Ч-^ ж /4Л t ®аб Х1иссћДГ0ег=35сг(]Шсг& т feinem pcflinnr bis зиг ©fgcniDart. Ocfc^i^tti^ borgcftcUt/ it^^^^^Ks i : ÖCöLIOTrilp |1ftrr liitpngrr, V^-Л гплглу ®е(ђап1 unb ju äbtiebcrg. tlod) bti ]}А9Ш(гк9-Дг4|'осв unt anitm (Quellen. SÖlit einem ^^lanc бсб Setewcrfe«. Л блб Äiiecffilber» Гј f i 11, üDii friiifiii Bfiiimie bis jiir (Гч[јспшаг1. 0е[ф1ф1Пф baröefteilt Г t?» 00П ir- ■ Pctfr gi^ingcr, ^ . ' г«ђап1 uiib ^'farr« ju abtUbctg. 5?ad; edjviftcn bc« 'Bcrijivfrfö'ülrdjiüfe iinb anbctu Quellen. OTit einem »Vlanc tc« ®erfl№erfe^. Caiölief), IS60. $;ru(! imb «Jctiag oon 3gn. tt. Älcinmaur unb g. 4)ambcvg. ■■tl J ' i../ V ^ ■■ •' ^ " '--i -ri^^ ' • ' ■- ■■i^ '. • W--'^. ilidc.it 1 j- rrh^:: 'i V t^dlif'btniigi, IT . M ) JA t^ ■■ - "TV ■■ ■ ....... m »Äteiö A>iftoriKbc, i^cortVopfttfclK mit» rtcoftuofttfdic 11 ü r b f III t X h u n ii t n. ^-IfOcv bic Öcflcnb uon ivo mm bcv vc^fanic iinb imit(iü]c i^fvflniaim ('crcite feit шс(п' nlö vicitfuilb 3nfH'I'iinbcvtcn niif Ciicrf' fiU'cr tiiiiit, frMcn bu^ficv filicvfiaiipt ?Jaiin-id>tcu niiö nltcv mib iitiit' Ifvcv 3fif- in cinjffnrn ^Bfid'cvn uiib ^djviftcii üDcv bic mildern IkvItältniiK bicfcr ?anb|'d;aft iicmclfrt ivivb, l'cnifit iiicIn-fntf>fi[(S auf [iloßcv IVvmiitfumi-]. So ücrfcRt Pinbavt in frincv ©rfdnd'tc ihmi ftvniii bic in brii vönufd;rn ??cifcDrfdnTibmuirii ijcnanntcn Stationen ad SiliiMos nnb Laricc in bic ©Ciienb i'on 3bna; allein ('cibe Orte bnrftcn anbevaHivts< (jelciien fein, шо man eher einen >l>evbinbnneit^ii'eii yvifdjen 9liinileja, ber int ^lltertlnnne viel oenannicn .'panptftabt "Ivcnc' tien'ö nnb 3ftiien'auptin-te be5 niittellan. bifd)en ??oricnnii^ lun-ani'fetjcn fann, fei cci in ber ?{id!tniu3 nt'cr ben '^4'ebilbcrii nnb ^Nillad', ober in jener über Mird'K'im nnb S?aif. Dr. ä a n b I c V evflart in feinen ^Injei.ien jnr ©efdndite be^ Mnften-lanbeü bic bei bein nnjicnannten ©eoijrapben luin ?fayenna aniiefrilirte Ortfdnift Arlara fnr baiS (ieiienuHivti{|c Ober» ober Unter > 3bria ; allein јепс-З Arlara, ivofern in biefer i^cnennuni) bic bentiijc ?uinteniJ' form 3bria entbalten ift, fann andi tiefer bei Panalc, in ber ^^.n-ovin^ ©ör,, gefudit aun-ben, ivo fid) ijleid'fall'J ein jaH'ifad'c^ 3bria finbet. ülnci bem i\ittelalter ift biv^bev nnr eine eiiijiiic Urfunbc befannt, bic fidi anfbrurflid) anf bie Unuicbnni;! von Jbria beliebt; e-? ift namlid) eine von -iMandn veröffentlid'te Sd.u'ift vom 3- mit> teilt iveld'er ber ^atviard' 'ip a a n n einem iieiviffen 0 b o r I i e n ö von (^iviPalc bic Jvifdierci im 3fcn^o> Jlnffe nnb beiTcn ?iebeniiemaffcrn, namcntlid) in ber 3bria nnb IdiM-sca verlieben bat. ^hiiS Mcfer UrFnnbe, fo ivic aniS Sd'riften ber fpätern ift crildalid), bajj ber (yejirf von 3bria cbemak^ in politifdier i^cjie[;nnii jnr ^rovinj 1 (>viiiiil, iiiib iiuH'ofonbcvf jur >> .111 p 1111 a 1111 f ф ii f t T 0 ( m c i n, iiiib mit bifi'fi- in fifihovcv ^f'i ""'f Ol'olu'hcit bn- ^i^ilvlonlifi: ihmi 'Jlqiiilfjii, )>äti4' obrr iiiitfv jfiir bfv Chiifcii 0011 (iclunt Imlif. "Jlnbfni'itvS ii'ii'b iiuc< bcii llvfimbcii bc(< Oiivi'fli^ vumi (Sioionlf flav. baß bir Uiiiiiclniiiii 1441 ^bviii in fivdilidicv .*iSiii|'iiht iiviVnnit'iliil; jiiv vvf et. "i'f i 11? b c i'ii in bi'v "Vvovin^ C^V^v^ bf^oiirn, iinb fiinimt bicfcr in fivil'lidHn' .viuilii»! bcm |4iliiai4l4Hc vu^n "3liiuilfja imtfriicbni, imb incbci'onbcvc bcm O'opitfl vhmi C'iiMbalc riin4ilcibt )1гшскп fri. -JlniS bcn bicil>in' iirfiimmcltni ^üidMiilitcn iirbt ri3 jcbod; nirf;t 1чпч>г, biiß in bfv "lunjcii an bev »Atolle brr iiciitii^rn "iU'riiftabt ^bi'ia riiir ciiinif Oftfilj.ift iH-ftaiibfn habe; ijU-iiliioic lunli iiriicuuiävtiti in brv UmjcbiiUii nnv •jcvilvciitc lglufTeö iie!c(]cn, bcr firößcrc iiheil berfclben ift nm linfen Ufer biefcsi ^Inffe^, an hcibcu ^iciten beö 5NfoMbad»e^ au^ijehreitct. T"en yor^uiilidiftcn ''i.hinft ber 'otabt nimmt nn bcr ®eftfeite bcrfelbcn baö ein, an einem i'pm norblidicn Ufer bc»? iJNfpvvi' hndieö aiiftcigenbeu ^лцјЈс! erbaut, nnb urfpnnuilid) 0 e mer f c n cii^ nennnnt; cd hübet ein nnrciKlmiiÖiilfv^ ^^Üererf mit ^ivei ^itocfiuerfen, mit einem A>pfc in bcr ®itte unb .Jl'ürmen an brei leiten. bem= felben hcfiubcn fid* bie Äan^Ieten ber l^criiuicrFv^'iHn-ftehuuii nub bcv^ 23c5irf!^amtciS, bic iifagajine jur ^lufhcaMhruUi] bcS Cncifftlhcr:? unb bcä Sinnohcri^; bie ehemalig hcilanbcne i3t.'Jldjaii'Mavflle ift in nencftcr nnfiieiaffcn ivorbcn. (Seu'iffermaßen in bcr iifitte ber >5tabt, auf einem fdu'ncn freien ficht bie ^farrfird'C, ben Sduifi' heilii]cn DciS 'i^n-iiu'erfci?, ber hl. "Barbara nnb bem hl. Jldnuin^ iien'ciht; 'le ift cinfd)ifnii, im italienifdicn oti'le gebaut, mit fünf, theik< nuiS fintürlidjcm, theilii ani* ГГтпИфет ®armor hergcilclltcn Elitären, unb einer fdiiinen Опзс1 uerfehen. (Fntferut ihmi biefcr, in bcr ?iähe bco ^d)loffcthifd?e 'Јогшсп jcigcnbc Tvci> 1' ciniiifcit^'Minfio, аи bcv iifiiaimton "Усгјчс^^ iil'cr ^^c fvcimb' lid'f Olutoiii'Mivdif, lm^ hohfv ihmi tifvifll'cii boii «aloarifiibciii mit ^fll "iMlii^i'fii; im fov COifilf ^ln• v^tiibt, 1ЧЧ' bfv iilun' ^clI ofi'i^ii'Aliiii fГll)Vfll^fll ^'nutr, j1и^ft man ^fll ("^vifMuif mit brr 00Ш l'l. Mvi4i>o (iciiaiiiitrii Miniir. 'Jlii ^cl• v2ii^)■oitc bfv litiibt, ^l>l■^^ поф tl>oilii'riff mittrii siii'ifdicn .'ömifcrn, l^cffn^rt fidt ein :ihcil bfi- ^iim "iktvifl'C tr^S iS iKl4"vi»icii CV'baubf, vor allrii tic (>• i n f ii t* r t ü ii b c jii bcu Cfi'iiinibcn, lim Giiutaiiilf ^Intoni • iSrollfiK^; in öillidifv i)fid'timii yoii ^rvкlbflI, ^lч1) rtiim^ bolicv am Qlbbaiiiic beü iHVicibcviiri?, iü brv h e v c f i c ii < f dl a dl t ü a II, lm^ U'ritiMi'iii ^cv a r b л x a f d' n d' t b nii; ein in bc^flltflI^fv (fiitfcnimui yom bcvi]clritctcij iirmaiicvtciS ilNiiii' mrvf füfn-t ba-i iOaiTfv 511 bcii bicv nniicbvad'tcii iVaidMiiciimcvFfii bfvbci. 5!}citcv fnboilivavtt^, faft fdipii niuVv brm "l'fvridic bfv etiibt, imtov brm i>n4iiifbäiijic bcd ,5)'d>cvinbaiicvi^ iKiK" Gtvtjiiiliiß yi, bat Der 3 lM'c f i f dl ii d't b a 11 fciiic etfllc; riitfrnit iniii birfcm, nii brr Cftl'citc bC'J Jvli'lK'?, im ?iibfutid'>ivabcit imh in bcv ?i\ibf Üifiubnitcv-J, ift bcv л c i' i" " t' i f Ф1 Ф t aiifiicfdiloiTcii; bcv б г " • c c t fd'a Ф t tum bcfinbct fid) bn>jc{ifn au bov ^fovbfcitc bcv Stabt, am Јчтс Qlntouibcvijci^. ©cbäiibc ffii- bic lucitcvc 5i>fvavbfi> timc] bcv Gvjf, fuv bic Осампипип bciS CuciffiKifvji mib bic i^frcitmui br>? ycvfd'icbrn «jcrtbcilt; baö Sd;cib' iinb 'Spürii- baiiö bat fciucii i2tanbpvt jivifdjcn bcm iPnvbara» imb '.IbciTficH' fdmd'tbaitc iinb bcm vcditcn Uffv br3 ?iifoyabad)c>J; bic alten 33 v c n n-biittcn fmb anßcvlioib bcv etabt, in bcv 9?id;tiuuT дс)]сп llntcvibvia, nn linfcn anftciijcnbcn llfcv bci< Sbi'ijnfluiTcö cvrid'tct; biciicncn 23 V c n n b fi 11 c II fainmt bcv 3 i" 11 o b c v f a 0 v t E ftnb gcgciiiibcv yon jenen, am vcditcii Uiifcv bc>3 oiifgcbant. 2lii6cv bcii biebcv aniicfiibvtcu Ocbänbcn, jal^Ut bic Stabt obvia 39.'j äLUiImbaiti'cv, bic tbcile in bcv Sbalpadjc ftcbcn, t[;cil3 ijcjcii bic Scnjabbangc ftinaiif gebaut jlnb; unter bcnfclbcn ift bcv ^f'H'vbof baä 3dHif[mu5, baS ЗДа^а.уп fi'iv ben 33cbavf beä 33cvijmcvFcci, iinb mid) ein ficincä KicatevgcDa'ubc ju nennen, mcldic i^aiitcn fid; alle in bcv 5?abc bcv ^fnvvfivdjc unb bcv (finfahvtftubc bcfinbeii. Tic öäiifcv ftchcn mciflcnä einzeln, unb finb mit ficincu ©ävtcu uniciebcn; mit ibvcm lueißcit ülnftvidjc unb veiulidjcn 9leußevn, mitten siyifd'en gviincm ©clänbc, geben fic bcv Stabt ucn SÜcitem ein febv fveimb« lidjciS ^Ii4'fl)cii; (irfoiitfriJ fduiii 5ru]t firf) brv 9liil'liif bcrfrlbrn luiii brv .'öölic bcö [ifvnb. Tif ikuölfcninn i'Pit bftrii'iit fifticiiiva'vtii] .'>AIB (^iniocbiirr, in ivfld'fv bfv (icbciifcnbc 'yfaiiitriirtiiiib mit fiiii^rfdilofi'rii ift; brr mninilid'c 31'cil bff ■Јкшођпсг il't iHn'yiflOiurii'c ki brm il^fviibniif iiiib Dni bnmit yrrbmibnicn Arbeiten kfduiftirtt. Tcv 9(it#giiitji niiö briii 3hnlDfcfrii i'Oit 3brtn ii'r miv in iu>rb> ii'nllidifv i)Nd)iim.i ubfr lhitfr<3bvia, bni^ bfrcitii miv 'JOD ^nö ??irfvcji> liöl'f iMt, laiiiii^ brv< 3bvivi • (^(iifTcci sKilf" bic ^^^pinn^ öKn'j offrit ffhcii; bcd; i|l ппф bicfrr iSfitc iipd) feine •i^crbinbim.itM'ivaSc Iici^ flcftclit, bii bcr fdMiialc, tirf cin)]ffi1intttfnc, ihmi luHtaufftci^cnbrn (■^clffu kiivm^tf Jimlirrn brn einer foldien evfd'iuert, iinb beii> felben nndj bie biijbeiiiieii 'i^erfel'vwevhältntiTe nid't evforbevt ftnben. I'niiefltn finb über bic ticfftcn Ginfnttluni-jen ber jnlifd'cn ']l!pen (^е^еп Cftcn imb Subrn nndi bev i2rite rcn Mvnin gobnlmßen qebnfMit, nnb ^iimv fle^ien l'oif über bie 2303 дпб nieffenDe .^-»öbc V'on G"ioiiejef, gegen Oberlaibad) imb i'oilfd) aber ^en '2;)42 J^uß Tiber fem 5?feerc erlinbenen ^Sattel bei ToIe, дедеп iöippnd- über ben 2774 '^vuß boben Uebcrfliincicpnnrt ob 3fbnmr5enberg. ??nn filbrt nnd' burd» fnei Saliitbnl, nber bie mir I02S 5511Ö ü(ifr beni ®eere betmnenbe tiefne GinfiUtelnng bei ^ofovili'd!, ein neuer ^traßenuig ^iir (J-ii'enbnbn-litntitin ?oitfdi. G^gen 5i4-rten ift jebod) bic C^egcuP урп ^bria bnrd} bodiauftcigenbc ikrgnufen nnb tief nbfallenbe ibriler iieivifTer-шпбеп abgei'pcrrt. 2>er ■ Л"!»^ entfpringt in einer .ri'bc i'cit 2932 Јпб, nnb fein Ciielleniiebiet ift nod» bnrdi bohere 'l^erge bci-iren^t; fein Vanf gebt bnrdi ein mebrfiuii gefunnmteö, tief eingenffene-^ Tbol gegen 3fria. Гп-З in ba-^ ^fniii' ^bnl einninnPenbc ^.-cü-jii: ^bnl ift ebcnfallci t'd'mal unD fdirofr begrenzt; Dax* breitere nnb geniäd'Iid'er nnfteigcnbe Ännonila > Jbal imlnbet hingegen erft nnterbalb i.ipn Unter-3bria in biiäi ^'panprtbal. ®ic nberbiinpt in bcr фгсчмп^ Mrain, fo erfdi'ctneu nadi Dr. gcoiogifdH'ii "iVriduen andi in rcr Umgebnng i'on 3bvia bic ©ebilbc ber vSteinfoblen • "J^eriobe iiI'S ticfftc nnb ältofte C^ebirgv^-(^orniotion, nnb ^ii'tir in abiveid'cnber ^rd'id'tcnftcllnng gegen bic liingercn iMlbungcn, fo biiö fic nid4 nnr mit allen ©liebem ber :5ria^. Formation, fonbcrn and) mit Mreibcfalfen in ^^crnbrnng fiMnmen. (5'i läßt fid) baran^ cntncbincn, iveldi' gropc 3fv!loningen bie (iH'birge mid'il 3^vil1 erlitten Imbeii. Tie *2d)iditeii von bimfelii Jboiifdtiefern niiii Per ÄteinfoMeii^eit jeitien fid' .^iiuir in iieriiiiier "lUrl'reitnnd al'er in einer onjTollenP j^eraPen l'inie, in einem (dminlfn, llieilii'eifr nnterl'rod'enen »Streifen, meldier fid) von i)i4ntu'eft iifiK" ^"Poft, iiniS Peni «nnomla« Jluile Pnrd; Pen ifd'efd'nii'Wralien in Pen ilml. buPen von Ot'vin, nnP Pnrd) Pen i'u{'entfdt■ Chnl'en in Рив (Snliitlnil ^iel't. I^ic reid'e Cnecffill'ererjlaiierftätte von 3Pria debört ivnltr-fd'einlidi theiliveiie, in ilner iiefe, Piefen »rd'iditen nn; Pnfiir fpridit Pii^ 'lUMfiMnmen von 'Jlntinneit oPev CManjfoi'le, uu'ldie in fleriuiien iVeiuien biifelbü auftritt, nnP Pic -Jlnffinbunti Pe^ 3biiiilitv< oPer 'i.U'nnb-erjei*, lueldieci ivefentlid' lUiij ^brialin beftelit, einer ^Uerbinbunfl von 94 00 ^bellen AU'lilenitofT unP ü H) Jbeilen ^afTerftoff. lieber Per »2teinfohlen < Aormalion ^iiicn fid) in 3bria nnb Peffen Uniiifbuuii, nanientlid) an Pen "^eriiflebiinvien be»? Vininf.iyauer** nnb beji Jfd>erin--Baneri^. mie aud) nn jenem be5 ^Silaiuirtbe^, Pic ©ebilbe ber nntern Jriai^, beilebenb anv^ Punfelrotben v^diiefern, önnPfleinen iinP Poiiiilomemten, fonuc auS bnnfeliiranen Malffteinen imP Tolo-miten; Piefer Formation entfprid't and* Per (iröpere If'eil Pe^S Pie{i< ortiiien Cneifrtlbererjliinerö. ?Uid) Öefleine Per obern ÜriavS ■ Jsprma' tion foinmen in Per Unii^ebunn von 3bria vor; fo fdjivarje Malffteine nnb 3d)iefer am i^oi^elberiic nnb im 3fd'efd,)ni^>®ra[4'n, lidite ftalf-t'teine nnb imnefdurfitete iTolomite im rotben ©raben nnb am ikwy (lebanne Peö Silaivirtbe-?. "Ihmi ©ebilben aniS Per üliaö« ^criobe geigen fid) bnnfeli^efiirbtc 5){eniel)d4efer imb iirauc ^nlffteine nni ^Ibbnniie näditt Pem i2tlaiuirt[) iinP in einer ÜlbrntfdMing im rot[?en ©raben. ©efteine ber obern Mreibe ■ gormation finb in ber Umgebnni3 von 3Pria felir verbreitet; bnnfclgranc, fdjönjefd'iditetc Shibiftenfalfe finPet man im 3?ifova'©raben, ^alE>(foniilomcratc mit brnnnrotben: (Fement nnb ivahrnebinbarer ®d;idnun»4 bebetfen oftlidj von G^via bie fläd'e jivifcbcn Pem WngPalenenbcriie nnb 3?ebarfd)c. ßnblidt ift von Per eocenen ober altern tertiär < (Formation Piinficr i^alfftcin im 5iifova> ©raben nädjft Sl'via anfiiefnnbcn ivorben. T'a^ C n e if i" i I b e r e r 5 [ a g c r von 3bi"ia I,mt feine (Statte vor^ugsiveifc unter ben ülblmnaen Pe^ ^ogelbergeö, unter beni ^ih-anb-graben unP unter Pem 33ergnebänne bci^ emuftiiiifl, flcbt i'on ??orbiveft und' ®üPoft, nnb ifiv J^allen, ober ilue ??cii]uiij] i'on ber fenfred'trn jnr horizontalen (^(^elIe, fleht i'on 9forboft nndi eübiveft. Tic oherficn CVftfinfAid'ten, ii'cld'c bn5 (Sr^laflcr hebcrfen, ober biiiS .^aniirnbe be<C^on' alonieratc in vjroiScrcn nnb flcrinfleren rifafj'rn feilartiii ziuifdicn erv hältiiien 3dMdjtcn anf; ber größte unter bicfcn tauhen AUilen, bic M a f d; u i i i f di c 'i? e ft c ober 1' e o p o 1 b t lo a n D genannt, heflinnt in einer 3iefc von 70 MIaftern unb erftrerft fid? Г»0 hiv^ üü fliafter ahioärt^, in feiner größten 3?iäd>tiijfeit and) 1)Џ Mlafter erreirf'enb. 3n flleidier 2icfc mit ber l'eopolbiiimnb nnb loeiter a(Moärte erfd'einen ediiditen УОП hrannrothen Jhonfdnefern, n^eldie bie reidiften Sdnrcfel' iiuccfftlhcr- ober S'iiiii^l'fi'fi'^f enthalten; fte heij^en iieioohnlidi Caiier« fdiiefer, meil fidi bie reid'fn C^r^e bafelhft flieidifani laiienveifc jmifdjen anberen minbcr reiben ober and; ganj armen vid'iditcn yor-finben. Tie erjhaltii^en 1 honfd)iefer nehmen in tiefern ?fänmen nad* nnb nad' ah, hi>? fic hei einer ^icfe ihmi 140 MIaftern i1di auv^' fdmeibcn. Tie untern Öeflcinfdiiditen, iveldic fein Querfillherer^ enthalten, ober ba^^ i.'ieiunbe be>3 P'rzlaiieri?, heftehen auv< bnnfel-(iranen, in Tolomit uheniehcnben Malffleinen. Tie Querffilhererzc fuhren, je uadi 3iil'iilt- 3'"hr unb (?e|talt, gemeinhin mchrfad'e ?iamcn. 9.\an nntcrfdicibet snnäd'il ©ebifiiencrj, ba^ mctallifrf'c^ Cnciffilhcr enthält; uiitrv bcii vSdm'cffloiicrfftll'cvrv^cn al'cv ^Stiihlcv^, i.'rlifvcv^ imb 3if(lfli'»4, je iiad'bcm ticicll'cii (ivnii, [пмпп obfv roth (^cfäitt fiiib, bann AUn'allniovj, boc* in flriiicii, l»ohiiciiföniii(irn eiurffii iHnfiininit. iVrtiilliül!c>S', in iViHM'cii >4nfoninii4ibf<< Qucifillhov heißt iirmoiiilMii ^■siiiuii'mKiiififiill'ci-; rc( luivb jrbodi iiiiv in (iriiniini ЗДсп^сп flffnnbni. Гп' "J^in onf bir CnfrffiK'fiTvjc ivivb in brv 3lvt betrieben, biiö tbrilvS CViniic in bic Cnrit liincin eröffnet, theil(< triebe fenfreelit ober fitief Iniuib iiHfiiefrt'k'iTf" n'evben, iveldirn bnnn nenc Cner« iläniic nnb Mven^fdiläijc iiefnfivt luerben. Tie föhliii, nnev ober hori' jontal eröffneten Wanne ii'erben (Stollen, nnb пчпп fie fnr^ finb, Vänfel sienainit; bie feiiier ober lenfred't iinfiiefd'loffenen Iriehc fnbren ben 'DJanien ^idMidite, nnb ivenii fie nidu tief finb, We< fenfe; bie tonnlävii(i ober fd'ief flebenben ^2dilä)ie enblid', heißen 011 f n. ;"^nbem anv^ ben fenfred.iten nnb fdiiefen 2riehen in (leniiffen 3nMfd'enränmen nene Cnerjiäniie nnb Mren^fd'lätie onfiiehrod'fn loerben, hüben fid) babnrd) mehrere ^Ihtbeilnnden beö Wrnhenhiinei'i, in oer-fd'iebener iiefe inni einanber, nnb biefe ^Ihtheihnuien von vifiiminen' bänv]enben ©änjen nnb ^d)la'iien iverben Л e I b e r finumnt. I^iiiS Girnhenflehänbe jn 3bria hnt iiefirini'ärtid eine "Jln^behiuMU] Don 800 Liener filnftern in ber i.'äiuie, von :t()0 MIaftern in ber 'breite, nnb oon 140 .ftlnftern in ber 3iefe. !Jer fleioöhnlidie Gin> i]nnj jn beni ©rnhenflehiinbc oefd'ieht bnrd) ben 51 n t o n i ft o 11 e n, vor iveld'eni bie Ginfahrt» ober ©eiellünhe erhant ift; Die -thiirfdiiuelle bC'5 ^Intoniftolien'? ift 1074 ^иб ilher ber 5DieereüfIad>r, 18 gnß höher al^ bie nn ber Csbrijahnufc anfi^enonunene llJeere^höhc von 3bria. ferner in bie Gr^lniierftätte bnrdi fiinf 5d,)äd)te in bic 2iefc ahivärt-J nnfijefdilofTen, iveld'e mit ihrem Saiifran^e einzeln I hiö 8 .Sllafter höher anfrehen, al^ bie ihfirfduvelle beö ?huontftollcn>3, nnb folijenbe 2iffc hahen: Ter I h e r e f i e n f dj a ф t 128, ber 33 a r h a r a f d) a d' t 122, ber grniiciscifd'ndu 140, ber 3 o fc f i f d; a ф t 123, ber >5 e r b i n a n b t f dl a ф t .'J2 Jöiener .»Klafter. 3n ber liefe ift ber ©rnhenhan in eilf Aelbern eröffnet, ше1фс uim ber Sohle beä ?lntoni= ftoflenö an i-jeredinet, folnenbe liefen hohen: ^Idjajifelb 33, baä glorianifelb 49, Dag ?inttclfclb 62, baä .s^anptfelb 74, ba§ ©roßher.^og^felb 82, baa JBafferfclb 91, ba<ü C1 e m c n t i f c 1 b 98, bnä a n p t ш a n n v^ f e I b 103, bai^ Q a r o 1 i» felb 110, bn-S iSarhnvafclb 120, unb Ш ^r an c iбc i f e 1 b IV2 Mliiftfni. (fiiiific i^pii birfrii ??c(hfvii iiitb Sdiäd'tcit ftiib cvft iit nfiifftfv 3fit ciüffiict iiHUtoii; bfliiciirn Hub abrv Mt .^u'ri ältcficii v2d)öd'.tc fduMi 1ЧП' liiiiflcv Зс'' niifdrnfl'fn iinb iTi-fcht ii>orbcn, iinni' lid) bcr ?ldiii^i|'duidn iiiib bcv Miiiln-cinfduid't, rvftrrrv 20, irMcrrv 'tO Miaftcvii 141111 "Jliitoiiiftcillcn iiovbivävtc> üItv bcii ^Jifoynlmd,) riitfcnit. (Crlif pfrinlif. 'Л )lf|nl^lIПtt .Üiicfff{ft>crcr5(nrtci4^, ^УспЈ"» «»б betrieb botf 'i^cvrttücifco unter mehreren Wciuerffdmften. ^VüMi :ЗпГ)ге B I1»0 Tic II f f i 11 b 1111 b f ö C ii r cf f i 1 b c v c v 51 n fl c v ä 511 Зопп fln'diah iiad) n 1 ч n 1 0 i'M Cfv^iil;(itiiii im ^'il'i'f 1407 ; bicfcK'f ?lii' fldbc uitcbrvl'ulrii nicln-crc im 53rri-iu'fvfö'~}lvd>iyf aiifbrlinltfiie i^criditc auö bell folilfiibcii 3'1Ihtii. Qllkiit in 5??. ^yiiiijcv'ö ['niibidiviftlid'cr Wcfdiiditf lunifdici- ober iinicviirtciTfid'ifd'cr 3"ftäubc iiuvb biu^ 3iif,'v l-'ii)0 alö bcv t'fi' (?ntbccfmii] bcö vcid'cn ©r^Iiisicv-J aiii^c« lieben, mif riefe ^liuiabc luirb џоп Hr. «niiblcv iinb yoii Ht llii iJ 'I n in Pen ilici]cüfii yiv Oei'd)id)tc bcö ÄfiftciiIanDcij uiib ber ©vnf-fdiaft ööv^ aliS bcflnnibct ппцспотшеп. Tamit ftimmt aiidi bcv ipviid' ciiicc' ypiii 3''l'vc 1737, btis im iMcn]ivcvfe'^lvd4yc iipvfiMiimt, fibcreiii, inbciii cö biifcibü brii^t, baö ba-J ■l'cvaii'cvf „vor iii'cibiiiiPcvt ftiid' miP vMcrv'n 3>''1ч'сп" aiuicfaiidc" l'iit'f- -i^rf' bic Sollte Per ©cfdnd'tc läßt einen frulicreii "Jlnfniiii bc>j iVi\]iiicvfC'j vor-niijfenen, ba man bcii iktvieb bc«j|'elben iindj beii iiltcfrcu VLnbanbcncii ^iduiften iHMi bcn ^iil'rc" bici i:;20 bereitv? febv fortiiefd)rittcu ftiibet. 11 c 0 11 c t fnin t in feiner vMüififiilifd'cn C'rbbefdircibiiiii^ «ooii Mvntii ^ivar an, baß иаФ au^iuävtiijcn vidn-iften bais ^Чччт.рсгГ 3bvia fdipn im 1407 nad) .öollanb 300 (?fntncv Ciicifiilbcv in-vfenbet babe; allein bic Uiiriditiijfcit biefcr ^Inpbc ill offenbar, "^fadi Mlaiic« fdniftcii iinb "l^eriilcidK^'Urfiiiiben, bic baö i^er;3irerfö''31rd4v' entbalt, ivnrcn im 3nlHc 1531 nnb Iö3l> 3JJitsiliebev bev erften GkircrffdMft 1111b beven Minbcr iiodi am i'cfu-ii, iinc c>S and) lueitcr unten naber beviditet uievbcn ivivb; baniit iü jcbc Olnnabmc cincv a'ltern für bcu i^etjinn bciS ^^viancv •iycujbanc>3 anbcvlc^t. iJIrt Ulli? 2l>ci|V, luic rridif Qiicrfilll'cvfv^f.iiicr >ria flufiiffiiiibrit ii'pitni, luir^ alltirmriii fol^lГll^frm^1p^fn l'cvirfjtct: (^iii "l^micr aiiiS bfiii llliiilf vumi ^fi'ia faiib rinfl mi riiicr Quelle ain ,T(iiPf ?ioffi4'fViif(i, nii brr etrllr, ii'o fpätrr Mc Trfioiiii(irritv<<.nirfloIbfd)miebe in i'arf wx, Dem er jetod' t>en '^niibint nidit onjeinen ачМИе. C^ineni ^'anMrned)te, bef^en 9iaine gen'öhnlid) al^ (^an^iiin ?lnbevlein пп^е^екп iiMvb, flelnnd c\J, bein iilnrflid'en JinPer beffen ökfieimnifi aiiyiicifcn; Mefer ???nnn brndite fiibann nndi bie erfle 0 e lo e v Г fdi a f t ^ufnmnien, lueld'e fid) iii ben ''betrieb be>J 'Угп^шегГе-? i'e{(tc, nnb allfeitiii "Jlrbeiter ober ^ЗсгјзГпар1чп berbei^pii. 'Tiefe ^Iniiaben iverbeii biirdi ©diriflen beos •J^enjirerf? • iJlrdiiyev^ tlieihueiff beri^tii^et iinb i'eriuillftänbiiiet. (fiit i^erflleid» ^ivifdien beii allen unb ben neiien Weiuerfen vom ^Id'aU-Imne, batirt vom I. ®ai löSH, ben iiml'ven ?famen be\J erfteii "ЈЗспргегГ^«Unternehmer-? an; berfeibe шаг ^Inbre ^eri^er, ben man genannt bat .S ^Inbrc i^enier vor, nänilid; Martin феп^ег nnb Qlnna, Alemcniä «5dnilJer3 von ^.^ölfermarft №itive. Tiefe erfte ©eiverffd'nft bet]ann iltren 'l^an an ber norblidjen Seite von 3bria iinter beni SJofenberiie, in ber ©eiienb, ivo ber erfte Cnecfftlberfunb gemad't ivorben; i[;rc ?lrbciten fanben ftd) 9lnfantivS fjtnlanglidi beloftnt. ^Illein ba^i erjbältic^c ©eftein biefev ©cnmb ivui] balb an-J, nnb Spuren von gebiciienem Ciiecffiiber möi]en bie Öeirerfe bafjtn (geleitet Iiaben, i()re ilerfndjbane auf ber Sfibfcite yi beijinnen. ?Jadj ber 91ида0с eineö fpatern i^eriditeö lunrbe ber ^^au beiS ©iu' fabrt|1oIIen-3 ju ber nndjnialtgen Qldjajiijrubc bereittS im 3- l^ÜO in Eingriff genommen; c«3 ift bieB ber nodj gegenmärtiti bcfJebenbe 5lntonifioIIcu. üPiamjel au Setrieb'Jmitteln unb gduvierigfeit be>> ®aue.3 veranlaflte bie erfte ©ewevffd'aft, ifn'c Oiered)tfame au eine j lu e i t c © e w e r f f dl n f t abzutreten; ber 9Juf vom 3?eidnbnme bciS ör^Iagerd mag ftd? jebodj fdton weit verbreitet bnbcu, ba ftd; bei biefer ueucu ©efcllfd;aft nud) @e|d;äftelcutc bev gfvnc betfiei- litlkii. 3u bcn iyovid)tfn imb Sdn-iftfii, шс1фс iiiiflcfäliv in bic 3nf'vc 11)08 bivS 1.'>2;; vcidjcii, lucrbcii i'ov nlltn niibcni iyniciitiii Äiitt« 1 c v uoii Saljluirn imb Ш111) c I ni c u m n n n ihmi löaffcrncubiirn alon bcn 3«11'гп1 IfJ;}! nnb löSti »jcltt d bewor, baß baO i'cvrtiverf bcr neuen (yeirerffdjiift gct^cn eine flcnntTc ÖciDfnmme, nanientlidi iifilf" 'УеичГипп!] ber emimfpft pbev bcr i^aunni^Ia^en übcrlniTcn, biiö nbei' biefc SAnlb burd) uielc S^bvc nidit bc^iblt iinirbe; bcr Icftc i^erfllcid; uoni 3- l'j^O betraf nod) einen 'Betrag lUMi Jji'ü fl. rtu fnnuntlid.ten bcr nlten Öcn'erfe. T^ic ncnc OUiucrffdjaft übcnuibm bic (^prtfnbnnui bc^ 'Бсго> biincii im 3- läü4, luic ti fleiiuHuilid; nnciefubrt mirb; bcr Ikrianf ber i^ciicbcnbciten beutet iiinl;rfd;einlidiev auf ein frnbercvS 3>il?i' f'i"-Ter i^iu Ruirbc 5lnfani3iJ in bcr 2l;alfof)lc fintbctricbcn; bod) mau fonntc mit feinem totoileu ctiuaü ausjrid'tcu, unb fal; fidj flcnötliiact, in bic 3:eufc yi fal'ren. ?lilcin and) in bicfcr OiidituniT luolltc cji nu't bem' i4riimann5)Vrud;e „®liicf auf!" uidU iHn-iuärti'. Tic feitnu.i bcö "Baueci fül;rtc bamal^ ber ©ewerfc a 1 e u t i n M u 111 e r i'pn ^^al^buni, ii'ic cv< ein fpätcrcif iyertd»tbud) ausgibt; er vcrmodnc bic knappen, bn bic 3'il'lii"t1fii uidn orbentlid) erfoliicn fonutcu, nur mit ber .'öpffnuni] auf bcffcre 3citc" v.'crtrö)len, unb yir fernem icr bai* Cr^la^er feinen ^InfaiKi bat; mit lautem 3"l'cl ycrlicßcn fte ben Sdiad't uub crfnUtcu bic l'nft mit ibrcm jvreubcuiiefdtvci. I'ic J^rau "Valentin Äiittlcr'vJ, bic fid! bcn ^Jarni nidif anbcr^ aliS im fdWimmcn Sinne crflarcu fonnte, fprauii i'iMl ^Inijft an\i Jcnttcr — е>5 nun-, ber Ucbcrliefcruuii иаф, in bcm an baö frühere ^l^a|d)bau^S anfippcnbcn (Scl'äubc — unb iinirf ben Mnappcn i(>v ivfvthv'olJfiJ WcfrfMiiciPc, rinc l'cit'ffttc, yiv "J^of^n'iil'tiiiiiUil V'-Sif ciiMirf) ^cv l'äviii aitfriävfc, ичп- mi ^om Wrivcvfrii fflbll ^ir iVfihc i'iili 511 crfifiifii. Niiinrn 5tuh(c bic i^riinlliiimui rinrr fcifrlid)fit •iJ.