" if 2- VERENIGING VRIENDEN VAN SLOVENIE \ 1 1 Združenje Prijateljev Slovenije 1 / f ' ; / / / Lipa Indien onbestelbaar retour aan: Teldersweg 185 052 TG ROTTERDAM (ISSN 0928-8376) INHOUD Slovenski kulturni praznik v Delftu / Activiteiten 1998 Sloveense culturele dag in Delft 1 2 Uit de Sloveense literatuur 3 Brieven 5 Ontwikkelingen in Slovenie- januari, februari, maart 1998 8 Nederlanders in Sloveniš 12 Informatie voor Slovenen in Nederland 13 Vinska cesta (3) Wijnroute (3) 16 17 Voor u gelezen 21 Štanjel 21 Prijateljstvo ne pozna meja Vriendschap kent geen grenzen 22 23 Kuhajmo z Bojanom Koken met Bojan 25 27 30 jaar Original Oberkrainer Avsenik Club Nederland 29 Vici/Moppen 30 Jaargang 7, nummer 2, april 1998; werd verzorgd door de redactie. Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bronvermelding. Ben exemplaar is te bestellen door f 5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Delft. Heningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur. De bijdragen voor de volgende Lipa graag vddr 15 juni as. inleveren bij de redactie. Vereniging Vrienden van Sloveniš; Wat u moet vreten! De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, welke zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenvrerking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te šinitišren en te onderhouden. De Vereniging beschouwt zichzelf als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland. (uit artikel 2 van de Statuten) SLOVENSKI KULTURNI PRAZNIK V VELETU PREŠERNOV VAN 8 februarja smo v Združenju prijateljev Slovenije pripravili prireditev v čast slovenskega kulturnega praznika. Osrednja točka programa je bil nastop tria Joshua. Ljubitelji glasbe so gotovo prišli na svoj račun. Trio Joshua je na visokem profesionalnem nivoju odigral svoj program, kije lahko zadovoljil široko publiko. Tenkočutni zvoki romance, temperamentna tango in čardaš in folkloristično obarvane ciganske pesmi so očarali publiko. Glasbeni program so v odmoru dopolnili literarni prispevki o Prešerenu in o slovenski moderni poeziji. Stian Krook je namenil nekaj besed spominu na Prešerna in njegovo poezijo. Kot oris njegove ljubezni do rodnega kraja in klic k strpnosti družbe in prijateljstvu med ljudmi in ljudstvi, pa je nato prebral prešemov sonet Vrbi in odlomek iz Zdravljice v angleškem jeziku. Silva Hagen-Škoda je v prvem delu svojega nastopa orisala Prešernovo nesrečno ljubezen do Julije. S pesmijo Pod oknom je zaokrožila to temo. Nato pa nam je Silva predstavila še dve pesmi modernih slovenskih pesnikov v prevodu Raymonda Detreza: Lipicance Edvarda Kocbeka in Odštevanko Svetlane Makarovič. V naslednjem odmoru je predsednik Združenja Siem Edink poklical na oder gospoda Rechta. Na njegovo veliko presenečenje mu je predal prvo častno članstvo Združena prijateljev Slovenije. Gospod Recht je med leti 1993 in 1997 v potovalni agenciji v Middelburgu vodil med drugim Verkeersburo Sloveniš. S svojim delom je pripomogel, da se je Slovenija otresla imena 'nevarno' območje in je prispeval k promociji samostojne Slovenije kot turistično privlačne dežele. Siem Edink mu je izročil plaketo in simbolično darilo. Po zaključku kulturnega programa smo se nato skupaj poveselili. Op kozarčku, prigrizku in slovensko-nizozemskem klepetu je nedeljsko popoldne kar prehitro minilo. Ugotavljam, da postajajo naša srečanja vse privlačnejša. (MT) ACTIVITEITEN IN 1998 20 juni 1998 : BARBECUE IN AUSTERLITZ In het najaar van 1998: tarokkampioenschap en Sloveense borreF SLOVEENSE CULTURELE VAQ IN VELET VE VAQ VAN PREŠEREN Op 8 februari hebben wij in Delfi de Sloveense culturele dag gevierd. Het programma werd gedragen door het optreden van Joshua Trio. Het publiek werd verrast door het hoge professionele niveau van de optredende mušici. Hun gevarieerd programma heeft het brede publiek kunnen bereiken: de subtiele klanken van de romance van Beethoven , temperamentvolle tango en csardas, folkloristisch getinte zigeunerliederen... Het muzikale programma werd onderbroken met literaire bijdragen. Uiteraard vverd daarbij aandacht besteed aan Prešeren. Daamaast is er ook modeme Sloveense poezie aan bod gekomen. Stian Krook heeft een paar worden gevvijd aan Prešeren en zijn liefde voor zijn geboortestieek en verlangen naar thuis en zijn, met name in die tijd, vooruitstrevend denken voor wat betrefl verdraagzaamheid en vriendschap tussen volkeren. Stian heeft hiertoe Prešeren’s sonet Vrbi (aan Vrba) en een gedeelte van Zdravljica (Proostlied) in het Engels voorgelezen. Silva Hagen-Škoda heeft als thema voor haar bijdrage over Prešeren zijn ongelukkige liefdesleven gekozen. Dit illustreerde zij met het gedicht Pod oknom. (Onder de raam). Vervolgens heeft Silva de moderene Sloveense poezie voorgesteld met de gedichten Lipizaners van Edvard Kocbek en Aftelrijmpje van Svetlana Makarovič in het Nederlands. Deze zijn vertaald door Raymond Detrez. In de volgende onderbreking heeft de voorzitter van de Vereniging, de heer Siem Edink, uit de aanvvezige publiek de heer Recht naarvoren geroepen. De heer de Recht was voledig verrast toen hem het ere lidmaatschap van de Vereniging Vrienden van Sloveniš vverd aangeboden. Deze heeft hij ontvangen voor zijn verdiensten bij het promoten van Sloveniš in Nederland als een aantrekkelijke vakantiebestemming. Tussen 1994 en 1998 heeft de heer Recht in zijn reisburo in Middelburg ook het Verkeersburo Sloveniš gehad In die, voor tourisme in Sloveniš moeilijke tijd, heeft hij met zijn activiteiten bijgedragen dat Sloveniš in Nederland het predicaat van 'gevaarlijke' bestemming heeft vveten kvvijt te raken. Nadat het culturele gedeelte was afgerond vverd de middag voortgezet met een borel, een hapje en een gezellig Nederlands-Sloveens onderonsje. Een ding is duidelijk: onze verenigingsbijeenkomsten vvorden steeds gezeliger. Uit de Sloveense literatuur Het gedicht De Lipizaners van de Sloveense dichter Edvard Kocbek heeft bij de bezoekers van de culturele dag een bijzondere indruk gemaakt. Op verzoek van enkele bezoekers kunt u nu dit gedicht nogmaals op uw gemak doorlezen. Het is afkomstig uit de gedichtenbundel “Poročilo" (Het bericht) uit 1969, uitgegeven door Založba Obzotja uit Maribor. Gedicht De Lipizaners is in het Nederlands vertaald door Raymond Detrez, een Vlaams literaat. Hij schreef voor de Creatief (literair- en kunstkritisch tijdschrift van de uitgeverij Manteau uit Antvverpen) in 1989 een nummer vol, over Slovenie. De Lipizaners De krant schrijft: ' Lipizaners speelden mee in een historische film. De radio maakt bekend: een miljonair kocht Lipizaners, de edele dieren waren rustig gedurende de bele vlucht boven de Atlantiek. En een geleerd boek onderricht: Lipizaners zijn voortreffelijke rijpaarden, afkomstig uit de Karst, met soepele hoeven, een elegante pas, een zuiver karakter en van een onwrikbare trouvv. Toch voeg ik daaraan toe, mijn zoon, dat die onrustige dieren niet te vatten zijn in vaststaande sjablonen: het is goed, wanneer de dag aanbreekt, dan zijn de Lipizaners zvvarte veulens, en het is goed, vvanneer de nacht valt, dan zijn de Lipizaners witte merries, maar het beste is het, wanneer de dag verschijnt uit de nacht, dan zijn de Lipizaners zwart-witte potsenmakers hofnarren van hare hoogheid, de geschiedenis van Slovenie. Anderen vereerden heilige koeien en draken, duizendjarige schildpadden en gevleugelde leeuwen, eenhoorns, tweekoppige adelaars en feniksen, maar wij hebben het mooiste dier gekozen, dat zich op slagvelden en in circussen onderscheidde, en prinsessen en gouden monstransen droeg, 3 daarom spraken de Donaukeizers Frans met sluvve diplomaten, Italiaans met knappe actrices, Spaans met de oneindige God en Duits met ongeschoolde knechten, met de paarden echter spraken zij Sloveens. Herinner je, mijn kind, hoe mysterieus de natuur en de geschiedenis zij n verbonden en hoe verschillend de opgang van de geest is bij elk der volkeren op aarde. Je weet dat wij bet land van vvedstrijden en rennen zijn. Daarom begrijp je ook waarom de vvitte paarden uit Noachs ark naar onze zuivere bodem zijn gesneld, waarom zij een dier van ons geworden zijn, waarom ze zijn versmolten met de legende van de geschiedenis en waarom ze onze toekomst zo onrustig m aken, onophoudelijk zoeken ze voorons het beloofde land en zijn ze het hartstochtelijke zadel van onze geest. Voortdurend zit ik op een zwart-wit paard, mijn lieve zoon, als een Bedoeienenhoofdman ben ik met mijn dier vergroeid, mijn hele leven ben ik ermee op reis, ik vecht op mijn paard en ik bid op mijn paard, ik slaap op mijn paard en ik droom op mijn paard en ik zal sterven op mijn paard, al onze voorspellingen leerde ik kennen op dat geheimzinnige dier, en ook dit gedicht ervoer ik op zijn huiverende rug. Er bestaat niets duisterders dan klare taal en niets vverkelijkers dan een gedicht, dat het verstand niet kan bevatten, in het heldere zonlicht manken de helden en vvijze mannen stamelen in het donker, potsenmakers veranderen in dichters, gevleugelde Pegassen galopperen steeds sneller boven de spelonken van onze oude aarde en springen en stampen, de ongeduldige Sloveense dieren doen nog steeds koning Matthias ontwaken. 4 Wie nog geen paard bestijgen kan, moet onvervvijld leren het vurige dier te bedwingen, zich vrij te gedragen in het lichte zadel en zich te bewegen in de ritmi sebe maat van de pas, maar vooral te volharden in het voorgevoel, want onze paarden zijn van ver gekomen en ze willen nog ver gaan, motoren weigeren dikwijs dienst, olifanten eten te veel, onze weg is nog lang, te lang om te lopen. Mlddelburg, 09-03-98 Beste Vrienden van Slovenie Op zondag 8 februar! 1998, de Dag van de Sloveense Cultuur of Prešeren Day, had ik het grote genoegen tot erelid van uw Verenlging te worden benoemd, vanwege mijn bijdrage aan de ontwikkeling van het toerisme naar Slovenie vanuit Nederland/Belgie gedurende de periode 1999 tot en met 1997. Mede namens mijn vrouw betuig ik u hiervoor mijn zeer hartelijke dank. De bijbehorende fraale oorkonde heeft een goede plaats in mijn werkkamer gekregen. Het werk voor Slovenie heb ik steeds met veel plezier gedaan met de voortreffelijke oedevverking van achtereenvolgens Astrid van Mastrigt en de laatste j aren van mijn dochter Nicole en Lucy Hieland, daartoe in staat gesteld door de directie van Tourist Team BV. Ook van de zijde van uw Verenlging werd getvaardeerde steun ontvangen, waarbij ik gaarne de naam Bojan Gorički noem. In de toekomst hoop ik in staat te zijn op incidentele basis het toerisme naar "De Zonzijde van de Alpen" te kunnen biijven ondersteunen. Laten we samen de kansen en mogelijkheden benutten. "Together", volgens de naam van het plastiek, dat ik als geschenk mocht ontvangen, symboliserend de kwaliteit van de vriendsehappelijke contacten die ik ook in de toekomst zal biljven nastreven. LgP-pozdnav, Jo de Regt 5 HALLO 1EDEREEN ! Al s nieuw lid van de vereniging, sinds januari van dit jaar, wil ik me even voorstellen. Mijn naam is Anet Dingemans, ik ben 39 jaar en getrouvvd met Guido. Samen hebben wij twee jongens van 5 en 7 jaar, Daan en Luuk. Sinds 1979 ben ik Sloveniš verslaafd; dit is begonnen met de wintersport maar inmiddels heb ik alle seizoenen mee mogen maken hoofdzakelijk in Bohinj. Dit stukje van Sloveniš heeft al jaren mijn hart gestolen, zozeer dat wij in 1990 besloten dat wij daar graag wilden trouwen in het kerkje van Sv. Janez, wat ook gebeurd is en waar wij erg dierbare herinneringen aan over hebben gehouden. Sinds 2 jaar kamperen we met caravan in de omgeving van Bohinj, afgelopen jaar op camping Danica in Bohinjska Bistrica wat ons erg goed bevallen is. Onze jongens vinden het erg leuk om de bergen in te gaan en verder is er genoeg ander vertier voor hen en voor ons in de schitterende natuur daar. Nu heb ik eigenlijk gelijk een vraag: Deze zomer willen we gaan bekijken of het voor ons mogelijk en haalbaar is om een kleine vakantievvoning te kopen in de omgeving van Bohinj. Wie kan en wil ons daar wat meer inlichtingen over geven? Welke vvegen moeten wij bevvandelen? Welke instanties moeten of kunnen we benaderen en wordt er in Sloveniš net als hier met makelaars gewerkt? Hoe kom je eventueel vanuit Nederland in contact met makelaars? Misschien vindt iemand het wel leuk om ons hierbij te helpen? We horen het wel. Vriendelijke groeten en tot ziens. Anet Dingemans Oude Postweg 104 3711 AK AUSTERLITZ tel.: 0343-491285 6 I INTERNET HOMEPAGE OVER SLOVENIE Wij zijn al enige tijd bezig met het maken van een website over Sloveniš op Internet. De bedoeling is om informatie te verstrekken aan Nederlanders die interesse hebben in allerhande zaken Slovenie