OD
Edinost in dialog Unity and Dialogue letnik 70, leto 2015, strani 157-171
Strokovni prispevek (1.04) Besedilo prejeto: 4. 12. 2014; sprejeto: 2. 7. 2015
UDK 27.675:005
Predrag Puzovič
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990. godine
Povzetek: Incijativa za održavanje medufakultetskih ekumenskih simposijuma prema pisanju Glasa Koncila, potekla je od Veča za ekumenizam Biskupske konferencije Jugoslavije, kojim je predsedavao mariborski biskup dr. Maksimilijan Držečnik. Ideja je realizovana 1974. godine. Organizatori ovih simposiona bili su naizmenično tri bo-goslovska fakulteta: Rimokatolički bogoslovski fakultet iz Ljubljane/Maribora, Rimo-katolički bogoslovski fakultet iz Zagreba i Pravoslavni bogoslovski fakultet Srpske pravoslavne crkve iz Beograda. Simposijumi su se održavali svake druge godine. Pored profesora i studenata ova tri fakulteta simposijumima su prisustvovali i gosti. Na prvom Simposijumu bilo je 70 a na nekim i do 120 učesnika. Ključne besede: medufakultetski, ekumenski, simposijum, teologija
Summary: Inter-Faculty Ecumenical Symposiums from 1974 through 1990 Initiative for organisation of inter-faculty ecumenical symposiums according to Glas Koncila (Voice of the Council) originated from the Council for Ecumenism of the Episcopal Conference of Yugoslavia presided by the Bishop of Maribor Dr. Maksimilian Držečnik. The idea was brought to life in 1974. The organisers of these symposiums were alternatively three faculties of theology: the Roman-Catholic Faculty of Theology in Ljubljana/Maribor, the Roman-Catholic Faculty of Theology in Zagreb, and the Orthodox Faculty of Theology of Serbian Orthodox Church in Belgrade. The symposiums were organised every second year. In addition to students and professors of these three faculties, the symposiums were also attended by guests. At the first symposium, there were 70 participants present, while at some of them participants numbered as many as 120.
Keywords: inter-faculty, ecumenical, syposium, theology
158	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
1. Maribor 1974
Prvi simposijum održan je od 23. do 26. septembra 1974. godine u prostorijama ljubljanskog bogoslovskog fakulteta u Mariboru. Tema je bila pastoralno bogoslovska: O Svetim tajnama osobito o Svetoj Evharisti-ji. Najviše zasluge za organizovanje Simposijuma pripadaju profesoru ljubljanskog bogoslovskog fakulteta u Mariboru dr. Stanku Janežiču. Pored dekana i profesora sva tri fakulteta i predstavnika studenata, simposijumu su prisustvovali i predstavnici večine pravoslavnih i rimo-katoličkih teoloških škola. Od pravoslavnih bogoslovskih škola bili su predstavnici bogoslovija iz Sremskih Karlovaca, Prizrena i Beograda. Na simposijumu su bili i predstavnici makedonske pravoslavne bogos-lovije iz Skoplja. Od rimokatoličkih teoloških škola bili su predstavnici iz Rijeke, Splita, Makarske, Dakova i isusovačkog filosofsko-teološkog instituta iz Zagreba. Ispred Evangelističke crkvene zajednice u Sloveniji bio je prisutan pastor Gustav Skalič. Radu simposijuma prisustvovao je i mariborski biskup dr. Maksimilijan Držečnik.
Predavanja su održali: prof. dr. Franc Perko, Ljubljana: Značenje sakramenata za rast Crkve; prof. dr. Šagi-Bunič, Zagreb: O ulozi i važnosti Duha Svetoga u sakramentima u Crkvi; prof. dr. Josip Turči-novič, Zagreb: O krstu kao priključenju otajstvenom Tijelu Hristovu; prof. dr. Adalbert Rebič, Zagreb: Uloga Evharistije u prvoj Crkvi; prof. dr. Atanasije Jevtič, Beograd: Evharistija u životu i istoriji istočne Crkve; prof. dr. Stojan Goševič, Beograd: Evharistija izgraduje Hristovu Crkvu; prof. dr. Anton Strle, Ljubljana: O Evharistiji u razvoju zapadne Crkve; prof dr. Čedomir Draškovič, Beograd: Pastoralni značaj Evharistije u Crkvi danas; prof. dr. Tomislav Ivančič, Zagreb: Evharistija i župna zaje-dnica; biskup dr. Vekoslav Grmič, profesor ljubljanskog bogoslovskog fakulteta: Evharistija in oznanjevanje. Predavači su držali predavanja svaki na svom jeziku. Nakon svakog predavanja sledila je diskusija. Predavanja su po mišljenju učesnika bila na viskom nivou. U zaključku prof. dr. Čedomir Draškovič, dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, rekao je: »Posmatrajuči simposijum kao celinu kao i izabranu tematiku mislim da je ozbiljan i da se ne trebamo postideti.«
Tokom trajanja simposijuma učesnici su posetili prvu novosagradenu crkvu posle rata u Mariboru, posvečenu slovenskim apostolima Cirilu i Metodiju, zatim drevno marijansko svetilište Ptujska Gora, stari grad Ptuj.