^-oKlficii iim St. ^Jldmliiii?' tai3C, ii'fld'c fvcftlidifrit bi^ ^iir ©сдгишаг! iiiificd't cvlialtni irirb. T^ic ü^ru'crfülmft cvLnit Пф mm i'om .4.ii|cr ®nrimiliiui I. bif 3>cv1c(Imiiiii bcv 0ficd)tfamc auf bcii nciirn Önibciibaii, iiiib fühvtc fortiin bic i^ciiciiminij: bie c v v c n 1111 b GW iv c r f ni b г v 11 f 11 c 11 Öab 511 3t. ?ld)a5cn. Tcv i'aiibrcinuft brhiclt ftd; bicvbri baci Ofcdn yi einem eigenen ©viibeiUmiie inn-, iiitb t>rnd( jldi aiid' eine Srolmc mit l-cm 10. uom (icn'Oiineiieii Ciififlllbev niux, luic bieß •^Ule^; bcv ^УгггоКј bcv O^cfd'iiiitc bcutlidi \citU- Tiivd) bic 2f)nti>v feit bcv ©CRicvfidjnft iinb biivdi bic ibciliialimc bct^ Vaiibcefiivftcii nuiB baiJ ^ycriimcvf )d4icll einen bebeutcnbcn ^lufülMi'unfi i^cnommcn, 1111b bic nciic Ovtfd)nft bcvcit-;< ciiiii^c Ch'üSc evUiiuit imbcn. Tciin beveitiS im MHb nd' ein n!i><№avti;icr Jfi"" l'iol'cv nflinft, biii^ciicn bcv Conbc-Jff'ivrt t>ca4iiicn, bcnfcllicn fd'iicli ycvtvcibcn, nnb einen eii]ciien i^evi]viduev für bac^ iVviiivcvf an'TtcUcii (iiffeii. (5? hatten namlidi, laut yuciev im Sanbcjinnil'einn 511 ^'aibadi aiifbcfi.iltencn Uvhmben, bicc n c t i a u e v im ilvicgc mit bem ^aifcv •rjnjimilian bcvcit^ 5UV Oftcv^eit 1308 baö ^.diloB 5» @pvj in iBcfip ilcnommcn; im nädiiten b. i. im 3uiü lö09, lintten fid) bic= fclben апф bc3 3brinncv 33cvijroevfe3 bcnmditii^et. 1;cv ilaifcv befahl al>3balD, am 22. 3imi bcj|elbeu 3at)vc^, bcni Sflbl'auptmann ©vidi, öcr^Oi^ i'on iS Scvsividitcv bafclhft yt cvncnncn. 3bvia fam and; iiod; im »jenannten 3al)ve löon, nidjt im bavnnffolijcnbcn 3iif'Vf- n'iebev in ben ikfit^ bcs! Sanbcäfüvften; biejj laßt fid; aiiö cincv Sdjvift 00m 3-lucifcii, in wcldjcv bic 3lnfvacjc flc|'diicl;t, luic incl Cnccffilbcv unb 3iniiot'fv fcit 17 i'cvfauft, iinb ii'ic uifl ГлЈкгКфс (^rotiiic bai'pii bcvil'lt ivin'bcit. 3ii (■^olijc bcv SßicbfvDcil^iiiihmc lumbe mid) iGilliclm ^Jciiiiuiint nlü rvflfv f Vi] Vid) t c V yi 3bvia aiifflcftcllt; brV' fclhc liiittc bic i^icditc bfv riii^cliifu Öciucvfc ju iimlncii, bic i^cjlh' niitlicilf bfi-fclbni i]rviil4lii1t iiiifjiifdjvciürii, etvfitii]fcitrn jaufdicii bcii ^ciurvfoii iiiib bcn Mnoppfii iii !'d*lid;tcii, aiid) iibfr bic Irtiibc^füvrt' liri>rii (5kvfdit)'anic iiiib übrv bic Qltifülininj bcr fnifciiid'cii ^i'ofMic Jll lUild'CH. ^ЗЈпф bfi- iLUcbcvl'cnmuibmc bcö iöcv^iucrfc^ foviitc bcv iinifcv iifiuimilimi bnffiv, baß bcv üovDcfmltciic Öviibciibmi niif feine iiiiMii tluitirt t'ctvicbcii ll^uv^c; bcvfclbc führte bcii 9?rtnicii 5v ü v ft e n < bau, iinb hatte halb eine licbcuteiibe ?liiöbelmimj. 6ine uiitcv bcni (icnaimten S'inien eiitiuovfene, itial)rfd)cinlid) in ba>5 3- bati« venbe ed;vift fprid)t bcveitü oon ЗЗаиеп mib Sdindjtcn, ©albern, i^ranbflätten nnb ^^nttcnfdiläijcn, .i>änfcvn nnb ©rnnbcn, ii'cldjc ^пш ^ürftenhanc (icljörten. 3n biefem 53ane führte ein eisiencv Scl;adjf, bcr 2-1. 5t a t h V c i n f ф a d; t genannt, luic c5 nnei einer Urfunbe yom 3- yi cvfchen ift; bcvfclhc hefanb fid; nni jcRiijcn .'öanpt' Vlahc, nn bcr Stelle, шо nnn baö ^l.4iyathanä 5?г. 77)7(,) ftcht. $*ci bcv ®viiicitcrnn{j bcig i^anct^ lunr man beveitis ticfcv in bic (Jvjlaijcr' ftattc (3cbntn(]cn, nnb bcr baniit eröffnete et. M a t hr e in<5c l b o vt niod'tc heveitiS bic ^icfc bco hertiiien 3ti''vianifclPe'3 crveidjt haben. ?fad) bcm 3"haltc bcr lun'hcuannten Sdn'ift шмп 3- fanb fiiij bcr «aifcv iiiarimilian ijcnei(jt, bcn Sfirftcnhan fammt allem ЗпјЗсКн- nnb bcm ЗЗеугГс уоп einer ilJcilc in bcr llmijchnnij ihmi 3cria an bic ©ciiicrFfdmft v>on 3t. ildjajen jnr ^Ihiahlnnij einer v^itnlb ;u iiherlaffen. 2)ic ©cmcrffduift i3ini4 jebcdi anf bicfcn «anf nidjt ein, UMc c-3 fln-3 einer fpäteren nid)t batirten 2dn-ift erhellt, nadi bercn 3"halt berfelhc ^Intraji апф nntcr bcm (frjhcrjpiic gerbinanb I. uncberholt nmrbc. J^affir bilbctc fid; eine brittc ® cшcrf fdio ft, ivcld'cr ypm Mnifer ^arimilian ein QInthcil am (S-rirftenhanc nnb am et. fiathreinfduni'te nhevlaffcn iiuirbc, mic bieß am^ Sdu-iften yom 3. li>2Ü nnb i;i23 henun-iieht. 5Mefc ©efcUfd'aft fnhvte ben ?famcn: bic e V r c n nnb (S c iv e r f c n p n bcv f a i f c v 1 i d> c n © a h jn et. .'iSathvcin. i"ifit(ilicbcr bicfer ©cii'crffdmft ivcrbcn in ed>viftcn von ben 3tihvcn lfi20, lii2ö nnb 1{>2G foloenbe hcbentenbe ?famen anijcfiihvt: ©abvicl ©raf jn Crtcnhnvci, iUvnhavb i». Pai-biiml • "^ifdiof ih'ii ^vifiit; . f v ^, .s^fvv VI Sd'öiiOfni, in Mniiii; Ifhvillof 5)(ini( i r t r i d; Tt c 111, ';^vrilirvr sii .'öollciitMiv^i imb (Siiifcnftciii; Siiiimiiib v. n nt b r v i]; (fnu^imuS V ii II M III a V t, l^1ll^lЧ^uicf^om. •üluf Mcff Weife lu.iv ^ll^l »Бсг^ичгГ yt i^tviti in bvri .s'->niHU< tlifilc iKlM'iftfii: in brii laи^f^fül•Гtlid'fn'l'iiii 1111b in Mr'i^iiiic jiiifiov ^l.4ii4i(;ii4i4nr|MMfti4i. Cvv^ficr^od ^i'vbiiiniib I. lici* fcuirv im 3. iiiijSfr bcr "i'rvcdititiiiiui bfv l'oibni Wnvrvfidtnftfii, ciiK ufuc C^h'iiOf iiiib fiiicii iifiicii <2dMdtt auf feinen 9innien mifid'liitien; bev neue fiii>vte, luie eö eine kid'vift »>от 3. I.'i:tl nnbenfet, ben Zinnien 5t. CiU p r ii e n f d» a d> t iinb befiinb fidj neOen bein ?iirL4'al>ndinifd>iid)te iitnivüK^. 'Jliivt riefen "Jlnflnlien laftt ev^ fidi fd'lieöen, bn» bev IiinbevSfnrfilidje ^Intheil ber iirin^te шпг; bieö ('efiätii^en midi anbere Hinftäiibe, luimentlid) bev, bniJ l'ei fienieiit' fdmftlid'en 'iUnfanfen von Cneiffill'ev niib ^i'i'H'l'd'. ii'if ""'fi' nnbenn im ber iivoöeve .Jl>eil bee "Isevfiiiif^^fiimine bev erühev^oi^lidteii ^?ainmer jnfiel. u'fitev nuin inbeffen ben "Упи [»etvieb, befto veidun-eii Queifftlbevev^fdiidiien umvbe man iiefülnl; bie mm neu eröff-neten iSd'lm^e nannte man fdilcd'tlMn bie .?eiife, fie entfpvndien bev ©etienb bex^ heiitii^en ii(ittelfelDe<(. Ailv bie ^eitniiii bei^ '^eviiCmne^ hatte in bev evften Bf't jfbc Öeii'evffrfuift einen einenen T^evlllC^ev; ali^ folelie fomnien upv: i'iibiviii e p i n n e V im mib 'i^avtlH»! Paneilli im 3. l>ei bev Okivevffd'aft i^Pii 3t. 9ldM^en, 3piid)im '3feff im З. 1ü28 (lei bev Oeivevffdiaft ihmi St. Wathvein. "^evtividuevamt fiatte iiadpKill'elm ?fenmann\^ ^lOtritte ©atinev шмп 3. '•»'ß l'i^i i;>33 inne; bevfelk fiatte and) bie befcnbeve'ülnffidjt litiev ben Ianbe<<' filvftlidieii 'yeviiii'evfi^antfieil fnfiven. 3n bie „^fif ülnffdniiniuie^ bev^ 3&vianev 5.^ev(]nievfeis iiff'i*»"' ein an^evovbentlidieö 5Jatnveveiiinit^, ein 'ЗЗ e vii ft 11 v ^, lueldiev bem aieitiioviiefdivittenen ЗЗапе, fo mie bev neii entftanbeiien Ovtfdmft ben llnteviviuij yi bereiten bvobte. Зп SoHlc cii'fÄ f'eftiiien 6vb(ie[ien>J fiüv^te iitimlid' ein bebenteiiber Xfieil be^ä öftlid;eii 2ltifioiKicä ber Mobal' alpc, in bev Stvecfe yiufdjen 3&»'!а iinb Uiitevibvia, in baö fdnnalc 3bri5atlial bevab, mib fpevrtc ben ^5[uß ber^fftalt, baß er 511 einem imnwv gvößer iiierbenben See mifdiiüod. ST'aiS ©euiaffer ftieg iiadj iinb паф («id (III bn^ ^'УпчциоГ, unb fvtvrtiiftc nllc ÖJvuOcn; bcr tiödiftc iLiafKvftiinb cn'fiditc bic ötcllc, ivo flctjcnmärtiti bic (St. Sotmmiiö' Fiipfllc ftcl't. Um bcn biivili bcii 'Bcviirtiiv^ oiifiif|'d)i"ittctfii ®nmm biuilibicdjni, luiirbfii bei -'iOO liJcnfdicn niiä bcr (^aiijrn Uniflcbuiiii mifiirbiUcii; iintcvboffni InUiiitr fidi bic 3Öii|Tcvmnffc und) iiiib ппф fi-ll4"i rinni biirdi bic iviimnicr, iiiib bnö iBcrtpucrf aniv iicrcttcf. Ucbci' bicfca Uiirtliirf^cvcitjiiii^ flcbcn bic älteren ediriftcn bcis ikrflii'crfö> iiriiiincä feinen 'Ли(')ф1п11, bod; bic •iUMfi^nbcrlicfcrmii^ nnb bic nodi iHnhiinbcnen (^cK^lriimnicr im i^lnßbcctc bcflätii^cii bcfi'cn i'Öafirlicit. 11* ii f 14' cr^iltlt biu^i'cRic nad) einem nltcn i'iebc obnc nnb bic iVätcrcn 'ikiid)tc fcijcu cö in bnö 3- If)'^!). ®enn,bicfc Vif;l bic riditiiic iit, unb nid;t etma ba^ 3- l'jll, olö bic bcö flroBcn Ch-bOcknö in Mriitu nnymcbmen fomnit, fo Imt ba^ ^ВспцисгГ bnrd} biiiS uorbcfdjricbenc 9{atnrcrcii]uiB feinen bancrnbcn ?fad;t(iei[ eviiltcu. 2^cnu im Qlnfauvic bcö ''j'-'' nmr mit einem ülu»j buriicr .ViiinbciiJliaufc ein ^yertraji nuf eine iiroßc, in vier Зп^гсп yi v'oilyclicnbc l'icrernui] i>on Cnctfillbcr uiib abiic|d;loffcu шрг< bcn, unb bic l'icfcruni] iinirbc uadi beu yorbnnbcncn bcioubcrn Ofcdi« nunjcn 3>ibr für flcnau ус1ЦР(]сп, имг im enti^cticnflcfeptcn дпЧс nid)l t;ältc (icid'ebcn fonnen. 'Jluü bcn erficu iyctricbüiaiJrcn bct^ 33cr{iii4'rfe 3bnii fommt nun ncd» ülVitcrcä yi bcrid'lcn. 2)ic fdmcllc ^lufnahnic bcö läBt fd'on an fidi bcn вф1иВ mnd'cu, biiö bnö nnf{)cfuubcnc (Srjfniicr flicid) im 'Jlufnnjc einen iini^cu i>ieid)tl)um bnrbot. Shibcutumjcu über bcn @ c Ш i n n an Q n c cf f i (b c r u n b 3'" " t' f ff Heu nuö bcn cvftcn 3iil4cn nad) bcr -Jlnffinbunj bcr rcid)cn (ir^fiättc; eine 3JcdMuint] ypm 3- '-'ly flibt yicrft eine "2)icn»ic i'pu 3GI 3fntneni 3ii4'obcr an uield)cn bic ©eiuerfcn ncn et. ^(diajcu i'crfnnft hatten. 2'cr eben crnHibntc i^ertraii i'om 3. I;i2;; betraf bic l'icfcrnnii урп I.'i.OÜO 3cntncru Qncifrilbcr unb t'»' bnö ©an^c in i'icr 3nl)rcn iiclicfcrt lucrbcn uinöte, nnb bcr früher i'orbauiKuc ^lUirratl) 4062 C^cnt« ucr bctruii, fo muüteu jcbcci 3nl)r г^/ОО biöi 2800 (Zentner neu i^c-ii'pnncu ii'crbcn; in bicfcr вптшс шпгсп uiuicfnbr 2400 Cieutncr Gucifillbcr nub 4ö0 (Zentner 3in«Pl'fi' cntlmllcu. jcbod' bic üluf-bcrcituuii^' •"'t' '^rcunmctbobc bei bcn (frjcn in bcr erftcu "tni) l'fbr um'ollfommcn mar, unb yicl Cuecfi'ilbcr in 3>crluft ijcbcn iicö, fo faun man bnrau^ and) nuf eine größere JJcid'bnlt'gfcit bcr ffrjfdudHcu (dilif^oii. Oliidi iiiii(i uifl iiatiirlirficii flcfmitcn luorbcii fein, ba jafnlid) eine |o bcbciitoiibc 'i'üfritiic biUHMi v>frl)iiiibrll ivfvbrn foimtc. ü^icfc iWriirtc iiidtt iiiifMcii Wctallcö miiitc, mir ('cvcitü l4vid)tft lüintfit, biimit rvl'olHMi, biiß bic fiinrlncii Wniirrffduiftfii midi 1нч'-id'irbfnfii leiten in Mr Ciicvc iiiib in Mc Jirfr Wnibcii rvßffnctni, mit brncii )lc in baii vcid'c (fr^loiKV drlaiiiitfii. "Бош et. '3ld)n^i< fdmditc miüi iviirbc i'0V5U(ivrifc bcr "Jldin^lüpllcn in riiicr !Jiffc mit ;U) ftlrtfifni iiiib infhv nbiirbmit; ш^т ^t. Mrtt(MTin|'duid'lf oiiö lumtr ein ticfcvcv, bcv 3t. Matln'ciiifrlbort, in bri' Wciirnb bcö nunmcln'it]cn (Xlovinuifclbcö iiiu^iifbanrn. iVit bieffn [»cibrn ©vnbcn u'nr brfunbrvi^ bic ^fovbffitc bfiS (fr^ilaiicvü nuftiffd'IoiTni loovbcn; mnn untcrfnditc lU'cv aud) bif efibiVitc, umbrfdjfinlidt yicrft uoni laubccifnrftlid'cn (2t. üVor{|cnflollcn niivS, nnb iiflaiintc birv in rinrr 3irfc ihmi (И) «ift. nub шс1ч- \n bcm vcid)rtcn (SilDcrfdiicffv; bicp iimv bic fd'lcd'tiiiit fojcnanntc '^inifc, in nnb nntfr bcv ©cflfnb br\S l'cntiticn i)1iitlflfrlbfci. 1*ic cinjclncit i2d)läiic nnb Stvrcfcn fvhifltfii nnßcrbcm if>vc lirfonbcvu in bfn ycrid'it'bcnfn i^diviftcn luiin 11>'2!> biiä 1;'>П1 nnbct man bic 5nnt c n (Ц п (> c, bcn 3 t cvn fd) a di t, ücttcH' fdind't nnb Obcvfd'adit iicv;cid,4ict. S^ie Ghnbcn lunvbcn nlliic mein bmd; I'cfcfiiijt, ivojn bic faiicvlidicn ÜOalbnnflcn in bcv Uniijctiunii ba-5 nöthijc .IScIj im Ucticvflnffc bcviinbcn. ,^>cVl^lt^• fdjaffnni) bciJ (iciiHinncncn (fv^ci'i bicntc eine ©iippel ober ein SPfnfdji-nenvab mit nnjichäniiten Sonnen, baö mcirtenvS buvd; Sannifnlirt obcv ";i.4'eibcfrnft in iBciucflnnii iKffft uuirbc; bahcv man bcv ??nmc вапш' foft, fnv ÖvnbenOanfpften n(;evan'M)cbnnii bcv ®vn(iciiiuä|Tev, bie im ?ld'n^irtpllcn snbvnniien, iinivbc friibicitiij eine 5lMi|Tcvfnn)l obcv eine ^pnmpmnfdjinc mit mcfn'crcn Saticn am Üld'a5ifdiadttc anjcOvad't, bcrcn iivicDvab buvd; bnü nuiJ beni 5fifooa('ad,ie herijclcitetc SlIafTev in Umfd'iunnti flcfeht iinivbc. Um bad CnecfrtlOcv ansj bcm ßv^c 511 geminnen, lunvbc biefcö anf Siefen iion (rifcn» nnb ilnpferbvaht an einem ^liePiiiofTcv цс« mafd)en, ii'pbci baö veine Cnciffilbev ju 93obcn fiel; baf,)cv bifbcte fid) bcv 9?ап1с Safdioauij cbev JOai'djDevi] fiiv baö cvsOaltiijc .s^nnivevf riDevf]anpt, mäövcnb Ш ev5ieevc ©cftcin flcmcinljin i^evii tjeißt. iTii baä 5ßrt)Tcv bnrd; bicfco Sßafdjcn ocvnnvcinitjt iiuivbc, fo lieft man [levcitä im 3nfn-e lö2ii eine Scfd/iiKvbc bcv 3i4''i)Tf" von S^olmcin lucgen bC'S fogennnnten 35ieftiraf[ev^i. Saö Dei bcm 51^а|'фсп änviicf' (Ifbliclinic ßri »uiivbc fobaim flcDrnnnt, um baS QiifcffilOcr «in au cvlmltni; bnö 5Bvcnn u r vfn (»rc ii umr ui-fpriiunlid; fcl;r cinfod;. фпв C^i-5 iiuivbe fd)id)tiuciK, mit .'pol^laflcii abmcd)feliib, nuf .'pnufcu äufammruiiclctit, unb bnö ©an^c julcfit luic ein Äoblrumcilcv mit ßrbc bcbcift unb audc^ünbft. 9Jad)bcm bntf ^ciicr miSncgnui^ni uub brv .s^niifcii nbiirfi'iblt umr, iimvbf bcvfclbc au^ciiinnbcr flcmovfcii unb bn3 flufTi'lf Cuccffilüct flrfnmmclt. ОгЗ (jab bnfüv ci,]fnc iH'anbftättfn, u)cld)c in bcn nue brv cvtlcn lirrftanuncubfii Sdjriftcu bf3 iöcrg. lücrftf»iHrd>iuce bciufid (ifunnut ivcrbcn, luic uamrutlid; an bcr etcUc bcv jc(iiflcn neuen ^rruubuttcu unb im iM'nnbgrabcn. 9?ci birfcr i8cv' frtbrunö^ivcifc fliut] oiel Cuccfilfbcr «crforcn; cintrfritä iirrfludHij^tc fidj ba^frlbc in bcr Cnft, nnbrrcrfcitö Dcrbiicb св im ©fflcin, babrv cd flfii)öl;niid) lobiicnb iil, baö Öcftcin niif foldien ^örnnbftattcu nodj ein 50?nl 5u brennen. Фаоедсп bntte mnn für bie Bereitung bc3 3innoberJ eigene 'Brennbutten, unb baä ißerfnbreu Inerbet mar ganj geeignet, eine gute ÜÖarc }u liefern; bod) ift bie nlte ®crcitungeiueife beutigen iTngeö nid)t mcbr befannt. Um ben mnnnig« fadjcn .^pl^bfluten ju genügen, ferner um bic für ben Sergbau erfor-beriidicn {.Sifeniverr^enge yi bereiten, boite bcr 'i8ergürt frül^eitig eine öägemüble unb einen Cfifenbanimer, une ев Sdiriften oom ЗпИ'« 1528 unb 1S38 erbeut. bic «öerfenbung nnu-bc bad Cuccfrubcr fd'on in ber erften 3cit, ivic in ber ©egeniunrt, in ^elle gebunben, jeboA im ®cmid»te von anbcrtbalb (Fentncr jufnmmen; eine ^Bcftcünng i'pu 1700 gellen um ben 'Betrag uon 101 f!. finbet man in einer Sdmft «чмп 3abrc 1S3I. Jer 3'""Pt'fv tmivbe gemSbnlidj in i*roten, ober in fd,4urren etncfcn, lüic foldie au« ber 'Brennbülte famcn, luciter i^rfcnbct. 2)er .^anbcl mit Quecfttiber unb "»i''' ^jSfi'fl'iil. tbeilö nad) ©aljbnrg unb ?Ing§buvg; 5i?ieberlagcn bauon gab eö in Caibadi, Pacf, Ärainburg unb апф in ^^encbig. T^er ^reii^ flanb für SeibeS fcbr nieber. 3>enebig luurbe ber i"' 3abre 1319 mit 12'', Silber'T4icatcn (ä 1 fl. 73 fr. Pjlcrr. ißäbv.) auf bcn Gentner abgefegt; nad; 9lug>SbHrg irurbe im 3abvc 152S baö Quctf-Ttlbcr unb bcv if 20 fl. ber Zentner yerbaubelt. 5)ev 'Ivan(?port irurbc, um'c bamal^ überhaupt bei allen ЗУагсп, mit (2anm< vpjTen bciiievfftelligt; ein @emid*t uon bvei (»entnern ivnvbe nuf ein "Pfevb gcvedjnet, baber finbet man in ben 3d)rtften jener 3eit banfig bie 9?ed;nung nadj eaumlaft. 2 (£0 vcid; mit fvrtict'ifl iilö fid; baa iVrrtiucrf im 9lu' faiiti Iicniclltf, bic ii Ii t1 c b c Г Q) c 10 f V f c 11 iiMv iiidit iiiiiiicr (jlöiijfiib. !rif 'iyctnrl>i?fo|]fii bci3 ^Ј^аис^ rrfovbrvtrii lu-bfiitciibc вишпки, ii>flrf)c nirl)rmaliiiibrl mit bnii (Цмчои-iicncn il'atfvialf fliiui iiid;t iimiifv luMi Ätntini, iiiib im 4?cifiiiifO' falle lunv bfv ''l.HriiiJ flrviiiii, ii>ic nbcii aiioffiHirt luovbcii. Oft mar mid; brr fdipii nluifimidilr ASiiiibrl mit "Urvliificn i'rvDuiibfii; d ucv^ blifbfii ii'if l'fi wofitfttrr in "Лид^Ичад, bei iBniimjiiirtiicv in «aUbiirii, inib liintiii'ifrirtc llJroidTf- ^ic i" bcv öcvuf flcfübrt ivcvbeii mußten, fonntrn bic gorbcviinacn nidit jiiv 3lni^illf{d;uni5 bviiiiicn, luic bicö Ädiviftcit luin bcn 3iil)Vfn 1523 mib 1Ö29 biirtl;iin. T'ic yi'of;nc mit. bcm 10. '•;}.4'cnnit^ mußte nn ben Ünubevnmticn iibflcfü^vt iiierbeii; fic betniii im I^urdjfdjuitte 1000 fl. jäbvlid), mie c^ fdicn eine (id;rift uom 3«1нс lölü anbeutet, lieber-bieß mußten luetieu ber fintiuäljienben Mnci^iSbebrirfniffc luiufiii I>nr< leben an bcn Üanbeöfnrfien of'"'id?t luerben; uod; lun' bem 1516 hatten bic ОсшегГсп uon et. »Jldiajeu auf füld;e iücifc bem Saifer i^?admiliau 32.000 fl. beiflctvaiicn; im 3iitH'c li!2ü fonimt eine vSummc uon 40.000 fl. lun-, шс1фс bic ©emevfen vi>n 3bvia bem (Sv^f'cvjoii Sci'biuanb 1. bavjelicben luitten. ®afiir ueritdKvtc bicfci- biefclben auf bic ■ülnjlaac ju Süaibadi, (Janale imb iavvn^, ließ i^nen аиф Quccffilbcr unb M'iiv miäfolijen, luic еб au^ vcdtrifteu iHim iS2ü l,icn>Pi(ieIit. jOJit bcr ibertiiiierfcö batte fid; bic t*"' 21 r b e i t c V, 6 v ä b a u e v uub knappe ii jufcl^cnbö ocvtivoßert; baö üOrl;in ciiifame ibal imu pli)plidi ju einer bcbcutcnbcn Ortfd;aft де> luorben, inbem bic Slusfidjt auf iBeroienfi l'eutc oou ücrfd)icbcneu Seiten, neben Slauen and) fcbr uiclc 2)eutfdie au3 .Barnten unb ©aljbiirij heran-Jpg, baber ftd) für ben neuen Ort ber 3iamc 2) e n t f d) • 3 b r i a, im ©cgcnfajie jmn flaöifdicn U n t c r - 3 b r i a bilbete. J)ic ülrbcit mürbe gemöbnlid) auf laglobn ocrgcbcn; btefer mar ucrfdiicbcn je iiad; 5lrt ber ülrbcit; bic .^pbc bcSfelbcn in ber crften Зс^ laßt t'idj jebod) iiidU erbeben. Gä imirbe aber aud) uiel Qlvbcit auf ©ebing geinad't, ba'? ift, gegen eine geraifi'c Summe, lueld'c für bic ®r;cugung cincß Gent-псгб Cuccfftlbcr überhaupt bebungeu rourbc. i?ie Arbeiter auf ©ebiug hicficn l'cl;rnlmiicv, jene mif übcvl^nupt ^pnucv. Ucbcvbicß fiiibct man l'crcifö in (5d;riftcii џои bcii Зчђгси 1;Ј23 imb 1031 ^liibciitmitirn, baß yon btii ©сшсгРсп baffir flcfovöt iinivbc, bcii 3lr< l'ciloni 3.?on-ätl)c üon (Sctvcibc imb Oillicjce Slcifd) im Crte 511 vcr-fduiffcii. 2)od; nmjStcii bic iliuippcn oft brii fdnincviflcii Staub brr (Öciiififfit mitfmv>nitbrii; AUaiicii luciicit Sififfftaiibcit bcr ufrbiciitcn lli)i)iiimil fiiibrt mau ürvcitd in ediriftfii чрп bcn 3- ii. inSl. 9Jadt 9111cm, lunö l»iö()cv brriditrt morbcn, bavf c6 nid)t ulifr-fcl)cii wfrbrii, luic für baä ticiftiflc iBcbiirfniß bfv fd;urll aiiflcumdiK-iifii 'iyruölfem 11(1 "fiif" Ortfd;aft frub^fitiii flffcriit imirbc. ?ladi bcv bei ilialuafor uovfommfiibcii бг^аШипд lunr eine Capelle für bic Miiappeii juevfl an bcv StcUc ervic^tet, wo, fobann baö Sdjloß ilcDaiit iinirbc. ®tatt biefev Anpeile miivbc baib eine (ivöjVvc .4ird?c tu öctlufdjcv Sonn aufficffibit, iinb ^uoi" л» jfiicv Stelle, шо baS Ciiccfrilbcr ytcrft aufi]cfuiibeii iinirbc, om Siife beö i4pfeii(icr(ic'5. Q^ mar bieß bic bcr l;eil. I>rcicinirttcit ocmcibte flirdie; eine ed,nift yom ЗлЈ'« IÜ3I fpridjt bereite von bcrfclbcn. Жаи fiiibet aiid) fd'pu im ^abrc li)22 einen ciflcncu (Kaplan für bic ©emevrfdjaft aufijcftellt, namlid; a v t () 01 S t n ii e r, mic bicjS aii^: einer yom Зпђге 1 S3ö batirtcn Sdjrift cvf;cllet, iiiorin bcrfelbc bic sperren uon bcr ©cmerfidiaft crüidjt, ibiii bei feiner lUbcrfefnng mtf bie ';i>farrc iKclbcö eine 3Jcr« giitmiii für brciicbnjaljriije 2*icnjlc iinb gemndttc 'üluiStaiicn anmeifcn 5u luoUcn. X'ic aBolmiinfl bcS (faplanö bcfaiib fidj nrfpnln^jlid) neben ber üorbcnaiintcn Äird'c; bafelblt mar in früljcrcr 3eit nnd) bie flvabiiiöftnttc für bie «iiappenfd>aft. 2^ic C^aplanci bed 1J3friimerfcci 3biia 11ЧП- auö bem i^ereidie ber (faplnnci nnb nadimaliiien Uiiteribria nu^flcfd^icbcn iinb blieb fibridcnvs i'pn bevfelben fortmäbrcnb infelortiti nniticbcn. Ter ^Уегј^исгГхчарит fianb ninit bnwii eine RpIi^c von 3iibrcn in einem flcmiffen ^IbbauiiiiifeitoiycvüaltnifTc yi bem Sccl-for^cr iHMi Untcvibria, imb modiic ivolil bic .ianfcn iinb bic i>iiiv4tliovf an bfv Wcftfritc niiiirbvad'tf 3alt| bnö 3nliv lf>2;; iin; aciuiiicrc "Jliibnitiniijni in vid^riffrn iiii^ brn ^filirrii 1.428 mib IK3I laffcn frffhcn, baö bcv "l^in vom ^nfirr lü'io biö ^nm Зп!)« l-'>28 iiiif(icffibvt, imb fobann biö juni '^iibvc IßlU bic öiciuölbc brr-(icficllt imb mit l'cbm vfifdilanfn ii'oitcn; bic St. 9(dmtine - СлргИс fdjcint fpötcv hcnjcftcllt u'ovbcn fein. "Jln einem bcfonbcvn, an bcr Cüicitc bcr -Ј^т-)! brfinblid'cn Cflnsjantic ift ein SlSappcn in etcin nn< flcbradjt, baö in oicv i^c't'fr fletljcilt, oDcvbnlb linfö «nb nntcrhalb rcd)t'? einen Üömen, in bcn anbcrn ^mei 9l()tficilnniicn je bret Qner« Imifcn barflcllt iinb fibcrbicö ein 2)?ittclfd)tlbdien mit einem Cuerbalfcn enthalt, јп cbfvft aber mit einer gcfronten Spi^ilmubc, anä lucldier Ätranßfcbcrn berforocfien, bcbcrft ifr. iPfan bat in bem ^oifcn cfic' maI3 bai^ ocnctiauiid'c ®appen crfcnncn unb bavan« fd;Iicßcn uiollcn, baß bic 15cncttar.fr yir 3f't feinbiidtcn ?lnfcntbaltcö bcn ^an bC'S fcftcn 3dilof|f3 begonnen (Ritten. Ollicin bav'i bc|d>ricl>cnc ^ifbniß ftcllt nnd; bc^ Hr. 01 p I (frFlaninii nnr baö Sappen bcr GH'af' fdmft @ог5, yerbnnbcn nnt bcm crjbcr^Piiiid) i"flcrrcidjifd;cn Wappen, i'or, luic foldicvX feit Al'aifcr iVoriniilian I., lucfdicr bic öhaffdjaft nad) bcm 'J'obe bc3 Icfiten ®rafcn üconbarb im Заћгс läOO ererbt bnttc, bänfifl lunfonimt. ift ba^ anflcfnbrte ?ßrtppen im Sdiloffe 5П 3l>ria eben ein З^Ф^"/ '''iß '^eroivcrf ^n jener 3eit jur ®raf-fd)aft @5г5 ocredtnct, übriijcn'S bcm 6ftcrrcidufd)cn .^anfc iintcrtbänifl gciucfcn fei. 3ni ivcitcrn l^crfolijc ber (Scfdud)tc bcö iöcrgiuerfcö 3t4'ia ift im ^Inbcnfcn jn behalten, bnß bem a n b c f iir ft en fortiuäfircnb bcr grcBcrc 9lntbcil an bcn OnccffilbcrcrigmOcn jiigcbßrtc. Фабсг erflart fid) and) bic bcfonbcrc SiirfciMe- lucldjc bcv ©rjfjcrjoi] 'Serbi' nonb 1. bcm iBcrgimfc ju jcber nngcbcibcn ließ. iBci feinem im 3abrc 1364 erfolgten ijobc uermad)te er feinen QIntlifil bcm jüngften Sobnc, bcm 6г51)сг5одс 6a vi, inbcm er bcmfclbcn gan^ 3i4ierö)1crvcidt al« 6rbc jnioic«. Ф1с ®rößc bcö cribcrjoglidjcn ^Intbcilö, im i^crgleidic jii jfncni bcr il.Hlimtiifffllic(;aftrn, buvftf eine bei ,?Mivtcr tu feiner „C^rfrtiidUe (^f'tinanb II." flehenbe 'Jlnflnbe cvfennen lajTen; чсп einer isumnie üim УУО.ООО fl., loeldie jn Soitie eine« im Зпђге I56ö flefitlpffeneii i'ieferimij^ ■ ^ertvniiee für QuerffiH'er ein^cgaHflen шлг, faineu ntinilid) ben ''l^riiintfieiucrfeii nnr I22.ü(iO 511, mnlnenb ber crjlierjoölidieii Mnnnnev fnft ber bov^pflte iyetraci mit 237.940 {i. jufJaß. 9Jel'cn beni liuibev^nvfJIirt'eii 33nue beftanbeu nudj fernerhin bic jiuei Weiiierf)d;often uon в t. Ql dj n 5 e n unb (St. Л n t (»r e i n; mir med,'feiten tbeil« biird; i^ererbnnfl, t(;eilö im 5}crfmif«!mc(ie bic Qi^efiticr ber ein^ielneu 4kr(iii'erfenntl;eile ober Änre. бо lieSt mnn in einer Urfnnbe vom bic .^erren 3ofef u. ßj^d ju 9?cii' bnrti, i'. б a m l> c r fl jn ©tcin, Gbriflpf r 0 n e cf e r, ikr« шаКег ^п Omfinb, alö ОешегГсп Don St. üldmjen; nnbcrfeitö ererbten bei bem in bemfclben erfoI.]ten Jobe beö iBifdipfi^ (Fltriftof M n 11 b c r upii Ünibndi, bic ,v»errcn 9?ic(aö a 11 b e r grciberr •^Ч (1 n f e n (l e t n niib 9?icliiö ^reibcrr uon ^ bu r n befTen 3lntbei( bei ber S-t. Atntbrcinfleii'erffdjnft. 3n einer (Ed;rift yom 3(tbrc 1S57 finbct ninn bic 9?aincn Qlntpn 11 r n, ©elf S«i('crr jn 2(neröDero unb £eon(mrb y. öicqeräborfcr; in nnbern Ur< fnnbcn von ben 3«f'ren 1569 nnb 1S74 bic 9?ainen i^nnö i\ ©nlleit' b e r , Згап^ K n 13 c n 0. ® a ij c n 6 b e r g, ©eorii ©raf v. X b 11 r n 5u ih'fii?, .fiermarb v. ^(obcnbnrci nnb C^briftof (Ebner, |Ч'лггег 511 ^^^öllnnb, unter ben ©emerfen von Jl'ria. Sliiöerbein bntten fort-luäbrcnb nnöiiwtige i^efiper, ihmflentc von Snisblirrt, ^ettnii, «2t. ^eit nnb il5illad), 91ntbeile nm reidien Cuecffilberberivuerfe. 'Bei 'Ser-fi^ufen ivar ber 'il.h-eiöi bcr einzelnen 'SIntbeilc ober ^nrc balb böber biilb niebercr flcftcilt; fo luurbc im O'ibre lö3l ein balbcr A!ur um 700 fl. crilanben, im 3nbrc 1!;38 foficte ein flnnjer Äiit 800 fl. unb im Jrtbrc 1S70 nur 600 fl. 3ur i^crivaltiimi nnb i?citiimi beö iBcrgbrnic^ von 3bna ivnr nod; im Зл|ч"с bei jeber ©civerffdinft ein ciiiener i'envcfcr bc> ftcllt, nämlid' -Bnrtbol (5ancilli für ^Idja^cii, unb 33ilb. aJofdten für v£t. Äatbrein, ivabrenb ber gm-ficnbaii vom iBer.iriditer bemiffid'tiiit iviirbc. 3n bcr ^fHlf erfd>cint nur ein ilJcrivefcr mit ber Veitmuj bci^ сцшки i'eriiivcrfc-J betraut, unb vi'^»" i^ilb. 3{nfp im 3-1 i)3G, Urban б i u f I) n r 11 im 3- ^ ''ö6 unb ©corg Ä 0 m a r im 3- ■ »66; bem 95erivefer flanb übrigen^ ein iMichbaltcr jiir Seite. SU<3 53crgrid)ter fiiibrt man Oci Iiäiifiijfrcni ^oKifiibf ciiigrff((t: ?Pf d t ћ i rt в 21 iiiM offer im Oiil'if li>a4, ©tcfnii ^ci'i'f*' 3iif'Vf IJÜlS, >^|pvtnii Ja'IIcr im C^nbrc IJiA,'), a ii tS Viiiflitfd) im löSi), Oi^mnlb vSpriiifln- im l-'!<'0, WatMti*S (fiidcv im C^rtbrc 1004 mib -Wirfiacl ©tfdicv im 3abrp l."i70. Urbriiifiii! ivnr biu^ iPfnimfrr 3bria, glfiii'mic mibcrr 5^г1Ч1шсгГг Зппегб(1сгго1ф(?, in "J^f juii mif biu^ i^rviiiucfrn brm O b f r D r r r i ф t c r a m t c Ober« »IC Uli dl in .ftarntrn nntfrovbnft; bafclbfl mnrcn nurfi bic nitrvcn SdM'iftcn imb Ihfimbtn, mrld'f biitf ^^fv^mcrf ^brta t'CtvrfTcn, in frnbmr 3fif niifbmmbrt, nnb biffrlf'cu finb rvfl ffit niri't iiiclrn ;;?