KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
OPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 12 (5)
INDU3TRISKE SVOJINE
Izdan 1. Marta 1929.
PATENTNI SPIS BR. 5615
American Hydrocarbon Company, inc., New-York.
Postupak za izlučivanje ishlapljivih tvari iz lomljenog materijala i sl.
Prijava od 29. aprila 1927.	Važi od 1. novembra 1927.
Traženo pravo prvenstva od 4. maja 1926. (U. S. A.)
Predmet je ovog izuma retorta za izlučivanje ishlapljivih tvari iz uljate zemlje, uglja i drugog na ugljiku bogatog materijala i za izlučivanje vode iz vegitabilnog vlakna, ruda i drugog materijala. Oznaka je retorte njezino djelovanje i mirno ustrajanje u jednoličnoj, razmjerno niskoj temperaturi za vrijeme postupka, sledljivost i uspješnost u postupku i povečevanje sposobnosti za rad ili produkciju. Retorta je okruglog oblika te se može kretati oko uzdužne osi. jedan se izvor grijanja nalazi u šupljoj unu-tarnjösti te ugrijava unutarnju stenu a spoljaš-nja se stena ugrijava jednim spoljašnim, kru-gom oko nje nalazcčem se izvorom topline. Obe su stene obložene plaštom, ispod kojega se nalazi primjeran medij, koji pri-država i razređuje toplimi, kao n. pr. ras-taljeni metal niške tačke talenja. Na obih se stenah nalaze uzdužne prečage za mje-šanje materijala te se okreču stene zajedno kao cijelina ili pojedince u islom ili u pro-tivnom praven. Od značaja je za retortu, da se okrugli oblik proreza njezine komore povečava od strane ulaza napram izlazu. To je postignuto time, da je spoljašnja stena izrađena u obliku odrezanog čunja. U tom slučaju treba, da se može unutarnja stena pomicati u pravcu osovine, da bi se mogle dovesti njezine uzdužne prečage u doticaj sa spoljašnjom stenom u svrhu, da se os-truže kakav na potonjoj priljepljeni materijah
Fig. 1 je uzdužni prorez retorte, Fig. 2 poprečni prorez u pravcu 2	2 Fig. 1;
Fig. 3 je vertikalan prorez u pravcu 3—3 Fig. 1 ;
Fig. 4 i 5 su Fig. 1 i 2 slični prikazi jedne preinačene konstrukcije.
Unutarnja stena 1 prikazana je kao va-Ijak a spoljašnja stena 2 kao odrezani čunj. Te su stene smeštene koncentrično napram jednoj horizontalno okrelljivoj osi. Nije potrebno, da je unutarnja stena hori-zoniaina. Ona može biti takoder nagnuta napram izlaznom kraju i tako uredena, da se može nagib po volji mijenjati.
Obe su stene, kako je to u načrtu prikazano, obložene plašiom ili dvostruke. Krajni prsteni 3 i 4 drže razmak meču u-nutarnjim plašiom 5 i stenom 1 te je u dvostrukim stenama zatvoren rastavljeni metal ili drugi kakav primjerni materijal 6. Slični prsteni 8 i 9 drže razmak medu spo-Ijašhjim plaštom 7 i stenom 2 te se nalazi u prostoru 10 zatvoren medu dvostrukim stenama rasialjeni metal ili drugi sličan materijal. Siene retorte mogu biti iz gvožđa ili Čelika. Materijah, koji se mogu upotrebiti za punjenje dvostrukih stena: vismut, olovo, natrij, kalij, živa i u nekojim slučajevima kakav zrnati materijal.
Unutarnjem se plaštu 5 i spoljašnjem plaštu 7 dovađa toplina, da bi se uzdržao rastaljen metal u tekučem stanju. Do-bavijač je topline za unutarnju stenu žižak
Din. 20.
11 za plin iii iekuće gorivno srelstvo, sa pločom 12 koja razređuje toplinu. Gorivno se srefsivo dovađa kroz cijev 13, koja u-lazi od otvorenog kraja stene valjka. Peč 14, namještena oko okretajuče se retorte, daje toplinu za spoljašnju stenu. Produkti gorenja izlaze kroz cijev 15. Lomljen se materija! uvađa u okruglu komoru retorte na njezinom uskom kraju i oduzimlje na širokom kraju proširujuče se spoljašnje stene.
