ARS CICERONIAN A S l V E ANALTSIS
RHETORICA
OMNIUM ORATIONUM
M.TXICERONIS.
Conflat argumentis , tabulis, commentario, & annotationibus .
Adjeftus eft Index Locorum , Argumenratio-num, Afteftuum, Amplificationum, t-'igu-rarum, Confutationum, NaiTationiuu,--»» Rhetoric».	jr.td&t.c^
Opus apprime utile eloquinti<e , m	\
C.irprn*iintiA> /iuJintis 3 r° pV
Amtpf
Ciceronian<e ftudiofis AUCTORE..
R.P.MARTINO DE
Audomarenfi Societatis JESII. Editio quarta Veneta auBior ■
O^fci J^fcf Aife* -l^fci
WTT
VENETIIS, M. DCCXXXIX.
EX TYPOGRAPHIA HERTZIANA. SVPHRIORUM PERMISSV, AC PRIVILZGIO,


■
'• .} ■ ti.
■ M . » L...1 i? X Jk
k • ; - \ .;

			
			
			

.
-






II
^ 'y-^r-n^r^^
PRyEFATIO
A D
LECTOREM *
Ex , mi Leclor , animad-vtrte : i. componend<6 orationi: artificium effa repetendum ex prceceptis nejlrce R betoricne Itb. 2. capit. j. z. Multa , qu<e ad eruditionem pertinent, aut ad ipfam orationuin tnateriam, prcetermitti, Kf artificium Rbeto-ricte,feu Analyjis tradi brevius pojfit. 3.Cuilibet orationi pnsponi Argumsntum, jy Synopfim y ipfis etiam partibus Annotationes fubjici, non adputidam repetitionem ( nam exijiimo inbir f emper novi aliquid afferri, vel ad contextum, vel ad artificium ) fed ad ipfam intelligentiam Adolefcentum, quibus prdripue fcribimus. 4. Etji nonnullorum ejl opinio, multas Ciceronic orationes aut non conjlare e.v arte, aut in iis diffmulari artem maxime : verum boc effe quidem ; fed illud non effe : nam excellens Qrator Cicero nutnquam fine arte dixit: uti A z	nee
nec Citharedus potcfl Jtne drte ludere. Atque fi bauc artem r.os erttimus , & unam eam.iem-que t» fingulis orationibus ejje demonfiramus , quis ifiorurn non imminuet opinionem Juam ? 5. Argumentatior.es minores , ctrgumenta aliaex aliis detetla non bic retexi, qu<c pluri-tni tamquam nodos in fcirpto quando operofe pleraque revocent ad fyllogifmos . 6■ Hanc Ana yfim ejje utilem ]uventuti, ad imitandum praeferttm Ciceronem , in eodem vel difpari (irgumento fcribenai. Numeris vero pafjim in Cicerone appcfitis ufi fumus , ad facilem , ac difiinBam explanationem . 7. Non fine uti ita-te , credo , appofitum indicem pr<ecipuorutn locorum, Argumentationum , AffeHuum, Fi-gurarum 3 Confutationum, Narrationum R.be-toric<e .
NOI
II
NOI REFORMATORI
Dello ftudio di Padoa.
HAvendo veduto per Fede del Padre Inquifitore nel libro Intitolato, Ars Ciceroniana , Jive Analyfis Rbetorica , Au-clore R. P. Martino de Cygne, non v'effe-re cofa alcuna contro Ja Santa Fede Ca-tolica, e parimente peratteftato del Se-gretarionoftro , niente contro Principi, e buoni coflumi, concediamo licenza a Gio: Gabriel Hertz di poterlo ftampa-re, oflervando gl'ordini in materia di Stampc , e prelentando le folite copie alle Pnblichc Librariedi Vcnetiaj e di Padoa.
Datali^^. Settembre 1710.
( Carlo Ruzini Kav. Proc. Ref.
(
( Alvife Pifani Kav. Ref.
r >
Agojiino Qadaldini Seg.
Hegijbato nel MagiJ). Eccell. degli Efecut■ Contro l * Bejlemmia.
Antonio Canal Nodaro.
A 3	ANA-
v*	. ' '
ANALYSIS
RHETORICA
OR.ATIONUM
Mi T.
CICER ONISa
VOLUMEN I.
Pro Pub. Quin&io , Oratio I. ProSex Rofc.Amerino.Oratio II. Pro Q^Rofc.Comoedo. Oratio III.
I.	Verrina , Oratio IV.
II.	Verrina , Oratio V.
III.	Verrina , Oratio VI.
IV.	Verrina , Oratio VII.
V.	Verrina , Oratio VIII.
VI.	Verrina , Oratio IX.
VII.	Verrina , Oratio X. Pro M. Fontejo , Oratio XI. Pro A. CjEcinna , Oratio XII. ,
II
PRO P. Q_U I N C T I O
Argumentum , QuacfKo, Stylus .
EX. Nctviuj, vir, utde-fcribit Cicero addtRus quicfiui , [ocietatem iniit primum cum Cajo Quin-Bio , deinde cum Vublio fratris mortui h<srede . Ctim ex ifia focietate non parum controverfiiC ejfet, tjuodfibi Ntevius debsridtceret\datum ejl utrim-gjue vadimoniumwerum cum vadimonia ftepius Mata fuijfent, atque femel cx urbe mbil cogi-lans exijjet QumUius, de repente per.fraudem vadimonium pr<cjlat Navitts , pojiulatque a Trtctore bona Q_.QiiinUii abfentis , ac vadimo-tiium aeferentis pofiidere ex edicio. Quodini-ijue fallum queritur Cicero ; contenditque P. Quinttium r.on modo vadimoniumfuum non de-f eruiffe, fedper procuratorem etiam Alpbenum Jiitifje : qttare nec illius bonajure umquampof-feffa, r,ec profcripta fuijfent.
Status feu qucefiio ejl in genere judiciali: an Sex Navius pofiederit bor.a P. QuinSii ex ediclo VrcCtoris.
Ylicendi cbardier efi fubti/is perfdpe tamen figuris & amplificationibus luxunat, & quafi juvenili Ciceronis (nati 26. annos ) ubertati afftuit.
SYNO-
J
«/>	t y.	i »< q w
o	<H	ri 3
H M	o 3	
CH	73	
o "5 .5	3 «	w ti
	.s	
1 - „ , J—1—
= ^ 3	y--
SjS a 2 c,-2
5 o.a^ .3 o
.SJs|«T .g<3
jO g O* o 0 3 ."S s 8 .<-" o
£ rt -o C ««Ji C s o
« I ^iji. ii
3 S—^ ii 5 c 5 3 53 c-5
•a «g §1 i-sff-gjs
H^Sg ---■•»
i.argumentatio.
E o^ g'3 .2 "	c o.
3 5 E 5 s 3 •- ,«.f ."Soc
u—	f . c > rt ^
narratio. "o^oo^^
<3
isio^s1 i.argumenta.
rt t: ^ S
w w rt cc:;
agM-q
s	5
^'E -I.- C C M tt^ -J o
2 rt-3 c 2 w .
c---,---j
EXORDIVM. 1'B.OI'OSITIO-
. A 5 AM-
IO
r--—---—----,
ij	ifiiu lcS *
«S 3 0 B M Ir* c o ci
n 5 o . • — « cj ^ -o
•3 « s S-c S"3 H-g a g 2
c i«c"2 s-3 2 § a
t,---
j. argumentationis .
r---------1
^lesjslsfj
•3 S* O S.S. H o s C "3 «
>2 6 > O\0 J2 o a g v £ §§ H 2 g u
I I|l § /3 sj 8-S § f-
.d&ggsg-g-sig-s&g__,
2. ARGUMENTATIONIS
i^nsp^r
c y. c =3 «Vci u 3 •> oj ~ n	u ~
3 S S
•n P 3
«fli-32	3,1:3 g g-a<S.-S -s S
■ -•a-a c -.2W o':;'g,u
.u > = 5 > =i.S J> • "2 u « u c M	u ic
- g	pi^ „ -
3 «j,5 u 2 c " . 3 a u u-« n -0,2 S Sft.s .5	g 2 * o*
ft-g « B o d.S U O N C.2vO «73	-B (i
og - g^ SS^^ B «^"r g.-g Peioiatio.'
liSSfaJsa^p
. "	« «ji?<h s s s 1 c «
aSo3? 5S32uu2'3.= 2 3 CvH^ cti ^ja 5=3 «« w-a c_o, ------1
i. argumentationis .
^MPUHCATIO, 6c AFfECTUS.
£XOR-
o R A T I O I.
n
EXORDIUM.
IN exordio queritur Cicero fieri ab adper-fariis injuriam P.Quinftio: cujus injuriae caufasaffert quatuor : x. eft, gratia Nasvii apud principes civitatis , qua ille abutitur contra folitudinem atque inopia P.Quindtii. 2. eft fumma eloquentia Hortenfii contra mediocrem Ciceronis facultatem. Has pri-ores caufasaffert Orator diftributione , & comparationediffimilium . nu.i.Qudtres. caufa injuria: eft, abfentia M Junii,qui jam diu hanc caufam paratus erat defendere;ipfe Cicero minus eft paratus propter anguilias temporis. Hanc caufam amplificatJapoftro~ pha ad C. Aquilium, ejufque affcffores : nt contra vim, & gratiam tueantur veritatem caufa; P.Quinflii. Nu.^.illudqmque. Addit & prolepfim qua judicis benevolentiam ca-ptat timido Quinffio contra potentes ad ver* iarios. Nu.;. noneodicocaufaeft, iniqui-tasprstoris, qui Ciceronem Quinflfi defen-forem cogit priore loco dicere . Qnam cau-fam adjtinftis perfonarum Hortenfii, & Naevii, & Praetoris Dolabellse , ceterorum-que nobilium per allegoriamexornat.Na.S. Namquid. Concludit exordium brevi repe-titione caufarum injurias, & iterum obte-fiando Judices :* Nu. i o. cv.m tot tantifque.
ANNOTATIO.
Cicero infinuatione benevolentiam captat a fia, & tidverfariorum, & Clientis Quinaii, A 6	Ju-
ia O R A T I O I.
Judicumperfona . Veinde Jlatim exordio jacit prima jemina affeftuum commiferationis in QuinRium & odii in Nitvium, caterofque ad-verj'arios,qui ajjecius reliqua oratione ajjurgiint.
NARRATIO.
EXordio fubjungitur brevi tranfitione hgc narratio : j, C. Quinilius non la-tis confiderate focietattm fecit cum Sex . Nxvio , quem facete Cicero fcurram , & ab adoiefcentia qua^ftui addiflum defcribit. .Nit. i i.idquofaalius, a-Cajo Quindio mor-tuo , Nevius fociecatem iniit cum P.Quin-iVio fui fratris hcerede, nulla fada mentione ..debiti. Nu.14. cum annos . 3. fraudulenter idem Nsevius diffuafit P.Qiiinfilio, ne au--dlionaretur Narbonein Gallia , pollicitus ipfi pecunias, fimul atq^e Romae fuiffet, ut P.Scapulae folveret. Nu. 15. cum<eris alieni. 4. Fallus fuit Romae Quinftius a mendace Nasvio. nu.iS.bgc omnia j.Deftitutus Quin-£Hus, auflionatus eft Narbone , abfens , & oeteriore conditione;moxque inter Nf vium & Qnindium vifa controverfia , daturn eft mrumque vaciimonium . Nu.zo. dejliiutione tila. Vadimcniis faepe dilatis ,cum ab urbe profeituseifet Quinftius, illicoex infidiis vadimonium fiftit Nsvius, petitque bona abfentis Quinftii,& vadimonium non red-dentis pofbdere , & profcribere ex edidto Burieni Praetoris. Fit hic parva digrei!io( & ante attentionis renovatio ) in perfidiara at-qucavaritium Nsvii, Nu.i2. cumvadimo-
nia
O R A T I O I. IJ
rtici fepe 8. Abfentem Quinftium defendit Sex. Alphcnus procurator.N«.2 7.//'W/oj.g. Contra & jus & fas Quinftius dejedus eft e prsedio confugitque ad C.Fiacum . Nu. 28. IjlCC dum &om<e. 1 o. Recufance Alpheno fa-tifdare, & poilea Quinftio vadimonium ii-flente, diftulit iterum per fraudem , & pro-craflinavit Ntevius; tum anno poft & fex menfibus inique coadus eft a DolabellaP. Quinftius fatifdare, aut fponfionem fiicere. Nti. 19. Alpbenus. 11. Denique perturbatus Quinftius elegit fponfionem facere , Jlidice C. Aquilio , etiam breviter, ut jubet Hor-tenfio hora praefixa , & priore loco dicere. De qua injuria rurfus queritur Ciceroapo-firopha ad Judices, & ad Horter.fium ; cui certos orationis limites pollicetur. Num.jz. conturbatus fane.
ANNOTATI O.
Facit bcec narratio ad doci/itatem caufce r. atque fundamtntum f.abiliendce pof.eafidei \ jit probabilis txaxime ab adj unclis.ptfuavispr<£~ fertimfacetiis in Navium; babetque infertos. quojdam metus Jed breves.
CONTENTIONI&
Eropofitio & Difiributio .
TQRopofitio contentionis eft ' bsec: X Narvius bona P.Quinflii non pofftdic ex edifto Prsetoris. Nu.^.ttegamus.
Axgtic-
14 PRO QUINCT IO
Afgumenta quibuspropofitio nititur, feu In quas oratio diftribuitur , funt hcec tria . I. Quia caufa non fuit, cur Sex . Ncevius a prxtore pollularet, ut bona Quin&ii pofli-deret. 2.Quia exedifto pofliderenon potuit. 3. Quia non polfedit • Ibid. cjlendam .
CONTENTIONIS.
Argumentatio, Amplificatio, Affeftus,
PRimum argumentum , caitfa non fuit, cur Sex . Ncevius a VrcStore pojlularet, ut bona , P. .Ouincliipoflideret, traftatur hoc enthymemate . Naevio nihildebuic Quin-ftius, neque vadimonium deferuit. Ergo non fuit caufa , cur Sex . Naevius a prxtore poftularet,ut bona P. Quinftii poffideret . Antecedentis pars prima, Nctvio nibil debuit QuinBitis, apoftrapha & repetitione,& con« ceffione urgetura tefiimonio ipfius Nxvii, qui annum, & diutius nihil petiit a Quin-dio . Ntt.-$ 7. tton jv.it. Deinde comparatio-ne majorum amplificatar. Nu.38. qui tam diffolutus . Tum confirmatur triplici ironica prolepfi; quarum 1. eft hsc,quafi vero Sex. Ncevius non aufus t.imdiu debitum pcte-re^ne molefius effet P.Quin«io,quem nunc Cupit interficere. Hanc prolepfim ailegoria, & gradatio , & prior comparacio exornat . 2VK.39. buic tu molsjius. Altera prolepfis eft haec , quafi vero Nasvius non habucrit vel iocum , vel tempus appellandi. Haec prole-pfiibrevi fubjeflione abfolvicur. Num.41.
ap-
O R A T I O I. 15
appellandi. Tercia, quam dilemma ftringir, quafi vero Na?vius fic negligens in perendis debitis , aut certe liberalis in remitcendis < Ibid. reftitut.
Urgetur magis eadem pars antecedentis a caufa finali feu confilio Naevii, qui noit tam debitum & pecunias qUam vitam P. Quin&ii & fanguinem appetit,longa biennii & copiofa hominum potentum & diferto-rum advocatione. QLiod Orator interroga-tione, dialogifmo, conceffione, & fubjedio-ne effert. Nu.42. quod fi boc ipfu/n . Digref-fus Cicero apoflrapha Judicem Aquillium & dialogrfmo aftorem Hortenfium avocat ab hoc judicio, quod inique & molefie fir, non de debito & peccmiis, fed de vita& eapite P. Qciinflii, NM.44. a nobis . Conclii-dit rurfum prava quadam anacephaleoiT, Na:vium non pecuniam , fed jugulum P. Quindii petere : & hoc profopopeia Naevii amplificat Orator feque in fidem Judicis infinuat . Nu.46. Inveniri ratio .
Antecedentis pars z. QuinBius vadimo-tiium non dejeruit, ratiocinatione quinque-partira expoiita eft .
Major propofitio efi hsec .*• etiamfi Quin-tlius vadimonium deferuiffet, non tamcn oportuit continuo Na?vium irc ad extrema jura , & inimicifiima contra affinem, & fo-cium, & amicum hoceft, non oportuitejus bona profcribere. ^«.48. quidfidebuijfet.
Probatio majoris propofitionis ampiifica-tur conglobatione effedorum , & compara-tione nujorum , qtiodejtifmodi profcriptic?
fit
iS PRO P. QUINCTIO
fitacerbior ipfa bonorum& famae , & vita: jadrura Nu.^.nam quidbonuni. Amplifica-tur 2. diffimili majorum, & bonorum homi-num, qui non nifi ex neceffitate, & confide-rate bona aliorum , etiam inimiciflimorum profcripferunt. Nsvius temere & iJlico bo-na fui focii,& a(finis,& am ci vendidit. Nti. 51. itaque majores . Atque hoc prarpofterum & pervcrfum facinus iterum amplificat pul-chra fubjcftione; Nu.^z. advadimonium non. Praeteie.i amplificat dupfici communicatio-ne, & profopopeja . Nu. 5 3.// d;prgdns. Po-ftremo item altera profopopeja , ethopeja , & conceflione conflat Na:vio odium. Num. 55. qui!aJ bcec Ncevias .
Mmor propofitio feu afTumptio efl haec. Atqui Quinftius vadimonium non deferuit,. quae pariter fnbjedlione , fuftentatione , & odiofa dubitacione ornatur. Num. 56. quid jinumquam.
Piobatioaflumptioniseft: quia Quinttius Romae non fuit, quo die dicit Nsevius eflfe vad imonium faftum, idque plures parati funt teftari. Num. 57. ait ejje.
Complexio argumentationis exprimitur indignatione & querimonia , P. Quin&ium Inferiorem opibus , non veritate caufte, aut vitae rufticK incegritate, opprimi a potentio-re & iniquiore Ngvio.Na.^p.f/? in bac caufa.
Secundum argumencum,N^/M/ nonpotuit bona QuinBii pojfi.iere ex edicio Vnetoris, facta anaccphakofi,aperit hoc enthymena.Quin-ftius non fuit edido Praetoris comprehen-fius; igitur Nsevius uon potuit bona Qiiin-
ftii
O R A T I O I. *7
£Ui poffidereexedidloPrsKtoris. Nu.6o.do-cui quod primum.
Antecedens patet ex ad;unflis & verbis cdifti. Nam Quin&ius non Jatuit, folum non vercit, habuit haeredem , abfensfuita Procuratore defenfus . lbid. attenae nunc. Quin&ium vcro abfentem fuiffe oftenditur triplici AJpheni procuratoris officio, qui i. profcriptionislibellosdejecit. Nu. 6\.quilo-cus igitur. 2.Vadimonium pro Quinftioab- > fente optimus vir, atque idem procurator NsEvii,promific. Adverte hicfubjeftionem, & dialogifmum . Ibid. videcimus . 3. Tribu-nos appellavit. Ad quam appellationem mu-niendam tripJex proJepfis accedit. 1. Alphe-num fic appeJJaffe , ut judicium non recufa-ric . Eftque parva dfgrefho in Hortenfium . Nu.6~$.pctftulabam inquit. 2.S1C auditum e(Te a tribunis AJphenum,ut M.Brutus intercef-ferit,promileritque Alphenus P.Quinftium, ubi rediifiet,ad vadimonium fiftere . K«.6y. atenim. 3. Nasvio fic fuiffe tunc parem coa-certationem cum AJpheno , ficut nunc eft Quinflio cum ipfo Nievio ?iu.6S. qttid affer-tur . HaECultima proJepfis habet venuftam dififimilium comparationem;nam ^lpJienus cum Nsevio , & inrer fe amici utriufq;com-parantur perdialogilmum . NK.69. erat Jn-quit. Denide Qufndtii caufa, folitudo, & in-opia cum iniqua poftulatione Naevii, & potentiffima, adverfariorum aftione, & in-juria confertur, altero elegante dialogifmo. Nnm. 71. quodJitum .
Gonfequens enthymematis. IgiturNa-
vius
i8 PRO P. QUINCTIO
vius mnpotuit bona QuinRii poffuiere c.v ediclo Vrtftoris, paucis fubjicitur. Nu.j^. quareaut doceas. Mox amplificatur a confequentibus, quod bona Quinftii non venierint, & quod eabona nullus creditorum , praeter impro-bum Naevium , voluerit emere ; propterea quod omnes judicarent, P. Q[n£iium non efle ifio Prtetoris edifto comprchenfum . Ibid. i£91 enim fi ex ediRo.
Tertiuai argumentum^Nfivtfj- bona Quin-fiii non pojfedit , ingreditur Cicero illu-ftri dialo-iifmo. Nu.mjj. dijfidebam . Dein-de fic agit dilemmatey fi Nsvius bona P. Qiiinftii polfedit ex editto Pratoris, aut triduo fexcenta millia pafiuum confecit nuntius, ut de faltu dejiceretur Quinftius , quod eft incredibile ; aut nuntins a Na:vio miffus eft ante edidlum,quod efi improbum .
Primum dilemmatis partem petitione at-tentionis,& dialogifmoexcutit Cicero,fub-jedla exclamatione ironica,&parva digref-fione in Hortenfium . Nu. 79. quodabs te.
Secundam partem,& rurfus totnm dilem-ma incifum urget duplici fubjefHone, & re-petTtione. Ntt.81. antequam. Tum apofira-pha ad Judices arguit improbitatem Nse-vii, qui ante edi£lum , & contra ediftum , & per vim, fundis fuis miferum Quinctium dejecit. Nu. 84. omniafunt.
ANNOTATIO.
1. Vropofitio contentionis quam ejl aperta ! ■quam brevis,& quam perfpicua diJlributio,tria metnbra feu prcscipua argumenta complettens.
2. Quan-
O R A T I O I. ij
2. Quantus nervus, quanta varietas ar-gumentationum ? nam primum argumentum enthpnemate, ratiocinatione Orator expli-cat, fecuntium altero entbymemate traclat, ter-tium dilemmate urget , eoque adverfarium conficit.
I. In Jingulis arglmentationum partibus, ■quam graves funtrerum amplificationes, pr<e-fertim locorum congerit! quam ornatce verborum ampfificationes, pr<tf?rtimfiguris fententiarum! quot digrejftones, quando occajio ?
4. Affecius mifericordi<e in P. Quincliumfa odii in Sex. Ncevium temperati quidem {$1 in-cboati in exordio, (yi narratione, quo modo in contentione affurgunt: nam 1. argumentatione avaritiam N<evii Cicero convincit; irridetque mox e)tts improbitatem in appetenda vita F. QuinBii graviter injimulat. 2. Argumentatio-ne avidam bonorum profcriptionem P. Quinttii •vebementius accufat. Demum 3. Argumenta-tione feu dilemmate acerrime perjlringit impro-bitatem Nctvii , ut confiato tandem ipji odio , mifericordiam Quinflio majoremfaciat inpero-ratione, ut mox videbimus.
PERORATIO.
HJEc pcroratio habet duas partes, enu-merationem , & affeftum ; enumera-tio recenfet argumenta prius allata . Num. 86. ojlendi quam multa. Affe&us eft miferi-cordiae erga P. Quinttium ; movetque hunc affe&um Cicero 1. infinuatione, qua Judi-Cis fidem, bonitatem, & squitatemcapta
a per-
zo PRO P. QUINCTIO
a perfona P. Quindlii lenis, & inopiscon-tra adverlarios crudeles & opulentos. Nu. pj. nunccaufa psrorataejl. z. Diflimilicom-parationeQuinftii & Nxvii, perconceflio-nem . Num.sjj. nonconparatfa. 3. Patheti-ca petitione vita.' & 1'bertatis P. Quinftii, cum exclamatione & gradatione. Nttm.94. quid ergo ejl. 4. Propofita calamirate P. Quinftii, & ejus demiflione, oppo*itaque crudelitate & luperbia NaEvii . Nu.96. om-nia circumfpexit. j. Iierata Judicis obtefia-tione . Num. 9 9. itaque te boc.
ANNOTATIO.
T>e bac peroratione breviter dictndum omfiia per orationem f narfa oic colltgi (y, prcecipuc ajjeclus , pojl recenjtta argumenta. Nam ad motum vebemsntiorem Orator prefopopeja de-precatione , comparatione dijfuni/ium, indttcit Quinclium affliclum, atque obtejiantem Jttdi-ces a perfona, vitaf v.a innocentijfima , con-tra adverfariumvtrumpotentem , jytvoluptu-arium, & iniquum. Ttaque ut fcribit Gellitis liberato Quinciiofruftum fucC (loquer.tieC tuht Cicero t
PRO-
II
..... ">
PRO SEX. ROSC.
AMERINO.
Argumentum , Qipftio , Stylus.
OCcifo Rorn.c Sex Rofcio , cum noflu red-irec a caena , accitfatus eft parricidii bic Sex . Rofcius. Crimen djfingebant duo Ro-Jcii , ftcarti \ accufabat Erutius, accufator ineptus: bunc illos fovebc.t Cbryfogonur vtrpo ens apud nobiles , avarui quiprofcri-pta inique Sex. Rofcii bona emerat. Igitur bis a. verfariis brevi oppt efjus Sex . Rofciur vir rufticus, fortunifque everfiis fuiffet, nifi Tatronw Cicerofubveniffet: namque bic Clien-tem fuum ab integritate vit& , & nulla non modo canfa, jW etiam occidendi parentem fa-cu tate defendit, contra futilem Erutii crimi-vationem . Tum ipfam ccedis Jufpicionem in ad-verfarios qitinque manifeflis argumentis con-jecit.
Hujus orationis qugftio feu flatus efl ingene-rejudiciali, anSex. Rofc. Amerinus occide-rit Vatrem fuum.
Genus dicendi eft f ubtils (y< acutum: fcepius crebris fententiis atque ornamentis copiofum: quippe in bac oratior.e uti in prima luxuries Oratoris f tniore flylo depafcenda eft.
SYNO-
1>
«--—
a .
Sc^g
Oi UT3T3 c£ « u
dri-OJI
ju.
-S<~s S E2
o 3.-^
. ,u ™
rt rt w u C u
fi = ,rt id
bn a1-
b s u
M a U
o'u c
PROPOSITIO. 3^5 ---..,-§1
u
rt o rt n
e" u
S 6
<u c/3 co
" = JScJ s s as.%3 u:=
a* x-a
.5 oOi o c
-	&?l=S<JM
-	" a !ji3 d w
ct^ «
•~(,u CL, o 3^
o co
■leil
3 **"•
jj	» lj
H	fld TJ
S	c cr • H
.„	« o^ u
-a	coid
I pll
O . 1- 4- p,<1
S a^i
" (rt « U C/I
H -n . - -X.

— - 3—
- US
O^" R'5 c q « « 3-a
-'5 v 2 -S c 6-s
rf S.a	8 |B
u M - c " =	u "1
^vij	o-o— 2 01 - 3
|| B.
•S?.'5	« tj 3
.2 u7", O c — o tj-
rtw
I1|:
u n 5
. X " 3 :r2 3rS u
S—	3 „>
O rt O4
■= u O c
3 c c 6 ,
.2 8,
«sSo E c ■ -
J
, u M ca . 3 c »_.
5 8.S s <?|:s
•a.jS3 3 o
«.s 5 « S»s s
.«■a 3^ u 3.JJ
! - U	^J?
»D
a u 3 u S 3 > fc. u	60 M rt
<	a
'3g
NARRATIO. ARGU MENTATIO.
r~~7~,--~
•A o u .5:S
U u-o A m-3
<•2 o a-od
« c
3 'J
< 2 V
tjl
3 u
c-3
'rt c^
3 O < -.j j

su ,j •2 O C 3
,u 3 u T3 3,«
o e
• c E 3
H«5J u u x O
.'3,-c c^
i. ^ n T3
ci >1 3 O
J.g
3
<2 S
c 3
4. U 3
•
rt « « o . ■& rt^; .2 •
c; T

JXORDIUM. ARGUMENTA.
AMPtl'
n
rj-rr.'.	» 'ii-Ag^iSg
C rt ° O e „ o<
o C 5 .S u o e! 2oS o	-H
H-a - c o o> o S o-B „
teroratio.
OtfD1 w C O4 C I----
1 ■ i ■ rt l • 3.« 2 C
i.ARGUMENTATIONIS. "'g	.S i "3
------ 1-- -vrj <J	C !rt p u
o^ ..ooxsySc u, g	c CJ3 .
•s-sssgliis^-a S.i;	s §
a. o y o. d «	Ji ? S,— *
■'SS "c- w-.yj^	« § «
CU
mmum ^m* l?|il'lliil:i argument*
W^n.2 c o
rt c! O H o 0.;a rpi -= J — . - . .
=	Jg&gJJa*»
g";S»o'u,	1! 2.« 0« S-^tS
rS'— _
■S^ S.-H Q
■s a	I
•S g e'c« H-st; O.
rl " 2 'J y c ^ p, o o 3 H c a C1 3 3—3 SJ 3 1_____________I
2. ARGUMENTATIONIS ARGUMENT. AMPLIFICATIO ET ATfECTUS.
EXOR-
24 PROSEX.ROSC. AMERINO
EXORDIUM.
EXorduimfitprolepfi, & fuflentatione acaufis, quare Ciccro, & non alius eorum, qui adfunt, defendic Sex.Rofcium . Num.i. credo ego x. Caufa eft major in Ci-cerone, quam in aliis libercasdicendi, pro-pter adolefcentiam ac tenuem in Repub.au-ftoritatem . Num.z.qux meigrur res 2. Cau-fa ett ratioofficii. Num.+.accedit illaquoque. Mox altera prolepfi excufat eos, qui propter periculum tacent in hac caufa : & Cbryfo-gonum vocatin invidiamab iniqua poftnla-tione . Num. j. forfitan quteratis; Aucet in-vldiam poftulandoquod eft aequius a Chry-fogono,& ^ Judicibus,ne iniquo ifli viro faveant: quod eft indignum . Num.-j.fi vobif tcquum . Hancque indignadonem amplificat 1. diftributione Num .9. bis de rebus: Sua in Judices fiducia , ac forticudine defendendi Sex. Rofcium . Num-10.quapiopter vosoro 3. Apoftrapha ad M.Fannium- N'tm. n.Te quoque. Quam apoftrapham ad majorem motum exornat gradatione a confequenti-bus. Num.iz.petimusabfte. Et repetitione per antithefes . Num.i^. accufantis.
ANNOTATIO,
Conftat boc exordtum infinuatione qua Cicer* adfiantium (yjudicisgratiam coliigit x. excu,-fando ipf irum ojficium in tam iniqua & vericu-iofa caufa . 2, Suam adolefcentiam, mediocre
OR ATIO II. 25
ingenium, auttoritatem exiguam magnam officii rationem commemorando. 3. Iniquum Cbrjfogo-num Jlatim adducendo in odium, & aliquanto vebementiores affettusgravibus concitandofigu-ris .
NARRATIO.
BReviseft tranfitioad narrationem. Nu.
14. atque ut. Qug continet i.defcriptio-nem Patris Sex.Rofcii a nobilitate^divftTis^ gratia,& prseclare faftis in tueda nobilitate, n. 1 $.Sex . Rofcius.2.Defcriptionem cluorum Rofciorfi fceleratoru, interquos & Patrem Sex. Rofcii fuerunt inimicitice. n.j 7. erani ei veteres . 3. Casdem Patris Sex. Rofcii ab adjunttis loci & temporis,». iS.nam cum bic. 4-Nuntium celeriter a Glaucia Tito Rofcio Capitoni faftum . n.19. occifo Sex. Rofcio. 5. Ejufdem T. Rofcii Capitonis focietatem curn Cryfogono, ut fimul in fortunas incau-ti ruftici involarent. n.zo.quatriduo. Hic fit parva digreffio ad benevolentiam L.Syllae, quo infcio ha:c fafta Orator dicit. n.zz. b<sc e«tf;'<r.6.Infolentem ac flagitiofam pofTeiTio-nem bonorumSex. Rofcii per T. Rofcium Chryfogoninomine, & nullonon Amerino-rum id xgre ferente.w.23. intereaifie.-]. Perfi-diam adverfariorum in fallendis ad Syllam legatis. ».25. itaque decurionum. 8. Fngam Sex . Rofcii ad Cxciliam nepotis filiam . n. 2"j.quodisfimul. cj.Confilium adverfariorum accufandi Sex. Rofcium parricidii . n.28. 11 ampoflquam.Quod confilium Orator ampli-ficat 1. dubitatione. n.29. Quidprimum. 2. forti pcllicitatione fui officii. ».30. patronos B	buic.
2(5 PRO SEX. ROSC. AMERINO . buic. 3. Profopopcja.».32. Et enim quis . 4. Comparatione hujus nefarii confilii cum fa-fto C. Fimbrias. 77.32. bominem longe .
ANNOTATIO.
Trobttbilitas hu'us narrationis petitur ab ad-junctis perfonarum, & rerum , qtue ante & pofi eadem Sex. Rofcii gefta funt. Apparent etiam in hac narratione utifupra in exordio, incboa^ ti affeClus contra adverfarics.
CONTENTIONIS.
Propofitio , & Diftributio.
PRopofitio contentionis eft ha?c : Stfx.
Rofcius non occidit patrcm fuum : fed adverfarii illum occiderunt. Diflributio feu argumenta prioris partis. Sex. Rofcius non occidit patrem fuum funt ha?c duo: 1. quia non habuit caufam illum occidendi. 2. quia fion habuit facultatem .
Argumenta pofterioris partis, adverfarii occiderunt patrem Sex. Rofcii, funt hsec iti-dem duo.i.quia habuerunt caufam illum oc-cidendi. 2. quia habuerunt facuhatem .
Atque hasc clarius patebunt in argumen-tatione: nam apertam diftributionem con-tentionis non proponit Orator. 35. num.tres funt res .
C O N-
O R A T I O II. 27
CONTENTIONIS.
Argumentatio , ^Amplificatio , Affeftus.
PRiorispartisi. argumentum, Sex.Ro-[ciia non occidit Vatrem fuum, quia nort babuit caufam Ulum occidendijnic fyllngifmus exponit: Parricidii crimen efl: ejufmodi ut accufator magnas caufas afferre debeat,qua-re fit commiffum ; fed accufator Erutius nullam afferre caufam potuit: ergo non eil credibile Sex. Rofcium fine caufa occidiffc Patrem fuum.
Major fyllogifmi effertur exclamatione, & comparatione majorum, & apoftrapha ad accufatorem Erutium. n.^j.occidiffe Vatrem.
Affumptio conftat refutatione earum cau-farum quas adfert Erutius nam ex parte fi-lii, fatente etiam Erutio, corrupti mores, audacia, luxuries, debita, cupiditas (quas funt indicia & cauff parricidiijper fubjefiio-nem removentur k Sex.Rofcio. n.^.Vatrent occidit. Deinde ex parte Patris, odium noni fuiffe,fubje£lione acdilemmate ofiendit Ci-cero n.i 4. rurfus igitur eadem. Nam primum odii argumentum ( quod leviter adfert Eru-tius, & leviter diluitur) de relegatione filii in agros, benevolentiam & honorem, non fupplicium & odium probat. ».24. Nefcio in-qitit. Confirmatur 1. ex eo quod parens ei o-ptima prcedia colendadederit. n.^.quid air Eruti. Confirmatur2. exeo quod patres fa-milias mittant rus filios fuos, non quod pro-B a bro-
a8 PROSEX.ROSC. AMERINO.
brofurofit, autcriminofuni, fcdquiahonc-(tum . Ibiih pktres famifitis Hic < sprat Cicc-ro Erutium, quem pugnarecontr? ie ar^uit cortrarinruin & piignantiu^n rerum contli-ftatione .mordetque h pnrente. >.44- vides Eruti, flttrfWfww.Confirmatur Fabula Cx-ciliani knis. n.q6-erqu:d tnndem. Confirma-tur 4. exemplo multorum , qui ifta ctnatc a-groscolebat. num.47. quafivero . Flic rurfus parva eft digreflio in prscdia diligenter & Sex.Rofcio exculta ,qug nunc inique Chr.y-fogonus poffidcc. n.49. quid cenfes. Confir-matur 5.exempIo Majorum qui ab aratro ar-ceffebantur, tit Coniules fierent. ».5o.na-tu Eruti . Clauditur argumentum parva anacephaleofi . ».51. neque ego beec.
Alterum odii argumenrum quod affert E-rutiusdc exhrcrcdatione filii probari non po-tefi: quare Cicero dialogifmo, & conceffio-ne nugatorium argumentum irridet, n.52. cdiumigitur. Digreditur in accufatores ine-ptos, qui fufpicione & emolumento (uti E-rutius) impelluntur ad caufas, adduda per ironiam comparatione canum, & anferum in Capitolio . n.^.v.emo nofirum efi. Redit ad Erutium, cujusnegligentiam atque fiduciam in acufando Sex'. Rofcioofiendit profopope-ja, & ethethopeja ».58. quid mibi.
Complexionem fyllogifmi amplificat Ci-cero 1. congiobatione caufarum parricidii, ouje nifi fint magns , & probata: ab accufa-tore , tantum crimen r.on eft credibile . n.( 1. deparrtcidiocaufa . Amplificat. 2.a teftimo-nionaturse. n.6}- magnctefi 3. praejudicioju-
dicum
O R ATIO II. 29 dicum Terracincnfium ».64. non ita muitos . 4. Ab exemplo Poctico Oreftis ,cajterifque fabulis, nec non malse confcientice ftimulis , cum anacephaleofi caufarum parricidii. n. 66-vi<iiti[ne quos. 5. A decretis majorum pre-fertim Athenienfium . «.<59. yuare boc . 6. A fapientia Romanorum , qui graviffima in parricidas fupplicia conftituerunt . Atque hunc locum exornat orator exclamatione ,
6	eleganti diftributione . n.70. quanto ma-jores noftri.
Amplificata complexione Cicero redar-guit impudentiam Erutii, qui hominem tan-ti fceleris apud prudentiftimos Judices, nulla prolata caufa accufet. n.-jz- tanti maleficii.
Prioris partis 2. argumentum, Sex. Ro-Jcius non occidit Patrem fuum quia non habuit facultatem illum occidendi,conceflionc Cicero ingreditur, n. 73. ejio caufam.
Mox hoc dilemmate diftribuit: fi Sex. Rofcius habuit faculcatem occidendi Patre fuum ; vel per fe occidit, vel per alios, five liberos, live fervos; neutrum ; ergo.
Non per fe occidit, quia Roma: non e-rat, quando Pater fuic occifus. «.74. quo-modo occidit .
Non per libertosex Ameria, aui non no-minantur; nec per ficarios, quos non novit vir ruri aftiduus. Ibid. fiper alio;. Hunc lo-cum pulchre interrogando conciudit ab ad« junftis , prEefertim per prasteritionem ab in-tcgricate & innocentia vita; rufticae quam commendat ftmilitudine & gradatione nu.
7	j. qua in re .
B $ Nec
30 PRO SEX. ROSC. AMERINO.
Nec vero occidir per fervos,quos quotidie poftulat in quasftionem ; atque hoc Sex.Ro-icio non licere peradverfarios, qui fervos in Jionoreac pretio habent, expoftulat Cicero exclamatione & apofiropha adjudices. n. jj.reliquumeJ}. Ex his ca;dem Sex. Rofcii obiter in adverfarios conjicit. n. 78. dubitate. Deinde parva anacephaleo/i vana Erutii ar-gumenta diluit. n.-jg.nunc Eruti.Mox irerum «um jugulac, cum probabilius fit iftos noflu iicarios, qui Roma: Sex. Rofcium occide-TUnt, efle adverfarios, n.8o.ejufmoditempus. Demum reliquam Erutii criminationem in-linuatione, ac ironia diftolvit, n.82. vereor 7ie. Pofterioris partis primum argumentum , tdverfarii occiderunt Tatrem Sex. Rofcii, quia babuerunt caufam illum occidendi, proponit Cfcero quodam prooemio, fe non tam accu-fareadverfarios velle, quam Sex. Rofcium defendere ; fit etiam parva excurfio in Eru-tium, & in T. Rofcium , & in Capitonem . 77.83. venio nunc. Deinde argumentum hoc fyllogifmo conficit; cui cabdes majori bono iuit, ismajorem occidendi caufam habuit; fed caedes Patris Sex. Rofcii majori bono fuit T.Rofcio, quam Sex Rofcio; igitur ille potius ,quam hic, habuit caufam occidendi.
Major nititur dido, L. Caffii, &com-paratione judicis M. Fanni, cum ipio L. Caflio . ».84. L. Cajfius .
Minor infertur per diftributionem ex di-vitiis Sex. Rofcii, ex mendicitate , avari-tia , apdacia , inimicitiis T. Rofcii. n.86> in bac enim.
Coa-
OR A T IO II. 31
Conclufio fyllogifmi fitutriufque per an-tithefescomparatione . w.8S.rejlat ,judices; SubjungiturdigrefTio in Erutiuna , cujus di-cendi facultatem Cicero irridet compara-tione fui, & accufatorutn ad Cannas, & ad lacum Servilium occiforum . n. 89. H<ec tu Eruti.
Polkrioris partis fecundum argumentum. Adverfarii occiderunt Vatrem Sex. Rofcii quia babuerunt facultatem illum occidendix\tg3.mi diaIogifmo,& comparatione diifimilium ad-jun&orum, & perfonarum proponitur , ».92. videmus nunc ecqua. Explicatur vero indu-ftione per numerationem eorum, quasmor-tem Sex. Rofcii funt confecuta: quinq;eniro funtindicia, quibus hsec faculcas, & cs-des Sex. Rofcii in adverfarios conjicitur .
1.Eftaudacia	T.Rofcii, qui ifticcumac-cufatore fedeat. n.y^.videamus nunc Jlrtilim.
2.	Eft nuntius ca'dis magna celeritate fa-ftus per Glauciam Rofcio Capitoni, quam celeritatem orator (excuffo leviter Glaucia) pulchre urget ab adjun&is, loci, temporis , & perfonarum . num.^6.occifo Sex. Rofcio qui primus.^s\ox hypotypofi percuflorem Rofcii oftendit T. Rofcium, qui illico curforem Glauciam fubornat Capitoni. n.p8. non ne vobis. Capitonem quoque hujuscadis coti-fcium defignat, prasreraliaejus flagitia. n. 99. quid erat quod. Deinde hujus teftimo-nium , in propria caufa, & crimine rejicit exclarnatione ironica, & comparatione A-fricani. w.roi.veniatmodo . Tum apoftropha rcdit ad T. Rofcii audaciam, de qua fupra
B 4 & hanc
PROSEX.ROSC. AMERINO .
ic hanc conimunicacione reprimic n. 104. quid tu opr;/»f.Denique Chryfogonum,quip-pe ad quem celeriter etiam nuntius perve-nerit, fi non ipfius casdis, at avaritix , & communis praedie infimulat. n.jo^.agenunc.
3.	Eft Capitonis perfidia in fallendis ad Syliam legatis: hanc perfkliam Cicero fuh-jicitconceifione, & ethopeja. n. 109. venit in decem. Deindeampiificat duplici compa-ratione majorum; quarum 1 .eft ha:c \ in pri-Tata re nobis credita amicum failere turpe efi, quia fides & amicitia violantnr ; quanto igitur turpius Capitoniin Republica feule-gatione ipfi credita, ex qua Sex. Rofcii for-tuna , & fama, & vita pendebat perfidum fuiffe ; n.n. in privatis rebus focium. Altera ed haec; turpe efi eum , qui nobis rem fuani & confilia communicat, focium fallere,quia hic nobis fidit; quanto igitur efi turpius Ca-pitoni, non unum in re pecuniaria focium , fed novem in publico munere legatos fefei-iiffe ? n. n 6, videte iamporro. Quare Cicero exhac perfidia probabiiiter cgdem Sex.Ro-fcii adfcribit Capitoni, quia homo fumme perfidus, noneft alienusab alio, maximoq; iceiere .«.118. in ejufmodi vita . Confirmat ex eo quod hic Capito fub gladiatore ex ia-nifla magifiro, brevi infignis difcipulus eva-ferit. Ibid. quid tandem.
4.	Eft fervorum, quosadverfarii, prffer-tim Chryfogonus, tanta opera & honore fo-vent, quaeftio recufata faepius a T.Rofcio. num. 119. dixitjam antea. Tamen non tam Ghryfogoniim accufat coedis ( hxc enim to-
ta ad
O R A T I O II. 33
ta ad Rofcioi pertinet; tametfi hos eciain leviter & ex necellitate accufet) quam ami-citiau, & iniqux' veriditionis bonorum Sex. Rofcii, n.i2Z-q"i-i igitur . Porro avaritiam Chrylogoni notacione & dubitatione arguit, v. 124. venio nunc adillud. Iniquam autem fuille venditionem bonorum Sex. Rofcii 0-iiendit ab adjundtis legis five Vakriss five Corneliae , qute profcriptorum tantum , aut eorum qui in adverfariorum prsefidiis occifi eflent, aut malorum civium prneflitnta die, bona vendi jubebat. Sex.autem Rofcius nec profcriptus fuit, nec in adverfariorum pra:fi-diisoccifus, nec maluscivis, nec ejus bona ad prsefixam in legediem venierunt. ».115. bonorum Sex.Rofcii. Verum hic interje&a eit duplexapoftropha five digreffio unaad E-rutium , qua Chryfogonum , non Syllam fe dicit attingere . n. 1 72. in quem boc dftttm . Altera ad judices, quadolorem fuum & ani-mi fenfum exprimit. ».129. verum qutefo . Et qua etiam paulo poft Sylls impruden-tiar.i elevat faifra comparatione hujus ho-minis cum Jove . n. 13 r. placet igitur.
5- Eft Chryfogoni potentia, qua Erutius & adverfarii nituntur ad maleficium, n. 132. verum ut heec . Iftam Chryfogoni potentiam infeftatur Cicero a prxdiis, domo, fupelle-ctile, familia , lervis, luxuria, fumpribus , &per ethopejum ab habitu & fuperbia . n. 133. aptam& ratione . Deinde longa prolepy nobiles virosconciliat: unum Chryfogonum in invidiam vocat, qui potentia fua ac nobi-litate abutitur, ut in fortunas alienas involct B 5 *.i3j.
54 PRO SEX.ROSC. AMERINO . 77.135. qu<s vero ojficiat. Hanc invidiam in Chyiogonum adauget exclamatione, & in-Uignatione. ».141. hic nec etiam.
ANNOTATIO.
Affeftus contentionis funt tres . 1. wifericor-diit, in Sex. Rofcium , qui affeftus tamen fere totus refervatur in perorationem .z.Ironio in E-rutium,quem Cicero argumsntatione prima con-tradicere fibi ojlendit, 1{y, nugatorias caufas ctf-ferre, ineptum accufatorem redarguens, com-paratione canum <y anferum in Capitolio , etbopeja, deniq; impudentem qui fine caufaali-quem parricidii accufet. Secunda argumenta-tione, rurfus illumfua ipfius argumentationeju-gulat, atq\ omnes hujus criminationes vel levi-ter & jcco dijfolvit velpraterit. Tertia argu-mentatione hujus facultatem dicendi hrridet comparatione fui, ^ accufatorum ad Cannas iy, ad lacum Servilium occiforum. Itaq\Cicero pajfim excurrens infultat Erutio, mordetq,modo aparente,modo a doclrina, modo abimpudentia.
Tertius ajfeclus efi invidiee in adverfarios-.pri-mum in T. Rofcium ,propter audaciam: Dein-de in Capitonempropterperfidiam,tertio in Cbry-fogonumpropter avaritiam. T. Rofcii audacia triplici ex capite tnvidiofa redditur, 1. ex eo quod ipf1 cum accufatore fedeat. 2. quodpara-tusfit proprio crimine tefiari. 3. quod percujfo a fe noHu Sex. Rofcio curforem Glauciam mt-ferit, qui celerrime, ctsdem Capitoni confcio nunciaret: Capitonis veroperfidia ipfoturpi cri-mnejcAAsndi mvstn legatos , & flagitiofa vita
OR ATIO I.
fit odiofa . Cbryjogotii autem avaritia , iniqua emptione bonorum Sex- Rofcii , pr<cpoftera pe-tentia j luxuria,fuperbia, nobilitate ad turpem rapinam converfa vituperatur.Atque bunc ajfe-Hum invidice in avarum Cbryfogonum incboavit orator in exordio, narratione, bic in conter.-tione adauxit diftributione, & longa prolepfi, cum exclamatione (91 indignatione; Mox inper-oratione ad fummum perducst.
PERORATIO.
PEroratio commifcrationem movet, 1. pathetica per repetitionem & antithe-fes& fubje£tiones,profopopeja qua Sex. Ro-fcius fortunas fuas omnes concedit Chryfo-gono , modo vitam non auferat. ».143. vt-rum bcec. Apoflropha Ciceronis ad Chryfo-gonum, cujus, crudelitatem exclamando, & comparando accufat. n. 146-facis injuriam . Exponitur magis ifta crudditas ex oppofita Cssciliac , & Cicerorwsmifericordia . ».147. nifiboc indignum. 3. deprecatione ad judices, neiftam Chryfogoni immanitatem ferant; quod exclamatione,& confequentibus Reip. periculis, & fimilitudine e bello petita Ci-cero deteflatur . n. 150. utrumfia Cbryfogono . Demumjudices hortatur ad munus fuum for« titer contra hujufcemodi crudelitatem , & adverfarios exequendum . n. 194. bomines japientes.
B C AN-
36 PRO Q. ROSCIO COMEDO: * ANNOTATIO.
Jn h<sc perorcttione enumeratio argumento. rum nulla ejl, vel perrnixta amplificationi, iy> nffeclibus.
AffeHus vero injignis in Sex. Rofcium mo,-vetur magis propojtta crudelitate adverfarto-rium, qtiam e Repub/ica tollere & fortis (y> [apientis eji Judicts.
PRO Q.ROSCIO
C O M OE DOi
Argumentum, Quceftio, Stylus.
CFannius Cbarea fervum fuumVanur-X gum communem cum Rof :io ea legefe-eit, ut is a Rofcio arte bijlrionica injiitueretur, quajiufque inter eos communis ejfet. Injiitutum artificio comico Vanurgum , Q.Flavius Tarqui-nienfis quidam interfecit. In banc rem Fanr.ius cognitor a Rofcio datusfuit, qui Flavium ]ucH-cio damni injuria datiRofcii nomine perfeque-retur, nonfecus atque fi resfua ejfet. Lite con-Jlituta Rofcius fitte Fannio cum Flavio decidit H. S. centum milltbus , hoc eft 1500. coronatis . Deinde C. Vifone tejle & arbitro Rofcius Fan-niopro opere, pro labore quod cognitor fuijfet, quod vadimonia obiijfet, certam pecuniam dc-dn kitc condi:iin;, utfi^uid Fannitts pro fua
parte
ORATIO II. 37
■parte Jervi interempti a Flavio exegijfet, par^ tem c)its dimidiam Rofcio dijfolveret . Pojl triennium Fannius, qui diceret fe a Flavio ni-bil abjlulijfe, Rofcium cum eo de tota re pro focietate decidijje. Rofcium in ]us vocavit, & IiS. quinquaginta millia , boc ejl 1250.co-ronatos, dimidktm fcilicet partem ejus pecu-ni<£, quam Rofcius a Fiavio ahjhilerat, petit, iy fponjione Rofcium lacejfwit, nijijibi ille HS. qutnquaginta millia deberet. Datus igitur Ju-dex a Pratore ftiit C. Pifo cum bacformula, fi patetRofcium Fannio-HS. quinqunginta debe-re. Quod Cicero enumeratione caufarum de-bitionis falfum ejfe docet ; neque focietatis no-mine qukquam a R ofcio peti pojfe probat.
Qit<cflio eft in genere judiciali, an Rofcinz certam pecuniam Fannio debeat ex f ycietate -
St#!us acutus .
Exos-
3*
O G
IA X
" r-tj K
V o
B
.o ^


Argumenta. r—~.--n
rt ■
3 S C .2 <« e ■ u
Propofitio.
= 5 n O.


s» e s.lss0
k ij t: c.2
Wrt C u u 2 O c rt
O VJ C M
" o o 3
fc - i i i * rj
. B3 o
3 u „ o." o
2 & c
a,
3yO C O u _ O ~ 3 3 3 3
o* ■ — - ■
l
2-3 5 3 2 „ ■

c o s
o* n ncj O.u o _ -------
■_____—----1 B . 3 g" g C
I. AP.GUMENTAT10NIS.^N. " c 3:g r-------u
3-- (3
-3 S c
n n c
.3 e
"2 « c
w t)
c.j. b " 2 c
EOJ c.5 c a o ,, „ -* c.t:
•u 5^.231 „ s; 3 «£«'3
■ sfi-a.a» g
Sa«E.5 0.= _
■ ■ V E 3 o-TS'--^1 n
_ ~ o
3:s c
(j c
-T3 rt 3 „ -<
E	U
S C g 0_, s
« O n n ■g.^5 ".2 C
2P 3
n g
u'5 «
■2°'-.ssjg 5 -.2 tf.s S
3	o-
a« « ••
c 1/1 f o « 3-e 3 h.s
V £ 3 C
-----
». ARGUMENTATIONIS^ 0 « S»»i AMPLTFICATIO ET |-qS c 5 AFFECTUS. o-g&gc --_---'Ya--':: aci.s
- ^ c ^ Cj c Z. 3 c • u
c.2 . SiM
I
=02 04 53 E S0«
^IS E 5 S 8*3
- « c 3-2 " o c
3 ^ u O 3 ^ O 1 rt	(T CH u

• 1 u ' 1 1 1 1 e 1 rt u w O C.O 3 O C o M C rt c o1— u • M 3 g/ ,
O -"o «
3 2	O'?	c C 3 —
C.3 O.S 5 6 3 3,tJ 2 g C 2 S £ S c . S-c:"c; g-g " •• s
a.2 ^OJ 3-s,c § ia §2
< oJ~ b „
H«SJiS 6.-62 .a •'aSslfe.S.s-asl 3
J s r« w
o 2 «ej •

AB.GUMENTATIO
3 .3 * 8 e
4-1 " c 1
> 2 c 3 ^
CONFUTATIO Saturii
C O N-
?9
CONTENTIONIS.
Propofitio , & Diflributio.
COntentionis propofitio eft hxc: Rofcius certam pccuniam Fannio non debet ex focietate. Diftributiofeu argumenta funt haec tria,quamquam primum defideratur. x. quia Fannius mutuonihil dedit.a .quia Fan-nius focietatis nomine pecuniam non expen-dit . j. quia Rofcius nihil promifit.
CONTENTIONIS.
Argumentatio-, Amplificatio j Affeftus.
PRopofitionis fecundum Argumentum , Fannius [ocietatis nornine pecuniam non cxpendit, hoc Enthymemate traftatur: Neq; tabulis fuis Fannius,nequeadverfariis pro-bare poteft fe focietatis nomine pecuniam expendiffe : igitur Fannius focietatis nomine pecuniam non expendit.
Antecedentis i. pars , de tabidis, Amplifi--catur r. profopopeja , quia Fannius integra non fit fide, utipfius tabulis credatur ; hic-que repugnent tabulce Rofcii n. i.is fcihcet .• Amplificatur 2. conceffione, exclamatione, quia Fannius in fuis tabulis accepti, & ex-penfi Rofcii nomen non adfcripferit . nu. 2. fed ego copia.
Antecedentis 2.. pars , deadverfzriis, am--plificatur indignatioije , &. interrogations „
quia;
40 PRO Q. ROSCIO COMOEDO t quiaadverfaria non liabeant eamdcm vini quam tabulx ; atque hoc argumentum teiii-monio C. Pilonis , & confuetudine confir-matur . «.5. mmiitm cito . Deinde gradatio-ne & prolepfi urgeturFannius, ratione tem-poris , quare per tricnnium Rofcii nomen in adverfariis non icripfcrit. ».8. lllud vero . Pnefertim urgetur Fannius fuomct teilimo-nio,quia pro ctrca pecunia ad arbitrum con-fugerit : nam qui compromilfum facit , & arbitrum fumit,Certam fibi pecuniam non deberi indicat; cur igitur nunc ab arbitro ad Judicem iverit Fannius ? n.9. fed b&c quam-quant .
Propoficionis tertium argumentum , Ro-fcius uioilpromifit hoc Enthymemace confi-citur : nullum poteft probari adjunftum pro-miffionis : igitur Rofcins nihii promifit.
Antecedens breviter habet enumerata ad-jundta , Iocum, diem, tempus , teftem. n.
13.	)am duapartes. Concludic tres contentio-nls partes; ideflnihil deberi Fannio , cum nuJla pecunia (quod tamen neceffe eft fieri) aut data , aut expenfa , auc ftipulata fit . nu.
14.	bic ego fi jinem .
Sequitur Confutatio accufatoris Saturii qui Rofcii famam laefit, quando Fannium ab hocfraudarum e/Tedixic. Confutationem Cicero ingreditur apoltropha ad Fannium , propolita gravitate criminis , quo Rofcius , focium feiellifTe arguitur .».15. illa fuperior. Mox crimen removet. 1. a perfona Rofcii, & caftiffima ejus vitaper fimilitudinem nu. 17. cum itafint. Per corieftionem con-
firmat
O R A T I O III. 4T
firmat teftimonio ipfnis Pifonis, & Saturii qui fibi contradicit . n. 18. fed quid ego . Cri-men removet 2. a perfona Fannii, cujus cal-Jiditatem ,&Rofcio diffimiles mores pul-chre Orator oftendit, ethopeja . ».19.Frau-dnvit Rofctus . Crimen removet 3. a Caufa quam non habuit Rofcius fraudandi Fan-nium , quia ille locuples , & liberaliflimus , (adverte fubjedlionem ) & majorem qux-ftum (quam fit hic qui objicitur ) facere no-Juerit. n. 22. principia funt. Crimen remo-vet 4. perdialogifmam, ex eo , quod Fan-nius non arbitrum pro focioadegerit Q. Ro-fcium , neque paftionistabulas poflit often-derc . n. 24. quidego. Crimen removet y. a. perfona Panurgi , qui optime inftruftus a Magiflro Rofcio ( cujus Cicero artificium a;fiimat, prafertim apudvulgus) hujusma-gis fuit ad quajftom quam Fannti. n.ij. ex-orditur magna . Crimen removet 6. ab iis quae necem Panurgi lunt confecuta . Quod Rofcius multorum exemplo & jure cum Fla-vio, pro fua parte deciderit, & quidem par-vo fundo Fannii accepto. Adverte dialogif-nuim . n. 32- qu<edeinde . Quod vero ratio-nem vertit Fannius.hocefl non ait Rofcium pro fe , fed pro tota focietate decidifle : Re-fpondet Cicero Fannium repromififle , & fiipulatum elie, quod fibi nullam a Rofcio ex vetere decifione deberi pecuniam indicavit. Adverte & hic dialogifmos . n. 34. vertitbic rationem . 2. Qiiod Fannius a FJavio pecu-niam abfJuIerit:& confirmatur eleganti fub-jedtiorie a perlonis trium teftium , qui fide
42 PROCLROSCIOCOMOEDO.
funt digni . n. 39- quidfitandem. Prxfestim veracitas &conttantiaCIuvii, ctiam inju-rati , amplificaturduplici profopopcja.tf.45. reliquum eft . Concludit Cicero , & Saturii prolcpfim folvit: fcilicet id, quod exegit Ro-fcius , commune focietatis fadhim non elfe. j. Quia Rofciusfuam partem potuit ex fo-cictatc petere . nu. 51 .Jam intelligis . 2. quia alteri nemo petit, nifi qui cognitor eft faiflus: Rofcius autem cognitor non eft fa£lus:quo-modo igitur alteri petiit ? atque huic argu-mento jundtum ell (imile .».54. quodfiquif-quam.i. Qu;a flultus fuit Rofcius, qui ex ju-rifperitorum confilio & aufloritate reflipu-Jaretur , fi fine cautione & repromiflione ni-hilominusdebeat. num. 56. prtffiat in fen-tentia.
ANNOTATIO.
Refiat in bac oratione mutila folum confir-matio , & confutatio: confirmatio maxime ex lo-co extrinfecofeu tabulis petitur ; & deinde ab adjunflis promijfionis . Confutatio tum a perfo-ttis Rofcii, & Fannii, firvi Vanttrgi, & teftium \ tum a caufis, iterum ab adjunclis promijftonis ducia eft . In boc lis tota vertitur , an Rofcius pro focietate , non profe tantv.m de-derit: boc maxime argumznto inquit Manu-tius , ad criminationem Fannii repellendam Ci-cero vtitur •, quod is, accepta a Rofciopecunia, qttia cognitor ejusfuerat , repromifijfet, (31 fti-pulatus ejjetfi quid a Flavio exegijfet, dimidiam ei fedaturum . Q_uo fibi nullam a Rofcio ex ve-
tere
O R A T I O III. 4; terc decifiotie deberi pecuniam judicavit; Plu-ra ex bac oratione non babemus .
V E R R I N A L
SEU DIVINATIO. '
Argumentum , Quarftio, Stylus .
CVerres , per triennium Sicilia! prcefuit \ . ubi cum avare multa, crudeliter , libi-dinofegeflijfet; repetundarum a Siculis pojlula-tus efi . lifibi patronum ob eas caufas, qucS in bac oratione exponuntur Ciceronem delegerunt. Sed cum accufandi munus ad fe potius pertine-re Q. Ccecilius, qui Vetris qucejlor fuerat, con-tenderet; orta contentione , Cicero banc oratio-nem babuit, qu<s divinatio dicitur, quia judi-ces , remotis tejlibus, & tabulis , argumenta ] ola fequantur,& quafi divinent uter debeat ac-cufare. Qttcefito bujus divinationis ejl in gene-re deliberativo, anCicerofit eligendus accufa-tor Verris , an Cacilius .
Dicendi cbaraUer eji mediocris ac tsmperct-tus .
S Y-
«Js	|g
= h S	c 3 S a 5
0(3»	.S.Sd^C « ° c 3
.y — s -	"-.ijiS u 3 o ox; u
« G a.S	cS e «•>■.3
'3, "2--	.2 3 0 S'3
C^e 2 &	'SSjfEaoog Saf.lisentl
L---J	3O-§2h§§"'
atgumet.	o«-o g g «U J .o
.r--:= S.«>U S 8
'■r-sl	1*513 «II !s
, "a H	s 3 c S-3 O-3
.l- i	cj — ^ J —i o
Ptopoflt.	v:= H g H .^gg
V----^SgbS
,Sii	o .S 3 5 «.M
«s-S-s	'S-SJl^aSl^ ■
g o1" § p .. o
«Ugg^SgS
3 0." .	o.gOS g g'5 SU
cs:5.&	astja.cs
— .2 rt	« o-u-a c o.u S 3 «
u 3 S >	o rt g o._ u n .j u
«CTrtii	«S S.S. C.O c u « >
s	i-----.J
argumentat.
3 S-l?
EXORDIUM.
II
C _ ,, r, I ._ t/> ' .O P . - u 3 G
« s rt «J=vg
6-u S"rt 5>S 3 E w S 5 .. " S 3
C _ > ~ rt c 3|rt
„■•3 S 2.3..S . 2 «y 3 8 5	-5 m
3.S
S1UaU.S6'a
2S
*	g"3 2 ^ 6.2 > 3
'r: G u M ^r/r-' o u	O
•3 3<2 sa Sg
6 S?-a i ■SM H -	e
o c 2 ^ c M o
' S SrS.6 a-	3^
= 5-3 o.-uc	" d. ,5 2« 3 C u
c-n 2 5-2 c o 5 S	<" 6 •
bEj ".s ag.m o	o— ^j
««»-2C"3 = B	C
*	s 01 SU -«sfg
" p C	u o «	/-!*-'
:.n o « c	g.S «
U " 4_i G 3 m " u
t» Cfrt to-O O « c
>«sS 3 5dl
■ -, — —	u
u iS ,rt	o f-
^ Mrt o,rt	rt ^	~ JJ B
t2cu 33.3	"c„
3 u o'C u C	S, t> H
g-2 S g.3,'53 H-ajj
-sg St2 2 S	i_Z_:_J
•— rt o h	u Oi
a S.y S 2 -S-S „	Peroratio .
— H 5 3 O. u,
L
amplificatio , et ajfectu-s.
F.XOR-
4* V E R R I N A I.
EXORDIUM.
Xordicur prolcpfi Ciccroa caufis, qua-
re nunc accufare Verrem pecit,qui ha-fteousplures defendit .n.i.fi qttis vcjlrum. i. Caufa eft, quod officio, & fide & mifericor-dia erga Siculos , apud quos quceflor fuit, ad id munus adducatur. num. z- cumqudftor. z. Caufa eft quod non tam accufet, quam de-fendat . n.^.quo in negotio . 3. quod hoc tem-pore nihil Reip. utiiius poffic preilare,quam fiagitiofum hominem accufare. n.6.QiiodJi.
Tri&us iftis , quas Cicero affert , caujis aC-cufandi Verrem , captat benevolentiam Judi-cum, tum a fua perfona, feu ojficio , tum a fuo in laborantem Remp. ftudio: quodjiudium ex-clamatione is-, modico affeRu, atque amplifca-tione prcefefert. Accuratum eft etiam hoc exor-dium grave numeris periodifque .
CO NTENTIONIS
Propofitio, & Diftributio, /f^ Ontentionis propoficio efi hsccCfcero
eligendus eft accufator Verris , non Csecilius. Difiributio feu argumenta funt, quia Siculi volunt Ciceronem , nolunc Cs-cilium ; & Verres non vult Ciceronem , vuItCcecilium.
ANNOTATIO.
CON-
O R A T I O IV.- 47
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio, Affeftus . Otacontentionis argumentatio eft ra-
tiocinatio , licet partes fint inter fe mixtie, fed hoc plerumque fitapud oratores.
Major propofitio: Ille debet conjlitui tiftcr, quem maxime velint effe ii, quibus facl<e funt injurice ; & quem minime velit is, qiti injurias fecit ; breviter effertur , nu. 10. ego Jicintel-ligo.
Probatio majoris, quia lex de repetundis pecuniis ejl confiitutaeorum caufa , quibusfa-ttccfunt injurice , fequitur paulo infra , n. 17. reliquum ejl .
Minor propofitio feu affumptio , atqui Si-culi quibtts fa&cefunt injurits , volunt Cicero-r.em, nolunt C<ecilium, & Verres, qui fecit in-jurias , non vult Ciceronem, vult Ccccihum, fe-quituretiam infra,».23. atenimfolum .
Probatio minoris eft quadripartita. 1 .pars. Siculi volunt Ciceronem , quia illum fibi ob pre-turam probe cognitum roparttnt , ut caufam fuamfufciperet ; fupra fuEjun&a eft majori propofitioni cum apoftropha, & digreffione, jn Caecilium .».11. inbac caufa. Confirma-tur au&oritate plurium teftium. n. 13. Dein-de funt teftes . Hancque voluntatem Siculo-i rum modefte refert Ciceroad fuam laudem . n.jf. atenim cur.i. pars, Siculinolunt Cccci-lium, quia bunc neque probe noverunt , r.equi rogarunt. Profopeja,& interrogatione , &
repeti-
48 V'E R R I N A I.
rcpeiicione conftac. ».19. Siciliatota.3. pars, Verres t;on vult Ciceronem., quia tiovit bunc ha-bere omnespartes & virtutes optimi accufato-ris. Ec 4-pars, Verres vult Ctfcilium, quia butic r.ovit nullam accufitoris partem ac virtutem ba-bere \ paucis exponitur . nu. 22- alterumiUud rm/o.Hic digreditur Ciccro in Hortenfium, quem profopopeja vocat in invidiam,ne fuf-fragetur Cxcilio. ntt. 23. itaque magnus . Et. paulo pofi ipfum deCerret, ne defcndat Ver-rem , novadicendi ratione propofita. nu.25. buic ego bomini. Reditex digretlione , refu-mitque tertiam & quartam partem proba-tionis minoris : quas partes ( quia in his ma-xime videtur conrentio confillere ) diifimili fui & Cicilii comparatione amphficac per apoftropham, & difiribucionem, & commu-nicacionem.«.27.tuve>oC£cili. Pnrrmm ac-cufatoris integricacem negac effe in Gaecilio, qui ex Sicilia litteras in Verrem non depor-tat: fed afportat, ut fufpicanrur Siculi.zr.28. bic egodete . Deinde CxciJius firmus, veruf-que accufator Verris effe non poteft , quia cum ipfo rediir in gratiam. »-29. deindeaccu-fatorem . Adde quod Caxifius criminum in re frumentaria , ac furtorum focietate impli-catus, aut multa filencio pra?rermirtec, aut quomodo ifta accufabit ? Adverte dilemma. ?iu. 30. video entm . Cicero autem Iibere pro-feret fingula. n. 34. beec tufcis. Pofiea repeti-tione,& infigni communicatione facultarem oratoriam in Csecilio requirit Cicero, quam fibi non arrogat ita ( eciamfi Jongo ufu & e-xercitationc comparatam ) ut pro magnitu-
dine
O R A T I O IV. 49 .
•dinc copiaque criminuni , poflic copiole & graviterde Verre apud Judices dicere. ».3 j. tjui.iilla Ccscili . Tum prolepfi fuum iofe ( quamquam a puero exercicatiflimus in cau-lis) cimorem , & curam proficecur, qus de-fiderariln Cxcilio fignificat.tf.^o./brMjJi;^-ces. Venufteauget difficulcatcm a perfon:i Hortenfii, concra quem Casciiius debet di-cere: Cfcero hunc non reformidat.JMww.44. nunc ?ie illud. Poflremo irridet"CaEciIium,cjC ejus fubfcriptores , Apulejum , & Allienum, quorum fucili opera fretus,nec paratusaliun-de defcendic ad acre certamen. n.4 7. efto ipfe nibil. Certe Alienum fefliva fimilitudine a Grscis aftoribus furnpca bene robuflum ia clamando clefcribit. ».48. deinie ut opinor. & ejufmodi fubfcriptores, cuftodefq; adeo con-temnit, ut non figillatim, autcerto loco ve-lic illis egere, auc refpondere. nu. 50. quibus cgonon. Abfoluta argumentatione, fequitur confutacioCcecilii,qui triplici ex capite con-teiKiitefle accufator Verris . 1. ob injurias a Verre acceptas. z. ob inimicitias. ^.ob qux-fluram, quam Pra;tore Verre exercuit.i.Ci-cero non negat injurias Cascilio a Verre fa-ftas:verum quia Siculi graviores acccperunt, debent hi potius , quam ille, ulcifci & accu-fare Verrem. n^z.verumut. 2. Qus inimici-tiaepoflunteffe inter Cxcilium, & Verrem, quando parva, aut nulla inimicitiarum fuit caufa ? quando Csecilius cum Verre in gra-tiam rediit ? Prius probatur ipfo Agonidis Lilybetance judicio cum prava digreflione ad ingenium Verris. n.55. at eamtibi. Pofle-
C	rius
jo VERRINA I. rius brevi repetitione , & dilemmate ftringi-tur . ».58. bictu Jt. j.Necdebet Cascilius id-circo accufare Verrem , quod ejus quaclior fuit, & hac in re prteponi Ciceroni;imo ve-ro propter hanc caufam debct rejici ; nam Cecilius non poteft injurfas , quando nuHce-funt, fibi a Verre illatas fine vituperatione, aut aliquo fcelere perfequi. nu. 59. qui.ifine. Deinde in Qua:ftorem non cadic Praetorem fuum accufare , quem parentis loco habcre debet. n.61. atvicie qtiiJ. Quod Exemplis ma-jorum probatur. n. 3 7.neque fere unquctm.h.&-dequod honeflius e(I Ciceroni fociorum , a quibus rogatus fuit, injurias perfequi & ul-cifci, quam Csecilio fuas. Quod itidcm pro-batur. & amplificatur pluribus exeinplis cla-riflimoriim virorum P- Gabinii, M. Cato-nis, C- Domitii, L. Lentuli&P. Africani.
6$-femper bctc cctufct .
ANNOTATIO.
AmpIifica:io& ctjfeBus elegctnsefi ille in pro-bcttione minorisper diffimilem Ciceronis {<* Cce-cilii compctrationem , prcefertim in orcttorict fa-cultate.ubi primum Cicero communicatione Cce-cilittm admonet dijficultatis Verrem accufandi;; fuumque ipfi timorem , quamquam in caufis fit' fdpe verfatus, modefie aperit: deinde ipf um,{?> Jubjcriptores deridet .quafijam fuperior . De-mum abfcluta argumentatione de reliquo confu-tat, iy, rejicit Cctcilium .
PERO-
O R A T I O IV.
PERORATIO.
IN peroratione pergit Cicero paulo majo-re affe&u oltendere honeftatem diligen-ter ac integre defendi Rempub. & ejus fo-cios atque amicos. nu. 70. & profefto. Rur-fus ampiificat diffimilem fui & Cscilii com-parationem inaccufando Verre : nam Ca:-cilio nec falus Reip. nec propria laus , aut: fama cordi eft: quse funt vehementer pro-pofita Ciceroni. num. 71. quamobrem boc . Qiiare apoftropha ad Judices petit prae C?ci-lio eligi accufator Verris. num. 73. quaprt-pter Judices.
ANNOTATIO.
In bac , licet brevi peroratione Cicero colli-g it argumenta per orationem fparf t; Cdicilium rtec integrum, nec diligemem , nec Reip. a-mantem , nec eloquentem ejfe Oratorem prcefe; perficitque illum, quem maxime in Jexordio in-cboavit, affettum de f uo crg/x laborantem Rynp. fiudio .
C 2 II.VER-
II. VERRINA
Scu
P R O OE M I U M. I. ACT. INVERREM.
Argumentum, Quiftio , Stylus .
VIclo Citcllio , {3-, ctcctifittione ctd fc dtlatct Cicero cttm inquifitionis tempus in Sici-liam pojlulctffet dies centum & decem, ($* cum L. Tttllio Fratre-Vatruek totam provinciam col-ligendis litteris in Verrem , & denuntictndis te-fiimoniis peragraffet diebas quinquagint* , Ro-mam reverf '-<s, cum id videret agi , ut a M. Glabrione , PrcCtore , & ab iis J ttdicibus , qui tumerant adalittm annum , aHtimque [P.r<eto-rem res tota tranfiret; eripereturque fibi reus , patrocinio Hortenfii ac Metel/i, qui tunc Conftt-les futuri erant, boc commentus ejl rationis\ ut orationem longamprcetermitteret, neque in cri-minibus declamatione cumulctndis tempus abfu-meret ;fed tantum citaret tefies, ad unumquod-que crimen expofitum , eos Hortenjio interro-gandos daret, Confilhtm autem fuum Cicero in bctc oratione exponit Freig.
Qtidfiio ejl in genere deliberativo , an novo genereJit accufandus Verres.
Stylus efi temperatus.
E X O R-

II
3r; 3._
O
jri " « u
IpG .
-O t/) M
u 3 y
SjHhl
m Cr
s e:3
gslii
'c 8 S.^
argumcntatio.
rt S c 3 o
.e s— c « g 2 8 I 2 2 S -S-fia s|
" o tf 8 a •
d c: « rt C S
. .... ^ u< _ _ =
s Sc
O . S
rtS ti 2.2 3
o---n
.5 o S c o
PERORATIO.
j-g'^ o .
3
S - c
u
.2 o-o m Cf.y-a n
(J.3.^3
,r
a
a c s -
: a
J o
: o.
argtimentum
c .2. c m o s	o rt
fcn * ,---••rvtj.3	<-» £ S
E-j c o d u c.--
rt O C .'t; U	o rt
CJ w>
•" rj
CJ -rj
ai
Propolitio.
■P2.1 •
u c u E S
a - c.« 3
OoJ-U
3_S c O
u u SJ 3
C u JZ —
c U-O = .So S«S > g.c g 'C u c m r > rj
o c.ir^-r u 3 " n.S H
"2 yi?2 S y g-3 -g>
j —•§ s s e
' _ 3 •- C .■r « n c. 3 — S c	S U	g.J
g „U uij.O	.M
.2.2	S 2 o g
O „.5 3 u S— 3 > u 3.2 n SiS 2 u 3.U o
EXORDIUM AMPLIFICATXO ik AFFECTUS.
C ? EXOR-
54 V E R R I N A II. EXORDIUM.
XorditorCiceroab occafione , quam
habent Judices, fedandi turpitudinem, atque infamiam judiciorum, reo in judicium addnftoC. Vcrre. n.i. quoderat. Atque hsc efl finalis caufa , quare iplc Cicero ad accu-fandum Verrem acceiferit. nurn. z. buic ego caufce.
ANNOTATIO.
Ornjor benevolentiam captat a fuo officio , <> Vo!un:ate rsfiituendi amiffamjudiciorum txifli-tnationem : & data opportunitate tacite Judicer monet atque bortatur ad idem confilium : qui prdcipuus ejl affeftus totius orationis .
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
&'^ Ontentionispropofitio efi ha;c : novo
genere eftaccufandus Verres . Diftributio feu argumentum , quia Ver-res Ciceroni, & Judicibus infidiatur .
GONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio , Affcflus.
PRopofitionis argumentum , Verres C;ce~ roni y & Judicibus infidiatur. HocEn-
thyme-
O R A T I O V. 5 s
thy memate exponitur. Verres grandem ha-bet pecuniam paratam Judicibus , & Cice-roni , qua fperat fe illos corrupturum : crgo Verres Ciceroni, & Judicibus inCdiatur.
Antecedens artificiofe Cicero ingreditur, partim timore, ne fe vipecuniae corrumpi fi-nat, partim oratione Verris , qui audader iibi nihil metuendum effe diditat, quia tan-tumrapuerit, ut idmukis fatis effe poffit ; magnuin porro in pecunia prasfidium fit. n. 5. equidemtu. Non folum audaciam Verris in dicendo, fed ejus etiam in agendoftultitiam Cicero infenfam reddit, quia inquifitorem pecunia induxeric , qui ut prior accufaret , breviorem , quam Cicero, diem fibi in A-chaiam poftulavit ■, ipfe autem Verrem non acculavit, fed Ciceroni menfes tres eripuir. ad agendum maxime appofitos. nu, 6. quodji quam . Nunc idem Verres pecunia cogitat procellam temporis devitare , hoc eft, in fe-quentem annum , apud M. Metellum fui a-mantiffimum , cui quseftio repetundarum obtingere debet ,caufam protrahere. num.-j. Nunc bomo. Atque ex his Orator vanam fpem Verris amplificat non inaliquo hone-fto pra:fidio , aut in alicujus eloquentia aut gratia collocatam ; fed in pecunia. n.9. quod Ji non modo. Magis ampiificat hanc fpem vc-nam ex vita & copia criminum Verris; uti-turque pulcherrima diftributione, & enume-ratione magiftratuum, & fcelerum. n.io. et-enim qitod ejl.
Concludit vanam effe fpem Verris, prs-fcrtim innobilium virorum ( hi funt Hor-C 4 tenfius,
56 V E R R I N A II. ten(ius,&tres Metelli) praefidio pofitam . 77.15. Quti cum itafint. Qiiod ut fnelius oilen-dat, prcemittit hanc narrationem de fpe , quam habuit Verres corrumpendi jndicii: 1. xedemptio judicii fada eft, idefi, Verres de-dit negotium corrumpedi peritis hominibus , qui fibi Judices emcrent ; fa£la vero Judi-cum fortitione & rejeftione ,cum ii Judices ffemanfiflent, apud quos religio & veritas plus , quam pecunia poffe videretur, renun-ciata efi a redemptoribus de corruptione de-fperantibus, tota illa conduftio.;;. ii5. quam fpemnunc. 2. Comitiis confularibus cum fa-flus eifet Conful Hortenfius , Verris patro-nus ; C. Curiogratulatuseft Verri, & pa-lam renuntia vitVerrem ipfis comitiis,& iito Confuleeffe abfolutum : de qua re Cicero queritur brevi fubje£tione,& infinuatione.;;. '37. ecceautemrepente. 3. Cum Metellusan-no fequenti quefituruseffet de repetundis,al-tera gratulatio faSa eft Verri : hic interini aedilitate Ciceronem dejicere conatus eft . Quod folicitum reddidit Oratorem , qui fi-•m-ul accufare, & petefe cedilitatcm debebat. Tium. 21. ecce autem i/lis. 4. Hac funt Verris confilia ( vide profopopejam) ut fublatis , quos pecunia non poffet corrumpere, feveris judicibus,apud M.Metellumcaufadicatur; quem prxtorem homini perditiffimo elfea-micum Cicero apoftropha reprehendit. n.25. pofieaquamiila. Abfoluta narratione Orator ,primum communicatione Judicibus propo-nit novo genere, non perpetua oratione ac-eufandum effe Verrem , ne elabatur.wa.3i.
nunc
O 11 A T I O V. j7
nuncego Judices . Defnde apoliropha adver-fatur acricer Hortenfio, qui cupiditate , & dominatione judicioru defendere putat Ver-rem. n. 3 i-res omr.is mibi. Ec quamquam erit tum Conful Hortenfnis, ipleCicero asdilis; hic tamen omnia fediligenterfevereque di-dturum eife pollicetur ; qusante decem an-nos flagitiofe in rebus judicandis facta funt : quanto magis ea , qua; in hoc judicio com-mitti intellexerit. n. 37. erit tumConfv.l. Po-ftremo adortatur Judices, ut illam turpitudi-nem atque infamiam Judiciorum tol!ant,r. objefta fpe ac nefaria opinione Verrjs.ff.42. 0 commemorandajudicia . 2.allacis Q^CatuIi, & Cn. Pompeji teftimoniis. n. 44. netjue boc Q.Catulum. 3. propofita populi Rom.fama , & opportunicate divinitus data condemnan-di perditiflimihominis rei. n.^6.nunc autem. 4. parata induflria ftrenifi Oratoris , qui ac-c ufabit Verrem. n. q$.pojiremo eg0.
ANNOTATIO.
Callide fngit fe Orator timere infidias feupe-cuniam Venis , ut plerofqueJudices vel tacite commoneat officii, vel etiam reprebendat, quos ejfe corruptos videt in bac infamia & turpitudi-ne judiciorum . Et quidem avocans orationem a ceteris, unum Hortenfium 1 tres Metellos vocat in invidiam, propterea quod bi fceleratumbo-minem, audacter acfiulte pecunui foHcitantsm judicia, ac protrabentem foveant: quibus no-vum accufandi genus mmitatur. Itaque tota Cicerms Ctntent/o vzrgit eo, ui ten itis adver-C j fariis
VERRIN A III.
fariis quod accidit, tllo novogencre agendi ci-tius candemnetur Verres.
PERORATIO. Icero promifla feveritate, & conftantia
in Verrem,aut in alios ci ves improbos, hortatur M.GJabrionem Praetorem,ad feve-ritatem,integritatem, fidem, reJigionem,ad-junfta iplius majorum laude. n.^o.quapropter primum . Deinde fuum officium fignificat : i.fe non paffururn diutius hoc judicium dif-ferri. n.53. mibicertum ejl. z.fe novogenere accufandi teftes ad fingula crimina accom-modaturum . n.<$-$.faciam boc non novum .
Vrofequitur eumaffeHum,utJudices nomina-timVrator G labrio , turpitudinem atque infa-tniam judiciprum deleant ; atque adtdoperam fuampollicetur ; tn quo iterumbenevolentiam captat.
III VERRINA
Seu
L I B. I. A C T. 11. I N C. VERREM. Argumentum, Quaeftio , Stylus .
MAlitiam Verris , (^Hortenfii , Ciceronis
SQr.filium vicit. IIIi cauf<sdi0 ,fpem
emnem
ANNOTATIO.
O R A T r O V.
omnem in J'squentis anni Pratore M. Metello, (y, in ipfo patrono Verris llonenfio, Quinftoq\ Metelio, qui futuri Conf <*les erant, reponen-tes, curam otnnem iniiuft -iamque fuam in exi-mendo tempore , ducenda.i; re defixerant. Cor.-tra Cicero, cognitis infidiis , omijja oratior.e perpetua, caufam per teftes, tabulas, auclc-ritates egit : interrogandi teftes, argumentan-di, dicendique facultate Horte/.fio tradita ora-tionem ilii quoque perpetuam eripuit. Quo de-territus Hortenfius , defperato patrocinii fui exitu agendce caufce confilium ab)ecit. Verres autem ipfe tamquam convicius, in exilium fpon-te difcejfit . Sequentes igitur quinque libros Ci-cero non dixit, fed cumvellet omnem vim & rationem accufandi in uno reo oftendere, quin-que bos libros ad eloquentice laudem domi fctj-ptos edidit. Hic primus accufationis liber (qua eft Verrina tertia ) exponit ante acla , id eft, ea crimina qu<s Verres ante prceturam Sicilienfem in quceftura ,legatione, & prceturct urbana com-mifit. Secundus liber explicat crimina in Sici-lia . Tertius eft de frumenti criminibus. Quar-tus, de fignis. Quintus, de f upplicis. Ma-nut.
Qiicgftio eft in genere judiciali, an C. Verres ftt abfolvendus crimine repetundarum.
Stylus eft tenuis, interdum affurgit, ut in exordio, & in quibufdam ajfectibus.
C 6 S Y-
€o _
fl ??« 3« 3 a rt
:> 2 ^ s ^Oi H c Soi
S, cSaa.sp- g-a
L-------J
argumentatio.
m rt ~ ci	l
> = g|,S.a	
n:-._ w) sjtS 3/.C 2 y 2 - H	
a r g u m.
■*r
= '3
: 3
o c c >
■ u. C
C 3 u
UT3 H.
profositio.
n rt 1 «j i i m i i "
•S.S g c n a g 6'« •
ja>a

B.s a® K a-3
" 5:5-1 I H-S 5 I 2
V< r O . w u 'J— r
c Sj?;2 S'c
H.21- 5 § o.n-3 „
n-O-E JU« 2 H e 5

««•a -
• ™ c ""5 ti-S " — y-5 S£ 2 c g 5 c 3
~a a s 3 ~
rr- — v—. —	"3 _
- O Hr-^^OC
sJ™ c c-a n n i* 3'^ 2.2 C 3 o 3
o o-

——--V
s I u u 2
.2 E ■" n £ c o^ „ M
S §
3 o S
u'E o _ n n o,
— n " di-. C^;
q £.23 a a-c-o
I o
•S -
goof
o J i-. ^ c
n c. -3-5 S
S^cS
'E 3 « u ■
rt W) w «3 3
.2-ra c a O
■s| > ^
« o
i§ -O-O
.3 "
rt
Eu
nji
11 5 c
w O
o.u
> o
rt O,
^ u Ciui
H M 3 U
O-O'
r- V
G<3
O 3
v a
as<£ g
irS 2 2
— c: 3 n
- «	c w
■ —	c
'	C 3
I	CJQ
AMPLIf ICA-
raforunr-
lgiHlsllift!
• u, c u,c - r1 ^fi « nd
■B	«
IsS^g-3 ^
B = § 2 3o 0.2 s S n S^^^-g-o o g
-j^^Sss.ttsH.agj
Sa 82«
k? c tjs JS ~ o. ti ^
£■2'o o S.S c S-g-- 0<K " ^--t-E 5 5. 5 « 3
3rS o 3 3 S S -5 «
c u s Ha 3 s ? f* J z u s & u n
S 3 3$ n g O^ S SU 3 2 c.o-a *=< « J; t,-a M
oaS-S.S
L-----i
TIQ ET AFfECTUS ■

€2 V E R R I N A III.
EXORDIUM.
Clcero incipit ab audacia, amentia , & impudentiaC. Verris, qui ad judicium adlit. n. i. neminem vejlrum. Conceflione i-fiam Verris impudentiam adducit iriodium, quia majori Ciceronis, & Judicum Jaude prEefens damnabitur. num.z. patior Judicet. Eleganter autem odium impudentis Verris a conglobatis efficientibus caufis fceJerum in Deos, & in homines. n.6■ tametjt de abfo-lutione . Auget etiam & caufa finali ,quod vi-deatur Verres non damnationem folum , fed infigne avaritia: fupplicium qu^rere. n.S.ne-que ifle mibi. Quod amplificat h. confequen-tibus. Nam fi nocentiffimus Verres , Diis hominibufq-, invitis, abfolvetur aliquorum Judicum fententiisjnumquam tamen ex ma-nibus populi Rom. eripi poteft, hoc efl:, vi-vus a populodifcerpetur propter repetundas. «.9. nam quts boc. Quatuor autem caufas re-petundarum enumerat: peculatum, crimen majeftatis, jus libertatis, teftes . nu.io. his egoJudicibus. Poft ha?c defieftit Cicero , & reddit rationem primse aftionis in Verrem ; i. quarenomen Verris detulerit. n.i j. mea quidem. 2.Quare profeftus fit in Siciliam . n.\ 6- in Siciliam 3. Quare Judices rejecerit. n. 17. Romam ut. Qua in aftione quidem Ci-ceronon folum duplex accufatoris onus, fi-dei fcilicet & diligentia: fuftinet \ fed etiam confiiii fruftum retulit, vifto Verre, ad exi-uunacionem populi Rom, n. 15». itaquejudi-
(ibiis.
O R A T I O VI. 6}
eibus . Jam & ipfi judices onus fuum , quod eii de homine improbitlimo fevere judicare, n.22. vos quod ad.
Ad prolepfim Hortenfii querentis oppref-fum eiie Verrem , Cicerorefpondet ironice, fe jam morem illi gerere, id eii, uti oracione perpetua : priore autem aftione fibi eo tem-pore uti licuiife , quod lex dabat: n.zOr-nunc ne novo . 2. refpondet fe ademiire Horcenfia compercndinatum , id efi, cauice iterum a-gendae molefiiam ; quarenon efie quod queri Hortenfius debeat, fi Cicero veterem legcm Aciiiam omnium mitiffimam refiituit, qus Judicibus vel cito abfolvendi, vel tarde con-demnandi poteftatem dabat. n.25- caufant enim . 3. refpondet caufam Verris e(Te iatis cognitam , quia teftes funt auditi, & prolate tabuia;, n. 17- verumfi caufam. Denique re-fpondet Hortenfiofe idcirco priore adtione, non perpetua oratione, fed teftibus, tabuiis, litteris, auftoritatibus accufaffe Verrem , ne interpofito accufatore, & binis ludis , dum Cicero fuis legitimis horis in dicendo uterecur, in annum fequentem integre res ad Metellum Prstorem, aliofque Judices veniret . n.30. irJerpofuiflis accufatorem .
ANNOTATIO.
Accommodate ad contentionem incipit Cicer0 abimpudentiaC. Verris, ejufque caufas ampli-ficat: quia maximorum fcelerum ac furtorum ( qua pojiea explicabantur ) cotr.es ft lmpuden-%ia. Verum ipjt ,pr<eter odium fpem abfolutkn is
9amem
6 4 VERRlNA III.
hmnditiprtfjcimht proptsr repstundas, fi vivus cx manibus populi Rom. eripitttr . Confirmat et-iam confiltum primx ailioms fittce & prolepfim Hortenfii dtjjolvit, q*o proclivtusjudices addu-cat ad fttrta, fceleraque Verris audienda , & fevere pleUenda. Deniq; boc exordium continet aliquos affeclus, & amplificationes reliqute ora-tionis, captatque Orator benevolentiam a fide, dihgentia, (pfiudio Itberandi fenatus ifiajudi-
ciorum infamia . *
COJNTENTIONIS Propofitio & Diflributio.
COntentionis propofitio eft hsc: Ver-res non eii abfolvendus crimine repe-cnndarum .
Diilributiofeu arguinenta funthcec : quia Verres in iis magiilratibus, quos geflic, fur, & fceleratus fuit.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeflius .
PRopofitionisArgum. Verres iniis magi-firatibus quosgeffit fur fceleratus fuit. Hac induftione exponitur: Verres in qus-fiura , Iegatione Afiatica , proetura urbana , & Sicilienfi fur, & fceleratus fuit : igitur Verres in iis magiftratibus quos geflit fur , & fceleratus fuit.
PrsiT(ifla eleganti prastentione, per in>
fuiua-
ORATIO VI. 6i finuationem in re turpi, tam ipfa contentia-nis dillributio, quam argumentatio expreff;» efi. ».31. nunc mibi temporis .
Prima Pars induflionis, Verres irfqueeftu-ra fur &fceleratus fuit, amplificatur inde , quod quceftor Verres, averfa publica pecu-nia, Confulem Carbonem , & exercicum , furti caufa , non defendenda; nobilitatis, de-feruerit. n. 34. Qtiieftor ex S. C. Quod ifiius pecunie rationesnon rctulerit,nec minutim, & articulofe probarit. w.35. Videdmus ratio-nes. Quod prodito Confule fuo ( qtii fi aliis malus fuit, atnon Verri) reiifta forte , ad Syllanas partes transfugerit. Hcec perfidia ex communi pericuio obiter exaggeratur o-dio , <Sc exclamarione, cum tranfitione ad alteram partem, n. 37. qv.odf. tlline.
Secunda pars induftionis, Verres in lega-tione Jlfatica fur & fceleratus fuit, primum pcrfiringitur prxteritione multorum furto-rum , & nefariasproditionisCn. Dolabellae, contra quem falfum tefiimonium dixit.ff.4x. itaq\ idem eft. Defnde amplfficatur dffiribu-tione fex criminum legati Verris . i.Crimen in itinere circa exa£tiones fuit, quando ma-giftratum Siconium (adverte amplificatio-nem per incrementum ) nummos popofcit, & amicum hominem fumo excruciavit. n. 44. Nam ut ifte.
Secundum crimen eft furtorum , & facrf-legiorum • Nam Athenis ex sede Minerva? grande auri pondusabftulit; & Deli, ex fa-no Apollinis multa figna: quodcrimen Ora-torab ailjunftiSj Ioci pra'fertim , & compa-
ratio-
€6 V E R R I N A III. ratione Perfamm, & apoftropha ad impro-bifiimum Verrem amplificat. //.45. jttmque ijltf . Chio figna pulcherrima, Tenedo ipfum Tenem Deum, Samio Junonem Samiam fultulit in £edes ftias, multis teftibus . ».49. Cbioper vim. Afpendi non aliqua item fign3, fed omnia afportavit(ubi efi jocus de Afpen-dio Cy tharifia) & Pergas fanum Diana; fpo-liarit. n. 3 j. Afpendium vetu. . Ex his furtis & facrilegiis prorumpit Cicero in affe&um odii comparatione majorum, acdifiimili ex-emploolim M. Marcelli, L.Scipionis, Fla-minii, L. Pauli, L. Mummii, & hodie P. Servilii,qui omniafpoliaexiftis parribus vi, exercitu , imperio capta, & figna Romam in publicum reportarunt : quanto magis id facere debuit Verres, qui fociorum atq;ami-corum urbes adiit legationis jure & nomine? v. 53. quai malum ejl tjla . Affeftui fubjun&a eft duplex prolepfis: 1. folvitur inverfione : figna Verris, & tabula; piflce non ornamento fuerunt urbi foroqi.e Rom. fed acerbo & lu-gubri fpedacuJu : quia focii populi Rom.fua viderunt turpi furto ablata , & palam e.xpo-fitaad corrumpendos Judices. n.<,%.dtces tua quoque. Alcera prolepfis ( quod Verres ea fi-gna emerit ) refellitur ex eo, quod nufquam in tabulis Verris , aut ejus patris iftiufmodi emptio inveniatur. n.6o. bic ego non.
3. Crimen in libidinibus & cupiditatibus verfatur; ceterifque pnEtermifiis. uno fele-fto Verris fa£to amplificatur,quod Lampfa-ci Filiam Philodami pervim rapere volue-rit, & quod Philodamum ipfum , quia ipfius
libi-
\
ORATIO VI. 67 libidmibus obftitilTct, cum filiocapite mul-ftandum cura verit. Efi infignis hec narratir> oratoria; habetque eas partes: i .Verres ve-nit Lampfacum(nobiIe oppidum,cives quie-ti) ad janitorcm quemdam hofpitem . n.6z. at credo in hifct. z. Audiens ex fuo comite Rubrio , cfie Philodami filiam eximia pul-chritudine , cum ipfe hofpitis relinquendi caufam reperire non pofiet, migrare Ru-brius, & ad Philodamum deduci juflit. n.6$. utmos erat. 3. Philodamus vi, & contra jus recipere talem hofpitem cca&us , tamen fplendide & humaniter apparat convivium . ».65. quod ubi eft. 4. Calente convivio (cft hictlegansdialogifmus, & hypotipofis ) vis aflertur filia; Philodami, fitque domi pugna, & csdes . ».66. Tum Rubrius iftius . 5. Lam-piaccni Cives pofiridie mane confilium ca-piunt expugnandi domum Verris, huncque occidendi ( fimili exemplo Adriani) nifi ci-vium Rom. auftoritas intercefliflet, n.6%. poftridie mane. Hic digreditur Cicero , & comparatione Adriani Prjtoris miratur Ver. rem evafifle, cum ipfe, multis teflibus, cau-famillius tumultus, neq;veram dicere, neq; falfam confingere audeat. n.jo.Jic ipfe multo fceleratior. Ad prolepfim Verris & Horten-lii refpondet, VerremaC. Nerone non ab-folutum effet improbitatis, fed quia cxdes fafta effet, Philodamum &ejusfilium effe damnatos: verum ifla damnatio cujufmodi fuerit, jam videbitur. n.71. nijivero illud. 6. Duplexfuit aftioaddamnationem Philodo-mi: in prima aftione, Judice Dolabella ex-
tra
58 V E R R I N A III. rra provinciam fuarii, appofito accufatore 5" nulio defenfore , amplificata e(t caufa Phi-lodami; n.-ji.au.iite qitcefo. Itifecunda aftio-ne , nimis timido afque demiflo Nerone , ur-gente Dolabella, Philodamus cum filio con-demnatus efl.Moxorator commiferationem movct ab adjunclis, maxime perfonarum Philodjmi,.& ejus filii, Neronis, Lampfa-cenorum, Dolabell^, Verris. n.-j 5. quid ego vunc . Prsecipue hu/us damnationis caufarn infeftatur , nempe libidinem Verris, confir-rnatque teftimonio, ».77. Verrcs netibi. Tum apoftropha ail Judices, & iterum ad Vei rcm nullum ipfi perfugium in hoc judicio futu-rum ; fed Lampfacenorum, qui funt lenilli-mi, & populo Rom.amiciflimf, caufam pro-baturn iri denuntiat. ;;.81 .buic bomini. Ne-que rurfus Verres ad Ncronis judicium con-fugiat: cum enim publicas fibi legato inju-rias a LampCacenis fadtas ulcifci Romae de-beat, cxemplo M. Scauri, privaras fuae Ji-bidinis folum perfequitur , mirabili casde Philodami , & ejus filii. n.8 3. quidfidoceo .
4.	Crimen fuit avaritia erga Milefios, a quibus publicam e clafle navem accepit & vendidit: quod exclamatione , & numero teftium (Iicet tabulcc non extent ) Cicero exaggerat, n.86.magnum boc Lampfacenum .
5.	Crimen fuit in tutela Malleoli , quem perfidus Verres, corrupto codice, fortunis patris evertit.Hoc crimen profopopeja Mal. leoli defun&i amplificatur. ».90. C. Mal/eo-lo qucejlore.
6• Crimen Miliades tangit; nam civita-
tem
OR ATIO VI .69 tcm afflixit, imperando frumenmm , & ini-quiflime aeftimando, & fationes ad atrarium non referendo . ».95 pro qusjlore vero . Hinc illx pecunia& extraordinarise, quas nnde ha-beat, nonconftat, ex tabulis; cum tamen cas tradlent Pofthumi. ti. 100. Hivc illce ex-traordinaritS .
Tertia pars induftionis, Verres inprtftura v.rbanafur, [cleratusfv.it, faceta tranfi-tione, & prseteritione dividitur in iniqua editta, & in farta tefta exigenda : Jurifdi-ftio, & iniqua edida Prastoris Verris ampli-ficStunquadrupJici ex capite,feu narratione.
1. Narratio eft de P. Annio : is non cen-fus fecit teftamcntnm, & filiam fcripfit has-redem, Iege nulla prohibente-.lege enim Vo-conia vetabitur tantum,qui cenfus eflet mu-lierem fuis bonis haeredem inftituere.??. 104. P. Annitts Afelhis. Eam hrereditatem Verres defignatus 1'rjetor , ut Annii filia: adimeret, atque in hasredem fubftitutum transferret ; edido denunciavit, fe mulierculis, quce hce-redes five a cenfis, five a non cenfis faftae cffent, non daturu.ni pofleflionem . Ubi ite-rum eft jocus in Verrem a Chelidone, & cupiditate . n. ioj. ijle Vr<etor. 4. illi quidem jure prjetorio Iioc Jicebat: Verum in eo pec-catum eft,quod etiam in tempus prasteritum edidum valere voluit, cum fatis conftet, le-ges in futurum , non in praDterituin valere . n.io6. dic qttitfo crftera. Confirmatur indu-ftione aliarum legum , in quibus prxteritum tempus repreiienditur. >?. 108. tn lege Voco-ni*. Deinde-diftert edidum , quod eft an-
nuum
7o V E R R I N A III.
nuum & lege, quaz eft perpetua. «.109. qu; piurimum. Tum illud ediQum Verris parum cautumunius tantum hominiscaufa, & in pofterum , & cupiditate pecunia: fcriptum eft, quod nemo eft imitatus, n. 11 o. acfiboc juris. Concludit narrationem Cicero pathe-tico affedtu naturae erga liberos ».112. atque ego non dubito.
z. Narratio eftdc teftamento Minucii ; cujus hxreditas lege ad gentcm Minuciam veniebat: verum corre&o edifto Verres , & unius hominis caufa confcripto, effecit, ut poffideret is, qui occupaverat hsereditatem, cum adeum lege non veniret .».11 f.cogno-fcitealiud . Quod facinus Cicero varie exa-gitat ex tabulis, & communi jure Romse,& in Sicilia, & poftremo facetiis in edifta Ver-ris . n. 117. jam bod ridiculum ejl.
3.	Narratio ffa&a commemoratione cru-delitatis . & fuperbias C. Verris ) eft de hre-redibus P. Trebonii: nam Verres liberto , qui jurarat ex mortui voluntate, hxredita-tem ademit: iis , quipropter legem Corne-Jiam ( hac lex vetabat profcriptum juvari) noluerant jurare , hsereditatem dedit. Hoc eft quidem Prsetoris ofhcium, quod eft ae-quum decernere; non de Cornelia lege(quf-fitorumhoc eftmunus jcogitare, qujepgnas irrogat, non ei, qui jus dicit , fed ei qui profcriptnm juvat. w.122. inplebemvero .
4.	Narratio eft de M. O&avio Ligure, & quo iniquiffime Verres pecuniam canibus fnis, id eft, circum fe fervis, petiit ; cum slli pridem hsreditas, & ante Verris edi-
ftura
O R A T I o VI. 7t
ftum jure veniflet. n. 125. verumut ex uno .
Alterum crimen in iartis te&is exigendis conftat longa narratione dectede Caftoris,acl damnum pupil5i Junii: Hoc crimen ingre-ditur Oratorteftimonio multorum n.izS-in fartis teflis. Atque impudens Verres latroci-nia incepit ab cede Cafforis : de qua aede cum cognofcendi & judicandi potertatem habe-ret, rtatim pupillum Junium pra:dam efle voluit, acccrfito Q^ Rabonio . w.i 3 3. venit ipfe. Parentes Pupilli, & ejus tutor M. Mar-cellus, improvifa calamitate nunciata, fru-ftra conveniunt; hic Verrem , illi Chelido-nem : de qua muliere eft indignatio, confir-mato teilimonio etiam Domitii adolefcen-tis . n. 12 5 .nova res atque~. Interim Rabonius grandem affert pecuniam Verri, ut pupillus ab ea controverfia: molefiia liberetur : ac Verres (adverte profopopejam) fpemajoris pecunise, Iocat opus , neque illud a pupillo redimifinit. num. 104. re]eftia Cbelidone. Quam injuriam Cicero amplificat & perfona pupilli, & ejus tutorum , & Prxtoris Verris, qui inique locavitopus nontanti pretii. n. 144. hic te fi res ipfa. Ad prolepfim Verris (qui negare poterat Iocationis utilitatem ad fe pervenire , quia poterat aliquis dc populo ad redimendum opus accedere) refpondec Cicero omnes , uti pupillum , occifos efle ; ac neminem propter prEeftitutum diem operi abfolvendo, ad id neeotium acceflifle : Ita-que locusfadus eft foli Rabonio, quem Ver-res appofuit, qui tamen ifta die opus non ab-folvitneque Verres pecuniam a Rabonio
pro
7i VERRINl III.
proopere acceptam in fuas tabulas retulit, ne fuum furtum patefaceret. W.14S. cttenhn pupillo. Denique Verres remilit D- Bruto CX. millia, ne hic rem fermonibus diffipa-ret; igitur Verri propofita fuit hxc praeda , feu pecunia hujus operis. n. 150. nam quid tirgumentnmur.
Pofl: narrationem excitat Orator rniferi-cordiam , produfto in confpeftum (querente Hortenfio) atrato Junii filio, fenfuque ma-tris, & tutorum . num. 152. bic etiampriore . Comparatione vero eorum, qua; Verres gef-fit in Prhygia , PamphiJia , SiciJia , & hic in tede Cafloris, magnam ipfi comparat in-vidiam . n. IJ4. qu&remus etiam . Poflremo infeftatur Verrem , quod judicium in prsctu-ra pubiicum exercuerit: publica enim judi-cia ad Prstorem urbanum non attinc-bant, fed ejuserat in privatis caufis jurifdiftio . n. 155 .atque etiam . Praefertim quod in fublorti-tione Juniana corruperit tabulas fuas, & fu-flulerit judicium non nomina, qua: fcripfe-rat antea ex ifla fubfortitione, alios autem Judices repofuerit, utomnisaa Junium per-tinere culpa videretur, qui propterea tam-quam au^tor corrupti judicii damnatus eft . «. 157. nam de fubfortitione.
ATSTNOTATIO.
Orator induBione recenfet C. Verris furta , $Sr> fcelera in qttceftura, legatione, pratura tubana, qu<£ narrationibus oratoriis, {91 inter-jectis motibus indignationis , atque odii amplifi-
cat.
O R A T I O VI. 37
Cdt. Magna eft porrof uctvita; in bis ?iarratio-ntbus , (s> fimplex perfpicuita;, qutefine fatie-tate cleleftat, nam quando res eft longior, fa-cetite ac varius fermo effugit t<edium.
Non eft peroratio : nam bac oratio videtur connexa cum fequenti.
IV- VERRINA
Seu
L I B. I. A C T. II. I N C. VERREM.
Argumentum , Quxftio , Stylus .
TOta Vr<ttur<e Sicilienfis accufatio qua-tuor criminum genera compleliitur: de jurifdittione , de frumento, defignis , de fup-pliciis ; qu<g quatuor fequentibus difiributa li-bris argumento non indigent .
Quceftio eft in genere) ttdiciali, an C. Ver-ri Sicili<£ Prcetori fit parcendum.
Stylus eft fere tenuis.
D S Y-
74
0.2 i ".s.s	2S e
~ r. C-J^	o fO-»	oj	M ^ S
> E.o-n"^ S g	fc^ "oS °-§
• « o S " . 2 S	P S ■» S s.S-o M
S § o.S.S — o-c " D"-o. 1 ^oS 3 2 1-2 S i<2 1 |«wi i a o
io. Scc d C 3 ^^ c d
ffj^.s 2 o'5, 3 3>* 8 « " S B 2 B^ffsMe, SaiSuas
.U__________
w argumentatio.
~<—tt*;-r~—■——1
O -3:5 3 -3.3.8 o
0"2 K.s 3 h
L___------I
argumenta.
o a a > « .
u.H c S — o c u c-o
propositio.
r
O-C s s-g^ 3-s 5 s «
' 11 B,.s2-5 '0'i?s.s f) s ri S so a L -j-S 3 s 2 £ ><2 ,2'5aS
exokdium.
AM-
7 J

.	I | I I	f» I I I	I « I C '
iTSjfS slS&.t.-	ilSsli
-23oS-u^
•s S S S e 2 g c „ S^ota 2,-r 3
•3JS3 B-S P Jirvj 3£<j «.a - g u rt«
2 ^UiS S 5 « -2 „ S o.c 5 -«j,
•tl«ll§ •§* II-^J Hffl
- .. 2.2 o	s C	C g
•1« e^g elUws«s = s --i as
§ S I i g^SSS I 2-g«SS | 2 - 3 o g|| «'3 5 S C Jif; P 5 c S c ^JTJ o co s 5< O g.S S u B > g 5^-5 «•- 3 - J.j: 3 o O rt -
St-iisas « cJ
L.-----------.J « O 3
2. argumentat.
|- ——1------- ■— . 0,0.0
o^=irt-i«SH:2 £ £.2 £ "jo	2 " o .
^-S C35S. „53-5. o.§,*g	E K
pS -3«dS'3.S con vs,3 U S	< 2 u 3
25-5 3.2 S-o s^u^
-«a a £ s S-a i g "•= gu s 3
ccnc>, " 2 2-Q « OT3 C	w
c. C M	r* P w	w «_i	U J, J «
a-B-l^^asg»» •g*3ss.!!.s .-s § S s g^ Ia3-S'fi S-o-a-S § g-s IS
, "fi-E-B « S 3u 8 a G S-S
1. argumentat. amflificatio, 8c affectus,
D a EXOR-

V E R R I N A IV.
EXORDIUM.
Clcero caufam Siciliae, & populi Rom. fufcepit accufando Verrem , praemif-fis multis ejusfurtis & flagitiis. n.i. Multa mibt. Digreditur in laudem Siciiiae , i di-gnitate, & vetuftate amicitiae cum Roma-nis. n.z. atqueadeo. Confirmatur ea laus te-^ftimonio P. Africani, & M. Marcelli. n.%. itaque majoribus. a, Ab utilitate iftiusinfu-lae, quas populum Rom. frumento, pecunia, mercatura , vedligalibusfemper juvat. «.5. quandoilla. 3. Ab incolarum fide, & amore erga Romanos & tolerantia injuriarum. n.-j. jamvero . AtqueiidemSiculipertuIifTentet-iam Verrem, fi is humano modo peccaflet, verum ipfi contra hunc fceleratum Praeto-. rem Romaeauxilium , & (eft reditus ex di-greffione ) accufatorem Ciceronem poftula-runt. bunc denique ipfum. Tanto ani-mo omnes Siculi ( exceptis Mamertinis , quorum laudatio difcutietur quarto libro) inftituerunt accufationem adverfus Ver-rem, ut non reformidarint fautores Verris, ac L. Metellum PrEetorem , qui ipfi fuccef-fit n.iz.Hiporroqui. Neque Verrem foli Si-culi perfequuntur, fed etiam cives Rom. qui in Sicilia negotiantur. n.i j. at enim ijlum .
ANNOTATIO.
Orator ijlius diligentiae, ac fideif U£ erga Si-culos, Civefque Kom. cwmend.atkne utitur,
iy, di-
ORATIO VII. 77
fci digrcffione in laudem Sicilite, ut (y> apud J udices Siculi plus auRoritatis babeant in Jua \caufa, & ipfe orator plus attentionis & be-nevolentiee in reliqua contentione.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Diftributio.
COntentionis propofitio efl haec,C. Ver-riSiciliae Prietori non elt parcendum .
Diftributio, feu argumenta : quia C. Ver-res Siciliae PrEetor nulli homini, aut rei pe-percit: fed omnium communis hoftis pr£e-doque fuit . n.ij. quapropter ijlius .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affe&us .
PRopofitionis primum argumentum , C.
Verres SicilitS Vrtftor nulli bomini peper-cit; fedomnium communis bojiispreedoq; fuit, exponitur hoc Enthymemate: C. Verres Siciliae Praetor iniquiffime ob pecuniam co-gnovic, & judicavit de Dione, Sofippo & Epicrate fratribus, Heraclio, Epicrate Bi-dino, Sopatro, Sthenio: igitur C. Verres Siciliae Praetor nulli homini pepercit; fed omnium communis hoftis, pnedoque fuir.
Antecedentis i. pars, deDione, prsmiftb joco in nomen Verris, i .ha'c narrationeex-ponitur. Verresaudiens k quadruplatoribus magnam Dioni obveniffe haereditatenvquj D 3 Eri-
78 V E R R I K A IV.
Ericinoe Vcneri deberecur; appofitoad hoc negotium Turpione, condemnat Dionem , fed haereditatem illam ad fe transfert, Ve-reri nihil tribuit, ut eum Veneri abfolvif-fe, fibi condemnaffe videretur. n.i 9. quo die Siciliam. Fraus Verris teftimonio mul-torumconfirmatur. w.23. quiciego nunc .
Antecedentisa. pars, de Sofippo ,& Epi-crate fratribus, 2. narratione conflat; Vcr-res impudente calumnia, duobus & viginti annis poft mortem patris, ab his fratribus Veneris nomine pecuniam pctiit, & judicio rapuic. n.z^.accipite aliam. Prolepfis feu de-fenfio Verris rejicftur ex co, quod Jicet ad Volcatium pecunia ifta pervenerit, Verres lamen caufa fit imperans moraJis numera-tre, feu raptas pecuniK: quascumque igitur Verris comites faciunt, cenferi debet Ver-res feciffe ; alias iftam defenfionis rationem multi pariter tentarent. num.16. ut enim ad Verrem. Amplificat Cicero, quam periculo-fa fit ifta per comites defenfionis ratio, ex communisofficio Pr£Efidnm, & exemplo A-fricani'. n.28. qua de re Judices. Amplificat ctiam ex Prsttoris poteftate , qui Judices quos vult, jurifque formulam dat: quod fe-cit improbus prjetor Verres, pluribus judi-ciis, utens judicibus(inter hosCicero fingit BaJbum, quiin hac Verris caufa Judex et-tiam fedebat) Romanis ( cum dari Siculos oporteret) qui a voluntate Verris,ejufq;pr?-fcripta formula difcedere fine capitis pericu-lo non poffent. «.30. Dubium nemini eji.
Antecedens 3. pars, de Heraclio , 3. hac.
uar-
ORATIO VII. 79 nnrratione ottenditur: audiens ite'm Verres a Cleomene & ^Efchrione magnam Hera-clio pecuniam veniffe ex teftamento propin-qui fui, ut datuas in palaeftra deberet pone-re, fubornuvit, qui negarent id ex teftamen-to feciffe, n.35. Hgrctclius ejl. Vocatur Hc-raclius in judicium;eumque Siculorum jure Judicesfortiri velletexlege Rupilia, nega-vit Verres fe Judices ex lege Rupilia forti-turum: quinque Judices, quos ei libuit, de-dit: quod amplificat affeftu odii Cicero n. 37. [crtbitur Heraclto. Poftero die cum He-raclius non adeffec amens Verres damnari abfentem imperat, non jam & quinque Ju-dicibus,fed h tribus e Iege Rupilia : quod iterum odit Cicero w.41. verum ut injlitui . Ad prolepfim , hoc efi, fidicitur ifta hsredi-tas Syracufanisdata, tamen id impune non licet Vcrri Heraclio eripere quod tradac pa-lEeliritis: multo minus bona patria : de quo per conceffionem' fubjicitur tertius affeftus odii. n. 45.Ergo, inqttiet^aliquis donavit. Au-geturaffeftusab adjunftisdifpertitorum bo-norum miferi Heraclii,cum rumore populi & clamore in furto manifefto. n.46. qttiji-mul ac profugit. Rurfus ad prolepfim, Ci-cero tabulis & teftibus arguit malitiam Ver--Jis, qui fpoliata urbe, Sc fublatis feftis, ut Verrea reponeret (de quo eft ironica indi-gnatio) genero , & fuis, & Syracufanis ita pecuniam dabat, ut ad fe rediret; itaque a le ipfo infamiam averteret, «.49. tamen ajunt eum.
Antecedentis^. pars,de Epicrate Eidino D 5 4- hac
8o VERRINA IV. 4.hac narratione exprimitur.-obvenerat Epi-crati hxreditas jam legitima , quando hunc palsftritae Bidenfes bonis evertere cogitave-runt, numerata non Practori Verri ad cau-tionem , fed cuidam Voicatio pecunia , quae deinde, ut fupra, ad ipfurn perveniret . n. 53. quctm facile ferpctt . Re cognita Hera-clius fugit, ne fi c>i , uti Heraclio, praefenti dica fcriberetur; & Rhegii palaeftritas male accipit. w.51. per quemdam eorum . IIIis fpe fua Truftratis, pecuniam referri jubet Ver-res, per Volcatium, qui Praetoris infamiam, quoniam tentatum erat pecunia judicium , cum fua ignominia liberavit: verum Ora-tor h^c iniqua Verris judida , & collufio-nes pecuniarum, & fraudem Bidinorum, ar-gumentis demonftrat. num.^6. Redeunt illi Rhegio. Denique no va calumnia ita rem ad extremum deduxit Verres, ut& hsereditas Heraclii, & bona patria majori lucro , & callida arte furandi, ad fe pervenirent, ».6cr. cum ornnia. Poftremo Ioco commemorat Ci-ce/o, quomodo biennio poft L.Mettellus re-ftituit Heraclium,& Epicratem : at Letilius legatus a Verre venit, qui ita terruit mife-ros Siculos, ut niC Cicero prcefens contra pugnaffet, tam multos telies fceleris Ver-ris, evocare Romam non poffet . nu.62.. htc Yiunc de miferia .
Antecedentis 5. pars, de Sopatro, y.nar-ratione effertur : Sopater ab inimicis fuis , apud C. Sacerdotem Praetorem rei capitalis accufatus, & facile eo judicio liberatus, ite» ium reftitutus eff reus apud Verrem . n-68
Jam
O R A T I O vri. 8i'
Jamvero in rerum. Timarchides adminifter Verris , Sopacrum adegit ad pecuniam . n. 6<).interea ijliui. Cui fecundo cum Timar-chides majores pecunias peteret ■, negavit Sopater fe daturum; atque fecurus ad Judi-ciumcum fuis defenforibus venit . n.jo.ite-rum ad Sopatrum. DimilTo Verre confilio, folacohorte retenta, Q^Minucius, qui So-patrum defendebat, noluit dicere, fed a fub-ielliis difceifit; advertedialogifmum . n. 71. eognofcite bominis. ^Eftuans Verres ( vide ethopejam ) quid ageret, Sopatrumne pecu-niofum abfolveret, an innocentem reum fi-ne patrono, atque advocatis, ipfe Prastor fi-neconfilio, &refci(fo C.Sacerdotis judicio damnaret: repente citatis teftibus & brevi-ter auditis, hominem condemnavit. n.74. ipfe quamquam eji. Hic de more Orator poll narrationem conceftione infukat fniquo Ju-dici Verri. n.6i-retinete,retinete. Mox ejus flagitium exaggerat amplificatione per in-crementum ».78. etenimji illud. Et compa-ratione Balbi & Staleni ( qui cum ab Op-pianico, ut abfolveretur, pecuniam acce-piflent,eum tamen poftea condemnaverunt^ hunc hominem e numero Judicum aman-dandum concludit •, omniaque teftibuscon-firmat. ».79. quem mibi tu .
Antecedentis 6- pars, de Stbenio, 5. nar-ratione diftribuitur . 1. Verres maxima cu-piditate , contra jus hofpitii, multa figna abftulit k Sthenio. n.Hz. dixi jamantea . Ec fimul cum ex civitate ( quam P. Africanus ornarac plurs anciiuiftima & venuftiflima
D 5 vcU
8a VERRINA IV. vellet auferre, Schenius vehementiinme re-llitic,w.8s.tntereacupidttate.2. Verres lhipro conjunftior novis hofpicibus, feu inimicis Sthenii, fifta accufatione delitteris publicis corruptiscum ille Romam profugilfet, ab-fentem fine ullo argumento, fine tefie, fine exemplo damnavit. ».89. itaque ejl vebemen-ter. j.Idem Verres pari crudelitate,deieren-te Pacilio quodam homine egente & levi, Roma: de hac injuria, in Senatu faita at-tentione ,deprecante Verrispatre, & Jicce-ras ad filium mictente, tamen Sthenium rei capitalis affinem citari jubet. w.94. ea poft-quam. Non refpondent Schenio (interferi-tur hic parva digreffio feu apofiropha in Verrem, qu/nec patris, nec falutis fuce ra-tionem habuit) non refpondente etiam ac-cufatore ; cum uterque citaretur , aufus ell hominem condemnare. n.yft.fi abs te ifiam . Pofiea fibi timens Verres non confugit ad id , quod defendi poterat, recipinomen ab-fentis licere ; ffcd in laqueos fe induit, cor-rumpendo tabulas, & in iis tol/endo, quod crat tefiatum omnibus, & Jituris faciendo Sthenium coram delatum eife. ».100. nun-liabatur illis . Deinde Verres alia dementia, Sthenio ,homini Siculo, cognirorem adfcri-pfit Romanum,ignobilem, inimicum Sthe-nio , familiarem Verri, quem Cicerodefcri-bit hypotipofi, fafta prius fuftentatione . n. 105. videteporro. Concluditur narratio affe-£tu odii in Verrem , a perfona Sthenii, 1. hujus Iaus & merita amplificantur tefiimo-nio Siculorum, & Cn.Pempeji. num. 11 o.at v
quem:
O R A T I O VII. 8?
quembominsm. z. fit dilfimiJis cooiparatio liagitiofi Verris, & Sthenii. «.114. denique nunc vide . 3. Ea ell caufa Sthenii, ut hanc, vel li non elfet conjanfta eum communi catt-fa SicuJorum., folum contra Verrem, fufci-peret orator exemplo multorum . num.i 17. bic ego Ji.
Propofitionis 2. Argumentum, C. Verres Sicilice Prxtor, nulli rei pepercit, fed omniuni communis bojlisprcedoque futt, hocpariter en-thymemate exponitur: C. Verres Siciiiaj praetor jurifdidtionem , & honores fenato-rios, facros, cenforios venales habuit, fla-tuas extorfit, in furtis collufit cum publica-nis; ergo C. Verres SiciJiae Prstor nulli ref pepercitfedpmnium communis hoftis prae-doque fuit.
Antecedentis pars 1. dejurifdittione, is> bo-rioribus fenatorii.c venditis, patetplurium te-fiimonio .».119. audijiis objus. Nominatim teftimonio Halefinorum,quorum Jeges a Se-natu datasevertit ifte prcetor. n.izz. Haleft-nipro multis. Item teftimonio Agrigentino-rum, quorum omnia jura pretio Verres exg-quavit. Idem fecit Heraclias. ?;.i23. Agri-gentini de Senatu.
Antecedentis pars 2. de venditis bonoribus facris, narrattir duplici facinore: 1 .Syracu-fis Verres falfa fortitione, Theomnatto Jo-vis facerdotium dedit". n. 1 z6.boc idem trans-fere. 2. Cephaledii exempto de faftis uno, dimidiatoq;menfe,Clim:u!hiam juvenem fa. cerdotem creavit.».i28.Cepbalediimenfis efi.
Antccedentis pars 3. de venditis bonoribus D 6 ce/P-
84 VERRINA IV. tenforiis, defcribitur ex eo , quod quafi con-cordiK caufa, fed revera turpiffimo mercatu indifto, fine comitiis, domi Verris, cenfura omnium ci vitatum emeretur . ».i 3 t.jam ve-ro Cenfores . Fit digreflio per Ethopejam ii> Timarchidem Verris adminiflrum, qui in; iflis nundinis fua moleftia confequebatur, ut ad Verrem, nulla folicitudine, fumma pe-cunia referretur. «.133. jam bic Timarcbides^ Deinde apoftropha ad Verrem , probat aJte-rumpecunije quaEftum ex pofitisipfi ftatuis. n. 13 j.jam boc imprudentijftine. Probat etiam iniquos cenfus iftius provincif, quando Cen-fbres nen Jegibuseflent fafti; nec pgnam le-gibusconftitutam metuerent: propterea Q^ MeteJlus,licet amicus Verris , tamen hujus «enfus magna ignominia fuftulit, & educaea-num cenfum oblervari juffit. «. 138. itaque Cenfores.
Antecedentis pars 4. de extortis ftatuis 9 certa eft teftimonio etiam Verris , qui fta-l-uarum nomine magnas pecunias abftulit r. qu£e quidem pecuniae, five fint confumptJE five confumendse; tamen hoc ferendum nul-lo modo eft,tantam a fociis pecuniam aufer-xi.	quoniamde ea . Deinde ex ftatuis
averti pecunia domum non poteft , ftatua-rum modus quidam efle debet, illas ab in- _ vitis exigi non oportet: quae tria commifit Verres>. Primum dilemmate probatur . nu. Xtf .quod fiquem. Alterfi fubjeiftioneoftendi-tur ex numerataTimarchida pecunia,».i44„ quodvero modum . Tertium afferturteftimo» nioomnium civitatum Sicilias, quse vi ac
mettt
O R A T I O Vil. Xf nietu addudas, pecuniam iiatuarum nomino concuierunt. n.i^.quodfiboc. Etconfirma-tur novis quatuor poltulatis omnium Siculo-rum,i .propter injurias Verris, ut ne cogan-tur itatuas Praetori ponerc,antequam difcef-ferit, fed ut ipfis ne Iiceat. z- ut Rom.ma-giftratus polthac Decumas lege Hieronica vendant. 3. ne' in ceilam quod imperatur , xltiment . 4. ne abfentis nomen recipiatur . His fubjicitur dialogifmus, ff.146. nam le-gationet. Prolepfim Verris , feu ejusdefen-fionem ex odio aratorum rejicit orator, hoc dilemmate: aracores vel honoris caufa, vei metu ftatuam Verri pofuerunt: fi prius, nori^ oderunt: fi pofterius , funt coadi pecunias dare. ».149^ vide & perfpiee . Clauditur di~ kmma exclamatione feu concefiione ironi» ca , n.i 51. 0 caufam finguiarem . Jam defcen-dit Orator in fpecie ad civitates Sicilije, & quibus Verres ftatuas extor fitr- Syracufis & alibi ftatuas Verris quafi a communi Sicilia datas cavillatur . n.i 54; venio nunc. Orten-ditenim multis teftimoniis,& legationibus T & accufationibus omne3 Siculos Verri efie inimiciflimos, nec ipfi quemquam honoris caufa ftatuas erexiffe : ubr fimile eft dilem-ma, acprius de aratoribus^ w.iyj. quamob-rem qui boc . Prsfercim amplificar ftatuas Verris nulla religione (qua maxime ducun-tur Grseci, ut apud Rhodium conftat, e:s intafta Mithridatis Regisftatua) dejettas, 1. k Tauronimitanis. ».. 158. de bomine . 2. Tyndaritanis, & Syracufanis. /7.160. Tpt+-dmtanidejecerunt. 3. a Centuripinis pubii-
co>
86 V E R R I N A IV.
Co confilio, atque au&oritate;nifi Mcrellus eas ftatuas repofuit: de quo queritur Cice-ro , n. 161. Centuripinorum fenatus. ConcJu-dit Orator quafi anacephaJeofi onmibus Si-culisodio effe Verrem, nec ipfi fpem uJJam e(Te poife in iftis ftacuis , quas excorfic . n. 165. }am igitur eft .
Ancecedencis pars j.de collufionein furtum cum Vublicams, infertur ex familiaritate & Conjun£lione Verriscum L. Carpinatio pu-blicanorum magiftro, qui cum ante fapius de injuriis, furtifque Verris litteras ad fo-cios mifiiTet; pofiea furtorum focius favit Verri. N. 169. nifi forte quoi. Itaque Car-pinatiusapudlocios, prasfertim Decumanos effecit, ut litterae, quae condemnando Verri effent, removerentur: quod fide & religio-ne teftium confirmat Cicero , n .i 72. ad ex-tremum vero . Atque ex litteris ita remotis Orator contra Hortenfium alfumit licere fibiplus dicere decriminibus Verris, & Ju-dici plus fufpicari: ubi dilemma efl, & fub-jeftio, n. 175. At vide quid. Tum prseteri-tione & conceffione venit ad fidem , ac dili-gentiam fuam, qua ifla Decumanorum de-creta , & remotas litteras invefiigavit; ut jam Verres manifeftis criminibus abfolvi non poffit. N. 1 jy.quodcitm itafit. Primum narrat quomodo apud L.Vibium eo ipfoan-nomagiflrum, duos a L. Canulejo miffos IibeJIos invenerit, ex quibus fuis praetoris furtacognorit. N. 181. nam quodin. Deinde narrat, quomodo in tabulis fociorum , quas xeinoveri honelle nonpptuerunt, dcpreheiw.
■derit
O R A T I O VII. 87 derFt litteras circa nomen Verrutii, & qut fit ille Verrutius noluerit Carpinatius dice-' re ; quibus aperte convincit Verrem Nu, 186. nunc ad fociorum .
ANNOTATIO.
Contentioncm Cicero Variis narrationibus ora toriis confirmant, amplificatque : pojl narra-tiones autem jere fingulas digreditur in ajfeclus contra fceleratum Verrem, atque perpetuo in-flat abfohi Verrem a judicibus Rom. non pof-:e , quem omnes Siculi oderunt legationibui fuis damnarunt.
PERORATIO,
COnvi&o Verre Ciceroad Ju.dices , & ad defenforem Verris Hortenfium fe convertit, propofito dilfimili exemplo ve-terum oratorum , Craffi, & Antonii, qui numquam reum omni ex parte turpem , ac fceleratum defendereaufi funt.Adverte fub-jedionem , N.iy.fic babent fe.
ANNOTATIO.
Infinuatio eji in reprebendendo Hortenfio ; i-pfique )am prolatis tabulis & tefiibus,& argu-mentis infultat. Cdterum utrum b<sc fit pero-ratio, an inHortenfium dig_reJfio, dubium efi,
V . V E R-r
88
VVERRINA
S E U LIB. III. ACT. II. IN C. VERREM. Argumentum, Quaeftio, Stylus.
ARgumintum vide in [uperiore oratione. Quceftio eft ingenere )udiciali,an in cau-fafrumentaria improbusfit Perres . Stylus te-nuis quidem, fed interdum ajfurgit amplifica-tionibus, prcefertim poft narrationes.
e „ o o.x J, .
_ c 2 o. a 2-S'O rt w c c K '3 E 3 S, w*4"
g 3-3
</>'■■■ - ■
_ argumenta-
Sga 5
c! 5 ja >■
55l
propositio.
=-r---n
g.J, H p J, C ->3
g*g.e|g9S
< a s s m.s 2.3 s 2 a
t Oi 2.S suo^ 3 3 SXORPXUW»
AM-

