20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Издавач: СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Уредници: д-р Илија Димитриевски Игор Бизимоски Благоја Настески Марко Матовски д-р Крсте Димитровски Борчо Лазов м-р Трајче Андонов Бобан Пијанманов Проф. д-р Драги Стефанија м-р Георги Златарев Мирче Ивановски Зекирија Шаиноски Владо Гаврилоски Весна Петрова Ристова Виолета Матијевиќ Игор Захариев Фотографија: Архив на СОЈУЗОТ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Личен архив на членови на членките на СОЈУЗОТ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Лекторирање: Наталија Орлиќ с.п. Дизајн и техничко уредување: Игор Захариев Печати: Печатница Весел Тираж: 600 примероци Во електронска форма публикацијата е достапна на: http://www.mkd-kim.si/ monografija/zveza CIP - Kataložni zapis o publikaciji Narodna in univerzitetna knjižnica, Ljubljana 061.2:379.82(497.4=163.3)"1994/2014"(0.034.2) 008(497.4=163.3)"1994/2014"(0.034.2) ZVEZA makedonskih kulturnih društev Slovenije [Dvaeset] 20 godini uspešno dejstvuvanje Sojuz na makedonski kulturni društva vo Slovenija [Elektronski vir] : 1994-2014 : monografija / urednici Ilija Dimitrievski ... [et al.] ; fotografija arhiv na Sojuzot na makedonski kulturni društva vo Slovenija, ličen arhiv na členovi, na členkite na Sojuzot na makedonski kulturni društva vo Slovenija. - El. knjiga. - Ljubljana : Sojuz na makedonski kulturni društva vo Slovenija, 2014 Način dostopa (URL): http://www.mkd-kim.si/monografija/zveza/mk.pdf ISBN 978-961-281-536-3 (pdf) 1. Dimitrievski, Ilija 275362304 МОНОГРАФИЈА 20 ГОДИНИ УСПЕШНО ДЕЈСТВУВАЊЕ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА 1994 – 2014 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Содржина Вовед 1. Од Основачкото собрание на Сојузот на МКД во Република Словенија до денес 2. Поврзување и соработка со македонските и другите културни друштва 3. Соработка меѓу државите, Амбасадата на Република Македонија во Република Словенија и Сојузот на МКД во Република Словенија 4. Билатерален договор меѓу Република Македонија и Република Словенија и почеток на дополнителната настава на македонски јазик со историја, географија и литература 5. Соработка со Македонската православна црковна заедница во Република Словенија 6. Организација и координација на проектите од областа на културата и соработка со Министерството за култура на Република Словенија 7. Презентација на постигнувањата на членките на Сојузот на МКД во Република Словенија МКД Македонија, Љубљана МКД Св. Кирил и Методиј, Крањ МКД Билјана, Марибор МКД Илинден, Јесенице МКД Ватрослав Облак, Целје МКД Охридски бисери, Нова Горица МКД Кочо Рацин - Обала, Копер 8. Информациска мрежа на членките на Сојузот на МКД во Република Словенија 9. Значајни постигнувања и добитници на признанија по повод 20-годишнината на постоењето на Сојузот на македонските културни друштва ВОВЕД Вовед Македонската заедница во Словенија има долга историја. Записи за одамнешните врски меѓу Словенците и Македонците постојат уште од времето на светите Кирил и Методиј и подоцна, откога св. Климент и св. Наум Охридски на пат кон Рим, половина година престојувале меѓу Словенците во Панонија и Карантанија. Во 17. век Јанез Валвазор ги спомнува Македонците и Македонија, иако тоа е во врска со античките Македонци. Ватрослав Облак од Целје значајно придонесе при определувањето на македонскиот јазик. Марко Похлин во Крањска граматика пишува дека јазикот во Крањска е еднаков како во Македонија. Мирослав Хумбаер во Разловечкото востание (1877/78) станал началник на главниот штаб кај Никола Беровски. Пред Илинденското востание во Љубљана е формиран Македонски комитет за помош на Македонците. Во првата половина на 20. век во Словенија живееле Македонци, а исто така и Словенци во Македонија. Во 1939 година во Македонија биле населени околу 45000 Словенци. Во текот на НОБ во македонските партизански чети била формирана словенечка чета. Во 1945 година две македонски дивизии учествуваат во борбите за Словенија. По завршувањето на војната Македонците доаѓаат во Словенија на студии, на учење занает и сл., но исто м-р Трајче Андонов така и Словенците одат во Македонија. Со сигурност можеме да кажеме дека во втората половина на минатиот век во Словенија (според пописите од 1992 и 2002 година) живееле околу 4500 лица кои се определиле како Македонци. Првите организирани заедници на Македонците биле заедници на студенти од Македонија, а подоцна и на имигрантите кои се доселиле во Словенија. Често се случувало дипломираните студенти да останат во Словенија, да се оженат и да формираат сопствено семејство. Наум Таштановски Осамостојувањето на Словенија и распаѓањето на заедничката држава ги доведе Македонците и припадниците на другите народи кои мнозински се определија за новата држава во состојба на културна изолација. Врските со институциите и со поединците од некогашните републики беа физички прекинати. Во годините по прогласувањето на самостојна Словенија и во согласност со Законот за друштвa се формираа бројни здруженија врз основа на националното, односно културното наследство. д-р Крсте Димитровски 5 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Самоорганизацијата на македонската заедница по осамостојувањето на Словенија започна во 1991 година. Македонското културно друштво Македонија беше оформено во почетокот на 1992 година. Тоа беше прво здружение од областа на културата во самостојна Република Словенија, оформено од страната на припадниците на народите од некогашната Југославија. Набргу потоа следеа основачките собранија на МКД Св. Кирил и Методиј во Крањ, МКД Билјана во Марибор, МКД Ватрослав Облак во Целје, МКД Илинден во Јесенице, а нешто д-р Илија Димитриевски подоцна и во Изола и Копер, Нова Горица и други градови. Цел на оваа МОНОГРАФИЈА, посветена на Сојузот на македонските културни друштва во Република Словенија, е на едно место да собере и презентира што повеќе документирани записи од постигнувањата и работењето на Сојузот и неговите членки во изминатите дваесет години. На страниците на оваа МОНОГРАФИЈА се обидуваме да го насликаме почетокот и развивањето на Сојузот на македонските културни друштва во Република Словенија и нејзините членки, Марко Матовски нивната меѓусебна соработка, контактите со сродните здруженија во матичната татковина и пошироко во Европа, вклучувањето во општествениот и културен живот во Словенија, непосредните односи со матичната татковина и Амбасадата на Република Македонија во Република Словенија и Македонската црковна заедница во Република Словенија. Се надеваме дека оваа монографија ќе придонесе кон подобра препознатливост на Македонците и нивните симпатизери кои живеат и работат во Словенија, и дека ќе влијае врз зацврстувањето на идентитетот и врз пренесувањето на Благоја Настески културната традиција на идните поколенија. Досегашни претседатели на Сојузот на македонските културни друштва во Република Словенија м-р Трајче Андонов (1994–1997; 2003–2005); Наум Таштановски (1997–1999); д-р Крсте Димитровски (1999–2001); д-р Илија Димитриевски (2001–2003); Марко Матовски (2006–2010); Благоја Настески (2011–2014). 6 ОД ОСНОВАЧКОТО СОБРАНИЕ НА СОЈУЗОТ НА МК Д ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА ДО ДЕНЕС Од Основачкото собрание на Сојузот на МКД во Република Словенија до денес МАКЕДОНЦИТЕ НА ПОДРАЧЈЕТО НА дипломирањето често останувале во СЛОВЕНИЈА Словенија, се женеле и формирале Македонската заедница во Словенија семејство. Овдека задолжително треба има долга историја. Записите за да нагласиме дека Македонците, како и одамнешните врски меѓу Словенците и секаде по светот, успешно се Македонците постојат уште од времето интегрирани во словенечкото општество на светите Кирил и Методиј. Во првата и често се и на граница да се половина на 20. век во Словенија асимилираат. Ова посебно важи за живееле Македонци, а исто така и втората односно третата генерација. Словенци во Македонија. Со сигурност Сличен пат минуваат генерации на можеме да кажеме дека во Словенија, во Македонци иселени низ целиот свет кога втората половина на минатиот век го бараат своето место во другите земји. (пописите од 1992 и исто така од 2002 Периодот до крајот на Втората светска година), живееле околу 4500 лица кои се војна определиле како Македонци. Бројот е, При оформувањето на првото македон- веројатно, уште поголем, бидејќи некои ско здружение во Република Словенија, не се определиле како Македонци или, проф. д-р Драги Стефанија, кој беше меѓу едноставно, не биле опфатени со членовите на одборот за основање на пописот. Во наведениот број се вклучени Македонското културно друштво само државјани на Република Словенија. Македонија, понуди и своевидна Покрај нив, во Словенија живеат и хронологија на врските меѓу Македонија дејствуваат барем уште толкав број и Словенија. Во продолжение цитираме доселеници и студенти. дел од неговиот говор: Познато е дека припадниците на „Почитувани пријатели, драги гости, одреден народ кои живеат во странство иако Словенија не е македонски сосед, чувствуваат потреба за дружење со постојат длабоки и дамнешни врски припадниците на сопствениот народ и меѓу двата народа. Тие започнуваат тоа пред сѐ поради негувањето на одамна, кога св. Климент и св. Наум јазикот, обичаите и културните навики. Охридски на пат кон Рим, половина Македонците не се исклучок од таа година престојуваат меѓу Словенците практика. Првите организирани во Панонија и Карантанија. Во 17. век заедници на Македонците биле Јанез Валвазор ги спомнува здруженијата на студентите од Македонците и Македонија, иако во Македонија, а подоцна и мигрантите кои врска со античките Македонци. се населиле во Словенија. Студентите по Ватрослав Облак од Целје има значаен 7 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА придонес при определувањето на меѓу републиките и народите на македонскиот јазик. Марко Похлин во заедничката држава. Бројните културни Крањската граматика пишува дека размени и средби овозможуваа контакт јазикот во Крањска е еднаков како во со матичните републики и народи. Македонија. Мирослав Хумбаер во Формирањето на културните здруженија Разловечкото востание (1877/78) на национална основа не беше под- станува началник на главниот штаб држано и не се чувствуваше некоја кај Никола Беровски. Пред Илин- посебна потреба по нив, поради денското востание во Љубљана е интернационализмот кој државата го формиран Македонски комитет за нагласуваше толку силно. Постоеја не- помош на Македонците, a од 1903 до формални дружења во вид на клубови. 1906 година при изградбата на Периодот до осамостојувањето на железницата Белјак - Горица учеству- Република Словенија подетално е вале над 500 македонски работници од опишан во продолжението на говорот на Битолско, Прилепско, Скопско, Лерин- проф. д-р Драги Стефанија: ско, Радовишко и други места. При „По завршувањето на војната несреќите во тунелите загинале почнуваат да доаѓаат Македонци на многумина од нив, за што денес све- студии, учење занаети како и одење дочат надгробните споменици во на Словенци во Македонија. Несомнено, Подбрдо и Бохињска Бистрица. По тука треба да се вклучат и војниците Првата светска војна пак, Словенци од од југословенската (денес веќе не) околината на Трст, Горица и Корошка армија (ЈНА). Според нецелосни но се имаат преселено во Македонија. Кај веродостојни податоци, денес во Градско е населено словенечкото насе- Словенија, и тоа во повеќе места, ление од селото Бистренци (Бистре- живеат 4500 - 5000 Македонци со ница на словенечки). Во 1939 год. во нивните семејства. Тоа се работници, Македонија биле населени околу 45000 ученици, студенти, градежни работ- Словенци. Во текот на НОБ во ници, возачи, електричари, поштари, македонските партизански единици железничари, инженери, правници, била формирана словенечка чета. Во музичари, професори, учители, лекари, 1945 год. македонската војска цариници, главно, работни луѓе и учествува со две дивизии во борбите лојални граѓани на Словенија. Многу за Словенија“. воени лица со своите фамилии Периодот до осамосвојувањето на живееле и порано, па останале и по Република Словенија последните „несреќни“ настани и тоа Во некогашната СФРЈ државните инсти- како чесни граѓани. туции програмски ја водеа интерна- По отворањето на Скопскиот универ- ционализацијата и културната размена зитет многумина матуранти се 8 ОД УСТАНОВНОТО СОБРАНИЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО Р СЛОВЕНИЈА ДО ДЕНЕС запишуваат на факултети во Слове- Велигден, Божиќ и други празници. нија кои ги немало во Македонија, како Според сведочењето на Петар што биле музикологија, рударство и Николовски, некаде во 1954 год. кога металургија, текстилна технологија, Македонците сакале да организираат електроника и друго. Многумина денес некаков собир, им одговориле дека ова работат како успешни стопанстве- не е Германија туку Југославија, и нема ници или научно-педагошки работни- потреба од посебна македонска ци. Во 70-тите години масовно се организација. Често пати биле и запишуваат на електроника и посегањата на полицијата која ја компјутерска техника повеќе задушувала секоја македонска десетици Македонци. послободна изјава. „Се собиравме како Во 60-тите години започува првиот глувци во студентската менза на преселенички бран, кога македонската Миклошичева на игранка, ќе запеевме економска политика ги принудува срамежливо по некоја македонска Македонците да бараат работа и песна и бегај дома“, вели Николовски. егзистенција во Австралија, Канада, Поорганизирани собирања имаше во Западна Европа и во развиената 1961 год. во студентската населба Словенија. Македонците се населува- што ги организираше и водеше Симон ат во Љубљана, Крањ, Марибор, Копер, Гугуловски во кафеаните Под Липо, Ново Место, Постојна, Целје, Велење, Мрак или Ловец. Три години подоцна, Јесенице и во други места. Во тие во 1964 год. е регистриран места почнува и некаков заеднички студентскиот клуб Гоце Делчев, како живот, навистина, во почетокот член на покраинските клубови, чијшто срамежливо, можеби по некаков претседател бил Павле Рибарски, а успешен работен настан, роденден, членови Благоја Крстески и Никола Членска книшка бр.1: Прв регистриран клуб на студенти од Македонија во Словенија 9 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Наумоски. Во 1967 клубот го води Михаило Хаџи-Стериу, 1968 - 1969 Јордан Упале, 1971 - 1972 Душко Мишески, 1973 Павле Стојменски, 1974 - 1975 Трајче Андонов и 1976 - 1977 Мице Карев. По 1977 се намалува бројот на студентите од Македонија, затоа што дел од домот што го изгради скопската железарница за потребите на своите кадри беше делумно продаден. Од тие причини и Формално дружење во процесот на клубот престана да работи. Потоа самоорганизација спонтано почнаа нови собирања за 11 Октомври (тогаш најчесто и се во Домот на ЈНА во Љубљана и тоа собиравме), па за Стара нова година - поради најповолните услови. На овие Василица кај Ловец, Жагар, Мрак и собири се изведуваа и рецитаторско- Сламич. Се организираа и по два пејачки точки, како и настапи од големи излета во 1985 и 1986 крај Сава. хорови раководени од Љубен Димка- Последниве 7 години тоа собирање роски. На нашите собири настапуваа изгледаше многу поорганизирано и највидни македонски интерпретатори помасовно. На собирите имаше од 200 на македонска народна музика: Кочо до 400 Македонци не само од Љубљана, Петровски, Виолета Томовска, Јанко туку и од други градови и тоа не само Узунов, Пепи Бафтировски, Илмијата Македонци христијани туку и Маке- од Штип, ансамблот Македонски донци муслимани. Нас нè соединува мерак и други. Организиравме и заедничка татковина, јазик, народна сликарско-скулпторска изложба на песна, менталитет и проблеми. Во нашите тукашни уметници Стојан 1985 год. во Основното училиште Размовски, Славе Стефановски и Шентвид се собравме 200 нашинци за Георги Божинов, настап на поетот 11 Октомври под организација на Трајан Јовановски Брдарски итн. Во Љубен Димкароски, кој беше 1991 год. се собравме во ресторанот иницијатор за следниот собир по Рио во своја организација и македонска повод 11 Октомври во 1986 год. во музика, со пригодни поздрави и веселба месната заедница Вижмарје - Брод. Од останавме до зори околу 160 души. Ова 1987 год. беше формиран одбор за беа вистински иницијативи за прослава на 11 Октомври во којшто прераснување во културно друштво на влегоа Трајче Андонов, Љубен Димка- Македонците“. роски, Благоја Кулевски, Димитар Гочевски и други. Тие собири се одржаа 10 ОД УСТАНОВНОТО СОБРАНИЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО Р СЛОВЕНИЈА ДО ДЕНЕС 20 години од настанување на концептот да се организира матично македонските културни друштва и здружение со седиште во Љубљана и Сојузот на МКД во Република Словенија одбори по поголемите градови низ Осамостојувањето на Словенија и распа- Словенија, каде живееја и дејствуваа дот на заедничката држава, Македон- претставници на македонската заедница. ците и припадниците на другите народи, Наскоро се покажа потреба за кои мнозински повеќето се определија организација и на други самостојни за новата држава, ги доведе во состојба здруженија во поголемите градови, кои на културна изолација. Врските со ќе покриваат пошироко подрачје и ќе се институциите и со поединците од неко- поврзуваат во сојуз на македонски гашните републики беа физички културни друштва во Словенија. прекинати. Како последица се појави Набргу потоа следеа основачките потребата за самоорганизирање за собранија на МКД Св. Кирил и Методиј зачувување на народниот и културниот во Крањ, МКД Билјана во