betreffende. We hebben de proefpagina zo opgesteld, dat via hoofdrubrieken als historie, cultuur, verkeer, šport, toerisme, enz. venvezen wordt naar uitgebreidere artikelen over deze ondenverpen. Zo kunnen we ook reclame maken voor de “Vereniging Vrienden van Slovenie” en mensen attent maken op ons lijfblad LIPA. Om de pagina verder te volmaken doen vve een oproep aan de lezers van LIPA om interessante website adressen over Slovenie en/of ander digitaal materiaal o.a. foto’s, musiek, enz. beschikbaar te stellen. Dus komt u in literatuur een vervvijzing naar Internet tegen, laat het ons dan weten. We hopen in een volgende LIPA het een en ander meer te kunnen vertellen over de voortgang van de Nizozemska site. Freddie en Freek VVolsink Wisse!t 75 7021 EH ZELHEM tel.: 0314- 623195 E-mail: f.wolsink@wxs.nl 7 ONTVVIKKELINGEN IN SLOVENIE JANUARI, FEBRUAR! en MAART 1998 Door AIexander Vink uit Slovenje NIEUW STUK SNELVVEG GEOPEND Op 16 januari werd een nieuvv stuk snelweg geopend en wel het stuk Slivnica - Maribor BDC (6,5 km). Vanaf nu kan men vanaf de grensovergang Šentilj (Spielveld) tot Vransko over de sne!weg rijden. Alleen nog een gedeelte ervan mag men 60 km/uur rijden (vanwege het beton- vvegdek). DARS (Sloveense wegen organisatie) beloofde dat men eind mei 1998 alles heeft geasfalteerd. SLOVEENSE “SPIONNEN” OPGEPAKT IN KROATIE Op 15 januari werd bekend dat de Kroatische politie 2 Sloveense spionnen heeft opgepakt. Het incident vond plaats in de omgeving van Zavrča. Bij het oplossen van deze zaak zijn de Ministeries van Buitenlandse zaken en Defensie en beide militaire inlichtingendiensten betrokken. Het Ministerie van Defensie ontkende echter dat het om een spionageactie gaat. De twee militairen zouden per ongeluk de grens hebben gepasseerd. De Kroaten zijn er echter van overtuigd dat de twee opgepakte personen, spionnen waren. Ze zouden 60m over de Kroatische grens een burger beste!wagen met een elektronische afluister apparatuur geplaatst hebben. De inhoud van de wagen is ongeveer 1 miljoen Duitse marken waard. De wagen met de apparatuur is door Kroaten in beslag genomen. Deze gebeurtenis heeft voor vele discussies gezorgd. Tegen de Minister van Defensie, de heer Turnšek, heeft de SLS (zijn eigen partij-Sloveense volkspartij) een motie van wantrouwen ingediend en is verzocht op te stappen. Dat wantrouwen probeerde hij naar zijn vermogen weg te nemen, echter, hij stond echter niet sterk genoeg. Uiteindelijk heeft hij zijn ontslag aangeboden. Op 13 maart is door de parlement (43 stemmen voor en 20 tegen) de nieuwe Minister van Defensie gekozen. De nieuwe minister is geworden de heer Alojz Krapež. SLOVEENSE AUTO VAN HET JA AR 1998 Op 16 januari is Sloveense auto van het jaar 1998 gekozen. De tvinnaar is de nieuwe Audi A6. De andere genomineerden waren: Citroen Xara, Volkswagen Passat, Škoda Octavia en Renault Espace. De actie werd gehouden onder de lezers/luisteraars van Delo, Dnevnik , Večer (dagbladen), Avto+Šport, Motorevija (tijdschriften), TV Slovenija en Val 202 (radioprogramma). Er kwamen in totaal 20538 inzendingen. JANEZ POODOBNIK OP BEZOEK IN NEDERLAND Janez Podobnik, voorzitter van het Sloveens parlement, was gedurende 2 dagen op werkbezoek in Nederland waar hij o.a. sprak met Wim Kok (zie foto) en Piet Bukman. Nederland beloofde technische hulp bij het aanpassen van de Sloveense vvetten aan die van de EU. 6 NIEUNVE VLIEGTUIGEN ES GEBRUIK BIJ ADRIA AIRWAYS Op 10 januari Iandde op vliegveld Brnik de eerste van 2 nieuwe vliegtuigen voor Adria Airways. De nieuwe toestellen zijn van Canadair Regional Jet 200 ER, welke de 2-Dash-7 zal vervangen. Het tweede toestel wordt eind januari venvacht. De nieuwe toestellen zijn veel sneller dan de 2-Dash-7. Bijvoorbeeld: een vlucht van Ljubljana naar Ziirich duurt nu met 2-Dash-7 2 uur en met het nieuwe toestel ruim 1 uur. Adria Airways betaalde 38 miljoen US dollar voor deze twee toestellen en reserveonderdelen. Het eerste nieuwe vliegtuig zal worden ingezet op de bestemmingen Zurich, Miinchen, Sarajevo en in het vooijaar ook Brussel. TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN IN 1997 In februari werden de toeristische cijfers over 1997 bekend gemaakt. In totaal waren er 9% meer ovemachtingen dan in 1996. Gasten uit: Duitsland Italie Oostenrijk Kroatie Nederland Groot-Britannie Aantal ovemachtingen: 782.128 537.492 486.472 212.676 151.470 135.269 9 BENZINEPRIJZEN IN SLOVENIE Super (98) : 104,40 SIT (± fl. 1,27) EuroSuper (95): 99,10 SIT ( 1,21) Normaal (91) : 95,80 SIT ( 1,17) Diesel : 95,30 SIT ( 1,16) NEDERLANDS BEDRIJF KLAAGT GEMEENTE MARIBOR AAN Het Nederlands bedrijf Floreal b.v. (EHC Europe b.v.) klaagt de gemeente Maribor aan wegens niet betalen van de door hun verrichte onderzoek van 1990-1995. Het bedrijf eist een schadevergoeding van 2 miljoen Duitse marken OLIERAFFINADERIJ UIT LENDAVA IN PROBLEMEN De enige Sloveense olieraffinaderij NAFTA Lendava is in financiele problemen gekomen nadat de 2 grootste aandeelhouders, Petrol en de Staat, de geldkraan dichtdraaiden. Beide partij en konden niet tot een oplossing komen. Echter, op het laatste moment besloot Petrol een lening te geven voor aankoop van 25.000 ton ruvve olie. Hiermee kan de raffinaderij Nafta Lendava tot eind april 1998 produceren. De raffinaderij vverkt met 1 van de 3 productie blokken, en nog die maar voor 80%. Ongever 60 mensen zijn door de leiding verplicht “met vakantie” gestuurd. De oorzaak van de problemen vvordt geweten aan de lage benzineprijs. De verlieslijdende raffinaderij hoopt dat ze deze situatie te overleven. De toekomst is nog onzeker. NEDERLANDSE KUNSTENAARS HOUDEN TENTOONSTELLING IN BEGUNJE Op 6 februari vverd in Galerie Avsenik een tentoonstelling geopend van drie Nederalndse kunstenaars: Kees van Eyck (schilder), Dirk Heij (o.a. beeldhouvver) en Henrie Lodewijk (fotograaf). Alle drie wonen al enige tijd in Slovenje: Kees van Eyck in Ljubljana, Dirk Heij in Dragatuš bij Črnomelj in Bela Krajina en Henrie Lodewijk in Medno bij Ljubljana. OPEL ASTRA LAMPEN KOMEN UIT LJUBLJANA Onlangs heeft Opel bij het bedrijf Saturnus in Ljublajana een nieuvve productielijn geopend. Saturnus zal aan deze lijn de lampen voor Opel Astra (model 1998) produceren. Dit bedrijf maakte reeds onderdelen voor BMW, Audi, Volkswagen, Fiat Renault, Seat en Škoda. Saturnus heeft 530 vverknemers en een omzet van ongeveer 40 miljoen mark per jaar. Met deze overeenkomst met Opel is 14 miljoen mark gemoeid. Foto: President Kučan bij de opening van de nieuvve productielijn. 