KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 23(2)
PATENTNI SPIS
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 1. SEPTEMBRA 1923.
BR. 1273.
D-r E. H. Zollinger, hemičar, Zurich.
Postupak za proizvodnji! polumasnokiselih estera.
1. Dopunski patent uz osnovni patent br. 1272.
Prijava od 28. marta 1921.	Važi od 1. decembra 1922.
Najduže vreme trajanja do 30. novembra 1937.
Pravo prvenstva od 29. decembra 1919. (Švajcarska).
Esterovanje organskih kiselina pomočil katalitičkih srestava kao mineralnih kiselina, organskih sulfokiselina, piramidinbasa, organskih neutralnih soli sa zaključno neko-jim silikatima, je več poznalo. Ali je djelo-vanje ovih katalizatora ograničeno, a njihova primjena ima raznih loših strana. Osim anorganskih neutralnih spojeva, kojih je djelo-vanje najmanje, djeluju katalizatori više ili matije na substrat; upotrebljavanje mineralne kiseline zahtjeva prema ovima otporni material posude, koji je opet ili jako skup ili, koji je prema utjecajima temperature jako osjetljiv, organske su kiseline i baze mnogo skuplje od anorganskih katalizatora i poda-vaju obično produktu reakcije loš miriš i ukus, koji se jedva mogu potpuno otstra-niti, koje nesgode škode odnosno onemo-gučuju uporabit svili ovih tvari osobito u industriji ishrane.
U osnovnom patentu br. 1272 predložena je upotreba kovina pri pravljenju polumasno-kiselnih estera. Iznašlo se je, da se ostero-vanje organskih kiselina u opče dade mnogo jednostavnije i brže provesti pomoču kovina, kao iz skupine kalaja, cinka i t. d., kao što i sa više obzira prema produktu reakcije i temperature. U tu svrhu ne mora, da kovina bude sitno rastavljena, može se staviti u spravu u regulišučem obliku ili na zidove ili dno iste,'eventualno može biti postav-
ljena odnosno poredana na unutrašnjim ti-jelima. Čim se postigne temperatura reakcije odnosno održi, napreduje esterovanje upravo rapidno i bez upotrebljavanja suviška alkoholne komponente, dakle u jednoj mje-šavini po stehiometriskim razmjerima i teče do neutralizacije reakcione mješavine. 1 organske kiseline najviše molekularne težine, čak tako zvane polimerizirane kiseline i sinolne kiseline, daju se na ovaj način kvantitativno esterovati, kao što nerazrijedene, tako isto i razrijedene, na pr. sa njihovim vlastitim esterima, isto tako sa primernim jednovalentnim alkoholima, kao što i sa svim drugim alkoholnim grupama.
Može se na pr. masna kiselina ili jedna više ili manje kisela mast praktično neutra-lizovati, ako se ugrije prema vrsti kompo-nenata sat ili duže u spravi za mješanje sa izračunanim količinama glicerina; mono — ili diglicerida, pri običnom ili umanjenom tlaku u prisustvu kalaja. Več okolo 100u počimlje oddestilovanje vode, znak da napreduje reakcija; ali je korisno povišavati dalje temperaturu, na koncu najbolje do po prilici 225 ili čak nad torn temperaturom. Ako se pri torn drže obične mjere opreza u pogledu otklanjanja zraka i t. d. ne trpi nipošto produkat u pogleduboje, dok miriš i ukus budu čak bitno poboljšani.
Upotrebljava li se viša količina glicerina
I in 2.
nego što je potrebna za neutralizaciju kise-lina, onda napreduje i reakcija, ako je na-stao triglicerid, pošto se ovaj sa glicerinom prema njegovoj količini pretvara u diglicerid ili u monoglicerid odnosno u mješavinu oba tehnički dragocijena spoja.
Upotrebljava li se mjesto obične masne kiseline takozvana polimerizirana kiselina, ili mjesto glicerina oksikiseli ester, kao rizinol-kiseli ester (zaključno ricinovo ulje) onda se
dobivaju jednostavno inače teže pristupačni polimasnokiseli esteri.
PATENTNI ZAHTEV:
Postupak u svrhu esterovanja organskih kiselina, naznačen time, što se pušta, da reakcija teče medju kiselom i alkoholičnem substancijom u prisustvu kovina kao na pr. cinka, kalaja i sličnih.