Vereniging Vrienden van Slovenie
Jrg. 14 nr. 2 zomer / poletje 2005
Indien onbestelbaar retour aan: Tacitusstraat I 6135 HR Sittard
In deze uitgave o,a.:
•	Barnsteenroute
•	Wat is een NIS’er?
•	G RAS!
•	Er tussen in....
•	Als Zwerfvogels
•	Vintgar
•	Laaste nieuws uit Slovenie
Meningen die in ditblad vvorden geuit, worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur.
Kopij voor de volgende LIPA inleveren bij de redactie voor:
Vobr 31 augustus 2005
Nieuvv e-mailadres redactie: lipa@lipa-online.org (voorlopig ook nog bereikbaar via: lipa@ilse.nl)
Van de redactie
Voor u ligt de 2e LIPA van dit jaar. Het is al augustus zult u denkeri, dus wel een beetje aan de late kant!! Ik moet u bekennen dat er wel een aantal mensen gebeld hebben met de vraag ivaar ons vereni-gingsblad bleef. M a ar ook over het niet door kunnen gaan van de jaarlijkspicknick heeft u gebeld.
Alles is mensen werk en voor ons ook nog eens vrijvvilligersvverk. Hulpbij ziekte, problemen op het werk, het moeten stellen van andere prioriteiten heeft soms voorrang. Maar hij is er weer en dit keer met veel nieuws uit Slovenk zelf. Hermann Hoops blijft op onnavolgbare vvijze aktief. Hij geeft een nieuwe impuls aan het netvverk van Nederlanders in Slovenk en dat leverde voor deze LIPA een aantal artikelen op die zeer het lezen waard zijn. Dat de Nederlanders in Slovenie niet alken met cultuur bezig zijn, moge duidelijk worden door de oprichting van de Business Club aldaar. Hierover kunt u ook meer lezen in deze UPA.
Met betrekking tot de bestuurlijke zaken het volgende:
Bojan Gorički is gestopt met z’n werkzaamheden voor onze vereniging.
We respecteren zijn beslissing, maar moeten wel even kwijt dat we hem zullen missen en niet alleen als de chef-kok van de jaarlijkse picknick. Voor mij was hij in iedergeval het “Sloveense geweten” in ons bestuur. Vanaf deze plaats het allerbeste en veel geluk in de toekomst en Ineke van harte beterschap !!!
Mojca neemt tijdelijk het penningmeesterschap op zich en we zijn ook nog opzoek naar een BBQer.
Medevverkers:
Rene Frelih,
Edy Bevk Bojan Gorički,
Irena Gabrovšek, Silva Hage-Škoda, Franci Ravnikar, Pascal Kuiper, VVillem Roodlieb, Alexander Vink, Andrej Žito (ambassade)
Eindredactie:
Fred VVolsink
Redactie adres:
Wisselt 75 7021 EH Zelhem lipa@lipa-online.org
Vormgeving: Knislow Design De Geer 7 7021 NR Zelhem knislow@chello.nl www.knislow.nl
Heeft u zin om ons bestuur te komen versterken ?
Neem dan s.v.p. contact op met 1 der bestuurs-leden, zodat we op de Algemene Ledenvergade-ring kunnen komen met een voorstel.
Fred VVolsink
Drukwerk:
R&MTiel
info@rmtiel.nl
Oplage:
250 exemplaren Uit deze uitgave mag niets worden over-genomen, tenzij met bronvermelding © 1991-2005 (ISSN 0928-8376)
Route van Wenen naarAquileia
Van Szombathel/ over Ptuj naar Celje
Vervolg Lipa leme 2005
De Alexandrijnse theologen waren van mening dat de bijbel ging over z aken als God en de ziel en innerlijke vrede en niet over vrede op aarde. Zij keerden zich danook tegen bet chiliasme.
In bet dagelijks leven van de christenen van Ptuj speelde, als we de geschriften van Victorinus mogen geloven, boetedoening en ascese een grote rol. VVekelijks werd er op drie dagen gevast: op vvoensdag, vrijdag en zaterdag. De kerkdiensten werden in bet Grieks gehouden. Uit polemische opmerkingen in de geschriften van Victorinus valt op te m aken dat er in bet Ptuj van zij n tijd inderdaad een joodse bevolkingsgroep was. Er zij n echter geen sporen van joods-christelijke invloed in Ptuj.
Slaven en autochthonen
In de eeuwen na de ineenstorting van bet Romeinse Rij k zagen de invvoners van Ptuj en de mensen in de buurt die van de vvaterrijke polje en van de rivier leefden, meer dan eens volken met een bazige en hardhandige heersende klasse langskomen. In 452 waren dat Attila met zij n Hunnen, die notabene met toestemming van de Romeinen in Pannonia was komen vvonen en die langs de barnsteenvveg afzakte om zich te goed te doen aan de sprookjesachtige rijkdom van Noord-Italie. Ruim een eeuw later waren bet de Longobarden, die helemaal uit Noord-Europa langs de barnsteenroute afzakten om uiteindelijk in 568 in Noord-Itahe een heus koninkrijk te stichten.
Zoals overal waar bet rijksgezag was weggevallen, waar de soldaten vvaren verdwenen en de Romeinse elite was gevlucht en waar soms zelfs de priesters
onder medeneming van bet beschermend gebeente van martelaren en heibgen er de brni aan hadden gegeven, trok de achtergebleven bevolking zich terug in de resten van de Romeinse versterkingen of op hoogten waar bij naderend onraad de verdediging kon worden georganiseerd. En wie op de vlakte bleef boeren, stelde zich erop in dat bij bij naderend gevaar vvaardevolle voonverpen snel moest verstoppen en dat bij, voor en aleer de vij and daadvverkelijk de vlakte bereikte, met vrouw en kinderen in de uitgestrekte bossen verdvvenen diende te zijn.
Op de min of meer veilige plekken in deze aan zichzelf overgeleverde vvereld leefden zeden en gewoonten en vooral ook de taal uit de goede oude tijd voort. Schameler, primitiever en van generatie op generatie verder verbasterend bleven zij een houvast vormen in moeilijke tijden. Op een grafzerk stond in plaats van een kunstig relief een onbeholpen ingekraste figuur, maar de tekst was nog altijd latijn. De aarden potten en schalen hadden niet meer dat affe en elegante van vveleer, maar met een beetje goede wil kon je in de sierrandjes nog altijd iets herkennen uit bet gevarieerde repertoire van de Romeinse pottenbakkers. In deze wereld mengden zich vanaf bet eind van de 6de eeuw mensen die er een andere manier van leven op na hielden. Op de krijgers en rovers die zich van tijd tot tijd hadden gemeld, leken ze al helemaal niet. Ze kvvamen niet om beladen met buit te verdvvijnen en om de jeugd geketend naar verre markten af te voeren, maar ze kvvamen om te bbjven. En anders dan de mensen die al in bet gebied vvoonden, verschansten ze zich liever
Ptuj lag aan de zgn. Barnsteenroute en levert unieke inf or matic over het Cristendom in de Romeinsetijd.
niet op allerlei moeilijk toegankelijke plekken, maar kožen ze beneden, op de vlakte, dicht bij de rivier, een plek om te wonen. In bet gebied rond Ptuj zijn heel wat sporen van nederzettingen van deze slavische kolonisten gevonden: bij Središče op Dravi, bij Spodnja Hondina, bij Turnišče, op bet terras tussen Ptuj en Ormož, bij Bratje ten noordoosten van Ptuj, maar ook in Ptuj zelf, naast de St. Joriskerk en op de burcht. Op de meeste plekken vonden de archeologen graven. Op de burcht-berg ging bet om een heilige plaats. De vesti ging van slavische kolonisten in dit gebied is onderdeel van een migratiebevveging die zijn sporen langs bet bele tracee van de barnsteenroute naliet en vvaarbij enorme massas mensen betrokken moeten zijn gevveest. Hoevvel bet om mensen ging met dezelfde culturele achtergrond, manifesteerden zich regionaal wel grote verschillen. Dit had ook betrekking op de vvijze van koloniseren. Zo is bet opvallend dat de modderburchten, waarvan er benoorden de oude grens van bet Romeinse Rij k zoveel ontstonden, niet kenmerkend zijn voor de situatie in bet huidige Slovenie. Mogelijk is dit te verklaren uit bet feit dat er een samenhang is tussen bet verschijnen van de slavische kolonisten hier en de vestiging van een Avaars rij k in 567 in Pannonia. In ieder geval lijkt bet erop dat de slavische kolonisten dit gebied vanuit bet noordoosten bereikten, vanuit Pannonia en dat dus de barnsteenroute hun tocht naar deze streken ve rge m a kke lij kt e. De slavische kolonisten brachten allerlei nieuvvigheden mee. Met name op bet gebied van de landbouw konden de autochthone invvoners heel wat van hen opsteken. Maar de nieuvvkomers bleken op hun beurt ook van hun nieuvve omgeving te vvillen leren. Op bet gebied van de vervaardiging van keramiek bijvoorbeeld namen ze niet alleen de versiering, maar ook technieken over.
Zoals uit de talloze stukjes aardewerk blijkt die opgravers terugvonden, arriveerden ze met eenvoudige potten, die specialisten aanduiden als te zijn van bet ‘Praagse type’. Deze potten waren onversierd en de bovenrand was nauvvelijks naar buiten gebogen. Prachtige voorbeelden van zo’n Praagse pot vallen te reconstrueren uit de scherven die in Kroeg en Nova Tabla, beide in de buurt van Murska Sobota, tevoorschijn kvvamen. Maar al snel verscheen op deze potten de versiering met golvende lijnen die aan boven- en onderkant met horizontale lijnen werd afgegrensd. Dit was een versiering van aardevverk, die de autochthone bevolking uit de Romeinse tijd had bevvaard.
Zo leerden autochthone invvoners en kolonisten van elkaar en ontstond er een nieuvve cultuur, die historici gevvend zijn als ‘vroegmiddeleeuvvsVan de oudere ‘laatantieke’ cultuur te onderscheiden. Van bet ontstaan van iets nieuvvs vvas ook sprake op bet gebied van de taal. In de nieuvve, vroegmiddeleeuvvse vvereld langs dit deel van de barnsteenroute handhaafde bet latijn zich niet, maar beinvloedde bet de taal van de nieuvvkomers vvel ingrijpend. Dat er ook op bet gebied van ge- en bijgeloof uitvvisseling heeft plaatsgevonden, is vvaarschijnlijk, maar eigenbjk is daar vveinig of niets over bekend. We vveten ook nauvvelijks vvat er rond 600 nog van bet christendom uit de Romeinse tijd over vvas, vvelk niveau dat christendom had en vvelke overtuigingskracht. Opmerkelijk is vvel, dat heel vvat heilige plaatsen de 7de en 8ste eeuvv overleefden, vaak met inbegrip van hun uit de Romeinse tijd daterende naam (Šempeter bijvoorbeeld).
Karels christendom
In de Romeinse tijd bracht Ptuj bet niet tot stad, maar verbazend interessant is, dat bet in de karolingische tijd vvel die status had. Dit blijkt uit een 8ste-eeuws
document vvaarin Ptuj een ‘civitas’wordt genoemd. In een 9de-eeuwse bron wordt verder melding gemaakt van meerdere kerken in de stad. Een ervan kan op de plek van de huidige St. Joris gestaan hebben, al dateren de oudste delen van die kerk uit de 12de eeuw.
Een en ander betekent dat dit gebied in bet begin van de 9de eeuw onder invloed stond van de karolingische renaissance. Een andere aanvvijzing daarvoor is dat verschillende dorpen in dit gebied een middeleeuvvse kerk hebben die aan St. Maarten is gevvijd. De karolingische invloed bereikte dit gebied via de barnsteenroute vanuit het zuiden, vanuit Noord-Italie en Aquileia, dat na de vernietiging van het Longobardische rij k tot het Frankische rij k was gaan behoren.
Ptujska Gora
Wie uit Ptuj naar Celje wilde reizen, had de keus uit twee routes. De oudste route liep naar de Ptujska Gora en volgde vanaf die berg de Dravinja een eind stroomopvvaarts. De Romeinen vonden die weg te omslachtig. Zij legden daarom een kaarsrechte heervveg aan over de Polje van Ptuj naar Slovenske Bistrica. Aan deze weg lag trouvvens ook het legerkamp en later dus de Romeinse stad. Wie een voorkeur had voor de zuidelijke route, stak in Ptuj de Drava over en reisde naar Zgornja Hajdina.