Na proširujučoj se iii koničnoj spoljašnoj steni 2 retorte nalazi se pričvrščen na obsegu slog prema sredini opravljenih lamela, ploča iii prečaga 16 a unutarnja je stena 1 isto tako proviđena sličnim slogom lamela iii prečaga 17. Njihova je širina tolika, da se međusobno čisie, ako se ne o-kreču obe stene zajedno. One služe za droblenje materijala, razređivanje u okrug-lom prostoru i za uzdržavanje materijala u gibanju i u razređenom stanju, da bi bio za primanje vručine osjetljiviji.
Spoljašnja stena 2 retorte počiva na krajevima na koturima 18 sposobnim za kretanje, kojih podloge nisu prikazane. U-nuiarnja stena 1 može da ima svoje ležište u spoljašnjoj steni iii može biii od nje neodvisna. U prikazanem su primjeru nejed-naki prsteni 19 i 20 medu obim stenama na krajevima spoljašnje stene uloženi te drže u razmaku na primjeran način obe stene i podupiru unutarnju stenu. Ako se obe stene okreču zajedno, pričvrščena su oba prstena na obim stenama ali u večem razmaku mogu biti pričvrščeni samo na jednoj steni a drugoj služe kao ležište. Taj je slučaj u prikazanoj konstrukciji, u kojoj su uređene obe stene za neodvisno kretanje. Pri izlaznom kraju spoljašnje stene nalazi se drugo ležište 21 za valjkastu stenu unutar jedne mjestno pričvrščene kutije na tom kraju retorte. Na tom kraju ima unu-iarnja stena cijevkasii nastavak 22, koji počiva u nepomično] kutiji.
Ulazni je kraj okretajuče se retorte kos iii koničan i upire se na konačnu krajnu stenu 23. Potonja zatvara uzduh od retort-ne komore. Ta konična stena ima centralan, u šupljinu unutarnje stene 1 vodeči otvor 24 te je proviđena izlazom za gorenjem u unutarnjosti stene nastalih produkata. Taj otvor 24 može se dovesti u vezu sa dim-njakorn iii kakvim drugim primjernim izlazom. Temeljna ploča 25 za krajnu stenu 23 služi kao podloga za tu stenu i za na njoj smještene dijeiove. Prstena 19 na ula-znom kraju retorte previden je širokim, u-zastopce smještenim otvorima 19a, koji se mogu zatvoriti, i služe za punjenje materijala i prsten 20 previden je na obsegu
sličnim otvorima 20a za izbacivanje materijala iz retorine komore.
U prikazanoj konstrukciji dovađa se ma-terijal za izrađivanje u kretajuču se retoriu od dna. U tu se svrhu nalazi na krajnjoj steni 23 pri dnu doboš za klip oblika ci-jevi 26, sa horizontalnom osi, koji dolazi u vezu sa otvorima 19a u tom razmjeru, u kojem se okreče retorta. Sa prostorom 27 je u vezi, napram gore i izvan opravljen cijev-kasti nastavak 28, koji opet stoji u vezi sa dolnjim dijelom dovodne cijevi 29 jednog Ijevka. Valjkasti ventil iii zavorna kutija 30 smještena je u gornjem dijelu te dovodne cijevi te stoji s potonjom u vezi otvorom na dnu 31. Kratko grlo 32, na gornjem kraju valjkaste kutije (doboša) 30, veže sa Ijevkom 33. U valjkastoj se kutiji nalazi o-kretajuči se valjak iii bubanj za punjenje 34 sa šuplinom 35 i otvorom 36, koji se bubanj nalazi u neprestanom kretanju i prima u stanovitom položaju jednu količini! lomljenog materijala iz Ijevka a u proiiv-nom položaju izbacuje sadržaj u odlaznu cijev pa uspješno stalno zatvara retortu od uzduha. Kao ležište za bubanj nalazi se na jednoj strani bubnja kratak držak 37, koji počiva u ležištu 36 prstrance na do-bošu 30, na svojoj drugoj strani ima bubanj osovinu 39, ležeču u grlu 40 na drugoj strani doboša 30 i proviđenu na spoljašnjem kraju koturom 31 preko kojeg teče remen 42 za pogon bubnja.