(il)rfn in biu^ bimn-tioe ülrdtiv fibfrtvnj^rn uun-bfn. brr Mi^niii l^rvbi« nnnb I. (im f. ®ai ISS:} eine fiflcnc iBfriiorbnunti fnv bic innfrpflfiTfidiifd'fn i'änbcr brfnnnt ^jcnindit (mttr, imivbf birfrlbf nitdi iinf ^Bfnimrrf 3bria nn«t]fbcLMit. T^ngcficn nnierfltinb bic Ort' fd-Mft 3bvia fiimmt ihrer Unujebnnfi in jcber iinbcvn 'i^e•^ie[nml^ bev №criditobarfeit ber an p t m a n n f d) ii f t T o I ni c i n. "Ter © r n b c n b n n ^nr Öcminmmii ber Qneiffilbereric uMirbe in ber bereiti^ oben nni^efütn-trn Weife fortbetrieben. Ter ®t. nnb ber fliitbreinfelbort lunrbe meiter nn^i^ebentet; befonber^ loh-nenb 11Ч1Г ober bie 2lvbeit in ber iiemeinbin foiienonnten 'Tenfe, in iveld'c ninn und) allen vSeiten »ädilacic eintrieb. Ter bnfelbft i'or> bnnbene (Fr^reiditbiim fd'cint nber bic finnppen bemrt bcnteqierig iicmadit VI Inibcn, boß fic ci nntcriicöcn, bei bcni 2ln?b(inen be^ (fruö ©rnbcniicbaubc flcboriii м' ftiihf" nnb ftdiern. (flnc in ben alteren ^Penpucrf^ > '•^4-otocoIlen i^r^eidmctc, nnb im ®nnbc ber Wnappenfdiaft oft mieberboite ?{admd)t bcftntiiit, bnß im 3abrc li5;<2 in jener ©ejenb ein fnrd)tbarer (Finflnr^ flcfd;nb, mobei 40 biö SO, nad) nnpern foqar 70 2U-beitcr ihr ©rab fanben. (^i mar V'»' •ISinter'^^eit nn einem 5?adMnitta(ie, eben nf3 fidi bie knappen ^ifam» men>icfnnben hatten, um fid) v>on ber miibfamen 2lrbcit yi erbolen, al« fif nncrroartet yon bcm fdnctflidicn Uniiliufe getroffen iimrben; nur brct i'on ber ©efeflfdjaft, bic ПФ jnfrtllii^crmcife entfernt hatten, blieben bei bcm Unfälle yerfdiont, nämlidj ein ,P*nt^mann, ein M'nnfl^ ftetijer nnb ein ?Daffertrni]er. Ter Ort iimrbc jum 3lnbenfcn an bic tranriiic 9?cge&enheit fofort bic Tobten tenfe genannt; er befanb ftd) 100 Älafter fnboftivart« vom 9Id;asifdiadit, ^luifdKn Dem hentitien 9}?lttel» nnb .^nuptfelbe, nn bev etelle, шо mmmef;r baS SlJaria- ©rtiiivti^ijcfciif lifftct't. Јш 3afivc 17ü2 imb t(;eilivcifc поф im 3iil)vr 1У32 luurbcii iipci; (ScDriiic imb JUcrfjcinjc jener Uiujiücflirijcu mifflefiiubfii, nlö mau nii jenem Orte поф etiuniJ niif @rj baute. Фег 9ieid)tl)um be^ ör^lanevö ließ jeboci; beit 5Beiterbau au jener Stelle uid)l aufflebeu; cö luurbe ein neuer Atollen, bie 3Jenteufe, eröffnet, feufvedit unb in bie Cuere ivnrben neue ed;la'{)e cinfletriebeu. i'ei lueiterem ^^orbrinflen iiMirben nodj nnbcre Strecfcn aufflefdiloffen ^ in einer Sdirift i^om lü74 pubet man unter anbern bic Örubcn ,Uim l;eil. Mreu^, ymi beil. (3)eiü, ynn f^eil. ülfomaö an« (lefnl^rt. Uebvijend reidttc bnö ©rubengebaube nid}t über bie inu« benannte leufe, ^iuifd!eu bem nuunicbriijeu Littel» unb ,f*auptfelbe biuab; bei ber iKeid.>(mliitifeit ber l)ier i'orhanbeneu ®rjfi1iiditen ivar e(5 nid;t iiotbiuenbi^'j, in eine flrö&ere 2iefe ^u bringen. Qtud; betrug bie flrößte Jüefe be« ^ld)o^ifdiad)te«, uue biefelbe bei •l?aIoafpr in ber i^efdjreibnng be^ i^ergnierfe? 3bria augetiebeu irirb, nur (51fllft.; bieP ifl eben bic liefe beö jefiigen i^ittclfelbe«. Tie ÖJrubenarbeit hatte jebod) fortiväbrenb mit 53efdin'erlid)fcitcn unb .ViinbernijTeu ju fämpfen; befonberö naittbeilig jcigte fid? ber 3 u b r a n fl ber ® r n b e n ш ä f f e r. i^ereit^ auf einer am 6. (2ep< tember l.'»33, unter bem 'Korfipc bc6 5Bergnieif}er3 3.141 beim I;cint geluiltenen 3?eriannnlung ber ©eirerfen, fommt bie Älage i'or, baß bic @rnbcn uom iOaffcr ertränft u'crben. Зи Зо1дс bcffen iiuirbc ein 'isergleidj ^wifd^cn ben Oemerfen von St. ^Idwjeu unb bcnen pcm t^urftenbauc gefdilpffeu, lupbci fie fidi \?crbauben, (]emeinfrf)nftlidi an ber 3lbleitunG ber einbriuflcnbcn ©rubeminificr 5u arbeiten. Cin 33crid)t nn bcn Cbcrbernmeirter ©eorg Äiniier, batirt vom 31. ■üluguft 1.403, eutbält bic llhueige, ba?i ba-J im 'Jldiajifd/adite unb in ber ??euteufc 24 Mlafter tief int Saffcr liebe. ülMe eci bereitö oben aHiiefübrt morbcn, war ^um .^ebcn beä iPafferi^ yuar eine Äunfi-porri^tuuii auiiebradit; allein bie Wenge be-J 3ujluffcer beirältiget mcrbeu. ergaben fidi bic ^(rbcitcr nn ber öebemafdiine nuindunal nur eigemvilJigem treiben; a'cuigfrenjt t'übrt ein anbcrcr, au"? bentfclbeu 3abre berrnbrenber iBeridit bartf Älagcu über unbotmäöigeö 'lun-gcben ber S'ebenbauer. Teffenungcaditet mar bie 51 nö beute an (frj, Queifftlber unb 3innober nid)t gering, mic e<5 einjelne eingaben über bic aufgelagerten 'iUn-rätbe unb gemad;ten 'i>crfanfe, ober über bic abgeführte бгођпс Iicilätiiicn; mir bic frfmnfdöfii .H^nnbcIiSiifvIuiltnifTr u'm'cii oft erfuilb, baß niiin tili' mir riiirr flfviiitKi-rii 'Jlii^ibcitte (ifivimitf. ®o iimvbcii im IS^'' "'if'c Ii" t^fnliici" Oufiffillicr iinb und) "^(fiifbiii ucrraiift. 1538 liftnic] bic nii brn (?avbiiial' l'ifd'of von S'riciit, ^^ c V II b Ii r b luin P I c в, nlci f'" bfiii ?tinbc<1г1>сп nbjiifüln'ciibc ^loluic lÜüO fl., iufld>c вишше mit 3'4'fAinm\i bf^ im liiiibr(fiitc von lOOÜ Pnitiifvii Qurtffilkr iinb fd'lirpcn laßt. J^ajirtirn lictviui bic ^^rofMic von brn Jrtf'Vfn IÖ40 läS'i, alfo für einen 3fitraum von 13 Jat'rfu, nur 778Ü fl., iiiornad; Лф and) bir QlncOciitc nn Cncifltlbfr um ?.5trlri3 uicbrii3fr fictit. Wruflc bcö ©fwonncnrn jciiit fid; icbod) nad; einem 'i*erid)tc vom 3t. ^(utjuft fö53 bebentenb höfter, inbem bafclbft ein 5U'rrat[) von 19!)8 (Fentnern Quctfiilber uub 280 Gentnern 3""4'ber nnb nod) ba^u nn (lemad)ten duten Crjen ein "БсггпИ) für 3870 (5entner nnffiteiuiefen irirb. !Гсг bereite eriuähnte, im 3nhrc lüUG nbflcfAloffeue i'ieferuuijSvcrtraii betraf SOOÜ (Sentner Cuecfjllbfr, ivcld)c in fünf Закеп abjufübreu шагеп; bnrnnd; ftellt Ild) ber ©eivinn eineö ^«('геГ niieber auf 1000 C^entner Dfetall. ein iPcrid)t vom lautet babin, baß in ber 'Jobtenteufe and; reiner, natürlid)er offnnben u'urbe. J'aö loeitere iöerfaOren, um nu3 ben cr[;aueuen örjcn baö reine Cuerfjllber yt geminncn, erfuhr in biefer 3cit eine erb e ff er un g ber i^-enumetbobc. Statt mimlid) bav^ in ber Slinfd'erei 5urücf< ilfbliebene in offenen .'nol^haufen 5U Drenuen, ftUii man an, fid; VI biefem 3?elnifc irbener Xopfc ober AU'ügc ju bebieuen, um bem bebeutenbeu Quecftllbfriierluftc juvorjufommeu. Sic 3!öpfc mürben über einanber gefinr^t, uub bnü fo barin eini3efd)IoiTcne in offenen .^oHbnufcu gebrannt; fpäter iinirbcu eigene 33renn^ütten ju biefem ©ebraudje eingerid'tct. 2>iefc SrcuumetI;obc ivurbc iua[)rfd)eiulid) oon ber 2Irt unb ®cifc, ben 3iniiPbcr 5» erzeugen, [;ergelcitet. I'ir Ianbe^= fürftlicbc iöcrotlltgung, eine Quecf|"ilbcr> unb fuf ber i'enb ober .'poljlcgftatte yi crrlAteu, cutfiält baä töergii)erf^ard)io unter bem 2}atnm uotu 5. SJouenibcr 1S37. neue Srennverfabren hatte jcbodi feine ®гаиде1. S'n namlid; bei ben yerfdjloffeneu 3:öpfrn bic Üuft feinen bitte, fo fonntc fid) ber im бг^е vor^'anbeuc Sd)n)cfel mit bem ©auerftoffc berfetben uidit ücrbinben uub ücrflnd)« tiiicn; fv Mifti bnhfr mit bcm CiiccffiH'cv i'fvciiiitit ntö Binnöt*" yivürf. 5?iiv in bfiii nie bir S-pviiitflc ['cfnnirn, imb brr l'iift brii 3utrttt (idlnttftcn, fiiiib fid) vrincö Qucrffilbcr in brr Untcvlatif. brii niiiiiiiclhaftcn .sicimtniffcn brv GOcmic fonutc mnn ftd) in jfitrv 3rit blcfc ftvfdtcimiitii iiid't rvflämt, iiiib mnn iiuiv (je-niithlflft, Ш ilh-cnnrn bcr (f^c cinflivfilrn nnf Kiö ÖcvatfjcwoW јп tvfikn. 9Jr(lc irbrncv Wrfdiirrr mit ч''""' "''Ф пгпсПгг 3ri' l'ci brr ^lufranmnng brö ©cficincö niif bcn лИсп 2?ranb« ftältcn nnfiirfunbcn. Untfrbrffrn f>nttc bcr yiclfciltiflc ^^oI^iKrbraud) Ori bcv ©inDcn« jimmfrimfi imb bei b;ni Gv^Orrnntn bic nnlicn l'Oalbcr Od 3bria iicliditft, unb man lunt (irmiißiflct, bnö rrforbfrlidic .^olj nu'3 mcitcrcr Scvnc l)frbciiufd)iiffrn. Sortbrinfliinj^ bcv^fflbrn fnnbcn fid? bic Öfii'ntTcr bcr 3bii^i nnb ilirrr 3"P"lTe fffr flcciiinct; bic tjcfnlltcn "öaiiniftämmc iiMirbcn uon bcn SJcrgiitihangcn bcibcrfcit^ bcr XOnl« fd/ludjt Innabncfdinfft, iinb fobann nnf bcm SSnficr i^ciicn 3brin (je-fdjmcmnit. Inn' bcm iBcrflortc fclbft unirbc im 3ol'rc löSl ein groß-nrtigcr .^oi^rcdicn Ocrgcftcllt, nm bns nngcfdaucmmtc nnf« jnfongcn; bnö i8crgiuerfi^nrd)iü cntbnit eine ülbfdjrift bcr hieran crt^icil> tcn Sciinilignng bcö Äönigö Jcrbinnnb I., lucldjc nnf bic (Jingnbc bc3 3?cnrcfcr3 Urtuin 6 i n f f) n r n erfolgt ift. Ter .s!*nnbel mit bcm gewonnenen Cnecfftlbcr nnb ivnr in bcr im l^orftcf'cnben (lefmnbcltcn Зг^^Р^^р^с oft flnn, ober gnr ftilirtel'cnb, n>ic cö bcrrit-3 Denierft irorbcn ift. Uc(n'igcn>S ging bic OJid'fnng bc3 ^l^crfef'ri^ cinerfeit^ nndi "licnebig, nnbercrfeit«? nndi £nlU>nrg, 3lngiM'nrg nijb 5ih'irnbcrg, in ^iefcrnngcn i'on 200, 300 biä SOO (Zentnern, ©rößere Lieferungen finbet mnn in Sduiften i>on ben Зпћгеп 1535, 1057 nnb lö73 ycrjeidniet; befonberS bcbcntcnb ivnr bcr bereite erumfinte, im Зл^« 156(5 mit .'Лппд imb i^nngcn-nuer in 5)пд'Лч1гд gefdifoffcnc "l^crtrng nnf bie iMcfernng i'on öOOO (Fcntncrn Quccfftlbcr binnen fünf 3«'ibi'cn. 3" biefer ?iefeinng bntten Innt edn'iftcn beö i.'nnbc?mnfenm^ jn Lnibndi uom 3iibve lüGt) bic ^4.^rii>ntgeiiierfen glcid' 31nfnng? 1000 (Fcntncr Cnccfltlber bergegcbcn, einen "Jhcil nber fvnter nnd'getrngen; nnb ci^ bnt bcmnndi ben 3(П' fdicin, bnß bicfeibcn ilire ?.?erFnnfc mciflcnS nntcr 'l^erniittlnng bcr Innbcv^fnrftlidKn ^nmmer in'3 ffierf fetzten. Senn jebod) bie iWngc bcv^ vierfnuftcn QnecfftK'crö nnb 3iniiober3 geringer ivnr, fo ftclltc fid) biifur bcv ihiiifpvfiö mit brr I'^''""- З'" Jiil'if I'')38 iinirbc bcr t^cntncv CurcffiUifv mit 28 fl. imb bcv (^riitiicr mit !И) fl. im ^ohrc IJJtili fionb bfv -^Чгк^ .^имг ivirbcv tief, bcv C^ciit. iicv bei Qiiccffilbcv 20 fl. mib bei fl ; biifiiv lüjit bcv im ;;^alu'c löOt) yicfilMiMKi'c i'icfcvim^ictvcvtvnii auf bcii "ihci^ «oii 70 fl. bei einem CJcniitcv fd'iießcii, ba .'iOOO tVcntiicc eine вчттс lum 350.000 fl. einbmci)teii. 2^ev ülnfivniib bc(5 c v пшf v f bcvcdmetc Пф iim'iS 3nl'v löüJ; nad) eincv bei .'öacquct inn-fornmenbcii iJliinnbc mtf 10.000 f|. iähviid*, fticii jcbpdi ivciicu bc^ cvfdjii'cvten CHiibeiibnueö oft luHiev; uiib ba5 "Bevijiucvf fclbft sciflte fibcvliniipt feinen bliihenbcn 3"' t1 n b. eben bic luinfirt uevmehvtcn i^nnfoilcn nnb bie oft flebnlcftcn .s^anbcIvU'evbältniffc liefen u'cbev beni i'iinbcvd) ben '•^.W'ivnt' .jcii'cvfen bebentenben (Seii'inn ',nfliceen. I^ie ÖemevffAaften litten nodt tnjibcfonbcve bnvdi bic шмп 3lnfiiniic nn anf il;nen lieflcnbe odnilfenlnft; eine «-dmft in'm 22. öcptenibev 1!ЈЗ\ nennt bcveitö eine Sd'nlb oon 80.000 fl. nn ben llJitoeu'cvfen (^liviftof .s>cvbft, .^iinptmann 5П -^Jcutlftein. !raju fnnifii befonberc i'evliiflc bei ben .4aufl)cvvcn, foftbavc imb liinoii'icviiic "i-W-ojcffc jiuifd)en ben ÖJciiievfen fclbft; fo јрд fid; ein ^vtv^cö mit beni flcniinntcn C»l;viftof .5>evbft iiiegen Qlnffdjnb bcv Mla{ie, llebevtviii|uni)en bcv lasifafumiT, (finmen' bnniicn gecjen ba^ Uvtbcil, uom 1338 biiS 11)52. -Лпф bic bvobenben Jüvfeneinfallc änßevten nnf biTä iVvijiucvf ibven nad)tl)ei' liiien Sinfiiiii, inPem ftc bie ^-^lanc bc^ l'anbCfSfuvften juv bceifclben nnfl)icltcn, bic etencvliift bcv (Seirevffdmften uevmclivtcn, bann iiicjen bcv ijlmuevbnnii 3 gebeten »pnvbe, ocvovbnctc bcv ftönig ^cfbinanb i. nnv ben .4. 'ilJfcnnig ppcv ppn bcv ^tcvfnnf^fumme jnv l^evfelbe ünnbcjifnvft befnltl im 3n{;vc löiJ7, baß bie öilfc an Öctvcibc, gicifd; iinb ©ein fi'tv ben ü^iivtentvici] ррп bcv fpiiiglidtcn ©ebiiliv rtfuic^oflcii lurvbni folif, biiniit baci ikrj^iucvf i^clrfiont iiicrbc. 3)ic Wrflfiib üi>n 3bria Mirb utn'irtfnö von einem Ginfnllc bcv 3!üvtcn virvfdjont; nnv im 1.4;')!), шо birfc J^cinbc i'ibrv .^'i'fiiU t'i»^ i.'inlfdi ftrciftrn nnD bri ?lbrlij()cvii 'ЈКкб ucvlnMnntcn, mnr bic Öcfnbr fnv ba« l^fr^ivfif nnlic. Camilla würben ПО здппп урп ben ^Irbeitern beiimffnet, nnb Mc ^^anern aiiö ber llmflCi^enb ^iiv .'nilfc nufijebotcn; eö verblieb jebod) bei bem biopcn erf;rcifcn. (fö mnii enblid) npdi iinf bic Mnnppenfdjnft nnb nnf ibreu 3nfinnb in biefer '').4riobe ein iMicf nci'prfen werben. Heber bic l'öbnc ber tinf ^iifliverr be^nblten .^nncr finbct ffd) nid'k^ •i3cftimnitcä ucr« ^eid'net; nnr eine ^2d'rift ooni 3abrc l.'>38 ntadit bic ilJelbuni], bap nnd> bem Ülnftrntie ber Wciiierfcn fein T^iener, .f< an^ mebreren i^riditen flar, bnö bic fduvierige 1'п(зс ber (^ii^entbilmer bc^ 'Bcrgiiierfc'? nndi jnr 'iyerfdilimmernnii bc>^ Jnftanbeö ber ülrbeiter beitriiö. lieber ben ?D?anijcl an ЗпМпп»! ber ^JlrbeitölPbnc finiien ^'cridUe von bcn Snf'i'cn fS34, 1У44 nnb eine nnbere ^Sd'rift vom 3abre ITiiJO eriua^nf nnebcr, bnp bic 5lrbciter ob SOfangcl an ©clb mit ®nrcn bc^nblt wnrben, wobei fic ivicber yerffirit waren. ®ine (?rfeid)ternnii W Mnnppenfdmft lag ubriiienci barin, bai* (lewöbn-lirf' für ^iorratl) nn betreibe flcfonit n>nr, inn bn^felbe an bic ^Irbeitcr i'ertbeilcn v' fimnen, wie bieß »Sdniftcn v. 3- fö.S'i, 1 HS? nnb 156(5 bcjcniien. ferner wnrbc апф barnnf gefeben, baS ber 'Berijort immer mit niriit tbcnerem ^leifAe i'ericben nmr; mebrerc 5^eridnc melben von einijetriebenem 2dMari)t>4cb, nnb eine v^d'rift ihmu 3>it4e 1559 feilet an, baß bai^ "^^fnnb Alciid* auf 5 fr. »lefetit war. Ter ^oniii 'Jerbinnnb I. fnd'tc and» in^bcfonberc bic ^адс ber ^^eriiwcrf^nrbeiter erleid'tern nnb v' verbeffern. einem 'J^efeblc bc^felbcn vom 7. ?ifai 1044 folltc ber 'BcniridUcr ein ®eibe-tcrrnin 5ПГ .^"»altmiii von C^aifen ober nnniiptniannfd'aft ilofmcin im 3abrc 1540 ben -Iranern Мс ©iif< bfv oluirmclfrtf bfv 2'^mlt!^llcl^Гllч• l>f( bnii Cfiiitviflif bcci vrdjfiiri'tvicf'fis iimv simndjft vim -l^rficit bfO '3lrl'fitfvftaiihf6 bC' vfrfMift. CfnMid) foi'iltr bri'frlüt i'iiiibciJfuvfl rtiid) für fviiifvl'öiiufdMfif 2'cviiivfvfiSnvlifitrv biird) 01 i f t ii u b c ^ f a i f c v I i ф f ii .'ö o f< fpitalci in l'iiUmdi; bcr etif№nrf luar i'Pin 8. ififör^ i;>ß3 In ОМчц batirt, ::nb brtmf iirfprünfllid; eine ©iilt i'pii ИП .^iit'cii, ciii^cliifit 'JIrd'cni iinb Siffrn, iinb rinfii jnliTlid'fu ^iVilrati uoii 1000 fl. niai brm laiibfvHnvftlid'fu 'l^icfbpmnnitf. I-nC! faifcrlid,'r .'r»pffpttnl iinirbc im 3ah-c jitrrfl im frührrrii 5lii(»iiftinrrflpilfr I'ci bfr St. ЗпсрОв' Äird'c in ?(ii[md) findfviAtct, mrld'f(J bcr bnimiligf ^4piiiiuinl'5.5iC(ir Г. Joiinnrs I'rinioüis, t^rgfii (fntfduiibifiiinn mit mibcrrn Öütrrn, (in bif Stiftnng niniftrrtrn hiittf. T^ic üln^ni'l bcr mit nllcm ?Jotfmcr:3^errtn)crfcÖ bnrd) bcit (^rjbcrjo;! G^nvl, unt ^ovtbctrtcl» ^cбfe^(>cu iiad) ucrOcffcr« tcu filteren iDfctbübcii vom П^ЧО- MTI7. !Гсг ßrjl'crjog баг1, feit bcm 3. 1:504 Sanbcefiirfl uon ЗппсГ' pftcrreid«, erfnniitc bic SffiiAtigfcit brö Cnccfftlf'fv' Sfvßwcrfcä 3bria, »Jen bcm er fclt'ft beii größeren ?Int(;cil Ocfn?, mib fal; jiigicid) bic Unmöfliidifcit ein, baöfcIDc orbnnng6nmf5ii] iinb öcnunnbringcnb yi tetrci&ni, fo lange ПФ mehrere @cmerf|d>nften, ober in lejjtercr cigcntlidj mefn-ere einzelne ©emerfen, in bcn 33eittt bci4fU'cn tficilten, bic außerbem mit bcbcntenben ®d;n(bcn tcfalict шагеп. Gr I'cfdjlop bnf;cr, baä iöergmerf ypllftänbig nn fidi jn bringen, unb fanbte in btcfcr ülbfic^t im 3. 1378 ben 33crgrirf)tcr üon Otcryellad), S^nnj .4hifcl, ober, nad; rtuberer (S(^rcibung, .^i^ling, nad) 3t4'ia, um baä SBcrf yt nntcri'ndjcn unb aufyinc^men; im 3. l^^SO qcfdjaf; fo-bnnn bie u б П i g c U e b c r g n b c bcr ф r i u n t a n t ^ c i I c bcr c 10 trf fiiniftf n (IM bie сг^сгЈопПфс ftammcv. So flcbfii nitfrc iiiib nciicve i8rrld)tfdHiftcn bco ikrfliocrfö«Qlrdiiycd bcn ©(flfiil'laitb oii; Mc iiölifvcii 'Bcbiittimujrn bcr УоИј^сп Ufknialniic bc« iJ ?lrd)ii> eben bicv füv riiirii i'"" brci^ui 3n('vcii einen uölliiicn ?Uii]anti an llvfinibfn aufivritft, unb лпф nnbcnuartci feine Sln^iiien über bieien (Öe.ienftanb befannt iieiiiorben fIп^. (Sö la^t fid; jebod) mit S-idierbeit yoiMnofefien, ba0 Pie Uebeviinbe bev ФегдшегК^' antlieile von 8ettc ber ©eiverfen miv gevieu llebevnnbine bec bamn Imftenben eduilben, imb gegen Peifnmg einer iwd; 9kdit unb 53illig' feit bemeffenen ßntfdjäbigiing uou Seite bed 6ril;evjogö, i'ov ftd) gegangen fei. Seitbem bnc! ^Bcrgiuerf gan^ in IrtubeiM'uvfiliAen ikfi^ gefonimen luiir, unirbc bie (Jiniid^tung unb ber 'JJetrieb bev^feiöen oielfad; gcän> bert iiut i'enioUfommnet, baö Srtragniö beöfelben bebcntcnb erhöbet, unb ber ©taub ber iknniten, fo luie jener ber ^Irbciter beffer gefiellt. Фег tErjber^pg 6 a r I erlief bereit»! nni 6. ?lpril 1380 eine eigene 58ergorbnung für 3bria, iveldje abfdiriftlid) im SlrAioe norbanben ift. Tuvd) bicfelbe lunvbe, geinöö bem früheren iBeftanbe, ein ilVr' iiiefer, ein i^crgrid'ter unb ein 33nd)balter über bad 'Bergiuert gefej^t; jur 9lnfndjt über bie Qlrbeiter nnirbe nad) ber oormaligeu 'üi^eife ein fttnfaln'er mit mehreren .'öutblenten, ein 'iÜ^albnieirter unb ein ^Brenn« nieifler beftellt; bie Crbnnng ber ?lrbeit lunrbe genau beftinimt, bic iKedjtv'pjlröC in 3?ergfadien, unb bic 9lufred'tbaitung ber offentiid'eu Oiii^e unb eidterbeit geregelt, unb bie 23eeibigung ber 'i^eaniteu unb Diener yorgefdirieben. Uebrigenö blieb ba« iPergiwrf 3brta bem Oberberg a ni t e j u C b e r Џ e 11 n dl unterorbnet; biefe Unterorbnung borte aber in .f^oferlaffe^i beö Äaifer^S l'eopoib I. im 3. 1680 auf, unb 3bria erhielt ein eigenев 'J^ergamt, iivldieö uiunittelbar ber faiferl. ^toffamnier in ffiten unteritanb, nnb nn befieu ©pipe ber 'ileriiiefer geftclit шаг. Ter (fr^ber^og Serbin anb II. traf and) eine neue ® t n r i dj t u n g ber ® r n n b g e r i di t b a r • feit; ber iBejirf von ^bria u'urbe nämlidi im 3 1^07 «jon ber .öaupt-mannfdtaft Jolnieiu nuctgefdtieben, unb bann mit lanbe^fürftlid'eni 5?efeble uom 31. iiJai 1623 ein eigene:? etocfurbar für bie barin begriffenen ©rnnbbolben angelegt. 3» beffen fd>loB пф ba^ ?^>crgu4rf 3bria unb beffen Umgebung iu politifd>er .ftintid't balb gänjiidi rtii bic rtiaiii tiii; miv bic Gviminalfatljeii blifbcu bcm Oi)rrid)tc jii lolnicin iH>r[icl)altcn, ii'ic c^ ein lnn^cc^fm•пli^^!cl• (SvliijS iumii ?ii4'. 11ЈбУ bcfiatuicf. 3lliJ iycvu'ci'cv bc<5 mm svmi liiiibc.if|rnülid)fii -yniiiiunfciS шт-Ре jiicvi't im 3- l-'itsü ^cv yoitcnaimtc лгап} Mbifrl (otrv Miß« liiivl) fiimri'fft; bit'ü'v iWiim iiiav (Vmj flcciiiiict, bcm i^cviiu'nfr ciiir lu'IKvc ^iiividnimii ^u ^цЧчи. 31чп foljiicii in bifffiii 'JImtc, ivif man vcviiticbcnrn oduiftfii mit> i'crid'tcii bf^ 5JfViiiiirrfi5 • üliduvro rutiu-lMiicii ftiim: (јЈсмч! iiJci^l nad; bi-m /"^vicbvid; -H' Ii 1 b V c if b u V II im •" ". litrfa» ii ф 1 i 11 di im 3- 1 <>' fflati;. 5 p V i ii o im 3. 1 '" - .V»'iimibal -У o 11 oiii im 3- 1 '522; fcnicv inivtl'ol «Padjcr ii" 3- i^cviilmvb ^W iinbi im 3. 3oImim ?caumaun im 3- Gafpnr 1!idjtcnftorf v. ^idj« t c it I) c i m im 3- ' . Sli'bvc il i rf) t c n ft o tf v. i?, i du cii • luim im 3. 11)74, v2i>]miinb ^inibad) im 3. 3i)fiaim gvtcbvidi etampfcv 5vti''fi'i" o. ii 1 ff c ii b r гд im 3-i'copolb u. 2 i Ф1 c II 1; c i m gifibfw i>. L' i d) t c ii t i) u r ii im 3- 1 ^ I (i, imb ciiblid) im 3- ^'''--i rfvanj Qlntoii t c i ii b c V(i, lucldjcr iil^ iicrfaiTcv bcv i^fdivcibuiii^ bc^ bcfoimt ii't; mit bcffcii "^^cnfioiünmi] im 3-('ovlc Dnö5Jmt ciiicS'iürri]wcvf»5>"33cm>cfcrsj nuf. -J) crg Vtd) t cr i'cvbiifb im 3- ^^ЈбО ^iirrft iBJidxirl ®tC' фсг; in bei- Solide finbct mnii in bicfcm ^Imlc: Oicovil c ii M im 3. lt)17, iiJolf (jiidibrviicv im 3. 1(519, Öfinii .V)cimniin im 3. Ißü8, Зччиц ■Jlutoii Siinti"' "41 t'iicS 3. imb rnblid) 3ofcf ^obobiiif iim'iJ 3- 1720; mit bcv ^rnriouiiiiiui bicfrö (f{i tcrcn i)övtc im 3- bicfce 3Imt auf, imb imivbc mit bcm ЗзсГ' lucfcv'ilmtc ocvciiiioct. UcDviiicii3 iiuivbcii im ©taube bcv i^cauitcu uub bcv 2-icucv mcbiovc ®nlc Jlcubcvuuijcu mib ucuc ülucvbuuuiicu iictvoffeu. ?uid) bcv jlJcijulivuufl viom 21. 3änncv 1027 bciuiub ucbcu bcm 5>cviiu4'cv uub bcm 'Bcvijvidjtcv uod; ciu edtvci(icv, ein ©c^cu-fdirciOcv, ciu (ävubt'ufdivcibcv uub ciu i^vaubftattfdu'cibcv; uutcv bcu miubcvn licncvu mcvbcu sjcmiunt: ciu Obcrliutlnminu, jiuci Uutcvbutl)-Icutc, ciu .pafucrlmtbmniiu, ciu ©djucUmciftcv, ciu $l5iilb[)üt^cv, ciu Obcvbvcnumciftcr uub ciu Uutcvbvcuumciftfr; iiudt mcvbcu ©cviuu« mciftcv, Äunftmcificv, 3{cd)cumciftcv, ed;Io)tcvmcirtcr. il!3?mivcvmci)tcv uub 3immcrmcirtcv geuauut. 3m 33camtcurtanbc oom 4. Jcc. I7;i7 mivb nuBcv bcm Scnucfcv flcuouut: ciu 23cvj]- uub ®albmci|"tcv, ciu eafftcr, ftii 5.l4vtI)fd)aftö = iUnualtci', fia ©nibenfdjvribcv imb шсђгсгс iBfViinmt^-'ipractifamcii; imtcv brii 2)ifncni fomiiifii uov: riii Obcv lnitl;iiiaiiii, ein ,\hui(>mami, jiiici Uiitfvliutljloiitc, riii OOcrDvfmimriiiri", rill ^robici'fv, eilt Uiitfitivcmimciftcv, ein Obcvlcn^ђllt^)nlci|^rr, ein ed;iciiet iiiib '^lnirfimctürv. Tev Wviibcni'nii erhielt biivd; ben iViiuefei' Jv^Hj iUnfel fllcidj ^Infiuiii^ eine neue, beffere (linvidiluiit], ii'ir eil Ш ben 5?cvid)t= )"d>riften teiJ l^ei-jiuierfö-^lrdiiuee evlieilt. Ta ber ^Iduisifdmd't yiv ^ч)г^erlllUl be^ (imioniieiieii .'j^iiniuerfee iiiib ^iir tev ©niben< uiiiffct iiid)t niivSreidjte, iinb bie anbern Fleiiievcn ednidtte fid) bafuv nid)t (leeiijnet ieijten, fo iviirbe im 3- bie 3lniiiiie einei neuen .'pnnptfdiadjteö, 100 Mlofter ooni ^ldjn3ifd)ad;tc РПшагЧЗ, in'ö fficvf flti'e{\t; beri'cllie mmbc ber et. ^3iir()avafd;ad)t geiiamit, nnb ei'!>ieit eine о^Л^" S^iHboft tienciflte vätelhni)] in bei' ^Irt, baß be)Ten tSoliie ober ©ninbflädie bei bev tjeoeniunvtiijeu -^iefc imi 12 ^laftev ОРП bei- Äeiijcr' ober |'enfrcd;ten l'inie nbroeid;!. 3iir gürDcniiKj ber Gr^e nnb jnr leiditern 3liifii[irt imirbe eine iöremeinaidnnc nnb jur •Vieünni] ber (ÖriiDenmnner eine etaiiflenfnnft ober ein ^^.ЧппршегГ mit 3n(icimcrn biifelbft amjebrad't. Um btc bajn erforberlidien großen ЗЈаОег in iBeiuegnuij yi i'efien, lunrbe eine neue SCniTerleiinni] ber« geftellt, iiieid;e biu^ -3Uif!'diiailiimncr niiö bem Obi'iiii»ginne vjon bem mit bem ?fiimer. Kobihi beniiniuen Orte auf eine (sntferniiiKi uon 1700 klaftern berbeiiiefuhrt; biefe ih?ajTerIeituiiii beißt baä itJinn« Ш e r f, nnb fic iviir "Jlnfoni^^ nnr in i^ol, bnrdhiefnbri. T'a ber DJifovmbadj bem üldjiijifdjad'tc fein biniäiuilidie^ ihJniTer gab, fo ivnrbc baij jljinnmerf andi babin iiieiier geleilet. unirbe eine orbent- lidie ßinfabrt biird' ben bereita in ber tn'ten 3cii eröjfneten, jebod' in ber öc'iic tbeiliueii'e beiiüwen "Jintoniftolicn bergeftcUti biird' fd;ief eingefdilagene ilfollen gelangte man in bie nädtften f'^elborte, tiefer ftieg man in einem fenfred'ten ^djadite mittelft Leitern binab. ben beinclbeten (Siiiridniingen fountc man аиф leiduer in meitere ЗЈапте einbringen, iinb eröffnete in ber ivoige, in einer ;5iefe УОП inebr als 10 Miaftern, CHnben im tfelborte yon ber ?{eib, ii'eld'er nadnnaliS iiu-geii be^ bebentenben (frjbane'S ba<< .s^anptfelb genannt unirbe; bafür erhielten bie, mit ber .iobtentenfe faft gleid), narilid) 62 Miafter tief gelegenen ©rnben ben ^iiamen il.\Mttel-fei bort. SvHiter iinirbeii поф anbere ©rnben, über SO illafter tief. ciiuirfd'lrtiicii, ivcid'c bcii 9?c ii f rI bov t n-Mrltfii, mib bfin l>ciitiiif" ©rojShrvuMCfrlbc riitiVmrfirii. Зп lucitrvrv, nifl'v nie 00 .sUaftcr (Ttvoncnbcr 'Jirfc luiivbc brr a i'fn-ft o 11 c ii rin(irtrifl)fii, miö iudd)fm ftd« iiad) iiiib nadi boii mmmfl'vidf lUnfforfflb liilbrtf. ?lllc tiefe C^hnibfiirclPfv pnbft пми bfifit^ im lt»8» in 'i'cidnTttniiin bf^ 3bvia niiocffilirt; bic rliiKliicn Stollru liattcn i^ii jfiicv 3<"tt fino Vmtiif von 40, 70, 80, 00 biö 100 «lnftcni. "Jliid! ivri-bcn bafcl№ iiicincrc iiciim, flfiiici-f imb qriV'fvc SdiÄdifc (Ifiinmit; iiiUfv aiibfVfii brv J r ft f n f d; п di t, i2> II b er fdi n di t, St. '■i^ctvlfd'ad)t, aVnvienfd)ad)t, öt. e 13 ibifфadi t iiiib n 1 f e V) dj Ii dl t, iueld)r finnnbcv in lueiterc Jicfe folöteii. S>ofieofu fommen in IvilvMfin'vS Jiefdiveibnnii nieln'erc frnltcr flcntiimte C)niben unb Sdiad'te nid)t nic^ir i'or, ii'eil fic l'creite niifiieliiffen miu'ben; and) bcv Äatl'rein < nnb ber St. ©foi4ienfdjiid)t kfinnbcn nidjt niefir, erftever шпг fiir^ i^orlirr, im З. I(>82, ucrfrft uicrben. 