Macher NöcchMatt. Inhalt: I. Allocutio Sfmctitatis Suae Pii P. P. IX. ddto. 12. Marti! 1877. — II. Bearbeitung wissenschaftlicher Fragen vom Jahre 1875: Kako naj ravnu spo-vednik z greäniki v biiznji priloznosti ? (Konec.) — III. Erkenntniß des k. k. Ber-waltungsgcrichtshofes ddto. 21. Dezember 1876 Nr. 496, betreffend die von dem neuen an den alten Pfarrer abzuführenden Stola-Pauschalien. — IV. Die Hinzufügung eines neuen Vornamens ist einer (unstatthaften) Aeuderung des Vornamens gleich zu halten. — V. Einsendung von Matriken-Schcinen über Gcburts-Trauuugs- nnd Todesfälle schweizerischer Staatsangehöriger. — VI. Konkurs-Verlautbarung. — VII. Chronik der Diözese. I. SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI PII DIVINA PROVIDENTIA PAPAE IX. ALLOCUTIO HABITA DIE XII. MARTII MDCCCLXXVII. AD 8. R. E. CARDINALES IN AED1BUS VATICAN1S. VENERABILES FRATRES. Luctuosis exagitati Nostri Pontificatus temporibus pluries vestrum amplissimum ordinem in has aedes advocavimus, ea mente ut gravia mala apud Vos deploraremus quibus Ecclesia indigne affligitur, et contra ea quae sive in Italia sive in aliis regionibus in perniciem Ecclesiae ac Sedis Apostolicae patrata sunt, Nostras protesta-tiones ederemus. Novissimis vevo hisce annis novos et violentiores usque impetus atque iniurias spectare debuimus, quas Ecclesia Dei in variis Orbis catholici partibus pertulit ab infensis hostibus, qui opportunam satis occasionem Iesu Christi sponsam oppugnandi reputaverunt calamitosam conditionem rerum nostrarum, et solitudinem eam in qua Nos omni kumana ope destituti versamur. Optassemus quidem hodierna die Venerabiles Fratres inenti et cogitationi vestrae proponere immanem hanc lateque diffusam persecutionem, quae in pluribus Europae regionibus contra Ecclesiam saevit, seil kabentes in animo acerbam hanc descriptionem alio Vobis tempore exkibere, interim facere non possumus, quin Ecclesiae in hac Italia labores et vexationes in dies asperiores Vobis commemoremus, ac perieula quae quotiilie maiora Nobis et kuic Apostolicae Sedi impendere conspicimus, aperiamus. Septimus iam procedit annus, ex quo invasores civilis Nostri Principatus omnibus divmis ac kumanis iuribus proculcatis, solemnium pactionum fide violata, et ealamitates illustris Nationis catkolicae opportunitatem suam reputantes, vi atque annis provincias quae in nostra potestate adkuc erant occuparunt, hanc sanctam civitatem expugnavere, ac tantae iniquitatis opere Ecclesiam universam luctu ac dolore compleverunt. Simulatae atque infidae promissiones, quas iis funestis diebus ipsi super rebus nostris, Guberniis exteris obtulere, declarantes se veile obsequium et honorem reddere libertati Ecclesiae, et liberam ac plenam esse veile Romani Pontificis potestatem, efficere non potuerunt ut Nos vana spe illecti non penitus praeciperemus animo, quae luctuosa ac misera Nos sub eorum dominatione manerent; quin probe conscii consiliorum impiorum quae propria sunt hominum quos novaram rerum studia et sceleratum foedus consociat, aperte praenunciavimus eam sacrilegam invasionem non tantum spectare ad civilem Nostrmn Principatum opprimendum, quantuin ad destruendas facilius, temporal! nostra dominatione oppressa, institutiones omnes Ecclesiae, ad evertendam Sanctae Sedis auctoritatem, ad vicariam Christi potestatem quam licet immerentes gerimus in terris, omnino labefactandam. Iamvero hoc opus demolitionis et eversionis onmium rerum quae pertinent ad ecclesiasticum aedificium atque ordinem, si non quoad consilia ac odium persecutorum, quoad gi’avissimas tarnen ruiius quas usque ad hanc diem congesserunt pene consummatum dici potest; ac satis est oculos convertere ad leges et decreta ab initio novae dominationis huc usque edita, ut luculenter perspiciatur Nobis singillatim ac sensim alia ex aliis in dies hiedia et praesidia fuisse sublata, quibus ad catholicam Ecclesiam ut par est regendam et gubernandam omnino Indigemus. Enimvero iniquitas quae completa est supprimendis ordinibus religiosis, Nos strenuis ac utilibus adiuto-^bus damnose spoliavit, quonun opera in expediendis ecclesiasticarum Congregationum negotiis, in tot partibus toinisterii Nostri exercendis Nobis omnino necessaria est, ac eodem tempore kic in urbe nostra tot domicilia 5 delevit quae religiöses viros ex exteris nationibus excipiebant, qui statis temporibns in hane metropolim convenire consueverant ad roborandum spiritum, ad rationes de suo ministerio reddendas, atque ab ipsis radicibus crudeliter abscidit tot utiles et feraces plantas, quae fractus benedictionis et pacis in omnes terrae plagas afferebant. Eadem autem suppressionis iniuria quae Collegia perculit pro sacris missionibus in urbe constituta ad dignos operarios efformandos, qui Evangelii lucem in dissitas etiam et inhospitas terras animose proferrent, ea misere subduxit tot populis tarn salutare pietatis et caritatis auxilium magno cum detrimento ipsius civilis humanitatis et cultus, qui a Religionis nostrae sanctitate doctrina virtute dimanat. Huiusmodi vero leges per se acerbissimae et non solum Eeligionis, sed ipsius humanae societatis utilitati perquam adversae, maiorem etiam acerbitatem deinde accepere ex novis ordinationibus rei publicae ministrorum, quibus religiosarum familiarum communi in domo consociationes, et novae admissiones pro regularibus utriusque sexus sub severis sanctionibus prohibentur. Disiectis Ordinibus religiosis Clero saeculari destruendo consilia et opera conversa sunt, ac funesta ea lex lata fuit qua Nos et Pastores italici populi magno cum luctu videre debuimus iuvenes clericos, Ecclesiae spem, a sanctuario nequiter avulsos, et coactos aetate ipsa qua se Deo solemniter consecraturi sunt, saecularis militiae balteum accipere, ac vitae genus perferre, quod ab institutis et a spiritu vocationis eorum longissime abhorret. Quid plura ? Subsecutae sunt aliae iniustae leges quibus universum patrimonium, quod Ecclesia sacris diutumis inviolabilibus titulis possidebat magna ex parte fuit ereptum, substitutis eius loco ac ex parte tantum exiguis reditibus, qui ancipitibus temporum vicibus, et voluntati ac arbitrio publicae potestatis penitus subiieiuntur. Deplorare etiam coacti fuimus magno numero aedificia quae pietas fidelium gravibus admodum sumptibus toleratis erexerat, quae christianis Romae tem-poribus digna erant, quaeque pacatum hospitium praebebant virginibus Deo devotis aut Regularium familiis, indi-scriminatim legitimis possessoribus eiectis occupata fuisse, et in profanos usus destinata. Adempta insuper fuerunt potestati Nostrae, et sacrorum ministrorum curationi, tot pia opera et instituta caritati ac beneficientiae exercendae consecrata, quorum nonnulla egestati aliisque miseriis et necessitatibus sublevandis mira munificentia ipsi Romani pontifices Praedecessores Nostri et externarum gentium pia liberalitas condiderant; ac si quae ex iis publicae caritatis operibus adhuc sub Ecclesiae vigilantia manent, lex quaedam non serius roganda esse fertur, qua illa a Nobis subtrahantur aut funditus aboleantur, veluti publica documenta non dubie nec obscure praenunciant. Vidimus praeterea, idque anima Nostra supra omnem modum dolore perculsa commemoramus, Ecclesiae auctoritati et mode rationi subductum publicum ac privatum doctrinarum et artium magisterium, et docendi munus concre-ditum hominibus suspectae fidei, aut apertis Ecclesiae inimicis et qui non dubitarunt atbeismi impietatem publice profiteri. Occupatis hac ratione et eversis tot religiosis magnique momenti institutionibus, id non satis visum est flliis Ecclesiae desertoribus nisi etiam impedimenta ponerent sanctuarii Ministris ne suum spirituale ministeriiun valeant libere exercere; atque huc etiam nefarie perventum est ea lege in aula oratorum legibus ferendis novissime approbata, quae de Cleri abusibus inscribitur, cuius vigore crimini et noxae vertuntur Episcopis itemque sacerdo-tibus, ac gravibus poenarum sanctionibus muletantur ii actus, quos sub insidioso nomine perturbationis conscientiae quam dicunt publicae, aut pacis familiarum praedictae legis auctores complectuntur. Eius porro quam innuimus legis iussu, verba ac scripta omnis generis quibus Religionis administri decreta leges aut alium quemque publicae auctoritatis actum vel rei sacrae iuribus, vel Dei aut Ecclesiae legibus adversantem, pro sui officii ratione notan-dum ac improbandum censeant, animadversioni et poenis perinde subiieiuntur, ac opera illorum qui praedicta scripta ediderint aut diffuderint, quocumque ex ordine ecclesiasticae auctoritatis, aut ex loco ipsa manaverint. Ubi haec lex perlata et promulgata fuerit integrum erit laico tribunali iudicium ferre, utruin ac quomodo sacerdos in sacra-mentis administrandis in divini verbi praedicatione conscientiam publicam et domesticam tranquillitatem perturba-verit, ac episcopalis et sacerdotalis vocis ea erit conditio ut ea comprimatur aut obstruatur, non minus quam vox ipsa Iesu Christi Vicarii, qui quam vis in se ipso nulli animadversioni obnoxius dicatur ob rerum politicarum rationes, in persona tarnen eorum qui eius noxae affines fuerint puniendus esse censetur, uti publicus regni administer in conventu legumlatorum palam significare non dubitavit, cum respectu ad Nos habito aperte profiteretur nec novum aut insolitum esse in legibus, nec a iuris criminalis ratione scientia ac usu absonum, poenis subiici parti-cipes criminis, ubi praecipuus auctor puniri non possit. Ex quo intelligitur ad Nos etiam ex