VERENIGING VRIENDEN VAN SL~~NIE
Zdruienje Prijateijev Slovenije

Lipa

Incilen, onbestelbaar
retour aan:
OTl'BlU.AAN 13
2623 CV DELP'f

(ISSN 0928-8376)

INHOTJD
Van de voorzitter; activiteiten 1997

1

Sloveense les

1

Vereniging Vrienden van Slovenie in Overijssel:
Gašperji
jaarvergadering, wandeling en pannekoeken

2
3

Het Eurosongfestival

3

Ontwikkelingen in Slovenie - maart 1997

4

Ontwikkelingen Sloveniš - april 1997

6

Het programma van de nieuwe Sloveense regering

8

Znameniti Slovenci na tolarskih bankovcih
Ivan Cankar

11

Beroemde Slovenen op de tolar-biljetten
Ivan Cankar

16

Kuhajmo z Bojanom

19

Koken met Bojan

20

Jaargang 6, nummer 3, mei 1997;
werd verzorgd door Marjeta TomšiC.
Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met
bronvermelding. Een exemplaar is te bestellen door f 5,- over
te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van
Slovenie te Delft.
Meningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijk
gedeeld door het bestuur.
Aan de lezers/medewerkers van Lipa:
De bijdragen voor de volgende Lipa graag v66r 15 juli 1997
inleveren bij de redactie.
Schrijven voor Lipa? Aarzel niet, u bent van harte vzelkom!
Vereniging Vrienden van Slovenie: Hat u moet weten!
De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli
1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige
en onafhankelijke landelijke organisatie, welke zich ten doel
stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk
gebied de samenwerking tussen Nederland en Sloveniš resp.
Nederlanders en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te
initišren en te onderhouden. De Vereniging beschouwt zichzelf
als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders
en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een
ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland.
(uit artikel 2 van de Statuten)

Vereniging Vrienden van SloveniE

Združenje Prijateljev Slovenije

Geachte leden van de vereniging "Vrienden van Sloveniš”
Op de eerste activiteiten van 1997 hebben wij meer leden
gezien dan in vorige jaren het ge val was. Maar ook de leden
die we nog niet mochten ontmoeten willen wij graag op een van
onze volgende bijeenkomsten begroeten. We hebben dit jaar nog
3 activiteiten, verspreid over het land.
Om het onze leden gemakkelijk te maken deze data in hun agenda
te zetten volgt hieronder een overzicht.
ACTIVITEITEN

zaterdag

7 juni

199/

Barbecue bij Amersfoort

zaterdag

27 september

Tarok-kampioenschap in Delft

zaterdag

15 november

Borrel in Amsterdam

Siem Edink

Sloveense

les

Zaterdag 3 mei was het dan eindelijk zover, de eerste Sloveen­
se les was een feit. Mevrouw Rinkema, de lerares, maakte
kennis met de gelnteresseerden, legde uit wat de bedoeling was
en testte het niveau van de aanwezigen. Naast een kleine les
werd liet mevrouw Rinkema verder het lesmateriaal zien en
werden afspraken gemaakt wanneer en waar de lessen gaan plaats
vinden. Om te beginnen zal op zaterdag een les worden verzorgd
in Delft en een in de provincie Groningen. Vfellicht komt er
nog een les bij in Delft in de ochtend, maar hierover bestaat
nog niet voldoende duidelijkheid.
Mocht U naar aanleiding van dit bericht vragen hebben neemt U
dan contact op met ondergetekende (liefst schriftelijk), daar
ik op verzoek van mevrouw Rinkema de zaken die organisatorisch
van aard zijn zal afhandelen.
Stian J. Krook
Bloemistenlaan 48
2313 BB Leiden
1

Vereniging Vrienden
ira
Overi jssel

van

Sloveniti

Gašperji

Zaterdag 26 April ji. vond in Ruurlo een concert plaats van
Gašperji. Aldaar werden ze bij hun Duitse naara genoemd, Die Jungen
Original Oberkralner. Het optreden vond plaats in een grote
sporthal die speciaal voor deze gelegenheid was ingericht. Bij
binnenkomst hoorde je de Alpenklanken al door de openstaande
deuren, de verrassing was echter enorm bij binnenkomst. Een
afgeladen sporthal, met ruim 500 personen, die in opperbeste
stemming zaten te iuisteren naar een afwisselend Sloveens en Duits
repetoir. Nadat de familie Scheggetman, die mede verantwoordelijk
waren voor een fantastische organisatie, gemeld had dat er
Slovenen aanwezig waren, werden zelfs extra Sloveense nummers ten
gehore gebracht. Tot na twaalven duurde de muziek, waar je, zelfs
wanneer je niet tot liefhebber van het genre behoord, kon genieten
van een prachtige sfeer.
Na het concert konden de Slovenen hun hart ophalen door nog ruim
anderhalf uur na te praten met de bandleden.
Heeft u het gemist? Wellicht bent u erbij wanneer ze opnieuw
optreden in Nederland.

SSItiSL ©1

2

Jaarvergadering,
wandoling
en
pannekoeken

Na een late avond was het tijd voor een vroege ochtend, waarin de
jaarvergadering werd gehouden. De jaarvergadering vond plaats in
de jeugdherberg, waar tevens de overnachting van een aantal leden
had plaats gevonden. In een Noorse blokhut, cadeautje van de
Noorse koning aan Wilhelmina, vond een constructieve, gemoedelijke
vergadering plaats.
Een tweetal nieuwe bestuursleden werd gelnstalleerd, te weten
Irene Vreček en Walter Bril. Siem Edink blijft voorlopig nog een
jaartje voorzitter.
De activiteiten zijn gepland, de financiele situatie is wat
rooskleuriger en het aantal actieve leden, evenals het totaal
aantal leden stijgt.
Al met al redenen om positief gestemd te zijn en tevreden op een
redelijk succesvol jaar terug te kunnen zien.
Na de jaarvergadering werd vlakbij de jeugdherberg een boswandeling gemaakt, waarblj men elkaar beter leerde kennen, onder het
lopen door een mooi stukje Nederland.
Daarna werden pannekoeken gegeten bij een pannekoekenrestaurant,
alwaar de keuze onbegrensd leek te zijn. Daarna was het tijd om
afscheid te nemen en naar huis te gaan. Kopelijk zien we een
gelijk enthousiasme en vrolijkheid bij een volgende bijeenkomst!
Stian J. Krook

Het

Eurosongfestival

3 Mei 1997 werd het 42ste Eurovisie Songfestival in Dublin
gehouden. Sloveniš werd vertegenwoordigd door Tanja Ribič (28) met
het nummer Zbudi se, geschreven door Sasja Ložič en Zoran Predin.
Zij werd door de Nederlandse commentator alsvolgt aangekondigd:"Tanja Ribič is vrij belangrijk in het theater van Sloveniš.
In haar eerste rol speelde ze Marlene Dietrich, naar daarna is ze
een gevierd actrice geworden, zovel in serieuze stukken als in
comedies. En pas de laatste tijd heeft ze wat meer aandacht
besteed aan haar vocale capaciteiten. Ze zingt een op zichzelf een
heel bijzonder lied en een heel mooi lied eigenlijk. Het is dan
ook een sprookje over een meisje dat door een prins uit een droom
wordt wakker gekust een sfeervolle ballade die naar een climax
toewerkt, en kan misschien wel worden gerekend tot een van de
outsiders."
Zij stond voor een wel zeer moeilijke opgave. Om deelname voor
volgend jaar veilig te stellen moest ze tenminste 92 punten halen.
Ondanks een groot applaus uit de zaal (volgens de Nederlandse
commentator een terecht applaus), kwam Tanja niet verder dan een
verdienstelijke 60 punten. (2x2 van Cyprus en Polen, 3x3 van
Griekenland, Kroatiš en IJsland, 2x4 van Estland en Portugal, 5
van Malta, 2x7 van Bosniš en Frankrijk, en 2x10 van Turkije en
Rusland).
Stian J. Krook
3