2^e'r 9ld)a5tfd)ad)f o.ilt 511 jener 3cit nod) 0I6 ein .v>(inpt)d;nd;t; er шпг jebod) fd'on tbeiliveife uerfeH, unb ()iitte nur nodi eine üiefe i^on 33J .klaftern; ber л r b n r a)' ф a ф t iinir biiiieflen tereitv^ 101 itlnfter tief, fo hiß er mit ber gobfe beimibe biixi jet*i(ie .^>anptninnnitfelb erreidite. berid'tet nnd), baft ftdi nid)t Iiiniie vunber bie Öriibeu' lUftter ober brennbaren Фпппе ent^unbet, nnb eHid;e knappen џег« brnnnt nnb erftiift Imtten; bieß gefdiab uvibrfdicinlid; im i^ioriani-felbe, ivofelbft ein Oiiiiiii ben i)?nnien b r e n n e n b e r Stollen fnl)rt. llebriiienö шлгеп in jrneni 3fiti"aiime bie 5öelter ober bie laufte in ben ©rnben iiberfmnpt luarm nnb mntt, bii jmifdien ben einzelnen Strecfen nod,' V' ii'f"''! ^^erbinbnnfl befliinb; mittelft Defouberer 55ürriditnn^en, 2?fnfcbäli3e nnb (»anale, ninfite ben Arbeitern frifdje i'nft jnflefi'ibrt werben. 3m 3. lifß ber 93ermcfer ЗсИ"" 3'vifbrid) Stampfer jnr llnterfnd'nng beö mittagiijen ®ebir(ie3 ben 3 o f e f i fl o II e n ein-fdjiagen; biefer (lini^ mint Ufer be^ 3brt5rt'?5l"fTc^ fini^, nnb en-eirfite in fnbipcftlidier iRidttnnii eine ?ängc ihmi 200 5ilaftern, nnirbe aber fpäter bnrd) ben 3t> ff f ii'o 11 e n mit ben tiefern J^elbern uerbnnben. ffiabrenb man nnter bem 5]cra'efcr 'älnton i\ S t e i n b e r (] bic tiefem 3?anme, befonbcr3 Ш SSnfferfclb, meiter nbbante, ftiefi man im 3.1730 auf ben großen tanben Seif, bie Äafd) n i 5 if ф e 3.Ufte genannt, nnb glaubte ben бг^дапд bereite »erloren; bai^ ®erf шаг in ©efabr, in Verfall ju geratben, bn man fein ^nuiunrbigeö ©eftein melir an> treffen füimte. iii luiivteii imii nielirerc 23eratf;ff[jlaaim(jen flcl;nltcn, Ulli Qlbhilfc flefleii baö broheiibe Uiiflliuf jii ftiibcii. 3i" 3. auirbc eiiblirl; buvd; eine .s?üfcommifiu4i, iiiitri- bciii ^iJorfific beä J^rcibcrni Џ. ilempfcii, bcv iBefdiluB flefnöt bcii ?ld)niifd)ad)t nlö luenifl mi^bnv niifjiilnfKii, bnffiv einen neuen .'pnuptfdindit yi eröffnen, neue ^erfudi« ober A>iiffnunrte[irtue ein^ufdilatieu, nnb mit beni niten (i)rn('cnlmuc tiefer al'iiui'rtö jit bringen, ba bie nrö^te 2iefe ber baiiiiil^ АапдОпгеп Strecfen fiiiim etiimö über 00 Miafter befruii. Um neue, ben gortbeftnub beä ffierfeö fidjernbe Grjlaaer auf-jufinbeii, würbe fdipu uor bem 3- ^''31) mit bem Gintriebe von ФеГ' fiidjl'rtiien begonnen; ber 31 u t o n i ft o 11 e u imivbe оедеп SJorgen unb flehen 'älbenb bie nuf eine ©eite i'on 320 «laftern uerlnnflert, uiib ber Ф r e i c i n t n f e i t S ft 011 c 11 in fübiucfilidjer 9Jid;tun(i eingetrieben; im 3. 173C imirbe fobann ber 3)? n g b л 1 e n e n ft o 11 e n gegen 3}?огдеп in ben fflJiigbalenenbcrg cingefd;lngen, unb im 3- ^''38 ber 2»oro< tbedftollen in fiiblid'er 3Jid;tnng niifgcfdiloffeu. UnterDeffen luitte mein in ber .'önuptgrubc im 3- l''3(> ben tauben Meil biird; 3lbfenfung bcö Л nfdm i jif фe u edjadjteö bereitiä unigongen, unb iineber erjljiiltige ödjiefer niifgefunben; eö ernftanben fofort tu einer liefe üon unb 98 Älnftern neue ©ruben, lueldje bn^ .Picnimc« unb biiö (£Iementifelb biibeteii. ?hin iinirbe ber 3ld,wjifd)nd)t gauj iiiifgelafien unb uerfent, unb unter ber 31ufГtфt bee 'Sergnieifterö ^'loll im 3- ''Зб ein neuer ^)auptfd)rtd;t, 40 rtlafter lucftiuarti^ uom 33inbara< fdjndite, nbjuteufen begonnen, iveld'er ben 9?(inien Jberefien-fdindit erhielt; berfelbc iinirbe im 3- uoUenbet, jugleid) nudi mit einer ^yremömnfdiinc unb einer üiiafferfiiiift uerfebeii. lieber alle biefe iUnfommniffe fpredien fidi bie 'I^eriditc unb bie ^rotocoUe beö 9?ergiuerfx<«3lrd)iue? iiieitlanfiger auiJ. I'ie 31 u f b e r c i t n n g б ш e i f e bei ben Quecffilbererjeu erfii^u-in biefem bereit»* niannigfadie '!l>erbe|Terungen. 'Äiliuifor beriditet über bie vSdieibel'ütte, iro bie ön'je jerfc^t unb gefonbert iintrbeii; ferner über bie Jßafdterei, wo bie (Srje auf mehreren grobem unb feinern hieben, unb ^uleht in Drögen gewafd>en nnb weiter gefd'ieben mürben. 3llö im 3- burd' ben i?erwefer 3ob'ii"i öriebrid» 0. Stampfer ein neneö '•BreniuKrfaljreu eingeleitet würbe, fiimen oud) eigene od) werfe in 31nfnnbme, ba nun alle drje, rcid»c unb arme, gepodit werben mußten. Зш 3- ^''ЗО würben iierbefferungeu in ber 3 QUifOcvcitiiiiiieuHnff bcv Ocr^c ciiirtcfülivt, unb cü iiMivbfii l'cfonbcrc 5llMi|d)>, unb Sd)lfnini[)rtii|fr nlMitt. ^'ic »l^vciiniurtbobf ^uv C^W-iinmimui i>oii imnalli)d)fm Qucrf-filDcv fvfiioU bereites buvdi bcii '1ччшс)П' лгаи^ Mhiffl riiic iiciic (fiii' viditiiiui, tiibfiii er ciiieiir "Угеи nüfeii riiifülu'te, in benen bie irbenen Mnuic ju jU'ei unb ju'ei in i>feihcn ein(]eftellt iinirbcn, unb ben 3u)af u 0 n W a I f ju bcn Cfrjen anm-Pnete. T^nbnrd» lüurbc bie Weivinnunti nietalJifdien Ciieif)l!berö ber'örbert, ba ПФ ber uorluinbene Sdnuefel mit bem ÄolF ^u vu-rbinben fonnte, nnb biermit baö Qucrffilber freiließ. Unter bem 'i^em'efer iyortbol ^adter cjefdmb im eine lueitere 'l5erbe)Termuj babiirdi, baß jnm iuvenilen ii nße if e v n e itrfi e flcnommeii uuirben, wonir nud; eine neue iH'ennbiitte mit incl;rereu Oefcn gebaut unirbe, luie Co eine (2d;rift bei^ i^eriimerfci'^lrdtiüeÄ auö bemfeibeii 3abrc beftati^et. ?Jnd) ^^nlvmfor'ö 'iyeriditc imtteu tiefe Än'icje im З- l^tjü bereits bie ^ovm üon ilJetorten, lueldje je ju 24 in fcdK^5cbn Oefen einijefept muvPcn; иаф einer Sdjrift beö 23cr|5iiierfiJ> 9lrd;iyeS wm 3. führte bcr 3nbc öeriuiti ein neueö '^erfa(;ren ein, mobei in inerjebn Oefen je öO jHetorten iicrmenbet iiuivben. Ten flrüöen iyerbraudi an eifernen Sfetorten bei biefem 5Jerfabrcn meiät eine v2d?rift УОШ 3. 168 t nu^, iwrnad) 3000 biö 4000 5)Jctorten oou et. a.!eit in Äa'ruteu beftellt, unb 4000 öaumlaft alter SJetorten an ben ©rafeu i'autbieri irv fiiiiillid) ju cv^ciiflcn, boil; ohne guten (^vfolfl; and) nnbcrc >Бп|пфе in tcn Зл1неп 1740 unb 1742 fielen nid)t tiünftig anö, luie eö (invi ben ^cviyöcvfcnvd;iüeö evhellt. 3» At^'iic beffen yevk'v jidj jiile^t felbfi baö Jlnbenfen an bie eOemnlige Olübenbe 3innpl}evftibvifntimi von 3bvia, luic e^ .v)acviuet bemerft l;at. T>ev vnelfältiiie Isevbmudi an 93on> iinb iBrennboij niadjte e(5 balb Hotbu'eiibirt, bn^felbe anö ben enffernteften unb bi)d)ftcn ©albnu' flen bevbei^ni'd.uiffcn. 3" bifff" Gnbe iinivben, allem Qlnfcbcn nad) fdjon untev bem ^l^evwefer S^an^ Mbifel, in bev ()ођегсп ©ebiri^ä' (leiienb flvogc Sdilcnfen, fogcnanntc «laufen ervidjtet, um baö 33ad)' unb Cuellmaffei' auf^ufaiuien, unb nad'bem eine Innliin(ilid;c ЗДепде .'pDij anfi]cl;änft luüvben, jum S'ortfdjmemmen bevfclbeii ba« flcfanunelte ÜSnffer uadj Belieben auälaffen 5U fonnen. 2)ie älteftc ift bie Sbrijnf laufe, bod; im ©ebirjie, in bev 5?ађс ber Crtfdiaft ^l^üiiäfü evriditet; auf biefe folgte balb bie Salaflaufe, einft aiid) bic emvetfdiieflaufe genannt, am ealabadte in bem gegen ®obointfd) fubvenben S'balc evbaiit. 2^cibe beftanben ui-fpi-finglid; nur niiö .f>olv baä 3'iIh' iöver örvid)tung ift utd;t angegeben; bod) fpvi^t fd;on eine edjvift yom ItiSü von Siepavatnveu bn- illanfen an ber ва1а unb 3bvi^a, ©ie jabvlidie 31 u3beute an Cuecfft!bev jeigt ful) in biefev ^eviobe buvdi bic vovbefdniebenen 9lnovbnuugen unb 3lnfialten bebeutenb evbofat. 6in im 3»if'vc 1612 auf längere 3f't gefdiloffencv "ISertrag nennt eine jäbrlid'c Lieferung yon 3000 (Sentnern; nad; ^HiKmfov'ö 33evid)tc ergaben bie З^ђге 1661 biö 1683 иаф einanbev eine ülu'jbeutc von 2046, 2346 unb 2öö9 Zentnern Cneifftlbev. 2>ic i'erparfung be^^ CuciffilbevS gcf^ab in biefer 3cit geiuobnlid' in i5'äW!en ober 'Barillen, ше1фе je ju 1 Zentner entbleiten; unb ba finbet man im iyergnierftod)ioe ffir bie 3'iOvc 1668 bi'J 1671 Lieferungen von 1200—I.'iOO 23avillen, ober 1800 —22ü0 (Fentnern Cnciffilber yer,^eidinet. iTaburdi ftellt fid; bie fäbrlidie 3lui4'ente an Cuecffilber burdifd;nittlid; auf 2000 C^entner, mie eiii3riicn mnv ^ai^ C^rjciiiinii^ nii inimfv doviiitirv, (liii cv* jiilcft (1111Ц niiflun-tc. (vtnc i'iofrviiiiiu^liilf vom ^'il'vr Hil'-i nrnnt jalnltd» ;iOO (.sfiitiicv; fpatcr fi'ilivt cinr i5dn-ift i'om l()4."! nod; 7iJ (5cntiifr (III, llll^ biii^ ^ol'v 11)82 iiuMi'ct 200 O'fiimrv aiiv^, ^ic mit ln-^nlton^fm :;\Vftiiliv44-lur: rrjoiii^t mmtni. Чмт!» übviiinii? jiiMiilidi aiK4'iilniid'fm 'Ikvid'tc ulun- ^o<^ 'l'fniiucvf Jbvia 1ЧМП :лп1пт 108!) flcfducfU tiiiKilfn vhmi ^rv 3ii4iolicvfiil4iriition brrdt-3 fciiir 'i)."lгrI^lm^l. Tic l.чn•t}^-^flI^flI \!liuin('fii bcftatiiifn iMiiliiimlidi bni [»rbriitciibcn 51 f f dl IV11 П Ii b c Q II r cf f i I [' r V h a II b f! ü irabiciib brv iirbnd)tcii ■•pcriobc. Totf Ciirifftlkr ii4irbc riiicrffitvi Г|(чг Ivicft iiadi "^riirbin, niibfvcrfciw iibcv Jöini iiiib eaijlnivii und) Stiibt Stcicv, 9lii{|^lnu-n imb ^fünif'ci'n, imb fclbtl iiad) .»i>am(4iV(i ""b Slmftfrbnm i'frfiilirt, ii'ic ciJ Sdn-iftcii bcv^ 5'fi4]iufvFi^ord)iyc!? lUMii Зл1н'г JOti!), KiTI unb 1673 midiircifcn. 5^aluii (jiiiij niid» bcv fc* bcffcii Crvjciuiiiiii-i fovtbiiurvtc. •ij.Hvifc bc>? Quccffilbcv« iiiib bc^ fiaiibcii Dalb böl'cr luilb iiicbcvcr, luilimcn ciDcv im ©ппјсп bod; immer mein- auf. i)?ad) bcu cin^clucu iui ^^cntmcrr^ardtiyc iHn-liaiibciifii -JlH' gat'cn iriivbc im 1(il2 bcv Pcutucv CucffülDcv yi <)■') fl. uiib bcv Pcutucv 3i"»i''bcr 511 !)1 fl. ycvfauft; im 3iif'vc IO;34 fiaiib bcv ^vci-? bc'5 G^cutucvv^ {'ci'&cibcii auf iiO f[., nud) fpätcv iiu ICfi!) Fam ba§ CiicifillDcv uidjt Iiöl'cv, ba und; "ljalyafiiv'i3 ^luijaDc eine Labung «jou 38 (Fcutnevu auf beii iOertf» lum -'tOO ©olbbiicatcn bc' rcd)uct luiivbc. 3u bcv i^olcjc fticii ber eiiie^ (f.eutucve Cuccf' ftibev auf 100 fl. uub uod) bebeutcub baviiber, uub im 3al}ve 1741 ftaub er ouf 182 fl. llcbcv bcu 11 u f IV a 11 b b c c r i] iv e v f б iii biefcr ^^eriobe fiubet mau mefivcrc ?lnga(icu, thcil«^ im iycriiivevföavd'iiie, fficifc! in aiibcvu ?liif5eid)miu!icu. ??аф Salonfor'^ Serirf)tc I'ctrui] ^evfcl(^e iu bcu ЗчЈтси KiC.T bi« 1U80 jährlid' au 28.000 fl., fmtte aber iii friilicrer 3cit 70.000 [«iüi 80.000 f(. errcid't. tiefer bcbeuteubc Uutcr» fd'icb crFIart пф ciucrfeitö nu'3 ber ЗДеис^е uciicr i^nuteu uub ?iuftaltcn, bic iu ber erfteu 3eit uad) ber Uebcvunlime bcv^ 53erijivevfeö burd* bcu ^aubesfilrftcn für uottoeubig craditet ivuvbcu, aiibererfcitsi aud) au^ bcv gcuauercu '^cgulirinuj ber i^efofbmtgcii uub fofuiiingcii, bic luniw gclicubä vorgcnommeu ivurbe. 9iad) bcu 93cftimminujeu vom 21. 3a'niici' 1G27 (if^iiii bcr iscmicjcv fnmmt iftiicm (Srin'ci&fv јађгКф 8150 fl., imCi bei- ikiiividjtcv 200 fi. ucbft licfoiitcrcii 5?c[ici^iiflü)Tcii; bei' Wrnciii'il;vfiLic;- УОО fl., tcr ÖniDcnfdjrcil'fr 200 fl. unb bcr 53vnnb' fiattfff;rcibci' lüü fl. jäinlid); bic .'niitlilcutc, iHTiinmciftfr iiiib 5ßnlb< lu'ithcv fvl)irltcii yi 200, lüO, lüO unb »0 fl- 91iif bic Si)I;miiiiicii bei' QlvDcitcv iimvcii 21.000 fl. ücvnn|(i;Ia(]t; im ©injclncii cv(;ifltcit bicfclbcn je iitirf; '3lrt bcr "Micit 511 10, 12 imb lö tr., bic iiiinftflcii^cr unb SlVifmciilcr nbcr ^u 2ö fr. täi^lidi. IT^iirnad; biivftc bic bcr ?lr['citcr с(шаЗ uOcr 200 bctraticn hnbcn. bcr iiuirbc bic 3"''' tcr 31rt)citcr ocrmctjrt, unb ninu finbct in 'iHifvKifin-'ii '•ycridHc für baö l^^ljij eine витшс чоп 280, für baö 3n('r lüSl) nbcr eine foldic von Muappcu nnnc^cint. 3"(llfid)cn iinirbc nid)t nur bic З'!'''' foubcrn and; bic "^cfolbuHii bcr "Јкпписп crl.Hil'ct. ?Jrtd; bcm ^crfonnlftatn? yom 4. J^cccnibcr 17;)7 bc^üi] bcr 5l^cm'cfcr jäfirlid) 800 fl. nub bcr 'БсгЗ' uub 'iOnlbmciftcr üOO fl., iicbft einem (jlcid'cu iictmgc nn ?icDcn< ^nfliiffeii; bic ribriiicii ■J3e(imtcn battcu yt 454, ^üO nub 384 fl., unb bic "i^rnctifantcn ju liJO, 100 unb 80 fl. Unter bcn !ricucrn fjnttc bcr Obcrlmthmanu 300 fl., bcr Obcrltrcunmcificr 230 fl., bic übrigen .^ntWcntc unb iBcrfmciflcr ^u 200, 164, I;i0, 120, 100 unb 90 fT. jalniid;. Tic ilrOciter Imttcii baijccjcn uad; einem i^crjcidiniffc yom 3nlnc 1747 täv^lidj fcli]cubc ^(.Имтпд: bcr iluuftmciftcr 22 fr., bic ?J{(iurcr> unb 3i"""fi'meirrer yi 20 fv., bic Ahiuftftciiier, 3}?aurcr unb Öofyuciftcr JU lü-\ unb 17 fr., bic ^^ufd'lc ju 13 biei Iii 7, fr., bic .^nuer ju 10 bi? 12 fr., bic Mlaubcr uub Qlnbcrc JU 3 tuö 8 fr. Ted) iinirbc bcr (Frjlmu gcmoDnlid' auf ©c-biuji iil)iici]cbcn, u'obci bcr ®chnicrbtcnrt über bic beftimmtc l'ölmun.i nur biö JU einem (jcuuffcn i*ctraiie unb in «jcrfdiicbcncn ^Ibfiufnugcu unter fämmtlidic 'Jlrbeiter ycrtbeilt u'iirbe. Ter (lanjc -Jlrbcitcrilnub lictrui) im 3al)re 1747 iic»icn 4üO iiianu. ^luficr bcr auijciicbcuen föbunmi erlueltcn bic ^(rbettcr nudi ein f(caMffev< ^ifnjj au ©etreibe ju fcftgcfeRteu nicbcru •il.h-cifen; and; bic i^camten nub minberen Tieiicr l;atten Ö)ctreibcfaffuni], bodi nur und' einem bc>iüufiirttcu 'iJ.H-cifc. Tabcr iinirbc immer für einen bcbeutcnbcu "i^orratl) an C^etreibc iicfori|t; fo luirb unter anberu im 1(507 ein -lUn-ratli »ooit 300 t^tar (ju 1', ^eficn) ®cijcu nub 1000 i^tar ©cmifditc^ aufijcjcigt; im 1667 finbct mau bic »Summe ucu tiOOO fl. jiim ^Infiiiifo i'rn WctvoiPf iiiiiiciuicfni, iiiib паф finrr ^Sdnift i4>iit ^rtl'i'c И>77 u'nr ri'cvlnil'iirii l'rrcitiS rin riiinifv ^ЧU•ri^c« fiirtor iiiifiioflollr. 'i'fiid» ^l•m ,"\itlMlir brr Voiiftiitii^vrilmiiMimiK" l'iittr bic fminifd'r ^x'anbfilmft ^lu■d^ viclo Mc Wcti-nbrliofcnnui für ,'\Priii ^u ('OHHiifii; btc "Tioitiic brv^ l>ri^iii"dui|Tfiibfn 04'tiTiPfi' bciniii iiiid» oiiifr ^(iiücid'iiitiiii vom ITI'S jalivlidi .'ЈПОО -IVcRfii. (^iiMid' iinuTii luv bni 'лоИ brv Ticnil- obrv ^lvl'fil»l? unter bcu ilkr' I'nnbluui3cu brr l'nnbfdiaft v'om 1. iluiiull 17o;?, mir birfcUiru in bcr f'ffnnntfu Prnp:matira Ciiriiioliito iiu;if(]rtirn finb, bic ?in',fiiir l'cmtf'rn, baß fid' finc frnnjöüfdtc Јгиррс ki 'Jpimcin fff'cu laffc, uub 0)г[а('г für ba-3 •i'cniivcvf ^t'ria ucvlrnnbcn fei. Gä muvbc nun bcm O^roatfu-■Vnuptmnnn (Vran*, ba>? patent crtf'cüt, MvicivJmanufdjaft ^u fam= inclu, iiH^n bic l'cnadUmvtcu .sxrrfdmftcn iln-cu Qlnthcil Dciuitvngru Imrtcn; bcn oufipßcnbcu !j^ovfcrn a('cr iinirbc nuDcfotilcn, Slniri'C ymi vidmfsc bC'? i'crijaicrfc? yt halten. ^Tod; Hieb 3bvia ypn einem feiubüdien einfalle iierfd'ont. 3(П'? bcn 55evlinnbhmi]en bcr INinbfdmft 1ЧМП 3al!rc 1738 tti eublidi аиф erfi^tlid», baß in bemfelDcn 3>iJ'rc eine neue <21 r n fi c nad) S^'ria anßcicnt mnvbe; bicfellie iiiui] am ?ifatbauer yprbei, bann iU'cr bic 'Bcri^aDfiänijc »Jon ^clitfd'cnycrd' ciciicn Tolle. I^er früf'cr Iicftanbcuc Saunnrcii flimj badci^eu burd' ben rotf'cn ©vaDcn (legcn bcn Silaiuirtfi nufirart^, unb mcitevinn in bcr 3?id;tuni3 bcv gcijcnivärticjen (Strailc. 9fiin ift bov mirf) mif bio vcIuiÜHcii iinb nuH4i!i|d)cii isev' luiltitiiTc bfö VI ffl'rrii. in bcr yiicitcii .s?inlftc fcc^ frrlurliiilfii 3aln-l)iiiibcvtce in Mmin bic ^Urfoniuition 3ovtfcl)vittc imiil'ir, ciiiifll fif «iiidi in 3bvia ilur Qlnlnintifr, ii'ic bicp nii5 brm im l^omaviiilof yi ^'iiitinrl« anfbciiMhtfn bnmaliflcii cünniirltfii'rii 5fl?iv li-ifdbndif VI crfchni ift. ?JJnn fmbrt mimlirfi in bcmirU'nt ппб bni 3a()Vfn l!i7S, l.'iSI, l.';!)2 niib l.'ü):; fpuuii'l i^cnmtc nl§ 3)icncr iinb ■■Jlrlicitcv bfiV "l^fViimcrfi« 3bviii v'rv^cidinct. T'odi I'nttc in jDria fclbft ff in rvnini^rlifdici' ^ihcbiiirr frinr (Statte, i'iMibcvn ci^ iinivbc in bcfoit« brni '("fallen fin foldirr aiiä Vail'nd) bnliiit brnifcn; iiov Willem lunr c9 brv -Ihcbiiifv .s>nniiö 3nlfdiaf, bcv ^ir l'prmifimc rrliijiÖKr »nnbliiniirn imd.i obvia fonmirn pflfiitc. abcv umv eine cynniiclifd'f iBdnilc bnfolbft finiirviditct, ivic cö baä ycrbcnanntc Watvifclluidi nnbrntct, inbrm bnfclbft im ^'if'vr lüSl »^niinci .'öoffcv iinb im 3nbvf l'ÜK) 'i^kfvuvf ©nlliu^ ali? Sdnillrfircv 511 3bi'in yfr= •^fidnlct ftclicn. I'iivd) bic ypm (fr^bcvuMc Acrbinaiib II. nnbcfoblciic, nnb iintcv bcv l'citunii bcÄ 'Bifd'ofi? J lmmn^ (f()vßii bnvdH3cfüIn-tc C^UiicniTfovnuition mmtc аиф 3bria micbcv ein дтц fatbolifdicr Crt; iinb ^viiv fo fcf'v, baß man fpatcv in bcn J^biTit 1(314—1618, шр ein im -Jlvdni'c bftS biftpvifdicn -J^cvcinx^ fiiv Mrain aiifbcii'abrtco ^ЗгО' tpcoll bcr i){cfprmatipnci3 fiiic aiiijcbradjtc ^»l'dH-ift iinb eine "Jliifjcidimiiio bcö 3(nbn{a im 3. iOomaö Sfooiman im 3nl)vc 1700, 3wf 5i.'id)tclttid; im Злћге 1704, 3ti|ef Q3ontfd;n im 3ii(;ve 1740 iiiiD ©regor i})crfo im 3iil4'c 1747, Sfeben bem (Snplan fiiibet man im 3nf'rc 1(578 nod; einen jiveiten Öeiftlid;en, imb in ber Solgc пиф einen 'üeneftyatfn ju 3bria nngefiellt. 3"i Uebriflen ivurbc bie i^enjroevf'J > ^aplnnei in biefem 3cth'miine mebr imb mel;r felbftftdnbig iinb УОП ber eeelfordc .yi Unteribvia, lueldje nad) ber Uebernnbme ber •Jergmevfeö bnrd) ben i'anbecfnrflen imi'ö 3'1(ч- lüSÜ jnv Ч-Чпгге erlioben roorpen, sule^t дшц niinbbdni^ii]. 2*enn iiniln'enb bie 'ij.H'nrve Unteribria bem Qlrdiibineon yon Joimein iinteviieben blieb, iintrbc bie '^ercjmerfö»^apfanci jii 3bvin bem 3lrd;ibiacon uon ©öri^, nlö Stell' Vertreter beä 'l^atrinvdKn üon 3lqnilejn, immittelbnr initeroronct, mii cä bie obtnermä&nte ©runbfieinlegnng ber et. 31ntonitird;c nebü beiu etiftbricfc ypin Зпћге 1678, iinb ein fpnterer 93erid)t bc6 ^Irdiibiafonei t?ou 3!olmctn bcftdtigct. ?lud; erl,neft bie (?nplnnet jit 3bria bereits! im Злђгс 16äS ein eigcneö iJnnfbndj, iinb enblid) im 3al)rc 1700 ein eigene^ 2;rnnnngöburf;, iromit i(;rc Unnbl)ängigfeit yeriiollfinn' biget roarb. Wie fduiii p&cii l'cviAtct шогђгп, Dcflnub l'mitS im 3ofn-c lUSl eine (2/clniIr Jbvirt. ЗЈпф brv ^Tiivd/filfniiiin brr »^Ticfor« mation iimvbc birfc Srijiifc «idit mifgchobcn, fonbcrn mir fntfwiifd; fiiincviditct; bcnii man liebst in rincv Srfirift урш 1(308 bfii erf'iilifl'vcr .tiiinö 3fvf[i, iinb nu§ brm "ij^cvfonnlftatue oom Зпђге 1737 ift nori) brv вфиПгћггг ??iclnö iUcnucfcv Ocfaiiiit. ®o iriivbc für bic iicifliiic 33iibiin(i brv iöfmoltncv bcö 2?cvfiortcS ?5ov)'or(]c flctroifcii. 9l[irv midi für biiö IciMidK JLUiftI bcr iBcvou'crfjSflr&fitcv iinivbc iHH'iicfflicii; beim im 'il.^frfcmnlfintiiä lunii 3n['rc 1737 finbct 111(111 'i^.Hiilipp C^cfnvb nl<< Söcvfö<(Sf)iriirii aiigcfüf)vt, шг1фсг frit bfiii 3iif'vc 1730 al5 fold)cv niiflfficllt uw. 3?nd; >>acqiict'ß Vrrid'tf fiaiib bcii •i'cviifiinppcn mid) ein Öcfiiiibbnb C^ft'otc, ii'fldtc^i für bic iliiifii cinciicii «vniif()citcn aiujc^riflt iimr, miiiilid; eine ivnniic, fd)iiKfflfaiivc ^Jrth'oiiqiicllc im Slmlr 2 teilen iiörblid) 1ЧМ1 3briii, ii'ofclbft ein Öcbmibc jiiv 9liifiinfniic bcr Mraiifcii crridifct шпг. 2)nö ^iim 5.krtcn ar(icit'5iinfälUiicr 3^rrgmcrf3ar(H'itcr (icftiftctc fiiifcrl. .Vioffpital jii i'aitndi imirbc liiiiiictjcii im 1У97, alö bic et. 33 nm cf'cmaliiicii ^raiiciiifiincr« pbcr minnicliriiicn 2rfnilpla|ic ficl'cnbc .^nu'?, шо gctjcn-iinirtiij bic F. f. (>amcral'^3.^c5irfji''scriiiiiltiiiui if'vcii (Sirs bat. Gitblid) iiw(i iipd* (rinitjcä über bic 93 c r ^ iv c r f« n r b c i t c r aii^cffibrt iiierbcii. Sic i^crfifnnppen lunrcn nadi 3?aIiinfor'3 '?crid>tc bebiifö ibrer 9lrbeit in 3 Pompoijnicn iiftf^füt- ii'eldic nllc ß Stnnben mit einaiiber nfmicdifeiteii. 2'ic ©riibcnarbcit irnrbc flcivöbntidi nur im Winter betrieben, nnb in bcr uuirincrcn 3nbrctv,rit flinii bnü Wafdien nnb ■iM-ennen bcr an; nur eine fleinc ?lbtbeilnnii ypii ^Irbeiferii fehte bcn (^ч•^^bau bav^ iian^c 3'ibr fort. J^ic idni'crc 'Jlrbeit in bell oft i'cbr шпппеп ©riibcn, bic .'öihc bei bem "Ј^геппсп bcr C'r^c unb bic i'cid)tii|fcit einer 93cvfnbIuiuT, bann bie fd'ablidien Ciiccfftlber^ bämpfc ycrurfaditen nad) bcr (Jn^ciblniid bc-sfciben i5dn-iftrteller3 bei ben knappen bänjiiic i^ranfbcitcn, G)idit, ■Jln^jebniiiii, t'fi" bcr, unb yerFfir^tcn ihnen pft bay ?ebcn. Ucbriiicii'? имг ba^ Miiappcn-oolf iintnuitbig, iinc and) ^iir {\rti[;lid!feit geneigt; babcr iinirbc bem» felben mandunal eine bcionberc Vnftbarfeit bereitet, ec er^ablt i^ai--mifpr, baB im 3abrc 1681) jitr |veicr ber Wiebcrerobcrnnii yon Ofen jnerfl eine i?anfpn4CiTiou abijebnltcn, am ^fadimittagc aber eine all« iicmciiif UiitiThiiltiiiui Hilf ^cv 3){otUrtiiiiiir3 Onecfnllier-■Beriiii'erf 3bviii, nnb iiuillte bemfelben eine neue nnb [^effere (5inrid)< tnn;-] i4c['en. 31i'it ber .'öofi'fvi.n-bnnnii yom 1. 3"li l747 antvbc ein O b e V [1 e r i) a ni t 511 Obvia nngeorbnet, nnb ein e r i] r n t Ii n n b ffie rf-Jyprftinib mit niefireren 5(mt'3väthen nnb 53cirtRern on bic opilic bcöfeK'en siffttl'f^ ""t anbcvn ijevpvbnnniT чош 30. ?lngn|l be'JfelOen 3iif)ve£! luiirbe bic innere 3?eriunltnnii bcS SerßiucrFcS iinb bie Orbnnnij ber ^trbeit nnfier beflimnit. Oberbergiimt урп Sbriit ftanb nliriijcn'3 (ti3 nnf bic ncncfte immitteKmr unter ber faifcri. .^cffammcr tu aSicn. Scmfclbcu шпгсп au^crbem i^er« fdiicbcnc Senjii'erfe in Äraiu, Sronticn uub bcin Ä^üftcnlanbc unter-geben, wie unter nnbcru bic Gifcmucrfc yi 0 n g 0 v an ber Save iinb }и fdjiilMiv (in brv ,4uli.>a; niicli bic örnidnift ®allcii' Dcvii in Ot'fvfrain ftanb alö ein itnmuicvi^nt iinifr bcm bcnnnntcn Ctifvbcviirtmtc, ivic bicß 'Jlllcö ппз ucrfcinebcncu *£d;rifrcn bcd öcvi]« ivrvf^i'ülrdnyrci cricl;cn ift. 3m 3- 3bvia ciiMtd) nnd) bif (ritt, fo imivbc bcmfclbcn bn>5 odiiucrtrcdtt iibcv З^^Јл oiit^iiflcn, unb ^nm nmnicnbcn 'Hcifpiclc iimrbcn yicr ciniirfaniicnc (4^biclic, nndibcm fic vunt brni C'l)crbcri3anitc iicnivthcilt iiun'bcn, nußcrballi bcr ^ycrfiftnbt mit bcin (ätranvir (tiuiicridttct. 2Bätn-cnb bcr 3fit, nlö bcr nntcr Maifcr 3ofcf 11. im 3- mit Spanien rtbiiffdiloffcnc, nnb nntcr .4nifcr ücopolb im 3- crncncrtc 'I^crtriiii uicflcn einer (iroßcn Cnccffilber'i'iefernnii beftanP, Imttc *lkrjiaicrf, mit iläufildU nnf bic Cnccfriibcr'6r^cnnnnfl nnb bic nen ciniicfiKutc 3'"'4iber < iycrcitnnjT, nod) eine bcfonbcrc Cbcrlcitunii in bcr 'i}.4ri"on eincvi önOcrninIratb'u. 3ßiil)rcnb bcii iirppcn Mricfle-3, ivcldicn bcr Maifcr ivranj"!. mit Д-rnnfrcid) V' nibrfii Imttc, fnm biiiJ 5eriie?en e^ iebod) ivicbcr nnd) faft brittbaUi ?i?onatcn. 3'"" britten 5)ialc befcRtcn biefclbcn am 20. bed 3'ibfc§ 180') cic i^cnvmbt, nnb hebicltcn biefelbc and> in bcm am 14. Cctober bcjifelbcn 3'il're\< Sien abciefd'lofffiif't ^-rieben. I'er Maifcr Ofapolcpn H'ib )o^ann ba-j 'Ј^спцуегГ 3bria bcm brcifadicn Orben ^c^3 flplbcnen Ii ef^c*? (L'ordre do lroi.s loisoiis d'or), nieldien er am liJ. '^ünnnf} 1809 yi Sdnin« bninn gcfriftct hatte. 5?ie ?citnmi nnb bic 'licnvaltnuii bcö i^iv mcrfc'? iinirbe nnn nntcr ueranbertcm ^fanicn im ©an-icn паф ^cr frnbcrn JOeife fortijcfiilirt; ci? beitanb eine ikriVi'frfiS > "l'crivaltnni] (l/adminislrnlion des mincs) nnt einem Oberber(|U'crfij • S^irectpr (Le Direciciir cii clicf iIcs iniiies) nii bot' S^ihf. ?Utcv nm 1. Oft. 181П luilimcii bic Ocilfvrriilicr bif -iUn-iifMbt >vi(i luii-bcv ein; ba>J ■iyfi-tlivfvf rrbiclt luirbfr ein Ol'cvl'fvtinmt mit fiiicni "Усг^гаИч" iinb i!.ViMi4n-|lanbc lUi bfv inib vier Obeviinitüvätl'eit iiiib ^mci i^eifiperu an beiTeii v2eite. iVit bcv .\>or4ievin-bniinii yom 17.182:$ umvbc jrbPdi bie Obci-lettmiii bc^ i^eviiU'evfevJ 3bvia in ein ^Бггц' nmt niii einem ^I^ev,iiMtbc an ber ©pife iinhieffliiifffn, nnb tiefet fobiinn bem Obcrl'eriianite iiii MhTiienfnvt uiitevorbnet; bev CberbfVijiniitmtinii ^ofef otabler iHMlfiibvte bie Uclicniahme. ?llci ч1нч- in neneftei- 3eit bic i-|an',c öilevreidiifdif Stiint^vemmltnnd eine nene (finvidnunvi erbalten batte, umrbe mit bem (frlnffe bc^ f. f. A'tn.injie politifdte nnb fl c v i d) 111 dt c •3.5 er ша I Ml n 11 bt4^ -ik^ii-fe«« i|l libriiien^ in bev neneften 3eit von ber i^eVjiRHn-fcIleitnnii iietvennr; c^i befinnb biifnv in fvnbevn ^labren ein eiiiene-^ ^ye^irfi^commiffarint, nnb feit ber lettten Oriianifi' rnni] ber "ih-oviii^ «min ein eiiieneö ^^ejivfv^omt nnter bem 91mtii. vorileber i^artholmä ^^ ä n e r. ^ic iUrijratlic nnb ül'erfövovitanbe vpn 3bvia iimven folijenbe: 5lntpn .'ö a n vUni n n n im J. 1747, nntev ii'eld)em ber ©rnbenOaii nnb bie iveitere ikfinnblnnj bev (yv5e yiv ©eivinnnn^ beö CnecfitlbersS iiliJbalb eine verDefffrte ©eftnit anymcfmien bennnn; barnarii ?lnton v. 2 n r t p r i im 3. 