ARTYKUtY W O Y S K O W E. W HEDNIU drukiem Jožefa Hraszanskiego , C. K. Niemieckiego, i Polskiego nadwornego Tjpografa , i Bibliopoli. 1 7 9 8 - ARTYKUi,Y O Y S K O W E. I Pr z e d w lzy ft k i m ma žotnierftwo Nafze Nam Ce- farzowi Rzymskiemu, krd!owi Wegierskiemu, Cze- skiemu, Gallicji, Kroacyi, Dalmacyi, Sklawonii, Arcy- Xiažeciu Auftryackiemu &c. i Swietemu Panftwu Rzymskiemu przyfiege wykonac, iž Nam wiernie služyč, Generalom, Pulkovrnikom, Szta- bowym Officjerom, i UnterofFicyerom'przeciwko A 2. me- 4 nieprzyiacielowi od Na^ pofianowionym poslufzne bedzie, i že wfzyftko to , co oni nakaža , a uczci- wym žolnierzom przyfioi, dokladnie wypelni. Ktoby fie przeciwnie fprawowat, i fubordv- nacya w stužbie przeftapil, ten na kare smierci bez nadziei pardonu zaslužyk Wiernosč , i poslufzeriihvo , o ktorjch w ninieyfzym artykule mowa ieft, rozciaga nie tjlko do tych služb, ktdre fzczegolniey žolnierzy tycz^, iako to iazdy, wart, kommend, &c. ale takže i tych, w ktorjch przez r^czn^. robot$ iaki požytek Monarfze przynofz<|; od takich extra- služb nie powinien žaden pod naležjt^ kara wymawiac. II. Každy woyskowy powinien fie bezbožnych sdow i uczynkow wyftrzegač , Pana Boga o zwy- ci^ftwo nad nieprzyiacielem profič, a iak na mod- litwe znak dadza, powinien fie na nia udač, i iev nie zaniedbywač. " Gdy- 5 Gdyby iednak ktory bezbožnie gadal, albo fprawowa!fie, lub fwoim zlym przykladem innych do tego wyltepku przywodziI, ten na ciele, i žyciu podiug praw karany bydi m a. Przeciwko temu artykulowi poltepui^ takže ci, ktdrzy kfi^žki lub pifma fzkodzace Religii, i dobrym objczaiom komponuizj. i rozdai^, albo takie pfuiace maxymy publicznie glofz^, ktdre do niedowiarftwa, albo zfych objczaiovv pro- wadzq. III. Kto bunt wfzczyna, albo tež komu dovviedzio- no bedzie, že go zrobič ufi!owai, ten bez pardonu ma žycie liracič* Wyft$pek ten popelnia fi$, kiedy kto z wieloma, lub z niewiela ofobami fcbadzki miewa, i w nich przeciwko Mo- narfze farnemu, przeciw przeložonjm, przeciwko službie, albo pospolitosci fzkodliwe mowy miewa, i takie zdania glofi, ktdre w umysiach zle wraženia czyni^, daley, kiedj kto Arefztantow uwolnic Itara fiq, przy exekucyi o pardon krzyczy, albo nawet przefzkodzic iey ufiluie; ro\vnie takže ielt 6 ieft i to gatunkiem bu-ntu, kiedj wieeey, niž ezterech razern- do przeložonego id^, w čelu uskarzania % na co, nie mniey, gdy kto z haiafem do fwego przeložonego gada, ofobliwie gdy fie to w przytomnosci innych dzieie. IV. Kto lie z slowami slyfzec daie, z kt6rychby bunt mogl powftač , ten podlug wažnosci prze- ftepftwa raa bydi na ciele, i žjciu karanj. Tu fie rozumiei^ wfzyltkie te slowa i pisma, przez kto* reby bunt mdgl powltad Ci takže czjni^ fie tego wyftepku winnemi, ktdrzj przeciwko Monarfze, albo Formie Rz^du kfi^žki, lub pisma ukladaia, takowe rozgiafzai^, albo tež uftnie maxymy takie publicznie glofza, ktorebj iakokohviek badz do odmianj, bq.dz do upadku Formj Rzadu zmierzalj. V.. Kto z meprzjiacielem korrefponduie, iako tež každy inny zdrajca, i pomagacz ma bydz na fzu- bienicj bez pardonn traconj; to farno ma lie ftač z temi, ktorzy bic* fie nie chca; officjer zas, kto- ryby 