine. V Mariboru, 1908. — Prijatelj otroški ali ; ar, lo pobožnim šolarjem. VI. natis. V Mariboru, 1912. - Pro utroque libello ^ceperunt organistae organum concoinitans: Kvišku srca, Spremljevanje. \ Mariboru, 1908. * 576 * Cantiones sacras lingua vulgari conditas praesertim in minoribns cultus divini sollemnitatibus et officiis quo- tidianis, sicuti iam in Synodo anni 1908 constituimus, non tantum admittimus, verum etiam summopere opta- rnus, nt parochorum et chori rectornm pia sollicitudine in popnlo promoveantur. 1 Tenerrime enim mentes affi- ciuntur et fidei et amoris et compunctionis affectus uber- rime eliciuntur, si totius fere coetus religiosi voces uno ore et corde sursum ascendunt ad thronum gratiae et divinae misericordiae. Ad hunc finem assequendum utendum est collectione canticorum in dioecesi nostra tamquam officiali declarata et multis peritorum virorum viribus constituta et a No- bis approbata. Haud tamen ignoramus varia impedimenta occurrere in introductione cantuarii dioecesani. In eo in- serta non sunt omnia cantica a nonnullis desiderata. Quae- dam melodiae assumptae alteri videntur esse nimis leves et dulces, alteri nimis difficiles et seriae. Quicumque autem sincero corde populum in cantu ignarum instruere, non proprium honorem, sed laudem divinam quaerere študent, in cantionali dioecesano con- gruom invenient adminicnlum. Si aliquas melodias non tam aptas agnoscunt cultui divino publico in ecclesia, omittant eas in ecclesia et eligant digniores praesertim melodias chorales, desumptas ex editione Vaticana. Me- rnores tamen sint edicti Papae nostri Pii X: »Progre- dientibus artibus semper catholica Ecclesia favit, quum cultui servire voluisset, quidquid boni et pulchri, verten- tibus annis, ingenium invenerit, servatis tamen legibus liturgicis. Ex quo efficitur, ut et mušica hodierna in ecclesiis admittatur, quum sit modis suavis nec sacris liturgiis minime indigna.« 2 Cantuarium »Kvišku srca« cantum vulgarem pro- movere intendit non solum in ecclesia sed etiam extra ecclesiam. Nemo negare potest collecta cantica in hunc 1 Ecclesiae Lavant. Synodus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pag. 594 et 595. — 2 Pii PP. X. Motu proprio Inter plurimas pastoralis de di0 22. Novembris 1903. Num. II. alin. 5. v, bil » finem omnino adaptata esse. »Usus linguae vernacnlae, sicuti vetatur in functionibns liturgicis, ita etiam prohi- betur in cantu liturgico. Sed in Missis lectis, in functio- nibus extraliturgicis minime prohibentur cantica in lin- gua patria, im mo valde cominendantur, imprimis si can- tantur ab omni populo (Volksgesang) ante vel post con- ciones, in Litaniis cantatis, nisi Litaniae ad liturgiam pertinent v. g. in Sabbato Sancto, ad benedictionem sim- plicem cum Sanctissimo, nisi cantus Tantum ergo et Genitori prosequendus erit, in devotionibus non stricte liturgicis (Maiandachten, Novenen, Ordens- und Bruder- schafts-Versammlungen, Kongregationen, Grablieder) nec non in processionibus extraliturgicis. Ex quibus apparet permultas evenire occasiones, quibus uti licet lingua vernacula in ecclesia, ita ut volentibus non desit facultas benedicendi Deum idiomate patrio in hymnis et canticis«. 1 Restituamus ergo cantui vulgari illum locum, quem oi Ecclesia prompto animo concedit. In canticis vulga- ribus catholicis invenimus thesaurum ad religiosam ae- dificationem et instructionem, fontem gaudii ac solaminis Populi Christiani. Absque apta collectione talium canti- corum hodiernis temporibus propter usitatam transmi- grationem incolarum ex una parochia in alteram cantus communis totius populi evadit impossibilis. Quapropter Plurimae dioeceses praesertim in Germania proprium ediderunt cantionale dioecesanum. Quandocumque fideles ex pluribus parochiis aliquam oommunem sollemnitatem celebrant aut peregrinantur Ro- ^tam, Palaestinam vel ad aliquam celebrem ecclesiam (Ma- r *a Lourdes, Maria Zeli, Trsat), indigent cantuario com- r nuni. Ilaecideapermovitcommissionem scientificam occa- s l°ne congressus internationalis societatis musicalis mense Maiali 1909 Vindobonae ad sequentem resolutionem: ^Societas s. Caeciliae generalis rogatur, ut ex eius man- dato commissio scientifica adeat reverendissimum Epi- Sc opatum Germanicae regionis ad constituendam parvam , 1 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini eelebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 126. 37 * 578 » collectionem fortasse viginti quinque canticorum eccle- siasticoram theodiscorum, quae ubique cum eodem textu atqne eadem melodia cani possint.« 1 Qnod propositum in congregatione generali Societatis generalis s. Caeciliae Passaviae diebus 2.—4. Augusti 1909 unanimi consensu receptum est. Ut carmina cantionalis dioecesani a populo cantentur, dnplici via assequi possumus. Prima est per scholam, altera per adolescentes. Ad exemplum maiorum, qui in canendis hymnis indefessi fuerunt, fideles nostri pietatis huiusmodi haeredes sacris ante, inter et post officium divinum canticis delectari a pueris iam assuescant. Pueri puellaeque in schola elementari instituantur a catechetis vel aliis magistris iuxta normas, a Synodo dioecesana Lavantina anni 1906 in capite CXXV pro- propositas. Pro primis instructionibus eligantur facillime addiscenda carmina ex collectione »Prijatelj otroški« v. gr. num. I. Jezus male h sebi Jeliče; num. 13. Ves, o Murija; num. 14. O brezmadežna; num. 24. Častimo te. Textus in omnibus scholis addiscantur iuxta approbatam formam, sicut continetur in libello »Prijatelj otroški«, »Kvišku srca« vel in »Venec« editionis novae, quae continet textum a multis dioecesibus receptum et in novis car- minum religiosorum editionibus observandum. 2 Memoriae tradita carmina discipuli etiam post egres- sum e schola saepius cantabunt, quia omnia in maiore quoque collectione, destinata pro populo, continentur. Quaecumque ergo schola seminat iuxta collectionem officialem »Prijatelj otroški«, affert postea fructum in cantu ecclesiastico iam sub hac ratione. Priusquam autem carminum textus memoriae tradatur discipulorum, fiat perspieua eiusdem explicatio imprimis per catechetas. Ostendatur sensus carminis dogmaticus vel moralis vel asceticus in connexione cum doctrina in catechismo tra- 1 Caecilienvereinsorgan. Regensburg, 1911. l’ag. 12. — Musiča sacra- Regensburg, 1910. Pag. 38. — * Venec svetih pesmi za bogoljubne kristjane. Deveti pomnoženi natis. V Mariboru, 1912. * 579 * elita. Sensu cognito discipuli muho maiore devotione carmina cantabunt. Catecheta promoveat cantum in scholis adiuvando magistros praesertim admonitione discipulorum, ut omnes possideant libellum canticorum. Eo quoque adlaboret, ne discipuli dividantur in canentes in choro et silentes in navi ecclesiae. Omnes immo maneant in navi ecclesiae omnesque Deum honorent voce sua. Talibus autem, qui nullo gaudent auditu, cantuS omnino ne prohibeatur, sed ipsis inculcetur, ut canant valde submissa voce. Ubi magistri discipulos suos libenter instruunt in cantu ec- elesiastico, catecheta musicus ne se immisceat, dummodo non laedanlur leges ecclesiasticae circa cantum. Plures enim magistri gloriam amittere nolunt musicorum, qui etiam cantui ecclesiastico omnes vires dedicant. Utinam revera in schola populari discant pueri puellaeque primo cantum ecclesiasticum popularem et dein cantum ecclesiasticum artificiosum, qui non tantum plurimum valet ad disciplinam paedagogicam in scholis 1'ovendam, sed summi quoque momenti est quoad iuven- tutis educationem religiosam. 1 Qui ergo in schola can- lum ecclesiasticum didicerunt, etiam adulti magno gau- dio in ecclesia laudes Deo cantabunt. Fieri tamen potest, ut propter peculiares circum- stantias in schola discipuli in cantu nullam accipiant instructionem. Tali času animarum pastor altera via pro- grediatur. In ecclesia concio instituatur de sublimitate e t magno momento musices ecclesiasticae et imprimis eantus ecclesiastici. Post unam alteramve concionem de doc themate invitentur primo iuvenes nati sedečim usque ddginta annos in aliquem separatum locum in schola, dorno parochiali vel alia domo, ut inseribantur ad cur- su m cantandi. Cursus sit potius praetieus quam theore- dcus. Prima hora proponatur scala notarum in ambitu v ocum virilium et ostendatur, quomodo varia notae po- s itio cum vocis altitudine cohaereat. Hora secunda statirn 1 Synodus dioeces. Lavant. amio 1906 concita. Marburgi, 1907. Pag. 438. 37* -k 580 >f sumatur aliqua melodia ex cantionali dioecesano »Kvi¬ šku srca«, quod sit in manu uniuscuiusque. Eligatur autem melodia iam plerisque nota v. gr. num. 52. Za¬ hvalna pesem vel 125. Avstrijska himna. Ope huius me- lodiae, quae lentissime canatur, ostendatur iuvenibus, quomodo sonus exprimatur signis in cantuario. Finis instructionis est in qualibet sequenti hora, ut electae melodiae canantur iuxta notas praescriptas. In hoc exer- citio ostendatur discipulis significatio occurrentium tan- tummodo stigmatum, ut paulatim ope praxis in neces- sariam introducantur theoriam. Tali processu faciliora carmina mox venient in usum. Cum visibili quasi successu crescit singulorum ardor et gaudium de arte noviter cognita. Haec ars autem requirit, ut cantetur concorditer, mensuraliter, me- dioeriter, differentialiter, devotionaliter et satis itrhaniter . Concorditer cantare est sic cantare, quod omnium simul cantantium voces eisdem temporum momentis pariter et simultanee vadant, ita ut nullus eorumdern simul cantantium voce sua alios praeveniat aut post eos tardet quomodolibet perceptibiliter. Tres pueri in fornace quasi ex uno or e benedicebant et laudabant Deum, quia tres eorum voces tam consone et concorditer so- nabant, quasi ex uno ore processissent. Hos pueros pro viribus imitari debemus. Mensuraliter cantandum est, ita ut uni notae non plus nec minus temporis impendatur, quam ipsius longitudo requirit. Item cavendum, ne pausae prolongentur, ne fiant, ubi non sint faciendae. Sicut in aliis rebus me- diocritas laudabilis est, non minus in cantu. Quando mediocriter canitur, potest quilibet chorum fideliter iuvare sine defraudatione et absque suo gravamine. Mediocris cantus est minus onerosus multitudini, quam nimis altus vel nimis bassus. Quapropter omnes cantus indigent discreta et provida inchoatione. Differentialiter cantare est iuxta temporum exigen' tiam et officiorum differentiam cantum perficere, ut le- stivitatum sollemnitas iam ex cantu cognoscatur. Officia -k 581 * de iucundis vel gaudiosis materiis iucundius cantanda sunt quam officia pro tribulatione, officia defunctorum. Magni momenti est cantare devotionaliter. Cantores enim adiuvant liturgiam, quae hominum mentes elevat ad Deum. Propterea valeat regula de externa et interna devotione: Dirige cor sursum, bene profer, percipe sensum, Spires in medio, pede iuncto, deprime vultum! Versus posterior videat finem anterioris. Non vox sed votum, non consona mušica sed cor, Non clamor sed amor Domini pertingit ad aures . 1 De cantu devoto valent s. Chrysostomi verba: »Nihil animam aeque erigit alatamque quodammodo efticit at- fiue a terra liberat et exsolvit a vinculis corporis amore- fiue sapientiae afficit et, ut res omnes ad hanc vitam pertinentes irrideat, perficit, ut cantus modulationis et divinum canticum numero compositum .« 2 »Non vocem curialiter frangas in cantando, quia, si quaeris Deo placere, quanto cantabis simplicius, tanto magis ei placebis; si quaeris auditoribus placere, inanis est gloria tua; si tibi placeas, vana est levitas. Si aedi- ficationem auditorum in cantando quaeris, quanto magis cantando vanitatem fugis, tanto magis aedificas .« 3 Bis 0 r at, qui bene cantat. Denique cantandum est satis urbaniter. Rusticitas est Per nares cantare, vocales non satis distincte sub proprio earum sono vociferare. Hoc enim reddit cantum quoad v erba minus intelligibilem audientibus. Alia rusticitas est declinatio a rectitudine vocis per dissonantiam ascensivam v el descensivam, cum impetu sive violentia vocem emit- (■ere, ineptos moreš habere v. gr. non fixe stare sed se hinc inde movere vel caput nimis in altum tollere, os in alte- ra tti maxillam incurvare, ipsum nimis alte aperire. Quae ideo sunt vitanda, ne aspicientes risu provocentur, quum Per cantum ad devotionem movendi sint. __ a Psalterium Romanum Petri Valfray. Lugduni, 1716. Tom. I. Pag. 2. col Cannes Chrysostomus in Ps. 41. (I. P. Migne, Patr. graec. Tom. LV. • 156), — 8 S. Bonaventura, De institutione novitiorum. P. 1. cap. 33. -k 582 » Post nonnullas instructionum horas, quae pleramqne diebtis Dominicis et festivis post consuetas vesperas a iuvenibus visitantur, inchoanda est institutio puettarum. Haec annunciatur in ecclesia pro devotis puellis sedečim usque viginti quattuor vel ad summurn triginta annos natis. Aetatis circumscriptio antem fit ea de causa, ne veniant tales, quarum vox non amplius meliorari possit propter progressam aetatem, et quia initio chorus valde numerosns propter loči angustiam et directionis difficul- tatem haud facile admittendus est. Elementaris instructio fiat sicnt apnd iuvenes pro solis puellis, separatim ab iuvenibus. Post aliquas hebdomadas fieri possunt in ec¬ clesia, nisi adest alter sat amplus locus in aliqua domo, exercitia pro omnibus vocibus iuvenum et puellarum. Etiamsi sacerdos ipse chorum non dirigat, adsit ta- men semper ad conservandam disciplinam et custodiendos bonos moreš. Pastoris praesentia affert multa commoda et profectum cantus valde promovet. Exercitia vocum inae- qualium ne sint umquam tempore nocturno. Tempore hiemali autem dimittantur prius puellae ad vitanda mala consortia. Voces aequales exerceantur separatim, inaequa- les autem solummodo semel vel bis in mense convocentur. Paulatim nonnulli a cantu recedunt, remanet autem mi nor numerus optimorum cantorum, qui facilius dirigi possunt. Per hos canentes in navi ecclesiae cantus prodit in reli- quum populum, qui ope cantuarii dioecesani sequitur can- tores ab iisque salubriter dirigitur. Maxima melodiarum pars cantuarii dioecesani Lavan- tini tam simplex est, ut a populo cani possit. Nonnullae tamen melodiae praesertim cum textu latino per longum tempus a solis cantoribus cantandae sunt, ut ab aliis ad- discantur. De i n s t i t u e n d i s n o v i s c a n t i o n u m c o 11 e c t i - onibus. Introducto cantionali dioecesano »Kvišku srca« can¬ tus vulgaris multum proliciet in dioecesi Lavantina. Quum autem multae aliae existant cantiones, quae in prima hac -k 58B * officiali collectione non continentur, proponinrus faciendas ulteriores collectiones cantionum ecclesiasticarum, ut pars prima iam existens compleatur ac perficiatur. Colligentes autem respiciant tum textum tum melodiam tum modum revisionis. aJCantio ecclesiastica est carmen religiosum in lingua vulgari, aptum ad canendnm a populo ad cultum divi- num. Ut antem huic fini servire possit, ideam cultus divini exprimat oportet. Obiectum cantus ecclesiastici est ergo aliquod mysterium vel aliqua veritasfidei catholicae, sicuti ab Ecclesia proponitur in eius liturgia. Decursu anni ec¬ clesiastici ergo cantionibus dicitur ac canitur, quod Eccle¬ sia dicit ac canit. Intima ergo est relatio inter argumentum Missalis et Breviarii Romani ac cantus ecclesiastici. Vera cantio ecclesiastica res apocryphas, revelationes privatas, narrationes pias referre non potest, quia liturgia eas reiicit. Nec sufficiunt res generaliter christianae, quia liturgia ex- poscit sensum catholicum specifice expressum. Carmen prodeat e Špiritu Sancto, id est ex fide, spe, caritate, ut si- mul illuminet ac calefaciat. Cantione ecclesiastica promo- v eatur salus hominum, contritio, iustificatio, sanctificatio. Essentialiter ergo nihil aliud est, quam precatio et oratio. Optimus fons carminum ecclesiasticorum est ergo Missale et, Breviarium, qui libri fundantur in Scriptura sa- cr ^, quae continet verbum divinum. Quemadmodum per Hturgiam fidelibus supernaturales veritates lidei et morurn v isibiliter proponantur, ita etiam fiat per cantum ecclesi- a sticum. Id ergo praecipuum constituit argumentum can- tionis ecclesiasticae, quopopulus christianus magismovetur, 'Hurninatur, aedificatur. Carmen autem obiectum suum ex- Primat obiective, non iuxta subiectivam poetae perceptio- neT ^, sed taliter, quemadmodum Ecclesia sensum alic.uius ^csti celebratione sua exprimit. Mystici v. gr. festum ss. c °rporis Christi in perfectione sua aliter percipiunt quam caeteri lideles. Quum autem cantus ecclesiasticus ad aedi- Ecationem omnium fidelium serviat, ne sublimes aliquas ,n Ystioorum ideas proponat, sed ideas populi caplui ac- c °mmodatas. Cantus ecclesiasticus exprirnit sensum communitatis religiosae. Quapropter adhibeatur numerus pluralis, sicut in liturgia Ecclesia semper nomine omnium orat ac im- plorat divinam largitatem. Exceptionem tam en admittunt cantiones ante vel post sacram communionem, nbi a sin- gulis specialis cnltus adhibetur v. gr. Tebe molim Jezusa, v hostiji tu skritega. Vse veselje in vse želje srca mojega. (»Kvišku srca«, pag. 157). Ideae religiosae autem exprimantur in vera poesia, non in prosa guotidiana. Poeta tamen in ideis exprimendis ne sublimius ascendat, ut possit populi plus afficere cor quam elicere subtiles. cogitationes. Quare prima conditio est, ut cantus ab omnibus intelligatur. Vitentur ergo sub- limiores imagines, figurae, phrases, quae a populo intelligi nequeunt. Quae autem minus patent, animarum pasto- res explicent non solum parvulis in schola, sed etiam adultis in ecclesia praedicantes verbum divinum. Respectus habeatur non tam parvi numeri cultorum, quam multo magis magnae multitudinis simplicium, ut accipiant panem spiritualem. Quod hi percipiunt, cultiores haud latebit. Homines provectiores in vita ascetica diutius in me- ditatione eiusdem rei permanere cupiunt, haud taliter mul- titudo fidelium. Ideo cantio, quae omnes recreare intendit, ideas breviter ac concinne, perspicue ac persuasibiliter ex- primat. Tres vel quattuor strophae regulariter sufficient. Melius est, si manet in populo desiderium adhuc aliquid de hoc vel illo carmine audiendi quam taedium rnelo- diarum auditarum. Exceptionem admittunt Litaniae in processionibus, Via crucis, Rosarium. Quae poeta producit pro cantu ecclesiastico, facile sit ad canendum. Verborum rhythmus provocet suapte natura ad cantandum. Mensura syllabarum, accentuatio acuta, versus completus quoad sensum commendent car- men. Strophae quattuor versuum sunt classicae et pro- dunt exoptatam sirnplicitatem carminis vulgaris. Carmina antiquitate sanctilicata propter aliquem technicum dele' cturn non omnino sunt reiicienda vel mutanda, quae autem noviter producuntur, accurate revideantur ac cor- -k 585 » rigantur, ut quoad sensum ac formam devoto fini ser- vire possint. Carmina religiosa, quae inter populum dioecesis La- vantinae pervulgata sunt, recentiore tempore in meliorem formam redacta et numerositate valde aucta quoad textum prodierunt in libro »Venec svetih pesmi za bogo- ljubne kristjane.« Deveti pomnoženi natis. V Maribora, 1912. Haec collectio complectitur omnia quoque carmina cantionalis dioecesani in eodem textu. Cantiones typis edendae desumantur ex »Venec« in eadem forma, quia taliter servatur unitas textus, quae hodiernis temporibus magni est momenti praesertim ob crebriorem populi transmigrationem ab uno loco in alterum. Conservata unitate approbati textus facile praecaventur errores fidei et moram. Cantores autem cantiones seme! memoria traditas ubique locorum canere possunt, quod haud pa¬ rom promovet cantum vulgarem ecclesiasticum. b) Quemadmodum e textu ecclesiasticarum cantio- nufn omnia removenda sunt, quae fidei, moribus, sacrae liturgiae adversantur, ita etiam melodia omnibus sacrae hturgiae proprietatibus praedita sit: Sit sancta, sit pul- chra et decora, sit universalis. Sancta sit! Eiiciat ergo e sacris profana non tantum in se sed etiam quoad for¬ mam, qua a cantoribus proponitur. Pulchra sit iuxta normas verae artis, ut in animos audientium illam exer- ceat virtutem, quam Ecclesia postulat, quum musicis litur- giam societ. Universalis sit hac ratione, scilicet quamvis singulis nationibus liceat in musicis sacris admittere illos praecipuos rnodos, qui formam earum musicae constituant, hi tamen modi legibus generalibus sacrorum musicorum subiiciantur, ne ullius alienigenae animus, eos quum au- hiat, perturbetur. Quae dotes praecipue inveniuntur in cantu Gregoriano, poem Ecclesia Romana iam a primis saeculis ut exemplar optirnum aestimavit, insacraliturgiaadhibuit, quemdenique novissimastudiapristinae dignitatiet integritati restituerunt. Quamvis gravibus rationibus dueti statuere velimus, cantus Gregorianus primum in ecclesia obtineat locum, -k 586 * minime tamen cantum harmonicum elirninare intendimus, immo ad distinguenda festa maiora commendamus, dum- modo non recedat a natura et charactere cantus vere ec- clesiastici. Caeterum volumus, ut concentus mušici in domo Dei, quia domus orationis est, sint časti, graves, pii nec nimis prolixi, nihil profanum aut molle aut martiale vel scenicum redolentes, sed pietatem et animi tranquillitatem foventes. Sint insuper ita distincti, articulati et textibus liturgicis rite accommodati, ut pius verborum sensus facile percipiatur. 1 Musiča compositio iuxta mentem Beatissimi Patris nostri Pii X. »eo magis est sacra et liturgica, quo in modis cantum Gregorianum sequitur, et eo minus tempi i digna est, quo magis illo optimo exemplo peccat«. Quum autem nullus certe sit, qui inter cantum sacrum et scenicas modulationes discrimen aliquod non desideret sonosque profanos in ecclesiis tolerari non condemnet, vo¬ lumus et mandamus, ut cantus vulgaris sit gravis et castus, domui Dei et laudibus divinis adprime accommodatus. Ex merite Ecclesiae cantus sollemnitati, quae celebratur, et of- ficio, quod agitur, ad amussim conveniat. Si populus sub Missae sacrificio canit, saltem inter canonem nonnisi can- tica adhibeantur, quorum tenor sacrae actioni correspondet. Optandum est, ut infra Missas lectas usque ad Offer- torium cantentur saltem tres strophae (»Kvišku srca«, num. 8, 9, 10, 12, 14, 16) ex his numeris, ab Offertorio usque ad Elevationem tres vel quattuor strophae ex altera parte, quae continet carminadetempore ecclesiastico, de b. Maria Virgine, de Sanctis (»Kvišku srca«, num. 24 — 40, 70 — 87, 88—104). Post elevationem Sanguinis usque ad finem ss. Sacrilicii celebretur sacratissimum Eucharistiae myste- rium (»Kvišku srca,« num. 11, 13, 15,17,20,23,42- — 69). Tali modo fideles saltem tribus melodiis ad laudem et glo- rificationem Dei excitantur. Festis sollemnioribus pulchri- ores destinentur melodiae! 1 Acta et con3titutiones Ccmcilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Num. 129. pag. 124. * 587 » c) Quae normae ut ab omnibus rite observentur et in exiturn deducantur, in Synodo praeterita decretum de con- stituta societate virorum 1 in arte mušica peritorum tum ex Clero tum ex laicisselectorumpromulgavimus. Hi diligenter examinent compositiones musicas tum veteres tum recentes easque tantum approbent ad usum ecclesiasticum, quae vel ad tramites Motus proprii Pii PP, X. Tra le solle- dtudini de die 22. Nov. 1908 et decreti Sacrae rituum Con- gregationis de die 8. lan. 1904 constitutae inveniuntur vel iam in catalogo societatis »Caecilianae« approbatae no- tantur. Censemus praeterea non inutile fore, si inven- taria quaedam omnium compositionum ecclesiasticarum conticiantur, ex quibus per commissarios expertes cuncta deleantur vel tollantur, quae legibus ecclesiasticis contraria inveniuntur. Et sicut textus cuiuslibet libri liturgici vel etiam libelli precatorii quoad authenticitatem censurae ec- clesiasticae subiacet, ita textus et melodiae cuiuscumque cantus ecclesiastici sive latini sive proprii idiomatis diiu- dicari oportet, utrum legibus et sensui sanctae Ecclesiae respondeat. 2 Quaelibet parochia ergo procuret šibi elenchum com- positionum, qui exhibet nomen componistae, titulum com- Positionis et locum editionis vel impressionis. In hoc pro- spectu additis numeris currentibus adnotetur, quae compo- sibones adhuc sint in usu. Prima vice mittatur elenchi co- Pia unacum caeteris matricarum copiis reverendissimo Ordinariatui. Sequentibus annis autem solummodo com¬ positiones noviter acquisitae ac introductae recenseantur. l^lencho addatur relatio brevis de cantu parochiae ex anno praeterito. Relatio contineat sequentia: Quem studii cursum persolvit organista et quo loco? Utrum aliquoties a d Missas cantatas cantus choralis et latinus sit in usu ? Quibus occasionibus canitur iuxta cantionale dioecesanum ^Kviškusrca«? Quoidiomate canitur infra sollemnes Missas Rcquiem? Quoties praeter diesDominicas et testa sollemnia ' Synod. dioec. Lavant. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 144sqq. CT Ecclesiae Lavant. Svnod. dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904.. p ag. 599 . -k 588 * •cantatur a sacerdote sacraMissa infra hebdomadam? Qna lingua canit in his Missis organoedus cum cantoribus? Adminiculo harnm relationurn Societas pro pervigi- ianda mušica sacra proponet reverendissimo Ordinariatui .generalem exhibitionem de statu cantus ecclesiastici prae- sertim vulgaris quovis anno, de abusibus removendis, de reform atione cantus iuxta normas ecclesiasticas. Perspectis variarum peramplae dioecesis Lavantinae circumstantiis relate ad cantum vulgarem in lingua verna- cula compleatur editio futura cantionalis dioecesani »Kvišku srca«. Quum autem in hac omnes tam multae et magnifi- cae melodiae ecclesiasticae in dioecesiNostra usitatae com- prehendi nori possint, condantur novae collectiones cum melodiis pro duabus, tribus et pluribus vocibus tum aequali- bus tum inaequalibus. Forma autem novi cantuarii, in quan- tum possibile est, retineat formam primae partis editae sub nomine »Kvišku srca«. Dispositio quoque, in quantum be¬ ri potest, reservetur praescripta a Synodo anni 1908. In partem tertiam autem assumatur responsorium Ecce Sacer- dos magnus in melodia tum cantus choralis Gregoriani tum polyphoniae. Conducat ergo cantionale dioecesanum ad promoven- dam pietatem et dignius recolenda religionis mysteria in ■ecclesia fidelium! Pulcher cantus devotionem efficaciter alit, mentern pio sensu replet, in corde devotos affectus •excitat, dogmata Ecclesiae memoriae fidelium imprimit et culi,us divini maiestatem auget. Quapropter agant aninra- rum pastores, ut cantuario dioecesano duce tum schola- stica tum adultior iuventus in cantu ecclesiastico debile formetur. De hoc uno sollicita semper fuit ecclesiastica •auctoritas, ut qui cantus ad divinae Maiestatis cultum ex- •citandum et augendum adhiberetur, tanto fini apprime accommodatus esset eique penitus responderet. 1 Bonum est confiteri Domino: et psallere nomini tuo, Altissime. (Ps.91,2). Laudate Dominum, guoniani bonus est psalmus: Deo nostro sit iučunda decorague laudatio! (Ps. 146, 1). 1 P. A. M. Weiss, Zur Hebung des deutsclien Kirchenliodes. (Musiča :sacra, Monatschrift fur Hebung und Forderung der kath. Kirchenmusik. Re* * 589 » Caput CLXIX. De sodalitate sacerdotum in honorem sacratissimi cordis lesu ad conservandum et promovendum spi- ritum sacerdotalem. ter sanctificationis media, a Sanctissimo Domino nostro Pio divina providentia PP. X. praeclara ex- ne in quinquagesimo natali sacerdotii sni ad Čle¬ nim catholicum die 4. Augusti 1908 proposita et commen- data, coniunctio seu confoederatio sacerdotum saecularium sub moderamine Episcoporum nominatur. »Aliudpraeterea. cordi est commendare: adstrictiorem quamdam sacerdotum, ut fratres addecet, inter se coniunctionem, quam episco- palis auctoritas firmet ac moderetur. Id sane commenda- bile, quod in societatem coalescant ad mutuam opem in adversis parandam, ad nominis et munerum integritatem contra hostiles astus tuendam, ad alias eiusmodi causas. At pluris profecto interest, cofisociationem eos inire ad fa- cultatem cloctrinae sacrae colendam imprimisque ad san- c tu m vocationis propositum impensiore cura retinendum atque animarum provehendas rationes consiliis viribusque coljjitis... Nosmetipsi unam quamdam, bene aptam experti, •ovimus in episcopali munere, eamdem etiamnum aliasque singulari benevolentia prosequimur.« 1 gensburg, 1904. Pag. 12). — Der Schulgesang, in seiner Bedeutung ftir die Zukurift des Kircbenchores. (Idem. Regensburg, 1906. Pag. 61). — P. Othmar Berger O. S. B., Sammlung katholischer Kirchenlieder. 31. bis 36. Aufiage. Linz a. D. — Idem, Orgelbuch zur Sammlung kathol. Kirchenlieder. 5. Aufiage. Linz a. d. Donau, 1907. — Wunibald Briem, Der kircbliche Volksgesang. Innsbruck, 1908. — Dr. Karl Weinmann, Alte und moderne Kirchenmusik. (Kirchenmusikalisches Jahrbuch. Regensburg, 1910. Pagg. 107 — 112). — Stjcpan Uadrovič, Kratka povjest glazbe. Zagreb, 1910. — Idem, Crkvena pjesmarica «Hosana“ in Pratnja orgulja k cerkvenoj pjesmarici „Hosana“. Zagreb, 1911. - Dr. Wilh. Biiumker, Das katbolisebe deutsche Kirchenlied in seinen Sing- ^eisen. Bd. I — IV. Freiburg im Breisgau. — Gustav Erlemann, Die Einheit 1111 katholischen Kircbenliede. Trier, 1911. — Anton Kosi, Nabožne ljudske Pesmi. Ljubljana, 1912. — Idem. Štiri cerkvene pesmi za šolarske svete maše. Ljubljana, 1912, — Franz Gmeiner, Welches sollen die leitenden Gedanken eei Zusammenstellung eines Diozesan-Liederbuches sein? (Referate des Kon- gtesses ftir Katechetik. Wien, 1912. Pagg. 14 — 16). 1 Folitim officiale dioecesis Lavantinae 1908. Kum. X. alin. 8fi. pag. 150. « 590 * Consociationis sacerdotum, quam Beatissimus Pater In praelaudata exhortatione commemorat, nornen est: »L’Unione Apostolica dei Sacerdoti secolari«, quae anno 1862 in Gallia primum erecta et a summis Pontificibus Pio IX. ac Leone XIII. nec non Pio X. saepius approbata et commendata brevi tempore non šolam in Italia, ubi iam anno 1879 reperitur, sed et in aliis orbis catholici dioecesibus introducta est. Summus Pontifex Pius X. per Breve die 28. Decembris 1908 editum hanc Unionem apo- '.stolicarn indulgentiis ditavit eiusque finem et fructus hisce verbis extulit: »Hoc institutum, proposita universis sociis uniformi vitae ratione, menstruis conventibus, spiritualibus colloquiis, gestorum propriorum nota praepositis suo tem¬ pore reddita aliisque aptis caritatis officiis Cleri unitatem tuetur, firmat sparsosqae levitas spiritualis fraternae dile- ctionis vinculo devincit. Inde mira sodalium concordia, mutua aedificatio, sanctius servatus vocationis spiritus, et amoto solitudinis periculo coalescentibus in unum mul- torum viribus quisque sacerdos in communem utilitatem ac perfectionem animum intendit et, Jicet variis nrinisterii šui curis distractus communi contubernio non utatur, ta- men nec se a familia desertum sentit nec fratrom auxi!io consilioque caret.« In dioecesi quidem Nostra duae iam existunt confoede- rationes sacerdotum, quae principalem scopum šibi propo- nuntpromovendi spiritum sacerdotalem, nimirum associatio perseverantiae sacerdotalis, cui, anno 1883 Vindobonae erectae, plurimi dioecesis Lavantinae sacerdotes adscripti sunt; quaeque specialem prosequitur finem fovendi et di- latandi cultum ac imitationem sacratissimi cordis lesu;. nec non confraternitas sacerdotalis adorationis sandissimi Sacra- menti, anno 1895 in dioecesi Lavantina introducta et archi- 'ConfraternitatiLutetiaeParisiorum existenti aggregata, cuius finis principalis est adimplere ardens sacratissimi cordis D. N. lesu Christi desiderium, quo in sanctissimo altaris Sacramento opiat visitari et adorari. Ex mente tamen Sanctissimi Domini nostri Pii X. pr° dioecesi Nostra Lavantina specialem consociationem sacer- -k 591 )+ I dotalem sub titulo sacratissimi cordis lesu constituere et erigere intendimus, quae Nostro praesertim tempori con- gruere videtur cuiusque scopus cum scopo Unionis aposto- licae, a Summo Pontifice tantopere commendatae, quoad rem omnino concordat. Huius consociationis, in multis dioecesibus iam vi- gentis et florentis, regulas vobis, praedilecti in Christo co- operatores in vinea Domini, hisce proponimus et commu- nicamus, vehementer desiderantes, ut in dioecesi quoque Nostra florescat et copiosos sanctitatis fructus proferat. Sodalitas sacerdotum dioecesis Lavantinae in honorem sacratissimi cordis Iesuadcon- servandum et promovendum spiritum sacer- dotalem. F in is sodalitatis sacerdotum in honorem sacratissimi cordis lesu is est, ut periculis occurratur, quibus sacerdos saecularis in quotidiano suo cum hominibus commercio exponitur, periculis scilicet, ne mundi spiritum paulatim šibi faciat proprium. Cuius quidem periculi caput in quadam, ut ita dicatur, solitudine spirituali situm est. Dum enim bomo laicus in sacerdote, regularis in monasterio ^idminiculum šibi inve- bit, sacerdos saecularis in spiritualibus semper fere šibi 1 Psi relinquitur ac propterea prae caeteris illud sacrae Scrip- turae in se experiri debet: Vae soli, quia, quum ceciderif, n °n habet sublevantem se. (Eccle. 4, 10). Cui difficultati et periculis inde enascentibus facillime ct efficacissime occurri posse videtur, si sacerdotes speciali ad hoc sodalitate inter se coniungantur. Si enim Spiritus Sanctus per os Sapientis loquitur: Amicus fidelis protectio jortis; qui autem invenit illum, invenit tkesaurum (Eccli. 6, 14 1 ), quantum munimen, quam pretiosum thesaurum prae- ^ e ri putamus intima coniunctione amicorum, qui uno corde e t anima una in eumdem tendant praefixum šibi sublimem Pulcherrimumque finem! Quae omnia profecto suadent, ut sacerdotes quasi tri- plici orationis scilicet, exempli mutuaeque exhortationis vin- -k 592 >* culo inter se devinciantur, quo melius Dei honorem suam- que ipsorum integritatem, perfectionem et salutem aeter- nam promovere et id assequi valeant, ut in omnibus seipsos praebeant exemplum bonorum operum (Tit. 2, 1), forma facti gregis ex animo. (I. Petr. 5, B). Huius sodalitatis patronus et centrum est ipsum sacra- tissimum corlesu, de cuius pleniiudine nos omnes accepimus.. (Ioan. 1, 16). Supremus vero eiusdem praestes est reveren- dissimus Ordinarius, qui eam regit per praesidem, a soda- libus per vota secreta, directe ad Principem-Episcopum missa, ad quinquennium eiigendum et ab Ipso confir- mandum. Praesidi assistunt propraesides, quorum numerus a so- dalium numero n ec non a locali regionum natura dependet, quibus praeficiendi erunt. Etiam hi simili modo ad quin- quennium eligendi et a Principe-Episcopo confirmandi sunt, cui intra hoc quoque tempus liberum erit, si ita illi visum fuerit in Domino, aliter disponere de praeside deque pro- praesidibus. Ad assequendum sodalitatis finem, qui iuxta superius dieta non est alius, nisi ut vita vere sacerdotalis promo- veatur, sodales has regulas observabunt, epistolis pastora- libus s. Pauli apostoli nec non Conciliorum praesertim Tridentini canonibus et statutis dioecesanis respondentes, scilicet: 1. Ut quotidie mane ad minimum per viginti minuta sacrae vacent meditationi. Quodsi mane fuerint impediti, id alio per diem tempore facient vel meditationi piam lec.tio- nem substituent vel saltem frequentibus precibus iacu- latoriis animum ad Deum levabunt. 2. Ut saltem per quadrantem horae se praeparent ad accessum ad altare, sacrosanctum Missae sacrificium obla- turi, et post recessum ab altari tantum quoque temporis dent gratiarum actioni. Utrumque porro propter aedifica- tionem fidelibus debitam, si possibile est, in ecclesia fiat. Quodsi ex causa rationabili minus temporis in id in- sumpserint vel alias breviores in hoc fuerint, defectum fre- quentioribus per diem caritatis actibus supplere studebunt- -k 598 » 8. Ut Breviarium opportuno tempore, digne, attente ac devote recitent et, si tempus permiserit, saltem brevem etiam lectionem spiritualem instituant. 4. Ut quotidie, qaantam circumstantiae permittunt, per aliquod tempus sanctissimum Sacramentum visitent, ex- ceptis diebus, quibus pomeridiano vel vespertino tempore ex officio ecclesiam adire debebunt. Quando ex rationabili causa v. g. ob aeris intempe- riem, ob longam ecclesiae distantiam, ob amicorum ad- ventum, ob defatigationem ex laboribus in cura animarum contractam et aliis Sanctissimi visitatio fieri nequit, eius loco saltem brevem sanctissimi Sacramenti adorationem, lacie ad illud conversa, tempore opportuno substituent. 5. Ut sodales, qui propriam rem domesticam agunt, rosarium Marianum, nisi iam in ecclesia recitatum est, cum domesticis suis vespere communiter recitent. Qui sive gravi labore sive corporis indispositione ali- isque id genus rebus praepeditus est, saltem quinquies Ave Maria, interpositis respectivis mysteriis, recitet. Sodales, qui rosarii vespere communiter recitandi oc- casionem non habent, id praestent privatim. 6. Ut quotidie, sive coniunctim cum rosario sive cum precibus vespertinis examen conscientiae instituant. 7. Ut singulis mensibus saltem bis, ad minimum vero semel peccata sua conjiteantur. 8. Ut exercitiis spiritualibus communibus ad minimum tertio quoque anno intersint. 1 Eis vero annis, quibus exercitia spiritualia communia non peragunt, opportuno tempore recollectionem privatam Per triduum eo modo, quem circumstantiae permittent, instituant. 2 Paritev exeunte quolibet mense speciale de eo fiat e xamen, percurrendo inter alia has regulas et inquirendo, tpiomodo eis satisfactum sit. , 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XV. pag. 357. — Synodus dioecesana Lavantina anno 19,1 6 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXXI1. alin. 1. pag. 416. — 3 Op. et loc. c,t - alin. 4. pag. 417. 38 -k 594 m- 9. Ut in orationibus suiinvieem et sodalium in Domino defunctorum meminerint, praesertim in Missa ad commemo- rationem tu m pr o vivis tam pr o defunctis. Praeterea pro sodalibus quotidie orabunt semel Ave Maria cum versiculo: Begina, sine lobe originali concepta, or a pro nobis! Pro salute dioecesis, quae sodalibus imprimis cordi esse debet, cjuotidie orabunt unum Ave Maria cum preče iaculatoria: Cor lesu , flagrans amore nostri, inflamma cor nostrum amore Tui ! 1 10. Quum centrum et spiritus rector totius sodalitatis sit ipsum sacratissimum cor lesu, hinc in špiritu frequenter in eo conveniant indeque hauriant spiritum, quo eius mini- stros informatos esse oportet, ut, cor unum cum sacra- tissimo corde lesu, etiam inter se cor unum efficiantur et anima una. Hinc Apostolatui orationis quoque nomen dabunt et cultum sacratissimi cordis lesu pro viribus promovere stu- debunt. 11. Quum nihil sit, quod praeclaram sacerdotis digni- tatem in seipsa tantopere delionestare et, erepta Dei gratia, fiduciam fidelium penitus eripere eorumque, qui foris sunt, contemptum excitare magis valeat quam incontinentiae vitium, hinc ad castitatem conservandam omne convertent studium, diligenter adhibendo necessaria et opportuna ad illam tuendam media. Proinde observent, quae sequuntur: a) Omnem farni- liarem cum alio sexu fugiant consu etudi nem, non solum a mali labe, immo a sola iam specie eius diligenter šibi caveant, ne, qui proni sunt ad omnem suspicionem ho- mineš, etiam de illis inhonestum quidpiam suspicari aut inconsideratum forte cjuempiam loquendi et agendi modunr in partem sinistram interpretari incipiant. b) Extraneas mulieres urbanitatis aut otticii specie aut praetextu etiam spiritualis instructionis ne frequenter in- 1 Indulgentia 100 dierum semel quotidie. Leo I’P. XIII. per rescriptum Sacrae Congregationis indulgentiarum de die IG. Iulii 1893. (Franz Beringer, Die Ablasse, ihr Wesen und Gebrauch. Dreizehnte Aufiage. Paderborn, 1900- Pag. 141). * 595 >*■ visant, cum eisdem neque concinant neque instrumentum musicum v. gr. animi recreandi ergo pulsent aliaque id si- milia devitent. c) Feminas per vias ne comitentur neque comites se illis in deambulationibus et itineribus adiungant. d) Quodsi mulieres consanguineas pro obeundis mi- nisteriis domesticis habere non possunt, extraneas quidem famulas habere licet, ast, quod etiam de consanguineis valet, non iuniores, procaces, vanitati deditas, malaefamae feminas, in vitio carnis iam lapsas vel quomodocumque snspectas. Famulas, etsi consanguineas, ad mensam assidere ne patiantur neve diutius aut saepius cum solis loquan- tur vel in eorum cubiculis commorentur; iter porro cum •eisdem, etsi sororibus, ne instituant, praesertim in eodem nurru vehentes, neve cum illis parochias vicinas invisant aut ad nuptias invitati appareant aut in nundinis merca- torum tabernas perlustrent. 1 12. Tabernae, cauponae aliaque his similia sint eis quasi terra incognita, ne saeculi huius voluptatibus ibi illaque- entur et spiritum clericalem sensim amittant. Ne morem gerant hac in re sodales exemplis confra- frum minus laudandis, sed ipsi exemplar omnium, san- etissime obediendo eis, quae sancta Ecclesia clericis non eonsilii tantum sed veri praecepti ratione iniungere num- bnam non intermisit. 2 In dubio a sodalitatis praeside con- sibum petant. Sed non tantum a tabernis frequentandis abstineant, v erum etiam a conviviis et commessationibus sumptuosis ' n propriis domibus parandis. Dedecet profecto viros de tdero, totum tempus pomeridianum, irnmo forte etiam mul- ta m in noctem mensae assidere et potui indulgere. _ 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XIII. alin. 2. pagg. 328-332. - Actiones et constitu- nones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. XLVII. all ». 2. pag. 463 et 464. — 2 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae an no 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XIII. alin. 3. pagg.3 32 336. 38* m 596 >*- Pari ratione ne sint frequentes et sine iusta causa in domibns privatis. 1 Scandalosos homines eornmque societatem omnina vitent nimiamqae familiaritatem cum laicis ne ineant, quin tamen omittant, quae eis ex officio aut caritate prae- stare tenentur. Vix necessarium est addere, etiam theatra publica omnino esse vitanda. 13. Quoad habitum clericalem accnrate servent, quae sive legibus generalibns sive constitutionibus in dioecesi vigentibus praecipiuntur, diligenter evitantes sive in coraa componenda sive in barba radenda sive in vestibus adhi- bendis, quaecumque vani et mundani aliquid praeseferant et magis apta sint, risui exponere qnam aestim ati onem conciliare. Qnam maxirne exoptandum, nt semper, sive intra sive extra domum, veste talari utantur, nisi tempestatis viarum- que incommoda aliter exigunt. 2 Omnino decet, ut.sodales nonnisi veste talari indnti Ordinarium suum adeant. 3 * * * * 14. Ad bona temporalia quod spectat, haec šibi statu- ant: aj Dispositiones de reditibus beneficialibus, sive inter vivos sive mortis causa, sint conformes sacris canonibus; proinde, quae in congruam sustentationem non impen- duntur, ne inserviant ad usus profanos aut ditandos con- sanguineos vel domesticos, sed in pias erogentur causas. b) Quoad alia bona temporalia procul sint a surnpti- bus luxuriosis tum in vestitu tum in supellectili; sed quae victui, statui convenienti, supersunt, impendant potius ad promovendum cultjim divinum, ad opera caritatis exercen- da, ad proprium in scientiis profectum augendum. c) Testamentum conderene diutius differant, quo tutius canonicae de bonis temporalibus dispositioni provideant- 1 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institntae. Marburgi, 1901. Cap. XLVII. alin. 3. pag. 465 et 466. - ' J Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap- XIII. alin. 6. pagg. 336—339. — Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. XLVII. alin. 6. pag. 468. — 8 E®" clesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXVI. pag. 684. * 597 » »Omnem humanum erga fratres, nepotes propinquosque carnis affectum, unde multorum malorum in Ecclesia se¬ ru in ari um exstat, penitus deponant.« 1 »Cum primum (quis- que) caveat, ne coquam seu ancillam haeredem scribat, quod sine scandalo vix fieri potest.« 2 15. Alte in omnium mentibus resideat veritas, Christi exemplo et doctrina atque universa Sanctorum scientia comprobata, obedientiam esse omnis virtutis et perfectionis eliristianae fundamentum, meminerintque moniti s. Pauli apostoli: Obedite praepositis vestris et subiacete eis! Ipsi enim pervigilant, quasi rationem pro animabus vestris red- dituriut cum gaudio lioc faciant et non gementes: hoc enim r f nientem; econtra modeste a parocho petant, quae šibi agenda sint, eiusque monitis et consiliis morem gerant. c) In divinis officiis vel scholis nihil inscio vel in- vito parocho agant et quando eum errasse vel contra sanctiones ecclesiasticas quid constituisse certam consci- entiam habent, hoc reverenter et sincere ei exponant. d) De statu aegrotorum, quos visitarunt, parochum certiorem reddant. e) Si contingat, ut quis cooperator iure merito cen- seret, se plus aequo a parocho gravari, propter bonum pacis parochi mandatis obediat, doneč res aut decano aut, si necesse fuerit, Ordinario fuerit proposita ab eoque decisa. f) Ordinem domesticum a parocho constitutum accu- r ate observent. Quando vero id ob praestanda officia pa- storalia similesque occupationes v. gr. in operariorum con- y entibus impossibile tore praevident, de hoc parochum certiorem faciant et, si id fieri non potuit, de hoc postea e doceant. g) Numquam cooperator de parochi regimine coram Parochianis disserat neve defectus eiusdem revelet coram e is, quorum nihil interest; quin potius bonam indolem et v irtutes eius commendet. h) Consimili modo se gerat quoad domesticorum defe¬ ctus nec eos umquam curiosius v. gr. ex aliis domesticis sciscitando investiget et circumferat. Nemo enim non videt, duantopere scurrilitas omnisque garrulitas dedeceat virum e °que magis sacerdotem, ut taceantur damna pači et tran- huillitati domesticae vel famae domus parochialis non r aro exinde illata. 1 17. Quum assiduum ordinatumque studium litterarum c °nditio necessaria sit ad vitam perfecte sacerdotalem, so- dales tempore, quod ab officii pastoralis occupationibus eis superest, conscientiose utantur, ut in rebus ad vocationem Su am spectantibus magis rnagisque se excolant. 2 ,, 1 Actiones et constitutiones Synodi dioeccsanae anno 1>)00 institutae. Matburgi, 1901. Cap. LIL pag. 534 et 535. - 1 Cesta et statuta Synodi dioe- Ce sanae Lavautinae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XIII. alin. . bag. 327 et 328. - Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 co- a( *unata. Marburgi, 1904. Cap. LXI. alin. 2. pagg. 176—183. ■k 600 )* In specie vero sacrae Scripturae, dogmatieae, moralis r pastoralis et iuris canonici studio operam dent, semper attendentes etiam ad ea, quae folio officiali dioecesis No- straesuppeditantur. Commendatur porrosingulis, utaliquam ex scientiis theologicis singulari studio prosequantur. Me- liore ingenio praediti maiores minoresve dissertationes scriptas conficiant et sive in folio Nostro ecclesiastico sive in bona aliqua ephemeride inserere et publici iuris faciant. 18. Singularem diligentiam sodales in eo convertant, ut iuventutem scholasticam bene instruant eiusque et intel- lectum illuminent et cor infiamment. 1 Pariter omni cum diligentia suos praeparent sermones ; 2 praesertim vero catecheses publicas ad populum, semper respiciendo ad temporis indigentias et necessitates, nec populum fidelem increpando tantum et obiurgando, sed imprimis docendo, monendo, exhortando. Omnino vero ca- veant, ne umquam res personales et negotia privata in loco sacro pertractent. 19. Nec minore caritate tamquam veri Samaritani in sacro poenitentiae tribunali fidelibus praesto sint, iuvantes et dirigentes eos iuxta sanae moralis et ascesis principia. Ubi bene advertant, non satisfacere officio suo sacer- dotem, qui fideles forte una alterave tantum vice per an- num audire velit, quum non eius sit, gratiae divinae, quae in fidelibus operatur eosque ad saepius immo quotidie per- cipiendam sanctissimam Eucharistiam incitat, quasi fines el limites praescribere; et quum ex altera parte utique sa- cerdotis sit praecavere, ne fideles ob eius a confessionali absentiam forte per hebdomadas et menses in peccato mortali decumbant sicque gravissimis animae damnis ma- ximoque aeternae salutis amittendae periculo exponantur. Idcirco semper faciles, promptos paratosque fidelibus in hac parte se exhibeant et imprimis singulis diebus Do- ' Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. XXIX. pagg. 230 — 237. — Synodus dioecesana Lava li¬ tina anno 1900 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXII. pagg. 267—278. — 1 Ac¬ tiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi) 1901. Cap. XXVIII, pagg. 218—230. — Svnodus dioecesana Lavantina anno- 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXXV1I. alin. 2. pagg. 465—478. t< 601 * minicis et festis, quibns, etiam non vocati, fideles exspe- ■ctent potius, quam exspect,ari se ab eis sinant, vel morositate aut indignatione aliqua a confessionali frequentando eos omnino avertant. 1 Eandem facilitatem et promptitudinem ostendant etiam, quoties ad aegrotos vocantur. Singularem moribundis, etiam non vocati, exhibeant curam, eos non tantum providendo ss. Sacramentis. sed etiam praeterea, si possibile est, eos visitando et in hora niortis eis assistendo. 2 20. Hisce et alia caritatis opera adiicient. Agent enim, si circumstantiae permiserint, nt pit et bonae indolis pueri, quos bonos sacerdotes futuros esse sperare licet, ad studia perveniant, quorum etiam studiorum tempore sollicitam curam habebunt, ut semper in via innocentiae et virtutis incedant. Pari modo pueris derelictis et omni animi cura desti- tutis providere satagent, bonam cliristianamque educatio- eem in piis familiis eis procurando; et ne plura dicamus, tota sua agendi ratione ostendent, se non diligere verbo ne- 9 Ue Ungua,, sed opere et veritate. (I. Ioan. 3, 18). Toti proinde erunt in eo, ut boni pastoris officio plene "Satisfaciant, omnibus omnia facti (I. Cor. 9,22), et ut ferveat ln eis xelus domus Domini atque salutis animarum. 21. Valde quidem desiderandum, ut maiores confe- r entiae l'requentius celebrari possent; quod vero quum in Pjuribus dioecesis Nostrae partibus in praesens vix possi- bile sit, sodales šibi invicem viciniores v. gr. per decanatus e ° saepius ad minores conferentias convenient. Quae res tamen non casui relinquenda, sed certi dies P r o semper constituendi, quibus semel saltem singulis men- “sibus sodales istius vicinitatis quam plurimi in aliqua do- n) o parochiali, ad hoc prae caeteris apta, conveniant. Quarum con teren ti arum, tummaiorum tum minorum, finis hic est: a) Ut, quae sodales de occurrentibus variis n 1 Sjnodus dioccesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. ^. a P- CXXVI1. alin. 1. pagg. 449—465. — a Actiones et constitutiones Synodi 1 loec csanae anno 1900 instltutae. Marburgi, 1901. Cap. XXXIX. alin. 4. pag. 322. -k 602 > 2 - rebus ascesis vel pastorationis, de litterariis, religiosis aliis- que id genus quaestionibns, actu animos moventibus, sen- tiant, šibi communicent seseque invicem instruant. Materiae vero, de quibus in singulis conferentiis tra- ctandum sit, vel a propraeside determinentur vel a soda- libus ipsis proponantur, quod tamen utrumque in praece- dente semper conferentia fiat, ut responsa bene praeparari possint. b) Ut sive de communibus sive de privatis rebus con- silia conferantur. c) Ut sodales se invicem exhortentur et ad bona quae- que excitent; quem in finem non abs re erit, ut propraeses. brevem habeat ad confratres exhortationem spiritualem, qua eos vel contra vitium aliquod praemuniat vel ad quam- dam virtutem statui sacerdotali apprime conformem invitet. vel harum regularum observantiam eis inculcet. d) Ut rnodeste et in caritate fraterna se invicem cor- rigant relate ad ea, quae v. gr. in rubricis, publicis sermo- nibus et sic porro deliquerint. e) Ut facilius occasionem habeant peragendi confes- sionem sacramentalem. f) Ut honeste animum recreent seseque in Domino exhilarent. Quae tamen conferentiae tune solum perdurabunt, si qui ad eas convenerint, nemini molestos se esse sen ti ant. Quapropter ille, in cuius domo sodales conveniunt, ne- aegre ferat, pro hospitalitate acceptare aliquam recompen- sationem. Qui sodalitati revera bene vult, ne renuat libera- litati suae iustos poni fines. 22. Sodales inter se et erga alios confratres foveant caritatem, eis virtutibus insignitam, quas perpulehre divus- Paulus recenset, seribens: Garitas patiens est, benigna est;~ caritas non aemulatur, non agit perperam, non infiatur; non est ambitiosa, non quaerit, quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum; non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati; omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnui sustinet (I. Cor. 13, 4 — 7), et in quarum meditatione nos frequentissime occupari oportet. m 603 * Fugiant omnes, quidquid redolet partium studium, in- vidiam atque aemulationem, fratrum detractionem vel si- nistram de eis opinionem. Ne quis aegre ferat, se illius ca- ritatis christianae servitii participem fieri, quod Christus Dominus adeo inculcat discipulis sais: corrigi nimirum a fratribus in špiritu caritatis atque ad virtntem exercen- dam commoneri et adiuvari. Meminerint tandem, piam hanc sodalitatem tantnm abesse, ut caritatem restringat et funestum quemdam nu- triat particularismum, ut potius dilatet corda ad conformi- tatem sacratissimi cordis lesu, quod exinanivit seipsum Pro omnibus et omnibus omnia factum est. Sincero igitur sanctae dilectionis affectu et obsequio prosequantur omnes in sacerdotio lesu Christi confratres, sive sodalitati nomen dederint sive non, ut omnes dioecesis sacerdotes persistant coadunati in visceribus Christi. Ideoque non aegre ferent, si etiam non sodales con- ferentiis interfuerint, immo ut hoc fiat curabunt; id unum re quiritur, ut conferentiae in špiritu sodalitatis dirigantur.. Praefatas regulas sodales amore archetypi sui, summi scilicet sacerdotis lesu Christi, fideliter, quantum tempus e t circumstantiae patiuntur, observaturos sese promittunt, dnin tamen sub peccato se obligent. Attamen ut precum sodalium participes tiant, id a regularum observatione de- Pendet. Sodalitati nomen daturi recipi petant a propraeside- l 'espectivae regionis; propraesides vero oblata occasione n °mina susceptorum annunciant praesidi, qui ea sodalium e lencho inscribet. Post decursum arini, qui sodalitati nomen dederant, ( ’oram praeside vel propraeside declarabunt, num in poste- rur n adhuc in sodalitate permanere eiusque regulas obser- v are velint. Unicuique etiam posterius liberum erit, sodali- tatem relinquere. Qui nolorie per longius tempus regulas non observa- Ve rit, praemissa 1'raterna sed inutili admonitione, e soda- iium catalogo delebitur. m 604 >f Haec statuta salutaria hisce adprobamus et confirma- mus. Procurabimus quoque, ut sodalitas haec a Sancta Sede apostolica indulgentiis et gratiis spiritualibus ditetur. Quo facto diem erectionis et constitutionis eius animarum •curatoribus notificabimus. Haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris! (Is. 12, 3). Caput CLXX. De ordine examinis pro munere catechetico in scholis mediis. aximi hodie praesertim momenti est, ut religiosa institutio in gymnasiis, scholis realibus et paeda- gogiis rite instituatur. Scholis enim mediis eisque cognatis praeformantur, qui res religiosas et civiles administrabunt, qui postea ut professores, iudices, medici, magistri, magi- stratus magnum in alios influxum exercebunt; unde eximia cura cavendum est, ne hisce studiis mediis venena immi- sceantur, et curandum, ut haec venena saepe aliunde im- mixta in noxia reddantur iterumque removeantur. Cohortamur ergo sacerdotes, qui in scholis mediis sa- eram religionem docent, ut iuvenes sollertissime instituant •et omni caritate dirigant. In institutione religiosa praeser¬ tim eas doctrinas clare proponant et alte animis infigant, quae impugnantur hodiernis erroribus modernis, ut erro- rum semina tempestive deleant, si quae deprehendant. Praeceptores religionis sedulo curabunt, in quantum pos- sunt, ne reliquis disciplinis, humanioribus imprimis et hi- storicis, pericula creentur animis iuvenum. Non sufficit, si tantummodo doctrina illuminentur discipulorum intellectus, nisi etiam pietate inllammetur cor et affectus. Timendum semper est, ne bdei lumen, oleo pietatis non satis nutritum, sensim obscuretur et tandem penitus exstinguatur. Disci¬ pulorum vitae et moribus sedulo invigilent, arceant eosdem a legendis libris periculosis et a vetitis occultis coetibus et •excitent ad sacramentorum frequentiam piumque usum- * 605 * Curent, ut quovis anno exercitia spiritualia institu- antur vel tempore confessionis paschalis vel tempore feri- arum magnarum. 1 Tempore exercitiorum iuvenes tum ob- lectationibus tum studiis profanis valeclicant, quietem exter- nam, in quantum est possibile, custodiant, solummodo ad animae salutem procurandam intenti, diligenter audiant conciones moderatoris exercitiorum, quibus imprimis ve- ritates et motiva aeterna iuvenibus proponantur, sedulo examinent conscientiam, eliciant sinceram contritionem de peccatis commissis cum firmo et efficaci proposito non amplius peccandi et dignam confessionem instituant, etiam generalem, si necesse est. 2 In quantum fieri potest, piae sodalitates (congregatio Mariana) et confraternitates (sacra- tissimi cordis lesu et purissimi cordis Mariae, sacratissimi rosarii B. M. V.) erigantur. Quum munus praeceptorum refigionis potestatem iu- risdictionis delegatam in se contineat, perspicuum est, idem munus a solo Ordinario conferri posse, a quo iurisdictio emanat. Nullus deinceps, etsi aliunde designatus, hoc of- ficium sine Ordinarij collatione et missione et fidei profes- sione coram Ordinario emittenda aggredi audeat. Ad doctrinam religiosam tradendam utendum est iis libris manualibus, qui ab Episcopis praescripti vel expresse a d id approbati sunt. Perutile erit, si in qualibet dioecesi ab Episcopo con- stituantur viri ecclesiastici, quorum inspectioni subsint °mnes dioeceseos praeceptores refigionis, qui in scholis ^ediis religiosam tradunt disciplinam. 3 Nos de muneris catechetici in scholis mediis gravitate Persuasi iam anno 1894 die 28. Maii sub Nr. 1818 edi- normale , in quo de examinis ordine protalibus ma- gistris directiva statuuntur. Hoc normale anno 1899 in folio officiali dioecesis Lavantinae promulgatum est sub titulo: »DieReligion alsUnterrichtsgegenstandund lugend- dbung an deri Mittelschulen« . 4 1 Synodus dioec. Lav. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 418 427. , Operationes et coustit. Synodi dioec. Lav. anno 1911 congregatae. Mar- “ ur .gi, 1912. Pagg. 428-442. — 3 Acta et constitutiones Concilii provinciae “alisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pagg. 79—81. — * Nor- -k 606 >f Nune vero Nos, respicientes tum praeseriptum Con- ■cilii provincialis tum normale Nostrae dioecesis quoad ordinem examinis pro munere catechetico in scholis me- diis eisque consimilibus ad usitatam disciplinam renovan- dam, haeccestatuimus etutstriete observentur decernimus. 1. Quum edictum de aliquo munere catechetico in schola media vel paedagogio vacante ad princ.-episc. Or- dinariatum devenerit, illud statim publicetur in folio offi- ciali dioecesis Lavarrtinae simulque dies, bora et maleria pro examine instituendo determinentur. Si publicatio per foliurn officiale fieri nequeat, edictum per circulare ad no- titiam sacerdotum veniat publiceturque illud postea in folio offlciali. Examen fiat in princ.-episc. cancellaria Marburgi- 2. Ut ad tentamen praedictum admittantur, ii soli sa- cerdotes petere possunt, qui a) e studiis in gymnasio superiori et examine maturitatis successum bonurn exhi- bent, b) studia theologica cum notis valde bonis absolve- runt et e) tres saltem annos in cura pastorali aut munere •catechetico aut in alio officio ecclesiastico laboraverunt. B. Petitio pro admissione ad examen statim, quurn edictum publicatum fuerit, mediante Officio decanali princ.- ■episc. Ordinariatui porrigatur. 4. Examen peragitur tempore determinato seripto et ore: seripto in clausura, ore corarn commissione, ab Ordi- male verbatim sic sonat: Nachdem das hochheilige Konzil von Trient auf die VVichtigkeit des Lehramtes an den Gymnasien hinge\viesen, fiigt es boi: ne sub specie pietatis impietas disseminetur, statuit čadom sancta Synodus> neminem ad huiusmodi officium admittendum esse, qui prius ab Episcopo loo' do vita, moribus et scientia examinatus et approbatus non fuerit. (Cone. Trid. sess. V. decr. de reform, cap. 1). Die von Fali zu Fali anzuberaumonde K° n ' kurspriifung bat sich auf alle vorzutragenden Disziplinen und auf die Kate- ■cbetik und Pitdagogik zu erstrecken. Die (fesuclie um Zulassung zur Konkurs- priifung sind nach erfolgter Konkursausschreibung unverweilt dureb das vor- gesetzte F.-B. Dekanalamt beim F.-B. Lavanter Ordinariate einzubringen. Selbstverstiindlich wilrde nach den obzitierten Bestimmungen des hochheilig cn Konzils von Trient Ben erbern um eine vakante Stelle, die sich der fur diesen bestimmten E'all ausgoschriebenen Konkurspriifung nicbt unterzogen oder abei' die Prufungsdispens vom Ordinarius loči nicht erwirkt haben, die unbedingt not\vendige missio eanonica nicht erteilt vverden. Entsprechend der Bestimm«"? der I. Diozesansynode von Lavant 1883, pag. 53 et 54 (Gesta et statuta SyB' odi dioec. anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Pag. 201) wird nach erfolgt er Ernennung der Nominierte das Iuramentum profe|sionis fidei Tridontinae zu leisten haben, bevor ihm die kirchliche Mission erteilt wird. (Kirchl. Verord' nungs-Blatt fiir die Lavanter Diozeso 1899. Num. IV. alin. 22. § 22. pag. -K 607 >f nario adhunc finem nominata. Quaestiones pro tentamine scripto exarandae a Nobis confirmatae involucro includan- tur, sigillo obsignentur coramque examinandis aperiantur et praelegantur. 5. Utrumque examen, cuius finis etiam est, nt candi- datus idoneum se probet graves quaestiones in munere «uo in scholis mediis vel paedagogiisobviaspropriis viribus discutiendi et adminiculis litterariis utendi, instituatur, ali- quo respectu habito ad quaestiones nostro tempore cur- rentes nec non ad litteraturam patriam, ex omnibus disci- plinis in scholis mediis vel paedagogiis pertractandis: e theologia apologetica, dogmatica et morali, ex historia eccle- siastica, ex historia revelationis divinae, e catechetica et liturgica, e paedagogica et metliodica. A candidato generaliter loquendo requiritur, ut in examine comprobet, se ad minimum materiam, quae in scholis mediis vel paedagogiis in institutione religiosa tra- ctatur, nosse et exponere posse. 6. Lingua tentaminis ea est, quae in schola respectiva •adhiberi solet. In quaestionibus per examen scripto sol- v endis nullis adminiculis praeter Scripturam sacram et de- creta Concilii Tridentini et Vaticani uti licet. 7. Examine utroque peracto pro unoquoque concur- rente conficitur testimonium signo reipublicae duarum co- ronarum notatum, exhibens non tantum nomen, cogno- rr >en, statum nec non locum, in quo examinatus gymna- ' s ium et studia theologica absolvit, ordinationis annum et n a.inus, quo impraesentiarum fungitur, sed etiam singulas scripto et ore exaratas quaestiones, immo et approbationem, ■pua exprimitur, quod candidatus optime, bene seu suffi- cienter idoneus sit pro munere catechetico in schola media Ve l in paedagogio ad tempus vacante exercendo. 8. Nominatione a caes. reg. Ministerio pro cultu et institutione facta praeceptor religionis ab Ordinario loči P r o isto munere catechetico, pro quo examini se subiecit c inodque nune accepit, omnino necessariam missionern canonicam šibi procuret. Hune in finem tenetur in manus ^rdinarii vel eius ad boe delegati prolessionein lidei iuxta h 608 » formam post Pium IV. a Pio IX. praescriptam emittere nec non iusiurandum a Pio X. contra modernistarum errores in Motu proprio Sacrorum Antistitum iussum praestare. 1 9. Sacrae theologiae Doctores, qui laurea doctoratus theologici in aliqua facultate theologica in Austria aut in universitate Gregoriana Romae sunt decorati, ad approba- tionem pro institutione religiosa in scholis supra dictis, si quod munus vacat, obtinendam nonnisi examini e disci¬ plina catechetica, paedagogica, methodica et liturgica se subiicere obligantur. 10. Singuli in examine pro scholis mediis approbati sacerdotes in concursu parochiali a tentamine ex theologia dogmatica et morali nec non e catechetica eximuntur. 11. In dioecesi semper existat ab Ordinario ad tres vel ad sex annos denominandus vir ecclesiasticus, cuius inspectioni omnes praeceptores religionis subsint, qui in dioecesi Lavantina in scholis mediis et in paedagogiis reli- giosam tradunt disciplinam. Inspectoris est, quotannis se- dulo peracta inspectione princ.-episc. Ordinariatui hac de re referre. Quod ad commissionem attinet, cui concurrentes pro examine instituendo se sistere debent, volumus et ordina- mus, ut illi praesit Praepositus capituli cathedralis vel eius- dem capituli Decanus, cui assistant Inspector religionis pro scholis mediis et paedagogiis designatus qua examinator necnon Canonicus theologalis. Quum praecedens normale iam prelo traditum esset, ad princ.-episc. Ordinariatum a caes. reg. Consilio schola- rum provinciae Styriae devenerunt litterae de die 11. Mah 1912 Nr.3 39 ” 1912, quibus adnexus erat prospectus ordinis examinandi circa institutionem religiosam in scholis me¬ diis eisque aequalibus, quem archiepiscopalis Ordinariatus Vindobonensis mediante Consilio scholarum provinciae Austriae inferioris caes. reg. Ministro pro cultu et institu¬ tione transmisit. 2 1 Operationes et constit. Synodi dioec.Lav. anno 1911 congregatae. Mar- burgi, 1912. 1’agg. 56- 62. — “Im Anscblusse beehre ich mieh dem hocb' wiirdigen fiirstbischotllchen Ordinariate cine Abschrift des vom ftirsterzbiscbot' -K 609 >3- Consilium scholarum provinciae Styriae Nostro officio notum fecit, ordinem descriptam a caes. reg. Ministro pro lichen Ordinariate in Wien im Wege des n. d. Landessehulrates an den Herrn k. k. Minister fiir Kultus und Unterricht gelangten Entvvurfes tur eine Prii- iungsordnung fiir die Kandidaten des Religionslehramtes an Mittelschulen und den diesen gleichgestellten Lehranstalten der Erzdiozese Wien mit dem Be- merken zu iibermitteln, dass der Herr Minister diesen Entwurf in der vor- liegenden Form zur Kenntnis genommen hat. Da es im Interesse des Religionsunterrichtes an den Mittelschulen sehr "'iinschensvert ist, dass in allen osterreichischen Diozesen eine moglichst gleichformige Priifungsvorschrift. fiir die katholischen Religionslehrer erlassen werde, beehre ich mich das fiirstbischdfliche Ordinariat im Sinne des Erlasses des Herrn k. k. Ministers fiir Kultus und Unterricht voml.Mai 1912 Z. 10.476 zu ersuchen, mir ehegefiilligst eine Mitteilung dariiber zukommen zu lassen, °b nicht audi seitens des liochwiirdigsten fiirstbischofiichen Ordinariates in Aussicht genommen werden konnte, diese oder \venigstens eine anniihernd gleiche Prufungsvorschrift fiir die Erlangung der Befahigung fiir den katho- lischen Religionsunterricht an den Mittelschulen und verivandten Lehranstalten erlassen. Ucr Vorsitzende: Clary m. p. Priifungsordnung ftir die Kandidaten des Religionslehramtes an den Mittelschulen und den die¬ sen gleichgestellten Lehranstalten der Erzdiozese Wien. 1. Das Ansuchen um Zulassung zur Priifung kann erst nach dreijahri- ger Tatigkeit in der Seelsorge gestellt \verden. Dasselbe ist in der Regel bei Beginn des Schuljahres bei dem fiirsterzbischoflichen Ordinariate einzureichen u pd mit dom Maturitiitszeugnis sowie dem Index, beziebungsweise den theolo- gischen Studienzeugnissen zu belegen. Im Falle minder entsprechender Quali- hkation kann vom fiirsterzbischoflichen Ordinariate die Niclitzulassung zur Prii- ‘ Uri g ausgesprochen \verden. 2. In dem Gesuche um Zulassung zur Priifung hat der Kandidat das theologiscbe Hauptfach (allgemeine und spezielle Dogmatik, Moral, Kirchen- gcschichto) zu bezeichnen, aus welchem er eine Hausarbeit (Punkt 3) zu lie- te rn bereit ist. Das aus diesem Fache durch den betreffenden Priifungskom- jnissar bestimmte Thema \vird ihm gleichzeitig mit der Mitteilung der Zu¬ lassung zur Priifung bekaunt gegeben. 3. Uber dieses Thema hat der Kandidat in der Frist von 4 Monaten, "'elche in besonders beriicksichtigungs\verten Fallen verliingert \verden kann, eiI >e schriftliche Arbeit in Mindestausmass von zwei Druckliogen zu verfassen, au deren Schlusse die dabei beniitzten (juellen und Behelfe gewissenhaft an- z t>geben sind. Ob von den Kandidaten bereits publizierte theologisch-wissen- Schaftlicbe Arbeiten als Ersatz fiir diese Hausarbeit gelten kbnnen, entscheidet Prufungskominissioii. Doktoren der Theologie sind auf Grumi der von der 'Cologischen Fakultiit approliierten Dissertation von der Hausarbeit dispensiert. 4. IVird iiber Gutachten des betreflenden Priifungskommissars die Haus- ^ fbeit von der Priifungskommission reprobiert, so kann der Kandidat zur \vei- eren Priifung nicht zugelassen \verden. 6. Im Falle der Approbation der Hausarbeit hat der Kandidat an einem v oni fiirsterzbischoflichen Ordinariate bestimmten 'l’age eine Klausurarbeit aus 'allgemeinen Erziehungskunde oder der speziellen Metbodik des Religions- »nterrichtes oline BenUtzung von Ililfsmitteln zu liefern, wofiir ihm 4 Stunden geiviihren sind, und sodann am folgenden Tage vor der vom fiirsterzbischotli- hen Ordinariate bestellten Priifungskommission sicb einer miindliehen Pru- 39 -K 610 H- cultu et institutione agnitum esse, simulque interrogavit, an princ.-episc. Ordinariatus exoptandae uniformitatis causa diunc vel similem ordinem pro sua dioecesi statuere vellet. Ad hanc quaestionem Ordinariatus respondit litteris die 22. Maii 1912 Num. 2501 datis, se normam in dioecesi Lavantina vigentem, quae in substantia congruit proposito examinandi ordini, completurum et in libro synodali, eni titulus »Operationes et constitutiones Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1911 congregatae« puhlici iuris faetu- rum esse. 1 fung zu unterzieben, die sich im Rahmen des durch den Lehrplan der Mittel- schule festgelegten IJnterrichtsstoffes auf allgomeine und spezielle Dogmatik, Moral und Kirchengeschichte unter Einbeziehung bibliseh-arclniologischer und liturgiseker Fragen zu erstrecken hat. Hat der Kandidat eine vorztiglicbe Hausarbeit geliefert, so kann ilim liber Antrag des Referenten die mlindliche Priifung aus dem betreffenden theologischen Hauptfaehe erlassen \verden. Doktoren der Tbeologie haben sich nur der Klausurarbeit aus der allgemeinen Erziehungskunde oder der speziellen Methodik zu unterziehen. Als Priifungs- taxe ist der Betrag von 80 K, von Doktoren der Theologie der Betrag von 40 K zu entrichten. 6. Uber die abgelegte Priifung erhiilt der Kandidat ein vom fiirsterzbi- scboflichen Ordinariate ausgestelltes Zeugnis, durcli \velches er als fiir das Religionslehramt an Mittelschulen in wissenschaftlicher Beziebung sehr gut, gut oder geniigend befahigt erklart wird. 7. Wird dem Kandidaten nach Ergebnis der Priifung die Befiihigung aberkannt, so kann er nach dem Ermessen der Priifungskommission nach Ab- lauf eines Jahres zu einer einmaligen Wiederholung derselben zugelassen vverden. 8. Ist der Kandidat als befahigt zur Erteilung des Religionsunterriehtes erklart worden, so liat derselbe regelmiissig im zvveiten Semester des Schuljahres an einer im Einvernehmen mit dem k. k. n. o. Landesschulrato zu bezeicknenden Mittelschule mindestens durch 2 Stunden vochentlich dem Religionsunterrichte vonviegend auf der Oberstufe beizuivohnen, um durch unmittelbare Anschauung, durch zeitiveilige an die Unterriehtsstunde sich anlehnende didaktisch-metho- dische Besprechungen mit dem lietreifenden Religionslelirer, sovie durch ein- zelne gegen Schluss des Semesters vorzunehmende Lelirversuclie in die Schul- praxis eingefiihrt zu werden. 9. Hat der Kandidat nach abgelegter Priifung bereits durch mindestens ein Semester als provisorischer Religionslelirer in befriedigender Weise Unter- riclit erteilt, so kann er von der Pfiicbt des Hospitierens dispensiert iverden- 1 Mit Bezugnahme auf die sehr geschiitzte Zuschrift vom 11. Mai 191” Z.3 ' ! ' ,, ’ ,? 1912 beehrt sich das F. B. Ordinariat dem hochlbbliehen k. k. La 11 " dessehulrate Nachstehendes diensthoflich mitzuteileu. Das F. B. Ordinariat erliess unterm 23. Mai 1894 Z. 1313 ein eigenes Kormale, betreifend die Konkurspriifung fiir die Religionslelirer an MiR e '" schulen. Dieses Normale wurde im Kirchlichen Verordnungs-Blatte fiir die La- vanter Dibzese 1899. Nr. IV. Abs. 22 republiziert. Die im vorerivahnten Normale enthaltenen Priifungsvorschriften wurden entsprechend vervollstandigt und \verden als alle Diiizesanpriester bindendo Kon- * 611 * Gonfidis, teipsum esse dueem coecorum, lumen eorum, 4 - gothico stylo restaurandi. Veteres ecclesias aliaque historica aedificia, quae a tempore suae fundationis varia incre- menta, mutationes et diversorum stylorum ornamenta nacta sunt, architectae in illam formam et stylum, quem tempore fundationis monstrabant, restituere conati sunt. Jmprimis cathedraies in Gallia septentrionali hoc modo ab omnibus posterioribus altaribus, confessionalibus aliisque utensilibus purificatae sunt, quocl architectae in Bavariasub Ludovico I. et apud nos in variis civitatibus imitati sunt. Sub finem saeculiXIX. effloruitprincipium monumen- ta vetusta mere conservandi, ita ut aedificia, quae variis temporibus e diversis structuris coaluerint, intacta in suo statu permaneant et solummodo a progrediente destructi- one custodiantur. Fautores stylisticae restaurationis et pro- Pugnatores merae conservationis anno 1900 Dresdae in concilio pro cura monumentorum convocato acriter col- luctabantur. Architecta Tornow, qui Mettensem cathedra- •em quam optime secundum usque tune vigentia princi- pia restauraverat et partibus recentioribus deletis omnia in stylo gothico renovaverat, in arenam descendit cum Professore Cornelio Gurlitt, qui principium merae conser¬ vationis propugnavit et euius sententia progressu tem- Poris victrix evasit. Paulo post, anno 1903, Vindobo- oensis professor Aloysius Riegl, vir sagacissimus et tune ad austriaca monumenta protegenda vocatus, novam philosophicam theoriam de monumentorum cura propo- su *t, qua non solum vera artis historiaeque monumenta per rem publicam custodienda essent, sed omnia vetera ope¬ va, si certas antiquitatis notas, praesertim ingruentis proprii interitus exhibent, specialiter invigilanda. insuper omnem r edintegrationem in statum priorem dissuasit et maximum valorem in iis operibus reperit, quae vetustatis vel sui ^'lapsus notas praeseferant. Propterea picturae in muro humido factae et in ecclesiis sub caemento nuperrime ^otectae in suo lacerato statu in ecclesiis retinendae es- Sen t, etiamsi oculos pii populi offenderent. Eodem anno, quo Riegl, etiam Carolus Buls, Bruxel- 'onsis civitatis praefectus, dissertationem de priscis monu- M 620 » mentis restaurandis publicavit sapientercjue distinxit inter opera, humano usui adhuc inservientia, propterea viva vocata, et opera emortua. Prima licebit liberalius restanrare et meliorem in statnm reducere, secunda autem .sine nllo conservandi conatu in puhlica musea transferre iuvabit. Haec distinctio etiam secundum novissimum exem- plar legis austriacae proponitur et secundum § 5 apud Episcopos erit, ut diiudicent, utrum aliquod monumentum inter viva deputandum c,ultuque digne restaurandum sit. Ita decurrente saeculo XIX. vox monumentum varios sensus sortita est. Praeprimis significabat proprie dieta monumenta, clarissimis viris honoris causa posita, postea veteris artis obiecta, pulehra forma conspicua, denique omnia humana opera, notas antiquitatis praeseferentia. Ultimis annis etiam de naturae monumentis sermocinamur i. e. de raris arboribus, eximiis rupibus, pulchris regioni- bus, quae in aliquibus statibus (e. g. Borussia, Saxonia) ■specialibus legibus latis proteguntur. Gum monumentorum cura intime cohaeret tuitio patriae (Heimatschutz). Omnibus notum est, turres ecclesia- sticas in Styria superiore a turribus apud nos usitatis saepissime dissimiles esse, eo amplius a campanilibus ditionis Venetorum. Si quis ergo Venetiis aedificia secun¬ dum modum styriacum construeret, aspectum harmonieum patriae regionis turbaret. Propterea, ne character localis *• custodienda snnt nec restauranda erunt, et ea, quae adhuc cnltui divino inserviunt, quae non solnm servanda, sed in dignum quoque statum revocanda erunt. Difficillima quaestio oritur, si veteres ecclesiae propter auctum numerum fidelium ampliandae sunt, praesertim si de stylo adiungendarum partium agitur. Nec res gene- ratirn solvi potest., sed semper in quovis času speciatim, respectu habito ad obiectum illud eiusque viciniam. Ante viginti annos in sacris aedificationibus et uten- silibus primatum obtinebant stylus gothicus, romanicus et renascentis periodi. Altaria posteriorum saeculorum (XVII. et XVIII.) tune aut in stylum gothieum mutabantur aut ex ecclesiis eiiciebantur, haud respiciendo ad eorum artistieum valorem. Viguit principium unitatis styli. Archi- tectae sic in formis veterum stylorum versati erant, ut eos apprime imitari possent, immo quilibet faber lignarius tali scieniia ex libris variisque artis publicationibus hausta polleret. A pristina insufficienti stylorum imitatione veni- mus ad summam eorum puritatem ac fidelem imitationem. Hodiedum quilibet stylus admittitur, cum quilibet tamquam necessaria historicae artis evolutio censeatur. Nullum opus baroccum destrui licet solummodo propterea, ( inod sit baroccum. In ampliandis veteribus monumentis novisque aedi- nciis in dies frequentius stylus modernus adhibetur paula- timque deerunt artilices in formis stylorum historicorum adhibendis sufficienter versati, quum in academiis scholis- ( iue industrialibus praeprimis foveatur stylus modernus. Insuper modernus architecta relate ad bistorica monu- m enta abhorret a styli unitate, sed omnes reliquias et vestigia veterum temporum servando monumentorum hi- Storicam evolutionem e stylorum servatis notis quibus- c nmque patere vult. In ampliandis ergo ecclesiis non tam 6e stylo quam de harmonica connexione adiungendarum Partium cum antiquis curandum, praesertim autem stu- ^endum, ul. intus spatium sufficiens, amplum et continuum fidelibus occasionem ad altare maius et sacrum suggestum vi dendi caeremoniasque propriis oculis sequendi praebeat. -k 622 >f [am nomen ecclesiae evincit, eam ad populi convocatio- nem vel congregationem creatam esse, qui fmis er go cui- libei architectae vel parocho cordi esse debet. Exterior facies ecclesiarum minoris momenti est et saepius, si desint vires vel locus aptus, secundum veterum basilicarum exempla simplicior esse poterit. Curam monumentorum ubique in Europa res publica šibi arrogavit exercetque. Etiam Summi Pontifices tamquam principes status ecclesiastici severissimas leges (legem Doria-Pamphili anno 1802 et legem Pacca anno 1820) de non immutandis, non vendendis, nec oppignorandis artis obiectis tulerunt. 1 Apud nos in Austria anno 1850 1 Ad rem nostram spectant litterae, quas Eminentissimus Dominus Rapli. Cardinalis Merry del Val, Suao Sanctitatis Status Secretarius, ad Archiepiscopos et Episcopos Italiae de documentorum et monumentorum custodia die 12. De' cembris 1907 direxit: 111.mo e R.mo Signore! L’urgente neccssita di assicurare e regolare la conservazione degli arcbivi, dei monumenti ed oggetti d’arte, custoditi dal clero, ha suggerito al Santo Padre di richiamare su questa importante materia la particolare attcnzione e sollecitudine del Reverendissimo Episcopato italiano. Adempio pertanto 1’incarico aftidatomi da Sua Santita, notiticando a V. S. le seguenti pontificie disposizioni e raccomandazioni. 1. In ogni Diocesi verrii costituito dali’Ordinario un permanente Com¬ missariato diocesano pei docunienti e momimenti custoditi dal clero, con lo scopo preeiso di assicurare e migliorare la conservazione delle cose sovraccennate, tanto nel senso cbe non vengano alienate, quanto in quello cbe siano custodite in buone condizioni. 2. Prima cura del Commissariato sarii di redigere- un semplice ma esattp Catalogo, tanto dei doeumenti conservati negli arcbivi ecclesiastici della diocesi, quanto dei monumenti ed oggetti artistici, custoditi dal clero diocesano. L’un° e 1’ altro catalogo šaril redatto dal rispettivo Commissariato per ogni ente ecclesiastico (Capitolo, Parrocchia ecc.) e per ogni luogo pubblico destinato al culto. Dna copia di tale catalogo verrii conservata nell’ archivio locale (napito- lare, parocchiale ecc.) ed uiraltra pressoil Commissariato stesso, incodesta Curia- 3. (Jualsiasi cambiamento da farsi nello stato della cosa catalogata, P er il quale cambiamento ii catalogo verrebbe ad essere inesatto nel punto rispet¬ tivo, — šara puntualmonte notiticato, avanti di essere eseguito, da chi dia ragione (Capitolo, 1’arroco ecc.) al rispettivo Commissariato che dovrii registrare tale cambiamento, salvo di fare eventuali osservazioni, le quali dovranno essere ten ute nel debito conto. 4. Continua cura del Commissariato sark d’invigilare cbe Panzidetta conservazione venga scrupolosamente assicurata da parte del clero cui spetta. Constatando qualche deflcienza, ne avvertirii subito il responsabile; ed, al bisogno, presentera un motivato ricorso ali’Ordinario, che non mancherii d’infor- marši e di provvedere quanto prima. — D’altra parte, 1’Ordinario non man- cherii in occasione della Sacra Visita di verificare lo stato delle cose alle quah si riferisce la preseute circolare, avvortendone a sua volta il Commissariato p el le opportune disposizioni. 4< 623 >r ■commissio centrali s- de monumentis artis et historiae inve- stigandis ac conservandis instituta est et praecipue ultimis decenniis quam maximam monumentis curam impendit,. Insuper lex specialis de hac re praeparatur et in domo procerum iam proposita, sed nondum absoluta est. Regimen status civilis circa ecclesiastica monumenta varias difficultates parit. Iuxta ius canonicum Ecclesia Ubere de suis bonis disponere potest nec inspectioni rei publicae subiacet. Apud nos autem omnia ecclesiastica bona a gubernio invigilantur, ne dilapidentur. Inter haec etiam artis monumenta numerantur ideoque fori mixti censentur. Ecclesia libere de iis disponit, sed res publica ea tuetur, ne quid detrimenti capiant. Certo variae diffi¬ cultates inter exigentias cultus etdictamen civilis potestatis exoriri possunt, sed bona voluntate exutrimque explanari poterunt. praesertim si (nova lege ferenda) linis divini 5. II Commissariato diocesano šara composto almeno di un Commissario Per i documenti, e di uno pei monumenti. Sara pertanto cura sollecita della s - V. di devenire a tale nomina; ed altresi potendolo, di aggiungere ali’uno ® ali’altro una Commissione di competenti ecclesiastici e laici per coadiuvarne *’opera. 6. II Rev. mo Ordinario non lascera oecasione di dare pratiche indicazioni 0 di fare opportune raecoinandazioni al clero custode come sopra, perche questo possa megtio adempiere il suo cdmpito. l)a parte sua il Commissariato si dara premura di raccomandare la diffusione di opportuni manuali, come anche di tunti di brevi norme pratiche per lo stesso scopo. — Inoltre, considerati i * r equenti e spesso subdoli tentativi di acquisti, cambi ecc. da pane di traffi- oauti, 1’Ordinario terrii rigidamente ferme le vigenti disposizioni canoniche contro le alienazioni, permute ecc., nonche al proprio diritto e dovere di rico- Snizione e di consenso per ogni atto straordinario di simile amministrazione. . Tali sono lo disposizioni che il Santo 1’adre affida allo zelo del Rev. mo ‘‘‘Plscopato italiano, come linee fondamentali per provvedere sempre piii ade- '1'iatamcnte al grave ed onorevolissimo compito del clero, riguardo alla custodia t ei tesori di storia e di arte. Sua Santitii e sicura, che queste linee saranno solo prontamente e pienamente applicato, ma che verranno altresi a con- ourre continue migliorie, ad onore e tutela delle gloriose tradizioni della Chiesa. Colgo intanto con piacere 1’oecasione di raffermarmi con sensi della piu ■oistinta stima Di S. V. 111.ma e R.ma Roma, 12. dicembre 1907. Alf.mo per servirla Card. Merry del Val. 1 iTranslatio in linguam theodiscam reperitur in tolio periodico: Mittei- u “gen der k. k Zentral-Kommission fttr Erforschung und Erhaltung der Kunst- Ul1 « historischen Denkmale. Wien, Mai 1908. Nr. 5. Spalte 129—131. Band VII). -k 624 >*- cultus praeponetur cultui merae artis et si in quaestione r utrum aliqnod obiectum cultu dignum vel restaurandum sit, Ordinariatus sententia tamquamsupremalexhabebitur. Animarum curatis valde proderit quaedam specialia conservationis et custodiae monumentoruin principia scire. Qaoad aedificia iraprimis saltem semel in anno inspici- endum est tectum, utbene nives etimbres arceat. Deinde a muris depellenda humiditas , 1 parietes exterius saepius dealbandi, nisi ex sectis lapidibns consistant. Si necesse erit, tune tales lapides liquore Kessleri (Kessler’s Fluat) imbuantur. Fenestrae valvaeque semper in bono statu ser- ventur. In ecclesiis styli barocco fenestrae variis figuris vel ornamentis pictae minus conveniunt nec a magistratibus rei publicae admittuntur. Picturas in muro humido faetas (al fresco) non licet coloribus novis restaurare nec, si deformes videntur, calce exstinguere; similiter vetitum est, ne imagines oleo in teliš depictae novo oleo obducantur aut repingantur. Utensilia e ligno confecta (altaria, fontes baptismales, sacri suggestus) saepius detergenda sunt et, si necessitas urget, in partibus laceris (non autem tota- liter) inauranda vel pingenda. Res e metallo fusae non sunt inaurandae, si iam patinam monstrent,, quia tune earum valor materialis (commercialis) minueretur. Čampa- nae veteres non sunt in novas transfundendae, sed, si fraetae sunt, reparandae. Etiam viciniam ecclesiarum lex tuebitur: Non licebit eam sine consensu auetoritatis publi- 1 Commissio centralis „K. k. Zentral-Kommission fur I)enlonalpfleg e Dr. H. Holtzinger, Die altchristliche Arcliitektur in 8ystematisclier *narste]lung. Stuttgart, 1889. Pag. 48. a 630 >?• decoratione. Qaae duplex est: architeetonica, arte muratoria vel sculptoria elaborata et e piliš, parastatis, coronidibus et lacunariis e muro et fornice prominentibus consistens,. et pida, in politis parietibus penicilli arte lineas colores- que exhibens prodacta. In ecclesiis styli gothici partes- sustentantes sicut rotunda pila et costae.fusco colore tin- gantur, parietes intermedii autem colore minus opaco.. In templis styli barocco praeferendus ubique clarus color, specialim albus, semper idem pro muris et parastatis. Picturae Sanctos vel sacras historias exhibentes et in muro humido factae sint rarae quoad numerum, invicem cohaerentes quoad sensurn, bene locatae quoad disposi- tionem, perfectae quoad artis executionem. Regula esto: Melior paries dealbatus prae vili pictura. Idem valet de imaginibus oleo in teliš factis, quae insuper numquarn sic locandae sunt, ut lineas architectonicas pilorum vel parastatarum intersecent. Fenestrae e parvis rotundis vel hexagonis vitris com- positae vel alio simplici et nobili modo factae optime ecclesiis ruralibus conveniunt nec requiruntur magni va- loris in vitro designatae picturae. Pavimentum quadratis tabulis albi et nigri coloris ex marmore compositum, sicut in veteribus ecclesiis invenitur, pulcherrimum est nec potest cum eo comparari, quod nuperrime in usum venit et e picto lateritio opere con- stat. Tabulae sepulchrales et inscriptionibus insignitae e pavimento tollantur et in parietibus defigantur. Primo loco in ecclesia ponitur altare, quia sacro- sanctum Missae sacrificium in eo peragitur. In vero sensu dicitur altare solummodo stipiti imposita mensa, moles- autem, quae mensae superstruitur, nec necessaria est nec per mili e et amplius annos in usu erat nec eccle- siasticis praeceptis, quae altare proprie dictum concer- nunt, limitatur. Notum est ruricolas passim aliter sentiro et maximum momentum in superiore altaris fabrica po- nere, sed parochus eos docebit, quod onmis honos et ornatus specialis sacrae tabulae debeatur, et providebit, * 631 » ut haec ara in strictiore sensu sumpta ab omnibus partibus munda digneque decorata sit. Idem valet a fortiore de tabernaculo, in quo super altare maius sanctissima Eucharistia asservatur. Sicut est centrum mysticum totius parochiae, sic et. centrum ar- tisticum i. e. qualibet pulcherrima arte ornatum esse de- beret. Reliqua mensae superposita structura, si imaginem Sancti tutelaris excipis, minoris momenti est et valde differt secundum varios historicos artis stylos. De gothicis huiusmodi monumentis, quaedelicate, minutiose et elegan- ter elaborata erant, in nostra dioecesi nihil fere remansit, abundant autem epitheses (Aufsatz) e saec. XVII. et XVIII., quae tamen iniuste damnantur et quandoque etiam amo- ventur. Figurae Sanctorum nempe nimis inquietum affe- ctum praeseferunt, cum manibus et toto corpore quasi sine causa agunt et moventur nec illam pacificam et internam pietatem produnt, quae sensui nostrorum temporum con- sona esse videtur. Quum autem gustus semper maximis variationibus obnoxius sit, potius valor technicus et histo- ricus talium statuarum ponderandus, quia si liodie huic v el alii non ])lacent, futuris temporibus mutato guslu uiaximi valoris esse poterunt. Praesertim rurales ecclesiae thesaurum in altaribus styli barocco possident, cum qui- bus modernae epitheses, si conferuntur, vel parvo pretio acquisitae infimae notae sunt vel, si artistico valore gau- dent, maximi constant. Pro novis altaribus regula esto, ( luod non tam moles structurae, quam ars respiciatur. Perfecte elaborata imago tutelaris Sancti vel eius statua eolumnis et epistylio circumdata quasi semper sulficiet. Quae de altaribus pronunciavimus, valent etiam quo- a d pulpitum concionatorium, fontem baptismalem, arcam 0r gani aliaque a sculptore elaborata obiecta, ut nempe praeprimis vetera obiecta conserventur, moderna autem s iuiplicem nobilitatem et characterem religiosum prae- seferant. Quoad ornatum ecclesiarum parochi saepius varias ^ifficultates patiuntur, quia agricolae alium gustum habent VUam oppidani. Populus amat coloressatures et variegatos, 632 » •K sicut omnes homines simplicis culturae (etiam Graeci pri- mitivae periodi), dum nobis plus arrident colores fracti vel mixti. Deinde puellae rusticae, si licet, cumulant al- taria et presbyterium sacris imaginibus nullius pretii vel coronis e papyro vel ex abielinis vibicibus contortis, ita ut sacer locus quasi mercium taberna videatur. Difficulter etiam ruricolae intelligunt, quantum discrimen sit inter verum marmoreum lapidem et eius imitationem ex asse- ribus et gypso productam, id est, soliditatem et veritatem materiae non tanti aestimant, quanti externam eius spe- ciem. Memorandum est etiam, quod quaedam aemulatio, quae ruri inter vicinas parochias reperitur, quandoque itidem in artem influit. Si aliqua ecclesia parochialis de novo pingitur, vidni parochiani saepe et suas matrices ab eodem artifice ornari desiderant, etiamsi minus pe- ritus sit vel veteres picturae conservandae forent,. Omnes defectus ruralis gustus autem abunde vin- cuntur notissimo et quasi innato sensu plebis Melis quoad decentiam et splendorem sacri cultus et promptissimo animo collata stipe ecclesias suas quam pulcherrime or- nandi. Iddrco parochus partim rurali gustui indulgebit (tolerando vivos et satures colores), partim sapienter mo- nendo oranem abusurn eradicabit (purgando altaria a su- perfluis coronis et papyraceis floribus), semper autem curabit, ut Melis plebs de pulchritudine parochialis ec- clesiae laetetur. Populus enim artis influxum fortiter per- cipit eoque movetur. Diligat ergo ecclesiam tuni propter pulchritudinem suam tum propter inhabitantem divinarn maiestatem. Tune parochus una cum populo exclamare poterit: Dilexi, Domine, decorem domus tuae et locum Im' bitationis gloriae tuae. (Ps. 25, 8). Domum tuam decet sanctitudo, Domine, in longitudinem dierum. (Ps. 92, 5). * 633 » Caput CLXXIV. De sponsalibus et matrimoniis iuxta decretum Ne temere de die 2 . mensis Augusti 1907 . Tridentina 1 de forma peculiari, in matrimoniis, i invalida sint, contrahendis servanda, praesertim propter singularem promulgationis modam, a sacro Con- cilio praescriptum, non omnia incommoda, quae ex clan- destinis coniugiis oriuntur, impedire potuit. Leges vero canonicae, sponsalia spectantes, aut difficiles ad exe- puendum evaserunt aut animarum saluti minus utiles experientia demonstravit. His rerum adiunctis permotus summus Pontifex Pius X., cupiens memorata damna et pericula removere, die 2. Augusti 1907 per Sacram Congregationem Concilii de¬ cretum Ne temere edidit, quo dispositiones Concilii Pri¬ den ti ni modificantur et accuratius determinantur atque peculiaris forma pro sponsalibus contrahendis inducitur. Tenor huius decreti est hic: Decretum de sponsalibus et matrimonio iussu et Auctoritate S s. D. N. Pii Papae X. a S. Congregatione Concilii editum. Ne temere inirentur clandestina coniugia, quae Dei Ecclesia iustissimis de causis sernper detestata est atque Prohibuit, provide cavit Tridentinum Concilium, cap. 1. -sesa. XXIV. de reform, matrim. edicens: »Qui aliter quam Praesente parocho vel alio sacerdote de ipsius parochi seu Ordinarii licentia et duobus vel tribus testibus ma- 'rimonium contrahere attentabunt, eos Sancta Synodus a d sic contrahendum ornnino inhabiles reddit et huius- In odi contractus irritos et nullos esse decernit.« Sed cum idem Sacrum Concilium praecepisset, ut ^ a le decretum publicaretur in singulis paroeciis nec vim haberet nisi iis in locis, ubi esset promulgatum; accidit ll t plura loca, in quibus publicatio illa facta non fuit;, 1 Cone. Trid. sess. XXIV. cap. 1. de reform, matrim. -k 634 » beneficio tridentinae legis caruerint hodieque careanl et haesitationibus atque incommodis veteris disciplinam adhuc obnoxia maneant. Veram nec ubi viguit nova lex, sublata est omnis clifficultas. Saepe namque gravis exst.itit dubitaiio in de- cernenda persona parochi, qno praesente matrimonium sit contrahendum. Statuit quidem canonica disciplina, proprium parochum enm intelligi debere, cnius in pa- roecia domicilium sit ant qnasi domicilium alterutrius. contrahentis. Veram quia normumquam difficile est iudi- care, certone constet de quasi-domicilio, haud pauca matrimonia fuerunt obiecta periculo, ne nulla essent: multa quoque, sive inscitia bominum sive fraude, illegi- tima prorsus atqne irrita deprehensa sunt. Haec dudum deplorata, eo crebrius accidere nostra aetate videmus, quo facilius ac celerius commeatus cum gentibus, etiam disinnctissimis, perficiuntur. Quamobrein sapientibus viris ac doctissimis visum est expedire, ut mu- tatio aliqua induceretur in iure circa formam celebrandi connubii. Complures etiam sacrorum Antistites omni ex parte terrarum, praesertim e celebrioribus civitatibus, ubi gravior appareret necessitas, supplices ad id preces Apo- stolicae Sedi admoverunt. Flagitatum simul est ab Episcopis tum Europae plo- risque tum aliarum regionum, ut incommodis occurre- retur, quae ex sponsalibus, idest mutuis promissionibus futuri matrimonii privalim initis, derivantur. Docuit enim experientia satis, quae secum pericula ferant eiusmodi sponsalia: primum quidem incitamenta peccandi causarn- que cur inexpertae puellae decipiantur; postea dissidia ac lites inextricabiles. His rerum adiunctis permotus Sanctissimus D. N. Pius PP. X. pro ea quam gerit omnium Ecclesiarum sol- licitudine, cupiens ad memorata darnna et pericula remo- venda temperatione aliqua uti, commisit S. Congregationi Concilii, ut de hac re videret et, quae opportuna aesti- maret, šibi proponeret. * 635 » Voluit etiam votum audire Consilii ad ias canoni- cum in nnran redigendnm constituti nec non Eminentis- simorum Cardinalium, qui pro eodem codice parando spe- ciali commissione delecti sunt: a quibns, quemadmodum et a S. Congregatione Concilii, conventus in eum finem saepius habiti sunt. Omnium autem sententiis obtentis, Sanctissimus Dominus S. Congregationi Concilii mandavit,. ut decretum ederet, quo leges a se, ex certa scientia et matura deliberatione probatae, continerentur, quibus spon- salium et matrimonii disciplina in posterum regeretur eorurnque celebratio expedita, certa atque ordinata fieret. In executionem itaque Apostolici mandati .S. Con¬ cilii Congregatio praesentibus litteris constituit atque de- cernit ea, quae sequuntur. De sponsalibus. I. — Ea tantum sponsalia habentur valida et cano- uicos sorliuntur effectus, quae contracta fuerint per scrip- turam subsignatam a partibus et vel a parocho aut a loči Ordinario vel saltem a duobus testibus. Quod si utraque vel alterutra pars scribere nesciat, id in ipsa scriptura adnotetur; et alius testis addatur,. lui cum parocho aut loči Ordinario vel duobus testibus, de quibus supra, scripturam subsignet. II. — Nomine parochi hic et in sequentibus articulis- Ve nit non solum, qui legitime praeest paroeciae canonice ei “ectae; sed in regionibus, ubi paroeciae canonice ere- ctae non sunt, etiam sacerdos, cui in aliquo definito ter- r dorio cura animarum legitime commissa est, et parocho ae fiuiparatur; et in missionibus, ubi territoria necdum Perfecte divisa sunt, omnis sacerdos a missionis Mode- ra tore ad animarum curam in aliqua statione universa- 'iier deputatus. De matrimonio. III. — Ea tantum matrimonia valida sunt, quae contrahuntur coram parocho vel loči Ordinario vel sacer- dote ah alterutro delegato et duobus saltem testibus,. -k 6B6 ;+ iuxta tamen regulas in sequentibus articulis expressas et salvis exceptionibus, quae infra n. VII et Vlil ponuntur. IV. — Parochns et loči Ordinarius valide matri- monio adsistunt, § l.° a die tantummodo adeptae possessionis bene¬ ficij vel initi officii, nisi puhlico decreto nominatirn fue- rint excommunicati vel ab officio suspensi; § 2.° intra limites dumtaxat sui territorii: in quo matrimoniis nedum suorum subditorurn, sed etiam non subditorum valide adsistunt; § B.° dummodo invitati ac rogati et neque vi neque metu gravi constricti requirant excipiantque contrahen- tium consensum. V. — Ličite autem adsistunt, § 1,° constito šibi legitime de libero statu contra- lientium, servatis de iure servandis; § 2.° constito insuper de domicilio vel saltem de menstrua commoratione alterutrius contrahentis in loco matrimonii; § B.° quod si deficiat, ut parocbus et loči Ordina¬ rius ličite matrimonio adsint, indigent licentia parochi vel Ordinarij proprii alterutrius contrahentis, nisi gravis intercedat necessitas, quae ab ea excuset. § 4.° Ouoad vagos, extra casum necessitatis parocho ne liceat eorum matrimoniis adsistere, nisi re ad Ordf- narium vel ad sacerdotem ab eo delegatum delata U* ■centiam adsistendi impetraverit. § 5.° In quolibet autem času pro regula habeatur, ut matrimonium coram sponsae parocho celebretur, nisi aliqua iusta causa excuset. VI. — Parocbus et loči Ordinarius licentiam con- cedere possunt alii sacerdoti determinato ac certo, ut matrimoniis intra limites sui territorii adsistat. Delegatus autem, ut valide et ličite adsistat, servare tenetur limites mandati et regulas pro parocho et loči Ordinario n. IV et V superius stalutas. VIL — Imminente mortis periculo, ubi parochus vel loči Ordinarius vel sacerdos ab alterutro delegatus -k 637 >f haberi nequeat, ad consulendum conscientiae et (si ca- sus ferat) legitimationi prolis, matrimonium contrahi va- bde ac ličite potest coram quolibet sacerdote et duobus testibus. VIII. — Si contingat, ut in aliqua regione parochus. locive Ordinarius aut sacerdos ab eis delegatus, coram quo matrimonium celebrari queat, haberi non possit, eaque rerum conditio a mense iam perseveret, matrimo¬ nium valide ac ličite iniri potest emisso a sponsis for¬ mah consensu coram duobus testibus. IX. — § l.° Celebrato matrimonio, parochus vel, qui eius vices gerit, statim describat in libro matrimoniorum nomina coniugum ac testium, locum et diem celebrati matrimonii atque alia iuxta modum, in libris ritualibus v el a proprio Ordinario praescriptum; idque licet alius. sacerdos vel a se vel ab Ordinario delegatus matrimonio adstiterit. § 2.