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
159
Na kraju simposijuma učesnike je pozdravio domačin biskup dr. Maksimilijan Držečnik, koji je učesnicima poklonio tek izašlo ekumensko slovensko izdanje Svetog pisma. Biskup je izrazio zadovoljstvo što je sim-posijum uspeo i što je »klima bratske ljubavi bila vidljiva«. Dogovoreno je da domačin sledečeg simposiona bude Rimokatolički bogoslovski fakultet u Ljubljani.
2. Lovran 1976
Drugi medufakultetski ekumenski simposijum organizovao je Rimokatolički bogoslovski fakultet iz Zagreba a ne Rimokatolički bogoslovski fakultet iz Ljubljane kako je bilo dogovoreno. Simposijum je održan u Lovranu kod Rijeke od 21. do 23. septembra 1976. godine. Tema simposijuma je bila Evangeli%acja u našem prostoru i vremenu. U ime Bogoslovskog fakulteta SPC bilo je prisutno šest profesora, sekretar fakulteta i četiri studenta. U ime bogoslovskog fakulteta u Ljubljani / Mariboru učestvovalo je sedam profesora i četiri studenta; od strane bogoslovskog fakulteta u Zagrebu učetsvovalo je sedam profesora, sekretar fakulteta i četiri studenata.
Na ovom simposijumu od pravoslavnih bogoslovskih škola bili su pri-sutni predstavnici bogoslovije iz Prizrena kao i bogoslovije iz Skop-lja. Rimokatoličke visoke bogoslovske škole imale su predstavnike iz: Dakova, Sarajeva, Splita, Makarske, Trsta, Rijeke i filosofsko-teološkog instituta iz Zagreba. Ispred protestanske zajednice simposijumu su pri-sustvovali P. Kuzmič iz Zagreba i P. Andrašik iz Novog Sada. Rad simposijuma su pratili domači riječki nadbiskup Josip Pavlišič, mariborski biskup dr. Maksimilijan Držečnik i njegov pomočni biskup dr. Vekoslav Grmič. Bilo je oko 80 učesnika.
Na početku simposijuma učesnike je pozdravio domači nadbiskup Josip Pavlišič, zatim biskup Maksimilijan Držečnik, predsednik ekumenskog veča BKJ. Pročitani su i pozdravni telegrami Svetog arhijerejskog sinoda SPC i predsednika BK dr. Franje Kuhariča. Prvog dana su saopštili referate dr. Čedomir Draškovič s Bogoslovskog fakulteta SPC u Beogradu na temu Evangelizacija i njeni fenomeni kod pravoslavnih, dr. Šagi-Bunič i dr. Josip Turčinovič s Bogoslovskog fakulteta u Zagrebu Fenomenologija evangelizacije kod katoličkih hriščana na našem tlu. U
160
(ID Edinost in dialog 70 (2015)
diskusiji je posebna pažnja posvečena krsnoj slavi kao važnom obliku evangelizacije u Pravoslavnoj Crkvi.
Drugog dana referate su saopštili profesori ljubljanskog bogoslovskog fakulteta dr. Valter Dermota na temu Pogodnosti i teškoče suvremene evangelizacije, psihološko-socijalni vid i dr. Vekoslav Grmič Pogodnosti i teškoče savremene evangelizacije, pastoralno-teološki vid.
Domačin nadbiskup Pavlišič je 22. septembra priredio prijem za učesni-ke simposijuma a 23. septembra učesnici su sa domačinom nadbisku-pom Pavlišičem posetili istarsko selo Beram, gde su razgledaki crkvu Sv. Bogorodice iz 15. veka a zatim su posetili Eufrazijevu baziliku u Poreču iz 6. veka. Ovde je učesnike simposijuma dočekao biskup Dragutin Ne-žič, i u biskupskoj palati priredio prijem.
Na kraju je usledilo zajedničko saopštenje u kome učesnici simposijuma ocenjuju samu činjenicu ponovnog susreta profesora i studenata teologije tri fakulteta i trodnevni intezivan zajednički rad kao prvorazredni ekumenski dogadaj.
»Prisutni smatraju da je razmatrana tema bila od velikog medukonfe-sionalnog značenja i sa zadovoljstvom konstatuju da je njezina razrada bila za sve informativna, dijaloški otvorena, iskrena i intezivna, u čemu prepoznaju znatan ekumenski korak naprijed.«
Što se tiče predavanja konstatovano je da su »prva dva predavanja izni-jela fenomenologiju evangelizacije u našem vremenu i prostoru, a druga dva su tražila ciljeve i konkretne puteve za neposredno evangeliziranje u našim uvjetima«.