dominantium sententia huius legis telum spectare, ita ut ubi nostra verba aut acta in offensionem eius legis incidant, Episcopi aU* sacerdotes qui nostros sermones et monita aut evulgarint aut executi fuerint poenas laturi sint eius praetensi criminis, cuius reatum et culpam Nos uti praecipuus auctor sustinere iudicabimur. En Venerabiles Fratres quemadmodum non solum tot praesidia tot instituta roborata saeculis, invicta tem-pestatibus, Ecclesiae adniinistrationi necessaria hostili violentia ac demolitione apud Nos eversa sunt, sed eo etiam pro-gressum est, ut sublime illud munus docendi vigilandi animarum saluti prospiciendi quod Ecclesia a suo divino conditore accepit, nefario modo impediatur, severissimis poenis indictis ad obstruendum os ministrorum eius, qui dum docent populos servare omnia quae Christus mandavit, dum instant opportune importune arguunt absecrant increpant in omni patientia et doctrina, illud agunt quod divina eis et apostolica auctoritate praecipitur. Alias autem tenebrosas molitiones oppugnatorum Ecclesiae silentio praeterimus, a quibus nonnullorum etiam ex publicis administris consilia et incitamenta non abesse cognoscimus, quae eo spectant ut maiorum tribulationum dies Ecclesiae ipsi adducantur, vel promovendis schismatis occasionibus ubi futuri Pontiiicis electio inciderit, vel Episcoporum qui Ecclesiis Italiae praesunt spiritualis auctoritatis usu impediendo, cuius rei causa Nos novissime declarare coacti fuimus, tolerari posse ut acta canonicae institutionis eorumdem Episcoporum laicae potestati exhibeantur, ad occurrendum quantum in Nobis est, funestissimis rerum adiunctis, in quibus non amplius agebatur de temporalium bonorum possessione, sed ipsae fidelium conscientiae, earum pax, animarum procuratio et salus, quae suprema Nobis lex est, in apertum discrimen vocabantur. Verum in hoc quod egimus ad gravissima pericula removenda, palam ac iterum agnosci volumus, Nos iniustam eam legem quae regium placitum vocatur omnino »improbare ac detestari, aperte declarantes per ipsam laedi divinam Ecclesiae auctori-tatem, eiusque libertatem violari. Post haec autem quae hactenus exposuimus, omittentes plura alia, ad quae deploranda sermonem nostrum producere possemus illud petimus, qua ratione fieri possit ut Ecclesiam gubernare valeamus sub dominatione eiusmodi potestatis, quae omnia Nobis media et praesidia ad Apostolatum nostrum exercendum continenter adimit, omnem viam obstruit, nova in dies impedimenta novas difficultates interponit, novos usque laqueos insidiasque molitur ? Profecto Nos satis mirari non possumus eos homines reperiri, quorum nescimus utrum levitas an malitia maior sit, qui sive per publicas ephemerides, sive peculiaribus scriptis sive impudentibus sermonibus plurium occasione conventuum habitis, obtrudere et persuadere populis conantur, praesentem summi Pontificis in ui'be conditionem talem esse, ut etiam sub alterius potestatis dominatione constltutus plena libertate fruatur, ac tranquille et plene possit suo supremo spirituali primatu perfungi. Ad quam opinionem publice confirmandam nullam elabi occasionem sinunt sive cum Episcopi et fideles ex exteris plagis ad Nos visendos accedunt, sive cum eoium pios coetus in conspectum nostrum admittimus, sive cum impios ausus contra Ecclesiam Nostris ad eos sermonibus deploramus, quin de industria et callide incautis insinuare studeant, Nos reipsa plena potestate et libertate frui tum loquendi tum excipiendi fideles tum Ecclesiam universam administrandi. Mirum Nobis est quod talia impudenter iactari possint, quasi exercitiuin illorum actuum qui recensentur plene et omnino esset in nostra potestate, et quasi in iis tota gubernationis Ecclesiae ratio quae ad munus Nostrum pertinet, contineretur. Quis enim nescit non sub Nostra sed sub dominantium potestate esse actus eius libertatis quam tantopere extollunt, ita ut eatenus et tamdiu eosdem actus exercere possimus, quatenus et quamdiu hoc ab iis non impediatur ? Quae tarnen nostrorum actuum libertas quantum sub eorum potestate sit, etsi alia argumenta deessent, satis innuit ac docet novissima ea lex quam nuper deploravimus, qua liberum exercitiuin spiritualis nostrae potestatis, et ministerii ecclesiastici ordinis nova et intolerabili oppressione constringitur. Quod si nonnullos actus Nos posse exercere permiserint, ea de causa quod agnoscant quantopere eorum intersit Nos sub eorum dominatione liberos existimari, quam multa tarnen gravissima pernecessaria summique momenti sunt quae ad formidanda onera ministerii Nostri pertinent, quibus reipsa ac rite perficiendis, Nos dominantium iugo subiecti omni necessaria facultate et libertate caremus ? Veilemus quidem illos qui ea quae retulimus scribunt aut loquuntur, oculos suas ad ea quae circa Nos accidunt coniicerent, ac alieno paullisper a partibus animo diiuilicarent, utrum vere dici possit Ecclesiae regendae potestatem Nobis divinitus commissam, cum eo statu ad quem Nos adegit invasorum dominatus posse componi. Vellemus eos agnoscere convicia iniurias contumelias quae etiam in aula Oratorum Populi continenter contra humilitatem Nostram effunduntur, convicia in quibus Nos quidem ignoscimus miseris qui ea pro-munt, sed tarnen in oft'ensionem maximam fidelium cedunt quorum communis Pater violatur, et eo tendunt ut imminuatur apud eos existimatio auctoritas veneratio, quam Vicariatus Christi quem indigni sustinemus suprema dignitas et sanctitas postulat. Vellemus eos testes esse probrorum et calumniarum quibus tum amplissimus ordo vester, tum sacri Ecclesiae Magistratus omnibus modis impetuntur, tanto cum administrationis eorum detri-mento; testes esse irrisus ac ludibrii quo augusti ritus ac institutiones catholicae Ecclesiae dehonestantur, petu-lantiae qua sanctissima religionis mysteria profanantur, ac conspicere publicis honoris significationibus et pompis decoratam impietatem et atlieos homines, dum contra religiosae supplicationes et pompae vetantur, quas avita italorum pietas libere semper celebrare solemnibus temporibus consuevit. Veilemus etiam ipsis notas esse blas-phemias, quae impune, auctoritate publica dissimulante, contra Ecclesiam in legumlatorum conventu coniiciuntur, in quo Ecclesiae ipsi subvertendi et aggrediendi criminatio est illata, libertas eius nefarium ac fatale principium vocatum est, doctrinae eius perversae, ac societati et moribus adversantes appellatae sunt, vis et auctoritas eius tamquam civili consortio perniciosa incusata fuit. Neque possent iidem confictae nostrae libertatis praecones inficiari tot multiplices continuas graves occasiones in id comparatas ut incauta iuventus inflammatis cupiditatibus corrum-patur, ac ex eius animo catholica fides radicitus extirpetur. Si ipsi demum vias Imius urbis, quae per B. Petri cathedram religionis sedes et caput est obirent, iudicare percommode possent ‘utrum templa acatholici cultus his temporibus excitata, scholae corruptionis quaquaversus diffusae, tot domus perditionis passim constitutae, obscena et foeda spectacula quae oculis populi offeruntur, talem rerum conditionem faciant, quae tolerabilis sit ei qui pro sui apostolatus officio debet quidem et vellet tot malis occurrere, at contra omnibus mediis et rationibus, omni potestatis exercitio privatur. quo possit vel uni tantum ex tot malis necessaria remedia adhibere, et animabus in exitium ruentibus opem ferre. Hic tandem est Venerabiles Fratres status cui subesse cogimur opera eius Gubernii quod in hac urbe dominatur, haec est illa libertas et potestas exercendi ministen! nostri cuius nomine abutuntur et qua Nos potiri impudenter iactitant: libertas scilicet videndi demolitionem in dies deteriorem ordinis et constitutionis ecclesiasticarum rerum, videndi exitium animarum, quin operam nostram ad tot damna opportune reparanda impendere et navare possimus. His ita se habentibus nonne nova amarulenta irrisio et ludibrium existimandum est illud quod saepe dicitur, nempe debere Nos conciliationis et concordiae consilia cum novis dominatoribus inire, cum haec conciliationis ratio non aliud ex parte nostra esset, nisi omnino prodere non modo summa Sanctae Imius Sedis iura, quae tamquam sacrum et inviolabile depositum ad hanc supremam cathedram evecti custodienda ae tuenda recepimus, sed etiam et prae-cipue prodere divinum ministerium Nobis pro salute animarum commissum, tradere hereditatem Christi in manus auctoritatis huiusmodi, cuius opera ad ipsum catholicae religionis nomen, si fieri posset, delendum, diriguntur? Nunc profecto terrarum orbi claro in lumine omnique ex parte conspicienda praebetur vis vigor fides earum con-cessionum, quibus ad fidelium illusionem hostes nostri libertatem et dignitatem Romani Pontificis tueri se veile ostentarunt, quae fundamentum suum positum habent in arbitrio ac hostili voluntate reipublicae moderatorum, quorum in potestate est iuxta sua consilia et rationes, ac pro lubitu eas aptare, servare, interpretari, atque exe-cutioni mandare. Haudquaquam certe, haudquaquam Romanus Pontifex est aut erit unquam plenae libertatis compos, ac suae plenae potestatis, donec aliis in urbe sua dominantibus subiiciatur. Alia eius sors Romae esse non potest nisi aut supremi Principis aut captivi: nec unquam catholicae Ecclesiae universae pax securitas tranquillitas constare poterit, donec exercitium supremi apostolici ministerii obnoxium fuerit studiis partium, arbitrio dominantium, vicibus politicarum electionum, consiliis et operibus hominum callidorum ac