10 SLOVENJE EN EU In Londen kwamen de 15 lidstaten en de 11 kandidaatslanden bijeen om te pralen over de uitbreiding van de EU. Premier Janez Drnovšek was er voor Slovenie. Slovenie behoort tot de eerste 3 kandidaten voor de toetreding. FRANSE AMBASSADRICE IN POMURJE Onlangs heeft de Franse Ambassadrice, Francoise Bourolleau, Pomurje en Prekmurje - de streken in het noordoosten van Slovenie - bezocht. Zij bezocht o.a. het confectiebedrijf Mura in Murska Sobota. Mura handelt namelijk met Franse bedrijven. De grootste exporteurs van deze regio zijn: Mura, Konus-usnjama, Elrad Elektronika, EEK Trade uit Videm ob Ščavnici, Inglar, M Sod en ABC International. De grootste importeurs zijn: Mura, Intercom Trading, Arcont, Kartonaža, Roto Radenska en M Trade Gornja Radgona. De grootste export-artikelen zijn champagne uit Radgona en mineraal water Radenska. (foto: modeshovv van Mura in Ljubljana, vootjaar- en zomercollectie ’98) SKISPRINGEN Primož Peterka heeft voor de tvveede keer achtereen de wereldbeker skispringen gevvonnen. II NEDERLANDERS IN SLOVENIE door A. Vink Sinds enige tijd bestaat er in Slovenie een Nederlandse organisatie “Nederlanders in Slovenie” oftewel NIS. Deze organisatie werd opgezet door de heer Wim van Enk, welk voor de Nederlandse PTT-Telecom hier de Sloveense PTT-Telecom helpt. Hij zette deze organisatie op voor zijn dochter om zo niet het contact met de Nederlandse taal te verliezen. Hij kreeg een lijst van de Nederlandse ambassade in Wenen en begon iedereen op die lijst aan te schrijven. De organisatie heeft een aantal keren per jaar gezellige bijeenkomsten in verschillende delen van Slovenič Deze bijeenkomsten zijn geheel vrijblijvend zonder enige verplichtingen. Er zijn op dit moment ongeveer 65 Nederlandse gezinnen bekend, waarvan beide partners Nederlanders zijn of een van de partners uit Nederland komt. Sinds eind 1997 heeft men ook 1 keer per maand een borrel in een cafe in het centrum van Ljubljana. Ook heeft men sinds kort cursussen Nederlands en Sloveens opgezet. De in Slovenie woonachtige Nederlanders zijn op verschillende terreinen actief. Zo helpen de Nederlandse vrouwen de Sloveense organisatie SILA vvelke regelmatig bijeenkomsten houdt voor goede doelen. Vorig jaar in het vooijaar zijn de Nederlanders uitgenodigd om de opening van het Nederlands dorp bij te wonen in Volčji potok. De meeste Nederlanders vvonen in de omgeving van Ljubljana, verder zijn er Nederlanders woonachtig in Bled en andere delen van Slovenie. Een aantal is gepensioneerd, verder zijn er kunstenaars, vertegenvvoordigers etc. In Begunje werd op 6 februari in Galerija Avsenik de tentoonstelling geopend van drie Nederlandse kunstenaars: schilder Kees van Eyck, beeldhouder Dirk Heij, en fotograaf Henry Lodevvijk. Tevens is er in Restavracija Jožovec gedurende de eerste week dagen van de Hollandse keuken gehouden. Dit vooijaar - 23 en 24 mei - zal in Prekmurje (Noordoost Slovenie) weer een bijeenkomst van de Nederlanders in Slovenie gehouden worden. Als u Nederlanders kent die in Slovenie wonen of bent u zelf geinteresseerd, dan ontvang ik graag namen en adressen van u. Hebt u interesse of wilt u meer informatie - neem dan gerust contact op met: Aleiandcr Vink Martjanci 69 SLO-9221 MARTJANCI Slovenija of per fax : +386 69 48806 of per E-Mail: alex.vinkr2jbigfoot.com 12 Informatic voor Slovenen in Nederland Dubbele Nationaliteit Laat ik, om veel van u geru st te stel len beginnen met te zeggen dat iedereen die in het bezit is van een dubbele nationaliteit deze kan behouden. Voor mensen die denken over naturalisatie is het ingevvikkelder. Sinds 1 oktober 1997 is een wet aangenomen die voor veel onduidelijkheid heeft gezorgd omtrent het hebben van een dubbele nationaliteit. Sinds deze datum verliezen mensen die zich tot Nederlander laten naturaliseren hun Sloveense nationaliteit. Bij naturalisatie is officieel dubbele nationaliteit niet meer mogelijk.1 Echter zijn er nogal vvat uitzonderingen waar de meeste van U toe zullen behoren, waardoor een dubbele nationaliteit nog steeds mogelijk is. Deze uitzonderingen zijn: 1. De kinderen van migranten: a. Het kind is in Nederland geboren, b. Het kind heeft, voor zijn 18e veijaardag, 5 aaneengesloten jaren in Nederland gewoond, 2. Indien je gehuvvd bent met een Nederlander en vraagt om naturalisatie, (voor naturalisatie moet je eerst 5 in jaar in Nederland wonen bij huwelijk is dit 3 jaar), 3. Wanneer sprake is van naturalisatie van mindetjarige kinderen, 4. Wanneer er sprake is van substantieel verlies indien de Sloveense nationaliteit verloren zou gaan, (vb. verlies van mogelijkheden om grond of huis te erven), maar dit moet je wel aan kunnen tonen. Samengevat betekent dit dat de dubbele nationaliteit problemen op kan leveren voor stellen waarvan geen van beide Nederlands is en om naturalisatie verzoeken. Hierbij valt met name te denken aan nieuwkomers. Wat betekent EU lidmaatschap voor de Slovenen in Nederland? Het zal niet lang meer duren of Slovenič zal toetreden tot de Europese Unie (EU). Nu Italič niet meer dwarsligt is Slovenič geklommen naar de posili e van eerste land dat in aanmerking komt om toe te treden. Maar vvat betekent dit voor Slovenen die in Nederland vvonen? Een aantal punten op een rij: Voordelen: a. Kiesrecht op lokaal niveau ook vvanneer je nog geen 5 jaar in Nederland een verblijfsvergunning hebt, Slovenič heeft op 6 november 1997 het Europees nationaliteitsverdrag ondertekend. Dit verdrag regelt onder andere de mogelijkheid om afstand te kunnen doen van de Sloveense nationaliteit. 