Iz bogate diskusije iskristalisala su se dva aspekta u vezi sa evangelizaci-jom i to: »Jedni su želeli što jasnije sebi posvjetiti što je to evangelizacija, koji su njeni sadržaji i ciljevi, dok je druge zaokupljalo u prvom redu pitanje kojim se načinima i sredstvima može što efikasnije u nas danas provesti evangelizacija ... «
Na kraju je formulisano nekoliko pitanja u vezi sa evangelizacijom na koja treba svi da traže odgovore i to:
-	Kojim kriterijumima razlikovati relativno i apsolutno, božansko i ljudsko, sadržaj i povjesne oblike u hriščanskoj tradiciji?
-	Dokle posuvremenjenje znači vjernost tradiciji?
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
161
-	Koji je odnos izmedu narodne pobožnosti i teologije?
-	Kako shvatljivo govoriti o Bogu na izlazu iz ruralne u industrij-sko-tehničku civilizaciju?
-	Koliko u suvremenom svijetu evangelizirati znači istodobno konkretno se angažirati za oslobodenje ljudi?
-	Koje eklezijalno značenje ima obitelj kao evangelizatorsko mjesto?
-	Koliko naše teološke škole doista formiraju evangelizatore?«
Dogovoreno je da sledeči simposijum kroz dve godine organizuje Pravoslavni bogoslovski fakultet SPC iz Beograda.
3. Arandelovac 1978
Treči medufakultetski ekumenski simposijum održan je u Arandelovcu od 12. do 15. oktobra 1978. godine. Opšta tema je bila Crkva u savreme-nom svetu. Pored domačina episkopa šumadijskog dr. Save (Vukoviča), predstavnika triju bogoslovskih fakulteta, predstavnika pravoslavnih bogoslovija i viših rimokatoličkih bogoslovskih škola simposijumu su prisustvovali predstavnici Bogoslovskog fakulteta Makedonske pravoslavne crkve iz Skoplja, protestanskog Teološkog fakulteta Matija Vlačič Ilik iz Zagreba, Islamskog teološkog fakulteta iz Sarajeva, biskup Slovačke evangelističke crkve u SFRJ dr. Struharik, predsednik Saveza baptističkih vjerskih opština u SFRJ dr. J. Horak, mariborski biskup dr. V. Grmič i predsednik Islamske verske zajednice dr. Smailovič.
Simposijum je započeo rad bogosluženjem u mesnoj crkvi u Arandelovcu. Prisutne je pozdravio ep. Sava, dr. Čedomir Draškovič, dekan Bogoslovskog fakulteta SPC u Beogradu, biskup dr. V. Grmič i dr. Struharik, biskup Slovačke evangelističke crkve. Dr. Č. Draškovič je pročitao pozdravni telegram nadbiskupa riječko-senjskog Josipa Pavli-šiča, domačina prethodnog simposijuma.
Prvi dan pre podne predavanje je održao biskup dr. Vjekoslav Grmič, Ljubljana-Maribor, na temu Hriščansko shvatanje jedinstva i medusob-na zavisnost čoveka i sveta. Usledili su koreferati: A. Benvin, Rijeka: Svet kao adresat delovanja Crkve; J. Rajhman, Maribor: Svet na delatnom području Crkve; J. Barišič, Split i F. Plemenitaš, Maribor: Pojam sveta u Bibliji i teologiji; V. Dermota, Ljubljana: Bitne komponente slobodnog sveta kao čovekovog duhovnog zavičaja; A. Jevtič, Beograd: Hriščanska
162	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
antropologija i sociologija; D. Kalezic, Beograd: Sabornost i ekume-nizam; R. Valenčic, Ljubljana: Čovek i svet — hrišcanska antropologija.
Posle podne predavanje je održao dr. Dimitrije Dimitrijevic, Beograd, na temu Hrišcanin u dva sveta. Na ovaj referat saopštili su koreferate: A. Nadrah, Ljubljana: Neprekidno obnavljanje crkve i reviviscencija; A. Benvin, Rijeka i F. Perko, Ljubljana: Kako svet determiniše Crkvu; A. Jevtic, Beograd: Eshatološka dimenzija prisustva Crkve u svetu; D. Kalezic, Beograd: Hrišcansko shvatanje čoveka; Č. Draškovic, Beograd: Dva izražaja crkvene politike.
Drugi dan održao je predavanje dr. Tomislav Šagi-Bunic, Zagreb, na temu Ekumenski pokret i tokovi u savremenom svetu. Usledila su dva koreferata i to: S. Janežič, Maribor: Obnova Crkve i ekumenski napori za hrišcansko jedinstvo i T. Mitrevski, Skoplje: Spasonosna i ekumenska uloga Crkve u savremenom svetu. Potom je usledila diskusija.