I g «)
« 6 i Q.C-
E — . *:§1
:ss • s «
o
•sjjJ o g tj
a.2 SSoji i o {;,> M u S
E-3 8
M — f rt •—.
2.o<w;
j. ARGUMENT.
r
U O 1 1
3 2 3 O. i.a- o.
oa S."3
ss»« -o B.a
c > U V3
o S c _ -E 2 g-6 o.S c '5 S e.s „ « m •
Ss u 5 3 H S-tJ
S*w 2^ u
" s r< u « C H u
r T3 u —.
>2
o«a
8.3
l||s.3jii . .gagsigis
i. argument.
"2-o a «.s " a u g o u - $ es n e o, u K 2 s | jj.sjj s
3 3
bflu " rt	rt
y H E u .H Q 3 y, S u s
u rl M3 u 5
ss.a
2 3 S "i 3
ARGUMENT.
i S-3J | «i
j3.a iie^-.aj;
a JTi i* M 3 •
So^ s «s'
u _ M u v
S-s S.> §
ij M JJ ^ fi
I a-g
S 2 g-s 3 » o
- aE OT3 UJ3
« « .j o* ^ S 5
.X E^ .5 N 3 21; I s
H V •• M
,«iQg.2>
Kygsssa.
S« " - o»
Pl? a SeS n .5 " tr-^.S a o
—. wi w M u •—•
SQ aa
s.5 2 8 I
u^q u o ctJ d > o-=«J3 c u w a o u v o. cr.a u > «0
i. argument. i. argumentatio
' ARGUMENTATIO AMPLlf ICATIO
—I &
AF-
po
(o j; a i A -3 3 a 3 3 5
«a.»3-S2j „ 5 O g §M O o u . j5 S S n.o
s>«Sw a e s
I^jsJ .
«s^.^g-g o
3 .g 3
5S,||!5.g'S:s«S 3. argumenta-
tionis.
£:= 3	c-g
2 c o<	^ S
u 04;	C V
ej 1. —1
o O
<ji c
rO uC; y
nis.
4 3 "1
»— O M	«-•
r»	41 m
"ga	e 3
S	«« .
5 u u	,u- a
c. „ o	6 u
u--^	P ^
S	-o » 2
gSg,	5 21'
f S	«--
"-52-	perota-
la l-S
«H M U g
eH^p
«3 c ?
.s c
AFFECTUS.
exor-
exordium. 91
INtegerrimg vita: onus fufcipit is,qui alte-rum accufat. n. 1. omnes qui. Confirma-tur teftimonio E. Crafti. n.z.itabccJudices.
Cicero hoc onus feu neceflitatem integre vivendi amplius fufcipit, quam cxteri: quia omnis fceleris affinem hominem accufat. k. 4.atqtte boc ego. Atque haec integritas Cice-ronis facit, ut fibi diflimilem ftudiis & vo-luntatibus Verrem habeat inimicumrcontra vero Hortenfius, & adverfarii illum ament, atquedefendant, quia nec cafte,nec integre verfantur.Qua: elegaiaiflimc Indignatus Ci-cero perenumerationem fcelerum Verris,& repetitiones,& antithefcs,& ethopejam ad-verfariorum amplificat. n.6.&in boc bomine.
Hoc exordio Cicero benevolentiam Judicum conciliat ab integritate fttcs vitte, (fn ratione accufandi Verrem, non proprio commodo, fed u tilitate Reip. Attget ijiam benevolentiam yop-pofita Hortenjii, & adverfariorttm corruptione, & incontinentia . Mox in Cuntentionis propoji-tione attentionem , in partitione docilitatem comparabit.
Ontentionis propofitio eft hscin cau -
fa frtimentaria improbus eft Verres . n.io. verum bcec dicentur.
annotatio.
contentionis
Propofitio & Diftributio.
Diftri-
V E R R I N A V.
Diftributio feu argumenta funt haec tria: x. quia in Decumano frumento. a.in empto, 3. in seftimato magnas SicuJis injuriasfc-cit. n. 11. in bac caufa .
CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio, Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum .
Vcrres in Decumano frumento magnas Siculis injurias fecit , hoc Enthymemate complexus eft: Verres excgit Decumas ad arbitrium Dccuinaiiorum,fubIata lege Hie-ronica ; & pecunias frumentario nomine maximas cepit: igitur Verres in Decuma-no frumento rhagnas Siculis injurias fecit.
Antecedentisprimam partem ingreditur defcriptione juris , & veftigalium Siciliae, quse Verres convellere & commutare aufus eft . w.12. inter Siciliam.
Mox iftam audaciam cavillatur acri iro-nia ab ingenio Verris,cujus eft res novas ex-cogitare , confirmatque invidiofa enumera-tione plurium ejufdem ediftorum . n.z6.qua ir, re. Deinde accufat ab adjunftis Iegis Hie-ronicae , acute & diligenter fcriptae, quam Verres injuffu populi Rom. fine Senatus audoritate , cum detrimento Siciliae, & Reip. avertit. num. 17. quamobrem novam . Tum infedatur ab improbis & novis edidtis per certos nequam Decumanos , quorum Princeps defcribitur Apronius, n.zi.cum bctc effent. Piimum ediftum fut arator tan-
tum
o r a t i o viii. 93
tnm det, quantum Decumanus ediderit) recenfet dialogifmo aratoris, qui de VerriS injuria conqueritur , & Decumani, n. z$. pritnum ediRum. Ejus vero iniquitatem i. exagitat a perfona recuperatorum , quos da-bat ex fuacohorte Verres: hic alter eft dia-iogifmusaratorum & Verris , n. 26. Negat me recitare totum . 2. Exagitat ab iftorum recuperatorum ( quos rurfus defcribit,) col-lufionecum Decumanis : nam in tantis in-commodis aratorum injuriifque Decuma-norum , nullum ex ifto edidto non modo fa-dum , fed ne poftulatum quidem judicium fuit . «.29. atque ut intelligatis. Tertioexa-gitat ironia,& odtuplici judicio in Decuma-nos, tantum quadruplici in aratores, quai! Verres in eos fit lenior : deinde a claufula cdifti , qua lepidefe furari putat, cum hoc judicium recuperatorum in utriufque arbi-trio relinquit non enim erat dubium , quin hos Judices Decumani poftularent . ».34. eerit tamen . Secundum edidtuin: ne quis fru-mentum de area tolleret, antequam cum Decumano padtus effet, arguit quod fit pe-culiare , & novum , Verrifque proprium , non cum aliis commune Praeroribus: ex quo non Siculorum modo, fed equitum etiam Rom. incommodum fequeretur. n. ^S.quid iila cujufmidi.
Tertium edidtum: ( ut arator Decumano, quo is vellet , vadimonium promitteret )re-prehendit ab aftuto contrahendi quaeftus confilioi nam aratoresmiferi,ne tam longe, v.g. a Leontino ufque ad Lilybaum ire co-,
geren-
94 VERRINAV.
•gerentur,quaviscciam iniquilTima conditio-ne tum Apronio pacifcebantur. Nu.38.Jfli» vero illud.
CJauditur prima pars antecedentis parva fubjeftione . Nu.xy. quid igitur.
Antecedentis fecunda pars,Verres pecunicts frumentario nomine maximas cepit, confiat confutationepnmnm;nam Orator defenfio-nem Vcrris, feu prolepfim ( dicebat fe ad utilitatem serarii Decumasmagni vendidif-fe , & pluris, quam coeteri Pra:tores) refellit pnmoironica fubjeflione , ab innocentia , & diligentia ,& ingenio Verris . Num. 40. fed vos fortaffe.
RefcIIit fecundo diffimili exemplo , & auftoritate fuperiorum praetorum , L Hor-tenfii, Cn. Pompeji , M. Marcelli , in exi-gendis Decumis . Nu. 41. quare igitur ■
Refellit tertio diffimili exemploQ^Me-telli, qui fucceffit, ejufque licteris ad Sici-lisc civitates; neque enim is ad confequendos honores minus , quamVerres, locupletare lErarium fiuduit, fednon ida ratione . ».43. fuccejfit. Refellit quarto judicio pubJico Si-culorum , qui Verrem abfentem accufarunt, cum adhuc SicilitE prEeeffiet. n. 45. Quid ? Metello.
Refellit quinto ab agrorum folitudine, & vaftatione,ad]efla indignatione feu apofiro-pha ad Verrem . Nu.46. non mebercule .
Refellit denique fexto , manifefto fnrto Verris , qui cum fuis nequam Decumanis fociis pecunias non minus domum fuam a-vertic, quam ad Eerarium Romanummifit
infi-
O R A T I O VIII. 95
nifigni Sicilia: & Reip. injuria . ^«.49. um* gno tu Decumas .
Antecedcntis pars eadem conliat deinde indudione , leu enumeratione plu rium pri-vatorum hominum , & civitatum , a quibus Verres frumentatio nomine pecunias eri-puit.
Primo a Nymphone, qui pcr iftosopti-mos recuperatores condemnatus eft, ante-quam plune con/litit. N.^.Etenim quoniam.
Secundoa Xenone , qui metu virgarum magis quam judicii , quod ejus colonus pec-cailet, tantum Decumanis, quantum Verres imperavit, exfolvit. N. 55. Xenonis Meneni.
Tercio a Polemarcho, & Eubulide, qui pugnis & calcibus concifi , tantum frumenti promitiere & darecoaftifunt, quantumli-buit Praetori, & Apronio. Nu.56. Volemar-ciius eft.
Quarto a Softrato , Numario , & Nym-phodoro fratribus : Nymphodorum Apro-nius fufpendi julfit in oleaftro ^Etns in foro Nu.57. Scjiratus eji.
Digreditur Cicero prajteritione Verris in Apronii regnum fceleraque , non tantum contra Siculos, fed etiam contra Rom. N. 58. contempjit Siculos.
Prcefertim injurias C. Matrinio , & Q^ Lollio faftas commemorat. Nu. 60. qut C. Matrinium.
Concludit hanc partem antecedentis de privatorum hominum injuriis, apoftropha ad Verrem , & Anacephalaeofi criminum Apronii. N. 6^-Jamne intelligitis. Jam de ci-
vita-
1
V E R R I N A V.
vicacibus: primo Agyrincnfes, quafi contra ediftum Pra:roris feciiTenc, quod addere A-pronio lucrum noluiflent, terruit primum , & recuperatores fe de cohorte fua dacurum minatus eft. Nu.gj. ac primum.Dcinde. cum illi perftarent,damnato virgas ad necem in-tentavit: quam ut ipfi ignominiam effuge-rent, rogaverunt utfibi fuosagros vacuos Apronio tradere liceret. Nu. 6^-tumiJle.
Digreditur Cicero obiter in defenforem Verris Hortenfium, & fubje&ione ifta pra:-clara Prcetorisedifta, & recuperatorum ju-dicia, & Apronii lucrum , & virgarum me-tum commemorat,ut dicatur Verres magno Decumas vendidifle. N.70. baclegeJudices. Tum ubi virgarum metum Agyrinenfes , quod imperatum effet, fafturus fe efse dixe-runt, tyrannice Verres imperat Agyrenfi-bus,utDecumas ipfi publice accipiant, Apro-nio lucrum dent tritici medimna XXXIII. infuper utprobetur frumentum, addi impe-rat nummos, medimna LX. qua: omnia lit-teris publicis , & audloritate teftiumconfir-matat . Nu. 71. virgarum metu .
Secundo Herbitenfes pariter coegit Ver-res tribus annis fibi, & Apronio , & duobus Decumanis fuis /Efchrioni,& Decimo(quo-rum uxores Pippam, & Tertiam habebat) dare lucrum & triticum , quantum vellet. De quo plures, ut folent, funt facetiae Cice-ronis, & comparatio Verris cum Regibus Perfarum . Nu. 75. Etenim deinceps.
In fine conflat Verri odium a gemitu Herbitenfium civium , & fuga aratorum
tum
O R A T I O VIII. 97
tuin comparatione Syllae; quia Verresdc eo, quodex Decumis ^fchrioni venditis populo Rom. debebatur , demere aufus efl, amore Pippx . Nu. 79. Arquecgo nunc.
Tertio Segeftenfium Decumas cum vcn-didifset Docimo quinque millibus medim-num, atque in tabulasretulifsetpoftea, cum tria millia de capite demeret ( quss Terticc Mimx donavit) tabulas corrupit, & fcripfic vendidiffe duobus millibus ; ita rurfus minus dedit populo Rom. quam Mima. Nu. 38. Atque in boc.
Quarto Liparenfes Valentio accipere Decumas,&numerare coguntor Iucri XXX. mijlia.- qu£e injuria exaggeraturab adjunftis ci vitatis, & apofiropha ad Verrem . N.84. Atque Apronius ejl.
Quinto idem fit Tiffenfibus, Nu.86■ quii ergo a Tijfenjibus .
Sexto Ameffratini pecunias per Hera-clium Legatum numerare coafli funt ,cura ipfis reliqui nihilfieret ex magnis Decumis. Nu-i8. quidAmejlratini .
Septimo Petrini & Halicienfes etiam im-munes non fuerunt ab iftius Prxtoris vi & mjuria . Nu.yo. Petrinicrtm .
Odtavo ex Segeftanistresprscipue affe-cit contumelia, Dioclem , Brocchum & Caffium : quam contumeliam Orator arn-plificat ex dignitate fenatoria per incremen-tum . Nu.92. Segejlani item .
Nono Thermiiani Inacharenfes,yEtnen-fes, Calatini, Muticenfes, Hiblenfes vexati fur.t a Verre.W. 99. Tbermitani mip>unt.
E	Cicero
98 VfiRRINA V.
Cicero apoRropha ad JudiCes commifera-tionem moveterga aratores , & multarum, prreter duas, civitatum querimoniasalio re-fervat . Ku.scz. patieminijudices .
Dccimo de agro ./Etnenfi hoc brevitc-r dicit. ( Catera funt publicis & privatislit-teris confignata Juno anno CCC. millia mod. tritici: & prarterea L.millia lucri efle data Apronio. Cur Verres lucri tantnm dac Apronio ? an quia minoris Decumce venie-rint, qilam efienr, id eft, quam numerus ea-rum eiret proexarato tritico.^an vero & il-ise fatis magno venierunt, & hic tantum frumenti, pecuniaeque tantum numerus ab aratoribus per vim ablatus eft.-' Nu. 104. Atiendite)udices .
Undecimo de agro Leontino magnos quacftus fecit , quod Cicero non ex ipfa Le-ontina civitate quac defecit, nec ex tabulis Apronii, qui nullasconfecit, cum tamen ad iftud negotium eflent neceflaria?, collegit , fed ex certa ratione Decumarum iftius agri. Nu. 109. Verum ut dixi.
Rationcm autcm ac fummam Decuma-num agri Leontini arithmetice Cicero fup-putat, & ofiendit Apronium ipfum , & fibi Verrem ( qui gloriabatur magno fe Decu-mas vendidifl"e)dimidiopIusex agro Leon-tino abftulifle, ^uam populo Roman. mife-ferit. Nu. 112. lri.urgere Leontini.
Non foium Verres fua libidine contra le-gem Hieronicain in vendendis Decuniis i-flos qua?ftus feCit : fed novum lucrum addi-dit ad f4periora:quod ubi alicujusagri decu-
cumam
O R A T I O VIII. 99 cumam vendcret, a fingulis Decumanis, praeter Decumam,bina & terna millia num-mum fibi exigeret, quonomine pertrienni-um fecit fortafle I3. Nu.i^S.jamiJJebomo .
Ex quo vaftatio Siciliae, & imminutus aratorumnumerus. Nu.izo. uncfeergoboc .
Atecedentis pars eadem conftat tertio lit-teris L.MetelIi,hancque partem Orator fub-jeftione ingreditur.N.	vultis cimplius.
Mox ex initio epiftolse , interpretatur le-gem Hieronicam Siculis redditam , fublati Verrea,quia nec Decumf magno vendi pof-fet,-nec reliqui in Sicilia aratores effent ; de quo elt acre odium in Verrem , & in Apro-nium, comparatione Hafdrubalis & Pceno-rum exercitus. Nu.i 24. recita de epijlola.
Rurfus aratorum penuriamex iifdem lit-teris confirmat, & adauget . Nu.iz6. reci-ta ccetera .
Ve£ligalia etiam perdita ab avaro Ver-re, fugam, & mortem aratorum exaggerat. Num.izS. Atque ut intelligatis .
Antecedentis pars eadem conftat quarto ex criminofa Praetoris Verris focietatecum Decumanis: ac coofirmatur primum ex te-ftimonio Apronii & fermonem Decumano-rum ; nihil interim de fama confulente fibi Verre, cujus impudentiam redarguit Cice-ro, Num. 130. attenditejudices.
Confirmatur deinde fponfione P. Rubrii, quam fponfionem Cicero multis interroga-ticmibus urget, atqueobjicit Verri tacenti in hac re , & fui capitis pericuium negligen-ti. Nu. j ^z.ejio catera negare .
E 2	Con-
ioo V E R R I N A V.
Confirmatur tertio fimili altera fponfione D. Scandilii, quat cum omnibusciret ma-nifefta, & Scandilius pofceret de conventu recuperatores, de cohorte Verris rccufaret, impudens Prcetor non putavit plus Romae apud lefliiTimos Senatores Judices valitu-ram effe pecuniam, quam in Siciliaapud tres negotiatores mctum . Quid ergo ? ipfa maximafui invidiacogit Scandilium quin-que millia nummum dare, atque adnumera-reAprouio. Advertein hac narratiuncula plures ironias, & varios inftandi, & fuften-tandi modos . Nu. 135. Cum eodem Aprotiio.
Concludit Gicero hanc narratiunculam , & pra:cedentes Antecedentis partes,quadam anacephala.ofi, & apofiropha ad Judices,ut fevere judicent de Verre . Ubi etiam Al-bam ^lmilium mordaciter perftringit. Nu. 141. omnia Jimul intelligere.
Occafione iftius Albs redit Orator ad prolepfim ( de qua inicio) eamque defenfio-nem Verris hocargumento evertit, quod Verres agri Leotini Decumas multis potue-rit plures vendere , quam Apronio (quod de fe teftatur Q^Minucius, & ipfe Metellus ju-dicavit, nifi ob prsjudicium pepercit amico) at Verres nulli alii, nifi Apronio fuo De-curnas vendere voluit, quo majorem qua:-ftum faceret. Nw. 147. Decumas agri.
Antecedentis parseadem conftat quinto ex epiftola Timarchidis,quam facete recitat Cicero ad odium Verris , & ejuscomitum . Nu. 1^4. ver.io nunc .
Digreditur in id quod Timarchides etiam
fcripfit,
OR ATIO VIII. iot
fcriplit, Marcelli filium puerum efle : nam hunc filio Verris opponit, quem patris lu-xuriaarque avaritia corrupit; agitque am-plius de cducatione liberorum : poftea clau-dit totam hanc partem de crimine Decuma-ni frurnenti . Nu.i 59. nam quod fcribit.
Propofitionis fecundum argumentum.Fi?>--res, in empto frumento magnas Siculis injurias fecit, noc Enthymemate Orator profecutus eft: Verres maxinio, atque impudentiffimo Jurto , publicam empti frumenti pecuniam in propriosquaeftus convertit : ergo Verres in empto frumento magnas Siculis injurias fecit. Nu. 16$. fequiturut de frumento.
Antecedens clarc diftribuitur in trespar-tes: primum Verres empti frumenti pecu-niam,cum pofita eflet apud eas focietates , unde erat attributa, binis centefimis fcene-ratus efhquod teftimonio,& litteris P. Veltii comprobatum eft.N«. i6j. inbacpecunia .
Amplificat & urget Verrem Orator,qu0d negare furtum , aut defendere non poftit. Nu.168. quis enim boc .
Deinde Verrespermultis civitatibus pro frumento nihil folvit omnino; fed omnem pecuniam avertit : hoc Haiefinus yEneas teftatur, Nu. 170. & quoniam de i\la.
Amplificatur hoc furtum , pradertim de improbatione frumenti Siculi, retentaaue contra leges pecunia publica . N.ijz. quod vultis ejfe.
Confirmatur crimen Iitteris publicis, & teftimonii Halefinorum : ac male Verrescx rnancipibus defenfionem arripit; nam ne-E 3	aue
ioi V E R R I N A V.
que id, ut velit, & lic;eat, poteft quidem, ob Voicatium, & annmum , quo utiturad obfi-gnandastabuJas. Nu.i 7 j. atqueb<sc ita.
Subjicitur parva digreflio in Veiris con-fnetudinem furandi, & impunitacis fpem : fed jam tenentur, & manifefta furta divini-tus, ob fcelera ejus in Carbonem , & in Do-labellam . Nu. 177. 0 confuetudo .
Denique novus ille Verris quaeflus argui-tur,quod unum & idem frumentum ereptum aracoribus, & domi fua: conclufum, non fe-mel, fed bis, neque uno , fed duobus pretiis ■Tendiderit. Nu. 178. etenhn novaquoque.
Tertio Verrcs, fi cui civitatifolvit, tan-tum decraxit, quantum libuit, nulli,quod de-bitum efl;, reddidit: quod certis hominibus. fieri folebat, ut pro fpedatione,ut pro coly-to,ut pro cerario.N.i8o. at enimfrumentum* Prasfertim fcribae fuo de ifla pecunia bi-ras quadragefimasconceflit, nulla audori-tate, nullius Praetoris ,vel Hortenfii , vel Ciceronis exemplo, Nu. 18. fcribte nomine.
Nam fi viris bonis , atque honefiis fcribis. certa eft merces propofita, non tamen tanta pecnnitE partitio fieri debuit fcriba: Verris,. qui fcenicus fuit ineptus, & nummufis cor-rogatis de Nepotum donis aliquam fcriba-rum Decuriam emit.N. 183.quamobrem enim.
Annulum vero aureum ipli donatum a Verrc, uti&aliadona tribus civibus Rom. cavillatur Cicero a prasliis, viftoriis,fpoliif-que Verris . N«,i 85. Hic ille eji ^
Propofitionis in tertium argumentum , Yerres in <eJlimato frumento magnas Siculis in~
juriat
O R A T I O VIII. IOJ f?o7Vrjjfw;V,extremo hoc enthymemate con-ficit Cicero : Verres& impcravic majorem rritici numerum , quamlegibus liceret, & jeftimationeauxit,ut pro ternisfeftertiis ter-nos denarios acivitatibus exigeret: igitur Verres in arflimato frumento magna Siculis injurias fecit. Antecedens fejunclionepri-mum & apollropha ad Hortenfium proponi-tur, N. 118. diclu/n Judices ejl.
Deindeeadem apoftropha, & conceffio-ne faftum, quale fit expenditur, Nu. 19 1. qthcro nunc, &c.
Tum iniquitas 6c impudentia Verris, qui contra leges numerum fummas tritici adje-cic, & ternis feftertiis sflimavit, dialogi-fmoarguitur, Nu. 194. Verum cmm vero .
Crefcit iniquitas Verris ex fubita iniqut-tatearatorum . Nu. 198. bcec deerat injuria .
Atque ipfis aratoribus tefie Sofiteno hoc ciTet tolerabilius ( non tamen aequum ) fru-mentum in cellam gratis dare , quam illud Prcetori in cellam vendere cum sfiimatione a Verre infiituta. Num.zoo. quamquam bLtc omitto.
Verum iftamcellam , feu ceftimationem frumenti acerbiorem omnibus injuriis pati Sicilia non poteft, referente Sophocle. N. 203. At enim ijlam.
Jam prolepfim Verris, quod alii idemfe-cerunt, vehemcnter Oratorrejecit,quia fua defenfione Hortenfius non alTequitur, uc Vcrresabfolvatur, fed ne folus condemne-tur, & exilii fui comites habeat, cum quia iftisimproborum exemplis laborac Refp.lu-E 4	genc
104 VERRINA V.
genc omnes provinciae , judiciorum mctlis concidit, n.zo. qttid adbac Hortenjius .
His improborum Praetorum exemplis op-ponitvetera excmpla Africahi, Catonis , Lcclii; & recentia patris Catuli, Marii,Scjc-voIa:,Scauri,Metelli:& dome(Iica,P.Servi-Jii, (TCatuIi filii, quoru nullus auftor ifiius aefiimationis fuit nu. 209. tttmetji qu<e ijla.
Nullo etiam in Sicilia exemplo Verres poteft cellae crimen defendere : non C. Mar-celli exemp/o,non Lepidi: an M.Antonii;at Verri perniciofius eft imitatione Antonii fa-itum fuum tueri; non multis enim in rebus-ejus improbitatem imitatus eft. num. 211. At in Sicilia.
Sacerdos frumentum aeftimavit; atdifii-mili confilio & tempore , quam Verres, aut Antonius; imo ille cum aratorum commodo & voluntate . nu.z 14. at idemfecit.
Sex.quidem Peduceus, & C. Sentius nec '5n vilitate pecunias acceperunt, nec in cari-late in-ique frumentum aeftimarunt. nu. zi6. tiam de Sex. quidem.
Conclndit Cicero Apoftropba ad Judi-«es , fi nuJIus praster Verrem magnas pecu-nias ab invitis civitatibus & aratoribus, Cella* nomine coegit,fevere in hunc anim-advertendum effe; necatteris, qui in ea-dem efie culpa poffint, impunitis, & licentia dari videatur, autcertene poftea ipfi Judi-cesmodum & finem libidinihominum con-ftituere non poffint : quod gradatione often-ditur . nu.z 18. namper Deos.
Altera apoftropha Hortenfium infimulat,
fifuo
O R A T I O VIII. 105
fi liio & Senacorum commodo defendere Verrem, & abfolverein ifto seftimacionis crimine cogitet:id enim curpe genus cogen-dae infinic2e pecunicefi inter Senacores fir ; nonabs re Prcetor Cotta transferret judi-cia ad a:quellrem ordinem,qui ordo id num-quam commifit. nu.ziz• quasobres .
Denique fine fummo pcriculo Judices nc-n poflunt abfol vere eum reum, qui,quod com-mifit,negare non poteft.». zz^.atque utinam.
annotatio.
Neprolixa b<ec contentio t<ediumpariat,Ora-tor providet magna fermonis varietate, atque or-dine : nam in primis totam caufam frumenta-riampartiturperfpicue in trespartes : quarum prima efi defrumento Decumano, quodex decu-mis exigitur ; altera de empto quod pr<eter De-cumanum emit a Siculis Populus Rom. tertia de ceflimato ,pro quopecuniam exigunt Manci-pes <efiimatione Pr<etoris . In bis tribus partibus injigniter exponitur Verris fraus, & ingenium furandi: maxime defcriptis per Btbopeuts e'us adminijlris, injuriis privatorum bomintim ac civitatum per narratiunculas expofitis ; tum conviciis furtis plurium tejlium auUoritate, de-mum accenfaJudicum feveritate adverfus im-probum bomtnem, qui totam Siciliam afftixit. Atque bic pajftm occurrit affeZlus mifericordifi in calamitofos aratores Sicitlos cttm odio iniqui Pratoris , & invidia eorum bominum , qui de-fendunt Verrem, aut cogitant abfolvere.
E j	PERO*
10 6 V E R R I N A v.
PERORATIO.
ORator anacephalaxjfi tres contentionis partes , feu la£las a Verre Siculis in-jurias breviter fubjicit oculis judicum, hof-que hortatur, ut Verre punito , relevati in-juria Siculi coloni, in agro,atque incedesre-Yertantur.. nu. 216. quapropter cognita.
ANNOTATI O.
LongiJJim<e contentioni convenit b<sc recapf~ lulatio; utjit rerumfufo diftarum, ne memoria Judicum excidant, brevis, fumma , & ar-tificiofa repetitio. Videtur autem Cicero eum af-frflum maxime colligere &profequi, quem ubi-que [parfit, ut tanto major mijericordia tribu-atur aratoribus Sicuiis, quanto feverior erit im-probi Vrcetoris damnatio.
VL V E R RI N A
Seo.
LIB. IV. A C T. II.. IN C. VERREM..
sr-
io7
i-i = ° s = «
3 o 3
3 gO pu.3 a
• « '.33 C S? -t " 3 w G & c
__ca —.»—* * P* u

<a'a 3 2 d =
i'> - «u s « a
—	rt -3
H
3 O m y.
O OJ
II
3
O ssto c . S § « 2 § g <= g —.2 ^««■S^jB
u4	«r^ v -ii
U rt ^	U
r
' '"J.-. M W> " «	| | t " 1 I QJ I
.•2-5.5 2J3-3
"■Ss.e-gs-s	1pq1^sO-S
C rl f rt 3 u
«x " a,8 gj»	s § S ?
O	CuCTjCcifO
M 3 O1; fl E 3 fi 2
§•51 s «g §
l----—J 5 5 >i-5.b 2-a
EXrOSITIO SEU NAB.B.ATIO.
< WU C'—JD Ci, u
■J5 203-3 O 3 r- « " M hiss1.!- u c c u >	4.	De Tyn-daritanis varie varia. 5.	Dc Ha-	v.S & v "tA " — .s*5 0 « w _ 0 u tfiy „3 -« t; _ n o.J2 3*2 .5 M 3 e c = 25 g<S.S-	rt a u J
IE.OPOS1TIO,			
E 6	9. E:
io8
£.j.
Tj
C
/4 U tO
•5. in rt'^3 S1™ w o.
3 > § " -
«.S g > s
«o" "S
"8 ,.2 S c«

i18 o gi
- .»"8 2 3 ■Ic.sS^S
•a-s-^sg.
§M»S
« S rt c - **
S 3
&■■3«a -rSg »•3,5 a-^
w § g.g » & o §'5 "S SkSUS
-i .
naR-
i69
tt A R R A T I O .
IMvifus eft in undecim narritiones hic Libei- ,
PRima narratio incipit h Mamertina ieu Me/Tana civitate, inqua Verres tria fcelera commifit contra C. Hejum.
i. Ab hoc homine abfiulit puicherrima quatuor, Cupidinem e marmore , Hercu-kmexjere, duas Canephoras. N.j. unde tgicur potius .
Amplificantur ha:c furta exclamatione, comparatione, interrogacione per indigna-tionem . N.j.prob Deum bominUmque.
Ad prolepfim quod Verres illa figna eme-rit, relpondet Gicero primunvironia ; dein-de duplici conceificne : at efie contra legerrl (quam interpretatur & amplificat )oftendit Praetorem in provincia emere. Num.2. [ed quid ego.
Refpondet tertio C. Hejum ea figna non vendidifie, quia nec propter ass alienum , nec propter magnitudinem pecunis habue-rit venalia . N.n. quid igitur nobis .
Refpondet quarto ipfius Heji prolato te-fiimonio . N.15. quid mibi tam .
Comparatione infultat Orator Verri ci fua Mefiana civitate, cujus princeps Hejus, &. ad laudandum Verrem mi/Tus Iegatus,du-plex tefiimonium contra Verrein dixit, u-num de fignis i fe non venditis , alterum de Cybea nave(qu3 Verresexportavit)pubJice coadtis operis edificata.».i -j.qV.id[edesVerm?
Alcerum fcelus quod commific Verres coa-
tr»
iio V E R R I N A vi tra C. Hejum fuic , quod Jegatum mific Meffanam , ut propter teftimonia Hejus ignominia afficeretur : ubi rurfus Orator infulcac Verri ab hujus laudatoribus Ma-mertinis. N. 18. qute quia dixit.
ProJepfim Verris, quod commodarit, feu faveric Mamercinis, d luic oilenfo dviplici decrimenco, & Reip. & SiciJias , quando id quod conCra jus Imperii Rom. remifit Mamertinis, in Centuripinos &HaJefinos tranJtulit. N.zo. atpublice commodafli.
Deinde mos ifte pra:donum favendi qui-bufdam civitatibus , in quas fefe ipfi reci-piant: confirmaturque exemplo Phafelis , N.z i. fecifli itetn ut preedones .
Sic Mamertina civicas recipit Verrem , oneuriam navem ei publice cedificat ; & quas olim Catonis impedimenta retinuit propter XVIII- millia, nunc Verri non ira-fcicur,majori fumptu fcepe fadto in prandium Timarchidis, quam quanci Catonis Jis aeiti-mataeit: quiaipfa fcilicet furtorum confcia eft; quia vacationem fumptus, Jaboris, mil-litiae , rerum deniq; omnium per triennium confecuta. N.zz. Mamertina Civitas-.
Hinc digreffione Mamertinos Jaudatores Verris remittic defeftu audtoricacis & apud Senacum , cujus dignicatem comminuit-, relido Senatore ; & apud populum, quen» offendit , afto in crucem P. GavioCive Rom. N.zq. laudatum etiam .
,Tertium fcelus quod commifit Verres contra C. Hejumfuic, quod Actalica pe-ripetafmata abftuleriCjidque omnibus cefta-
tum
O R A T I O IX. rrr
ftim eft . Num. 17. quid illa Attalica .
Secunda Narratio fubjungitur de Philar-cho Centuripino, a quo Verres fagaciter & giacis phaleras abftulic, opera Cybiratarum fratrum, quoscavillatur Cicero a furtis , & fimilitudine . N.19. quid ? aPbilarcbo .
Tercia Narracio complefticur plures Li-Jybascanos - A Pamphilo hydriam praetor abrtulic, ablacurusetiam fcyphosfigillatos, nifi fratribus Cybiratis pecunia fuiffet data. Adverte dialogifmum, n.31 .vere >nehercuks.
Fit parva digrefiio in nuperam cupidita-tem Verris, etiam comperendinati in domo Sifennae, N.^.at ita JJudiofus .
A Diocle Pamphili genero abftulit aba-ci vafa omnia : neque argenti quidquam' Verres fe in Sicilia coemiffe Iictens aut ta-buiis probare poteft. N.55. Dioc/es ejl.
A Coelio vafa argentea, a Caurio fupel-leftiiem, h Lutatio menfam , ab Apollo-nio argentum , a Lifone Apollinis fignum abfiulit. N.37. Tu a M. Cxlio..
A Diodoro Melitenfi toreumata , fcu ce-Iatum argericum ciim ftacim auferre non poffet, propcerea quod ilie rem diifimulaffec, & Romam fugiffec, ccepicfurere Verres, (ut in fabulis Eriphyla) & Diodorum rei capi-talis reum veilefacere, <kcondemnare, nifi mifer per triennium abfens.fuiffec. N.38. fed quid ego .
A Cn. Calidio equuleosargenceosabftu-fic; quos cum h. fe emptos fingit Verres, nec tabulas poteft oftendere, ridet Cicero iiominem , & fimul indignans reprehendfr,
quod.
II s V E R R I N A IV.
quod nuliius Pra;toris exemplo ab Equite Rom. vafa argentea eripuerit, auc vendeu-da poitulai it. N.42. Tum ifte .
A L.Papyrio turribulum hac ratione abf-tulit, utemblcma & artificiuin remiferit , argentum retinuerit. Vide Ironiam . Sic Verres(efi parva digreflioj pateras, & vafa facra ubiq; in fingtilis domibus Sicilicepra?-dacus eft,magno flecu mulicrcularum . Vide
hic aIIegoriS,».45.»«/« etiamde L.Vapyrio.
Quarta Narratiofequitur de Tyndarita-nij, quorum quatuor recenfet; de Eupole-mo , Calaftino , de Catinenfibus, de Agy-rinenfibus , a quibus yarie varia rapuit idem Verres. AZ. 48. bic xolite expefiare.
Quinta Narratio eft de Haluntinis, a quibus Tyrannus Verrespcr Artagathum , omne argentum ccelatum fibi deferri juffit, magna perturbatione totius civitatis.N.51. 11!a vero optima.
Prfcipue Cicero officinam Verrisdefcri-bit, & exaggerat diflimiliexemplo L.Pifo-nis. N. 54. pofteaquam tantam .
Huic narrationiex occafioneadjungit a-liam Orator de L. Titio , cui Verres annu-Ium aureum detraxit e digitis .- Item multas alias prcetermittit, non de annulis foIum,fed etiam de leftis. N.j 7. nullo modo pojfum .
Sexta Narratio inftituitur de Antiocho Rege Syrice , quem fraudulentus Pra;tor vafis ex auro & gemmis fpoliavit in convi-Vio . N.60. venio nunc .
Deinde cum audiflet ei efle candelabrum exquifitiftimiim, eadem fraude fibiad cou-
fide-
O R A T I O IX. itf
fiderandum petiit, nec poftea reddidit; fed vi ac minis juflit Regem excedere e Sicilia. N-64. nutic reliquum Judices .
Facinus amplicat Orator, 1. k perfona Regis Antiochi, & fama exterarum na-tionum . N.67. quce uxor ? qucelaterct?
2.	Apoftropha ad (T Catulum , ti. 69. boc loco Q. Catule .
3.	Altera Apoftrophaad Judices, ab ad-junftis candelabri, quod eit donatum Jovi in Capitolio. N.71. vobis autemjudices.
Septima Narratio exponit fimulacruni Dianae a Segefianisablatum . Hoc fignum parta vi&oria , Segefianis reftituerat P.Sci-p;o, uti alia multa aliis civitatibus Sicilif . N. 72. Segejla ejl oppidum.
Cumq;admodum effet pulchrum(e{t par-va ejus defcriptio) ardentiffime illud Ver-res h Segeitanis petiit, ac tandem extorfit. N.75. Erat admodum .
Orator exaggerat hujus ablationem figni oppofita reHgione ac fletu Segeitanorum . n. 77. videte quanta religione.
Exaggerat etiam ab hujus bafi fublata , quae P. Africani "nomen incifiim ferebat. N. 78. quo quidem fcelere .
Quare Apoflropha objurgat P. Scipio-nem adolefcentem , quod Verrem defen-dat. N. 79. Te nunc P. Scipio .
Scipionem Segeflaniorant, utgeneris fui gloriam tueri velit. N.80. adfunt Segejlani.
Suo etiam nomine Ciceroillum admonet officii . Ibid. quid aut bis .
Imofufcepta iacaufa Siculorum , & ma-
xime
H4 V E R R I N A Vt.
xime m caufacivitacis l-epetic H Verre mo-numencum P. Africani. N.Si.eJla/iquamect pctrs .
Oftava Narratio fimiliter exponit fignum Alercurii h Tyndaritanis vi & minis extor-tum , crudeliffime ad ftatuam C. Marcelli alligato, & cruciato Sopatro. N.8j. At boc folum .
Excipit Narrationem pulcherrima am-plificatioper incrementum& dubitationem ab adjundlis facinoris. Num.88. nort poffum difpofite .
Prsecipue ab adjunftis fiatuoe C.Marcelli Siculorum patroni. N.89. quid efi boc .
In fine confiilnatur facinus multis tefti-bus contra defenfionem Verris. Nu.91.ac primo Judices .
Nona Narratio recenfet no£turna Verris furta in remplis: Apnd Agrigeatinos, prns-ter fignum Apollinis , fimulacrum ipfius Herculis demoliri, ac rapere conatus efi : fed accurrcns tota civitaspradonem egic ia fugam . N.9 5. quid Agrigentino nonne.
Sic apud Allorinos noflurnus prado fu-gatur. N.69 ■ banc virtutem .
Apud Enguinos, templum Cybeles fpo-liavit iis ornamentis, quaj intelligens ac temperans Scipio dederat reiigioni. »-97. Matris magn<e .
Apud Catinenfes in facrario Cereris fi-gnum furripit,& fcite crimen in fer vum con. jicit. Eft hic indignatio feu apoftropha ad flagitiofum Verrem. n.gy.auditeetiamfigna.
Apud Melitenfes, publice fpoliavit tem-
plum
O R A T I O IX. itf
plum Junonis, quod facere nullus pirata qui-dem , nec ipfe Rex Maffiniflfa aufus fuit. Quare Orator rurfus indignatur, & excla-matione infurgit in reum Verrem, fadta quafi parva Anacephalasofi ipfius.fcelerum » Ztf. I o 3. Infula ejl Melitit.
Decima Narratio commemorat Cereris fignum Ennenfibus ablatum . Sed prius fa-fta tranfitione, repecitur altius fabula Ce-reris & Libera?.- quanta in religione hss Deae fuerint non folum apud Ennenfes, & Sicu-los, fed etiam apud Athenienfes, & Roma-nos . N. 105. nimiu/n mibi diu.
Tum narratur, qualia Cereris figna , & quanto ludhi Sacerdotum Verres afportarit. N-109. non obtundam diutiui.
Ampiificat Cicero hoc fqelus apofiropha adVerrem, &comparatione , N.iiz.En^ V<£ tu Jimulacrum..
Rurfus altera apoftropha, & teftimonio Ennenfium obteftatur Judices, ut tam infi-gnem injariam religiofis Siculis faflam ul-cifcantur. N.i\\. audijlis Tbeodorum .
Undecima narratio comple&itur furta Sy-racufana: quibus prasmittit Orator defcri-ptionem urbisSyracufanorum,& diflimilem M. Marcelli comparationem , qui hanc ur-bem bello cepit ditavitque: at C. Verres pa-ce eam vexavit, fpoliavitque . N. 115.unius etiam urbis..
Deinde ipfa eadem comparatione enume-rat Cicero rapinas Verris; 1. in aede Miner-vx tabulas abftulit, in quibus pugna Aga-thoclis, &imagines Regum Siciliae, erant
pul-
VERRINA VI. pulcherrime piftx . N. 1zz- ncdes Minerv<e .
z. Magnificasexauroacque ebore valvas illiustempli abltulic. N.iz^.Jamvero qitid.
3.	Gramineas hafias, & pulcherrimum faphonem ( quod fignum acri ironia OraCor concedic Verri) paricer fuftulic: Num.tz^. Etiam ne gramineas.
4.	SignumPxanis, fimulacrum Ariftaei, & Jov/s , & deinde e;us caput ex asde Libe-ri non dubitavir collere : qua; religiofiffima ifiic figna fuifie ofiendit Cicero; praefertim Jovis fignum , quia tria tantum Jovis figna pulcherrime fafta toto orbe erant. N.izS. quid fignum Posanis.
Digreditur Cicero , & hujufcemodi fpo-liationes fuifie Graecis hominibus acerbio-Tes alia quavis calamitate probat, tum re-ligione, & ingenio ifiius nationis, tum ex-emplo majorum Romanorum, qui ea ipfis reliquerunt. Eo autem nunc efi acerbior ifia etiam fpoliatio, quo magis eft falfa, & fimulata iftorum fignorum emptio , aut venditio. N.i 31. jam illa quia .
Addic Narracionem , quo pa&o Syracti-fas veniens conquerendi caufa de Verre, o-mnia hujus furta cognoveric, ex fenacus , populique Syracufani ceftimonio, N.it,6. atque ut cceteros.
Narrac eciam quo pafto a fenacu laudacio Verris fa&a eft, ad ridendum potius illum Praecorem ; quia illo fenatirs confulto ea af-finguncur Verri, qua planiflime func falfa . N-141. de laudatione autem .
Dcinde quo padto idem Senatus decretam
Ver-
ORATIO IX. 117
Verri laudationem fuftulerit, fruftra acri-dicule ad Metellum Pra?torem appellante Coelio . N.i 45. qu<£ poftquam .
Denique narrat quo pafto Metellum Prg-torem increpans ac terrens , Theomnafti autem infaniam perferens , poteftatem ha-buerit, tabulasomneslitterafque deportan-cli Romam. ZV.147. Cum ad prcetorem.
Extremum infultat imprudenti atque ar-roganti Verri, comparatione hujus lauda-tionis Syracufance, Mamertinae, quam iro-nice concedit ipfi . N.i 50. laudant te fane .
annotatio.
Cicero narratione ac fua oratione peragrat Siciliam, probatis teftimoniis partitur in Jingulas civitates furta Verris .
Atque de barum Verrinarum narrationum probabilitate, brevitate , perfpicuitate , fua-vitette jdiximus fupra.
VII.
1x8
VIL VERRINA
Seu
L I B E R V. A C T. II.
I N C. VERREM.
Argumentum , Qusftio, Stylus .
MAgnus defenfor , fe» amicus Verris fuit Q. Hortenjius, quem Cicero ptcefertim invento genere agendinovo , fic comprejjic, ut vbmutuerit. Hac autem oratione, cum Hor-tenjius ille Verrem ejfe abfolvendum contende-rct , propterea quod bonus ejjet imperator , iy, in dubia Reipub. tempora refervandus : Ci-cero ojiendit C. Ve>rem non modo non babuiffe in bello fugitivorum, ac prcedonum ullam im-peratoris virtutem, fed contra in utroque bel-lo libidinofe, avare, crudeliter verfatum effe . Quare feveritatem )udiciorum adverfus bunc bominem effe exercendam.
FJl beec oratio ingenere demonjirativo ; narn ironia fere perpetua C. Verris imperatoris vir-tutes, boc ejl, quatuor flagitia, avaritia, Ma-jeftas diminuta, [ibido, crudelitas vituperantur.
Status jeu Qitceflio ejl, an C. Verres fit bo-r.us imperator.
Dicendi cbaraBer copiofus , atque amplus pajfim amplificationibus, affeclibufque .
EXOR-
u9
e 6
E; m o v a,
£ S
S 3
•S Jsgs
ri	1*
• —	1> 4-»
S^.-la
- C M
U--J
argumenta
56
«J HH
3 3 > S •
. O w 2
u.--J
Propofitio . f—. ' 1—i
S " o.2
a" « u , > -— Ul-i
c S H 3
s « .
K « c S S
o E " 3 ; 3
m v ^ "t3 O 3

c O C

8 S» -"S
'•3 S Sd!
3 u u CS C^ M M c»
B g.a h-S .«-15.3 E.S
rJ-d o rt
.a.si&S S
«S-^S-
w w " "> ia
X.— 2 >- 3 >
„-3 = > u
(J	U X
C rt^3 s "
3 S-2.S d
.3 m ta S i- rtc^ • -
3
o r; rt *- c ' u; C «
fel i
O" .3 M O H UT) >
3 i s.ti of.s.J,
1 § c S g-
" § M^.S s.s E 3 g-gs^ g-3 g §,3 E^
8<a&£ 2* ts as-fssg
-".-Scog
"S^ssS § O.S.H - «.2««;
• M -- « 5
.-r c r. ! <-. 5 w :
Ejour-t L > u U u o" c
ARGUMENT. 2.ARGUMENT.
3 3 6 «SySS"
<3 - -a 3
> T3 M M
•g 5'= a rt.s g
- u > to d 'C-O ' —
— c
oo
T3
3 §	U
C > ,-j 3	U
ri £ w	n
c I V) l l IJ t/i »
ES^ sOC Os
~ c fj cts to ^ o"" w	" O
•S^gg-Sl
«30 3*3 3C: wc,
M O*M 2 '-•-'-'
•m— £ u p °
^ad a 5D , 6. —
£
O
3 O M
" o s:
M 3 C _____
w C 3 rt M >
•> 5 0,3'to.™
. 2	M
U C r- Mk— O
oi o t;
• O rt ^ " «
H .T -« r-_J M
L.
S = S o.t: s.s „ Ss > .
ja-M v „ JivS C > 3
. w m c u c — <____j
EXORD. l.ARGUMENT. x ARGUMENT.
ARGUMENTATIO AJvlPLl-
a. P-eus
120
g s g s §<g a	.2. s § s s
£ e^ "! s.	, e ss-a
"n^uEggJag	I___ ..._____
<H * £ avg	2 °	PERORATIO.
--------
•">'•= g S ° -§.-2	a 3 S " .g
. 3 i -c 3 c-s o-
Crt— c	£lh	C rt^ S 3
a-s x e u.ir.3	o * S 0 u m -- -
1 c w c
o n a „ U g S ai" — 3 03
u u n u a * w "> G~
- • e
.11 ii i i c. ' «	° u S
< '^.S-S K >	cuHSfTw
ii c 3— ao^rt	O5Cot e.2
tl t3 3 ^ a v ^ji ^ 2	josu .o-
c " rtU TritS. c «g	s1-1
5 c S aS.S „
.23 3 2 « >.S2 c 3 g.
°£ 5« 3	jas-sS3S
Ips^liai^	.slfpll
2a|-;-leasHS<3	^Sg^jTgi
2 S § g-g<s<5 s a	l^s.s^s
M3 o = S o s h	^1"'- s v<a it u
. c ^	£-5 M S
l._______i l.—____„„__
CATIO. ET AfFECTUS.
£XOR
O R A T I O X. 131 EXORDIUM.
STatim principio exordii proponit Gicero ironice defenfionem imperatoris Verris ab Horteniio fuiceptam . n.i.Nemini vide» .
Mox ironiam lepide auget dubitatione . N.z. quid agam Judices. •
EtfaftoM. Antonii Oratoris. N.j. non pojjum .
ANNOTATIO.
llla eft infinuatio oratoris, dum ftatimprinci-pio exordii utitur ironia ad fiduciam fu<e caufe oftendsndam, debitandumque adverfarium.
CONTENTIONIS Propofitio & Diflributio .
COntentionis propofitio eft hxc : C.
Verres non efl bonus imperator. Ef-fertur per conceffionem . N.4. non agam.
Diftributio feu argumenta propofitionis funt : quia C. Verres., neque in bello fugi-tivorum (qu:E eft prima pars contentionis ) neque in bello prKdonum ( quae eft altera ) ullam exercuit imperatoris virtutem .
CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio, Affeftus.
PRimam Contentionis partem, feu de bello fugitivorum hoc enthymemate F	Cice-
verrina vii.
Cicero complexus eft : C. Verres Siciliam adverfus fugitivos nondcfendit, fed com-movit fua avaritia, neglexit fua Iuxuria: jgitur C. Verres in hoc fugitivorum bello nullam exercuit imperatoris virtutem.
Antecedentis pars prima, C. Verres Sici-lidm ttdverfus fugitivos non defendit, proba-tur fubjeftione ab adjunftis.
1.	Quia fugitivorum bellum non fuit in Sicilia a C. Verre, fed in Italia a M.Craffo, & Cn.Potrrpejo confeftum . N.5. ejuiddices .
2.	Quia Sicilia coniilio 6c virtute M. Craffi, non Verris, tuta fuit a fugitivis . Ibid. objiitijii videlicet.
j. Tuta fuit fitu & natura loci. N.6. At cum in Italia.
4.	Turn maxime tuta fuit infiitutis & de-cretis Praetorum , qui ifiic ante Verrem fue-runt, ac prsefertim fecuritate . L. Domitii. N. 7. contagio autem ijla .
5.	Etiam tuta fuit fide, & animo Siculo-rum erga Romanos. N.8. Ergo his injiitutis:
Antecedentis 2. pars, C. Verres Siciliam commovit fuaavaritia, probatur 1. quia Leo-nida: conjuratos fervos pecunia abfolvit . N.p. qttid igitur .
Hanc Vertis avaritiam Cicero amplificat 1. fufientatione . N.io. quid deinde .
2.	Apofiropha , praeteritione, conceffio-ne. N. 11. quid loco.
3.	A communi metu civitatum . Nu. 12. quid ais bone cujios .
4.	Exclamatione ironica , & feftiva com-paratione Verris cum fummis imperatori-
bus.
O 11 A T I O X. lij
bus . num. 14. 0 pr&clarum impsratorem .
Neque folum fervos pecunia abfolvit, fed dominos etiam fine culpa comprehcndit, uc vel inde quaeftum faceret: quod plurium ex-emplis compertum eft . n. 15. quid boc\
Maxime exemplo ApoIIonii, quem tan-diu Verres torfit in carcere, dum fe homo dives pecuniis redemiifet. num.\6. quid ds Apollonio .
Prreclara eft hasc narratio, quam de mo-re exprimit orator ab adjundlis pulchra hy-potypofi . Deinde conceifionem , feu prx-teritionem elegantem adjungit. n.\p.quodfi txb Apollonio .
Tuin Hortenfiiprolepfim manifefta Ver-ris (qui Apollonium numerata pecunia di-mific) avaritia refellit, & apoftropha ad Judices capitalem hujufmodi quccfturn con-demnac. N.22. prgvideo enim ■
Confequens Enthymematis. Igitur in hoc fugitivorum bello nullam exercuit i nperatoris virtutem, ironia & anacephalteofi interferf-tur , addita dubitatione, qua fit tranfitio ai tertiam partern . ».25. cupio mtbt Judices.
Antecedentis tertia pa.rs,C.Verres Stciliam neglexitfua luxuria probatur ab icineribus Iuxuriofis, per cria tempora, hyemis, ve-ris , &s:ftatis. n.z6~ itinerum primum.
Namhyeme Syracufis, urbecommoda, fere perpetuo inconviviis, numquam extra tedtum vifus eft . Ibid. primum temporibus .
Vere autem Verres non in equo, fed in Ieftica molliftime rofis coronatus breve iter faciebat, & tantifper auditis magiftratibus F z vene-
124 V E R R I N A VII.
veneri, & libero reliquum tempus tradebat. ».77. Cum c.utcm .
Hic pulchra hypotipofi, & faceta fimili-tudine pugna: Cannenfis , recenlet convi-via imperatoris Verris, non fobria, non pudica , >1.18. quo loco .
^Etiare vero quando prastoris eft obire provinciam, ifle Annibal seiliva. caftra amf-ro in loco ad Syracufas figebat. n.zy. cton uero dftas.
U bi non cum hoflc praelia, fed cum mu-liere Tertia, & nequam afieclis, & adul-to fil io, convivia inftituebat. Ibid. in etun (tute/n .
Cum interim inter muliercularum voces, & cantus jus fileret in foro . 77.30.ttf per eos dies .
Acl haecdigreditur Cicero in affeflus , ri-detque Hortenfium , qui ejufmodi impera-torem defendit, addito rurfusexemplo M. Antonii oratoris. ».32. bur.c tu igitur .
Objefta etiam tota Verris miiitia , qui cum adolefcens in aleatoris Placentini ca-ftris militaret, fepe sre dirutus, hoc eft, omnia ftipendia alea perdidit. 33. £)/; fa-ciant ut.
Poftea vir fa6tus& Pra-tor populi Rom. audax & impudicus miles fuit: quod du-plici facinore per praeteritionem probatur . 77.34. Jam vero cum.
Deinde exclamando , & digrediendo rur-fus affurgit contra Verrem , propofita fui & iJIius comparatione : nam Cicero in obeun-dismagiftratibusfibi apopuJo Rom.manda-
tis ,
O R A T I O X. 125
tis, fe accuratum , & temperantem, & piuiu erga Deosexhibuit. ».35. 0 Dii immortales .
Contra , Verres in fuo Praecoris munere negligens , libidinofus, impius extitit. n. 3 7. tu cum effes .
Poftremo Verrescum ex urbe Tempfa fu-gitivorum reliquiasexpellere poffet, nulium refponfum Valentinis dedit , intentus fua* Tertia& . Itaque tunc omnes Verrem vocc damnabant, quem poftea rabellis judicialt-bus damnaturi erant. n.28. nifi forte Italici.
Secundam Contentionis partem, feu de bello pra^donum, pari Cicero, ut primam , enthymemate complexuseft : C. Verres in bello preedonum maxima admifit fcelera , avaritiae, Majeftatis diminutse, libidinis, crudelitatis: ergo neq.in hoc prasdonum bel-lo ullam exc-rcuit imperatoris Virtutem.
Antecedens prolepfi , diftributione , at-tentionis renovatione proponitur . num.41. Efio nibil.
1. Quod non imperavitMamertinis(quia clam ipfi pecunias dederant) certumnume-rum navium , nautarum, & milicum, more cecerorum Praetorum . ».42. Rem navalem .
Deinde quod Cybea nave maxima, dona-taipfi aMamertinis, & publico fumptu z-dificata, pri vatim ufus fit, ad furta,& pradas e Sicilia deportandas. ».43. navem vero .
Digreditur prolixius Cicero triplici pro-lepfi i priore , einferta per apoftropham ad Verrem & Hortenfium conceftione tam in-folentis, & contra famam , legelque xdifi-cationis navium . ».44. quid mibi: )
F 3 Re-
iz6 V E R R I N A VII.
R efellit, negatque Verrem quidquam £ fuo expendiife ad Cybeam na vim aedifican-dam , quia neque id tefiimonio Heji Prin-cipis Mamertini, neque pubiicis ufquam ta-bulis proditur. n.46. Verum b&c omnia .
Altera profepfi reprehendit Verrem com-paratione parium<quare potius Mamertinis, < imminuta popuii Rom. auftoritate) quam Tauromantinis, qui pariter foederati erant, navem non imperaverit-w.48.rtr enimidcirco.
Deinde quare aliasimmunitates Mamer-tinis dederit,pi f fertim frumentum no emen-di. ».51. Denique cum ex fenatus con[ulto .
Cum tamen frumentum no folum^ Tau-iromantinisjfed etia &Netinis,quia pecunias nondederant, exegerit. n.55. Ageporro tu .
Pofieriore prolepfi negat Verrem merito Jaudari a folis ex tota Sicilia Mamertinis , Huorum quidem Iaudatioex utilitate profici-fcitur . ».56- bic mibi etiam.
Confutato Verrc, ex digreffione redit ad eam navem, quam a Mamertinis Verres acceperac ad prcedas, contra leges, & quam navem ipfisremiferat contra ffdera : hanc-queimprobitatem geminam accufat. n.58. Verum ut ad claffem .
Addit & alias fraudes, feu prsedandi ra-tiones , quibus ifte quxfium, & pecuniam faciebat. ».59. habetis unius .
Exclamatio hanc partem antecedentis concludit. n.61. huncine hominem ,
Majeftas diminuta inde cenfetur , quod adduftapraedonum nave, & avidilfime exi-canita Cadverte hypotypofim). Piratas, Sc
ipfum
O R A T I O X. T27
ipfum Archipiratam dimiferit, acceptape-cunia w.62. cum proptcr tflius .
DimifTum autem Archipiratam eiTe pa-tet, quia illutn nemo vidit Syracufis, ta-metfi omnis populus illum cernere viftum cupiiflct • ?-'.64- Conkclura bona eji.
Quare diffimili exemplo P. Servilii Ver-res in odium adducitur, quia jucundiffimo fpedaculo privavcrit populum. ».65. ttnus plures .
Quia anxius, (quod fufientatio exprimit) ubi hunc prgdonem fuum cuilodiret, non in latomias Syracufanas (quarum brevis eft de-fcriptio) neque Lylibjeum, neque Panor-mum ? ied ad Centuripinos homines rerum imperitos amandavit. n.67. Age porro.
Quia Syracufanisanimadvertentibusnon omnes piratas, neq;Archipiratam ipfum in-terfecit, Vcrres horum lococives Rom.fup-pofuit obvolutis capitibus, ne cognofceren-tur. Hxc eft practeritiocum doloris fenfu,& parva anacepnaleofi.». 70. Interca Syracufani.
Quia tefte M. Fannio ( quod Cicero ex-clamatione & fubjeftione exaggerat) me-tuente confcientia, civem Rom. non Ar-chipiratam fecuri percuffum effe paflus eft. n.-jz. At quemadmodum.
Quia hunc Archipiratam nullo Prastoris exemplo, tamdiu apud fefervavit. Ztf.94. Verum Ji crimen .
Augetur crimen, & audacia, quia vel pri-vatus ac fine imperio, iftum Populi Rom. hoftem domi fuse retinuit. ».75. Verum ejlo .
Crimen amplificatur magis lubjeclione,& F 4 com-
ia8 VERRINA VII. comparacione a confequentibus, fi illeprf-do profugifTec, aut fuilfet mortuus. H.-/6. Quid Ji pridie.
Libido Verris fuit ejufmodi, ut ab illa .Romanorum claffis amiffa fit. N. 79. Hac lanta pr<sda.
Nam ab illa libidine, Verris negligentfa 5n paranda claffe, & convivia quotidie Iu-xuriofa, & impudicus amor muliercularum Jprofluxit. Ibid- nam aflate .
Ab illa libidineprsfeftura claifim Rom. collata eft Cleomeni, cujus uxorcm ama-hatVcrres. N.81. Erat Nice .
Hanc clafiis prsefefturam exclamatione cxpofiulat orator mandatam , prac aliis, bo-miniSiculo, &quidem Syracufano. ».83. Accipit navem.
Indignationem per antithefes augetdiffi-mili exemplo M. Marcelli, & Majorum , quibus Syracufanorum fides femper fufpe-ila fuit . N.Si. Itaque vir ille .
Ab illa libidine claffis Romana propu-gfiatoribus, & remigibus inops, infirma-que folvit ex portu, fpe&ante & molliter "vefiito Verre . N.85. egreditur .
Hasc clalfis prxfedo Cleomene ebriofo , brevi efuriit, & ad fe piratas allegit. ».85. Tofleaquam .
Tum Cleomenes per avaritiam prsefidio, etiam terreftri deftitutus, Centuripina na-▼e, celerrima & fortiflima fugam cepit . ibid. Cieomenes autem.
Reliqus naves ducem fecutx, partfm in fuga capts funt, partim fubmerfae, partim
noftu
O R. A T I O X. tZ?
noibi incenlce . Num. 98. Veloruw verjus.
Quare in exclamationes, & affedlus pro-rumpit Cicero , deploratque hanc populi Rom. ciadem . //.91. 0 te/npia miferum.
Mirifice etiam defcribit i/lius cladis nun-cium ab adjunttis temporis, & loci , <?c perionarum, Cleomenis (in qucm jocatur ab uxore & difciplina miiicariJ & Verris, & Syracufanorum, qui tantum non Ver-rem,(icut Uticenfes Adrianum , prartorem occiderunt. lbid. atque eadem nox .
Prsterea cladem amplificat ex eo, quod jam vidorespiratas paucis navibus intrarint in porcum Syracufantun, feu intimam ur-bis parcem, quo holtium nullus, ne Car-chaginenfium quidem , penetrarc haftenus pocuit. N.94. Confirmant ipji fe.
Denique quod in eo ipfo portu , in quo Achenienfium claflis vifta eft:, infukat ho-fiisclafli Rom. frugibus, milice, remigi-bus defticucz: hoc urbis ludibrium exclama-cione rurfus deploratur . n.9 7. bic te Vreetore.
Crudelicas Verris primum in navarchos, deinde in cives Rom.feviic: in navarchos quidem , quia cum videret varios de fua libi-dine , atque avaricia fermones haberi (mira-re in his & fequencibus hypotfpofes; nam ell rerum geftarum calis exprelfio, uc adhuc ge-ri, & ance oculos elfe videancur) confilium cepit navarchos convocandi, a quibus ce-ftimonium favens excorquerec, quod ftatim in tabulas publicas referri curaret. n.99. pojleaquam e portu.
Verumcum hoc fibi nibil profuturum co-F 5 gno-
1?0 V E R R I N A vrr.
gnoiceret, ftatim omnes fute avariciae teflc9-de medio tollere ffatuic. n.zoi-derifit»! credo, Excepto tamen Cleomene, de quo eft clegans per profopopcsjam deliberatio. nu. xqj. occurrebat.
£t dialogifmus . n. 104. Cleomonem vocat. Igitur repente comprehendi navarchos ju-foet, quafi claffem prodidiiTent. n. 105. bac gojleaquam .
Speftar i/Ia Cleomenes, famiiiariter Pr£-tori adftans ; atque accufator decernitur Ncevius Turpis, vir Verri appoficus. num. 106. cum biecfierent.
Interim lugere parentes, & deprecari fi-liorumfortem, & vincuIa;nominatimduo hofpites Verris , Dexio & Sthenius ; fed fruftra . N. 107. veniunt Syracufias.
Quam inhumanitatem orator amplificat & parencis utriufque lacrymis, & feneftu-te, & jure hofpicii. Ibid.pater aderat. Sub-jefla Correftione per comparationem . n. j 08.fedquid ego . Et paulo pofi dialogifmo. 71.109. catenas babebat.
Heraclius homo innocens infimili cala-mitate, & canfa fuit, n.no.dicit etiam .
Heraclienfis item Furius, qui magna cum libertace , tum integritate accufans , mini-tanfq; Verri, necatus eft. n.ui. Fuit in iilis , Hic Cicero Verris crudelitatem erga Si-culos oppofita populi Rom. clementia redar-guit. N. 113. Ne multa , Judices .
Philargi etiam Centuripini fupplicium modo attollic incremento, modo extenua-tione deprimit, ut miferis navarchiis & pa-
ren-
O R A T I O X. 131
rentibus mifericordiam imploret apud Judi-ces .».114. Nibil a.ldi.
Nam commiferationem elicit primo pro-pofita janitoris carceris feu lidloris crudeli profopopsja . n.11 7. Aderatjanitor .
2.	Subjetla ad motum exclamatione , quod parentes non jam celerem filiorum necem, fed ipfam fepulturam redimere o-portuerit. n.i18.0 magnum.
3.	Gemina, & vehementi profopopoeja : unaad Verrem, quem numero teftiumad-huc fuperftitum magnce crudelitatis, & ava-ritia:convincit. n.izo. Quis tumfuit. Alte-ra ad Judices per communicationem. n.izz. psr Deos immortales. 4. Pathetica profopopg-ja Tyndaritanorum civium. »«.123. Cttm mibi Tyndaritani .
HfC profopopa;ja gravior fit tum diffimili p. Africani, & Verrisanimo erga Tynda-ritanos, tum cognatione, & privilegiis iftius civitatis. n. 124. Vejlras quondam. Crefcit etiam profopopaejs vis dubitatione per fub-jeftionem bonorumq; omnium conceffione , quse Verres nefarie ex hac urbe , & tota Si-cilia abfiulit. n. 12 5. quo confugient.
5 Propofita Siculorum praeleEtim duorum parentum , Dixionis, & Sthenii fquallore , ac luftu,tum uxorum liberorumque gemitu, nec non totius Siciliac querimonia:, qus Ci-ceroni eft delata , ».127. boc jamornatu .
Quod reliquum eft , affert Cicero aliquot prolepfes, ne ullopado dcfendi pofiit Ver-res in hac erga navarchos crudelitate, non eaim incertos fortuns autbelli exitus Cice-F 6 ro ob-
>32 V E R R I N A VII. ro objicit Verri, fed avaritiam in inftruen-da Rom. claife. ».130. qttapropter.
Nec ipfe objicic ( Verri utique prcccori ) fupplicium fecuris ufurpacum; verum arguic illud fupplicium line caufa cum crudeliratej, probis navarchis , fpedante maxime reo Cleomene inflidlum efle. ».132. etiam il-lud. Tertio non negat ilfamiliari, & pa-terno amico Horteniio Verrem defendi, fed vel & patre quidem fuodefendi negat: quod perelegante certe profopop?ja per anacepba-ieofim expreffum eft. ».135- Hic tu etiatn.
Crudelitas Verris in cives Rom.Tria fup-pliciorum genera exercuit, virgarum, car-ceris,crucis.Hunc Jocum magnoanimi fenfu aggreditur Cicero. «.138./tttis\eftfattum.
Virgis caedi juflit multos, nulla, aut levi ex caufa prxfertim C. Ser viJium, de quo eft pulchra hypocipofis,». 1 39.Virgit quamultos.
In carcerem feu in lacomias conjecic plu-res : cujus lceleris indignitas petitur a jure, ac libertate civium Rom. coiri apoftropha ad Judices, & repetitione ad Verrem . nu. -142. Numquid ego .
Augetur indignatio feu avaritia Verris , cum odiofa comparatione ejufdem cum pi-ratis Sicilix ( quos poettE finxerunt) Dio-nyfio, Phalari, Charybdi, Scylla , Cy-clope. w.144. Atque erat ifta libido.
Commovetur magis affeftus voce ac im-ploratione miferorum Civium Roman. qui fere omnes , ut Syraeufanorum Jitteras te-ftantur, & con vincunt Verrem necati funt p.146. Hic inftitutis.
O R A T I O X.
Inflammatur idem maxime motus exem-plo Majorum, qui acerrime injurias nomini Rom. faftas ulti funt , & comparatione Scytharum. ».r yo. fi quis Rex .
Concludit Cicero gemina prolepfi Yer-rem tot criminibus impJicatum poenas non evafurum n. i 50. fi mebercules .
r. Prolepfiseit: etfi illi fuerint Sartoriani milites,quosnecavit Verres, tamen clemen-tia Senatus,PopuIiq;Rom.reditum in patriS. impetrarant;atque Pompejus ipfe illos in fi-dem fuam receperat, ibid.quidenim defendit „ z. Prolepfis eft: non tantum Sertorianos milites, fed Iiberos etiam mercatores (quod. teftantur Pureoli, P. Gavius, L. Flavius, aliique conjecit in carcerem , & occidit ob-volucis capitibu3 . n. 1 52. malo mebercules -Hanc mercatorum fortem miferam am-plificat Cicero a benignitate populi Romanr erga focios, & & periculis qu£e illi mercato-res fubeunc in mari. n. 15. pofi banc illorum .
In Crucem egit P.Gavium Confanum Ci-vem Rom. cujus fuppiicium narrare incipit orator, pathecica dubitatione .». i j 7. Num-qutd ego. Profequitur elegante in paueis hy-potipofi ff.59. Gravius bic. Poft exclamatro-nem narrationem fubjicit ad motum de lr-bertate Civis Rom. n. 161. Onomendulce ..
Subjicit & prolepfim, quse Verrem plii-rium, & fua ipfiusconfeflione convincic, ac-que jugulat, iftum Gavium Confanum non fpecuJatorem fugitivorum, fed civem Rom-fuifTe , iftumquein tormentis clamitafle , fe: civem efie Rom- ».163.Nutic quoniam .
Qua~
134 V E R R I N A VII.
QLiare communicatione multa rurfus am-pliiicat, de jure, acdignitate, acfiduciaci->is Rom.quem tamen Verres tollere in cru-cem aufus efi. n.\6y. Si tu apud Verfas .
Sed vehementius affurgit amplificario al-tero Verris facinore: quo crucem Mamer-tinorum loco movit, & in confpettu Italice fixit, ut fe non jam P. Gavii; ibd commu-nis libertatis infefiifiimum hofiem exhibe-rec. n.i6X-fed quid ego. Gradatio amplifi-cacionem ifiam graviorem reddit. nu.169. facinus eft. Altera item gradacio & compa-ratio per apofiropham pene Jacrymas & commiferacionem erga navarchos , feveri-tatem vero judiciorum erga Verrem elicit. Tt.i io.fi b<ec non ad cives . Ceterum fi forte abfolvatur Verres (adverte infinuationem) quod non efi probabile , Cicero fidem fuam fiudiumque erga Rempub. ifia accufacione probavit. n.i-jz. Ame tametfi. Hortenfium monet per exifiimationem fuam, per fu-fceptos in Republ. honores; per caetera or-namenta, delifiat ulterius Verrem defen-dere . «.173. Qiiamobremte. Denique pro-mulgaca jam Iege, ut equites Rom. judi-cent, fi quid & novis Judicibus committetur In hoc Verris judicio contra Rertsp. com-minatur . Cicero ( adverte repetitionem ) fe ad populum Rom. caufam efie adurum. Ti. 176. erg.t mei. Nec propterea dubitat no-bilium virorum invidiam, atque inimici-tias fufcipere, exemplo M. Catonis , Pom- • peji, Fimbrte, Marii, Caslii , num. 179. Qjitfret aliquis.
ANNO-
O R A T I O X. rj jr ANNOTATIO.
Contentionis propojttto ejl perfpicua. Argtt-mentatio autem dupiici Bntbymemate conjiat..
[Prioris Entbymematis tripartitum antecedens continet ironiam imperatoris Verris, & confu-tationem Hortenjii. Nam Cicero primo negat C. Verrem defendtjfe Siciliam. z. Demonjtrat ca-pitalem avaritiee quajlum exercuiffe quod indi~ cando, f tjlentando, concedendo & irridendo o-flendit. j. Verris luxuriamfacetiis, & argutis fimilitudinibus defcribit; infultans afpergens crebra digrejftone Hortenfium ifiius prceclari im-peratoris defenforem. Pojlerioris Entbymematis quadripartitum antecedens babet injignes ajfe-8us , atque amplificationes quatuor c/iminwrx Verris : avariticC, majefiatis diminut<e, libidi-72is, crudelitatis ; propter qua Cicero vocat' C. Verrem in invidiam & in odium.Primum a-varitiam infeftatur ex immunitatibus, quas de-dit Mamretinis, ex dimijfo Arcbipirata,quem tamdiu domifuce fervavit. Deinde libidinem,& negligentiam Preetoris in inftruenda claffejsjufq; prtsfeBuram bomini Syracufano traditam indi-gnatur, accufat, qtueritur, exclamat f&pius , dijftmilia majorum exempla affert: turpemvero fugam nctvium , ac illarum incendium multis exclamationibus, adjunSis deploraufedprce-cipue affeRum odiitraSat objeBa commiferatio-ne navarcborum (fitenim utflexi ad mtfericor-diam animi, gravioris odiifiammam concipiant contra fcevum bominem ) bcef unt autem commi— ferationis eaufce comprebenfio, & carcer ixa®-
cea~
VERRINA Vir.
ctntum nctvarcborum; contra, impunitas Cho-minis, luftus, ac deprecatio parentum fenum, & amicorum , bofpitum Verris, feritas atq\ avaritia Liftoris, vexatio, atque inbumatio cor-porum, querimonia Tyndaritanorttm , totiufq\ Sicdite, qttce tantis amplificationibus jigurifque fententiarum, prcefertim profopopxjis , narra-tionibus , exclamationibus, apoftropbis, dttbi-tationibus efferuntur, ut nibil videatur ad bas concttandce miferationis induftrias addi pojfe . Verum adauget Orator, atque accumulat odium Verris , majore mifericordia erga cives Rom. quos ille virgis plurimos Ccedere, conjicere in latomias fere innumeros, agere in crucem bo-neftijfimos quofque contra jus, dignitatem , (9ifiduciam urbis, imocrucem in confpeclu Ita-licefigere non dubitavit. Hanc crudelitatem no-vis bypotipofibus , exclamationibus , apoftropbis comparationibui ^gradationibus ,fic etiam exag-gerat, ut lacrymas civibus Roman. & fibi me-tipfi is^ vel ipjts faxis propemodum moveat. Ita profeclo magnus Orator apicem duorum bo-rum aJfeHuum, mifericordice, & od.ii, atti-gijfe crederetur , nifi reftaret peroratio .
PERORATIO.
HJEc peroratioeft illuftris; fitque ana-
cephalaeofi hujus, & aliarum Yerri-narum, recenfendo illius crimina per ob-tefiationem Deorum , ac Dearum, quos ipfe lselit , aut quorum templa fpoliavit . N. 18 3. Nunc teJupiter .
ANNO-
O R A T I O XI. ' I37
ANNOTATIO.
Majus quoddam reperit Orator humanoodio : Deos prtfterea, Deaj que vebementi apojlropba obteftatur, per Verrisfurta, libidinem , avari-tiam, & omnia JJagitia, v.t impium bominem terris invifum perdant. Atque ita facium ejl: nam C.Verres apopulo Rom.in exilium mijftts , pojiea focius Deorum, ac Dearum Deemonum fuit.
PRO M. FONTEJO.
Argumentum, Qua;ftio, Stylus.
MFontejus , Gallia per triennium pojlprcS-. turam adminijlrata, Romam reverftts, poftulantibus Gallis repetundarum accufatur a M. Vlaetorio, defenditur d Cicerone aBione fe-cunda , confulatum gerenttbus, quantum con<-fequi conjettura (iceat JO. Hortenfio , & Metello , cum judicia per tres ordines Aurelia lege adminifirarentur.
Qti&fiio efi in genere judiciali: an M. Fon-tejo Vrcttore opprejja fuerit cere alieno Gallia.
Stylus partim f ubtilis, partim mediocris , propter laudem M. Fonteji.
S V-
J35„. , ,
.S 5 - « VC
c ".o r
S" O oiO ° t : q C. qt.-« i
3. P A R S.
3 g-2 iJ i.i i
isaelfs-»
I s B-s*| s 1
3 2 B „ .£« «
c H o ^ aut^
o.^auwio-ocj •
hSj.nJ.,!" . £ u -a - u c.:-
y S-H g « g.2
C« O ct 2-O.S -3 ' l___
I 2. P A R s .
. ,	I V. t* Wi
« 0 c 3 n w u
O SJtS	„
2U2 wJi'3
^ t! 0.0 g B 3 „
U 3 H d r. _ H.'.
| '-J ' " —
o. c o.:
l-TS.S C.>
I. P A K S. ----
CONFUTATIONIS. r—--1
O B.iJ O
*o o a c
Sj c-3 u c >
O	rt .
I» o U .2
• £ u. —.
M CL M "
,	C.O «O
fM .g-g
Si-S 0 S i «.y as - ""3, Ef 3 e £ S
« SiS « 31-? s.&
JJ o "O
« u, pj o.
.9-2'5'S §
0	u w o «
•5 &S S-S-
,u " « « o f= u
■ 8:3 3 * •
PERORATIO. 1---1
U I d • ^ u K rs U - 3 3
S.2-S 9
sSSo1
o— g . cj
•£ « e'H
rt . o c C O ^
S^sS'3 * 2-gS"
1	= S c "3 ~0,0
S..S o-^ c S 5 O
Q.
a-= b

«a ""SH 3 3'al
/i-O-
rt — 1/2 "S O
.5 =)
rROPOSITIO. DIGR.ESSIO.
CON-
O R A T I O XI. ijcx
CONTENTIO.
X hac mutila oratione fola fupereft con-
tentionis illa pars, quae confutatio di-citur ; habetque tres partesr i. M. Fontejo Pr&tore , nullapecunise verfura fafta eft. z. Fontejus ex munitione viaru non fecit quae-flum.3. Novum vini portorium non inftituit.
Confutationis r. pars, M. Fontejo Vr<store Jiullapecuniaverfurafiiclacjl, conceffione ur-getur, quia nullo tefte, aut tabula probart poteft, pecuniam Fontejo datam , five i Gallis, five a civibus Kom.n.i.Hoc Vrcetore.
Deinde amplificatur rebus geftisM.Fon-tcji in ea provincja , cui difficile eft impe-rare . n.z. prob Vii immortaler .
Tertio confirmatur teftimoniis eorum,qui amici funt Fontejo, quiq; legatos ad eum in judicio Iaudandum miferunt (ut funt Maffi-lienfes, & Narbonenfes,) non veroaudiendi qui funt inimici . ff.4. H<ec quigsjftt.
Adde: major eft hominum honeftiffimo-rum copia, qui M. Fontejum Pra?torem de-fendunt, & laudant, quam inimicorum , qui oppugnant. n.6. Quid fi maforem .
Confutationis z. pars, M. Fontejus ex mit-vittone viarum nonfecit qv&fium, brevi con-ficiturex eo, quod coadi funt munire om-nes, & multorum opera improbata funt : deinde quod alii prsefuerunt ifti munitioni -n. 7. objeHum eft etiam .
Confutationis 3. pars, M. Fantejus nnvuna viniportorium non wj7/;///>,defideratur in Cic.
Taji-
i40 PRO M. FONTEJO.
Tantum dicitureo majorem injuriam affin-gi Fontejo, quograviws eil crimen in fingu-las amphoras quaternos denarios portqrii no-mine exegifle . n.g.. ogrojcite nunc.
Seqritur elevatio teftimonii Gallorum amplificata hoc fyllogifmo : fapientis cft Judicis non crederc inimicis, & cupidis, & & religione reinotis teftibus : tales funt Gal-li : igitur non his credendum .
Major explicatur officio Judicis, qui vult efleprudens &re£lus; praefertim in dubia caufa. //.11. At Ooc Gttlli .
Confirmaturexemplo eorum judicum qui clariflimis etiam viris, ut Ca?pionibus, Me-tellis, Scauro, Craflo, teftibus non credi-derunt. n.i^.At verovos .
AiTu mption is 1. pars, tefle• Galli funt ini-mici Fontejo, comparatione infertur ex cau-fis inimicitiEe .
2. Pars , tefles Galli funt cupidi eadem comparatione oftenditur, oppofita, vel col-Iata accufatoris Induciomari temeritate, at-que audacia , cum conlideratione & pudore Judicum . n. 1 j.fiqmobaliquod.
2. Pars, GalH funt a religione remoti, pro-batur ab affeftibus bellorum , & hoftiarum, quas immolant. n.20. an vero ifias nationes.
Complexio fyllogifmi amplificatur com-paratione, & contrapofito, & Ethopeja . 77.2 2. Cum bis vos tefitbus.
2. Amplificarur integritate caufae, ac vir-tute M. Fonteji, quae pluris apud Judices efle debet, quam inanes minae Gallorum tfftium. ft.24. fi M. Fontejum,
3. Am-
O R A T I O XI. 141
3. Amplificatur k confequentibus, fi Gal-lorum mina' profucrint contra civem Rom. eluditque Cicero hasminas, excitando im-peratores, qui rurfus contra iftas nationes dimicent. n.26. magna mebercule.
3. Amplificaturhoneftate, &innocentia vitas M. Fonteji , quse duabus accufationi-bus laedi non potuit: propofito diffimili ex-emplo Scauri , Aquilii, Cotta', Rutilii , Pilonis . n.2j. quia Ji in turpi.
ANNOTATIO.
Maxime caufam banc tuetur Cicero rebus gt-Jlis & integritatt vit<e M. Fonteji; ac ne Gal-lorum tejiimoi.ia Fontejum urgere videantur^ea Orator injringit , partim in fpecie ajferendo ex ipfaetiam Gallia Majflienjium , £51 Narboren-Jium tejiimonia pro Fontejo , partim in genere Gailorumjidem rejiciendo, ab adjuntlis tejtium, qui non debent ejfe inimici, cupidi, a reltgione remoti; quaies ejje Galios demonjlrat.
PERORATIO.
Clcero multis conglobatis rebus, que pro Fontejo fupplicant, excitat Judices ad mifericordiam : primum pr^ter integritatem vitae fupplicat generis antiquitas , continua praetura in ifta familia, recens inemoria pa-tris interfefti .».30. frugi igitur bominem .
Deinde virtus milicaris M.Fonteji, pro-pter quam refervanduseft in dubia Reipub. tempora tot jam imperatoribus amiflis. n. 32. quarefi.
3. Ami-
i42 PRO M. FONTEJO .
3.	Amicae M.Fontejodua' provincias Ma-cedonia, & Hifpania; duae urbes MafTilia, & Narbonenfis colonia , omnes item cives lloman.qui contra impetus terrorefque Gai-lorurn defendunt M. Fontejum , & Rcm. ».34. etc infeftis prope .
4.	Lacryinae ac complexus Matris, & fo-roris Sacerdotis Vefix . ».31S.quodfitontas .
5.	Perturbatus animus fortis viri, cui po-tius fuiftet Gallorum telis, quam injuriis interire cum ignominia . ».38. videtifne Jic-bito.
Concludit M. Fontcjum civitati, & fuis amicis, non hoftibus Gallis dedendum . n. 39. & quo periculo .
ANNOTATIO.
Ad)itncia uti ad exordium frtpiffime , Jic in-terdum etiam ad perorationem magnam vim babent, concitantque affeclus, fi conglobantur. Eo artificio Orator captat mifericordiam M. Fontejo, coileliis omnibus prope adjunciis bu-jusjudicii , feu cauf<e. Addit preeterea aciio-nem (qua nibil ejl potevtius ad. movendo■ ani-tnos) vel muliertim, parentum, vel amicorum, rel ipfius etiam Fonteji, qui omnes f upplicant.
P R O
M5
PRO A. C/ECINNA.
Argumentum, Quaeftio , Stylus .
HJEres uxoris [u& Ccefennice A. Licinius Ccecinna Volaterranus, fundum repetit a Sex. JEbutio , qui viva Cxfennia, cum ejuT cognitor ejfet, in aclione fundum illum emerat, nec tamen ante obitum Ceefennieepojfederat; eci vero mortua , ftatim in eum, tamquam fuum venerat . Ceecinna cum in rem preefentem ex conventu cum amicis venijfet, ut de fundo mo-ribus deduceretur, vi, bominibus armati re-pulfus, ttc probibitus, imperat a preetore in-terdiBum , de vi bominibus armatis , ut, un-de dejeelus ejfet , eo reftitueretur . JEbutius contra dejeclum ejfe negat, re)ecium ait inde oritur queeftio de verbis interdicii , aliter ea Cicerone, aliter JEhutio interpretante: in eo facla fponjio eft . Verum heec amplius in Nar-ratione Manut.
Queeftio eft in genere \udiciali, anCeecinna ex interdicio debeat rejiitui in fundum quem cccupavit JEbufius.
Stylus fubtilis, e.xcepto exordio.
S Y-
»44
H-o k a rj «j ja w -a -j;
3 ".n . C 1/1 • • C
* O o N.c
H C m 3 « O
C/n O.
c s
'Cl3
AB.GUME NTA.
rt I *-> C 1 •
.5 c e .tj •
«ifwS-SB3j
FROPOSITIO.
l'cc« "i i.i o.i J « • — o - C P ^ .2 c'~ Hii;
fr. s
O-Jj .ni» n-o — £ - H
c_c t
s® S S
«'---------J
narratio.
IpilTiiiliiiS"?
"^•Se-S^S-g-li-l^sa
: oO Jg tJ O £ „ " 0.0 M
.1-1 sf i-s^J s-2
UtSc-g.5 ccg\=;~ S^ c.2g--a
u u	aafj w o u ~
exordium.
- i ' ^ ^-a -i e <i a
o	s» 3
jJCoE	3 „	au
HH-TJ	HMmS.
bij.S c	3 b h «j 4 £ e " M
J5 2J	^.essl
141
5 cr1
P H
W H U « — „ >
lijlg
«i H t» D. rt L-1
c Z U 3
C 3TJ.t;
r----
<J.ti£s -.j, ■ o i,-a go, S ^
5 3-a « 5 s « g 5 - „« « o ,S u.S s JftSHJj.e 3 Sj"0 u H ^S^a^ o.SS
o"c	a - o ii S. rt iH
2.argumcn. peroratio.
S3.S <5 S aS-S " 3:
",= <2 „ § S >-3 2 R'a
iJi tl u 2 0
a.argument*
V 5 o	" e U^ c C~.S"3 "
«ii"3	2 y u u e 3— cr ^
SS^	« u	--SJS.a
S •	rt:5'e.«J ^SJi S >-3
e U 2 "	® u C 3	o " .
°-3 c a	u-a OJ	c S n
3SutiJ	2 0.2	u 3„ e
Su-s	.§.ss|-q'l.Sgi
i.s
___^ 3 a
3'pJ sfie^Sli^p
1___________1
x.ARGUM, AB-GUMENi 1" ON.
r------- ----—
ARGUMENT.AMPLXFK Al.a Al-t^ ^J.
(
E X R -
h6 pro a. c^ecinna
exordium.
Icero ftatim initio comparat invidiam
^Ebutio, quimagna audacia Ca;cin-nam vi, hominibus armatis de fundodeje-cit: & nunc pari impudentia , feu malicia, quafi bonam caufam habere videatur, in judicium venit . Judicum autem gratiam conciliat CxCinna:, qui coniiderate in agris ceflit audacia;;& nunc conflanter in judicio rcfiilit improbitati. ».i. Jt quctntum .
Auget Cicero caufe fuf fiduciam ex ^Ebu-tii confe(Tione,& teftibus. n.y.itaqjonge aiia .
Deinde non minus callidum, quam impu-dens confilium ^Ebutii exercutit,quando hic de jure civiii(quod eft commune omnibus)an Cscinna fit ex illis quibus Sylla civitatem ademit,caufam deliberandi, judicandi morS ac religionem movit. n. 4. Verumtamen .
Nam revera Judices non de civili jure iflo dubitant, fed de exirtimatione ^Ebutii: qua in re Cicero notat Recuperatores, qui feve-rius ideo judicent, bis jam ampliata caufa , quia ex eo judicio turpem ^Ebutii exiftima-tionem fequi videant. Illa enim negledla eo maturius eft judicandum , quo turpiuseft fa-ftum.n.6.quamquam ego mibi. Ad id qucd ob-jicipoteft a Recuperatoribus, pofie confiigi leviore aftione, quam fit hax de vi armata, unde turpis exifiimatio fequitur , refpondet Cicero comparatione Prattoris, non elfe Ju-dicis prcefcribere rationem ; deinde fe non pofie alia ratione, nifi pofiefiionem per in-terdiftum repetere . «7.8. atjiqttis .
a n-
O R A T I O XII. i47
ANNOTATIO.
Cum tertio b<sc caufa Cdcinna ageretur(]am enim bis recuperatores non liquere judicave-rant) Orator callide Judices admonet ojficti, ut maturius judicent de re turpi, feu armala vi, quam fatetur etiam ipfe adverfarius . Quod ji feque tur periculum exijiimationis, non propter-ea Judices debent rnoveri & tardare; imo eo citius pxnam Jlatuere: quo audacius Cacinnam de fttndo, vi dejecit sEbutius, (y, nunc im-pudentius venit in judicium .
NARRATIO.
MFulcinius Tarquinienfis Caefenniae u-. xori moriens, ufum fru&uum om-nium bonorumfuorumlegavit, ut frueretur una cum filio hirede inftituto. nu. 10. M. Fulcinius fuit.
Fiiio mortuo , & auftione bonorum conftituta , Caefennia fundum ex iis bonis emerede fententia amicorum conftituit:idq; regotium Sex. ^Ebutio ^hic defcribitur a Cicerone ) dedit, cui fundus pecunia Cs-fennia: emptus, fuic addiftus . num.12.fed bitnc fucluum .
Caefenniacum non multo poft A. Ca?cin-nse nupfifiet, eumque haeredem fecifiet, de-ceflit. Tum ^Ebutius fundum iftum, quem mandato Casfenniae emerat, cujufque ex fex-tula hxres erat, malitiofe fuumefle dixit. »,17. cum omnia ijia .
G 2 Ita-
J48 PRO A. C/ECINNA
Itaque conftitutum fuit, quo die in rcrn prsfentem veniretur, ut cum Ca:cinna de fundoeffet dejeftus, interdiftum a Prietore poftularet. Verum jEbutius fundo occupa-to, Cascinnam in eum ingredi (minusconfi-derate) conantem coaftis, armatifque ho-minibusper vimaditu, ingrefiuq;prohibuit. r.zo. cumbic novs liiis. Repulfus Carcinna interdiftum de armatis hominibus k Dola-bella Prxtore impetravit, ut, unde deje-«ftus efiet, co reftitueretur : ^Ebutius re-ftituilTe fe di.xit: in eamque rem fponfio fa-fla ell. ».13. bisrebus ita geftis.
ANNOTATIO.
Hujus narrationis [ynopjim refert Fabricius, ex Hotomano , ut annotat Freigius . Artificium in probandis adjunclis , & ad fuam caujam at-trabendis, £gn de[cribenda qualibet per[ona , prafertim sEbutii apparet.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Difiributio.
C'> Ontentionis propofitio efi haec: Cae-cinna ex interdiflo debet refiitui in fundum , quem occupavit wiEbutius.
Difiributio feu argumenta funt hax ; 1. quia Caecinna vi de fundo eft deiecius ab jEbutio, 2. quia Csecinna eum fundum pof-fedit.
C O N-
O R A T I O XII. 149
contentionis Argumentatio , Amplificatio , Affedus.
PRopofitionisprimum argumentum, Cas-cinna vi de fundo efi dejeftus ab ^Ebu-tio, hoc Enthymemate tra&atur . ^Ebu-tius homines armavit,qui Csecinnam dejice-rcnt de fundo ; igitur Csecinna vi de fundo efi deje&us ab ^Ebutio .
Anteccdens amplificatur confefiione fiL-butii , quem Cicero contemnit hominem ftultum ac improburn, & enumeratione te-ftium , quos facete ridet, praefertim decimo loco Falculam . Ib. maxime fuit opta.nd.um .
Defenfio Aebutio, quod Cazcinna non fit dejedlus, fed prohibitus accedere primo, re ipfa refellitur . 1. quia contra hujufmodi vim , & prohibitionem qua adlione alia, (1 datur a£tio, Cxcinna potuit uti, nifi inter-■^didlo, & quidem ex inftituto Majorum ? n. 31. an vero illa . Confirmatur communicatio-ne ad C. Pifonem Aebutii defenforem , ad-dufto fimili sedium fuarum, &_fervorum ex-emplo, propter quod confugere debet pari-ter ad interdi&um : habebit enim hanc a-ftionem , aut non aliam quampiam, aut o-mninonullatn . ».35. Nondum de Ceeciinee.
Deinde defenfio Aebutii inique latet in littera & verbo, fententia interdi&i dimi-nuta contra au&oritatem, mentemque ma-jorum . n.38. etenimperfpicuum efl .
Tertio fi dixerit Aebucius fehoc interdi-G 3 fto
jyo PRO A. OECINNA. non teneri, quia vis Ca:cinn£e fafta non lit, quod nemo fit occifus, neque fauciatus ; refpondet Cicerocomparatione a majori, fi cxercitusmaximos vi pulfos dicimus, quod his metus fit injedtus, nullo milite , aut cae-fo , aut fauciato .-quanto majorem Caecinna, & hujus advocati vim pafii funt, quos arma-torum hominum terror in fugam, & pericu-lum conjecit, licet nemo vulnus accepit. n. -41. queramur, itiquit licet. Adde fcire elfe armatosfatis eft, ut vim faftam probes: C^cinnam in manus ^Ebutii incidifte non eft fatis.'' de periculo neglefti hujus juris Judi-ices monentur. n.45. at vero boc.
Quarto communicatione ofiendit Cicero Cascmnam, qui cum vellet ad fundum ac-cedere, prohibitus eft, refte dejedum di-ci, etfi non fuerit in eo loco : ficuti detrufus 7ecle dicitur, qui non attingitur. num.4!?. Age vero de vi.
Denique fi ad verba rem defle&ere veli-xnus ; nuiia lex, nulium fcedus erit, quin in-firmari & convelli po(fit.n.<$i.anboc dubium.
Hoc Cicero exempiisdemonfirat L.Craft» ( qui contra verba jus haereditatis tribuit Curioj & fundi, & viae , & formularum pupilli. n.$z. Exemplir nunc uti.
Imo verba fgpe non expendenda,fed rem, oftendit etiam Cicero teftimonio ipfius in-terdi&i, nam primo vocabulo (familiae );te-neris refiittiere eum, quem vei villicus, vel lervus tuusdejecerit, non quod hic familia tua fit (quis hoc latine non intelligat) fed e familia fic non minus teneris, fi unus fer vus,
aus
O R A T I O XII. iji
aut plures, aut uni verfa familia, fi procura-tor , aut libertus minime negotio praepofitus, fi quivis externus, autt;tuis, tuonominea-liquem expulerit: quia non verba, fed rei quseritur. n.^.veniunt inmentem. Alterum interdi&i vocabulum (hominibus coaftisj i-pfa aequitatis caufa explicari debet. num.59. Verge porro .
Tertium vocabulum (armatis) fimiliter de re , five de vi armatorum fafta, quomo-documque vel faxis, vel armis, vel ab uno, vel ^pluribus, vel ab armatis, vel ab iner-mibus, intelligi debet. ».<So. Amatifve quid.
Concluditur teftimonium interdidli parva anacephalseofi . n.6l. verum an bis .
Cicero venit ad defenfionem ^Ebutii,cui facilius oftendet armatos non dici, qui fine fcutis, & ferro fuerunt, quam eum non efte deje&um, qui pulfus fugatufque fit. ».54. venio nunc .
Et fimul adverfarium Pifonem arguir, quod Jureconfultos accufet, feu iisnonob-temperet, cum ipfein verborum tendiculis latet, nec bonum & xquum defendit. Atque illud.
Rejicit etiam exemplum Sc?vol?,ut alie-num a caufa. n.6 7. in ijla defenfione.
Deinde excurrit in laudem juris civilis , asquitatem in caufis valere. ».70. Nam qv.i jus civile .
Pergit exclamatione efferre jus civile, ac neceffarioretinendum in Rep. oftendit: prg-fertirn in caufa Caecinnae . w. 73. 0 rem pr<e-claram.Ex. occafione digreditur in Iaudem C.
G 4 Aqut-
PRO A. C^ECINNA Aquilii, cujus teftimonio utitur Cicero pro Cxcinna contra adverfarios , fubje&o dia-logifmo . n. 77. boc loco percommode .
Tum apoftropha reverfus, Pifonem ver-bis pugnantem (quamquam idrecufavit fs-pius) hocdilemmate captat: Si tu, Pifo, ad interdifti fententiam fugis, noftrogladio; II ad verba, tuo conficieris .».81. quideji Pifo.
Altera ad Recuperatores apoftropha fub-tilius oftendit, multis fimilibus, & exemplis, vim interdifti diftingui. n.85. velimRecupe-rcttores . Deniq;contendit, quod etiam prius dixit, C.Pifonem pariter interdi&o ufurum, fi quis ipfum asdibus vi prohiberet. wk/w.89. Ctenim Vifo.
Propofitionis fecuhdum argumentum, Cct-cinna etim fttndttm poffedit, quem occupavit JEbutius, etiam hoc Enthymemate trafta-tur. Caecinna fuit Caefenniae haeres, & pro hxrede fe geffit. Item denuntiavit Aebutius CEecinnae, & Caxinna moribus fe deduti "voiuit; denique jus civitatis non eft Cscin-rae ademptum : ergo Cxcinna eum fundum pofledit, quem occupavit Aebutius .
Antecedenti prannittitur hxc propofitio: etfi Cascinna nonpoffedit eumfundum , de-buiffet tamen eo reftitui, unde vi eft deje-£\us : idque probatur ex verbis edidti, tam Inviprivata, quam in publica . n.90. Ut vero jam.
Tum Antecedens affertur. ».94. Atque ego in bac . Non fuiffe vero jus civitatis Cae-cinna? in Volaterrano ademptum oftendit Cicero ex lege Sylls ; non enim popu/us po-
teft
O R A T I O XII. I53 tell cuiquam libertatem, aut civitatem adi-mere : quotl etiam prxjudicio feu exemplo Arretina: mulieris probat.«.9j.4f enim Sylla.
Quibus autem modis, aut cauiis adimi, vel non adimi jus civitatis poflic, pluribus expl icatur. ».98. Certe quccri boc.
Verum hcec e(fe extra caufam, nec Iegem Ciceio Syllas quidquam obftare Cscinnse concludit illam . n.ioi.nonme prceterit.
ANNOTATIO.
Dubia efl, ut videtur, caufa Ceecinnee: nam utrumq\f\rmamentum adverfarii dijfimuiat Ci-cero , non omnino evertit : defendebat enim (juxta fententiam Hotomani) ALbutius fe ob eam caufam armaffe, ne vis Jibi afferretur, ac de f uo fundo vi a Cxcinna dejiceretur. Qttin etiam non modo id confitebatur, fedetiam pro-fitebatur, ac prcefeferebat. Tefles etiam eosfum-pferat, quemadmodum Cdlcinna it 1 ipfius fun-dum per vim armatis bominibus ingre.ii conatus fuijfet . At cum probibuijfet, non dejecijfet. Itaque id Cicero transfert ad commoium fv.<e caufcc: quafi confejfione sEbtttit, {91 e]us te~ fiibus probare pojfet C<ecinnam ejfe de)e:ium: cum tamen iis uteretur JEbutius, ut probibi-tum ejfe, non dejettum probaret. Qu<e funt plane controverfa. Deinde alia defenfio JEbu-tii, eaque firmijfimaerat, quod Ccecinna fun-dum non pojfedijfet, ideoque sEbutius refiituij-f fediceret. Nam cum peregrinis Civium Rom. bxreditates aiire legibus non liceret, Ceecinna miem ejfet peregrinus, quia Volaterrams(Vo-G j later-
i54 PRO A. CLECINNA
laterrani autem per legem Syllce ciies ~R.om.iion (rant) bteres Ccefennia efje non potuit. Ve bis omnibus callUe Orator difputat, atque extra itaulam ejje cjlenait. Cceterum extat Ckeronis de bac contentione judicium in Bruto: tota mi-bi caufa ( ait) pro Cdecinna de verbis inter-diBt fuit, res involutas definienao explicavi-tnus, jus civile laudavimus, verba ambigua difibiximtis.
peroratio-
Clcero commendat Judicibus caufam Cscinnae, tum fpe&ata ejus virtute,, lum.non coniiderata Sylianorum temporum latione, feu pofleflione fundi; quie extra caufam ilt. n. 103. qut quoniam.
annotatio.
Cicero refumit in orationis exitu , quod ejl fro ratione. temporis pr&cipuum, nempe ifia fundi-pjfoefito: {y> quod efi pro caufa Ccecinme favorabile ; nempe probabilitas , contra ad-verfarios , quiverborum infidtis , {yi malitio-fe, non cequitate juris htigant.
a n A-
ANALYSIS
RHETORICA
ORATIONUM Mi Ti
CICERONIS.
VOLUMEN II.
V
Pro lege Manilia , Oratio XIII. Pro A. Cluentio Avito , Oratio XIV.
I.	Agraria , Oratio XV.
II.	Agraria , Oratio XVI.
III.	Agraria , Oratio XVII. ProC. Rabirio, Oratio XVIIL
I.	Catilinaria, Oratio XIX.
II.	Cantilinaria , Oratio XX.
III.	Catilin. Oratio XXI.
IV Catilinaria , Oratio XXII. Pro L. Murjcna , Oratio XXIII. Pro L. Flacco, Oratio XXIV. Pro P. SylJa , Oratio XXV. Pro Archia Poeta,Oratio XXVI. Poft Reditum ad Quir. Oratio XXVII.
Poft Reditum inSen.Or.XXVIII. Pro Domo fua , Oratio XXIX. De Harufpicum Refponfis , Ora-
tio XXX. Pro Cn. Plancio , Oratio XXXI-
tsr
PRO LEGE MANILIA,
DE IMPERATORE POMPEJO . DELLIGIENDO.
Argumentum , Quaefffo , Sl„ Manilius Tribunus plebis promulgarat le-
. gem , qua omnes populi Rom. copide irt Afia contra Mttbridatem iy> Tigt anem uni Pom-pejo Imperatori optimo committerentur : buic legt reclamarunt plures viri confulares prfifer-tim Q. Hortenfius, Q. Catulus ; il/e ne-gans uni deferenda ejfe omnia, bic affirmans effe contra Majorum injlitutum . At Cicero va-lere iegem pronuntiat, & annuente plebe evin-
i Qucefiio feu Jiatus bu]us orationis eji in ge-nere deliberativo, an be/lum in Afia contra duos Reges Mttbridatem , Tigranem fit a populo* Rom. gerendum, {&> an ifiius belli Imperator Tompejus fit deligendus.
Genus dicendi eji mediore , ac temperatxm, quod non folumin probando & fieciendo verfa-tur, fed etiam in delettando, quarepenmxtum cenferi debet deliberativogenus demonjirativum* »/j laudes Tompeji..	^
Seu
cit.
tjg
zprrrw
3 s;« s ,o a.-.S|g
u.„ u " o. «j 2tj o, o.
e ".S^.e e
0	_ > o
C g.a-B 2 j3
d 2«.«5
	1____
S 3
rf \J
O L.
£ S
CO^ r- 2 bi floj rt C c 'M
Cj. U t£>- — O,	«-»
, jiaS sa &J
<" argumenta .
.-r--1
<a
^lisa
3. argument.
r, ■»', , .--
C	J3J'5
SlSff.tla
c w	.t; 5
S 3 s ; S o ci s ss s C ° MO
O. O. u u £5 u
I
2. argument.
aM-sl*
~ W u o u O
,rt j3 ao ys Oh
PROPOSITIO.
t
5
:',h=u u o^ s a
c: 3
0	s s's m s"'3 =
	1---j
NAIUATIO.
« u c
ts.tg
Iq 3 S.u
-SH W
<11 S.§
EX0P.DIUM.
•5-i 6 n
Eij 2 a
«3 a"2
s t: c w 00 00 c u
rt 3 00
•s s<2 " S?3 S
" m ut 3
o 0
•PI3
„ - 3
S « 3'3
u M
J> 3-- «is
u.t; 3— u
u
fi lOu >
1. argument.
r
AR.GUMENTATIO.
A M-
C i O B C O
W c
rt.rt oH:
3 U
CjS
2 = 8,8 ti « U^J n " n 3
•ga.aS BS.f^ 3 §12
r- " U - k> V " O.=0 0,-3 H
-3 3 u c
3 r- M
o g S
5 c « 3
.5 S "
u.t; Sus :
« U I-. ;
< o
n j u H
c S.<
rt « 3
j. ARGUMENTAT.
S? i-S-i-A « «i
a^gg&a
.2 3 3 £!<J3 o
o1- . o C SiJ ■S^Hag.sJK
>.g w 6« j 6
o jr t, — h .C o qit; u^ u > M
2. ARGUMENTAT.
l-- 1 ■■
w o o 1 1 i e i »-.•
£ c~ 2 E<2 oSJ
figjs---
go	3 c U SJ 3
«rf 2-cs «2.s g^
S « H O1- 3 O.
•- « «ij'"S °
M C C'= 1 O-g M^J
o,« g 6 c
Jl .l?3-s.sa. •3-s<S s.aa
6=2 «.> O"? 3 •:S.'0'- 3
lc^ o.si wv c M H C C.-^, _J .3 o K «.a. S— t! c
O "rt-C	"-3 H.O.
•"-a?-! O s.2 2 s s
l-
2 <i r»
uil 2 S
•* -o g
o co
2 « • s «jo.
U* "rf
Bl I
l2o
•45.S g
* J»
VERORAT.
■, , - .
h a ScSg
3 E O e c S J.uiS-g
*n*3 h o --.ti-s^ c. o
E 2 g-8*-<»u §
.a-S s §S'
«t; a
C rt o g =
§e>«
•E » S
Ss'3 u.S
■i g^i-S
-J n O « W
ii-S-^s
f> rt o s
J.S-fr-c' c 2. « « §
U ffu 2 3
5 s"3li
j. A-RGUMENTAT. confutatiq -AMJUfICATIO, ET AijiiCTU: ^
£R0R-
16* pro lege MANILIA e x o r d i u m.
EXordium Cicero ab adjundlis Roftro-rum, e quibus, quia nondum licuit fibi per au&oritatem, ac facultatem concionem ad populum babere , omnc tempus fuum a-micorum cauiis transinifit . ».i. quamquam miot.
Nunc cum ifia aufloritas ab artate , & mandatis bonoribus , facultas etiam longo ufu accefierit , laetatur illo munere defun-gi. nu.r. Nam propter . Praefertim Iaetatur in ejufmodi caufa dicere , qute cum laudibus Cn.Pompeji efi conjunfta . n.3. Atquc illud .
annotatio.
Hoc exordiumpetitur ex vifceribw cauft,feu adjunclis . Nam gaudet Cicero fe primum e Ro/l^is, ac de Vompe]o dicere, captatque po-puli Rom. grattam, acceptos illi bonores, & au-clorttatem, fe, dicendi facultatem referendo . Vrceterea ad i ferviendnm iftius popuii Rom. auribus , continuo numeros & pe> iodos con-cinnat, tamquam, in re belli ampla, co-piofa Cn. Vompeji laude .
narratio.
EXordio fubnexa efi parva narratio,qua Cicero denuntiat bellum grave & pe-riculofuna Komanis inferri a duobus Afias potentiflimis regibus 3 Mirhridiite, & Ti-
gra-
OR A T I O XIII. I<5I grane; LucuIIum ab eo bello difcedere ; Cn. Pompejum ad id bellum depofci . w.4. Atque , ut inde.
ANNOTATIO.
In exornatione, & deliberatione non adbi-betur narrcttio, ut diximus in Rbetorica, fed ta-men in variis locis qucedamnarratiuncula infe-ri queunt qttce pertinent ad caufam ; qualis ejl bcec , qucc vtam Jiernit ad contentionem.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitio eft duplex, feu compofita , gerendum eft k populo Roman. bellum in Afia; atque ifti bello praificiendum eft Cn. Pompejus . 1 Diftributiofeu argunlenta funt hsec : ge-rendum cfta populo Roman. bellum in A-fia. 1. Quia hoc bellum eft genere fuo gra-ve & neceffarium . 2. Quia eft magnitudine periculofum . Huiq autem bello prseficien-duseft Cn. Pompejus, quia eft bonus im-perator . 77.y. primum tnibi.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affe&us.
PRimum Argumentum , Bellum Ajiati-cum ejtgenerefuo gravi, necejfarium^
expiii
16z PRO LEGE MANI4IA
csplicatur hoc enthymemate : In hoc bello Afiatico agitur gloria populi Rom.agitur fa-lus fociorum, aguntur ve&igalia maxima, a-guntur fortunce multorum civium : ergo bel-lum Afiaticum eft genere fuo grave & ne-ceffarium . ».9. genus eft \euim. Antecedens enthimematis clare, ut patec, diftribuitur in quatuor partes, ac fingulx habentcom-plexionem confequentis, & adhortationem, ut populus id bellum gerat.
Antecedentis prima pars, in boc bello Afia-tico agiturgloria populi Rom. probatura con-trario, quia fummum eft dedecus populi Ro-man. non ulcifci bello, & perfequi regem Mithridatem , qui maximo nominis Rom. probro, una die tota Afia ,omnes Italos im-pune trucidavit. n.j. & quoniam. Augetur iftud dedecusex eo, quod Mithridates neq; a L. Silla, neq-,a L.Murxna fuperatus, focie-tatem belli contraxerit in Hifpania cum Q^ Sertorio. ».8. Etenim adbuc ita. Et quam-quam Cn. Pompejus celerrime in Hifpania Sertorium vicerit, L. tamen Lucullus belli reliquias in Afia non confecit. nu.y.fedta-men. Maxime vero amplificatur dedecus populi Rom. exemplo majorum ; qui bello ulti funt minores injurias , quam hatc fit £ Mithridate illata . Itaque concludit orator, & ad bellum hortatur populum a minori ad majus per repetitionem , & antithefes. n. 10. fed pro veftri .
Antecedentisz. pars,agiturfalusfociorum, probatur, quia Ariobarzanes rex, civitatef-que AfifCqua; idcirco Cn.Pompejum fumma
vir-
O R A T I O XIII. 161
vlrtute irnperatorem depofcunt) hoc bello periclitantur . nu.iz. quid quodfalus . Con-cludit orator hanc partem, uti praecedentem pari adhortatione, & exemplo Majorum . ».14. quare fi.
Antecedentis 3. pars; aguntur veftigalia maxima , probaturex fertilitate Afias, cujus provinciae vedigalia plurimum ad belli uti-litatem & pacisdignitatem conferunt. Ibid, pr<efertimcum de veftris. NuIIumautem ve-ftigal adventante bello, aut ejus rumore , aut metu penditur: quod Cicero brevi enu-meratione, & adhortatione fubjicit. ».14. Nam cceteris in rebus .
Antecedentis 4.pars, aguntur fortunce mul-torum civium, probatur, quia multi cives Roman. ve&igalia Afia; conduxerunt, vel iftic negotiantur, vel collocatas habent pe-cunias; qui fi belloafflifti, ac fortunis e-verfi funt, necefle efl fimul evertatur , ac opibus ruat Refp. quare huic, & iflis con-fulendum efletmonet Cicero . 77.17. acr,e il-lud quidem . In fine fit brevis & clara com-plexio enthymematis. ».19. quarevidete.
Secundum argumentum , bellum Afiaticum eft magnitudine periculofum, hoc(quod infra. w.itf.clarum eft)conftat enthymemate: Hoc bellum conjungunt duo reges potentiflimi , fufcipiunt agitata: nationes , vidlo L.LucuJ-lo imperatore; & vetere expulfo exercitu: ergo bellum Afiaticum efi magnitudine pe-riculofum. Antecedens esplicat narratio o-ratoria : 1. per prolepfim : quomodo L. Lu-cullus magna quidein laude Mithridatera
copiis
T<*4 PRO lege manilia
copiis fuis, & urbibus, ac Sertoriano fubfi-dio, & regno (poliavit: non tamen illum cc-pit, aut extremo bello confecit. n.zo. atqut ttt omnes . Nam Mithridates ftratagemate ( fimili fabulofo Medea: exemplo ) profe-quentcm hoitem remoratus evafit ad Ti-granem . ».u. cognofrite Quirites.
Tigranes hunc exccpit & confirmavit. n.z 3. bunc tllo timore .
Exteras vero naciones contra Lucullum concitatf, & metu territee, fe hisregibus ad-junxerunt. Ibid. plures etitungentes . Itaque Mithridates novis multorum, qui mifericor-dia erga Regem movebantur , copiis auflus, exercitu autem Romano fenfim ad propria dilabente, de integro regnum recepit, & L. Lucull um ( quod exemplo poetarum dicere orator pr^terit) praslio fugavit, num. z4. Nojler ctutem exercitus.
Conclufio entliymematis clara efi cum anacephalasofi, & tranfitione ad fequens ar-gumentum , nu.z6. Multapr<eterea .
Tertium argumentum , Cn. Pompejus ejl bonus imperator, 3. Enthvmema explicat: in Pompejo quatuor hae res funt: fcientia rei militaris , virtus, au&oritas, felicitas; ergo Cn. Pompejus eft bonus imperator . Confe-quens antecedenti pratmittitur comparatio-11 e paucorum virorum fortium , quibus prae-ferri debet Cn. Pompejus,& huic bello pra;-fici, n. 27. utinam Quirites . Antecedens ptil-chra diflributione ornatur . Ibtd. ego etiam.
Antecedentis 1. pars, fcientia rei militaris, defcribitur enumeratione statis,ac bellorum
Cn.
r
oratio xiii. 165
Cn. Pompeji: quod ille h. pueritia, omnl genere belli, fumma cum laude fit verfatus.
Hic locus habet antithefes, & repetitio-nes, & hyperbolas ad augendum .
Antecedentis pars 2.uirtusmilitctris, pro-batur rebus geftis Pompeji per diilributio-ftem; confirmatur tefiimoniis provinciarum; arnplificatur adjunftis bellorum . Nam ora-tor enumerando recenfet bellicas virtutes Pompeji , ut teftimonia It^liaa, Siciliae , Africae, Galliae, Hifpanise, Advcrte re-petitionem, mt. 29. Jam vero.
Deinde rurfus per antithefes defcribit pe-ricula,damnaque popuJi Rom.ex bello pr?e-donum & turpi, de antiquo .».31. quis enim to.omari.Clades etiam figillatim multas ex-ponit ad majorem fignificationis vim , «.34. fedquirfego. Tandem exclamando admira-tur. Cn. Pompejum tot bella , tam late in-fefta populo Rom. tamque diuturna, incre-dibili virtute,ac celeritate confecifie . n. 33. pro Dii immortales . Huic virtuti militari alias quafi focias & adminiftras diftributio-neadjungit. w.36. quicsetera . 1. Innocen-tiam Pompeji extollit comparatione quo-rumdam imperatorum , qui dignitates ad quaeftum ,atque avaritiam vendiderint, qui in hybernis vim & cladem civitatibusintu-lerunt, cupiditate pecunia:: quorum nihil umquam in Pompejo fuit. n. 3 7.fumma enim omnia. 2. Temperantiam ex celeritatecon-fefli belli praedicat . Quce enim res caeteros imperatores remorantur, ut avaritia, iibido, amomitas regionum ; hxc nihil iftum abfti-
ncn-