° Praeterea parochus in libro quoque baptiza- torum adnotet, coniugem tali die in sua parochia ma¬ trimonium contraxisse. Quod si coniux alibi baptizatus hierit, matrimonii parochus notitiam initi contractus ad Parochum baptismi sive per se sive per curiam episco- Palern transmittat, ut matrimonium in baptismi libram re feratur. § 3.° Quoties matrimonium ad normam n. VII aut Vlil contrahi tur, sacerdos in priori času, testes in altero, bnentur in solidum cum contrabentibus curare, ut initum coniugium in praescriptis libris quam primum adnotetur. X. — Parochi qui heic hactenus praescripta viola- Ve rint, ab Ordinariis pro modo et gravitate culpae puni- a ntur. Et insuper si alicuius matrimonio adstiterint contra Praescriptum § 2' et 3' num. V, emolumenta stolae sua faciant, sed proprio contrahentium parocho remittant. XI. — § l.° Statutis superius legibus tenentur om- nes in catholica Ecclesia baptizati et ad eam ex haeresi cll| t scbismate conversi (licet sive hi sive illi ab eadem P°stea defecerint), quoties inter se sponsalia vel matri- ^onium ineant. -K 638 » § 2.° Vigent quoque pro iisdern, de quibus supra, •catholicis, si cum acatholicis sive baptizatis sive non baptizatis, etiam post obtentam dispensationem ab impe- dimento mixtae religionis vel disparitatis cultus, sponsalia vel matrimonium contrahunt; nisi pro aliquo particulari loco aut regione aliter a S. Sede sit statntum. § 3.° Acatholici sive baptizati sive non baptizati, si inter se contrahunt, nullibi ligantur ad catholicam sponsalium vel matrimonii formam servandam. Praesens decretum legitime publicatum et promul- gatuin habeatur per eius transmissionern ad locorum Or- dinarios: et quae in eo disposita sunt ubique vim legis habere incipiant a die sollemni Paschae Resurreclionis D, N. L C. proximi anni 1908. Interim vero omnes locorum Ordinarij curent, hoc -decretum quamprimum in vulgus edi et in singulis sua- rum dioecesum parochialibus ecclesiis explicari, ut ab omnibus rite cognoscatur. Praesentibus valituris de mandato speciali Sanctis- simi D. N. Pii PP. X. contrariis quibuslibet etiam pecu- liari mentione dignis minime obstantibus. Datum Romae die 2 a mensis Augusti anni 1907. f Vincentius Gard. Ep. Praenest., Praefectus. C. de Lai, Secretarius. Rationes gravissimae, quae immutationem formae Tridentinae in contrahendis matrimoniis et novam formam pro ineundis sponsalibus post.ulabant, in praefatione de- creti praeallati Ne temere indicantur. Plura enim loca, in quibus publicatio formae Tri¬ dentinae facta non est, beneficio huius formae caruerunt et haesitationibus atque incommodis veteris disciplinae adhuc obnoxia manebant. Sed etiam ubi viguit lex Tridentina, gravis saepe exstitit dubitatio in decernenda persona parochi, quo prae- sente matrimonium sit contrahendum. Statviit quidem canonica disciplina, proprium parochum eum intellig 1 debere, cuius in parochia dornicilium sit aut quasidomi' •cilium alterutrius contralientis. « 639 » Veram quia nonnumquam difflcile est indicare, cer- tone constet de quasidomicilio, haud pauca matrimonia fuerunt obiecta periculo, ne nulla essent: multa quoque, sive inscitia hominum sive fraude, illegitima prorsus at- que irrita deprehensa sunt. Haec dudum deplorata eo crebrius acciderant nostra aetate, quo facilius ac celerius commeatus cum gentibus etiam dissiunctissimis perficinntur. Incommodis qnoque occurrendum erat, quae ex spon- salibus, id est mutuis promissionibus futuri matrimonii, Privatim initis, derivantur. Docuit enim experientia satis, Mae secum pericula ferant eiusmodi sponsalia: primum Midem incitamenta peccandi causamque, cur inexpertae Puellae decipiantur; postea dissidia ac lites inextricabiles. Decretum hoc, editum ex rationibus gravissimis, per Mssionem ad locorum Ordinarios legitime publicatum et Promulgatum est; et quae in eo continentur, ubique vim i e gis habere coeperant a die sollemni Paschae Resurre- ctionis 1). N. I. Chr. anni 1908, id est a die 19. Aprilis 1908. De modo, quo decretum hoc effectui dari debeat, P e culiarem insiructionem iam publicavimus 1 ; sed in hac quoque Synodo dioecesana illud explicare iuvat, ut de¬ cretum istud quoad ornnes suas partes rite cognoscatur ct religiose observetur. 2 * 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt fur dieLavanter Diozese 1908. Nr. IV . alin. f 4 * * * - pagg. 65-70. — a Dr. Johann B. Haring, Das noue Ehedekret Ne temere. Graz, 1907. — I)r. Alois Sehmiiger, Form der Ehekonsenserklarung und der Verlobmsse nach dem romischen Dekret Ne lemtre vom 2. August 1907. VVien uud Leipzig, 4 "08, — Dr. August Knecht, Die neuen eherechtlichen Dekrete. Koln, 1907. K. Bosch, Die Reform des kirchlichen Ehesehliessungsrechtes durch 1 apst 1 ' u s X. Leipzig, 1907. — H. Noldin S. L, Decretum de sponsalibus et matri- ttioniis S. C. C. 2. Ang. 1907 cum declarationo. Oeniponte, 1908. — Gasimiro Lard. Gennari, Breve comment.o della nuova loggo sugli sponsali e s ul matn- ®°nio. Edit. 3. Roma, 1908 — B. Ojetti, Jus antepianum et Pianum ex decreto Ne temere. Roma, 1908. — H. M. Pezzani, De celehratione sponsali um et matri- m °nii. Roma, 1908. — Dr. Franz Heiner, Das neue Verlbbms- und Lheschlies- 8ll ngsrecht in der katholischen Kirche. Mttnster, 1908. — Idom, Ras alte und ??. 8 neue Verlobnis- und Eheschliessungsrecht in commentario Archiv tur katn. kirchenreeht 88 (1908) 480 ft'. — Arthur Vermeersch, De torma sponsalium Matrimonii. Brugis, 1908. - P. Meinrad Bader, Uber das neue Verlob.mgs- Rekret. Innsbruck, 1908. — I. Alberti, Commentanum m recens decretum S. V Concilii de sponsalibus et matrimonio. Friburgi in Bnsgovia J08. — Guil. lemlt, Analvsis theologico-canonica decreti Ne temere. Romae, 190J. Anuieas nretherr v. I)i Pauli, Kommentar zum Dekrete Ne temere. Graz und \\ien, -K 640 r5- De extensione decreti. 1 Hoc decreto ligantur omnes catholici vel potius ii, qui in catholica Ecclesia baptizati considerantur, videlicet 1. Omnes in Ecclesia catholica baptizati, qui fideles permanserunt. 2. Omnes catholice baptizati, qui ab Ecclesia postea defecerunt. 3. Omnes acatholice baptizati, qui ex haeresi vel schismate ad Ecclesiam catholicam conversi in ea fide- liter manserunt. 4. Omnes acatholice baptizati, qui ex haeresi vel schismate ad Ecclesiam catholicam conversi postea ab ea defecerunt. 5. Omnes acatholice baptizati, qui ad fidem catho¬ licam conversi, postea ab ea defecerunt, etiam in iuve- nili vel infantili aetate. 2 6. Ligantur etiam omnes, de quibus supra, catholici, si cum acatholicis, sive baptizatis sive non baptizatis, etiam post obtentam dispensationem ab impedimento mixtae religionis vel disparitatis cultus, sponsalia vel matrimonium contrahunt. Hac dispositione iis in regionibus, in quibus deda- ratio Benedictina vigebat, gravis immutatio statuta est. Sublatum est enim principium, hucusque fere passim acceptatum, scilicet sic dieta communicatio exemptionis, vi cuiuSj exemptio a forma Tridentina, qua una pars gaudet, alteri communicatur, abrogata est. Ab hac lege eximuntur tantum illi, pro quibus Constitutio Provida Pii X. data est. Non ligantur hoc decreto catholici ritus orientalis, si inter se matrimonia contrahunt. Si vero matrimonium initur a catholico ritus latini cum catholico ritus orien- 1909. — Aloysius Desmet, De sponsalibus et matrimonio. Brugis, 1909. " Dr. Carolus Kicfer, Nova decreta de sponsalibus et matrimonio cum declara - tionibus authonticis. Eystadii, 1910. — Dr. Martin Leitner, Die VerlobungS' und Ehescbliessungsform nach dem Dekrete Ne temere. 6. Auflage. RegenS' burg, 1911. 1 Decretum Ne temere, art. XI. — 2 S. Congregatio Concilii dio 1. ' 1908 sub V. — Kirchliches Verordnungs-Blatt fttr die Lavanter Diozese 190°' Nr. V. alin. 43. pag. 79 et 80. — 8 lbidem sub IV. — 4 Ibidem sub I. -k 641 * tališ, non servata forma praescripta, invalidum esset matrimonium. 1 Excipiuntur ab hac dispositione graeco-catholici dioe- cesium Leopolitanae, Przemyšliensis, Stanislaopolitanae una cum graeco-catholica parochia S. Barbarae Vindobonae et terra Bukowina, ad quas decretum Ne temere de forma sponsalium ac matrimoniorum extensum est. 2 Acatholici quoque, sive baptizati sive non baptizati, si inter se matrimonia contrahunt, nullibi adstringuntur ad catholicam sponsalium vel matrimonii formam. Hac ratione sublata sunt omnia dubia quoad valorem Matrimoniorum acatholicorum, si inter se coniugia ineunt. Hoc enim in času certa forma ipsis praescripta non est. De sponsalibus. 3 Ius ecclesiasticum commune usque ad decretum Ne temere peculiarem formam pro contrahendis sponsalibus M>n praescripsit. Exinde haud pauca incommoda orta s unt, ut iam supra exposuimus. Propterea etiam in Nostra Synodo dioecesana 1900 instituta a clandestinis sponsa- iibus dissuasum est. 4 1. Ut incommodis his occurreretur, in decreto Ne temere certa et determinata forma pro ineundis sponsa¬ libus inducta est. Iuxta hanc formam sponsalia duplici modo iniri pos- sunt, vel a) per scripturam subsignatam a partibus et -° c f parocho aut loči Ordinario, vel b) per scripturam subsignatam a partibus et saltem duobus testibus. Nomine parochi ex dispositione decreti Ne temere M Nostra dioecesi intelligitur ille, qui legitime praeest Paroeciae canonice erectae, cui cura animarum legitime c °mmissa est. Sunt ergo parochi proprie dieti, vicami per- Petui, vicarii temporanei, provisores rite instituti. Nomine Ordinarii loči veniunt: Summus Pontifex pro _ Universa Ecclesia, Episcopus eiusque \ icanus generalis ,, ’ sTCongregatioConcilii die 28.Martii l908. — ‘S.CongregatiodePropagan- ualidedie5.Maiil911 (Foliumdioecesisgracco-catholicaeLeopolitanaededie6.Iu- Jlf 1911). — 8 Decretum Ve temere, art. I. et II. — 4 Actiones et constitutiones Synodi 'oecesanae Lavantinae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Pag. 346 et 357. 41 -k 642 * et vacante sede Vicarius capitularis (Administrator) pro dioecesi. Duplex modus, quo sponsalia iniri possunt, positus est in qualificatione testium. In primo času scriptura subsignatur a parocho vel Ordinario loči: hi sunt testes officiales. In secundo času subsignatur scriptura a duobus testibus simplicibus. Qualitates pro testibus requisitae sunt: Usus rationis et scientia scribendi. Coeci, surdi, muti testes esse non possunt. Quod si utraque vel alterutra pars scribere nesciat, id in ipsa scriptura adnotetur; et alius testis addatur, qui cum loči parocho aut loči Ordinario vel duobus te¬ stibus, de quibus supra, scripturam subsignet. Ut sponsalia valida sint, requiritur etiam unitas actus, id est testes subsignare debent scripturam corarti sponsis et vice versa sponsi corarn testibus vel saltem subsignationem a se factam affirmare debent. Subsignatio scripturae a quocumque parocho vel Ordi¬ nario fieri potest, sed intra limites dumtaxat sui territorii- Ad hunc actum delegatio concedi nequil. Cooperatores nonnisi ut simplices testes adhiberi possunt. Ut sponsalia valide contrahantur, annotari debent dies, mensis, annus initi contractus sponsalitii. Certa verba pro contractu non sunt praescripta, requiritur tamen, ut iis promissio sponsalitia exprimatur. 1 Recipi possunt in contractum sponsalitium etiam con- ditiones, pro quibus ius hucusque vigens valet. Subsignatio sponsorum et testium propria manu, non alio modo, fiat. Ineundi tamen sponsalia obligatio nulla exsistit. 2. Quoad effectus sponsalium per decretum Ne temerc nihil immutatum est. Sunt enim, sicut hucusque: a) fid eS sponsalitia, b) obligatio ineundi matrimonium, nisi adsil causa rescindendi sponsalia, c) invalida contractio spon¬ salium, non solutis prioribus sponsalibus, d) impedimen' tum matrimonium prohibens ob sponsalia, e) impedimen- 1 Sacra Congregatio Concilii die 27. Iulii 1908. (Acta S. Sediš 1^0®- Vol. XLI. pag. 510 sq). +! 643 >f tum dirimens publicae honestatis, proveniens ex spon- salibus. Notandum tamen est, istos effectus sponsalia tune tantum producere, si in forma decreti Ne temere legitime contraeta sunt. B. Reclamatio contra sponsalia vel contra nuptias ob sponsalia priora fieri non potest, nisi seriptura sponsalium producatur vel, si haec seriptura produci nequit, saltem eius exsistentia per testes probari possit. Reclamare non potest, nisi pars in iure suo laesa. 4. Quoad dissolutionem sponsalium immutatio inducta non est. Forma tantum dissolutionis, respectu habito ad seripturam, dubio subiici potest. Sed hoc dubium facile tollitur, applicando prin- cipium: Omnis res, per quascumque causas nascitur, per easdem dissolvitur. 1 Hinc dissolutio sponsalium fieri poterit vel per dilacerationem seripturae vel per exarationem con- trarii documenti vel per annotationem dissolutionis in nadem seriptura. Quoad eontrahentium eorumque consensus qualitates Valent illa, quae iam prius in iure statuta sunt. Catholici et acatholici, si invicem sponsalia contrahunt, Ugantur forma in decreto Ne temere praeseripta. Ubi frequentius sponsalia ineuntur, liber sponsalium a d exemplum iam praeseriptum 2 adornetur. 1 C. 1. X. V. 41. — a Kirchliches Verordnungs-Blatt fttr die Lavanter niozese 1908. Nr. IV. alin. 34. pag. 70: Num. (Numerus progrossivus aetorum) N. N. (Praenomina sponsorum) ^nno Domini millesimo nongenlesimo die vero mensis coram me. I arocho ecclesiae S. '• 1T it at is vel loči !P°nsaliamutuo consensu contraxerunt: U.nus 5 -. ex paroecia professione n.na f . et . ex paroecia praesentibus testibus: D.no lil' ex paroecia D.no iil- ex paroecia Subsignantur: Parochus a) Sponsus Sponsa Testes . a) Seriptura debet subsignari a parocho (vel ab Ordinario loči) et a ®Ponsis vel a sponsis et a duobus testibus. 41 * ■K 644 >r Dem atrimonio. 1 2 Decreto Ne temere forma Tridentina ad totum orbem terrarum extensa est, exceptis tantum duobus casibus, de quibus inferius. Matrimonia vigore huius decreti valida sunt, si coram loči parocho vel loči Ordinario vel sacerdote ab alterutro delegato et duobus saltem testibus iuxta regulas in hoc decreto expressas contrahuntur. 1. Parochus et loči Ordinarius valide matrimonio assistunt: a) A die adeptae possessionis beneficii vel initi officn. Requiritur ergo institutio corporalis vel investitura realis; non suflicit amplius institutio canonica vel collativa. Qui vero puhlico decreto nominatim excommunicati vel ab ofjicio suspensi sunt, hoc iure privantur. Excommunicatio vel suspensio latae sententiae hunc effectum tune tantum habet, si sententia iudicis declara- toria constat, ipsos huiusmodi censura irretitos esse. Suspensio autem fieri debet ab ofjicio, nam suspensio a benejicio etiam nominatim puhlico decreto faeta ius assi- stendi non adimit. b) Intra limites dumtaxat sui territorii, in quo matri - moniis nedum suorurn subditorum, sed etiam non subditorum valide assistunt. Unde ad validam assistentiam non postulatur amplius parochus proprius, in cuius territorio nupturientes vel saltem alteruter domicilium vel quasidomicilium habent, sed ad validam assistentiam sufficit, ut in loco degant. Si sponsus vel sponsa vel utraque pars seribere nesciat, loco subsi- gnationis adnotetur, quod seribere nescit, et subsignetur seriptura a parocho et ab uno saltom teste. Testis esse potest tum vir tum mulier. Monitum. — Parochus moneat sponsos, antequam subsignent: 1. de g ra ', 1 obligatione ex iustitia contrahendi matrimonium, nisi mutuo consonsu dissentiant, 2. de impedimento impediente matrimonium cum quolibet alio, quod induoit haec obligatio, nisi mutuo consensu solvant sponsalia, 3. de impedimento puhlic 3 * * ; 6 honestatis dirimente matrimonium cum consanguineis in 1. gradu alterius coniug 18 (patre, matre, filio, filia, fratre, sorore), etiamsi mutuo consensu sponsaii a solvant. 1 Decretum Ne temere, art. III.—X. -k 645 ;*■ Haec tamen dispositio pro superioribus et curatis militaribus non valet. Nam quoad istos hoc decreto nihil immutatum est. 1 c) Dummodo invitati ac rogati et neque vi neque metu gravi constricti requirant excipiantque contrahentium con- sensum. Parochus ergo vi huius dispositionis non est testis * trimonium celebrari queat, haberi non possit, eaque rerum ■conditio a mense iam perseveret, matrimonium valide et ličite iniri potest emisso a sponsis formati consensu coram duobus testibus. Ad contrahendum ergo matrimonium coram duobus testibus requiritur: ♦ a) Impossibilitas physica et moralis, ut parochus vel loči Ordinarius vel ab eis delegatus sacerdos haberi queat. b) Haec impossibilitas ad atiquam regionem extendi ■debet. c) Haec rerum conditio a mense perseveret. d) Consensus formalis a sponsis coram duobus te¬ stibus ernitti debet. In praxi haec contingere possunt tempore revolu- tionis vel belil. In regionibus missionum istae conditiones saepius verificantur. 6. Celebrato matrimonio parochus vel, qui eius vices gerit, stalim describat in libro matrimoniorum nomina coniugum ac testium, locum et diem celebrati matrimonii atque alia iuxta modum, in libris ritualibus vel a pro- prio Ordinario praescriptum; idque licet alius sacerdos v el a se vel ab Ordinario delegatus matrimonio adstiterit. Praeterea parochus in libro quoque baptizatorum ad- n °tet, coniugem tali die in sua paroclha matrimonium contraxisse. Quod si coniux alibi baptizatus fuerit, ma¬ rmorni parochus notitiam in iti contractus ad parochum baptismi sive per se sive per curiam episcopalem trans- hiittat, ut matrimonium in baptismi librum referatur. Quoties matrimonium ad normam sub num. 4 et b expositam contrahitur, sacerdos in priori času, testes ln altero, tenentur in solidum curri contrahentibus curare, initum coniugium in praescriptis libris quam primurn adnotetur. Dispositio de descriptione matrimoniorum in libro Parochiali fere in omnibus cum iure hucusque vigente 'Concordat, continet tamen ordinationes accuratiores. Parochus veliš,qui eius vices gerit, describatin libromatri- r Uoniorum matrimonia contracta. Haec descriptio statim fiat. * 650 * Praeterea parochus in libro quoque baptizatorum adnotet, coniugem tali die in sua parocbia matrimonium contraxisse. Si coniux alibi baptizatns est, matrimonii parochus notitiam initi contractus matrimonialis ad parochum bap- tismi mittat, ut in baptismi libram referatur. 7. Paroclu, qui praescripta decreti Ne temere viola- » verint, ab Ordinario pro modo et gravitate culpae puniantur.. Concilium Tridentinum hac in re statuit: »Quod si> quis parochus . . . alterius parochiae sponsos sine illorum parochi licentia matrimonio coniungere aut benedicere ausus fuerit, ipso iure tamdiu suspensus maneat, quam- diu ab Ordinario eius parochi, qui matrimonio interesse debebat, seu a quo benedictio suscipienda erat, absol- vatur. 1 Etsi in decreto Ne temere, sicut in Concilio Triden- tino, de parocho tantum sermo sit, procul dubio etiam alius sacerdos, si praescripta violaverit, poenis ecclesiasti- cis subiacet. Discrimen inter ius Concilii Tridentini et decreti Ne- temere in eo est, ut in posterum suspensio non ipso iure incurratur, sed per sentientiam iudicialem ab Ordinario- infligi debeat. Quoad nupturientes et testes in hoc decreto poena nulla statuitur; relinquitur ergo prudenti arbitrio Ordinarij. Poenae quoque parochi arbitrariae sunt. Possunt qui- dem infligi poenae hucusque decretae, sed etiam aliae non excluduntur. Haec, fratres dilectissimi, vobis quoad decretum Ne temere servanda propormntur, ut ipsi, dispositionibus- huius decreti penitus iinbuti, et munus vestrum hac in re rite exercere et populum, ut praescriptum est, 2 conveni- enter docere possitis. Omnia autem . . . secundum ordinem fiant. (I. Cor. 14, 40). Ut populus fidelis integra atque incorrupta doctrina. de sacramento matrimonii instruatur de his, quae ad ser- vandam eius dignitatem Ecclesia statuenda esse duxit, 1 Sess. XXIV. cap. 1. de reform, matrim. — * Decretum Ne temere in cal*' e - ■n 651 » instructionem peculiarem pro populo christiano in Synodo* dioecesana anno 1900 instituta 1 publicavimusetstatuimus,. ut prima Dominica post Epiphaniam ex ambone prae- legatur. Quum tenor huius instructionis cum iis, quae in; decreto Ne temere disposita sunt, non quoad omnia con- gniat, memoratam instructionem hisce abrogamus et in eius locum substituimus aliam instructionem, quam in folio officiali dioecesis Lavantinae anno 1909 evulgavimus, 2 ' et praecipimus, ut quotannis praedicta Dominica prima. Post Epiphaniam in ecclesia legatur. Instructio de sacramento matrimonii. In Christo carissimi! Matrimonium, septimum ex legis evangelicae sacra- uientis, pro societate humana maximi ponderis est. Ex oiatrimonio, indissolubili coniunctione unius viri et unius. uiulieris, originem ducit familia. Matrimonium vitae fami- liaris radix est. Si radix sana, stipes robusta; si radices; cauteriatae, corrupta arbor. Ubi pii coniuges, ibi familia sancta; ubi matrimonia moraliter putrida, ibi genus depra- vatum. Bona familia parit gen eri humano bona membra, reipublicae egregios cives, Ecclesiae catholicae sapientes. sacerdotes, pios magistros et bonos pastores, statui reli- gioso digna membra, coelo sanctos. Sane, immensa est benedictio, quae ex familia proba redundat in genus. humanum, in rempublicam, in Ecclesiam et in coelum! Ut autem hanc benedictionem coelestem parentibus et societati humanae paret, matrimonium secundum san- etam Dei voluntatem contrahi debet. Hinc scire necesse es t, quam venerabile sit matrimonium institutione, fine e t dignitate, ad quam evectum est a Christo Domino, ( iuidque requiratur, ut matrimonium valide, ličite et modo tteo placito ineatur. 1 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1900- ' Q stitutae. Marburgi, 1901. Pagg. 331—362. — 2 Folium officiale dioecesis. Uavantinae 1909. Nr. I. alin. 2. pagg. 2—11. -k 652 h- 1. Dominus Deus, qui hominem creavit, matrimonium ■quoque instituit. Nam Deus ipse, qui hominem creavit masculum et feminam nec non voluit per ipsos propagari genus humanum, quod promulgavit, dicens: Crescite et multiplicamini et replete terram (Gen. 1, 28), profecto ■etiam institutor matrimonii haberi debet. Ula viri et mulieris coniunctio quo sapientissimis Dei consiliis responderet aptius, vel ab institutione sua duas potissimum, easque in primis nobiles, quasi alte impressas et insculptas praesetulit proprietates, nimirum unitatem et perpetuitatem. Quod ipse primus humani generis parens Adam divini Spiritus instinctu pronunciavit, dicens: Hoc nune os de ossibus meis, et car o de čarne mea.. quam ob rem relinquet bomo patrem suum et ma- trem, et adhaerebit uxori suae; et erunt duo in čarne una. ■(Gen. 2, 28. 24). Idem declaravit et aperte confirmavit divina auctoritate Iesus Christus, verbis istis adiungendo: Itaque iam non sunt duo, sed una caro. Quod ergo Deus • coniunxit , bomo non separet. (Matth. 19, 6). Quum igitur in contrahendo matrimonio agatur de nectendo vinculo indissolubili, exinde sponsi maxima cir- cumspectione uti debent hac in re gravissima. De matrimonio, institutione iam tam praestante, non ■exiguam neque postremam curam adhibuit ipse restitutor •dignitatis humanae, Iesus Christus. Etenim nuptias in Cana Galilaeae ipse praesentia sua nobilitavit, primoque ex prodigiis a se editis fecit memorabiles (Ioan. 2, 1 sqq); quibus causis vel ex eo die in hominum coniugia novae ■cuiusdam sanctitudinis initia videntur esse profecta. Deni- que Christus Dominus ad sacramenti dignitatem evexit matrimonium simulque effecit, ut coniuges, coelesti gratia, quam merita eius pepererunt, septi ac muniti, sanctitatem in ipso coniugio adipiscerentur, et supernaturaliter homim •daretur ea vis, qua naturaliter caret, obligationes matri- moniales recte servandi. Tanta quum sit matrimonii dignitas, firmitaset sancti- tas, nemo illud contrahere contendat, nisi rite praeparatus et religiose servatis omnibus praeceptis Ecclesiae. « 653 » 2. Imprimis probe intelligant omnes, non cogi ali- quem nlla lege acl contrahendum matrimoninm, nec ante~ ponendum esse statum coniugalem statui virginitatis vel coelibatus, sed melius ac beatius esse, manerein virginitate vel coelibatu quam iungi matrimonio. Qui sine uxore est,. ait s. Paulus, sollicitus est, qua,e Domini sunt, quomodo pla¬ eeat Deo. Qui autem cum uxore est, sollicitus est, quae sunt mundi, quomodo plaeeat uxori, et divisus est. Et mulier innupta et virgo cogitat, quae Domini sunt, ut sit sancta c orpore et špiritu. Quae autem nupta est, cogitat, quae- sunt mundi, quomodo plaeeat viro. (I. Cor. 7, 32—34). Nihil beatius in hac vita fidelibus potest contingere, quam ut animus nulla mundi cura distraetus sedataque et re- stincta omni carnis libidine in uno pietatis studio et coele- stium rerum cogitatione conquiescat. Huic eximiae virtuti, scilicet castitati, studeant etiam illi, qui ad statum matrimonialem vocati sunt. Optima enim praeparatio ad statum coniugalem est vita casta, pietas fide plena et industria laboriosa. 3. Attamen quia, ut observat s. Paulus, unusquisque proprium donum habet a Deo; alius quidem sie, alius vero- ®*e (I. Cor. 7, 7), quilibet christianus, antequam eligat statum matrimonii, serio coram Deo et cum Deo per- Pendat, utrum vocatus sit ad hunc statum habeatque necessarias proprietates nec ne. Si omnibus religiose perpensis ad statum matrimonia¬ lem vocatum se putet, tune intelligat, in coniungendis Ulatrimoniis virtutem potius et moram similitudinem quam etivitias et pulehritudinem spectandas esse, neque se hu- m anam aliquam rem aggredi, sed divinam, in qua singu- laris mentis integritas et pietas adhibenda est. Amores, maxime cum personis irreligiosis, levibus e t effrenatis, adolescentes omnino devitent, nisi adsit se- ' ia intentio et fundata spes fore, ut brevi tempore con- trahi possit matrimonium illudque faustum praesumi li- Ce at. Sed etiam hoc in času — quod de sponsalibus quo- 'lue valet — eorum conversatio sit cauta et honesta. Ne fr equentius, intimius neve umquam soli conversentur, sed ■k 654 >*■ nonnisi praesentibus personis, quae fidem merentur. Pa- rentes, imprimis matres sponsarnm, sedulo illis invigilent. 4. In eligendo coniuge futuro ad tria praecipue attendendum est, videlicet ut eligatur persona, cum qua matrimonium valide et ličite contrahi possit, et cum qua futurum matrimonium, in quantum homines providere valent, faustum fore sperari licet. Quominus matrimonia valide et ličite contrahantur, obstant impedimentamatrimonialia. Est autem impedimen- tum matrimonii defectus alicuius conditionis a competente lege aut pro validitate aut pro liceitate matrimonii requisi- tae. Impedimenta, quibus obstantibus matrimonium nulliter •contrahitur vel contractum invalidum exsistit, dirimentia vel irritantia vocantur; eavero, quae matrimonium illicitum >'dumtaxat efficiunt, prohibentia vel impedientia sunt. a) Impedimenta, quae matrimonium reddunt irritum, praecipua sunt: Error in persona, vis et metus, defectus aetatis, impotentia, consanguinitas, affinitas, cognatio spiri- tualis et legalis, ordo, vota sollemnia, disparitas cultus et crimen sive adulterii sive coniugicidii. Cum personis, quibus haec impedimenta obstant, ne matrimonia con¬ trahantur. Frequentissime occurrunt impedimenta consanguini- tatis et affinitatis. Ob graves enim causas tum religionis tum moralitatis et ob salutem prolis tum spirilualem tum corporalem irrita pronunciavit Ecclesia matrimonia inter consanguineos et affines usque ad quartum gradum. Cognatio spiritualis, quae contrahitur ex baptismo et confirmatione, dirimit matrimonia inter patrinos ac baptizatum ipsum illiusque patrem et matrem; inter baph- zantem et baptizatum baptizatique parentes; nec. non inter confirmatum illiusque patrem et matrem ac tenentem- Si quae impedimenta obsunt matrimonio valide contra- hendo, omnino removeri debenf dispensatione, antequam contrahatur matrimonium. Haec autem dispensatio non conceditur, nisi pugnent pro dispensatione causae canoni' cae, id est, graves et proportionatae. Si sponsi, scientes aliquod impedimentum dirimens, etsi occultum, contra- -k 655 >*- hunt matrimonium, graviter peccant et sese exponunt, periculo aeternae damnationis; quia eorum convictus est ■continmim peccatum, doneč tollatur impedimentum di- spensatione ecclesiastica et matrimonium revalidetur. b) Impedimenta praecipua, quibus obstantibus matri¬ monium illicite contrahitur, sunt: sponsalia valida, votum simplex et disparitas confessionis christianae. Sponsalia non sunt matrimonium, sed introductio tantum et praeparatio ad matrimonium, videlicet seria, bbera et mutua promissio duarum personarum diversi sexus, contrahendi matrimonium. Graviter dehortamur a sponsalibus leviter et praemature ineundis. Usque ad Pascha, id est usque ad diem 19. Aprilis 1908, sponsalia ntiam clandestine, absque testibus et absque scriptura, valide iniri potuerunt. Exsponsalibusvero, hoc modo contractis, haud pauca damna sponsis et non parva pericula animarum saluti orta sunt. In istis enim sponsalibus ineundis non tantum ordinarie matura deliberatio, quae requiritur, defuit, sed non raro etiam contigit, ut homines, qui Deum iudicem non timent, sponsalibus, tali modo contractis, ad deci- piendas et seducendas puellas abusi sint. Huius modi sponsalia insuper externe probari non potuerunt, quoad nxsistentiam dubiis subiecta erant et sine scrupulo vio- lata sunt. Exinde dissidia et lites originem duxerunt. His inordi- nationibus summus Pontifex Pius X., in quantum beri po- test, occurrere voluit akpie ex plenitudine apostolicae suae potestatis per decretum generale Sacrae Congregationis Poncilii, quod a die sollemni Paschae, id est a die 19. Aprilis 1908 ubique vim legis haberi coepit, sequentia statuit: Sponsalia a die 19. Aprilis anni 1908 tune tantum v alida sunt et canonicos sortiuntur effectus, a) si con- hahuntur per seripturam, et quidem b) coram testibus, nt si c) scriptura a partibus et testibus subseribitur. Dispositiones has accuratius consideremus. Conbci €r go debet scriptura se>i instrumentum, in quo spondentes nertam voluntatem matrimonium contrahendi exprimant. ■H 656 >f Breviter e. gr. ita concipi possit: »Subscripti hisce in praesentia testium subscriptorum ad matrimonium futuro tempore contrahendum sese obstringunt.« Nihil refert, a quo instrumentum scribatur. Dein sponsalibns contrahen- dis assistere debent testes. Si sponsalia coram parocho intra limites parochiae contrahuntur, sufficit testimonium parochi solius. Secus semper duo testes requiruntur, qui- cumque sint, viri vel mulieres, dummodo personae ad testimonium deponendum habiles sint. Quod si sponsa vel sponsus vel utraque pars scribere nesciat, id in ipsa scriptura adnotetur et tertius testis addatnr. In scriptura adnotetur dies, et propria manu snbsignentur: sponsus et sponsa aut eorum loco testis, hunc in finem additus, parochus vel duo testes, ad sponsalia contrahenda ad- hibiti. Quilibet animarum curator libenter paratus est, vobis, si opus fuerit, hac in re dare accuratas directivas. Haec ergo est forma essentialis, in qua personae, quae inter se matrimonium contrahere intendunt, in posterum unice et solum sponsalia valide inire possunt, ita ut sponsalia omnes effectus et consequentias sortiantur; haec tantum forma sponsalium posthac ab Ecclesia agnoscitur et attenditur. Hunc scriptum contractum sponsalitium, si placet, inire potestis coram parocho loči, sive occasione examinis sponsorum sive prius, et scripturam apud parochum depo- nere potestis. Licet quoque, si vultis, conficere duo paria exempla contractus sponsalitii, ut quaelibet sponsorum pars testimonium sponsalium contractorum in manibus habeat. Scriptura de sponsalibus contractis certum ius inter sponsos condit, ut quilibet sciat, quid iuris ipsi iu re suffragetur. Si serius sponsis persuasum est, non expedire, ut ad dies vitae iungantur, sponsalia libero, mutuo consensu dissolvere possunt. Hoc in času iuvat, factam dissolutio- nem in scriptura adnotare vel scripturam delere. Expresse vero notatur, ex eo, quod in sponsalibus contrahendis determinata forma requiratur, minime prae- scriptum vel intentum esse, ante matrimonium contraben- * 657 » dum sponsalia iniri debere. Hac in re decretum nihil novi induxit. Sicut prius, etiam posthac matrimonia con- trahi possunt, quin sponsalia praemittantur. Si contractus sponsalitius in hac determinata forma initns est, sponsi, quamdiu sponsalia valida snnt, fidem sponsalitiarn invicem servare debent et matrimonium inter se contrahere, si adiuncta essentialiter mntata non sunt. Insnper valida sponsalia, stantibus prioribus, cum tertia persona inire non possunt nec ličite matrimonium contrahere, nisi cum persona šibi desponsata. Denique ex sponsalibusvalidisoritur impedimentum dirimens publi- cae honestatis, id est impedimentum dirimens pro rnatri- uioniis unius sponsi cum consanguineis alterius in primo gradu. Hoc impedimentum perdurat, etiamsi sponsalia valide dissoluta sint. Illud etiam cavendum est, ne scilicet coniugia facile appetantur cum alienis a catholico nomine; animos enim, de disciplina religionis dissidentes, vix sperari potest futu- ros esse per caetera c.oncordes. Quin immo ab eiusmodi ooniugiis ex eo maxime perspicitur esse abhorrendum, quod occasionem praebent vetitae societati et communi- cationi rerum sacrarum, periculum religioni creant coniu- gis catholici, impedimento sunt bonae institutioni libe- rorum et persaepe animos impellunt, ut cunctarum religio- num aequam habere rationem assuescant, sublato veri falsique discrimine. Quare matrimonia mixta ab Ecclesia semper improbantur. Quod si de canonum severitate remittens apostolica Sedeš mixta eiusmodi matrimonia quandoque permisit, lf i gravibus dumtaxat de causis aegreque admodum lecit nonnisi expressa suh condiiione de praemttendis oppor- fanis cautionibus, non modo ut coniux catholicus ab acatholico perverti non posset, quin potius ille teneri se sciret ad hunc pro viribus ab errore retrahendum, sed ifisuper, ut proles utriusque sexus ex hisce coniugiis pro- cr eanda in catholicae religionis sanctitate omnino edu- c aretur. Quae certe cautiones in ipsa naturah ac divina %e fundantur, in quam procul dubio gravissime peccat, 42 ■K 658 > 3 - quisquis se vel futuram sobolem perversionis periculo temere committat. Quod si persona catholica contra leges ecclesiasticas init matrimonium mixtum, certe graviter peccat, el, si insuper adit ministrum acatholicum, uti sacris addictum, incurrit excommunicationem Romano Pontifici speci al i modo reservatam, a qua absolvi non potest, nisi vere poe- nitens el quoad omnia satisfaciens. Graviter peccant etiam parentes catholici, qui suis filiis vel filiabus matrimonium mixtum sine cautelis neces- sariis permittunt vel eidem favent. c) Jndicia. faustum fore matrimonium, liaec potissi- iimin sunt: adolescentia sancte transacta, intentio, quae nonnisi finem matrimonii respicit. sincerus amor, quo sponsi se invicem prosecjuuntur, proprietates necessariae, spirituales et corporales, ad explenda officia. Exsulet insuper nimia discrepantia quoad aelatem, opes, cultu- ram, statum consulanturque homines cordati,- uti paren¬ tes. lutores, confessarii et curiones animarum. 5. Antecjiiam proclamationes fiant, duplex sponsorurn examen a parocho instituendum est: aliud generale, aliud speci al e. Generale examen in eo consistit, ut parochus ex ipsis sponsis exquirat, an omnia adsint requisita, ut matrirno- nium valide et ličite contrahi possit. Vertitur iioc exarnen circa impedimenta nuptialia fors obstanlia; utrum sponsi sponte, libere et secundum honestatem sacramenti velint contrahere. Procurent ergo sponsi hunc in finem docu- menta necessaria. Quae exhibenda sunt iam ante pro- clainatioriem vel saltem ante copulationcm, exquirant ab ordinario suo pastore animarum. Examen sponsorurn speciale est illud, quo indagatur, utrum sponsi in fide catholica sufiicienter sini instructi- Uterque sciat rudimenta lidei, quum ea deinde lilios suos docere debeant. Ouoad scientiam sponsis absolute neces- sariam requiritur, ut quisque saltem ea sciat, quae ne¬ cessaria sunt ad salutem tam necessitate medii quam ne- cessitate praecepti; nimirum Deum exsistentem atque 659 * remuneratorem, praemia iustis et improbis supplicia de- cernentem, Deum hominum salvatorem, mysterium In- carnationis ct mysterium ss. Trinitatis, Syrnbokirn apo- stolicum, Decalogum, orationem Dominicam, sacramenta, Ecclesiae praecepta, Salutationem angelicam. Hinc, quo- rum oblili suni, ea recolant et in memoriam revocent, saltem quoad substantiam. Qui elementa tidei christianae ignorant, ad nuptias admitti nequeunt. Insuper sponsi ea, quae a parochis vel a confessa- riis de natura et dc ofticiis status matrimonialis docentur, et quomodo in eo recte et Christiane conversari debeant, (idoliter memoria teneant ac religiose observent. 6. Ante benedictionem sacerdotalem in ecclesia sus- cipiendam in eadem domo sponsi ne cohabitent; vivant caste et continenter eorumque conversatio sit cauta et honesta. Impedimentum matrimonii, si quod resciverint, statini denuncient animarum pastori. Priusqu.am in facie Ecclesiae foedere ad mortem usque duraturo iungantur, poenitentiae sacramento cor emun- dent et corpus Domini nostri devote suscipiant. Monemus quoque sponsos, ut res temporales modo sincero et benevolente ordinent easque securas reddant. 7. Quum matrimonium sit sacramenturn, sacramen- torum autem dispensationem administret Ecclesia, hinc Jnatrimonia valide contrahi non possunt, nisi in facie Ecclesiae, id est praesente parocho vel alio sacerdote, de l psius parochi vel Ordinarii licentia, et duobus vel tribus testibus. Hinc quaecumque alia coniunctio inter christi- :, nos ut veram matrimonium considerari non potest. llaec lex iam ante annos ultra trecentos a Concilio Tridentino statuta est. Sumrnus autem Pontifex Pius X. eam per decretum Sacrae Congregationis Concilii de die 2- Augusti 1907 iterum confirmaVit et ad omnes catholi- cos totius orbis terrarum extendit. Ut omne dubium de validitate matrimoniorum vestro- T um excludatur, Sanctissimus Pater decrevit, ut ea tantum P^atrimonia valida habeantur, quae a Vobis coram parocho ln tra limites dumtaxat territorii parochialis praesentibus 42 * ■k 660 >* duobus vel tribus testibus contrahuntur, nisi impedimen- tum aliquod dirimens validitati matrimonii adversetur. Imminente mortis periculo, ubi parochus vel sacerdos ab eo delegatus haberi nequeat, ad consulendum conscien- tiae matrimonium valide et ličite contrahi potest etiam coram quolibet sacerdote et duobus testibus. Firmiter ergo mente teneatis regulam: Matrimonium catholici, quod coram parocho loči vel sacerdote delegatu et duobus testibus non est contractum, coram Deo et Ecclesia et conscientia verum matrimonium haberi non potest. Econtra matrimonium catholici procul dubio vali- dum est, si coram parocho loči intra limites parochiae et coram duobus testibus contrahi tur, dummodo aliud im- pedimentum dirimens ei non obstet. Probe scire debetis, parochum vel sacerdotem ab eo delegatum tune tantum matrimonio contrahendo valide assistere, si invitati ac rogati, neque vi neque metu gravi constricti, contrakentium consensum requirant et excipiant~ Matrimonium ergo nonnisi tune valide initur, si parochus vos libere de consensu interroget eumque excipiat. Si parochus a vobis consensum non libere exquirit et eum non excipit, validum matrimonium contrahi non potest. Parochum ad requirendum et excipiendum consensum neque vi neque metu gravi cogi licet neque dolo decipi contra eius expressam voluntatem, secus matrimonium invalidum est. Hinc solus consensus sponsorum ad matri¬ monium contrahendum non sufficit, sed libera quoque exceptio huius consensus ex parte parochi vel sacerdotis delegati requiritur. Parochus enim secundum placitum Sanctissimi Patris certus esse debet, omnia requisita ad matrimonium valide contrahendum adesse. Quod si faetum est, parochus consensum libenter e'xcipiet, ut matrimonium valide contrahatur. Ilaec praxis iam hucusque in Nostra dioecesi vigebat et ex voluntate Sanctissimi Patris etiam posthac debet observari. Etsi ad matrimonium valide contrahendum requiratur assistentia tantum parochi et duorum testium intra limites parochiae; ad liceitatem tamen contractus matrimoniahs ■k 661 * necessaria est assistentia parochi proprii, id est parochi loči, quo sponsi vel alteruter domicilium habent vel saltem per mensem commorati sunt. Excipiuntur ab hac regula solum casus gravis necessitatis e. gr. urgentis itineris vel periculum magni damni. Insuper matrimonium ordinarie coram parocJio spon- sae contrahatur, nisi adversetur iusta causa. Iusta causa autem tune adest, si spectatis omnibus circumstantiis me- bus videtur, ut matrimonium coram parocho sponsi ineatur. A Dominica prima Adventus usque ad diem Epi- phaniae et a feria IV. Cinerum usque ad octavam Pas- chae inclusive sollemnitates nuptiarum, ut benedictio nuptialis, sponsae sollemnis traductio, nuptiabum convi- viorum celebratio omnino prohibentur. Simplices vero nuptiae absque praedictis sollemnitatibus etiam his diebus beri possunt, si Episcopus i 11 as permittat. Matrimonium quamvis in ecclesia maxime celebrari deceat, potest tamen celebrari etiam in oratorio, imrno ex licentia Episcopi domi quoque. Nuptiae tempore antemeridiano fiant ante Missae sacrificium, benedicantur autem infra Missam. Ad ma- trimonii sacramentum suscipiendum pie accedant sponsi atque, ut impensissime optamus, rebciantur quoque san- ctissimo Eucbaristiae sacramento. Benedictio vini s. Ioannis, ubi usus est, fiat in abaco in cornu Epistolae; caveatur tamen sedulo, ne quid hac occasione indecenter agatur. Deficientibus causis gravibus copulatio numquam bat eodem die, quo faeta est proclamatio ultima vel unica. Kxcipiuntur tantum operarii in metallis et fabricis alii- bue, qui in simili conditione versantur, si secus et ipsi tempore non gaudent nec praesto sunt test.es necessarii. bsdem per modum exceptionis diebus Dominicis et fe- stivis horis pomeridianis, non tamen ante meridiem diei ultimae proclamationis vel vespere post Ave Maria, co- pulaticf conceditur, sub expressa tamen conditione, ut dušica omnino excludatur. Exceptis his post meridiem huptias celebrare non licet nisi cum licentia Episcopi. -k 662 >*- Testes evidenter inebriati ad altare non admiltuntuiv et si sponsi fuerint, copulatio transfertur in alium diem. [tein transferenda est celebratio matrimonii, excessus scandalosi si acciderint. Qnamvis vero sive per modom exceptionis sive cum liceniia Episcopi nuptiae celebrentur post meridiem vel extra ecclesiam, veniant tamen coniuges post copula- lionem ad ecclesiam, benedictionem intra Missam sus- cepturi. Haec autem benedictio non impertitur nuptiiS' vidnae vel matrimoniis mixt.is, etiamsi obtenta dispen- salione in ecclesia celebrentur. 8. Sollemnitas nuptiarum domi celebrata non ex parte coniugum tantum, sed etiam ex parte hospitum ea semper, qua decet modestia et honestate fiat ita, ut sicut nuptiis in Cana Galilaeae, et h is J esus et Maria interesse possint. Sancta enim res est matrimouium, sancteque tranctandum. Par coniugum sanctissimum profecto fuerunt beatis- sima Virgo Maria et sanctus Iosepb. Quos si coniuges Christiani šibi proposuerint tamquam exemplar, quod imitentur, eorum familiae sane imaginem quamdam prae se ferent familiae coelestis, et praeclara exinde beneficia parta non intra domesticos tantum parietes se contine- bunt, sed in ipsas respublicas uberrime dimanabunt et Ecclesiae Dei ingenerabunt cives sanctorum et domesticos Det. (Epb. 2, 19). Quod ut fiat, devote oremus, dedican- tes sacrae Familiae nos et ornnes familias christianas, dicentes: O lesu, Redemptor noster amabilissime, qui e coelo missus, ut mundum doctrina el exemplo illustrares, maio- rem mortalis tuae vitae partem in humili domo Nazarena traducere voluisti, Mariae et Joseph subditus, illam- que Farni liani consecrasli, quae cunctis christianis farni- liis liil,ura erat exemplo; nostram hanc domum, quae tibi se totam nune devovet, benignus suscipe! Tu illain prologe el custodi et sanctum tui timorem in ea con- firma una cum pace et concordia christianae caritatis: ut divino exemplari Familiae tuae simi lis fiat omnesque -k 668 h- ad u num, e quibus ea constat, beatitatis sempiternae sint compotes. O' amantissima lesu Christi Mater et mater nostra Maria, tua pietate et clementia fac, ut consecrationem hanc nostram Iesus acceptam habeat et sna nobis be- neficia et benedictiones largiatur. O Ioseph, sanclissime lesu et Mariae custos, in uni- versis animae et corporis necessitatibus nobis tuis pre- cibus succurre; ut tecum una et beata Virgine Maria aeternas divino Redemptori lesu Christo laudes et gra- lias rependere possimus. Amen. Pater noster, Ave Ma¬ ria,, Gloria Patri. Belehrung iiber d as Sakrament d er Eiie. Vielgeliebte im Herrn! Die Ehe, das siebente heilige Sakrament der katho- lischen Kirche, ist fiir die menschliche Gesellschaft von grosster Bedeutung. Aus der Ehe, der unaufloslichen Verbindung eiues Mannes und eines VVeibes entspringt die Familie. Die Ehe ist die Wurzel des Familienlebens. Gesunde Wurzeln, ein kraftiger Stamm; angefressene Wur- zeln, cin verdorbener Baum. Fromme Eheleute, eine hei¬ lige Familie; sittlich faule Eheschliessungen, ein verkom- mcnes Geschlecht. Die gute Familie gibt der Menschheit gule Klemente, dem Staate tiichtige Burger, der katho- lischen Kirche gediegene Priester, Lehrer und llirten, dem Ordensstande \viirdige Mitglieder, dem Himmel seine Heiligen. Ja, unermesslich ist der Segen, welchen aus einer braven Familie die menschliche Gesellschaft, der Staat, die Kirche und der Himmel schopft! Damit aber die Ehe den Segen des llimmels aut die Kheleute und die menschliche Gesellschaft herahziehe, fnuss sie nacli Gottes heiligem VVillcu geschlossen werden. Baru m ist es notwendig zn vvissen, wie ehrwiirdig die Ehe ist durch ihre Einsetzung, durch ihren Zweck und durch die VViirde, zu welcher sie Christus unser Rerr erhoben hat, und was erfordert wird, damit die Ehe in -H 664 >*■ giiltiger, erlaubter und Gott \vohlgefalliger Weise ein- gegangen werde. 1. Gott der Herr, der den Menschen erschaffen, hat auch die Ehe eingesetzt. Denn Gott selbst, der den Men¬ schen erschuf als Mann und Weib und wollte, dass durch dieselben das Menschengeschlecht fortgepflanzt werde, was er mit den Worten: Wachset und meliret eucli und erfullet die Erde (Gen. 1, 28): bekannt machte, muss auch als der Einsetzer der Ehe angesehen werden. Uamit diese Verbindung von Mann und Weib den weisesten Ratschltissen Gottes umsomehr entspreche, trug sie seit, ihrer Einsetzung an sičh hauptsachlich zwei Eigenschaften, die sie adeln, die ihr tief eingedruckt und eingepriigt sind, namlich die Einheit und die Unauflos- lichkeit'. Dies erklarte der erste Vater des Menschen- geschlechtes selbst, indern er sprach: Das ist nun Gebein von meinem Gebein und Fleiscli von meinem Fleische . ■ Danim wird der Mann seinen Vater und seine Mutter verlassen und seinem JVeibe anhdngen; und beide iverden ein Fleiscli sein. (Gen. 2, 28. 24). Dasselbe lehrte und bestiitigte Christus der Herr mit seiner gottlichen Auto- ritat, indem er jenen Worten beifiigte: Demnach sind sie nicht melir zioei, sondern ein Fleiscli. Was nun Gott zu- sammengefugt hat, soli der Mensch nicht trennen. (Matth. 19, 6). Handelt es sich also bei der Eingehung der Ehe um die Kniipfung eines unaufloslichen Bandes, so ist den Brautleuten zvveifellos in dieser hochwichtigen Angelegen- heit die grosste Umsicht geboten. Auf die Ehe, die schon bei ihrer Einsetzung so be- vorzugt ward, verlegte auch Jesus Christus, der Wieder- hersteller der menschlichen VViirde, nicht eine geringe und die letzte Sorge. Denn zu Kana in Galilaa zeichnete er selbst durch seine Gegemvart die Hochzeit aus und machte sie denkvviirdig durch sein erstes Wunder (Ioan. 2, 1 — 11 ); weshalb schon dieser Tag der Anfang einer neuen Ileiligkeit der Ehe unter den Menschen zu sein scheint. Endlich hat Christus der Herr die Ehe zui’ -k 665 > 3 - Wiirde eines Sakramentes erhoben und zugleich bewirkt., dass die Ehegatten, geschutzt und gefestigt durch die himmlische Gnade, welche seine Werke erworben, in der Ehe selbst heilig werden und von iibernatiirlicher Seite jene Kraft bekommen, welche ihnen von Natur aus nicht zukoramt, namlich die Pflichten der Ehe recht und heilig zu erfullen. Da nun die \Viirde, die Festigkeit und Heiligkeit der Ehe eine so erhabene ist, wage ja niemand eine Ehe zu schliessen ohne gehorige Vorbereitung und gewissenhaft.e Beobachtung der bezuglichen kirchlichen Vorschriften. 2. Vorab sollen sich alle wohl vor Augen halten, dass niemand durch irgend ein Gesetz zur Eheschliessung gezivungen werde, und dass der Ehestand dem Stande der Jungfraulichkeit oder Ehelosigkeit nicht vorzuziehen sei, sondern dass es besser und vorzuglicher sei, in Jung¬ fraulichkeit oder Ehelosigkeit zu verbleiben als sich durch eine Ehe zu verbinden. Wer unverheiratet ist, sagt der hi. Apostel Paulus, ist urn das besorgt, was des Herrn ist, ide er Gott wohlgefallen moge. Wer aber verheiratet ist, ist um, das besorgt, was der Welt ist, wie er seinem Weibe gefallen mlige, und ist geteilt. Und das unverheiratete Weib und die Jungfrau ist auf das bedaeht, was des Herrn ist, dass sie heilig sei an Leib und Geist; die Verheiratete uber ist auf das bedaeht, was der Welt ist, wie sie dem Manne gefallen moge. (I. Cor. 7, B2 — 34). Es kann daher hen Glaubigen in diesem Leben nichts Seligeres begegnen, als dass ihr Geist, durch keine weltlichen Sorgen ab- gezogen, nach Beschwichtigung und Dampfung jeder Lust des Fleisches allein in dem Eifer der Gottseligkeit. und in der Betrachtung der himmlischen Dinge ruht. Diese vortreffliche Tugend, namlich die Keuschheit, sollen auch drejenigen iiben, welche zum Ehestande be- j'ufen sind. Die beste Vorbereitung zum Ehestande ist ja ein keusches, glaubigfrommes und arbeitsames Leben. 3. Weil aber, wie der lil. Apostel Paulus bemerkt, ein jeder seine eigene Gobe von Gott hat, der eme so, der an- dere aber so (I. Cor. 7, 7), so habe jeder Christ bei der -k 660 StandesvvahI, namentlich bei der Wahl des Ehestandes, vor allem Golt und sein Seelenlieil im Auge. GJaubt er nach reiflicher Uberlegung sich zum Ehe- stand berufen, dann bedenke er, dass man bei der Schliessung der Ehen melir auf Tugend und Ahnlichkeit der Sitten als auf Reichtum und Schonheit sehen miisse, und dass man nicht etwas Menschliches vornehme, son- dern etivas GdUJicbes, wobei man eine besondere Rein- Jieit und Frommigkeit des Herzens mitzubringen babe, und bereite sich dazu durch Gebet, reinen VVandel und \vurdige Beichte vor. Bekanntschaften, besonders mit Personen religions- loser Gesinnung und Jeichtsinniger, ausschweifender Le- bensart, sollen angehende Eheleute nicht anknitpfen, mit solchen auch keine Eheverlobnisse schliessen. Eine Be- kanntschaft kann nur dann erlaubt sein, wenn die ernst- licbe Absicht und begrtindete Aussicht, sich bald und auch glucklich zu verehelichen, vorhanden ist. Aber auch in diesem Falle — dasselbe gilt auch von den Eheverlobnis- sen — sei ihr Verkehr ein behutsamer und ehrbarer. Sie sollen nicht zu oft, nicht zu vertraut und nie allein miteinander verkehren, sondern nur in Gegemvart ver- lasslicher Personen. Die Eltern, besonders die Miitter der Bratile, sollen sie sorgfaltig uberwaclien. 4. Bei der Wahl des kunftigen Ehegatten sind be¬ sonders drči Dinge zn berucksichtigen, ob die Ehe mit dieser bestimmten Person moglich, ob sie erlaubt ist und ob sie voraussichtlich wohl glucklich selu wird. Pie Eingehung einer Ehe ist dann unmoglich oder unerlaubt, \venn ein Ehehindernis vorhanden ist. Ehe- Inndernisse sind solclie Umstande, welche die Schliessung einer Ehe unerlaubt oder sogar ungiiltig machen. Er- stere heissen aufschiebende, lelztere trennende Ehehinder- nisse. a) Ungiiltig machen die Ehesehliessung: Irrtum i' 1 der Person, Furcht und Zwang, Unmiindigkeit, geistige Unzurechnungsfahigkeit und korperliche Unfahigkeit, Blntsvervvandschaft, Sch\vagerschaft, geistige und biirger- ■h 667 H - liche Verwandtschaft, hohere VVeilien, feierliche Geliibde,. Religionsverschiedenheit zwischen Getauften und Unge- tauften, bestehendes Eheband und Hindernis des Ver- brechens, sei es des Ehebruches oder des Gattenmordes. Mit Personen, welchen solche Ehehindernisse im Wege stehen, sollen keine Ehen geschlossen werden. Die gewohnlichsten Ehehindernisse sind die der Ver- vvandtschaft und Sclnvagerschaft. Die Kirche bat aus guten Griinden der Religion, der Sittlichkeit und des geistigen und leiblichen Wohles der Nachkommenschaft die Ehen unter Yerwandten und Versch\vagerten bis zum vierten Grade einschliesslic.il verboten. Die geistige Verwandtschaft, welche durch die Taufc und Firmung begriindet wird, hindert die Ehe zvvischen den Paten und dem Tauflinge, sowie den Eltern des- selben; zwischen dem Ausspender der Taufe und dem Tauflinge, sowie den Eltern desselben; und zubschen dem Firmlinge und den Eltern desselben und dem Paten. Stehen welche Ehehindernisse einer giiltigen Ehe- schliessung im Wege und kiinnen die Brautleute aus be- sonderen Griinden von ilirem Vorhaben nicht zuriick- Reten, so miissen jedenfalls die Ehehindernisse mittels Ihspens beboben werden, bevor die Ehe geschlossen wird. Die Dispens wird aber nicht erteilf. ausser es liegen wichtige und entsprechende Ursachen vor. Brautleute,. welche trotz der Kenntnis eines trennenden, wenn auch geheirnen Ehehindernisses, sich trauen lassen, siindigen schvver und setzen sich der Gefahr der ewigen Verdamm- •us aus, weii ihr Zusammenleben eine fortgesetzte Siinde ‘ s k bis durch kirchliche Dispens das Ehehindernis be- Se itigt und die ungiiltige Ehe in eine giiltige urnge- w andelt wird. b) Die vviehtigsten aufschiebenden Ehehindernisse s ind: Das noch zurecht bestehende Eheverlbbnis mit einer anderen Person, das einfache Gelubde der Keuschheit "nd die Verschiedenheit des christlichen Glaubensbe- kenntnisses. -k 668 * Das Eheverlobnis ist noch keine Ehe, sondern bloss eine Einleitung und Vorbereitung zur Ehe, es ist das ernste, freie und gegenseitige Versprechen, einander zu ehelichen. Allen Ernstes malinen wir ab, sich leicht- fertig und fruhzeitig zu verloben. Bis zum Ostersonntage, •d. i. bis zum 19. April des Jahres 1908 konnten Ver- lobnisse auch geheim, d. i. ohne Zeugen und ohne schrift- liche Urkunde giiltig geschlossen werden. Aus solchen Verlobnissen entstanden aber manche Schiiden fur die Verlobten und grosse Gefahren fur ihr Seelenheil. Denn bei Abscldiessung derselben fehlte ge- wohnlich eine reife Uberlegung, die erfordert wird, und nicht selten gescbah es, dass Menschen, die Gott den Richter nicht furchten, solche Verlobnisse missbrauchten zur Tauschung und Verfuhrung von jungen \veiblichen Personen. Uberdies waren solche Eheverlobnisse iiusser- lich nicht erweisbar, in ibrem Bestande zweifelhaft und wurden gewissenlos gebrochen. Daraus entstanden Streitigkeiten und Klagen. Uiesen Unordnungen \vollte der Heilige Vater Pius X. moglichst vorbeugen und bestimmte kraft seiner apostolischen Voli' ge\valt durch ein allgemeines Dekret der Konzilskongre- galion, das am Ostersonntage, d. i. am 19. April 1908 uberall in Kraft getreten ist, folgendes: Ein Eheversprechen ist vom 19. April dieses Jahres 1908 an nur dann mehr rechtskraftig und wird nur dann mehr von der Kirche als giiltig anerkannt, a) wenn es durch eine Urkunde schriftlich niedergelegt vvird, und zwar b) vor Zeugen, und wenn die Urkunde c) unter- scbrieben ist von beiden Brautpersonen und den Zeugen- Sehen wir diese Bestimmungen naher an! Es muss also ein Schriftstuck, eine Urkunde verfasst \verden, iu der die Brautleute ibren bestimmten Willen kundgeben, ■sich zu ehelichen. Sie konnte ganz kurz, z. B. lauten- »Die ITnterzeicbnelen verpflichten sich hiemit in Gegen- wart der rnitunterfertigten Zeugen zum kiinftigen Ehe' abschlusse.« Wer dieses schreibt, ist ganz gleichgulhg- Sodann miissen bei der Verlobung Zeugen zugegen sein- -k 669 h- Geschieht die Verlobung in Gegenwart des Pfarrers in seiner Pfarrei, so geniigt dessen Zeugenscnaft allein. Sonst sind immer zwei Zeugen gefordert, gleichviel ivelche, Miinner oder Frauen, wenn es nur Personen sind, ivelche Zeugenschaft abzulegen vermogen. Solite die Braut oder der Brautigam oder beide nicht schreiben konnen, so muss es in der Urkunde schriftlich angemerkt und ein dritter Zeuge beigezogen werden. Die Urkunde muss- endlich mit dem Datum versehen und eigenhandig unter- schrieben werden: vom Brautigam und von der Braut oder an deren Stelle von dem eigens beigezogenen Zeugen, dann vom Pfarrer oder von den zwei eigentlichen Ver- lobungszeugen. Jeder Seelsorger ist gern bereit, euch im Bedurfnisfalle genaue Anleitung zu geben. Das also ist im wesentlichen fernerhin die Form, in \velcher sich Personen, die sich zu ehelichen geden- ken, einzig und allein giiltig verloben konnen, so dass n.amlich alte Wirkungen und Folgen des Eheverlobnisses in Kraft treten; nur diese Form des Eheversprechens wird kiinftighin von der Kirche anerkannt und beriick- siehtigt. Diesen schrittlichen Verlobungsvertrag konnet ihr, wenn ihr wollet, vor dem Ortsplarrer abschliessen, sei es bei der Brautaufnahme sei es schon friiher, und ihr konnet die Verlobungsurkunde beim Pfarrer hinterlegen. Ihr konnet auch, wenn ihr wollet, euren Verlobungsver¬ trag in zwei gleichlautenden Exempiaren ausstellen, da- mit jedes der Brautleute einen Beweis iiber das gesc.hlos- sene Eheverlobnis in IJtlnden habe. Die schriftliche Ver¬ lobungsurkunde schafft ein klares Recht zvvischen den Verlobten, so dass jeder weiss, wie er in der Sache dar- an ist. Sollten zwei Brautleute sich spater iiberzeugen, dass ihre Verbindung fiir die Lebensdauer nicht angezeigt vv kre, so konnen sie mit freier, beiderseitiger Einwilli- §ung das Eheverlobnis auflosen. hi diesem Falle ist es 8ut, die geschehene Auflosung in der Verlobungsurkunde anzumerken oder die Verlobungsurkunde zu vernichten. -K 670 > 3 - Es wird aber ausdriicklich hervorgehoben. dass mit der Forderung, die Sponsalien ih der besliinmten Form zli schliessen, keineswegs vorgeschrieben oder beabsichligt ist, dass in Zukunft vor Eingehnng der Ebe ein Ebe- verlobnis geschlossen werden muss. Das nene Ehedekret hat diesbeziiglich keine Neuerung eingefuhrt. Es konnen nach wie vor auch ohne vorher eingegangene Eheverlob- nisse die Ehen geschlossen werden. Ist der Verlobungsvertrag in der nunmehr bestimm- ten Form geschlossen, so sind die Brautleute, solange das Verlobnis rechtsgiiltig besteht, verpilichtet, einander die Verlobtentreue zu halten und miteinander die Ebe zn schliessen, falls die Verhiiltnisse keine wesentliche Veranderung erfahren haben. Ferner konnen dieselben wahrend der rechtsgultigen Dauer der ersten Sponsalien kein gidtiges Verlobnis mit einer dritten Person ein- gehen, noch erlaubtenveise eine Ebe schliessen mit einer anderen als der verlobten Person. Endlich entsteht aus rechtsgultigen Eheverlobnissen das trennende Hindernis der Forderung der offentlichen Sittlichkeit, d. i. das tren¬ nende Hindernis tur eine Ebe zvvischen dem einen Ver¬ lobten und des anderen Blutsvervvandten im ersten Grade. Dieses Ehehindernis besteht auch nacli der rechtsgultigen Auflosung der Sponsalien. Auch vor sogenannten gemischten Ehen, d. i. vor Ehen zudschen katholischen und nicht katholischen Christen, muss man sicb bilten; denn diejenigen, die in der Religion nicht ilbereinstimmen, werden kaum im Lfbrigeti in Eintracht leben. Solche Ehen sind besonders deswegen zu vermeiden, weil sie die Gelegenheit bieten zur verbotenen Gemeinschaft in religiosen Dingen, den katholiscben Ebeteil in Getabi' bringen, in die nicht- katholische Erziehung der Kinder einzuwilligen und da- durch das Seelenheil zu verlieren, auch bei giinstigen Umstanden die katholische Erziehung der Kinder erschwe- ren und nur zu oft Tlnfrieden und religiose Gleicbgib- tigkeit in der Eatnilie verursachen. Sie werden daber von dei' katholischen Kirche in a 1 len Fali en missbilligt- ■k 671 » Wenn der apostolische Stuhl von den štren ge n Kirchengesetzen et\vas absteht und solche gemischte Ehen mitunter zulasst, so tul er dies mir aus michtigen Grun- den und sehr ungern und nur unter der ausdrilcMichen Bedingung der Leist-ung von Burgschaften, nictit nur dass der katholische Ehegatte von dem nichtkatholischen in Ausiibung seiner Religionspllichten in keiner Weise ge- stort oder gehindert werde, ja, dass derselbe vielmehr sicli verpllichtet fiilile, den anderen Teil nach Kraften von dem Irrtume abzubringen, sondern iiberdies, dass die Erziehung aller aus einer solchen Ehe anzuhoffenden Kinder in der lieiligen katholischen Religion sichergestelil werde. Riese Burgschaften sind im Naturrecht, und im gdttlichen Gesetze selbst begriindet, gegen welche sicli oline Zweifel schwer versiindigt, wer sicli oder die kiinf- tige Naclikommenschaft der Gefahr des Verderbens aussetzi. Wenn ein Katholik gegen die kirchlichen Vorschriften eine gemischte Ehe schliesst;, so liegelit er gewiss eine schvvere Siinde; und lasst er sicli iiberdies von einem nichtkatholischen Religionsdiener trauen, so verfallt er dem Kirchenbanne, von dem ihn nur der rdmische Papst lossprechen kann, vorausgesetzt, dass er seinen Schritt wirklich bereut und volle Genugtuung leistet. Schwer versiindigen sicli aucli katholische Eltern, wenn sie ihren Kindern solche Ehen ohne Leistung der erforderliclien Biirgschaften erlauben oder gar dieselben befordern. c) Anzeichen, dass die Ehe voraussichtlich eine gluckliche sein werde, sind namentlich folgende: Eine deilig zugebrachte Jugendzeit, eine reinc Absicht., die nur den redilen Eliezweck vor Augen bat, eine aufrichtige gegenseitige Liebe, die niitigen geistigen und korperlichen Eigenschaften zur Erfiillung der Standespflichten. Audi kein zu grosser Unterschied an Alter, Vermogen, Bildung und Stand zwischen den Brautleuten. Um Tau- schungen zu vermeiden, sollen einsichtige und wohl- *neinende Personen, wie Eltern, Vormund, Beichtvater nnd Seelsorger um Hat gefragt werden. -k 672 > 3 - 5. Bevor die Verkiindigungen vorgenommen werden, haben sich die Brautleute zwei Prufungen zu unterziehen, einer allgemeinen und einer besonderen. Die allgemeine Priifung besteht darin, dass der zu- standige Seelsorger nachforscht, ob alle Erfordernisse vorhanden sind, welche eine giiltige und erlaubte Ehe- schliessung erheischt. Diese Priifung bezieht sich auf die etwa vorhandenen Ehehindernisse, sowie auf den Um- stand, ob die Brautleute aus eigenem Antriebe, frei und ehrbar die Ehe schliessen wollen. Darum sollen sie sich fruhzeitig um die notigen Zeugnisse umsehen und sich diesbeziiglich beim ordentlichen Seelsorger Rats erholen. Die besondere Priifung hat den Zweck, sich zu iiber- zeugen, ob die Brautleute in der katholischen Religion hinreichend unterriclitet sind. Sie sollen die Wahrheiten des Glaubens kennen, da sie ihre Kinder in denselben unterrichten sollen. Was die den Brautleuten unumgang- lich notwendigen religiosen Kenntnisse betrifft, so wird erfordert, dass jeder wenigstens jene Wahrheiten weiss und glaubt, welche zurn Seelenheile notwendig sind, namlich, dass es einen Gott gibt, der das Gute belohnt und das Bose bestraft; dass Gott der Erloser der Men- schen und die zweite gottliche Person Menscli geworden ist, dass es drei gottliche Personen gibt; iiberdies den Apostolischen Glauben, die zehn Gebote Gottes, das Ge- bet des Herrn, die Sakramente, die Kirchengebote, den englischen Grass. Was sie also davon vergessen haben, sollen sie wiederholen und sich neuerlich ins Gedachtnis rufen. Personen, welche in den Grundwahrheiten des Christentums umvissend sind, diirfen zur Trauung nicht zugelassen werden. Ausserdem sollen sich die Brautleute das, woriiber sie vom Pfarrer oder vorn Beichtvater liber das Wesen und die Ptlichten des Ehestandes belehrt werden, und wie sie in demselben in rechter und christlicher Weise verkehren sollen, treu ihrem Gedachtnisse einpriigen und gewissenhaft beobachten. ■k 673 * 6. Bevor sie den priesterlichen Segen in der Kirche erhalten haben, sollen sie im selben Hause nicht bei- sammen \vohnen; sie sollen strenge Keuscbheit und Ent- haltsamkeit iiben, wie ledige Personen; ihr Verkehr sei ein behutsamer und ehrbaref. Ein erst spiiter entdecktes Hindernis sollen sie dem Seelsorger moglichst bald an- zeigen. Vor der Verbindung im Angesicbte der Kirche zum lebenslanglichen Bunde sollen sie durch das Sakrament der Busse ihr Gewissen reinigen und den Leib des Herrn andachtig empfangen. Sie sollen es aucb nicht unterlassen, die Vermogens- angelegenheiten in aufrichtiger und wohlwollender Weise zu ordnen und sicherzustellen. 7. Weil die Ehe ein Sakrament ist, die Ausspendung der Sakramente aber die Kirche verwaltet, so konnen giiltige Ehen nicht eingegangen werden, ausser im An- gesichte der Kirche, d. i. in Gegen\vart des Pfarrers oder eines anderen Priesters mit Erlaubnis des Pfarrers oder des Bischofs und zweier oder dreier Zeugen. Des\vegen kann keine andere Verbindung unter Christen als eine Wahre Ehe angesehen werden. Dieses Gesetz ist schon vor mehr als 300 Jahren v om Konzil von Trient festgesetzt worden. Papst Pius X. aber hat dieses Gesetz durch das neue Ehedekret vom 2- August 1907 neuerlich bekraftigt und auf alle Ka- moliken des gesamten Erdkreises ausgedehnt. Um jeden Zweifel liber die Bechtsgiiltigkeit eurer Ehen auszuschliessen, hat der Heilige Vater bestimmt, ^ass jeder Pfarrer innerhalb der Grenzen seiner Pfarre ' n Gegenwart zweier Zeugen jedes Paar gtiltig trauen Eann, wenn der Eingehung der Ehe sonst kein trennendes Ehehindernis im Wege steht. Ja, in drohender Todes- gefahr, wenn der Pfarrer oder ein bevollmachtigter Priester ni cht zu haben ist, kann die Ehe zur Beruhigung des pewissens gtiltig und erlaubt abgeschlossen werden vor Jedem Priester und zwei Zeugen. 43 •k 674 * Merket eucli also wohl die Regel: Die Ehe eines Katholiken, die nicht vor dem Ortspfarrer oder dem be- fugten Priester und zwei Zeugen geschlossen wird, ist vor Gott und der Kirche und dem Gevvissen nicht als eine vvahre Ehe anzusehen. Dagegen ist die Ehe eines Katholiken unzweifelhaft rechtsguitig, wenn sie vor dem Ortspfarrer innerhalb seiner Pfarre und vor zwei Zeugen geschlossen wird, insofern ihr sonst kein trennendes Ehe- hindernis im Wege stelit. Wichtig ist es fiir euch, auch zu wissen, dass der Pfarrer oder dessen bevollmachtigter Stellvertreter nur dann giiltigervveise die Trauung vornehmen, wenn sie, dazu eingeladen und ersucht,.ohne Zwang oder grosse Furcht die Einwilligimg der Eheschliessenden erforschen und ent- gegennehmen. Die Ehe wird also erst dann rechtsguitig geschlossen, wenn der Pfarrer euch frehvillig um eure Erklarung fragt und diese entgegennimmt. Fragt. der Pfarrer euch nicht frehvillig um die Eimvilligung und nimmt er dieselbe nicht an, so kann keine giiltige Ehe zustande kommen. Der Pfarrer darf zur Eheschliessung nicht gezwungen werden durch Gewalt oder grosse Furcht und darf gegen seinen ausgesprochenen VVillen nicht iiber- listet werden, sonst ware die Eheschliessung ungiiltig. Es reicht somit die Erklarung der Eimvilligung der Bratit- leute zur Eheschliessung nicht hin, sondern es wird auch erfordert die frehvillige Annahme dieser Erklarung durch den Pfarrer oder deri bevollmachtigten Priester. Der Pfarrer muss sich ja nach dem Willen des Heiligen Vaters ver- ge\vissern, dass allen Erforderungen zu einer kirchlich giiltigen Ehe entsprochen ist. Ist dies der Fali, so wird der Pfarrer bereitwillig die Erklarung entgegennehmen und eine giiltige Eheschliessung ermogliclien. So ist es ohnehin schon bisher in unserer Diiizese gehalten \vorden und so soli es auch kiinftighin bleiben nach dem VVillen des ileiligen Vaters. Obschon aber zur giiltigen Eheschliessung nur er¬ fordert wird, dass sie stattfinde vor dem Pfarrer und zwei Zeugen innerhalb des Pfarrbezirkes, so kann doch ■k 675 >f die Trauung erlaubterweise nur der eigene Pfarrer vor- nehmen, d. i. der Pfarrer jenes Ortes, wo die Brautleute oder eines derselben ihren Wohnsitz haben oder sic.b wenigstens einen Monat aufgehalten haben. Eine Aus- nahme ist nur dann gestattet, wenn der Fali einer schweren Not vorliegt z. B. eine selir dringende Abreise, die Gefahr eines grossen zu erleidenden Schadens. Uberdies soli in der Regel die Ehe vor dem Pfarrer der Braut geschlossen werden, wenn nicht ein recht- miissiger Grund dagegen spricht. Ein rechtmassiger Grund ist aber dann gegeben, wenn man in Anbetracht der Umstande sagen muss: es ist besser, dass der Pfarrer des Brautigams traut. Vom ersten Adventsonntage bis zum Feste der Er- scheinung des Herrn und vom Aschermittvvoche bis ein- schliesslich zum ersten Sonntage nach Ostern sind feier- liche Flochzeiten, verbunden mit Trauungssegen, feier- •icher Heimfiihrung der Braut, Abhaltung eines feierlichen Hocbzeitsgelages mit Musik, Tanz und dergleichen un- bedingt verboten. Einfache Eheschliessungen ohne ge- nannte Feierlichkeiten kbnnen auch in dieser Zeit statt- finden, wenn sie der Bischof erlaubt hal. Obschon es sehr geziemend ist, dass die Ehe in der Kirche geschlossen werde, kann doch die Elieschlies- sioig auch in einer Kapelle, mit falhveiser Erlaubnis des Bischofs auch in einem Privathause stattfinden. Die Trauung soli vormittags vor der heiligen Messe stattfinden, die priesterliche Einsegnung aber \vahrend der,heiligen Messe erteilt werden. Zum Empfange des čakramentes der Ehe sollen die Brautleute mit Andacht hinzutreten und, wie wir es innigst wiinschen, auch das allerheiligste Sakrament des Aftares empfangen. Die in vielen Orten gewbhnliche Weihe des St. Jo- dannis-Weines geschehe an einem dazu bestimmten Kre- denztische auf der Epistelseite in der Voraussetzung, dass die Hochzeitsgaste den gebiihrenden Anstand in der Kirche beobachten. 43 * -k 676 >» Ohne besonders wichtige Grunde darf an demselben Tage, an dem das letzte oder einzige Aufgebot. geschehen ist., die Trauung nicht, vorgenommen werden. Eine Aus- nahme bilden hochstens nur Berg- and Fabriksarbeiter und dergleichen, die an Werktagen keine freie Zeit ha- ben, noch die notwendigen Zeugen bekommen konnen. Nur diesen wird ausnahmsioeise an Sonn- und Feiertagen nachmittags, doch nie am Vormittage des letzten Auf- gebotes, auch nicht in der Abenddammerung nach dem Ave Maria-Gelaute die Kopulation gestattet, und nur unter der ausdrucklichen Bedingung, dass' dabei keine Musik stattfinde. Mit Ausnahme dieser Genannten diirfen nach- mittags ohne Erlaubnis des Bischofs keine Trauungen stattfmden. Offenbar betrunkene Brautleute oder Beistiinde lasse man nicht zum Altare, und ware ersteres der Fali, dann wiire die Trauung auf einen folgenden Tag zu verschieben. Ebenso verlege man die Eheschliessung, wenn argerliche Exzesse vorkommen. Wird aber, sei es ausnahmsweise sei es mit Er¬ laubnis des Bischofs, im Notfalle die Trauung nachmit¬ tags oder ausserhalb der Kirche vorgenommen, so sol len doch die Gatten nach der Kopulation, wenn es moglich geworden, zur Kirche kommen, um den Trauungssegen wahrend der Messe zu empfangen. Diese Einsegnung wird jedoch nicht erteilt der Ehe einer Witwe oder bei gemischten Ehen, wenn auch nach erlangter Dispens katholisch getraut wird. 8. Die hausliche Hochzeitsfeier soli nicht bloss seitens des Brautpaares, sondern auch seitens der Gliste mit der gebiihrenden Bescheidenheit und Ehrbarkeit begangen vverden so, dass Jesus und Maria dabei erscheinen konnten, wie sie ehemals die Ilochzeit zu Kana in G&- lilila mit ihrer heiligen Gegenwart beehrt haben. Denn eine heilige Sache ist die Ehe und soli auch heilig he- handelt werden. Das heiligste Ehepaar war ge\viss die seligste Jung' frau Maria und der heilige Joseph. Wenn sich christliche -K 677 » Eheleute dieselben zum Vorbilde nehmen und sie nach- ahmen, dann werden ihre Familien wahrlich ein Abbild der himmlischen Familie sein und die daraus entsprin- genden herrlichen Wohltaten werden nicht; innerhalb der hauslichen Wande eingeschlossen bleiben, sondern sich auch sehr reichlich liber die Staaten ergiessen und der lvirche Gottes gebaren Miiburger der Heiligen und Hausgenossen Gottes. (Eph. 2, 19). Damit dies geschehe, wollen wir uns heute alle der heiligen Familie weihen, indem wir andachtig beten: O Jesu, unser liebenswiirdigster Erloser, der du vom Himmel gesandt bist, um die Welt durch deine Lehre und dein Beispiel zu erleuchten; der du den grosseren Teil deines irdischen Lebens im armlichen Hause zu Nazareth im Gehorsam gegen Maria und Joseph hast zu- bringen wollen und jene Familie geheiligt hast, welche allen christlichen Familien ein Vorbild sein solite, nimm gnadig auf dieses unser Ilaus, welches sich dir jetzt ganz und gar weiht! Beschiitze und bewalire es, befestige da- r *n die lieilige Furcht vor dir und den Frieden und die Eintracht christlicher Liebe, damit es dem Beispiele deiner gottlichen Familie ahnlich \verde, und damit alle insge- samt, die ihm angehoren, der ewigen Seligkeit teil- Eaftig vverden! O liebreichste Mutter Jesu Christi und auch unsere Mutter Maria, bewirke durch deine Giite und Milde, dass Jesus diese unsere Weihe annehme und seine \Vohltaten und Segnungen uns verleihen mogel O Joseph, du heiligster Beschiitzer Jesu und Maria, komme uns in allen Noten des Leibes und der Seele durch deine Furbitte zu Hille, aut' dass wir zugleich mit dir und der heiligsten Jungfrau Maria unserem Heilande Jesu Christo ewiges Lob und e\vigen Dank darbringen konnen! Amen. ■ Vat er unser, Gegrusset seist du Mana und Ehre sei Goti! Marburg, am Feste der unschuldigen Kinder, den 28. Dezember 1911. f Michael, FUrstbischof. m 678 a- Poduk o zakramentu svetega zakona. Preljubi v Gospodu! Zakon, sedmi sveti zakrament katoliške Cerkve, je za človeško družbo naj večje važnosti. Iz zakona, ne¬ ločljive zveze enega moža z eno ženo, izhaja družina. Zakon je korenina družbinskega življenja. Ako je kore¬ nina zdrava, je deblo močno; ako so korenine izpodje- dene, je izkvarjeno drevo. Ako so zakonci pobožni, je družina sveta; ako so zaročenci nravno izprijeni, je za- nikaren zarod. Dobra družina daje človeštvu dobre ude, državi vrle državljane, katoliški Cerkvi vrle duhovnike, učenike in pastirje, redovnemu stanu vredne člane in nebesom svetnike. Res, neizmeren je blagoslov, ki ga zajemajo iz dobre družine človeška družba, država, Cer¬ kev in nebesa! Da pa donaša zakon nebeški blagoslov zakoncem in človeški družbi, mora se skleniti po sveti volji božji. Zato je treba vedeti, kako častitljiv je zakon po svojem začetku, po svojem namenu in po svoji prednosti, do katere gaje povzdignil Kristus naš Gospod, in kaj se terja, da je zakon sklenjen veljavno, dopuščeno in na Bogu prijeten način. 1. Bog, ki je ustvaril človeka, je postavil tudi sveti zakon. Zakaj Bog sam, ki je ustvaril človeka kot moža in ženo in je hotel, da se po njima množi človeški rod, ter je to svojo voljo razglasil, rekoč: Naraščajta in množita se in polnita zemljo (J. Moz. 1, 28), se mora imeli tudi za ustanovitelja zakona. Da ta zveza med možem in ženo tembolj služi naj- modrejšim sklepom božjim, je imela že od svoje ustano¬ vitve zlasti dve lastnosti, ki jo delata nad vse častitljivo, sta ji globoko vtisnjeni in tesno ž njo zvezani, namreč enotnost in nerazdružnost, t. j. da more le en mož z eno ženo in le ena žena z enim možem v zakonski zvezi biti, in da more to zvezo le smrt razločiti. To je izrekel prvi oče človeškega rodu, Adam sam, ko je govoril: To ] e zdaj kost iz mojih kosti in meso iz mojega mesa ... Zavoljo. •k 079 >* tega bo zapustil Človek svojega očeta in svojo mater in se bo držal svoje žene, in bata dva v enem mesu. (I. Moz. 2, 23. 24). Isto je učil in potrdil Kristus, naš Gospod, s svojo božjo veljavo, ko je le-tem besedam pristavil: Torej nista več dva, marveč eno meso. Kar je torej Boa združil, naj Človek ne loči. (Mat. 19, 6). Če se torej mož in žena, ko skleneta sveti zakon, zvežeta nerazdružno, potem je gotovo ženinu in nevesti v tej prevažni zadevi treba največje previdnosti. Na sveti zakon, ki ga je Bog že po ustanovitvi tako visoko povzdignil, je obračal tudi Jezus Kristus, ki je ljudem zopet vrnil pravo čast, ne malo in ne zadnjo skrb. Zakaj v Kani galilejski je odlikoval svatbo s svojo pričujočnostjo ter jo je storil znamenito po prvem čudežu (Jan. 2, 1 — 11); zato se dozdeva, da je bil že ta dan začetek nove svetosti zakona med ljudmi. Naposled je Kristus Gospod sveti zakon povišal v zakrament in ob¬ enem storil, da zakonske varuje in utrjuje nebeška milost, katero je s svojimi deli pridobil, in da jim je dana od nadnaravne strani tista moč, katere po svoji naravi nimajo, da namreč zakonske dolžnosti prav in sveto izpolnjujejo. Ker je torej čast, trdnost in svetost zakona tako vzvi¬ šena, naj se nihče ne predrzne svetega zakona skleniti brez potrebne priprave in brez ozira na dotične cerkvene predpise. 2. Preden se kdo odloči za zakonski stan, naj dobro premisli, da ga nobena postava ne sili stopiti v zakon in da se zakonski stan ne sme više ceniti kakor deviški *di samski stan, temveč daje bolje in vzveličavneje ostati v deviškem in samskem stanu, kakor skleniti zakon. Kdor je brez žene, pravi sveti apostol Pavel, skrbi za to, kar J P Gospodovega, kako bi uga jal Bogu. Kdor je pa oženjen, ■derbi za to, 'kar je posvetno, kako bi ugajal ženi, in je raz¬ deljen. In neomožena žena, in devica misli, kar '/e Gospodo¬ vega, da, bi bila sveta, na telesu in na duhu. Katera pa je omožerta, misli, na to, kar je posvetno, kako bi ugajala možu. d- Kor. 7, 32 34). Za verne kristjane torej v tem živ¬ ljenju ne more biti večje sreče, kakor da njihov duh, -k 680 * prost posvetnih skrbi, kroti in brzda vsako meseno po¬ želenje ter počiva edino v goreči pobožnosti in v pre¬ mišljevanju nebeških reči. Prva skrb tudi za tiste, ki so poklicani v zakonski stan, naj bo, da si ohranijo neomadežano prelepo čed¬ nost, ki se imenuje čistost. Ni boljše priprave za zakonski stan, kakor čisto, verno in pobožno, marljivo in delavno življenje. 8. Ker pa ima po besedah sv. apostola Pavla sle¬ herni svoj dar od Boga, eden sicer tako, drugi pa tako {I. Kor. 7, 7), zato naj vsak kristjan, ki si izbira svoj stan, misli pred vsem na Boga in na svoje dušno vzveliCanje. Če sodi po resnem premišljevanju, da je poklican v zakonski stan, naj pomisli, da se je pri sklepanju za¬ kona bolj ozirati na čednosti in pošteno vedenje kakor na bogastvo in lepoto, da se pri tem ne gre za kako Člo¬ veško stvar, temveč za božjo, da se je pri tem zlasti ozirati na čistost in pobožnost srca, in da je treba se nanj pripravljati z molitvijo, s čistim življenjem in z vredno izpovedjo. Znanja, zlasti z brezbožnimi, labkomišljenimi in raz¬ uzdanimi osebami naj se vsak varuje in s takovšno osebo naj ne sklepa zaroke. Dovoljeno je znanje le tedaj, ako imajo dotične osebe resen namen in utemeljeno upanje, da se v kratkem poročijo in da bo njihov zakon srečen. Ali tudi v tem slučaju — to velja tudi o zarokah — naj med seboj občujejo previdno in pošteno, ne premnogo- krat, ne preprijazno in nikdar ne sami, temveč le v priču- jočnosti zanesljivih oseb. Starši, posebno matere nevest, naj jih skrbno nadzorujejo. 4. Pri izvolitvi osebe, s katero naj stopi kdo v zakon, se je ozirati posebno na tri reči, namreč na to: ali j e mogoče, s to osebo zakon veljavno skleniti, je li zakon ž njo dopuščen, in ali bo ta zakon, kolikor se more so¬ diti, srečen. Zakon se sklene neveljavno in nedopuščeno, kadar mu nasprotuje kak zakonski zadržek. Zakonski zadržki so takšne okolnosti, ki narede zakonsko zvezo nedopu- e 681 >*■ ščeno ali celo neveljavno. Prvi se imenujejo oviralni, drugi razdiralni zakonski zadržki. a) Neveljavno storijo zakonsko zvezo: pomota v osebi, siljenje in strah, nedoraslost, nezmožnost, krvno sorodstvo, svaštvo, duhovno in postavno sorodstvo, višji redi, slovesne obljube, različnost vere med krščenim in nekrščenim, obstoječi zakon, prešuštvo in umor. Z ose¬ bami, katerih zakonu nasprotujejo našteti razdiralni za¬ konski zadržki, naj se ne sklepajo zakoni. Najnavadnejši zadržki so krvno sorodstvo in svaštvo. Sveta Cerkev je iz tehtnih vzrokov, verskih in nravnih, in z ozirom na dušni in telesni blagor zaroda prepove¬ dala zakone med sorodniki in svaki do četrtega kolena. Duhovno sorodstvo, ki nastane po zakramentih krsta •n birme, dela zakone neveljavne med botri in krščen- cem in njegovimi starši; med delivcem krsta in krščen- cem in njegovimi starši; med birmancem in njegovimi starši in med botrom. Ako zaročnika ne moreta iz posebnih vzrokov lahko odstopiti od svoje namere, se morajo zakonski zadržki, Si nasprotujejo veljavnemu zakonu, na vsak način od¬ stranili in se mora izprositi izpregled, preden se zakon sklene. Ta izpregled se dobi pa le tedaj, ako se zanj navedejo tehtni in zadostni vzroki. Zaročniki, ki navzlic temu, da vedo za razdiralen zakonski zadržek, čeprav je skriven, ne naznanijo tega, se smrtno pregrešijo in se Postavijo v nevarnost večnega pogubljenja, ker je njihovo skupno življenje nepretrgan greh, dokler se s cerkvenim Spregledom ne odstrani zadržek in ne poveljavi zakon. h) Najvažnejši oviralni zadržki so: veljavna zaroka z drugo osebo, neslovesna obljuba čistosti, različnost vere ttied krščenimi ali mešan zakon. Zaroka še ni zakon, temveč je samo uvod in pri¬ prava za zakon, je resna, prostovoljna in medsebojna °bljuba, vzeti se v zakon. Prav resno svarimo pred lahko- oiišljenimi in prezgodnjimi zarokami. Do v-elike noči t.j. do 19. aprila leta 1908 so se mogle zaroke veljavno skle¬ pati tudi skrivaj, tajno t. j. brez prič in brez pisma. •k 682 » Iz takih zarok so pa nastale marsikatere škode za zaročence in velike nevarnosti za njihovo dušno vzveli- čanje. Zakaj sklepale so se take zaroke navadno brez zadostnega pomisleka, kakor bi ga bilo treba, in pogosto seje zgodilo, da sojih ljudje, ki se ne bojijo Boga sodnika, zlorabili z namenom, tako premotiti in zapeljati mlade ženske osebe. Vrhutega se take zaroke na zunaj ali očitno niso dale dokazati, so bile dvomljive v svojem obstanku in so se večkrat brezvestno prelomile. Iz tega so nastali prepiri in tožbe. Take nerednosti so hoteli sveti oče Pij X. kolikor mogoče odstraniti in so v svojem apostolskem polnooblastju z občnim odlokom kongregacije Tridentin¬ skega, zbora, ki je na veliko noč t. j. 19. aprila 1908 povsod stopil v veljavo, določili to-le: Od 19. aprila tega leta 1908 naprej je zaroka le tedaj pravomočna in se le tedaj od Cerkve prizna kot veljavna, a) ako se na listini pismeno zabeleži, b) ako se sklene pred pričami in c) ako se na listini podpišejo oba zaročenca in priče. Poglejmo si ta določila bolj natanko! Mora se torej napraviti pismo, listina, v kateri zaročenca izrečeta svojo določno voljo, vzeti se v zakon. More se napraviti kratko n. pr. tako-le: »Podpisana se s tem zavežeta vpričujočnosti sopodpisanih prič, da se bota v zakon vzela«. To listino sme kdorkoli spisati. Potem morajo pri zaroki navzočne biti priče. Ako se zaroka sklene v pričujočnosti župnika dotične župnije, zadostuje župnik sam kot priča. Drugače se terjata vselej dve priči, katerikoli, moški ali ženske, da so le take osebe, ki morejo pričati. Ako nevesta ali ženin ali nobeden od njiju ne zna pisati, se mora to v listini pismeno zaznamenovati in se mora privzeti tretja priča. Slednjič se mora na listino zapisati kraj in čas sklenitve zaroke, in se morajo vsi lastnoročno podpisati, in sicer ženin in nevesta ali namesto njiju navlašč žu nju privzeta priča, potem župnik ali obe pravi zaročni priči. Vsak dušni pastirje rad pripravljen, ako je treba, vam dati še nadaljnja podrobna navodila. ■K 683 To je torej zanaprej bistvena oblika, po kateri se osebe, ki se mislijo ženiti, morejo edino veljavno zaročiti tako, da vsi učinki in posledice zaroke zadobijo svojo moč; le ta oblika zaročne obljube se bo vprihodnje od Cerkve pripoznavala in v poštev jemala. To pismeno zaroko morete skleniti, ako hočete, pred župnikom dotičnega kraja, ali kadar na oklic dajete ali. pa že prej, in lahko zaročno listino shranite pri župniku.. Smete pa tudi, ako hočete, svojo poročno pogodbo spi¬ sati v dveh izvodih, da ima vsak zaročenec v rokah dokaz o sklenjeni zaroki; pismena zaročna listina podeli zaročen¬ cema jasno pravico lako, da vsak ve, pri čem je v tej. stvari. Ko bi se zaročenca pozneje prepričala, da ne bi ka¬ zalo skleniti med seboj zakonske zveze, moreta zaroko razdreti s prostovoljno, medsebojno privolitvijo. V tem slučaju je dobro, da se razdor zaroke v zaročni listini zaznamenuje ali da se zaročna listina uniči. Izrečno pa se poudarja, da se s tem, če se zahteva zaroko skleniti v določeni obliki, nikakor ne zapoveduje ali ne namerava ukazovati, da se odslej mora vselej pred sklenitvijo zakona skleniti zaroka. Cerkev noče z novo postavo nobenega siliti k zaroki. Kakor prej se morejo tudi odslej zakoni skleniti, ne da bi se poprej sklenila zaroka. Ce pa se zaročna pogodba sklene v zdaj določeni °bliki, sta zaročenca, dokler zaroka velja, obvezana, drug drugemu držati zaročno zvestobo in med seboj zakon skleniti, če se razmere niso bistveno izpremenile. Kazen lega ne moreta zaročenca, dokler velja pravomočno prva široka, skleniti druge veljavne zaroke s kako tretjo osebo u b pripuščeno skleniti zakon s kako drugo osebo, kakor s svojim zaročencem. Slednjič nastane iz pravnoveljavne taroke razdiralni zakonski zadržek javne spodobnosti t. j. razdiralen zadržek za zakon med zaročencem in krvnimi sorodniki drugega zaročenca v prvem kolenu. Ta zadržek obstoji tudi potem, če se zaroka pravnoveljavno razdere. •h 684 » 5. Preden se začneta ženin in nevesta oklicevati, ■se morata podvreči dvojnemu izpraševanju, splošnemu in posebnemu. Splošno izpraševanje je v tem, da pristojni dušni pastir poizveduje, ali so izpolnjeni vsi pogoji, ki so po¬ trebni za veljaven in dopuščen zakon. Izprašujeta se ženin in nevesta o morebitnih zakonskih zadržkih in o tem, ali iz lastnega nagiba, prostovoljno in pošteno ho¬ četa stopiti v zakon. Zato si naj pravočasno priskrbita potrebna izpričevala in v tej zadevi vprašata za svet pri¬ stojnega dušnega pastirja. Posebno izpraševanje pa ima namen, da se dušni pastir prepriča, sta li ženin in nevesta v katoliški veri •dovolj podučena. Znati morata resnice svete vere, ker jih morata učiti svoje otroke. Dobro podučena morata torej biti vsaj v resnicah, ki so k vzveličanju potrebne, vsled tega morata znati šest temeljnih resnic, apostolsko vero, Gospodovo molitev ali Oče naš in Peščeno Marijo, deset božjih in pet cerkvenih zapovedi, sedem svetih zakramentov, najpotrebnejše nauke o krščanski pravič¬ nosti. Kar sta pozabila, naj zopet ponovita in se naučita. Zaročniki, ki ne poznajo temeljnih krščanskih resnic, se ne smejo poročiti. Razen tega naj si ženin in nevesta zvesto vtisneta v svoj spomin in se po tem ravnata, Cesarjih učita dušni pastir ali izpovednik o bistvu zakona in o zakonskih -dolžnostih, in kako naj v zakonskem stanu prav krščan¬ sko živita. 6. Pred ženitovanjskim blagoslovom v cerkvi naj ženin in nevesta ne prebivata v isti hiši; naj živita čisto in zdržno, kakor osebe samskega stanu; njuno občevanje naj bo previdno in spodobno. Ako še le pozneje izvesta za kak zakonski zadržek, naj ga, kakor hitro mogoče, na¬ znanita dušnemu pastirju. Preden se vpričo Cerkve zvežeta za celo življe¬ nje, naj očistita svojo vest z vrednim prejemom zakra¬ menta svete pokore in naj pobožno prejmeta sveto ■obhajilo. * 685 » Naj tudi ne pozabita imovinske zadeve na odkrito¬ srčen in dobrohoten način urediti in zagotoviti. 7. Ker je sveti zakon zakrament, in ker sveta Cerkev določuje, kako se naj delijo zakramenti, zato morejo ver¬ niki zakone veljavno sklepati le vpričo Cerkve t. j. v pričujočnosti župnika ali drugega duhovnika, z dovolje¬ njem župnikovim ali škofovim, in dveh ali treh prič. Zato nobena druga zveza med kristjani ne more veljati za pravi zakon. Ta postava je bila že pred več ko 300 leti sklenjena na Tridentinskem zboru. Papež Pij X. pa so to postavo z novim odlokom o zakonskih stvareh z dne 2. avgusta 1907 iznova potrdili in raztegnili na vse katoličane ve¬ soljnega sveta. Da se odstrani vsak dvom o pravni veljavnosti vaših zakonov, so sveti oče določili, da more vsak župnik v svoji župniji v pričujočnosti dveh prič vsak par veljavno poročiti, ako njihovemu zakonu ne nasprotuje noben razdiralen zakonski zadržek. V smrtni nevarnosti, če ni dobiti župnika ali pooblaščenega duhovnika, se more zakon v pomirjenje vesti veljavno in dopuščeno skleniti tudi v pričujočnosti vsakega duhovnika in dveh prič. Zapomnite si torej dobro to-le pravilo: Zakon kato¬ ličana, ki ni sklenjen pred župnikom dotičnega kraja ali Pred pooblaščenim duhovnikom in dvema pričama, se ne more pred Bogom in pred Cerkvijo in pred vestjo pri- Poznati kot pravi zakon. Nasproti pa je zakon katoličana brez dvoma pravnoveljaven, ako se sklene pred župni¬ kom dotičnega kraja v mejah njegove župnije in pred dvema pričama, ako mu sicer ne nasprotuje kak zakonski zadržek. Važno je za vas tudi vedeti, da župnik ali njegov Pooblaščeni namestnik le tedaj veljavno poročata, Če sta k temu povabljena in prošena, in ako brez vsake sile m v jhkega strahu vprašata za privolitev zaročencev v zakon m jo sprejmeta. Zakon se torej pravnoveljavno sklene šele tedaj, če vas župnik prostovoljno vprašajo za vašo pri¬ volitev v zakon in to privolitev sprejmejo. Če vas župnik « 686 >f ne vprašajo prostovoljno za privolitev in privolitve ne sprejmejo, se ne more skleniti veljaven zakon. Župnik se k sklepanju zakona ne smejo prisiliti s silo ali z velikim , strahom, in nihče jih ne sme proti njihovi odločni volji prevariti, sicer bi zakon bil neveljaven. Ne zadostuje torej izjava privolitve v zakon od strani zaročencev, ampak terja se tudi prostovoljni sprejem te izjave od strani župnika ali pooblaščenega duhovnika. Župnik se namreč po predpisu svetega očeta morajo zagotoviti, da seje zadostilo vsem terjatvam za cerkveno veljaven zakon. Ako se je to zgodilo, bodo župnik radi pripravljeni, pri¬ volitev v zakon sprejeti in tako omogočiti veljaven zakon. 'Ta navada je bila že dozdaj v naši škofiji, in tako mora po volji svetega očeta tudi zanaprej ostati. Čeprav pa se za veljaven zakon samo terja, da se sklene pred župnikom in dvema pričama v dotični žup¬ niji, vendar sme pripuščeno poročati le pristojen župnik, to je župnik tistega kraja, kjer imata zaročenca ali vsaj eden izmed njiju svoje bivališče, ali kjer bivata vsaj en mesec. Izjema je dovoljena le tedaj, kadar je velika sila n. pr. jako nujen odhod, nevarnost velike škode. Razen tega naj se zakon navadno sklene pred župni¬ kom neveste , ako temu ne nasprotuje pravičen razlog- Pravičen razlog pa je tedaj, če se z ozirom na okolnosti mora reči: boljše je, da poroča župnik ženinov. Od prve adventne nedelje do praznika razglašenja Gospodovega in od pepelnične srede do prve nedelje p° veliki noči so slovesne svatbe, ki so združene z ženi- tvovanskim blagoslovom, s slovesnim spremljevanjem ne¬ veste na ženinov dom, z ženitvovansko gostijo, z godb o in s plesom, ostro prepovedane. V naših krajih pa ,i e v imenovanem času prepovedano vsako, tudi neslovesno poročanje. V nujnem slučaju smejo škof dovoliti tiho poroko, nikdar pa ne ženitvovanskih slovesnosti. Četudi se prav spodobi, da se zakoni sklepajo v cerkvi, vendar se sme poročati tudi v kaki kapeli in ž dovoljenjem škofovim tudi v navadni hiši. * 687 >r Poroka naj bo predpoldne pred sveto mašo; ženitvo- vanski blagoslov pa se naj podeli med sveto mašo. Prav zato polagamo ženinom in nevestam na srce, da ta veliki in sveti zakrament prejmejo pobožno in da med daritvijo svete maše pristopijo tudi k mizi Gospodovi. Blagoslovljenje vina sv. Janeza, ki je na mnogih krajih v navadi, naj se izvrši na posebni mizi ob epi- stolski ali listni strani altarja. Dovoljeno pa je to blago¬ slovljenje le pod pogojem, da se svatje pri napivan ju do¬ stojno obnašajo. Brez posebno važnih vzrokov ne sme biti poroka na dan zadnjega ali edinega oklica. Izvzamejo se kve- černu le delavci v rudnikih in tvornicah ter drugi, ki šo v enakem položaju in nimajo ob delavnikih prostega časa in ne morejo dobiti potrebnih prič. Samo le-tem se dovoljuje izjemoma poroka ob nedeljah in praznikih po¬ poldne, toda le pod lem pogojem, da nimajo godbe, ni¬ kakor pa ne predpoldne na dan zadnjega oklica, tudi ne ob mraku po večernem zvonjenju (po »večni luči«). Bovprek pa ne smejo biti poroke popoldne brez škofo¬ vega dovoljenja. Očividno pijanim svatom ni dovoljeno pristopiti k oltarju, in če sta pijana ženin ali nevesta, naj se preloži poroka na drugi dan. Poroka naj se preloži tudi tedaj, kadar se prigodijo kaki pohujšljivi izgredi. Če se pa poroča, bodisi izjemoma bodisi z dovo¬ ljenjem škofovim, popoldne ali zunaj cerkve, vendar se opominjajo poročenci, da, ako jim je mogoče, pridejo po Poroki v cerkev, da prejmejo ženitvovanski blagoslov med sveto mašo. Ta blagoslov pa se ne deli, ako stopi v za¬ kon vdova, ali ako se sklene mešan zakon, čeprav se Je dobil izpregled in se po katoliškem obredu vrši poroka. 8. Pri gostiji na domu naj se ne samo poročenca, 'etnveč tudi svatje obnašajo s potrebno skromnostjo in spodobnostjo tako, da bi mogla biti navzočna tudi Jezus 'o Marija, kakor sta nekdaj počastila svatbo v Kani na Galilejskem s svojo sveto pričujočnostjo; zakaj sveta reč Je zakon in se naj tudi vrši sveto. m 688 >*• Najsvetejši zakonski par sta bila gotovo preblažena devica Marija in pravičnik sv. Jožef. Ako si nju izbe¬ rejo krščanski zakonski za svoj vzgled in ju posnemajo, potem bodo gotovo tudi njihove družine podoba nebeške družine, in neprecenljive dobrote, ki bodo iz njih izvi¬ rale, se ne bodo kazale samo v družinskem življenju, temveč bodo prav mogočno vplivale tudi na državo in bodo Cerkvi božji rodile meščane svetili in domače božje . (Efež. 2, 19). Da se to zgodi, posvetimo se vsi, zlasti zakonski, presveti Družini, rekoč: O Jezus, naš preljubeznivi Vzveličar, poslan iz nebes, da bi razsvetljeval svet s svojim naukom in vzgledom, hotel si večji del svojega življenja na zemlji preživeti v nizki hišici Nazareški, pokoren Mariji in Jožefu, in si posvetil to Družino, katera naj bi bila vzgled vsem krščan¬ skim družinam; sprejmi milostno to našo hišo, katera se ti zdaj popolnoma posveti! Brani in varuj jo in utrdi v njej svoj sveti strah in mir in edinost krščanske ljubezni, da bo podobna božjemu vzgledu tvoje Družine, in da se vsi, ki v njej prebivajo, udeležijo večnega vzveličanja! O preljubezniva mati Jezusa Kristusa in naša mati Marija, izprosi po svoji dobroti in milosti, da Jezus sprej¬ me to naše posvečenje in nam podeli svoje dobrote in blagodare! 0 Jožef, presveti varih Jezusa in t Marije, v vseh dušnih in telesnih potrebah prihajaj nam na pomoč, da bomo s teboj in z blaženo devico Marijo večno čast in hvalo dajali božjemu Vzveličarju Jezusu Kristusu! Amen. OČe naš. Ceščena Marija. Čast bodi Očetu. V Mariboru, na praznik nedolžnih otročičev, dne 28. decembra 1911. f Mihael, knezoškof. « 689 » Titulus tertius. De Cleri populique disciplina. x institulione divina dantur in Ecclesia clerici et laici. Nos omnes in Christo baptizati unurn corpus efficimus, dicente Apostolo: Unum cor¬ pus multi sumus . . . Vos autem estis corpus Christi. (I. Cor. 10, 17; 12, 27). Sacerdotes suni sal terrae ad alios saliendos: ideo ipsi ab omni corruptione alieni esse debent. lili suni lucernae ad illuminandos alios; idcirco ipsi lumine Chri- sti refulgeant et non ambulent in tenebris oportet. lili sunt duces ad dirigendos homines per vias rectas; ipsi ergo vestigia Chrisli sequantur necesse est. Sacerdos pro Christo legatione fungitur (II. Cor. 5, 20); ideo verbo et opere rnunus Christi exercere obli- gatur. Conscius sit šibi, se esse ministrom Christi; hinc sibiproprias lacere intentiones Christi quoadsalvandas ani- mas immortales tenetur. Ita vivere et agere debet, ut revera dicere valeat: Vivo autem iam non ego, vivit vero m me Christus. (Gal. 2, 20). Exemplum enim dedi vobis, cum divino Magistro sacerdos quoque in ordine ad fi- deles subditos dicere audeat. De clericis prae omnibus valet istud Psalmistae: 1'Hverte a malo et fae bornim! (Ps. 38, 15). Clerici de¬ bent sanctiorem prae laicis vitam exteriorem et interio- r em ducere eisque virtute et recte factis in exemplum e xcellere. Vita eorum sit norma laicorum! Laici clericos sequi obligantur. Pariter enim per- hnent ad corpus Christi mysticum. Quicumque enim in Christo baptizati estis, Cliristum induistis. (Gal. 3, 27j. Propterea haec. sacra Synodus statum quoque laicalem saluberrimis constitutis divertere a malo et convertere a h bonum intendit. Omnes fideles dioecesanos itaque in Deo obsecra- m us ac monemus, ut Nobis omnino credant animas suas, ut praeter divina praecepta servent ecclesiastica, insti- 44 •k 690 >*■ tutiones synodales respiciant et consilia in eoruin sa- lutem data prosequantur zelo pio. Sic gradientes non aberrabunt ab arcta via, quae ducit ad vitam. (Matth. 7 ’ 14) ' ,, Caput CLXXV. De relationibus parochorum et capellanorum offi- cialibus seu legalibus. Exemplum dedi vobis, ut, quemadmodum ego feci vo¬ diš, ita et vos faciatis. Amen, amen dico vobis: Non est servus maior domino suo, neque apostolus maior est eo, qui misit Murn. Si haee scitis, beati eritis, si feceritis ea. (Ioan. 13, 15 — 17). His verbis divinus Magister aperit omnibus, qui in vinea Domini operantur, magnum agendi mysterium. Toto tempore vitae suae exhibuit apostolis et omnibus suis discipulis eximia virtutum exempla. In pedum lotione autem animarum pastores ad imitationem duarum virtutum provocat, ad humilitatem scilicet et caritatem opere exercendam, simulque promlttit grande praemium: Si haee scitis, beati eritis, si feceritis ea. Nos quoque valde desideramus, ut huius divini Ma¬ gistri moniti animarum pastores memores sint. Tune enim operatio praesertim eorum, qui non soli, sed in com- munione et cum adiutorio aliorum officiis pastoralibus ineumbunt, solido superstruetur fundamento. Quod mo- nitum ne quis ex humana fragilitate negligat, in se- quenti singulorum relationes in ordinem redacturi sumus, designando primo relationem inter parochos et capellanos, sicuti iam in capite LIL Synodi dioecesanae anni 1900 fecimus, determinando secundo eandem relationem in spe- cie, constituendo tertio relationes capellanorum ad in vicem- De relatione parochos inter et cooperatores in genere. Priusquam mulua inter parochum et capellanum relatio in specie, id est in forma contractus, delineari m 691 > 4 - possit, in genere quaedam praemittenda sunt, quibus contractus tamquam principiis fundetur. 1. Cura pastoralis principalis incumbit parocho. Sicut unus Episcopus praeest dioecesi, ita unus dum- taxat parochus gregi suo proprie praeficitur, qui ipsius curam spiritualem gerat. 1 Parocho in spirituali subditorum directione et in temporali bonorum ecclesiasticorum administratione prin¬ cipalis in parochia competit locus. Quare et de his et de omnibus adiutorum operationibus in cura animarum Episcopo rationem reddere debet. Quum autem detur beneficium propter officium, ex iustitia parochus omnia munera per se et in sua persona adimplere tenetur, in quantum ipsi possibile est. Tribus virtutibus tamquam principalioribus praediti esse debent parochi, quarum prima est: cognoscere oves $uas. Ne negligant, morem hunc tam salutarem singulas parochiae suae familias visitandi, attamen cum gravitate, modestia et singulari caritate. Secundo parochi est, sa- luti oviurn suarurn optime consulere. Omnia, quae valet, adhibebit, ut animas Christi sanguine redemptas salvet. Quia bona, quibus parochi gaudent, a tot et tantis piis personis eis credita sunt non ad luxum aliaque huius- modi, sed ad gloriam Dei amplificandam, parochus, in quantum potest, etiam in temporalibus oves suas adiuvet. Tertio requiritur a parocho, ut sit paratus, si necessitas Postulet, etiam animam suam pro ovibus ponere. Tota vita officiis et laboribus pro fidelibus expendatur prae- stando omnia, quae salutem animarum promoveant. 