Učesnici simposijuma konstatovali su »svoju saglasnost da se pitanje osnovne teme Crkva u savremenom svetu i uopšte pitanje odnosa Crkve prema svetu treba shvatiti u širem kontestu Božjeg otkrivenja u svetu kroz Hristovo ovaplocenje, krst i vaskrsenje i kroz poslanje Duha Božjeg, čime je i osnovana Crkva i postavljena u ovom svetu. Jer 'Bog je tako zavoleo svet da je Sina svoga Jedinorodnoga dao i poslao u svet da spase svet' (Jov. 3,16). Otuda odnos Crkve prema svetu nije i ne sme biti nikako dualistički, jer je svet tvorevina Božja i zato uvek u principu pozitivno ocenjen i prihvacen od Crkve, uvek za Crkvu ontološki dobar, jer je delo dobrote i ljubavi Božje i naznačen da postane Dom Božji za obitalište svih ljudi kao sinova Božjih i brace medu sobom.«
Poslednjeg dana učesnici simposijuma posetili su Topolu, Oplenac, Kragujevac, spomen-groblje u Šumaricama i manastir Kalenic. Dogo-voreno je da sledeci simposijum organizuje Rimokatolički bogoslovski fakultet iz Ljubljane.
4. Ljubljana 1980
Četvrti medufakultetski ekumenski simposijum održan je u Ljubljani od 23. do 26. septembra 1980. godine na temu: Duhovni život na našem tlu — ekumensko proučavanje duhovne stvarnosti hrišcanstva na tlu Jugoslavije danas. Pozdravne telegrame učesnicima uputili su: predsednik Biskupske konfe-
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
163
rencije Jugoslavije dr. Franjo Kuharic, nadbiskup zagrebački; riječki nad-biskup Josip Pavlišic; episkop lepavinski Jovan (Pavlovic), administrator zagrebačke pravoslavne mitropolije; dr. Juraj Struharik, biskup Slovačke evangelističke crkve; prodekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta iz Beograda dr. Blagota Gardaševic i Anton Koren, sa Rusikuma u Rimu.
Na simposijumu je uzelo učešca oko 100 učesnika. Osim profesora i studenata triju fakulteta učešce su uzeli nadbiskup beogradski Alojzij Turk, mariborski biskup Vekoslav Grmič, predstavnici Bogoslovskog fakulteta iz Skoplja, Biblijskog instituta Pentekostne crkve iz Zagreba, Filosofsko-teološkog instituta Društvo isusovaca iz Zagreba, viskoh teoloških katoličkih škola iz Dakova, Makarske, Rijeke, Splita, Sarajeva, pravoslavnih bogoslovija iz Beograda i Prizrena i više ekumenskih javnih radnika, novinara i gostiju.
Prvi referat održao je profesor beogradskog bogoslovskog fakulteta dr. Atanasije Jevtic pod naslovom Osnovne karakteristike duhovnog života kod pravoslavnih Srba. Usledili su koreferati: dr. Pribislav Simic: Odjek hrišcanske duhovnosti u umetnosti; dr. Dimitrije Kalezic: Odjek hrišcanske duhovnosti u savremenoj literaturi; dr. Amfilohije Radovic: Svetosavlje; jerej Mitar Milovanovic: Bogomoljački pokajnički pokret kod nas; protojerej Božidar Mijač: Krsna slava kao sredstvo pastirskog delovanja u Srpskoj pravoslavnoj Crkvi.
Drugog dana referat je održao dr. Tomislav Šagi-Bunic: Ocrt profila duhovnog života katoličkog hrišcanstva u hrvatskom narodu. Usledilo je dvanaest koreferata: dr. Bonavetura Duda: Zračenje božicnog misterija u duhovnom životu medu Hrvatima; dr. Josip Kribl: Uticaj Berdajeva na duhovnu orijentaciju kod nas; dr. Adalbert Rebic: Starozavetni sve-ci u pobožnosti hrvatskog naroda; dr. Tomislav Ivančic: Perspektive hrišcanske vere u našem ateističkom ambijentu; dr. Emanuel Hoško: Uloga franjevačkog Treceg reda u hrišcanskoj duhovnosti u hrvatskom narodu; dr. Vladimir Zagorac: Narodna religioznost kao element duhovnosti u hrvatskom narodu; dr. Juraj Kolaric: Uloga kajkavskih mo-litvenika za duhovnost vernika u Severnoj Hrvatskoj; dr. Predrag Belic: Kako je pobožnost srcu Isusovu oblikovala duhovni život hrvatskih katolika (XVIII-XX v.); dr. Predrag Belic: Uticaj Marijinih kongregacija na hrvatsku duhovnost (XVII-XX v.); dr. Anton Benvin: Neke specifičnosti hrišcanske duhovnosti u hrvatskim glagoljaškim krajevima; dr.
164	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
Luka Markešic: Sredstva duhovnog rasta katolika pod turskom vladavi-nom; dr. Tomislav Ivančic: Oblici duhovnih pokreta u sadašnjoj Kato-ličkoj crkvi u Hrvatskoj.
Treci dan referat je saopštio dr. Jože Rajhman iz Maribora — Duhovni život na slovenačkom tlu. Koreferate su saopštili: biskup dr. Vekoslav Grmič: Uticaj savremene teologije na duhovni život u nas; dr. Roman Tominec: Odjek hrišcanske duhovnosti u slovenačkoj umetnosti; dr. Stanko Janežič: Ekumenska dimenzija slovenačke duhovnosti; dr. Rafko Valenčic: Uticaj pastoralnoga delovanja na duhovnu situaciju u Crkvi; dr. France Oražem: Duhovno dogadanje medu slovenačkim narodom; dr. France Perko: Uticaj naše društvene stvarnosti na duhovnu situaciju vernika; dr. Stanko Lipovšek: Sredstva duhovnoga rasta u Crkvi u Sloveniji.