In dit dorp staat een kerkje met een in natuursteen opgetrokken koor uit de late 14de eeuw. Het godshuis van Zgornja Hajdina is aan St. Maarten gevvijd. De cultus van deze heilige was met de karolingische renaissance naar Midden-Europa gekomen en werd in de 9de eeuw vooral door de bisschop van Salzburg in zuidelijke richting langs de barnsteenroute verbreid. Mogelijk staat de huidige kerk dus op de plek van een heiligdommetje vanvvaaruit in die tijd Frankische of Beierse monniken bekeerlingen probeerden te maken.
De Ptujska Gora, nu een bedevaartsoord
met een fraaie gotische kerk, was ooit een stevig ommuurde plaats. Ook in de prehistorie was deze Mariaberg bevvoond. Zo staat het vast dat hij tot het vvoongebied behoorde van mensen die in de oude ijzertijd (7de en begin 6de eeuw voor Christus) op de Polje van Ptuj vvoonden en van wie bij Vrhek een nederzetting is opgegraven. Het moet een ontvvikkelde samenleving gevveest zij n met een elite van ruiter-krijgers. Zij lieten hun vvapentuig vervaardigen door smids die op de Ptujska Gora vverkzaam vvaren. In deze samenleving bestonden nog oude, uit de oude bronstijd daterende tradities voort. Dit blijkt uit het feit dat de leden van de elite als laatste rustplaats een grafheuvel kr ege n. Anders dan in deze tijd gebruikelijk vverden de lijken niet gecremeerd. Tumuli uit deze tijd zij n aan de noordkant van de Ptujska Gora en in de buurt van het dorpje Podlože (met een bord aangegeven) aangetroffen.
Het bouvven van een schans of een muur rond de kerk was in Midden-Europa een oude traditie. Ook langs de barnsteenroute zij n er heel wat voorbeelden van, niet alleen in Slovenie, maar ook in Hongarije en in Burgenland. Een bijzondere actualiteit kreeg dit toen de Turken in deze streken invallen begonnen te doen. Zo was de intussen weer afgebroken muur op de Ptujska Gora nog een reactie op de vervvoestingen die de Turken in 1471 op de berg hadden aangericht. De muur werd in 1487 opgetrokken. Gelukkig lieten de Turken enkele belangrijke bezittingen van de kerk ongemoeid. Dat gold bijvoorbeeld voor het bijzondere steenrelief, vvaarop engelen de mantel van Maria ophouden, zodat gelovigen er bescherming onder vinden. Onder die gelovigen is de graaf van Celje, Hermann II (gest. 1435), maar ook Sigismund (1387-1437), de Hongaarse koning die in 1412 keizer van Duitsland zou vvorden. De graaf van Celje had in 1396 deelgenomen aan de rampzalige belegering van de Turkse vesting Nikopolis en had Sigismund bij
die gelegenheid van een wisse dood gered. Sindsdien onderhielden de twee intieme banden. Sigismund trad zelfs in het huwelijk met Hermans jongste dochter Barbara (gest. 1451).
Uit deze tijd stamt niet alleen het relief dat later in het altaar werd ingebouwd, maar ook een tweetal gotische altaren, het ene met keizer Sigismund en het andere met Maria in het midden. De kerk heeft overigens ook prachtige barokke beelden en een schitterende barokke preekstoel. Opvallend aan de kerk zelf is de vvestkant met de zwaargebouwde verdieping, wat suggereert dat het godshuis al bij zijn bouw ook een militaire functie kreeg toebedacht. In de romaanse middeleeuvven was het vrij gebruikelijk geweest om kerken ook een beetje als vesting in te richten, maar de gotische kerkebouvvers gingen er meestal van uit, dat hun heiligdom in een ommuurde stad stond.
Van de Ptujska Gora liep deze route naar Majšperk, waar in de middeleeuvven een kasteel stond en dat later nog een belangrijke halteplaats was voor de postkoets. vandaar verder langs de Dravinja langs het 18de-eeuwse paleis Štatenberg naar Poljčane. Hier verlieten reizigers de Dravinja om naar het zuiden te gaan en daar de Sladka gora te zoeken, een hooggelegen bedevaartsoord waar in de middeleeuvven een Mariaheiligdom stond. De berg markeerde de vvaterscheiding tussen het dal van de Dravinja en de vallei van de Voglajna. Vandaar ging deze route verder over Lemberg pri Šmarju, nu een klein en onbetekenend dorp, maar dankzij zijn ligging aan de barnsteenroute in de middeleeuvven een belangrijke markt, naar Šmarje pri Jelšah, een middeleeuvvs plaatsje met een kerk die uit de 13de eeuvv dateert. Vandaar volgden reizigers de Voglajna naar Šentjur pri Celju en zo verder naar Celje.
De Romeinse weg naar Celje
De vlakte ten oosten van Ptuj heeft het karakter van een polje, d.vv.z. een kom in een karstlandschap vvaarin zich het vvater uit de omgeving ophoopt. Het is danook begrijpelijk dat de traditionele vveg naar Celje dit gebied ontvveek. Maar mogelijk in verband met de bijzondere betekenis die het Pohorje-massief voor hen had als vvatervvingebied en als leverancier van natuursteen, kožen de Romeinse autoriteiten er toch voor om met hun heervveg dvvars over de polje te gaan en zij gingen ook niet voor de moerassen aan de oostkant ervan opzij.
In de Romeinse tijd lag de bedding van de Drava vvat vvestelijker. De Romeinen bouvvden over die bedding een brag, die door archeologen ook teruggevonden is. Reizigers verlieten het Keltische Ptuj bij het dominicaner klooster, staken de brag over en konden dan de heervveg nemen, die langs Spodna Hajdina liep en dan dus de polje van Ptuj overstak om bij Pragersko uit te komen. In de hoek van de Drava en de heervveg bouvvden de Romeinen in 15 voor Christus een legerkamp. In dat kamp verbleef eerst het VIII legioen Augusta en later het XIII legioen Gemina. In 69 vverd Vespasianus er tot keizer uitgeroepen. Op den duur ontvvikkelde ook dit kamp zich tot een civiele nederzetting.
In de omgeving van Spodna Hajdina zijn drie aan Mithras gevvijde heiligdommen gevonden, vvaarvan er tvvee bevvaard zijn gebleven. Een ervan ligt links langs
de weg vlak voor Ptuj en vvordt met een bord aangegeven. De andere is gemakkelijk te vinden vanaf de weg nr 432. Ook dit heiligdom wordt met een bord aangegeven. Bij dit heiligdom lag in die tijd een nederzetting, de Vicus Fortunae.
Beide heiligdommen zijn drieschepige gebouwen met een verdiept middenschip en een voorportaal. Tegen de achtenvand bevond zich een relief met daarop als centrale voorstelling Mithras die een dode stier torst. De vereerders van Mithras vormden een min of meer gesloten gezelschap. Ze behoorden tot de lokale legerleiding. De Mithras-tempel werd alleen door mannen bezocht. Voor vrouwen was er in de nabijheid meestal een heiligdom voor de Nutrices, de voedstergodinnen. Op reliefs is te zien hoe vrouwen hun kind aan zo’n goddelijke voedster aanbieden. Vereerders van Mithras plaatsten in de tempel votiefstenen die de vorm hadden van een altaar.
Hoewel de naam Mithras oorspronkelijk uit de Perzische godenvvereld afkomstig is, had de Mithras, zoals hij door de Romeinse militairen werd vereerd, niets meer met Perzische religieuze ideeen te maken. Mithras was voor de Romeinse militairen een soort zonnegod, de bron van alle leven. Een reconstructie van een Mithras-tempel is ook te zien in het museum in het voormalige Dominicaner klooster van Ptuj.
De Romeinse heenveg lag iets noordelijker dan weg nr. 2 nu en liep dus vlak achter de Mithras-tempel langs.
De heenveg liep van Pragersko naar Slovenske Bistrica, een handelsstadje dat al in 1300 een muur had. Vanuit dit stadje loopt een weg in noordoostelijke richting de bergen in naar Šmartno na Pohorju. In de muur van de kerk bevindt zich een relief met Orfeus dat afkomstig
is van een Romeins grafmonument.
De kerk dateert uit de 13de eeuw en is gevvijd aan St. Maarten.
In de bergen hier bevonden zich de groeven waaruit de Romeinen kalksteen en marmer betrokken. Šmartno stond ook in de middeleeuvven nog bekend als beeldhouvversdorp.
Van Slovenske Bistrica liep de weg verder naar Slovenske Konjice, een versterkt middeleeuvvs stadje.
De dorpjes hier aan de bovenloop van de Dravinja en in de bergen zijn erg oud. Een voorbeeld is het op zeven kilometer ten westen van Stranice gelegen Vitanje. In de muur van de romaanse kerk bevinden zich Romeinse grafstenen. De kerk vvordt aan de buitenkant gedecoreerd door gotische freskos. Vitanje was al in de 14de eeuw een marktstadje. In de 15de eeuw kreeg het een stadsmuur. Bij het plaatsje liggen maar liefst tvvee kastelen en in het stadje zelf staat een bisschoppelijk paleis.
Even benoorden Slovenske Konjice ligt Zreče, een middeleeuvvs dorp. De oorspronkelijk romaanse kerk heeft een rechthoekige absis. Op de Brinjevce gora, vlakbij Zreče, vonden archeologen enkele prehistorische nederzettingen. De oudste is uit de tijd van de urnenveldencultuur (1200 v. Chr.). Een jonger dorp dateerden zij rond 1000 voor Christus. Net als op de Rifnik hield die kolonie in de 6de eeuw voor Christus op te bestaan. In de Iste eeuw na Christus verschenen er Kelten op de berg en in de 2de eeuw ook Romeinen. Getuige de tvvee kerken vvas de berg in de 18de eeuvv bedevaartsoord.
Vanuit Slovenske Konjice zocht de route de bovenloop van de Hudinja en kvvam zo bij Stranice uit. In de kerkmuur van dat plaatsje zijn vvat stenen uit de Romeinse tijd bevvaard gebleven. In de Romeinse tijd liep ook de route van Ptuj naar Virunum langs Stranice. Ook de
weg die de Oostenrijkers in het begin van de 18de eeuw bouwden van Wenen naar Triest, koos deze route zoals de stenen brug uit die tijd nog laat zien.
Een eindje voorbij Stranice, bij Verpete, leidt een weggetje in oostelijke richting naar de ruines van een klooster. Het is het eerste Kartuizer klooster dat de orde buiten Frankrijk bouwde en dateert uit 1160. In het even verder gelegen Špitalič staat een romaanse kerk.
Vanuit Verpete volgde de weg de Hudinja verder langs Ivenca en Vojnik naar Celje. Reizigers bereikten de stad aan de noordkant bij de aan de martelaar Maximiliaan gevvijde kerk.
Barnsteen
Het barnsteen dat in de Romeinse tijd gebruikt zverd, ivas ajkomstig uit het Baltische gebied. Het spoelde daar langs de kusten aan in onregelmatige klompen, losgezvoeld uit submariene lagen van de zeebodem. De bamsteenroute liep vanuit het Baltische gebied via Polen (Ka/isz en Opole) en Tsjecho-Slozoakije het Romeinse rijk binnen bij Carnuntum, een Romeins fort ten oosten van Wenen en bereikte vervo/gens via de Julische Alpen Aquileia.
