KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
1NDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1 Juna 1925
PATENTNI SPIS Bil, 2855
Ing. Franz Mayer, Graz, i Tech. Projektierung und Baubiiro Ges. m. b. H.
I. Pfletschinger & Co, Beč
. Brana sa priklopima.
Prijava od 9 septembra 1923.
Predmet izuma tvori brana sa priklopima čija bitna osobina leži u torne, da se branin priklop samotvorno postavi odn. oslobodi pomoču njihajučeg zaklopa pod uplivom vode u riječnom toku.
Primjerični oblik izvedbe izumnog predmeta predočen je na crtežu i to pokazuje fig. > pogled odozgor čitavog poredaja fig. 2 uzdužni prerez kroz njihajuči zaklop i spoljni branin priklop, po A—B od fig. 1.
Na obe Strane riječnog ili potokovog toka a napravljene su dvije vodene komore b’ b”, čija dubljina se ravna prema drugom narav-nom stepenu pada, ali mora biti odgovara-juče dublja, nego nakupna dubljina na bra-ninom priklopu. Ova komora može biti izra-dena od drveta ili betona. Njezinu širina ravna se prema svakoputnoj širini brane. Komora je razdijeljena u dva dijela jednim nji-hajučim zaklopom d, okretljivim pomoču zglobova oko vodoravne osovine c.
Oblik dna prilagodi se radiusu njihajučeg zaklopa. Ovaj se giblje več prema svakoput-nom pritisku vode veoma lahko tako, da rad-njom drveta ne može usljediti zaškripljenje. Zabrtvenje njihajučeg zaklopa naprama stije-nania i dnu uslijeduje več prema potrebi ko-žom ili limenim zabrtvenjem. U sredini komore nalazi se odtok e sa samotvonim zatvo-rom pomoču njihajučeg zaklopa d, koji može dovesti do oticunja vodu od Strane visoke vode b’. Osim toga predviden je otvore-ni odtok (f) na strani visoke vode, kroz koji može takoder oticati sakupljena voda. Njihajuči zaklop d spojen je sa braninim priklopom g pomoču žičnog užeta h od odgova-rajuče dimenzije.
Važi od 1 aprila 1924.
Na strani visoke vode (b’) može voda u-laziti u komoru istom kod prenakupljene vode, dočim na protivnoj strani (b”) moguč je stalni dotok vode, pošto ulaz leži ispod na-kupnog lanca. Oba ulaza providena su rešetkama i u svrhu sprečenja ulaska nečisti. Za pričvrščenje njihajučeg zaklopa služi preko komore položena greda c od odgovarajuče dimenzije. Ulaz za visoku vodu držan je o-komito na smjer rijeke u svrhu sprečenja u-laska tudih sastavina i izraden je kao kosa ploha.
Brana se sastoji od drvenog priklopa g u dužini brane, koji se odgovarajuče nakupnoj višini može dijeliti u više dijelova g, g’, g”, koji su svaki za sebe gibljivi. Priklop je ■ sa običnim šarkama pričvrščen na temeljnoj gredi brane i može se oko nje okretati za 90° u smjeru toka. Ovaj priklop spojen je sa dva obostrana njihajuča zaklopa d pomoču žičnika h. Da se kod momentano dolazeče visoke vode i time trenutnog prebačenja priklopa ublaži udarac na ležajni jastuk, pričvr-ste se svrsishodno mali puferi odgovarajučeg oblika. Konstrukcija donje gradbe pomičnog priklopa sastoji se pretežno od drvenih pilota sa odgovarajučim spojem, na kojem je pričvrščena obloga za slapno tlo, podloga za branin priklop. Za prvo postavljanje na-kon ugradnje služi na novo ugradeni zasu-nak, k, koji se može pokretati rukom i ne upotrebljuje se više u radu.
Prednost načina gradnje u smislu predsto-ječeg izuma sastoji se u torne, što se priklop pokreče isključivo pomoču hidrostatičkog pritiska na njihajuči zaklop. Mehanički dje-
Din, 10.
lovi ili naročiti uteži ne dolazi pri torne u pitanje. Za trajno pokretanje ovog priklopa otpadaju inače uobičajeni ulazni i izlazni zaklopi.