166 PRO LEGE MANILIA
nencem , feu potius divinum hominem mo-verunt. w.40. Age verocceteris . 3. Reliquas imperatoris virtutes breviter enumerat;con-cluditque tantum imperatorem huic bello prarficiendum .Jam vero ita facile.
Antecedentis 3. pars, Cn. Vompeji atiBori-tas ; quce in adminifirandis beliis multum valet, magna eft nonfolum apud Roman. verum etiam apud hoftes, ».4 3. & quoniam.
Nam tanta fuit Cn. Pompeji opinio apud populum Romanum,ut illum communi fuf-fragio ad hoc bellum depopofcerit, «.4 4. an vero ullam. Tanta vero fuit ejufdem opinio at nomen apud exteros, hoftefque , ut ipfius ad ventu caritas annonae diminuta fit, & ho-ftis retardatus , ».44. itaqueplura . Plurimas etiam urbes deditione vel mifla legatione r eceptse. ».46. Atvero illa .
Antecedentis 4. pars, felicitas Tompeji, amplificatur comparationis fortuna: magno-rum imperatorum, & prateritione rerum feliciter gefiarum; tum maxime fingulari benevolentia Deorum,qui in poteftate Pom-peji fortunam pofuerunt, w.47. reliquum ejl.
Concluditur perfpicua anacephalaeofi u-niverfa contentio.w.49.£«^f cum& bellum.
Explicata contentione Ciccro confutat Q^ Catulum & Q^Hortenfium( hic negabat um omnia tribuenda) refellit praejudicio Ca-ji Gabinii tribuni plebis , qui de uno impe-ratore Cn. Pompejo contra praedones con-ftituendo legem promulgavit, fruftra recla-snante Hortenfio , «. 52. quid igiturait.
Deinde exclamando,& interrogando prf-
clare
O R A T I O XIII. T67
clare enumerat clades , ac damna populi Rom.ex illo praedonum bello,nifi lex Gabi-nia,& non Hortenfii fententia valuiflet, n. 53. quidtumper. Amplificat magis iftascla-des duplici comparatione: 1. Earum civita-tum, quas olim femper portus fuos, & mare apertu tenuerunt:populus Rom.antelegem Gabiniam non potuit, ».54. qu<e civitas .
2. Comparatione Majorum,qui toto ma-rifemper dominati, Reges & Carthaginen-fes vicerunt: populus Rom. ante legem Ga-biniam par prsedonibus erte non potuit. n. <5$.nos quorum Majores . Quare approbat le-gem Gabiniam,populique Rom.fententiam contra Q^ Hortenfium, ».56. bono te animo .
Digrediensconqueritur A.Gabinium non mifium efie Cn. Pompejo Legatum, quando id expetebat Pompejus, ac ipfe Gabinius exemploaliorum Tribunorum legatus effe poterat, & jure effe debebat . De qua inju-ria Cicero ad Senatum fe relaiturum profi-tetur, w.57. quo mibietiam .
Contra Q^CatuIu ( hitrdicebat Cn.Pom-pejoniti totam fpem populi Romani.prop-terea ad bellum mitti non debere ; deinde effecontra exempla atque infiituta Majo-rum, ut ad Pompejum omnia deferrentur ) refpondet Ciceroad primum, fummi homi-nis vita, dum licet , populo Rom. effe fru-endum , n.59. reliquumefi ut.
Ad fecundum refpondet , Majorem pro ratione temporum non confilia cepiffe,mul-taqueuni virocontuliffe.-quod exemplisplu-rium imperatorum ofiendit pratteritione .
n 60.
t58 pro lege manilia
7: 60.Etenim nibil. Imo hoc fiepius ipfi Pom-pejo faftum a Senatu pulcherrima fubje-dione, & repctitione, ut rerum geftarum cnumeratione demonftrat. ww.91. in ipfo C. Vompejo. Quare adverlarios reprehendit,qui fapienti judicio populi Roman.atque aufto-ritati dilfentiunt. w.63. qunre videant.
Adjungit contra adverfarios, & rurfus pra»dicat Cn. Pompeji continentiam , huic Afiatico bello neceftariam, objeda aliorum imperatorum cupiditate & avaritia ; paren-di ctiam difficulcate, & odio exterarum na-tionum, k quibustamen Cn. Pompejusex-petitur . ».65. diffcile efi in Afict.
Ad extremum propofita au&orftate ac fententia clariftimorum virorum , Servilii, Curionis, L. Lentuli, Caftii, concludit ad-hortando Quirices, utconrraquam fentiunt Q^CatuIus, & Q. Hortenfius , uni Pompe-jo omnia comittant. n.68. quare nolite dubt-tare .
annotatio.
Contentio cfi accommodata ad populum:nam efipartito clara, argv.mentatio brevis, En-tbymematica copiofce amplificationes, fuavesfi-gur<s, tranfitiones pafiim venufitf , qttts mdjores ac mtnores argumentationurp partes colligant . ~Dcip.de orator jrequenter difiribuit ad vulgi ca-ptum , & cttncludit per anacepbaleofes .
Affetttts etiam ubiqtie funt lenes, ut Vopulum Rcm. ad bellumgsrendum, & deligendum im-peratorem Vompejum, non tam acriter impu-
lijfe,
O R A T I o XIII. 169
HJfe , qttitm qua fponte propenfum tnjlexijfe vi-deatur .
Confutat adverfarios cum inftnuatione, & ftne invidia: callide etiam L. Luculli virtu-tern, non felicitatem laudat.
Pojlremo illttd animadvertendum, cum pro-prium fit generis demonfirativi res ampliftcare , & deleBando ornar;, ita Cicero Cn. Pompe)i virtutes effert per antitbefes, interrogationes , bjperboias, repetitiones , exclamationes, f ub]e-ftiones, comparationes , (qu<e figurce babentplu-rimum ornatus, & f uavitatis) ut quamdam laudandce perfonee ideam ejfingere, ac pofieris tradere volnerit . Vrcefertim utitur amplifica-tione per rat;"cinationem & comparationem , quando in prima, fecunda contentionis par-te auget gravitatem periculum belli Ajiatici , ut crefcat imperatoris deligendi virtus : quem demttm virtutc >a Cn. Pompejo prce cceteris im-peratoribus Rom. longe maximam attollit tertia contentionis parte.
PEROR ATIO.
IN peroratione Cicerolaudat C. Manilii legem, ac fententianv, illumq;hortatur , ut in ea permaneat. K.69. qu<e cum ita fint.
Deinde fuam omnem operam pro hac le-ge pollicitus , teftatur fe non Cn. Pompeji gratia, neque privato commodo, fed pu-blico fuadere, ita etiamfi cutri invidia mul-torum . Ibid. ego autem quidquid .
H A N-
!7o PRO LEGE MANILIA
ANNOTATIO.
H<sc peroratio eft brevis & fimplex, von or-xatafiguris , ajfetlibus; quia orator fecurus obtinenthe cauf -e, pluraquam dixitin conten-tione, non putat neceffe efje dicere, aut deinte-gro amplifcare , Maniliam folummodo legem laudat ac prcefert utilitatem Reip. in deleUu imperatoris.
PRO A. CLUENTIO.
Argumentum, Quseftio, Stylus.
SAffta qufidam, Cluentii Mater improbi mu-lier ingenii, libidmis effrccr.ata, pojl binas vuptias, unas Vatris Cluentii, altera A. Aurii Melini, generi fui, quem cttmfi/ia divortium. facere coegit,pojiremo nupjit ftatin A/bio Oppiar rico , qui Melinum , ejus virumocciderat. Hic cum mtel/igeret, Cluer.tium nondum teftamen-tum fecijfe, eoque morttto bona ejus omnia ad matrem effe ver.tura : incenfus avaritia, veneno eum tollere decrevit. Eare cognita, duobufque pr<ejudiciis jam probata, primum Scamandri damnatione, cujus in manibus venenum depre-benfum fuerat, deinde C. Fabritii, qui Cleo-pbanti, quo Cluentius medico utebatur, fetvum Diogenem ad venenum dandum ,fpe <&r prdmio f ilicitaverat: Oppianicum Cluentius dcveneno accufavit : qui cum damnatus ejfet, defenfor
Oppia-
ORATIO XIV. i7t
Oppianici L. Quintius tribunus pkbis quoti.iia-xis concionibus rem in invirfiam arfrfuxit, cum diceret pecuninm injurficio verfatam: & cum incertum ejfet, ex quaparte effet profecta , po-pulus Romanus non credidit ab Oppianico da-tam : qttia damnatus erat, {5* errore multorum in falfo crimine Cluentius fuit: cum Oppiani~ cus C■ JElio Staleno DC. millia HS. pro numera judicum, qui corrumpendi effent, rferfiffet. fijto pofiea crimine, (31 Stalenus ipfe, cv.m ea Bulbus, Gutta, Popilius, aliique eiufrfem ajfi-r.es culpdjurfices rfamnatifunt. Annis qutnque poft damnationem cum Oppianicus in exilio pe-riijfet, uxor Sajfia moliri cepit infidias f.lio, quod ejus confiiio diceret per M. Afellium quemrfam viro f:10 venenum in pane rfatum . Et cum de fervis qtiteftione babita, nibil ejfet repertum: rurfus eadem, triennio pofl, a.iolefcenti Op-pianico filia collocata , impulit •eum arf filtum de veneficio accufandum. Is aBore v.fus eft L. ABio Pifaurenfi , contra qttem Prcetor Cicero Cluentium defendit. A:7a caufa eft ad Q. Voce-nium Nafonem, qui rfe veneficiis Prcetor quce-fivit, Lepirfo Lullo Cof. Manut.
Qudftio hujus Orationis, in genere judicia-li, eft compofita, feu duplex: 1. utrum Cluen-tius ab annis ocio corruperit judicium pecunia, quoOppianicum vitricum futtm conrfemnaret. 2. Utrum irfem Cluentius veneficia commiferit. Dicendi flf.us eft fnbtilts {31 acutus: nifi inple-rifque tiarrationibus, Exorrfio {9* Peroratione \ ubifiguris amplificationibus eft pienus.
H 2 S Y-
172
rt «j.d
o. V
—U 2
») 2 3
c u • 0
o "J rt tj
z 3'3 n
u o u u C
propofitio.
vn.J.
" _ _ Ut
■sn "
o(J c o H
3<c
o o " c
O 3
-S^ «
2; n.2 8
egtt
S ° s-2.0 c
u1 u
- b"u* -o S 8
c 3 rs
—
«3 O C
c-5 s -
• - o j .7*
• u rt
w) f-^—'
C
5 tJ rt (J ^ t>
o ^	rt
I: 3	m
o c	s
w	Ot
•^si
3 ;
u V•
C g
y-5 0:3 S « u
2.s-^.a c •
^•c H 5
c cr a c g.v> c 3 o g
(J.-
. a --3 C'— C
10*2.2 c S"|
E-s 3 -
= S c a.Su; 3 a « On 3 u u <j C u U-O C L____J
ARGUMENT.
S «tS
'S
c.a.VS 3 c
U 3TJ 3 G 3.0 3'C: O
71 2'— c
C 3 C.S
o3 snj . C.y a0^:^ .2 J E.S
o^so^S
O O 3 u ^ O U -O >
—-J
kxordium. argumenta.
u r. c c.

c ... a g '
« - ..t. e a ac:
gnsgu .
'iiJiii^llll
q rt o.j3 d q a c o 1, , i
argumentat. .9 ^j.j.-^ 2 £ j. - ~~ g n -a 3
- s 3-= ; """
E
2« 1«
^ u C u
o rj c C ^ ^ U ^ 5 3 U
lalSlf^-jSS^.a
ifi-Sis-^.Sg^egS-S
•^«c g-S S<= c s
c^ S ° £<2-1,2 o-" g-S q — -3 q o r. c 3 q.t; "	2 a S —v. c.S g
,B 3"' 3 S ">^rt<J= 3 3,-q 3 c! j: c—-rt	" «:5 o. c
« Ba-cOi «~ 3 c g S l. o S •- _ a_o cco-rtq — u
s S.a"!^ S -3 ag § |> o
«Sagisl^gjss.i-ss
03-S- c<|c^u «cgcg
»	i i o-j-.a ao a
3-Scj 2-3"- Sjts sirt 5
rt g-c; C.= «uuS 3 --3-g
o	^r: o 3 u 3 3
O3 "i rt S 3	S
rtC—Jqauaq«C3uCrt --------J
argumentat. AMPUFICATIO,
H 3 E T
,T 71,
- ^ C O u «
•s iOsrs s,a
V»	~ >
SSH<«.5-aS •3 i!.2T3 S c «
o.e c o g-a
U U w rt J3n
«--j
PERORATIO.
« 3 S & 3 ■rt w .S. c .(. rt
r
3 ™ to „ -
** 1? i d .21 w u
« « h; u i»
2 S.SP.| g 5 §
2	. g £ c ~ "5
:s "Sis^a s a
£ Sl s
3	O "J<2 «j 2 c
<. rt o , , 4J.- —
<rt<~ W> M o C U
occ
»jo S'2 „ bi S« a S
L----J.
ET AFFECTUS»
EXOR-
O R A T I O XIV. ?75
EXORDIUM.
EXordiair Ciceroeadem , qua accufator ufus, eft dillributione criminum, in-vidise, & veneficii, quae Cluentio affingun-tur . n.i. animadvertit. Mox fefe infinuans Orator, ac caufam difiribuens, quale fic fuum in veneficio purgando, judicum vero in tollenda invidia oificium declarat. n.z. fsd cum confidero .
Nam dubitatione judices officii commo-net, ne falfa invidia in judiciis locum ha-beat. ».4. equidem qttodad me. Pofiulatet-iam ne prf judicia veritatem rei labefaftenr. n.6. quamobrem a vobit. De fe autem fecuri-tatem, & caufaefiduciam pra:fert, Iicet in-vecerata jam invidia . n.7. ego me \udices . Subjeita iterum deprecatione , & attentio-nis petitione . n.8. tametfipermulta .
ANNOTATIO.
Orator in boc exordio dijlributione doci!ita-tem parat, quippe in obfcura ac inveterata caufa : deprecatione benevolentiam iudicum captat ab ojficio cequitate: labefaciata pr<e-judiciis veritate, attentionem petit, in com-munibus invidia pertculis.
C O N T E N T I O N I S
Propoficio, & Difiributio.
COntentionis propofitio , uti quseftfo , efi duplex; prior, eaque bipartita;
H 4 non
i7S PRO CLUENTIO non Clucntius, fed Oppianicus corrupit ju-dicium pecunia . Pofterior: Gluentius ve-neficia non commifit.
Diftributio feu propofitionis argumentum eft: quia non Cluentius , fed Oppianicus habuit caufam corrumpendi judicii.
Pofierioris propofitionis argumentum efi; quia Cluentius non habuit caufam commit» tendi veneficii.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRioris propofitionis argumentum , non Cluentius, fedOppianicus babuit caufaw eorrumpendt judicis, hoc Enthymema late fundit: Cluentius jufte accufavit Oppiani-cum de maximis criminibus; huncque ju-dices necclfario duobus prsejudiciis condem-narunt: ergo non Cluentius , qui jufte ac-cufavit; fed Oppianicus qui neceffario con-demnatus fuit, habuit caufam corrumpen-di judicii. ».9. corrupiffe dicitur.
Antecedentis 1. pars, Cluentius jufte ac-cufavit Oppianicum de maximis crimtnibus, amplificatur expofitione , feu enumeratio-ne criminum Oppianici. n.io.primum igitur.
Prfmiffa brevi apoftropha ad Oppianicum adolefcentem Oppianici filium , de jufta ac-.Cufatione patrisfui, & defenfione Cluentii. Ib.abs te peto. Deinde prsemiffa narratione, qua paulolongius exordia criminum Oppia-niciimpecuntur. »,11. atque ttt intelligatis.
x. Ct-
DRA-TIO XIV- 177
1.	Ciccio exponic mortem patris Clucn-tii, reliftis duobus liberis , Cluentio 6c Cluentia . Ibid. A. Cluentius .
2.	Exponit nupcias Cluentiaecum A.Au-rio Melino . Ibid. grandent autem .
3.	Nefarium amorem matris ( fi quidem macer efi appellanda) Saflice in generum . ?i.sz.cum ejjent bce nuptice.
4.	Cluentiae divortium a Melino n. 13.fi-lia qu£.
5.	Nuptias Socrus Cum genero : quod fce-lus Orator amplificat adjunflris, & excla-mationibus . ».14. tum vero illa .
6.	Simultatem Cluentii filii cum matre Saflia . n.\6. tulit boc commune. Hic parva. efi digreflio de parentum injuriis vel reticen-dis,vel gquoanimo ferendis:quas faneretice-ret, vel ferret Cluentius, nifi nefaria & cru-delis mater(adverte hypotypofim) palam fi-lio intentaret mortem . wi 7. Nam tliud me.
His pra:miflis defcendit ad enumeratione criminum, propter quas Cluentius caufam habuit accufandi Oppianici. «.19. Nunc iam fummatim. 1. Crinien Oppianicus M. Au-rium Dineae matris tefiamento creatum ha:-redem cu aliis curavit interficiendu, ut foius ipfe pecunia potiretur.w.a i.Larina: quidam .
z. Crimen: (adquod tranfit per incremen-tum ) Oppianicus his interfedis non hor-ruit Safliam uxorem ducere, occifis etiam duobus liberis. ».25. Itaque illis. Hanc li-berorum casdem ab adjunftis, ac pra:lenti niatrisluftu Orator profequitur. 77.28. atque bune tantum . Ec comparatione majorum H 5 com-
178 PRO CLUENTIO.
commovet ad odium Oppianici, concluditq;, (uti adhuc fa?pius)jufte fceletatum hominem effe accufatum Sc damnatum . ».29. Sentio jtuiices . 3. Crimen : Oppianicus Cluentii u-xorem propinato veneno peremit. n.\o.acer-•vatimjamreliqua. Eodem veneno C.Oppia-nicum fratrem, & ejusgravida pxoreiimui cum partu necavit. /7.31. Eodemque ver.eno.
Quod crimen compararione rrajorum am-plificatur. ».31. memorict teneo. 4. Crimen : Cn. Magii prsEgnantem uxorem abortione faftaduxit. »«.33. itaquecumbanc . 5. Afi-nium adolefcentem AjuJii opera & fraude in condendo tefiamento ( nam Ajulius affi-mulata familiaritate cum Afinio fecittefia-mentum quafi efiet Afinius ) interfecit, & oblata pecunia rem cum triumviro Manilio tranfegit. 77.36- quidf- illa cttdes . 6■ Dinearn locrum fufiulit, ejufque tefiamentum adul-teravit. n.qo.quidaviam. 7-Lavini tabulas publicascorrupit, fuitque ea re in invidia a-pud omnes. 72«.41. lllum tabulas . 8. ( Quod maximein caufa eft, &propter quod accu-fare Oppianicum vitricum & hunccondem-nari necefie fuit)Oppianicus Cluentium ve-nenotollereconatus eft . n.^i.bunc tamen ,
Quoautem paftoid canatusfit Oppiani-cus, narrar Cicero ex caufis & adjuntfis, unde fafti probabi/itas penditur: nam una caufa occidendi Cluentii Oppianico fuit , hujus odium in illuni, qui Martiales de-fenderet . ».43. Marttales qutcdam.
Alteracaufa fuit, fpes bonorum Cluentii, quia Iioc mortuoj qui tefiamentnm non fece-Z	rat 3
O R A T I O XIV. 179 ratj haeres futura erat mater . n.q^.fuberat etiam. Adjun&aautem , feu facukates fue-runt Fabricii, quorum fratrum confuetudine primum, deinde improbitate ufus e£t Oppia-nicus, ut per Diogenem Cleophanti medici fervum Cluentio infirmo venenum daretur. n.q6-Itaq;bii rebus. Jam modus, quo faftum liquet,fuit ipfius fervi non incallidi confiliu, & emptio, & veneni deprehenfio in manibus Scamandri. ».47. Servus non incallidus .
Concludit Orator exclamatione, & in-terrogatione per indignationem, fceleratum Oppianicum non folum juile, fed neceffa-rio etiam fuiffe accufatum a Cluentio . n. 48. Vrob Vii immortales.
Antecedentis z. pars, Oppianicumjudices neceffario duobus prtfudiciis condemnarunt,ex-politur pari narratione Oratoria; nam pri-mum Scamandri praejudicium his exponitur: 1 .Cluentius Scamandrum detulit deprehenfi in manibus veneni. >7.49 .fatis e(fe arbitror .
a.Rogatusab Aletrinatibus Cicero, pa-tronus Scamandri acceffit. w.49. bic tum Fa-bricius. 3. P.Canutius varie, & graviter ac-cufabat Scamandrum criminis jam manife-fti. nu.50. Res agi ccepta ejl. 4. Cicero cum metu incipit, verum poft aiiauando fortius dicere . w.51. bicegocum . 5. Profopopgja feu dialogifmo, quidquid Cicero ad defendendu Scamandru proferret, confutabat Canutius. tj.5z.fedutquidquid.6. Scamander conviiftus teliibus,& ipfa Oppianici perturbationefqua hypotipofi Orator oculis lubjicit) omnibus fcntentiis } prater un;im, quam fuam Stale-
H 6 nus
j8O PRO CLUENTIO nus eile dicebat, condemnatus eil. ».53.Dr-uiq\ bocloco. Alcerum Fabricii praejudicium his exponitur : 1. Cluentius damnato Sca-jnandro,non ftatim Oppianicum(cacitecon-«lemnatum ) ied Fabricium Oppianici fami-iiarem reum facit. n.<$$.quif tum erat. z.Fa-bricius caufe luse Patronos (nam Ciccro, Sc Aletrinates patroni effe impudentes nole-bant in re jam judicara) Cepafios fratres quaerit adjundla liniiJitudine. ».56. Hic tum Fabricius. 3. Breviter accufatio Canutii, ul in re judicata affertur;deprehenfio vero Ce^ pafii faceta ironia fubjicitur. nu.58. Citatur reus .4-Fabricius qui jam & fubfeliiis, demif-fo capite, feu caufoe diffidens difcelferat, Je-gis vi, & fententiis judicum eft condemna-tus. n.^.jam tum . Concludit Cicero Oppia-nicum tot criminibus accufatum , his jam duobus praejudiciis damnatum abfolvi non potuiffe . Ibid. quidejl quodjam . Conclufio-nem 1- amplificat comparatione majorum : judices enim Scamandum & Fabricios fce-leris adminiftros damnarunt, ipfum princi-pem atque architedlum Oppianicum abfol-vent ? n.6a.unumperDeos . Conclufionem z.. amplificat infamia, ac turpitudine Judicum, fi id commififient, & fecum ipfi pugnaifent: quod dialogifmo ofiendit:w.5i.^kw en"i tande.
Confequens Enthymematis, Ergo non Clu-enttus , at Oppianicus babuit caufam corrum-pendi judicii. 1. Infertur fummatim Apoftro-pha ad accufatore T. A&iu, quod Cluentius non corruperit judicia Scamandri & Fabri-ciorum ;neq;igitur jftud judicium, quo dam-
natu?
O R A T I O XlV. 181
natus eft Oppianicus- n.6i- quoUjiboc videth✓ Prolepii quidem ac dialogilmo fatetur Ci-cero judicium fuiifecorruptum: fedaffirmat verofimilius ab Oppianico (jqui ob maxima fcelera accufatus , & ob prdejudicia damna-tus, habuit caufam tentandi judicium pecu-nia) quS a CIuentio,qui juite accufans,& in re bisjudicatano habuitcaufam corrumpen-di judicii.n.d3.M«/M<//W.z.Infevtur cofeques Enthymematis figillatim argumentocaliis pr£etermiiIis)quod Oppianicus,no Cluentius, grande Staleno Judici pecuniam dederit: ubi Apoftropha adverfarios urget. ».64. atq;ego illa.Mox quomodo res fit gefta,narratur pe-titaattentione.w.^^.^ftoww/g/V/w.i.Oppiani-cus fibi metuens ad Staleni Judicis, qui Sca,-mandro faverat, familiaritatem fe applica-vit. Ibid. nam ut primum -
z. Stalenus (qui homo probe defcribitur ,, prsefertim-fimilitudine) fuS Oppianico polli-cetur opera,accepta pccunia.n.6 7.Tumd Sta-leno-i. Stalenus fallere& codemnare Oppia-nicu deliberat, hancqjdeliberatione Orator profopopf ja , & adjunftis exornat.«. 6<}.quce pecunia.q.Capit confiliuStalenuspJenfi frau-dis ac naedacii,pollicendi judicibus, nomina-tim Balbo & Guttae pecunia,qua pofiea fup-primeret,quandohi defiitutione irati Oppia-nicu damnarent:quod confiliu faceto & ele-gantedialogifmo , & Ethop?ja exprimitur . ». 71 .Capit hoccoJHii.^. Canutius audienspe-cunias mentionem inter judicesfieri repente judicium fieri curat, abfente tu Sfaleno, & conviciante L• Qi!inuti0.w.73.tnctiaratfjrtv^
6. Og-
PRO CLUENTIO
6. Oppianituni nummarii judices irati condemnant, addita fimilitudine: alii feve-riores non liquere ;udicium,quia corruptum pronuntiaut: alii condemnationem in re bis judicata confirmant. n.j<$.confurgitur in con-Ji ium . 7. L. Quinilius una atque altera ve-hementi concione Senatum vocat in invi-diam judicii corrupci . «.77. Condemnato.
8-Interim uppianicus cum Staleno expo-ftulat, agitque de repetunda pecunia , n. 78. citqtte iilo ipfo . 9. Tum fufpicatur popuJusde StaIeno,Buibo,& Gutta;quali innocens Op-pianicus (it circuinventus.Ibid.bujus Staleni.
Sufpicio etiam ad C. Junium prasfidem judicii pervenit iniquitate temporum,«.79. cttque iri bctnc . Verum hanc iniquitatem temporum , atque invidiam elfe fublatam gaudet Orator, n. 30. neque mepxnitet.
3. Infertur confequens Enthymematis, & amplificatur profopopoeja Gluentii, & Oppianici , quod hic caufas multas, ilia nullam haberet corrumpendi judicii, n.81. quidejt preeterea.
Confirmatur confequens,quia nufquam in tabulis videtur ifta pecuniaeifea Cluentio profeda,fed ab Oppianico. n.8z.Age quonia.
Ad prolepfim refpondetur Stalenum fuif-fe ab Oppianiaco , non a Cluentio confiitu-tum ad corrumpendum judiciumyquia illum Cluentius & Canutius facile paifi funt ab-efie a judicio, non Oppianicus & Qiiinftius. 71. At enim Stalenus. Icerum confequens fubjicitur complexione & diffimili compa-ratione . Ibid. qmre fi ijt bine,
O R A T I O XIV. 18> Qemnm altera prolepli arguitur T. Attius ftultitia:, qui ilultius comprobavit, quod ftul-te venit in mentem Staleno, vel Cethego. ».84. At enimpecunicim . Deinde gratia in-ter Oppianiacum & Cluentium conciliari non potuit ifta pecunia, tumex allatis caufis, tum praefertim quod ifia pecunia plane nu-mero Judicum refponderet. n.86.Verumaiict.
Confirmationem prioris partis contentio-riis fequitur longa confutatio T. Aftii, qui tria objiciebat;: 1. Judicia fa£la permulta efle , a Cluentio judicium efie corruptum . At Cicero diftributione probat ea judicia non effe legitima: deinde non efle contra Cluentium, led efle pro Cluentio. j. Non efle judicia , ».88. at enimjudicia .
1. Judicium Junianum non efle legiti-mum , quia C- Junius propter fcditionem & turbam , fine difceptatione damnatus eft quod in Iegem non juraflet, & quod non efletex lege fubfortitus. Adverte dialogi-fmum , ».89. condemnatus efl .
Ifta vero Junii damnatio obeffe ieu prae-judicium efle Cluentio non poteft , quia C. Junius , etfi peccavit contra legem Corne-liam damnando veneficiis Oppianicum ju-dicio corrupto, nihil tamen contra alias ie-ges, feu contra jusjurandum, aut fortitionem judicium commifit, quod folumobeflet Clu-entio . n.92. Httc vos Cluentio . Confirmatur exeo , quodfiteadem ipfa caufa Cluentii , qua: nunc avide., & cum filentio , at tunc feditiofe , & vi tribunitia dicebatur. «-a.*-Ego tdcircf.
Hae«:
>84 PRO CLUENTIO
Haec iniquitas temporum , ac fuinma; po-teft itis, amplificatur diflimHi coinparatione Syll« cuin Junio , & Orchinii cum Quin-6\io , n.y^.nuper apud. Amplificatur etiarn altera comparatione Majorum , quod nec a G. Popilio,nec aQ^ Metelloopcimis tem-poribus vis tribunitia fuftineri potuit, nedum his temporibus. n.g j. Optimis berculce. Gon-cludicur Junianum judicium non fuiifelegi-timum, propter vim illatam, nec fuilie cum caufa Cluentii conjun£lum , nu. 96. non fuit igitur.
2. Judicium Bulbi, P. Pupilii, & Guttae, nec fuit contra Cluentium, quia hi duo am-bitus, ille majeftatis damnatus eft, nu.y 7. at etiai» Bttlbus .
Deinde judicium Staleni fuit pro Cluen-tio, quia Stalenum accufantibus comitiis , quod ab Oppianico pccuniam accepifiet, ut judicium corrumperet, derifa illius recon-ciliatione gratis, damnatus eft ; quod ipfum eft,quod jam Cicero contra Oppianicum, & pro Cluentio contra Aftium contendit judicari, nu.gy.quidquod Stalenus . Brevi anacephalasofi prcedi&a judicia recoluntur. »«.103. Ergo adbuc.
Judicium etiam Falculce proCluentio fu-it, quia ille bis accufatus a Tribuno Quin-flio: femel quod non decurise munere, ne-que ex lege fediffet: iterum , quod accepta a Cluentio pecunia Oppianicum condemnaf-fetjure abfolutus eft,». 103 .videamus ecquod.
Imo abfolutus eft Falcula ab iis quinque judicibus, qui Oppianicum, five impruden-
tia ,
ORATIO XIV. 185 tia, five mifericordia , fivc aliqua fufpicio-ne, five ambitionc addufti abfoiverunt: Fa-bricium vero, & Scamandrum, condemna-runt. ». io5.Tttw etiam;//;. Hicdigreflus Ci-cero , laudat nominatim judices eos, qui Oppianicum nonabfolverunt . n.ioi-Acno ex faBo .
Quinftium vero Tribunum perturbato-rem judiciomm, ignobilium patronum , ar-TOgantem,novum hominem vituperat Etha paeja, n. 108. bac tu agitante. Ex digreflione revertitur Cicero diaiogifmo cum T. Aftio, cui ofiendit nullum ifio judicio fuifle accu-fatum praeter Falculam, qui tamen fit abfo-lutus; alii fi de corrupto judicio& non de aliis criminibus damnati efient, damnatu3 cflet & Falcula, cumcademfit caufaejus,& caeterorum , n.x 1 i-fed vt illuc revertar.
Igitur hi non fuerunt de pecuniis repetun-dis accufati( quod unum facit ad rem )neque etiam rei fa&i. n. 114. Quidenim mibi.
Neque confuetudine id judicium appella-rioportet: nam fi judicium efiet, idem Scas-▼ola ab inimicisfuis lege decaprispecuniis pofiulatus eflet. ».115. Hicprofertur id.
4. Non funt judicia, quia animadverfio, atque au&oritas cenforia non efi; judicium .
Hanc confutationispartem Cicero ingre-ditur quodam prooemio de fuo officio/eu in-finuatione,ne duorumCenforum dignitatem, autamicitiam Izdat . ».11 •j.fequitur id.
Ac primum in genere probat partim ar-gumentis,populi fuffragiis faepe numero cen-forias lubfcriptiones efie deletas', partina
exem-
i86 PRO CLUENTIO excinplis C. Getce & aliorum , in quos Mc-tellus, & Domitius Cenfores animadverte-runt, qui tamen nulla nota , aut lionore in perpetuum laudati fiint .«.119. video igitur.
Argumenca funtharcexprelTa.• faepe cen-foriaanimadverfioa populo Roinano refcif-fa eft , a juratis judicibus repudiata , a ma-giftratibus negledta,a fucceltoribus commu-tata, inter coilegas difcrepare folita: non eft igitur. judicium . H.121. Itctque non[o!um.
Deinde in fpecie probat Junianum judi-cium propter cenfoiias fubfcriptiones non eiTe judiciumjagitquedilemmate: Vel enim iiludeft verum, vel.falfum; fi verum ,ergo cenforia fubfcriptio non minusurbi cimen-da eft, quam profcriptio . & regia potefias, & d datura .n. 123. Qu<e cum itaJint. Si fal-fum . ergo Cluentius pecuniam non dedic, fed nocens, & damnatus Oppianicus, quod recapitulatione ejus criminum oftendit Ci-cero. n. 124. Sin dutemquod.
Confirmat effe falfum illud judicium,feu potius falfam fubfcriptionem Cenforum , quia hi & fermone atque fama fine teftibus, tabulis, argumento, caufa incognita ftatue-runt . nu.126. Quid igitur.
Imoetf". (digreditur Cic. ) ftatuiffent fe-cus.hoc eft caufa cognica: tamen res convel-li poterat exemplo Matrinii.lWt/. quodfiifta.
Deinde fi in duos tantum pecunia corru-ptosfubfcriptum eft, csteri ergogratis Op-pianicum condemnarunt, nu.27.nam b<sc qutuem.
Nec dicasparem effe, & probatam cen-
foriam
O R A T I O XIV. 187-foriam forticionem, uci militarem; quia ma-gna funt incommoda iftius cenloris forti-tion is, »«.128. nam ut illud.
Redit ad lalfam illam fubfcriptionem,at-que hujus caufamrefert in plaufum popula-rem , & Tribunum Quinftium , & tempo-poris invidiam . n.130. Verumomnes . Deni-que fallas eile , nec fixasefle deberehorum Cenforum fubfcriptiones, concluditur argu-mento , quod uterque Cenfor difcrepans,ni-hilque comperti habens , alter alterius opi-nione ftandum non putavit. n. 131. QuodJt banc. Addit & prolepfim , quam diffolvic probitate Cluentii, & errore potius tempo-xuin „ quam Cenforum, exemplo P.Africa.-sii . »«.133. At inipfum.
Cstera objefta T.AcIii ( de illo judicioj breviter & ironiceconfutat: 1. Egnatii elo-gium propter levitatem , & inconftanciam , w.135. ttnum etiamejt. 3. Senatufconfulcum propter importunitatem Tribuniplebis , 5c concitationem mulritudinis, adjunfta fimili-tudine . n.36 ■ At etiim Senatus. 3-Orationem Ciceronis , qusferviit tempori, &caufae, non aufloritati. ».138. EJl etiam reliqua .
ExemploM.Antonii, vel potius L. Craf-fi , n. 140. bominem ingeniofum. Alterum T. Aftii objeflium de iegibus , quibus Cicero Cluentium non defendit,proIixius confatat-i. Lepida irrifione Aftii a voluntate Clu-entii, cui ipfe defenfor paruit, w.143. tiunc quoniam.
z. Retorquensargumentum;namnon Ci-ceroaut Cluentius receflita lege , quafoli
Seca-
igS PRO CLUENTIO Senatores tenentur(C luenrius autem Sena-tor non eft) fed A&ius : quodefle mdignum oftendit Oracor pulchernma amplificarione legum , quarum vi civica^ ac iadicia omnia Continentur , ».14,5. neque me illa .
Aftium vero receffiiTe a legibus.probatur, quia eam tum Iegem , qusedc folis Senato-ribus loquitur , ad Equites, & ad pdpulum vult transferre. n. 1 [taque abjiciolegem .
Ac Senatus quidem non recufat fe illa le-ge teneri. «.1 jfc. Deinde quis. Verum eque-fter ordo & plebs pra-ter alias non vult huic legi fubjici. Ibi.i. converte mtnc. Quare me-rito Equites Romani M. Drufo apertiffime repugnarunt, ne ficut jam Ciuentius, nova lege alligarentur: quiadeniquedifrimiliseft ratio (latus Senatoris & equitis; quod excla-matione & profopopaeja approbatur.»/. 15 j. 0 virosfortef.PofiremoCicero obteftatur Ju-dices , ne Cluentius aliter quam eques Rom. defendatur j hoc eft , ne in populum lex ifta Senatorum transferatur; n. 1 ^j.qua Jivobis .
Polliceturque fuum officium , num. 157. bic nunc ejl .
Judices pariter commonet, eife ipfis ex of-ficio juxca lUrucas leges judicandum, w.158. mn emm. Tertium obieftum T. Aftii de moribus Cluentii,quafi infirmum breviffime diluit: ut de injuria Decii, de vi illata pafto-rihus. Anfcharii & Pachemii,de teftamento ,/EIii Florii legato,Ca;Iii uxore;bonis Ennii, Bennii lcefione , n. 160. atque utexijiimetis . Polt hcEC concluditur confutatio T. Adii de jnoribus Cluentii, tranfitione adfecundam
par-
O R A T I O XIV. 189 1 partem contentionis.w. 164- Habens Jttdices.
Pofterioris propofitionis argumentum , Cluentium r.on bctbuit caujctm committendi ve-neficti,hoc enthymenia conficit:tripIex illud crimen veneficii, quod affingunt adverfarii, nulli bonofuit Gluentio:ergo Cluentius non habu'tcaufamcommitcendi veneficii .
Primum veneficii crimen , de C. Vibio Capace refellitur ex eo , quod L. V ibius te-fte L..Pletorio , intefiatus litmortuus: cui igitur bono illum veneno fuftulifiet Cluen-tius? nu.i6<$.0bjetiumejl.
Secundum crimende Oppianfco adole-fcente rejicitur brevifiime, 1. ex adjun£tis propinati veneni. «. 166. Alterum veneficii.
2- Ex adolefcentis Oppianicimorte cujus caufa fuit cruditas & intemperantia, n. 168. tiego illum . 3. Ex teftimonio ipfius patris . lbid. quts buic rei.
Tertium crimen de Oppianico fere fimi-litercorruit. t.perfubjeftionem ex ipfa cau-fa veneficii-, quia Cluentius neque Oppiani-cum metuebat ut exulem & damnatum, ne-que oderat ut miferum , quippe cui mors po-tius,quam vita efiec folatio, n.169.unumetia.
2. Ex perfona Afellii; quiacum hic Op-pianico familiarifiimus efiet,& Cluentio of-fenfior, certe Cluentius non illo ufus efi ad hoc crimen : Deinde fi Afellius venenum dedit, cur non accufatur ab Adtio ? n. 172. ageverovenenum. 3. Exabfurdis; quia non pane, fec poculo venenum confundi folet . n.163.7tmvero illud. 4. Ex adjun&is mortis Oppianici; quia no repente,fed poftea febri,
cum
I90 PRO CLUENTIO
cum cecidifret ex equo ( quod a fervulo eft fcitum ) eft mortuus. n.j y^.Atrepcntma. j. Ex confequentibus; quiaSaflia poft v-iri mortem , infimulare ac perdcre fcelefta fi-lium aggrefla eft.. n. 176. Vojl mortem ejus,
Eo confilio emit fervum Stratonem, & Nicofiratum, quem crudeliflima & iterata quaeftione diu torfit, ut fi&am falrem ( quam numquam potuit )criminisfufpicionem ex-torquerct. Ibid. Emit de A.Rupilio . Eodem confilio Stratoni dedit tabernam , & fiiio Cluentio filiam defpondit. ».178. Larinum pojlquam .
Deinde cum Strato furtum, & csedem fe-ciflet ( eft narratiuncula ) furiofa mulier hunc , ac de integro Nicoftratum triennio poft mortem Oppianici poftulavit in quar-ftionem ,».179. hoc ipfofere tempore. Quin materaudax, non callida iiftam quaftio-nem in caput filii intentare conata eft , mc. 138. pojl triennium.
Fi&a autem fuiffe ipfa quf ftio oftenditur,
1.	Subjedione , quia nulla furti, de quo nunc agitur , fuitmentio, fed tantum ve-neni, cujus quidem criminis confeftionem dolorexpreflit. ».183. Utrumfurtum faflttm,
2.	Apoftrophaad T. A&ium ,quiaqua'ftio obfignata non fuit. n. 185. cttque ijiam. 3. Apofiropha ad Oppianicum , quia ifta quse-ftio non eft refervara huic judicio , fed ex-fefta lingua in crucem aftus eft Strato , nu. i 86. ejio in tabellis .
A N-
O R A T I O XIV. i9i
ANNOTATIO.
Ouoniam tota Contentio narrationibus prtf-fertim, confutatione , & argumentatione magis fubtili, quam copiofa & vebementi conjlat , de bis tribus b<ec annotabimus .
Ac ne parum attentus Leclor varietate nar-rationum perturbetur in b«c oratione , intelligat ( quod bic docte admonet Vaulus Manutius , & nos in Rbetorica docuimtts ) ejje narrationum duogenera , unum in caufa. alterum extra cau -fam , quodtamen ad caufam perttneat. Extra caufam p ffunt ejfe narrathnes multce : incau-Ja ,fi crimen unum objicitur, una tantum requi-ritur \fiplura , pluribus uti licet . Conferuntur in Cluentium tria veneficii crimina, mum de C. Vibto Capace, alterum de Oppianico adole-fcente, tertium de Oppianico f tne ; de quibus criminibus iurati Judices fedent: tres igitur in caufa narrationes neceffaricef unt . Extra cau-famautem, totidemtres ; i. de vita iy< crimi-nibus Oppianici . z. de Scamandri, (y, Fa-bricii prceludiciis . 3. de Staleno aliifque corrtt-ptoribus judicii, utbii tamquam antecedenti-bus , & prcemuni:ione , jufta caufa Cluentii & innocentia probetur, ac J'ufpicio venejicii to!-latur . Singulce autem narrationes f unt oratcri<e (yi probabiles circumfiantiis rerum, is* adjun-clis perfonarum eleganter expofitis , perfpicucc {51 breves verbis fimplicibus , cum ornatu quo-dam, & concinno ad aures concurfu numero-rum , quemplerique annotar.t in bac prtfertim oratione. Suaves funt vartetate figttrarum, &
motttur»,
i9i PRO CLUENTIO
motuum , & J]yli : nam crimina Oppianici in-vidiofc; mulierit Saffue iibtdinem etc fnevitiam cttroater, innocentiam Cluentii miferabiiiter, acute , (yfacere Scamandri Fabricii pr<e-judicia, callide condemnationem Staleni effert Orator.
Vroiixa aflioT. Aciii, refutatio (primum de Juniano judicio ,quod corruptttmfuit ).iein-de de legibus , a quibus recejfic Cicero in defen-dendo Cluentio\ tertte de mortbus Ciuentii, pref-fe & fubtiliter confeclaeft anumero 88. ufque adnumerum 165. qttee ad certam jurts formam ip judiciorum rattonem magis , quam ad Kbe-toricce praxim ptrtinet.
Argumentatio dupiex eft entbymematica.Am-plificatiopartim excaufisfa, adjunSis per di-Jlributionem , bypotipofes , ftibjettiones, pro-iepfes, ironias dttcla eft . Affcclus primus eft in-vidice, quam in accufatores retorquet Cicero ; fecundum odii in nefarium Oppianicum , {s-> crudelem Safftam ; tertius mtjericordice , in Cluentium innocentem . Sed pro bis jam vide Verorationem, ttbifedes affecluum .
PERORATIO.
}N hac parte Orator Saffia: odium,& mi-fericordiam Cluentio concitat apud Ju-dices . Odium concitatexclamatione, pra-teritione ; & anacephalaeofi fiagitiorum impix muiieris , num. 188. quodhoc porien-tum. Novumque crimen ipfi affingit, hoc eft non fine ejus confilio venenum elfe Oppianico datum , num. 189. illudprimum
querof.
O R A T I O XVI. 195
queror . Confirmat & amplificac hanc im-pietatem Saflice in filium, 1. & comparato atque inftrufto accufatore . ».190. non modo id non. z. Ab itinere fceleratse hujus matris, follicitatione pecuniofa , nofturnis preci-bus: qus omnia ab adjunftis mirifice de-fcribit. nu. 192. atque bis rebus. Cluentio mifericordiam concitat deprecatione, be-nevolentia, & laudatione Larinatium . n. 19 j. vos Judices . A pari item fiudio & af-fedu vicinorum, quorum aliquot recenfet. wK.197. age vero . Deinde ab ipfa nefariae matris perfona , cujus fcelera acriter & a-cervatim rurfus congerit ad odium. n. 199. borum omnium.
Ad extremum a perfona Cluentii, cujus falfam jam tot annos invidiam, & venefi-cii crimen deprecatur anacephalseofi fupe-riorum argumentorum. n.zoo.Sinautemid.
ANNOTATIO.
Ufurum fe Cicero aquioribus Judicibus fpe-rttt, fi Oppianico infamiam adduclo, ftagitia fceleratce matris agitantur in Peroratione ; fic pet ( quod faftum eft ) ut fubjecla oculis j udi-cum {sr, amp/ificata impietate Sajfue , tandem Cluentius fufpicione cu/pce liberetur.
I I. AGRA-
i94
L AGRARIA
I N SENATU.
Argumcntum , Quxftio , Stylus.
VAlde imperfeHa eft beec Oratio, vixqut continet tria capita legis Agrarite, nem-fede venditione vecliga/ium, emptione agro-vum, deduHtone coloniarum. Quare pro ar-gumento, {3» ampliore notitia recurrendum eft ad II. Agrariam, in qua Cicero ipfa eadem cmnia explicat populo, qitce bic JiriHtm in Se-natu proponit.
Quceftio eft in genere deliberativo, an ini-qua inutili lege Agraria , quam tulit ~Rul-lus, permittendum Jit Decemviris vendere ve-fligaiia, emere agros, deducere colonias.
Stylus eji tenttis & acutus.
AIIGUM.
«°r---1
M V, (K «J U
Q g
O « u 3 -
55 «
2 a
m « >
s o « >
tn > < g .
iy o 60 <-» .2
7Z Q o
tJ vu
^ r u
c Jr M
^ £ "T3 3
c4 c -
V <o
c o
Cfl
£
e s3
' I U I 1 I	*
O o o rt o
au^Tg,
o « „ ii 3 O c _
^g > > S-J 0
SJ.2 siJiJ
«U " -•0 3«
3 >.§b'°'s
S CJ 2 3 3 3
~ o — C. i-. i-< '___
J. PARTIS.
r-.j. c c.j. g.5P|o >
3	s
-S^aS 8O-5-3Q to •• u O. fi
5 « s ° o
n. 3 d
c s.u s
BJ SJ M _ ^
u «J W . O SJ . rt r. VJ
Q 3.2 5 '
s=is.«<!.
« 3 c- 2 g s 3 rt ~ w rt M a..> 3
H 2 o. a. 2 z. PARTIS.
S-5
S s.2 s-j; i '-5	s
a. c
o-w
rt CJ
o. rt c
c.S"2 5
cj cts ^
> rt >lC C " C
§ SS.cJ SH cr c w 3 3 O
• r.t!
j. u « g c m n
s •= § o o- g
O. > m c w
S 3.--«
PROPOSITIO
_j
i. PARTIS.
i AR.GOM. AMFL? ____I
I 2
PERORATIO.
S u rt> CJ " ^ o X 3 «j B S
rt -- H «-3
a3 3
"3"h.s u pS V <•
3'i g^a-g
"3 «
s s s
0-.5.0 rt w
Ert
Sc.Efl
«•-. O " «
■t: o. 3 3 S
'■v C
c rt O £ X
u C S" > <*
1.5 s 31
s = sls ' ■
ET AFFEC. U___J
COM-
CONTENTIONIS
Propofitio & Diflributio .
COntentionispropofitioeft haec: iniqua & inutili lege Agraria, quam tulic Rullus, permittcndum nun cft Decemviris vendere ve&igalia , emere agros, deduce-re colonias .
Difiributio feu argumentum : quia ifta fi-cnt in fraudcm Populi Rom.feu boni ptibli-ci , &in privatum commodum Decemviro-rum .
CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio; Affeflus .
PRima pars argumenti, venditio vecliga-lium fiet in fraudem popuii Rom.feu boni publici, (91 in privatum commodum Vecemvi-rorv.m, hoc enthymematcdemonftratur: II-la vedigalia populi Rom. funt & femper fuerunt in magnopretio, qua: vendita infi-nitas pecunias afferrent Decemviris : igitur venditio ve&igalium fiet in fraudem populi Rom. feu boni publici, & in privatum commodum Decemvirorum.
Antecedens ingreditur Cicero exclama-tione, fuftentatione, profopopf ja . n.i.beec per Deos immortales.Mox indignatione exag-geratur , & Apoftrophaad Rullum . 1. Ex adjundtis Sylvas Scantia:, & confulatus Ci-ceronis. n.^.utrumtandem. 2. Ex multitu-dine pofielfionum, quas Decemviri dein-ceps vendent. «.4. vendit Italiee . 3. Ex nul-lo loco definito, ubi vedtigalia vendantur . n.j.bocvero ejufmodi. 4. Ex fucura concur-latione Decemvirorum per prorincias, eo-
O R A T I O XV. 197
rumque regia potertate vendendi, publi-candi, liberandi; ingenti illorum quxliu , ac terrore populorum . n. 8-Jam illa omnibui.
Tres autem hujus Agraria: legis exce-ptiones, ut acerbas multis, etiam Pompe-jo, & qujeftuofas Decemviris reprehendic Cicero, prsefertim Apoftropha ad impera-tores. N.io. Sunt tarnen .
Secunda pars argumenti, emptio agrorv.m fiet in fraudem populi Rom. feu boni publici , & in privatum commodum Decemvirorum , hoc brevi enthymemate perftringitur : E-ment Decemviri agros, quos, & a quibus, & quanti volent ; igitur emptio agrorum fiet in fraudem populi Rom. feu bonipubli-ci, & in privatum commodum Decemviro-rum .
Antecedens invidiofa hypothefi contra-hitur ad Ruilum, quem urget variis adjun-dis fuas legis, & irridet a pcrfona foceri . N. 14. videtis jam .
Tertia pars argumenti, deduUio colonia-ritmfiet in fraudem populi Rom. feu boni pu-blici, ts* in privatum commodum Decemviro-rum, hoc enthymemate exponitur : Quo, $c quos volent colonos Decemviri, vel per I-taliam, vel Capuam deducent: igitur de-duftio coloniarum fiet in fraudem populi Rom. feu boni publici, & in privatum com-modum Decemvirorum.
Antecedens fuperiorum conceffione , & dialogifmo Orator invidiofe conjicit ex fine legis Agraria;, qus eft tyrannis; vel in Ita-lia, fi hanc colonis fuis Decemviri com-I 3 pleant.
t98 I. AGRARIA IN SENATU
pleant .N. 13. Verumeflo ,nibil. Vel Capua;, quam aperte Decemviri occupant, ad fe-dem fuas tyrannidisatque imperii. Hoc ve-ro tyrannicum confilium Decemvirorum probabile facitCicero ab ailjunftis Ioci;quod Capua fertiles & abundantes habeat agros ad exercitus alendos \ quod hcec urbs fit op-pofita imperio Rom.quod Majores hanc de-lere voluerunt, ne novus Annibal crudelis ac fuperbus exfurgeret . Nu.iS. Jam omnis omnium. Amplificat ex adjeftis Capuae op-pidis denominationem Decemvirorum. N. 20.6"quemctdmodum .
Deniqjconcludit, & praetermiffione que-rirur non jam veftigal optimum , fed Remp. ifia lege Agraria periclitari. n. n.non queror*
Legis Agrttrice iniquitatem , damnumq\expli-cat Cicero ex tripiici capite.Vrcecipue Decemvi-rorumfeu Ri/iii fraudes\& qudjlusj^ tyranni~ dem Reip. periculofam ampiificat. Ex bis invi-diam in Agrarios confert, conful cavet R eip. /jui affetius melius patebunt in Peroratione .
PERORATIO.
Icero Iicentia fe acrem & popularem in
Rep. tuenda Confulem profitetur contra Agrarios, qui ejus paccm fraudulen-tis legibus perturbant . N.22. bis ego rebus.
Deinde hortatur Rullum & cceteros col-legas, ad concordiam intefiinam \ ut pofi-to errore , meliores Reip. partes fgquantur ad honorem dignitatemque. N.26. quamob-r(m ptr Deos.
ANNOTATIO
A N
O R A T I O XV. x99 ANNOTATIO.
Facit boc Jlrenui confulis profejfto mirificectd gratiam Senatus, populiq;Rom.colligendam, preeterea adperterrendos Agrarios , quos Vlutar-cbus ait bac oratione ita perculfos fuifie, ut ni-bilcontradixerint. Mitigavit tamen Cicero ad-bortatione, fi ipfi velint vere populares videri.
IL AGRARIA
A D POPULUM.
Argumcntum , Qujeftio , Stylus .
LEgem Agrariam (lexfuit de agris a pop.
Rom.captis in Cives difiribuendisfP.Ser-vilius , Rullus, tribur.us plsb.promulgavit, ut largitionis fpecie popult gratiam aucuparetur . Verum Conful Cicero eam legem, iniquam atque inutilem , fic in Senatu & apud populum dif-fuafit ac reprebendit, ut eam Rullus perfpeBa Senatus ac populi voluntate ferre non fit au-fus. Hujus legis ocio capita vide in Vlutarcbo V. Manutio Freigio: qit<e nos tn contentione re-cenfebimus .
Qiufiio eft ingenere deiiberativo an fit tol-lenda iex Agraria.
Stylus efi pajftm fubtili difptttatione tenuis & acutus: mfi quod Tyrannidem Decemviro-rum & agros , aut vefligalia , qu<e cogitat Rullus vendere , amplificet . Temperatus eft item in Exordio, & Veroratione.
I 4,	S Y-
200
•tjtc e e "i	c M-i^a
2.5 J!	5 c ■
v => S ii « " S B O.S.wSo
r2
c 2 a	£ o < P g,
2 < £ o.2 :- 5G O.
•c 7 3 'j 5	> u u s j
«•3,3	« =
.5	5 E H v -
pEES*	s " <3, , M
g 3 O	3 .. u. _ «»
« S?q "!fS -c.S 2 3
ilfi! b £
ARGUMENT.	«S'gQS
Sr-n r--T1 ."S.SS g §
3.SO.	ocScS
lisg^ |slls
^fjfls srsg«-Jg
•3 c v 3 ^Ji c.2 > j	ct.„> t.
AS.2"; W_3-2i;co,	•cSw.co
hII^S"" '-----**
.2 2=; iHS^Qm i. Argumentationis. >--—j l--j r-----
ARSCJMENTA. AMPLIFICAT.& AFFEC. r'--—---------—i
** c i i ' 1 " ' .u 1 i u ri 1 oHaoOj-pUnCboC q
1 -1 -rt
i 3 «rt r.
•^Sc	3
3-- o.
S H r - UC J ft
vi^ « fa « c 3-- o,
rt o « — - e «j ti! a '3 co 2.	3S«J 'CO; '5
<•= 3 . 3 u M o 3 S'M rt n mhJ •
c-i c E'— aU- m•-—— c. -3 _______ .___- »
exoj?.djum niorosiTio.
2.AR.
2.0I
sasffg
£ « o. 5i-5 £ gj
"sa-M i I a
rjsg -§i«<J? S^si 2 I -Ig
e.2z-Srt -"HcS ><
€i -L	m C	Cf.	^ ~
X i?O 3=2 s.tj 3
Wl	,, o	_	M	J-	2 O
« O-O ? ~ c Ec u	U rt
g Soj « i £	;'3 t.
£ 1a
Hx «.a1® g « = ji.a g>2 g-Tjguuj-a-s.s-s-as
n o s o«J'5 g-o —— " o	• J -
U I?C tf ' u Bfl s	«
I) 5 U c u u C u
«gSgj.Si.g&gS-i.g peioratio •
- S "2 — 5" 2 o a 3 S s 3 c.;o< c « O
«3 - §"3 S
u oj b cra.w 5 " « S o ss t;-"
sa««§3 e-ssSJ^s
jj o	c.o c
.2 S 8:£.S 3 5 JSU-S S
t o « S * s o = s a -«
-	C5 O C. C u
2-.AC.GUMENTATI0NIS.
I s	EXOR-
aoa II. AGRARIA AD POPULUMI
EXORDIUM.
EXorditur Cicero difllmilicomparatione . Cui, & nobilium ; nam hi adepto ma-gillratu, ita folent agere gratias populo, ut fe ac majores laudent: Cicero, novus ho-mo , dicere de majoribus non poteft , de fe autem arroganter loqui, aut de maximis po-puli beneficiis libere veretur . n.i.EJlbocin..
Qiiare ad laudem populi modefie ha:c tria commemorat,& altera coparatione dilfimi-lium amplificat; fe novum hominem , fuo tempore, una populi voce faftum effe Con-fulem . N-i.quttre adhibetur . Et quamquam fibi erit ditficultas gerendi magifiratus , i. quod auxilio nobilium defiituetur , i. quod exifiimatio una voce cum populi judicio in. erratis periclitabitur , 3. quod popularis erit Conlul,- tamen ea fibi fortiter perpetienda effe dicit.N. j.boc ego tam injigne. Pracfertim (a conjugatis) popularem fe f uturum Confu-lem profitetur, quia a populo faftus eftCon-fuh. Contra, Agrarios non efie populares 0-ilendit, quia populumoppugnant, & Remp. perturbant . N. 7. r.eque enim illo modo.
Confirmat ab effedtis, & repetitione am-plificat fe effe popularem Coniulem,qui pa-cem, qui libertatem, qui otium toto fuo Confulatu fpedlat. N.y.quidenimejl.
Concra, Agrarios non effepopularescon-tendit, qui oftentatione quadam ac fimula-tione largitionis Remp. & populum pertur-baut. Num.13. nequeenim Qiiirities . Addit
O R A T I O XVI.
prolepfini uc non videatur Gracchos vicupe-rare, qut Agraris legis auftores, & maxime populares fuerunt. Ibid. nam vcrc dicam •
ANNOTATIO.
Infignis cfi infinuatio biijus Exordii,quet no i fiatim Orator ( i ; refortajfepopulo minus gratai) legam Agra iam oppugnat: Jeda fua perjona , & mandatis fibi bonoribus incipit, ut fenfirrt cempaiatapopuligratia delabatur ad Agrarios, quos non efje populares ajjirmat, fed fimulatct largitionepenurbatores Reip. eofque vocat in invidiam .
CONTENTIONIS Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitioni callide etiam Orator pr£mictit narratiuncula,in qua fignis quatuor externis,conjicit Agrarios a-liquid contra Remp. molitos elfe. i. quod fua confilia Ciceronem Confulem celarinc: 2.quod clam & no&e convenerint. 3. quod Rullus initio magiftratus feverius fe geffit ( ubi vide Ethopaejam) 4. quod hic obfcure (pra:terquam indiferte) de hac Agraria con-cionem habuerit. N-ii. Itaque ut initio.
Prjmiifa htec narratiuncula, feu infinua-tione, iterum fe praemunit lludio fuo erga populum & Remp. defendcndam;& prolepfi diifidium fape inter Confules & Tribunos plebis extortum cluit. N. 14. omni boc vobis.
I 6 Tan-
ao4 II.AGRARIA AD POPULUM Tandcm vehementer hanc contentionis propoiitione fubjicit:Lex agraria eft tolleda.
Diftributio atq;argumenta funt: i .quia eft lex iniqua , quae in creandis Decemviris ty-rannice libertatcm populi Rom.iniminuit. z■ quiaeft lex inutilis, quae fraudulenta vendi-tione,& emptione, & coloniatum deduftio-ne,privatorum feu Decemvirorum pecunias auget, publicas exhauruit. N.i 5. Atque ego .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus .
PRopofitionisprimum argumentum, Len Agraria eft lex iniqua,qu<s in creandis De-cemviris tyrannice libertatem populi Rom. im-minuit ■, hoc enthymemate Orator conten-dit: iex Agraria privat fuffragiis populum Rom.in creandis Decemviris.ergo lex Agra-aria eft lex iniqua,qug in creandis Decemviris tyrannice libertatem populi Rom.imminuit.
Antecedens demonftratur ex quadruplici capite legis agrariae:nam i.capite fancit ut tribunns plebis , qui eam legem tulerit, non perXXXV. tribus, fed perXVII.tantum, lDecemviros creet, reliftis aliarum tribuum fuftragiis: de qua queritur Orator commu-. nicatione , & diffimili exemplo fuperiorum temporum . N.i6. Primumcaput.
z.Capite fancit, ut Decemviri more Pon-tificis maximi creentur, non ab univerfo po-puIo,ied tantu ab iftis tribubus fcpremdecim. Atqui negat Cicero pareeffecausS creandi -Pontificis & Dccemviri. N.iZ.tdeminquit.
Quod
4
O R A T I O XVI. zof
Ojaod ii Domitius cooptandorum faccr-' dotiTpotertatem acollegiis ad populutranf-tulic, id ratione fecit, quia aKter non po-tuit, id elt ab univerfo populo fieri. At Rul-lus, cum Decemviros ab univerfo populo creari liceat, creari potius a populi parte vult. N.g. videtc quid interfit. Tum prolepfi detegit fraudulentum Rulli confilium , qui pro fuo commodo & libidine, legem feret & comitia habebic, populo denuntiabit quos volet cives, fortietur etiam & educec tribus: qnos volet deniq; feiplum Decemvirum fa-ciet. N.zo.quttrct quifpiam. Hoc confilium Rulli Cicero amplificans,prsfertim comple-xione e/fe contra leges arguit.^.a i .quilicet. Decegic & aliam fraudem Rulli,qui lege fua praefentem idcirco profiteri juber, ut abfens Pompejusexcludatur;quem tamen univerfus popuiusjfi liber eflet,pro meritis & rebusge-ftis Decemvirum eligeret. N.z^. at videte,
Quare acrius commovet populum , & concludit ex ifto z. capite legis Agraris Ii-bertatem populi Rom. imminui . Num.z 4. bic quoniam .
4-Capite fancit,ut Iege cnriata Dece-viri ornentur, eam legem Prastor ferat, qui primus faiftus fir^fin is ferre no poflit,qui po-ftremus fit:quod fi legem neq;Praetor primus, neque poftremus ferat, exempli caufa aliquo tribuno plebis intercedente,aIiove magiftra-tu aufpiciis comitia impediente, Decemviri tamen eodem jure fint, quo qui optima lege-i.Oratordicithoceffe inauditum , & plar.e.-prster morem ■ N,i6. cognpfot nunc..
Affexo-
ioS II. AGR ARIA AD POPULUM Aflertqjdifllmile exemplum Majorum,qui bina comitia populo dederunt.RulJus ea tol-lit. N.z6.Atq;bicperfpicuum.i. (notata Rul-li vel malitia, vel ignorantia, quijLibet id , quodfieri non potelt, ut ipie Tribunus im-peret Pnetori legem curiatam ferre)ejus re-ligionem irridet. N-zS.fed videte. Quod au-tem 4. capite fancit, ut Decemviii eodem jure fint, quo qui optima Iege;ex hoc Orator arguit prajcedenscaput, id efl , frufira in li-berrima civitate legem curiatam ferre jube-re, quandoquidem jam ipfe Decemvirispot-cfiatem det fine legc curiata.n.zg.quidpoflea.
Adde, jus Tribunitiie potefiatis imminuit hic Tribunus plebis Rullus.-nam Tribuni-tia interceflio ficpe curiatam Iegem fuflulit, Rullus curiata lege Tribunitiam intercef-fionem tollit. N.30. A videte „
Deniq;anacephalaeofi , feu invidiofa per-miflione fuperiorum, rejeda fimilitudine le-gis Sempronise , & comparatione Rulli cum Graccho, legem Agrariam efle regiam, ac tyrannicam concludit abadjunftis pullalio-rum , apparitorum &c. N.ji. Sint igituv.
Propofitionis fecundum argumentum, lex Agraria eft lex inutilis, qucef raudulenta ven-ditionS, & emptione , & coloniarum deduBio-71 e, privatorum, feu Vecemvimum pecunias auget, publicas exbaurit, deducitur hac ar-gumentatione: Infinitum efi quoddam re-gnum legis Agraria;, & infinita Decemvi- | xorum poteflas vendendi, emendi, colo-nias deducendi : ergo lex Agraria efi lex inutilrs, qus frauduienta yenditione , &
cm-
O R A T I O XVI. 207
etriptione , & coloniarum dedudione , pri-vacorum. Ceu Decemvirorum pccunias au-get, publicas exhaurit.
Antecedens primofummatim proponitur. N. 3 l.pdrfpicite quanta . Effertur deinde , fi-mul cum confequente,.diftributione ■ Ac i. pars de venditione iic amplificatur : impu-denti & fraudu.'ento,ac nihil definienti Rul-lo licet vendereomnia bona.(ha:e funt,loca publica, facella, monsGaurus, Saiitla, via Herculanea ) de quibus vendendis Senatus confuita faila funt M. Tullio , & Cn.Cor-nelio Cofl'. N.35. datur igitur eis.
Immo ex imaturabiii cupiditate tabulas corrumpet Rullus, & nova finget Senatus-confulta, ut plura poflit vendere . Nu.-$ 7. Sed illud magnis..
Deinde Iicet Decemviris atq;eidem Rullo (qui.iterum generaii propofitione omnia fub-dole in volvit.quce Cicero aflrimir, exprimit-que)vendereagros,Ioca,a'dificia, aliudveex-tra Italiam , quodpublicum populi Rom.fa-ftum fit L.Sylla <3c Q^Pompejo Coif.aut po-ftea, N-i%.babetis unum. Ha:c autem extra Italiam funt regna : minor Afia, By thynia, Mytiienae, yEgyptus, quje Dccemviri pro fua infinita poteftate judicabunc efle pu-blica populi Kom.fadla . Ib.qtiidquid.ergofit.
Pr?cipue ^Egyptumfquf teftamento Pto-lemasi Alexandriam ceffit pop.Rom.)occul-te & furtim tradi Decemviris vendendam indignatur Cicero : ac venufte difceptans dialogifmo, negat judicandi poteftatem efle. eoncedendam Rullo, aut, quod judicabit,fit-
rea-
ao8 II. AGRARIA ADPOPULUM rendum:nara fi regnum fllud adjudicabir po-pulo, fine dubio vender,ea ratione, quod pofi Syllam & Pompejum Confulespublicum fa-ftum fic. N. 41. quid Alexa>idria .
Adde , Centumviri de privatorum h®re-ditatibus judicant, de regno ^Egypti De-cem viri judicabunt ? N.43. priimtm popuii.
Amplificac Oratoraconfequentibus hujus regni venditione,quSdo Decevir fuo imperio & abfoluta judicatli potefiate advetans, illas nationes miferas terrebit, tyrannice oppri-met, fumptibus exhauriet. N.^.atque illttd.
Tertio licet Decemviris veiligalia ven-dere quse magno populi commodo Majores reliquerunt. N.46 -Non ejl fatis. I-pfa etiam recentibus Pompeji viftoriis parta veftigalia Rullus vendet contra tanti viri opes ac di-gnitatem, quam Cicero ubiq; defendendam fufcepit. zv7.48. Hic mibi parumper.
Imo regios agros Mithridatis judicio Cn. Pompeji imperatoris relidtos: nondum con-fefto bello , venditum ira Rullo Orator in-dignatur. N.^o. verum inter bos.
Fingit & epifiolam arrogantis Rulli, jam Decemviri, ad Cn.Pompejum , ad majorem indignationem. Nu.$i.is videlicet. Et hy-potipofi fub hafia vendi oftendit bona Cn. Pompeji. Ib. an Vompejum. Quin infidias i-pfi , <3c toti exercitui paratas dicit ifta De-cemviri poteftate . N. 53. plus[peciant.
Exclamat Oracor, & comparacione mi-norum , id eft Syllae, conqueritur non Ro-mae, led quibufcumque in locis vendi a De-cemviris poflfe veftigalia ifta, 6c «;dificia,&
agros
O R A T I O XVI. 169 agros aut his prasgrande vedtigal imponi, N. 5 4. atque in omnibus .
Quamquam excipit Rullus agrum Re-centoricum , fed inique, & qua;ftuofe5 ut di-lemmate arguitur. n.<$6.Excipiturhoccaptte.
Excipit etiam alios agros, de quibus foe-dere cautum fit, fcd pari fraude & qua>ftu , Nu. 5 7. atque etiam eji.
4. Licet Decemviris vendere praedas , & manubias , & quidquid auri aut argenti ne-que confumptum in monumento, neque in Eerarium relatum fit; qua: omnia jubetur, quicumque difceditd patria, profiteri& re-ferread Decemviros,uno excepto Cn.Pom-pejo , Nu.58. vix )am videtur. At Orator a repugnantibus ridet Rullum : namfi opti-mus Vir eft Rullus, & amoriscaufa cxcepit manibus imperatoris Pompeji,cur hunc De* Cemviratu excludit , multaque ipfi eripit contra jus & poteflatem imperatoriam ? N4 59. hic tamen .
Mox captat hoc diIemmate:Lex Rulli vel eft aequa, vel iniqua;fi a;qua, cur Pompejutn excipit, qui id non defiderat? fi iniqua, ergo non honoris caufa Pompeju excipit, fed me-tu, ne vindex populi Rom.fit adverfum De-cemviralem dominatione. Ibid.utrumtande.
2. Pars antecedentis do emptione, ficex-ponitur : Lex fancit ut quam pecuniam ex rebus venditis Decem viri coegerint, ex pe-cunia agros quo plebs deducatur,ab iis, qui vendere voluerint, emant, ab invitisnihil tangant : eos autem agros inltalia emant, qui arari & coli poftint -
2io II. AGRARIA AD POPULUM
At Orator praemiffa tranfitione per invi-dioiain anacephalaeofim pra:cedentis partis; fadla etiam iniinuatione de i s,qui favent le-gi Agraria:,& turpiffimoquarfiui, affertdif-fimile e*emplum plurium Majorum, quibus num |uam commiffa efi ifta poteftas emendi: quique tempcrantia ac patientia paupertatis folebant publicis agris privatos deducere , no emere a privatis,qu£ publice deducerent, n.61 .partctfttpecunia. Mox qufrit qui,& ubi fint agri.quos emi jubet lex . Nimirum ob-fcure & fraudulenter definit Rullus. n. 6y. Ltbst ag os emi.Si in Icalia,qui arari, & coli poffint , at quales funt, fertiles, an fteriles ? nuiltum intereft definire , ut arbitratu fuo Decemviri non poffint,quoq;velint in Italia (in qua mult£ funt regiones& partes vel fte-riles vel deferta:,ut in Aquilia Maftici m6tis radices plebe deducere.Quod Orator ironia, & dialogifmo excutir . ibid.defiiio , inquit.
Si ab invito non ementur agri: ergocon-verfa ratione , quod ante pertimefcebant muiti,nunc fine metu invidiofas poffcffiones & Syllanas retinebunt: vel publicorum a-grorum poffeffores, quanti volent, eos De-ceinviris vendent,quafi mercaturaquadam inter eos conftituta , n.66. idcirco ihquit .
Concludit has emptiones excogitatas effe a Rullo & ejus focero ( ad quseftum , & ad fublevandam Syllas invidiam, qui iftosom-nes agros profcripfit. n.68-Atque boc ca men .
Quare hortatur plebem , ne fuafu Rulli, qui iiiis & Syllanorum commodis legem condit,vendatfua vettigaliaMajorum fan-
guine
O R A T I O xvr. 2rr
guine & fudore qua;fita,neve oftecatos agros fteriles & peftilenteseligat prf fua pofieftio-ne,feu urbe Rom. v.6%-4s<tos non dubitatis .
Addit quafiEpiphonema,fi populus Iegem Rulli accipit, Decemviros infinitam reten-turos eife pecuniam; nec enim illa referri in acrarium, poterit, quia lex vetat, nec etiam exigi,qnia venditordeerit. n.ji.dcindeenim.
3. Pars antecedentis de coloniarum de-duftione fic tra&atur: Lex fancit ut emptis agris Decemviriquce in municipia, quafque in colonias velint, colonos , quos velint , deducant, iifque agros aflignent, quibusin locis velint: & ut Capuam iu coloniam de-ducant quinq;coIoniarum millia,iifq; agrum Campanum , & Stellatem agrum dividant. ContraCicero indignans iftis coloniis,inquaj loca(quippe non definita/)& agros velint De-cemviri ,dedu£tis, tyrannidem ac regnum conftitui , non propugnari imperium, fed Remp. contendit , n. 72. atque in bos agros» Deinde Campanum agrum plebi Rom.di-vidit, & colonia deduci Capuam, eft contra commodum ac dignitatem populi Romani; nam arbitratu fuo Decemviri, permittente lege, deligent finguIiquingentos,ut quinque coloniarum millia fint.Quo primum benefi-cio fibidevinftoshabebunt: deinde quos in agrum Campanum deduci lex jubet, eorum nomineagrum ipfi tenebunt,& fruentur, ut fuam familiam & fumptus fuftentent . w» 75. At enim <eger.
Confirmatur ipfo Rulli teftimonio,feu fa-£lo,qui nec coram difputare,nec agro tribu-
tim
ixz II.AGRARIA ADPOPULUM tim delci ibere andet, quiahos non populi Rom.commodiSjfed fuis parat, .v.78. quo.ifi veflrum. Agrum veroCampanum non dividi oportere,aut alienari, probat Orator quinq; argumentis; 1. quodbello,aut metu belli,a-miffiscceteris vetliijalibus.ramen agri Cam-pani veftigal magnos exercitus aluerit,«. 79. unumne fundum. z. Quod hic ager Campa-nus jure Majorum, & ab Gracchorum lar-gitione,& Syllx dominatione integer fuerit. n. 80Mctjores noflri .3. Quod hunc agrum,qui femper populi Rom. ager di&us lit feditiofi homines tenebunt. n.Si.Ar quibomine> ? 4. Quod fit turpe popuio Rom.privatis agriim publicum gratis tradere,qucm privatusho-mo noluit vendere;quia ex illo fundo & ve-ftigali numquam malus nuntius auditus fit, id e(l ,femper idem fit,non bellis infefius , non coelo ac loco calamitofus: cum e cieteris veftigalibus malus nuntius nonnumquam audiatur . Ibidem , ctc tantumintererit.
5. Quod ager Campanus non fit defertus ut affignetur,fed totuscolatur: qui fi dividi-tur, optima plebs expelletur, improbi Dece-virum coloni conriituentur,ficque agrum fi-bi paratum populo Rom. eripient, w.83. de-inde in bac . Adjungit Rullus Stellarem campum agro Campano:quafi vero Majores ad fecuritatem imperii Rom.non fapientif-fime Carthaginem ,Corinthum , Cceteraque oppida Capuje vicina deftruxerint :demens Rul! i hsc loca complere fuis colonis ad re-gnum & tyrannidem exercendam cogitat.». iyquajtveropaullum.Capua autem idcirco a
Majo-
O R A T I O XVI. II3
Majoribus iuit confervata (quodex tabulis patet ) ut elTet una faltcm urbs commoda & necciiaria agro Campano ,».87. de Capua .
Amplificat OratordiiiimilecGfilium Ma-jorum,& Bruti,vcletiamRulli,quibns fiexi-itimaflet Senatus fimilesfuturos,urbem Ca-puarn non reliquiflcr,nu.SS.pidete quantum .
Verum divinitus Majores cenfuerunt, quod poflea eventis multorum bellorum pa-tnit , ut Corintho, &Carthagine deftrudiis, Capua non noceret imperio Rom. fed prod-eilet ; proptereaquod abeaomnesturbce, & contentiones, & arrogantiat fublatse eflent, n- 89. Verum arbitrabajttm .
Digreditur Cicero ad notandam Campa-norum fuperbiam: 1 .ab eventis, quod ifthuc dedu&i Romani protinus fuperba nomina , & infignia PriEtori» poteftatis fumpferint . Ubietiam Prjtor Confidius,& ftudiu Cam-panorum in luos Prarcorcs defcribitur, w.91. & quoniam Bruti. 2. A natura loci, & con-fuetudine viftus, qus arrogantiam, & luxu-rim ingenerant, n.94. quidenim viderunt.
3. Aconfequentibus , quod Campani & horum Coloni , Romam , & Romanorum agros, oppidaque defpefturi fint prs fua jam Capua , & agro Campano , & fortafle con-quifituri fint aliquid fceleris, & ftagitii . n.yj.Huc ijliDecemviri.
A N N O T A T I O.
Tota Contentione Orator finem Agrari<& legis fcrutatur, ex qua certam tjrannident, ac ingens i ncemmodumpopuliRom.futnrum ojlendit. Vif-
fuafio
374II. AGRARIA ADPOPULUM
fuctfto aute») ijliut legisfapienter dicitUrapud populum i. Ab imminuta ejtts hbertate , iaciu-raqtte bonorum, & veRigaltum, & agrorum , qu<s longe funt ipfi cartjftmn.z. Aperfona Rttlli Tribuni, & Decemvirorum, qui fraudulenter divitias, &fuperbe regnitm aftettant, inpopu-lo Rom. invifum. 3. ( quodinperorationem re-fervatur ) a perfona Ciceronis Confulis , vigi-lafttis , fortis, popularis , qtti Senatum bo-tios omnes iniquee legis metut liberabit.
PERORATIO. Rator apoftropha ad P. RuJlum recen-
fet, atque anacephalceofi fubjicit ocu-lis populi, quie tota contentione dixit. Nu. 9 7. Hitc tu P. Rulle .
Deinde affeftum exhibet Confulis, & vi-gilantis prodefendenda Rtrp.n.yy.bqc ego vos.
Et fortis contra Agrarios. N.ioo. Ego is Conful .
Et popularis pro pace, tranquillitate, otio, populi; quae improbi, ac Decemviri pertur» bare conantur. N.101. ex boc intelligi.
Confiatjiti patetj/tfc perorario enumeratione, & affeciu . Enumeratio colligitpr^cipua conten• tionis argumenta , quo melius popult memori^fi-xa beereant. AffeRus cbaritatem Ciceronis ergti populum Rom. cttjus beneficio ipfe novus bomo ■Conjul efifatius, vebementer commendat. Ve-*» & bic idem affefius inclmtus efi in Exordio .
ANNOTATIO.
III.
215
IIL AGRARIA
A D P O P U L U M.
Argumentum , Qusftio ? Stylus .
Clcero in bctc Oratione non difputat contrA legem Agrariam, fed Tribunis plebis , qv.i eum tamquam Syllanarttm ajfignationum de-fenforem , in concione abfentem accufaverunty ita refpondet, non modo ut fepurget, verum et-tiam in ipf os , & in p.inapem legis Hulliun culpam transferat: cum dicat ea lege Syllanos agros confirmari atque fanciri: idque fieri eo confilio , ut Rulli focer Valgius aut retineat qitos agros babet, nullo invidi<e metu : aut De-cemviris , quanti ipfe voluerit, vendat: utrum-que lege permittente , qu<e tangi quidquam ab invito vetat. Manut.
Qu<efiio efi in genere demonfirativo, an Ci-cero fit defenfor Syllanarum poffeffmum .
Stjlus mixtus .
s y-
z 16
o	» 2i « I .
»2	s n S 2 g u
«S 1-5	U H 5 ,>5.3
s	ds-j S y
- o	w 3-. u
o25
• - -■	S o c
■ti «05 " i- " s a ----—1
TROrOSITIO.	c
j c 3 _
g a

tn i
Q n O. O	1____I
i-5 ^	2.ARGUM.

o §3 §	I
Ou.cS	o u «
§2	*
c O,	w m.*.
Ǥ e
.S-S-&	-g§ 3> 05 6 S
S 2 «	. u s s
» o 5	<« a " 2
■5 « 8	.2 o 3 §
"••Hu	«aQ rt u. rt rt
rt — n n
- g 3 «'3
, — " o-
l----—-j	u
EXOKDIUM.	AJsQUMENTA.
2. AR-
§sl^l	S |
»M	c 1
« S o	3 o,
•gS-3 3 3.	..3
217
.5 3 ^ O «-o tS « a •5:2
3 ^ » O «i-o
P	«xa
£ O 3	-5 21
<3"d «'43 O.O.Z <S<J I____J ■
Amplif. 8c Afteft. Peroracio ■ r----——'—i
2
« e E «
5 ^ 3 - -
O-J «'
J "I 3 15
>'3 S
O ii c 3
«-g S u< —1 ?
S.V	S	-
,,<=0 - 2	«
? O w fl	u
c o. c o	w
o 3 u O 3
3 « H 3 ^S1
^JJllls
c - S.-0 o o C " o. a > ea^
= « S 3
- -j- n 3 c
« u o- " o
5.««5«4l
h 2'= 2'r- " S1
g S « « C— "
a s s
^ o S sb 0 o -o 0.-0 « > c
UGU M.
K EXOR-
*
218 iii.agrar. ad populum
exordium.
Icero Tribunos plebis argnit, quod fe
abfentem criminentur, hofque provo-cat in pra;fens ccrtamcn. ti.i. commoJiusfe-cijfent.
Deinde quorumdam benevolentiam poflu-Jatj adverfam vero acclamatiopemquorum-dam mitigat deprecatione, & promiifa fafli fui probatione . n. 2. video quofdam .
annotatio.
Statim prccemio Orator debilitat adverfarios, & cauf<e f itcejiduciam oftendtt; bi enim , cum multade abfente retulerunt , jusfu.e poteftatis imminuere, & quodammodopr<efeute/n Cicero-nem timerevijifunt. J am cum quatuor caufa fint acclamationis adverfte , ut eft in lib. 2. de Oratore : Oratio, Orator , caufa , auditor; qua-tuorremedia : objurgatio , admonitio , prcmtjfio, deprecatio . Hic deprecatione quadam utiturjjy> prcmijftone . Yide Freigium.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Diftributio.
COntentionis propofitio efi hcec: Cice-ronon efi defenfor Syllanarum pof-fefiionum ,fed Rullus , & adverfarii. nu.3. completijunt.
Difiributio, feuargumenta funthsrc: 1. quia Rullus & adverfarii fua lege Syllanas pofiefiiones confirmant atque fanciunr . 2. qi ia F ullus plures quam SylJa , & novas p^fieJfiones donat. lbid.
CON-
O R A T I o XVII. 219 CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio; Affeftus.
PRopofitionisprimum argumentum.Ra/-lus , & ctdverfarii fua lege Syllanas pojjef-fiones confirmant atque fanciunt, hoc enthy-mematedifputatur: Caput legis XL.cavet, ut poft C.Marium Cn.Carbonem Confules publice data , aflignata , vendita , concefla funt;eaomnia eo jurefint, ut qua: optimo jure privata : ergo Rullus, & adverfarii fua lege Syllanas poflefliones confirmant atque fanciunt.
Antecedens i. defenfionis metu,& invi-diofa c5paratione legis Valerif cum hac ini-quiffima lege proponitnr.n.q.Caputlegis efi .
Mox amplificatur fingulorum verborum interpretatione contra Rulium ; qui occul-tandse fraudis caufa , r.e quis ab eo Sy Ilanos agrosconfirmari,& fanciri putaret ; non dixitpoft Syllamdiftatorem ,fed poft Ma-rium , & Carbonem Confules, adverfarios Syllie, qui uno dumtaxat anno Sylla difta-turam prsecedunt . n.6. Rullicautio.
Poftremum comparatione fui fundi, feu liberi, cum fundis Valgii feu Syllani;, & fervi ,• Cicero impudentiam Rulli convin-cit. ».8 Tu vero Rulle .
Propofitionis fecundum argumentum , Rullusplures quam Sylla, & novas poffejftones donat, hoc fyllogifmo infertur ex fuperiori-bus verbis legis: Qus poft Marium,& Car-bonem Confules data, donata, conceffa,ven-dita, poffeffa, vi, clam, precario ( nihil enim K 3 defi-
iio III. AGRAR. AD POPULUM
dcfinic, & diftinguit fraudulentus Rullus ) omnia optimo jure funto: atqui funt quidarn agri , a Sylla publicati quidem, fed nec cui-quam alfignati, neque venditi, quos tamen aflignat ,& vendit Rullus.-ergo Rullus plu-res,quam SylIa,&novas polfefliones donat.
Major eftexprefla , & Minor , &primo loco Complexio . n. i o.At Jt illa folum.
Pratcipue Oracor fraudem Rulii,feu cau-fam finaiem gratificandi focero , invidiofe excutitdialogifmo. ».13. nam focerbujus .
Accufatus Cicero a R ullo, ctliis Tribunis plebit , quod Syllanarum ajftgnationttm pojfeffo-ribus gratifcaretur, callide in adverfarios re-torqitet crimen ,probatque ex capite legis XL. ■non folum Syllanas pojfejftones fancirtffed novas etiam donari , fo qttidem occulta fraude Rttlli, ut non Syllam ,fed Marittm, & Carbonem Con-fules nominet: neqtte pojfejfa definiat aut dijlin-guat, fed omnia vendtre, & ajfignare pro ar-bitrio, & commodo pojfit.
PERORATIO.
Icero fe non fautorem Syllanarum pof-
feflionum probat ab effeftis per fubje-ftionem ; contra,in adverfarios(quos iterum in concionem vocat)criminis invidiam con-fert; prsefertim ab agro Campano, quem fi-bi conftituunt . num. 1 quoniam.
Cicero paulo vebementius concludit eodem af-fectu , qtto exorf us ejl •, fe contendit, f e non Syllan<e. Tyrannidis patronum ejfe , fedRullum, ceterofque ejus collegas .
ANNOTATIO.
ANNOTATIO.
PRO
P R O C. R A B I R Y O.
Argumentum, Quxftio, Stylus.
LApuls)ti!Saturninus tirtio Tribunus ple-bis fetclus , ut Glauciam fatellitem fuum Vr<etoremvel potius Confulem faceret, Me>x-mium confularem candidatum interemit . Con-fules igitur ex Senatufconfulto armati, Satur-ninum agrediuntur,(y> in Capitolium cumGiau-cih , Saufejo , L. ALquitio & Labieno fugien-tem perfequuntttr , unde cttmfide publica de-fcendijfet in curiam , ut civili more caufa trrf-ffaretur,ipfe lapidibus obrutus efi, Glauci<e fra-cla efi cervix, Labienus ccefus, caput Saturnini Rabirius in ludibrium per covivia circumtulit. Annis circiter quadraginta pofi, T. Aitius La-bienus Tribunus plebis diem dixit C.Rabirio , quod Saturninum interfecijfet. Defederunt eum Q. Hortenfius, Conful Cicero. Arta primum caufa efi apud Decemviros ex antiqtto more.qucs fttijfe C. Ccefarem & L Ccefarem aucior efi Dio. Deinde reo condemnato , (y> adpopttlum provo-cante, in campo Martio, comitiis Csnturiatis , de quo judicatii non ejfepropter miiitare fignum a Meteilo Celere Vrcetore de Janiculo ablatum, qttod cum accideret, diffolvi comitia vetfre in-fiituto necejfe erat) nec voiuijfe iterum Labie-num babere comitia ; & ea rattone Rabirium ejfe fervatum , Dio narrat. Freig. Manur.
Qttcefiio efi in gsnereJudicialt, an C. Rabi-rius perdueUionis reusfit abfolvendus .
Styius ejl tenuis, (y, acutus .
K 3 SY-
^ 1 ®	«j rt	oS"
.J. .a-> * sa « S ^ 5-3 * I» :3|i
«2 «« „ - '3 5. 2 cs
— _	-- — „,	rtraG.
u -f s a.i «b
S |g .2 3 3 S -i
s -2	«s; °
3 3	u rt
sJl "	«2	a ° «
c	c e	— »'*»
3 i . i J § a g -.
.§ -81-	giag
S	Hga
c
• U.i.tJ
rt ... m
<±d o-t: ^
«3 c_o 3	" S-tviJ	S— E'3
Js^-sa	e° s c B
« fts.2 «	5 g 3 - ..	E^ -
■> " gr: "	Sfgffrt"	5« o-5
. - .-OT3
tz-o«B3 = 3	Hs.S<
'S O.U	. U > hJ,
L.
.j L.
^	AKGUMENT. z. ARGUMENT.
«Confutatio ex- i '	■ i r	—i
tra caufam. gi g^g i j! « E",| c s ji.E uj;
---
1. - . p S/" c «E<-=S.2'PKe
^S-gSS L--' S u .2^3 g
argum. ass-s^s
- - —	i: c 3.5,_ -
C. c E 3	----.O rt j. O
0.3S3-3.	r T	n EKoJcK
« m • — w	rj oi	i______i
2=s	.5-3-2--
£	~ o-£	I..ARGUMENT.
Uiji.E'	r---->
i o-c >
« H
U"SSe	AMPLIF. &AF-
t> ri u	----
O.M >
J I____J U.
EXORDIUM IROrOSlTIO..
FECTUS.
L___J I_____I. U___J.
EXOR-
E X O R D I U M . 21
Clcero reddcns rationem defenfionis C.
Rabirii, contendit iifdem caufis ab-folvendum effe a populo , quibus illum de-fendit. n.i. Etfi Quirites .
Praecipua autem caufa illum defendendi eft ,faIusReip. feu majeftas populi Rom. quce Rabirii damnatione violatur : quia damnatur is, qui Senatus imperioparuerit . n. z. Turnvero utid. Ex his infert C. "Rabi-rium communi officio, & afe defendendum, & a populoabfolvendum.». 7,.\quamobremf.
Mox prseclara inlinuatione , hujus caufae gravitatem augetduplici deprecatione, una ad Deos, alteraad populum. nu, 4. Sicenim exijiimarc.
ANNOTATIO.
Efl accuratum boc Exordium i>;Jtnuatione,& primis feminibus rehqiM orationis: nam Orator quadraginta annis interpofitam Senatus auBori-tatemfujlinere aggreditur contra invidiam , at-que defendere :quare infgnem comparat bene-volentiam a fuo in Remp. ($1 Rabirium officio ; docilitatem vero , £5-1 a.tentionem, ab infoientia caufce.
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio .
ANte contentionem praemittit Orator confutationemcriminum Rabirii ex-K 4 tra
aa4 pro c. rabirio
tracaufam , & digreffionem de perduellio-nis judicio a fe fubJato .
Confutationem ingreditur querela , feu Apoftrophaad Labienum,qui ad defenden-dum Ciceroni femihoram prasfcripfit: ob-jefta veroab ipfo quinque crimina , de iucis violatis, de peculatu, de filio lbroris necato, deplagio ,de impudicitia,Cicero leviterdif-folvit . n.6■ nur,c quonia>». Digtefiionem op-portune etiam ad caufam pra'mittit, ne fibi populum inftigante Labieno,iratum habeat; nam ipfe nec primus,nec folus judicium per-duellionis fuftulit, fed ante ipfumcum lati-deM. Porcius Cato ,8t C.Gracchus. n. 10. tiam perduellionis .
Deinde diffimili comparatione Labieni , qui crudeliter perduellionis judicium confti-tuit civibus Rom. & Ciceronis, qui leniter cum Porcio, & Graccho illud tolit difputa-tur uter magis popularis debeat videri ji. 11. quamobrem uter. 4.AItera comparatione popularis T. Grac-chi, qui perdueliionis aflionem omifit, La-bienusin majusodium adducitur . num. 14. An vero Jit aciio .
Perduellionis vero judicium , quam fit a-cerbum , & fervile fupplicium ci vibus Rom. exaggerat. n.\6. mi\era ejl ignominia.
Poftremo gloriando proficetur , exemplo Majorum , feifioregioperduellionisjudicio Labienum depulilfe. nu. 17. quamobremfa-teor . His ita praemiffis ad caufam , fequitur haec contentionis propofitio: Cajus Rabirius perduellionis reus eft abtolvendus .
O R A T I O XVIII.
Diftrlbucio feu argumenta funt haec : r. quia Rabirius non occidic Saturninum : z. quia arma contra Saturninum jurc fumplit .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio, Affe&us.
PRopofitionis primum argumentum,Rrf-birius non occidit Satuminum , brevi en-thymemate couficitur : Id crimen falfo efi afflidum Rabirio :ergo Rabirius non occi-dit Satuminum .
Ancecedens mulcorum teftimoniis , & Q. Hortenfii copiofifiima defenfione probatum eft : verum Oracor fubtiliori infinuatione,ut caufae fiduciam oftentet, ipfum fiflum cri-men, etiam bis reclamante populo , fatere-tur, fi fibi integrum foret. num. 18. nttnc de Saturnini.
Propofitionis fecundum argumentum,R.rf-birius contra Saturninum arma )ure fumpfit , hoc enthymemate contenditur : Rabirius cum omnibus bonis civibus auftoritate pu-blica, in fedicione & tumultu,contraSatur-ninum arma fumpfit: ergo Rabirius arma contra Sacurninum jure fumpfit .
Antecedens amplificatur i. confe(fione,i. narracione, ( quas eft imperfe&a) de feditio-ne Saturnini, & tumultu populi . 3. infigni communicatione. 4. induftione feu enume-ratione bonorum civium, qui contra Satur-ninum arma ceperunt. n. 19. ccnfiteor interfi-cisndi.
K 5 Tuna
2i6 PRO C. RABIRIO Tum invidiofa prolepfi,& conce/Tione O-rator lingens LabienumSaturnini, & patrui fui feftam fequi, magis ex. adverfo purgat Rabirium : cui aut delitefcendum domi tur-piter, aut fugiendumcum Saturnino fcele-rate ,aut flandum honefte cum bonis fuit. n.zz.pa'ruus, inquit. Verum ulterius con-£rmat Cicero jufta arma Rabirii ex duobus prajudiciis ,Deciani,& Titii, contra Sa-turnini necem fadtis:.ubi imprudentiam La-bieni redarguit. n.zq. At C. Decianus. Con-frmatctiamex pari caufa, exemploq; cla-riflimorum virorum, quos nefas eft conde-mnare.n.z6.an neintelhgids. Poftea caute ad praxipuam criminationem delabitut,quod contra fidem publicam Rabirius Saturni-num nccaverit. At Orator fafti culpam (Ui. qua eft ) non in Rabirium , fed in Marium confert, quia Marius Saturnino fidemdede-rit; quam tamen fine fenatusconfulro , aut fpeciali alio mandatodare non potuerit. nu, zS atJifides . Mox digreditur in immortali-tatem Marii, & aliorum, qui pro Rep. ar-ma ceperunt, ne ipfos praEpofiera damnatio-ne infeftaretentet Labienus. n. z6- quid jatn tjlar» .
Conclttdit iternm confitendo faftum,fi pof-fet,exemplo.Sca;voIab , Marii, &c. n. $j.at occidit..
ANNOTATIO.
Accufiator Labienus jtepos illius qui cum Sa-tumir.o fuit cajus tres partes completlitur : u-ram qu<e Rabirio multam propter quinque cri-mina irroget: alteram, qu<e Ciceronis invi.-.iam
apud
O R A T I O XVIII. 217
apud populum pc.riat, quod pzrdueilomr judi-cium tollat, tertiam , qu<e Rabirio mortern in-tentet, quod Saturninum occiierit, aut faltem contrafidempublicam arma ceperit. Cicero pri-mam partem, ut levioris momenti paucis refel-lit. Secundam callide fibi laudi vertit, quod cu/n bomine maxime pspulari T. Grcccbo, iy> Por-cio Catone , regium perduellionis judicium fu-fiulerit, interim ipfam invidiam retorquet in adverfarium. Terttam p-imum inficiatur ex co-piofifiima Hortenfii defenfione ; mox infinuatione fateri audet, fretus communi caufa, & exem-plo clarijfunorum vtrorum , qui auBoritate pu-blica contra Saturninum dimicarunt, nec f unt condemnati. Nam quod contra fidem necatus fit Saturninus, ea culpa pertinet ad Marium ; quamquam Cicero bunc etiam excufat, quia fi-ne Senatus confultofidem nonpotuerit dare, at-que itapublicafides non fuerit violata. Deniq; Orator ita ubique attemperat Orationem, l$if<e-pius abjlrabtt a caufa feu Hypotbefi, ut gratia Rabirio concedenda videatur.
Deeft Peroracio.
I. C ATILIN ARIA I N SENATU.
Argumentum , Qtiaeflio , Stylus,
CAtiUnam luxuria primum, tum hinc con-jlata egefias rei fami/iaris, fimuloccafio, quod in extremis finibus mundi arma Romanit K 6	pere-
2*8 I. CATILIN. IN SENATU
■pcregrinabantur, in nefarta conjilia opprimen-d<e Jiice patrice comptilere; Senatum confodere , ConJ ules trucidare, dijiinguere incendiis urbem. arripere terartum, totam denique Rempublicam funditus tollere, & quidquid nec Hannibal vi-derettir optajfe. Qjtibus id nefas fociis aggref-fus eft ? ipfe Patncius , fedboc minus ejl: Cu-rii, Vorcii, Syll$, Ceibegi, Antonii , Vargun-tei, atque Longir.i: qu<e Jamilia , qtue Senatus infgnia I Lentulus quoque tunc mateime Prcetor bos omnes i/nmanijfimejceleris fatellites babuit. Additum ejl pignus conjurattonis, \anguis bu-manus quem circumiatum pateris bibere . Sum-?>ium nefas, nifi amplius ejfet propter quod bi-berunt. ARum erat de pulcberrimo imperio,nifi illa conjuratio in Ciceronem & Antonium Con-fules incidijfet, quorum alter rem indufiria pa-tefecit, alter manu opprefiit. Tanti feeleris in-dicium per Fulviam emerfit, vilijftmum fcor-tum ,fed tamen parricidii innocens ;tttm Con-fitl babito Senatu in pr<efentem parricidam , :n pr<ef intem reum Ctcero peroravit. Sed non am-plius profeclum, quam ut bofiis evaderet,, feq\ palam profeffo incendium fuum reftinclurum , ruina minaretur,& illfi quidem adpr<eparatum ct Manlio in Etruria exercitum proficifcitur, fi-gna illaturus urbi. Lentulus defitnatum fami-li<£ fu<s Sybillinis verjibus regnum fibi.vatici-nans , ad preeftitutum a Catilina diem , urbe tota, viros, faces, arma difponit, nec civili confpiratione conter.tus, Legatis Allobrogttm , qui forte tum aderant in arma folicitatis : (y, iiffet ultraalpes furor , nifi alteraproditione Vul• turcii Prfitoris Httsrac tenerentur; Jlatim Cice*
ror.is
O R A T I O XIX. xig ronir imperio injeHa ejl barbaris manus . L'a-lam PrLvtor tn Senatu convincitur. De fuppli-eio agentibus Ccefar parcendum dignitatis , Ca-to animadvertendum pro fcelere cenfebat.<J_ua/n fententiam fecutis omnibus, in carcere parri-cid<e flrangulantur . Quamvis parte conjura-tionis oppreffa , tamen ab incepto Catilina non deflitit, fed infejlis ab Etrurtajignis patriam petcnr obvio Antonii exercitu opprimitur.Quam atrociter dimicatum fit,. exitus docuit . Nemo boftium bello fuperfuit, quem quifqtte in pu-gnando ceperat locum , eum, amifja anima cor-poretegebat. Catilinalonge afttit inter bojliian cadavera repertus efl , pulcberrima morte , fi pro patria fic cecidiffet. FJorus lib.4. c.i.
fhi-eflto bujus orationis eft , utrum Catilinct difcedere , an jam interfici debeat; Nam Se-ncttus, ut fupra ex argumento colliges in duas fententias erat divijus , aliifeveritate in conju-ratum Catilinam, lenitate alii utendum cenfo bant, dttm tantifper tota conjuratio patefieret. M. Tullius Conjul lenitatem videtur amplefti permittendo Catilinte difcedere exurbe,. vel in exilium , vel in caftra Manilii ; Senatui vero perfuadendo, ut non jam Catilinam interficiat ad majus bor. um Reipublica.
Igitur b<ec Oratio in genere deliberativover-fatur .
Vicendi charatter efi vebemens, & copiofus *
S X»
i?<3
&I-S	§B «3
a c u	d"
.5 3-Ti	-o1?
n u	.1
.ya
rs
o,C o.j,--
af t>.s
i•-. ar.gument.
CTT--1
S 2>
« H
• & "J3
v: 3 c: «J o
C/ o ,3.3 fj
O.
_ argum. J—~*—«
^s-eso.
MT3 * c d - 3
.5 " c s rz 3 " J3 S
ji 2 s ■ __j
tropositio. r__----
3
<3
8
"u -
S
O. H u 3
•Sp
rt r4 »"1
exordium.
AR-
o 3 C u	JS	?3 J	a-
CmOCI	O"	--S C
-O- „ S S S	E.iJ 3	S
-S-Sg-S	,tj 6	.S^S	^
il'cs	S1'!	«
3(J	-S	U g-	«
" w A'5	s S	— 5 «	3
S-a o	'p o.	• • Jr
c.?o<	«g	SE.3E	E
« O— S	B ••	S	s -
3 «-iS 2	*-• o	"O u e	e S
0-.2 « s	2-2	e'0i = g	&<g.
Ǥ5.21	oSi
0	C 3T3 o	> H.3	-8>3 op	O. g filsl	-^sl
<3 3 U « O* VJ	O O U B	S S
c "3'a ="	g,o <j
|o.s,	£3|!
•f-S a.	5.3
, o-ac n Uj	<J « S	S,
	1---._J-	I--J	,-\-J
zjr.
i. ARGUM.z. ARGUM. }. ARGUM. AMl'Hf 1C. & AFJFEC. PERORATIO.
r-—-i i--- ■> r ' ■
J J J «	' ■■ y «	c •" x h
Sus>	gJ "«	-S C «3
... c<=<t;	o-5 3-0	-flSoi.&g
c c «j S	jj-b	u p-a 3
OpSs	iicg^	" = 5 3
■n o-5	-- o.'-'	«i1 ^cs^s
m -	« m
c m o .t: 2 c w y
J _Q 4i
•|> 3 3
o
5Soh «.0<tJ-n-3
gfsu
u<2s| U6S? oSgog
<S = (J s CrtO* y— -t
3o'So .
<u rt"
" o C - g
aj cl n .. rt
3 .JJ s o «So5c ■<puJ: Zu>§>6« c u e. w
5;
I.ARGUM. 2.ARGUM. j.ARGUM.
&RGUMENTAT10.	EXOK-
I.CATILIN. INSENATU EXORDIUM.
XorditurTuIlius ex abrupto propter rei
infolentiani ardenti dicendi genere, & incenfo , atque adjundlis amplificat apofiro-pha , interrogatione, repetitione, exciama-tione, conduplicatione culpam Catilinae . N. i .Qjmijq\eamdem . Deinde amplificat fe-veritatem , ac poenarn ifii culpne debitam , comparationc rninorum & exemplis : quod multi cives,non tam perniciofi,quam CatiJi-na, fiatim a Conftilibus, & privatis homini-btis fuerint interfedli. N.z■ nos autem viri.
Amplificata poena,& culpa Catilinse, Ci-cero quafi accufat fuam Confulis clemen-tiam.N.i^.Cupio P.C.meejje.]lllius tamencle-mentias cercam caufam infinuat. N.^.Verum ego.
ANNOTATIO.
Vebemens ejl boc exordium; propojitaque at-troci culpaConful fevsritatem queerit, atqui intentat, nijt lenitatem , tantifper mavult, arf majur Reip.bonum ; quod callide, & feipfum quaji accufans inertice, Jignificat, uta fe cru-delitatis invidiam atmvec{.
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio .
COntentionis propofitio efi hsec : Catf-Iina debet difcedere ex urbe, vel In
exi-
O R A T I O XIX. 23? cxilium , vcl in caflra Manlii , non jam internci.
Propofitionis argumenta funt tria:i. quia urbi patet fua conjuratio, totiufque antea-£tce vitre ratio. 2. quia ipfi Catilinceoptan-dum , ac jucundum efi proficifci ad cafira Manlii. 3. quia eft utile Reip. non jam in-terfici CatiJinam .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Afledus.
PRimurn argumentum , Urbi patet con)u-ratio Catilintf, fic induftione: nam Ora-tor cnmneratione adjun&orum oftendit, quo die , & qua nofle, cu jus in domo , quorum csedes , qux incendia cogitarit Catilina . N.6. etenim quid eft .
In primisrenuntiat diem,quo Manlius fu-turus erat in armis ; quo Cicero occidendus, & multi optimates, quo occupandum Prgne-fice . N.7 Meminifti ne me. Noftem etiam in-dicat, quas Catilina in M. Leccas domo m-cendium urbis, ac caedem civium defcripfit. n.g.Recognofcettandem. Quod facinus ampli-ficat exclamatione. N.6- 0 Diiimmortales .
Digreditur in fuam pra:vifionem, & cau-tionem.N. 10. bac ego omnia. Concludit, multifq; fynonimis hortatur nefarium Cati-Jinam, abeat ex urbe . Ib. qu<e cum ita .
Neq; Cicero Catilinam hortatur privato periculo , aut commodo ( nam fe haftenus defendit) fed communi faJute, & utilitate pstriae . N.11, Magna Diis immortalibits .
Mos
234 I.CATILIN.INSENATU _
Mox tocius aateadcE vitx lcelera repli-cat Orator, uc fugam 1'uadcat ex urbe , in qua nihil Catilinam deleclarc, aut remo-rari poteil.
Ac primum privatam vitam ignominia vi-tiorum infeftam objeftan , & prsecericione domefticam diificulcatem perftiingit. N. 13. quid cnimCatilina eft. Publicam vero vicam manifefta coniuracioue in pacriam, atque crebris infidiis in Ciceronem Confulem , fce-leratam accufat. N.15 Poteftne tibt. Addit his commune odium, & nietum patriie, Se-natus etiam tacicam condemnationem: quod ipfe Catiliua incellexic, quando in Senatum venit. N. 16. nunc vero qittc .
Quare rurfus concludit, & fuadet Catili-nse difcedat ex uibe,piopofita triplici com-paratione minorum. Nurn.i j. qu<c tandem animo .
Propofira etiam Profopopeja patris obji-cientis ipfi fiagitia, ut k fedifcedat. N.t8.
qUtC trcum Ca ilina .
Piopofico pr^terea ipfius Catilin? proprio judicio , qui fe d gnum cuftodia condemna-vit. N.19. quid quo i tu .
Denique propofua Senatus nova aufliori-tace, qui, poftuiatione Catilinae reje&a, e :m condemnat, & tacite fuadet ut tandem abeat. N.i o. qu&c um ita .
HuicSenatus auftoritati addit judicium equellris ordinis, & civium reliquorum , ut ex totius civitatis fententia proficifci poifit Caiilina . N.n. neque bi folum.
Adjangit demum venufta corre&ione fuum
Cice-
O R A T I O XIX. Cicero (vel propofita raultorum invidia ) votum, fi Catilina abcat falva Rep. N.22. quatnquam quid .
Secundum argumentum, Qptandum , ac jucundum ejl Catiliri<t proficijci ad cajlra Man-lii, pari adnortatione, & indu£tione profe-quitur ab adjunftis caftrorum Manliorum . N.z quamobrem ut fcepe. Pergit corre&io-ne, &acriironia exprimerefuturam volu-ptatem Catilina: in his caflris, feu nefario bello contra patriam. Num. 24. quamqtiam quid ego.
Tertium argumentum,Utile ejlei ~R.eip.non jam tnterfici Catilinam, breviter hoc cnthy-memate exponit: Interfe&o Catilina refide-bit in urbe tota conjuratorum manus; illo non interfe&o, hsec difcedet ex urbe : igitur utile elt Reip. non jam interfici Catilinam .
Antecedens ingreditur eleganti profopo-poeja, & fubje&ione , & attentionis pett-tione . N.27. nunc utame. Deinde reddit rationem fuss fententia», fine ullo metu in-vidias, exemplo fummorum virorum. N. 29. bis ego fanctijfimis .
Similitudine claudit antecedens . N.31, utfcepe bomines. Et adhortationead Catili-nas focios, ut ipfidifcedant ex urbe . N. 32» quare P. C.fecedant.
Obferva confequens enthymematis efie fapius implexum cum antecedente .
ANNOTATIO.
Pi tscipua ars Oratoris verfatur in illoaffe-
. ftit
136 I- CATILIN. IN SENATU
Bu & adbortatioKC, ut Catiliia difcedat]ex ur-be: nam perpstua comomnicatione & apojlro-pha totam ipji conjurationem fttam ojiendit ur-bi manijejiam : addit totius vitie fcelera , propter qu,e tpjapatri?, Sena-ut , Eqttejler or-do , Cives , Conful Cicero, & ipfe Catihnafe dignUm exilio judicat , tttm futuram e)us vo-luptatem in cajlris Manliaiis, {[91 in nefario contra patriam bello concejfione & ironia t>ropo-rtit, Catilina non JuJJuia') arma:o Confu/e , fed a togatoviro impulfus difcedat, maloribo-no Reipublicce quam Ji interficeretur. Atque ea eft latis Ciceronis, non aliis , quam eloquentice f ttce armis Catilinam terrttijfe , ac Jine ullius crede , ac fanguine urbe expulijfe.
Amp/ificatiotes fiunt prctfertim Synoniinis, cogerie adjunBorum, difiributionibus , profo-popxiis, comparationibus.
Digreditur in fuam provifionem etiam fcepius Cice<o , tttm in bac , tum in aliis Catilinariis\ nam bic bomo numquam oblivifcitur , quo loco pojftt fe laudare.
PERORATIO.
Eroratio conftat M.Tcilii Apoflropha
1. ad P. C. quibus ornne ftudium pol-licetur in extinguendo Catilina.2. ad Catiji-nam, quem adhortatur ad bellum impium contra patriam^.ad Jovem in cujustemplo hnbet orationem, ut hic patriam contra iftos cives nefarios tueatur.	polliceor
vobis boc .
A N-
2 37
ANNOTATIO.
Brevis ejl b<sc Veroratio, caretque affeflibus, qui in Exordio (y, Contentionevebemeates fue-rttnt: folummodo Conful Tullius fuam e*gapa-triam , ac Deospietatem exbibet contra impiutn Catilinam , ejus focios
II. CATILINARIA A D Q^U I R 1 T E S.
Argiitnentum , Qnseftio, Scylus .
Uceftio bujus Orationis eft in genere deli-V/ berativo, an Jit utile Retp. non inter-fettum Catilinam, ejufque focios dif-cejfiffe ex urbe.
Dicendi Sylus eft temperatus.
S Y-