Марибор, МКД идентитет на припадниците на народите Ватрослав Облак во Целје, МКД Илинден на некогашната заедничка држава СФРЈ и во Јесенице, а нешто подоцна и во Изола тогаш веќе државјани на Словенија. Во и Копер, Нова Горица и други градови. Во годините по прогласувањето на самостој- статутите на овие здруженија беа на Словенија и во согласност со Законот запишани програмски насоки кои со за друштвата се формираа бројни годишните програми содржински се здруженија врз основа на народното, приспособуваа кон локалните потреби и односно културното наследство. капацитети. Активностите на По осамостојувањето на Словенија во претседателството на Сојузот на МКД и 1991 година започна самоорганизацијата потребите за размена на програмски на македонската заедница, прво во содржини ја обезбедуваа соработката потесни кругови на пријатели и повидни меѓу здруженијата. На тој начин македонски претставници во подрачјето поединечните програмски содржини и на културата, науката и стопанството. иницијативи на членките договорно ги Македонското културно друштво вклучивме во годишните планови за Македонија беше формирано во заедничките настапи. Со зголемувањето почетокот на 1992 година. Тоа беше прво на економската самостојност преку културно друштво формирано од страна финансирање на проектите на општинско на припадници на народите од и државно ниво, прво во Министер- некогашната Југославија во самостојна ството за култура, а потоа преку Јавниот Република Словенија. Основачката фонд за културни дејности на Република седница на МКД Македонија се одржа на Словенија (JSKD), овие проекти 18.1.1992 во просториите на Операта во самостојно ги реализираа членките на Љубљана. На почетокот преовладуваше Сојузот на МКД. Така, секое здружение постапно воспоставуваше непосредни 11 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА контакти со сродните здруженија во  МКД Билјана, Марибор – 8 Септември Словенија, Македонија и другите држави (денот на осамостојувањето на во Европа и пошироко. Македонија) Сите овие здруженија и денес, било со Средбите се извор на убави доживувања, своето самостојно дејствување било со бидејќи овозможуваат членовите и нив- работата во Заедницата на македонските ните пријатели да се сретнуваат и дру- културни друштва во Словенија, жат. Покрај тоа, средбите се можност да спроведуваат бројни активности со кои настапат фолклорните и музичките групи, остваруваат благородна мисија – зачуву- да се организираат еднодневни ликовни вање на културниот и националниот колонии, настапи на хоровите, ликовни и идентитет на Македонците во Словенија. кипарски изложби, спортски средби и Континуирано се одржуваат приредби на слично. Сето тоа е поткрепено со кои соработуваат сите секции кои традиционални македонски јадења и дејствуваат во рамките на здруженијата. пијалоци. Сликарските изложби, предавањата, Покрај горенаведените средби на издавачката дејност, музичката дејност здруженијата, тие се активни и на бројни итн. се само дел од она што се случува во подрачја како што се: музичко– рамките на активностите на здру- инструментална, хорска дејност, ликовно женијата. Веќе на самиот почеток, секое –изложбена, литературна, фолклорна, културно друштво си избра еден од спортска, фотографска, галериска, из- значајните македонски празници, за кои давачка – за интерни изданија, инфор- ќе организира средба на сите мациски веб-портали на здруженијата и македонски здруженија. Така, средбите многу други кои опсежно се се одвиваат на следните празници: документирани во изданијата на ВЕСНИК  МКД Македонија, Љубљана – 11 – МКД Македонија, ДЕТЕЛИНА - МКД Октомври (денот на востанието) Илинден, НАШЕ СОНЦЕ – МКД Св. Кирил  и Методиј и на веб страниците. МКД Св. Кирил и Методиј, Крањ – 24 Мај (деновите на Св. Кирил и Методиј) При реализацијата на нашите програми  постојано се соочуваме со недостиг на МКД Кочо Рацин, Копер - Велигден финансиски средства. Финансиите оста-  МКД Ватрослав Облак, Целје - 6 Мај - нуваат на исто ниво веќе редица години Ѓурѓовден наназад, иако бројот на програмите и  МКД Илинден, Јесенице – 2 Август - нивниот квалитет растат. Стопанската Илинден криза во последните години го намали и без тоа малиот број донатори. 12 ПОВРЗУВАЊЕ И СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКИТЕ И ДРУГИТЕ КУЛТУРНИ ДРУШТВА Поврзување и соработка со македонските и другите културни друштва 10 години од дејствување на Србите и подоцна и Црногорците на ден координацијата EXYUMAK и 17.9.2003 година. Во член 2 се запишани нејзиниот наследник Сојузот на и целите: културни друштва на Словенија  да ги зајакнува пријателските контакти При финансирањето на дејностите на меѓу сојузите; здруженија од областа на културата на  со претставниците на законодавната и народите од некогашната заедничка извршна власт на Република Словенија држава се чувствува отсутност на се обидува на соодветен начин да ја системска поддршка. Тоа е клучен решава положбата на националните фактор за одржување и понатамошен малцинства, пред сѐ, да ја иницира и развој на постигнатиот квалитет на спроведе постапката за промена на работењето. Уставот на Република Словенија така Денес во Словенија дејствуваат повеќе што на Албанците, Бошњаците, од 100 такви здруженија, а 13 од нив Црногорците, Хрватите, Македонците и програмски го поддржуваат негувањето Србите, државјани на Република на македонското културно наследство во Словенија кои живеат во Република Словенија. За организираноста и Словенија, да им се признае дејствувањето на овие здруженија се положбата на национално малцинство; објавувани стручни и други публикации. И самите здруженија и Сојузот на  со претставниците на извршната власт друштвата издаваат сопствени списанија на Република Словенија да се обиде и публикации. да им обезбеди соодветни услови на малцинствата на подрачјето на Во 2003 година преку Сојузот на културните друштва, здруженијата се образованието, културниот идентитет поврзаа во таканаречена Координација и можноста за изучување на EXYUMAK а подоцна, врз основа на мајчиниот јазик во училиштата; Законот за друштвата, се обединија во  да ги застапува сојузите во поглед на Сојуз на сојузите на културните друштва други прашања за кои би добила во Словенија, со цел полесно овластување за застапување. остварување на нивните програми во Признавањето на статусот на сите однос на државата и нејзините наброени национални заедници има институции. суштествено значење за остварувањето Договорот за формирање на на колективните права на наведените координацијата го потпишаа сојузите на национални заедници во подрачјето на културните друштва на Албанците, негувањето на јазикот и културниот Бошњаците, Хрватите, Македонците, идентитет во словенечката јавност. 13 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Претставници на Сојузот на сојузите на културните друштва на конститутивните на- роди на поранешна СФРЈ при прифаќањето на Декларацијата во Собранието на Р Словенија Словенечката јавност ја запознавме со правно лице, за подобро комуницирање Јавната иницијатива, која ја со државните и политички органи на Ре- презентиравме на тркалезната маса на публика Словенија. Основачкото собра- Комисијата за борба против расизмот и ние на Сојузот на сојузите на културните нетрпеливоста (ECRI) при Советот на Ев- друштва во Словенија (во продолжување ропа, во Унионската дворана на Сојуз на сојузите) се одржа на 13.5.2006 14.10.2003 година, во Љубљана. Меди- година во Љубљана, а решението за ре- умите и јавноста ја игнорираа нашата гистрацијата на Сојузот го добивме на иницијатива, со исклучок на Младина, 13.11.2006 година. која накратко ја претстави содржината. Европската комисија за борба против Исто така, првите обиди да се остварат расизмот и нетрпеливоста при Советот контакти со видните претставници на на Европа (ECRI) по третпат ја посети Сло- политиката и државната управа, со венија во 2007 година и во својот из- исклучок на Министерството за култура, вештај запиша, дека Република Слове- останаа без одговор. нија мора адекватно да го реши пра- Првиот позначаен успех беа собраниски- шањето на малцинствата на оние при- те и претседателските избори кои овоз- падници на народите на некогашната можија разговори со поголемите поли- заедничка држава кои живеат во Слове- тички партии и со кандидатите за претсе- нија. дател на Република Словенија. Првиот Најголема подготвеност за соработка круг разговори не даде значајни резулта- покажаа Министерството за култура и ти. Поради тоа, претседателството на ко- Министерството за образование, наука и ординацијата EXYUMAK се одлучи за спорт, но немаа соодветни законски те- формирање сојуз на сојузите на култур- мели за конкретно подобрување на по- ните друштва во Словенија во вид на ложбата. 14 ПОВРЗУВАЊЕ И СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКИТЕ И ДРУГИТЕ КУЛТУРНИ ДРУШТВА цијалдемократите и пратениците Миран Потрч и Јања Класинц да изведат парла- ментарна иницијатива во форма на Де- кларација, која во Собранието на Репуб- лика Словенија беше прифатена на 2 февруари 2011 година со 63 гласа за и 3 воздржани, од вкупно 72 присутни прате- ници. Покрај владините странки, декла- рацијата доби поддршка и од опозицио- Тркалезна маса „Кои се малцинство во ната партија на социјалдемократите во Република Словенија?“ Словенија. Продолживме да контактираме со прет- Како резултат на разговорите со држава- седателите на државата, со Владата на та и Владата на Словенија е формирање Република Словенија, со претседателите на Советот при Владата во 2011 година. на Собранието и со претседателите на Советот при Владата имаше две седници политичките партии кои нè примија на во Владата на претседателот Борут Па- разговори и ги запознавме со нашите хор. Советот беше укинат откога како очекувања и цели, запишани во Спогод- претседател на Владата на Република бата и Статутот за формирање на Сојузот Словенија беше избран Јанез Јанша. на сојузите. Целите на Советот остануваат исти, како Организиравме и учествувавме на речи- што се запишани во Спогодбата за фор- си сите приредби кои ги организиравме мирање сојуз на сојузите, а тоа е уставно или сами или ги организирале други ор- признавање на положбата на малцин- ганизации на граѓанското општество. ствата за сите државјани на Словенија Дури во 2010 година наидовме на подго- кои се припадници на народите на неко- твеноста на пратеничката група на со- гашната заедничка држава. Таа цел е предуслов за приготвување други закон- ски и подзаконски акти за остварување посебни колективни права за зачувување на јазиците, културите, пристапот кон јавните медиуми, политичката парти- ципација и достоинство на наведената група државјани на Република Словенија. Претставникот на македонската заедни- ца д-р Илија Димитриевски беше претсе- дател на координацијата EXYUMAK и прв Претседателот Пахор се сретна со и сè уште актуелен претседател на Соју- претставници на Сојузот на сојузите на зот на сојузите со едногодишен мандат. EXYUMAK 15 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Соработка меѓу државите, Амбасадата на Република Македонија во Република Словенија и Сојузот на МКД во Република Словенија Билатералните односи меѓу Република регионот. Република Словенија го Словенија и Република Македонија во поддржува членството на Република континуитет ги карактеризира висок Македонија во НАТО како одлучувачки степен на пријателство и партнерство. придонес кон мирот, безбедноста и Тоа е резултат на меѓусебното напредокот во регионот, а самиот почитување и интензивната соработка на почеток на пристапните преговори со ЕУ сите подрачја на општествениот живот. е нужно потребен за развивањето на Република Словенија подрачјето на државата и нејзините жители. Западниот Балкан го поставува високо на Во односите меѓу Република Македонија својата надворешно-политичка агенда и и Република Словенија нема отворени со тоа и Република Македонија зазема прашања. За квалитетот на односите и значајно место во дипломатските безрезервната поддршка која на активности на Република Словенија. Република Македонија ѝ ја нуди Двете држави имаат мошне сродни и Република Словенија во доменот на тесни контакти. Двете републики беа дел евроатлантските интеграции, сведочат од СФРЈ и подоцна ја прогласија својата бројни размени на работни и официјални независност (Словенија во јуни, а делегации на високи и највисоки Македонија во септември 1991 година). државни нивоа. Меѓусебно се признаа на 12.2.1992 Духот на партнерските односи кој се година, а дипломатските односи меѓу темели на меѓусебната непрекината двете држави беа воспоставени на поддршка и преплетената соработка на 17.3.1992 година. сите подрачја на општествениот живот и генералните насоки на словенечката Првиот амбасадор на Република политика во поглед на Република Македонија во Република Словенија Македонија, детално се запишани во беше д-р Димитар Мирчев, а потоа Декларацијата за Западниот Балкан од следеа амбасадорите Илијаз Сабриу, 2010 година. Сакаме да го нагласиме Самоил Филиповски и од 2011 година па следното: сè досега, Игор Попов.  Словенија го поддржува прибли- Словенија традиционално ги поддржува жувањето на државите од регионот кон очекувањата на Република Македонија Европската Унија и НАТО и се зазема за за полноправно членство во Европската добрососедски односи; Унија и НАТО. Големо значење му дава на зачувувањето и подобрувањето на  Словенија се труди Македонија да соработката со Република Македонија за почне преговори за членство во кое смета дека е клучен фактор за Европската Унија и ќе ѝ нуди помош на зачувување на мирот и стабилноста во државата во спроведувањето на нужните реформи; 16 СОРАБОТКА МЕЃУ ДРЖАВИТЕ, АМБАСАДАТА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА И СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА  Словенија ќе продолжи со поддршката Република Македонија. Стопанската за што побрзо вклучување на соработка зазема значајно место во Македонија меѓу членките на НАТО; билатералните односи меѓу државите.  Словенија е подготвена на Македонија Интересот на Република Македонија е да ѝ понуди поддршка при развивањето на геотермалниот туризам затворањето на долгогодишниот спор и другите видови употреба на во врска со името меѓу Македонија и геотермалните капацитети на Република Грција; Македонија, како што се греење на  стаклениците и пластениците за Словенија сака да оствари поволни производство на зеленчук во текот на услови за реализација на словенечките целата година, греење на населбите во национални интереси, пред сѐ на близина на изворите на топла вода и словенечкото стопанство, како и за производство на електрична енергија. придонес кон трајната стабилност во Словенечкото експертско знаење и регионот. помош во ова подрачје имаат висока Посебно значајна е развојната и техничка позиција. помош која Република Словенија ѝ ја Во заеднички интерес е развојната овозможува на Република Македонија во соработка меѓу збратимените општини процесот на интеграцијата во Европската од Македонија и Словенија кои имаат Унија со пренос на сопствени искуства во слична и компатибилна социјално- пристапниот процес, со зајакнување на економска структура. Интерес за капацитетите на нејзината админист- реализација на оваа програма покажаа рација. општините: Мурска Собота, Лашко, На 25.7.2013 година, на средбата на Словенске Коњице и Валандово. претседателите на државите на Соработката е насочена на следните Западниот Балкан во Брдо кај Крањ, подрачја: користење на геотермалните надворешните министри на двете води, развивање на винскиот, руралниот држави, Попоски и Ерјавец, го потпишаа и термалниот туризам, поледелството и Меморадумот за меѓусебната соработка развивањето на инфраструктурата. за периодот од 2013 до 2015 година. Со Република Словенија има позитивен него се предвидува реализација на однос кон македонското национално развојните проекти во вкупен износ од малцинство и се труди да обезбеди 1.426.788 €. Развојната соработка е простор и услови за изведување настава насочена кон заштита на животната на македонски јазик. Меѓу државите средина, со акцент врз заштитата на постои заеднички интерес за водните извори, управувањето со потпишување договор за заштита на отпадните води и енергетската македонското национално малцинство ефикасност. во Република Словенија и словенечкото Република Словенија е исто така значаен национално малцинство во Република надворешно-трговски партнер на Македонија. 