Jedan istovremeno na zgodan način sa bubnjem iii zavorom 34 djelujuči klip 43 gura lomljeni materijal n retortu. Zapušni prsten 44 za klip 43 na spoljašnjem kraju kutije 26 sačinjava jedan dio običajne za-pušne kutije. Klip 43 djeluje pomoču poluge 45 i stavlja se u gibanje prenašanjem pogona osovine 39 preko ručice 46, čunjatih točkova 47, osovine 48, kotura 49, remena 50 i okrugle ploče 51. Zavorni bubanj se giblje tolikom brzinom obzirom na klip, da izlazna ciev ostane napunjena materijalom.
Izlazni kraj retorte prelazi u komoru 52 na stenama koje se nalaze ležišta za okre-tajuči se stene retorte. Spoljašna, plaštom obložena stena 2 leži u unutarnjoj steni komore pri čemu zapušna obloga 53 za-pušava ležište pa je ovaj kraj konične stene, kako je to prikazano, ustrojen valj-kasto, da bi bilo moguče njegovo relativno proširenje i stezanje. Ležište 21 sa nastavkom 22 valjkaste unutarnje stene retorte zapušeno je zapušnom oblogom 54. Probi-tačno je, ako je ovo ležište 21 uređeno za promicanje u vertikalnom pravcu, da bi se mogao dati valjkastoj steni nagib, ako se to želi.
Dno komore 52 sa ispustnim otvorom 55
za izbacivanje izrađenog čvrstog materijala, stegnuto je popul Ijevka. Otvor za izbacivanje kontroliše se sličnim zavorom kao što je onaj 37, te zapušuje stalno komoru 52 protiv pristupu uzduha. U tu je svrhu pričvrščen doboš 56 na dolnjem kraju ot-vora za izbacivanje 55 i sa svojim je dolnjim krajem u neposrednoj vezi sa izlaznom cijevi 57. Valjkasti zavor ili bubanj 58 o-kreče se u dobošu 56 te je prikazan sa napram dolje upravljenim otvorom za izbacivanje 59, u kojem položaju izbacuje svoj sadržaj. Osovine zavora 58 sastoje se iz kratkog klina 60 sa jedne strane i iz osovine za pogon 61 s druge strane. Kotur t. j. okrugla ploča 62 na osovini 61 prikazan je u pogonu od kakve pogone sile pomoču remena 63. Taj pogon mora da stoji u primjernom razmjeru sa gibanjem zavora 35 i klipa 43.
Pare čvrstog materijala sabiraju se u komori 52 te jih usisava u gornjem dijelu komore kroz cijev 64 sisaljka 65. Ta sisalj-ka ima na osovini 66 kolur za pogon 67, koji se stavi u gibanje remenom 68 od kakve pogone sile. Sisaljka dovađa pare kroz cijev 69 u aparat za kondenziranje 70, iz kojeg izlaze kao tekučina ili destilat.
Prikazana sretstva za pogon obiju stena retorte jesu: zubati točak za pogon lancem 71 na spoljašnjoj koničnoj steni i zubati točak 72 na nastavku 22 unutarnje stene valjka. Ti se zubati točkovi okreču jednom primjernom osovir.om za pogon u istom pravcu ili u protivnim pravcima. Ako se oba točka kreču u istom pravcu istom brzinom, onda mogu da su oba pričvrščena na prstenima 19 i 20 i da jih oba tjera zubati točak 71.
U Fig. 4 i 5 prikazana je jedna izvodna forma aparata, koja se može upolrebiti za čiščenje stena od kojeg na njima priljep-Ijenog materijaja. Nekoje tvari, tako n. pr. ugalj, postana grijanjem priljepljive, pa je potrebno, da se stene kadkad čiste. Kod te konstrukcije imaju prečage 73 na unutar-njoj ploštini spoljašnje stene valjka 74 jed-naku uzdužnu širinu, dok su prečage 75 na steni unutarnjeg valjka 76, oblika klina, te stoje sa svojim spoljašnjim bridovima paralelno sa spoljašnjom koničnom stenom 74. U normalnom radnom položaju čiste prečage ili lamele 75 unutarnje bridove prečaga 73 pa se dovedu spoljašnji brido-vi prečaga 75 pomaknučem valjkastog di-jela 76 na desno u doticaj sa unutarnjom ploš-tinom stene 74. U tom položaju služi relativno maleni okret unutarnjeg dijela za čiščenje spoljašnje stene. Razumijeva se, da je mo-guče, ako se to želi, da stoji unutarnja stena umesto u obliku valjka, konično paralelno napram spoljašnjoj steni i prečage
ili lamele 73 mogu da stoje primjerno koso tako, da se dotiču istodobno unutarnje stene, kao što se dotiču spoljašnje prečage 75 spoljašnje stene. II tom se slučaju dopunjava briketisanje materijala presova-njem medu prečagama 73 i 75.