2 Parochi ergo est, ut singulari diligentia administret ^acramenta, ne quis ipsius culpa sine sacro haptismo a ut extrema unctione moriatur: Dominicis diebus et testis illuminet lideles lucerna veritatum aeternarum et dirigat «os praedicatione et catechesi in viam rectam. Tamquam custos vineae Domini vigilet,, ne ipso dormiente zizania , ’ Actiones et constitutiones Synodi dioec. anno 1900 institutae. Mar- )ur gi, 1901. Pag. 434. — s Acta et constitutiones Concilii provinc. Salisbur- gensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Num. 328—330. pag. 217 sq. 44* -K 692 )+ seminentur; quae si nascantur, omni studio evellantur. Imprimis sit illi cura de iuventute, de pauperibus, or- phanis, pupillis, laborantibus in morbo vel senio. Epi- scopo obediens cum eo uniatur in regendis animabus, in adhibendis remediis, in exstirpandis vitiis. Acta et sancita Episcopi revereatur et quam diligentissime exse- cutioni tradat. Ex his omnibus colligitur, quam damnanda sit praxis parochi, qui maximarn partem operationis suae impendit prornovendis rebus oeconomicis et temporalibus, curam anirnarum autem relinquit cooperatori suo. 2. Hucusque dictis minime repugnat vigens praxis, qua unus vel plures ministri deputari solent, qui vel parochum laborantem sublevent vel eius defectum aut in loco aut in stationibus remotis omnino suppleant. Atqui hi operarii nuncupari solent vicarii, capellani, cooperatores vel adiutores et subsidiarii. »Amplitudo parochiarum et multiplex genus laborum in parochia plures saepe adiutores parochi requirunt. Hi adiutores vel cooperatores parocho admittuntur ab Episcopo pro diversitate circumstantiarum loči et per- sonarum idoneitate. Episcopo ius competit, tales adiuto¬ res ad riutum amovibiles avocandi ab uno loco, eos in alium locum transferendo.« 1 Episcopi, etiam tamquanr apostolicae Sediš delegati, in omnibus ecclesiis parochialibus vel baptismalibus, in quantum populus ita numerosus est, ut unus rector non possit, sufficere ecclesiasticis sacramentis ministrandis et cultui divino peragendo, cogant rectores vel alios, ad quos pertinet, šibi tot sacerdotes ad hoc munus adiun- gere, quot sufficiant ad sacramenta exhibenda et culturn divinum celebrandum. 2 Ex hodierna consuetudine cooperatores, qui ab Epi¬ scopo accipiunt iurisdictionem, parochis sine ipsorum interventu ab Episcopo designantur. Ilaec praxis vigens in Hispania, Gallia, Germania, Austria indigentiis huius 1 Idem. Num. 345—347. pag. 221. — 2 Cone. Trident. sess. XXI. cap. 4. de reform. -k 69B » temporis respondet et a sacra Sede approbata est. 1 Quare Episcopus et potest et debet parocho cooperatorem addere, quoties vel necessitas vel evidens utilitas spiri- tualis fidelium adest, etiamsi parochus repugnet. Qui si in qualitate quadam futuri adiutoris impedimentum bonae pastorationis cernat, vota sua Ordinariatui pro- ponere quidem potest, sed iudicium decisivum de co- operatoris idoneitate competit, Episcopo. 3. Cooperatores memores sint, iurisdictionem ordi- nariam šibi non inesse, sed in adiutorium parochi se vocari. Unde reverentia et subiectione erga parochum tamquam šibi superiorem se gerant eiqne exhibeant de- bitnm obsequimn et diligens subsidium. Inconsulto pa¬ rocho aut eo invito ni bil maioris momenti agant neve innovent. In suo offlcio ita se exhibere tenentur, ut ipsa actio cooperatorum titulo correspondeat. Si quae neces- saria vel proficua aestiment proponenda, modeste et salvo meliore parochi iudicio proferant. E contra parochi nihil cooperatoribus praecipiant, quod sacris canonibus, liturgiae praeceptis aut legibus dioecesanis adversetur. Sint parochi benigni et benevoli erga adiutores suos tamquam messis suae socios; adiu- vent eos consiliis suis et ad animarum totiusque pa- rochiae administrationem sensim instruant. 2 Parochi sedula ac paterna iuniores sacerdotes caritate amplectantur, eorum defectus mansuete portent eosque exemplis et consiliis ad munia rite obeunda informent. Semel iterumque ac tertio, si necessarium sit, parochus sacerdotem auxiliarem in mansuetudine corripiat, quod si non prosit, rem ad Episcopum deferat. 4. Conservatio auctoritatis coram populo maximi est momenti. Quare nec parochus nec eius coadiutor lo- quantur puhlice quid iniqui, ne detrahatur honori praepo- sitorum vel alicuius sacerdotis. Cooperatores debitum pa¬ rocho honorem deferant ac debitam subiectionem prae- 1 S. Cone. Congreg. die 14. Aug. 1863; die 9. Iunii 1903. — a Acta et cc ’nstitutiones Concilii provinc. Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1 »10. Pag. 222. •K 694 >r stent, eius apud parochianos reverentiam tueantur et propagent laboribusque suis vineam Domini ita colant, ut rectorem eum constitutum esse numquam oblivi- scantur. Uniformem cum parochis agendi rationem teneant caveantque, ne factis aut verbis ex aestimatione fidelium eis quidquam detrahant; mnlto magis eos semper hono- rent ac revereantur eorumque defectus vel errores, si qui sint, coram populo tegant. 1 Ex altera parte parochi quoque omnia omittant, quae cooperatoris auctoritatem in aestimatione fidelium imminuere possint. Quotiescumque oriuntur lites, quae private componi non possunt, clerici nec in civilibus nec in criminalibus negotiis adeant iudicium laicale. Immo omnes causae tum litigiosae tum criminales clericorum pertinent ad iudicium ecclesiasticum, Contra clericum trahentem aliurn clericum ad iudices laicos potest Episcopus animadvertere poenis et censuris ferendae sententiae. Clericus boe nec per advocatum vel procuratorem ličite facere potest. Necli- cet clerico in actione aliqua adversus presbyterum propria iura credere laico, quum sic haberetur ceu agens in frau- dem legis. Si inter parochianos dissidia exoriantur, capel- lanus ne patrocinetur alicui parti, sed una cum parocho se exhibeat apostolum reconciliationis ac pacis. Nec eos frequentet, qui se parochi adversarios constituerint. 5. Distributio officiorum ac munerum inter parochos et capellanos necessaria est. Qui habent adiutorem, me- minerint, illum esse ministrom, quo parochi uti possint, non ita tamen, ut omnem populi curam et custodiarn in illum reiiciant. Quare et parocho et capellano valent apostoli verba: Praedica verbum, insta opportune, importune: argue, ob- seera, inerepa in orani patientia et doctrina! (II. Tim. 4, 2)- Nam si evangelizavero, non est miki gloria: necessitas eniM mihi ineumbit; vae enim milii est, si non evangelizavero . (I. Cor. 9, 16). 1 Idera. Num. 350. pag. 222. +; 695 >f Praecepto divino mandatum est omnibus, quibu» animarum cura commissa est, oves suas agnoscere, pro his sacrificium offerre, verbi divini praedicatione, sacra- mentorum administratione ac bonorum omnium operami exemplo eas pascere; pauperum aliarumque miserabiiium personaram curam paternam gerere et in caetera munia pastoralia incumbere; quae nequaquam ab eis praestari et impleri possunt, qui gregi suo non invigiiant neque- assistunt, sed mercenariorum more eum deserunt. 1 Quando autem pro eodem tempore fiat coilisio of- ficiorum pro uno, alter praestet adiuvamen, e. gr. ca- techeta ne avocetur a parvulorum institutione scholari, ut administret sacrum baptismatis sacramentum vel pro- videat infirmos, quando haec per parochum fieri possunt. Curae oeconomieae talibus casibus non excusant pa¬ rochum a sacramentorum administratione. 6. Residentiam praescriptam a sacrosancto Triden- tino Concilio 2 et statutis dioecesanis Lavantinis 3 rite observet et parochus et capellanus, ne plebs fidelis un- quam careat praesertim in mortis articulo sacris sacra- 'uientis et alio pastoris solatio et adiumento. Cooperator absque parochi scitu ne brevi quidem tempore abscedat, verurn et parochus suum adiutorem certiorem faciat de suo ex parochi a etiam brevi abscessu. Sed etiam in parochia tali semper degant loco, ut per domesticos faciliter inveniri possint. In deambulatione consueta inter sacerdotes sit col- legialitas el paritas. Parochus magis ad vigilantiam et ad residentiam obligatur quam cooperator vi muneris sui. Propterea cooperatori occasionem praebebit ad mo- deratam recreationem, ad confessionem subeundam, ad amicos visitandos. Tempus exeundi et revertendi tamen semper indicetur et, in quantum possibile est, etiam locus. commorationis. 1 Concilium Trident. sess. XXIII. cap. 1. de reform. — 2 Sess. VI. cap.. 1. de reform. — 3 Gesta et statuta Synodi dioec. anno 1896 celebratae. Mar- Jmrgi, 1897. Pag. 341. — Actiones et constitutionos Synodi dioec. anno I90U- 'nstitutae. Marburgi, 1901. Pag. 498 et 524. -k 696 * • 7. In scholis instructionem iuventntis in veritatibus religionis et educationem in omni pietate animarum pastor sui muneris esse memor sit. Parochus vigilet, ut institutio catechetica in omnibus scholae classibus, nulia ad hoc a lege determinata bora omissa, fiat sufficienti praeparalione et ardenti zelo. Scholas interdum visitet, non quidem censoris importuni vices gerens, sed potius patris et amici. Si autem aliquod peric.ulum verae fidei vel bonis moribus imminere animadverterit in instructione ex parte magistrorum, prudenter id primo privato inter- ventu removeat. 1 Quod si nihil profuerit, causarn deferat per decanurn ad Episcopum. Parocho autem non inter- veniente catecheta eodem modo procedat. Quia nulia spes persaepe affulget vel emendandae vel in bono stabiliendae parochiae, nisi pueri rudimentis fidei diligenter et assidue imbuantur, parochis vehementer commendamus, ut saltem aliquam partem scholasticae institutionisatqueeducationisaccipiantnevetotum hoc onus cooperatori relinquant. Tali modo haud spernendnm ac- quirent medium ad cognoscendas optimeque regendas oves suas. Hodiernae leges exiguam quidem assignanl catechetis remunerationem, quae vi mutuae benevolentiae plerumque cooperatoribus remanet, ' etiamsi in una alterave classi parochus catechetico rnunere fungitur. Iuxta leges scho- lasticas nune vigentes 2 institutio religiosa in tribus clas¬ sibus scholarum elementarium inferioribus non remune- ratur. Propterea strictum ius ad remunerationem corri- petit solummodo catechetis docentibus in classe quarta vel aliqua superiore. Ne autem inter catechetas lites ori- antur, concedimus ac commendamus, ut ubi plures in eadem schola exsistant catechetae, remuneratio dividatur iuxta numerum horarum, quibus unusquisque catecbizat. 1 Acta et constitutiones Concilii provinc. Salisburgensis anno 1906 ce- lebrati. Salisbnrgi, 1910. Num. 28. pag. 78. — 2 Gesetz vom 20. Juni 1872, R.-G.-Bl. Nr. 86, betretfend die Besorgung des Religionsunterriebtes in den offentlichen Volks- und Mittelschnlen. § 3: Fttr die Besorgung des Religions- unterrichtes an den hoheren Klassen einer melir nla dreiklusaigen allgemeinen Volksschule ist entweder eine Remuneration zn ertoilen oder oin eigener Re- ligionslelirer zu bestellen. « 697 >s- 8. Ordo domesticus in quavis domo, eo magis autem in sacerdotum habitaculis, necessarius esl. Quapropter ordo domus parochialis a cooperatore stricte observandus ost. Cooperator suam vivendi regulam ita instituat, ut concordet cum ordine introducto in ecclesia inque domo parochiali. Aliquando quidem accidit, ut improviso vo- centur animarum pastores ad officiorum munera, quae sine laesione consueti ordinis expleri haud possunt. Sed generatim omnia opera secundum ordinem fiant. Sic tota vita facilius sanctificabitur. Determinata sit ergo hora recumbendi et surgendi. Naturae necessariam annue quietem, sed sensualitati excessum denega! Exsurgens a somno mentis tuae oculos ad Deum continuo leva! Beatus ille servus, qui sine mora surgit, dicens: Ecce ego, Domine, quia vocasti me! Decenter indutus, ora voce, ora et špiritu; ad minus semihoram buic sancto exercitio quotidie impende! Oratione peracta ad Missam celebrandam et ad confessiones audiendas te dispone! Peccatores vocandi sunt ad poenitentiam tempore vespertino ante testa et matutino, non solum diebus Dominicis et festivis, verum etiam quotidie. Haec vocatio autem fit confessarii praesentia in conlessionali. Si vocare poenitentes et conTessiones audire negligis, lupus veniet et disperget oves, refrigescet caritas, abun- dabi t iniquitas. Itoris antemeridianis adimplenda sunt ofticia in ec¬ clesia, in schola, facienda est praeparatio ad conciones, catecheses, legenda sunt Biblia ac repetendae disciplinae heologicae. Tempore pomeridiano praeter officia status clericalis visitari possunt aegroti, afllicti, pauperes. Ante coenam, si beri potest, Matutinum et Laudes pro crastina ctie recita! Sanctissimum visita, piam lectionem ne um- poam negligas. Ad prandium appareat cooperator cum P aro c ho statuta hora. Cooperator praevidens impedimen- tum, quominus lixo tempore ad mensam accedere pos- s *t, id semper convenienli hora indicabit. Impedito im- P^ovisis muneribus pastoralibus (provisione inlirmorum) c °mpetit necessarium alimentum, quum revertatur. *; 698 » 9. Ornnes sacerdotes erga famulitium ita se gerant, prout dignitas et reverentia domus sacerdotalis exposcit. Sanctum sacerdotem nonnisi sancti servi et ancillae de- cent. Hi subditi sint et prompti ad obediendum, non conlradicentes, sed in omnibus fidem bonam ostendentes. Super eos vigilandum est. Si ex parte illorum aliquid contingat, quod fidelibus scandalo esse possit, coercenda est eorum iniquitas et malum auferendum de domo pa- rochiali. Ne sin ant sacerdotes feminas ullo modo, sive directo sive indirecto, sese sacris muneribus gerendis aut rebus ecclesiae administrandis immiscere. Pari modo iterum severe prohibemus, quominus coquae et oeconomae curn parochis et illorum cooperatoribus ad eandem mensam assideant et sic testes sint omnium, de quibus parochi cum cooperatoribus necessarioquandoquecolloqui debent. 1 Famulitium a parocho assumitur ac dimittitur; ipse enim solus dominatur in domo sua. Cooperator omnes querelas de famulis proferat parocho, persuasus, šibi neque competere ius iudicandi de famulis nec šibi ho- nestum ac decorum esse litigare et contendere cum fa¬ mulis. Hi tractandi sunt benignitate, suavitate, modestia, patientia, non autem arrogantia et crudelitate. 10. Pretium sustentationis et alimoniae in dioecesi Lavantina pro cooperatoribus magnopere variatur. PJe- rumque enim ratione exiguorum proventuum a parochis hospitum more tractantur, ut pro alimonia ne dimidiain quidem partem solvant. Hanc parochi largitatem ac be- nevolentiam cooperatores magmi aestimare debent et ex sua parte pro parocho varia munia subeant. Mensa sit coadiutori cum parocho communis nec ul Ius coadiutor audeat invito Episcopo a domo vel mensa parochi discedere, 2 quoniam bonum et iucundum hihitave fratres in unum. (Ps. 132, 1). Cooperatores vero meridie et vespere ad mensam communern statuto teiu- ' Gesta et statuta Sinodi dioec. anno 1896 celeliratae. Marburgi, Pag. 329. — 2 Aeta et constitutiones Concilii provinc. Salisburgensis anno 19 ( ’ celebrati. Salisburgi, 191n. Pag. 222. -h 699 m- pore compareant, sub nullo praetextu motu proprio a mensa vespertina sive coena se retrahant, eo minus- abscedant a mensa. parochiali in genere neve quid pe- tant ultra aequitatem relate ad mensam šibi competentem.. Quod si putaverint, se habere sufficientes rationes a mensa parochiali recedendi, pandant id Ordinario et acquiescant ipsius sententiae . 1 Iuxta praedictas generales normas determinandae sunt relationes parochi et cooperatoris speciales in forma contractus. Nec licet in contractum aliquid assumere, quod adversaretur expositis principiis. Immo omnia puncta concordent cum decisionibus synodalibus supra expositis. De relationeparochos inter etcooperatores. in speci e. Bonum semen seminavit Christus in Ecclesia, quum dedisset sacerdotibus caritatis mandatum. Ad hanc di- lectionem conservandam et dissidia removendacommenda- mus, ut parochum inter et cooperatores mutua relatio contractu scripto determinetur. Idcirco adoptamus decre- tum Concilii provincialis Pragensis: »Quo securius autem humanae fragilitati occurramus, legem in singulis dioece- sibus vigentem innovantes statuimus, ut inter parochum et cooperatorem conventio hat in scriptis exaranda, quam Vicarius foraneus — Decanus — sua sententia il- lustratam ad Ordinarii examen et conhrrhationem perfe- r et. Quum locorum et adiunctorum diversitas non ad- mittat, ut communi aliqua norma mutua parochum inter et adiutorem relatio stabiliatur, opportuno hoc remedio Praecavendum est, ne alteruter labore praegravetur, et ubi plures adsunt adiutores, ut functiones sacrae ex aecjuo et bono dispertiantur. Ilaec conventio etiam dehniat, hm d parochus ad honestam adiutoris sustentationem e- Proventibus benehcii praestare possit et teneatur .« 2 ' (icsta et statuta Synodi (lioec. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. •V. 342. — » Acta et decreta Concilii provinc. Pragensis anno 1860 celebrati.. ^ragae, 1863. Tit. VI. Cap. 8. pag. 227 et 228. -k 700 » »Contractus inter parochum eiusque adiutorem in scripto exarandns et a Vicario foraneo (Decano) addita ■sua sententia ad Ordinarij examen et confirrnationem deferendus est. In conventionis huiusmodi instrumento consignanter exponentnr: a) singula cultus divini et curae animarum officia •sive sacri muneris fnnctiones, ad quas peragendas tuni ipse parochus tnm eius adiutor mutuo se obstrinxerunt; b) singula emolumenta, quae parochus cooperatori suo praebere voluerit quaeque ad congruentem illius sustentationern domesticam, tum ad assignandam adiu- tori' aequam partem e proventibus stolae aliisve beneficii fontibus spectant «. 1 Quod decretum Synodi Pragensis accuratius deter- minantes, cupimus, ut in qualibet parochia, ubi unus pluresve capellani sunt constituti, scripto exaretur con¬ tractus, exhibens accuratam determinationem officiorum capellani et consignationem eius proventuum seu emolu- rnentorum, qui a p^rocho et capellano subscriptus intra quattuordecirn dies Consistorio episcopali examinandus et approbandus per Decanum transmittatur. Dies coni- putandi sunt inde a capellani in aedes parochiales adventu. Decanus deferat contractum una curri sua sententia :ad Gonsistorium in forma epistolae officialis. Quoad emo¬ lumenta occasione sacrarum functionum capellano con- •cedenda consuetudp circa par vam, ut vocant, štolam hucus- que vigens reservari potest. Quia vero in diversis locis di- versa emolumenta nomineparvae stolae comprehenduntur, in contractu definiatur, quid boe nomine in parochia :speciaiiter intelligatur. Praesenti statuto vero minime de- rogatur amplioribus capellanorum relate ad štolam iuribus -aut diuturna consuetudine aut lege speciali acquisitis. Nomine parvae stolae comrnunius comprehendi so- lent: Munera occasione baptismi et reliquorum sacra- mentorum dari solita, praestationes pro introductione mulieris posl parturn, suffragia currentia vel commemo- 1 Acta et statuta Synodi dioecesanae Pragensis anno 1873 eelebratac- Pragae, 1873. Cap. XIII. pag. 32. -k 701 » rationes defunctorum post concionem vel Missam, solu- tiones pro inscriptione in matricas vel documentis ex iis concipiendis, cereus et stola pro assistentia debita. De suffragiis annuis et sutTragiis in festo omninm fide- lium defunctorum consuetis inter parochum et capella- num potest conventio iniri. 1 Iuxta sequens schema ut exernplum contractus inter parochum et cooperatorem confici potest: Contractus, 2 quem iniit. N. N., parochus, cum I. I., capellano in parochia . . . die . . . arino . . . A. Functiones sacerdotales. L Magisterium. a) In ecclesia habet sermonem diebus Dominicis- mdne hora . . . parochus, serius bora . . . capellanus; diebus festis mane hora . . . parochus, serius hora . . . capellanus. Durante provisura parochiae tinitimae domi illius est peroratio mane, qui exit in auxilium; ordinarie vices variantur. In ecclesia filiali N. N. alteram functionem celebrat semper capellanus, in ecclesia filiali I. 1. bis celebrat parochus. 1 Acta et statuta seeundae Synodi dioec. Budvicensis. 1872. Budvicii- Bohemorum, 1872. Pag. 21. a Pogodba, sklenjena med N. N., župnikom, in I. I., kapelanom v župniji . . . dne . . . leta . . . A. Duhovska opravila. I. UČeništvo. a) V cerkvi govori ob nedeljah rano ob uri . . . župnik, pozno ob uri • ■ • kapelan; ob praznikih rano ob uri . . . župnik, pozno ob uri . . . kapelan. Boklcr traja provizura sosednje župnije, govori doma isti rano, ki gre pomagat; navadno se župnik in kapelan menjujeta. ... . . Pri podružnici I. I. ima pozno sveto opravilo vedno kapelan, pri podruž- nici N. N. pa dvakrat župnik. , . Krščanski nauk za vernike ima doma vedno župnik, po vaseh pa kapelan. , Veliko noč popoldne in ob vseli_ Svetih popoldne govori kapelan. Na arkovo in v prošnjem tednu se menjujeta. * 702 » Catechesis fidelium domi est parochi, in vicis autem 'Capellani. Festo Paschatis et Omnium sanctorum sermo po- meridianus est capellani. Die s. Marci et diebus rogatio- num vices variantur. lnstructio congregationis iuvenum fit prirna Uomi- nica cuiusvis mensis per capellanum, congregationis puellarum secunda Dominica cuiusvis mensis per pa- rochum. Viros specialiter instruit quattuor temporibus parochus, mulieres autem hebdomada sequenti capel¬ lanus. b) Examen paschale virorum ac mulierum instituit parochus, iuvenum ac puellarum autem capellanus. Scho- lam non frequentantes praeparat ad sanctam confirma- tionem parochus. Praeparationem nupturientium reservat šibi parochus. c) In schola apud ecclesiam catechizabit in prima ac sexta classi parochus, capellanus autem in ambabus scholis externis, domi autem in II. III. IV. V. classi. II. Sacerdotium. Diebus Dominicis ac festis parochus Missas cele- brabit mane, capellanus serius. Solummodo in die Puri- ficationis, in Dominica Palmarum, Paschatis, Pentecostes et in die Patrocinii, nisi aderit externus sacerdos, serius celebrabit parochus. Nauke za mladeniško družbo oskrbuje prvo nedeljo v mesecu kapelan, za dekleta pa drugo nedeljo v mesecu župnik. Možem govori vsake kvatre enkrat župnik, ženam pa teden pozneje kapelan. b) Pri velikonočnem izpraševanju govori možem in ženam župnik, mla' deničem in dekletom pa kapelan. Za birmo pripravlja takovšne, ki ne obiskujejo šole, župnik. Poduk ženinov in nevest si pridrži župnik. e) V šoli doma prevzame katehezo v prvem in VI. razredu župnik, one podružni šoli pa oskrbuje kapelan, doma pa II. III. IV. V. razred. II. MašniStvo. Rane svete maše ima ob nedeljah in praznikih župnik, pozne pa kapelam Le na svečnico, cvetno nedeljo, veliko noč in binkoštno nedeljo ima župni ,pozno in pa na patrocinij, ako ne more dobiti tuje pomoči. M 70B * Infra hebdomadam parochus celebrat bora sexta, capellanus auteiri hora semiseptima; tempore hiemali autem uterque hora dimidia serius. Missas pro fausta tempestate in ecclesia filiali cele- brabit capellanus. Missae »Rorate« celebrantur a parocho, Missae mense Maii autem a capellano, hora semisexta matutina. Suas quisque fundationes persolvit. Vesperas pro populo diebus Dominicis et festis ha- bebit parochus, ante has dies tempore vespertino autem capellanus. Officium assistentiae est capellani festo Purihcationis, Dominica Palmarum, triduo hebdomadae sanctae, die Patrocinii in ecclesia parochiali et semel in parochia, hnde advenit auxilium pro Patrocinio. Administratio sancti baptismatis competit parocho ordinarie, ipso praepedito autem capellano. Provisio infirmorum est capellani, nisi expresse pa¬ rochus desideratur. Capellano catechizante in schola pro- v isionem infirmorum suscipit parochus. Sanctissimum Eucharistiae sacramentum quilibet Post Missam celebratam administrat; secus autem, quando- cumque illud a fidelibus desideratur. Matrimoniis contrahendis aderit parochus. Processiones domi dirigit parochus, ad ecclesias fi- bales autem capellanus. Ad proximam parochialem ec- . . Ob delavnikih mašuje župnik ob šestih, kapelan pa ob pol sedmih; po Zlmi pa oba pol ure pozneje. Vremenske svete maše pri podružnici služi kapelan. Svitance ima župnik, šmarnice pa kapelan, ob polšestib zjutraj. Ustanovne svete maše opravita vsak svoje. Večernice popoldne ob nedeljali in praznikih ima župnik, ob večerih P r ed nedeljami in prazniki pa kapelan. Kapelan mora asistirati na svečnico, na cvetno nedeljo, veliki teden, ob Patrociniju doma, in po enkrat v sosedni župniji, ako prihaja od tam tudi Pomoč. Krsti redno župnik; če je zadržan, pa kapelan. Na izpoved gre kapelan, ako ljudje izrečno ne želijo župnika. Kadar je P a kapelan v šoli, gre vsekdar župnik izprevidet bolnike. . V cerkvi po vsaki sveti maši obhaja isti, ki mašuje; drugače pa vsak, «adar verniki želijo. Poroke ima župnik. 4 < 704 » clesiam quotannis instituitur processio, quam parochus diriget.. Adultorum sepulturae ita dividuntur, ut tertia quae- que cadat in capellanum, quando adsit solummodo unus sacerdos. Infantium sepulturae omnes sunt capellani. Missas Reqmem legit sepeliens. III. Regimen. Congregationes virorum acpuellarum dirigit parochus, mulierum ac iuvenum autem capellanus. Praeter con- fraternitates sacratissimi cordis lesu el purissimi cordis Mariae, quas administrat capellanus, omnium admini- stratio subest parocho. In visitatione infirmoruin valeat principiurn: Neutri sit prohibita visitatio personarum ab altero visitatarum. Visitationes ex condicto distribuentur. Cura haereticorum, conversorum, dementium est parochi, incarceratorum autem capellani. Directio bibliothecae parochialis et societatis exco- lentis iuventutem est capellani, cura autem cassae par- simonialis (Raiffeisenkasse), in quantum ličita est, parochi. Capellano licet saltem bis per hebdomadam tempore libero intrare cancelJariam parochialem, ut inspiciat in- scriptiones libri baptismalis, matrimonialis, defunctorum, confirmatorum, siculi indicem variarum confraternitatuin. Parocho dirigente liceat ei inscribere necessaria, im- primis functiones a se perpetratas. Copiarum transscriptionem suscipit capellanus. Procesije vodi doma vedno župnik, k podružnicam pa kapelan. Tudi r sosedno župnijsko cerkev gre vsako leto enkrat procesija. Le-to vodi župnik. Pogrebe odraslih si delita tako, da je vsak tretji določen vodstvu kape* lanovemu, kadar se zahteva samo en duhovnik. Otroke pokopava vse kapela* 1 ’ Mrtvaško sveto mašo ima isti, ki pokopava. 111. Vladdvo (regimen). Marijine družbe mož in deklet vodi župnik, žen in mladeničev pa kap e ' lan. Kazen bratovščine srca Jezusovega in Marijinega, ki jih oskrbuje kapela^r so vse bratovščine v župnikovem vodstvu. Za obiskovanje bolnikov veljaj načelo, da nobenemu ni zabranjeno 111 k osebam, ki jih je že drugi obiskal. Obiski pa se razdelijo po dogovoru. Skrb za krivoverce, izpreobrnjence, umobolne prevzame župnik, za jetnike pa kapelan. -k 705 » Ordo domesticus: Ientaculum iugiter paratur Missa persoluta, prandium hora duodecima et quadrante, coena tempore aestivo est vespere hora septima, tempore hie- mali hora sexta. Ianua domestica clauditur tempore hie- mali hora nona, tempore aestivo hora decima. Claviger est parochus vel eius vicem gerens. Alterutro aegrotante alter alterum adiuvat in omni¬ bus functionibus, in quantum fieri potest, ita, ut alter alterius vices gerat. B. De rebus, oeconomicis. Rationem computabimus quovis mense, solummodo quoad nonnullas positiones quartaliter. Iuxta computa- tionem solvendum est infra quattuordecim dies. I. Domicilnem. a) Capellani habitaculum est una camera in domo parochiali. Huc pertinet cella pro conservando vino, pro lignis, pars spatii sub teeto, hortus floralis. Capellanus horto parochi uti potest ad deambulan- dum et umbraculo hortensi. In capellania pertinet ad inventarium serinium li- brarium, quo quivis capellanus uti potest pro suis libris. Vodstvo župnijsko knjižnice in izobraževalnega društva prevzame kape- “ Ul , skrb za posojilnico (Rajfeisnovko), vkolikor je to dovoljeno, pa župnik. Kapetan sme vsaj dvakrat v tednu, kadar je prost, priti v župnijsko pisarno ter si ogledati vpisovanje v krstno, mrtvaško, poročno knjigo, birmski zapisnik kakor tudi imenike raznih bratovščin. Po župnikovem navodilu sme tl| di potrebno vpisati, zlasti opravila, ki jih je sam izvršil. Prepis kopij prevzame kapelan. Hišni red: Zajtrk je vselej po sveti maši, obed četrt na eno, večerja J® po letu ob sedmih, po zimi ob šestih. Hišna vrata se zaprejo po zimi ob devetih, po letu ob desetih. Ključ >ma gospod župnik ali njegov zastopnik. V slučaju bolezni si medsebojno pomagata pri vseh opravilih, kolikor se da to doseči, tako, da drug drugega nadomešča. B. Gmotno stanje. Obračunila bova mesečno, le izjemno pri nekaterih postojankah četrt¬ letno. Kar kaže račun, to so mora tekom 14 dni tudi izplačati. I. Stanovanje. . a) Kapelanovo stanovanje obsega v župnišču eno sobo. K temu spada v mska klet, drvarnica, del podstrešja in vrtič za cvetlice. 45 •k 706 * Ex favore ei parochus concedit liberum aditum ad sua folia periodica in coenaculo et usurn bibliothecae parochialis. b) Prandium ac coena est utrique communis. Ientaculo est cafeum cum pane . . . K . . h Prandio est iusculum cum čarne bu- bula ac duplici esca secundaria, nonnum- quam caro assa . . . K . . h Coena constat čarne assa cum lactuca sativa vel coctis frugibus ... K . . h Vinum ad prandium ac coenam: se- militer . . . K . . h Quotidie . . . K . . h c) Pro servitio solvit capellanus non famulis, sed parocho quovis mense ... K . . h, mercem lavationis . . . K . . h, pro calefactione cellae . . . K . . h. Famulis solvit parochus. Capellano aegrotanti iuxta possibilitatem praebebitur victus commendatus a medico mercede ordinaria, nisi morbus perdurabit supra unum mensem. Medicus ac medicinae cedunt in sumptus capellani. Pro famulatu meliore non plus requiretur. Kaplan sme rabiti tudi župnikov vrt za izprebode in vrtno utico. V ka- ,pelaniji v je inventarna omara, ki jo lahko vsakratni kapelan porabi za knjige. Župnik mu iz prijaznosti tudi dovoli, da sme hoditi v obednico brat župnikove časnike in rabiti župnijsko knjižnico. b) Obed je skupen, ravno tako tudi večerja. Za zajtrk se daje kava s kruhom ... K . . h Opoldne juha z govedino in dvojno prikuho, včasih pečenka ... K . . h Za večerjo pečenka z zelenjavo ali s kuhanim sadjem . . . K . . h Opoldne in zvečer pol litra vina . . . K . . h Na dan .. . K . . h c) Za postrežbo plača kapelan ne družini, ampak župniku mesečno ... K - . h, za perilo ... K .. h, za kurjavo mesečno . . . K . . h. Uslužbence plača župnik. Za slučaj bolezni se postreže kapelanu, kolikor je mogoče s hrano, ki jo zdravnik priporoča, in za navadno ceno, ako bolezen ne traja nad en mesec. Le zdravnika in zdravila si plača kapelan sam. Tudi se za boljšo postrežbo ne bo več računilo. II. Dohodki, Kapelan dobiva: 1. Iz davkarstva mesečno . . . K . . h. 2. Iz cerkvene blagajne mesečno . . . K . . h. -k 707 » II. Pvoventus. Capellanus acceptat: 1. Ex aerario puhlico quovis mense . . . K . . h. 2. Ex ecclesiae dotatione quovis mense ... K .. h. B. Reditus pro excerptis ex iibris matricis factis a se ipso. 4. Omnia, quae accipit occasione baptismi, intro- ductionis mulierum post partum, copulationis matri- monialis. 5. Partem ex provisura parochiae finitimae. 6. Partem proventuum ex vacatione secundi ca- pellani. 7. Ex ecclesiae fundationibus quotannis ... K . . h. 8. Partem taxae pro equo. 9. Totam liberam collecturam frumentariam ac vinariam. 10. Dimidias taxas viae crucis. 11. Pro qualibet sollemni functione in ecclesiis fi- Halibus . . . K . . h. 12. Tertiam partem munerum in die omnium fide- lium defunctorum. IB. Remunerationem pro schola filiali quotannis - •. K . . h. 14. Parocho regulariter solvendae sunt a fidelibus ■onanes intentionespropersolvendissacris. Quolibet sabbato a b eo accipit capellanus pro proxima hebdomada eodem Pretio ac ordine, quo in libro intentionum parochi in a cceplatione inscriptae sunt, necessarias intentiones. 15. Proventus e capellaniae vinea, quam capellanus Propriis sumptibus colit. 3. Pristojbine matičnih izpiskov, ki jih napravi sam. 4. Vse, kar dobi on pri krščevanju, vpeljavanju, pri porokah. 5. Del soprovizure sosednje župnije. b. Del dohodkov nenameščencga II. kapelana. 7. Iz cerkvenih ustanov celoletno . . . K . . h. 8. Del prispevka za konja. 9. Celo prostovoljno žitno bernjo, kakor tudi vinsko. 10. Polovico križevih potov. 11. Za opravila pri podružnicah vsakikrat po ... K .. h. 19. Od darov na dušno tretji del. 45 * * 708 » 16. Promulgationes, quas capellanus proxima Do- minica vult publicas fieri in ecclesia pro coliectura, in- tentionibus, discipulorum confessionibus aliisque huius- modi, scripto exaratas parocho saltem usque ad meridiem sabbati reddere debet. 17. Stola sepulturae ad parochum pertinet. 18. In dubio de persona mercedem acceptura, va¬ let principium s. Pauli: Unusquisque autem propriam mer¬ cedem accipiet secundum suum laborem. (I. Cor. 3, 8). Hic contractus vim praecepti nori habet, sed solum- modo tamquam exemplar contractui conficiendo inser- viat. Quilibet contractus quoad suas singulas partes aliter evadet. Omnibus enim contrahentibus variae circum- stantiae respiciendae sunt. Plures fortasse breviore con- tractu contenti erunt, nonnullis autem uberior eiusdem explicatio necessaria erit. Singulae contractus partes varia- buntur propter speciales contrahentium indoles, ob peculiares locorum et ecclesiarum exigentias, propter di- versa media curae animarum, ob progressum vitae so- cialis, quae fluxu temporis et loči diversitate novas in- ducunt relationes inter animarum pastores. Quis non novit, quomodo res oeconomicae (pretium victus) hodi- ernis temporibus differant ab eis, quae erant mediis de- cenniis saeculi praeteriti? Ex his omnibus patet, Nos supra allato contractus exemplo nequaquam legem ali- quam generalem, sed modum tantum ad contractum exarandum indicasse. 13. pdškodnino za pot k podružni šoli letno . . . K , . b. 14. Župnik sprejema vse intencije, pa jih daje vsako soboto kapelami za prihodnji teden po sprejetem znesku in po isti vrsti, kakor so v župniko¬ vem zapisniku pri sprejetju vpisane. 15. pridelki kapelanijskega vinograda, katerega kapelan na lastne stroške obdeluje, 16. Oznanila, ki jih kapelan želi povedati naslednjo nedeljo v cerkvi za bernjo, za svete maše, šolske izpovedi in pobožnosti, mora kapelan oddati pismeno vsaj do sobote dopoldan. 17. Pogrebna štola je župnikova. 18. V dvomu, čegava je nagrada, velja načelo sv. Pavla apostola: Unus- quisque autem propriam mfrcedem accipiet secundum suum laborem. (I. Cor. 3, 8). Ta pogodba ne velja kot zapoved, ampak samo kot vzorec, kako se po¬ godba naredi,. Vsaka pogodba bo v svojih posameznih delih drugačna. Vsi, ki sklepajo pogodbe, se morajo ozirati na razne okolnosti. Mnogi bodo morda * 709 » De relationibus inter cooperatores a d in vicem. Relatio muiua inter cooperatores sub duplici re- spectu considerari potest: Primo inter duos vel plures cooperatores, qui eodem tempore servitio eiusdem eccle- siae parochialis addicti sunt, secundo inter cooperatorem antecessorem et successorem. a) Relatio inter cooperatores, qui eodem tempore eidem ccclesiae inserviunt, similis evadit ei, quae est inter parochum et coadiutorem. Quare plurima supra dieta etiam huc spectant. Vigeat itaque inter capellanos pacis studium et caritatis perfectio; sint šibi mutuo aedifica- tioni, auxilio et honori, numquam invicem in eis, quae ad ministerium sacrum pertinent, invidiose aemulantes, sed supportantes invicem in caritate, solliciti servare uni- tatem spiritus in vinculo pacis. (Ephes. 4, 2. 3). 1. Concilium provinciale Pragense (1860) statuit, »ubi plures adsunt adiutores, ut functiones sacrae ex aequo et bono dispertiantur«. 1 In Nostra quoque dioe- cesi capellani dividant sua munera, ne quis labore prae- gravetur. Guiuslibet munia ita in contractu cum parocho designentur, ut inde pateat, quae pertineant ad primum, quae ad secundum vel tertium cooperatorem. Hebdo- madarius striete adimpleat sua officia. Quum aliquis morbo affjciatur, ab altero suppleatur. Natu maiores adiuvent iuniores suisconsiliis et sciant, eosessesacerdotio Christi insignitos et laboris sui aeque ac messis socios. In hoc. cognoscent omnes fideles in capellanis ministros Christi, si dilectioneni habuerint ad invicem. zadovoljni s krajšo pogodbo, drugi pa jo bodo morali obširneje sestaviti. Posa- fflezni pogodbeni deli se bodo razlikovali zaradi posebnih lastnosti tistih, ki sklepajo pogodbo, zaradi posebnih krajevnih in cerkvenih potrebščin, zaradi raznih sredstev v dušnem pastirstvu, zaradi napredka družabnega življenja, kar povzroča tekom časa in po krajevni razliki novo razmerje med dušnimi Pastirji. Komu je neznano, kako se gospodarske zadeve (cena živil) današnjega ^asa razlikujejo od tistih, ki so bile v srednjih desetletjih prejšnjega stoletja ! 7j tega je razvidno, da vzorec zgoraj omenjene pogodbe ni splošen zakon, a nipak da smo z njo označili le način za narejanje pogodbe. v 1 Acta et decreta Concilii provinc. Pragensis anno 1860 celebrati. k r agae, 1863. Pag. 228. * 710 » 2. Quemadmodum de officiis, ita et de emolumentis participes fiant cooperatores iuxta mensuram fraternae ca- ritatis. Quapropter laudandus est mos apud nos introdnctus, quo capellani omnes reditus stolae albae (munera occa- sione baptismi, introductionis mulieris post partum et alia) raittunt in armarium commune, ut ex eo quovis mense quilibet cooperator accipiat parem partem. Tali modo proceditur etiam, quando unus vel alter morbo conflictetur vel recreationis causa peregrinetur. Caeterum autem valeat illud apostoli (I. Cor. 9, 11): Dignus est operarius mercede sua; et unusquisque accipiat iuxta co- piam laborum suorurn. Reditus cuiuslibet cooperatoris pateant ex contractu cum parocho inito. b) Relationes inter cooperatores antecessores et suc- cessores pariter respiciUnt et spiritualia et mere temporalia. 1. Quum Ordinario ius competat, parochorum adiu- tores avocandi eosque aliis ecclesiis assignandi, quod nonnumquam inopinate fieri debet, remanent interdum munia spiritualia explenda (Missae fundatae, celebranda sacrificia, viae crucis, processiones, instructio unius al- teriusve hebetis et multa alia). De his antecessor succ.es- sorem certiorem reddat, ne fldeles se deceptos esse putent et in fiducia ad suos pastores concutiantur. Magno quo- que subsidio successori erit, si instruatur de indole po¬ puli, scholae magistrorum, discipulorum, de progressu pietatis, de vitiis grassantibus, de omnibus adiumentis et impedimentis boni animarum regiminis. 2. Quoad temporalia haec observanda sunt: Ante¬ cessor successori pro explendis functionibus spiritualibus tantum solvat, quantum ipse accepit. Quando autem rema¬ nent officia obeunda, quae antecessor aut gratis aut minimo tantum pretio personaliter adimplere debuit, successor ad ea suscipienda nori tenetur. Caeteri reditus (congrua, collectura tritici vel vini etc) dividantur iuxta mensuram temporis, quo quisque illo loc.o constitutus est. Computatio fit a calendis Maiis. Ad remunerationes pro institutione catechetica vel viae distantia successor * 711 * solum pro rata temporis, quo illo munere fungitur, ac- cipiat ius, non autem pro tempore libero (feriis magnis)_ Aliquando accedunt cooperatoribus reditus ex aliqm> beneficio e. gr. fundo, vinea. Quum pro his persaepe- expensae iam initio anni civilis necessariae sint, ad per- cipiendos fructus illius anni computatio fiat a calendis- Ianuariis, non Maiis. Acquisitio tališ beneficii plerumque propter tributa tune solvenda cooperatori tantum onus imponit, quantum is illo anno nullo modo portare possit. Praeterea nulla firma spes illi affulget fructus illius be¬ neficii percipiendi (est enim ad nutum amovibilis), qua- propter tales sumptus necessarii (e. gr. in vinea regene- randa, domo reparanda) distribuantur in certum nume- rum singulorum annorum, ita ut illorum partem quilibet cooperator ex suis reditibus solvere possit. Haec sump- tuum divisio autem fiat per paroclium. Casus contentiosi deferantur per decanum ad Ordinarium. Concordiam et pacem inter clericos expostulat pa- terna caritas Episcopi in adiutores suos et mutua Cleri observantia in Episcopum. Concordiam et unanimitatem fiagitat finis communis, qui situs est in salute animarum,. iunetiš studiis ac viribus unitis quaerenda. Sectamini ergo caritatem, aemulamini spiritualia! (I. Cor. 14, 1). Alter olterius onera portate et ste adimplebitis legem Christie (Gal. 6, 2). Caput CLXXVI. De cura pastorali adultorum iuvenumque in carceribus. n pastores in iudicio universali prolata sen- Filii hominis, commemorantis merita, audi- ent illud Matthaei: In carcere eram, etvenistis ad me. (Matth. 25, 86). Mirantes vero pastores interrogabunt iudicem r n on tam verbis, quam sensu et admirationis affectu: Quando te Domine vidimus . . in carcere et venimus ad te? (Matth. 25, 87. 89). Et respondens Rex dicet, illis: * 712 * Amen, dico vobis ; quamdiu fecistis uni ex Ms fratribus meis minimis, mihi fecistis. (Matth. 25, 40). Haec divini Magistri verba anirao volvens s. Paulus apostolus admonuit primos christianos: Mementote vin- c.torum, tamquam simul vincti! (Hebr. 18, 8). Ecclesia iam initio suae exsistentiae propter vehementes pagano- ram persecutiones plures habuit fideles in carceribus. Ut eornm miserae sorti occurreret, specialem eis curam tum ex officio tum ex caritate exhibuit. Diaconos ac diaconissas mittebat ad eos, qui omni modo praesertim autem sanctissima Encharistia eos laetitia ac consolatione afficerent. Ob continua bella in imperio romano plurimi in captivitatem redacti sunt, ad quos redimendos Epi- scopi collectas in territoriis suis ordinabant, saepius autem sua propria bona venumdabant, quo necessariam pecuniam ad redimendos captivos acquirerent. Captivos et incarceratos oratione quoque tidelium ac reditibus ex bonis ecclesiasticis adiuvabant. Concilium Aurelianum (511) mandavit redemptionem captivorum, et alterum eodem loco arino 519 celebratum admonuit arcbidiaconos, ut diebus Dominicis visitarent carceres et captivorum indigentiis consulerent. ldem fla- gitabant capitularia Caroii Magni. Ecclesiae impulsu in imperiisi christianis leges, incarceratos respicientes, miti- gatae sunt. lam a Valentiniano I. (867) concessa est. incarceratis »Indulgentia paschalis«, quo edicto tempore ieiunii quadragesimalis ac tempore paschali omnes captivi libertatern recuperarent. Saeculis praeteritis magni momenti erat Ecclesiae ius asyli ac Episcopi ius intercessionis, vi cuius criminosus rogante Episcopo vel mitiore poena (saltem non poena mortis vel mutilationis) afficiebatur vel cum iudicis sae- cularis consensu poenitentiis dumtaxat ecclesiasticis subii- ciebatur. Inde a saeculo XV. imprimis romani Pontifices sa- luberrimas leges intuitu incarceratorum ediderunt, se- cundum quas caeterae respublicae Europae omnimodam reformationem in captivorum cura introduxerunt. Inter •K 713 » » Pontifices romanos Eugenius IV. (1435), Paulas III. (1548), Paulus V. (1611), Innocentius X. (1655) plura nova dederunt decreta, quibus poenae exsecutio valde mitior evaderet. Clemens XI. autem aedificio »San Mi- chele« exstructo (1703) omnimode novas indicavit vias ad tractandos criminosos. Praecipiendo enim, ut singuli seorsim, in quantum esset possibile, babitarent, ut ad labo- rem cogerentur, ut silentium observarent, modernae praxi viam pandit.. Ex eius sentenlia carcerum finis in eo ponitur, ut criminosi in iis instructione et educatione ad honestam vitam perducantur. Quapropter commemo- rato aedificio inscriptiones dedit: Probos efficias disciplina! Perditis adolescentibus corrigendis instituendisgue, ut, qui inertes oberant, instructi reipublicae serviant. Clemens XII. simile aedificium exstruxit pro criminosis rnulieribus, Pius IX. autem pro adolescentibus. Ad mitigandam sortem captivorum in Italia, Hispa- nia, Gallia speciales domus misericordiae inde a saeculo XIII. inveniuntur. Tales erant e. gr. Pia časa de miseri- cordia Pisae, (Jasa delta pieth Venetiis (1335). Earum impulsu ac plurium religiosorum ordinum ac fraternita- turn labore in carceribus degentes et sacrificii Missae et sacramentorum et religiosae instructionisparticipes fiebant. Ex piis fraternitalibus in Italia primae associationes sae- culares ad sublevandos incarceratos oriebantur e. gr. Augustae Taurinorum 1823, Genuae 1825 posteaque ad nos quoque venerunt. Maximam curam incarceratis ex- bibuit s. Carolus Borromaeus in sua archidioecesi. Secundum Christi et Apostoli monitum et Ecclesiae agendi modurri per saecula praeterita quilibet animarum pastor vi offlcii sui et ex caritate curare debet, ne quis fidelium adolescat carceri, perveniens autem in carce- J'em ne careat pastorali sollicitudine, dimissus tandem e x carcere ne iterum pereat, sed fiat bonum Ecclesiae ac reipublicae membrum. 1 1 K. Kraus, Im Kerker vor umi nach Christus. Freiburg, 1896. — Behringer, Die Gefangnisschule Leipzig, 1901. — P. Jakobs, Besserung des ' erbrechers und Bekiiinpfung dcs Verbrechena. Diisseldorf, 1889. — K. Fuchs, K 714 >9- t De cura prophylactica. Multimoda crimina ac delicta viam sternunt ad carcerem. Pastoris est ea omnibus viribus prohibere me- diisque aptis removere. Inter fontes delictorum ac cri- minum numeranda sunt: 1. Irreligiositas, quae corrumpit moreš et totam vi- tam. Hodiernis quoque temporibus multi Deurri nori sicut Deum glorificaverunt. Propterea obscuratum est insipiens cor eorum. »Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea, quae non conveniunt, repletos ornni iniquitate, ma- litia, fornicatione, avaritia, nequitia, plenos invidia, homi- cidio, contentione, dolo, malignitate, susurrones, detra- ctores, Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elatos, inventores malorum«. (Rom. 1, 28—30). Huc perlinent varii errores nostri temporis, sicut nraterialismus, indif- ferentismus, oppugnatio omnis auctoritatis. 1 2. Ebrietas est mater multorum vitiorum, radix cri- minum, origo flagitiorum et egestatis, ruina anirnae et corporis. Arte statistica comprobatur maximam partem omnium criminum oriri ex ebrietate, sic in Borrussia 70 °/ 0 , in Belgio 75%, in Anglia circa 80%, sirnili t er in Gallia, Hollandia, America septemtrionali. 2 3. Luxuria, ex qua procedunt furta, fraudulentiae, periuria, parricidia, rixae et alia crimina. 4. Acedia sive vulgo pigritia, inordinata quaedam tristitia et importunum studiosae operationis taedium. Huic coniungitur mendicitas et vagatio. Acedia aperit portam innumerabilibus daemonis tentationibus, qui ex instituto accedit, ut animam inhabitet, quam invenit otio- sam et vacantem, secum adducens septem alios spi- ritus nequiores se. (Luc. 11, 26). Pigros adducunt desi- Die Gefangenenschutztatigkeit und die Verbrecherpropbylaxe. Berlin, 1889. — Dr. Josef Kaserer, Handbueh der osterreichischen Jiistizvorvvaltung. Band I.—H • Wien,- 1882. 1 Actiones et constitutiones Synodi dioec. anno 1900 institutae. Mar- burgi, 1901. Pag. 279. — * Idem. pag. 286. — Ecclesiae Lavantinae Synodu& dioec. anno 1903 coadnnata. Marburgi, 1904. Pag. 263. ■k 715 >*■ deria ad furtum, raptum, irruptionem violentam, latro- cinium. Haec vitia sequitur totalis moralis corruptio. 5. Latam viam ad carcerem pandit socialismi per- versitas in doctrinis religiosis, moralibus, socialibus. 6. Varii morbi sociales, qui in societate habituales,. in individuis autem actuales comparent ita, ut in plu- ribus grassantibus delictis familia, schola, circumstantiae- locales comparticipes evadant. 1 Quilibet pastor animarum, adimplens officia sacri sui muneris, praesertim minuendo peccata, homines arcet a carcere. Hune in finem tendit principaliter omnis cura animarum, ut homines in iuventute et etiam in pro- vectiore aetate deterreantur a transgressione voluntatis- divinae, promulgatae legibus et praeceptis divinis, eccle- siasticis, naturalibus. Tali modo omittuntur actiones, quae in foro ecclesiastico peccata. in foro reipublicae autem crimina ac deiicta nuneupantur ac carceris poena mul- ctantur. Haec generalis cura pro salute iuvenum adultorum- que non semper sufficit, ut arceantur a carceribus. Na- scuntur enim tanta pericula talesque occasiones, in qui- bus praesertim nonnulli tentationibus vix resistere possint. Quare praeter generalem specialis quoque cura adhibenda est, ut iuvenes et adulti arceantur a peccatis et periculis supra memoratis et etiam ab omnibus, quae iudex laicalis poenis prosequitur. Ubicumque animarum pastor talia pericula animadvertit vel propriam indolem propter nialam educationem vel alias circuhistantias perspicit v - gr. in malo consortio, lectione perversa, frequentatione tabernarum, noeturnis ambulationibus, dissipatione bo- norum, statim faeta prognosi aptis mediis malo occur- r at. Huc spectat illud: Principiis obstal In concionibus et in catechesi, in ecclesia et in schola, in publicis et privatis conventibus admoneat Pastor auditores, comminando eis non tam iudicium hu- ^anum cum poenis terrestribus quam iudicium divinum, 1 Actiones et constitutiones Synodi diocc. anno 1900 institutae. Marbur- S 1 ) 1901. Pagg. 277 sqq. -k 716 >#■ quod non tantura ext,erna verba ac opera impntat, verum etiam intimas cogitationes et intentiones, iudicium, quod nemo evadere, quod nemo fallere potest. Sanae doctri- nae accedat in pastore assidua vigilantia et seria disci¬ plina iuxta illud Apostoli: Corripite inqmetos, consolamini pustilanimes, suscipite infirmos, patientes estote ad omnes! (I. Thess. 5, 14). Quo rnelius ergo vitia supra nominata tamquam principia criminum ac delictorum oppugnamus, eo plures liberamus a carceribus. Praeprimis antem omnem curam iuventuti impendere debemus. Nihil magis praecludit viam in carceres, quam institutio religiosa et moralis iuxta nor- mas fidei christianae. Et quum hodiernis temporibus plu¬ res familiae et scholae bas christianae fidei normas reiiciant, Ecclesiae influxui saluberrimo se subtrahant, tam enor- mis evasit incriminatorum numerus, ut respublica plures associationes (Vereine lur Kinderschutz und Jugendfur- sorge) fundaret, quibus neglecta iuventus in via recta ■conservaretur et removeretur a carceribus. 1 Tribus modis hae associationes finem suum assequi ■študent. Alumnos suos aut tradunt educandos honestis familiis aut mittunt eos in instituta vel domos educa- tionis aut suscipiunt eos in separatam invigilantiam loc.o, ubi hucusque degerunt. Hae associationes in dioecesi Lavantina introductae sunt sub patrocinio potestatis iudicialis in quacumque sede iudiciali non solum in urbibus, sed etiam in op- pidulis vel foris. Finem suum autem nullo modo attin- gere possunt absque Ecclesiae adiutorio et cooperatione. Quapropt.er valde desideramus, ut omnes animarum pa- stores cooperentur. Tali modo cohibent, quominus adole- scentes tradantur educationi infensae religioni, et efficere possunt, ut liberi accipiant religiosam institutionem et •educationem, quam persaepe pastor propriis mediis as- ■sequi nequit. 1 Tiitigkeitsbericht des Jugendfursorgevereines fiir Tirol. Innsbruck 1905/06. — Bliitter fiir Armenvvesen und Jugendfiirsorge. Uraz, 1912. * 717 » De cura inclusorum in c ar c ere. Prophylactica cura multa cjuidem crimina ac delicta,. sed propter hominum imbecillitatem et improbitatem non omnia mala avertere potest. Quo fit, ut haud pauci in ius vocentur et in carceribus iustam poenam luant. Bona mater Ecclesia de iis tamen non desperat nec eos de- serit, sed iuxta Christi et apostolorum monitum materna dilectione visitat in carceribus. Huc vocat suos pastores, ut quaerant oves perditas easque omnes reducant ad Christum eoque ipso eas reddant utilia membra societatis humanae. Quae, enucleate exponenda, ut eo magis pa- teant, agendum est de persona pastoris, de variis erimi- nosis, de fine kuius curae deque aptis mediis ad hunc finem attingendum. De pastore eorum, qui sunt in carcere. Cura animarum, quae versatur circa homines cri- minosos et facinorosos, a pastore eximiam caritatem, prudentiam, experientiam et scientiam expostulat. Ei ne- cessaria est perspicua cognitio animae humanae, influxus peccati eiusque exiliosum incrementum, notitia vitae hu¬ manae eiusque periculorum. Haec omnia eo magis ipsi sunt. necessaria, quum ei agendum sit cum hominibus astutissimis, vaferrimis, simulantibus pietatem, innocen- tiam, conversionem in melius, quibus appetunt quaedam commoda, imprimis abbreviationem et levamenpoenarum. Pastor porro cognoscere debet subditorum qualitates intellectuales et morales, itidem circumstantias externas eorum vitae domesticae et praeserlim relationem de eorum vitae curriculo. Ad hoc acta iudicialia praestant aliquod adiuvamen, sed non omnino sufficiens. Accedere enim ( febet propria observatio et conversatio. Saepe enim cri- minosus aliter loquitur cum animarum pastore, aliter eum iudice. Quapropter acta aliquando fallere possunt. Denique pastor, etiamsi brevi tantum tempore cu- ra m gerit incarceratorum, sufficientem cognitionem de- cisionum ac legum tum ecclesiasticarum tum civilium -k 718 » šibi parare debet. Carceres sunt instituta reipublicae curn propriis ordinibus officiorum domesticorum (Dienst- und Hausordnungen). Pastori satis amplum operationis con- cedunt spatium. Quod ne transgrediatur, caveat, ut mu- tua inter eum et officiales reipublicae relatio sit optima et directa in bonum cornmune. In dioecesi Lavantina exsistit unus caesar.-reg. car- cer virorum Marburgi (K. k. Mannerstrafanstalt Marburg) cum proprio animarum pastore virorum ac iuvenum hac •domo inclusorum. Eius iura ac officia determinantur praescriptionibus 2 officialibus caes.-reg. Ministerii pro iustitia de die 26. Decembris 1888: § 79. Romano-catholico animarum curatori pro captivis suae confessionis sacra celebranda, sacramenta administranda, institutio religiosa impertienda et religiosa ac moralis directio catholicorum incarceratorum procu- randa est. § 80. Catholicus animarum curator subest respectu functionum pastoralium suis ecclesiasticis praepositis, re¬ spectu servitii supremo directori et caeteris praepositis carceris. In servitio praescriptis magistratuum huius car¬ ceris sicuti exsistentibus directivis et legibus ligatur. Hic animarum curator pertinet ad officiales carceris, habitat in eadem domo cum his et accipit salarium a gubernio. In reliquis carceribus totius dioecesis Lavantinae cura animarum propter parvum numerum incarceratorum geritur a parochis vel eorum cooperatoribus. Ex sensu iuris canonici captivi subsunt iurisdictioni parochi, in cuius ambitu est carcer, nisi propter magnum numerum proprio gaudent pastore. Propter Christi et apostolorum monitum et exemplum sacerdotum omnium saeculorum animarum pastores etiam apud nos magno fervore ac singulari caritate prosecjuuntur animarum salutem incarce¬ ratorum eisque assistunt religiosa institutione, sacramen- torum administratione et sanctissimo sacrificio. Cura ani- 1 Hausordnung und Dienstvorschriften fur die k. k. Miinner-Strafanstalt ■Graz, Marburg. 1889. * 719 » marum ad omnes extenditur, maxime autem ad eos, qui tot et tanta peccata perpetraverunt, ut manus iusti- tiae brachii saecularis evadere non possent. Ubi est ergo Christi discipulus, qui filios prodigos in carceribus non paterna caritate ac benignitate sublevet et visitet ad eos in libertatem tiliorum Dei et Ecclesiae reducendos? Haecprincipia agnoscit etiam gubernium, concedendo animarum pastoribus licentiam visitandi incarceratos eos- que mediis religiosis reddendi membra utilia societatis humanae. lam die 6. Iunii 1811 decrevit gubernium civile: »Sua Maiestas gratissime ordinare dignata est, ut in omni¬ bus carceribus criminalibus regularis institutio religiosa in- troducatur. Quum haec institutio criminosorum captivo- rum, in parochia exsistentium, pars sit generaiis curae ani¬ marum, quae ubique pertinet ad parochum . . . et ubique pauci tantum exsistant in custodia criminosi, quorum in¬ stitutio cum reliquo officio parochiali haud difficulter suscipi possit, haec institutio religiosa omnibus parochis, in quorum finibus exsistunt criminosi, committitur eosque officio obstringit. Quibus licet quidem sicuti in caeteris functionibus parochialibus adsciscere capellanos, propria tarnen directione ac ratione reddenda . . . Pro hac insti- intione saltem una hora in hebdomada constituitur, de qua instructor religionis sicuti de loco cum iudicii prae- Posito conveniat«. 1 1 Mit dem Regierungsdekret vom 6. Juui 1811 wurde verordnet: „Se. Ma- Jestat haben allergniidigst zu befehlen geruhet, dass bei allen Criminal-Arresten ordentlicher Religionsunterricht eingefiihrt \verde. Nachdem dieser Unter- ncht der in einem Pfarrbezirke befindlichen Criminal-Arrestanten ein Zweig der allgemeinen Seelsorge ist, vvelche iiberall dem Pfarrer obliegt, und nach- 'lem sieh aus den von den Kreisilmtern vorgelegten Ausvveisen ergibt, dass 'iberall si eh nur \venige Criminal-Arrestanten befinden, deren Uutcrricht von dem Jrtsptarrer nebst der iibrigen pfarrlichen Pflicht leicht iibernommen werden 'ann, so wird dieser Religionsunterricht fiir die Criminal-Arrestanten allen fittrem, in deren Bezirke diese sich befinden, anvertraut und denselben znr nicht gemacht. Es steht denselben zvar frei, sich dabei so \vie in den iibrigen Pfarrlichen Geschaften der ihnen allcntalls zugeviesenen Kaplane zu bedienen, Jcdoch unter eigener Leitung und Verantvortung. Was die Zeit betrifft, vvelche '°n den betreftenden Seelsorgern fiir den Untcrriclit der Criminal-Arrestanten «u vervenden sein vvird, so muss es zvvar der Beurteilung und dem Eifer des Y e hgionslehrers iiberlassen bleihen, sich nach den besonderen Bediirfnissen 'l es Straflings zu richten; jedoch vvird fiir diesen Unterricht eine Stunde in Uer Woche al8 das Minimum festgesetzt, iiber vvelche sich der Religionslehrer * 720 » Decretum Cancellariae aulicae de die BO. Septem- bris 1844 statuit: »Quum institutio incarceratorum pars sit curae animarum generalis, sumptus autem pastoratio- nis competat ad fundum religionis, propter conformitatem commemoratae expensae assumendae sunt a fundo re¬ ligionis«. 1 Decretum caes.-reg. Ministerii pro iustitia de die 14. Septembris 1861 Num. 7870 disposuit: »Edicto de die 6. Decembris 1856 Num. 25142 praesidiis iudiciorum pro- vincialium notificatum est, Ministerium pro cultu ac in- stitutione decrevisse expensas pro catholicis animarum curatoribus in carceribus iudiciorum circuli sive collegia- lium (Kreisgerichte), in quantum haec pastoratio a sa- cerdotibus loči non vi muneris, propterea gratuito beri possit, nisi adsint speciales dotationes vel legata, in fun¬ dum religionis assumendas esse«. a Apud iudicium collegiale Marburgi 3 institutio reli- giosa incarceratorum exercetur duplici catechesi pro iuve- nibus separatim ab adultis infra hebdomadam, diebus Dominicis ac festis autem celebratione sacri Sacrificii et concione omnibus incarceratis destinatis. Ilae functiones remunerantur 500 coronis quotannis. Incarcerati iudicii collegialis Celeiae instituuntur in rebus fidei ac moram diebus Dominicis per totum annum in duabus partibus sowie tiber den Ort zu dessen Erteilung mit dem Vervvalter des Landgeriehtes einzuverstelien haben \vird“. 1 Das Hofkanzleidekret vom 30. September 1844 lautet: nffacbdem der Unterricht der Criminal-Arrestanten ein Zweig der allgemeinen Seelsorge ist, die Beistellung der seelsorglichen Auslagen aber dem Religionsfonde obliegt, so sind fiir die Zukunft zur Erzielung einer Gleichformigkeit die gedaehten Auslagen auf den Religionsfond zu iibernehmen. Was jedoch die Naturalbeziige oder deren Entschiidigung, \velc)ie die Seelsorger in mehreren Strafanstalten der 1’rovinzen geniessen, anbelangt, so sind dieselben beim Fonde zu belassen, der sie bisher bestritten hat.“ — * Erlass des Justizministeriums vom 14. Sep¬ tember 1861 Z. 7870: „Mit dem Erlasse vom 6. Dezember 1856 Z. 25142 wurde das Landesgerichtsprasidium in Kenntnis gesetzt, dass das bestehende Ministerium fiir Kultus und Unterricht beschlossen habe, die Auslagen fiir das katholische Seelsorgspersonal in den Oefangenhiiusern der GerichtshCfe erstcr Instanz, insofern diese Seelsorge von der Ortsgeistlichkeit niclit von aints- wegen, daher unentgeltlich geleistet \verden kann, und insoferne keine beson- deren Dotationen oder Stiftungen bestehen, auf den Religionsfond zu iiber- nehmen 11 . — 3 Dr. Michael Napotnik, IJie festliche Einweihung der Kreuz- kapelle im neuen k. k. Kreisgerichtsgebiiude zu Marburg. Marburg, 1903. l’ag. 46. * 721 >* aliquantum ultra semihoram. Remuneratio annua est summa 400 coronarum. 1 Ex hisce decretis clarescit, parochos pro pastora- tione incarceratorum apud iudicia districtualia (Bezirks- gerichte) de lege nihil poscere posse, quia hucusque hac in re nullum prodiit decretum de remuneratione. Quum autem caes. reg. Ministerium pro iustitia religiosam institutionem in carceribus detentorum maximi aestimet, in singulis peculiarium circumstantiarum casibus remune¬ ratio pro cura anirnarum in iudiciis districtualibus haud excluditur. Pro militibus Marburgi exsistit iudicium militare cum propriis carceribus, ubi eorum anirnarum pastor saltem semel in septimana eis praedicat verbum divinum ac celebrat sacratissimum Missae sacrificium, eisque saltem tempore paschali praebet occasionem confitendi ac se san- 1 Loc. cit. „Auf Grundlage der sohin eingeleiteten Verhandlungen hat das k. k. Staatsministerium zufolge Eroffnung vom 28. Mai 1861 Z. 781 mit den Ministerien der Justiz und der Finanzen sich liber folgende Bestimmungen und Ansatze geeinigt: a) Die bei einigen Gerichtshofen systemisierten Gehalte bir die Gefangenseelsorge habon zu entfallen und sind an deren statt Remu- nerationen anzuiveisen. b) Jene Hilfspriester eines Pfarrers und jene Konvente sind von der Remunerierung auszuschliessen, welche ihre Dotation oder Ent- schadigung aus einem offentlichen Fonde lediglich mit Ritcksicht auf die von ihnen zu Uistende Gefangnisseelsorge erhalten, oder \velche durch besondere Stiltungen fiir diese Leistungen schon liinliinglich entlobnt sind; \viihrend jene vriester und Konventualen, welcke sich zwar im Genusse solcher Stiftungen befinden, aber in denselben oine ihrer Dienstleistung entsprechende Entlohnung nicht finden, eine angemessene Ergiinzung ihrer Beziige zu erhalten haben. C J Was den Umfang der den Gefangenhausseelsorgern obliegenden Dienstver- rjchtungen betrifft, so ist sich hinsichtlich dessen an die bisherige, mit Riick- S] cht aui die Lokalverhiiltnisse entstehende Ubung zu halten, die Ausfolgung !* er Remunerationen aber, die ein ftir allemal fiiissig zu machen sind, an die Redingung zu knupfen, dass jeder Behebungsguittung die Bestiitigung des Detreilenden Gerichtshofes iiber ivirkiiche, ununterbrochene Ausiibung der Seel- s ®rge durch den behebenden Priester, beziehungsiveise das behebende Konvent, "alirend der Zeit, fiir ivelche die Quittung lautet, beigefiigt sein miisse, vvidrigens eme der Zeit der wirklichen Dienstleistung entsprechende Reauktion der "fdiresentlohnung einzutreten habe. d J Als Masstab fiir die Bestimmung der ndhe der Remuneration wurde der von den Gerichtshofen vorgelegte Aus iv ei s hber die durchschnittliche tagliche Zahl der katholischen Gefangenen m den letzten Jahren angenommen. Solite bei einzelnen Gefangenhausern spaterhin er mehrjabrige Durchschnittsstand der Gefangenen bedeutend hoher oder 'uedriger sich herausstellen, so ist im erstcn Falle, jedoch nur iiber Einschrei- des betreffenden Seelsorgers, beziehungsweise Konventes wegen angemes- »ener Erhohung, im letzteren Falle aber von amtsvvegen behufs Vermmderung ' w ' festgestellten Remuneration von der politischen Landesstelle an das Staats- rn| iiisterium zu berichten." 46 * 722 » ctissima Eucharistia reficiendi, quod evenit, etiam in aliis civilibus carceribus Nostrae dioecesis. De c ar c eris p o en a affectis. Summa iniuria esset, inaequales aequali modo tra- ctandi. Quare animarum pastor respiciat necesse est, incarceratorum aetatem, genus, statum, indolem intelle- ctualem, religiosam ac moralem, rem iudicis sententiae nondum subiectam vel rem post iudicium prolatnm. Praeprimis distingnendum est inter eos, qui propter aliquod crimen insimulati in cnstodia conservantur ante iudicium promulgatum, et, inter diiudicatos. Priori parti addictis visitatio sacerdotis negari nequit, quum aliquem šibi ipsi eligant. Conversatio autem fiat praesente aliquo teste iudiciali . 1 Sacerdos tales admoneat, ut crimen suum sincere confiteantur iudici, post iudicium pronunciatum autem confessario. Caeterum iis suum iudicium de re incriminata nullo modo indicet, doneč res a indice de- fmiatur. Quodsi captivatio facta sit inopinate, quin res familiares et negotia domestica vel publica in ordi- nem redigi potuerint, sacerdos captivum adiuvet et con- soletur. Promittat ipsi, se apud suos omnia per proprium animarum pastorem ad res ordinandas procuraturum esse. Infelix autem se tradat divinae voluntati ac providentiae, quae nonnumquam etiam insonles mittit in magnas mi- serias, ut probetur eorum fidelitas et caritas in Deum. lustos et probos autem Deus numquam omnino perire permisit eosque saltem in altera vita magnifice coronat,. Caeterum autem talem se indicet iudici, qualem se scit cognosci a iudice divino omniscio, cui omnia patent. Praeter mortis periculum sacramenta iis, qui suni in inquisitione, non sunt dispensanda propter periculum abusus. Putant enim, sacerdotem de eorum innocentia apud iudices testimonium perhibiturum esse. Petentibus interventionem apud iudicem sacerdos innuat, se nihil aliud quam animae salutem quaerere et ea, quae sunt sui muneris, nemini revelare posse. 1 Strafprozessordnung vom 23. Mai 1873. R.-G.-Bl. Nr. 119. § 186. * 723 » Post iudicium promulgatum incarcerati indigent in- structione, consolatione omnibusque mediis, ad salutem necessariis. Quum ipsi ad ecclesiam venire non possint, accedat animarum pastor ad eos. Ut autem captivi indo- lem melius cognoscat, percurrat acta iudicialia, interroget, iudicem vel alios officiales de eius vita et crimine. Si cul- pam a testibus demonstratam nihilominus adhuc negat, saepius admoneatur ad eam fatendam. Ubi agitur de fiirto. de fraudatione, urgeatur restitutio. Tempore ad- ventus et paschatis fiat praeparatio ad sacramenta sus- cipienda. Quum autem captivi magna laborent ignorantia in rebus fidei, inslruantur praeprimis in veritatibus fidei christianae fundamentalibus, praesertim in eis, quae suni. necessariae necessitate medii et praecepti. Denique exponatur doctrina de digna susceptione sacramentorum poenitentiae et sanctissimae Eucharistiae. Ad ea susci- pienda tamen singuli ne cogantur, sed persuasibilibus verbis tum concionatoris tum custodum permoveantur. Ad confessionem generalem adducantur. Pro confessione instruendi sunt de sigillo sacra- naentali, vi cuius confessarius ea, quae comperit in actu confessionis, nemini ličite communicare valet. Ne sumrnus duidem iudex de bis rebus iam vi legis interrogare potest . 1 Sacerdos immo prius mortem perferre, quam aliquid pro- dere paratus esse debet. Quare confitens omnia sincere a Perteque proferre potest, sicut coram Deo se reum co- gnoscit. Deo placere et bonam habere conscientiam est res r naximi momenti. Narraturo de processu iudiciali confes- Sar ius respondeat, hic solummodo peccata esse confitenda, caetera autem ad rem non pertinere nec ličite explicari Posse. Interroganti, quomodo respondeat iudici, dicendum € st a confessario: Mendacium est semper illicitum. Testis, ^damsi iureiurando non obstringatur, legitime interroganti iudici quoad omnia respondere tenetur. ' Ibidem, ^ 151: Als Zeugen diirfen bei sonstiger Niehtigkeit ihrer . ^ l ®sage nicht vernoinnien werden: Geistlicbe in Ansehung dessen, was ihnen ’ n Jer Beichte oder sonst untcr dem Sicgel geistlicher Amtsversch\viegcnheit anvertraut vurdc. (Zivilprozessordnung vom 1. August 1895, It.-G.-Bl. Nr. lld - § 320J. 46 * *: 724 * Quum agatur de bono communi, imponatur confi- tenti, ut comparticipes criminis prodat, alioquin non est absolvendus. Quando autem hoc officium ignoret, n ec ulla spes effulgeat illius adimplendi, relinquatur melius in bona tide. Conquerentibus de diuturna custodia de eius- que magnis molestiis dicendurn: Haec patienter tolerando potes satisfacere pro commissis peccatis et abbreviare poenas purgatorii. Capitis dcimnatis persuadendura est, ut in hoc co- gnoscant divinam voluntatem. Quod absque speciali ca- ritate, prudentia, benignitate et condolentis animi osten- sione fieri vix potest. Insinuetur ei, divina providentia totum mundum gubernari et a Deo hunc moriendi mo- dum permitti. Fiat voluntas Dei! In hoc cognoscat par- ticularem divinam benignitatem, quum sciat mortis diem eique tempus suppetat peccata doiendi ac confitendi et gratiam Dei acquirendi. Christus et innumerabiles mar- tyres mortem subierunt fortitudine et hilaritate in inno- centia sua. Eius mors muitis proderit; muhi impulsum accipienl ad vitam honestiorem et horrore irnplebuntur de criminibus commissis vel committendis. Post confessionem generalem imponenda est satis- Cactio statimque una cum confitente adimplenda. Imprimis mortem špiritu satjsfactionis suscipiat. Communicandus est per modum viatici et quidem propter reverentiam pridie ante mortem. Extrema unctio non est impertienda, attamen benedictio apostolica. Obstinatos autem sacerdos omnibus caritatis mediis, praesertim consideratione appropinquantis iudicii, interni, coeli ad meliorem sententiam adducat. Nonnumquam abeat et iterum revertens eis persuadere conetur, vel re- quirat iudicis ac aliorum auxilium, visitet eos etiam alius sacerdos. Pastor non desistat constanter eos admonere, pro iis orare, sacrificium offerre eosque orationi piorum hominum commendare, ut extremo saltem momento ad Deum converlantur. Sacramentis susceptis, cum capitis damnato solum- modo de aeterna animae salute agatur. Meditatio liat m 725 » de Christi passione, de iudicio divino, de coelo, inferno. Conversatio autem ultra duas horas non est extendenda. Cibus et potus sit modicus. Die supplicii sacerdos cum damnato eliciat actus fidei, spei, caritatis, contritibnis, oblationis et commen- dationis divinae voluntati cum invocatione nominis lesu, Mariae, Ioseph, angelorum et omnium sanctorum. Eun- tem ad locum supplicii adiuvet sacerdos orando, dando ei sacratissimum rosarium vel crucem. Finita via inter- roget eum, utrum adhuc eum aliquid perturbet, adhorte- tur eum ad dolenda peccata commissa eumque absolvat. Si autem esset obstinatus, admoneat circumstantes, ut orent pro infelice, ut saltem ultimo momento cor eius cum Deo reconcilietur. Supplicio perfecto invitet sacerdos circumstantes, ut omnes genuflectentes orent pro anima defuncti. Cae- terum observandae sunt leges rei publicae. 1 Propria cura indigent iuvenes et tales, qui ad breve tantum tempus ad carceris poenam damnantur. Apud hos eo adlaborandum est, ne fiant recidivi, sed cogno- scant abyssum perniciosum perditionis et ad vitam me- borem revertantur. Hic valet illud: Principiis obsta! Qui uon abhorret a primo delicto, facile perpetrat alterum uiaius, nisi perterritus adducatur in viam rectam. In hoc stadio pertinacia nondum est stabilita ideoque plus Prosunt salutaria monita quam in adultis. Adhortatio sit brevis, seria, ingenua. Excusationes et praetextus cri- uiinum ne admittas, sed ostendas contemptibilia, horri- bilia respectu Dei, sui ipsius et proximi. Excita con- scientiam, incita sensum pudoris, honoris, contritionis, °stendendo, qua necessitudine crimen commissum se- tfuantur delicta multo atrociora, poenae, ergastula, car- Cer , ignis aeternus. Praedica verbum, insta opportune, im- portune: argue, obsecra, increpa in omni patientia et do- ctrina! (II. Tim. 4, 2). Maximi momenti sit custodia singulorum, ne ab adul- tj s et in criminibus inveteratis depraventur. Multis enim 1 Strafprozessordnnng ut supra § 404. -K 726 >f inest diabolica malitia, quae minus cautos et expertos iuvenes omnino corrumpit, in flagitiis et astutia confir- mat ac desperationi tradit. Propter varietatem indolis singulor-um etiam cura expostulat, ut sacerdos singulos iuxta eorum individuales proprietates instruat ac tractet. De fine p a s t o r a t i o n i s incarceratorum deque mediis convenientibus. Quicumque laedit ordinem moralem vel socialem, peccat et meretur poenam delicto congruentem. Laesa iustitia et auctoritas Dei, reipublicae, societatis humanae merito requirit satisfactionem. Quodlibet crimen et de- lictum expostulat ergo poenam vindicativam. Haec respicit retro in delictum commissum. Sacerdos delinquentem de hocce poenae fine instruere studebit. Iustitiam vindi¬ cativam cognoscat, ut vivificetur in eo spiritus poeni- tentiae et attritionis. Poena ei erat necessaria. In car- ceribus namque multi opinantur, se talem sortem minime meruisse. Propterea a sacerdote ad hanc cognitionem adducendi sunt. Dei enim sanctitas et iustitia flagitat poenam vindicativam et satisfactionem. Quotiescumque maleficus, qui crimina deliberate peregit, hune poenae finem agnoscere nolit, de eius incepta salute, de eius emendatione in certo esse nori possumus. Carceris poena autem non solum vindictam inten- dit, sed etiam correctionem delinquentis. Extrinsece enim vult deterrere, intrinsece autem sanare (poena medici- nalis) talique modo reditum ad vitia prohibere. Poena ergo duplicem prosequitur finem, castigare, quia peccaturn est, et coercere, ne amplius peccetur. Carcer igitur liat domus educationis, emendationis respectu religionis et moralitatis. Parum est coercere improbos poena, nisi pro- bos efjicias disciplina, Papa Clemens XI. anno 1703 in- scripsit carceri s. Michaelis Romae. Sic eorum peccata compesce, ut sint, quos poeniteat peccasse. Hoc princi- pium prioribus saeculis saepe neglectum est. Criminosi enim solummodo vindictae causa in carcere detinebantur, « 727 * ne perturbent societatera hnmanam. Nune autem in car- ceribus eo adlaborandum est, ut omnes educentur et iterum utilia membra societaiis evadant et vitam iuxta doctrinas christianae reiigionis instituant. Animarum pastor, qui Christi vice omnes salvos faciat, hunc emendationis finem ne umquam negligat. Purgare, sanare, cupiditates coercere, vitia, intrinsece adhortando ad bonum, vincere, virtntes colere pertinet ad officia principalia sacerdotis in car- cere. Qoi libet peccator adducatur ad cognoscenda sua peccata, ad ea dolenda et compescenda, ut liberetur a servitute vitiorum, quae eum carceri tradiderunt. Quem ad finem assequendum aptissima media ad- hibenda sunt: a) Cultus Dei communis ad officium cuiuslibet Chri¬ stiani pertinet. Ad quem incarcerati ergo non solum obiigantur, verum etiarn ius habent. Maxima esset iniuria iis communem Dei cultum denegandi. Cultus autem re- spondeat indigentiis religiosis. IIuc adnumeramus san- ctissimum Missae sacrificium, quod non solum natura- libus signis hominem elevat ad Deum, sed multo magis innumerabilibus gratiis animam exornat et ad virtutes excitat. Hoc leges austriacae agnoscunt, decernentes: »Catholicus cultus divinus celebretur saltem semel per hebdomadam et quidem in quantum possibile qualibet die Dominica et festiva, die natali et die nominali cae- sareae ac, regiae Maiestatis, cui iuxta possibilitatem omnes captivi huius confessionis, qui non morbo prohibentur, adesse debent. Utrum et quibus captivis tempore inquisi- lionis participatio exercitiorum religiosorum iuxta eorum petitionem concedi queat, decernit praeses iudicii, audito indice inquisitionis. Angustia loči efficit, ut alternatim Participent exerc.itia reiigionis et institutionem religiosam«. 1 Ad cultum divinum pertinet porro praedicatio verbi divini. »Religiosam institutionem quilibet sanus captivus suae confessionis, qui a iudicii praeside non liberatur, Participare debet«. (§ 9). 1 Haasordnune fiir Gefaneenhiiuser der Gerichtshoie. Stein an der Do- nau, 1906. ■k 728 * Praedicatio verbi divini adaptetur indigentiis et dis- positioni captivorum. Allusiones singuloram, applicatio- nes pro uno vel altero tantum non sunt adhibendae, nec reprehensiones vel increpationes. Veritates religiosae et morales autem explanentur iuxta modum sancti evan- gelii, ut intelligantur ab omnibus. Tune individualen! applicationem singuli faciliter invenient. Cultum divinum plures captivi aestimant magni propter reereationem spi- ritualem et ob memoriam prioris »felicis temporis«, qui- bus moventur ad emendationem. In carcere cum proprio pastore praeseribitur tem- pore pomeridiano catechesis cum sacramentali benedi- ctione, infra septimanam autem cultus divinus cum brevi allocutione religiosa diebus ordine domestico de- terminatis. Diebus Dominicis et festivis mane celebran- dum est sacrum Missae sacrificium cum concione, cui omnes adesse debent. (§ 81). 1 b) Optimum medium ad conversionem sunt sacra- menta. Primum locum obtinet sacra poenitentia. Examen conscientiae, contritio, propositum. satisfaetio, confessio sunt tot gradus ad emendationem et efficiunt omnimo- dam mentis regenerationem. Multi captivi laborant magna ignorantia rerum religiosarum cum propter neglectam educationem tum propter peculiares circumstantias et communem legem oblivionis rerum auditarum. Ideo tales ad poenitentiae sacramentum accedere nolunt. Vi tamen non sunt compellendi aut cogendi. Immo prius assidue instruantur et praeparentur, ut ipsi desiderium prodani, vel saltem etiamsi cum tremore, tamen non inviti ac- cedant. Obstinatos ergo statim ne compellas ad confes- sionem sacramentalem, sed relaxa aptis motivis eorum conscientiam, ut animus paulatim effervescat et pronus sit ad confessionem generalem.. Haec reconciliatio cum Deo capitalem constituit finem pastorationis in carcere. Vita per poenitentiam restituta in ss. Eucharistia solidum accipit fundamentum ac fomentum. ' Dienstvorschriften fitr (las Beamten- und Gefangenanfsichtspersonalo in der k. k. Strafanstalt in Marburg. Graz, 1889. * 729 » Romano-catholicis captivis saltem bis in anno, primo tempore paschali, secundo tempore autumnali, praeterea in poenae ingressu et in egressu eiusdem et petentibus infra annum quoque detur occasio confitendi et communicandi. (§ 8B). IIoc valeat in omnibus car- ceribus. c) In maioribus carceribus captivi instituuntur in variis scientiarum disciplinis profanis a propriis magistris. Tališ instructio utilissima est. Captivi namque spiritua- bter excoluntur, ad considerationem rerum seriarum ad- ducuntur, progrediuntur in aestimatione sui, noscunt dibgere ordinem et scientiam. Haec cultura animi ani- marum pastori proficuo subsidio est. Instructio enim religiosa et catechetica tune meliores facit progressus. Ornnes masculini captivi annos nati usque ad duo- deviginti et illi masculini captivi poena ultra tres men- ses atfecli, qui triginta annos nondum attigerunt et scho- lari instructione adhuc indigent, tenentur ad visitandam scholam carceris. (§ 1). Finis instructionis eo est defi- niendus: Captivis roboranda moralitate et communi- eatione scientiarum practicarum melius fundamentum Ponendi eorum vitae morali et eorum statui, ut efficiantur ttiembra societatis comparantia šibi subsistentiam ex pro- P r ia industria et tali modo ad vivendum apti reddantur, quo periculum perversionis in peius nisi omnino aufe- r atur, saltem minuatur. (§ 3). Institutio religiosa fit qua- v is hebdomada boriš a iudicii praeside determinatis per Pastorem animarum. Quilibet, sanus captivus, nisi dispen- setur a praeside iudicii, ei adesse debet. Si urget loči an- gustia, alternatim religiosam institutionem participent. (§ 9). Institutio simul eo tendat, ut castigatos educet et eniendet, vim cogitandi ac diiudicandi excitet et formet, conscientiam moralitatis confirmet, cor diligenter excolat, c °gnitionem boni ac mali et aptitudinem respectu mo- r alitatis reete iudicandi solidet, amorem laboris et horro- reni criminis eliciat et voluntatem inbono confortet. (§ 11). 1 v ' \ orschriftcn betreftend die Erteilung des Unterricbtes fflr Gefangen- hauser der Gei-iclitsbofe. Stein an der Donau, lJOb. -K 730 h- d) Ilaud param aestimanda est bona lectio. Sacer- dos porrigat talem ex bibliotheca carceris Lis, qui sunt in inquisitione, si licet, et iis, qui sunt iam diiudicati. Electio respiciat aetatem, genus, intelligentiam, praeser¬ tim autem religionem. Quare catholicis nul la lectio con- cedatur, quae eos laedere possit vel corrumpere religio- sam persuasionem. Commendari possunt: Imitatio Christi, historia biblica, vitae sanctorum, minime vero folia pe- riodica, quae narrant varia debeta eorumque processus iudiciales. Electio legendorum tempore a labore libero, diebus Dominicis et festivis, competit ludimagistro una c.um consensu animarum pastoris. Libri serviant doctrinae simulque afficiant cor, promoveant cognitionem sni ipsius. et dirigant conceptiones morales in vias rectas. Scripta, quae phantasiam immoderate excitant vel cupiditatem rerum portentosarurn procreare valent, excludenda sunt. In determinatione librorum pro singulis respiciatur eoruin indoles et gradus intelligentiae. (§ 15). e) Postrerno saltem mediate labor succurrit animarum pastori in carceribus. Labore optime oppugnatur pigritia et mendicatio, ex quibus multa proveniunt debeta et crimina. A plerisque castigatis labor tamquam beneticium suscipitur animo laeto. Ad laborem omnes cogendi sunt, quo plurimi corriguntur, praesertim si ad laborem acee- dit mandatum silentii. f) Ut sacerdos omnia rnedia apte singulis appbcet, necessaria est ei reda diagnosis seu cognitio debnquentis, imprimis eiusdem inebnationum, praesentis moralitatis,. consuetudinum et occasionum peccandi. Acquirat šibi confidentiam debnquentium, ostendat ipsis misericordiam, consolationem, benevolentiam. Sacerdos enim praesertim in carcere servit ei, qui est Pater misericordiarum et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in orani trihulatione nostra, ut possimus et ipsi eonsolari eos, qui in omni pres- sura sunt. (II. Cor. 1, 3. 4). Caeterum autem nihil, nisi conscientiae causam agat cum incarceratis, ut emen- dentur, rebqua autem omnia iudici relinquens. * 731 * De cura e or um, qui e c ar c er e dimissi snnt. E carcere dimisso et in libertatem restituto piura imminent pericula sicuti reconvalescenli ex gravi morbo. Inclinationes pravae namque non omnino sunt exstinctae, pristinae societates corruptae statim sunt paratae ad su- scipiendum priorem amicum ac sodalem. Praeterea ad- haerent dimisso gravia vulnera: pudor debilitatus, nisi hebes factus, eiectio ex consortio proborum, vitatio et odium hominum. Quasi relegatus quaerit igitur socios du- biae famae, pravos pristinos amicos, quo redit in viarn flagitiosam. Periculum ergo in mora est, nisi ei auxilium affertur. Animarum pastor iterum principalis sit adiutor, cum eorum, qui redeunt ad suos domum, tum eorum, qui in eius parochia novum eligunt domicilium. Delinquentes nec in carcere nec extra carcerem ab animarum pastore considerentur tamquam eiecti ex Ecclesia vel parochia nec qua tales tractentur, sed occurrendum est eis cum fiducia, caritate, sollicitudine. Studium honoris eorum eonfirmandum est, asserendo, eos pertinere ad fideles et membra parochiae suae. Magno officio obstringitur sa- cerdos erga iuvenes, quos speciali cura excipiat. Carceris cura prosequatur infelices, educationis normas in carcere haditas conservando et perficiendo. Ouod dupliciter fieri potest: a) Cura animae. Sacerdos castigatis revocet in me- uioriam: Ego quidem iuste accepi iuxta opera mea. (Luc. -d, 41). Obsta principiis, ne redeas in perniciosam per- ditionis viam. Observa haec decem mandata: 1. Noli oblivisci praeteritae tuae tristitiae. 2. Noji °uiittere preces quotidianas et cultum Dei diebus Domi- nicis et festivis. 3. Maneas in conversatione et coniun- chone cum tuo animarum pastore. 4. Devita socios unprobos. 5. Accipe regulariter sancta sacramenta. d- Honora laborem et labora diligenter. 7. Devita cau- P°nas, quae tibi erant in minam. 8. Noli in corporis * a bore negligere animae curam. 9. Videas, qui suni illi- * 732 * exoptantes tibi fausta. 10. Instituas conscientiae examen ntiam de propositis explendis, factis in dimissione e carcere. b) Cura corporis magnopere conducit ad emenda- tiortem incarceratorum. Venientibus ex carcere saepius deest locus necessariae operationis ad vitam sustentan- dam. Quare magnum oritur periculum, ne ex penuria redeant ad vitam criminosam. Talibus succurrat sacerdos inveniendo per se vel per alias idoneas personas aliquam honestam familiam, apud quam infelix et aptam opera- tionem et victum necessarium accipiat. Curam utramque et corporis et animae respiciunt novissimis temporibus associationes subsidium praeben- tes dimissis captivis. Talem in Nostra quoque dioecesi habemus sub titulo: Marburger Unterstiitzungsverein fiir entlassene Straflinge. lam ab initio fuimus inter membra sublevantia huius societatis. Eiusdem congregatio gene- ralis donavit Nos vel titulo socii honorarii societatis. 1 Ope huius societatis plures e carcere dimissi acci- piunt viaticum pro itinere ad suos, aliis indicatur do- mus ad operationem et victum šibi comparandum, iuni- ores traduntur opificibus, ut addiscant artem conveni- entem. 2 Valde desideramus, ut sacerdotes tales socie- tates sicuti iain hucusque omnimodo adiuvent. Absque Cleri adiumento finem suum vix assequentur. Emendalio incarceratorum valde etiam eo promovetur, si sacerdotes a carceris pastore informationes ac directiones accipiunt de iis, qui e carcere in parochiam veniunt. Sacerdos libenter intercedat, quando domestici ali- quern e carcere revertentem male tractent vel reiiciant. Singulari studio adiuvet personas iuveniles easque bo- nis familiis educandas tradat. Pari caritate ac sollici- tudine amplectatur liberos, quorum pater vel mater coer- cetur in carcere. 1 Jahresbericbt des Marburger Unterstutzungsvereines fiir entlassene Striifiinge iiber das XXI. Vereinsjahr 1911. Marburg, 1912. Pag. 12. — s Sta- tuten des Marburger Unterstutzungsvereines fiir entlassene Straflinge. § 3. ■K 733 >»• Considera ergo, pie pastor animarum, verba apostolir Qui viderit fratrem suurn necessitatem habere et clauserit viscera sua ab eo, quomodo caritas Dei manet in eo ? (L loan. 3, 17). Haud parva est calamitas ac necessitas iuvenum et adultorum, qui degunt in carcere vel dimit- tuntur ex eo. Eorum quoque immortalis anima pretio- sissima est, qnia Christi sanguine redempta. Quapropter erue eos, qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses ! (Prov. 24, 11). Caput CLXXVII. De cura pastorali in urbibus forisque maioribus. Infestis hisee Christo temporibns cura animarum in urbibus forisque maioribus magnis laborat ob- staculis ac difficultatibus. Non aliunde tamen quam in Christo salus. Nec enim aliud nornen est sub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fien. (Act. ap. 4, 12). Instaurare omnia in Christo necesse est iuxta mo- nitum summi nostri Pastoris. 1 »Lux afferenda est mentibus iugi praedicatione ve- ritatis et valida refutatione pravarum opinionum per ve¬ ram solidamque philosophiae ac theologiae scientiam et Per auxilia omnia, quae ex genuino historicae investi- gationis incremento provenerunt. Oportet insuper omni¬ bus apte inculcentur tradita a Christo morum documenta, ut discant sui imperium exercere, motus animi appetentes regere, tumentem superbiam deprimere, parere auctori- Cati, iustitiam colere, omnes caritate complecti, disparis iu civili convictu fortunae acerbitatem Christiana dile- etione temperare, a terrenis bonis avocare mentem, quam providentia dederit sortem ea esse contentos, suisque luendis officiis benigniorem efiicere, ad futuram vitam eontendere spe sempiternae mercedis. Illud autem prae- i 1 Pii X litterae encvcl. E supremi apostolatu» cathedra de die 4. Octo- br 's 1903. cipue curandum, ut haec se insinuent animisque penitus insideant, quo vera et solida pietas altiores radices agat, sua quisque et hominis et Christiani officia, non orete- nus sed re profiteatur et fiducia filii ad Ecclesiam con- fugiat.ad eiusque ministros, qiiorum ministerio impetrent admissorum veniam, sacramentorum gratia roborentur, vitam ad christianae legis praecepta componant«. 1 Sacri muneris praecipuas has partes comitetur opor- tet Christi caritas, cuius influxu, nemo sit, quem iacen- tem non erigamus, quem lugentem nori consolemur, ne- cessitas nulla, cui non occurramus. Huiusmodi nos caritati totos devoveamus, huic res nostrae cedant omnes, huic propriae utilitates posthabeantur et commoda, ut omni¬ bus omnia facti (I. Gor. 9, 22), salutem omnium quae- rarnus vel ipso vitae pretio, ad Christi exemplum ah Ec- clesiae pastoribus id postulantis: Bonus pastor animarn ■suam dat pr o ovibus suis. (Ioan. 10, 11). Experientia testante haec magnifica curae animarum delineatio hodiernis temporibus apud plures incolas in effecthm deducta est ruri, quam in urbibus et oppidis. Sed quum pretiosissimo sanguine Christi omnes re- dempti et omnes ad aeternam salutem vocati sint, huc curas intendamus oportet, ut in urbibus et foris quoque homines in Christi ditionem redigamus. Ad quem finem assequendum nobis considerandum est primo, quomodo cura animarum in urbibus et foris differat a cura rurali; secundo, quibus dotibus personalibus animarum pastor exstructus esse debeat; tertio, quae conditiones externae explendae sint. 2 Quomodo differt cura animarum in urbibus e t foris a cura rurali? a) Quemadmodum Christi tempore, hodierno quo- r que religio Christi a quacumque anima immortali eadem pet.it praestanda nullo facto discrimine, utrurn sit. ruri 1 Pii X. epist. encyci. Iucunda sane do die 12. Martii 1904. — 2 Dr. Ileinrich Swoboda, Grosstadtseelsorge. Eine pastoraltheologische Studie. Regens¬ burg, 1909. * 735 * vel in urbe. Pastores campestres, vocanles hosanna et crucifige eum in urbe, pauper Lazarus et homo clives indntus purpura et bysso, iuvenis habens multas posses- siones, virgines prudentes et fatuae, scribae et pharisaei, timidi sicut Nicodemus et dubitantes de veritate ad in- star Pilati, latro a dextris et sinistris — omnes in ur¬ bibus et extra eas habitantes ad eandem vitam aeter- nam tendant. Ex hoc patet, discrimen inter curam animarum in urbibus et foris et curam ruralem non esse essentiale, sed accidentale. Cura animarum imprimis non respicit industriam nec mercaturam nec actiones sociales nec scientiarum profeclus nec artium progressus. Finis enim 6)us tendit ad vitam supernaturalem. Non unus alterve tan- tum, sed omnes ad hunc finem destinantur, ut voluntatem ad malum pronam erigant ad virtutes, peccata contritione deleant, assequantur suum creatorem viva fide, nutrita doctrina Christiana et observando praecepta subsidio gratiae divinae. Omnibus palet iter per Christi Ecclesiam iuxla illud s. Chrysostomi: Špes tua Ecclesia, refugium tuum Ecclesia . 1 Quum autem iuxta communem legem supernaturalia fundentur naturalihus, nonnumquam etiam his debiliten- 'nr vel deleantur, propterea cura animarum complexum ferum naturalium, quales sunt, res oeconomicae, sociales, ] ntellectuales, ethicae, minime debet negligere respectu habito ad finem supernaturalem. Urbes et fora autem sunt centra civilisationis. In 'is exsistunt oflicia administrativa, polilica, organisationes 'Hilitares, scbolae maiores, fabricae, collegia scientiarum e l artium, theatra, nosocomia, uniones viarum ferrearum, directiones societatum et organisationum socialium; quae 0j nnia curam animarum non quidem essentialiter, sed solummodo accidentaliter graviter tangunt. Qui bas ttaturales institutiones in urbibus et ioris non con- Ve nienter aestimat, immo negligit vel ad linem super- 1 S, Ohrysostomi hom. de capto Kutropio, num. 6. (I. P. Migne, Patrolog. grae c. Tom. LIL col. 402). ■k 736 » naturalem non dirigit, magnum numerum hominum tradit perditioni terrestri et aeviternae. b) Hodiernae urbes non crescunl iuxta alicpiod prin- cipium internum, sed externa aggregatione domiciliorum. Incolae autem pertinent ad multos status varios. Prae- dominantur plerumque homines commerciales et indu- striales, inveniuntur quoque multi intelJigentes et exculti, sed haud pauci cum intelligentia et cultura apparente vel indifferentes, quorum Deus venter est. Alii luxurian- tur in magnis divitiis, maiores numero autem vivunt in summa penuria et necessitate. Plures se ipsos conside- rant tamquam abiectionem plebis. His omnibus omnia fieri est res animarum pastori valde difficilis. In quolibet statu cura animarum novis occurrit obstaculis. Sed accedunt et alia. Magnus eorum numerus regula- riter visitat ecclesias, audit verbum divinum, participat sacramentis. Ex his multi congregantur in societa- tibus religiosis, confraternitatibus et catholicis associa- tionibus. In his maxima ex parte absorbetur tota activitas pastoris animarum. Ipse autem gaudet de suis fidelibus in persuasione, se totum tempus pro salute gregis Christi maxima assiduitate consumpsisse. Hoc commento plu- rimi pastores in urbibus falluntur, pascunt oves, sed non omnes, ministrant fidelibus, sed iis tantum, qui ipsi ad eos veniunt, monent ad conversionem, sed illos, qui iam conversi sunt ad Christum, defendunt fidem Chri- stianam et refellunt errores, sed coram eis, quorum pa¬ ram interest, quia boni sunt. Magna indifferentium et infidelium pars autem numquam aut bis vel ter in anno audit verbum divinum, sensim autem transit ad Ecclesiae hostes et invasores. In hoc consistit gravefidei periculum, quia ex urbibus mala principia prodeunt in provinciarn et veneno falsae doctrinae in foliis et Iibris et privata conversatione haud pauci etiam extra urbes depravantur. Vita in urbibus et foris absorbetur concurrentia bo- norum materialium et spiritualnim ad fundandam et conservandam exsistentiam et ad faciendos progressus. Haec efficiunt incolas in rebus religiosis perfunctorios k 737 » atque leves. Multi etiam afficiuntur gravi nervorum infir- mitate propter magna molimina mentis et corporis in pu- gna sociali. Accedant variae delectationes et voluptates in cauponis, theatris, quae homirmm mentem tradunt sen- sualitati eamque deducunt a christianis officiis deduntque vitiis perniciosis. Singuli in hominum multitudine minus observantur quoad vitam moralem ac religiosam ideoque facilius pereunt. Propter migrandi licentiam multi noma- dibus assimilantur, hodie hoc loco, cras iam alio habi- tant. Tali modo neque cognoscunt suum pastorem, nec pastor cognoscit eos. Magnus numerus aegrotorum, pauperum, iuvenum, male educatorum, opificum singularem requirit laborem curae animarum. Ex his omnibus patescit, curam pa- storalem in urbibus multa magnaque invenire impedi- menta et postulare pastorem iuxta Christi voluntatem et exemplum. Quales sacerdotum dotes exposcit cura ani¬ marum in urbibus et foris? Non quilibet sacerdotes, sed eminentes scientia et virtutibus in urbibus ac foris pro Christo legatione fungi et verbo et opere munus Christi exercere poterunt. Valde errantopinantes se, postquam apud agricolas multos annos animarum salutem procuraverunt, postea viribus deficien- hbus idoneos esse ad suscipiendum beneficium in aliqua Ur 'be, ut benemeritam quietem una cum melioribus pro- v entibus inveniant. Pastores enim in urbibus et toris non vivunt commoditati vel quieti, sed assiduo labori animarum cura, multiplicibus obstaculis et impedi- mentis obnoxia. a) Quod Pius X. de sacerdotibus commemorat, prae- c ipue valet de eis, qui in urbibus et foris veri Christi ministri ac vicarii esse volunt. »In Clero, si umquam alias, nune opus maxime est virtute non mediocri, in exernplum integra, experrecta, operosa paratissima de- mum facere pro Christo et pati fortia. Neque aliud quid- 47 * 738 » tjuam est, quod cupidiore Nos animo precemur et opte- mus vobis, singulis et universis . . . Excellatque in omnibus caritas, nullo modo quae- rens, quae sua sunt: ut, stimulis, qui humanitus urgent, invidae contentionis cupidaeve ambitionis cohibitis, vestra omnium studia ad incrementa divinae gloriae fraterna aemulatione conspirent. Vestrae beneficia caritatis multi- tudo magna languentium, caecorum, claudorum, aridorum quam miserrima exspectat; vel maxime exspec,tant densi adolescentom greges, civitatis et religionis spes carissima, fallaciis undique cincti et corruptelis. Studete alacres nori modo sacra catechesi impertienda, quod rursus enixius- que commendamus, sed omni quacumque liceat ope con- silii et sollertiae bene optimeque mereri de omnibus. Sublevando, tutando, medendo, pacificando, hoc demum velitis ac propemodum sitiatis lucrari vel obstringere animas Christo. Ab inimicis eius heu quam impigre, quam laboriose, non trepide agitur, instatur exitio ani- maram immenso! Ob hanc potissimum caritatis laudem Ecclesia ca- tholica gaudet et gloriatur in Clero suo, cliristianam pa- cem evangelizante, salutem atque humanitatem afferente ad gentes usque barbaras: ubi ex magnis eius laboribus, protuso nonnumquam sanguine consecratis, Christi reg- num latius in dies profertur, et Fides sancta enitet no- vis palmis augustior«. 1 Labia sacerdotis custodient scientiam (Malach. 2, 7), ut potens sit exhortari in doctrina sana et eos, qui contra- dicunt, arguere. (Tit. 1, 9). Praeter theologicas disciplinas etiam »litterae profanae ornamentum Cleri sunt nec con- temnenda saepe utilitate, quas igitur (Clerus) pertractet pro ingenii et temporum circumstantia« ? »Virtutis simul et doctrinae quasi duplici ornamento praefulgeant sacerdotes. Praecellant fideles fervore amo- ris, munditia cordis, špiritu orationis«. 3 Obedientia sa- 1 Pii X. encycl. Haerent animo de die 4. Augusti 1908. — 2 Acta et constitutione8 Concil. provinc. Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 194. — s Idem. Pag. 196. — Concio synodalis. (Gesta et statuta Synodi dioec. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pagg. 96 sqq) 7B9 * M cerdotum vera sit et sincera, ita ut obediant non ad oeulum servientes quasi liominibus placentes, sed ut serm Christi, facientes voluntatem Dei ex animo. (Eph. 6, 6). Et quia testante Špiritu Sancto bonum . et . . iucun- dum, habitare fratres in unum (Ps. 132, 1), ideo mu- tua caritate inter se sint sacerdotes aequales coniuncti, cor unum et anima uria (Act. ap. 4, 32), incensi aequali zelo gloriae Dei et animarum, constricti caritatis vin- culo, ut coniunctis viribus fortiter pugnent proelia Domini. — Ad sacri ordinis dignitatem et sanctitatem conservan- dam multum sacra exercitia conducunt et prosunt, quippe quibus clerici exterioribus curis sepositis vehementiore studio aeternarum divinarumque rerum meditationi in- cumbunt, defectus detergunt et ecclesiasticum spiritum renovant. Summum igitur studium nostrum sit in vita lesu Christi meditari. 1 Ouilibet sacerdos obligatur proprias šibi facere inten- tiones Christi quoad salvandas animas hominum, obli¬ gatur ita vivere et agere, ut revera dicere possit: Vivo n de ovibus. Ego sum pastor bonus et cognosco meas, cognoscunt me meae. Sicut novit me Pater, et ego 1 Tliomae a Kcmp., He imitatione Christi. Lib. I. cap. 1. 