KAJETAN KOVIC El poeta Kajetan Kovic nació en Maribor, Eslovénia, en 1931. Fue co-autor de Poemas de los cuatro (1953), una colección poética «de culto», y se convirtió en uno de los clásicos de la lírica eslovena de posguerra con sus poemarios El día prematuro (1956), Las raíces del viento (1961), Fuego-agua (1965), Labrador (1976), Estío (1990), Estaciones del año (1992), Ciclo siberiano (1992), Cazador (1993), Jardín (2001), Caleidoscopio (2001). Su obra literaria comprende también seis novelas y numerosos cuentos infantiles, entre ellos Mi amigo Juan Manchitas (1972) y El gato Moro (1975), que se han convertido en verdaderos »best-sellers«. Es miembro de la Acedemia Eslovena de Ciencias y Artes y fue galardonado con los mayores premios nacionales. La poesía de Kovic se fue desarrollando desde una fase temprana intimista hacia una articulación explícitamente particular, dejando de lado los movimientos, las corrientes y los grupos literarios centrales. En el repertorio de motivos y ensamblajes temáticos de sus poemas destacan el paisaje esloveno, poetizado de manera marcadamente postsimbolista a través de las imágenes sensibles, materiales, arquetípicas, la infancia con dimensión onírica de la percepción infantil del mundo, y el amor en el que el poeta busca una ilusoria armonía interna. A todos los poemas de Kovic los une una atmósfera reconocible, un entrelazado irrepetible de melancolía, nostalgia y resignación con el que se recubre, como con un barniz fino y sutil, su tejido poético junto con sus giros estilísticos. En este volumen se presenta una selección de seis poemas antológicos, dos de ellos traducidos tanto al portugués como al español, tres al portugués y uno al español. La traducción portuguesa es de Želimir Brala y la castellana de Nina Kovic. LE TAKO Tako malo vem. Kar so me naučili in kar sem izkusil, zadošča za nekaj resnic. Ponavljam jih med ljudmi, ki na videz enako mislijo, in jih postavljam med sebe in druge kot plot, za katerim se varno premikajo moje posebne misli. Ne bojim se javne besede, a povedati o stvareh prav tisto, kar so, terja moč. Biti moraš odprt kakor rana, ker pravo ime stvari je skrito pod prvo, drugo in tretjo plastjo besed ali še globlje. Ni moči nenehno kopati po sebi brez trajnih posledic in tudi brez haska je glave, ki tečejo v prazno, ali oddaljene tujce voditi skoz rudnik, katerega ruda je zanje mačje srebro. Le zato, da ne pozabim, kdo sem, in pa za tiste, ki brez te hrane ne morejo, segam samoumevno kot pelikan v svoje temno srce. Tako razumem ta svet. In le tako znam živeti. Vse drugo je spanec in nič. SÓLO ASÍ SÓ ASSIM Sé tan poco. Lo que me enseñaron y lo que viví vale para unas pocas verdades. Las repito entre la gente, que aparentemente piensa como yo, y las coloco entre los otros y yo como una valla tras la cual se mueven con seguridad mis pensamientos particulares. No tengo miedo a la palabra pública, pero decir las cosas exactamente como son exige fuerza. Tienes que estar abierto como una herida, porque el verdadero nombre de las cosas está oculto debajo de la primera, la segunda y la tercera capa de palabras o aún más profundamente. No se puede estar cavando en uno mismo sin descanso sin sufrir las consecuencias y además no tiene sentido llevar las cabezas, o los forasteros lejanos por la mina cuyo mineral es para ellos sólo oropel. Únicamente por eso, para no olvidar quién soy y para aquellos a quienes sin este alimento no aguantan, picoteo como un pelícano en mi sombrío corazón. Así comprendo este mundo. Y sólo así puedo vivir. Todo el resto es sueño y nada. Sei tão pouco. O que me ensinaram e o que vivi chega para poucas verdades. Repito-as entre aqueles que aparentemente pensam como eu e como uma parede as coloco entre mim e os outros, atrás de qual se movem seguros meus pensamentos