utilitatem iustitiae praeferentium. At in tantis malis queis laboramus et premimur ne putetis Venerabiles Fratres aut animum Nostrum fractum concidere, aut illarn in Nobis fiduciam deficere qua Omnipotentis et. Aeterni decreta expectamus. Nos quidem consilium cum inissemus post occupationcm ditionis Nostrae Romae potius manendi quam quaerendi alienis in terris tranquillum hospitium, idque ea mente ut penes Beati Petri sepulcrum pro re catholica vigiles excubias ageremus, numquam destitimus auxiliante Deo pro causa Eius tuenda certare, et quotidie certamus nullibi loco cedentes hosti nisi vi depulsi, ut perpauca illa quae adhuc reliqua sunt ab impetu diripentium et pervertere omnia conantium vindicemus. Ubi autem caetera Nos defecerunt praesidia quibus Ecclesiae et religionis rationes tueremur, Nos nostrae vocis et nostrarum expostulationum officio usi sumus; cuius rei testes estis ipsi quibus communia pericula communis Nobiscum dolor fuit: saepe namque verba excepistis publice a Nobis prolata sive ut nova facinora reprobaremus et contra invalescentem hostium violentiam protestaremur, sive ut aptis monitis fideles instrueremus ne insidiis improborum et simulatae religionis specie, neu noxiis falsorum fratrum doctrinis deciperentur. Utinam vocibus Nostris tandem admoveant aures animumque adiiciant illi quorum ad officium pertinet et maxime interest, auctoritatem Nostram susteutare, et causam qua nulla iustior et sanctior, viriliter tueri! Nam qui fieri potest ut illorum prudentiam fugiat frustra solidam ac veram prosperitatem in nationibus, tranquillitatem ac ordinem in populis, stabilitatem potestatis in iis qui sceptra tenent expectari, si Ecclesiae auctoritas quae societates omnes recte constitutas vinculo religionis continet, impune contemnatur et violetur, eiusque Caput supremum in suo ministerio obeundo plena libertate uti nequeat, et potestatis alterius sit obnoxius arbitrio? Illud sane feliciter aceidisse Iaetamur, ut voces Nostrae ab universo catliolico Populo filiali pietate Nobis obstricto, libentissime magnoque cum fructu exceptae fuerint; talia enim sunt quae ab ipsis accepimus dilectionis assidua et iterata testimonia, ut et ipsis et Ecclesiae summam gloriam conferant, et bene sperare Nos iubeant laetiores dies eidem Ecclesiae et huic Apostolicae Sedi ovituros. Ac profecto vix verbis aequare possumus iucun-ditatem solatii quod percepimus validis licet auxiliis undique destituti, intuentes egregios animomm motus et generosa studia quae sponte excitata latius in dies propagantur inter gentes etiam remotissimas, ut Romani Pontificatus et humilitatis Nostrae causam suscipiant, dignitatem tueantur. Liberalia subsidia quae ex omni terrarum parte ad Nos perveniunt, ut urgentibus necessitatibus Sanctae huius Sedis prospiciamus, et frequentia tot filiorum nostrorum qui ad has Vaticanas aedes ex omni gente confluunt ut visibili Ecclesiae capiti devotam voluntatem suam testentur, eiusmodi pignora animorum fidelium sunt, pro quibus pares agere gratias divinae bonitati omnino nequeamus. Vel-lemus tarnen ab Omnibus intelligi, quod salutaris documenti loco esset, intimam vim et significationem veram pere-grinationum istarum, quas hoc tempore crebro iterari videmus, quo Romanus Pontificatus teterrimum bellum experitur. Scilicet illae non eo valent tantum ut amorem et observantiam fidelium prodant erga humilitatem Nostram, sed manifestum praebent indicium sollicitudinis et anxietatum quae eorum corda perturbant, quod communis Parens in abnormi prorsus ac incongrua conditione versatur. Neque haec anxietas et sollicitudo conquiescet, imo augeatur oportet, donec in possessionem nlenae et verae libertatis Pastor universae Ecclesiae restituatur. Interea nihil magis optamus Venerabiles Fratres quam ut voces Nostrae ex hoc parietum septo ad Ultimos terrarum fines manent, ut totius orbis fidelibus pro illustribus quae continenter ipsi exhibent filialis dilectionis et obsequii argumentis. sensus gratissimi animi nostri testentur. Optamus enim iis gratias agere pro pia liberalitate, qua etiam interdum difficultatis rerum suamm obliti Nobis opitulantur, agnoscentes Deo offerri quidquid Ecclesiae tribuitur, gratulari pro magnanimitate et virtute, qua impiorum iras et irrisiones despiciunt, Nosque iis devinctos proflteri pro alacritate qua significationes sui amoris Nobis offerre Student ad celebrandam anniversariam diei illius memoriam, quo ante quinquaginta annos Episcopalis consecrationis munus, licet indigni suscepimus. Nec minus Nobis in votis est, ut omnes etiam Ecclesiarum quae late per ordern diffusae sunt Pastores, voces has Nostras excipientes ex iis incitamentum sumant, ut significent fidelibus suis pericula, oppugnationes et incommoda quotidie graviora, quibus premimur, eosque simul certiores faciant, Nos quidem nunquam destituros quicumque rerum exitus futurus sit, ab improbandis iniquitatibus quae coram Nobis patrantur; verum fieri posse aliquando cum propter leges nuper roga-tas, tum propter alias quae praenunciantur etiam saeviores, ut vox Nostra usque ad eos nonnisi rarius, et aegre admodum per interpositas difficultates possit afferri. In bis tarnen rerum adiunctis Pastores ipsos excitamus, ut greges suos praemoneant, ne falacibus capiant.ur artibus queis homines fraudulenti veram rerum conditionem in qua positi sumus verbis invertere et deformare nituntur, sive celantes acerbitatem eius, sive libertatem Nostram extol-lentes, et potestatem nostram nemini obnoxi am esse affirmantes, dum vere rem totam sic paucius complecti possumus: scilicet Ecclesiam I)ei in Italia vim et persecutionem pati: Christi Vicarium neque libertate, neque expedito plenoque usu suae potestatis frui. Cum res hoc loco sint, nihil opportunius ducimus, nihil cupimus impensius, quam ut iidem omnes Sacrorum Antistites qui miram concordiam in tuendis Ecclesiae iuribus et egregiam in Apostolicam Ledern voluntatem suam Diultiplici indicio Nobis constanter probarunt, fideles quibus praesunt excitent, ut ea ratione ac ope quam iura sinunt cuiusque regionis, sedulo agant apud eos qui summam rei publicae tenent, quo accuratius gravis conditio perpendatur in qua Caput catholicae Ecclesiae degit, atque efficacia adhibeantur consilia obstaculis amoliendis, quae veram ac plenam independentiam eius impediunt. Quoniam autem Bei omnipotentis est mentibus lumen immittere et flectere hominum corda, non solum Vos rogamus Venerabiles Fratres ut fervidis apud Eum precibus hoc maxime tempore utamini, sed et ipsos catholicorum omnium populoram Pastores vehementer hortamur, ut fideles sibi concreditos in sacra templa convenire curent, ubi pro Ecclesiae matris salute, pro mimicorum nostrorum conversione, et fine malorum tam gravium lateque patentium humiles preces ex intimo animo effundant. Excipiet ut firmiter confidimus, orationem Populi ad se clamantis Deus, cui beneplacitum est super timentes Eum, et in eis qui sperant super misericordia Eius. Caeterum Venerabiles Fratres confortemur in Domino et in potentia virtutis Eius, atque induti anna-turam Dei, loricam iustitiae et scutum fidei, praeliemur strenue ac fortiter adversus potestatem tenebraruui, et nequitiam huius saeculi. Iam certe Studium omnia miscendi perturbandique eo devenit, ut torrentis instar omnia Se in praeceps tracturum minitetur, nec pauci ex iis qui novarum rerum auctores aut fautores extiterunt iespectant conterriti, operis ipsi sui formidantes effectus. At Deus Nobiscum est, eritque usque ad consummationem saeculi. Timendum est iis, de quibus scriptum est: „Vidi eos, qui operantur iniquitatem et seminant dolores et metunt eos tiante Deo periisse, et spiritu ii-ae Eius esse consumptos.“ At Deum timentibus et certantibus in nomine Ipsius ac in Eius potentia sperantibus miserieordia et praesidium reservatum est, neque dubitandum, quin cum Eius sit causa, Eius sit pugna, Ipse certantes adiuvet ad victoriam. II. Kako naj ravna spovediiik z gresniki v bliznji priloznosti? (Konec.) Kako je ravnati v oziru odveze? I. Dolocila sv. Cerkve. Pved vsem je potrebno, da mora spovednik, ki ima opraviti z greänikom v bliänji priloznosti, vediti in pred o6nii imeti dolocila sv. Cerkve; ona je zavergla ätiri to vpraäanje zadevajoce stavke, in to nam mora biti podlaga pri reäevanji djanskih vpra§anj. Pervi stavek je zavergel Alexander VII. (18. Mart. 1666): Kon est obligandus concubinarius ad eiiciendam concubinam, si ktuc nimis utilis esset ad oblectamentmn concubinarii, vulgo regalo, dum deficiente illa, nimis -egre ageret vitam et alia; epuku ta)dio magno concubinarium afficerent et alia famula nimis difficile inveniretur. (prop. 41.) To zadeva naravnostno bliznjo priloznost (in esse), in ker je ta stavek bil zaverien, je razvidno, da taki in enaki vzroki nikakor ne zadostujejo, da bi bila bliznja pviloznost neogibljiva — mora se toraj opustiti, da bo spokornik zamogel biti odvezan. 2. Naslednji trije predlogi so izmed 65terih stavkov, ktere je Inocenci XI. (2. Mart. 1679) zavergel o kterik se v vvodu pravi: et unamquamque ipsarum, sicut jacent, ut minimum tamquam scändalosas') et in praxi perniciosas esse damnandas et prokibendas. ZaverLeni stavek je: Potest aliquando absolvi, qui in proxima peccandi occasione versatur, quam potest et non vult omittere, quin imo ex proposito quajrit et ei se ingerit (prop. 61.). Pervi del zadeva priloänost in esse, drugi del priloznost non in esse. Ker je bil ta stavek zaverzen, iz tega sledi: Nikee ne more biti odvezan, kteri bliznje piiloznosti noce zapustiti, akoravno bi jo lakko, kakor tudi tisti ne, kterije prostovoljno in nalas iäe; ker pri takem manjka resnicne volje grek zapustiti; ta resnicna volja pa je za odvezo neogibno potrebna. — Ni pa v tem stavku naravnost doloceno, ali se mora bliznja priloznost vselej poprej zapustiti, preden se zamore dobiti odveZa, ali pa Le vcasih, v gotovik slucajik, spovedniku Le sama resnicna volja sme zadostiti, da sme dati odvezo. Odgovor na to vprasanje je toraj se prepusen nravnikoin. 