Učesnici su ocenili da se tema Simposijuma pokazala veoma plodnom.
»Omogucila je pobližu autoidentifikaciju pojedinih hrišcanskih sredina na južnoslovenskom tlu. Time je otkrila kako je velika zajednička hrišcanska duhovna matica i koliko se na njoj tokom istorije dogadalo medusobnih ispreplitanja, uticaja i različitih specifičnih rešenja.
Stoga na dosadašnjem istraživačkom medufakultetskom ekumen-skom putu ovaj simposijum predstavlja korak napred u smeru konkretizacije ekumenske problematike, specifične baš za ove prostore, i to kako u predmetima tako i u metodičkom smislu.
Učesnici konstatuju da su ovim Simposijumom otvorena vrata za dalja još detaljnija istraživanja i za strpljive ekumenske pastoralne korake, što može značiti ekumenski napredak i na najširem planu crkvenog života na našem tlu: nije, naime, reč samo o eku-menizmu u užem značenju, nego o ekumenizmu — dijalogu — sa svima ljudima dobre volje, od koga zavisi buducnost naših naroda i čovečanstva uopšte.«
Na kraju simposijuma učesnici su posetili duhovna središta Slovenije Stič-nu i Pleterje. Dogovoreno je da se sledeci simposijum održi u Zagrebu.
5. Zagreb 1982
Peti medufakultetski ekumenski simposijum u Zagrebu održan je od 28. septembra do 1. oktobra 1982. godine na temu Isus Hristos jedini
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
165
Spasitej sveta — propoved spasenja na našem tlu. Učesnika i gostiju bilo je 84. Pored predstavnika triju fakulteta svoje predstavnike imali su: Bo-goslovski fakultet Makedonske pravoslavne crkve iz Skoplja, Teološki fakultet Matija Vlačic Ilirik iz Zagreba, Biblijsko-teološki institut Pen-tekostne crkve iz Zagreba, Filosofsko-teološki institut Družbe Isusove iz Zagreba, Visoka bogoslovska škola iz Dakova, Vrhbosanska visoka teološka škola iz Sarajeva, Franjevačka visoka bogoslovija iz Makarske i Visoka bogoslovska škola iz Rijeke. U radu simposijuma su učestvovali subotički biskup Matija Zvekanovic, predsednik Veca za ekumenizam pri BKJ, biskup dr. Vekoslav Grmič, dr. Stjepan Šmit DI, član Ureda Sekretarijata za jedinstvo hrišcana iz Rima i provincijal hrvatskih kapu-cina dr. Zdenko Tenšek.
Posle pozdrava počeo je radni deo simposijuma. Kako dr. Stojan Go-ševic zbog bolesti nije došao njegov referat Isus Hristos jedini spasi-telj sveta u tradiciji Pravoslavne crkve pročitao je dr. Pribislav Simic. Drugi referat saopštio je Aldo Staric: Isus Hristos jedini spasitelj svijeta u tradiciji Katoličke crkve. Nakon ovog referata prireden je prijem u nadbiskupskom dvoru u Zagrebu. Posle podne saopštili su koreferate: Marijan Smolik: Kristus odrešenik v starejši slovenski cerkveni pesmi; Bonavetura Duda: Sve stvorenje zajedno uzdiše; Jerko Fucak: Soterio-loška mjesta NZ u hrvatskim prijevodima Biblije; Pribislav Simic: Doživljaj spasenja u pravoslavnoj liturgiji; Irinej Bulovic: Spasenje u Hristu u novijoj pravoslavnoj asketskoj tradiciji. Ovaj koreferat je saopštio dr. Irinej Bulovic umesto prof. Marka Pantica iz Sremskih Karlovaca, koji zbog bolesti nije došao.
Drugog radnog dana 29. septembra referate su saopštili Anton Strle: Jezus Kristus edini odrešenik sveta v katoliški teologiji; Atanasije Jevtic: Isus Hristos jedini spasitelj sveta u pravoslavnoj crkvi. Koreferate su saopštili: Juraj Kolaric: Eshatološka soteriologija u suvremenih sljedbi; Amfilohije Radovic: Susret novozavetnog Zapada sa istočnjačkim so-tiriologijama; Vekoslav Grmič: Krščanski pojem odrešenja in marksizem; Ivan Rojnik: Podoba Kristusa odrešenika v naši katehezi. Uveče je učesnike simposijuma primio predsednik Komisije Izvršnog veca Sabora SR Hrvatske za odnose s verskim zajednicama prof. dr. Ivan Lalic.