ONTWIKKELINGEN
MAART
3.99V

IN

SX,OVKN I ±j

Door Alexander Vink uit Slovenie
WEGWERKZAAHHEDEN IN SLOVENIE IN 1997
Op 4 maart werd bekend gemaakt waar de grootste wegwerkzaamheden
plaats zullen vinden:
- Maribor - Celje: tunnelbuis Golo Rebro (lengte 3 km). Het
verkeer wordt geleid door de andere buis.
Maribor- Celje: tot ongeveer 30 mei tussen Slovenska Bistrica en
Slovenske Konjice i.v.m. plaatsing geluidsmuren.
- Tolstation Hoče - Maribor: tot ongeveer medio juli vertragingen
van werkzaamheden.
- Arja Vas (bij Celje) - Ljubljana: tussen Vransko en Domžale, ten
hoogte van Trojane werkzaamheden op beide rijbanen. Dit kan tot
vertragingen leiden van 30 minuten. ALTERNATIEVE ROUTE: Bij Vran­
sko richting Kamnik en bij Kamnik richting Domžale of Trzin (ook
hier werkt men aan de weg (asfaltering).
NIEUWE BENZINEPRIJZEN
Per 21 maart zijn in Slovenie de
De nieuwe prijzen zijn als volgt:
Super gelood (98)
: 93,10
Euro Super (95)
: 85,80
Normaal loodvrij (91)
: 81,20
Diesel
: 79,80

benzineprijzen verhoogd met 9%.
SIT
SIT
SIT
SIT

/ f 1,16
/ f 1,07
/ f 1,02
/ f 0,99

10 NIEUWE COMPUTERS GESTOLEN UIT DE LANDSKAMER
Op 14 maart werd bekend dat sinds 28 februari 10 nieuwe computers
van het merk IBM, met een aankoopwaarde van 4.347.000 SIT
(= f 54.400,—) gestolen waren uit de Landskamer. De zaak was snel
opgelost, men ontdekte spoedig wie de dader was. De dader Erik M.
beveiligingsbeambte, bleek saraen met een kroatische man welke nog
voortvluchtig is, 10 computers met certificaat, 8 kleurenmonitors
en 18 laserprinters te hebben gestolen uit de Landskamer. Alles
werd meegenomen in de originele verpakking. Hi j droeg de dozen
naar buiten door de personeelsingang door te beweren dat hij lege
dozen wegbracht. Hij bleek ook nog wat kleinspul in zijn
garderobekast te hebben gehad.

Geopend van woensdag t/m zaterdag van 17.00 tot 23.00,
op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00.
Keuken geopend tot 22.00.

POSTOJNA
Grote Overstraat 30 - onder
7411JC Deventer
Tel. 0570-619356
Fax 0575-491005

Maandag en dinsdag op afspraak geopend voor groepen
vanaf + 20 personen.
Viktor Šolar
_i

4

NU OOK McNUGGETS BIJ HcDONALDS
Vanaf 14 maart verkoopt McDonalds in Sloveniš ook McNuggets.
McNuggets haalt Mc Donalds Sloveniš bij Perutnina Ptuj. Zo is de
aanbod aangepast aan de aanbod in omringende landen. Van elke
portie McNuggets die men in Sloveniš verkoopt gaat 10 tolar naar
een goed doel, in dit geval voor hulp aan blinden en slechtzienden.
AANTAL BUITENLANDERS IN SLOVENlfi
Onlangs werd bekend dat er in
Sloveniš rond 30.000 buitenlanders
leven. In de eerste ronde voor
aanvraag van de Sloveense paspoort
wachten er ongeveer 8.000. Om voor
het Sloveens paspoort in aanmerking
te komen moet men een examen in
Sloveens afleggen. Tot nu toe deden
ongeveer 4.500 kandidaten aan mee
waarvan meer dan de helft geslaagd
is.
TIJDELIJK GEEN WIELKLEM IN LJUBLJANA
Sinds enige tijd plaatst men geen
wielklemmen meer op fout geparkeerde
auto's, dit op verzoek van de
Burgemeester van Ljubljana, Dimitrij
Rupel. Nu het mooie weer begint en
meer mensen te voet en op de fiets
de stad ingaan ondervindt men weer
hinder van fout geparkeerde auto's.
Men parkeert weer overal waar die
wil. Op de foto de situatie voor de
beurs in Ljubljana. Het valt op dat
in de tijd dat de wielklemmen werden
"uitgedeeld" veel minder auto's fout
geparkeerd stonden, men was er
kennelijk toch bang voor. -»
ADRIA AIRWAYS KOOPT NIEUWE VLIEGTUIGEN
In 1996 werd door Adria Airways
9% meer passagiers vervoerd als
het jaar ervoor. Men verwacht
dat dit jaar een groei van 4%
gerealiseerd kan worden. De
vloot van Adria Airways bestaat
op dit moment uit volgende
toestellen: drle Airbus A-320,
twee DC-9 en 2 Dash-7.
De laatste twee zullen
vervangen worden door Canadair
Regional Jet 200 LR van
producent Bombardier Regional Aircraft Division (zie foto).
Het aankoopverdraag is al ondertekend. Contractwaarde is rond 37
miljoen dollar. De nieuwe aanwinsten kunnen ieder 48 personen
vervoeren. Tevens kondigde men aan dat met ingang van de nieuwe
zomerdienstregeling de vlučhten zullen worden uitgebreid.
5

ONTWIKKELINGEN
APRIL
I997

IN

SEONZENIE

—

SLOVEENSE INZENDING VOOR MONTREUX
Slovenie zal dit jaar met een drietal nominaties vertegenwoordigd
zijn op het festival in Montereux. Alle drle de nominaties zijn
voor de populaire TV-show "PLANET IN" van Stojan Auer.
NOG EEN NIEUWE GSM AANBIEDER?
Op 9 april werd bekend gemaakt dat er nog een GSM aanbieder zich
op de Sloveense markt gaat begeven. De nieuwe aanbieder is een
samenwerking tussen diverse bedrijven, te weten Intereuropa,
Istrabenz, Iskratel en de Finse Telekom. De consortium meldde dat
zij aan alle eisen zullen voldoen. Tevens meldden zij dat dit rond
200 arbeidsplaatsen zal opleveren en dat zij hun diensten tegen
een concurrerende prijzen zullen aanbieden.
ACTIE IN LJUBLJANA TEGEN FOUTPARKEERDERS
Op 11 april heeft de politie van Ljubljana samen met de parkeervvachters controle gevoerd tegen foutparkeerders. Aan de actie
namen zo'n 50 politieagenten, 26 parkeerwachters en 2 wegslepers
deel. Het resultaat was opzienbarend: 1258 bekeuringen, waarvan
205 direct betaald, 121 overtreders zullen een acceptgiro ontvangen, 10 auto's zijn weggesleept en de 14 zijn met erger overtreden
doorgestuurd naar de rechtbank. De meeste bekeuringen werden in de
binnenstad uitgeschreven.
NEDERLANDS DORP GEOPEND