7 ryby fwego podkommendnego w tjm oftatnim przjpadkn na miejfcu nie ubiF, trači fw oy honor, Wlasciwie ieft tu mowa o tej zdradzieckiej korrefpon- dencji z nieprzjiacielem, i iego fprzjmierzonemi, gdj kto przez pifmo, uftnie, przez inna ofobe, znakami, lub iako- kolwiek inaczej , wiadomosci udziela do tutejfzej fzkodj zmierzaiq.ce , i im abrjfs fortecj, kraiu, siužbj , tabellow prowiantowjch i. t. p. dofyla , a zatjm nieprzjiacielskim fzpiegiem fie czjni ; oprdcz tego korrefpondencja takže w naj- oboietniejfzjch rzeczacb bez poprzedniczo wzietego pozwo - lenia ieft najfurowiej zabroniona , a iiftj tak do nieprzj- iaciela idace, iak ztamtad przjchodzace przjzwoicie uka- zjwane bjdž powinnj; dalej ieft takže gatunkiem zdradj podlug okolicznosci mniej lub wiecej ciežkim, gdj kto fak fzjwe nowinj roznofi, ktore tak- w žolnierzach, iako i w kraiu ociažalošci fa. przyczjnq, a nawet i ten podpada karze, ktorj zle nowiny, chociaž prawdziwe, rozgtafza; Pomagacze w takich zdradach, iako tež i ci, co o nich maiq wiadomosc, a nie donofza, czyniq fie uczeftnikami tegož famego wjftepku, a naftepnie tej famej karj. Co zas fie tego punktu tjcze, kiedj ktdrj bic fie wzbrania, wtedj nietjlko o tjm fie ro?,umie, ktdrj to z uporu i krnabrnosci czjni, ale tež i o tjm, ktdrj z ociažalosci w potjczce w tjle fie zoftaie, albo r>awet wcale ucieka; albowiem taki v/ obydwoch przjpad- hach 8 kach przeciwko folennie wykonaney przjfiedze i gorzej niž zJodziej poftepuie, ktdrj fwemu Panu utrzymy\vanie fobie dawane kradnie. Ponievvaž taki wyftepek niezwlocznie ukaranj bydz mufi, gdyž inaczej znifzczenie ealey armii, i calego kraiu za fobqJby pociagnai, zatym každemu officyerowi na tym pod utrat^ honoru zaležy , aby takiego niedotrzymuiacego wiary podkommendnego na mieyfcu ubil. VL Kto krzywoprzyliega, aby czego nab yt, ma bydz močno karanj; kto zas w fprawach krymi nalnjch na obwinienie drugiego krzywoprzyfiega, ten taka farna kare ma poniesc, iakaby ten poniosf, przeciwko ktoremu on cbciaf przyfiega falfz ftvvier- dzič. Ten takže ma takaž kare poniesc , ktoryby innego podftepnie i umyslnie do krzywoprzyfieftwa namawiak VIL Kto na warte uderza; smiercia karany bydi ma. Tu 9 Tu fie metylko ci rozumiei^, ktdrzy na wart$ fzylwacha, lub Salva Guardia uderzai^. iftotnie, ale i ci, co % opierai^, wiožonego arefztu przyiac nie chc^, czy on przez žolnierzy, czy fzczegdlnie przez rozkaz przeložonego nakazanj byl, niemniey wykracza tymže fpofobem i ten, ktdry bed^c iuž pod arefztem, w čelu ucieczki gwaitow iakich fie dopufzcza, iako tež kiedv arefztant z arefztu fie wj!amai, albo tez ucie- kac z niego przedficbierze; za co wprzedofiatnim przjpadku na miejfcu zafirzelonj byd£ ma, w ofiatnim zas przjpacku tylko wtedy, gdy innego fpofobu do zatrzj mama go nie- fe^dzie*. VIIL Kto przeeiwko Patrolowi broni užywa, mabyd& smiercia karanj, Patrol, albo Ront ieK takže warta, a zatym wzgl§dem niego to farno rozumiec fie ma, co fie w poprzedzaiacym arty- kule powiedzia}o. IX, Každj powinien fzylwacha, lub inna iaka war- te podlug naležytošci refpektowac, kto przeciwko temu poltepuie, furowo karany bydi ma, B Myi4 10 Mys'4 t ego artykulu