Treceg dana referate su saopštili Marijan Valkovic — Treba li današnjem čovjeku spasitelj?; Irinej Bulovic — Spasenje i spasenja. Koreferate su
166	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
saopštili: Anton Štrukelj: Oznanjevanje odrešenja s pogledom v prihodnost; Blagota Gardaševic: Isus Hristos juče, danas i sutra; Anton Benvin: Krist Spasitelj u hrvatskim molitvenicima. Uveče je za učesni-ke skupa priredio prijem mitropolit zagrebački Jovan (Pavlovic). Prvog oktobra učesnici simposijuma posetili su Trški Vrh kod Krapine, Lepo-glavu, Varaždin i Mariju Bistricu.
Na kraju simposijuma je zaključeno da sledeči medufakultetski ekumen-ski simposijum organizuje Bogoslovski fakultet SPC u Beogradu a tema če biti Vreme Duha Svetoga — vreme Crkve.
6. Studenica 1984
Šesti medufakultetski ekumenski simposijum na temu Vreme Duha Svetoga — vreme Crkve održan je od 27. do 30. septembra 1984. godine u manastiru Studenica. Bilo je oko 70 učesnika. Po ustaljenoj praksi pored predstavnika triju bogoslovskih fakulteta simposijumu su prisustvovali predstavnici Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta iz Skoplja, Filosof-sko-teološkog instituta Družbe Isusove iz Zagreba, zatim visokih bogoslovskih škola iz Dakova, Makarske, Splita i Sarajeva (franjevačka) i bogoslovija iz Beograda, Prizrena, Sremskih Karlovaca i Skoplja. Prisu-tni su bili novinari svih vecih verskih listova u zemlji kao i drugi gosti.
Na otvaranju simopsijuma bio je prisutan domačin episkop žički Stefan (Boca), mariborski biskup Vekoslav Grmič i iguman manastira Studeni-ce sindel Jovan sa monasima.
Simposijum je otvoren na Krstovdan 27. septembra, svetom arhijerejskom Liturgijom, koju je služio ep. Stefan uz sasluženje monaha manastira Studenice i profesora Bogoslovskog fakulteta iz Beograda. Tom prilikom je ep. Stefan održao prigodnu besedu, pozdravio učesni-ke i poželeo im uspešan rad.
Sutradan je simposijum počeo sa radom u trpezariji Svetog Save. Posle pozdravnih govora i čitanja pozdravnih telegrama prvo predavanje iz trinitarne tematike Pnevmatologije održao je dr. Tomislav Šagi-Bunic na temu Rimokatolička teologija o Svetom Duhu. Drugo predavanje održao je dr. Atanasije Jevtic na temu Pravoslavna teologija o Svetome Duhu. U koreferatu uz ova predavanja dr. Irinej Bulovic govorio je o Pnevmatološkom značaju i teološkom razlikovanju božanske suštine i
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
167
energije u Svetoj Trojici i pnevmatološkim posledicama njihovog neraz-likovanja.
Drugi tematski krug predavanja i koreferata obradivao je eklisiološki aspekt Pnevmatologije. Predavanje na tu temu održao je dr. Franc Perko pod naslovom Duh Sveti u Crkvi. Koreferate na ovu temu podneli su: dr. Aldo Staric: Svete tajne i Duh Sveti; dr. Dimitrije Kalezic: Duh Sveti kao Tvorac i Životodavac; dr. Vekoslav Grmič: Institucija i harizma i dr. Bonavetura Duda: Duhovni život kao život u Duhu Svetom po Sv. Pavlu.
U treci tematski krug savremeni aspekt Pnevmatologije uveo je dr. Am-filohije Radovic predavanjem Današnje vreme kao vreme Duha Sveto-ga. Koreferate uz ovu temu održali su dr. France Oražem: Razlikovanje duhova u savremenim zbivanjima; dr. Tomislav Ivančic: Harizmatički pokreti našeg vremena; dr. Stanko Janežič: Sveti Duh i kultura i dr. Josip Kribl: Duh Sveti i njegovo delovanje prema mislima Nikolaja Berdajeva. Posle referata i koreferata sledila je živa diskusija.
Učesnici simposijuma odlučili su da sledeci simposijum organizuje Bo-goslovski fakultet u Ljubljani 1986. godine na temu Tajna Crkve i službe u Crkvi.
Po završetku rada simposijuma u nedelju 30. septembra učesnici su po-setili manastir Gradac, gde su prisutvovali svetoj Liturgiji, koju je slu-žio ep. Stefan. Na povratku za Beograd posetili su manastir Žiču kao i Ovčarske manastire.
7. Stična 1986
Sedmi medufakultetski ekumenski simposijum održan je od 23. do 26. septembra 1986. godine u cistercijanskom samostanu u Stični (Slovenija). Na simposijumu je bilo 80 učesnika. Uz predstavnike triju fakulteta, gosti su bili predstavnici Teološkog fakulteta Matija Vlačic Ilirik iz Zagreba; Islamskog teološkog fakulteta iz Sarajeva; pravoslavnih bogo-slovija iz Beograda, Prizrena i manastira Krke; Filosofsko-teološkog instituta Družbe Isusove iz Zagreba; visokih rimokatoličkih bogoslovskih škola iz Splita, Rijeke i Sarajeva. Na ovom simposijumu nisu učestvovali predstavnici Bogoslovskog fakulteta iz Skoplja.