17ö4, 3o(t. ©rnf v. 3 " > n П t im 3. 17()4, iinb GicttlieD v. ©erftorf im 3. 1791. Sähvenb bev iivoßen, mit ^Spanien veviibvebeten Qneeffilber - Viefernni-j fnhvte bev fiebenburiiiid'c ©nbevnialmtb 3i'fff ^'citnev bie befonbere i'eiinnii ber ^eniiperfi^«?lvbeiien. Sobann foliite im 3. bisi ,ytv frau' uirtfrficn 'Bentinnbme ab? ^Periivatli nnb JBerf^vovftanb bev ©nberninl-vatb (^mannel ©raf v. ©djävfenbcvii. Sälu-enb Pcv fvan^öfifdien 3ivifdienve;iievnmi vom 3- '800 bi5 181'>5 lualtcte 5?f. ©rtlloiö nl^S ODevbeviiwcvfiS'S^ivectov. Xiefcv ^ci^tc ftdi ilbvii^en'S febv befovijt fiiv bic ■iBcrijftabt; er rettete andi biefelbc im 3. 1809 biirrii feine ^^-ilr« bitte vor iJevuidjtnnii, nl>5 bie ^Innppenfdiaft [mlb паф bem ülnfuniie ber Jrembhcrrfdinft yini Ünnbftnrinc fid) crf;ob, nnb bic Jsmn^pfen mit größerer ?iJadn aiieberfamen, nnb mit ihrem ©cfdnitiC ?111е'3 bem 'Boben gicid) mad;cn luolltcn. ©leid; nad; ber öfterveirfiifdjcn SOicbev» (iffipiinfimc im 3- lunvbc l'copolö (Sblci- o. ^^nffcftt!; ntä -ycviii'iul) iiiiD OlTrücniiimtmaim ciiiiirfctit; iiiitcv ihm Dcfiidjtc nm И). 1811) bcv Maifcv AvniM 1., iinb nm 10. 9litiiiift 181П brv MroiipviiH rtfi'biiiaiib bic QJcviiftiibt 3brtn. 9l(d 23rriivät[)c iiiib ■iLVvfOüOvflnitbc fpifltrn fobmiii 9lloi«! 'Jirrttiirr im 3. 182i, ;5van5 ül 1 b c V t i im 3. 1einm. :1iiibo!f ü i dt t o n f c I ö im 3- 1 fuMid; eiiini. o. r I m r r t ф c n im 3- 18!!;t; bcr i'rhtiifmimitc, lofldicv bfiit 53crf|(\iiilc iiPd) flftifimmvtiii yorftcht, ift nie rin fctir fcimtniövfidifv ®inrralort bcfntmt. Unter bni yilcft nnflcfiibrtrn ^cv' ftnnbcii erhielt bni? ^i^crtimcrf iiielfnd)c (frmeiteniitcicn nii beii @ni&eii< unb fcmfliticn il^erftfiiebmibeii, mic niid) mniiniiifnd)c 5]crbe(Terim()cii in bcr "Jliifbereituui-id" unb "Brcnnmethobc ber Ouccffilbcrer^c; c^ erlitt nber niid; fnrdnbnrc ÖruDcnbränbc unb SöniTercinbruriie. ^'er iBenni teuft Ii nb blich hei bcr erfteu 9?eflulirunii bc3 iöcviiiuerfetf unter bcr Mnifcriu ilJnrin Shcrejln im 3- итчг-nnbcrt; ein rnmtcii• ^kr5eid;nij5 uom 3- l'""' führt, nu^cr bcm 23erflrnthc, bic nämlidjeu Qlmt'äpcrfoncn nu, bic bereite im 3- 1''37 flcununt u'urbcu, nnmlidi: einen 58eriv unb Siinibnicifter, einen (Fnfftcr, cineu $öirthfd)aftd'3?craHilter, einen (Äh-ubeufdircihcr unb mehrere ф^гпс. tiFnnten, bic nudi yerfdjicbene edircihcrbienfte verfaheu. 5(ud) bic 3nhl ber miubcrn 'riener erfdteiut nod; uidu i4rmchrt; ninn fiubct einen 'J3rennmeifter, einen ^prohierer, einen Untcrhrenumeifter, einen Oherhut^mauu, brct nubcre .önthleutc, einen OhcrlcubI;utbmann, einen ^Sd)iener unb 'i^udimcifler, brei iffinlbfulthcr uub vier "Bcriiiiind'ter. Dcöiileidieu fcmnienoor: Munfimcifter, ©rnhcn^immermeifier, 3d)nd)t« unb G)ruhenmeifter, ?luffehcr uhcr bie »2dud)trtrbeit u. n. ^I^ei ber (Jrii'eiterunn bcö (öruheuhaneiJ unb hei bcr 'älenberumi beö 'Brenu= uerfnhreiK^, fo iric hei bcr ^lufuiihmc oiclfiid'cr 2ifnuerbnuten uinftte fid) jebodi bic bcr i^cmntcn unb bcr mindern S^ieucr halb ucr> mehren, unb nunn ftnbct in '^erbcr'^ unb ^»acquet'i* 5?ctdn-eihunfl von 3brin in beu 34hren 1774 uub 1<81 bereit)? einen 3fedinuni]'jfiihrcr, einen "Budihalter, cineu ^^fi'ilH^'i'f't'fi'. '''"f« ©ctreibcfoftcn'ilJermalter, biinu ®nfdi№erf-5' 5luffehcr unb ii?nnrermcifier nuiicfnhrt; bcr unb i^rcnnmeiftcr, bann bcr ®albmcifter umren für fidi hcfpuberc höhere 33cnmteu; unb und» ber Ti'iebcreinführuuii bcr 3i""o&fV'>\4ihn' cntion crfdieint nud) ein ciiicncr A>ütteu' unb Jabrifö'-^cniwltcr, ппВег' bcm nod* ein 'J3udihnltcr uub ein i4edmuucii4Ührcr. 'l^cn beu iieununtcn Kobcvcii ^l^-amtiMi iimrni ^liifaiui^ »oicv, fpätcv fcdi^t, bio ^^fätfu' mit' Pfi! Cl'crlun'niiiiitcji. .'nii brr fiiii^öfiiVItfii ^ivifd'fiU^viobf fvliti ^fl■ "In-anitnifhiiif im Oiiiiufii tViiic '^icväut'cniiiii, foiiboni lUfilifi-lto nur bif "Dülmen um in io tliri-clnir iIc.n mims, des Гоигпгппх d'cNii-[torHlimi (■ (it> riiliri(|U(', I.' iiiiiiiro ihs luri'li's, l.> lincnr des |ј\гс.ч И. f. 11'. T'icfi ergibt ј1ф oiic< cimcinoii '■Jlntvibcn brr Niiiiiiliiirii fvanjofildtcii ;]fit)"il44ft Tclcunipln' oIVu-i. Is н> uuo miS bcii fpntcrrn ba bav< -ycv^iiufvfii'^lnliiu fflbft foiiic viriniftcii iiiib "l^fv^cidMiiffc aii^i jciH-v "l^cviobr liffiht. ?fiid> bfi- ^liJifbcvbcnpnal'mc biirdi bic Cfücn'fidirv ^cic^t fid'. liiiit bci^ •ЈЧчч'1« iinb .'öiittciibiiiibbiidjc'» ihmii 3- folticnbcr 'Bfamtfii. ftaiib: bcv 'iycvsivath iiiib ObovamW-^irfctov; vier Obcvamtöräthf, nämlid) bcr ^ycniiKnunitcv, .'öüttciiumiMltrv, 50albiiififtcv imb IMid)-luiltfv; bcv ObcviimK^'iärcvi-tav, ^iH-otofollift iiiib ftaii^clliil; bcv C^ai'. ficv, (Foiih'oUov iiiib 2dnTiI-cv; bcv ^abvifiS ■ ikmmitcv, 9}?iivf|d)cibcr ober 'ij.h'obicvcv iinb ;\cdimtUii\rbcii, auivbc im 3- bcv 'l^cnmtciiftnnb neu iicovbuct; unb eben bicfc Orbnnn>i imivbc bei bcv Si'ciiulivunii ihmu 3. 18üt bcftatiijct. Зч'" ^Staube bcS "^cviianitcv^ """: t'fi' ■iPcVi^ratf) nnb iOcvf^iun'ftanb mit einem ^llctimv, bcv i^ev(iyevamitcv obev 'iücvciidiaifcv nnb 3)?iivFfd)eibcv, bcv .Kütten > unb ^abvifd < iVv iiHiltev mit einem "Jlbiuuctcu, bcv (.^nfftcv mit einem t^ontvolkn', bcv 3cuiv unb i^ivtbfdmft^«i?cvRm(tcv cbenfnllö mit einem foutvolkir, bcv Sdiiditmciftcv, bcv 5i\ilbmciftcv mit einem Obcvfovftev unb einem Untcvfövftev, ncbil mcbvcvcn bcl'iMibcvn Sdncibbcnmten. Unrev bcn nünbevn Xieuevn lucvbcn flcjal^ilt: ein Cbcvfunftftcii^cv, ein 5)fauvcv> meiftcv, ein Cbeviivubcn-^Jutfimann, ein 0[icvliüttcn>.^utbmiinn, ©nibcnlmthlcutc, jiiici ,v)ihtcnbuH)Icntc, yuci ilvnticnrTiHev obev Sdiidit^ avbeit=?luffcbcv, ,^iiici ■3d)nd;tmciflcv, mcbvcvc Sd^iditcn», .^tütten«, ©nppcl=, 2dimicb>, Sf'Hl' "'if* ^odnuevto'Qluffcbcv, ein iiiai]mciftcr, ein Silbcvbinbcv, nebft nnDcvn miubevn Sluffcljcvn, bann ciu iipcbitcnv yt Obcrinibndi unb mm yi ßoitfd,'. oi» (Sanjen finb i]ci3cniinivtiii 24 Scomte unb 43 ?lufi'cbcv obev minbcve 2)iencv am 'I3cvgmcvfc nngcftcllt. Фсг (S> V11 b с n (| а 11 lüiirbc in bicfer 'licviotc iiacii iiiio und; inniifi' nifln- aii^iicbclnit, iiinii bviiiui iiicitcr in bic 93rfite luic niidt in bif 3icff. Uiitrv ^cm 5l5frft4tDv|tiinbc ^Inton .'öniiptmaim imivbe thciliocifc iiinl) in bni nltrvrn i^-cfbcru oclmiicn, imnicntlirf) im ®ättcl> niib im Sl^affcrfclbf, bann in bcm fiiv, yorlirv eröffneten .f^fnimc« nnb (Wcmmtifflbc; man ifl)!ciS nkv l'fvcitiJ ппф bnö in finer 3icfc i'on 10:i MKiftfi'n licnrnbc Wnibcnfcib niif, iiicldic«^ nndi brm rbfu аппе« fiiln'tcn ^l^fi'rtvathc bnö A^n u p t m n n n ö f c 1 b iirnannt iimrbf, iinb mit bcm ^Litiffcrfclbc biivdi bni ü n in b c v i] v o 11 c n ücrliniibcn mar. ЗЈпф cinrv im ^^Jfavvnrdni'f 3bvirt niifbciimbvt qcivcffncii .ftniib< fdtrift 14M11 17;!2 iirfduili in bcm iioitci4ifiiiiniicncn Cinlirc eine ''^hiluev» (5t()Io|umi in ber 'J!obtcnteiifc, ivobei einii^e fvembe 53cfiidier yevfdnitiet mürben, ein »^er^fnnppe Sfamenö 91iibreiv3 nber iinmbcrtmr errettet warb. 2)пб 2'obtentenfer-Gkfcnf würbe feitbein baö 2)Jariä' t^ebiirtijncfeiif genannt, weil fidi bie ani^efiibrte iBeiiebeiibcit jnr bemelbeten J^efl^eit jiijjetrniien batte. Unter ben fülflciiben 'Jiorfiaiiben, ülnton n. Sartori nnb 3i4'ni"i Örafen y. Sinaijbi, imirbe befonbcrö im »lünifcrfelbc mittäiiiii nfnvbeitet, luie c-i bie und) i^cibeit benannten 2.d;lä(ic, baS eartori> nnb ba§ 3i4ni]l)i<©cfenf, anheilten. •Tafelbll ent^i'mbeten i"id; im 3. ITli? bie ©riibenwetter ober brenn-baren Öa-3arten, verbrannten imb befd)äbi>iten brei ober yier äifann. ülnd) würben weiter abwarte in eiucv Siefe ш\ 110 i^laftern neue etrecfen eröffnet, weld'c ba3 (^arolifelf, bann ba^^ luiii vSiiueten' feib genannt wiirben. 3lnßerbcin würben .öoffnnntißfd'Iaiic beqpnnen, nm bie 3{Lnb> nnb Cftfeite bc^ ©ebin^eö 51t iinterfnd'en. I>cr iif aria< (ynu4'än(]ni?ftollcn wnrbc im 3- mitten in bcr 5tabt fleijen 2l?itternad)t eiiu^eh-icben nnb 200 «lafter lueit fprtiiefnbrt; aber im 3- ent^nnbetcn ftdi bie Örnbenwetter, nnb 1 ;> 5)fann wnrben mel;r ober weniiier befdubiiiet. ^л ftdi jeiiite, baß ber .'öaiipterv i^aniT nid)t Innbielt, fo würbe ber 5:au im 3- 1''"'- ertränft. 51nrf) ber ©aiibalenenftollen wnrbc im 3-l''''3 wieber annieiioniinen nnb weiter ijcijen iiJin'iien fortiicfni.irt; nadibem mnii benfelben 300 MIafter eiuijetrieben batte, wnrbc er аУ nnbanwilrbii] anf»]claffcn. T'a'S ganje ©riibcniicbaiibc batte im 3- eine ShiijbebnuniT von 350 klaftern in ber l'an^e, 130Mlaftern in ber "I'reitc nnb 111 .klaftern in ber 3:iefc. ?(IIe biefc -Jliiiiabcn finb an-? ycrber'i^ iinb \">afiinet'>3 23cfd;reibmu3 'J^erijwcrfcii 3bria crfidnlid?. Зчг ,3i'it tliof^i-ii, mit ^Spiiiiicii vcmlufh'trii Oiinffilltcr« ^v'irfcrmui nniitcii imifv brr OlirrlcitiiHii OMilnniiialviiIlK^ ^i'H'f V. ^'fitncv in ^fv 3t"niiiun\inilif bif (ivoiitfii № v ^ 1'a ii f nffi'ilnt, imti ^iiMv iiu ^n• Ci'llVitf Maiil4iiv|ilH4i "l^i-ftc, im > mit» im .v>aiuitmtiiinc(fclPi\ mic аиф in bcn ^uhkIh-ii l'cifni ddftirnfii Oorlm-u mib im ticfovni C4n-oli|clbc; firfo Wfiirnb, nn vSl) Mhiftrv laiui iiiib ;U) bid ."iO Miaftcv l'vdt, ontliirlt iilu-iiioiipt bic rniidM'iififii OtV'. Ounufu: i' r i4u4 f i ш a ii b fiiv bcii 1цчп"*гп (»iiil'rii Mfii, frott ti'r fnil'fn'ii 'l^ciioiuninii, MiifdMiiiifilir "liffic; fcrnfv ^гv V c o • PiMbifil4i dl t, l'oopolbirollf II iiub f mu'Ibit'l o11 r ii im ^>aiiptiiuiiiii'JKlff. iiuMilif brm Maii'rr i'rovHMb II. ^и (fhvcii niifi]f' niMiimcn iinivbfn, bavurtd' bii^ ? r i t ii r v < c f ni f, bnö obere imb imtcvc i? f i tu f V f d> c 0 a ii f r 1, iiiib bfv W c v il o v f v o II r n '^irifdirii beut S'Jnfffi-' imb bcm \->iiitptmiinnv4'clCf, шс1фс n.id) bcnt Wnbcniial-viitbc V. Vcitncr iniP iiiidt fem •■yd-i'ivatbf vv Wrrflovf benannt uMivbcn, cvbalion ba-3 'ülnbcnfcn on biefe 3f''Pcviobe. (yi imivbe jebcdi ^n jener "'H' reid'üc niii^ielmncn, bns< minber cniicbiiie iiDer ftcben iielaffen, iinvJ für bie 3"f4"ft be« 5»Jcrfcii nur itadubeiliii fein fonnte. Gben in biefer 3fif ii'itvbe andi baö W r o (i Ii e r ^ o ii i • felb "opllftiinbiiier nnf(iei'd)lp)Ten, imd'bem bereite! vnn'ber mehrere offene Cerier in berfelben ^ei^enb bei einer -.Jiefe luin fi2 Minftern bcftanben Imtten. Um ba-5 .nanmerf leiduer nii ben Jiiii fdjnffeu yi fönnen, anirbe im 3- nnf ber fem ?iJontiiniinte iieiiöriiien, ветјл (Zt'itili:! ■ i]en.miitcn 5i?iefc ein ueiier, ber 3 ч f e f i f d) л d) t nbyiteiifen bei^mnen; er ift 2li0 MIafter fnbortmärt'S lumi 'Biirbanifdiadite entfernt. Tii jePod) aviien ber nniiebenern (fr^eniiunii iin (yr,^ unb SlJelall eine tvn'il'öpfnnii beo ^l'Jerfeoi .^ii befiirdiien Wiir,' fo luiirbe im 3-und) bem 'l'efd^luife einer imter bem 55tnfiftc beö Stcevrä'fibenten y. l'citner nbitebnlienen A>tM'eommifni.Mi ein »jierter »Sdjadit, ber лгоп' cieeifd'nd'i, eröffnet, iinb yimr лт упбе bcö Qlntonibers]Ci^, 12(1 Minfier '.ЧМП i^nrbavnfdmd'tc norboftiiuiriö entfernt, 'ferner iinirbe lUid» ber ollen 170 Mlnfter meit in'^S mitternäd'tlid'c @ebir(ie (getrieben; bnrni biefen iinirbe in bev Jolcjc baö Qhif|fl'IiiC)mnf|er yir 'Beivciimiii ber ©aiTerfunit nm rtrnnci«cifdindite an^ bem .s^utteni^rnben bergelfitet. ■JJndi Dem ülbliinfc be« mit Spanien abgefdiloffenen Ülefeningö» ^scrtratieß unirbe iinter bem ®erfi4'orftanbe Öiiltlieb i'. Gicvftorf bfv ("fvilmii thcilii'ciff norii in iirPÖrm WnßftflOc bftrirlicn. QUIciii auf birfi- "lUcifc 114'ivDc Wrvf ImlD in ^l>cifnll iimitlirn fein, inPcin mir bif ifiilificn (fv^c yfvii'cnbft, bic ntinPcvhältii^cn attrv liciicn nf' iafffu iiuutfu. Tcv Maifcv (vrnu", I. fonttc Palirv im 3'if,Hc 18(10 brn 'üihdcovDnctcn Gibolt nnd) 3bvia, unD coi ivuvPc Dnvnuf im oiiiivc IHOI ein mrhv luivtbfdinfilidirv "yfviiluin finjiffülivt, iiibcm nuin vridicrr mit ävmovcn (fr^en M'illfid' nui^hirb, nnb bin nnb luicbrv vfid'bültijifvc ^2-tvcifcn fiiv f"" iV'ii'rn bcj^ann. "Jlbfv im it^"'' ^^t^btr bcr -Brviiüiibt ri" fiirdubiivfö Uiifllüff; am l-j. cntftaiib nämlid» ein Ö v ii b c n ü v a u D in bcr ^irfc br^ ©rvfci?, im iMcmontifclbr. 'Sa ftd» bcv ■ymnb fonfi nid)t löid>cn lifS imb ©rfabv für btu^ iiai^c ii?crf uinbanbcu war, fo würben alle Ceffmnuien yer> fipV'ft nnb iuicpt würbe iöaffcr eiiiiielaffen. 9?adt fed'3 i'i}cd)cn würbe bie Önibe wicber geöffnet; aber faft brei bauerte e-J, bi§ baö in ber 3iefe aufiiertaiietc 5'Jafier wieber aneiielicben würbe ^ nndj waren in ber Jiefe mehrere offene Certer, namentlid' baä «jan «äwieten' .Venime- nnb O'Ieniemifelb einfletianiien. Gine befonbere ö^rfd^eimiusi bei bem anviefninten Örnbenbranbe war bie$, baß alle L'ente, weldie in bie iifäbe ber lieriiovbredienben Qneifrtlf'crbamufe iiefonimen waren, niebr ober wenii^er t^ffi" Steifheit ber ©lieber befamen; nudi ^eiiile Пф baö abt^efloffene üiiaffer volliii iielb, unb bie AifJ'c ftarben bavum im 3bri-,atl"fFe loeit binab an<<. OJad) ber ^Befeitiijnnd biefer (iiefabr würbe bor (h'^han nnter bem 33eriirntbe Gmannel ©rafen iv 3 dMU'f e n berin ber beciou' nenen wirtfifdmftlid'en liJeife fcrt.iefnbrt; bie franuififd>c 'iPefipnahmc hatte jebpd) wieber eine ftärfeve OliiiU'entunii be3 (frjlaiierii >ur Si'^lili'-würben befonberä bie tieferen reid'en Strecfen ob unb unter bem ■f)aubtmann6fclbc onSiiehoben, wornad) ber nadi bem I'irector © a II 0 i e benannte © o 11 o i г r o II e n nod> fortwahrenb erinnert; babei wnrbe ein nenev' ??;ineral, ber 3brialit ober raiJ ^yranb« er^ (-chislf i>il(uimin iix) anf(irfnnben, weld'eei bereit^ oben erwähnt werben. ??adt ber öfterr. JOieberbetltsnabnie wnrbe nnter bem 2?eriV rathe i^eopolb •ipaffepfü ber i^in in ber iiefe fortiiefent, nnb im 1820 war bereit^ ba»< i'arbarafelb in einer Jiefe yon 120 klaftern aufijefd'Ioffen, weld'e-? jebodj theilweife fd'on an ben üluv^ijanii teiS Crrjlaiier^ ftoßt. ^Ilndi ivnrben in ben im ©rubenhranbe beö 1803 eincieiVm^ienen 3trecfen neue 3d'laiic einnetriebeu, 4 imb hicniit bnv^ eiciiicntifclb 98 Äfnfkv tief iiiicbcv eröffnet. ?lu&evbcm шпгђеп iieiie 'i?erfud<< i^bev .s^offiuiiijiöOiiiif (»е^пмиеп, ber eine iin3 bem ^TiinciiVifri'iirf'tc in einer "Jiefe чрп 7.'! Mhiftern, liefen il?itterniicf!t iierici^tet, ber anbere nn»? beni ^ofefifi-Iuid'fe, in einer'Jiefc yon (>0 Mlaftern, nnb in 'i^erbinbnnö mit bem 9.VitteIfeibe ftefienb, iieiten Siiboft iicuienbet. 3n (fbren ber 'JImuefenbeit be« Mniferö ^ranj im 18 IG, nnb jener beiS Mroiiprin^en ^^ erb in au b im 3aiirc 1819, iimrbe ber erflere "J^an ber Jv r n n e i tf e i (ui f f ii ii n n ö» f rfi I a <1 iinb ber nnbere ber [y e r b i n a n b i l* o f f n n n S f di I n fl це« nnnnt. 'üll^ jebpd) bei bem ®eiter(ianc bafl C>Tjla(ier immer mebr an?-5niie('en fd)ien, iimrbe bie i^efordiiiß re^e, baß baö ^^erfliverf ob ®nnjiel an iinten (J'r^en nidit mehr mit "iUn'tbeii betrieben merben fonnte. (Si^ iinirben nnn im i^abre l82;t ber ©raf iv 53 renn er nnb ber ^rofeffor JlJippel i'on ber .P>offammer alviefanbt, um bie ®adtc iiäfier 511 imterfnd'en; iln' 9luiSf|.M'nd) befioD bie entftaiibenen iBeforiiniffe. 3ii ber Joliie iimrben unter bem ^Beriiratbe Qlipie ''15 r e 11 n e r neben ber "31niJbentnnii ber bi^lier aitfiiefd?(p)Tenen Wrubenfelber bie jnlefit begonnenen l^erfurit. unb ^*offnnnii«bane fortiiefefit; man brang übertieü mit bem graucix^cifdmdite, tfieilmeifc апф mit bem 2.l)erefien' fd:>ad'te, ireiter in bie "iiefe; unb im 3. 1830 luiirtc im i'ulieutfdiflraben ber -g e r b i n a n b i f d) a d} t abjiitenfen bciionnen, SOO Mlft. uom barafdiadite fnbpfimärtä entfernt. Qlber im З. 1837 trat eine neue qroße ©efabr für bai^ ®erf ein; nm 30. Sept. gefduil) namlid) ein @ i n b r u d) opu ü n (1Ш a f f e r ober i»on au^^inartS berfonimenbem Qnelliimffer in ber v2o()le ober im ©rnnbe be'3 yberefteufd^ad-teiS. Daö einbredienbe Jßaffer iinidiä immer mein an, unb ertranfte bolD melnere ber tieferen ©rnbeu' fel^er. 5Jadi fd'nell erftatteten 33erld)tcn famen ber Otierbergamte' T'irector 3ofef ü?hiffaf yon Älagenfurt, unb ber .f)ofratf) iJlloiS üKaier 0011 ®ien mit Äunftmiiä'nbiiien an, unb nad? uerfdjiebenen rotrfuug^Iofeii iPerfudien iiuirbc bic 6rnAtung yon ©nnipfmafdiinen uub neuen ©tangenfünften jnr .^etning beö 9Baffer5 befd^loffen. rourbc fobann eine 2;ampfmafdiiHC unb eine neue ©tangenfunfl am 3ofcfifdiaditc, bann eine aubere ^ampfmafd'tne am 2:iKrcrtcufdiad)tc bergcfietlt; ber ®au biefer ü}?afd;ineu foftetc an 130.000 j!. ^urd; biefc Sorriditungen ivnrbc ba5 ffiaffer uad» nnb uadi bciiHiftigt unb bi^ in bic ^Jiefe anSgebobeu; bod> neuer "cß fi^ bnburdi uidjt bciitmni, iiiib ntid) eine flroPmtKjc, yptn iycvflvntlie ^гтц 9lllicvtt aiidfovbiictc lirrbäniniimd niiPtilürftc. jiiflifßfiibc 5ßn|Tfv luivh mm fiililCiion biivd) bif etiindciifiinrte bcviiik^rtcltcticii, iiadibfin bic Ü^miipf« imildiiiifit niiPcv 'Ibätidfrit (]ffft(l iiHnbfii. Wältvnib in bcv .'öniiptflvilOc brtö ^afirv .^»finmnifff l'crfitclc, miivbc mit bcv 'ülhtrufiiMd bcS ^vn n c iüc i f d)n di tcб fortficfäbvcn, ('iö iiinii im 3iiln'f 18-Vi in eine 'üefc üoit 145 flioftev iiclniiiite; in biefev etrerfe iiMirbe mm bae iieitcftc jmb tiefftc J^ftb» baö mit' ciöcifclb (ifiiiiuut, 142 MIafter tief erijffuet. Um bnö ^nffer nli» zuleiten, imb jiu^leid) Ш mittenindit(id>c ©rbirtic ooii einer nnbern ^2eite yi imtevfnd'en, iinivbc im 18^(5 nuä bem ^rnnciöci« fdwdite in einer 'liefe von {> klaftern ber Gintrieb einect neiieii otollemS beflünnen; er follte in niU'böülidier Siiditnnii ben 3bri5afluB rrreid)en, nnb erhielt ben 5frtnien ^ 1 o r i n n i ш n f f er п p II c n. -Jiber im näm» lidien 3>'brc irnf ben 'I^evflort ein neneü Uiii^lücf; benn am 3. ??i4icniber entfianb ein Önibenbrnnb im .önuptmannöfclbe hinter bem Veopolbiftollcn. Jer (Sifer, bem Unglfufe möijlidift ^uoor^nfpmmen, brad;te ben ■Bert)ld)iiffer ОЗсог.] S^trajiSn», ben ^utbnmnn 3ob. iH e ft r e ö e n, ben v^dwd'tmeirtev 3o|cf ® i n f I e r unb ben Mnuft. fteiiicr 'Згпп^ S i n f 1 e r in Oefabr nnb lob; imb baö Streben, biefen Sfettuiiii jn uerfd>nffen, foftete brei^ebit Mnciiipnt bnei l'eben. ipurbe mm befdiloffen nlic ""P ünfilöd'er ber @rnbe ab^nfpencn; mit ülnftreniiunii arbeitete Зпп^ nnb 311t, luäbrenb erftiifcn« ber Sfiind) anä ben Sdidditcn beri'orbrfinfl; bod) mnrbc bic iBerbäni' mund nod) an bemfclben .ioflc an allen Orten beiiierfficliitjet. ©letdi nad) verbreiteter 9?ad)rid)t fameii ber ©nbernialratb -iBranbftettcr uon l'aibad), ber Älreii^banptmann Mofdiafer i>on 31bel>5berg, ber Oberberiiratb 3ö i ö n e r vpii 5üien nnb mehrere Äiinfiuerftnnbiflc in 3bria an; nadi oiliiemeiiiem iüefdjlnffc tiMirbe am 11. 3?ovembcr bac mit bfii bavaiif i'cviriduiftcii ЗЈашси allcv ficbrnjrlin iBotviM'ffiifu teiltet (jeijeiiiitartiii tlu'c Jhihefti'itte an. Äeit Dicfer n'uvbc mit bev 3ll)teiifiiiiii bei^ e r b i ii a ii b i< fdjadjtci» lucitei' fiivt^efalneii, iiiib ben'elbe mmbe im ^ahre 181)3 l'iiS jii eitiev Tiefe von i!2 Mlaflevn yoiJenbet. "Jliult iinirbe bev Tiircl)' l'nid,' bed 511''Vian i lua) f e VIi o 11 en 3 lum jiiiei «eilen tbäti^ft [»ettiet'en, iiiib im ^'il've I8.')4 ^n tStanbe nebradjt; ev fleOt iintev beni ^Intoniberfle binburd), niib müiibet mit einer l'äiitic oon !>Ü7 klaftern jenfeitö ber alten 'i^rennlnllten in ben Obvi^afliiß. 'äliißerbem iinirbe im ^^bre 1847 am iWiniiirevte, 80 MIafter vom ^Barbara« fd)ad)te entfernt, nod) ein neuerer Sdjadit, bev 2) v e i f ö n i д f d; n dj t abjuteufen begonnen, unb btö juv üiefe be:3 burdifle« bol?rt; berfeibe iinivbe jebcd) weflen ftovfen Sünffer anfiielaffen unb yevfeft. ö^erteim)ärti(] luivb bev 3 ^ b i n a ii b i b o f f > 11 ungöbau Dom gevbiitaiibifd)ad>tc liefen Citen lueitev fort^efet^t; juv ©eiiunnuiifl bvennwürbiiier ^це ii'irb befonbev« baö Iii a f fe Г', Glementi« unb a u p t m a n n d f e l b abnebaiit; im JOaffcvfeibe mürbe befonbevö unter bem S d; 1 i cfg e fe n fe am l^-raneiöeifdiadite utfl baiiivürbifie^ (Srj gefiinben, bepgleidien im SBarbarafelbc unter bem 5Pieicrijefenf e, iiuc aud; unter beni 51 u to n i e fenf e. DJunmebr ciitfmit baä iBergii'evt 3bria паф bem neu eiiujefiibrten ge« fe^lidten Фегдпшбе im ©anjen einen Uinfauj] yon 22 ©ruOenmaßeu unb 27.4-96 Quabrat.ÄIaftevii. ii?ad)bem bev ©viibenbaii in feinem Sovtbctviebe unb in feinev alJmaligen SluSbelnuiug näbev bargeilellt irovbeu, muß über bie 9lrt unb ffieife ber ©v^geiinuuung unb iibev bie »Sidicvfteliung beö ©ruben« gfbaube'3 ein ©eiteret angcfübrt iperbeu. фег 6r.\l)au luivb in ben einzelnen yelbern in längeren ober ffirjeven Querftvaöen betvieben; bie einzelnen Stvecfen mevben in einev iion егшпб meljv aliS einer Älafter unb iu einer *J3rette oon einer 5ilafter anfgefd)loffen; шо ftd) ber @ang bauivürbtg jeigt, rnirb berfeibe mit I Älafter boben unb 2 Slafter breiten «gtrecfen uerfianeit. ^Semeffung ber ©nibeu' raunte mar in 3bria biä auf bie neuefte f'" ctgencu -Bevgroevf^« maß im ©ebraudie, uämlid) bie üad;tcr; btefe unterfdiieb fidi luenig IH1I1 bfv ^nvifcr .rtlnftcr, iinb ent(;iclt 1-033 ®iciicv iiiib 1-004 ^4irifcr ftMftcr. Offlcimim-tin bic Jßicnci- Älnftcr nlö nllgcniciitfö iBcrg-iiicvfcdiwp. 9(r[)cit ntfrf'ifftf- l'c "nrf» bcr 33f|'rt;offci^)cit bcS ©fftcin« pbfv bcr Wniifliirt, biircf) iSpvriiflcn iiiittclfl ^hilorr^, ober mit Äei(< hiiifii iiiib ''Si-fdifliiiiiicn, ober mit ed^lncjf' ""b (Sifcn, flntt bc3 fn"il;ci: flcbväudilirfjcii Spift- imb ©hifrifrne. 911чЗ brm дгшоппспсп lurrfc ii'ivb flictd) ПШ Orte bn« ffr^ iinb baö cr^lwftüjc ©eftein iioti brm crjicfrcn ober taiibrn Зеидс, uirld;ce ilOrrfmiipt „^Bcra" beißt, nii«iiefd;iebcii, iinb hrfiinbrre ^Tnfic geforbert. 3l?it ^l'enj ober nidjt fr,^lialtifleiii Oefteiii U'erben bie biird) ben Giierbnu leeriicii'orbeneii ?Jrtimir iierfr!?t ober niiönefudt; bnö ntiriflc tnutic 3eiig ivirb gleidj. frtlliS |ieriiiiö(irförbert. 3iir eidienmg ber einjeliieii ©djläiic imb etrecfcii iiMirbe tu bell früheren '^'ertobeii nlli]rmein nur bie (?) r u b e n j i ш m c r it n g nnijeu'enbet; mm ift biefelbe nod; in bcn gdmditeii uberfianpl, fonft nber nnr in jenen ©trecfen im Oebrand'c, beren lange SInfi-edjtfialtimg nid>t notrnoenbii) ift. (5ic mirb mit etampclböljerii nnb pfählen ait^i. gefuftrt, nnb yiinr in Strecfcn ober Stoflen, шо bie Seitenm^nbe nnb bie obere 2'etfc gegen (?inbrmf ober (Sinf}nr5 geiimfirt (i'crben, 3odijimmernng, in Sduiditen aber, luo alle yier fenfred't onfileigen' bcn 5ßänbe befeftigt lucrben, alö ediaarjimmernng. 2>iefclbc bauert, je nadi 5.?erfcbiebe»licit be^ SnftjntritteS nnb bc^ '!D?ajTenbrncfc3, 5aiei biö ^iimn^ig Злђге. 5)ic ©rubenmanerung irnrbc im Заћге 17S0 nnter bem 3ßerf5i'or(ianbc ?(nton a ii p t m a n n eingefnOrt, nnb luirb feit jener iimtirr in bcr ?lrt fortgefcW, ba? jäf;rlidj eine gciuiffc Summe yim ?(uon 6-8 nnb in einer ^Breite уоп 4 3 Siencr Si^ub. Seit bem 3abrc 1803 werben an Siellcn, wo ber 5}?affcnbruif geringer iit, nur oivilc, einen Sdinli bicfe Ginrten, bie in furjeu von cinanbcr abficbcn, von aufgeführt. I'iefc aiJaucruug gibt bem ©ruben- gebaube große Jeftigfeit, unb erlciditcrt and) bic JJcinbaltnng ber nnterirbifd'cn ?fänme; in bciben iBejiebungen haben bie ©rubcu yt Jbrin ben ??or}ug vor maudjcm aubern ^Pergiverfe. Um аиф bic ©cfnnbheit bcr ?lrbciter mehr ju fid^crn, wirb juglcid; für bic Söctter« iucd)öliin{j ober fiiv bic fvifitcv Piift in bfu ®niOcii inöiilid)it flffonit. I^ic ^llkttcv iiiif bell .Viiuptiiäniicii iiifvbni babiinl) fvifd; cvbiiltdi, bap iiicbi-fcitiflc "l'crbiiibim)! mit bcii .JoiV itiib Jvicb« fd'äditeii bcvtjrflrllt til; babuvd) i|l nämlid? bcm i'iiftiuvic imiichinbrvtrv (TuvdHvutii iicflrtttct. ^'sii bcn Mvcim'diläsicii imb .'«>iiiÖrtcni iimifii bn(ic(icu bic ül'rttfi- (>i<5 niif bic iicucjlc 3fit bäiifiil nmvni imb matt, im (Stinjcn icbod; шсдси bcffcrcv (fiiividUmii; bcv Wniticii in tirrinflc-rem @vabc, nltf in bcn fn'ilicvcn |44ii>bcn. ?innmcl)v lucibcn iibcv nllcn ©rfcnfcn ober i'cvbinbnntiiifdiliiiicn Viifilödjcr dcbiilnt, lucldic flcmofmlidj iiiannvJfalu-tcn l'cißcn, ii'cil fic einem Sionnc bic I)uvd;' fahrt niittcitl ber i'citer {jeftatten; anf bicfc -lOeifc luirb nnd; aDfeitiflcn Ocrtcrn friül'c i:nb ijffnnbe l'nft ^ngcfiiljrt. iVit ber ?.Vinicrnn>i iiuirbc im 3>iIhc 1750 jjucrft bic Didier-ftelinni) ber (F;infafnt biirdj ben 'Ji n t o n i |1 o 11 c n bci]onncn; bic C^apeUc ber l'cil. 5>rciciniiifcit am Orube bevJfeibcn iimrbe im Jolire 1702, iiiib bic (5Vfclli]nbc ober ber 55cr|ammlunflt^ürt ber knappen nm (Siiuianiic bdSfclbcn im 3nl'vc 17!)