3. Tretji zaverzeni stavek terdi: „Proxima occasio peccandi non est l'ugienda, quando causa akqua utilis, aut honesta non fugiendi occurit.“ (prop. 62.) Ta stavek zakteva, da je Le vsak le koristui vzrok zadosten, da je bliLnja priloznost, bodi si in esse, ali non in esse, neogibljiva. — Ker je pa stavek zaverzen, je razvidno, da vsak koristen vzrok Se ne sadostuje. 4. Ceterti zaverzeni stavek se glasi: „Licitum est quasrere directe occasionem proximam peccandi pro bono spirituali vel temporal! nostro, vel proximi“. (prop. 63.) Ta stavek zadeva bliznjo priloznost, qua; non est in esse, kakor tudi casno ali dusno korist za se ali za blünjega. Kdor pa bliLnje priloLnosti naravnost ise, bliznjo priloznost tudi naravnost koce, koce toraj tudi grek, quia in morahbus, pravi Suarez, idem est comittere ac expo-nere se periculo committendi. To pa ni po nobeni ceni pripuäeno. 2. Pravila nravnikov. A. Prostovoljna blizuja priloznost. 1. Niköe ne sme prostovoljno in nalaä bliLnje priloznosti k gi'eku iskati; (prop. 63. dann, ab Innoc. XI-) ravno tako se ne sme prostovoljno v taki priloLnosti zaderLavati, naj Le bo ta priloznost in se ali per accidens, in esse, ali non in esse. Kdor tej nikavni dolznosti noce zadostiti, priloLnosti noce opustiti, je kakor nespo-koren gresnik odveze neweden, naj tudi obeta, da se bo greka varoval in poboljsal. Kdor prostovoljno ostane v •) Pohujäanje je tukaj terpivno, ne dejavno. Cannns pravi: Non enim hie acandalum more vnlgi nsurpamua, quod aures oflfendit, quodvc tidclis populus horret, aed pro eo, quod infirmis causam rnina; praestat. Cardennas. Crisis theolog. diasert I. pro®' mialis e. 9. n. 149. nevamosti, v kteri bo verljivo smerten greh storil, je Le to zanj velik greh ’). Cardinal de Lugo pravi:2) quia ille qui vult manere in illo periculo morali fpo nafiem naöelu: probabili) labendi, non videtur habere propositum efficax non peccandi. Ex obligatione enim vitandi peccatum, sequi videtur obligatio vitandi ea, quae tali necessitate secum trahunt peccatum. saltem quando moraliter possumus ea vitare. — K pravi pokori je potreben tudi terden sklep ne vec greSiti, torej tudi se varovati bliLnjih priloznost k grehu. Spovednik ne sme poskusati. ali se bo greSnik bliLnji priloZnosti vkljub vendar morebiti varoval greha. in mu dati odvezo. Naravnost in dolocno se mu mora povedati, da ne more biti odvezan. dokler priMnosti ne zapusti. 2. Ali je treba poprej bliZnjo priloznost zapustiti, preden se da odveza, ali Le zadostuje terdna volja in obljuba spovedenceva ? To vpraganje prav natanko in na Siroko obravnava Cardenas:3) poznejgi nravniki so le iz njega zajemali. On terdi, da je treba poprej bliZnio priloznost zapustiti, preden se da odveza: Nunquam posse absolvi eum, qui habet occasionem proximam voluntariam, antequam eam expellat. Svoje mnenje podpira z mnogimi razlogi. On pravi: Peccat, mortaliter concubinarius4) retinens voluntarie proximam occasionem peccandi fn. 76). Hoc prseceptum non retinendi occasionem est negativum fn. 77). Qui habet occasionem proximam voluntariam peccandi, nequit absolvi ante expulsionem illius fn. 78.) Tune nerma.net in statu peccati mortalis fn. 79 pro conclusione hunc syllo-gismum objicio: concubinarius. dum retinet. domi concubinam, cum possit expellere, est in statu peccati mortalis; dum absolvitur, retinet concubinam domi, cum nossit expellere: ergo dum absolvitur, est in statu peccati mortalis. Sed qui absolvitur in statu peccati mortalis, invalide absolvitur: ergo is concubinarius invalide absolvitur.) Potem nadaljuje: Pneceptum non retinendi obliarat semper et pro semper fn. 80). Propositum adimplendi prseceptum non est adimpletio illius fn. 81. et 82). Periculo peccandi se exponit, qui voluntarie persistit in periculo fn. 83). Se committere voluntarie periculo peccandi, idem est moraliter, ac veile peccatum fn. 84). Imprudens est, qui, cum potest, non se eripit a periculis. fn. 89. et seq.) Sklicuje se pa Card, na mnenja drugih nravnikov in navede Sancheza, Bonacina, Coninck, Azora, Silvester Angela. — posebno na 01. stavek. katerega je Tnocenci XI. zavergel, ter pravi: Sed post damnationem propositionis 61. aliqui authores admittunt, nosse absolvi. bis, ter vel quater concubinarium habentem occassionem proximam voluntariam. Toda gotovo je, da ta stavek ne spada sem: zatorej sv. Alfonz, ki se sicer sklada s Card., pise:6) Sed haec ratio non convinc.it; nam aliud est, posse absolvi. qui occasionem non vult omittere, ut dicebat propositio, aliud, qui, licet non velit. omittere ante absolutionem, bene tarnen vult omittere s tat im post absolu-tionem. Tudi drugi dokaz fn. 77) Garden, ne zadostuje. Bolj veljaven pa je vzrok naveden n. 83, 84. Silno teZko je veckrat bliZnjo priloZnost. zapustiti, ker se serce na njo prevec naveZe. Öe se toraj priloZnost pred odvezo ne odpravi, se bo greSnik verljivo zopet, pregrefiil, fredibit ad vomitum) ce v njej ostane. — Toraj bi spovednik, ako bi ga odvezal, ne spolnil svoje dolLnosti ne kot zdravnik, ne kot sodnik, ker bi dal nepripravljenemu odvezo in bi se ne posMil pripomockov za ozdravljenje potrebnih. Kdor je toraj v bli^nji prilofcnosti, pa vendar obljubi, da jo bo precej odpravil, je razlociti, kakor ucita sv. Karol Bor. in sv. Alfonz, ali je priMnost sama na sebi fin re ipsa, in esse), ali pa je po na-kljuöji (non in esse). 1. Öe je greänik v bliZnji priloZnosti sami na sebi fin esse) fn. pr. concubinarius, ce posel Zivi skupaj z drugo osebo, s katero je Le grefiil: ce ima podobo, ki mu vedno cut draZi), mu je odveza odloiiti fpro medicina), tudi öe pride pervikrat k spovedi in pobo 1 j $an j e obeta, in ce tudi ni dvomljivo, da je obljuba resniena. Sv. Karol Bor. pravi: „In occasionibus, quae sunt in esse, poenitentem neque prima vice absolvendum fquas-cunque promissiones proferat), nisi prius occasionem amoveat“. „Et hanc sententiam, fsaltem ordinarie loquendo) omnino esse sequendam.“6) To pa za to, ker je cloveSko serce slabo in se mora hudo premagovati, da priloznost, odpravi. Öe •) Sporer, n. 323. s) Lugo, disput. XIV. ßect. X. n. 150 in fine. s) Cardennas, vissort. XL. c. V. a. 1—2 n. *) Hape qusestio solet ab authoribug tractori eub terminis concubinatus; quia in genere occasionis proxim*, haec est frequentier, ita ut quidquid de hac occasione dictum fuerit, intelligi debet de quavis alia occasione proxima alterius materi®. 6) St. Alt I. c. n. 454. «) St. Alf. 1. c. 454. tornj spovediiik sklepa njegovega s tem ne podpira, da mu odvezo odloLi, ga nikdar ne bo spolnil, — to spricuje skusnja, Kaj lahko se pa zgodi, da sklep prelomi, kajti volja cloveäka je slaba in vedno slalisi. kolikor vecjo moc grek cez njo zadobiva; po vsakem povracevanji v greh bolj oslabi volja, greänik vedno globokeje pade — poslednjic tako globoko. da vec vstati ne more. — Spovednik pa je tndi zdravnik, mora se vsih pripomockov posluziti, da duso resi, toraj tudi tega, da odvezo odlozi, ko bi bil spovedanec prav resnicno skesan. Öe greänik s tem nij zadovoljen, Le zarad tega ni pripraven za odvezo, ker se verjetni nevarnosti izpostavi, da bo svoj sklep prelomil in greäil. Tu ne velja vgovor, da pripravljenemu spovedencu se ne sine samovoljno odveze odloziti, ker kot zdravnik se mora vsih za ozdravljenje potrebnih pripomockov posluziti. Sv. Alfonz pravi: Occasio extrinseca, praesertim ubi agitur de vitio turpi, quando praesens est, ita mentem excsecat, ut omnia proposita e memoria deleat, et ad peccata, ut aliquis, etiamsi certam damnationem ab illo crimine eeuturam cognosceret, adhuc a peccato non desisteret.l) Pa sv. Alfonz sam pripoznava, da so izjeme od tega ojstrega pa potrebnega pravila vendar le pripusene in sicer: a) Kadar spokornik razodeva tako nenavadno znamnje kesauja in spreobemjenja, da se sine po pameti terditi, da ga je Bog posebno razsvetlil in mu milost podelil, da zanj ni vec bliznje nevarnosti sklep prelomiti; n. pr. ce ob casu misijona tak greänik k spovedi pride. Ako bi moral spokomik n. p. deklo, ktera je zanj bliznja priloznost, o kterih pa svet cisto nie napenega ne misli, se med misijonom odpraviti iz hiäe, bi bila to priloLnost k marsikakemu sunmicenju in skoraj ocitna pokora. Tukaj bi zadostovalo pravo kesanje in terden sklep priloLnost odpraviti. Bl. Leonardo taeega spovedenca tako le nagovori:2) Prav za prav bi vam zdaj ne mogel in ne smel dati odveze, ker pa ste se tako skesano spovedali in ker tako terdno obljubite, da bote 0110 osebo odpravili, vam verjamem,- da vaäa obljuba je resnicua in ne hinavska. Ne verjel bi vam drugekrati, pa ker je zdaj ravno sv. misijon, vam kocem dati odvezo, ce mi obljubite, da bote 14 dni po misijonu osebo odpravili, ta cas pa nikdar same v svojo sobo pustili, nikdar nepotrebnik reci z njo ne govorili, ne svojih oCi vanjo vpirali. tudi morate med tem casom iti dvakrat k spovedi i. t. d. Sicer pri drugih priloznostih pa je veckrat nar bolj6 odvezo odloziti, si commode tieri potest, da svoj sklep toliko kitreje in bolj gotovo spolni. b) Kadar