ieft, ažeby fie z fzylwachem, inna wart^, patrolem, rontem, i Salva Guardia nieprzyzwoicie nie obchodzic, dla tego nikt fie nie ma wažyjc, na zawotanie warty parzeci\vko iey rozkazowi pofl$powac, nienaležycie odpo\viadac, przed nia zwadki rozpoczynač, lub halafovvac. X. Kto na fzylwachu zasnie, czy to w polu, czy w garnizonie, albo z mieyfca fwego, nim zluzowany bedzie, odeydzie, ten rozftrzelany bydž ma, Szylwachy fa to oczy fortec i armfi, a zatym bylaby t© rzecz nie wyexkuzowana, ažeby dla nieuwagi iednego czlo- \vieka cale miafto, albo armia, honor, maiatek, i žycie tracic miala. Ieželiby wiec fzylwaeh dla nadefzley slabosci dlužey Itac nie m6gl, albo przez zapomnienie Unterofficyera w przy- zwoitym czafie zluzowany nie byi, wtedy powinien na kolo fioiacego fzylwacha, albo kordygarde, ieželi wbliskosci ieft, wolac, aby go zluzowano; tudziež powinien fzylwach, kto- remu parol, albo haslo dano, dobrze go pamietač, a gdyby pod czas wizytowania, albo obchodzenia Kontu lub Patrolu dal falfzywe, naležy go zaraz zluzowac, i dobrze ukarač; w niebespieczenftwie zaš nieprzyiaciela, gdy ztq.d wielkie nie- fzczescie przytrafic fie može, iefzcze bardziey trzeba to karac, a a nawet i do Krygsrechtu oddač ; naoltatek fzylwach nie powinien fie dač zluzo\vač bez przjtomnosci prowadz^cego pod naywiekfzq. odpovriedzi^. XL To farno naležj fie czynič zOfficyerem, lub Un- terofficyerem, ktdry przy wizytowaniu warty znaj« dowač fie nie bedzie. Ten Artjkui rozciaga fi$ do každego Kommenderuiticego wart^, ktory fiq od fwoiey warty lub kommendy oddala, i ielt tym winnieyfzy niž inny ; gdyž fi$ na niego iako na Kommen- danta naybardziey fpufzcza; tu tež uwažač naležy, že fie on za wyznaczone mieyfce od fwych fianowisk oddalač nie po- winien, chočby nawet naywyžfza kommenda, albo Infpekcy^ maiq.cy tam przybyl, chybaby mu to wyraznie nakazano bylo. R(5wnie tež on wyražoney karze podpada wtedy, kiedy pod czas \vizytowania spi, i do broni nie idzie. XII Kto piianj na warte przjcbodzi, ma bjdž kay- danami, a podfug okolicznosci nawet infamia, i smiercia karanj. - B 2 Ten 12 Ten Artjkul nie tjlko wart§ zawiera, ale každč| službj iakiekoIwiek ma imi$; kiedj wi$c kto z piianftvva czego za- niedba, ma bjdž kajdanami karanj, kiedj zas kto z tej przj- czjnj pod czas allarmu, lub w bliskosei nieprzjiaciela do broni, do kompanii, lub fzwadronu fwego przjisc nie ielt w ftanie, furowiej, a podlug okolicznosei infami^, i smierekj karanj bjdž ma. XIII. Kto warte zaniedba , ma bjdž kajdanami o chlebie i wodzie, a podlug okolicznosei i furowiej karanj. Tu rozumie, že nikt fwoiej przjpadai^cej wartj, ■kommendj, albo innej iakiej službj zaniedbac nie powinien, a zatem gdjbj dla naležjtjch przjczjn wartj od bjdž nie mogi, winien to zawczafu meldowac; iako tež že žaden bez pozwolenia od \vartj, lub innej službj oddalac fi^, albo bez zIuzowania , lub rozkazu z;upelnie odchodzic nie ma, co wbliskos'ci nieprzjiaciela, podlug okolicznosei smierci^ nawet karane bedzie. Tjm artykulem zakazuie takže, abj nikt a nikt wcale bez zezwolenia iVego przeložonego, kogo innego na IVoi^, službe pofjlal, albo go od ieg© službj odciagal. XIV, XIV. Nikt nie