h 1
C g'-= 3	2'5 3 C rt c
- 2.5 3	SuoaU»
u~3 a '	-o u u u =3 c o^ S 5f«
«a „	A-ags.S^
«4 3 ■3'®	t>uo - c
a-s c is	rf >.2 • c e
propos. ratio. perorat. r ■ '1--——i
£ S	§
Sj	° S s
S o	« S « y
«j.a
33
z; o rt (i
u<£ >
oL-
propos. confir.exor. --T r——---
x-s"!
•2 u>	c.s °
v> H .	'-•-t5
O. .	c M O
.2"«3 «	.5
-spj?.
%><
H r- 3 C S-3'
c -,<J	—— "
3.2^-	S 2 3
g C	u « u
S O _	3 E « *
cu-	i---
zq	ration. conf.
l_____i
exord.argu m.amplif.affec.
EXOR
O R A T I O XX.
E X O R D I U M.
MTulliusappIaudit Iibi,& Reip.difcer-. fide ex urbe furiofum,& infidiatore, & vidtum Catilinam.w. x.Tandem aliquando.
Communem vero urbis letitiam exprimir, oppofito mfrore Catilinaz.n.z.quodveronon .
Hoc Exordiumfit ex abrupto per repentinum Uttttce motum, magna amplificatione verborum, per plttra fynonima & fententias ejufdemfignt-ficationis.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Difiributio.
Ontentionis propofitio , Utile eft Reip.
non interfecium Catihnam , ejufqtte fo-ciosctifcejfijfe ex urbe, exprimitur prolepfi . Nu.j. At. fi quis ejl talis .
Propofitinnis ratio, JOuia Catilina , ejufque focii magii funt timendi in urbe, qttam foris, alfertur i. enumeratione, & defcriptione perfonarum , Nu.4. qttem quidem ego . 2. In-duftria, ac providentia feveri Confulis , nu. 6. atque boc etiam magis.
Rationis confirmatio,Nrt/» Catilina,e]ufqu» f octifuerttht in urbe ftagitiofi,audaces, luxurio-fi, intemperantes,ob$rari, conftat exclamatio-ne, ethopoeja,frequenti & concifa repetitio-ne per enumerationem fiagitiorum Caiili-11 x . N.7. 0 fortunatam Remp. Optat Orator rurftis excIamando,ut ifti Iibidinofi,audaces, facinorofi , & oba:rati focii Catiliniam du-cem fequantur , N. 10. bunc verofifui.
Tum indignando ipforum fiagitia ampli-
ANNOTATIO.
f.cat
i4Q II.CATILIN. AD QUIRITES
ficac incremcnto , & conglobacione contra-riorum. IbiJ.nonaiim.Dcnique his poenas,& bellum domefticum denuntiat, ni profici-fcantur ex urbe,& refipifcant. N.n. quibus confido ego. Ad extremum digredicur , & iro-nia refellic aliquorum prolepfim: quafi vero a Cicerone crudtlicer in exilium ejeftus fit Catilina,vir i. audax & infidiator. n.iz. Ac etiam funt.i. Tacite condemnatus a Senatu, & fceleris con viftus. Ibid.quidquodbcfterno .
3. Accingens fe non ad exilium,fed ad ne-farium bellum contra patriam , n.i^.tn exi-lium ejiciebam.Qua.te exclamando conqucri-tur TuIIius prspofiera, & pervrefa aliquo-rumopinione . Ibid. 0 conditionem miferam .
Quamquam nec in cafiris Manlii jam profeftum ex urbe Catilinam timet: magis hos timet(fi quidem timendi ) qui in urbe remanent, Nu. 17. fed cur tam diu .
Gonfirmationis exornacio , ejufmodi autem Catilina milites incttftris Maniii non fubjiftent contra virtutem ac robur Italia, elucedit infi-gni comparatione copiarum Catilinae & po-puli Rom. Ibid. exponamenimvobis.
Difiributio hunc locum venuftat:recenfet enim Tullius cujufmodi fint militesCati-linse .
i.Oba:rati,divites,qui fpedifiolvendi jcris alieni per novastabulas a Catilina propofi-tas,huic fecornites adjunxerunt.quos fubje-ftione errarc,nec efie pertimefcendosmonet, N. 18-primumgenus eft. j.Obssrati,ambitiofi, qui frultra ac nefarie honores , confequi fe pofle arbitrantur in Rep. quam tuentur vi-
ORATIO XX. z4t
gil Conful ; boni cives, magnze milicum co-pice , ac Dii ipfi, iV.19. alterumgenus eft .
3. Obaerati,propter profu(iones,coloni Fg-fulis Syllje , cum aliquot egentibus rufticis, quosCicero a rapinis deterret praefidio civi-tatis, N.zo.tertiumgenus eft.\. Oberati item varii,& mixti,'.& turbuienti; quorum motus obefte non poteft;quorum turpem vitt mors turpisconfequetur. N.zi. Quartumgenus eft. 5. Parricidx,ficarii,facinorofi;quibusomni-bus, uti Catilina: ,Ciceroin latrocinio exi-tium imprecatur , N-zz. quinrtisgenus .
6. Intimi Catilin£e,compti,delicati,libidf-nofi; quos hypotypofi cavillatur, & jocatur Cicero a tolerantia, &c. caftitate caftrenfi. Ibid. poftrem-tm autemgenus.
Tum confert Oraror copias populi Rom. cum iftis Catilinas copiis; ubi obferva Du-cescum Ducibus, milites urbes, facultates utriufque parcis comparari;belli etiam cau-fasutrimque concrarias acerevacim , & pcr ancicheta confiigere , N. 34. inft uitonunc. ANNOTATIO.
Collelhonis , qua Contentio conftat, exprejfa f\int f 'M loco omnes partes prteter complexio-nem, qude cceteris commifcetur.
Amplificatio conficitur varia dtftributionejjy-potbypoft, etboptfja, contrapofitis, comparatione.
AffeZlus, qui trattatur,eftfiducia,ac fecuritas popuHRom.quem Orator erigit,confirmat,]ubet-quer.on timere Catilinam , 1. quiajam difceffit ex urbe vir infidiofus audax. ftagitioftts ,intem-perans,quem fui fimiles focii fequentur. z. quia infirmus Catilince exercitus confiatur ex collu-
L	vis
342 II. CATILIN.ADQUIRITES
vie varioru mtlitum flagitioforum , intcmpcran-tium,ob<eratdrum, in quibus nullus cft belli ner-vus . 3. quia Romanorttm copia: magnrefunt, &fortes,in quibus fpes certa ponenda eft: qua-re comparatione dijjimilium contemnit, mina-tur, ridct Catilince copias;pr<tfefert ,gloriatur, prtfdicat Romanorum exercitus. Venique ( ut (tmplius in Perorationevidebimus)ap aJidio ci-vitatis, vigilantia Confulis, Deorum bcnerolcn-tia omnemjropuIoRom.fiduciamac fecuritatem preefiat.
PER ORATIO.
IN peroratione Marcus Tullius adhortatur cives ad privatam sedium fuarum cufto-diam quandoquidem a fe ubi confultum fit, N.z6 qud cum itafint. Rurfus refiduis in ur-beconjuratoribus ]enitatem,vel feveritarem proponit, N.z 7. nunc illos qtti. Tum populo Rom. officii fui feveritatem,ac diligentiam pollicetur, N.28. atque bccc omnia .
Poftremo Deorum ( quos idcirco nume-randos e(Te dicit) erga fe ac populum R om. fignificationes, auxilia , beneficia comme-morat, N.29. qu<e quidem ego.
ANNOTATIO-
Amplificat & perficit eum , quem in exordio, & contentione profecutus efi affeftum fiducia, acfecuritatis , cgrejjo jam ex Urbe Catilina: J'u -amque vigilantis Confulis diligentiamin bene ctifiodienda urbe , ac benevolentiam Romanis pollicetur.
III. CA-
45
III. C ATILIN ARIA
A D Q^U I R I T E S.
Argumentum, Quseftio, Stylus.
aUitflio bujus Orationis ejlingenert) deli-berativo, utrum bic dies fuppHcationt "Deorum fit celebrandus. Genus dicendi tfi mediocre.
ii i i i i t i
M 3	,2.P H1 c a
u « « Btj .2
1/3 «s	•^sas-S-s .
U	.Sti-o 5 u S „ r r I . I o
3 u q o ,.3 U u r	-»
C^ ^	h«'= ac.SS 3 « c ■
« o-"	.2.12 "C033 "Eo:
M>	H^UlCSuui	tt	-3
----------j p.Sga
prof.b.at.confir.exor. § §= 3 or--------1 sgg^
55 o «	3 § « u	tjU"-^
•cJo	^	.a..1: 6«
a '	a.2L 8	5,0.5 2
<21;	c/Og|
8-	S	■ C'-;Q ■
« § g, COMFLEI. ® S 3 25 S Q-a »U S v-----j
rrofos. ration. CONFIR.
L 2 EXOR-
244 CATILIN. ADQUIRITES
EXORDIUM.
Loriatur Cicero conferratam a fe ho-
X die Remp. n.i. Rfmpublicam. Hunc diem comparatione minorum praxiicat. n.2. etfinon minus.
Secum Romulo dignum quoquc honore cenfet . Ibid. profeclo quoniam .
ANNOTATIO.
Non eft legitimum bujus CatHinarice exor-dium , uti nec prdcecientium ; quippe in caufa jam notijfima ftatim principio agreiiitur Cicero ad contentionem, quce colleclione conftat.
Propofitio , bic dies fupplica ione Deorum eft, celebrar.dus, num.2. exprefla eft.
Propofitionis ratio,<7«/Vr bodieCicero TZemp. fervavit, num.i. & mox iterum num. 2. fy-nonimis fcntentiis, magna verborum ampli-catione affertur.
CONTENTIONIS Argumentatio, Amplificatio , Affeftus.
RAtionisconfirmatio , corfilio , ac dili~ gentia fua Cicero Catilinariam conjura-tionem manifefte comperit, & extinxit, narra-tione oratoria exprimitur. num. 3. quce quo• r,iam .
Narratioautem, utfolet,ex adjun&is to-tacontexitur. 1. Quanta vigilantia Cicero conjuratorum confilia exploravit. Ibid.prir.-cipio ut.	"V
2. Quorum opera, & qualoci, ac tempo-
ris
O R A T I O XXI. 245
risopportunftate fuit ufus,uc manifefta con-jurationem haberet. n. 5. Itaque befterno die.
3.	Qua cautione fingulos conjuratores de-prehendit, ac Senatum convocavit. nu. 6. ipfi comprebenfi.
4.	Quibus tefiimoniistota conjuratiocon-vifta ell ; nempe partim Vulturcii, & Le-gatorum Gallorum didtis. num.%. introduxit Vulturcium.
Partim obfignatis litteris conjuratorum Cethegi, Servilii , Lentuli , & ipforum confeilione ■ n.io. ac nelongum .
Partim etiam exterioribus fignis. n. 13. ac tnibi quidem .
5.	Quae a Senatu graticE Ciceroni, & dtio-bus Pra;toribus , & collega: Antonio habi-ta; fuerunt.».i4./;/-i/«K/w mibi.
6- Quod fupplicium innovem conjuratos fiatutum. Ibi.i. atque ita cenfuerunt.
7.	Quam honorifica a Senatu fupplicatio Ciceroni tamquarnReip.conlervatori efi dc-creta. n. 1 y. atqueetiamfupplicatio .
8.	Quomodo P.Lentulusamifio Prastoris, & civis jure, fuerit in cufiodiam traditus . lbidem. atque illud.
Confirmationis exornatio, Nonfinefingu-lari Confulis prudentia ,ac Deorum beneficio , longe omnium maxima , crttdelifiimaque coniu-ratio,fine civium internecione, extincia efl.Ef-florefcit primum exprovido confilio Cice-ronis in emittendo ex urbe Catilina •, quo quidem emiflo , ceteri conjuratores facile comprehenfi funt, & omnis conjuratio ma-nifefia. n,\6. nunc quoniam .
L 3	Quas
24<5 III.CATILIN.AD QUIRITES
QLiae confularis prudentia magis ccrnitur cx oppofita, & defcripta per Ethopf jam cal-Jiditate Catilina\ Ibid.ille eratunus. Deinde «fflorefcit ex fignificationibus variis, ac por-tentisdivinis,i. Per praeteritionem ex phy-ficis meteororum ofientis,& terrce motu . ?7.i8. qutttnquitmbtec.z. Ex Harufpicum divi-nationibus de fimulacro Jovis, eo demum die adOrientemconverfo,quo deprehenfa cft conjuratio.». x^.profclio. 3. Exdivina ad-verfus urbis ac templorum incendiarios a-nimadverfione , quorum fiulta confilia ma-gis etiam Dii infatuarunt. nu. 22. quoetiam majore .
Tum maxime efflorefcit ex difiimili com-paratione minorum , feu quinque bellorum civilium,quae civium fanguine redundarunt: hoc bellum multogravidimum fine carde , uno Cicerone, togato Duce, & Imperatora confeffum efi. ».23. Qitamobrem Qttir.
ANNOTATIO.
ColleBio, efl argumentatio, qtt<e qttafipergra-dus atque incrementum rem aliquam ftabi/it,{^> explicat. Ita peritus Orator primumpt oponit, deinde probat, tertio confirmat ; pofiea exornat res a fe gefia;, utfenfim , {91 amplius fua erga ~Remp. merita explicet,ejfsratque. Nam fimpli-citer proponit bunc diemfupplicatione Deorurn tjfe celebrandum: mox tna)ore verborum atnp/i-ficatione affert rationem : banc cong/obations ac f srie adjunRorurn confirmat: confirmationem tri-bus fp/endidioribus argurnentis,& atnplificatio-VlbliS,&figur/s expolit -.pofiretno inperoratione
O R A T I O XXI. 147
/ubjicit c6plixionem,qu§ eadem eft ac propojitio.
Ajfeciw, eft in Cicerone cupiditas bumanaglo-ri<s , quamvir ignarus ve>\t & cejeftis , undiq\ colligit \ populovindicat fupplicationem jibi a Senatu decretam, a quo togatus non ( ut multi) bene gefl$ , fed ( ut nemo ) conjervatce Reip. te-Jiimonium accepit: f uum lattdat nort fittgulare , fedprope divinum ( allaborantibus Diis) in mct-nifeftanda periculofijftma cojuratione confilium : i't extinguenda vero eadempoft bominum memo-riam crttdelijftma conjttratione clementid fuam jaHat: Hinc fibi magnos cum Romuio bonores in exordio , pares cum Cn. Vompejo v indicat in peroratione : nibilomittil adfui commetidatio-nemperitus lattdis artifex.
PERORATIO.
MTullius pro fuo tS infigni ergaRemp. . beneficio nihil a Quiritibus defide-rat, praterquam seternam lui, & hujusdiei memoriam. n.z6. qutbus pro tantis.
Requirit etiS cotrainvidos prpfidiu ipfo-rum, quos fortiter Conful defendit;& priva-tus defendet. n. ij.fedquoniam earum.
In fine,coile£tionis complexionem, bic dies fupolicatione Deorum eft celebrandus]quam fu-pra inferuit. n.z8. brevi adhortatione,& pol-licitatione fui officii Cicero abfolvit n.29. vos Jhtirites quoniam.
ANNOTATIO.
AffeRus buuts Verorationisjam fupra expla-natus efi in Contentionis tabuIa.D; tiq\ Tullius effertur defiaeriogioriee.Atjure merito parfibi a Qutrittbus contra invidos, exigit preeftdium , quod ipfis contrct conjuratos pneftitit.
' L 4 IV. CA-
348
IV. CATILINA RI A.
Argumentum , Quaeftio, Stylus.
QVdftio eft in genere deliberativo ( »am fuperioribus notum eft ) ftylo tempert-to , an conjurati perpetuo carcere , fublicatis bonis, an mortejint mulclandi.
ifi s
? C K
CZ 3J3
« O B *
" M O
ARGUMEN. %
6CT-"» §
S C-5
«sd-g
O 3
* S B
oL----
FROPOSIT. tz,---
--
■J-od a
« '■5 E « •3.2 «
6ag
a « u
rt «o
.t: S.c J5'? 2 -
0 S O t»,0 rt
O
rt d W x o. c
C "O U 3 o
1» t-j	U
C3*n c S"u rt
C H ^ U— W
F?,P s - q. 3
PEROP.ATIO.
I | I 1 n. « • I « rt«J~ C 3 .5* C o ~ -a^r^rt^jvjrt
I rt-— B „ e c o
3JJU.j'>E~6O
'c « o s C.«<3 °
5—Bagaj
- c S 5-B «
;>2»3* 3 s^ ;s<s
i g 8-f.» e g «<3 2 s
1 c " E S*. 3 " "
u rt S^C fl <1 C
--J
Amplificat. & Affeft.
I».- u C 2 C C U
8 0,<a<2-'.E-§ 1 s.
S 'S-'g».!-n.S
i-n S « » §10,3 c
— E w -j O. C_Q
fXOKDlUM. ARGUMENTAT.
EXOR-
exordium.
Ortatur M. Tullius Senatum, ut pa-
tria; potius quam faluti Confuli pro-Ipiciat . n.i.video P- C. Mox pathetica infi-nuatione caritatem erga Remp. ofientans ; nulium pro illius falute periculum (enume-ratione, & adjunftis locorum) nullum fa-tum (difiimili exemploP. Lentuli) nullam mortem ( quippe gloriofam) perferre dubi-tat . Ibici. mibi quidem .
Movetur tamen orbitate fratris fui, & uxoris , & filioli: quos commendat Senatui, fi mors fibi a conjuratis accidat. N. 3. nec tamen ego. Poftremo impendens Reip. peri-culum , nifi Senatus provideat, comparatio-ne Majorum , & adjunftis hujus conjuratio-nis jam fere extindce exponic, n.^.quare V.C.
Prafefert caritatem Reip. & fortitudtnem Cicero, ut majoii cum pondere,	fine
improborum tnvidia, adverfus conjuratos fen-tentiam pronuntiet.
Itaque ex vifceribus caufce maxime petinw boc exordium, continetque prima femina fenten-ti$ ifiius, in quam vebementer inclinat Cicero .
CONTENTIONIS
Propofitio , & Difiributio.
COntentionis propofitio, Conjurati morte funt mulclandi, Primum ambigue , Vc L	pro
ANNOTATIO.
2 jo IV. CATILINARIA pro Confulis inftituto problcmatice affertor, celeriter deliberanda, propter adjundam pe-xiculi rriagnitudinem . N.6-fed ego inflitui.
Mox duas in Senatu fententias, unainfe-veriorem (qua: erat D. Syllani) de extremo fupplicio in conjuratos decemendo : alteram (Csefaris) mitiorem de perpetuo carcere , ac publicandis bonis , Conful Tullius pro-ponit, difceptatque utra argumentis praeftet N.j.video duas adbuc . Cadaris fententiam laudat quidem ut popularem,& ex Icge Sem-pronia . Num.y. Nunc V. C. ego. Verum D. Syllani fententiam (in quam inclinat, e(t-que propofitiocontentionis) latius explican-dam fufcipit. a7.ii. quamobrem five .
Hujus D. Syllani fententiae , conjurati funt morte multtandi, Argumentum eft hoc: improbi cives ob fummum crimen debent interfici. Supra . N.j.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis argumentum , Improbi ci-ves obfummum crimen debent intefici , hoc^enthymema exponit: immanis fceleris punitio non eft crudelitas, fed potius eft le-nitas : ergo improbi cives obfummum cri-men debent interfici-
Antecedens exornatur per hypotypofim, argumento a confequentibus conglobatis, fi conjuratio horum improborum civium fia-buifiet cxkum.Ib.quamqud Patres confcripti
Exor-
O R A T I O XXI. 25I
Exornacuretiam comparatione patris fa-milias, qui de fervo improbiilimo fummum fupplicium fumic fine crudelicaci? invidia. n. 12. etenim qiuro . Confirmatur auttoritate L. Ccefaris, ac diflimili exemplo duorum LentuIorum,avi & nepotis.ZVZ.i j. Nifi vero .
Brevi conc/uditur antecedens. Ib. verea-mini rfw/eo.Expiicato antecedente bis digre-ditur Tuilius, i.in prolelim, qua fatis eife fi-bi praefidii ad ea,quae Senacusfiacuerit, tran-iigenda, probat cum a cura fua, & diligen-tia: tum a populi Rom. fiudio confervandi Remp. N.iq.fed qu<e exaudio.
Iftud populi Romani ftudium demonftrat elegans induftio per enumerationem Equi-tum , & Senatorum (fi improbos cxcipias) Tribunorum, fcribarum, ingenuorum, li-bertinorum, fervorum ( fi icerum fervum Lenculi excipias) cujus folicicacionem fru-ftra fufcepcam oftendit a tabernarum qus-ftu ac otio . Ibid. omnes adfunt.
Concludit prolepfim recenfendo faculta-tem , & caufas tranfigendi contra conjura-tos: & hortando Senacum ; ut forcicer ju-dicet, atque urbi profpiciat. N. i §.q.'<s cum ita fint.
Secundo digreditur in fuam fortitudinem laudandam , quam amplificat contemptu mortis , gloria rerum geftarum, & compa-rationecum virtute Scipionum, Pauli, Ma-rii, Pompeii. N.zo.nunc antequam. Am-plificat praeterea ab adjunftis vidloria; difpa-ribus. N.zz.qv.amquam ejl in. Ad excremum pro mercede iftius forcitudinis, & diligen-L 6 tiee
aj2 IV. CATILINARIA
tia: poftula: aeternam ConfuJatus fui memo-riam , fuumque parvum filium commendat» N.23. qiifi cum ita Jint.
ANNOTATIO.
Tametji integre videatur utrimq\ Cicero Cce-faris , & D. Syiiani fententias agitare, tamen manifejium ejl ecquam alteri prceferat, quidve. ijia contentione ve.it: idcirco crebra injinuatio-7ie elicita Senatufortitudinem, quam ipfe Con-ful in immanis fceleris animadverjione de fe prcejlat, pollicetur. Atqtte bunc affeftum in exordio fatis vebementer incboans; deinde en-thymemate, &gemina digreffwne amp/ificans pattcis , abfolvit in Veroratione.
PERORATIO.
PEroratio efi breviffima, & confequens propofiti enthymematis: nam Cicero hortatur fenatum , ut fortiter (eft haec D. Syllani fententia) decernat, quando fe pa-rentem ipfi Conful offert. N.24. quapropter de fumma..
ANNOTATIO.
Hac peroratione contentionis propojitio , ttrgumentatio , & affeRus concluditur , r.empe conjuratos extremo fupplicio multtsndos ejje , quod pojiea in carcere eji facittm .
PRO
P R O L. MURiENA.
Argumentum , Quasftio , Stylus .
CUm LMur&nci in [equentem annum Con-ful dejignattif ej]'et cum D. Sylano , de ambitu ( ambire autem erat petere magijlratum Jludiojius, impenjiufque, quam mores , legef-que civitatis ferebant) accufaverunt Sex.Sul-pitius, M. Vorcius Cato , (y, Cn. Vofibumius. Sulpitius competitor Murceme fuerat & repul-fam tulerat. Catonem Viutarcbus in ejus vita fcribit jurajfe, accufaturum fe quemcumqne pecuniam populo dare cognovijfet, ideoq;nomen Murdena ab eo delatum ejje, quod is pecunia ef-fecijfet, ut Conf hI cum Stylano defignaretur . Defenderunt eum Hortenfius , M. Crajfus ($■i Cicero , qui cum Hortenfium, eloquentia laude tum fiorentem, fuperare contenderet, iy> nullam partem notiis conquievit; ufque eo ut nimiis curis , & vigiiiis afJiiHus inferior , quam ille aflionevifus fuerit. Cceterum ut ap-paret ex Confulatu quemfequente anno Murcena gejftt, periculo accufatijnis liberatus efi .
Qiictfiio bujus orationis efi in genere judicia-li, an L. Mureena Jtt in vita reprebendendus,, aut dignitate inferior Sex. Sulpitio, aut reus. ambitus .
Dtcendi cbaratter ejl temperatus , magis quarn tenuis.
S
54 , «i t»	
" e- c1—	rt n
	P fl o
rt d Ch rt u	u u «
.2 tt «-> rt	s
. 3 a	g j; 8 2
i ii i ,.i • i jti
Egc^^S < M§ S	&H.2 - -c s^
S S3 u	55=S
s 3 2 a « „
g •£•« g 3	L--J
2 w cH £	> ^^ «-• -1 z: r*-!
0C0W3 .Z«	C o s 2 s "
__-__i n «
.1---J	a
w ARGUMENTA.	? § - S 3',« SJj
S £ c-= o-o	« n 5 „ M ...O
SoaS'5,	o. =-2 "3
L— urc_»	11 ■3 a ■* S
- PROPOSITIO.	"Jll-gllg,
r
r-
c -JT — r- Ul	ij F"
1JSJI-5S	S
2 -'•- ucjiS	S 3
SeQcOon	. S«-o--H0!«i
.y 2 -36-3	C y c o g" ° 3
<J,3 S-S3"	3Cca.3-5ort
c 3 c « 3-"°	<o«-sSo<
n-o E-3 C cji	S.SSoS —,3
l___—.	1----1
EXORDIUM.	ARGU-
MEN-
ii	* t (	j: r '
O -	C ^
M 3	i: ; O	5 3 1>
3 p	C-3C3U o.>
• - • - S	<2 - " c " E c
■s_j	ii«bii88.
•ftsigii.	«'ililli^.
K 3'S - O..S a_0	2 o 0-5 C o S 3 p
g^s -sl.S	SS2<2|
» o a c « W^S	ct-o
B U C 2 g W'2	<HC - C " S M -3 1= .. S«3»S. S » H O 03 3 B^
M	.2 3 -2	. O. W M .-I W .O T*
S.au<2S|-a	L,---
! g.ts u 3
c e " " >.
N =	,----!
=	'i 1- 1— « c <» c '
5 c g,S cr._"g S	„ -a -	3
.5 - V	.3 « U.a E 3'« 3
^""s^sa	a.g 2 3 >"3 S _ g «
■S.o «-O 2 « rt-M	— M-J3 O-C-S 2 S-a 2
—-----J	^ggsi-cs^aS'
| H « O C «
„ _ i- _ „	S.3cSS222«^

g 2 2 g.s " 3 |
—ij ""3 -S"-	J. A R G U.
§ I s«i
S 5 ! 1
H *	it S «
3.S'C S	M s o 3.2 c «,3-g
^c Of-.a o	c rt 3« o. C O-C1- 2
•^IrtSuS	o ga-= «'g o u- s«
,0 - « 32 u	U. '	■■*
3 3
Sr^i g	2. AB-eu.
" S rt P ii
12 -S.3
«>." o M
'Sd S*- Sc! Ci " os 3 o
P O.U u > o,
■---•--J	1. A-RGU.
MENTATIO- AMPLIFICATIO ■
S 3 c-a"-s " S-0--H-0 § j? g'.y
2TT
*o1H|§<S » 3 2 « S S g
S.i!	g ^
fta».	c-S1 «
o c . 3	5 _ g
Otn.c^'5 I a S ci
MENTATIONIS.
| a j.^ i1
— U- j o u n ^ 3
0'
6 «. 3 H
3
o.S.3 o?! o—Lo^?
I H^.--o « «j*u «tsre
| s:s*|
u™ 3 w — cr=
W-- 51 H^I a	rt
•g S-o 2 - o g.a
«dU'2 « sO-d^i EaS8
g I; -.'->.... ^5 s "" o.t:-
i5 n u dt^J
! «^kS IS.2'3 s
.U —. "3	zj — ^
"«,2^ S
5 .. § ".S o -J3
- S<3 §'5|.2 g.2,2
S S'3 « g 2 g 3 g O.tj aSo.Eo.-BU». 1______1
MENTATIONIS.
«■rT*-
c. C
2-S
n Q
s E 11
^rt .rt
• J. J, H -o o C
3 u H
«II .
«rs
E
C
O rt O
g ej
U u"tJ p
MENTAT. ET AFfECTUS.
rERORATIO .
EROR-
257
E X O R d I u M.
Clceropro falute L. Murxna precatur Judices, qui pauloante proejufdem felici Confulatu Deo folemnitererat preca-catus ,N. i. qua precatus.
Ubi etiam poteftatis comparatione, pro fe & Murasna benevolentiam Judicum ca-ptat. Nu.i.quce cum itafirtt. Deinde affert rationem fuaedefenfionis feu officii contra duos L. Murasnas accufatores M.Catonem, & Sex. Sulpitium . Ibid. &quoniam .
M.Catoni;(qui redtum efie negat Cicero-nem,& Confulem, & legis ambitu Iatorem, & tam fevere gefto Confulatu , caulfam l. Murxnaj attingere) refpondet ad primum indudtione trium fimilium: nimirum vendi-toris, patroni, & navigantium cequum eftg Confulem defendia ConCule,>1.3.&primum. Refpondet ad fccundum fe ita legem de am-bitu tulifle , utquemvis non ambitusreum poflit defendere , N.^.r.amquod. Refpondet ad tertium fe contra Catilinam fuiffe feve-rum , quia id erat necefle pro falute Reip. nunc & natura fua,& quia id caufa poftulat, efle lenem, N.6.negat ejfe.
Servioautem Sulpitio (graviter querenti quare Cicero oblitus amicitia.' L.Muramam contra fe defendat )officiofe refpondet,fe ni-hil Sulpitio debere contra falutem Muram^, N. 7-fedmeJudices. Declaratque ipfi caufas defenfionis Muraenx,quia hic fibi fit amicus, & in lumma dignitace, & in periculo, quem
defe-
258 PRO MUR^NA _ deferere eflec inhumanitatis , & fuperbix , & crudelicatis , N.S. atque b<sc non.
Addic argumentumad hominem , feu fi-rnile exemplum Ser.SuIpicii,qui concra ami-cos confulentibus de j ire refpondec. N.p. at-que bujufce rei. Addit exemplum (THorten-fii, & M. Craifi amicorum Sulpicii , qui L. Muratnam defendunt, N.io. etenim f. me.
Concludic, & Sulpitioprobac reftam effe defenfionem fuam , neque eam effe contra amiciciam . Ibid. ego vero.
ANNOTATIO.
Et ab ad)unRis boc exordium,prcefertimper-fonarum.Vietate etiam fua orator conciliat ani-mos Judicum ; & aliquot prolepfibus infringit auUoritatem accufato> um,& certe boc efi orato-ris infinuath pcjfun in mu/tis exordiisprolepfes prcemittere,qu<eviamJiernar.t adfaciliorem ad-verfariorum confutationem . Nam ijlis prolepji-bus nonfortia adverfariorum argumenta rejel-lit; b<ec enim in contentione mifceret ,f ed ple-rumque infirma.
CO NTENTIONIS Propofitio, & Difiributio.
COntentionis propofitio efi haec L.Mu-ra;na non eft in vita reprehendendus , nec dignitate inferior Ser. SuIpitio,nec reus ambitus . N. 11. intelligoJudices .
Didributio , feu propofitionis argumenta funtejufmodi : i. L.Muraena non eft in vi-ta reprehendendus,quia no fuit inAfia luxu-riofus3aut faltator. 2. Non eft dignicace in-
ferior
O R A T I O XXIII. 259
fcrior Ser.Sulpttio, quia eft ipfi par genere, & quxfiura,arte autem fuperioi. 3. Noneft reusambitus, quia nihil commifit contra legem ambitus .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affedlus.
PRopofitionis x. argumenti 1. pars , L.
Murtena non fuit in Ajia luxioriofut, hoc brevi enthymemate conftat: L. Maraena , patre fuo imperatore,meruit in Afia cum la-bore & pietate;fiipendia confecutus eflcum laude ; triumpbi paterni particeps fuit cuni felicitate : igitur L. Muraena non fuit in A-fia luxuriofus.
Antecedens repetitione quamdam majo-rum comparationem habet. Ibidem. atque barum trium.
Confequens repetitione Antecedentisor-natur , N. 12. quamobrem non Ajia .
Propofitionis primi argumentis 2. pars,L. Mur^na noneji faltator,brevi etiam ratiocina-tione confiat,corra maledicentemCatonem. Major: nullusfaltat fobrius. Proba. r.Quia intempeftivi convivii, & multarum delicia-rum comes eft extrema fa!tatio.Minor,atqui Mura;na eft fobrius . Probatio; quia nulium ejus intempeftivum convivium , nuJJx deli-tise oftendi pofiunt. Conclufio: igitur Mu-rasna non eft faltator . N. 13. Saltatorem ap-pellat.
Nota venuftam tranfitionem , N. 14. ni-bil i°itur.
Pro-
2«o ^ PRO MURyENA
Propofitionis z. Argumenti i.pars,L.Mu-r<e»a ejlpargenevecum Ser. Suluttio, quinquc partita argumentationeexplicatur. Major. Pares funt genere pitricius, & novus homo . N. 15. quceloco. Probauirexemplo plurium, pra;fertim Q_Pompeji, & Ciceronis, qui hominesnovi , pares funt patriciisin Rep. N. 16. nec mibi umquam .
Afifumptio: Sed Sex.Sulpitius, etfi patri-cius(quam nobilitatem vetuftam, & paucis notam elevat Cicero ) tarnen virtute,& in-dullria novus efi homo , titi L.Mursena . Ib. tua vero »ci//;(vrr.Piobatur a Majoribus utri-ufque,& horum rebusgeftis.N. 15.1l&pravus L.Murcena. Ciomplexio ; igitur Muraena efi: par genere cum Ser. Sulpitio, N.18. omitta-mus igitur.
Propofitionis 2. Argumenti, 2. pars, L. Muritna eft par quxftura cttm Ser.Sttlpitio,per-firingitur hoc enthymemate . Ser. Sulpitius efl: pr;mo quaEflor ordine renuntiationis non dignitatis : igitur L. Muraena efl par qua:-flura Ser. Sulpitio.
Antecedens confirmatur ex utriufqucpa-ri provincia forte data , & pari in rebusgc-flis nomine . Ibid. qutefturam una .
Propofirionis z. Argumenti 3. pars , L: Murcena eft artefttperior Ser.Sulpitio , hocen-thymemate latius patet: ad obtinendmn Confulatu ars militaris, qua excellit L.Mu-ra:na , prceftat juricivili , cujus cognitione claruseflSer. Sulpitius : ergo L. Mura-na efl pararte, aut fuperior Ser. Sulpitio .
Antecedeus, primum difpari utriufque la-
bore
OR ATIO XXIII. 261
bore( pari camen dignirate)(eu in Rempub. iludioexponitur: nam hic Roma: jujrifcon-fultus , ille Legatus imperarori L. Lucullo fuit,ZV.i9.reliqui temporis. Deinde parva per dialogifmum excur/one fafla in Sulpitium, qui afliduitatem forenfem prsefcrri vult lc-gationi Mur£ena'.2V.2i.j"etY non. Idem ante-cedens ornatur dilfimilitudine Jurifconfulti, & imperatoris , N.22. feri&boc . Moxar-tem militarem aperte amplificatCicero,prx-fcrtque caeteris, pradertim ifti juris fcientise, quam unice fovet Sulpitius.lbici.ac nimirum.
Quamquam adobtinendum Confulatum, militari arti paretn facit dignicate, & utili-rate facultatem dicendi. /7.24. gravis etiam ilia.
Rerum autem dignitatem negat effe in juris civilisfcientia , quae in litteris , & in-terpundionibus, & faftis, occultifque ver-bis, & formulis verfatur, Nu. 25- primum dignitas . Negat praeterea efie gratiam , & diificultatem addifcendi iftam fcientiam : fecuseftde facultate oratoria ; hincplures jurifconfulti, quam oratores fiunt, Nu. 28. diff.cilis autem. Concludit Cicero folummo-do eife dignitatem in arte militari, &ora-toria ; imo hanc ifii cedere belli tempore . N. 30. du<efunt. Poft hac digreditur in duas prolepfes contra adverlarios, priore prolepil refpondet Catonibellum Afiaticum , inquo L. Murarna dignitatem obtinuit, non cum mulierculis effe geftum,fed fuifie gravifiimu: quod ex maximis fummorum imperatorum triumphis probat induftione per enume-
ratio-
PRO MURyENA
rationem, AZ.31 .verum btcc Cato. Amplificaf ctiam magnitudinem hujus belli, ex opibus, & fortitudine Regis Mithridatis,quem ma-gni imperatores, praLter unum Pompejum, debellare non potuerunt. N.^z.atqui fi. Po-fieriore prolepli refpondet Sulpitio , ipfum in Prxtura^ petitione priorem renunciatum, quia ratione comitiorum nihil incertius : quod allegoria , & exemplis, & fimilitudine ofiendit, N. 35. at enim in.
Ex digrefiione redit ad antecedens, con-firmatque Mura:nam elle fuperiorem Sulpi-tio ad obtinendum ConfuIatum;plures enim res ad 'obcinendum Confulacum in Sulpicio defiderac, quje Munsnse profuerunc: prima efi fuffragacio militaris, quam Cicero inter-rogatione, ac profopopceja amplificat, N. Il-fed tamen.
Secunda efi ludorum magnificentia,quam pupulo jucundam.pro Confulatu utilem Ci-cero ofiendic fuo,& aliorum exemplo.N. 39. fiedbcec Uviora . Tertia eft,ad quam concef-iione tranfit,difpar Ser.SuIpitii.& L.Mura-nae fors provincis, Sc adminiftratio , N.41. fsdbcecfane.Quarca res,qux Murxnf profuit ad ConfulatLim,obfuit Sulpitio,eft ratio pe-tendi Confulatum: nam ut fsrpe hunc fami-liaricer monui: Cicero,accufare aliquem, & fimul pecere Confulacum eft perdifficile . N.
quoniam.Non enim minis , aut timidi inquifitione candidatus populum fibi adjun-git,fed blandiciisac fiducia;quod ornace cx-primicur dialogifmo, n.^-quidergo?acceptd.
Deinde candidatus accufatione operofa
diitra-
O R A T I O XXIII.
diftradlus attenciit adofficiofam Confulatus pttitionem : quod Cicero exemplo fuo , & experientia confirmat. ».45. accedit eoJem.
Atque hoc ipfum, fcilicet accufate , & Confulatum petere , cife perdifficile often-dit per hypotipoiim in perfona Sulpitii,quia a fcnatu multa poftulavit de ambitu, plures offendit, & fibi viam ad Confulatum clau-fic. w.46. tu cum de curriculo . Ifia etiam ac-cufatione diftentus Sulpitius , ccepit remif-fius Confulatum petere, ut jam Catilins fpem faceret Confulatus adipifcendi. Vide hic ethopcejas. ».48. Jed tamen Servi. Di-greditur Cicero prseteritione eorum , quse lafturus fuiftet Catilina, fi Conful fuiffet ; tum narratione eorum , quae in ipfius com-prehenfione funt gefta . ». jo. quibus rebtts . Redit ad Sulpitium, & parva anacephala-ofi concludit ea Murtens ad obtinendum Con-fulatum contuliffe, qure Sulpitium & Cati-linam removiffent. N.52. itaque cum te .
Propofitionis tertium argumentum , L. Murana nibil commijtt contra legem ambitus, ingreditur partitione , & querela de tribus L. Muramae accufatoribus . N.54. nunc mi-bi tertius .
Quamquam eaomnia, qux Cn. Pofthu-mio, & Sulpitio adolefcenti refponfa funt, defiderantur.
Ad ea autem , qua: objecit M. Cato , re-fpondet Cicero cum pra:munitione, & de-precatione (exemplo P. Africani & M.Ca-tonis hujus avunculi) ne L. Murasna obfit perfonae accufantis, 1. dignitasatque gravi-
tas .
2*4 PRO MUR^ENTA tas. ».58. venie nunc. 2■ Judicium , quod ab afpei itate doftrina: ac vita: prxjudicium efle non debet. n.6o.Namfiqtiis. Nam praemifla ( qua: cll clara infinuatio) laude M. Catonis, Stoicf doftrince fententias ac prfcepta paulo feveriora commemorat./i.sgo tttttm confilium.
Conformem vero huic afperiori doftrinse vitam Catonis quam ridicule cavillatur dia-logifmo, feu perfona indufta fupplicis Pu-blicani, & Stoici Catonis . n.62. bcec bcmo ingeniofijjimus . Deinde ifii Stoicorum doftri-lia; opponit, prasfertque humaniorem Aca-demicorum do&Vinam, quam ipfe Cicero fe-ftatur. w.63. nofiri autem illi. Hanc quoquc mitiOTem doftrinarn ipfi Catoni lcftandam profopopoeja , & exemplo Scipionis , C.Lte-lii, L. Philippi , C. Galli , ac ipfius avun-culi Catonis proponit. n.6$.ac tetpfum. Igi-tur praemiiTa deprecatione, & prsemunitio-ne adverfus accufantis Catonis auftoritatem atque judicium .
Tertium argumentum , L. Murcena nibil commi/it contra legem ambitus, C.icero tradlat hoc enthymemate: Licuit L. Muraena: ha^ bere obviam prooeuntes, &fe£tatores, & ofierre fpedacula, & prandia : ergo L.Mu-rsna nihilcommifit contra legem ambitus . ».67. quareadid,quod. Antecedens, ut pa-tet, quadruplici capiteconftat; ac primo o-fiendit Cicero non e(Te novum , aut mirum , multos, praefertim rogatos, obviam prodiif-fe candidato Confulari. n 68. Multi obviam. a.Oftendit feftatores fuiffe multos, qui bo-siis viris ac beneficiis non defunt ex officio ;
ac
O R A T I O XXIII.
at nullum ex iis feclatoribus mercede condu-ftum fuilTe . n.70. atfeUabantur. 3. Oftendit fpeftacula;, & 4. Prandia, more inftitutoque Majorum, velaMurjena, vel ab ejus amicis tributum data elfe. n.-jz.atfpeRacula . Con-cludit antecedens anacephalxofi per dialo-gifmum addufto exemplo L. Mattte, virgi-nifque Veftalis. N.75. heec omnia .
Confirmato antecedenti duas prolepfes ad-jungit. r. Eft aulleri, ut Stoici Catonis, qui dialogifmo negat benevolentiam , ac judi-cium populi Rom. iftis fpeftaculis, accon-viviis allici oportere : hunc Cicero iterum cavillans refellit i.auc\oritate ipfis ci vitatis. n.-]\.atenimagit. z.Comparatione Laccede-moniorum, & Cretenfium Ib.neque tamen . 3. Exemplo Q^ Tuberonis. ».75. fuit eodem.
4. Ipfiufmet Catonis exemplo, qui habet nomenclatorem , ut civesnomine appellet, falutet , fibi conciliet . Nmuer. 76. nam quod.
Concluditur prima proiepfis brevi recapi-tulatione . n.jj.quare nec plebi, Alteram pro. leplim Catonis,qui Reip.caufia accufat Mu. ramam pari Cicero in Remp. officio refellit Mura:nam defendetido.w. -jS.at enim te.
Nam vehementiore apoftropha ad Judices ofiendit,quantum interfit L. Muranam ifio anno Confulem fieri, ad extinguendas Cati-linae copias, & confilia . 1b. au.dite, audite , fimili vero ad M.Catonem exemplo, & apo-firopha, tribunatus fui periculum, ac tempe-fiate futnram fignificat,nifi ftrenuum defen-forem habeat Confule, ».8 i.atq\adb$c mala, M	Rur-
166 PRO MUR^NA Rurfus Judices de nefario Catilinae in Remp. confilio admonec, fi L. Mursnam a confulatu removeanc. n.%i.quawquambu-jufce .
Dcnfque magis amplificat a confequenti-bus , & hypotypofi , hoc Rcip. pericuium, fi Catiiina decfie Confulem viderit . ».85. fed quid tandemfiet.
ANNOTATIO.
Vis, ac robur contentionis eft injignis confu-tatio duorum gravijftmorumvirorum , quos Ci-cero fcita ane, & falva amicitia, & lege am-bitus ir.tegra redarguit.
Nam inprimis M.Catonis ( cttm illi in Exor-dio rationem d.edifjet defenftonis Murdenee ') r.unc in contentione levem , ac maledtclo infrmam ac-cufandi rationem Entbymemate, ac ratiocina-tione dijjo/vit; quod L. Murdsnam luxuriofum, faltatorem appellarit. Deinde infra, (fe-cunjti argumenti parte fecunda) digrediens ad prolepfim, eumdem Catonem cftendit male qui-dem contempfijfe bellum Afiaticum tot, tantif-que imperatorum triumpbis clarum. Verum ter-tio argumento , M. Catonis nomen, atque auclo-ritatem in judiciis infeftatur ab afperitate vitee & dcflnna. Quam tanti viri repreberfionem , etfi pramifja ubique ampla ejus laude, mitiorem reddit; tamen ita libere cavillationibus, & ]ocis cfpergit, ut totum judicium rifu complevertt, dicaturque exclamajfe , gravis Cato \ Viibor.i quam riiicv.lttm Confulem, babemus .
Contra Ser. Sulpitium itafe gerit, ttt modo
ipfi
O R A T I O XXIII. 3<?7
ipfi in exordio omnia amici officia deferat, fal-vo Murcen<e Conf ulatu ; modo f tcundi argumen-tiparte prima, ejus nobilitatem carpat a vetu-ftate ; moio ejus qucefturam , parte fecunda , non laudet, neque renuntiationem dignitati ad-fcribat; modo parte tertia, juris civilis artem dignitate {?> utilitate extenuet, amplificet au-tem prce illa artem militarem atque oratoriam , modo aperte in ipfo Sulpitio quatuor res defide-ret ad obtinendum Confulatum ; fuffragatio-nem militarem, ludorum magnificentiam, for-tem (91 adminifirationem provinciee , denique modum petendi Confulatum . In bis vero om-nibus Cicero Ser. Sulpitium, (sr M. Catonem, pro virtute ac eruditione laudat ubiquefepe ad-monet pro amicitia , reprebendit pro Rep. EJl ad calliditatem , infinuationem infigniter fafta bcec duplex refutatio.
Contentionis affeUus eft mifericordia in L. Murcenam: fedfere totus refervatus eft in pe,-orationem , ubi Cicero folet Orator vtd r . In-cboatus eft i n Exordio quidem bic affeclus; pie-tatis enim f uce atque officii exemplo, pios quoq; Judices ejje vult erga Murctnam, amicum f uumy Confulem defignatum: tum in contentione purgat omni criminatione : dignitatem gene-ris , & qttccfiurce , & militaris aitis extollit; reBam commendat petendi Conf ulatus rationem. Denique momentum, ac pondus expendit futu-ri Confulatus Murcente contra Catilince terrores, atque confilia; quce omnia fiemunt viam ad affeHutn perorationis .
M z A N-
268 PRO MUR^ENA
peroratio.
Eroratio conftat magnocommiferatfo-
nis affcdu , quem C.icero in Judicibus excitat, i. per deprecationem a periculo Rcip. «.86. qu<e cu<n itajtnt . 2. Ab adjun-flis perfonas L.Murarna: tam externis.quam internis : quod Conful defignatus fit, & an-tehac florente fortuna ufus; quod jam cor-pore , & animo atger ; quod nullum Itefe-rit, quod dcmi , ac militia' clarns in nul-Jius umquam invidia , aut odio fuerit. Ib. dcinde ego. 3. Auget commiferationem pa-therca dubitatione, & fubjeftione , ab ad-junftis exilii, tum praefertim ab adjundlis matris fua? , & patris mortui, & fratris , & mancipii Lanuvii. w.88./quodjuppiter.
Ad extremum Confulem flrenuum futu-rum Muranam Conful Cicero pollicetur , commendatque Judicibus . w.90. quemego.
ANNOTATIO.
JJle cffeclus prope omnis ccnficitur ex eidjun-liis perfonarum, vsl L. Miti<er<e fupplicis, fa, in periculo exilii, vel ejus parentum, vel de-fenforis Ciceronis , vel Judicum. Amplifica-tio autem tribus f.guris ajfurgit, exciamatione, dubitatione, fubjeeiione.
PRO
2
PRO L. FLACCO.
Argumentnm , Quaeftio , Stylus.
ACcufatum a D. Lcelio L. Flaccum de re-petundis ex Ajia, cui triennium prcefue-rat, Cicero defendit. Repetundce autem pe-cunia iunt di%,e, quas focii , five cives priva-ti a Magifiratibus, aut Judicibus, aut publi-cis curatoribus judicio repetiverunt: quas illi aut in provincia , aut in urbe, aut ob jtts di- ■ eendttm, aut ob judicandum, aut ob aliud a-liquid pttblice curandum cepiffent.
Qucefiio efi ingenere judiciali, an L. Flac-cus repetundarum fit reus .
Genus dicendi efi fubtile, & acutum, quoi perpetuo in confutatione, atqtte ironia verfa-tur; nifi in Exordio, {91 peroratione, ubife-des ajfeBuum.
M
ARGUMENT.
s 8 S
£.s;<5 5
l	u S'G
j. PARTIS-
s e .
u 3 «} <_'•-< 3 rt rt CJ
m
^ crm
r «j


v, PROPOSIT»
I---—I
« d.' y " s ° jj.s § s «
fi- B u
.2 = '-'thy ^ y 2 § „
o « a u
.y g u^ a
U- ^
«•a ^ K.
3 5T3 U J> n E'- S-0
w - u o W, .
'>3 « g'> S u'5.TJ 2
L-J
«-• o u a "M « •
i S b-:3
0 u S u '£
3
c
.Sta 3 :
*<s
1 asi^
g U M u JJ -
o O*
3«<3
! 3
'5 S •o.3
3 :<2 2 O o ^
3 O " m VJ M C "T3 qj 04 l-----
2. PARTIS.
o rtj
c _ o/rj
<3
<	•■ U
c " " 3 -.S'3 B
i-2
o»ii s-a
B g
EXQRDIUM. ARGUMENTAT.
. o.
E	= JffZs
ao s
E e « o. jj ^ e " ij' o •-Syc	vi
<ss u<2 5,6 £ " v c 3-B SSE-So.iica	£
s & u 3 t: «tj y-a
171
■g s 5 5 C 5 o	.5SB
S-S-c; sr:^ h S «	c
as.«e=*.s~-^'s.«	. S'=
«„ »0 5 « — '-a g.8	H - o.
S S S O.SU =:=.2'a „ «	-3-2
'gSoBBS-SS^aS	ssgs
^as	(3E S 2
C 3 = C.S =	O	U .to
AR.GUMENTAT.	PERORATIO.
~1
l^l-B^a 21111-2	2S-3
a N e a J-s-g aj g-s||	s | §
1S a a-stSlf.^1^ «kS^s g	ess
S-aJTi B a-a-s «o	s c &
s a-g	»	**a
2 »3 s S = -3 u y « o = „
« e 5 s^ycS S,s> s
« O 3 5 2 3 u = Sc Ji S< <5
h.-	S I j S o^ sji s
U h U a«5S	3 2I3
1-----J---
I.	ARGUMENTATIONIS. 2. ARGUM AMPUtlCATIO ET AFFECTUS.
m 4 exor-
a7i P R O F L A C C O
EXORDIUM. Rarter opinionem Cicero defendit L.
Flaccum, quem propcer dignitatem ac merita in Remp. a nullo, nifi a Reipub.& virtutis hofte, putabat unquam accufacum iri, nedum a D. Lcclio. n.i.cum inmaxi-tnis . Quare confugic ad Judices, & eos de-precarur in accufatione tam gravi . Nu. 4. qu;m enim alium.
Perfugium amplificat dubitatione , & a pcrfona FJacci, qui liberavit patriam . ;/.4. <quem enim alium.
Vrceclare ad benevolentiam Orator jacit pri-via femina affetluum , cum a perfona Flacii y cujus dignitatem, ac merita in Remp. comme* ■jnorat \ tum a peifona Judaicum, quorumpo-tejiatem , (^n aiquitatem deprecatione conciliat^ tum a perfona adverfariorum, quorum infpt-ratam accufationem miratur.
CONTENTIONIS
Propoficio, & Diftributio.
COntentionis propofitio eft haec : L.
FJaccus repetundarum non eft reus .
Diftributio, feu Argum.quia teftes Afia» tici, Judsi, Romaui funt rejicicndi.
ANNOTATIO.
C O N-
O 11 A T I O XXIV.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affedus.
PRimam Contentionis partem, teftes Ajia-ticifunt rejiciendi, hoc Enthymemaa-perit: In teftibus Afiaticis , non elt religio t nec veritasifed fpes pecuni2e,levitas,perhdia, audacia:igitur teftcs Afiatici fiint rejiciendi.
Antccedens paucis affertur, praemiffa in-tegritate F/acci in tribunatu, quseft:ira , & Prstura : cujus rei teftes funt ipfi Judices . n.6-Hunc igiturvirum. Deinde prgmiffa thefi, feu fide Grsecorum in genere; quam Cicero elevat, i. pro/epfi . n.g.at qttos teftes . 2.D1T-fimili religione trium Romanorum teftium , qui Flaccum accufarunt. n.xo.iratus Flacco .
3. Difiimili religione Rom. Judicum , & Grsecorum . n. 1 2. vos autem inprivatis. 4. Vehementiaaccufatoris Lxlii ab adjunttis, feu vi, & apparatu accufationis. n. 1 3.vebe-mentem accufatorem. Sparfo pr£efertim in Afia fermone, qui pfephifma conciliavit. n.x 4. fedutbancvim. Ifta autem Graccorum pfephifmata , feu temerarios motus clamofe concionis infeftatur per exclamationem dif-fimili exemplo Majorum. n.15.0 moremprce-clarum . EfFefta etiam quasdam , & exemp/a Graecarum concionum recenfet. n.16. Gra-corum autem .
Concludit hujufmodi pfephifma Grseco-rum , non effe tcftimonium, quo L.FJacco noccat. n.i2■ quare jamnon eft . j.Eievatfi-M 5 dcm
174 P R O F L A C C O
dem Griecorum , litteris falfis. n.zo. quam vero facik.6.Tc[iibus cu accufatore fociatis, qui certe (adverte dialogifmumj! nec ab ac-cufatore Leelio, nec a defenfore Cicerone interrogari pofiunt. n.zi. quod fitertium .
Anacephatafio repetit, necrcligione te-fiium Grcecorum, nec pfcphifmatibus, nec litteris, & confociatis tefiibus ifiam Fiacci accufationem valerc.n.z^-qu^rendum ergo efi.
Subdit comparatiane periculum , fi tantus vir L. FJaccus condemnctur . n.14. utrum hic tandem . Tum obtefiatione refumit An-tecedcns Enthymematis. n.z(>. quodqttidem ego . Et jam in fpecie ad fingulas tefiium Grscorum criminationes accedit.
Prima criminatio feu qtierela efi totius Afise, quod Flaccus clafiisnomine pecuniam civitatibus. imperarit. Hanc Cicero difiri-butione refellit. 1. quia licuit Flacco pecu-niam.imperare ; 2.quiaopus fuir navibus 3. quiaifia clafiis navigavit. num.zj. etenim jam univerfa.
Licuiife Flacco pecuniam imperare con-fiat decreto Senatus. Ib. licuiffe ut intelligas.
Opus fuifle navibus probatur ab adjun&is provincia:, in qua prtefidium , ac fplendor navium neceflarius fuit. Ib. proximum efi . Probatur etiam exemplo Pompeji, qui etfi ornnia jam bella , prjedonefque fufiuliflet, claflem tamen Afiae imperavitquanto ma-gis Flaccus . N.29. nttlli erant.
Tum probatur Senatus exemplo, N.-$o. quidnos bic. Denique laudanda efi diligentia Pmoris Flacci in apparanda clafie, vel fi
nullus
O R A T I O XXIV. 275 nullus priedo inventus, aut captus fuiikt . N«. 31. quod fi Flacco . Jam navigaflfe eam claffem probatur teRimoniis. n.^z.reliquttm efi . Ubi iterum diligentia Flacci in defcri-bendo numero navium , & iisfumptibus non faciendis, qui antea non erant inftituti, lau-datur gemina proplepfl . N.33. qtti igitur .
Secunda criminatio, feu querela fuit civi-tatis ^Emonenfis, cujus legatus Afclepiades ridetur propter turpem vitam , ac Je vitatem teftimonii. N. l^fedquoniam. De laudatio-ne autem ^Emonenfium data Flacco, fub-tilius Cicero arguit Afclepiadis refponfum , qui fatetur fuos fignaffe . N.36. idem lauda-tionem. Adde Iaudatio illa ^Emonenfium data Flacco, obfignata fuit creta: teftimo-nii vero formula Lslio data , obfignata fuit cera , quod eft falfitatis fignum . Ib.nifi vero.
Tertia criminatio Dorylenfium eluditur litteris perditis, ac deindefuppofitoPhryge tefte, N. 39. venio nunc . lftius teftis mor-tem , ex intemperanti efu ficorum , confert in negligentiam Lslii,non in invidiam Flac-ci. N.41. atqtt; bic Dorjlenfii.
Quartam criminationem Temnitarum in-firmat Cicero a perfona , & diftistrium le-gatorum , Heraclidis, Nicodemis , & Ly-fanix. Nam 1. fingulorum utilitatem often-dit. N11.42. caput efi omnium. 2. Qua' dixe-runt de pecunia Flacco data (adverte fori-tem ) & circumventis hominibus clariftimis nufquam probari contendit. N.44. dicuntfe Flacco. Magis in fpecie ac nominatim deprf-mit perfonam, & fidem Heraclidis, ab odio M 6 in
276 PRO FLACCO ili Flaccum , propter iundum Cymseum, cu-jus emptionem , mutationem, judicium, ad-didionem profequitur narratione latis venu-lla . tf.49. atque ut ejus impudentiam . Aliam narratiunculam fuBjungit Lyfanise cum a-poliropha ad Decianum . ».51. vtnio nunc cd Lyjaniam.
Sequitur j. criminatio Trallianorum du-pliciter elevaca , 1. perfona Meandri, fordi-di, aclevislegaci. n.^z.Venionunc. z.Odio Trallianorum adverfus Flaccum, propcer ablatam ab ipfis pecuniam. n.^q.fed exponam quid. Juiieautem ablata fuit pecunia, quia FJaccus pecuniam in honores patris colloca-tam , & poftea translatam in qua;ftum , & foenerationem recuperavit: quod dialogi-fmoexprimitur. «/</«.55. qucepecuniafuent. Adde non tam accufat Flacum gravis civi-tas, quam impe riti homines a Meandro con-cicaci: quare comparacione Majorum , fi i-ftarum concionum etiam Roma: magni funt fluftus , quanti igitur Trallibusj' >2.5 7. non civitasJed. Tum fi licuit patri Flacci iftam pecuniam capere, licuit paricer filio . w.59. at enim tftam . Hic digredicur OraCor in A-fiacicos ceftes (a quibus dicebat Lelius pe-cuniam abftulifie Mithridatem ) atque Co-rumhominumnon modo levitatem, fed et-iam crudeiitatem, & odium in Romanos amplificat. n.6o. quce quidem a me .
His etiam hominibus comparatione op-ponic Athenienfes, Lacedamonios, cun-Ctofque ex Achaia, Boeocia , Thcifaiia Mafiilia : quorum civicaces laudac a vecu-
ftace j
O R A T I O XXIV. 577 ftate, litu , doitrina , legibus, humanitate» n.6i- afpiciant bunc ftorcm. Demum diftin-guit Grgciam ab Alia; hanc quibufdam pro-verbiis deprimit, iJlam publica laude ,. <3c dodtrina attolit . num. quamquam quis .
Concludit primam contentionis partem de Afiaticis tellibus . n. 66. Equidem mibi )am jatis .
Secunda pars concentionis , Judai teftes [unt rejiciendi, brevi hoc Enthymem3te ab-folvitur : Edidtum , quo fancit Flaccus, ne aurum ex Afia Hierololymam exportare-tur, fenatus audoritate , non Judseorum fi>-pcrftitione nititur: ergo Judaei teltes funt rejiciendi, qui id reprehendunt.
Antecedens patet. n. 6j. fequitur auri.-
Adjefta proieplide Cn. Pompeji abfti-nentia. n.68. At Cn. Vompe)us . Confequens fubjicitur diftributione urbium Alise , Apa*-mese Laodiceas, Adrymeti, Pergami : in quibus aurum , quod exportabatur, integre, cafteque deprehenfum , & in aerarium rcla-tum elt. n.69. Ubi crgo crimen eft.
Tertia pars contentionis,R<vwa»j teftes funt rejiciendi,conilat induftione per enumeratio-tem teitium,Deciani, Sextilii, Falcidii. De-ciant querelam ac teliimonium perpetuo jo-eo ,ac facetia cavillatur Ciceroper dialogi-fmum, prsefertim ejus negotiationem Perga-mi, & agrorum emptionem remoto in loco -n.jo.quamobrem quoniam . Mox a Decianoe-repta Amyntae prcedia, & uxorem,quam cir-cumvenit,& filium,quem male traftavir, re-fiitui lepide petit. /7.72 -fcdcoticedo idquoque^
Pei~
178 P R O F L A C C O
Pcrgamorum autem laudacionem , qua gloriatur Decianus, deridet comparatione Smyrn£eorum, qui Cadricium mortuum ita laudarunt, ut eum derififTe videantur, non honorem attulifie . «.74. ita enim mibi.
Deinde proicriptiones, & emptiones De-ciani repudiarunt ipfi Pergamcni/nominatim tres Afiie prscotes, Orbius, Globulus , Flac-cus. n.-j6• iftiigitur. Interferitur prolepfis , qua Flacci iracundia indecernendo , feu ini-micitiae purganrur . n. 77. veridicas adiungis.
At concefiione Oracor de gloriofo Decia-no jocacur, qui uc diciorapparerer, Apollo-nide, & Romas in cenfum reculerac plures faculcates, quam revera haberet. n. 79. at Kecpr&dia. Concludic apoftropha ad Decia-num , fine fufpicione corrupcionis, aut ava-ritias Flaccum reile dccreviffe, n.Si.ficci-tie tu auSor .
Andronis Sextilii querelam,(quod cum ef-fet uxor ejus Valeria inteftata morcua, fice-git eam rem Flaccus, quafi ad ipfum hfredi-tas percineret) refellit i.exclamatione ironi-ca , quafi vero ab ingcnuis mulieribus hasre-ditates non obvcniant. /7.48. at vero Androni.
2.	Licet haereditas jure coemptionis ad Andronem, Valeria: maritum , devoluta ef-fet,non tamen peraifta eft coemptiocum con-fenfu Flacci, qui tucor erat. Ib. in manum .
3.	Flaccus fuum egit negotium, exemplo Judicis Luculli , & Veftii. Adverte com-municationem n.85. relinquitur Ulud .
4.	Non impreftione, aut vi iftam hacre-ditatcm adiit, quia jam Globulo Prstore
peti-
O R A T I O XXIV. petka fuit. Ib. at ijiius. Digrcditur Cicero jn Lurconem (quinegabat a privato pecu-niam in provinciaPra;torcm petere oporte-ix) ejufq;teil:imonium elevat ab iracundia,& offenlione in Flaccum. fi.86- itaque eodem .■
Addic exclamationede mifera conditione magiftratuum . ».88. 0 conditiones miferas.
5. FJaccus decifionem cum Androne fe-cic; non igicur vis, aut circumfcriptio fuit. Deinde Flaccus ifiam haereditatem libera-iiter fuo propinquodonavit: non igiturava-rus cenfendus eft, aut contra leges cepiffe pecunias. n.89. At ijie Andro .
Falcidii querelam de quinquaginta talen-tis Fiacco datis, pulchre eiudit Orator a per-fona ipfius Falcidii, qui ne videatur patrimo-uium fatis Iautum pergrscando confeciffe fingif epiftola fe eam Flacco pecuniam de-diiie . ».510. at Falcidianum . Excutit etiam muliercularum teftimonium Apoftropha ad Laelium, & Decianum . n.yz.fed tamen quis..
ANNOTATI O..
Tota fere con tentio , vel defenjto ex confuta-tione tejiium Ajiaticortim, fo Judceorum., & Romanorum (qui Flaccum oppugnabant, ex ipjius Flacci fuperiore vita , magnifq; erga Remp. meritis conjiar, pr<efe,tim in Exordto & peroratione . Hic vero in contenttone quam cailide Orator quotiespoteft, abftrabit orationem a perfona , & criminibus Flacci, ut eam ad~ iftos teftes Ajiaticos , & Jttdaos , (?> Romanos tramferat, quos perpetuo rifu, ac facetiis ca—
viUans
28O P R O FLACCO
lillans conttmnit. Et vero fatis conjlat, non alia re, quam jocorum opportumtate, in ma-nifeflijfimii criminibus L. Flaccum feveritati Judicum a Cicerone ejje ereptum.
peroratio.
OMiffa longiore contentione perorat Ci. cero ad commiferationem L. Flacci, quem Apoilropha ad Judices , & conceifio-ne, Sc exclamatione indignatur oppugnari ab iis, de quibusoptime meritus fuit(Flaccus enitn focios Catilinae prasfertim Lentulum conjurationis principem opprederat in ur-be. ) n.cj^.fed quidego. Deinde exempla af-fert pluriumcivium, qui de repetundis aliif-que criminibusabfoluti funt, propter meri-ta in patriam . n.$8. M. Aquiltum. Accufa-tionietiam adverfariorum teftium , Sc pro-vinciarum rationi opponit majorem au£lo-ritatem, & amicorum, & provinciarum,qu£ Flaccum defendunt. nu.ioo. quodfiprovin-ciarum. Iterum amplificat res geftas Flacci in conjuratione Catilinte, pachetica Apo-flropha, & freqnenti exclamatione. n.ior, & fiprodeffe. Sed maxime laudibus effert i-pfius charitatem erga Rempub. ex qua Ci-cero dignitacem , ac falucem certam polli-cebatur Fiacco, nunc fe falfum effe dolet. n. i o 3 .qui tum animus . Prafertim eo tempo-re, quo tam pauci funt amici Reipub.«.io j. quotu! enim quifque. Ad extremum a perfo-na filioli Flacci commiferationem finit . n. 1 o6- pnxclara illi.
A N-
O R A T I O XXIV. 281 ANNOTATIO.
Superius dixi perorationem , & exordium conjiare magnis in Rempub. meritis L. Flacci: ex bis enim Orator mifericordiam captat, pr<£-fertim periculofo Reip. tempore. Commiferatio autem fit apojlropba Ciceronis ad Judices, & ad Flaccum, cujus res gejias commemorat eo amplius, quod fint cum jtia laude conjunci<fi : f tmper enim Cicero nonas Decembris in ore ba-buit , quemadmodum omnes, qui tunc tempo-ris vel ipfi, vel Reip- ojficium prajiiterunt, wagna cbaritate defendit. Notanda etiam in fine illa commiferationis indufiria , qtta Oratoy
filiolum Flacci Judicibus exbibet. .--- —
PRO P. SYLLA
Argumentum, Quxflio, Stylus .
PSf iam Confulatu dejecit L. Torquatus , . eumque duplici conjuratione jam a bien-nio purgarat Hortenfius: bujuspofierioris rettm negat quoque Cicero ejfe V. Syllam.
Qucefiio efi in genere judiciali, an V, Sfilo conjurarit cum C-atilina .
Dicendi cbaraCter fere ejl tenuis .
S Y-
s8i
ri
>vo

• « C*-*	> 0
rt 3	^ g
.. *jd	c c 'vC
cdw «-to	„o o°0 u ..
^ ag^	la.^ssS
83 J	Hslss
'5 5 m o ^rt	u " 2-—
2/ c ::w m	_ u * m c c
C7-b 2-^.3	.C-r; u u m>3
.25 8	Ss S-^n
----—J	M « „
ARGUM.
• J, d I ' 1	3"®. E"2'ga 2
T.o2	..... s"2 5H'3
cnCd	3. JSO
P; 'HM	OSsECS"
-	= C 3 o o C tfl u 00
PROrOSIT. 2.ARGUMENT.
.j

_ —. | | I M I I V	I t • •
o^S 8 a>! g-S	„ m
§"3 o " ,IH 0	soJif
...U s.S	"Ji V >
gS g-f.g'3 « 8	=
o c 2 5.2—c	.S ou^
H « 2 8 3-s 3 "	s «J.a «
^ o^lcg.e-Hc' S?	g:a J! §
«SHI^SS*}	oS|U
3 u, 3 rt	o Cu M
J^ S:= £ §iJ S	a.s-Sj?
S- ££	<! 3 d2
^«jii^s
r- 3 u u u	c 7 w
S 0..2.6 -o o u S	S -u-g
.y " M «d M m® m eo	■5.;-o°
0	§ § §"3.3-2
C co*M O.U C.'m l>	JZ c w
	1_____I	I___
EXORDIUM. ARGUM.
ARGUMENT.
33ss . c-5 ,	<53 U
S § 2-3 Bg2Sg
"Irtstll
" <*'a.- 3'- " u 5d	o
.5 -o^ o 0'P n «	-o rt
— „ v „ c svg	c to
— rt rt _r*	Uu.
(1 »3:22 S^g.a.a	vS1"
-C.^rtrtT- o o u	w u
4.____■ CDu
a.ARGUMENTATIONIS. r------n
^SSi^SSi^S	.2
o'3	3 §	<§ = »
isflsJ^
cSosgS-^a	S sjS
t-2 5-s o p-S g>2	SEg
ao.S==5sS3.	a^S
ca^nn.SEcU	c-- o-
o « a " ui-3 « o «	0.2 „
cl o — c —1	Uc^,
£.2 ^u aEu o o .	rt.o S
e

« 5 u'0 u"4 3 3)W 3. «JtS a
" U 5 o.es- —
M „T3	3 u	.
£ 3 c O 2«a'c ^ S °	Tropofitio..
S^.s o B°„g c.i- a w	g
h— w— u " 2c3ci nP- c! 0,0. \........—1
j. ARGUMENTATIONIS.-AMPLIHCATIO, & AffECTUS-
EXOR-
E X O R D I U M.
OUamquam Cicero doleat affli&um Syllam bisacc.fatum effe, partirn invidia, partiin odio; rarnen id fer-retleniter , nifi reprehenfus a L. Torquato cogitur rationem fui officii ac defenfionfs reddere, n.i. maxime vellem. Digrediens fe purgat ante contentionem : nam Apoftro-pha ad L. Torquatum contendic fe pari exemplo ac jure Hortenfii polfe Syllam de-fendere, ».3. acprinmm.
Pari etiam caufa , & ratione fummorum virorum , qui P. Syllse adfunt, n. 4. qucero illud.
Subje&ione ac prolepii oflendit difTnru-lem e(Te in his viris rationem defendendi in-nocentein Syllam , quam Verguntejum , Autronium, casterofqueconjuratos . nu. 5. Qids nojlrum.
Quare iterum , iterumque concludit fe non reprehendi debere, fi cum liis viris , & Reip. caufa defendat P. Syllam , num.7. quamobrem quid ejl.
Deinde objicienti Torquato, quod incon-ftansCicero in Autronium teftimonium di-xerit, Sylam autem defendat: relpondet fe ratione Reip. in illum teftimonium dixiffe, & hunc religione privati officii defendere . n. 10. in Autronium. Nam duplex abaccufa-tore conftituitur Syllae conjuratio: prioris Cicero teftis effe non potuit, teftes fuerunt Hortenfius aliique Confulares viri , qui
omnes
O R A T I O XXV. omnes Syllam defenderunt, nullus adfuit Autronio , n.i 1. dua conjurationes .
Porterioris conjurationis nuilum indi-cium, nullas litteras , ntillam fufpicionem fuiife de Sylla teftatur Conful Cicero , nu. 14. quoniam. Aliam vero fuiifecaulam , & fufpicionem Autronii, quam Syllae, pa-tet ex diftimilirudinc perfonarum , & adjun-dis conjurationis, n.j 5. quidenim . Digre-ditur Cicero,& commendat fuam lenitatem, qua ufus in fupplicem Autronium fuilfet , li de uno tantum Cicerone occidendo cogi-taifet. nu.i 8. veniebat enim .
Nunc eadem lenitate ipfe Cicero Syllas caufam fufcipit, n. 20. atque idem ego .
Tertio Torquatum rcfellic, ac fc non ef-fe Regem oitendic, quia paruic Senatui,nec fe in judiciis regnare , qui apud iratos Judi-ces pro innocente viro nihil aifert prseter fi-dem dcfenfionis , n 21. bic ait fe .
Quarto fecretum dicic e(fe Torquatum , qui malediflo peregrinum Ciceronern vocet potius, quam Catonem, Coruncanum, Cu-rionem , Marium : cum hi pariter ex man-cipiis veniant. nu.22. atbic etiam.
Quare admonet Torquatum ne peregri-norum hominum fubeat invidiam , aut ho-rum fuffragiisobruatur , dum fuam patricii nobilitatem jaftat non induftria ac virtutc, fed vetuftate, atque otio comparatam , nu. z^.fedtamen te. Concludit convitium Tor-quati multa verborum amplificatione , & rcpetitione, definiendo fe eum efle Regem, quem non otium , & dominatio , fed labor,
ac
a'86 PRO SYLLA ^c parcndi cura , ac Reip. confervatio intet pericula improborum dctinuit, nu.25. qua-re nequemt.
Rurfus immoderationem verborum Cicc-roobjicit Torquato adhuc adolefcenti, & Reip. ignaro , qui, quod non debet, repre-hendit, conjuratosa Cicerone in difla caufa •c/fe necatos, w.30. at vero quid . Tum par-rhifia res a fegefias ( fiepe, nt folet; nam , ut re&e dicebat Seneca,Cicero laudat fe non abfque caufa, fed abfque modo) plena voce, parata attentione recitat, ».32. itaque atten-de . Altera parrhifia l. Torquatum , & ejus patrem omni improbitate confilii pur-gat. n. 34. atque etiamillud. Confutato L. Torquato, a quo erat reprehenfus Cicero , quod Syllam defenderet, redit ex digrefiio-neadcaufam P.SyJlae. n.-$$.fedjam redeo .
ANNOTATIO.
Injinuatione utitur orator, captatque benevo-lentiam a fuo dolore , lenitate, isr officio fe , ttc Syllam defendendi. Itaque accufatus a Tor-quato, quare Syllam defendat, prius confutat objccla adverfarii, quam ad contentionem, feu ad caufam Syllce accedat: fedboc fapius fecit in exordiis , ut velprolepfes adverfariorum, vel qitcedamprcejudicia, vel obiecla prcemittat con-tentioni . Confutatio autem L. Torquati conjiat primum aucloritate , acfide Ciceronis Confulis, qui V. Syllarn conjurationis reum non comperit. Deinde regiv.m nomen afe removet fedulapa-rendicura , & labore confervandi Remp. Tum L, Torquato maledicentiam , ac itnmoderatio-
nem
o r A t i o xxv. 2?7
vtm verborum objicit, facetum appellat: ad, monet aciolefcentem adbuc Reip. ignantm , peregrinos bomines offendat \ dumplus cequo no~ biHtatem fuam <eftimat.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
Ontentionis propoiitio efl hsec: P. Syl-
Ia non conjuravit.
Diftributio feu argumenra funt ha:c : x. quia objefta Syllae crimina facile diifolvun-tur . z. quia mores, & vitam babet Sylla repugnantem conjurationi.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeilus .
PRopofitionisprimum argumentum, ob-jefla P. Sjllce crimina facile diffolvuntur, induftione per enumerationem probatur .
Primumcrimen de Allobrogum tefiimo-nio refellitur fubjeflione , & dialogifmo, ex verbis Cafiii, qui nec Syllam intcr con-juratos nominavit, nec fcire fe an conjura-rit Sylla , cum ca:teros fciret ,dixit, «.35. ab Allobrogibus nominatum.
Secundum crimen detabulis publicis re-fcllitur ex fide, atque animo Ciceronis Con-fulis , qui non aliter, ac indicatum fuit de conjurat is, & per Senatores cognitum, pro-fcribi tabulas celerrime, & publicari, & toti
lmpe-
_ -88 pro sylla
impcrio dividi curavit, n. 40. exclufus btec. Dcinde fi tabulas a Cicerone corruptas cri-minatur Torquatus, cur tamdiu nihildixiti1 »•44./sdtamen abs te Cur mcndacio, & tur-pi hoc fafto Cicero ipfe fibi difTentht;' n.45. intbi cuiufquam falus . Digreditur atque acri repreheniione adolelcentem Torquatum perflringit terret imparem adverfarium , ».47. fero ego te.
Mox dialogifmo eumdem fibi infenfum placat, allata ratione officii, ac defenfionis Syllce, «.48. nequevero . Allato etiam difii-mili exemplo parentis Torquati,qui compe-titoribusfuis non folebat irafci,-«.49 .at vero.
Tertium crimen de indicio C.ornelii fia-tim infirmatur exclamatione ironica , «. j 1. ataccufat .
Namneque Sylla comitatus fuit Catili-nam ■( nam erat Neapoli ) iu c impo Martio feu Confularibus comitiis, aut iilanode, qua conjuratio fuit acerrima . Ibid.fed quid efl tandem.
Neque Sylla ad CEedem , ac tumultum e-mit gladiatores, quos ejus filius, ut patet ex litteris, fibi comparavit,ut in honorem pa-rentis munus gladiatorum daret populo E,om. w.54. Jfi/ quide,go indtcat ?
Quartum crimen de Cincio in Hifpaniam mifioad eam perturbandam.refutatur. 1. A tempore quo profeftus eft.^.56. at e>iim Cin-citts . 2. A caula propter quam profeflus efi. Ibid.ac profeflus efl. 3. A venditione fuorum pradioruni.lto.faw autem.^.Kh rc abfurda, adju-&ifq;perfon£ Qlnzu^n.^j.jamvero tllud.
Quin-
O R A T I O XXV. 289
Quintum crimen de Pompejanis ad con-jurationem impuifisa Sylia , dirimitur ipio teftimonio Colonorum, & Pompejanorum; nam ita carus utriufque eft, atque jucundus Sylia, ut non alteros dimovifie fed confti-tuiife videatur , nu.6o. ]am vero quid.
Sextum crimen de Cascilio, qui rogatio-nem promulgavit de fratre fuo Sylla inCon-fulatum reftituendo, elevatur ex ipfa caufa promulgandi, quod Ca:cilius amore fraterno impulfus non resa Senatu judicatas refcin-dere, fed mitigare Iegem,feu fratris calami-tatem volueric,«.62.rfrt?/w«{?i.Deinde Syl-la promulgationem illamreprehendit, & ro-gacionem de fe noluit ferri,n.6$.fedquid ego.
Adde, hrec rogacio fine vi, aut feditionis timore fuic: quod ex perfona L.Cascilii, & P.Syllte probatur, n.6y & illo tempore.
Septimum crimen de epiftola Ciceronis, quod Sylla biennio ante conjuraric cum ali\s ironica rcfponfione eludicur, n. 61 ■ hic tu epifiolam. Nec eft probabile h oc argumen-to: nam fi Sylla manum comparavic, ut Ca-tilinam Confulem eificeret, non igitur de Confulatu per vim recuperando cogitavit. >1.68. de qua etiam.
Propolitionis fecundum argumentum , Mores , & vitam habet P. Sylla repugnantem corijurationi, quinque partita arg imentatio-ne fufius tra&atur. Major propofitioeft: qui conjurat in patriam, habet mores, & vitam ifti crimini non repugnantem , >1. 69. nequs enim ijiorum.
ProbatioMajoris conftat exemplis conju-N	rato-
a9o PRO SYLLA ratorumCatiiinEE, Lentuli, Cethegi, Au-tronii, w.70.circumfpicite.
Minor propofitio, feu afiiimptio efi hasc; fed mores , & vitam habet Sylia repugnan-tem conjurationi: effertur difiimili P.Syl-lae comparatione cum his, qui conjurantur , n. 7 2. agendum conferte .
Probatio Minoris exornatur 1 .confidera-to miti animo Syllas erga omnes, pra?fertim in L.Sylla: vicVoria . lbid. ecquod bujus.
2. A virtutum , & vitae confiantia , tam in profpera , quam in adverfa fortuna, ».73. quidreliquum. 3. Charitate erga Rem.tf.7y. mitto Remp.
Complexio totius argumentationis prje-clara quadam amplificatione fubjicitur.Ii/W. non inquam cadit. Pofi complexionem digre-ditur Cicero in duasproleples: i.cfi de quae-fiionibus,ac tormentis fervorum , quceaccu-fator minitatur : verum harum quseftionurti veritatem elevat orator,i.Abadjun£tis,».78. qusjiionis ncbis ,2. A vita honefia P. Syllce. Ibid. vita V. Syllce, 3. Audloi itate Ciceronis Syllam defendentis,».8o.^»/^Wro bttc.Alte.-ra prolc-pfisde accufatis uno nomine Confu-laribus, quod Catilinae adfuerint, elevatur etiam
r. Exemplopatris Torquati, qui Catili-nam abfolvit, ».81. accufatifunt. z- Gravi-tate , & fortitudine horum virorum. & cha-ritate in Remp. «.82. atqueutde. 3. Abfur-do alias Ciceronis confilio , qui accerrime cum periculo vita?, & arterna rerum gefia-mm gloria conjuratum Catilinam extinxif-
O R A T I O XXV. 29I fet; nunc turpiter ejus conjurationis focium P. Syllam defenderet. n.%i,.[edquidego .
ANNOTATIO.
Contentionis propofitio, ac diftributio clare patet ex argumsntatione ; argumentatio autem induttione, & ratiocinatione conftat. Induttio recenfet, (y, confutat crimina P. Sfilce objefla: nam Orator teftimonio Allobrogum opponit tefti-monium Cafiii. Tabulas publicasfidefua, & Confulis auHoritate incorrupta tuetur: ubi di-grediens deterret ab accufatione Torquatum, cui ojfenfo reddit rationem f ui ojficii . Co nelii indicium infirmat abfentia Syllce,gladiatoribuf-que emptis a Syllapro munere. Cincium adiun-ilatemporis , i&eaufa, (y,prcediorum, (^per-for/ce refellunt. Vompeiani, (j, Coloni cum lau -de teftantur de Sylla. Ccecilium excufat frater-nus amor , tum rogatio non longe progreffa,banc reprebendente Sylla . Deniq; de epiftola Cicero-nis, aut de Confulatuper vim recuperando ni-bil liquet. Katiocinatio amplificat integritatem V. Syllcs ex vita, <& moribus per difiimilem cum aliis conjuratoribus comparationem . Infineeft digrejfio in duas prolepfes.
AffeRus refervantur in perorationem.
PERORATIO.
Mlfericordiam movet Cicero erga P.
Syllam , i. A fua perfona, Deos te-ftando fenihildeconjuratione P. Syllxun-quam comperiife: idcirco fe erga hunc le-N 2.	nem
P R O S YLLA
ncm cfl"e , qui erga alios conjuratos vclie-mens fuit , ».86■ qiktmobremvos; 2. A per-fona P. Sylla.', & ejus parvi filii cleprecantis judices, ne jarn Confuiatu, fcu primo fami-Iisefux, ac dignitatis fplendore deturbatus P. Sylla , hac nova tanti criminis infamia laboret, mi. niveos effe.
3. Per apoftropham a perfona Torquati, feu adverfariorum, qui non contenti fe Con-fulatum P. SyllEeeripuiflc, crudeliter quo-qucfamam, & honorem detrahunt, ».«90. te ipfum ]ctm.
Exclamando auget affedum cx commu-tatione florentis fortunte P.Sylla: in adver-fam . n. 92. 0 miferttm (y, infelicem . 4. A perfona judicum , inquorum manfuctudine atque officio totam miferi Syllte caulam reponit , «.92. fed jctm impedior.
ANNOTATIO.
Infignis efi illct indufirici concitandi ctffeUus commiferationis erga P. Syllam a perfona de-fendentis Ciceronis, fo rei Sylhe, adverfa-riorum , (^judicum. Nam Cicero de innocen-tia Syllce Decs tefiatur, prcefentem P. Syllce ca-lamitatem ampiificat a prifiina ejus fortuna : tum adverfariorum accufat crudelitatem (31 in-vidiam^contra qttam manfuetos judices fufcitat.
PRO

pro archia
Argumentum , Quisftio , StyJus. ~Rbem Romrtm eximia primorum regum
primorumque Confulum virtus , quam pofieritas imitata ejl, ab bumili principio ad f ummam amplitudinem, gloriamqueperduxit. Ac mibi quidem ineas caufas unde opes tantiC manarunt intendenti , cum alia nequaquatn leves occurrunt, tum illa non fane minimi vi-detur ejfeponderis,quodgentibus belloviBis non modo locus in civitate , verum etiam paria cum CcEteris civitatibus jura concedebantur . Tranjiit ea benignitas in Jingulos cives : pri-mum ii , qui Jlrenuam in pr<eliis operam na-vaffent; mox etiam Ji qui doRrina prcejlantes ad ornandas populi Romani res gejlas ingenium contulijfent , civitatis jura confequebantur . Atque alii quidem aliis temporibtis , Arsbias autem Antiocbice in Sy ia na:us Ciceronis cetate bunc bonorem Jingulari principum civium Jlu-dio eji adeptus. jQui cum Vostica laude Jlore-ret, ubique ]am in Itaiia clarus ab omnibits fere populi expetitus , primum a Tarentinis , Rbeginis , Locrenftbus , Napolitanis , deinde ab Heraciienjtbus civitate donatus, pojlremo in civium etiam Romanorum numerv.m adfcitus ejl. Verum , ut mttlti f<epe reperiuntur , non tnodo artium optimarum expertes, verum etiam
P O E T A .
N 5
tm-
. 294
inimici, estitit qitidam Graccbus , qui, quod Arcbide benejicium virtus pepererat, in dubium revocaret, eique litem de civitate, ex lege, quam Sylvanus , (5-, Carbo Tribuni ttderant, intenderet . Refpondit ei Cicero ; caufampro-bavit: merita bominis extulit: dignum often-dit non modo qui civitatem non amitteret, qttam pire optimo teneret, verum etiam , qui, nifi sam babecet, confequeretur. Manut.
Qureftio eft in genere judiciali an Arcbias Toetaftt civis Romtinus.
Stylus, veluti in demonftrativo genere , eft temperatus, & deleftans, propter laudes Ar-fbi<s.
S Y-
M % -
§
■ p fj^ c •
~ t- w
«1 13
/sj
* O W) M c
" S a N « c c
i---,—j
argumenta.
	rf
	M
	;>
	'u
	ct!
P4	V.
O	u rt 2 »
z	m a
	S
m prorositio.
2 I I I I
§ S " 2 g o «
o-'3 "O ^ ■"o s o
S " 3 —
t^lsg.y
~ CJ - rt c o,
.a c s s 2 s
L 3 S.3
exordium.
.J..J. S »"<J
3 3 «
o c o o
^	C .
S S S 2 3 3 ° esi a " g
|l§.3a,3
c 1> g rt iJ
--ia s"s
-O 3 c^.srf w^ s «'S^ S 9 g S &Z
°<2 2.g c-3
« o.S C S
c bo u L-----—J
2. argument • r-—-1
6.JI 2 g
^i-S-g.a
en M u H — rt a" « "
2 S 3 O '"CS 2 -3 rtJJ 3
-«•5 8-1 s s
■ < o 3« u	cr
c: « ■o u c « « n— 3
H-. S « « M C=! « w O -3
«J 3 o mJS •3.8
— w
(j w
<. rt O 3 u ui
3 g.Jo 3
> o* rt o r
1. argument.
argument.

w
AM-

um
2 p S o S rt.2 g-="S
Ss-Sig
l^ola
v .
•S2S.-3S.S
u o m --c W (j o c
« c 3 „ 3 o Si53 cr = " O
«S "5 o-oic;
-gSSSg
EO U u o. o
u o, wi w - n o p 3 ^
a«e «^•g
' _i
3.ARGUMENT.
6 1 -IV)
_ c
.2	n
.c—
t; s a -5 <5 3 E-S'2
to O rt —
li u w „
c i=T>'5 c
f-s-gal
2 or-S c > O -3.SS
" b 3
Sg«» .s^
3S-2-3SB
U o S-2.3'3
S^ I.Sfi-8
31*1.2!*
si" S !• «
5
SpS
j.ARGUMENTAT. AMPJLiTAflECT.
EXQR-
EXORDIUM.
Clcero incipit a fuo erga prasceptorem Archiam officio. n.i.fiquidefl.
Officium amplificat comparatione mir.o-rum , ibid.fiquod b<sc vox.
Ad prolepfim de facultatis oratoria;, Sc poeticas diffimilitudine, refpondet Cicero, omnes artes inter fe conjungi, & juvare , n. z. cic ne quis . Altera prolepfi deprecatur in judicio publico novum dicendi genus, feu fermonem, qui in foro effe non folet de ftu-diis humanioribus . ib.fed nec cui.
ANNOTATIO.
Judices Orator conciliat grato in profejforem f aum animo; callide autempreeter judiciorutn confuetudinem, amplectitur laudem litterarum. ut, quafi caufcefideret, videatur Arcbias lati-datione potius quam defenfione agere.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Difiributio.
COntentionis propofitio efi ha.'C : Ar-chias Poeta eft civis Romanus .
Diftributio feu argumenta funt hxc. r. Quia nihil obeft Archias, quo minus fit ci-vis.
a.Quia etiamfi rion efiet, afcifcendus fuit.
N 5 C O N-
498 PRO ARCHIA POETA
CONTENTIONIS
Argumentatio , AmpJificatio , AiFeftus ..
PRopofitionis primum argumentum , Ni-bilobeft Arcbitf, quo minusjit civis Roma-r.us, hoc enthymemate explicatur: Archias efi adfcriptusHeraclix , qua; efi civitas ff-derata ; Romas domiciJium habuit , quo lempore lex eft Jata , fexaginta diebus apud Praetorem eft profefius ; nihil igitur obeft Archiae, quo minus fit civis Romanus .
Antecedens fummatim narratione fiabili-tur, & qui fama ingenii in Afia , Graecia , Italia , Romae multis prtemiis, & familiari-tate fummorum virorum-, obtento jure civi-latis Heraclienfis, ad Roman^ civitatis ho-norem tamquam gradibus Archias afcende-rit, «.4. netm utprimum . Tum antecedentis fingulje partes confirmantur, confutato pcr apofiropham accufatore Graccho : nam pri-ma pars (de adfcriptione ) fide L. Luculli, & tefiimonio Heraclienfi publico confiat: at ridicule tabulasdefiderat Gracchus, quas incendio belli Italici periifle fciunt omnes -N.S.Ji r.ibil altiid.
Secundaparsdedomicilioin Italia atque adeo Romse, & tertia pars de profefiione, pariter confiat Metelli tabulis . N.9. at do-wicilium . Confequens enthymematis effer-tur comparatione quatuor civitatum Italif, & municipiorum , quse Archiam poetam. recepetunc, ».xo. qua cum ita..
O R A T I O XXVI. 299
Quodobjicit Gracchus Archiam non effe civcm , eludit Gicerocenfu non fieri, fed ju-dicari civem, deinde Archiam pro cive fe geffilfe, tefiamenta feciffe, adiilfe hceredita-tes, ad ararium detuliife, n. 11 .cenfus noftros.
Propoiitionisfecundum argumentum, Et-tictmfi Arcbi.ts civis Romanus non efjet, afci-fcendus fuit, tradt.itur hoc fyllogifmo; Poe-tx dofti, & ingeniofi propter fuae doftrince fruftum, & deleftationem , & dignitatem funt in numerum Romanorum civium afci-fcendi: Archias eft poetadotlus, & inge-niofus: igitur etiamfi Archias civis Rom. nonelfet, afcifcendus fuit.
Major propofitio per repetitiones, & dis-jundtionem, & apofiropham ad Gracchum, amplificatur tefiimonio, & gloriatione Ci-ceronis, qui non mediocrem dotfrina: fru-clum , ac deledlationem, ac vitas confor-mationem a poetis haufit, n. \z.Quare a no-bis. Id confirmat monumentis librorum , & exemplorum, quae pofteris poeta; relique-runt, w. 14. feci pleni omnes .
Digreditur in prolepfim feu quafiionem , an fummi viri, quorum virtutes poeta: fcri-pferunt, natura duce, an ifta humanitatis doftrina res magnasgefterint: concludit cx-emplo Africani, Laelii, Furii, Catonis , utramque , & naturam , & doflrinam de-bere conjungi, n.i$.qi<ceiCt quifpiam .
Redit ad dele&ationem poetices, hanc-que pulchre amplificat efiedtisconglobatis, & difiolutione, & exemplo Rofcii poeta:, n. 16- quo.i ft non .
N 6 Mi-.
300 PRO ARCHIA POETA
Minor, feu aflumptio fyllogifmi brevi-ter fubjicitur ex verfibus, quos vel ex tem-pore; vcl meditato doftus, & ingeniofus Archias protuJit. n. )8. Qjtoties ego.
Compiexio fyllogifmi varie ampJificatur: i. A perfona Ciceronis, quafi per epiphone-ma, aut exclamationem . Ib.bunc ego .
2. Afanftitate poetarum , quafinonar-te, & prxceptis, fed natura , & munere Deorum funt poeta:. lb.atquiftc . j.Duplici comparatione minorum , qua; ducitur a fa-xis, &befiiis, & ab exemploeorum , qui alienum poetam Homerum, & mortuum expetierunt. w.iy.faxa, i3nf0litttdir.es. 4. Exemplo multorum Imperatorum , Marij, Themifioclis, Luculli, Africanij quicha-rum Archiam , aliofque poetas habuerunt; quod ab his fuas res gefias, & gloriam po-puli Romani verfibusiJJuftratam viderent.. Ibid.prcefertim cv.m omnes . Quod fi Archias Graece fcripferit, non tamcn minori laude poetac Graci, imo, &majore, quam La-tini, funt afliciendi: ut confiat plurium Im-peratorum excmplis, Alexandri, Pompeji, Syllte, Metelli, Bruti, Fulvii, qui lau-dis fiudio poetascoluerunt, pramiis, & ci-vitatibus donarunt. 7j.2j.Namfi qt:is . Ma-xime Cicero pari rerum gefiarum gJoiia tradus amat Archiam , ut verfibus Confu-latum fuum perficiat: excurritque amplius in ifiud laudis fiudium , quo ipfe, & opti-mus quifque feu imperator, feu Philofophus ducitur . 71.2 8. atque ut id
A N-
oratio xxvi. annotatio,
Contentionis clarct eft diflributio, & argu-mentatio per entbymema, & ffi/ogifmum. En~-tbymemate refellitur Graccbus , narraturq',quo paHo Arcbias civitate fit dovatus . Syllogifmo explicantur laudei Toefeos . Et quamquam 0-rator abbypotbefi feitperfona Arcbiee ftepius c.b firabit orationem, & banc transfert ad tbefim, feu ad lattdandos Poetas, id eo artificiofit, ut tanto cbariorfalus Arcbiee, ac dignitas fit , quod fummos poetas adceqttet. Deinde ut in exordio cxpimus dicere, cum Cicero in bac tam novn caufa novi, ^ infii'itirei, novo dicendi gene-re utatur ; liberius digreditur, & amplificat multa adfiduciam caufce oftentandam, ut magis .deleciare laudando , quani probare dicendo, ctui infieciere movendo pofiit videri.
peroratio,
PEroratio conftat anacephalasofi argu-mentorum , & deprecatione ( uti ki exordio) ad Judices in tali caufa , genere-qne dicendi. N.31. jOuare confervate.
annotatio.
Eft idem affeftus, qui in exordio, ac con-tentione, nimirum cfiicii, & cbaritatis ergct eximium viritm, & profefjorem fuum -
POST
Soi
POST REDITUM SUUM
ad quirites.
Argumentum , Qussrtio, Scylus .
Clcero ufqtte ctd 46. <eta:is annum virtutis, & ingenii, tmo etiarn fe.icitatis cujufi dam lctude fioruit: initia deinde calamitatis illi inciderunt, qu,e Plutctrcbus repetit non ab ttllo tttrpi , vel indigno facinore , fed ctb illa Atticis odiofa dicacite atque jattantia. Enim vero Tullius mortales multos antea lepore di-cendi, & venufiate fibi conciliaverat, multos eloquentiai pr-sfidio defenderat, neminem (ex-cepto Verre) lceferaf, eares adbonoris afcenjitm facilem , tam multis comparatis a fiutoribus prcebuit. In coniurationis vero animadverfione, qttia civitatis propugnatio, potius erat quam civium improborum oppttgnatio omnes ordines confentientes habuit. At pofiea profperis rerum eventis , nefcio quomodo infolentior facltts, p!e-rofqicivitatis principes , pro loco fu<e cu)ufq\dt-gnitatis, acfamilice negligentius obfervare, vel potius ajpernari, & nonnumquam afperius ca-villari vifus efl . Deinde cum locis ommbus de conjurattone tamquam triumpbaret, Non. Decembris femper in ore baberetjnvidiam fum-mam fibi confiavit; quofq-, onjuratipropinquos, familiares, amicos babuere, tot adverfarios,& invidos babuit. Ex illa igitur ievitatit origine procacitas , & jaciantia derivata molefiias gra-ves attulerunt. Totius autem invidice fanguis
Ch-
Clodianojudicio primum mijfus eft. Clodius pa-tricia, & Jummis opibus fundata famiha ma. ximeq,popularis adoiefcens fuit, Ciceroni adeo familiaris ut Clodiee fororis nuptias Terentia Ciceronis uxor inde metueret. ltaq;cum de vio-latis religionibus Clodius reus ageretur, Tullius a Terentia leniter (ut Vlutarcbusputat) impul-fus , Confulatuspotentia elatus teftimoniofuo Clodium act iter primo perculit, deinde civitatis confenfum diffolutum , id eft, potentiam fuam debiliorem animadvertens, vela contraxit, Clo-diufque magna quidemjudicttm turpitudinefed tamen contra teftimonium Ctceronis abfolvitur , Jta res initio feverius acia, deinde neglecia qua-driennto poft exilii caufa Ciceroni fuit, dum Clodius Craffttm, Vompejum, Ccefarem , & > e~ liquos tllius invidiceprincipes ftbt conciiiat,Tul-Itus neghgentius retitiet, imo Clociium quotidie magis ac magis in perniciem f uam irritat. Cio-dius igitur faflus Tribunus plebis Jam audacia injultabat, eumque Tullius legationi, quam Cce-far ojf erebat, efjugerepotuit ,fed avebat dimi-care modiceque mtnis, {y contentionibus Clodii movebatur; quin velut. iterum contra Catilinam cohtend.eret,fperabatfeftudia omnium ordinum bal/iturttm, & cum fumma gloria aut certe Jtne moleftia dijcejfurum . Vompejus divinitus loquebatur fe prius occifum iri a Clodio , quam Tullius violaretur; Clodius tamen ( ait Vlutar-cbus) metuens ne Cicero Ccefarilegaretur ,, re-conctitationem gratice fimulat. Itaque f 'duUus Cicero , legationem miffam facit; quo Ccefar in-citatus Clodittmfua fponte incenfum vebemen-tius ifftammat Vompejumqtte dis)ungit. Tulims
tfav
64
itttque rius agitur a Clodio , qttod Civss Roiit. indiita caitfa necavijfst. Jam cupiditas illa di-micandi, ojlcntatioque fummum i/t periculum adducla eft , ac prorfus incredibile diitu eft, quam repetiteventus ille dicacitatis, & jactan-ti<e bominem defecerit •, atra vefte , profluente coma, reatuque mifero, isr> miferabili plebis mifericordice fupphciter is^ humilitir implora tur \ fed contra Clodian<e jaciionis arma nibil Ciceroni fux lacrymre , nibil viginti millium luctus, nibil quod Senatus vejiis etiam muta-tionem conjimilem dolorem declarandum cen-fuijjet , nihd, inqttam , ifta profuere. Clodii rogatione ultra quadraginta ab urbe milliaria exulare jujjus ejt anno cetatis f iice 49. anno U.C. 69 5. L. Galpburnio Vifone, & A. Gabinio Cojf. Tbejjalonica autem in Macedonia ad miferice lo-cv.m propter Vlancium Qiiceftorem amicijftmum delecta eft . Nonfuit autem Clodius exilio Cice-ronis contentus \ domum, villas ejus incen-dit, in area domus libertatis atrium erexit: 0-tnniaque Ciceronis bona publicavit. Sed vis iila diuturna non fuit. Decimopoji menfe dum Clo-dius in Vompejum , optimates reliquos im-petentius invebitur , omnium ordinum animis ad Ciceronem converfis, Clodiana lex abrogata eji, redituf q\Cice, oni & omnium bonorum refli-iutio decreta eft ar.no U. C. 696. V. Cornelio , Lentuio, (s> Q. Ccecilio Metello Cojf. Freigius .
Qucefiio eft ingene>e demonftrativo , an Jin-gulari bsnejicio populus Rom. revocarit Cicero-nem ab exilio .
Dicendi genus eft temperatum .
S Y«
3 e 2 «
** rt M-tS
o. 3 o rt.o.H.2 .
Cg S-o =<
jl,__J
argument.
ro~J~n '
o rt
«e u s3
a 31
. ° M
. w d "J » «
asy .
- cl wi
ft u ti . I---J
"Piopofitio.

«1 a o u.s
W. W — Wl o

s.~ g--8
u-c~ 2-° -• - " 3 o, 0 "
>-< . U. ^ R ll<
o._ h) = ^ rt O.S 'rSt"
« " " H 5. a O* s
tJ ' y " . 2 •r; O, 3 C <-<
J3 OJ
••H I ll s
I sfls§
. - — O "7 M •Xi Q*'S) Q
ampuficatio, et aefectus.
•»«i 8
"5 o g~.2
0.3 ^ " "
5 .	&:|"5 S-5 aJ a-lS
, ?.2 3 2 3 tj.a	S c ^ o " M ocS a.ssc^ .
	^ g S o c.t;
E.S	2 c " „ 5 a
U a^fl	.5 ? <=A 0 S
3 5 0 c 3	o E S o.p S S e 5 o g g
	o O rt —
u a o,-	u «.a a.s £
<2 g-.S	. o- S u E'-5
: j < -----i
exordium. argumentat.
t!
3	^
<u	S
<-.	O
W	o
<j	s1
fciofatipj
EXOR-
305POST REDIT.AD QJJIRITES
EXORDIUM.
Icero fumit exordium a fua devotione
profalute patrias, quando difcc/Tit in exilium . ». i. Qiiodprecatus . Nunc quan-do fingulari populi Rom.beneficio rediit ab exilio, ejus devotionis fe efie conviflum lf-tatur . Ibid. ejus devotionis . Hanc rcditus fui laetitiam , ac fingulare populi Rom. be-neficium , amplificat cleganti indudione a fortuna , liberis, fratre , re familiari, ami-cis, honore, patria; qu£e nunc ip(i jucun-diora videntur , quam ante. num.z. & fi bomini . Adjungit fimile. num. 4. \ed tam-quam.
Multis fy.iorymis Cicero amplificat I. devo-tionem J uam feu cbaritatem eiga patriam . 2. gaudtum ex reditu petceptum . i-fingulare be-neficium p puh Rom. atque bic efi tripiex af-fettus, quem Orator tota oratione profequitur . Hunc in exordio quam blande , & fuaviter in-cboat, ut fintprima femina callid<e infinuatio-vis, & grati animi erga populum Rom. qui illum revocavit ab exiiio .
ANNOTATIO.
C 0 N-
O R A T I O XXVII. io7 CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio. Ontentionis propofitio eft haec : Sin-
gulari beneficio populus Rom. revo-cavit Ciccronem ab exilio. Haec propofitio amplificata eft comparatione . ».5. quorfum igitur bcec ?
Diftributio feu argumentum : Quia popu-lus Rom. non folum calamitatem Ciceroni detraxit, fed etiam dignitatem auxit. n.6. Nam in ipfo .
CONTENTIONIS v
Argumentatio, Amplificatio, Affedus . T) Ropofitionis argumentum, Vopultts Rom.
1 non folum calamiiatem Ciceroni detra-xit, fed etiam dignitatem auxit, effert hoc enthymema : Cicero Senatus Populique Rom. confenfu, maximifque amicorum of-ficiis rediit in patriam : igitur populus Rom. non folum calamitatem Ciceroni detraxit, fed etiam dignitatem auxir . Antecedens amplificatur diifimili comparatione reditus P. Popilii, Q^ Metelli, C. Marii . Ibid. Non enim pro . Amplificatur deinde orato-ria narratione eorum , qua: amici, in pri-mis Lentulus, Milo , Sextus, Pompejus , Servilius, Gelfius fecerunt , ut refiituere-turCicero. n.i 1. Calencl. vero. Amplifica-
tioni
_ ?oS POST REDIT. ADQUIRITES
tioni Orator affeftum fubjungit , pollicen-do protam iniigni beneficiopietatein . «.18. En ego tot tsjlimoniis.
Poliicetur etiam fortitudinem exemplo C. Marii, contra maloscives, perfidos, ami-cos , invidos , mercatores provinciarum . ■n. 19. quod Ji vis. Pofiremo magnam refe-renda: gratiae curam , feu remunerationem quod ipfi difficilius erit, quam non ulcilci inimicos, aut debicas pecunias dillolvere , ?i.2 2. quamquam mibi.
annotatio.
Comparatione amplijicando benejicium poptl-li, Jimul auget Cicero, dignitatem Juam, & gaudium , & grati animi trjlijicationem. Vreecipue Orator narrat ojjicia amtcorum, il-ios , & fe coinmendat.
peroratio.
ITerum Cicero habet gratias Senatui, po-puloque Rom.poJIiceturque fternam be-neficii memoriam . ».24. quapropter .
annotatio.
Riiif is multa verborttm amplijicatione repe-tit, quod ante fapiur dixit in Exordio , & conientione fegratum Jore; ut pietate fua er-ga patriam majores deinceps labores perferat, isn bonores ajjequatur.
post
30?
POST REDITUM
in senatu.
Argumentum , Quceftio , Stylus .
A Rgumentum itde in fuperiore oratione. J\ Qucejiio ejl ingenere demoxjivativo, an Senatus maximo beneficio ornarit Ciceronem, quando illum revocavit ab exilio.
Vicendi genus eji temperatum, uti in f upe-riore oratione; fed & utriufque fere fimile ar-gumentum fimilis contentio .
Putant multi Ciceronem prius egiffe gratiar Senatui, quam populo : bancque orationempofi reditum in Senatu prcecedere eam , quam ba-buit ad Quirites.
« n
s 5 12 5 rt
JS t/i p M h ffi
S a O E .
„ n m
,5u 5
3 E 3
Cg-S
I___I
ARGUM.
«r-——
i
« r. <1
W 2 . C
M <-»
n, O O O
C u >
.5 v» w
O
c u tS
oi	--r
u Cu PROPOS.
rt	o	o
W	o.	u
	U3	
'S	'3	V C
rt	rt C u	o
O		_o O
u	W3	s
'0	rt	X CB
	M	s
II y n c « ' " ' _ •d c 2 ^3	!i
ll e!(S e Js a
llMisll
H-H	2 o >
cS c c c p > w o,o o c^. ^E S M
•s « sljj 3 -2 2.
•(JIS.3.-9 q M g-u g
3-2 Er9 o^ O>5,3 <!'- o rt

E 33«u o g « o
™ " ej K C «-TJ
c£!co o.*. u n t— u. rt u 1__J
AMFLIFICATIO, ET AFFECTUS.
(--—"1
t I I I « u I i
g 13 b.S S *
.5 M 3 M>3 2
S • -a-" o-2 o rt ..
'U.3 2 3 " E s*
•3.J2-&! §S13
3,Si P S c rt £ 3 q § ftrt.S g
h ^ S'5.2 I 2 2
C	rt
SEu ! §
3 C —
« r* -J rt u.S-T - -a
— 3(J «J y
g 5" SS^ u;S°ESSE2
u U'~ 3 °n B u
h S-a 5-aU-a-o
II
i
o S
M -J
CJ 5
U fo
oas
U) M 3 O m >->
M M
£«2

u
S —
tS 3 rt
cc" o K d.
o"
'5 E
pcioiatio.
EXOR-
O R A T I O XXVIII. 311
EXORDIUM.
Clcero quantas poteft, agit gratias Sena-tui pro accepto beneficio immortali. N.i. Si Vatres confcripti. Hoc beneficium amplificat ab eifedis per comparacionem , & diftributionem parentum , Deorum, po-populi, Senatufq;Rom. Ib.quimibifratrem.
ANNOTATIO.
Grati animi eft primum aftima re beneficium, &pro accepto gratias agcre , cieinde illudpr<£-dicare, extoUere , omm tempore, loco prefe-ferre\ tum parpolliceri, ac pr&ftare. Quod bac oratione non omittit gratus Orator : num bunc gratianimi ajfeclum ita traUat, 111 ftatim i 1 ex-ordio benefcium ceftimet ab effeciis, compa-ratione, agatq;maximas gratias ; in contentione vero illud pr<edicet, extoUat,pra]eferat; in per-oratione deniquepolliceatur, utvidebitur. Atq\ bac ratione mire benevolentiam captat.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitio eft hsc: Sena-tus maximo beneficioornavit Cicero-nem, quando illum revocavit ab exilio .
Diftributio feu argumentum ; Quia Cice-ro immortalitatem quamdam per Senatum adeptus videtur .
C O N-
3T1 POSTREDIT. INSENATU
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus .
PRopofitionis argumentum,C/V<?>u immor-tahtatem quamdam p:r Senatum adeptus videtur , exponit hacc induftio : Confu/es , Tribuni, Prsetores ,aliique multi Gonfula-res viri , uno confenfu inaudito quodam triumpho, reditum Ciceronis pofiularunt , decreverunc, ornarunt: Igitur immortalita-tem quamdam per Senatu adeptus vidctur .
Antecedens primo amplificatur fiudio L. Mummii, & ofto Tribunorum pro falute Ciceronis referentium . ».3. Itaque V.C.
3.Amplificaturrebus gefiis duorum Confu-lum P.Lentuli,&QJVtetelli,etiam Cn.Pom-peji, praffertim fortitudine Lentuli contra inimicos Ciceronis , qui urbem afflixerant . «.5. Vojiea vero qttam . ExcJamatione effert beneficium Confulis Lentuli, & diftum Q;_ MeteJli commemorat . w.8. Dtiimmortales.
Digreditur acriter in duos confceleratos i-fro anno Conlules, Gabinium , & Pifonem, quorum invidia Cicero pulfus fuit in exi-lium . 72.9. fed fuerunt . Gabinii libidinem , tribunatum, latas Ieges, conciones, aliaq;fa-fta contra Ciceronem vehementifiime infe-datur Ethopceja . «. 18. quis enim uiiam.
Parifiylo, & Ethopceja Pifonem defcri-bit, vituperatq; agreftem, moefium, tardum, libidinofum, Epicuridifcipnlum . n.iz.nam ille alter. Afpsra deinde apoftropha impro-fcum, & crudelem redarguit, junftus Gabi-
ORATIO XXVIII. 3t?
nlo, providerit, urbe ,domo, bonisdejecerit. N. 15. L.Pifo tunc . Confefta digreffione Antecedensj. amplificatur virtute ,animo, fide duorum tribunorum T.Annii,& P.Sex-tii . Adverte Antitheta, & frequentes ver-borum repetitiones , N. 1 8. quidego de.
Caeterorum tribunorum officia,ftudiaque Orator praeterit, N.io.jam c&terorum.
4. Amplificatur olficiofo animo Prasto-rum,Ca:cilii,Septimii,Vaterii,Crafli,Quin-tiIii,Cornuti. N.z 1 .Jam veroprcetores.
Horum Prxtorum commemorandis be-neficiis , & referendis gratiis mavult Cice-roreliquurn vitae tempus impendere, quam ulcifcendis inimicis . Ibid. quce cumlibenter. Sed, & iterum, & nominatim Confuli Len-tulo gratias habet, & gloriatur proinfigni beneficio, N.22. quando enim . Iterum,& Q^ Metello, quem P. Servilius gravi oratione reconciliavit Ciceroni. N.^^.nam Q. Metel-lus . Et rurfus Lentuio, N.z 7. quiddenique.
Pari etiam ratione Cn. Pompejo , qui fa-lutis fus, & dignitatis au&or fuit, gratias habet . Num.iB.pofjum ego fatis. Denique adhuc T. Annio , & P. Sextio, fingulis, & univerfis, prEefertim iis,qui mutarunt ve-ftem , fa?pius agirgratias; eofque tamquam Deos colere venerati vult, N. 29. quibus autem offjciis . Ad extremum cafus affert, cur maluerit in exilium ire, quamfe vi de-fendere : ubi etiam obiter Cn. Plancii hof-p itis fui charitatem commendat, N.31. qui-bus ego rebus.
O	AN>
3i+ POST REDIT. INSENATU
ANNOTATIO.
Jucunda eft i!la tejiificatio grati animi in Ci-cerone , quando iterumque ac fttpius Jtngulis , ttc uiverjis , magna orationis copia, & fuavita-te , agit , babetque gratias pro beneficio, quod Kiirifice amplificat, gloriatur , (91 tota vita recolet . Sed, & fingulos benefaftores, quot Epitbetis exomat, quanto affeclu profequitur , quanto bonore veneratur, ut offictum officio , fi-demfide,pietatempietate pofftt colcre.' maxime Lentutum, & Mete/lum Confiules compellat, & amp/ificatione ratiocinationCm borum vo/unta-tem ,fiudiumqtie opponit perfidice, flagitio,cru-delitati duorum improborum Confu/umfiabinii, is-, 1'ifonis, a quibus def ertus efi .
PERORATIO.
Clccropromittitfe majori fide,quam an-te , ac virtutedefenfurum Remp. cui eft gloriofe reftitutus, M.3 y. quapropter P.C.
Atquc iftius reftitutionis gloriam , (quod adhuc fecit fuperiore oratione )auget difii-mili reditu P Popilii, P.Metelli, C. Marii, pradicatque fummuin amorem fratris fui, & generi Pifonis , N. 3 6. pro me non . ANNOTATIO.
Is demum efi apex (y cumu/usgrati animi, par officium poUiceri , (^ prcefiare . Et ad boC Ciceronem ftimulat nova dignitas , acg/oria re-ftitutionis fu<e , qttam amplificat, ftuiio totius Italice , cbaritate fratris , & gineri, difpari ra-tior.i reditus c/ariffimorum virorum . Sic Orator cor.ciudit affeclum , quem orfus eft.
PRO
3ty
pro domo sua-
Argumentum, Quxftio, Stylus.
CLitudius pulfo in exilium Cicerone conten-tus non fuit: infuper ejus domum, quafi perdutllis civis, evertit, ac libertati dedicavit. Contra Cicero fumma omnium ordinum volun -tate refiitutus,fuam domum propter Clodii con-fecrationem ,facram non effe ,fedab omni reli-
?ione vacuam atque puram contendit, quia ni-il ctb eo Tribuno plebis )ure fieri potuit, quict ipfe contraomne jus e patricioplebejus faHus effet. Itaque Ponttficibus perfuafit,ut fibi aream, ac pofiea domum fumptupubiico readificandam cenfuerint.
Qjiiifiio efi ingenere judiciali, an cum jure, ac religione Clodius civitate dejecerit Cicero-nem , Domum everterit, fe, dedicarit,
Dicendi cbaracler efi \ ubtiiis, dig ejftmeco-piofus , ubique fere ardens in Clodium: nam ut ipfemet Cicero adAtticum fcribit Ep. i lib.4.. Diximus apud Pontifices p/id. Kal. Ocl. acta res efi accurate anobis: &fi umquam iii dicen-do fuimus aliquid, aut etiam fi numquam alias fuimus, tttm profecto doloris magnitudo vim quamdam nobis dicendi dedit: haque oratio juventuti nofira deberi non poteft , quam tibi etiamfi non defideres, tamen mittam ci'.o.
O 2	SY-
?1<s
£■3:5«
3 C
b! c • g e s
UtfOfl u__J
argum. r-—1
U U I 1
re-sj 'l^sl
•o.t; u « «. > * g • W "u r- £
40 ZJ ~ g « — wi c .. ~ u 3 o U
WwO V 3 w
. uu e >
e propos.
r-——1
fcw.g-s
c!
e m 5

p-i y
5
U CJ '3
ifi.5 & •o " 2 .. 3 •aj-3
£ S - o .ts & £ u
S E
tS cu-
o, o caJi
2/" s a
3 o • — u W
-£ o rt
O M
» h ■ '3-a •
oo«
w ■« u
s a"5 .2- §
x o.-« o s «i- 3
clf

J.ARGUM.
c8 3
"S £ H 2 0 o w
.s. n
c c» ■o 5J2 u 3 offg
a
•S S-3 2"o
. < c
rt jj.j. «SggSO
e 3 8 B.ls ifs
.3 u-s s ocl — c ■5 . m c-o E
.8283« o g^o ^ag.S
g-a o S n>
- u Jj 13 ',1 4> B u rt "
o c
„ _ .'u « E U 3 a ^rf « H
a ■" c. u o.S'|.2.^.c s
E ^5 -
S w w - rt
c o.
Jj8-3S .8-g-Sl
£ o f-a 2 S 5 E 2
C c z: c i2 —
0 O —	3
w C-. CiuUcr'01
'__p
2. argum.
O 3 O 3 .
c-n o. ■' o h o ":
C «T3 p
'SS-JS.! »3ss
is-gs
3 o „ u
rfi-3-g « H I«3r
„ 5 c c
-3 CT" t, ;
.3 •• " rt (
U.ti.t!'"'' .
L.
•f 1. argum. 2. argumentat.
-	vy	-• iiiVVJ \J	IA1.
exordium argument. amplificat. et
re
£
1) M
sg.
w l-l " H rt ~ r\. 1)
3»7
to z c
r) — rt C o C < 5 „trj -J o ".t: -cj
c =» a « a o
E 0 g or3
ri Jj S § S-B 8,2.2
o 7; = - w l-e^jj*
f.S o-Crt	o"&
" " 2 « .'U r-" S ' "
o o-Cp	E u H y
rt^rto.
•s^SSg.!: S >2«
«§1118, «<23.3
o. C ' 1
^c
3 M t»
y. - lj „ .. .. -S.u .-.S g.2 3-o.aT»
S>SMCC .«SrtM I_____I C<2 a o
WENT.	Ssr|
3 «U £
2Sc5J c
s
« c CJ
«j w> R
o e £ S.w
rs o
O «j rt-r: IH Q O o
bp-
PEROR.
EXOR-
EXORDIUM.
EXordmmfumitCiccroa dignitate, & officio Pontificum , N. i. cum multa .
Qiiae amplificat a confequentibus in hac caufa , contra improbum Clodium , N. i. vobis bodierno .
Mox digreditur prolixius ante content io-nem in convicia Clodii, N.-$.fcdquoniam.
2. Conviciofde abalienatione Pontifi-cum a fe propter gratiam Pompeji ) rcfpon-det apofiropha , Pontifices non efie incon-il antes. lbid. primum illud .
Secundum convicium, quod Ironia vi-brat,indignacio recorquec, W.4. tu esille.
Tercium confucacur Ciceronis caucione, & officio, N.6. at enim in Senatum.
Quarcum pari officioboni,acnonCimidi Senatoiisrefellicur , N.j.bic tu me.
Quintum propulfacur defenfione ejus fen-tentiae, quam libere, & officiofe, & cum ac-clamatione omnium dixit Cicero in Senatu, effe Pompejo deferendam rei frumentarix potefiatem^n.g.an qtiianon condemnavi.lilms. ferendae fententiae caufa fuit imminens fa-mes , & feditio Clodiana, quam amplificat Ciceroab effeftis L. Sergii, & M. Lollii,». 10.fedqucero. Ifiius etiam ferenda?fententiae partes fuerunt Ciceronis, qui a Senatu fen-tcntiam, & a populo frumentum flagitaba-tur,vilitatem interim annonae fubito confe-cutam non tam adfcribit virtuti Pompeji, cuam felicitati reditusfui,». 14. videte nunc. Nec refert ifiam potefiatem efie extra ordi-
nem
O R A T I O XXIX. 319 nem Pompejo delatam ; nam idem extra ordinem Afiatico bello prjefedus efi, Nu. 1X. negat oportuijfe .
Et ipfe Clodiiis ( licet inique, & fibi ipfe pugnans)extra ordinem Catoni bellum de-tulit ad verfus Ptolomjum regem . N. 10. fed cumillis.Improbis veroConfulibus Gabinio, & Pifoni (quos, utipauloante Sergium , & Lollium,epithetis ornat) liberas provincias decrevit,difiimiJi exemplo Grachi .n.z^.quis provinciam- Ex quo Cicero conjicit futurum Clodii imperium ac furorem pulchra allego-ria, nifi Pompejus rei frumentariae prgfedhis fui(fet,rejedlo Sex Clodio,».!^.//!»'^ tamdem Ji. Tertio idem Clodius multa nefarie extra ordinem tulit de Cicerone, n.z6.quidde me.
Qiiare Cicero fuam de Pompejo fenten-tiarn , & cum illo amicitiam, Iicet invidia dirempram prasdicat, & vehementerampli-ficat multis utrimque pra;ftitisofficiis, n.zj. qua quidem.
ANNOTATIQ.
EJl bcec captatio benevolenthe, feu injinuatio oratoris ; ita Vontijicum dignitatem , ac pote-ftatem laudare, ut etiam contra improbos re-quirat officium in bac caufa .
Digrejfio autem illa prolixiorin convitia Clo-dii, idcircopojl Exordium prcemittitur Conten-tioni quia ad banc multum facit: nam auSori-tate Clodii infratta , fortius JlabiUt Contentio-nem, boc eft, vocato in invidiam adverfario cer-tiusftbi Vontifices conciltat , ut domum fttam re&dificent.
O 4	CON*
3io pro domo sua
contentionis
Propofitio, & Diftributio.
COntentionispropofitio eft hujufmodi: Sine jure,& religione Clodiuscivitate clejecitCiceronem,ejufque domum evertit, & dedicavit .
Diftributio feu argumenta; Quia Tribu-natus Clodii fuit nullus; quare & irritat. om-nes ejus attiones . Tam propofitio quam diftributioclare expreflaeft , prius excufata digreilione proIi'xa, & prastermiffa religio-nis parte , cujuscognitio ad folos Pontifices pertinet. Nu.32. intelligo Vontifices .
CONTENTIONIS
Argumentum, Quceftio , Stylm .
Rimum argumentum, Tribunatus Clodii
fuitnullus, hoc enthymemate conten-ditur ; Clodii adoptio contra jus facro-rum , & aufpiciorum,& Iegum fada eft .-er~ go Tribunatus Clodii fuit nullus.
1.	Parsantecedentis feu adoptio, contra jus facrorum , facete probatur a perfona, & Ktate, caufa, & genere Patricii Clodii,»^. quodeft Vontifices. Amplificac a confequenti-bus, fi fine caufa, aut cum perverfa,quivis e Patricio Plebejus fieret,n. ij.probategenus.
2.	Parsfeu adoptio contra jus aufpicio-*um j patet ex eo, quod Ciodius cum popufo.
egit
ORATIO XXIX. gir egit , poftquam fervavit e cckIo : quod pla-res teftantur, ».39. venio ad augiires.
3.	Pars feu adoptiocontra jus legum,pla-na eft ; quia pro adoptione Clodii fpatium proirtulgationis trinundinum non fuit, n.^i. Jt&fctcrorum.
Secundum argumentum , Aciiones Tribuni Clodiifunt irritee, confkt hac induftione: lex Clodiade exilio Ciceronis eft irrita, Domus everfio eft irrita , dedicatio eft irrita : igi-cur attiones Clodii Tribuni funt irritse .
t .Pars indudionis/fa.- Clodia de exilio Cice-rotks eftirrita effertur diftributione , 1. quia prililegio Iata eft homini privato: cujusrei indignitasexaggeraturconceffione, & apo« ilropha ad Pontifices, ».43. fuerisfane .
2.Lata eft contra formam judiciorum,feti lata eft nominatim de capite civis indemna-ti : quod pariter indignum e(Te , & periculo-fum Pontificibus,& perniciofum urbi,often-ditur a confequentibus , w.45. vobifmet ipfis.
j.Quia lata eft imperite,feu ut interdidunr effetaqua& igni, cui nondum interdittum effet, crefcitque indignatio excIamatione,& mordace apoitropha ad Clodium, & ad fcrr-ptorem legis fuse, ».47. Adquid tulit ?
4.	Quia lata eft fimul de pluribus, exem-plo legum Drufi, Scauri, Craffi, n. jo. quid fi etiam . Eadem ratione negat Cicero le-gem fuiirede Ciprio Rege, & exulibus,?;»,-
tam Hercule.
5-Quia lata eft per vim : nam repetitione ab adjunftis,lapidatio, & hominum confcri-ptiOj & comporcatio armorum in scdem Ca-O j	itoris,
PRO DOMO SUA floris, & provinciamm vendirio improbis Confulibus, vim probant, n. 53. qttidnonper vim. Imo timor (inopia amicorum , aut e-loquentiae, & ipfe difcelfus Ciceronis vim ,. iurorem, crudelitatem adverfariorum decia-rat, n. 55. quidigitttr ego . Magis iftam rem crudelitatemq; amplificat comparatione mi-norum,fciIicet fug abfentif,uxoris,filix,par-vi filii,fratris, (& digreffione )domus,».5S. <tnfiego prcefens . Profequitur comparatione avaritiam Clodii , & furorem , & odium in domo fua excidenda, n. 6o. non enim te.
Defcribit etiam gdiumfuarum everfione, atque trifie incendium oppofita inimicorum lstitia, & gratulatione, n.62. nibil erat .
Redit ad fuum timorem,ac difcefilim Ci-cero,quo non fcelus,ac tale improboru,(quae unuscervicibus excepit in conjuratione Ca-tiline>)fed vim,& internecionem civium Ro-manorum declinavit, ». 5j-banc egovim,-
Alias exemplo Decii Jubens fe devovifiet Rcip.n.64-videbam vivo.Pvxfertim. cum ipfe Cato proxime Ciceronem fecutnm fuiflet, vi, & lege Clodii, ».55. Cato ftterat.
Imo nec Pompejus ipfe infidias,& vim,& fiurores Clodii fubterfugere domi potuit. N. (,6-Atque ut fciatis. Quare Cotta* tefiimonio confirmat vim Clodii, ac propterea nullam fuiffe ejus legem, n.68.boc vidit. Hucaccef-fit par fententia Pompeji, Pontificum , Bi-buli, Lentuli..
Ac Lentulus,quidem Conful cum collega Metello vim fentiens, nihil veritushanc Clodii legem , q,uam Gabinius, & Pifo im-
probe
O R A T I O XXIX. probc nietuebanr, de reditu Ciceronis tulit; nec tulit,ut ei venire Romam liceret, fed uc veniret.;;. jo.Atque banc rcm-6. Lex Clodii ell irrita, quialataeftdeexilio,nam Cicero neque peccato,neque judicio meritus eft exu-lis nomen,quoClodius etiam illum appella-vit.Non 'peccato,quia teftimonio Senatus , totiuf.jue populi Romanic quod ipfe praeco fuarum laudem magnifice amplificat indu-ftion?)bis Remp.confervavit, & Conful cum Catilinam vicit, & privatus.cum celllt Clodio , quo nunc furente rcportatur in pa-Xv\a.m,n.-jz.buric tu etiiim.Non judicio:i .quia indemnatus.». j-j.E/io nonfuit.z. Quia iiber-tatem amittere invitus non potuit. Ibid.fci-licet cum boc.
3-Quianec civitatem amittere potuit, argumento a majorimam fi Coloniis,& ex-ulibus,& Volaterraniscivitas a Sylla adimi non potuit, multo minus a Clodio Ciceroni Confulari,?;.78.^;/i« etiam.Fruftra prsfente, ( qui certe prsefens non fuit) & fuffragium ferrente Sedulio . «.80. Sedulio principe .
4. Quia in ipfa rogatione Clodiusnihil tulit, quominus Cicero eifet non modo in civium , fed etiam in Senatorum numero, n.$2. fed tametji nibil. Hicbrevi excurfione pungic fcribam legis . »,83. quareboc .
Argumentum amplificat primum diflimi-li cafu, fed pari exemplo patris Clodii. Ibid. fedjipatrem tuum.Dtindc teftimonio univer. fiSenatus, quiM. Tullium fempercivem optiinum appellavit,/7.8y.rti?;.';#K;? univerfui.
3. Exemplo Quindii, Camil[i,HaIae,Po-O 6	pilii,
324 PRO DOMO SUA pilii, MetelJi,quibus noncivium,ac Senato-rum nomen ademit exilium , ac calamitas , fed ne gloriam quidem, n.8o.ut vero,at anna-tes.q. Quia in lege illa Clodia fuffragium tu-lit non poptilus Rom.(quem eleganterdefi-nit )fedmukitudo hominum e fervis condu-£tis,& facinoroils, & egentibus congregata*, ».88-acfi me. Digreditur, & iterum reddit caufam lui difceifus, ».91 .boc egopopulo.
Ca:tera maledi&a Clodii, videlicet Cice>-ronem effe Jovem, refellit acerbe pungens Clodium aforore. nu.92. Hic tume.Objedi autem fibi furta,libidinem,crudelitatem,ty-rannidem publico tefiimonio diluit ,nu.9 3. namficum . Reditad caufam,qua; objicitur fui difcefiu e patria,non peccati confcientia, aut mctu judicii,aut penuria amicorum, aut timore mortis; fed quia noluit pugnare cum periculo Reip.Adverte venufiam fubjeftior nem,& licentia, n.g^.aliud exortum £/3.Hanc patriae falutem antepofuit charitati fuorum emnium,conjugis,liberorum,fratris,familif, vitf : quf non fine pathetico doloris fenfu commemorat, ».95. quodcum judicajfem .
Concludit epiphonemate,& licentia,cum fui gloriatione, ».99. quare Remp.
2. Pars indudtionis, Giceronis domusever-fioefiirrita , petitur ex infiitutis , ac legibus civitatis, in qua jufie eorum civium domus evertebantur, qui:fcelerati,& perduelles fu-ilfent: Cicero non fceleratus civis fuit, fed confervator patrix . Hscpars magnorefii-tuti Ciceronis probro, & indignatione in evcrforem Ciodium , & apofiropha. ad
Pon-
OR ATIO XXfX. w Pontifices, & exemplo fceleratorum quinq^ eivium, Melii, Caflii, Vacci, Manlii 3 FJacci amplificata cft. n.\oo.SedJi bic m;ur.
3. Pars induftionis, Ciceronss domus dedi-caiio, ejl irrita, oftenditur ex eo, quod Clo-dius iine religione, & jureillam dedicarit .■ Nam in genere religionem Clodii (quiprae-fertim iacra Bonas Deae polluit) deridet Ci-cero frequenti exclamatione,& apoftropha. W.104. niji qttem forte . Tum fine religione dedicaffe domum fuam probat. 1. quia fine Deorum voluntate dedicavit. N.io-j.Equi-demjtc accepi ~
Confirmatur a confequentibus, & com-paratione minorum: Nullusenim hominurrv domum illam, aut ex ejus bonis rem ullam attingere voluit, multo minus Dii. Ibid.bo-minem invenire. Quod vero in ea domo Clo-dius libertatis fignum collocarit, idCicero «Ievat a privilegio, fan&itate , ac libertate domus uniufcuj.ufque civium . N. 109. qttid. ejl fantlius .
Mox Clodium arguit yenumeratione fla-gitiorum, eam domi fuat libertatem collo-caffe, quam urbe tota fuftulic. Nu.i 10. At qu<e Dea.
Signum etiam quale illud fit, aut ubi in-ventum , exponit ironia, & indignatione . N. 111. at unde inventa ..
Exclamatione, & apoftropha ad duos Ca-tulos, ut adium fuarum ruinam fpe&ent, do-minantibus in urbe duobus improhis Cos-fuiibus, & furiofo Tribyno. N.113. 0. ,£>>. Cdtnli
Dt-
PRO DOMO SUA
Denique Clodius domum Oceronis dirufc non religionis, auc monumenti gratia, led Jaxs habitationiscaufa,quo etiam fine Polt-humum veneno fuftulit, Statonem emendis Kdibus fuppofuit. N.ii^. at videte. z• Pro-batClodium line religione dedicalfe domum fuam,quia non affuitCollegium Pontiticum, fed unus tantum Pontifex; ifque fracer uxo-ris Clodii, adoJcfcens imperitus, novusSa-cerdos, fororis precibus , matris nnnis addu-dus. Adverte fubjeftionem . N.i ij. Vonti-fexinquit • 3. Sinereligionededicavit, quia line apprehenfione poltis: hoc autem maxi-me intereii ad bonum commune civium. n. 119. videte igitur. 4. Sine religione, quia fi-ne verbis folemnibus. Verum hoc argumen-to , ( quod poftea refumet) cantifper relifto, duo alia interponit, fcilicet Clodiutn fine jure , & Iege domum fuam dedicafie : dedi-cavit (ine jure, quia non eft Tribuni , fed Pontificis , confecrare , quod Cicero con-ceffione , & correftione , & a confequenti-bus aggreditur probare . Nu.tzz. quamquam quid. Ad prolepfim feu exemplum C. Ati-nii, quo fe munit Clodius, refpondet ejuf-modi confecrationem Tribunorum non fuif-fe fraudi Metello, additque tria alia exem-pla Lentuli, Clodii, Mummi. N. 123. At-qui C. Atinius . Imo, omiffa confecratione Gabinii a Clodio fafta , confecrationem do-mus Clodii effe irritam , ac pollutam dicit Cicero. N. 125.quid ergo. Deinde dedica vit fine Iege vel Papiria, vel Clodia : lex enim Papiria agit de publicorum iocorum , non
O R A T I O XXIX. Ji7 privatorum dedicationibus:-Ciodius aucent pro iuo arbitrio, injuflii populi dedicavit do-mum Ciceronis. Ingreditur hoc argumen-tum ironia, & auget frequenti interroga-tione . N.izj- dedicatia mcgr.am.
In lege autem Clodia, confecratio omiifa eft a fcriba , cujus oblivionis invidiofse cau-fas affert per fimilitcr deiinentia. N.129, ttmtm ojietide verbo.
Atque eieganter vim Papiriae Iegis , & Clodii amplificat diifimili exempIoC. Caf-fii cenforis, & Clodii,N. 150. At videte. Ur-get a majori praecipue difiimiiitudinemjnam li quid privati Clodius in reiigione tentalfet, Pontificem confuluifiet r quanto magis in Rep. w.rjz. Jt quid deliberares. Lepide hanc impudentiam Clodii auget communjcatione ab ipfius perfona, tum Pontificum , P. Ser-vilii, & M. Luculli, tum aiEnis feu fratris uxoris Ciodii, qui mente, & lingua tituban-te affuit dedicationr - Ib. AtfiCollegium. Ab-folvit diffimili exemplo Cafiii, & Vefialis Licinise vehementius urgere exemplum a minori: nam fi virgini ,& cenfori non li-cuit inaugurato dedicare multo minus li-cuit Clodio . N. 1 16. Sed ut revertatur.
Quartum argumentum refumic,quod in-termi fit, Sine religione domum Ciceronis dedi-cavit Clodius, quia fine verbii Jolemnibus, prg-tericione,& conceffione profequitur. n. 15S. Atfi Vontifex. Amplificat prxfertim ab ad-junftis perfonarum Coruncanii, & M. Ho-ratii, & fratris uxoris Clodii, quiineptus. erat Pontifex . N.i 39. qucefi omnia .
Hiif
p8 PRO DOMO SUA
Hujus iacerdotis, uti, & Clodii, pertnr-bationem, ac in dedicando terrorem pulchre Cicero conjicic in confcientiam, metumquc Deorum , ut nullum folemne verbum po-tuerit effari . N.i 30. qttod qui.lem.
ANNOTATIO.
Conttntionis ctrgumentatio 1. ejl enthymtma-, 2. InduHio . Amplificatio enthymematis verfct' tur in adjunllis adoptionis Clodii. Amplifica-tio , partium mduRionis fit diftributione , apo -ftropbafere perpetua ad Clodium vel ad Pon-tifices, comparationibus {$-, extmplis, frequen-ti digrejfione (pprolepfi. Affettut eft indigna-tio in Clodtum, qui Ciceronem fi>ie Jure tjecit in exilium, ejufque dirutam domum dedicavit. Nafcitur bic affccius ex infolentia Clodii, qui tribunatum contra ]us facrorum, (sr> aufpicio-rum, &legttm tenuit, ut perturbaret Remp. ttt iniquijfima, vel nulla lege civem Rom. ac Senatorem urbt & domofua pelleret. AJfurgit vero affeftus maxime in 2. 3. ($n 4. Indutiionis parte, quandoOratorvim ac crudelitatemClo-dii amplificat oppofito timore fuo ac trifii difcef -fu , fuarumqut cedium incendio . Rurfus bunc affecium in 5. parte adauget patbetico doloris fenfu erga f uos, a quibus patrice caufa divelli-tur . Paffim permifcetur etiam affettui ironia, quce acriter Clodium pungit & affeclas , ejuf-que uxoris fratrem Pontificem , & fcribam le-gum fuarum . Ita fcilicet malediHaClodii ma-lediclis Cicero f 'tperat: neque enim hic vir me-dwrittr mvrdit, prcefertim cum jam publico
Sena-
' O R A T I O XXIX. Senittus tejlimonio, bonore revocatus in pa~ triam , infultat inimico Clodio.
PERORATIO.
PEroratio conficitur duplici apofiropha; unaadDeos, Deafque, ad Pontifices altera . Hos primum fibi conciiiat ( uti fe-cit in exordio ) a potefiate, & dignitate , tum etiam Deorum numine , ut per Ponti-fices Cicero in domum fuam reftituatur . N.142. Qute cum itaJint.
Deinde Jovem , Junonem , Minervam, patrios Penates, & familiares, & Veftam precatur , ut fi nefariam flammam ab eo-rum cceremoniis , atque tcmplis perditifli-morum civium furori, ferroque objecerit; li nihiJ umquam magis quam de Reip. fa-hue laboraverit; hunc fruftum ferat, ut fibi redire in fuas fedes liceat. N.i/^.Quo-eirca te. Iifdem precibus converfus ad Pon-tifices utitur, ut ab ipfis jam in patriam re-fiitutus, nunc au&ore Senatu, manibus eo-rum in fuis fedibus collocetur. N.X46. nam nunc quidem. Interferit contemptum bono-rum fortunae,ne videatur magisdomum pe-tere ad luxum aut divitias, quam ad glo-riam, dedecufque ex illa everfione , & de-dicatione domus fux fugicndura. Ibid. non >t;c bortoium .
A N-
33°
ANNOTATIO.
Ifia ptroratio Ciceronis pietntem fpirett erga Deos, is^ Po/itifice', & amicos ; atqtte bos af-fettus tota oratione fparfit 0 ator, qttos bic ar-tificiofe colligit ad caufam obtinendam: nam Deorum far/clitatim, & contra improbum Clo-dium potefiatem Pontificum pro fua domo recedi-ficanda maxime implorat: enim vero domum fuam, fi refiituitur , veluti triumpbum, aut tropbecum putat effe de Clodio . f)uare nibil o-mittit induftrire precando , dolendo , indignan-do, infinuando, ut'oic fit refiitutionis fu<e & giortce cumuius.
D E HARU SPICUM RESPONSIS.
Argumentum , Quaefiio , Stylus.
PLuribus prodigiis in agro LatinienJifaBis, Senatus Harufpices conftduit, qttirefpon-de: unt iratos effe Veos, i. quod loca facra, & reiigiofa profana baberentur. z.qnodiudi mi-nus diiigenter fafti poliutique. 3. quod Orato-res co/itra jus , fafque interfecli. 4. Qttod fi-des , Isn )us)v.randum negleBa . 5. quodfacrifi-cia ve.ufiate, occultaque minus diligenter fa-tla pollutaque. 6■ Monere Deos immortales, ne ptr Optimatum dijcordiam , dijfenfionemque
Patri-
y
Vcttribus , Trincipibufque ccedes periculaque creentur , auxilioque diminuti deficiant: qua-re ad unum imperiumprovincice redeant, exer-citufquepulfus,. dimmutioque accedat. 7.»? deterioribus, repulfifquebonos augeatur. ttjtfr occafionem accipiens Clodius <edilis babuit con-cionem de facris, CS' religionibus, atque Cice-ronis domum inter ealoca effe dixit, quce fa-cra , religiofa , profana bctberentur . Ptf-rttm Cicero, domum fttam defenderet, vidiaque liberaret , pofiridie banc Orationem babuit in Senatu, ubi pofi expiatam cedium f uarum religionem , ita in ipfum Ciodium efi invecius , ut omnia fere Harufpicum Refpon-fa ad ipfum pertinere oflenderit: quod fi quid calamitatis Reip. impencleat, ejtts fceleri, furori tribuendum. Freigius-.
Ifueefiio efi in genere j udiciali, utrum Ha-rufpicum Refponfa pertintant ad Ctceronem , d» ad Clodium .	z wo Orator pajjim vi-
tuperat Clodium , mixtttm efi judiciali genus demonfir ativum.
Ger.us dicendi ejl fubtile, acutum : non-numquam etiam vebemens in vituperatione Clo-dii .
s y-

