KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA UPRAVA ZA ZAŠTITU Klasa 87 INDUSTRIJSKE SVOJINE Izdan 1. Oktobra 1924 PATENTNI SPIS BR. 2190 MIJO MENGEŠ, UMJETNI TOKAR, OSIJEK. Stroj za izradbu čunjastih čepova iz poprečnog drva. Prijava od 4 maja 1923. Važi od 1 septembra 1923. Slika 2. prikazuje stroj u pogledu odozgo, a slika 1. njegov uzdužni prosjek. U stalku 1. u ležajima na kugle položeno je radno šuplje vreteno 2. koje ima obične dvije remenice za pokretanje: stalnu 5, i po- mičnu 4. Na ovom je vretenu glava noževa 3. na kojoj su smještena 3 noža 10, 11 i 12 (slike 2, 5 i 6). U šupljini vretena postavljen je puni valjak 6 i može se u njemu pomicati po du- žini, klin 7 smješten na nutarnjoj plohi šupljeg vretena, koji zahvača u pripadni uzdužni žljeb punog valjka 6 dopusta ovome da se porniče u uzdužnom smeru, ali mu priječi da se okreče. Na prednjem kraju valjka 6 smješten je gi¬ bljivi provodnik noževa 8, koji se dade ski- nuti i zamjeniti drugima razne veličine i kroz koji se dadu noževi pomicati uvjek sebi pa¬ ralelno. Glava noževa 3 imade tri utora ili rašljasta ureza 9, u kojima su smještena tri noža 10, 11 12, koji su položeni koso prama osovini njihove glave, a vertikalno na plohama ure- zaja. Noževi su čvrsto smešteni u utorima po- moču držaka 10 1 te ostaju u njima nepomični i onda, kada se prevodnik 8 od glave 3 od¬ makne. Dva su noža za rezanje, a jedan za gladenje. U udubini prednjeg kraja nutarnjeg valjka 6 smješten je i može se u njem okretati na kuglastom ležaju manji valjak 15, a njegova glava 17 sa klincem 16 siže dalje od prevo¬ dnika 8, radi čega za vrijeme okretanja pre¬ vodnika nemože da nastane trenje izmedu njega i komada, koji se obraduje. Na stražnjem kraju valjka 6 nalazi se kapa 18 (slika 1, 2, 3) koje slijedi valjak u njegovu uzdužnom pomicanju, ali ne u okretanju, i u tu je svrhu sa kapom 18 čvrsto spojen nu- tarnji prsten 19, koji se izmedu dvije kolo- ture 20 valjka 6 okreče u kuglastom ležaju. Na kapu 18 hvataju račljasti krajevi dviju poluga 22 i 23 (sluka 1, 2, 3). Drugi kraj poluge 22, upravnikom 24, spojen je na zglob na čvrsto smještenom koljenu 25 a njezina sredina prečkom 26 sa stražnjom ruč- nom polugom 27 (slika 1 i 2). Ručna po¬ luga pak ima svoje uporište na po dužini pomičnom nosiocu 28 ili na jednoj prečki 29 sa nosiocem čvrsto spojenoj. Na nosiocu je drvena klada 30, ili što slično, čime se komad koji se obraduje pritiska na klinčič 16 valjka 15. Druga poluga 23 pomična je na provodnim kolesima 31, i zavorom na vijak spojena je sa motkom 33 na način da se njihova uka- pna dužina može ravnati. Na kraju motke 33 smješten je zglob 36 sa pomičnim kolutom 35 i gornjim zubom. 34. Izmedu čvrstih dije- lova 37 i 38 udešen je put u koso za po¬ mični kolotur 35, da zub 34 kod stanovitog položaja nosioca zakvači za zub 39 1 zavora 39. Komad drveta, koji se ima izraditi, smjesti se izmedu klade 30, koja je na nosiocu 28, i provodnika 8, za tim se pomakne ručna po¬ luga 27 prama stroju. Time je komad priti- snut izmedu klade 30 i klinca 16, a u isto vrijeme, posredstvom spojne prečke 26, po¬ luge 22 i kape 18 sa ležajem 21, zadržan je valjak 6, te je uporište prenešeno na čvrsto koljeno 25. U času, kada se komad upregne izmedu klade 30 i klinca 16, stoji zub 39 1 , zavora 39, ravno iznad zuba 34. U svrhu da se to za svaki slučaj može udesiti služi zapor na