ma po obieciu warty halafem, ftuka- niem, lub Itrzelaniem allarm robič, pod kara na ciele i žyciu. Ten zakaz znaczy to, aby žaden w przytomnosci /tar- fzego na warcie, albo przed zgromadzonym woyskiem, iako tež w mieyfcu, gdzie Krygsrecht odprawia, z gniewem pa» lafza nie doby wal ; takowy wjznaczon^ kare poniefie, cho- ciažbj žadnej fzkodj nie zrobil; iako tež przy odcujganiu warty, kommendj, i przy armii, albolitež w fortecy nikt nie ma z broni ftrzelac, lub ognia dawač. XV. Gdyby Kommendant mieyfce iakie bez bronie- nia fie do oftatku poddal, ma bydž smiercia kara- ny, a z žo!nierzy profiych, gdyby w tym ich wina byla, co dziefiaty zginac ma; refzta ich zas odtad na niebespieczne mieyfca wyfylana bydz ma. Nie možna wprawdzie wyznaczyc, na czjm bronieaie fie do oltatka zawisk> , gdjž to od bardzo rozmaitjch oko- lieznosci, iako to; uloženia fortecy, mocy garnizonu, maga- 14 zynow, ammunieyi, i prowiantow, i od innycli rzeczy zalezy; z tym wfzyflkim takowe podanie kommendanta nie ieft do- Hateczne, ale fie powinien zaswiadczeniem garnizonu fwego usprawiedliwic. Nie tjlko zas Kommendant, ale i každy inny Officyer fiq tu rozumie, i nie može fiq tym exkuzowac, že Kommendantowi poslufznym bydž mufiat, ieželi mu pomiar- kowawfzy, že naft^pic maiq.ce poddanie fie nieuclironne nie ieft, nie odradzat, nie przeciwil fie, a nakoniec go nie are- fztowai, i mieyfca do oftatka nie broniL Gdyby tak že kommendant attakowanego miey- fca ktorego z fvvoich žolnierzy, lub officyerow, o poddaniu fie gadaiacego slyfzal ? lub fie o tym ina- ezey dowiedziaf, tego z drogi uprzatnač iefi; obo- vviazany, TenArtykul ma z poprzedzaiacjm konnexya, a pod tym wyrazem „ z drogi uprz^tnac “ rozumie fie, iž Kommendant tego Officjera, lub žolnierza, ktdrj fie dal ityfzee z mowa o poddaniu, podlug okolicznošci albo Krygsrechtem, lubSztand- lechtem of^dzic, albo fam na mieyfcu ubic powinien,. XVII XVII Officjer lub Unterofficyer, ktorj w polu, w obo- zie, w garnizonie, na wale fortecy, albo w innym umocowanym miejfcu ma warte , winien ielt ia t dobrze odbywac, pod kara na ciele i žyciu. Pod tjm artjkuiem rozumie fi§ takte i o wartach kolo arefztantow, za kt6rjch on odpowiadac mufi, ogblnie zas mowiac, powinien wfzyitkie služb y, iaki.ekolwiek imiq maia- ce, nalezjcie odbywac„ XVIII Kiedy cale armie, kompanie lub Szwadrony, ktore na batalia ida, powinnosci fwoiey nie czy- nia, wtedy officyer, ktory ielt tego przyczyna, za- služyl na infamia i smierč. - XIX €o lie zas proltycli žolnierzy tycze, z tych winnych každy dzieliaty powiefzony bydz ma, inni zas na nayniebespiecznieyfze mieyfca kom- men- 16 menderowani, i poty dla roznicy od innych pewny znak nofič beda, poki przez fpravvienie fie chwa- lebne zmazy tey nie cczyfzcz 3 , Nie potrzeba tu obiasnienia, na czym ta powinnosč zaležj, gdjž to w \vjkonaney przjfiedze doliatecznie ielt zawarte. XX. Choragwie y woyska, ktore fzafiee polowe ? Reduty, lub inne iakie mieyfca bez dania iak nay~ lepfzego odporu opuscify, rownie2 karane bydi maia. b Oftatnia potrzeba powinna bjdz przez okolieznoi^ ukazana, i gruntownie dowiedziona, XXI. Gdyby cale woyska oderwa!y fie, maia bydž w 