13 b. c. d. e. f. Nadcjen: a. Kiesrecht op niveau van de EU, vvaarbij je mag kiezen of je in Slovenie of in Nederland wilt stemmen, Mogelijkheden tot gezinsvorming en -hereniging worden verruimd. Kinderen tot 21 jaar in plaats van 18 jaar mogen naar Nederland worden gehaald, en ouders mogen ook naar Nederland komen. De zogenaamde inkomensvereiste vervalt, en wanneer je trouwt met iemand van buiten de EU dan mag deze persoon ook in Nederland wonen, Vrij verkeer wordt van toepassing. Dit betekent dat iedere EU-burger recht heeft op toegang en verblijf. In de praktijk blijkt het handig te zijn om je toch te laten registreren middels een EU-verblijfskaart (e-kaart). Dit om aan te kunnen tonen hoelang je in Nederland woont, hetgeen van belang is voor bijvoorbeeld de opbouvv van rechten in het kader van sociale zekerheid Bovendien kan het handig zijn voor eventuele latere naturalisatie. Officieel moet het nieti Eigenlijk moet een EU-paspoort voldoende zijn, echter doen veel instanties moeilijk als je geen e-kaart hebt. Maar het blijkt ook weer lastig te zijn om een e-kaart te krijgen, Inburgering zal niet langer verplicht zijn maar gebeuren op basis van vrijwilligheid, Het recht voor kinderen, die in bezit zijn van de Sloveense nationaliteit, om ondervvijs in eigen taai te volgen. Gebruik van de zogenaamde remigratie-regeling zal niet meer mogelijk zijn. Dit betekent dat mensen tussen de 55- en 65 jaar, met een bijstandsuitkering, deze niet langer om kunnen zetten in een remigratieuitkering. Het is dan dus niet meer mogelijk om, met behoud van de uitkering, terug te gaan naar Slovenie. (Iets dat tot toetreding nog wel mogelijk is). turo Hohse Nederland Viktor V. Solar BuiPenkfiftf 2? 7214 BH EfSt, Holland Tel. OSr5-494705 Tok OS75-491005 Autetei 065511&C79 import- en expozt bemiddelir.g Sociale Zekerheid voor Slovenen in Nederland en bij remigratie De sociale zekerheid is van toepassing op iedereen die in Nederland woont of vverkt, ongeacht de nationaliteit. Er zijn onderdelen van de sociale zekerheid die specifiek voor migranten van belang zijn. Twee zaken springen daarbij in het oog. De exporteerbaarheid van uitkeringen is belangrijk voor hen die na hun arbeidzaam leven terug vvillen keren naar het land van herkomst. Bepaalde uitkeringen kunnen vvorden meegenomen naar het land van herkomst. Een andere zaak is de opbouw van de AOW. Arbeidsmigranten die na de invoering van de AOW, in januari 1957, naar Nederland zijn gekomen hebben nooit een volledige AOW-opbouw. Zij zijn voor een aanvulling aangewezen op de bijstandswet, met alle gevolgen van dien. Voor de sociale zekerheid zijn Slovenen aangewezen op de verdragen die Nederland met SFRJ heeft afgesloten, dat van toepassing blijft voor Slovenie. Voor mensen die hierover meer willen weten kunnen Nieuwsbrief nr.3 met alle informatie over sociale zekerheid bij het LIZE aanvragen. Hierin staat de hele ingevvikkelde materie duidelijk op een rij. Dit kunt u doen door even het LIZE te belien of een briefje te sturen aan het LIZEsecretariaat.2 Ook kun je hun belien wanneer je vragen omtrent sociale zekerheid, of iets anders betreffende de rechten van Slovenen in Nederland, hebt. Adres: Stichting LIZE Mgr. van de Weteringstraat 136 3581 EN Utrecht tel: 030-233 21 00 fax: 030-232 25 71 Slian J. Krook (met dank aan het personeel van het LIZE en vooral aan Ina Roelfsema, voor de goede en snelle Service). (Ook kunt u de eerste twee nieuwsbrieven hier bestellen De eerste nieuwsbrief'Rechten in kaart gebracht' (die ook in het Sloveens is verschenen onder de titel Novice (Pravice vnesene v karto), zijn de verschillende soorten verblijfstitels behandeld en de rechten die daaraan ontleend kunnen worden. In de tweede nieusvsbrief 'Burgerschap en rechten' zijn ondenverpen behandeld, die bij langdurig verblijf in Nederland relevant zijn, zoals kiesrecht, het zoeken van werk en naturalisatie). /5 VINSKA CESTA (3) Marjeta Tomšič V prejšnjih dveh Lipah ste si med drugim lahko prebrali o ljubezni Slovencev do vina in o vinskih rajonih v Sloveiniji. Raznolikost vinje neverjetno velika. Morda ste po branju postali radovedni in bi radi vinske okoliše in pa seveda vina, pobliže spoznali. Vina iz cele Slovenije si lahko nakupite v kakšni boljše založeni trgovini, veliko lepše in zanimiverjše pa je, če se sami podate na vinsko cesto. Večina velikih vinskih kleti je odprtih za obiskovalce. Tudi pokušina vinje možna. Da bi si prihranili neprijetna presenečenja, vam priporočam, da se vnaprej pozanimate kdaj je klet odprta in svoj prihod vnaprej najavite. Nekatere kleti imajo organiziran obisk samo po dogovoru in ponekod tudi samo za skupine. V vsakem vinskem okolišu v Sloveniji je vsaj ena velika (zadružna) klet, samo v Prekmurskih goricah je ni. Pregled večjih vinskih kleti po rajonih: Primorski rajon: Dobrovo (Goriška Brda) Vipava (klet v Vipavski dolini iz leta 1894; z restavracijo in vinoteko) Sežana (Kras) Koper (obala, v tej kleti imajo 40.000 litrski sod - v uporabi) Podravski rajon: Maribor (Vinagova klet, največja klasična klet z večinoma lesenimi sodi) Ptuj (stara klet kombinata Haloze z arhivom vin) Ljutomer (Ljutomersko-Ormoške gorice, poznane po odličnem Šiponu) Ormož (“) Gornja Radgona (klet Radgonskih goric iz leta 1854, poznana peneča vina) Kapela (Kapelske gorice) Slovenska Bistrica Slovenske Konjice Posavski rajon: Metlika (Bela Krajina) Novo Mesto Brežice (velika Slovinova klet) Krško Šmartno ob Paki (pri Velenju) Imeno (Šmarsko-Virštanjski okoliš) Poleg teh večjih je še ogromno manjših vinskih kleti zasebnih proizvajalcev Nekateri med njimi so si že pridobili pomembno mesto na slovenskem tržišču, drugi pa si še prizadevajo prodreti nanj Eden najbolj poznanih zasebnih proizvajalcev vinje na primer Stanko Čurin iz Koga (južno od Ljutomera). V okolici Ljutomera in Ormoža je tudi drugače veliko zasebnih kleti. Tudi na Primorskem jih seveda ne manjka. V vseh vinorodnih okoliših se lahko podate na vinsko cesto. Tako se imenujejo vinsko zanimive turistične poti, ki vas vodijo skozi najbolj zanimiva z vinogradi posejana območja s slikovitimi vasicami. Najbolj poznana in najbrž tudi najstarejša je “krožna kraška vinska 16 cesta": Lipica - Sežana - Križ - Tomaj - Dutovlje - (odcep za Dol pri Vogljah) - Hruševica - Štanjel - Tupelče - Komen - Gorjansko. Tudi zelo poznana in lepa je vinska cesta, ki vodi od Ormoža mimo Jeruzalema in Železnih dveri v Ljutomer. Pravzaprev ima vsak okoliš svoje zanimivosti in je vreden obiska. Da pa so vinske gorice prekrasne, pa naj bo to poleti ali pa v jeseni, vam najbrž ni treba posebej razlagati. Če pa je vmes še dobra kaplijca..... V vsakem primeru vam želim veliko vinskega užitka, na vinski cesti, ali pa zunaj nje. NAJSTAREJŠA VINSKA TRTA Za zaključek člankov o vinu pa vam predstavljam naj starejšo prebivalko Maribora. Da, prav ste slišali, najstarejša prebivalka Maribora je namreč - vinska trta. Na levem bregu Drave, v Pristanu - naj starejšem delu mesta - raste okoli 400 let stara vinska trta. Najverjetneje je to tudi naj starejša vinska trta na svetu. Trta je, že davno pozabljena, samevala v Pristanu, dokler je leta 1965 niso slučajno na novo odkrili. Od leta 1981 pa je ta trta tudi zaščitena kot naravni spomenik. Ko seje začela prenova Pristana, so stari trti posvetili posebno skrb. Pri obnovi hiše in pročelja ob katerem raste, so trto zavarovali. Dobila je tudi nove latve ob katerih raste. To je tudi več kot potrebno, trta se namreč razpenja preko celega pročelja. Klub starosti pa ta trta, sorte žametovka ali žametna črnina, tudi modra kavčina imenovana, ob skrbni negi še vedno obrodi. Tako so na primer leta leta 1996 obrali 44,5 kg grozdja. Iz tega grozdja tudi donegujejo vino v Vinagovi kleti. V majhnih dvodeciliterskih stekleničkah z grbom Maribora je to vino (s certifikatom) naprodaj kot prava Mariborska posebnost. In zakaj lahko trdimo, da ima trta okoli 400 let? Na to kažejo rezultati raziskave debla, poleg tega pa je trta prikazana že na starih slikah mesta Maribora iz leta 1670 - manj kot 300 let trti na vsak način torej ni pripisati. V hiši, ob kateri raste najstarejša trta, je danes gostišče s temu primernim imenom “Stara trta”. Pravijo, da te hiše res ni težko najti, (fotografije so na straneh 19 in 20) (konec) VVIJNROUTE (3) In de vorige nummers heeft u kennis kunnen maken met de liefde van Slovenen voor wijn en met de uitgestrekte wijngebieden van Slovenje. De grote keuze uit verschillende soorten wijn die er wordt gemaakt heeft u misschien nieuvvsgierig gemaakt. Als u er graag zelf van wilt proeven blijft weinig anders over dan op pad gaan en er van genieten. U kunt allerlei wijnen kopen in een wat bet er voorraden vvinkel in Slovenje. Maar u kunt het voor uzelf nog veel leuker maken. Van de vele vvijnkelders zijn meeste geopend voor bezoekers. U kunt een 17 rondleiding krijgen en het is vaak mogelijk om wijn te proeven. Het is altijd verstandig om uw bezoek van tevoren aan te kondigen. Sommige van de kelders zijn alleen op afspraak te bezichtigen en soms ook alleen voor groepen. Van tevoren informeren (ook over openingstijden) is dus nooit weg. Alle vvijnbouvvgebieden hebben wel een grote kelder, behalve Prekmurske gorice (Prekmurje gebied). De grote vvijnkelders zijn (verdeeld over rayons): Primorska rayon: Dobrovo (Goriška Brda) Vipava (een kelder uit 1894 in Vipava dal, met restaurant en vinotheek) Sežana (Kras, Karst-gebied) Koper (aan de kust, in deze kelder van Vinakoper bevind zich een vvijnvat van 40.000 1) Drava rayon: Maribor (de kelder van Vinag, de grootste klassieke kelder met hoofdzakelijk houten vaten) Ptuj (een oude kelder van Haloze met o.a. een wijn-archief) Ljutomer (de kelder van Ljutomersko-Ormoške gorice, uitstekende Šipon wijn) Ormož (“) Gornja Radgona (een kelder van Radgonske gorice, sinds 1854, bekende muserende wijnen) Kapela (Kapelske gorice) Slovenska Bistirca Slovenske Konjice Sava rayon: Metlika (Bela krajina) Novo mesto (Dolenjska) Brežice (de grote kelder van Slovin) Krško Šmartno ob Paki (niet ver van Velenje) Imeno (Šmarje-Virštanj gebied) Naast deze zijn er nog talloze kelders van kleine particuliere wijnboeren. Sommige hebben inmiddels al een grote naam en bekendheid venvorven zoals bijvoorbeeld Stanko Čurin uit Kog (ten zuiden van Ljutomer), de anderen zijn wat kleinschaliger bezig of moeten de grote doorbraak nog maken. De omgeving van Ljutomer en Ormož is bekend naar vele kleinere wijnkelders. Ook in Primorska zijn er heel wat. In de genoemde gebieden kunt u ook de zogenaamde wijnroutes rijden. U zult door schitterende gebieden komen te midden van vvijngaarden en schilderachtige plaatsjes. Een bele bekende en waarschijnlijk de oudste wijnroute is de rondlopende Karst-wijnroute: Lipica - Sežana - Križ - Tomaj - Dutovlje - (afslag naar Dol bij Voglje) - Hruševica Štanjel - Tupelče - Komen - Gorjansko. Ook een bekende en werkelijk prachtige route is die van Ormož langs Jeruzalem en Železne dveri naar Ljutomer. Eigenlijk heeft ieder gebied wel zijn eigen rvijnroute. Daarbij is niet zo belangrijk zich aan een exact uitgestippelde route te houden, het is wel makkelijk om er een in grote lijnen te volgen. Door vele pracht hebt u anders te snel de neiging om aan een plaats te blijven hangen. Dat is niet zo erg, vooral als u veel aan het proeven slaat. Zelf het een en ander ontdekken op zo’n vvijnroute is nog het allerleukst. Ik wens u in ieder geval heel veel wijnplezier. 18 DE OUDSTE VVIJNRANK Tot slot van deze serie een echte bijzonderheid uit wijnminnende Slovenje, [n Maribor, in Pristan - bet oudste gedeelte van de stad - aan de linker oever van Drava-rivier, bevindt zich een ware stadoudste - een ongeveer 400 j aren oude wijnrank. Deze wijnrank, vvaarschijnlijk de oudste van de wereld, was al eens in vergetelheid geraakt totdat men bet bij toeval in 1965 weer ontdekte. Vanaf 1981 is de rank als natuurmonument ook officieel beschermd. Tijdens de grote vemieuwing van de oude stad in 1982 heeft men met bijzonder veel zorg bet oude huis waarlangs de oude wijnrank groeit gerenoveerd. De rank zelf kreeg daarbij ook een nieuwe rij steunlatten. Dat was zeker nodig, want de oude rank strekt zich inmiddels al uit over de gehele voorgevel van bet gebouw. De rank is oud maar desalniettemin draagt bij nog jaarlijks druiven van de soort žametovka of žametna črnina, ook modra kavči na genaamd (velvet black of Kčlner Blauer), een van de oudste inheemse wijndruifsoorten. In bet najaar vvord er een feestelijke oogst gehouden. In 1996 heeft de rank bijvoorbeeld 44,5 kg druiven gedragen. Van deze druiven wordt er speciale vvijn gemaakt in de vvijnkelder van Vinag in Maribor. Deze wijn met certificaat wordt in kleine flesjes van 2 dl en daarop bet wapen van Maribor gebotteld. En boe vveten vvij dat de wijnrank ongeveer 400 jaar oud is. Ten eerste vvijzen daarop de resultaten van bet onderzoek van de stam en ten tweede is deze rank al te zien op de oude afbeeldingen van Maribor uit 1670; minder dan dik 300 jaar is deze stadoudste in ieder geval niet. In bet gebouw zelf bevind zich tegemvoordig een herberg met de toepasselijke naam “Stara trta” (de Oude VVijnrank ). (einde) Bron: Počitnice v Sloveniji; Veritas 3/11; P. Skoberne: Sto