se resnicno skesan greänik ne more vec, ali ä.e le cez dolgo casa ravno temu spovedniku spovedati in bi moral iti k drugemu spovedniku. Takemu pa se le takrat odveza dati za more, cenij bil poprej Le po drugem spovedniku opominjan, pa se nij poboljsal. c) Öe spovedenec iz nevednosti ni spoznal bliznje priloznosti ali pa ni vedel, da se mora zapustiti, se mu pervikrat sme dati odveza, preden je priloznost odpravil, — in d) Kadar je za spokornika nravna sila prejeti odvezo, preden zamore odpraviti priloznost; kadar na pr. spokornik brez velikega pohujäanja, ali velike äkode na dobrem imenu ne more sv. Obkajila opustiti. Pri vseh teil slucajib pa mora biti vsaj gotovo, da je spokornik v s a j z d a j p r i p r a v 1 j e n, posebno, da ima trdno voljo priloznost zapustiti. Stareji nravnikiin drugi, kateri s sv.Karolom B.ne razlocujejo mej bliznjo priloinostjo in esse in non in esse, ueijo, da zadostuje Le resniena volja bliznjo priloznost zapustiti, da se jim sme dati odveza. — Öe so pripravljeni pri spovedi, naj se enkrat ali drugikrat odveLejo; se le potem, ko so se prepricali, da greänik zopet gresi in ne spolnuje, kar je obetal, naj se mu odveza odlozi. Sancius praviConcubinarium posse absolvi ter, vel quater, antequam realiter expellat concubinam — dum tarnen habeat firmum propositum expell,endi illam.s) Lugo postavi sploäno vodilo: Regula communis et universalis est, eum, qui est in occasione solum remota posse absolvi, non vero eum, qui est in occasione proxima, quam non vult reimquere. Ravno tako: Laymann, Sylvius, Lopez etc. — Pa tudi ce je Le veckrat greäil, pravijo, se mu sme dati odveza, ce kaLe nenavadno kesanje; ker to nenavadno veliko kesanje stori, da priloznost ni vec bliLnja. Ce se greänik nenavadno hudo kesa, se bo poslej bolj sereno zoperstavljal skuänjavi, in jo bo verljivo tudi premagal. Ko bi toraj spokornik rekel: „Ergo faciam, quod kactenus nunquam, jurabo vestrae ra;. per Deum vivum, me revera, quam primum illam dimissurum.“ In hoc casu, pravi Gobat,4) admitterem juramentum, atque impertirer benedictionem, at certo negaturus, si post illud juramentum ad me rediret, agens se reum et perjurii et relapsus. (Se ve, to zadeva tiste, ki so Le poprej veökrat obetali se poboljäati.) ') St. Alf. 1. c. 454. ») Haringcr, Vorwalt. d. Bussakram. 8. 164. ») Cardennas, Diascrt. XL C. 5. art. 1. n. 72. *) Gobati experient. theolog. tract. VII. n. 534. Torej tudi tega mnenja so nekateri tehtni nravniKi; — pa bolj vamo se je ravnati po vodilih sv. Karola Bor. in sv. Alfonsa, Ze zarad veljave, ktero vävata, pa tudi zarad tehtnih vzrokov, s katerimi svoja vodila podpirata. 2. Kdor je prostovoljno v bltönji priMnosti po naklj ucji, na pr. ce kdo pri igri kolne, v drusinah zoper vero pregreäno govori, ima znanje zunaj hise, — pa resnicno obljubi, da se bo priloSnosti ogibal, po nauku sv. Karola Bor. in sv. Alfonza, sme pervic, da, ce je bil v priloLnosti, pa saj ni tolikrat gresil, kakor poprej, toraj se je dejansko poboljsal, — se tudi drugiö in celo tretjic odvezan biti. Öe se pa spovedenec po dva ali trikratnem opominjevanji ni resnicno poboljsal, se mu mora odveza odloLiti, dokler s stanovitnim ogi-banjem priMnosti skozi dalj casa svojega terdnega sklepa ne pokaLe samo z obetanjem, ampak z djanjem. Vzrok pa, da se sme pri teh mileje ravnati, je ta, ker je lozej priloLnosti ne iskati, kakor pa jo odpraviti, in toraj ni ravno treba, da bi se spokornik z odlogo odveze priganjal k spolnovanju svojega sklepa. Kar posebno znanje zunaj hise zadeva, je razlociti med mladenci in dekleti, kteri se z resnim namenom v sv. zakon stopiti obiskujejo, in med drugimi, kteri na to ne mislijo. V oziru na perve sv. Alfonz pise: Caveant confessarii a permittendo sponsis domos sponsarum adire, et puellis earumque parentibus sponsos in domum admittere, quia raro evenit, quod tales sponsi non labantur saltem in verba et cogitationes turpes in hujusmodi occasione, dum omnes aspectus et colloquia inter sponsos sunt incentiva ad peccatum: estque moraliter impossibile, ipsos invicem conversari, et non sentire stimulos ad eos turpes actus, qui tempore matrimonii deinde succedere debent.“ Vendar se pa svet sv. ufcenika povsod ne more tako natanko izpeljati, posebno na tistih krajih, kjer so drugacne äege, drugacne navade (Gousset.) Z mladimi osebami torej, naj bodo zarocene ali ne, se ne sme preterdo ravnati, ce se obiskujejo z dovoljenjem in v priöo staräev: „Non est neganda absolutio juveni et puellae, qui aliquo tempore se invisitant animo matri-monium contrahendi; nemo enim tenetur ducere personam ignotam, sed per aliquod tempus potest experiri quibus moribus alter sit praeditus.“ — Drugace se ve da je z osebami, ki na zakon ne mislijo. Sv. Lig. pravi: Generaliter autem loquendo de adolescentibus et puellis, qui invicem se adamant, quippe non sunt isti omnes indistincte de gravi culpa damnandi, sed ordinarie puto ipsos difficulter esse extra occasionem proximam lethaliter peccandi. Id nimia experientia patet, nam ex centum adolescentibus vix duo aut tres in occasione a mortalibus invenientur immunes ... ne tales adamantes absolverent, si postquam ter ab aliis jam fuerint admoniti, ab hujusmodi amore sectando non abstinuissent, prsesertim tempore nocturno, aut diu, aut dam, aut intra domos, aut contra parentum praeceptum . . . quanto magis rigorem cum poenitente adhibebit, tanto magis saluti ejus proderit; et contra, tanto magis cum illo immanis erit, quanto magis benignus erit in permittendo, ut ille in occasione maneat aut se immitat. Confessarii, qui sat virium et animi non habent, ut ejusmodi hominibus absolutionem negent, ab hoc munere arcendi sunt, vel potius ipsi abstinere debent, ne suac et aliena; salutis jacturam faciant.“ B. Neprostovoljno, bliznja priloznod. 1. Kdor je naravno (fizicno) ali nravno (moraliöno) prisiljen, da mora biti v bliznji priloLnosti, se pravi, da je neprostovoljno v tej priMnosti. — Ni tezko dolociti, kdaj je kdo naravno prisiljen, teLje pa je, kdaj je nravna potreba. Nekteri uceniki so v tem premehko sodili in so Le vsak koristni ali poäteni vzrok imeli kot zadostee, da so priloLnost neprostovoljno imenovah. Toda ta stavek je bil zaverLen (prop. 62. vid. supra). Prav dobro to razlocuje Friedhoff:x) „Glavno vodilo mora biti: Ker so casne dobrote, Livljenje, zdravje, cast, premoäenje, podlaga Seznatomemu razvitku clovekovemu po milosti: toraj se ena ali vec teh dobrot ne sme bistveno poskodovati. Ako bi se spovedencu to zgodilo, ko bi priMnost zapustil, takrat je prisiljen v bliänji priloLnosti, in occasione proxima necessaria. Posebej nekteri uceniki naslednje slucaje naätevajo: a) Öe gresnik v hudi bolezni ali v smrtni nevarnosti nima druzega za postreLbo, kakor osebo, s ktero je greäil, — ce resnicno obljubi, jo precej odpraviti, kadar ozdravi. Pa to velja le pri skrivnem, svetu neznanem pri-leLnistvu. Sic Laymann ab omnibus receptus. b) Quando occasio relinqui non potest absque scandalo, gravi infamia, vel detrimento magno spirituali vel temporali.a) Si suse concubina; dedit mutuos centum aureos, quos, si eam dimittat, non sit recuperaturus.8) Si ipsa est ita ‘) Friedhoff, kathol. Ethik. i) De Lugo 1. c. disp. XIV. n. 152. ») Sanchez disp. 16. n. 10. effrons, ut dimissa propalatura sit occultum concubinatum; si ipsa sit ancilla, et nequeat illam adipisci absque pari periculo, cum tarnen haud possit ullo modo carere ancilla omni.') c) Sic ergo poterit filius familias absolvi, quamvis maneat domi serva, cum qua solet peccare, quam tarnen ipse expellere non potest, nec facile aut decenter fiet; et a fortiori, si cum fratre vel sorore habet occasionem peccandi, a quorum convictu sejungi non potest absque gravi detrimento.2) d) Pontifex in jur. can. declaravit, quod duo, qui contraxerunt matrimonium invalidum propter impotentiam, possunt simul cohabitare ut frater et soror propter scandalum et infamiam.3) V teh slucajih je res teZji bliZnjo priloZnost zapustiti, kakor greha se varovati in bati se je, ako bi moral priMnost zapustiti, bi prisel v vecjo greSno nevarnost. 2. Gresnik, kteri je v neogibljivi hliZnji priloZnost! in je tedaj nravno ali naravno prisiljen, da more biti v bliznji priloZnosti, mora imeti trdno voljo, vsili potrebnih pripomockov se posluZiti, da bi notranjo nevarnost k grehu odpravil, da bo za odvezo sposoben. K hliZnji priMnosti je dvojno potrebno: zunanje vabilo — constitutivum remotum, — in notranje nagnjenje clovesko — constitutivum formale et proxinium.4) Öe se zunanja priloZnost ne more odpraviti, mora notranje nagnjenje zatirati, da se pomanjsa in da ne bo vec tako verljive nevarnost! k grehu, da se bliZnja priloZnost spremeni v daljno. Öe ima gresnik tixlni sklep, da se bo vsili pripomockov posluZeval, — sme dobiti odvezo. — To pa za to, ker priMnost k grehu sama na sebi Se nij greh. in nij nasledno, da bi kdo moral greäiti v priloZnosti, — in tudi v priMnost! zamore imeti pravi kes, in terden sklep ne vec gresiti in vsili potrebnih pripomockov se posluZevati. Ne ta, ki je v nevarnosti, ampak kdor nevarnost ljubi, se pogubi; da pa nevarnosti ne ljubi, kaZe, ker se pripomockov zoper njo posluZuje. Taki pripomocki so: heg, molitev, sv. zakramenti. Öe se beZi pred priloZnostjo, se odstrani ali saj oddali vabilo, ki draZi v greh; z molitvijo in veEkratnim prejemanjem sv. zakramentov, se hudo nagnjenje pomanjäa, dusa se za dobro pokrepEa, — toraj se bliznja priMnost v daljno spremeni. Gresniku naj se tedaj prigovarja, da naj bezi pred priloZnostjo, kolikor je mogoce, je sam ne ifie, je ne podaMuje brez potrebe, naj se ne pogovarja sam z osebo njemu nevarno, oci vanjo ne opira, se resnobno drZi: naj mu priporoci spovednik pogostno molitev; naj si v zacetku skusnjav prav Zivo pred oci stavi BoZjo vsegapricujocnost; naj se navadi nekaterih kratkih zdihljejev, ktere naj v skuänjavi ponavlja; n. pr. „moj Jezus, usmili se me!