Kod prvog stavljanja u pogon brane ot-vori se mali ručni zasunak (k), voda ude u komorni dio (b”) i poluči hidrostatičkim pritiskom na njihajuči zaklop d njegovo okre-tanje na desno, što ima za posljedicu podi-zanje braninog priklopa. Ovim malim podi-zanjem rasti če nakupljena voda, hidrostatič-ki pritisak na njihajuči zaklop postane veči več s razloga njegovog dubljeg položaja, priklop če se dalje dizati, dok ne postigne normalni položaj. Pri torne je njihajuči priklop postigao svoj najskrajnji položaj desno, gdje če se pritisnuti čvrsto na drvene grede. Na to se zatvori ručni zasunak k, on ne dolazi više u obzir za dalje samotvorno gibanje brane. Za vrijeme čitavog ovog postupka prazan je komorni dio b’, pošto se u ovom ne na-lazi voda usljed povišenog preljeva. Kod nor-malnog stanja nakupljene vode ostati če priklop u najvišem položaju, pošto na njihajuči zaklop djeluje neprestani hidrostatički pritisak vode od komornog dijela b”.
Nastupi li kod visoke vode prenakupljenje preko gornjeg raba preljeva 1, to se uljeva ■voda na površini u komorni dio b’, usljed čega se izjednači hidrostatički pritisak na njihajuči zaklop od vode na branin priklop od vode komornog dijela b” i stoga pritisak vode na branin priklop g, poluči njegovo o-baranje. Usljed toga povuče sobom njihajuči zaklop, koji dolazi na najdublji položaj i pritisne se na drvene grede.
Ide li sada površina nakupljene vode usljed opadanja vode ispod gornjeg ruba preljeva 1 riatrag, to če se voda kroz odtok e brzo isprazniti iz komornog dijela b’, hidrostatički pritisak vode komornog dijela b” po-čimlje djelovati, njihajuči zaklop d počimlje se okretati, povuče sobom žičnim prenosom branin priklop, koji se usljed toga počne po-dizati. Čim je dublje došao njihajuči zaklop d, tim če biti veči hidrostatički pritisaka na isti, brana se podiže dalje, njihajuči zaklop prekorači zaklop prekorači konačno najdublji položaj, zatvori odtok e pomoču zasunka n, koji je pokretan člankovitim krakom m, spojenim sa njihajučim zaklopom d, i ide dalje na desno, do najskrajnje granice, usljed čega dolazi brana u normalni položaj.
Odtok e mora biti odgovarajuče dimenzioniran, da se može isprazniti voda u željenom vremenu. Odtok f na strani visoke vode, koji ne treba nikakovog zatvora, mora biti tako malen, da kod gibanja njihajučeg zaklopa ne nastanu preveliki gubici pritiska.
Da se kod veče višine nakupjlene vode veči pritisak vode, koji djeluje protiv podi-zanja priklopa, g, spreči kod njegovog podizanja, to je priklop razdijeljen pomoču šarki, usljed čega se pomoču njihajučeg zaklopa redom podižu djelovi priklopa (g, g’, g”). Ovim poredajem postaje veliki otpor vode znatno manji protiv podizanja priklopa. Ova konstrukcija brane, djelujuča nasuprot višoj sili može se smatrati kao elastični branin zatvor. Čim je manja višina nakupljene vode i širina brane, tim su manje vodene komore. Veči prirodni pad ispod brane doz-voljava napraviti dimenzije komora nešto manje, zato ali nešto dublje.
Patentni zahtijevi:
1.	Uredaj za hidrauličko-automatičko pokretanje braninog zatvornog priklopa, naznačen njihajučim zaklopom (d), koji je obješen na gredi (c), ugradenoj od prilike u višini površine gornje vode i spojen sa braninim zatvornim priklopom (g) pomoču žičnog u-žeta (h) ili sličnog, tako da se kod normal-nog radnog stanja vode postavi branin prilep i položi kod visoke vodo odn. prena-kupljene vode, pri čemu je zamašni kut njihajučeg zaklopa manji nego onaj od braninog zatvornog priklopa.
2.	Oblik izvedbe uredaja po zahtijevu 1, pri čemu voda može ustrujati u komoru, razde-ljenu u dva dijela, kroz po jedan slobodni ulaz, naznačen time, da je uz vodu ležeči u-laz (1) viši nego površine nakupljene vode, što ima za posljedicu, da voda samo kod prenakupljenja normalne površine vode može ulaziti u jedan dio regulirne komore (6).
3.	Oblik izvedbe uredaja prema zahtijevu 1, naznačen time, da njihajuči zaklop (d) nosi na jednom člankovitom kraku (m) zasunak (n), koji kod niške vode samotvorno zatvori odlazni kanal [e] u komornom dijelu [b’j regulirne komore te ga otvori kod visoke vode.
Ac/patenF broy 2855-
----Ji