47 * ■a 740 >¥ agnosco Patrem et animam meam pono pro ovibus meis. Et alias oves habeo, quae non sunt ex hoc ovil;: et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile et unus pastor«. (Ioan. 10, 2—16). Ab aeterno Pastore hac parabola proponuntur pa- storibus normae gravissimi valoris. Quibus neglectis cor- ruit cura animarum. Pastor divinus, qui admirabili pro- videntia magnaque vigilantia oves suas gubernat et co- gnoscit signoque gratiae et caritatis suae eas signat et ante eas vadit, dans illis exemplum vitae sanctae, ipse curat illas a scabie peccatorum, defendit ab interni lu¬ piš, dat illis selecta doctrinae et sacramentorum pascua. Tantus est in eas amor eius, ut seipsum, propriam suam vitam, ponat pro ovibus suis et pascat eas proprio suo corpore et sanguine, quamvis panis et vini speciebus velato. Felices sunt oves, quae sub gubernatione pastorum iuxta propositum exemplum custodiuntur et proteguntur. Pro cura animarum in urbibus et foris in bac pa¬ rabola maximi momenti regula indicatur, scilicet, ut pastor oves suas cognoscat. Haec cognitio sit perfecta, ut pastor oves vocare possit nominatim et oves eurn cogno- scant eiusque vocem audiant. Hanc cognitionem etiam con- cilium Tridentinum exposcit: »Quum praecepto divino mandatum sit omnibus, quibus animarum cura commissa est, oves suas agnoseere . . sacrosancta Synodus eos ad- monet et hortatur, ut divinorum praeceptorum memores factique forma gregis in iudicio et veritate pascant et regant«. (Sess. XXIII. cap. 1. de reformatione). Cognitio ovium pertinet essentialiter ad curam ani¬ marum seseque extendit ad singulorum proprietates ani- mae et corporis, qualitates religiosas, morales et vitain socialem. Haec omnia namque quamlibet animam vario modo adiuvant in assequendo ultimo fine. Obiectum cog- nitionis autem non sunt singulae tantum personae phy- sicae, sed etiam morales v. gr. familiae, communitates, parochiae, vici, urbes, opifices, mercatores, aegroti. Cognitio hauriatur ex fontibus genuinis. Confidendurn non est in personis, quae haud invitatae irrumpunt et arro- -k 741 * ganter de omnibus rebus atque personis atro colore iudicant. Nec audiantur famuli et famulae domus parochialis nec fabulationes cauponarum. Certus fons autem est conver- satio cum patribus et matribus familiarum in visitatione domestica vel occasione examinis paschalis vel admini- strationis sacramentorum. Catecheta multa comperit a discipulis et magistris. Cancellariam officii parochialis multi quoque visitant et sacerdoti cor suum pandunt. Postquam Pastor aeternus principalem suae activitatis partem doctrina, redemptione, resurrectione, ascensione in urbe capitali regni iudaici explevit, eius quoque mi¬ nistri, apostoli et Episcopi, pastoralem activitatem expli- cabant Romae, in centro culturae antiquae, Athenis, Corinthi, Ephesi, Alexandriae, Antiochiae, Neapoli et aliis urbibus ac foris maioribus, ita ut iam statim ab initio religio Christiana se exhiberet religionem urbium ho- nhnumque cultorum. Urbes saeculis quoque posterioribus remanserunt sedes Episcoporum, qui sunt proprio sensu pastores gregis Christi. Qua tales confirmantur a Concilio Tridentino, quia praedicatio Evangelij »praecipuum Epi¬ scoporum munus« designatur iisque omnia pastoris mu- uera imponuntur. »Mandat sancta Synodus Episcopis, Pro tutiore animarum eis commissarum salute, ut distin- cio popu 1 o in certas propriasque parochias unicuique suum perpetuum peculiaremque parochum assignent, qui ea s cognoscere valeat«. (Sess. V. cap. 2). Cognitio ovium in Christo perfectissima est (Ioan. 10, 14), in caeteris uutem pastoribus saltem possibilem perfectionem adi- Piscatur. Quum ovium cognitio iure divino et ecclesiastico Postuletur, Ecclesia parochos monet, ut cognitionem suam s.criptis quoque relinquant vel codicibus referant. In ul- 5- In dioecesi Lavantina libri tales exsistunt. Si autem aliquo loco propter frequentem populi transmigrationem in forma hucusque praescripta impossibiles evadant, bisce mandamus, ut stotim, iuxta systema cartotliecarum eonstituatur novus liber ita, ut pro qualibet familia folium separatum adhibeatur. Haec folia ordine alphabetico com- ponantur in modurn libri. 1 Quamvis liber baptizatorum, copulatorum, mortuo- rum tamquam libri a re publica praescripti pastorem multum adiuvent in conscribendo libro »status ani m aram«, tamen liber hic illi tantum parocho omni ex parte ac- curatam ovium cognitionem exhibebit, qui regulariter quotannis saltem semel omnes familias in eorum domibus visitaverit. Haec familiarum conscriptio in multis urbibus magnis iam introducta est et. mirabiliter promovet non solum cognitionem fidelium, veram etiam eorum vitam religiosam. Tali modo possibilis fit pastoris cum ovibus contactus, qui pertinet ad essentiam efficacis curae ani- marum. A nonnullis Conciliis provincialibus (Quebec 1851, Dublin 1853) copiae libri status animarum, quotannis ab Ordinariis revidendae, praescribuntur. Visitatio familiarum fieri potest ante tempus paschale. Adiungi potest simul teneri modo invitatio ad suscipienda sacramenta. Nonnulla Conc.ilia (Ultraiecense 1865, Nco- grad. 1868) assignant ingressionem novae parochiae tem¬ pus aptissimum, Concilium Avinionense (1725) desiderat visitationem »bis saltem in anno«, aliae Synodi autem »certis temporibus, aliquoties, singulis annis, saepe sae- pius«. Finis huius contactus non est politicus, nec ur- banitatis ergo, nec similis visitationibus cauponarum, sed unice pastoralis ad promovendam vitam supernaturalem, ut oves vitam habeant et abundantius habeant. Quemadmodum inter Clerum populumque commu- nicatio quaedam exposcitur, sic etiam Clerum inter et Fpiscopum ex una et inter sacerdotes ipsos ex altera parte. Si hoc ubique, eo magis in urbibus necessarium est. 1 Typographia S. Cyrilli Marburgi pro tali libro necessaria venumdat -k 743 i* De concordia Episcopum inter et Clerum servanda iam salubriter in Synodo dioecesana anni 1903 actum est. 1 Scire debemus, Episcopum in Ecclesia esse et Ecclesiam in Episcopo, et si quis cum Episcopo non sit, in Eccle¬ sia non esse. 2 »Unio, intima concordia Episcopum inter el Clerum est pignus prosperi eventus atque fructuosae operationis, totum robur nostrum in hac unione consistit. Clero tot odiis et insectationibus hodie obnoxio non est alia salus quam haec inter se et imprimis.cum Episcopo intima unio. Hanc unionem aeternus animarum Pastor, Dominus noster Iesus Christus, tam ardenter a Patre elilagitavit in momento, quo viam crucis erat initurus. J'ater, rot/o, ut sini unum . . ut omnes unum sint . . ut sint aonsummati in unum ,.« 3 (Ioan. 17, 11. 21. 23). Sacerdotes Episcopum deserentes facillime deviant el ut passeres solitarii a daemone, animarum venatore, eiusque adiutoribus capiuntur secundum Ecclesiasten, di- centem: Vae soli, quia, quum ceciderit, non Jiabet suble- vantem se (Eccle. 4, 10); cum Episcopo vero sacerdotes lirmiter uniti ut lapides iuncti cum lapide angulari fiunt murus cunctis hostibus inexpugnabilis. Funiculus triplex difficile rumpitur. (Eccle. 4, 12). Personalis communicatio ac conversatio in urbe re- sidentiali Clerum inter et Episcopum non cohibet singulis libertatem agendi, immo sacerdotibus conservat rectum s Piritum, tribuit incitamentum activitatis. Haec commu- n >catio nemini sit molesta, quia necessaria est, sicut erat * n ter apostolos et Christum, inter palmites et vitem. »Aliud praeterea cordi est commendare; ad strictio- rer n quamdam sacerdotum, ut fratres addecet, inter se ,: oniunctionem, quam episcopalis auctoritas tirmet ac nioderetur. Id sane commendabile, quod in societatem eoalescant ad mutuam opem in adversis parandam, ad n °minis et munerum integritatem contra hostiles astus P ap ^cclesiae Lavant. Synodus dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. eatroi (!2 °' * s - Cjpriani epist. ad Florentium Pupianum. (I. P. Migne, provinco ,! * om - IV- Parisiis, 1844. Col. 406). — 5 Acta et constitutiones Cone. c - Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 196. « 744 * tuendam, ad alias istiusmodi causas. At pluris profecto interest, consociationem eos inire ad facuitatem doctrinae sacrae excolendam, in primisque ad sanctum vocationis propositum impensiore cura retinendum atque animarum provehendas rationes, consiliis viribusqne collatis. Te- stantur Ecclesiae annales, quibus temporibus sacerdot.es passim in communem quandam vitam conveniebant, quam bonis fructibus id genus societas abundarit «. 1 Valde desideramus, ut omnes sacerdotes, curam ani- marum gerentes et in variis catholicis societatibus ope- rantes, in omnibus urbibus cum pluribus parochiis saltem quater per annum conveniant ad consilia conferenda circa pericula fidei et moram, circa media adhibenda, modum procedendi et bonum publicum fidelium promo- vendi. Bonum fidelium multum promovet contactus cu- iusvis parochi cum omnibus sacerdotibus, qui in eiusdem parochia operantur. Externae conditiones curae animarum frugifer ae. Ut essentiale officium uniuscuiusque pastoris, cognosco oves meas et cognoscunt me meae, adimpleatur, externae quaedam conditiones de fidelium nmaerositate deque sy- stematice ordinato modo procedendi adimplendae suni. a) Quoad numerum fidelium iuxta ius canonicum ad erigendam parochiam decem stabiles familiae suffi- ciunt. Parochia suscepta parochus tenetur ad residentiam, doneč remanent tres vel quattuor parochiani . 2 Hoc autem loco non est quaestio iuris canonici, sed pastoralis, qualis scilicet numerus admittendus sit infimus et qualis su- premus, ut pastor fideles valeat cognoscere. Optimum esset, ut quaelibet parochia nec plus aequo amplum nec nimis contractum numerum plebis recenseret. Concilium provinciale Viennense parochias iusto mi- nores non admittit: »Multa sunt, quae dissuadent, ne sacerdotes singuli exiguae plebi praepositi distribuantur, 1 Pii X. encycl. Haerent animo de die 4. Augusti 1908. — 8 Cone. Tri' dent. sess. XXI. cap. 4. de reform. — Acta S. Sediš. Tom. 13. pag. 77. * 745 * quin locorum conditio et animarum salus id exigat. Vae soli, qma, quum ceciderit, non habet sublevantem sef (Eccle. 4, 10). Ecclesia, quam Spiritus sapientiae regit, commu- nem virorum ecclesiasticorum vitam omni tempore com- mendavit, et propagavit«. 1 Concilium provinciale Pragense similiter constituit: »Episcopi in hac Synodo congregati ■cavebunt quidem, ne deficientibus canonicis causis soli- tarii pastores multiplicentur«. 2 Qnum ergo in urbibus desit magna familiarum di- stantia, quae ruri frequentius pro parvo numero exposcit parochum, infimus numerus duorum millinm animarum assignandus est, quia iuxta communem aestimationem unus sacerdos mille fideles sufficienter providere potest et in urbibus saltem duo sunt in quavis parochia sacer- dotes. Ilaec regula saepius Romae observabatur. Paro- chiae in urbibus et maioribus foris saltem duo millia incolarum numerent. In parochiis numeroso populo refertis amplioribusque limitibus circumseptis essentiale postulatum curae ani- r earum — cognitio ovium — adimpleri nequit, quando Parochiani liunt iusto frequentiores. »Quum ad impossibile n emo teneatur, nulla san e negligentiae culpa obstringuntur Parochus et presbyteri adiutores, qui, etsi munus suum pro virili obeant, propter nimium tamen parochianorum eumerum eorum necessitatibus plene providere nequeunt. Lugubris autem et miserrima res est, populum catholi- eurn presbyteris, qui sufficiant, et ecclesiis, quibus capi Possit, destitutum iaeere sicut oves non habentes pastorem (Marc. 6, 34), et ad auxilia ferenda nihil non moliendum. ■Nequaquam expedit, ut parochia quaedam etiam in ma- ioribus civitatibus constituta ultra decem parochianorum ' m alha contineat «. 3 Numero decem millium fidelium autem nequaquam i^dicatur exoptata parochiarum magnitudo, sed limes su- , 1 Acta et decreta Concilii provinciae Viennensis anno Domini 1858 ce- Ie urati. Vindobonae, 1859. Tit. II. cap. 7. pag. 75. — a Acta et decreta Cone. provinc. Pragensis anno 1860 celebrati. Pragae, 1863. Tit. VI. cap. 8. pag. 227. 5 Acta et decreta Concilii provinciae Viennensis, loc. cit. •k 746 >f premus, in quo necessaria cnra animaram Tit impossi- bilis. Accnratins exoptabilis parochianorum numeras de- finitur in epistola PapaePii VI. de die 10. Martii 1791 adPa- risiensem Cardinalem De la Rochefoucault. Ule repre- hendit conventum nationalem. qui minorem sex millibus incolarum parochiam non admittit, scribens: »»In maximam nos etiam adduxit admirationem innumerabilis earum (parochiarum) snppressio, cum iam nationalis decrevit conventus, nt in nrbibus aut in op- pidis, in quibus sex capitum millia tantummodo cense- antur, nonnisi una constitueretur paroecia. Et quo um- quam modo unus parochus sufjicere tanto curando populo poterit9 Quam ad rem opportunum hic videlor referre Cardinalem Conradum, a Gregorio IX. ad praesidem Co- loniensi Synodo delegatum, hisce verbis interrogasse qnemdam, qui aderat parochum quique vehementer con- tendebat, ne illuc fratres ordinis Praedicatorum induee- rentur: »Quis est numerus horninum in paroecia tibi subditorum?« Qunm ille esse novem millia respondisset, illum Cardinalis admiratione iraque commotus: »Quis es, inquit, tu miserrime, qui tot millibus sufflcis debitam gubernationis čuvam impendere, nescis, horninum perdi- tissime, quia in illo debes tremendo iudicio, ante tri¬ bunal Christi, de Iris omnibus respondere? Et tu, si tales habes vicarios (fratres Praedicatores), quaerularis, qui onus tuum gratis relevent, sub cuius pondere, ne¬ scis, conquassaris: qua igitur ex bac quere!a indignum te cura omnimode iudicasti, ideo privo te beneficio pa¬ storali.« Et quamvis illic de novem horninum millibus agebatur, hic vero, nimirum a conventus decreto, *ex tantum millia unius parochi curae tribuantur, nihilo la- men minus quis non fateatur, talem etiam numerum Jan¬ ge longeque unius parochi vires excedere ac. consequi propterea debere, ut multi ex parochianis necessario pri- ventur spiritualibus subsidiis, pro quibus ad regulares, qui iam suppressi sunt, confugere non valebunt?«« 1 1 Collectio brevium atque instructioimm S. Sed. Ap. Romae, 1799. Tom. I. pag. 145. ■n, 747 » Praeter rationes, novas parochias erigendi, a Con- cilio Tridentino allatas, secundum citata verba summi Pontiiicis Pii VI. in nimia populi numerositate aequivalen- tem rationem agnoscit Papa Leo XII., qui anno 1824 Romae novam parochiarum dismembrationem ordinavit. 1 Maximae parochiae tune erantSt. Lorenzo in Lucina cum 10.800, St. Francesco de Paola 7856, St. Lorenzo in Da- maso 4768, St. Maria del popolo cum 4888 paroclrianis. Hac divisione efficiebatur, ut singulae parochiae plus minusve tria millia animarum numerarent. Multo magis Romae, quam in aliis urbibus hodiernis, iterata divisione priorum parochiarum praesertim per Papam Pium X. animarum saluti provisum est, ita ut instante periculo Triortis sacerdotes vocentur et morientibus praesto sint. Ex his omnibus patet, correspondentemparochianorum numerositatem in qualibet parochia positam esse inter duo et *ex millia animarum. Posteriorem numerum enim Pius VI. iam reiecit. Ultra sex usquedecem millia parochianorum est numerus, qui tune solumrnodo potest admitti ex inevita- bili necessitate, quando conveniens numerus clericorum surnma industria ac intensitate munere fungantur et a fegularibus in sacramentorum administratione adiuventur. Quum in dioecesi Lavantina anno 1911 parochiae ecelesiae cathedralis s. Ioannis Baptistae essent 11.000, basilicae s. Mariae 10.500, s. Magdalenae Marburgi 16.122, Celeiae 13.800, Trbovlje 12.920, ss. Petri et Pauli Petovii 7104, Ljutomer 7179 parochianorum, 2 eo ad- laborandum est, ut omnes, quorum interest, consideratis- Peculiaribus circumstantiis, convenientem dismembratio- riem promoveant. Plures ex commemoratis parochiis de- lectum suflicientis curae animarum eo maxime illustrant, ( luod numerus Ecclesjae hostium (socialistarum) in ele- (; bone deputatorum (anno 1911) in comitia valde augeba- lur , v. gr. in Trbovlje 1919 suffragia liberalia ac socia- 'istica et 278 catholica numerata sunt. Salus enim ani- a p 1 Leonis XII. constitutio Super universam de die I. Novembr. 1824. — _ J ersonalstand des Fiirstbistums Lavant in Steiermark filr das Jahr 1912; J varburg, 1912. « 748 » maram est suprema lex, non autem antiqua historica dismembratio parochiarum. Parochiae enim eriguntur propter prosperitatem ac salutem animaram. b) Assecuto congruo numero parochianorum al- tera quoque conditio adimplenda est, scilicet rectus pa- storum spiritus, qui non multa nova inducere, sed bene ordinato systematico labore omnia in animaram salutem dirigere possit. Ob superius commemorata obstacula cu- rae animaram in urbibus multo maiore intensitate ac sapientia animaram saluti est providendum. Fides, humanae salutis initium et fundamentum bo- nae vitae, sine qua. impossibile est Deo placere, invio- late custodienda est. Quia circa fidem errores multi spar- guntur in scholis, libris, ephemeridibus, in theatris et •conventibus, his opponendum est efficacissimum reme- dium, solida fidelium institutio in tota religione catholica. Speciatim autem ea fidei capita sunt exponenda, quae obviantibus erroribus obstant, imprimis: Dei exsisten- tia, quae veritas omnis religionis radix est, animae im- mortalitas, divinae fidei necessitas, finis hominis super- naturalis, peccatum originale, de Christo Redemptore, de gratia ad salutem necessaria, una vera Christi Eccle- sia, summi Pontificis Romani primatus et infallibile magi- sterium. Quum non suffic.iat doctrinas fidei et moram sine ordine et connexione pro lubitu singuforum concionato- rum fidelibus exponere, praecipimus, ut singula conci- onum themata iam ab initio ita ordinate eligantur et praedeterminentur, ut decurrente quovis quadriennioomnes veritates fidei et morum scitu necessariae praedicationibus exponantur. Soli Ecclesiae ex lege naturali-divina ius et facultas competit, religiosam catholicae iuventutis institutionem et educationem procurandi et dirigendi. Religiosa in¬ stitutio retinenda est in scholis dominicalibus, industri- alibus, mediis; universitates catholicae promovendae sunt. Moneantur praesertim bibliopolae, in quantum sa- lubris effectus sperari potest, quam severam rationem iudici aeterno reddituri sint, qui libros pravos vel etiam * 749 » irhagines lascivas publice exponere et venales habere audeant. Omnibus animarum curatoribus, specialiter ergo parochis, praecipimus, ut omni studio pervigilent, ne pravae ephemerides in parochia habeantur et legantur. Hac in re speciali vigilantia opus est quoad caupones, qui saepe folia nociva tenent; edoceantur etiam privato colloquio de periculo et peccato; quodsi non mo veri possunt, ut tales ephemerides omnino removeant, im- pellantur, etiam absolutionis denegatione, iuxta regulas a probatis auctoribus traditas, ut saltem huiusmodi folia nec ipsi legant neque omnibus obvia exponant, sed re- cludant, et ad summum hospitibus directe ea poscentibus in loco separato legenda praebeant. — Non solum ne¬ gative praviš libris et ephemeridibus obluctandum est, verum etiam positive: divulgatione bonorum librorum et ephemeridum, ut lectura salubris occupet locum pravae. Tum sacerdotes tum laici hoc in opere salubri sese con- socient. Ubi duae vel plures nationes habitant, ani¬ marum curatores officio obstringuntur curam gerendi circa catholicas ephemerides non solum suae, sed etiam alterius nationis, ut omnibus omnia fiant. Strenue prohibemus omnibus, ne protestantium caeterorumque haereticorum conventus quocumque prae- textu neve etiam simplicis curiositatis causa adeant. Mo- neantur parentes, ne patiantur filios filiasque stabiliter lamulari in domibus eorum, qui fidei vel Ecclesiae ca- tholicae sunt infensi. Inter subsidia fidei conservandae commendantur societas s. Bonifatii et societates pro divul- gandis bonis libris et ephemeridibus v. gr. s. Hermagorae et s. Ioseph. Ad cultum externum publicum, qui sit splendor in- ternae pietatis, fovendum ordo eiusdem promulgetur in v alvis ecclesiae, in ephemeridibus, in maioribus domibus, u bi apparent multi advenae (Hotels). Cultus pomeridianus cum catechesi statuatur horis vespertinis propter excur- s us populi recreandi causa. -k 750 Parochi ne sint solum repraesentantes parochiae, sed veri pastores, quorum vita officiis et laboribus pro fide- libus expendatur praestando omnia, quae salutem ani- marnm promovent; annuncient evangelium, examinent nupturientes, visitent aegrotos, apostatas a fide catholica et concubinarios ad fidei et virtutis viam convertendos. Ne negligant morem hunc tam salutarem singulas pa- roeciae suae familias visitandi, attamen visitatio fiat cum gravitate, modestia et singulari caritate. Sacerdos non esse debet indifferens circa res poli- ticas, si tangant religionem. Rebus mere politicis et coin- munalibus ne se immisceat. Vigilet, ne se tradat immo- derato nationalismo, quo foret scandalo adversariis. In omnibus teneat modum, ne videatur magis humana quam eoelestia curare et laedat decus c.lericaie. Omnes viri, sive laici sive clerici, qui actionem catholicam promo¬ vent, semper contactum vivum cum Episcopo habere debent. Quum ad gregis renovationem spiritualem media ordinariae curae non sufficiant, ingravescentibus malis conferentiae religiosae vel sacrae missiones adhibeantur. Pro viris saepius speciales conciones instituantur. Cop- gregat.iones, fraternitates, associationes omnes non tam proprio fini serviant, sed considerentur et tractentur sub- sidia, curae animarum parochiali succurrentia. Pertineant. ergo ad organisationem parochialem. Animarum cura- tores potius quam alii sacerdotes Tegimine suo adiuvent coetus suae parochiae conserventque in iis vivo contactu cum laicis moderatoribus spiritum Ecclesiae. Ad contactum cum singulis familiis conservandum animarum pastores procurent in propriis parochiis soro- res alicuius sodalitatis aut personas bonae famae in auxi- Jium aegrotorum. Laudandae sunt multiformes illae fe- minarum societates, quae pauperibus et infirmis omni modo auxilio sunt, solum in amore Christi mercedent suam quaerentes. Ne advenae, iuvenes et puellae, transeuntes sive ad instructionem sive in servitium, praviš consortiis per- -k 751 * dantur, mandamus, ut omnes extraurbani animarum cu- ratores parochum urbis de persona adveniente certiores faciant, ut suscipiatur in aliquam societatem catholicam. Quia maior urbicolarum pars pertinet ad merca- iores et opifices, cohortamur animarum pastores, ut prop- ter magna pericula, omnino se tradendi rebus mundanis et materialibus, quam primum in quavis urbe et quovis toro maiore introdncatur opportuna organisatio catholica prohishučusque omnino neglectis statibus. Commendantur societates iuvenum mercaturae servientium sacerdote mo- deratore, pro adultis autem erigatur congregatio Mariana vel alia societas catholica. Commendantur institutiones parochiales, ad quas diebus Dominicis et festivis iuvenes conveniunt, quae vulgo oratoria Christiana nuncupantur, item sic dieta »Jugendheime, Lehrlingsheime, Junglingsbiinde« et huius- modi. Ibi iuvenes invigilantur, ad sacra in ecclesiam ducuntur, ad bonas artes et moreš probos instituuntur. 1 Quod ad munus pastorale sensu proprio vel ad regi- eien spectat, exerceatur per parochum; coadiutores et sacerdotes alieni assumantur solummodo ad sacramenta dispensanda et cultum peragendum, in quantum per pa¬ rochum huiusmodi functiones suscipi nequeunt. In can- eellaria parochiali propter necessarium contactum cum parochianis saltem determinatis horis adsit parochus, cooperatores solummodo adiuvandi causa, non autem ordinarie, praesto sinti Laici, in quantum sint. necessarii, n e adhibeantur nisi ad faciendas deseriptiones mecha- r>icas. Ad suscipienda vota et mandata parochianorum v el Missarum stipendia non sunt admittendi. »Ex his facile intelligetis, venerabiles Iratres, quanta 1J numquemque nostrum urgeat necessitas, animi vi qua Possumus maxima quibusque pollemus opibus, huiusmodi supernaturalem vitam in omni ordine humanae socie- •atis excit.andi, ab infimae sortis opitice, cui panis ap- , 4 Acta et constitutiones Concilii provinc. Salisburgensis anno 190(5 ce¬ frati. Salisburgi, 1910. Pagg. 59sqq. m 752 >§- ponitur diuturno sudore comparatus, ad arbitros terrarum potentes«. 1 Videte itaque fratres, quomodo caute ambuletis, non quasi insipientes, sed ut sapientes redimentes temprn, quo- mam dies mali sunt. (Eph. 5, 15. 16). Deus autem pacis, qui eduxit de mortuis Postnem, magnum ovium in san- guine testamenti aeterni, Dominum nostrum lesum Christum t aptet vos in omni bono, ut faciatis eius voluntatem ! (Hebr. IB, 20. 21). Caput CLXXVIII. De cura pastorali iuvenum e schola dimissorum. cclesia catholica, quia rectrix est fidelium in ordine ad vitam aeternam, uniuscuiusque hominum aeta- tis peculiarem curam gerere debet. Nisi enim corporalis et intellectualis cultura, singulares inclinationes et pro- pria certae aetatis indoles attendantur, munus pastorale cnm fructu exerceri vix potest. Inter hominum vero aetates tempus iuventutis, quia transitum ab aetate puerorum ad virorum aetatem con- stituit, gravissimi ponderis est. Hinc cura de iuveni- bus e schola dimissis semper maxime necessaria habeba- tur, nostris vero temporibus imprimis urgens apparet. Ob mutatas enim res oeconomicas iuvenum religioni nova im- pedimenta et pericula, quae prius non imminebant, orta sunt. Ex iisdem rationibus etiam influxus educationis ex parte parentum, ex parte Ecclesiae et ex parte so- cietatis humanae imminutus est. Nostra tempora insuper maiorem operationem reli- giosam non in hominibus generatim tantum, veram etiam in iuvenibus speciatim quam maxime postulant. Si enim homines in rebus mundanis magis excoluntur, et pro- gressus nostri temporis iunioribus quoque hominibus communicantur, maior quoque cura esse debet de reli- 1 Pii X. encycl. Iucunda sane de die 12. Martii 1912. 4 < '753 * gione rite explicanda et mentibus et cordibus alte im- primenda. »Adolescentes vel a pueritia ad christianos moreš christianamque sapientiam informari non modo Ecclesiae, sed etiam reipublicae tanti interest, ut pluris interesse non possit. Id iam plane intelligunt, quicumque recte sa- piant: proptereaque catholicos homines multis locis magno nnmero videmus de fingendis probe pueris vehementer sollicitos, in eaque re praecipuam et constantem operam nec sumptuum nec laborum magnitudine deterritos col- Jocare«. 1 Ideo in Nostra quoque dioecesi cura de iuvenibus e schola dimissis saepius iam commendata est. 2 Sed pro eius gravitate in hac Svnodo eam acCuratius determi- nare opportunum videtur. Cura haec, ut firma sit et efficax, spectare debet iuvenem adaequate consideratum, constantem ex anima et corpore, praeditum facultatibus spiritualibus et corpo- ralibus, quae hac in vita ab invicem separari non pos- sunt, ita tamen, ut anima partem principalem curae con- slituat, et temporalia špiritu religionis compenetrentur ac modo conveniente fini supernaturali inserviant. 1. Cura de iuvenibus, ut rite exerceatur, ad indolem et notas characteristicas aetatis iuvenilis respectum ha- bere debet. Aetatem vero iuvenum ut transitum a '[mero ad vi- rum considerari oportet. Finis enim huius aetatis est vir, quem christianum putamus, obfirmatum in deliberata et inconcussa catholice sentiendi et agendi ratione, imbu- tum voluntate constanti et victrice, quae non agit, nisi fiuae moraliter bona sunt. Non caret quidem passionibus, lorsan vehementibus; voluntate tamen sua eas in servi- tutem redigit eisque utitur ut mediis. Oratio, susceptio 1 Litterae encyclicae Leonis XIII. Quod multum de die 22. Augusti 1886. — ‘ Acta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1883 celebratae. Marburgi, 1883. Pag. 83 et 84. — 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt tur die La- v anter Diozese 1903, Nr. IV. art. 31. pagg. 51—64. Synodus dioecesana Bavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pag. 231. — Folimn officiale ‘lioeeesis Lavantinae 1911. Nr. IV. art. 25. pagg. 83—92. 48 * 754 * ■sacramentorum, intima coniunctio cum sancta matre Ec- clesia viro maxime cordi sunt, quia persuasum habet, «as in hac vita contra mundi vanitates necessarias esse. Labores terrenos gaudenter perficit, memor, eos officia sua •esse; sed cor eius meliorem patriam et felicitatem perfe- ctiorem desiderat et inquirit. Hic finis viro praefhcus est. Aetas puerorum et aetas iuvenum viae sunt ad hunc finem, sed modo diverso. Puer crescit corpore et animo, sed passive et reci- piendo. Recipit ea, quae vel coram ipso in domo pa- terna et in schola vel in ipso intra ambitum cognitionum suarum aguntur. Voluntas eius quasi gressus primos et prima tentamina peragit, sed sub duetu. Puer appetit ea, quae movent et delectant; orat libenter et ex intimo corde. Haec in natura eius posita sunt. Alia de iuvene sunt dicenda. Vires eius et facultates tumescunt. Crescere et explicari vult; sed in facultatibus explicandis et ipse cooperari desiderat. Intellectu iam diiudicat, distinguit, critice agit. Incipit quaerere, deliberare, comparare, coniungere, aedificare. In rerum causas inquirit. Voluntate eligere exorditur. In hanc vel in aliam partem se inclinat. Diligit et odit, tentat et serutatur. Liber esse desiderat et ducem aversatur. Pressioni immiti omnibus viribus refragatur. Quaecumque incipit, quaecumque cogitat, quaecum- que diligit, omnia agit fortiter et alaeriter. In cunctis operibus magnam energiam et vim vitalem manifestat. Operatur sicut prodigus. Nihilominus quasi in continuis contrarietatibus ver-, satur et a die in diem mutatur. In ipso omnia moven- tur, vehementer operantur et colluctantur. Dimicant in eo intellectus et phantasia, voluntas et passio šibi invi- cem adversantur, inter corpus et spiritum magnum cer- tamen est. Aetas puerilis et aetas iuvenilis ipsi contrariae ap- parent, et quasi invitus quaerit, quid veram, quid bo- num sit, quam in partem se inclinet. * 755 * Opinio de parentibus (luctuai ante oculos eius. Quum puer esset, eos optimos homines existimavit. Peccatum et error in parentibus impossibilia videbantur. Paulatim ipsos conspicit in numero hominum errantium et pec- catorum. Eeelesia in schola idealiter pulchra descripta est; •erat ipsi una, sancta, catholica et apostolica, mirum opus divinae sapientiae. Nune autem etiam in ipsa multos defectus esse cognoscit. Sacerdotes malos videt, mani- festam inter pietatem et vitam diserepantiam ac diver- gentiam animadvertit. Et hoc modo ipsa sublimis sanctae Ecclesiae pulehritudo tenebris obscurari potest. Veritas, quam parentes et magistri docuerunt, firma ei viša est. Modo vero multa dubia contra ipsam pro- ferri et videt et audit et legit. Inter varia dubia veritas vacillare incipit. Hucusque omnibus hominibus credidit et in ipsis •confisus est; sed quam alii homines nune ipsi in vita »s in hanc vel in aliam partem inclinatur. Ubique etlueator, instruetor, consiliarius v dux, consolator ipsi ne eessarius est. 48 * m 756 * Sensim iuvenis supra personam propriam elevatur et oculos in homines, quos diligat, convertere incipit. Vir in ipso exsurgit, sed in forma iuvenili, et sensus com- munitatis excitatur. Iuvenis in hominum societate labo- rare exorditur, sive ut dux sive ut membrani simplex, prout facultates permittunt. Tališ iuvenum indoles est et semper fuit. Ad eam pastor animarum, iugiter respicere debet, ut iuvenes p rol) e cognoscat et intelligat. Quod absque difficultate obtinere nequit. Est enim iam adultus et vir, qui putat, se talem semper fuisse. Insuper sacerdos impeditur munere suo, cum quo auctoritas et reverentia coniunctae sunt. Goram ipso iuvenis non homo, sed subditus existimatur. Quando ergo sacerdos comparet, iuvenes silent et ipsi cogitationes et relationes suas abscondunt. Nihilominus curatorem animarum omnibus mediis adlaborare oportet, ut impedimentis istis non obstantibus, indolem iuvenum in genere et uniuscuiusque in specie cognoscat. Quem in finem ipsis associari debet, ut recto amore et sincera amicitia corda eorum aperiat. Supposita hac cognitione cura de iuvenibus cul tu¬ ram cum intellectus tum voluntatis comprehendere et media tam supernaturalia quam naturalia adhibere debet. 2. Imprimis cultura intellectus necessaria est. Cogni- tio veritatum religiosarum ita dilatari, illustrari et men- tibus imprimi debet, ut iuvenes, omni sciendi desiderio placato, catholice sentire assuescant et a doctrinis reli- gionis numquam recedant. Omnis autem instructio religiosa ab intus fiat, etiam in puero. Nil alieni, nil inconvenientis ipsi praeberi licet. Quod de iuvenibus magis valet. Iuvenes enim sola veritatis propositione et explica- tione contenti non sunt, sed rerum principia et causas inquirunt. Propterea, ut eorum sciendi desiderio satisfiat, ad ultimas veritatum rationes descendi oportet. a) Si ergo iuvenibus persuadendum est, Ecclesiam infattibilem esse, non sufficit dicere tantum, hanc veri- tatem revelatam esse et ab Ecclesia definitam. Intelle- « 757 * ctus namque iuvenis profundiorem demonstrationem exposcit, ut assentiat. Monstrandum ergo ipsi est ex hi- storia et experientia, quam debilis sit humanus intelle- ctus et ad errores proclivis. Persuasibilibus verbis spiri- tualia hominum certamina exponenda sunt et explanan- dum, quomodo veritatem inter et errorem vacillaverint, doneč defatigati de cognoscenda veritate desperaverunt. Ita revelatio divina necessaria facta est. Sed data etiam hac revelatione lites, errores et incertitudines ori- untur. Pura, revelata veritas dividitur, dilaceratur, false intelligitur, detorquetur. Homines incerti et ancipites hae- rent sicut prius. Dari ergo debet visibile, infallibile ma- gisterium, quod claritatem, certitudinem, possessionem veritatis nobis praebeat. Ita intellectus iuvenis ab intus cogitur, ut veritati amplius resistere non valeat. b) Hic procedendi modus maioris momenti est, si de praeceptis agitur. Praeprimis iuvenibus demonstrari debet, quomodo Deus homines socialiter vivere fecerit, ut libere ad aeternam destinationem adspirarent. Ex duobus homi- nibus Deus omnes homines procreari voluit, ut super hanc terram in labore, in pace, in cultura viverent. Quam •onga via ab Adamo ad diem hodiernum usque! Et quale tempus erit post millia annorum! Qua ratione faciliter ad- v ert.entia et intelligentia iuvenum excitantur. Et nune aba ipsis imago proponitur. In hac via hominum innu- flaerae difficultates oriuntur. Homines ipsi debilitate in- Senii et, irrefrenata licentia se invicem perturbant. Et propterea Deus ipse praecepta dedit, paucis verbis ex- P^essa, ut in lubrica via vitae signa puhlica essent. c) Valde utilis est etiam conveniens instructio de no eessitjxte covfessionis. Idcirco explicetur iuvenibus, Deum sacerdotibus dedisse potestatem peccata remittendi et re- linendi. Exemplis deinde practicis demonstretur, sacer- botes hac potestate uti non posse, nisi ipsis constet, c °nfitentem absolutione dignum vel indignum esse. De dignitate vel indignitate confitentis vero iudicari non Potest, nisi peccator ipse sponte conscientiam suam de- * e gat et peccata sua confiteatur. m 758 » Simiii ratione etiam aliae veritates religionis il-lu- strandae sunt, ut iuvenibus perfecte persuadeatur et omnis tergiversatio excludatur. Nam ipsa cognitio, quid veram, quid bonum sit, adolescentibus iam firmam di- rectionem ad finem tribuit. Impugnationes fidei, nostris temporibus adeo fre- quentes, expostulant insuper, ut fides apologetice quoque fulciatur. Nam depositum revelationis divinae peculiari cura in mentibus iuvenum contra omnia pericula fir- mari debet. Sed hac in re ille procedendi modus commendari non potest, ut veritas et opiniones contrariae allegentur et deinde demonstrentur, respective refutentur. Etsi enim haec indoli iuvenum accommodatissime exponantur, con- tingere tamen potest, ut hic vel ille ex auditoribus argu¬ menta non satis intelligat indeque in dubiis etiam post- hac anceps haereat. Praeferenda certe est illa ratio docendi, qua veritas ipsa quoad omnes partes et sub omni respectu diluci- datur et probatur, atque exinde paucis verbis conclusio- nes apologeticae deducuntur. Ita ad mirum ordinem in coelo et in terra provocari potest, ut ex his concludatur, Deum necessario exsistere. B. Cura de iuvenibus ultra exposcit culturam, volun- tatis. Adolescentibus praeberi debent firma et practica - motiva agendi. a) Intellectui tantum persuadere, hoc esse bonum, illud malum, non sufficit; sed voluntas quoque induci debet, ut bonum faciat, malum vero devitet, impedimenta obstantia superet, et quidem non solurn una vel altera vice, sed constanter et perseveranter. Voluntas ergo iuvenum prona reddi debet, ut non- nisi quae bona sunt appetat et ad ea facienda dirigatur. In puero ad voluntatem determinandam auctoritas, expressa prohibitio et poena sufficiunt. Iuveni vero ver- bum et praeceptum haud raro non est nisi vox inanis, auctoritas valorem amittit, timor et poena contemnuntur; immo ipsa prohibitio nonnumquam ad contraria alličit. -k 759 * Voluntas ergo iuvenis alia ratione dirigenda est. Prohibitiones immutandae sunt. in praecepta. Respici oportet ad bonas inclinationes et adspirationes easque excitare et ad operationem inducere. Officium ipsi nt opus borium, pulchrum, utile, nobile proponendum est et praefigendum ut finis, quem omnibus viribus, magno animo et gaudio assequi contendat. Omni enim re, quae magna, nobilis et difficilis est, iuvenis incitatur. Dimi- care enim et contendere et obloqui ipsi in acceptis est. b) Caput praecipuum curae de iuvenibus est, eos assuefacere internae ascesi et animare, ut se vincant et abnegent. Iuvenis, in his rebus exercitatus, viribus et passionibus ut instrumentis ad finem bonum utitur. Ne vero prohibitio ipsi amara duraque videatur, in forma magnae, sublimis et pulchrae rei, quae potentius operatur quam inclinatio ad malum, proponi debet. Pos- sidet enim iuvenis vires bonas et malas, fere aequalit.er divisas. Unde luctamen in ipso oritur, in quo alius qui- dem vincitur, alius autem vincit. Iuvenis vero curet, ut semper in numero victorum inveniatur. c) Quoad sextum decalogi praeceptum minus pru- denter proceditur, si ex parte prohibente tantum propo- nitur. Melius est, si etiam hac in re imprimis reale fun- damen ponitur ac dein prohibitiones quasi consequen- f'ae necessariae inde deducuntur. Hic de quaestione non agitur, utrum finis sexualis bominis iuventuti exponendus sit. Qua de re hodie lero eoirimunis sententia est, methodum priorem, hanc rem eelare et molestas quaestiones evitare vel repellere, am- Plius sustineri non posse, sed parentum esse, si hanc ( |uaestionem declinare non valent, sensim et provide fiberos instruere de naturah’ destinatione hominis. Sup- Ponitur hic, in domo domestica boe faetum esse. His praemissis, paucis verbis innuendum est, qua ratione curator animarum et parentes infiuere debent in v °luntatem iuvenum, ut sextum praeceptum adimpleant. batet, opus hoc gravius esse quam instructionem bac ■h 760 h- de re. Instruetio enim sine educatione valorem minimum vel nullum habet. Ut scopus ita propositus obtineatur, utile esse vide- tur exponere, Deum homini magnas, varias et occultas vires dedisse, quae in corpore et anima absconduntur. Quaecumque ergo hominis vis a Deo est; et si quis ea recte utitur, peccaminosa esse non potest. Istae vires paulatim evolvuntur, optimae tardissime et perfectissime. Supra omnibus quasi quoddam myste- rium est. Homo vires habet, quas vix opinatur. Sed vires istas curiositate ne turbet, ante tempus ipsis ne utatur, secus corrumpuntur. Ante peccatum primum tale periculum non fuit. Nune autem malae inclinationes ad hoc proclives nos reddunt. Propterea Deus absconditam rem istam vesti- mentis cooperuit, ut nonnisi cum timore et verecundia de ea cogitemus. Evolutio istarum virium magna pericula parat. Multi naufragium patiuntur, quia tempus pro usu harum vi¬ rium exspectare non satagunt. Nihilominus Deus confidit in hominibus et iterum ite- rumque eos conari sinit, ut absque damno ad finem suum perveniant. Quod ut facilius redderet, hanc vim variis praeservativis institutionibus, legibus et praeseriptis circumdedit, ut eam modo optimo communiret. Tali ra- tione ortae sunt leges de castitate, de matrimonio. Ita iuvenibus demonstratur, quam magnae, pulehrae, rationabiles, sed etiam difficiles res sint matrimonium et castitas, quae ipsis ut finis, quem assequantur, ante oculos ponuntur. d) Quando iuvenis adolescit, ipsi etiam magna im- mutatio, quae inducitur, si fit maritus vel pater, osten- denda est. Exponi ergo ei debet, liberos in patrem ocu¬ los suos convertere, qui secundum eorum sententiam ne- que errare neque mentiri potest, qui semper, quod bo- num est, agit et nullo defectu laborat, sed surnmum vir- tutum exemplum est. Ideo iuvenis ita vivat, ut aliquando tali reputatione dignus sit. -k 761 » Hic respectus ad statum matrimonialem valde utilis est, quia hic status, ad quem praeparantur, vires et vir- tutes magnas et extraordinarias exposcit. e) Si de praeceptis sermo est, iuvenes instruantur, qua ratione ea practice adimpleant et quomodo in variis casibus vitae se gerant, utpote in coetibus, cum amicis, in legendis libris et ephemeridibus, in statu militari.. Multi a recta via deviarunt, quia lmiusmodi instructiorii- bus carebant. Quodlibet praeceptum suas difficultates habet. Si,, ut exemplum afferamus, de quarto decalogi praecepto agitur, nostris temporibus certe iuveni facile non est adimplere hoc praeceptum, sicut et curatori animarum quibusdam in casibus difficile est de eo loqui, scilicet. si parentes cum iuvene rationabiliter non agunt, si pa- rentes patiuntur defectus, qui eos auctoritate, respectu privant. Difficultates istas declinare non licet, sed cogitare debemus, nos ipsos esse in statu iuvenis. Certo quodam sensu partes iuvenis arripere cogimur, ita tamen ut ipsum nibilominus ad obedientiam inducamus. Multum etiam interest, ut pro iuvenibus peculiares Praedicationes habeantur, in quibus de eorum indigentiis ln specie tractatur. f) In hac operatione maximi momenti est, ut iuve- n um fiduciam et amorem acquiramus. Sicut amici ipsis assistere debemus, eis ductum praebere, quin hoc sen- bant, et tali ratione eorum spontaneam cooperationem e xcitare. Sane, reverentia et admiratio, quae scientia et cha- r actere comparantur, in iuvenibus dirigendis magnum adiutorium sunt. Sed amor et amica conversatic?, quibus corda iuvenum aperiuntur, magis iuvant. Iuvenis non obedit libenter et puer amplius esse n °n vult; propterea non permittit, ut quis ipsi praeci- P J at et ductum praebeat. Ductus tamen ipsi pernecessarius est,. Exemplum s ublime sacerdoti in his circumstantiis divinus Salvator m 762 * in sanctissimo Sacramento sit. lilo tempore, quo scholae et parentibus quoad iuventutem frena e manibus dila- buntur, quo iuvenis ut coecus, pertinax et in se eon- fidens in mundum irrumpere vult, divinus Salvator abs- que strepitu, amanter et amiciter in cor iuvenis venit, ut fortiter et suaviter, raansuete ac leniter, more arnici et, consiliarii, frena regiminis manibus suis arripiat. Ita putamus, et sacerdos faciat, qui est minister Domini. g) Nostra agendi ratio etiam relate ad iuventutem tališ esse debet, ut in nos et munus nostrum et nostram aetatem reverentia magna conspiciat. Attamen illud, quod praesenti tempore passim observari potest, negligendum non est, videlicet status et aetates vitae humanae in dies propinquiores reddi. Status profani statui sacerdotali coor- dinati esse censentur, et iuventus paritatem aliquam, prius ignotam, expostulat. Ad haec habendus est respectus, ut sacerdos cum successu operationem suam exerceat. Iuvenes ut homines cogitantes et iura sua habentes tractari oportet. Saepe opiniones suas aperte manifestant, interdum regimen šibi arrogare attentant,. Dexteritas curionis animarum tune in eo maxime sit, ut ipsos rationibus, quieta agendi ratione et amicabili conversatione sub potestate retineat eorumque duetor maneat, quin hoc persentiant. Ut paucis verbis dicamus, aueloritas et amicitia ita coniungendae sunt, ut praerogativae auetoritatis non amittantur, vis autem amicitiae attrahens omnem effectum exserat. Haec quidem obtinere difficile est, sed non impossibile. h) Ut principia praemissa facilius finem suum ob- tineant, pro practico usu hae regulae valeant: «) Sacerdos nexum habeat cum parentibus iuvenis, quia in relationibus vitae domesticae iuvenem rite co- gnoscit et plane intelligit. Domus domestica eum in cura iuvenis adiuvet. Prudenter autem hac in re agat; saepe enim melius est, ut non parentes, sed ipse iuvenem moneat. P) Curator animarum relate ad iuvenem denunciatione numquam utatur. Iuventus enim denunciationem maxim- -k 763 » opere abhorret. Denunciatio ei peior omni et maximo peccato esse videtur. Y) Si transgressiones contingant, misericors et pa- tiens sit. Ne ira prima vincatur, neve invenes ut viros. adultos diiudicet. Saepe inveniet, causam transgressionis, esse defectum deliberationis aliasque circumstantias ex- ternas, rarius malitiam et malam intentionem. Sicut Deus nobiscum agit, qui infmite misericors est, ita et nos. cum hominibus, praecipue cum iuvenibus, agere debemus. Modo conveniente deinde iuvenis inducendus est, ut peccatum suum agnoscat eoque doleat. Severe ipsum monere, conviciis eum afficere, coram aliis humiliare media idonea non sunt. Mite autem verbum, in quo et uiagna aestimatio iuvenis exprimitur, vix sine effectu uianebit. S) Si omnino necessarium est, ut iuvenis puniatur v - gr. e societate iuvenum excludatur, hoc non sine amo- re fiat. Itaque melius est, ut ipsi hoc ore, non scripto a nnuncietur. Sed etiam posthac sacerdos cum eo ut cum amico conversetur. Si iuvenis corrigatur, omnia ipsi di- uiittantur, et is iterum in societatem recipi potest. £ ) Summopere commendatur, ut iuvenes sacerdoti udiutores sirit. Tali ratione multa edocentur et in bonis 'aboribus obfirmantur. Haec tamen inter iustos limites. fiant. Q In societatibus iuvenum necessaria est inspectio,. v elut in communionibus sacris, congressibus societatum.. ^ed inspectio, ut prosit et nullum damnum afferat, ne ev adat molesta; sacerdos bene perpendat, quousque ex- ^endi possit. fi) Medium valde utile, ut iuvenis in bona via am- bulet et in ea perseveret, sunt boni sodi et amid. Socii amici in vita hominum, praesertim iuvenum, magnum , ufluxum habent. Instructio de bonis sociis et amicis atque f Uonitio, ut pravos devitent, curae de iuvenibus gravis Pars est. Si sacerdos hac in re sapienter operatur, lota s °cietas iuvenum unio amicorum est, quae bonos effe- ctus pro tota vita babet. •k 764 a- < ■8’) Impense etiam commendatur, ut viri ex vanis• statibus in consociationibus cum iuvenibus conversentur. Boni enim fructus numquam deerunt, si iuvenes ex ore adultorum, praesertim si ad status altiores pertinent, eadem audiunt, quae a sacerdote edocti sunt. 4. Pars peculiaris curae de iuvenibus ex indole su- 'pernaturali fidei nostrae descendit. Media praecipua, qui- bus fructus redemptionis supernaturales pro vita religiosa •et morali communicantur, oratio, sacramenta et sacrificium Missae sunt. Rectus usus horum mediorum ad essentia- lem finem curae de iuvenibus pertinet. Haec operatio pro vita religiosa et ecclesiastica iuve- num in sensu strictiore speciales difficultates parat et singularia officia iniungit,. Non exsistit tempus in vita hominis, quo tam parum de oratione vel de fidei necessitate cogitatur, quam in aetate iuvenili contingit. Puer orationem in acceptis habet. Vir difficultatibus vitae et cura pro familia sua orare et, a Deo auxilium efflagitare docetur. Iuvenis autem sa- nus est, robustus, multa negotia habet; genua llectere’ ipsi non placet, sed magis virile videtur, minus pium esse. Exinde non orat, neque mane neque vespere, vel orat brevissime tantum et sine advertentia. Diebus Dominicis Missae sacrificio dimidia adver¬ tentia assistit, ad valvas ecclesiae stans sine libro pre- cum. Susceptio sacramentorum poenitentiae et altaris brevi tempore, postquam ex schola dimissus est, in de- suetudinem abiit. Contra istas difficultates omnibus viribus adlaboran- dum est, ut iuvenes orationem et susceptionem sacra¬ mentorum denuo adament. Pro hac operatione omnino necessarium est, ut iuvenes internam orationem doceantur, Missae sacrificio ■assistere instruantur et informentur, quanta bona ex iis redundent. Si haec in schola edocti non sunt, in prae- senti edoceri debent. Deinde iuvenibus ostendendum est, qualem relatio- nem oratio ad eorum vitam habeat. In medio certamine, -k 765 » in mediis periculis, quae ipsis nndeqnaque imminent,. propria vis non sufficit, sed indigent auxilio desnper. Propterea orent, die Dominica utantur, ut in Missae sa- crificio seipsos Deo offerant, in sacramento poenitentiae auxilium quaerant et in sanctissimo Sacramento robur reeipiant. In praedicationibus sacerdos ad iuvenes salutarem habeat respectum. De rebus, de cogitationibus 1 , quibus. iuvenes occupantur, disserat. Obiectionum et difficulta- tum, quae iuvenibus occurrunt, orator mentionem faciat easque solvat. Quomodo ex parvis initiis in virtute et in peccato magna evolvantur, ipsis explicet. Haec eorum advertentiam excitant. Confessionem sacerdos iuvenibus, in quantum fieri potest, facilem reddat. In interrogationibus providus sit, ne confessio ipsis molesta fiat; sed cum ipsis sicut cum adultis agat. Demonstret ipsis, in virtute quidquid sit, rationabile esse, in peccato vero omnia esse dam- nosa. Causas peccati invenire studeat; tune enim ipsos verbis paucis in viam rectam revocabit. Iuvenes vero etiam edocendi sunt, ut ipsi statum suum et certamina sua manifestent. Nullo autem modo opprobriis afficiantur, sed potius inducantur, ut cogno- scant, quid in causa veram et bonum sit. In genere con¬ fessio iuvenibus, ne quid aiieni fiat, ne sit onus et co- ac tio, sed institutum divinum, in quo a peccatis mun- ^entur et a relap.su praeserventur. Communiones communes propter bonum exemplum v alde commendandae sunt. Si autem iuvenis sponte sa- erarnenta recipiat, ad communionem generalem ne com- Pellatur. Instruantur quoque iuvenes, ut cum Ecclesia vivant.. [ Ioc nostris temporibus eo magis requiritur, quia inlal- |ibilitas Ecclesiae in rebus fidei et moram haud raro llri PUgnatur. .. Adolescentibus insuper. valde commendari debent bratio sacratissimi rosarii, devotio in honorem s.acratis- •k 766 * simi cordis lesu et purissimi cordis Mariae virginis, ve- neratio angeli custodis, patroni et s. Aleksih 1 Moneantur etiam iuvenes, ut nomen dent confra- ternitatibus et piis associationibus nec non congregatio- nibus Marianis. 2 5. Considerata nostri temporis conditione, illa media educationis naturalia silentio praeteriri nequeunt, quae im- praesentiarum maxime actualia sunt. Ad haec media per- tinent: a) Virtutes, quae relationes hominum ad invicem or- dinant. In iuvene, ut iam animadvertimus, praeparatur et evolvitur vir futurus, qui amorem et vires ad alias etiam personas extendat. Proprietates istae in iuvene nutriri et promoveri debent. Iuvenis necessitatem amicitiae sentit. Dantur autem amicitiae bonae et malae. Iuvenis ergo edoceatur, ut inter homines distinguat. In quocumque homine ne con- fidat, sed in illo tantum, quem probavit. Limites amici¬ tiae ita servet, ut amicitia non obstante malum semper evitet et bonum faciat. Iuvenibuš in aetate provectiore constitutis saepe prohiberi non potest, ut sponsas quaerant; attamen mo- neri debent, ut erga ipsas honeste et continenter se gerant. Adolescentes enim ad statum matrimonialem prae- parari oportet. In matrimonio autem christiano lex tan¬ tum amorem et tantam patientiam exigit, ut nonnisi a iuvene, qui in his virtutibus iam confirmatus est, exspe- ctari possint. Iuvenes ad operativnem in communitate, in imperio, in Ecclesia, in vita caritativa et sociali praeparari debent- Ideo instruendi sunt, hunc laborem officium morale esse. Assuescant servare ordinem, addiscant obedientiam cu- ramque pro salute communi. Persuadeatur ipsis, opus 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 190C concita. Marburgi, 10Q7. Pag. 231. — * Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 celebratac. Marburgi, 1897. Pagg. 306—321. — Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diiizese 1903. Nr. IV. art. 31. pag. 62 et 63. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. B32—549. * 767 * sublime esse visitare etiam homines, qui boni non sunt: quique nostrum auxilium spernnnt. Inducantur, ut in domo domestica erga parentes reverenter se gerant et pro ipsis libenter laborent. Si haec rite in exitum dedu- cuntur, schola magna pro educandis iuvenibus erunt. Socialis cogitandi et operandi ratio iuvenibus ut ius et. officium ostendatur. Uniri cum aliis sociis, ut servent et exigant iura sua, sed intra terminos iustitiae tantum, ut licitum exponatur. Pax autem cum hominibus finis principalis semper maneat. Quanto altius in iuvenibus ponitur fundamentum amoris, benevolentiae et taboriš pro aliis hominibus, eo uiagis in eis refrenantur egoismus et desiderium vivendi seeundum libidines suas, quae omnium peccatorum fontes esse constat. h) Ne iuvenes posito bono initio paulatim a via bonae, mnae evolutionis devient, distinguantur in eorum operibus Praviš causa et effectus. Contra effectus saepius impugna- tur, dum causae non tanguntur. Si iuvenis, scientiae cupidus, quia ducem non ha- bet, omnia legit, et si exinde desideria impudica oriun- tur, curatori animarum non tantum contra impuros iuve- uis affectus agendum est, sed potius tontra causam, id est contra lectionem librorum pravorum. Hinc iuveni boni libri suppeditari debent. Vel si in iuvene, e schola dimisso, magnum desi- derium, libertatis oritur, ita ut praeceptis parentum am- plius non obediat et tandem vel e domo paterna disce- ( lat vel in ipsa ut tyrannus vivat; non inobedientia, non befectus amoris erga parentes causae sunt, quas tolli °Port.et, sed desiderium libertatis, quod inter limites iustos re digendum est. Diebus Dominicis et festivis iuvenes delectatiombus kand nestis et rationabilibus ivnphcari videmus, praesertim oc- easione concursuum ecclesiasticorum. Quia videlicet vi- *es et alacritas iuventutis occupationem convenientem ^onipore libero non inveniunt neque in domo domestica ■k 768 * neque in societatibus catholicis, cupido delectatronum haud honestarum in ipsis excitatur. Quae qui sanare intendit, nori adversus voluptates tantum sermocinari debet, sed etiam remedium oppor- tunum ipsis opponere, id est adolescentibus occasio oc- cupationum convenientium et delectationum honestarum danda est. Vires multas crebrius in emendandarn iuven- tutem sinefructu impendimus, quiapeccatorum causas non cognoscimus. Si causa invenitur, facilius succurri potest. c) Cum praedictis alia regula intime cohaeret, sci- licet virtutes naturales vel terrenas fovendas esse, et ad -adiuncta exsistentia respici debere; quia istae virtutes et circumstantiae fundamentum sunt vitae moralis iuvenum et incitamenta ad laborem. Sic parsimonia et bonus usus peeuniae haud satis com- mendari possunt. Tam arctus est enim nexus parsimo- niae cum vita morali, ut teste experientia, si parsimo¬ nia deficiat, causa ordinarie in intemperantia inque con- iunctionibus peccaminosis quaerenda sit. Qui parsimoniae studet, alius homo est, quam is,. qui in oeconomia rerum suarum ordinem non servat. Si parsimonia exercetur, longa series peccatorum exclusa est. Qui parsimoniam promovet, educationi adminiculum 'suppeditat efficacissimum. Sed maioris adhuc momenti esse videtur, ut iuvenes inducantur, proventus et expensas quotannis annotare in fmeque anni rationem concludere atque respectu ha- bito ad rationem salutifera proposita facere. Huc spectat etiam usus alcoholi Quantam miseriam, sed ! et quantam corruptionem hic societatis humanae inimicus producit! Quae virtus in ebrio evolvi potest? Pugna contra nimium usum alcoholi pugna pro vita Christiana est. Ante- quam cupido bibendi oriatur et occasio adsit, iuvenes de alcoholi oeconomicis, sanitatem spectantibus et socialibus consequentiis instrui debent, ipsisque tale taedium eius inr- primendum est, ut iam a principio ab ipso abstineant . 1 1 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar- burgi, 1904. Pagg. 263—273. -k 769 >f Tempus, pericnlis plenum, pro iuvene incipit, quando e domo potema peregre proficiscitur. Si nil mali opinans in quocumque homine, in quacumque domo et in qua- cumque delectatione confidit ibique tentationibus et oc- casionibus obruitur, quibus eius anima, inexperta et hu- cusque bona et voluntas inconstans resistere nequeunt, pro iuvene hora tristis corruptionis saepe venit. Idcirco curatoris animarum est, providere, ut iuvenes in socie- tates catholicas introducantur, quae in quaerendo habi- taculo convenienti eisdem adiutorio sint. In istis socie- tatibus catholicis iuvenes operariis associentur et medi- ante societate coniunctionem cum sacerdote ineant. Haud minora pericula iuveni tempore militiae im- minent. Status militaris procul dubio magnam utilitatem pro sanitate et educatione afferre potest. Sed quantum damnum ex ipso exercitia pia capiunt, et quot tenta- tiones in eo contra vitam moralem oriuntur! Hinc ado-. lescentuli praemuniri debent instructione praevia, eorum- que voluntas obfirmanda est . 1 De matrimonio iam plura protulimus, sed tamen hoc quoque loco eius mentionem facere oportet. Si matrimo- nium contrahitur, determinatae et immutabiles relationes introducuntur, quae in vitam moralem et religiosam es- sentialiter influunt. Si desunt facultates, scientia rei do- mesticae, sanitas, conveniens aetas, immo aequalitas re- ligionis, vita hominis bucusque probi in matrimonio quam perniciosa fieri debet! Ideo cura animarum etiam ad naturale, terrenum fundamentum status matrimonialis extendi debet. Institutio iuventutis, sponsi et sponsae, in rebus praedictis moribus et religioni coniugum valde Prodest. Si matrimonia rationabilia, sana procurantur, niatrimonio iuncti faciliter probi et boni manebunt. Alte ergo mentibus nostris fixum sit, pro vera mo- r alitate naturale fundamentum, naturales virtutes et re- s Pectum ad actuales relationes, quas ignorare curioni animarum non licet, requiri. ,, 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Ja gg. 233—263. 49 * 770 * Čara iuvenum, fratres mei dilectissimi, nobis maxime cordi esse debet. Iuventus spes est laetioris temporis futu- ri. »Quid maius, quam animis moderari, quam adolescen- tulorum fmgere moreš P Omni certe pictore, omni certe statuario caeterisque huiusmodi omnibus excellentiorem hunc duco, qui iuvenum animos fingere non ignoret«. 1 Si iuvenes contra temporis nostri pericula praemu- nimus, pro eorum corporali et spirituali salute labora- mus, exemplum divini Salvatoris imitamur (Marc. 10, 14), qui et conatibus nostris benedicet et praemium per- magnum nobis elargietur. Hac ratione monito summi Pastoris in Ecclesia sa- tisfiet, praecipientis: »Maxime vero, venerabiles fratres, studia vestra in puerorum atque adolescentium instilu- tione fixa et locata esse volumus.« 2 Nam adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ah ea. (Prov. 22 , 6 ). Caput CLXXIX. De examinibus generalibus e disciplinis theologicis. axima catholicae Ecclesiae sollicitudo ab ipsis eius exordiis eo semper tendit, ut. ministros verbi et sacramentorum nonnisi eos instituat, qui idonei erunt et alios docere, ut doctrinam Salvatoris nostri Dei or- nent in omnibus. (II. Tim. 2, 2; Tit. 2, 10). Unde, quos sacra doctrina ac moram integritate eminere experitur, eos sacerdotii dignitate auget, eos autem, qui necessaria scientia carent vel moram honestate destituuntur, utpole irregulares et inhabiles a sacro munere arcet. Id ss. Patrum scripta, constitutiones romanorum Pontificum, Conciliorum decreta luculenter cont^stantur. 3 * * * 1 S. Ioannis Chrysostomi homil. 60. in Mattbaei cap. 18. (Actiones et constitutiones Synodi (lioecesanae Lavantinae anno 1900 institutae. Mar- burgi, 1901. Pag. 237). — * Epistola encyclica Leonis XIII. Constanti llmvja- rorum de die 2. Septembris 1893. — 8 Francise. Xav. Wernz, lus decretalium ad usum praelectionum in scholis. Romae, 1901, Tom. III. pars I. sectio I. tit. III- § 5. pagg. 88—100. -k 771 » Media tamen, quibus candidati sacerdotii necessariam scientiam šibi acquirerent et moreš suos expolirent atque bonos conservarent, pro temporum ac locorum diversitate diversa erant et diversa etiam modo esse possunt. Qua in re dioecesis Lavantina sortes dioecesium pro- vinciae Salisburgensis, maxime dioecesis Gnrcensis et ex parte etiam Seccoviensis ad recentiora usque tempora participaverat. Neque enim separatum seminarium de¬ ri cale habuerat, sed eius clerici inde ab anno 1811 Kla- genfurti in seminario, utriusqne dioecesis quasi communi, numero terminati studiorum tempore versabantur et una cum clericis dioecesis Gnrcensis institutum theologicum frequentabant. Anno 1850 quartus cursus theologicus e seminario Gurcensi ad sedem episcopalem Lavantinam in oppido s. Andreae exsistentem translatus est, partim ut Episcopus tali modo occasionem haberet melius cognoscendi futuros animarum pastores, partim ut alumni quarti anni assi- sterent in functionibus episcopalibus, potissimum vero, ut pro indigentiis propriae dioecesis practice ad curam animarum informarentur. Denique auctoritate legitima finibus dioecesium Seccoviensis, Gurcensis atque Lavan- dnae circumscriptis posterioris sedes episcopalis e valle Lavantina in Carinthia Marburgum in Styria inferiore translata est. Priusquam vero haec perficerentur, impedimenta aiulta et magna superanda erant, omnia tamen Numine divino auxiliante et potestate ecclesiastica et civili co- operante postremo remota sunt. Decreto namque Sanctae Sediš apostolicae de die 20. Maii 1857 ecclesia cathedralis, oppido s. Andreae in valle Lavantina exstans, suppressa es L et iura ac privilegia ecclesiae cathedralis in ecclesiam S ' loannis Baptistae, in urbe Marburgensi iuxta Dravum fluvium exsistentem, translata sunt. Conventione Salisbur- gensi de die 22. Novembris 1858 demum fines dioecesium Gurcensis, Seccoviensis atque Lavantinae circumscripti su nt. Anno denique 1859 vertente sedes episcopalis Mar- kurgi, in nova urbe Episcoporum Lavantinorum abhinc 49 * * 772 » residentiali, fixa est. Die 19. Augusti 1859 reverendissimus tune Ordinarius dioecesis Lavantinae, piae recordationis Antonius Martinus, eo profectus, die 4. Septembris 1859, in festo ss. Angelorum Custodum, ecclesia s. Ioannis B., Antistitum Lavantinorum abhinc ecclesia cathedrali, sollemnissime potitus est. 1 Caeterum de his in Synodo anno 1900 iam fusius egimus a ideoque hic ea utpote vobis, dilectissimi filii et fratres, notissima supponimus et merito ad ea, quae speciatim institutum theologieum, dioecesis Lavantinae proprium, tangunt, exponenda transimus. Etenim semi- narium clericale prope ecclesiam cathedralem collocan- dum erat neque ab eo, quocurn sua natura connectitur, institutum theologieum longe distare poterat. Quare piae memoriae Praesul iam litteris, die 13. Februarii 1859 ad c. r. Ministerium pro cultu et institutione missis, petiit, ut seminario habitacula et simul instituto theologico loca praelectionum assignarentur, quatenus studia theologica anno scholastico 1859—1860 inchoari possent. C.r.Ministerium die ll.Martii 1859 reseripsit, omnibus iam provisum esse et traetum orientalem aedificii societatis lesu quondam, nune vero proprii fundi studiorum, a fundo religionis annuis 260 florenis conductum, institutis dioe- cesanis, de quibus ageretur, usui traditum iri. Ita quoque faetum est. Licet enim de numero alum- norum eorumque dotatione inter c. r. Ministerium et Ordi- narium loči adhuc disceptaretur, hic tamen studium theo¬ logieum alumnis suis — numero tune quadraginta — triduanis exercitiis absolutis, in tempore incipiendum esse censuit atque aedes, seminario et instituto theologico destinatas, die 10. Odobriš 1859 modo sollemni dedi- cavit. Porro sacrorum Antistes statuta disciplinaria, sa- pientiae et moderationis plena atque pietati in alum- 1 Litterae pastorales de die 24. Ianuarii 1909. (Dr. Michael Napotnik, Send- und Lehrschreiben. Marburg, 1911. Pagg. 1012 sqq). — 11 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 peraetae. Marburgi, 1901. Tit. IV. cap. XLIV. pagg. 394—408. * 773 » norum animis excitandae et fovendae perapta, seminario dericorum providit ad eaque fideliter observanda alnmnos paternis verbis cohortatus est. Haec statuta, ab eius suc- cessore fel. mem, Iacobo Maximiliano die 17. lulii 186B approbata, Nos pro temporum circumstantiis modificata et aucta in Synodo anni 1900 approbavimus et mandavi- mus, ut sub initio cuiusvis anni scholastid alumnis prae- legerentur et strenuae observantiae commendarentur. 1 Quod ad institutum theologicum attinet, studium sacrae theologiae in eo iuxta normam, ab Episcopis anno 1856 Vindobonae congregatis praescriptam 2 , per quattuor annos sive cursus distributum est. Itaque tradenda erant in cursu primo dogmatica generalis sive theologia funda- mentalis, introductio in sacros libros. interpretatio sacrae scripturae V. T. secundum Vulgatam et lingua hebraica; in cursu secunclo dogmatica specialis, exegesis sacrae scripturae N. T. secundum Vulgatam et secundum textum originalem; in cursu tertio historia ecclesiastica, praecipue dogmatum et constitutionis ratione habita, theologia mo- ralis cum speciali respectu ad confessarii indigentias; in cursu quarto theologia pastoralis, liturgica, rhetorica, catechetica, paedagogica, ius ecclesiasticum. Praeterea in hoc instituto theologico docebatur in cursu primo archaeo- logia biblica, in secundo hermeneutica, in terlio theoria rhetorices, in quarto methodica et stylus curialis, ad libi- tum lingua arabica, chaldaica ac dialectus syriaca alumnis sponte inscriptis tradi poterant. Deinde ab anno 1883 alumnis primi anni philosophia Christiana praelegebatur, et anno 1896 Nostra cura factum es t, ut pro eadem disciplina cum theologia iundamentali coniuncta propria cathedra c. r. Ministerii pro cultu et institutione rescripto in perpetuum erigeretur. 3 Tum seminarium quod vocatur scientiarum, anno 1899 in instituto isto inceptum, litteris die 8. Februarii 1 Op. cit. pagg. 408—433. — 2 Haec norma a c. r. Ministerio pro cultu et institutione die 29. Martii 1858 pro universo impcrio austro-hungarico pro- ®'ilgata est. (R.-G.-Bl. 1858 Num. 50). — 3 Die 17. lulii 1896 Num. 11.187. (Cesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Cap. XIV. num. 2. nota 1. pag. 347 sq). m 774 * 1900 Num. 518 datis gaudentes approbavimus eiusque statuta in Synodo anni 1900 promulgavimus. 1 In hoc seminario praeter themata stricte theologica etiam sociologia et architectonica tractari solent. Episcopi demum ditionis austriacae in conventu ge¬ nerali, Vindobonae die 18. Novembris 1901 habito, c. r. Ministerio pro cultu et institutione annunciaverunt, šibi esse in votis, ut facultates theologicae loco examinum semestralium vel annualium e disciplinis theologicis, quae rescripto eiusdem c. r. Ministerii de die 16. Septern- bris 1851 § 5 praescriberentur, 2 examina generalia pro futuro introducerent. De propositione hac exinde multae et variae con- sultationes et deliberationes inter c.r. Ministerium et inter Episcopos ortae et peractae sunt, antequam illud cum consensu Episcoporum promulgare posset edictum, quale notatur sub margine. 3 Quamvis hoc edictum directe facultates theologicas cum aliqua c. r. universitate connexas vel extra talem exsistentes respiciat, instituta tamen theologica dioecesium non excludit ideoque Nos, dum ordinationem c. r. Mi¬ nisterii scientiae theologicae emolumenta non minima afferre posse confidimus, auctoritate Nostra ordinaria declaramus, edicimus ac pronunciamus, examina gene¬ ralia e disciplinis theologicis in Nostro instituto theolo- gico ab anno scholastico 1911/1912 servanda esse, et circa ipsa examina haec ordinamus et decernimus. 1 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 peractae. Marburgi, 1901. Cap. XLV. pagg. 439—443. — * R.-G.-Bl. Num. 216. — * Fo- lium officiale dioecesis Lavantinae 1910. Num. III. alin. 15. pag. 42 et 43. Verordnung des Ministers ftir Kultus und Unterricht vom 26. Dezember 1909, womit provisorische grundsiitzliche Bestimmungen ftir die Abhaltung von theo- logiscben Fachpriifungen an den in und ausser dem Vorbande einer Universitiit stehenden katholisch-tlieologischen Fakultaten getroffen werden. Fiir die Abhaltung von theologischen Fachpriifungen an den in und ausser dem Verbande einer Universitat stehenden katholisch-theologischen Fakultaten finde ich die folgenden provisorischen grundsatzlichen Bestimmun¬ gen zu treffen: § 1. Zum Zwecke des Nachweises der wissenschaftlichen Befahigung der Studierenden der Theologie werden an den in und ausser dem Verbande einer * 775 » § 1. Ut alumni seminarii Nostri clericalis in disci- plinis theologicis scientificam suam idoneitatem demon- strent, in princ.-episc. institnto theologico ex eisdem exa- mina ut aiunt generalia abhinc inducentur. Haec examina omnem materiam cuiusque disciplinae, quanta praescribitur norma ministeriali de die 29. Mar- tii 1858 et in instituto theologico absoluta est, ample- ctuntur et habentur in fine eius semestris, quo praele- ctiones de respectiva disciplina conclusae sunt. (§ 8 et 4). Ut autem materia disciplinae in anteriore semestri praelecta cum alumnis recolatur seu repetatur, examina semestralia. ordinatione caesarea de die 28. Aprilis 1850 praescripta, 1 cum suis feriis posthac servanda quidem non sunt, sed eorum loco per professores colloquia ge¬ neralia de materiis tractatis habenda sunt. § 2. Ad examina generalia ii solum alumni admit- tuntur, qui de studiis in aliquo superiore gymnasio ab- solutis testimonium quod vocant maturitatis exhibere possunt et praelectiones de respectiva disciplina per se- mestres, studiorum ordine statutos, frequentaverunt. 2 IJniversitiit stehenden katholisch-theologiscken Fakultaten an Stelle der durch § 15 des MiniBterialerlasses vom 16. September 1851, Z. 6165, R.-G.-Bl. Nr. 216, vorgeschriebenen Semestral- und Annualpriifungen theologische Fachpriifungen eingefilhrt. Diese Priifungen erstrecken sich fiber den gesamten Lehrstoff des be- treffenden Faches (§ 3 und 4) und werden am Ende jenes Semesters abge- balten, in -vvelchem die Vorlesungen ttber dieses Fach zum Abschluss gelangt sind. Die zum Studienbetriebe gehorigen Kollorjuien werden hiedurch nicbt beriihrt. Es bleibt den Bischoten unbenommen, im Sinne des § 4 der kaiserlichen Verordnung vom 23. April 1850, R.-G.-Bl. Nr. 157,auch veiterhin zur Wieder- bolung des Lehrstoffes Semestralprufungen mit ihren die tkeologischen Fakul- titten besuchenden Alumnen im bisc.hoflichen Seminare vornebmen zu lassen. {? 2. Zu den theologischen Facbpriifungen werden mir jene Studierenden oer Theologie zugelassen, welche an einer hierlandischen katholisch-tbeolo- gischen Fakultiit als ordentliche Horer oder auf Grund des § 2 des Ministerial¬ erlasses vom 16. September 1851, R.-G.-Bl. Nr. 216, als ausserordentlicke Horer eingeschrieben sind und die Vortrage iiber den betreffenden Lehrgegen- stand durch die von der theologischen Studienordnung festgesetzte Anzahl von bemestern besucht haben. Ausnahmen hievon konnen vom Ministerium fiir Kultus und Unterricht IIri Einvernehmen mit dem bischoflichen Ordinariate aus berticksichtigungs- 'verten Grttnden gevahrt werden. 1 R.-G.-Bl Num. 157. — 2 Edictum ministeriale de die 16. Septem- br >s 1851. (R.-G.-Bl. Num. 216). * 776 » Ad examina ista per except,ionem admittuntar alum- ni, qui sine huiusmodi testimonio in seminarium cleri- cale pro temporum locornmque circumstantiis indigen- tiisque et sacerdotum penuria rite suscepti sunt, modo praelectiones studiorum ordine statutas ut oportet fre- quentaverint. § 3. Disciplinae theologicae, quae proprie obligatae aestimantur qnaeque intra quattuor annos praelegendo absolvuntur atque ideo examinum generalium snnt, bae determinanto: 1. Philosophia Christiana, 2. theologia fundamen- talis sive apologetica, 3. studium biblicnm V. T. cum lingua hebraica, 4. studium biblicum N. T. cum herme- neutica, 5. theologia dogmatica specialis, 6. theologia moralis, 7. historia ecclesiastiaca cum patrologia, 8. theo¬ logia pastoralis cum liturgica et rhetorica ecclesiastica, 9. catechetica et paedagogica cum methodica, 10. ius ecclesiasticum. Pro candidatis gradus academici 11. exe- gesis sublimior sacrae scripturae N. et V. Testamenti cum linguis orientalibus (syriaca, chaldaica et arabica). § 4. In quantum praelectiones de extraordinariis sive non obligatis disciplinis, cuiusmodi sunt Christiana sociologia, ecclesiasticae artis historia, Christiana archaeo- logia, encyclopaedia theologica, comparativa religionum scientia, philosophia moralis et sic porro, in instituto theologico dioecesano habentur, candidatis sacrae theolo- giae, qui tales praelectiones ut oportet frequentaverunt, si examen de eis generale subire volunt, id non negabitur. § 3. Als allgemein obligate Priifungsgegenstiinde, liber welebe jeder Studierende der Theologie im Laufe der vorgeschriebenen vier Studienjahre sich der Fachprfifung zu unterziehen hat, haben folgende Hauptfacher zu gelten: 1. Christliche Philosophie, 2. Fundamentaltheologie (bezielmngsweise Apologetik), 3. Bibelstudium des Alten Testamentes mit Hebraisch und Her- meneutik, 4. Bibelstudium des Neuen Testamentes, 5. Spezielle Dogmatik, 6. Allgemeine Kirchengeschicbte (eventuell mit Dogmengeschiclite), 7. Moral- theologie, 8. Pastoraltheologie mit Liturgik und geistlicber Beredsamkeit, 9. Katechetik und Piidagogik mit Methodik, 10. Kirehenrecht und fiir Kandi¬ daten des theologischen Doktorgrades ll.IlOhere Kxegese des Alten und Neuen Testamentes und die oriontalischen Sprachen (Syrisch, Chaldiiisch und Arabisch). § 4. Soweit liber ausserordentliche (niebtobligate) Lehrgegenstiinde, wie Christliche Gesellschaftslebre, Kirchliche Kunstgescbiclite, Christliche Archiio- logie, Theologische Enzyklopadie, Vergleichende Religionswissenschaft, Moral- * 777 » § 5. Commissio examinum tria membra habet, pro- directorem studiorum vel eius substitutum, commissarium Ordinarii atque professorem respectivae disciplinae. Com- missarius Ordinarii e nnmero doctorum vel professorum s. Theologiae regal ariter sumetur. § 6. Per unam et eamdem commissionem nonnisi quattuor candidati simul examini subiici poterunt,. § 7. Examinator proprie professor relativae disci¬ plinae est, sed praeses quoque et commissarius Ordinarii singulas quaestiones candidatis proponere possunt. § 8. Lingua, in qua communiter examina fieri de- bent, ea est, in qua disciplina traditur. § 9. Tempns examinis in regula dimidium unius horae pro singulis candidatis complectetur vel saltem non excedet. § 10. Exitus examinis iuxta propositionem profes- soris disciplinae (§ 5 et 6) per vota maiora commissionis, in qua etiam praeses ius suffragii habet, statuetur et nota »eminenter«, »bene«, »sufficienter« vel »insuffici- enter« signabitur.. philosophie u. a. an der Fakultat regelmiissige Vorlesungen abgehalten verden, sind Studierende, welche diese Vorlesungen ordnungsmiissig besucht baben, iiber ihr Verlangen auch Fachpriifungen aus diesen Lehrgegenstiinden zu unterziehen. § 5. Die Priifungskonunission bestelit aus drei Mitgliedern, und zwar: aus dem Dekan oder dem nach § 13 des Gesetzes vom 27. April 1873, R.-G.-Bl. Jh’. 63, berufenen Vertreter desselben als Vorsitzenden, dem Fachprofessor, heziehungsweise, \venn z\vei oder mehrere Fachprofessoren vorhanden sind, aus fiinem derselben und dem bischofliehen Kommissiir, der womoglich aus der ^ahl der Doktoren oder Professoren der Tlieologie entnommen \verden soli. § 6. Vor einer und derselben Priifungskommission konnen gleicbzeitig nicbt mehr als vier Kandidaten der Priifung unterzogen werden. Wenn es die Zahl der Priifungskandidaten erhoischt, konnen auch zwei °der mehrere Prufungskommissionen gebildet \verden, wobei dei’ 1 achprotessor, soferne nicht z\vei oder mehrere Fachprofessoren vorhanden sind, durch den 1 rivatdozenten dieses Fachcs und in Ermanglung eines solchen durch den i rofessor des niichstverwandten Faches vertreten wird. § 7. Die Priifung wird von dem Fachprofessor (§ 5 und 6) vorgenommen, doch stelit sowohl dem Vorsitzenden als dem bischoflichen Kommissiir das ‘lecht zu, einzelne Fragen an den Kandidaten zu stellen. § 8. Die Priifungssprache richtet sich stets nach der Vortragssprache des betreffenden Faches. § 9. Die Priifungsdauer soli in der Regel ftir je einen Kandidaten eine 'albe Stunde nicht iibersclireiten. § 10. Der Erfolg der Priifung ist iiber Vorschlag des Fachprolessors t§ 5 und 6) durch Majoritiitsbeschluss der Priifungskommission, in \velcher -k 778 » De examinibus generalibus testimonia conficientur eaque a commissione subscribentur. Haec testimonia vigenti signo reipublicae subdnntur. § 11. Si candidatus in examine nota »insufficienter« signatus fuerit, commissio ei simui terminum indicet, quo ille examen renovare poterit. Pro hoc examine regula est, ut per eum fieri de- beat, qui in primo examine munus examinatoris obierat. Si candidatus etiam in hoc aitero examine repro- betur, priusquam ad novum examen admittatur, ei prae- scribi poterit, ut per unum vel duos semestres praele- ctiones respectivae disciplinae audiat. Ulterius examen de eadem disciplina cum ipso excluditur. § 12. Examinum generalium protocolla conficientur in eisque nomina examinatorum, examinandorum et bo- rum locus natalis atque disciplina theologica et institu- tum theologicum consignentur et exitus suffragiorum notetur. § 13. Testimonia de examinibus generalibus in po¬ štenim locum habebunt testimoniorum annualium. § 14. Haec ordinatio ab anno scholastico 1911/1912 et deinceps vim ac vigorem obligationis liabet. auch dem Vorsitzenden eine Stimme zukommt, mit dem Kalkiile: „eminenter“, „bene“, „suf'ficienter“ oder „insufficienter“ zu bezeichnen und in dem Meldungs- buche (Index), beziehungsweise Meldungsbogen in die Rubrik „Anmerkung“ vom Fachprofessor einzutragen und von ihm sowie vom Vorsitzenden zu unterschreiben. Auf Verlangen kann auch ein eigenes Zeugnis iiber die Priifung ausge- fertigt werden, das von der Priifungskommission unterscbrieben \vird. Dieses Zeugnis unterliegt den geltenden Stempelvorschriften. § 11. Erhalt ein Kandidat bei der Priifung den Kalkttl „insufficienter“, so bat die Priifungskommission gleichzeitig zu bestimmen, zu welchem Termine die Wiederholungspriifung aus dem betreffenden Gegenstande abzulegeu ist. Diese Priifung ist in der Regel von jenem Examinator vorzunehmen, ivelcher bei der ersten Priifung als solcher fungierte. Wird der Kandidat auch bei der Wiederholungspriifung reprobiert, so kann er vor Zulassung zu der zweiten Wiederholungspriifung zum neuerlichen Besuche der.Vorlesungen iiber den betreffenden Lehrgegenstand durcli ein oder zwei Semester verhalten werden. Eine weitere Wiederholungspriifung ist ausgeschlossen. § 12. liber die vorgenommenen Fachpriifungen sind Protokolle zufiihreu, in welche die Namen der Priifungskommissare und der zu priifenden Kandi¬ daten, die in das Meldungsbuch, beziehungsvveise den Meldungsbogen einge- tragenen liaten und das Resultat der Abstimmung aufzunehmen sind. * 779 » Examina haec generalia onera quidem paulo gra- viora alumnis iniungunt ab eisqne prolixiora studia exi- gunt, eis tamen profectus in scientiis theologicis, inde affulgentes, incitamento erunt, quo disciplinas theologicas in dies magis adament et incommoda, studiis forte iun- cta, virili pectore vincant. In novissimis enim, ut sacrum eloquium de sapientia asserit, invenies requiem in ea, et eonvertetur tihi in ohlectationem. (Eccli. 6, 29). Haec vero sapientia, in disciplinis theologicis sita, in instituto theologico vix gustari, nedum exhauriri po- test, et ideo vos, dilecti alumni, paterna voce vehemen- ter hortamur, ne a sacris studiis umquam desistatis, sed in sacro -etiam munere positi eis sollertes vacetis. Ita enim illam divi Pauli laudem merebimini: Qui bene prae- sunt presbyteri, dupliei honore digni habeantur, maxime qui laborant in verbo et doctrina. (I. Tim. 5, 17). Caput CLXXX. De praestantia ac dignitate cantorum ecclesiasti- corum. |n Synodis annis 1896, 1908 et 1906 congregatis complura de mušica sacra praescripta ac dispo- sita sunt. 1 Quum concentus sacri partem efficiant sol- lemnis cultus divini simuique multum conferant ad de- votionem et aedificationem fidelium augendam, neces- sarium esse duximus, ut ea, quae ad promovendam sacram mušicam in Nostra dioecesi viša sunt utilia, in § 13. Die Bestimmung des § 20 des Ministerialerlasses vom 16. Sep¬ tember 1861, R.-G.-B1. Nr. 216, betreffend die Ausfolgung der Absolutorien an die Studierenden der Theologie, bleibt mit der Modiflkation aufrecht, dass atl Stelle der Klassifikation (iber die Semestral- und Annualprufungen nunmehr jene iibor die Fachpriifungen zu treten hat. § 14. Diese Verordnung tritt sofort in Wirksamkeit. Stiirgkh m. p. —- - 1 ® est a et statuta Svnodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, t897. Pagg. 291—299. — Ecelesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 c oadunata. Marburgi, 1904. Pagg. 573—600. — Synodus dioecesana Lavantina aru *o 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 427 — 448. -K 780 * Synodis promulgarentur. Etiam de dignitate et praestantia cantorum officii constitutionem synodalem evulgare pla- cet. Rogamus vos, venerabiles cooperatores in vinea Domini, ut aptas occasiones arripientes exhortatoria di- rigatis ad cantores verba, ostendentes eis excelientiam officii simul ac laboris meritum, quum »vere dignum et iustum, aequum et salutare« sit, Deo laudes decantare. E tribus capitibus elucet, quanta praestantia emi- neat officium eorum, qui in ecclesia cantant: insignem nempe locum occupat cantus sacer in cnltu divino pu¬ hlico; verba, quae decantantur, sublimis sunt dignitatis, partim desumpta ex divinis scripturis, partim composita a viris eximiae sanctitatis et pietatis, eamque, quae christianos sacris assistentes decet, redolentia devotionem; Ecclesia denique nullo tempore non promovebat cantum sacrum semperque laudibus exornabat eos, qui cantus liturgicos et pios exsequuntur. 1. Centrum cultus divini Missae sacrificium est. Pars quidem essentialis in consecratione reperitur, cui iuxta Domini institutionem communio ut pars integralis accedit. Ecclesia actionem sacram, qua salvificum Christi sacrificium repraesentatur, piis exornavit caeremoniis ac precibus, praeponendo praeparationem, adiungendo gra- tiarum pro tanto mysterio actionem. Utraque autem ora- tionibus, lectionibus, sacris cantibus contexitur, ita qui- dem, ut sacerdos et cantores, qui populi gerunt vices, alternantibus vocibus Deum glorificent. lam ab Ecclesiae primordiis Christiani convenire so- lebant, ut Deum precibus et hymnis laudarent,. Exem- plum secuti sunt Christi Domini, qui post coenam pas- chalem et institutum sanctissimae Eucharistiae sacra- mentum hymnum cum discipulis suis dixit. Divus Pau- lus in epistolis suis repetitis vicibus fideles commonet, ut cantent Deo laudes: ImpleminiŠpiritu Sando, loquentes vobismetipsis in psalmis et hjmnis et canticis spiritualibus, cantantes et psallentes in cordibus vestris Domino ! (Ephes. 5, 18. 19). Ad haec verba optime notat Nicetas, Epi- scopus urbis Remesianae in Moesia exstantis: »Scio non- * 781 » nullos non solum in nostris, sed etiam in orientalibus esse partibus, qui superfluam nec minus congruentem divinae religioni aestiment psalmorum et hymnorum de- cantationem. Sufficere enim putant, quod corde dicitur, iascivum esse, si hoc lingua proferatur. Et aptant huic opinioni capitulum de apostolo, qui scribit ad Ephesios: Jmplemim Špiritu loquentes vobis in psalmis et hymnis et canticis spiritualibus, in gratia cantantes et psallentes Deo in cordibus vestris. Ecce, ita ulterius sermocinatur vir Dei, in cordibus psallendum esse apostolus definivit, non more tragoediae vocis modulamine garriendum, quia sufficit Deo, qui cor- da scrutatur, si in cordis secreto canatur. At ego sicut non reprehendo psallentes in corde — semper enim utile est, quae Dei sunt, in corde meditari — ita collaudo eos, qui etiam cum sono vocis glorificant Deum. Et prius- quam de multis scripturis instrumenti testimonia proferam, de ipso apostoli capitulo, quod multi cantores obiciunt, praescriptionis vocem eorurn stultiloquiis repercutiam. Ait enim certe apostolus: Implemini Špiritu Sando lo- quentes vobis in psalmis! Puto enim ora nostra laxavit et linguas solvit et labia prorsus aperuit. Loqui enim sine istis organis hominem impossibile est. Et sicut aestus a frigore discretus est, sic tacens a loquente diversus est. Cum vero dicit: loquentes in psalmis, hymnis et canti¬ cis, non fecisset etiam canticorum mentionem, si psal- lentem omnino tacere voluisset, cantare enim prorsus tacendo potest nemo. In cordibus autem quod dicit, ad- r nonuit, ne sola voce sine cordis intentione cantetur. Sicut alio loco ait: Psallam špiritu, psallam et mente, et voce et cogitatione .« 1 Christianos in conventibus sacris semper orationes cum canticis miscuisse, epistola contestatur, quam C. Plinius ad Traianum imperatorem scripsit. Haec in ea ieguntur: »Affirmabant (Christiani quidam a fide defi- cientes) bane fuisse summam vel culpae suae vel erroris, R 1 De psalmodiae bono n. 2. (Ničeta of Kemesiana. His life and works. y A. E. Bura. Cambridge, 1905. Pag. 68 et 69). -k 782 * quod essent soliti, stato die ante lucern convenire car- menque Christo quasi deo dicere secum invicem.« 1 Ecclesia postea nonnisi normas legesque dedit, quibus cantus liturgicus ordinatur. lili ergo, qui sacros concentus exsequuntur, insigni modo partes habent in peragendo sacro. Sicut angeli invisibiliter Christum eucharisticum circumdant adorantes, ita cantores visibiliter eum circumdant sacras laudes personantes. Sed et. in devotionibus privatis piisque exercitiis, quae Ecclesia semper promovebat et regebat, eminentem occupat cantus locum. Unde venit, ut decursu saeculorum Ecclesia patrona innumeri fere compositi sint concentus sacri omnibus idiomatibus, quum omnes linguae factae sint ad laudem et gloriam Dei. 2. Nec minor apparet cantorum dignitas, si verba, quae cantu exornantur, consideras. Ordinarium Missae, quod vocatur, tum vetustate tum sensu excellit. Kyrie deison supplex oratio est, puhlicam peccatorum confessio- nem subsequens, qua sacerdos et chorus divinam miseri- cordiam implorant. In angelico hymno Gloda miram cernis varietatem laudum et precum, quae ad Deum unum ettrinum diriguntur. Symbolum nicaeno-constantino- politanum agger inexpugnabilis est, quem Ecclesiae magi- sterium in primo Concilio oecumenico communi consensu adversus incursantes erexit fidei hostes. Sequitur ut pro- oemium sacratissimae actionis angelicum Trisagium, quod Isaias propheta in visione audivit, et Benedictus cum Ho- mnna, quod pueri Hebraeorum Domino sanctam civitatem ingredienti acclamabant. Ad sacram synaxim immediate praeparant verba Agnus Dei , quibus s. Ioannes Baptista Salvatorem mundi adesse monstravit. Aliae Missae partes, quae in sollemni celebratione cantari solent, Introitus scilicet, Graduale, Offertorium et Communio, omnes fere desumptae sunt ex divinis scrip- turis, quae caelesti abundant sapientia. 1 P. Allard, Le christiariisme et 1’empire romain. Pariš, 1898. Pag. 293. -k 783 * Veram et si alias inspicias cantiones, quae in hono- rem Dei, beatae Mariae semper virginis atque sanctorum caelicolarum compositae sunt, sensumpietatis admiraberis. Quot viri sancti ac docti cordis pia sensa versibus expres- serunt! Cantoris autem est, quam illi in corde fove- bant devotionem, vocis modulatione interpretari. Et sane magnam habent vim pia cantica, pie decantata. Audias unum s. Augustinum, fatentem: »Quantum flevi in hymnis et canticis tuis, snave sonantis Ecclesiae tuae vocibus commotus acriter! Voces illae influebant auribus meis et e1iquabatur veritas in cor meum et exaestuabat inde affectus pietatis et currebant lacrimae et bene mihi erat cum eis.« 1 3. Auctoritas ecclesiastica sacram cantum historia teste omni aetate fovebat. Sed et speciali honore eos afficiebat, qui cantica sacra concinebant. In oriente aeque ac in occidente antiquitus inveniuntur psaltae, qui in congregationibus fidelium religiosis psalmos cantabant. Quum etiam pueri in psaltaram mnnus assumerentur, mox scholae instituebantur, quae scholae cantorum vocari eonsueverant,. Cantores illi locum prope altare occupabant et propterea vestibns utebantur clericorum, talari nempe et superpelliceo. Necessitate compellente usus antiquus Paululum immutatus est, dignitate cantorum integra ma- nente. Meminerint ergo cantores ecclesiastici, se fungi mu- nere bellissimo, dum concentuum harmonia divinum sacri- ticium aliasquereligiosas functiones comitantur! Praecellant a l>is non modo vocis suavitate, sed etiam fidei firmitate, earitatis fervore, devotionis studio, et prout elato con- sistunt loco in ecclesia, ita ubique exemplaribus luceant eioribus! Obediant ecclesiae rectori, obtemperent musices Magistro! Conversatio eorum modesta sit! Levitas, garru- 'itas, intemperantia, zelotypia, discordiae absint ab eis, et quorum voces glorilicant Deum, eorum etiam moreš 'Psi sint accepti. 1 Confessionum lib. IX. 6,14. (Edit. P. Knoll, Vindobonae, 1896. Pag. 208). -k 784 » »Quae quum ita sint, tratres, tam pleniore fiducia hymnorum ministerium fideliter impleamus, ingentem, ma- gnam nos credentes a Deo gratiam Consecutos, quibus concessnm est cum tantis et talibus sanctis, prophetis dico atque martyribus, Dei aeterni cantare miracula. Huic cum David confitemur, quoniam bonus est. Cum Moyse Spiritum Sanctum Dominum magnis illis canticis perso- namus. Cum Anna, quae Ecclesiae typum gerit, olim sterilis, nune fecunda, in Dei laude corda firmamus. Cum Isaia de noete vigilamus. Cum Habacuc psallimus. Cum Iona, cum Hieremia sanctissimis patribus orando can- tamus. Cum tribus etiam pueris quasi in fornace posili convocata omni creatura Creatori omnium benedicimus. Quid hac delectatione iucundius? Nam et psalmis delec- tamur et orationibus irrigamur et interpositis lectionibus pascimur. Et vere, sicut boni convivae ferculorum varie- tate delectantur, ita nostrae animae multiplici Jectione et hymnorum exhibitione saginantur «. * 1 Ubique credimus divinam esse praesentiam et oculos Domini in omni loco speculari bonos et malos; maxime tamen hoc sine aliqua dubitatione credamus, cum ad opus divinum assistimus. Ideo semper memores simus, quod ait propheta: Servite Domino in timore, et iterum: Psallite sapienter, et: In eonspedu angelorum psallam tihi. Ergo consideremus, qualiter oporteat in conspectu Divinitatis et angelorum eius esse; et sic stemus ad psallendum, ut mens nostra concordet voci nostrae . 2 Caput CLXXXI. De centrali directione congregationum Marianarum- ongregationes seu sodalitates Marianas, quae eo tendunt, ut sodales beatissimam virginem Mariam non solum praecipua veneratione ac peculiari honore 1 Nicetas Itemes., De psalmodiae bono nuin. 11 et 12 (Kd. cit. pag. 78sp). — 2 S. Benedicti Regula monachorum cap. XIX. (Recensuit Eduardus W6lttiin. Lipsiae, 1895. Pag. 31). * 785 » prosequantur, verum etiam vitae morumque integritate virtutum eius praestantissimarum exempla imitari stu- deant, 1 in Synodo anno 1906 celebrata commendavi- mus, et quomodo in dioecesi Lavantina introductae sint, quomodo erigantur et fructuose dirigantur ostendimus, nec nonelenchum indulgentiarum, quibus a SummisPonti- ficibus insignitae sunt, dedimus. 2 Anno 1906 in dioecesi Nostra 193 congregationes exsistebant. Lustri decursu numerus earum mira cum celeritate crevit, ita ut 269 congregationes modo numerentur. Superest, ut sodalitates Marianae inter se coniungantur arctius et unionem ine- ant, ita ut omnes unum sint corpus, multis quidem con- stans membris, uno tamen animatum špiritu. Quapropter in Domino statuenda censuimus, quae sequuntur: 1. Omnes congregationes Marianae in dioecesi La¬ vantina rite erectae unum formabunt corpus veluti aciem armatam, bene ordinatam. Vinculum unionis erunt mo- deratores eligendi pro singulis decanatibus et moderator dioecesanus. 2. Moderator congregationum in decanatu exsisten- tium ad triennium eligendus erit ab omnibus sodalitatum pcaesidibus atque a Nobis confirmandus. 3. Officia moderatoris decanalis haec erunt: a) Habebit conspectum omnium congregationum in decanatu erectarum. b) Singulis annis omnes decanatus praesides con- v ocabit, ut consilia conferant de promovenda vita reli- giosa et activitate sodalitatum. Valde optandum est, ut °uines conveniant, praesides. De deliberationibus habitis et consiliis propositis instrumentum authenticum erit con- ficiendum et ad princ.-episc. Ordinariatum mittendum. c) Praesides singulis annis usque ad calendas Iunias relationes de statu congregationum dabunt moderatori de- can ali, qui eas in suo libro adnotabit ac dein princ.-episc. Ordinariatui mittendas curabit usque ad calendas lulias. r 1 Fr. Beringer S. I., De congregationibus Marianis documenta et leges. "raetii et Viennae, 1909. Pag. 120. — 2 Synodus dioecesana Lavantina anno 19 06 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 532—548. 50 * 786 •* d) Moderator decanalis congregationes in decanatu exsistentes visitabit. Qua occasione cum praeside de sodalitatis profectu conferet, cum membris magistratus quem dicunt colloquetur et, si sodalium numerus magnus congregatus fuerit, verba exhortatoria ad eos diriget. 4. Moderator dioecesanus a Nobis ad triennium designabitur. 5. Officia moderatoris dioecesani haec erunt: a) Conspectum generalem, omnes dioeceseos congre¬ gationes complectentem, habebit et sedulo complebit. b) Altero quoque anno omnes moderatores decanales convocabit cum eisque deliberabit, quid congregationibus utilitati esse possit. c) Omnium praesidum coetum, si necessitas vel utili- tas postulaverit, annuente Episcopo conciet. Monemus moderatores tum dioecesanum tum deca¬ nales, ut officia sua exerceant špiritu caritatis et zeli animarum, honoris beatissimae virginis Mariae cupidi. Praesides autem cohortamur, ut congregationibus prae- sint easque dirigant omni cum fervore. Sunt etenim sodali- tates medium praestantissimum ad vitam religiosam in parochia augendam et promovendam. Profectus autem congregationis a prudenti zelo praesidis dependet. Prae- sidibus praeter ea, quae dieta sunt in Synodo anno 1906 faeta, commendamus libellum, qui inseribitur: Vodnih Marijanski Navodilo za pravilno vodstvo Marijinih družb: 1 et publicationem periodicam: Praesideskorrespondenz fur Marianische Kongregationen . 2 Insuper repetimus, quae in Synodo anno 1906 ce- lebrata iam ediximus: »Praeprimis desideramus, ut in seminariis Nostris tum puerorum tum clericorum, tales congregationes erigantur, nam pro ipsis originitus intro- ductae sunt. De ipsis exspectamus omnino necessariam reformationem et renovationem spiritus et maiorem vo- cationem clericalem. Clerici seminarii maioris vero tali modo practice discunt congregationes Marianas nec non 1 Labaci, 1910. — 2 Wien IX., Lustlcandlgasse 41. * 787 » methodum eas erigendi et, quod maximi momenti est, fructuose dirigendi.« 1 Ecce, ego dico vobis: Levate oculos vestros et videte regiones, quia albae sunt iam a,d messem! (Ioan. 4, 85). Caput CLXXXII. De pia ss. Cyrilli et Methodii unione in dioecesi Lavantina redintegranda. ||§lanctus martyr Petrus, Episcopus Alexandriae, in persecutione Maximiani Galerii illam temporum acerbitatem ita pertulit, ut multi, admirabilem eius pa- tientiam intuentes, plurimum in Christiana virtute profi- cerent. Is primus Arium diaconum Alexandrinum pro- pter schisma Meletianum, cui favebat, a tidelium com- munione seiunxit. Ad eum capitis ab eodem Maximiano damnatum in carcere quum Achillas et Alexander pres- byteri deprecatores Arii venissent, respondit, noctu ap- paruisse šibi Iesum veste discissa causamque rei sciscitanti dixisse: Arius vestern meam, quae est Ecclesia, dilaceravit? Quod vero Arius, superbia elatus, Ecclesiae Dei conlraxerat damnum saeculo quarto, idipsum insolens l J hotius iteravit nono et ad finem adduxit Michael Caeru- larius, vir ambitione non minus quam calliditate plenus, saeculo undecimo: pretiošam lesu Christi vestem — Eccle- siam — dilaceraverunt in partes duas et magnas, effici- endo deplorabile schisma Ecclesiam occidentalem inter et orientalem. Quam rescissionem religionis miserrimam quis christifidelium, plus octingenlis annis iam duran- te m, non defleat, recogitans, hoc ipsum discidium maxime n iuhammedanismo in tres orbis terrarum partes aperuisse Portas, complura decies centena millia hominum apo- statare fecisse, tlorentissimas civitates christianas deva- 1 Sim princi T n ,rnr,i;i.n anr\A 1 Qftfi ennrita. Morbnrm' 1QH7 50 * * 788 » stavisse nec non christianitatis cunabula in solitudinem transformasse! Haec vero in Ecciesia scissio nulli genti maiora intulit vulnera quam slavicae, quae saeculo nono per beatos fratres apostolicos Cyrillum et Methodium chri- stianae religioni acquisita et fidei catholicae nnita infe- licissima saeculi undecimi discessione dilaniata est no- strisque temporibus catholicos, schismaticos, lutheranos nec non muhammedanos sinu suo continet. In schismatis abyssum Slaviš etiam praeclarum civili- sationis christianae sidus decidit, quod ipsis saeculo post Christum natum nono per litteras, quibus sermo ipso- rum Slavorum signatus et expressus ac religione 'Christiana sacratus est, clarissime emerserat; in quod violentum chaos aurora communis dictionis et litteraturae Slavorum miserrime deperiit. Gor populi, quod est religio, dilace- ratum est; discidium inter partes seiunctas unoquoque saeculo subsequente maiusfiebat, onines reunionis conatus paucis exceptis sine effectu permanserunt. Itaque Christus etiam nune vestem suam, Ecclesiam scilicet sanctam, magis quam olim scissam imprimis inter complures gentis slavicae, animo sagac.i intellectuque excellentis, nationes ostendit, quae tam propinquae quidem ad invicem sunt, attamen inter se tam longe distant. »»Ex quo, nono labente saeculo, orientis gentes ab unitate Ecclesiae catholicae coeperunt avelli, vix dici potest, sic de fatali hac calamitate Beatissimus Pater Pius X. lamentatur, quantum a vi ris sanctis adlaboratum sit, ut dissidentes fratres ad eius gremium revocarentur. Prae caeteris vero Summi Pontifices Decessores Nostri, pro eo quo fungebantur munere, fidem et unitatem ecclesia- sticam tuendi, nil intentatum reliquerunt, ut qua paternis adhortationibus, qua publicis legationibus, qua sollemni- bus Conciliis funestissimum dissidium tolleretur, ([uod occidenti quidem in moerorem cessit, orienti vero grave intulit damnum. Huius sollicitudinis testes sunt, ut paucos tantum recenseamus, Gregorius IX., Innocentius IV"., Cie- « 789 * mens IV., Gregorius X., Eugenius IV., Gregorius XIII. et Benedictus XIV. 1 Sed neminem latet, quanti animi sui studio nuperrimo tempore Decessor Noster felicis recordationis Leo XIII. ori- entis gentes invitaverit, ut Ecclesiae Romanae iterum consociarentur. » Nos quidem certe, inquit, pervetusta ori- entis gloria et in omne genus liominum farna meritorum ipsa recordatione deledat. Ibi enim salutis humani generis incunabula et christianae sapientiaeprimordia; illinc omnium beneficiorum, quae una cum sacro evangelio accepimus, ve- lut abundantissimus amnis in oecidentem infiuxit . . . Atque haec Nobiscum in animo considerantes, nihil tam cupimus at- que optamus , quam dare operam, ut oriente toto maiorum virtus et magnitudo reviviscat. Eoque magis, quod Ulic huma,- norum eventuum is volvitur cursus, ut indicia identidem ap- pareant, quae spem portendant, orientis populos, ob Eccle- ■siae Romanae sinu tam diuturno tempore dissociatos, cum eadem aliquando in gratiam aspirante Deo redituros .« 2 Nec minori sane desiderio Nos ipsi, venerabiles iratres, quod probe nostis, tenemur, ut cito dies illu- cescat, tot anxiis sanctorum virorum votis exoptatus, quo penitus a iundamentis subvertatur murus ille, qui duos iamdiu dividit, populos, atque his uno lidei et cari- tatis amplexu permixtis pax invocata tandem aliquando reiloreat.«« 3 Ita Summus Pontifex Pius PP. X., gloriosus Christi lesu Vicarius in terris felixque s. Petri navis gubernator, eui non minimae curae est, ne aberret neve in aeternum Pereat vel una tantum ovis totius pascendi gregis Do¬ linici. Eiusque Decessor praeclarus, Leo PP. XIII., iam die 20. Iunii 1894 auctore suo dignam edidit epistolam encyclicam Fraeclara gratulationis ad veterern tollendam ln ler schismaticos discordiam. 4 „ 1 Hic Pontifex constitutione Nuper ad nos de die 16. Martii 1743 aliam ndei professionem Orientalibus praescripsit. — J Allocutio Si f 'uit in re de die *?