De natuurlijke kleur van barnsteen is lichtgeel tot bruin-geel. In de loop der tijd verandert de kleur naar oranjerood tot bruinrood door blootstelling aan de lucht en gaat het oppervlak barsten. Het is een tamelijk zacht materiaal dat gemakkelijk bezverkt kan zvorden, met als voordeel dat het niet snel breekt tijdens het bezverken en dat het gemakkelij k geboord en gepolijst kan zvorden. Nadeel vormen de vele onzuiverheden en oneffenheden van het materiaal, die door de kunstenaar niet altijd verdoezeld kunnen zuorden
De bloeitijd van de barnsteenbezuerking in Aquileia bestrijkt een periode van bijna anderhalve eeuzu (van ca. 70 na Chr. tot 200 na Chr.). Bezverkt barnsteen uit Aquileia zuerdgeexporteerd naar alle delen van het Romeinse rijk, in het bijzonder naar de noordzuestelijke provincies en, zoals te verzuachten, het nabijgelegen Noord-Italie en Dalmatie. In de steden rond de Vesuvius zoals Pompei en Herculaneum, zuaar de tijd is blijven stilstaan in het jaar 79 na Chr., ten gevolge van een hevige vulkaanuitbarsting, zijn slechts zveinig voorzverpen van bezverkt barnsteen teruggevonden.
Weet u wat een NIS-er is?
Dat is een Nederlander (tuonende) In Slovenie ! Slovenie heeft geen vereniging “Vrienden van Nederland”. Wel is er een lijst van Nederlanders die elkaar op gepaste tijden ontmoeten. In de herfst van 2004 hadden wij het genoegen een ontmoetingsdag te organiseren voor de “Nederlanders in Slovenie”.
Onderstaand verslag is van Peter Rondaij. Peter komt uit Ljubljana en was voor de le keer, maar volgens zijn verslag zeker niet de laatste keer, bij ons in het Soča dal.
Milena en Hermann Hoops.
Verslag bijeenkomst NIS-ers in Bovec herfst 2004.
We besloten over Vršič naar Bovec te rijden. Richting Kranjska Gora rijdend, betrok de lucht en we vroegen ons af, of het aan de andere kant van Vršič ook zo zou worden. Boven op de pas gekomen zaten we in de vvolken, alles potdicht. Zou dan echt de zon niet gaan schijnen? Naar beneden rijdend werd het zicht echter met elke haarspeld bocht beter, eerst vverden de machtige bergtoppen zichtbaar en plotseling lag het hele bovendal van de Soča onder ons uitgestrekt in de ochtendzon als op een landkaart. En je kan alleen maar zuchten, wat een land, wat een prachtig land. De belofte voor een mooie dag. In Bovec
aangekomen bleken de meesten al gearriveerd te zijn en zaten op hun gemak in het zonnetje op het terras van het prachtig verbouvvde hotel Dobra Vila. Het was een hartelijke kennismaking tussen oude en algauw ook nieuwe bekenden. Bij de koffie met gebak (hoe kon dat nou zo goedkoop zijn?) kvvam het gesprek gauw los. Hermann (met dubbel N) en Milena ontpopten zich plotseling in de rol van de volmaakte gastheer en gastv-rouw. Ze vertelden iets over de streek, de geschiedenis en de dag, die voor ons lag. We bleken onthaald te vrorden op een vol programma. We waren met te weinig mensen voor een bus en daarom kro-pen we gezellig bij elkaar in de auto en reden gezamen-lijk naar Kluže, het fort in de buurt van Bovec, nu veranderd in museum. In de ingevvanden van dit oorlogs-monument was het, ondanks de vvarmte van de zon buiten, koud en kil, niet in de laatste plaats
door de tentoonspreiding van het oorlogsgevveld, wat in dit prachtige deel van Europa heeft plaats-gevonden door de eeuwen heen, maar zijn meest afgrijselijke gezicht heeft laten zien tijdens de eerste vvereldoorlog. Bij het fort werden kudden schapen door de herders over de weg het dal ingeleid, een zuiver bewijs, dat de herfst in aantocht is. Langs de Soča ging het verder richting Trenta, het water van de Soča betoverde een ieder met zijn meest prachtige smaragdgroene kleur. Trenta, een intiem plekje omgeven door hoge pieken het einde van de wereld, maar het begin van het Nationale park
* * *
Triglav. Eerst kregen we een prachtige film over het nationale park, dan de rondleiding door de gids, die in zijn beste duits vertelde over het leven van de bevolking in het nationale park. Voor de imvoners betekende leven in deze streek een kei-hard bestaan. Er zijn hier geen uitgestrekte velden, alleen kleine bergweiden en korte dagen, te korte zomers voor een oogst op te rijpen en gras om te drogen. De meeste bevvoners trokken weg. Hun huizen veranderden in vveekendhuizen voor de beter gesitueerden. Maar het leven komt er weer op gang door het toerisme, de ongerepte natuur, de onvenvoestbare wil van de plaatsehjke bevolking, die weten, dat ze vvonen in een van de laatste paradijsjes van Europa. Verder ging het nederlandse kon-vooitje, verder naar boven naar de oorsprong, naar de bron van de rivier de Soča. Sommigen vvilden vvandelen, anderen klim-men, maar iedereen op zijn manier genoot van de prachtige natuur. De natuur is hier nu zo mooi getvorden, dat het bijna al kitscherig aandoet als op een goedkope kalender van Mercator, het perfecte plaatje, alles in perfect perspectief, de hutjes, de beboste hellingen, de hoge pieken erachter en zelfs het riviertje ontbreekt niet. En ergens in je hart komt
je vurige wens naar boven; och, kon dit maar altijd zo blijven. Met een gevoel van teleurstelling, wat altijd bij meopkomt als ik vanuit de ongerepte natuur terug-keer naar de beschaving, reden we terug naar onze ver-trekplaats, het terras van de Dobra Vila, de Toverfee, waar we nog net op tijd waren om ons in de luie ligstoelen te laten zakken en te genieten van de laatste warme zonnes-tralen, die schuins over de d aken van Bovec streken. Duim omhoog! Het is de wereld van het lux,Joop! Nou, zeker vveten! En dan aan tafel, smullen van al het lekkers, wat Milena en Hermann versierd hebben voor ons. De zon zakte nu heel snel weg achter Kanin, maar de vurrukkul-lukke groentensoep, was zo lekker, dat we even niet in de gaten hadden, dat het heel snel kouder werd. Heerlijk, ook die “odojek”, het speenvarkentje van het spit. Een goed gesprek, een goed glas wijn en toen werd het tijd voor vertrek, afscheid. Het toetje niet vergeten, wat was dat ook lekker, maar Jeetje, hoe heette, dat ook al weer, nou ja, ik kom er wel op,
als je me nog eens twintig jaar de tijd geeft in dit land (Bovški Krafi Peter, Milena). Want hier krijgen ze me niet meer weg. De weg naar huis ging in het donker over de Predel-pas. Italie voelde anders, ongezellig, gauw maar weer de grens over naar Kranjska Gora, met zijn slechte vveggetjes, maar toch ons Slovenie, wat meer dan thuis betekent voor mij en voor Milena en Hermann, Jenny en Joop, Majda en Bert, Willy en Marco, Baukje en Marco, Joyce en Ivan en alle anderen, die dit feest van ons niet mee konden m aken. Dag Milena, dag Hermann bedankt voor jullie gastvri-jheid, geniet van het leven in jullie plaatjesboek. Dag allemaal, hopelijk gauw tot ziens bij een volgende ontmoeting.
Peter en Vladka Rondaij
GrAS!
Simone Michielen is (bijna) getrouvid met Nol heeft samen met hcm en hun twee honden 4 jaar in Spanje geivoond. Ondanks dat ze nog nooit in Slovenili gevoeest ivaren, zijn ze in november 2004 naar een klein dorp in bet Savinjska Dolina verhuisd. Ze us o n e n in een huis uit 1903 dat ze aan bet opknappen zijn. Vanaf nu zal zij iederc uitgave van Lipa iets schrijven over hun belevenissen.
We hebben besloten dat onze strook vveiland er echt niet meer uit ziet en dat er gemaaid moet vvorden. Nou hebben we daar een mannetje voor volgens de vorige eigenaar van ons huis, alleen weten we niet wie bet is. Gelukkig zien we tussen de hopvelden iemand op een groot uitgevaUen tondeuse bet gras maaien en Nol stapt er op af. Onze Sloveense lessen hebben helaas nog niet zoveel vruchten afgevvorpen dat er al een vlot gesprek plaats kan vinden, dus ik zie hem in de verte druk gebaren.
Als bij terugkomt zegt bij dat bij denkt een goed gesprek over gras te hebben gevoerd, maar dat bij niet weet wat de uitkomst is. Het zou kunnen dat het gras gemaaid vvordt, maar het zou ook kunnen dat hem verteld is dat het juist niet kan.
De volgende dag zien we aan het einde van ons stuk land een soortgelijke tondeuse naderen.
De missie is duidelijk geslaagd en we voelen ons trots dat we dit toch maar zelf geregeld hebben. De boer verdvvijnt bijna helemaal tussen het meer dan twee kontjes hoge gras en rijdt al snel weer weg. Voor groter
materieel blijkt later.
Tot onze verbazing is het een andere man dan die Nol gisteren heeft aangesproken. Zou het toeval zijn en hebben we straks twee maaiers rondrijden?
Opeens koerst de trekker doelbevvust op ons huis af. Vlakbij ons terras houdt hij stil en de boer stapt vriendelijk op ons af. We vrezen met grote vrezen dat hij geen woord Duits of Engels spreekt, vvat al snel bevvaarheid vvordt. Wat volgt is een soort sketch voor 3 personen. Hij maakt duidelijk het
internationale gebaar voor geld en wij vragen dus in ons beste Sloveens ‘koliko?’ Omdat we de getallen nog niet behandeld hebben in onze lessen is dit niet echt een goede vraag, maar we doen ons best om het antvvoord te begrijpen.
Na een blijspel van een paar minuten vragen we onze buurman, die wel een paar vvoorden Duits spreekt, te hulp. Er vvordt vvat heen en vveer gepraat en uiteindelijk komt het hoge vvoord er uit.
We moeten vooral niks betalen volgens Franc!
De boer vvil alleen maar
vveten tot vvaar wij onze tuin gaan maken en wat er dan nog over blijft om te maaien. Nog een keer benadrukt bij dat we niet moeten betalen. We vinden bet raar. We hebben toch duidelijk dat gebaar voor geld gezien en kunnen ons nairvvelijks voorsteUen dat al dat werk voor ons gedaan wordt zonder enige vergoeding. De boer maait vrolijk verder, de buurman gaat naar huis. Wij bespreken de situatie en zijn vooral bang dat we de man tekort zullen doen, wat gezien onze BN-er status in bet dorp vast heel snel de ronde doet. Omdat de vorige eigenaar vveleens heeft verteld dat bij 1000 Sit voor bet maaien van bet gras betaalt, besluiten
we dat bedrag maar aan te houden. We vinden bet wel heel weinig voor al dat werk, maar hebben nog geen idee van de geldende tarieven. Nol wil niet krenterig overkomen en vult een tasje met een paar biertjes en wat koffie. Koffie hebben we in ladingen, tijdens onze housewarming kwam iedereen naar goed Sloveens gebruik met een onsje aanzetten.
De boer schudt bij de overhandiging meewarig zijn hoofd. We schamen ons dood, want we zullen toch niet te weinig hebben gegeven? Het vveekend erna brengt eindelijk verlossing. Bernarda, de dochter van de boer, studeert in Ljubljana en is het vveekend thuis. In
vloeiend Engels vertelt ze ons dat haar vader graag wil vveten vvat vvij voortaan vvillen hebben voor het gras dat hij krijgt. En dat hij blij vvas met de spullen die vve gegeven hebben, maar niet zo goed vveet vvaarom.
We kijken elkaar verbaasd aan. Vanuit de typisch Hollandse gedachte dat niemand iets voor niets doet vvaren vve even vergeten vvat de vvaarde van gras is voor een boer. We horen dat hij altijd 10.000 Sit per jaar betaalt, vvat hij vorig jaar op verzoek van de eigenaar aan Karitas heeft overgemaakt. Wij denken dat hij het zelf ook vvel kan gebruiken en beslissen dat het gras voortaan gratis is, als hij ons af en toe vvil helpen met klussen in de tuin vvaar vve vvel een trekker voor kunnen gebruiken. Uiteindelijk hebben vve nog lang niet het netvverk van de gemiddelde Sloveen, die overal vvel iemand voor kent. Diezelfde middag vvorden vve al beloond met een Hinke hoeveelheid zelfgemaakte vvorst en natuurlijk sprak de vveek erna het hele dorp al over onze misser!