naravnih znamenitosti Slovenije. Najstarejša trta pred prenovo Pristana .... De oudste wijnrank voor de verni euvrint van Pristan___ 19 ...in potem! ... en daarna! MAMIM TRIJE RIBNIKI VISOKA AC.RONONSKA AKVARIJ TERARIJ il|j,| TRŽNICA ili ŠTUDCA1SKI DOMOVI STADION LJUDSKI VRT | jLOP 1'AMEvA MUZEJ |y| ttONOMSKO Kigf* I gj g.ED6uičE m »* IzpMVžTVtN! HOTEL PIRAMIDA VINSKA CESTA! m^oJ NARODNI mmm DOM CASINO SINAVV.J ■.VINOTEKA MKOMtOH ■SEJMIŠČEi I TARoe L šh*eini tari MIm™B Voor U gelezen door Inekc Gorički "Van Joegoslavie naar Italie" Mijn jeugd in fascistisch Italie - door Wanda Newby-Škof SSBN 90-6410-205-8 Wanda Škof werd in 1922 in Slovenie geboren als dochter van een dorpsondenvijzer en bracht de eerste 10 jaar van haar leven door in Štanjel, een van de oudste en mooiste dorpjes van de Karst. Dit gedeelte van Slovenie werd na WO I door Italie geannexeerd. Daardoor werden grote aantallen ambtenaren naar Italie gedeporteerd. Zo ook de vader van Wanda. Zij beschrijft in haar boek dan ook haar verdere leven in Italie, haar ontmoeting met haar huidige man Erič Newby, die toen krijgsgevangene was in Fontanellato, het dorpje waar Wanda woonde. Ik denk dat vooral het eerste gedeelte van het boek interessant is voor Lipa lezers, namelijk het dagelijks leven van ongeveer zeventig jaar geleden in een Sloveens dorp. Ze beschrijft onder andere hoe de mensen toen leefden, wat ze aten - ze heeft het ook over "ajdova"?? - het was een van haar lievelingsgerechten. Dit vvas voor mij de eerste keer dat ik een boek las van een Sloveense schrijfster. Vooral het eerste deel heb ik met veel plezier gelezen. ŠTANJEL Van Postojna rijden we via Hruševlje en Podnanos naar Vipava. Even buiten het dorp ligt op een heuvel de burcht Zemono. Van hieruit heeft u bij helder weer een mooi uitzicht over dit gebied. Vervolgens rijden vve terug door het dorp Vipava en slaan rechtsaf richting Štanjel. Als u ongeveer 5 km heeft gereden, is rechts van de vveg de afslag naar het dorpje Go_e. Hier kunt u het huis bezoeken van Božena Lasič (Go_e 27). U kunt zien hoe boeren/wijnbouwers in het verleden hebben geleefd en gewoond. Er is o.a. een zgn. “zvvarte keuken" te zien. Dit uitstapje is overigens ongeschikt voor auto's met caravan. Een langere stop verdient het dorpje Štanjel. Al in de vroegste eeuwen hebben er mensen gewoond. De gotische burcht viel omstreeks 1500 in handen van de Habsburgers. U kunt tijdens een wandeling door de nauwe straatjes volop genieten van rust en stihe. Opmerkelijk is de galerie, waar vverken te zien zijn van de schilder L. Spacal, geopend van 11-17 uur. (Štanjel: Bronvcnnclding: ANWB/Weg van de Snehvcg 1991) 21 PrC/atei/itvo- nespolna/ tne/as Prvič sem se srečala z vrstniki iz Holandije na ladji Liburnija, kije vsak dan prevažala popotnike s vseh koncev in krajev sveta od Rijeke preko Dubrovnika vse do Grčije in spet nazaj. Potovanje je bilo dovolj dolgo, atmosfera pa maksimalno dopustniško odkljopljena, da smo na palubi peli, plesali in klepetali vse vprek. Spominjam se, da sem svojemu novemu znancu, kije potoval s svojim dekletom neznano kam, zavidala emancipiran odnos do staršev in samostojno življenje. Da Holandci radi vandrajo sem ter tja, sem ponovno ugotovila na otoku Mljetu. Spontano, kot da smo že od nekdaj skupaj, se nam je pridružil svetlolas fant, ki je na piščalko čudovito igral Bacha. Zaljubil seje v prelepo Sarajevčanko, ki meje spominjala na Sneguljčico, saj je imela vranje črne lase in snežno belo polt. Fant seje vneto učil Srbohrvaščine. Ves čas je nekaj iskal po slovarju, le prevoda sočnih kletvic ni našel. Problem so mu pomagali rešiti naši fantje, ki so mu "grde” besede počasi črkovali in njihov pomen bolj opisali kot prevedli. Študentska leta so minila in nič več nisem potovala sama. Začeli smo družinsko dopustnikovati. Na kampiranju v _eprljandi na otoku Ugljanu smo dobili prijazne sosede, ki so bili iz Holandije. Hitro smo navezali stike, saj so bili njihovi in naši otroci približno enake starosti. Skoraj deset let smo si izrekali najboljše želje ob Novem letu in se nedavno tega ponovno srečali v Ljubljani. Pa ne samo to, spoznali smo se se z Bojanom, njegovo hčerko in prijazno ženo, ki meje povabila k sodelovanju v Lipi. Po poklicu sem živilska tehnologinja in učim strokovno-teoretične predmete na Srednji agroživilski šoli v Ljubljani. To je šola, ki izobražuje za poklice veterinarski in živilski tehnik ter mesar, pek in slaščičar. Izobraževanje v programu tehnik traja štiri leta. Po končanem šolanju imajo dijaki možnost nadaljevanje študija na visokih strokovnih šolah in fakultetah. Med glavnimi strokovno-teoretičnimi predmeti v živilski usmeritvi je predmet "prehrana". Njegove vsebine se dopolnjujejo s vsebinami živilskih tehnologij, kot so tehnologija mesa in mesnih izdelkov, tehnologija žit, mlevskih izdelkov in olja, tehnologija sadja in vrtnin ter tehnologija brezalkoholnih in alkoholnih pijač (piva, vina in žganih pijač). Bilo bi zanimivo vedeti, kako poteka strokovno izobraževanje v prehrambeni stroki na Nizozemskem. Katere šole so to, kakšne programe in predmete imajo, koliko časa trajajo, kakšen poklic si pridobijo dijaki, kje se zaposlujejo. Razvitost živilske tehnologije na Nizozemskem poznam na žalost samo iz literature, sem pa vneta zagovornica izmenjave učiteljev, dijakov in študentov. Zanima me tudi metodika poučevanja strokovno-teoretičnih predmetov. Ob tej priliki zato sprašujem za morebitne informacije in pomoč pri navezovanju stikov s tistimi, ki imajo podobno stroko. Pred leti smo načrtovali kolesarjenje po Nizozemski, pa se žal ni izšlo. Izleta sem se neizmerno veselila in tudi dolgega kolesarjenja me ni bilo strah, saj je pokrajina vsa ravna, brez tistih velikih vzpetin, kijih pri nas komaj premagujem. Vesela sem, da imate svojo Lipo, vesela sem, da sem se lahko oglasila. Vsem skupaj lep pozdrav, Milena Suwa-Stnnojevič Voor het eerst heb ik Nederlanders van mijn eigen leeftijd op het schip Liburnija ontmoet. Ze vervoerde dagelijks reizigers vanuit de hele wereld vanuit Rijeka over Dubrovnik naar Griekenland en terug. De reis op zich duurde vrij lang, maar de atmosfeer was typisch een vakantie sfeer. We hebben gezongen en gedanst, we hebben gepraat, iedereen met iedereen en over van alles en nog vvat. Onder de reizigers bevonden zich ook een jongen en zijn