■ Decembris 1880 ad S. R. E. Cardinales in Aodibus Vaticanis. (Acta S. Se- Volum. II. pag. 179). — » Epistola Pii PP. X. Ex quo de die 26. Decembris , ; »10. (Folium officiale dioeeesis Lavantinae 1911. Num. II. alin. 6. pag. 26). Acta Sanctae Sediš. Volum. XIV. pag. 196. * 790 » Cuius laudabilia studia veteris schismatis tollendi in Russia a nonnullis male intellecta atque parvi aesti- mata sunt, sicut elucet e libro ab Alexandro Beljaev, professore Academiae ecclesiasticae moscoviensis, exarato et anno 1897 edito contra has Leonis XIII. litteras en- cyclicas. Quod heterodoxi professoris opus in folio perio- dico »Acta Academiae Velehradensis« 1 a Dr. Leonini clare expositum plus satis perspicere sinit, quantae Romanis Pontiticibus superandae sint difficultates qualesque vin- cendi adversarii, doneč sublata vetere discordia diu iam optata veniat unio Ecclesiam catholicam inter et sic. nominatam orthodoxam. Perpensis his omnibus, ardentiore afficimur desiderio, ut quam primum adimpleatur tum in nobis, perdilecti animarum curatores, tum in cunctis slavicae gentis na- tionibus Salvatoris Domini nostri lesu Christi sermo, quem abiturus ad Patrem maximo animi ardore proferebat, orans, ut omnes uniamur vinculo veritatis et amoris, quum in hoc tantummodo cognoscat mundus, nos eius esse discipulos. Quibus permoti vobis in memoriam re- vocamus peramatam utilissimamque piam unionem a prae- decessore Nostro Antonio Martino, die 12. Maii 1852 cle- menter annuente Pio PP. IX., canonice erectam sub in- vocatione Deiparae Mariae et Slavorum apostolorum ss. Cyrilli et Methodii ad uniendos Ecclesiae catholicae tum Graecos non unitos tum Slavos schismaticos, cum hac obligatione: Singuli sodales quotidie orant Pater noster et Ave Maria cum additamento: Sancti fratres, Cyrille et Methodi, orate pro nobis! 2 In festo Patrocinii piae unionis (nune 5. Iulii) singuli sacerdotes Sacrum offerunt, laici vero vel in ipso die festo vel infra octa- vam rite confessione abluti sacram recipiunt coinmu- nionem ad eandem sodalitatis mentem. Insuper singuli novos sodales, quot Deo dante possunt, acquirunt,. 1 Pragae, 1911. An. VIL num. 1—2. pagg. 15 sqq. — 2 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Cap. XI. pag. 313. lit. f. « 791 * Huic piae anioni laetissimis cum animis exceptae non tantum plurimi Nostrae dioecesis Lavantinae christi- fideles passim adiungebantur, veram etiam in finitimis regionibus Hungariae, Moraviae et Galiciae gaudenter acclamaverunt ut pii sodales. Quorum nomina inscripta continentur codicibus confraternitatis, in domo Missionis ad s. Ioseph prope a Celeia atque in seminario clerico- rum Marburgi erectae anno 1852. In hoc inveniuntur ab initio usque ad praesentem Synodum 157.804 sodalium nomina, quoram primus ipse Princeps-Episcopus Lavan- tinus Antonius Martinus Slomšek inscriptus est. In illo vero impraesentiarum 25.980 membra piae unionis nu- merantur, quorum primum locum tenet Abbas Celeiensis Matthias Vodušek, exceptus die 8. Iulii 1852. Ita ergo nostris diebus circa 190.000 sacerdotum et laicorum manus et corda extollunt ad Patrem veri- tatis et amoris, ut non sint schismata in christifideli- bus: sirnus autem perfecti in eodem sensu et in eadem sententia (I. Cor. 1, 10), sicut Pater in Filio, ut credat mundus, quia misit eum (Ioan. 17, 21), et modo fiat unum ovile et unus pastor (Ioan. 10, 16) sicut in coelo ita et in terra. Profusis pro Russiae reversione et graecae latinae- que Ecclesiae readunatione non solum apud nos, sed etiam in magna parte Galliae piissimis precibus, Deus misericordiarum opus nostrum novissimis temporibus iucundissimo iam prosecutus effectu prosequetur adhuc perficietque. Sicut, enim eodem ipso canonicae institu- tionis anno 1852 princeps-femina Naracki, consanguinea imperatoris Russiae, in sinum Ecclesiae reversa est, et in comitatu Crassoensi duo pagi, non minus quam 6000 hominum continentes, una cum sacerdotibus suis relicto schismate Ecclesiae catholicae coadunati dulci spe affi- eiebant omnes cum Ecclesia sentientes tore, ut et alii h °c exemplum imitarentur — ita revera evenit sequenti Unoquoque decennio tum quoad singulas personas tum 9uoad totas regiones. Data enim a Nicolao, Russiae im- Peratore, anno 1905, nune autem iterum aretioribus li- -k 792 » mitibus determinata religionis libertate, copiosa populi multitudo, numero plus 260.000 hominum, ad veram Christi Ecclesiam transierunt. Ex urbe Cracovia etiam diebus persecutionis singuli sacerdotes, Špiritu Dei acti, plebi, panem supernaturalem esurienti, sacramenta occulte administrantes munere pa¬ storali fungebantur et adhuc funguntur. Matrimonii in- eundi causa inopes veram fidem et salutem aeternam in- hiantes ad tales sacerdotes per longum molestumque iter vel ipsam Cracoviam proficiscuntur. Labente quoque anno salutis 1911 in urbe moscoviensi eiusque continiis mille circiter Russi, inter quos plures veteres numerantur fa- miliae nobiles, ex »orthodoxia« ad Ecclesiam catholicam conversi sunt. Quis itaque ignoret, piae huius unionis fructum uberrimum et fuisse et adhuc esse? Cuius ut assequeretur communis christifidelium Patris approbatio- nem maternamque Ecclesiae deprecetur benedictionem, Praesul Lavantinorum tune temporis litteras de ea con- seriptas substravit Suae Sanctitati Pio PP. IX. filiali mo¬ re exorans, ut sodalibus sacras indulgentias tribuere et tali modo sodalitati characterem verae confraternitatis catholicae imprimere dignaretur. Quas preces humillimas Christi in terris Vicarius consueta sua dilectione paterna benignissime exaudivit atque duo haec exoptata Brevia edidit: I. Sanctissimus Dominus noster Pius IX. omnibus so¬ dalibus piae unionis sub titulo ss. Cyrilli et Methodii, in propria eius ante enunciatae dioecesis (Lavantinae) eccle- sia seu puhlico oratorio canonice ereeto, Indulgentias ut infra, fidelibus quoque defunctis applicabiles, benigne in perpetuum concessit: Plenariam nempe die prima eorum receptionis in eandem piam unionem, si vere poenitentes, confessi sacraque communione refecti eiusmodi ecclesiam seu publieum oratorium visitaverint ibique per aliquod temporis spatium iuxta mentem Sanctitatis Suae orave- rint; et similiter plenariam, in mortis articulo acquiren- dam, dummodo rite, ut supra, sint dispositi vel saltem sanctissimum lesu nomen corde, si ore nequiverint, devote * 793 * invocent; et pariter plenariam die, quo in eadem eccle- sia seu puhlico oratorio festum principale praelaudatae unionis de Ordinarii pro tempore licentia celebrabitur, vel in eius octiduo, incipiendam ab ipsius festi primis vesperis usque ad ultimi diei dieti octidui solis occasum, uno tantum uniuscuiusque arbitrio eligendo ex iis diebus acquirendam; et septem annorum totidemque quadrage- narum Indulgentiam quattuor aliis infra annum festis diebus, per Episcopum Ordinarium pro unica dumtaxat; vice designandis, 1 si, ut supra, rite dispositi fuerint, vi¬ si taverint et oraverint, ac tandem sexaginta dierum In¬ dulgentiam pro quolibet pio opere, quod corde saltem contrito et devote peregerint. Praeterea indulsit, ut ipsi sodales praefatas Indul- gentias in casibus etiam physicae infirmitatis vel alterius legitimi impedimenti lucrari queant, dummodo rite, ut supra, sini; dispositi, ac insuper in primo času atia pia opera, a respectivo confessario iniungenda, fideliter per- agant, et in secundo času, loco dictae propriae ecclesiae seu puhlici oratorii respectivam eorum ecclesiam parochia- lem visitent ibique, ut supra, orent. Praesentibus valituris, servatis tameri servandis, iuxta oonstitutionem sanctae memoriae Clementis PP. VIII. sub datum Romae apud s. Petram die 7. Decembris 1604, quae incipit Quaecumque a Sede Apostolica, non obstanti- bus quibuscunque aliis in contrariutn facientibus. — Hatum Romae ex Secretaria Sacrae Congregationis In- dulgentiarum die 12. Maii 1852. (J o X I. Gard. Asquinius, Praefectus. ' ’’ A. Colombo, Secret. II. Ad humillimas preces actualis Episcopi Lavantini Sanctissimus Dominus noster Pius PP. IX. annuens, ut °innes et singulae Missae, quae pro quibusvis sodalibus defunctis piae unionis sub titulo ss. Cyrilli et Methodii, propria eius de eiusmodi dioecesi ecclesia seu puhlico oratorio canonice ereeto, ad quodlibet ipsius ecclesiae seu ‘ Vigore statutorum pro dioecesi Lavantina designatae sunt Dominicae IMattuor temporum. -k 794 * puhlici oratorii altare perpetuis futuris temporibus cele- brabuntur, eadem gaudeant gratia, ac si in altari privi- legiato celebratae fuerint, clementer indulsit; servatis tamen servandis iuxta constitutionem sanctae memoriae Clementis PP. VIII. sub datum Romae apud s. Petrum die 7. Decembris 1604, quae incipit Quaecumque a Sede Apostolica, non obstantibus quibuscunque aliis in contra- rium facientibus. Datum Romae ex Secretaria Sacrae Congregationis Indulgentiarum die 12. Maii 1852. I. Card. Asquinius, Praefectus. - ’ k - A. Colombo, Secret. 1 Quod Summi Pontificis donum adverbum publicantes in hac nostra Synodo dioecesana praelaudatam sodali- tatem denuo commendamus, paterne invitantes omnes et singulos clericos et laicos, filios Iiliasque sanctae Matris Ecclesiae nec non omnes bonae voluntatis fratres et sorores dispersionis, ut in špiritu verae humilitatis et Christi amoris pro coadunatione orantes nobiscum coniun- gantur, Patrem luminum atque misericordiarum ex toto corde instanter deprecantes, ut dies miserrimi schismatis abbreviare, gelu fanatici odii sole verae caritatis christia- nae liquefacere, horribile discidium a nobis, qui sumus eius liberi et lesu Christi cohaeredes, longius removere dignetur. Quo enim amplior nostra confraternitas, eo maior evadet exercitus militum Christi lesu. pro unitate regni Dei in gentibus orbis terrarum dimicantium. Pergant igitur, quotquot contendunt causam tueri unitatis, sedulam huic sacro negotio navare operam; et pacis auctor atque amator Deus, cuius in potestate posita sunt tempora et momenta (Act. apost. 1, 7), diem accele- rabit, quo orientis gentes ad catholicam unitatem exsul- tantes sint rediturae atque Apostolicae Sedi coniunctae, depulsis erroribus, salutis aeternae portum ingressurae. Armis militiae nostrae, orationibus nempe bonisque operibus, una cum vita honesta vulnera non feriuntur, 1 Folium officiale dioecesanum 8. Andreae in valle Lavantina de die 18. Iunii 1852. Num. 950,4. 795 » sed sanantur, impedimenta omnia superantur, hostes infensissimi vincuntur, nationes et regna acquiruntur: iisdem ergo de schismate quoque deplorabili certissima reportabitur victoria. Multum enim valet deprecatio iusti assidua. (Iac. 5, 16). Vos forsan usque modo non aut vix pro conversione et reconciliatione haereticorum et schismaticorum petistis quidquam in nomine lesu: petite et accipietis, ut gaudium vestrum sit plenum! (Ioan. 16, 24). Insuper enixe rogamus, ut et alios persuasos faciatis, nihil Nobis antiquius esse, quam ut omnes bonae volun- tatis homines vires indefesse exserant, quo desiderata unitas citius obtineatur, ut in una fidei catholicae pro- fessione sub uno pastore adunentur, quas discordia dis- persas retinet oves. Quod facilius quidem continget, si ad Spiritum Sanctum Paraclitum, qui non est dissensionis Deus, sed paeis (I. Cor. 14, 38), fervidae ingeminentur preces. Inde enim fiet, ut Christi votum impleatur, quod ante subeundos extremos cruciatus cum gemitibus ex- pressit: Ut omnes unum sint, sicut tu, Pater, in me et ego in te; ut et ipsi in nobis unum sint. (Ioan. 17, 21). Deus, f alioquin ad speciale Dei servitium vocatos, mediis qui- buscumque valent, praesertim subventionis materialis, si desilierint a proposito sancto, promissionibus avertere connituntur a vocatione divina eosque derisionibus, con- tumeliis, conviciis afficiunt, si in ea perseverent. Quid mirum, si pancis ad Theologiae stndium accedentibus aulamque sacerdotii intrantibus, et ne his quidem omni¬ bus perseverantibus, annuatim sacris ordinibus initiari vix possimus, quot necessarii sunt ad occupandos locos, morte pastoribus orbatos vel a curatis, nimiis laboribus ante tempus defatigatis, ob vires deficientes derelictos. Quae calamitas de die in diem crescere resque in peius semper videtur mere! Utique de Ecclesia eiusque ministerio divinitus in¬ stituta non est timendum. Certo enim divina providentia, »quae in sui dispositione non fallitur«, 1 aeterno consilio multo plures quam necessarii sunt, ut satisfiat anima- rum indigentiis, vocavit ad sacerdotium, et indubitanter confidere licet, numquam usque ad finem saeculorum fore, ut penitus deficiant ministri Christi et dispensatores mysteriorum Dei. (I. Gor. 4, 1). Non tamen ideo dicen- dum superfluam esse humanam cooperationem ad augen- dum numerum sacerdotum, immo haec omnino requi- ritur. Sicut enim natura innumeros producit flores, ex fiuibus tamen maior pars ante foecundationem et fructi- bcationem decidit et emoritur, ita ex multis vocatis ii tantum re vera perveniunt ad sacerdotium, qui hanc gratiam summam tum propriis orationibus bonisque ope- ribus promerentur, tum ab aliis in ea impetranda pre- c 'bus assiduis et suffragiis adiuvantur, quibusque in aspera a d culmen sacri servitii via favent prosperae conditiones e xternae. Quod Ecclesia Dei persuasum habens ab initio spe- cialem impendebat curam in eligendos, erudiendos, prae- Parandos adolescentes ad sublime altaris servitium talique m °do coelestis vocationis flores, divinitus horto suoinsitos, Us fiue adeo excolendos, ut fructum afferant et fructus- 1 Oratio Domin. VII. post Pentecost. * 808 * eorum maneat. (Ioan. 15, 16). Inter huius curae monu- menta eminet celebre ac grave sacrosancti oecumenici Coneilii Tridentini decretum de erigendis seminariis, quod edixit: »Quum adolescentiurn aetas, nisi recte instituatur, prona sit ad mundi voluptates sequendas, et, nisi a teneris annis ad pietatem et religionem informetur, antequam vitiorum habitus. totos homines possideat, numquam per- fecte ac sine maximo ac singulari propemodum Dei omni- potentis auxilio in disciplina ecclesiastica perseveret: sancta Synodus statuit, ut singulae cathedrales, metropol i- tanae atque his maiores ecclesiae pro modo facultatum et dioecesis amplitudine certum puerorum ipsius civi- tatis et dioecesis vel eius provinciae, si ibi non reperi- antur, numerum in collegio, ad hoc prope ipsas ecclesias vel alio in loco convenienti ab Episcopo eligendo, alere ac religiose educare et ecclesiasticis disciplinis instituere teneantur.« 1 Cui decreto quo modo a decessoribus Nostris piae memoriae Antonio Martino et Iacobo Maximiliano nec non a Nobis ipsis, magnanimiter adiuvantibus Clero populo- que fideli, satisfactum sit, bene nostis, animarum cura- tores dilectissimi, et legere potestis in libris nostris synodali- bus ex annis 1896 2 et 1900, 3 praesertim vero in opu- sculo, continente sermonem ad seminarii minoris alumnos die 8. Decembris 1909 habitum brevemque seminarii puerorum historiam, in lucern a Nobis edito anno prae- terito 1910. 4 In instituto »Maximilianum-Victorinum« nuncupato, quod exordium cepit anno 1849 Celeiae, inde post varias vicissitudines anno 1878 Marburgum translatum et anno 1898 spatiose ampliatum est, nune temporis oetoginta circiter alumni, frequentantes caes. reg. gymnasium Marburgense, quovis anno aluntur. Ex 1 Cone. Trid. sess. XXIII. decretum de reform, cap. 18. — 2 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Cap. XXIII. pagg. 392—396. — 3 Actiones et constitutiones Synodi dioecesa¬ nae Lavantinae anno 1900 peraetae. Marburgi, 1901. Cap. XLVI. pagg. 439 460. — 4 Dr. Mihael Napotnik, Vtisnite si te moje besede v svoja srca in v svoje duše! Govor do semeuiščanov in semeniške zgodovine obris. V Mariboru, 1910. Pagg. 187. instituti alumnis praeteritis triginta arinis centum et viginti (sive ex omnibus susceptis sex fere inter centenos) abso- lutis studiis mediis theologiae operam dederunt. Ut augeatur numerus et ephebei alumnorum et con- sequenter tbeologorum sacerdotumque in dioecesi Nostra, respicientibus eiusdem decreti Tridentini verba.: »In ecclesiis autem amplas dioeceses habentibus possit Epi- scopus unum vel plura in dioecesi, prout šibi opportunum videbitur, habere seminaria« firmurn est Nobis propo- siturn, fundandi etiam Celeiae et Petovii pro iN is distric- tibus, ex quibus utpote dissitis difficilior est iuvenibus studentibus ad civitatem Marburgensem aditus, viridaria sacerdotii candidatorum, forsan Michadium et Raphaelium, nominibus de coelestibus iuvenum custodibus desumptis, vocanda. Pro quibus iure, ab eodem sacrosancto Concilio Epi- scopis concesso, sumptus necessariosprocurareNobisposse- mus, detrahendo ex reditibus dignitariorum, canonicorum ■caeterorumque beneficiatorum dioecesis Nostrae in eum finem partem congruam et compellendo, »ad hanc porti- onem solvendam beneficiorum . . possessores per cen- suras ecclesiasticas ac alia iuris remedia, etiam vocato ad hoc, si videretur, auxilio brachii saecularis.« At iam ostendit Clerus populusque fidelis Lavantinus laudandam e _t mirandam hac in re caritatem ac voluntariam libera- fitatem. lam securam reddidit et magnificis pensionibus, fionationibus, fundationibus in luto collocavit exsistentiam s eminarii puerorum Marburgensis duraturam in longitu- fiinem dierum. 1 lam signavit et partim solvit ad invita- fionern Nostram, factam die 3. Novembris 1908 Num. 5440, centena fere coronarum millia pro seminario Ce- ' e iae constituendo. Itaque in Domino sperantes confidi- r "us fore, ut sacerdot.es Nostri, non umquam obliviscenies benejicientiae et communionis, talibus enim hostiis prome- re tur Deus (Hebr. 13, 16), quum superatis haud parvis ( 5fiicultatibus emergentibus opus 1'uerit, sicut ipsi spon- * )a gg. i)3 Dobrotniki —127). kn. šk. dijaškega semenišča. (Dr. Mihael Napotnik, op. cit. -t< 810 h- tanee dilatent cor et patere faciant manum beneficam, ita fideles qnoqne modo prudenti et tempore opportuno inducant, ut donationibus, testatis vel legatis succurrant institutis tum exsistentibus tum condendis, ex quibus prodituri sunt probi animarum pastores. Et haecee erit egregia Cleri dioecesani cooperatio ad auferendam penu- riam sacerdotum. In praesentibus vero libet loqui de aliusmodi curi- onum ad multiplicandum numerum sacerdotum coope- ratione, quae requiritur, ut ex ipsis, qui incumbunt studiis mediis, sive in convictu episcopali degant sive extra illum, plures quam hucusque et quam plurimi sequantur divinam vocationem seque dicent sacris scientiis theologicis, theo- logi vero in proposito persevererrt, usquedum initientur sacris ordinibus et evadant sacerdotes secundum cor divini Salvatoris, qui est Pontifex factus in aeternvm (Hebr. 6, 20), Pastor et Episcopus animarum nostrarum. (I. Petr. 2, 25). Quoad seminarii cum minoris tum maioris alumnos directores utriusque in Domino monemus et obsecramus, ut, statuta suis domibus adaptata nec non constitutiones synodales sedulo ad effectum deducentes, alteri quidem »omnes vires intendant, ut quo plures et meliores No- bis adolescentes, pietate ac scientia conspicuos, e se- minario puerorum afferant, ut eos primo mane condu- camus operarios in vineam Domini« 1 (Matth. 20, 1), alteri vero collatis consiliis et viribus cum sacrae Theo- logiae professoribus et unanimi conatu cum caetero dioe- cesis Clero adlaborent, »quatenus alumni ad scientiam ac pietatem et disciplinam ecclesiasticam informentur, ut prodeant e seminario clericorum sacerdotes sancti, in lege Domini voluntatem habentes et perfedi homines J)ei, ad omne opus bonum. instructi .« 2 (II. Tim. 3, 17). In eundem finem animarum curati et catechistae pro suo officio et pro suis viribus cooperentur oportet. Quae cooperatio considerari potest in relatione ad Deu m, 1 Aetiones et constitutiones Synodi dioec. Lav. anno 1900 peractae Marburgi, 1901. Pag. 460. — 1 Op. cit. pag. 433. * 811 * ad familias christianas nec non ad ipsos sacerdotii can- didatos. A) In relatione ad Deum secundum divini Magistri praeceptum: Messis quulem multa, operarii autem pauci; rogate ergo Dominum messis, ut mittat operarios m messem suam (Matth. 9, 87. 88): fundendae siint pro bonis sacer- dotibns fervidae ad Deum preces, quia omne datum opti- mum et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum. (Iac. 1, 17). Etiamsi enim Deus aeterna praedestinatione tot ministros, quot Ecclesiae usque ad consummationem saeculorum sufficiant, vocaverit ad sa- crum servitium, tamen in finem, de quo sermo, aeque ac in caeteris gratiis impetrandis, ex parte Ecclesiae neces- sarius est concursus orationum, tum quia Deus hunc consilio aeterno pariter ante mundi eonstitutionem (Ephes. 1, 4) praevidit, tum quia sola vocatione ad sacerdotium res nondum est absoluta. Propterea Christus mandavit, rogate Dominum, non ut vocet, sed ut mittat operarios, id est, ut opus grave et grande, quo Ecclesiae suppedi- tatur necessarius proborum ministrorum numerus, non tantum incipiat et prosequatur, sed et in singulis casi- bus ad optatum perducat effectum: omne donum per- Jectum desursum est. Quapropter, animarum pastores et catechistae in Christo dilecti, 1. ante omnia ipsi offerte Deo orationes ve- stras tam publicas quam privatas caeteraque bona opera, Praesertim sacrosanctum Missae sacrificium, hac inter alias bona intentione: ut Deus intercedente beatissima virgine i^aria, matre Cleri, eiusque sponso beato loseph, Patrono universae Ecclesiae, per sanctos Angelos Custodes indigitet v obis inter pueros curae vestrae commissos illos, quos v ocaverit in suum sanctuarium; ut monstret vobis viam, 9Ua singulos ex his adducere possitis ad studia inci- Pienda eaque bene perficienda; ut vocatos ipsos con- brmet in vocatione sancta et praeservet ab illecebris c °ncupiscentiae, a tentationibus diaboli, a corruptione saeculi; ut denique ex ipsis, quum cunctas dillicultates fc 812 H- superaverint, pios, strenuos, utiles reddat operarios in sua vinea. 2. Quacumque loči vel temporis oblata occasione, ex ambone, in confessionali, Dominicis quattuor tempo- rum, in proclamatione ordinandorum, si contigerit in parochia celebrari primitias Missarnm, in exsequiis pro sacerdotibus defunctis et saepius docete et rnonete fideles vestros de gravi tnrbulentis his et impietate pleniš diebus sacerdotii momento, hortantes eos instantius et instantis- sime, ut in suis precibus, sacris communionibus aliis- que operibus Deo placitis vobiscum uniantur intentione supra dieta, quatenus nerripe crescat bonorum sacerdotum numerus, et sic per sacerdotes adveniat, dilatetur, stabili- atur regnum Dei in terris. B. Ratione habita efficacissimi huius ad ininuendam sacerdotum penuriarn medii renovamus et rursus incul- camus speciales normas et consuetudines hucusque in dioecesi vigentes: a) Dominicis quattuor temporum finita concione sive Sacro sollemni animarum pastores puhlice cum populo fideli pro sacerdotibus persolvant preces, prouti assignan- tur in libris devotionalibus in dioecesi usitatis, addentes ter Pater noster et ter Ave Maria cum Gloria Patri Z 1 b) Idem faciendum Dominica sacras ordinationes an- nuas praecedenti, qua proclamantur nomina ordinandorum, utendo oratione, proposita in votis synodalibus anni 1903, additis pariter ter Pater noster et ter Ave Maria cum Gloria Patri? Diebus vero, quibus conferuntur sacri Ordines maiores, singuli sacerdotes Missae sacrilicio inserant orati- onem pro omni gradu Ecclesiae (B. inter orationes di- versas) 3 , monitis praecedenti Dominica tidelibus, ut his praecipue diebus supplices sini Deo divi ti in misericor- 1 Sveto opravilo očitne službe božje za Lavantinsko škofijo. V Mari¬ boru, 1887. Pag. 64 sq. — Andachts-Bucblein fur den offentlichen Gottes- dienst in der Lavanter Diozese. Marburg, 1898. Pag. 113 sq. — 2 Ecclesiae Lavantinae Sjnodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Pag- 910 sq. — Folium officiale dioec. Lav. Marburgi, 1912. Nr. VIII. alin. 61- pagg. 141 — 143. Sammlung spezieller Disziplinar- und Pastoralvorsehritten fiir die Lavanter Diozese 1854. Kum. XV. alin. 4. — 3 Directorium Romano-Lavan- tinum pro anno 1912. Marburgi, 1912. Pag. 5. (Generaliter praenotanda. II. 3. b)- -k 813 >?■ dia, quatenus augeat quotannis numerum orclinanclorum, ne autem sinat intrudi sanctuario indignos! c) Secundum votum synodale, anno 1903 a Nobis propositum, in dioecesi Nostra omni die Dominica, qua sane sacerdotes plurimum laborant ac desudant, hora sext,a vespertina per quinque circiter horae sexagesimas pulsatur magna campana cuiusvis ecclesiae parochialis. Sub cuius sonitu iuxta dispositionem tune faetam pastores et oviculae ne omittant recitare pro sacerdotibus in cura animarum constitutis et constituendis Pater et Ave cum Gloria, 1 ad quod fideles crebrius datis occasionibus invi- tandi sunt. d) Ordinamus porro, ut alumni seminarii Nostri tam minoris quam maioris abhinc quotidie in devotione ve¬ spertina communiter recitent pro suis in seminario quon- dam sociis, nune in vinea Domini operariis, nec non pro bonorum sacerdotum ineremento preces, sub margine allatas. 2 Utriusque seminarii alumnis, praedictas preces pie recitantibus, vigore indulti Sacrae Congregationis indulgentiarum de die 28. Augusti 1903, concedimus pro dualibet vice indulgentiam quinquaginta dierum. 1 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar- g *’?'> Pag ' ®09sq. — a Antiphona. Euntes ibant et flebant, mittentes Ina sua; venientes autem venienteum exsultatione, portantes manipulos suos. “• Laudate Dominum omnes gentes * laudate eum omnes populi. Ouoniam contirmata est super nos misericordia eius * etveritas Domini manet m aeternum. nu ® or,a Patri et Filio et Spiritui Sancto * sicut erat in principio et nc et semper et in saecula saeculorum. Amen. tv v - Oremus pro fratribus nostris absentibus. R. Salvos fac servos tuos, eus meus, sperantes in te. V. Mitte ois, Domine, auxilium de Sancto. R. Et de Sion tuere eos. V. Sacerdotes tui induantur iustitiam. R. Et sancti tui exsultent. tv . '• Oremus pro sodalibus defunctis. R. Requiem aeternam dona eis, rn,ne T. et lux perpetua luceat eis. ' • Requiescant in pace. R. Amen. D . ' ■ Messis quidem multa, operarii autem pauci. R. Rogamus ergo te, milie ’ ut mittas operarios in messem tuam. Domine, exaudi orationem meam. R. Et clamor meus ad te veniat. p ra Oremus, Ecclesiae tuae Deus sanctiflcator et custos, suscita in ea et j n hoece seminario tuo per Spiritum Sanctum intercedente beatis- jjj R a Vlr gine Maria, matre Cleri, idoneos et fideles sanetorum mysteriorum te n nsatores > ut eorum ministerio et exemplo Christiana plebs in viam salutis, Protegente, dirigatur, Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. -K 814 >* Omnibus denique dioecesanis Nostris ex animo com- mendamus, ut frequentius pie recitent Pater noster et J ve Maria cum Gloria Patri vel aliam orationem con- gruentem 1 pro sacerdotii Lavantini incremento. 1 A Summo Pontifice Pio X. die 27. Octobris 1907 indulgentia 7 anno- rum et 7 quadragenarum ditata est haec pia ,,prex pro Cleri sanctiiieatione": „Jesu, du ewiger Hirt der Seelen, erhore unser Gebet. tur unsere Prie- ster, du erhorest ja darin dein eigenes unendliches Verlangen! Ja, dein Ilerz schlagt am zartesten und heissesten gerade filr die Priester, in denen du alle Seelen mit deiner Liebe umfangst. — Wir bekennen es, dass wir unwtirdig sind, heilige Priester zu liaben. Allein dein Erbarmen ist unendlich grolier als unsere Torheit und Bosheit. O Jesu, sorge du selber dafiir, dass nur die zur Wurde des Priestertums emporsteigen, die von dir dazu berufen sind. Erleuchte -die Oberbirten bei ibrer Wahl, erleuchte die Seelenfiihrer bei ilirem Rate, die Erzieher bei der Heranbildung der Berufe, Gib uns Priester, die den Engeln gleich sind an Reinheit., vollkommen jn der Demut, gltthend von lieiliger Liebe wie die Serapbim, heldenmiitig im Opfergeist, voli apostoliscben Eifers fiir deine Ehre, tur die Rettung und Heiligung der Seelen. — Erbarme dich ali der Umvissenden, denen die Priester Liclit sein miissen; babe Mitleid mit ali den Arbeitern, die durck sie, vor Betorung geselnitzt, in deinem Namen gerettet werden sollen; erbarme dich ali der Kinder und ali der jungen Leute, die einen Ftihrer suchen, der sie rette und zu dir hinfiihre; erbarme dich ali der Leidendon, die eines Trosters bediirfen, der sie in deinem Herzen trdste; bo- denke, wie viele Seelen durch das Wirken \vahrhaft heiligmassiger Priester zur Vollkommenheit gelangen konnen. Darum, o Jesus, lass dich noch einmal von Mitleid riihren durch die Scharen des Volkes, die da hungern und diirstent Gib, dass deine Priester die ganze kranke Menschheit dir zufiihren, auf dass durch sie noch einmal die Erde erneuert, deine Kirche erhoht und das Reich deines Herzens im Frieden bc- griindet Averde. — Unbefleckte Jungfrau, Mutter des ewigen Priesters und selber Opferpriesterin und Opferaltar unter dem Kreuze, wo du den Lieblings- priester Jesu, den heiligen Johannes, zuerst zu deinem Sohne annahmst, der dann im Abendmalilsaale dir, der Lehrerin und Konigin der Apostel, zur Seite stand, nimm auf deine heiligsten Lippen unser demiitiges Flehen: lass dasselbe vviderhallen im Herzen deines gdttlichen Sohnes und or\virke mit deiner bittenden Allmacht der Kirche deines Jesus ein stets sich erneuerndes Pfingstfest! Amen.“ (Acta sanctae Sediš. Vol. XL. fasc. 12. Romae, die 15. Decembris 1907. Pagg. 765—767). Idem Beatissimus Pater pro mense Novembri 1911 sanctificationem status sacerdotalis et pariter pro mense Iunio 1912 vocationem ad statum clericalem et regularem approbavit et benedixit qua intentionem pro Aposto¬ latu orationis. (Der Sendbote des gdttlichen Herzens lesu. Innsbruck, November 1911. Pagg. 321—324. — Juni 1912. Pagg. 161—164). A princ.-episc. Ordinariatu Brixinensi approbata est seijuens oratio pro sacerdotibus secundum cor lesu, quam et Nos liisce commendamus: „Herr Jesus Christus, Iloherpriester in Ewigkeit! Du hast das Priester- tum des neuen Bundes eingesetzt und zu deinen ersten Priestern gesprochen: Ich nenne euch nicht rnehr Knechte, sondern Freunde; verleihe deinen Prie¬ stern die Gnade, dass sie immer mehr seien die Freunde deines gdttlichen Herzens, und erfitllt von deinem Geiste leben und arbeiten. Ileiland der Welt! I)u hast uns boten gelehrt: Bittet den Herrn der Ernte, dass er Arbeiter in seinen \Veinberg sende! Wir bitten dich also aus dem Grunde unseres Her¬ zens: Gib uns Priester nach deinem Herzen! Amen.“ * 815 » Oremus itaque et ne deficiamus, ut mittat Dominus operarios in messem Lavantinam! »Credite mihi, non est alia oratio hacce melior et utilior !« 1 1 S. Teresia, Via periectionis. Cap. III. — A „Rogationis evangelicae a corde lesu religiosa societate 11 die 24. Aprilis 1912 hanc epistolam in causa piarum precum pro sacerdotibus fundendarum aecepimus: „„Illustrissime ac reverendissime Domine! Pro re magni momenti, quae ad maximam Dei gloriam animarumque salutem pertinet, has Tibi litteras mittere audeo. Magnae affiictionis in Ecclesia sancta Dei et multarum animarum ruinae nune sacerdotum paucitas causa est. Clerus enim tam saecularis quam regularis magis magisque in dies minuitur; vocationes desunt, seminarja clau- duntur, ordines et religiosae congregationes deperire videntur; quam ob rem multis in locis Christiana plebs caret dispensatoribus mysteriorum Dei! Heu! heu! Quot fideles sine sacerdotum cura et sacramentorum divino solatio miser- rime pereunt! Attamen Dominus noster Iesus Ckristus, cui omnia futura patebant, magnum ad tantum malum avertendum remedium reliquit, cum dicebat: „Mes- sis quidem multa, operarii autem pauci; rogate ergo Dominum messis, ut mittat operarios in messem suain.“ Ilis positis, quomodo reparandum est illud lacri- mabile: Operarii aulem pauci, si tantum negligitur mandatum divini zeli cordis lesu: Rogate ergo Dominum messis , ut mittat operarios in messem suamf Uuius rei gratia ego abhinc pluribus‘annis deditus sum ad colligendos utriusque sexus pueros et ad communitates religiosorum atque sororum effor- mandas, quibus omnibus peculiarem missionem dedi, obtemperandi divino illi mandato, id est quotidianas effundendi preces, ut a divina bouitate multos ac sanetos operarios pro mystica animarum messe Hagitarent. Die 11. Iulii anni 1909 egomet in audientia privatim habita ad pedes l J 'i_PP. X., feliciter regnantis, humillime provolutus privilegium petii atque obtinui , pro meis tantum communitatibus valiturum, inserendi in recitand.is Litaniis muioribus versiculum boe: Ut dignos ac sanetos operarios in messem tuam copiose mittere digneris, te rogamus, audi nos, immediate post versiculum ^lud: „Ut domnum apostolieum et omnes ecclesiasticos ordines in sancta r °ligione conservare digneris, te rogamus, audi nos.“ ■ . . Tanta pontificia concessione fretus Episcopos atque Ministros gene- Diles religiosorum ordinum nec don eminentissimos Cardinales rogavi, ut eam- oem facultatem a Summo Pontifice pro universali Ecclesia impetrarent; et ad lacilius omnia explenda Antistitibus petitionem subseribendam proposui. Plures ( l»am centum Antistites et clarissimi Praelati S. R. Ecclesiae usque adhuc Petitioni subseripserunt . . . Quas supplicationes in fasciculum tandem redaetas e go ipse Beatissimo Patri Pio PP. X. humillime tradidi, qui laeto animo s uscepit et examinandas Sacrae rituum Congregationi eas mitti voluit. Sub iudice usque nune est Romae tanti ponderis negotium; quod, si oignum existimes, Tuum veneratum nomen, proprio sigillo munitum, apponas r °go, ut pro universali Ecclesia tališ concessio extendatur, ac deinde milu ^etnittas. Egopostca, collectishuiusmodipetitionibusareverendissimis 1 raesuli- >Us Subscriptis, ad Sacram rituum Congregationem easdem mittam. Qua de re animadvertere potes, ut multiplicatis intercessorilnis votisque ex cellentissimorum Praesulum, facillime gratia obtineri potest. Ideoque tanta eoncessione obtenta non meae tantum minimae institutiones, sed et universalis ecclesia rogabit Dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Tv * Ilfi^teram Tuam amantissimo osculor, tlagitans pastoralem benedictionem. atum Messanae, die 7. Aprilis (Resurrectionis D. N. I. C) 1912. Humillimus in Xto lesu Canonicus Ilannibal Maria di Francia k 816 & B) Quoad familias christianas operatio animarum pa- storis eo tendere debet, ut in illis vigeant religiosa pietas, sancta disciplina, boni moreš. Experientia teste ex talibns familiis prodire solent laudabiles Theologiae candidati et sacerdotes špiritu bono repleti. Antiquissi- Votis, in praecedenti epistola expressis, obsecundantes per litteras princ,- episc. Consistorii Nostri de die 27. Aprilis 1912 Kum. 2103 reverendissimo Canonico Hannibali M. di Francia Messanam (via del Valore 7) succedentem transmisimus hac in causa libellum supplicem, Beatissimo Patri substernendum: „„Beatissime Pater! Insignibus tot aliis S. R. Ecclesiae Praesulibus me socium adiungens ad pedes Sanctitatis Tuae provolutus de his, quae sequuntur, humillime rogo. Quum tota in Ecclesia magna atque deflenda inopia sacerdotum sit, meminisse forsitan iuvabit illud, quod sicuti remedium huiusmodi malis Iesus Christus Dominus noster osteudit, cum desolationis Iudaeae turbarum misere- scens, Messis guidem multa, ait, operarii autem pauci; rogate ergo Dominum messis, ut mitlat operarios in messem suam. Complures iam Episcopi atque Arcliiepiscopi et nonnulli eminentissimi S. R. Ecclesiae Cardinales nec non aliquot Ministri religiosorum ordinum gene- rales divinum illud Apostoli sequuti sunt, quod et Tu, Beatissime Pater, in primis Tuis encyclicis Litteris amplexus es: „Instaurare omnia in Christo 11 — itaque iidem supplicationes Tibi miserunt, ad sacerdotium a Christo Domino instituto ubicumque terrarum instaurandum ut salutare remedium iuberes adoptandum, quod ipse Dominus pro omnibus praebuit illis verbis: „Rogate ergo Dominum messis, ut mittat operarios in messem suam.“ Huiusmodi autem salutare remedium universale beri videtur, si in Litaniis maioribus, quae hic inde per totum terrarum orbem saepe saepius recitantur, inserere disponeres versiculum hoc: Ut dignos ac sanctos operarios in messem tuam copiose mittere digneris , te rogamus , audi nos : quod benigne iam Tu concessisti religioso Italico instituto, quod Rogazione evangelica del Cuore di Gesii vulgo nuncupatur, sub die 11. Iulii 1909. Quod specialiter ad penuriam dispensatorum mysteriorum Dei in dioecesi mea Lavantina attinet, iam in Synodo dioecesana anno 1903 coadunata sacer- dotibus votum proposui, ut omni die Dominica, qua sane sacerdotes plurimum laborant ac desudant, liora sexta vespertina per quinque circiter miuutas pul- saretur magna campana cuiusvis ecclesiae parocbialis, sub cuius sonitu pastores et oviculae pro sacerdotibus in cura animarum constitutis et constituendis recitent Pa,ter et Ave cum Gloria; quod votum in dioecesi strictissime persolvitur. Quamobrem eo maiore cum gaudio et fidenti animo propero et ego ad Tibi humiliandas bas meas supplicationes pro tanta gratia obtinenda. Q.uod si Tu concedere digneris, videtur nobis spes fore, ut. misericors ac miserator Dominus missurus sit quocumque terrarum evangelicos operarios pro catholica Ecclesia; non enim Ipse iuberet preceni liane, si eandem exaudiri noluisset. Utinam ad confortandum cor Tuum multitudinem magnam sacerdotum ab omnipotenti Deo pro universali Ecclesia eiusmodi prex impetret; quae, Sancti Spiritus inspirante gratia ad sacras vocationes obtinendas, et gentem multiplicet et magniticet laetitiam. Sacros pedes peramanter deosculans me profiteor Beatitudinis Tuae Datum Marburgi in Austria, humillimum in die 27. Aprilis 1912. Christo lesu subditum- (L. S.) t MICHAEL, v ' Episcopus Lavantin/ *< 817 » mum clericorum seminarium est Christiana familia. Unius- c.uiusque fere pii sanctique sacerdotis vitae descriptio in- cipit: »Piis parentibus natus«. Ex adverso in quibus fa- miliis praevaient indifferentia et incuria relate ad res re- ligionis, discordiae et rixae, moreš dissoluti et inhonesti, ex eis perraro licet sperare filium evasurum bonum sacerdo- tem, etiamsi in pueritia, durante institutione elementari, prae se ferat morigeram quandam modestiam, eximiam in- dolem ac diligentiam. Ab eiusmodi iuvene, si sua sponte pandat desiderium sacerdotii, omnino specialia vocationis signa sunt deposcenda, eisque etiam praesentibus caute procedendum, quia in hac potissimum re pancae suni exceptiones axiomatis a Christo Domino confirmati: Non potest arbor mala bonos fructus facere. (Matth. 7, 18). Ideo curatus pro sacerdotum angmento sollicitus J. pastorationem ita institnet, ut inter parochianos suos solidetur fides catholica vitaque vere religiosa. Quem in finem iuxta regulas pastorales perenniter urgebit quo- hdianas in familiis orationes, prae aliis crebram et de- v otam recitationem rosarii Mariani, sanctificationem Do- niinicarum et festorum nec non i'requentiam sacramen- iorum; fovebit porro pias confraternitates, congregationes et associationes, in specie inter iuvenes; promovebit de- nique omni quo poterit modo lectionem librorum piorum a c foliorum catholicorum, tollet autem et eradicabit pro Posse scandala, delectationes minus honestas, choreas a haque peccatorum fomenta: in aere spiritualiter salubri Perpulchre germinabunt tlores divinae vocationis. Praeprimis curatus, forma fadus gregis ex animo (P Petr. 5, 8), tamquam lucerna, posita super candelabrum (Matth. 5, 15), luceat parochianis, in omnibus seipsum P r aebens exemplum bonorum operum m doctrina., in in- te gritate, in gravitate (Tit. 2, 7), in verbo, in conversatione ■ .^ varita,te, in fide, in častita,te (I. Tim. 4, 12), nemmi dans ullam offensionem, ut non mtuperetur ministenum eiUs (II. Cor.' 6. 3), sed ut parochiani vereantur, nihil habentes malum d,ker e de eo. (Tit. 2, 8). Odore virtutum 52 M 818 J4- sacerdos trahet duvenes post se in sanctuarium. E pa- rochia vero, ubi pastor animarum est mercenarius, immo lupus inter oviculas, non faciliter provenient sacerdotes, eo minus boni sacerdotes: pravum pastoris exemplum suffocabit, si in quibus inventa fuerit, vocationem ad sacerdotium. 2. Parentes Christiani in concionibus, catechesibus et privatis colloquiis iugiter docendi sunt de momento divinae ad 'certam vitae conditionem vocationis, quippe quum cognitae Dei voci obedientibus tantum gratiae den- tur necessariae et efficaces ad rite explenda officii, quod singulis incumbat, munia et ad salutem aeternam con- sequendam. Eapropter ne omittant prudenter et solterter observare filios suos atque inquirere in eorum indoles et inclinationes, et si forte inveniant in eis vestigia vo¬ cationis ad sacerdotium, ne eos prohibeant, sed potius confisi in Dei adiutorio mittant ad studia sacri ministerii praeambula. Facite, animarum curatores carissimi, patres et matres familias vivide quasi sentire, quam inenarra- bili gaudio et solamini sit parentibus, cognatis, immo integris communitatibus, si videant prolem suam piam, membrum cognationis, unum ex concivibus neomystam qua angelum stantem ad altare et Iibantem sacra my- steria; si audiant ipsum igne divini amoris succensum praedicantem verbum veritatis; si percipiant bonam de eo famam, quomodo populum fidelem recta tutaque via ducat ad virtutem, ad felicitatem temporaneam et aeter¬ nam! Dicite illis, quantum bonus sacerdos benedictionis et gratiae quasi detrahat de coelis et diffundat in domum suam paternam, in dulce solum natale, in patriam, in Ecclesiam, immo in orbem terrarum, ideoque pluris esse, sacerdotem pium ad aram Dei mittere quam Deo aram pretiosissimam exstruere! 8. Sicuti vero parentes monendi sunt, ut filios suos pie et religiose erudiant immolentque Deo in servitium, si videantur ad hoc vocati, quum maxime periculosa immo scelerosa res sit, tales arcere a consequendo fine divi- -k 819 * nitus illis posito, ita graviter eis inculcandum, ne cogant filios suos in viam vitae sacerdotalis intrndantque san- ctuario non vocatos. Contestantur historia et quotidiana ex- perientia, qui coacti susceperint in se onus angelicis humeris formidandum, per eos potissimum verificari dictum horribile: Omne malum ex Clero. C) Relate ad ipsos sacerdotu candidatos attendendum est animarum pastori et catechistae, ut ex pueris šibi commissis ii, qui signa vocationis sacerdotalis prae se ferant, eligantur, ad studia necessaria mittantur et in proposito sancto conserventur. 1 1. Etsi optandum, ut pueri iuvenesque ultro sua sponte se offerant ad sacerdotium, ad uberiorem tamen successum obtinendum expedit, ut adolescentuli idonei ex caeteris eligantur et quasi conscribantur in militiam Christi Domini. Qui ipse apostolos suos elegit et posuit, ut eant et fructum afferant; et apostoli ad eorumque exempla superiores ecclesiastici omnium saeculorum nec non ordinum religiosorum fundatores eligebant šibi disci- pulos, quos praeparabant ad successionem in sacris ordini- bus. Conscriptio spiritualis nune temporum praecipue pertinet ad parochos et catechistas. a) Hi ergo re divinae providentiae commendata pueros probae originis observent in schola, in ecclesia et ubicumque contigerit eis obviam venire. In praeceptione religiosa apparebit, habeatne discipulus si minus egregiam saltem mediocrem, attamen ad studia ulteriora neces- sariam ingenii indolem, sufficientem intellectus memoriae- que sagacitatem et perceptibilitatem, veram internam et externam ad traditam doctrinam attentionem, vehemens et perseverans quoddam desiderium sciendi, discendi et studendi. Quae si adsunt, catechista audita caeterorum magistrorum sententia iudicium šibi efformare poterit, utrum hic et ille ex suis discipulis idoneus sit censen- dus nec ne, qui mittatur in scholas medias. 1 S. Congregationis Consist. litterae de seminariis Italiae de die 16. Iulii 1912. (Acta Apostolicae Sediš. Ann. IV. vol. IV. Romae, die 31. Iulii 1912. Wum. 14. pagg. 491—498). 52 * * 820 h- b) Praeter intellectualem in pueris ad sacerdotium destinandis moralis requiritur bona qualificatio. Invigi- landum ergo, quomodo se gerant in piis exercitiis pu- blicis et privatis, in schola et in ecclesia, nec non in conversatione sive cum parentibus, magistris et superiori- bns, sive cum condiscipulis et sociis. Qui inclinatio- nem quandam naturalem produnt ad divina, qui seriam ostendunt devotionem in oratione et sacramentorum sus- ceptione, qui pie ac reverenter versantur in locis sanctis et laetanter, si vocantur, ministrant sacerdoti ad altare. qui praeterea in conversatione probantur mites, humiles, modesti, benigni, časti, pudici — pro iis stat praesumptio, vocatos esse ad sacerdotium. »Suscipiendi . . praestantis aut saltem mediocris sint ingenii; pietate in Deum ac devotione erga Deiparam speciem filiorum Dei de se prae- beant; naturalisque eorum indoles ad virtutum viam facile flexibilis sit. Animo ita sint composito et supra saecularia desideria humiliter elato, ut modestiam, submissionem intellectus et voluntatis, tlexibilitatem practicam osten- dant; moderata quoque irae et aliarum passionum tempe- ries . . ita in illis elucere debet, ut prudenter coniici possit, quod fructuose et filialiter hunc clericalem statum suo tempore sint exornaturi .« 1 c) Nec negligenda puerorum sanitas et corporalis constitutio. Christus Dominus pauperes, at quotidiano tabore roboratos, portandis aestui, frigori, farni, siti assuefactos piscatores etegit et reddidit Ecclesiae suae cotumnas. Quibus similes esse debent sacerdotes Christi nostris prae- cipue temporibus. Qui debilis est et infirmae vatetudinis, qui inde ab infantia enutritus et quasi enervatus in motlitie et deliciis, cui numquam ultum est negatum voluntatis desiderium: quomodo superabit difficultates studiorum, quomodo portabit onus sudorum atque laborum, quod impositum est animarum curatori, guomodo perseverabit in via abnegationis sui ipsius at guotidianae crucis, qualis 1 Bartholomaei Holzhauser (fundatoris Bartholomitarum, -#• 1613 Laugnae, dioec. August. Vindel., f 1668 Bingeni ad Rhenum) regulae pro educandis pueris. * 821 * est vitae via boni sacerdotis? Bonum est viro, cum porta- verit iugum ab adolescentia sua. (Thren. 3, 27). 2. Praedicta respiciendo animarum curatus vel cate- cheta certo inveniet unum pluresve inter pueros šibi tradi- tos, quos liceat sperare aptos fore ad sacrum in Ecclesia Dei ministerium. 1 Ut tales mittantur ad studia ulteriora sub- eunda, ne quid omittat curio conatus et sollicitudinis! a) Certo non adest notabilis difficultas, si puer ipse vel eius parentes sua sponte adeunt sacerdotem, peten- tes hac in re consilium et auxilium, atque si insuper bon is temporalibus sunt dotati, sufficientibus ad feren- das studiorum in scholis raediis expensas. Quo in času curatus addet eis animum et impendet puero ad studia destinato curam, de qua modo erit sermo. 1 In Francogallia ob tristem Ecclesiae catholicae conditionem, qua iuvenes deterrentur ab eligendo statu clericali, gravioris momenti evasit cura pro sufficiente numero sacerdotum. Ideo annis modo praeteritis multum ventila- 'oatur i|uaestio de vocationis sacerdotalis essentia et notis. Alii iusto plus preme- bant internam, utique a Ueo insitam, ad res spirituales inclinationem et vehe- meus sacerdotii desiderium, quasi in bi s ponenda esset essentia vocationis sacerdotalis et quasi, qui talem inclinationem taleque desiderium inde ab annis puerilibus in corde suo persentiscerent, eis ius quoddam competeret ad sacer- dotium. Econtra alii, praeprimis Canonicus Aturensis Iosephus Lahitton in opere „La vocation sacerdotale", non negantes illam inclinationem illudque desiderium aestimari posse signum divinae vocationis, sententiam propugna- bant, essentiam vocationis consistere in dotibus et proprietatibus, candidato sacerdotii necessariis, quarum, si adsunt, respectu habito Episcopus candidatum libere vocat in numerum ordinandorum et sic rite assumit ad sacrum mini¬ sterium iuxta verba Apostoli: „Neque quisquam sumit šibi honorem, sed qui v ocatur a Deo tamquam Aaron". (Hebr. 5, 4). Controversia substrata est Sedi apostolicae, et Summus Pontifex Pius X. e am speciali Cardinalium commissioni demandavit dirimendam. Decisio hac in re notiiicata est R. P. D. Carolo M. A. de Cormont, Episcopo Aturensi, per litteras Cardinalis Merry del Val, Status secretarii, de die 2. Iulii 1912. Deci- sionis tenor, et Canonico Lahitton et Clero dioecesano in folio officiali com- municandus, hic est: „()pus praestantis viri Iosephi Canonici Lahitton, cui titulus La voca- !’ 0# *acerdotale nullo modo reprobandum esse; immo, qua parte adstruit: 1° ojeminem habere umquam ius ullum ad ordinationem antecedenter ad liberam electionem Episcopi. — 2° Conditionem, quae ex parte ordinandi debet attendi, quaeque vocatio sacerdotalis appellatur, nequaquam consistere, saltem necessario el de lege ordinaria, in interna quadam adspiratione subiecti seu invitamentis opiritus Sandi ad sacerdotium ineundum. — 3° Sed e contra nihil plus in ordinando, ut rite vocetur ab Episcopo, requiri quam rectam intentionem simul Cl) d idoneitate in iis gratiae et naturae dotibus reposita et per eam vitae P r obitatem ac doctrinae sufficientiam comprobata, quae spem fundatam faciant tl)re , ut sacerdotii munora recte obire eiusdemque obligationes sancte servare 9ueat: esse egregie laudandum." (Acta Apostolicae Sediš. Ann. IV. vol. IV. 'oniae, die 15. Iulii 1912. Num. 13. pag. 485). * 822 » b) Plerumque ex pauperibus, quaevix ad vitam neces- sariis instructae sunt, familiis piis vocat et assumit šibi Dominus operarios in vineara suam. Quarum patres et matres prae timore expensarum, filii vero prae puerili quadam pusillanimitate non audent in medium prodire, quum agatur de studiis ulterioribus capessendis, etsi utrimque adsit desiderium sacerdotii. Tales parentes ani- marum pastor vigil, si ei constat filium eorum doti- bus intellectualibus et moralibus insigniturn esse necessa- riis, ipse alloquetur eisque persuadebit, ne, confidentes in divina providentia et beneficientia generosorum iuventu- tis amatorum, cunctentur prolem suam mittere in viam, ad sacerdotium ducentem. Quorum consensu obtento componet cum eis sumraam pecuniae fixam, quam annu- atim ex propriis bonis sint soluturi, monendo eos, quam dignum, aequum et salutare sit, offerre etsi cum non mediocri incommodo sacrificium pro filii ad sacrum mi- nisterium educatione. Defectum, bonus sacerdos supplere non dubitabit partim ex suts reditibus, partim conabitur acquirere puero quasi in tutelam suscepto benefactores, paratos q/l illum adiuvandum saltem annis prioribus, doneč recipiatur, si laudabiliter in studiis fuerit pro- gressus, in seminarium, vel doneč possit ipse šibi procurare sufficientia necessitatibus quotidianis occur- rendi media. c) Cogitate, dilectissimi, plerosque vos sacerdotes factos esse ope parochi vel catechetae, sub cuius cura in tenera iuventute fuistis positi! Quod cogitando laetanter detrahetis vobismetipsis partem redituum eamque offeretis ad progignendum filium spiritualem — bonum sacerdotem. Qui ipse, sicut parentibus naturalibus, ita vobis olim erit merces et retributio. Si vero contigerit, ut electus vester deviet a fine proposito, quod ne fiat, Deum precemini, tamen conscientia vos laudabit et Deus opus bonum vel in vita hac vel in altera large vobis remunerabit. De caetero studentem memoria ‘ beneficiorum a sacerdoti- bus acceptorum nec non laborum et sudorum, quos pa¬ rentes propter ipsum in se suscipiunt, instigabit cum ad -k 823 * indefessam industriam et diligentiam in studiis tum ad constantiam in vocatione sancta. 3. Pueris ad studia destinatis eisque operam navan- tibus bonus pastor non subtrahet curam suam et solli- citudinem, usquedum viderit, si Deus ita disposuerit, finem assecutos, sacerdotio coronatos. a) Inde ab electione facta catechista prudenter ad- scitis in consilium et cooperationem caeteris scholae magistris maiorem quandam attentionem impendat di- scipulo delecto eumque per correpetitiones privatim in- stitutas in materia scienda ita firmet, ut fortiter possit subire feliciterque superare examen in gymnasium su- scipiendis tentandum. Nec dedignetur curatus, nisi pueri parentumque conditio id superfluum reddat, comitari ipsum in scholarum civitatem vel per alios šibi notos ei procurare in studiorum ingressu necessaria, imprimis honestum habitationis locum. Qua de re gravissima consilium conferat cum gym- nasii directore vel religiosae institutionis professore ne- que sinat puerum innocentem habitare in cubiculis ob- scuris, inter socios corruptos vel irreligiosos, sub pote- state hominum, qui assumunt studentes lucri faciendi causa, habitaculum victumque eis praestituri, minime vero curaturi de eorum quoad studia et bonos moreš profectu. 0 quot adolescentes, de quibus optima erant speranda, in habitationibus suspectis corrupti sunt de viaque sanctae vocationis decussi misere perierunt! Ad quod periculum avertendum bonus pastor per omnes studiorum annos invigilet iuveni, ne moretur in mansi- onibus minus convenientibus, et circumstantiis ita sua- dentibus opportuno tempore efficaciter eum commen- ^ e t, ut suscipiatur in seminarium puerorum episcopa- ' e > in cuius sancta solitudine tutior discet bonitatem, di¬ sciplinam et scientiam (Ps. 118, 66) procedetque recta via u sque ad domum Domini (Ps. 121, 1), ad sacerdotium. Con- ditiones, sub quibus pueri suscipiuntur in seminarium, quot- ar »nis publicantur in Folio officiali dioecesis Lavantinae. 1 1 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1912. Num. IX. alin. 74. pag. 160. ■k 824 * b) Iucundum quidem studentibus est tempus dierum, a praeceptione scholari vacantium seu feriarum. Attamen hand pauca infert pericula vocationi eornm sanctae, inter quorum causas praecipuae sunt numerandae otiositas, delectationes nimis effusae minusque honestae, conversa- tiones sociorum impiorum vel rei religiosae non faven- tium, praesertim diversi sexus, si leves sint et pronae blanditiis, personarum. Multam enim malitiam doeuit otiositas , atque vinum et mulieres apostatare faciunt sa- pientes. (Eccli. 19, 2; 83, 28). Muniat necessarium est bonus pastor parochiae suae iuvenes, ex scholis ad tempus domum reversos, contra pericula indigitata! Una cum eorum parentibus strenue 'Curet, ut congruenter occupentur laboribus, quibus exer- citantur vires sive corporis sive animi. Opera manuum in agricultura vel alia, quae se offerunt in domo pater- na, ne putent dedecori šibi esse a studiis vacantes! Quodsi talium non nanciscantur occasionem, animarum moderator prudenter eos inducat ad labores litterarios, praebendo ipsis libros boni et solidi argumenti, quales certo prostant in sua bibliotheca, legendos. Nec forsan apud nos incongruum erit, si iuvenis studens in progressu annorum a parocho adhibeatur hinc inde in cancellaria v. gr. ad matricularum exempla describenda et ad similes operationes, quae non a parocho vi secreti officialispropria manu sunt conficienda. Delectationes honestae et conversationes amicorum sociorumque proborum adolescenti non sunt penitus de- negandae vel interdicendae. Etenim haud parum, si sunt moderatae, conferunt, immo necessariae sunt ad mentis corporisque sanitatem. Ne autem incidat in excessus vel implicetur societatibus perniciosis, monendi sunt parentes, ut ei sollicite invigilerit eumque suaviter teneant intra ambitum, in quo sciunt ipsi non imminere pericula. Ani¬ marum rector vero eum una alterave vice invitet ad mensam, adhibeat socium deambulationis, infirmorum vel familiarum honestarum visitationis aliusve excursionis talique modo prudenter alliciat quasi in suam amicitiam. * 825 » Attractus a sacerdote adolescens trahetur ad sacerdotium. Absit tam en, ut sacerdos, inducendo studiosum ad ludos v. gr. chartarum protractos, adsciscendo eum ad potationes et comessationes, praebendo ei verbis vel factis prava exempla, ipse fiat ei seductor, lapis offensionis et petra seandali (I. Petr. 2, 8). »O sacerdotes. vae mundo a scan- daiis, sed amplius vae scandalis vestris« 1 , praesertim si scandalizantur et in proposito sancto concutiuntur iuvenes divinitus ad sacerdotium vocati! Praeter haec omnia adolescentem, ne destituatur efiicaci gratiae divinae adiutorio, ad evitandos aetatis iuvenilis scopulos absolute necessario, animarum curatus soflerter moveat instanterque cohortetur, ut aeque ac durante praeceptione scholastica etiam tempore ab illa vacante incumbat piis religionis exercitiis, persolvat orati- ones quotidianas, compareat in fidelium conspectu devote assistens cultui divino diebus Dominicis et festivis, immo ferialibus, recipiatque sacramenta Ecciesiae. Ita assuefiet rebus divinis et firmabitur in Dei vocatione. Eundem in finem adolescentibus non potest, satis commendari frequens vel quotidiana sanctissimae Euchari- stiae susceptio ad mentem Pii PP. X., per celebre Sa- crae Congregationis Concilii decretum Sacra Tridentina Synodus de die 20. Decembris 1905 patefactam. Est enim corpus Domini devote illud in sacra communione mandu- cantibus armatura tidei et scutum bonae voluntatis; est vitiorum evacuatio, concupiscentiae et libidinis ex- terrninatio, caritatis et patientiae, humilitatis et obedien- liae omniumque virtutum augmentatio; est contra insi- dias inimicorum omnium, tam visibilium quam invisi- bilium, firma defensio et motuum, tam carnalium quam spiritualium, perfecta quietatio; est eis in uno ac vero Peo firma adhaesio atque tinis eorum felix consummatio. Quam praeclara, quam efticax praeparatio ad sacer¬ dotium! Quod educatores iuvenum et seminariorum recto- r es diversis mediis externis, oratione, institutione, exem- 1 Memoriale vitae saeerdotalis. Cap. LXIX, 1. -k 826 >f plo, lectione librorum assequi intendunt, hoc ipsum di- vinus Magister in anima, per sacram communionem šibi unita, interne operatur perficitque. Experientia piorum virorum, quibus incnmbit offi- cinm erudiendi iuventutem, testimonium perhibente, per frequentem communionem suscitantur vocationes ad sacer- dotium, et pueri, qui inde ab annis discretionis indesi- nenter digne ac devote fruuntur frumento hoc electorum (Zach. 9, 17), tanto sensim succenduntur desiderio Deo plačendi, eius gloriam et honorem promovendi animas- que immortales salvandi atque perfectionem Christianam šibi acquirendi, ut mundum eiusque delicias contemnentes vi quadam invincibili trahantur ad statum sacerdotalem. Candidati vero theologiae ex frequenti sacra communione hauriunt vires, ut cunctis obstaculis et impedimentis superatis in sancta vocatione perseverent et ambulent in fortitudine cibi huius coelestis usque ad montern Dei (III. Regg. 19, 8), quod est sacerdotium. Et qui per annos studiorum toties cum lesu, Pontif.ee sancto, innocente, impolluto, segregato a peccatoribus et ex- celsiore coelis facto (Hebr. 7, 26) se univerint, illi optime fient dispositi ad suscipiendos sacros ordines, et cordi eorum in die initiationis ad servitium Christi infundentur uberrimae et efficacissimae gratiae, quarum ope valeant ad mortem usque permanere boni sacerdotes. Meminerint, qui sanctorum sacerdotum cupiunt augeri numerum, in »sacrosanctis Mysteriis Deum omnis sanctitatis fontem constituisse« I 1 c) Absolutis studiis mediis grave adest iuveni mo- mentum eligendi statum, aut ingrediendi ultimum viae ad sacerdotium ducentis spatium, studium nempe sac.rae Theologiae, aut transeundi ad negotia saecularia. Quo- minus eligat priorem optimam partem (Luc. 10, 42), impe- dimenta difficulter superanda ponit ipsi mundus et omne, quod est in mundo, concupiscentia videlicet carnis et concu- piscentia oculorum et superbia vitae. (I. Ioan. 2, 16). Quod Ei Secreta Missae s. Ignatii Conf. die 31. Iulii. 4< 827 r¥ triplex malum tales quogue, qui iam in proximo sunt,. ut sacris ordinibus initientur, nisi gratia divina adiuti fortiter resistant, expellere solet ex sanctuario. Sollicitus animarum curio abiturientibus posteaque theologis in sua parochia versantibus omni meliore et efficaciore quo poterit succurret auxilio, ut ex dubiis, tentationibus, pugnis, quibus plerumque agitatur cor eorum inquietum acerrimis, felices prodeant victores. 1 Quoniam haee est victoria, quae vincit mundurn, jides nostra (I. Ioan. 5, 4), ideo iuvenes praenominati impri- mis confirmandi sunt in fide, quod sacerdos praestabit colloquiis amicabilibus, de rebus religionis prudenter cum illis institutis, solvendo eorum dubia forsan exorta, tol- lendo praeiudicia decursu studiorum concepta, ostendendo eis credibilitatem et praeclaram fidei catholicae veritatum harmoniam. Iuvenis firme stans supra solido fidei funda- 1 Tamquam adminicula tum ipse sacerdos adhibere tum iuvenibus porri- gere poterit legendos tractatus et libros de vocatione divina, de sublimitate sacer- dotii eiusque officiis, de lege coelibatus, de cordis pace et interno solamine boni sacerdotis, sicuti sunt v. gr.: Sermones Nostri synodales, qui inveniuntur in Libris synodalibus, et quidem ex anno 1896; Pagg. 96—113 (De triplici munere ministri Christi qua doctoris, sacerdotis nec non pastoris), pagg. 118—138 (De virtute obedientiae); ex anno 1900: Pagg. 121—129 (De „sentire cum Ecclesia“); ex anno 1903: Pagg. 117—130 (De sacerdote, bono pastore), pagg. 150—157 (De militia Christi); ex anno 1906; Pagg. 91 — 98 (De animarum pastore moderno), pagg. 114—123 (De incommodis et commodis' vitae pastoralis, de difficultati- bus et amoenitatibus vitae sacerdotalis); in praeiacente libro pagg. 137—162 (De caritate sacerdotali). — Constitutiones de vita et honestate -clericorum. (Gesta et statuta 8yn. dioec. Lav. anno 1896 celebr. Marburgi, 1897. Pagg. 325—344; Actiones et constitutiones Syn. dioec. Lav. anno 1900 instit. Mar¬ burgi, 1901. Pagg. 461—471; Eccl. Lav. Synodus dioec. anno 1903 coadun. Marburgi, 1904. Pagg. 602—612). — De principalioribus officiis pastoris ani- Juarum. (Synodus dioec. Lavant. anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 448—482). — De publica sacerdotum vita. (Op. cit. pagg. 515—521). — Dr. Jos. Walter, Der Katholische Priester in seinem Leben und Wirken. II. ver- mehrte Aufl. Brixen, 1904. Pagg. 478. — P. Aug. Ilosler C. 88. R., Furs Prie- sterherz. II. vermehrte und verbesserte Auflage. Miinster in Westf., 1908. {. a gg. 506. — Pierre Bouvier, Noti on traditionelle de la vocation sacerdotale. b ari s, Igu. 12 °. Pagg. 76. — F. I. Hurtaud, La vocation au Sacerdoce. Pariš, J-311. 12°. Pagg. 454. — Kardinal Mercier, Priestenvurde und Priesteramt. Ubersetzung von Dr. Albert Sleumer. Diilmen, 1910. 12°. Pagg. 190. — Idem, °tille Stunden des Priesters (Retraite pastorale). Limburg an der Labn, 1911. 12°. Pagg. 266. — Claudius Arvisenet, Memoriale vitae sacerdotalis. Taurini, .‘909. 12». Pagg. Vlil+ 548. — HI. Alfons Maria von Liguori, Der Priester ‘n der Einsamkeit. Bearbeitung von P. Seb. Aigner C. SS. R. Editio IV. Re¬ gensburg, 1911. 8°. Pagg. XII + 568. * 828 » mento non leviter desistet, si alias vocatus est, a sacer- dotio appetendo. Haud dubitandum, quin plurimos deterreat a statu clericali eligendo sacra coelibatus Iex, in Ecclesia Ro¬ mana vigens obstringensque omnes in ordinibus maiori- bus constitutos. De qua lege per decursum vitae obser- vanda anxios atque ad carnalia desideria inclinantes sacerdos tum opportune hac de re loquendo tum libros et tractatus huiusmodi argumenti legendos subministran- do, ante omnia vero proprio castae vitae exemplo doceat, clericorum coelibatum esse disciplinam omnino rationa- bilem, saluberrimam, utilissimam, immo necessariam, quum eam postulent omnes sane partes sacri ministerii. Cuius candidati sciant, hominem Dei (I. Tim. 6, 11), tot praeclaris sanctorum sacerdotum exemplis testantibus, omnia posse gratia Dei eum confortante eique in ora- tione, in Missae sacrificio, in beatissimae virginis Mariae coelitumque cultu in ipsisque status officiis efficacissima praesto esse media ad superandas carnis tentationes etiam vehementissimas. Insuper casto cum Ecclesia connubio et spirituali quoad tot fideles paternitati inesse manna absconditum (Apocal. 2, 17), gaudium pacatissimum, lu- bricis quaecumque sint in mundo deliciis dulcius. 1 Terrent quoque multos redituum tenuitas, qua maior Cleri pars premitur, atque opprobria, quibus hodiedum mundus afficit statum clericalem. Attamen meminerint, qui hac concupiscentiae oculorum et superbiae vitae tentatione averti se sentiunt a sanctuario, sacerdotium fuisse semper et manere et mansurum esse statum omnium sublimissimum, atque bonos probosque presbyteros, etiamsi vita eorum sit vita pauperum et via crucis — quod non mirandum, quum Magistri pauperis et crucifixi sint discipuli — verumtamen a populo fideli esse vere honoratos et ab adversariis quoque reverenter aestimatos. 1 Ecclesiae Lavant. Syn. dioec. anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXV. pagg. 674—683. — Dr. Franz Laurin, k. k. Hofkaplan und Uni- versitatsprofessor in Wien, Der Colibat der Geistlichen nach kanonischem Rechte, mit besonderer Beziehung auf das Recht der osterreichisch-ungariscben Monarchie. Wien, 1880. Pagg. VIII -f- 244. ■h 829 >f Et dum ab aliarum conditionum hominibus continuo audiantur querelae de temporum annona et redituum insufficientia, sacerdotibus numquam deesse victui quo- tidiano necessaria. In času necessitatis fideles parati essent, unicum et ultimum panis frustulum dividere et , communicare cum pastore, de salute eorum sollicito! Quae motiva prudenter proponendo animarum pa¬ stor divina gratia cooperante iuvenes, absolutis studiis mediis haesitantes, alliciet ad intrandum seminarium ciericorum, huius vero alumnos et theologos firmabit in proposito sancto, ut perseverent usque ad coronam pri- mitiarum. Exite nune, animarum curatores carissimi, condumre operarios in vinearn Domini (Matth. 20, 1), iuxta prin- cipia per summos apices indigitata tollere paucitatem et multiplicare numerum sacerdotum Lavantinorum! Com- pellite incessanter, quos ex:istimatis vocatos, intrare in sanctuarium, ut impleatur. Etenim adhuc locus est! (Luc. 14, 22. 28). Attamen cavete, ne intrudantur, qui non vestiti sint veste nuptiali (Matth. 22, 11) vocationis divi- nae, ad nuptias cum sponsa Christi, quae est mater et virgo Ecclesia, celebrandas! Nemo enim sumit šibi hono- rem, sed qui vocatur a Deo tamguam Aaron. (Hebr. 5, 4). Et scitote, quod, si adduxeritis Ecclesiae bonos sacer- dotes, labor vester non erit inanis in Domino! (I. Cor. 15, 58). Gaput CLXXXV. De officiali seribendi ratione regulanda. potestate civili inde a die 1. Ianuarii 1906 nova negotiorum publicorum expediendorum norma in- troducta est, quae a priore in eo potissimum differt, 9uod seribendi ratio sic dieta currens seu continua ad- hibeatur et aeta in modum librorum aut libellorum com- P5cari possint. 1 1 Gescliilfts-Ordnung fiir die k. k. steierm. Statthalterei und den k. k., steierm. Landessehulrat. Graz, 1905. Pagg. 105. -k 830 * Officiis parochialibus a princ.-episc. Ordinariatu prae- scriptum est, ut in correspondentia cum magistratibus civilibus praedictam currentem scribendi rationem ob- servent, relationes vero et cuiuscumque generis exhibi- tiones (vloge, Eingaben) ad princ.-episc. officia dioečesana dirigendas usque ad revocationem modo consueto et in Synodo dioečesana anno 1903 celebrata rursum appro- bato componant. 1 Nune vero officialem scribendi rationem etiam ex parte ecclesiastica de novo regulare intendimus et ad assequendam uniformitatem hac in re sequentes normas statuimus et stabilimus. 1. Quaevis relatio vel petitio vel alia exhibitio, sive ea ad princ.-episc. Ordinariatum (Consistorium) sive ad c. r. magistratus dirigatur, seribenda est in integra pla- gula (pola, Bogen) chartae albae et satis firmae, quae habet formam in cancellariis usitatam. Libellus non am- plius in dextera tantum parte plagulae plicatae, sed per extensum seribatur, manente tamen margine trium cir- citer centimetrorum in interiore parte plagulae i. e. in prima et tertia pagina ad sinistram, in secunda et quarta pagina ad dextram manum seribentis, ita ut aeta, si opus fuerit, in modum libri ligari possint. Excipiuntur ab hac scribendi ratione breves relationes, infra sub numero 8. commemorandae. 2. In conscribendis libellis semper utendum est atra- mento nigri coloris litterisque Claris et distinctis. Usus modernae machinae seriptoriae permittitur. 2 3. Causae diversae, uti res matrimoniales, schola- sticas, fundationes aut rationes ecclesiasticas respicientes, separatis libellis proponantur, quia ad diversos pertinent relatores et in diversis asservari debent fasciculis. Cu- mulatio plurium causarum in uno libello non permittitur. 3 * 1 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioečesana anno 1903 coadunata. Mar- burgi, 1904. Cap. LXXXVI. pag. 685. — Kirchliches Verordnungs-Blatt filr die Lavanter Diozese 1906. Num. I. alin. 9. pag. 6. — 2 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioečesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXVI. alin. 1 et 2. pag.685. — 5 Op. et loc. cit. alin. 6. pag. 685. — Folium ofticiale ■dioecesis Lavantinae 1909. Num. VI. alin. 49. punct. 3. pag. 79. — Personal- ■k 831 * Etiam officia decanalia libellos singulorum officio- rum parochialium princ.-episc. Ordinariatui (Consistorio) ne umquam substernant cumulatim sub uno numero, verumtamen quemlibet libellum transmittant propriis litteris comitatoriis. Excipiuntur rationes ecclesiasticae et parochialium institutorum pauperum nec non copiae matricularum. 1 4. Quod ad externam libellorum officialium formam attinet, sequentia observentur: a) In superiore parte a sinistris ponatur nomen officii, libellum seu exhibitionem proponentis. b) Subtus notetur numerus currens e proprio pro- tocollo gestorum huius officii. c) Sequitur — loco sic dieti rubrt, quod in futurum omittendum — designatio rei, de qua, sive obiecti, de quo agitur (zadeva, Betreff), quae breViter, attamen quam ac- curatissime denotet materiam, quae pertraetatur, una cum designatione nominum, locorum ac personarum, si ad rem pertinent. Nomina vero semper primo loco ponantur. d) In parte dextra seribatur datum relationis seu exhibitionis et infra numerus additamentorum (priloge, Beilagen). e) Succedit per extensum titulus (naslov, Adresse) officii seu magistratus, ad quod seu ad quem libellus dirigitur. Ex his cognosci potest, a quo, unde, quo tempore, de quanam re et ad quem seribatur. 5. In omnibus seriptis officiosis, quae ad priores htteras aut ad decretum sive praeseriptum quoddam princ.-episc. Ordinariatus (Consistorii) vel c. r. magistra- luum referuntur, v. gr. si ad quaestionem propositam sen- tentia sit proferenda aut de impleta ordinatione relatio sit exhibenda, statim ab initio libelli provocandum est 8t and des Fiirstbistums Lavant fur das Jahr 1912. Marburg, 1912. Alin. 4. Pag. 288. 1 Folium ofliciale dioecesis Lavantinae 1909. Num. VI. alin. 49. punct. 4 - Pag. 79. t ■k 832 » ad datum et numerum respectivae quaestionis seu ordi- nationis: v. gr. Respectu habito ad quaestionem — ordi- nationem — mandatum — reverendissimi princ.-episc. Ordinariatus (Consistorii) de die . . . Nr. . . S pogledom na vprašanje (nalog, povelje) prečastitega kn.-šk. ordi¬ nariata (konzistorija) z dne . . . št. . . Mit Beziehung auf die Anfrage (die Anordnung, den Auftrag) des hoch- wiirdigsten F.-B. Ordinariates (Konsistoriums) vom . . . Z. . . 6. Si libellus plures complectitur plagulas, hae aut conglutinentur aut filo connectantur. 7. Quando princ.-episc. officium (Ordinariatus, Consi- storium) vel c. r. magistratus libellum aliquem transmittit v. gr. ad aperiendam sententiam, ad referendum, ad certiorandum de aliqua re, ad complendum aut alio modo solvendum, et libellum ipsum reposcit, tune responsum in libello ipso seribatur. Quo in času necessarium non est, rem, de qua agitur, accuratius signiticare aut datum et numerum libelli allegare, quia haec in libello ipso iam stant. Tališ solutio subseriptioni ipsius libelli sub- iungi potest. Quodsi in libello aut in folio, quo invo- lutus est, spatium sufficiens non suppetat vel supersit, , responsum in addenda nova plagula seribatur. Officia ergo decanalia, si folium vel involuerum, quo libellus illis a princ.-episc. Ordinariatu (Consistorio) transmittitur, alias communicationes maioris momenti non contineat, quam verba: Princ.-episc. officio decanali, ut rem inspiciat aut eognoscat et libellum ulterius tradat — Kn.-šk. dekanijskemu uradu na znanje z naročilom, da se pošlje na pristojno mesto — An das F.-B. Deka- nalamt zur Kenntnisnahme und weiteren Zustellung — in involuero ipso adiungere possunt: Traditur venerabili officio parochiali in N., ut hac in re fungatur suo mu- nere. Princ.-episc. officium decanale in D. die . . . (Nomen) decanus. *< 833 >* Velečastitemu kn.-šk. župnijskemu uradu v N. v na¬ daljnje poslovanje. Kn.-šk. dekanijski urad v D. dne . . . (Ime) dekan. Wird dem wohlehrwurdigen F.-B. Pfarramte in N. žur weit,eren Amtshandlung ubermittelt. F.-B. Dekanalamt in D. am ... (Name) Dechant. 8. Si officium parochiale ad interrogationem, omni¬ bus officiis parochialibus propositam, negative respondeat, si annuam aut trimestrem aut aliam relationem propo- nat, si reditum e collectis praescriptis aut correcturam matriculae transmittat, sufficit hac de re mentionem facere in dimidia parte plagulae plicatae per modum sic dieti rubri, v. gr. Num. . . Princ.-episc. officium parochiale in N. refert . . . proponit . . . transmittit . . . N. die . . . (Nomen) parochus. Št. . . Kn.-šk. župnijski urad v N. poroči . . . predloži • • . vpošlje . . . -N. dne . . . (Ime) župnik. Z. Das F.-B. Pfarramt in N. berichtet . . . legt vor • • • iibersendet . . . N. am ... (Name) Pfarrer. 3. Omnes libelli officiosi sini perspicui et breves, 'ta tamen, ut propter brevitatem integritas libelli non Patiatur detrimentum. Itern decenter componantur et di- 53 m 834 >f stincte scribantur. Officialis conversatio seu corresponden- tia cum officiis superioribus semper fiat debi ta reve- rentia et observantia, cum officiis coordinatis seu sub- ordinatis modesta sit et urbana. Cuilibet officio sive ecclesiastico sive civili titulus eidem competens tribuatur, verba tamen superfluam urba- nitatem prae se ferentia devitentur. 10. Cum caes. reg. Locumtenentia sicut cum caes. reg. Ministeriis nec non cum aliis officiis, quae supe- rioritate quadam gaudent, excepto času urgentis ne- cessitatis, non est communicandum nisi interveniente princ.-episc. Ordinariatu; in appellationibus ad dictas instantias vero caveant parochi, ne officium vel ma¬ gistratura, a quo se gravatos sentiunt, stylo inconve- niente laedantd 11. Libelli officiosi a princ.-episc. Ordinariatu (Consi- - storio) vel a c. r. magistratibus accepti in archivo paro- chiali asserventur neque officio seu magistratui, a quo missi sunt, remittantur; inconveniens enim simulque superfluum esset illos remittere, quum illorum scriptum originale (spisek, Konzept) in actis respectivi officii vel magistratus conservetur. Solummodo additamenta libello adnexa, si remittenda sint, remittantur. Item exempla libellorum officiosorum in respectivis archivis reponantur, ut postea recognosci possit, quaenam fuerint verba libelli relativi. 12. Omnes petitiones, relationes, gravamina et cuncta negotia, disciplinam, curam animarum, administrationem bonorum ecclesiae, beneficii ac parochialis instituti pau- perum concernentia via officiorum parochialium ad offi¬ cium decanale dirigantur, cui incumbit officium ea aesti- mandi et, si aliquo defectu laborant, remittendi, ut cor- rigantur, et deinde, si rem minoris momenti tangunt, de illis iudicandi et quod iuris est decernendi, secus autem sine mora apposito maturo iudicio ad princ.-episc. 1 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar- burgi, 1904. Cap. LXXXVI. punct. 10. pag. 686. 835 * M Ordinariatum transmittendi. Eximuntur tantum causae et negotia, quae dilationem non patiuntur. 1 Qnod si officium decanale ad eiusmodi 1 ib el 1 um nihil adnotandum esse putaverit, sufficiet ad finem indi- cere, quando libellus iste ad officium decanale perve- nerit, v. gr. hisce verbis: Praes. in princ.-episc. officio decanali in D. die . .. Num. . . (Nomen) decanus. Došlo kn.-šk. dekanijskemu uradu v D. dne . . . št. . . (Ime) dekan. Eingelangt beim F.-B. Dekanalamte in D. am . . . Z. . . (Name) Dechant. Si vero ab officio decanali de tali libello iudicium proferendum vel sententia dicenda sit, hoc non in libello ipso, sed in separata plagula fiat. 13. Cooperatores, capellani aliique sacerdotes num- quam litteras officiales mittant ad curiam Nostram insciis, immo invitis parochis. Si tamen componunt aliquas rela- tiones, ipsis subscribat parochus, vel addatur causa (v. gr. morbus, commeatus), ob quam non signavit libellum parochus manu propria. 2 14. Ut conversatio officialis expedite procedat atque devitentur sic dictae litterae urgentes, quae haud raro v aria causant incommoda, officia parochialia commo- ^entur, ut tempestive solvant et transmittant acta respec- tivis officiis et magistratibus. 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1890 eonstitutae. Marburgi, 1897. Cap. XIX. alin. 2. pag. 374. — 2 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXVI. alin. 10. P a g. G86. — Folium officiale dioecesis Lavantinae 1909. Num. VI. alin. 49. Punct. 7. pag. 80. 53 * •k 8B6 n- 15. E speciminibus infra positis facile cognosci poterit externa forma futurae conversationis officiosae in scriptis. 1 1 A. (Ad puncta 1, 3, 4, 12). Princ.-episc. officium parochiale in N. N. die . . . Num. . . . . additamenta. J. fundatio Missae. Reverendissimo princ.-episc. Ordinariatui Lavantino Marburgi. Princ.-episc. officium parochiale in N. obsequiosissime rogat, ut appro- betur consignatio pro supra memorata fundatione Missae. (Nomen) parochus. Praes. in princ.-episc. officio decanali in D. die . . . Nuni. . . (Nomen) decanus. B. (Ad puncta 1, 3, 4, 5, 12). Princ.-episc. officium parochiale in N. N. die . . . Num. .. . . additamenta. Sacra missio. Reverendissimo princ.-episc. Consistorio Lavantino Marburgi. Respectu habito ad aestimantissimas litteras de die . . . Num. . . princ.- episc. officium parochiale in N. de eventu sacrae missionis obsequiosissime refert, quae sequuntur . . . (Nomen) parochus. Praes. in princ.-episc. officio decanali in D. die . . . Num. . . (Nomen) decanus. C. (Ad punctum 7). Princ.-episc. Consistorium Lavantinum Marburgi. Marburgi, die . . . Num. . . . . additamenta. Reverendo princ.-episc. officio parochiali in N. ad aperiendam senten- tiam transmittitur. (Nomen) Cancellarius. Princ.-episc. officium parochiale in N. N. die . . . Num. .. .. additamenta. Reverendissimo princ.-episc. Consistorio Lavantino Marburgi obsequiosissime remittitur et refertur . . . (Nomen) parochus. . A. (K številom 1, 3, 4, 12). Kn.-šk. župnijski urad v N. N. dne . . . Štev. . . . . priloge. J. mašna ustanova. Prečastitemu kn.-šk. Lavantinskemu ordinariatu v Mariboru. Kn.-šk. župnijski urad v N. prespoštljivo prosi, da prečastiti kn.-šk. or¬ dinariat odobri načrt ustanovnega pisma za zgoraj imenovano mašno ustanovo. (Ime) župnik. Došlo kn.-šk. dekanijskemu uradu v I). dne . . . štev. .. (Ime) dekan. « 8S7 » 16. Persuasum Nobis est, venerabiles animarum curatores has ordinationes, quae valiturae sunt a die 1. Ianuarii 1913, prompto animo recepturos et in offi- N. dne ... . . priloge. B. (K številom 1, 3, 4, 5, 12). Kn.-šk. župnijski urad v N. Štev. . . Sveti misijon. Prečastitemu kn.-šk. Lavantinskemu konzistoriju v Mariboru. S pogledom na precenjeni dopis z dne . . . štev. . . kn.-šk. župnijski urad prespoštljivo poroča o uspehu svetega misijona . . . (Ime) župnik. Došlo kn.-šk. dekanijskemu uradu v D. dne . . . štev. . . (Ime) dekan. O. (K številu 7). Kn.-šk. Lavantinski konzistorij v Mariboru. Maribor, dne . . . Štev. . . . . priloge. Velečastitemu kn.-šk. župnijskemu uradu v N. z naročilom, da izrazi svoje mnenje. (Ime) kancelar. N. dne . . . . . priloge. v Mariboru (Ime) župnik. Kn.-šk. župnijski urad v N. Štev. . . Prečastitemu kn.-šk. Lavantinskemu konzistoriju imenovani kn.-šk. urad prespoštljivo vrne in poroča . . . A. (Zu Punkt 1, 3, 4, 12). K.-B. Pfarramt in N. N. am . . . Z. . . . . Beilagen. J- Messenstiftung. An das Hochvviirdigste F.-B. Lavanter Ordinariat in Marburg. Das F.-B. Pfarramt in N. bittet ehrfurchtsvollst um Genehmigung des Stiftbriefentnurfes fiir die obgenannte Messenstiftung. (Name) Pfarrer. Eingelangt beim F.-B. Pekanalamte in D. am . . . Z. . . (Name) Dechant. B. (Zu Punkt 1, 3, 4, 5, 12). I' -B. Pfarramt in N. N. am . . . Z. . . . . Beilagen. Heilige Mission. An das Hochw(irdigste F.-B. Lavanter Konsistorium in Marburg. Mit Bezugnahme auf die selir geschiitzte Zuscbrift vom . . . Z. . . «naubt sich das ehrfurchtsvollst gefertigte Pfarramt iiber den Erfolg der lei hgen Mission folgendes zu berichten . . . (Name) Pfarrer. Eingelangt beim F.-B. Dekanalamte in D. am . . . Z. . . (Name) Dechant. -k 838 >f ciali conversatione non solum cum princ.-episc. Ordi¬ nariatu. (Consistorio), veram etiam cum reliquis officiis ecclesiasticis nec non cum c. r. magistratibus exsecutioni daturos esse. 17. In quantum vero praescriptiones et consuetudi- nes adbuc vigentes his ordinationibus non expresse abrogentur aut immutentur, etiam pro futuro in valore manent. Omnis scriba doctus in regno coelorum similis est homini patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera. (Matih. 18, 52). Caput CLXXXVI. De sacerdotibus ad suscipiendum munus pastorale cogendis. dioecesanis Synodis annis 1883 et 1896 prae- abitis salubriter actum est de conditionibus ac praecautionibus, sub quibus animarum curatores, bene- ficiati potissimum, in statum sic dictae quiescentiae trans- ire possint, nec non de ipsis pensionistis et deficienti- bus presbvteris. 1 Salutaria haec statuta successu temporis per diversas decisiones Sacrae Concilii Congregationis sat tem gene- ratim comprobata sunt. Ex hisce decisionibus perspicue C. (Zu Punkt 7). F.-B. Lavanter Konsistorium in Marburg. Marburg, am . . . Z. . . . . Beilagen. Wird dem \vohlehrwurdigen F.-B. Pfarramte in N. zur Ausserung iiber- mittelt. (Name) Kanzlor. F.-B. Pfarramt in N. N. am . . . Z. .. . . Beilagen. Wird dem Hoch\viirdigsten F.-B. Lavanter Konsistorium in Marburg unter Riickschltiss des Aktes elirfurchtsvollst berichtet . . . (Name) Pfarrer. * Aeta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1883 celebratao. Marburgi, 1883. Pagg. 72 — 75. — Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1890 constitutae. Marburgi, 1897. Pagg. 364—368. -k 839 >f patet, aacerdotes vel poenis ecclesiasticis cogi posse ad suscipiendum munus pastorale, immo et debere. Quia regnare est praevidere, praesens Synodas paulo penitins in hanc cansam inqnirere intendit, respectn habito ad nuperrimam decisionem, a Sacra Congrega- tione Concilii die 6. Augusti 1910 datam. 1 Ius Episcopi in laborem et operationem singulorum sacerdotum in genere a nemine addubitatur oppugna- turque. In singulis tamen casibus faciliter exoritur opinio, sacerdotis esse, utrum officiis suis incnmbere velit nec ne, praesertim si sustentationem pro aetate non cupit, ea non indiget. Prae omnibus occasione petendae pen- sionis divergentiae possunt nasci inter pensionis petito- rem atque inter Curiam episcopalem. Unde utile ac salutare erit, adferre decisionem, a Sacra Congregatione Concilii in causa Episcopi s. Iohan- nis de Mauriana die 6. Augusti 1910 latam. Sacrorum Antistes potest idoneos et ab aliis incom- patibilibus officiis liberos sacerdotes propriae dioecesis per poenas ecclesiasticas compellere ad suscipiendum munus pastorale. Antiquitus quum nullae essentparochiae, clerici mittebantur indiscriminatim ab Episcopo, quocum vilam communem degebant, ad opem fidelium necessita- bbus spiritualibus ferendam. Et tune toties quoties, prout necessitudo ferebat, officia spiritualia committebantur. Serius institui coepta sunt ecclesiastica beneficia, quando desiit vita communis; et tune etiam origines habuerunt paroeciae. Sed hae territorium assignatum ‘idhuc non habebant et ad has interim Praesul clericos ^bi subditos designabat. Tandem a magno Concilio Tri- dentino statutum est, quod parochiae assignatum habe- r ent territorium et proprium reetorem. Idem sacrosanctum Concilium de clericis generatim sarixit, ut tantum essent ordinati in bonum et utilitatem dioecesis et alicui ecclesiae incardinati sub dependentia P r °prii Episcopi, ut inibi suis fungantur muneribus. ' Acta Apostolicae Sediš. Commentariiim officiale. Romae, die 30. No- v embris 1910. Ann. II. vol. II. Nr. 22. pag. 911 sqq. •k 840 * »Quum nullus debeat ordinari, qui iudicio sui Episcopi non sit utilis ant necessarius suis ecclesiis, sancta Syn- odus . . statuit, ut nullus in posterum ordinetur, qui illi ecclesiae aut pio loco, pro cuius necessitate aut utilitate assumitur, non adscribatur, ubi suis fungatur muneribus nec incertis vagetur sedibus «. 1 Episcopo expresse interdi- ctum est, plus presbyteros ordinare, quam necessarii sunt. Ex adducta dispositione Tridentina fit, ut singuli clerici ex tacto ordinationis censeantur ineardinati dioe- cesi proprii Episcopi et sub eius dependentia exercere obligentur officia ecclesiaslica eique religiose obedire. Obligatio clericorum ad acceptanda officia, šibi ab Ordi- nario commissa, per se intelligitur. Clarissimus iuris doctor A. Bonal desuper haec ad- notat: »Id, scilicet dieta obligatio, constat tum ex iuris- dictione in foro externo, qua pollel Episcopus et quae stare nequit, quin subdili obtemperare teneantur, tum ex ipso ordinationis fine, quo elerieus sub ditione pro¬ prii Episcopi remanet, ut data occasione, illius ope Epi¬ scopi dioecesis utilitatibus vel necessitatibus provideant; tum ex ipsa obedientiae promissione in die ordinationis faeta, tum ex impossibilitate dioecesim gubernandi, si cuilibet clerico liceat, recusare munus, cui ab Episcopo praeponitur, tum denique ex strieto caritatis praecepto sacros ministros per se obligante fidelium necessitati subveniendi .« 2 Quae quum ita sint, non videtur posse dubitari, quin Episcopi inspeeto iure Tridentino valeant. sacerdotes suae dioecesis caeteroquin idoneos et liberos ab aliis officiis pastoralibus movere ac cogere ad assumendum pastorale munus, stante et urgente spiritnali dioecesis necessitate, et quidem comminatis poenis, quia secus dieta potestas in praxi inefficax evaderet . 3 Si ergo coope- ratores, amovibiles ad nutum Episcopi, a suo loco re- vocentur vel alio rnittantur, obsequium praestare tenentur. ' Sess. XXIII. cap. 16. ilc reformationo. — 1 A. Bonal, I)e Ilierarchia episcopali. (Institutiones canonicae. Tract IV. num. 106). — s C. 2. X. de maiorit- et obed. I, 33. — Benod. XIV. const. Etsi minimo de die 7. Febr. 1742. -k 841 * Huc spectant diversae decisiones dilaudatae Sacrae Congregationis, quibus recognoscitur in Episcopis facultas cogendi sacerdotes, etiam intentatis censuris, ad munus pastorale assumendum urgente necessitate et ad tempus pro prudenti arbitrio Episcopi. 1 Huiusmodi decreta edita sunt in causis Urbevetana die 10. Maii 1766, Tridentina die 18. Augusti 1860, Civitatis Castellanae 1862, in qui- bus datum est responsnm prouti in Naxien. diei 22. Au¬ gusti 1881 nimirum: Sacerdotes posse ab Episcopo com- pelli ad praestandum servitium, quod eiusdem ecclesiae ne- cessitas aut utilitas requirit. Recentius in causa Parmen. Circa clerum diei 17. la- nuarii 1886 ad dubium tertium formiter propositum: »Utrum sub eodem praecepto obedientiae et iisdem in¬ tentatis censuris possit Episcopus sacerdotes otiosos vel terme otiosos et sanitate suffultos compellere ad susci- piendam ecclesiarum curam, doneč illi fas sit providere pastorem,« respondit Sacra Congregatio: Affirmative, ur- gente necessitate et ad tempus. Episcopo Calvensi, die 28. Martii 1890 quaerenti, si possit obligare sacerdotes praecepto obedientiae sub gravi et c.um censura suspensionis a divinis et in divi- nis ad suscipiendum munus ecclesiasticum, a praeclara Gongregatione hoc prodiit rescriptum: Detur responsum ut in Parmen. diei /7. Ianuarii 1886 ad tertium dubium . 2 Anno 1884 Praestes Tolosanus Sacrae Congrega- tioni sequentia exposuit quaesita pro solutione: »Quum non raro accidat. ut sacerdotes, quibus cura amovibilis ecclesiarum . . commissa fuit, otii et facilioris vitae studio, muneri suo renunciare exoptent, cessione apud Ordinarium facta, etiam ante eius acceptationem, eo quod beneficia proprie dieta non tenent, relictis suis ecclesiis a d propria redeant, nnde contingit, non paucos sacer- b°tes vitam otiosam, adhuc viribus integros, degere tam bi urbe episcopali quam in potioribus dioeceseos civi- v, ' S. C. e. Tinen. de die 15. Mart. 1625; Amerina de die 8. Maii 1766. ipeentiores supra in contextu accuratiua allegantur. — 8 In ephemeride: Mo- ni tore ccclesiastico. Part. II. pag. 49. -K 842 » tatibus, non sine scandalo fidelium: interea plures pa- rochiales ecclesiae suis carent rectoribus, non sine magno religionis detrimento, eo quod Episcopns ob sacerdotum penuriam ipsis de parocho idoneo providere nequit. Quapropter orator qnaerit: 1. Utrum liceat prae- dictis sacerdotibus, eo quod beneficia veri nominis non teneant, a munere suo recedere, non obtenta prius Ordinarii ličentia. 2. An ex praecepto obedientiae, adhi- bitis si opus fuerit censuris, Episcopus ius babeat eos cogendi, ut in suo munere persistant, usquedum ipsis de idoneo successore providere valeat. 8. Utrum sub eodem praecepto iisdemque intentatis censuris facultatem babeat Episcopus sacerdotes viribus pollentes et ab aliis officiis liberos compellendi. ad earum ecclesiarum curam percipiendam, usque dum iJlis alio modo providere queat?« Sacra Concilii Congregatio die 9. Maii 1884 propo- sitis dubiis respondit: Ad l um Negative. Ad 2" m Affir¬ mative. Ad 8 um Affirmative . . . In causa Foroiulien. diei 81. Ianuarii 1891 propo- sito dubio: An et quomodo concedenda sit facultas co¬ gendi sub praecepto obedientiae, adhibitis etiarri si opus fuerit censuris, sacerdotes viribus pollentes et a quocum- que officio liberos ad curam animarum aliaque munera pro regimine animarum necessaria suscipienda in času: responsum fuit: Affirmative in terminis rescripti in Tolo- sana ad lertium, dummodo eaedem circumstantiae con- currant. Itaque iuxta praeallatas decisiones decernitur, quod Episcopi polleant nativo iure seu legitima potestate co¬ gendi etiam sub poenis congruentibus refractarios sacer¬ dotes idoneos et ab aliis sacris officiis vacuos ad accep- tandum temporanee pastorale munus. Digna et iusta causa adesse debet, ut animarum curio ličite in statum quiescentiae transeat. Tališ causa canonica deest, si sacerdos curam animarum dimittat, postquam šibi bonis huius saeculi bene et satis providit; aut eum taedet difficultatum curae pastoralis vel curae -t< 843 * quoad temporalia, beneficio annexa; aut aegre fert auc- torilatem ecclesiasticam; aut putat, ipsius merita a superio- ribus haud recte remunerari; aut inlirmitatem solum simulat; aut incassum laborare censet, quum grex omnes eius intentiones operationesque frustretur. Relate ad causas excusantes a sacerdotibus adduci solitas pro munere pastorali dimittendo aut declinando Sacra Congregatio animadvertit, ut sequitur. Quod pres- byteri ordinati sunt in bonurn dioecesis spirituale; hinc non proprium commodum sed animarum salutem eos ex- quirere oportet. Indubie adesse possunt in praxi gravia motiva, quae presbyteros eximant ab acceptatione mu- neris, uti adesse possunt pro iam commisso munere renunciando, ut male affecta valetudo, odium populi et alia huiusmodi. In his circumstantiis quum munus com- mittendum potius quam in utilitatem populi spiritualem vergat in dispendium, prudentia deposcit, ut presbyteri in tali conditione positi, non subiiciantur dieto oneri. Verum de valore harum causarum iudex esse debet Episcopus, qui prae oculis habere semper debet illud sublime principi um: Salus animarum suprema lex est. Ergo rationes propositae pro exoneratione a cura ani¬ marum acceptanda omnino sufficientes, graves, aequae, canonicae ac legitimae esse debent. Hisce praemissis additur resolutio, a Sacra Congre- gatione in ventilata hac causa faeta: »Eminentissimi Eatres Sacrae Congregationis Concilii in plenariis co- rnitiis habitis die 6. Augusti 1910 propositis ab Episcopo dubiis censuerunt: Affirmative, dummodo agatur de sacer¬ dotibus viribus pollentibus et ab aliis officiis liberis, et quoadusque Episcopus necessitatibus vacantium parochi- arum alio modo providere nequeat . . . Die autem 7. eius- dem mensis et anni Sanctissimus Dominus Noster, audita relatione infraseripti Secretarii, Eminentissimorurn Patrum r esolutionem approbare dignatus est. L -l g C. Gard. Gennari, Praefectus. Basilius Pompili, Secretarius.« m 844 h- Quoties ergo et quamdiu id exigat vera Ecclesiae necessitas ac nisi legitimum impedimentum excuset, suscipiendum est clericis ac fideliter implendum quod ipsis fuerit commissum ab Episcopo munus, ad quod obeun- duni ab eodem cogi possunt obedientiae praecepto adhi- bitisve, si oporteat, etiam censuris. Sapiens haecdecisio praeventive operabitur, intempo- raneasresignationes ac pensiones retardabit atque recrimi- nationibus repulsorum oratorum pensionis vias praeclu- det, in quantum adhuc habiles sunt ad adimplendum officium pastorale. In grassante magna penuria sacer- dotum, ubi adversarii ab omnibus mundi partibus pro- grediuntur, catholici nominis hostes in urnim conglo- bantur et ante portas stant, ad repugnandum istis con- gruenter omnes boni coeant,, omnes vires uniantur et unitae maneant oportet. Ne dimittatis ergo, fratres in Christo carissirni, ob qualemcumque causam cooperationem in vinea et in agro Domini, ne in vacuum gratiam Dei recepisse videamini! Pensionistae autem, si qui adhuc possint in cura ani- marum operari, rogentur, ut cum respectu ad sacerdotum paucitatem redeant ad munus, ad quod et propter quod sacros ordines susceperunt. In omnibus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros in multa patientia, in tribulationibus, in necessitatibus, in angustiis, in pltigis, in seditionibus, in longanimitate! (II. Gor. 6, 4 sqq). ■n 845 » Titulus quartus. De regimine ecclesiastico. čg^ ^H -hristus ascenclens in coelum nori abdicavit, se p°testate in terra, sed' remanet caput Ecclesiae principale. Iesus Christus est sacerdos in aeter- num, semper vivens ad interpellandum pro nobis, in- iluens in nos charismata gratiarum et potens per se- metipsum salvare accedentes ad Deum. Successorem non liabet, sed vicarium tantum. Verus Christi vicarius in terris pro regimine Eccle¬ siae, quae ul corpus visibile indiget rectore, qui videri, audiri et adiri possit., est Petrus isque solus est institu- tus ab lesu caput visibile totius Ecclesiae. Ipsi soli concessus est a Ghristo primatus non solum honoris et dignitatis, verum etiam potestatis et iurisdictionis. Et quia s. Petrus Rornae vixit ibique Ecclesiam fundavit obiitque, est Romanus Pontifex eius successor et tenet primatum in universarn Ecclesiam. In Ecclesia gubernanda et pascenda, perinde ut apostolorum principi Pontifex Romanus, apostolis Epi- scopi successerunt. A Špiritu Sancto posili sunt, ut sub supremo et universali Pastore et Doctore tamquam veri pastores assignatos šibi greges, singuli singulos, pasc.ant et regant. »Praeesse enim et consulere rebus, quae ad feligionem catholicam pertinent, Episcoporum est, quos Spiritus Sanctus posuit regere Ecclesiam Dei; caeteros f Idem et Benedictus PP. XIV. innitens praedicto de- creto Concilii Tridentini docet,, scribens: »Ad tramites idcirco eiusdem sanctae Svnodi usu receptum est, ut cuiusque parochialis ecclesiae vacatione concursus insti- tuatur, ut habita in eo de cuiuslibet aetate, moribus, doctrina et sufficientia soJIerti inquisitione, Episcopus eligat, quem caeteris magis idoneum iudicaverit .« 1 Sed etiam a saeculari potestate praescribitur, ut petitio ista nonnisi pro una tantum parochia expresse denominata proponatur . 2 b) Competitor in sua competitione patriam, dioecesirn, aetatern, scientiam linguarum, locum habitationis, locum et tempus studiorum nec non progressum in eisdem indicet , 3 quod apte lieri potest adnectendo litteris suppli- cibus testimonium nativitatis et suscepti baptismi atque testimonia studiorum. c) Apponatur testimonium de peracto cum bono successu.tentamine concursuali vel de obtentadispensatione a tali tentamine. »Competentia, quae non instructa repe- ritur obtenta liberatione, remittitur auctori «. 4 Ut litteris, quibus libellus supplex pro obtinendo beneficio curato princ.-episc. Ordinariatui substernitur, simul liberatio ab iterando examine concursuali petatur, admitti nullo modo potest. Tališ petitio separatim et mature proponatur addito testimofaio de peracto examine concur¬ suali, atque documentum de obtenta dispensatione libello supplici adiungatur. »Qui cupiunt ambire aliquod bene- ficium parochiale et obtinere liunc in finem liberationem ab examine scientilico, debent suum libellum supplicem Pro hac liberatione mio saltern mense ante termmum oonr cursus substernere princ.-episc. Ordinariatui .« 5 1 Jiencdicti XIV. constit. Cum illud semper de die 14. Dec. 1742. (San- ctissimi Domini Nostri Benedicti Papae XIV. constitutiones selectae. Homae, 1767. Pars I. pag. 92). — 2 Die Bittschriften um unbestimmte Pfarr-Benenzien sollen von den Ordinariaten gar nieht angenommen \verden, sondern von dem Kompetenten soli jederzeit nur um cine Pfrtlnde und z\var mit ausdrilcklicher Benennung derselben das Ansuchen gemacht werden. (Dr. J' r. Rieder, Handbuch oor k. k. Verordnungen liber geistliche Angelogenbeiten. VVien, 1H47. A lin .11. I' Pag. 101). - s Op. cit. alin. II. 5. pag. 101. - 4 Aetiones et constitutiones S)’nodi dioecesanae Lavantinae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Cap. JA I. P a g. 566. — 6 Op. et loco cit. -k 848 h- d) Dein competitor varia munia, quibus in cura animarum fungebatur, id est eorum speciem, locum et tempus in separata tabella consignet adiectis, in quan- tum fieri potest, decretis, quibus praedicta munia ipsi commissa surrt. e) Licet competitori provocare ad merita aliasque circumstantias, quas petitioni suae proficuas fore existima- verit earumque veritatem adnexis attestationibus fide dignis contirmare, attendat tamen, ne hac in re trans- grediatur fines modestiae. f) Qui, concursu pro pturibus beneficiis vacantibus indicto, dno vel plura eorum simul competere vult, quod vero non commendatur (lit. a), pro quolibet separatim libellum supplicem conficere eique omnia praedicta do- cumenta sive originalia sive eorum exempla rite con- firmata et probata adiungere debet. 1 Princ.-episc. Offi- cium non potest suscipere curarri transponendi ista do- cumenta ab uno libello supplici ad alterum. 2. Ad quemnam libellus supplex sit dirigendus, cogno- sci potest ex edicto, quo concursus pro vacante bene- ficio promulgatur. In dioecesi Lavantina libelli supplices pro beneficiis parochialibus, cuiuscumque fuerint patro- natus, ad princ.-episc. Ordinariatum transmittuntur adnexis litteris, quibus orator rogat, ut commendetur pro bene- ficio, quod ambit. Libellus supplex, qui ad patronum privatum diri- gitur, non est signandus signo rei publicae (kolek, Stempel); libelli supplicis pro beneficio curato, quod est patronatus publici, quaelibet plagula (pola, Bogen) signe- tur signo unius coronae, quodlibet autem documentum, tali libello supplici additum, nisi iarri signatura sit, ornetur signo triginta hellerorum. Litterae, quibus libellus supplex princ.-episc. Ordinariatui substernitur, tune solummodo signentur signo unius coronae, si eisdem adiacet libellus supplex ad patronum publieum. 2 1 Ioachim Bazanella, Manuale fiir das Seelsorgeamt. Trient, 1892. Pag. 572. — 2 I)r I. Helfert, Anleitung zum geistlichen Geschiiftsstil. 11. Aullage. \Vien, 1892. Pag. 110. -k 849 3. Libellus supplex iusto tempore proponatur. »Ambi- entes beneficium annunciatum oportet in praesignato termino libellos supplices dirigere ad reverendissimum Ordinariatum. Libelli porrecti post tempus definitum non respicientur.« 1 Anno 1910 sacerdotes dioecesani edocti sunt, diem, ad quem concursus pro beneficio vacante indicitur, non amplius computandum esse ad terminum competentiae praesignatum. Proinde libellorum supplicum, qui hac de- mum die et non saltern usque ad meridiem diei praece- dentis adprinc-episc. Ordinariatumperferuntur, inposterum ratio non habebitur. Hac ordinatione, cui in futurum ab- sque ulla exceptione stan dum erit, nemini infertur iniuria, quia pro quolibet beneficio vacante concursus sex septi- manarum indicitur. 2 4. Libelli supplices ad praepositum officium deca- nale dirigantur et ab hoc princ.-episc. Ordinariatui propo- uantur. 