vijak 32, pomoču kojeg se dade regulirati položaj zuba 34 za svaku duljinu čepa. Ako Din. 6. se poluga 27 porniče dalje na lijevo (slika 2), porniču se na lijevo i prevodnik 8 i nutarnji valjak 6 zajedno sa polugama 22 i 23, a po¬ sledica je da noževi 10, 11 i 12 strše iz pre¬ vodnika i režu čep. Čim započne rezanje čepa i zglob 36 sa prečkom 33 porniče se na lijevo (slika 1), pomični kolotur 35 puzi prama gore i dospije na čvrsti dio 37, te zub 34 zahvati iza zuba 39 1 i zatvori nosioc 28. Kad je čep dogotovljen, pomakne se no¬ sioc 28 ručnom polugom 27 natrag na desno (slika 1), zub 39 vuče za sobom zglob 36, pri čem se pomični kolotur 35 opet pomakne koso dolje, zub se 34 otkvači, nosioc postane Slobodan i sam se miče dalje natrag. Pri pomicanju nosioca 28 natrag (na desno) pomakao je zapor 29 sa sobom zglob 36 na desno (slika 1), usled čega se poluga 22 i valjak 6 pomaknu natrag, a u času, kad se je nosioc 28 oslobodio zuba 34 došao je pre¬ vodnik 8 do preko kraja noževa (položaj u slici 1 i 5) te gotov čep slobodno ispada. Patentni zahtevi: 1. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva, sa noževima prema osovini glave no¬ ževa koso smještenim, koji su kroz konični aksialno pomični prevodnik prama sebi pa¬ ralelno pomični, naznačen time, da su koso stoječi noževi drškama odgovarajučeg oblika 10 1 pričvrščeni u utorima ili rašljastim ure- zima glave noževa, kojih površine stoje ver¬ tikalno prama noževima, tako da su noževi kod izbacivanja gotova čepa sigurno zadržani. 2. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva, u zahtevu pod 1, naznačen time, da je klin 16, što zahvača u komad što se obra- duje, smješten na valjku 15, koji siže preko prevodnikn 8, na način da se izbjegava trenje izmedu komada što se obraduje i prevodnika. 3. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva u zahtevu pod 1, naznačen time, da je valjak 6, koji nosi prevodnik 8, tjeran radnim šupljim vretenom 2, na kojem je glava noževa, te da je valjak 6 spojen sa spravom za za- tvaranje 34, koja zatvori nosioc neposredno prije početka rezanja i koja, kod pomicanja nosioca natrag pomakne prevodnik u prvaš- nji položaj. 4. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva u zahtevu pod 3, naznačen time, da je valjak 6 posredstvom račljaste poluge 23 spo¬ jen sa zglobom 36 tako, da se može po volji ravnati, a da je zglob u obliku kuke ili ima zub 34, te je pomicanjem u kosom smjeru doveden sa nosiocem u zahvat ili izvan za- hvata. 5. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva u zahtevima 1—4, naznačen time, da su izmedu nosioca i valjka 6. koji nosi prevod¬ nik 8, smještene prečke i dizalo, koji kod pomicanja nosioca pritiskuju komad što se obraduje na klin 16, sve dotle. dok se pre¬ vodnik 8 ne pomakne natrag do preko kra- jeva noževa, kada se nosioc oslobodi zapora, te gotov čep ispadne. 6. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva u zahtevu pod 5, naznačen time, da je čvrsta uporna tačka cijelog dizala i prečaka za sve vreme pomicanja nosioca napred i na¬ trag prenešena na jedan čvrsti dio stroja, od prilike na koljeno 25. 7. Stroj za izradbu čepova iz poprečnog drva u zahtevima 1—6, naznačen time, da kapa 18 nepokretno smještena na valjku 6 posredstvom ležaja na krugle 21, spojena je s jedne Strane sa prečkama i držalom a s druge strane sa zaporom nosioca. A d patent bro/ 2190.