KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU KLASA 215(2)
INDUSTRIJSKI-: SVOJINI-: IZDAN I. SKPT1-MBRA 02:5.
PATENTNI SPIS BR. 1274.
D-r E. H. Zollinger, hemičar, Zurich.
Postupak za proizvodnju poluinasnokiselih estera.
2. Dopunski patent uz osnovni patent br. 1272.
Prijava od 28. marta 1921.	Vazi od 1. decembra 1922.
Najduže vreme trajanja do 30. novembra 1937.
Pravo prvenstva od 11. febrnara 1920. (Švajcarska).
U glavnoj prijavi br. 88508 bilo je več naznačeno, da pri esterovanju organskih ki-selina sa visim količinama glicerina nego što se zahtjevaju u svilni pravljenja trigli-cerina, nastaju mono ili digliceridi ili mje-šavine spojeva obeju klasa. Pravljenje ovili spojeva moglo bi biti tako Utmačeno, da mjesto ili pored trostepene reakcije medu jednim molekilom glicerina i tri molekila masne kiseline, koja prouzrokuje pravljenje triglicerida, jedan dio glicerinskih molekila ili i svi samo sa jednim (jednačina 1) ili sa dva molekila reagiraju, tako, da nastaju direktno mono-digliceridi odnosno oboje jedno pored drugoga.
1)	C JI, (Oil) RCOOH H20
C 11., (OH).. OGOR
2)	C II. (OH), 2.RCOOH 2H.0
CJI., (OH) (OGOR)
Moglo bi se možda i pretpostaviti, da su trigliceridih molekili u status nascendi mo-guče sposobniji za reakciji! i da se sa glicerinom pretvaraju u mono i diglicerin.
Iznašlo se da pored esterovanja nazna-čenog u opisu glavne prijave odnosno pod sličnim reakciskim uvjetima nastupa i jedno esterovanje koje več u prvotnoj neutralnoj masti koja sadrži, t. j. koja je vezana, masnim kiselinama, nastupa, dakle ponovno
preesterovanje odnosno isto nastupiti može. Mogu se naime počevši i iz potpuno neu-tralnih masti ili drugih neutralnih estera dobiti mono i digliceridi. Isto se tako mogu pretvarati neutralne masti ili drugi neutralni esteri, sa kojim mu drago alkoholom u e-stere ovili alkohola, pri čemu alkoholna komponenta upotrebljenog estera dakle u slučaju upotrebljavanja masti, glicerin biva slobodna. Puštaju li se da reaguju trigliceridi sa glicerinom, onda teče reakcija jamačno po jednačinama 3 5, pri čemu se prema odnosu mješavine neutralne masti i glicerina podvrgava jednom ili drugom pre-tvaranju.
(3) 2C H„ (OGOR), G H , (OH), 3G HJ (OH) (OGOR )
(D G H. (OGOR), CJI, (OH),	CII,
(OH) (OGOR). C,H, (OH),. OGOR (5) C H (OGOR)., j 2C II (OH) 3GiHs (OH), OGOR.
Esteruje li se smjesa neutralne masti i slobodnih masnih kiselina, dakle jedna ki-sela mast. sa više glicerina nego što je po-trebito za pravljanje triglicerida, onda če nastupiti esterovanje i presterovanje, možda mogu teči reakcije po svim gore spomenu-tim jednačinama i to jedna pored druge ili jedna iza druge.
Diu. i
Predležcči postupak omogučuje pravljenje triglicerida, iz mono i diglicerida ili iz mješavine svili triju klasa spojeva, koliko iz masnih kiselina, toliko iz kiselih masti ili iz neutralnih masti ili kojih mu drago masnokiselih estera. Osobita korist postopka sastoji se n torne, što se pomočit istoga vrlo jednostavno dolazi do mješovitih gli-cerida. Več pri esterovanju odnosno pree-sterovanju jedne mješavine od najmanje dveju masnih kiselina ili jedne odgpvarajuče kisele masti, nastaja mješoviti gliceridi, vje-rovatno sve kombinacije i izomere, koje su po teoriji moguče. Vodi li se reakcija tako. da nastaja digliceridi ili monogliceridi ili mješavine obeju i esteruju h se tako do-biveni spojevi opet sa potrebnom količinom jedne kisele masti ili jedne masnokisele mješavine, onda nastaja opet mješoviti trigliceridi. Upotrebljava li se jedna kisela mast ili jedna masnokisela mješavina, čije su masne kiseline različite od esterujudh mono — ili digliceridnih mješavina, tada se opet dobivaju mješoviti trigliceridi, nove kombinacije, koje mu drago vrste. Tako se moga sintetički praviti masti svake sastavine i svake konzistencije, sa svim raznim svoj-stviina na pr. i iz dveju ili više masti, koje imaju za stanovite svrhe neželjena svojstva, može se sintezirati mast sa željenim svoj-stvima. Pri toni dostaje u najvišem broju slučajeva djelimično pretvaranje masti pošto se na pr. samo djelimično pretvara u mono ili diglicerid, a mješavina mono ia diglicerida i nepromenjenih triglicerida bi v regenerirana sa jednom drugom masnom kiselim ili sa mješavinom drugih masnih kiselina u neutralnu mast. Naravno, daju se
i pri torn upotrebljavati mjesto čisto t. j. cijepanjem dobivene masne kiseline, jednostavno kisele masti. — Nadalje se moga po ovom postupku dobivati mješoviti digliceridi, koji su važni u neke stanovite svrhe.
Kao što mogu po navodima glavne prijave masne kiseline ili kisele masti biti esterovane, sa kojim mu drago alkoholom, tako se daju po prestoječem postupku i e-steri svake vrsti preesterovati sa alkoholima svake vrste. Naravno, može i ovo preeste-rovanje biti kombinovano sa jednim este-rom. Preesterovanje teče osobito lako, ako je slobodni alkohol manje isparljiv od alkohola, što je u prvobitnom esteru vezan; na primer:
RCOOC H, C. H,, Oil RCOOC H,, r c 11.011-
Ipak se mogu i esteri manje isparljivih alkohola sa isparljivijim alkoholima više ili manje preesterovati, na pr. gliceridi sa je-dnovalentnim alkoholima. Bitno je, da se na ovaj način mogu gliceridi (ili drugi ma-snokiseli esteri) preesterovati i sa voštanim, alifatičnim kao i cikličnim (na pr. sa se-trinama) alkoholima; time je dano omogu-čeno najjednostavnije pretvaranje masti u vosak. Kao što ciklični alkoholi mogu biti i ciklične kiseline svake vrste ili esteri ovili kiselina estererovani odnosno preesterovani.
PATENTNI ZAHTJEV.
Postupak u svrhu esterovanja i preeste-rovanja organskih kiselina po patentu Br. 1272 time naznačen, što se mjesto slobodnih kiselina ili smjese slobodnih kiselina i estera, upotrebljavaju i neutralni esteri.