Prvog dana saopštio je referat dr. Atanasije Jevtic na temu Biblijsko i ranohrišcansko poimanje Crkve, a koreferate su saopštili: dr. Irinej Bu-
168	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
lovic: Misionarski i eshatološki vidik Crkve i ep. banatski dr. Amfilohije Radovic: Pitanje apostolskog nasleda. Drugi dan referat je saopštio dr. Dimitrije Kalezic na temu Pravoslavno poimanje tajne Crkve i službe u njoj, a koreferate Radovan Bigovic: Službe u Crkvi i tajna Evharistije i Predrag Samardžic Sabornost službi u Crkvi.
Od rimokatoličkih profesora referate su saopštili: dr. Mato Zovkic iz Sarajeva, na temu Katoličko gledanje na služenje i ustanove u otajstvu Crkve, a koreferat dr. Tomislav Ivančic, Zagreb: Otajstvo spasa i otajstvo Crkve, dr. Bonavetura Duda, Zagreb, referat: Eklesia — Kinonija; koreferat dr. Jerko Fucak, Zagreb: Laičke službe u Crkvi. Bogoslovski fakultet u Ljubljani učestvovao je na simposijumu s dva referata i tri koreferata: dr. France Perko: Shema zgodovinskega razvoja rimskega primata; evan-gelistički pastor Ludvik Jošar (Bodonci): Skrivnost Cerkve in službe v cerkvenih skupnostih, ki so iz šle iz reformacije; dr. Stanko Ojnik: Teološke osnove cerkvenih služb v novem Zakoniku cerkvenega prava; dr. Stanko Janežič: Problematika cerkvenih služb v ekumenskem dialogu; dr. Anton Stres: Marksistično in krščansko pojmovanje skupnosti.
8. Dakovo 1988
Sledeči osmi simposijum održan je u Dakovu u prostorijama Visoke bogoslovske škole od 13. do 16. septembra 1988. godine na temu Sveta Evharistja. Domačin je bio dakovački i sremski biskup Ciril Kos. Iste škole su izaslale svoje predstavnike kao i na prethodnim simposijumima osim predstavnika iz Skoplja. Prisutnih je bilo svakodnevno oko 80 a povremeno i do 120 osoba.
Simposijum je počeo bogosluženjem 13. a završio se 15. septembra. Na otvaranju učesnike je pozdravio biskup Ciril Kos, koji je pročitao i pozdravni telegram pape Jovana Pavla II. Potom su učesnike pozdravili dekani tri fakulteta. Na otvaranju su bili gosti učesnici: nadbiskup beogradski dr. France Perko; ep. banatski dr. Amfilohije Radovic; cis-tercinski opat dr. Anton Nadrah iz Stične; dr. Ratko Peric, rektor Pa-pinskog hrvatskog zavoda Sv. Jeronima u Rimu; dr. Stjepan Šmit, član Sekretarijata za jedinstvo hrišcana u Rimu; protojerej Jovan Nikolic, arhijerejski zamenik u Zagrebu; Jože Vesenjak, predsednik Slovenskog ekumenskog saveta. Prepodnevnom radu pridružio se ep. sremski Vasilije (Vadic).
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
169
Predavanja i koreferate saopštili su: ep. banatski dr. Amfilohije Rado-vic: Evharistija u veri i životu Crkve; Cisterciski opat iz Stične dr. Anton Nadrah, Ljubljana: O veri i životu Katoličke crkve na Zapadu; dr. Anton Štrukelj, Ljubljana: Evharistija kao žrtva; dr. Alojz Pirnat, Ljubljana: Evharistija kao gozba; dr. Atanasije Jevtic, Beograd: Evharistija kao duhovni dogadaj; dr. Vladeta Jerotic, Beograd: Odnos Evharisti-je i drugih sakramenata, osobito svete tajne ispovesti; dr. Ratko Peric, Zagreb: Evharistija u dosadašnjem ekumenskom dijalogu; dr. Stojan Goševic, Beograd: Evharistijska interkomunija; dr. Stanko Janežič, Ljubljana-Maribor: Evharistijska interkomunija sa stanovišta Katoličke crkve; dr. Drago Ocvirk, Ljubljana-Maribor: Evharistija i Evange-lizacija; dr. Marijan Valkovič, Zagreb: Socijalno značenje Evharistije; dr. Pribislav Simic, Beograd: Liturgija sv. Petra; dr. Vladimir Zagorac, Zagreb: Ekumenski značaj Liturgije II vatikanskog sabora; Predrag Miodrag, Beograd: O evharistijskom postu i potrebi redovnog pričešcivanja; dr. Stanko Lipovšek, Ljubljana-Maribor: O oblikovanju liturgijskih obreda i inkulturaciji; dr. Bonavetura Duda, Zagreb: O evharističnos-ti celokupnog hrišcanskog života; asistent Radovan Bigovic, Beograd: Kretanja u savremenoj pravoslavnoj teologiji; dr. Aldo Staric, Zagreb: Kretanja u savremenoj katoličkoj teologiji; dr. Dimitrije Kalezic, Beograd: Evharistijski karakter hrišcanske teologije uopšte; dr. Dobrivoje Midic, Beograd: Evharistijska ekleziologija; dr. Tomislav Šagi-Bunic, Zagreb: Evharistija zajednica svetih. Nakon predavanja bila je diskusija.
