Vereniging Vrienden van Slovenie Združenje Prijateljev Slovenije Indien onbestelbaar retour aan: Teldersweg 185 3052 TG ROTTERDAM (ISSN 0928-8375) INHOUD Van het bestuur Activiteiten 1998 3 OntwikkelIngen in Sloveniš - september 1997 >* Ontwikkelingen in Sloveniš - oktober 1997 6 Volitve predsednika republike Presidentsverkiezingen 8 9 Vinska cesta (1) Wijnroute (1) 10 16 Kuhajmo z Bojanom Koken met Bojan 24 25 Moppen 27 Uit de kranten 28 Jaargang 6, nummer 6, december 1997; werd verzorgd door de redactie. Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bronvermelding. Ben exemplaar is te bestellen door f 5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Delft. Meningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur. Aan de lezers/medevrerkers van Lipa; De bijdragen voor de volgende Lipa graag v66r 15 januar! as. inleveren bij de redactie. Wilt u graag meewerken aan Lipa? Heeft u kritiek (+ of -)? Neem contact op met de redactie! Vereniging Vrienden van Sloveniš; Wat u moet vreten! De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, vrelke zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenwerking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te šinitišren en te onderhouden. De Vereniging beschouwt zichzelf als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland. (uit artikel 2 van de Statuten) #******###**###***#■$■#$# DRAGI ČLANI, PRIJATELJI SLOVENIJE! Leto 1997 je že skoraj naokoli. V Združenju prijateljev Slovenije se ga bomo spominjali kot uspešnega, kajti skupaj z našimi člani smo prebili veliko prijetnih uric; pa naj bo to ob kulturnem prazniku, obisku koncertov, na pikniku ali pa ob drugih dejavnostih. Želimo si, da bi bilo prihodnje leto prav tako veselo. Novemu letu 1998 bomo lahko skupaj nazdravili na srečanju v Tielu. Prisrčno vabljeni v nedeljo popoldan 18.januarija, ob 16.00 se dobimo v restavraciji Balkan Gril, Westluidensestraat 36. To je čisto v centru Tiela, v neposredni bližini knjižnice. Pred restavracijo je dovolj parkirnega prostora. Če z ene ali druge strani (odcep Tiel ali pa odcep Tiel-west) z avtoceste A 15 zavijete v Tiel, vas bo glavna cesta pripeljala k restavraciji. Če pa želite zatem tudi kaj pojesti, se lahko odločite za menu, ki ga je prav za naše srečanje sestavil lasnik restavracije: goveja juha z rezanci telečji zrezek z gobami, pražen krompir, solata orehove palačinke Menu stane f 30,—. Zaradi rezervacije je potrebno, da se predhodno najavite. Prijavnico lahko najdete v današnji Lipi. Na svidenje v Tielu! Odbor GEACHTE LEDEN, VRIENDEN VAN SLOVENJE! Het jaar 1997 is bijna om. Het zal in onze herinnering blijven als een bijzonder succesvol jaar. Samen met onze leden hebben we vele leuke momenten meegemaakt: tijdens de culturele dag, concerten, barbecue en andere bijeenkomsten. We zullen er onze best voor doen, dat het volgend jaar net zo vrolijk zal zijn. Tijdens de borrelmiddag in Tiel zullen vre een toost uitbrengen op het nieuvre jaar 1998. U bent van harte vrelkom op zondagmiddag 18 januari om 16.00 uur in Tiel, in het Restaurant Balkan Gril, Viestluidensestraat 36. Dit restaurant ligt in het centrum van Tiel, vlakbij de openbare bibliotheek. Er is voldoende parkeergelegenheid. Als u op de A15 afslag Tiel of Tiel-West neemt en richting Centrum rijdt, rijdt U zo naar het restaurant. Na de borrel kunt u ook blijven eten. De eigenaar heeft speciaal voor deze gelegenheid voor ons een menu samengesteld: runderbouillon met vermicelli kalfssnitzel met paddestoelen, aardappelen en sla flensjes met vtalnoten Het menu kost f 30, —. Als u wenst aan dit menu mee te doen, geef dat, in verband met reservatie, tijdig door aan de vereniging. Een aanmeldingskaart vindt u in de Lipa. Tot ziens in Tiel* Het bestuur $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ ^~T\ *=r *=r V *=r- *=r ^ ^ b- ^3\ Vt- ^ ACTIVITEITEN IN 1998 Ook in het komend jaar zullen we een aantal activiteiten organiseren. Voor sommige staat de dag al vast. Over andere zult u nog tijdig worden geinformeerd in komende Lipa's. 18 januari nieuwj aarsborrel in Tiel 8 februari Sloveense culturele dag in Delft 19 april Algemene 1edenvergadering in Niemregein 21 juni Sloveense barbecue te Austerlitz in het najaar van 1998: kampioenschap tarok Sloveense borrel J> /3 /3J> J3 J> J> J> J> 8. februar - SLOVENSKI KULTURNI PRAZNIK 8 februar0 - SLOVEENSE CULTURELE VAQ Ob 8. februarju organizira Združenje prijateljev Slovenije v Delftu Slovenski kulturni dan. Letos se bomo še posebno potrudili, da bi bil ta dan nekaj posebnega. Zato si na koledarju kar takoj zaznamujte nedeljo popoldan 8. februarja. Ker priprave še niso zaključene, vam bomo program predstavili kasneje. Op 8 februari organiseert Vereniging Vrienden van Sloveniš een Sloveense culturele dag in Delft. We zijn bezig om er dit jaar iets speciaals van te maken. Noteer alvast 8 februari op uw kalender. Omdat de voorbereidingen nog lopen ontvangt u leter van ons een bericht over het programma. Een Sloveens getinte middag voor iedereen. J>J3J> J>/3 JiJi Ji Ji J3 JiJ3Ji JiJ3 Ji/3 JiJ>J3 *=»■ ^ ONTWIKKELINGEN IN SLOVENJE - SEPTEMBER 1997 Door Alexander Vink uit Slovenie NEDERLANDS ERECONSULAAT IN LJUBLJANA VERHUISD »!! HET NIEUWE ADRES IS: DUNAJSKA CESTA 20, 1000 LJUBLJANA. HET TELEFOON- EN FAKNUMMER BLIJVEN ONGEWIJZIGD: Tel./fax: 061 - 328 978. Het ereconsulaat is geopend van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur. Zaterdag en zondag zijn ze gesloten. MEER KWALITEITSWIJN VAN VINAKOPER Op 5 september werd het 50-jarig bestaan van de wijnkelder van Vinakoper gevierd. Enige jaren terug was het bedrij f er slecht aan toe, nu behoort het tot een van de succesvolste. De afgelopen 4 jaar maken ze vvinst. Momenteel verkopen ze dan ook 3 keer meer kwaliteitswijn dan 4 jaar geleden. Op de Sloveense markt heeft Vinakoper een marktaandeel van 9%, bij de rode wijn Refošk zelfs 30%. Zij hebben 450 ha van het totaal 1500 ha vvijnbouvv-gebied van Koper regio. Tijdens het jubileum was ook de president Milan Kučan aanwezig. NUCLEAIRE WETENSCHAPPERS UIT MIDDEN-EUROPA IN BLED Op 8 september kwamen alle nucleaire vvetenschappers uit mid-den-Europa in Bled bijeen voor de internationale conferentie over Nucleaire Energie. Dit is de 4e keer georganiseerd door de Organisatie van nucleaire wetenschappers Slovenie. Er waren ook vvetenschappers