(J iipllcnbct. "liom •JlntoniftollcH lueitcr mnrbc ber ^um iJldiajifclOc fülircnbc 5111 c m fi fdi e flJ ollen an-3ijemancrt »inb an ben Qlbfäfen mit fteincrnen v^tufen i^rfchcn; bc^illcidjen ber tiefere >> c t j f c 1 b i f d) c o 11 e n, an bcffen C^nbe )id; eine ?iifdie mit beni 53ilbnt)fc bcö beil. Florian bcfiMbet, uon ircldicm and; bav^ benadibarte Slorianifclb bcn 9famen Imt; meiter nbmärtv ber Äcmpfifdje nnb ber Mofler'fdie ?follen, uon bcncn ber erftere 5nm ®ittelfelbc, ber nnbere jnm .sSanptfelbc fnbrt. 3lnf ijlcid'c Jöcife nuirbe and) mit ber ^Ini^mancrimii ber .^anptftollcn nnb ber aiibern luiditiiicrcu ÜJolicn fortticfaliren, fo baß im Зч1ч"с 1781, nid öncqnet feinen 'Pcridit fd'riel), bereite fteben gclDer, alji: baä ^Id'nii- giortani', Littel«, .v^aiipt-, 2i'affcr., i>nnptmnnnci. nnb Carolifclb, in ihren ,'pnuiittheilcn oollcnbct шпгеп. Tnrd) bic nnnntcr' brodienc gPWpnnii Dicfer ^Irbeit ift cä (icfd'clien, baß flcflcmva'rtifl Die oor^nflltdiften *^tollcn niiD Siollcn aller ©rnbcnfelber an^iiemancrt finp, nnD baß and) bic nbriflcn, nnf bic ?änqc ber 3eit yi bclnffcnbcn Streifen frnber ober fpätcr ifire bancr^afte eidierftcllnnfl jn (leiunr. tigen Ilaben. 3nr ^Dcraneförbernnfl ber ©r^c finb in ber öh-nbc foflcnanntc (Srnbenbnnbc ober iifcrerfiflc Sdinbfarrcn, bic nnf ffialjen ober 9?äbcrn rnben, im @ebrnnd;e. 3u biefcm Gnbe шог feit ebc^ iiinlidcv f'" boppcltce ©cfimitjc ober ©ckifc oon ipoli nacf; bcr ®ol)lc bcv 1»iijclncii Stollen ötlffl^; i" "ciicftcr Зс'^ ISJiO an, Ijiit ninn iiDcv nnflcfaiigcii, аиф in bcii ®vii(icn cifcrue (Sd)ifiirn Irflfii, iinb rtriienmävtiii гсјфгп bic ®djiciicniüci]c für baä ^•»imbfloßfii biO in bic ticfcni JJt't'f'^- t^fi" ciu5flncn gelber, flfflen bic бфаф(с jii, fmb flcraiinut]cvc Ceder flclaffen, шс(фс 3—4 Mlafler breit unb eben fo fiiib, iiiib giillörtcr ober 3(nf^laflürtcr, midj Micjjeliueitcn oennnnt lucrbeii; bafelbft lucrbcn bic Srje niifi}C' fabreu, um i'on bort пив jii Јадс flcforbcrt jii iverbcn, 3" BorbC' птд fiitb nii nlleii fünf ifai]' iinb 2;rie£i|d;äd)teu 53 r c ni б m a f d) i n c n onflebrndit; bicfc beftel^en je аиб einem großen iDJnfd;incnrnbc mit jiiici nnflcl'nni^ten .ionnen, oon bcncn nbn)cd)felnb bic eine auf>, bie anberc nbiieht. 2}aiS luirb nm i0(irbara< iinb ■J^ercftenfdjadjtc bnrd) 9lnf' (djin^iüiiffer imiijetriebrn; nn bcn nnbcrn ®d;nd;tcn ifl eS eine ©appcl ober ein .Jretrab, bn« biird; anftvetcnbc 9lrbeiter in ЗЗешедппд flcfe^t luirb. Sie anf> nnb nbßcbenben 2!onnen bienen t()ciliveife mid; jur (fin' nnb ^Inöfal'rt ber iücrfliüerfv^mnnnt'djnft. 2?ie5)el4ini] ber ®rnbcu» unb Xagiuäffcv (lefdiicbt nodi fortiuäbrcub burd; S t n u g e u E n u fi c ober iu mehreren Saften luirfenbc i}5nmpma)djiucu, meldje nn allen fnnf Xatj» unb 2ricbfdläфtcn nnflebradit ftnb, unb burф Jßaftertraft mittclft ijroöer 3Ja'ber iu iBe> luegnuii flcfe^t luerben. 9lu biefcu 3tau(jeufnnften шагги feit fnUcrev 3eit Säugpumpen nngebradjt, feit beni 3abre 1847 finb bafür l;rmf> pumpen l^ergeftellt; biefe iiurfcn in menigen Safeu unb mit groperev iivaft, fo baö gegemuartig allcö fflaffcr ouii ben älteren ©rnbcn yilcftt nur burd) Päd am 3iM'efifd?'id)te angebradite 'ij^umpiiierf ju Sage gcförbcrt mirb. Tie am Jhereficu» uub Oofefxfdjaditc jur 3ftt bcö ßinbrudiciS ЏОП iagiuaffer im Зл1ч'е '^37 erbauten Tnmpfmafd)incn finb gcgeuivnrtig außer i^cirieb gcfepr, nnb bie 3fübrcu ftnb aui^gebobcu. Taä yir ■?rmcgung Der Stangenfünfte iiötl)igc 'üluffdilaguiaiTer ift bei Dem lyarbara«. Jhcrificn unb ^ofcnfdmditc au^ bem 3bri^afiuffc burd; Pac fogeunnnte OJinumerf hergeleitet; bei bem Jranciecifdiadjte fommt ei5 Purd) bcn 3gn»ijiÜolien ane Pem .rntiengrabcn, unb bei tcm Qerbi' naubifdindue au\5 bem l'ubeutfdigrabcu. Тоб üJiunmcrf ift gcgeuroärtig oud) größtentbeilo nu3 @rnbencr5 iinb bai^ ©ruDenflein, ftnb pImk aUeiterrö jnm 5Bren< nen geeii^net, iinb werben nad) ber .fieran^forbernnii апф fogleidj 5» ben 'Brennlnltteii i^erfnfirt. iTie brittc Qlbtbeilnnci muß jebod) uorber nod* einer weiteren "^carbeitnug nntemun-fen werben, bamit bat^ ©r^ von bem tauben moiilidift gereinigt wirb; ba5u biente ппф ber älteren 5lufbereitnngäwcife baS ® a f dj b a u , nad) ber neueren aber ba3 e ф e i b b a:: ö, baber biefe ©attung ymädjft bat)in iierfiiOrt wirb, .^ier gefdiiebt nun bie 5weite (5d;eibung, nad} ber älteren ?4etbDbc auf uafTem ®ege, burd) 5Safdien, nadj ber neuereu auf trccfeuem 23ege, burdi fernere^ Sdjeiben. 3m Ißafdifiaufe iinirbc in früherer 3"* mit 'Berg »ermengtc ©rj ^uerft auf bem ©rJifranie bur* ein mit ^odgroßen Oeffnungeu yerfe^'eneö !?rabtgitter burdigeiaffen, wobei reid^e, mittlere unb geringe ßrje gefAicben würben. Tie erften fonnten ala © d) e t b e r j aIi?balD in ben Srennofen gegeben werben; bie anberen mit ®erg vermengten (Srje würben, je naфbem jte au^ größeren ober fleineren ©tiicfeu [»fftiiiibrn, cntii'fbfv fiu' bnö ?Biifd4Vcrf ober jii brnt 5ßnfriTfnftfii iiifitfr iKüfl'cii. Ta^l JOnfd'ivrrf (icftiiiib nuö mfl'vrrni flvopcii oicr nfiiini, nOcr riiiniibfViiriVlltcn iinb fiiifrnu'rtfc immer feineren (Sieben iHMi (Sifen< iiitb ^iJeffiiiilbraht, niif meldten bn»? C^r^ niittelft 5\>nffer§ bunl'iien'orfen nmvbe; bnt'ei fielen bie fleineren nnb reid'eren Stiiife innner meiter biirdi, bie iiröperen nnb ärmeren nt>er blieben böber Herten, nnb iimrbcn i'pn 9fenem ^erfeht nnb nnfrteneben. 3m ®afdj' fiiflen miirben bie fleineren Sti'nfc nnf gröberen nnb feineren .P>iinb' fieben bnrd)(|enHirfen, ivobei fid; bn^ beffere ^rj ebenfalK^ .^n ^Boben fehle, bie i'ibrirten Stmfe nber meiter fiefpnbert iinirben. !Гег bnrd; bne lehte Sieb bnrdniefnllene feine ?linfd;i3iini^ mnrbc nnf einem ober ^luei ?l'nfd)berben loeiter fiberfdilennnt; biibnrd) erhielt mnn bcn ödjiid) ober bd? feine brennmilrbirtc (^г^. !rie ?l>n|dj» nnb 2d)lenim-berbe fi"b fdiiefe ßbenen, bic entiveber nnbeu'eijlid) fi"b, ober bnrdj ein 5Ünffermb in eine floPenbc 'Уешедппо flefeht merben; erftcre beißen ©tnmpfberbe, le^tere StoiSberbe. 3"i" 'i^ff'iifc ber (fryinifdjerei beilanben nndj ber erfien CrinridUnnfl bnrc^ ben iBerijmeifter 11 int 3nbre 1736 Hier Snfdifninfer; feit bem 3abrc 1792 qefdinb ein Umbnn, nnb cS gnb fobnnn nnr vi'fi 3Safd)ba'nfer, jebei^ mit mehreren ?lbtbei!nnoen. I'ei ber i^enrbeitnng ber (Fr^c nnf nnffem Scijc iinirbe uiel feinen ed)lid'c§ nnb Biiinober^ä mit bem ©affer bnuon gefdilenimt, ein ?;ad). tbeil, nnf ben fd'on .'önccfnet nnfmerffnm mnd'te, iinb weld'em nb'jii' helfen er nnrietb. 5>nber iinirbe in nenefler 3t't. "" 3- bic rtnnje i>orbefdn-icbenc ®nfd)mnnipn[ntion eingeftedt, nnb bnfnr ein loiebcrbolteö Sd'eiben auf trocfenem Keije eingefnbrt. ??nn mirb ber nnä ber ©rnbe eingelieferte Sd'eibgang im Sd'eibbnnfe >Jon '?nben nnb fi'ir ben Örnbenban nid't mebr geeigneten Kenten mit bem '^anfiel ober .'pnnbfdilägel ^erfeht nnb mit ber .\>nnb weiter gcfd>ieben; nnb bicfe 3frfeRnng nnb Sonbernng ivirb fo lange fortgefeft, nl*? ftdi ba»? ®rj nnb bn^i tnnbe 3fi'(l '"'t ber .'panb nnb bem gänflel fdieiPen laffen. 9}?an nnterfd>eibct hierbei ehenfnll^ einerfeit«? große Stiufe ober 5i?anbc, bann nnbcreö grobeji, mehr пК^ fanftbirfc? З''"^' f"biid) fleineiJ ober feinci^ weniger nk^ fnnftbicfevS 3f"il' anberfeit'3 reid^ei^, mittlere^ nnb orme? ©Г5. T'a«! hier gewonnene ©r-i wirb Sduiber^ genannt; cv^ enthält im J>ntd)fd?nitte 3 Cnecflllber, iinb wirb ali? brennwnrbig fofort jur .^-»riltc uerfiibrt. ^Tic Stiufc, wcld)c mit ber .fianb nnb bem •^iiiiftcl nirfit nu'fn- jci'fcft iiici-bcii föimrn, niiiffcn niittclft t'cfoiibfvft TNOwiditiiiiöcn iicpi'^^f i''^'"' jci'iloßni iiiritfii, mib liciöfii biifjri-o rij-iiaiis); biflcv fiitluilt im J^iivdiiM'iiittr поф i "'„ QucrfilUirr. Ädicit)-üauffvii ii'iivbfn bic fvi'tftn'fii 3l*iifdi()äiit'cv ciiiijcriditct; iicgcniuävd'ii i|1 jcbini; miv ein vsdu-ibOaiiv^ im tff[>vaudH\ Зиш "^Јофгп obcv t'f obcv tiiiibfii 3fi'iK iiod) nidit дап^ iiffdficbnicii 0:vjf bieiit bntf ^odjliniiö, nii lucldifv^ ftd) vSdilcnmilmuvi aiifdilicßt. 'il.4idm>fi-F kllcl^t ain» iitfhvercii ^Заћсп, шг1фс jii bvci imb yi fünf Ä>d)u|fcv ober Ätaiiipcl imb yi 5ioci ^IiisJijiißviimcii f'akii; bic ^ätämpfl fi"b mit fdnucrcii 'i4id;fi|cii i'fvffl'cn, iiub bic oohlc ift i'oii ötciii )iffd>laiicii, iiiäiivciib fie clicocv iHiö (Fifcii iirmad't iimv. Јаидс bic iM-cimmcll;obc mit flcfdjmic' bcicii cifcrncu Mctiirtcii bcfliiiib, muptcu iillc Gfvjc oi)uc Uiitcrfdiicb flcpmiit lurrbcn; bcr ikviiratl) "2(111011 .'pauptmiinn bcfdivanftc im 3. 171)0 bii'S 'i^4idicii iiiiv auf bic {|cniuicii, biivd» ed;cibcii imb iünfdicn nidtt jcvfctdHivcn ffrjc. ßVgcimuirtifl fommt iiiii- bcv im ed)cibc(;aiifc n(>nc-fciibcvtc 'J.kid^^aiiQ 511111 ^4.4id)iucrfc; f;ici' iiuvb bcrfclbc ficin dcfloßcii, in bell 5U'5iujevinncn ntniclcitct, iinb jiilcpt auf ycvfdiicbcncu f)crbcii ^cfdilcinmt, lu-i ba^S feine livcnniuüibiiic (Fv^ aiiöflcfd)icbcii ift. fiicv i]civoiincnc Gr^ licißt cbcnfnlliS S ф 1 i di, iiiib cntlialt iiod) 1 "o an Cuccflllbcv. iknmaliS bcftanbcn lucfncvc -J.^odmicvfc; itad)bcm aOcv baö "^^odjcn auf bic (icriui^cn Gr^c bcfd^rauft iinntcn, luavcn ja'ci ^od'liäufcv flcnujjcnb, шсМ)с mit bcn JBafd^luiufcvu in gctradn iimrcn. !Ä)icfc ©cDäiibc hatten iii'Snfl'i"""* i^i'c ötcllc siuifdicn bcni iBavbava- imb Slicrcrtcnfdiad'tc iino bem Dfiftnmbad'c. ®с*зсп> luävtiij ift nur ein 'iJjpd'liaii'Ci im ©ebraudic; baö yim iBctviebc bcö •pinltiiicrfciS nötl)i(]c 3luffd'laiiii>af[ev luivD aiiö bem Sfiiinmcvfc iiiuiu' i^clcitct. Seit rem 3- ' il'f «Pn t>cm Sdicib < iinD '^Jodiliaufe ju Pen ueuen 'Brennluitten eine ^fcrDcifcutmlni einiier'd)tct. Um Pen Cuecfnibcrflel'iilt t'fr Gr^c im 53i.HMiiä fennen ^n lernen, muffen Piefelbcn i>pr Dem ibrcnncn n'obicrt oDer untevfudtt шегРсп. Tiefe "iH-obc mar in friil)crer t'if ^i'SC ciffrncn SJetovtcn brannte, feliv im Giniclncn notfnuenPii], Damit man Pen "Brcnnproeeß cjenan benuffiditiiien fonntc; (lei^enmärtiq rnirP fie nidit mebr fo febr in'ö Gin^elnc erforbert, ba reid'r, mittlere unp arme Gr^e unter Gincm iiebrannt гоегоеп. ''Probiernnii Per Gr^e bient ein фr 0b i erga Pc n mit einem Brennofen, mofelbfl ba'S ^u unter- fiirfKiibc 3f"n Hfcviicn üJctovtcii bcni ^ciicv niiögcfetit tinvb; bcv= fcll>c (irftcht in einem eigenen Öctuiitbc bfi bc.i alten 3?vcnn(n'itten. 3n [tfinrvfen ift поф, bajj bei bev untcv bcni ?öevföuLn-flaiibc ?(ntou .'Öimptnumn einiieleiteten ^Brenmiietliobc bic im ffiafd?» nnb ^od)tiniife (]eiiH>nnencn (ad'lidie i'ovfiev mit ЗТ)оп iicvmifriit, iinb jn 3'föcln (]efd)lniieii iiMivben, um in bicfev Oefinft im 33vcnnpfen '^u(iefcftt yt iiievbeii. ber fledemunvtii-icn Ixevfaljrnniiömeifc im 53vfnncn bev ttv)ie ift bie iicnnmite 3.^eavbeitmifl bcä ©dilidicö nidit iiottjiuenbii-!; ev fomnit bahev iiiiö bem ^\od)[wnfc nnmittcKmv yir 'Brcnntnittc, luo ev brm flrobcn (ff^c Ifanftd in befonbcvcn ednlffeln sngcfcftt luivb. Trt'? 5.U c n ni'e rf n ('VC 11 erfnhv in bcr nnn l'rfinnbeftcii riobe befonbcv? iindttiiK 5lenbcnini]en unb 58evbcfFcnini3cn. ^Tic vom 5 kämpfe tiivdi SJol'ven, weldje aus? 3llliibeln ober beiDerfe't'3 offenen ivDeneii iöpfen yifamnienflefeRt ivaven, ivfiter geleitet nnD tbeiliveife nluiefiiblt luiivpen; eiiMid) Die i)fanditammcv, in iiield>cv fid) Die Qnerf' rillier«Tänipfc ^uleBt fiimmeln, unb jn flfifüiieni Cuecfftlber nevbid'ien tonnten. ?1?лп erficht leid't, baß ein foldtev Ofen im ©nmPc eine 5l?ctovtc mit ihvem .^alfc iiiib ibrev Qjovlage in iivoßcm lljaßftabc oovftcllte. ^Га bei oiefev (Sinvid'tinu] viel Qnecffilber mit bem ^iiiud'c ocv> loven iiinii, fo imivbcn im 3- bnvdi ben Oberbrennmciftcv i'. 'i^affe^f!) an ben iienannten Ccfcn bcbcntenbe 'Brrbcffcruiitien eingefüllt; ftatt brv "^llliibeln ivnrbcn gevabe, fmibvnnb gebilbetc ivbcnc ?}iunfn anj-irbrarfjt, an bcn iiJiiiidjfiimiiifni nkr ii'iivbcii bic 'Ли^паи^с bcr I^Ämpfc biird) bffonbcvc iUnniMiiiiiirn (icfdjniiift; htcvbiivd) iiuirbc brv 'Bciiiift oii Cufiffilbn- licbnitfiib iicniiiiibcit. 'i^cn foldjcn Ocfcn шпг« bfii t) rvridjtct, II. }. panmififf, nl^^ iDoppflt^cn iickiifiunitbrv flrfifllt. !Гсг (finfnp in fiiirn fiMdjcn Ofen fonntc 200 t^iv. ihs bctvartfn, iiuibvrnb bfi bcr fn"il;rvcu i\'rt()i>bc mit ilfftortcn 10 Ocfcn nnr (iU (^tr. fnPtcii. 3nr 3fit ilvoBrn, mit Gpnnirn i»cvabvfbctfn QncrffilOcr' ^v'icfcinnii fonntcn icbodj bicfc Ocfcn nid)t nichi dcnütirn, .ymiiil fic nod) immer einen bcbeutcnbcn Cueiffilbf»'''l'crlnft jnließen. 3>al)ei' umvbcn iinf 5lntirbnnnji bc? №nberntalratl)^ ^iM'ef i'. ^Jeitncv im 1787 i*cvttcalc rtitimmpfeii mit .slanitnen ober ?fnud)' fammevn heujcftellt. Triefe Mnminc fint iin bcibcn веИеп bc» Ofenv<, jn fnnf nnb 511 firt'fii iin bev 3"'.''' nni(c[ivnd;t, unb jn .'i^ MInfter fiod) rtcbnnt; bie nntf bem Ofen fomnicnben Kampfe mevbcu in bcn-felben nnf nnb nb iiclcitct, biö fie ftdj abffililcn nnb iierbid;ten, nnb nl^i metnllifd>ciJ Cinerfillbcv in feinen 3'vopfen 511 'l^oben fallen, шр Пе fid; fammeln. T'cr in bcr ^^ölic bei' .^tamine luimicn blcibenbe >2fnpp, ein ©cmcngc i'on feinen Qneifftlbev • unb (5d;ii)efeltlieildicn, (Frjftaub imb Мпб, mirb bnrdi neneg 33vcnncn iiereiniflct. (fö tunvbeii 5nev(t fteben ycvtiealc evriditet; im З. 1792 nbcr ivnrben biefclbcn iinu^ctmnt, imb paarweifc 511 Soppflöfcu yevbunben; bcr Cnccffilber' fBcrlnft ivnr bei bcnfelben Debentenb, niif 8 "'o чег« rindert. S^iefc (Sattung yon iM-ennofen evfiielt fld; bii? auf bic ueueflc 3eit; einzelne 3Sevbef|ernngen iintrbcn juniv bavan ycrfudit, nnbere nur in i'orfdilag gcbrad't, iinc c3 iintcv nnbcrn eine ooni З. 1812 fievfiamnicnbe, im 5D?ufeum 5U ?aibad; anfbciualivtc ©d^rift mit iPemer' hingen über baä 23evgiiicrf 3bria (Remarques sur Г usiiie d' idria) aubentct. ©cgcnunirtig Гш^ "Рф fcdiS foldjc ycrticrtlc glamniiifcn oorlianbcn, meldte im 3. 182S umgebaut irorben ftnb; yon bcnfeiben btlbcn 5wei jufommeu einen 2)pppeIofcn, bcn ^ranjofcn, nnb uict yifamnien einen Cunbrupefofcn, bcn Seopolbofcn. 3n bicfcn Ocfcn mirb jcbodi nnnmcljr iinr ba^ grobe 3c"G gebrannt, nämlidi bic fdjubbicfcn Stilcfe ober 5Bnnbc, uub bic mefir alö fnuflgroßcn (Jrj« ftiirfc; biefe betragen uugcfäftr 1S bcr ganjeu Srscrjcngnng. S^ie öcrticalen J^lanimofen fiub in einem boppclteu ©ebaube, anjicrbalb ber 'Bcrgftabt on bev ©trnße gegen Unter >3bvia, cingcrirf;tet; fic führen gegcnroärtig ben 9?amcu bcr n 11 e u 23 r e n n ђ ü 11 c u. 23fi bfit ücvticnicit Jliinimöfcn flclit bnä ^Brennen i"ibfr[;nupt Inimfamcv inn- firi», unb bcv ^(üliocrbmiiclj ift fchv [icbcutcnb; bcß' l>alt> iiutibc im 3. biird) bcn .^uttcii • C^oiurollov, iiiiii SaDrif^« iinb .sX'ittcn > ikmmltcv ilJnrtiii (i) I o tu a c f i;, ein nciic3 iövfimücv' fiilivcu fiiirtclcitft, iiamliri) Ii ov i j o ii t n 1 c '^•lanimüfcu iiii I (1 c 11 r i fl t f II Л ii b 1V ii [) V c ii. 2;icfc Offen fliib nicbv bvcit nlö liod; flfbaiil; brtiS t^r^ ift im .sMiitcrtininbc nur einem .^crbc mit brei Qlb« fäpeii »uiöflebrcitet, fo baß ftiifeiimcifc iieiieä bnrniif fleijcben mcvbeu fiuin, iiiib luivb biivd/ bic ."öei^ev mit lamien ilrucfeit fovtiiHibveub iimflcrübvt; biiö «ol^ brennt nnf einem 3Joftt)frbe im 3]orbfV(inmbc, fi> bnß bie flammen über baö binftreidien. 2)ie Cnecffilber'Jämpfc nelmicn il)ren ^Inctflonfl buvdi einen iiefiummten Änniin, nnb iwrben in iii'Ötiffvne, iiber 10 itlafter lan^e, nnb 4 edjnb im 2^uvd)me)Tev Ihiltenbe OJölH'cn abfjeleitet, nm bafelbft ciüflcfnlilt iniD uevbiduet yt lucvben. 3" biefem Зчх^^с iinben bic 3?oln"en eine џоп bcn Ocfcn a(j flcrtcn bcn .f*iiri}ont rtcncii^tc l'ngc, iinD fiber ihnen ift ein SRinnroeit in bcv '2lrt flcicitet, bog fie üon bcm herabricfclnbeit 91'ајТсг fortmäD-venb nbflffnl;lt merbcn, boljev ПФ bnS Cnccffilber nm cntflcijcncjefc^tcn enbc, bereit« jn ^Tropfen yerbiAtet, anfammelt nnb abfließt. 3n bicfen Ocfcn mirb fleflemvärliiT feine 3emj gebrannt, nämiidi bie aicniijer olö fanftbicfen er^ftnifc nnb bic (2d)lidie, mcidie jufammen an SS ber iianicn вг^сгЈспдппд nn^madjen. 'i^ei ben horizontalen glammofoi fleht baS ЗЗгсппеп uicl fdmcller oor fidj, nnb ber ^crhrand) an ^Бгепп-ftoff ift faft lim bic .'paffte geringer, nlö hei ben anbcren and) ift ber C!nccfnihcr.??erlnfl anf ein flcincä ®aß i'crminbcrt. (Vi^ finD nnn ad;t 1о1фе iBrennßfcn im ©angc; ihre Stätte finb bic neuen 33 r e n n ђ fi 11 c n, roeldic am redeten Ufer bcö ^priinflnfl'e«, gegen-nher von ben alten 3?rcnnhutten, aufgehont ünb. 3n nenertcr 3cit, nanilidt feit bcm 3- 1849, ift eine britte ©attung s)on ^Brennofen, jcbpd) mehr 'Bcrfnd'ö halber aufgcfrcllt; c^ Iii ein ® dl a d) 10 f e n mit a n ф f a m m c r tt. I^icß ift ein in 5orm cincvS (£фафтс« gebauter Ofen, iveld^cr im untern Shcilc einen 3?oftherb hot; am obeni ©nbc ift eine vcrfdiließhnre, trid*tcrförmigc Oeffnung angehrudit, burdi meldic bie бг^е, mit Sohlen «icrmifd't, aufgcfdu"ittet irfrcrn ??adibcm Hd) hier ba« лепег uon unten hinauf gegen bie iD?ittc gebogen bat, fann bai^ aufgebrannte ©eftein burd* eine am ©runbc angehradue Oeffnung ohne i^cfdimerbc entfernt merben; bajfiicn uiivb all^crcv^ mit ЛоМсп i4viiiifrfitciS (fr^ ^ritmclfc lUMt OOcii 11аф>]С)"фГтгГ, fo faß baci "l^rciiiicii läiiiifif ^cit ohne iTUMibcvcn ülutliuib fovtiiffi't't ivotcn fnuii. Tic Maiiiinc ober ilJiiiii1>finmiiirni, in ffiicii bic Qmnfrill4'v>'ränipfr alinffiil'lt lucrbcii, ImI'ch bic nämlidjc (fiiind'tmii^ luif lun bfii iicrticalcii ^lanimöfcn; fic fJmitfii al'cv niiri) biird» iiciiciiito (^iipcifcnic Miihli'ölM'rii rrfc^t iiu-vbrn. I^irfcr Sdmd'tofcn ifi in bfv i)fähe brv nitcn .'öiiitrn nm liiifni Ufer bfü 3bvi^nfluffrt3 aufiicftcllt, iiiib iil nur Uli" ^Bvciiiicn bci^ tivoDcii (icftiiimit. ^Iiißfv bfv CSv^fiiüiiiui i'pu voincni üuccffill>fv luiirDc (it neuerer 3cit bic yah'ifotu^ii ihmi Ciicrfrtlbev'-Uerbiiibiinßeii mit niibern ®tüffrii ii'ieDev eiiiiiefiibvt; ypii i'CviMitebeiiev ^Seite, unter 'Jlnbrreii nud) in gcrbcv'<< uuP .{MCiiurt'v* iyr)'du'eiliuii(i uou ^t'vin, luareu bercit^^ jlJntb« fdiliii^c bii^u iifcifbeu uunteu, baniit uidit nilein Arrniben ber "i^ortbeil iielaffen mürbe. Ter iBerii' unP iH'rnnmeifter oiinn^ o. lei3to, mit .v^ilfe bei? nuö .s^iiilaub berbcttierufenen fnubiflen ©ufiiii, im I'SI bcn ®runb jn einer 3'" " f ' tV^ b r i F, bic feit bem 3. 1782 otuefjinnobcr lieferte; im 3- univbe biefc ^^obri' fatiou bcbcutcnb iiermelirt, nnb ci шигРс nudi "15 c v m i II 0 n bereitet. Tic ' Siibrifiition ift nodi iicticnwärtiii fetir bh'ibenD, unb liefert eine fcbr auvV3C5fid)nete "lüarc. ®it3 gabrif.ijiicba'ubc ift außer« Ijalb bcr 53crgftabt nm rcduen Ufer bciS 3ci'ijrtfluf|cv^ erridttet; e3 gemahlen wirb, fo crbnit mnn baburd) ®ermillpn. Ter .^üttcu' UUP rtabrify'Tircctov SeopolP ^affetifii Icoitc üDcrbieß im З. 1 "96 neben bcr ® n b I i m n t < ■galirif nn, iiKldic ein Poppcltcl gabritat lieferte, udmlidi фгпс!-pitat pbcr Oncetfilbcr'Onb, nnb ©nblimat ober Quecffilbcr« GblortD. -Bei bcr Bcreitnnn biefcr ©toffc nmrbc neben Qucetfilbcr nod; ilodifal^ mit (Bdstrcfclfänre ober iBitrioloI «icrwenbet, uub ci? lüurbc eine fclit oolltommcuc äßnrc flclicfcrt. Tiefe gabrifntion lunrbc jcbod; feil bcm 3- 1824 nufijei]eben, ba fid) bicfclbc uidit mehr дспнпп? briugcnb jcigtc. Um bcni üiclfiiltis3cii .'ppfjücrtn-niirfte ficm'igcn jii fomifit, ift bfin fvlififdinffimii bcS ftnb bir nftcn Älmifm ober ®nficvfd>lciiöfii in iifiicrrv l'fiTcr ficnifftcllt, foubcvn mid) mit iinicn iirvmrhrt luovbcn. Tie ^bri^nflnitfc iwirbr im 3. iimnrt'aiit, iinb 22 Älnffcr fniiii, 7 .^Inftcv l^cd' auS Qiinbcr« ftrinni nfmniirrt; bir Snlnflniifc miirbc im 3 ntidi qroCfrn' tl'fil^ niie Wnitcnrrrf nufiirfufirt. £d'on 'jcvlifv, im ITäO, ivurbc ^iiv ?liiilfi?flatifr, bic ":i.4itvid) = f 1(111 fc, rvridttrt; DciPf ftcbni iiodj ncfjfiiiiinvtiiT in .^olj. 3ftt brr fraii5Öftfdifii ^БсПћппћтс uuirbc im З. 1812 eine britfc .finiipt' flniife am oberen Gnbe te^t ftanomlatbnleöi benieftellt, namlid) bic O II tf dM n f f I a 11 fe; biei'elbc iii aiidj niiä bebaiienen Steinen fdiön nnb feft flemaiiert. 3"'" ^(nffnngen bc(5 nn'iefdniienimten ^^pf^e^s ift oor bev 5?eriinnbt nn ber Peiib ein j^roSartiiier, über 200 .f^Iafter Imiiier 015 r e d) e 11 erriditet. ffnblid; ift прф yi eviuafMien, baß iretK" beö yielfälti^en 3?er[iraiid)C'3 nn eifernen ®err^eiuien nub i^nfdiinenbetlnnbtbeilen eine eiiirne Serfä« nnb 3 f " 0 ' f nnb iiieqen ber mannigfadieu .^iplibereitimii imb 3immerimii eine eic^cne 3immcrf>rittc beilelit; erQere befinbet fid' in ber 9?nbc beö 5Intpni« ßinfnbrtftolfenö, leftrre aber ymadifl an bcr ?enb. ??ad'bem ber (lan^f 'Seti'ieb bce 2?еп1шсг!е^ im (yin^clnen bar« geftellt ivprbcn, mnii nndi bellen Gr^ciiijiing in bev tehten <}5evipbc naber angegeben iverben. ??adt einjelneu ^Injeigen ber letzten Onbrc merben nn 6rjen nnb 2 d* Ii dun im S'nrd'fd'nitte 511 300.000 bi5 300.000 Zentner jnbrlid' geii'pnnen; im (^injclnen ergab ba^S 3. I8")2 gegen 280.000 (Feiitner, baö З. 18ö3 nber 200.000 (Fentner ev5e imb Sdilidie. ?(ebnlid'c Summen bfirften bic fvnbcren 3nbre biefcr 'ij.^eripbc gebrad't baben, iiifoferne eine mirtbiAnftlidie i'etriebt^' ipcife gefnbrt unirbc; grPlVre jfigff" mpbl jene "^^eripben, in benen ber Grabau übermäßig ftarf, шепп nndi nur auf bnä reirf'fte 3fiiii iionrfitct, etiUt f'attc. 2)ic nii nfbiciicncm Qiicrffilücv fvi'ciil'cn jctod» mir fOfiMiiiru' 511 20 tijij üo ^^^fiiub bcei ool.ivcöi; miv im 0. 177Ü uuivbcn an einer Stelle KKJ inetiillifdieu. I'oijenaiiiiteii ommH'vn ■ Cueeffillier^ iieiuonneu; bno fl'il' 'i" fold'em ^^.H'unb. Ciicif fil ber erdal'en плф beit 'Бег^мфшјТеп beij *Ber(V ivevfi« < ^иЛитч^ Die o^il'if HGO, ITOiJ uiib 1770 Me виштеи von 3224, ?,28Ü unP 3000 (Zentnern; bie folneiibcn ^iihve 177;;, 1780 unb 178;'! ^eisjteii neriiuicre (S-rlrä)]c je >u l."00, 22i')Ü unb 22;;I tientner. Tie dvi^'f'fc Ciierffilber'tirrjcnjiuiui fnnb in ben 3iil.'>'fn 1780 bt^ I7J)7 Stiitt, iilö ber l'ieferuniuH'ertraj mit Spiinien beftanb; eri]iU'en bie ^alue 1790 unb 179"> ju I0.!)i)7 unb 11.3Ü2 C^entiier, bie iinn^tc Summe bnui'te aber baä 3- '7У1ј mit 12.11)0 (Zentnern Cuerfillber. 3fad; bem ^Iblaitfe beö genannten 3,?ertraiie3 luurbc jur SduMuiuii beö ffierfeü bie jabrlidK '^luisbeut^ mel;r unb шеђг be)'d)ränft; baji 3. 1800 ijab utni) 7177, baö 3- um' nod; 3180 Zentner Quecfftlbev. liebet bie (Fricuiiung uiafncub ber fran5Örifd;en 53efe5iunji vom ISOfl biiJ 1813 fehlen fd'riftlidie ??ad)rid;tcn; mfmblidie vidue erjäblen jebod; ihmi einer ftarfen, bi^ auf 12.000 Zentner Qued'. filber jabrlid) fid) fieiiiernben iJluiiJbeutuno be<< i^erciiuerfei^. 9Jad) ber öjierreidMfd'cn Sieberbefitmabnie ii'nrbe baS iWerf mieber luirtbfdmft' lid'er abijebaut, unb ev^ erj^aben bie 3iibre 181;!, 1820, 182;j unb 1830 bie Summen yon 3547, 224Ö, 3107 unb 2422 Zentner, bie 3iibre 183;;, 1840, 184Ö unb 18.')0 bie iöetrnflc von 37У8, 2702, 3209 unb 2У18 (Jentner; bnö З. 18öö lieferte 2739, bn« З. 18J)8 aber 294;> (Sentnev Cuecffilber. ?ln шпггеп iit ber erften 3ftt '"^Ф äßicber' bcijinne ber 3"l4'ifnticn uadi $acquft'ö iBcrid;tc ju 8(0 gentnev geiuonnen; im 3. anirben bereit^ä 1200 Zentner erjen^t. Später laiTen iid) nuä ben -Beriituerfö = 93erieid)niiTen folgenbe ^ni^nben mad;en: in ben 3abren 1820, 1823, 1^30 unb 183;; je .5U 1108, 1112, 1200 unb 1176 (Zentner; in ben Зађгеп 1840, l«4;j, 18;;o unb 185;; je yi 993, KO«, 1313 unb 1396 gentner Sinnober unb Sermillon; ba^^ 3. 18;;8 erflnb 2;jo Gentner Stüefjinnobev unb i;)90 (Sentner фег-millon. Uebet bie Sublimat'Sr.