Dat de samenvverking goed is afgesproken bleek toen onze boer dit voorjaar uit zichzelf het gras vveer kvvam maaien.
Er tussenin
Door: Milena Muldcrs
Met de opkomst van de mijnstreek 100 jaar geleden kiuamen in Nederland voor het eerst nieuiue migranten. Behalve Duitsers, Ital-ianen en Polen was er een niet onaanzienli-jke groep Slovenen die zich in de mijnstreek vestigden. De Slovenen behoren daarmee tot de oudste arbeidsmigranten in Nederland. Mijn persoonlijke geschiedenis is vervoeven met die van de Slovenen in Limburg.
Ik ben geboren in Brunssum, in dezelfde gemeente waar mijn groot-ouders uit Slivnica rond 1928 terechtkvvamen omdat mijn opa er werk vond in de staatsmijn Hendrik. Mijn vader is een geboren en getogen Brunssummenaar; mijn moeder een Sloveense uit Ljubečna, ze overleed in 1997. Jaren na haar dood werd ik me ervan bewust dat mijn geschiedenis en de herinneringen van mijn jeugd niet op zichzelf staan maar deel uitmaken van de geschiedenis van de Sloveense gemeenschap in
Limburg.
Bovendien kwamen in de Nederlandse maatschappij allochtonen en autochtonen steeds meer tegenover elkaar te staan. Die onverdraag-zaamheid dwong mij stil te staan bij mijn identiteit. Ik kwam tot de conclusie dat ik niks wist over mijn eigen afkomst en besefte dat, om meer te begrijpen van de vvereld, ik bij mezelf zou moeten beginnen. In eerste instantie richtte mijn zoek-tocht zich primair op mijn eigen verhaal. Ik zocht naar antvvoorden binnen mijn familie, in Nederland en in
Slovenie en dat bracht soms onvenvachte emoties met zich mee.Toch besloot ik mijn zoektocht vanuit mijn beroep van journalist te pro-fessionaliseren in de vorm van een documentaire en/of een boek. Omdat ik tot het besef kwam dat niet alleen het culturele erfgoed van mijn eigen familie aan een zijden draadje hangt maar ook de migratiegeschiedenis van de Slovenen voorgoed verloren dreigt te gaan.
In die periode kvvam ik ook in contact met het Landelijk Inspraakorgaan Zuideu-ropeanen (LIZE), op dat moment druk bezig met het opzetten van een training Culturele Spoorzoeker om het erfgoed (verbalen, fotos en documenten) van de Zuideuropeanen (vvaaronder de Slovenen) in Nederland te bevvaren. Ik werd een van de deelnemers. We zijn een jaar verder en een kleine digitale tentoonstelling is nu te bevvonderen op de website van het Internation-aal Instituut voor de Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam. Op de website
Milena Mu/ders studeerde aan de Academic voor de Journalistiek in Tilburgen is momenteel bezig met de research voor een boek en een documentaire over de Sloveense gemeenschap in Limburg. Ze zuoont in Amsterdam.
is een selectie van fotos uit de fotoalbums van Zuideu-ropese migranten te zien, waaronder prachtige fotos van het huvvelijk van de beroemde Joegoslavische volksdanser Ciga Despot-ovic. Ook opgenomen: een beeld van een Sloveense processie, afkomstig uit de collectie van de Barbara Vereniging Brunssum-Heerlerheide. Onbekend is waar en wanneer deze foto genomen is. Dus hierbij de oproep: mocht u weten waar en wanneer deze foto genomen is, stuurt u dan een mail naar het IISG of neemt u contact op met ondergetekende. Web-adres: www.iisg. nl/hbm/zuideuro-peanen
Het afgelopen jaar heb ik voor de training Culturele Spoorzoeker en uit eigen initiatief in Limburg zo’n 20 mensen van Sloveense komaf bezocht. Sommi-gen sprak ik al meerdere malen; anderen zag ik voor het eerst. Ondervverp van gesprek was steeds: het mi-gratieverhaal, van hen zelf of van hun ouders. Hoe zijn zij naar Nederland gekomen en vvaarom? Hoe vonden zij hun draai in de Limburgse samenleving? Hoe zag hun leven emit in de gezellen-huizen? En in de kolonien? Wat was de rol van de Barbara Vereniging? En wat vonden de Limburgers er eigenlijk van? Wat deden de Slovenen in hun vrije tijd? En wat hebben de Slovenen met zingen? VVelke
rol speelde de kerk en wat weet u zich te herinneren over pater Teotim, over cafe Ljubljana en Maroesja, het vvijndruivenbal, Joseph Du-sak uit het Leiffelder Ven en over het transporten van Parfant en Gril? Natuurlijk kwamen er ook pijnlijke ondenverpen aan bod: de slechte omstandigheden in Joegoslavie, de Tweede Wereldoorlog, de slechte arbeidsomstandigheden, de ziektes, de uitbuiting, de angst voor ontslag, de discriminatie en heimwee. Ook bekeken we samen de fotoalbums of was er vooraf een selectie gemaakt. En zo kwamen de verbalen los, aan de hand van vragen maar ook vanzelf, door aangevvakkerde herin-neringen, fotos en stoffige documenten. Soms ging dat vanzelf; soms moeizaam maar altijd heb ik met zeer veel interesse geluisterd naar alle kleine geschiedenis-sen, die allemaal tezamen het nog onbekende verhaal vertellen van de Slovenen in Nederland. In juni 2005 heb ik, dankzij een finan-ciele ondersteuning van het LIZE, het IISG en het ministerie van Buitenlandse Zaken in Slovenie, een vvaardevol begin kunnen maken met het ontsluiten van de Sloveense migratie geschiedenis in Nederland. Ik weet: het boek gaat er komen maar de voltooiing hangt af van uw medevverk-ing. Daarom deze oproep. Bent u geinteresseerd geraakt in dit bijzondere
initiatief? Wilt u uw verhaal vertellen of tvvijfelt u? Heeft u vragen, bijvoorbeeld over de procedure, of wilt u iets overleggen, bijvoorbeeld of een verhaal, foto of docu-ment interessant is? Neemt u dan contact met mij op.
Ik zie uw reacties met zeer veel interesse tegemoet.
Naast (migratie)verbalen en foto’s (periode rond 1920 - heden) van zowel Slovenen in Limburg als van Sloveense arbeidsmigranten elders in Nederland ben ik in het bijzonder op zoek ik naar: documenten die het migratieverhaal illustreren, zoals getuigschriften, aan-bevelingen (uit Slovenie), oude paspoorten, brieven (werk en prive), kaarten, diplomas, arbeidscontracten, etc. Ook zoek ik fotos van Slovenen aan het werk, ti-jdens de vrije tijd, tijdens de reis naar Nederland, bij de aankomst in Nederland, etc.
Tot slot wil ik iedereen, die al heeft meegevverkt of die aangegeven heeft mee te vvillen vverken, via deze weg vast ontzettend bedankten voor hun tijd, energie en vertrouvven. Ik neem t.z.t. contact met u op voor een vervolgafspraak.
Contactgegevens:
Milena Mulders Hoofdvveg 459 III 1056 CW Amsterdam Telefoon: 020 683 56 70 Mobiel: 06 510 69 815 Email: milenamulders# hotmail.com
Als zwerfvogels
Als zvverfvogels kwamen we in juni weer uit alle windstreken van Slovenie bij elkaar gezvvermd de NISsers, de Neder-landers In Slovenie. Deze keer troffen we elkaar aan de ingang van het prachtige tuin- en landschapspark Mozirski Gaj, op een zonnige zaterdagmorgen, op een terras aan het water. Het werden warme begroetingen tussen oude en nieuwe bekenden, speciaal met Joop en Jenny, de gastheer en gastvrouvv, die de moeite hebben genomen om deze dag te organ-iseren. Men raakte ook nu weer snel aan de praat, een dag duurt maar kort en je hebt elkaar zoveel te vertellen, diegenen, die pas naar Slovenie zijn verhuisd, zowel als diegenen, die er al meer dan 25 jaar wonen. Iedereen heeft zo zijn eigen verhaal. We kregen bij de koffie al meteen de eerste verrassing, een heerlijk stuk hollandse appeltaart, door Joop zelf gebakken! Na de koffie ging het op weg, een convooitje nederlanders door het sloveense land. Geleid door Joop met zijn vreemde, groene nummerbord, ging het door een vriendelijk, heuvelend landsc-hap, kleine dorpjes met kerkjes, kromme weggetjes langs lieflijke riviertjes, beboste hellingen, afgewisseld door bebloemde weiden en groententuinen. Is het aleens iemand opgevallen, dat het sloveense land sprekend lijkt op het land van de plaatjes in nederlandse sprookjesboeken? Onze autos vverden tijdmachines, het werd een dag van heftige slingeringen heen en terug in de tijd. Overal waar we kwamen werden we geconfronteerd met tijdopnamen van een vervlogen historie van het sloveense land en zijn bevolking. Als een vrolijk tvvinkelerende zvverm vogels streken we neer op het prachtige kasteel van Velenje, dat schijnbaar onverstoord door wat drukte rond het fotograferen van een bruidspaar, lag te dromen, genietend van een welverdiende rast. Het heeft tenslotte al zeven eeuwen
lang trots de Storm der tijden weten te weerstaan en bleek ook bij de ettelijke turske aanvallen een onneembare vesting. Ineens werd de stil te doorbroken en werd het kasteel langzaam vvakker geschud. Daar kwamen de nederlanders-in-den-vreemde. Ja, een oplettend oor kon bloemrijke taalschakeringen vvaarnemen, van het vloeiende, zachte limburgs tot het onvervalste, sappige noord-am-sterdamse dialect, maar desalniettemin verliep het gesprek overvloedig en vle-kkeloos. De gemoedsrust van de gids, die zijn uiterste best deed om ons tevreden te stellen, werd dusdanig op de proef gesteld, dat hij zowaar een beetje over-spannen raakte en, een burn-out nabij, bij na vergat ons de bovenste helft van het kasteel te laten zien. Er waren dan ook ontzettend veel deuren om te ontsluiten en weer te vergrendelen, zoals dat gaat op oude kastelen. Zo zwierven we door het verleden van Slovenie en haar bevolking, via de stijlkamers, het oude winkeltje en de oude kroeg uit de dertiger jaren, toen Velenje nog een dorpje was, dat niet meer dan 650 imvoners telde, met een zijsprong door de kamers met afrikaanse kunst- en gebruiksvoorvverpen, naar de realistische expositie over de kolenmijnen en de socialistische staatshouding. Na de schilderijen, de mooie en de lelijke, maakten we in de paardenstal van het kasteel een reuzensprong terug in de tijd
naar resten van de 5 miljoen jaar oude mastodont, die men 40 jaar geleden opgroef in de buurt van Velenje. De ver-schrikkingen van de tweede wereldoorlog vormden geen vrolijk afscheid van het kasteel. Maar wij stapten weer de zon in. Weer in de auto, ging het langs het lief-lijke riviertje de Paka terug naar Mozirje. Daar leidde Joop ons regelrecht naar de residentie van de familie Zonneveld-Piek. Bij Jenny en Joop thuis werden we door hen onvervvachts onthaald op een onsterfelijk lekkere hollandse kippensoep (hoe lang is dat wel niet geleden) en de bijbehorende broodjes. Allemaal veel te veel van het goede (Jenny: “Jullie laten me toch niet met al die broodjes zitten, he?”). Het zat zo heerhjk in de tuin, maar we moesten verder. Joop en Jenny leidden ons weer op weg naar ons volgende reis-doel. Na een korte, maar mooie rit, onder langs de uitlopers van het gebergte, de Alpen van Savinja, kvvamen we in Gornji grad, een plaatsje onder aan het plateau van Menina, wat nog steeds een beetje een sfeer ademt van eeuwen geleden.