6. tygodniaeh po trzy razy powo!ywane, imže bespieczenfiwo zareczone, aby dla wytlumaczenia fie na powrdt przyfzli; gdyby fie nie wrocili; tedy každy *7 každy z nich zlapany powiefzony bydi ma, ci zas, ktorzy fie wroca t , i naležycie fie wytlumacza, maia mieč wolnosč dana; ioni oglofzeni bed^, že ich každy bezkarnie nawet i žabic može, XXII. Gdyby do batalii, lub potyczki przyfz!o, žaden nie ma fie do plondrowania brač, poki rozkazano nie bedzie ; ktoryby przeciwnie czynil , ma go officyer pod utrata honoru na mieyfcu ubic, XXIII. Ten, co choragiew fwa wiaro!omnie, i mimo przyfiegi opufzcza, i do nieprzyiaciela, lub gdzie- kohviek bcidž dezerteruie, ma bydi na fzubienicy tracony, a iego wlasciwy maiatek w kraiach na- fzych dziedzicznych znayduiacy fie skonfisko- wany. Ta kara rozci^ga na tuteyfzych i zagranicznjch hez rdžnicj, i ma mieyfce nietylko przeciw tym , ktdrzj C ob- rn Ig obcydi pariftvv služB^ przjimui^, ale podiug okolicznosci takže przeciw tym, kt<5rzy fi§ do innego Rejmentu werbowač dai^, albo tež dezerteruia, i wiecey w službe žolnierskanie wchodz£p Kiedy fie Dezerter przeciwko tym, ktdrzj go scigai^, i zlapac ufiluia, w čelu zabicia ich, i bronia smierc dai^ca broni, wtedy z takim, czy on kogo ranil, czy zabil, czy nie, podiug Sztandrechtu poftapiono bydz ma, i smierci^. na ten przy padek fztandrechtem przepifana ukarac go naležy. Sprawa fpisku do dezercyi tak, iak lam dezerter karany bydž ma, chociažby nawet ucieczka nie naftapila, i zamysl dezercyi. przed wypeinieniem odkryty zoftal. XXIV. Nikt, ktokolwiek on by byl, nie ma do oko- pow, lub z okopw Fortecy inna droga wchodzič i i wychodžič, iak zwyczaynemifurtami i mieyfcami, pod kara na ciele i žyciu. I ci takže za przeftqpcow tego artykulu uwažani beda, ktorzy przez kofzary i kwatery wyiamuia fie, lub po dachach j murach fie drapia, gdyž o nich rozumiec. naležy, že to ze zlych 19 zljch zamiaro\v czjni^, i že takle drogi wynajdui^ nato, abj widzianemi, lub poznanemi nie bjli, dlatego fzjlwach takiego albo w arefzt wziasc, albo zafirzelic powinien. XXV. Rozboy fzubienica ma bydz karany, Rozb<5j popelnia fie, kiedy kto kogo gwaltownie na dro- dze napada, i biciem, lub tež pogrožkami wielkiemi napaftuie, obdziera, lub obedrzec chce, pieniedzj wjmaga, lub tež gwaltownie co zlego za dobre zamienia, pomagai^cj tej famej karze podlegli, ktora zmniejfzona nie bedzie, chocbj ukradzione, lub wjmufzone rzeczj, oddane, lub malej war- tosci bjlj; gdjž iuž to dofjc ieft, že fie kto w tjm čelu na. drodze znaydowai, bo fie przez to pokoj kraiowj pfuie y r6wnie ielt i to rozboiem, kiedj fie w ten fpofob z miefzkan- cami kraiu nieprzjiacielskiego famowladnie bez rozkazu obchodzi. XXVI Wfzy(tkic publiczne gwaJty smiercia karane bydž maia. G 2 Ten: 20 Ten Art/kul zawiera wfzyftkie gwalty , ktdre fie % ufzkodzeniem publicznej fpokojnosci i bespieczeriltwa mie« fzkancom, kupcom i. t. p. a nawet bez rozkazu w nieprzyia- eielskim kraiu , iako tež przecivv Salva guardia wyrz%dzai^, czj to te z kommenderowanych žotnierz y, cz y z Mow Ze- laznjch skladaj fi^. XXVII. Taž farna kara maia bydž karani ci, co kogo na to uwodza. Tu li$ rozumie o tycb wjžfzjch