^eugung, ше1фе uom 3- biö 1824 betrieben imirbe, fönnen feine näheren ^hu^aben iienuid>t werben. фјс с V р л if :i n fl bcö Qucffftlftcrö für bic mcitcrc Sßcvfcnbimg iicfd'iil; in fviibcvfv 3cit, mic rö ппф иоф .^lacqiict Ocvirtitct, in einet flvößevcn ©еипфК^шсп^с jiifnnmieii, cilö in bcv ©едспшпг!; eö iintvbcn VI löO ^^fimb QuccffiKiev in ein boppclteö gell öcDnnben, iinb mit ©tvof) in fleinc gii'ffer, iBnvillen obcv ^'аде! aennnnt, yevpncft. ??iin' meliv iiefdjif'M bic fleiuö[;nlicl)c ^^егрпЛппд in boppdte iiieiße, yi einem i^enlel iiebnnbene gelle anf eine üivi, nämlid;: entmeber nuf bent|d)e 5lvt jn JJO ^^.^fnnb in einen 33eutel, шо bnnn jiuei iBcntel in ein gaßd;en mit litrcif) eingeleot merben, ober nuf fpnnifdjc 3lvt ju 414 ^fnnb ober 2 ?(rroliat in ßliifdicn uon ©nßcifen yi 100 ^fnnb, ober in glafdicn чоп ©d)micb> eifen 5П Olji, 'i^^fimb ober 3 9(rrot>n«, lueldic fobnnn in iüften nctt^i" luevben. I*ie "Serpad'nn^l beö nnb bcö 33cnniflonö f"v ben Övoßlinnbel ne|d)icl;t in iSfutcln oon bvnnncn geilen ju 2ü ^fnnb, ivcldjc fübiinn in gäfid;en (jelcgt iiicvbcn; filv ben ftleiubnnbcl ivivb bei- 3iennil(on pfnnbroeife in fleinc Äiftd'cn mit ^npiev uerpacft, lucldie bann ju öO ober 100 Stntf snfammen in größere iliflcn fomnicn. Фег önnbcl mit Onccfftlbev batte in ben evften 3abrcn bicfcv ^eriobe feinen gvößcvn Qlbfaft nad; 5>oIlnnb, imb ben flcvinflcvcn ппф Kcnebifl. Tafelbft iinivbc baö Cnccffilber in bebciitcnbcv ЗЗЈепде ш 3innober unb ©nblimnt verarbeitet; ein anberer X^cil gimj in nafic nnb ferne 53crfliucrfe, um yim 3luquiifeu bcr ©olb. unb eilbcrer^c oera'cnbct jn luerben. Jiie ?8erfäufe gcfdMbcn meiilenö burd) 93ermitt' Inng wer faifcri. 33er(^iuerfö«3lbmiuiftration; bic ?iefcrnni3cn betrugen шсђппа! 5U 2000 Pägel ober aOOO (»entner Cuccffilber. 3>et im 3. 178i! mit epanicn gefdiloffenc ^^crtrag betraf bic ^iefcrmiij imn jäfirlidicn 8000 (Zentnern Cuecffilbcr auf G Jahre; biefer 'Serti-ag iinirbc im 3. 1791 nuf bic giefernnc) von je GOOO biij 10.000 (Fent< ucru Quecf|llbcr nuf meitere 0 Заке oerlämiert. 3Ibcr bic übermäßige Srjeuijung von Cueiffilbcr tu ben 3nbrcn 1787 bi-3 1803, ferner in ben 3nbren 1809 biö 1813 ivar für ben .CMnbel bnmit überhaupt nidjt yortbeilOnft; bic Stürme be^^ großen fraujoilfdien «riegcv^ unb bie kämpfe bcr fpnnifd)en (Jolonien in 3lmerira gegen baö i\'utterlanb brndtten bcm gebad>tcn .^anbcl vielfadic .'öemmniffe. ®rfi nadibem ^d) ber gviebc nllfcitig nicbr befeftiget bntte, eröffnete fid) für bnä Guecf|1lber ein befTcrcr 3lbfa(i; biefer fteigcrtc ftd) und) unb nad) jur ö в(> illößtcii 'i^in-tl'cill'aftisifcii, iiliS iiiäbvfiib fpaiiiül'cit 'lbvoiifoIiic> ti" ч^- t'it" "iiiicit Qiififrilhn-'-yovtiUHMl'f ^ii "Jllmabcit fvtväiift iiHMtcii Ш1ИЧЧ1. bni lomcii ^iil'vcii i^nfidM ji-boil) f(tcit ^if ^l'OirPov.uifuahiiif bcr fVHiiii|d44i "Jлиђс1 von '^viii ^uiiImIhmIo , iiitP fic 'i^ivriff Гlll^ fohr KlnuMI iicfimfrn. -ЗИчпр tcoi 3iiiiiol444^ l'iolt im Wiii^fii iilciiijrii v^rfniti niii jnicm QiiciffiK'cvi^; iwili bei- iii'tnn'ii, lun'lMn aiuu'fiil'vtcii vr-iciifiiiu] crhiMic firi» jcbuii' bcv Kinvuamci' olc« brr Qiicifilll'fV'>>iiitPrl, iinb ffvfcll'c iiMv im (^Чицоч ii'cniiicv jifiiHiinl'viiuidib. T^io 'i^n'fäufc ilcMui'Cii jfpt iiiiu i^vößcvcii iheile biivdi tio "licrmittlimd brv 'Ikviv ivfvfiictcii • "i^iniVIiIciß. Tivcctioii in "Wien, yim ficincvcn ikilf biivii) bic (Viiftinci in irieft. e vF a it fiUu'c i fe be^ Queifulbei-iS iiiib be3 amven (u-i ben vpvbemelbeteii .v^nnbrlvii'rvliä'ltiiiiKn iinnVn (idmmii' fiiniien iintevivmen, iiiib ivedifelteii vhmii hödifieii (»iii iiiebvi(irifn Staube, imb iiiiuiefefn-t. .'öiKiiiiet'c i^eviduc hatte bev (Zentner Qiiecfüil'ev im 3. 1790 einen Am "'^d) Olhlaiif bev mit Sranien nbiiefrf'lojTenen ?iefevnniii4'enobe fiel beifelbe immer mehr, biä ev um ba5 3- 1820 nnf beu niebriiiften Stanb, mit TU fl. hei beni Zentner, iiel'ii'il'c. 'Ivon ba an höh fid; bev 'ipveiij liiiit^fam ipiebev; im 3. 1828 foftetc bev Pentnev Qnerf|llhev 80 fl., im I8;i2 bereite 120 fl., iinb im 1837 (фоп 170 fl.; im 3- 1842 evreidite bevfelhe ben -J?elvai4 yon 227 p., im 3- 1844 ahev hiitte ev ben hödiften Stnnb mit 2;)2 fl. ??пп heiiiinn bev '^.H'eit^ beci Qnerf|llhevtS luiebev heviih' jugehen; bev C^entnev baiuMi fönt im 3- 1840 auf 2ü() im 3. I8ö0 auf 240 fl., im 3- I8Ü2 auf 232, im 3- 18ö:$ ahev Dei fehv f^nellem '5rtllcn fd)Ou auf 162 fl.; im 3- ftanb bev (Sentnev Qnecfillhev auf 12") fl., unb feit 1. ®at 18;;9 fteht ev auf 122 fl. {50 fv. oft. Ter (Fcntncv H'uvbe nad) .'nacquet'^ 'IVvid'te im 3. 1700 um 17S hiö 180 fl. ahjiefeßt; bevfelhc fiel fobanu mit bcm Cnccfnihcv juglcidi im "^^.H'eife, unb qini] in bev 5oIt]c langfamev in bic .nöhe olä biefev, fo yuav, baö bev ijjveiä be-^ iHiufiii niebcvev fianb, alä bev bc3 Cuecfftlhev«. Зш 3- 1842 foftetc bev C^entnev 3innoDcr 207 a., im З. 1840 fd)ou 228 fl., im З. 18ö0 DeveitiS 24ö fl., unb im 3- 18ÖI fcihft 260 fl., aicld)eö bev hödifte 'ipveiö ivav. Jev fclDc ftcl fPbnnn im 3- 1802 auf 242 fl., im 3. 1803 auf 20;; fi., unb im 3- 1806 auf 170 p.; ijegcmvävtig ift feit I. ?fo!.i. IÖü8 ber er (ffiitncv Stiiifviiiiplicv niif 118 fi. i)0 fv., imb Dcv (icntitfv i'crmillou niif Г2() fl. oft. IvV (tcfcftt. (fiitftcl)t mm bif (^гп^с um bavi (yvfväiiitiji mib um bni Qliifiimiib bfi^ "i^fvi-liiirvfcit 3bvia im ^тцси, fo lafffii ПФ Pan'iürv ciniiic ^liiiial'fii [•viiii]cii. Jci' ^^oraiiiihliiii für bnö 3aln- I7."i8 bctnui (i'i.OOO fl., at'rr im 3'1'h-c I7(i8 mcid'tfii bif iicwolmlidicii 5hWiia&cn fdioit bic 3miimf uoii 8ii.'220 fl.; паф .C^nconct'vS i>fvid)tc yom Злђгс Пб1 U4U' bcv ^liifmaiib fiiv ein Зп1'г niif üö.OOO fl. aimifAlaiirn. 3it bcv Л1М.1С ilciiKvtc fitii bfv 5(ufmiiiib bc5 'l^Ji4iiucrfcö immer mein-; fo l4tni,i brr -lUiranfd'lii,! für baö 3nln- 1817 fii6 1чччн'1гс brr 1чп-= (icmiinttcn viiimmc, iiämlid> 183.000 fl.; bcr iHn'mifd'Iai-j für baii 3abr 18!)8 crrcid>tc bic Summe uPii 2^15.418 fl. T'cii ?{rincrtrav3 bcv^ iVriimerfci fdui>tr ,s?>nciiiict im 3aln-c 17!'П für bic frülicrc nuf 100.000 fl., für bic mit Spanten obiiefdiloficnc SicfcruuntH^eviobc ot^cr nuf eine ??;illiiMt O^nlben jalniid'. 5115 in bcr l^pliie bic Cuecf« filbcrcr^euiiuuii auf eine Summe von 2000 bi-3 3'H)ü (icntnern bce 3ahrc<< befdiräuft mnrbc; ftellfc fidi bcr ??cinertra.] bc>> 'löcrfed luicbcr niebcrcr, unb ^iimr um fo mehr, nli5 bic i^erfaufciprcife bci< Cnccf> fillierg unb bei! tifffv ftanbcu. 3i" ^UKicmcineu last fid; (»ei mittleren ^l^cvfauf^ipreifen bcr reine Öciinnu poni flanken i'Jcrfc niif lOn.OüO Di^ 200.000 fl. rcduien. За1н- 1840 стчид ülu-r 200.000 fl., bat^ 3ak ISSO (^сдеи 400.000 fl.; Die ÖrtraiW brv За[)ге 184;j unb 184(] reiducn ii'cneu bcr iVcuiie be-3 pcrfauficn CiiecfriK'ervS unb uu-ticn bcr ['о1кп -^erfauf^Hn-eifc auf 800.000 1ч<( nOO.OOO fl. Taii 3al'r 1808 an CucrfnU'cr einen -iLicrih «»on .41)8.977 fl., nn З^чнП-сг unb -3>crmillpn einen С^пга>\ von 2'>2.84!t fl., mobci jePPd» bac: -^iir '^51u-3iinbcii ftelltc fid' bcr Ofciucrtraii bcv^ 3ahrc-? I8."8 auf bic Summe i'ou 12(5.700 Ohilb. lieber bell 91ufamub bcv 'J3criiii4n-fci^ im (F'iuu"lncii föiiiicn für biefe ^criofe fol^ciibc ühuiabcn iicmadU ipcrbcu. T'ic 'Bcfcilbun' il e II bcr c a m t e n Hieben in bcr erfreu 3f't t'fi" bcr Maifcrtii Ü)(aria ^ihcrefta ciniiefüfirten 'Hfeoiulirunii nlfi't ben im 3aln-e 1738 nufiicftcllten ?liifä^en, mic Cv^ bcr ^^oraufdiiavT für ba-^ Заћг 17Ö7 5eiiit. I'er ^IVnp'atb itub i\.Vrri44n-i'}anb iHUte UiOO fl., ter unb fGalbineifter lOOO (1., bcr I5afficr 4ö4 jl., bcr iOirtlifdmfto. Verwalter 350 fl., bcv (j)rubcnfd)rfit>cr 384 fl., bie "Ih-actifanten ju ISO, 100 imb 80 fl.; bie l)nltevö (un Imiur de« livrcs) fiubet fid) im pfricieUen „!l'ele{)vaf" mit 20G8 ivvancö obev 800 Qnlben an^rtefdnieben. ?fndi bev ilfeiinlinnui yom I. iVai 1824, n.ield)e ondj bev ülnorbunn^ 1ЧМП J. 18Ö1 yi Övnnbe tieleiit ift, evhält bev i^evövatl) nnb ffievfi4*ovfianb IGOO fl. ncbft einem "i^aiifdiale von 400 fl., bev-i^eviv vermalter, mic audi ber .'i^ütlen« nnb Sabrif^uevivalter, je jn 900 fl. nebft einem фап|фа1с von 90 fl., bev (Jaffier 800 f|., bev illJirtf;fdiaftc!< vermalter 730 fl., ber Sßalbmeifter 700 fl., ber ®d)id)tmeifter, l^evo-nmtiSaetnav, .'önttenvevivaltev^ab|nnct, Caffeeontvollov nnb JBivtlifdjaftö' contvollov je jn 000 fl., ber "Beriiamtv^fan^ellift 400 fl. jnfjdid). ülllc biefe 3?eamten haben auBerbem ben ©ennß von 3Jatnralqnarticr ober Qnartierijelb, von ©arten nnb Süiefen; and; erhielten fie fvnl;ev baS ©etveibc anS bem i^eviiwevf^ävevlaiic um einen bcfliinfliatcn ^vei3, jcftt fommt (S ihnen um ben 6vrtef;nn<^i4H'ciö ju. 2)ic niebeven 2)ienev hatten ihve i^efolbuniicu auf bie ЗВофе anaevedjuct, namlid): bev Obevfnnftfieitiev 9 fl., bie ©vubenhutfjlente su 7 fl. 30 fr. nnb 6 fl. 30 fr., bic .^nttenhuthlentc ju 7 fl. unb 6 fl. 30 fr., bie edtad^t« meifter unb ffiagmelfter ju G fl., bie itratienfnller, §nttcn', 00 5Шапп; In nriifftfr З^^г 'f^ birfclbc n>icPri- flcfticiicn, iinb bcv Staub oom 1. ilfiit IK«!) ivcil'ft 703 ^Irbritrr niiö. ®ic (2 ф i di t ober ^IrbcitäOnucr l)nt im mm bcfpvpdicncu 3cittnii"'f fiidt eine Slcnbcrimg rrfobrcii, ivtc cö bereits Jerber unb .f>acquet für iiirc berid)tcn; biefelbc brtrmit nun nie ЗЗегјЈ- unb .v^fittenfdiid't für bic in ber ©rube unb bei ben ic V. 0 b n u n g e u b e r r b e i t e r finben fidi ii'äbrcnb biefeS 3citraunicS im ?lllgcnifincn nad) ber Sdiidit ober Olrbeitsbaucr bc-meffen; im 3?cfonbern iDurbc jebodi ebemalS ber ©rsbau unb bic Örubeumancrung, bann and; baS .^nubfio^cn uad; beni ©ebingc, ober einem für ein gciuiffcS ЗДар gctbaucr 'Arbeit bebnngencn 'i^reifc befahlt; in ber neueltcu 3f't '^^'b «ber iiidit unr bic Slrbcit in ber ©rube, foubcrn аиф jene in bcm (2d;cit>baufc nad; bcm ©ebiuge beredtuet. I?ic ®d;id;tl6buuuv3cu blieben burd; mehrere 3nbrc bic nämlid'cu, ivie ftc oben für baS Заћг 1747 augegebcu loorbcn fmb; im 3abrc 1768 imtrbcn btcfelbeu uad; gcrbcr'ö unb 3?crid;ten erbobet, nnf cS galten bnuu folgeube ilufätsc: Äuuftfieigcr, iDfanrer, 3immcrlcute, täglid; 20 fr., 'iPrcmfcr, Sdiiditauffcbcr, 3immfrfued;tc 1(5 biS 18 fr., .^aucr 13 bis IS fr., iJebrbaucr 10 biS 12 fr., Umtvcibcr ober ^-luub-ftüi5cr 8 fr.. (Sauberbuben 6 fr., itlanberbubeu S bis 3 f;. !?aS ©cbing für bcn (Srjl^iau unb bic ©rubcitmauerung imtrbc im Jlufangc bfä fcftflcfftit; in bcv .s^nlftf bcv^ ?JjLMintiS ii4ivbc bic flcfrftfbcnc ''tvlirtt nlitifiiiffTcii, imb чаф "yrfinbcii baä ©fbiiti^ niirit ucväiibcvt. Trt^ Ökbiiui füv bi-n (fvslniii fpiintc im tiiilbcn ö)fftfin niif U ffiv 1 iUnftrv fonimcii, in l'artrni ©rflciii alifv пиф 30 iiiib <>() p. rvvri-d'cn; bat'ci (mtte bfv 'älvt'rltrv bic Äpftcii füv bne ^piilDCV iinb baö ©clciicltt fcll'il 511 tviiiicu. Т^аЗ ©cbiitii bei bfv Önilifiiiiiniicnmi] fonntc in einem einten ©dnefev 14 fi. fuv 1 Mlnftev betvntien, fonfl abev midt nnf 24 bt'3 32 fi. ilei^en; bei bein .f">unbfloßen fliilt ber УОП 2 fl. 10 fv. fnv bie 9l('fnl)v upn 100 !lonnen ober 200 Marren onf eine (Strecfe i^on 50 Älnftern. ^l^ti^ jum nü8 iinivbe ben ?lr(icitern nitl.4 bii5 flnn^e Oebinii bevil'lt, n'enn ber '•1.>evbien(t bic tcflimmtc SdiidjtlöOnnnfl nt'crfiicii; fonbern fif crbielten nur eine flciiuffe ?iamen ^reiiielb, nadi ^^erbältniö bcö (icivolMilidicn Sdjidjtiohnci». ?Jnrf> bcm Sal'rc 17()8 uuirbc ber (^anjc ©cbinfllotm nn bic ®rnben< lentc iiiiöijejnblt, nnb jnuir in ber 5lrt, bofi ein 3ebcr V'f'ft feinen £d4d)tcnkM)n, nnb bnrniid) ihmi bem iian^en Uebcrfdtnffc beö P3ebinflcö ben ihn im "Bcrlniltniffe feiner e^iditlofummj h'cffenbcn 9lnt()cil erbielt. ?5nv bic 9lrbeit in ber ^8rennl;nttc crbiclt bie ^-цтЈе Wamifd^nft eine befonbcrc Biil^Of »»tfv i'f'ii ??nmcn Crr^fnnf, 511 1A fr. non jcbcm ■•^H'HHbc beö erjenijten Onecfftlber^; bicfc Summe iimrbc )ind) ?lbjuij iieivifTer (icnicinfd'aftlidjer -Beitrage unter bic ciujcincn 'Bcrflieutc nad; "^crinrlmtö ilirc'3 iSd)iditcnlol;ne3 «ertfieilt. iTiefe fclir yenuiffclte ЗЗе^ redmunii über bic ^IJertficiluni-; bc? Oebinfllolinci^ nnb ber 3ulai]c шаг паф .'pnciiuet'ö ^In^obc im 3til)vc 1781 bereite nidjt mcl)r üblid), unb jcbcr 'öcrnniann crbiclt feinen ^Intbeil nadj Dem 9>rrl)ältniffc ber iiC' tfianen 9lrbcit,- bicfc frbielt ftdj nud) in ber 'SpIiJc, unb iimr gau', flecii]uet, bic 91rbcitcr ju ciroßcrcm ^(cijSc anyifvorncn. ®ic itorbefdjricbencn eduditlölinungcn unb ©ebinii^n(;lnntien bc= ftanben im 'Jlllrjcmeinen btä in bic ncucftc B^it; »"i-" nnibrcnb ber fran^ofifdjen ^Jeriualtunc] rnlimtcn ftd; bic ülrbeiter erböbten Öcannuev^ iiicldicr ftd) in (^clcje ber übermäßigen Qlnäbcutung Dc3 löcrgwcrfcö ieid;t ergab. 3"' 3ii()i'c I8S1 murbc bofür eine neue Orbnung ein-geführt; bic Sdiid;tlö(mungcn iiiurbcn erböbt, unb finbcu nun ben 9?anicn G)runtilöl;nc; baö ©cbing luurbc ntd)t nur bei ber Örnbennrbeit überhaupt ^nr 3f?cgel gemalt, fonbern and) auf bic 2!agarbeit im Sdicibbaufe auSgcbct}nt. ЗЈип haben bei ber ®rubcu> unb .^tütten« nvl'fit hic fiimftllfiiicv täöliflj ju fv., ber Okvl'fi^cv 27 fr., bic ''^Jiilucrtnincr, ®nfffvlcitcv, Slfcd'cn» imb .^n'ittcmvadttcv, 5)?ottfnmciftcv, .firijfv imb 3inup&frfa&vif«?iirDcitcv yi 24 fr., bic .^»aiifv pbrv Äiuippcn imb bif ^odjfiicditc jii 2 t fv., bic ^ih'bcvcv imb ^^i'iilcr 311 18 fr., bic .'öiinbftoficv Ml '•'> fv., bic Sniibcrcr, (gd;cib« unb edilciinnjiiniicit 511 » biö 12 fr., nilce in CJiiiutcntioiieic 5i?nfdiiiicnfd;lp)Tcr 511 42 fr., bic ^»nninicv« imb SdifoffcrgcfcIIcn :ii 30 H3 3Ü fr., bic ©rf;niib(jcfc(Icn imb ©c()ilfcn yt 18 ti« 21 fr. Tic iP?niircr imb bic 3iiiinicvcr, bic ffrjfc^cibcr, ^44ijfncditc imb 6d;lctiiincr, bic .^ci^cr imb bic ^nbrifSarf'cifcr ipcrbcii nii3 bcm Stonbc tcr 5^crflniaiinfd)nft gciuahlt; bic für XagfdiidUcn vcnvciibctcn 9lr6citcr n'hnltcn iic&cii bcm ©nmblolnic und; 93crl)aftni$ ~> ^ (nä I) fr.; bic 3'""''t'crfaDrifSarbcitcr crfialtcn inegcfninrnt eine bcfou' bcrc 3"'ric[icncn ©ninblöluic fommcn für bcn 'Sergmann nur bann in 3Scrrcdinnng, шспп er aI3 ?Irbeiter anf eine 2:ngfd'id;t pbcr auf eine für baö Giebing nidit geeignete ©niDciifdüc^t i^rmcnbct mitb, ober шспп tfim für ben gall ber Grfranfimg ober ber ^r&cit3' imfäfiigfeit ber UntcrftütnmgöDcitrag ('emefTcn incrbcn foll; ütmgen3 iiiirb bic SeviWnng ohne J^ücfftd't auf bcn ®vunbfo6n, nur itad) bcm ©cbinge ycrredinet imb aiiiSgcfoIgt. 3" biefeni 33el)ufe gefdne(>t bic G)ebirgfchimg für ben бг^ћпи iinb bic ©rn&cnmaiiernng im 9lnfangc eine« ieben il?onat'5, unb bic ??adifAau in ber .^älftc be^ ЗДопаК^, wie еб bereite oben bargcfteUt uiorbcti; bic ^obnung wirb иаф bcm ЗЗЈаВе einer iHafter mit i)huffid)t auf bic Sefdiaffcufieit bc« ©e(lcin3 bebnnger. ©ebing für bic .^mibftoöer, ^Jerfeticr unb gorbcrcr iiiirb na« ber 3"^ ber abgefüfivtcn Äarrcn ober ber gcforbertcn ^tonnen frftgcfc^t; ba3 ©ebing für bic Grjfd'cibcr iinrb nad) bcm ©eivid'tc ешсЗ PentnerS mit SRücffid't auf ben ©cfmit be» auSgcfdnc« benen Gr^ciS beftimmt. i}.4ilvirr sium Sprengen, ba§ Cd unb bai^ Unfdilitt für bic 5}eleuditnng bat bic ©rubcnmannfd'aft fclbfl 511 (icßrcitcn, iiHc aud) bic ©гибсифптептд uub bic ülbfitbr be3 $au' merfe 5um nödiften ©efenfe 511 beforgen. Ucbrigeiiä ii'trb baö ©cbiug mit aller Umfidit bemefTen, auf bajJ bcm Qlrbeitcr fein 3?crbicnft nadi ©cDübr bcjaWt iiierbc. 910141 tj)fHJli>l4i lMl>fii bic "Jlitcitcr oitd) "^H-iHiirtHtfnffimii fcft« i4rfc!?tcm l^if^rvfm iyctvaiir, ^ctп l'imitopvfifc. 9{аф Sritcv'iJ i^cviditc iviir feit bcm ^»il'ic llüS ^lч• ^^fi^cit ju 1 fi. 40 fi-, uiib Moni 511 I fl. 2Ü fv. иаф tifiii äWjjfii i'fvvcdjnct. ЧМс^ип rvhicKrn IcMjie iiiib yrrbcivatctc Jlrtu-itci- olnic Uiitcvfdtirti ein nlridK^ mi ©c-treibe; feiibeni ii4iitc eine nnbeve Qlnorbmiuii nftvpffeii, iinb bie i>er> beivateten ^Ivbeitev empftiuieii fi" iVelirevei^, mit 53ciiirfrirt)tiflimfl beö il3cibeö mib bev Miiibev iiad) ihver 'Jln^abl. iveldjevS jebei G'injelne erhielt, läpt fid,) iiid't rtiuiel'en; bod) ift ed nodj niie einet i'iinbtiii]!juerl)nnbliinii uoni 3'it've 17(iü erfidjtlidi, bnß baö jäl)rlid)i (»rfinbernie für 3bria .'iOüü ilWpen Wcfreibe betniiv Зш 3iil)re I82a iimrbe bic Cktreibefiinimii |o fleorbnet, biip ber 9)Je^en iUei^eii 2 f}. iinb ber ?.\'e{;en iUnii ober yi I fl. 30 fr. uerredinet iiHirb; ferner, biiß beni ^IrOeiter imtev 20 3«l'ren I),^ ЗДереи IBei^e.i iinb 4a iWtsen Morn, beni ülrbeiter ilDer 20 3'il?ren .'>,1 ФЈереи 5i4ei^e;i iinb 6 iWj^en Morn, bwn i^erbeiniteten ini^befoiibere fiir fein 'iUeib A Ziehen JÜeijen iinb 2.^ ФЈејзеп Moni, imb fnr feine Minber, iinb 5iuar für i"iJabd)en t>iö jiim vuölften, für МплОеп bi»j ^nm viierjclinttu 3al)rc je jit i"ifef?cii Keinen imb 1,1 ?."i?enen Morn jälirlid) yerdi' reidjt luiirben. 9fad)bein in neuefter .^fit ^Sdndjtlobmtnflen лк^ (Srniiblöline lui(;er niu]efer4 luorben, trat im 3'ii're iHiJU audj eine neue 3{egeimiii ber (SetreibeuertbeilmiiT ein; nnb eö erlmlt ber "^eriv mann Hilter 20 ^'ibren ?Лереп ^LVi^en mib 3;j ü)?chen ilfojjjf"' ber ■IVnimann nber 20 3'i('re •> ®ej5en ^liei^eit nnb •> J ?JJehen ?Joiiijen, fein SOeib I!, ®е(?еп ilJei^en imb 1 h SD^ehen Sfoijiien, iinb jebeö feiner nnnu'htbij]en ilinber !{ ®ehen ®ei,^en nnb ^ ВДсћеп 9{ogi]en beö Seitbem bie oerebeliditen iJlrbeiter bei ber ^ho» üinntfrtffung beffer berncfftditiiiet loerben, fjnt fid) aud) biisi ©rhcibc» erforberniß 1;о1кг fleftellt; e>3 betrnti in neiierer 3eit jälirlid; 16.000 Шге^еп nnb öeiieniuä'rtig 14.000 ?0?e^en. önbltd; ift für bie Q3cri][entc nnd) nnf ben gall ber б-гГгппГппд ober ber »Jlrbeitöunfä&igfeit ißorforgc getroffen. !?ic .^ranfengcibtr finb bei ben 'Jlrbeitern auf jiuci ©rittet uom ©rnnblolme bemeffen; ba.5u luirb il;nen aritlid)C^)ilfe ncbftüDJcbicameiitcu nnentgeltlidi gemäi'rt. X'aber beftanb fdion feit früherer c'" eigener SUerfödjirnrg; feit bem 3- ift audj ein eigener SBcrföpb!;fifer anfgeftcUte 3obann Qlnton ©copoli, toeldjer snerfi biefc »Stelle yerfab, nnb иаф i(;m i^altlmfav .fiacqiict, rt"b t)fibc nl^ flcfcbi-tc Scanner imb ecijriftftclirr liffniiiit. ecit jnicr 3f't iviirbf and; ctiic ©fvfönpptl'cfc ciiiiicviciitft, uiib ein fiflciicr ^IpoHicfrv bcftcllt. 5Bcrföpfi»ftfer bflt (Kiicitiuiuti)! nn Öcl.mit 700 fl., her 2Ücvfv^d;inivfl öOO fl., bcr Qlpolhrfcv 000 fl., iiitb bcffcn eiitijcct 400 jl., ncbft Ciiarticr imb 9Jcbruflrm"iffcn. 2}cnnitcn r.iib bic iiicbcvn Ticncv cvlinitcn, шот fic iiidit iiicl.'v bicnfifolitii fiiib, nad; bcr Sicnficsja^irc brniciTcnc 2}ir Mnnppni Dr^icbfii, iiTim ftc nrbfitsJiiiifäljiii flCii4HPrn fiiib, imb bereite i^cbn Зпбге gearbeitet bnbeii, bcii halben Wnmblo(>n alö 'i^tioiiion; nnb luenn fie bereite 40 ülrbeit^jabre auf-jiiiveifen haben, luirb timen ber flanje ©vnnblobn als ^roinfion geiuahrt. 9irtd) beni ^InvMveife i'oni I. i)iai 1859 jablt ba« 5?егдшег! 13 fiiMiiflen nnb 285 ^^.^riH'irtoiiißen. 9?nn finb and; bic übrigen 91nftalten an^nfnfjreii, шеЈфс јпш •Beficn ber i^eri^lenlc fd'on feit frnberer beflanbcn i;aben, ober in ncnerer 3ti' i»'^ ^fben flernfen ii'orben ftnb. I^ie faiferltd'e .'n o f« fpitaUfiiftnnfl in ünibad; erfnbr bercita im 3-•''47 eine ?lcnbc» rnno babnrdj, baß bie ba^n gehörige ©nlt ucrfanft, nnb bet Srliii^ uon fl. anf 3''4'cn angelegt tinirbe. 3"i 3- 1774 ivnrbe baö ^ipitalvSgebänbc fclbfl nnt ben ^Betrag Don SfiOO fl. nn bie f. f. labaf^ gefallen • 3lbniiniftration t'iberlaficn, nnb bic "l.H'rnnbncr iinirbcn im '13nrgerfpital<3»(Schänbe nntcrbradit; feit bcm 3- 1787 hörte aber and' bic iUrpflcgnng ber -^^'rnnbner bafelbft anf, nnb biefelben erl;ieUcn (Selbportioncn anf bic .f>anb. ITie "IJcrnmltnng beö .s>pftpital.(stiftnng^. fonbeö fnhrte nnn bic Jl^oblthätigfeitei-Qlnrtalten'ii'ircctiiMi in l'aibadj; im 3- aber iinirbe Picfe i'envaltnng an baö f. f. ■ЈЗегдапп yi 3bria fibertragen, nnb beinfelben and) bic "BetlJcilnng ber erii'crbef» nnfähigen Mnappen i'iberlafTen. @ine nnbcre, bnrd) bic Mnappcnfd;aft fclbfl 5П ihrem 'J^cllen in ^ätanb erhaltene ülnflalt ift bie fogenannte 23 r n b c r 1 a b c, lueldje ihre 3"fl"lTc t'C" 'J^eitragcn ber Sirheiter сгђак, tnbem uon jebeni ÖnlDcn Üöhnung 1 .skenjer bafür abgcjogcn ivirb. 2>iefe 'Jlnftalt leiftct ikitragc an bic ^tirdjen nnb an bic ©eift« lid;Fcit, ba^S arjtlid'c ^crfonale nnb bie 9lpotI;cfc, madit ^Jorfdnlffe an bie Änappcn gegen billige 3"4''"< geuuibrt ihnen llnterftilj« jnngen in Mranfheiten nnb anbern bcfonberen Unglnrf^f^Ufn. Sic befielt fd;on luenigilen^ feit bem 3- '737, nnb mirD gegeniuärtig bnrd) baä f. f. 23erganit verauiltct; ihr Kapital betrag im 3. 1858 bereite G9.037 fl. .vifrlifi bavf iiirf't iiOfvfcftcii iiifitcn, baö iiiirfi ba^i 9(rmcu' inilitut in ^tvia lifbciitciibc (Kapitalien iTfi^t. imb ikbiivftiöcn bilfreidi nn bic .^anb gflU. 'üll^i rinf iUn'thfil briniicnbc ?lnftalt mnß ппф bic foilcnanntc ay eine äff c antiefiihvt imben; biefelbe iirvfielit bie 33evfl' lente mit ipitcn intb billiiien ?lVincii, шс1Фс in rifleiien 5Üivtl)ei)iinfevn an»Jiie)'it'ciift ii'evben, nnb rvbält jlcii eben anv^ bein bei bem IJevfanfc ijeniadjten (Seiuinne; ibve "Hfviualtunti befm-flt ba^ ®irtbfri)nft^antt. ■?Jadibeni ba»? iHcvoiveif in biefev 'ij.^enobe nllfcitifl befTeve ftin« viittnni3en nufjunebnien bcijonnen liatte, nuifite апф anf bic .er(tellnufl geciiiuetev 55 e V b i n b 11 n g ^ Ш e jj c 'i^ebartjt депоштсп ivevben. 3ni I7ÜÜ iinivbe bnvd; ben i^erjimti) hinten v. envtovi eine befTeve 5al)V|tm6c ije^en O&erlaibad; becionnen, iinb im 3. 17G.'; uolienbet; mit einev fnv jene 3cit nni]cii4)[)nlid;en ®e|d;iifiidifeit ift bev @trnßeii' jUvT ben fteilen ^Ibfianj be^ä Sii'aijbalencnbevsieö bevab flegen bic iycv(V ftabt ^efufn-t. I'ic Mollen beö iönneiä betrngcn 92.000 fl., nnb man eilte im •"'ЈЗ außenn-bentlidi, ben i^anptbiirdibrndj jn yollfiiln'cn, ba man in bemfclben 3ntire einen 53efnd) bciS «ronpvinjen 3pfcf Ч-enrartctc. 'Sebentenb fpatcr, im 3. 1825, iimvbe eine gntc ^^InftvaPc eincrfeit^ ubev Sairadi iindi Smf, anberfeit^ nber tSdjiiinvjeiibevg nad) Si-^ippad) bev iuMlenPnng yigefiifivt; bev leftere 3ng cvl;cbt fid; in oielcn ilMnbnngen aui^ bem übalc auf ben plifglid^ anftcigcnbcn ajevgriicfcn. (fnblidj ivnvbc, nad;bem bereite im 3-ein Eintrag bafiir gefd;el)cn, abev bei ^Seitf gcfeht luovben, im 3- '8.47 bnrd; bie 5nvfotgc bcö nm ba0 üöobl ^Ivain'ö inel i4rbienten tStattbalterä (Snftau Orafen o. (? [; 0 V i n f» eine nenc (^abvflvaßc bnvd) baö ©alatbal über ben viel niebrigeven i2.attel bei ©oboiMtfd; in Eingriff genommen, nm bic 33evg-ftabt 3brin mit Pem 9?al;nfiofc 5n l'oitfd; in beqnenie SSevbinbung ju bringen, ^iefclbe irnrbc bnrdt bic bctveffenbcn ©emcinben bev Scjirfc 3bria nnb >^4anina gebant, nnb im 3. 18ö9 yonenbet. Sic fteigt anö bem 3briiatbnlc längö bcS (Salnbnd'e^ fangfam anfiuavti^, iibcv' fept biefcn mittclft mcbrercr gemauerter Sviiifen, errcid;t fo gemädilid) ben Ucbergang^pnntt bei ©obouitfd;, nnb fnbrt baiin anf einem faft ebenen ffiegc bei Obevloitfd? juv .^ecvftvaße, uon шо апб bic 5?cvbin» biing mit ber ^^arftbaijn beftclit. ЗЈаф bev SarftcUnng btffcn, roaö baä Sergiiievf ak^ fold;c6 bctvifft, mögen nun nod; bic f i r d; I i d) c n e r 1; ä 11 n i f f c yon 3bria ä»»-" !Spvad)e fommcn. SfJadjbem bct ^apft 53enebict XIV. im 3- ba« ■ipntriavcl^iit ülqittirjn niifgrboDcn, uiib für bot öftcvvcldnfcficn 3lnt[icil fiit iiriicS öi'^l'ijiHnim yi cvriditct hatte, bilbfte bic "3?m3ftnbt mit ilivcr Scclfi'vrtc einen ikflanbtbeil ber neuen Grjbiöcefe. 5)ev (fv^bifdjpf ?OJid П ft a n b i fl e n f n r r e, imb imterorbnefe biefelbe nnmitteit'nr bem Orbinnrinte yi ÖPr?. 3i" З. 1792 mnrbe bic ikrö« ftabtpfnrre 3bria fnmmt ber ^fnrre Unter «Sbria t>on ber mm uerrin> flerten ©ör^er ^ioeefe nnögefd)ieben, unb jiir i'aibad^er 2)iücefc ein-beuMien; im 3. 1817 imirbe biefelDc unter beni 2^ifd)ofc Qlnguftiu C) ruber ^u einer T'eeanatepfarre erhoben. 3)ie 'i^ f a r r e r oon 3bria iimren nnii folgenbe: nl5 ber erfie fommt nndj bem Xmifbudje 3nfo& im З. 17ö2 »or; i(;m folgte SfatlnnS ©ueöba im 3. 1757, ülnton Sdißpf im 3- unb grii"? Stabile m 3. 