“ „Sladko srce Marijno, bodi moje regenje“; ,.0 gospa moja“ itd.; naj veckrat cez dan ponavlja svoj sklep pred podobo ki-iZanega Jezusa, naj premisljuje poslednje reci, in opravlja kake mala pokorila. Narboljäi pripomoEek — efficassimum et praesentissimum remedium — pa je gotovo veEkratno prejemanje sv. zakramentov, in kolikor mogoEe, pri ravno tistem spovedniku. Öe je gresnik vse to pripravljen storiti, sme biti odvezan: et asserenti se habere fhas conditiones) debet credere Confessarius, quia poenitens in hoc foro testatur tarn pro se, quam contra se.6) Sv. Alfonz6) to vodilo imenuje communis: Communiter affirmant D. D. non teneri poenitentem occasionem dimittere, si aliter gi-ave damnum temporale passurus sit, dummodo interim sit paratus uti mediis prmscriptis-Ita Navarrus, Lugo etc. — Totem pristavlja: n. 456. Hae sententiae probabilissimae sunt, verum in praxi omneS conveniunt expedire, ut iis, qui versantur in occasione proxima, etiam necessaria, differatur absolutio Ego nun quam absolverem eum, qui est in occasione proxima extrinseca, praesertim si occasio sit de materi» tuiqii, semper ac absolutio commode differri posset. — Censeo non tantum posse, sed etiam teneri ad differendam absolutionem, semper ac commode fieri potest, pnesertim cum agitur de materia turpi. Pri greänikih te verste pa mora biti spovednik prav posebno previden, da ga spovedenci ne goljufaj0-VEasih bliZnje priloZnosti in nevarnosti tako zmanjsujejo, da se zdijo le daljne; ali teZave, s katerimi bi se zamogl*1 bliznja priloZnost odpraviti, tako zveksujejo, da bi kdo mislil, da je res skoraj nemogoce jih odstraniti, — vend»1 pa veckrat nij druge teZave, kakor ta, da je treba sercu tako prijetne vezi raztergati. — Pohujäanje, ktero njm hudobno Zivljenje daje, s tako lepimi besedami pokrijejo, kakor da bi niE ne bilo hudega. Popisujejo Skodo. katero bi terpeh; zagotavljajo, da tudi v tej priloZnosti je mogoce greha se varovati, ceravno skusnja poterjuje nasprotno- l) Gobat. tract. VH. cas. XVI. n. 532. *) De Lugo I. e. 8) c. Consulationi de frig. et malef. *) Cardennas 1. c. c. I. n. 8. *) Sporer 1. c. n. 327. 6) St. Alfons. 1. c. 455. Na yso moc mora biti spovednik previden, da ga ne preslepijo in si odveze ne sprosijo. — Tisti, ki so v pregreäno znanje zamotani, se tudi izgovarjajo s tem, da bi na postenji skodo terpeli, ko bi osebo od hisse odpravili, ali bi ne obiskovali vec hi§e, ktera je za nje bliinja prilo&iost. Toda tudi to je prazen izgovor. Sosedje in drugi za to znanje ali vedo, ali pa ne; Ce vedö, spokomik, ce je slabo priMnost zapustil, ne bo zgubil dobrega imena, ampak bo zgubljeno poätenje zopet si pridobil; ce pa ne vedo, tudi nie hudega ne bodo natolcevali. 3. Veckrat je spokornik pripravljen posluzevati se pripomoekov, se jih tudi nekoliko casa poslu2uje, potem pa neha in zopet gresi. Kako je ravnati s takim? Sv. Alfonz pravi, da se mora brez odveze spustiti, ce ne da posebnega znamnja poboljsanja, in tudi, ko bi take znamnja kazal, bi mu navadno, pravi, odvezo odlozil, si commode fieri potest. Drugace pa razsodi Laymann. On pravi: Ce tudi se gresnik veckrat ravno tistega greha spoveduje, — zopet zamore biti odvezan, ce ima le zopet terden sklep se poboljsati, ker sv. Jeronim1) pravi: Non solum septies sed septuagies septies delinquenti, si convertatur ad poenitentiam, peccata condonantur. Laymann hoce, naj se s takim greänikom ravna kakor s povracljivim. Cardinal de Lugo2) pravi: Communis et vere est in hoc puncto doctrina, si sacerdos hic et nunc non obstante consuetudine praeterita, judicet poenitentem habere verum dolorem, et propositum non peccandi; posse eum absolvere, quia dispositio sufficiens est dolor, et propositum praesens, non emendatio futura, atque ita potent absolvi, licet judicetur relapsurus . . . Denique aliquando utile erit differre absolutionem per aliquot dies, ut appareat correctio et observatio propositi. Ker so nravniki razlicnih misli, se pri enakih slucajih odveza ali odlozi, da se greänik bolj gotovo greha za naprej varuje, — prvo mnenje; — ah pa se veckrat poskusi, in se da odveza, ce je za zdaj gresnik pripravljen •— in se le potem, ko se je spovednik preprical, da gresnikov sklep je slab, in da ga veckrat prelomi, se mu odveza odloLi, — drugo mnenje. 4. Kako pa je ravnati z gresnikom, ki je prisiljen biti v bliznji priloLnosti in se tudi vsih pripomoekov za poboljsanje posMuje, pa vendar zopet gresi ? Se mu li sme dati odveza, preden nij zapustil priloLnosti ko bi zarad tega tudi moral veliko skodo terpeti ? To vprasanje je postalo zadnje case kaj vazno. Posebno odkar je P. Ballerini pisal svoje opazke k Gury-ju, je nastai velik sum in hud prepir med Alfonzisti in Jezuiti. Ti Sv. Alfonzu ocitajo preveliko ojstrost, ojstrost ktera je bila nravnikom prejsnjih casov neznana, — sedanjim casom pa ni vec primerna. Alfonzisti pa s krepko besedo zagovarjajo nauke in vodila svojega sv. ucenika.2) Kaj uci sv. Alfonz? Kaj hoce P. Ballerini V Sv. Alfonz na zgoraj omenjeno vprasanje odgovori:2) Prima sententia, quam tenet Lugo, Holzman Gobat, etc. dicit, posse eum absolvi toties quoties, modo habeat sufficientem dolorem et propositum. — Secunda sententia, tarnen verior, quam tuentur Busenbaum, Roncaglia etc. tenet, hunc non posse absolvi, nisi occasionem deserat, cum jactura adhuc vitae, si opus sit, quando nulla emendatio, nec probabilis spes emendationis appareat. Ratio, quia homo tenetur cum omni jactura, vitaie periculum proximum peccati. Et licet aliquando, ob justam causam, possit permitti periculum peccati, nunquam tarnen potest permitti peccatum; cum autem nulla spes apparet emendationis, periculum utique fit formale, et a peccato sejungi non potest, et ideo oinnino est vitandum cum quocunque damno temporali, etiam vitae. Hic enim currit illud Marci: 9, 46. Si oculus etc. Et Matth. 16, 26. Quid prodest liomini etc. Trojne pogoje toraj stavi sv. Alfonz. a) da se spokornik v bliznji neprostovoljni priloinosti posluzuje Vsih potrebnih pomockov, b) da kljub temu vendar ravno tako zopet gresi kakor poprej, c) da ni upanja, da bi se poboljsal. — Okoli tretje tocke se prav za prav verti vprasanje, ce ni upanja, da bi se gresnik poboljsal: peri-Puluni fit formale, et a peccato sejungi nequit, pravi sv. Alfonz. V drugi izdaji svoje „theologiac moralis“ P. Gury stavi naslednje vprasanje: An possit absolvi qui existens Ur occasione necessaria, etiam remediis adhibitis, eodem semper modo labitur? Resp. 1. Negari forte posset *) St. Hieron. cp. 46 ad Ref. 8) Lugo, de poen. n. 165, 166. s) Vindicia; Alphon sianas. Roms 1873. *) St. Alf. L. IV. n. 457. suppositum. Vix enim fieri potest, ut, remediis adhibitis emendatio aliqua non sequatur, si hsec opportuna et circumstantiis congrua proponatur. K temu odgovoru P. Ballarini 8. J. pristavi svoje opazke in ojstro sodi sv. Alfonsa ter ga obdolzi pre-hude ojstrosti, posebno hudo graja besede : quando nulla spes est emendationis, ali z drugimi besedami, kadar se bliänja nevarnost nikakor drugaSe ne more spremeniti v daljno, — in to mnenje sv. Alfonza imenuje hypothesim absurdam, absonam, vanam, chimaericam, atque sententiam, quam S. Doctor veriorem dicit, rationi non consonam, indiscretam et imprudentem. Da je ta sodba zoper sv. Alfonsa pretirana, rekel bi strastna, se Le iz izrazov sprevidi, ktere rabi P. Ballerini. Da pa tudi mnenje sv. Alfonsa ni sententia rationi non consona etc., ampak da ga tudj skuänja poterjuje, hocemo presoditi na sledecem izgledu: Adolescens, qui sui juris non est, perdite amat conjunctam, cum qua in eadem domo habitare cogitur, et Ki'mili imo majori fervore ab ipsa amatur. Pluribus peccatis cum ipsa commissis, conscientise stimulis agitatus ad confessionem accedit. Confessarius occasionem hanc necessariam esse agnoscens, remedia consueta ipsi prmscribit, imprimis, ut solus cum sola versari evitare studeat. Poenitens nihil praescriptorum omittit, fideliter solus cum sola «sse evitat; sed non evitat complex, quae industriose eum inquirit, et blanditiis ac sollicitationibus eo perducit, ut denuo misere cadat et peccet, sin minus consummatis saltem imperfectis actibus, aut consentiendo in motus libidinosos. Redit ad confessarium, qui in adhibendis remediis nullatenus negligentem absolvere non haesitat. Redit iterum atque iterum eodem modo recidivus. Non peccat, praeterquam si a complice inquiritur et sollicitatur, ita ut sensu strictissimo vera sit suppositio, eodem semper modo. At denique confessarius merito de firmo proposito et dispositione sufficienti poenitentis dubitat; et tum hac ratione, tum ut poenitens ad majorem in resistendo ener-giam excitetur, absolutionem ipsi differt. Redit poenitens, verumtamen denuo eodem modo recidivus, nec ullum extraordinarium dispositionis signum praebens. ') Ali je v tem slußaji upati a) da se bo greänik v tej bliLnji priloLnosti poboljsal in b) kaj je spoved-niku storiti? a) Gotovo je, da bi se greänik skuänjavi lahko vstavljal, pa se vendar ne vstavlja zarad pomanjkanja terdnega sklepa, ker Bog nikogar ne skuäa cez njegovo moc, in nikomur ni nemogoce spolnovati nekterih zapovedi, ce ga gnada boLja podpira. (damn. Jans.) Gotovo pa je tudi, da ta greänik popolnoma spozna hudobijo greha, pa tudi spozna nevarnost vecnega pogubljenja, in nicesar bolj ne Leli, kakor da bi se poboljsal, — sicer bi se pripomofckov ne posluäeval in bi ne hodil k spovedi; pa: „fascinatio nugacitatis obscurat bona, et inconstantia concupiscentiae transvertit sensum sine malitia*).