3 5. Quum nonnurnquam eveniat libellos supplices iam propositos revocari tempore, quo res iam publice agitur, unde variae et haud parvae difficultates oriuntur, non possumus, quin libere dicamus, talem agendi ratio- nem non esse commendabilem. Absque dubio nemini denegari potest facultas infor- mandi se de statu beneficii, quod ambire intendit. Quem in finem concursus indicitur per sex hebdomadas, quo ternporis .spatio quilibet satis deliberare potest, ne eum capti consilii postea poeniteat neve opus ei sit illud re- vocare. Possunt quoque supervenire circumstantiae, ob quas nompetens melius šibi prospiceret, si propositum suum ni ut ar et et supplicationem revocaret. Ubi tales dantur circumstantiae, utique nemini malam in partem impu- tabitur, si retrahat petitionem suam. 1 Aetiones et eonstitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marbargi, 1901. Cap LVI. pag. 567. — 2 Folium officiale dioecesis Lavantinae 1910. Nuni. IV. alin. 31. pag. 59. — 8 Gesta et statuta Synodi dioecesanae lavantinae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XIX. alin. 2. pag. 374 et 375. 54 . m 850 * Si quis autem sine legitima causa, v. gr. ut aliud beneticium interim vacuefactum ambiat, aut ex rationi- bus prius iam exsistentibus libellum supplicem revocat, •eiusmodi agendi ratio ansam praebet, ut in posterum com- petitionum ipsius non habeatur tališ ratio, qualis caete- Toquin haberi possit. Consimili modo omnino inconveniens est et admitti non potest agendi ratio, ut praesentatus ad aliquod bene- ticium parochiale, postquam princ.-episc. Officio iam indi- cavit, qua die et a quo ad beneficium istud canonice investiri velit, respectivis documentis rite exaratis ac sub- scriptis et non solum ipsi sed officiis quoque, ad quae pertinet,, iam transmissis, sententiam suam mutet atque ex eiusdem culpa omnia documenta revocari aut immu- tari debeant. State in Domino, soUiciti f semper circa custodiam « ordinis, ut ordo custodiat vos! Caput CLXXXVIII. De professione fidei emittenda deque iuramento contra errores modernistarum praestando. |ynodus dioecesana anno 1896 habita salutarem constitutionem de fide catholica servanda eiusque tuendae cura publicavit. Item Synodus anni 1906 de gravi boe negotio nova quaedam dedit statuta. 1 Sacra enim fides est humanae salutis initium omnisque vitae virtu- tum radix et fundamen ideoque inviolata, pura et in- tegra custodienda contraque cuncta peric.ula hodierni temporis munienda. Iluiusmodi pericula sunt: indijferentismus, qui omnes religiones aeque aestimat, etiamsi veritas nonnisi una est, ita et religio vera, Deo placens nonnisi una esse potest; porro falsa tolerantia religiosa erga acatholicos. 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Pagg. 197—203. — Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Pagg. 576—582. * 851 » Ecelesia quidem catholica deposcit a suis fidelibus cari- tatem erga het,erodoxos; attamen dogmata et iura eius intacta manere et ab omnibus respici oportet. Deinde hue spectat materialismus monisticus et pantheisticus, quo- rum alter praeter res visibiles nil exsistere autumat, quo omnis virtus, omnis vita moralis corruit; et alter Deum esse omnia putat, ita ut spiritus divinus substantia mundi sit. Consimili modo atheismus Deum omnino negat, quo- usque vix pagani progressi sunt, quia Doctore gentium testante invisibilia Dei .a creatura mundi per ea, quae fanta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque eius virtus et divinitas, ita ut sint inexcusabiles. (Rom. 1, 20). Variae sectae protestantismi in eo conveniunt, ut auctoritatem Ecclesiae prorsus negent. Nihil intentatum relinquunt aliqui protestantium coetus, ut quam pluri- mos ab Ecelesia romano-catholica abalienent, quod pa¬ ritet' sic dieti veteres catholici attentant. Inde apostasia ut aiunl a Roma novum genus proelii adversus unice salvificam Ecclesiam catholicam ortum est, de quo Syn- odi annorum 1903 et 1911 utilia dederunt consilia, sa- pientes statuerunt regulas. 1 Sanctae Ecclesiae syst,emata adversantia sunt so- cialismi democratici, qui negat quamlibet veritatem reli- giosam, quodlibet principium immateriale; liberalismi, qui libertatem rationis et voluntatis humanae a nulla auetoritate dependentem declarat; nationalismi moderni, qui religionem postponit. nationi et linguam supremam et ultimam legem esse sancit. Falsi nominis scientiae spernunt divinam revelatio- nem et in humano ingenio nimis confidunt, immo tidem considerant incompatibilem seu insociabilem cum scien- 1 • is. Cui errori band absimilis est catholicismus reforman- dus. Qui reformismus docet: Ecclesiam posse ac debere eum progressu, cum civilitate modo vigente sese recon- ciliare ac conformare. 1 Kcclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar¬ egi, 1904. Pagg. 220—235. — Operationes et constitutiones Synodi dioece- sanae Lavantinae anno 1911 congregatae. Marburgi, 1912. Pagg. 460—464. 54* m 852 » Inter remedia contra memorata fidei pericula solida potissimum numeratur fidelium institutio in tota religione catholica, speciatim in eis fidei capitibns, quae annotatis fidei erroribus opponuntur. De qua necessaria institutione tam in scholis tum in ecclesiis facienda praecedentes Synodi abunde tractaverunt. 1 Insimul subsidia ad fidem conservandam et propagandam suppeditata sunt, ut va- riae confraternitates, diversae sodalitates et societates, associationes et uniones pro bonis libris et foliis edendis. Sed sacra fides non solum remotione periculorum, verum etiam positiva confessione munitur. Quoniam igi- tur ore confessio fit ad salutem (Rom. 10, 10), praecepit Synodus dioecesana anni 1896, ut in omnibus parochiis religiose observetur prisca consuetudo illa eliciendi qua- vis Dominica post concionem actus fidei, spei et cari- tatis. Item praescripsit, ut puhlicam et sollemnem pro- fessionem fidei iuxta formam a Pio PP. IV. traditam cum adclitamento iussu Vaticani Concilii inserendo emittant a) promoti ad canonicatum et dignitatem in eccle- sia cathedrali, priusquam installentur, b) provisi de be- neficiis, quibus cura animarum coniuncta est, c) exami- natores synodales aut prosynodales, rectores seminario- rum, professores sacrae Theologiae, magistri institutionis religiosae in c. r. gymnasiis et generatim in scholis, quae ad ea iuxta communem sententiam proxime accedunt. Utrum vero alfi etiam sacerdotes, v. gr. qui in curia episcopali suo munere funguntur, professionem istam fidei emittere debeant, in singulis casibus Ordinarius decernet. Plaec statuta Concilium provinciale Salisburgi anno 1906 celebratum approbavit et insuper praecepit profes¬ sionem fidei d) concionatoribus et confessariis prima vice examinatis et approbatis, e) omnibus, qui beneficium etiam simplex obtinent, rectoribus curatis ad Ordinarii beneplacitum, f) haereticis, schismaticis et infidelibus in 1 Actiones et eonstitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 peractae. Marburgi, 1901. Pag. 171 sqq, 218sqq, 230sqq. - Synodus dioecesana Lavan- tina anno 1900 concita. Marburgi, 1907. Pag. 267 sqq, 296 sqq. -k 85B * sinum Ecclesiae catholicae revertentibus. Quoad haereti- cos recipiendos servetur instructio Sacrae Congregationis S. Officii de die 20. Iulii 1859; pro formula professionis lidei adhibeatur modus ibidem praescriptus. 1 Recent/ius de nostra re Sanctissimus Dominus noster Pius PP. X. graves tulit leges. In magna sua vigilantia et cura pro grege Dominico videbat et observabat, quam perniciosum semen indesinenter seminare inimicum ho- minum non solum in agro huius mundi, qui in maligno positus est, verum etiam in Ecclesia ipsa. Ne errores, qui longe sunt perniciosiores, si de disciplinis agitur sacris, si de sacra Scriptura interpretanda, si de fidei praecipuis mysteriis, de sacramentis, si de hierarchia divinitus instituta, in fidelium animis radices figant ac fidei puritatem et integritatem corrumpant, Pius PP. X. generali decreto Sacrae Romanae et universalis Inquisi- tionis Lamentabili sane exitu de die 3. Iulii 1907 sexa- ginta quinque errores in syllabum collectos reprobavit et proscripsit. Damnatae propositiones sunt praecipui er¬ rores reformismi vel modernismi. 2 Praeterea Summus Pontifex litteris encyclicis Pa- scendi Dominki gregis de die 8. Septembris 1907 falsas modernistarum doctrinas evidenter detexit aperteque pro- fligavit. Motu proprio Praestantia Scripturae Sacrae de die 18. Novembris 1907 addita est excommunicationis poena adversus contradictores, qui vim et efficacitatem adimere connituntur praeclaro decreto Lamentabili sane exitu et egregiis litteris encyclicis Pasceridi Dominki gregis. ‘ Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. l'ag. 102 et 103. — 1 Innumora fere opera in lu¬ cern prodierunt, quae dilucidarent errores et asseclas modernismi. Inter haec eminent: Dr. Franz Ileiner, Die Massregeln Pius X. gcgen den Modernismus nach der Enzyklika Pascendi vom 8. September 1907 in Verbindung mit dem Motuproprio vom 1. September 1910. Paderborn, 1910. — P. Reginald Schultes P-, Was beschworen wir im Modcrnisteneid? Mainz, 1911. — I. Marx, Der c-id wider den Modernismus und die Geschichtsforschung. Trier, 1911. — Simon AVebor, Theologie als freie Wissenschaft und die vahren Feinde wis- senschattlicher Freilieit. Freiburg, 1912. — E. Rosa S. I., II giuramento contra Sl' errori del modernismo. Roma, 1912. — Dr. Anton Gisler, Der Modernis- mus. Kolu, 1912. Pagg. 686. — I. Bessmer S. I., rhilosopbie und Theologie des Modernismus. Froiburg im Breisgau, 1912. ■k 854 >* Beatissimus Pater porro celebri Motu proprio Ha- crorum Aniistitum de die 1. Septembris 1910 salutares condidit leges ad modernismi pestiferi periculum penitus propulsandum. Insigne hoc documentum est veiuti quod- dam luminare, lucern diffundens supernam ad detegen- das ambages errorum modernistarurn diabolica astutia absconditos simulque aptissimum ad eos omnino ever- tendos. Insimul media ad infernales hostium impetus propulsandos praebet, uti est institutum censorum libro- rum edendorum 1 et consilium a vigilantia,, quod utrumque in dioecesi Lavantina adaptatum est. Praeter emissionem professionis fidei iuxta formulam Tridentino-Vaticanam faciendam iusiurandum secundum formulam Motui proprio adnexam singuli professores sacrae Theologiae et Magistri religionis anno ineunte praestare obligantur. Sacra Congregatio Consistorialis die 29. Decembris 1911 ad petitionem Austriae Ordinariorum diei 11. Novembris 1911 declaravit: Ubi ex usu in dioe- cesibus istis vigente professio fidei in initio anni scho- lastici non iteretur a magistris, ne locum quidem esse renovationi iuramenti vi constitutionis Sacrorum Anti- stiturn praestandi. 2 Idem praestare tenenlur clerici maioribus ordinibus initiandi, confessarii, conc.ionatores, parochi, eanonici, beneficiarii ante ineundam beneficii possessionem, offici- ales in curiis episcopalibus et ecclesiasticis tribunalibus, haud exceptis Vicario generali et iudicibus, item adlecti concionibus habendis per quadragesimae tempus, religio- sarum familiarum congregationumque moderatores et do- ctores, ante ineant officium. Dictae professionis fidei editique iurisiurandi docu- menta peculiaribus in tabulis apud curias episcopales ' Ad dubium, utrum Episcopus loči, in quo aliquis auctor eidem non subditus librum, a proprio Ordinario iam examinatum et prelo dignum iudi- catum, publici iuris facere desiderat, istius libri impressionem permittere pos- 8it, quin eum novae censurae subiicero debeat, Sacra Congregatio Indicis die 9. Maii 1912 respondendum censuit: atfirmative, apponendo iudicium Nihil ol>- stare censoris alterius dioecesis ab istius Ordinario šibi transmissum. — * Fo- lium officiale dioecesis Lav. 1912. Num. IV. alin. IG. pag. 77. 855 » adserventur. Iusiurandum violantes ad Sancti Officii tri¬ bunal deferendi sunt. Praesul Lavantinoram una cum Clero suae civitatis residentiališ in ecclesia s. Alovsio sacra die Dominico 4. Decembris 1910 praescriptam fidei professionem et praeceptum iusiurandum, tactis sanctis Evangeliis, reli- giose praestit.il. Subsecuta die 5. Decembris id peractum est in ecclesia cathedrali cum decanis foraneis, qui de¬ legati sunt, a Clero suorum districtuum idem rite excipere. Iniunctum boe officium sacrum etiam in 1'uturo iuxta regulas iam propositas ant proponendas ad amussim adimplebitur. Circa Motum proprium Sacrorum Antistitum nempe variae declarationes Sacrae Congregationis Con- sistorialis ad diversa dubia editae sunt die 25. Septem- bris 1910 et die 25. Octobris 1910. Vigore prioris de- clarationis inter alia affirmative responsum est ad cjuae- stiones, an praeseriptio Consilium vigilantiae altero quoque mense congregandi sit item striete intelligenda; an tamen ii, qui Consilium vigilantiae constituunt, si Jonge distent a civitate episcopali et legitime impediti sint; ab inter- veniendo, possint, adducta causa impedimenti, seripto transmittere relationem suam; porro an quotannis do- etores in seminariis teneantur textum, quem šibi quis- que in docendo proposuerit, vel traetandas quaestiones sive theses Episcopis exhibere; an ad Sanctum Officium sint deferendi non solum qui iusiurandum violaverint, sed etiam qui iurisiurandi formulam subseribere renuerint. 1 Vi alterius declarationis v. gr. sufficit unum iusiuran¬ dum illius, qui plura obtinet officia vel beneficia; Vi- c arius generalis delegari potest ab Episcopo, generali modo, ad iusiurandum excipiendum; sufficit, ut formula iuramenti ab uno recitata a caeteris singulis, iureiurando enrisso, ipsa subseribatur. Pro prima vice sufficiebat, ut Parocbi in locis, a residentia Episcopi dissitis, subsigna- rent. iuramenti formulam; in posterum vero parocbi te- n entur ad iuramentum praestandum coram eo, a quo beneficii possessionem obtinebunt. Novi beneficiarii debent 1 Folium officiale dioec. Lavant. 1910. Num. XI. alin. 92, pag. 158 et. 159. -e< 856 >f subscribere formulam tum professionis lidei Umi iuris- iurandi. 1 Sacra Congregatio Consistorialis die 17. Decem- bris 1910 declaravit. alumnos religiosos maioribus ordi- nibus initiandos teneri dare iusiurandum a laudato Motu proprio praescriptum coram Episcopo ordines conferente el documenta iurisiurandi dati adservanda esse in tabu- lario Ordinarij. qui iusiurandum recepit. 2 Tenore decreti, a Sacra Congregatione Consistoriali die 1. Martii 1911 editi. professio fidei in posterum emittencla est ante adeptam possessionem beneticii, el vi decreti die 24. Martii 1911 publicati requiritur, ut iura- mentum emittatur ante ineundum sacrum subdiaconatus ordinem salvo Ordinarii iure, i 11 ud denuo exigendi ante collationern singulorum sacrorum ordinum, si ex cjualibet causa necessarium vel ulile ducat. 3 Mediis praedictis pie adhibitis lidei conservatio el propagatio promovetur. Nos špiritu ex fide spem, iustitiae exspectamus. Nam in Christo Jem valel tantum fide, s, quae per earitatem operatur. (Gal. 5, 5. 6). Caput CLXXXIX. De parochorum amotione administrativa seu oeco- nomica ab officio et beneficio curato. e parochorum amotione administrativa a pastorali munere Synodus Lavantina anno 1906 convocata propriam edidit constitutionem, in qua reperitur axioma: JSacerdotes in benejiciis curatis eonstituuntur , ut operam et laborem valuti animarum procurandae emu fructu im- pendant. Salus enim animarum suprema in Ecclesia lex esse debet, Qui ergo parochiae administrandae praeficitur, qua proprius eiusdem rector slabilis in ea esse debel, 1 Folium officiale dioccesis Lavant. 1910. Num. XII. aliu. 100. pag. 169. — 8 Folium officiale dioecesis Lavant. 1911. Num. II. alin. 7. pag. 27 et 28. — 3 Idem. Num. VIII. alin. 09. pag. 162. — Idem. Num. IX. alin. 87. pag. 177. •k 857 » quod tamen non impedit, quominus ab ea removeri queat sive criminali iudicio sive administrativo modo.' 1 Veterem liane iuris doctrinam recentius Sacra Con- gregatio Consistorialis per clarum, in bonum Episcopo- rum ac curionnm cedens decretum Maxima cura die 20. Augusti 1910 plene confirmavit nec non normam procedendi in hoc negotio praecise stabilivit. Dehinc haec iuris causa mnltifariam multisque modis a viris iuris peritis ventilata et traetata est.. 2 Dilaudatum de amotione administrativa ah ofjicio et henefieio curato decretum sonat, ut sequitur. »MaKima cura semper Ecclesiae l'uit, ut christiano populo praeessent et animarum saluti prospicerent selecti e sacerdotum numero viri, qui vitae integritate ni tereni et cum fructu suis muniis fungerentur. Quamvis autem, ut hi reetores quae paroeciae utilia aut necessaria esse iudicarent alaeriore possent animo suscipere soluti metu, ne ab Ordinario amoverentur pro lubitu, praeseriptum generatim fuerit, ut stabiles in suo oflicio permanerent; nihilominus, quia stabilitas haec in salutem est inducta fidelium, idcirco sapienti consilio cautum est, ut eadem non sic urgeatur, ut in perniciem potius ipsorum cedat. Quapropter, si quis scelestus creditum šibi gregem destruat magis quam aedificet, is debet, iuxla anliquissi- mum el constantem Ecclesiae morem, quantum fas est, 1 De parochorum inamovibilium remotione via administrativa, involuntaria translatione et pensione. (Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 faeta. Marburgi, 1907. Pagg. 582—593). — 1 Franciscu* Boriero, Processus discipli¬ nam theoretico-practicus pro amotione administrativa parochorum. Patavii, 1910. Typis seminarii episc. Adnexa sunt formularia pro praxi. Pagg. 64. - Sac. Fel. M. Capello, I)e administrativa amotione parochorum seu commentarium in decretum Maxima cura. Romae, 1911. Pagg. 125. — Josef Schmelcher, I)as Dekret der S. Congr. Consist. de amotione administrativa ab oificio et benehcio curato. Mit einem Kommentar versehen. Paderborn, 1911. Pagg. 37. —- Dr. Priimmer O. Pr., Das neue Dekret iiber die Versetzung der Pfarrer. (lheolo- gisch-praktiche Quartalschrift. Linz, 1911. Fasc. I. pag. 13 sqq). — Dr. Sta- nislaus R. von \Vysocki, Das Dekret Maxima cura iiber die administrative Amotion der Pfarrer. (Arcliiv filr Katholisches Kircbenreclit. Mainz, 1911. Ff tsc. I. pagg. 18—64). — Prof. Hilling, Die Amtsenthebung der Pfarrer im Verwaltungswege. Mainz, 1911. — Versetzung des Pfarrers (remotio oecono- ^ica) auf administrativem Wcg 0 . (Arcliiv liir Katholisches lvirchenrecht. Mainz, J911. Fasc. III. pagg. 497—502). -k 858 >* instituto iudicio de crimine, beneficio pri vari, hoc esi a parochiali munere abduci. Quod si, vi canonici iuris, criminali iudicio ac poenali destitutioni non sit locus; parochus autem bac illave de causa, etiam culpa semota, utile ministerium in paroecia non gerat vel gerere ne- queat, aut torte sua ibi praesentia noxius evadat; alia suppetunt remedia ad animarum saluti consulendum. In his potissimum est parochi amotio, quae oeconomica seu disciplinaris vulgo dicitur et nullo iudiciali apparatu, sed administrativo modo decernitur, nec parochi poenam pro- positam habet, sed utilitatem fidelium. Salus enim populi suprema lex est: et parochi ministerium fuit in Ecclesia institutum, non in commodum eius, cui committitur, sed in eorum salutem, pro cjuibus confertur. Verum, quum de hac amotione canonicae leges haud plane certae perspicuaeque viderentur, coetus Consul- torum et Eminentissimorum Patrum ecclesiastico codici conficiendo praepositus, rem seorsim ac repetito studio tractandam suscepit; collatisque consiliis, censuit formam quandam accuratiorem esse statuendam, qua gravis haec ecclesiasticae disciplinae pars regeretur. Quae studia quum Sanctissimus D. N. Pius PP. X. et vidisset et pro- basset, quo tutius in re tanti momenti procederet, sen- tentiam quoque sacrae huius Gongregationis Consistorialis exquirendam duxit. Qua excepta et probata, ut Ecclesia posset, nulla interiecta mora, novae huius disciplinae beneficio frui, decretum per liane S. Congregationem edi iussit, quo novae normae de amotione administrativa ab officio vel beneficio curato statutae promulgarentur eaedemque canonicam legem pro universa Ecclesia con- stituerent, omnibus ad quos spectat rite religioseque servandam. Hae autem normae hisce, qui sequuntur, canonibus continentur. 1. De causis a d amotio ne m requisitis. Can. 1. Causae, ob quas parochus administrativo modo amoveri potest, hae sunt: ■k 859 » 1. Insania, a qua ex peritorum sententia perfecte et sine relabendi periculo sanus fieri non posse videatur; aut ob quam parochi existimatio et auctoritas, etiamsi convaluerit, eam penes populum fecerit iacturam, ut noxium iudicetur eumdem in officio retinere. 2. Imperitia et ignorantia, quae paroeciae rectorem imparem reddat suis sacris officiis. 8. Surditas, caecitas et alia quaelibet aniinae et corporis infirmitas, quae necessariis curae animarum officiis imparem in perpetuum vel etiam per diuturnum tempus sacerdotem reddant, nisi huic incommodo per coadiutorem vel vicarium occurri congrue possit. 4. Odium plebis, quamvis iniustum et non univer- sale, dummodo tale sit, quod utile parochi ministerium impediat, et prudenter praevideatur brevi non esse ces- saturum. 5. Bonae aestimationis amissio penes probos et graves viros, sive haec procedat ex inhonesta aut su- specta vivendi ratione parochi, vel ex alia eius noxia, vel etiam ex antiquo eiusdem crimine, quod nuper de- , tectum ob praescriptionem poena plecti amplius non possit; sive procedat ex facto et culpa familiarum et consanguineorum, quibuscum parochus vivit, nisi per eorum discessum bonae parochi famae sit satis provisum. 6. Crimen, quod, quamvis actu occultum, mox pu- blicum cum magna populi offensione fieri posse prudenti Ordinarii iudicio praevideatur. 7. Noxia rerum temporalium administratio cum gravi ecclesiae aut beneficii damno; quoties huic malo remedium afferri nequeat auferendo administrationem parocho aut <'dio modo, et aliunde parochus spirituale ministerium utiliter exerceat. 8. Neglectio officiorum parochialium post unam et alteram monitionem perseverans et in re gravis momenti, ul in sacramentorum administratione, in necessaria infir- puorum adsistentia, in catechismi et evangelij explicatione, 'u residentiae observantia. -k 860 h- 9. Inobedientia praeceptis Ordinarii post unam et alteram monitionem et in re gravis momenti, ceu cavendi a familiaritate cum aliqua persona vel familia, curandi debitam custodiam et munditiem domus Dei, modum adhibendi in taxarum parochialium exactione et similium. Monitio, de qua superius sub extremo duplici numero, ut peremptoria sit et proximae amotionis praenuncia, fieri ab Ordinario debet, non paterno dumtaxat more, verbo- tenus et clam omnibus; sed ita ut de eadem in actis Curiae legitime constet. II. De modo procedendi In generali. Can. 2. § 1. Modus deveniendi ad amotionem ad¬ ministrativam hic est: ut ante omnia parochus invitetur ad renunciandum: si renuat, gradus fiat ad amotionis decretum: si recursum contra amotionis decretum inter- ponat, procedatur ad revisionem actorum et ad praece- dentis decreti confirmationem. § 2. In quo procedendi gradu regulae infra statutae ita servandae sunt, ut, si violentur in iis, quae substan- tiam attingunt, amotio ipsa nulla et irrita evadat. III. De personis ad amotionem decernendaffl n e c e s s a r i i s. Can. 8. § 1. In invitatione parocho facienda, ut re- nunciet, et in amotionis decreto ferendo Ordinarius, ut legitime agat, non potest ipse solus procedere; sed debet inter examinatores, de* quibus statuit sacra Tridentina Synodus cap. XVIII. sess. XXIV. de reform ,, duos šibi sociare et eorum consensum requirere in omnibus actibus, pro quibus hic expresse exigitur: in caeteris vero con- silium. § 2. In revisione autem decreti amotionis, quoties haec necessaria evadat, duos parochos consultores assumat, quorum consensum vel consilium requiret, eodem modo ac in § superiore de examinatoribus dictum est. Can. 4. Examinatoribus et parochis consultoribus eligendis lex in posterum ubilibet servanda haec esto: m 861 >* § 1. Si Synodus habeatur, in ea iuxta receptas normas eligendi erunt tot numero, quot Ordinarius pru- denti suo iudicio necessarios iudicaverit. § 2. Examinatoribus et parochis consultoribus, medio tempore inter unam et aliam Synodum demortuis vel alia ratione a munere cessantibus, alios prosynodales Ordinarius substituet de consensu Capituli cathedralis, et, hoc deficiente, de consensu consultorum dioecesa- norum. § 3. Quae regula servetur quoque in examinatoribus et parochis consultoribus eligendis, quoties Synodus non habeatur. § 4. Examinatores et consultores sive in Synodo, sive extra Synodum electi, post quinquennium a sua no- minatione vel etiam prius, adveniente nova Synodo, officio cadunt. Possunt tamen, servatis de iure servandis, denuo eligi. § 5. Removeri ab Ordinario durante quinquennio nequeunt, nisi ex gravi causa et de consensu Capituli cathedralis vel consultorum dioecesanorum. Can. 5. § 1. Examinatores et parochi consultores, ab Ordinario in causa amotionis assumendi, non quilibet erunt, sed duo seniores ratione electionis, et in pari electione seniores ratione sacerdotii, vel hac deficiente, ratione aetatis. § 2. Qui inter eos ob causam in iure recognitam suspecti evidenter appareant. possunt ab Ordinario, ante¬ nam rem tractandam suscipiat, excludi. Ob eamdem causam parochus potest contra ipsos excipere, curn pri- *num in causa veniat. § 3. Alterutro vel utroque ex cluobus prioribus exami- natoribus vel consultoribus impedito vel excluso, tertius v el quartus eodem ordine assumetur. Can. 6. § 1. Quoties in canonibus, qui sequuntur, ex presse dicitur, Ordinario procedendum esse de exa- cainatorum vej consultorum consensu, ipse debet per se creta suffragia rem dirimere, et ea sententia probata quae duo saltem suffragia favorabilia tulerit. •k 862 >f § 2. Quoties vero Ordinarius de consilio examina- torum vel consultorum procedere potest, satis est, ut eos audiat, nec ulla obligatione tenetur ad eorum votum, ■quamvis concors, accedendi. § 3. In utroque času de consequentibus ex scrutinio scripta relatio fiat ef ab omnibus subsignetur. Can. 7. § 1. Examinatores et consultores debent sub gravi, dato iureiurando, servare secretum officii circa omnia, quae ratione sui muneris noverint, et maxime ■circa documenta secreta, disceptationes in consilio ha- bitas, suffragiorum numerum et rationes. § 2. Si contra fecerint, non solum a munere exa- minatoris et consultoris amovendi erunt, sed alia etiam -condigna poena ab Ordinario pro culpae gravitate, ser- vatis servandis, mulctari poterunt; ac praeterea obligatione tenentur sarciendi damna, si quae fuerint inde secuta. IV. De invitatione ad renunciandum. Can. 8. Quoties itaque, pro prudenti Ordinarij iu- dicio, videatur parochus incidisse in unam ex causis superius in can. 1 recensitis, ipse Ordinarius duos exa- minatores a iure statutos convocabit, omnia eis patefaciet, de veritate et gravitate causae cum eis disceptabit, ut statuatur, sitne locus form ali invitationi parochi ad re- nunciandum. Can. 9. § 1. Formalis haec invitatio semper prae- mittenda est, ant,equam ad amotionis decretum deveniatur, nisi agatur de insania, vel quoties invitandi modus non suppetat, ut si parochus lateat. § 2. Decernenda autem est de examinatorum con- sensu. Can. 10. § 1. Invitatio scripto facienda generatirn est. Potest tamen aliquando, si tutius et expeditius vide¬ atur, verbis fieri ab ipso Ordinario, vel ab eius delegato, adsistente aliquo sacerdote, qui actuarii munere fungatur ac de ipsa invitatione documentum redigat in actis curiae .servandum. -k 868 >f § 2. Una cum invitatione ad renunciandum debent vel scripto vel verbis, ut supra, parocho patefieri causae seu ratio, ob quam invitatio fit, argumenta, quibus ratio ipsa innititur, servatis tamen debitis cautelis, de quibus in mn. 11 examinatorum suffragium postulatum et impe- tralum. § 3. Si agatur de occulto delicto, et invitatio ad renunciandum scripto fiat, causa alicjua dumtaxat ge- neralis nuncianda est; ratio autem in specie cum argu- mentis, quibus delicti veritas comprobatur, ab Ordinario verbis dumtaxat est explicanda, adsistente uno exami- natorum, qui actuarii munere fungatur, et cum cautelis ut supra. § 4. Denique sive scripto sive voce invitatio fiat, admonendus parochus est, nisi intra decem dies ab accepta invitatione aut renunciationem exhibuerit aut efficacibus argumentis causas ad amotionem invocatas falsas esse demonstraverit, ad amotionis decretum esse deveniendum. Can. 11. § 1. In communicandis argumentis, quibus comprobatur veritas causae ad renunciationem obtinendam adductae, caveatur, ne nomina patefiant recurrentium vel testium, si ii secretum petierint, aut, etiamsi secretum non petierint, si ex adiunctis praevideatur eos vexationibus lacile expositum iri. S 2. Item relationes ac documenta, quae sine peri- culo magnae populi offensionis, rixarum vel querelarum Palam proferri non possunt, scripto ne patefiant; immo ue verbis quidem, nisi cauto omnino, ne memorata incommoda eveniant. Can. 12. Fas autem parocho est, invitatione cum assignato temporis limite accepta, dilationem ad delibe- ^andum vel ad defensionem parandam postulare. Quam Crdinarius potest iusta de causa, cum examinatorum consensu, et modo id non cedat in detrimentum anima- r Um, ad alios decem vel viginti dies concedere. Can. 13. § 1. Si parochus invitationi šibi factae assentiri et paroecia se abdicare statuat,, renunciationem ■H 864 >*■ edere potest etiam sub conditione, dummodo haec ab Ordinario legitime acceptari possit et acceptetur. § 2. Fas autem parocho renuncianti est, loco causae ab Ordinario invocatae aliam ad renunciandum allegare šibi minus molestam vel gravem, dummodo vera et ho- nesta sit, e. g. ut obsequatur Ordinarii desideriis. § 8. Renunciatione secuta et ab Ordinario accep- tata, Ordinarius beneficium vel officium vacans ex re¬ nunciatione declaret. V. De amotionis decreto. Can. 14. § 1. Si parochus intra utile tempus nec renunciationem emittat nec dilationem postulet nec causas ad amotionem invocatas oppugnet, Ordinarius, postquam constiterit invilationem ad renunciandum, rite factam, parocho innotuisse, neque ipsum quominus re- spondeat legitime impeditum fuisse, procedat ad amolio- nis decretum, servatis regulis, quae in sequentibus ca- nonibus statuuntur. § 2. Si vero non constet de superius indicatis duo- bus adiunetis, Ordinarius opportune provideat, aut iterans parocho invitationem ad renunciandum, aut eidem proro- gans tempus utile ad respondendum. Can. 15. § 1. Si parochus oppugnare velit causas ad amotionem decernendam invocatas, debet intra utile tempus scripto deducere iura sua, allegationibus ad boe unum directis, ut causam, ob quam renunciatio petitur, impugnet et evertat. § 2. Potest etiam ad aliquod faetum vel assertum, quod sua intersit, comprobandum duos vel tres testes proponere et ut examinentur postulare. § 3. Ordinarii tamen est cum examinatorum con- sensu eos vel aliquot ipsorum, si idonei sint et eorum examen necessarium videatur, admittere et excutere; vel etiam, si causa amotionis liqueat et testium examen inutile et ad moraš neetendas petitum appareat, excluderc. § 4. Quod si, allegationibus exhibitis, dubium ex- oriatur, quod diluere oporteat, ut tuto procedi liceat, Ordi- -k 865 * narii erit cum examinatorum consilio, etiam parocho non postulante, testes, qui necessarii videantur, inducere et parochum ipsurn, si opus sit, interrogare. Can. 16. § 1. In examine testium, sive ex officio sive rogante parocho inductorum, ea dumtaxat serventur, quae necessaria sint ad veritatem in tuto ponendam, quolibet iudiciali apparatu et reprobationibus testium exclusis. § 2. Eadem regula in interrogatione parochi, si locum habeat, servetur. Can. 17. § 1. Si parochus intersit et documenta ac nomina testium ipsi patebant, ipsiusmet erit, si possit ac velit, contra ea quae afferuntur excipere. § 2. Quando vero parochus iuxta can. 9 invitari nequeat ad iura sua deducenda, aut quando iuxta can. 11 testium nomina et aliqua documenta ei manifestari ne- queant, ipse Ordinarius curas et industrias omnes adhi- beat (seu diligentias, ut vulgo dicitur, peragat), ut de documentorum valore et de testium bde iustum iudicium beri possit. Can. 18. § 1. Ad renunciationem et amotionem impediendam nefas parocho est turbas ciere, publicas subscriptiones in sui favorem promovere, populum ser- monibus aut scriptis excit,are aliaque agere, quae legiti- mum iurisdictionis ecclesiasticae exercitium impedire possunt: secus, iuxta prudens Ordinarii iudicium, pro gravitate culpae puniatur. § 2. Insuper cum agatur de re ad consulendum animarum bono directa et administrativo modo resol- venda, parochus, nisi legitime impeditus sit, debet ipse t per se, excluso aliorum interventu, adstare. Si autem impeditus sit, potest probum aliquem sacerdotem šibi benevisum et ab Ordinario acceptatum procuratorem suum constituere. Can. 19. § 1. Omnibus expletis, quae ad iustam parochi tuitionem pertinent, de amotionis decreto ab Ordinario cum examinatoribus discutiendum est, et per . secreta suffragia iuxta praescripta in can. 6 res est de- bnienda. 55 m 866 >#- § 2. Suffragium autem pro amotione nemo dare debet, nisi šibi certo constet, causam parocho denuncia- tam vere adesse eamque legitimam. Can. 20. § 1. Si conclusio sit pro amotione, de¬ cretum ab Ordinario edi debet, quo generatim statuatur ratione boni animarum parochum amoveri. Propria autem et peculiaris amotionis causa exprimi potest pro pru- denti Ordinarii iudicio, si id expediat et absque incom- modis liceat. Mentio tamen semper facienda erit de invi- tatione facta ad renunciandum, de exhibitis a parocho allegationibus ac de requisito et obtento examinatorum suffragio. § 2. Decretum indicendum est sacerdoti; sed pro- mulgari non debet, nisi elapso tempore utili ad interpo- nendum recursum. Can. 21. Si conclusio non sit pro amotione, certior ea de re faciendus est parochus. Ordinarius autem ne omittat addere monitiones, salutaria consilia et prae- cepta, quae pro casuum diversitate opportuna aut neces- saria videantur: de quibus maxima ratio habenda erit, si denuo de illius sacerdotis amotione res futura sit. VI. De actorum revisione. Can. 22. § 1. Contra decretum amotionis datur dum- taxat recursus ad eumdem Ordinarimn pro revisione actorum coram novo consilio, quod Ordinario et duobus parochis consultoribus constat iuxta § 2. can. 8. § 2. Recursus interponendus est intra decem dies ab indicto decreto: nec remedium datur contra lapsum fatalium, nisi parochus probet, se vi maiori impeditum a recursu fuisse; de qua re videre debet Ordinarius cum examinatoribus, quorum consensus requiritur. Can. 26. Interposito recursu, dantur parocho adhuc decem dies ad novas allegationes producendas, iisdem servatis regulis, quae superius in discussione coram exami- natoribus statutac sunt, salva dispositione § 4. can. seq. Can. 24. § 1. Consultores, convenientes cum Ordi¬ nario, de duobus tantum videre debent, utrum in actibus -k 867 >3- praecedentibus vitia formae in ea irrepserint, quae rei substantiam attingant, et utrum adducta amotionis ratio sit fundamento destituta. § 2. Ad hunc finem omnia superius acta et adducta exaniinare debent atque perpendere. § 8. Possunt etiam ex officio ad illa duo memo- rala discussionis capita in tuto ponenda exquirere et percontari de rebus, quas necessario cognoscendas putent, auditis etiam, si opus sit, novis testibus. § 4. Parochus tamen ius non habet exigendi, ut novi testes inducantur et examinentur; nec ut šibi dila- tiones ulteriores ad deducenda sua iura concedantur. Can. 25. § 1. Admissio vel reiectio recursus maiore suffragiorum numero est decernenda. § 2. Adversus huius consilii resolutionem non datur locus ulteriori expostulationi. VII. De amoti provisione. Can. 26. § 1. Sacerdoti, ex facta šibi invitatione renuncianti aut administrativo modo a paroecia amoto, Ordinarius pro viribus consulat, aut per translationem ad aliam paroeciam aut per assignationem alicuius ecclesiastici officii aut per pensionem aliquam, prout casus ferat et adiuncta permittant. § 2. In provisionis assignatione Ordinarius exami- natores vel parochos consultores, si usque ad eos causa pervenerit, audire ne omittat. Can. 27. § 1. Paroeciam Ordinarius ne assignet, • nisi dignus idoneusque ad eam regendam sit sacerdos; proponere autem eidem potest paroeciam pariš, inferio- ris aut etiam superioris ordinis, prout aequitas et pru- dentia videantur exigere. § 2. Si agatur de pensione, hanc Ordinarius ne assignet nisi servatis de iure servandis. § 8. In pari conditione, renuncianti magis favendum ni provisione est quam amoto. 55 * * 868 >f Can. 28. § 1. Negotium de provisione sacerdotis potest Ordinarius reservare post expletam causam amoti- onis, et generatim quam citius expediendum. § 2. Sed potest etiam in ipsa invitatione ad renun- ciandum vel separatis litteris, pendente amotionis negotio, vel in ipso amotionis decreto provisionem hanc propo- nere et indicare, si expediens iudicaverit. § 3. In quolibet času quaestio de provisione futura sacerdotis non debet commisceri cum quaestione prae- senti de amotione a paroecia; neque illa hanc impedire aut remorari, si bonum animamm exigat, ut expediatur. Can. 29. § 1. Sacerdos, qui renunciavit aut a bene- ticio vel officio amotus fuit, debet quamprimum liberam relinquere paroecialem domum et omnia, quae ad paroe- ciam pertinent, eius oeconomo regulariter tradere. lit si moraš illegitime nectat, potest ecclesiasticis sanctioni- bus ad id cogi. § 2. Quod si agatur de infirmo, Ordinarius eidem permittat usum etiam exclusivum, ubi sit opus, paroecia- lium aedium, usque dum possit pro prudenti eiusdem Ordinarii iudicio commode alio transferri. Interim vero novus paroeciae rector aliquam aliam temporariam habi- tationem in paroecia šibi comparari curet. VIII. De iis, qui huic legi subiacent. Can. 30. Superius constitutis regulis — adamussim applicandis iis omnibus, qui paroeciam, quovis titulo, ut proprii eius rectores obtinent, sive nuncupentur vicarii perpetui, sive desservants, sive alio quolibet nomine — locus non est, quoties paroecia committatur curae ali- cuius sacerdotis qua oeconomi temporalis vel vicarii ad tempus, sive ob infirmitatem parochi sive ob vacationem beneficii, aut ob aliam similem causam. Can. 31. § 1. Si parochus in ius rapiatur ut reus criminis, pendente criminali iudicio sive coram ecclesia- stica sive coram civili potestate, locus non datur admini- strativae illius amotioni; sed exspectandus esl exilns iudicii. m 869 >* § 2. Interim tamen si agatur de eri mi ne, quod infa- miam faeti inducat, Ordinarius parochum prohibere potest, quominus curam animarum exerceat ac temporalem admi- nistrationem beneficii gerat: ea vero munia cum congrua fructuum assignatione vicario aliive a se eligendo com- mittat. § 3. Iudicio antem criminali finito, locus erit resti- tutioni parochi vel eius administrativae amotioni vel canonicae destitutioni, prout iustitia exigat et adiuncta ferant. Can. 32. Ordinarii nomine pro omnibus, quae in hoc titulo statmmtur, non venit Vicarius Generalis, nisi speciali mandato ad hoc sit munitus. * * * lis autem cito exsequendis, quae in hoc decreto statuuntur, Sanctissimus Dominus Noster mandat, ut omnes et singuli Ordinarii quamprimum parochos aliquot consultores iuxta praeseripta can. 4 constituant. Quod vero ad examinatores attinet, si hi in dioecesi, sive in Synodo sive extra Synodum electi, habeantur, statuit, ut, de cathedralis capituli vel consultorum dioecesanorum consilio, aut eos in ofticio confirmare (hac tamen lege, ut post quinquennium a munere cešsent) aut ad novam examinatorum electionem, servata regula can. 4, deve- nire possint, prout prudentia et adiuncta suaserint. Defi- cientibus vero in dioecesi examinatoribus, ad eorurn electionem, servatis superius statutis, sine mora deveniant. Praesentibus valituris, contrariis quibusvis non ob- stantibus. Datum Romae, die 20. Augusti 1910. ..o C. Card. De Lat, Secretarius. J ' ' ‘ ■ Scipio Tecchi, Adsessor .« 1 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Ilomae, die 31. Au¬ gusti 1910. An. II. vol. II. Num. 16. pagg. 636—648.— Quum nonnulli Ordinarii 9uaedam dubia circa vim et interpretationem decroti Maxima cura proposue- ri nt, Sacra Congr. Consist. die 3. Octobris 1910 necessarias dedit declarati- oaes. (Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Romae, die 10. Novem- bris 1910. An. II. vol. II. Num. 21. pag. 864 sq). — Pius X. Dekret uber die * 870 * Ad normam canonum 1—4 praeallati decreti in Synodo Nostra anno 1911 congregata propositi et electi, approbati et promulgati sunt examinatorefi synodales et parochi consultores pro revisione decreti amotionis ad- ministrativae ab officio et beneficio cnrato atque cuncti inramento devincti snnt. * 1 Hicce modus emittendi iuramentum in Synodo valet probabiliter pro examinatoribus synodalibus promoven- dorum ad beneficia curata. At circa modum, tempus ac tenorem iurisiurandi ab examinatoribus synodalibus et parochis consultoribus praestandi, quum adhibeantur ad videndas causas amotionis parochorum iuxta decretum Maxima čuva, Sacra Congregatio Consistorii die 15. Fe- bruarii 1912 statuit, ut in posterum examinatores syno- dales et parochi consultores, qui Episcopo sociantur in amotionis decreto ferendo vel in eiusdem decreti revisi¬ one, singulis vicibus in prima sessione sub poena nulli- tatis actorum iusiurandum, prout in formula ad boe prae- seripta, praestare teneantur. Formula adhibenda. Ego N. N. examinator (vel pa- rochus consultor) synodalis (vel prosynodalis) spondeo, voveo ac iuro, munus et officium mihi demandatum me lideliter, quaque humana affectione postposita, et sin- cere, quantum in me est, exsecuturum; secretum oflicii circa omnia, quae ratione mei muneris noverim, et maxime circa documenta secreta, disceptationes in con- silio habitas, suffragiorum numerum et rationes religiose servaturum: nec quidquam prorsus occasione huius officii etiam sub specie doni oblatum nec ante nec post recep¬ turam. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evan- gelia, quae meis manibus tango. 2 Praeallata Sacrae Congregationis Consistorialis de- cisio in Guria episcopali Lavantina adamussim obser- Entfernung der Pfarrer von Amt und Pfriinden auf dem Ver\valtungswege. Maxima cura semper. 20. August 1910. Autorisierte Ausgabo. Lat. und deutscher Text. Herder in Freiburg. 1 Operationes et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1911 congre- gatae. Marburgi, 1912. Pagg. 128—181; 158—163. — 2 Acta Apostolicao Se¬ diš. Commentarium officiale. Romae, die 29. Februarii 1912. An. IV. vol. IV. Num. 4, pag. 141 et 142. 4< 871 > vabitur, doneč fors vira obtinnerit canon: In Synodo nominentur examinatores Cleri et parochi consultores, propositi ab Episcopo, approbati a Synodo, qni in ipsa Synodo vel postea in manibus Episcopi insiurandum edant de munere fideliter exercendo, quavis humana affectione postposita. Praenotato ergo modo procedetur in casibus amotio- nis administrativae curionum animarum, cogente iustitia et necessitudine. Quod ut fiat perraro, det Deus! Verum- tamen indignum est, uti habet Pii PP. X. epistola, ad Archiepiscopum Caracensem Ioannem Bapt. Castro de instauranda Cleri disciplina missa die 8. Decembris 1910, rudem esse aut non satis a doctrina instructum sacer- dotem, qui erudire alios ad salutem debeat; longe vere indignius, qui apud populum magisterium exerceat christi- anarum virtutum, ipsum haerere in caeno vitiorum . . . Omnino praestat, nullum alicubi adesse sacerdotem, qui curam animarum gerat, quam adesse eiusmodi, qui vitae perversitate offendens pestem ac perniciem christianae plebi pro salute paret. 1 Potestas Dei minister est: vindex in iram ei, qui malum ogit, (Rom. 18, 4). Caput CLXXXX. De clericis suspectis deque iudicio in notorio. ^^airimen concubinatus clericorum inter gravissima debeta iuris poenalis ecclesiastici refertur. Quod' crimen, ut effectus perniciosi in populo fideli evitentur, fiuam primum removeri et puniri debet. Propterea Ec- desia quoad clericos concubinarios processum ordina- rium non semper requirit, sed etiam iudicium in notorio admittit. 1. Quia per processum aut faetum aliquod aut cir- ( 'umstantiae faeti erui debent, ita ut de ipsis omnino 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Romae, die 15. Ianu- 1912. An. IV. vol. IV. Xum. 1. pag. 25 et 26. 872 » constet, hinc inquisitio processualis necessaria non est, si de criminibus, quae notoria sunt, agitur. Quae enim facta notoria sunt, ut nota supponuntur. In rebus poenalibus notorietas iuris et notorietas facti considerari debent. Ad priorein refertur confessio accu- sati coram indice, facta sive ante inquisitionem sive in ipsa inquisitione. Si accusatus coram iudice vel etiam extraiudicialiter scripto vel coram testibus scienter, li- bere et sponte factum, de quo agitur, confitetur, ulterior processus in re non exigitur. Idem obtinet, si notorietas data est, id est, si actus poenalis coram tot, testibus idoneis et liabilibus vel co- ram officialibus potestatis publicae loco puhlico et in aprico factus est, ut nulla tergiversatione celari queat. De notorietate utique constare debet. In utroque času iudex statim ad sententiam feren- dam procedere potest, nam »quae manifesta sunt, iu- diciarium ordinem non requirunt .« 1 In sententia noto¬ rietas exprimenda est. Relate ad poenam dimetiendam respectus habeatur ad circumstantias externas, quae culpam, respective poenam, in času dato aggravant vel imminuunt, et quas iudexin sententia condemnatoria exprimat. Quem in finem ante condemnationem casus incidentes proponi possunt v. gr. investigatio delinquentis ratione imputabilitatis p er rei peritos. Etiam ipse convictus, si postulat, audiatur. In re autem omnis inquisitio exclusa est, si de no¬ torietate constat, et iudex poenam a iure pro delicto, de quo agitur, praescriptam statim inlligere potest. Sen¬ tentia lata illico in rem iudicatam transit, et condemnatus contra ipsam nonnisi querelam rmllitatis interponere valet v. gr. per probationem deficientis imputabilitatis tempore facti commissi, vel quod alius defectus essen- tialis e. gr. applicatio falsae, iuri canonico contrariae, dis- positionis poenalis sententiam invalidam reddit. In unico boe času condemnato recursum contra sententiam interponere licet, videlicet si poenam iusto 1 c. 14. C. 2. q. 1. — Cfr. c. 21. X. II. 24. M 873 graviorem existimet, vel si ipsa quoad gravitatem cum dispositionibus iuris canonici non concordet. Iudicium autem ecclesiasticum, qnamvis hic proce- dendi modus abrogatus non sit, eo nonnisi magna cum eircumspectione utatur. Magis namque in hoc quoque času commendatur processus ordinarius, qui his in ad- iunctis relate ad probationem summarie absolvitur. Si vero modus procedendi ex notorio adoptatur, de notorietate facti omnino constare debet, respective no- torietas facti iudicialiter probanda est, culpa delinquentis religiose ponderanda et. poena iusta canonicis legibus convenienter determinanda. Delinquentem quoque ordi- narie audiri et ad defensionem admitti oportebit. 1 2. Contra clericos concubinarios contumaces poe- nae, praesertim censurae, usque ad excommunicationem statutae erant. 2 Concilium vero Tridentinum quoad huius- modi delinquentes sequentia praescripsit: 3 a) Simplices beneficiati, qui concubinas aut alias mulieres, de quibus possit haberi suspicio, in dorno vel extra detinere aut cum iis ullam consuetudinem habere audeant, statim moneantur, ut ab iis se abstineant, re¬ spective eas dimittant. De cohabitatione et conversatione habituali sacer- dotis cum femina, in dorno vel extra, constare debet, sicut etiam de eo, ipsam ex illis esse, de quibus possit haberi suspicio, ita ut ex conversatione et cohabitatione fundata suspicio vel iure merito scandalum in populo exsistat vel oriri possit. Haec a testibus fide dignis, prae- sertirn a sacerdotibus eiusdem loči vel vicinitatis, probari debent. Si de his certo constat, sacerdos moneatur, ut con- versationem cum persona suspecta statim abrumpat ab eaque abstineat, respective iliani e dorno subito intra sta- lul,um terminum brevem dimittat. Monitio in decreto mo- nitorio Episcopi ut prima declaretur. 1 Archiv fttr katli. Kirclienrecht. Mainz, 1910. Fasc. IV. pag. 700 sq. a Totus tituluB 2. X. III. — 8 Sess. XXV. cap. 14. de reformatione. — Sess. XXI. cap. 6. de reform. 874 * Quod si post hanc monitionem beneficiatus a tali persona non abstinuerit, tertia parte fructuum, obven- tionum ac proventuum ipso facto est privatus. Si sacerdos intra terminum determinatum monitioni non obsecundat, et si de hac inobedientia constat, sive ipse boe confitetur sive alii id probant e. gr. decanus vel alii sacerdotes, absque mora altera monitio eiusdem tenoris ut prima sequatur cum adnotatione, ut si huic monitioni non paruerit, non tantum fructus omnes et proventus suorum beneticiorum et pensiones eo ipso amittat, verum etiam a beneticiorum ipsorum admini- stratione suspendatur. Cui monitioni si beneficiatus non obediverit, et si de hac inobedientia post terminum praeterlapsum constet, tertia monitio emitienda est cum comminatione, ut si buic non paruerit, beneficiis, portionibus, ofticiis et pensionibus quibuscumque ecclesiasticis privetur. Si haec. quoque monitio effectum non habuit, Episcopus constito de inobedientia sine processu canonico eum privare potest beneficiis, portionibus, ofticiis et pensionibus qui- buscumque ecclesiasticis et eum inhabilem et indignum quibuscumque honoribus, dignitatibus, beneficiis atque ofticiis reddere. Delinquens contra sententiam Episcopi appellationem interponere nequit, immo inobedientia perseverante Epi¬ scopus ipsum excommunicare valet. b) Sacerdotes, qui beneficium non habent, post moni¬ tionem triplicem sine effectu detrudantur vel in domum demeritorum vel in monasterium, suspendantur ab ordi- nibus, dimittantur e servitio ecclesiae et inhabiles et indigni quibuscumque ofticiis ecclesiasticis declarentur. Monitiones, sicut in primo času, personales sunt et peremptoriae. Si habitatio sacerdotis ignoratur, monitio etiam edictalis vel puhlica e. gr. in folio officiali dioecesano fieri potest. Quodsi delinquens intra terminum statutum non apparet, incurritur poena post sententiam dedara- toriam. * 875 * Fructus amissi fabricae ecclesiae aut cuidam pio- loco ex arbitri o Episcopi applicentur. Poenae privationis beneficii et inhabiJitatis ferendae sententiae siint et nonnisi post terminum peremptorium per sententiam condemnatoriam imponi possunt. Si post intermissum consortium in idem crimen sacerdotes relapsi fuerint, gladio excommunicationis. plecti possunt; sed haec quoque censura ferendae sen¬ tentiae est et per sententiam tantum iudicialem indigi debet. c) Severiora, ut res ipsa postulat, statuit Concilium Tridentinum quoad parockos. Parochi enim, postquam praemoniti sunt, ab Epi- scopo coerceantur et castigentur poenis arbitrariis, veluti suspensione vel privatione partis fructuum, ut resipiscant. Si adhuc incorrigibiles in sua nequitia perseverant, eos beneficiis iuxta sacrorum canonum constitutiones, ex- emptione et appellatione quacumque remota, Episcopi pri- vandi facultatem habent. Hinc privatio decerni potest post factas monitiones sine iudiciali probatione, sed causa summarie cognita, ut constet de crimine. Hic procedendi modus idem est, quem Concilium Tridentinum Episcopis concedit, videlicet ut procedant sme strepitu et figura iudicii et sola facti veritate inspecta. 1 Exsec,utio sententiae, non obstante appellatione inter- posita, statim beri potest. Tališ recursus nonnisi vim devolutivam, non suspensivam habet, idest, sententia in- lerim, non habito respectu ad appellationem, exsecutioni datur. Animadvertendum tamen est, Episcopum sententiam exsecutioni necessario dare non debere; sed licet ipsi ob appellationem factam exsecutionem differre, praesertim si directe ad Sedem Apostolicam recurritur, quibus in ca- sibus usus est, ut sententia iudicis inferioris in suspenso man e at. 1 Sess. XXV. cap. 14. de reform. -K 876 >*• Crimen concubinatus, etiamsi nostris temporibus ra- rius occurrat qnam tempore Concilii Tridentini, valde deplorabile est eiusdemcfue suspicio in sacerdote plebi, praecipue laicis cultis, magnum scandalum parat et an- sam praebet calumniis in statum sacerdotalem et in Ec- clesiam. Propterea poena suspensionis vel celeris remo- tionis ab officio hoc in času semper locum habet. Interventione enim ex parte Curiae episcopalis, tem¬ pore opportuno 1'acta, saepe casus tristes sacerdotum praecaveri possunt, si proxima occasio e domo sacerdotis sine mora removetur. Multae animae salvantur et haud pauca scandala evitantur, si hac in re gravissima statim et serio modo proceditur. Monemus ergo omnes, quibus quidquam curae vel oflicii incumbit, 1 praesertim decanos, oculos Episcopi, et parochos, eiusdem adiutores et cooperatores, ne nimis mites sint in hoc capite disciplinae ecclesiaslicae, sed tristes huiusmodi casus, emendatione frustra ten- tata, absque mora ad Curiam episcopalem deferant, ut medela ipsis afferatur. 2 Feci iudicium et iustitiam: non tradas me calumni- antibus me. (Ps. 18, 121). Caput CLXXXXI. De praescriptione delictorum in causis criminalibus (cum additamento de appellationibus et inhibitioni- bus concedendis vel denegandis). apiti proxime praecedenti claram Sacrae Congre- gationis Episcoporum et Regularium instructionem de praescriptione delictorum in causis criminalibus cle- ricorum de die 22. Martii 1898 adiungimus. Eiusdem textus tenorem habet subsequentem. 1 Ecclesiao Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Mar- Iturgi, 1904. Pag. 892. § 65. — * Archiv fiir Katholisches Kirchenrecht. Mainz, 1910. Fasc. IV. pagg. 697—699. 877 » Ulustrissime et Revme Domine uti Frater! Litterae Amplitudinis Tuae, die 16. Iunii 1894 da- tae ad obtinendam authenticam solutionem nonnullorum dubiorum circa praescriptionem delictorum carnis in causis criminalibus clericorum, remissae fuerunt ad hanc Sacram Congregationem Negotiis et Consultationibus Epi- scoporum et Regularium praepositam, ad boe, ut ea, qua ipsa pollet, competentia in re criminali clericorum, quid in proposita quaestione sentiendum, decerneret. Omnibus sednlo perpensis, Emi Patres in comitiis ha- bitis die 4. Martii 1898 haec retinenda censuerunt: Tra- Jatitii scilicet iuris esse, in causis criminalibus ecclesia- sticis locum habere praescriptionem, et quidem ne- dum quando iudex procedit ad instantiam privati accu- satoris, sed et quando ad vindictam puhlicam seu ex officio inquirit; huius vero praeseriptionis eum proprium effectum esse, ut šolam perimat actionem poenalem, si- quidem per accusatum seu inquisitum aut per eius pro- curatorem expresse de praeseriptione in iudicio oppo- situm fuerit. Exinde taci le est deprehendere, integrum tum ac- cusandi tum inquirendi ius manere, usquedum expresse non opponatur praeseriptio, et omnino tenere iudicium, si eadem opposita minime fuerit. Quod si in iudicium praeseriptio deducta fuerit et legitima recognoscatur, tune perimit quidem actionem criminalem, at non civilem, quae forte ex eodem de- licto promanat; et hinc, non obstante praeseriptione, reum manere obnoxium omnibus effectibus canonieis non cri¬ minalibus ex patrato delieto provenientibus, manifesti iuris est. Immo licet praeseriptione actio poenalis exsfin- guatur, non tamen tollitur exceptio, quae perpetuo ma- net, iuxta iuris effatum: »Temporalia ad agendum, per- petua sunt ad excipiendum«; ideoque delictum illud, etsi praeseriptum, potest reo semper opponi per modum exceptionis, eique obest, si ad ecclesiasticas provisiones conourrere vedet. -k 878 » Quod autem spectat ad tempus necessarium ad di¬ etam praescriptionem inducendam, regula generalis est, actionem iniuriarum spatio unius anni, crimen peculatus -et debeta carnis spatio quinque annorum, caetera vero crimina spatio viginti annorum a die commissi delicti ■continuorum praescribi. Verumtamen si agatur de delictis, quae successiva sunt et permanentia, in his nul la prae- scriptio locum habet nisi a die cessantis delicti; quem- admodum si delictum fuerit totaliter occultum, prae¬ scriptionem non a die commissi criminis, sed a die scientiae accusatoris vel inquisitoris currere placet. Illud demum haud praetereundum est, quod crimi- nibus raptus, stupri per vim illati et adulterii cum in¬ cestu coniuncti nonnisi lapsu viginti annorum praescri- batur; criminibus vero suppositi partus, parricidii, assas- sinii, laesae maiestatis, duelli, falsae monetae, apostata- tus, haeresis, simoniae, concussionis, abortus et sodo- miae, nullo umquam tempore praescribatur, sed perpetuo horum criminum rei, dum vivunt, accusari et inquiri possunt. Quibus omnibus SSmo Domino Nostro relatis in audientia, habita ab infrascripto Cardinali Praefecto die 21. Martii an. 1898, Sanctitas Sua sententiam Eminen- tissimorum Patrum adprobare dignata est. Haec significanda habui Amplit.udini Tuae, cui fausta et prospera omnia a Deo adprecor. Romae, die 22. Martii 1898. r . o Seraph. Gard. VannutelH, Praef. ' ' A. Trombetta, Secret. 1 1 Commentator quidam theodiscus ad superius allatam instructionem Iiaec adnotat: I)as vorstebende Dekret der Congr. Epp. et Reg.regelt die Verjahrung in Kriminalsachen der Geistlichen. P^s betrifft nur die Strafverfolgung (nicht auch die Strafvollstreckung) und stellt als leitendes Prinzip hin, dass die Verjabrung in kirchlichen Kriminalsachen iiberkommenen Recbtes sei. Ausdrilcklicb wird erkliirt, dass die Verjahrung nur auf die actio poenali s also den Strafprozess und eventuelle Bestrafung Anvvendung finde, dagegen von anderen Nachteilen, insbesondere Zurticksetzung bei Pfriindenbewerbung nicbt schiitze. Die Ver- jiihrung beginnt mit dem Tage der Begebung, bei einem Verbrechen mit fort- gesetzten Handlungen mit dem Tage der letzten Deliktsliandlung, bei einem ganz geheimen Vergehen erst mit dem Tage, wo es zur Kenntnis des An- kliigers oder Inquisitors gelangt ist. Die Verjahrung schliesst die Strafverfol- * 879 * Praeallato decreto subiungimus celebrem, ad quam in iudiciis ecclesiasticis toties provocari solet, Benedicti XIV. constitutionem Ad rnilitantis Ecclesiae de appella- tionibus et inhibitionibus concedendis vel denegandis, datam III. Kal. Apr. 1742. Sub namero 37 notissimae instructionis pro eccle¬ siasticis Curiis quoad modum procedendi oeconomice in causis disciplinaribus et criminalibus clericorum de die 11. Iunii 1880 legitur: »Pro apellatione servantur nor- mae, statutae a constitutione Ad rnilitantis s. m. Bened. XIV. 30. Martii 1742 aliaeque emanatae ab hac S. Con- gregatione decreto 18. Dec. 1835 et littera circulari die 1. Aug. 1851.« 1 Benedictus Episcopus Servus Servorum Dei. Ad p erpetuam rei memoriam. Ad rnilitantis Ecclesiae regimen nullo meritorum Nostrorum suflragio, sed imperscrutabilis consilii altitudine evocati, inter graves curas, quas assidue pro Nostro munere sustinemus, postrema illa non est, in quam totis viribus Nobis incumbendum esse ducimus, ut graves nimium, diuturnae nulloque umquam tempore intermis- sae Episcoporum aliorumque ordinariatu iurisdictionem liabentium querelae, adversus inaiora Tribunalia atque illa etiam Nostrae Eo- manae Curiae propositae, tandem compescantur. § 1. Intimo siquidem animi Nostri rnoerore, cum in minoribus adliuc essemus, iamdiu intelleximus, plerosque locorum Ordinarios conqueri, sensim abusum irrepsisse, quod ad malitiosam pctentiunt suggestionem a Patriarchis, Metropolitanis, 8anctae Sediš a latere Legatis et divcrsis dictae Eomanae Curiae iudicibus inhibitiones sine delectu causae et rei, de qua agitur, examine passim conce- gung nicht. schleclitbin aus, sondern gibt nur die-Einrede der Verjiihrung, die ausdriicklich zu machen ist. Da offenbar der Angeschuldigte den Eintritt der Verjiihrung und mitbin auch zu beweisen hat, dass der Inquisitor oder An- kbiger das Vergeben zum bestimmton Zeitpunkte gelcannt hat, scheint sich dieses ganzc Institut nur auf solche Vergelien zu beziehen, bei denen eine ac- cusatio eingereicht oder die Sache sonstwie dem biseboflichen Offizial bekanut gcworden, dieser aber aus irgend einem Grande entweder von der Strafver- tolgang abgesehen oder ein eroffneter Prozess zu keinem Resultat gefiihrt hat. Bie Verjahrnngsfristen sind im Dekrete 1, 5 und 20 Jahre. Fiir eine gewisse KJasse von Verbrechen wird die Verjiihrung iiberhaupt ganz ausgesehlossen. (Arehiv fiir katholisches Kirchenrecht. Mainz, 1898. Tom. 78. pagg. 516—518). — Aeta et constitut.iones Concilii provinciae Salisburgensis anno 1896 cole- brati. Salisburgi, 1910, Pagg. 341—343. 1 Actioncs et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 institutae. Marburgi, 1901. Pag. 544. m 880 * (lantur. Et quamvis in more positum sit, dictas inhibitiones inde- bite expeditas pro eausae meritis revocari et aboleri; remedium tamen inflicto vulneri non satis esse dicunt, cuni interea oporteat Episcopos aliosque inferiores iudices, in ipso eausarum et iudiciorum cursu, otiosos immorari, ius suum iudicialiter asserere et vindicare et ad continendos in offieio populos gravia saepe incommoda et dispendia subire. § 2. E contrario Nobis quoque, dum etiam in minoribus essemus, superiorum iudicum responsiones audire contigit, asse- rentium, memoratas querelas inanes esse, nec ulli innixas funda- mento, utpote ex hac unica re causam et originem habentes, quod inferioribus grave est obedientiae ac subieetionis iugum erga maiora Tribunalia, ipsisque nimis displicet, šibi subditis appellationis bene- ficio succurri. § 3. Porro cum facile haec dissidia componi et suecrescentia litium semina avelli possint; si, quae a sacra Tridentina >Synodo, ab apostolicis constitutionibus et Congregationum decretis provide sancita sunt, debitae executioni mandentur: Nos idcirco ad conser- vandam Ecclesiae disciplinam restituendamque Tribunalibus formam eisdem canonicis legibus consentaneam, pro credito Nobis Apostoli- cae servitutis Offieio, opportune duximus consulendum. § 4. Inhaerentes itaque decretis eiusdem sacri Concilii nec- non Congregationis Episcoporum et Regularium, inssu et appro- batione rec. mera. Clementis PP. VIII. Praedecessoris Nostri alias editis die XVI. Octobris MDC; itemque aliis Congregationis parti- cularis, iussu pariter et approbatione fel. rec. Urbani PP. VIII. simi- Jiter Praedecessoris Nostri promulgatis die V. Septembris MDCXXVI eorumque declarationibus nuper superadditis a piae meni. Benedicto XIII. etiam Praedecessore Nostro in appendice Concilii Romani; aliisque Apostolicis constitutionibus, hac de re alias editis et inno- vatis, et praesertim constitutioni piae mem. Gregorii XV., quae incipit lnscrutabili sub Datum Romae apud Sanctum Petnim anno incarnationis Dominicae MDCXXII. nonis Februarii. § 5. Districte praecipimus et mandamus, ne deinceps ab executione decretorum dieti sac. Concilii Tridentini in omnibus illis causis et negotiis, in quibus executio huiusmodi Kpiscojiis et locorum Ordinariis, etiam uti Sediš Apostolicae Delegatis, ab eodem sacro Concilio vel dictis Apostolicis constitutionibus, appellatione vel inhibitione quacumque postposita, eommissa est, appellatio aliqua in Tribunalibus praedictis reci]iiatur, vel inhibitiones, citationes generales vel speciales, cum Commissione inserta, inonitoria et alia huiusmodi, per quae dietorum decretorum executio retardetur ant processus ad ulteriora in eadein executione suspendatur aut impe- diatur, quoquo modo concedantur. 881 » § 6. Itaque a quibuscumque mandatis, prohibitionibus, pro- visionibus et statutis tam in visitatione qnam extra, pro divino cultu conservando et augendo et praesertim cirea ea, quae obser- vanda et evitanda sunt in eelebratione Missae aut alio quovis modo respiciunt executionem deereti sac. Concilii sesa. 21. de reform, cap. 8. et sess. 22. in decret. de observ. et evit. in cele- brat. Miss. § 7. Item a decretis cogentibus clericos tam saeculares quam regulares, etiam monachos et exemptos, ad publicas processiones, servata tamen forma eonstitutionis san. mem. Pii V., quae incipit Et si Mendicantium, prout etiam a decretis et provisionibus super praecedentia inter personas ecclesiasticas tam saeculares quam regu¬ lares in eisdem proeessionibus, vel associatione defunctorum, dela- tione umbellae et huiusmodi: Necnon super observatione censu- rarum, etiam episeopalium, et festorum dioecesis, iuxta dispositio- nem eiusdem sacri Concilii sess. 25. de regular. cap. 12. et cap. 13. § 8. Item in omnibus iis, quae ad curam animarum et sacra- mentorum administrationem quoquo modo pertinent, et praesertim adversus monitiones, censuras aut alias provisiones, per quas parochi aut alii curam animarum exercentes, diebus saltem Dominieis et festis sollemnibus plebes šibi commissas salutaribus verbis pascere compelluntur, docendo ea, quae ad salutem necessaria sunt, iuxta decretum sacri Concilii sess. 5. de reform, cap. 2. § 9. Item adversus deputationem Vicariorum etiam perpetu- orum curn assignatione congruae, per quos cura animarum exer- ceatur, quoties plura beneticia curata ex dispensatione Apostolica ab aliquo obtineantur; vel quoties eadem beneiicia curata cathe- dralibus, collegiatis seu aliis ecclesiis vel monasteriis, beneficiis seu Collegiis aut piis locis quibuscumque perpetuo unita et annexa reperiuntur, iuxta praescriptum dieti sacri Concilii sess. 7. de reform, cap. 5. et cap. 7 et iuxta Constitutionem san. mem. Pii V., quae incipit Ad exequendum. § 10. Itern adversus visitationem beneficiorum curatorum, ut supra, perpetuo unitorum nec non quarumcumque ecclesiarum quo- modolibet exemptarum, prout etiam adversus decreta et provisiones ab Ordinario capiendas, ut quae in eis reparatione indigent, repa- rentur, et cura animarum, si qua illis imminet, aliisque debitis obsequiis minime defraudentur, iuxta dispositionem sacri Concilii eadem sess. 7. de reform, cap. 8. et sess. 21. cap. 7. § 11. Item a decretis seu mandatis, per quae Episeopi, etiam 'iti Apostolieae Sediš Delegati, in ecclesiis parochialibus aut baptis- Mialibus, in quibus populus ita numerosus est, ut unus rector non possit suffieere ecclesiastieis sacramentis ministrandis et cultui di¬ vino peragendo, eogant rectores vel alios, ad quos portinet, šibi tot sacerdotes ad hoc munus adiungere, quot sufficiant ad sacra- 56 * 882 * menta exhibenda et enltum divinum celebrandum: Aut etiam in- vitis rectoribus procedant ad constitutionem novarum parochiarum, cum assignatione competentis portionis, vibi ob locorum distantiam sive difficultatem parochiani sine magno ineommodo ad percipi- enda sacramenta et divina Offieia audienda accedere non possunt, vel denique propter paupertatein et in caeteris casibus a iure per- missis deveniant ad uniones perpetuas aliorum beneficiorum sim- plicium, non tamen regularium, iuxta dispositionem sacri Concilii sess. 21. de reform, cap. 4. et cap. 5. et sess. 24. similiter de reform, cap. 13. § 12. Item a deputatione Coadiutorum aut Vicariorum pro tempore vel aliis provisionibus ab Episcopo capiendis, etiam tam- quam Apostolicae Sediš Delegato, quando illiterati et imperiti parochialium ecclesiarum rectores sacris minus apti sunt officiis, cum assignatione partis fructuum pro sufficienti illorum victu: Nec non a suspensione atque etiam a privatione illorum, qui tur- piter et scandalose vivunt et, postquam praemoniti sunt, in sua nequitia incorrigibiles perseverant, iuxta praescriptum eiusdem Concilii d. sess. 21. de reform, cap. 6. § 13. Item a translatione beneficiorum simplicium, etiam iurispatronatus, ex ecclesiis, quae vetustate vel alias collapsae sint et ob eorum inopiam nequeant instaurari, vocatis iis, quorum interest, in matrices aut alias ecclesias cum omnibus emolumentis et oneri- bus; prout etiam a decretis cogentibus patronos, rectores, benefi- ciatos aut parochianos sive populum ad refeetionem et instauratio- nem ecclesiarum parochialium servata forma sacri Concilii d. sess. 21. cap. 7. § 14. Item a censuris, sequestratione et subtractione fructuum aut aliis quibuscumque provisionibus pro cogendis ad residentiam parochis caeterisque omnibus, quibus cura animarum incumbit, iuxta decretum eiusdem sacri Concilii sess. 23. de reform, cap. 1. § 15. Item a denegatione, revocatione, suspensione vel re- strictione et limitatione fiacultatis audiendi confessiones, respectu eorum, qui parochiale beneficium non obtinent, etiam si fuerint regulares, pro excipiendis confessionibus saecularium, iuxta ordi- nationem sacri Concilii sess. 23. cap. 15. et 1’raedecessorum No- strorum constitutiones ac praecipue illam fel. rec. Clementis X., quae incipit Superna. § 16. Item in illis civitatibus aut locis, ubi vel parochiales ccclesiae certos non habent fines, nec earum rectores proprium populUm, quem regant, sed promiscue petentibus sacramenta ad- mistrant, vel etiam nullae sunt parochiales, a divisione seu di- inctione parochiarum earumque ordinatione sive institutione in titulum perpetuum iuxta decretum sacri Concilii sess. 24. de reform, cap. 13. 883 * § 17. Item a deputatione Vicarii vel Oeconomi, cum assi- gnatione congruae, pro tempore, quo vacat eeclesia parochialis: Prout etiam ab indictione eoncursus, relatione examinatorum, necnon praeelectione et provisione Episcopi in eodem concursu iuxta defi- nitionem sacri Concilii eadem sess. 24. de reform, cap. 18. § 18. Item a mandatis seu decretis inhibentibus praedicatio- nem vel publicas lectiones ant coercentibus vel punientibus quos- cumque, etiam exemptos tam saeculares quam regulares, qui in alienis ecclesiis, quae suorum ordinum non sunt, absque Episcopi licentia, et in ecclesiis suis ant suorum ordinum, non petita illius benedictione, aut ipso contradicente, praedieare praesumpserint; iuxta decretum sacri Concilii sess. 5. de reform, cap. 2. et sess. 24. similiter de reform, cap. 4., et constitutionem piae mem. Gregorii XV., quae incipit Inscrutabili § fin. una cum declarationibus con- tentis in constit. Clementis PF. X., quae incipit Superna. § 19. Et generaliter in omnibus iis, quae pertinent ad curam animarum et rectam sacramentorum administrationem, adversus visitationem, correctionem, coercitionem et quascumque aliaš pro- visiones Episcopi dioecesani, etiain quoad exemptos, sive saeculares sive Regulares, J iuxta laudatam constitutionem Gregorii XV., quae incipit Inscrutabili. § 20. Item adversus quascumque provisiones et decreta pro conservanda aut restituenda clausura sanctimonialium aut pro cor- rectione seu punitione eorum, qui circa personas intra monasteria degentes aut circa clausuram vel circa bonorum administrationem deliquerint. Prout etiam ab examine pro approbatione vel repro- batione confessarioram sive regularium sive saecularium, quomodo- cumque exemptorum, et tam ordinariorum quam extraordinariorum, pro excipiendis confessionibus monialium etiam Regularibus subiec- tarum. ltideinque a decretis vel aliis quibiiscurnque provisionibus cogentibus Administratores, sive saeculares sive regulares quomodo- libet exempt,os, ad reddendam singulis annis rationem bonorum ad monasteria sanctimonialium huiusmodi jiertinentium: Ac demum a quibuscumque decretis super amotione capellanorum, sacristarum et aliorum quorumcumque officialium et ministrorum, tam saecu¬ larium quam regularium, ipsis monialibus vel eorum ecclesiis in- servientium, iuxta dispositionem sacri Concilii sess. 25. de regular. et monial. cap 5. cap. 9. et cap. 10., servata tamen, quoad regu¬ lares et exemptos, forma praedictae constitutionis rec. mem. Gre¬ gorii XV., quae incipit Inscrutabili. § 21. Item adversus pastoralem visitationem dioecesis, et praesertim monasteriorum, commendatorum, abbatiarum, prioratuum et praepositurarum, in quibus non viget regularis observantia nec non Beneficiorum, tam curatorum quam non curatorum, saecularium et regularium qualitercumque commendatorum, etiam exeraptorum : 56 * ■h 884 >f Prout etiam ab executione eorum, quae in ipsa visitatione man¬ data, decreta aut iudieata fuerint. Nec non similiter a quibuscum- que decretis, provisionibus, etiam extra visitationem, pro conser- vatione vel reparatione ecclesiasticae disciplinae, quoad vitam, moreš et honestatem quoramcumque clerieoram, luxum, commes- sationes, choreas, lusus, crimina et saecularia negotia fugienda atque evitanda; iuxta plura decreta dieti sacri Concilii et prae- sertim sess. 6. de reform, cap. 4. sess. 13. cap. 1. sess. 14. cap. 4. sess. 21. cap. 8. sess. 22. cap. 1. et cap. 8. et sess. 24. cap. 10., ad formam tamen decretorum sac. Congr. Episcoporum de mandata san. mem. Clementis Vin. editorum Ann. MDC. § 22. Item a decretis cogentibus praesentatos, eleetos vel nominatos a quibusvis ecclesiasticis personis, etiam Nostris et Sediš Apostolicae Nunciis, ad quaevis ecclesiastica beneficia, a d se subii- ciendum examini Ordinarij, antequam instituantur, confirmentur vel admittantur, quemadmodum cavetur sess. 7. de reform, cap. 13. § 23. Item a denegatione sacrorum ordinum vel adseensus ad alios maiores; prout etiam adversus suspensionem ab ordinibus iam snsceptis, ob crimen occultum, sive ex informata conscientia, iuxta dispositionem sacri Concilii sess. 14. de reform, cap. 1. et cap. 3. et sess. 21. cap. 1. et sess. 23. cap. 16. § 24. Item a praefixione termini, intra quem regularis Epi- scopo non subditus, qui intra claustra monasterii degat et extra ea ita notorie deliquerit, ut populo scandalo sit, a suo superiore puniri debeat, ac de punitione ipse Episcopus certior fieri, iuxta decretum sacri Concilii sess. 25. de regular. cap. 14. et Const. fel. recor. Clementis PP. Vlil., quae incipit Suscepti muneris , necnon adversus punitionem et correctionem eorumdem regularium, qni circa personas intra septa degentes aut circa clausuram ipsarn deliquerint; iuxta praedictam constitutionem Gregorii XV., quae incipit Inscrutabili. § 25. Item a censuris aut aliis provisionibus contra concubi- narios et praesertim clericos etiam retinentes domi aut extra muli- eres suspectas, iuxta praeseriptum sacri Concilii sess. 24. de reform, matrim. cap. 8. et sess. 26. de reform, cap. 14. § 26. Item adversus privationem privilegii fori et alias pro- visiones contra clericos non incedentes in habitu et tonsura, et in aliis casibus a sacro Concilio praeseriptis sess. 14. de reform; cap. 6. et sess. 23. similiter cap. 6. § 27. Prout etiam ab examine, approbatione vel reprobatione patrimonii sacri, pensionis ecclesiasticae aut beneficii, quoad cleri¬ cos promovendos ad sacros ordines; iuxta dispositionem eiusdem Concilii sess. 21. de reform, cap. 2. § 28. Item adversus convocationem capituli, quam faciat Episcopus ad aliquid deliberandum et iuxta vota ipsorum capitu- * 88B » larium concludendum, quoties de re ad suum vel suorum com- raodum spectante non agatur, iuxta decretum sacri Coneilii sess. ■25. de reform, cap. 6. § 29. Item a mandatis seu decretis super conversioue tertiae partis fructuum et quorumcumque proventuum et obventionum, tam dignitatum quam canonicatuum, personatuum, portionuin et officiorum, in distributiones quotidianas earumque divisiones inter dignitates obtinentes et caeteros divinis interessentes, in eeclesiis tam cathedralibus quam collegiatis, in quibus nullae sunt distri¬ butiones huiusmodi quotidianae vel ita tenues, ut verisimiliter negli- gantur; iuxta constitutionem eiusdem Coneilii sess. 21. de reform, cap. 3. et sess. 22. similiter de reform, cap. 3. § 30. Item adversus exercitium facultatum Episcopis compe- tentium super executione omnium piarum dispositionum, tam in ultima voluntate quam inter vivos, in casibus a iure concessis, iuxta dispositionem sacri Coneilii sess. 22. de reform, cap. 8. § 31. Item a visitatione hospitalium, collegiorum quorum- cumque et confraternitatum laicorum, eleemosynarum, montium pietatis sive caritatis et omnium piorum locorum, quomodocum- que nuneupatorum, etiamsi eorum cura ad laicos pertineat, aut «xemptionis privilegio sint munita: Ac denique a cognitione et executione eorum omnium, quae ad Dei cultum aut animarum salutem seu pauperes sustentandos instituta sunt iuxta dictum de¬ cretum sacri Coneilii sess. 22. de reform, cap. 8. § 32. Item a decretis seu mandatis cogentibus administratores, tam ecclesiasticos quam laicos, etiam exemptos, fabricae euiusvis ecclesiae, etiam cathedralis, hospitalis, confraternitatis, eleemosy- nae, montis pietatis et quorumcumque piorum locorum, ad red- dendam singulis annis ipsi Ordinario rationem suae administrati- onis, nisi aliud in institutione et ordinatione tališ ecclesiae seu fabricae expresse cautum fuerit; iuxta decreta sacri Coneilii sess. 7. de reform, cap. 15. sess. 22. cap. 9. et sess. 25. cap. 8. § 33. Item a decretis compellentibus notarios, etiam Apo- stolica, Imperiali, aut Regia auetoritate creatos, et seribentes in causis ecclesiasticis vel Spiritualibus, ad se subiiciendum examini, eorumque remotione vel suspensione in času delicti vel imperitiae; iuxta praeseriptum sacri Coneilii dieta sess. 22. cap. 10. § 34. Item ab erectione Seminarii et taxatione quarumcum- que dignitatum, personatuum, officiorum, praebendarum, portionum, abbatiarum et prioratuum cuiuscumque Ordinis, etiam regularis, hospitalium, quae dantur in titulum vel administrationem, et bene- ficiorum quorumcumque, etiam regularium, etiam iurispatronatus, etiam exemptorum, etiam nullius dioecesis, vel aliis eeclesiis, mona- steriis, hospitalibus et aliis quibusvis locis piis, etiam exemptis, &nnexorum ac quorumcumque aliorum ecelesiasticorum redituum -k 886 » seu proventuum ad fabrieas ecclesiarum, confraternitates et mona- steria omnia, non tamen mendicantium, pertinentium, necnon deci- marum quacumque ratione ad laicos atque etiam milites cuiuscumque- militiae aut Ordinis, Hierosolymitano excepto, spectantium, pro eiusdem seminarii manutentione: prout etiam ab unione et appli- eatione aliquot beneficiorum simplicium; nec non a decretis cogenti- bus eos, qni scholasterias obtinent vel quibus lectionis vel doctri- nae munus est annexum, ad docendum per se ipsos vel idoneos substitutos ; et generaliter a mandatis et provisionibus, quae quo- quo modo respiciunt curam, directionem et administrationem se¬ minarii plenamque execationem decreti editi a sacro Concilio su¬ per collegio puerorum in singulis cathedralibus instituendo, sess. 12. de reform, cap. 18. § 35. Item a mandatis seu decretis cogentibus oeconomos, vicarios capitulares ad reddendam rationem administrationis per eos gestae Sede episcopali vacante, iuxta praescriptum sacri Con- cilii sess. 24. de reform, cap. 16. § 36. Item a comminatione excommunicationis a iure latac et a sententia exeommunicationis latae ab liomine, suspensionis et interdicti, nisi appellatio fuerit interposita ex capite nullitatis: Et e converso a sententia absolutionis ab eisdem censuris ecclesiasticis. § 37. Et generaliter ab executione aliorum quorumcumque decrctorum dieti sacri Concilii Tridentini, Episcopis atque Ordi- nariis locorum demandata ab ipso Concilio et in constitutione fel. rec. Pii Papae IV., quae incipit Benedictus Deus. § 38. Volumus, praecipimus et mandamus, quod ab Archie- piscopis, Patriarchis seu Primatibus aliisque Iudicibus ecclesia¬ sticis, etiam Nostris et Sediš Apostolicae Nunciis vel de latere Legatis, etiam Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus, atque etiam Camerae Nostrae generali Auditore, Signaturae Iustitiae Praefecto caeterisque Iudicibus Romanae Curiae eorumque Vicariis et officialibus citationes generales vel speciales cum commissione inserta, monitoria et alia huiusmodi cum inhibitione, per quam executio decretorum, mandatorum et provisionum huiusmodi retar- detur, suspendatur aut impediatur, minime concedantur, et qua- tenus nune aut imposterum concessa fuerint, nullatenus inhibeant atque ab Episcopis aliisque locorum Ordinariis impune sperni possint; quacumque consuetudine etiam immemorabili vel quovis privilegio aut stylo concedendi inhibitiones in causis praedictis, tametsi temporarias, penitus exclusis. Nos enim citationes et moni¬ toria, aliter quam ut praefertur, concessa vel imposterum conce- denda, nulla atque irrita declaramus et pro nullis atque irritis haberi volumus et mandamus: Decernentes, quod adversus decreta, mandata et provisiones eiusmodi, quas vel quae ab Episcopis aliisque locorum Ordinariis lieri vel capi contigerit in causis et -k 887 >f negotiis praedictis, vel simplex dumtaxat et extraiudicialis recursus per viam supplicis libelli ad Nos et Successores Nostros Romanos Pontifices vel respective et iuxta causarum naturam et qualitatem appellatio ad quos de iure, in solo devolutivo et sine retardatione vel praeiudicio legitimae execntionis, recipi et admitti possit. § 39. Quoniam vero in hisce ipsis negotiis et causis, in quibus inhibitiones canonicam executionem impedientes aut suspen- dentes concedi non debent, dari possunt casus, qui per ipsum sacrum Concilium Tridentinum vel iuxta eius mentem per apo- stolicas eonstitutiones et sacrarum Congregationum declarationes, aut communem doctorum sententiam, a praefata generali regula de non concedendis inbibitionibus eisque posthabendis excipiuntur quique ut plurimum non aliter, quam prudenti iudicis arbitrio secundum particulares facti circumstantias aestimari possunt: Hine Nos, ne sub eiusmodi praetextu inhibitiones, ut supra prohibitae, vulgo et sine ullo delectu etiam in casibus non exceptis conce- dantur: Statuimus et mandamus, quod in dictis causis et negotiis superius expressis Metropolitani, Patriarchae, Primates aliique ludices praedicti et praesertim Camerae Nostrae generalis Auditor eiusque Locumtenentes et Signaturae Iustitiae Praefectus eiusque Auditor, ad quos in contingenti času pro obtinenda inhibitione recursum haberi contigerit, etiamsi asseratur, casum illum a sacro Concilio vel Apostolicis Constitutionibus quacumque de causa exceptum esse: Nihilominus litteras citatorias vel monitorias cum inhibitione huiusmodi non concedant; nisi prius ex facti circum- stantiis, in suppliei libello a parte recurrente clare ac dilucide exponendis et cum aliquo documento semiplene saltem verificandis, eisdem summarie apparuerit, casum illum esse de exceptis et propterea Episcopo vel Ordinario loči inhibendum esse, ne ad ulteriora procedat: tune enim et non alias et postquam ipsi iudices r quorum conscientiam hac in parte oneramus, super dieti suppliei libello manu sua reseripserint, quod inhibitio concedi potest, libellus- que cum reseripto eiusmodi in actis productus fuerit, diligenter ibidem custodiendus et asservandus, liceat eorum notariis sive actuariis litteras citatorias cum dieta inhibitione expedire et parti recurrenti tradere, ita tamen, ut in earum calce expresse adiiciatur sequens clausula: „Nos enim, attentis iuribus et suppliei libello Nobis praesentatis atque in actis exhibitis, sic ut praefertur, inhi¬ bendum esse, speeiali reseripto mandavimus.“ Alias litterae eius¬ modi sine tali clausula nullam vim inhibendi habeant in casibus praedictis. § 40. Et nihilominus si notarii, sine dieto speeiali reseripto super suppliei libello aut sine productione illius in actis aut sine praedicta clausula, citationes ullas aut monitorja cum inhibitione, sub quocumque praetextu seu colore, expedire ac tradere praesum- ■k 888 >f pserint, etiamsi illae aut illa a iudice subscripta fuerint, poenam infamiae et perpetuae inhabilitatis ad officium notarii in causis ecclesiasticis exercendum, et quoad illos Camerae Nostrae gene- ralis Auditoris aut aliorum Romanae Curiae ludieurn superius ex- pressorum, etiam quinquaginta ducatorum auri de Camera, pro una medietate Camerae Nostrae Apostolicae, et pro alia ipsi Parti recurrenti et in causa interesse habenti, sin minus alicui ex locis piis, arbitrio Nostro Nostrorumque Suecessorum destinando, appli- candara, ipso facto incurrant. § 41. Ad haec, similiter inhaerentes dispositioni eiusdem sacri Coneilii sess. 7. de reform, cap. 14. et sess. 14. cap. 5., nec non etiam decreto piae mem. Benedicti XIII. hac in re promulgato inter eius additiones ad decreta Urbani Papae VIII. in appendice ad Concilium Romanum, volumus et mandamus, quod clerici saecu- lares aut regulares extra monasterium degentes, quomodoIibet exempti, in civilibus causis mercedum et miserabilium personarum, etiamsi certum iudicem a Sede Apostolica deputatum in partibus habeant: In aliis vero, si ipsum iudicem non habuerint, coram locorum Ordinariis, tamquam ab ipsa Sede delegatis, conveniri in prima instantia et iure medio ad solvendum debiturn cogi possint. § 42. Quo vero ad personas non exemptas, inhaerendo simi¬ liter dispositioni eiusdem sacri Coneilii sess. 13. de reform, cap. 1. et sess. 22. cap. 7. et sess. 24. cap. 20. nec non supradietis decretis generalibus congregationis Episcoporum editis anno MDC cum novissimis additionibus seu declarationibus piae mem. Benedicti XIII. in appendice Coneilii Romani: Volumus, statuimus et man¬ damus, quod causae oinnes, tam civiles quam criminales, ad forum ecclesiasticum pertinentes, exceptis privilegiatis, quae ex eodem Concilio vel alias iuxta canonicas sanctiones apud Nos et Sedem Apostolicam traetari possunt aut debent, coram Ordinariis locorum f monasteria monachorum et monialium, dantur diversa instituta religiosorum et religiosarum. 1 Prouti Sacra Congregatio Episcoporum et Regula- rium pro ecclesiasticis Curiis quoad modum procedendi oeconomice in causis disciplinaribus et criminalibus cle- ricorum brevem, concinnam et nitidam constitutionem Sacra haec die 11. Iunii 1880 Num. IB promulgavit, 2 ita nune Sacra Congregatio de Religiosis singulare de- creturn Quam singulae praeseriptiones die 16. Maii 1911 edidit de methodo servanda in ferenda sententia eiectionis vel relegationis ab ordinibus et institutis religiosis. In hoc processu hucusque praeseriptiones ac sollem- nitates, deereto S. Congregationis Concilii Sacra Congre¬ gatio de die 21. Septembris 1624 iussu Urbani VIII. et deereto Instantibus de die 24. Iulii 1694 iussuInnocentiiXII. statutae, servabantur. Decursu temporis difficultates in his causis enatas minuebant decreta S. Congregationis Epp. et Regul. de die 22. Ianuarii 1886 et de die 4. No- vembris 1892, item constitutio Conditae Leonis XIII. de die 8. Pecembris 1900 et normae S. Congregationis Epp. et Regul. de die 28. Iunii 1900. Quum adductae ordinationes ob temporum muta- l iones eommodo observari nequeant, pro causis discipli- naribus et criminalibus regularium summarie actitandis b a bel ur amodo dilaudata instructio, cuius textus sonat, ut sequitur. Decretum de methodo in ferenda sententia expulsionis vel di- missionis ab ordinibus et institutis religiosis. Quum singulae praeseriptiones ac sollemnitates a iure statutae, praesertim ab Urbano VIII. ad ferendam Eontes. Pag. 517 sqq. (Acta et eonstitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pagg. 343—357). — Angelus Lucidi, Ue visitatione sacrorum liminum instructio S. C. Concilii. Edit. P. losepli Schneider S. I. Vol. III. Ilomao, 1883. Pagg. 120—135. 1 Ecclosiae Lavantinae Synodus dioocesana anno 1903 coadunata. Mar- burgij 1904. Pagg. 816—839. — 2 Actiones et eonstitutiones Synodi dioecesa- nae anno 1900 peraetae. Marburgi, 1901. Pagg. 539—545. r< 894 >f sententiam expulsionis vel dimissionis ab ordinibus el; institutis religiosis commode servari nequeant, huic Sa- crae Congregationi opportunum visum est alias statuere praescriptiones, magis expeditas et liodiernis temporum circumstantiis melius accommodatas. Quare Emmi Patres Cardinal es eiusdem Sacrae Con- gregationis in plenario coetu, die 3. Martii 1911 ad Va- ticanum habito, sequentia statuere decreverunt, nempe: 1. Curiam competentem vel tribunal competens ad ferendam sententiam constituunt superior seu moderator generalis et definitores vel consiliarii seu adsistentes, non minus quattuor; si qui deficiant, eorum loco toti- dem religiosos eligat praeses Curiae vel tribunalis de consensu aliorum consiliariorum. In congregationibus monachorum tribunal constituunt abbas generalis cum suo consilio. Si aliqua abbatia nulii adnexa sit congregationi, recurrendum ad Sanctam Se¬ dem in singulis casibus. 2. In qualibet Curia seu tribunali constituatur a con¬ silio generali promotor iustitiae pro iuris et legis tutela, qui sit religiosus eiusdem ordinis vel congregationis. 3. Processus dumtaxat summarius in posterum in- stituatur in expellendis vel dimittendis religiosis, qui vel vota sollemnia in ordinibus vel vota perpetua in con¬ gregationibus vel institutis professi sunt, vel, si vota tan- turn temporanea emiserint, tamen in Sacris sunt con- stituti; salvis specialibus privilegiis, quibus aliquis ordo vel institutum gaudeat. 4. Ad processum instruendum deveniri nequit, nisi poslquam trina et data inonilio et inflicta correctio in- cassum cesserint, salvis exceptionibus sub nuni. 17. et 18. 5. Monitio facienda est a legitimo superiore etiam locali de mandato tamen vel licentia superioris provin- cialis seu quasi-provincialis; qui postremae monitioni opportune adiunget expulsionis vel dimissionis eommina- iionom. Ad effectum expulsionis ve! dimissionis non valet monitio vel correctio, nisi ob grave aliquod de- lictum data fuerit. •k 895 * 6. Monitiones repeti nequeunt, nisi delictum repe- titum fuerit, sed in delictis continuatis seu permanentibus intercedat necesse est inter unam et alteram monitionem spatium saltein duorum dierum integrorum. Post uiti mam monitionem sex dies integros erit exspectandum, ante- quam ad ulteriora progressus fiat. 7. Ex processn constare debet de conventi reitale necnon de gravitate et numero delictorum, de facto tri- plicis monitionis et de defectu resipiscentiae post trinam monitionem. 8. Ut de conventi reitate constet, tales probationes afferendae sunt, quae animum viri prudentis moveant. flae probationes desumi possunt ex rei confessione, ex depositione duorum saltem testium fide dignorum, iura- mento firmata atque aliis adminiculis roborata, et ex authenticis documentis. 9. Gravitas delicti desumenda est non tantum a gravitate Jegis violatae, sed etiam a gravitate poenae a lege sancitae, a gravitate doli et a gravitate damni, sive moralis sive materialis, communitati illati. 10. Ad effectum, de quo agitur, requiruntur ad mi¬ nus tria crimina gravia eiusdem speciei, vel, si diversae, talia, ut simul sumpta manifestent perversam voluntatem in malo pervicacem, vel unum tantum crimen perma- nens, quod triplici monitione virtualiter triplex fiat. 11. Ut constet de facto triplicis monitionis, regula- riter de hoc afferri debet authenticum documentum. Pro- inde oportet: a) ut haec fiat vel coram duobus testibus vel per epistolam, a publicis tabulariis inscriptam, exquisita fide receptionis vel repudii; b) ut documentum redigatur de peracta monitione, a dictis testibus subscriptum et in regestis vel tabulario servandum: vel ut exemplar conficiatur supradictae epi- stolae, a duobus item testibus pro conformitatis testi- monio ante expeditionem subscriptum et in regestis vel tabulario pariter asservandum. 896 * 12. Defectum resipiscentiae probant novum criraen, post trinam monitionem commissum, vel pervicax et obdurata agendi ratio delinquentis. 13. Superior provincialis vel quasi-provincialis re : Jigiosi delinquentis, postquam monitiones et correctiones incassum cesserint, omnia acta et documenta, quae de huius religiosi reitate exstant, diligenter colliget et ad superiorem generalem transmittet, qui ea tradere debet procuratori iustitiae, ut ea examinet et suas accusationes, si quas proponendas existimabit, proponat. 14. Accusationes a procuratore iustitiae propositae et processus resultantia acc.usato notificari debent eidern- que tempus congruum, arbitrio iudicis determinandurn, concedi, quo suas defensiones, sive per se sive per alium eiusdem ordinis vel instituti religiosurn, exliibere valeat; quod si accusatus ipse proprias defensiones non prae- sentaverit, Curia vel tribunal defensorem alumnurn re- spectivi ordinis vel instituti ex officio constituere debet. 15. Curia seu tribunal, diligenter perpensis allega- tionibus sive promotoris sive rei, si quidem eas adver- sari iudicaverit convento, sententiam expulsionis vel di- raissionis pronunciare poterit, quae tamen, si condemnatus intra decem dies a sententiae notificatione rite ad Sa- cram Congregationem de Religiosis appellaverit, execu- I ioni demandari nequit, doneč per eamdem Sacrarn Con¬ gregationem iudicium latum fuerit. 16. Non obstante autem appellatione, reus poterit ad saeculum statirn remitti a moderatore supremo vel abbate generali cum consensu sui capituli vel consilii, si ex eius praesentia periculum vel gravissimi scandali vel damni item gravissimi communitati eorumque alumnis immineat. Interim habitum dimittat et maneat suspensus, si in Sa- cris constitutus sit. 17. Qui reus fuerit etiam unius tantum debeti, ex quo periculum gravis scandali publici vel gravissimum detrimentum loti communitati immineat, poterit etiam a superiore provinciali vel abbate ad saeculum item remitti, habitu religioso illico deposito; dummodo certo -k 897 >f constiterit de ipso delicto et de religiosi, cui illud im- putatur, reitate; et interim inštituatur processus ad sen- tentiam expulsionis vel dimissionis ferendam. Qui in Sacris constituti sunt, pariter suspensi maneant. 18. Item contra quaedam delicta censetur veluti lata a iure poena expulsionis vel dimissionis. Quae de¬ licta snnt: a) puhlica apostasia a fide catholica; b) apo- stasia ab ordine vel instituto, nisi intra tres menses religiosus redierit; c) fuga a monasterio, suscepta secum muliere; d) et multo magis contractus, ut aiunt, civilis vel attentatio aut celebratio matrimonii, etiam validi, seu quando vota non sint sollemnia vel non habeant sol- lemnium effectum. Sufficit in istis casibus, ut superior gendralis vel provincialis cum suo respectivo consilio emittat senten- tiam declaratoriam facti. 19. Sententia expulsionis vel dimissionis, quocum- que modo lata, si agatur de religioso in Sacris, illico communicanda erit Ordinario originis et Ordinario loči, ubi ille moratur aut sedem suam statuere velle digno- scatur. 20. Omnes religiosi, de quibus agitur, in Sacris constituti, qui expulsi vel dimissi fuerint, perpetuo sus¬ pensi manent, doneč a competente auctoritate, post emendationem vitae, dispensationem obtinuerint. Religiosi vel clerici, non in Sacris, expulsi vel dimissi, prohiben- tur, quominus ad superiores ordines adscendant sine venia. Sanctae Sediš. Omnes autem expulsi vel dimissi, etiamsi sese vere emendaverint, ad suum vel ad. alium ordinem vel congregationem admitti non poterunt absque speciali licentia Sediš Apostolicae. 21. Ad expellendas moniales, vota sive sollemnia sive simplicia in ordine proprie dieto professas, et ad dimittendas sorores, quae vota perpetua emiserunt in institutis religiosis, exiguntur graves causae exteriores Una cum incorrigibilitate, iudicio abbatissae vel su- periorissae cum suo consilio, respective manifestando Per secreta suffragia, experimento prius habito, ita ut 57 -k 898 » spes resipiscentiae evanuerit et ex continuis culpis mo- nialis vel sororis incorrigibilis damna immineant mona- sterio vel instituto. Causae minus graves requiruntur ad dimittendas sorores votorum simplicium in ordinibus re- ligiosis. Iustae et graves causae probari debent ab Or- dinario loči et, si monasterium regularibus subiectum sit, etiam a superiore regulari. Insuper accedat necesse est confirmatio Sacrae Congregationis, ita ut expulsio vel dimissio ex parte ordinis vel instituti iuridicum ef- fectum non sortiatur, antequam a Sacra Congregatione confirmata fuerit. Solummodo in času gravis scandali exterioris, Episcopo loči approbante, monialis vel soror statim ad saeculum remitti possit, ita tamen, ut Sanctae Sediš confirmatio absque mora petatur. Quibus omnibus Sanctissimo Domino Nostro Pio Papae Decimo relatis ab infrascripto Sacrae Congregatio¬ nis Secretario die octava Martii 1911, Sanctitas Sua decretum hoc approbare et confirmare dignata est; con- trariis non obstantibus quibuscumque. Datum Romae, ex Secretaria Sacrae Congregationis de Religiosis, die 16. Maii 1911. Fr. I. Card. Vlves, Praefectus. ' ' f Donatus Archiep. Ephesinus, Secretarius . 1 Ad normam igitur praecedentis instructionis apud superiores regulares et occasione data — quae sese prae- sertim relate ad moniales et sorores haud raro offeret — apud Curiam Nostram iudicialia negotia circa ordi- nes regulares et congregationes religiosas tractabuntur. Ad rem spectat declaratio S. Congregationis de Reli¬ giosis, quam circa dubia de manuscriptis religiosorum typis edendis die 15. Ianuarii 1911 iuris publici fecit. Ad quaestiones nempe, an religiosi pertinentes ad insti¬ tuta votorum simplicium iisdem teneantur legibus ac 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Romae, die 31. Maii 1911. An. III. vol. III. Num. 7. pagg. 236—238. — Dr. F. Ileiner, Auditor der rom. Rota, Das Prozessverfabren beziiglich der Ausstossung oder Kntlassong der Religiosen aus den Orden und religiosen Instituten. (Archiv fttr katholiscbos Kircbenrecht. Mainz, 1911. F ase. IV. pagg. 681—687). * 899 * regulares votorum sollemnium quoad Imprimatur seu beneplacitum a siiis superioribus expostulandum, quoties aliquod suum man&scriptum in lucern edere cupiunt? Porro an religiosi, quoties a suis moderatoribus publicatio alicuius manuscripti fuerit interdicta vel Im¬ primatur denegatum, possint idem manuscriptum alicui typographo tradere, qui illud publicet cum Imprimatur Ordinarii loči, suppresso auctoris nomine? Responsum est ad primam quaestionem afjirmative et ad alteram negative. 1 Appendicis adinstar hicce allegantur Pii PP. X. litte- rae Seraphici Patriarchae de iure praecedentiae in pro- cessionibus sacrisque functionibus in tribus familiis mino- riticis de die 15. Augusti 1910. Pius Episcopus, Servus servorum Uei, ad perpetuam rei memoriam. Seraphici Patriarchae universum ordinem quum Romani Pontifices Praedecessores Nostri singulari benevolentia semper fuerint prosecuti eiusque familias specialibns gratiis et privilegiis in bonum fidelium anxerint; Nos, qni pari amore impellimur erga praefatum ordinem, de Ecclesia Dei praeclare meritum, perfectiori religiosae observantiae ex parte singulorum religiosorum consulere summopere exoptantes, has litteras motu proprio et ex certa scientia conscribere opportunum duximus ad maiorem paeis et verae concor- diae tutelam inter eosdem efticacius firmandam. Humilitatis et mansuetudinis magister inclitus beatissimus Franciscus dilectos filios suos hortatur in regula cap. X: „ut caveant ab omni superbia, vana gloria, invidia, avaritia, cura et sollicitudine huius saeculi, a detractione et murmuratione.“ De qua re ait seraphicus Doctor, in sermone super regulam fratrum mi- norum: „Ab omni superbia, quae est mater, vana gloria, invidia, quae sunt proles superbiae secundum Gregorium. Et signanter dicit: Ab omni superbia, quia superbia est respectu superioris, inferioris et pariš. Unde super illud lob : Parvulum occidit invidia, dicit Gregorius: Superbus invidet superioribus, quia non aequatur eis; paribus, quia aequantur ei; inferioribus, ne aequentur ei. — Tangit vitium principale quoad proximum, cum dicit: detractione et murmuratione. Ideo dicitur Ecclesiastae cap. X. v. 11: Si mor- deat serpens in silentio, nihil eo minus habet, qui occulte detrahit. 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Romae, die 26. Iunii 1911. An. III. vol. III. Num. 8. pag. 270 et 271. 