KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 46 (2).
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 -JANUARA 1936.
PATENTNI SPIS B5.12015
Junkers-Flugzeugvverk A. G., Dessau, Nemačka.	® ^
Prigušivač zvuka za u vidu udara ističuče gasne struje, naročito za ispušnejgasove
mašina sa unutrašnjim sagorevanjem.
Prijava od 21 januara 1935.	Važi od 1 aprila 1935.
Traženo pravo prvenstva od 5 marta 1934 (Nemačka).
Pronalazak se odnosi na uređaje za prigušivanje zvuka izazvanog u vidu udara ističućim gasnim strujama, naročito za prigušivanje šumova ispušnih gasova kod mašina sa unutrašnjim sagorevanjem.
Već su poznati prigušivači zvukova za gasne struje, koje ističu u vidu udara, kod kojih se gasna struja cepa u dve docnije se ponovo sastajuće delimične struje, od kojih je jedna za polovinu talasne dužine ili za neparno višestruki broj polutalasne dužine veća od osnovne frekvence, nego li ona druga delimična struja. Prilikom ponovnog prisajedinjavanja delimičnih struja bivaju oni zvučni talasi, koji odgovaraju osnovnoj frekvenci i neparnom višestrukom celom broju iste, prigušivani interferencijom.
Takođe je poznato da se više takvih prigušivačkih uređaja ukuljučuje u seriji, pri čemu je iza prvog prigušivača uključeni uređaj podešen na dvostruku ili na drugi parni višestruki broj osnovne frekvence. Pri tome bivaju uništeni samo zvučni talasi, koji odgovaraju određenom višestrukom broju osnovne frekvence. Za uništavanje svih pojavljujućih se zvučnih talasa morao bi, teoretski, biti u seriji uključen beskonačni broj prigušivača, što je praktično neizvodljivo. Osim toga poznato je da se gasna struja propušta kroz jednu cev na kojoj su u seriji raspoređeni ogranci, koji se u svome toku ponovo pri-sajeđinjuju glavnom sprevodniku. Ovaj način serijskog uključivanja zahteva znatne kon-strukcione dužine, naročito ako je predviđen
veliki broj ogranaka. Kao veliki nedostatak svih do sada poznatih takvih prigušivača zvuka mora se opšte smatrati činjenica, što oni imaju velike dimenzije, tako da naročito primena više u seriji uključenih takvih prigušivača na motorima vozila, nailazi na teškoće, baš usled njihovog velikog zauzimanja prostora.
Pronalasku je cilj da stvori prigušivač zvuka u kome će se osnovnom frekvencom i svima sporednim frekvencama dakle parno i neparno mnogostruko većom frekvencom od osnovne frekvence, izazvani (proizvedeni) zvučni talasi potpuno uništiti, a koji će prema tome biti pogodan za prigušivanje zvuka , gasnih, struja sa proizvoljnim u njima nastu-pajućim periodičnim postupcima (tokovima),, treperenja. Kao osnovna frekvenca ima se pri tome smatrati broj pritisnih talasa u prigušivaču, primerice broj ispuha mašine sa unutrašnjim sagorevanjem, za vreme od jedne sekunde.
Prigušivački uređaj je u smislu pronalaska tako izveden da pojedinačni istovremeno nastupajući i međusobno jednake jačine pramenovi struje, koji pripadaju gasnoj struji protičućoj kroz uređaj, prelaze u tonj uređaju različito dugačke puteve, tako da " razlike u dužini putanja gasnih pramenova rastu jednakomerno od nule do dužine talasa osnovne frekvence, ili do talasne dužine jednog višestrukog celog broja iste.
Prigušivački uređaj može biti snabde-ven sa u putanji strujanja ugrađenim razdel-
Din. 20.—
nim zidovima, koji protičuću gasnu struju raspodeljuju u veći broj delimičnih struja, čije dužine pređenog puta opet dobivaju stalno se povećavajući broj stepena, tako da ove razlike dužine putanja jednakomerno rastu od najmanje vrednosti do vrednosti ta-lasne dužine osnovne frekvence, ili do vrednosti višestrukog celog broja iste.
Ali, gasna struja može biti vođena i zidovima, a u danom slučaju i naročitim jezičcima kućišta prigušivača zvuka, tako da jedan pored drugog ležeći slojevi ove gasne struje, bez međusobnog odeljivanja razdelnim zidovima, prelaze različito dugačke putanje i to opet tako, da razlike dužine puta jednakomerno rastu od vrednosti nule, do vrednosti talasne dužine osnovne frekvence, ili do vrednosti jednog višestrukog celog broja iste.
Prigušivački uređaj prema ovom pronalasku može biti izveden u različitim konstruktivnim oblicima. Preimućstveni oblik dobiva se naprimer izvođenjem kućišta u vidu šupljeg cilindra, koji sadrži na poznati način jednu površinu u vidu puža, koja služi kao vodeća površina za gasove. U srni slu pronalaska biva pri tome talasna dužina spoljnjeg, najdužeg pramena struje izabrana za talasnu dužinu X, ili za mnogostruki celi broj iste, većom od one, najkraćeg pramena struje, koji se nalazi na sredini toka struje. Uspon zavrtanjske površine tako je izabran da dužine putanja između najdužeg i najkraćeg pramena struje nalazećih se pramenova struje jednakomerno rastu.