afkomstig uit Duitsland, Belgid, Frankrij k, Groot Brittannid en uit de Verenigde Staten. CEFTA LEDEN BIJEEN IN PORTOROŽ Op 12 en 13 september vvaren de premiers van de CEFTA landen (Central European Free Trade Association) bijeen in Portorož. Tevens vvaren ook afgevaardigden van potentidle kandidaten aanvvezig: Kroatid, Bulgarije, Macedonid, Oekraine en Litauen. Een vrolijke kerst ZDRUŽENJE PRIJATELJEV SLOVEN SLOVEENSE SOLDATEN NAAR CTPRUS Op 11 september vertrok de lOe bataljon voor Internationale Samenwerking van het Sloveens leger naar Cyprus waar zij deelnamen aan de vredesoperatie UNIFICIP van de Verenigde Naties. NIEUVJE SLOVEENSE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Op 17 september heeft premier Drnovšek de nieuwe minister van buitenlandse zaken benoemd. De nieuwe minister is dr. Boris Frlec, 61 jaar. Hij was tot nu toe de Sloveense ambassadeur in Bonn, Duitsland. Dr. Frlec heeft ervaring in de diplomatie, economie en politologie. Hij was vanaf 1989 de ambassadeur van Joegoslavie in Bonn en vanaf 1992 was hij de Ambassadeur van Sloveniš aldaar. MISS SLOVENIŠ VOOR MISS VJORLD Op 13 september werd in Cankarjev dom in Ljubljana Miss Sloveniš gekozen. Er waren 12 finalisten. Tevens was er de huidige Miss World aanvvezig de Griekse Irene Skliva, welke de kroning voor haar rekening nam. Zij was in Sloveniš op bezoek om een chegue van 1 miljoen Tolar te overhandegen voor Kinderzieken-huis in Ljubljana. Miss Sloveniš 1997 is geworden Maja Šimec. Zij zal Sloveniš vertegenwoordigen bij Miss World 1997 verkie-zing op 22 november op de Seychelle eilanden. Tina Orač werd gekozen tot Miss Fotogeniek. SNE UJE G MARIBOR - CELJE - VRANSKO GEHEEL AF Vanaf 20 september is de snelweg Maribor (Hoče) - Arja Vas geheel af en is dus nu 4 baans. Men is nu ook klaar met de renovatie van beide oude tunnels. Tevens is de aansluiting Arja Vas - Vransko ook geopend vvaardoor men nu nog sneller in Ljubljana is. De NIEUVJE TOLPRIJZEN voor deze weg zal in twee delen worden geind: Maribor (Hoče) - Tepanje (300 sit) en Tepanje - Vransko (120 sit). Genoemde prij zen gelden voor personeneauto's. Vre GEN BOUW-PROGRAMMA VAN SLOVENJE Op dit moment in aanbouvv km verwachtte opening Slivnica - Fram - BDC 7,0 oktober 1997 (gedeeltelijk) Zadobrova - Tomačevo 2,0 oktober 1997 (gedeeltelijk) aansluiting Slovenska Bistrica 0,8 oktober 1997 Dane - Fernetiči 3,8 oktober 1997 Divača - Kozina 6,7 december 1997 Ring Ormož 3,7 juni 1998 Malenca - Šentjakob 10, 7 oktober 1998 Vipava - Selo 11, 5 juli 1999 Blagovica - Šentjakob 20,2 eind 1999 Vransko - Blagovica 16, 8 eind 2002 2 NIEUVre GRENSOVERGANGEN GEOPEND Onlangs werden door de Sloveense president Milan Kučan en de Hongaarse president Genez tvvee nieuvve grensovergangen geopend in Prekmurje, noord-oost Sloveniš. Deze grensovergangen zijn Kobilje en Prosenjakovci. Voor alle duidelijkheid: Het gaat niet om internationale grensovergangen - op dit moment zijn ze alleen bestemd voor personen met Sloveens of Hongaars paspoort - zogenaamd grensverkeer. ONTWIKKELINGEN IN SLOVENJE - OKTOBER 1997 NIEUVJ STOK SNELMEG GEOPEND Op 24 oktober werd een nieuw stuk snelweg geopend van 8,1 km. het betreft de aansluiting op de tolweg Hoče Vransko tussen Fram - Slivnica en Slivnica - Maribor (BDC). PREMIER IN STRAATSBURG Premier Drnovšek was samen met de nieuvve minister van buiten-landse zaken Boris Frlec in Straatsburg bij het Europese Parlement, waar zij o.a. met Hans van den Broek en Jacgues Chirac gesproken hebben. De premier van Sloveniš ondertekende het Sociaal Verdrag van de Europese Raad uit 1991. Men veronderstelt dat Sloveniš S6n van de eerste nieuvve landen zal zijn die zich zal aansluiten bij de EU. BENZINE IN SLOVENIE Istrabenz heeft in Sloveniš 84 benzinestations en 12 in Kroa-tiS. OMV-Istrabenz streven naar een marktaandeel van 30%. Elk Istrabenz (OMV-Istrabenz) benzinestation verkoopt per jaar ongeveer 4,6 tot 5,1 miljoen liter bnenzine. Om te vergelij— ken: een gemiddelde benzinestation in de EU verkoopt 2,1 miljoen liter. BRITS FREGAT IN KOPER Op 10 oktober was het grote Britse fregat Campbeltovm op bezoek in Koper. Het fregat heeft een 240-koppige bemanning. Dit is de 2e keer dat een Britse marineschip op bezoek was in Sloveniš. Dit laat zien dat de Sloveense defensie een goed samenwerkingsverband heeft met Engeland. SLOVENJE LID VAN DE VEILIGHEIDSRAAD Op 14 oktober werd Slovenie officieel toegelaten als lid van de Veiligheidsraad van de VN. Slovenie kreeg steun van 140 landen (van de in totaal 170) . PRESIDENT KUČAN IN ISRAEL De president was voor een 2-daags officieel bezoek in Israel waar hij sprak met de Israelische president Ezer Weisman. Er werd o.a. gesproken over het verbeteren van de banden tussen beide landen. GM.EMJA MtOeni/c HOHNER d.o.o. 4275 Begunje GALERIJA AVSENIK Tel./fax: +386 64 733-055 HOHNER d.o.aBegunje organiseert onder vakkundige leiding van Slavko Avsenik CURSUS ACCORDEON VOOR BEGINNERS EN GEVORDERDEN de school van Avsenik De cursus zal worden gegeven door erkende muziekpedagogen aan zowel groepen als individueel op zaterdagen en ook volgens afspraak. Aan de cursus kan cen beperkt aan tal cursisten deelnemen, een vroegtijdige aanmelding is derhalve gewenst. Ale informatie kunt u verkrijgen op bovenstaand adres iedere dag behalve maandag van 11.00 tot 17.00 uur. VOLITVE PREDSEDNIKA REPUBLIKE Sedanjemu predsedniku Republike Slovenije, Milanu Kučanu, poteka mandat. Zato so razpisane nove volitve. Predsedniški kandidati morajo izpolniti določene pogoje: zbrati morajo 5000 podpisov državljanov Slovenije ali pa 3 podpise članov Parlamenta. Republiška volilna komisija je, kot to določa zakon, objavila uraden seznam kandidatov za predsednika republike na volitvah, ki so bile 23. novembra 1997. Na seznamu so bili naslednji kandidati: 1. Marjan Poljšak, rojen 8.9.1945 Stalno prebivališče Ajdovščina, po poklicu diplomirani inženir kemijske tehnologije. Bivši poslanec Državnega zbora. Predlagatelj: Nacionalna stranka dela. 2. Janez Podobnik, dr.med., rojen 17.9.1959 Stalno prebivališče Cerkno, po poklicu je doktor medicine. Sedajšnji predsednik Državnega zbora. Predlagatelj: Slovenska ljudska stranka 3. dr. Bogomir Kovač, rojen 12.11.1952 stalno prebivališče ima v Kamniku, je doktor ekonomskih znanosti. Profesor na Ekonomski fakulteti v Ljubljani. Predlagatelj: Liberalna Demokracija Slovenije 4. Milan Kučan, rojen 14.1.1941 Stalno prebivališče Ljubljana. Po poklicu je diplomirani pravnik. Sedajšnji predsednik Republike Slovenije. Predlagatelj: dr. Matjaž Kmecl in skupina volivcev. 