57 * -k 900 » Morsus iste multum virus infundit ordini, quia turbat multos, pa- cem habentes; et ideo susurrones et detractores Deo sunt odibiles“. Unde in eadem reg. cap. III. praescribit institutor sanctissimus, ut fratres sui „non litigent, neque contendant verbis, nec alios iudicent; sed sint mites, pacifici et modesti, mansueti et humiles“. Quae verba ita in citato sermone exponit Doctor seraphicus: „ Mites,. quoad animum; pacifici, quoad verbum; modesti, quoad factum; mansueti, quoad proximum; humiles, quoad Deum“. Et in sermone V. de s. Francisco praefatus Doctor seraphicum Patrem filios ad mansuetudinem praesertim et humilitatem inducentem introdueit et ait: „Non sit igitur oculus cuiusquam nequam, quia Deus bonus est; sed omnes doctrinam Christi, immo Francisci audiant et ad- discant tamquam boni doctoris, qui docuit, quod didicit, sine de- ceptione, sine fictione, sine oblivione, sine dubitatione. Dicat igitur beatus Franciscus: Discite, alios excitando ; dicat nihilominus alios informando: quia mitis sum et humilis corde. Addiscite, hoc est, ad meum exemplum sitis mites et humiles. Mitis est homo per affectum fraternitatis; humilis, per atiectum inferioritatis sive minori- tatis; unde esse mitem, hoc est esse omnium fratrem, esse humi- lem, boe est esse omnibus minorem: esse ergo mitem et humilem corde, hoc est esse vere fratrem minorem; discite igitur a me esse mites et humiles, hoc est esse fratres minores“. In commentariis autem in evangelium s. Lucae cap. IX ait: „Quanto sumus humiliores, tanto sumus a tumore superbiae inani- ores; et quanto inaniores a tumore superbiae, tanto pleniores di- lectione; et quanto hac pleniores, tanto maiores.. ideo minor est maior, quia, quanto quis humilior, tanto Christo similior, et per hoc tanto ei proximior; Christus autem est maximus; sed quanto aliquis maximo propinquior, tanto maior: quanto ergo quis minor, tanto maior; et hoc est, quod ipse innuit infra vigesimo secundo.. Ergo inter viros spirituales non debet esse contentio de primo loco, sed de postremo, quia ille honorabilior est“. Quapropter in sermone IV. de s. Francisco ita concludit: „Magnum pondus impo- situm est super nos, dico vobis, quod de hoc minores vocamur, quia debemus nos reputare omnibus inferiores et viliores. Displicet vobis aliquando de nobis, si videtis aliquando aliquem ex nobis superbum; certe multo magis displicet Deo“. Optandum igitur esset, ut inter Francisci filios numquam de primo loco esset contentio, sed unice de postremo; sed inimicus homo, sub specie boni, sub inani praetextu zeli decoris propriae sodalitatis, controversias plurimas inter tres familias minoriticas humillimi et mitissimi Patris suscitavit, quae innumeras crearunt lites, per S. Sedem diremptas, in quibus unaquaeque familia eas vietorias, quas anteactis litibus reportaverat contra aliam partem litigantem, opportune et importune allegare eonsuevit. Nec hodi- -k 901 h- crnis temporibus cessarunt contentiones huiusmodi; nam a quattuor annis denuo disputare coeperunt inter se daae primae familiae minoriticae de iure praecedentiae in processionibus aliisque sacris fanctionibus. Quapropter, ut a triplici familia fratrum minorum contentiones de praecedentia penitus eliminentur et vix natae excludantur, de plenitudine potestatis Nostrae Apostolieae (quidquid olim fuerit de iure vel de facto praecedentiae inter praefatas familias ininoriticas), confirmatis prius omnibus et singulis, quae in Nostris Litteris Apostolicis Septimo iam pleno saeculo diei 4. Octobris 1909 et Paucis ante diebus, editis sub die 1. Novembris eiusdem anni 1909, con t in en tur, praesertim de praecedentia trium ministrorum gene- ralium inter se, firma semper lege, quod haberi debeant et sint dignitate pares et quod praedecessorum suorum perpetuam seriem ab ipso seraphico Patre omnes iure ducant; de praecedentia in singulis Conventibus, quae sequuntur, edicimus, declaramus, ordi- namus et omnino servari iubemus, videlicet: I. In omnibus et singulis tribus minoritici ordinis familiis haec norma praecedentiae observanda erit, scilicet: lila familia minori- tica, quae in civitate vel loco est antiquior, aliam vel alias familias minoriticas praecedat, nisi certo constet, familiam minoriticam in civitate vel loco recentiorem in possessione praecedentiae positam esse. Salvis tamen limitationibus infra praescriptis. II. Quia tamen probatio possessionis seu quasi possessionis saepissime fit controversiaruin occasio, probatio autem antiquitatis in civitate vel loco planior ac facilior evadere solet, regulam possessionis seu quasi possessionis quoad familias minoriticas ad novissimum decennium reducendam decernimus, hoc modo: Familia minoritiea, quae saltem infra spatium temporis, a die 1. Ianuarii 1900 ad diem 15. Augusti 1910 inclusive computandum, in aliqua civitate vel loco realem et actualem possessioncm praecedentiae super aliam vel alias familias minoriticas de facto habeat, aliam vel alias perpetuo praecedat, etiamsi possessio illa, dummodo realis sit et actualis, aliquo vitio infecta inveniatur; quo in času, pro sanata et convalidata habenda erit, prouti ex nune sanare et convali- dare intendimus. — Quod si, hoc durante decennio, nulla ex tribus familiis minoritieis occasionem habuerit ponendi actus actua¬ lis praecedentiae, quia nullae processiones in civitate vel loco lactae sint, vel ad nullam ex iisdem accesserint familiae illae mi¬ noriticae, tune ad solarn prioritatem fundationis conventus atten- dendum est. — Quoad futuras autem fundationes conventuum mi- noritarum, si lapsu temporis aliqua controversia inter ipsas familias minoriticas circa praecedentiam suscitetur in aliqua civitate vel loco, semper pariter ad solarn prioritatem conventus, numquam vero ad possessioncm attendatur. * 902 >f III. Quia pariter vel ipsum principium antiquitatis unius con- ventus prae alio vel aliis in tanta, a saeculo et ultra, rerum pertur- batione, iniqua praesertim conventuum suppressione et destructione, difficultatibus haud levibus aliqnando obnoxium exsistit, praesertim, si post longam annorum seriem communitas in aliqua civitate vel loco primaeva fundatione antiquior instauretur et praecedentiam antiquam praetendat: Nos, nt etiam ex hoc capite futuris contro- versiis aditum occludamus, deeernimus, ut a familiis minoriticis inter se principium antiquitatis conventus invocari amplius nequeat in futuris reassumptionibus veterum conventuum vel aedificationibus novorum loco veterum, a familia ob primaevam fundationem con¬ ventus antiquiori peractis, si haec familia per quinquaginta integros annos ab illa civitate vel loco quacumque de causa absens de facto fuerit. Ideoque, si communitas per quinquaginta saltem annos inte¬ gros absens ad antiquum conventum redeat vel novum exstruat, antiquitas eius computanda erit a reditu tantum seu a canonicae familiae restauratione. — Quoad veteres autem conventus, ante datam huius motus proprii iam reassumptos vel de novo constructos, a familia minoritica, quae antiquiorem in civitate vel loco habuerat conventum, serventur praescripta in articulis I. et II. IV. Salvis iis, quae de possessione dieta sunt, praecedentia quoad singulos conventus respiciat tantum civitatem cum suo sub- urbio vel locum cum suo suburbio, ideoque solum districtum, qui alibi communalis, alibi municipalis dici solet. Unde extra districtum proprium praecedant, qui in illo alio districtu conventum possident* r quod si nulla ex familiis minoritieis in illo loco non proprio seu a proprio districtu communali seu municipali alieno conventum habeat, praecedentia hunc ordinem servet: praecedant primo loco fratres minores ab Unione Leoniana; secundo loco fratres minores conventuales; tertio loco fratres minores capuccini. V. Tandem, si ob certum defectum documentorum authenti- corum vel possessionis, articulo II. deseriptae, dubium de antiquitate vel de ipsa possessione persistat, concedimus, ut praecedentia detur minoribus ab Unione Leoniana supra minores conventuales et minores capuccinos et conventualibus supra capuccinos. VI. Quoad conventus triplicis familiae minoriticae Romae et Assisii nihil prorsus omnino immutetur. VII. Si autem in posterum (quod Deus avertat) nova aliqua contentia de praecedentia inter tres familias minoritieas sit exoritura, rem auetoritate et nomine S. Sediš definiat Ordinarius loči iuxta praescripta harum Litterarum Apostolicarum; ad quem finem sola documenta authentica admittat et omni iudiciali sollemnitate praeter- missa, per summariam, extraiudicialem et administrativam provisio- nem, gratis omnino brevique decreto, controversiae finem imponat. Sacra autem Congregatio, negotiis Religiosorum Sodalium praeposita, -« 903 >3- omnes recursus cirea praecedentiam inter tres familias minoriticas ad Ordinarium loči remittat cum raonito, nt absque mora contro- versiam dirimat: quod si in času aliquo extraordinario ipsa Sacra Congregatio gravissimis de causis iudicium šibi reservandum duxerit, eamdem normam teneat, quae Ordinariis praescribitur; ideoque disquisitiones, scripturas et omnia, quae uti authentica documenta haberi non possunt, omnino reiiciat et rem citissime definiat: quoties autem agatur de communitate minoritica vel temere litigante vel sub praetextu praecedentiae dissensiones inter minoriticas familias eiusdem civitatis vel loči promovente, sententiam contra eamdem pronunciet nec amplius causam admittat. Praesentes vero Litteras et quaecumque in ipsis habentur, nullo umquam tempore de subreptionis aut obreptionis sive intenti- onis Nostrae vitio aliove quovis defectu notari vel impugnari posse; sed semper validas et in suo robore fore et esse atque ab omnibus cuiusvis gradus et praeeminentiae inviolabiliter in iudicio et extra observari debere decernimus; irritum quoque et inane, si secus super his a quoquam, quavis auctoritate vel praetextu, seienter vel ignoranter contigerit attentari, declarantes; contrariis non obstanti- bus quibuscumque, etiam speciali et specialissima mentione dignis; quibus omnibus ex plenitudine potestatis, certa scientia et motu proprio quoad praemissa expresse derogamus et derogatum esse declaramus. Volumus autem, ut harum Litterarum exemplis, etiam impres- sis, manu tamen notarii subscriptis et per constitutum in ecclesia- stica dignitate virum sigillo munitis, eadem habeatur fides, quae Nostrae voluntatis significationi, his praesentibus ostensis, haberetur. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam Nostrae constituti- onis, ordinationis, limitationis, derogationis, voluntatis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare prae- sumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die festo Assumptionis Beatae Mariae Virginis, XV. Augusti MCMX, Pontificatus Nostri anno octavo. p- us pp , Caput CLXXXXIII. De trahentibus clericos ad tribunalia iudicum laicorum. rivilegium fori pro personis ecclesiasticis imprae- a^vieJ sentiarum fere nullibi a moderatoribus rei pu- blicae agnoscitur. Verumtamen a Summis Pontificibus 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium officiale. Romae, die 16. Sep¬ tembri« 1910. An. II. vol. II. Num. 18. pagg. 713—718. ■*< 904 * indesinenter declaratum est, se ex ratione ecclesiastica agnoscere non posse, res civiles et criminales clericorum ad iudicia laicalia deferri. At respectu conditionis tem- porum per concordata iam variis civitatibus concessum est, ut iudicium laicale etiam pro clericis in causis mere civilibus et mere criminalibus sententiam ferret. Iiisce vero concessionibus privilegium fori non omnino abro- gatur neque se Ecclesia eo abdicat. Tenore constitutionis Apostolicae Sediš de die 12. Octo- bris 1869 excommunicationem latae sententiae Romano Pontifici speciali modo reservatam incurrunt impedientes directe vel indirecte exercitium iurisdictionis ecclesia- sticae, sive interni sive externi fori, et ad hoc recur- rentes ad forum saeculare eiusque mandata procurantes, edentes aut auxilium, consilium vel favorem praestantes. (Cap. 6). Item cogentes sive directe sive indirecte iudices laicos ad trahendum ad suum tribunal personas eccle- siasticas praeter canonicas sanctiones. (Cap. 7). Quod attinet ad restrictionem praeter canonicas dis- positiones, statuunt pro clericis articuli XI. XIII. et XIV. concordati austriaci dispositiones, ex quibus patet, pro clericis etiam nune temporis officium constare, lites suas ad tribunal ecclesiasticum deferre et ius suum apud hocce iudicium quaerere. Sic agi debet in delictis mere ecclesiasticis v. gr. in apostasia a fide, haeresi form ali, simonia aliisque. Dispositiones concordati seču ta est necessitas con- stituendi iudicium ecclesiasticum, ut fideles et clerici, quae ad hoc forum spectant ecclesiasticum, id appellare possint. Tale iudicium in dioecesi Lavantina iam dudum institutum est. Nuperrime de capite 7. praecitatae bullae Aposto- licae Sediš Pius PP. X. Motu proprio Quantavis diligen- tia de die 9. Octobris 1911 authenticam quoad verbum cogentes dedit interpretationem, quae sonat, ut se- quitur. « 905 Motu proprio de trahentibus clericos ad tribunalia iudicum laicorum. Quantavis diligentia adhibeatur in condendis legi- bus, saepe non Jicet dubitationem praecaveri omnem, quae deinceps ex earum callida interpretatione queat, exsistere. Aliquando autem iurisperitorum, qui ad riman- dam naturam vimque legis accesserint, tam diversae inter se sunt sententiae, ut, quid sit lege constitntum, non aliter constare nisi per authenticam declarationem possit. Id quod videmus contigisse, postquam constitutio Apostolicae Sediš promulgata est, qua censurae latae sen¬ tentiae limitantur. Etenim inter scriptores, qui in eam constitutionem commentaria confecerunt, magna orta est de ipsius capite VIL controversia; utrum verbo cogentes legislatores personaeque publicae tantummodo, an etiam homines privati significentur, qui indicem laicum, ad eum provocando actionemve instituendo, cogant, ut ad suum tribunal clericum trahat. Quid valeret quidem hoc caput, semel atque iterum Congregatio Sancti Officii declaravit. — Nune vero in hac temporum iniquitate, cum ecclesiasticae immunitatis adeo nulla soiet haberi ratio, ut non modo clerici et presbyteri, sed Episcopi etiam ipsique S. R. E. Cardinales in iudicium laicorum deducantur, omnino res postulat a Nobis, ut quos a tam sacrilego facinore non deterret culpae gravitas, eosdem poenae severitate in officio con- tineamus. Itaque hoc Nos Motu Proprio statuimus atque edi- cimus: Quicumque privatorum, laici sacrive ordinis, ma- *'es feminaeve, personas quasvis ecclesiasticas, sive in criminali causa sive in civili, nullo potestatis eccle¬ siasticae permissu, ad tribunal laicorum vocent ibique adesse puhlice compellant, eos etiam omnes in excom- umnicationem latae sententiae speciali modo Romano Pontifici reservatam incurrere. « 906 » Qaod autem his litteris sancitum est, firmum ra- tuinque esse volumus, contrariis quibusvis non obstan- tibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die IX. mensis Octobris MCMXI, Pontificatus Nostri anno nono. Pius PP. X. J Verba decretoria sunt: »Itaque hoc Nos Motu pro- prio statuimus atque edicimus: Quicumque privatorum, laici sacrive ordinis, mares feminaeve, personas quasvis ecclesiasticas, sive in criminali causa sive in civili, nullo potestatis ecclesiasticae permissu, ad tribunal laicorum vocent ibique adesse publice compellant, eos etiam omnes in excommunicationem latae sententiae speciali modo Ro¬ mano Pontifici reservatam incurrere.« Iuris peritissimus Petrus Avanzini in suo commen- tario de constitutione Apostolicae Sediš adnotat: »Per verba praeter canonicas dispositiones ailusio fit ad con- cordata guberniorum cum Apostolica Sede, quae in vi- gore permaneant.« Cui clausulae praeter canonicas di¬ spositiones correspondent in Motu proprio Quantavis di¬ ligentia verba nullo potestatis ecclesiasticae permissu. Respectivi articuli conventionis austriacae de die 18. Augusti 1855 tenorem habent, ut sequitur: »Terripo- rum ratione habita Sanctitas Sua consentit, ut clerico- rum causas mere civiles, prout contractuum, debitorum, haereditatum iudices saeculares cognoscant et definiant. (Art. XIII). — Eadem de causa Sancta Sedeš haud im- pedit, quominus causae ecclesiasticorum pro criminibus seu delictis, quae poenalibus imperii legibus animadver- tuntur, ad iudicem laicum deferantur.« 2 (Art. XIV). 1 Acta Apostolicae Sediš. Cominentarium officiale. Romae, die 10. No- vembris 1911. An. III. vol. III. Num 15. pag. 555 et 556. — * Dr. F. Heiner, Das Motuproprio Quantavis diligentia Pius X. vom 9. Oktober 1911 und der deutsche Itechtsstaat. (Arcliiv fiir katholisches Kirchenrecht. Mainz, 1912. Fasc. II. pagg. 270—295). — Dr. Anton Perathoner, Auditor der romisclien Rota, Das Motuproprio Quantavis diligentia Pius X. vom 9. Oktober 1911 be- tretfend die Gerichtsbarkeit der Geistlichen. (Theologisch-praktische Quartal- schrift. Linz, 1912. Pagg. 247—256). — Bemerkungen zum Motuproprio Quan- tavis diligentia. (Priester-Konferenz-Blatt. Brixen, 1912. Num. 2. pag. 50 sg). — Dr. K. A. Geiger, Motuproprio vom 9. Oktober 1911 Quantavie diligentia •k 907 >f Per concordatum igitur et per consuetudinem rationa- bilem et legitirne-canonice praescriptam potest derogari prohibitioni ecclesiasticae, quominus causae clericorum ad tribunal saeculare vocentur. At Nos dignum et salu- tare esse arbitramur, ut personae laicales — de clericis per se intelligitur — ad Ordinariatom episcopalem deferant actiones, quascumque contra personas ecclesiasticas mo- vere intendunt, ut Nos eiusmodi res aut forma caritativa vel iuridica componamus aut consulta Sede Apostolica veniam demus ac permittamus, ut clerici delinquentes ad tribunal laicorum vocentur ibique adesse compellantur. (Jlericos nonnisi apud Episcopos accusari convenit, ita iam Honorius imperator anno 412 declaravit. 1 lam quidem ornnino delictum est in vobis, quod iudicia habetis inter vos... Omnia miki licent, sed non omnia ex- pediunt. (I. Cor. 6, 7. 12). Caput CLXXXXIV. Decisiones austriaci codicis poenalis, quae sacer- dotes in munere boni promovendi et mali aver- tendi iuvant. igfcclesia Christi, quum societas iure suo et genere perfecta sit, a nulla societate, quantumvis potenti et ampla, in fine suo prosequendo, salute scilicet fide- fium aeterna curanda, impediri vel infestari debet, quin etiam ubi res humanae recto ordine disponuntur, quae- fibet societas, nominatim respublica civilis, ei in favorem v enire potest. Nulli porro dubium est, quin Ecclesia rempublicam nedum in eius fine exercendo impediat, sed multis formis ‘idiuvet. Etenim »amplissima bona, quibus mortalem fiuoque hominum vitam Christiana religio sua sponte ex Plet, communitati societatique civili omnia quaeruntur ijber die Zitation der Geistlichen vor die Laienrichter. (Kirchlich-statistisches a brbuch fur den katholischen Klerus. Regensburg, 1913. Ragg. 116 123). 1 Cod, Theod. XVI. 2, 41. * 908 * Ita, ut illud appareat verissime dictum: pendet. a religi- one, qua Deus colitur, reipublicae status multaque inter hunc et illam cognatio et famiiiaritas intercedat.« 1 Alibi iam emolumenta quaedam, quae ab Ecclesia in nationes statuum civilium redundant, tantisper proposui- mus 2 et de obligatione quoque Cleri populique ad gu- bernandam summam rempublicam concurrendi brevi exhortati sumus. 3 Ex altera vero parte ad leges etiam et praecepta provocavimus, quae in imperio austriaco in bonum religi- onis christianae eiusque ministrorum favorem haud param conferre possunt. 4 Hoc autem loco, dilecti fidelium pa- stores, animos vestros ad codicem poenalem, die 27. Maii 1852 promulgatum, 5 advertere iuvat; eius naraque sanctio- nes Nobis idoneae esse videntur, quae vestris quoque ovibus praecaveant, ne quas lupi forsan rapiant vel dispergant. Ipsam tam en legem verbatim afferre vix necesse est, neque enim verba hic loči ad iudices reipublicae, sed ad sacerdotes Nostrae dioecesis diriguntur, et his sufficere videtur, ut eas legis sanctiones cognoscant., quae eos vel eorum munus proxime vel remote attin- gunt. Qui namque legem ignorat, neque eius tutela uti novit, etiam in času, qui ei favet. Lex ista autem respicit institutiones publicas, civium moreš et bona eaque suo modo tuetur.č 1. Crimina et debeta in personas officiales et in dictamina publica commissa. a) Criminis turbatae pacis publicae se reum facit, quisquis puhlice vel coram pluribus hominibus vel libris impressis vel divulgatis seripturis vel picturis, in despe- ctum vel odium personae imperatoris, unitatis irnperii, formae regiminis vel administrationis civitatis alios excitare ' Litterae encvclicae Leonis PP. XIII. Immortale Dei de die 1. No- vembris 1880. — 2 Actiones et constitutiones Synodi dioecesanae anno 1900 peraetae. Marburgi, 1901. Cap. XXXI. pagg. 242 — 249. — 3 Op. cit. Cap. h. pagg. 489—493. — * Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. LXXXXV. pagg. 786 — 805. — 6 B.-G.-B1. Nr. 117. — 6 Dr. Ernest K. Kortschak, Strafrechtlichos Taschenbuch. Graz, 1907. -k 909 * nititur. (§ 65. a). Poena gravi carcere ab uno anno ad quinque usque annos solvenda est. b) Qui publice vel coram pluribus hominibus vel libris impressis, divulgatis picturis vel scripturis convici- ando, despectando, falsando vel deforraando ordinationes vel decreta magistratuum deminuere vel tali modo alios in odium, in despectum vel temerariam molestationem magistratuum civitatis vel communitatis vel singularum personarum gubernii in ordine ad earum functiones vel alicuius testis vel rei periti relate ad eorum depositiones in tribunali concitare nititur, seditionis reus est, et nisi torte in hac eius agendi ratione actio gravius punienda reperitur, in custodiam per unum ad sex usque menses tradendus est. (§ 300). c) Qui alios ad diversas nationes, religiosas aliasve societates, singulas classes vel status civicae societatis vel legales corporationes vel generatim incolas civitatis infestandos vel ad hostiles ad in vicem factiones excitat, cohortatur vel seducere nititur, debeti reus est, et nisi torte haec actio gravius punienda aestirnatur, arcta custodia Per unum ad sex usque menses damnandus est. (§ 302). Ut crimen laesae maiestatis, ita etiam haec sub b) et c) posita delicta ad forum iudicum iuratorum pertinent. 2. Crimina et delicta in bona civium temporalia. a) Crimen publicae violentiae committitur, si magi¬ stratu neglecto quieta possessio fundi vel alterius iurium itlum respicientium, pluribus hominibus collectis, violento ittipetu turbatur vel si etiam sine adiutoribus in domum y el habitationem alterius cum armis irruitur ibique eius Personae vel eius domesticis vel substantiae vis infertur, sive hoc fit, ut iniuriae putativae vindicta sumatur, ius praetensum acquiratur, promissio vel testimonium extor- hueatur vel alias invidia sedetur. (§ 83). Poena solvenda huiusmodi criminis est gravis car- Cer per unum ad sex usque menses. Competentia per- tinet ad tribunal primae instantiae (Bezirksgericht). b) Criminis publicae violentiae per extorsionem se Peinu efficit, qui personae cuidam actu vim infert, ut +! 910 * eam fors ad praestandam, tolerandam vel omittendam aliquam rem cogat, nisi eius actio crimen gravius pu- niendum appareat. Sub eadem suppositione committit idem crimen, qui mediate vel immediate scripto vel ore vel alio modo, nomine suo vel addito vel omisso, ali- cui eo consilio minatnr, ipsum corpore, libertate, honore vel possessione se esse laesurum, ut ab eo praestatio- nem, tolerationem vel omissionem extorqueat, si minatio apta est, quae in eo, cui ille minatur, respectu circum- stantiarum et personalis qualitatis eiusdem habito vel relate ad gravitatem mali, quod ei minatur, rationabilem 'formidinem producat. Neque quidquam refert, num me- morata mala ipsi, an eius familiae vel cognationi vel aliis personis ipsius tutelae commissis, immineant, ac utrum minatio effectum habeat nec ne. (§ 98). Poena gravis carceris statuitur per sex menses et in aggravan- tibus circumstantiis per unum ad quinque usque annos. Competens est tribunal primae instantiae. 3. Crimina et debeta in religionem commissa. Inter alias societates etiam societates religiosae sancti- one paragraphi 302 sub tutela imperii generatim ponuntur, speciatim vero: a) Crimen turbatae religionis committit, quisquis ser- monibus, actionibus, libris impressis vel divulgatis serip- turis Deum blasphemat, exercitium religionis in imperio exsistentis perturbat vel supellectilem cultui divino desti- natam inhonestat vel alias actionibus, sermonibus, libris impressis vel divulgatis seripturis religionem despectat, •et qui infidelitatem propagare nititur. (§ 122). Religio in hac decisione non in abstraeto, sed in concreto sumitur ideoque solae religiones in imperio receptae legis tutela fruuntur. 1 b) Debeti offensae religionis reus est, qui publice vel coram pluribus hominibus vel in libris impressis, di- vulgalis picturis vel seriptis doctrinas, consuetudines vel 1 Romano-catholica, graeco-catholica, armeno-catliolica, palaiocatholica, evangelica utriusque professionis, herrenhuterica, graecononunita, unitaria, lipowana, iudaica (Dr. Ernest K. Kortschak, op. cit. pag. 45) atque recentissimo tempore (inde ab anno 1909) etiam muhammetana. -K 911 » institutiones ecclesiae in civitate legitime receptae vel religio- sae communitatis despectat vel dehonorare conatnr, eius ministram in cultu divino exercendo offendit vel in eius puhlica religiosa actione modo, ad scandalum aliis pa- randum apto, indecenter se gerit, nisi haec eius agendi ratio crimen turbatae religionis constituit (§ 122), et arcta custodia per unum ad sex usque menses puniendus est. (§ 303). Hoc delictum frequentius, quam quidam opinantur, committitur atque ideo ad sanctionem huius paragraphi recurretur, quoties indicia delicti certa sunt. e) Item delicti se reum facit et custodia per unum ad tres usque menses puniendus est, qui ad fundandam vel propagandam religiosam societatem, cuius receptio ab imperiali gubernio ut non admittenda declarata est, conventus facit, sermones habet vel tales publicat, as- seclas quaerit vel qualemcumque actionem, in hunc fi¬ nem ducentem, instituit. (§ 304). 4. Delicta in publicas institutiones commissa. Praeter institutiones publicas et stricte religiosas lex poenalis alias quoque institutiones publicas, licet non ra- tione characteris religiosi consideratas, suae tutelae subdit. a) Qui puhlice vel coram pluribus hominibus instutio- nem matrimonii, familiae vel cončeptus iuris de proprie- tate dehonorat vel concutere nititur, vel alios ad actiones immorales vel per leges prohibitas cohortatur, incitat vel seducere conatur, nisi eius conamine actio gravius puni- enda constituitur, delicti reus est et custodia per unum ad sex usque menses puniendus est. (§ 305). b) Qui sepulchra, humanis cadaveribus excipiendis hestinata, ex malitia vel protervia violat, illicite sepul¬ chra aperit, ex eis vel ex aliis locis, in quibus humana cadavera vel singulae eorum partes conservantur, sine hcentia illa aufert vel humana cadavera male tractat, heheti se reum facit et arcta custodia per unum ad sex ftienses puniendus est. Ablationes vero, quae in locis Se pulturae vel e sepulehris lucri cupidine fiunt, furta consideranda sunt. (§ 306). * 912 * 5. Crimina et delicta,' in moralitatem commissa. Multa et varia delicta contra moralitatem lege poe- nae subiiciuntur et plura eiusmodi facinora etiam com- mittuntur, quin lege civili perstringantur, et taedet ani- mam ea vel brevissime meminisse. a) Debeti enim is reus est, qui mulieri vim infert vel eius mentem obtundit, ne ipsi resistat, quando cum ea rem impudicam agere conatur (§ 125); item, qui mulieri, sine sua operatione mentis experti nec resistere valenti, coire conatur, etsi aetu non ei coeat (§ 127); item, qui persona mentis experti vel puella, infra quat- tuordecim annos nata, impudice abutitur, crimen viola- tionis committit. (§ 128). Impudicitia cum animali et cum persona homogena crimen est et gravi poenae subiacet. (§ 129). Grimen est etiam incestus, scilicet coitus cum per¬ sona consanguinea. (§ 181). Gravi poena afficiendus est, qui personam ipsi educandam vel erudiendam datam cor- rumpit, ut impudicam rem secum agat vel patiatur. (§ 182). b) Crimen lenocinii committunt ii, qui meretrices illiciti quaestus causa in sua dorno retinent vel aliter eis subsidia praestant; qui huiusmodi personas adducendo lucrum šibi comparant; qui In illicitis huiusmodi con- spirationibus cooperantur. (§ 512). Si caupones et tabernarii lenocinio occasionem prae- bent, transgressionis rei sunt, primo muleta 50 400 corona- rumpuniendi, postea licentiacauponae vel tabernae ablata, ipsi ad talem habendam inhabiles declarabuntur. (§ 515). Qui picturis vel obscoenis actionibus moralitatem vel pudicitiam graviter vel modo publicum scandalum causante laedit, transgressionis reus est, areta custodia per oeto dies et ultra puniendus. Si vero tališ laesio typis faeta est, delictum commissum censetur atque areta custodia per sex menses et ad unum usque annum pu- niendum est. (§ 516). . 6. Crimina et delicta in bona corporis, fortunae atque famae commissa. Corporis quoque, fortunae famaeque bona frequen- tissime periclitantur eaque lex idcirco suae tutelae addicit. * 91B » a) Criminis reus efficitur, qui proprios parentes vel qui publicum officialem, sacerdotem, testem vel rei peri- l;um, dum in officio suo exercendo versantur, vel eiusdem causa consulto in eorum corpore laedit, etsi laesio quali- tatem paragraphi 152 non habeat. (§ 153). Poena est car- cer per sex menses ad unum usque annum duraturus. b) De furto in §§ 171—180 agitur et id pro diversi- tate rei, loči ac personae modo crimen, modo transgressio, modo etiam delictum declaratur et poena furti speciei respondente puniendum est. (§§ 460 — 466). c) Bigamia est crimen et committitur a persona, matrimonio iuncta, dum cum alia persona matrimonium contrahere conatur. (§ 206). Pari crimine se inficit per¬ sona soluta, quae cum alia, quam matrimonio iunctam esse scivit, matrimonium contrahit. (§ 207). Persona, matrimonio iuncta, quae adulterium, uti persona soluta, quacum adulterium committit, transgres- sionis rea evadit, custodia ab uno ad sex usque menses punienda. Uxor vero gravius punienda est, si ex adulterio commisso de legitima nativitate prolis dubium oriatur. {§ 502). d) Crimen calumniae ab eo committitur, qui ali- quem afficti criminis reum coram magistratu arguit vel eum tali ratione accusat, ut eius incriminatio magistra- tui ansam praebeat causae inquirendae vel saltem per- quisitionis contra reum instituendae. (§ 209). e) Honoris laesi delictum vel transgressionem is committit, qui aliquem criminis cuiusdam incusat, quin incriminatio eo perveniat, ut qualitatem calumniae attin- gat, quae § 209 crimen declaratur. Eiusdem debeti porro reus est, qui res de aliquo affictas vel deformatas, sive eius nomen apponit sive apta eius indicia affert, lalse spargit, unde certae huius- ^odi inhonestae vel immoralis actionis reus coram po- Pulo despectui exponatur. (§ 488). Honoris item laesi delictum committit, quicumque foliis periodicis vel picturis vel generatim publice, quin n ecesse habeat, adversus aliquem contumeliosas, etsi 58 -*< 914 * veras, res vitae privatae vel familiae manifestat. (§ 489). Neque minus honoris laesi reum se efficit, qui alium publice vel coram pluribus hominibus, in libris, foliis vel picturis sive nominatim sive per apta eiusdem in- dicia, quin certas actiones afferat, despectabilium pro- prietatum vel opinionum arguit vel puhlico ladibrio ex- ponit. (§ 491). In hoc času demonstratio coram iudice ut vocatur veritatis admittitur. Qui publice vel coram pluribus hominibus aliquem male tractat vel eum etiam absentem conviciis afficit. vel clara et elata voce contumelias ei minatur, trans- gressionem laesi honoris committit. (§ 496). Ius denique disciplinae domesticae eousque extendi non potest, ut qui disciplinae subiicitur, in suo corpore laedatur. Unde huiusmodi laesiones, parentum in suos liberos, tutorum in clientes, coniugis in coniugem, prae- ceptoris in discipulos, magistri in tirones, heri in famu- los commissae, transgressiones sunt ideoque carcere puniendae. (§ 413). Hae et aliae codicis poenalis sanctiones, quamvis exteriores tantum actiones respiciant, sacerdotes tamen in cura animarum non una ex parte iuvant, et ubi rite adhibentur, multa hominum facinora praecavent. Qui enim malas actiones vitat, is voluntatem perpetrandi facinora discit deponere et ideo abs re non est, si sacer- dos rudiori forsan homini, qui motiva supernaturalia, quibus a malefactis cohiberi possit, minus pensare valet, cum illis etiam sanctiones codicis poenalis proponit. Praeterea sacerdotes scandala in suis parochiis hinc inde tollere non possunt, nisi praetorem civilem in auxilium vocant. Caveant tamen dilecti in vinea Domini cooperatores Nostri, ne qui frequentius, quam oportet, ad talem recurrant. Vix umquam in suo privato negotio, in ecclesiastico autem nonnisi in vera necessitate et Nostro permissu prius expetito et obtento ad iudices civiles recurrant. Nam principes non sunt timori bom operiš, sed mali. (Rom. 13, 3). -k 915 » Caput CLXXXXV. De visitatione sacrorum liminum deque relatione super statu dioecesis ad Sacram Congregationem Consistorialem. ilndub.t^ venerandae antiquitatis monumenta con- testantur, a Summis Pontificibus a primis Ecclesiae incunabulis exercitum fuisse ius, ut universi catholici orbis Antistites de pastoralis sui ministerii procuratione redderent rationem seseque Summo Pastori sistere ac sacra Apostolorum limina visitare tenerentur. S. Paulus ad s. Petram venit, ut eum de contro- versia circa legalia consuleret. Corinthii Clementem Pon- tificem per litteras ac per Fortunatum de statu suae ecclesiae certiorem fecerunt. Idem cum Eleutherio mar- tyres Lugdunenses praestiterunt. S. Cyprianus ad Cor- nelium Pontificem renunciatum scribit seseque apud eum excusat. S. Hieronymus Damasum Papam in oc- ■cidentis et orientis consultat-ionibus sese iuvisse testa- tur. Concilium Sardicense sancivit, ut Episcopi de sin- gulis provinciis ad Pontificem referrent. S. Augustinus de relationibus a Concilio Carthaginensi ac Miievitano nec non et a se ipso Pontifici missis fidem facit. Innu- meris relationibus Apostolicam Sedem fuisse consultam, testimonium perhibet s. Leo Magnus. S. Gregorius Magnus Antistitibus Siciliensibus indulget, ut non amplius singulis trienniis, sed singulis quinquenniis Romam conveniant. Posteriorum temporum testimonia de lege sacra Apo¬ stolorum limina visitandi plena manu reperiuntur in Cor- pore iuris canonici, apud auctores, qui hac de obliga- tione conscripserunt, apud scriptores historiae ecclesia- sticae. 1 Sixtus V. sanctae memoriae veteri disciplinae seu legi formam sollemnem superaddidit celebrata sua constitutione Romanus Pontifex diei 20. Decembris 1585. ’ Angelus Lucidi, De visitatione sacrorum liminum. Editio tertia pro- curata per Iosephum Schneider S. I. Vol. primum (pagg. 3—18), secundum et tertium. Romae, 1883. 58 * -k 916 >f In constitutione Immensa aeterni Patris anni 1587 prae- dictus Pontifex Sacrae Congregationi Concilii curam de- mandavit, rationem, quae dicitur relatio status ecclesiae,. perpendendi et examinandi ac postulatis in eadem pro- ponendis respondendi. Quum vero nulla umquam edita fuerit instructio pro dictis relationibus exarandis, in Synodo Romana,, anno 1725 a Benedicto XIII. piae memoriae habita, praescriptum est, nt instructio hactenus omissa ederetur. Idcirco instructio Sacrae Congregationis Concilii Summus Pontifex Sixtus super modo conficiendi relationes sta- tuum ecclesiarum, quas Episcopi occasione visitationis sacrorum liminum eidem S. Congregationi exhibere te- nentur, iussu piae mem. Benedicti XIII. anno 1725 edita est. Memoratae relationes ad quaedam distincta capita reductae sunt, quorum primum ad statum ecclesiae ma- terialem, secundum ad personam ipsius referentis, tertium ad Clerum saecularem, quartum ad Clerum regularem, quintum ad moniales, sextum ad seminarium, septimum ad ecclesias, confraternitates et loca pia, octavum ad populum et ultimum tandem refertur ad postulata, quae ab ipso referente Sacrae Congregationi proponuntur. Egregiae huius instructionis auctor fuit Lamberti- nius, Secretarius S. Congregationis Concilii et posterius divinae providentiae munere ad s. Petri cathedram as- sumptus Benedictus XIV., uti ipse in classico suo opere de Synodo dioecesana adnotat: »Nobis, qui tune in mi- noribus constituti eramus, ea cura commissa est, ut in- structionem ipsam efformaremus«. Benedictus XIV. legis- lationem de visitatione liminum promovit constitutionibus Quod, Sanda et Decet liomanum Pontijicem datis IX. cal. Dec. 1740. Consimiliter traetavit desuper in libro deci- mo tertio de t Synodo dioecesana capite VI. usque ad ca- put XIII. de visitatione sacrorum liminum et relatione status ecclesiae. 1 Alias de hoc capite disciplinae eccle- siasticae emanatas et divulgatas sanctiones praetermit- timus. 1 Benedict. XIV., De Synodo dioecesana. Romae, 1755. Pagg. 483-507. * 91 1 * Recentius de mandato Papae Pii X. Sacra Congre- gatio Gonsistorialis decretum A remotissima Ecclesiae aetate die BI. Decembris 1909 edidit, complectens septem canones de relationibus dioecesanis et visitatione sacro- rum liminum. Insimul sub idem datum praescriptus est, ordo servandus de statu ecclesiarum, comprehendens sedečim capita. Ut Clerus Lavantinus spiritum horum decretorum cognoscat ac praecepta Capitis Ecclesiae sciat eaque pro parte virili exequi valeat, sequat.ur hicce loči textus insignis sanctionis. 1 Decretum servandum ab omnibus locorum Ordinariis, qui S. Congregationi de Propaganda Fide subiecti non sunt. A remotissima Ecclesiae aetate repetenda )ex et consuetudo est, qua singuli Episcopi statis temporibus Urbem petant, ut sanctorum apostolorum Petri et Pauli limina venerentur suaeque statum dioecesis exponant Apostolicae Sedi: cuius rei illustria monumenta veteres Ecclesiae annales suppeditant. Eiusmodi autem facti ratio in ipsa Ecclesiae natura et constitutione nititur atque a sacro Petri primatu ne- cessario fluit, cui Christiani gregis universi commissa custodia est per divina illa praecipientis Domini verba: pasce agnos, pasce oves! In utroque autem munere, quum visitationis sacrorum liminum tum relationis de statu dioecesis, debitae Petro eiusque successori submissionis et. reverentiae continetur oflicium. Verum, quamvis unum et alterum huius legis caput lot antea saeculis viguerit, serius tamen hac de re certior invecta est disciplina. Est enim Xysto V. tribuendum, quod is, constitutione edita die 20. mensis Decembris 1585, 1 Dr. Georg Schmid, Das neue Dekret iiber die bischofliche visitatio liminum und den Diozesanbericht bei der romischen Konsistorial-Kongregation. (Theologiscli-praktische Quartalschrift. Linz, 1911. Pagg. 97—104). — Felix M. Capello, De visitatione ss. liminum et dioeceseon ac de relatione S. Sedi ®xhibenda. Commentarium in decretum A remotissima Ecclesiae aetate. Vol. I. Pagg. XVI -j- 732. * 918 >f cui initium Romanus Pontifex, congrua ratione determi- naverit, qnibus temporibus et qua lege visitanda sacra limina essent et reddenda ratio Summo Pontifici de pastoralis officii implemento a Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis: quibus etiam prospexerunt encyclicae litterae Sacrae Congregationis Concilii, datae die 16. mensis Novembris 1673. Abbatibus autem nullius dioecesis cautum est per constitutionem Benedicti XIV, datam die 23. mensis Novembris 1740, quae incipit Quod sancta. Haec obtinuit ad nostros usque dies disciplina. Ve¬ ram, effectis hodie multo facilioribus ac tutioribus dioe- ceses inter et Sanctam Sedem commerciis, iam praesentis aevi conditionibus haud respondere viša sunt ea, quae in memoratis constitutionibus decreta fuerunt circa vi- sitationes ad sacra limina ac dioecesum relationes ad Apostolicam Sedem. Re mature agitata in coetu Em.orum Virorum, Pon- tificio iuri in unum corpus redigendo praepositorum, conclusa ab iisdem SS.mi D. N. Pii Papae X. iussu ad hanc S. Congregationem Consistorialem delata sunt, eidemque commissum iudicium, utrum et quomodo eius coetus consilia publici iuris fieri atque in usum deduci possent, etiam ante promulgandum ipsum codicem. Nune vero, omnibus diligenter perpensis iisque in- haerens, quae a memorato coetu PP. Cardinalium deli- berata sunt, S. Congregatio Consistorialis, de mandato SS.mi Domini nostri Eoque adprobante, decernit quae sequuntur: Can. I. Abrogata lege temporum, quibus haetenus visitanda fuerunt sacra limina et relatio Sanctae Sedi exhibenda de statu dioecesis, omnes locorum Ordinarii, quibus dioecesani regiminis onus ineumbit, obligatione tenentur referendi singulis quinquenniis ad Summum Pontificem de statu šibi commissae dioecesis ad normam canonum infra positorum et novi ordinis praesenti de- creto adiecti. ■k 919 * Can. II. § 1. Qninquennia sunt fixa et communia incipientqae a die 1. mensis Ianuarii anno 1911. § 2. In primo quinquennii anno relationem exhi- bebunt Ordinarii Italiae et insularam Corsicae, Sardiniae,. Siciliae, Melitae aliarumque minorum adiacentium. § 3. In altero, Ordinarii Hispaniae, Lusitaniae, Gal- liae, Belgii, Hollandiae, Angliae, Scotiae et Hiberniae cnm insulis adiacentibus. § 4. In tertio, Ordinarii imperii Austro-Ungarici, Germanici et reliquae Europae cnm insulis adiacentibus. § 5. In quarto, Ordinarii totius Americae et insu- Jarum adiacentium. § 6. In quinto, Ordinarii Africae, Asiae, Australiae et insularum his orbis partibus adiacentium. § 7. Et ita per vices continuas singulis, quae se- quentur, quinquenniis. Can. III. § 1. In prima cuiusque Ordinarii relatione ad singula quaesita, quae in adiecto ordine continentur, distincte responderi debet. § 2. In relationibus, quae sequentur, sufficit, ut Ordi¬ narii ad quaesita in singulis articulis contenta dicant, utrum novi aliquod habeatur necne. Adiicient vero, quomodo et quo fructu ad effectum perduxerint monita et mandata, quae S. Congregatio in sua responsione ad relationem significaverit. § 3. Relatio latina lingua est conficienda. § 4. Subsignanda autem erit., praeter quam ab Ordi- nario, ab uno vel altero ex convisitatoribus, qui de statu dioecesis magis conscii sunt et de ea testificari possunt. Ipsi vero circa ea, quae ex relatione noverint, si publici iuris non sunt, gravi secreti lege adstringuntur. Can. IV. § 1. Omnibus et singulis‘pariter praeci- pitur, ut, quo anno debent relationem exhibere, bčatorum apostolorum Petri et Pauli sepulchra veneraturi ad Urbem accedant et Romano Pontifici se sistant. § 2. Sed Ordinariis, qui extra Europam sunt, per- rnittitur, ut alternis quinquenniis, id est singulis decenniis, Urbem petant. •k 920 » § B. Huic obligationi Ordinarius, vel ipse per se vel per Coadiutorem aut auxiliarem Episcopum, si quem habeat, satisfaciet; vel iustis de causis a S. Sede pro- bandis, per idoneum sacerdotem, qui in eadem dioecesi stabilem commorationem teneat. Can. V. Si annus exhibendae relationi adsignatus, ex toto vel ex parte, inciderit in primum biennium ab inito dioecesis regimine, fas erit Ordinario ab exhibenda relatione et a visitatione sacrorum liminum peragenda pro ea vice abstinere. Can. VI. § 1. Proximo anno 1910 Ordinarii, qui relationis et visitationis obligatione tenentur, ex benigna SS.mi D. N. venia eximuntur. § 2. Annis autem 1911 et 1912 a relatione et vi¬ sitatione abstinere licebit Ordinariis, de quibus in §§ 2 et B can. II, qui anno 1909 iuxta veterem temporuni periodam legi satisfecerunt. Qui vero de statu suae dioecesis referent, hi ad normam novi ordinis a S. Sede statuti huic muneri satisfaciant. Can. VII. Denique cum sacrorum liminum visitatio et relatio dioecesana ad Apostolicam Sedem non sint confundendae cum lege de visitatione pastorali dioecesis, idcirco vigere pergunt praescripta a Concilio Tridentino, sess. XXIV cap. III de reform., his verbis expressa: Pro- priam dioecesim (Episcopi) per se ipsos aut, si legitime impediti fuerint, per suum generalem Vicarium aut Visi- tatorem, si guotannis totam propter eius latitudinem visitare non poterunt, saltem maiorem eius partem, ita tamen ut tota biennio per se vel Visitatores suos compleatur, visitare non praeterniittant. SS.mus autem D. N. Pius Papa X., his canonibus et adiecti ordinis norrnis mature perpensis, iussit haec omnia promulgari et evulgari mandavitque, ut ab omnibus, ad quos spectat, integre serventur, contrariis quibuslibet mi- nime obstantibus. Datum Romae, die Bl.mensis Decembris anno 1909. L -j- g C. Gard. de Lai, S. C. Consistorialis Secretarius. S. Tecchi, Adsessor. +: 921 >*■ Grdo servandus in relatione de statu ecclesiarum. Normae communes. Prooemium relationis. 1. Significetur nomen et cognomen, aetas et patria Ordinarii; eius institutum religiosum, si ad aliquod ipse pertinet; quando dioecesis regimen susceperit; et si Episcopus est, quando fuerit eonsecratus. 2. ludicium aIiquod generale praebeatur de eonditione religi- osa et morali dioecesis, et utrum aliquis ab ultimo quinquennio religionis progressus vel regressus habitus sit. Cap. I. Generalia de statu materiali. 3. Indicetur paucis et perspicuis verbis: a) origo dioecesis, eius titulus seu gradus hierarchicus cum privilegiis potioribus: sitne archiepiscopalis, quot et quas habeat sutlraganeas sedes; si sit episcopalis, cui archiepiseopali suffragetur; si immediate subiecta, cui metropolitano debeat adhaerere pro Synodo; b) extensio dioecesis, ditio civilis, caeli temperatio, lingua ; c) locus residentiae Ordinarii cum indicationibus necessariis, ut epistolae tuto mittantur; d) summa incolarum et praecipua oppida; quot inter incolas sint catholici; et si varii adsint ritus, quot catholici in singulis; et si adsint acatholici. in quot et quales sectas dividantur; e) numerus sacerdotum saecularium, clericorum et alumnorum seminarii; f) utrum et quot capitula canonicorum aliique sacerdotum coetus ad instar capitulorum sint in dioecesi; g) quot sint paroeciae vel quasi-paroeciae, cum numero fidelium in iis, quae maximae vel minimae sunt; in quot vicariatus foraneos aliasve circumscriptiones paroeciae dividantur; quot aliae ecclesiae vel oratoria puhlica adsint; sitne sacer aliquis locus celeberrimus, et qualis; h) utrum et quaenam instituta religiosa virorum habeantur, cum numero domorum et religiosorum sive sacerdotum sive laicorum; i) utrum et quaenam instituta religiosa mulierum, cum numero domorum et religiosarum. Cap. II. De fide et de cultu divino. 4. Utrum divinus cultus libere in dioecesi exerceatur; sin minus, unde obstaeula proveniant, a civilibusne legibus an ab hostilitate perversoruin hominum vel acatholicorum (si adsint), vel ab alia causa; quaenam ratio suppctat ad ea amovenda vel sin minus imminuenda; et num adhibeatur. * 922 * 5. Utrum numerns ecclesiarum in singulis oppidis seu paroeciis fidelium neeessitati sufficiat. 6. Utrum generatim ecclesiae et sacella puhlica satis instructa sint iis, quae ad fabricam ac supellectilem pertinent; et quaenam generatim cura habeatur, ut eadem munda sint et decenter ornata. 7. Utrum in singulis ecclesiis inventarium omnium bonorum et supellectilium habeatur, et quomodo custodiatur, ne morte rectoris aut alio quolibet eventu contingat, ut aliquid subtrahatur aut dis- perdatur. 8. Utrum sint ecclesiae, in quibus res vel supellectiles habe- antur materia, arte, antiquitate pretiosae, praesertim codices vel libri, picturae, sculpturae, opera musiva arte vel antiquitate insi- gnia; quomodo custodiantur; sintne haec recensita in inventariis, et an de iis speciale inventarium penes Curiam servetur. Cautumne sit, ne quid etiam tenue, sed ratione materiae, artis vel antiquitatis pretiosum, sine licentia S. Sediš et iudicio peritorum venumdetur. 9. Utrum singulis diebus, mane et vespere horis opportuni- oribus, ecclesiae pateant fidelibus. Utrum debita vigilantia custodiantur, ne sacrilegiis, profa- nationibus aliisve damnis obnoxiae sint. 10. Utrum, dum sacra peraguntur, ita omnibus fidelibus pa¬ teant, ut quilibet vel pauperrimus absque gravamine vel rubore libere ingredi ibique adstare valeat. 11. Utrum aliquando ecclesiae vel sacella adhibeantur ad aliquem profanum usum, ad academicos coetus, musicos concentus aliaque id genus. 12. Utrum in omnibus ecclesiis et sacellis, in quibus SS.ma Eucharistia asservari debet vel potest, conditiones a iure requisitae ad conservationem SS.mi Sacramenti accurate serventur ; et an cura sit, ut altare SS.mi Sacramenti cultu, munditie et ornatu emineat. 13. Utrum poenitentiae tribunalia collocata sint in patenti ecclesiae loco et cratibus instructa iuxta canonicas leges. 14. Quomodo custodiantur sacrae reliquiae in ecclesiis et sacellis. Utrum ibidem adsint reliquiae sigillo vel documento authen- ticitatis destitutae vel plane suspectae. Et an idcirco in visitatione Ordinarius aliquid decreverit. Utrum, quod sciatur, penes privatas personas reliquiae insi- gnes serventur ; quo iure et qua cuin veneratione. 15. Utrum in cultu divino, sanctorum veneratione, admini- stratione sacramentorum aliisque sacris functionibus liturgicae leges serventur. Irrepserintne singulares consuetudines, etquaenam; nuni hae S. Sediš auctoritate aut vetustissimo usu rite approbatae dici queant * 923 * aut saltem toleratae; et si tales non sint, quid fiat, nt prudenter deleantur. Speciatim vero, utrum lingua et cantus liturgicus iuxta S. Sediš decreta adhibeantur. 16. Utrum graves errores contra fidem serpant inter dioecesis fideles. Adsintne e Clero, qui eisdem infecti sint. Quaenam huius mali fuerit vel adhuc sit causa. Quid fiat, ut eidem malo occurratur. 17. Utrum consilium vigilantiae et officium censorum ad haec praeeavenda institutnm sit; quibus personis constet; et an diligenter munera sua ipsae adimpleant, et quo fructu. Cap. III. Dei iis, quae ad Ordinarium pertinent. 18. Quibus bonis et reditibus mensa Ordinarii polleat. An et quali aere alieno gravetur. Quomodo administratio geratur; utrum independenter ab auctoritate civili neene; an seorsim a caeteris dioecesis vel piorum operum bonis et proventibus vel cumulate; qua methodo et per quas personas. 19. Utrum adsit domus Ordinario dioecesis propria, vel pri- vatam ipse conducere cogatur. In utroque času num aedes ita instructae sint, ut Ordinarii dignitati congruant et luxum non redoleant. 20. Gum quibusnam personis Ordinarius habitet, et quaenam sit earum vitae ratio. 21. An, a quibus S. Sediš officiis et qnibusnam specialibus iacultatibus et privilegiis ipse qua Ordinarius instructus sit. 22. Quomodo residentiae legi satisfaciat. 23. Quoties eonsuescat in cathedrali templo vel alibi sacris functionibus interesse aut pontificalia peragere. 24. Qua frequentia sacris coneionibus et pastoralibus litteris Clerum ae populum instruat. Et quatenus sit impeditus a prae- dicando, an per alios opportune suppleat. 25. Quot et quales adsint in dioecesi easus reservati; et qui- bus Ordinarius committat facultatem ab eisdem absolvendi. 26. Qua frequentia sacramentum confirmationis administret; et utrum pro dioecesis conditione petitionibus fidelium satisfacere ipse per se valeat; et, si ipse non valeat, quomodo et per quos suppleat. Utrum in huius sacramenti collatione canonicae regulae de aetate confirmandorum ac de patrinis serventur. 27. Utrum ipse per se vel per alium Episcopum sacras ordi- nationes contulerit. Et in hoc peragendo, dum studuit dioecesim locupletare ido- neorum sacerdotum copia, utrum sartum tectum servaverit Tridentini Concilii praescriptum non promovendi, qui non essent necessarii vel utiles ecclesiae, pro qua assumuntur. -k 924 » 28. Utrum ipse per se vel per Vicarium generalem aut per alios viros a se deputatos totam dioecesim ita visitaverit, ut singulis annis vel saltem bienniis de statu singularum paroeciarum certam notitiam habere potuerit. An visitando paroecias praeter ea, quae pertinent ad divinum cultum, populi moreš, religiosam puerorum et adolescenti um insti- tutionem, legatorum satisfactionem aliaque, visitationem, quam vo- cant personalen^ Cleri peregerit, singulos audiendo, ut eognoscat, quac sit eorum vitae ratio, qui spiritus precum, quod studium procurandae * proximorum salutis aliaque. 29. Utrum curaverit, ut Conciliorum et S. Sediš leges et prae- ceptiones in dioecesi nota fierent et ab omnibus servarentur. 30. Utrum dioecesanam Synodum congregaverit; et si nullam coegerit, an, quomodo et quanam potestate suppleverit. 31. Si sit metropolitanus, an provinciale Concilium aut saltem collationes seu conferentias episcopales habuerit, et quoties. Exemplar eorum, quae in confermtiis communi consilio conclusa sunt, ad S. Sedem (si adhuc factum non fuerit) transmittat. 32. Quomodo se habeat cum civili loei auctoritate; an episco- palis dignitas et iurisdictio sarta tecta ita semper servari potuerit, ut numquam per servilitatem erga humanas potestates vel alio modo detrimentum libertati et iinmunitati Ecclesiae aut dedecus statui ecclesiastico obvenerit. Cap.IV. De Curia dioecesana. 33. Utrum habeatur Vicarius generalis, qui tum virtutis ac doctrinae opinione tum gradus doctoralis auctoritate polleat; et quot aliis ministris constet dioecesana Curia. 34. Utrum et quot adsint examinatores et iudices synodales aut pro-synodales. 35. Utrum adsit tribunal ecclesiasticum cum suis administris rite constitutum; aut saltem possit constitui, si necesse sit. 36. Utrum Curia dioecesana aedes proprias convenienter in- structas habeat cum tabulario, in quo pars secreta documentorum tuto ac seorsim ab aliis documentis custodiatur. An archivum ip- sum sit bene ordinatum. 37. Quaenam taxa in usu sit pro actis Curiae rependendis; an et quando approbata; et an conformis caeteris, quae in provincia ecclesiastica aut regione vigent. 38. Utrum Ordinarius eognoscat querelas adesse ob Curiae taxas; et an in re praesertim matrimoniali concubinatus aut alia mala accidisse sciat ob earum gravitatem seu ob rigorem exactionis earumdem. Quomodo taxarum proventus erogetur. 39. Utrum ex multis aut ex aliis titulis speciales alii pro¬ ventus Curiae sint; et quomodo erogentur. * 925 * Cap. V. De Clero generatim. 40 . Referatur generatim, quinam sint Cleri moreš, qui cultus ac doetrina, qnod stndium aeternae salutis proximorum, quae pietas ; quaenam erga suum Ordinarium Summumque Pontificem obedientia et reverentia; quaenam inter sacerdotes eoncordia, coniunctio, caritas. 41. Utrum vestis talaris adhiberi possit et reapse adhibeatur a Clero; et in quolibet času, an Clerus habitu proprio et decenti induatur, n ec sint hac in re scandala vel dicteria. 42 . Utrum sacerdotes in Missae celebratione praeparationem et gratiarum actionem debite peragant; an serotinae visitationi HSmi Sacramenti assueti sint; qua frequentia ad poenitentiae sacra- mentnm accedere soleant. 43 . Utrum ad spirituales exercitationes statis temporibus omnes et singuli per vices conveniant, qua frequentia et quibusnam in aedibus; an Ordinarius hac occasione salutaria monita sive in com- muni sive in particulari pro opportunitate Clero praebere non omittat. 44 . Utrum collationes seu conferentiae ecclesiasticae de quae- stionibus moralibus seu casibus conscientiae, itemque theologiae et liturgiae habeantur; qua frequentia, qua methodo, quo fructu. 45. Quae Ordinarii cura sit de iunioribus sacerdotibus, ut postquam sacerdotio initiati sunt, studia non deserant et pietate adhuc proficiant. 46. Pro emeritis sacerdotibus infirmis et pauperibns an domu s aliqua habeatur, in qua recipiantur et debita caritate sustententur ■ an saltem reditus speciales constituti sint, quibus eisdem subveniatur. 47 . Utrum adsint sacerdotes, qui quamvis viribus et iuvenili aetate polleant, otiosi tamen vivant, adeo ut inutiles vel etiam noxii dioecesi sint; quaenam huius rei sit causa, et an et quomodo huic malo occurri possit. 48 . Utrum adsint de Clero, qui rebus politicis et factionibus civilibus immodice et indebite se immisceant cum offensione aliorum et spiritualis ministerii detrimento; et quid factum sit ant fieri possit, ut intra iustos limites contineantur. Et in dioecesibus, ubi una vivunt catholici variorum rituum aut diversae linguae vel nationis, an idcirco adsint in Clero con- tentiones et aemnlationes; quid fiat, ut exstinguantur, et spiritus Christi in omnibus inducatnr. 49. Utrum, quod Deus avertat, aliquis habeatur sacerdos, qui vitam minus honestam agat aut agere puhlice, videatur; vel cui imputetur aliquod aliud crimen post ultimain relationem dioecesa- nam patratum. Nullane habeatur, quam Ordinarius sciat aut suspicetur in suo Clero, violatio legis de observandis et vitandis in satisfactione Mis- sarum manualium. •K 926 * Caveantne saeerdotes nedum a libris, sed etiam a diariis irreli- giosis vel impiis legendis, nisi gravis et legitima causa intercedat. 50. Quid factum sit tam ad salutarem lapsorum correctionein, tnm ad scandali (si adfuerit) reparationem. Utrum et quoties suspensio ex informata consdentia in quin- quennio irrogari debuerit; quo fructu; et quaenam sit regala, quae in hoc adhibetur. 51. Utrum generatim Clerus sive ex eleemosynis Missarum sive ex aliis ministerii spiritualis proventibus ant ex beneficiis ecclesiasticis habeat, quo boneste vi v ere possit. Cap. VI. De cap it ul is. 52. Utrum adsit cathedrale canonieorum capitulum; quot canonicis et dignitatibus constet; et an adsint theologi et poeni- tentiarii officia. 53. Quomodo canonieorum, officiorum et dignitatum provisio locum habeat; utrum libere iuxta commune ius an alia aliqua spe- ciali ratione. 54. Utrum et quali praebenda singuli fruantur; et an haec distincte administretur; an potius vigeat regimen communis massae. In quolibet času an specialis alia communis massa habeatur pro distributionibus quotidianis, pro Missa conventuali, pro expensis fabricae et cultus. 55. Utrum et a quo tempore capitulum suas habeat consti- tutiones legitime approbatas, et an eas servet. 56. Quale sit chorale servitium tam pro recitatione divini of- ficii quam pro Missae conventualis celebratione; quotidianumne iuxta commune ius, an potius intermissum; et quo indulto. 57. Utrum et quot adsint canonici honorarii; an excedant numerum a sacris canonibus statutum. 58. Deficiente cathedrali capitulo, an habeatur consultorum collegium; quot personis constet; quibus aliis ministeriis iidem va- cent; et an ita proximi sint civitati episcopali, ut facile congregari possint. 59. Quanam canonici vel consultores existimatione gaudeant in dioecesi. Utrum ipsi concordes inter se et cum Ordinario sint; an potius aliquid Ordinarius habeat, quod eorum de agendi ratione doleat. 60. An Ordinarius eos rite convocet, ut in negotiis maioris momenti consilium vel consensum iuxta sacros canones requirat. 61 Utrum, sede vacante, capitulum libere procedere possit ad vicarii capitularis electionem; an potius, sede vacante, alia sit consuetudo providendi dioecesis regimini, quaenam sit et quonam iure vigeat. M 927 * 62. Si alia habeantur in dioecesi canonicorum capitula, dicatur, qnid de singulis obtineat quoad nuraerum, chorale servitium, prae- bendas et reditus capitnlares bonamque existimationem. Cap. VII. De paroeciis earumque rectoribus. 63. Utrum omnes paroeciae de sno proprio pastore sint pro- visae; an potius adsint, quae ab aliquo viciniore parocho vel ab aliquo eanonico ad tempus regantur; quam ob causam; et an idcirco incommoda notabilia ant mala sequantur. 64. Utrnm provisio paroeciarum fiat per concursum; et quo- modo eoncursus ipse celebretur. 65. Utrum adsint paroeciarum seu animarum rectores ad nutum amovibiles. 66. Utrum, quibusnam sub conditionibus et quo iure adsint paroeciae Ordinibus seu Congregationibus religiosis addictae. 67. Utrum habeantur paroeciae, in quibus cura animarum ha- bitualis penes capitula aliasve personas existat. 68. Utrum adsint paroeciae, obnoxiae iuri patronatus, ecclesia- stico vel laico, sive familiari sive populari sive regio, quaenam praxis vigeat in earum provisione; an et qua,enam incommoda hac de re acciderint. 69. Utrum emolumenta, quae occasione administrationis sacra- mentorum, funerum, celebrationis Missarum sollemnium, attestatio- num, publicationum a parochis percipi solent, recognita sint ab Or- dinario vel diuturno usu probata. Et an sive ob gravitatem parochialium taxarum, sive ob rigo- rem exactionis earumdem inconvenientia aliqua et querelae, prae- sertim in re matrimoniali et in funeribus, deploranda sint. 70. Utrum et qua dote certa parochi eorumque ecclesiae generatim honestentur; an potius ex solis stolae incertis et fideliura oblationibus vivere debeant. Si bonis immobilibus parochus eiusque ecclesia fruantur, quomodo administratio geratur, et quomodo caveatur pro conser- vatione patrimonii sacri alterutrius vel utriusque. In quolibet času an parochi habeant, quo boneste sustcntentur et quo expensis occurrant pro animarum cura et pro parocbialibus functionibus necessariis. 71. Utrum parochi domum canonicam habeant; et an ibi cum parocho eius adiutores una vivant. Et si ita non sit, an et quod studium habeatur, ut hoc regimen inducatur. 72. Utrum, qua lege et qua observantia caveatur, ne quolibet suh praetextu, etiam ratione servitii, iuniores mulieres (etiam con- sanguineae, si cum parocho adiutores simul vivant), parochiales do- us inhabitent aut frequentent; et an cura sit, ne in parochialibus ■k 928 » aedibus familiae consanguineorum parochi cum filiis et nepotibus degant. 73. Utrum libri parochiales adsint in singulis paroeciis, et ibi iuxta canonicas praescriptiones adnotentur, quae pertinent ad baptis- mum, matrimoninm ae mortem fidelinm. Speciatim circa matrimonium, an novissima lex servetur, qua iubetur de peracto matrimonio inscriptionem fieri in baptizatoruiu libro ad singulorum nomen. An habeantur quoqne libri confirmatorum et status animarum, itemque tabellae seu libri Missarum fundatarum et raanualium iique diligenter redigantur ac serventur. 74. Utrum in singulis paroeciis tabularium aliquod adsit illudque in duas partes, puhlicam et secretam, divisum et utrumque naviter custoditum. 75. Utrum parochi aliique animarum curatores debitam resi- dentiam servent. 76. Utrum diebus festis Missam pro populo applicent saeras- que functiones ad diei festi sanctificationem proprias cum zelo et fructu celebrent; potissimum vero an evangelium explicent et catechesim tam pueris quam adultis tradant, qua methodo, quo fructu. An adsint hisce in rebus negligentes. 77. Utrum in audiendis confessionibus, sacra Eucharistia dis- tribuenda, infirmorum adsistentia semper praesto sint, nihilque inconveniens vel nulla querela bac de re habeatur. 78. Utrum, nisi gravis et legitima causa in aliquo speciali času obstet, baptismum administrent et matrimonio adsistant in ecclesia, servatis sollemnitatibus a Rituali Romano praescriptis. 79. Quomodo se gerant erga fideles, qui, sectis secretis notorie addicti vel alia quavis de causa extra Ecclesiae sinum viventes, sacramenta in extremis deposcunt; et erga eos, qui extra Ecclesiae sinum defuncti christiano more sepeliri a consanguineis velint. 80. Quaenam sit consuetudo in admittendis pueris ad primam communionem; et an sarta tecta servetur regula a Catechismo Con- cilii Tridentini tradita, ut pueri, qui sui confessarii et parentum iudicio discretionis sunt capaces, a sacra mensa non prohibeantur nec diu arceantur. 81. Utrum parochi pro viribus curent fideles suos in fide robo- rare, ad sacramentorum frequentiam, praesertim ad s. communionem etiam quotidianam excitare et in christianae vitae more et puritate continere. Et ad hunc finem, praeter consueta sui officii munera, a) an aliquoties in anno, diebus praesertim sollemnioribus vel tempore adventus, quadragesimae vel mariani mensis, praeconem et confessarium extraordinarium advocent; h) an identidem post aliquam annorum periodum sacras missiones in sua paroecia haberi curent; -K 929 * c) an pias devotiones ab Ecclesia probatas, ut expositionera SSmi Sacramenti, viam crucis, rosarium, mensem marianum alia- que similia in šua ecclesia celebrent et Melibus cominendent; et quaenam magis in usu sint in diOecesi; d) an studeant pueros, puellas et maioris aetatis fideles allicere, ut ad pias uniones, patronatus, sodalitates vel consociationes eatho- licas se adscribant e) an prudenter instituant vel saltem foveant opera socialia, quae Ecclesiae catholicae špiritu aluntur. Cap. VIII. Art. I. De Seminario dioecesano. 82. Paucis dicatur quae sit Seminarii fabrica, novane an vetus, quot aluinnis continendis capax, an disciplinaribus et hygie- nicis regulis respondens, an a servitutibus libera, hortis et atriis ad recreationem instructa. Si vero dioecesanum Seminariuin non unicum sit, sed in maius et minus vel in pl ura alia aedificia divisum, exponatur, quae sit materialis singulorum conditio. 83. Quinam sint Seminarii vel Seminariorum reditus, an et quali aere alieno graventur; quae pensio ab alumnis persolvatur; quomodo pauperibus subveniatur. 84. Dicatur, quinam sit rector, qualis eius aetas, qualesque sint eius qualitates; quot alii eum in regimine adiuvent; et utrum hi, et quidem omnes, muneri commisso digne satisfaciant et alum- nos in disciplina et pietate instituant; an potius aliquid animad- vertendum sit. Si vero Seminarium a congregatione aliqua religiosa regatur, indicetur, quaenam sit haec congregatio, quando, quibusnam condi- tionibus et an ex S. Sediš venia curam pii instituti susceperit, et an praefatis conditionibus satisfaciat. 85. Utrum habeatur magister pietatis, vulgo director spiritualis, in Seminario degens et nullo alio officio implicatus; et an, praeter ipsum, sufficiens copia aliorum confessariorum detur. 86. Utrum adsint deputati pro disciplina et pro oeconomia a S. Concilio Tridentino praescripti; et an Ordinarius eorum con- silium iuxta iuris praescripta requirat. 87. Utrum magistri in Seminario convivant necne; et an quoad eorum idoneitatem, pietatem, agendi rationem (praesertim si Seminarium ineolant) aliquid animadvertendum sit. 88. Quot sint actu Seminarii alumni; et an inter eos admit- tantur, qui ad statum ecclesiasticum certe non aspirent. An et quot externi alumni habeantur; qua decausa; et an fieri possit, ut et ipsi quam priinum Seminarium ingrediantur; interim quomodo vigilentur; an saltem cura sit, ut ante sacram ordinationem per aliquod notabile tempus in Seminario degant. 59 -k 930 >*■ An et quot alumni extra dioecesim instituantur, nbi et qua de cansa. Et vicissim an clerici alterius dioecesis in Seminarium dioece- sanum recepti sint, quot, quarum dioecesum et quibusnam de causis. 89. Sr unnm sit Seminarium, et simul convivere debeant aetate iuniores cum maioribus, an debitae cantelae adhibeantur, ut seorsim hi ab illis et cum disciplina suae cuiusque aetatis pro- pria institnantur. 90. Quomodo pietas et disciplina excolatur in Seminario; quaenam sit sacramentorum frequentia; an, quoties in anno et quomodo spirituales exercitationes fiant. 91. Quot annis, qua lingua, qua methodo, quorum auctorum textibus theologiae et philosophiae studia absolvantur; quot et quae- nam disciplinae hisce accessoriae tradantur. Quot annis et qua methodo humaniora studia perficiantur; et in his praeter linguas latinam, graecam ct propriae nationis an et quaenam aliae disciplinae tradantur. An clerici in sacris caeremoniis et cantu liturgico institnantur. 92. An prohibeantur alumni a lectione librorum ac diariorum, quae quamvis in se innoxia, eos tamen a studiis suis distrahere possnnt. 93. Utrum Ordinarius saepe Seminarium invisat et alumnos pro viribus ipsemet audiat, ut cognoscat, quo špiritu educentur, quaenam sit eorum pietas, quinam in studiis profectus. 94. Quae regulae serventur in promotione alumnorum ad ordines; quale scrutinium habeatur et quale examen, ut constet, qninam pietate, scientia, vitae integritate aliisque reqaisitis sacra ordinatione digni et idonei censeantur; an spirituales exercitationes praemittantur; an interstitia serventur; quo titulo ordinentur. 95. Utrum ab ultimo quinquennio extraordinarium aliquid in Seminario acciderit sive bonum sive malum. 96. Utrmn adsit rusticationis domus, et ibi alumni feriarum tempore adunentur. Ea si desit, an et quae spes sit, ut comparetur, et ibi alumni saltem maxima ex parte temporis agant ferias. Interim dum ad suos revertuntur, an parochi naviter de iis cu- ram habeant et Ordinarium certiorem reddant de eorumdem agendi ratione; quaenam hac de re normae praescriptae sint in dioecesi. 97. Utrum cura sit, ut maioris spei clerici, sive ante sive post susceptum sacrum presbyteratus ordinem, in aliqua pontificia studio- rum universitate, sive Romae sive alibi, instituantur, ut academicos gradus assequantur. 98. Si qui vero cum Ordinarii venia vel eius mandato pu- blicas civiles studiorum universitates frequentant, an pro iis regulae a S. Sede statutae serventur, ut ipsi a perversione custodiantur et a fide vel ab ecclesiasticae vitae institutis non defleetant. -k 9B1 >f 99. Si clerici servitium militare obire cogantar, qnae cantelae adhibeantur, ut ii in stipendiis honestam vitam agant, prout ecclesia- sticos decet; et a stipendiis dimissi sine aliorum periculo utiliter ad Seminarium regredi et ad sacros ordines post debitam ac matu¬ ram probationem tute promoveri queant. 100. Utrum firma sit regula, non admittendi in Seminarium reiectos vel dimissos ab aliis Seminariis vel ab institutis religiosis. Art.II. De Seminario interdioecesano seu regionali. 101. Si in dioecesi habeatur Seminarium, quo alumni plurium dioecesum vel totius alieuius regionis conveniant, et ipse loči Or- dinarius buic Seminario praesideat, de eius statu fuse referat iuxta quaesita superius relata pro Seminario dioecesano. Quod si huic Seminario ipse non praesit, indicet, cuius im- mediate directioni subsit, et exponat, quid de eo farna ferat. Cap. IX. De institutis religiosis virorum. 102. Utrum vitam communem servent vel habitent soli aut in domibus privatis cum saecularibus; quo habitu incedant; quo modo sustententur; quae sit eorum farna; utrum aliqui in maio- ribus ordinibus constituti adsint in dioecesi a suis Praepositis electi vel dimissi; et quaenam sit eorum agendi ratio. 103. Quibusnam muneribus obeundis se addicant in dioecesi; quo fructu, qua farna; an eorum hospitalia, orphanotrophia, sclio- lae etc. iuxta canonicas praescriptiones Ordinarii vigilantiae subsint. Qui curam animarum in parochiis šibi addictis exercent, an in omnibus, quae ad istam curam spectant, ab Ordinario dependeant. 104. Si religiosi adsint quaestuantes, utrum opportuna S. Sediš decreta hac de re edita ab eis serventur, et an aliquid inconveniens in his acciderit. 105. Utrum aliquod habeat Episcopus cum regularibus offendi- culum in exercitio iurisdictionis sive suae sive šibi a iure delegatae. 106. Si congregatio aliqua dioecesana adsit, dicatur, in quem finem fuerit instituta, an fini suo respondeat et quo fructu. An in alias dioeceses se diffuderit, et quo vinculo domus extradioecesanae cum dioecesanis nectantur. Cap. X. De institutis religiosis mulierum. 107. Utrum generatim ita religiose vivant, ut fidelium exemplo sint; an forte aliqui abusus irrepserint, praesertim post ultimam relationera et quinam. Utrum in monasteriis monialium, Praelatis regularibus sub- ieetis, omnia prout de iure procedant an aliter; et hoc in času quomodo provisum fuerit. 108. Utrum circa clausuram serventur leges canonicae. 59 * -k 932 >f 109. Utrum monasteriorum reditus fideliter administrentur; an monialium dotes fuerint persolutae et investitae et quomodo administrentur. An ipsae quoque moniales exemptae Ordinario rationem red- dant de bonorum administratione iuxta canonicas leges. 110. Utrum pro confessione monialium constitutiones et de- creta apostoliea serventur. 111. Quae vitae activae addictae sunt, quibus operibus incum- bant, quo špiritu, qua fidelium utilitate et Ecclesiae aedificatione. 112. Si adsint, quae infirmis in privatorum domieiliis inserviant aut rem domesticam in hospitalibus aliisque virorum domibus gerant, quomodo caveatur, ne quid. inconveniens accidat; an cautelae ipsae rite custodiantur; an aliquid hac in re deplorandum sit. Si religiosae adsint quaestuantes, utrum opportuna S. Sediš decreta hac de re edita ab eis serventur, et an aliquid inconveniens in his acciderit. 113.. Si instituta mere dioecesana habeantur, an haec cohae- renter ad canonicas leges regantur, in quem finem fundata sint, quo fructu vivant, an etiam extra dioecesim diffusa sint, et an variae domus ab invicem independentes sint an non. Cap. XI. De populo generatim. 114. Quinam in universum sint populi moreš, et an specialia vitia in eo invalescant et quaenam. 115. Utrum Dominicis et festis diebus fideles generatim ab- stineant ab operibus servilibus, Missam audiant et bos dies, prout christianos decet, sanctificent. Si inter varia dioecesis loca differentiae notabiles adsint, hae notentur. 116. Eodem modo referatur, quae sit observantia legum absti- nentiae et ieiunii et paschalis praecepti. 117. Pariter indicetur, quae sit frequentia ad sacramentalem confessionem et ad s. communionem in variis dioecesis locis pro diverso personarum sexu, conditione, aetate. 118. Utrum parentes solliciti generatim sint, ut recens nati saltem intra hebdomadam baptismo abluantur; an sint, qui nimium differant aut forte negligant vel prohibeant baptismum ministrari. 119. Utrum matrimonia mere civilia sive concubinatus habe¬ antur et qua frequentia. An alii spcciales vigeant abusus contra sanctitatem matrimonii. 120. Utrum usus matrimoniorum mixtorum, ubi sunt acatholici, invaluerit, qua frequentia et an ex legitima venia. An conditio de universa prole in catholica religione edncanda servetur. Quaenam catholicae fidei detrimenta ex his matrimoniis proveniant. An ab huiusmodi contrahendis nuptiis parochi studeant fideles avertere. +! 9B3 >f 121. Utrum parentes generatira curent filios suos non solum- modo in sinu familiae sed etiam extra, et maxime in scholis, christianis moribus instituere. 122. Utrum fideles, qui graviter decumbunt, generatim extrema sacramenta deposcant. An, quo numero et quibusnam de causis funera civilia con- tingant. 123. Utrum in exercitio iurium politicorum et civilium curent fideles ita agere vel tales eligere, quo religioni et libertati Ecclesiae plene consulatur. 124. Utrum adsint in dioecesi sectae secretae, praesertim massonicae. An socialismus aliaeque societates ab Ecclesia damnatae in dioecesi radicem fixerint et propagentur. An spiritismi praxis habeatur. Quid fiat, ut fideles ab his omnibus avertantur, et quo profeetu. Cap. XII. De iuventutis institutione et educatione. 125. Keferatur in primis ac generatim, quae sit ratio instituti- onis et educationis filiorum in dioecesi iuxta usum legesque civiles. Utrum contra sacrum Ecclesiae et parentum eatholicorum ius opponantur christianae iuventutis educationi obstacula; et quid fiat, ut haec amoveantur. Utrum scholae distinctae iuxta sexum sint an utrique sexui cornmunes; quae mala inde sequantur, et quaenam remedia adhi- beantur. 126. Si agatur de dioecesi in catholica natione constituta, dicatur, utrum ibi scholae publicae primordiorum, vulgo elementares, bonae vel innoxiae generatim sint, et an ibidem per ecclesiasticos viros aut idoneos magistros Christiana doctrina digne tradatur; an potius noxiae sint. Et in hoc času an scholae liberae habeantur; quomodo sus- tententur; a quot alumnis frequententur, an Ordinarij vigilantiae et inspectioni subsint. 127. Si agatur de dioecesi, ubi catholici cum acatholicis com- mixti sint, an catholici scholas proprias primordiorum habeant, et quinam sit earum status. Et si scholas proprias non habeant et frequcntare cogantur scholas publicas mixtas, an saltem catholica fides ibi non offendatur et catholicis alumnis iusta libertas relinquatur, ut in fide per eccle- siasticos viros vel idoneos magistros instituantur. 128. Quod si pueri et puellae scholas publicas primordiorum adire cogantur, quae noxiae sint, quid fiat, ut iuventus a perversione et corruptione immunis fiat. ■k 934 ;+ 129. Utrum scholae mediae vel snperiores, quae in dioecesi habentur vel ad quas dioecesani confluere solent, hostiles sint vel non catholicis veritatibus et doctrinis. Et si sint hostiles, quid fiat, ut adolescentes ab erroribus et vitiis praeserventur. An habeantur scholae mediae vel superiores catholicis propriae; et quinam sit earum status. 130. Utrum opera, quae post-scholaria dicuntur, ut recreatoria, circuli, scholae catecheticae, oratoria serotina et festiva ad sanam christianae iuventutis institutionem et praeservationem in dioecesi habeantur, quaenam et quo fructu. Cap. XIII. De piis sodalitatibus aliisque religiosis consociationibus. 131. Utrum adsint piae sodalitates aliaeque religiosae con- sociationes rite institutae, quot et cuius nominis; an habeantur eae, quae a S. Sede potissimum commendatae sunt, ceu illae a SSmo Sacramento, a rosario, a Christiana doctrina aliaeque pro pueris et puellis in fide, pietate morumque puritate excolendis. 132. Utrum erectae sint in ecclesiis paroecialibus et religio- sorum vel habeantur etiam, quae in propriis et distinctis ecclesiis exsistant. An in ecclesiis monialium sodalitates virorum adsint, et qua facultate. 133. Utrum ab auctoritate ecclesiastica iuxta canonicae legis praescripta dependeant; quem fructum afferant; an forte aliquod gignant incommodum. 134. Utrum adsint tertiarii in saeculo viventes, cuius ordinis, quo fructu; an saepe congregentur et an sint exemplo fidelibus. 135. Utrum in aliqua pia sodalitate vel tertio ordine adsint et in fratres sen sodales reeipiantur, qui notorie addicti sint sectis ab Ecclesia damnatis, vel religioni adversi aut inhonestae vitae sint. Et quid fiat, ut hoc malum avertatur. Cap. XIV. De piis legatis et eleemosynarum collectio- nibus. 136. Utrum habeantur in dioecesi pia legata Missarum alio- rumve religiosorum onerum, et an de iisdem Curia dioecesana in¬ dicem habeat cum reeensione onerum et indicatione ledituum. 137. A quibus generatim administrentur, an fideliter et fruc- tuose. 138. Utrum Missis legatorum aliisque obligationibus intra praescriptum tempus regulariter satisfiat; et si hoc nequeat fieri, an reditus praesertim Missarum fundatarum Ordinario tradantur; an adsint, qui hac de re ad officium revocari mereantur aut revocati iam sint, et quo fructu. -k 935 » 139. Utrum et quo fructu fiant in dioecesi piae collectiones eleemosynarum a S. Sede praescriptae vel commendatae pro com- rauni Ecclesiae bono, ut pro fidei propagatione, pro sancta Infantia r pro redemptione captivorum, pro obolo s. Petri, pro Terra sancta.. 140. Utrum fiant collectiones speciales pro ipsius dioecesis necessitatibus, ut pro fidei conservatione, pro praeservatione ab erroribus et Cleri pro sustentatione, si opus sit. 141. An et quaenam aliae collectiones eleemosynarum in dioecesi usuveniant. Si religiosi vel religiosae quaeritantes habeantur, an tot sint numero, ut nimium gravamen fidelibus afferri videatur. Cap. XV. De operibus piis et socialibus. 142. Utrum hospitalia, orphanotrophia, brephotrophia aliaque- similia caritatis instituta in dioecesi fundata sint; et an dependeant ab auctoritate ecclesiastica iuxta S. Concilii Tridentini praescripta. Et nisi dependeant, referatur, an in iis, quae a materna Ecclesiae protectione et directione subtracta sunt, catholici spirituali adsistentia frui saltem libere possint. 143. Utrum adsint in dioecesi opera illa quae socialia dicuntur, quibus dum consulitur bono morali et religioso fidelium, prospicitur etiam eorum temporali utilitati vel necessitati, ut asyli pro infanti- bus, patronatus pro iuvenibus utriusque sexus, circuli pro iuventute catholica aut pro studiis peragendis, consociationes operariorum,. agricolarum, mulierum in hunc vel alium pium finem vel mutuum subsidium, arcae nummariae aliaque similia. 144. Utrum consociationes et opera haec socialia, et potiš- simum qui eis praesunt debitam in omnibus Ordinario et Summo Pontifici reverentiam praestent et in iis, quae fidem, moreš et iusti- tiae leges attingunt, S. Sediš directioni et moderationi omnino subsint. 145. Cura ne sit, ut hisce consociationibus et operibus prae- ficiantur, qui non nomine tenus, sed corde et opere catholici sint. Et an caveatur, quatenus opus sit, ut qui hisce consociationibus et operibus adscripti sunt aut beneficia et subsidia ab iis nanciscuntur, a vitiis recedant, in fidei doctrina instituantur et christianam vitam ducant. 146. Utrum caveatur, ne in hisce catholicis consociationibus connumerentur sectis secretis adscripti, increduli, irapii vel religioni adversi, qui consociationes ipsas vel earum opera a recto fidei et iustitiae tramite deducere possint. Cap. XVI. De editione et lectione librorum et dia- r i or um. 147. Utrum in dioecesi edantur libri, ephemerides, illustrati- oncs, diaria obscoena vel impia vel utcumque religioni noxia, a quibus et quali cum diffusione et detrimento. ■k 936 h- 148. Utrum libri et diaria impia vel obscoena aliarum civita- tum dioecesim ingrediantur ibique diffusa sint, et quaenam podssi- mum sint. 149. Utrum strenue a catholicis agatur et praesertim a parochis et a saeerdotibus, ut libri et diaria obscoena vel impia a dioecesi removeantur, adhibita etiam, si fieri potest, civilis auctoritatis opera. An Cleri et maxime confessariorum cura sit, ut libri et diaria obscoena vel impia a catholicis 'familiis arceantur et a fidelibus non legantur. 150. Utrum libris et diariis noxiis alia opponantur religiosa et honesta- quot sint, quomodo diffusa et quo fructu. Datum Romae, die 31. mensis Decembris anno 1909. C. Gard. de Lai, S. C. Consistorialis Secretarius. S. Tecchi, Adsessor. 1 Praeterea Sanctissimus Dominus Noster Pius PP. X. in decreto Sacra Tridentina Si/nodus de quotidiana san- ctissimae Eucharistiae sumptione, die 20. Decembris 1905 edito, mandavit locorum Ordinariis, ut de executione eorum, quae in eo statuta sunt, Sanctam Sedem edo- ceant -in relationibus de dioecesis seu instituti statu. 2 Item debebunt singuli Ordinarii unoquoque exacto quinquennio, una cum caeteris dioecesis negotiis, etiam de observantia decreti Quam singulari Christus amore de aetate admittendoruin ad primam communionem eucharisticam, die 8. Augusti 1910 promulgati, ad San¬ ctam Sedem referre. 3 Deinde Summus Pontifex Pius, divina providentia X., per decretum Dubitantes Sacrae Congregationis Consisto¬ rialis die 25. Ianuarii 1912 declarare et statuere digna- tus est, locorum Ordinarios, quo anno relationem de statu suae ecclesiae peragunt, simul satisfacere posse obligationi, quae ex constitutione Pascendi Dominici gregis diei 8. Septembris 1907 et Motu proprio Sacrorum Antistitum diei 1. Septembris 1910 exoritur, atque id- 1 Acta Apostolicae Sediš. Commentarium ofticiale. Romae, die 20. la- nuarii 1910. An. II. vol. II. Num. 1. pagg. 13—34. — * Synodus dioeeesana Lavantina anno 1900 facta. Marburgi, 1907. Pag. 302. — 3 Operationes et constitutiones Synodi dioecesanae Lavantinae anno 1911 congregatae. Marbur¬ gi, 1912. Pag. 405. i< 937 >s- circo relevari ab opere exhibendi triennalem relationem, soper modernismo ibidem statutam. 1 Denique praemissis addatur in favorem coadiuvan- dae memoriae seqpens notatum. Episcopus relator prae- ter ea, guae in normis communibus statuta sunt, .referre ne omittat, quae in peculiaribus normis, a Sacra Con- gregatione Consistoriali die 31, Depembris 1909 editis, decernuntur. Si Pa/ulus, praeco veritatis, tuba Spiritus Sandi, ad magnum Petru n) se contulit, ut Us, qui Antiochiae de legali conversatione ambigebant, explicationem ab ipso referret, multo magis nos, humiles et pustili, ad Apostolicam Sedem Vestram aceurrimus, ut ecclesiarurn ulceribus remedium a Vobis aecipiamus? cclesia Christi inde a suis primordiis perpetuo persecutionibus affligitur, sicut ipse Salvator di- vinus praedixit: Si me persecuti sunt, et vos persequentur. (Ioan. 15, 20). Hodierni Ecclesiae adversarii inter varios eam op- pugnandi modos ipsam impetunt nitendo, ut in regioni- bus catholicis instauretur ethnicorum usus cremandi ho¬ nd nuni post mortem cadavera. Quum una ex parte etiam inter catholicos occulti cre- mationis inveniantur fautores quumque non omnes cu!- tores huius novitatis infesti sirit sanctae nostrae religioni, dum adversarii propagatione cremationis corporum revera Ecclesiae catholicae influxum imminuere, immo Eccle¬ siae ruinam accelerare intendant, et quum ex altera parte pastoris vigilantis sit, custodire fidelium gregem 1 Acta, Apostolicae Sediš. Commentarium ofticiale. Bomae, die 15. Fe- bnmrii 1912. An. IV. vol. IV. Num. 3. pag. 101 et 102. — * Theodoreti epi- stola 113. ad s. Leonom. (Opera Theodoreti. Tom. 3. Edit. Pariš. 1642. Pag. 984. Angelus Lucidi, op. cit. vol. I. Pag. 4. alin. 4). Caput CLXXXXVI. De corporum crematione. -K 988 » et providere de periculis eidem imminentibus avertendis, propterea Synodus praesens etiam de corporum crema- tione tractat, dilucidando momenta adversariorum ra- tionesque ecclesiasticas circa hanc materiam. Adversarii pro crematione corporum adducunt 1. momentum oeconomicum. Affirmant enim, expensas pro coemeteriis adaptandis et conservandis nec non pro sepulturis in eis peragendis iusto maiores esse. Attzpnen erectio crematoriorum et cadaverum crematio multo maiores sumptus postulant. Sic crematorii Gothensis ex- structio 100.000 stabat coronarum et pro unius cada- veris crematione 200 coronae solvendae sunt. Coemeteriis porro occupari extensos frugiferi terri- torii complexus in magnum agriculturae detrimentum asserunt. Sed coemeteria minimam singulorum distri- ctuum partem, v. gr. totius Italiae, 296.305km 2 comple- ctentis, 20 km 2 tantum occupant. Crematoriis quoque et nemoribus iisdem adnexis, deinde publicis hortis aliisve institutionibus, delectationi et voluptati inservientibus, minores maioresve terrae frugiferae partes agriculturae subtrahuntur. Humatione denique cremationis fautores dicunt plantas, herbas substantiasque nutrientes deleri, corpori- bus vero in cineres redactis humum stercorari sicque loca inculta in rura frugifera mutari posse. Quae ratio indigna est simulque repugnat veritati. Cum dignitate corporis humani, quod instrumentum est animae immortalis quodque vel ab incredulis vita durante tanti aestimatur et tam sollerter colitur, com- poni non potest, ut illud post mortem qua stercus ad- hibeatur. Quantus esset clamor, si Ecclesia similis pro- positi esset auctrix! Et certum est humatione corporum elementa utilia in terram redire et cum ea iterum coniungi, dum ipsa crematione materiae terrae maxime necessariae deleantur et destruantur. Insuper pro corporibus cremandis ingens lignorum vel carbonum copia (pro uno corpore 600 kg carbonum) consumitur, ita ut crematione tam sumptuosa -k 939 » damnum oeconomiae illatum ne tune quidem compen- saretur, si integra cadavera, non vero cineres tantum, ad stercorationem adhiberentur. 1 2. Momentum, aesthetieum. Secundum crematistarum sententiam corporis humani pulehritudini ac honori magis convenit destructio per ignem purum et purifi- cantem, quam per terram sordidam et sordescentem, maiusque solatium vivis praebet persuasio, reliquias de- funetorum contineri candida urna in habitaculo, quam caliginoso sepulehro inter vermes. Ast naturae lex est, ut res paulatim gradatimque tabescant et evanescant. Tarda igitur corporis humani in sepulehro dissolutio eonveniens est legibus naturae, repentina et violenta eius deletio per ignem repugnat illis, est praeter et contra naturam, est quoque contra caritatem et humanitatem. Cadaveris per ignem destructio nihil habet in se pulehri vel poetici, immo horribilis est et fastidiosa. Arca in fornacem ignis ardentis et ferventis missa statim una, cum defuncti vestibus comburitur, corpus vero excitari et reviviscere videtur, os oculique aperiuntur, manus pedesque moventur et extolluntur. Quibus in convulsioni- bus ac curvationibus cadaver spectatoribus ostendit sta¬ tus formasque horribiles et inenarrabiles. Non immerito crematio altera mors nominatur. 2 1 Karl Herdach, Leichenbeerdigung oder Leichenverbrennung. WarnsdorU Pagg. 9—13. — 2 Es mag wohl, wie in der Feuerbestattungshalle zu Karlsruhe, die Verbrennung des Leichnams unter einer mitKriinzen bedeekten Bahre statt- iinden und es miigen dabei die weicken Mollakorde eines Ilarmoniums erto- uen, ali das kann aber die fuhlenden Gemiiter der anwesenden Leidtragenden mit jenem barbarischen Vorgange kaum versohnen. Jedenfalls ist dieser eine sonderbare „letzte Ekre“, die man dem Verstorbenen erweist. Freilich wird die Asche des abgeschiedenen Familienmitgliedes ehrfurchtsvoll in einer Urne aufbewahrt. Zunilchst sei jedoch bemerkt, dass die Urnen vielerorts statuten- gemass mohrere Jahre in den Urnenhallen oder -Platzen verbleiben miissen. Wenn man sie aber auch zu Hause aufbewahrt, so werden sie entweder in einem Schranke verborgen oder in einem Wohngemaohe ersichtlich gemacht. Im ersteren Falle wird das Andenken der Verstorbenen kaum lebendig er- balten, im letzteren stumpft sich eben doch der Sinn dafur ab, wie fur alles, was man alltiiglich sieht und was nicht eine besondere Weihe besitzt. Ja, nicht selten bieten die Urnen sogar Gelegenheit zu bedeutender Entehrung der spiirlichen irdischen Uberreste unserer Lieben. Dienstboten befordern den Inhalt des Gefasses in den Kehricht. (M. E., Noch einmal die Leichenver- -k 940 * Cadavera vero in terra arenea deposita, immo po- tius cadavera in arcis aeri non perviis inclusa, paula- tim corrugantur et multos post annos adhuc formam quiete dormientis praebent. De praesentia vermium in tali et tanta profunditate serrno esse non potest.. B. Momentum 1iygienicum. Crematistae affirmant, persaepe semivivos sepeliri et ex coemeteriis publicae sanitati periculum contagionis imminere. Medicorum iudicio probatum est, si corporum defunctorum inspectio diligenter et accurate exerceatur, neque humationem neque concremationem vivi hominis possibilem fore. Attamen mul to probabilior est redem- ptio semivivi e sepulchro terrae, quam e sepulchro ignis, E crematorii igne nulla redemptio, sicut nulla ex inferni igne! Quod ad puhlicam sanitatem pertinet, ex medici- nalium congregationum congressuumque enunciationibus constat, coemeteria sanitati nullo modo nocere posse, si aptum locum occupant et si in sepeliendis corporibus ■cautelae praescriptae servantur. 1 Immo demonstratum est, terram recentem optimum purgationis medium esse, ita ut in ea et per eam omnia ex cadavere provenientia contagiosa el; sanitati nociva elementa deleantur, ante- •quam progrediuntur in fontes, flumina et in aerem. Ex- perientia omnes has enunciationes conlirmat; fossores sepulchrorum nempe plus minusve provectam aetatem assequuntur. 2 brennung. — Der Sendbote des gottlichen Herzens Jesu. Innsbruck, 1911. Pag. 222). ' Die sanitaren Nachteile, velehe Friedhofsanlagen zugescbrieben \verden, entbehren in der iiberwiegenden Mehrzahl aller Fiille jeder sachgemassen Prufung und Begriindung. Wirkliche Gefahren der Gesundheit durcb Fried¬ hofsanlagen sind nur bei recht ungeeigneter Ausvvahl des Bodens und boi ab- stellbar fehlerhaftem Betriebe zu envarten. (IX. Kongress der Arzte in Wien im Jalire 1881. — Dr. theol. Ludvvig Iluland, Die Leichenverbrennung vom Standpunkte der christlichen \Veltanscbauung. Koln, 1910. Pag. 16). — 2 Wie leichtglaubig bat man nicht die Ursachen grosser Sterblichkeit in den Grii- bern der Verstorbenen, in den Friedhbfen gesucht! Seit man aber Wasser, Luft und Boden au den Friedhofen genauer untersucht und iiber die Mor- biditiit (Erkrankungsfiille) und Mortaiitat (Sterblichkeit) in der Nšihe der- selben genaue Rochnung fiihrt, ist man ganz anderer Ansicht geworden. Das AVasser aus Brunnen, \velche auf Friedhbfen gegraben sind, findet man in •k 941 » Caeterum ad amovendum hoc sanitatis periculum necesse esset,'ut crematio omnium cadaverum, huma- norum et animalium, introduceretur et quidem obliga¬ torne. Et putamus, institutionem crematoriorum in ma- ximo contagionis periculo, videlicet tempore beili ' et pestis, insufficientem fieri, quia cadaverum copia cum necessaria celeritate deleri non posset. 1 Momenta ab adversariis pro crematione et contra humationem collata nequaquam apta esse possunt ad tollendum morem antiquitus ’cum cultura religioneque nationum intime coniunctum. Gravissimae sunt rationes, quae cremationi contradicunt et humationi favent. 1., Eatio historica. Historia sacra et profana testante crematio cadaverum nullibi usus primarius, numquam usus communis erat. Genus humanum verbo Dei obse- cundans: In sadove vultus tui vesceris pane, doneč rever- taris in terram ,* de qua sumptus es, quia pulvis es et in 'pulverem reverteris (Gen. 3, 19), a primordiis suis se- pulturae morem observabat. Primum corpus, quod teste sacra Scriptura terrae demandatum est, fuit corpus Sa- rae, uxoris Abrahae. »Vixit autem Sara centum viginti septem annos. Et mortua est in civitate Arbee, quae est Hebron, in terra Chanaan; venitque Abraham, ut plangeret et fleret eam. Cumque surrexisset ab officio funeris, locutus est ad fiiios Heth, dicens: Advena sum et peregrinus apud vos; date mihi ius sepulchri vobis- cum, ut sepeliam mortuum meum. Responderunt filii Heth, dicentes: Audi nos, domine, princeps Dei es apud nos, in electis sepulchris nostris sepeli mortuum tuum. Et Jocutus est ad Epliron, circumstante plebe: Quaeso, ut audias me. Rabo pecuniam pro agro, suscipe eam et sic sepeliam mortuum meum in eo. Responditque Ephron: Domine mi, audi me: Terra, quam postulas, Jer Hegel viel reiner als das aus Brunnen in der von Lebenden bewohnten, iast gleicb beschaffeiien Umgebung. (M. E., Noch einmal die Leichenverbrcn- nung. — O er Sendbote des gottlichen Herzens Jesu. Innsbruck, 1911. Pag. 220). 1 Ur. Ferdinand Schmidt, Die Leichenvorbrennung. (Apologetiscbe Rund¬ schau. Koln, 1911. Pag. 240). ¥. 942 » quadringentis siclis argenti valet, istud est pretium inter me et te, sed quantum est hoc? Sepeli mortuum tuum. Quod cum audisset Abraham, appendit pecuniam, quam Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos siclos argenti probatae monetae publicae.« (pen. 28, 1—6. 18—16). Atque ita sepelivit Abraham Saram uxorem suam m spelunca agri duplici, quae respiciebat Mambre, haec est Hebron in terra Chanaan. (Gen. 23, 19). Et hoc sepulchrum in spelunca agri duplici est sepulchrum gen- tilitium Abrahae; reposita sunt in eo corpora Sarae, Abrahae, Isaac, Rebeccae, Liae et Iacobi (Gen. 25, 10; 49, 31; 50, 13). Praeter hoc Abrahae sepulchrum plura alia sepulchra commemorat sacra Scriptura. Eodem tem- pore mortua est Debora, nutrix Rebeccae, et sepulta est ad radices Betbel subter quercum. (Gen. 35, 8). Mortua est ergo Rachel et sepulta est in via, quae ducit Ephratam, haec est Bethlehem. (Gen. 35, 19). Venerunt,que filii Israel et omnis multitudo in desertum Sin niense primo, et mansit populus in Cades. Mortuaque est ibi Maria et sepulta in eodem loco. (Num. 20, 1). Sepultus est Aaron (Deuter. 10, 6), Moses (Deuter. 34, 5. 6), Iosue (Iudic. 2, 9), David (II. Regg. 19, 38), Salomon (III. Regg. 11, 43), lob (lob 17, 1). Sepulturam habere congruentem est desiderium c,uiuscumque (Exod. 14, 40; II. Esdr. 2, 3; lob 3, 21. 22), et maxima contu- melia affectus est ille, qui manebat sine sepulchro (Eccle. 6, 3), immo et capitis supplicio affecti sepeliebantur. (Deuter. 21, 23). Crematione utebantur ludaei tempore Mosaico in času necessitatis tantum (I. Regg. 31, 12), deinde tem¬ pore pestis (Amos 6, 10) denique ad poenam augendam. (Lev. 20, 14). Sed et his in casibus reliquiae combu- storum sepeliebantur. (I. Regg. 31, 12. 13; 11. Regg. 2, 5). In secundo libro Paralipomenon sermo quidem fit de sola combustione, attamen secundum exegetas non ca- daver, sed aromata el unguenta meretricia, quae erant, -K 94B * pjgmentariorum arte confecta, super mortuum combusta sunt. 1 (II. Par. 16, 14). In diaspora Iudaei mortuos suos plerumque sepeliebant; nonnulli tantum accommodabant se mori ethnico combustionis. Assyrii et Aegyptii defunctorum corpora terrae man- dabant, Graeci divites illa comburebant, pauperes se¬ peliebant. 2 Romani sequebantur Graecorum moreš. 3 Ger- manis Synodus Paderbornensis anno 785 sub poena supplicii interdixit mortuorum combustionem. 4 Ita et Celti Slavique prae crematione humationi tantum fave- bant. In Ecclesia Christi a primordiis eius usque ad prae- sentia tempora humationis mos observabatur. »Ubi reli- gio Christiana, ibi mos sepeliendi.« 5 Christianorum sepul- chra per gloriosum Christi sepulchrum benedictionem et honorem acceperunt. Et accepto corpore, Joseph involvit iUud in sindone munda et posuit illud in monumento suo novo, quod exeiderat in petra. (Matth. 27, 59. 60; Marc. 15, 42; Luc. 28, 50). S. Ioannes relationi huic addit Sicut mos est ludaeis sepelire. (Ioan. 19, 40). Monumentum Lazari a mortuis resuscitati in sacra Scriptura ter nominatur. Et invenit eum quattuor dies iam m monumento habentem. (Ioan. 11, 17). Quia vadit ad monumentum, utploret ibi. (Ioan. 11, 81). lesus er go rursum fremens in semetipso venit ad monumentum. (Ioan. 11, 38). Corpus Lazari non crematum, sed sepultum fuisse, sequitur ex verbis versus 44: Et statim prodiit, qui fuerat mortuus, ligatus pedes et manus institis, et facies illius sudario erat ligata. (Ioan. 11, 44). De mortuis coniugibus Anania et Saphira s. Lucas expresse dicit: Surgentes autem iuvenes amoverunt eum, et 1 Dr. theol. Ludwig Ruland, Die Leicbenverbrennung vom Standtpunkte der christlichen Weltanschaunng. Kolu, 1910. Pag. 10. — J Op. cit. Pag. 8. — a Ipsum cremare apud Romanos non fuit veteris instituti; terra condebantnr. At postquam longinquis bellis obrutos erui cognovere, tune institutum. Et ta- nien multae familiae priscos servavere ritus, sicut in Cornellia nemo ante Sullam dictatorem traditur crematus idquo voluisse veritum talionem eruto C. Marii cadavere. (Plinius, Nat. Hist. 7, 54). — 4 Dr. Karl Jos. Hefele, Con- ciliengeschichte. 111. Band. Freiburg im Breisgau, 1858. Pag. 594. — 5 Dr. tbeol. Ludwig Ruland, op. cit. Pag. 12. -k 944 h- efferentes sepelierunt. (Act. apost. 5, 6). Intrantes anteni iuvenes invenerunt Mam mortuam et extulerunt et sepelie¬ runt ad virum suum. (Act. apost. 5, 10). Ecclesiam primaevam reiecisse usum combulrendi cadavera, inter venerandae antiquitatis documenta probat Marci Minucii Felicis praeclara, circa annurn 200 exa- rata apologia, cui titulus Octavius, ubi Caecilius ethnicus inducitur ita loquens de christianam religionem profi- tentibus: »Aniles fabulas adštruunt et annectunt; renasci se ferunt post mortem et cineres et favillas . . . Inde videlicet et exsecrantur rogos et damnant ignium sepul- turas; quasi non omne corpus, etsi flammis subtrahatur, annis tamen et aetatibus in terram resolvatur, nec in- lersit, ntrum ferae diripiant an maria consumant an humus contegat an flamma subducat, cum cadaveribus omnis sepultura, si sentiunt, poena sit; si non sentiunt, ipsa conficiendi celeritate medicina.« Quam obiectionem Octavius christianus retundit, ap- posite ad rem respondendo: »Corpus omne, sive arescit in pulverem sive in humorem solvitur vel in cinerem com- primitur vel in nidorem tenuatur, subducitur nObis; sed Deo elementorum custodia reservatur. Nec, ut credilis, ullum damnum sepulturae timemus, sed veterem et me- liorem consuetudinem humandi fregueniamus . « 1 Si naliones priscorum et recentiorum temporum mortuossuos combussissent, pauca tantum sciretex earum vita scientia historica, geologica et archaeologica nec non historia naturalis. Arcae, mausolea, coemeteria, čatacum- bae patefaciunt illarum consuetudines, institutiones, cul- turam et religionem. 2. Ratio iuridica. Si servaretur crematio, impossibilis esset exhumatio corporum; hinc inde et impossibilis post sepulturam cognitio et exploratio personalium defuncti, eius aetatis, generis, praecipue rationis et causae mortis. Maximi momenti hac in re sunt casus veneficiorum. Venena organica et anorganica enim vehementi fornacis * Marci Minucii Felicis Octavius. Cap. XI. ct XXXIV. (I. P. Migne, Patrol. lat. tom. III. Parisiis. 1844. Col. 266 sq. et 347). -k 945 >?- aestu totaliter delentur, itaque per ignem simul delentur omiiia suicidii vel homicidii indicia. Et si non delerentur per ignem, procu) dubio veneficus et sicarins curabunt, nt cineres una cum veneni reliquiis dissipentur aut in eorum locum cineres culinae surrogentur. Cremationi favere hoc sub respectu nil aliud est nisi sceleri veneficiornm favere. Pestis et cholera essent sicut genti Hindus nostris quoque concivibus occasio per- grata, personam odiosam seu non gratam e medio tol- lendi. Quoad inspectionem cadaverum ex crematione magistratibus orirentur graves difficultat.es, in rebus iuri- dicis vero commutationes et errores, quibus ex causis summa instantia iudicialis Vindobonae arino 1901 peti- tionem societatis »Flamme«, ut construeretur Graecii crematorium, tamquam argumentis non confrrmatam et praesentibus legibus contradicentem repulit. 