It"
o C o B
JS "Si
W	,M
a
o* := ii
a a o o
WJ
3
'•i.S
i'-5
~ u o a U 52 S
2
J .«aSffS
O ' A
|l| ojS--
u33
ej-
«K.3
E-t)^ Q
- uCi d £ . 5 ^ tfl c
T) w rt b G rt.5 4J 3 O
Or: u 2tJ -3 fc. cr*-^ o "O o'- g,g
•O E^ s 22 o-a o-ji =
S „ £ 22	3
2-a a S--> 3 3 c „„
og s 2 g(5 o-g -o o »!S.2.i
„ -g n^ g
I M O rl A^^rT^o m
m	Jj rt t»
Vj	OQ
AKG UMENTA.
"	- c-3
K c o " c c o
3 o, u-tj a c —
•JCT o, a c cU
u
raoposiTio.
sTs.i -S2JS
rtrt	M,rt O
— . • "L • — " -J T
£-3	« S
' 3 o"
t2 w —. 3 5*3
O.S 3.
O g
o c ^ ^ u
O "

/TJ 1..3
O O. 3
•-<55 a
U >. „ c 03=3 .5 « 3 c o-S-3 c
EXORDlUAi.
O 2 Bv_ E.§ S-g
3 > 3 — --3-aU
C W1 rt.U 3
W
II 3S:
S «'
m rt C, £
3 rt JL»
!Si*H
c as.o
•S.2-
rt 3 t»
LO r-
rt o 15 ^ " rt
JW s
-3 g "3
O K E n n
u o 8U
H
o.S
a 0
O M
w
0 c
M
U U 3
L<?
:<3S 2 c'c'
J. ARGUM.
.JS o£'g;g
(
c<s
g'5'
-	= 3
5	0-0 ••
«.ti 3,rt W r- 3 —'r: S c Q. 3 O O 3 g bn "
5ciiuaESE.3
s^&h •bhi'8
0. G m c c U I__——1
1. ARGUM.
I----^
AtX - o.J. c.u jH-a ■ P s c-•EP.2 3 > o
g j> o c M -3 "> M
S gp^ - « o*c a
ujgssuil|^
l-s&ls^f»!
o J!	2 « 3 u o
'	_I
1. ARGUM. A K G U M E N-
Itt
1	.
-C _ - H« " O « wi 3 u y yi
•iTiiT? o
E (J a o. o- v \______1
7. ARGUM.
r-----1
•S=5 " 0 o O
t» Z	" u O
•S - SJ v «■-
O " 3 c t> T3
K a\2 5 o. u h
" a c	C C ^
.5 a-S 3 rt o^ e
a — u 5 c o 3 ^■-'S-o iuc2 o > 2-Cu g a- <3 U.S'&H(£i 2 S-mS
\-----,j
e. argum.
iT^iJil™1
0	O V	f — ..
« .>.«Scog
2	H S.= 3 g,
c« o«»(j S
s. ARGUM.
^HSgS
„ O.H. - O— =
SvgMIO^
- u g v 5 u " M „
n J - oQ	w w
£ c.2 „ > s-jj
•■OsSgagJ
30—U-00037-!
1	■ 4. ARGUMEN.
TATIO .
Reli-
ifj
jjslifr^g.
c O o M o C	.cr»
«j ■"-O «g---w o ^T*	•
,S2 q C y	2 ii	I*
o■ Tl c-g - .ufl -	C
^ Mn) U 2 U C CLM C	rt
sf.	*
03 " «S? o a
sl$u*3igsg0g	g
^SISIS^sb^S	<3
•sfiaeu^.sssi-g	c •JgJB-aS,
£ » 5 ff « g ; - --e.a	on
0.5 o a°.stS 5 w Ju	«s S i^otn « g.S.hl^ g
sS^^e^EsSJ	gS
"■ V u M -1 o-o —	"CJ
6 •
„.0
o-5
-. — .. . .. .. ... —i E ro.2-
3 n o. 3 « B—tSi _____■
oS^g-g -.2.-	PEROKAT.
<->•= 3 £ B 3 g.f p* "
J30-S -,0S(5.§,3.3 n „ o aja u^ u S2
<2	«Oi o.S c ?
.3 u n , «3 3 5 S O.
3 > o. n 3:5 " „
n n -.2 c ^ £ o a o 1; 3,0 o S u
«(O J^SacOi SQ
exor-
O R A T I O XXX. J3J
exordium.
Clcero fuam prldic aJverfus Clotlium i-racundiam excufat. n. i. bejlerno die .
Nam licet fua, & Reip. caufa , maxime inimicus Pifoni, & Gabinio, non tamen magis hodie odit Cladium , quam illo die, cum ftuprum commilit ; vidit enim tum Cicero Clodium, &Diis, & patriae perni-ciofum fore. n. 3. Ego enimV.C. Neq;adeo odit P. Clodium Cicero llipitem, ac bel-luam , ut accufandum putarit, quem a T. Annio brevi accufandum aut cum laude in-terficiendum cognofcit. «.5. itaque eum.
ANNOTATIO.
Injinuatione Orator fuum, & Reip. C9- Deo-rum bojlem defpicit, quaji ob Jluprum , ac fla-gitium, ira {91 accufatione fua indignum :ve-rum ipfi aperte accufationem Mtlonis, tacite c<edem denunciat. Facit boc Exordium mirifice adContentionem, inqua Harujpicum rejponfd detorquet in defpettum,ac fceleratum Clodium .
CONTENTIONIS Propofitio, & Diftributio.
COntentionis propofitio eft haec : Ha-rufpicum refponfa, non pertinent ad Ciceronem , fed omnia ad Clodium .
Diitributio , feuargumenta funt hatc . 1.
quia
DE HARUSPICUMRESP. quia domus Ciccronis facra , & religiofa , non eft profana, fed domus Clodii. 2. Iudos minus diligenter fecit, polluitque Clodius.
Oratores contra jus , fafque intcrfecic Clodius. ^.fides, & jusjurandum negleftum opera Clodii.
5. Sacrificia vetufta, occultaque minus diligenter fafta,polIutaque ert aClodio 6.0-ptimatum difcordiam molitus efi: a Clodius , cui honosaugeri non debet, uti monent Dif.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus,
PRimum argnmencum , Domus Ciceror.it fctcra O- religiofa, non efi tirofa>/a,tra£\a-tur enthymemate : Domus Ciceronis omni religione elt liberata, ex lege Clodia, & ex popuii Rom. & Pontificum, & Senatus judicio: ergo &c.
Antecedentis primam partem ingreditur Orator fefiiva ironia in religiofum CIo-dium , qui de facris, accsremoniis concio-natur . N.8. de religionibus. Dc-inde domnm fuam prae ca:teris, qua: funt in urbe libera?, folam efie religione liberam probattefiimo-nio Lentuli, & Philippi Confulum . N.io. gadeo mibi.
Antccedentis 2.& 3.parscertaefi:,quiafuf-fragan-te populoRomano non duo, aut tres Pomifices (quod omnibusfanftum habetur) fed plures,maxima pofi conditam urbem fre-quentiajdomum liberarunt.».i i.Deindeeade.
4. Pars
O R A T I O XXX. 337
4. Pars patec ex fingulari jure, quo t're-quentifiimus item Senatus domum Cicero-nisex serario xdificandam, a Pontificibus liberandam, a Magiftratibus dcfendendam, a Judicibus mnniendam voluit. N.13. Vo-ftero die .
Auget Orator beneficium comparatione domus P. Valerii. Tum parva digrelfione gloriatur apud populum Rom. contra invi-dos, fe iftius •efle civitatis, quae carere fc non potuit. n. 16. P. Valerio.
Secundo argumento , hidos minus dili-genter fecit, polluitque Clodius, prsemittit, Jaudatque Harufpicum fcientiam , religio-nemque auftoritate Majorum, ac Philofo-phorum ; quam confirmat ex variis prasdi-clionibus, & effeftis feu numine Deorum immortalium . N.18. fed quoniam.
Mox Harufpicum refponfa difcu-tfens hoc enthymemateexplicat: non pofliintludi ul-li, nifi Megalefia, fignificari, qus Glodius adilis fecit, polluitque fervorum multitu-dine in fcenam immifla ; cum ad eos ludos liberi tantum homines accedere folerent: crgo &c.
Antecedens apoftropha ad Lentulum,pro-batur eleganter ab adjunftis iftorum ludo-rum . Nu.20. quare ne plura . Amplificatur exclamatione ad Deos, & comparatione, & indignatione contra immifiam horum fervo-rum colluviem . n.z 5.proh Dii immortales.
Amplificatur magis dilpari exemplo pa-rentum Clodii, quiludosreligiofefecerunt. n.26. Jftiufmodi. Digreditur Cicero in alte-P	rum
3-38 DE HARUSPICUM RESP. rum Clodii facinus, quo templum Magnafc Matris vaftavit, & illud Brogitato Galk> GraECorum Regi vendidit. n.iS.Jcdquid ego.
Hoc facinus amplificat a perfona, & re-iigione Dejotari, cujus gener erat Brogita-rus. N 29. Atque bunctamen . Reverfus ex digrefitone concludit argumentum , N.30. fed ut adb<ec . Tranfit ad loca facra, feu ad fecundam partem primi argumenti, domus Clodii fac a, & religiofa, ejl p. ofana, hoc enthymemate rquamdomum Clodius, ve-tereDomino Q^ Sejo interfe&o, tenet, in ea faccllum, & arae fuerunt; ergo domus Clodii facra, & religiofa , efi profana .
Antecedens exclamatione, & apofiropha ad Clodium conftat, Ibid. Oimpudentiam . In eadcm religione ponit amicos Clodii, L. Pifonem , qui Diana; facellum in Ca-liculo fuftulit; & Sex. Serranum , qui faceila fuf-fodit, incendiit, inardificavit , oppreftit . N. 32. verumtamen.
Subje&ione concludit primum argumcn-rum , pra:fertim de domo fua , quce a CIo-dio facra tribus judiciis Jiberata cft : N.32. tu meam domum .
Tertium argumentum, Oratores contrajus, fafque interfecit Clodius, etiam hoc enthy-memate firingitur : Clodius Theodofium Chium , legatum a libera civitate miifum, fica percutiendum curavit; Pifoautem ami-cus Clodii, Platonem Orefiidie, libera Ma-cedonia; parte, cum ad fe Legatus venifiet, crudeJjftima nece afFecit :ergo Oratores con-tra jus fafque interfccit Clodius .
Antc-
O R A T I O XXX. 339
Antecedens jure ac fan&itate Legato-rum, & invidia Clodii ac Pifonis effertur. N. iq.fedjam Harufpicum.
Confequens eft conjundtum antecedenti .
Quartum argumentum,Fidcs ($n jusjtiran-dum neglcclum opera Clodii, hoc enthymema-te conficitur: Judices, aui manifefto inceftus crimine Clodium contra fidem & jusjuran-dum abfolverunt, pecunia corrupit Clodius; crgo, &c. N. 36. fed recitemus.
Quintum argumentum, Sacrificia vetufia , occultaque minus diligenter faitit, pollutaque a Clodio, hoc enthymemate patet: facra Bon^ Dex omnium vetuftidlma & occultiffima ftupro nefario polluit Clodius : ergo &c.
Antecedensfubjeftione, & Lentuli Ora-tione, csterifque adjunftis facrorum ampli-ficatur, num.z 7. ($1 vi eo in. Hujus fceleris Cicero poep.as denuntiat cseco ex libidine Clodio , fi non ab hominibus, qui hunc ab-folverunt, verum a Diis. lbid.non ignovit. Quamquam jam Dii furore atque dementia percufierunt Clodium : quse pcena feu furor animi miferiorefi quovis dolore corporis; ut probatur exemplo Philofteta' ,& Atha-mantis . N. 38. A Duiis quidcm .
Sextum argumentum , Optimatum difcor-diam molitus cfi Clodius, unde Patribus , Prin-cipibufque c<edes ($- pericula cresntur, dilatac hcec argumentatio: In adolefcentia Clodius, in virili a°tate feu bello piratico, in quarfiu-ra, in tribunatu , fax & turbo Reip. abalie-navit Ciceronem , Pompeium , aliofq-, non fine periculo & horum csede: ergo Optima-P z	tum
34o DEHARUSPICUM RESP. tum difcordiatn molitus eft Clodius , unde Patribus Principibufque pericula & csdes creentur.
Antecedens ingreditur Orator diflimili comparatione Clodii, &duorum Graccho-rum , Satumini & Sulpitii, qui feditiones & arma concitaverunt . ».40. fed quoniam . Porroadolefcentiam & virilem gtatem CIo-dii Jibidinofam, infedatam, nefariam defcri-bit, n.^z.bic vero de quo . Ironia autem fla-gitiofam quariluram , &, ut popularis fieret, maxime turbulentam fuifleoflenditdiflimi-Ji comparatione superiorum quatuor viro-rum . N.43. Exorta efl illa . Deinde Ttribu-natus, quem per difcordias Principum ob-tinuit Clodius, Reip. Iudluofus fuit. ».44. Hanc ob amentiam.
Cui Tribuno refiitit Cicero, fed fruflra defertus a fuis, quos abalienarat Clodius . Ubi animadverte quomodo Orator deferto-res fuos Pompejum , Csfarem, Crafium , Hortenfium infinuatione redarguat, & fi-mul placet, totam hujus rei invidiam confe-rendo in turbulentum, & venditantem fe Clodium . w.45. excepi, & propatria . Imo ifia fax & turbo Reip. Clodiusefi infidiatus Pompejo, eumque domi obfedit. n.49. Tum vero. Profequitur Cicero ea, qua; in fine Tri-bunatus geffit Clodius ; increpatque digref-fione illos, qui Clodium defendunt, quafi in fua concione Clodius magis Iaudarit Pom-pejum , quam vituperarit. n.^o.reliquajam. Monetne plus doloris accipiat ex rcconci-Iiatione Clodii cum Pompcjo,quam ante ac-
ccpe-
O R A T I O XXX. 34r ceperat gaudii ex inimiciliis. n.;i.videanc ii.
Confequens enthymematis affertur tum adhortatione ad cives , ut fibi profpiciant, tollendo difcordias, & Clodium, tum pro-pofitis exemplis Marii, SyIlce, Oftavii, Cinnas. N.j 3. Qjiare cum Dii.
Septimum argumentum, Deterior, repul-fufque Clodius, cui bonos augeri non debet, uti monent Dii, fic conficitur : Vilia habet ma-xima Clodius, propter qute repulfus efi, atq; deterior: ergo honosaugeri non debet.
1.	Pars antecedentis de repulfo Clodio conftat definitione & exemplo repulfo-rtim . N.58. Sequitur illud.
2.	Parsdc deteriore Clodio confiat infi-gni diftributione ac cnumeratione vitiorum Clodii in parentes, in Deos, in patriam, & comparatione in feipfum. AZ.57. Deteriores cavete .
3.	Pars antecedentis, de non augendo honore Clodio, conftat adhortatione ad con-cordiam affli&o Reip. tempore . n.6o.quare i.i quod.
A N N O T A T I O.
Argumentatiobujus Orationis fit frequenti en-tbjmemate ; quiabeec argumtntatio, brevis, efficax, perftringit acriter, iy> retorquet in Clo-dium argumenta. Amplificatio, & affeciusfiunt frequenti ironia, & comparatione Clodii, qui-bus acriter Orator conflat fuo bojii invidiam .
PERORATIO.
Clcero excufat gravitatem hujus Ora-tionis, cujus caufa fuit publica reli-gio . N.61- atque ego. Monetque velle Deos P 3 figni-
fignificare ifiis prodigiis,uc procurationes y & obfecratio conftituatur placatis difcordiis. N.62. quod fi aetera .
ANNOTATIO.
Brevis b<ec Teroratio religionem Ciceronis fomntendat: qua quidem objecrationem Deo-rum petit, & civium concordiam .
PRO CN. PLANCIO.
Argumentum , Quseftio , Stylus .
CTJm JEdilitatem fimul peteret Cn. Plan-cius, & M.Juventitts Laterenfis,. crea-tus JEdilis efi Vlancius, Laterenfis preeteritus. Qua ille commotus ignomina Plancium de fo-dalitiis accufavit quod inter ambitus crimintt gravijftmum efi ; patrocinium Cicero f ufcepit , tgitque caufam diligenter, memor ejus tempo-ris, quo Qtieeftor in Macedonia Plancius eje-Bum lege Clodia complexus ejl fovitque omni genere ojficii. Manut.
Quceftio bujus Orationis efi in genere Judi-ciali, an Cn. Plancius reus fit ambitus, feuy an largition$ populum Rom. corruperit, tttprct Laterenfi adilis fieret?
Stylus ubiqjte efi fubtilis, & folet in boc ge-ncrt .
S Y-
•S1 QJ O
rt u rt « C O- P.S
M— 3 M „ O o
■O fi u <n C 3 •
.15 S-g-g
S - s^s m S s; o. p. c c n± c u c o
W " M 5*5 B w <i 1) u
" n H u S
o<s . a
So
C/— <i»Ss
• . I! 8 . ."5
W o > rl '"O irt
■C'43 H
►-I--1
M
,i ' • o « hj<2.e «2 u u rt W.TJ.E •■ C
U y C
— e = M n
C u rj
c .
n P3 _ U C tJ
= rt'B O «SeSo.gi
s z.s-23 a
u . -" O u rt K « w U <JJ3
.5 rt 313 M u -O rt rt O.
1___J
3. AB.GUM'
343
ARGUM. W
"Sogi r. "'-5 c S
Ci «-• £- • <U rt G y M
z c""3 |a
t- C^Ug « •c "> 3 ""3
C 3 O. &HJ
c u s S rROPOSIT.
'-. ^ 3 o.
u<c rt •S .
V. „ V)
u a 3 5
o • «
s o ik 5 s.a 5 2 S i__
EXORDIUM.
C " " 7 zri w u M-c <±•.2.2 3 C
}i &3.2J
u	o <
' - 3 u rt C rt t. c.ti a
<£<£•> M S'0
I_____I
2. ARGUM.
E "
,U M
o — rt	u
3-- " w-rt
O, m	rt
.s.h « o m-a
s a W-2'S
O "3 3 u M 3
wdd " MIS O
M "3 <o M
I____
u rt .O. M	C O	
■-'c	£	u
	rt	d 3
*3"3		w
O. „		u
. 0 s<3		
B.-U	C	0
	O u	G.
i. AR.GUM. ARGUMENT.
P 4
AM-
344
•«aBa-«iBS§S8oe<g lllJ^^-S^Sgsl
E o	2 E 3 S?ia'-3
"3 8« s^ll
= " cssfici» «<s a E
CU1 = — O > O n x c
" o*.- c >— " -««>
rt rt
»jtj
■3^,8 gJs-SS 8-83 "
u cc X ^ O 3 3.2.2
W4.W W o» -5 u 3 3d o ^
CS-CCutio^tJMpHMuC^ijW
j. ARGUMENTAT.
«£ a. d T-s 2 " 'B o
o--' °.E— rt O c u.3 " «
' - — ~ p. t. S u c — ' 8'dticf™
O
5 .........JUB
fi-=3:I J«S-sss m
u g - <
o tj C p
c
e.S tri 9..S-Z
r- —^ — u. -a c
£ 8<3	5-E.5 ^
ARGUMENTAT. r----—-
« O 1/1 CTJd" ^ ^ [M
g-s.3 « H .2 c.h - <J "
:5 o'- Jg 5'E.O.S
S ° 3 rt.s "
1 3 S -
. « n « c
: - e.•- « t:
S o.
s 5-B SSa«J s e-
=	a S
«s — .2 2 i! wu u^jjji
O. 0.-3 -r» u — rt 3
-f g.n S~ 3.2 E S O^ g O.rt ^ 3^
fl^-ssa-g-a-S^b
3.C M-a > S S'3 u a
I. ARGUMENTAT . AMPLIFICAT. ET AFFECT.
o i S «
E3 S 3
j. O 3
u 2 rt
t \ c u
U rt	u
?	E.
perorano.
EXOiS,-
345
EXORDIUM.
Ommcmorat Cicero riancii fidcm cr-
ga fc hancque apud ainicos Judiccs fperat magis profuturam rco Plancio, quam obcirc potuerit accufatio, &invidia. N.i. cum propter . Nec fola ifia fide Plancium cf-fe defendendum putat, fed maximc integri-tatevita:. Nu.t,. quamquam mibi. Et quia non tantum de Plancio, verum etiam de Cicerone plura dixerunt adverfarii, ipfe u-trumquc defenderet : Plancium primum , deinde fe . Ibid. equidem ad reliquos.
ANNOTATIO.
Elegans eji bcec injinuatio, cv.m Orator fidu-cia Judicum , quos ipfimet adverfarii elegerant, utitur ad P/ancium , iy.fe defendendum : i:a enim illorum benevolentiam captat a fuis , (J^ Vlancii meritis , ut caufce fttcs nibil metuat.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
Ontentionis propofitio eft: Cn.Piancius
non eft reus ambitus, feu iargitionc populum Rom. non corrupic, ut pra: Latc-renfi Aidilis fieret.
Diftributio feu argumenta propofitionis funt, i. Quia etli Plancius dignitate inferior fit Laterenfi , tamen ipfi comitia favere po-
P 5
tue-
346 PRO CN. PLANCIO tuerunt. 2. quia refte crearunt comicia i-pfum ^Edilem . 3. quia adverfarius crimen ambicus probare non poceft .
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primo argumeto, EtJiVlan-cius dignitate inferiorjit Laterenfi, tamen ipfi comitia favere potuerunt,prxmittit Cice-ro difficultatem defendendi Plancii, falva Laterenfis amicicia , & contencione di-gnicacis . N.5. fed mihi in caufa.
Sed difcedic ab ifia comparatione Plancii, & Laterenfis, nu.6.fed ego. Atque ordicur argumentum hoc modo: In comitiis non lemper dignitas, fed fapius favor, auc in-vidia , autarbitratus populi Rom. fpedatur: ergo etfi Plancius dignitate inferior fit La-terenfi,tamen ipfi comitia favere potuerunt.
Antecedens perpetua apofiropha,feu com-municatione ad Laterenfem urgetur ab ipfa populi conditione, qui non femper efi sequus dignitatis Judex . N.-j. quid tu ne.
Propterea non efi condemnandus, cui co-mitia faverunt •, nec laefus, qui praeteritus . Jb. quamquam nibil. Hoc confirmatur, nam fi fapientes cantum decem judicaflent Late-renfem indignum efle sedilitate, graviter ds illo judicatum putaretur, cum vero multitu-dopopuli ipfum praeteriit, non efi imminuta Lacerenfi exifiimacio.w.8.rtrf^ai? quarnquam.
Addeifta multitudo popull pierumq;gra-
O R A T I O XXXI. 347 tia, velprecibus, vel cemeritate, & lLilio movetur, non judicio : quod dialogifmo o-fteudit Gicero ferendum effe fapienti. N.9. non enim comitiis. Denique venufta populi profopopceja Cicero infinuat, quare pra:ce-ritus (it Laterenfis, quod ^Edilitatem lcili-cet negligenter, nec 1'atis fubmilTe pe;eret^ N.11. venio nunc.
Concluditnon poife gradus dignitatum , nec dcbere fervari in tanta varietate, & acftu comitiorum ; quare populum Rom.in crean-do ^E-lili Plancio fejtiffe.fi non quod debuit, at id quod voluit. ».14. beecpopuli oratio eft .
Propofitionis fecundum argumentum.Rf-Be crearunt comitia sEdilem Vlanchtm, hac argumentatione Orator contendit: Plancius eft Equeftris Ordinis, & fuffragiis luperior, & virtute fingulari; ergo rede crearunt co-mitia yEdilem Plancium.
Probatur primum , quia Equeftri Ordini, ex quo eft Plancius femper patuit sedilitas ; quare non eft caufa, cur Laterenfis irafcatur magis Plancio, quam cseteris equitibus, qui cum ipfo tametfi Confulari viro, competi-tores fuerunt. N. 17. quid fi populi.
Probatur fecundum, quia fit nobilitate in-ferior Laterenfi Plancius, idcirco fortaffe pfura fuffragia retulit, quod pauci nobilitati favent: N.iS.Jed vide ne. Confirmatur id divc-rfo municipum ftudio',namTufcuIani,cx quorum municipio eft Laterenfis, quia Con-fularibus viris abundant, non admodum fuis favent: at contra, Atinates, ex quo muni-cipio eft Plancius, uti & Arpinates maxime P <5 ho-
348 PRO CN. PLANC.IO lionore fuorum moventur: quod patetcxcm-piis. n. 19. Etenim ctdcaput. Adde , Atinates multo piures funt, & Irequentiores , quam Tufculani: ex quo Plancius plura habuit fuffragia . n.i 1. Deinde tui. Ad haec vicini Atinatibus multi (gens officiofa, & fautrix fuorum ) fuffragati funt etiam Plancio . N. 2 2. jam municipia .
Praeterea pater ipfe Plancii publicanorum fludium, ac tavorem comparavit filio . ».23. adjungamJtvis. Ipfe infuper Cicero rogatio-ne fuaapud amicos non parum contulit. n. 24. Aliquidpreeterea . Praefertim cum caufa iogationis eifet gratiofa: quod comparatione Majorum feu exemplo Minturnenfium o-fiendit, N.25. nam ut omittam .
Probatur tertium,. quia magna laude, ae modefiia adolefcens in bello contubernalis. fuit Torquati, & Saturnini. Nttm.27. vitia mebercule■..
Pofiea in Macedonja Tribunus, & quae-fior charus. 8. in Macedonia . Deinde in urbe moderator , ac prudens Tribunus ple-bis . Ib. Tribunus plebis. Domi erga patrem pius, & cum neceflariis conjunftus . n.26■ cmitto-illa. Concludit Orator per anacepha-Jaeofim re£\e creatum efle ^Edilem I-'Ian-cium . ».30. omnibus igitur .
Objicit Laterenfis 1. vitia anteaflae vitg, 2. patris afperius diftumpropter quae non non debeat creari fdilis Plancius. Ea brevi-ter Cicero refellit: ac primum efle maledi-dlum, & mendacium refpondet, fubje&a ex-clamatione. Ibid. binctuvitce. Secundum
Degau
O R A T I O XXXI. J49. Kegat obclle filio debere ; nec enim fi pate? quidem eflet turpilfimus , & fordidilfimu? ( quodlonge abelt ) hujus deleflum non no-ceret fiiio . N.yi. Pate-r verotnquit.
Dc-inde fi alpereCxfari, ac libere Iocu-tus efi;quod Equiti Rom.licecmulto magis quam prseconi Granio, aliifque qui fummos viros perfirinxerunt . Nitm. 3 3,. afperitts inquit.
Imo non contumeliofe , fed fignificand1 communis doloris caufa Iocutus efi . N. 34. quceenim umquam.Plura etiam fingitur dixif1-fe , quam dixit; quod exemplo Ciceronis-confirmatur . N.35. que.mquamjudices .
Propofitionis tertium argumentum,/trft'fr-farius crimen ambitus probare non potejl, hoc t-nthymemate exponitur.-Perverfe Lateren-fislege Licinia accufat Plancium de fodali-tiis, neque ulla decuriatio , autcoitio fa-<3a confiat: ergo ad verfarius crimen ambi-tus probare non poteft .
, Antecedens patet; nam Laterenfis lege Licinia(qu9 Jex de fodalitiis proprie lata efty non de univerfo ambitu; permittitque accu-fatori edere judices quos vult; fine rejeftio-ne , ex tribubus Iargitione corruptis) accu-fat Plancium nonde fodalitiis , led de uni-verfo ambitu : ficque , cum non habeat cri-men, quod Planciolege Liciniaobjiciat,ac--cufat tamenea lege gravifiima , ut edere,. quos vult, Judices polfit, & ex quibus velit. Tribubus, etiam largitione non corruptis. Ha'C cft fumma, & amplificatio argumenti,. utoftendi in Synopofi . Rc-folvamiis partes..
PRO CN. PLANCIO
Lacerenfis contra fententiam Jegis, ac Sena-tus judices edic non in Tribunaria , id efi, in crimine fodalitii , fed in reliquis de ambi-tu legibus , «.36. fedctliquando .
Imo,quod efi acerbius,non edit reo Plan-cio Judices £ Tribu Terentina , aut Volti-nia, de quibus criminatur : fed de tribu Le-monia , Vejentina ,Crufiumina , Moecia , quibufcum Plancio nihil fuit, nu. 37. acer-bum omnino .
Quare Cicerotacite Judices admonetde conlilio Laterenfis,eos Judices edentis, quos putaret aut amicosfuos, aut inimicos Plan-cii, aut inexorabiles , crudeles , iniquos. n. 39. Dubitatis igitur. Comparatione augec querelam, & acerbitatem, quando Lateren-fisprohibet Plancio rejicere conftitutos Ju-dices, ».41. anveronuper . Neque ita quere-retur Cicero, fi quemadmodum in Senatuf-confulto, & Iege fcriptum efi , ita Lateren-fis fecifiet, uc in Plancium , & fuam cribum Terentinam , & ab eo obfervatas ederet: editis enim Judfcibus iis, quibus Plancii in-tegritas nota effet,abfolutum Plancium pu-taret, ».42. neque ego nunc legis. Denique Laterenfem arguit, qui non confilium feu mentem Scnatus fervavit in edendis Judici-bus ex ea tribu, cui reus notus effet:vidit fci-licet Plancium apud Tribules fuos gratio-fum effe, quod Senatus non vetat, ».44. ne-que ego nunc confilium.
Jam vero Decuriatio,quamobjicit Late-renfis Plancio( decuriare , inquit, Sylvius, ei!i tribus in decurias diyidere , ut iis vel
pran-
O R A T I O XXXI. prandia ficrent, vel pecunia facilius quam viritim di videretur)probari non poteft. Ideo accufator tribum Plancii, & abeoobferva-vatas, quibus notiflimus efie debebat, ede-re noluit. ».43- Vscuriatio tribulium.
Exinde gratiam PJancii, &ofHciaerga Tribules fuos preedicans interrogatione , & conceffione urget eleganter Laterenfem Ci-cero , nominet eam tribum , quam largitio-necorruperit Piancius . 77.46.Ego Vlancium* Confirmat correftione non corruptas a Plancio tribus fui(Te,quia binis comitiis ma-gno honore aidilis fadus. 77.49. fed cur eg.o -
Digreditur, & reddit caufam Laterenfi quare ledilitate m non fit afiecutus, quod po-pulo fupplex noluerit e£Te exemplo Majo-rum, 77.50. quo quidemtempore. Nec propte-rea, ut fuperius dixit, quidquam de digni-tate Laterenfis eft detra3tum;ut patet exem--ploplurium clarifiimorum virorum , nu.51* queeris etiam .
Coitio autem fafta probari item non po-teftex eo,quod Planciuscum Plotioeafdem tribus iifdem fere punftis tulerit;quia hi duo prioribus comitiiserant prope fa£li, declara-tique sediles : non igitur poiterioribus comi-tiis veriti funt angufiias, feu difcrimen , ut' a Laterenfi tribus avellerent, aut nummos dividerent, n.5,3. atteilU. Adde illud cri-men de nummiseft fine capite, & quodam rumore, & invidia,aut Laterenfis, aliorum-que gratia confidtum ; contra quae pugnatu-rum le pro falute Plancii dicit Ciceroapa-llropba ad Judices 3 77.3fed.neque tu.
Cbjicie

3J2 PRO CN. PLANCIO
Objicic alcer accuiator Cailius contra Plancium , i. Juventium, quie familia La-tereniiserat,fui(fe primumde plebc faitum ■ a-dilem curulem; qua ratione Laterenfis di-gnior Plancio videretur. Id C.icero negat um juam a fc antiquitatis ftudiolo auditum, a..t fcitum a Senatu, quis fit ille Juventius : qua ratione modefie refeliit Callium , ut mendacem, n. jS-fed vsniojam. 3. Contendit Caflius faciliorem eflc viam ad honores iis, qui familia elfcnt Confulari, quam equitum Rom. filiis: confirmatque excmplo filii Ci-ceronis. Refpondet Cicero ex Poeta: tefii-monio , fibi , & filio comparandos cflc honores labore, & indufiria , non majorum dignitate,».y9' queefifti utrum .
Exemplis addit honorum gradusfummis hominibus, & infimis efle pares, non gloriae, & virtutis > ».60. qujris qtiid . 3. Reliqua , qurcobjieit Caffius : ut triumphos , & miJi-tiam Piancii\. eloquentiam, & jurisfcien-tiam , CiceroTeviter tranfit, partim illa uc falfa , partim haec ut non neceflaria ad con-fequendos honores Reip.& hoc fimilitudine, exemploque multorum civium confirmat. n.(> r. prcefert triumpbos. VoRxcmo laudes La-tereniis ipfe etiam approbat Cicero : verum quia ille multa non Romse , fed in provincia gefiic, probat fuo exemplo, & narratiuncu-la ( per digreflionem ) magis nota effe popu-Io,& honorifica, qute in urbe geruntur,quam qua? foris fiunt, n.6$.idemeffers . Plancius vero nurnquam ex nrbeadfuit, n. 6j.fedut
ridcam.	....
Objicit
O r A T I O XXXI. 35-3 Objicit Cafliusdeinde contra Ciceronem, i.non plus Giceronem PJancio debere,quam bonis omnibus. Refpondet Cicerofe omni-bus bonis velle fuo tempore , fed nunc r.on pofTe fimul,& femei gratiam referre; & ifiud fimilitudine exornat. ».58. Nam quociais.
z. Objicit Caifius Ciceronem nimiseife fiudiofum Plancii. Refpondet Cicero meri-tofibi Plancium , ut fratrem, & filium efie1 charum . ».69. quceris a me .
3.	ObjiC!tCafTius,erfi Piancii magna me-rita in Ciceronem exfient, non ideo tamen abfoJvi debere : cum nec Opimfus Reip.fer-vator,ncc refiitutor MeteJJi Callidius,abfo-luti judiciofint.Refpondet Cicero Metellil, & ejus patrem, fi Romx fuiffent, id fa&uros fuifle in Calidii judicio, quod nunc in Plan-cii caufa facit.Ibici. Opimium damnatum .
4.	OBjicit Caflius non ita vehemens fuif-fe odium inimicorum contra Ciceronem . Refpondet hic , & id refutat exeffectis , 71. quo quidem tuloco .
Objicitetiam Laterenfis contra Cicero-nem , 1. efie mentitum, & temporis caufa finxiffe fe obligatum Plancio. Refpondet fapientem, cum liber eft, non fingere fe ob-ftriftum ; at multas efie caufas , qua& fe ob-ftringant Plancio.non effe opus novas finge-re.qujeconfirmatexemplogregariorum mi-litum, & tefiimonio Laterenfis, & ipfius O-rationis Ciceronis . w. 72. refpondebo tibi.
z. Objicit Laterenfis nihil jam valere a-pud Judices preces Ciceronis,qufa hic defen-dit Cifpittm,q,uidamnatus eft. Refpondet fe
nou
PR0 CN. PLANCIO
non defperare pro Plancio , & po/fe fe a!i-quando aliquida Judicibus impetrare: duo autem Iiecc verba, quoufqite & lctcrymulam invidicfe, & inconftanter carpi a Laterenfi, quo auftore defendit benc meritum dc fe Ci-fpium . n. 7 j. Atque etiam .
3.	Objicit Laterenfis tribunatum Racilii plus adjumenti attulifie dignitati Ciceronis, quam Tribunatus Plancii;adeoque magis il-Ii,quam huic obliriftum effe. Refpondet Ci-cero fe non minus Racilio, & Laterenfi, & aliis, quarn Plancio velleobftriftum videri & gratias referre fine ulliusoffenfione: hoc vero tcmpore Plancium egere fua opera, & defenfione,ubi infignis eft Iocus feudigrcflio degrato animo . ».77. ncgas Tribunatum .
4.	bjicit Laterenfis Ciceroni fuos com-rnunes locos feu ampliiicationes , item epi-logosad commiferationem compofitos , de-fenfionem multorum , & dideria : Ad quje reipondet leviter, & fere eludendo fingula,
5.	Objicir Laterenfis Ciceroni difcefium fuum, quafi nonauxilium ipfi, fed ipie auxi-lio defuiifet. Rcfpondet Cicero fibi ifio au-xilio pugnandum fuilfe contra duos impro-bos Confules, ac Tribunum CloJium, cum periculo, & casde multorum bonorum ci-vium : quare fe maluifle exemplo Metelli ( eft comparatio minorum ) vi, & injuria* cedere, quam fummo Reip. periculo decer-tare , n.8^.fed funt hccc leviora.
6.	Objicit Laterenfis Ciceroni mortis ti-morem . Refpondet honeftum quidem fuifie tunc mori, fed honefiius patrise confulere :
fe
O R A T I O XXXI. ?5J fe veropro Rep. faepius vitam objeciffe . n. 91. Mortem me timuijfe .
7.	Objicit Laterenfis Ciceronem non efle in Rep. libcrum, quia nunc fentit cum Pom-pejo , & Ca:fare, a quibus ante diflentiebat ► Refpondet femper fe in moderandis confiliis fuis Reip. utilitatem , & falutem fpettafle: in quo (fiinilicudine a na vigantibus fumpta) fita efl laus, & Jibertas fapienti/Timorum virorum , n.93. nam quod te.
8.	Objicic LaterenGs Ciceronem verbis extulifle meritum Plancii. Refpondet ea ef-fe merita Plancii, ut nemo alius , praster il-lum folum , Ciceronem in exiiio receperit: quod beneficium comparatione , & itineris r-arratione", & periculo infidiarum,& excla-matione amplicac, ».9 5. nunc venio adillud.
ANNOTATIO.
Tota Contentio partim confirmatione, pariim confutatione eorum cor.fiat, qucecontraPian-cium, (<)* Ciceronem objettaf unt a Laterenji, a Cajfio : quibus Piancii accufatoribus cjufmodi inftnuatione refpondet Cicero, ttt Laterenfem Jibi amicurn, & eioquentem virum, & dignita-te Conjularem.perquam bonorifice,& moV.iter , & amicerefellat: nam bunc cum equite Plan-cionon comparat, neque bu)us dignitati detra-ctum ejfe ait, quando Comitia prceterierunt: ve-* rttm lege Lacinia abufum ejje ad edendos Judi-ces, quos veilet contra Plancium, nec fatisgra-tiofe <ediiitatem petiijfe, nec probafje aimen Plancii; multct etiatn leviter tbjicere Ciceronis
cdii-
PRO CN. PLANCIO
ccilhde Orator redarguit. A.lolefcentem Cafftutn pariter rejicit, eluditquein iir prcefertim , qu<t tjfirt contra Vlancium : quee vero contra Ctce-ronem ajfert Cajfiur, uti Laterenfis, videntur arrepta , ut extra caufam Vlancii de fe loquatur Cicero . Vorro Vlancium tuetur tntegritate vi-tit, gratia apudpoptdum Rom. m eritis erga f r.
PERORATIO.
PErgit Orator rurfus cxclamando, & bc-neficium augendo, velle fidem priefia-re, quam pollicitus efi PJancio. n. ioi.O txcubias.
lllum cum fua falute compleditur, n.ioz. quidenimpaffum. Lacrymans cum Jiber/s, ac paiente Plancji deprecatur Judiccs. Ibid. nam ego meis. Qusditorem Flavium per fa-lutcm fuam , & merita obtc-fiatur ; cu;us,& Judicum benevolentiam Jacrymas expri-*munt. n. 104. Teque C. Flavit.
ANNOTATIO.
Efipatbetica heec Veroratio, & mirifice per-movet animosJudicum , tv.m fide Ciceronis in Vlancium , tum complexo , tum deprecatio-ne, lacrjmis.
ANA-
ANALYSIS
RHETORICA
ORATIONUM
m. t.
CICERONIS.
YOLUMEN III.
<
Pro P- Sextio , Oratio XXXII, In Vatinium , Orat. XXXIII. Pro M. Cadio , Oratio XXXIV. Pro L.Cornelio Balbo.Or.XXX V. De Provinciis Confularibus , Or.
XXXVI. In L.Pifonem , Oratio XXXVII. ProT.Annio Milone,Or.xxxvi 11. Pro C.RabirioPofthumo,Or.xxxix. Pro M. Marcello , Oratio XL. Pro Q^Ligario , Oratio XLI. Pro Rege Dejotaro , Orat. XLII.
I.	Philippica , Oratio XLIII.
II.	Philippica , Oratio XLIV.
III.	Philippica , Oratio XLV. IV" Philippica, Oratio XLVI.
V.	Philippica , Oratio XLVII.
VI.	Philippica , Oratio XLVIII.
VII.	Philippica , Oratio XLIX.
VIII.	Philippica, Oratio L.
IX.	Philippica, Oratio LI.
X.	Philippica, OratioLlI.
XI.	Philippica , Oratio LIII.
XII.	Philippica , Oratio LIV.
XIII.	Philippica , Oratio LV.
XIV.	Philippica , Oratio LVI.
1'RO
35
PRO P. SEXTIO.
Argumentum , Qu2£(tio, Stylus . 0flttiquam ad Senatum ejl relatum, & a
Tribunis plebis lex lata de reditu Cicero-71 if, Clodius optras , gladiatores in forum immifit, qui vi, d/- ctrmts, fi legem non pof-fent, reditum Ciceronis impedirent. Occifi funt ii foro multi, vulnerati Tribuni plebis s ,£). Frater pene interemptus \ V. awem Sextius Tribunus plebis , Milo , comparatis gladia-torumfamiiiis , furenti Clodio obfiiterunt, CS* vtm vi repulerunt. Atque de ifia vi facla po-fiulatus apud M. ALmtlivm Scaurum Vrd-torem V. Sextius, accufantt M. Tullio Albino vano . Vatroni fuerunt Hortenfius , Cictro .
Quceflio efl ingenere judiciali, an V. Sex-tius vim commiferit, quando armatorum mul-titudine contra legem in publico ttfus fuit.
Dicendi cbaratter efl fubtilis : vebement qttandoque infeRandis adverfariorttm fceleri-bus, adbortationibus, {j, Veroratione.
?6o
-o.
u rt I
> * s £ « g §
2 . 3 S «
«a .S- a
si o" 3 1! o^-^
v esl
u M
%___ M " _
c	o
sii1!" § g g e
o1
■ : "2 u •
« « 3 M u
js<a>
U___I
ARGUMENT.
---^
o n-a c o H C .
. a-g-s5«

I o*E s — - _ . rt « w C M 3
« 3S I B O
« c w n y
F.
5 rt .
L.
se
«J 3 C O.
~ 4) l
' S 2
X' • c
^ o u K >0-0
"sg^is
• — —' , i> O • —«
a o u B. «j .
« ■■ U J M.- S
3s s ?.2 rt
^ 3 S IS 3 c-S .iS
r; 5 ci.5^ ^ ^ <3
S.-.fJ®
< g s.a 3 rt--ec. > cr ^ c ___i
EXORDJUM.
> o"'5> 3
.0.0« S
Cgag
rf-S E S
0	SvHJi 3-S 5°
•a
•tJ '-5.
§3-S -o-E-o^
-«33-k. .. u rt w 3 ^ M~'J
^ h -§ 3 o, <3 u "
.3 cs > O
— rt J EU
S a-c g S
	1___J
«PROPOSITIO. i.ARGUM»
1	.
S X .2 «J elii
£J o -3 C .
sx.-
gfcjuj
3 rt Cu in
c > G'" t;
•5 O a X a
c c." . .
•a"5 s^ 3 s
o c o - 3
rtC2V: e SS&BSS
M c 5 ii
E S'> 1.,. _J
i.ARGUM. ARGUMEN.
AM-

- 2 ► c ^ y w
3.2 6<2 s S.HI.S'*
3 ii « -3 O 3 .-• -
-i ^ — 5 » 3>.S
o s « 2
- O. ■■ o c n	o
= ^tj 2 u
= uO-g "S
Jhjo.iu i3 3 u °
u C7* rt -C
m i o « V
0	3 O 3 3 <5 rt r2 ^tJ—H
1	1| "
O.O'- rt -c «
3 S H
cj CX o
Jasslj
C sL^ rt « « .C cr r: g co o
y. ' 'j o* u u
1> o * 5/5 c c c^ § | £2 VJ C r^ Q,' '
o c.a o^ c-JS 3.^-3 3 H.SPa
O
u
e*i« •a a
.y > >
E c H Cv-1
?6x
<J	.. _
c jjtrc.^ 5 o « au tl c a
0	^^ a T3 c -i u C rt
^rt 3 .=i</3 3 m
3 2 spii; rt H S > rt u O. rt-- O C O. c
S o. SiS.n vj
2 2 H S 3«
« a « s,3 3 g. 2 ««
	1__i
2. ARGUMENTAT. PEB.ORAT.
i . i
"■'i °,'a-a'H <J S «i m Sf^rT S S 3 E
i;o-5,ai§|HHc^6.2g3
SJ 3 u^ o jj 0.0 ifl rt o.rt c O
^ &.S : u iq-r; «J^-M^.t; . « 3 n § H<ti M 3 3 r- o — o S u § 2 «.2	c^ rt § 3.2^ g.Sta g,
C. rj >	^ 3 ■ — • ■ ,„<— b. rt.—
3'S n.l s « 3 u H! 3/3 § s
o g cO a> 3 « „ g a c «
L	U_0-2-0~J</3 > cf C </3 o*.- M 0^3
i. ARGUMENTATIONIS. AMPLIFICATIO , & AEPECTUS
Q.	EX0R-
%6z PRO P. SEXTIO
EXORDIUM. Icero affert caufam cur nunc magis
quam antea , tam pauci funt fortes viri : quia fcilicet boni affliguntur , im-probi regnant. N.i. fi quis . De qua indi-gnatione queritur apud judices, Num.z. In qtio cum multit. Pradertim in cauia P. Scx-tii, quem Cogitur defcudere . lb. ego autem.
Hujus defenfionis cum infinuatione tres caufas fubjungjt, pietatem , querelam ,do-lorem . N.3, (y> quamquam .
Hoc exordium ejl maxime e vifceribus caufcc, cur r.utic affecius cumbonis V. Sexius debeat a Cicerone contra improbos cives defendi. Itaq; fe infinuans Oratorfiatim ipfo exordio indigna-tur, vocatque adverfarios in odium , dolore au-tem, {9* qtierela, €> pietate captatfibi, ac ret benevolentiam.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Difiributio.
COntentionis propofitio eft : P. Sextius vim non commifit, quando armato-rum multitudine contra Jeges in publico u-fus fuit.
Propofitionis diftribntio , feu argumcnta funt, 1. Quia ex necefiitate id fecit , ut fa-
ANNOTATIO.
Juti
O R A T I O XXXII. 353 luti Rcip. & vit£E fuae confuleret. z■ Quia non minori jure, & Iaude , quam Milo ,fe contra furentem Clodium armavit.
CONTENTIONIS Argumentatio, Amplificatio , Affeftuj-.
Ropofitionis primum argumentum , P.
Sextius ex necejfnate id fecit, ut faluti Reip. & vit<e fu<e confuleret , hoc enthyme-matc explicatur : Venerat a Clodianis in fummum difcrimen falus Reip. & vita P. Sextii, nifi hic fe armatorum prasfidio mu-niviffet: ergoP. Sextius ex neceffirate id fecit ,ut faluti Reip.& vitiE fua confuleret.
Antecedens fufe amplificatur oratoria nar-ratione eorum quae in tribunatu gelfit P. Sextius. Verum Orator narrationem a/tius repetit ab iis, qua: privatus antea , & Qua:-ftorgefiit: quomodo au£lo"e parente fanito, ac fapiente viro honeftas nuptias contraxe-rit; acdeinde utrique focero fe probarit o-mni p''etate atque officio . n.^.fedqtioniam. Prceterit Ciccro reliquas ejjs virtutes. n.-j. pojfum muita .
Quaeftor vero P. Sextius i. mu/ta retulit de Antonio, & hunc obfervanti.. (quem in-dulgentia Cicero ) adduxit ad partes Reip. magna cum laude . n.S. Qjttceftor bis .
z. Conjuratione detecla vcnit cum exer-citu Capuam , qua urbe ejecit duosconjura-tos M. Aulanium , & C. Marcellum . nu.y. Ideiti cum illa . 3. Ciceroni Confuli obtem-
Q_ z perans ,
364 PROP.SEXTIO pcrans, Capua venit Romam . nu.ii. At-
que illii .
4. Cum civitas non amplius egeret prsefi-dio, P. SextiLis fe ad Antonium contulit, ci-que homini tardo , ac metuenti fiimulos admovit, ut cum Catilina confligeret. n. 12. Ac foficaquam. Concludit moderatam fuifife qusefiuram P. Sextii , & allegoria tranfit ad tribunatum . num. 13. Hunc igitur animum. Sed prius inlinuatione fe praemu-nit contra inimicos. num. 14. Sed tamen . Tum narrare aggreditur , & fufe profequi a quibusfuperioreannoperturbatafit Refp. primum a Clodio Tribuno plebis fafto : quem foedere devinxerat Pompejus , ne quid contra Ciceronem faceret; at Carfar bellum folvit. num.i 5. feJ xecejfe efi . Al-tera caufa perturbationis Reip. fuerunt duo Confules improbi , Gabinius , & Pifo : quos depingit elegans ethopceja . num. 17, fed fuitprojeclo . Hi duo Confulatu, ifie tri-bunatu, tamquam gladio abufi, foedus ine-unt rogationes promulgandi de expellendo Cicerone, ii de provinciis, quas volebant, obtinendis, r.um. 24. Sed ita efi. Senatum vero , populumque Rom. mutata vefie pro Cicerone fupplicantem fupcrbe repudiavit Gabinius num.16. bic fubito cum. Evolanf-que e Senatu feditiolam advocat concio-nem : L. Lamiam pro Ciceronefuppilcan-tem relegat in exiiium . Num. 28. exani-matv.s. Hoc Gabinii faftum comparatiohe exaggeratur , Num. 30. nibil acerbius .
Digreditur Ciccroin ea , qus fe , ac dif-
cef-
O R A T I O XXXII. 3<f5 ceffum fuum propius attingunt, atque ad caufam etiam P. Sextii pertinent. num. 31. etfi me.
Mox accufat comparatione,& apoftropha indignitatem edifti Confulum : quo edifto jubebatur Senatus mutare veftem, quam pro Cicerone fquallidam acceperat. erctt igitur .
Deinde repetitione infeftatur leges C!o-dias his improbis Confulibus probatas . nu. 33. Idem Confules.
Ex quibus ( adverte fimiliter definentia ) fecutus eft Ciceronis difceffus ex opprefia ur-be . n. 35. quts cum effent. Porro antequam difceflusfui rationem exponat, oftendit dif-fimilem fuifle fibi, & Q^ Metello caufam difcedendi ex patria . Num. 3 6. Exponam enim.
Prasmittit etiam alias tres fui difceflus caufas: nempe dubiam Cn. Pompeji volun-tatem, M. Crafli conniventiam , tacitur-nitatem C. Ccefaris . Numer. 39. fed me
illa .
His pr§miflis caufis, atque aliis velut du-bitatione, fubje£tione, conglobatis, dicit fecefiifle, ne magnaciviumcasdefemel ca-dendum fuiflet, aut iterum pugnandum con-tra Pompejum, Craflum , Cseiarem , qui ul-tores futuri iftorum Confulum dicebantur. N.^i.Hec ego cum . Mox prolepfi afifirmat, & obteftatione, & comparatione iftam fe dimicationem civium, non mortem fugifte. «•45. unum enim mibi. Mortem vero probac fibi non fuiffe fugiendam , quam multo an-
Q, ? M
166 PR O P. S EXTIO teoptavit, prasviditq; in tanta rerum acer-bitate: huicadde brevitatem vitaf, ncterni-tatem glorias, communcm moriendi necef-fitatem , ftatum animae poft hanc vitam . N.47. cin mibi ipfe .
Nec fibi mortcm fuilfe fugicndam probat cxemplis Virginum Atticarum , & fortium Rom. civium tX Mutii, P. Decii, M.Craf-li. ».84. denique cum cmnitt. Itaque mortem non declinavit exilio: fed Remp. conferva-re voluit. 77.49. b<xc ego . Nam vita Ciccro-nis , multo magis quam vita C. Marii, ni-titur falus, ac defenfio Reipub. non jam contra externos Reges, fedcontra imprebos cives. N.50. memineram judices .
Ad extremum hortatus adolefcentes Ro-manosad tuendam exempIofuoRemp.polli-cens meliora tempora, & magis sequa ipfis, quam fibi accidernnt. N.51. Quare moneo.
Claudit digreflionem , feu rationem dif-cefius fui infigni per exclamationcm , & anacephaIa:ofim affeftu indignationis contra Cabinium, & Pifonem . Nu.53.fed, ut re-■vertar . Redit ad fceleratas leges , quas iflo anno, iflis Confuiibus, tulit Tribunus ple-bis CIodius,fax, acturboReipub.Nw.55. fed ut a mea .
Pra;fertim in eam Clodii legem invehi-tur, qua Regis PtoIomKi bona publicata funt: cujus atrocitatem injuria? varie am-plificat Orator, x.Ab Adjunftis perfonE ip-iius Regis. n.^-j.Rex Vtolomceus. s.Diflimili Majorum exemplo erga Antiochum , & Tigranem. N. 5 8. multa acerba. 3. A perfo-
na
O R A T I O XXXII. 557
na M. Catonis (viri magnavirtute prxditf) cui invidiofum iftud negotium fuit impofi-tum . N-6o. At etiam eo .
Amplificat Ciccro laudcm Catonis , & affert caufas, quare prudens Cato fceJeratif-fima: rogationi Cyprix, & legibus Clodii paruic, n.6i. curigitur rogationi. Deinde in-vehitur in illam Clodiam legem , qua ex-pullus eft, tacente Senatu, nec queri auden-te. n.6\- His de tot. Inventus efl: unus Pom-pejus (& hic fuit caufa melioris ftatus Reip.) qui virtutefua, & rebusgeftis opponeret fe Clodio, improbifque Confulibus: atque, illo auitore, decretum fierec in Senatu de redi-tu Ciceronis : de quo eft narratiuncula , N. 67. Hic aliquando . Quo etiam tempore defi-gnatus Tribunus plebis P. Sextius (& hic alterafuit caufa melioris ftatus Reip.) mox atl Ca:farem profeftus eft pro falute Cicero-nis. N. 71. Hoc interim. Deinde cceteri Tri-buni plebis, & Confules magiftratum ineun-tes, fe omnes de Cicerone (prjeter duos per-fidos plebis Tribunos, Gracchum , & Ser-rannm , quos facete irridet) promulgaturos confirmarunt. Nu.jz. ineunt magiftratum . Hoc loco commendac Orator honorificas de fuo reditu fententias in Senatu , nomina-tim L. Cotta:. Num.73. Tunc princeps . Et Cn.Pompeji. N.74. fedpojl eum .
Uno reclannnte Serrano, qui interccdere cum non auderet, nodtem fibi ad deliberan-dum pofiulavit. Ibid. Cum omnes. Tum ad-verfariis P. Sextii, ne lex ferreturde reditu Ciceronis, feditiones, & vim tota urbe con-Q^ 4 cita-
3-58 PROP. SEXTIO citarunt, Fabiicio, & Cifpio depulfis. Q. Fratre penc interempto. n.75. Qiiodilliqi:o^ rum .
Amplificat Orator eam vim , ac caedem adverfariorum , non fubito fa&am , fed diu ante , non ab alia caufa, quam a Clodio , cjufque gladiatoribus fubornatum, ut po-■flea de vi accufaretur P. Sextius, Num- 77. '.Meminiflis tum .
Magis eam vim, & tantum non mortem V. Sextio illatam defcribit hypotypofi . N.
Atqui ne ex eo.
Quare confequens enthymematis[fubji-cit, indignaturque P. Sextium de viaccufa-ri , qui nullo crimine, fed necefiitate defen-dendas vitasfua;, ac faluti Reip. vim , & pene mortem pafius efi . n.8o. & cau[am di-cit. Confirmat a pofieriori innocentiam P. Sextii, quia ejus mortem judices fuiflent ulturi. N.81. btc qu<ero .
Confirmac etiam ipfa adverfarforum con-fcientia c?dis invidiam refiinguere morte Numerii cogitarunt. 2V.82. At vero ipfi.
Iterum confirmat ipfo judicum tefiimo-nio, quia P. Sextii fiatuam pro Rofiris po-fuiflent , fi pro Rep. occubuiflet . Ae fi tunc.
Prolepfim vero de emptis gladiatoribus eluit diflimili P. Sextii, & Clodianorum confilio , in quos regerit invidiam gladiato-rum, & Sextium excufat, atque elevat,cum dicit hunc neceflario muniilfe vitam fuara in tantis Clodii feditionibus. Nu.S4. Homi-?ies inquit.
Deni-
oratio xxxii.
Denique in his feditionibus commemorat populi Rom. patientiam , ut inde elucefcat Milonis virtus, qui feditiofo Clodio obflitit. Ubi adverte hanc clfe tranfitionem ad fe-quens argumentum . num. 85. Captum erat forum .
Propofitionis fecundum argumentum , P. Sextius non minori jure, (y, laucie, quam Milo, fe contra furentem Clodium armavit, hoc fyl-logifmo contenditur: Milo jure laudatur , quod in periculo Reip. & vitse fiiee , arma fumpferit: atqui Sextius in ipfo eodem Rei-publ.& vitae fuae pericuIo,pariter arma fum-pfit: igitur P. Sextius non minori jure, & laude, quam Milo, fe contra furentem Clo-dium armavit.
Major amplificatur ipfo Albinovani tc-fiimonio , & propofito fine Milonis, & epi-phonemate . num.%6. in boc loco . Magis amplificatur finis Milonis, quia idciro adiit ad Remp.ut publicum bonum ageret. n.87. Adiit ad Remp.
Tum ejus moderatio, & virtus ofiendi-tur oppofita Clodii feditione. num.88. Huic gravitatis. Ejus denique laus ex eo confici-tur , quod cumjudiciis, ac legibus accula-re Clodium, & opprimere non poffet , id vi , & armis fecerit. ».89. defcendit adac-cufandum.
Minor feu afiumptio apoftropha ad AI-binovanum , & repetitione , & pluribus verbis idem fignificantibus infertur . n.po. quomodo igitur. Deinde quando leges , ac judicia fublaca funt, confirmatur ipfoju-
Q, J re
PRO P. SEXTIO
re naturali , cujus ell elegans defcriptio . r,um. 91. Qius enim nojlrum .
Complexio fyllogifmi patet, »«.91. Hm vident omnts. Praefertim amplificatur cx. clamatione, Sexii, & Milonis jus, & laus, in tanta Clodianorum impunitate , ut duo Confules maximis fceleribus, &latrociniis vexent Remp. n.93. 0 dii immortales ?
Pergit Orator indignari in hac malorum impunitate Milonem , & Sextium , bonos, & innocentes viros accufari, neque interim facinorofum Clodium judiciis comprimi . num.g^. Hot fic itludere .
Hac occafione Cicero ne Scnatum offen-dat,. qul non permiferat Clodium accufari a Miione, digreditur callide ad objeflionem Albinovani de oprimatibus , & populari-bus . num. 96. nimirum boc illud. Primum eleganter definit per negationem , & affir-mationem quinam optimates funt habendi. num.y-j. Qiiis ergo optimus. Difficile vero oftendit optimatem efie, hoc eft dignita-tem, ac otium tueri in tanto improborum civium numero, & Reip. oppugnatione . n 59. Hctrum rerum.
Quod tamen fecerunt Scaurus, Metel-lus, Catulus. N.i oi .permanent illi. Atque ad horum virorum feu optimatium fedam iequendam adolefcentes hortatur . N. 102. Hcec imitamini. Prsefcrtim cum hoc tempo-re, nonfit tamdifficileaut pcrtimefcendunv optimas Reip. partes tueri, quam olim fuit, quando populus a confilio principum difii-debat j ut patet ex lcge Tabellaria L. Caf-
fii,
O R A T I O XXXII. 37i
fii , Agraria T. Gracchi, {frumentaria C. Gracchi. ».103. Sedtamen b<ec. Amplius id contirmacexemploGracchi, Saturnini, & aiiorum olim popularium , qui popuii gracia florebant, non item optimates. 10j.Nuni vos exijltmatis . Nunc vcro fublatis omnibus diflenfionis occaiionibus, populi Rom. ju-dicium ,ac voluntas tribus maximecum o-ptimatibus confentit; concionibus, comi-tiis, fpeftaculis. n. 106. Nunc nijime. Nam conciones, quas P. Lentulus, & Cn. Pom-pejus aliique optimates de revocando Cice-rone habuerunt, magno filentio , & appro-bationc audita; funt; concio vero turbulen-ti, ac popularis Clodii repudiata. Ibid.Qua conciofuit. Sic Iegum Comitia ouibus de re-ditu Ciceronis ex Senatusconfulto latum efi, toti populo jucunda , honefta fuerunt; Icx vero de cjus exilio lata eft a paucis iftis po-pularibus, & feditiofis . ».109. Nuncvenio. Digreditur Orator in Gellium , qui legibus Clodianis prsfuit, huncque Ethopoeja de-fcribit. N.i 1 o. An, jicubi aderit. Redit ad comitia, quibus ipfe magna dignitate, & concordia revocatuseft in patriam , fcrenti-bus fruftraleges fuas Clodianis .«.112. iilac revertor. Sic comitia magilfratuum favenc optimatibus, non popularibus; cum enini quatuor pra?turam pcterent, Cn. Domitius, C^Ancharius , P. Vatinius, & alter qui-dam duo priores, quippe optimates, prie-turam adepti funt, pofteriores duo, quia po-pulares, repulfam tulerunt. n.w^.Videamus nunc. Jam fpeftacula , ac primum theatra-
6 lia
37* PRO P. SEXTIO
lia leu Scenica oftendunt ccrtius, & gra-vius a populo applaudi optimatibus, quam popnlaribus. n.n 5. Venictmus adludos . Pro-bat illud Orator teftimonio, aut potius con-icientia Clodianorum , qui non auii funt ad M. Scauri Optimatis viri, ludos accede-re . Ubi Clodium facete ludibrium facit. N.116. Ex te igitur.
Confirmat exemplo P. Lentuli , & P. Clodii; hic namque fibilis, & malcdiftis fpeftantis vulgi exceptus eft ; ille plaufu , & gratulatione, quod Ciceronem revoca-ret . Ibid. Semel, inquam .
Imonon populus tantum fuis fibilisClo-dium, fedhiftriones etiam fuis canticis pro-fciderunt. n.118. Sed quidego. Atiidemhi-ftriones ( quamquam excuiat hanc ad hi-ftriones digreflionem ) reditum Ciceronis celebrarunt. Num. 119. Et qujfo . Nornina-tim ^Efopi, nobilis tragoedi aftfonem , & geftum, & plaufum populi faepius hunc re-vocantis amplificat.. num.xiz.prob Vii im-mortales .
Speftacula deinde gladiatoria, quae pras-fertim Scipio inde mortui Q^Metelli hono-rem dedit, fpedanteinnumera multitudine populi aflidente P. Sextio Ciceronis amico, Iatente Clodio, declarat confenfionem po-pulicum optimatibus contra invifos popu-Jares. >7.134. Maximumvero.
Delabitur hic etiam Orator ad alteram obje&ionem Albinovani, qui negabat per iftam P.Sextii vim Ciceroni in.patriam red-eyndum fiiifte j exemplo M, Attilii Regu-
li.
OR ATIO XXXII. li . num. 127. Tu mibi etiam . Reiporidet (& non vi, fed incredibili populi Rom. plaufu,. ac voluntate rediiHe . Ibid.Vim fcilicet ego . Quam fui reditus celebritatem multis pro-fequitur. i.CommendationeCiceronis apud exteras nationes , & hujusfalutis cuftodia. num. 128. Qtiemenimunquam . 2. Duobus aiiis Senatusconfultis; altero in templo Jo-vis , ubi Pompejus magnifice fenfit de Ci-cerone . n. 1Nam quid ego .
Altero in curia, ubi Q^Metellus gravif-fima oratione P. Servilii reconciliatus efi: abfenti Ciceroni . Ibid. Vel quodeftpoftridie. 3. Ceteris adjunftis iftius reditus , ut fre-quentia occurrentis populi ,ut Natali Brun-dufinte Coloniaj, & fili^, ut fefto die qua tranfiret, ut miffis obviam legatis, utma-xima hominum mukitudine ad capitoiium deducent. 131. Reditusvero. Conclu-dit Cicero locum de optimatibus, & fim ul Vatinium infedlatur, tum quod ad delen-dam optimatum nationem impulerit Caefa-rem,tum quod eumdem Casfarem, & Pom-pejum a Cicerone alienarit, fadlus adjutor Clodii . num. 1 32. Habes igitur . Praeterea Vatinii temeritatem arguit , quod contra legem- Tulliara apertiflime fecerit. nu. 133. Acia mea .
Ejus vero defenfionem irridet , praefer-timcum alias etiamleges violarit. nu. 1351. Sedbabet defenjiones .
A
374 PRO P. SEXTIO
ANNOTATIO.
Quoniam Hortenfius de fwguJis criminibus V. Sextii dixerat, Cicero bac contentione non fo'um didt de rei Sextii criminibus ,J'ed etiam de rebus ejusgefiis invitaprivata, in Qiucfiu-ra , in Tribunatu: verum dicit defuo difcef-f u ex patria , ac detnde reditu: dicit de everfa , (y, afflitta a Clodianis Republica: dicit de ami-corumfiudio e-ga fe ,ac Rempub. dicit de opti-matttm , -Sr popularium fefta . Qu-.e Contentio->iis materia e:ficonfufavideaturatque univer-fa ; tamen fapientifftme ad unum fcopttm , feti defenfionem P. Sextii collimat: nam fic totam eju< vttam, mores, qucefluram, tribunatum de-fcribit , utnonvim unquam in illo bomine fuif-fe ,fed necejfttatem tuendee vit<e , & fiudium confervand.e Reipub. demonfi -et ,ficjuum ipfe O, ator ex urbe dif cfjum fine vi , & armis , & pojkafttmmo Senatus popttlique Rom. confenfu reditum laudibus exornat, ut in bo ?am barum laudtim partem P.Sextium vocet: Jic C/odittm , Gabintum, Pifonem , Vatinium , aliojque Jedi-tiofos bomines infeSatur , ut merito P. Sextius borum nefariis legibus, ac improbis conatibus obfiiterit :fic de Cn. Pompeji, LentuH, Milonis, iy, aliorum bonorum virtute commemorat, ut P. Sextitts non minoriiure , ac laude , quam ifii , Ctceronem , & ,Remiub.&vitam fuam defen. derit: fic optimates laudat,vituperat populares, ntinter illos facile p incipem exifiimet V • Sex-tium,bis veroacerrimum \emperfuiffe adverfa-rium contendat .
Jam
O R A T I O XXXII. 17f
Jam Argumentatio permixta ejl frequenti di-g-refftone , narratione , confutatione' , prolepji' cumcaura ttbique injtnuatione .■
AffeUus ejl mifericordia erga P. Sextium ab innocentiamorum , neceffitate tuendce vitce, in-credibili amore Reip.& bonorum civium. Con-tra, adverfarii vocantttr in odium ab improbita-te vit<e, vexatione Reip. & optimatum per ini-qttas leges, per vim, per feditiones»
P E R O R A T I O .
PEroratio habet duas partes , cohorta--tionem , & commiferationem .
Primum hortatur Cicero adolefcentes ad imitanda optimatum exempla , propofitis etiam difffcultatibus defendendi Rempub. num. 136. Sed ut extremum . Qu in exemplis oflendic plures femperfuiffe difficultates, & pericula objefta ifiis popularibus, & feditio-fis hominibus, quam optimatibus, & defen-foribus Reip. nu. 140.Acne qttis. Maxime exemplo Athenier.lium virorum,&.Cartha-ginienfis Annibaiis erigit adolefcentes . Ro-manos ad reliftendum fortiter feditionibus concitati populi , & ad optimates feflandos.-num. 141. Qttodji apud ..
Denique domeflicis exemplis optimatum virorum eofdem accedit ad fimilem immor-talemgloriam .nttm. 143. Qttare tmitemur .
Ex hac cohortatione tranfic ad alterairr perorationis partem , & Judices commovet ad mifericordiam a perfona P.Sextii, Milo— nis, & Lentuli, qui funt op.imates virr.. r,n„
r4 Sed.
PRO P. SEXTIO
S44. Sedme repente. Tuma fua perfona C(-cero, quafi eilec caufa calamitacis Sextii, & aliorum civium , a quibus ipfe cum Rep.de-ienfus eft commiferationem auget. >.u. 145. Atque bic ,& tot. Se fore comitem exilii, & fortuns fuorum amicorum pollicetur, fi non abfolvitur Sextius . n. 146. Si boc non. Po-ftrenio comittit totam hanc caufam judici-bus , ut ad Reip. bonum ,ac faiutem Cice-ronis, & bonorum , confervent P. Sextium, ttum. 147. Sed bcec Dii.
ANNOTATIO.
Abfolvit Orcttor ctffeftum , quem Exordio , & Contentione movit, de abfolvendo Sextio optimate viro, propter merita in Rempub. tum etiam in Ciceronem. Jjia autem juven-tutis adbortatio vebementer buc pertinet , qttta Orator callida infinuatione ut diximtts) Jic adolefcentibus imitandttm P. Sixtium pro-ponit, ut etiam quafi aliud agens , eumdetn Senatui, ttc judictbus commendet.
IN
377
in vatinium-
Argumentum , Qujeftio , Stylus . Um in P. Sextium de vi reum P. Vatinius
ttflimonium dixiffet, Sextii patronut Ci~ cero inveclus efl in eum acerbijfime : & maxhne quidem totum ejus tribunatum , in quo , Cccfare Confule , leges Reipub. exitiofas contra aufpi-cia tulerat, fed qutffluram quoque, & legatio-nem exagitavit , non ut accufator,fed ut reprc-benfor. Quade re fic in Ep. ad Lentulum: tota interrogatio mea nibil habuit aliud , nifi repre-henfionem iUius tribunatus , in quo omnia diclct funt libertate , animoque maximo de vi, deau-fpiciis , de donatione agrorum . A veteribus et-iam interrogationis nomine appellatur b<ec ora-tio: interrogatione enim utitur adfingula, quce reprebendit, & accufatorem quidtm Vatinii brevi fe futurum minatur: interim autem ro-gare aittantumvelle . Manut.
Qiiceflio efl in genere demonflrativo , an Vati-nio tefiifit credendum .
Stylus efiamplus , & vebemens .
378
Cu O
e|
3 E
1
3 O JZ
-J </*
n u z3 rt
.2.5 u
W OM M «N
-<argumi.-t;i.
>c3 e.~ o-13

,piopofit!o.
O •• J
u	c S
3 u	V. c 5 § > G
%/s	BflU U
rt o c	sf-S
	•S
i-)
IXORDlUil.
. 3 S 3 „, e _ ojs-s-o 3
| S o-S 352 3 3 -•rjeiu 2
3 ^ t»
'S*
«.2
«

0	c 0.2.3 /g «^s s .
"•flhal"^-»
k iifS C..H. u >
	1--J
2. ARGUMENT. r__ ,
Sl
5 -5 g
«s-i ««
<a 3 o 0
-a ■— ** U « e « ••• 8 <2 s e--5
3,3 a
«s» oi u "
tn— W rt
3 -a c
•pcQ r. CU ri r-
I. ARGUMEN. ARGUMENT.
AM-
-------
XJ . _ crn; o —^ u «

'-•5cl.s SoSlleigJas
l^liiilipitp o^ c W 3 !- O up,-- u	Si ■
«s ..s -ASE» S §3
cahec	E o o.C u c c.3
•S-u CW 3 3 3 g x,5 « = «iJJ S " c ^c «'-'C-S-o o
ISgfliss^lssp^lJ s
s o K c«i'D 7 g, c ►J.E-S B 3 »3 rt.y . «J
0.0 u J '6 • k 3 o s » u o sa
S § 3 3 5 « «03 u 3 « ,
1. ARGUMENTAT.
. p R -3 > p 1 — o S o»
> g S 3^ - y S > S
S C 3 3-| .; 3 U.3.
S
" -- c -3
S 3 U - >•- H33. 3 C c « cic o a c-•S g iS.2'-a-.2 " e §<3
— «j rt *3 3 „ g cwpfcs.y
O-rt o-rt „ S u-d
D u U K E.o^»-. =0 »-. fj rj
« 8 c^ -i 3 S 2'S'S
3 o u 3	n u 3 f o
S „	u u o _ o . .3
^&u^ 32363.8
l-------1
2. ARGUMENTAT. AMPLIFICATIO , & AFFECTUS „
HS
exor-
3So IN VATINIUM
EXORDIUM.
INfinuatione feexcufatC icero, quocl ma-lit oratione Vatinium vexare , quam hunc propter turpitudinem vitae, fordefque domeflicas ab omnibus contemptum dimit-tere. n.i. Situa . Atque hujus orationis,feu interrogationis caufa etl, r. Vatinii convi-tium in Ciceronem , quod hicP.Sextim de-fenderit . ». z. Quare ne tibi. z. Ejufdem Vatinii mendacium contra Sextium , feu in-conftantia , levitate , & perjurio, implica-ta. n. 1- fed beflemo .
Addit hypotypofim Vatinii,quando exar-fit in Ciceronein . n.4. Nimium esvebemens.
ANNOTATIO.
"Principium hujus interrogationir et contenu ptu Vatinii fumptum ejl, excufatione Cice-ronis : quod odto Vatinii incitatus contineri mi-Tiime potuerit, quin acerbius in eum invebere-tur, quam tamen admodttm contemneret. Fin -git, &iudices communi odioferri in Vatinium, quce omnia masime facittnt ad Contentionem , & ad tejiimonium Vatinii elevandum .
CONTENTIONIS
Propofitio & Diflributio .
COntentionis propofitio eft hasc : Vati-jiio tefti non eft credendum.
Diftri-
O R A T I O XXXIII. ?8r
Diflributio feu argumenta func hnec . r. Quia fecum ipfe pugnat in dicendo teftimo-nio . 2. Quia fceleratus eft vir,
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeflus .
PRopofitionis primum argumentum , Va-tinius fecum ipfe pugnat in dicendo tefti-monio , hac argumentatione , feu induftione traftatur . Vatinius accufat defenfionem Cornelii ; & difceffum Ciceronis , & Milo-nem , & Sextium : ergo Vatinius iecum ipfe pugnat indicendo teitimonio .
r. Pars induftionis, Vatinius defenftonem Cornelii accufat, demonftrat imprudentiam Vatinii, qui cum nocens fit omnium, quje objicit innocenti Cornelio , ipfeque egeat defenfore, non Cornelius ; tamen patronum Cornelii Ciceronem accufet,ut ipfe libi fpem defenforis eripiat: n.$.Sed queeroa te . Dein-de adeo non bonis viris difplicuit ( uti argu-mentatur Vatinius ) defenfio Cornelii , ut ctiam pofi illam defenfionem Cicero a bonis omnibus magno ftudio faftus fit Conful, n. 6. attamen boc .
2. Pars induftionis, Vatinius accufat dif-cejjum Ciceronis : arguic , & ridet ftulcitiam Vatinii,qui eum difceffum accufet,per quem ipfe cum Repub. fervatus eft : nam idcirco ait fe difceffifie Cicero,ut improbis cedendo Pv. emp. ferva rec. Ibid. Nam quidmibi. Quod dixicdeinde Vatinius Ciceronem nonfua ,
fed
in vatinium
fed Reip. caufa rediiffe,eft pariter infulfum: objicic cnim Ciceroni quod fuit longe glo» riofiflimum, Reip. caufa,a fuis ci vibus, ma-gno defiderio revocari. n. 7. A: enim dixijli.
Ad extremum objeftionem facete regerit 3n Vatinium Ciccro, fe non tam fua caufa , <]uam Reip. fic charum eife Senatui, popu-loque Romano ; quemadmodum Vatinius, non tam fuoquam Reip.noniine, eftodio ci-vitati, n.c). quod qui.iem ego . Atqui hanc fui cum Vatinio difiimilem comparationein ju-dicio, ac opinione bonorum civium metien-dam relinquit. Ibni. Atque ttt ctliquando.
Propofitionis fecundum argumcntum, Va-tinius fceleratus eji vir , altera induftione tra-ftatur : Vatinius ante tribunatum in adole-fcentia, & quteftura, & legacione; in tribu-natu , negleftis aufpiciis, & lajfis civibus ; poft tribunatum, difturbatis judiciis , con-temptis legibus eft infamis: ergo Vatinius fceleratus eft vir.
j. Pars induftionis, Vatinius ante tribuna-tttm, in adolefcentia eji infamis , ftringitur pr£eteritione,& invidiofa conceflione .».n, Atque illud. z. Pars induflionis,Vatinius qu<z-Jiura eft infamis, conftat diflimili compara-rione Vatinii,& Pub.Sextii in obtenta qua;-liura, & provincia, & rebus in ea geftis. Ib: fhttfjiuram petifli. 3, Pars induftionis, Vati-tinitts legatione eftinfamis, petitur a non fer-vata navigandi certa ratione, a curfu , & e-vagatione perregna, fine Senatus confulto, a fiagitiis, & furtis , n.tz-poji quajiuram. Pars indudtionis, Vatinittsin tribunatu negle-
tlts
O R A T I O XXXIII. Bis ctufptciis, eft infamis, amplificatur r. (lalvaGaefaris gratia, quod ubique cavet Cicero ) improbitate Vatinii, qui mentitus fe Pythagoram imitari incrudelibus,& bar-baris facrificiis, & aufpiciis, & augurum re-fponfa contcmpfit. n. 31. Qv.cero abs te .
Affert vero Orator callide , ne Ciefarem offendat, triplicem difiimilitudinis caufam inter Ccefarem , & Vatinium , quare illi, ( fi videaturobnuntiationes,& aufpicia con-tempfifie ) fit ignofcendum , non huic . ??«. 1 $. Secundum ea .
Amplificatur 2. Difiimili novem collega-rum exemplo, quorum nullus contra aufpi-cia legem ferre aufus eft : unus audax Va-tinius , caeterorum obnuntiationibus, & au-1'piciis pro nihilo habitis, legestulit, quas voluit. n. 1(5. Sic enim ex te .
Amplificatur ^.Difiimili exemplo omniu tribunorum plebis , ex quibus nullus um-quam, praiter Vatinium, eft inventus,quan-tumvis feditiofus,qui legem ^Eliam aut Fu-fiam violarit, aut contra has confilium con-vocarit .».18. Simuletiam . Amplificatur^ impLidentia Vatinii, qui cum improbifiimc omnia aufpicia,leges,reIigionem neglexerir, irriferit, calcarit, tamen velit augur fieri in Metellilocum . n. 19. Qudro illud. Am-plificatur 5. a confequentibus, quodomnia aufpicia fuerit diffoluturus, fi augur fadus cfiet , num.io.bocloco .
5. Pars induftionis, Vatinius intribur.atu hcjis civibus eft infamis, fa£ta tranfitione , 1. exaggerat ab adjun&is miferabilem Marci
Bibu-
??4 IN VATINIUM
Bibuli Confulis forcem , qui,homo modera-tiflimus, nihil in Rep. moliens, tantumab attionibus Vatinii diffentiens, raptuseft in-digniflime, fublato auxilio, in carcerem, ad necem : & poftea nefarius idem Vatinius mifit Viatorem, qui Bibulum domo vi ex-traheret, pra;texto Casfaris nomine. n. 21. Ac ntc diutius . 2. Exaggerat facinus Vati-nii ,qui principes civitatis tollere, & dele-re conatuseft, produ&o in concionem , & Rofira L. Vettii, praemiis corrupto, ut ibi ipfe ad arbitrium Vatinii, viros indicaret a quibus impulfus effet ad afferendam Cn. Pompejo necem . w.24. Cum L. Vettium .
Dignitatem vero horum virorum ( Bibu-li, LucuIIi, Curionis Domicii, Lentuli, Pauli, Ciceronis , Pilonis generi, Latercn-fis ) Orator vehementcr commedat, auget-queut infignem invidiam pariat Vatinio . Ibid. M. Bibulum .
3.	Exaggerat Vatinii crudelitatem in C. Antonium , quod cum Vatinius legem pro-mulgaffet, qua dabatur reo alterna rejedtio judicum, expeftaffet donec Antonius (quem redte accufavit C. Maximus) de conjura-tione , & de pecuniis repetundis reus fieret: deinde in lege adjcciffet,qui poft legem fuam reus faftus eifenuthac exccptione Antonium a beneficio Iegis excluderet. ».27.Et quoniam crebro .
4.	Exaggerat avaritiam Vatinii, &divi-tias ex rapinis civium , & Reip. acquifitas . 77.29. Et quoniam pecunias .
5.	Exaggerat injuriam Q^Ario civi hone-
fto
O R A T I O XXXIII. 3g?
fto fatlam , quando incjus epulo publico, & dignitatis pleno,ipfe Vatiniuscum toga pul-la accubuit, contra morem Majorum, cum ftomacho totius civitatis, & lcefa auitorita-te Arii. ».30. Atque ilhidetiam .
6.	Pars induftionis , Vatiniuspoft tribuna-tum difturbatisjudiciis eftinfamis, amplifica-turex eo, quod Vatinius, qui nonfervato promulgationi legitimo tempore ( id erat trinundinum ) fuas leges tulerat, eo crimine accufatus appellarit Tribunos, ipfum adeo Clodium : & cum j ure, more, poteftate non poffet, Judicium vi fuftulerit. ».33 - Qu&-ro ill ud etiam.
Crefcit amplificatio, quod tum Vatinius, cum accufaretur, legatus cum Casfare in Galliam iviftet, ( quem propterea non lice-bat in judicium vocare ) ipfe tamen impro-berediit in urbem,ne judicium jurelegatio-nis defugiife vxAcxctnv.n.^^.Atque illudetiam.
Digreditur Cicero, 3c data occafione , Iftam legationem Vatinii non Senatufcon-fulco, fed (ua ipfiuslege ( quam tulitinvito fenatu, ut legatos non fenatusmore Majo-rum , fed populus deligeret) arreptum infe-dtarur ab adjunftis. n. 34. Et quoniam .
7.	Pars indu£lionis , Vatinius legibus con-temptis eft infamis . Perfpicue Vatinium le-gis Tulliae reum oftendit , quod inipfa pe-titione praeturas gladiatores det: num 3 7. Atque illudetiam . Quare minatur Cicero fe proxime accufaturum Vatinium neque illi fpem efte in gratia Caefaris , qui nuper re-fpondit Vatiniumomnia divitiis,non digni-
R	tate
38<5 _ IN VATINIUM tate fecilTe. uumcr. 38. At fi bceC omnict ,
Concludit Orator induflionem recapitu-latione inodium fcclerati Vatinii , Nu.39. Quoii fiipfe.
ANNOTATIO.
Contentio duas babetpartes, levitatem tefiis Vatinii , & tmprobitatem, utrttmque explicat tndutiio per enumerationem . Ac primum, feu lentatem demorfirat, Orator inreprebenfade-fenfione Cornehi, difcejfu Cironis, (y poflea ( ottod /»o.v in peroratione videbimus ) in dicia teftimonio de Milone, Sextio: ex qitibtts Vati-nii attBoritatem vebementer e!evat,irridet, vo-cat in odiumpttblicum. AlterUm,fett improbita-tem exagitat abipfa Vatinii adolejcentia, quce-flttra , legcttione, tribunatu, fceleribus : p^ctfer-tim tn ejus tribunatu amplificata, neglefta au-fpicia contra exemplum novem Collegiorttm (y> omnium tribttnorUm, (9-, MajorUm . i. leges la-tas Reip. exitiofas, ttt legationem, ut donatio-nem agrorttm , Ut rapinas: ubi ( (^paffim alibi) tamcallide, & fapienter vitat orator Cdfaris offenfionem ( quo Confule, & cujus auxilio, commodo ifla nefarie geffit Vatinius ) ut hunc communione fceleris fejungat, attt excufet, \'a-tinium tmum infeftetur , & in odium apud om-ncs adducat. 3. Amplifcat Icefos cives eofqtte prir.cipes civitatis,fubornato L.Vefiio, ac acin-de C. Antonium , (5- Q.Ariv.m . 4. Deniquepofi tribttnatum difcuffum ab ipfo judicium impro-biff.ma appellatione, nec r.on contemptam legem Tulliam . Q_v.ce crimina uti teflimona,modo con-
globa-
O R A T I 9 XXXIII. 3?;
globatim vel ab adjunciis mirijice auget 0ra-torjnodo concijim vibrat, velacute retorquet irt Vatinium,eumque fuaipjius argumentatione ju-gulat, modo cavillans pr<eterit, modoferioexpli-cans rcdarguit,pungit,increpat,minatur,pra:tu-rajpem,& Ccefarisgratiam prcecludit,commune ^udicium bonorum intentat: nibil nonperpetua ■ nterrogatione ajfert ad invidid,& odiii Vatinii.
PERORATIO.
IN pcroratione refumit Cicero ( ut hic de-nique labefadlet tefHmonium Vatinii ) quod i. indudione Contentionis explicuit, Vatinium fecum pugnare, in dicendo tefti-monio; quifpe,qui vane, &IeviterMiJonem laudarit,in judicio, quem pauloante vitupe-ra verat in concione. n.^o.Sed ut aliquando.
Imo levius MiIonem,& Sextium teftimo-nio disjungit, quos crimine conjungit. nuj. 4 i. Sed cum T. Annium.
Vaniflime, qualege Sextiumde viaccu-fandum omnino fuiffe negat, ea Iege in eum de vi teftimonium dicit. n. 42. Extremumil-iudejl.
ANNOTATIO.
0pportune dijlulit Orator in perorationent contraria, & pugnantia Vatinii tejiimonia de Milone , & Sextio, ut quaji novo argumento , aut fortijfimo telo adfinem refervato,( quod ali-quando fieri diximus in Rbetorica ) adverfarii fidem expugnet, (y> infringat.
R 2 PRO
388
pro mi c^lioi
Argumentum , QiiceRio , Scylus .
Ctflius equejlri loco ncttus , ingenio , ttc
. forma liberttli, cum adolefcentiam in dcmo, ac familiaritate Ciceronis egijfet, pojiea vixit liberius : & illatus in famiharitatem Ca-tiluue, eidem jam iterum petenti Confulatum cum ceeteris cequalibus favit. Deinde aliquot an-r.is interjeciis venit in familia^itatem Clodict, uxoris Q. Metelli, quceforor erat V. Clodii, {y> tnulierparttmpudicababebatur . Cumq;illa fa-vniliarius uteretur , {^forte auricertv.m nume-rum ab ea mutuo accepijjet , pojiea indicatum ejl Clodice, venenum fibiparari a Ccelio, per Li-cinium qttemdam familiarem illius , qui etiam pecunia fervum ejus ad perficiendam remag-grejfus ejfet. Itaqtte accufatur a Clodice amicis Cdtlius , ac potifftmum a L. Atratino adolefcen-te, cujuspatrem Ccslius de ambitu accufaverat. Freig .
Qttcefiio efi ingenerejudiciali, an M.Ccelius venenum Clodice paravit, ne aurum quod mu-tuo acceperat, reddere cogeretur .
Stjlus efi tenuis, acutus : nifivoluptates ixcufet adolefcentis Cctlii, aut Clodium infecie-tur , aut in peroratione commiferatior.em ex' citet .
SY-
C. H
»u
2 M
a a
: 3
£ _
82 M c £ <j > rtu
• —	ro
c-313 O
S 00 « '
llllP
j § 8.5 S
3::
« « v cj —
*" g a s-
C >-5<5<a'i
O CJ *
S'
rt M > 3 3 g
'^shl
O. U rt ----.
argum.
"V--1
i e i i
p, w-- q o o
g s g 8 u o"S3fls
3 u 3T3 fcir; c C
M O -3 S ■ -3
11|BS
J 3 " S u u cUcratu i___I
proposit.
ss.stib
3-3 H « C
.y? « o— 73 - 2-S 3
■Ss-s^
3-2 «i <- 3
^Ss •
0:S.O n « o c. n 3 <a « o ~ Ji £ h H «
• — r* ~ i» «n
a S ".S«i! s
sHuii a
EXOR.DIUM.
^s
n 5
u U 3
o"..
« c v 2
•3 6
u tj
S'F. 3
° 'n
o g «3 SS «• «2 "<s
m c ««1
S
. 3	o	„
s m c c 3 u
04
h
s S
3 «
E 3
a;g
1'1 j;
! r> » H
2. argument.
,---—--—
i i/> l i <- r l t.
«.2 01^3 " c O.
~ «.t! 2.S c e z. ^J^.iTSogS
e B u B S
O 3 u s " o •

c 3 3 8 O rtU2 ~ -■ „ u rtT - '
a '
C3 - -«	w s"
-•-T; 3 « s	e u
>>H aa ™	5 -1 o
(«•S c.S	>
Tl«0 -C B	•* rt B
o 2 c ^	i: u
> .3.« H	S3 £ c
" a,3 s S°	S
B S 0-3 O-U	3 u.2
O	- B
;.5 > '
H i i c > W.3 cn
3 3 H c
S-S - e
* U	i/s M___
B g " 3 & 3 « ii .uo.y
n - 3.2 K n cS
° * 3 S P
< 3 g" u; ^ > O^
Oi O. S'S 3^3 c rt
.-----J
i. argument. argumentatio.
si
3 u
O1'
389
AM-
200
3 g 3 £.3 " g S " qjj
'liiiiiWfsuiifi.s.fi
« " g S S S B m.S " « «g 3 3.S S-s g "3=3-3 s c ■,
-2'i s g s a^g g s 3 §J c- § i
= 3nJ| 5 S ii 3 n O " 3 l_______I
2. ARGUMENTAT.
iTiT^YiiilTi^iT"1 l-iS^SlS-SS-SsSS&a
3 s - s °»u „-M „ Sg-2 ag s
a •	M a c-s „ - o c c
■s 2 s ^o	M s 3 «<2 o . .
.2 i §-|.2 g « gl^ M^-S 3 «s s
~	c „ n 8« w
«a „ a	gi; 3-3 O.TJ 3 0 n
s o^ 8 s j.g 8 2 §
<« S « M s ct)
u —^J S.u.. M o u g M C.C"- X. c C«G cj3 c c.S ".9 c.m u 3^ «
o<t;u o o<3(JwC S-a cs 3 S ««a »	_... j
1. arumentat.
AMPIIICATIO, ET AF-
FE-
.h -S t: S S 5 b
c U	. u u -T> 3 „,8
S-§.2J! B o 2 S" o.o-rt - g 2
au-iJ o «-s | 2 Mij a^a u » .
u s rt - > Ji^ O	U Z - 3
-iSii.^aSsK.i^S "s|
1-§-s.i§1|ss||o = b3|ss2 o	g 3 «u-S.S » S 3 -S
s S.3 SU g.H o"9 O s 3 o ^ « y
i-------—------
PERORATIO.
r------
E.-S u 2 g*! o'u Sao o 2 o cr^o,
8 5 2
, a. = --3 »ot!'-
J9*
w — cj _ - - . U 3-0 v 2 rt u.'i
<3 n w E-o-r: !
.. o.
.SSgso .N^vSH 3 S ^ SS
-O ^ o c. S-o u
? 3-3 s § § - a-I
•s 3 -o 2 5 o S-a
o -rt y w - ^ u 'j d
FECTUS.
r 4 EXOR.
3 9Z
EXORDIUM.
SUmit Cicero exordium a tempore feu fe-i!odie,quoM. Catlii judicium cxerce-tur, quafi atrox crimen commiferit ; verum bxc dicit fieri opibus Clodice, qua: Atrati-rium adolefcentem pium impulitad accufan-dum innocentem CKlium . n.i. Si quis.
Atque Atratinum excufat Cicero , vel pietate in patrem (quem accufarat Caelius) \rel neceflitate, vei aetate n.z. Etenimfi .
ANNOTATIO.
Captat Orator benevolentiam M. Ctflio i. * perfona Judicum, qui leges obfervant, z. a perfona ipftus Ccelii innocentis , {y, ingenioji ttdolefcentis. 3. aperfona Clodice quam vocat in mvidiam . 6■ a perfona accufatoris Atratini^ qui pietatt adduclus, vel voluntate Chditf, vel Jpe ditatis , banc caufam fufcepit.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitio eft hsc : M.
Cselius venenum Clodia: non paravir, neaurum, quodmutuoacceperat, reddere cogeretur.
Difiributio feu argumenta funt hxc duo : primum,quia fcelera, & argumenta, proptcr qua adverfarii affinguni; Cxlio crimen ve-
neui,
ORATIO xxxrv. 39$
neni, funt falfa . Secundum , quia totum iftud crimen veneni, & auri fittum eft ab impudica muliere,cujus familiaritatem fpre-vit Ca:lius.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum, Sce,-lera, iy< argumenta propter qitde adverfa-rii ajfingunt Crelio crimen veneni, funtfalfa, ample deducit induftio per enumerationem fingulorum : nam M. Ca:lius , uti objiciunt adverfarii, patrem non habet obfcurum ; nec eum tra&avit parum pie : c-ft municipi-busfuisprobatus, tametfi formofus, non eft impudicus: non fuit familiaris Catilina:, nec adeo impudicitiae ej.is, & conjurationis particeps: non fumptuofe habitavit, aut cum sere alieno, ut a patre in viciniam Clodiie migraret; Senacorem non pulfavit : non at-treilavit macronas : non eft feditiofus: non denique luxuriofus . Ergo fcelera , & argu-menta, propter quf adverfarii affingunt lio crimen veneni, funt falfa .
Antecedentis i. pars, Cceliuspatrem babet non obfcurum, nec eum traftavit parum pie, brevi probatur a perfona patris, qui eque-firem dignitatem femper retinuit, & tefii-monio omnium, qui illum norunt: quam pie fuerit traiflatus, declarat luclus, & la-crymse , quibus fupplicat pro filio. 3. 0£-)c;lus eji pattr.
R 5 An-
394 PRp CyELlO Ancecedentis 2. pars, Ccttius ejl municipi-bus fuisprobatus, patet ex honoribus,' quos Puteolani habuerunt abfenti Caelio, & ex legatis, quos iidem ad hoc judicium cum magn3 ejus laudatione miferunt. tf.5. Nam qttociejl objeRum. Cicero concludit hanc , & primam antecedentispartem ^piphonemate, & exemplo. lbid. virfeor mibi.
Antecedentis 3. pars, Cceiius tametjiformo-fusy non ejt impudicus, elevat objeftionem adverfariorum, ut pervulgatam, & omnibus formofis adolefcentibus communem:: Adde, hjc objedlio pulchritudinis vel eft accufatio, vel malediftum : fi accufatio , ubi crimen , ubi probatio,ubi teftes? fimafedi£Vum,con-temnet Ccelius. n.6. Nam quod otijettum ejl.
Porro pra:clara infinuationedolet Cicero Atratinum Adolefcentem pudicum de im-pudicitia locutum effe, non fua, fed Clodiar culpa,monetque amice, ne quid in poflerum hujufmodi a fs alienum proferat. Num.j. Quam qttidempartem. Carterum pudicitiam Caslii confirmat difciplina patris, Crafli r Ciceronis, n.9 . Verum ad ijiam -
Antecedentis 4. pars, Ceelius non fuit fa-miliaris Catiiin<s, nec adeo impudicitice , e'us conjurationisparticeps, 1. conftatex pri-ma Cadii adolefcentia, auia numquam a Ci-cerone deceflerit, aut pudicitiam violarit ~ nu. 10. nam qttodCatUir,<e. In virili Ktate fa-miliaris fuit quidem Catilinae Cadius: ve-rum & alii multi, noncontinuo jmpudici .. Atque idcirco magis excufandus efl Calius, quod Catilinae natura ( quam defcribit Ora-
tor
O R A T I O XXXIV. ?95
tor cchopoeja) verfatilis, & mulciplex 1'pecie adimulac® virtutis multos tenuerit. n.12. Studuit Catilirue . Imo etiam fortes, & bonos viros, & ipfum pene Ciceronem decepit Ca-tilina ; non igitur ifla familiaritas CatilinK crimen effe debet Cslio, quod communeelt multis. «.14. Hac ille tam varia .
2. Conflat ex perfona, & moribus, & for-tuna Cslii; nec enim is conjuravit, aut am-bitu fe commacula vit, qui conjarationis, Sc ambitus crimine alterum ( Antonium ) ac-cufavit. «.15. Itaque a malediftis.
Antecedentis j. pars , Ccelius nonfump'uo-febabitavit, aut cum cere alieno , ut a patre in viciniamClodite migraret, brevi diflolvit ar« gumenta adverfariorum : nec enim Caslius, adhuc pupillus, tabulasconfecit, exquibus expenfi fumptus appareant : nec tanti emit aediculam Clodii, quanci fingunc adverfarii: nec femigravit a patre in viciniam Clodia:, quo fuadente apud forum & patronos com-mode domum conduxit. n. 17. Nam quod aes alienum.
Antecedentis6.pars, Cdilius Senatorem no>i pulfavit, elevat fidem ifiius Senatoris, qui ert lolus a Clodia inventus teftis; qui revera fi pulfatus fuiffet, ftatim , & per fe aftio-nem in Cadium inftituiffet . n. 19. quamob-rem illa.
Antecedentis 7. pars, Ccelius non atreclavit inatxonas, pariter elevat nofturnorum te-ftium levium, a Clodia fubornatorum fi-dem . nu.20.Nec tamen illud. Quaaiqtiam prolepii accufatores Cslii excufat; folum R 6 iftos
39<5 P R O M. C JE L I O iftos teftes rejicit, ».21. Neqtteid ego. Neq; vult judices hujufmodi teftium cupiditate, ac fiJe corrupta caufam Cadii expendere , fed argumentis ex ipfa caula, & ratione per-fpicuis. N.zi. Hoc ex genere .
Antecedentis 8. pars, Ceelius non ejifedith-fus, quia graviter & ornate a M. Craifo purgata eft, de feditionibus Neapolitanis , de Aiexandrinorum puifatione Puteoiana,& de bonis Pallse ; Cicero vellet diftum effe abeodem etiam de Dione : verum de hujus Dionis nece non laborat, quam qui commi-fit (P. Afcitius) non negavit , & abfolutus eft ; muito igitur magis Cxlius abfolvetur , qui iftius necis ncn modo non fufpicione, fed ne infamia quidem eft aiperfus. ».2 3. Itaque illampartem . Refpondit ad prolepfim, Afci-tii caufam , cujufmodi fit, a caufa Caelii ef-fe fejunfl;am,maxime ipfoCoponiorum tefii-monio, qui ex omnibus intime Dionis mor-tem doluerunt. n.z4. at pretvaricatione .
Antecedentis 9. pars. Cceiius non eji luxtt-riofus ,primum infirmat trifiem , & afperam L. Herennii orationem , fubtiliter ad cri-minandum , & fevere ad objurgandum in* duftam . n.3 j. Ergo beec removeantur.
Mox primam ejus accufationis partem , ut falfam ; alteram , ut non criminofam utramque ut extra caufam , rejicit. n.z6.Ac. prima pars .
Arripit Orator tertiam accufationis par-tem, quai eil objurgatio luxurijeM. Cariii atq;apoftropha deprecatur accufatorem Bal-bum, uc fibi fas-fic eum adolefcentem defen?-
dere-
O R A T I O XXXIV. dcrc, qui cxemplo multorum poitea ex vo-lupcatibus emerget ad bonam frugem . n.zj. Sedbcec omittam. Iltum vero auditum atten-te accufatorem eludit, propterea quod in go-nere vitiaadolefcentiaj, non in fpecie luxu-riam M. Cselii accufarit. n.zy. Sedtu mibi. Quamobrem admonet judices, & iterum de-prec3tur, ut qute funt adolefccntibus vitia communia, hsec in Ctflium non conferan-tur . Ibid. Sed vejlrce fapientine .
Propofitionis z. argumentum, Totum iflud crimen veneni {y, auri ficlum ejl ab impudica muliere , cujus familiaritatem fprevit Cceliur . hoc Enthymema contexit: Perfona Clodia?, 61 Ca:lii, & tefiium , cjeteraque adjLinda de-clarantcommentitium efife crimen: ergo tc-tum ifiud crimen veneni, & auri fiftum eft ab impudica rnulierc , cuj.us familiaritatenv fprevit Caslius .
Verum Orator i. prasmittit argumenta-tioni, ac proponit fiatum qu£efiionis, feucau-fam Ca:Iii, q.u=eq;ipfi ab ad verfariis objedla fint maledicla , 6c crimina . //.30. Atque ego idem . z. prfmittit hujus falfas criminationis auftorem Clodiam , quam (apofiropha ad prstorem Cn. Dornitium ) cogitur perfirin-gere, 6c infeftari. n.z 1 ■ Horum duorum .
3. Prasmittir fefiivas, & acres duas ohr jurgationes Clodiie . 1 .eft, (indudo pcr pro-fopopocjam cjeco Afpio abavo Clodiae) qut in ejus vitia fevere invehitur . n.33. Sed ta~ rr.en ex ipfa . At correftionedilemma inter-ferit Cicero, & ipfa poftulat a Clodia ratio.-Demfamiliaritatisfua; cum Ca?lio ,-cujusraT-'
tic>-
PRO M. cielio
tioneni afferre debet , fi vult ipfa audiri in judicio; ii vero affcrt , quoniam neceffe eit fe meretricem fateatur, ejus teftimonio non credetur. w.3. Sed quid ergo. Altera profo-popcEja eft urbane objurgantis P. ClodiiYmi-nimi fratris Clodix ) qui eam removet ab a-more Caslii. nu.^6- Sine autem urbanius. 4. Pra^mittit limiles duas objurgationes Cislii: una cft feveri patris Comici, qui Caelium reprehendit; apud quem fe excufat Caslius ab adjunftis, & maledica civrtate . nu.37. Redeo nunc ad te. Secunda eft lenis, & cle-mentis patris, qui Cadium excufat. num.38. Lenivero. 5. Pra^mittit prolepfim , qua ipfe non excufet aut defendat voluptates adole-fcentum ; fed in ifta astate continentiam efie virtutem divinam, ac raram demonftrer, primum exemplo antiquorum Romanorum. 77.39. Dicet aliquis. Deinde auftoritate fcri-ptorum Grcecorum, & Philofophorum, quo-rum pauci fuernnt, qui non in voluptatibus corporis dignitatem pofuerint. » 40. Veru/n b<ecgenera. Tum blandimentis ipfis naturas, & multis viis adolefcentias lubricis . n.41. , Multa enim nobis.Voft.za. exemplo multorum, quibus, uti Cslio, licuit adolefcentiam(mo-do fine crimine in luxu, & voluptate tradu-cere.»«-4z. quamobrem Ji quem. Exemplo item in fpecie non paucorum, qui pofi adole-fcentiam libidinofe tranfaftam, fortesatque illufires viri fuerunt. ».43. Ac multi. Ac ve-ro negat Orator adolefcentem Cndium vo-luptatibus fuiffe occupatum . ».44. At vero in M. Cdio. Quia ftudiis eloquentis, & Jabori
o R A t I o XXXIV. 399' forcnfi tledicus fuic. Ubi adverte iyliogif^ lnum ex repugnantibus.-ikidia enim eloquen-tiaj, & voluptatesfibi repugnant. ».45. Au-ciiftis cumpro fe. Quod amplificat a caufis , cur tam pauci fint Itudiofi& eloquentes . n.\6.An vos alictm . Concludit nullum libidi-nis crimen effe in Caelio, ied illud totumre-gerit in Clodiam ,.»«/».47. Nibiligitur illa . imo addit non reprehendendum effe adole-icentem Caslium, fi meretricis amoribus im-plicatus fuiffet . ««.48. Verumfi quis eft. De-nique apoftrophaad Clodiam , & hoc dilem-mate excufat Caelium : Clodia vefefi mere-trix, vcl non: fi eft, nihil pertimefcet Cae-lius; fi non , quidobjici poteftCxlio . ».5o.-Obiivifcorjam ,
Hisprfmilfis,qu2 partim ad prscedentenr argumentationem confirmandam percinent,. parcim ad fequenCem prasmuniendam ( nam excupiditatibus Cfelii cseterifque fceleribus,. adverfarii maxime crimen venenr, & auri inferebant) his, inquam, praemifiis,, fa£la per allegoriam tranlitione , & brevi difiri-butione duorum criminum , qua: refiant.
Prima pars Enthymematis,. de auro , ex-ponitur 1. a perfona Clodite, quam acri ite-rum apofiropha Cicero-, •& hoc dilemmate ftringit. Clodia vei fcivit caufam , quare a fe aurum peteret Cadius, vel non fcivit r fi fcivit, eodem fe crimine obftrinxit; fi non fcivit, cur tam familiarisCffliofuit, ut au-rum commodaret ? ».51. Sedquoniam emerfif-jf.Quod fi, ut Balbusdicit, fuitcalata cau-fam muiier, rurfus hoc altero dilemmate Ca-
ptat i
4oo PRO M< C^ELIO {>tat: Si Clodia fuit tamiliaris Cilio , non fuit caslata, & eil ejufdem criminis confcia; ii non iiiit familiaris , fane aurura non de-dit. ».5 3. Vidit boc Balbih .
Exponitur 2. Prima pars Enchymematis a perfoua Catlii, cujus mores, ingenium,pri;-dentia, facultas fervorum, cxteraque adjun-loci, tetnporis, lignorum (qua' non ela-borate Orator proferc) iongiliime abfunc ab hoc ci imine . Ib. Qui.i ergo nunc .
Exponitur perfona jurati teiiis L.Luc-ceji, qui propterfan&itatem falfo teiiari non vellet innocentem effe Catlium ; nec com-mitti homicidium ferrcc fua in domo, per fuos fervos,adverfus hofpitemDionem,quem ipfe diligebat. n. 54. Habeo enim, \udices.
Amplificat Orator teftimonium Lucceji , gravis, fapientis moderati, viri , & ejus domuin plenam integritatis , officii, religio-nis : oppofico Clodise tefiimonio, temerarie, procacis, iratce mulieris; & ejus domo ini-mica, infami, crudeli, facinorofa, libidi-nofa . ».5 5. Sed cur diutius .
Secunda pars Enthymematis, de veneno, exponitur i.a caulis finalibus, qus afferrt non poffunt, cur Cslius venenum pararic Clodiae . An ideoneaurum redderet ? nemo illud petit. Ne crimen hcereret ? nemo etiam illud objecit. ».56. Reliquum ejligitur .
Exponitur a.a caufis efficientibus, feu ad-jutoribus fervis Clodice , quibus temere, & amenter tantum facinus credidiifet Cadius, quia hos noverat fibi alienos, & famiiiarcs fuae domins. n.57. Cum deniq"?.
Ex-
o r A t i o XXXIV. 401
Exponitur 3. a ratione dati veneni: quae' ratio ex facultate , loco, tempore non con-ilat. n.^S.Ipfius autem wwwi.Digrediturhic Cicero maximo commiferationis affeftu in mortem Q. Meteili, quem veneno fubiatum dicit ab ifta uxore improba Clodia,quce nunc de veneficio accufare audet Caelium . Vro D ii immortales .
Exponitur 4. a perfona Licinii, & loco Balnearum minus apto ad dandum vene-num. n.61. Sed revertor ad crimen.
Exponitur 5 .a perfona teftium , quos Ora-torabinfidiis & levitate fidei, & familiari-tate cum Clodia, & fidla narratione ridet. n.6$ ■ Atque equidem. Deinde fabulae artifi-cem facit Clodiam,cui ofiendit narrationem ifiorum, qui Licinium emiferint, fervorum non cohaerere, ac Licinium fugientem fa-cile potuifie comprehendi, aut alio certiore modo deprehendi ex fignis exterioribus. n. 64. Ve,um bdec tota . Demum ifios tefies fa-ceta allegoria, quafi fortcs viros, & milites in conviviis,pro Clodia imperatricepugnan» tes, uti oiim Grascos ad Trojam pro Hele-na , deridct, expeftat in judicio, minatur, terret a dicendo tefiimonio . n.6 7. Quosqui-dem ego .
Adjungitprolepfim adverfariorum de ma-muniffione fervorum, quam idcirco faftam dicit Cicero, ut jam Jiberi fervi vocari in quteftionem non poflint, & detegere infidias aut impudicitias Clodiae , de qua eft fabula, & adagiumpcrvagatum . n.6&.Atfuntfervi.
a n-
402
ANNOTATIO.
Conjettura feu argumsntum adverfariorttm eji duplex : i. Ctflius patrem babet obfcurum , & eum male traclavit: non eji probatus fuis mu-nicipibus : ejl formofulus , a leoq us impudicus eji familiaris Catilin$: fumptuofe babitavit, {y> cum fjs alisno, ut apatre migrarst in viciniam Clodiq : Ssnatorem pulfavit: eji fsditiofus : lu-xuriofus. Ergo bic tot fceleribus affinis, non ejl alienus , ut mutuo aurum accipiac , ac, ns il-lud reddere debsat, venenum comoaret. z. De-prebsnf ]im eji a multis tejiibus venenum in ma-nibus Licinii, qui erat familiaris C^lio . Ergo &c. Atjingula CicerorefeUit . partim. ut male-dicla in Cdivm, partim utji.ta crimina ab im-pudica muliere . Ma/sdilia artificiofe colligit^y explicat ir.ductin ; Encbymsma perjlringit fal-fum crimsn auri , & veneni .
Trqcipue luxuriam CsJ.ii excufat Orator, vsl ab adolefcsntia ; cui $ta-idsb>at aliquid volu-ptatis indulgeri ,vel ab impudica & fcclerata mulisre , qutf aiolsfcentem familiaritate fua psllexit; vela psrfona CatilintS , qui multos non f olum adolefcente:, fed etiam viros ficla virtu'.e decepit \ vel aJiuiiis eloquentie (s-> labore fo-renfi, quibus valde deditus fuit Ctflius, vsl f ub-tili eluftone accufatorum, Atratini , Herenii , Balbi - Jam vero crimen veneni quam callide removet a Ctelio, qusm jam luxuria purgavit ? ut argute sxcutit psrfonas , & tejies, ceteraqut adjuntia facultatis loci , temporis, Jignorumfo caufarum ?facetequidem,fedacriter Clodiam
O R A T I O XXXIV. 4o?
objurgat, quce tamfamihansfuit, ut aurttm commodaret adolefcentulo , pnefertim ad flagi-tium ; quando proinde vel eodem cum C$lio cri-mine objlriftam redarguit, velaurum noncom-modajje. Hujuspreeterea mulieris impudentiam exagitat, qure accufare veneficii att.leat C<e-lium , qu& maritum ipfa fuumveneno fujiuiit; meretricis autem fidemlabejaciat, qua m.icbi-natrix, architetia fcelerum & fabulce fer-vos fubornavit ut in judicio adolefcentemperde-ret a quo erat fpreta .
L. Luccejum vebementer Oratorlaudat, & magnam bujus tejlimonio auBoritatem affert, ne f ua in domo plena integritatts, ojficii, religionis permijijfe occidi hofpitem Dior.em putetur. Va-riter adolefcsntis Licinii mores crimine alienos p. obat. Tejlium vero fervorum,& fami iariutn Clo.iitBfidem quam acute profcindit, ridendo , inierrogando, terrendo. Denique apta ubique & conveniente oratione defendit Ccelium.isn totam bujus judicii invidiam , f releraque objecia retor-quet in Clodiam.
PERORATIO.
Eroratio conftat apoftropha, & depre-
catione ad Judices , ut abfolvant Cce-Jium duabus ex caufis : i. Quia male accu-fatur ab adverfariis graviflima lege P/autfa, feu de vi; cum vim non commiferit. n. 70. Dittaejiamecaufa . Nec M. Camurti , & Ceferni damnatiofquae fuit infamis Clodias) eife debet prEejudicium Cslio, quia hi lege Piautianec tenebantur, necdamnati funt: fed omnino maiefictum eorum erat hujuf-modijUt damnari eos necelle videretur, qua-
cumque
4o4 PRO M. C^ELIO cumque lege elfent accufaci. n. ji. Atque boc etiam.
At Ctdio nulla vispoteft objici,nec aliud maleficium , quocl puniri a judicibus poffit: nam pueritiam , ( efi quaedam quafi anace-phalaeofis contentionis ) & primam adole-fcentiam honefie coluit fiudiis eloquentie,di-fciplinis lummorum virorum , contubernio Q^Pompeji, illufiri accufatione C. Antonii. n.-ji. M. vero Ccelittr . Nifi in hoc fiexu quafi astatis paullum hasfit fama Cflii ex familia-ritate Clodiae . ».75.;» bocjlexu . Sed cele-riter voluptatibus emerfit, ac innato mentis ardore ad gloriam , meliora feftatus efi; ita- | que jam violentia , & ferocitate ingcnii de-pofita , fpemfacit virtutis, ac induftriae fu-turie, quam pro Repub. probavit duabus ac-cufuionibus . n.j6. Atque ut ijle.
Quare addu6I.i diftimili comparatione Sext.Clo.lii ,& M. Caelii judices obteftatur Oracor , ut turpiter mulieris libidinofa: gra-tia hunc innocentem , & optimas fpei adole-fcentem condemnent, qui paucis his diebus iftum nefarium hominem ejufdem Clodias opibus abfolverunt . n.78. Quareoro.i.Quia ' feneflus , ac Iacrymae parentis, & commu-nis omnium parentum , adeoque Judicum fenfuserga adolefcentes liberos,& fpesReip. & merita Ciceronis poftulant tribui miferi-cordiam M. Cselio . num. 79. quod cum bujus .
ANNOTATIO.
ln bac peroratione artijiciofe Orator colligit, tjuod tota oratione etiam exordio , attulit,ut Ju-
dices
O R A T I O XXXV. 4oy
(tices moveret ad commiferationem Ceelii, in-vidiam Clodi<e. Itaque bic abfolutus eff,&pait-lo poft facius <sdilis .
PRO L. CORNELIO
B A L B O.
Argumentum, Quaeftio , Stylus.
BAlbus Gadibus in Hifpania natus , propter operam, ac fidem in bello Sertoriano proba-tam , civitate Romanaa Cn. Vompejo donaius fuit quotempore L.Gelhus , & Cn. Cornelius Conf ules legem ex Senatus f °ntentia tulerunt^ ut cives Romani effent ii , quos Cn. Vomptjus I m-perator magnis in Hifpania rebus geftis de con-Ji!ii fententia ftgillatim civitate donarat.At cum poftea Balbus amicitia Vrincipum , & diviiiis floreret,invidus Accufator negavit Balbum jure civitatis potuijje donarv.quia ex fosderatopopv.lo nemo pojfet,nift is populus fundus faflus ejfet, in civitatem Romanam venire\ Gaditanum autem populum,cum Balbus civitate donaretur ,fun-dum fattum non ejfe . Contra bunc Accufatorem Cicero Balbum tuetur, ajferitque jure , & recie faclum ejfe civem Romanum.
Quccftio eft ingenere judiciali, an Balbusju-re , (sn recle civitate Rcmana fit donatus .
Cbaratter eft fubtilis , praterquam in exor-dio , & Veroratione , (y, laudatione Cn. Vom-peji, veljuris Rom.
S Y-
u
40 6
V 1 1 t « 1 u
e	§
KS-SiJ.oa . c rt 3
gplga
-- rt . ui	"
3 M r-l o C fj A w ^ o 2
i-U E 5 C S s
„ 8 o 5	»
1» rt m rl —1, rt i/>
d^! 0 •
■O P U V Q.
= 65 ui 3
O 3 O. —
E 9
0,9
3=8-1 £<£
{] rt-a - - Jj '
_ . o c rt-O M-E-,3 S
Xl.
0.-3 o. c a S Ji
^argumenta
----n
" u •
== xl rt rt 3 -tl C 3 «I > n " u-- 3 2
M u s *3 l_____I
PROPOSITIO. <-----1
'5 c'3.8.2 '" c'3 . O (j C .-3 " u " S^Sua^Yo"
u . ifl.Ec </>•—«
r m w-1 U £ C O 11 ri
w o o «t2 rt-g o-y &51. E 3 «cl p. u
EXORDIUM.
i^.lti is^
-o 3 ^ rt o, H
a n <2 c '■o 3 * 3
-g.2 s a-g s
L,---1
ARGUMENT.
</) " U I tJ C	I 1
tefs isjil^t
o .c 3 u-a u "h
. . " g O08 ' 0'3 C.U^ S; " C E
t/j rt^ ~ t3 = o « 3 « .=■ b o c 2 m
s ."Ec.-s a.SP*> S £ « g a o," sj
, ae/u^-g eala ,
j.argument.
3-3 c
— rt	o
' « 6 E S.5
" 3 3 o- h g"0
§.3 o " S c " IE 5 0«
3 O.S2 •-< -
W» O
u cj
eopc « t: b
y co
S 0
3 u i_l __ v V CU U,-- C-T3
rtl
C s 3^3 rt
1- c tl b t. —
m'" c-t3 - ^ j.
o.ijciiioiioei
argument.
i.S-A o"5'2 0*3.1 cc:.>-a c c g.o.;