De streek vormt al duizenden jaren een doorgangsland voor allerlei volkeren. Toen zich de nederzettingen van het slavisch volk gingen uitbreiden, voelden benedictijnse monniken de noodzaak om zorg te dragen voor hun zielenheil en ze bouvvden in de 12e eeuw in deze afgele-gen streek onder de bergen een machtig klooster. Toen het klooster, eens omgeven door een sterk verdedigingsvverk, de zetel werd van het bisdom van Ljubljana, werd
de bijbehorende kerk in de 18e eeuw nog verder verfraaid en uitgebouwd tot de grootste kathedraal van Slovenie. In de oude vestingtoren is een eenvoudig, maar sfeervol museum ingericht over de streek en haar bevolking. Het is een indrukvvekkende verzameling van ge-bruiksvoorvverpen en gereedschap, voor een groot deel uit het nalatenschap van Anton Jamnik, een plaatselijke klokken-maker, die nu pas hun waarde krijgen en nostalgische gevoelens oproepen uit vervlogen kinderjaren. De verzameling van fossielen en gesteenten bevvijst, dat de streek rond Gornji grad een belangri-jke vindplaats is van fossiele schelpen en andere zeediertjes, aangezien de huidige uitlopers van de bergen, voordat het land door tectonische verschuivingen langzaam omhoog gedrukt werd, eens de oevers vormden van de grote pannon-ische binnenzee.
Precies langs deze kust uit de oertijd reden we, gezellig pra-tend, met de beelden uit het verleden nog in ons hoofd, langs het riviertje de Dreta, naar Nazarje, naar het punt, waar de Dreta in de Savinja stroomt. In het oude kasteel Vrbovec heeft men een prachtige tentoonstelling over de bossen en de vooroorlogse houtvesterij ingericht. Aangezien Slovenie voor meer dan zestig procent uit bossen bestaat en daarbij de derde plaats inneemt in Europa, was de houtvesterij in die tijd de hoofdbron van inkomen. De gidse leidde ons door een vvereld van beeld en geluid langs de beboste hellingen, waar de bomen bij honderden geveld vverden en de stam-men met enorme snelheid via lange glijbanen langs de berghellingen naar het dal vverden gestuurd, een zeer gevaarlijk
werk. Vandaar ging het de rivier op, waar de bomen, eerst afzonderlijk, later samen gebonden tot vlotten, verder werden ver-voerd tot aan de Zwarte zee. De houtves-terij werd 's winters bedreven en de ten-toonstelling maakte op realistische wijze duidelijk, dat het, door de sneeuw en de ijzige kou van het water van de rivier een immens zwaar beroep moet zijn gevveest. Na deze indrukvvekkende tentoonstel-ling werden we uitgenodigd voor een drankje in het paviljoen. Het weer zou weldra omslaan, maar dat had geen invloed op onze stemming. Die werd nog beter toen we in het restaurant kvvamen. Want toen werd ons pas duidelijk, wat Joop bedoelde met de verrassing van de dag! We werden binnen geleid in een zaaltje in middeleeuwse stijl, we kregen een tuniek en de eigenaar van de herberg maakte ons op plechtige vvijze duidelijk, dat we op middeleeutvse manier met de handen mochten eten. Wij lieten ons dat geen twee keer zeggen en we deden ons tegoed aan kip en varkensbouten.
Het werd een vrolijke boel. Joop werd terecht gekroond tot koning van de dag. Jenny werd daardoor natuurlijk ook automatisch koningin. Maar bij het afscheid waren ze weer gewoon Joop en Jenny. Bedankt Joop, bedankt Jenny, het was een geweldige dag. Bedankt allemaal voor een fijn samenzijn.
Het ligt niet alleen aan de nederlandse taal, die we gemeen hebben, dat het zo’n fijn gevoel geeft om samen te zijn. Vol-gens mij ligt het meer aan het feit, dat we een gezamenlijk gevoel van dankbaarheid kennen, dat we dit prachtige land, ons thuisland Slovenie, met elkaar mogen delen.
Tot de volgende keer!
Peter Rondaij Ljubljana, 17juni2005.
Gostilma.
VEMTGA1R
Na ongeveer vierjaar bij mijn zus en zivager in Nederland te hebben gevjoond ben ik in 1995 weer terug gegaan naar mijn vaderland Slovenie. Daar heb ik in de loop der tijd mijn huidige vriend Micha leren kennen die ah kok werkte in het gerenommeerde en bij talloze vakan-tiegangers bekende hotel Toplitce.
Omdat ik al enkele jaren ah gastvrouiv in verschillende hoteh voerkte ivas het natuurlijk niet zo vreemd om elkaar tegen het lijf te lopen. Bij om ontsproot, zoals bij velen in de horeca, de gedachte om eens iets voor onszelf te beginnen.
In juli 2001 kregen wij de gelegenheid om het vier jaar gesloten restaurant “VINTGAR"tepachten en hebben dat met tvoee handen aangegrepen.
Blanka & Miha
Podhom 62 4247 Zg. Gorje Tel. 04/572 52 62 GSM: 041 829 878 gostilna. vintgar@butn. net
Vintgar
Door: Franci Ravnikar
Več kot 1,5 km dolga soteska je skrita med visokimi stenami hribov Boršt (931 m) in Hom (834 m). Brez lesenih mostičev in galerij bi bila praktično neprehodna. Kljub neposredni bližini Bleda (samo 4 km stran) je bil Vintgar prehojen šele leta 1891. Tedanji župan GorijJakob Žumer in fotograf Benedikt Lergerporter sta izkoristila takrat nenavadno nizek vodostaj reke Radovne in se podala na svojo raziskovalno pot. Lepote soteske s slapovi in brzicami so ju tako navdušile, da so kmalu zatem uredili lepo urejeno turistično pot skozi Vintgar. Uradno je bila odprta v avgustu leta 1893. Turisti s celega sveta so tedaj ponesli slavo Vintgarja in največjega, 13 m visokega slapa Suma po širnem svetu.
Slap Šum v blejskem Vintgarju se ne more pohvaliti z visokim padcem vode, je pa obudovanja vreden njegov močni pretok. Potoka Krmarka in Kotarica in nekaj stranskih izvirov napajajo reko Radovno, ki ima vedno dovolj vode. Krmarka in Kotarica že dosti pred samim „uradnim” izvirom Radovne Pod Jutrovo skalo ponikneta v globino. Močan pretok Radovne pride do izraza prav v Vintgarju. Več kot 1,5 km dolga soteska je skrita med visokimi stenami hribov Boršt (931 m) in Hom (834 m). Brez lesenih
mostičev in galerij bi bila praktično neprehodna.
Kljub neposredni bližini Bleda (samo 4 km stran) je bil Vintgar prehojen šele leta 1891. Tedanji župan Gorij Jakob Žumer in fotograf Benedikt Lergerporter sta izkoristila takrat nenavadno nizek vodostaj reke Radovne in se podala na svojo raziskovalno pot. Lepote soteske s slapovi in brzicami so ju tako navdušile, da so kmalu zatem uredili lepo urejeno turistično pot skozi Vintgar. Uradno je bila odprta v avgustu leta 1893. Turisti s celega sveta so tedaj ponesli slavo Vintgarja
in največjega, 13 m visokega slapa Šuma po širnem svetu. Radovna se v času pričetkov izkoriščanja električne energije ni mogla izogniti zajezitvi. Nad naravno 5 m visoko polico, malo nad slapom Šum, so zgradili jez in večino vode speljali po železni cevi do elektrarne v dolini. Šum je danes mogočen le ob dvignjeni zapornici ali po deževju, ko cev do elektrarne ne more požirati vse vode.
Bron: www.burgcr.si/TriglavNationalPark/ V intgar/Uvod_V intgar.htm
f	\
Camping with a personal touch\
In North Slovenja,
Upper Savinja valley
Mr. Jorij Kolenc Var polje 105 3332 Rccica ob Savinji Tel. +386 (0) 35 835 027 GSM: +386 (0) 41 771 846
www.campingmenina.com
KnislowDesign
Ontvverp, opmaak en drukvverk verzorging
De Geer 7
7021 NR Zelhem
Tel. (06) 41 46 11 92
knislow@chello.nl
www.knislow.nl
________________________J
Slovenie Tours
Postbus 3043 / VVilderkade 22 2935 ZGOuderkerk a/d IJssel Tel.: (0180) 684 684 * Fax.:(0180) 684 031
Reisburo SLOVENIE
Tickets Amsterdam/Brussel naar Ljubljana
295,- Euro
incl. Luchthaven belasting en boeking kosten (prijsvvijzigingen voorbehouden)
•Informeer altijd naar de octuele pri j s ! I I
Op alle reizen / autoverhuur / hotels / appartementen 5% korting! Op alle wintersport aanbiedingen 5% extra korting!
Gratis annulering verzekering.
WWW. SLOVENIETOURS. N L
IT4
f
GAŠPARIN JioBIJUBliK
siuail ccn.u uod*r ttc luf uMt
1997
MERLOT-CABERNET
Sclcd vrine - vrhunsko rdeče vino

>pc* MII VUiuU h. K.+fc
»A UOVtMU
SCHERMER WIJNKOPERS & DlSTILLATEURS
SEDERT 1782 IN HOORN
TEL: 0229 - 21 77 77 • FAX: 0229 - 21 87 65
SPECIALIST IN O.A. SLOVEENSE VVIJNEN
Een must voor liefhebbers van Sloveense volksmuziek: C.D.'s met zang en harmonika begeleiding. Meer dan 100 liedjes: “die mijn moeder mij leerde”.
gezongen en gespeeld
door:
Slavko Strnman Informatie: 045-5218150
Verkeersburo Slovenie
Benthuizerstraat 20-beneden
3036 CB Rotterdam
Tel. (010) 465 30 03
Euro House Nederland Victor V. Solar
Buitenkamp 27 7214 BH Epse
Tel.: (0575) 494 703 • Fax.: (0575) 491 005 Autotel. 06-53118079 Import en Export-bemiddeling
Sloveense televisie bij Urk FM
Het massale nee van Urk tegen de Europese grondwet maakte zowel nationaal als internationaal grofe indruk. Cameraploegen verdrongen elkaar voor het gemeentehuis en The Financial Times wijdde er een groot verhaal aan. Nog steeds houdt de anti-EU-stemming de gemoederen bezig, fot in de verste uithoeken van de unie.
Dinsdag j.l. kwam er namelijk een cameraploeg van de Sloveense nationale televisie naar Urk om er een reportage te maken.Tvvee medevverkers van RTV Slovenija, die Brussel als standplaats hebben, intervievvden onder anderen Cees de Vries en Henk Visser, de presentatoren van het Urk FM-pro-gramma Visser & De Vries. Het item wordt maandagavond uitgezonden en vvellicht zijn er Urkers met een zeer uit-gebreid satellietpakket die de uitzending kunnen meemaken.
Visser en De Vries boren niet bij die groep en daarom vvachten ze vol belang-stelling de toegezegde dvd af.
Ambasada
Sporoča
Ter gelegenheid van de 14e onafhan-kelijksdag van de republiek Slovenie, hield de ambassade op vrijdag 24 juni ji. in het Crowne Plaza Promenade te Den Haag een receptie waarvoor ook alle in Nederland vvonende Slovenen uitgeno-digd vvaren.
In de vorige LIPA is al iets gezegd over een op te bouvven adressenbestand van de ambassade. Wilt u de volgende keer ook een pcrsoonlijkc uitnodiging ontvangen voor een door de ambassade georganiseerde activitcit voor Slovenen in Nederland, dan moet u uw adres-gegevens doorgeven aan de heer:
Andrej Žitko van de ambassade.
Telf. 070-3108690. Fax. 070-3626608.
E-mail: embassy@slovenia.demon.nl
Juni2005
Dr. Tea Petrin in gesprek.
Ambasada
Sporoča
Na afloop van de receptie op 24 juni ji. was er op de ambassade nog een verga-dering, waar plamen werden besproken om te komen tot een volwaardig NL-Slo en Slo-NL woordenboek. Piet Kuijten nam het initiatiefom verschillende mensen die hier op de een ofandere tnanier mee bezig zijn bij elkaar te brengen.