1 3. Ratio theologica. Crematio corporum ex se et dire- cte non repugnat dogmati catholico. Tamen improbanda et proscribenda est, et quidem sequentibus ex rationibus. Crematio est contra moreš Christianorum. Ab initiis Ecclesiae ad nostra usque tempora Christiani in usu habebant corporum humationem; immo corporum sepeli- endorum cura cum in vetere tum in novo Testamentu inter opera misericordiae, Deo gratissima, numeratur. l^einde benedictio sepulchri et verba concomitantia funeris in sepulchrum benedictum depositionem: »Sume terra, quod tuum est«, ac ritus proiiciendi terram super funus dicendo: »Meniento homo, quia pulvis es et in pulverem reverteris«, 2 haec omnia in ordine sepeliendi adultos praescripta in humatione tantum observari possuut, et hic in Ecclesia ritus sepulturae usitatus solus corre- spondet verbis Dei, poenam pro Adae peccato indicentis: In sudore vulius tui vesceris pa,ne, doneč revertaris in terram, de qua sumptus es; quia pulvis es et in pulverem reverteris. (Cen. 3, 19). 1 Archiv ftir kathol. Kirckenrecht. Mainz, 1911. Pag. 182 sq. — 2 Col- lectio rituum dioeceseos Lavantinae. Marburgi, 1896. Pars I. tit. VII. cap. 3. Pag. 143. 60 * 946 * Crematio non convenit christianae doctrinae profes- sioni. Omni liturgico actu exprimitur aliqua religionis doctrina, ita ut sublato actu liturgico ex Ecclesiae ritibus etiam doctrina religiosa tolleretur ex fidelium cordibus. Venerabili et sollemni corporis Christiani in terram bene- dictam depositione sancta mater Ecclesia significat et profitetur corporis humani dignitatem et excellentiam : hominis scilicet ad Dei imaginem et similitudinem crea- tionem, corporis cum substantia rationali coniunctionem essentialem, eius a Filio Dei ad divinam suam naturam assumptionem, humani corporis per sacramenta, imprimis sanctissimae Eucharistiae sacramentum, in templum Dei, in membrum corporis Christi sanctificationem nec non corporis futuram de terra resurrectionem eiusque cum anima in vitam aeternam unionem. Quas omnes prae- claras et consolatorias doctrinas crematio obscurat et ex fidelium mente removet. Adversarii quidem affirmant, destructione corporis per ignem item significari corporis purificationem et purificati corporis resurrectionem. Attamen Ecclesia, cuius est signa religiosa eaque publica statuere, hoc signum numquam elegit, econtra corporis violentam per ignem destructionem prohibuit et vult, ut hominis Christiani corpus in sepulchro sicut Christi sanctissimum corpus reponatur et ita per gloriosum Christi sepulchrum cor¬ poris dignitas in morte quoque augeatur. Ex adiunctis denique, quae cremationem corporum hodiedum comitantur, crematio dicenda est moraliter mala et propterea ab Ecclesia prohibita est. Qui enim cremationis morem promovent, hoc faciunt cum inten- tione, ecclesiasticam disciplinam et Ecclesiam Christi et Christum ipsum negligendi et morem a vera religione omnino alienum, morem ethnicum, repristinandi. Cre- matistae ipsi enunciant, cremationem šibi signum esse annihilationis totius hominis eaque se negare velle im- mortalitatem et aeternitatem. Propterea crematio corpo¬ rum humanorum ex adiunctis lit professio infidelitatis et materialismi, quod est gravissimum peccatum. -k 947 * Haec mala et peccaminosa crematistarum intentio patet ex eorum verbis, scriptis et factis. Usu s sepulturam ecclesiasticam cum crematione compensandi initium cepit tempore revolutionis gallicae anno 1797, ergo diebus rebellionis contra Ghristum eiusque Ecclesiam. Anno 1848, iterum anno rebellionis, fautores cremationis Galli- am, Germaniam, Angliam, Italiam et Austriam inunda- bant scriptis suis et consociationibus. Praecipue vero pessimam suam intentionem mani- festaverunt anno 1869. Eadem die et hora, qua Pius IX. Concilium Vaticanum incepit, die 8. Decembris, Neapoli internationalis habebatur massonicae sectae congressus, in quo omnes adsentes iureiurando obstricti sunt, omni¬ bus cum mediis, revolutionari vi non exclusa, illuc ten- dere, ut catholicismus quam primum et radicitus de- strueretur. Introductio corporum combustionis tamquam medium ad hoc aptissimum consalutata est. Combustione corporis nempe, ita dixerunt, fides vitae aeternae in extrema sua et ultima enunciatione deletur. Et inimici Christi statim opus detestabile adierunt. Ad propagandam cremationis ideam plures celebrabantur congressus, ita Romae 1871, Dresdae 1876, Mediolani 1877, 1880, 1887, Florentiae 1885; eundem in finem societates constitutae sunt Mediolani, Romae, Cremonae, Boloniae, Patavii, Senae, in San Remo, Berolini, Bre- mae, Vratislaviae, Dresdae, Gothae, Ilamburgi, Londini, Lutetiae Parisiorum, Vindobonae, Tiguri; crematoria ex- structa sunt Mediolani, Romae, Liburni, Laudi, Brixiae (Brescia), Patavii, Gothae, Dresdae. Et quum S. C. Inquisitionis ad quaestionem, an lici- tum sit nomen dare societatibus, quibus propositum est promovere usum comburendi hominum cadavera, et an licitum sit mandare, ut sua aliorumve corpora combu- rantur, die 19. Maii 1886 negative respondisset, a masso- nistis corporum crematio tamquam lex promulgata est. Novissimis temporibus senatus nonnullarum urbium, etiam viginti quattuor urbium imperii austriaci, petitio- nibus a gubernio facultativam corporum cremationem 60 * -k 948 * postu! averunt, quibus in petitionibus et scriptis ad hoc editis sole clarius malae et antireligiosae crematistarum intentiones manifestatae sunt, ex. gr.: »Religioni crucis opponenda est religio urnae.« »Matrimonium civile rapit Ecclesiae familiam, schola irreligiosa rapit ei iuventutem, sepulturae civiles et crematoria vero ultimas in mortuos praetensiones. Qua in via progredientes mox Ecclesiam Papamque vincemus.« »Catacumbae erant praesepium, crematoria erant sepulchrum Ecclesiae Christi.« 1 Decisiones ecclesiasticae. Ab auctoritate ecclesiastica per Sacram Inquisitionis Congregationem relate ad corporum cremationem ad- hucdum sequentes emanarunt decisiones. I. Decretum de feria IV. die 19. Maii 1886. Non pauci sacrorum Antistites cordatique christifideles ani- madvertentes ab hominibus vel dubiae fidei vel masso- nicae sectae addictis magno nisu hodie contendi, ut ethnicorum usus de hominum cadaveribus comburendis instauretur, atque in hunc finem speciales etiam societa- tes ab iisdem institui: veriti, ne eorum artibus et ca- villationibus fldelium mentes capiantur, et sensim in iis imminuatur existimatio et reverentia erga christianam constantem et sollemnibus ritibus ab Ecclesia conser- vatarn consuetudinem fidelium corpora humandi, ut ali- qua certa norma iisdem fidelibus praesto sit, qua šibi a memoratis insidiis caveant, a suprema S. Rom. et uni- versalis Inquisitionis Congregatione declarari postularunt: 1. An licitum sit nomen dare societatibus, quibus propositum est, promovere usum comburendi hominum cadavera? 2. An licitum sit mandare, ut sua aliorumve ca¬ davera comburantur? Eminentissimi et reverendissimi Patres Gard. in re¬ bus fidei gen. Inquisitores suprascriptis dubiis serio ac mature perpensis praehabitoque UD. Consultorum voto respondendum censuerunt: Ad 1. Negative, et si agatur 1 Apologetische Rundschau. Koln, 1910. Pag. 53; 1911. Pag. 234. •k 949 «• de societatibus niassonicae sectae et filiabus, incurri poenas contra has latas. — Ad 2. Negative. Factaque de his Sanctissimo Domino Nostro Leoni PP. XIII. relatione, Sanctitas Sua resolutiones eminen- tissimorum Patrum approbavit et confirmavit et cum locorum Ordinariis communicandas mandavit, ut oppor- tune instruendos curent christifideles circa. detestabilem ubusum humana corpora cremandi, utque ab eo gregem šibi concreditum totis viribus deterreant,. 1 II. Decretum de feria IV. die 15. Decembris 1886. Eminentissimi et reverendissimi Domini Cardinales et Inquisitores generales decreverunt: Quoties agatur de iis, quorum corpora non propria ipsorum, sed aliena voluntate cremationi subiiciuntur, Ecclesiae ritus et suf- fragia adhiberi posse tum domi tum in ecclesia, non autem usque ad cremationis locum, remoto scandalo. Scandalum vero removeri etiam poterit, si notum fiat, cremationem non propria defuncti voluntate electam fuisse. At ubi agatur de iis, qui propria voluntate crematio¬ nem elegerunt et in hac voluntate certe et notorie usque ad mortem perseverarunt, attento decreto feriae IV. 19. Maii 1886 agendum cum iis iuxta normas Ritualis Ro¬ mani Tit. Quibus non lieeat dar e ecclesiasticam sepulturam. In casibus autem particularibus, in quibus dubium vel difficultas oriatur, consulendus est Ordinarius, qui accurate perpensis omnibus adiunctis id decernet, quod magis expedire in Domino iudicaverit. III. Decretum de feria 1 V. die 2 7. lulii 1892. Beatissime Pater! Archiepiscopus Friburgensis ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus humillime petit sequentium dubiorum resolutionem: 1. Utrum lieeat sacramenta morientium ministrare tidelibus, qui niassonicae quidem sectae non adhaerent nec eius dueti principiis, sed aliis rationibus moti, corpora sua post mortem cremanda mandarunt., si boe mandatum retraetare nolint? 1 Acta S. Sediš. Vol. XIX. pag. 46. -k 950 >* 2. Utram liceat pro fidelibus, quorum corpora non sine ipsorum culpa cremata sunt, Missae sacrificium publice offerre vel etiam privatim applicare itemque fundationes ad hnnc fmem acceptare? 3. Utrum liceat cadaverum cremationi cooperari, sive mandato ac consilio sive praestita opera, ut medicis, officialibus, operariis in crematorio inservientibus, et utrum hoc liceat saltem, si fiat in quadam necessitate aut ad evitandum magnum damnum? 4. Utrum liceat taliter cooperantibus ministrare sacra- menta, si ab hac cooperatione desistere nolunt aut desi- stere non posse affirmant? Feria IV. die 27. Iulii 1892 in congregatione gene¬ rali S. R. et U. Inquisitionis propositis suprascriptis dubiis, praehabitoque reverendissimorum Dominorum Consulto- rum voto, eminentissimi ac reverendissimi Domini Cardi- nales in rebus fidei et moram generales Inquisitores respondendum mandarunt: Ad 1. Si moniti renuant, negative. Ut vero fiat aut omittatur monitio, serventur regulae a probatis auctori- bus traditae, habita praesertim ratione scandali vitandi. Ad 2. Circa puhlicam sacrae Missae applicationem, negative; circa privatam, affirmative. Ad 3. Numquam licere formaliter cooperari man¬ dato vel consilio. Tolerari autem aliquando posse mate- rialem cooperationem, dummodo a) crematio non habeatur pro signo protestativo massonicae sectae, b) non aliquid in ipsa contineatur, quod per se directe atque unice ex- primat reprobationem catholicae doctrinae et approbati- onem sectae, c) neque constet, officiales et operarios catholicos ad opus adstringi vel vocari in contemptum catholicae religionis. Caeterum quamvis in hisce casibus relinquendi sunt in bona fide, semper tamen monendi sunt, ne cremationi cooperari intendant. Ad 4. Provisum in praecedenti. Et detur decretum feriae IV. 15. Decembris 1886. 1 Analecta eccles. Vol. III. pag. 98 et 99. •ft 951 » Normae pro curatoribus animarum. Ut morem ethnicum, praeallatis Ecclesiae decisio- nibus reprobatum, a grege Nobis concredito amoveamus, mandamus animarum pastoribus, ut data occasione fideles instruant vel instruendos curent his de veritatibus: 1. De corporis humani praestantia et dignitate. Con- structio corporis ipsa facit hominem prae cunctis ani- mantibus insignem eumque dominum et regem reliquarum rerum creatarum praedicat. Corporis organici cum anima rationali et immortali coniunctio facit ipsum animae instrumentum itemque omnium animae actionum sive bonarum sive malarum particeps, denique et sortis ani¬ mae, vitae vel interitus; in cuiuscumque hominis sinu reposita est spes corporis de terra resurrectionis in vitam aeternam. Haec corporis viventis dignitas postulat etiam corporis exanimati reverentiam et aestimationem. Non debet proiici ut animalium cadaver neque violenter de- strui ignis flamma. 2. De hominis fine. Vita hominis super terram non est hominis fmis, sed est via ad finem; est igitur tempus laboris ac sudoris et quidem per totum diem usque ad vesperam. Viatori et operario competit quies. Quae quies praestatur corpori, tot sacramentis sanctilicato, in loco sacro, in terra benedicta, in umbra sanctae Crucis, in »agro Domini«. 3. De Christo ut fidelium exemplo. Christi anus sit imitator Christi non solum in terris degentis, sed et mortui et sepulti et resurgentis. Sicut Christi corpus in sindone munda involutum positum est in monumento, in petra exciso, et post tres dies ex corde terrae immortale et gloriosum resurrexit, ita Christiani corpus ut frumenti granum in sepulchrum terrae cadere debet, ut surgat in incorruptione, in immortalitate et in gloria. 4. De mala et perniciosa crematistarum mtentione. Principes infidelitatis propagando morem cremandi cor- pora mortuorum convenerunt in unum adversus Dominum et adversus Christum eius, non in hominum salutem, •k 952 * sicut dicunt, sed in eorum ruinam spiritualem aeternam- qne, ut nempe Christi ovibus auferant fidem supernatura- lem et ut separent pastores ab ovibus praeprimis in gra- vissimo vitae momento, in času morbi ictuque mortis. 5. De decisionibus Ecclesiae contra crematistas, supe- rius allatis, videlicet: a) Catholicis numquam licet nomen dare societatibus, quibus propositum est promovere usum comburendi hominum cadavera,- b) Catholicis, qui corpora sua aliorumve post mor- tem cremanda mandarunt et moniti hoc mandatum re- tractare noluerunt, sed hac in voluntate certe et notorie usque ad mortem perseveraverunt, non licet ministrare morientium sacramenta nec dare sepulturam ecclesia- sticam. Non tamen videntur necessario privandi sepultura ecclesiastica et morientium sacramentis, qui bona fide ignorantes prohibitionem Ecclesiae corpus suum creman- dum mandarunt, nec illi, qui mandatum, quod serio re- tractare volebant, ob qualemcumque rationem retractare non poterant. Item Ecclesiae sacramenta ministrari et ritus et suffragia adhiberi possunt tum domi tum in ecclesia, non autem usque ad cremationis locum, potest quoque Missae sacrificium puhlice offerri possuntque fundationes ad hunc finem acceptari, quoties agatur de iis, quorum corpora non propria ipsorum, sed aliena voluntate cremationi subiiciuntur. Ut talibus in casibus scandalum removeatur, notum fiat, cremationem non propria defuncti voluntate electam fuisse. Quorum corpora non sine ipsorum culpa, id est propria voluntate cremata sunt, pro his Ecclesiae ritus et suffragia neque domi neque in ecclesia adhiberi pos¬ sunt, Missae sacrificium vero privatim tantum applican- dum erit. c) Cooperari corporum cremationi mandato vel con- silio vel praestita opera, ut medicis, officialibus et operariis in crematoriis inservientibus, et quidem formaliter coope¬ rari non licet. « 953 !* Materialis cooperatio toleranda est, «) si crematio non habetur pro signo protestativo massonicae sectae; P) si nil in ipsa continetur, quod per se directe atque unice exprimit reprobationem catholicae doctrinae et ap- probationem sectae massonicae; r) si constat, officiales et operarios catholicos ad opus non adstringi et vocari in contemptum catholicae religionis. Omnes materialiter cooperantes in hisce casibus relinquendi sunt in bona fide, sunt tamen semper monendi, ne cremationi cooperari intendant. Cremationi materialiter cooperantibus sacra- mentorum administratio generatim denegari non potest. d) Morem cremationis positive et formaliter promo- vere, puhlice introducere vel permittere, viro catholico nullo modo licet. Licebit vero ex causa proportionate gravi cremationis morem negative permittere, id est non impedire, quominus ali i eum exerceant, atque etiam de- clarare vel ut declaretur consentire, publicis legibus istum cremationis ritum relinqui impunem, dummodo tališ im- punitatis declaratio ex circumstantiis non evadat. coin- mendatio cremationis positiva. e) In casibus particularibus, in quibus dubium vel difficultas exoriatur, animarum curatores consulant sa- croruin Antistitem, qui accurate perpensis omnibus adiunctis id decernet, quod rnagis expedire in Domino iudicaverit. Christi sepulchrum gloriosum effectum est per subse- quentem resurrectionem. Si complantati facti surnus simili- tudinimortis eius, si/mul et resurrectionis erimus. (Rom. 6, 5). Caput CLXXXXVII. De collationibus in ecclesia faciendis. n vetere Testamento oblationes pro sanctuario et sacerdotibus praeceptas luisse, enarrant nobis sacra Biblia. (Exod. 22, 29; 30, 14; IV. Regg. 12, 4—15). Similiter contestantibus sacra Scriptura et historia eccle- -k 954 * siastica a primis aerae christianae temporibus oblationes ecclesiasticae tam ad ministros Ecclesiae sustentandos et ad cultus divini sumptus tolerandos quam ad caritatem erga proximum exercendam fieri solebant. Ecclesia catholica, postquam diversas gentes paga- nas in suum gremium suscepit et necessitates multi- formes exortae sunt, etiam oblationes ecclesiasticas re- gulavit. Oblationes obligatoriae distinguuntur sive ordi- nariae sive extraordinariae. Praeter oblationes praeceptas viguerunt et adhuc vigent piae collectae in ecclesia, quae a fidelibus spontanee et sive in adiutorium Summi Pontificis sive ad Dei cul- tum et fabricam ecclesiae sive ad adiuvandum vel redi- mendum proximum quoad animam et corpus impen- duntur. In dioecesi Lavantina sequentes oblationes spon- taneae in ecclesiis colligi consueverunt. Collectae ad sustentandas necessitates Sanctae Sediš. a) Obolus s. Petri. Collatio, quae obolus s. Petri no- minatur, a gentibns paganis ad fidem conversis titulo gratitudinis initium cepit 1 et novissimis temporibus, rapto Patrimonio s. Petri, modo universali et legali regulata est. Haec collectio in quavis ecclesia parochiali et quo- vis anno facienda est, scilicet in testo s. Ioseph (die 19. Martii), in testo ss. apostolorum Petri et Pauli (die 29. Iunii) et Dominica immediate festum s. Michaelis archan- geli sequente. 2 b) Colleda sodalitatis s. Michaelis archangeli. Quum anno 1860 Vicarius Christi, sanctae memoriae Pius PP. IX., seditionibus exortis et bello cum rebellibus infeliciter gesto a Garibaldinis gravissime vexaretur, a praeclaris viris Vindobonae ad auxilium inopiae Summi Pontificis ferendum confraternitas a s. Michaele die 27. Novem- bris 1860 constituta est. 3 1 Dr. Karl Josef Hefele, Konziliengeschichte. 5. Band. Freiburg im Breisgau, 1862. Pag. 17. — 1 Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 con- cita. Marburgi, 1907. Cap. CXXXI. pagg. 501—508. — 8 Sub praeside Carolo •k 955 » Collectae huius confraternitatis consistunt ex colla- tionibus sodalium, singulis mensibus saltem quattuor hellerorum, et ex donationibus fidelium, missis in scri- nia, quae in ecclesiis parochialibus quavis prima Domi¬ nka mensis eriguntur cum inscriptione: Pro Papa. -— Opferstock der St. Michaels-Bruderschaft fiir den Hl.Va- ter. — Miloščina za svetega očeta. 1 Reditus ex hac collecta una cum stipe Petrina ab officiis parochialibus mittantur ad officia decanalia pro primo quartali usque ad diem 25. Martii, pro secundo usque ad diem 10. Iulii, pro tertio usque ad diem 10. Octo- bris et pro quarto usque ad diem 25. Decembris; ab officiis decanalibus ad Cancellariam Nostri Consistorii pro primo quartali usque ad diem 31. Martii, pro se¬ cundo usque ad diem 20. Iulii, pro tertio usque ad diem 20. Octobris et pro ultimo usque ad diem 31. Decembris. Collectae pro Terra sancta. a) Collecta pro custodia sacri Sepulchri Hierosolymis. Palaestina cum suis civitatibus et locis, praecipue cum urbe hierosolymitana, merito Terra sancta nominatur, quia vita, doctrina et morte Domini nostri sanctificata est. Non ergo mirum est, si fideles a primis saeculis aerae christianae ex omnibus regionibus ad sacra loca visitanda peregrinabantur. Postquam autem infideles Terra sancta potiti sunt, ad illam liberandam copiosus sanguis a chri- stianis effusus est, sed sine fructu durante. Desiderium recuperandi Terram sanctam paulatim decrescebat et temporibus reformatorum et Iansenistarum fere evanuit. Praeterito saeculo demum tres viri austriaci 2 pristinam pietatem erga Terram sanctam ita excitaverunt, ut sub imperatore Ferdinando Benigno anno 1842 anni- principe Iablano\vski et pluribus delectis, inter quoB Dr. Sebastianus Brunner, losephus eques de Ftthrich, professor Dr. Georgius Philipps et praedicator ec- clesiae cathedralis Dr. Antonius Gruscha eminenc (Josef Wolny, Ffinfzig Jahre filr Kirche und Papst. Chronik der Erzbruderschaft vom heiligen Erzengel Michael in Wien. Wien, 1911. Pagg. 7—13). 1 Synodus dioeeesana Lavantina anno 1906 Concita. Marburgi, 1907. čap, CXXXI. pag. 504. — 1 Canonicus Dr. Salzbacher, P. Matzek O. S. Fr. et praelatus Mislin. -k 956 * versaria collecta ecclesiastica pro Terra sancta introdu- ceretur et Commissariatus generalis erigeretur. Franci- scani austriaci in Palaestinam missi sunt, ut hospitium austriacum pro peregrinantibus conderent et peregrina- tiones ad loca sacra organisarent. 1 Patres Franciscani iura catholicorum Palaestinensium et sanctuaria ad illos pertinentia custodiunt et defendunt, peregrinantibus sacramenta ministrant et ad visitanda explicandaque loca sancta illis ducatum praestant. Victum suum ,eleemosynis tantum ex Austria missis nanciscuntur. Collecta pro illis in ecclesiis dioecesis Nostrae fiat sub titulo: Pro custodia sacri Sepulchri hierosolymitani. Die Parasceves et Sabbato sancto in sancto sepulchro scrinium aut discus erigatur cum inscriptione: Pro sacro Sepulchro. — Fiir das heilige Grab. — Za božji grob. Dona per officia decanalia ad princ.-episc. Ordinariatum usque ad festum Paschatis mittantur, unde ad princ.- archiepisc. Consistorium Vindobonense dirigentur. b) Collecta pro hospitio austriaco-hungarico Hierosohg- mis eredo. Anno 1863 Hierosolymis hospitium austriaco- hungaricum conditum est, in quo peregrinatores ex im- perio austriaco-hungarico cuiusvis nationis hospitaliter excipiuntur et sustentantur. Quum autem conservatio magni huius hospitii ob frequentem annonae caritatem et propter expensas pro sartis tectis magnam pecuniarum copiam requirat, illud, omnibus facultatibus propriis carens, eleemosvnis tantum ex Austria missis exsistere potest. Cuius rei ratione habita Episcopi mense Martio 1902 Vindobonae congregati statu- erunt, ut feria sexta hebdomadae maioris in sancto sepul¬ chro pyxis pro colligendis eleemosynis in bonum hospitii austriaco-hungarici hierosolymitani poneretur. Pro Nostra dioecesi ordinavimus, ut ab incipiente anno 1904 in omnibus ecclesiis parochialibus iuxta eleemo- synarium pro custodia sacri Sepulchri adhuc discus aut alia 1 Friedrich Sclnvager, Katholische Heidenmission der Gegenwart im Zusammenhang mit ihrer grossen Vergangenheit. I. Das heimatliche Missions- wesen. Steyl, 1907. Pag. 54 et 65. M 957 » pyxis cum inscriptione: Fiir das osterreicbisch-ungarische Pilgerhaus in Jerasalem. — Za avstrijsko-ogrsko romarsko hišo v Jeruzalemu — erigeretur. 1 Collectae eleemosynae statim, usque ad festum Pa- schatis, ad princ.-episc. Cancellariam consistorialem trans- mittantur, unde princ.-archiepisc. Consistorio Vindobonam demandabuntur. Collectae pr o missionibus. a) Colleda pro servitute tollenda et fide propaganda in Africae regionibus. Numerosi incolae Africae interioris ad nostra usque tempora pecudum adinstar promer- calium catenis vincti ac verberibus caesi nullo aeta- tis et sexus discrimine ad fora trahuntur et veneunt; insuper, quod maxime dolendum, coeca superstitione of- fusi, divinae veritatis luce fere omnino carent. Idcirco immortalis memoriae Leo PP. XIII. litteris encyclicis Catkolicae Ecclesiae diei 20. Novembris 1890 constituit, ut in testo Epiphaniae, quando Filius Dei Magis primi- lus se revelavit, stipis instar pecunia corrogaretur. Iuxta hanc constitutionem Summi Pontificis omni¬ bus ecclesiarum praepositis mandavimus, ut in testo Epiphaniae (die 6. Ianuarii) quotannis usque ad revo- cationem in ecclesiis parochialibus collečtiones ad captivos in libertatem vindicandos et ad missiones in Africae regionibus sustentandas instituerentur. Oboli collecti confestim per officia decanalia ad Nostrum Ordinariatum transmittantur, qui illos ad princ.- achiepisc. Consistorium Vindobonense diriget. 2 b) Collecta pro sodalitate B. V. Mariae ad adiuvandas missiones catholicas in Africa . 3 * Gregorius PP. XVI, die 3. Aprilis 1846 Vicariatum apostolicum pro Africa cen¬ trali erexit et insimul duos piissimos viros Ryllonem et Knoblecherum missionarios pro illa destinavit. Ryllone 1 Kirchliches Verordnunge-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1903. Num. V. alin. 38. pag. 73 et 74. — “ Dr. Michael Napotnik, Send- und Lehrschreiben. Marburg, 1911. Pagg. 66—73. — 8 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XI. pag. 312 . * 958 * anno 1850 defuncto, Knoblecher, Abuna Soliman ab Arabis nominatus, huic missioni praepositus est. Omni subsidio orbatus iter in Austriam, patriam suam, fecit, ut šibi operarios et opes acquireret. Studio eius contigit, ut augustissimus Austriae imperator Fran- ciscus Iosephus I. protectionem missionis Africae interioris susciperet et sodalitas B. V. Mariae fundaretur. Ipso imperatore instigante c. r. Ministerium pro cultu et institutione, litteris die 22. Februarii 1851 emissis, collectionem quotannis faciendam pro hac exclusive austriaca missione Africae centralis intime commendavit. Antonius Martinus, piae memoriae decessor No- ster, statuit, ut sacerdotes de hac collectione fideles edo- cerent et ad liberalitatem monerent. 1 Quanti momenti c. r. Ministerium pro cultu et insti¬ tutione hanc missionem aestimaverit, ex illius litteris die 18. Martii 1858 promulgatis elucet, quibus, Episcopo Antonio Martino consentiente, sacerdotes invitavit, ut, qui missionarii vocationem sentirent, in Africam centralem ad opus missionis se conferrent. Sodalitas B. V. Mariae, Cardinali et Archiepiscopo Pragensi Friderico principe de Schwarzenberg, prote- ctore sodalitatis, intercedente, a Pio PP. IX. per Breve de die 5. Decembris 1852 iisdem indulgentiis ditata est, quibus sodalitas Lugdunensis ad propagandam, jidem gaudet. 2 * Filii sacratissimi cordis lesu Tridenti anno 1895 et in vico Milland (Miihland) prope a Brixino 1896 insti¬ tuta ad excolendos missionarios pro Africa centrali et pro Sudan fundaverunt. De progressu huius missionis in folio suo »Štern der Neger« referunt. Quum hi missionarii eorumque instituta collectis sodalitatis B. V. Mariae sus- tententur, huic sodalitati cooperari, opus patrioticum est. 1 Lav. Ord. Erlass de die 25. Iulii 1861. Num. alin. 3. — 8 Lav. Ord. 760 * Erlass de die 2. Maii 1863. Num. -g- alin. 5. -k 959 >f Collectae pecuniae pro primo semestri usque ad diem 10. Iulii, pro secundo usque ad diem 25. De- cembris ad officia decanalia et inde pro primo dimidio anni usque ad diem 20. Iulii et pro secundo usque ad diem BI. Decembris ad Cancellariam princ.-episc. Ordi- nariatus dirigantur, a quo ad princ.-archiepisc. Consistori- um Vindobonense transmittentur. c) Collecta pro sodalitate immaculatae conceptionis B. V. Mariae ad sustentandas missiones catholicas in im- perio Turcarum et in Oriente. 1 In festo immaculatae con- ceptionis B. V. Mariae anno 1857 sub praeside Friderico de Hurter, consiliario aulico et historiographo imperiali, sodalitas immaculatae conceptionis B. V. Mariae pro uni- verso imperio austriaco fundata est in finem adiuvandi incolas catholicos et missiones in imperio Turcarum et in Oriente, excepta Sinesia, cui a sodalitate a sancta lnfantia cura impenditur. Sodales praescriptas orationes recitant et eleemo- synam duarum coronarum semel per annum vel vero viginti hellerorum singulis mensibus offerunt. Sodalitas Vindobonae sedem suam habet et Ordi- narius Vindobonensis protectoris munere fungitur. Pius PP. IX. per Breve de die 25. Iunii 1858 sodalitatem ap- probavit et multis indulgentiis exornavit. Pecuniae collectae pro primo semestri usque ad diem 10. Iulii et pro secundo usque ad diem 25. Decembris ad officia decanalia et ab his pro primo semestri usque ad diem 20. Iulii et pro secundo usque ad diem 31. De¬ cembris ad Ordinariatum Nostrum transmittantur, unde ad princ.-archiepisc. Consistorium Vindobonense defe- rentur. d) Collecta pro sodalitate a sanctanfantia Ij esu? Anno 1843 Episcopus Nanceyensis Carolus de Forbin-Ian- son, instigante Maria Paulina Iaricot (f die 9. Ianuarii 1862), sodalitatem a sancta lnfantia lesu vel Opus san- 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XI. pag. 312. — * Op. et loc. cit. ■k 960 >*■ ctae Infantiae nominatum in subsidium missionarioram catholicorum in regionibus orientalibus, praeprimis in Sinesia, pro redimendis infantibus, ab infidelibus paren- tibus abiectis, erexit. Haec sodalitas tam pro iuventute pagana salvanda quam pro iuventute catholica sanctificanda constituta est, idcirco ab initio secundum statuta pueri et iuvenes us- que ad annum vigesimum primum tantum sodales fieri et esse potuerunt. In Austria 1 laudata sodalitas tali modo organisata est, ut fideles cuiuscumque aetatis, tam infantes, si alii pro iis orationes praescriptas persolvunt, quam adulti annum vigesimum primum transgressi, sodales fieri seu esse possunt. Adulti tamen, ut indulgentias lucrentur, simul confraternitati Pro propagatione fidei adscripti esse oratio- nesque praeceptas persolvere atque eleemosynam quattuor hellerorum singulis mensibus erogare debent. Pro imperio austriaco directorium generale huius sodalitatis, centrali Consilio generali Parisiensi subordi- naturri, sedem suam Salisburgi tenet. Hoc directorium generale in singulis dioecesibus consentiente Ordinario directorium dioecesanum erigere potest. In Nostra dioecesi sacerdos ordinis s. Francisci in monasterio Marburgensi directoris munere fungitur. Dire- ctoris officium consistit in hoc, ut quater in anno pasto- ribus animarum folium sodalitatis Annales, dein imagines et numismata transmittat et libellos typis impressos, ad sodalitatem pertinentes (v. gr. schedulas receptionis), in deposito servet vel pro necessitate illos procuret . 2 Haec sodalitas ab Ecclesia multis indulgentiis ditata est . 3 Praeterea Leo PP. XIII. sacerdotibus in sodalitatem adscitis plurima privilegia in perpetuum concessit . 4 1 C. r. Ministerium pro cultu et institutione sodalitatem a sancta In- fafltia lesu rescripto de die 25. Octobris 1885 Nr. 7454 etiam pro scholis cum restrictione, ne collectae in scholis instituerentur, permisit. — 1 Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1878. N um. IV. alin. 5. pag. 5 et 6. — ” Jahrbiicher des Werkes der hi. Kindheit Jesu (Kindheit-Jesu-Ver- eines) fiir Osterreich-Ungarn. Innsbruck, 1912. — Letno poročilo o „Dejanju svetega Detinstva". Ljubljana, 1912. — 4 Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1893. Nuni. II. alin. 2. pag. 3 et 4. -k 961 » Eleemosynae collectae pro primo semestri ad offi- cia decanalia usque ad diem 10. Iulii, pro secundo us- qqe ad diem 25. Decembris et ab his pro primo dimi- dio anni usque ad diem 20. Iulii et pro secundo usque ad diem 31. Decembris ad Cancellariam Nostri Consistorii mittantur, quod illas in manus princ.-archiepisc. Consi¬ storii Salisburgensis tradet. e) Collectio pro associatione Leopoldina in subsidium missionum Americae septentrionalis A Anno 1828 associatio Leopoldina in memoriam im- peratricis BrasiliensisLeopoldinae, natae archiducis austria- cae (f die 11. Decembris 1826), in Austria erecta est. Associatio Leopoldina, nominata Fundatio Leopoldi- nae, proposuit šibi sublimem finem, promovendi cum maiori effectu opus missionum catholicarum in America septentrionali; deinde fovendi animum fidelium pro pro- pagatione et dilatatione Ecclesiae Christi in regionibus remotis orbis terrarum; demum colendi perpetuam me¬ moriam Leopoldinae, defunctae imperatricis Brasiliensis. Media ad optatum finem consequendum orationes eteleemosynaesunt. Singuli sodales praescriptas orationes quotidie recitant et quavis hebdomada eleemosynam duo- rum hellerorum erogant. Leo PP. XII. hanc sodalitatem approbavit et sodalibus plenarias indulgentias concessit. 1 2 Pro colligendis eleemosynis deni et deni se coniun- gant et eteemosynas hebdomadales collectori de suo medio electo tradant, qui illas quovis mense fideliter proprio parocho deferat. Parochi vero pro prima parte anni collectas usque ad diem 10. Iulii, pro secunda usque ad diem 25. De¬ cembris ad ofticia decanalia transmittant. Deinde decani illas pro primo dimidio anni usque ad diem 20. Iulii, pro secundo usque ad diem 31. Decembris ad Nostrum 1 Gesta ot statuta Synodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XI. pag. 313. — ! Statuten des zur Unterstiitzung der katliolischen Missionen in Nordamerika gebildeten Vereines unter dem Namen Leopoldinen- Stiitung. (Beriebte der Leopoldinen-Stiftung im Kaisertume Osterreich, 72. Heft. Wien, 1911). 61 * 962 * Ordinariatum deferant, qui totam collectam princ.-archi- episc. Consistorio Vindobonensi demandabit. Concilium Baltimorense litteris die B. Novembris 1852 ad Archiepiscopum Vindobonensem directis, quas et hic sodalibus communičavit, pro uberrimis eleemosynis in- timas gratias egit. * 1 * f) Collecta pro sodalitate s. Bonifatii in subsidium missionum catholicarum in regionibus acatliolicorum in Ger- mania? Sodalitas s. Bonifatii Ratisbonae in tertia congre- gatione generali societatum catholicarum anno 1849 ad adiuvandos catholicos in diaspora degentes fundata est. Singularis finis huius sodalitatis ad curam animarum et scholam catholicam in regionibus protestanticis et mixtis Germaniae, inclusa Helvetia, oratione et eleemo- synis fovendam tendit. Statuta sodalitatis sub primo praeside comite Iosepho de Stolberg (f 1859) in quarta generali congregatione societatum catholicarum anno 1850 Linciae defmita sunt. Pius PP. IX. sodalitatem anno 1852 approbavit et indul- gentiis exornavit. Eximia huius sodalitatis idea folio soda- litio sub titulo »Bonifatiusblatt« propagatur. 3 Invitatio nomen dandi huic sodalitati, a praesidio generali Paderbornensi emissa, in folio officiali dioecesis Lavantinae anno 1852 publicata est. 4 Ad petitionem gene- ralis congregationis octavae, Linciae anno 1857 cele- bratae, praedecessor Noster, Antonius Martinus, sacer- dotibus animarum curam gerentibus commendavit, ut quotannis, praevia monitione, collectae pro sodalitate s. Bonifatii instituerentur. 5 1 Lav. Ord. Erlass de die 25. Novembris 1862. Num. — alin. 5. — 0 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 constitutae. Marburgi, 1897. Cap. XI. pag. 313. — 8 Dr. Ant. Ign. Kleffner und Dr. Fr. Wilh. Woker, Der Bonifatius-Verein. Seine Geschichte, seine Arbeit und sein Arbeitsfbld 1849—1899. Paderborn, 1899. Pagg. 11—40. — Dr. Michael Napotnik, Fastenhirtenschreiben iiber das Leben und Wirken des hi. Bonifatius. (Send- und Lehrschreiben. Marburg, 1911. Pagg. 843—865). — 4 Lav. Ord. Erlass de die 25. Novembris 1852. Num. P 96 alin, 1. — 6 * Lav. Ord. Erlass de die 28. Ianuarii 1857. Num. •k 963 * Leo PP. XIII. per Breve de die 15. Martii 1901 sacerdotibus in associationem s. Bonifatii legitime adlectis plurima privilegia concessit. Petente generali praeside sodalitatis s. Bonifatii Paderbornae litteris supplicibus de die 26. Iulii 1901 ab Ordinariatu Lavantino consensus datus est, ut sacerdotes dioecesis Lavantinae, dictae sodali- tati legitime adscripti, concessis privilegiis uti possent. 1 Colleetae eleemosynae pro primo semestri usque ad diem 10. Iulii et pro secundo usque ad diem 25. De- cembris ad officia decanalia et ab his pro prima parte anni usque ad diem 20. Iulii et pro secunda usque ad diem 81. Decembris ad Cancellariam Nostri Consistorii transmittantur, unde ad princ.-archiepisc. Consistorium Salisburgense deferentur. Praemissus conspectus valde necessarius apparet. Nam iuxta numerum 139 ordinis servandi in relatione de statu ecclesiarum, superius allati, Episcopi referre tenentur Summo Pontifici, »utrum et quo fructu fiant in dioecesi piae collectiones eleemosynarum a Sancta Sede praescriptae vel commendatae pro communi Eccle- siae bono, ut pro fidei propagatione, pro sancta Infan- tia, pro redemptione captivorum, pro obolo s. Petri, pro Terra sancta«. Colleetae pro eis, qui variis affliguntur calamitatibus. Egentibus et miseris auxilium ferre, in Ecclesia ca- tholica omni tempore primaria cura pastorum erat. S. apo- stolus Paulus ecclesiis Corinthi et Galatiae collectas pro egentibus fratribus, Hierosolymis versantibus, ordinavit. Tertullianus in suo Apologetico adfert contra paganos, christianos eleemosynas colligere, istas distribuere in usum sepulturae, aut ad alendos egenos, orphanos, se- nes emeritos, aut ad refocillandos naufragos vel ob fidem in metalla, insulas et carceres relegatos. 2 ' Kirchliches Verordnungs-Blatt filr die Lavanter Didzese, 1901. Num. XI. alin. 61. pag. 141 et 142. — * Tertullian. Apolog. adversus gentes c. 39. (Migne, Patr. lat. tom. I. Parisiis, 1844. Col. 470). 61 * -K 964: » Secundum apostolorum exemplum et usum veteris Ecclesiae Episcopi nostris temporibus collectas pro afflictis, quos res adversae tetigerunt, ordinare solent. Propterea parochi animo prompto fidelibus eleemo- synas commendent et illas libenter colligant, quotiescum- que ad collectas pro miseris et infortunatis instituendas invitati fuerint. De collectis sodalium religiosorum. Praeter collationes in ecclesia faciendas collectae religiosorum sodalium, qui mendicantes vocantur, extra ecclesiam exsistunt. Mendicantes religiosi quaestuationes instituere va- lent, si de vera domus religiosae vel pii operiš neces- sitate constat, cui alio modo occurri nequit. Ne indigni aut religiosos sodales simulantes libe- ralitate fidelium abuterentur, Sacra Congregatio Episco- porum et Regularium per decretum Singulari quidem de die 27. Martii 1896, 1 quod mulierum respicit sodali- tates, et Sacra Congregatio Negotiis Religiosorum Soda¬ lium praeposita per decretum De eleemosgnis colligendis de die 21. Novembris 1908, 2 quo virorum institutis reli- giosis providetur, normas quaestuationis determinaverunt. Iuxta praeallata decreta religiosi mendicantes cum licentia tantum superiorum suorum eleemosynas quae- rere valent in dioecesi, ubi erectus est conventus; si vero extra dioecesim stipem colligere volunt, Ordinarii illius dioecesis licentia, per superiores suos in scriptis obtenta, indigent. Litteras authenticas, quibus de debita facultate et de ofticio quaestuationis šibi commisso constat, semper securn habere debent, quas et parochis exhibere tenentur, quoties ab ipsis requirantur. Mendicantes religiosi, eleemosynam collecturi, neper- gant soli sed bini, seclusa gravis necessitatis causa, quo 1 Kirchliclies Verordmuigs-Blatt fiir die Lavanter Diozese, 1896. Num. VI. alin. 5. pag. 21 et 22. — ' l Folium officiale dioecesis Lavantinae, 1909. Num. V. alin. 30. pag. 61 et 62. 4 < 965 * In času quaestuarius puhlice notus sit oportet atque aetate, virtute ac fidelium aestimatione commendatus. Extra locum conventus quaestuantes religiosi apud parochos vel apud alios clericos saeculares vel regulares et tantummodo iis deficientibus apud aliquem pium bene- factorem, Christiana honestate et virtute conspicuum, divertant. Religiosi, qui sunt iuris dioecesani, opus colligendi eleemosynas nonnisi licentia ab Ordinario loči, in quo resident, obtenta aggredi possunt; si autem extra dioe- cesim propriae residentiae abituri sunt, etiam ab Ordi¬ nario, in cuius dioecesi stipem quaerere desiderant, fa- cultatem quaestuandi habere debent. Sorores praeterea litteras commendatitias ad pa¬ rochos vel ad alias personas directas, si in dioecesi re¬ sidentiae collectas faciunt, secum ferant; si vero extra dioecesim propriam quaestuare voiunt, litteris commen- datitiis ad Ordinarium illius dioecesis indigent, »ut eas protegat ac adiuvet ac si šibi subditas baberet«. Licentia colligendi eleemosynas in scriptis datur, notatis semper tum nominibus religiosorum, qui ad col- ligendas eleemosynas designati sunt, tum nomine ordi- nis et instituti, ad quod pertinent, tum loco et tempore, pro quibus licentia valet. Quaerentes subsidia pro missionibus exteris, prae- ter litteras commendatitias Vicarii vel Praefecti Aposto- lici respectivae missionis et litteras obedientiales Modera- toris generalis proprii instituti, babeant quoque facultatem a sacra Congregatione de Propaganda Fide in forma authentica recentem datam opus est. 1 Collectores vero pecuniae orientales cuiusvis Ordi- nis vel dignitatis ecclesiasticae, etiamsi habeant authen¬ tica documenta quolibet idiomate exarata et sigillis mu- nita, nisi authenticum ac recens rescriptum sacrae Con- gregationis de Propaganda Fide pro Negotiis Ritus Orien- 1 Dr. F. Heiner, Das Kollektieren seitens der Ordenaleute. (Archiv fiir katliolisclies Kirchenrecht. Mainz, 1911. Pagg. 95—110). « 966 >*■ tališ, quo facultas eisdem fit, tum a propria dioecesi discedendi tum eleemosynas colligendi, exhibeant, nec ad Missae celebrationem et ad aliorum ecclesiasticorum munerum exercitium nec ad eleemosynas colligendas admittantur. Si se autem pervicaces prodant, per publicas ephe- merides Clerus et fideles moneantur, huiusmodi pecuniae quaestus ut illicitos et reprobatos habendos esse. 1 Mandamus ergo, ut pastores_ animarum has pro sodalibus religiosis statutas quaestuationum normas rite observent, ne bona fides et pietas catholicorum decipia- tur et frauduletur. Caeterum oblivisci nolint, religiosos reliquisse omnia et secutos esse Dominum. (Matth. 19, 27). Qui recipit iustum in nomine iusti, mercedem iusti accipiet. Et qui- cumgue potum dederit uni ex minimis istis calicem aquae frigidae tantum . . non per det mercedem suam. (Matth. 10, 41. 42). Hoc autem dico: Qui parce seminat, parce et metet. Unusquisque (det), prout destinavit in corde suo, non ex tristitia aut ex necessitate: hilarem enim datorem diligit Deus . . . Quoniam ministerium huius officii non solum supplet ea, quae desunt sanctis, sed etiam abundat per multas gratiarum actiones in Domino. (II. Cor. 9, 6. 7. 12). Caput CLXXXXVIII. De taxa dioecesana. jjž^^Hn Synodo dioecesana anni 1903 promulgata est »rarai specialis constitutio de taxa dioecesana. 2 Ex notissimo Sacrae Congregationis Concilii decreto Ut norma de die 10. Iunii 1896, in constitutione ista per totum allegato, taxae imponi possunt iuxta prudentiae et iustitiae regulas in materia sacramentali ac speciatim * Saora Congregatio de Propaganda Fide pro Negotiis Ritus Orientalis die 1. Ianuarii 1912. (Folium officiale dioecesis Lavantinae, 1912. Num. VIII. alin. 59. pag. 139 et 140). — 2 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. CII. pagg. 865- 872. -k 967 a- in matrimoniali itemque in materia beneficiali, ita tarnen, ut libere conferantur sacraraenta et piae consuetudines observentur. Quod vero ad reliquos actus, qui directe non re- spiciunt administrationem sacramentorum, uti sunt dis- pensationes a denunciationibus matrimonii, venia confe- rendi baptisma in privatis domibus et caetera huiusmodi, eadem Sacra Congregatio Concilii statuit: 1. servandas laudabiles consuetudines et rationein prudenter habendam locorum, temporum ac personarum; 2. verepauperes eximendos esse a quibusvis expensis; 8. taxas non adeo graves esse debere, ut arceant fideles a receptione sacramentorum; 4. quoad matrimonium in specie remittendas esse taxas ipsas in casibus, in quibus adsit periculum, ne fideles in concubinatum proruant; 5. tandem quoad beneficia ecclesiastica, taxas esse non debere proportionaliter inadaequatas reditibus be- neficiorum. Praelaudata Sacra Congregatio Concilii ulterius de- crevit, specificam definitionem taxarum pro certis actibus et pro documentis, per cancellariam episcopalem expeditis, in singulis dioecesibus non Ordinariorum arbitrio esse relinquendam, sed in Synodo provinciali, et quatenus Syn- odi haberi nequeant, in conventibus Episcoporum statu- endam et Sacrae Congregationi Concilii pro approbatione subiiciendam esse, quae tantum conceditur ad instar ex- perimenti pro dioecesibus Europae ad quinquennium, pro reliquis vero ad decennium. Respectu habito ad hoc decretum litteris Nostris de die 17. Decembris 1897 Num. 4314 Reverendissimo Metro- politae Salisburgensi notula taxarum transmissa est ad pro- curandam approbationem Sacrae Congregationis Concilii. Item in relatione super statu dioecesis facta a Nobis die 80. Septembris 1901 Num. 39/Praes. supplicatum est, ut supra memorata notula taxarum, Reverendissimo Archiepiscopo Salisburgensium die 17. Decembris 1897 proposita, quoquo modo approbaretur. Ad quam suppli- * 968 » cationem Sacra Concilii Congregatio respondit: »Super postulatis seorsim responsum accipies.« Interim in Synodo dioecesana, anno 1908 habita, nota taxarum in dioecesi Lavantina solvendarum pro- visorie stabilita est, attamen ratione habita praeallatae decisionis Sacrae Congregationis Concilii eius stricta ob- servatio non urgebatur. lam vero Concilium provinciale Salisburgense, anno Domini 1906 celebratum, decreto Sacrae Concilii Congre¬ gationis Ut norma insistens communem pro tota provincia ecclesiastica Salisburgensi taxarum normam constituit, quae, constitutionibus eiusdem Concilii provincialis a Sacra Congregatione Concilii rescripto de die 2. Septembris 1909 approbatis, pro dioecesi Nostra Lavantina promulgatur et observanda praescribitur. — Ordo taxarum, Curiae princ.-episc. Lavantinae solvendarum, a Con- cilio provinciali Salisburgensi approbatus. I. Pro rescriptis gratiosis, ergo: 1. a) in causa abstinentiae.1 K b) in causa benedictionis sollemnis cuiuscum- que loči vel rei (e. gr. capellae, crucis pu- blicae, paramentorum, viae crucis, cain- panae etc).1 » c) pro Celebret . 1 » d) pro legalisatione documenti . 1 » e) pro copia documenti in commodum perso- nae privatae, et.quidem pro singulis paginis 1 » II. Pro litteris dispensationis in re matri- moniali, et quidem 2. a tempore clauso.1 K ab una proclamatione.1 » a duabus proclamationibus.2 » a tribus proclamationibus.3 » -k 969 >f 3. Ab impedimento consanguinitatis vel affini- tatis in IV. gradu.2 K 4. Ab impedimento consanguinitatis vel affini- tatis in IV. gradu cum III.3 » 5. Ab impedimento consanguinitatis vel affini- tatis in III. gradu ..4 » 6. Ab impedimento cansanguinitatis vel affini- tatis in III. gradu cum II.5 » 7. Ab alio impedimento . ..2 » III. Pro variis testimoniis et documentis. 8. Pro litteris commendatitiis . . . . 2 K — h 9. Pro litteris dispensationis a Sede Apo- stolica commissae ..2 » — » 10. Pro testimonio de erecta confraternitate 2 » — » 11. Pro documento erectionis confraternitatis 2 » — » 12. Pro documento cuiuscumque suscepti ordinis.2 » — .» 13. Pro testimonio de examine concursus parochialis facto ..2 » — » Pro decreto dispensationis ab examine concursus parochialis.2 » — » 14. Pro documento collationis beneficii sim- plicis (sine investitura).2 » — » 15. Pro litteris testimonialibus de consecra- tione altaris.6 » — » 16. Pro documento missionis canonicae cale- chetis et professoribus religionis imper- titae.2 » — » 17. Pro documento de collatione beneficii. 6 » 30 » Pro documento de investitura bene- ficiati, parochi etc. 6 » 30 » 18. Pro litteris dimissionis e dioecesi . . 6 » 30 » 19. Pro ratificatione fundationis e. gr. Mis- sae, beneficii etc.6 » 30 » 20. Pro documento consecrationis ecclesiae 10 » — » Pro theca reliquiarum.4 » — » Pro portatili altaris.8 » — * ■n 970 >f 2 K — h 60 Pro documento licentiae Missas cele- brandi in capellis etc taxa minima 21. Pro documento collationis professurae theologicae.15 22. Pro documento colJationis canonicatus collegialis.12 2B. Pro litteris nominationis consiliarii epi- scopalis.25 » 20 » 24. Pro litteris nominationis consiliarii con- sistorialis honoris causa.25 » 20 » 25. Pro documento de collatione canonicatus ecclesiae cathedralis et aliarum digni- tatum.25 » 20 » 26. Pro documento investiturae in canoni- catum ecclesiae cathedralis vel in alias dignitates.25 » 20 » Vere pauperes supplices a solvenda taxa dispen- santur. 1 — Episcopum singulis annis, quamdiu necessarium fuerit — hucusque in dioecesi Nostra non opus fuit — iuxta tramites a sacrosancto Concilio Tridentino statutos a beneficiariis aliisque personis ecclesiasticis in iure expres- sis seminaristicum seu alumnaticum postu!are posse neque prohiberi, quominus cathedraticum in forma legitima ex- petat, dummodo iustam mensuram non excedat, iam in Synodo dioecesana anni 1903 commemoratum est, in qua et de procurationibus, quas Episcopi in sacra pasto¬ rali visitatione exigere possunt, sermo institutus est. 2 Item caetera, quae in praefata Synodo dioecesana pro- feruntur utpote longaeva consuetudine introducta aut iure civili stabilita, etiam pro futuro in valore permaneant volumus — quemadmodum Concilium provinciale Salis- burgense habet, »ut singulae normae in singulis dioece- sibus usque adhuc sine difficultate vigentes a Synodo commendatae in vigore permanere queant.« 3 1 Acta et constitutiones Concilii provinciae Salisburgensis anno Domini 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 293 et 294. — 8 Ecclesiae Lavantinae Synodus dioecesana anno 1903 coadunata. Marburgi, 1904. Cap. CII. pag. 865 et 871. — 3 Concil. cit. pag. 293. -k 971 » Itaque ex perantiqua consuetudine decani occasione visitationis canonicae pro quavis parochia ex reditibus ecclesiasticis percipiunt taxam 6 K 30 h ad compensati- onem expensarum, quas sustinent visitantes parochias. Quae praxis in tota provincia ecclesiastica Salisburgensi viget et ras particulare constituit, quod semper pacifice observatum est. 1 Reddite er go omnibus debita ! (Rom. 13, 7). Caput CJLXXXXIX. De regulatione iuris stolae pro tota dioecesi. nimarum curiones Lavantini iam anno 1850 in conferentiis pastoralibus quaestionem de regula¬ tione stolae pro dioecesi Nostra ventilaverunt ac sequen- tia quattuor principia generalia proposuerunt. 1. Taxae pro extraordinariis caeremoniis seu sol- lemnitatibus sunt ampliandae, pro omnino necessariis functionibus vero restringendae. 2. Census iuxta novum calculum est ita statuendus, ut hucusque usitatum discrimen inter parochianos cives et rusticos de medio tollatur. 3. Pro bannis seu promulgationibus sponsorum est taxa statuenda et pro singulis promulgationibus exigenda. 4. Proventus stolae e pulsatione campanarum redun- dantes pertinent ad peculium ecclesiae ipsique sunt ser- vandi. 2 Anno Domini 1877 propositae sunt conferentiis pa¬ storalibus succedentes quaestiones solvendae: 1. Revisio ordinis stolaris, per litteras patentes de die 13. Decembris 1774 in Styria introducti, 3 * * * * praesenti- 1 Synod. cit. Cap. CII. pag. 871. — > IV. Schlussprotokoll uber die im Jahre 1860 in der Diozese Lavant bei den Pastoral-Conferenzen besprochenen Uegonstiinde und dariiber fur die Seelsorge gemacbten Bescbliisse vom 24. Sep¬ tember 1850. A. IV. — 8 Patent de dato 13 ten December 1774 jfttr das Erb- herzogthum Steyermark, die Stollordnung betreffend. Gegeben in IJnserer Haupt- stadt Griitz den 13 ten Christmon. 1774. Aloysius Graf v. Podstatsky-Lichten- stein, Praesident. Cajetan Graf von Sauer. (L. S.) Ex Consilio Sac. Caes. Re- * 972 » bus vero conditionibus non ampbus respondentis, est exspectanda. Quaenam functiones spirituales in novo schemate essent taxandae ? 2. Utrnm distributio stolae iuxta statum et aetatem retinenda, an magis sit commendanda aeqnalis taxa sto-' laris pro omnibus absque discrimine aetatis et condi- tionis ? B. Sintne usitatae taxae stolares augendae vel re- stringendae? 4. Quomodo remunerationes pro officiis et caere- moniis a partibus expetitis, ad acturn religionis non stricte pertinentibus, determinandae, an potius liberae conventioni relinquendae sunt? 1 In solvendis hisce quaestionibus conferentistae dis- senserunt et varias propositiones protulerunt. Anno 1897 proposita est conferentiis pastoralibus haecce quaestio: Quinam usus relate ad taxam stolarem usque ad praesens tempus in singulis decanatibus re- spective parochiis vigebat, et quae principia observanda erunt in taxa stolari pro futuro regulanda? E relationibus de conferentiis pastoralibus princ.- episc. Ordinariatui persuasum est, Clermn turn in eis functionibus, pro quibus in supra citatis litteris paten- tibus taxa statuitur, tum in eis, pro quibus e beneplacito vel consuetudine a fidelibus dona offeruntur, iustitiae et aequitatis limites non transgredi, et non solum vere pauperes sed homines quoque Ecclesiae infensos ab ex- pensis eximere itaque materiali emolumento renunciare velle, sequendo sublime exemplum Doctoris gentium, dicentis: Quae est er go merces mea? Ut Evangelium prae- dicans, sine sumptu ponam Evangelium, ut non abutar pntestate mea. (I. Cor. 9, 18). a giaeq. Majest. Gubernii Int. Austr. Karl von Haibe. (Decem folia in 8°). — Julius Schockherr, Kirchenpatronat und Kirchenconcurrenz mit Besprechung der Vogtei und des Schulpatronates. 2. Auflage. Wien, 1892. Pagg. 287—290. ’ XXX. Schlussprotokoll liber die im Jahre 1877 in der Lavanter Dio- zese abgehaltenen Pastoral-Konferenzen vom 5. Dezember 1877. A. III. Pag. 6—8. — 2 XLIX. Schlussprotokoll iiber die im Jahre 1897 in der Lavanter Diozese abgehaltenen Pastoralkonferenzen. A. (Kircbl. Verordnungs-Blatt, 1898. Nr. I. alin. i). * 973 » Recentius vero insurrexerunt homines (democratici sociales), qui strictissimam observationem legis stolaris anno 1774 die 13. Decembris latae urgebant et saepius ad c. r. Locumtenentem Graecii, immo ad c. r. Ministerium pro cultu et institutione appeliabant. Nuperrime in actis de causa taxae pro sepulchris in foro Središče, quae taxa per rescriptum c. r. Ministerii pro cultu et institutione de die 28. Februarii 1909 Num. 5833 et a princ.-episc. Lavantino Consistorio die 23. Mar- tii 1909 Num. 1298 approbata est, 1 * * * 5 invenimus decretum praelaudati Ministerii de die 26. Februarii 1907 Num. 6792, quo c. r. Vicesgerens pro ducatu Styriae invitatus est, ut regulationem ordinis stolae pro tota provincia aggrederetur. Concilium provinciale anno 1906 Salisburgi cele- bratum circa hanc materiam statuit, quod sequitur: »Parochos omnesque sacerdotes hortamur, ut diligenter caveant,, ne quid in sacramentorum administratione quavis de causa vel occasione directe vel indirecte exigant, sed illud Christi adamussim servent: Gratis accepistis, gratis date! (Matth. 10, 8). Excipiuntur illi 1 Gefaiihren fttr Griiber und Griifte. I. fur ein Reihengrab a) Erwach- sener 2 K 10 h, bj Kinder bis 10 Jahren 1 K. II. Fur ein Familiengrab 4 K. Ili. Fiir einen Gruftplatz 20 K. Fur Erneuerung des Benutzungsrechtes eines Jteihengrabes ist zu ontrichten auf 10 Jahre,2 K. Als Beilagegebiihr in ein Familiengrab ist fttr die Beisetzung der Leiche einer er\vachsenen Person zu entrichten 4 K, der Leiche eines Kindes bis 10 Jahren 2 K, fiir Griifte betragt die Beilagegebiihr 4 K. Die Totengrabergebiihren sind: I. Fiir ein Reihengrab <0 Er\vaebsener 4 K, b) Kinder bis 10 Jahren 3 K. II. Fiir ein Familiengrab 5 K. III. Fiir die Beisetzung einer Leiche in einer Gruft 4 K. IV. Fiir Hilfe- leistung bei einer Obduktion 2 K 40 h. V. Fiir Hilfeleistung bei Exhumierung einer Leiche 3 K. — Z. 1298. Vorstehende Grabstellen- und Totengršibertarif- ansatze \verden im Sinno des h.-it. Erlasses vom 1. Juni 1903 Z. 1922 (Kirchl. Verord.-Blatt Nr. VII. ex 1903. Absatz 45. S. 90) als den Zeit- und Ortsver- hiiltnissen angemessen, genehmigt. F.-B. Lavanter Konsistorium in Marburg ai « 23. Marž 1909. (L. S.) Josef Majcen m. p. Konsistorialrat. — 6 -y~ 1909. Gas k. k. Ministerium fiir Kultus und Unterricht bat mit dem Erlasse vom 28. Februar 1909 Z. 6833 die in dem vorstehenden Gebiihrentarife fiir den fom. kathol. Friedbof der Pfarre heilg. Geist in Polstrau festgesetzten Grab- stellengebiihren in Gemiisslieit der §§ 23 und 24 des Gesetzes vom 7. Mai 1874 R.-G.-Bl. Nr. 60 genehmigt. Ein Exemplar dieses Tarifes wird h.-a. zuriick- behalten und ein Exemplar der k. k. Bezirkshauptmannschait in Pettau zur Veranlassung der ortsttblichen Verlautbarung iibermittelt. Graz am 30. Marž 1909. (L. S.) Der k. k. Statthalter: Clary m. p. ■k 974 :* fructus, qui redeunt ex iure stolae et qui occasione qua- rundam functionum sacrarum parochis ex more vetusto solvuntur.« 1 Pro tribus parochiis urbis Nostrae residentialis anno 1909 collatis consiliis statutum est pro funeribus schema stolare, quod princ.-episc. Ordinariatus Lavantinus die 6. Aprilis 1909 Num. 1546 approbavit, c. r. Ministerium pro cultu et institutione edicto diei 14. Octobris 1909 Num. 40.523 ratum habuit et municipium Marburgense die 4. Novembris 1909 Num. 31.603 publicavit. Quod schema ad urbem Celeiensem et Petoviensem nec non ad archidiaconiam Gonobitiensem extendendum desidera- mus; pro reliquis vero oppidis, foris, vicis pagisque dioe- cesis Nostrae Lavantinae annuente potestate civili infe- rius sequentem normam stolarem ut legem dioecesanam promulgare intendimus. Ordo de regulatione stolae, in Synodo dioecesana anno praeterito 1911 propositus et discussus, a princ.- episc. Consistorio Lavantino per decretum de die 11. Sep- tembris 1911 Num. 4166 singulis officiis decanalibus cum mandato distributus est, ut parochi nec non provisores paroeciarum, qui ad decanatus sedem invitandi essent, ad rem, de qua agitur, mentem suam panderent. Proto- collum de discussione confectum usque ad finem mensis Octobris 1911 princ.-episc. Consistorio deferendum erat. 2 Peracto mandato ex parte invitatorum transmisit princ.-episc. Ordinariatus litteris de die 18. Ianuarii 1912 Num. 5088 ex 1911 quinque exemplaria praedicti sche- matis ad c. r. Locumtenentiam styriacam una cum preče, 1 Acta et constitutiones Concilii provineiae Salisburgensis anno 1906 celebrati. Salisburgi, 1910. Pag. 129. alin. 136 et 137. — s Decretum sic so¬ nat: „Kakor je bilo določeno v četrti generalni kongregaciji letošnje škofijske sinode dne 31. avgusta 1911, se dopošlje v prigibu •/. en iztis novega štolar- nega reda za manjša mesta (izvzeta so mesta Maribor, Celje in Ptuj), trge (izvzete so Konjice) in kraje Lavantinske škofije Vam, mnogočastiti gospod dekan, z naročilom, da povabite vse čč. gg. župnike oziroma provizorje Svoje dekanije k sebi, da se med seboj pogovorite o novem štolarnem redu. O pogovoru se naj sestavi natančen zapisnik ter ga naj vsi pričujoči gospodje podpišejo. Semkaj se naj vsaj do konca meseca oktobra predloži, da se more potem tukaj stvar še enkrat presoditi za tisek knjige o škofijski sinodi." ■a 975 >*■ ut istud c. r. Ministerio pro cultu et institutione appro- bationis causa substerneret. 1 Ad litteras urgentes princ.-episc. Ordinariatus de die 2. Octobris 1912 ad Num. 5088 ex 1911 c.r. Locumtenentia sub die 81. Octobris 1912 Num. 6 12 respondit, se actum stolarem eadem die c. r. Ministerio pro cultu et institutione detulisse, utillum ratum haberet et approbaret. 2 1 Litterae sunt huius tenoris: „Das F. B. Lavanter Ordinariat beehrt sich in der Anlage •/. A fiinf Exemplare einer von allen 24 F. B. Dekanal- iimtern durchberatenen und angenommenen, auf der jiingsten Diozesansynode kundgemachten neuen Stolordnung fiir die Landstiidte, Markte und Dorfer in der Lavanter Diozese mit dem amtshofiiclien Ersuchen zu tibermitteln, dieselbe dem bohen k. k. Ministerium fur Kultus und Unterricht gutachtlich zu unter- breiten, hochivelches hiemit gebeten wird, diese neue Stolordnung fiir den Umfang der Lavanter Diozese staatlicherseits zu genehmigen und gutzubeissen. Dieses Ansuchen stiitzt sich auf nachstebende Griinde. Nachdem fiir die drei Pfarren der F. B. Residenzstadt Marburg mit dem hochdortigen Erlasse vom 27. Oktober 1909 Z. 6 —,p091autBeilage ■/. B eine einheitliche Stolordnung festgesetzt worden ist, war es ein unab\veisliches Be- dilrfnis, auch fiir die iibrigen Pfarren der Diozese eine zeitgemiisse Stolordnung festzusetzen, zumal da das hohe k. k. Ministerium fur Kultus und Unterricht in einer Polstrauer Stolklage mit Erlass vom 26. Februar 1907 Z. 6792 Se. Exzellenz den Herrn k. k. Statthalter fiir Steiermark eingeladen hat, die Stol- frage fiir das ganze Land Steiermark zeitgemass zu ordnen. Das unterzeichnete F. B. Ordinariat hat deshalb zur Vermeidung von den iirgerlichen Stolklagen auf der jiingsten Diozesansynode diese sub A ange- bogene, vom F. B. Konsistorium nach reiflicher Beratung entvvorlene Stolordnung mit der Anordnung festgesetzt, dass fiir die Abtei-Stadtpfarre Cilli, dann fiir die Propstei-Stadtpfarre Pettau, sowie fiir die Archidiakonats-Hauptpfarre Go- nobiz die fiir die drei Pfarren von Marburg festgesetzte Stolordnung in Geltung zu treten habe, fiir die iibrigen Landstiidte, Markte und Dorfer aber habe in Hinkunft unter Auflassung des Unterschiedes z\vischen Burger und Dorf- beivohner nach dem Muster der fiir das Herzogtum Salzburg im Jahre 1903 erlassenen Stolordnung •/. Beilage C diese auf drei Stolklassen beschrankte Stolordnung in Kraft zu treten. — Die Wahl der Stolklasse ist dem freien Ermes- sen der stolpflichtigen Partei anheimgestellt, um Stolklagen nach Moglichkeit hintanzuhalten. Die Bestimmungen des Theresianischen Stolpatentes fiir Steiermark vom 13. Dezember 1774 wurden nach Tunlichkeit beriicksichtigt; iiber einstim- migen Wunsch der Seelsorgspriester vvurden einige bisher nicht taxierte mini- sterielle Akte in diese Stolordnung aufgenommen und wird in dieser Hinsicbt uie dringende Bitte gestellt, diese neuen Ansiitze darin belassen zu \vollen und s ' e staatlicherseits gutzubeissen." — * Rescripti textus est: „Zalil 6 1912. liegelung der Stoltaxverhiiltnisse in der Diozese Lavant. Dem Ilochiviirdigen liirstbischbflichen Lavanter Ordinariate in Marburg wird mit Beziehung auf die geschatzte Zuschrift vom 2. Oktober 1912 bekanntgegeben. dass der Ver- landlnngsakt in der im Betreff erwiihnten Angelegenheit gleichzeitig dem k k. Ministerium fiir Kultus und Unterricht zur Schlussfassung vorgelegt wird. er k. k. Statthalter: Clary m. p.“ * 976 * Litteris de die 15. Novembris 1912 Num. 5546 princ.-episc. Ordinariatus respectu habito ad constitu- tionem modo typis dandam »de regulatione iuris stolae pro tota dioecesi«, denuo c. r. Locumtenentiam precibus adiit, ut approbationem ordinis stolaris apud c. r. Mini- sterium pro cultu et institutione ei procuraret. Ad has Nostras litteras c. r. Locumtenentia rescripto de die 20. Novembris 1912 Num. 6 3( ^ 5 1912 respon- dit., se petitionem diei 15. Novembris 1912 Num. 5546, ut ordo taxarum stolarium quamprimum approbaretur, insimul c. r. Ministerio pro cultu et institutione trans- misisse. 1 Insimul officiis parochialibus Celeiae, Petovii et Gonobitii decreto princ.-episc. Lavantini Consistorii de die 16. Novembris 1912 Num. 5729 mandatum est, ut No- strum officium de iam instituta vel de nune instituenda discussione cum municipiis de norma stolari iis desti- nata quamprimum certiorem facerent. Officium archiparochiale Petovii die 19. Novembris 1912 Num. 559 ad princ.-episc. Consistorium retulit, se iam mense Iunio anni currentis de schemate stolari, quod c. r. Gubernium magistratibus politicis ad sententiam aperi- endam transmisit, cum municipio Petoviensi locutum esse illudque ab eo in sessione publica acceptatum luisse. Schema praedictum quoad essentiam a Marburgensi non differt, quod ex adiecto ordine apparet. Differentia in solvenda taxa pro pulsatione campanarum, pro Missis de Requie cum musicis, pro sepultura parvulorum et pro funeribus, quae fiunt in coemeteriis extraneis, prae- cipue consistit. Officium archiparochiale Gonobitiense eodem die sub Num. 574 Nostro officio notificavit, forum Gonobitiense praefecto communitatis eiusque primo consi- liario testibus normae stolari introducendae non adversari. 1 lieecriptum sonat: ,,Dem hochwtir(ligeii fiirstbisclioflichen Lavanter Ordinariate in Marburg wird mitgeteilt, dass das bezogene wohldortige Ansuclien vom 15. November 1912 um ehemoglicliste Erwirkung der Genehmigung der neuen Stolordnung gleichzeitig dem k. k. Ministerium fiir Kultus und Unter- richt in Vorlage gebraeht wird. Fiir den k. k. Statthalter: Mayrhofer m. p.“ -k 977 » Officium parochiale Celeiae die 20. Nov. 1912 Num. 456 princ.-episc. Ordinariatih nunciavit," se normam sto- larem Marburgi statutam quoad funera oppidi Celeiae libenter introducere, cum munieipio Celeiensi hac in causa se sermonem instituisse et comperisse, quod illu,d loco sep- tem classium quattuor tantum classes acceptasset; confor- mitatem schematis stolaris Celeiensis cum Marburgensi se optare paucis tam en exceptis, quaetaxam pro singulis clas- sibus solvendam respiciunt quaeque in adiecto ordine sto- lari, Celeiae per multos annos vigente, notata inveniuntur. Einheitliche Stolaordnung, vereinbart im Jahre 1909 ftir samlliche rom.-kath. Pfarren von Marburg hinsichtlich der Leichen der Stadtbewohner (Stadt und Vorstadte). Nr. 215. Angenommen mit dem Vorfcehalte, dass fttr den Fali, dass der stadtische Friedhof ausserhalb des Stadtpomeriums zu liegen kommt, zu jedem Kondukte auch ein „Priesterwagen“ auf Reehnung der Partei zur Verfiigung gestellt werden wird. F. B. Dom- und Stadtpfarramt Marburg, am 4. April 1909. (L. S.) Franz Moravec m. p. Dom- und Stadtpfarrer. C2 •k 978 >* Auftcilung des Gelautes: Kindereinsegnung (bessere) K 7-72; Kindereinsegnung (armere) K 5-72. Assistiertes Reqniem (3 Priester): 1 Priester 8 K, 2 Priester a 4 K = 16 K; Organist 3 K 20 h; Sanger (Choralisten) 8 K; Kalkant 1 K 40 h; Mesner and Ministranten 3 K; Pfarrer ftir Libera 2 K, 2 Kaplane ftir Libera 2 K 40 h, Sanger und Orga¬ nist ftir Libera 2 K. Zusammen 38 K. Requiem (1 Priester): Priester 4 K 60 h; Organist 3 K 20 h; Sanger (Choralisten) 7 K; Kalkant 1 K; Mesner und Ministranten 3 K. Zusammen 18 K 80 h. Tumbaaufstellen: Kirche 6 K, Mesner 4 K. Zusammen 10 K. Gruft- und Grabeinsegnungen 5 K. Z. 1546. Kirchlich genehmigt! F. B. Lavanter Ordinariat in Marburg, am 6. April 1909. (L. S.) Im Auftrage Sr. Fb. Gnaden: Josef Majcen m. p. Konsistorialrat. Das k. k. Ministerium ftir Kultus und Unterricht hat mit dem Erlasse vom 14. Oktober 1909 Z. 40.523 zu der vorstehenden Stolaordnung im Sinne des § 23 bezw. § 24 des Gesetzes vom 7. Mai 1874 R.-G.-Bl. Nr. 50 die staatliche Genehmigung zu er- teilen gefunden. Zvvei Exemplare dieser Stolaordnung vverden h. a. zurtickbehalten und ein Exemplar dem Stadtrate Marburg zur Veranlassung der ortstiblichen Verlautbarung zugefertigt. Graz, am 27. Oktober 1909. (L. S.) Der k. k. Statthalter: Clary m. p. •k 979 * Stolaordnung ftir die rom.-kath. Abtei-Stadtpfarre St. Daniel in Cilli hinsichtlich der Leichen der Stadtbewohner. 1. Beim Requiem in der II. Klasae entfallen die Sanger (7 K). 2. Assistiertes Reqniem, nur wenn jemand wunscht — sehr selten. 3. Die Aufteilung des Gelautes: Pfarrkirche, '/ s die Kirche, 2 / g Mes¬ ner; Marienkirche, 2 / 3 die Kirche, J /s Mesner. 4. Die Aufteilung beim Requiem, Tumba, Gruft u. s. w. wie in Marburg. F. B. Abtei-Stadtpfarramt Cilli, am 20. November 1912. {L. S.) Franz Ogradi m. p. Abt-Stadtpfarrer. Stolataxordnung fiir das Stadtgebiet von Pettau. Die vom F. B. Ordinariate in Marburg fiir Pettau (Stadtgebiet) vorgelegte Stolataxordnung wird als den hiesigen Ortsverhaltnissen •entsprechend erkannt und angenommen mit folgenden Ausnahmen: 1. ad Geliiute: Da die Stadtpfarrkirche 5 Glocken hat, so ist eine Anderung im Tarif vor/.unehmen und es empfiehlt sich den bisherigen Tarif fiir das Gelaute beizubehalten, niimlicb: Grossgelaute (5 Glocken) per Stunde 12 K 80 h, Biirger (4 Glocken) 7 K 60 h, Mittel (3 Glocken) 4 K 40 h, Klein (2 Glocken) 2 K 20 h, per Stunde. Fiir die Minoritenkirche, welche kleineres Gelaute hat, gelten die dortigen bisherigen Ansatze fiir das Gelaute, d. i. 3 K 20 h per Stunde. 2. ad Grabstelle: Da es auf dem stadtischen Friedhofe zvveierlei Griiber gibt: ausgesuchte oder Extragraber zu 12 K 60 h und Reihen- grilber, so ware die Bemerkung beizusetzen: „Wiinscht eine Partei e in Extragrab oder erfolgt die Beisetzung in einer Familiengruft, ist dafiir ein Betrag von 12 K 60 h zu entrichten, fiir Kindei u nter 9 Jahren die Halfte". 62 * -k 980 » 3. ad Paramente: Bei den letzten 3 Klasseii (V.—VII.) stellt die Kirche auch das Bahrtnch bei (1 K 10 h), weshalb sich die dortigen Ansatze um 1 K 10 h erhohen und lauten: 2 K 26 h, 1 K 76 h und 1 K 76 h. 4. ad Seelenamt: a) Bei der I. KI. waren bisher musika- lische Requiemamter tiblich. Es empfiehlt sich daber die Anmerkung: „Wtinscht eine Partei ein musikalisches Requiem oder mehr Siinger, so ist ftir jeden weiteren Mitwirkenden mindesteus 1 K mehr zu entrichten.“ b) Bei der III. und IV. KI. waren bisher ermassigte Seelen- amter mit 1 Priester tiblich, weshalb sich die Anmerkung emp¬ fiehlt: „Wiinscht eine Partei bei der III. oder IV. KI. ein Seelen¬ amt, so ist dafur bei der III. KI. (1 Priester, 2 Sanger) ein Betrag von 10 K 80 h, bei der IV. KI. (1 Priester, Organist allein) ein Betrag von 7 K 80 h zu entrichten.“ 5. Weil in Pettau auch Kinderkondukte gebrauchlich sind, so ware die Bemerkung beizusetzen: „Bei Begrabnissen von Kindern unter 9 Jahren (Hauskondukten) ist die Halfte der ftir Ervvach- sene geltenden Gebiihren zu entrichten.“ 6. Weil manchmal auch Kondukte aus der Stadt in die Um- gebung vorkommen, so empfiehlt sich die Bemerkung: „Bei Kon- dukten aus der Stadt auf einen der Umgebungsfriedhofe oder umgekehrt erhohen sich obige Gebiihren nach Massgabe der Zeit und Entfernung.“ Es ergibt sich somit folgende Ubersicht: Verteilung des Gelautes: Grossgeliiute (5 Glocken,) 1 Stunde, die Kirche 3 K 50 h, der Obermesner 7 K, Pulsanten 2 K 30 h. Summe 12 K 80 h. */, Stunde 1 K 75 b, 3 K 50 h, 1 K 55 h. Summe 6 K 80 h Biirgergelaute (4 Glocken) 1 Stunde 2 K 40,h, 3 K 50 h, 1 K 70 h. Sumine 7 K 60 h. '/s Stunde 1 K 20 h, 1 K 75 h, 1 K 05 h. Summe 4 K. Mittelgelaute (3 Glocken) 1 Stunde 1 K 20 h. 2 K, 1 K 20 h. Summe 4 K 40 h. '/, Stunde 60 h, 1 K, 80 h. Summe 2 K 40 h. Kleingelaute (2 Glocken) 1 Stunde 60 h, 80 h, 80 h. Summe 2 K 20 h. '/s Stunde 30 h, 40 h, 60 h. Summe 1 K 30 h. x / 4 Stunde 15 h, 20 h, 40 h. Summe 75 h. •k 981 >f Anmerkungen. 1. Fttr die Minoritenkirche, welche kleineres Gelaute hat, gilt der dortige Tarif flir das Gelaute, d. i. 3 K 20 h pro Stunde fur das Gesamtgelaute. 2. Wiinscht eine Partei ein Extragrab oder erfolgt die Beisetzung in einer Familiengraft, so ist dafiir ein Betrag von 12 K 60 h zn entrichten, fur Kinder unter 9 Jahren die Halfte. 3. Wiinscht eine Partei bei der I. KI. ein grosses musikalisches Requiem oder mehr Sanger, so ist filr jeden weiteren Mitwirkenden wenigstens 1K mehr zu entrichten. 4. Wunscht eine Partei bei der III. oder IV. KI. ein Requiem, so ist dafflr bei der III. KI. (1 Priester, 2 Sanger) ein Betrag von 10 K 80 h, bei der IV. KI. (1 Priester, Organist allein) ein Betrag von 7 K 80 h zu entrichten. 5. Bei den letzten drei Klassen stellt die Kirche auch das Bahrtuch (1 K 10 h) bei. 6. Bei Begrabnissen (Kondukten) von Kindern unter 9 Jahren ist die Halfte der fur Erwachsene geltenden Gebiihren zu entrichten. 7. Bei Kondukten aus der Stadt auf einen der Umgebungsfriedhofe oder umgekehrt erhohen sich die Gebiihren nach Massgabe der Zeit und Entfernung. Propstei-Stadtpfarramt Pettau, am 19. November 1912. (L. S.) Ferd. Pšunder m. p. Vikar. Neue Stolordnung ftir die Landstadte, Markte und Dorfer, festgesetzt auf der Diozesansynode im Jahre 1911. , 1 Fur 2 Verkiindigungen doppelt zu rechnen, \venn 1 mal ftir 3mal, ana a uch 3 mal zu rechnen. * 982 » 1 Friedhofordnung und Totengraber-Instruktion. (Auszug aus dem Lav. Kirchl. Verord.-Blatt Nr. VII ex 1903. Abs. 45). Marburg, 1903. — Iuxta boe formulare ordo in coemeteriis servandus una cum taxis pro sepulchris nec non sepulchrorum fossoribus solvendis in 151 dioecesis Nostrae parochiis, ac- cepta a districtuum praefectnris approbatione, introductus est. In reliquis 70 parocbiis hic ordo sine mora regulandus foret. — Gebiihren ftir Graber und Griifte. (Synodus dioecesana Lavantina anno 1906 concita. Marburgi, 1907. Cap. CXXXVII. Num. X. §§ 17-19. pag. 560 et 561). - 8 Beim Kondukt iflt ftir jeden Priester gleich viel zu rechnen. Die Organisten, Mesner und Kan' toren bekommen '/s der Priestortaxe. — 8 Die Gebiihren des Totengriibers. (Syn. praecit. Num. XI. § 21. pag. 561). -k 983 * Si baptismus in ecclesia parochiali confertur, nulla taxa est exigenda, quia ecclesiastica sacramenta gratis sunt conferenda. Occasione baptismi in domibus privatis, de quo in actis et constitutionibus Concilii provincialis Salisburgensis anno 1906 celebrati legimus: »Si quibus- dam in locis consuetudo parvulos petentibus parentibus domi baptizandi ita inolevit, ut tolli modo non possit, ad tempus toleratur. Curent tamen parochi, ut hic abusus sensim tollatur« — licet pro itinere in domum privatam necnon pro maiori labore exigere taxam, ratione tamen prudenter habita- locorum, temporum ac personarum. 1 Vehementer optamus, ut proposita norma stolaris, a c. r. Gubernio adhuc probanda, tum sacerdotibus tum laicis omnino conveniens sit. Nemo sacerdotum šibi licentiam praesumat, pro suo arbitrio suaque sponte mutandi ordinem stolarem. »Caveant omnino parochi aliique sacerdotes, ne sepul- turae vel exequiarum seu anniversarii mortuorum officii causa quidquam paciscantur aut tamquam pretium exi- 1 Ecclesiae Lavantinae Syn. dioeoesana anno 1903 coadunata. Marburgi, x 904. Cap. CII. pag. 867. -k 984 >f gant; sed iis eleemosynis contenti sint, quae ant probata consuetudine dari solent aut Ordinarius comtituerit .« 1 Nescitis, quoniam, qui in sacrario operantur, qaae de sacrario sunt, edunt, et qui altari deserviunt, cum altari participant. Ita et Dominus ordinavit iis, qui Evangdium, annuneiant, de Evangelio vivere. (I. Gor. 9, 13. 14). Caput C C. De observandis constitutionibus synodalibus. jructus laborum synodalium salubres sunt constitu- tiones. His resultatis ager, recipiendae salutari sementi destinatus, diligenter praeparatus, accurate sub- actus, zizaniis, quae pullulationem eius impedire vel etiam in ipso ortu suffocare potuissent, repurgatus est quaeve ad fovenda sementis incrementa pertinent, iuste disposita sunt, ut adeo, si divini roris accesserit infusio, quod a gratia eius, qui d are potest incrementum, fidu- cialiter expetimus, laetam ex ea praevidere liceat sege- tem proventuram, messem abundantem. Solus et unicus scopus peractarum Synodorum nostrarum fuit et est: Dei adorationem ac gloriam pro viribus augendi nec non propriam et vigilantiae Nostrae pastorali traditorum terrestrern ac coelestem prosperi- tatem promovendi. Grande negotium, reducendi onmes dioecesanos ad Deum vitaeque innocentiam atque in tali statu constanter servandi, finis fuit et est omnium Synodorum nostrarum. Pervetustam et venustam dioece- sim Lavantinam ad intus consolidare, prouti decessores nostri eam ad extus firmam facere conati sunt, consti¬ tutionibus synodalibus contendimus. Ex Synodis nostris universus nobis subordinatus Clerus perspiciet, suum Praesulem nihil reliquisse inten- tati eorum, quae ad spiritualia et quoad fieri potuit 1 Collectio Eituum dioeceseos Lavantinae. Marburgi, 1896. Pars I. tit. VII. cap. 1. alin. 6. * 985 » temporalia suorum in vinea Dominica collaboratorum commoda possint conducere; porro sua studia eo inten- dere, ut omnes sacrae suae vocationis sublimitatem in- tus in cordibus suis persentiscant illique digne per omnia ambulent; eum omnem adhibuisse operam, ut sacerdo- tali ordini debitus constet honos. Et si non cunctis de- siderationibus satisfactum neque omnibus indigentiis uno quodammodo ictu siibventum est, id non defectui con- tentionis nostrae, sed arduis rerum ac temporum ad- iunctis, quibus imperare non semper est positum vel in summarum potestatum manibus, esse adscribendum. Sed et grex fidelis perspiciet, pastores suos eo in- defesso contendere studio, ut gravi suo pastorali muneri exacte respondeant, demonstrando oviculis virentia pa- scua aeternarum veritatum, praeservando eas a vene- natis aquarum fontibus, custodiendo diurnis nocturnisque curis, ne cedant in direptionem bestiarum agri. Ex Synodis celebratis omnes veritatis perspiciendae capaces perspicient, nos in unum coadunatos ministros Christi vere catholico špiritu esse animatos, id quod est, nobis imprimis cordi esse, intemeratam custodire sacram fidem, nos tenera erga petram, cui Salvator mundi suam superaedificavit Ecclesiam, ferri pietate summaque erga visibilem Christi Vicarium in sacerrima Urbe residentem duci veneratione, promptissimo obsequii studio, sinceris- sima voluntate. Item perspicient, Navarchum Lavantinum suumque Clerum erga augustissimum monarchiae austriacae Im- peratorem eo animari obsequii cultu, ea fidelitate et de- votione, quam et datae ei a Deo potestatis sublimitas ac sanctimonia et immortalis erga ipsum generosissimum hbertatis Ecclesiae adsertorem gratitudinis ratio deposcit. Denique omnes bonae voluntatis clerici et laici Perspicient, a Synodis Nostris nulla singularium dioece- sanorum iuribus parari pericula, ut potius maximum exinde omnibus accrescat robur et firmamentum. Synodi namque veritates, coelo delapsas, in vitam moresque * 986 » deducere populi dioecesani volunt, quae cunctorum iu- rium inconcussam constituunt basim. Hisce praenotatis in memoriam revocamus iterum- que confirmamus, quaecumque de validitate et observa- tione Constitutionum synodalium in Synodis praehabitis 1896, 1900, 1908 et 1906 dieta et sancita sunt. Pari modo in Synodo praesenti graviter monere non praetermittimus, ut omnes et singuli dioecesis nostrae viri ecclesiastici pari sollertia et fidelitate observ.andis et in usum deducendis cum Concilii provinciae Salisbur- gensis anno Domini 1906 celebrati decretis tum prae- cedentium Synodorum Lavantinarum statutis continuo ineumbant. Item praecipimus et mandamus in Domino, ut graves quas in hocce conventu synodali collatis consiliis ex- pendimus, canonice publicavimus et approbavimus con- stitutiones pie ab omnibus et singulis, quorum interest, excipiantur et religiose observentur. Imprimis obligamus cuiuscumque ordinis et digni- tatis superiores, maxime Archidecanos et Decanos nostros foraneos, ut cunctorum statutorum synodalium strenuos se praebeant custodes et executores. Eia ergo, fratres et filii dilectissimi, nolite cunctari, mandatis synoda!ibus virili animo obtemperare vestros- que fideles ad eamdem obtemperantiam movere ac com- pellere. Non dubitamus, dietam obtemperantiam pasto- rum et ovicularum nullo tempore defuturam. Quae synodaliter a nobis consulta et decreta sunt, certo scimus praeclaros utilitatis latura esse fructus, modo eis rite obtemperetur, quod futurum confidimus. Caeterum cunda ada et statuta Synodorum nostrarum penitus subiieimus irreformabili iudicio sandae Ecclesiae catholicae, cui jidelitatem , obedientiam et submissionem iu- ravimus pro tempore et in aeternum. Deo duce et auspice voluimus corde sincero cundas evitare syrtes et scopulos, quibus suapte natura refertum est mare tranatandum. Ne quis autem in praestandis eis, quae in Synodo praesenti decreta sunt, exeusationem praetenclere possit, -k 987 » monemus singulos presbyteros et in specie curam ani- marnm gerentes districtim hortamnr, ut, postquam acta et statuta synodalia typis descripta et per nos puhlici iuris facta sunt, huiusmodi editionis exemplar quanto- cius šibi procurent. Unum exemplar pro archivo pa- rochiali procurandum est peculio ecclesiastico. In generali Synodi paenultimae congregatione, die 9. Augusti 1906 coacta, instituimus propriam Commis- sionem pro servandis et in effectum deducendis consti- tutionibus synodalibus seu pro earum custodia et vigi- lantia. 1 Quam congregationem, sgnodalem hisce denuo con- firmamus, ut ista, si dubia aut lites exoriantur de sta- tutis synodalibus, tamquam eorum custos et vindex de- cisionem curet, utique semper praeside, legislatore et iudice Ordinario. Omni benedictione coelesti et gratia repleantur, qui observabunt observanda! Omnia facite sine murmura- tione et sine haesitatione, ut sitis sine maeula et simplices filii Dei! (Philipp. 2, 14). Confirmatio eoneordiae Constitutionum synodalium, pu¬ hlico prelo datarum, eum originali codice manuseripto. Nos Michael, divina favente clementia Episcopus Lavantinorum, notum testatumque omnibus et sin guliš, quorum interest, tenore praesentium facimus. Constitutiones synodales, ut in libro praeiacente concordantes exemplari manuseripto Proponuntur, typis čudi et promulgari iussimus. 1 Synodus dioecesana anno 1906 concita et facta. Marburgi, 1907. p ag. 155 et 156. ■k 988 * In quorum fidem maiusque robur declarationem hanc manu nostra signavimus sigilloque nostro adpresso tir¬ na avimus. Dabamus in residentia Nostra princ.-episc. Marburgi, die 1. Septembris anno salutis 1911, ab erectione Episco- patus Lavantini sexcentesimo octogesimo tertio. Michael, Princeps-Episcopus. Martinus Matek, Doctor romanus in iure canonico, Secretarius Synodi. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Syuodi. INDEX ANALYTICUS. Operationes et constitutiones Synodi dioecesanae Lavantinae anno Domini 1911 congregatae. Pag. Ex epistola pastorali ab Ioanne Iacobo Archiepiscopo Salis- burgensi Kalendis Ianuariis anno a Christo nato 1574 data de gravitate Synodi. 2 Pars prima. Operationes praesynodales. Decretum, qno acta Synodi dioecesanae Lavantinae, anno salutis 1911 congregatae et habitae, anthentica et fide digna declarantur et probantur. 4 Operationes praeparatoriae ................ 5 Allocutio ante professionem fidei ac fecitationem formulae iurisiurandi, in Motu proprio Sacrorum Antistitum die 1. Septembris 1910 praescriptae, ad venerabilem Cle- rum habita in maioris 6eminarii ecclesia s. Aloysii, die 4. Decembris 1910.. 7 Relati« Sanetae Sedi Apostolicae mediante Eminentissimo Domino Statns Secretario substrata de praestito iura- mento Cleri Lavantini contra modemistarum errores in Motn proprio Sacrorum Antistitum de die 1. Sep¬ tembris 1910 praescripto.. Responsum, die 29. Decembris 1910 clementissime datum 17 Responsum Saerae Congregationis Consistorialis de die 3. Ianuarii 1911 Nr. 17/11.. 18 Promulgatio Synodi dioecesanae, anno 1911 eelebrandae, facta in festo Epiphaniae die 6. Ianuarii 1911. . . 19 Nota. Praeter generalem kune operiš conspectum necessario pro praeha- bitis sex Synodis conficiendus esset index notabilium rerum, personarum, locorum, documentorum. « 990 » Pag. Edietum invitatorium et promulgatorium, quo sexta Synodus dioecesana Lavantina notificatur et convocatur, tenenda a die 28. mensis Augusti usque ad diem 1. mensis Septembris anno salutis 1911.'. . 20 Rogatio Apostolicae Sedi pro plenariis indulgentiis in favorem Cleri populique dioecesani tempore synodali acqui- rendis substrata: 1. Epistola precatoria, missa Eminentissimo Domino Prin¬ cipi Cardinali Status Secretario Romam. 34 2. Litterae supplices Sanctae Sedi substratae. 35 3. Responsum ad praecedentes litteras petitorias datum a sacra Secretaria Status. 37 4. Rescriptum, quo sacra Congregatio S. Officii pro tempore Synodi semel plenariam Indulgentiam defunctis quoque applicabilem concedit . ... . . .". . . . . . 38 Summarium edicti indictionis et convocationis sextae Synodi dioecesanae, quod in lingua latina, slovenica atque theodisca exaratum ad valvas ecclesiae cathedralis et ad seras sacelli s. Aloysii appendebat a die 28. Iunii usque ad 28. Augusti 1911. 38 Cireulare, quo denuo invitantur animarum pastores ad inter- veniendum Synodo. 40 Expetitio consilii seu consensus Capituli cathedralis pro con- greganda Synodo dioecesana proque promulgandis constitutionibus synodalibus. 41 Obtentio consilii seu consensus capitularis aut canonicalis pro habenda Synodo dioecesana eiusque statutis pro¬ mulgandis . 42 Regula et norma agendorum in sexta Synodo dioecesana Lavantina. Praenotiones. 44 De prima Congregatione generali. 45 Hymni. 46 Psalmi. 49 De prima Sessione sollemni. 55 Forma professionis fidei Tridentino-Vaticana .... 56 Formula iurisiurandi in Motu proprio Sacrorum Anti- stitum praescripta. 59 De Congregationibus particularibus. 62 De secunda Congregatione generali. 63 De altera Sessione sollemni. 64 De tertia, quarta et quinta Congregatione generali.... 65 De tertia et ultima Sessione puhlica. 66 •k 991 * Preces in Synodo persolvendae: a) Invocatio Spiritas Sancti ad initiationem et apertionem Synodi in prima Congregatione generali. 68 b) In Congregationibus quattnor generalibus et cunctis parti- cularibus: 1. Ante actionem synodalem. 69 2. Post actionem synodalem. 69 c) In Sessionibus pnblicis: 1. In Sessione primae diei. 70 2. In Sessione secundae diei .......... 78 3. In Sessione tertiae diei : a) Ante Sessionem. 81 b) Post Sessionem finalem. 84 1. Ad sacratissimum Cor lesu formula consecrationis reei- tanda.. 84 2. Ad purissimum Cor B. M. V. formula dedicationis recitanda 85 Orationes sub finem Synodi persolvendae .. 86 Sylloge, recensens nomina omnium et singulorum, qui Synodo affuerunt, quam celsissimus, excellentissimus ac reve- rendissimus Dominus Michael, Praesul Lavantinornm, anno 1911 congregavit et tenuit. 89 Pars seeunda. Operationes synodales. Mnemosynon authenticum de processu sextae Synodi dioecesanae, anno Domini 1911 in ecclesia s. Aloysii congregatae et celebratae. Congregatio generalis prima . 112 Allocutio auguralis, habita in prima Congregatione generali in festo s. Augustini Ep. Conf. Eccl. Doctoris, die 28. mensis Augusti 1911, ad animarum rectores, qui ad Synodum sextam convenerunt. 113 Decretum de Officialibus Synodi. 118 Decretum de instituendis quattuor Congregationibus particu- Examinatores Cleri. 1- Decretum de Examinatoribus ordinandorum. 127 2. Decretum de proponendis et a Synodo approbandis Exa- minatoribus promovendorum ad benefieia curata . . 128 8. Decretum de proponendis et a Synodo approbandis Pa- rochis consultoribus pro revisione decreti amotionis administrativne ab officio et beneficio curato .... 130 Telegrammata synodica,: Summo Pontifici Pio X.. 132 M 992 » Pag. Seiner kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat Kaiser Franz Joseph 1. 133 Eminentissimo ac Reverendissimo Domino Cardinali Merry del Val, Status Secretario - .». 133 Eminentissimo Domino Ioanni Bapt. Cardinali Katsch- thaler, Principi-Archiepiseopo et Metropolitae . 134 Excellentissimo ac Reverendissimo Domino Nuncio Apostolico Alexandro Bavona, Archiepiscopo . 134 Deeretum de indicenda Synodi pridie Sessione sollemni prima. . ... 135 Sessio sollemnis prima. 136 Sermo synodalis, pronuneiatus in prima Sessione habita in festo Decollationis s. Ioanais Bapt., die 29. mensis Augusti 1911 .. 137 Deeretum de Synodo incepta.. . 153 Deeretum de professione fidei faeienda deque iuramento eontra modernistas emittendo. 154 Deeretum de Iudicibus querelarum et excusationum ac cau- sarum personalium in Synodo occurrentium .... 155 Deeretum de secreto servando.. 156 Deeretum de non discedendo durante Synodo. 156 Deeretum de praeiudicio non afferendo. 157 Deeretum de modo vivendi tempore Synodi. 157 Promulgatio Examinatorum synodalium iam eleetorum . . 159 Deeretum approbationis eleetorum et promulgatorum syn- odalium Examinatorum . .. 160 Publicatio Parochorum consultorum iam eleetorum .... 161 Deeretum approbationis eleetorum et publicatorum Paro¬ chorum consultorum. 161 Formula iurisiurandi ab Examinatoribus ordinandorum prae- standi .. 162 Formula iuramenti Examinatorum synodalium. 163 Formula iuramenti Parochorum consultorum. 163 Iudicium ecclesiasticum dioecesanum. a) Deeretum de eonstituto Tribunali ecclesiastico dioece- sano pro sacrorum eanonum auetoritate et ecclesiastioa disciplina servanda. 164 b) Deeretum de eonstituto Tribunali ecclesiastico dioe- eesano pro causis matrimonialibus. 165 Deeretum de Iudicibus synodalibus. 166 Deeretum indictionis alterius Sessionis sollemnis. 166 Congregatio generalis secunda. 169 Responsum Suae Sanctitatis Pii l J P. X. 176 Responsum Suae caes. ae reg. Maiestatis Francisei Iosephi I. 171 -k 998 » Responsum Eminentissimi Domini Ioannis Cardinalis Katsch- thaler. Responsum Reverendissimi Domini Nuncii Apostolici. . . Epistola synodica ad pedes Summi Ponitificis Pii PP, X. a Clero Lavantino sub finem Synodi substrata in signum filialis venerationis, exactae obedientiae et inconditio- natae adhaesionis. Responsio, die 30. Septembris data. Decretum de officio mortnorum. Sessio sollemnis et publica secunda. Formula iuramenti a membris Iudicii ecelesiastici pro causis Cleri contentiosis nec non Tribunalis ecelesiastici pro causis matrimonialibus — una cum Decanis qua Com- missariis delegatis in rebus matrimonialibus — prae- standi. Invitatio Iudicum in partibus seu synodalium ad praestan- standum iuramentum. Formula iuramenti pro praefatis Iudicibus. Decretum de Testibus synodalibus. Decretum de Censoribus librorum. imprimendorum . . . . Consilium a vigilantia. Decretum de constituta Societate pro pervigilanda mušica sacra . Decretum indictionis tertiae et ultimae Sessionis sollemnis Congregatio generalis tertla. Formula iuramenti pro Testibus synodalibus. Formula iurisiurandi pro Censoribus seu Revisoribus librorum imprimendorum. Decretum de reinstituta Congregatione pro custodiendis et vindicandis Constitutionibus synodalibus. Congregatio generalis quarta.. Epistola Synodica consolatoria ad Episcopos Lusitaniae . Responsum Reverendissimi Patriarchae. Congregatio generalis quinta.~ • Libellus supplcx Procuratorum Cleri sextae Synodi dioece- sanae . Sessio sollemnis tertia eaque ultima. Allocutio finalis, habita in tertia eaque ultima Sessionc syno- dali, in feslo s. Aegidii Abbatis, Kalendis Septembri- bus 1911 . Decretum de conclusione Synodi . . Decretum indictionis Synodi futurae. Publicatio indulgentiae plenariae . . Decretum de dimissione >Synodi . . Pag. 171 172 172 176 177 178 179 179 179 180 181 182 184 187 188 189 189 190 192 192 195 198 198 202 203 209 210 214 216 63 4< 994 >f .15 .... j : , . Depositio Constitutionum, in proxima Synodo promulgan- dartim, in Cancellaria princ.-episc. Ordinariatus . . . 218 Pars ter ti a. Constitutiones synodales. Decretum, quo Constitutiones Synodi dioecesanae Lavanti- nae, anno salutis 1911 eongregatae et habitae, rite probantur pul)licanturque.. . 220 Titulus primus. De fide et doctrina catholica. Suinmarium .... ........ ....... . . ,.. 221 Caput CXLVI. De observandis provincialis Concilii Salis- burgensis Deeretis, a Sancta Sede Apostolica anno Domini 1909 probatis et a Reverendissimo Metropolita in festo Paschatis 1910 promulgatis. 222 Caput CXLVII. De foedere Missarum sacerdotali .... 225 Caput CXLVIII. De sodalitate sacerdotum dioecesis Lavan- tinae mutuo levamini instituta. 233 Statuta sodalitatis sacerdotum dioecesis Lavantinae mutuo levamini institutao. 230 Norma in sodalitatis agendis servanda . ,... . ... . 243 Caput CXLIX. De directivis pro catbolicis societatibus et unionibus in dioecesi ... . 249 Caput CL. De organisatione mulierum.. . , 255 Caput CL1. De vetita clerieis temporali administratione . 271 Caput CLll. Desuccessu organisationis christianae in dioecesi ab origine usque ad praesens tempus. . . . . . . 279 De seminariis clericorum ac puerorum qua fundamentis christianae organisationis . .. 280 De piis sodalitiis et eongregationibus. 284 De organisatione institutionis populi christianae . . 299 De organisatione sociali et politica. 308 Caput CLI1I. De quaestione sociali expedienda ... . . 314 Caj>ut CLIV. De nova norma instructionis religionis pro eatechetis in scholis popularibus et civicis . . . . 318 Normalni učni načrt m verski poduk na ljudskih in meščanskih šolah Lavantinske škofije. . . i . . . 321 A. Občna navodila .. . . . 321 B. Učni načrt za petrazredno ljudsko šolo. 325 C. Učni načrt za enorazredno nerazdeljeno ljudsko šolo s celodnevnim podukom. 325 a 995 rt Pag. D. Učni načrt za dvorazredno ljudsko šolo in za razde¬ ljeno enorazredno ljudsko šolo s poldnevnim podukom 336 E. Učni načrt za trirazredno ljudsko šolo. 336 F. Učni načrt za štirirazredno ljudsko šolo. 337 G. Učni načrt za šestrazredno ljudsko šolo. 337 ti. Učni načrt za trirazredno meščansko šolo ..... 337 J. Razvrstitev učne snovi za posamezne ure katehetičnega podučevanja . . . 340 Normallehrplan des katholischen Religionsunterrichtes fiir Volks- und Biirgerschulen in der Lavanter Diozese 349 A. AUgemeine Weisungen . . ,.. , . 349 B. Lehrplan fiir fiinfklassige Volksschulen. 355 C. Lehrplan fiir ungeteilte einklassige Volksschulen mit ganztagigem Unterrichte. 367 D. Lehrplan fiir zweiklassige Volksschulen und fiir geteilte einklassige Volksschulen mit Halbtagsunterricht . . 368 E. Lehrplan fiir dreiklassige Volksschulen ...... 369 F. Lehrplan fiir vierklassige Volksschulen. 369 G. Lehrplan fiir sechsklassige Volksschulen ..... 370 H. Lehrplan fiir dreiklassige Biirgerschulen. 370 J. Verteilung des Lehrstoffes auf die ejnzelnen Stunden der katechetischen Untemeieung. 373 Capnt CLV. I)e lingua instructionis religiosae., 386 Caput 0LV1. De aetate admittendorum ad pri mam communi- oriern eucharisticam. 395 Decretum de aetate admittendorum ad primam com- munionem eucharisticam. 397 Odlok o starosti prvoobhajancev.. 405 Verordnung liber das Alter der Erstkommunikanten. 413 Oaput CLVII. De pastoratione studiosorum ....... 428 Caput CLVIII. De exstirpando vitio intemperantiae . . . 442 Caput CLIX. De mediis contra impraesentiarnm palam gras- Caput CLX. De apostasia ut vocatur a Roma. 460 Caput CLXI. De operatione, sociali in dioecesi. 464 I. Consecrationes ecelesiarum et altarium . . ; . . . 465 II. Sacrae ordinationes et contiirnationes . . . • • • ■ 466 Ul. Benedictiones . . -ni * 467 IV. Sacrae rnissiones . . . . . . .... 477 V. Associationes pro aedificandis ecclesiis . . . . • • 480 VI. Catholicae associationes. , . . ... . . . ... ■ 483 63 : -a 996 * Pag. Titulus secundus. De cultu divino. Summarium. 493 Caput CLXII. De servando ordine cultus divini puhlici . 494 Caput OLXIII. De institutione et celebratione deque regu- latione et reductione festorum. 517 Bulla Urbani PP. VIII. Universa per orbem de die 13. Septembris 1642. 521 Motu proprio de diebus festis. 527 Decretum S. Congregationis rituum Urbis et Orbis super Motu proprio diei 2. Iulii 1911. 530 Caput CLXIV. De nmlieribus in choro ecelesiae canentibus 545 Caput CLXV. De sacris peregrinationibus. 552 Caput CLXVI. De instructione ecclesiastico-musica in semi- nario clericorum. 559 Caput CLXV1I. De Missis parochianis in festis abrogatis . 567 Caput CLXVIII. De cantuario dioecesano. 574 De introductione eantionalis dioecesani officialis . . 575 De instituendis novis cantionum collectionibus . . . 582 Caput CLXIX. De sodalitate sacerdoturn in honoretn sacra- tissimi cordis lesu ad conservandum et promovendum spiritura sacerdotalem. 589 Caput CLXX. De ordine exaininis pro munere catechetico in scholis mediis.. . 604 Caput CLXXI. De pietura et sculptura religiosa .... 612 Caput CLXXII. De monumentorum ecclesiasticorum cura cultuque. 616 Quid est cura monumentorum ecclesiasticorum ? . . 617 De historica evolutione curae monumentorum . . . 618 De principiis quoad curam monumentorum nune vi- gentibus. 620 Lex dioecesana de conservatione monumentorum . . 625 Caput CLXXIII. De ruralibus ecclesiis exornandis. . . . 627 Caput CLXXIV. De sponsalibus et matrimoniis iuxta de¬ cretum Ne temere de die 2. mensis Augusti 1907. . 633 Decretum de sponsalibus et matrimonio iussu et auetori- tate Ss. D. N. Pii Papae X. a S. Congregatione Concilii editum. 633 Instructio de sacramento matrimonii. 651 Belehrung liber das Sakrament der Ehe. 663 Poduk o zakramentu svetega zakona. 678 * 997 * Pag. Titulus tertius. De Cleri populique disciplina Summarium. 689 Caput CLXXV. De relationibus parochorum et capellanorum officialibus seu legalibus. 690 De rclatione parochos inter et cooperatores in genere 690 De relatione parochos inter et cooperatores in spceie 699 Schema contractus inter parochum et cooperatorem . 701 De relationibus inter cooperatores ad invicem . . . 709 Caput CLXXVI. De cura pastorali adultorum iuvenumque in earceribus. 711 De eura prophylactica . 714 De cura inclusorum in careere. 717 De pastore eoruni, qui sunt in earcere. 717 De carceris poena affoctis. 112 , De fine pastorationis incarceratorurn deque mediis cori- venientibus. 726 De cura eoruni, qui e careere dimissi sunt .... 731 Caput CLXXVII. De eura pastorali in urbibus forisque maioribus. 733 Quoinodo differt cura animarum in urbibus et foris a cura rurali?. 734 Quales sacerdotuin dotes exposcit cura animarum in urbibus et foris ?. 737 Externae conditiones curae animarum frugiferae . . 744 Caput CLXXVI1I. De cura pastorali iuvenum e schola dimissorum . .. 752 Caput CLXXIX. De examinibus generalibus e disciplinis theologicis. 770 Caput CLXXX.. De praestantia ac dignitate cantoruin ecclesia- stieorum. 779 Caput CLXXXI. De centrali directione congregationum Maria- narum.: . 784 Caput CLXXX1I. De pia ss. Cyrilli et Methodii unione in dioecesi Lavantina redintegranda. 787 Caput CLXXXIII. De cura pro demigrantibus in terras longinquas. 798 Remedia contra calamitatem emigrationis. 801 Caput CLXXXIV. De penuria sacerdotum tollenda. . . . 805 Caput CLXXXV. De officiali scribendi ratione rcgulanda. 829 Caput CLXXXVI. De sacerdotibus ad suscipiendum munus pastorale cogendis. 838 -k 998 » Pag. Titulus quartus. De regimine ecclesiastico. Summarium... 'j . 845 Caput CLXXXVII. De competitione pro beneficiis curatis vacantibus.. . . . .. 846 Caput CLXXXV1IJ. De professione fidei emittenda deque iuramento contra modernistarum errores praestando . 850 Caput CLXXXIX. De parochorum amotione administrativa seu oeconomica ab officio et beneficio curato . . . 856 I. De causis ad amotionem mjuisitis. 858 II. De modo procedendi in generali. 860 III. De personis ad amotionem decernendam necessariis. 860 IV. De invitatione ad renunciandum. 862 V. De amotionis decreto. ... 864 VI. De actorum revisione.. . 866 VII. De amoti provisione.. 867 VIII. De iis, qui huic legi subiacent. 868 Caput CLXXXX. De clericis suspectis deque iudicio in notorio 871 Caput CLXXXXI. De praešcriptione delictorum in causis criminalibus (cum additamento de appellationibus et inhibitionibus concedendis vel denegandis). 876 Constitutio Benedicti P P. XIV. Ad militantis. de dic 30. Martii 1742 .. .-. 879 Caput CLXXXXII. De methodo servanda in ferenda sen- tentia expulsiQnis vel dimissionis ab ordinibus et insti- tutis religiosis (cum additamento de iure praecedentiae in tribus familiis minoriticis) .. 892 Decretum de methodo in ferenda sententia expulsionis vel dimissionis ab ordinibus et institutis religiosis. . 893 Litterae Pii PP. X. Seraphici lMriarchae de die 15. Au- gusti 1910. 899 Caput CLXXXXIII. De trahentibus clerieos ad tribunalia iudieum laicorum .. 903 Motu proprio de trahentibus clerieos ad tribunalia iudieum laicorum. 904 Caput CLXXXXIV. Decisiones austriaci codicis poenalis, quae sacerdotes in munere boni promovendi et mali avertendi iuvant. . .. r . 907 Caput CLXXXXV. De visitatione sacrorum liminum dequo relatione super statu dioecesis ad Saeram Congrogati- onem Consistorialem. 915 Decretum servandum ab omnibus locorum Ordinariis, qui 8. Congregationi de Propaganda Pide subiecti non sunt. 917 m 999 * Pag. 921 937 953 954 955 957 963 964 966 968 971 979 979 Ordo servandus in relatione de statu ecclesiarum . . Caput CLXXXXVI. De eorporura creinatione. Oaput CLXXXXV1I. De collationibus in ecclesia faciendis Coliectae ad sustentandas necessitates Sanctae Sediš Collectae pro Terra sancta. Coliectae pro missionibus. Collectae pro eis, qui variis affliguntur calamitatibus De colleetis sodalium religiosorum. Caput CLXXXXVIII. De taxa dioecesana. Ordo taxarum, Cariae princ.-episc. Lavantinae solvcn- darum, a Coneilio provinciali Salisbiirgensi approbatus Caput CLXXXXIX. De regulatione iuris stolae pro tota dioecesi. Einheitliche Stolaordnung, vercinbart im Jahre 1901 fur siinitliche rbm.-kath. Pfarren von Marburg hin- siehtlich dcr Leichen der Stadtbevvohner (Stadt und Vorstiidte).. Stolaordnung fiir die rom.-kath. Abtei-Stadtpfarre St. Daniel in Cilli hinsichtlich der Leichen der Stadt- bewohner. Stolataxordnung fiir das Stadtgcbiet von Pettau . . Neue Stolordnung fiir die Landstadte, Markte und Diirfer, festgesetzt auf der Dibzesansynode im Jahre 1911 . Caput CC. De observandis constitutionibus synodalibus . . Conlirmatio eoncordiae Constitutionum .synodalium, puhlico prelo datarum, cum originali codice manuseripto . . Index analyticus . 981 984 987 989 ■ s * ■ % ■