Op vrijdag 25 april werd een "Hollandse dorp" geopend door de
Sloveense Minister van Landbou«, Ciril Smrkol en de Nederlandse
6

Ambassadeur voor Sloveniš in Wenen, J.Th.H.C. van Ebbenhorst
Tengbergen. Het dorp staat in "Arboretum" van Volčji Potok bij
Ljubljana. Het dorp bestaat uit 18 Nederlandse huizen met de
karakteristieke voorgevels en een windmolen. In dit dorp waren tot
5 mei dagelijks van 9.00 tot 19.00 uur traditionele Nederlandse
ambachten te zien vergezeld met muziek. Het dorp is opgezet in
samenwerking met het Nederlandse Ministerie van Landbouw en Visserij.
Tijdens de opening werd de Slovense minister gewogen. De gewichten
bestonden uit Nederlands bier, bloemen, kaas, etc. Het resultaat
was dat er 130 kg gewicht geplaatst moest worden on het evenwicht
te krijgen. Dit werd omgezet in een geldbedrag voor de bouw van
het kinderziekenhuis in Ljubljana. Het bedrag van 100.000 tolar
werd als chegue overhandigd aan de Minister.
16 VATEN MET GIF GEVONDEN
Onlangs ontdekte men bij Logatec 16 vaten w.o. een aantal met
Natrium-cianide. Na een paar dagen wist men wie die vaten gedumpt
heeft. De vaten zijn overgebracht naar een militair magazijn in
Grosuplje.
PAVAROTTI IN SLOVENlfi
Op 15 april was het concert van Luciano Pavarotti in 3 uur uitverkocht. Pavarotti zal samen met de sopraan Norina Radovan en het
Sloveens Filharmonisch Orkest op 4 juli as. in Cankarjev dom in
Ljubljana optreden. Ljubljana is op dat moment de culturele
hoofdstad van Europa. De prijzen voor de concert »aren 9.000,
18.000, 27.000 en 36.000 tolar. Er »aren in totaal 500 kaarten
beschikbaar.
ŠPORT

ŠPORT

ŠPORT

ŠPORT

SKISPRINGEN: PRIMOŽ PETERKA IS DE HINNAAR VAN DE HERELDBEKER
COMPETITIE 1996/1997.

7

VOETBAL
- Op 19 maart heeft Sloveniš in Linz de vriendschappelijke
interland tegen Oostenrijk met 0-2 gewonnen. De doelpunten zijn
gemaakt door Gliha in 74e minuut en Šiljak in 84e minuut.
- Op 2 april werd in Split, Kroatie, de kwalificatiewedstrijd in
Groep 1 tussen Kroatie en Sloveniš gespeeld. De Kroaten hebben
kunnen zien wat Sloveniš kan presteren. De wedstrijd eindigde 3-3
(2-1). De Sloveense topscorder is Primož Gliha die alle drie
punten voor zijn rekening nam.
- Op 30 april speelde Slovenie tegen Noorwegen. Dit keer was het
4-0 (2-0) voor Noorwegen. *

Het programma van de
Sloveense regering

nieuwe

Met veel moeite heeft Janez Drnovšek een nieuwe regering in
Sloveniš weten te vormen, die een meerderheid van 52 (van 90)
zetels in het parlement bezet.
Het politieke programma is duidelijk gedefinieerd:
Ratiflcatie van het associatie verdrag door het Slo­
veense parlement, dat onder meer amendementen bevat met
betrekking tot de rechten van buitenlanders om onroerend
goed te bezitten;
Lidmaatschap van de Europese Unie in de eerste
groep;
NAV0 lidmaatschap in de eerste groep;
Oplossing van alle vraagstukken die spelen met Kroatiš
en het vraagstuk van de Sloveense minderheden in de
buurlanden;
Voortgang van een stabiel en groei op lange termijn van
het Bruto Nationaal Produkt simultaan met grotere
besparingen en investeringen, inflatie controle,
verbetering van sociale zekerheid en het terugdringen
van werkloosheid.
Onder de overige activiteiten valt ondermeer:
Het onderschrijven van de begroting van 1997 en het
voorbereiden van de begroting van volgend jaar. Er wordt
overwogen de budgetten samen te voegen;
Herleving van Sloveense diplomatieke activiteiten - met
name op het gebied van het bevorderen van Sloveense
economische interesses;
Verdergaande ontwikkeling van de tri-laterale samenwerking tussen Sloveniš, Itališ en Hongarije;
Een meer efficišnte economische herstructurering —
inclusief transparant en snelle voltooiing van het
privatiseringsproces;
Versnelling van het proces van de-nationalisering van
staatseigendommen - inclusief de teruggave van land en
bos.
Al met al een zeer breed pakket, waar de nieuwe regering een zware
dobber aan zal hebben. Ik wens hun veel geluk en wijsheid bij het
te voeren beleid.
Stian J. Krook
8

Slovenie

in

do

krant

Zaterdag 26 april stond een pagina groot artikel in de Telegraaf
over Lipica onder de titel, Paardrli-vakanties op de echte
lipizzaners. Lipica fsloveniel liep alle oorloasellende miš.
Het artikel door Paulette Moerbeek begint als volgt:"Op het moment
dat in Joegoslaviš de oorlog losbarstte, vroegen veel
paardenliefhebbers zich vertwijfeld af of men na afloop weer zo'n
puinhoop in de stoeterij van Lipica aan zou treffen als na de
Tweede Wereldoorlog. Gelukkig is niets minder waar. Integendeel!
Want toen het begon te rommelen in Joegoslavie, besloot Sloveniš,
waarin Lipica ligt, zelfstandig te worden. Daarom liep het alle
oorlogsellende mis, en kan men nu in heel Sloveniš en dus ook in
Lipica heerlijk vakantie houden."
Al klopt haar verhaal niet helemaal, het is prettig dat tenminste
eens wordt benadrukt dat je heerlijk vakantie kunt houden in
Sloveniš, iets wat uiteraard wel heel erg waar is.
Verder verhaalt het artikel over de mogelijkheid om in Lipica eens
op een echte Lipizzaner, zoals elke liefhebber ze kent van de
Spaanse Rijschool in Wenen, te kunnen rijden.
Je kunt je voelen als de Nederlandse dressuur rijdster Ankie van
Grunsven wanneer je plaats neemt op zo'n edele viervoeter die
bekend staat om zijn betrouwbaarheid.
Behalve lessen bestaat tevens de mogelijkheid om buiten te rijden
en te genieten van de prachtige omgeving.
Behalve paarden kan men verder golfen, tennissen, een gokje wagen
in het Casino en natuurlijk heerlijk wandelen.
Pas tien jaar geleden zijn de poorten van de 300 jaar oude stallen
met de dekhengsten, de veulens en hun moeders, voor het publiek
geopend. 10 kilometer verder vindt U de prachtige druipsteengrotten van Škocjanske Jame. "Natuurlijk valt een bezoek aan de
plaatsjes Koper of Portorož, die aan de Adriatische kust liggen,
ook niet te versmaden."
Al met al een artikel dat een van de prachtige plekjes van
Slovenie beschrijft op een manier zoals ik ze graag meer zou zien.
ktc