5. Anton Peršak, rojen 2.1.1947 stanuje v Trzinu, po poklicu je diplomirani komparativist in diplomirani režiser, trenutno docent za teorijo gledališča Predlagatelj: Demokratska stranka Slovenije. 6. Franc Miklavčič, rojen 29.9.1921 stalno prebivališče Ljubljana, diplomirani pravnik v pokoju. Predlagatelj: Krščansko-socialna unija, krščanski socialisti (KSU) 7. mag.Marjan Cerar, rojen 15.5.1943 stalno prebivališče Ljubljana, magister kemije in magister ekonomije, opravlja delo kot glavni direktor Predlagatelj: Aleš Orel in skupina volilcev. 8. dr. Jožef Bernik, rojen 13.4.1924 Stalno prebivališče Škofja Loka, doktor pravnih znanosti v pokoju. Predlagatelj: Socialdemokratska stranka Slovenije in slovenski krščanski demokrati. Dr. BOGOMIR KOVAČ MILAN KUČAN FRANC MIKLAVČIČ MARJAN POLJŠAK Mag. MARJAN CERAR Dr. JOŽE BERNIK JANEZ PODOBNIK TONE PERŠAK IZID VOLITEV Republiška volilna komisija je 2. decembra uradno razglasila, da je na predsedniških volitvah že v 1. krogu zmagal dosedanji predsednik republike Milan Kučan. To dolžnost bo opravljal naslednjih pet let. Kdaj bo uradno zaprisegel, še ni znano. Za Kučana je glasovalo več kot pol volilcev, ki so se udeležili volitev. Drugo mesto je pripadlo Janezu Podobniku. PRESIDENTSVERKIEZINGEN IN SLOVENIE Op 23 november 1997 waren er verkiezingen voor het presidentschap van de Republiek Slovenie. De reden is het verlopen van het mandaat van de huidige president, Milan Kučan. Kandidaten moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moeten zij 5000 handtekeningen verzamelen of 3 handtekeningen van parlementsleden verzamelen. De verkiezingsscommissie van de republiek heeft, zoals de wet dat voorschrijft, een offi-cieie lij st gepubliceerd met daarop 8 kandidaten. Hierboven (Sloveens artikel over verkiezingen) zijn de kandidaten vermeld met erbij hun geboorte datum, vaste verblijfplaats en beroep welke zij op dit moment uitoefenen. Daaronder staat ook vermeld door wie (of welke partij) zij voorgedragen zijn als presidentskandidaten. Zoals u ziet, heeft president Milan Kučan zich vveer herkies-baar gesteld. De officiele uitslag van de verkiezingen is op 2 december door de verkiezingscommissie bekend gemaakt. In de eerste ronde heeft Milan Kučan, de huidige president, voldoende stemmen behaald om te vvinnen. Meer dan de helft van de kiezers die zijn komen stemmen hebben op hem gestemd. Op de tweede plaats kwam Janez Podobnik. VINSKA CESTA (1) 11. november ni navaden dan, ki bi šel kar tako mimo nas. Na ta dan, dan Svetega Martina, ko Martini praznujejo svoj god, se novi mošt spremeni v vino. Ta dogodek je seveda praznovanja vreden, kot se to spodobi v deželi vina, kot je Slovenija. Martinovanje je praznik, ko se krsti mlado vino in se obude stari običaji. Martinovanje je od nekdaj eden najpomembnejših ljudskih praznikov. Praznuje se spravitev pridelkov. Na Martinovo nedeljo se napravi pojedina pri kateri seveda ne sme manjkati Martinova gos. Širom po Sloveniji so tudi letos pripravili vesela Martinovanja. Tudi na Nizozemskem nekateri praznujejo Martina, ali kot mu sami pravijo Sint Maarten. Ponekod imajo otroci v ta namen zvečer obhod z razsvetljenimi lampijoni. Vendar pa tu ne gre za kakšno množično praznovanje. Bolj pomembno pa je, da se na Nizozemskem na ta dan voli novega princa karnevala. Ta dogodek ni tako neopazen, kakor je otroški obhod z lampijoni, saj ima prav vsaka vas svoje karnevalsko združenje, ki se vsak zase na vse pretege trudijo, da bi bilo pustovanje čim bolj veselo. Princa karnevala v Sloveniji ne poznamo. Lep primer, kako ima vsak narod svoje navade ob istih praznikih. Pa se vrnimo na slovenska tla. Ob Martinu je zelo veselo. Slovenci se ga radi spominjamo in to zato, ker se je trta kot kulturna rastlina iz katere sadežev pridelujemo vino, tudi po njegovi zaslugi razširila po Evropi - in prišla tako tudi k nam. Slovenci ljubimo vino. Ko na primer prelistavam knjižico tristo narodnih, takoj opazim, da je prav veliko pesmi posvečenih vinu in veselju. Ostale pesmi pa so v glavnem ljubezenske; ljubezen do dekleta, do fanta ali pa do domovine. Prav nič naključna zadeva. Takšni smo pač Slovenci. En hribček bom kupil, bom trte sadil, prijat'1'e povabil, še sam ga bom pil....... Jaz sem pa vinski brat, pijem ga vedno rad, pil sem ga, še bom pil dokler bom živ....... Majolka bod' pozdravljena, ker z vincem si napravljena.... Pijmo ga pijmo dokler živimo, saj ne dobimo kaplje ga tam.... Mi Slovenci vinca ne prodamo, ker ga sami dobro piti znamo.... ......... in še bi lahko naštevali. Ne nazadnje je treba omeniti tudi slovensko himno, Zdravljico. V njej je Prešeren simbolično nazdravil, miru, prijateljstvu in sožitju met ljudmi. Tudi v mnogih pregovorih je govora o vinu. Poleg znanega: In vino veritas - V vinu je resnica, ki ga poznajo tudi drugod, poznamo v Sloveniji še kopico drugih rekov. Pri tem pa ne gre zgolj za veselje, tudi skrbi se držijo vina: Vino vleče pamet iz glave in denar iz žepa. Kdor je vino popil, naj ima se drože. Še Bog bi dobre volje bil, če bi vino pil. Vino še modreca znori. Dobremu vinu ni treba kazala. Ni vina brez pelina. Vino je najboljše zdravilo. Moškega zmeša vino in ženska. Vino pravi: Jaz sem dobro dokler ti mene zmoreš; kadar pa jaz tebe - gorje tebi. Vino utopi skrbi......