particulares. Não receio a palavra pública mas dizer as coisas tal como elas são exige força. Tens que estar aberto como uma ferida, porque o verdadeiro nome das coisas está oculto sob a primeira, a segunda e a terceira capa de palavras ou mais fundo ainda. Não se pode incessantemente cavar dentro de si sem que resultem sequelas e também é inútil levar as cabeças, que correm sem sentido, ou estrangeiros distantes, pela mina onde o minério para eles não passa de folheta. Só por isso, para não esquecer quem sou, e para aqueles que sem esse sustento não se aguentam, pego como um pelicano em meu sombrio coração. Assim vejo este mundo e só assim sei viver. Tudo o resto é sonho, é nada. MON PÈRE Mon père, Ne vem, zakaj te tako nagovarjam, nisi govoril francosko, a to bi najbrž razumel, mogoče ti rečem po tuje zaradi distance, ljubila sva se lahko edino tako: ne preblizu. Sedela sva v starih gostilnah, pila sva rizling ali šipon ali sploh kakšno kislo vino in govorila zelo vsakdanje stvari. Življenje je stalo za vrati, v varni razdalji. Zdelo se je presilno, da bi mu dala ime. Bala sva se, mon père, prevelikih besed. Zdaj si samo še slika na steni in grob na lepem pokopališču. Prižgem ti luč, prinesem ti rože. Ne tebi, tvojim kostem. Tóliko stvari ti rečem. A molčiš. Samo tvoja plošča je. Z datumi. Od - do. Mojbog, kaj vse sinovi zdaj govorijo očetom. Živim in mrtvim. Mon père, nobeden ni bil kakor ti. Tako sam, tako moj, tako oče, zgubljen na tem svetu kot jaz. MON PÈRE MON PÈRE Mon père, no sé por qué te llamo así, no hablabas francés pero posiblemente lo hubieses entendido, quizás te lo digo en extranjero para guardar distancias, sólo de esa manera nos podíamos querer: no de muy cerca. Nos sentábamos en las viejas tabernas, tomábamos vino del Rin o cualquier vino agrio y hablábamos de las cosas cotidianas. La vida esperaba detrás de la puerta, la manteníamos alejada. Nos parecía demasiado fuerte para darle un nombre. Teníamos miedo, mon père, de las palabras grandilocuentes. Ahora eres sólo una foto en la pared y una tumba en un bello cementerio. Te enciendo una vela, te llevo flores. No a ti, a tus huesos. Te digo tantas cosas. Pero tú callas. Sólo está tu lápida. Con fechas. Desde - hasta. Dios mío, qué cosas dicen hoy día los hijos a sus padres. A los vivos y a los muertos. Mon père, nadie fue como tú. Tan solo, tan mío, tan padre, perdido en este mundo como yo. Mon père, não sei porque te chamo assim, não falavas francês, mas isto provavelmente terias entendido, talvez eu to diga numa língua estrangeira por causa da distância, conseguíamos amar-nos apenas assim: não muito de perto. Estávamos sentados em velhas tabernas, bebíamos um riesling ou um šipon ou, mais frequentemente, qualquer vinho ácido, falávamos das coisas muito comuns. A vida parava por de trás das portas, numa distância segura. Parecia impetuosa demais para lhe dar um nome. Tínhamos medo, mon père, das palavras fortes demais. Agora és apenas uma foto na parede e uma tumba num bonito cemitério. Asendo-te uma lamparina, trago-te flores. Não a ti, aos teus ossos. Conto-te tantas coisas. E tu calado. Apenas a tua lápide. Com as datas. De - a. Meu Deus, que coisas os filhos não dizem hoje aos pais. Aos vivos e aos mortos. Mon père, nenhum era como tu. Tão só, tão meu, tão pai, perdido neste mundo como eu. JUŽNI OTOK ILHA DO SUL Je južni otok. Je. É a ilha do sul. É. Daleč v neznanem morju Longe, num mar desconhecido je pika na obzorju. é um ponto no horizonte. Je lisa iz megle. É uma malha de neblina. Med svitom in temo Entre o alvor e a escuridão iz bele vode vzhaja. emerge das águas brancas. In neizmerno traja. E dura infinitamente. In v hipu gre na dno. E num instante vai ao fundo. In morje od slasti E o mar das delícias je težko in pijano. é pesado e ébrio. In sol zatiska rano. E