uptcR

ktc upicb

Krc upicr

ktc upkb

ktc lipicr

Een heel ander artikel was dat van 2 mei in het NRC Handelsblad.
In het artikel 'Sloveniš voor nieuwe NAVO het best aekwalificeerd.
Premier Drnovšek over toetreding. wordt een interview gehouden met
de Sloveense premier door Brigit Donker en Robert van der Roer.
"Drnovšek (46), een zacht en bedachtzaam pratende man , is
opgetogen over de kansen op toetreding tot de Navo in 1999.
"Sloveniš is perfect gekwalificeerd voor de nieuwe NAVO", zegt
Drnovšek. Het land behoort weliswaar niet bij de drie grootste
kanshebbers, Polen Tsjechie en Hongarije, maar met Roemeniš is het
een serieuze outsider.
Via het lidmaatschap van de NAVO en ook de EU zoekt Sloveniš een
plaats in een geintegreerd Europa. En daarmee staat het Balkanland (sommige dingen worden ook door journalisten nog steeds niet
begrepen, SK) aan de vooravond van een nieuwe sprong in zijn
geschiedenis - net als in 1991 toen het uit de Joegoslavische
federatie trad, in tien dagen tijd een aanval van het federale
9

leger wist af te slaan en definitief buiten de oorlog in exJoegoslavie bleef. "Na de oorlog zijn we gelukkig dat we, als ik
het zo mag zeggen, deze puinhoop verlaten hebben", zegt de oudbankier Drnovšek.
Als roulerend president van de Joegoslavische federatie was hij
van 1989 tot 1990 al ooggetuige van het desastreuze nationalisme
van de Servische president Miloševič. Als lid van dat
staatspresidium praatte hij in 1991 hoogstpersoonlijk de federale
generaals het land uit. Drnovšek werd een held in Sloveniš en is
niet toevallig al sinds 1992 premier.
Glossy brochures over de NAVO-kandidatuur onderstrepen de
onomstreden reputatie van Sloveniš, dat geldt als een democratisch
en economisch model voor een Middeneuropees land-in-overgang. Op
bezoek in Brussel heeft Drnovšek nog een keer de Sloveense
toetreding bepleit bij de zestien NAVO-ambassadeurs en secretarisgeneraal Solana."
De meest interessante vragen worden hieronder nog even behandeld.
Waarom wil Sloveniš lid worden van de NAVO?
"De NAVO is sinds de val van de Berlijnse Muur niet langer een
defensie-organisatie gericht tegen iemand. Het is vooral een
politieke organisatie, een soort eiland van vrede en stabiliteit
dat zich langzaam uitbreidt, met als belangrijkste doel meer
veiligheid en meer stabiliteit. We zijn een stabiel land en willen
meedoen om die stabiliteit te verspreiden."
Wat heeft uw land de NAVO te bieden?
"We bieden ons potentieel aan, dat weliswaar niet zo groot is op
militair gebied. We nemen de verplichtingen aan zoals alle andere
leden. Anderzijds zijn we geen extra financišle last voor de NAVO.
We hebben geen vijanden en bieden onze strategische ligging aan.
Als Hongarije toetreedt, is Sloveniš de landverbinding tussen
Itališ en Hongarije."
Welke landen oeven Sloveniš hoop?
"Canada steunt ons expliciet. Itališ is nu ook een
Frankrijk niet expliciet, maar is ook positief. Ik
competitie tussen [de Franse favoriet] Roemeniš en
is heel duidelijk dat als Roemeniš er in de eerste
Sloveniš er ook bij is."

pleitbezorger.
verwacht geen
Sloveniš. Het
ronde zit.

Stian J. Krook

Reeds 30 Jaar inv betrouvvbare partner
in gemotoriseerde tweqwielers...
joMosmmmmm
TOMOS NEDERLAND TRADING COMPANV B.V.
Kweekweg 24, 8161 PG Epe - Poslbus 172, 8160 AD Epe
Teleloon 05780-13155 - Fax 05780-16480

ZNAMENITI SLOVENCI NA TOLARSKIH BANKOVCIH
Ivan Cankar (1876-1918)
Tokrat je pred vami zadnje nadaljevanje iz serije člankov o zname­
nitih Slovencih, ki so upodobljeni na tolarskih bankovcih. Serijo
zaključujemo s kratkim spisom o življenju in delu Ivana Cankarja.
Ker pa je bilo njegovo delo tako neločljivo povezano s časom v
katerem je živel in z družbo v kateri je ustvarjal, bi bilo napak,
v kolikor bi se v tem opisu omejili zgolj na Cankarjev življenje­
pis .

Družbene razmere v Evropi in v svetu ob koncu 19. in v začetku 20.
stoletja so bile med drugim pod vplivom naslednjih dogajanj:
Kapitalizem je dosegel svoj vrhunec, tako imenovano dobo imperia­
lizma. 1907. leta se oblikuje Atlanta, zveza med Francijo. Anglijo
in Rusijo. Nemčija, Avstro-Ogrska in Italija - se povevzejo v
trozvezo. Avstro-Ogrska okupira Bosno in Hercegovino. Spopad
Srbije in Bolgarije zaradi Makedonije. Zmaga Srbije, Črne gore,
Bolgarije in Grčije nad Turki (Balkanske vojne 1912 in 1913). In
nazadnje leta 1914 1. svetovna vojna s porazom Nemčije in AvstroOgrske in nastankom novih držav na njenem ozemlju, med drugimi
Države Srbov, Hrvatov in Slovencev. Pred tem ruska proletarska
revolucija leta 1917 strmoglavi carizem.
Na slovenskem ozemlju ima močan vpliv prodor kapitalizma na vas,
razslojevanje in razšeljevanje slovenskega kmeta, širjenje prole­
tariata. Avstro-Ogrska oblast se ubada z narodnostnim vprašanjem
svojih manjšin. Avstrijska oblast še vedno ne dovoljuje Slovenšč­
ine v šolah (razen na osnovnih šolah, ki so bile na Kranjsken v
splošnem slovenske), na Štajerske in Koroškem raznaroduje sloven­
sko narodnostno ozemlje, isto se godi Slovencem na Primorskem s
strani Italijanov. Kot protiutež raznarodovanju nastajajo na
slovenskem protestna gibanja in raste slovenska narodna zavest. V
11