(1). Slovenci pridelujemo vino že zelo dolgo. O temu ni dvoma. Prve vinske trte to prinesli k nam Kelti, za časa Rimljanov pa se je trta že zelo razširila. Tudi v antični Grčiji so trto in vino zelo cenili. V srednjem veku pa so bili v Evropi predvsem redovniki v samostanih, ki so pridelovali vino. Tako je bilo tudi v samostanih na slovenskih tleh. Kako je bilo z vinsko trto pred nekaj sto leti na slovenskem, lahko izvemo iz Slave Vojvodine Kranjske, knijge nam dobro znanega Janeza Vajkarda Valvasorja ~ moža, ki je v letu 1689 izdal svoje življensko delo, Die Ehre des Hertzogthums Crain. To obširno delo, ki obsega petnajst, v štiri dele razdeljenih knjig, je prvi poizkus prikazati Kranjsko na najbolj temeljit način: tako njeno zgodovino, krajino, njene ljudi in njih običaje. Tako kot so posamezne pokrajine posebej opisane, so tudi zapiski o vinogradništvu podani za vsako posebej. Valvasorjeva povest pa ni zanimiva samo zaradi navedbe različnih, že v 17. stoletju obstoječih vinogradov. Že takrat je bilo jasno, da ima vince tako svoje dobre, kot slabe lastnosti. In kar se tega tiče se s časom ni še nič spremenilo. Zaradi izvirnega jezika podajam nekaj citatov iz slovenskega prevoda. (2) XXIX. poglavje VINOGRADI NA DOLENJSKEM Kjer ni vina, pravijo, ni veselja. Tako se Dolenjska more imeti za srečno mimo mnogih drugih dežel, kjer ne raste trta, saj ima veliko množino vinogradov; zatorej nima nobene pravice, da bi se v tem pogledu pritoževala zaradi pomanjkanja veselja. Ta ali oni kraj prekaša drugega v uspevanju trte: v nekaterih vinskih goricah ima le 40, 50 ali 100 strank svoje vino, ponekod pa več...... ..... Vsa vina, ki rasto na Dolenjskem, se imenujejo dolenjska in so prav zdrava. Zato je tudi veselje, ki ga povzroči dolenjsko vino (kajti vino razveseljuje bogove in ljudi) tem boljše, čim varnejše je; le vrča ali kupice ne smeš previsoko dvigniti in ne pregloboko vanjo pokukati, zakaj iz nerednega in nezmernega veselja nastane naposled velika žalost in velika škoda tako za dušo kakor za telo, pa najsi bo vino še tako zdravo in slastno. Če nastopi Bakhus s kar preveč rdečimi lici, pride lahko z Ariadno v prenatančno dotiko in, kjer zdravo vino preveč razgreje glavd, tu se lahko ohladi razum, sramežljivost in poštenost. Najslastnejše trte postanejo circejske čarobne šibe, ki spremene ljudi v zverine, če jih zlorabijo. Ob Bekhovem vozu stopajo risi in tigri, kajti požrešnosti kar rada slede grozovita in jeznorita dejanja. V zdravem vinu tiči torej veselje in žalost, kakor ga kdo prav ali napak rabi. Ker pa se tu od mene pričakuje ne pivski ne nravstveni pouk, ampak opis dolenjskih vinogradov, ne smem več s peresom zasledovati zlorabe zdravega vina in moram preiti k vinogradom.... Valvasor omenja nato vinograde in ocenjuje vina različnih vinskih goric: Bučka pri Raki, Trška gora blizu Vajnofa, "osrečuje svoje posestnike z dobrim, odličnim, sladkim in močnim vinom". Druga Trška gora pri Krškem "je prejšnji enaka po imenu ne pa po zmožnosti. Čeprav je namreč tudi velika vinska gorica, vendar ne prebiva v njenem grozdju tako žlahtna moč kakor v grozdje le-one prve". XLVT. poglavje VINOGRADI NA SREDNJEM KRANJSKEM Ker je srednja Kranjska tako pokrita z gozdovi in divjavo, dš zdrava pamet, da ni povsod prostora za vinsko rast. Zato narava ni dala vsem krajem vinogradov; zlasti ni vinogradov pri Turjaku, Igu, Ribnici, Snežniku, Čušperku ik tam okoli. Vendar pa zato drugim krajem ne manjka trt, kajti pri Rožeku, Metliki, Črnomlju, Vinici in v njih okolici nahajamo številne vinograde. Ti dajejo izredno gladko in močno vino, ki peče po treh ali štirih letih kakor žganje. So pa še ponekod drugod dobra in nadvse ljubka vina. Ne nameravam pa tokrat natočiti bralcu vseh srednjekranjskih vin, temveč mu hočem dati pokusiti samo nekaj grozdja......... LXIV. poglavje VINOGRADI NA NOTRANJSKEM Blagoslovljen je tale četrti del dežele, namreč Notranjska (ali Kras, Pivka in Vipava), z oblinim vinom, ki je nojboljše in povsod dobro znano. Imenuje se laško vino in se izvaža tudi v daljne kraje. Na Krasu in okoli Vipave je vse polno vinogradov.... Nato Valvasor navaja nekaj v tistem času znanih vinogradov in tudi tu primerja kvaliteto njihovih vin. Med drugim pravi: ...Bricu, vinogradu prav iste doline, ni treba zardevati zaradi belega vina, ki ga daje, saj le-to ne zaostaja za dobrimi vini. Solze vinograda v Slapu, ki leži blizu Lož, pa so še slastnejše. Črnikalski vinogradi, ki jih je silno mnogo, leže nad morjem in dajejo izvrstno vino, ki se imenuje črnikalec... Okoli Proseka uspeva v zelo velikih množinah izredno dobro in imenitno vino, imenovano prosekar, ki mu avtorji pravijo Vinum Pacinum.... V Vipavski dolini povsod vabi grozdje. Povsod uspeva tu belo vino velike vrendosti, pa tudi rdeče, teran imenovano. V omenjeni Vipavi in na Krasu rastč najimenitnejša vina različnih vrst v silno velikih množinah. Od teh imajo rdeča razna imena, kakor teran, marcevin ali marcemin, pino ali pignol, refoško in še mnoga druga. Tudi bela vina se dele v mnoga vrst; tako je tu vipavec (ki ga, kakor omenjeno, avtorji imenjujejo kindermaherja, ker vse ude krepko ogreje), beli teran ali cividin, prosekar, črnikalec, muškatelec in še mnoge vrste preslastnih vin, ki jih ne najdeš tako zlepa v kaki drugi deželi, da bi bila raznovrstnejša in imenitnejša........ V LXXIX. poglavju omenja Valvasor vinograde V PETEM DELU TE DEŽELE, o njej pravi: Sv. pismo hvali deželo Kanaan, da se v njej pretaka med in mleko. O petem ali zadnjem delu dežele Kranjske, namreč o Istri in Liburni ji ali Dalmaciji, bi se pa dalo reči, da se v njej pretaka olje in vino. Tu uspeva - kakor je bilo omenjeno pri opisu dolin te pokrajine - ne le mnogo olja in žita, ampak tudi silno veliko vina, in sicer najimenitnejšega, večinoma rdečega. Rdečice se mu ni treba sramovati in ne bati tujega zraka, marveč zagotovljena mu je velika naklonjenost in dober tek tudi v prav oddaljenih deželah, kjer se utegne predstaviti kot delikatna pijačica....... Valvasor omenja, da se vina z Notranjske in iz Istre izvažajo v prav daljne dežele. Res je, da so se slovenska vina v tistih časih zelo cenjena in so se točila na Slazburškem in Bavarskem. Štajerska geografsko ne spada pod Kranjsko in je Valvasor zato tudi ne omenja. Danes pa bil bil opis vinorodnih področij Slovenije brez Štajerske nepopoln. 