s<3
E -.2.2
o
» _ ^ ■ 2 2-c
3 o a ** «T3 S.1 E c " b 2 « « 3 B'a a—•
c c - «c Oj
ooSfa p
_ t3
X S M*r.t» C 3 ,rt C M rt.i'— C.i;
3 3
cr ^
" u • rt S u
3 s
u 3 — -C J
«. a r g u m. argumentatio.
am-
40 j
S -
U O.TI Q" M C aj	b —1 u.*.—
•So.aacco.	= C
u--<—~_j
4- argument.
I-------1 5 3 S rt " £
0«jd c 37 co	^ o £ 3. „
S S §1« «j| perorat.
-J
argmum.
s-ir^il-S-t^lSag
<s 3 e c ji p^.s u'5 „	>
2 .8 2-c	« Z ? O
^r? 3 rt s C 3 3— ^ C o -
6^.2,-g	§ S-o £ g o c
^MrtOMic^gCrtCrtw.-. 3 rt ■____'I
2. argument.
I-----------'->
( i mt3 m i	rt— I 4J m
3 o o g 5 „ « cc3 z .3 c o 5•— ^ c c-- m
.-•- „ ^sS^ E-Su c S 3 £ S-g . 3 R<83 S o."
o m (c	c m o	.m .
S S - i^U.S 2C<jo»3
S C C i^ n G n u--^ u
B-S8.S-BS1.S&B82S-8 i------—J
i. argument.
amplificatio, et affectus .
EXOR-
4o8 PRO L.CORNELIO BALBO
EXORDIUM,
E|T fi duo patroni ( M. Craffus, & Cn. Pompejus) majori auftoritate, ufu, in-genio,itudio,quam Cicero , defenderint Bal-bum : tamcn eum a fe quoquedefendendum putat Orator , quia ipfi plurimum debet.». i. Si ctucloritates. Ac Pompejum laudans , quod ornate , graviter, & copiofe Bnlbum defen-derit, fibi ditficiliuseiTe ait pofi tantum O-ratorem dicere •, nifi hoc a fe officium non modo Balbus , fed ipfe etiam Pompejus exi-geret. n.z.qutsjuerit.
ANNOTATIO.
Ctcero benevolentiam comparat gratof uo ani-tno in B.tibttm , & ojfcio in Cn. Pompejum; at-tentionem magnitudine caufa, qttam prcejiantes vi. i fufceperunt, docilitatem propojitione ,' qtta f ubj ungit (tuijam videbtmus ) quid nonjit con-troverfum , & conjiituit, qttid verfetur in qttce-Jltone .
CONTENTIONIS
Propofitio, & Diftributio.
COntentionis propofitiofpoft fejundio-nem, quam explicat narrariuncula de rebnsgeftis Balbi, & donatione civitatis , quse adverfariusnon negatj eft hasc, Baibus jure,& redte Civitate Romana eft donatus. t7.K. Af mibi quidcm.
Diftri-
ORATIO XXXV. 4o$ Diilribucio feu argumenta funt hiec qua-tuor; primum , quia ex lege Gsilia,& Cor-nelia licuit Cn.Pompcjo civitateBalbum clo-nare.Secundum,quia fcedera non impediunt Balbum potuifle fieri civern Romanum . Tertim,quia fummi ImperatoresRom.num-quam dubitarunt foederatos civitate donari poffe , & de faiilo multosdonarunt, etiamfi i spopulus fundusnoneilecfaftus.Quarcum, quia eft confuetudo civitatis , liberos , & foederatos afcifcere, nulla mentione foede-ris, aut fundi populi.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affedus.
PRopofitionis primum argumentum, Ex Lege Gellia, Cornelia licuit Cn. Vom-pejo civitate Balbum donare, hoc effertur fyl-logifmo . Eciamfi ex lege Gellia,& Corne-lia non licuiffec Cn. Pompejo civicace Bal-bum donare, tamen tanti viriauftoritasnon effet reprehendenda : fed hoc ipfiiicuit:quis igitur eum accufet ?
Major amplificatur i.fummis virtutibus, & rebus geftis Cn. Pompeji, n. 7. ubi igituv ejicrimen ? Amplificatur 2.MetelIi Numidi-ci, & Xenocratis Athenienfis exemplo. nu. 11. Audiviboc. Minor illuftratur hoc dilem-mate . Si quidobrtitit, quominus hoc Pom-pejo licuit, fuerunt foedera ,quje vel fcivit, vel nefcivit; fi fcivit, nefas ert dicere Cn. Pompejum contra fcedera civitate Balbum S	donaffe;
4ro PRO L. CORNELIO BALBO donaffe; cujus rei celiem Oiacor invocac to-tam rerum naturam pcr exclamationem , & profopopoejam . ;;. i 3. Utrum enimin fcien-tem .
Si nefcivit, crgo Cn. Pompejus tota re-rum fcientia , & bcllorum ufu clarns , eft ignorantior homine mediocri, & librariolo, qui iiiud fcedus Gaditanum novit ? num. 14. Gratificatur mibi.
Concludit invideri virtuti prffenti ffpius, quam prreteritae ; at magni Pompeji aufiori-tatem nulla obtre&atoris vocelfdendam ef-fe . n. 15. Atque ut ego fentio.
Port haec inferta eit propofitionis diftribu-tio ( fejunflo allata eft fupra ) feu ordo ea-rum rerum , dequibus polt Pompejum , & Crafium didturusefi Cicero.;;. 1 7. omittam igitur.
Etiam fubjungitur qusdam per depreca-tionem infinuatio , feu pracmunitio pro fe-quentibus , ne lex tam gravis confiituta vi-deatur , ut viris bonis, & Balbo non Iiceat virtute , & induftria emergere ex infimo ge-nere. n. 18. Atpriufquam.
Propofitionisfecundum argumentum,Fa?-dera non imvediunt Balbum potuiffe fieri ctvem Rom. hoc Enthymemate ( fubtilius fortaf-fe , aut maliciofius ad prarlencem caufam ) contorquetur : Accufator Balbi male inter-pretatur ffderatos populos fieri fundos opor-tere ,uc quis ex iis civitate donetur ; cum id non magis proprium fit federatorum, quam omnium Iiberorum :ergo federa non impe-diunt Balbu potuifie fieri civem Romanum,
Ante-
O R A T I O XXXV. 411 Antecedens exclamatione ironica arguit imperitiam Accufatoris , qui omnium pra,-miorum , beneficiorumque populi Romani expertes faciat fcederatos, concra exempla Majorum . w.20. Sed negat ex foederato .
Amplificat Orator a confequentibus, hoc fore gravifiimum & injuriofiflimum , non modo populo Rom. fedetiam foederatis po-pulis , fi quis poft defenfum imperium non poflit iis affici prxmiis, quae deferuntur fti-pendiariis , hoftibus, fervis . n. 21. Atqui Ji Imperatoribus.
Deinde hoc, quod aflfericde fundis popu-li Accufacor, eft contra jus mutandae civita-tis: quae mutatiodebet efle liberrima, ut ci-vi Romano ( velexilio , vel poftliminio , vel reje&ione ) liceat donari civitate a Ga-ditanis , ficut & Gaditano Iiceat a Romanis donari civitate: quod patet exemplis. k. 37. Sed cum ejl illud. Quamquam eft hoc difcri-men inter Grsecos &. Romanos , quod his non liceat tranfire de civitate in civitatem, hoc eft efle civitatis Romanz , & cujufvis praeterea , fed unius . n. 29. Quo i ficivi.
Atque hxc divina a Majoribus prodita jura Orator pr.tdicat, quibus licet cuilibetfid exempla confirmant) donari Civitate,nulli eam amittere , nifi ipfe audor faftus fit. nu. 31.O jura prneclara. Objicit Accufator cxfta-re quaedam federa nonnullorum populorum, quorum in foEdcribus exceptum eft' ne quis eorum recipiacurcivis Romanus.Refpondet Cicero nihil hujufmodi excepcum cfle in foe-dere Gaditano;& , fi efiet, fublatum Iege S 2 Gellia,
4ia PRO L.CORNELIOBALBO
GeiJia, & CorneJia,- neque iJIud foedus efTe facrofan6lum,propterea quod populus plebs-ve illudnon fanxir, aut obtellatione Jegis , aut pcena feu confecratione capitis. n.^z. At enim qutfdam.
Non tamen his infirmat Cicero foedus Ga-dicanorum , fed illo niliil exceptum fuifie , nec civitacis faitam efle mencionem ; deni-que nihii aliud caucum confenfu populi , quampacem , & confervacionem majefiacis populi Rom. (hicobiter ridetur accufato-ris interpretatio ) narratione exponit a tem-pore, & formula , quibushoc fcedus fanci-tum , & renovatum eft . nu.34. Nec vero bccc ratio . Concludit parva & elegante anace-phalaiofi Balbum efle civcm Romanum, et-iamfi hoc jurefoederis negarent Gaditani , aut eum repeterent. n. 38. Sed quidego. Ve-rum id non negant Gaditani , aut jure fce-dcris rcpetunt Balbum , quem maxime vo-lunt edecivem Romanum;quod confiatex ipforum benevolentia in cives Romanos, & Balbum . n. 39. Nuncvero quid ego .
Benevolentia Gaditanorum in cives Ro-manos amplificata eft conglobatiseffe&is a-micitite , & probata multis imperatori-bus. w.40. Tejiantur (^mortuos. Benevolen-tia in Balbum his argumentis patet , quod Gaditani hofpitium cum Balbo faciant pu-blice , quodlegatos mittant, qui deprecen-tur ne Balbus jus civitatis amittat; quod Se-natusconfuJta faciant contra acculatorem Balbi .».41. Atquebanc ,]udices . Confirma-tur Gaditanorum benevolentia in Balbum
ex
ORATI-O XXXV. 415 cx emolumento non mediocri commenda-tionis , & gratias , & multorum'beneficio-rum . qusE quotidie accipiunt a Balbo cive Romano . Et in fine additur iterum anace-phaisofis, ».43. etenimquis eft .
Propofitionis tertium argumentum, Sum-mi Imperatores Romani numquam dubitarunt fcederatos civitate donaripoffe, & de faclo mut-to? donarunt, etiamft is poputus fundus non ef-fetfaclus , induftione ofienditur: C. Marius, Cn. Pompejus pater, P.Craflus , L. Sylla , Q^Metellus, M. Crafliis , hic Cn. Pompe-jus numquam dubitarunt faederatos civitate donaripofle ,& de fado multos donarunt, etiamfi ispopulus fundus non eflec fadus : ergo &c.
Antecedens illuflratur exemplo C. Marii totbellis, ac magifiratibus clari, qui M. Annium Oppium , & alios plures federa-tos , & forces viros , civitate donavit. ».45. Qiios igiturprudentijfimos. Deinde Cn.Pom-pejus pater, P.Csefium & cohortesduas Ca-mertium: Heraclienfium legionem,P.Craf-fus; L.Sylla, Maflilienfem Ariflonem , & fexaginta Gaditanos; (T Metellus, Fabium Sas;untinum , Aletrinenlem ; M. Craflus , Afdrubalem Gaditanum , Mamertinos O-vios, quofdam Uticenfes, Saguntinos Fa-bios Cn.Pompejus civitate donavit. n. 50. quid Cn. Pompejus .
Propofitionisquartum argumentum, Eft eonfuetudo civitatis liberos &fqderatos afcifce-re , nulla mcntionafederis , aut fundi populi j etiaminduftione ofienditur: Judices, popu-S 3 lus,
4i4 PRO L. CORNELIO BALBO Jus, Senatus non folent de foedere , aut de fundopopulo quaerere ; ergo&c.
1.	Parsantecedentis conrtat; nam apud Judices nemo unquam ex liberis , fcedera-lifque populis eft de civitate accufatus, aut condemnatus, quod aut populus fundus fa-ftusnon eifet:, aut quod fcedere civitatii rautandJE jusimpediretur . num. 53. Habetis Impercttorem .
2.	Parsitem conllat : nam populus Ro« manusduos Oratores L.Calfium Tibtirtem damnatoCtelio ( licet populus Tiburtinus fundus faftus non elfet,& Titum Coponium pariter Gaditanum )damnatoC. Maifone , donavit civitate : idem populus Rom. civi-tate Balbum , fortem virum ,non donabitj quia fundus populus Gaditanus. fadlus noa fit ? num. 53. Cognofcite nunc popttli *
Denique Senatuse fcederatis fere civita-tibus multos Sacerdotes Cereris delegit, & afcivit ,nulla mentione fundi populi fafta , aut violati fcederis . num. j 5. Cognofcite nune juciicium .
ANNOTATIO.
Totacaufct, inquit , Manutius , pendet cl federe, id ejl ab interpretatione eorum verbo-rum, utpopulus fundus fieret . Aliter enim accujator, a/iter ea Cicero interpretabatur:ac-cufatorfc , ftindum fieri populum, cutn aucior effet ejus rei, qv.am alienaret : Cicero , cttm acciperet v.nam, plurefve leges Romce latas, ut iis legibus inpoferum , ceque , ac populus Rom.
utere-
O R A T I O XXXV. 415 Uteretur , & in populo j\derato , tamquam in aliquofutido, leges ece rejiderent . Verior ejl accufatoris ir.terpretatio\ Cicero ferviens cau-fe , fenfum pefvertit.
Itaque Orator contendit Cornelium Balbum j ure , & recie civitate donatum effe. 1. ex lege lata a Qellio & Lentulo : ut Tompejus cui vel-let,ctvitatem da<epojfet. 2. escfqdere ,quiaft ex federatis popuiis negatur, aliquem fieri ci-vem Romanum, idem negabitur ex otnnibus po-pulis liberis: quandoquidem iliud de populis beris fuidis commune ejlliberorum populorum, non proprium fqderatorum: & tamen expopulis liberis multi donati civitate funt; nec quajitum eji quod accufator nunc in Ba!bo queerit, utntm ii populi fundifaBi ejfent, xtn non . Veinde Ji accufator dicit j\iera effe facrofancta adeoque nou violandajine populi confenfu :non confen-fijfe autempopulumGadttanum , ut Balbus ci-vitatem mutarepoffet. Refpondet Cicero ftdus Qa iitanum non effe facrofanClttm , qui.t de eo neqtte ad populum neque ad plsbem latttm fit: facrofanlium atttem effe nibil pojfe niji quodpc-pulus plebfve fanxerit confecratione capitis {<?> obtejiatione legis . 3. Exemplo fummorum Im-peratorum , qut tam fcderatos quam liberos ci-vitate dor.arunt ,fine populi confenfu. q.Perpe-tua confuetudine civitatis Romance, in qttam afciti f unt tam multi, fine mentione federis , aut populifundi.
Artificium feu injinuatio Oratoris efi, ut apte ad cauf tm definiat fundum populum, fuamque definitionem Jlabiliatlege ,federe ,auBoritate , confuetttdine : quametiamdefinitionem ut ra-
S 4 tant
4T<5 PRO L. CORNELIO BALBO
tam babeant iudices , deprecattir i. a ptrfona Cornelii Balbi ,e]ufque rebus integre iforti-ter geftis . z. A perfona Cn. Pompeji, ($1 C.Ca-farts qttibus Balbus eft admodum cbarus . 3. Ab invidia adverfariorum , qui non tantum Bal-bum , fed bujtts etiam amicos oppugnat in bac cctufa.
PERORATIO.
INcaufa jam aperta, & fatis probata, 1. refpondet Cicero invidis accufatoribus CorneliiBaibi : quorum maledifta quidem de pecuniis , de luxuria ,de TufcuJana vil-la ,de Tribu Cruftumina faciie refellit.««. 56. Intelligo judices . Magis Orator pertime-fcendos putat Balbo eos , qui inimici funt, aut invident fuis amicis:nam inimicitias re-rnovet a perfona Balbi, qui femper omnes bonos coluit,omnium fortun;?e , dignirati-que celftt, neminem in communibus di-fcordiis l£efit, Cicc-ronem fublevavit. n. 58. Qtti amicis L. Cornelii.
Verum ifiiufmodi inimicos amicorum Balbi , jubet Orator cum ipfis Ducibus, id eft, Pompejo, & Ca'fare, non cum coml-tatu , afte&atoribufque , id eft Baldo confii-gere ; fuadetque eas inimicitias aut depone-re, aut eas non retinere, nifi quamdiu aut proficiunt, aut certe non obfunt civitati . ».59. Non igitur a fuis.
2.Deprecatur Cicero judicesa perfona C. Caefaris, qui familiarem habet Balbum;cu-jusproinde damnatio ifii gloriofiflimo viro abfentieritgraviflima.».63. Quidenimeft .
Sub|e~
O R A T I O XXXV. 4r7 SubjcCta anacephala;ofi totius contentio-nis hoc elt, judicio Jmperatorum , judicum, populi, Senatus de Balbo cive Romano . ».64. Miferemini ejus. Concludit judices iu haccaufa nonde maleficioCornelii Balbi , fedde beneficioCn. Pompeji judicaturos . n.66. Vojlremo illud .
ANNOTATIO.
Iftaperoratio eft perfecla recapitulatio injt-nuationis^ argumentoyum, propter quce Bal-bus cenferi debeat jure,<& recie civis Romanus..
DE PROVINCXXS
CONSULARIBUS.
Argumentum , Quasfiio, Stylus .
CSempronius Graccbus in tribunatu . legem tulit , ut provinci<s Confulares <t Senatu quot annis decernerentur , & an-nua tantum effet earum adminiftratio . Ex ea lege Cn. Cornelius Lentulus Marcellinus s L. Vbilippus Marcius Confules , retulerunc ad Senatum de Vrovinciis Confularibus de-cernendis . Ea tum quatuor erant, de qui-bus varice fententi<s dicicS funt\ Macedoma, cui L.Vifo ; Syria , cui A. Gabinius ; Gallifi du<s , quibus uno imperio conjunftis pr<serat C. C<ffar. Qui ante Ciceronem fententiam dixere, id mnes, excepto V. Servilio fpecta-S j bant .
4i8
baut, ut Ccefari, quem pejjime oderant ,vet omnino totum auferretur imperium , adem-pta utraque Gallia , vel certe ulteriore, aut citeriore detralia , minueretur . Contradixit Gicero , fententiam rogatus: de Ceefare ,ma-gnas res gerente , propofita Reip. utilitate , nibtl mutandum cenfuit, Vifonem autem,& Gabinium quandoquidem non modo laude di-gnum r.ibil gererent , fed etiam provincias avare, crudeliter , fuperbe admintfirarent ef~ fe revocandos. Itum efi in e]us & V. Ser-vilii fententiam: revocati Pifo, & Gabtntus, i?i Ceefar retentus. Manut.
j'Jitcefiio efi in genere deliberativo , an Vi-fo, (y> Gabinius /mt revocandi e provinciis Confularibus , ille e Macedonia , bic e Sy ria ; Cctfar autem retinendus in Galliis.
Stylus efi mediocris feu temperatus .
S Y-
4»9
r-	rt ♦_»
-S 2	5 2
ctf .S	3 3
C	rt
,o|
1 • <y A
O W M JAO,
'■3	C
II
~ 3 O ri rt:q
■ ™ n c o c a cori?
argument.
i----
i i u «
O-C 3
• £ «.a-a "> 5
C w W W o H
^fs-gp
5 c o 3 O .-2 .»3 ■
^^ . n rt
SJ5-.5
■gu E2J
C5 . — CflM
c- 60
c» a m §■§s
C-2 C W) rt V. rt
^ a c o, s
a 0.2
u s^
rt C
p ropofitio.
S c
.4 O C 3
kc o-.S-S
0_ - rt
5 C C — c O C
§ «s S g
argum.
«p C rtf C"> d< rt o
m
u a.
0 . "d "> tJ
0.2 s s.s!
• sll «
C M « O u rt
^s
S J c
3 2 rt
•s So
-O "M rt w
,o.S « Ir; 3 •
•n «Ti
■---- i.argum.
EXORDIUM. ARGUMENTAT.
AM-
I
410

r ) u,* n.3 O S O. WeO >"— H b
'Ssrll8!
c ajs c- =
2 o 5 --c^jj S S-c g «S 5. •Sm ■fi.osE
U Jj g c S3 rt —
.2 S § « ..d.s	(j 2.
ffgaSlo^ '-SS.
a"
t)-a.asas-=2
wr.
"S 3
S ™ rt S » O a g <2 2= S.2.ci crw
2. ADLGUMENT.	§ 2 I
r----T	I
2<J..t! .J. i C U C	O U_; 5 rt > U.S o^ O
.2 38-pUcaua	U'C"C
•ssag -33g§	<2^
a « .3 s3 s " a	l__
S u C t: rt _ </3.° C
«iS'i|-=2/rtsl	peioiatio -
.2 •• a o.— s
«u >, > S <2 c «
2 ^J -3^'S B g x
h<2 < S.i-gd1?
1_____ .
}. ARGUMENTAT. AMJLiriCAT. & AFFECT.
EXOR-
EXORDIUM.
Ttfi nemo dubftat, quid Ciceroni con-
veniat, & neceffe (it de provinciisfen-tire : non tP.men fuam fententiam dicit auc primus, aut folus, aut ex affe&u doioris, 8c vindifta: in Kfonem, & Gabinium , a qui-bus vehementer efi Ia:fus: fed dicit ex uti li-tate Rcip. cum jufto fenfu omnium, pofl P. Servilium , qu-i iftos Confules duos notavit, N.i. Si quis vefirum.
Infinuatione Orator precmunit fententiam fuam aucloritate V. Servilii, ac utilitate Reipv ne videatur ex affettu odii (^quipefiimus efi con~ fultor ) fentire .-
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio .
COntentionis propofitio cft Pifo: 8c Gabinius funt revocandi e provincifs Confularibus; ille e Macedonia , hic e Sy-rius, Caefar autem retinendum in Galliis.
Diftributio feu argumenta funt, 1 quia Pifo, & Gabinius male adminiftrant pro?-vincias, 2. quia Casfar in Galiiis magnas res gerit utilatate folius Reip.
ANNOTATIO.
C O
4*2 DEPROVINCIIS CONSUL.
CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio, Affeftus.
PRopofitionisprimum argumentum, Pifo & Gabinius male adminiftrant provin-cias, hoc enthymemate Orator dilatat: Pifo & Gabinius modo conjunftim , modo fepa-ratini improbe , avare, crudeliter provin-cias vexant: ergo Pifo & Gabinius maie adminiftrant provincias.
Anteccdensi. amplificatur prajteritione eorum,quaante obtentas provincias conjun-&im ifti Confules improbi fecerunt. n.^.De-cernenda nobis.i. amplificatur triplici crimi-ne,quod Pifo feparatim in Macedonia com-mifit:iftam enim provinciam permifit excur-fionibus Thraciis vexari.».^. Adipfasvenio.
Exercitum vero Romanum paffus eft in-juria , fame , morbo, vaftitate confumi . nu. 5 .jam vero exercitus.
Tum expilavit Achaiam , Dyrrachium, prscipue Bizantium avaritia , libidine, fa-crilegiis, crudelitate affiixit, quod prseteri-tione auget Orator, Ib. q <is ignorat Acbeeos . 3. amplificatur itinere, & adventu Gabinii in Syriam, feu cstde exercitus Romani;item ejus avaritia, & latrociniis in adminiftratio-neiftius provinciae, nu.g. an veroin Syria. Maxime perfequitur Cicero injurias Publi-canis faftas a Gabinio; namque hic iftorum hominum honeftorum , & parcorum vefti-galiaevertitj quibus, in his anguftiis aerarii^
fub\'e-
O R A T I O XXXVI. 4Z f fubveniai Senatus neceffeelt. Nii.io.Jam vero Publicanoi .
Concliidit utrumque de provinciis diri-piendum effetum judicio Senatus( qui iupe-riore anno iftosConfules revocaffet, fi iiber fuiffet ) tum injufta Gabinio ignominia (quamquam h$rc eft cumAlbucio communis, fed diilimili ratione ) quandoidem Senatus iitteris Gabinii fupplicationem denegavit r Pifo autem de fuis rebus certiorem facere fe-natum non eft aufus . n. i i- Hos verodepro-vinciis .
Propofitionis fecundum argumentum v Ccefctr in Galliis magnas resgerit utilitate folius Reip. hoc enthymemateconficitur: Caffar utramque Galliam affedo jam bello perdo-muit: ergo Ctefar in Galliis magnas res ge-rit utilitate folius Reip;
Sedante hanc argumentationem refellit Cicero aliquos , quicenfent Pifoni, & Ga-binio prorogandas effe provincias , ».17. at-qiuduas. Refellitetiam quemdam Senato-rem , qui negat Ciceronem inimicittorem Gabinio debere efle,quam Csefari/.quia hic impulfor atque adjutor fuit tempeftatis in Ciceronem excitatas. Cui refpondet Cicero fe exempla clarorum-virorum fequi, Scauri, L. Crafli,Metellorum,qui'Marium tametfi inimicum,nondetraxerunt d provincia,».i8. qua de re dicam. 2. Refpondet item exemplo M.LepidF, T. Gracchi, L. PhiIippi,Servi-lii, Luculli,MeteIli ; fe cum Csfare inimi-eitias deponere bono Reip.w.20. ErgoegoSe-nator. 3. Refpondet fe Csfari, propter ejas
me-
434 deprovinciis consul.
merica ia Remp.non poffe non amicum effe; lnimiciifimum verohoftibus Reip. an egopojfu/«.4. Refpondet exemplo lenatus re-ilire in gratiam cum Ccefare, ipfique hono-resdecernere . w.25. Cur igitur expeclem.
5. Relpondet comparatione, feantea fine rcprehenlione Ca;fari quindecim dicrum fupplicacionem , & ftipendium exercicus, & decem legacos decreyiffe: cur jam eidem non poffic magna Reip. utilitate utramque Galliam decernere ? n. 16. Sed quidejl.
His praemiffis.
Antecedens Enthymematis amplificatur 1. fubjedlione , & diftributione , quod nulla caufa aIia,veIitCffar commorari in Galliis, nifi ut bellum perficiat, magno Reip.bono , non fuo privato affeftu.a^p.N^» ipfe Cqfar.
AmpIifiCatur 2.propofitadifficuItatc Gal-liam domandi, caeterisetiam domitis . n. 30. Egoverofic intelligo. At Ca:far ( felicior C. Mario ) totam fere Galliam fubjugat, uc Gcrmanos , Helvetios, cceteras nationcs , Romano imperio timendas una aut altera aeftate fubjugare folus poteft. n. 33. Itaqus cum acerrimis.
Concludit Cicero retinendum effeCa;fa-rem in Galliis, magna Reip. utilitate , non privato commodo, n. 3 5 .quarefit in ejus.
Abfoluta argumentatione,confutac eorum fententiam,qui Cajfari volunt imperium mi-nui, fi non adempca utraque GaIIia,certe al-tera,vel ulteriore,vel ciceriore. Nam iis,qui Cffari ulceriorem cancum Galliam cum Sy-ria decernit, ipiprudenter perturbat fpem
belli
O R A T I O XXXVI. belli GaIlici;approbac legem Vatiniam,qua fenatus efse Jegemnegat j decernit Ca:fari provinciam,cui polfit intercedi,adeoq; bene-ficium fenatus vio\at.n.-$6.namill<e fcntcntitf.
Alter fapientius quidem Caefari citcrio-rcm Galliam decernit: at fi ante calendas Martias ( ut ipfe eft audlor ) revocetur Caefar e citeriore Gallia , offendetur popu-lus, qui ad teirtpus eam provinciam Csefari conceftit; fi poft calendas , defignatus Con-ful carebit provincia , n.37. alter belli. Ac-cedic hoc incommodi ad has fententias,quod Pifo remanebit in provincia, ac Caefar a:gre feret contumeliam , feu diminutionem pro-vincise: quare provideri debet, ne hunc for-tem , ac fummum virum oflendat, & a fe alicnet fenatus, quem eximiis honoribus af-fecit, & optimatibus reconciliavit : quod efi abfurdum , & Reip. periculofum . «.38. attamenbis fententiis .
Atqueeodem argumento Cicero, autpo-tius C aefaris virtute fretus, refpondet Mar-cellino Confuli,timenti ne fi Casfari citerior Gallia non aufertur, poftea populus uti roga-tione Vatinia fecit, alteri quem volet, & quem fenatusnon volet, eam provinciam tr ada t. ».39. Monemur a fortijfimo.
Digreditur Cicero, feu iterum dilabitur ad eos qui dicebant ipfum cum Cadare non Reip. caufa, fed illius felicitate commotum, fibique privatim confulentem, rediiile in gratiam . Quibusofiendit prcetermiftione fi-bi amicitiam conftitifte cum Csefare ab ado-Jefccntia . «.40. Sednonalienum . Deinde in
Cqq-
4i<yDEPROVINCIIS CONSUL. Confulatu Ciccroni Ca.*far amico animo quinqueviratum , <?c Jegationem obtulit : quamquamhaec il 1 js fortitcr pro Rep. repu-diavit. n.q r. Vofteaqttamfum . Clodio qui-dem ; ut is tribui us fierct, Ca'far favit: at hunc fecifle Cicero excufat, prcefertim ob-lata legatione,qua CiceroClodii imnetum vitare potuit; aliifque beneficiis a Cafare accepcis pro fuo reditu, quas c.nnem penitus injuriam delere poffunt. n. 43. traJ.uxit ad plebem ,
Quare concludit fe per adverfarios poffe, fi non gloriari de amicitia Ccefaris, at grato, animo cjusa&a defcndere . n. 44. Egovero .
A-.it fi inimiri Csfaris alta impugnant, certe 'pli tribunatum Clodii, omnefquehu-jus leges ratas habere non debent. nu. 45. Niim 5ummi Civitatis ,
annotatio.
Quta Ciceroni detrabendi funt e provincia Pifo iy Gabi-iius , retinendus Cafar ,fapien:er cavitfie odio adverjus illos, aw. erga bunc g;ra-tia adduciusfente-itiamfuam profer e videatur. Quatmbrem longe a fua C<efaris perfona om-nem privuttum ajfeiium removet, propofito uni-co Reip. bono : profitetur enimfummorum viro-rum exemp!o,fe cum C<cfare inifnicitias, Reip. cauf t deooneret f id cum inimiciti<£ numquam fuerint, opinionem in}u, ie beneficio ejfe extin-clam : adbtgc fpeclare ,fed dignitatem C<efaris, Senatus concordiam, au{loritatem,conftantiam, {•ppgrpetuam Gallicibelli rationem.Ctffari ve-
O R A T I O XXXVI. 4zT
ro, contra inimicos ,Jtc cenfec prorogandam ef-fe utramque Galliam, ut multa commoda Reip . ex bac prorogatione , ex diminutioneautem im-perii, ignomtniam , & alienatio Ccefaris a Se-natufequi pojftt. Deniquerebttsgeftis, ac vir-tute Ccefarit amp!ificata,oftendit nibil alittd tam a Ccefare , quttm afe, expeti, nifipubiicam u-tilitatem imperii Romani. De Pijone (y, Gabi-binio non laborat, quos conglobatis ejfeiiis in in-vidiam , quod non modo laude dignttm nibil ge-rant, fe.i etiam Provincias improbe , avare crudeliter vexent.
PERORATIO..
Epetit Cicero rurnmatim,quodin con-
tentione dix;c,fcilicet Csfaremequid-qtiid inimici reclament, aut reprehendant) inGalliis retinendum non privato Ciceronis, aut ipfius Caefaris bono ; fed iinius Reip. &. fenatus utilitate . ».87. Extremum illud.
Sola anacepbalt}ofi argumentorum utitttr 0-rator, quia forte fuperfiuum ejje apud Senato-resputat pluribtis moveriajfeeiibus voluntatem, quando rationum pondere convicia efi intellt-gentia.
ANNOTATIO.
IN
4=5
in l. pisonem.
Argumentum , Quceltio , Stylus . Um revocati ejfstit (ut loquitur Vedianus)
ex provinciis Vifo & Gabinius fententia Ciceronis quain dixerat de provinciis Conf ula-ribus , Lentulo Vbilippo Cojf. reverf us in ci-vitatein Vifo de infeHatione C.iceronis conquejius eji , & in euminveclus . Vifo.-ii Cicero refpon-ciit bac oratione qv.£ vebementem contmet vitu-perationem Vifonis, tum ab ejus publicis Jlagi-tiis in Confulatu & Provincia Confulari, tu/n privatis iuxurice , nequitice, crudelitatis, ava-ritice .
QjiceJlio cjl in genere demonjirativo, an L. Vifo Jit bomo fceleratus .
Genus dicendi eji vebemens, & amplum.
S Y-
1	li-s
Si.S11' 3 s S .3
2	» <3 O > M
•3'B 2 JJ
C 4J --	H, C c C & .
r .	u
U u e	c u o C ^ w
« -o " g
O.M "'fOrt
S E u -
s. rt m 3 3— 3-J
* « o 6 3
U'S S
aj C y
c S
O n C O^ .
>
o f «
0	s rt 2 M
1	J i 2 J«sf&§
> «j Ph «
429
VJ
ar.gum. 3. argum.
1 1
O rt
* <

C 3

rROPOS.
—
VI -3,0 u
aofl
W 5
'5 3 e
c 3 o
gjcU 1___-—1
exordium.
~	3 iTO
2V-5 gfgu
•gs<«ss5.i
<3 „ « s"3 5 aw
0.2 c s a
•- u c ",2 u 3 L_----J
2. argum.
I I . 1 M u C-Z O.U 3~,3
o u c '.3 2-S Uu C »»EJ-,o<ijc; > .
-t 3 v " f , U
UZ J2 X ^ U <ys 1.___J
1. argum. argument.
a m-
4^0
Oi-J-a 3 u jJ.^.S-S § u-r «> c u 2
•ag-alaSB9jgk5:a!aJ!aB|.gB
3 S o g U « § "S.a g"5 U.s; C « g s™
w s o a.2.3	^ o > s^
13 o... CT3 g U q auS. u^-.g c c"*
■_______j
j. argum.	peror.
; s'^ s.-s1/1 sr._ 5 a^-s »■= o- ° c-js
■ o. P	= 2 S u	0 n
s 3=5-1,2jS«g § -'3
I.a a -.£.3.2=8 S'-3'
.3 S §,&'> 8 " S «T^ 3<8 c g g 0.3 & 8
u 3 2 3'5 S « 2,3 w o
w u • j; g u,3-g g a -oUu/-. ..H — c
c a5 2 > 3 u ££ u s o ° >-5.0-
t c'2 "u^ u g-n-o^ « § c 3 g
5*1 S g 5J 2 ! S-S 2c 2 2 " &
U hXcoSx'— .5 u 5 3	O O 5
o 3 g "(2 c U u o „ = O. " ^(g g C 3
0	gli.a^ i g-g Sg |§ J.aS.2 J |
2. argument. -r-= E	= cn -S 3 J is ""
s «•§ Sei «c-Ss	5 3- -
3 8--	S c 8.3 SiH^a 2 S "
.a	C	2 3 U.V ■■■r/R O 3'C n
> u-3 U	I~IOO uCU u CT n X
	1----------
7. argumentat. AMfLiriCATIO, Si affectus.
ez0r-
EXORDIUM. 431
JNdignatur Cicero Pifonemnulla virtute fattum eife Confulem,fed fola commcn-datione nobilitatis; & fimulata fronte , qua vitia fua texit. n.i, Jam ne vides.
ANNOTATIO.
Deeft procul dubio principium buic orationi: conjict tctmen poteft Oratorem dolore , ira-cundia abreptum dicere incepijfe contra Pifo-nem, quem vitiir corporis , {y, animi Jervilem atqtte abjeflum Confulem notat, multis fynora-mit, O- enumeratione partium .
CONTENTIONIS Propofitio, & Difiributio.
COntentionis Propofitio eft: Pifo eft ho-mo fceleratus. Diftributio feu argu-menta funt. i. Quia impie Confulatum gef-fit. 2- Quia turpiter, ac nefarie provinciam Confularem adminifiravit. 3. Qtiia priva-tim multa egit nequiter, luxuriofe, crude-liter, avare .
CO NTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio 9 Affeftus .
I~j Ropofitinnis primum argumentum , Vi-fo impie Conf<datumgeJftt, hoc Enthy-
mcma-
IN L. PISONEM nanate Orator explicat: L. Pilo Conful fceleribus Remp. Sc cives vexavit: ergo L. Pifo impie Confulatum geflit .
Antecedens i. affurgit dillimili gloriatio-ne Pifonis, & Tullii, quod ille non fua, fed majorum virtute, hic fola propria omnes magiftratusfinerepulfafit affecutus. n.z- Is viibi etiam. 2. Affurgit diffimili utriufque parto, & gefto Confulatu; nam de parto Confulatn , a tempore, & modo indignatur Tullius dicere . N.j. Nam quid ego .
De gefto primum fufa repetitione recenfet fua praeclare gefta, & acceptos honores . n. 4. Ego Calendis. Deinde fcelera Pifonis Con-fulis in Remp. & Ciceronem civem enume-rat: 1. Quod ludos compitalitios renovari per Sex. Clodium paffus fit, contra Senattis confultum . ».8. Aude nunc, ofuria. a.Quod ieges ^EIiam, & Fufiam[everi:i, feveritatem Cenforiam tolli finuerit : quod exaggerat praefertim ab irtarum Iegnm, & Cenfurs an-tiquitate . n.y.Eigo bis fundatnentis . j.Quod fervornm deleflus haberi, arma in templo Caftoris a Clodio conftituit, Ciceronem ab eodem opprimi perfidus Pifo conful tulerit. 71.11. Vro Aurelio. Atque iftius proditoris fi-dam excufationem rejicit; quippe temulen-tus poftea, improbiffime refpondendo, & turpiffime ruflando, Ciceronem domo ejc-cit. n.\z. Mibi vero ipji. 4. Quod in concio-ne non tam Ciceronem , quam ipfum Sena-tum crudelitatis crimine condemnavit. N. 15. Itein illofere . Ex hoc Orator digrcditur, & Pifonem . & collegam Gabinium, & Clo-
dium ,
O R A T I O XXXVII. 43?. dium , Catilinx iimiJlimos oftendic ab etfc-, aut ipfo crudeliores; quia infuper Cice-roncm domo fua expuJerunt, Sc Cn. Pom-pejum domum fuam evercere compulerunt . ».15. Qjddenim interfui'. 5. Quod in eadem concione Senatum dolere vetuic, & mutare vettem : quod crudele faftum acri primum ironia, dein comparatione barbarorum am-plihcat Tullius. 17. Sedjam redeo .
Occaiione iftius concionis delabitur ad id quod oratione fua Pifo dixerat. Ciceronein fuum auxilium non ftagitaffe contra CIo-dium , atque ita difcefliffe. Cui refpondet fe Confulis, non ftolidi Pifonis auxilio, eguif-fe . n. 18. At qucerebat etictm, Difceflifte au-tem, non quod (longe alia eft caufa Metel-li, cui confligendum fuit cum fortiftimo vi-ro, & Confule Mario) fibi certamen eftct cum igna vis hominibus, & Epicureis, quos non pertimefcebat. n. j <).AttamenJt conjilium. . Sed quod fibi alia pericula, feucertamina (nota allegoriam ) impenderenc, a Caefare Pompejo, Cra(J"o,quibus ceftit cum ludtuo-nmium , at gratulantibus, & epulantibus i-ftis Confulibus . num.z r. Alios egovidi . Poft: hjec ulterius affurgens , ac progrediens Ora-tor negat L. Pifonem propter fua fcelera Confulem fuifie , aut dignum Confulis nomi-ne : quod infigni amplificatione , & Confu-lis definitione per negationem , & affirma-. tionem demonftrat. Neque enim Pifo eft Conful, qui liftores, & togam habet, qui tollit Senatum , qui Kemp.vexat, civespro-dit. w.23. Tumetiam mentionem . Neque Pi-
T	lb
434 IN L. PISONEM fo elt Conful, qui ne ad rnagiftratum quidein ullam habetanimi, autcorporisdignitatem ipfa tefte Seplalia (ive Capua. num.z5.Ma-gnum nomen eft .
Hic fubjicitur brcvis, ac Icpida excurfio in comptum Gabinium , unguentarios Ca-puanos, quos ridet Cicero, falva tamen ex his aliqnorum gratia,quos fibi amicos habet.
j .Gabirium denique . 'Neque Pifo cftcon-ful, qui incendit domos civium , cui nemo paret, nemoaffurgit, nemo refpondet. n.z6. An tu ercts . Qui improbior Gabinio, fe Col-ligere gratiaPompeji,& Clodium fuum num-quam deferere voluit. n.i 7. At ne tum . Qui ' referre juffus ad fenatum de revocando Gi-cerone, ea fe lege Clodia impediri dicebar, quam noverateffe injufiam . N.29. An tum ercit ir.
Propofitipnis fecundum argumentum , L. Pifo turpiter , ctc nefarie provinciam Confula-rem adminiftravit , Gicero Enthymemate profequitur . Profetftio L. Pifonisin provin-ciam Confularem , & res in ea gefiae, & re-ditus iij patriam funt cum dedecore & fcelere conjundta : ergo L. Pifo turpiter , ac nefa-rie provinciam confuJarem adminiltravit.
Antecedentis 1. pars, de profeftione, am-plificatur oppofito Ciceronis difceffu in exi-lium, quem honore & precationibus omnes funt profecuti. w.31. An cum profifcebamini.
Antecedentis 2. pars, de rebusgeflit am-plificaturdiffimili populi Komani affedtu er-ga abfentem Ciceronem & Pifonem : nam Ciceronem, tametfi exnlem , frequentifli-
mus
O R A T I O XXXVir. 4*5
yvuis fenatus, una voce, fummo honore , fplendidilfimis decretis, comitiifque revoca-vit. n. 34. Me calendis Jan.
Pifo tamen imperio, exercitu, provincia nihil geifit, quod populi ftudium allexic: fed contra, provinciam afflixit exercitu, & ra-pinis, nihil aufus de fuis rebus geftis ad! fc-natum fcribere , ex provincia confulari non triumphavit. n.37. Confer nunc . Atque re-fellit Cicero, & acute irridet Pifonis refpon-fum, qui feajebat de vi&oriis fuis ad fena-tum fcripfiffe»- cum interim provinciam ve-xaffet, & oppida, & exercitum amififfet, ejus impudentiam amici litteris fuppreffis condemnaffent, denique ut in urbe nequior, fic in provinciapaulo demiffior fuiffet,quam Gabinius, qui a fenatu fupplicationem per litteras poftularat. N.39. Ne tum quidem .
Quare exclamatione concludit Cicero, & indignatur fuam exulis fortunam deprimi, iftorum vero proconfulum res geftas, ac fce-lera extolli. Nu.^x.O Dii immortales. Mox fufiffime excurrens , negat auftoritate ipfo-rum Epicirreorum , exilium , aut mortem , aut naufragium , aut aliquod effe fupplicium putandum, quoafficicafuex aliquo, etiam boniviri, fortefque poffunt. num. 42. An ego ,fite.
Confirmatexemplis M. Reguli, C. Ma-rii, M. Marcelli . n.43. Nec mibi ille. At fnpplicium effe ait nocenti, & confcio fce-lerum & fraudum Pifoni quidem, qui fa-mam & dignitatem amifit, qui fcribere ad fenatum non eft aufus, qui ex provincia T 3 non
4?S I N L. PISONEM non triumphavic, uti imperatoresalii . w.44. jQit<c cft igitttr pxntt.
Et Gabinio, cujus litteris fenatus .non credidit, cujus Confulatus eft odio omnibus, cujus furor , & infania, uti Pifonis , eil fcm-piterna . mt.45. Dii immortalcs . Atque hxc fupplicia, & pcenas fcelerum infligi a Diis oftendit fabulis, ut primum crefcat Pifonis infania , qui cxercitum Romanum non mo-do non amifit, fed ctiam dimifitcontra Ie-ges , jura, exempla, famam . ».46. B<cc ego femper. Deinde crefcat Gabinii furor, qui direpta Syria, feipfum & exercitum Rom. contra leges, regi iEgyptio vendidit. ZVZ.48. Ecce tibi ctlter.
Antecedentis 3. pars, de reditu Pifonis in "Patriam, amplificatur comparatione reditus Ciceronis , quem ipfe defcribit ex concurfu, & fefta gratulatione totius Italite ( per enu-merationem, )& fua domo readificata . ?.'.iy. Sed quoniam fortunarum. Pifo redit amillo exercitu , oblcurus, a nullo invitatus . »-53. Habes reditttm mettm . Cui nc legati quidem ipfius, aut Candidati obviam iverunt. Ib. 0 familia.
Prsecipue Cicero Pilbnem vituperat,quod ex provincia Confulari finetriumpho redie-rit: ac primum jocatur qua porta urbem in-trarit nobilis imperator .».55. Sic ifte a tan-to. Deinde acuto dilemmate perftringit Pi-fonem, qui dixerat in fenatu le numquam triumphi cupidum fuifie : vcl enim hurc per tot fcelera triumphi cupiditas, vel pra'da; ad expecendam provinciam rapuit: non trium-
O R A T I O XXXVII. 437 phi, ut profitetur homo abjeftus; ergo pra:-dx . ».56. at Audiftis .
At facetus Orator phiJofopho Pifoni op-ponit fumrnos viros, qui ex provinciis Con-fularibus cupidiflime triumpharunt. N.58. Non eft integtum .
Facetifiime profopop?ja inducit Pifonem, qui pr^ceptis Epicuri doceat, ac hortetur generum Csefarem, avidifiimurn g!oriae,fup-plicationes non pstere, aut triumphos, fed, exempJo fuo, provincias expilare. n.^.Sed quoniam preeterita.
Poft has facetias ferio axclamat in fordi-dum Pifonem , qui triumphum contemnit, difiimili cxemplo L. Crafii, L.Cottae, M. Pifonis: ac brevi anacephalteofi tres cnthy-mematis partes concludit. N.Gi.Otenebra .
Piopofitionis tertium argumentum, Vifo privatim multaegit nequiter , luxuriofe, cru-deliter, avare, hoc enthymemate infeftatur Orator: L. Pifo eft odio omnibus propter fua fceiera, & fordidas libidines, & cruieli-tatem , & avaritiam ; ergo L. Pilb privatim multa egit nequiter, luxurbfe , crudeliter , avare .
Antecedens diftributione ornatur, n.64. nunc etiamin idf.Urgetur etiam ironice con-fcientia Epicurei Pifonis, qui vel non aude-bit ad ludos Cn. Pompeji accedere vcl fpe-dtacuia conviviis poftponet. N.tf-fac btt-jus odii.
Ifta porro luxuriofi Pifonis fordidifiima convivia lepide Oratordefcribit hypotipofi. N.6j. Luxuriamatttem • Confirmatque refti.-T 3 monio
4?8 IN L. PISONEM monioMenedemi,qui verfibus libidinesPifo-nis fcripfit: quamquam ab hoc erudito poe-ta; & honefto Epicureo omnem Cicero im-pudicitiae invidiam removet, quam in Pifo-nern, nequam difcipulum confert. n.68.Di-cet aliquis . Occafione verfuum Menedemi prolixe digreditur Cicero in hunc verfum a fc fcriptum,CV<A(«r tirma tog,t, concedatlau ca linguts: quo verlu dixerat Pifo offenfos effe Pompejum & Carfarem.Primum jocofo dia-logifmo Orator explicat Pifoni fenfum hu-jus verfus. n.jz.Sedidem cajus . Deinde tan-tuinabeft, uc propter hunc verfum iratus fuericCiceroni Pompejus,a quo hic fuerat tot voluminibuslaudatus; quin potius Cice-ronem Pompejus femperdilexit, & ipfi opem ferre voluit, crudeliter obfiftentibus impro-bis , & nefarie hunc a Cicerone alienanti-bus. N.ji- Omitto nibil.
Tum Ctefar, licet aliquando fententia v tamen voluntate numquam fuit aiienus a Cicerone; quem toto tempore Confulatus participem fecit confiliorum, quemquefi--mul cum Pompejo revocavit ab exilio . nu* 79. Ego C. Ccefarem .
Imo fac, id quod non fuit, Ciceroni ira-tum fuifle Ciefarem ; certe ipla virtus, qua: communiter CGefarem , & Ciceconem con-jungit Reipub. hos inter fe copularet, & contentionem omnem , vel diffenfionem componeret. N.Si. Deinde boc ita.
Concludit Cicero, & comminatur fe pro-pter hanc Caefaris amicitiam non parcitu-rum efie Pifoni, qui id Iperat, & requi-
rit»
O R A T } O XXXVII. 449
rit . Numsr. 82. Qjiod. quidem tu .
Ciudelitas Pifonis conglohatis eifeftis, & adjunftis exaggeratur . 1. Nece Platoris . w.8 3. An veto tu parum . 2. Nece Robocen-ti, & caeterorum legatorum , &-belio Den-feletis illato, ex quo multa mala provinciae contigerunt. ».84. Idemque tu. Direptio-ne fani Jovis Velfuri, quihocfcelus in mi-litcs Romanos expiavit. ».85. A te Jovis .
Avaritia Pifonis fimiliter coacervatis cri-minibus, & frequenti repetitione, vel prce-teritioneexagitatur; r.grandi pecflnia Ro-ma; in qusfiu relifta", prcetextu vafarii: Fu-fidio item , equite Rom. ad inftar fervi, de-bitoribus Pifonis addiflo: tum exhauftis pro-vincite civitatibus per triennium exadoom-ni frumento . w.86. quid avaritia. 2. judicrs ad turpe lucrum converfis, & armorum offi-cina adquarftum . n.8j.quidegorerum.3. im-pofitis vedigalibus, venditis officiis, aliifq; militiae criminibus, ac merore Pifonis adde-ftinatum fucceftbrem provinciae, quam non-dum penitus exhauferat.n.88 quidve3igalem,
4.	Violatalege Julia . 90. mitto aurttm.
5.	Vaftatione ^EtoIi^ , atque urbibus ca-ptis , dimiifoque exercitu . »«.91. JEtoliam, quiB .
6.	Prcepoftero Pifonis ( exemplo Albutii) trophceo: cujas fummum decus fuit, ('odio fuorum militum , quibus non perfolverat fti-penditim) quceri ad necem , ni fugiftet no-6te , comminuta interim ejus ftatua . ».82. Atque ut duorttm.
T 4 AN-
440 i n l. pis 0 n e M
annotatio.
Cicero Tifonem infeBcttur acerrime, tum tt publicis ejus crimtntbus in Confulatu, (y< pro-vincia Confulari, tum privalis nequiti<e, libi-dinum, crudelitatis, avaritice. Itaque vexatam impie Rempub. & affliBos cives ab ifio Conf ule psrfldo , ac Jiolido indignatur : x. ampliflcatis ejus nefariis confiliis, trr conatibus cttm Gabi-vio, Clodio; 2. comparatione ejus Confttlatus rum rebus gefiis Ciceronis ; coacervatis ejtts fceleribus, propter qud Confulis nomen num-quam meruit. Tttrpitudinem autem Pifonis, (y» dedecus exprovincia Confulari ,perpetuo)oco, ac mordacibus facetiis Orator profcquitur: mo-do ejus difcejfum e patria, vel abfentiam, vcl reditum carpit ut obflcurtim.finelaude (snpopvdi fiudi:,fine triumpbo, bifque fplendide opponit fttos bonores, quando ctbiit in exilium, qttando ttbfens fv.it, quando in urbem rcdiit: modofal-fe ridet Pifonis refponfa, ($1 litteras ad Senatum de fuis viaoriis : modo pungit acute cupiditatem provincice, non triumpbi caufa, fed pr<eda ; i-fiiufque Epicurei fiultam pbilofopbandi ratio-nem lepida pro[opopx)a condit: modo ferio ejus infaniam, ac furorem, auctoribus Diis exponit: Jam privata fcelera partim joco , partim ferio redarguit. Primum neqttitiam Pifonis ex odio emniumprcbat, (y, fordidas libidines fefiiva by-potipofi, ac tefiimonio Menedemi Epicurei, tv.m boc loco interferit digrejftcnem de fuo verfu cal-lide , ut r.on modo Pompejum placare, fedetiam C<t\arem conciliare fibi pojftt, adverfus Pifo-
)iem:
oratio xxxvii. 44i
nem : Pifo enim mii;:tus erat in Ciceronem fi-ducia Ccsfaris generi, quitum Gallias obtinebat; Deinde crudelitatem Pifonis triplici ex capite Jlriflim compleclitur. Poftremo avaritiam con-globatis undique argumentis, acerrima interro-gatione, repetitione , preeteritione u get , ex-cutit, amplif.cat, indignatur , increpat. In fine ut acerbitatem reprebenfionis mitiget, av.t tcedium auditorum allevet, jucundum apparet triumpbum Pijoni imperatori ex provincia Con-f ulari redeunti.
peroratio.
Clcero Pifonem terrec metu fcverioris legis, ac judicii, quod ipli imminet ob provinciam male tra&atam . Num.yq. Qt>.& cum ita fint. Quamquam non adeo Pifonem terrere vult Cicero ifta judiciorum damna-tione, qusepoteH;, ut exemplis patet, acci-dere etiam innocenti. num.9 j. equidem, ut paulo.
Sed maxime terret odio omnium morta-Iium, & confcientia fcelerum, quae prascla. ra anacephalasofi objicit in os miferi & da-mnati Pifonis ,».96. an ego expeclem . Con-firmat Cicero non eventis judiciorum , fecl fadtis, Pifonis fortunam ponderari, ac da-mnari. N.9 8. an tu mibi.
Denique amarus Orator non tatn optat, & eveniife gaudet inimico fifo Pifoni hanc judiciorum pcenam ( quod potell elfe impro-bis, & probis commune fupplicium) quam illam carnificem, & alfiduam furiam, viri T 5 fce-
44* I N L. PISONEM fceleratf, & omnia pertiniefcentisconfcien--tiam. /7.99. Numquant ego f■xnguinem.
ANNOTATIO.
Conficitur bdc Veroratio infigni enumeratio~ ne, feu recapitulatione omnktm, quee p:r totam oralionemfunt fparfa, tttm affeciu odii in Vifo-rtem, non tantumpubiici, fedi^ privati Cice-ronis, qui Utatur eveniffeifiifceleratiffunovi-ro, is^ fibi inimicijfimo, longe gravius fuppli-cium , qttam effe pojfit tfiajudiciorvm, ac feve-rce legis damnatw- f&: pctina qttce ipfi imminet.
PRO T. ANNIO
Argumentum , Quaefiio s Stylus . Annius Milo , (y, V. Vlautius Hypfceus, <&
. Q_. Metellus Scipio Confulatum petie-rttnt, non folum largitione palam profufa ,fed etiam fafttonibus armatorum fuccinfli. Miloni, & Clodio fummce erant inimicitice: quodfa Mi-lo Ciceronis erat amicijfimus, in reducendoqf eo tnixe operam Reip. dederat: & V. Clodius re-fiitttto Ciceroni erat infefiijfimur, ideoq\fummo fiudebat Hyfpieo, fa, Scipioni contra Mtionem : ctc fcepe inter f ? Milo, Clodius cum fuisfa-iiionibtts Romce depugnaverant . Vrceterea in tHnidem annum Confulatum Mtlo, Clodius Vr%-
M I L O N E.
tttram
turampnebat, quam debilsm futuram Conjuls Milone intelhgebat. Deinde cum diu trafta ejjent comitia Confularia, pe-ficique ob ipfar candida-tontm contentionem non pojfent, Milo Lantt-vium , ex quo erat Municipto, {91 ibi tum Di-ftator, profeilus efi ad fiaminem prodendum . Vofiero die occurrit ei ctrca boram nonam Clo-ditts paulo ultra Bovillas, rediens ab Aricia, prope eum locum, in quo bonte Dece f acellum efi. Vebebatur Clodius equo, Mtlo rbeda: Clodio erant fervi XXX.fere expediti, Miloni multo plures , inter quos gladiatores qnoque erant, qui cum in ultimo agmine tardius irent, cum fervis V. Clodii rixam commiferunt: ad qttem tumul-tum cum refpexiffet Clodius minitabundtts, bu-merum ejus gladiator rompbea trajecit , inds cum ortaejfet pttgna plures Miloniani accurre-runt,Clodius vulneratus in tabernam proximam Bovillano delatus efi . Milo ut cognovit vulne-ratum Clodittm, cttm fibipericulofias illud etiam vivo eo futurum intelligeret, occifo autem ma-gnum folatium ejfet babtturus, etiamfi fubeun-da ejjet pxna, exturbari tabemamjujftt: atque ita Clodius latens extraclus efi, multifque vulne-ribus confeclus . Cadaver ejtts in vta retffium , pofiea ante primam noflis boram leclo Romctn perlatum deinde ab uxore Fulvia, & Sexl.Clo-dio cum concione, in rofiris, denudatis vulneri-bus toti populo expofitum ad commiferationem, (y> ad Curiam concrematttm fuit. (Juo igne, ipfa quoque curio jlagravit. lncendium Cu-rice majorem aliquanto tndignationem civitatis moverat, quam interfeclio Clodii. Itaq-, Milo, qttem opinio fuerat ivijje in voluntarium exi-T 6 lium,
lium, invidia adverfarioruin recreatus, nof.s ea redierat Romam , qua incenfa erat curia : petebatque nibilo deteriusConfulatum . Ape,te qttoque tributim in fingttlos millia ajfutm dede-rat, ad defendendos de fe rttmores. Interea Romtf , quoniam propter eos tumultus comitia confulariafieri non poterant, alii ex ahis intep reges fiebant, Senatus confultum faclum efi,, ut Cn. Pompejus deleSus tota Itaha baberet, videretque ne qttid detrimenti Refp. caperet. Pofiea quando facius efi Conful. accufatus ejl Mtlo, nova Pompeji lege, de vi, ab Appto majore , M. Antonio & P. Valerio nepote . Re-fpondit eis ttnus Cicero-non ea qua folitus erat y confiantia, Clodianorttm clamore deterritus , Excepta efi ejus oratio, quce bodie non exfiat: fcripfit vero bctnc ita dtligenter, ut Pedianus jure primam putet , Quintilianus pulcberri-mam, nobiliffimam appellet. Imo f :ribit Mermolaus , cum qttidam Miloni Majfiiiabanc Ciceronis orationem recitajfet, tum eum dixif-fe . 0. M. Tulli, fi fic dixifjes , non ederet Majfi/ice barbatos pifces Milo . C-ceterum cau-fam damnatior.i ipfi Milo prabuit, qui buic de fe judicio magno animo affuit, & nec comam , nec vefiem reorum more mutavit , quam ob caufam iudices m fe non parum commovit.
Qitccfiio bujus orationis ejl in generejudicia-li, an jure Milo occiderit C/odium .
Stylus efi gravis, & copiofus.
S Y-
I
.= '•3
-o o M
■2'-5
cy|,
q « o
n3
i
argum.
. c-X
4-1
_ CJ
,3.2
Ou_
z fropos* >~c--
1 a J
a
« oet -rt c <S u 3 «iia o-
-O H c- -"O
£XORD.
d;	2-i	«
—	o o	-
«-■	o.	J.
c	c o.	2
3	m o	n
0..-V	to .
W	3
o	«ei	O.U2
IH	'U
o	- .,	o c
'C	S 3

44*
3
r-t H 3

D'u S
NARRATIO.
O c
—' r
: rt	<S) u. o	r.ti	cj	cj ~
13 >	^(j	ii > O «		§3
t-i		«		rt
c <2		P	n	wg
	rt n t:	«TJ-,	LS	Cr-^ c
3. v 3 C <1
C.2 " --. fa. rt
cSSi
3
«l.o .-O^^SSG £ ZC -H § ° "
-3— C" £ r: u ^ o rt 0. "M 3 c C M
s 1.2 h e c §a-3« ^l^i^ g-s »-I s 138 » ?3 §'§.§£
3
S
■ c 2 o 5
cr c 4-1 -ogg rt.— i. 0
-3- „ C O O. c
3 M 5--.'-
g crf H o £ O g^
o o
-S
c^ 2 3
: o 3
C.i
i " b

I s3 a 1111 Slss.
i ■ ■ ■
CONFUTATIO.
AJt-
44<5
, ' ..itj. ">'<j 3 3:2
3 = •' O
rt-C - v. S— u 2 o
«ftSp-a .
^SilEo a ? g 3'
! S.S 3U
3 c —
« .2 M
ag.5 «
• _.rt O
§ ,

H §
ecni
rs ~ c o
r'"5 ^ «
i---j
I.ARGUM. ARGUMEN.
: o c\

ri Q.ttVte nJ
JVrt C ttJ 3 -3t3 - c c u a e
o 8
CP. .«=113560 -g £
N U o 5.5 K ° o 3 3
1^-g-g.sJ g-s a
o- -_o ° o ^ C« 3 c u „
M(tj"".S. eji— u 3 2 c.-> O 3 g._ O u.S
S U-CHVH'5 B &O.S H C u v £2 > (J ^ > u c h u.t; - S
■zd „ . g U C C— &TJ--C rt
~ < 3
"o»?
i n-2 «
- cs
C U
5 ••'2,3:5 " S'c rt rt J C
y a u °u.3 « c e « o, „ rt u,	r o c cci'— -
j?3 J -.a-= 3 3 yjj
__________2 S e-g-a - x g 3 SS
ARGUM.	s S S-S .rS S §g
---- t^mm^z
3 S-S^lS S.o.2 S"?.o - o
GZ |o
„ Crtw, — — —
- S w "U C S--.S oS? c 2_g S'= 5-S a H^" O \
>.2 3 u 5 -.2 « rt-2 -^sa-Ho ° c-o o u «
§<-> Ss 8 E<3U § -'-9
3	g« 2 - 3
o1- - .yc:-- o, o>—c — c-o H-- C O.JJ 2 -
S O O g^ s g
rt „<*?»■! «1 M >*<	U ■--
B«s*§-S«.s-S asg-ig. latscs-gsg
5.J e
S & 5 u >
u u C 3
I.ARGUMENTAT. AMFLIf ICATIO, ET
AF-
<3 * 2 .5? 1
a-u
-	S-i; _ u a u E o
^ H ttj n
n U 'J -3 rt ™ —
o - „ 3 ■*>
—	S -
o 5,3.5. m 3 S -3 3 « ucs E - o
ssse^ £ 2 S.I "
O 73 E - w.u o o
3 «^g
M — G M cj <_» C t»
iJJ o2 E
—	O- rt Zi — C
c^crrt u
to r U C
' ™ M O c « 'J„
una
o ^
c o > u o
uU M.S
« 5 2.«
-	«t; M " M ~ .-« vo .p
^ M O rt -'0 C .
c m
rt.u rt,u
• | S 2
44?'
— 3 "u w»
« 2 o,
™ O 3 Sci C (j ^
W Q s •> u
g o 2 s SecSS " S u.^j 3
g&Bo^ ° .3E3
3 3 y E.X B > S U £
rj
^ilil
S.u S-2
2. ARGUMENTAT.
E°H0S3„S
«'.If.t S u'| 2
o'^ •«•jjg.OS
--••«'gStR'
y m 3 Cr
rt'S s« u -.2 g,
- u 3 o G u 2 „ S e.rt.2 3-3 -
S-* S S.a
S oiJu B<2. — o. - ^tS 3-STJ .5 " u =	•
I. w _ c « w ^
o. o g-s-o o c.
S§-2E<SS§
1 ___ _
AFEECTUS.
rt '"' Ogi tr _ w Tj 5 rt u o
Ǥ<2 -oa
O. 0,0
«E« S
3 3.-2
- " r- O
3 . C "3 C. rt._
.tt'3'5 §
^,«0,0 o u.
5 c 3
>t rtr|
O E rt "
£ 2 E t» w.ti
I.a S| I |<s s i>|
o u - c S
•3 u u E cr^i.u 3
8'I ^S 0° °
rt
IEB.OR.
.J'
EXOK-
44$
EXORDIUM,
Icere incipitCiccroab adjunftis hujus
judicii, qua: fibi, & Miloni plus af-ferunt fiducia:, quam timoris. Timoris qui-dem caufa: func duce: i.elt ille timor, quem ipfi natura attribuit initio dicendi, quique objeda Milonis fortitudine videri poflit tur-pior. a.efi nova judiciiforma, acpra:fidium militum : utrainque timoris caufam proleplis elevat. n. i. Etfivsreor . At fiducia; qtiinque ftint caufae, quasdiflributione fubjicit:i.eft, Cn. Pompejifapientia, ac juftitia. n.z. Sed merecreat ■ 2. Eft multitudo, &accurfusci-vium ad hoc judicium. 3. Reliqua vero .
3. Adverfariorum clamor, & furor, & jhcemlium curias . Ib. Unumgentu efi . 4.EH: fquK apoftropha , & cohortatione eifertur) itudium judicum erga fortes , & bonos ci-ves . ».4. Qtiamobrem. 5. Eft ( quam alle-goria ornat) Milonis fortitudo contra im-probos. tf.5. Qitid enim nobis .
Hoc exordio nibilcallidius, nibil elaboratiur. Arripit undique fiduciam Oratorin eacaufa, in qua ipfe timoremfuum tegere nonpotefi , ac mo-do fe infirHtans in benevolentiam Cn. Pompe]i (quem ifiofortajfe prcefidio Miloni adverfum vi-debat) modo frequentem populv.m concilians, ac judices, vel a fua,vel Milonis,vel adverfariorum jjerfona, ctrfrn txpsilpti judjeiifpem concipit.
ANNOTATIO.
CON
O R A T I O XXXVIII.
CONTENTIONIS Propofitio & Difiributio . Ontentionfs propofitio efthac: Jure
Diftributio, feu argumenta funt haec duo: Primum, quia Clodius fnit infidiator Milo-nis. Secundum , quia CIodi'us fceleratus vir, & pernicioftis Reipub.civis fuit. fi.6-J2.uct/»-qua/n in bac caxfa .
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum,Clo-dius fuit infidiator Milonis , deducitur hoc enthymemate : Clodius multas habuic caufas infidiandi MiJoni ; nullam habuit caufam Milo : igitur Clodius fuit infidiator Milonis .
Verum Otator antc argumentationera prKmittit, confutatque tria hrec prcejudicia: primum , nefas e(fe eum vivere , qui homi-nem a fe occifum effe fateatur . Secundurn , Miionem jam efle damnatum judicio fena-tus . Tertium , eumdem Milonem efie da-mnatum ctiam fententia Cn. Pompeji.
Primum prsjudicium refeJlitur indudio-ne, feu exemplis pJuriurn , qui jure homines occiderunt: nam populus Rom.abfolvit Ho-ratium , qui interfeftam a fe fororem fateba-
Milo occidft Clodium .
tur »
PRO T. ANNIO MILO.NE tur. «um.j.fed antequam \ P. Africanus non condernnavit interfcdlorem T. Gracchi, ne-que fenatus Ahalarn, Naficam ,-Opimium, Marium . n.S.nifivero exiftimatis. Poetarum fabuJce Orcfiem , qui patris ulcifcendi cai fa matrem necavit, a Dca abfolutunvferunt. lbid. Itaque boc .
Legesetiam feu xa.tabulae furem,eumve, qui nobis vim affert noetu vel diu , occidi non vetant: ut patet exemplo Clufii, qui ab adolefcente milite, cui vim affercbat, ju-re intcrfedhis c(i. ».9. (Juod Ji duodecim.
Imo lex eft ifia naturae vim vi repellere: & lex eft Comelia, ficarium, feu infidia-torem jure interfici poffe . Antithcton com-par, repetitio hunc Iofum exornant. 10. infidiatori vero .
Secundum praejudicium convellitur con-tradictione, quia fcnatus tefiimonio etiam Munatii, qui invidiofe au«Soritatem Cice-ronis criminatur non fententiis fuis foium , fed etiam ftudiis comprobavit caufam Mi-lonis ; id eft , Senatus judicavit quidem hanc cadem quia vis fada eft, effecontra Remp. fed vim a Milone faftam , aut Clodiofquem e Repub.effe fublatum approbat) contra fas necem efte illatam non judicavit .n.12. Se■ quitur illud. Quod fifenatus quasftionem no-vam haberi voluit de hac caede , id proptet vim faflam neceffario (uti alias in caufa Opimii, Naficce, Marii) contigit, & pro-pter interceffionem tribuni Munatii. n.13. Hanc voro quctfiionem .
Tertium prsjudicium ruit contra adver-
farios
O R AT IO XXXVir. 4>r farios ipfo Pompeji confilio, qui qusfiionetrs hanc novam tulit non propter conttoverfiaia fafti, fed propter difceptationem juris, ii eit, quaeftionem inftituitnotidecasdequam fatetur Milo; fed de jure, quo Milo defen-di pollit rede occidiflfe Clodiuin. »«. 15. Ac enim Cn. Vompejus. Neq; porro qucefiionem lianc inftituit Pompejus fua fponte propter dignitatem occifi Clodii: quia (comparatio eft majorum ) nulla fuit nova qu^ftio iniii-tuta de casde clariftimonim virorum, P. A-fricani, & M. Drufi . n.\6. Nam illud dicit.. Neque quteftionem inftituit propter locum , ubictefuscft Giodius: quiahicin eadem ifta Appia via ornatiffimum equitem Rom. M. 'Papirium interfecit. ».17. Niji forte magis -Qjin idem Cloditis (qui Ciceroni, tam fcepe & ubique locorum infidiatus eft) in veftibu-Io ipfo fenatus fervum collacavit ad interfi-ciendum Pompe/um : nulla interim nova quasftione de eis fa&is decreta . num. 18. Sed quidego. Concludit parva anacephal£eofi,& ironica indudtione Pompejum hancqusfiio-nem non tuliffe propter necem Clodii, quam nemoluget. n.20. SedJlultifumus. Sed fa-pienter tulifte (nota infinuationem)temporis ratrone, & pluribusexcaufis: maximepro-fpeda fortitudine, & arquitate feJedorum judicum in haccaufa , in primis L.Domicii, quem prjeefte voluit hutc quaftioni contra populares furores . n.z 1. Nonfuit ea caufa _ Confutatis prejudiciis tranfit Orator ana-cephalsofi, & prsponit argumentationi et-iam narrationem, qua; fit fedes, ac funda-
men-
452 PRO T. ANNIO MILONE mentum confticuendae fidei. nu.z 3. Quam-obrem juritces .
Atque infignis narratioprobabiles expo-nit infidias Clodii ab propofico ejus fine, 8c itinere, & ioco pugnse . Ciodius enim cum flatuiirct omni iceiere in pra'tura vexare Remp. nec poffet pleno anno atque integro propter trafta coinitia, nec veiiet cum L. Pauiiocoiiega viro lingulari virtute,aut cum Coniule Miione proeturam gerere, hanc in annum proximum tranflulit. n.*4.P. Clodius cttm JiatuiJJec.Atcum ifio annoMiJonem cer-tiflimum Confulem inteliigerec, neq;id ma-gno conatu impedire potuiffet, fiatuit Miio-nem occidere ; iliudque confiiium 11011 femel profeflus efl palam,».^ 5. Qccunebat mancam.
Interim cum Miloni iter folemne, legi-timum, neceffarium elfet Lanuvium ad pro-dendum flaminem, fe ad illud iter tarde ap-paravitcum uxore, «Sc pueris, inrheda.mul-tis impedimentis: Clodius fubito, pridie,reli-cta concione, in equo, & expedito comitatir profefius efi infidias ioco, & tempore collo-candas. n.z 7.Interim cumfciret. Fit pugna& ccedes in ioco Clodianis aptiore:fe acriter de-fendit MiIo,quem cum fervi interfeftum pu-tarent, idque ex ipfo Clodio audirent, hunc nec imperante, nec fciente, nec praefentedo-mino occiderunt. n.29. Fit obviam Clodio .
Narratio concluditur epiphonemate,& re-capitulatione fuperius didtorum,cum disjun-flione eorum, quas ad quaeflionem, & ftatum caufte minus pertinent, fubjefto etiam ad ju-diceslevimotu. ».30. Bacjicut expofui.
His
O R A T I O XXXVIII. 455 His pra;miflis , qna& miro artificio ier-viunt argumcntationi .
Antecedens enthymematis, Clodius mul-tas babutt cauftts tnfidiandi Miloni, nullam ba-buit caufam Milo, amplificatur aperta enu-mcratione ipfarum caufarum , & diifimili collatione utriufque pcrfonce .
Prima caufa , quam habuit Clodius , in-fidiandi Miloni fuit utilitas; quia Clodius Milone interfcftoprcetorfuiffet , & legibus, quas tota jam urbe fparferat, nihil non au-dader , fcelerate , impune, convenientibus aut adjuvantibus Confulibus,contra Rcmp. 71.12. Qjionam igicur paclo. Interferitur falfa excurlioin Sext. Clodium , qui liberarium ifiarum legum domo Ciodii extulit, & Jn-cendii curiae auftor fuit, & cruentum cada-ver P. Clodii noftu crndeliter expofitum re-liquit. n-ii-Exbibe qtCcefo. Contra;ab infi-diis nullautilitas Milonis fuit,quia vivoClo-dio Conful fuifiet, & iftius Prsctoris furores fumma cum gloria fregifiet:que quidem glo-ria.quoniam jam iftius morte fublata eft,non modonihil prodeft , fed obeft etiam P.Clo-dii mors Miloni , n.35. P. C'odii Vrceturam .
Secunda caufa,quam habuit Clodius, infi-diandi Miloni, fuit maximum odium P.CIo-dii in Milonem ; nullum Milonis in P. Clo-dium umquam odium fuit, nifi communc : quidenim odiftet Clodium Milo, fegetetn ( ut jam di&um eft , )ac materiam fux glo-riae ? Milonem oderat Clodius, defenforem Ciceronis, reprefiorem fcelerum , accufato-rem fuum . >;. 3 6. Ac fivaluit odium .
Ter
■454 PRO T.ANNIO MILONE
Tertia caufa , quam habuit Clodius , in-iidiandi Miloni, fuit confucta violentia: nam Clodius fcepe vim fecit, numquam Mi-lo. Clodius vim fecit, quando Ciceroncm vi, non julta Caufa,ejccit;quando pcne Hor-tcnfium, ipfum vcro Vibienum, qui Cicero-111 aderant, interfecit: quandofocius Cati-Jins fuit: quando infidiatus Pompejo, & Ciceroni efi:; quando Papirium necavit, & nuper rurfus pcne Ciceroncm . Atque inci-iim ha:c Orator congerit, ut majorem argu-mcnto vim addat. ^r.3 7. Reliquum eft.
Miloadeo vim numquam fecit; ut multas occafiones (quas repetitio enumcrat ) occi-dendi Clodii pra-termiferit. Nam Milo po-ttiit impune occiderc Clodium , quando re-vocanti Ciceroncm toti ItaJiae, & clariffi-mis viris, LentuJo, Pompejo, de reditu Ci-ceronis legem ferentibus , reftitit Clodius, crudeliifima in foro caede faita. »«.36. Quid fimile Mtlonis .
Potuit occidere opporttino rempore & lo-co, & omnium bonorum voto; quando Clo-dius impetum fecit in Pompejum, & a M. Antonio pene confeftus efi, aut in comitiis ab ipfo Milone ffgatus ad Tiberim : nu. 41. quid? privato Milone.
Concludit Cicero pulcherrime a majovi ad minus, Milonem non attulifle vim autne-cem Clodio, n.qz. qitemigitur . Confirmauir Conclufioab imminente comitiorum die , quo quidcm tempore Milo , & omnes qui fa-pienter Confulatum petunt, offcndere fra-gilem populum metuunt , aliqua vi aut
caede
O R A T I O xxxyill. _ 45?
ca.'tle relata , IbiJe/n . prtefertim judicer, 4. Caufa,quam habuit Cloclius, infidian-di Miloni, fuit impunitas , quam Clodius fperabat, quippe qui fape judicia po;nafque contemplerat: Milo hanc non fperabat, qui ctiam nunc reus eft fafli, aut prasclari, ii perniciofum eivem fufiulit, aut cerce ne-celfarii , fivitam fuam defendit, num. 44. quid ? quod cctput.
■Hsec impunitatis fpes confirmatur vcrbis, ac confefiione ipfius Clodii, per praeteritio-nem, & apoftrophamad judices , n.qf.fed quidego.Ipfa veroconfefllo convifta eit duo-busadjundlis, temporis,& loci . Ac ttmpo-ris quidem : quia tertia ipfo die, quo dixerac Clodius periturum Milonem , ipfe ex urbe profe£\us eft, fine caufa , cum caufa etiam remanendi, nempe ut concitatam ct ncio-nem fuam fedaret. At Miloni profic fcendi ifto die Lanuvium non folum caufa, fed et-iam neceftitas fuit ,ob ftatuta facrificia . Ib. quemadmodum igitur. Deinde fcivit Clodius facillime ex Patina, aliifque permukis,Mi-lonem fore eo die in via: cum de reditu CIo-dii nihil fufpicari potuit Milo; quantumvis quaefit ric, n. 47. quidji ut ille .
Nam quod Arrius, & Caftinius dicunt corruptos a Milone ,ut id fciret, fervos Clo-dii; id quidem liccntia concedit Cicero: ve-rum ifiorum hominum teilimonio,qui comi-tes funt Clodii, & antea etiam falfum dixe-runt .elevat. Ibid. Mi!o deColdii.
Quin horum tefiimoniaprofe Cicero, ac pro Milcne interpretatur: ouia fi Clodius in
Alba-
4y5 "PRO T. ANNTO MILONE
Albano fuit illo die manfurus propter Cyri mortem ; igitur Miloni, & Ciceroni (quemaudorem ca?dis faciunt ad verlarii, cftque parva digreflio)reditus Clodii fuit ignotus. 77.48. Videtejudices. Igitur Clodius, quando quidcm non man/it in Albano,rewe-ra rediit Romam non propter ftiortem Cyri, queni pridie morientem reliqucrat; fed ad infidiandum Miloni , quem appropinqua-re audiebat, «. /49. nur.c perfequar . Co nfir-matur, & patet ipfa res (etiam conceflione ) ex fefiinatione Clodii, n. 50. Jttita faclum. Contra abfolvitur Miloomni fufpicione in-fuiiarum a loco, & tempore , quia hic fi de iniidiis cogitaifet, nodtu fubftitiflet ad mo-numentum Bafilii (invidiofo fcilicec Ioco,& tempore fufpiciofo ad csedem Clodii) neq ue illiante fundumoccurriflet, n. $x.noBu in-lidiofo. Itaque perfpicua rcpetitione argu-mentorum fuperius allatorum conciuditO-tor probabilesefleinfidiasCIodii, non Mi-Jonis . n.^z.Videoadbucconflare. Jam vcro luperior confeflio Clodii convifla efl altero adjunftoloci, feu pugnai.', qui aptior fuit Clodio,qnamMiloni,m rifice exprimit hvmc locum Cicero per hypotypofim, & compa-rationem abadjun&is , comitatu, facultate, Sc tempore . n.54. Videamus r,ur.c.
Digreditur Cicero, & refpondet ad tres prolepfes : ad primam , vi&us efl CJodius; quia effeminatus, & inl-citus dux : vicit Mi-lo,quia vir providus, nec imparatus ab ir.fi-diis.Adde incertosexituspugnarum.w. sj.Cur igitur viclus eji. Ad fecundi m , Milo fervos
manu-
O R A T I O XXXVIII. 457 manumifitjquia ab his defenfus: quamquain Ii bertas, quod fortiter dixic Cato, non cft praemium his fervis fatis magnum . Porro non metuit Milo ,ne hi fervi in qu^tftionem darentur, quia tormentis , & quaeftione non eft opus, ubi fa&i confellio eft. ».58. Cur igi-tur eos. Adtertiam, queftiones habitae ab Appio de fervis Clodii nihil urget Milonem: quia non licet contradominum quaeri de fer-vo (in quo verum inveniri non poteft) mul-co minuslicet quasri de fervo contra domini inimicum : deinde qu£eftiones hasfaceta iro-nia , complexione, profopopoeja Cicero re-fellita perfona Appii, & ejus modoquceren-di non legitimo, n.6o. Sed ijudftioncs.
Redit ex digreftione; poftquam fcita arte oppofuit infidiatorem Miloni Clodium ab adjundlis temporis , & locij nunc amplius a confequentibus, &fignisexterioribus( qus funt quaedam fa£li veftigia ) purgat Milo-rem . In primisejus fiduciam prajdicat, qua fe in urbem reddidit,& confcientif vim cal-de OratoraudloritateSenatusmunit. n.(,z. Quod fi nond.um.
Deinde effert Milonis fortitudinem, qua fparfos de fe rumores inimicorum , & impe-ritorum fuftinuit, contempiitque. ».54. Ari vero obliri. Atque ex his rumoribus opportu-ne iterum digreditur in fufpiciones Cn.Pom-peji ( hunc virum operofe emollit, & conci-liare ftudet Miloni) quas fufpiciones ele-vat. 1. a perfona Licinii, & furioforum fer-vorum.n.66.Laud(ibetmequidem. 2. A falfita-te plurium ejnfmodi rumowm dc Milone .
V y n.67.
45S PRO T. ANNIO MILONE
n.67. Oppugnatadomus 3. A confilio, ac tcfti-monio ipfuis Pompcji, qui arma non contra Milonis infidias , fed contra adverfariorum vim paravit, ad confervandam Remp.w.68. jOuidJitamen.4.A probata toties,& poftea et-jam profutura fortaile in civili metu, fortis Milonis fide, atque animo erga Pompejum, w.69. quodjiMiloni.<$. A prxjudicio Pompcji, qui quandoquidem potuit ante judicium,aut etiam fine judicio inMilonem animadver-tere,fane non cenfendus eft nunc contra eum collocalle pracfidium in foro;fed contra con-cionem Clodianorum,ut judices libere judi-care poffint in haccaufa,quid fentiant. n.ji. Quamquam quis boc .
Propofitionis fecundum argumentum , Miloni ejlgloriofum occidijfe fcderatum virtim, &perniciofum civem Reip. hoc fyllogifmo cxponitur: Gloriofum eft virum fceleratum ocidere : fcd Clodius fuit vir fceleratus & perniciofuscivis Reip. igitur Miloni eftglo-riofum , occidiffe fcelcratum virum , & pcr-niciofum civem Reip.
Syliogifmi Major amplificatur infigni profopopceja Milonis,qui gloriatur fe exem-plo clarorum virorum occidifle perniciofio-rem civem, quam fuerit Sp. Melius, aut T. Gracchus . n.73. Nec verome.
Minor multa fcelera Clodii, ftupra , ac violationeslegum , injuriafque civium Ro-manorum , coacervatim, & frequenti repe-titione recenfet. Ibid. Sedcum auderet. Pra?-fertim amplificatione per incrementum , & hypotypofim oflendit patientiam populi
Roma-
ORATIO XXXVIII. 4?c, Romani, ex iis, qui nefarie fafturus fuerit Clodius , fi prxtor fuiiTet. ».77. Qiiamquam bcec quiciem . Complexio confiat iterata pro-fopopceja Milonis , qui praefefert mortem Clotlii non modo fibi gloriofam , fed etiam toti Reip. falutarem & jucundam . »««2.78. Quamobrcm f.. Auget, & accumulac Ora-tor Milonis laudem comparatione futurt Confulatus Milonis , quem jam omnes o-ptant ; & Proeturae Clodii, quam metuebac civitas , & boni oderant. n. ■jg.Maudate bcec. Ifium vero metum atque odium civitatis ex-primit profopoposja: nam fi ab inferis revo-cari poflet Clodius, ut efiet prsetor, nullus omnino, nec ipfe Pompejus id faceret. ».80. Qitin bocattendite. Hinc ad judices fe con-vertit Cicero, ac bene fperare Milonem ju-bet ab iis, quos confervavit, vel qui CIo-dium fublatum gaudent, prsemia etiam, ex-emplo Graecorum , expediare jubet in grata ci vitate . n.81-E<us ergo mortis . Sin ifta mer-ces accidet, ipfum jubet numquam paenite-re fafti: quia fortis viri eft ,propofita invi-dia , morte, pcena, nihil fegnius Remp. de-fendere. ».82.Qitamquam boc animo. Yerum altius effert Orator gloriam Milonis,& ma-gno artificio divinum etficit hujus facinus , perinde quafi non fingulari Milonis vir-tute, ac manu, fed Deorum numine, ac vi inter-fedtus fit Clodius ad fummam populi Rom. felicitatem . w.84. Se.ibujus beneficii. Caele-fiem enim effe vim demonfirat Cicero, quse Romano imperio provideat, ac in fcelera animadvertat. n.85. Bcfc efiprofeclo.
V 2 Te-
460 PRO t. annio milone
Tcftes appellat hujus rei tumulos, & fa-cras aras Deorum ,quia Clodius in confpe-ftu montis Albani, ubi Jucos exciderat, an-teoculos Jovis Latialis, aut facrarium bonEe Deie, quam violarat, occifus efl. num.%6. Non eft bumano.
Confirmat illain vim divinam a confe-quentibus: quod ncgatus fit Clodio pofi mor-tem honor fepulturce . n.78. Nec vero non .
Confirmat etiam ex milerapopuli Rom. fortuna ifio anno futura , quam exaggerat enumeratione feu anacephalxofi fcelerum CIodii( nifi hoc confilium Deorum fuiffet, 111 Milo Clodium necaret. n.88. Dura mibi. Augetur ifia divina providentia , feu populi Rom. felicitas, quod nullus, pra:ter Milo-nem, fatis fortisConful fuiftet, qui Prceto-rem iftum coerccret. n.go.An Confules. Sed maxime augetur hac comparationc Mino-rum : fi mortuus Clodius incendit curiam ( de qua efi definitio , & affeflus doloris , ) & omnia permifcet; quanto magis fi vivus eftet Pr.ttor. N.c/i. An HU preetor.
A N N O T A T I O .
Contentio vult non tantumjure occifum effe Clodium a Milone , fed magna etiam bujus glo-ria . Quod utperf uadeat Orator, argumenta fub-tilius excogitat, eaque miro artijicio difponit: folicite primum emoliens prajudicia , rem r.arrans, callide , tum qttic funt adverfa Milo-ri, velcaute fttpprimen•, vel emol/iens fapien-ter (prrffertim fufpiciones Cn. Vompeji) velet-
iam
ORATIO XXXVIII. 4Si
idmfi.lenterprojua caufairnerpretans , adinvi-diam adverfariorum. Sir vero fua confirmat, ut fente ,'tiarum pondere, & amplificationitm vi, fenfimfe infinuet in benevolentiam judicutn , & Confuiis Vompeji, vel opportuna digrejftor.e prolepfes elevet,vel a perfona Milonis abfirabens orationem, excurrat i>1 tbefim, quce faveat: de-ttiqtte ingeniofa efi btijus contentionit macbina, quamjuvatfortaffe enucleatius expendere. Htt-jus igitur caufee fiatttt cum fit conjeciuraiis, an Miloni infidiatus fit Cloditts, reHe Orator veri-tatem indagat ex propofito fine Ciodii, f :u con-cepta utilitatir fpe ex Milonis ccede: contra, 0-fiendit nullttm fuifie Miloni propofttum finem occidendi Clodii, ut exnegatione cauf&finalis, negatio effettus colligatur. Deinde ad caufam finalem addit odium Clodii in Milonem , viola-tionem, impttnitatis fpem , conviftum ipfotem-pore & loco tefiimonium: quce longe a Milone removet Cicero: nam Milo Clodium non odit ma-tsriam, ac fegetem fuce glorite, a vi femper ab-borruit: prcetermijfis tot occafionibtts occidendi Clodii: impunitatem numqttam fperavit jam reus judicii: tempore, & loco iniquiorepugna-vit. His accedit Mtlonis fecuritas, ac impsrter-rita revertendi in ttrbemfiducia, exfortitudine, (y magnavi confcienticc fuce concepta: qttibus maxime conjeRuca ccedis toUitur . Itaque tota bccc da infidiis qucefiio (qitce propria efi bujus caufce) ex triplici capite ducia, & traBata efi ; 1. ex cattfis finalibus utriufque perfonce, Clodii, & Milonis. 2. Ex facultate infidiarum, atqtte adjuriflis, prcefertim loci, temporis . 3. Ex con-fequentibtts ,feu certa Milonis confcientia . Ve-V 3 rum
PRO T.ANNOMILONE
rum >najor artifex Orator non efi contcntus pro-bajfejus Mifonis in occidendo infidiatore Clodio, fedforti Miloni infuper vertit glori<$, quodfce-leratum virum & perniciojum Reip.civemJ'uf-tultrit. Cujus glorix, ac fortitudinisprimafe-minajecit pafftm in priore argumentatione ,n unc .ample, Ci> aperte Milonem inducit profopopoeja gloriantem boc facinus, & conjeciis m cumu-ium fceleribus Clodii, banc c<edem ofiendit ap-probari communi fenfu civium, & fenatus iy, Cn. Vompeji, & ipforum Deorum, qui Roma-710 imperio, ac felicitati Reip.provident.
PERORATIO. Eroratio eft infigniter ad commiferatio-
nem Milonis compofita,i. Apoftropha ad judices, feu deprecatione, ut forti viro mifericordiam tribuant: fubjefta compara-tione gladiatorum, quorum timidos, & fup-plices odiiffe folemus, fortes, & generofos iervare cupimus. n.y^.Sedjam fatis . i.Pro-iopopcsja Milonis, qui commemorat non in-gratEe Reipub. & Ciceroni, fua merita, & fufceptos iabores,nulia fpe, aut mercede alia fibi propofita, prseter hanc laudis atque glo-riae, fublato Clodio. n.94. Mt quidem judi-ces . 3. Altera profopopoeja Ciceronis, qui teftatur Miloni amorem luum , in primis do-lore, fi pereos judices, quos femper habuit amiciftimos, & quibusnon poterit irafci,for-tis vir Milo a fe divelletur. n. 100. Hactu mecum , Quamquam fe folabitur Cicero re-cordatione nulfius officii, vel periculi, vel
raor-
ORATIO XXXVIII. 453
movcis Milonis caufa praetermidiE ; aut jarri pra:termittends, quando fibi mori iatius ett quamMilonem perire. w.ioi. nunc meuia. Iterum commendata Milonis fortitudine , qui nec Iacrymis Ciceronis movetur, judices obteifatur, atq-, adftantes in foro milites ap-pellat, ut tam fortem virum fervent in pa-tria . n. 102.His lacrymis. Deinde exclamat, dolet,queritur,dubitat quid refponfurus fit li-beris, & Q. Fratri, ii Milonem, a quo per judices revocatuseft in patriam, retinere in patria per eofdem judices fibi amicifiimos non pofiit. ».103.0 me miferum. Exaggerat dolorem fuum Orator a fuo reditu, extin&a conjuratione Catilinx,- infians apud judices, ne fuus ille in patriam reditus acerbior fic ipfo difceifu, aut etiam voto, ut vivat P. Clodius, Prstor, Conful, Didlator . ».104.
Redit ad Milonis fortitudinern, quam ite-rum, iterttmque admiratur, ac feliciter in grata patria confervandam exclamat-». 105. 0 Diiimmortales. Denique doiorem lacrymfs abrumpit, & poftremo judices orat a perfo-na Cn. Pompeji. N.io6. Sed finis fit.
ANNOTATIO.
Maxime artificiofus efi bujus orationis exittts. Videbat Orator contumaciam Milonis qui buic de fe judicio non reonim more affuit mutata ve-fie , & coma,fed infraBo vultu, unde judices erant offenfi, igitur callide Cicero banc Milonis contumaciam virtute fortitudinis praitexit, & aperta infinuatme commtndavit apitdjudices, V 4 & mi -
4i*4 PROT.ANMIO MILONE
& milites , qui prtffidebant. Atque Milo ifitt (tnimi magnitttdine mifericordiam non implorat, ut multo magis digntts illa videripofiit: fied res fuas pro patria fortittr gefias , meritaque re-cenfet, pro quibus nullum defiderat pr<emium, niff gloriam toto jam orbt fibi partam ex ctede Clodii: qtta quidem merces virorum efifortium, quidquid adverfi contigerit. Cicero ijium ar.i-tnttm Milonis fatis laudare non potefi, & a quo eft ifta magis divina virtus, eo majore dolore ab ipfo divellitur : gaudet nuHum afe amoris , attt ftudii officium forti viro defuiffe ; paratus fuo capite quamcttmque fortunam Milonis ievare . Jam vero Judices quos babet amicifftmos,{&, mi~ lites etiam atque etiam obfecrat, ne magnani-mum virum, & patridi natum expeilant e pa-tria. Sed boc etiamfortaffe artis fuit, ut Ora-tor teneriores doloris fenfus exprimat iacrjmis , exciamationibus, profopoposiis, deprecationibus, ut magis ex oppojito conflet Milonis fortitudo, qtti bis mollibus amiciticS affectibus non movea-tur. Et qttiapreecipue btecglorice Miionis pafftm tota oratione, etiam exordio, propofita efl Cice-roni •, Ita illam in peroratione profequi maxime voluit, ut demumfortifftmus vir, qui toties Ci-ceronem, qui patriam, quife contra infidiato-rem, ac fceleratttmvirumdefendiffet, isiptr-niciofijftmo civs Remp. iiberaffet, judicio ab-folveretur.
pro

PRO C. RABIRIO
Argumentum , Qusftio , Stylus . TolointSus Auletes Alexctndriee Rex obcru-
delitatem, & avaritiam regno pulfus a civibus Romam venit, & auxilium petit a Se-natu . Iiium cum eofxdus , reduclioque Lentulo Cilicice Proconfuli Senatus aucloritate mandata ejl. Verum confultis Sibylhs oraculis invenerunt Decemviri Regem JEgypti dolojis artibus ali-quando Romam ejfe venturum : Jiauxilium pe-teret, fxdus cum eofacerent, ne tamen c v.m reducerent cum exercitu. Quare Lentulus Re-gis reducendi provinciam , quam {$> aucioritate Senatus, (sr forte babebat, interpojita religione Jine ulla dubitatione depofuit. Nibilominus Rex injiabat, multique fenatores, incertum an ejtis pecunia corrupti, eo propendebant, utfine ar-mis per legatos reduceretur; fed obfiftentibus partim AlexandricS legatis , partim principibus civitatis Pompejo, CraJJo, Lentulo eam lega-tionemper amicos magna ambitione captanti-bus, cum nibil impetraret, a C. Rabirio Poji-bumo equite Romano pecunias mutuas accepit, Jive ut quod jattabatur corrumperet Senatum , Jive u: fubornaret Jicarios qui legatos Alexandri-norum, Dionem principcm legationis occi-derent, Jive ut, quod pojiea docuit eventtn , Gabinium Sjritf Proconfulem magnis prcemiis
POSTHUMO.
V 5 ad
4^(5
std opem fibi ferendam alliceret. Gabinhis tri-buit femercenarium comitem Regi,figna con-tulit cum Alexandrinis , cepit A-lexandriam , Vtolom&um refiituit in regnum sEgypti, re]e-ilo Arcbelao, quem fibi Regem acciverant. Re-vocatus e provincia Gabinius, accufante C. Memmio, defendente Cicerone, qui fequefire Vompejo paucis ante diebtts in gratiam redierat legefulia repetundarum damnatus efi. Eaque lis decem talentum millibus ( quam fummam a Rege accepijfe dicebatur ) efi ccfitmata. Sed cum is nec prades dediffet, nec tantum ex ejus bonis, qttanta fumma litisfuerat, redigi potuif-f et, diem dixit Memmius accujator C. Rabirio Vofibumo eo nomine, quod quodam legis JuIicC capite cautum effet ut finec prcedes .dedijjet is, cui lisfuifiet cefiimata , nec fumma litis ex ejus bonis publicatis colligi potuiffet, tum demum inquireretur in eum, ad quem ea pecunia per-venerat. C. Rabirius autem promijjk pecuniee qua Gabinius Regem Vtolomceum in regnum re-fiituit, particeps credebatur , eaque caufa non eratfeparata apriore ,fed quafi queedam appen-dicula caufa judicata atque damnata. Abrah» Qticsflio efl i-pgenere judiciali an C. Rabirius Voflbumus teneatur eo capite legis Julice, quo ea pecunia pervenerit. Stfius tenuis , fubtnde am-plkr .
s y-
t
'5 rt S rt	S'4 S «		« S rt O <3 u
« 5	U	q	c —
0.3 rt	'3 cr	3 u 0 0.	a 3 • cT >2 u
	3 rs	rs U 10	«o"2
H 3 0 u	q u V5	z: O,'	u O-o
rt crr2
g.2 2 o o S Joiga «10 E «j.5 o"S^3 3 —d u u c t, rt c •• o
o-- „ - - 0 a.S —
» -es^ 3
4S7
T3

ARGUMENT.	.= 0-0-6
-----I	--,	S B 2 u u-2
O.— -J >	M O '-U—
01 u	s .uo
1 £<±J'a «
. s p.S.a	Sbj5u°«
loa^o	a e > c-g<a
Sl-a^S	5'3j.a s
: u u ,
PROPOSITIO.
u u "• • ■ • •
, . .	1 t-J
Z-Su^un 2. ARGUM. ^«•85	r---,
sS2,S	3TJ " K
K C 5 ".5 a	O"» S,*4
0	3 u —	.agM
^S.3-3	SS-S-a
	1---1 w 5
NARRATIO.	32
2 3
rp.11
c S-g £ »
Cm 3 a
r- C 5 ° M
3 2 ^ o
O <£S U M -J
«-2-u-S
0.2 3	^-j.s.t: o
o^s.S S 2 .	n-oo.^
SXORDIUM. 1. A R G U M.
ARGUMENTATIO.
V 6 AM-
4^(8
i	O '
^iul3 £ —
u
O. o K
.'3 0
$ N O " ".S
K 3 ti rt rt w * §s «• = p
■ 3 ev= «|
uSoSSg
« 2 „ e
1 «j o.a 8,-g
3 5 2^1= a o/o
e:s a a s S e
n > rt o u 3.S
B rt s 3 rt »J<a j = S 3«s
n cr o u t,
E^. rt » u
O W J3 —
Bu." u 2 — ~ 3.H c g- 2
g E-a -s^
u
£ d
o 5-
S.B
U 3 oCi „ J C Q-3.-c S « u o- c
J ^ f ,. r'
u -o m X 5 .3 ■
t B.-§ B-gfi|
m-rM
U t U a a p g u g	„ U
al a-2113
0-3 o OJ.S O
u U Cu - -	u
o 3 o u u £ -g
P- O" rt S 3 .-S .a.
ARGUMENTAT.
P 3 E O B 0 u g UT3 3 u 3 rt£ u E^ S m.2	_ .
»3 E c S 3 g-o.3
^ « § 3 cr
5 -»
o s
Jrl slaS 1 u8.2 „.; «« 2-13 I E-^sij^ g-s.
C rt M " 3 c 3-S13.- H"
S M C 3 g 0-0
u 3 O rt - o o ■ c/i tr o. c EOi u
— 33 C u V
1. ARGUMENTAT. AM.PL1FIC. ET AFfECT»
Bjz 3
rt w
S >
Isle^
^ 2 - 3 s
—	3 £ °
rt a'=iS 0
E 3— yi U 3 u rt 3
rS-C
—	<S u
o n s:g
S" s t 3
CJ-g o. u ■— <-> - rt u o>
2 u-s s S E.S s <£ a
2 « u U
."«Ec
ie-gsg
f 3 i g s
u 3.:
o
3 CJ V
wj.t: > MTS S* ea w u u
u o -
o> U L,_J
PEROR.
u« —->
EXOR.
f
4 Sg
EXORDIUM.
ERrorem fatetur Cicerocum Pollhumo, excufat tamen abcventu, feu incerta Regis perfidia , cui ille pecunias commiiit: n.\.Jiquis ejl. Excufat etiam communi fi-liorum fiudio , ut patres fuos imitentur in qua arte iili prseftiterunt, adjun&a depre-catione ad judices , ne gravius affligant er-rore Japfum hominem , N.2. fed etiamfi .
ANNOTATIO.
In proxmio operamdat Cicero, ut Voftbumo , fuam in credenda Regrs pecitnia femeritatem confitenti, judices accufatoris acerba crimina-tione alienos reconciliet. Ejtts quoque temerita-tis excuf ationem aliquam elicit ex imitatione communi: patrumenim, certis prrefertim in fiu-diis, omnes filiifere vefiigia fequuntur . Itaque in boc exordio lenes funt etiam motus , feupri-mum ir.fiiftuntur judicej ad commiferationem Vojtbumi.
NARRATIO.
T^Xponiti.quopaclo,naturaduce,Pofthu-mus non folum in re mercaturis augen-da , led in amicis quoque Jocupletandis, cum magnitudine animi, tum Jiberalitate,vitam patris , & confuetudinem exprefterit, N. 3. fuit enlpueristExponit a.quibus caufis pecu-niasfuas Regi expulfocrediderit.-nempeni-
hil '
470 PRO C.R ABIRIO POSTHUMO
hil bandius Rege,Pollhumo nihil bcnignius fuity & jam hic longius procefferat dare, quam ut defifteret,N.4. pu/fus intereit regno,
ANNOTATIO.
Narratio confirmat ivfinuationem Exordii: r,am ut fttpra Orator excufavit Pofi/jumttm a fortuna , cumdixit nos pler umque facere , ut conjilia eventisponderemusiftc boc loco eumdem excufat ab tmitationepatrum, in quam nos du-cit ipfa natura . Addit qttadam etiam adjunfla, propter quee Vojibttmus nonpotuit non pecunias credere .
CONTENTIONIS
Propofitio j & Difiributio.
COntentionis propofitio eft: C.Rabirius non tenetur eo capite legis Julice, quo ea pecunia pervenerit .
Diftributio , i.Qiiia Rabirii caufa eft fe-junfta a Senatu; qui corruptus ea pecunia dicitur . 2. quia eft fejun&a a Gabinio qui condemnatuseft .
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum, Ra-biriicaufa efifejuntta a Senatu,qui corru-ptits eapecumdifftur, hoc brevi Enthyme-
mate
O R A T I O XXXIX. 4?r mate vibrat Orator: Fuerit eapecunia cor-ruptus fenatus, quid ad Pofthumum ? Nes enim hic fenatoribus dedit pecuniam, fed Rex ipfe , qui hos corrupit: ergo Rabirii caufa ell fejunfta a fenatu , qui corruptus ea pecunia dicitur.
Antecedens Cicero ita probat primum , utlenatum vacare cuipa iignificet , in quo benevolentiam captat a fenatoribus judici-bus; deinde,ut fi cornmiffum id fit,expertem atque infcium ejus criminis Rabirium often-dat fimilitudine.-quia cum hic pecuniam Re-gi dabat,qua ille eam in re confumeret, nec fcire potuit,nec debuit quasrer z.n.6.Hinc pri-mumexoritur . Confequens fubjicitur repre-henfo C. Memmio. n. 7. Qtiamobremneque.
Propofitionis fecundum argumentum,Rrf-birii caufa eji /ejuncia a Gabinio,qui condemna-tus eft, pari Entymemate torquet Orator r Eft hoc novum , & pra^ter judiciorum mo-rem , accufari Equitem Romanum eocapi-te legis Juliae , quo ea pecunia pervenerit r quando in asliimandis litibus appellatus non eft,neque a tefie,neque ab accufatore,neque ullodenique modo:. ergo Rabirii caufa eft fejunfta a Gabinio , qui condemnatus eft .
Antecedensamplificaturi.per exclamatio-nem, & fubje&ionem ex diuturnoufu Cice-ronis in judiciis . N.8. Quodfiitem .
Ampiificatur z. per dialogifmum ex ipfo iudicum officio, qui non judicare debent Pofthumum ea lege, qua non modo ipfe, feA totus etiam Equefterordo folutus, ac liber «ft. N.i j. Hic jam,judices. Ampiificatur. j,
ago-
472 PRO C.R ABIRIO POSTHUMO
apoltroplia , l'cu cohorcatione ad fenacores, niagna Hde , & conftancia jus Equicum fer-venc: ipfi enim lenatores, Pompejo icerum Confule, cum eifent infenatu, qui Eque-Itrem ordinem lege Julia , de repetundis te-neri vellent, cequitate addufti, quo minus quidquam novaretur, obfliterunt. N. 13. Hic ego titinc.
Amplificacur 4. fimili apofiropha,feuco-horcacionc adequites Romanos ut tuerivc-linc jus fuum,id efi,ne quis illos lege de repe-tundis accufare polfit:hoc enim jam jus ten-tatur , uno Equite Romano , in judicium vocato; qui,fi damnatur,eritcureamdem li-bi quifque calamitacem percimefcat. Addit pro fua in hunc ordinem charitate. Cicero teftimonium Glaucia:,& Majorum Equitum exemplum, qui M. Drufo, Equeftrem ordi-nem nova lege,de accepcis ob rem judicatam pecuniis,alligare conanti, fumma conftantia reftitere . N.i 4. Qiiid vos Equites .
Digreditur Orator ad confutandum extra caufam accufacorem Memmium . 1. Hic objicic pecuniam adPofthumum a Gabinio pervenifle,quia Gabinium,uc Regem redu-cerec, Pofthumus impulit . Refellit Cicero : quid opus fuit impuliore, autfuafore ullo, cum avaro homini Gabinio (ut dixit,& ju-dicibus perfuafic Memmius ) decem miliia talentorum, ut regem reducerec, promifla fint ? Adde Gabinii confeflionem , qui fe reduxifle Ptolomteum dicebaf utilitate Rei-pub. & legis permiflione & cupiditate glo-riie. n. 19. Tn 3 inquit QnJjinhm. z. Objicit
Mem-
O R A T I O XXXIX. 473 Memmius Diaececem fuifle Pofthumum , id eft, procuracorem, & difpenfacorem rc-gium : quo in munere , cum ex decumis pe-cuniam Gabinio coliigcret, fibi quoque ipfe collegic. Concra,oftendic Cicero(& pluribus infra) Poflhumum in hac procuracione,car-> cerem,molefiias, egeftacem perculifle ; can-tum abeft uc fibi lucrum collegerit.Nunc fa-tetur, acque arguic Cicero ftultitiam Poll-humi, qui cum Eques eflet Romanus, fe, ac Iibertatem tradidit Regi ^Egyptio; verum-tamen hanc ftultitiam,tum exemplododo-rum virorum, Piatonis, Calliflhenis,Deme-triijtum alia majore imprudentia, qua pecu-nias Ptoloma'ocredidit, eluendam putat. N. 22. At Dixcetss . 3. Memmius pallium obji-cit Pofthumo, non alia rationequam lucri, & pecunice. Eft eadem femper, inquit Cice-ro, temeritas Pofthumi; imo jam neceflitas mutandi veftitus, tum ut ifto munere fufce-pto Dicecetis fungeretur AIexandrice,tum ut imperanti Regipareret. Csterum quotidia-no exemplo multorum , f quod etiam in fta-tuis videtur)& P. Rutilii potuit Rabirius pallium fumere pro tempore,& fpe aliquan-doad fortunas fuas perveniendi . Num. 26. ltcique objiciat.
4. Objicic Memmius,dum Gabinio pecu-niam Pofthumuscogerec, ex decumis impe-ratorum pecuniamfibi coegifte.Refellic Ci-cerohocdilemmate : Si, ut vult Memmius, pecuniam fibi collegit Poflhumus ; utrum eam fumpfit ex decem millibus talentis Ga-binio promiifis,an prster illa decem millia ,
novato
474 PRO C.RABIRIO POSTHUMO
novam fibi pecuniam collegit ? Si ex Gabi-nii pecunia, id eli ex decumis eam fumpfit; athomo,ut ipfe ait Memmius, avariffimus non tulilfet.Sin prseter decumas, centenfima exegit; ut, quas decem millia efie debebant, fierent, addita centenfirna , undecim millia talentorum : quiscredat, tam gravi onore tri butorum , tantum prxterea oneris imponi fuis, Regem cffe paffiimP n.30. At ex boc ipfo. 5 .Pecuniam ad Pofthumum perveniiie, te-ftibus Alexandrinis legatis probavit Mem-mius. Athi nondixerunt in Gabinium, cu-jus ea nomine redacta pecunia eft ; cur iis dicereliceat in Pollhumum , qui redegit ? Non patitur id judiciorum confuetudo . Te-ftium autem iftorum fidem dialogifmo reji-cit Cicero;tum quia Gr - ci funt,tu quia fe-mel jam mentiti funt. Ubi parva digreffio-ne caufam interfecit,cur in gratiam redierit cum Gabinio . ».31. Ade unt cejles legttti ■
Confutato Memmio redit Cicero ad antc-cedens propofiti Enthymematis, fcilicet non polfe accufari aut damnari Pofthumum, eo capite Iegis Julice, quopecunia pervenerit. Atque amplificatur 5. idem antecedens ex perverfohoc judicio : necenim Pofthumus aliorum more , rei Gabinii (qui pecuniam a Rege accepit, & jufte damnatus eft ) judi-cio accufatur;fed proprio judicio accufatur, quod crediderit pecuniam Regi, neceam receperit. ».3 7. Lites quo.
Quo dicit Memmius, recepiffe Pofthu-mum pecunia,fed abfcondiffe,deinde ex pe-cunia dominatum effe Alexandriae;tum per-
mutaf-
O R A T I O XXXIX. 475-muta/Te illam pecuniam cum aliis mercibus. Cicero refellit primu a caufa,qua: Pofthumo fuit nulla diffimulandipecuniam;fecundum refellit ex carcere, moleftiis,egeflate, quam pertulit Alexandris; tertium rcfellit ex le-vitate rumorum,fermonibufq;maIevoIorum, cum revera Pollhumus egens fit, ut mox di-cetur in peroratione . n.^g.At babetj$> celat.
ANNOTATIO.
Memmius( uti tradit Manutius )duo crimina Rabirio objiciebat: itnum, quod Ser.atum corru-pifjet; alterum, quod ejus pecuniee pars quam Gabinius ob refiitutionem Vtolomxi regis acce-perat ad ipfum pe veniffet, quo nomine in judi-cium ex lege Jtdia de repetundis vocabatur . Qi>:dadf:natumattinet, objeciionemillam Ci-cerorefellit,caufam Rabirii a Senatufejtmftam ofiendens . Et boc maxime utitur argumento , qttod qttamquam Senatus corruptus ejfet (i.i quod non concedit) tamen eo nomine in crimen vocari Rabirius non debuit: quia pecuniam il-lam Regi dederit, non Senatoribits, ut eos cor-rumperet .Jam contra alterum crimen fic Cice-ro difputat. Sic beec lexjulia, ut ( quandoqui-dem d.amnatus Gabinitts nec pr.tdes dederit,nec ex ejus bonis quanta fumma litium fuerit,popu-lus receperit,) inquirere oporteat in eum ad quem eapecunia pervenerit; non tamen illico potefi Memmius accufare Vofibumum, quafi a.i neminem magis eafufpicio pecunicepervenerit: nemo enim unquam propter ea legis verba, quo pecunia pervenijfet, caufamdixit, qui in cefii-
mandts
47«P&OC.RABIRIOPOSTHUMO
mandis litibus <tppe'l,itas non cjfit ; Vofibnmus autem appellatus non efi, neque a tejle, neqtte ab au'ufatore,neque ullo denique modo . An igi-tur novo judicandi more primus accufabitur Eqttes Romanus . Quando equitum Romano-rum ifiudefl ]u , ne qttis eos, lege de repetundis, accttf are pojjit. Qttaregemina apofiropba 0 a-tor, tum/udices, ac Senarores, tum Eqttites Romanos accendit contra accufatorem Mem-mium, atque bac occafione alia illius argumenta levijfima diluit. Denique Cicero queritur ac, :t-fari Vdflbumum non communibus faBis, <& ju-dicii' cum reo Gabinio ( ut Jit quafi queedam ap-pendicula caufa: judtcatce atquedamnat<e)fed proprio judicio accufari levijfime & ex conjeBtt-ris . Ex bis patet banc contentionem magis niti confutatione advetfarii,quamconfirmatione ar-gumentorumicum enim accufator levijfunispro-baret argumentts, magnam a Gabinio pecuniam pervenijfe ad Vofl bumum; Cicero totus efl in iis refellendis . Vergit interimjacerefeminaduo-rum ajfecluum ( quos in proxmio incboavit, ab-folvet in peroratione ) invtdice in Memmium ac-cufatorem iniquum, & mifertcordice in cala-mitof um Voftbumum Equitem Rom.
PERORATIO.
Icero primum inopiam Pofthumi fum-
mam Judicibus commendat a perfona Caefaris , qui maxima liberaiitace Eque-ftrem Pofthumodignitatem confervat. Nu. 41. Verum autem, Judices . Amplificat Orator , ac eximie prardicat
hanc
ORATIO XXXIX. 477 hanc C. Csefaris liberalitatem prae ca:teris virtutibus: ut Casfaris Jaus, & faius Poflhu-mi Judicibus carior fit,'quod hic a tanto viro foveatur. n.43. Multa equidem. Profequitur Orator contra adverfarios majori affe&u in-opiam Pofthumi,qua: tanta eft,ut nemo ejus boua nummo Seftertiofibi addici velit.w.45. Satis multa. Deinde a perfona,feu probitate, ac fide Pofthumi vehementer Judicesobfe-crat,ne adventitia pecunia petatur ab eo,cui fua non redditur, u. 46. 0 miferum me.
Tertio a perJona fua Cicero Judices ad mifericordiam adducit, exhibendo non fo-Jum lacrymas fuas , ac dolorem ex calarni-tate , & miferia optimi viri, fed comme-niorando etiam merita Pofthumi erga fe . nu.47. Sedjam quoniam .
ANNOTATIO.
Qttodaprincipio expetiit Orator, majore ve-bementia evincit, & obtinet in boc artifciofo orationis exitu , nam fufpicione m magna pecu-nia , quam a Gabinio pervenijfe ad Vojlbumum dicebat iniquus accufator Memmius, maxime removet, propofita egefiate Vofibumi, quce etiam egefias magis ofienditttr oppofita , ac defcripta C. Ccefaris liberalitate. Ajfeftum vero miferi-cordits in Vofibumum apte conficit a perfona Ctffaris, & Voftbumi, fua\ gratiam CcS-faris ; probitatem Voftbumi, dolorem fuum Ju-dicibus probando.
PRO
47»
PRO M. MARCELLO.
Argumentum , Quaeftio , Stylus .
MMarcellus gejlo Confulatu,& virtute cla-. rus , civili bello Pompejum fecv.tus ejl: vittufque Pbarfalica pugr.a, r.eque cum iis, qui bellum in /ifrica renovandum puta-runt fua conji/ia conjunxit, neque ad Ccefa-rem vittorem impetrand<e veni<& caufa, fuppiex ire voluit. Mitylena <, urbem a bello , is* a bel-li fufpicione remotam, fe contulit: ibi fatis diu, nuilo revertendi inpatriam Jtudio, com-tnoratus , cum in publica calamitate confcien-tia fe mentis optimee con[olaretur , & in lit-teris viveret, reditum eiSenatus a Ceefare im-petravit, bac ratione: cttm in Senatu a L. Pifone mentio fatia effet de Marcello, & cum C. Marcellus ejus frater fe adCcefaris pedes ab-jecijfet, cuncius Senatus confurrextt, (9-, ad Ccefarem fupplex accejfit. Tum C<tfar repente prcster fpem dixtt, Je Senatui roganti de Mar-cello non effe negaturum , tamttji dolores , fa, ctcerbitates tulifftt ab ijio viro, (^, jarn parta pact, aliquorum infidias timtrtt . Ccettrum adjtcit ft Jibi & glorice fatis vixijft. Cictro , qui fiatutrat in ptrpttuum tacere, non potuit non gratias agere Ccefari pro tanta magnitudi-rte animi, clementia: & quamquam pro-pter Marcellum babita oratio fit, ad concilian-dam tamen, & colligendam Cafaris btr.evoltn-ciam digred.itur in ectm partem ut de qtterela
Cctfa-
479
Cccfnris, isn fufpicione infuliarum diclifque acurate difputet. Manut. Frig.
QjtcfJiio bujus orationis eft in genere demon-ftrativo, an maxime C<efaris clementia latt-danda Jit ob reftitutum Marcellum.
St ylus elegans, concinnus , temperatus au-reo , quod mire delcBet Cdsfarem , orationis pimime .
S Y-
4?o
l f- i ff l I v>
'5 5 JJ 5« 5 3 J
P o'5 u c <«'5t3
g « fa
Ncs c 3
o g ivg L E^x E 5 ot
ARGUMENT.
r-----1
j. " u u	. i .
^cl	°>E§°
»"3 •	^ J 2.0:2
C-S = § •	5C»S 3
""^c-c^g
c	r; c
-------J	SE,ij-5«
„ 1'ROPOSITIO.	gSg^S
i-^——'—->	"^^Uu
o.y e	.o « _ e 3
O E - 3	n c C 3 E
fcflio'3


l_. 4-1 o	W-■ —V*-' __ —• d
^13 • —	u n- T»oiu
3	rt
H /eO^ U n cj (/i
^ a.2 *	i_____—>
"i g'S S	ARGUMENT.
« S
.S-Sjjs . - -1 S-3
O 3CW d
6'no u.ti
o d —: «ctj
•5« s c
C V5 3 t»
" ic <« rt
3 u o
3 « E
O-a 8 o.S
.« 3 « E rt 4
L.
EXORDIUM.
AM-
J..A *M g	i rt 3
•c^tj sjj j« § o-a^ >5 S ..-aaJ S ° .6 2 2
wS««§«3S -h3go " S
«■3 s 5 S 2 o."-= 3
sg
"JstfNs^S^S* " 6
« - <» c.t; 5 S.tJJ n n u
fi/a 3 o rt.e-c--	>	>3
rtc.ctreso o.co,u_Oiiu w L______ _J
CONJF. QUERELvt, AC DICT. CASARIS.
481

trt M rt rt 'Z ^ 2 01
ia
«>.«2 rt rt • « u •-rj • 1 u jo.j.	rt
•82^-5-5 5 h 9 s > 5 S > 5?"
o s M gU o «-SvSSti; ^ <3 3
«alk^&SSg-Jat 8| ^l.stesoiili -3 ""
J.a 3	«>53 u o.
N N o SrS S>j;]3 .2 3 | 5
2JII illlWft8
5 s^ s 3 £ S5'r2-~ 3 g 2
g S 3-^JSl s a.«« g
H « ^ o5.t O U rt.2 u'm u >ou th^tj > >33 L. .1 ____I
AM1'L1FICAT.& Af PECTUS.
us^
peioratio.
X
EXOR-
48
EXORDIUM.
Icero reddit caufam Senatui, cur ad
hunc diem filuerit ; nunc reftituto Marcello, non poffit non dicere. N.i.diu• tur»i filentit.
Acperceptum dolorem fuum augetexab-fentia Marcelli,ut majorem ex proximo ejus reditu laetitiam exprimat , apoilropha ad Ccefarem . nu.z. M. enim Marcello. Dc-inde auftoritatem Reip.redditam, & fpeciem pri-ftini Senatus, ac maxime gloriam M.Mar-celli optimi viri, prardicat ex tam infigni Ca'faris beneficio. N. j. intelkclum efi enim.
Hoc exordium efi ingeniofe paratum a.i bent-volentiim Ccefarii, cujus clementia Oratori vo-cem, Senatui fpem, & M. Marcello falutem cum funima gloria, omnium Utitia conjua-clam refiituit.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio .
COntentionis propofitio efi,- Laudanda
_ efi maxime Cafaris clementia, ob re-
fiiiutum hodie Marcelluni,fimuIq;Senatum.
Diftributio,feu argumentum;quia maxime gloriofum eft Ccefari reftituiffe eum homi-i)em,fijTiulq;Senatum,a quibus ofienfus fuit.
ANNOTATIO.
C O N-
O R A T I O XL. 48j
CONTENTIONIS
Argnmentatio, Amplificatio , Affe&us.
PRopofitionis argumentum: maxime glo-riofum eft Caffari, reftituiffe eum ho-minem, fimulque Senatum, a quibus offen-fus fuit, patet fufe hoc Enthymemate:Cse-far majorem ex reftituto Marcello, fimulq; fenatu , quam ex omnibus vi&oriis laudem eft confecutus: ergo maxime '"gloriofum eft: Ccefari, reftituiffe eum hominem , fimulque fenatum , a quibus offenfus fuit. nv..4. nul-lius ejl tantum.
Antecedens quatuor habet partes, ac dif-fimilem comparationem vi£Ioriarum,& cle-mentise; hac fynopfi : 1. jvi&oria: non fiint fropriae Csfari; at eft propria clementia . 2. non fuit difficile Csefari gentes vincere ; at iracundiam . 3. Caefar haftenus vidores vicit, at hodie feipfum, feu ipfam viftoriam. 4. fapientiftime Cgfar hodie feipfum feu vi-6toriam vicit, pacis ftudio , & moderatione vi&oria:.
Primapars Antecc-dentis: Viclorice nonfunt propriie Cafari, ac ejlpropriaclementia,(iibtili infinuatione effertur, & amplificatione per incremc-ntum : nam primum Cicero belli-cas Jaudes Casfaris, viftoriafq; efte magnas oftendit, quibus ille omnes imperatores fu-perat. N.6. fcleo fcepe .
Scd tamen paulo poft, prudente quadam extenuatione, niinores efle , audet fateri ;
X a quod
4S4 PRO M. MARCELLLO
quod pluribus aliis coadjutoribuscaufis,et-iam fortuna!, communicari foleant. N.itf. qiht quidem ego.
Poftea laudem clcmentis Ionp,e Orator maximam attollit , quae cum aliis non eft communis, fed propria uni Caefari. N.7. at vero bujus .
Secunda pars Antccedentis, Nonfuit diffi-cile Cffcti igentes vincere ttt iracundiam, cffer-tur altera amplificatione per incrementum ; nam artifex Orator pergit magnas Carfaris vidorias contra tot gentes elevare, ut au-geatur ha*c maxima vifloria , qua Marcel-lo hofti pepercit. N.8. domuiftigentes .
Rurfus extenuatione comparat bellicas laudes curn virtuteclementise : atq; ob hanc virtutem blandius gratulatur Crefari; fingu-lari benevolentia,ac laude prasfentem virum compleftitur . N.9. itaque C. Ctffar. Auget a perfonis Marcellorum, & nobiliftima fami-Jia , Caefaris Jaudem , quam tertia imminu-tione(quafi quadam anacephalaeofi ) rerum geftarum , numquam effe interituram pro-nuntiat. N. r r. equidem cum C. Marcelli.
Tertia pars antecedentis, C<efar battenus riclores vicit, at bodie feipfttm, feu ipfam z i-lloriam, pramunitione ad iniinuationem, & ex conjuratis breviter exprefla eft . n. 12. & cceteros quidem.
Qnarta pars antccciietitis,Sapientijfme C$-farfeipfum , feu victoriam vicitpacis Jfudio, & moderatione viftorue, apoftropha ad ienatum (qucrn callide Orator excufat, ipfoque C;r-iaris iudicio abfolvit) confirmatur ex effe-
a is :
O R A T I O xl. 48J-ftis: quia Ca:far duos maxime pacis autlo res, Ciceronem, & Marcellum , confer-vavit. AZ.i 3. atque boc C. Cccfdrh .
Moderatio autem Cxfaris 111 vi&orla , & polt viftoriam , pariter ex effeftis cernitur: quia confervavic, &confervat exacie quos poteft. N.18. quo grcttior . Amplificat Cice-ro ipfam vicloris Ca:faris moderationem, ac divinas prudentiK adfcribit, oppofita Pom-pejanorum iracundia , & ferocicate , fi hi viftores fuilfent. N.18.}alteriusvero. Con-cludit iterum gratulando Cgfari tantam lau-dem , ac virtutem, quce ipfi efi: propria, non felicitatis, ac fortunae . TSl.xy.quaregaude. Hortando etiam, ut confervare bonos viros non defiftat, quorum Orator culpam(fi cul-pa eft officium, aut humanus error, aut fa-tum) uti ante , excufat. »,io. noli igitv.r.
Animadverte confequens Enthymematis paffimefle itnplexum cum antecedence. Se-quitur digreffio, feuconfutatio querelse, ac diftorum Cxfaris; habetque duas partes: 1. eft, Cafar metuere non debet infidias. 2. Catfar natura' non vixit,vel glorice fatis dtu .
x. Pars Confutationis, Ccefar metuere non debet injidias, miro infinuationis artificio con-flat; nam contendit Orator,nonefle timen-dum Csfari, cuin nemo tam ingratus,tamq-, injuflus efle poffit, qui,cujus in anima Refp. confiftit, & a cujus vitaomnium vita pen-det, eum extin&um velic. Quibus idindu-ftriisconficit: primum extenuare non vide-tur fufpicionem Ccefaris, fed hanc ait efle cautioneni} non minus prudentem Csfarij X 3 quam
486 PRO M. MARCELLO quotn timendam omnibus, qui ab ipfo con-fervaui funt. n..j i. Nuncvcrovc/no . Deinde rem difcoptathoc dilemmate : vel Caefaria-ni, vel Pompejani infidiantur Ca:fari; non hi, qui accepta prceter fpem falute omnes funt amicilfimi: at nec illi, quo duce fumma funt adepti: ergo nulli. N.zi. Sed quift/a/n tjl. Tum revertitur, & iterum non immi-nuit fufpicionem infidiarum , propofitis ho-minum fenfibns occultisj ut tanto diligentius Csfar caveat vitae fuse, qua nititur falus o-mnium , & vita Reip. ».23. Sed tamen cum. Mox idem artifex latentes elevat, & alio ab-ducic fufpicionesCa:faris, ex communi non jam infidiarum metu, fed valetudinis, aut caftis humani: quafi certus efiet neminem Ca^faris vita: infidiari, quem omnes dolent non efie immortalem . w.34. Equidem dete . Simulque amplificat Cicero vulnera profii-gata: Reip. ex civili bello, ut tanto accura-tius ipfe, & omnes fiudeant vitae Casfaris , ad medelam tam utilis, tamque neceffariiEi Ibid. Omnia funt excitanda.
2. Parsconfutationis, Ccefarvelnaturtf non vixit, velglorice fatis diu, pari, atque prima pars, infinuationis arte certat. Primum lau-dat Cicero fapientiflimam vocem Caefaris , & concedit pro rebus a fe gefiis fatis vixifle; verum cum vulneribus Reip. de quibus fu-perius mederi folus poflit, negat Caefarem fatis vixifle patriae . n.z6. Itaqueillam tuam.
Deinde Iiberiusconfutat, & evertit vo-cem Csefaris, quafi C.cefar, qui fibifoli nec Tfivitj nec eft natus a nondum vivere ccepe-
rit
O R A T I O XL. 4g7 ric vcl patria., vel glorix, vel fibi. Ibid. Credo, fed cum.
Gonfirmar illud Orator primo ipfa defini-tione glorite. ».27. jOuod ji rerum. Confir-mat 2. ipfa vitae brevitate, & jeternitate , cui infetvire debet Cxfar. N.28. Qu d enirn omnino . Confirmat 3. ipfo judicio pofterio-tum, qui dicent virtutem Ccefaris , refque geltas, nifi ille deniqjRemp. fundarit, plus admirationis habere, quam foliditatis , & glorice . n.io.QbJlupefcentpojieri. Confirmat 4. ipfa jam inter cives (quosexcufac, & hor-tatur ad concordiam ) parta pace : qua diu , pacis audtor C2efar frui debet, non de infi-diis cogitare .».31. Diverfre voluntates . Po-itremum fuo, & Reip. nomine hortatur atq; oblecrat Csfarem, ut vitie fuae confultat , non excubias modo, cuftodiafque bonorum civium pro falute illius, verum etiam late-rum & corporum oppofitus contra vim pol-Iicendo. N. 33. Quare omnes.
ANNOTATIO.
Contentio duas babetpartes confirmationem, & confutationem . In prima Orator laudat Ccc-faris clementiam , ob rejiitutum Marcellum\ in altera , querelam, (y, difta C<efaris diluit.. U-traque pars infigni prudentis infinuationis arti-ficio efi contexta. Fuit enim ingeniofum Orato-ri ita clementiam extollere, ut non deprimeret militarem gloriam, cu]us maxime avidum C<c-f wem f ?iebat: quare etfi virtutem bellicam C<e-faris cum ifiaclementia comparet ,atque etiam
X 4 exte-
488 PRO M. MARCELLO extenuet: ita tamen ubique orationem atteni-psrat, ita fe pramunit, ita labenter fefe in gratiam injtnttat , ut ubique Ccefarem dele-aet , offendat nufquam . Extenuatio atttem belticce virttttis pntcipue fumitttr ex eo ca-ptte , quod non Jtt propria imperatoris fed tum a milite , tum ab ipfa Jortuna depen-deat : at virtus clementice folitts fit impera-toris tanto glorioftor Ccefari, quo ille fortius iracundiam & feipfum , viBoriam ipfam wicit fapientijftma moderatione viBorice , qtt<e rtlias folet effe ferox, (y, infolens . Jam ve-ro pari prudentia confutat querelam , dtilct-que Cccfaris , ac fufcipiones injidiarum non 7ton Jlatim extenuat, ut cavendi curam au-geat; cavere enim Orator Ccefarem vult ma-zi?ne\ qttia ftbi dttm Ccefar cavct, Ciceroni, isi omnibus cavet , qui ab ipfo confervati fuam falutem in ipjius falute pojitam exijli-mant : tv.m v.bi Orator fuum timorem aut cav.tionem probavit , in eam partem dijpu-tat, Cafari nibil effe timendum ; profpicien-dv.m effe non fohtm buic vitce, fcd ctiam cc-ternitati, non folum fibi, fed ijn Reip. cui vivere incipit, & mederi foius potefi: adji-cit vota omnium , (^, preces , Jingularemque lenevolentiam civium in cufiodienda Ccefaris vita . Qttibus omnibus Orator latenter , (31 quaji per cuniculos , fufpiciones infidiarum elevat, & Ccefari maxime blanditur.
P E»
0 R A T I O XL.
PERORATIO.
CiEfaris querela, diflifque confutatis , revertitur Cicero ad propolitam Cs-faris clementiam , qua ;Marcellum patrias reddidit, ac protantobeneficioagitgratias; cur autem id prjefertim ipfe faciat,duasaf-fert caufas. Prima eft , quod rogatus fuit a Senatu , ut omnium nomine gratias ageret Csefari; altera eft, quod fit Marcelli aman-tifiimus, cujus reftitutio majorcm ipfi, quam cceteris omnibus lajtitiam affert, & dicendi oificium . N. 34. Sed ut unde.
ANNOTATIO.
Tertninat affetfum Cicero, quem o fus ejl ab initio nempe increduilis lcttith-e fingularifq; benevolentiee in C. Ceefarem, propter refiitu-tum Marcelluin . Et quia longegratijftmus Gee-farivoluit Cicero ejfe, fic perpetuo, ac gene-ratim Ccefaris clementiam extidit, ut illam non adfe modo , aut ad Marcellum totamque nobi-lemejus famtliam pertinere contenderit, fed etiam maxime ad Senatum, popuhtmque Ro-manum , apud quem tanti bsneficii ntdla um-quam erit obhvto.
X 5 PRO
49
P R O
Q. LIGARIO *
Argumentum, Quffiftio, Stylus-
TAmetfi argumentum infra eft perfpicuum ex. ipfa narratione Ciceronis , juvat ta-men apponere quce Frtgius Manutiusfuppe-ditant. Q. Ligarius cum C. Confidio legatus in Africam profettus fuerat : decedens inde Con-fidius illumprcefecit. Ortum e(i mox bellum in-ter Vompejum, & Ccefarem ,• P. Aflius Va-rus miffus cum imperio, ut Ligario fuccederet, non fiatim deceffit ex provincia Ligarius, fed cum aliquamdiu poft adventum ASiii ibidem moratus effet, Q- Tuberonem forte cum patre iliuc advenientem ut eam provinciam traderetr Ccefari, ab ingreffu probibuit: qua de re accu-fatus pofi ftnitum bellum apud Ccefarem, ect uratione- defenfus efi. Ita Freigius ..
Manutiusvero. Ante Vari ctdventum forti-tus ex S. C. Africam provinciam initio belli ci-vilis, L. ALlitts Tubero, Tuberonis accufato-ris pctter, ferius in Africam venit a Varo Jam cccttpatam. Varo devicio cum reliquis Vompe-janarumpartium ducibus , qui bellum renova-rant, aliquamdiu Ligarius procul a patria vi-y.it: quo tempore Q. Tubero Ccefaris clementia fimul cum patre reftitutus accufavit eum dt ui j cum tamen nibsl ali ud objicere poffet, quam
eum
49 r
tum in Africa C<efarianis partibus inimicum fuijfe : quamquam odii Tuberonis in Ligarium caufain ejfe conftaret quod receptus in Africam non ejfet, vel a Ligario JuJfu Vari imperatoris, vel ab ipfo Varo; Defendit Ligarium Cicero tanta vi, & animi, & ingenii, ut iratus Li-gario C<ejar ei tamen eloquentia viftus ignove-
rit ■	....
Qttceftio bujus orationis eft m genere judtcict-li, an criminofum fit Q. Ligario fuijfe in Afri-ca in partibus Pompeji.
Stjhts eft f ubtilis .
X 6 SY-
_j
ARGUM.ENTA.
°1'sJ
*M »-3
!m O q b
g .
t/3 u
00 ' — g-^.s I » .31
PROPOSITIO.
eaao
u 2 u
—q
O
,i Si «t N
n.a^tt-U o U * n M S c S o 5 «.£J
. C O. 4J TS
,S ^aa a « E i' <4 o|». -sE.SU^
« iiSJ-S'-" s E.S -o 2« 5— 3 fl «'3 rt3 S.s
e-1 §
S
•«•s p ii«