Uit Ljubljana vvas Anita Srebnik overge-komen. Zij heeft een NL-Slo vvoorden-bock complcet. maar heeft problemen met de financiering van de uitgave. Zij wil een echt boekwerk laten drukken. Arthur Clemens heeft al een aantal j aren het bekende Dekko digitale Slo-NL vvoordenboek. Tanja Mlakar en Aleksandra Popit (bekend van de dag van de Sloveense Cultuur) zijn in Ned-erland wonende dames die de nodige ervaring hebben met vertaalvverk in beide talen waren ook aanvvezig. Omdat er zo 1, 2, 3 geen gezamenlijk uitgang-
spunt was, is er een werkgroep ingesteld. Piet Kuijten en Arthur Clemens bekijken of het mogelijk is om een digitaal project te starten in de Wikapada opbouw, zodat er vanuit de al aanwezige bestanden een volwaardig dynamisch vvoorden-boek kan ontstaan. In tegenstelling tot Anita Srebbnik is het doel niet om een papierenversie te m aken. Wie toch een boekwerk in de kast wil, moet het resultaat zelf printen. Tanja Mlakar heeft de redactionele inbreng. Over dit project zult u zeker meer horen in de komende tijd.
Op de volgende pagina’s kunt u kennismaken met een begin van een bijzonder Creative en speels Sloveens-Neder-lands vvoordenboek.
Foto boven: v.l.n.r. Anita Srebnik en Piet Kuijten
Foto links:
v.l.n.r. Tanja Mlakar. Arthur Clemens en Piet Kuijten
De schrijfmachine mijmert gekkenpraat.
SPEELS WOORDENBOEK SLOVEENS-NEDERLANDS
Een vvoordenboek is het speelgoed bij uitstek voor nieuwsgierige mensen tussen negen en negenennegentig jaar. De Ned-erlandse uitarukking ‘kris kras’ en h aar Sloveense tegenhanger ‘križ kraž’ lijken sterk op elkaar; de werkwoorden ‘kleppen’ en ‘klepetati’zijn vvaarschijnlijk broer en zus. Heeft het Sloveense ‘Kukati’via het Duitse ‘Kucken’ iets met ons Nederlandse ‘Koekeloeren’ te make n? Met het woord ‘tiptop’ kan zowel een Nederlandse toer-ist in Slovenie als een Sloveense toerist in Nederland tiptop uit de voeten. Het vvoord ‘palaver’ kan in beide talen het-zelfde betekenen. Spelendervvijze kunnen de Sloveense vvoorden ‘katgut’, ‘mestjan’, ‘nestvaren’ en ‘neukreten’ opeens Nederlandse vvoorden worden. We zouden zelfs nieuwe woorden kunnen bedenken. Wat is een ‘protifitoftoren’ voor een toren? ‘Postregel’ zou een prachtige vakterm onder postboden kunnen zijn. Het Sloveense nadut” (‘opgeblazen’) zou een soort ‘natvvijfel’ of‘post-twijfel’ in het Nederlands mogen betekenen. Een tvvijfel met vertraging.
Dit woordenboek gaat over Ned-erlands-ogende woorden die in het Sloveens een andere betekenis en vaak een andere uitspraak hebben. Een soort valse vrienden. Het Sloveense woord ‘spanje’ (‘slaap’) betekent iets anders voor een Nederlander dan voor een Sloveen. Het Sloveense vvoord ‘glas’ betekent o.a. ‘stem’. Onze Nederlanse ‘ober’ is een ‘reus’ in de Sloveense taal. Ons ‘petje’ is een ‘lied’. We benadrukken zo het ludieke element van Sloveense vvoorden die een Nederlandse spelling maar een andere betekenis hebben.
Lees maar, er staat niet wat er staat. Martinus Nijhojf, ‘Awater ’ {1934)
Het is geen vvoordenboek strikt genomen. Een voorbeeld: Het Sloveense vvoord ‘bik’ betekent ‘stier’. Maar in het Nederlands is het o.a. de eerste persoon enkelvoud van het vverkvvoord ‘bikken’ (schaften, eten). Daarnaast bestaan er in het Sloveens talloze vvoorden en uitdruk-kingen met het component ‘bik’ die vvij hier achtervvege late n omdat ze voor de lezer irrelevant zijn. Deze horen in een echt vvoordenboek thuis. Met dit boekje heeft de lezer geen boodschap aan het feit dat bijvoorbeeld ‘bikoborba’ en ‘bikoborec’ respectievelijk ‘stierengevecht’ en ‘stierenvechter’ betekenen. Op deze toer is ons tvveetalig vvoordje ‘bik’ ali ang uit het zicht verdvvenen en hebben vve het doel van het boekje gepasseerd.
Een vvoordenboek is een achterhaalde poging om de vverkelijkheid te vangen. Om het lezen aangenaam te maken, hebben vve geprobeerd om specifieke taalkundige begrippen achtervvege te laten. Tocn hebben zich bij het schrijven verschillende problemen voorgedaan die het vermelden vvaard zijn: spellings- en uitspraakproblemen die vve op elk moment duidelijk proberen aan te geven. Het Sloveense spi’ (‘hij/zij slaapt’) vvordt als ‘spie’ [spie] (o.a. ‘ijzeren pen ) uitge-sproken. Ons vvoordenboek maakt geen verschil qua uitspraak tussen de Nederlandse medeklinkers /c/, /s/ en /z/ en de Sloveense /č/, /š/, /ž/. Een compromis: vve gaan ervan uit dat een Nederlander, ook bij het zien van een vreemd hoedje op het Sloveense vvoord ‘žal’ (‘spijt’), in eerste instantie de Nederlandse toe-komstige vverkvvoordsvorm ‘zal’ herkent. Ook het Sloveens vvordt overspoeld met
Engelse woorden. Zo wordt er geen uitspraakverschil gemaakt tussen de /v/ en de /f/: ‘ver’ (Nederlands) en ‘fer’ (Sloveense schrijfvariant van het Engelse ‘fair’). De Sloveense ‘Flarnvvordt de Nederlandse ‘Vlam’. De eind-klank /t/ dient men op twee manieren te interpreteren: /t/ en /d/. Het Sloveense ‘rod’ (‘afkomst’) vvordt als ‘rot’ ge-lezen. En het Sloveense ‘pod’ (‘grond’) wordt ‘pot’ (/pot/, weg of /pšt/, zweet).
E Ilce letter wordt door een gedachte of een vvoordgrapje ingeleid. Het corpus vvoorden van dit boekje heeft als leid-raad het Groot VVoordenboek der Sloveense Taal (1986) en het vvoordenboek Slovenski pravopis (2003). Taalkundig gesproken hebben Slovenie en Nederland een gemeen-schappelijke kleur: ‘Oranje’. Het Nederlandse ‘oranje’ ver-mengt zich met de Sloveense betekenis dat ‘beploegen’ inhoudt. Een prachtige meta-foor vvaarvoor taal eigenlijk dient. Taal staat voor begrip en verstandshouding tussen volkeren. Taal opent deuren. Taal beploegt en verrijkt onze kennis omtrent de vvereld en onszelf met nieuvve klanken. Kimmen die onze akkers verbreiden.
VOORBEELD MET DE LETTER B.
B.
Als ik de letter B zou zijn, zou ik gefrust-reerd zijn. Verdrongen naar de tweede plaats. Troostgedachte: eerste medeklinker.
Bla, bla, bla.
BAKER: 1 Koper.
BAL: 1 Voltooid deelvvoord van het vverkvvoord BATI SE: Angst hebben. 2 Bal (het).
BAZEN: 1 Zvvembad (het).
BEDEL: 1 Verleden tijd, enkelvoud, mannelijk, van BEDETI: Toezien op, Waken over.
BEDEN: 1 Ellendig.
BEL: 1 Wit.
BES: 1 VVoede (de). 2 Demoon (de).
BIK: 1 Stier (de). 2 Astrologisch teken uit de dier-enriem.
BIL: 1 Verleden tijd, enkelvoud, mannelijk, van het vverkvvoord BITI: Zijn.
BITJE: 1 Bestaan (het). 2 Hartklop (de).
BLATEN: 1 Modderig.
BLAZEN: 1 Dement. 2 Gek.
BLAŽEN (Lees: BLAZEN): 1 Vroom. 2 Gelukkig.
Mijn dank tot slot gaat uit naar Mateja Seliškar- Kenda die het nakijken van de Sloveense inbreng tot haar rekening heeft genomen en tevens bereia is gevveest om het voorvvoord in het Sloveens te vertalen. Wij vvensen u veel leesplezier en sluiten af met het vvoord ‘Prosit’, dat zovvel voor Sloveense als voor Nederlandse oren bestemd is.
BODEM: 1. Eerste persoon enkelvoud, tegenvvoor-dige tijd, van het vverkvvoord BOSTI: PikJcen (met een snavel).
BOK: 1 Dij (de).
BOL: 1 Hartspijn (de). 2 Eigennaam in de Sloveense versie van het kinderboek Herkules naar de gelijknamige Walt Disney animatiefilm. BOL is een van de tvvee kleine duiveltjes die *HAD (HADES), de god van de ondervvereld, vergezellen.
Deze creatieve invallen zijn ontsproten uit het brein van Santiago Martin uit Ljubljana. Hij hoopt o.a. met dit voorproefje in de LIPA een (Nederlandse) uitgeverij te kunnen interesseren voor dit spcelse vvoordenboek.
BOM: 1 Toekomstige tijd, enkelvoud, van het werk-woord BITI: Zijn.
BOREN: 1 Arm. 2 Onvoldoende.
BOS: 1 Blootvoets.
BOT: 1 Gelijk (zonder winst of verlies).
BOTER: 1 Peetvader (de). 2 Kamaraad (de).
Reactie’s aan:
Santiago Martin Jakopičeva 11
SL- 1000 Ljubljana, Slovenie tel.: 00 386 1 521 21 35
BRADEN: 1 Baardachtig.
BRAK: 1 Jachthond, Setter (de).
BREDA: 1 Machinegevveer uit Italiaanse afkomst. 2 Meisjesnaam.
BRIL: 1 Voltooid deehvoord van ‘Snijden’.
BRODEN: 1 Vaartuig (het).
BROM: 1 Bromium (het).
BRON: 1 Koper (het).
BUREN: 1 Heel erg hard. 2 Oproerig.
V}''";	, k ! S	Door:AlexanderVink vanuit Slovenie (trafo@vink.zzn.com)
Ponfofr

Vastgestelde vvisselkoers Sinds midden juni is de vvisselkoers tussen de Sloveense Tolar en de EURO vastgesteld.
tot de toetreding van Slovenie in de EMU, naar vervvachting begin 2007.
1 EUR= 240,00 SIT
Nederlandse ambassade in Ljubljana Website: www.netherlands-embassy.si
Nederlandse Business club in Slovenie SDBP- Slovenc Dutch Business Platform
Website: www.sdbp.eu.tt Info-email: info<®sdbp.ca.tc en trafo@vink.zzn.com
Benzineprijzen P=r 6 augmms 2005 Euro Super (95)
226,80 SIT (= EUR 0,95 )
Euro Super Plus (98/100)
241,30 SIT (= EUR 1,01 )
Diesel (D2)
221,40 SIT (= EUR 0,93)
Met ingang van 1 Juli 2005 heeft OMV geen Super Plus (98) meer.
Deze is vervangen door de verbeterende 100 octaan benzine.
Nieuw soort benzine in Slovenie
Sinds juli 2005 kan men bij de ben-zinepompen van OMV (OM V/ISTRAB EN Z) geen octaan 98 meer tanken maar alleen nog de verbeterde loodvrije octaan 100. Deze OCTAAN 100 heeft dezelfde prijs als de 98 octaan. De octaan 100 kan men alleen bij OMV tanken.
Reizigers door Oostenrijk opgelet!
Vanaf 1 mei 2005 is iedereen verplict een veiligheidshesje (oranje of geel) in de auto/motor te hebben en wel op een plaats waar men de hesjes kan pakken in geval van pech of ongeval. De oostenri-jkse politie controleert intensief, ook op vakantiegangers en de boetes zijn fors als men geen veiligheidshesje bij zich heeft. En vanaf september 2005 is men ver-plicht om in Oostenrijk nu ook overdag altijd met dimlicht rijden !
Boetes liggen tussen de € 30,-en € 100,-
Nieuvve Nederlandse ambassadeur in Slovenie
Sinds 5 juli 2005 is er voor de komende 4 jaar een nieuwe Nederlandse ambassadeur, j. C. M. Groffen, aangesteld.