0 tem pa v prihodnji Lipi. Predno pa je žlahtna kapiijca postavljena na mizo, je ne le preteklo mnogo vode, temveč tudi znoja. Stane Jurjec, izkušeni vinar s Štajerske, nam je zaupal nekaj vinskih skrivnosti. Poglejmo si, kakšna je pot od trte do vina. KAKO NASTANE VINO Vino je najdragocenejši dar narave. Pot do predelave vina je dolga in draga. Hektar novega nasada vinograda stane od 50.000 do 60.000 guldnov. Vinska trta začne roditi komaj v tretjem letu po saditvi. Vsa tri leta moramo trto negovati skozi vse poletje kot dojenčka. Vinska trta je trajnica, ki nam daje grozdje tudi do trideset let. Po naravi je trta vzpenjalka in če je ne bi negovali (rezali), bi zrastla nekaj deset metrov v višini in širino. Leta 1880 je slovensko trto uničila ameriška koreninska uš. Od takrat naprej moramo trto cepiti. Za osnovo uparabljamo ameriški sajenec, ki je odporen proti temu nevarnemu koreninskemu parazitu. Kot rečeno, je vinska trta vzpenjalka, zato jo moramo "krotiti" z rezjo in primerno oporo, ki ji daje navpično stabilnost in rast, tako, da jo v poletnih mesecih obsije čimveč sončnih žarkov. Opora se sestoji iz betonskih ali lesenih stebrov na vsakih pet metrov, povezanih s tremi pari žic, met katere se usmerja rast novih rozg z grozdjem. Tako je prvo redno delo v vinogradu rez vinske trte, ki traje od januarja do marca. To je v času mirovanja, ko trti odpade listje. Nato sledi gnojenje z organskimi in mineralnimi gnojili. To delo je po navadi zahtevno, saj so vinogradi običajno na strmih, sončnih pobočjih, kjer je težko dostopno z mehanizacijo. V marcu in aprilu režemo vinsko trto v čepe, reznike in šparone. (Šparoni so rodni les iz katerega poženejo novi poganjki, imenovani rozge.) Z rezjo določamo obremenitev vinske trte. Trto moramo namreč zmerno obremeniti. Prevelika količina grozdja nam da slabši pridelek, z drugimi besedami -manj grozdja, boljša kvaliteta. Najzahtevnejše delo imamo vinigradniki poleti, ko trta bujno raste. Žal pa v tem času ni vse odvisno od našega dela, ampak ima velik vpliv tudi vreme. Naše delo moramo prilagoditi vremenu, tako da imamo včasih dosti več dela, kot bi bilo potrebno v ugodnih vremenskih razmerah. Letna dela so predvsem škropljenje, s katerim zaščitimo vinsko trto proti oidiju in perenospori. To sta namreč glivični bolezni vinske trte. V poletnem času opravljamo v vinogradu tudi zelena dela. To je redčenje novo zrastlih rozg, ki nimajo grozdja, s tem omogočimo večjo zračnost, oziroma omogočimo grozdju večjo možnost razvoja. Rozge usmerjamo med oporne žice. V juliju krajšamo rozge, ki so zrastle nad dva metra v višino. S tem krajšanjem dosežemo, da rozge poženejo nove poganjke, tako imenovane zalistnike. Njihovi listi so sposobni šestkrat več asimilirati, kot ostali stari listi. Pozneje v avgustu in septembru odstranjujemo tudi liste v neposredni bližini grozdov. S tem je grozd bolj na zračnem in sončnem prostoru in ima boljše pogoje, da dozori v zdrav grozd s primerno količino sladkorja in kisline, (a) V oktobru se začne trgatev. Najprej pripravimo vinske posode. To so običajno leseni - hrastovi sodi, za katere moramo skrbeti vse leto (b). Ko imamo sode pripravljene, lahko začnemo s trgatvijo. Trgatev (c) je rezultat našege celoletnega dela v vinogradu. Ob tej priložnosti povabimo prijatelje na obiranje grozdja. Zelo pomembni pa so seveda brentarji, ki odrezano grozdje v brentah nosijo k preši.(d) Obrano grozdje s posebnim mlinom zmeljemo, tako da grozdne jagode počijo. Te zmlete - počene jagode predenemo v prešo. Ko je preša polna, jagode pokrijemo z leseno ploščo in začnemo prešati.(e) Na spodnji strani preše nam priteče mošt. Tako pridobljen mošt hranimo 24 do 48 ur v posebnih posodah. V tem času se mošt očisti. Ko mošt pretočimo, na dnu ostanejo usedline, ki so neuporabne. Kvaliteten mošt vsebuje približno 18% sladkorja in 7 do 9 %o vinske kisline. Ko je mošt v kleti (v hrastovih sodih), se začne kletarjenje. To pa pomeni eno od najpomembnejših opravil pri pridobivanju kvalitetnega vina. Higijena je pri kletarjenju zelo pomembna. Prav tako sta zelo pomembni primerna klima in temperatura. V kleti mora biti približno 18 stopinj. Vrenje mošta pomeni, da se sladkor s pomočjo vinski kvasnic spreminja v alkohol. Vrenje traje približno tri tedne. Ko je iz mošta nastalo vino, le tega pretočimo. S tem smo ločili vino od droži. Po starih slovenskih običajih, je vino iz mošta nastalo ob Martinovem, to pa je 11. novembra. Martinovanje praznujemo s prijatelji, ki so nam pomagali ob trgatvi.(f) Pravega Martinovanja pa seveda ni brez mlincov in goske. Delo v kleti je sedaj v polnem teku. Opazovati in degustirati moramo večkrat, pri tem pazimo, kako se novo vino obnaša in na vse negativne pojavo moramo takoj primerno ukrepati. To opravljamo toliko časa, da se vino popolnoma očisti in stabilizira. Nato ga pretočimo v primerne cisterne ali pa ga ustekleničimo. V zadnjem času je ugotovljeno, da je zmerno pitje vina zelo zdravo, zato ga dnevno lahko popijemo nekaj kozarcev. Na zdravje. (a,b,c,d,e,f): fotografije na straneh 21 do 23. WIJNROUTE (1) 11 november is niet zo maar een dag. Op die dag wordt de heilige Martinus herdacht, oftewel Sint Maarten. Nou gaat het niet zo zeer om die heilige man als om het feit dat op die dag de nieuwe most, wijn wordt en dat zo iets in een wijnland als Slovenie niet ongemerkt voorbij mag gaan. Maar even serieus; het feest van heilige Martinus in Slovenie, Martinovanje genoemd, is vanouds een van de belangrijkste volksfeesten. Op die dag werd het binenhalen van de oogst gevierd. Op de zondag van Martinus komen er vele lekkernijen op tafel vvaartussen de gans van Martinus niet mag ontbreken. In Nederland wordt ook hier en daar nog Sint Maarten herdacht door een optocht van kinderen met verlichte lampionen, maar deze gebeurtenis gaat tegenvvoordig nagenoeg onopgemerkt voorbij. Mat in Nederand zeker niet ongemerkt voorbij gaat, is het kiezen van de nieuwe Prins Carneval, dat evenzo op de elfde van de elfde plaatsvindt. Ieder dorp heeft wel een eigen carnevalsvereniging die ieder voor zich alle moeite doet om van het komend carnevalsfeest iets bij zonders te maken. Carnevalsverenigingen met een Prins Carneval kennen we in Slovenie niet. Zo zie je maar weer: 's lands wijs is 's lands eer. Maar laten we nou weer even terug gaan naar Slovenie. Het feest van Sint Martinus is een vrolijke gebeurtenis. Ook dit jaar zijn overal in het land feesten georganiseerd. En waarom uitgerekend Martinus? Me hebben het mede aan hem te danken dat de wijnrank zich over Europa heeft verspreid en kwam zo ook op het Sloveens grondgebied. Slovenen houden van wijn. Vele volksliedern getuigen daarvan. Er vvordt gezongen over wijn of over liefde, over het meisje of over de jongen of over het land. Dit is echt geen toeval, zo gaat het nou eenmaal: Een heuveltje zal ik kopen, ik zal wijnrank planten, de vrienden zal ik uitnodigen en ook zelf zal ik meedrinken... Ik ben een wijnvriend, ik drink graag, ik heb veel gedronken en ik zal blijven drinken zolang ik leef.... Mijnkarafje wees gegroet, want je bent met wijn gevuld... Me drinken het zolang we leven, want we krijgen geen druppel meer in het