“ — „De carbonibus scintillae dissiliunt, de ferro rubigo nutritur, morbos aspides Sibilant, et mulier fundit concupiscentiae pestilentiam, quam Salomon sic com-parat, dicens: De vestimentis procedit tinea, et a muliere iniquitas viri. Et subjungit: Femina enim visu est basiliscus, voce siren; voce incantat, visu dementat, utroque perdit et necat.3) b) Ce spovednik spozna, da ni upanja, da bi se greänik v taki liudi nevamosti poboljsal, öe se je Le vsih pri-pomockov posluLil, pa brez vspeha, — mu ostane edino le to, da mu rece: Predragi moj, skuänja te uöi in prepriSal si se, da v tej priloLnosti ni upati, da bi se poboljäal. Öe hoceä reäiti svojo duäo, bodi sercen, zapusti hiäo svojega oceta, svoj dom, svoje znance itd. (Abraham) naj bo kar hoöe. Bog te ne bo zapustil etc. Iz tega zgleda se sprevidi, da taki sluöaji niso le domiäljeni in da res tukaj veljajo besede Jezusove; „Öe te tvoje oko pohujsa . . Mark. 9, 46. „Kaj pomaga cloveku . . Luk. 9, 52. P. Ballerini to zanikuje in L njim se strinjajo nekteri drugi, ki pravijo, da tudi zdaj mu ni treba priloLnosti zapustiti, ako bi moral veliko öasno äkodo terpeti, ker se s pripravnimi pripomocki vselej lahko bliLnja priloLnost v daljno spremeni. Da mora greänik, kadar ni upanja, da bi se v bliLnji priloLnosti poboljäal, pripravljen biti raji vse zapustiti, to je razvidno Le iz svetega pisma; pa tudi mnogi izverstni u6eniki to spriCujejo, — in ravno na te naslanja sv. Alfonz svojo terditev. Ker je vpraäanje vaLno, hoöem vodila nekterih ußenikev omeniti. *) Cnf. Vindiciae Alf. pars. V. Quaestio XXII. art. I.n. 1. *) Sapient. 4. 12. *) Cornel. a Lap. ad Mattb. 5, 29. citat Cyprianum. Cardennas pise: Quaerit peceator, in fomentum suae luxuriae, puellam suis deliciis idoneam. Incidit in quandam parentibus orbatam, prae fame fere pereuntem, r et omni humana spe destitutam. Haec post diutumum tempus concubinatus, conscientiae morsibus laeerata, vadit ad confessarium. Iste cognoscit necessitatem moralem, persistendi in ea domo; alias fame peribit; et dum hotari conatur, ut persistens in domo, resistat luxurite sui complicis et adhibeat media salutaria, propositi, orationis etc. Respondet illi, id sibi esse impossibile; quia si resistat libidini complicis, illam certissime e domo expellet, quo facto, prae fame peribit. — Respondeo: in hoc casu ■teneri feminam, ad assumendum illud unieum medium, egrediewli e domo, etiamsi prae fame peritura sit. — Quo-modo se geret confessarius circa absolutionem hu jus feminae ? Respondeo, . . . nullo modo est absolvenda, nisi prius domo egrediatur.“1) Leonardus Jansen ait: . . . quodsi etiam his non obstantibus, maneat idem p er i-«ulum relabendi . . . tenetur eam (concubinam) e domo expellere etiam cum periculo famas et vitae; alias absolvi non potest. . . Sed quid, si filia habet turpem consuetudinem cum famulo, quem nee potest dimittere, nec scelus sine infamia aperire, neque fugere sine gravissimis ineommodis ? Resp. Debet ex occasione proxima facere remotam . . . si haec non juvent, debet, potius crimen patri aperire, fugam vel mortem eligere — quam cum proximo periculo relabendi servo commanere. Ravno tako razsojuje veliko stevilo drugih nravnikov. Sit igitur conclusio: 1. Doctrina Sti. Alfonsi non tantum evidentibus rationibus intrinsecis, sed etiam Claris s. scripturae textibus, gravissimorum DD. auctoritate, immo communi eorum sententia sustentatur. 2. Opposita vero sententia practice considerata, omnino rejicienda est, quippe quae in praxim deducta »etemam poenitentis salutem manifesto periculo exponit. Kadar spovednik greSniku v bliZnji prilofcnosti iz imenitnih vzrokov odvezo podeli, naj ga prav resno opo-minja, da mu odveza ne ponia.ua, Ce njegove obljube niso resnicne, in da v prihodnjiö odvezan ne bo, ce bliZnje priloznosti ne zapusti. Nikakor pa ne sme preojstro s takimi gresniki ravnati, da bi jih ostrasil, ampak z vso ljubeznijo jim dajati serfnost. Ako jim mora odvezo odloMti, jim mora prijazno pa zivo prigovarjati, naj gotovo kmalo pridejo k spovedi. Öe spovednik premalo ljubeznjivo ravna, bo naterti terst zlomil, tlece predivo ugasnil, jih pahnil od sehe, pripravil v obupanje, ne da bi se k Bogu nazaj vemili, pogreznili se bodo ge globokeje v pregreho. Veliko se jih v svojih pregrehah ravno zarad tega pogubi, ker jih je spovednik s svojim terdim sercem pahnil od sebe, da so nad zveliöanjem obupali. Poslednjic je ge omeniti, da se mora spovednik posebno na tiste bliznje priloznosti ozirati, ktere so öistosti in kerganski kreposti vselej zelo nevarne, pa se jih je vselej vecji del prav lahko ogibati, ce ima le resno v°ljo, n. pr. ples, znanje z drugim spolom. slabe tovarSije, gostilnice, postopanje itd. Prav posebno pa mora pazljiv biti na nevarnosti, ktere sedanji öas sv. veri protijo; ker nikdar se sovraLniki niso bolj prizadevali jih vedno vec v svojo drufcbo dobiti in sv. vero Jezusovo, ko bi bilo mogoce, popolnoma iz zemlje iztrebiti. Sedanji Sas je toraj za stare in mlade, nizkega in visocega stanu le prevec bli^njih priloänost, ktere lahko pri-pravijo Cloveka ob vero. Take so n. pr. obcevanje z brezverci, nejeverci, prostomisljaki, razna cerkvi sovraLna drugtva, branje cerkvi in sploh keräanstvu sovraznih bukev in casopisov. Ako je vestna dolÄnost spo-vednikova svoje spovedence svariti pred priloLnostmi, v kterih je sveta cednost, cistost, nedol^nost v verjetni nevarnosti, in tistim odreci ali odloMti odvezo, kteri se takih prilo&nost ogibati nocejo, ali pa je po veckratnem °pominjevanji in ponovljeni obljubi vendar niso zapustili, — imajo ge vefcji dolLnost in ostrejgi odgovornost do tistih spovedencev, kteri obiskujejo priloznosti, v kterih se ne le ta ali una cednost, ampak temelj vseh cednost in kerganskega äftvljenja — sveta vera podkupuje. Vse spovedence, ce je treba, bo pred temi nevarnostmi svaril, pri vsakem posebej pa natanko prevdaril, ce je ta ali una, sama po sebi sicer nevama okoligina (n. pr. Ples, znanje, branje), tudi ravno temu spokomiku res bliLnja priloLnost, preden bo L njim kot z gres-mkom v bMnji priloznosti ravnal. Öe vse ob kratkem pregledamo, se kaie, da naj ßpovednik z gresniki v bliznji priloznosti po naslednjib vodilih ravna: ') Crieie «eeunda, dias. 40. c. 7. art 3. n. 145. 1. Naj pervo je potrebno, da si prav jasen pojem zadobi, kaj je bliznja priloznost:1 Le tako je mogoce razumeti pravila, po ktevih naj se z gresniki raviia. Vidili smo, da liiso vsi nravniki enakih misli v oziru dolocila bliznje priloznosti. 2. Stavki od sv. Cerkve zaverzeni morajo biti podlaga ravnanju v zadevnih sluöajih. 3. Kdor je prostovoljno v bliznji pviloZnosti, in je noöe zapustiti, se mu odveza naravnost odrece. 4. Kdor je prostovoljno v bliznji priloznosti in esse, pa obljubi, da jo bo odpravil, mu je dobro, odvezo odloZiti ce tudi pervikrat k spovedi pride (pro medicina). Dopusene so nektere izjeme. — Drugi, mehkejsi nravniki zahtevajo, da se jim Se le potem odveza odlozi, ce Le veckrat obljube niso spokiovali — pa tudi zdaj se jim izjemno se sme podeliti odveza. 5. Kdor je prostovoljno v bliZnji priloznosti in non esse — se mu sme Le pervic odveza dati. 6. Kdor je prisiljen biti v blizuji priloznosti, se mora vsib priponiockov posluziti, da bliznjo priloznost spremeni v daljno. Ce je to pripravljen storiti, se mu sme dati odveza, — pa boljsi je pri nekterik sluöajih jo odloZiti. 7. Ce gresnik sicer sklene se posluzevati potrebnib pomoökov, pa sklep prelomi in zopet gresi, — se mu ne da odveza, ce ne kaZe posebnega kesanja, — pervo mnenje; — se mu da odveza, kolikorkrat je sicer pripravljen, — drugo mehkejse mnenje. 8. Ali je gresnik, kteri v bliznji priloznosti vedno gresi, ceravno se vsib potrebnib priponiockov poslu- Zuje, dolZan bliznjo priloznost zapustiti, ko bi tudi se tako veliko skodo terpel V ali sme v riji ostatiV o tem vpraäanji so zopet uceniki razlicnih misli, — eni (sv. All'onz) terdijo, da je dolZan zapustiti priloznost, — drugi (P. Ballerini) zanikujejo. Prepir med Alfonzisti in Jezuiti, posebno o zadnji tocki, je pa skoraj popolnoma nepotreben, kajti med sv. Alfonzom in njegovimi „nasprotnild“, kakor Jezuite imenujejo, ni posebnega bistvenega razlocka, in ojstrost sv. Alfonza do gresnikov v bliznji priloznosti ni ravno tako velika, ceravno se nekteri stavki lahko napcno razumejo in preojstro razlozijo. Sv. Alfonz sam in njegovi sinovi so te stavke bolj pojasnili in po teh pojasnilih mine pre-velika ojstrost. Nekteri ne morejo razumeti, da mili sv. Alfonz, kterega so neki cas razupili, da je premeliek, jim je v marsikaterik receb preojster. Ti ne pomislijo, da ravnanje spovednikovo se v vec letih zamore spremeniti. Kar je pred pol stoletjem bilo prav dobro in koristno, se pozneje pri spremenjenik okolisinak ne more s tolikim pridom rabiti. Kar je bistvenega, tega se mora vsak nravnik, vsak spovednik vsik casov derzati. — Nebistveno pa se v razlicnih casih, da, ravno tisti cas pri raznih osebah m okolisinah lahko spreminja. Pri vsem svojem rav-nanji v spovednici pa mora spovednik pred ocmi imeti n a u k sv. Cerkve in zvelicanje du s. m. Erkenntnis; des