o sal fecha a ferida. In slutnja, da ga ni. E o presságio que nem existe. Da so na temnem dnu Que no fundo obscuro há samo zasute školjke apenas conchas cobertas de areia in veje grenke oljke e ramos da oliveira amarga in zibanje mahu. e embalar do musgo. A voda se odpre E a água abre-se in močna zvezda vzide e a estrela forte surge in nova ladja pride e vem a nave nova in južni otok je. e a ilha do sul existe. DEČEK O RAPAZ Kje je zdaj Onde está agora deček? o rapaz? Zakaj je odšel Por que partiu v prihodnost? para o futuro? Lahko bi ostal Poderia ter ficado v toplem juniju, em Junho quente ko se je noč quando a noite pred oknom do outro lado da janela tako obotavljala. tardava tanto em chegar. Pred spanjem Antes de adormecer bi dolgo poslušal poderia ter ficado á escuta narekanje žab do coaxar das rãs in sanjal potem e depois sonhar o lisici-nesmrtnici. com a raposa imortal. A v mehkem mraku je slišal E na subtil escuridão ouvir sinje glasove. vozec azuis. Klicalo ga je Mil bocas desconhecidas tisoč neznanih ust o chamavam in ga vabilo e o convidavam na praznike. para es festas. Peli so zbori dreves, Coros de árvores cantavam vôde so drle vanj kakor godbe, e tempetuosas as águas o inundavam como músicas hoja živali in žensk, e manadas de gado e de mulheres o seduziam sami čudeži. como milagres. Ah, tudi tèmno je klicalo, Ah, e também o chamava dolgo in daleč, insistente e distante biserni zvon, o sino nacarado, smrt je bila cerkovnik a morte era sacristão v cerkvi pod hribom. na igreja do sopé do monte. Sel je za glasom, Partiu atrás da voz, za sluhom, o ouvido ébrio, opit čez polje ivanjščic, pelo campo de margaridas, miže mimo volka na gori. olhos cerrados, passou junto ao lobo da montanha. Sel je iskat vse pesmi. Foi em busca de todos os poemas. Kje je zdaj Onde está agora deček? o rapaz? Kje poje s svetlimi usti? Onde canta Kje so vsi dnevi com sua voz clara? prihodnosti? Onte estão Zakaj je odšel? todos os dias do futuro? Por que partiu? OLJKA Steblo, z rokami iz solz, s telesom iz krušne skorje, ti žeja kvišku za nebom vetra in zvezd, od koder se sklanjajo k tebi samo ptice in strele, ti nežnost duše iz bledozelenih listov, ti veter, ki grizeš prst z zobmi korenin, ti hlad nad studenci presahlimi, ti ptica v ušesu zemlje, ti mravlja v oceh neba, ti vélika prispodoba med nebom in zemljo, drevo. A OLIVEIRA O tronco dos braços de lágrimas, do corpo de côdea de pão, tu, sublime sede de céu do vento e das estrelas, de onde se inclinam a ti apenas os pássaros e os raios, tu, doçura de alma feita das pálidas folhas verdes, tu, vento que mordes o solo com os dentes de raízes, tu, sombra sobre as fontes enxutas, tu, pássaro na orelha terrestre, tu, formigas nos óculos do céu, tu grande metáfora o céu e a terra, árvore. BEZGOVE URE HORAS DE SAUCO To je stari bezeg za hišo. To so bezgove ure. Grozljivo zelena tesnoba listov. Črnikasta barva jagod. Grenki bezgov čas pred nevihto. Pod zidom cvetje kopriv. Nepokošena trava. Za zidom soba. Preležani duh samskih stricev. Votlo bezgovo steblo nedelje. Poobedna tihota. Rdečkasti peclji jagod. Njihov plehki, pusti okus. v bezgovem spancu. Sladke sline zorijo v medlečih ustih dečkov, ki slonijo ob bezgovih bokih hiš Ahí está el viejo saúco, detrás de la casa. Ésas son las horas de saúco. Espantosamente verde, la angustia de sus hojas. El color negruzco de sus granos. El amargo tiempo de saúco que precede a la tormenta. Debajo del muro, ortigas en flor. La hierba sin segar. Detrás del muro, un cuarto. El olor adecentado de los tíos solteros. El domingo como un tallo hueco de saúco. El silencio de siesta. Los rojizos rabillos de sus granos. Su sabor insípido e insulso en el sueño de saúco. Las salivas dulces maduran en las bocas lánguidas de los muchachos que se apoyan en los lados del saúco de las casas.