hiernamaals..... Mij Slovenen verkopen onze wijn niet, omdat we het wel zelf weten op te drinken, we komen bij elkaar, we zijn blij, en we zingen o zo vrolijk.. En zo kunnen we nog heel lang doorgaan.... Het blijft echter niet allen bij oude volksliedjes; ook HET volkslied van Sloveni« is een proost-lied, Zdravljica van Prešeren. De wijn en het proosten vvordt symbolisch gebracht en roept op tot vrede, vriendschap en verdraagzamheid. Ok vele spreekvvoorden getuigen van de belangrijke rol die wijn heeft in het leven van de mens (Sloveen). Naast het allombekende In Vino Veritas - In wijn is de waarheid zijn er nog vele andere. In de spreekvvoorden komen zowel vreugde als verdriet, die gepaard gaan met vvijndrinken, naar voren... Hieronder enkele van de bekende gezegden: Wijn trekt verstand uit je hoofd en het geld uit je zak. Ook God zou vrolijk zijn als hij wijn dronk. Wijn maakt zelfs een wijze man gek. Goede wijn heeft geen wijzer nodig. Geen wijn zonder venijn. Wijn is het beste medicijn. Een man vvordt gek van wijn en van een vrouvv. In vvijn verdrinken zorgen.... Er wordt in Slovenie al heel lang wijn gemaakt. Dat is duidelijk. De eerste vvijnranken zijn er door de Kelten gebracht. Ten tijde van het Romeinse rijk verspreidde de vvijnrank zich al snel. Ook in het antieke Griekenland vverden de vvijnrank en vvijn erg gevvaardeerd. In de Middeleeuvven vvaren in Europa vooral de kloosters en abdijen de plaatsen vvaar vvijn door de monniken vverd gemaakt. Hoe het stond met vvijn een paar honderd jaar geleden in de Sloveense streken kunnen vve lezen in het boek van Janez Vajkard Valvasor "Die Erhe des Hertzogthums Crain" uit 1689. Eigenlijk bestaat dit vverk uit 15 boeken, die in 4 grote delen zijn ingedeeld. Dit vvas de eerste poging om de geschiedenis van Crain, het land, haar mensen en hun gebruiken in een boek te beschrijven. De streken van Crain vvorden apart voorgesteld en beschreven, zo zijn ook beschrijvingen van vvijnbouvvgebieden apart aangegeven. In de volgende Lipa treft u een Nederlandse vertaling/ samenvatting uit Die Ehre des Hertzogthums Crain. Viri/bronvermelding Vinska cesta (1)/Wijnroute (1) : Erbin Bojc: Pregovori in reki na slovenskem. Državna založba Slovenije, Ljubljana 1980; J.V. Valvasor: Sava Vojvodine Kranjske (prevod Mirko Rupel), Mladinska knjiga, Ljubljana 1978; Tristo narodnih, Cankarjeva založba v Ljubljani 1979; Tomaž Pengov, Pripovedi (LP). Maar voordat de wijn op tafel gezet wordt, moet er nog heel wat gebeuren. Stane Jurj ec, een ervaren wijnboer uit Štajerska, heeft het volgende hierover verteld. HOE ONTSTAAT WIJN Wijn is het alleerkostbaarste geschenk van de natuur. Voordat men met het maken van de wijn kan beginnen, moet hij eerst een lange - en dure - weg afleggen. Een hectare met een jonge vvijnrank beplanten kost al gauw f 50.000 tot f 60.000. De wijnrank begint haar eerste vruchten te dragen na het derde jaar na de planting. Al die drie j aren moeten we de rank verzorgen als een kindje. Een wijnrank is een vaste plant die ook 30 jaar lang druiven kan dragen. Het is een klimplant die, als die ongestoord haar gang mag gaan en men haar dus niet zou snoeien, meer dan tien meter hoogte en breedte kan bereiken. In 1880 is de Sloveense wijnrank ernstig aangetast en vervvoest door de Amerikaanse wortelluis. Sindsdien moet de wijnrank worden gečnt op een Amerikaanse onderstam, die bestand is tegen deze gevaarlijke wortelparaziet. Zoals we dat net al zeiden, is de wijnrank een klimplant. Daarom moeten we haar "temmen" door haar te snoeien en haar voldoende steun te geven, om een goede groei te bereiken, zodat 's zomers de rank zo veel mogelij k zon krijgt. Het steunen bestaat uit betonnen of houten pilaren om de 5 m in de grond gezet, welke met drie paar lijnen met elkaar verbonden zijn. Op deze lijnen leidt men de jonge zijtakjes met de druiven. Het eerste grote werk in de vvi jngaarde is het snoeien van de wijnranken. Dit duurt van januari tot maart, in de periode van de rust, als alle bladeren van de rank afgevalen zijn. Hierop volgt het bijmesten met organische mest en mineralen. Dit is in meeste gevallen een zwaar karvvei. De wijngaarden zijn in de regel gelegen op de heuvels, tegen de steile helling op, zodat er veel zonlicht bij kan komen. Het gevolg daarvan is dat het moeilijk of helemaal niet mogelijk is om de hellingen met machines te bewerken. Met de snoei in maart en april bepalen we de hoeveelheid van de druivendragende takken. We kunnen de belasting van de vvijnrank zelf bepalen. Hierbij is het belangrij k om rekening te houden met de hoeveelheid van de te vervvachten vruchten vvant - te veel vruchten betekent minder kvvaliteit. Met een lagere, dus matige belasting bereiken we de beste kvvaliteit. Het meest veeleisend werk hebben vvij, de vvi jnboeren, in de ivijngaarden 's zomers. In die tijd groeit de rank erg uitbundig. Helaas is het succes niet alleen afhankelij k van ons vverk maar ook van het vveer. De vverkzaamheden in de vvi jngaarden zijn afhankelijk van het vveer. Bij slecht vveer kan je dan veel meer werk hebben dan bij mooi vveer. In de zorner wordt de wijnrank gespoten en op deze manier beschermd tegen de oidij en peronospor. Dat zijn de vvijnrankschimmelziektes. In de zomer vvorden verder de jonge zijtakjes, waar geen druiventrossen groeien, gesnoeid. Zo krijgt de rank meer lucht en blijft meer kracht over voor de takken met de druiventrossen eraan. De zij(draag)taken lijden we naar de horizontale lijnen. In juli korten we de zijtakken. Zo bereiken wij dat de nieuwe zijscheuten zich gaan vormen. De bladeren van deze scheuten zijn in staat om zes keer zo veel te asimileren dan de anderen bladeren. Later in augustus vervvi jderen we ook het blad om de druiventrossen heen. Zo creeren we de meest optimale voorwaarden om. de druiventrossen in de zon te laten rijpen.(a) De druiven moeten na het rijpingsperiode een gezonde tros vormen met zowel een geschikt druivensuikergehalte als zuurtegraad. In oktober begint het oogst, het plukken van druiven. Van tevoren moeten de wijnpannen worden klaargelegd.(b) Meestal zijn dat eikenhouten vaten. Als dit klaar is, kan het plukken beginnen.(c) Dit is het uiteindelijke resultaat van het hele jaar door hard vverken in de wijngaard. Voor deze gelegenheid nodigen we de vrienden uit om te komen helpen met het plukken. Heel belangrij k in dit werk zijn "brentarji", de mannen die geplukte druiven in de "brenta" op hun rug naar de pers dragen.