KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU KLASA 65 (5)
INDUSTRIJSKE SVOJINE IZDAN 15. OKTOBRA 1923.
PATENTNI SPIS BR. 1423.
Socićte Schneider & C2., Pariš.
Giroskop za upravljanje torpeda i torne slično.
Prijava od 25. marta 1921.	Važi od 1. marta 1923.
Pravo prvenstva od 1. aprila 1914. (Francuska).
Samostalno upravljanje torpeda, koji sami sebe pokreću vrši se kako je poznato uporabom giroskopa. Aparat se sastoji od obru-časte zamašne mase tako smještene, da se može slobodno pomicati oko jedne od svojih tačaka (bilo to glavnim kružnicama ili na drugi koji način), a da je osim toga tačka na koju je obješen jako blizu glavnom ležištu kretajućeg stroja.
Pokretanje zamašne mase vrši se, na početku kretanja torpeda, ili jakošću ojruge ili strujom komf rimiranog zraka, koji djeluje na lopatice turbine. Ove lopatice pričvršćene su ili na samoj zamašnoj masi ili na osobitoj turbini, koja je samo za vrijeme kratke perijode, dok se zamašna masa pokrene, s njom u vezi).
Kretanje zamašne mase nije bilo postojano kod prvašnjih tako konstruisanih aparata; brzina okretanja zamašne mase jenjala je uslijed trema klina i otpora zraka.
Povećavanjem provaljenog puta torpeda, nastojalo se je brzinu okretanja zamašne mase dulje održati u dovoljnoj mjeri, napredak se je polučio povećanjem početne brzine okretanja Ali ujedno se je povećao otpor trenjem zraka, te je velikom brzinom okretanja opsega jako narastao. Pod tim uslovima djeluje početno uvećavanje brzine okretanja samo za vrijeme vrlo kratkog vremena i praktično izkorišćavanje giroskopa ne povečuje se u razmjeru za komplikacijama i težinom dobivenih jačim pokretnim sredstvima.
To je dakle vodilo tome, da se neprestano dovodi zamašnoj masi živa sila potrošena gubitkom različitih trenja, bilo to upotrebom malog električnog motora, smještenog na osovini samašnje mase ili djelovanjem struje zraka na lopatice zgodno smještene u vezi sa zamašnom masom; ova sredstva za održanje kretanja mogu, ali ne moraju biti u vezi sa upotrebljenim sredstvima za ; očetni pogon zamašne mase.
Načinu, koji je predmet ovog izuma, svrha je poboljšanje girokopskih aparata, kod kojih se kr.tan.e održaje strujama zraka.
Novi način je takav, dn se dobiju slijedeći rezultati:
1. Uredjenja aparata su takova, da djelovanje struja zraka održavajući kretanje no daje nikakovih štetnih otklonjenja giro-skopskih aparata.
2) Medju ostalim, uredjenja su tako birana, da su sva nagnuća zamašne mase ispravljena s obzirom na okom'.cu spuštenu na srednju ravninu vertikalnog glavnog kruga; takovo nagnuće, koje može nastati na pr. trenjem pomicalice vodjene giroskop-skim aparatom, jako je štetno za djelovanje aparata, pošto ono umanjuje mogulnost, da se tor, edo može neprestano u istom smjeru upravljati, ako bi ovo nagnuće bilo odviše veliko, smjer torpeda ne bi bio više siguran
Drugim riječima, svrha novog načina je automatično isr ravljanje osovine zamašne mase u slučaju otklonjenja iste, a da se
otklonjerija torpeda ne vrše s druge koje strane.
Izum je predočen na crtariji na kojoj: Slika	1	prikazuje	presjek	po	srednjoj
ravnini okomitog glavnog kruga C
Slika	2	prikazuje	presjek	po	srednjoj
ravnini njiguće osi A B vertikalne kružnice i po osi X O X zamašne mase.
Okomiti krug C njiše na poznati način okolo klinova nošenih od okvira G aparata Kanal J u okviru G vodi, prema izumu, u okruglu izdubinu M, koja je neprestano spojena sa vodoravnim krakom K koljena-stog kanala K Ki, kojeg okomiti dio je smješten prema osi gornjeg klina C' okomitog kruga; kanal K1 ulazi u kanal L, koji se prostire ravninom okomitog kruga C i snabdjeva sapnike I, I pričvršćene na stijeni kruga. U kakovom god bio položaju vertikalni krug, zrak dolazi kroz izdubinu M u kanal K K i vodi se otuda k sapni-cima, kroz koje se baca prema zamagnoj masi H; površina ove zamašne mase je u sredini u obliku kugle i ima urezane lopatice. Prema izumu načinjene su ove lopatice, kojih su ploštine radnje a ravne, tako da ravnina ove plohe prolazi kroz osovinu XOX‘ zamašne mase; dubina p svake lopatice je konstantna uzduž cijele lopatice.
Gornji sapnik I smješten je, s obzirom na kretanje zamašne mase, postrance od ravnine, koja prolazi kroz os A B vertikalne kružnice i kroz os X O X samašne mase; tako da srednji smjer i iz sapnika I dola-zeće struje prolazi kroz najvišu tačku N srednje površine zamašne mase; ovaj uslov je jako važan za traženo djelovanje