političnem prostoru prevadujejo klerikalci, ki so povezani v Slo­
venski Ljudski stranki (nastala 1905), zmagali so na volitvah leta
1907 in 1908. Nasproti ji stojijo manj vplivni liberalci, delavska
socialdemokratska stranka je še šibka. Delavski razred v tem
obdobju ni bil enoten. Kar se tiče narodnostnega vprašanja, si
stranke niso bile enotne med sabo.
Razvoj družbe in pa tudi filozofije je močno vplival na knjiž­
evnost v Evropi. Natuarlizem, ki je bil pod vplivom liberalizma ni
razkrival družbenih razmer. Na drugi strani se razvije demokra­
tična smer naturalizma, ki se zavzema za razkrivanje napak v
družbi in oznanja človečansko miselnost. V evropski književnosti
so se tako razvili simbolizem, dekadenca, nova romantika in impre­
sionizem.
Slovenska moderna:
S tem imenom zaznamujemo obdobje v slovenski književnosti od leta
1899, ko sta izšla Cankarjeva pesniška zbirka Erotika in Župančič­
eva Čaša opojnosti, do leta 1918, ko se je končala 1. svetovna
vojna. V tem letu je umrl najpomembnejši predstavnik moderne, Ivan
Cankar.
Slovenska moderna se je razvila kot odraz družbenih razmer in kot
odgovor novi evropski književnosti. Že prej omenjeni literarni
slogi so zastopani v moderni. Najpomembnejši predstavniki moderne
so Dragotin Kette, Josip Murn-Aleksandrov, Ivan Cankar in Oton
Župančič. V istem obdobju so ustvarjali tudi drugi književniki, ki
pa jih označujemo kot sodobnike moderne.
Za moderno je značilno drznejše izpovedovanje, težnja po odkrivan­
ju resnice in teženj (slovenskega) ljudstva. Poezija, proza in
dramatika se povzpe na evropsko ravan. Literatura se obrača tako k
literaturam zahodne Evrope kot severa in k ruskim kritičnim rea­
listom. Pri tem sta značilna dva pristopa: umetnost kot izraz
lepote in umetnost v službi ljudstva.
Ivan Cankar je osrednja osebnost slovenske moderne in veliki
mojster slovenske besede. Cankar je bil pesnik, pisatelj, dramatik
in oster družbeni kritik.
Rodil se ja na Vrhniki v obrtniški družini. Oče je bil krojač.
Napotil se je v svet za zaslužkom. Cankarjeva mati je tako sama
skrbela za veliko družino. Ivan Cankar je odraščal Na klancu na
Vrhniki (slika). Njegovo mladost sta zaznamovala huda revščina in
pomanjkanje, navezanost na mater. Leta 1888 se je vpisal na realko
v Ljubljani. Preživljati se je moral s podporami, kruh in
stanovanje sta bila tako večna skrb. V tretjem letniku se je
Cankar začel ukvarjati s pesništvom. Zaradi literature je
zanemarjal učenje. Po opravljeni maturi leta 1896 se je odpravil
na študij na Dunaj. Študij pa ga ni ravno vlekel. Vse več časa je
posvečal literarnemu snovanju. Kmalu se je vrnil domov, kjer je
ostal leto in pol. Tedaj mu je umrla mati, ki jo je nadvse ljubil.
Leta 1898 se je Ivan Cankar vrnil na Dunaj, kjer^s presledki živel
11 let. Bivanje na Dunaju je bilo odločilno za njegovo
ustvarjanje. Cankar je živel v Dunajskem delavskem predmestju
Ottakringu pri družini Loffler, kjer je od blizu spoznal hudo
življenje proletariata. Sam se je preživljal s honorarji svojih
del. Priključil se je Socialdemokratski stranki. Leta 1907 je celo
12

kandidiral na volitvah, dobil pa je premalo glasov. Po vrnitvi v
Ljubljano leta 1909 je živel na Rožniku. Doživljal je hudo krizo.
Prenašati je moral tako napade klerikalnih kot liberalnih
kritikov, ki so mu očitali nemoralnost, nihilizem, propadanje.
Zaradi svojih protiavstrijskih idej, je bil obsojen na teden dni
zapora. Ob izbruhu 1. svetovne vojne je bil kot politično sumljiva
oseba zaprt na Ljubljanskem gradu, leta 1915 so ga poslali k voja­
kom, od koder pa je bil zaradi oslabelosti odpuščen. Vrnil se je
na Rožnik, kasneje pa se je preselil v mesto. Ivan Cankar je umrl
leta 1918 za posledicama padca v zimski noči.

Hiša Na klancu na Vrhniki, v kateri
je bivala Cankarjeva družina,je
obnovljena kot muzej.
In het huis Na klancu in Vrhnika,
waar het gezin van Cankar woonde, is
nu een museum.
Ivan Cankar velja za književnika, ki je prvi odprto spregovoril o
narodni bedi, udaril je po meščanski družbi, razkril je gibalne
sile narodnega in socialnega življenja. Njegovo delo je en sam
spopad z obstoječim družbenim redom, z buržuazijo in njenimi
nazori. Cankar je neposredno spregovoril o politiki, kulturi in
umetnosti.
Cankar kot pesnik:
Cankar je že zgodaj pesnil. Ustvarjal je ljubezenske pesmi, iz
katerih diha mladostno iskanje in sanjarjenje. Objavljal jih je v
Ljubljanskem Zvonu. Kasneje je pisal tudi pripovedne pesnitve.
Leta 1899 je ižšla Cankarjeva pesniško zbirka Erotika. Erotika je
pretresla obstoječo moralo. Njena, za tedanje razmere nova, vsebi­
na je povzročila val ogorčenja. Ljubljanski škof Jeglič je pokupil
vse izvode Erotike, ki jih je lahko dosegel in jih dal sežgati.
Tako je končalo 700 primerkov Erotike. Cankar pa je leta 1902
navkljub vsemu pripravil novo izdajo Erotike z nespremenjeno
vsebino. Cankar sam je bil mnenja, da kot pesnik nikoli ne bo
mogel tekmovati Otonom Župančičem in je poezijo opustil ter se
posvetil prozi. Odveč je omeniti, da je prvo izdajo Erotike le
malokdo videl. Ohranjenih najbrž ni veliko izvodov.
Cankar kot pripovednik:
V obdobju, ko je še pesnil, je Cankar tudi že ustvarjal kot pripo­
vednik. V raznih leterarnih časopisih je objavljal svoje črtice.
Snov je zajemal iz lastnih doživetij in malotrškega življenja. Na
Dunaju je spoznal bedo delavskega življenja. Podobne razmere je
spoznal tudi v domovini: zaostalost, lažna morala, hinavščina,
klečeplazenje in druge spake javnega življenja. Zavzemal je
stališča zoper cerkveno in meščansko ideologijo. Cankar je bil
oster družbeni kritik. Boril se je proti izrabljanju zakonov in
moralnih norm. Med drugim je prikazal podobo velikomestnih in
vaških deklet, njihovih razočaranj in njihovega hrepenenja. Cankar
13

opisuje trdo delavskego življenje in siromaštvo, to pa spet
povezuje z težnjami po lepšem življenju.
Ustavimo se pri nekaj Cankarjevih najpomembnejših delih:
V povesti Tujci (1902) razgrne tragiko slovenskih umetnikov.
Njegovo najobsežnejše delo je roman Na klancu (1903). To je zgodovina Cankarjeve družine, zgodba o njegovi mladosti in žalostni
usodi njegove matere. Klanec pa je podan kot simbol siromaštva.
Zgodba se odvija skozi življenje glavne junakinje Francke.od
njenega otroštva pa do smrti. v romanu Hiša Marije Pomočnice
t-f-?0 V .
Prikazano tragično umiranje štirinajstih deklet v bol­
nišnici na oddelku za kožne bolezni. Cankarjev naturalistični
prikaz trpečih deklet je zbudil pri kritikih zgražanje. Martin
Kačur (1905) je zgodba o učitelju, ki nastopa z naprednimi refor­
matorskimi mislimi v času in v okolju, ki tega (še) ne dopušča in
je poin nerazumevanja. Idealistično prepričanje, da so vsi ljudje
pošteni in željni njegove prosvete, ga vodi v propad. Najlepša
Cankarjeva povest je Hlapec Jernej in njegova pravica. Sredi
volilnega boja leta 1907 je nastala ta zgodba o kmečkem hlapcu, ki
■*e*S • rld®?et ■*-et 9aral na gruntu in ki ga mladi gospodar nato
vrže iz hiše. Ko Jernej nikjer (pri ustanovah) ne najde svoje
pravice, si jo vzame sam. Zažge kmetijo in najde sam smrt v plameni5VTa Povest 3e slika individualnega upornika, ki je simbol za
podobne razmere met delavstvom.
Cankarjeva proza se vsebinsko približa evropskim literaturam, v
svojih likih je Cankar upodabljal vse plasti slovenskega žilja in
je prikazal njegovo celotno problematiko. Krivicam se je tako
javno postavil po robu.
Cankar kot dramatik:
Še bolj goreče kot v proznih delih, je Cankar razkril družbeno
stvarnost na začetku tega stoletja v svojih dramah. Ustvaril je
sodobno slovensko socialno dramo. Že leta 1887 je nastala drama
Romantične duše. Kasneje je v šestih dramah ostro prikazal sloven­
sko družbeno stvarnost: Jakob Ruda (1900), Za narodov blagor
(1.901), Kralj na Betajnovi (1902). Hlapci (1910) so najhujša
družbena satira. Zgodba je postavljena v čas volitev leta 1907.
Cankar je v Hlapcih prikazal politično prilagodljivost met uči­
teljstvom in zaostalost kmečkega ljudstva. Pohujšanje v dolini
Šentflorjanski (1907), Lepa Vida (1911).
Cankar kot kritik in polemik:
Bojeval se je proti družbeni zaostalosti, že zgodaj se je povezal
z d?f?Ysklm razredom. V svojih predavanjih je zavzemal jasna
stališča do narodnostnega in političnega vprašanja. V svojem
predavanju Slovenci in Jugoslovani leta 1913 v Ljubljani se je
zavzel za združitev vseh južnih Slovanov v eni državi na podlagi
enakopravnosti, kar mu je prineslo nemalo težav.
Pomembne so tudi njegove literarne kritike o Aškercu, Ketteju,
Župančiču, Trdini in Kraigherju ter kritike o likovnih razstavah.
Značilno za Cankarja je, da se je preživljal samo s honorarji
svojih del. To pa je pomenilo negotovost obstoja. Zato je najbrž
14