: c &
_ >3 a 2 q S S ™ "
e £u.rt>s rt 3 ^si g | o >
S g c._ § g
.«s Sre-=o g O.W i ll
art._"o n.-a a Srt-^ccago-
o<^ E g ?< 5 "H S «J.H rt S U H S
S52H.S.2. a<2 <-----j
AMPIFICAT.ET 2
a-0.3 c > 4-,
0	e a.yci o
■-^"w .. «y rt
•s^ « „ C a rt „	u_j
rt 2 c 3
-S.8 np ncacc " S .
g o 2o | £-2 m
o»^ U,g 3^
E-s 2 u 35 -a
c o )» j s a
" s uU3— g s
SO D '5 S " S
rt-a cJcmU
	1---j
eiorxhuil. argumentat-
rus
• O A
~ u v
m «•^•^'t; a o a <i
n u p:-a "
.„ ta<5 « 0 «•q "._ U p
■gaES-oS
Vh*-: rt.ti « t»	i ,i> i r i
^Mil
! K o g, < " - &
f
- ~ - w
E	> S «.E ;
« <-•
V rt u
Oi . = « U	E^ 3 U;5
c i-1 S'3	U rt U
u u o O C 3	— S. -- -O
■23 -Ss-	"H^Sl
|,i §a 3 a	irt-ss
gSJH-g^g	-S&iSj
•3 c 3	«.S
rt rt rt 3 'il	C rn•—«rj rt
.se.sg,u«l	3-S -Su
^ Tg	f^s-5?-
'C u

-'SaiS ^ic^
«Jg'3 s-l^.--s»-.B«s-l o-ag.
rtt) "3 S	~ O O ~ rt«
'CU.r s'"	, ucueoc
— o	1----J
g-S^ig^	PEJJ-OR,-

s o-.S a a 5 -.2 -S «•« 5 c o rt(j 9* "S 2-3 o « S
«e; c^ C w " g O rt-3 O-O.S - *-•.5.-C u n M
-_J
ATFECTUS.
49-3
EXOR-
491
EXORDIUM.
Clcero Ironice fingic fe apud Ccefarem laborare de culpa Q^Ligarii, quam detulit Tubero , & faflus eli C.Panla. Ita-que, cum igtioratione Casfaris abuti ptita-ret ad fe falutem Ligarii, nunc ad miferi-cordiam fe transferre, & timens etiam fa-reri cogitur. n.i. Novum crimen . Mox ad Tuberonem accufatorem converfus fatetur Q^Ligarium in eadem efle culpa, qua eft ipfe TuberO fimulcum patre . n.z.Habes igitur'.
ANNOTATIO.
Mira ejl infinuatio bujus exordii, quam Orei-tor reo Ligario non timet apud Ceefarem : pre-fertim cum culpa Ligarit ( quam ironia , & confejfione elevat) aut nulia efi aut communit cttm multis , qtti Pompejum fecutiveniam me-ruerunt, aut maxtme eadem cum Tuberone ac-cufatore , & ejuspatre. Hoc exordittm efi ipftt facies reliquce orationis, in qua leniter fignci qucedam ,fett femina argumentorum ampliji-cationum, affeciuum occultantur ; nam iti ttnum ubique Cicero enititur, ut maximam btl-jus caufee fiduciam ofientet, tum a clementia Cgfaris, qui mttltis in Vbarfalia & in Africt contra fe dimicantibus perpercit, tum ab im-prudentia accufatoris, in quemregeritur ipfum crimen cujus alterum accufat, tum ab ipfo Li-garii facio, quod culpa non efifed erratum; «ut, ficiiipaefi, cotnmiferflthne dignum efi.
NAR,
/
O R A T I O XLL 495r
NARRATIO.
PRimo Ligarius , cum efTet adhuc nulli belli fufpicio, legatus in Africamcum CajoConfidio profefltus eft-wK.z- Q-igitur Ligarius. i.Sic provincioe prxfuic, ut illi pa-cem efle expediret. Ib. Itaque Q. Ligariut.
3. Exorto beiio, Ligarius nullo fe impli-cari negotio paffuseft. num. 3. Bsllum fubito exarfit. 4. Poft ad ventum Vari domum fpe-ftavit, & adfuos redire cupiit interim V. AUiur. Concludit Ciceroanacephalaeofi , & apoitropha ad Csefarem nullam eife cul-pam Ligarii. w.6. Adbuc Ccefar.
A N N O T A T I O..
Brevir,'perfpicua,probabilis efib<ec narratioc babet enim, ut docet Fabius, probationis vim , tsr c.ffeclus: fiquidem Oratorfingulir adjunftis de-monfirat culpa vacare Ligarium, quia non modo ulltun ctdbellum contra C-ef-trem, fed ne admi-nimatn quidemf \ifpicionem belli fuit in Africat ib.babuit bonefia. necejfttatem refiftendi,maluiffef JLomce effe cumfratribus quam Utic<e cum Varo
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftribucio ..
COntcntionis propofitio efi hcec : non eit criminofum Q^Ligario fuiffe in Afri-ea in partibus Pompeji.
D£-
496 PRO Q. LIGARIO
Dilkibutio feu argumenta repeti debent fupra ex narratione , quia Ligarius neqjve-niens in Africam , nequc ibi refiftens, ante & poft Vari adventum ullamcuipam contra Csefarem admifit.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeilus.
PRopofitionis argumenta, Ligarius fieqn veniens in Africam , neque ibi rejiftens ante , is-o pojl Vari adventum ullam culpam con-traCcefarem admijit, boc Entbymemate tra-ftantur : Patronus Cicero, & ipfe accufator Tubero (quos tamen culpa Csefar liberavit) majusfignum dederunt, quam Ligariusalie-naea Caefare voluntatis : ergo Ligariusneqi veniens in Africam , neque ibi reliftens, an-te & poft Vari adventum ullam culpam con-tra Cxfarem admifit. i. Parsantecedentis, de Cicerone, amplificatur infigni licentia, & exclamatione . n.C. Nuiiu/n igitur. 2. Pars antecedentis, de Tuberone, contorquetur ve-hementi reprehenfione in accufatorem, qui Ligario impudenter objicit crimen, quod ipfe admifit; gravius contra Csfarem con-grefliis in acie Pbarfaiica , quam Ligarius in Africa ; quamquam mitigat reprehenfio-nem Orator, ab xtate , ingenio, & propin-quitate , & paulo poft afperius adolefcentem urget congeflis verbis , ac fententiis idem fi-gnificantibus. n.S.vide qucefo Tubero. Veruni non tantum Tubetonis, & fenioris ejus pa-
tris
OR ATIO XLl. 497 trls imprudentiam Cicero redarguit ,1'ed in-humanitatem etiam, & crudelitatem • qui cum ipfi Caefaris clementia confervati, & cives fint Romani; tamen aut levium Gr^-corum more , aut immanium barbarorum , qui folent odio aliquo fufcepto ad fanguinem petendum incitari, ad crudelitatem Caefa-rem acuunt , id cfi Ligarium civem Roma-num, non jam patria , quacaret, fed vita privandum. ».io. Quorum impunitas.
Auget crudeiitatcm Tuberonis exemplo contrario ex majori: nemo enim impulit crudeliffimum Syllam ,ut inimicos fuos ne-caret: Tubero idamitiifimoCaefare pofiu-lat. n.iz. At ijlud ne. Atque inferta quadam prolepfi Cicero admictit humanitatem Tu-beronum , led horum maxime prudentiam deiiderat: dum enim ifio modo accufant Li-garium, quid petunt, nifi tit pra:ter exi-lium , quod morte graviusefi, mifer ille necetur ? Ib. B<tc vero . Huc addit, vibrat-que afper Orator triplex argumentum a ma-jori: primum , fi Tubero domi fupplicanti-busobfiaret, neCsefar Ligario ignofceret, dure faceret; quanto jam durius, in foro fup-plicantium preces prohibere a clementia Cf-faris , feu mifericordias perfugio ; xu.4. Hoc vero multo. Secundum, fi vi£lus Tubero Cg-farem crudelem eife vult;quam multi id vel-lent de viftoribus, nifi Caeiar fua indole efiet clemens.'5 w.15. Dicamplarte. Tertium , fi patronusCicero meniiretur,& diceret Liga-rium in Africa non fuifie,crudele efiet Tube-roni pro falute Ligarii nolleCclarem errare;
quan-
498 PRO Q^ LIGARIO
quanto crudelius e(t nolie Cxiarem mifere-ri, cum ipfe Tubero in eadem caufa, & for-tunafuerit - N.i6- Quodfiprobare .
Tertia pars antccedentis, de Ligario,am-plificatur i. per thefimexcommuni Pompe-janorum caufa , quam nemo pratter Tube-ronem fcelus appeJJat: Ciceroni divina ne-eeflitas vifa efi, qua ilii, qui armati occide-rinc ; miferi: qui fuperfunc, a vi&ore Cae-fare miferia liderati fint. n.z-j.Atprimus cedi-tus . Confirmatur ipfo Ccefaris teftimonio , qui neceditate arma fumpfit, non ut cum fceleratis civibus pace conveniret,fed ut bo-nos confervaret, iato quodam, & errore in-ter fedilfidentes. n.iS.Quandobocqttifquam.
Amplificatur z. per hypothefim ex caufa Ligarii: cuidifficilius fuit exorto bello ex Africaexire, quam Tuberoni in Africam non venire :nam fi Tuberoparuit Senatui, & paruic Ligarius ; curergo Tubero Sena-tui fe paruiffe glorietur; Ligarium,quia pa-ruerit, reprehendat ? n. 20. Sedut omittam .
Deinde fi crimen eft Ligatio prohibere Africa Tuberonem volui(fe,non minus ma-gn um eft Tuberones Africam contra Cee-faremobtinere voluifle, quam aliquemfe imperatorem efie maluifle : is tatnen Liga-rius non fnit, id eft , non Ligarius exclufit Africa Tuberones, fed Varus, penesquem jam erat imperium .».22. Itaque in Africam. Sed fi ve Varus , fi ve Ligarius, extluferit, aut imperium tenuerit, quid intereft? Quan-do Tuberonesprovinciam non tradituri fue-riut Caefari, fed inde bellum gefturi contra
Ca:fa-
O R A T I O XLI. 499
Cajfarem quod Cicero iicencia indicac, N. 2 5. Sedquoqus my.lo. Id probaC a confequen-tibus, quia Tuberones Africa exclufi non ad Csfarem , fed ad Pompcjum injurice fua; querelam detuicrunt. ».24. Veniebatis igitur. Non ergo Tuberones Coefaris caufa vene-runc in Africam;& jam apud Caefarem ma-le queri audenc de Ligario, qui ipfos contra Casfarem bellum gerere prohibuic , cum in Africam non recepic. n.z5. Qu<$ eJlergo.Va-ftremum amplificat Cicero,& laudat Tube-ronis conftantiam in tuendis Pompeji parti-bus, quo callidius Tuberonem in eodem ad-ducat,probetque male injurias perfequi apud Csefarem , cum ipfe tam conftanter adhx-ferit Pompejo , a quo ramen exceptusnoii fuerit. n. 16. Se.i vicie qu<t[o .
ANNOTATIO.
Tota contentionis vis eo fpeffat, ut Crtfar pro fuaJingulari clementia Jicut ignovit i>timicis,& bojlibusjta Ligario innocenti ignofcat: aut enitn crimen nullum eji, in AfricaJ'uijfs,aut ejufmo -di, utexiliipxna fatis Jit : quod autem pr<eter exilium Tubsro qu<erit,fo> judicio, & fententia C<eJ'aris conf tqui vult, idprivati odii, f tmmce injufiitiee, fumm<eque crudelitatis argumentutn effevidetur ; nam ciementijjimut Ccefar multis, qui , in Vbarfalia , & in Africa inpartibus Vompejifuerunt,vitam tamsn, & patriam red-didit,aut eis pr<eter exilium penam impofuit,imo ipfe vebemens accufator Tubsro in Vbarfaiica acit dimicavit contra C<efarem , quod nonfecit
500 PROQ_LIGARIO
Ligarius,qui tancum tn Africa fuit::rgo fi hunc (locus cft ab extmplo, vimjudicati obtinet) Cccfar culpa liberavit, cur accufator.exiiio Li-garii contentus non efl ? Cur crudelem Liga,i> innocenti effe eum vult, quem inproprio crimi-ne babuit clemcntem? Atque illudcfi argttmcn-tum, quod perpetuo Orator invidiofe torquet ii accufatorem, qtti cum in pari, {91 mdjorifus-rit culpa , quam Ligarius, tarncn adduilus odi» expetit a Cafare , ut iile necetur . Mitigat ta* men CiceroTuberonis propinqui fuiinvidiam , qtiando ilium imprudentia magirpeccaffc ait, qttaw inhumanitate. Interim inde captat oppor-tunus Orator clementiamCcefaris , (^ animttm ita apte commovet, ut libellos , quos mantt te-nebat, ejecerit, quafi f ? viclum fateretur .
PER0RATI0. Otam Cicero Ligarii caufam refert
( cui tota oratione faciendum puta-vit ) ad mifericordiam Caffaris; nec illius quidem judicis, fed parentis, querfi affedum etiam auget profopopreja . num. 29. Itaque tium tibi.
Deinde Orator mirifice fe infinuans a fua perfona fingit fe pro Ligario deprecari Cae-farem non audere, quia Pompejanus fuerit; verum quia videt apud Caefarem caufasro-gantium valerc plufquam preces, ipfe in juftiffima caufa rogandi pro Ligario fpem ponit, non in deprecatione fu? orationis. n. 31, An fperandi. Adjungit, & parem de-precandi caufam plurium , praefertim Sabi-
norutn
O R A T I O XLI. 50t
norum , Brochorum, Ligariorum fratrum, qui omncs fuis erga Ca?farem meritis,ac pie-tate fupplicant, & lugent pro uno Ligario, tempeilate belli abrepto in Africam . n. 34. Vi:lefne igitur . Denique conceffione conten-dit Orator ignofcendum Ligario, quia,cum efietquceftor, ftuduit maxime Ca:fari. nu. ti. 3 6. Sed ierit cid bellum.
Tum pari caufa Marcelli, &divina mi-fericordia Caefaris , quam populus Roma-nus mirifice amat, hortatur Cariarem , ut falutem conferat Ligario , quam longe plu-rimis , & contulit, & fimul conferet. rt. 3 7. Fac igitur .
ANNOTATIO.
Qiua nibil ita excitat commiferationis affe-elum , ut culpcc conj ejfto, fo fupplex depreca-tio . Cicero , qui totam banc controverfiam Li-garii ab initio ad mifericordiam Ccefaris tranf • tttlit,fajftts efi fcepius ingenue fuam , (91 Liga-rii culpam, utleniret Ccefarem-.jamut ip~e fttb-mijfius fe infinuet , deprecari pro Ligario non audet, quiaipfe pariter offendit, fed deprecato-res adbibet cum lullu , cequitate cattfce, qui-bus rebtts maxime affici Cccfarem fciebat.
PRO
501
PRO REGE DEJOTARO.
Argumcntum , Quaeftio, Stylus.
DEjor/itus Rex Gallo-gr<ccict, bellocivili Vompejipartes fecutus fuirat :fed viflo Vompcjo cum difcejfijjet ab nrmisjuvit pecunits, & equitatu Cctfarem,bellum gerentem Alexctn-drice, & Vontico etiam bello contra Vbarnacem Mitbridatis filium, in exercitu ipfe adfuit. Qttamobrem confecio bello Ccefar, cum ei regni partemademijfet ,quia Vompejum fecutus fue-rat, tamen Regnn eum appellavit: & cum in partes illas venijjet ufus efi bofpitio ejus <3- donis e tiam bofpitalibus ab eodem regio more donatus efi. Cceterum nepos erat Dejotaro ex filia Cafior nomine,quifive fraude aliqua adduftus.five mo-tusvero crimhie avum detulit infiriarttm apui Cctfarem, quod is eum, cum domi ejus verf are-tur occidere voluijfet. Addebat etiam quodfem-per alieno animofuijfet a Cttfare, & quod tem-pus oppugnandi ejus captajjet, exercitu in ii contra eum comparato . (hiibus criminibus dt-latis per jervum Dejotari Medicum Vbidip■ pum , qui cum legatis Romam mijjus fuerat, cum illi Cctfar vebementer offenfus effet; delata efi deferfio ad Ciceronem,qttiprcefentibus lega-tis regiis,cu m iy, ipf ° Cafior adefjet bar.c oratto-nemprivatim apudCcefarembabuit.
Quccfiio efi in genere judiciali, an Rex Dt• jotarus Cdfarttm voluerit interficere .
Dicendi cbaraUer efi f ubtilis .
S Y-
o
S 5
Ofl^
f- i/) u»
u •
,2'-o c .
O V
C/.HZJ
" -2 N' H
•a u
ARGUM.
5?' ) •
"vsg

PR.OPOS. --1
co o*i3
U .3.3.5 o
3 rt rtv« . c ^ . H S 3 (1.2
U I.U M
'rt SffS s
2 wrf-^S
s-S a-Jg
u1- u .„ O
"H 5^" =
o « «.c 3 X Z Ld 2. >
303"
u 3 O, 1----J
EXORDIUM.
J.2 « E o oa c
2
6« 2 g.o
H o u
U efl
M

u rt
2	a,]«i •
rt • — qi £ O " M
f-j
s~
2a 3 O •2 §£8
« S7° S « c « o u . 2 c
3	J S.H
rt u a
0.-0 us
L____
2. ARGUM.
" * . c A
-TS	rt
r^ ^ c rt
-
-T> °
c
U rt T3
0
o£5 5
•• O u w
§'■5 2 g sb^S-S
	1----j
1. ARGUM. ARGUMENT.
••■ 3 " "
" t: o-:
u u S 0 «
.Sljll
D" 2 O»
-O « n— 3 Ji.
u g-o>B.«J
2	§3 i s
3	S c-o M
m E-
v— U £ u «ix: o. 3 j
rt .-.
•fpiog " 2'u': 3 z
ifJo§
rfHoJjS 3 -c
-O u 2c! S c
o M

7 0 3 c " w
-	C c . C'-
S o'-5^ c " o c'5o a "13
-a „ - c. «3
c t^ 3 E-S" —
—	C u " ^ ij
2 rt o SJ3 i g e.a.t; o* .
£ "T3 3'P —*
Z rtts j; g.«J 3.S O.O <J
'■1	__I
I. ARGUM. AMPLIFICAT.
E T
c; 2 u 3 o ,u ™ H.rt-S
o g| g g 81-i
rt 3.2.5 c xSJu, S?sv!3	.3 S <S 3 s-
•M m-71	S JS 3 g-B
sSsS-Sg
-3
c-~6/° 2-5	2 w3 3 S " •
3 u . M 3 -	c o 3 2\3 g 3
.cjCrt	o w ^ S n M
c - Mutjc:	c S H o t;
K gHJ3<SS'	S - « ? 3
«1 <2 -r u c U	rt^si: -E s
o dti O rs M	<u ^ ,rt 2 n -u «
<3 2-g.g-E,S	lo^.S
35*Iia	slgsgsg
J-5 a-s e«	S a u g g^
*—• o ^ * r\.	rt — c c (i! u W
S:^So-S	i § B SS
3 u	^jV « c.rt c»
■3--p<2'5=	»"83 E ff
Cu2	u U o ° «
.h	Ego S.y.S 3
S-s|*e|	slg.S^g-l
3JS rl.2	E 3 2 rt C
alt&sS S 5 353-5 L—---..
Ci- Ji 5.2..	rEROB.ATIO. _ r. « a«
L____—J
argum. ET AlEECXf
EXOR-
505
EXORDIUM.
llucide Manutius: Exorditur Cicero a
timorc fuo, non temcre , fed eo con-filio ut laboranti, vel juftitia Csefaris, vel clementia fubveniat. Timoris autem cau-fas quinque ponit, unam naturae, cum, ini-tio dicendi in omnibus gravioribus caufis commoveri foleat. num.i. Cum in omnibus . Alteram a judicii novitate ortam, cum pro Rcge dicat ,quod antea numquam contige-rit . Ibid. Vrimum d.ico .
Tertiam ab accufatorum crudelitate , & indignitate ; quorum alter nepos avum in judicium adduxerit, alter fervus in domi-num teftimonium dicat. nttm.z. Accedit ut. Quartam ab ipfo Caefare, qui de fuopericu-lo judex audiat. nu.4. Verturbat me . Quin-tam a loci ipfius infolentia, quod caufam 0-mnium graviflimam intra domcfticos parie-tes dicat, non ubi antea folebat in foro, quo loco magnam dicendi alacritatem populi Romani concurfus affertet.n.^.Moveoretiam.
Cicero mirifice coiligit gratiam Cejaris fiuo ifio timore : quem 1. aperit ingenue, ne fiden-tius vel longo ufiu , vel $tate vtdeatur graviorem Vejotari caufiam aggredi. 2. Auget a perfonct JLegis, quem , etfi amicum Reip. tamen inafi-tato jttdicio , & cum periculo Cffaris , cogitttr defiendere. 3. Ampiijicat, tum ajfcBu doloris
ANNOTATIO.
Y
506 PRO REGE DEJOTARO
in reum, tum indignatione in adverfarios. 4. Tta intetdumfuipericuli judicem Cfjarem timet,ia tamen ipfius qquitate, ac fapientia penitus me-tum minuat. 5. Dejiitutus foro Orator ( qttod prqfidtum adjunliis amplificat) timorem omnem callidc in fiduciam vertit, dum denique ad C$-farem dicit.
E.v bisfacile efi animadvertere in boc exordio prima ejjefemina non folum argumentorum ,fed ctiam invidif in falfos accttfatores , & commi• ferationis in innocentem Vejotarum.
NARRATIO.
PRimum Cicero accufatorum fidem op-pugnat, qui fufpicionc, & fpe inimi-citiarum inter Caffarem & Dejotarum ad-dufti, fifturn crimen detulerunt». n.7. Sed antiquam .
Quare Caefarcm obfecrat, ne ullam fimtil-tatis, & iracundix partem adverfus Dejo-tarum refidere in fequis fufpicari aut fpera-re poffit. n.8. fjuamobrem bcc. Quamquam ( adverte corredtionem & artificium orato-ris ) non fuit umquam CaTar inimicus De-jotaro, fed de ipfo foltm quefius efi , quod amiciofficioparum fundhis effet. n.p.Quam-quam cui. Deinde excufat culpam Dejota-ri, quia non odio CaTaris, fed errore com-muni, & falfis rumoribtis in Pompejum fuit propenfior. n.io.Ncque enim. Iterum erra-ti veniam petit, objefta laude Pompeji, cui Rex Dejoratus ceffit. n. 12. Ignofce qutfo . Aliis etiam adjun&is ante prslium Pharfa-
licum,
O R A T I O XLII. 507
licum, praefertim au£loritateSenatus;& poft praelium, officio Dejotari erga Ccefarem , Caefaris itidem animo erga Dejotarum Re-gem , culpam elevat. ».13. Ad eum igitur .
ANNOTATIO.
H<ec nanatio non ejl cau[<e narratio ,feu ex-pofitio rei, de qua efi fiatus ; nam quod reHe ad-vertit Freigius , ubi reus failum ntgat, nulla fere narratio efi . Efi igitur brec narratio (ttti prcecedens pro Ligario ) rerum, qu<e ad caufarn pertinent \ fitque oratorie , propofitis argumen-tis, & ajfeliibus, tum ut accufatoris exijlima-tio debiHtetur , innocentiaque Dejotari pr<emu-tiiatur, tumut Ccefar ad ignofcendum fenfim adduci melius pofftt.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitio eft: Rex Dejo-tarus non vult Csefarem interficere .
Diftributio feu argumenta . 1. Quia Rejc Dejotarus non fuit iniidiatus Cxfari. a.Quia non fuit alieno animo a Cxfare.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum, Rr.v Vejotarus non fuit infidiatus Cafari, hoc Y i En-
508 PRO REGE DEJOTARO Enthymcmace complexus eft : non proba-biliter affingitur Rcgi Dejotaro tantumcri-men infidiarum: crgo Rex Dcjotarus non fuit infidiatus Cacfari.
Antecedens i. Amplificatur repctitione, fubjeflione , & diftributione, a perfona Rc- ( gis Dcjotari, & prudcntis, 8c probi. ».15. Is igttur. 2. Ampiificatur a perfona accufa-toris Phidippi Medici, perqueni non vene-no ('quod eitet probabile) occulte Dejotarus Csefarem interficere voluit; fed armis pa-lam , quod nc fufpiciofum eft quidem . ».17. /t quam r.on mocio. 3. Amplificatur ab ipfo loco infidiarum , in quo diutius infidiatores retinere, aut hosalio transferre Rcx Dejo-tarus poterat, dum Cxfar interficcretur, nec enim evafiffec. ».19. At quam fejiive .
4.Amplificaturafignis: fuic enim Dcjota-rus toto illo die cum domefticis moderato vultu,& quieto, quare Cicero accufatori nequam & fatuo imprecatur . n.20. obfec^o Cccfar. 5. Amplificatur dialogifmo a confe-quentibus, quia Rex Dejotarus non ita de-mens fuiffct, ut Phidippum a fe Romam di-mitteret, quem tanti fceleris confcium ha-buiflet, atque ejus fratres in carcerem con-jeciflet. n.z 1. Habes crimina .
Propofitionis fecundum argumentum,Re.\-Dejotarus non fuit alieno animoa Ctfare , hoc pariter Enthymema complexum efi:neq;ex-ercitum Dejotarus contra Carfarem compa-ravit, neq;uIlo bello ipfi defuit; neqyfiniflris de ipforumoribusgefliit, ergoRex Dejota-rus non fuit alieno animo a Caefarc .
An-
ORATIO XLII. j0>
Antecedens patet ex faculcate, ac nne Dejotari, qui luiscopiis inferre-bellum po-pulo Rorn. non potuit, fecl fines fuos tueri voluit; deinde cur ad Caelium , Pompcji amicum, fuas copias mililfet, quem non noffet, vel fi no(Iec,ducem contemneret? N.22• Reliqua pitrs .
Jam Regem Dejotarum.nullo bello de-fuiffe Casfari olienditur parva induftione : nam bello Alexandrino, &Pontico, & A-fricano, equitatum , & pecuniam fubmini-iiravit; & ubique Csefari adpericulum prae-fto fuic. n.2\. Alieno autem. Non geftiilfe vero ex finiitris de Cxfare rumoribus, feu verfum protulifle, feu ebrium faltavifle, probatur, tum a repugnantibus in ifto verlu, tum a frugalitace (quarn vircucem Oiator in Rege prae caeteris laudac,) & modefiis moribus , & gravi aecate Dejotari. Ibid.At ej, inquit tempore.
Digreditur Cicero graviflime infe£lans adolefcentem Caftorem, i. quia fugitivi o-re contumeliofus eft avo fuo, optimo , & clariflimo viro, cujus mores imitarijdebet. n.28. Imitaripotius. z. Quia cum infolenter equitans contra Carfarem vix arma pertinax depofueric auftoritate Ciceronis; nunc apud Ca:farem accufare Dejotarum audeat, im-punitate , ac fortuna fua non contentus. n. 29. ItaqueDejotarum. j.Quiacum patre eft impius in eum , qui fuam familiam nobili-tavit, & ingratus in propinquum, cum quo non folum inimicitias gerit, fed quem nec vero crimine,nec verolimili, per corruptum Y 3 fer-

5io PRO REGE DEJOTARO fervum, capitis accerfit.	Vos Veflrct.
Atque iftam fervi corruptelam amplificat Orator primum a communi periculo . Ibid. TsLctm ijia cori uptela.
Deinde difiimili exemplo Domitii per an-tithefes .71.7,1. Vomitius ille. Reliquam Ca-jfioris criminationem acute Cicero evertit jronia, tum perfpe&a omnibus civibus Cae-iaris clementia (quare accufatorem vocac in invidiam , quafi videatur Caefarem ty-xannidis infimulare) turn ejus fiatuaclaro Joco, intcr Reges, non ad popuii invidiam, pofita . N.33. At quamacute.
ANNOTATIO.
Omnis indujlria contentionis contexta eji ad-junUis preefertimperfonarum, utaccufatio Re-gis Deiotari nec vera, nec verifimilis pofiit vi-deri. Nam crudelis, impius adolefcens Ca-ftor, Vbidippum Dejotari medicum, qui cum Regir legatis accefferat, mercede corrupit, f ubornavit ad accufandum Dejotarum: atq;am-bo accufatores detulerunt crimen infidiarum ; 7iec probabile a perfona Regis Dejotari, pruden-tis, probi, nec fujpiciofium ab adjunftis la-ci , & confequentibus: alterum vero crimen, alieni a Ceefare animi, pariter fiRum efi, ac fi-7ie argumtntis, aut comparati exercitus contrct Ccef arem, aut ullius belli, aut JiniJlrce opinionis . Quare ejuf <nodi accufatores Cicero in odium ad-duxit, & expurgato Dejotaro, acerrime infe-Siatus efi ab crudelitate atque amentia.
P E-
o R A T I O XLII. 511 PERORATIO.
Uae funt partcs hujus perorationis: pri-
ma parte Cicero adducit Ca:farcm ne Dejotarum fibi fuccenfere putet, quod ipii partem regni ademerit: 1. quia Dejotarus multis beneficiis devinftus aCa^are, prce-fertim regio nomine retento , facilius fe confolatur, exemplo Antiochi. ».35. N/-bil a mi arbitror .
2.	Quia fimul cum ifio Regis nomine reti-net omnia beneficia populi Romani, acde-creta Senatus, quae fibi propria virtute,at-que externa laude comparavit: virtute au-tem ifia fola contentus efi ad tranquillita-tem , & quietem fenedtutis. nu. 39. O.nnia tu Dsjotaro .
3.	Quia Iitteris fuis Ccefar Dejotarum ere-xit, ac fecuro animo efie jufiit: quibus au-tem femel Csefar parcit, oinni impofierum hos metu liberat: amens igitur Rex Dejota-rus, qui fine caufa fuccenfeat Casfari. ».38. Qtto quidem animo. Altera parte Orator po-fiulat mifericordiam pro Dejotaro: primum, quia fi propenfe Ccefar eft clemens in priva-tos, erit multo magis in Reges, quos femel conferva vit in regno. ».40. non~'debeo Ciifar.
Deinde quia Legati, de fide Dejotari te-fiantur adverfus Phidippum fervum , & Ca-ftorem ejus nepotem: imo fua corpora pro falute fuorum Regum tradunt, ideft, pa-rati funt mori pro Dejotaro, & ejus filio. N.^i ■ corpora v:ro fua .
y 4 AN-
ji* PRO REGE DEJOTARO
ANNOTATIO.
Duo referuavit Orator ad extremam caufa partem, novum argumentum, Cb" affettum; ilk ut Ccefaris intelligentiam de animo Dejotari ergit ( feconfirmet, hoc ut ailiciat voluntatem ad igno-fcendum . Erat enim proclive Cffari fufpicari propter partem regni ahlatam fibi Dejotarum fuccenfere : idcirco Oratorin hoc maxime labo-rat, ut fidem faciat, Dejotarum magnitudir.t btneficiorum, &propria virtute, (£s-> tranquil-litate )am exaftce cetatis confolari fefe, (^con-tentum ejfe , w^tte ultra fine caufa irafci Cccfari . Ajfecium vero mifericordice captat tt clementia Cctfaris, {91 Dejotari Regis perfo-na, ^«orf cWm zo/rt oratione fecit.
I. PHILIPPIC A:
Argumentum, Quacftio , Stylus.
INterfefto idibus Mart. C. Cefare, M. ^«w-, collega ejus in confulatu fibi metuens, K0» folum eo die latuit, verum etiam texit ali-quamdiu confiliafua,fimulationeadtempus ac-commodata . Vofiridie idus aHum eji cum eo de communi concordiaper conf ulares viros . Vojl diem tertium, quifuit XVI. Kal. April. in ce-dem Telluris convocato Senatu, Cicero, quan-tum in ipj0 fuit jecit fundamenta pacis, difcor-diarumque memoriam omnem, verere Atbenien-fium exemplo, oblivione fempiterna delendam
cen-
cenfuit. 0_uo "die prqclare de Rep. locutus Anto-nius, confequentibus eiiatn diebus non dubia fue voluntatis argumenta dare vifmejt. Mijfo par-vulo Jiliopacisobjide in Capitolinm, C. Cajfium ipfe M. BrutumLspidus Pontifex Max. aliia-Itos ex tyrannoOitnis , quipoji Cefarir necem po-ijuli, {y, Antonii maxime Conf ulis metu, in Ca-pitolium fe contulerant, cxnee adbibuerunt. Std fiiiam perfonam fujiinerediu nemo poteji. Cum Cffarem, quamquam in libsra civitatejingula-rt potejlate ufum fttnere tamen ejferri piacuif-fet, qui fons malorttm omnium fuit (Jic enitn tyrannttm fuiffe judicabatur; vam tyrannorttm corporaprojiciuntur inbumata faudavit eum d: more in foro Antonius ; commemoratifque rebus ab eogejiis, maximifque erga Rempttb. meritis , explicata demttm cruenta vejis, in qua cef 'is fuerat, multis pugionum iflibus perfojfa, con-vertit orationem ad miferationem commoven-dam, popidumq\ jam dolore incenf rtm, in eam-dem iracundiam doloremque impulit, ut Jlattm afuneread domum Bruti, & Cajfti cumfacibus accurrerit: unde egrs repulfus ejl. B utas & Cajfitts vitato prqfentipericulo concitate multi-tudinis vim timentes , Antoniiqueperftdiam )am fatis experti, Antium , & Lanuvium aufttge-rttnt, eo conjiUo, ut inde in provincias a Sena-tu decretas proficifcerentttr . Dscreverat autem Senatus poftridie quam e Capitolio Cejaris irt-terfeflores defcenderunt, Brv.to Cretam, Cajfio Africam, 3'rebonio Ajiam, Cimbro Bitbyniam, D. Bruto Galliam citeriorem, datam a Cefare antea confirmavit. Idem tamsn ,quafi ad fani-tatem rsvocatus,reliquis dtebus in Capitoliiprx Y j cla-
JI4
clara S. C. fecil, priniurn illuct e Scr. Su/pitii fententia; r,e qua pojl idus Mart. immunitatis tabula, neve cujus ber.efciifgeretur, deinde, ut dtRatur<e nomen in perpetuum e Repub. tollere-tur. Lux quqdam oblatavidebatur;. ereflierant fpe libertatis , & otii bonorum animi: confittu-ta Rcfpub. putabatur. Sed cito ille fimulatio-jiem fufiulit, /uiq;fimilis vtfus efi. Habito eni/n. Kalendis Jun. Senatu, non eum, quem antea y de Repub.Jenfum nec fuperiorum dierum aclis confentientem voluntatem ofiendit. Nibtl deinde ad Senatum referebat; per populum , tdefi per infimam, corruptamqueplebem contempta am-plijfimi ordinis auRoritate, agebat omnia, con-tra S. C.quod ipfefieri voluerat, tabulas figebat: civitatem, immunitatef jue dabatexules indu-ctbat: eaque fefacere omnia dicebat ex legibus Cqfaris , aut ex e)us commentariis . Tumvidcns Cicero opprejfam armis Antonii Rempub. defpe-ratafalute fiatuerat in Gr^ciam proficifci, ea mente, ut rediret ad Kal. Januarias, quibus Hirtius, & Tanfa defignati Confules Magifira-tum inirent. Verum Leucopertq adverfa tempe-fiate detentus, cum a multis audiijfet res con-venturas , Antonium , repudiatis malis fua-foribus ad auftoritatem efferediiurum', mutata profeRionis voluntate, vellis , remifque in pa-triamomni fefiinationem properavitr. Ad urbem. accejfit pridie Kal.Septemb. magnoque c.oncur-futotius civitatis,tamquam amantijftmus Reip.. civis , & publictf libertatis ajfertor, exceptus ejl. Calendis Senatum convocavit Antonius, & nominatim juffit adeffe Cieeronem . Ille , five quod rcvera langueret de via, fivc quod Antonii
mc-
Jf
/
metueret infidias, non adfuit, abftntiqquc fuce caufam morbi pr^texuit. Enim vero fic Antomur exarfit, ut elatus ira, minatus fuerit fefabros, qui folo domum Ciceronis cequarent, effe mifiu-rum . Pofiridie venit Tullius, Antonius nonve-nit, Dolabella, quiConful a Cefare defiinatus , 10JI ejus necem confulares fafces invaferat,Se-natui prqfedit. Orator infumma reliquorumfer-vitute liber unus fuit, (91 primum quidem ex-pofuit confiliumprofeRionis , & reverfionis fu{: deinde de befierna Antonii injuria co-tquefius,^ ad ej us in Remp.f :elera delapf us, fic efi in eum inveclus , ut ipfe nonferret, fed omiem vino-lentum f uum furorem in Ciceronem effunderet. Hanc porro, cceterafque deinceps in Antonium orationes Pbilippicas infcripfit, ad imitationem Vemofibenis, qui f uas in Philippum Macedo-nem conciones Philippicas nominavit. Manur. Abram.
Quafiio ingenere deliberativo ; an acla Ccefa-ris, quce cbyrographis, legibus continentur, fervanda fint; & an leges promulgatee ab Anto-nio, quce aclis Cefarts adverfantur, fint abro-qandee .
Stfius efi tenuis .
Y 6 S Y-
S «
■S3 o
i'3.
T: O o ■
H £2 w (j
« O-^ u
«'l-SS
O^sl
3 rt
ARGUM. — c S A c
•I l-s 1 --
iO O.C C c-> C u ^ Cfl
5 S ^
3 c, o 2 s
X u £ g
o-sJ.sw*
.rt BU C-2 H
A <j = s s
—■ br, (u "
S H,3
g « 2 « 3
U «J C — ^ u
igJ^.aS
rt "T3 • ~
E H.s 3
rt H O
liail;25 iocc a
«j h o g s c-S^
„, afa-o cr- 0 o
3 rtl.il W—' p CJ 2T(
«aSsjlsjf. < §i 5
«S^.B^&S
y-5
.3"rt,° - B " P 3
ftO
U o -
« P ti 2 : 2 i.
1,2.1.3 §|
t- c O c Z — ts
L.
PROPOSIT. Amplific.8c aftcc.
r---1
•S.8 • «J cl S „ 5'z ™ " § s S o-S s
5.2 o 3
O U.3» w i? o a - o. 2 3 c-O 2 „ c c ^ < «J '
O n —•t u
c „ >	- u
o 3 S S rt 2 S
o O c C .3
« m a « o w
J3 O, 3 <„
<2 c S S ---j
! 2 o 3 _
> H.a 3
tr:
	rt '	1
=1 ^	— c	
rt		•
" OJ		£
		O u c
n g,
■5 m
J^oOjy u (J u u u 0 rt C
•"•S31 § S-8"!
3 S.H 52-
«3.5
- O, u w) _
=••§ J s §
-11
_________ L.
. AP.GUMENTATIO,
rt	g	tfl IU
	O	to
? rt		
i M	&	o
		
1.5?		t
£,o £
jj^ e -
■B S5J3
„Q rt C, Q>
rt «
o t> 2'S
o o « u eo.6 s
a s s^
C S rt-3
, u x 5. o,
S S - " 3.S.S E.o« 3 .3 0 S 52. c E 2 o
0	v 3 o. S^rS <j 3 - > «
< fi'3 ~
E 3.!= S o ^ 3 3
rtc, 1-rt.2
1	".»•>
E ST! -
ii K
c | 8 3 o.S 3C <-> s ET-H
pOSS
—- u rt O C 3 3 ^ O O
3-3„«§
S 2 o-S .a 2 c'5 "o-SS
O
L----J
Pcioiatio .
3 3
EB.0IL-
E X O R D I U M . ^7
Icero exponit confilium profe£Iionis,Sc
reverfionis fua?, eo fere orcline , quo exprefium eit fupra in argumento: quare ihi rem totam expende a numero x. ufqtie ad ii. lrufira efiet hic afierere de integro .
Magno artificio Orator fumit exordtum, afua profiectione in Graciam , paulopoft reverfiorrem in patriam, cujtis utriufqxe rei caufafuit falus Reip.cujus efi amantiffunus. Nam interfetto C -fare qitamdiuper Antonium, & Dolabellam fpcs fuit concordi$, Ciccro Romqfibi manendumfi<t-tuit, tamquamtn vigHra, & cura Reip.at pofi-quam Antonitts pravit covfiHis mutatus Remp* mutare ixptt, & leges iniquas ferre, urbem re-liquit in Gr^ctam izurus ea mente, ttt Kalendis Januariis,quo die Panfa,& Hrrtus Magiftratum inituri erant, adejfet. Audiens autem in ipfo iti-nere a mttltis redituntm effe Antonium ad ctutto-ritatem Senatus.fy, ipfe reverfus eft eelerrime in ttrbem\ubi accepta injurta ab Antonio^ejus leges contraRempub.iniquas reprebendit,ac liberrime virumperftrinxit. Ex quibus id prcfiare videtur Orator boc prcccmio, i. ut fuam tncredtbilem cbaritatem erga Rempub.oftendat.2 jtt infignem adve-rfario Antonio confiet invidiam, niji men-tem immutet, qiti etiamduplcx cfi cardo. totius reliqucc orationis. jfvod vero Orator exorditur quadam narrationis fpeciejdfteri potcft.quandce in re ciara comparari no debent auditoru animi ^
ANNOTATIO.

5i 8 I. PHILIPPICA CONTENTIONIS
Propoficio, & Difiributio. Riufquam Oratorcontcntionis propofi-
tionem afierat, queritur i. de M. An-tonii injuria. Enifrivero Cicero cum e via Jangueret, nec frequens ifio die Senatus ef-fet, nec de re magni momenti ageretur, co-gi non debuit tam acerbe inSenatum veni-re. n.n. Quomam utriufqus . Queritur 2.de Senatus confuito ab Antonio fado, ut Ca:-fari cum parentalibus fupplicaciones fierent; quK mifcere eft nefas inexpiab:le. n.i 3. An ve cenfetis .
Queritur 3-de Confularium quorumdam metu (cujus rei totam fere invidiam trans-fert in Antonium, oppreflorem Senatus) qui liberrimam atque optimam L. Pifonis fencentiam non funt fecuti. »«.14. Qttid de reliquis .
Sequiturhasc confentionis propofitio ; A-daCcefaris fquce exemplo mulcorum in le-gibus pocius,quam in chyrographis confifte-re cenferi debenc) funt fervanda ;promulga-tse aucem ab Anconio leges , non ferendas. 71.16. Vrimum igitur .
Difiributio feu argumenta : qui ada Cce-faris funt utilia Reip.promulgata; autem ab Antonio leges, perniciofa:.
con-
4
OR ATIO XLIIL Si9 CON TENTlONIS
ArgumcntatiO', Amplificatio, AfFeflus.
PRopofitionis argumcnta', ABtt Ccefarit funt utilia Reip. promulgat<e autem ab Antomo leges, pemiciof<e, induftione hac de-monfirantur. Lex Julia de obtinendis ad tempus provinciis, & alice leges judiciaria; r feu de legendis Judicibus funt utiles Reip» quasAntonius contrariis, aut novis legibus perniciofe evertit: ergo a£la Cxfaris funt utilia Reip. promulgatae autem ab Antonio leges, perniciofae .
1.	Pars Antecedentis, de legejulia, patct I. quia ha:c cavebat, ne Prsetoriae provin-ciae plufquam annum, neve plufquam bien-nium confulares obtinerentur .. Antonius hac optima lege abrogata per tribunos ple-bis aiiam culit, ut Prsetorite provincice per biennium, Confulares per fexennium pof-lent obtineri. n. 19. Qu<£ lex melior..
2.	Pars Antecedentis, de legibus judicia-riis , conficitur diafogifmo , acri. indigna-tione, & exclamatione; quod, cumantea foli Senatores , & equites judicarent, illi in prima, hi in fecundadecuria; Antonius,con-tra adta Csfaris, tertiam Judicum decuriam adjecerit, nonexCenturionibusfolum, fed etiam ex manipularibus militibus legionis Alaudarumcolleflam. n.zo.At qu<e ejllldem, Antonius alteram legem promulgavit, ut &. de vi j & de majeftate damnati, ad popuiuu»
pro»
5>o T.PHILIPPICA
piovocent, li velinr. Qua Iege quid dilTolu-tiuS ad leditiones pernicioforum civium? aut quis audeat deinceps quemquam vel ncctifa-re , vel judicare ? nu.z i. altera promulgata . Adde hac Antoniana lege refcindi afta Caifaris, qus damnatisde vi, & Majeftate non provocationem dant ad populum , fed exilium irrogant. ».13. qui.i quo.l abrogam.
Concludit Cicero quxcumque a£la C?fa-ris , etiam illa poli mortem , fervanda elfo concordix caufi: verum /eges ,quas Anto-nius per vim , & pro arbitratu promnlgavir, negledis aufpiciis ( ad verte hoc loco dialo-gifmum, ) & interceifionibus Tribunorum non effc ferendas . lbid. Quaquidem ego .
ANNOTATIO.
Jn bac contentione Orator queritur Antonii inyuriam, e'us atla , nonmodout injujla , fed etiam ut Ccefaris aiiis contraria, repreben-dit, imo fcepe Antonium cum fe ipfo pugnare ojiendit, quandoin beneficiis dandts , vel mi-nima a*la Ccefaris rata effe , vult , in legibus ferendis eadem ipfe evertit . Qjiamobrem Ci-cero afta Cctfaris , five illa cbyrograpbis , & commentariis , five legibus complexaJmt , de-fendenda ejfe cenfet, babendamque effe ratio-nem pacis atque otii non Jerendas autem pro-mulgatas ab Antonio leges, quee Ccefaris aciis ad-verfantur, & nocent Reip. Ex bis iterum Cice-ro cbaritatew Reip. prcefefert.
.	P E-
O R A T I O XLIII. 5ii PERORATIO. Rimum Cicero poftulat a Dolabella , &
ab Antonio, ne fibi irafcantur, fi quid liberiuspro Rep. dixerit, modo abfque con-tumelia Antonii.>7.17.Ira[ci te quidem rnibi.
Deinde amicillime commonet prgfentem Doiabellam ,ne per avaritiam, aut vim ci-vium, ab honeilatc glorix , & rerum gefta-rum dignitate aberret. ».29. Sedper Deos .
Abfentem vero Antonium pariter horta-tur,propofita infigni gloria rerum geftarurn, poft necem Coefaris, ut pergat diligi velle a civibus fuis,non metui, & in odio eife, pro-pter avaritiam aut potentiam . ».31. Teau-tem.M. Antoni. Vehementius ftimulat Ora-tor Antonium , exemplo avi fui , & C.Ce-faris;quorum ille amavit unice diligi a civi-btis,hic metuijquare utriufque diverfus exi-tusfuit. ».34. Uiinam /bitoni. RurfusAnto-nium (imul, & Dolabellam hortatur,ut eo-rum civium partesfequantur , qui patriae li-bertatem amant,funtque populo Rom.cha-riffimi, uti Brutus , & Hirtius : quod ex lu-dis, & verfibus, aliifque indiciis patuit, n. 36- Et populi quidem .
Poftremocharitatem Reipub.( reverfio-nis fuce fruftum praefefert, nonpericulo, ant morte, aut vita, aut re aliacommoven-dam . n. 38. Cxpi P. C.
AN-
I. PHILIPPIC A
ANNOTATIO.
Cicero ita Antonium mitigat, hortatur , lau-tiat, ut tamcn liberrims tueatur Rempub.contra iniquas ejus leges; officiumq;civis acerrimi p>\e-ftiturui fit.fi banc ille pergit opprimere . Itaq;le-nitatem , cbaritatem civium,gloriam Antonius eligat, velcontumeliam, odium, dedecus. Qtii 0 atoris affe3us fuit a principio .
II. PHILIPPICA.
Argumcntum , Quxftio , Stylus .
HAbita a Cicerone oratione prima in Anto-mumjlle feinvillam Tiburtinam contu-lit, ibique . ies feptendecim , qttod Ciceroni re-fponderet, commoratus efi : pofiea in urbem re-yve*fus, Seiatum vocavit, & in abfentern Cice-ronem{ probibitus ab amicis non aderat.propter arma Antonii quee manifefiam vim fpeciabant) qu& cogitaverat, evomuit. Ei Cicero bac oratio-ve divina refpondit", ac purgat fe primum ad-verjus Ar.tonii calumniam,fo itapurgat,ut om-ni eum loco non lcviter pungat \ deinde fingulas ejus vit<e partes , a puerili preetexta exorf us,
fingulos Magifiratus vebementer exagitat . Manut.
Qttafiio efi in genere demonfirativo , an M. Antonius fit bomovitiofus , & hofiis Reip.
Sfi.us efivebemens, (y copiofus.
51
c--c o O," o-^ts c-3 n «jjo o M u — 3
S M~ c-3<r	C-S c 3	u = -
S.-c
3 3
^ «d-s
s s s «
2u<2 5i u S m.S c S cu o.^ Wm
-ii* §~ B 25 s|51 g-s-s § g
^ l-sl § -Jc S § = -iS^&ai-Sgls-la-seJs^V
o.a-- cssc^ca o< 3.--g c > S y
"S-Sa ItS2 2 g 2 g S,c |?J fi «5-1 «f S S-iJ l-S 3 g
" U C.S 3 2 u M 3.3 c.3 S.2 u 33 u - n u ^	«M	CX'—, M. — — u m m c\ii; > O.
C O N F U T A- '
r—-------
25 g-5 s S « i „"ok'3 J»
C-.-C g *S u	rt e3 .
§,0 „3-2=* £ O.M
-3 U O" M	g U q.-.^
3 O • ■— O -M rt „ rt M-—
exordium.
TIO»
si4
«.i-s
u S-s <«>'•■•
i - rJ
o 3 u 3 S SB« .Sot" u " c o
es
« 5 so ™ c S u
" u n 3
« O.S ^
U. f ~ <J\
o
P C™ M
C u iJ "J
— ■3 ^
H 3 " O
n
.T. e-B.a
3 5 O-O
CT* rt u
„ o.a^ o o
z:	u
S1— rt c S o c =
•s s
Ji - rt.o
JjSsH
04
e^s .a s c s
c.3 | § S
l--j
tio.
rj I o I u I t
.5 3-2 cts C rt
§••=• s a
B «c - ° o c o. o- c <£ 2 S eS
I_____,J
2.akgument.
i | «1	■ •
o .2	u M •
H „	" U
O, c:	rt ..
.S*«S o"3
• u ~
3 ""3 H "
i'5c21S c'5
O^ rt.S O O
<3.S 3-5
^ »s di
S-2 x au
•c-3.5 2 i___
- 3-2
a « 2
-3=8
V) r*-J Ci
c y 3 s-s 3
c H o.
III'!
s 2
i. argum.
argument.
! 3,"
rt rt1-
rt
> u 3
•s O " u M g
3-g rt a •3 u C I/. o
O^-o -3 « «3. . u " o " " c
H.s rt!5 N J 3 argumenta.
r—------
2 2 3
e;	M)
u." O . J „ >JC 0. ^ 3 o 'u
'5 Sijci PR.OPOS.
u.E ,o
.> JJ'313 rt c i ^ rT^
j 3
<2 ov-§,,§
u ^ f= p'0
«cJIsIK-
o a.SS3'3
rt s-o a
S s g S-g 2.g | o-m « 5
2	5.5« |:=.-5
5s-3s|8.'8a
3^5	3 «
«j o'„ <. r,
«cl .^.se.s
c c y S -3 -G u'E(j O..S
3	3*3 w f S.3 11
3 _ 2 ,0.
^•c « S 2
V. (-•— —• c1— o u > -rtgliC
O O c > CJ S
Sfc"- s 8.2 H 2.
12 E — > -C L. c c* 3 S u
.5 3.S » u 0.0 -
c »- • - cG C^j
O, rt O.a C Tj u
•XJ w— m 3 rt C rt u c u i_____i
"argument.
r, cH . i - .--n
.r. _ U r
£> Zi	O, rl
^ a c»
w «• r; -n O
u C U n 2 a «« c ^ w
a y si a 3«
«S oog!s
g n 3 o, c g _
u .2 2 » G O u> m ± = O C
! W
•'3 o c
o c u a
■SStt «-o s s 2 *?u m
j'-=* 2
c«i!'c 2
l. ARGUM.
amplificat.
et
3.5^ - "3 a 2
5*5
!§'§»'gassgTs «i "i"S
CCflnS^oS S.2	.t; ° S « -
n = " 5 " rt	f o c rt c "
llssl^sgl
eL.S<H «« .'2 3 cS.rtCM2
'2 g s -	J S3-2 s »
"§.§ 5.1 .2 2 3	.SS^i-grt
mmm	\\mi
3 2.2 O-J e 2U « p §<	* s S^
C «J O rt j c L S C-3 S	o '-i"3 S o.--o
l^SiS&S"»-»	s £•§!!.!!
|a|i£g||||ii	slitlsl
fi3H<ii S o-TJci.S g 2 c<3	'SSSgp-a
i._■__j	y cri; c o -j
——-- '—	R c-o^ <j c v
TATIONIS.	^^ o o n g «
r' ' «. « i - ■ >~"1	•= g. § E'- « I
_ u "3 ° O " O M C - - u, 3 U	C^ U "
«<* 5 §>•>!■«
— rt w 2__
S 3 S d.s Ct"
o Sv^-3	-s y & . § 2.2
a-W3"::	s.gsfsg
o»cC	----
^ c 3 .	1'ERORAT.
° £ c
kjc! cr.o 1------
TATIONIS . ET AFFECTUS.
exor-
5«?
EXORDIUM,
Icero affert caufam,cur Antoniu m ini-
micum habcat ,nimirum quia ille ho-fliseft Reip.fatoenim dicit Orator fieri,ut nemo a viginti annis Reip.hofiis fuerit,quin Ciceroni quoque inimicus fuerit, ipfique pf-nas perfolverit. n.x.Quonam meofato.Quare Apofiropha,comparatione, fubjedione fiul-titiam Antonii arguityqui hofiiseffe velit,& Ciceroni, Sc Reip. Ibid. Te miror Antoni.
Cicero (quafi ex abrupto ) terret impruden-tem Antonium , fuum, & Reip. bofiem, fimili exitu Catilinee, & Clo.iii, aliorum.
CONTENTIONIS Propofitio , 8c Difiributio.
PUrgat feCicero,& obje&a crimina con-futat prius, quam veniat ad contentio-nis propofitionem , & difiributionem : quod faspius fieri ab Oratore vidimus.
In primis crimen violatae amicitias,& in-grati animiobjecit Antonius , quodCicero quetndam contra rem fuam defenderit; de-inde quod, etfi Antonius fe in difciplinam Ciceronis tradiderit, ipfi auguratum , & vi-tamcefferit,litteris Cicerobencficium agno-verit, tamen de Antoniograviter quefius fit
ANNOTATIO.
prae'
O R A T I O XLIV. u-J praeccdcnti oratione. Ad t. rcTpondet Ci-cero, le famiiiarcm fuum defendiffe contra alienum Bambalionem, pra;fertim cum ille opprimerctur injufte gratia Antonii, & ini-qua interceifione Tribuni plebis. nu. 3. cui prittfqunm. Ad 2. refpondet Antonium nec fe tradidiife in difciplinam Ciceronis, nec potuide tradere: ubi obiter impudicum An-tonium pungit. lbid. at enimte.
Ad 3. exclamat impudentem effe Anto-nium, qui cum propter ies alienum,& abfen-tiam Ciceronis, augur fieri non potuerit,di-cere audeatfea petitioneauguratus defiitif-fe in Ciceronisgratiam, cum hic a totocol-legio expeteretur, ».4. auguratus petitionem .
Ad 4. negatCicero fequem Casfar fal-vum effe voluit , vitam accepiffe ab Anto-nio; aut fi Antonii beneficium fit vitam Ci-ceroni non ademiffe Brundufii,cum id non poffet fine nefario fcelere, Orator fatetur,ac ironice concedit latroni, n.^.at beneficio.Ad 5. refpondet fibi confulari viro , in interitu Reip. de iniquis aftis Antonii fuifie necefia-rio querendum ; quamquam quefius efi ami-ce,moderate,fine contumelia , nu.6.an de in-teritu.
Ad 6- Antonium dicit effe inhumanum , & ftulfum ; nam inhumanitatis eft, propter oftenfionem, litteras,& colloquia abfentium amicorum proferre, palamque recitare", a-mentix vero, id objicere adverfario , quod illefi verbo negarit, longius progredi non pofiit quKobjecerit.-quamquam nullum ver-bum in iftis litteris eftnon plerum humani-
tatis,
5*8 II. P-H I L I P P I C A
tatis , officii, benevoJentiae, nu. 7. ac etiam litteras .
Deinde Confulatum crudeliter geftum Ciceroni objecit Antonius,cuiCicero parva attentionis petitione,& modeftiae infinuatio-ne lefpondct. w.io. Sedmibi. Mox ftuJtum ridet Antonium, qui Confulatum apud eos, quorum confilio , auftoritate, fententia ge-ftus fuerit ,aufusefi vituperare. ttum.i 1. Ut jgitur. Nemo enim , prseter Antonium, non maxime probavit confulatum Ciceronis : quod repetitione & induilione Orator am-plificat. n. 11. Nonplacet M. Antonio . Duos prseterea confulares viros adhuc fuperfiites cnumerat, L. Cottam , & L. Caelarem , quibus vehementer^etiam placuit fuus confu-latus. n. 1 3. Sedquouiam . Digreditur occa-fione L.Ccefaris, dialogifmo , & exclama-tione indignatus M. Antonium de libidine parafitos, & lenones confultare; dc Rep.ad avunculum fuum nihil referre. n. 14. Hunc tu cumauUorem . Speciatim objc&a confulatus fui crimina diluit. 1. Impudcns efi Anto-rius, qui objicere audeat in templo Concor-diae armatos Confule Cicerone fuifie fervos, cum hi efient Equites Rom. ac nobilifiimtis quifque adolefcens, ac ipfe Senatus, duce, vel confulente Cicerone , ad extinguendam conjurationem Catilinariam , & ad Renip. confervandam : at nunc contra , diflimili cxemplo, & confulatu Antonius ,eodemin loco armatos homines collocat, nefaria Sc-natusconfulta facit, libertatem Reip. op-primit .nu. 15. Tuus videlicet. 3- Nequiter
educa-
ORATIO XLIV. j29
educatus elt Autonius aut excors, aut lecum argumentis adverfus: nam, quod ne fecit quidem Clodius, ob comprehenlionem con-juratorum laudat Ciceronem, quem vitu-perare vult, obfepulturam vitricofuo Len-tulo negatam reprehendit Senatum , apud quem dicit, ».i 7. Sed[epulturam . 3. Iterum reditad i.objedtionem) ftultuseft, 6c fectim pugnans Antonius, qui, cum infellaCon-cordiae Reip. perniciofa arma ceperit, obji-cit Ciceroni falutaria ; nec Ciceroni folum , fed Senatui, fed equeitri ordini, fed omni-bus civibus . num. 19. Jam illud cujus : 4. Facetus effe vuk Antonius , quando verfum Ciceronis (fcriptum horis fucceifivis ad libertatem populi Rom.toga tuendam) iners ipfe, & armatus opprelfor libertatis ridet infulfe . n.zo. at etiam quodam.
TertioCicero non dedit Miloni confilium interficiendi Clodium, quia nec Antonio de-dit, etiam cum ipfi faveret, nec ipfe Milo fuafore egebat, ut prodeffet Reip. ( quam-quam damnatus eft, nova qugftione non pru-denter inliitutajnec aliquis jam tot annis id objecit Ciceroni. n.21. V. Clodius.
Quarto, Cicero non fuit caufa belli civi-lis immo, ne nafceretur , omni providentia obliitit, tum avocando Pompejam a Caefa-re , ne hujusopes crefcerent ad tyrannidem; tum , ubi Caefar potens fuit pacem, & con-cordiam fuadendo. n.23. quod vero dicere.
Quinto, Cicero non fuit au&or necis Cac-faris: qtiia nemo in illa conjuratione(qmm-quam glorioia, nomen ejus audivit: deinde Z	per-
II. PHILIPPICA
percuiTorcs Casfaris, vel hortatore non ege-bant, ciim alii domcfticis excmplis incita-rentur adliberandam Remp.ut Brutiambo, ut Caffius; alii privatas odii caufas haberent in Caelarem , ut Domitius: vcl ita familia-reseflcnt Crefari, ut nemo auderet eos ad necandum Csefarem foiicitarc, ut Trcbo-nius, TuJlius Cimber. n.*<$.[edb<fc vetera.
Quod fi M. Brutus flatim cruentum alte extollens pugioncm, Ciceronem nomina-tim exclamavit, aut li Cicero lastatus ell morte Cafaris : vaniflime inde Antonius Ciceronem auftorcm necis coarguit: quia Brutus alia caufa potuit appellare Ciccro-nem : quia ifta ratione omnes boni, qui Cae-farem eife interfeflum gaudent , elfent in pari culpa, & crimine . n.28. at quemadmo-dum. Sed Itupidior Antonius Brutum Iaudat, quod Casfarem occiderit, Ciceronem vitu-perat, quod necis confcius fuerit. n. 30. Sed Jluporem . Tum ftupidiflimus Antonius ex alia rerum pugnantia, non ipfeCxfaris in-terfeflores, non parricidas, fed patri-ae libe-ratores , non fcelere, fed honore, & provin-ciis dignos exiflimavit , Ciceronem arguit qui iJlorum familiaris, & focius fuit. lbid. ejlo Jit in verbis. Poilea irridens Antonium Cicero retexit orationem , id eft, non recu-fat fateri, & gloriari, quod ante negabat, feau&orem necis Casfaris fuifle. n.32. ita-quejarn retexo. Imo magis irridens, ipfum crimen fibi obje&um dctorquet in Anto-nium, tum propter focietatem confilii cum Trebcnio, tum proptergrande les alienum,
quod
OR ATIO XLIV. jjr quod morte Csefaris dilfolvit. nu.34. quam• quam fi.
Sexto , Cicero in caflris Pompeji non alia caufa moeftus fuic, quam perfpedta ruina Reip. ».37. caftra mibi . Ncc enim Pompe-jum abalienarat, quo cum familiaritate , & amicitia jungebatur; fed opinione diflide-bat. «.38. an vero Cn. Vompeji.
Nec vero di&eriis, facetiifque Pompeji conlilia reprehendic; at moderate animos mcerore , ac curis diftentos relaxavic. n.39. ne locis quidem Pariter negat fe haereditati-bus plurium amicorum efleprivatum; quip-pe qui amplius, H. S. ducenties, acceptum hxreditatibus referat . At quod eft impro-bum, objicit Antonio, qui fraude haeredi-tates multorum, etiam ignotorum , invafit. n.^o.bareditatet mibi. Conciudit ridens An-tonium declamatorem ineptum , qui Ionge fecelfit in villam , adhibito etiam magfftro magna mercede, nihil non amens , & va-num objecit. ».41. beec ut colligeres.
Abfoluta confutatione ingreditur infefta-tionem Antonii: haecque eft eontentionis propofitio : M. Antonius eft homo vitio-fus, & hoftis Reip.
Diftributio, feu argumenta funt haec; r. quia in privata decoftor, audax, impurus, feditiofus fuit . a. Qi'ia in Magiftratibus oppreflit Remp. n.^-jam enim quoniam .
£ S C O N-
532 II. PHILIPPICA
CONTENTIONIS Argumcntatio , Amplificatio , AfFeftus.
Ij Ropoficionis primum argumentum, M.
Antonius in privctta vita decoclor , aitdax impttrtts, feditiofus fuit, explicat harc indu-dio : M. Antonius in pueritia deco£lor, & audax , in adolefcencia impurus, in reliqua jctate feditiofus fuit, igitur M. Antonius in vita privata decotlor , audax, impurus, fe-ditiofus fuit.
1.	Pars antecedentis, Inptteritia decoclor
audttxfuit, perftringitur interrogatione,
& communicatione, quod coaftus cedere bonis paternis (non tam Antonii, quam pa-tris perliberalis vitio ) contra legem Ro-fciam federe atifus fit in quatuordecim ordi-nibus . Ibid. Vtfne igitur .
2.	Pars antecedentis, In adolefcentia impu■ rus fuit, arguitur prsecipue ex confuetiuline Curionis, qui tarn ardenter amare cetpit Antonium, ut contrafloetiam sere , abejus congreflione abduci, ne patris quidem affli-dli imperio potuifTet, nili Cicero remedium tuliffet, ».45. Sumpjijii virtlem. Stupra ve-ro, & flagitia pr^eterit Orator quadam infi-nuatione . N.4 7. Sed jam Jiupra .
3.	Parsantecedentis, Inreliqua cttate fediti ofus fuit, celeriteretiam perftringitur : quod Tribuno Clodio intimus fucrit, quod Alc-xandriam iverit contra Senatus auftorita-tem , & contra religionesyquod ex ^Egypto
re-
O R A T I O XLIV. 535
rediens, non in urbem , ubi male audiebat, non domum , quam habeb.it nullam, fed ad Cazfarem in Galliam iverit; quod poftea Romse, litteris Casfaris reconciliatus Cicc-roni, priusad hunc venerit quam ad patrem fuum,- quod Glodium interficere voluerit,ut fatisfaceret fuis in Ciceronem injuriis. ».48. Intimus erat.
Propofitionis fecundum argumentum, M. Antonius in ma?iftratibus oppreflit Remp.altera explicat induftio : M. Antonius in Quaeftu-ra , & Tribunatu , & Magifterio equitum, & Confulatu oppredit Remp. igitur M. An-tonius in magifiratibus oppreffit Remp.
1.	Pars antecedentis, In qutsfiura opprefiit Rewp.paucis ofteriditur ex eo,quod Antonius quaeltor faftus, continuo fine Senatus con-fulto,fine forte, fine lege, ad Cffarem cucur-rerit • ubi cum fe illius largionibus, & fuis rapinis expleviffet, advolavit egensad Tri-bunatum . w.50. Q_u<sftor es faciv.s .
2.	Pars antecedentis,!» Tribunatu opprejfit Rtfwp.amplificatur i.quod cum Senatusfal-cire vellet Remp. feu fadlionibus Casfaris occurrere; faftumque efTet Senatus conful-tum , uti ante certam diem Caefar exercitum dimitteret, Antonius, audax adolefcens , Senatus confulto fe oppofuerit, & hofiis Reip. judicatus fuit. Ibid. Accipite nunc.
Atque hsec interceffio Tribunitia mox caufam dedit belli civilis, cujus belli clades Orator exaggerat exclamatione , cnunicra-tione , duplici comparatione, converfione . N.-y 3. Tu tu, inquam .
Z 3 Am-
II. PHILIPPICA
Amplificatur z- quod Antonius, ncglefto patruo fuo, inique, ac fine caufa refiitueric inultos exules, prcecipue Licinium Lenticu-lam de alea condemnatum . w.56. Rejlituebat ■multos . Amplificutur j.quod idem Antonius ItaJiam fibi a Ctefare rraditam conculcarit: cujus itinera,& Jufirationes invidiofa hypo-lypofi defcribit Cicero .».57. in eodem vero.
Reliqua vero Antonii fada in ifio itine-re, & in bello civili cauce reprehendic,(pro-pcer vcteranos, quos non vulc offendere Ci-cero)tum beneficio accepto Brundufii oppo--nit contumelias Antonii, Cytheridisautem, Mirnula: Antonii, occurfum , & gratulatio-nem indignatur. r..r J9.ReHquorum fallontm.
3. Pars Antecedentis, In Magijlerio eqtii-tum opprejfit Remp. profertur ex decretis, rapinis, hEereditatum pofiellionibus datis, & ereptis, turn ut libidtnofe viveret, tum ut bona Cn. Pompeji emeret. Primum vi-nolentiam Antonii infcftatur amplificato per incrementum ejus vomitu, ».6j. fed beec quce. Deinde maximo indignationis af-le&u bona Cn. Pompeji vendita, & empta ab uno Antonio exaggerat. num.64. Ccefat Alexandria. Hac autem tanti viri bona ita-tim ab infolenci, & luxuriofo helluone vo-rata , <Sc confumpta Orator hyperbola, com-paratione, hypotypofi mirifice amplificat. 72.6 5. at quam infolenter.
Praeterea domum Pompeji ab Antonio occupatam efie, quam gravi verborum am-plificatione , & exclamatione in audaciam, & furorem Antonii, quanto nova: indigna-
tio-
OR AT IO XLIV. tionis affeftu in difparem Anconii, & Cn. Pompeji habitationem Orator invehitur . Num.68.at tjitfdem cedes. Sed omiifa An-tonii vinolentia, & emptione bonorum Cn. Pompeji; omiffa etiam fuperbia, qua fe , & confulem , & Antonium clicit; tum o-millis aliis peccatis , quibus Remp. vexa-vit, Cicero redit ad civile bellum , cujus cum fit caufa Antonius, non camen reli-quias conficere voluft . num. 70. at quam crebro .
Nam in Africam Carfarem non fecutus eft , propter timiditatem , & libidines : quamobrem appellatus ab offenfo Csefare de pecunia, quam debebac pro fe£lione bo-norumCn. Pompeji, quidquid accufarit, al-teram bonorum fuorum audlionem facere coactuseft, ut ass diffolveret; Cicero au-tem profopopceja , & commemoratis Ccefa-ris "beneficiis excufationem Antonii irridet, uti ejus auftionem ad majorem invidiam ; N- 71. cui bello cum .
Neque in Hifpaniam Ccefarem fecutus efl r.ifi fero admodum, propter eafdem cau-fas : hunc Cicero 1 .irridet atque arguit dilTi-mili exemplo confiantis Dolabella:, quem tam oportuit intereffe bello Hifpalenfi , quam Antonium; quia hic fe£lor fuerat bo-norum Cn. Pompeji, quce liberi ejufdem Pompeji repetebant . N. 74. proficifcitur in Hifpaniam.
2. Ridet illum , fi&o pnetextu , Narbone confifientem in pocuiis, & inde nequiter Romam redeuntem , faftaperdigreffionein Z 4 dif-
II. PHILIPPICA diflimiJi comparatione fuat reverlionis, & petitionisConfuIatus . num. 76. an tu Nar-Oone.
3.	Ridetfaccte , & dialogifmo levitatem Antonii, qui ut fe nec opinato reducem o-llenderet conjugi, Urbem nofte tenuit: fed ikalice , prxterrevifendam uxorem , tur-piores caufe rcdeundi fuerunt Antonio. nu. 77. at videte .
4.	Pars Antecedentis , Confulatu opprejfit Hemp. amplificata efl:, & diftinda in fcx tempora :x. ante Kalendas Jan.Antonius e-gens , & pcrditus tere alieno, rurfus in gra-tiam Cssfaris receptus , hujus juffu , & vo-iuntate , non populi fufFragio renuntiatus ■eft Conful, elufopcrfide DolabelIa.77«. 78. fed nimis multa.
v. Kalendis Jan.cum Antonius iniretina-giftratum , audiretque Ctefari ad Parthos ituro Dolabeliam Confulem fubrogandum , impudenter refiitit , & imperite ( quippe qui Conful fit, ftulte ad facerdotium fuum recurrit) fe aufpicia oppofiturum effe de-rmntiat . num.80. veniunt KalendeeJan.3. A Kalendis Jan. ufqueadidus Martias, Anto-nius pari infcitia, & impudentia obnuntia-vit comitiis , cum revera in iisnihil cerne-ret vitii ; fed aufpicia , religionefque finge-ret . num.Sz. atque ex illo die . Digreditur Cicero ad Lupercalia,quibus Antoniusma-gna lafcivia , &audacia , Csefari diadema lupplexobtulit •, idque faftis infcribi jufiit : quod flagitium orator maximo populi Rom. odio , & crtienta morte dignum amplificat,
exem-
O R A T I O XLIV. 537 exemplis mukorum . »um.24.ftd neforte.^': Ipfas idus Martias , redit Cicero ad id quod cmentitis aufpiciisfadturus erat Antonius , nifi co ipfo die Caefar occifus fuiflet : iftius autem prseclari auguris fugam , ac timoreni adfcribit Cicero confcientiae praeteritorum fcelerum , & futurafcelera Antonii verifli-nrc profpexit. min.%1>.fiedcid aufpicia.
5-Poft idus Martias quidquid refte e Rep. feciffe vifus efl Antonius , idex timore , & limulatione feciffe/poftea vero redeunte au-dacia nihil non elfe fa£lurum ( uti fecit)im-probe, Ciceroconftanter przvidft. num. 90. poft tertiuin diem . Opinionem fuam confir-mat Orator primum ex immunitatibus,quas palam vendidit, & ex fepties millies fefter-tium, quod rapuit. num. 9*. infpeftantibur vobis .
Deinde exreftituta, & vendita Regi De-jotaroparte Gallo grascia;, & Armenia: , quas Csefar eripaerit. num. 93. quid ego de . Tum ex Creta veftigalibus Iiberata, fiftis pro libidine commentariis , & chyrographis Caefaris. »«.97. quid ego de. Ex lege etiam fifta , & nomine CaEfaris fixa, de reftituen-dis exulibus, derelidto impie patruo . num. 98. & deexulibus.
Parva fitdigreffioad injurias,quibus An-toniusaffecit patruum fuumy nam , praeter alia, deftituit in petitione Septemviratus,& ejus filiam adulterii falfo accufans in Sena-tu, repudiavit : quod per incrementum am-plificat Orator. bid. quem etiam adcenfuram. Reditad Chyrographa Cajfari, qua: adul-Z 5 teravit
538 II. PH ILIPPIC A teravit Antonius, poft , contraque eiliftum Senatus. Et 6. menfe Majo percurfationem Antonii ironice arguit, quod ipfe Capuam Coloniam deducere conatus fit . nu. ico.Ji?<i ad Cbyrographa . Digreditur in alteram An-tonii peregrinationem fufceptam , ut agro-rum Campani, & Leontini largitio militi-bus veteranis fieret, Ibid. atquamnobilir.SQi ad iter Itaiiae reverfus reprehendit Anto-nium , quod , aufpiciorum jure turbato,Ca-filinum Coloniam deduxerit. num. 102. Sed aditer . Deinde quod M. Varronis fundum fine jure,finepudore , fine audlionis men-tione, magna vi, & cupiditate occuparit , Tium. 1 oj. ab bac religtonum .
In ifio autem fundo Cicero infeftatur ex-clamatione , & hypotypofii temulentiam Antonii, oppofita Varronis fapientia , ac fiudiorum ratione . »«.104. at qttam mtdtos -Exaggerat etiam in eodem fundo , & in re-liquo itinere faftum Antonii, qui Aquinates, & Anagninos non refultavit, Sidecinosve-ro , & Puteolanos vexavit. nttm. 206. Cajfi-no falutatum . Pofi ha;c Orator Antonii re-ditum in urbem amplificat tum diffimili exemplo Collegf fui DoIabell?,qui de Rep. bene merebatur ,tum comparatione tyran-norum Cynnae-, Syllae. Csefaris. num. 107. interea dum tu . INam afta Caefaris refcidit, & teftamentum irritum fecit . num. 109. an ijl? .
Imo quos honores fiimmos vivo Casfari diligenter accurare vifus cft , nunc eos illo mortuo perfolvere negligit, velexincon-
ftantia,
O R A T I O XLIV. J39 flaucia , vel ex proprio quaeltu . num. 110. Et tu in Cafaris .
Concludit /ongam infettationem compa-rando , & ( qUod paifim fecit) cavillando : fed jamquafi vidt ;r infulcat adverfario . nu. iii. Quid ad bctc .
ANNOTATIO.
Contentio divi~a ejl in duas partes r\ confu-tationem {p i ifelationem : i t confutatione Ci-cero perfpicue dtluit crimina contrafe objetla. In infettatione ojlendit Antonium , tum privata vitafuijfe vitiofum, tum publica, feu magi-Jlratibus bojlem, & opprejforem Reip. quod u-trumque ut clariut, & ordine demonjlret, in-dutlione recenf:tfingulas cetates Antonii, pueri-tiam , adolefcentiam , reiiquamque vitam-, & fingulos magifiratus , quxfiuram , tribunatum, magifierium equitum, confulatum.
Inf tftat ttr autem acriter, (y> copiofe: quam-quam enim quis putarit fortaffe 'aculeos orato-ris excujfos ejfe , aut eloquentieefontes exaruif-fe, tot tantifque infettationibus in Verrem , in Sajfiam, in Clodium , in 1'ifonem, Gabinium , jue profeHo in ifto genere invebendi ingenio-fa femper natura facundiam'auget , Jenex graviore urget , (sr> acutiore pungit flfio : ficut in aliis orationibus parfibi Orator Cicero, in bac feipfomajor , ac divinus, teflejuvenale , vi-deri pojfit.
Z 5 P E-
54
PERORATIO.
Clceroavocac Antonium a coniilio ar-morum , quibus Senatum obfidet : ipfiquebrevi tempore interitiyTi minatur e-xemplo Clodii, & Curionis, fi magisuxo-ri Fulvi<e pergit obfequi , quanv populo Rom. cujus charitate , & benevolentia erit tutior, quam iitoarmorum pra-.fidio . num, 1X2. P>\et:rita omitlamus . Opponit prsfi-dium Reip. armis Antonii, & animum po-puli Rom.quipacem amat ,. odit fervitu-tem , regnantes fuftulit ; idque exemplis demonftrat . num. n^.Habetpopulus Rom. Deindeproponit Antonio, qu&m fit jucun-dum , achoneftum, refte, proRep. face-re ; quamque metuendum , ac turpe, libi-dinofe , avare , facinorofe fe gerere . num.
115.	Recordare igitur . Confirmat exemplo Caefaris, & comparatione majorum . num.
116.	Nifi veto . Pofiremo addmSo majorum exemplo , obtefiatur Antonium , ut cum Rep. redeat in gratiam : fibi Cicero quid-quid acciderit, inimicitia Antoniiaut vi-ta , autmors, modo populum Rom. libe-rum faciat , alterum Iiberatorem relinquat, nihil ampliusoptat .
ANNOTATIO.
Adciuttus Cicero nulla aiia caufa infeftandi Antonii , quam amore patri<e ,poftremo( qttam-quam diffidens ) bunc deterret a confilio armc-
rum,
OR ATIO XLIV. 54f
rv.m, propofitd velbonejlate virtutis , vel tur-pitudine vitii: de fe autem Tulius , infignem , qtta ado!efcens, &fenex excelluu, Reip.cba-ritatlm prafiat is*> officium boni civis pojleritati tradit ■ Qui affeUus magnam Ciceronis affert benevolentiam : Antonio invidiam, nifi refipi-fcat.
III.PHILIPP IGA.
Argumentum , Quceftio , Stylus . U>» Cicero gravijfune in Antonium in-
veHus efiet, commotus illc , tum fa-ilorttm confcientia, /w» opibus Ottavii ado-lefcentis} cuiveteranorumfiudia adbcerebant, percurfavit Italiam, ut veteranis militibus folicitatis cum exercitu ad urbem veniret ; fed conatum ejus reprejfit Oclavius , qui, Jp/f veteranorum prcefidium privato confilio comparaverat: quam ob caufam territus An-tonius , abierat in Galliam, uteam occupa-ret \ fed cum probiberetur a D. Bruto qui eam provinciam Confui dejtgnatus obtinebat, illum Mutince obfedit . Qtiibus rebus cogni-tis, cum Senatus ad decimum tertium Ca-lend.Januarii per tribunos plebis baberetur , dixit f rntentiam de Rep. Cicero , qttam bac oratione complexus eji: ut qttie egifjet Ocla-vius Ctefar, ea rata effent auftoritate publi-ca : isr, ut prcemia decerneremur iegionibus% qittf Hlum fecutte fuerant & Ccefar impp..
rit.tr ie>.
rtttoria dignitatS ornaretUr . lttm , ut pro-vtnciam Galliam retineret Brutus in Sena-natus populique Rom. potejlate , & ut An-tonius bojiis judicaretur.
Qtt&flio efl in genere deliberativo, an res ill<6 , qttas Otlavius Ccefar cum veteranis mi-litibus , & D. Brutus cum Gallia adverfus Antonium gejferunt, fint publica Senatus au-iioritate conjtrmandce, laudibus omanda; S> Antpnius contra judicandus boflis .
Strfus efl temperatus .
S Y-
I ¥1 O '
>
6 i! " o o,
>J • U— g •
U, Q c u u «
^^ g.3 §
rj -EC 8 u " rt n O.iJ
JuO.S c e n i— n o c c 2 cJi O S § B "§
U • r" r*
'3 c d,
r/ rt c Ph rt
v m h , c 0 -O P R
ARGUMENTA.

3 3 C-3 O-O
c —
t- O
3 O rt p u C c-y S
' O. o '
c u
Ort •• wj 3 u 3 «1
"•'a-HBSoS I -^Ma u-j?
a-a
05 H 3 ""5 !? uJo »2
L
PROPOS.
fsj .__i
5'i 6
u " T.S o =
8'l1Sa"|2
S. r 0( Ci< c u . > C O »-< --T
«•r; c o zjCS _
^ctJ c rt C o o -j d o w w u a> c w c.3 «)
rt rl
&£ ,o v
; s i.i B n s B P H u c S «3 g'.= -e 2
R.S fl o « fin
° 35 3,§ !•§
54
£o o 1-1 er"5___
1	S J «c§ cr»
§ ras «c ^
" O o 3 fc. oi
■" r. c • u. 'c 3 S*sl «fO
5 J --sif | 3 3 rt t; c c L. .s p u w u o o — .t: co o c 3't» a.a u §
W) O. U Jj U — w
2	« Bi C 3 2 ~
E 3™ U fft »
S E c o o 2
= 5 5 3 Z E 3 .g«o s? ES
5 = o.s g g-g
" U— SfJl «
J.S o H E gi3
C3 s.-I U rt o o •s « c b.h 8-2
S S'3 g-H 3 " ci c. o" E-i rf c i_____i
amplificat.et
c-- «
£g u c
O.C
(. 3
U 5
"> 2 ■g c
JJ S o «
na
rt O
o-c
o~ Eu
•5,3 rt -l/l o

E.H^
3 C o
u O — «
_E
c
1 E gs
3 u<t;
«8-"Jg1:30
, gjl<U5
______J '---—
EXORDIUM. ARGUMENTA,
TIO-
*44
■ 2J2-5 £
M O >	rt ^ fl
<J > « ci	.2 m k
0 O
u •• o	C c.2
is-S» °.as
o 2 JS T! s® m u c = c u S,"
-sss Esg
3 rt > 3	n — Ch
«aa-S .= 2 Ji
g	c «
« C u 3	.H.»o S
° ^	c " 2
o™"0 3	8 v <*
• —C	C C
3° JJ 3
■SlSs sBj hJS^ 1:1
S Sa> 3 giJSE xulJoe .•SSS
£<£>.§> §-jsfi1
.§ 2- 3
0	U.S.S-3 W C >, t_____J
AFFECTUS.Feroratio •
	1------—"1
ii I u I C---3.J.
2	Sn-a S S (U -3
-3
.2 . r c E'e
CQ	O u G
M w u ^ c U « " S c CI3 o-c '
C-O— -Uuc-S'3 — ■ — w) _ u — X u w
3	3 H^rfg-grfS
T X O.
EXOR-
54
EXORDIUM.
Icero gaudet calendas Jan. adveniire , ut communi Senatus confenfu , & de-fignatorum Confulum opera , ocius oecur-raturarmis Antonii , quifead urbem vcn-turum effe minitatur, n. i. Serius omnino.
ANNOTATIO.
Cicero orditur apenculo Reip. vultque cele-riter refifli Antonio ne majus Jit in mora pericu-lum . Ipfe interim viciorixfduciam captat, & bsnevclentiam a fua Reip. cura , a Senatus , novorum Conf idum concordia , ab armis profli-gati, & perditi Antonii . Docilitatem etiam,{y> attentionem comparat, explicato periculo , magnitudine communis caufne.
CONTENTIONIS Propofitio, & Difiributio.
COntentionis propofitio eft h&'c : res il-lse, quasOciavius Cxfar , cum ve-teranis militibus, & D. Brutus fimul cum Gallia , adverfus Antonium gefferunt, funt publica Senatus auftoritate confirmandie , Jaudibufque ornands ; contra , Antonius eft jndicandus hoftis Reip.
Diftributio feu argumenta funt htec; quia Oftavius Ca:far cum veteranis militibus, & D. Brutus cum Galiia funt optime meriti de
Rep.
546 III. PHILIPPICA Rep. jamqae ipfi Antonium non Confulem, fed Reip. hoftem judicarunt.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , AfFeilus.
PRopofirionis argumenta , OHavitts Ccc[at cum vsteranis militibus, & D. Brutus eum GctUiit funt cptiym meriti de Repub.]amq\ ipjiAntonium non confulem, fed Reip. bojiem judica ur.t, hoc Enthymemate funt comple-xa . O&avius cum veteranis Antonium ur-be Roma prohibuit; Brutus cum fuis Anto-nium provincia Gallia exclufit.-igitur, &c.
Antecc-dentis i. pars, d;03avio,&vstera-tiis, amplificatur ,a perfona Qftavii adole-fcentis fapientiffimi, & amantiffimi Reip.». 3.C.Cttfar adolefcsns.z.a perfona Antonii ho-itis crudeliffimi,4. qttis enim eft .
3.Alegionibus veteranorum militum for-tiffimis , &. amiciffimis P„eip.n.6.nec verode legionibus. Concludit Ciceroquod propofuit, res illas , qtias Odtavius geffit, efle publica aufloritate confirmandas, & laude ornan-das , militibus autem veteranis prEemiaeffe decernenda, n. 7. Faciendumeftigitur.
Antecedentis a.Pars, deB>uto,(?> Gallia, amplificatur exclamatione, & duplicicom-paratione ; una D. Bruti cum L.Bruto alce-ra Tarquinii Regis cum Antonio tyranno, n.S.Hocvero wfwr.ConcluditCicero res,quas Brutus geffit, efle publica auftoritare con-firmandas,/2.11. Majus igitur beneficium.
Orator
f
ORATIO XLV. 547
Orator interferic quare D. Brutus Anto-nium non ConfuJem, fed holtem vere judi-carit; qtiia nimirum ille inligne regni obtu-tulit Caefari,??. ii. nec vsro M. Antonium .
Laudat etiam Galliam,quod operam prg-Aiterit Brutopro Rep.w.i 3. ncc vsrods .
Concludit antecedens, & profert fenten-tiam Cicero, ut judicetur hoiiis Antonius , non Conful, n. 14. quamobrem tribuni .
Confirmat fententiam fuam judicio non folum Bruti, fed ctiam veteranorum mili-tum, & Caefaris . Argumentum efi a con-trario , n.t 5. nam fi ille Conful.
Digredittir deinceps in contumeIfofum,& amentem fuis edi&is Antonium, quiCajfari ignobilitatem objicit ex genere materno, cum ipfe eodem materno genere foleat glo-riari: quin Antoniusea parte inferior Ccefa-re, primam habuit uxorem Fadiam , Bam-balionisfiliam ,qui homolibertinus, Iingua impeditus, corde fiupidtis fuit; alteram ve-ro avariffimam , cujus avus maternus,Sem-pronius Tuditanus, dementer cum palla, & cothurnis nummos populo de rofiris Ipargere folebat, n.i6- at quam contumsliofus.Deinde pari contumelia carpere,ac vituperare volu-it edifto nepotem Ciceronis, quod Odavio contra Antonium exercitum ducenti comes fuerit;& de parricidiocogitarit, ».17. idsm etiam Q.Ciceronem.Edi&a autem amentia,& modum con vocandi fenatum, in quo pofiea vel ipfe non affuit, poculis impeditus; vel in quonullum de Cxfare verbum Conful face-re aufus efi,iridet Orato,». 19 -fsd ipfs quid .
Tum
548 III. PHILIPPIC A
Tum fententias perobfcuras , & magiflro dignas ca villatur, n.z i • atque in rebus.
Sed graviora in Caifium , Carfulenum, Canutium edifta , fenatus confuitum cele-ritate, & per difceffionem fa£tum de fup-plicatione M. Lepidt perftringit, n.z^.fed b<ec leviora.
Denique in eodem fenatus confulco non religiofam (quippe qux propere, & vefperi fadla eftet)provinciarum fortitionem riden-do arguit ; quod provinciasii, quibus obti-gerant, recufarunt, num. 24. prccclara tum fuit.
Non recufarunt tamcn fuas Antoniani ( quia tyrannidem optabant) atque his for-tesdivinitus obtigiile joco exclamat Cice-ro , nu.26. qut funt igitur. Concludit di-greflionem apoftropha ad Ottavium , qui ferocem Antoniumab urbe repulit, n- zj. 0 C. Cctfar.
ANNOTATIO.
Orator merita Ccefaris & Bruti amplificat Jtt gratus Senatu buic provinciam Galliam con-firmet, illi dignitatcm imperatoriam ; legiones etiamvcteranorum militum lattdat, bifque de-cernenda pr<emia efiecenfet ; tum concordiam Seaatus &■ defignatorum Confulum , (3* fidcm Galli.e pradicat , ut omnium arma convertat in Antanium ; quam pnejudicio Ccefaris , & Bruti & militum {$■1 Gallice vult Cicero judica-ri bofiem , & bello urgeri quam primv.m .
PE-
O R A T I O XLV. 5 49 PERORATIO.
VEhementer Cicero hortatur fenatum ad libertatem Reipub. tuendam . i. comparatior.e : nam fi Ctefaris dominatuni fatalis qda?dam neceffitas ferre coegit,hodie Jibera Refp. mori potiusquam ferviredebet impuro latroni Antonio. n.28. 'Bodtemod.ie .
2.	A confequentibus , qtiK fafturus fit il-le viclor, qtti fine vittoria tam mtilta crimi-na commiferit. Hsec enumeratio fubjicit. 71.30. Quid bic factat.
3.	Hypotipofi, a perfona L. Fratris An-tonii, qui fcelerata arma conjunxit in Gal-lia , nu.51. (trque if abboc .
4.	Oblata occa(ione,& facuJtate vincen-di Antonii,«.32. His vos teterrimis. Quam ut occafionem arripiat fenatus iterum Cicero hortatur,propofita fervitutis ignominia,qus gravior fit honefia morte .nu. 34^ Hanc igi-tur occafioneni.
Pofiremo loco fententias fuas concludir. atque confirmatdeBruto, de Oflavio Cse-fare, de legionibus veteranorum: cenfetque provincias ab iifdem, qui eas obtinent,obti-nendas efle Iege Julia , quod ex fenatufcon-fultocuique corum fuccefTum fit;iifdem de rebus ad fenatum a novis ConfuIibus,primo quoqjtepore efie referendu, n.^j.quas ob res.
ANNOTATIO.
In peroratione efi idem, ac vebementsr ajfe-flus, quiin exardio, & in contentione .
IV. PHI-
55
IV. PHILIPPICA,
Argumcntum, Quxftio, Stylus.
HsEc Oratio ejl eodem argumento, quo pri■ or: eodem die adpopulum babita, quo prior in Senatu ; docet enim populum quid acium JitinSenatu, cum laudatione eorum, qui Rempub. defendendam fufceperint , cum infcftatione in Antonium qui bojiis jttdica-tusJit; bortaturque populum ad libertatem re-cuperandam.
Qiteejiio eji in genere deliberativo, an M. Antonius ftt a populojudicandus bojiis . Stjlus eji medius.
SY-
h
m
CK
s
g s
s
o .i
-! U
O--CtJ
2. argum.
C 3 (K^ O
oS !i
,---—.—*
PROrOSIT.
r
" § m"
M -rl
u ^
rt O m
-.«5-8
O u C
'G « 2 c „ 3 o t; o. u.u 3
«Ct3 u
£.2 a
3 C M o-o C
U M U M U Q.
ucr
" 3 2 «cj
'C M C .3. u	•
« § Sdd S SJ 3-a OS<c'3§2J
3 JS (-; w u u o1® CoSiS
U 3	-
3 i; rt. C 3
8'5^-IBSo-S SSoggS^S
CCMuUgC
o<c- s <*<
•M	^^ C M
u s o.3 5j3 .»,3
3 u M.U 3 3 Cfu H^.» «3 0 3 = MU 3 . u S 05 -
.3t3fi2v|3.9§
a c o.-o m
rt "*> 2.JH rt wT o £ £	" 2 o w rt
= M o «-< 3	o.
^lPPiJ
«.•p 11 2 c<5?°<;.- —
3 3 n r/c-2-- M -.2
J3 3 M . A o 3 3 C M s M^C m u
c U c m<- C M — 3 3 3 3 3 u U O UO.MCTUMMC10. I. ----J
amplific. &affect.
I
-.2 ■ tj *U
-3 C
H 3
§•1 u O
.2 w c "S-- o ■n w «-<	~
TJ 1 — > C W
o v > «o -e: |
5 e'.s g-c.* 2
, S^SoSQS^
..-3
5S1
ScB c O
S S
M
a a
.ai
s c
O. rt
0	M ^
" S
01	•
'5 — '3
rt^i m t- 3 .O
O B o % S U
^.SS
c c. 1__J
peiorati
EXORDIUM. ARGUMENT.
EXOR-
jy3 IV. PHILIPPICA EXORDIUM.
SUmit Cicero exordium a frequenti con-cione, qua: alacritatcm ip(i aftert Rcip. defendenda;, & fpem recuperands liberta-tis. «.i. Frequentiavejlrum.
ANNOTATIO.
Brevi exordio Orator benevolentiam captat af \to , & frequentis populi ftudio, in defen-denda Rep.
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio .
COntentionispropofitio: M. Antonius efta populo judicandus hoftis .
Diftributio feu argumentum : quia ora-nium prajjudicio cft hoftis.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis argumentum , M. Antonius omniumpntjudicio eji bvftis , patet hac induftione : M.Antonius judicioSenatus, & Oftavii Casfaris, & veteranorummili-tum, & D. Bruti, & Galiias, & ipforum Deorum , eft hoftis: ergo M. Antonius omnium prcejudicio eft hoftis.
i.Pars
O R A T I O XLVI. 55?
I. Pars antecedentis: De judicio Senatn , & OBavii Ccefarif & veteranorum militum , amplificatur, tum decreto fenatus, tum Jau-datione Odavii Cafaris, & veteranorum militum , qui Antonium Confulem relique-runt, ut Remp. defenderent. lbid. Hociterno enim die . Cicero concludit , apofiropha ad Antonium , primam partem anteceden-tis . n.6. quts expeclas .
z. Pars antecedentis, de judicio Bruti, & Gallice , pariter amplificatur rebus geftis Brutorum , & au&oritate fenatus, & ftudio Gallias. N. 7. Quid ? D.Brut. Cicero con-cluditetiam hanc partem adverfusquofdam, qui ipe latrocinii Antonium Confulem fe-quuntur, ».9. Negat boc .
3. Pars antecedentis , de judicio ipforum Deorttm, conjicitur, tum ex prodigiis, tum ex communi hminum confenfu, divinitus dato , contra Antonium, n.io. quod itafu-turum .
ANNOTATIO.
Agit Orator indnclione, feuprcejudicio Sena-tus, Caf aris, Bruti , militum , Gallice , ut bis populus confeatiens boftem Antonium judi-cet, armaque corripiat ■
PERORATIO.
Clcero fimilitudine hortatur populum ad libertatem tuendam. i.A perfona An-tonii, crudelis tyranni, qui poteft obrui, Aa ti.n.
554 IV- PHILIPPIC A ft.ii. Fetciam igitur. z- A propria virtutc populi Rom.& cxemplu Majorum}qui quof-cumque hofles vicerunt, N.jz. incumbite in caufam. Amplius, accendit Orator populum comparatione Antonii, & aliorum hoftium, atqueetiam Catilina:, ».14. ac majoribus qui-ciem. Poftremo ftiam operam addicit populo, & init gratiam , 11.16- Equidem quantum.
ANNOTATIO.
Voftquam Cicero in Contentione convicit po-puli inteliigentiampreejudicio Senatus, & alio-rum; in Veroratione impellit voluntatem , ut ille virtutis gloria, ($1 Majorum exemplo, tf-rannum profequi bello non dejiftat.
V. PHILIPPICA.
Argumentum , Quaefiio , Stylus .
OBjidente Mutinam Antor.io , non modo Ji-'ine Ser.atus auclo itate, f rd invito etiam Senatu, qui Galliam citeriorem D. Bruto jam anteaa Cafare datampoji ejus necem cor.firma-rsrat: rovt Confules, Vanfa & Hirtitts Kal. Jan. primo Confulatus die convocato de more Ser.atu, non folum de Mutince objidione , fed omnino de tota Repub. deque bonoribus, & prdmiis ber.e de Rep. meritorum, ac meren-tium , de quibus 13. Kal. Senatus ccnfultum faclum erat, retvderunt. Qucd ad Mutincm
atti-
attinuit, cenfuit is , qui fentcntictnj primus ro-gcttus eji, mittendos ad Antonium legdtos, q i agerent cum eo , e]us urbis obfidione defi-fieret. Cicero autem, f uo loco rogatus, turpc , indignum dicit ejfe fenatus, «r populi Rom. majcfiatc, rtrf legatos dcpace mittere, de qtto antc paucos dies , tamquam de bofie , jjrrf-vijfima , {91 feverifftma judicia idem Jenatus-fecerit. Decreverat enim 15. Kal.Jan. ut de bonoribus Ccefaris, CS1 Brtitt , qtti Rempub. prtvato confilio dcfendcndam fufceperant, de-que preemiis Martice, €9' Quartdt legionum qtt£ Antonio relifto, ad Cicfarem fe contulerant , primo quoque tempore novi Confules referrent. Deinde vebementer incubuit Cicero ut bofiisju-dicaretur Antonius ,&ea dccernerentur de bo-noribtts , & prcemiis ,qucS fenatus ex novorum Confulum relatione decerni fibi placere ofien -derat . Manut.
Qucefiio efi in genere delibcracivo, an fcnd-tus debcat ad Antonium legatos mittere, qui d? pace, (5*> concordia agant.
Stylus dicendi efi mcdiocris.
A a 3 S Y-
U6
iU lilllipi^^i -S-§ ^l-figaltlsaslls
^ - S-g«I «-3-E &-gS 8
... n >. ^ ^ i 2 c ^ : " o M
Q l «
. G £' h > U^M a B c « H o H ^	=» « i- o C.--0 « 3 c ^ D U
IIJ i;i 111.3 um&B
afe SiS «E-l § g s - a s «:S os
o 5 a S 5 > n o.u E p-- c . S . ■3 J5 c S c" «i < o a S H S E -3 o - 5 ri 3 < s s o«_ o	„ Sd u
-—«k-S E 2 o-S Oii: s,b E 3 .
ARGUM.	-^o-S^J
3 5-5 ffs EJ S o S

- S-S 3^ g O | 2 C
5 e S =
» aSaVMcS -8'pSS E ^ c<2.2 S C 2 2 S-c 3-S c
aqS < cucn 5 C<2 --------.J
AM.PI.lElGAT.fic AFf ECTUS.
-n
EXOB.D. AKGUMENTATIO.
EXOR-
O R A T I O XLVII. 5J7
E X O R D I U M.
O Erius efTe prolatum ad Kal. Jan. Sena-tum queritur Cicero: verum moram cife compenfatam gaudet oratione , & con-cordia novorum Confulum. n. r. nibil um-tjuam .
ANNOTATIO.
Tempttt coniiocandi Senatus contra Anto-nium longius eft vijum Ciceroni amanti Remp. fed nunc gaudium, ac fiduciam pr<s[efert ex communi concordia Senatus . Quare colligit benevolentiam , expedit arma contra ad-verfarium . Qtti efi ajfecius Orationis.
CONTENTIO NIS Propofitio & Diftributio .
COntentionis propofitio efi hsec : Se-natus mittere non debet ad Antonium legatos, qui de pace , & concordia agant.
Difiributio feu argumenta funt haec: i. quia hujufmodi legatio ad Antonium efi: turpis fenatui: z. quia efi periculofa Reip. Verum hoc pofierius argumentum pafiim efi Implexum priori : quare licec utrumque fi-mul conjungere .
A a 3
C O N-
5j8 V. PHILIPPICA
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificacio , Affc£lus.
Ropofitionis utrumquc argumentum
Hujuf<nodi kgatio ad Antomum eft turpis Senatui, & periculofa Reip. hoc Enthymc mate explicatur: Hujusmodi legatio repu-gnat graviffimis , ac fcveridimis judiciis, qusede Antonio fecit fenatus, & cum illo hofte bellum retardat: ergo hujufmodi le-gatio ad Antonium eft turpis fenatui, 8c periculofa Reip.
Antecedens demonflrat Cicero(indignans iflius fententiam , qui primus dixit)ex nu-perrimo fenatus judicio, quo & Antonius hoflis judicatus, & res geftae CcEfaris, & ve-teranorum militum iaudata; funt. N.2. at~ que ut orati».
Indignatur etiam fententiam Cotylas, & alioruin Antonii amicorum, qui Tranfaipi-nam ipfi Galliam decerni volunt: cujus per-nicies fententia: oftenditur ex confequenti-busmalis; & prolepftsadverfariorum refel-litur dialogifmo. N. 5, boc dies duodecim .
Digreditur Cicero , negatque Antonium efte confulem , ejufque adla refcindenda efte cenfet; quia contra aufpicia, & per vim la-ta fuerunt. n.6. an non cadunt bcec . Exagge-rat alia fcelera Antonii confulis (de quibus etiam in Philipp. fuperioribus) 1. rapinas , & quasftus, fiftis venalibus chyrographis Csfaris . n.i 1. illa vero dijftpatio. 2. Latam
legem
OR ATIO XLVII.
legcm jiicliciariam,cui tertiam illedecuriam ex indignis hominibus, fcilicet Alaudis, A-leatoribus , Exulibus, Grcecis (quos judices irridet) colleftam adjecit, reclamante coelo & populo Romano. n.iz- is etiam legim. 3. Collocatos in £ede Concordiee homines ar-matos: quod crimen adjunftis loci, & com-paratione trium tyrannorum augetur. n. 17. an illa non.
4. Acerbe Ciceronem convocatum in fe-natum, paratafque necis infidias. n.iy.Hunc etiamniji. j. Iniquam divifionem agrorum, cum L. Fratre, N.zo. Etenim aderat.
<5. Difta, faftaque tyrannica Brundufii, & Mutinaa, & paulo poft Rom? exercenda: niii Csbfarcum veteranis militibus, & Bru-tus obfiitiiTent. n z 1. M. vero Antonium.
Conduditdigreifionem, confirmatq; An-tonium nonefie confulem comparatione ho-ftis Annibalis, ».25. Ergo Annibal.
Redit ad antecedens, confirmatq;nomine ipfo legationis ultro miifse; quod non tantum contra majeflatem fenatus; fed etiam timoris e(fe fignum videbitur : proinde animos fran-get, & moram afferet bcllo, ib. ad bunc Dii boni. Indignitatem auget Cicero a confe-quentibus, fi non paruerit Antonius legatis populi Rom. opponitq; difiimile exemplum Majorum , qui non ad civem fuum, fed ad Annibalem , aut fi is non paruiffet, Cartha-ginem legatos miferunt. n.z -j.TLecedata Mu-tina. Quod fi p.iruerit Antonius, non tamen poterit, aut volet fenatus illo cive uti, quem fuperioribus aftis hoitem judicavit; Cssfa-A a 4 rem,
j<5o V. PHILIPPI.CA rem, & Bruturn, & veteranos lauda vit, >7.28. Agefiparuerit. Non pariturum autenn Anto-liium Ciceroconjicitabarrogantia , & infa-nia, & perditis amicorum coniiliis, r1.29.jed boc mintts. Interim iila legatione retardabi-tur bcllum, quod fine uiia mora , & confe-iiim eftgerendum , ut nafcenti malo occur-ratur, lenetur interea . Concludit An-tonium fruftra fperaife diflenfionem fena-tus, aut novorum confulum ; qnibus nunc tota Refp. & hoc bellum committi debet, 77.32. nam nur.c quidam'.
Sequitur extra caufam altera Ciceronis fententia, deteftimoniofenatus, & honori-bus tribuendis iis, qtii adverfati funt Anto-nio . In primis D. Bruto (cujus virtutem, ac merita erga Remp.magna verborum am-plificatione attollit ) gratias immortales ha-bendas , & confirmandarn efle Galliam cen-fet. n. 3 j. altera res efi. Atque etiam M. Lc-pido(cujus libertatem in non ferendodomi-naturegio ; cujus fapientiam in bello civili reftinguendo affert ) decernendos honores, quam ampliffimos, & ftatuam equeftrem inauratam in roftris ftatuendam cenfet.A7.38. atque etiamM. Lepido. Oclavioautem (cujus confilium in comparandis milTtibusdivinum facit, ab adjunftis; cujtts virtutem magno Pompejo non inferiorem prazdicat) dignita-tem cenfet impeiatoriam effe conferendam . n.^i.Venioad C.Ccefarem . Neque in hocado-lefcente eximio leges annales fervari vult, tum Majorum exemplo, tum concepta fidu-cia de futura ejus indole, ac prudentia, qua
O R A T I O XLVir. 5Ct
longiflime patrem fuperat. ».97. Qjn.i efl enim. Audet etiam Cicero obligare fidem fuam , & optitna quceque polliceri de Casfa-re. /j. 51. Aude.bo etiam.
Ad exrremum fuadet Egnatulejo Magiftra-tumante legitimum tempus tribui;veteranis militibus vacationem effe milicice,& com-modam affignationem agri campani per no-vos confules fieri, N.52. Nec vero de.
ANNOTATIO.
Hec eft infinuatio Oratoris:p>imum argutoen-tbymemate concludit Senatui fufcipiendum ejfe bellu m, vel turpem ievitatis notam. Deinde apta digrejfione Antonium infeHatur,non ttt confulemy fed ut boflem, ac tyrannum, ut fnfceptumjam beilum acceleret in nefarium bominem. Tum al-tera parte orationis annexa, Cdfarem, veteut-nos milites, Brutum fummeprtfdicat, eorumq; virtutemprcemiis decorandam cenfet, ut uno 0-mnes ceieriter belio Antonium boftem, ac tjran-num opprimanttqttod unice Cicero optat proRep
PERORATIO.
URget quod faepe dixit, bellum necef-
fario, ac fine mora , oblato tempore, commnni concordia , efie gerendum cum Antonio, «-54. Dixi ad ea .
ANNOTATIO.
Concludit Cicert brevi Anacepbal.-eofi.
A a 5 VI-
5«a
VI. PHILIPPICA.
Argumentum , Quteftio , Stylus .
Clcero V.Vbilippicavebemctiter dijfuaferat Senatui, ne ad Antoniutn legati mitte-rentur. Senatus eo die nibil decrevit, fed tri-duo pojt mittendos omnino cenfuit, qui Antonio mtntiarent, ne conf ulem defignaturn oppugna-ret, ne Mutinamobfideret, ne provinciam de-popularetur, ne deleRus baberet, effet in Se-natus populique Rom. potefiate. Ve quibusCi-cero bac orattont docet populumfe* Senatus vo-luntatem de mittendis legatis exponit, & quid ipfe de legatione [entiat, & quid auguretur, ofiendit, Manut.
Queefiio efi in genere deliberativo, an Sena-tus fententia de mittendis ad Antonium legatis Jit a populo Rom. repudianda .
Dicendi cbarafter efi mediocris.
S Y-

3 3 ~ 3 O,	...
o '■/)
3
u 3 O-O
g.3 5 2
« c o .2 5 3.2 • « "3 c " ° M n'3 u —'
rt S—'
m o • n
. rfS 2
AK.GUM.
u^ — 3-3
"Jl III
u « 3 C « 3 3 o O,
2 u c «3
g"3^.^ s
2-3 Ss rt an^ «ol_____I
1'fl.OFOS.
g 2 u u 2-a'u —
.3.X M _
O	3.5
3 C 3 5
O, C s o « ra c M
•3 M u-3 C C c ra
&& 3 «
M «1=
U 2 -'5
0	« 5 S
u 5 S - .
G1/12 1-2
,S 5?« s
	1____
■J.3 -"rti "C
£3 3 f! u s o 3 rt
& a a JJ c a S g.a
U " 2'= 2 " rt.2 ■3.1«
o o1,
CUS.SSES ■3 n j tj 2 >- u CH O .O ^
Ci u.23 lu ^ C H
PH.OPOSITIO.
rt u *
3
s s
3 o
P, V
o u
E rt
3 . bQ.~
J, J.U5 u - rt 1
_ Q<— U M.3 C P-« O ,._D « c
b C g1- C o o
•5— ' S u -'j-q
CU.j3rtO.~M
O'— a P 2'5 u 3
=1 Es S-s § u t» ..
O ?! rt
< o
Zg.2
MT^ n p M;/ 1 m « u.c ^^
_ A ra H Tm o'5.u
o q.H ti s 3
; —-s
, to
u ■— ^ to 3 o Ei m v Cn.C' rt w C
amplificatio, & atfcctus.
335
•5-S.O ; o.SPrf c
.*S c 2 &
- V3 giiu
s «
3
M O o < rt
c a.°"
O O 4., m o. rt
2 . ti 3
.3 < J2 *-*
5) rt O 3 • - u m m
3
u C
3 c — JS
C 3 u.3,rt--
s 2 E?3«3"3 ■2 3< o- . 3-2
'J§ 0 § 0 < c « c E

£XOB.0XUM. ARGUMENTATIO.
Aa 6 £ROR-
5
E X O R D I U M.
Clcero produftus 1*11 concionem ab A-pulejo , exponit , quomodo fua fen-tentia per trrduum agitata , demumnon va-luerit; at remiflior Senatus legatos ad An-tonium miferit. n. i. Auditavobis .
ANNOTATIO.
Ciceropopuiigratiam conciliat, in banc con-cionem vemendo j docilitatem, exponsrtdo quid Jit aclum in Senatu ; attentionem ,rem triduo a-gitatam proponendo . Narrationem autem pr&-fertim in re fam nota pojfe adbiberi orationis principio , etiam alibi vidimus .
CONTENTIONIS
Propofitio & Diftributio .
COntentionis propofitio efl: haec : Sena-tus fententia de mittendis ad Anto-nium legatis efta populo Rom. repudianda.
Diflributio feu argumenta funt haec : i. quia nulla potefl elTe populo Rom. legatio-nis communitas cum M. Antonio .
3. Quia ifla legatione non caufa belli toi-litur, fed bello mora affertur ►
CON-
C O N T E N T I O N I?
Argumentum , Quasftio, Stylus. Ropofitionis primum argumentum,N«/-
la potejl ejje populo Kom. legationis com-munitas cum M. Antonio, hoc Enthy memate perftringitur : Antonius eft latro & hoftis ; igitur nuila poteft efie populo Rom. iegatio-nis communitas cum M. Antonio.
Antecedens fimul, & confequens per in-dignationem vibratur conglobatis effedlis fcelerum Antonii. num. 3. Intelligo a vobis Quiriies.
Propofitionisfecundum argumentum, Ijia legatione non cauja belli tollitur , fed mora bel-loajfertur, fsmili Enthymemate paulo Iatius excurrit : Antonius non parebit legatis po-puli Rom. igitur ifta legatione non caula belli toliitur, fedmora bello affertur .
Antecedensamplificatur a perlona Anto-nii, qui fievior hoftis quam Annibal , dc vitiis deditus, nullain re , qtiam per lega-tos mandat Senatus, obfequi unquam vo-let . n.4. Qttamquam quirjtes .
Confequens augetur adhortatione ad po-pulum , ut fe ad arma accingac , & Bruto ( civi optimo ) fuccurrat . num. 8. Qu<s cum. ha fint.
Digreditur Cicero ad infeftandos ironia tres Antonii afteclas: inprimis indignatur legatos populi Rom. liftendos L. Antonio , quo auftore M. Antonius certiftime his nou parebit .71.10. Qttid ? ipfefivelit.
Dcio.
$66 VII. PHILIPPICA
Dein ex occafione cavillatur T. Plan-cium , & L. Trebellium familiares Anto-nii : illum de vi ob inccnfam in funcre P. Clodii curiam, lege Pompeja damnatum re-ftituerat Caefar decoftor . Hic Dolabelke de tabulis novis legem ferenti adverfatus fue-r at. Ibid. pluris babstur.
Redit ad L. Antonium , & rurfus^indi-gnatur illi, quali patrono popuii equertrem ilatuam inauratam efle eredam. «.12. Red-e 0 ad amores .
ANNOTATIO.
Cicerobae injinuatione , & cautione utitur in reprebendendo Senatu quod minus fevere e-gerit cum Antonio , ttt ejus excufet legationemt non omnino dijfolutam , quia non fit illa legatio , f fd denuntiatio belli, nifi Antonius paruerit . Hinc Orator fubtiHus avocans orationem a Se-natu , ne offendat illum , totam futuri belli in-vidiamtra iucit in Antonium Reip. ojiinatttrn bofiem , ac latronem , qui implicatus vitiis , (91 eonfilio perditorum amicorum , nulla unquam in reparebit legatispopuli Rom. Vr&terea.Cice-ro fententiam Senatus repudiari quidem a po-pulo intelligit , fuadetque ; verum tantifper quando remijftor Senatus ita jenfit ( efi eadem infinuatio, qu& prior) populi ardorem attempe-rat, ut pofiea eo celerius arma expediat , quo diuturnior viginti dierumfuit mera . Infefta-tur etiam digrejftone , & contemnit partes Anto-aii, ut nullus pofiea metus , aut mora bello ejfe
PERORATIO.
HOitatur populum , i. ut tantifper ex-peftet reditum legatorum ( quando ita fenatus fenfit) interim fumat arma,quae contra civem improbum certo efife futura praevidet. nu. 15. Sed nimis multa . 2. Suum i pfe confilium , &laborem, & omne fiu-drum in tuenda Rep. pollicetur ( adverte fubje&ionem , & affedum . ) num. 1 7. an ego nO'i. 3. Frequentem populum , &confen-tientem inflammat ad fervitutem Antonii repellendam , libertatemque ( epiphone-mate ) populo Rom. propriam retinendam, num. 18. Multas, magnafque .
ANNOTATIO,
Hoc denique evincit Orater , ut populus nolit pacem, fed arma expediat, quod quia adbuc per Senatum non iicet , a Hbertate qua novit intime affici populum TLom.etiam, atque etiam Jlimulat : fuam ipfe ( quod fee-pe in claufuiis folet ) indufiriam promittit y pro ardenti cbaritate in Remp.
V I L
VII. PHILIPPICA.
Argumentum, Quxflio, Stylus.
AMicos Antoniiy pacem bdlo in fermo-nibus anteponentes, eo confilio , ut in reditttm legatorum Antonii refponfa mitiut acciperentur , Senatorum animis fenten-tia Ciceronis irritatis , ad ciementiam ac manfuetudinem traducerentur , accufat ut Antonii amantiores , quam Reip. De pac: autem non ejfe cogitandum cenfet, vel qttia turpis , vel qttia cum periculo, vel qttia li-beris civibtts cttm bojie libertatis Antonio nulla prorfus effe pojfit . Senatum extremo ioco, Panjamque Confulem bortatur , ut ad Jludittm tuendce Reip■ nibil ab Antonio fin-cerum expeclantes, quemadmodum ctxpe rint, incumbant . Manut.
Queefiio bujus orationis efl in genere de-liberativo, an Senatus debeat pacem veiie cum Antonio .
Stylus ejl temperdtus .
S Y-
3
« .H
« a
5JH.5
S'
e
w

i* ^ii >.s g—
2	5-3 g
60 2 R S n ™ S 5 g-S §
S Eca o « «
_ « n M „
c o u
S
x « 3 y.-
s p s.s • x o Jfe-og.a
gSsSSsS . g H 2 5 S S jc-" s'3 "i §
3	3	o
S S s 2
< g " g 3 3 rt
«^Pj P
i_____i
PROrOSITIO. amplif. et-
569
argument. r—. tS i
c S 3
O u C o
jl 5 sEi
rt O
a s
o 5,3 G 3 c'<—
S, J-o ; 0.2
. o 3 l> B u O
>-•- « 3 rt.ii o
o n ti o" - a o,
rt.j3'- ' C
3S c-^-S
2 & C (J B<
":3 c u'3. I O o
3-?
rt 3 < u u
o.a „:2 « « •
3 5 C ...3,3 e O. 3 M"—'— 5 U c c c 3 ^ " C 3 O O o 'CU3~>UU > I_____
2 U 3 >
2 .. cr r3
"Sg-ifg .
•fg.asd'5. s.a 2
S § °
11=5^.3
c c > c
o „ u s ■r C rt c c
•.-315 c 3
1-31 2 g.
ISS-SS
H. c c c
^ ^ cj»
exordium. argum.