i nižfzjch officjerach, ktdrzj na to przez fzparj patrz^, i dozwalaia. XXVIII. Každe zab oy iiwo šmiercia karane bjdi ma. Chociaž tu przepifana kara za umjslne tjlko zabojltw© ma bjdž wkladana , przeci^ž taki, ktdrj z nieoltrožnosel, albo z niedobrego utrzymywania broni fwoiey drugiego za* biia , wiezieniem, i podiug okolioznosci, ofoblm^e ieželi w tym oftrožaošci nakazanycb nie užyl, furowiey karanj bjdz ma. XXIX, XXIX. Kto przed nieprzyiacielem Iloiac, fwoiey po- winnosci nie pelni, a zatjm naypodleyfzey akcyi dopufzcza lie, trači fwoy honor, i ina bydž smier- eia karanj. XXX. Kradziež tak w polu, iak w garnizonie furowo zakazana ieft. Male kradzieže po uczynionym powroceniu , podlug wyftepku i okolicznosci maia bydž przy- naymniey oftrym wiezieniem, i bieganiem przez Rozgi karane. Brzjdki ten wyft$pek czy lie w przjiacielskim, czy w nieprzyiacielskim kraiu dzieie, ma bydž podiug praw iak nay- furowiey karany, gdyž plondro wanie w nieprzjiacielskim kraiu nakazane, nie powinno bydž za ziodzieyftwo uwažane. Tu trzeba napomkn^č, iž przechowui^ey, iako i ten, kt<5ry co znaydzie, a nie donofi, za zlodzieia uwažanym bydz ma. XXXI. 2 r 2 XXXI. Kto artvllerja, ammunicya, bron, rynfztunek woienny, lub woz prowiantowy okradnie, na ciele i žyciu ukarany bedzie. Wyznaczona kara ma miejfce , chociažby kradziež iak naymnieyfza byla: tu naleža takže ci, ktorzj Reymentowe, Kompanijne , lub Szwadronowe pieniadze narufzaia, albo przegrywai^, i ogolnie wfzyfcy, co publicznosc kradna, a im powierzone, lub do obrachunku zoftawione pieniadze na fw6y '4žytek biora, i na nitjli ofzukuia. XXXII. Kamrat, ktory drugiego, lub sluga, ktoryPana fwego okradnie , ma bydz podlug okolicznosci fzubienica ukarany. Tu naležy takže i to, že žaden drugiemu lego zdobyteg© lupu, albo iericow gwaltem, ani inaczey brac nie ma, a gdy- by przytym omjika iaka zafzla, przeioženi rozftrzygnai XXXIII. ž 3 XXXIII Kiedj officyer, lub unterofficjer do rozboiu, lub kradziežj naležal, tedy tak iak rozb ojnik, lub zIodziey karanj bedzie. Kto tedy nato przez fzparj patrzj, i dozwala, ielt rdwnle wiimyni. XXXIV. Kto umjslnie w przyiacielskim, albo bez ro- zkazu w nieprzyiacielskim kraiu ogieii podklada, rna bydz fzubienica karanj* Slowo to umjslnie pokazuie doltatezcnie, že tu nie ieft mowa o požarach nieprzewidzianie wyrzadzonych. Iednak i w tjm przypadku nie každego bezkarnie pufzczac naležj, i owfzem ten, ktorj požar z nieoftrožnošei, z nieuwagi wznie- cii, zaftužji na kare, ktora mu podlug okolicznosci wjmierzona bjdž m a. XXXV. Olficjer nie powinien fwoim žolnierzom ich žoldu, plač j, prowiantu &c. zatrzymjwac, kto- r 7 *4 ry przeciwnie czyni, ten trači- fzarzehonor,, i žyeie. Tu trzeba namienic, že fiq zolnierz odwažad nie ma, fvvego officjera o przjtrzjmanie tjch rzeczj oskarzac,. chjbabj zu~ pelnie przekonany byi, iž to fie zapewne Italo. XXXVI. Kiedy Kapitan, lub Rotmiftrz rewizya ofzu- kal, ten iako niepoczciwy trači fzarze, a iako Ia~ miacy przyfiege karanj bydž ma. Tu fi$ rozumie, že nikt, czy to przj rewizyach, czj w ^brachunkaeh, lub gdzie indziej naymnieyfzego ofzukanftwa popelniac, i niedozwolonego zjsku przeciwko fwoiey slawie