(d) Geplukte druiven vvorden met een speciale molen gemalen zodat de druivenbessen kapot gaan. De gemalen druiven vvorden overgedaan in een pers, als de pers vol is, vvorden ze bedekt met een houten plaat en vve beginnen met persen ervan.(e) Aan de onderkant van de pers vloeit de most uit. De most bevvaren vve 24 tot 48 uur in speciale pannen. In deze tijd vvordt most helder. Als vve most dan overgieten blijft een bezinksel op de bodem, dat vvordt niet verder gebruikt. In most van goede kvvaliteit zit ongeveer 18% suiker en 7 tot 9% vvijnzuur. Als most in de eikenhouten vaten in de vvijnkelder zit.„. Dit is het meest belangrijke periode in het maken van goede vvijn. Hygiene is hier erg belangrijk. Ook belangrij k zijn het juiste klimaat en de temperatuur. De temperatuur in de vvijnkelder moet ongeveer 18 C zijn. Als de most aan het gisten is betekent dat dat de suiker door het gistingsproces verandert in alcohol. Het gisten duurt ongeveer drie vveken. Als de most in vvijn is verandert, gieten vve deze over. Hiermee scheiden vve vvijn van de droezem. Volgens de oude Sloveense gebruiken, is nieuvve most vvijn gevvorden op de dag van de heilige Martinus, op 11 november dus. Deze dag vvordt gevierd, dat is Martinovanje, een feest met vrienden die ons geholpen hebben met bet plukken van de druiven.(f) En het echte Martinovanje gaat niet voorbij zonder een gebraden gans met mlinci. Het werk in de wijnkelder is nu in de volle gang. We moeten vaak observeren en proeven, daarbij moeten we goed opletten hoe de nieuwe wijn zich gedraagt. Nauwlettend moeten we de negatieve veschijnsellen snel kunnen ontdekken en er tegen handelen. Dat gaat zo lang door dat de wijn volledig helder en stabiel is geworden. Dan wordt de wijn gebotteld of wordt overgegoten in de daartoe bestemde cisterne. In de laatste tijd komt men er achter, dat het met mate drinken van wijn erg gezond is, daarom kunnen we er dagelijks best een paar glaasjes van nemen. Proost. Klopotci "pojejo" v vinogradu in odganjajo škorce in druge ptiče. Grozdje je zrelo. Klopotec - houten rammelaar in de wijngaarde - houdt de vogels weg van de rijpe druiven. Tam gori za hramom een trsek stoji, je z grozdjem obložen, da komaj stoji.. Trgatev je v polnem teku. Het plukken van druiven is in volle gang. Že čriček prepeva, ne more več spat, v trgatev veleva, spet podemo brat... iiiaiii! (d) Brenta je polna. Brenta raakt vol Jz grozdja gre v brente, Lavindi unndi brente. Brenti, brentula vindijo, oj brente, živijo! Preša. De wljnpers |.y> - i (d) Stane Jurjec (s kapo) s prijatelji. Stane Jurjec (de man met de pet) met vrienden. To sladko, zlato Vince, je zbralo bratce nas, veselo si zapojmo zdravice zdaj na glas. (foto's X. Gorički) Emro House Nederiand Viktor V. Solar buitiniahv 2/ /214 S>H trse, Ho/hnd Te/. 05/5-494105 fax. 05/5-491005 Autotel. 065511&G/9 import- en export Jbemiddeling Kuhajmo z Bojanom SARMA Sarma je Turškega porekla. V prejšnjem stoletju je prinešena v južne pokrajine bivše Jugoslavije, od tam pa se je "preselila" tudi v Slovenijo. Od kar pomnim, to pa je vsaj 40 let, je moja mama pripravljala sarmo za novoletni dan. Zakaj? Na ta dan smo vsi utrujeni in zaspani, imamo mačka in smo nasploh malo leni, pa tudi Novoletni koncert iz Dunaja in smučarske skoke moramo videti. In kaj je lažje, kot če pred nekaj dnevi skuhano sarmo samo postaviti na štedilnik in jo pogreti? Kaj potrebujemo za sarmo? - eno veliko zeljnato glavico - 1/2 kg kislega zelja - 1/2 kg mešanega mletega mesa - 20 dkg kuhanega riža - 20 dkg prekajene slanine - česen - eno čebulo - paradižnikovo mezgo - poper in sol - eno jajce - 1 liter kisa - malo olja - papriko v prahu Zeljnato glavico kuhamo približno eno uro v kisu, ki smo mu dodali še en liter vode. Skuhamo tudi riž. Sesekljano čebulo in česen prepražimo na olju in ju vmešamo v mleto meso in skuhan riž. To zmes začinimo s poprom, soljo in papriko. Vmešamo tudi eno surovo jajce. Zeljnate liste previdno odtrgamo z glave in jim odrežemo glavno trdo žilo. Na vsak list denemo nekaj nadeva. List zavijemo okoli nadeva in ga na obeh koncih potlačimo s prsti proti nadevu. V kozicu na dno rasporedimo najprej polovico kislega zelja, nanj pa položimo zeljnate zvitke - sarmo, lahko tudi dva sloja. Na sarmo položimo na rezine narezano slanino, na slanino pa še drugo polovico kislega zelja. Vse zalijemo s paradižnikovo omako (paradižnikova mezga raztopljena v vodi). Kuhamo na zmernem ognju dve do tri ure. Skuhano sarmo odstavimo vsaj za dva dni na hladno. Na novoletni dan sarmo segrejemo in jo serviramo z dobrim kruhom ali krompirjevim pirejem. Zraven se prileže en dober kozarec rdečega vina. Dober tek! Koken met Bojan SARMA Sarma is oorspronkelijk van Turkse origine en is in de loop van de vorige eeuw naar de zuidelijke delen van vooraalig JoegoslaviS overgebracht. Daarvandaan is sarma ook naar Sloveniš "verhuisd". Zolang ik mij kan herinneren, en dat moet zeker op z'n minst 40 jaar geleden zijn, heeft mijn moeder voor ons sarma op Nieuwjaarsdag klaargemaakt. Naarom? Op tieze dag zijn we allemaal een beetje moe en slaperig, misschien hebben we een kater en zijn we gewoon een beetje lui. Maar vre moeten ook naar het Nieuvrjaarsconcert uit Wenen en naar het schansspringen op de TV kijken. En vrat is dan makkelijker dan reeds een paar dagen geleden gemaakte sarma op het fornuis op te warmen? Wat hebben vre voor sarma nodig? - een grote vritte kool - 1/2 kg zuurkool - 1/2 kg gehakt half om half - 2 ons gekookte rijst - 2 ons gerookt spek - knoflook - een ui - tomaten puree - peper en zout - een ei - 1 liter azijn - enkele eetlepels olie - paprika poeder Witte kool koken vre ongeveer een uur lang in een liter azijn en ongeveer een liter vrater. Tevens koken vre de rijst gaar. Intussen fruiten vre de gesnipperde ui en de uitgeperste knoflook in de olie. Deze voegen vre toe aan het gehakt, rijst en het ei en kruiden het met peper, zout en paprika poeder. We mengen dit alles goed door elkaar. Van de kool pellen we voorzichtig de bladeren los en snijden vre vervolgens de harde middennerf eruit. Op de losse bladeren leggen vre het gehakt-rijst mengsel en vouwen vre de bladeren dicht, vraarbij vre de beide uiteinden naar binnen duwen. De rolletjes - sarma's leggen vre op een bodem van de helft van de zuurkool. Sarma's mogen best in tvree lagen op elkaar liggen. Daarop leggen vre in plakjes gesneden rookspek en weer daarop de rest van de zuurkool. Van de tomatenpuree en vrater maken vre een sausje en gieten deze over de sarma. Het geheel koken vre op een zacht vuur tvree tot drie uur en zetten het vervolgens weg op een koude plek. Kan ook twee dagen van tevoren. Op Nieuwjaarsdag hoeven we de sarma alleen op te warmen en te serveren met lekker brood of aardappelpuree. Een glas rode wijn past heel goed bij dit gerecht. Eet smakkelijk! 