17 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Билатерален договор меѓу Република Македонија и Република Словенија и почеток на дополнителната настава на македонски јазик со историја, географија и литература Една од позначајните активности на свидетелства во присуство на нивните Сојузот на македонските културни родители, членовите на управните одбо- друштва (СМКД) е дополнителната ри на здруженијата и претседателството настава по македонски јазик. Наставата на Сојузот на друштвата. по македонски јазик, култура и историја И учениците од дополнителната настава за децата на Македонците ја во Марибор ги добија свидетелствата во организираше МКД Македонија од присуство на родителите, во Љубљана, веднаш по формирањето во организација на Сојузот на МКД и МКД 1992 година. Подоцна, по формирањето Билјана од Марибор. на останатите здруженија во другите Во следната училишна година, градови низ Словенија и формално се 1997/1998, дополнителната настава беше организираше одржувањето на организирана во Љубљана, Крањ, Целје дополнителната настава во сите региони и Јесенице. Во учебната 1998/1999 на Република Словенија. немаше дополнителна настава во Целје, Дополнителната настава на мајчин, поради намалниот број ученици. македонски јазик, формално почна да се Кон крајот на 1999 година се формираше одржува во учебната 1993/1994 година, ново здружение, Охридски бисери во по потпишувањето на протоколот меѓу Нова Горица, со што беа исполнети Република Македонија и Република услови за започнување со настава. Во Словенија, за меѓусебна соработка во учебната 2000/2001 година и во овој град подрачјето на културата, науката и обра- имаше настава на македонски јазик. зованието. Така, наставата беше институционализирана со одредена про- Во следните години дополнителната грама за образование и начин на настава на македонски јазик се финансирање, а беше обезбеден и прос- одвиваше во Љубљана, Крањ, Нова тор за одржување на наставата. Голем број од децата ја посетуваа и сè уште ја посетуваат наставата која се одржува во повеќе градови низ Словенија. Во учебната 1996/1997 година, дополни- телната настава беше организирана во Љубљана, Крањ, Јесенице и Велење. Наставната програма ја изработи Министерството за образование и наука на Република Македонија. На сите ученици, според протоколот, на крајот на учебната година им беа поделени На час по дополнителна настава во Љубљана 18 БИЛАТЕРАЛЕН ДОГОВОР МЕЃУ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА И РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА И ПОЧЕТОК НА ДОПОЛНИТЕЛНАТА НАСТАВА НА МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК СО ИСТОРИЈА, ГЕОГРАФИЈА И ЛИТЕРАТУРА Горица, Јесенице, Козина Хрпеље (кај Копер) и Постојна. Учениците кои ја посетуваа дополнителната настава по македонски јазик имаа редовни настапи на приредбите коишто ги организираат македонските културни друштва во Словенија, по повод државните и националните празници.  Во Крањ, Нова Горица и Козина- На час по дополнителна настава во Љубљана Хрпеље, учениците кои ја посетуваа наставата по македонски јазик во 1998  На крајот на учебната година, сите година, ја претставија Република ученици коишто редовно ја посетуваат Македонија на учениците од нивните наставата по македонски јазик, матични училишта. добиваат свидетелство за успешно  Во ОУ Франц Ерјавец во Нова Горица завршено одделение, потврда за учениците настапија на приредба на посетување на дополнителната настава тема Моите чувства. На пригодата од Министерството за образование на присуствуваа родителите на учениците Република Словенија и благодарница и советници од Педагошкиот завод на од Амбасадата на Македонија во Република Словенија. Словенија, како и од Сојузот на  Во ОУ Драгомир Бенчина во Козина- македонските културни друштва во Хрпеље, учениците настапувале повеќе Словенија. Веќе тринаесет години, во пати, во присуство на тогашниот Нова Горица секоја година секретар во Македонската амбасада во традицонално се одбележува допол- Љубљана, Благоја Крстаноски. нителната настава со богата културна  Во културниот дом Стражишче, двапати програма. имавме можност да присуствуваме на Учениците на дополнителната настава, предавањата на тема Моите корени и во перодот од 2008 до 2011 година мојот идентитет во организација на редовно учествуваа на државниот Педагошкиот завод на Република натпревар по македонски јазик во Словенија. Предаваа Драгица Мотик и Скопје, Куманово и Радовиш, како и на Ирма Вељиќ. Рациновите средби во Велес.  Од учебната 1996/1997 година па до Дополнителната настава по македонски денес, најдобрите ученици на јазик и национално наследство на дополнителната настава на македонски Македонија се реализира во соработка јазик на денот на празникот на МКД со училиштата каде што се одржува оваа Свети Кирил и Методиј од Крањ, веќе настава, со Педагошкиот завод на традиционално организираат квиз на Република Словенија и со Министер- тема Колку ја познаваме Република ството за образование и култура на Македонија? . Република Словенија. 19 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Дополнителната настава по македонски јазик и национално наследство на Република Македонија се одржува во следните основни училишта во Љубљана: ОУ Ливада, ОУ Валентин Водник, ОУ Дравље и ОУ Мартин Крпан. Во Крањ наставата се одржува во ОУ Јакоба Аљажа, во Постојна во ОУ Антона Глобочника. Во Козина-Хрпеље, настава- ОУ Јакоба Аљажа, Крањ та се одржува во ОУ Драгомира Бенчина Нашите ученици од македонско потекло Бркина. Во оваа учебна година кои редовно ја посетуваат допол- дополнителната настава по македонски нителната настава во Словенија јазик ја посетуваат 60 ученици. постигнуваат извонредни резултати во Дополнителната настава по македонски познавањето на македонскиот јазик, јазик и понатаму ќе биде главна сила и историјата на Македонија и македон- аниматор за поголема афирмација на скиот народ, како и географијата, Република Македонија, македонскиот културата и фолклорот. Во последните јазик и култура во ЕУ. Сегашните млади години учениците отидоа и на неколку генерации во иднина ќе придонесат кон екскурзии низ Република Македонија поголемиот број активни членови во како нивна татковина. нашите културни друштва низ Словенија. Учениците од дополнителната настава со Претседателот на Република Македонија, Скопје 2013 20 СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКОВНА ЗАЕДНИЦА ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Соработка со Македонската православна црковна заедница во Република Словенија Проф. д-р Драги Стефанија дошле како деца, формирале семејства, ЗА МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА се здобиле со стан или купиле стан, куќа, ЗАЕДНИЦА ВО СЛОВЕНИЈА имаат внуци и дури и правнуци. Некои од нив тврдокорно го чуваат - Првите десет години - македонскиот јазик и обичаите, Веќе подолго време Македонците кои независно од тоа дека еден од брачните живеат во Словенија сакаа да другари нема македонско потекло. организираат своја православна верска Други, посебно втората генерација, во заедница и да имаат своја црква. Поради македонскиот јазик имаат голема ред причини тоа не се оствари. По интерференција, додека трети го Втората светска војна Македонците изгубиле чувството на Македонци и доаѓаа во Словенија, рајот за малку срамежливо станаа вработување во Титова Југославија. Тоа новокомпонирани Словенци. Најголем повеќето беа работници во број од нив сепак, ја зачуваа Железарницата Јесенице, текстилната и македонската национална и верска гумарската индустрија во Крањ, тешката припадност, и токму тие беа главни индустрија во Марибор, градежништвото иницијатори за формирање на и во поорганизираните стручни училишта македонската православна заедница во низ цела Словенија. Денес тука живее Словенија. Почетоците на овие веќе третата генерација Македонци. По активности датираат по 1991 година. податоците од 1991 година во Словенија Порано, во Титовата Југославија, дури и имало 4432 словенечки државјани со македонската просветна власт, иако македонско потекло, а од нив 3704 лица комунистичка, им советуваше на живееле во град и 728 на село. Значаен Македонците во Словенија да ја број Македонци - муслимани не се посетуваат Српската православна црква вклучени во православната заедница, заедно со Србите. Сето тоа беше во духот што е нормална појава како тука, така и на братството и единството. Ако сме во Македонија. Сепак, тие членуваат во заедно во иста држава зошто заедно не македонските здруженија и учествуваат би посетувале заедничка православна на сите културни приредби со сите црква? Српските попови на Македонци во Словенија. Според македонските христијани не им се наведените податоци најмногу обраќаа со „браќа христијани“ туку со Македонци живееле во Љубљана – 1269, „браќа Срби“. Потоа децата на потоа во Крањ – 477, во Јесенице – 461, Македонците, крстени во Српската во Марибор – 377, во Целје – 171, во православна црква, во крштениците биле Копер – 110, во Ново Место – 77 итн. Тие запишани како Срби. Македонците, 21 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА венчани во српските цркви, во 400 собрани верници - Македонци и венчаницата биле запишувани како поканетите словенечки гости. Срби, дури и мртвите Македонци, Реакциите на луѓето беа мошне закопани од српски поп, станувале позитивни и дадоа надеж за српски мртовци. понатамошно организирање на Оваа проблематика ја истакнавме по црковниот живот. Д-р Драги Стефанија во повод формирањето на првото февруари 1993 година го посети неговото македонско културно друштво високо преосвештенство г. Тимотеј на Македонија во Љубљана, на 18.1.1992 седиштето на САС МПЦ во Скопје со година, кога беше формирана и верската молба да посредува кај словенечките комисија во состав на лекарот д-р Крсте црковни претставници во Љубљана, Поп Стефанија и проф. д-р Драги Крањ, Марибор и Изола за одржување Стефанија. богослужба со македонски свештеник за На ден 14.12.1992 година тие биле Велигден 1993 и Божиќ 1994 година. примени на разговор кај љубљанскиот Така, процедурата продолжи и во надбискуп д-р Алојзиј Шуштар и го наредните години. замолиле за употреба на црквата во На 12.3.1994 година, по упатствата на Крањ за богослужба за православен САС МПЦ организиравме основачки Божиќ во 1993 година. Надбискупот се црковно-народен собир и ја формиравме сложил со предлогот и ги насочил на Македонската православна заедница директни разговори со свештеникот Свети Климент Охридски во Словенија, Станко Зидар, кој ја одобрил употребата со црковен одбор во состав: д-р Драги на црквата Марија Рожневенска во Стефанија, претседател од Љубљана, центарот на Крањ. Атанас Продански, потпретседател од Потоа следеше барање за свештеник до Крањ, Гојко Велков, член од Крањ, светиот архиерејски синод при Гроздан Беќарски, член од Крањ, Ѓорѓи Македонската православна црква (САС Вучковски, член од Јесенице, Илија МПЦ). Тогаш немаше можност за Поповски, член од Љубљана, Лазо доделување свештеник за Божиќ, но Серафимов, член од Марибор и Симе имавме можност да го примиме Ристевски, член од Љубљана. САС МПЦ скопскиот свештеник Ристо, кој се враќал го прифати и одобри составот на од Виена, и така, на 10.1.1993 година тој црковниот одбор на ден 13.5.1994 пристигна во Крањ. На 14.1.1993, на година со одлука бр. 229. преодот од старата во Новата година ја Кратко пред наведеното случување, на одржавме првата македонска 7.4.1994 година, Словенија ја посети богослужба во Словенија. Богослужбата архиепископот охридски и македонски г. се одржа во Рожневенската црква во г. Михаил со придружба на архиѓаконот Крањ, со почеток во 17.30 часот, пред Ратомир Гроздановски. Со нив беше и 22 СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКОВНА ЗАЕДНИЦА ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Славе Катин, потпретседател на објект и без материјална поддршка не Комисијата за верски прашања во успеавме да го задржиме. По неколку Република Македонија. Оваа делегација, месеци престој во Словенија тој се врати придружена од д-р Драги Стефанија, во Македонија. претседателот на Црковниот одбор, д-р Продолживме со контактите со Димитар Мирчев, амбасадорот на европскиот митрополит на Македонската Република Македонија во Република православна црква, г. Горазд, кој го Словенија, м-р Трајче Андонов, нагласи решавањето на прашањето за претседател на македонското културно просторот кога ја посети Словенија. друштво Македонија од Љубљана, го Новиот македонски митрополит за посети словенечкиот митрополит д-р Европа, г. Пимен, ја поддржа идејата за Алојзиј Шуштар. Тие говореа за верските подобра организираност на верскиот проблеми на македонската заедница во живот на Македонците во Словенија, но Словенија и го замолија за доделување сепак сè остана по старо, како што беше објекти кои се во сопственост на и на почетокот. Врз основа на контактите католичката црква, за одржување верски кои ги имавме со словенечките црковни обреди. Митрополитот вети дека нешто претставници, сметаме дека причината ќе направи во врска со наведеното, без поради која не ни беше одобрен црковен конкретна обврска, и дека објектите ќе објект за богослужба на македонските бидат на располагање секогаш кога ќе православни верници лежи во спорот дојде свештеник од Македонија, обично меѓу македонската и српската за Велигден и Божиќ. православна црква. За време на посетата го посетија и Српската православна црква, имено, за градоначалникот на Крањ, Витомир Грос, своите богослужби употребува 7 цркви, и градоначалникот на Љубљана, Стргар, од кои 6 се во сопственост на како и Нина Рош од службата за верски Словенечката католичка црква и се под заедници, во состав на Владата на наем. Само Српската православна црква Република Словенија. во Љубљана била изградена во Во текот на посетата делегацијата посети Кралството Југославија. На македонската и неколку манастири и куќи на православна црква во Словенија ѝ Македонци, во кои беа примени со овозможија служба двапати годишно во благодарност, радост и чест, поради црквата на Марија Рожневенска во Крањ посетата на македонскиот архиепископ. за двата најголеми празника, а покрај тоа Проблемите за изнаоѓање простор за и за вториот ден Велигден во црквите Св. извршување на црковните активности не Рок во Изола и Св. Алојзија во Марибор. вродија со плод. Од друга страна, пак, Таквата положба остана и за времето на архиепископот г. г. Михаил ни додели надбискупот д-р Роде со кого пензиониран свештеник, кој без црковен претставниците имале средби во два 23 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА наврата, во врска со доделувањето црква Продански. По 2000 година, кога ја во Крањ, каде што има сериозни напушти Љубљана, стана претседател на верници на МПЦ. црковната заедница. На оваа функција Во времето на надбискупот г. Алојзиј остана до 2005 година, кога Трајче Уран во контактите со нашите верски Андонов, по престанокот на функцијата претставници беше љубезен и коректен, претседател на Сојузот на македонските како и сите негови претходници. културни друштва ја презеде функцијата претседател на МПЦССКОРС. За Така се одвиваше животот на функционирање на македонската црква Македонците во Словенија. Кога првпат во Словенија големи заслуги има и Ѓорѓи по десет години го повторивме Вучковски од Јесенице. прашањето за доделување црква нè упатија да се поврземе со Српската Така скромно се одвиваше верскиот православна црква во Словенија и да ги православен живот меѓу словенечките употребуваме нивите црковни објекти за државјани со македонско потекло во одржување на нашата богослужба. првите десет години по оформувањето на МПЗ во Словенија. Се поставува прашањето како да ги усогласиме спротивностите на сестринските национални цркви кога М-р Трајче Андонов едната не ја признава другата? Изборите ПРЕТСТАВУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКАТА за Црковниот одбор се одржуваа на ПРАВОСЛАВНА ЗАЕДНИЦА ВО секои две години, понекогаш на три РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА години, и повеќето од времето одборот - Вторите десет години - дејствуваше во намален состав. Во До 2006 година црковната заедница неговиот состав влегуваа Драги беше составен дел на културната Стефанија, Атанас Продански, Гроздан заедница МКД Љубљана и потоа на Беќарски и Ѓорѓи Вучковски, како и други Сојузот на МКД. Кога бев во функција на останати членови. Така минуваа претседател на едната или другата годините и живеевме со празнувањето заедница добро соработував со УО на на раѓањето на Исус - Божиќ и црковната заедница, па поради тоа воскресението на Исус - Велигден, со немав тешкотии при понатамошното постојано исти молби до католичкото организирање на црковните активности свештенство во црквите во Крањ, Изола и во Република Словенија. Марибор, како и молби за свештеник до Македонската православна црква во Во Управниот одбор беа способни Скопје, а за што плаќавме патни поединци со големо искуство во трошоци, хонорар и престој. Најмногу организирање црковни служби како што заслуги за зачувување на црковниот се Велигден, Божиќ, Света Троица, живот во Словенија има Атанас венчавки, крштевања, благослов на 24 СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКОВНА ЗАЕДНИЦА ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА куќите и слично. Службите се одвиваа којшто би го преуредиле по нашите кога за празниците доаѓаше свештеник православни правила. од Македонија. Со помош на академскиот сликар, Руди Наскоро се искажа потреба да се Шпанзл од Љубљана, успеавме да се формираат црковни одбори во сите договориме за средба со тогашниот поголеми градови во Словенија каде што надбискуп Стрес. На иницијатива на живеат Македонци. Така, сега имаме Стрес се сретнавме на 1.11.2001 година. црковни одбори во Крањ, Љубљана, Го запознавме со нашата Копер, Нова Горица, Марибор и дванаесетгодишна желба, нам, Јесенице. Водечките членови на македонските православни верници од црковните одбори го составуваат Крањ, Љубљана, Копер, Марибор, управниот одбор на црковната заедница Јесенице и од останатите градови да ни и со таква организација ги избегнуваме доделат црква. евентуалните тешкотии при Во рок од десет дена ме известија дека договарањата. во долгогодишен наем можеме да ја Од самиот почеток на нашето добиеме црквата на Св. Флоријан на дејствување сакавме да имаме црковен Стари трг во Љубљана, доколку одговара објект кој постојано би се користел и на нашите желби. Добивме контактно лице, средивме сè што требаше и ја Богослужба која ја води европскиот епископ г. Пимен 25 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА зедовме црквата под наем. По една  организирање празнувања за сите година ја добивме и црквата Св. Марија поголеми верски празници; Рожневенска во Крањ. Веднаш по  соработка со други здруженија околу средувањето на црквата Св. Флоријан празнувањата на црковно-културните пристапивме кон активностите за да празници. добиеме постојан свештеник во Во 2010 година ја регистриравме нашата Словенија. И таа долгогодишна желба ни заедница според новиот закон во се исполни во 2012 година. Република Словенија. Тогаш се создадоа На 8.12.2012 година ја прославивме 20- услови за здобивање со нови членови годишнината од постоењето на нашата меѓу верниците, што имаа доверба во црковна заедница Свети Климент нас и во нашето работење. Вклучивме Охридски во Љубљана. Бевме горди дека млади и новодојдени Македонци, успеавме да ги оствариме сите поставени соработувавме со останатите верски цели. На прославата на наведениот ден заедници и учествувавме во имаше мнозина значајни гости: празнувањата по повод на нивните епископот Пимен со придружбата, гости празници. од Италија, надбискупот Стрес, Со помош на донаторите, претпријатието академскиот сликар Руди Шпанзел и Табакум од Нoво Место и Македонија други. трејд од Љубљана, на портретот на Со помош на културните работници кои господинот надбискуп Стрес во настапија и членовите на Управниот централната црква во Љубљана стои одбор, професионално и достоинствено натпис: Донатор: Македонска право- го одбележивме овој, за нас толку славна заедница во Република значаен јубилеј. Словенија, Свети Климент Охридски. Во 2013 година добивме под наем црква Тоа ќе остане засекогаш. Ви благодарам во Крањ. Претседателот на Црковниот на сите кои помагавте. одбор во Крањ, Атанас Продански, кој е Понатаму, организиравме изложби, мошне активен член и искрен верник, ги концерти и разни пригодни средби. Со презема сите активности во врска со секое дарување миса (служба) бевме наемот и средувањето. задоволни, бидејќи забележавме дека Денес сите заедно се гордееме со оваа бројот на присутните верници се црква во Крањ, која го доби името Св. зголемува, пред сѐ меѓу младите. Троица. Нашите активности во Посебно голема благодарност му последните десет години накратко должиме на европскиот епископ Пимен можеме да ги опишеме во следните за неговиот голем придонес и поддршка точки: на нашето дејствување, којшто нè  организирање на црковната управа и поттикнуваше и беше присутен на сите црковните одбори; поголеми случувања и јубилеи. 