i obowi^zkom n. p. przez wprowadzenie brakui^cych, za- taienie urlopowanych, albo nierzetelne podanie czafu, kiedy odefzli, albo powr6cili, i. t. p. fzukac nie ma, co nie tylko Kapitanow i Rotmiftrzow, ale i každego innego fie tyczy. XXXVII. Wfzyfcy iency, iako tež zdobyta artyllerya, bron ammunicya, konie, prowianty, bebny, fztan- 2 S i’ztandary, choragwie, Kancellaiya, kalsawoienna i,t p. maia bydi kommendzie naywyžfzey wydane pod wielka kara. XXXVIII Každy woyskowy powinien fwoia brod, ajnmu- nicya i mundur dobrze zachowywač, nie zaftawiad, ani przedawač, pod ciežka kara. Ktoby iednak fwoia bron, lub ammunicya przed nieprzyiacielem ze zlosci, lub opiefzalosci rzucil, ten na šmierč bez pardonu zaslužyl. XXXIX. Poiedynek nie ieft dozwclony; prze(tepuiacy w tym podlug przepifu Mandatu poiedynkowego mieczem traceni, lub podlog okolicznosci uchyleni od fzarzbw, arefztem w forteej, lub inCza oftra kara ukarani bydi maia. Sekandaad, kt6rzy fie do tego užywač daia, temi famemi karani ukarani beda. fe Ir D lak 26 lak daleko przyzwoita obrona s£awy i dobrego imienia przeciw každej zaczepce na miejfcu pofun^c fie može, w tjmže famym Mandacie poiedynkowym pod dn. 20. Czerwca Reku 1752. oznaczono ieft. XL. Kto kogo 1 žy, i Jaie, rowniež ma bydz podbug trešči Mandatu wzgl^dem poiedynkow ukarany. XLI. JSikt nie powinien pod najeiežfza karq, gofpo- darzowi fwemu gwaitu czynič. Tu fie wfzyftkie Excefia, iakiekolwiek imiona mai^ce rozumiei^; nikt nie ma ani naymnieyfzey nawet rzeczy od gofpodarza fwego ž^dac wiecey, niž mu fie naležy, pr< 5 cz tego ma fi§ Itarac, aby z nim w dobrjm žyt porozumieniu. «* Officjer, kt6ryby fzlachcica, ofobe z Magiftratu, lub urzednika biciem zniewažyl, ma bydž iak nayoftrzey podiug okolicznosci nawet kafsacy^, Unterofficyerowie i Gemeym zas, kt6rzyby fi$ na takie ofoby porwali, ofirey karze ciele- fney podlegac mai^. XLIL XLII. 2 7 Nikt w polu, ani w garnizonie nie ma lie bez naležytego pozwolenia od fwego Korpufu oddalač, a tym mniey przez noc nie byc przytomnym pod kara na ciele i žyciu. Kara tym ieft wiecey lub mniej oftra, im wiekfza lub mnieyfza fzkoda przez te niebytnosč w iltocie Hala % 3 albo ftac fi^ mogla. XLIII. Kto bez naležytey przyczyny, kiedy na to tra- bia lub bebnia, przy fwoim korpulie fie nie znay- duie, ten ma bydz kaydanami, a podiug okoliczno- sci na ciele i žyciu karany. Tu naležj fie takže zachodzace okolicznosci rozwažyc. XLIV. CudzoJoztwo, nierzadne žycie, i nieczyftosc przeciwko naturze maia bydi podiug praw, ktore w armiach užywane fa, karane. Me- 28 Metrefs, ani naložnic tak w Polu, iak w garnizonie trzy- ,mac pod naležjt^ karq. nie woloo. XLV Domy, parkany, pioty, i drzewa owocowe nie powinny bydi bez wyraznego rozkazu lamanre, i ufzkodzone* Tu fiq wfzyltkie rzecz y rozumiei^, kt(5re do pospolitej potrzebj služ^; ten zakaz rozci^ga fie takže i do kraiu nie- przyiacielskiego. XLVI. Kto fwywoInie role , iaki , ogrody ruynuie f ma bydi podiug woli przeložonych karany. R6wnie w przjiacielskim, iak w nieprzyiacielskirn kraiu artjku} ten zawiera takže wfzjllkie gatunki žywnosci iakor koiwiek zowiaoe. XLVII. XLVH. Wlzyltkie pospolite wyftepki mala bydz podlag praw karzacych przy armiach užywanych, karane, xlvhl Nikt, ktokolwiek onb,y byf, nie ma, badz ieft zwyžfzego, badž znižfzego ftanu, wykraczaiacego, ktory przeciwko tym artykulom woyskowym, lub inaczčy przeltapil* przez zdrade, i umyslnie przyi- mowač, zatrzymywač, i przechowywač pod utra- ta fzarzy z niesl'awa, albo nawet pod kara na ciele i žyciu, XLIX. t Gdyby potrzeba wyciagala, žeby co do tych artykulow dodanego, lub co odmienionego by!o, to ma byc publicznie przy odglofie traby, lub bebna oznaymiono, i tak iakby w tych artykulach bylo, zachowano. ' L. • 30 L. Ažeby tedy te Artykufy každego wiadomosci dofzfy, maia bydi Reymentom, Kompaniom, lub Szwadronom podfug przepifow, Rekrutom zas za- raz przy ich weysciu do Reymentu przez Audjtora, lub kogo innego przeczytane, tym zas co po nie- miecku nie umieia, w ich w!asnym iezyku wyttu- maczone. ftan^, a podlug przepifu palec wielki, skazuiacy, i srzedni podnielione b^d^, naftepui^ca przyfi$ga przez audytora, lub kogo innego na to \yyznaczonego przeczytana, a przez kaž¬ dego glosno powtdrzona bydi ma, przyfiegamy Panu Bogu N ay wy ž Iz e m u, i Wfzech- mocnemu, iž my Naypotežnieyfzemu, i Nie- zwyciežonemu Monarfze Panu a Panu Fran- eifzkowi Wtoremu, obranemu Cefarzovri Rzym- skiemu;,. Kr.olowi Niemieckiemu, Wegierskiemu 9 PRZY SIEGA. powyžfze Artyk-uly. woyskowe przeczjtane zo- Cze- 3i Czeskiemu, Gailicyi, Dalmacyi, Kroacyi, Sla- wonii, Arcy-Xiažeciu Auftryackiemu, nafzemu nay laskawfzemu Panu , iako tež fwietemu Pahftwu, Rzymskiemu, Generalom, i Officyerom od lego Ce- farskiey Mosci poftanowionym, ktorzy nas imie- niem Iey teraz kommenderuia, i w przyfzlosc kommenderowač beda, ofobliwie nafzemu Pulko- wnik,owi, Podpulkownikowi, i Oberwachtmiftrzo- wi, iako tež i innym wyžfzym i nižfzym Qfficye- rom poslufzni, wierni i powoini bedziemy , ich fzanowač i refpektowač, ich nakazy i zakazy za- chowywač wiernie, w marfzu i na wartach w dzien i noca, na nieprzyiaciela i przed nieprzyiacielem w bitwach, fzarmyclach , zaczepkach , i innych okazyach na wodzie, i ladem, iak Ge tylko przy- trafič mogacych, i iak lub gdzie služba lego Ce£ Kr. Mosci wyciagač bedzie , zawfze žwawo, me- žnie i poslufzniefprawowačGe, iak na poczciwych, iprawych žolnierzy przyftoi, i iak im czynič naležy Ge; Woyskowe artykuly przezlego CefarskaMosc potwierdzone we wfzyftkich punktach zawfze za- chowamy, przechvko wfzyGkim lego Cefarskiey 'Kr. 3 2 Kr. Mošci nieprzyiacioiom, nikogo nie wyimuiac > podlug potrzeby rzetelnie, mežnie i žwawo bič fle, i walczyč , z temiž žadney korrefpondencyi, ani porozumienia nie mieč, nigdy fie od nafzego R^- mentu, korapanii, Korpiifu, choragwi, albo Sztandaru odLaczač, i oditepywač, ale przy nich žyč i umierač chcemy, tak nam Panie Bože dopomož, i Swieta Ewangelia przez Iezufa Chryftufa, Amen. Abj zas každy wiedzial, co przjfiega z fob^ niefie, i iak ftrafzny wyft^pek ieft, falfzywie przj^iegae, lub przyfiqge ticzynion^ lamač, trzeba tu uwažyč, iz každykt<5ry prze- siwko temu grzefzy, oprocz fwiatowey na to wyznaczoney kary. gniew takže Boški na fiebie zciaga, i prawie P. Boga profi , aby mu nigdy na pociech^, nigdy na pomoč nie przybyl.