k. k. UerwaUungsgerichtshofes vom 21. Dezember 1876, Z. 496. Die von dem neuen an den alten Pfarrer im Sinne des Hofkanzleidekretes vom 12. Juli 180» abzufnhrenden Stola - Pauschalien fallen unter die Bestimmung des §♦ 21 des Gesetzes vom 7. Mai 1874, Nr. 50 — nur insoweit der Anwendung derselben nicht privatrechtliche Titel entgegenstehen oder bei der Umpfarrnng selbst etwas Anderes vereinbart wird, beziehungsweise vereinbart worden ist. Der k. k. Verwaltungsgenck)tshof hat über die Beschwerde des deuschen Ritterordens Namens der Deutsch-Ordens- und Hauptpfarrkirche Sftaria Himmelfahrt in Troppau gegen das k. k. Ministerium für Kultus und Unterricht und die Pfarre Gilfchwitz wegen der zu Gunsten der Letzteren aus der Pfarre Maria Himmelfahrt geschehenen Exscindirung des jährlichen Stola-Pauschales per 60 fl., nach der am 20. December 1876 durchgeführteu öffentlichen mündlichen Verhandlung und nach Anhörung der Ausführungen des Hof- und Gerichts-Advokaten Dr. Oskar Schmitt, als Vertreters des deutschen Ritter-Ordens, und der Gcgenausführungen des k. k. Sektionschefs Dr. Karl Lemayer, als Vertreters des belangten k. k. Ministeriums für Kultus und Unterricht, zu Recht erkannt: „Die angefochtenr Entscheidung des k. k. Ministeriums für Kultus und Unterricht ddto. 1. August 1876, Z. 10219, wird als gesetzwidrig aufgehoben." Entscheidungsgründe. Durch die der Beschwerdeschrift angeschlosscnen Beilagen ist erwiesen, daß bei der im Jahre 1871 in Ansehung der Gemeinde Gilschwitz vorgenommenen Umpsarrunq zwischen dieser Gemeinde und dem deutschen Ritterorden Namens der demselben inkorporirten Pfarre Maria Himmelfahrt eine Vereinbarung getroffen worden ist, nach welcher die aus der ausgefchiedenen Gemeinde Gilschwitz fließenden Stola-Einkünfte — trotz der Errichtung der Pfarre daselbst — nicht dieser zukommen sollen, sondern der Pfarre Maria Himmelfahrt zu verbleiben haben. Nach diesen Urkunden hat nämlich der von der Gemeinde um Zustimmung zur Errichtung dieser neuen Pfarre und um Uebernahme des Patronates ersuchte Hoch- und Deutschmeister Herr Erzherzog Wilhelm kaiserliche Hoheit diese Zustimmung unter der Bedingung ertheilt, daß die aus der Gemeinde entfallenden Stola-Einkünfte der Pfarre Maria Himmelfahrt, welche dieselben bisher bezogen hatte, auch fortan verbleiben, es haben dann zeuge des kommissionellen Verhandlungsprotokolls die Vertreter der Gemeinde Gilschwitz erklärt, diese daselbst aufgenommene Bedingung anzunehmen und hat schließlich die Kirchenverwaltung der Errichtung der neuen Pfarre unter dieser Bedingung zugestimmt. Diese Vereinbarung ist nun eine derartige, daß im Bestände derselben nach §. 21 des Gesetzes vom 7. Mai 1874, R.-G.-Bl. Nr. 50, die Exscindirung dieser Stola-Einkünste ausgeschlossen war. Gegenüber der Einwendung, es sei dieser Vertrag rechtsunwirksam, weil derselbe obne die nach Artikel IV. des kaiserlichen Patentes vom 5. November 1855, R.-G.-Bl. Nr. 195, nothwendig gewesene Mitwirkung der Staatsverwaltung geschlossen worden sei, genügt c§, ans den Inhalt des erzbischöflichen Ereetions-Reskriptes ddto. Kremsier 27. November 1871 und auf die in der mündlichen Verhandlung in vidimirter Abschrift vorgelegte Zuschrift der k. k. Landesregierung in Schlesien an das fürsterzbischöfliche Ordinariat in Olmütz ddto. 16. Jnli 1868, Z. 6196, zu weisen. Jede dieser beiden Urkunden konstatirt, daß die Staatsgewalt mit der unter dem erwähnten Vorbehalte beabsichtigten Errichtung der neuen Pfarre in Gilsck)witz einverstanden war. Angesichts dessen entfällt die Erörterung der Frage, ob hier, wo von der Gemeinde Gilschwitz die Einkünfte des neuen Pfarrers bereits in einem als hinreichend angesehenen Maße sichergestcllt waren, überhaupt eine Genehmigung der Staatsgewalt erforderlich war. Allerdings hat bei der Vereinbarung kein Vertreter der neuen Pfarre intervenirt, nnd wäre dieß auch gar nicht möglich gewesen, weil diese Pfarre eben noch nicht bestanden hat. Dieser Umstand kann aber die Wirksamkeit derselben auch in Ansehung der Pfarre Gilschwitz nicht nltcriren, weil die uach dieser Vereinbarung vollzogene Investirnng des ersten dortigen Pfarrers auf Grund des envähnten fürsterzbischöflichen Reskriptes ddto. 27. November 1871 erfolgt ist, in welchem Reskripte der mehrgedachte Vorbehalt in Ansehung der Stolabezüge zu Gunsten der Pfarre Maria Himmelfahrt ausdrücklich ausgenommen ist. Außerdem geht aus der Entscheidung des k. k. Ministeriums für Kultus und Unterrieht hervor, daß später sich die Pfarrer von Maria Himmelfahrt uud von Gilschwitz über ein Pauschale einverstanden haben, welches der Letztere dem Erstereu an Stelle der einzelnen Einnahmen an Stolagebühren jährlich zn berichtigen hat, woraus sich ergibt, daß der Pfarrer von Gilschwitz selbst seine Verbindlichkeit, die Stolabezüge an den Pfarrer von Maria Himmelfahrt abzuliefern, wohl erkannte. Endlich ist die Behauptung, daß Vereinbarungen begrifflich nur dann vorliegen, wenn damit eine Aendernng i>es bestehenden, durch die Gesetzgebung geregelten Rechtszustandes bewirkt, nicht aber dann, wenn bloß das ohnedem bestehende Recht anerkannt wird, wie dieß letztere in dem Vertrage thatsächtlich geschehen sei, nngegründet. Denn Verträge können geschlossen werden ebensowohl, um neue, im Wege der Gesetzgebung nicht geregelte Rechte zu erwerben, als auch, um zwar in diesem Wege geregelte, aber doch nur für die Dauer des einschlägigen Gesetzes sichergestellte Rechte für immer zu sichern. Hiernach erscheint die vom k. k. Ministerium für Kultus und Unterricht ungeachtet der angeführten, bei der Utnpfarrung getroffenen Vereinbarung verfügte Exscindirung des Stola-Pauschales als nicht dem Gesetze entsprechend, uni» wußte diese Verfügung aufgehoben werden. IV. Me Hinjufügung eines neuen Vornamens ist einer (unstatthaften) Aenderung des Vornamens gleich zu halten. (Aus der österreichischen Zeitschrift ftir Verwaltung Nr. 51 vom Jahre 1876.) Eduard F. in T. ist bei der dortigen Statthalterei um die Bewilligung eingeschritten, daß sein am 24. Februar 1861 geborener und vom evangelischen Pfarrer C. daselbst auf die Namen Emil Adolf Ernst getaufter Sohn den Bornamen „Milösch" tragen dürfe. Diesem Gesuche hat die Statthaltern mit Erlaß vom 24. September 1876 unter Offenlassung des Mini-sterialrekurses mit der Motivirung keine Folge gegeben, daß sie sich nicht für befugt erachte, Aenderungen von Taufnamen zu gestatten. F. legte die Minifterialbcmfung ein, worin er behauptete, daß die Statthalterei ihn mißverstanden habe, indem er nicht um die Aenderung des Bornamens seines minderjährigen Sohnes, sondern nur um die Gestattung gebeten habe, daß dieser seinem Vornamen den Junten Milosch beifügen dürfe, und daß dieser Name auch in der T. ... 'er evangelischen Taufmatrik nachträglich beigesetzt werde. Wie aus dem Rekurse hervorgeht, war der Grund seines Gesuches der, daß sein gedachter Sohn schon seit jeher Milosch genannt wird und daß es sich nur darum handle, dieses faktische Ber-hältmß mit den Angaben im Tausregister in Einklang zu bringen. Das Ministerium des Innern hat unterm 21. Oktober 1876, Z. 14.601 diesem Rekurse des F. keine Folge zu geben befunden, „weil eine Umänderung der Bornamen gesetzlich unzulässig erscheint und die begehrte Hinzufügung eines neuen Vornamens einer Aenderung des Vornamens gleichzuhalten ist." V. Einsendung von MatriKen-Scheinen über Geburts-, Trannngs- und Todesfälle schweizerischer Staatsangehöriger. Im Diözesanblatte Nr. 11 ex 1876 S. 132 ist der Seelsorgsgeistlichkeit mitgetheilt worden, daß zufolge Art. 8 des Staatsvertrages zwischen der österreichisch-ungarischen Monarchie und der Schweiz vom 7. Dezember 1875, (R.-G.-Bl. Nr. 70 ex 1876) in allen Geburts-, Trannngs- und Todesfällen schweizerischer Staatsangehöriger in Oesterreich-Ungarn die kompetenten kirchlichen und weltlichen Funktionäre die ämtlichen Auszüge ans den Kirchenbüchern, respektive Standesregistern ohne Verzug und kostenfrei auszufertigen haben. In Folge Erlasses des k. k. Ministeriums des Innern vom 4. Jänner 1877, Z. 17535 werden die mit der Matrikenfühmng betrauten Seelsorger hiemit angewiesen, in allen verkommenden Geburts-, Tranungs- und Todesfällen schweizerischer Staatsangehöriger die in der deutschen ober lateinischen Sprache ausgestellten ober mit einer lateinischen Übersetzung begleiteten und kostenfrei ausgefertigten Geburts-, Trannngs-, und Todtenscheine ohne Verzug, im Wege ber politischen Behörbe I. Instanz (b. i. ber k. k. Bezirks-hauptmannschaft), welche die erwähnten Scheine beglaubigen wirb, zum weiteren Verfahren an bie k. k. Landesregierung zu leiten. VI. Konkurs-Uerlautbarung. Durch Versetzung des Herrn Pfarrers Johann Toman in den zeitlichen Ruhestand ist die Pfarre Öer-nuce in Erledigung gekommen und wird dieselbe unterm 17. März b. I. zur Bewerbung in der Diözese ausgeschrieben. Die Bittgesuche sind an den hochw. Herrn Pfarrer von Mannsburg, Johann Zorc zu stitisiren. VII. Chronik der Diözese. Prüfentirt für erledigte Pfarrpfründen wurden folgende Herren: Anton Hocevar für St. Jobst ob Bil- lichgraz, Lorenc Urbanija für Ambrus und Josef Zalokar für St. Miliael bei Seifenberg. Der qnieszirte Pfarrkooperatvr von Hl. Kreuz bei Landstraß, Herr Franz Vranfcic ist am 11. d. M. in Moravce gestorben und wirb berselbe bent Gebete des Diözefanklerns empfohlen. Vom fürstbischöflichen Ordinariate Laibach am 24. März 1377. _____ Herausgeber und für die Redaktion verantwortlich: Martin iogaiar. — Druck der „N&rodna tiskama“ in Laibach.