Učesnici osmog simposijuma su ponovo istakli da su ovakvi susreti višestruko korisni, štaviše neophodni i blagodatni za bolje medusob-no upoznavanje, uvažavanje, sporazumevanje i istinsko zbližavanje u Hristu. U Dakovu je dogovoreno da deveti simposion organizuje Bogo-slovski fakultet SPC iz Beograda na temu Sveta tajna krštenja.
9. Beograd 1990
Ovo je poslednji medufakultetski ekumski simposij koji je održan od 23. do 25. septembra 1990. godine na temu Sveta tajna krštenja u manastirima Kaoni (šabačko-valjevska eparhija) i Vrdnik i Hopovo (Fruška Gora). Učestvovalo je oko pedesetak predstavnika pravoslavnih učilišta iz Beograda i Prizrena i Rimokatoličkog bogoslovskog fakulteta iz Ljubljane i Maribora. Predstavnici Rimokatoličkog bogoslovskog fakulteta iz Zagreba otkazali su učešce zbog saopštenja za javnost sa konferencije
170	(ID Edinost in dialog 70 (2015)
srpskih pravoslavnih episkopa i sveštenika u Pakracu o teškom položaju Srpske pravoslavne Crkve i srpskog naroda u Hrvatskoj.
Prvo predavanje u manastiru Kaoni održao je dr. Pribislav Simič iz Beograda na temu: Liturgijski čin krštenja u drevnoj crkvi. Usledili su kore-ferati: dr. Jože Vesenjak, Maribor: Današnja pastoralna pitanja krštenja u Rimokatoličkoj Crkvi; ep. dr. Amfilohije Radovič, Beograd: Savremena pitanja krštenja u Pravoslavnoj Crkvi; dr. Drago Ocvirk, Ljubljana: Krštenje i krščanska misija; dr. Dobrivoje Midič, Beograd: Krštenje i Evharistija.
Drugi dan rad je nastavljen u manastiru Vrdniku. Predavanje je održao dr. Ciril Sorč, Ljubljana: Krštenje kao preporodenje; a koreferate: dr. Vinko Škafar, Ljubljana: Krštenje i hriščanski život; dr. Irinej Bulovič, Beograd: Kanonski aspekti krštenja; dr. Vladan Perišič, Beograd: Krštenje i razni oblici inicijacije.
Treči dan rad je nastavljen u manastiru Hopovu. Predavanje je održao dr. Atanasije Jevtič, Beograd: Biblijsko-svetootačka mistagogija krštenja, a koreferate: dr. Bogdan Dolenc, Ljubljana: Krštenje naroda; dr. Petar Kuzmič, Osijek: Savremeni problemi krštenja.
Posle ovog simposijuma nastupio je gradanski rat u bivšoj Jugoslaviji. Nakon raspada Jugoslavije ekumenski simposijumi nisu obnovljeni sve do 2012. godine ponovo u Mariboru.
Zaključak
Održano je devet medufakultetskih ekumenskih simposijuma. Prvi je održan u Mariboru od 23. do 26. septembra 1974. godine na temu O svetim tajnama osobito o Svetoj Evharistiji; drugi u Lovranu kod Ri-jeke od 21. do 23. septembra 1976. na temu Evangelizacija u našem prostoru i vremenu; treči u Arandelovcu od 12. do 15. oktobra 1978. na temu Crkva u savremenom svetu; četvrti u Ljubljani od 22. do 23. septembra 1980. na temu Duhovni život na našem tlu; peti u Zagrebu od 28. septembra do 1. oktobra 1982. na temu Isus Hristos jedini Spasi-telj sveta-propoved spasenja na našem tlu; šesti u manastiru Studenici od 27. do 30. septembra 1984. na temu Vreme Duha Svetoga — vreme Crkve; sedmi u cisterciskom samostanu u Stični (Slovenija) od 23. do 26. septembra 1986. na temu Tajna Crkve i službe u Crkvi; osmi
Predrag Puzovic
Medufakultetski ekumenski simposijumi od 1974. do 1990.
171
u Dakovu od 13. do 16. septembra 1988. na temu Sveta Evharistija; deveti u manastiru Kaoni (ep. šabačko-valjevska) i manastirima Vrdnik i Hopovo (Fruška Gora) od 23. do 25. septembra 1990. Na ovom sim-posijumu nisu učestvovali predstavnici rimokatoličkog bogoslovskog fakulteta iz Zagreba, koji su otkazali učešce zbog saopštenja za javnost sa konferencije srpskih pravoslavnih episkopa i sveštenstva u Pakracu u kome je ukazano na težak položaj SPC i srpskog naroda u Hrvatskoj. Na simposijumima je učestvovalo od 70 do 120 osoba.