26 СОРАБОТКА СО МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКОВНА ЗАЕДНИЦА ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА При една од посетите на европскиот епископ г. Пимен Благодарност му искажуваме и на попот  како да му обезбедиме на свештеното Митко и на сите членови на Управниот лице постојано вработување за да биде одбор за креативниот и непроценлив материјално обезбеден и со тоа да труд и работа со што придонесоа кон може во целост да му се посвети на развивањето на нашата заедница. своето пастирско дејствување; Пред Управниот одбор и пред мене како  и понатаму добро да соработуваме со претседател во иднина стојат голем број сите организации и здруженија; задачи и одговорности:  максимално користење на  како правилно да се организираме; капацитетите на објектите што ги  како да анимираме што поголем број добивме или што ќе ги добиеме, не верници да донираат дел од својот само за потребите на црковните персонален данок во корист на црквата служби, туку и за културни приредби, и да се здобиеме со постојани предавања, изложби и средби. донатори; Управниот одбор мора одговорно да  како да ја уредиме црквата за да биде донесува одлуки за доброто на сите огледало на нашата вера; верници и да спречи евентуални тенденции за отцепување односно делење на локално ниво. 27 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Организација и координација на проектите од областа на културата и соработка со Министерството за култура на Република Словенија Финансирање на Сојузот на  средства од членарина, донации и македонските културни друштва подароци на поединци, групи или Во периодот меѓу 1992 и 1994 година работни организации од јавен или покрај првото македонско културно приватен карактер. друштво Македонија беа основани уште Македонските здруженија се основаа и Св. Кирил и Методиј во Крањ, Билјана како први културни здруженија меѓу во Марибор, Ватрослав Облак во Целје, националностите од некогашната Илинден во Јесенице, Кочо Рацин во држава, а најголем дел од средствата Копер и нешто подоцна Охридски бисери беа добиени на конкурсите од Фондот за во Нова Горица. За координирано културни дејности и Одделението за изведување на сопствените и малцинска и доселеничка проблематика заедничките културни активности, како и при Министерството за култура. Во за полесна соработка со институциите во неколкуте следни години практично сите Република Словенија и Република малцинства од некогашната држава Македонија, здруженијата се поврзаа во основаа свои здруженија и бројот на Сојуз на македонски културни друштва пријавените за доделување средства од како рамноправни членки. Сојузот на наведените извори бргу се зголемуваше, македонските културни друштва беше а средствата наменети за ова подрачје основан во 1994 година. Едно од остануваа на исто ниво. За да го клучните прашања беше финансирањето оправдаат доделувањето на средствата, на Сојузот како таков и здруженијата кои институциите кои се грижеа за нивното влегуваат во неговиот состав. Тие се доделување почнаа да ги подигаат финансираа од следните извори: критериумите за нивното добивање.  средства добиени на конкурсите од Задача на Сојузот беше да состави што Фондот за културни дејности (ЈСКД); повеќе свои активности и активности на  членките, да ги соедини во адекватна средства добиени на конкурси од форма со адекватна критична маса која регионалните и месните организации одговара на критериумите кои беа за културни активности; поставени во конкурсите.  средства добиени на конкурсите од Во проектите соработуваа различни Министерството за култура во рамките секции на здруженијата (фолклорна, на културните дејности на доселе- музичка, литературна итн.), а приредбите ничките малцинства; се изведуваа повеќе пати на различни  средства од комерцијалните актив- локации, па така се збогатуваше и ности на здруженијата; 28 ОРГАНИЗАЦИЈА И КООРДИНАЦИЈА НА ПРОЕКТИТЕ ОД ОБЛАСТА НА КУЛТУРАТА И СОРАБОТКА СО МИНИСТЕРСТВОТО ЗА КУЛТУРА НА РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА културната разновидност и квалитетот на тие имаа поголема можност за добивање локациите. средства. Сојузот правеше селекција на Со текот на годините работите се проектите кои ги предлагаа членките, и менуваа како во самите здруженија така поради тоа речиси секогаш беа успешни и во Сојузот и во институциите кои ги при здобивање со релативно високи финансираа овие дејности. Во почетокот средства за наведените проекти. најголем дел од средствата ги Сојузи на слични здруженија или не овозможуваше денешниот Фонд за постоеја или не правеа слични селекции. културни дејности. Средствата На конкурсите се пријавуваа практично рамномерно се делеа меѓу сите членки. сите нивни членки или здруженија. Тоа Остануваше минимален дел за предизвика значително намалување на трошоците на дејствувањето на Сојузот средствата со кои се поддржуваа што претставуваше проблем, бидејќи проектите. СМКД како и некои други Сојузот немаше свои секции. Членките, здруженија на таков начин беа според Статутот, не придонесуваа ништо, финансиски оштетени. Не помогна ни ниту во вид на членарина ниту во некој фактот дека институциите на системот друг вид придонес. По околу пет до шест воведоа одредени рестрикции, поради години работите толку се изменија што наведените случувања како што се делот од средствата кој се добиваше од задолжително дејствување на полето на ЈСКД се намали на само 40% од таквата дејност, за да се оствари правото почетниот, а поголеми субвенции за на конкурирање за добивање средства и поединечни активни здруженија се слично. Поради тоа и СМКД се добиваа преку конкурсите при раководеше според нов принцип според Министерството за култура. Така кој сите оние кои имаат право да добиените средства ги добиваа конкурираат самостојно тоа да го прават здруженијата со својата соработка на преку поднесување конкретни проекти. полупрофесионалните настапи на Оваа практика е актуелна и денес. Во нивните секции, и до петпати ги табелите од 1 до 4 се објавени надминуваа средствата добиени од средствата кои СМКД ги доби од МК страна на ЈСКД. Овие средства потоа се (Министерството за култура) и ЈСКД за делеа во согласност со придонесот на финансирање на нејзините проекти. секое друштво поединечно. Податоците се разделени во четири Веќе спомнавме дека задача на Сојузот групи со оглед на начинот на на македонските културни друштва беше конкурирање, финансирањето и собирање предлози на членките, условите на адекватното време. За секоја составување адекватни проекти кои е даден коментар кој е карактеристичен одговараат на приоритетите и за одреден период. критериумите за финансирање, па така, 29 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Табела 1: Финансирање на проектите на Сојузот на друштвата во периодот 1993 - 1997 Ред Год. Наслов на проектот Одобрени Забелешка бр. средства € 1 1993 Македонско културно друштво Македонија Насекаде пријавувачи (дејности од областа на културата: музичка, 1.460,52 се Сојузот на култур- драмска, фолклорна, ликовна секција) ните организации на Словенија и МКД 2 1994 Македонско културно друштво 2.436,99 Македонија 3 1995 Кофинансирање на трошоците на водителите на културните секции, публикации со културна 2.791,69 содржина, трошоци за поставување сцени за Добиените средства Македонското културно друштво се всушност малку 4 1996 Кофинасирање на трошоците на водителите на повеќе од 30% културните групи, публикации со културна средства на распо- содржина, трошоци за поставување сцени за лагање 3.238,19 Сојузот на македонските културни друштва на Словенија (хор, фолклорна секција, музичка секција, ликовна секција, литературна секција) Средствата се пре- 5 1997 Кофинасирање на трошоците на водителите на сметани од СИТ културните секции, трошоци за вежбите и (Толари) трошоци за поставување сцени за Сојузот на 3.839,09 македонските културни друштва на Словенија (хор, фолклорна секција, музичка секција, ликовна секција, литературна секција) Од табелата се гледа дека и СМКД исто како и поединечните здруженија се финансирал од средствата на Јавниот фонд за културни дејности (ЈСКД), каде како пријавувач се јавувал Сојузот на културните организации на Словенија. Овие средства секоја година твореа нешто повеќе од 30% од средствата наменети за тие цели. Овие средства рамномерно се делеа меѓу друштвата, без остаток или со минимален остаток за потребите и трошоците на дејствувањето на СМКД. Табела 2: Финансирање на проектите на Сојузот на друштвата во периодот 1998 - 2002 6 1998 Друштвата прв пат Кофинансирање на трошоците на водителите добиваат посебни на културните секции, трошоци за вежбите и 2.503,75 средства - финанси- трошоци за поставување сцени за Сојузот на рани 9 проекти македонските културни друштва на Словенија 7 1999 МКД Св. Кирил и Методиј, Крањ – „7. денови на Двата проекта прв 1.210,15 словенските просветители Св.Кирил и Методиј“ пат ги пријавува СМКД 8 МКД Св. Кирил и Методиј, Крањ – 1. етнофолклорни средби; МКД Македонија, Љубљана – Концерт на македонска етно 4.769,65 музика; МКД Македонија Музичко-сценски двојазичен рецитал 30 ОРГАНИЗАЦИЈА И КООРДИНАЦИЈА НА ПРОЕКТИТЕ ОД ОБЛАСТА НА КУЛТУРАТА И СОРАБОТКА СО МИНИСТЕРСТВОТО ЗА КУЛТУРА НА РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА 9 2000 Печатење збирка поезија 10 х 10 двојазично (10 Оваа година преку автори од македонска народност во Република 709,40 Сојузот се финан- Словенија) сирани 10 проекти 10 Еднодневна детска сликарска колонија под водство на врвни ликовни уметници од 208,65 македонска народност 11 2001 Претставување на македонската народна Пријавувач СМКД музика низ Словенија (повеќе настапи на 4.172,93 инструменталната група Струни) Активности преку 12 Двојазичен музичко-сценски рецитал на МКД Македонија и македонска и словенечка поезија во изведба 2.086,46 МКД Св. Кирил и на припадници на македонската заедница во Методиј Словенија (повеќе настапи низ Словенија) 9. денови на Св. Кирил и Методиј во Крањ 2.086,46 Финансирани 4 про- 3. Етно-фолк Крањ 2001 (настап на фолклорни екти групи на различни етнички групи од Република 3.964,28 Словенија) 13 2002 4. Етно-фолк, Крањ 2002 3.755,63 Сите проекти одеа преку СМКД 14 10. денови на Св. Кирил и Методиј во Крањ 2.086,46 15 Двојазична музичко – сценска и изложбено - 8 проекти преку МК 2.712,40 ликовна приредба 16 Претставување на македонска народна музика 3.129,69 низ Словенија 17 Музичко училиште за етнички инструменти 2.921,05 И во овој случај единствен финансиер е Министерството за култура, но покрај СМКД на конкурсите се пријавија и здруженијата поединечно или нивните секции. Во табелата се дадени средствата и проектите кои во името на здруженијата ги пријави СМКД, а под забелешки за секоја година е забележено колку проекти се финансирани во тековната година. Покрај поголемата апсолутна вредност на добиените средства просекот на сите добиени средства се намали за околу 24% од средствата на располагање. Средствата се делеа според тоа како беа обезбедени за поединечен проект и прикажани се во табелата. Табела 3: Финансирање на проектите на Сојузот на друштвата во периодот 2003 - 2007 18 2003 Приредби: 11. денови на Св. Кирил и Методиј Пријавувач СМКД 2.503,75 во Крањ МК 19 Приредби: 5. Етно-фолк Крањ 4.172,93 6 преку МК 20 Претставувања: Двојазична музичко - сценска и 7 преку ЈСКД 2.712,40 изложбено – ликовна приредба 31 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА 21 Претставувања: Претставување на македон- 3.129,69 ската народна музика 22 Оспособнување: Музичко училиште за етнички 2.921,05 инструменти Меѓународна соработка: Учество на европскиот 1.669,17 фолклорен фестивал во СРГ 23 2003 Парченце култура за секого и секаде 417,29 Пријавувач СМКД 24 ЈСКД Програма 2002/2003 417,29 25 Голачки средби во Македонија 417,29 26 2004 1. Културен караван на Сојузот на МКД 3.755,63 Пријавувач СМКД 27 MK 6. Етно-фолк Крањ 2004, МКД Крањ 4.172,93 6 преку MK 28 12. денови на Св. Кирил и Методиј во Крањ 2.503,75 2004, МКД Крањ 3 преку ЈСКД 29 Етно Илинден Јесенице 2004, МКД Јесенице 1.251,88 30 Двојазична сценско литературна и ликовна 2.503,75 приредба – повеќе приредби 31 2005 Македонско-словенечки мостови во песна и Пријавувач СМКД 5.842,10 збор MK 15 преку МК 32 Културен караван СМКД 2005 2.086,46 33 Културен караван на Сојузот на МКД во 2 преку ЈСКД 2.086,46 Словенија 34 Пела пее 5.216,16 35 Музика за сите и секаде 5.216,16 36 2006 13 преку МК 2 преку ЈСКД 37 2007 13 преку МК 5 преку ЈСКД Во овој период како потенцијален финансиер се појавува ЈСКД и така СМКД како и поединечните здруженија се пријавуваат на конкурсите на двете места. Од табелата се гледа дека пријавувањето на проектите од Министерството за култура се спроведува преку Сојузот до 2005 год., а потоа здруженијата почнуваат самостојно да се пријавуваат на конкурсите, без посредување на СМКД. Тоа може да го разбереме и од фактот дека СМКД во 2006 и 2007 година не пријавил ниту еден проект. Истовремено пак, за две години биле финансирани 15 проекти на здруженијата. Процентите на добиените средства од оние на располагање останува на еднакво ниво - околу 25%. Табела 4: Финансирање на проектите на Сојузот и на друштвата во периодот 2008–2013 38 2008 13 преку МК ЈСКД Културен караван 2008 500,00 8 преку ЈСКД 32 ОРГАНИЗАЦИЈА И КООРДИНАЦИЈА НА ПРОЕКТИТЕ ОД ОБЛАСТА НА КУЛТУРАТА И СОРАБОТКА СО МИНИСТЕРСТВОТО ЗА КУЛТУРА НА РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА 39 2009 18 преку МК Културен караван 2009 1.500,00 МК 40 2009 8 преку ЈСКД Културни средби МКД 2009 800,00 ЈСКД 41 2010 20 преку ЈСКД Културен караван 2010 1.400,00 42 2011 26 преку ЈСКД Македонски фолклорни работилници во 1.200,00 Словенија - Мак - Слов 43 Културен караван 2011 1.500,00 44 Македонци во Словенија Мак - Слов 5.000,00 45 2012 25 преку ЈСКД Интерфолк Мак - ЕУ 1.050,00 46 Културен караван 2012 950,00 47 2013 Културен караван 2013 500,00 26 преку ЈСКД 48 Интерфолк 2013 700,00 49 Македонски фолклорни работилници 2013 500,00 50 Монографија 20 години на дејствување на 800,00 Сојузот на МКД во Реублика Словенија Од 2008 год. па сѐ до 2010, СМКД повторно се пријавуваше на конкурси со свои проекти (Културен караван). По 2010 год. двата конкурса (како за поединечни активности на секциите така и за активностите во состав на доселеничките малцинства) ги спроведува ЈСКД. Делот на добиените средства со оглед на оние кои се на располагање се намалува на малку под 15% Проект Музеите поврзуваме: Македонската заедница во Градскиот музеј на Љубљана Проектот Музеите поврзуваме е изведен во соработка со сите македонски здруженија во Словенија и Сојузот на македонските културни друштва во дека oсознавањето на различноста го периодот од 4.4.2011 до 23.4.2011 зголемува меѓусебното разбирање и година. Карактеристика на проектот е почитување, и води кон синергија и меѓугенерациското поврзување. Со креативен соживот. презентација на македонската заедница На изложбата македонската заедница и кон збирката на Градскиот музеј - Лицата животот на Македонците од Љубљана и на Љубљана, се додаде уште едно ново, Словенија беа претставени на различни живо лице. Проектот е воден од мислата 33 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА начини. Така посетителите осознаа традиционалното и современото повеќе за општите податоци за македонско во Словенија.