Na ulaznoj strani aparata zatvoren je kraj valjka okruglom pločom 77, na kojoj je pričvrščen klinom kraj poluge 78 za uzdužno gibanje valjka. Ta poluga 78 prelazi kroz ležište 79 mjestno učvrščene krajne stene 80 te se stavlja u gibanje pomoču ručice 82, tjerane polugom 81. Ta je ručica pričvrščena na kraju 83 stalka 84, na kojem se ujedno nalazi kotur 85 za pogon remenom 86. Pogon ručice 82 gina dakle dio valjka 76 amo i lamo, pa je du-Ijina ručice takova, da upravo dovađa u pruženom stanju prečage 75 u doticaj sa unutarnjom stenom dijela konusa 74.
Unutarnji nastavak valjka 87 krajne stene 80 služi za vodenje dijela valjka 76. U svrhu dovađanja materilala za preradivanje, nala-ze se na spoljašnjoj strani slene valjka 87 dva rebra 88 od kojih je jedno prikazano u Fig. 4. Ta rebra teku postrance i služe za dovađanje.
Nastavak cijevi 89 unutarnjeg dijela valjka 76 pruža se kroz svoje ležište 90 do-voljno daleko, da dozvoljava gibanje dijela 76 u položaj i od položaja za čiščenje. Zubati točak 91 za pogon Isncem nabijen je na taj nastavak 89 i može se osigurati proti postranom pomicanju pomoču na ležište 90 pričvrščenog kraka 92. Kad se želi, stavi se u gibanje ručica 82, da bi se uturio unütarnji dio u spoljašnji konični dio za toliko, da se dotaknu prečage 75 stene 74 te se na to pruzroči relativno kretanje medu obim djelovima kretajuče se retorte, dok prečage ostružu ugljene ili od drugog materijala sastoječe se ostatke sa stene 74. Za sigurnost može da se za jednu od stena uredi frikcioni pogon. Ako se nađe da je potrebno, da se upotrebe automatična sretstva za čiščenje unutarnjih stena, to če biti najbolje, da im se dade koničan oblik i da se upotrebe na spoljašnjoj strani slične prečage, kao što su one prije napo-menute.
U ostalom može da bude konstrukcija i pogon u Fig. 4 i 5 prikazanog aparata u bitnosti ista, kao što je to opisano za Fig. 1, 2 i 3 prikazanog aparala.
Patentni zahtjevi:
1.	Retorta za izlučivanje ishlapljivih tvari iz lomljenog materiljala sa komorom okru-glog oblika, označena time, da je unutarnja kao i spoljašnja stena sposobna za okre-tanje, da imaju stene prečage i da postoje izvori topline za grijanje obiju stena.
2.	Retoria po zahijevu 1, označena time, da se dimenzija okrngie komore povečava prema izlazu.
3.	Retorta po zahijevu 1, označena time, da je unuiarnja stena u bitnosti valjkasta a spoljašnja oblika odrezanog cunja.
4.	Retorta po zahtjevu 1, označena time, da je unuiarnja i spoljašnja stena dvostru-ka i da se u šupljinama obiju nalaze sret-stva za očuvanje topline.
5.	Retorta po zahtjevu 1, označena time, da su stene sposobne za kretanje neodvisno jedna od druge, bilo u istom, bilo u suprotnom pravcu.
6.	Retorta po zahtjevu 5, označena time, da je jedna od okretljivih stena konična, a druga u osnovnom pravcu pomakljiva i pro-videna prečagama za struganje, sa napram koničnoj steni paralelno tekučim spoljašnjim bridovima.
Ad patent broj 5615.
Adpäteafbroj 5615.