meisje, die ergens naar ondenveg waren, ik weet niet meer waar naar toe. Ik kan me nu nog herinneren, hoe jaloers ik was op zijn geemancipeerde relatie tot zijn ouders en zijn zelfstandige levenswijze. Dat Nederlanders graag reizen, heb ik opnieuw ontdekt op het eiland Mljet. Heel spontaan, alsof we elkaar al heel lang kenden, kwam bij ons een blonde jongen zitten en hij speelde fantastisch Bach op zijn fluit Hij was verliefd geworden op een meisje uit Sarajevo. Zij deed me denken aan Sneeuwwitje, ze had ravenzwart haar en een sneeuwwitte huid De jongen was ijverig Servo-Kroatisch aan het leren en was voortdurend iets aan het zoeken in zijn vvoordenboek. Alleen de sappige scheldvvoorden kon hij maar niet vinden in zijn vvoordenboek. Zijn probleem hebben onze jongens voor hem dan maar opgelost, ze hebben de "lelijke" vvoorden voor hem gespeld en de bedoeling daarvan meer afgebeeld dan vertaald. Mijn studenten leven was voorbij en ik ging niet meer alleen op reis. Nu ging ons hele gezin op vakantie. Tijdens het kamperen op eprljanda op het eiland Ugljan voor de kust van Zadar, kregen we vriendelijke buren uit Nederland. Al gouw vvaren de contacten gelegd, hun kinderen waren ook ongeveer even oud als de onze Bijna tien jaar schreven we elkaar trouw met Kerst en Oud en Nieuw totdat ze in het najaar van vorig jaar naar Ljubljana kwamen. En niet alleen dat, toen hebben we ook Bojan ontmoet, zijn dochter en zijn vrouvv en deze laatste was degene, die mij gevraagd heeft iets voor de Lipa te schrijven. Van beroep ben ik levensmiddelen deskundige en geef les in vakgericht technische vakken aan de Middelbare landbouvv- en levensmiddelenschool in Ljubljana Dat is een school, waar de leerlingen vvorden opgeleid tot veterinaire- en levensmiddelen technici, slager, bakker en banketbakker De opleiding voor technici duurt vier jaar. Na de voltooide 23 opleiding hebben de leerlingen mogelijkheid om hun studie te vervolgen aan de hogere vakgerichte scholen of universiteiten. Het zou voor mij heel leerzaam zijn om te vveten boe de lessen op scholen uit mijn vak in Nederland vvorden gegeven. Ik wil heel graag weten wat voor scholen dat zijn, wat voor programma's ze hebben en in wat voor vakken er lessen vvorden gegeven. Ik wil ook heel graag vveten hoe lang in Nederland op zo'n school de opleiding duurt, voor vvat voor beroep de leerlingen kunnen vvorden opgeleid en of ze na de opleiding een baan kunnen krij gen en zo ja, vvaar. Ontvvikkeling van de levensmiddelenindustrie in Nederland ken ik helaas alleen uit de literatuur, maar ik ben een groot voorstandster van uitvvisseling van docenten en leerlingen. Ook ben ik heel geinteresseerd in de vvijze van les geven in vakgerichte vakken. Daarom neem ik deze gelegenheid te baat om zoveel mogelijk informaties te verkrijgen en ook hulp bij aanvvenden tot contacten met collega's die een soortgelijk beroep uitoefenen. Jaren geleden vvaren vve van plan om een fietstocht door Nederland te maken, maar daar is jammer genoeg niets van gekomen. Ik heb me er zo op verheugt en van de lange afstanden was ik niet bang, vvant jullie landschap is vlak en heeft niet van die steile hellingen als ons Slovenie, daar heb ik toch zo'n moeite mee. Ik vind het zo fijn, dat jullie de Lipa hebben en ben erg blij dat er ook voor mijn stukjes een plaatsje in deze Lipa vverd gevonden. Hartelijke groeten aan alle lezers van de Lipa, Milena Suvva-Stanojevič (vertaling B.Gorički) Geopend van vvoensdag t/m zaterdag van 17.00 tot 23.00, op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00. Keuken geopend tot 22.00. POSTOJNA G role Overstraat 30 - onder 7411JC Deventer Tel. 0570-619356 Fax 0575-491005 Maandag en dinsdag op afspraak geopend voor groepen vanaf + 20 personen. Viktor Šolar KUH/JMO Z BOJANOM SLASTI SLOVENSKIH KUHINJ Pred mnogimi leti sem med počitnicami v Sloveniji kupil knjigo s tem naslovom. To je neke vrste kulinarični vodič in opisuje dobrote, ki nam jih ponuja 206 restavracij in gostiln širom po Sloveniji. Res pa je, da najdemo nekaj gostiln iz tega vodiča tudi v Italiji in Avstriji, vendar so lastniki Slovenci. Prejšnji teden sem iz te knjige napravil "Gratinirani zrezek Nama", za katerega potrebujemo (za dve osebi) naslednje: - dva svinjska zrezka - dve rezini šunke - 10 dkg gobic (šampinjonov) - dve jajci - dve večji rezini sira - eno srednje veliko Čebulo - maščobo, poper, sol in nariban sir -juha Zrezke potolčemo, zarežemo robove, solimo in popopramo in na obeh straneh na hitro popečemo. Prilijemo malo juhe (približno 3 dl) in dušimo do mehkega. Medtem na maščobi prepražimo na drobno sesekljano čebulo, dodamo narezane gobice in dušimo tako dolgo, da sok povre. Gobicam dodamo stepena jajca in pustimo, da jajca zakrknejo. Zrezke položimo v pomaščeno posodo, obložimo z rezinami šunke, na šunko položimo gobe z jajci in prekrijemo z rezinami sira. Vse posujemo z naribanim sirom in zapečemo v pečici. Omako, kije ostala pri dušenju mesa, polijemo pod zrezek in ponudimo. Kot prilogo lahko ponudimo dušen riž z grahom in čebulo, ki smo ga zabelili s sokom, ki nam je ostal od dušenja mesa. 25 HALOŠKA OREHOVA GIBANICA Da nebi preveč shujšali, Vam bom danes kot poslastico ponudil še pravo Haloško orehovo gibanico. Za gibanico pa potrebujemo: - 60 dkg pšenične moke - 4 dkg masla - 1 jajce - 4 dkg kvasa - 2 dl mleka - 1 žličko sladkorja - malo soli - tri žlice mlačne vode in za nadev: - 50 dkg očiščenih orehov -1 jajce - 1 dl smetane - 5 žlic meda Kvas zmešamo z žlico moke, žličko sladkorja in 3 žlicami mlačne vode Pustimo da vzhaja na toplem približno 10 minut. V skledo stresemo moko, napravimo v sredini jamico, ubijemo vanjo jajce, dodamo raztopljeno maslo s toplim mlekom (v katero smo primešali malo soli) in vzhajan kvas. Vse to najprej mešamo s kuhalnico nato pa testo obdelujemo z rokami, dokler ne postane povsem gladko. Nato ga postavimo za pol ure počivat, pokritega s kuhinjsko krpo. Metdtem zmeljemo orehe in jim dodamo celo jajce, smetano in osladkamo z medom. Odpočito testo razvaljamo na 1/2 cm debelo in obložimo z njim okrogel (z maščobo namazan) lončen pekač. Testo premažemo z orehovim nadevom. Nenamazane robove (približno 2 do 3 cm) položimo Čez nadev in jih namažemo s stepenim jajcem Gibanico spečemo v pečici pri 175 stopinjah Celzija v petinsedemsetih minutah. Dober t&kJ l