1802; nad; biefem fam im З. 1808 gubroiii Sreib. y. 9? au ber, meldier im 3- 1820 alö 2>onibcrr iwd; Olniut; beförbert iinirbe; mm folflte im 3. 1820 3a!ob 2;)c^abcfdi, im'3- 1838 2lntou Äoß, nun infulirter X^omprobft unb 6apitel>i8icar yi Siaibad), im 3- 1849 3ol'ann OJefd), umi il.H'arrcr unb 2^ediant ju Ärainburi3, imb enblid} im 3- '^aif/iaö vädjmib, biöbin Gaffe, tijeil'J aiitf ^Stiftungen unb anö -i^eitragcH ber 'J^ruberlabe. Unter ben Л i r d) e n ber iBergftabt erfuhr im iiorfteheuben 3f't' räume nur bic hl. ÄUcu^tirdie am griebhofc eine größere ^Бсгап-berung, inbeni fie im 3- •''81 aiiä einer Mnpcllc ju einem etmaö größeren gotteöbieufllidicu ©ebaubc umgeftaltit ivurbc. Sin Umbau unb eine 3>ergrößcrnng ber Ät. Ђ a r b a r a • f a r r f i r di c unirbc fd'on häufig hefprodjen, ;ur 3eit ber fraujörifd'cn 'Scnimltuug aud; fdiou in fidierc ilut^fidit gcftellt, ba ba^i G^^ehänbe felbft uid;t in allen feinen ijheileu gehörige ^eftigfeit ^cigt, unb audi ber angcivadifeneu 3?euölfernng faum hinlänglidjen ?Jaum bietet; es ift baher i'on ber 3ufunft nnd) in ficfer .>^inridit ein fflehrere^ ju erroarten. Ucbrigeu'j ift bicfc ^irdje, mie eö fdion im 'ülnfaugc bemcrft morben, in ihrem 3"ueren fdiön eingerid'tet; aud) hat fie unter ber ®cnge anfchulid'cr 7в i1Pttfv^tifiift(id)cr UV'rätlifdMftni iiuiiidifCi tfiriivc 'Jliibcnfcn; imtcr niibrvit ein foftOm-fv^ Wröflci^ пК^ CWffd;rur Dfv Mniffviii •iOfiivia 3()cvcfia, imb -^criiuidjtniß bciS jüiuifl i4vftin'liciirii l'ailmdicv S"»'flbifd)ofrci illitkiit 31loici SiMf bfii ihm i'un ^cr otatt ^'пИмф feinem ^viei'tev>3ii[)i' laiim bnniebrad'teii fiinfliuill jienvt>eitetcii Äeld), iiiib ein veid; ddlicftee aweflfib nebft v2d)ulten>eluni. 9inn niort nod) nn(iefillH4 u'erben, ша« jn 3briii in bev oov« flrbenben '■^^eriiibe fiiv ben o 1 f n n t e vvi d; t, nnb felbft nnd) für bie ivintbilbnnii beffev beiialiter jnniiev 5?entc defdielien ifi. Tie frühere *Sd)nlc lunrbe bnrdi bie j^ürforiie ber ^aifevin 5ifnria S'lKrertn, mit bem .V^in'erlrtffe uoni 22. ilfni 1777, einer .Л n ii p t f dni l e mit bret (»iiiffen nmiieftaltet; yt bem (fnbe timrbe ein eiiiener iTirectpr iinb «rttedKt mit brei i'ebrern bnfeilift nnfiieftellt, fpäfer and; eine l'ehrerin für ii'eii'lidie 3nbiiftrie«'Jlrl'eiten, nnb ein eit^ener i'ehrer für bie i^hiftf aniieorbnet. ?fnd) ber iieiienmärtitien (finrid)tnnii jiihlt biefe .f*anptfrt)nle uier (J.lnffen, nnb cicncr 5U ücrfd;affen. 3uin ©d)Iiif|c crütniflct cö iiod), ciniflce QUIgcmeiiie suiuicljft übcv bcii CU^nvnftcr bcv ЗЈсшоћпсг uoii 3brin шциШОгсп. .fiauptntoffc Dcv 33a'i)lfcrmni ooit З^па üiltcii, »uic niiri) bic gan^c Unirtftumg feine nnberc Sintionalität mif^iimcifen hnt, einiicii uom fli)oenifd;en obev iviiibifdicn ©taiimie; mit itmeu babcn fid;, nbgcfcbeit uon bem Imuftt] aiie nnbcveii 'iJJroüinjeu I;evfomnieiibeii 'i^Jerfoiinle bc5 iüeamtcnftanbee, in cinjelucn Sciitfdjc in övopcrcr äl^cngc uerfdtiiiüijen, imb јшлг in bcv Slvt, biiß bivS fkiinfdic ßienicnt baS Ucbevgeiuidit behauptet bot. 2^al)ev ift bie nllgenieiite uiib Uniiinng^fpvrtd.ie in ber 2?eröftiibt bic floüenifd)c; biefclbc entlefmt jcbcd) bic rtiif ben *ycrgbnn beiuglidicn 'Scnenminocn iinb iiunftaiiöbnufe tlviSpicii S'heiie bcni bentfdien ü)hmbe, 5. si-i^lev, ©cicllftiibe, prc-luilii, ^öi'cnnfuitte, vnsiirija, jL'iifdjIjmie. ®ie bcutfdje Spradje ift jcbod) uidit miv im ü)Juiibe beö ikauitcn nnb Iiölier ©cbilbetcn, obcv beö flcbovcnen S'eiiti'djen überhaupt, fonbcni mid; in jenem bcö iiemeincii ^Jcvöfnnppen fel)v ђаиро 5" ђогсп; bieß ift jebod; menicjcv bic Jolge ber früheren Qlbftnmmunfl mand;ci' Sinjcincn, oieImel;r bie Srudit bcv in ber Ssolfefdjnfc ijenoncncn 23ilbung. 3'" Pbavaftev beö 3bvirtncv ^Bülfee ift üiel veligiofen ©innce gclecjeu, iinc ftdj bicfcv bei ücvfdnc» benen Öclegen^citcu äugevt; (Sntmutbigfcit iinb gvoltlidjfcit iii tbrn 5П eigen geblieben, iinb tvitt in Sdiev}, ©efang nnb ü)Jnfi£ nn ben 2;ag; bvfibcvlidic ©efcliigfcit imb treue ?ln|}änglid)teit nntev ctnnnbev ijt ein bcri'orIeitd;tcnber 3«i1 beSfelben, bcv ftd; ппф in bcv Jjrcmbc nidit ucrlängnct. Ülncfbnucrubcr gieiß unb ftet^^ rübrige Gmftgfcit ^eigt ftd) im ganjcn Übim bev 53ciuobner be^ 3?crgortciS; nnfpvcd'cnbe 9Jein« lidifcit itl in ber ©rnbc ш1с im .spanfc l)cimifd), nnb gefällige i){ettig' feit beutet fid; in ber A^lcibung iiue im übrigen ?lcuöeven an. T'cm 3briancv iöevgmannc gebübvt baö i.'pb, baß cv yi jcber ?lrbcit tnuglid; unb gefdiirft er ift nidu allein .'öauer, fonbcrn and? 9}Janrer unb 3tn""fvniann; er finbct пф im iiJafd). ober v2d>cibbaufe, lüie audj im ^iJodjbaufc jurcdit, nnb läßt fidj ebcnfo gut nnb brandjbar bei ber iörcnnbntte an. ®r fann baber nidjt nur uad; bem i^ebarfc bc3 üüertcö, fonbcrn nndj nad) bem ®aße feiner A?vaft unb ©efunb» Iicit beliebig in ber 2lrbcit venucubet ii'cvbni; ba^er ftcbt ibm bie ©elcgcnbcit jum 53evbieuftc, luo uidit auf ber einen, fo auf bcv anbern Seite offen. J'te 5lbtbcilnng ber дап^си 'Sergfnappcnfd^aft in brci Gonipaguien beftcbt иоф fortii'älircnb, ivic in früherer 3fiU Пс grunbct ftd) auf baiJ ßvfovbfvniö, bic ®vii('riun-(»rit buvdt iücrfifcl bcv rtiiiibcbnvf, pflci^t brn ÖrmfiK < mib iMiimcii' flnvtcii jclbil jiim i)liiv4Krfaiifc, iiiib vKvfcvtiöct fciiicvf mib ürobcic Äpipen, УОП brncu bic fvilcrcn tbcihurife in Mvtiin, bir Irftcrcii ilvößtcutlHMlc) in Ciftvicn imb (Kroatien ^Ibfiit* fiiibcii. ®an Kl;ä^t bni jiilu'liritfn vfinrn ©niuim ooii bcv ^pi^cn > I5:i'5cuiiiiitrt niif l.'j.üüO fl. imD biufibcv; bic ^bviancviinicu bcftvcitcn biiraiia ihren ncticn nnb ficibfanicn ^In^Uii, ivcldicr iibcvbaupt bic iVittc }ii4|"d;cn bcni ftnbtiidtrn imb Irtnblidicn luilt. öi! niaji (ncv bcv Ort fein, in'ö 9lnbcnfcn jii bringen, baß 3bvia andi bcv © ebii Vt0rt m e bvcv cr b ern Ii mrc v Wnn ne v flc> ii'cfcn fei. T'er bii< jnm 3. 1847 an bev Spific bcv inneren ©efdinfte bci'i fi\iifcrtbnme (leftanbenc Winifter uiib oberftc Лшцкг, (5.iirl ©vaf 0. 3i4agl)t, nannte 3bvia ni<5 feine 5>aterftabt, ba er jnv otö fein 5l>ater 3f()ann ®rnf o. Sinnflbi bafeil'ft 'iyeviivati) unD SÜerfiS' iHH-ftanb mav, baö Sid)t bev Seit erblicft l;atte. Jie S'iöcefe opn Jaibad? cvbiclt nu3 3bria jiuei iMfdiöfc, ше1фе beibe eöbne uou bicßortiijcn Beamten iimreii, nämiidi: 9lnton ftnutfdntfdj, lueldier ben bifd'iiflidien Stnbl iiHvl^vcnb bcr fdmiievii]cn l^evimitniffe nntev bcv fvaniöfifdien inne hatte, nnb am 17. 1814 mit iicb abi-jing; bann ^Inton Wolf, lucldicv bn3 äJiötbimi fafl пг; 3a()vc alö ein adfeitig fin-gfamcv uiib tbä'tigcv Obcvf)irt i'cn lualtcte, nnb am 7. Jycbr. 18öi) auö bicfem ['eben fdiicb, nadibem er fidi, abgcfeben џоп gvoiSen '■Kcvgabungcn an iiivdjcn, ^jjfviinbcn, ©vyc« nnb ■iffiobltbätigfcitö'?lnftaltcn, in feiner iBaterftabt bnvd) ein ®cfd)cnf oon 1000 jl. nnb foftbarem Äivdieniicvatbc an bic '1.4'avrfirdtc, bnrd; einen '^eitvag yon 3000 fl. jnm ^id)tcntl)uvn'|d)en (Snratbcncfi' cinni, nnb oon 8000 fl. jmn Qlrmcn=3"ftttntc, bnnn burd) (Srviditung uon bvci, je yi 80 fl. bctragenbcn Stiftungen fi'iv biivftige (Stubievcnbe, luie and) bnvd) Stiftung eiueö Slnnioerfarium'S ein fovtiiiähvcnb blci' benbc-3 ®cnfmal cvviditet batte. 2;ie miffenfdmftlidic ißclt eublidi i4vbanft bcv Sevgfiabt ben bcfdjctDencn, nnb in feinem Jadic üDev« auä tfiätigen ©cfebvten «ran^ .^labnit, lucldjcv buvd) 40 3af;vc nlä Sebvev unb ©i;n4uirta[=^vafect in faibadj mivfte, alö cifrigev nnb fenntnißveidKv 58otanifer einen gciiiifTcvmaPen enropaifdien iKuf genoß, imb nni 2i>. ЗЈоу. 1844 babin fdjicb. 2)tcfc Sliibcutunjfii mögen ђјгг flcnüiicii, bnmit flvüjScrf Scitläiifiiifcit iicrmicbcn werbe. Uet'ev bic (S e f u n b () c i t ö u c v ђ ä 11 ii i f f c unter ben 9?еГј]< leiiten Inöt eö fiel) beinerfen, bnß ftd; biefelDen in biefer ^kriobe üOer» l;anpt iiebeiTert ђаОеп. Sccpoli nennt im Зпђге 17(51 поф nI3 bcn Mnappeu eiflene Mranflieiten ©lieber, epeidjelfluö, er- frfiiüerteä ?Itljmeit, Reifere nnb trpcfeiie Äiiften, SOeriifelficbcr imb , I'urdn'ii'ller'ülllein .pacqnet berid'tet im Зпђге 1781 bereit«, bnß ^ ^ mnii im fl'nnjen 5Berfc feinen a?Jiinn finbe, lueld'cr mit " ©lieber behaftet, ober biird; Cuecffilber i\um !?ienfic untaiirtlid; ge« lUürben märe. Ф^па ließ mimiid; bie .^anev iveniger au foldien Oertern arbeiten, bie febr warm uub mit Cuecfülbrrbünftcn erfüllt finb; bieß finb eben вф1егег, in beiicn gebiegeneiJ Quecffilber enthalten ift, bie nun fdion feltener bnnunirbiii ftnb. 91udi feftc bie neue Srenn« metbobe mit »ertiealen (Flammöfen bie 'Arbeiter lueniger ber nberiiroBeu .V)i{ie nnb ben Cuecffilberbämpfen aui^, olö jeneö ältere ^Serfabren miitelfl eifenier Metovteii. Sie ©rnbennrbeit war in ber golge für bie ©efunblteit um fo weniger nadjtbeilig, nl^S man angefangen batie, für OSetterwcdiähmg möglid)ft 511 forgen, wie eö bereite oben erwähnt niorben. Sei bem ^Brennen ber Cuecfftlbererje jeigten fid) and* bie Slaniinöfen mit Kaminen für bie ®efnnbbeit ber ?lrbeiter bicnlid'er, abJ jene mit ^Klnbeln; bie borisontolen giammöfen fieden bic .^»cijer bem rfciifi^ 4"b bem Sriraudie wpbl mebr bloß, bafür wirb aber mit ihnen häufiger geived;felt, abgefeben baoon, baß bic l'ßbnung bohev angefeilt ift. 9lu5 (öefunbheit^rütffid;teu geflieht and» ba^^ ^^rennen in ben »erticalen 5lti"4"ßfeu nur im iÜWnter, nnb baij 'iBrennen in bcn horijiMitalcn 51л1""ЧЧ'еи wirb u'ciiigftenä in ber beißeften 3abrciS> jeit auögefeftt. i^Jerfwürbig et<, baß baö iH-enncn ber Quecfftlbcr« crjc jur (ibolcraicit ein ©egcnmittel gegen ba^ Gintringen ber V4r> hecrenben eeud;e ju bieten fducn, ba 3bria fammt ber llmgcgenb ütMi berfclben ucrfd'ont blieb, llcbrigene ^at btc gegenwärtige ange« mcffencrc Ginridjtung ber JL'ohnhäufer, bann audj ba^S i}lu§hancn ber bidjten SBälber in ber Umgebung, wobiird) bcn iisinbcu freierer 3"' tritt in'ö 3:[hiI gcftattet wirb, eine woljltbatige iOirfung auf ben ©e< funbheit^^nftanb ber 23ewohncr lu^n 3bria ausgeübt. iOian wolle nun nod; einen IMiif in bie S e b c n ^ lu c i f e ber 'Bewohner «on 3bria werfen. ift ein fficrftag. Um brei Uhr crfrfmllt bie flvoiSc ©loifc bcv "iHanfivdic, iiiib fiitc «Viertel, ftimbc biivuuf fvtöitt bic rticipff, eilt niif SlJiciiifii (>iiiij')fiibf*S 'l'vrtt, unn-ouf mit riiu-m .s>olj|i1ilä(ifl (irfliHH't mivb (Aiiin Kljnlvn); um incv Uliv it^ bic SOJaniifdiaft bcv tfompa^nic, bic cö trifft, yov bcni Gin> frthrtilodcii iHM'fmiimclt, jcbcv Miioppc mit feiner (5hii[>citlniiipc in bcr .•öiiiib. ^llfc treten in bic (.Gefellilnbc ein, bic nn 20ü Wi'cnfdjcn fnpt; 3cber erhält nun Oel ober Unfel;litt juv ^8clfiidiliinii l'ci bcr ÖrnDcn. arbeit. iTaranf mirt ein oemeinfd;iiftlid;eiJ Öcbet ücvrid;tct, bc(lcl)cnb nn^ bcm ciuilifd'cu G)nijJc nnb nicl;vercn iiinterunfcrn; nnb fort ^ebt e^i bann mit ben aniiejCmbeteu Piditcni, unb mit bcm 51Jiifc: „©Ii'icf auf (Dobro srcco)!" bnrdi etcllen nnb ЛЈоИсп, i'ibcv Stufen nnb Leitern, in bic ©rubcn binab nadj iurfd;icbcncu Seiten, luic c3 3cbem aiiiicimcfcn i|t. ^»icr nun fd^lä^jt ober bridjt bcr föine baö Oeftein Inö, UHibrcnb ineitcr entfernt bcr Qlnbere einen Sdtnfi vorbereitet; bort fd;iäiit ein S^rittcr Stempel ein, nnb ein ^IMcrter Iciit baö Wauer-ijcrtein uadj bcm cirnnben Siuftcrrcifcu suredit. ÜTa bcu'ctit fid; bcr volle Marren mir bcm l'iditc anf bcr olatten 5?а1т fdniell lun-martv^, unb am Sdjadjtc fteijt bic Зоппс anf nnb ab, ben j)ieid)tbum bcr @rnDc jn iJagc förbcrub. 5Jur eine furjc flönnt ftd; bcr .flauer, um au?jurubcn, nnb fein Slforiicnbrot ju genießen. SJebenbei rcdniet er barnber паф, ob er ben 5?orvjriff balb uolifiibrcn lucrbc, baö ifr, fo viel Qlrbcit, al3 feiner Sdud*tlöbunnti cntfpridit; nnb er freut fid;, шсип er fiii" bic 2ofun(-( ivirb ctumö tbnn fönneu, ba« ift, nm einen SJcIirocrbieuft, ben i[)m baö ©cbini] cvmöölidjt. Unterbeffeu eilt bcr ^ulvcrtragcr mit feinen "l^atroncn uou Ort ju Ort, uub bcr iUaffcr-träger bnrdiläuft Stollen nnb 9Jollcn, iBaffer bictenb unb Stunbcu auärnfcnb, bi'3 bic Sd)id)t bc3 ^ageö oerfnOrcu ift, unb er bic ■JluSfalirtöflunbc anfnnbct. Unb lutcbcr Ociucijcn fid; bic Üidjtcr munter unb anö ocrfdiicbcucn ©rubcnortcrn ju beu .pauptiiängcu Ijin, uub 5ШП ©infaln-tftolleu f^innuö; uub l;ter I;arrt fd;on bic .^lucitc 6oni' paguic beä Sdjlagcö bcr DJiittagöglocfc, um in bic erjgcfd^iüäu' gcrtc ©rnbe ju ftcigcn, uub gicidjfaüä if;re Sd;id)t abjubicncu. Uub luic biefc Gonipagnie iör itagiucrl uollcnbct Ijat, cnimrtct nad) bcm ©cläutc ber Slbcubglocfc bic brittc dompignic ben Sdjiag bcr adncn Stuubc, um in baä ®uufcl ber Sd)äd)tc binab ju fahren. Unb fo folgen ftd) bic Sd;id;teu glcid)förmig Za^j für 2'ag-bic Sod;c l;inburdj; bcr Sonntag uub bcr gebotene gcicrtag ifl ein 9Jn()ctag für bell OniDcnnit'cItcr, wie niid) bcr üon (ђш bcfonbcre ciugflol'te Xoii bcr ђсИ. Barbara iinb bc3 ftcil. J^üv bcn fiiinflfici(]fr uiib bcii .Hüttenarbeiter gelten bie namli» феи ^Intrittöflunben borgen«, 2)Jittag3 nnb ^IbeubS; ober für ii;n ift ber Sonntag fein oofler MnOetag. t'ie ffiaffcrfünfle finb ndmiirfj am eonntage mic am ©erftage gicicfiformig in ®eroegnng, ob lauter fnarrenb, luie паф ber alten (5inricl;tnng, ober minbcv lant ftd? rüfjrenb, n>ie nad; ber neneu Qlnorbnnng; nnb bev Ännßfteiger I;at fortroätjrenb auf nnb ab jn (leigen, nm jebc Unterbred)ung an ber iKafdiinc gleid) jn beheben, ^lud; in ber ikennftntte lobert bie ltd)te fort nnb fort, nnb ber ülrbeiter barf nid;t rnf;en, menn baS immer genabrt nnb gefdiürt, nnb ba3 Grj immer jngefe^t nnb nmgcrnt?rt merben foll^ außer ber 3cit ber Sommerraft [aßt nur bcr S^rifttag, Oflcrtng nnb ^fingfltag, wie and) bcr 9ld?a^itag beu ^letjer feiern. 9lnber3 ifl bie Sd'idjt für bcn 3!agarbciter im Sdieibc- nnb ^podibanfe, in bcr ©dimiebc nnb in bcr fef^gefc^t. 3bm gibt bcr Sd)lag bcr 3;i)nrmnbr nnb ber ®фа11 ber 3d)lo5glocfc ba« 3eicben jnr 2lrbeit nnb jur bie üirbeit beginnt im Sommer um fetbS Ubr nnb im 23inter nm Ttcbcn Иђг 3Jorgcnö, bie 9ia(}5eir ifi nm bie ?[)?ittag3nunbc, unb bie gcierftnnbe fommt um 6 Ubr Slbcnbsi. 9lbcr and; bcr Sonn- nub gcicrtag bietet ifjmSrboIung uon ?(rbeit unbOTube. UnterbefTcn gebt св and) babcim im trobniidjen ^^anfc rübrig 5u; bier bat bie Sdnd)t luenigcr fcfle Stnnben, unb bauert bauftg nom borgen biä in bie tiefe S4a*t biiiein, lücnn nid't bie ülrbcit im grünen ©cmüfearten, ober bei bcm üöafAblocfe am iBad)c, ober bie i^cfdiäf« tigung in ber gcnngfamcn Müd'c biefelbc ^eittreifc nnterbrid)t. 3[f?an liebt bie 9lrbcitcrinnen einzeln, oDcr am licbjten im gefclligcn iPercine )nunter mit ibrer ?lnfgabc befi1)aftiget; ben Äloppclpolfter bat bie Sine, bic Siebtrommel bie 'ülnberc »or fid). illuficr unterlegt, unb mit ??abeln bcfpiift nnb ben aufgciininbcnen in ber .'öanb. Hoppelt Jene cniftg nad} alter ?lrt grobe, ober nad) neuer ülrt feine Spifien, nnb nc^t ü^icfe funftfcrtig ein breitcä Spijiengcmcbe, mit ^Slumcn gegiert; )uäbrenb feitwärtö eine Stritte mit ©tieferei ober ?faberci für ftd; unb für ben .'önuebebarf vollauf jn tbnn bat. 3}fag and) ibrc ödud)tliibnuug gering fein, fanm bic .^älftc i'on jener be<< geringeren Sdjeib' ober Sd)Iemmjnngcn, bic 2lrbritcrin flöppflt «nb iifpt finjjiii imb ти'С1'1ч-о)Тс11 fort, im Stillen bt3 ficinfii ©firiimc« fiiii ifrciiciib. Uittcv fold'cv "l^ffcl'äftiiiimii foidt )1ф 3l'rvrtiiii auf ^сгПпјт, imb fommt brr ooiintaki obrv bcr Jvfirvtati; imb bcr "l^criinuiim fühlt fidi in feinem frommen iifbvnniien, nudi bem lunlMlen ,'Öenn be>5 .s^imnielvl feine ^Sitidit ^n opfern. Ob nud) on ®erftaiien nid't leer ihm: iilän[4;]en 'Detern, füllt fid; bniS i^^nni bev< .^•*errn nm iveiertaiic mebr unb melir mit eifrigen OUMfeilbienern, ifl feftlidj iiefd^mncft, nnb bcr ^riefler tritt in reid^em Wcnmnbe yor ben erhabenen 'Jlltar; unb aialnenb bie ^ahlreidje 5)Јепдс im Alrd'enfdjiffe ftille (lebete au^ bemütbiiiem .^егјеп 511 №ott fenbet, ertönt nm fo lieblidjer unb lauter ber ^efauij yon ber P-mporfirdK, becileitet ihmi ben har-monifd? iieftimmten «läuvjen ber 3nftrnmente. !Гепп bnniit ber Wottei<> bienfi feierlid' gehalten merben fönne, ifl bnfiir bem mufiffuubiiien Mnaptn-n and) für Die in ber S?ird,)c aboerbiente Sd'idjt bie gebübrenbe 5?01)ппп»ч merbe. Todi im l'eben bei? 3brtaner ЗЗеп^таппејЈ ift ein (Jonntaii bem anbern nidu immer ijlcid); er unterfdieibct neben einem tieivöhn» lid)cn, and' einen frenbiiien unb einen traurigen, ober, in feiner бргафе, einen füßen unb einen fauern Sonntai^ (sliidkii in kisla iirdcljH). Jic 3abluni] ber Sdjidit' ober ber ©ebinglöfnunuien i]efd^iebt namlid; nirfit aHHi'entlidi, fonbern nionatmeife, unb јшпг in bcr '^Irt, ba6 in jcbem TNicrteljabrc bie C^clP'oerabfplsiunii unb ©ctrcibcfafTnnii sruci 9}fal am Cfnbe Per inerten. bai< britte am 6nbc bcr fünften ®od)e vorgebt. .öicr bat nun ber frenbinc »Sonntag feine Stelle, d ift bcr fpilcnanntc ©clPfonntaei (dmarska neilclju); an bicfem laflc erlaubt fid» bcr Mnappe ijcrn einen i^Jcbnjenuß, bcr (^amilicnyatcr im itrcifc feiner ^Ilniicb6rii4cn, bcr lebiiic ■Bergmann im "ijcrcin mit feincö ©leid'cn. 3m iüinter bient al>S 5?crfammlun(]^ort ein Söirtb^baU'^ inncrijalb bev vitatt, 5ur 'Sommcro^eit eincö nnöerbnlb berfclben, am bänfififten in ber Jiidjtuuii (legen Unteribria; ein cditcö bodj billiget ©etränfe. ein flutbefcRtc» bod) nid't tbencrtä 2l?al;l, jcitrocifc and; eine Zanjmnftf, leirD aujbebungcn. Unter Pen ©elbfonntagcn behauptet bev iTJidjaelifonntag, alö 3dieiPctag ^iuifd)en bcr Sommcr= unb 23intcravbeit, ben 'üorrong; ihm cntfprid)t in aubercv öinftdlt ber iDJartiniabcnb unb bic 'Jaftuad't al>3 eine ?lrt oon ^auäfreubcntag. ©ebocfenc i"iJcl;lfIöfc mit jerl;a(ftem (pülpi'lc) jiiv Suppe, iiub Sdilicffrapfcii, mit SciTnnbtfjcileit üüii Cunsic iiiib 53rifÄ (iffiilü, bcibcd llocalfpcife bclicDt, bann flcl'Vrttciifi Sdiöpfcu- ober Malbjlcifd;, finb bic .ftmiptbefranbtficilc cincl ü-lJidjneli' ober 5^a|lnadili bimbciic iiyodjc l;äiifii] eine menioer nniienelime Öefialt annimmt, la'^t Пф leidjt beiireifen nnb erfliiren. 2)od) ber i^ergmann ift gcroobnl, nndj biep in Webiilb yi tnigen, obgicid; bcrSprud;: mprgen mirb eS frenbig jiigeben (jiilri bo .»liidka)! in etiun3 nnberem J'cne Inntet, nlii jener: morgen wirb еб traurig oerbleiben (juiri bo kisl«)! I^er Oelbfonutiig bat für einen jungen ^ЗегдГпорреп juiueilen audi eine anbere i^ebeninng; benn eij wirb nad; bem i^etragc ber З^Мипд be-redinet, ob e« ibm, mofeni er fein fonüigeS i?ermögen beiipt, bnlb geftnttet fein loerbe, bic ibm iMcIleid't fdion längt: uerlobtc iBraut beim» jufübren. T*ie ikbingniffe yir ©rlangung ber .'^eirat'Jbcnnlligung für ben '13crgfnappen fmb nämlid?: adu uollenbete -Meitöjabre, nnb eine ed)id;tlöbnnng «.»on lö fr. паф ber früheren iHedinung, ober ein 03rnnbIobn von -1 fr. (FüDf. (3(5t5 fr. oft. SSäbr.) nadi bem gegen' ii'ärtigcu ü)faerinbe; baran ifl niid) bie 'iJ.4'oyiantfa))ung für ®etb unb itinb gefnüpft. ®äbrcnb bei bem i'ergmanne fo ?lrbfit nnb ?iube, ^fdibc nnb i'eib nbmedtfelt, bat «ud; für ben .f*öbergertellten, für ben 'Beamten nnb ©ebilbeten überhaupt, nid;t bloö baö befiimmte feiner JienfteiJpflidH an^umeifen, fonbern e^ fann ibm апф öebüb-renbeä an Unterbaltung nnb Srboinng bieten. ']lbgcfeben inm beut frennbfdiafilid'en unb barmonifd'en I'öhern Stauben 5Ingeb6rigcn, iraö Wübe unb Sorgen uiel oerfüßt, bot bie "Pergfjabt eine eigene a f i n og e f e 11 f d» a f t, iveld'e ibren ^if gliebern l'ectüre yon 3'''0'rf4'iften nnb belletrifiifd'en prfd'cinungen i^er-fd'afft, fie ein anfbeiternbei« Spiel mad'en laßt, andi ^eitireifc eine befonbere Unterbaltung für fte oeranftaltet. ?lnßer bem i.'cfeeabinetc finb bafür geeignete ?Jaumc auf ber ^ontangut^miefc Senila inirbe» reitet; yoei neue ©efellfdiaft^faie ilnD im ^'^hre 1838 bafelbfi ber-gefteUt morben. 3lud' beüebt in obria ein i beater, iveld?r5 bie Äaiferin SJaria Jberefta für ben ibrem .ficrjen tbeueren iVrgort ber« itellen, unb mit ber nötbigen ©arberobe unb ben erforberli^en !Ге> cm-atioitcii ycrffbcii licp. ^omfcI[^cl^ wivh jcitmcifc innt Tllcttnutfii niKS bor l4if)fvcn Cirfcllfitaft bcr "l^cviiflnbt iitfpirft, iinb ^luav лт ^oral'cntf bciS CVlMivMtiiiir« вг. ^ifaifftnt br^ itnifcvä, nm ^lUivnf'nibc bC'S 'Jldiajitiiiioii imb bei onbcru bffoiibfni (iVIcdfiibritrn, brfpiibcv^ 51t iiipftlfliäticicn ^^'i'frff»- (fiH. iini iü fd jrbofli, bfn fliiiM ^bvlii, .^ohfiS imb ^Kicbfrc^, in fllcid'fr -lyrifc imb in fvriibiiinn "Verein fflfrlirf) bracht; r3 ifl brr fbrn (ifnonntc (^c fit bfcl bril. ^Idjniiiu^, mrlriirr nnf bcn Tl. ;'^nni fnlU, nnb аК^ brr ^J'iiii brr ^iiiffinbnnii br? riiicntliri'rn Crrv lavim^ ililt, ivif c^ bereite im "Jlnfanflc berietet iiiorbrn. eduMi nnt 5>ortrtgr frfimiicft ftdi bic (lan^f -l^fr^ftiibt mit iiriincn Wdirn nnb i^lnnirniiftvinbrn; nudi mcrbcn yirr fd)ön meierte ^lltdrr nn bni ffiv 3bria iiffd'id'tlidi mfrrii4"irbiiirtcn Orten nnfiimrllt, m'imlid;: nm i Witte Јш1)'фси fiäDti)il)cm iinb länblid)cm 9lnjiigc; iiiitcvfdjcibcub tfi n[icv ffiii frftlid'CiJ ©cmaitb ober feine iDhnitiiv. 3" t'ifff'^ gcljort juiiäd)ft eine fdjiuar^e 3iicfe mir Ah-ngeii iinb 91iirTd)la'fleii ocrn (ivüiiem Sammet, unb mit '^Uiffeu i>on fd/ivnvjfm Sanimet an ben 2(ernicln; fiatt biefev ift nun ein .ftittel üüu bunfclgnincm '^iicije mit flviinem 3}efa^e am Mragen unb nn ben Qlnffdjiägen üblid^ev. 3)ie luciteven 5iertanbtt;eilc finb: ein fdituavjess, lanflcis 'BeinfleiP; ba^ Italbooai yigei'dmittene 4)eni" ober Önibenlebev, mit 3iiemen uon Цши.јет Ölan.^iebev, nnb mit Mnppel iioii lueißpolivtem ^OJeffnui, iiun-anf Ttd; baü Q3iib eineö Qlblevö befinbct; eine edmd»t» obev C^nif'enmü^e i^pu bnnfelflvnnen: ^^ii^e olme ^^ovfd'ilb, mit bem 'iyerflmannS^eiAen an bev ^^ürberfeite, nämlidi mit bem edjlagel nnb ®i)'en innerhalb eineä Saub« fraiijeö УОП meiöpolirteni IVeffing; enblid) ein fdimar^polirter Stocf, mit einem itnopfe obev Cammer am oberen C^nbe. Die 5iJadimann= fd;nft ift übrigen« bemaffnet mit Säbel unb ^linte; baö Shififcorpö bat fflJiitien mit "iJorfdiilb unb yeberbufdien, unb ^albröcfe mit Sefa^ uon lueißen unb grünen Sorten. S'ie 35orf}cber, 2(uffeber unb öutb-leute haben eine ber knappen3 c>3 eine foId)c btö jur ©egcnivart gehabt bat. unrb bal;er uodj lange unb uielc 3abrc ber ikrgmauntoif: „©lucf auf!" bafelbft erfd)allcn fonnen, ben 5£beobor Ä o r n e r in baö yorbenannte e r g! n a p p e u < 81 e b fo frfion eingefleibet l;at, baS sum Sdilnffc I;ier folgen möge: @lll{f auf! c«(itif «uf in bei- MDigtii 9!ai{)t! C^litd auf in bfm fnriljtbnvfii odjlunbf I SSir flfttcrn ђсгођ burd) bcn fcl(icitn ert)nd)t, 3mn fi-jgffriiiiiiingcrtcu («ninbf. Xiff unter bcr Gvbc mit (?vauffn btbcdt, I'a fiat uu» ba« i2d)icffnl Ш Biel flrPfcft. S'o «gt fidj bcr Лпп, bcr ba? Jtäujlcl [rijiuingt, Gfl öffnen fid) furditbarc Spotten, SJo bcr lob au« laufenb Grfcn uns luiuft, 3n gräulid)cn 9Jcbclgcfi«Itcn. llnb bcr ftnappc lungct fid) mutђig ђinab, Unb flcigt cutf^Ioficn iu'e ftuflcrc (Srab. llnb bridjt cinfi bcr grofic ?of)ntag an, llnb bc« Sebent Srf)id)f ifl »erfahren, Dann fd)ti!ingt fid) ber @cifl anä bcr Icufc [|iuttn, ^пв bcm Suntclu bcr (Sd^iidjtc jnm klaren, llnb bic Suapt)fd)aft beS Rimmels iiiuimt ifjn nuf, Unb empfängt 1ђп jand^jenb: Öliid nuf! ÖliW auf! Xr/Wit/t -///'/••/ «los IJors»wcrUs Jiiff.rtrHrn , t , ^//^///.rZ/'Z/r//^ . hliiiltiMtl n Т/1гггмплг1тгЛ/ t^tV'iftiltMil. r. Ш/trlMit. h f'rMHn'.rri'.rrA. K .1игГ1лг/>. OrfithrfmtfttMil l-'ffrttnmitltjf/i. U'ifjirrliM ! /. 1 . Minttljrfl. . A'/fMr»///;-/// 1 • /i/ef/inrt'itt/ix/Л IlmtiitiHiiniutiM .7. .IrfrflJtrl/rn. tHrfUMt! i. Hnt-liurMfeM J. fnnifisfil'rlil. c. •tffrJXfrstrfftft / 1. / »r. JgnntiuJti'IUn iittm i» r П" ^ II izSi-s I»- i I I s •/ri.o. f.trmilfr t k Peter Hicinger Das Quecksilber - Berguverkldria^von seinem Beginen bis zur Gegenwart. Geschichtlich dargestellt von Peter Hitzinger, Dechant und P^rrer zu Adelsberg. Nach Schriften des Bergwerks - Archives und anderen Quellen Izdala: Narodna in univerzitetna knjiznica, Ljubijana ©2012 «oibn^, ISeO. ' 9(uA unt Vdlae von Jenat v. AUiiimapr » Sdvc tnmbtrg.