Cankarjevo delo razdrobljeno v manjša pripovedna dela, kot so
povesti, črtice, novele. Klub temu, da dela niso obsežna, pa je
Cankar v njih pokazal svoje izredne umetniške sposobnosti.
Za konec pa še nekaj zanimivosti o Cankarju:
- Cankarjevi Zbrani spisi so izšli v 20. zvezkih med leti 1925 in
1936. Leta 1954 je izšel 21 zvezek. Med slovenskimi pisatelji je
Cankar največ prevajan v tuje jezike. Hlapec Jernej je bil menda
preveden v 17 jezikov.
- Osrednaj kulturna ustanova v Ljubljani je poimenovana po njem:
Kulturni in kongresni center Ivana Cankarja.
- Anton Slodnjak je napisal roman o Cankarju "Tujec", ki je izšel
leta 1976 ob 100-letnici rojstva Ivana Cankarja pri založbi
Mladinska knjiga kot del trilogije, skupaj z romanoma o Francetu
Prešernu in Franu Levstiku.
- Zadnjo zimo sem v Delu zasledila dva članka o Cankarju.
* Prvi (22.1.97) nas je seznanil z zanimivo novo izdajo izbora
poezije iz Erotike ob 120-letnici rojstva Ivana Cankarja (lansko
leto). Bibliofilska numerirana izdaja je izšla pri vrhniški
Galeriji 2 v 250 izvodih. Kot likovne ilustracije pa so v knjigo
vključena dela, ki so nastala kot podoba poezije slikarke
Stanislave Knez-Milojkovic.
Največji "škandal" v slovenski literarni zgodovini je še vedno
aktualen in inspiracija drugim umetnikom.
* Drugi članek (6.2.97) pa govori o odmevih slovenske literature
na tujem. V Nemčiji so objavili v reviji Focus več kot dve strani
dolgo poročilo Wernerja Fulda o "nemškem odkritju Ivana Cankarja".
Članek govori o Ivanu Cankarju in njegovih nazorih in ostrini
njegovega peresa. Poleg tega so predstavljene tri nove nemške
izdaje Ivana Cankarja pri založbi Drava iz Celovca v prevodu
Erwina Kostlerja: Vor dem Ziel, Pavličeks Krone in Das Haus der
Barmherzighkeit (Hiša Marije Pomočnice). Cankarjevi prevodi so
imeli odmev tudi v avstrijskih literarnih listih.
(vir: Stanko Jane! Miroslav Ravbar: Pregled slovenske književnosti;
Valentin Inzko: Zgodovina Slovencev do leta 1918; Delo)

Emro h'o,n'se Nederland
Viktor V Solar
E>uitenkpntp 27
2214 £>H tpse, Holland
Tel. O325-494205
Fax. 0225-491005
Autotel 065511&029

import- en export
bemiddeling

15

BEROEMDE SLOVENEN
BILJETTEN

OE>

TOLAR—

Ivan Cankar (1876-1918)
Dit keer ligt voor u de laatste aflevering in de serie over de
beroemde Slovenen op Tolar-biljetten. Tot Slot zult u kennis maken
met de schrijver Ivan Cankar. Omdat zijn verk onlosmakelijk
verbonden is met de tijd en maatschappij waarin hij leefde, beperk
ik me dit keer niet alleen tot de biografie van Cankar.
De maatschappelijke situatie in Europa en in de wereld aan eind
van 19e en in het begin van de 20ste eeuw werd onder andere
beinvloed door de volgende gebeurtenissen: Kapitalisme viert zijn
hoogtij - het zogenaamde imperialistisohe tijdperk. In 1907 vormt
zich Atlanta, een bond tussen Frankrijk, Engeland en Rusland.
Duitsland, Oostenrijks-Hongaarse monarchie en Italie gaan
samenverken. Oostenrijk-Hongarije bezette Bosnie en Hercegovina.
Gevechten tussen Servie en Bulgarije om Macedonie. Overwinning van
Servie, Montenegro, Bulgarije en Griekenland op Turkije (Balkanoorlogen in 1912 en 1913). In 1914 eerste vereldoorlog met
Duitsland en Oostenrijks—Hongaarse monarchie als verliezers. Op
het grondgebied van de monarchie ontstaan nieuwe staten zoals de
Staat van Serven, Kroaten en Slovenen. In 1917 heeft de
proletarische revolutie in Rusland de Tsaar ten val gebracht.
Op Sloveens grondgebied voelt men de invloed van het oprukkende
kapitalisme op het platteland, het uiteenvallen en emigratie van
de boerenbevolking, de groei van de arbeidersklasse. Binnen de
monarchie is men nog niet uit met de minderheden problematiek.
Onderwijs in het Sloveens was bijvoorbeeld nog steeds niet
toegestaan, behalve op basisscholen in Kranjska. In Karinthie en
Steiermark was men actief de bevolking te "verduitsen". Hetzelfde
lot trof Slovenen in Primorska die onder Italiaanse invloed waren.
Daartegen ontstonden protestbevegingen en er komt een groei in het
nationaalbevustzijn bij het volk. In het politieke leven zijn de
klerikalen (kerksgeziende partij) het sterkst, ze zijn verenigd in
de Sloveense Volkspartij (opgericht 1905). Tegenover hen st.aan de
minder invloedrijke liberalen. De arbeiders sociaal-democratische
Partij is nog niet sterk. In de arbeidersklasse is nog geen
eenheid ontstaan. Voor vat betreft de minderhedenproblematiek
hebben de partijen verschillende standpunten ingenomen.
De ontvikkelingen in de maatschappij en in de filosofie lagen ten
grondslag aan de nieuve llteraire stromingen. Naturalisme velke
onder de invloed van liberalisme vas heeft geen onthullingen
veroorzaakt over de bestaande orde. Aan andere kant heeft de
naturalisme onder de invloed van democratische beveging de
misstanden in de maatschappij blootgelegd en humanistisch denken
bevorderd. In de literatuur van Europa zijn toen ontstaan
Symbolisme, Decadentie, Nieuve Romantiek en Impressionisme.
Het Sloveense Modernisme (slovenska moderna):
Deze naam draagt de periode in de Sloveense literatuur tussen de
jaren 1899, het jaar vaarin "Erotika" van Ivan Cankar en "Čaša
16