Vlak na aankomst op Brnik heeft hij aan President Drnovšek zijn geloofs-brieven overhandigt en was meteen in fimctie. Dezelfde dag ’s avonds stelde hij zich voor tijdens de bijeenkomst van de Sloveens Nederlandse Business Platform (SDBP). Tijdens die bijeenkomst nam ook de plaatsvervangende ambassadeur Klaas Huisman afscheid. Hij vertrok naar Tunesie om daar zijn nieuvve functie uit te oefenen voor de komende 4 jaar.
De voormalige Nederlandse ambassadeur Jan Henneman is enkele dagen ervoor terug gegaan naar Nederland.
Populaire zangeres naar huis terug gestuurd door Sloveense douane
Op 18 mei heeft de Sloveense grenspolitie op vliegveld Brnik de populaire turbo-folk ■zangeres "Ceca", echte naam is Svetlana Ražnatovic' teruggestuurd naar Servie omdat haar papieren niet in orde voaren.
Zij is toen direkt weer terug gevlogen naar Belgrado om de papiere in orde te maken. Zij kwam naar Slovenie om een geheel uitverkochte concerten te geven. De overige leden van de band die meegevlogen hadden geen grens problemen en konden ongestoord verdergaan.
»Ceca« kwam de vol-gende dag terug met de juiste papieren en kon later gaan op treden voor on-geveer 6.500 fans.
Vanvvege haar banden met de servische ondervvereld en haar familie achtergrond is haar wel de toegang gevviegerd in Australie en Canada. Zij is de weduwe van de vermoorde Arkan.
Sloveense producent van uitlaten heeft problemen bij uitbreiding
Akrapovič, een bekend sloveens bed-rijf die sinds 4 jaar uitlaten voor motoren produceert, probeert al enige tijd vergunning te krijgen om een nieuw
3000 m2 logistiek en productie centrom te bouwen. De directeur vertelde dat hij contracten heeft afgesloten met o.a. Mercedes en Ferrari om uitlaten voor autos te produceren. Maar moest helaas de contracten annuleren omdat hij geen nieuvve productie faciliteiten mocht bouwen. De directeur vertelde dat de problemen ontstaan zijn door trage overheidswerking. Het bedrijf bouwt nu op een geheel andere lokatie de benod-igde uitbreiding, waardoor ook de kosten weer verhoogt vvorden. Hij vertelde ook dat de Sloveense belastingregelings de zaken bemoeilijkt. Het bedrijf heeft haar vverknemers pas nog een een extra maandloon uitbetaald vamvege de goede productie. De directeur ging nog verder met zijn reactie, vvanneer de Sloveense staat niet binnen 2 jaar de vvetten enz. verbetert, dan zal hij een gedeelte of de gehele productie naar het buitenland verplaatsen.
Touristenburo Maravske Toplice
Onlangs heeft het touristenburo in de bekende Kuuroort Moravske Toplice al diverse EU projecten binnegehaald, voor o.a uitbreiding fietspaden en routes in de gemeente en daarbuiten (o.a. samen met Hongaarse gemeenten).
Zo hebben ze ook een geheel nieuvve VVebsite geopend, vvelke een bezoek vvaard is: www.Moravske-toplice.com , waarop behalve actuele lokale- ook touristische informatie staat met o.a mogelijkheden voor het boeken van ap-partementen, prive kamers,.... Maar ook routes welke men met de fiets, te voet of met de auto kan doen. De site is in diverse talen zoals o.a. Sloveens, Duits, Engels, andere talen zullen nog volgen. Het touristenburo is onderdeel van de gemeente en verhuurt ook fietsen, verko-pen souveniers, lokale en internationale tijdschriften en kranten, etc...
Nieuvve grensproblemen tussen Slovenie en Kroatie
In Prekmurje waar de rivier de Mur (Mura) de grens is tussen Slovenie en Kroatie vaart al vele jaren een oude veerboot, de zgn. Brod tussen beide oevers.
De Kroatische overheid heeft eind mei van de een op de andere dag de pont ertussen uitgehaald en aan haar oever aan de ketting gelegd en meteen een pont van hun eigenen makelij er tussen gedaan. De Kroatische overheid vertelde dat de Sloveense pont niet voldeed aan de veiligheidseisen.
De Sloveense veerboot is eigendom van de lokale plaats. VVaarop men zich meteen luid kenbaar maakte en de Sloveense staat vroeg om actie te ondernemen. Dit gebeurde bij de Sloveense plaats Hotiza. Hier is de grens nog niet gedefinieerd en de lokale bevpolking klaagt al een tijd over het feit dat daar vlakbij de Kroaten een grenspost hebben gebouwd op de Sloveense kant, die volgens de Kroaten hun grond is.
Elke dag rijdt bewapende Kroatische grenspolitie over de Sloveense weg daar naar toe. Zij rijden zo’n 25 km over Sloveense grondgebied zonder enige begeleiding van de Slovenen.
Na zo’n 2 weken kon me de pont aan de Kroatische kant ophalen en verbe-teren, zodat het aan alle veiligheidseisen voldoet. En dat heeft men ook gedaan.
Vanaf maart 2006 twee valutas op rekening ?
Onlangs heeft de Sloveense regering bes-loten dat vanaf maart 2006 de vvinkels 2 valutas (Sloveense Tolar en de Euro) of-ficieel moeten weergeven op rekeningeri enz. Dit is dan al 10 maanden voordat vanaf april 2007 de Euro kan worden ingevoerd.
President Drnovšek had hartproblemen Op 1 juni werd bekend gemaakt dat de Sloveense president Drnovšek een hartstoornis had en men hem daarvoor enkele dagen thuis onderzocht had.
De 55 jarige president heeft in 1999 een operatie ondergaan waar tumoren werden verwijderd.
Weer lottokoorts in Slovenie
Onlangs was er weer een lottokoorts in Slovenie. Een aantal weken was de hoofdprijs niet gevallen en de hoofdprijs was opgelopen tot SIT 460 MILJOEN (+/- EUR 1,2 miljoen). Lotko (lottofor-muliernummer) was ook al een een aan-tal weken niet uitbetaald. Bet te winnen bedrag bedroeg daar 320 miljoen Tolar. Uiteindelijk vverden de masale bedragen op 19 juni ji. uitbetaald aan 2 personen.
Amerikaanse ambassadeur op bezoek bij de Sloveense zigeuners
Op 15 juni bezocht de Amerikaanse ambassadeur in Slovenie, Thomas Robertson de zigeuners in Prekmurje waar bij ook sprak met de lokale zigeuners en met
de officiele voorzitters. Hij sprak dat zij een voorbeeld zij n voor alle zigeuners in Slovenie. In Prekmurje zij n de zigeuners goed georganiseerd en worden bij alles betrokken en niemand heeft problemen met hen zoals elders in Slovenie. De huizen zien er grotendeels verzorgd uit, ze hebben een kleuterschool, vvatervoor-zieningen, elektriciteit enz.
De meesten vverken in Oostenrijk in de bouw, waardoor ze ook goed verdienen. De zigeuners wonen al vele tientallen j aren vredig s amen met de lokale bevolk-ing zonder al te veel grote problemen.
Noodweer in Slovenie
Ook in Slovenie heertse de afgelopen maanden noodweer. De dagen zij n tvarin en heet en dan dienen zich vveer een noodvv-eren aan.
Ljubljana ondervond overlast.
Onder de brug-gen stond veel vvater enwegen
waren ondergelopen. Ook in Maribor kon de riolering bet vvater niet aan. Er in grote hagels stenen, zo groot als van kastanjes of eieren). Op 16 juni was er voor enigetijd geen stroom in delen van Ljubljana als gevolg van bet bet hevige noodvveer.
3 jonge atleten in ziekenhuis na zwaar autoongeluk
Op 6 juni gebeurde in Ljubljana een zwaar ongeluk waarbij 3 vooraanstaande adeten in bet ziekenhuis zijn terecht gekomen, nadat zij eerder meededen aan de Sloveense kampioenschappen.
De 2 bestuurders zijn er met vervvond-ingen vanaf gekomen maar waren beide onder invloed van alkohol. Volgens niet bevestige gegevens zouden zij rond de 0,9 Promille alkohol in hun bloed heb-ben gehad. De autos waar de 7 adeten in zaten, zouden ‘s nachts voorang hebben genomen tegen over een ander die met een veel te hoge snelheid richting centrom Ljubljana reed.
Met als gevolg: 3 doden, 2 zwaar ge-wonden en 2 lichtgevvonden.
Nederlandse Architecten ten-toonstelling in Ljubljanan
In de 2e helft van juni vond er een tentoonstelling plaats van de bekende Nederlandse Architecten Neutelings - Riedijk . Deze Nederlandse architecten hebben onlangs nog een prijs gevvon-nen bij de inschrijving voor het nieuvv te bouwen Kolleseum in Ljubljana.
Vliegveld Maribor
Nieuwe lijndiensten ?
In juni werd verder met de Sloveense Ministeries en Staat onderhandeld om het vliegveld van Maribor aan alle Internationale vliegveld eisen te laten voldoen. Onlangs heeft vliegveld gesprekken
gevoerd met RVANAIR die zeer grote interesse toonde. Ryanair maakte bekend dat misschien vanaf oktober 2006 dagelijkse lijndiensten kunnen komen van Ryanair tussen Maribor en London. Ryanair rekende uit dat er jaarlijks zo’n
100.000	mensen van deze lijndienst gebruik zullen gaan maken.
Nu al worden chartervluchten uitgevoerd vanaf vliegveld Maribor, maar ook een dagelijkse lijndienst Mribor - Parijs.
Deze vvordt uit gevoerd door Styrian Špirit uit Oostenrijk, Graz. deze is weer voor een gedeelte in handen van het Sloveense bedrijf Prevent uit Slovenj Gradec dat ook vliegveld Maribor bezit. Op 30 juli werd bekend gemaakt dat vliegveld Maribor en Rzyanair een voors-tel hebben gemaakt dat Ryanair lijndiensten uitvoert van Maribor naar London, Frankfurt en Barcalona. Nu moet de Sloveense staat groene licht geven. VVanneer de Staat toestemming geeft zal Ryanair zeer snel de relaties opbouwen.
Nieuw Las Vegas in Slovenie ?
Onlangs werd bekend gemaakt dat de Amerikaanse Casino gigant Harrahs plannen heeft om in de omgeving van Nova Gorica samen met het Sloveense casino bedrijf HIT een joint-venture te beginnen en te vvillen investeren met een record bedrag van 1 miljard EURO. HIT is voor het grootste deel in handen van de Sloveense Staat en heeft al grond ge-kocht en heeft nog een ongebruikte spel licentie Alleen bestaat er een probleem, vvaarover nu met Sloveense ministeries vvordt onderhandeld. Hoofdprobleem is dat de wet voorschrijft dat het bedrijf niet meer dan 20% eigendom mag hebben en. Harrahs wil meer. De grootte van het nieuvve casinocomplex zal zijn 21,5 duizend m2. en daarmee dan de grootste in Europa vvorden (gebied van 3 voetbal velden). Werelds grootste casinocom-plex is Foxwood resort met meer dan 31 duizend m2.
Snehveg Maribor - Ljubljana klaar Sinds 15 augustus is de gehele snelweg tussen Maribor en Ljubljana klaar, tot nu toe ontbrak nog een stuk snelweg van 8 km, bij bet bekende Trajana, van o.a kroffen. Sinds h alf augustus is de tunnel geopen onder Trojane door..
Kortom een tijdsbesparing van 15 - 30 minuten.
Meer vrachtverkeer door Slovenie
In juni werd bekend gemaakt dat de lokale weg in Prekmurje bet drukste vrachtverkeer heeft van heel Slovenie. In april 2004 (toen Slovenie nog geen EU lid was) werd er tussen de grensovergang Dolga Vas (bij Lendava, Prekmurje) en Maribor waar de snelweg begint 29.356 vrachtautos per maand geteld. Nu in Jjuni 2005 vvorden gemiddeld 74.000 vrachtwagens geteld per maand en dit aantal is nog stijgende. De beloofde aan-leg van een snelvveg van de Hongaarse grens naar Maribor werd al vele malen uitgesteld. Verleden jaar hebben de bevvoners aan de route al diverse malen de weg geblokkeerd voor enkele dagen, met enig succes, want bet plan dat de snelvveg klaar zou zijn in 2013 is onder druk vervroegd naar 2008/2009. De bevvoners hebben hardere acties aange-kondigd als de Staat de overeenkomst niet nakomt. Zo ook de burgemeesters van de betrokken gemeenten. Er zijn al enkele dodelijke ongevallen gebeurd op deze regionale vveg. Vrachtvvagens rijden heen en vveer 24 uur per dag, behalve van
zondag 8 -22 uur en op feestdagen. De chauffeurs vvillen ook zo snel mogelijk dat de snelvveg er komt.