“ македонската заедница и за Може да сумираме дека во дваесет македонските здруженија кои години постоење СМКД соработуваше соработуваа во подготовката на при изведбата на 50 проекти коишто беа изложбата. Беа претставени лични финансирани од Министерството за предмети и цитати кои му дадоа печат на култура и ЈСКД. Притоа средствата пристигањето во новата земја - претежно се исплаќаа непосредно на Словенија, за болката на збогувањето, за изведувачите - здруженијата, секциите и воодушевеноста и очекувањето на поединците кои всушност ги изведуваа новото (работа, студии, љубов, иднина). културните приредби. Треба да се Исто така беа прикажани нагласи она што произлегува од традиционалните обичаи и во што се табелите, дека бројот на проектите со разликуваат тие, на пример златник како години се зголемува, а вредноста на типичен подарок кога се раѓа дете, финансирањето се намалува и по 20 празичната трпеза, свадбарски обичаи и години е приближно на половина со сл. Со овој проект беа претставени и оглед на средствата наменети за тоа (од некои познати Македонци кои живеат во околу 30% во првиот период до околу Словенија. Меѓу нив е кошаркарот Владо 15% во последниот период). Илиевски, музичарот Љубен Покрај акциите кои ги претставивме и Димкароски, кој е познат по свирењето коишто беа планирани и финансирани на фрулата од Дивје бабе, сликарот преку конкурси, мораме да спомнеме и Тодорчо Атанасов и модниот дизајнер некои други акции на СМКД кои наидоа Зоран Гаревски. Гаревски посебно за на голем одек. Во нив учествуваа некои оваа изложба подготви седум креации или речиси сите членови на на тема Доаѓање, а дел од нив по здруженијата. Станува збор за некои завршувањето на изложбата ги подари настапи со културни содржини кои ги на Градскиот музеј во Љубљана. Притоа изведе СМКД во соработка со Гаревски истакна дека „четирите женски здруженијата како: организација на и трите машки облеки имаат непосреден гостувања и презентација на познати допир со метаморфозата на културата драмски или фолклорни групи од (текстил, дизајн, бои, кроеви) и времето Македонија, посети на поединечни (традиционално македонско, современо поети, литературни творци, музичари и метрополитско), а истовремено и музички групи, хорови и слично, коишто невербално говорат за поврзаноста на на својот пат кон местата на настапите во двете татковини и двете лични времиња Европа застануваа во различни градови - тоа таму и ова овде. Пред нашите очи во Словенија и настапуваа. Некои од двете се здружуваат во нов квалитет, во овие приредби беа од комерцијална живо и поврзано со звуци - 34 ОРГАНИЗАЦИЈА И КООРДИНАЦИЈА НА ПРОЕКТИТЕ ОД ОБЛАСТА НА КУЛТУРАТА И СОРАБОТКА СО МИНИСТЕРСТВОТО ЗА КУЛТУРА НА РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА СМКД својата благородност ја покажа и во примерите на собирање средства за болни лица и деца, при поддршката на талентирани млади спортисти во врска со нивните настапи во Словенија или во близина на Словенија. Својата грижа СМКД ја покажа и при преземањето на грижата за изведување дополнителна настава по македонски јазик во Претставување на македонската заедница во Словенија. Почетните активности Словенија резултираа и со потпишување на природа што значи дека организаторите Спогодбата меѓу Република Македонија на настапите наплатувале билети и и Република Словенија за реципрочност можеби постигнале и позитивен на ова подрачје. Со задоволство може да финансиски ефект. заклучиме дека ваквиот договор се Најпозната акција на СМКД од овој вид реализира и денес со зголемена посета беше собирањето средства за помош на на ученици од македонска народност во паднатите војници на македонската споредба со минатото. Сметаме дека тоа армија во судирите со албанските е единствена билатерална спогодба паравоени формации. Акцијата се којашто ја има потпишано Република одвиваше така што на поединечни Словенија со државите - наследнички на адреси со македонски презимиња од некогашните републики. телефонскиот именик беа испраќани Би нагласиле дека СМКД во потполност молби за финансиска помош на го оправда своето постоење и ја одигра семејствата на паднатите војници. Во таа својата мошне позитивна ролја во акција беа собрани околу 30.000 поврзувањето на здруженијата и германски марки, коишто непосредно, артикулацијата на дејствувањето на преку курир, (тоа беше Љубен нивните секции преку финансирањето на Димкароски), рамномерно беа проектите. Во денешни услови проектите разделени меѓу нивните семејства. се обликуваат на поинаков начин и Интересно беше дека прилози даваа и поинаку се изразуваат постојано оние кои не се Македонци (а имаа само збогатувајќи ги активностите, а на таков слично презиме). Исто така, интересно е начин се зајакнува и улогата на дека еднаква помош прими и здруженијата како активни учесници во семејството на загинатиот албански делот на граѓанското општествено војник. делување. 35 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Презентација на постигнувањата на членките на Сојузот на МКД во Република Словенија МКД Македонија, Љубљана неколку ЦД плочи. Останатите културни секции имаат организирано повеќе од 40 Општо за здружението - дејствување домашни и меѓународни изложби и Македонското културно друштво школски проекти. Издадена е и Македонија од Љубљана (во монографија по повод 15-годишнината продолжение МКД Македонија) е на постоењето на друштвото и повеќе од најстаро малцинско здружение во 20 броеви на македонското гласило самостојна Словенија. Основано е на Македонски весник. 18.1.1992 година во зградата на Во сите овие години бевме домаќини на љубљанската СНГ Опера со поздрави од повеќе од 55 словенечки и странски тогашните претседатели Милан Кучан и културни работници. Некои од Киро Глигоров, во форма на посебни учесниците учествуваа и на ликовни пратеници и телеграми. Во 2013 година колонии, изложби или музички наполнивме 21 година активно приредби. При тоа сето време активно се дејствување на подрачјето на културните одржува целта на здружението - да биде активности на просторот на Република носител на културниот живот во Словенија, пред сѐ во Љубљана. Со Словенија воопшто, во интерес на своето дејствување здружението сиве националните и културните потреби на овие години придонесуваше кон Македонците. интеграцијата на македонските доселеници и нивните потомци во Денес, во рамките на здружението 21 разновидното и богато културно година дејствува само уште мешаниот случување. Цел на сите наши активности хор Билјана. беше зачувување и афирмација на Мешаниот хор Билјана е прва секција на сопствениот национален идентитет и здружението. Дејствува веќе 21 година и култура, а истовремено и претставување го сочинуваат пејачи и пејачки од на културата на Словенија и Словенците, македонско, словенечко и хрватско како и на народите и народностите потекло. Преовладуваат членови од коишто живеат во Република Словенија. македонско потекло кои сочинуваат 75% Најзначајни носители на неговите од хорот. И програмата на работењето активности беа музичката етногрупа предвидува, во најголема мера, Струни, квартетот Пела, фолклорната изведување на македонски и словенечки група Калина и мешаниот хор Билјана. песни и песни од другите народи и Сите заедно во рамките на МКД народности. Ги здружува љубовта кон Македонија имаат настапено на повеќе хорското пеење на македонска и друга од 400 културни настани и издадено музика којашто преку своите настапи ја 36 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Мешан пејачки хор Билјана претставуваат на пошироката словенечка да си обезбедат слободни денови за јавност. Хорот во својот репертоар има настапите. Покрај тоа, настапите во три најзначајни концерти - настап во оддалечените места со себе носат и Полхов Градец, настап на смотрата на финансиски обврски и самофинан- Љубљанските хорови во Шентвид и сирање. Но, и покрај тоа, бројот на настап на традиционалниот Хорски членовите во хорот се зголемува - од 20 собир кој се одржува секоја година во до 25, па и до 30 членови. Весели сме Шентвид кај Стична, каде што веќе со пред сè дека новите членови се од години е единствен малцински пејачки помладата генерација. Тоа е причина за хор. радост и поради тоа што со поголем број Останатите настапи на хорот се членови хорот би можел да настапи и многубројни и ги опфаќаат настапите на кога неколку од членовите се спречени приредбите на други словенечки и или отсутни, што досега не беше можно. македонски здруженија (и хорови), на Вежбите на хорот редовно се одржуваат отворање изложби и слично. Тоа може еднаш неделно, со зголемен број вежби да се види од прегледот на активностите пред настапите. на хорот коишто беа извршени во изминатите години. Работењето со хор не е лесна задача, бидејќи хористите се вработени и мораат 37 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Поединечни проекти коишто се се најважни при дејствувањето на хорот изведуваа во рамките на дејствувањето во тековната година, бидејќи според на МКД Македонија од Љубљана критериумите, мора да се исполни Проект Македонска китка предвидената програма (опфатот) на песни од кои најмалку половината Maкедонска китка е името на проектот мораат да бидат изведени премиерно. којшто во дејствувањето на МКД Планираме да учествуваме и на пет Македонија е традиционален, и досега заеднички концерти во организација на секогаш бил финансиран, како во други македонски здруженија (МКД поголем број приредби така и во форма Крањ, Јесенице, Марибор, Целје) и на на издавачка дејност (изработка на ЦД-а бројни настапи на приредбите на самото со сопствена изведба на хорска музика). здружение или на други хорови (Собир Ја изразува вплетеноста на хорот во на партизански песни, машки хор Шмарје културниот простор и соработката со Сап). На ваков начин Хорската секција различните партнери: од сорабо- при друштвото веќе 21 година вежба и тувањето на ревијални приредби кои се настапува, и ја исполнува својата мисија организирани на државно ниво во ширењето на македонската музика во (Хорскиот собир во Шентвид кај Стична), Словенија. Оваа секција е најстара и не е до регионални манифестации (приред- составена само од македонски хористи. бата Љубљански хорови, Шентвид), билатерални соработки со другите Проект: Различноста нè збогатува хорови (МПЗ Шмарје Сап) и приредби од Децата се оние кои најлесно и најбргу го различен вид во рамките на разбираат значењето на почитувањето и македонските и другите малцински толерантноста и различностите меѓу здруженија. луѓето. Со други зборови, децата побргу Проектот опфаќа од 10 до 15 настапи на од возрасните се учат да го разбираат мешаниот хор на приредби од различна богатството на различноста на овој свет, категорија. Традиционалните настапи се и токму поради тоа во овој проект ја на Хорскиот собир во Шентвид кај Стична вклучивме училишната младина. (единствен малцински хор со повеќе од Посредно ја допираме и пошироката 10 настапи), приредбата Љубљански јавност односно возрасните, кои во прв хорови во Шентвид и Моцартовите ред ќе бидат нивните родители кои денови во Полхов Градец. Настапите на вообичаено доаѓаат на заклучните ревијалните приредби Љубљански приредби од проектите. Со желба хорови редовно ги рецензира и стручна различните култури меѓусебно да се комисија со писмено мислење. запознаат во духот на толеранцијата и Планираме два целовечерни концерта - меѓусебниот дијалог, оформивме проект еден самостоен и еден во соработка со кој ќе ја претстави македонската култура други хорови. Целовечерните концерти по основните училишта низ Словенија и 38 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА словенечката култура по македонските учителите и другите вработени). училишта низ Македонија. Цел на Во соработка со ОУ Цирковце и ОУ Карла проектот е да ја поттикне словенечката Дестовника - Кајуха, ОУ Божидарја Јакца, младина на активно размислување за ОУ Нове Фужине, ОУ Јожета Мошкрича и разликите и различностите како средство ОУ Дравље, сите од Љубљана, нашето за разбирање на еднаквоста меѓу луѓето. друштво МКД Македонија беше активен Проектот го поддржува и Амбасадата на творец, обликувач и подготвувач на Република Македонија во Словенија, што проектот Различноста нè збогатува. укажува на извонредното значење на Истиот проект се изведува во одредени проектот во рушењето на предрасудите основни училишта во Македонија (ОУ за Македонците и нивната култура меѓу Блаже Конески, Велес, ОУ Браќа словенечката младеж. Секако, раното Миладиновци, Скопје, ОУ Дебарца, откривање на сличностите и на Дебарца и ОУ Даме Груев, Охрид) со тоа разликите меѓу културите може да што учениците во Македонија ја обезбеди иден збогатен раст и развој, запознаваат Словенија. како и заемна соработка и меѓувлијание Ликовна секција на друштвото и на двете земји, и стопанско и културно. нивниот проект Ликовни колонии Перој, Цел на заедничкиот проект беше децата Крвавец, Кампел. на училиште да ги запознаваат Ликовната секција е една од различните јазици, култури и народи со најпрепознатливите, активни и посебен акцент на сличностите нa специфични секции. Ја составуваат македонскиот јазик со словенечкиот. академски образовани и признати Училиштата беа домаќини на групи уметници како што се: Тодорче ученици од Македонија. Проектите се Атанасовски, Саве Стефановски, Боге одвиваат во две работни недели, во Димовски, Драга Давиткова Ерич, форма на работилници каде што децата Искрица Беличанска, Диме Темков, учат македонски фолклорни танци, учат Ирена Димовска Јерас, Гоце Трајковски, за природните и културните споменици, Миро Доуч. Понатаму во овој состав македонската класична поезија и влегуваат и млади академски гастрономија, а последниот ден на образовани уметници како што се: Ристо завршната приредба изведуваат Трајковски, Борис Димкароски, Светлана минидрамска претстава од македонски Јакимовска Родич и сликари аматери, автори. Спецификата на овие проекти е што веќе учествувале на заедничките истовремена изведба на слични проекти ликовни колонии и изложби или имале во одредени училишта во Македонија од самостојни изложби, како што се: Дарко каде непосредно се поврзуваат преку Шарац, Снежана Димкароска, Изидор Скајп на големо платно. Во овој проект Јаловец, Маца Анита Шефер и Емилија учествува целото училиште (учениците, Солева Вардјан. 39 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Отварање на ликовна изложба и концерт на македонски народни песни Сликарските колонии се постојани на членовите на Ликовната секција настани во работата на Ликовната покрај заедничката работа, да ги секција, иако поради нејзините надградат своите знаења. Меѓу специфики и финансиски барања не се учесниците на колониите има и одвиваат секоја година. Досегашните се академски сликари, како и други одржаа во Перој во Хрватска, на Крвавец, аматери - сликари и други лица коишто и последните две години во Кампел кај ги воодушевува сликањето (млади и Копер. Посебно ефективни беа сликaри од третата животна доба). Во заедничките изложби на учесниците на колониите дополнително учествуваат колониите одржани во местата каде што една третина од сликарите од била колонијата, а потоа поставена во словенечка или друга националност, што Љубљана или нејзината околина дава можност за развивање нови форми (Галеријата/музејот на тутунската на соработка при самостојни или фабрика, хостелот Целица, Полхов заеднички изложби на различни Градец.). На сликарските колонии во локации. Сликите насликани во траење од една недела учествуваат колониите се претставуваат најпрво во речиси сите членови на оваа секција. рамките на приредбата Денови на Сликарските колонии им даваат можност македонската култура во Словенија по повод националниот празник 11 40 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Октомври, денот на востанието на македонскиот народ против фашизмот, а потоа и на други локации во текот на годината. Колониите претставуваат голема мотивација за работење на сите членови на секцијата. Проект Библиотеката како чувар на идентитетот и знаењето Проектот е од отворен тип и го предвидува учеството на пошироката 20 години Македонска култура во Љубљана стручна и општа јавност којашто е на науката за јазикот со наслови: заинтересирана за македонскиот јазик, Фактори на развивањето на литература и култура, а помага и при нормативниот мајчин јазик како културен нивната популаризација со поврзување елемент кај иселениците; Компетенции на словенечкиот и македонскиот простор на двојазичните говорители - врз преку мигови од историјата до примерот на македoнската заедница во современите тематики на различни Словенија (значењето на двојазичноста) нивоа. Така и на нивото кога личните и Македонската фразеологија како збир ситуации цврсто ги поврзуваат на културни специфики. татковината на потеклото и татковината на сегашноста, кога сознавањето и Вториот сегмент наречен Мигови од познавањето на едната не значи историјата на македонскиот јазик отстапување од другата туку синергија на содржи поглавја од историјата на јазикот двата простора. Поврзувачката функција во вид на предавања со работилници со на проектот ја олеснува и забрзува наслови: Граничници на македонската интеграцијата на македонската заедница писменост низ вековите, Развивањето на во словенечкиот простор, без да трпи деклинацијата во македонскиот јазик и културниот, јазичниот и националниот Станко Враз како запишувач на идентитет на потеклото, од друга страна. македонското народно творештво. Така се создава поттикнувачка средина Третиот дел Заглавија од македонската за понатамошно учење и истражување литература со работилници и предавања