opojnosti" van Oton Župančič verschenen en het jaar 19X8 waarin de
iste wereldoorlog is afgelopen. Tevens is dat het jaar waarin Ivan
Cankar overleed.
Het Sloveense Modernisme ontstond als antwoord op de
maatschappelijke situatie en nieuwe Europese literatuur.
Voorgenoemde stijlen zijn in Modernisme vertegenwoordigd. De
belangrijkste literaten in die periode zijn Dragotin Kette, Josip
Murn-Aleksandrov, Ivan Cankar en Oton Župančič. Met het begrip
Sloveense Modernisme worden deze vier mannen bedoeld. In dezelfde
tijd zijn ook andere dichters en schrijvers actief. Zij worden dan
de tijdgenoten van het Modernisme genoemd.
Karakteristiek voor het Modernisme is vrije uiting, zoektocht naar
de waarheid en verlangens van Sloveense volk. Zowel poezie als
proza en drama bereiken Europees niveau. Een tweetal doelen staan
dan voor oogen: kunst als middel om schoonheid te laten zien en
kunst in dienst van het volk.
Ivan Cankar is de centrale persoonlijkheid in het Sloveense
Modernisme. Hij was dichter, schrijver, dramaturg en criticus.
Cankar is geboren in Vrhnika in een gezin met veel kinderen. Zijn
vader verliet het gezin en ging op zoek naar een betrekking de
wereld in. Zijn moeder bleef alleen achter met zorg voor het grote
gezin. Cankar groeide op in "Na klancu" ("Op de helling", een
straat in Vrhnika, zie foto bij Sloveens text). Zijn jeugd wordt
gekenmerkt door armoede, tekortkoming en zijn grote liefde voor
zijn moeder. In 1888 vertrok Cankar naar het Gymnasium in
Ljubljana. Hij leefde van verschillende bijdragen. Reeds in de
derde klas begon hi j te dichten. Na zijn eindexamen in 1896 ging
Cankar studeren in Wenen. De studie trok hem niet echt en hi j
besteedde steeds meer tijd aan schrijven. Tijdens het eerste
studiejaar is hij teruggekeerd. Toen overleed zijn moeder waar hij
zoveel van hield. in 1898 vertrekt Cankar weer naar Wenen waar
hij, met tussenpozen, 11 jaar gewoond heeft. Hij woonde in bij de
familie Loffler in de Weense arbeiders voorstad Ottakring. Hier
heeft hi j de onmenselijke omstandigheden leren kennen waarin de
arbeidersklasse leefde. Zelf leefde hij van het honorarium voor
zijn schrijfwerk. Hij sloot zich aan bij de sociaal-democratische
partij. Hij deed zelfs mee aan de verkiezingen in 1907, maar
haalde weinig stemmen. Na zijn terugkeer in Ljubljana in 1909
woonde hij op Rožnik (een heuvel boven de stad). Hij ging door een
crisisperiode. De klerikalen en de liberalen oefenden kritiek op
hem uit omdat zij zijn werk immoreel, kleinerend en destructief
vonden. Vanwege zijn anti-Oostenrijkse ideologie (hij stond voor
de afscheiding van Sloveniš van Oostenrijk en een nieuw verband
met de overige Zuidslavische naties) werd hij veroordeeld tot 1
week gevangenis. Nadat de Eerste Wereldoorlog uitgebroken is, is
Cankar als politiek verdacht iemand opgepakt en opgesloten op het
kasteel van Ljubljana. In 1915 moest hij in militaire dienst.
Wegens zijn zwakke gezondheid mocht hij leger verlaten. Hij komt
terug op Rožnik en ging later in de stad wonen. Als gevolg van een
ongelukkige val in de vzinternacht van 1918 is Ivan Cankar
overleden.
Cankar heeft als eerste open gesproken over de armoede van het
17

Sloveense volk en heeft krltiek uitgeoefend op de bourgeois
stedelijke maatschappij en haar normen. Zijn werk is 66n grote
strijd tegen de gevestigde (wan)orde.
Als dichter begon hi j reeds vroeg te schrijven. In 1899 heeft hi j
een gedichtenbundel uitgebracht met de titel Erotika. Dit boek
heeft voor heel wat opschudding gezorgd. Bisschop Jeglič van
Ljubljana heeft alle exemplaren opgekocht (ongeveer 700) en liet
ze verbranden om het volk verschoond te laten blijven van dit
werk. Cankar heeft daarna een tweede druk in 1902 laten
uitbrengen. Omdat hi j zichzelf niet zo goed vond in gedichten
schrijven bleef hij liever bij prozastukken.
Korte verbalen en novellen schreef hij ook al vroeger. Zijn werken
verschenen in verschillende literaire tijdschriften. De bron voor
de verbalen was zijn eigen leven en het leven dat hij om zich heen
zag. De soortgelijke situatie als in de arme wijken van Wenen zag
hij ook thuis. Hij ontwikkelde zich tot een scherpe criticus van
de maatschappij. Hij verachtte achterbaks gedrag, valse moraal,
misbruik van de regels en wetten, achteruitgang van de
maatschappelijk leven, onbegrip voor kunst en kunstenaars. Hij
vocht openlijk tegen het onrecht. In zijn verbalen vertelt hij
van mensen in armoede, de gevoelens van mensen en hun verlangen,
uitgestoten vrouwen, hun leed en hun hoop op een beter leven.
Inhoudelijk komt hij in de buurt van de andere Europese schrijvers
uit die tijd. In zijn karakters brengt hij echter de typische
Sloveense man en de nationale problematiek naar voren.
Nog feller dan in zijn verbalen is Cankar als drama-schrijver. De
thema's zijn hetzelfde. Zijn eerste drama ontstond reeds in 1887.
Later heeft Cankar tussen 1900 en 1911 nog een zestal geschreven.
Cankar heeft geen kwantitatief groot werk geschreven. Hij hield
het bij kortere werken, dit waarschijnlijk ook uit het oogpunt van
de overleving. Hij leefde namelijk alleen van zij honorarium.
Desalniettemin blijkt uit zijn werken over welke kwaliteiten hij
als schrijver beschikte. Zijn stijl is schoon en počtisch, hij
wordt niet voor niets een grote schrijver genoemd.
Als criticus heeft Cankar een duidelijk standpunt ingenomen in de
nationale kwesties. De Oostenrijkse autoriteiten waren daar niet
blij mee. Cankar streefde naar een Sloveense staat buiten de
Oostenrijkse monarchie. In zijn lezing "Slovenen en Joegoslaven"
in ljubijana in 1913 heeft hij zijn idee geuit over het verenigen
van de Zuidslavische landen in een staat, op grond van gelijkheid.
Daarnaast was Cankar een belangrijke literaire- en kunstcriticus.
Tot slot korte informatie over Ivan Cankar:
- Zijn verzamelwerken zijn uitgegeven in 20 delen tussen 1925 en
1936. In 1954 kwam het 21ste deel uit.
- Van de Sloveense schrijvers werd Cankar het meest vertaald in
andere talen.
- Het Culturele en Congres Centrum in Ljubljana is genoemd naar
18