Dit stuk vveg maakt deel uit van de as Ki e v- Barcelona, kortom dit stuk rijden zeer veel Ukrainers, Russen, Hongaren, Roemenen. In deze regio is slechts 8 km snelvveg over de rivier de Mur.
Aan de Hongaarse kant vvordt al zeer bard gevverkt aan de snelvveg en kan volgens planning binnen 2 jaar geopend vvorden. Het eerste stuk van zo’nl3 km van de Sloveens / Kroatische grens is al klaar.
Heeft Slovenie in het verleden ook gezuiverd ?
Op 31 mei vjerd bekend gemaakt dat er uit een nalatenschap van de overleden geschied-kundige Dr. Tone Ferenc een dokument met de naam: MEMO openbaar werd. Hierin staat dat de toenmalige Joegoslavische Regering van Kidrič het volgende opmerkte naar aanleiding van deze MEMO van de toenmalige Sloveense Regering Kardelj: “men zag geen reden om de zuiveringen minder snel te doen maar net zo doorgaan”.
De MEMO vvas op 25 juni 1945 persoonlijk gestuurd naar Kidrič en is kort en duidelijk. Je moet spoed maken met de zuiveringen. Binnen 3 vveken vvorden de rechtbank nationaal en de oorlogs rechtbank zal dan alleen mili-tairen beoordelen al het andere vvordt overgedragen aan deze nieuvve nationale rechtbank. Daarmee komt ook nieuvve amnestie regeling. Kortom jullie hebben geen reden om langzamer aan te doen met de zuiveringen tot nu toe.
Deze memo vverd ook tentoongesteld in Celje, in de Museum voor nieuvve geschiedenis. De vraag is vvelke zuiveringen hier vvorden bedoeld, zuiverin van personen of zuiveren van functies in overheidsorganen? Daarover vvordt nog verder onderzoek naar gedaan.
Nieuwe Adria hangar voor onder-houd geopend
Onlangs werd op Brnik een nieuwe hangar van Adria geopend voor onder-houd van vliegtuigen. Adria Airways heeft al het exclusieve onderhoud voor alle Europese Canadair vliegtuigen, maar heeft nu ook de opdracht binnen gehaald voor onderhoud van Airbus vliegtuigen.
Voor deze activiteiten moest men een nieuvve hangar bouwen op het vliegveld..
SDBP: onafhankelijke en non-projit organisatie
Opgericht in 2003, en richt zich op het hevorderen van Internationale zakenrelaties in Slovenie in het algemeen, en het ontiuikkelen en/of versterken van economische relaties tussen Slovenie en Nederland in het bijzonder. De SDBP is ondertussen uitgegroeid tot een van de grootste business clubs in Slovenie en telt een netzuerk van ruim 120 leden.
De SDBP ivordt geleid door een ‘Executive Committee’, bestaande uit Nederlandse en Sloveense zakenmensen. De Nederlandse ambassadeur in Slovenie, dhr. Henneman, is voorzitter van de Raad van Toezicht van de SDBP
CD SDBP
De SDBP houdt tvveemaandelijkse bi-jeenkomsten op de eerste dinsdag van elke oneven maand in Ljubljana. Daarnaast organiseert ze regelmatig speciale meetings, doorgaans met een bijzondere gast uit het bedrijfsleven of de politiek. Zo zijn er bijeenkomsten gevveest met Staatssecretaris Karien van Gennip, voormalig Minister van Economische Zaken en huidig Ambassadeur in Den Haag Tea Petrin
Siovene Butch Business Platform
en voormalig President van Slovenie Milan Kučan. Ook organiseert de SDBP 1 a 2 maal per jaar conferenties met verschillende themas.
Zo is er een 'Dealing vvith the Dutch’ avond gevveest en een ronde tafel discussie met buitenlandse topmanag-ers die vverkzaam zijn in Slovenie.
De SDBP biedt bedri-jven die geinteresseerd zijn in Slovenie een ingang tot een breed netvverk van bedrijven en organisaties om kennis op te doen, informatie te verzamelen en uit te vvisselen en contacten te maken.
Voor meer informatie omtrent de SDBP en haar activiteiten bezoek de vvebsite op www.sdbpnet.com.
Voor vrage n kunt u een e-mail s turen naar SDBP@email.si.
Van een donkere hel tot een helder oord
Wie L
communisten hebben er in de Tito-jaren (1943-1980) veel aan gedaan om de hocfdstad van de deelrepubliek Slovenie op te zadelen metfoeilelijke kantoren en vooonkazernes. Maar ze hebben de gemoedelijke charme en de aangename maatvoering van de bebouimng in het oude stadshart niet kunnen verdringen.
Door: Joop Meijne
Gelukkig maar, want daardoor beschikt Ljubljana (275.000 imvoners) in het centrum nog steeds over een uitzonderlijke collectie Jugendstil-gebouwen. Met dank aan vooral Jože Plečnik. Hij gaf de stad, waar hij in 1872 was geboren, na de Eerste VVereldoorlog een nieuw gezicht. Tijdens zijn opleiding in Graz (meubelontvverper) en Wenen (architect) was hij in de ban geraakt van de Wiener Sezession, de Oostenrijks-Hongaarse Jugendstil-variant waarmee onder anderen zijn leermeester Otto Wagner zich onderscheidde. Eenmaal terug in Ljubljana (1921) kwam onder Plecniks regi e indrulcvvekkende nieuwbouw en renovatie tot stand. Ze gaven het
stadje een compleet ander aanzien. En als de Tweede VVereldoorlog er niet tussen was gekomen, had de achter het station gelegen wijk Bežigrad er nu niet zo’n troosteloos
Ljubljana, de hoofdstad van Slovenie, moet in zijn geheel nodig onder handen voorden genomen.
stad doorsnijdt aan de voet van de dominante burchtheuvel. Zoals met het schitterende Grand Hotel Union aan de Miklošičeva ulica, of de fraaie marktgebouvven
aan de Adami en caron;-Lundrovo nabrežje.
uitgezien. Want ook daar had hij grootse plannen mee. Nu moeten we het do en met zijn erfenis in en rond het oude middeleeuvvse centrum aan de Ljubljanica, het riviertje dat de
Ook de
herinrichting van het Kongresni trg draagt de signatuur van Plečnik, evenals de opvallende zuil op het nabijgelegen Trg Francoske Revolucije, die herinnert aan de korte tijd dat Napoleon hier de dienst uitmaakte. Die dankt dit - buiten Fran krijk - unieke eerbetoon aan het feit dat
onder zijn bewind het Sloveens voor het eerst als taal werd erkend, wat het al voorzichtig ontluikende nationale bewustzijn verder prikkelde. Aan dit plein bouwde Plečnik ook de Narodna in Univerzitetna knjižnica (nationale en universiteitsbibliotheek), die vanvvege de uitgekiende materiaalkeuze, de ruimtelijke harmonie en de subtiele detaillering wel wordt gezien als zijn topstuk.
Het is maar een kleine greep uit Plecniks oeuvre, maar wat een weldadig contrast met de robuuste en zielloze bebouvving rond het Trg Republike uit de jaren ‘50! Een grote parkeerplaats omringd door twee fantasieloze kantoortorens en een, toegegeven, wat minder aanstootgevend parlementsgebouw.
Wie de kans krijgt moet trouvvens in de vestibule (tweede verdieping) van de grote vergaderzaal van het parlement wel even de stoere wandschildering (1959) van Slavko Pengov bekijken. Meer dan zeventig meter Sloveense geschiedenis, van de Slavische kolonisatie, eind zesde eeuw, tot het ‘nieuwe’Joegoslavie van na de Tweede VVereldoorlog. Opmerkelijke afvvezige: de sterke man achter deze federatie zelf.
De grote maarschalk wist zich in Slovenie nimmer bemind. Maar om nu alle sporen van Josip Tito uit te vvissen, dat ging architect Janko Rožic toch te ver. Daarom verzette hij zich met enkele collegas tegen de sloop van de beruchte militaire gevangenis aan de Metelkova ulica, vlakbij het station, waar achtereenvolgens Mussolini, Hitler en Tito politieke opponenten hadden laten opsluiten en drillen.
Het kostte Rožic en zijn vrienden bijna tien jaar om het stadsbestuur ervan te overtuigen dat deze „donkere hel van anonieme onderdrukking” succesvol kon worden getranformeerd tot „helder oord van individuele bevrijding”.
Z e bouvvden de uniforme bunkers stok voor stok om tot gevarieerde logeerkamers. Vorig jaar konden ze de jeugdherberg, Hostel Celica, openen. Rožic en Co. zien het als metafoor voor de overgang van Slovenie naar de Europese Unie: zonder respect voor diversiteit is er geen leven - toen niet en straks niet. Misschien kunnen zij ook de ‘sociaal-realistische’ nalatenschap in Ljubljana eens onder handen nemen.
De ambassade van de republiek Slovenie nodigt u met plezier uit voor de foto tentoonstelling
Tiie Ljubljansko Barje moors
van: Branko Čcak
van 18 juli tot 31 juli 2005
in het Atrium van het Haags gemeentehuis,
Spui 70,2511 BT den Haag
Opcningstijden:
Dagelijks van:
07.00	-19.00 uur. donderdag van:
07.00	- 21.30 uur. zaterdag van:
09.30-17.00 uur.
zondag:
ges/oten
m
SVETOVNI SLOVENSKI KONGRES
SLOVEMAN W0RLD CONGRESS
Op 8 en 9 september a.s. organiseert het Svetovni Slovenski Kongres de 4e conferentie voor Sloveense wetenschappers en onderncmers uit de gehele vvcreld in Brdo pri Kranju.
Info:
bplcskovic@worldbank.org
De vereniging is opgericht op 7 juli 1991 en is een zelfstandige en onafhan-kelijke landelijke organisatie, die zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenvverking tussen Neder-land en Slovenie, respectievelijk. De vereniging beschouvvt zichzelf als de geeigende plaats voor ontmoeting tussen Nederlanders en Slovenen en wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats voor de Slovenen in Nederland zijn. (uit artikel 2 van de Statuten).
Secretariaat:
Maurice Aretz, Tacitusstraat 1,
6135 HR Sittard telf. 046-4009118
Nieuvv e-mailadres: info@lipa-online.org Overige bestuursleden zijn:
Voorzitter:
Fred VVolsink, Wisselt 75, 7021 EH Zelhem, telf. 0314-623195, e-mail: lipa@ilse.nl
Penningmeester:
Bojan Gorički, Beethovenstraat 19, 4536 AG Terneuzen telf. 0115-613722, e-mail: bojana@zeelandnet.nl
Mojca Nodelijk- Guštin, Margrietstraat 1, 4566 AN Heikant telf. 0114-313649 e-mailadres: fam.nodelijk@hetnet.nl
Maarten Dragt, Looiersveld 40, 5121 KE Rijen, telf. en fax. 0161-231628
De vereniging werkt samen met:
Ambassade van de Republiek Slovenie
Veleposlaništvo Republike Slovenije Anna Paulovvnastraat 1, 2518 BA 's Gravenhage Telf. 070-310 8 690 Fax. 070-362 6 608 e~mail: embassy@slovenia.demon.nl
Balkan Restaurant Triglav
Nieuwstad 54 7201 NS Zutphen Tel. (0575) 513896
f www.baUzanrestaurantzutphen.nl
Proef de sfeer van de zonnige kant van de Alpen?
Balkan Restaurant
Triglav
“DeJoegoslaaf” in Zutphen; zo kennen velen uit de regio Balkan Restaurant Triglav, inmiddels 25jaargevestigd aan de Nieuwstads4. (nabij het N.S. Station)