на ова подрачје. под наслови: 100-та годишнина на Коле Проектот има три дела и во рамките на Неделковски, Браќата Миладиновци во секој дел по три предавања или историјата на македонската литература и работилници. Класика на македонската младинска литература - Зоки Поки од Оливера Првиот сегмент наречен Македонскиот Николова, го поттикнува читањето на јазик како носител на македонскиот мајчиниот (македонски) јазик со идентитет содржи предавања од областа 41 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА запознавање со некои (и современи) проект може да овозможи понатамошни македонски писатели и поети. соработки токму на ова подрачје. Проект Денови на македонскиот филм Словенечката Кинотека во соработка со во Љубљана - ретроспектива на македонската Кинотека се погрижи за македонскиот филм од браќата Манаки избор на филмови. Филмовите кои беа понатаму прикажани во словенечката Кинотека По повод 20-годишнината на МКД беа следните: Избор на кратките Македонија од Љубљана којашто ја филмови на браќата Манаки, Панкот не е одбележавме со бројни манифестации мртов, Болечина, Среќна Нова 49, Како во октомври 2012 година, се одлучивме убив светец, Големата вода, Илузија и да организираме и денови на Војната заврши. Беа прикажани македонскиот филм со ретроспектива. претставниците на сите изминати Цел на проектот беше да ѝ се понуди на периоди на македонскиот филм. Една пошироката словенечка јавност гледање година пред изведбата на проектот филмови и на тој начин да се запознае со словенечката Кинотека се претстави во врвните достигања на македонската Македонија. Словенечките филмови беа кинематографија и врвните уметници од мошне добро прифатени. Културната почетокот на македонскиот филм, од соработка меѓу Словенија и Македонија браќата Манаки во 1985 год. до денес. е традиционално добра, и со овој проект Бидејќи нашата мисија е да создадеме тоа сакавме и да го продолжиме. темел за добри македонско-словенечки Воведното предавање го одржа односи и да го шириме знаењето за претставник на македонската Кинотека, културите на двата народа, пред сè за почетоците, развивањето и македонскиот, сметавме дека овој меѓународните успеси на македонскиот филм. Филмовите имаа преводи на м-р Трајче Андонов д-р Крсте Димитровски Ламбро Пејов 42 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА словенечки јазик. Македон- ските филмови беа прикажани во рамките на редовните термини на словенечката Кинотека. Во реализацијата на проектот учествуваше и Амбасадата на Република Македонија во Република Словенија и нудеше поддршка во изведувањето на проектот. Досега функцијата претседател Благоја Настески Петар Ташковски на МКД Македонија ја извршувале: м-р Трајче Андонов, 1 мандат д-р Крсте Димитровски, 1 мандат Ламбро Пејов, 1 мандат Благоја Настески, 3 мандати Благој Кулевски, 1 мандат Соња Цекова Стојаноска, 1 мандат Петар Ташковски, 1 мандат Благој Кулевски Мирче Ивановски, 1 мандат Мирче Ивановски Весна Петрова Ристова, 1 мандат Соња Цекова Стојаноска Весна Петрова Ристова 43 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА МКД Св. Кирил и Методиј, Крањ Македонското културно друштво Св. Кирил и Методиј од Крањ, по обемот на активностите што ги изведува е најактивно македонско културно друштво во Словенија и едно од најактивните здруженија во Горењска, и покрај релативно малиот број на македонска народност, во споредба со народностите од некои држави од поранешна Југославија. Здружението е формирано на 23.5.1992 година, во просториите на собраниската сала на Општина Крањ, во присуство на многубројни претставници на македонската народност од Крањ и други делови на Словенија, како и истакнати гости од областа на политиката и Глигор Калинов културата, кога и беа усвоени Статутот и работната програма, а беа избрани и органите на друштвото. За прв претседател на друштвото беше избран Глигор Калинов, кој функцијата претседател ја извршуваше во два мандата (1992 - 1996). Во тогашните органи на друштвото влегоа д-р Илија Димитриевски, Атанас Продански, Методија Јосифоски, Боро Цеков, Герасим Кржовски, Стојче Стојанов, Анче Николовски, Добре Арсовски и други, кои заедно со неколку други поединци активно дејствуваат во рамките на друштвото сѐ до денес. Покрај споменатите, свој белег во друштвото оставиле и Миладин Младенов, Методи Златков, Пане Кржовски, Весна Кржовска, Даниел Атанасов, Душан Симоновски, Сандра Газинковски (родена Симоновска), Џевад Абаз, Даниел Ефремов, Игор Захариев, доц. м-р Боге Димовски, доц. д-р Намита Субиото и многу други. Во дваесет и втората година од основањето за неговиот 11-ти мандатен состав, функцијата претседател на здружението ја извршува Игор Захариев. Претходно, како втор и трет претседател на здружението, секој по четири мандата, оваа функција ја извршуваа Атанас Продански (1996 - 2004) и д-р Илија Димитриевски (2004 - 2012). Атанас Продански 44 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Во рамките на здружението активно работат повеќе секции, преку кои се изврушуваат неговите активности. Како организатор или гостин здружението учествува на повеќе од 40 приредби годишно. Во своите активности во подрачјето на фолклорот, музиката, драмата, литературата, сликарството, спортот и други настани, вклучува аматерски и професионални групи од Словенија, Македонија и други држави. Фолклорната секција е најактивната секција на здружението, од основањето па сѐ до денес. Своите први настапи ги бележи веднаш по основањето. Во рамките на оваа секција се имаат заменето повеќе генерации. Карактеристично за сите е дека имаат учествувано на многу фестивали и турнеи во д-р Илија Димитриевски Словенија и Македонија, некои и во Германија, Босна и Херцеговина, Турција, Италија, Хрватска, Австрија и други. Во репертоарот на фолклористите се наоѓаат близу 20 македонски ора, претставени во 6 народни носии. Досега како кореографи во Фолклорната секција работеле Бранко Георгиев, Џевад Абаз, Даниел Ефремов и кореографи од Македонија, а ја воделе Стојче Стојанов, Боро Цеков, Атанас Продански и Методи Златков. Како кореографи со детските групи работеле Розика Соколова, Драгана Ефремова, Катарина Герасимова и Даниел Ефремов. Моментално Фолклорната секција ја сочинуваат три групи (детска, младинска и ветеранска група). Во повеќето настапи фолклористите се придружувани од музичката група на друштвото, кои своите вежби ги изведуваат во рамките на Музичката секција. Меѓу позначајните членови на Музичката секција ги издвојуваме Блага Крстева, Оливер Илиевски, Димитри Илиевски, Филипо Дамјанов, Методи Златков, Пеце Коминкоски, Елена Минчевска- Бабачев, Милан Соколов и Ацо Ѓонески. Драмската секција на културното друштво Игор Захариев 45 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Струмица, како и артистите Јоана Поповска, Катерина Коцевска, Ѓокица Лукаревски, Оливера Аризанова и други. Во соработка со професорката доц. д-р Намита Субиото од Филозофскиот факултет од Љубљана, гостувале студенти од истиот факултет, кои се имаат претставено со претстави на македонски јазик. Како активни членови на Драмската Дел од фолклорната група секција посебно се истакнале Соња Цекова-Стојаноска и Весна Кржовска. Литературната секција своите активности ги изразува преку литературни вечери со читање и рецитирање поезија, дебати на тркалезни маси и предавања на одредени теми, кои се составен дел на Музичка секција проектот Прешерново оро. Како прв предавач и предавач со најмногу досега има подготвено неколку предавања се истакнал проф. д-р Драги претстави во лична изведба. Освен тоа се Стефанија. Доц. д-р Намита Субиото поврза и со театри и драмски групи од покрај предавањето ги има водено матичната држава, кои се претставија најголемиот број од литературните пред публиката во Крањ. Во Крањ имаат вечери и дебатите на тркалезните маси, гостувано театарски групи од на кои гостувале многу македонски и Македонскиот народен театар, Театар словенечки поети, како Киро Донев, д-р 57, ДТ Триумфа, театарот Антон Панов од Васил Тоциновски, Јовица Ивановски, Елизабета Баковска, Владимир Мартиновски, Нежа Маурер, Агата Тројар и многу други. Идејата за редовни ликовни изложби на македонски, словенечки и други ликовни уметници се раѓа уште во првите години од работењето на друштвото. Првата изложба е организирана во Шмартинскиот дом во Стражишче, кога свои дела изложувале академскиот Јоана Поповска во МаКуЦ Крањ 46 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА дејност на Ликовната секција ја претставивме преку проектот Ликовна мултилатерала. Спортската секција е најактивна во подрачјето на фудбалот и шахот. Турнирите во мал фудбал и во брзопотезен шах се составен дел на проектот Денови на светите Кирил и Свечено отварање на изложба сликар доц. м-р Боге Димовски и уметникот Изидор Јаловец. Оттогаш редовно се организира по една изложба годишно, сè до 2005 година, до изградбата на ликовната галерија во Македонскиот културен центар Св. Кирил и Методиј на Савска цеста 34, во Крањ. Тие простории овозможуваат поставување на поголеми ликовни изложби со многу поголем број уметнички дела отколку дотогаш. Улогата носител на ликовната дејност во друштвото ја презема доц. м-р Боге Димовски, од дотогашниот носител, ликовната критичарка Маруша Августин. Бројот на ликовните изложби се зголемува, така што се организираа по 6 до 7 изложби годишно. Галериската При отварање на изложба Методиј. Фудбалската екипа има настапувано на многу турнири во организација на други културни и спортски здруженија. За нивните успеси сведочат многуте пехари кои ги красат просториите на друштвото. Неколку години по формирањето на друштвото се формира и Секцијата за информирање. Како резултат на Фудбалска секција 47 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА дејствувањето на оваа секција се издадените 17 броја на весникот Наше сонце. Како уредници на досегашните броеви на весникот се потпишале Зоран Продански, Миладин Младенов и Игор Захариев. Една од должностите на оваа секција е и изработката и одржувањето на веб страниците на друштвото www.mkc-kranј.si и www.mkd-kim.si, каде Детска фолклорна група се претставени сите докази за активното работење на здружението. 20 години активно дејствување на МКД Во состав на здружението дејствува и Св. Кирил и Методиј и две Ликовни Фотографската секција, чиј носител е колонии во 2013 и 2014 година. Даниел Атанасов. Неговите фотографии Прешерново оро обично го изведуваме се дел од повеќето од фотоалбумите кои во два термина, на денот на се претставени на веб страницата. словенечкиот културен празник, 8 Кулинарската секција се грижи февруари (Прешерновиот ден) и на традиционалните македонски јадења да празникот на Градската општина Крањ (3 бидат составен дел од повеќето декември), кога е и роденденот на приредби кои ги организира друштвото. Франце Прешерн. Проектот се изведува под слоганот слика-песна-музика, и го Покрај гореспоменатите проекти кои ги карактеризираат отворање на ликовна изведува здружението секоја година изложба, литературна вечер со читање (Прешерново оро, Ликовна мулти- поезија и со музички настап. латерала, Денови на светите Кирил и Методиј) други проекти кои исто така се Во досегашното постоење на повторуваат секоја година се Етно-фолк Македонското културно друштво Св. и Информациски центар – Наше сонце. Кирил и Методиј организиравме повеќе Друштвото го има изведено и од 50 самостојни изложби, пред сè на едногодишниот проект Монографија – академски ликовни уметници од Книжевна вечер Свечено отварање на изложба 48 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Словенија, Македонија и од државите од Западен Балкан. Како претточки при отворањето на изложбите во рамките на Ликовната мултилатерала се реализираа квалитетни културни програми. Настапуваа различни хорови, музички групи, фолклорни групи, рецитаторски и драмски секции и друго. Мајските денови на македонската 15. Етно-фолк култура во Крањ или Денови на светите Кирил и Методиј, посветени на културата Примсково, по изградбата на сесловенските просветители, солунските Македонскиот културен центар во 2005 браќа Кирил и Методиј, се најголем година се изведува во неговите традиционален културен проект на МКД простории, а последните три години во Св. Кирил и Методиј. Проектот се Летниот театар Khislstein, со дефиле по изведува секоја година во последната стариот дел на Крањ. Етно-фолкот е недела од мај и го карактеризира богата меѓународен фестивал на фолклорни програма. Тие денови посетителите групи на етнички културни здруженија и можат да присуствуваат на отворање на е еден од најголемите фестивали во изложба, да погледнат добра театарска Словенија од таков тип. претстава, да проследат целовечерен Информациски центар – Наше сонце е концерт, да навиваат на турнирот во мал проект кој придонесува нашите членови фудбал или на турнирот во брзопотезен и симпатизери да бидат информирани на шах, да гледаат македонски поедноставен начин преку обновувањето документарен филм итн. на веб страниците и поставување на Етно-фолк е фестивал кој се изведува од актуелните новости. Сите активности на 1999 година, на почетокот во Домот на друштвото се документираат и Детска фолклорна група Дел од фолклорната група 49 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Крањ, Дамјан Перне, почесни- от македонски конзул во Крањ, Јанез Бохорич и други. За активностите на здружението биле снимени емисии на РТВ Словенија, Горењска ТВ, Радио Крањ, Радио Сора и објавени прилози во Горењски глас. Дека здружението успешно работи зборуваат многуте награди кои ги има добиено: Голема плакета на Градската Прешерново оро, Крањ 2014 општина Крањ за 2010 година, на д-р Илија Димитриевски, меѓу другото и за поставуваат на веб страниците како успешно водење на МКД Св. Кирил и текстуални датотеки, фотогалерии и Методиј, награда на Градска општина видеоснимки, и се претставуваат во Крањ за 2012 година за 20-годишно весникот Наше сонце во печатена успешно дејствување на МКД Св. Кирил и форма. Во последните неколку години годишно се печатат 2 броја од весникот. Сите овие активности на секциите на здружението и изведбата на проектите во најголем дел се изведуваат во Македонскиот културен центар, кој е изграден во 2005 година. На многубројните приредби кои ги организирало здружението присуству- вале видни гости од Македонија и Министерот Попоски при отварањето на Словенија. Меѓу нив ги издвојуваме: 20. Денови на Св. Кирил и Методиј министерот за надворешни работи на Македонија, Никола Попоски, некогашниот амбасадор на Република Македонија во Република Словенија, неговата екселенција Самоил Филиповски, амбасадорот на Република Македонија во Република Словенија, неговата екселенција Игор Попов, градоначалникот на Градската општина Крањ, Мохор Богатај, некогашниот Донатори - добитници на плакети по градоначалник на Градската општина повод 20-годишнината на друштвото 50 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Методиј, одликување на претседателот на Република Македонија, Ѓорге Иванов за 2013 година, на МКД Св. Кирил и Методиј за афирмирање на Република Македонија и други. Со активното дејствување на МКД Св. Кирил и Методиј, македонската заедница се вклучува во културните случувања во просторот на живеење и пошироко, несебично збогатувајќи го со своите вредности, карактеристики и богата македонска традиција. Во своето долгогодишно постоење, друштвото постојано создава услови за успешна соработка со сродни здруженија од матичната држава – Македонија, Словенија и други држави во Европа. За Одликување од Претседателот на Република Македонија резултатите на друштвото говорат многубројните награди, признанија и покани за настапи на квалитетни приредби и фестивали. Друштвото активно соработува во креирањето на културните настани во Градската општина Крањ, со што ја збогатува културната разновидност на Крањ. Награда доделена од МО Крањ 51 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА МКД Билјана, Марибор Марибор секоја година, од 1993 понатаму организира церемонии по Здружението делува и соработува со повод државни и црковни празници. сродните здруженија во градот Членовите на МКД и љубителите на Марибор, европската престолнина за македонската музика за тоа се известени култура 2012. Мултикултурната соработ- по пошта со покани и преку објавувања ка се искажува како преплетување на во дневниот весник Вечер. Во безбројни еквивалентни култури каде последните години тоа се објавува и на што танцот, изложбата, ликовното веб страницата на друштвото. Исто така, изразување или концертна музика се со нашето друштво го претстави сло- потполно еднакво значење за венечкиот и македонскиот фолклор на целосноста на „духовната“ понуда на меѓународните културни Илинденски определен простор. Нашата цел е да се денови во Битола, Република постигне дијалог, разбирање и Македонија. На овие настапи постигна трпеливост меѓу мнозинството и врвни резултати и доби признанија и малцинството со истовременото пехари од организаторот и Министер- зачувување на идентитетот на ството за култура на Република македонската заедница, како и нашите Македонија. особености, навики и обичаи, и да им се претстави историјата на поширокиот Нашата фолклорна група настапи во словенечки простор и да го претстави Сојузна Република Германија и го соживотот во културниот простор на претстави словенечкиот и македонскиот Марибор. Македонското културно фолклор на деновите на македонските друштво Билјана беше основано на културни здруженија од западно- 31.1.1993 година. Во почетокот на 1993 европските земји. Во 2008, 2009 и 2010 година МКД се вклучи во културниот година добивме