Ivan Cankar.
- Anton Slodnjak schreef een roman over Cankar "Tujec" (Ben
vreemde). Dit boek is uitgegeven bij de uitgeverij Mladinska
knjiga ter gelegenheid van 100 jaar geboorte van Ivan Cankar als
deel van de trilogie in 1976 tezamen met de romans over France
Prešeren en Fran Levstik.
- Gelezen in Delo:
* Afgelopen winter is het boek "Ivan Cankar Pesmi" uitgekomen, dit
maal ter gelegenheid van 120 jaar geboorte van Ivan Cankar. Het is
een selectie van de poezie uit Erotika en het betreft een
bibliofiele uitgave van 250 exemplaren door Galerija 2 uit
Vrhnika. In het boek zijn opgenomen, gelnspireerd door gedichten
uit Erotika, schilderijen van Stanislava Knez-Milojkovic. Het
grootste "schandaal" in de Sloveense literaire geschiedenis is dus
nog steeds een inspiratiebron voor de hedendaagse kunstenaars.
* Bij de uitgeverij Drava uit Klagenfurt zijn drie nieuwe
vertalingen (door Erwin Kostler) van Ivan Cankar verschenen. Men
spreekt in de Duitse literaire wereld over "de Duitse ontdekking"
van Ivan Cankar. In de verschillende Duitse en Oostenrijkse
literaire bladen is er eind vorig aandacht aan besteed.**
M.T.
(bronveraelding: Stanko Janež, Miroslav Ravbar: Pregled slovenske književnosti (Overzicht van de Sloveense
literatuur; Valentin Inzko: Zgodovina Slovencev do leta 1918 (Geschiedenis van de Slovenen tot 1918); Delo)

KUHAJMO

Z

BOJANOM

Ker se bliža poletje, se bomo iz jedilnice
preselili na vrt ali na balkon. Na roštilju
bomo nad vročo žerjavico spekli doma
napravljene čevapčiče in ražnjiče.
Za čevapčiče potrebujemo:
1 kg mletega mesa
(polovico svinjskege in polovico govejega, lahko pa dodamo
tudi 20 dkg mletega ovčjega mesa)
8 gramov soli
8 gramov česna v prahu
8 gramov črnega popra
Sol, česen in poper dobro vmešamo v zmleto meso in ga pokritega
denemo vsaj za eno uro v hladilnik.
Nato meso še enkrat dobro premešamo in iz njega napravimo če­
vapčiče. Naj bodo približno tako veliki kot vaš sredinec.
Za ražnjiče potrebujemo vratovino, ki jo narežemo na ploščate
kocke, debele približno pol do enega centimetra in velike
približno 2x2 cm. Meso natremo s poprom in česnom ter ga nekaj
časa mariniramo v navadnem olju, nato pa ga nabodemo na lesena
nabodala, ki smo jih najmanj eno uro namakali v vodi (da ne
zgorijo).
19

Med peko nad vročim ogljem (žerjavico) čevapčiče lahko
nekajkrat premažemo ali poškropimo s pivom, da bodo bolj sočni.
K čevapčičem in ražnjičem ponudimo narezano čebulo, paradiž­
nikovo solato in kruh ali pečen krompir, vse to pa v zmerni meri
zalijemo z vinom ali pivom.

KOKEN

MET

BOJAN

Omdat de zomer in aantocht is, gaan we uit onze eetkamer verhuizen
in de tuin of naar het balkon. Op de barbegue gaan we op het
houtskool eigengemaakte čevapčiči en ražnjiči roosteren.
Voor de čevapčiči hebben we nodig:
1 kg gehakt half om half (voor de liefhebbers mag ook twee ons
lamsgehakt erbij)
8 gram zout
8 gram knoflookpoeder
8 gram zwarte peper
Zout, knoflookpoeder en peper mengen we goed door het gehakt en
zetten deze vervolgens afgedekt voor minstens een uur in de
koelkast. Daarna mengen we het gehakt nogmaals een keer goed door
elkaar en nu kunnen we mooie gehaktworstjes ter grote van uw
midden vinger maken.
Voor ražnjiči gebruiken we schouder karbonade. Van de karbonade
snijden we een half tot een centimeter dikke platte stukjes. Ze
zijn dan ongeveer 2 x 2 cm groot. Vlees bestrooien we met peper en
knoflookpoeder die we vervolgens marineren in de slaolie.
Nu kunnen we het vlees reigen aan de houten spiesjes, die we
minstens een uur lang in het water hebben gelegd om verbranden te
voorkomen. Tijdens het roosteren kunnen we čevapčiči insmeren of
besproeien met bier, dan worden ze sappiger.
Bij čevapčiči en ražnjiči serveren we gesneden ui en tomaten
salade, daarbij eten we brood of gebakken of gepofte aardappelen.
Natuurlijk drinken we hierbij een glasje wijn of bier.**

®®©®@®®@©©@@©®®@®©®©®©®©®®®©@©@

i
1
I
I?

I

V prejšnji Lipi smo v rubriki "Ontwikkelingen in Sloveniš"
objavili, da namerava slovenska televizija konec marca začeti
s satelitskim oddajanjem programa za Slovence v tujini. Ta
napoved se žal ni uresničila. V Ljubljani smo se zato pozani­
mali, kdaj se bo satelitsko oddajanje pričelo. Odgovora pa
nismo dobili. Zaenkrat pa ne ve še nihče, kdaj bomo v tujini
lahko spremljali televizijski program iz Slovenije.
In vorige Lipa heeft u kunnen lezen dat de Sloveense televisie eind maart ji. met de uitzendingen via een satelliet
zou beginnen. Dit is jammer genoeg niet doorgegaan.
20

Bestuur
Voorzitter/secretaris
Siem Edink
Otterlaan 13
2623 CV Delft
tel.: 015-2562010

Vice Voorzitter/penningmeester
Bojan Gorički
Beethovenstraat 19
4563 AG Terneuzen
tel.: 0115-613722

Lid
Vesna Marolt
Van Helt Stocadestraat 22-1
1073 JD Amsterdam
tel.: 020-6754640

Externe contacten
Stian J. Krook
Bloemistenlaan 48
2313 BB Leiden
tel.: 071-5144233

Redactie Lipa
Marjeta Tomšič
Van Doesburgstraat 34
3822 ER Amersfoort
tel.: 033-4562575

Veleposlaništvo Republike Slovenije:
Ambassade van de Republiek Sloveniš:
Louizalaan 179,
1050 Brussel
tel.: 02 - 646 90 99

Konzularno predstavništvo Slovenije na Nizozemskem:
Honorair Consul van Sloveniš in Nederland:
Kneuterdijk 2
2514 EN Den Haag
tel.: 070 - 3639907

Barbecue

in

Austerlitz

ojp

7

juni

Afgelopen week heeft u een uitnodiging met de aanmeldingskaart
ontvangen voor de barbecue van de vereniging Vrienden van
Sloveniš. Voor allen die willen komen hierbij wat aanvullende
informatie om ons makkelijker te kunnen vinden.
Barbecue wordt gehouden op het dagrecreatieterrein Austerlitz,
gelegen aan de recreatieweg, een zijpad van de Oude Postweg, net
boven het dorp.
De recreatieweg loopt parallel met N 224 (de weg tussen Zeist en
Woudenberg).
(van de redactie)