Donji sapnik I smješten je simetrično s obzirom na središte vertikalnog kruga i njegova struja A udara neprestance na naj-donju točku P sredne površine zamašne mase.
Vodoravni krug F smješten je na poznati način s obzirom na vertikalni krug C i na zamašnu masu H Djelovanje jo slijedeće :
Struje zraka izlazeći iz sapnika I i I1 daju djelovanje na vertikalni krug; ali ova djelovanja, koja djeluju uslijed tako smještenih sapnika, u simetričnoj ravnini vertikalnog kruga a djeluju u toj istoj ravnini, primaju klinovi vertikalnog kruga i ne utječu nikako na djelovanje giroskopa Udarajući na lopatice prouzrokuju struje zraka okomite sile na lopatice. Ove lopatice su ravne i prolaze kroz osovinu zamašne mase, te se djelovanje struja zraka prenosi silom, koja se neprestano nalazi u simetričnoj ravnini vertikalnog kruga. Tačke djelovanja obiju jednakih i protivno djelu-
lućih sila nalaze se na tačkama N i P na najvišoj i najnižoj tački) zamašne mase, a njezini srednji smjerovi su NQ i PR vodoravne tangente kružnice, koja se dobije, kad se na srednjoj površini zamašne mase odreže ravninom simetrije vertikalnog kruga zamašne mase.
Vidi se, da sile NQ i PR djeluju da održe okretanje zamašne mase čineći okrećući moment sila oko osi XOX'.
Osim toga, ove sile ne mogu nikada proizvesti škodljivo odklonjenje zamašne mase. Uslijed osobitih svojstava tijela, koje se brzo okreće ne može nastati okretanje zamašne mase oko osi AB, samo silama, koje proizvadjaju momenat različito od nule oko osi DE; ali sile NQ i PR su usporedne sa osi DE; one daju momenat jednak nuli s obzirom na DE i iz toga slijedi, da je ot-klonjenje oko osi AB uvijek jednako nuli.
Na'orotiv, u slučaju odklonjenja zamašne mase kako prikazuje slika 2, daju siie, koje se na si 2 projiciraju kod N i P, momenat, koji je različit od nule s obzirom na os SS , koja momenat, koji dovodi os XOX' u okomiti položaj spram osi AB, ne prouzro-kujući okretanje oko osi AB.
Da tačke djelovanja nisu smještene na najvišoj i najnižoj tački N i P, ma da bi se simetrija zadržala, ne bi se u slučaju otklonjenja postigao navedeni resultat; djelovanje na lopatice zamašne mase < koja djeluju neprestano u ravnini okomitoj na os XOXn prouzrokovalo bi moment različit od nule s obzirom na os DE, te bi to davalo otklonjenje oko osi AB vertikalnog kruga, prema posebnim svojstvima brzo okrečućeg tijela.
I ako bi se tačke djelovanja nalazile na osovini DE vodoravnog kruga, ne bi nastalo otklonjenje oko osi AB, ali ne bi nastalo automatično uspravljanje pri otklonjenju s obzirom na horizontalu.
PATENTNI ZAHTJEVI:
1.) Uredjenje na giroskopu, koji se neprestano okreće djelovanjem struja zraka na niz lopatica na površini zamašne mase, koje uredjenje sprečava sva djelovanja na zamašnoj masi škodljiva po smjer torpeda, a osigurava medju ostalim automatično uspravljanje zamašne mase pri otklonjenju s obzirom na horizontalu, naznačeno kombinacijom sa zamašnom masom, čije lopatice urezane u kuglastu površinu u konstantnoj dubini daju u ravnini osovine djelujuće plohe dvaju struja zraka, koje dolaze iz kanala, koji izlazi iz klina okomitog kruga, a smješteni su na glavnom okomitom krugu
nasuprot okomite ravnine, koja prolazi kroz os zamašne mase, da su struje zraka tako upravljenje, da se pri svakom položaju zamašne mase, tačke djelovanja nalaze na najvišoj i najnižoj tački srednje površine zamašne mase
2.) Način izvedbe, kod kojeg je dovodjenje
struja zraka kroz jedan od klinova okomitog kruga osigurano u svim položajima kruga, naznačeno time što jedan krak ko-Ijenastog kanala u tom klinu ulazi u okruglu izdubinu smještenu u okviru giroskopa, u koju ulazi s druge strane kanal, koji dovodi zrak pod pritiskom.
-imojio fivonil)} bo nsbsi soijI	Btuita	soi^ isfiIoiq Eio>J .aninvBi abmojfo }oiqij3Eri
BmitBSoloq miva u onsiugiao e«uij! go)	ojIbJ ejIeis sii.ats u>	eb	,92::sn	eninatL so
-o>! nsbsi o)a srni* onsSsnsso tsgim{	-bs u[BSoIoq rnojjfiva	hq	s?, sb	t9tn9tivEiqiJ
»!§u-i5i'o e išalo <jnil>l ;noi u EiBne;! goJasnail	-[eh sn ssfilfin B[n£
u ,Bqorfeoii§ uiivrfo n unaJ^irna unidubs!. -bs aniaivog sinb-m i^Os) ioiin;Kri ! ;o*c/ fbovob iio?r ,lcnB;i 9 n ki ta ogijib t ; ,;'!u uiojl	‘jscji:
.mo^aiJiiq boq jIsis ainsibovob gsiol bf»! .adbsvsi mSeH (.£





Ad patent broj PtZ3>



v-






'Vit' ■ • k : •
■ >Vv*. ■>X ■
■


»«*i»šSw
.
Adpatent broj f*t'23.


;5 --"^SKv" ■ *iS	' ■
. ..,ri

^ :


■

::	d..-