покана за соработка на живот со останатите словенечки меѓународниот фестивал Лент каде што здруженија како и со здруженијата од одржавме три целовечерни концерти. На поранешните југословенски републики концертите учествуваа и фолклорните во Марибор и во Словенија. Почетните групи на другите македонски здруженија културни активности беа, главно, на во Словенија. подрачјето на фолклорот. Тогаш е и оформена фолклорната група Билјана која започна со македонските танци од различни подрачја, особено од Вардарска, од средниот и источниот дел на Република Македонија, како и со словенечки народни танци. Маке- донското културно друштво Билјана од Фолклористки од МКД Билјана Марибор 52 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Во 2004 година е формирана вокална група која продолжува со своите настапи. Со нашето друштво досега раководеле личности кои беа диспонибилни во однос на припадноста кон здружението со целосна посветеност: Бобан Пијанманов е шеста година на оваа функција; Проби на македонскиот Фолклор Александар Кузмановски, 4 години; Во нашата фолклорна група се Венко Димов, 8 години; пријавуваат нови членови, односно деца на Македонци и децата од бракови на различни националности коишто успешно настапуваат на сите приредби по повод државните празници во Словенија. Македонското културно друштво Билјана успешно соработува со Сојузот на МКД од Љубљана, Министерството за култура на Република Словенија, Одделение за По повод посета на Министерката за култура при Градската општина култура на Република Mакедонија Марибор, СКД Марибор, УЕ Марибор и останатите културни здруженија во и останатите чиј мандат е помал од 2 Марибор и пошироката околина. Нашата години: културна група настапуваше и за време Ален Димитрушев, на културниот празник - Прешерновите Трајко Барбутовски. денови во Марибор. Заслужни членови на МКД Билјана Марибор: Милан Петровски, Круме Анчевски, Перо Соколов, Кирил Николов. Подготвено од: Бобан Пијанманов Настаните од работењето и животот на друштвото можете да ги следите и на веб Пеачката група Билјана од Марибор нa страницата: www.mkd-biljana.si. регионалната приредба во Ленарт 53 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА МКД Илинден, Јесенице Струмичко, Лазо Стефанов од село Соколарци, Кочанско, Владо Велков од Македонското културно-уметничко дру- село Подлог, Кочанско, Иван Гоцевски од штво Илинден е формирано во 1993 село Звегор, Делчевско, Фиданчо Арсов година. Друштвото ја негува од село Видовиште, Кочанско и Мите македонската културна традиција, Левков од село Лешки, Кочанско. организира изложби, го негува македонскиот фолклор и македонската Раководни органи на МКД Илинден народна музика на традиционалните Јесенице народни инструменти, какви што се, За прв претседател на здружението МКД тапан, гајда, тамбура, кавал итн. Тој вид Илинден од Јесенице е избран Љубомир музика денес сè поретко се јавува и во Вељковски, за потпретседател Ѓорги нашата татковина Македонија. Вучковски, за секретар Тодосија Лазаров, Во рамките на друштвото дејствуваат: а благајник стана Фиданчо Арсов. етно-музичка група, детска, младинска и Претседателството и претседателот на фолклорна група на постарата генерација МКД Илинден беа поставени пред како и Спортска секција и Планинарска комплексна и тешка работа. Беше секција. Друштвото има 120 члена, од потребно да се прифати статут на кои една четвртина се помлади од 20 здружението, да се востановат други години. Од основањето до денес имало органи и тела на здружението, но и да околу 400 настапи по Словенија, започнат активности за неговата Австрија, Македонија и др. За 20- регистрација во Општина Јесенице. годишното дејствување на друштвото му МКД Илинден е впишан во регистарот е доделена плакетата од градо- при Секретаријатот за внатрешни работи началникот на Општина Јесенице. на Општина Јесенице под реден број Основачките членови на МКД 176/93 од 2.6.1993 година, како правен Илинден Јесенице субјект кој постои и дејствува во рамките МКД Илинден Јесенице е формирано на на останатите здруженија во општината. Основачкото собрание на ден 18.4.1993 Љубомир Вељковски, прв претседател година во културниот дом на на МКД Илинден словенечкиот Јаворник. Во основачката Дејствувањето на Вељковски во здру- група која го формира друштвото беа: жението започна со регистрирањето на Љубомир Вељковски по потекло од здружението Илинден и изборот на Кратово, Ѓорги Вучковски од село неговите органи. Тој беше претседател Митрашинци, Беровско, Тодосија на МКД Илинден од 18.4.1993 година. Лазаров од село Полаки, Кочанско, Во периодот од 1992 до 1999 година, Санде Ангелов од село Јастребник, Љубомир Вељковски остави траен печат Кочанско, Илчо Стефанов од село Рулјак, во работењето на здружението. Во 1995 Штипско, Ристо Цветков од село Штука, 54 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА година формира младинска и детска жението, со цел за што поуспешна фолклорна група. Вељковски ја работа. За време на претседателството организираше акцијата за изработка на успешно работеше школата на први народни носии за членовите на македонски јазик, која беше водена од фолклорната група. Материјалот го страна на учителот Зекирија Шаиноски, а набави Јовев во Домжале, а ги изработи ја посетуваа 15 ученици. нашата членка Снежана Гоцевска. На 21 февруари е издаден и првиот број Врз основа на статистичките податоци за на списанието на МКД Илинден од настапите коишто многу прецизно ги Јесенице во облик на информатор со водеше претседателот на здружението наслов Детелинка (Детелјица). Весникот Вељковски, се заклучува дека во Детелинка излегува повремено. Во периодот на неговиот мандат се следните години, од февруари 1998 регистрирани повеќе од 85 настапи во година па сè до март 2004 година вкупно повеќе градови низ Словенија: Љубљана, се издадени 8 броја. Уредници на Крањ, Марибор, Целје, Нова Горица, списанието биле Роберт Златанов и Копер и Јесенице. Исто така е значајно за Слободан Дејанов. овој период да се спомне и настапот во Борчо Лазов – претседател на Билинген во Германија на 6.5.2000 здружението (2005–2011) година, како и гостувањето на Од 2005 година (трипати по ред) за фолклорниот ансамбл Љупчо Сантов од претседател на здружението беше Оризари и настапот на манифестацијата избиран Борчо Лазов. Во време кога Денови на оризот на 8.10.2001 година. За Лазов го презеде раководењето на тоа време, во 2001 година здружението здружението, најголем приоритет беше доби и простории за неговото делување. посветен кон зголемување на бројот на Вељковски беше и организатор и членови на здружението, нивното соработник при издавањето на шесте организирање во секции, на настапи, броја на информаторот на здружението свечености, концерти, фестивали. Детелинка, а соработувал и при Дејствувањето на здружението беше подготвувањето на членовите на организирано преку програми и проекти Фолклорната и Музичката секција и како што е продолжувањето на Етно- нивните настапи. музичката школа. Покрај тоа, во Слободан Дејанов – втор претседател работењето и организација на здружени- (1997–1999) ето се внесени и други новини: Новото претседателство, составено само обновување на старата фолклорна група, од млади луѓе со нови идеи, основање на детска фолклорна група, претставуваше можност за поголеми набавка на техничка опрема за промени во врска со некои застарени потребите на друштвото. За првпат е стереотипи за работењето на здру- реализиран проектот Фолклорни денови, 55 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА а продолжи и издавањето на весникот Детелинка, се набавија нови носии, се издаде монографија 15 години МКД Илинден. Перо Костадинов (2011–2013) Перо Костадинов ја продолжи работата на претходните претседатели и се реализираа следниве активности:  издавање на четири броја на весникот Фолклорна група Сениори Детелинка; етно-музичката група Илинден.  детската, младинската, постарата Секции на МКД Илинден фолклорна група и етно-музичката група настапувале низ цела Словенија, Фолклорна секција Македонија и Австрија; Прв настап на првата фолклорна група,  успешна реализација на фудбалскиот составена од постарите членови турнир; фолклористи, е одржан во 1994 година. Групата, под стручното раководење на  реализирани проектите Етно-музичка Лазо Стефанов, одиграла шопско оро, школа и Фолклорни денови, Елено моме и циганчица. Музичарите на  во 2011 и 2012 година настап на настапот биле Љубомир Вељковски меѓународниот фестивал Денови на (гајда), Мите Левков (тапан) и Методи оризот, Кочани Македонија (и во Серафимов (гајда). местата Каменица, Зрновци, Штип и Во септември 1995 година од младите Облешево). членови се формирани младинска и Борчо Лазов – актуелен претседател на детска фолклорна група, коишто своите здружението први вежби ги одржувале во салата на Повторно избраниот претседател на Партизан во Корошка Бела. Во 1996 здружението веднаш започна со година биле изработени и народните организација за 20 години од постоењето на здружението. Во рамките на прославувањето на 20 години од постоење на здружението се поделени признанија на заслужните лица и здруженија, организиран е концерт на македонски фолклорни групи и фолклорни групи од други народности, а прославувањето е завршено во почетокот на ноември со концертот на Фолклорна група Јуниори 56 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА носии, со кои децата за првпат се претставиле по повод празнувањето на Велигден во Изола. Фолклорните групи одржале 15-20 настапи годишно во поголемите градови во Словенија, како што се Крањ, Љубљана, Марибор, Изола, Копер. Настапиле и во Австрија и во Македонија. Етно-музичка група Илинден Етно музичка група На почетокот етно-музичката група се инструменти на 17.8.1996 година. Во состоела од два члена: Вељковски првиот дел на изложбата беа изложени Љубомир (гајда) и Левков Мите (тапан). неколку комплети на народни носии: Прв настап е одржан во 1994 година по кривопаланечката женска и овче- повод празнувањето на Велигден. Кон полската машка и женска носија, како и групата подоцна се приклучиле Симо некои други посебни делови на Стојчев (кавал), Митко Иванов (кавал), опремата и носиите. Во вториот дел од Методи Златков (тамбура), а подоцна и изложбата беа прикажани следниве Филипо Дамјанов, којшто свири речиси народни музички инструменти: тапан, на сите претходно спомнати гајда, кемане, двојанка и дудуче. инструменти. Етно-музичката група во Изложбата беше дополнета со неколку 2008 година издаде и две ЦД-а со предмети изработени од глина и македонските народни танци. Филипо етнолошки предмети со уметничка Дамјанов е и добитник на престижната вредност. награда Гајда на Пеце Атанасовски на меѓународниот фестивал во Прилеп. Од 1996 година е организирана барем по една изложба годишно. Поинтересни се Изложби изложбите на слики на нашиот сликар МКД Илинден од Јесенице организираше Цветко Пелтековски од Копер, на делата изложба на народни носии и народни на Ема Солева-Вардјан и други. Потребно е посебно внимание да се сврти на изложбата на народните носии, рачните изработки и инструменти како дел од проектот Фолклорни денови 2005. Изложбата ја отвори Љубен Димкароски, а во културната програма настапија членови на фолклорниот ансамбл на Љупчо Сантов од Кочани. Фолклорна група Сениори 57 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА клуб, регистриран во 1983 година како ФК Илинден 83 Јесенице. Екипата составена од дваесет фудбалери своите натпревари ги започнале во Радовљичка лига, а потоа ФК Илинден стана член на тогашната Меѓуопштинска фудбалска заедница на Горењска од Крањ. Досега клубот постигна добри резултати, освои многу пехари, награди и признанија. Шах Спортскиот живот на членовите на МКД Фудбалска секција на МКД Илинден Илинден од Јесенице се состои и од Спортскиот живот на Македонците во натпреварувања во шах, коишто Јесенице традиционално се организираат неколку Со самото доаѓање на работа и живеење пати годишно. Натпреварите се во Словенија бројните Македонци кои организираат по повод празнувањата на веќе во својата татковина се занимавале некој верски празник, значајните со спорт, со своите активности продол- граничници на македонската историја, жиле и во новата средина. Се играло мал но и како натпревари во рамките на фудбал, кошарка, а во новата средина, зацртаните проекти на македонските составен дел од викендите и празниците здруженија од повеќе словенечки биле излети и планинарење. Токму градови. оттука произлегува и потребата за Планинарење спортување кај Македонците од Јесе- Планинарењето како спорт е присутен нице. Најпрвин е формиран фудбалски речиси кај сите членови на здружението од Јесенице. Постојано се планинари по пониските или повисоките врвови на Алпите. Заедничката фотографија од освојувањата на врвовите или од излетите во планинарските домови, секако, е доволен доказ за нивната љубов до планините и планинарењето како спорт и рекреација. Фудбалска секција, учество на турнир 58 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА МКД Ватрослав Облак, Целје упис е извршен по промената на Основање и дејствување на здру- Статутот, на 7.10.1997 година. жението Ватрослав Облак од Целје Досегашни претседатели и поактивни Седиште на здружението: Грегорчичева членови на здружението: цеста бр. 6 – во просториите на ЈСКД на  Коле Трајковски, претседател на подрачна единица Целје. здружението во период од 1992 до Претседател на здружението: Владо 1994 година, а од 2009 година ја врши Гаврилоски, унив. дипл. инж. руд. работата на благајник на здружението;  Активни членови на здружението: 73. Владо Гаврилоски, претседател на здружението во периодите од 1994 до Дејности на здружението: здружението 1997 година, од 1999 до 2005 и од 2009 работи во согласност со предвидените година наваму; дејности определени со Статутот на  здружението. Анка Ристова–Буковец, претседател на здружението во период од 1997 година Основање на здружението до 1999 година; Иницијатори на основање беа: Никола  Цане Цветановски, претседател на Трајковски, Борис Алексовски, Лазар здружението во периодите од 2005 до Јовановски, Цветан Костадинов, Јордан 2007 година, а од 2009 до 2011 година Китановски, Анка Ристова–Буковец, ја вршел функцијата на потпретседател Љупчо Тодосовски, Иван Торов, Борис на здружението; Петровски.  Иван Торов, претседател на здружени- Основачко собрание: 18.4.1992 година ето од 2007 до 2009 година, а од 2011 во Целје. година ја врши функцијата на пот- Име на клубот: Македонски културен претседател на здружението; клуб Ватрослав Облак.  Јоже Хермен ја врши работата на Предлагач на име: проф. д-р Драги секретар на здружението од 1997 Стефанија. година; Преименување на клубот: На 6.11.1993  Филип Филипов, ја врши работата на година на Собранието во Целје името секретар на здружението од 2010 Македонски културен клуб Ватрослав година. Облак во согласност со Законот за Општо друштва се менува во Македонско културно друштво Ватрослав Облак. Македонците од регионот на Целје во Усвоен е Статут на здружението, а 1992 година формиравме здружение со дополнувањата на Статутот се прифатени назив Ватрослав Облак, а регистрирано е на Општото собрание во Целје на ден во 1993 година. На почетокот во 7.6.1997 година. здружението работеле 128 члена коишто учествувале и соработувале во различни- Регистрација на здружението: Упис на те активности и приредбите на здруже- здружението во Регистарот на друштва е нието. Денес бројот е преполовен, но и извршен на 2.3.1994 година. Повторен 59 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА покрај тоа, посетата на различни трошоци за вежбање и превоз. Културно приредби што ги планираме е доста уметничките приредби здружението ги поголема. Тоа ни влева надеж дека организира со поканети изведувачи од здружението и понатаму треба да работи другите МКД во Словенија. Цел на со цел за зачувување на македонската здружението е заемно запознавање на култура и нејзиното пренесување на културите на двата народа, како на помладите генерации кои ќе бидат словенечката така и на македонската. главни носители на натамошната работа Значајни постигања претставуваат поеди- на здружението. нечните програми коишто се врзани за Најголема тешкотија при реалиацијата на постојаните годишни приредби. определени програмски цели е во тоа Василица што нашите членови живеат на По повод празнувањето на македонскиот поширокото целјско подрачје: Целје, верски празник Василица секоја година Велење, Рогашка Слатина, Шентјур, се организира приредба која е наменета Словенске Коњице, Птуј и други населе- за собирање и дружење на членовите на ни места. Токму оддалеченоста е таа што нашето друштво, членови на други МКД претставува најголема тешкотија при во Словенија, симпатизери на друштвото реализацијата на културните дејности. и поканети гости. Извршниот одбор, надзорниот одбор и Целта на овој проект е да се продолжи судот на честа се конституирани во повеќегодишната традиција на среќава- согласност со Законот за друштва. ње и дружење на посетителите од Работење на здружението македонската и од словенечката Работата на здружението отсекогаш била националност. Приредбите секогаш насочена кон реализацијата на годиш- започнуваат со официјалниот дел и ните планови. За жал определените продолжуваат со дружење придружено програмски цели не било во можност да со етно музика и танц. ги реализира пред сè поради слабите Приредбата има традиционален карак- финансиски можности на здружението. И тер со вметнување дополнувања и покрај тоа сметаме дека добро работиме подобрувања. Содржински им е приспо- како здружение и дека сме ѝ потребни собена на барањата на членството и со на средината во која живееме, пред сè цел за зачувување на културното поради Македонците кои живеат во наследство. Културниот развој е дво- целјската регија и поради нивните стран. Членовите од македонската пријатели од словенечката или друга народност го зачувуваат и обновуваат народност, кои се редовни гости на културното наследство, помладите ги нашите приредби и среќавања. прошируваат хоризонтите, а посетители- Здружението нема свои културно- те од другите народности се запознаваат уметнички секции. И покрај повеќе- со културните постигања на сожителите. кратни обиди, тоа не располага со Ѓурѓовден финансиски средства за покривање Приредбата им е наменета на членовите 60 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА на сите македонски здруженија од Св. Кирил и Методиј во Крањ. областа на културата во Словенија. Целта Да ја запознаеме Словенија на приредбата е зачувување на македон- Органите на здружението пред повеќе ската култура, јазикот, традицијата и години го прифатиле и го потврдиле обичаите, како и нивното пренесување проектот за запознавањето на Словенија. на младите. Проектот содржи ликовна Содржински тој го опфаќа разгледување- колонија на младите, рецитации на то на културно-историските објекти и помладите и повозрасните членови. обележја на поединечните подрачја. Ова Приредбата се подготвува тради- културна приредба веќе се јавува како ционално повеќе години по повод постојан дел од годишната програма. македонскиот празник Ѓурѓовден којшто Членовите преку предвидените и плани- според старата словенска митологија раните посети на поединечни краишта и претставува празник на пролетта. нивните обележја на Словенија се Низ годините проектот ги зближува образуваат географски и културолошки. членовите на здружението, ја зачувува Финансирање на здружението традицијата, културата и јазикот. Со Финансиските средства за работењето на организирањето на ликовната колонија здружението и реализација на пред- на младите и рецитирањето пред сè на видените годишни планови на здру- македонската па и словенечката поезија, жението, врз основа на пријавените се обидуваме што повеќе да ги привле- проекти, ги добива од Градската општина чеме младите и активно да ги вклучиме. Целје, Одделение за општествени Зачувувањето и пренесувањето на дејности и ЈСКД на РС за културните македонската култура и јазикот на дејности, спонзори и членарината на помладите, впрочем, претставува една членовите. од целите на приредбата. Неколку фотографии од нашите досе- Ликовни изложби гашни излети по Словенија: Друштвото соработувало при органи- зацијата на повеќе ликовни изложби на нашите членови. Гоце Калајџиски е академски сликар кој дејствувал во Словенија во голем дел од својот живот, во Шентјур. Тој бил меѓу основачите на друштвото. Во спомен на сликарот и неговиот голем придонес кон словенечката и македонската култура била поставена ретроспективна изложба во Шентјур. Посета на студиската библиотека во Алимпије Кошаркоски изложувал икони Равне на Корошкем во Галеријата на ликовните дела на млади во Целје и во просториите на МКД 61 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Покрај изворот на Соча Македонска вечер - кулинарика На Горењска Народно богатство и икони Целје 2013 Културна програма Претседателот на друштвото 62 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА ljene ponovno pripravili tradicionalno slav- ljenje »Vasilice«, to je makedonskega pra- voslavnega Novega leta, ki ga že 16 let zapored pripravijo v hotelu v Žalcu. Leta 1994 so se namreč prvič zbrali v manjšem številu, prireditev pa je pridobila sloves in danes se je udeležujejo tako člani društva kot tudi njihovi simpatizerji, prijatelji, pred- stavniki nekaterih drugih makedonskih kul- turnih društev v Sloveniji in vabljeni gostje, Пригодна изложба на икони на Алимпије med njimi jih redno obišče tudi predstavnik Кошаркоски по повод празникот makedonskega veleposlaništva pri nas. „Ѓурѓовден“ на Гоздник Tako je bil tudi to pot slavnostni gost Bla- gojče Krtstanoski, svetovalec na Veleposla- ništvu Republike Makedonije v Sloveniji, s soprogo, ki je tudi nagovoril prisotne ter jim zaželel vse najboljše v letošnjem letu. Sreča- nja se je udeležilo okoli 100 udeležencev, ki so se ob zvokih ansambla »Biser« iz Ohrida z enima popularnejših pevk narodnih pesmi Suzano Spasovsko in Danijelo Temelkosko zavrteli v makedonskem kolu, se poveselili ter se v veselem in prijateljskem ozračju Годишен пикник на Гоздник družili še pozno v noč. Makedonsko kulturno društvo »Vatroslav Oblak« Celje ima okoli 60 rednih članov, med njimi je tudi precej članov slovenske narodnosti, saj priseljenci iz Makedonije praviloma živijo v mešanih zakonih, njihovo članstvo pa je iz širše celjske regije. Kot nam je povedal predsednik društva Vlado Gavri- loski iz Velenja, bodo konec februarja v društvu pripravili redni letni občni zbor, v začetku maja meseca pa na lovskem domu Годишен пикник на Гоздник na Gozgniku tradicionalno prireditev За нас во неделникот на Целје запишаа: »Đurđevden« (Jurjevo), ki ga po julijanskem Prejšnjo soboto, 13. januarja so člani MKD koledarju praznujejo maja meseca. »Vatroslav Oblak« iz Celja za svoje člane ter ŽIVKO BEŠKOVNIK - JSKD CELJE njihove družinske člane, prijatelje in povab- 63 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА МКД Охридски бисери, Нова Горица Сузана Стојкова: период од 2006 до 2007 година По распадот на заедничката земја и поради големата оддалеченост од матичната држава на иницијативата и желбата на доселениците од Македонија, во 1999 година е конституирано македонско културно друштво Охридски бисери Нова Горица. По регистрацијата на здружението преку Сојузот на македонските друштва на Словенија е избрано неговото прво раководство. Од формирањето до Сузана Стојкова денешниот ден него го раководеле Трајан Горгиев: период од 2010 до 2011 следните претседатели: година Бранко Митовски: период од 1999 до 2003 година Трајан Горгиев Втор од лево: Бранко Митовски со првиот Марко Матовски: период од 2012 досега претседател на Република Македонија, Киро Глигоров Тасе Лазовски: период од 2004 до 2005 година и од 2008 до 2009 година Вториот од десно, Тасе Лазовски Прв од лево, Марко Матовски 64 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Во сите овие години на дејствувањето, ната година со заедничкото дружење. сите раководства давале свој придонес и Во текот на годината се организираат ги поттикнувале членовите и симпатизе- различни ликовни изложби и различни рите за развојот на програмските спортски и фолклорни манифестации. планови и за реализација на поставените Годината ја заокруживме во месецот цели: меѓусебно дружење на декември со одбележување на годиш- Македонците, претставување и зачу- нината на здружението. вување на македонскиот јазик, култура и МКД Охридски бисери веќе од самиот обичаи како и културната соработка со почеток од своето дејствување другите народности во овој дел на соработува со останатите македонски Европа. културни здруженија од Република Исто така, здруженијата организирале Словенија кои постојат под закрила на разни настани за повеќе пригоди. Па Сојузот на македонски културни друштва така, по повод празникот на жените, во Република Словенија. Оваа соработка припадничките на понежниот пол се е заемна, бидејќи здруженијата на тој дружеле и меѓусебно се поврзувале и начин полесно ги надминуваат разменувале контакти. Велигденските проблемите. Покрај соработката со празници се разубавуваат со приредба, здруженијата во Словенија, тоа сора- на која членовите на здружението ги ботува и со различни здруженија надвор изложуваат традиционалните маке- од словенечките граници. донски велигденски јадења. На крајот на Заедничката соработка веќе во првите учебната година средношколците – години од дејствувањето вроди плод со учесници на дополнителната настава по прифаќањето на договорот со маке- македонски јазик ја завршуваат училиш- донските здруженија во Република Виена 2013 на гости кај КУД Македонка 65 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Самостојна ликовна изложба на Боре Митовски во аулата на Градска општина Нова Горица Словенија, Сојузот на културните просториите на основните училишта во друштва и Амбасадата на Република Република Словенија. Македонија во Република Словенија за На горичките ученици, дополнителната воведување дополнителната настава на настава по македонски јазик во Нова македонскиот јазик за деца и млади, Горица им донесе можност за учење и родени во Република Словенија. запознавање на македонската култура, Постигнатиот договор набргу е потпишан јазикот и идентитетот на народот. од страна на Министерствата за Постоел голем интерес во сите учебни образование на Република Словенија и години, заради што на здружението му е Република Македонија. Со тоа доделена честа, секоја година на крајот официјално е започната дополнителната на учебната година да организира настава по македонски јазик во заедничка приредба: доделување свидетелства за сите ученици од Република Словенија. Приредбата е наменета за учениците, а целта е меѓусебното запознавање и зближување на учениците и родителите. Секции при македонското културно друштво Охридски бисери Фудбалска секција: Членовите на здружението ја формирале фудбалската Секретар Игор Бизимоски, претседател секција во 1999 година. Сиве овие Марко Матовски, ментор на фолклорот години секцијата работи одлично и Боре Митовски – 2013 66 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Фудбалска секција МКД Охридски бисери Поделување на свидетелства формирана во 1999 година. Во првите покрај менувањето на генерациите, десет години здружението организирало членовите на секцијата учествуваат на турнири во брзопотезен шах, на кои сите турнири во организација на мајсторите ги проверија своите сили во различни здруженија од Словенија и таа благородна игра. Носител на Италија. Секоја година во октомври МКД организацијата бил Боре Митовски. Охридски бисери организира турнир во Турнирите се одржуваа главно во мал фудбал во Нова Горица. просториите на здружението, но со Шаховска секција: Секцијата е нивното губење во 2010 година згасна и организацијата и секцијата. Хор: Хорот се основаше во 2002 година, но за жал, неговото траење беше кратко. Само по една година делување и по неколку настапи згасна Хорската секција. Фолклорна секција: За првпат е формирана во 2002 година со времетраење од една година, а во 2010 година повторно е обединета, како резултат на желбата на членовите. Ученици на дополнителната настава по Со вклучување во Сојузот на културни македонски јазик Квиз на учениците од познавањето на Македонија Турнир во брзопотезен шах 67 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Фолклорната група под раководство на менторот Боре Митовски активно настапува на различни фолклорни настани по Словенија и странство. Секција на македонските жени: Секцијата е формирана во 1999 година и претставува голема помош кај различните организации на гастро- номски презентации. Со различни Прва фолклорна група на МКД Охридски раководења до 2010 година, денес бисери активно ја води Маре Сребранова. Целовечерен концерт во Шемпетер кај Нова Горица заедно со КУД Македонка од Виена – март 2013 година Маре Сребранова Настап во Јесенице – 2013 година друштва од Нова Горица, добивме простории во кои фолклористите можат непречено да одржуваат тренинзи, а Велигденски јадења – 2007 година покрај тоа Сојузот се грижи за нашата препознатливост на ова подрачје. 68 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА МКД Кочо Рацин - Обала, Копер Дејствувањето на МКД Кочо Рацин - Обала, Копер, започна во дамнешната 1991 година, кога за првпат се собравме ентузијастите со желба на локалната заедница да и се претставиме со својата традиција, обичаи и јазикот. Тогаш сè уште не бевме официјално организирани во самостојно здружение, туку постоевме како културна секција на Шеста, седма и сегашна претседателка на СКДМ Љубљана под името Св. Кирил и МКД КОЧО РАЦИН – ОБАЛА, КОПЕР Методиј Копер. Секцијата ја раководел Виолета Матијевиќ Борис Миленковски. Со желба за поголема активност и организираност, во мал фудбал, сликарски изложби на 1995 година се собравме единаесет нашиот аматерски сликар Цвето активни членови од секцијата и Пелтековски, кој живее тука, како и официјално се преструктуриравме, велигденска миса на македонски јазик. преименувавме и основавме МКД Кочо Бевме организатори на божиќните Рацин - Обала, Копер. Основачи на здружението се: Славка Наумовска, Петар Наумовски, Копер; Виолета Матијевиќ, Изола; Иван Исоски, Копер; Димитар Лазаровски, Копер; Цветан Пелтековски, Копер; Милован Чочоровски, Порторож; Ванчо Шуманов, Изола; Ристо Бангиев, Луција; покојниот Јован Тасевски, Копер; покојниот Киро Јордановски, Изола. Во рамките на нашето здружение две години како секција работела групата Пела, позната по архаичното пеење на македонски и словенечки народни песни. Веќе 22 години традиционално организираме велигденско среќавање на Македонци од Словенија, на кое се собираме во доста голем број. На истиот ден се одржа претставување на македонските фолк- Прв и втор претседател на МКД КОЧО лорни групи од Словенија, натпревар во РАЦИН – ОБАЛА, КОПЕР Јован Тасевски 69 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Покана на сликарска изложба на сликарот Славко Упевче од Охрид 70 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Фолклорна група на друштвото прослави во основните училишта во помош за луѓе со материјални потреби Копер со младите пејачи од Македонија од кои една од акциите беше наменета и како и организатори на едномесечната за Македонија. Во овие години на сликарска изложба на сестраниот нашето дејствување на гости ги каневме уметник Љубен Димкароски и неговиот и сликарите, културните работници и син Борис од Љубљана, во галеријата на музичарите од Македонија, како што се Изола. Организиравме и средби и Славко Упевче, Ристо Дурло, група празнувања на Новата година. Неколку Боеми. Бидејќи во последните години се пати организиравме и хуманитарна доселија повеќе семејства од Фудбалска секција на друштвото Дел од фолклорната група 71 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Настап на фолклорната група Македонија, а со тоа и повеќе деца, си зададовме за цел да формираме фолклорна група. Таа веќе започна со вежби и се обидуваме да организираме дополнителни часови по македонски јазик. Во сите овие 22 години нашиот главен проблем се простории (првин како секција, а подоцна како друштво) односно седиште на друштвото. Имено, со нив многу би придобиле. Четврти и петти претседател на МКД КОЧО РАЦИН – ОБАЛА, КОПЕР Д-р. спец. Петар Наумовски Трет претседател на МКД КОЧО РАЦИН – ОБАЛА КОПЕР Коста Тосиќ Осми претседател на МКД КОЧО РАЦИН – ОБАЛА, КОПЕР Горан Ликовски 72 ИНФОРМАЦИСКА МРЕЖА НА ЧЛЕНКИТЕ НА СОЈУЗОТ НА МКД ВО РЕПУБЛИКА СЛОВЕНИЈА Информациска мрежа на членките на Сојузот на МКД во Република Словенија Со сѐ поголемата популаризација на МКД Св. Кирил и Методиј од Крањ, интернетот како нов медиум и www.mkd-kim.si, Македонскиот културен почетоците на помасовно користење на центар (МаКуЦ) во Крањ, www.mkc- услугите што ги нуди, Сојузот на МКД во kranj.si, МКД Македонија од Љубљана, Словенија и неговите членки беа www.mkdmakedonija.si и МКД Билјана од принудени да ги следат трендовите Марибор, www.mkd-biljana.si. На форум- поврзани со неговиот развој и от свои мислења и искуства разменуваат можностите што ги нуди. На веб Македонци од Словенија и од матичната страницата на Сојузот на МКД во држава Македонија. Со развојот на Словенија www.mak-slov.eu/zveza-mkd се социјалните мрежи (Фејсбук и други), наоѓаат информации, новости и повеќето информации исто така се фотогалерии поврзани со Сојузот и објавуваат и овде, масовно се користи и неговите членки. Слични вакви електронската пошта, така што содржини се наоѓаат и на веб страниците Македонците од Словенија секогаш се на членките, до кои може да се дојде и правовремено известени и информи- преку врските кои се наоѓаат овде. Со рани. богати содржини може да се пофалат 73 20 ГОДИНИ СОЈУЗ НА МАКЕДОНСКИ КУЛТУРНИ ДРУШТВА ВО СЛОВЕНИЈА Значајни постигнувања и добитници на признанија по повод 20-годиш- нината на постоењето на Сојузот на македонски културни друштва За успешното дејствување на Сојузот на  Одликување од претседателот на македонски културни друштва и Република Македонија, Ѓорге Иванов неговите членки сведочат бројните во 2013 година на Македонското признанија. Да наведеме неколку од културно друштво Св. Кирил и Методиј, најзначајните: Крањ, за афирмирање на Република  Медалот Св. Јован Кукузел од Македонија во светот и други; Министерството за иселеници на  Плакета на градоначалникот на Република Македонија во 2000 година Општина Јесенице во 2013 година на му е доделен на д-р Илија Димитри- Македонското културно друштво евски за културен напредок на Илинден по повод 20-годишнината од Македонците во Словенија; дејствувањето на здружението.  Голема плакета на Градската општина Поединечните признанија за настапите Крањ на д-р Илија Димитриевски, меѓу на здруженијата и нивните секции на другото, за успешно раководење со бројните општински, регионални, Македонското културно друштво св. државни и меѓународни средби одделно Кирил и Методиј, Крањ; се наведени при претставувањето на  Награда на Градската општина Крањ за членките на Сојузот на Македонските 2012 година за 20 години успешно друштва во Република Словенија. дејствување на Македонското културно друштво Св. Кирил и Методиј, Крањ; 74