0 $ $ $ S $ S 2?Slovenija The grem piece of Europe * s $ e e e $ e *w- "jr ncroRS m / BALKAN %/ RESTAURANT POSTOJNA Groie Overstraat 30 - onder 7411JC Deve n ter Tel. 0570-619356 Fax 0575-491005 Geopend van woensdag t/m zalerdag van 17.00 tol 23.00, op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00. Keuken geopend tot 22.00. Maandag en dinsdag op afspraak geopend voor groepen vanaf + 20 personen. Viktor Šolar SPECIALITETA "Vas smqm opozoriti, da so polži naša specialiteta?" priporoča natakar. "To že vem! Zadnjič mi je eden stregel." SPECIALITEIT "Mag ik u er op wij zen dat slakken onze specialiteit zijn," zegt ober. "Dat weet ik al, vorige keer heeft er een mij bediend." NOVOLETNA Novoletna noč. Zvezdice bleste na nebu. Ulica je prazna, le pijanček skuš vtakniti hišni ključ v cestno svetilko. "Kaj pa delate?" ga vpraša mimoidoči. "Maar ne vidite, da to ni hiša?" "Nemogoče," zamomlja pijanček, "saj vidim, da v prvem nadstropju gori luč!" MET OUD EN NIEUW Nieuwj aarsnacht. Sterren schitteren aan de hemel. De straat is verlaten. Een dronken ventje probeert de sleutel in de straatlantarn te krij gen. Een voorbij-ganger vraagt: ”Wat doet u? Zlet u niet dat dit geen huis is?" "Onmogelijk", zegt de dronkaard, "ik zie toch dat het licht boven brandt!" UIT DE KRANTEN IZ ČASOPISOV Oud-turner (99) hangt dagelijks in de ringen LJUBLJANA - Bijna cen eeuvv Štukelj hangt nog dagelijks in oud en nog steeds fit. De 99-jari- de ringen. Het geheim van de ge Sloveense ex-turner Leon oudstelevende01ympisthkam- _____________________ pioen (zes keer goud): „Dagc- lijks een glas wijn en blijven leze n en leren." Kučan blijft president Slovenie LJUBLJANA - De ex-communist Milan Kučan is herkozen als president van Slovenie. Kučan kreeg in de verkiezingen van zondag met 56 procent de absolute meerderheid in de eer-ste ronde, zo bleek gisteren nadat vri j wel alle stemmen waren geteld. De opkomst was 68 procent. De 56-jarige Kučan, een oud-communist die zich omvormde tot liberaal-democraat, deed aan de verkiezingen mee als onafhankelijke kandidaat. In 1991 leidde hij zijn land naar de onafhankelijkheid, hetgeen mede leidde tot het uiteenvallen van Joegoslavie. Een jaar later werd hij met 64 procent van de stemmen geko-zen. Hij krijgt nu een tweede termijn van vijf jaar. De president van Slovenil vervult voomamelijk een ceremoniale functie. AFP/ANP Štukelj won zijn medailles in de jaren twintig, onder meer tij-dens de Spelen van 1928 in Amsterdam. Voor zijn honderdste verjaardag wil het Sloveense 01ympisch Comitč een groot feest geven, waarbij ook IOC-voorzitter Samaranch en diver- , se toptumers aanwezig zijn. RTR PROVINCIALE ZEEUV7SE COURANT Ambasadorja našega odbora za Unicef Zupančičeva in Cavazza LJUBLJANA, 24. novembra (STA) - Slovenski odbor za Unicef se je odločil, da bo z akcijo zbiranja sredstev za pomoč afriškim otrokom, žrtvam aidsa, prispeva! k zaustavitvi epidemije, in hkrati z medijsko kampanjo opozarjal slovensko javnost na ta problem. V Kopru so odprli mednarodno razstavo projektov Coast Wise Europc, v okviru katere jepredstavljena arhitekturna in krajinska vizija obale 22 evropskih držav, vključno s slovensko, nocoj ob zO. uri pa je bil v Cankarjevem domu slavnostni koncert En svet, eno upanje, ki je bi1 hkrati vrh akcije slovenskega odbora za Unicef Na koncertu so za ambasadorja Slovenskega odbora za Unicef slovesno imenovali slovenska igralca Mileno Župančič in Borisa Cavazzo. Cenik žičnic 1997/98 1 SMUČARSKI CENTER DNEVNA DOPOLDANSKA | 7-DNEVNA S POPOLDANSKA SLIKO SEZONSKA S SLIKO | LETNA otroci do odrasli 14. let seniorji * odrasli otroci odrasli otroci ■ odrasli otroci odrasli otroci seniorji* prenosna CERKNO 3.000 2.200 2.600 2.000 2.500 1.900 15.500 11.500 44000 33.000 golte 2.000 1X0 1.600 1.900 1.300 1.900 1.300 14.400 10.500 52.000 38.000 i 110.000 . KANIN 2.900 2200 14.500 11.000 KOBLA 2.800 2.000 ■ 1850 1.400 1.850 1.400 15400 10.800 40.700 28.500 KOPE 2.300 1.800 1 BOO 1.500 1.800 1.500 11.500 9.000 34.000 24.500 76.000 KRVAVEC 3.500 2.450 3.010 3.150 2.205 3.045 2.132 18.130 i 12.691 ' 70.000 49.000 60.200 . KRANJSKA OORA 3.500 2.600 2.200 1.200 2.600 1.900 21.000 15.000 70.000 48.000 48.000 200.000 STARI VRH 2600 1.700 2.200 2.000 1.350 2.000 1.350 ČRNI VRH 1.000 500 5.000 2.500 MARIBORSKO POHORJE 3.400 2300 2900 2700 2.700 A900 2.000 16.700 11.700 79.400 57.200 ■ 68300 122.700 ROGLA 3.100 2200 2.800 1.900 1.300 2.200 1.600 14.500 10.200 43.000 30.000 38.600 133.000 SORIŠKA PLANINA 2.100 1.600 1.700 1.40& 1.600 1400 '2000; a.500 28.000 77.000 : PLANICA, ŠP. VRH 2.600 ' 1.700 1.900 L ; ■■■ ■■;■ ■■ VOGEL 3.500 I' 5.450 2.200 I 1.500 19.600: 13.860 * ženske nad 55 in moški nad 60 let ])>Jo 1-5.10. 7j Bestuur Voorzitter Siem Edink Otterlaan 13 2623 CV Delft ® 015-2562010 Vice Voorzitter/penningmeester Bojan Gorički Beethovenstraat 19 4536 AG Terneuzen » 0115-613722 Secretaris Walter Bril Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam e 010-4613212 Lid Vesna Marolt Van Helt Stocadestraat 1073 JD Amsterdam e 020-6754640 Lid/redactie Lipa Marjeta Tomšič Van Doesburgstraat 34 3822 ER Amersfoort « 033-4562575 Exteme contacten Stian J. Krook Doelengracht 4E 2311 VM Leiden e 071-5144939 Lid/redactie Lipa Irena Vreček -1 Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam s 010-4613212 Veleposlaništvo Republike Slovenije: Ambassade van de Republiek Sloveniš: Louizalaan 179 / Av. Louise 179 1050 Brussel / 1050 Bruxelles » 02 - 646 90 99 Konzularno predstavništvo Slovenije na Nizozemskem: Honorair Consul van Sloveniš in Nederland: Kneuterdijk 2 2514 EN Den Haag » 070 - 3639907 RECTIFICATIB van het bericht uit vorige Lipa: De sloveense les wordt gegeven in Utrecht, Nieuwe Gracht 32.