Sl. 1 nacrta pokazuje radi primera tok impulsa koji izaziva zvukove, jedne gasne struje;
SI. 2 i 3, 4 i 5 kao i 6 i 7 pokazuju primere izvođenja prigušivača zvuka prema ovom pronalasku i to uvek u dve projekcije sa međusobno pod pravim uglom stojeći pravcima projekcije.
Sl. 1 pokazuje diagram toka pritiska na jednom mestu ispušnog voda jedne mašine sa unutrašnjim sagorevanjem, odmah iza izlaska gasova iz radnog cilindra. Od nulte tačke O na desno, naneto je vreme t (odnosno pređeni put ili ugao obrtanja), a od horizontalne ose na gore nanet je sa vremenom promenljivi pritisak p, na mestu sprevodnika koji vodi gasnu struju, (linija a). Variacije pritiska ponavljaju se u periodama sa dužinom X. Vrednost X prestavlja dakle istovremeno taiasnu dužinu osnovne frekvence impulsa, koji izazivaju zvukove, a koji se kreću u varijantama pritiska između najvišeg pritiska Pi i najmanjeg pritiska pz. Najefikasnije prigušivanje zvuka postićiće se, ako; se uspe, da se svojom visinom stalno rasteći pritisak p pretvori u potpuno jednako-merni srednji pritisak pm.
Prigušivač zvuka prema si. 2 i 3 sastoji se iz pljosnatog po prilici četvorougao-nog kućišta 1 sa privodnim 2 i odvodnim sprovodnikom 3, od kojih su oba priključena na kućište na istoj podužnoj strani kućišta (tako da gasna struja biva u kućištu otklonjena za 180°) i od dva niza sprovodnih lopatica: 7 i 8, koje se protežu od mesta 4, ležtćeg između priključaka sprovod-nika, prema suprotno ležečim uglovima 5, 6 kućišta. Gasna stiuja koja protiče kućištem 1 u pravcu strelice e, d, e, može se zamisliti da je raspodeljena u pojedinačne sa linijama izvučenim tačka-crtica ograničene delimične struje A. B, C, D, E, F, G, H. Dužine putanja ovih delimičnih struja, me-rene od ulaza kućišta 1 pa sve do izlaza iz njega, postepeno opadaju, tako, da je spolj-na delimična stiuja H duža za talasnu dužinu X (ili za mnogostruki celi broj iste) od najunutarnije delimične struje A.
Si. 4 i 5 pokazuju jedan prigušivač zvuka u kome gasovi bivaju otklonjeni za 360°, pa prema tome izlaze iz njega u istom pravcu u kome i ulaze. Gasovi ulaze kod 12 u kućište 11, preseka pljosnatog četvoro-ugaonika savijenog u obliku zavrtanjske linije i izlaze iz istog kod 13. U kućištu je predviđen veći broj koncentričnih razdelnih zidova 14, koji protičući gasnu struju (rastavljaju) u pojedinačne delimične struje. Spolj-na delimična struja duža je za talasnu dužinu X od najunutarnije delimične struje.
Konstrukcija, koja je naročito korisna, usled toga što zauzima malo prostora, pokazana je na si. 6 i 7. Šuplje cilindrično kućište 21 sadrži kao sprovodnu površinu slu-žeću zavrtanjsku površinu 22, čija je visina zavrtanjskog hoda tako izabrana da je tesno uz zid kućišta tekući pramen struje za talasnu dužinu X (ili za višestruki celi broj iste) duži od u sredini tekućeg pramena struje. Možemo zamisliti da je cela struja rastavljena na pojedinačne struje, koje teku između koncentričnih cilindričnih površina različitog prečnika (na nacrtu označenog tačkasto-crtkastom linijom 23), u zavrtanjskim linijama tako, da su međusobno, prema njihovoj dužini, stalno u opadanju, odnosno porastu, za izvesnu vrednost.
Patentni zahtevi:
1.	Prigušivač zvuka za u vidu udara ističuće gasne struje, naročito za ispušne gasove mašina sa unutrašnjim sagorevanjem, naznačen time, što je celokupna gasna struja tako vođena, da pojedinačni, jedan pored drugog tekući i međusobno jednako jaki pramenovi ove struje prelaze puteve čije du-žinske razlike jednakomerno rastu od vred-
nosti nula do vrednosti talasne dužine osnovne frekvence, ili vrednosti jednog višestrukog celog broja iste..
2.	Prigušivač zvuka prema zahtevu 1, naznačen time, što je gasna struja razdelnim zidovima raspodeljena u konačni broj deli-mičnih struja, po prilivu jednake jačine, ali različite dužine, tako, da razlike talasnlh dužina rastu od jedne male vrednosti do vrednosti talasne dužine osnovne frekvence, ili do vrednosti jednog višestrukog celog broja iste.
3.	Prigušivač zvuka prema jednom od
zahteva 1 i 2, naznačen time, što se sastoji iz na po sebi poznatog u preseku okruglog kućišta i jedne u njemu raspoređene, u radialnem pravcu od unutrašnjeg zida kućišta do osovine ili do blizu osovine protežuće se zavrtanjske površine, pri čemu je zavr-tanjski hod zavrtanjske površine tako odme-ren, da jedan u spoljnjem sloju zavrtanjski protežućeg se gasnog kanala ležeći pramen struje prelazi za talasnu dužinu osnovne frekvence, ili za višestruki celi broj iste, duži put nego li pramen struje, koji protiče u srednjem delu zavrtanjske površine.
I
Pig.l
s

Fig. 4
Fig. 5