57°
Ul I I	I m I
E s 8*3 g, :=>a = o
S2	'c " a 3
S « 3 u ^ § '< -
ri 2 3 r i >}._(——.
J3 SO1	—'
a 5 a s H^iaa
2 ""5 es " • -3 c -S t! c -	- 5 o
o rt w W *J ■ -
C 2 c 3V «Ogu
3 «i 3 S S.3 «
.1) * >
«U& 2 c u
.'Ar i'ECT'JS.
a
i-5 i s-s ||-s I ^ Sgg^
2 o-S S 5 > . 1 B g s E O a
-aSsny «,S Sa fij» a " _j j
—1 ZL —• rj -1 «s i. w •	u M —
M 2.2
o 3 S « ^ O-ii	_
<■= 3 3 3'5 « u	Perorat.
E 3 x • 3 3 o
3.2 ft
W - M ,U	^ O
S o 5 ij u C fr u " .UyCHu
oUis Jc.7oii.-~rf 2,5 3 3 o-S-g-S c «fllpl^g
a u t, - u c
!|f'ihl|3
^•.o — o o c o. 3 «cEc-^c^-2.-
I_______J
T A T I O.
EXOR-
EXORDIUM.
Iccro aliis fcpofitis curis, eft intentus
maximo periculo Reip. quod conci-tant amici Antonii, quando ejus fingunt re-fponfa, dicuntque irritari Antonium non oportuifieCiceronisoratione ..num.i.paruit de rebus .
Hos ( maxime L. Pifonem ) refellit offi-cioconfularis , cujuseft , ulcifcendo, & per-timefcendo nefarioscives, cavere, & pro-fpicere faluti Reip. ifti vero non conftantes cives, nec confulari nomine digni funt, qui in re improba , idefi , favendo Antonio , populares putant effe , iidem in re una, qua: falutaris fit populo, & Reip. idefi ulcifcen-do , Sc pertimefcendo Antonium , funt nc-quam , & improbi, num.4. Utrum igitur .
Confirmat confulare officium , exemplo C. Panfse . num.5. accipiet in optimam .
Coiinrmac, <k fuoexempio , qui femper Remp. in pace ,atque otio efie voluit.aa. 7. itaqtte ego ille .
Curat iDiice Remp. Cicero, (^, ftrenue Con-fularis viri officiofungitur, cavindo ab Anto-nio , ejufque fautoribus , a quibus reprebendi-tur, quia bellum urgeat contra irritatum An-tonium , qui pacem mavult, quam bellum. Hos quidem Ciceronegat effe populares, aut confu-lares , aut denique cives , quia inconftanter,
ANNOTATIO.
tmpro-
572 VII. PHILIPPICA
improbe defeudatit virum improbum , ($n be-nigniora ejus rejponfa fi-igant, contrn falutem patrice .
Itaque boc exordio conciliat fibipopulum, Antonianos adducit in i <ividiam . Vijfuafurus etiam pacem cum Antonio, prcemunit fe,&> alias pacis commodum, fitt 'ittmque prcefefert.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionispropofitio eft ha:c : Sena-tus noii debet pacem vclle cum An-tonio .
Diftributio feuargumenta funt hsec dilti-cide exprefla, petita attentione : i.quia ifh pax turpisefl. i. periculofa ; 3. quia elle non poteft , num.9. Cur igitttrpacem?
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affctlns.
PRopofitionis primum argumentum, Va\-cum Antonio efi turpis , dedticitur hoc fyllogifmo : inconftantia eft turpis fenatui; fed eft inconftantia , fenatum cum Autonio fubitopace velle conjungi, quem modo ho-ftem non verbo, fed re judicavit ; igitur pax cum Antonio eft turpis . Majorprobari non eget , ibid. qttid efi inconftar.tin .
Minor per interrogationem amplificatur enumeratione decretorum fenatus, num 10.
Quafi
O R A T I O XLIV. 57?
QUiifivgro cum . Deinde pulcherrima infi-nuatione Cicero auget inconftantiam , ac turpitudinem fenatus ex dccreta nuper lega-tione ad Antonium , nu. 13. ac legatos. Tum maximededecus, accumulat a confequenti-btis , fi fiet pax , & in fenatum fufcipietur Antonius; quarc monet , adhortaturque fe-natum , uti conftantiam retineat, uti mor-tem anteponat fervituti Antonii, cujus fce-lera replicat. ^.14. Rstinenda eft igitur .
Propofitionis fecundum argumentum,Pd.v cttm Ar.tonio efi periculofa , exponitur hoc Enthymemace Ex pace , quas cum Anto-nio fiec brevi tempore orietur bellum longe gravius ; ergo pax cum Antonio eft pericu-lofa.
Antecedens amplificatur futura ( cavil-lando prasfertim , Lucii fcelcra fubjicic ) Anconiorum potentia, ac rnultitudine per-dicorum civium , qui fe illis jungent , num. 1 6-fatis multa .
Confequens Enthymematisconftat infu-per adhortacione, utfenatus bellum gerat, fi pacem vult: ejus officium , & facultates, fuam quoque Cicerofidem , & curam pro-ponit in canco pericuIo,».i9. r.ec egopacem.
Propofitionis cercium argumcntum , Vax cum Antonio ej]e nonpoteft, demonftratur hac induflione ; non pocefi efte pax Antonio, & fenatui,& Equitibus , & univerfo populo Rom. & municipiis ,& aliis privatis,Nafi-uio ,Cad'ari, Bruto : Igiturpaxcum Anto-nio efte non potefi:antecedens clare eft dedu-tlum, n .21. (9- fsq. Dixi de periculo.
Confe-
574 vii. philippica
Confequens brevitcr fubjici'tur,& Orator monet periculum, n. i y. omnici videbitis.
ANNOTATIO.
Nibi! non monet Cicero, ut dijfuadeat pacem: monet Senatum pro confulari vigilantict, borta-turpro gloria popu/iRom. urget pro potentia , ctc fceleribus Antoniorum: ttbiquepacis pericu-lum & turpitudinem, & maxime difficultatem opponit.
Clarct eft atttem bujus contentionis diftributio,
ordo argumentationum: amplificationes bre• witer ajfurgunt, ne reprebendere afperius fena• tum, aut adpacem nolendam videatur impulif-fe : tranfitiones funt apertte : affettus prcecipue confiant bortatione fenatus : & cbaritate Reip. ty> infetiatione Antoniorum.
PERORATIO.
PErgit Orator monere periculum fimu-Iandae pacis ab Antonio, nifi paruerir, n.i6- quorfum bcec .
Pergit adhortari fenatum , ut periculum caveat ,».2 7. fed vos moneo.
Panfam etiam Confulem parva infinua-tione hortatur, ut omni periculo populum li-bcrct, n. 2 8. Teipfum moneo.
ANNOTATIO.
Abfolvitur idem affctlus , qui ante in conten-uone, fan in exordio.
5	viii.
5? J
VIII. PHILIPPICA.
Argumentum , Quaeftio , Styius.
MOrtuo in Igatione Sex. Sulpitio L. Tifo, isr> L. Tb/lippus intolerabilia ab Anto-nio ad Senatum pojlulata retulerunt. Tum Se-natus bellum indiy.it Antonio , f ?d in [enatus-confulto , nonnullorum f uaf u tumultum appel-lare maluit, quam bellu/n. Id Cicero repre-bendit quaji leniore fenatu, quam in eum opor-teret ef]e , qui ei non pareret \ Mutinamque nibilo fegnius poji auditam legationem, quam antea oppugnaret . Deinde cutn Caleno adbuc de pace agente , pacifque co/nmoda commemo-rante, isr Najfdienjium commoda oppugnante, acerbe queritur-. & Jimul eos accufat, qui /nit-tendos etiam ad Antonium legatos cenfuerant . Vifonem, Vbilippum increpat, qui man-data Antonii, tamqua/n cjus legati, non tam-qttam a Senatu mijji retuiiffent. Manut.
Qiicsjiio bujus orationis ejl in genere demon-Jirativo (nam Antonii fautores reprebenduntur) cum multi turpiter faveant Antonio.
Stylus eji temperatus, niji fubindc affurgit fjfeciibus.
sv-
vi
- S 3 =
II «2
S.3 S-a
Irj
w s
o w c: «U c J to o r- C1 M a 5«"
M ? = O =
.S u w w
" jZ)J3 .. " S " c
* - 2 « = = to _ o* n O 1_____>
AB.GUM.
a .9
2 3 = . ni^ c 1'b.opos.
--c; - i-i «
c c 5:3 M C o rj rt
o 2u'C
c 2 - 1
U C y
rt C «S •
r- «
6 c-S iaU?.^ 'c o-.S-S o^UiU
uBji . - -a
„' s - rt 3 g 1 §
iS&siaSi
" u.aS
c iJ s - •- o c -j o -j
.siSoj-S s
L_____1
exordium .
m
0	3 „ 5."--S ED
« 2^ 3 2 E"S ° t> tt « 3 s p.i: 3
-3 3 a-g.^ ' o - .
rt o n o c tc'? □ SetosSfeo g
. S<2 2U c —.r - — — —. ..
§,u CJ3T3 C g-S
s-S'"S
• iiZsS s § - S^ §:= rt 6-2 g
0.1- C C 0..-3 «j v 1______I
amplificat.et
	1-----1
1-31 I I - I
-SlJJoUjjO
2	3-2 * 2 a
3	« i! s S 2 c »b-o "
5 _ >-• 3« P 3 S E = c 5 o
5 = c 3 g.t:
c—1 o u - - w
" 8 s^.si II
( u eo.2" c c c c argumenta.
TA-
: 3 S g-S i
577
331-5 3:8
fafJ t°4
a> a - a
„ c o'« «< 3 g § SS CrS.S
« 5 ffU 3f S
pio - J fe u u u 3 s 6« ol jf o m o S
S -S-iStiS a.S S.o 3 — 5 5 3 g « 2
S
3 C u u " mS-3 „t/>.q M
<§2.0^^0
. Z </> u £ C >
M Caie | .2 S
< O1 3 w c I----J
affectus .
r	->
" c- c c « °'.3J2
rt w rz ^ 00 3
--
p eioi.ta
0	8 3 o " a £ 2 uSc <
1	ISJll
t: to^cs o« g
isTg^g
5 3.5 a u » . o" S 0.3 „ S » 3.55^
3 O C	c
M " O-g " 1» t. rt —3 ^ u —.
< S? o § a
• -aj u ^ «
> w —	go
■ . '
tatio-
B b
EXOR-
578
EXORDIUM.
APoftropha Cicero reprehendir C. Pan-fam Confulem , cujus lenitatem plu-res fecuti funt, prsecipue L. Carfar , fed nunc excufat, 2VZ.j. Canfufius .
ANNOTATIO.
Indignatus Cictro ( quia vifta fitfua fcnten-tia ) incipit ex abrupto: non tamen fine aliqua infinuatione, fcu laudc virtutis , quam Confui Tanfa ad eam diem oficndit.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Diflributio.
Ontentionis propofitio eft haec : multi
turpiter favent Antonio . Diftributio feu argumenta funt ha?c: Pri-mo,quia inconfiderate fenatus tumtiltum po-tius, quam belium, contra Antonium de-cernit. Secundo,quia inconflanter, ac timi-de aliqui fenatorcs agunt de mittendis ite-rum ad Antonium legatis.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , AfFettus.
PRopofitionis primum argumentum , In-confideratc Senatus tumultumpotius qttam
bel-
O R A T I O L. 579
bellum contra Antonium decernit, hoc Enrliy-mcmace trattat orator: fi tumultus deccr-nitur, bellum, autquid gravius decernitur; & jam reipfa eft belium cum Antonio: er-go inconfiderate fenatus tumultum potius quam bellum , contra Antonium decernit.
Antecedenspatet ex definitione tumultus, NH.3. at in quo . Deinde reipfa bellum e(Tc Antonio probat Cicero per interrogatio-nem , tum ex prxjudiciis fenatus, N.q.fcrf nimis multa . Tum ex pracjudicio Hircit Confulis, n.6. non eft boftis. Amplificat hoc bellum longe maximum , comparatione ca3-terorum civilium bellorum, N.7. Utrumboc bcllum . Caufam prsefertim hujus belli am-plificat Ionge crudelifiimam ex latrociniis Antonii, ZV.8. qu<e eft igitur.
Hinc digreditur in Calenum, qui abfur-de pacem velit, ut latroni Antonio populus Rom. ferviat. Aut, ut ipfe privato commo-do dominetur cum Antonio, N.11. bic mi-bi etiam.
Aut etiam, ut omnes cives falvi fint, dif-fimili fententia patris fui, & diffimili ex-emplo plurium clariffimorum virorum , qui improbos cives fuftulerunt, n.i 3. atquiises .
Nam fimilitudine aitCicero melius e(Te unum civem fceleratum mulclari,quam in-nocentes multos, & totam Remp. interire, N. 14. boc intereft. Verum non de pace tan-tum, aut de improbis civibus tollendis, fed etiam de aliis, non iracunde ( vide infinua-tionem ) fed vehementer & Reipub. caufa, cum Calcno diffentit Cicero : ac primum dc
B b z ift-
5?o VIII. PHILIPPICA
Interitu P. Clodii, qucm ille civcm fuiffc optimum arbitratur , N.16■ uno in homine .
Dcinde diffentit de D. Bruto, quem ob-feffum infirmat Calenus, favcndo Antonio, & adhuc de pace agendo, n. 1 7. imo vero tgo.
Tum diffentit de Mafiilienlibus, quibus , interfcdlo Csefare, ne bona refiituerentur, in fenatu obfiitit Calenus: de hoc qucrittir at-que infiat Orator, amplificata calamitate ifiius civitatis fideiiflimse , «.18. ego tecum.
Propofitionis fecundum argumentum , ln-conjianter ac timide aiiqui Senatores agunt de mittendis iterum ad Antoriium legatis, hoc En-thymemate exponitur: Superbe Antonius tradlavit legatos , quos fenatus mifit , con-tinuodcnuntiandibelii caufa , nifi ille man-datis paruiffet : igitur inconfianter, ac ti-mide aliqui fcnatores, agunt de mittendis iterum ad Antonium legatis.
Antecedens ( fafta tranfitione, & prae-munitione ) effertur indignatione, tum con-tra infolentem Antonium, qui legatos popn-Ji Rom. adMutinam contempiit, rejecit, mandata dedir,tum &contra languidiorem, timidioremque fenatum ,N.io.venio nur.c ,
Queritur etiam Cicero de Philippo, & Pifone legatis, qui cum effent mifii, ut An-tonioex fenatus fententia certas res nuntia-rent; cum ille earum rerum nulli partiiffet, ultro, ab iilo ad fenatum intolerabilia po-ftuiata retuierunt, difiimili exemploMajo-rjm , feu C. Pompilii, 2*7.23. proDii immor-tales. Mandata vero Antonii, & refponfa figillatim ironia recenfet, N.z^.proDii im-
mor-
O R A T I O L. 58r mortalet. Mandata vcro Antonii, &rel"pon-fa figillatim ironia rccenfet, N.25. at quam modefta mandata fert ? Honorem praeterea in fenatu exhibitum Cotyls Antonii lega-to , indignatur, oppofito contemptu lega-torum populi Rom. quos obiter quoque re-prehendit ab inconftantia, & timore,77.28-Btfc tu mandata .
Denique fuum Gicero in Rep. tucnda ftu-dium, & fortitudinem , & vigilantiam, ex-emplo Q^ Scasvolx imitandam proponit , N. 29. 0 Diiimmortales. Suo etiam exemplo docet fenatum effe fignatum , & ad bellum contra Antonium accindtum remifTo Coty-la, N.yv. EquidemV. C.
ANNOTATIO.
Liberius Cicero rcprebendit Senattts iudicia, non conftantia, quia prius bellttm cum Anto~ nio bofte decreverit, & nttnc Jit reipfa maxi-mum , jam confufius abborrens ab afperiori verbo , decernit tumultum, qui beilo longe^ eft gravior. Acerbe etiam invebitur itt jO. Fufium Calenum, quia Jiudiojior Antonii , {y> proprii commodi , quam Reip. adbuc pratexta tur-pi pace, & lenitate in omnes cives, fervi-re velit populum Romanum improbo latroni. Itaque Orator tota contentione in tres affcftus prorumpit. 1. Indignationis , exaggerans la-trocinia, & infolentiam Antonii. 2. Voloris, & qucrimoni.e, videns inconftantiam ac ti-miditatem Senatus. 3. Amoris in Remp.ni-bil non agere, & pati certus pro illius de-B b ? ftn-
jSi
fenfione, fuoqttt, Mctjorum txtmplo om-?its excttans aJ Jagum.
PERORATIO.
Clcero decerncndum cenfet, ut iis, quj cum Antonio lint, poteiias detur ad fanitatem redeundi ante idus Mart.primas: bene merentibus gratiae reftrantur , proficN fcendi ad Antonium; excepto Cotyla , ne-mini facultas concedatur, ».33. Quas ob res.
ANNOTATIO.
Quoil reliquum efi fitce fententice exponit Cicero, ut dtnique fubveniatur Reip.ita cu-ram patrice gtrit ad estremum , & priorcs tjfeflus concludit,
\
IX.
J8j
IX. PHILIPPICA.
Argumcntum, Quxftio, Stylus.
T) Eferente Paufa Confule de bonore Serv. „rV Sulpitii, qui legatus *d Antonium cum Vifone, <& Vbihppo miffus prope caft a qui-dem pervenerat, fed ante quam Senatus man-data expaneret obierat, V. Servilius fententiam rogatus , decemendum ei publice fepulcbrum cenfuit, ftatuam non cenfuit: quod ftatua de-cerni folerent iis, qui in ipfa legatione effent interjecii, non quibus mortemcafus attuliffet. Voft eum Cicero rogatus , bonorem fepulcbri Sulpicio non ademit, [ed eum omninoftatua or-nandum effe cenf uit, ea potijfimum ratione uf ust quod cum ad Antonium gravi affecius mo.bo fit profeUus, non ei cafus , verum ipfa legatio mortem attuliffe videtur. Manutius .
Qugftio bujus orationis eft in genere delibt-rativo, an Ser. Sulpitio in legatione mortuo bonor ftatttdt fit tribuendus .
Stfius efi temperatus.
'Bb 4 S Y-
J«4
ili O o'Hi 3 E 3
o 1/3
.2 ~ < "
-a.ARGUM.
r—--
"g •
— J=TS
o „ o
• .t; 3 a
.2 u u 2 e N
o o 3
« <3
CL--
PROPOSIT. --
c n —1 rt g.0.
Onw
:=ga
O.OJJ "»oS
o r
>25
3 .
5 -.K 15 e 3
c.i-s
iS d C - p4 « K.2
ta u c. «
3 « o
M „ U"
kj cj
0 o
*'Si o W<£'3 c a ^ c "T3 £ w
rt . ,, m c u
l^lPlii
sa
c> gSo-u-g-
o CJ c O -u i- tr.x wi m
» » S.s1; a « 3
Js o-s«as liissg^s
»•.2 S K g"H 2 J
3 w >-« 0 oo W £ «Q
' O i
ntuw
w-"1 O.C 2
> — c-- o
.. W— r-t- C.S . '3 O JS c C rt C.U
12 - E-S
•S'3 S „
™.u R H ^ w
m rt 13 C 3 C u C
•5
•• g o « 3 o » 3 2-3 SJs C —
rt o.
E *
o (J
P.
££3
s
P 3 «
M W
l__j
peioiat.
AMELIF1C.& AFBECT.
3'i
rt .*-•-Sf <s
— i"
3 H
„
U n rt
•sSg-g
c -c_o
3 — u C U
a ■• g
M ^s H °-2 8 .
2 3 S-0
SSJJ
KXORDIUM. ARGUMENT.
EXOR-
EXORDIUM.
ORator Ser. Sulpitio juflos honores quarrit, quia magna conftantia, & magno liudio Reip. in legatione morcem obierit, N. i. Velltm Dii.
ANNOTATIO.
Cicero dolore, & officio , a fm (91 Sulpitii psrfona (quam laudat, & meritum ejur mor-tis amplificat ) auditores conciliat.
CONTENTIONIS
Propofitio, & Difiributio.
C"^Ontentionis propoficio efi hasc: Ser.SuI-j pitio in legatione mortuo honor ftatua: eft tribuendus .
Diftributio , feu argumentum eft hoc : quia ipfi legatio morcem attulit.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affe&us.
PRopofitionisargumentum, Ser.Sulpitio legatio mortem attulit, hoc fyllogilmo' deducitur: Cui legacio mortem attulit, ei honor ftatuaaeft tribuendus ; atqui Sulpitio legatio mortem attulit: ei igitur honor fta-tu» eft tribuendus.
Bb 5 Ma«
586 XI. PHILIPPICA
Majorem interpretatur Cicero coniilio. Majorum, qui non genus mortis, fed cau-fam quaerendam cenfuerunt: hi enim id-circo quatuor legatis ad Vejentium Regem, & Cn. Oftavio ftatuam pofuerunt, quod i-pfisiegatio mortem attuliffet, w.3. Ego au-tem P. C.
AfTumptio amplificatur a vigilantia Sul-pitii, & conftante ftudio parendi fenatui : propter quse illemortem obiit, n.itaqueV.C.
Concludit Cicero ( praefertim licentia ) decernendam a fenatu effe fiatuam Ser. Sulpicio, qui auftoritatem fenatus vitae fuat antetulit, n.-j.Quocirca adpojieritatis . Iteni in fine hortatur fenaturn , n.i$.redditigitur.
Digreditur in Iaudem Sulpitii, qui non magis jurifconfultus, quam juftitiae fuit, N.ji. nam reliqua ^ Redit ad flatuam ipfi decernendam , qua tametfi non egetpropter virtutes , & gloriofam vitam , tamen haec erit monumentum mortis honeftx, vel gra-tifenatus, & folatium afflifti filii, N. 11. ergo bcec Jiatua. Atque hanc ftatuam cenfet Cicero, ex defun&i fententia debere eflfe pedeftrem aeneam , n. 13. mibi autem .
Probabituretiam hasc ftatua P. Servilio , cui majores honores, id eft , fepulchri de-cernendos cenfuit, ».14. atque banc meam .
Hortatur fenatum ad utrofque honores Sulpitio mortuo conferendos, n.i j. augea-tur igitur .
AN-
O R A T I O LI, 587
ANNOTATIO.
Hicc oratio efl quoddam quajt elogium mortui, & quamquam Jtt in genere deliberativo, ver-fatur tamen magna exparte circa laudet Sulpi-tii, qtti maxima conflantia parendi fenatui , & maximo fludio Reip.confervandcc, in legatio-nevitam fanclijfune boneftijftmeque aUamatni--ferit .
PERORATIO.
Clcero magnifice concludft, caufas fuas fententiae , feu decreti faciendi a Se-natu circa pompam & apparatum fepulturj, & fepulchri Ser. Sulpitii, Ib. Q_uat ob res.
ANNOTATIO.
Accurate , diligenterque omnia prcefcribtt Cicero de fepultura, & fepulcbro Ser. Sulpitii; quippe officiofus, nonfuo magis, quam Reip. amicogratui Orator . Quare Senatorum provo-cat fludium, ut Sulpitium cemulati, ita contra Antonium Remp. confervent, ut juflos qttoque cx bonefla vita , & morte bonores reportent.
B b 6 X.PHI-
588
X. PHILIPPIC A.
Argumentum , Quarftio , Stylus.
MBrutus interfeclo C<cfare, primo urbem , . deinde Italiam reliquerat, metu An-tonii, iy* in Gr<eciam fuerat profecius. Ibicum fe nibilominus ad bellum compararet, colletlis nliis copiis a C. quoque Antonio proconfule,qui 11 fratre in eam provinciam mittebatur, exer-citum averterat: quam rem Vanfa Confulcum ex litteris Bruti ad Senatum referret, ut afla Bruti confrmarentur, Q. Fufus primus roga-tus fententiam , negaverat Bruto tantam po-tentiam concedendam ejfe: quod ea periculo ef-fet Reip.quod veteranos offenderet. Itaque Ci-cero eam fententiam acriter reprebendens, pri-?no invebitur in Fufum . Deinde laudat Bru-tum , (zn commodum ab illo occupatce Macedo-Tiice oftendit, & removet omnem periculi fuf-picionem : pojlremo collefla fumma fententice , fuo more concludit. Freigius .
QjiceJiio bujus orationis eji in genere delibera-Xivo , an omnia quce gejfit M. Brutus in Gr<s-cia, maxime quando abduxit exercitum ab An-tonio, fint publica Senatus auSloritate confir-manda .
Stylus eft magts vebemens, quam tempera-tus.
S Y-
« 3
M -Jd. .
13 rt = m
a y — u -13
c 2 o w u 8 H 3 ti U CPO O1

PERORATIO.
X.5— g	f—---
3 J.!5 s 2'4
« B ™	Stiffl-0 ■■• ai-i J
-3 « a °<s s

ARGUM.
.siSi
«3,3 O 3J3— u
M 3 " O H
i! °'5 « «^T! o-S < « c O r- • 3
* 3,8^1
R u
liBSa
w
t. j ,
PROPOSIT.
w
s s
«33 M w
to « «
~ O 3 C CO > « 5 « c— 2
O O kj c
o ° e s
3 3
5 S « C 3
« s 35 g-8 2 g 3
„ M - J- U " -
r*. C ■ - « 3__rl«3
oo OJ
«"Sc~ocS.Nc o-n P n.2 c d,— 5
O « 2< t; 5 u c-5
sa-s* KJ^S-
2 3 £ «:= a 3 2
o o e (j c
O.O.'-o. c o •-O 3 O-o Sl C-3 C
s a 3
2 5§
3 o C CJ
«.2-c 3 2 v " — .. M c ^ OO « 3 .. m O — F -
; 2 •» S S''" 5""-
c M M «< M 3 3
I-M^ogagr
: v 3 u 3 M
51
OS-
C M «
I §1=8 8.2
S=S 53 o<s g
^ 0,3
^ S 2
• » Ji 3 «■.'S o.
<316226

S 3-3 s H 2.5 S
CJ3 o 3 M 3 3 < M	S - tn
'^"SSE-SsS^ vga-----

>MWMM.>Cf+
l«5! 2 2« E>
E 0 2'_ ■£<3 § S a S &I1JSS
IH " O c u V}
b 3 3 g n-a C & 5P..S
AMPL1FICAT.& AFFECTUS.
O4, ... 3 T3 U <—
•g t; o
• 3
E ^d: o g 3 E = ,5 . S
SB~ B._
3 «i
j2 3 i	£ B M
ifi <*> « u 5 ^ 3
§33,
S<S8 N S §3 2.2-g,^
M>BM 52PSE C.S O
SXOf.DIUM. AKGUMENTATJO.
EXOR-
5 9°
EXORDIUM.
Clcero agit gratias Panfs, quia Iitteris M.Bruti acceptis Senatum ilatim vo-cavit, atque idem fua oratione M. Brutuni laudavit, n.i. Maximas tibi.
ANNOTATIO.
Captat bencvolsntiam Cicero , tum a perfo-na Brtitt, & Panfce , </ai »0« fine laude M. Brutum laudavify tum ab officio in familia-rem virum.
CONTENTIONIS
Propofitio , & Diftributio.
COntentionis propofitio eft harc :Omnia quse geffit M.Brutus in Grfcia, maxi-me quandoabduxitexercitum ab Antonio , funt publica fenatus auftoritate confirman-da .
Diftributio feu argumenta funt hgcn.quia afta M.Bruti non funt periculofa Reipub.i. quia a£ta M.Bruti veteranos non offendunt.
CONTENTIONIS
Argumentatio, Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum, AHa M. Bruti non funt periculofa Reip. hoc
En-
O RATIO LII. 591 Enthymemate latius tuetur Orator: Quid-quid egit M. Brutus, egit Reip. fervandas canfa ; ergo adta M. Bruti non funt pericu--lofa Reip.
Antecedenti priemittitur acris reprehen-fioCaleni ,qui perpctuo a Cicerone, &ca*-teris fenatoribusdi(fentit,utBrutosnon pro-bet, qui Rcmp. defendunt; Antonium au-tem, qui oppugnat, probet vel maxime, N. a. fed mibi F. C. Urget Cicero Calenum, inrtat a perfona filii, num.4. amplifftme tibi. Litteras Bruti maligne ab ipfo laudatas qug-ritur ,. n.^.boc vero Q. Fufi.
Communicatione virum admonet fapien-tioris fententis; & Senatum, ut Brutum or-net, Antonium deferat, n.6- quamobrem col-ligete . Prasmiffa reprehenfione Caleni ante-cedens amplificatur . z. Infigni patientia, & confilio M. Bruti, patriam & Apollinares ludos relinquentis, Reipub. fervandee cau-fa . Quare fiepius exclamans Orator miratur, commiferationem abfenti Brutocommovet,, Antoniis invidiam , fibipudorem , n.-j.acde bac quidem . Amplificatur 2. Ex iis , quae fa-flurus fuerit CiAntonius, nifi abeo M. Bru-tus exercitum abduxilTet,& fpem occupandg Grsecis prxclufiifet, n.g. Expeftatum igitur.
Dfgreditur breviter Cicero in M. Anto-nium , cui erepta eft Grcecia , & jam praster tria oppida (Bononiam y Regium Lepidi , Parmam ) nihil tenet, n. 10. Equidem cupio .
Bruti etiam divina virtus, ac celeritas in occupanda Graecia commendatur,& cum ce-leritate C. Antonii coafertur, ib.erat eifpes....
Der
?9i X. PHILIPPICA
Deincle occupans Orator quod poiiet ob-jici, oitendic Bruto pocius qui Remp. defen-derct, quam Antonio, qui e vcrteret, exer-citum cedere debuiffe, n. 11. At quid ei.
Id judicium non Seantus modo,fed militum etiam fuiffe approbat, ».13. nec vero no . Confequens Enthymematis anacephalxofi ornatur, «.14. Tenet igitur populus Rotn.
Propofitionis lecundum Argumentum,/Jj?ii M. Bruti vetera os non ofjemiunt, profcquicur Cicero hoc Enchymemate : Veteranorum caufa , & Bruti, & quator exercituum po-puli Rom. efi eadem, ut hi fimul jun&i con-tra Antonium Remp. fervent : ergo afla M. Bruti veteranos non offendunt.
Antecedens probatur excommuni omnium fiudio D. BruCum obfidione liberandi, & a&a Ca:faris cuendi, n. 15. Se.ijam video .
Gonfirmacur audloritate C. Panfa:, qui Bruti exercitum fufpettum non habet, n.i 7. Quid ejl igitur . Quare Cicero objurgat eos, qui omnia metuunt, & femper opcimis cau-fisveteranorum nomen opponunt,his quidem Veteranis, fi arrogantes iint,negat eife fer-viendum . Ib. Dejinant igiiur. Hacoccafione delabitur(licentia) ad turpitudinem fervitu-tis ofiendendam , & populi Rom.libertateiu ipfa morte potiorem . ».19. Omnis eji enim .
Facultatem etiam oftendit opprimendi Antonii, viribusejuscontemptis. n.zi.con-curritur undique. Denique fuadet Senatui, ut caeteris exercitibus populi Rom. praefi-dium M. Bruti, fine metu , auc periculi fuf-picione adjungat , n.ij. Adbas pejles .
A N-
O R A T I O XLII. 5*3
ANNOTATIO.
Oreitor eo artificio auget virtutem M.Bruti irt reUnquenda Ita/ia , fe, confilittm in occupanda Gr<ecia , abducendoque exercitu ab Antonio, ut fimul augeat bujusviri cbaritatem in Rempub. cui dexteram tendit , /uunique ei prcefidtum pollicetur : Quare acia Bruti cenfet effe Sena-tus aucloritate confirmanda ejttfque exercitum cccteris populi Rom.coptis adjungendttm. Nam quod Ca/enus, aliique fautores Antonii veren-tur, nepotentior fit Brutus cum periculo R eip. & Veteranorum offenfione, acrtter refellit Ci-cero , tum aucioritate Confulis Vanf\, tum com-tmtni Bruti, (°n Veterano, um fittdio confervan-d<e Reip. Excitat igitur tutus Orator Senatum ad defiderium M. Brttti, qui Remp. defendat ; & ad fugam Antonii, qui eam oppugnet.
PERORATIO.
EXplicat Cicero , quid ceafeat de aftis M. Bruti, & Q^Hortenfiii •, fuam-que fententiam perfuadet Senatui. ».25. Qttce cum ita fint .
ANNOTATIO.
Cicero etiam alias conclufit orationem expo-fitione fuce fententice , ut peroratio fit quafi corollarium omr.ium, qua magno fiudio prius dixtt, contenditqtte .
XI.
, 59 *
XI. PHILIPPICA.
Argumentum, Quxflio , Stylus .
OBtinente Afiam provinciam C. Trebonio decretam a Senatupofi Ctefaris interi-tum , Dolabella in Syriam , Antottii fibt 'lege traditam proficifcens, cttm Tribonio familia-rijfime collocutus, ev.mque fummce benevolen-tirefimulatione complexur, incatttum Smyrna opprejfit, atque interfecit, & Afiam univer-fam occupavit. lioc nuntio Romam perlato, Senatus hofiem Dolabellam judicavit; belloque perfequendum cenfuit: fedcum ejus bellicura non fatis co ifia, et, cui mandanda videretur, cum aliialiter fentirent, Cicero deplorata prius Trebonii morte , imperatorem omnino L. Cajfi-um, qui Volabellam terra marique perfequere-tur, ejfe deligendum cenfuit.
Qttdtfiio bujtts orationis efi in genere delibe-rativo, an bellum contra Dolabellam Cajfto , <> Bruto mandandum fit.
Stjlus ejl mixtus.
S Y-
0
*-i u M n
oan4
E— .-a
3 1) R — J O ii
« — e S
1=3
oo 2
i_J
propos.
S S c
&62	S E —
H-H-3	§ § S « 2a o
■s.s^-a «
n rt -U w O.S -o-S-3
n| a.tatato o
r i O^J
1	5 „"
bo ™ " ,-• ™ e- w C o C 3 rt •3
.a« n a
"t ;o S u 5q
2	.
2 £ ?! 2 S o ^ U u c
C ^ 2 O "3
rt u C
al*J1
" rS r. rt = c®c
595
p< narrat. argum.
.•g g S c H 31: M o rt Jr 5 rt
HJ3 c o >
a s
o
3
c 0 •■ rt d rt	O O	6
C CctJ	'rt	O. »-»
t2 J. 0. S ■2 2 ~ 0		s-s 3 ">
»-l ^ w 0 c—	0 0	ij s
		
cS.2	rt	3 S
— 3 c	c	UT3
O S rt M 3 c c " C	OJ c/3	O'o 3 3
	s	
u 0-		— C
avs	M -T3 0	
L		J
c o. 2
•S o 5
a 'i 3
2 2"" enH
o^s g 4
a/x rtJ3
c 3, ° 3

:
V, 3-a e o «•- c 5 s oSS-2
„ —-^oS
§ ^c 3,2 UslaS -o 5 m O t___J
peroratio.
Tiri i T
o,rt g B a - u
SC._ w S w 3
o	(1n<
=3 T3	C y
^gzsa&^ •
c u -,2pa g g-5
•IlSiJ^
-SS.as-S'0.* Ss'| sJ-gS-tgl*KB6s
05
o= «1
SXQJU3IUM. AR.GUM»
C u O^ co ^
« 0« g 3 g-r9
: M -J d t: cr^ ^
,2 OT3 w rt •• rt
£ <% M « si,— w ^
op-. cxQ 2BWa ^__3 ^ rt ^
S.s C'5 S.E?^S « SiS Z &0
u o - C-C^3 s "
t;— o c S S JS H
2 o'57° o	£
,a a.£cu Ojsro^ £'CO	u
o.
c|S S^
o c £ c:^1 •5 oO 3 2 rt-5
1---*
AMPLlf.ETAFF..
EXOa^
595 XI. PHILIPP ICA
EXORDIUM.
Clcero in miferabili morte Trebonii, immar.itatem Dolabellnt amphficat, comparatione Antonii, Cinnae , Marii,& Syllx . ».r. Magnoiv dolo e .
Mox iftorum duorum , Dolabellce , & Antoni' crudelia in cives Romanos confi-liaexplicat , hortaturque populum ad li-bertatem contra hos hoiles recuperandam , «.2. Eccc tibigtminum.
ANNOTATIO.
Hoc cKordio magnam Trtbonio commiferatio-nem movet, adverfariis odium ,Jibi benevolen-tiam, Senatui animum libertatis .
NARRATIO.
EXponitur i. quomodo Antonius invafit in Galliam , repreffis a Bruto ; & Do-labella in Afiam , prauniffo Iatrone . «.4. In Galliam. 2. DolabeilaC. Trcbonium Afias prcefeftum noftu Smyrnas circumvenit, & crudelem in modum interemit. n. 5. Confe-cutus eji. Fit ftatim digreffio in afieflum o-dii contra Dolabellam , imaginem crudeli-tatis M. Antonii, n.6. cum bojle boc .
Subjicitur hypotypofi casdes Trebonii , & hujus per biduum cruciatus amplificantur ad commiferationem, n. 7. Vonitevobis .
Quamquam magi? cruciatur animo Dola-
bella ,
O R A T I O LIII. 597
bclla, quia a Senatu hofliseft judicacus , quam corpore Trebonius ( exempla Regu-li ) cujusmortemulcifcetur Senatus, nu. 8. 0 multo mtf trior .
Tum , ad majus odium , confertur vita Treboniicum crudelitate , & Iibidine Do-labellae , a quo camcn amico non cavit Ci-cero , num. 9. Nam cettris quidem . Quare monetur Scnatus , ut diligentius caveat ab Antonio, cujus focii pari fcelere , & cru-delitate certant. Acque eft infignis ironia fingulorum , quos recenfet Cicero ad invi-diam , & odium , num.io.A quoadmoniti. In fine approbata Fufii fententia , fit tranfi-tio ad propofitionem contentionis ,num. 15. Quapropter ut.
ANNOTATIO.
Non eft ifta caufce narratio; verum oratorie fit ad commiferationem Trebonii, ad odium Dolabella cum Antonianis . Hi enim duo ajfe-Hits in animis Senatorum excitati, mintmt pro-funt caufce, ut imperator idoneus deligatur ad crudelem Dolabellam, & Antonium bello per-f equendum.
CONTENTIONIS Propofitio, & Diftributio.
COntentionispropofitioeft hxc : Bel-fiim contra Dolabellam Caffio , & Bruto inandandum eft.
Diftri-
59R 'XII. PHI LIPPIC A
Diftributionem praecedit confutatio dua-rum fentcntiarum , quarum altera fit pericu-lofa , altera his temporibus aliena. Inprimis improbat Cicero pcriculofam aliquorum fententiam , qui contra Majorum exempla, cenlent, privatum Imperatorem extra ordi-rem mittendum e(Te, nu. z6. Duce ditt<e funt fententia . Quod fi alias privato homini , Cn. Pompejo lmperium fitdatum, id a tur-bulentis ( Gabinio , & Mummio Tribunis pleb. contigit:nunc diffimili ratione L. Ca:-i'ar belltim contra Dolabellam extra ordi-rem P. Servilio , lege ad populum lata , mandandum elfe cenfuit- Adde , ifta fuffra-gatioin Senatu ( quam Cicero comitia, & ambitionem vocat) eft libertati obnoxia , & periculofa , ne aut alii confulares vin idem petant, & prsetereantur, aut Servilius repulfam ferat , n. 18. deCn. Powpeji. Nu-perrime autem Oftavio Casfari, privato , etiam fententia Ciceronis , imperium dari neceflitascoegit, ».30. atenim C. nam . De-inde improbat alteram fententiam turpem , & inutilem Reipub. ut confules Afiam , & Syriam fortiantur : nam turpe eft , C. Pan-fam confulem deferta Mutina , in Afiam ire; & inutile intentum liberando Bruto ani-mum diftraheread perfequendum Dolabel-lam , n. 11. illa vero V. C.
Addefermones homintim , fufpfciones, invidiam : quas ut vitet Panfa , tum exem-plo fuo Cicero obteftatur , tum a perfona collegse Hirtii, & animo exercitus Rom. ttum. zt,. adde ijittc	Bruto ,
tlignif-
ORATIO LIII. 599
digniffime ipfis confulibus provincice deli-gencur , nu.z4. quodfiprovincite. Tertfb irta fententia aftert tarditatem ad Dolabellam perfequendum ; dum conful veniat, dum P. Servilius , qui recufat ire, aut alius mitta-tur , ».25. quidfi etiam .
Poft confutationem ha:c eft contentionis diftributio, feu propofitionis argumenta : Bellum contra DoJabellam Caftio, & Bruto mandandum eft, i.quia hi in iis Afise parti-bus funt cum expcditis, & paratis copiis . 2. Quia hi feruntur ftudio liberands Reip.
CONTENTIONIS
Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis utrumque argumentum commifcetur ab Oratore, & explica-tur hoc fyllogifrno : Contra Dolabellam im-perator eft is deligendus , qui exerciturn ha-beat, & perfpettum animum in liberanda Repub. tales funt Caftius , & Brutus: igitur bellum contra Dolabellam Calfio , & Bru-to mandandum eft.
Major eft paucis expreffa, num. 16. expe-dito r.obis.
Minor conftat de Bruto , nifi tantifper adhuc eft neceflarius Italiae, aut etiam Gra:-ciz ,ibid. quis igitur . Quamquam hic vir Brutus ita fitafteftus, ut fi intelligat e Rep. effe perfequi Dolabellam , lege fanftiflima, & more optimo id faciat, non expe&ato fe-natus decreto , ibid. quodficonfecerit.
Eamdem
<Soo XI. PHILIPPICA
Eamdcm legem reftiflimam fibi Jprsefixit Calfns , ut prohibcrec Syria Dolabcllam , n.28. quidC. Cajfius . Proinde ut at.U Calfii auftoritate fenatus firmentur , ipfeque pro-conful provinciam Syriam obtineat, & cum imperio DolabcIIam hofiem perfequatur , cenfet Cicero , n.z^,fed ut ex vcflra.
Deinceps amplificat Orator copias , & animum , & militarem peritiam Caflii: cui optimo imperatori fe adjungent plures , prxfertim Dejotarus Pater , cujus obiter iaudes recenfet, n. 32. bocfenatusconfulto .
Digreditur, & occupat adverfarios,qua-re tantopere Cafiium , & Brutum laudet , oderit Antonios, n.^6. animadverti V. C. n ■ Nec veretur primum genus Veteranorum offendere,qui comitesfunc Antonii , & Bru-tum obfident, n. 37. Vide , inquit. Alterum genus Veteranorum neoffendat, veretur , qui Brutum obfidione cupiunt liberare,».38. quorum igitur. Tertium genus,id eft hofiium & arrogantium & importuniffimorum adeo non timet, ut etiam libere illis tyrones pras-ferendos putet,n. 39. egoautem .
ANNOT ATIO.
Confufior paulo videtur contentio , facla nar-ratione extra caufam, & injerta confutationt duarumfententiarum, atque etiam permixtione iiuorum argumentorumjn qua divifa eflpropofi-tio . Verum eo fpectat Orator diflinae , ut bel-lumcontra Dolabellam CaJfto,& Brutomande-tur. Vrimumpatbetica narratione , tnvifos, &
odio-
6o\
o.Hofos bofles facit Dolabellctm Antonium, e.v pari crudelitate in cives Romanos : quod maxi-m; Senatum inftammat ad bellum contra bas furiasgerendum. Itaque decreto belto , cum expedito, (51 parato imperatore fit opus , nemo autemjudicio Ciceronis , paratior effe pojftt , quatn attt Brutur, aut Cajftus , aut uterque propter optimas copias , & perfpecium arit-mumin liberanda Rep. callidein borum impe-ratorum laudes ajfurgit, & eorum aHa prcedi-cat ; cenfetque aueioritate Senatus confirmstn-da -Jam ipja confutatione removet, Majorum exemplo, imperium bujus belli a P.Serviliopri-vato , a Confule Panfa , cujus dignitate a-lienum fit deferto £). Bruto , provinciam Afiam velle expetere, & fufpitiones bominum atige-ri. In utraque refutatione efifapiens tnfinuatio Oratoris , ne fibi amicos ojfendat L. Ccef trem & Tanfam Confulem .
PERORATIO.
Reviffime concludit Cicero affedum
fux fententise , ff.40. qu<e cum itafint.
Si arbitrari licet, brevitate ipfa videtur Orator velle pondus addere fuce jententice comprobandce, & quafi qttadam anacepba-lceofi complecii omnia quce prius dixit, ut & /ententia comprobetur.
ANNOTATIO.
C c XII.
S 02
XII. PHILIPPICA.
Argumcntura , QuaEftio , Stylus. Etulerctt 1'ctnfa Conful de legcttis ite-
rum ad Antonium de pace mittendir: legati , decreti erant P. Servilius & ipfe Cicero. Legationem non modo fupervacaneam ejje, cum ab Antonio pacem fperare r,on li-ceat, fed inutilem etiam, ac turpem, nntl-tis argumentis Cicero docet ; qtto.i fi rurfus agendum de pace cum Antor.io Jtt , minime tamen omnium fe legatum deligi opo>te,e ; nec tamen in ea re vit,e fuce majorem , quam Reipub. quam fcmper defenderit, ra-tiorem babere velle.
Qudflio eft in genere delibera:ivo, an no-vi legati de pace ad Antonium fint mitte/i-di , inimo ipfe Cicero Stylus eft temperatus.
S Y-
4 "3
Ct, *
a
S o.
v
-O
S'5 2 °
«S
n
e =
>
u, M
.a-- 3.3
do C *£r. W)
.-1 sll
o. ri
c 00
w
c 3
8,2 3 J3
pS .2o<j rt c3 bftU'"1 o
~ « 5
e g.^
o ^	u
c r:	g
o—	S
2	°
603
c^-S u S c
« 3 u o
1/1 o *
.0 - u C —"3
^ rt y U
5
o	c
u	o = 3 „ u 3 3
rt rt —'T3
s g
3.3
o
S s s
c rt 3 !
C 4-1 »-• ;
.1
rt . 3 " H o*
ARGUMENT. <2 c rt
&3<J « u"- g ■3 C § 3-3
rt S
* ffs c
O c<
n__
5S
rt S C 00 o -
c^g
<a o « 2.2 j
Ji.tl H
E cu
3 3
< y.a

. —■ 1-1 u c o u C u
E	u
o tJ^-a 2 S B
.2 rt tl - rt u c O J C 3 « u S trt -C O
S
,	rt.a w c £
«S H«|sIE
5 " o O > '
g<« o-SvS^ o
■ o " o38a 5 •oX-C ao-as. <:
co
___! <-----J
PH.OPOS1TIO. AMPLIFICATIO , ET
' ,	.	1	.'. J. '	1
f f
"o'3'ai g £ SiJ"5 2
-rj -a O—" c
" rt 3-3 O . SoJi"
EUcSjS,
■zs-2 o o-i
« 2 u ~ •= " tj.5 — 3	to
= r2 5 S oc 3 o — 3 o rt
rt .— C O „ _ — -.rt " .. — « • " Vis 3 " rt Ot2 S
3 ^ £ c 50 ^'•3 S-lo.t: 00J1 ^ g.3 2-orfz c-

3«
■g -'5.5
U 3 w H	u,
S £V—h	w
0 U r-	rt o
ZJ o	..	y .-

• wi 3 S s o
c a 3 ^ a 2?§ ° -
.'2 3 ' C 2 : rt c
- S H 3 O s "
-o
L,---J I------
EXORDIUM. ARGUMENTA-
C c a
T 10-
6C4
a
|Z<3 ^o.t: 3 •-.s s"
— 3 rt fl o. c
O u
» <A	< < G O
	O JS
rt c • —	c-S
rt	M 3
3 rt	
	O^ .. 0
rt v	O w
c 3	s.s
O 3	.s
0 ^	0
• ^ w U-S:	•■>
3pg
" c 3 <a g
p S o -a xa <
•3.OO	..-O C
-5-03 - 3.5 0
g.2 8 >1 s.33 ,N Oggg «sslS 2.3
«g-oj EsS^ <3
•S -O--: < 0 c 3« n o c:- oq, ^ c o^ g _ nj
r ■	s -
affectus.	sg
TeT Tsinn •«•i
u, " O	« Oyj
S g,	— C c^	c „0
c ort	OE"
<2 S , c.9 2 2 1-
Sijg-o S^H n'3) pcxoiat.
^Ss I
l*2ii
S,Em3 gj^o,-

H
<C<M
E«• - 3 « 5
rt 3 co	o >-, C O
M O <t	K O— -
EXOR-
6of
• E X O R D I U M.
Icero excufac fuum , ac Senatus erro-
rem ( quod Pifoni & Caleno legatis , fpem pacisafferentibuscrediderit)i.a perfo-na ipforum Iegatorum, qui confulares erant, & familiares Antonii : & a perfona Pan-? fas, quiefl conful prudens, & fortis, mtm. i. Etfiminims . z. Excufat a fignis pacis, 6c ab occulta fraude Pifonis, &-Caleni, num. 3. auxcrat autem.
Nunc perfeverare in errore, ideft, de pa-ce iterum agere , &novam legationem P. Servilio ,ac Ciceroni decernere, nullius efl nifi infipientis, qui cum dignitate liberta-tern amifit, num. 4. valde bercule.
Orator fttbtili infinuatione fatetur quidem fe errajfe cum Senatu, & Vanfa \Confule , quando cujusvis bominis efi femel errare: at bujus erroris caufam , atque invidiam cor,-fert if2 Vifonem, & Calenum , quorv.m fi-mulatione deceptus fit: Ut nunc libertus fe-cundam Senatus imprudentiam accufet, qu'nt de pace iterum agi ceptttm fit , confii-tuta legatio: qttce omnino aliena a dignitate populi Rom.& libertate ejfe cenfet . ln bis advsrte prima femina ajfecluum , (51 argu-mentationum, quce fequentur .
ANNOTATIO.
C c 3
C O N-
_J
606
GONTENTIONlS
Propofitio & Diftributio . Ontentionis propofitio efi harc : Novi
Jegati depace ad Antoniuni non func mictendi, nedum ipfe Cicero .
Diftributio feu argumenta funt hacc : 1. quia agitur libertas populi Rom. 2. quia a-gitur dignitaspopuli Romani. j.quiaagitur fama Ciceronis . 4. quia agitur vita Cice-ronis.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeflus.
Ropofitionisprimum argumentum, Agi-
tur libertaspopv.Ii ~Romani, hoc Enthy-memate conftat: Acerrima illa & forciflima populi Rom. libertatis recupcranda' cupidi-tasimminuetur , ac debilitabitur , nova iegatione pacis audita ; ergoagitur libertas populi Rom.
Antecedens amplificacur diftributione. 1. Municipiorum , Coloniarum , Italia*, Ca-puse, legionis Martia , num. 7. quid. enim pec Deos .
2. Confulis Hirtii, C. Ctefaris ,Galli£e: quibusnon folum infcientibus , fed etiam invitis de pace decernitur, num. 9. quidau-tem boc.
Brevi concluditur,».i x.bis igitur omnibus.
Pro-
O R A T I O LIV. 607
Propoiicionis fecundumargamentum ,A-gitur rfignitaspopuli Rom. altero Endiyme-mate conllat: Non poteft ulia efte pax cum Antonio; ergo agitur dignitas populi Rom.
Antecedens amplificatur,oblatis omnibus conditionibuspacis,tamenab Antonio re-pudiatis , ibid. quodfine.
Amplificatur 2. pluribus fenatusconfultis, ac decretiscontra Antonium faflis , tium. iz. Senatusconfulta.
Amplificatur 3. a confequentibus , feu futuro belli, ac fervitucis periculo ,fi An-tonius cumfuisin urbem venerit, num. 13. buic igitur .
Quapropterapofiropha hartatur Panfim, ut iftud beili, ac fervitutis periculum aver-tat , ;;. 15. L. Vifonis ampHJftmi.
Propofitionis tertium argumentum,^V«r fama Ciceronit, tertio Enthymemate con-ilat: Cicerofeniper Jegationem diftiiafit, & pacem cum Antonio repudiavit; ergo hac Iegatione conftituta, de pacecum Antonio, agicurfama Ciceronis .
Antecedens indignatione amplificatur. 1. Exprioribus adtis Ciceronis,quia vehemen-tiftime , & cum invidia Antoniorum , lega-tionem dilfuaferit, n. 17. in baclegatione .
Amplificatur 2. ex pudore , Sc dolore, quem deprecatur afpiciendi Antonianos , hoftes Reip. & fuos, nu/n. 19. p.oficifcantu* 'egati.
Propofitionisquartum argumentum, Agi-tur vita Ciceronis , quarto Enthymemace conftat, Ciceroni in itinere , in congreftii, Cc 4 in
foR XII. PHI LIPPIC A inreditu eruntparatae infidia» : ergo ilta Ie-gatione agitur vita Ciceronis.
Antecedens amplificatur r. comparatio-ne a minori ad majus, quia Cicero in urbe, quam fervavit, vix efi tutus propter odium improborum civium ; quanto tnagis timere debet infidias in itinere , quod tribus parti-bus obfident Antoniani ? nitm.zi. quirfvit<e. Neque id timori adfcribi vult, fed cautioni, & providentife : ufi fuo jam ufu , & exem-plo Treboniididicit , num. 25. neque vcro recurfo.
Amplificatur 2. ab ipfo Antonii congref-fu , & colloquio , vel exrracafira (uti olirrt Cn. Pompejus, & Sylla) atque hoc modo pcriculum vitfffuaeofienditab Antonii vio-ientia, & odio, tium. 16- fed effugi . Vel intra caftra , ac per litteras; quomodo ni-hil conficiet, acoffenfionem, & periciilum militum incurret, num. 29. qiiodf non.
Atr.plificatur ^.brevitera reditu C.icero-nisinurbem; ubi rurfusvita periclitabitur ab his, qui illum cderunt , vel invident, ^.30. b<ec quoquepericulct.
ANNOTATIO.
Jctm ipfe Cicero ufus eji bis ctrgumentis ad pacem cum Antonio & /egationem om-nem infringendam; qv.od id alienttm Jit a libertate, ac dignitate Senatus , cum bojic, ctc latrone r.on pacem, fed bellv.m , ac fer-vitutem pacifci. yEgre fert autcm fu<e per-fonce legationem decemi propter pcriculum
noa
Ccp
non folum fanut, fed etiam vit.e . Ceterum (quod etiam folitus ejlcauta infinuittionefa-cere) ea ratione ubique reprebendit Sena-tum, Remp.fervare vult , pro qua fe devovet.
peroratio.
Clccro diutius vivcre , <Sc mori cum laude, & ad Antonium proficilci non refugit, ii Reip. intererit, ibid. cufiodiatur igitur.
annotatio.
Grata efi, ac jttcunda populo Rom. b<sc oeroratio Ciceronis a fuo amore Reip. babet-que magnum pondus ad infleclendos Senato-rum animos, eo quo vult.
Cc 5 XIII.
6io
XIII. PHILIPPIC A.
Argunientum, Quieftio, Stylus. Lepidus imperater in Tranfalpina Gal-
. lia , mijjis aci Senatum legatis , fita-debatpacem faciendameffe cum Antonio , & belli civilis incommodavttanda . Qttam fen-lentiam cum in Senatu approbarent amici An-tonii, allegar.tes auiloritatem , potentiarn Lepidi, quod antea Cn. Pompejum Magni filium rejiititijfet: Cicero diffentiens banc dixit fententiam, in qua negat ullam fir.nam , (y> Jalutarem pacem fieri poffe cum Antonio , frangit interim Lepidi auctoritatem , volunta-teejufdem , acmeritisin Rempub. comp-,oba-tis \ & confert cum Antoniis Pompelum , quantum interfit ojlendens \ eodemque in loco adjungit infeElationem fcelerum\Antomi po-ftremo recitat litteras ejufdem ad Hirtium Con-fulem , interpofttis brevibut difputationibus , quibus oflendit inimiciffimum Antonii animum w Senatum, & Remp. quantumque pericu-ium immineat omnibus bonis , fi ille evaferit . Freigius.
Qjtdfiio eft in genere deliberativoan ui-ia pax pojfit ejje cum Antonio .
Stylus eft mediocris.
S Y-
o
'S
o c <1
s
3
o. c
B <
3 . S
c.a 3

io-B u-s-3 <->
ti ^i, ^ y .. ? S— 3 330
S.2-S H s.s C 3 0 0 o-- s c „ C
611
J £ S S 3 c-5. V R
'S n ju C-- c S.-3 - = = W . i
3 C
C _ £
£•2-5, hE^
"P.S
""VS
o C. rt.-->
rt S^^ 0-&5


-.UMy « - O	,. »-> C ■"•	—
0 «	— rt	£ o
2	c'C 3 •	c'u H,'c c	.S
3	it C-3.C _ J.rr^ o	r! >
__1
ARGUM.
<5 s^ I c-o c 3	5 c*>
'S g S S.S'5," S 2 " g o
ac s <2"-< > 3i2 . cr-
! S
o S
O. 3
-	nss.o S V c
n 3 o
Zi c
-
I__
c jj 2 3 J o (1 ^ r. c; r_ ■
1 O S-Oi -l.s? " c
s 0.^-3 Ji o g— c c o a
3 - C-O.g 5 CJ t3 ~ 3— 3S 2
<.S 5 JJ o 0.« u c a u< c — j c H s Ss.S o-o, .-3 u
C 0,*S >
: 3 c^
-,'3'S ^ S &
S H - C

" C
| 3
<2.3
3 o
O-r-3
o E
y &S
C§
|3
C W-O
<5! S.2
3 _
S 0.0
-o c S
>00 "C c c
u<< w _ _
zs s
• 3 3 C u u 3 a X
.. -> o. <■£ rt
Sfict^ rt rt
C
g C<
15.5 C
C S
»1 x
>-» 3 r:
H c o-
5 2 3 3 C
F?< w ^
N « « z
EXORblUM.
ARGUMENT.
Cc 6
§
PROPOS. AMPLIFIC.ET AFEECTUS.
«
% "
1--J
peror.
EXOR--
EXORDIUM»
Clceropacem Iaudat; detcdatur Duces bellorum civilium ,n. l.inprincipto.
ANNO.T ATIOr
Ex vifceribus cctitfce incipit Orator , dumftt-piente.rfe pacis Jiudiofum prcebet, ut mox, be-nevolo Senatttfaclo, pacem cum Antonio neget ullam efje pcjje: auSores vero bellorum civilitun Jiatim in principio adducit in odittm , ut tnox c.d inf tflandos Antonianos commode etiam de!a-pfus videri poffit.
CONTENTIONIS Propofitio , & Difiributio.
COntentionis propofitio eft haec; Nulla pax poteft efle cum Antonio .
Diftributio feuargumenta funt hasc ^ i. Quia nulla pax cum Antonio erit ftabilis. z. Quia pax cum Antonio erit fervitus.
CONTENTIONIS Argumentatio , Amplificatio , Affeftus.
PRopofitionis primum argumentum,N«/-lapax cum Antonio erit Jiabilis , hoc En-thymemate deducitur : Nec civibus, nec fe-natoribus licebitdiuconjangicum Antonio; igttur nulia pax cum Antonio erit ftabilis -
Ante-
O R A T I O LV.
Antecedensamplificacur i. comparation<r SylJce, Cinnae ,CLefariscum Anconio, ejuf-que fofiis ,quos Orator exclamatione perfi-dos, cc Ethopoeja fuperbos facit. nu. z. Sed bocprimum. Amplificatur x- judiciis Senato-rum contra Antonium faQis . n.$.Nififorte .
Digreditur Cicero in tres prolepfes: i. Ad-verfariis incertum exitum belli opponenti-busoccurrit, negans fortem Senatum debe-re fortunam extimefcere, & fapientem( ad-verte profopopcejam fapientis ) propugnan-dselibertati vitam aut pacem anteponere , Ibid. Atincertus
M. aucem Lepido, mandatis, Iitterifque Senatum ad pacem cohortanti refpondet , laudatione ejusprcemilTa , & auftoritate, & voluntate in Remp. n.-j. «tenimnos.
Approbata etiam Cn. Pompeji reftitutio-ne, ex qua Lepidus ftatuam , ac triumphum abfens retulit. nv.m. 9. Vace vult M.bepidus. Verum Orator negat parem cffe refiituendi Antonii, & Pompeji rationem, propter dif-fimilitudinem vit£e , ac morum utriufque . vum. 10. exifiimas ne . Atque ( eft quafi di-gre(fio)fortuna fic profpiciente, Cicero o-fienditcommoditatem refiituendi Pornpeji in poifeifiones , quas Antonius occupat, di-gnitatefque patrias. Ibid.Veinde obfecro vos . Ad hsec tefiimonio legatorum laudat Pom-peji animum in Remp. ut tanto ftudiofius il-lum reftituat Senatus, populufque Rom. nu~ 13. ac ne illud.
Occafione exercitus, & confilii Cn. Pom-peji Ciceroredit ad M. Lepidum , quena
ofiicii
tr'4 XIII. PHILIPPICA fcflicii admoneC, ne cum Antonio i'e coii-jungat, aut ad illum reftituendum fuam ar-mis auftoritatem interponat. it.iq. Atque etietrn boc.
Quod ii fine armis fe in ifiam pacificatio-liem mterpofuerit,fapientius quidem, quoJ non eft necefie , feceric; quia Senatus co-piis valens, & ad libertatem rccuperandam confians , & ercftus , nullius audtoricate poteft movcri ad periculofam pacificatio-nem . n. i <;. Ov.od fi auBoritatem .
Propofitionis fecundum argumentum,Prt.\; Ctim Antonio erit fervitus, hoc Enthymemate conficitur. Tyrannidem tota vita affefla-vic Antonius , & in littcris fuis affcdat : igitur pax cum Antonio eric fervitus.
Antecedens ingreditur Cicero cum Iau-dationeM. Lcpicli qui Lupcrcalibus faci-nus Antonii non tulit. n.6. Atpericulum efi.
Mox ejus vitam, & fcelera, tyrannidem exaggerat. n. 18. Qu<e enim in Barbaria.
Epifiolam vero Antonii rccitat , & in fingulis partibus, vel arrogantium , vel im-probitatem, vel tyrannicum animum ex-plicat. n.z 3. .Ouod fi quis aibttc .
Concludit in fine Epilloke nullam poffe fieri pacem cum Antonio . N.48. Hanc ego epifioiam ,
A N-
O R A T I O LV. fii*
AN NOTATIO.
Latenter Cicero tota contentione M. Lepidi (tuiiorit atem oppttgnat :nam bic cttmpotens ef-fet, (91 proxime Cn. Vompejttm re/iituiffet, &■ adverfarii dicerent , timendum effe, nefecum Antonio conjungeret \ cauteCicero ejus manda-ta litterafque ad Senatum mijfas de pace, reji-cit. Vrimum voluntatem iiiiu c erga Rempdau-dat & amplificat merita ex reflitutione Tompeji, cujtts ille auflor ftterat: at reftitutionem Anto-nii uilo poffe paBofieri riegat quianullapax cum Antonio fit flabilis , fed miferafervitus . Qttare Lepido refpondet, fapientius faflttrum fi fe in ifiam pacificationem non interpofuerit, qtte neq~T civitati, neq\ Senattti probatur . Ad extremum Lupercahbus ofienjam laudat iibertatem M.Le-pidi, tyrannidem Antonii pr<efertim exEpi-Jiola, exaggerat -, ut tandem Lepidus dejifiat Senatum ad pacem cttm Antonio cobortari ~
PERORATIO,
PRo more Cfcero colligit fententiam fuam . n.50. Qu<z cum ita fint.
ANNOTAT 10.
Vide J uperiores Vbilippicas , in qttibus fimi-liter Cicero orationem concludit.

6l6
XIV. PHILIPPIC A,
Argumentum , Quarftio , Stylus .
ALlttiis de prtelio ad Mutinam commijfo, An-tonioque vitto litteris Confulum, & C,e-faris, M. Comuttts prdttor Urbttnus , qui con-fulare mtinus abfentibus Confulibus more M.1-jorttm fujiinebat, cum SenathmvocaJJet, eafq; litteras recitajfet ,fententia\ rogavit. j)uidcen-ftterint alii, qtti ante Ciceronem rogati J)tnt, obfcurum efi; tamen ex iis, redeundum, /"<rg/> depofitis, rti/ rojw , idemque fortajfe de-cernendam Confulibus, Cctfari fupplicatii-ncm cenfutt. Sententia vero Ctceronis beecfuit: non ejfe mutandum vejiitum, nift P. Bmo, cu-jus caufafaga fumpta effent, liberato: Antonium quiqueuna effent, bojies judicandos : ftpplica-tionem quinquaginta dierum communiter tribus ducibus decernendum : Milites eos, quipro Re-publica pugnantes interierunt,monumento quam amplijfuno coboneftandos, queeque iis prcemia Senatus promiferat , ea parentibus, liberis, conjugibus, fratribus perfolvenda . Manut.
Quceftio eji in genere deliberativo, an depo-Jitis fagis, quinquaginta dierum Jupplicatio ita decernenda Jit iis, qui Antonium prcelio vice-runt, ut & bi Imperatores appellentur, atque
ille boftis .	,__
Stylus eft temperatus.
S Y-
■§ H 2	«	<= c*"
6ij
i s,- -h a
; o.
___ o,	fe'c.^3 .
e1 1
E > H «	5	b^ H^
3 C 2 C	t!	guSu
1.2 S |	|
•o c-:	.2 u 2
o,	u g
^ S" 3 .3 PER.OR.AT.
tn...
« ^ u	o * *n i
-S.lJ ^iill
3-
:=3 2 gVe 3 cSS^c'2
.«sia	sfJri
— 9 rf S	> = c .oS^^e--
! 3
3 c i2 c « 5
- ' 'wrtCO1-'	w'31" __ —
2.2'S <2 o-i-S 8	JIi^-5
1--J >	•"= 2'j
opropos.	'o!sss' g
^_ Jg<§<2g	^ S o p
r S c.2	cgboo— s
3 « <^3.^ 3«	= 3 3,8 2 o
C rt 3	2 X O-S-5'S.
«•33	g-goucw
c -<3	"3 c 3 | 3.
, ^ u „ " 1	S O.T3-C<2 3
<--- —»1-----1	1_____I
5X0RDIUM. CONfUT. CONFIRM. FROP,
MOKc-
fiS
EXORDIUM.
OUando nondum eft confefta vi£toria , ^ ik certa lalus Bruti , Gicero negat faga ponenda effe, N.i.Si ut ex.
ANNOTATIO.
Vix ejl exordium in bacoratione ; fcd fiatim Orator delabitur ad conjutationem : prcecipua etiam pa, t Contentionis efi Confutatio, vix efi ulla Confirm.i.to.
CONTENTIONIS Propofitio , & Diftributio .
COntentionis propofitioert hfc:Retentis fagis quinquaginta dierum fupplicatio ita decernenda eli iis, qui Antonium prse-liovicerunt, ut, & hi imperatores appel-lentur , & ille hoftis.
Contentionisconfutatio eft triplc-x : i. cil adverfariorum qui malevole in Brutum, ve-Jiitum mutari volunt, dum fiet fiipplicatio. At id turpe Senatui, & parum eJIe religio-Jum ofiendit Cicero: nam cum Jiberandi Bruti caufa faga fint fumpta, legatiad An-tonium mifii duo Confules, & C. Caefar ad bellum profetli, ftultum cftet, antequam conftet Brutum liberatum cfie, aut vim for-tunas contemn?re, aut Deorum beneficium Jeftinatione pra:cipere; n.z. $ht<edutem efi.
z. Con-
ORATIO LVI.
2.	Confutatio eft eorum , qui negant A11-tonium clle hoftem appellandum . Enim ve-ro Orator revocat in memoria omnia fcelera Antonii, & fociorum ; eaque fic exaggerat, nt fine ulia dubitatione hoftis Antonius fic appelland us , N.6. Sed quoniam.
Subjicitur feu interferitur hoc locofcrevis fcntentia Ciceronis. n. 11. Itaque cum .
3.	Confutatio eft quorumdam, qui nolunt imperatoresappcllari eos , quorum exerci-tu csefus , fuiufque fit Antonius . Contra Cicero, tum confuetudine decretce fpppli-cationis, tum numero occifortim , hosjure merito appellat imperatores, & futuros ho-rum triumphos comparatione fui extollft in Capitolfum . Ibid. Sed bcc primum.
Digreditur, & lparfum de fe rumorem, quafi fafces, feti principatum afFeftaret, re-fellit, tum ab ante fadiis, feu oppreffione Catilinx, tum Apuleji concionc . N. 1 3-Tu igitur ipfe.
Excurrit defnde in fuos adverfarios, qui idcirco invident Ciceroni, qufa femper An-tonium hofiem perfecutus eft . Nu.iy. Htc interpofui .
Sequitur propofitionis confirmatio , atque exemplis bellorum civilium ofienditur, nul-Ii, nifi ob csdem hoftium fupplfcationem efle decretam . N.z 1. Sed quod tum.
Concltidit Cfcero ex ffia lupplicatione de-cernenda, & Antonium hoftem nppeJJan-dum, & vi&ores ejus imperatores. N:24. Quamobrem attt.
Mox trium impcratorum (Panfar, Hirtii,
C.e-
(520 XIV. PHILIPPICA
Coefaris.) resgeitas implificac. /;.>5, Quom-do enim. ExcJamacione etiam vifloriam ef-fert. n.zS. 0 fo/cm ipfum.
In fine fubjungir fuam fententiam , feu qui honores fint decernendi vidoribus.K.29, Deccrno igitur.
Mllitibus vero in piujna occifis , praefer-timlegioni Marcia:,pulcherrimum elogium, feu iaudationem funebrem adhibec.num. 31. Quorum de bonore.
Adhibetetiam quoddam folatium eorum proximis. n. 34. Sed quoniam.
ANNOTATIO.
Caret, ut dixi, htc contentiofolita dijiribu-tione & argumentatione;totus ejl Orator in con-futandis quibitfdamfautoribus Antonii & mit-levolis erga D. Brutum . Et vero fupp/icatio vel quinquaginta dierum non ejl multis perfua-denda Ssnatui fpontefatis in banc propsnfovsl viginti . fedmodum fpeciat Cicero , carpitque adverfarios , qtti inf audem Brwi ( cujus cau-fa bsllum ad Mutinam geritur) dsponi fagavo-lunt, antequam conjleteum ejfs liberatum. Alii psrverse adbuc, Antoniumfub merito nomi-ne , (s^ duces Reip. Imperatores appellare re-cufant. Idcirco Orator commemorat nefariafce-lera Antoniorum, virtutem , meritaque de-fenforum Rsip. amp/ificat. Denique hoc unum agit Cicero , ut confetla vittoria, liberalo Bruto Senatus psrfsquatur boftsm Antonium ; duces vero Reip. mi/ites quam amplijfimis honoribus exornet.
P E-
O R A T I O LVI. 6zi
PERORATIO.
Icero amplius explicat fuam fentcn-
tiam de quinquaginta dierum fuppli-catione decernenda imperatoribus, qui ho-llem Antonium pralio fuperarunt , deque prarmiis perfolvendis militibus. ».35. Sed ut aliquando .
Iterum in Epilogo mtrita cujufqtte commen-dat Orator, ut tam Imperatores qttam milites dignifua fententia videantur.
ANNOTATIO.
I N-
($22
I N D E X
PlliECIPUORUM LOCORUM
RHETORIC^,
Arguinentationum , Afteftuum , Amplificatio. num, 1-igurarum , Confutationum , Narra-rionum, qu.e Analyli Rhetorica
OMNIUM ORATIONUM
M. T. CICERONIS
Continentur.
LOCUS INTRINSECUS.
Dcfinitio.
YEftigalagriCampani. i.A^rar. num.21. Definit Ciceroqualem fe efle regem fatcatur; pro Sylla, bkot.25.
Definitio populi Rom. pto Domo Sua , n. 83. Ratio comitiorum ; ptorlancio, ».7. Quinam optimates ltnt dicenili; proSextio, ««. 9-. Non eft Fifo Conful . In Pifoner.t, n.zj. &fcq. Quod fupplicium Itt putandutn. Ibid. n. 42.
Notatio.
Pro Rofcio Amer. ». 12+. IV. Ver. num. i3. ll.Philip. num. 70.
Conjugata .
Pro Lege Manil. num. 24. Pro Marcello, num. 12.
Enumcratk Pnrtium.
Jotentia, & luxuria Chryfogoni a pridiis, domo,
fupel-
^Ar&um. ititrinjecorum.	tfi {
fuppeUcftile, familia, 1'ervis, fumptibus; pto Rofcio Amcr. 11. ijj.
Scientia rci militarisin Cn. Pompcjoabitate , ac bcl» Jis illius ; proLegcManil. n. 2«.
Omncs provincia: tellantur virtutem rompeji . Aid. num. jo.
Similituclo.
Tro Rofcio Amer. n. 75. Ibld. 151.
I'ro Rofcio Comced. n. 17.
Convivia Verris fimilia pugnx Canenfi. VII.' Vcr. num. 23.
Verres fimilis piratis Sicitiz , ( quos poetx finxerunt) Dionylio, 1'halari, Cliaribdi. Cyclopi, lbid.n. i+f.
l'ro Clucntio, num. 57. ibid. S7.
1. Catil. num. jr.
Pro Mura:na, num. 37,
Ad Quirit. pofl: Redit, ».4.
l'ro 1'lancio, »«».94.
1'ro Sextio, num.24, il/id.45.
D jpmilitudo .
DifcutituruterRofciusfit parricida ; pro Rofcio A-mer. ims, 83.
Calliditas Fannii, & inores Rofcio difllmiles ; pro Rolcio Comaed. num. 20.
Accufatoris Ciceronis , & rei Verris difiimilitudo -ftudiorum & voluntatuui V. Ver. num. 6.
M.Marcellus bello urbem Syracufarum ornavit : Cn.Verres pace lpoliavit. VI. Ver. num. 115.
Excrcitus Catilince , & Reip. II. Catil. ir.im. 24.
DilTimiliscomparatio Pifonis ,_6c Tullii]in obtentis geftifque magillraribus. InL. Tifo. num. 2.
Gabinius, & Tifo haud dillimiles Catilini . Ibid. n:tm. 15.
Diflimilitudo tabularum , Sc adverfariorum ; pro Rofcio Comaed. num. 7.
Cicero eft difpar Hortenfio in eloquentia , & Quin-ftiusdilpar Na:vio in gratia ; pro Qiiindtjo. num.i.
1'erpetua eft, ac diflimilis comparatio Ciceronis , ac C^cilii quoad integritatem , ac dicendi faculta-tem I. Ver. num. 27. £r Jiq. £7 71.
Comparatio Prstorum Sicilii , & Verris , qui jactat fe magno triticum ver.cjidifle. V. Ver. num. 45.
Cicero in obeundis magiftratibus fibi a populo Rom. mandatis fc accuratum , & temperantem, S* pium crga Dcosexhibuit ;Contra Verresin luo Prxtoris mu-ncrer.cgligens, libidinofus, impius fuit VII. Vcr. n. 35.
M. Mar-
ai4	Jndtx Lttorum &
■ M. Marcellus , &. Majorcs , Syracufanfimm fidcm fcmpcr fufpeftam liabuciunt. Vcrres Claflis Rom.ptj. fcfturamcommittit homini Syracufano. tbid. 8 j.
Cicero popularis non Labicnus; nam ille pcrducl-.lionis judicium fuftulit , hic iterum conftituit,; pro C. Rabir. num.iz.
Labicnus item diflimilis cft. T. Graccho. Il/id. n.
Jurifprudcntia , & ars militaris funt pari quidcm dignitate, fed dilpari laboxe, & ftudio in Remp.pro Murzn. «. 19. cir/c?.
Mitior Academicorum dodlrina, quam Stoicorum. Jbid. num. 6].
Dillimilis fides, ac rcligio teftium IGrccorum , & Pi-omanorum ; pro L. Fiacco u. 79.
Dilfimilis cft ratio defendendi Syllam quam con-juratos ; pro Sylla. num. 5.
Diflimiles ftint mores , ac vita Syllx , quam con-juratorura. lbid. 72.
Callius cenfor, & Clodius quam diflimilcs in fe-lenda leje pro domo fua. n. 2 jo.
Diflimilis comparatio feditioli Clodii cum utroque Graccho, Saturnino , Sulpitio. De Har. Rcfp.«. 4.
Difllmilis fuit Ciceroni, & Q. Marccllo caufa dif-cedendi e parria pro Sext. «. J7.
Diflimilitudo Ciceronis, & Vatinii confirmata iu-dicio bonorum civium. In Vatinium. ».9.
COMPAB.ATIO.
Majorum.
Dlflolutiiniefamiliaii, 8cnegligentes, appellant fuos debitores; multomagisNevius , homo ava-aus , appellaflet Quinftium , ii quid debuiflet ; pro Quinft. j».
Capitonis perfidia.in fallcndis decem legatis , pxo Rofcio, Amcr.n. ui. & 116.
Elevatur Sylli imprudentia comparatione Jovis .
Jbid. 111.
I nitjuitas Mameirinorum . VI. Ver. mim. 22.
CivisRom.in crucem aftus, quanta commiferatione tlignus. VII. Ver. Num. 170.
Si Romx funt tumtiltus quanti eiunt .Trallibus pio Jlacco, num. 57.
Minorum,
I. Vet. N-.im. tfj.
III. Ver. Num. 154.
VIX. Ver. AVw. 148.
Pro
,Jrgumtr,t. Tntrlnfcccrujn.	1525
Pro lege Manil. num. 10. ibul. 14.
I. Caril. r.-.tm. ibitl. 17.
III. Catil. Num. 2.
Saxa , & bcftisc poerarum cantu moventur , non B-omani! Deinde populi alienum poetam Homerum.ac mortuurn expetierunt; Romani Archiam , 8cfuum,& vinum non repetent! pro Archia, num. 15.
Difticilius erit Ciceroni teferregratiam populo , quam non ulcifci inimicos , aut debitas pecttnias diflolvere ; ad Quirit. poft Redit. Num. 22.
MortemCicero non timuit ? pro Sextio , Num.ctf.
Si mortuus Clodius incendit curiam , 6c omniaper-mifcet; quanto magis 11 vivus eflct Prator; pro Mi-ione, num.
Parium , ac Difptirittm.
Procurator AIphenuscumNsviocomparatur, & in-ter fe fautores utriulque ; pro Quinft. A'um. 69.
Quinftii caufa , folitudo, inopia confertur cum ini-qua poltulatione Nicvii, &injuria8c potenti aclione , ibitl. Num. 71.
Cicero dicendi facultatem Erutii cavillatur compara-tione lui, 8c accufatorum ad Cannas, &adlocum Ser-vilium occiforuin ; pro Rofcio Amer. Num. 89-
Titius , &S. Rofcius inter feconferuntur uter reusll-!: cxdis, ibiti. Num. 92.
Cicero reprehendit Verrem quare potius Mamertinis, qttam Tauronimitanis( qui pariter fbederati erant)na-vem non impetravit. Ver. VII. Num. 48.
F. Servilius captos pradonesin ttiumphum ducit , & populoexhibet. Verres ipfoscelat, & accepta pecunia dimittit, ibid.Num.65.
Ciceronon dubitat nobiliuminvidiam , atque inimi-citias fufcipere, exemplo M. Catonis , Pompeji , Fim-bris , Marii , Coelii. VII. Ver. Num. 179.
Ciceto pari exemplo , & jure , quam Horrcnftus , aliique poteft Syllamdefendere; proSylla , num.
Repu^nantia.
Pro Rofcio Amer. Num. 8.
Pro Sylla; Num.^.ibid. 57.
Ccelius quia fludtis non voluptatibus fiiit deditus; pro M. Coelio , Num. 45.
Negantia.
1. \et.Num. jS.
D d A V-
tfatf	hidcs Lorontm ir
D J V N C T Genus.
NyEviustacetusScurra , & qusftui addiftus ; pro Quinftio, k. ii. Qualem habuerir parrem Rofcius Amerinus ? pro Ro-fcio Amer.num. 15. Cicero mordet Hrutium a parente, iHd. n. 45. Vix credibile eft polle aliquem patrem fuiim occiderci pro Rofcio Amer. n. 57. & 6\.&J'cq. rarentum fenfus erga libcros . Ill.Ver.n. 112. Saflia non eft matcr appellanda. Tro Cluen.H.12. Liberi injuriai pare.itum vel reticcre , vel iquo aniino ferre dcbent. ibict. n. 17.
Natio , Patria . lus, ac dignitfls civis Rnm. VII. vcr. n. 165. Colonii deduci non dcbent Capuam , quia fupcrba , &crudclis. i.Agra.ff.18.
Natura loci, & confuetudo viftus generant vitia . 2. Ai;rar. n. 94.
Tro Rofcio Amer. n.
Adolefcentes cx vohtptatibus fipe emergunt ad bo-Jiamfrugem. ProCslio. «.27.
Qua: funt adolefcentia: vitia communia, ha:c continno non debent in M. C.clium conferri. ibid.n.29.
Mulrisclevat Ciccro voluptatcs adolefcentum , ibid. num. ;9. /■''/•
Educatio.
Pro Quinftio. ».55. l'ro Rofcio Amer. n. 17.
Panurgus in recomicabeneinftruiflus a magiftr° Ro-fcio. Pro Rofcio Comoed. n. 29. Verr es corrupit luum filium. V. ver. n. 159.
Foitunct & Conditio. Pro Quinflio. n. 91. 1'ro Rofcio Amer. n. 16. ibid.^j. Patricius ,& novus homo pares funt genere. Pro Mu-j.t ra. '*.
Virtus Sylsin utraquefortuna. Pro Sylla . n. 72.
JTatura anitni. N^vius fcurra , ScSddiflusquaftui ;pro Quin.». 11. Cicero natura eft mitis , Reipub. caufa feverus ; pio Sylla. num. 7. cr 8 .ibid.it.
Magnum crimen cx natura cujufquc pendi dcbct .
ibid. r,'.:m, 7C.
Viflus, & Jludia. Fro Quinftio . n:-.m. 59. Pro Rofcio Amcr. num. 49. ibid"j%. ir 94.
Studia .
Stoici Catonis dodlrina Vitaquefeverior ; pro Muri.
iium. Co.
Locus.
lArtfiment. Tntrlnfccorum.	617
Loc.n.
Pro P.ofcio Amcr. «KOT.74. 92.
Vcrres ab a:de Calloris latrocinia incocpit III. ver. num. 125.
ClodiusfecitinfidiasMiloni; pro Milon . num.51. c<r Jeq. ibid. 54.
Movetur Cicero loci infolentia pro Deiotaro ./«.5.
Tcmpus.
Ciceto urgetaut triduo fexcenta millia pafluum eflc confefta, aut ante cdiclum Pntoris fundo dejectuin ef-fc Quinftium ; pro Quinctio . n.n).
Clodius fecit infidias Miloni; pro Milone. nucu^. fjr eq.ibid. 55.
Occctjio.
Damnato Vcrre tolli poteft infamia judiciorum II.
num. 1.
Ciccro hortatur judices , ut turpitudini judiciorum occurrant, ibid.num.+z.
Eft in promptu Cn. Pompejus, qui bello Afiatico pr?-ficiatur ; prO Legc Manil. num. 27. £r 58.
Milo potuit uepe Clodium occiderc ; pro Milone ,
num. ; 9.
Oblata occafio vinccndi Antonii. III. Philip.
Cafits.
Incertaeft ratio comitiorum , fed plerumque eft ca-fus; proMurxna, num. 35.
Sigrium.
Sevencnireum oftendit Oppianicus ; pro Cluentio,
num. 54.
Agrarii aliquid contta Remp. moliuntut i. II. Agra. num. 11,
Catilinariorum conjuratorum figna extcrna . III. Catil. num. 2j.
Simulatio, & ftupor Pifonis. InL. Pifonem , n.i.
Milo imperterritus a cxde Clodii ; pro Milonc . num. 62.
Confequcntia .
Pro Rofcio Amer. num. 12.
Cicero proponit Cxcilio diificultatem accufandi Vcr-remaperfona Hortenfii, contraquemdicereoportebit. I. Ver. num.45.
Si nocentiflimum Verrem Diis hominibufque invitis . abfolvent aliqui judices ; numquam tamcnvivus eflu-
giet manus populi Rom. III. Ver. 11.9.
Adventus Deccmviri ftatuta lege Agratia. II.Agrar. num. 44.
Pontiiicum officium contra P. Clodium; pro domo fua , nurn. 2.
Cicero idcitco pro Pompejo fentcntiam dixit, quia fecutuia ciat fames, & feditio Clodiana , ibid.n.io.
D d 2, Futu-
6l8	- TndeX l.bcoMn &
Futurumimperium Clodii , tc futor , nifi Pompejus rci frumcntaiii pntiftus fuiilet, iWrf. «. 2+.
C V S E F F I C I E N S.
COntinuo Nevius fuo motu bona Quinftii temerc prolcribit; proQuinftio, ».48. Qiix Vcrris comitci ftciunt , cenfcri dcbct Vcrrcs fecilfe; nam ipfe ell caufa impcrans, ac moralis.1V. vcr. num. 27.
lifdcmcaufisdcbcnt judices Rabiriuni abfolvcrc, qui-bus illum defendit Ciccro > pro C. Rabir. n.i.
Caulx cur timeat Ciccroin caufa Dejotati; pro Dcjo-taio, 11.1.
Flnnlis .
rinis, fcu confilium improbum Nivii ; pro Quin-ftio, n.42.
Magnx & inultx caufx dcbent eiTe parricidii , nul-la fuit in Rofcio ; crgo hic patrem non occidit > pto llofcio Amer.«. yj.&Jiq.
Cicerofpe, Sc emolumcnto colligit T. Rofcium po-tiuscfteparricidam, quamSex.Rolcium, iliid.n.13. Quo finc Cicero accufet Verrcm. II. ver. «. 2. Spciavit Venes pecunia lc pofle Ciccionem, ac ju-iHccs corruinperc: qua nunc fpe fiullratus , conatur •in fequcntcm anr.um protrahcre judicium luum , II. vcr. v.urn. 4. & fcq.
Cur Oppianicus occidcrc voluit Clucntium ; pro C1 ucn. i;um. 45.
Oppianicus multas habuit caufas corrumpendi judicii, Cluentius nullam , ibid. «.81.
Marius, 6c alii viri clariflimi lpeftant immortalita-temglorix; pro C. Rab. n. 29.
O ptimus quifque fpcftat immortale nomcn , pro Archia. «. 28.
QuareCiccromalucrit in cxilium irc , quam fe vi dc-fcndere; poft tcdit. In Senat. «. 32.
Cxfar remoratur in Galliis propter Rcmp.De Provinc. Conf. ntim. 29.
Clodius multas habuit caufasinfidiandi Miloni, nul-las habuit Milo > pio Milone . «. 32.
EjfeHa .
Eelli eftcfta ; pro legc Manil.n. 15.
Facis eftcfta. 11. Agrar.«.9.
Fiuclus, ac deleftatio Foeleos> proAichia. n. 12.
/
L 0-
Intrinfccomm.	62.$
h 0 C U S EXT&INSECXJS.
Prtcjudicia.
0id ccnfuerint judices Tarracincnfes de parrici-\J dio ; pro Rofc. Amer. n. 64.
Cicero rogat judices, ne falfa invidia in judi-cio locum habeat, aut prxjudicia caufx veritatem !a-bcfaftent; pro Cluent. n. 4.
Scamnandro condemnato , certo Oppianicus crac condemnandus. ifcW. n. 55.
Auftoritas accufatoris Catonis nocere non debet L. Mutasns ; pro Murxna . ». 58.
Licet vivereilli, quialteruminterfecit; pro Milonc. num. 7.
B.eipfaeftbcllumcumAntonio. VIII. 1'hilipp. ».14.
Famtt.
III. verr.».r. VII. verr. n.^.ibid. n. 100. pro Flancio num.56.
Miio fpatfosdefetumorcs fortiter tulit; pro Milone." «.«8. ir fcq.
Tabulx .
Chxrex tabulis fidcsnejatur, ejufqueadyerfariis. quia in iis nomen Rofcii rton adfcriplerat; p;o Rofc. Comoe-do . n. 1. & fiq.
Didimilitudo tabularum advcrfariorum. ii.n.6.
Lex de repccundis, quorum caufa ltt conftituta . I. verr. ».is.
Verres figna non emit, quianufquam in tabulis fuis, & patrisinveniturifta emptio. III. ver.n.So.
Verres Iegein Hieronicam evertit. V. ver. ».19.
Vis atqueauiloriras legum; pro Cluent. ».i+5.
Vimvilicetrepellerc: pro Milone. ».9.
Tormcntum.
Saffia crudclilfitne , & iterata qusftione fervos tor-quet; proCluent. «.171S. dri3i.
Vcritatemquxftionuinelevatabadjunctis ; pro Sylla num. 78.
Quxftiones Afpii de fervis non funt legitimx ; pro Milone. ». 60.
Tcftes.
Cicero teftem appellar Nxvium , nihil ipli deberi a Q.tinctio ; proQuinft. 7.
Exlamatione ironica, & comparatione Africani reji-citur Capitonis teftimoniumin propria caufa ; Sc crimi-nc ; pro Rofc. Amer. ».101.
Fanniusa Flavio pecuniam abftulir, teftimonio ttium-viroruin, quilidefuntdigni; proRofc.ComoeJo, ».42. Crfea.
D d 3 Probat
«10	Index Locorum &
Vrolm Ciccro auftorime pluriuiriteftium fe rogaturn elleaSiculis, utaccufaret Verrcm. 1. Ver. num.ij. 111. Vcr. B.I4.
Fraus Verris confirmatur teftimonio multorum IV. ».21. ib. u.8o. ib. n.144.
Convincitur Vciresavulfis tcftibus. V. verr. n.175.
Multisteftibus confirinatur facinus Verris . VI. .verr. rium.gi,
Sapientcs, Judices, Rom. nondebent crcdere teftibus inimicis, & cupidis , &are!igione remotis Gallisj fcd iioneltis civibus fuis ; proFontcjo, n.u.&feqy.
Cicerotcllcs contra Caicinnam ridet* pro Caicinna, r.um. 2;.
Cicero Judiccsappellatteftesde integritate L. Flacci; pro L. Flacco , n.6.
Elevaturteltium Graicorum fidcs , ditTimili religior.c IVomanorum, ibid. n.9.
Afclepiades teftis rejicitur propterturpem vitam, 8c levitatem teftimonii, ib.n.}4.
ltem rejicirur Mcandrius , ib. «.52.
Falcidii teftimonium eluditur, >6.0.52.
Talcidii teftimonium cluditur , ib.n.90.
Archiascft adfi:riptuscivis Heraclieniis; pro Archia, num.g.
Teftes fervos Clodia: Cicero ridet; pro Csl. n.Sj. tr fcq. & 67.
TeftesGncimendacesaudiri non debent; pioRabir. Jofth. «.35.
^iRGVMENT^tlONIS..
Sylogifmus .
MUlti, & magni debent effecaufi pariicidii i nuU lam accufator probare potuit in Rofcio ; ergois patrem non occidit: pro Rofc. Amer. n.yj. & fiq.
Cuimajoribonocides fuit, isoccidit; fcdmajoribo-no fuit T. Rofcio ; eigo, ib. b.84. & fiq.
Sapientisjudiciseft non credere inimicis, 8ccupidis, &areligione remotis teftibus: taleslunt Galli: crgo» pio Fontejo, n.n.&fiq.
Ratiocinatio.
Pro Quin&io, ».48.1. vert. ».10.
ProMurina, n.i}. proSylla, 71.59.
Soritcs .
ProL.Flacco, ».44.
Dilcmma.
ProQuinftio, n.41.ib.».8i.
Pro Rofc. Amer. n.74.1. verf n.jr.
Axatores vel honoiis caufa, vel mctu ftatuam Veni
poiuc-
^AffeStuum.	«ji
pofuerunt: fi prius, non oderunt fi pofterias , iu.it coafti pecuniasdare. IV. vcrr. «.149.
Simile fubjicirur dilcmma deSicuIis IV. verr. num.i^. ibid.num.177.
Pro Cxcinna, k.8j.
I. Catil.«.x8. proCjelio , «.72. £rfiq.
ProBalbo. n.i j.
In L. Piloncm. «.5«. pro Marcello, «.22.
Indu3io.
DebetefTevitx intcger, qmalterum fceleris accufat. V. verr. ».4.
Enumerario fareium .
Equites , Scnatores , tribuni , fcribs , ingenui, li-bcrtini , fervi ftudent confcrvandx Reipub. 1'eu extin-gueida: conjurationi Catilinarix IV. Catil. «.15.
Ciceropoft exilium rebusomnibus deledaturmagis, quam ante. Ad Quir. poft R.edir. n.i.
Communi omnium confenfu, iScinaxima cclebritate Cicero reportatat in patriam ; pro Domo Sua. ».74.
1'ifoeftomnibusodio. In L. I'ifon. «.<4.
Omnibus pcxcer Antonium, & Clodium placuitCi-ceronisConlulatus II. Philip. n. 11.
Antonius eft a populo judicandus hoftis, quia fena-tus, iic Oftavii Cxfaris, & Veteranorum militum, &c D. Bruti, &Gallix, & ipforum Deorum prxjudicio elt hoftis IV. Philip. «,2. & fej.
Non poteft eue pax inter Antonium, & populum Ro-manuin. Vll.Philip. ».21.
Exemplum.
Honeftumeft agros colerey pro Rofc. Amer. n.$o.
Cajus Rabirius lefte arma lumpfit cum bonis civibus contra Satutninum; pro C. Rab. ».20. £r feq.
Qui conjurant in patiiam , habent mores, & vjram ifticrimini non repugnantem ; proSylla. ».70.
Mulris imperatoribus chari fuerunt l'oetxi pro Ai-chia. n.20.
Grxci item Poetx plutimos honores, acprxmia rece-perunt amultis imperatoribus. ib. «.24.
Oprimusquifqueiinperator, fcu philofophus, feu to-gatus laudisftudio ducitur. ib. n.iG.
Lateienfisrepullampaflus, nihil amilit-de cxiftima-tione; jiroPlancio. ».51.
Summi imperatores multi numquam dubitarunt ci-virate fijederatos donarc; pro Balbo . n.45.
Licetvivcreilli, quihoininem afeoccilum fateaturj pro Milone. n.70.
Dd 4	A F-
*J2	Index Locorum cr
^AFFECTVS.
^Amor.
Clcero ftudlo fubluvand.x Rcip. accufar fcelcratuai Verrem. I.vcri. n.6.
Cicerogloriatur fefide, ac diligentia ad exiftimacio-ncm populi Rom. Judiciorum turpitudincm fullulille e Repub.deviifto Verrc. III. verr. num. 19.
Cicero accufatione Verrina probavit fidem fuam , ftu-diumquccrga Rempub. ncque dubitat nobilitatis invi-diainlubirc- VII. verr. num. 17. & 179.
Ciceroteftatur folo Reip.commodo fe legem Mani-liam tueti; pro lcge Manil. num. 69.
Ciccro , fc acrem, & popularem in Rep.tuenda Confu-3em profitctur,conrra Agrarios. I. Agrat.»«.2j.
Cicero falfam aliquorum invidiam non timct dum-modo Catilina catinexilium . II. Catil. num. 15. M. Tulii Confulis eharitas ergapatriam. IV.Catil. »um. 3. pto Flacco . num. 102.
Cicero gratuseft populo Rom.fuifque amicis pro bc-neficioaccepto. Ad Quiritespoft Redit. num. 5. ir 24.
Idem Cicero gratus eft Scnatui. Poft Rcditum in Se-nat. num. 1.
Etamicis Prxtoribus, & Lentulo , & aliis ,ll>Ul.num. iz.&fiqq.
Amicitia inter Ciceronem , & Pompejum; pro D01116 fua, num. 27.
Patrie lalutem Ciceroantepofuit charirati fuorum om-nium, aquibus fummo dolorc avulfuscfc n. 95.
Cicero omnibusdefebene mericis vult, quain giatilli-mus videri ,& effe; pro Plancio , ». 77. &feq.
Cicero fidem exoivic Plancio famantilfime compleili-tur, pio cjus falute depiecatur judices, iiirf.». 101.
Si P. Sextiusmittitur in exilium Cicero vult efte co-mes amici; pro Sexcio , n. 145.
Cicero non poteft non amaie amicos Reipub.inimicos n-on odifle . De Piovinc. Conful. n. 2j.
Calu teftatur Miloni amorcm fuum atq; etiam onini dolore, & officio ; Pro Milone, n. 100.
Chaiitas Ciceronisergapatriam. II. Philipp. ». 188.
Gratusanimus,8c ftudiimi Ciceronis intuenda Rcpub. IV. Philip.». i«.
S. Sulpitius vitam paftpofuit auftoritati Rcip. IX. Phi-Jip. num. 6.8.9.
DcJjderlum .
M. Tullius proconjuratione.Catilinx a fe cxtinfta , deliderat gloriam, & fempircrnam Confulatus 11'ui mc-moxiaiu Ul.Caril. n. 2 <s. XV. Catil.». 2 j.
Opci?
^AJfcSluum.	6f*
Opcimus quiUuc, fcu imperatot , feu Philofopbus, & ipfe Ciccro maxiine laudis ltudio ducitur; proAt-cliia l'oet. n,z6.
1'opulus B-om. defiderat libertatem , ac fervitutem morrc pejorem putat. X. Pliilip. «..15.
Otlium.
N.evius nondebitum, &pecunias, fed crudcliter vi-tam Quin£tii appetiit; pto Quinftio, ir fiq.
Idcin Njcvius avaie , ac temete piofctibit bona fui propinqui, & focii, Cc ainici, ibid. n. 76.
Idcm iinprobe invadit bona Quinctii antc , & con-tra cdictum prxto.is. il>. u.82.
Idem fuperbus, & voluptuarius , & maxime infe-ftus homini ruftico, ac innocenti, il>. ».pj.
Nctaiium conftlium accufandi Sex. Rofcium patti-cidii; pro Rolcio Amer. ».i3. ir fiq.
Capitonis & perlidia in fallendis decem legatis, >l>. ».109. & fiq.
Ctudelitas Chryfojoni , qui non fortunas modo , fcd etiam vitam vulc auferre calainitolia, & innocen-ti Rofcio. ibid. ».144. c7 fiq.
Audacia, amcntia, impttdentia lcelerati Verris, qui in judicium veriit. III. Vcr. n. 1. & fiq.
Vetres prodiditConfulcm fuuin . il>. n. p. irfcq.
Vcttes Apollinis l)elii ianum fpoliavit, Il>. n.47.
Fuita , ac Sacrilegia verris dam apportata Romam, diflimili cxcmplo imperatorum. ib. r.5 j. ir fiq.
Veries iniquo edidto piivavitlegttima lixreditate li-liam 1'. Annii moitui, ib.n.m.
Vcires Icgem Rupiliam contemnit , IV. vcrr. n. 40. & 4J- &
Iniquitas judicii vcrris Ironia, &incremeato expo-fita IV. verr. n.j6. 6" fiqq.
Anacephalxolisciiminum, & injuriarum, quas ver-xes; & Apionius piivatis hominibus fecerunt. V. veir. iium.64.
Venes Liparenfcmcivitatem mifeicdiiipuit, ll>. «.85.
Veires contumelia aftecit Senatorem . il>. ».95.
Solitudo agtorum , & vaftatio Sicilix ptopter ava-ritiam veitis, >b. «.124. ir ]iq.
Alba jEmilius favet, >l>. «.145.
Nullius fe prxtoris exemplo tueri poteft verres ia Cellx crimine, >b. K.205. cir fcq.
Sine Religione Verres aSegeltanis tollit fimulacium Dianx. VI. veir. «.78.
Verrcs ad ftatuam C. Marcelli ailigat , & cruciat Soparrum. ib. n.%6.
Vettes captos pyiatas , & ipfum Archipiratam non iri latomiis , fed domi lux fcrvavit , neque feiiri lc-curi jullic V. veu. n.M. fiq.
,D d s Ver-
*!+	_	Index
Vcrres crudclitcr Navarcos interimit, & fecuri per. cuti jubet, ib.num. T14.
Verres tria fupplicia in civcs Rom. exercuit , r. virga-tum ,2. carccris , j. crucis, ibid.n.ijg. 142.157. irfiq.
Saflia ne&rie amat generum , & ipii nubit ; pro Cluentio, «.12.
Saflia mulier impia. ib. h.i88. ir 189.
Decemviri Capuam eligunt ifedcm tyrannidis , ac Imperii i.Agrar.». 18,
Campani arrogantcs, luxuiiofi, Roin. Impeiii ho-ftcs. II. Agrar. '..oi.&fiq.
Labienus diflimilis Ciccroni , & T.Gracchi irerum fonftituit civibus'Rom. crudele pcrducllionisjudiciuiii; pro C.Rabirio, n.iuirfiq.
Catilina hoftis patria; l.Catil.n. 1..
Idem flagitiofus tum vitaprivata, tum publicacon-juratione, «b. n. iy
Voluptas Catilina: in nefario bello contra patriam »1/. num. 2.5.
Catilina, cjufquc focii libidinofi, audaces, facinorofi.. II. Catil.»-7.
Gabinius, & Pifo non Confules , fcd lattoncs , & proditores, fcelerati, libidinofi , crudeles ; poft Re-dit. in Senat.». 9^-irfiq.
Clodius fine religione dcdicavit domum Ciccronis; pro Domo Sua, ». 104.
Ciceroexcufat fuam in Senatu iracundiam advcrfus Clodium, quem, uti Gabihium , & Pifonem , non tam fuaquam Reip.ac Deorum caufa odit . De Harufp. Re-fponf. w. 1
Clodius non confecravit domum Ciccronis. ib. n. jj.
Deterritnus eft Clodius in parentcs , in Dcos , in pa-triam , in feineripfum . ib._n. 57.
Scnatum, populumq;Roin.mutata veftepro Ciccro ne fupplicanti uiperberepudiavitGabinius,'pro Sextio.». 26.
Idem Gabinius in exilium relegat Lamiam , ib.». 29.
Cicero Vatinium odit a:que,ac dcfpicit . In Vatinium r.um. 1.
Vatinius aufpicia ncglexit diflimili Cxfaris, & novem collegarum , & omnium Tribunorum exemplo ; imo vo-Juit augur fieri, In Vatinium, n. 1 j. ir fiq.
Vatinius Bibulum Confulem rapuit ad necem , ib.n.21..
Cicero infectatur legationem Vatinii7, non Senatus. tonfulto, fed fua ipfius lege areptam , ibid.n.j5.
Vatinius eft odio omnibus, >'&. ». j9-
Crudelitas Pifonis, inL.Pifonem, n. 17.
Lxtatur Cicero defupplicio , & ignominia Gabinii, 8c lifonis , ib. num. 45. ir feq.
Pilo triumphum conteinpfit, ut provinciam diriperet, >bU. 5 S.
Cicero
• AJfcClutn.	fi) 5
Cicerooptat, & &audet cvcniire Pifoni pcenam lcele-luin , ibid. n:im. 99.
Sext.Clodius cadaver P. Clodii noctucrudcliter expo-fitum reliquitpro Milonc ». 3 j.
Inliumanitas, & crudelitas Talietonis in accufando apudCifarem Ligario >' pro Ligario, ». :i.
Antoniuscaufa fuit belli civilis, cujus cladem Oratoi
amplificat. II. Philip. «. 53.
Vinolentia Antonii, & vomitus in Senatu , ib. >;. 6 j.
Lupercus Antonius magna lalcivia,8c .audacia Cifari diadema fupplex obtulit. ib.». 84.
Crudelitas DoIabell.-c , 6c Antonii in cives Kom. .XI. Phili pp. n. 1.5. <>.7.
Jra.
Cicero puniri vult Verrcm. VII. ver.». 148.
Cicero movet populum |ad ulcilcendam injuriam no-niini Rom.failam a Mithridate; pro Lege Mmil. «. 7.
Menris cicitate punitur a Diis Clodius de Harufp. Re-fponl. n. j8.
Divinavi, acprovidcntiaocciditur Clodius ; Pro Mi-lonc, n. 84. irjcq.
Manf.tetudo.
Demiflio Quinctii; pro Quinftio. n. gt.
Cicero fert adolefcentem Torquatum ; pro Sylla.». 4«.
Ciceroerrorcm Fofthumi fatetur ,excufatque, ut Ju-diccs reconciliet; pro Rabir. Fofthum.«. 1.
Cicero totnm Ligarii caufam refert .clemer.tia: C.cfa-ris; proLigario, ». jo.
DeprecationcCicero placat Cifarcm; pro Dejotaro . num. 2.
Commiferaeh.
Quadruplex Ciccro placat Ca;larem > pro Dejotaro , nttm. 1. & fcq.
Quinftiusinnocens, fenex, inops, frugalis rufticus, fupplex ad gcnua adverfarii iniaui, volupcuarii, crude-lis, Sc fuperbi, >4. ». 91.
Sextius Rofcius innocens , & calamitofus deprecatur vitamab immani Chryfogono , ceterisfortunis ipli con-ccllis ; pro E.ofcio Amer. n. 144. &fq.
Philodamus cum fiiio condemnaturad mortem.III. Ver. n-.im. 75.
Producitur a Ciccrone in confpculu judicum Arra-rusjunii filius. ib.n. 151.
AntiocliusRcxfpoliatusvafisprerloliifimis jubetur a VerreexcedereSicilia. VI. ver.».«7.
Simulacrum Diana; a Vcrre aufertur Segeftanis . il>. num. 77.
Farentcslugent, & deprecanturvincula , ac miferam fortem innocentum filiorum, VII. ver- ».107.
laientes non modo cclercm libeiorum necem , led
D d 6 ipiam
6;5	Jnicx
ipfam fepulturain reOiimerc opoitet. ihid. j/.tiy. {r
Cicero dolet in mifcra nece fociorum. »!>. ».12.
Tyndaritanorum apud judices Rom. quercla deTy-xanno Verre, il>. i:.iij.
Ludus, ik fquallor Dixionis, & .Stcnii, ib. n.u-J.
Civis Rom. virgis csditur, & in crucem agitur. i,J. nzT/j.160.
Vcrrcs communis hoftis populi Kom. fixit milcris civibus crucem in confpedtu ltalii. il>. n. 16u.
Oratot excitat judices ad mifericordiam M. Fontejo tribuendani ob integritatcm \ita;, iit generis nobilit i-tcm, i>c militarem vivtutem, & amicos Principes , iSc Veitalem lororem . Pro Fontc.o. «.ji.
Clucntiusob ialfam invidiam commifcratione eftdi-gnus; pro Cluentio, n.200.
L. Murxna liberandus accufationis periculo proptcr integritatem vitar, 6c parentcs, Sc dignitatcm CO11I11-Jtitus; pro Murain. n.ks.
Commiferationis i.lVcc1us crga L. Flaccura prop-.er-nierita, leu amorem in patriam , & cjus fiLioluiri; pro Fiacco . 11.97. & Jcq.
Sylla Conlulatu, &-magno florentis fortuni fplendo-ie dejcctus nova conjuiaticnis infamia laboraicnon dc-bet , fed jtidices eiga liunc mar.luetos elVc oportct , quem crudcliter adverlarii affligunt; proSylla, «.38.
Ciccro deprecatur pro falutc Flancii, pio Plancio , nu m. 101.
Cicero judices commovet ad mifericordiam tum .1 perfona Sextiioptimatis viri, tum a lua, quod ab hoc amico homine reftituru^ lit in patria; pro P.Scxtio «.144.
O. Metellus vcneno tolliiur; pro M. Cxlio , ».59.
Ciccro mifericordiam deprecatur adolclcenti C.vlio per fcnccVutem, ac laciymas parentis, per fcommuncm ienfum citerorum patentum, per fua mcrita in Remp.
i bitl. 7I.79.
Cicero mifericordiam judicum expofcit, tum a per-fona Milonis, qui vir eft fortis, & amans Rcip. tum a fua , quia per Milonem libi amiciflimum revocatus eft in patriam; pro Milone , ». 93.
Cicero totain Ligarii caufam refeit vel humanitati, vcl clcmcntia;, vcl mifericordii Csfaiis , proLigario, 7J.JO. & Jeij.
Cicero clementiam Carfaris implorat, pro Rege De-jotaro; pro Dejotaro, ».40.
Ciccro ma;ftus fuit profpefta Reip. mina II. Philip. num. 37.
Trcbonius miferabili csde fublatusa Dolabclla . XI. Philip. ».7.
I?;digr.atio .
CJuinctius infciior opibus, non veiitate caufi , aut
intc-
jntegritate vici iufticx opprimitur apotcntiore, & ini-(juiorc Mxvio; pio Quindtio, «.59.
Indigna Chrytogoni poltulatio i pro Rofcio Ainer»-h.o. ir \eij._
T- Rolcius infolcntcr invadit in pra-dia Se.ttii. \k\d. Hum.z j.
Non permittitur, Scx. Rofcio ferves inquiftionem liabcre . ii>. ».77.
lnfolens potentia, ac luxuria Chryfogoni, ib.n.ijj. & 141.
Verrcs fublatis fcftis Marcellis verrea inftituit. IV. Vcr. num.ytC
Hortcnfius ainat, & defendit Verrem. V. Verr. n.8.
Verres pulcherrima figna futatus ell, Vl.verr.».7.
Verres aufert ab Antiocho- Rege candclabrum Jovi Capitolino dicatum, ih. n.G<>. ir fiq.
Verresautert monumentum P. Africani. ii. ».79.
Rornanx Clalfis pra;fccturam Verres mandat homini Siculo , & Syracutano quidem. VII. Ver. n.Zz.
Conful Cicero indignatur Rullum vcndere fylvam-Scantiain turpis quiftus caufa I. Agrar. .-».2.
Idein indignatur quibufcumque in locis vendi vcifti-galia populi Rom. 11. Agrar. n. 54.
Pctverta aliquoruin opinio quali 'crudeliter Cicero ejecerit Catilinam ex ui.be. II. Catil. «.14.
Lex Clodia de exilio Ciceronis lata clh impcrite i pro Domo Sua, ».48.
DomusCiceronis, qui confervator lubis fuit , qiiad pcrdueliis, ac fcclerati civis- evcrla reinanere non dc-bet, iO. n.100.
Indignarur. Cicero turpe libertatis fimulacrum in do-mo fua collocatum a Ciodio, iO. n.m.
Cicero indignatur fe a Gabinio , £c Vifone expulfum. fuilfe ; pro Sextio, ».SJ-
Vatinius in epulo Q, Arii Atratus accubuit. In Va-•tinium.' ;>.jc.
Pifo nulla virtute faftus Conful. In Pifonem . ;>.2r-
In communi mcerore, ic difccJfu Ciccronis lxtatur, Sc epulatur Pifo. il>. n.21.
Lndignatur Ciccro, luam exulis fortunam deprimi, rcs geftas., acfceleraGabinii , & Pifonislextolli, ik.u.41.
Nepos accufat avum ^dominum fervus ; "pro Dejo-taro, «. 2.
Caltor, corrupto fervo , in difcrimen capitis avum adducir, ibid. k.jo.
Antonius paralitos delibidine confultat , dc Rep.nihil ad avunculum fuum referr. II. Philip. n. 14.
Bona Cn. Pompeji vendita , & empta ab uno Anr tonio, ibid. 64.
Endau boaa male voiata , £v conluinpta, ih.
IteUi
«j3	Index
ltemhorti, ac xdesroinpeji ab Antonio difpare do-mino occupatx , •b.n.«8.
Vis, ac temulentia Antonii in domo Va^ronis. ihlJ. num. ioj.
Cicero iiidignatut Tranfalpinam Galliam Antonlo decerni ab hujusamicis, contra Remp. V. 1'liilip. n. 5.
Ciccro indignatur , L. Antonio, tjuali patrono popu-li, equeftrem llatuam inauratamclleereitam.Vl.rhilip.
tlUKj. 12.
Cicero reprchcndir Calenumquod Brutos oppugner, Antoniis taveat. X. 1'hilip.n. 3.
Invidia.
CicCroxmulatureloquentiam Hortenfii ; pro Qui.i-ftio, n.i.ic ;5.&77.
C[cero in acculando Verrc prxfert fefeCaelio.ncc Hor-tenlium reformidar. I. Verr. «.20.27. ir jeq.
Cicero xdilis acrircr adverfatur Hortenfio Confuli , qui cupiditate , & dominatione judiciorum , dcfende.e putat Verrem. II. verr. n. ) ;.
Cicerofuamin obeundis magiftratibus diligcntiam , temperantiam, pietatem prxdicat ,confcrtquecum Ver-ris negligentia, libidine , impietare. VII. verr.js-
Cicero Hortenfium monet,ut dcfiltat ultcrius Vcrrcm defendcre. ib. n. 17 j.
Spcs.
Securitatem varie pr?ftat Confnl Tullius populo Roni. contra Catilinamejufquecxercitum . 11. Catil. num. 24. &feq.
Adjuniflajudicii fpemafferunt Ciceroni ; pro Milo-nc , num. 1.
Cicero caufx fiduciam collocat in Cxfarc ; pro Dejo-taroV num. 4.
Optimaquxque pro B.cp. expeftat Cicero ab adole-fccnte Oclavio . V.Philip. n. 5.
Conjidentia.
Cicero magna fortitudine defendit Sex. Rofcium ;'.Fro Rofcio Amer. n. 10.81.
Cicero non difcclfit in exilium mortismetu ; pro Sex. tio , n.^i.&feq.
Fortis Scnatus fortunam non extimefcit , & fapicns liberrati poftponit vitam , aut pacem. XIIJ.Philip.n.6. Timor.
Eello Afiatico non folt:rrr7CiTs.vefti3alia, fed forturr ctiam civium Rom. periditantur ; pro lcge Manil.
num. 17.
Lcx Agraria populo Rom.timcnda eft:, a rcgia dccem virorum poteftate emendi agros ,quos volent, & dedu-cendi colonias Capuam . I.Agrar.«j«.eir/cj. rfi. £r fcq.
Adver.tusdeccm-viri in yEgyptum vcnditam lege A. graria .11. Agtar. n. 44.
/ \	Cain-
^tffcclum.
Chmpani arrogantes , oc luxurioli poftea defpicient Romanos, 8c aliquid fcelerismolientur .1Wrf.fj.95.
Catilinaejufquefocii magisinurbetiinendi quam. fo-tis . II. Catil. ».
Quantumimmiueat Reip. periculum a Catiiina',ejufq? focits ,niIi.L.Mura:na fuerit Conlul; pro Murasna, «.78.
Difcoidias Ptincipum clle tollcndas, & moncnr Dii . De Haiulp. Refponf. n. 53.
Tenet Ciceio 'Piloncm , non tam fevetitate judicii quam confcientia fcelcium . In L. Pifoncm.».94. &fiq.
Ciceio quinquealteittimorisfuicaufas in caula Dejo-tari; pro Dejotato , ». 1.
Ciceio teirct impiudentcm Antonium, fuumv& Reip.. hoftem , liiniliexttu Catilina:, & Ciodii . II. Philipp.
?IM»t.rJ..
Ciceto avocat Antonium ab aimoium conftlio , vel Tpli inteiitum minatui, ibld. n. 112: & fcq.
Ciceioab Antonianis timet, & fama: , & vitae , XII-
Philipp.». 17 .&feq.-
CaudlUm..
Ciceio applaudit fibi, & Reip-difcefiifTe cx utbe Cati-Hnam, II. Caril. ». 1.
Cicero poft exiiium gaudct magis patria, 5c rebus orn-nibus, quatn ante . AdQuirites poft Redir, n. 1.
ts£mulatio..
Cicero hortatur M.Giabiionem Pnetorem ad feveri-tatcm , integritatem , fidcm>, icligionem , piopolito Majotum exemplo . Il.veJ. n. 51..
Ciccio non dubitat nobilium.virorum, invidiam atque-inimicitias fulcipeiecxeinplo M.Catonis, Pompeji, Fim-brice , Maiii, Cuclii, VII. ven. ». 179.
CiceroConfuI hortatur Rullum ad concordiam , U. dignitatem. I. Agrar-n. 21S.
Cicero hortatur Scnatum ut Reip. profpiciat. contn Catilinam. IV.-Catil. ». 18.
Cicero hoitatur adolcfcentes ad. Optimatum feftam ; pio Sextio ,». 10Z. & n. ijtf..
Ciccio amicilfimecommonet praEfentem Dolabellam , neab.honeftateglorii, ac rcium gcftaium dignitate a-berret -I. Philipp.». 29.
Abfentem Antonium paritei hoitatui a iebusgeftis,8c a Majoium exemplis , ut acivibus luis diligi malit quaui metui, ibiiemn.il.
Cicero hoitatur Antonium ad lefteagendtun piopoli-ta honeifate viitutis, Sc rurpitudine vitii.II.Philip.».ns.
Ciccio hortatui fenatum, ne, fi fato quodam Ccfaris dominatum tulit ,libcr. lervjat fcelerato latroni Anto-nio , & ejus fratri. III-. Philip.». 28.
Cicero hoitatur populum ad libertatem defendendam contia Aotoniuin ciudclcai tyrannum . IV. Ph;iip.»~iii.
Citeiti
64°	Indcx
CiceroadmonccM. LepiJum nefecum Antonio cfln-iung.it, aut ad illum rcftitucndum fuam armis auclorita-temintetponat. XIII. Philip.>. 14- cr/i'/.
Puaor.
IinpudentiaT. B.ofcii qui cumaccufatorc fcdcat ; pro Rofcio, num.95.6-104.
Cicero hortatur fenatum, ut turpitudinem , atquc infamiam judiciorum data jam occalione tollat . 11. Vcr. num. 42. ir 50.
Cicero dillimili exemplo vetcrum Oratorum Cafiii, & Anronii reprchcndit Hortcnliuin impudentix. IV. Verr. num. 191.
Impudentia Verrisqui famam , & periculum capitis negligit. V. Vct. num. fiq.
P. Scipio adolclccns patitur a Vcrrc tolli monumen-tum Afrlcani. VI. Verr. num.jg.
Claflis populi Rom. inops, 6c infirma , Prxfccto Clco-mcacfugiens , partimcapitur a piratist, -partim, in ipfo portu Syracufano incenditur. VII. Vcr. num. 91.
Pudorcritfapientesjudices Roman. credidifle inimi-cis , & cupidis, iSca rcligione remotit teftibttS, quatn ho-ncftis civibus Rom. pro Fontcjo , num. 22.
Cicero hortatur populum ad dclendam infamiam bcl-lo MithridaticoSfiilceptanv, prxfertim cxcmplo ;Majo-rum ; pro legc Manil.«.7. & Ij.
TurpeelVe judicibuscondemnato Scamandroi, &|Fa-bricio , Oppianicum abfolverc ; pro Cluentio, n.61.
Cicero hortatur fcnatum , ut utatut occalione vincen-i Antonii, propollta fcrvitutis ignominia ,qux gravior fit honefta mortc .111. Philip.«. 14.
Turpe elt lenatui ad Antonium legatos mittcre, quem nupetrime hoftein ;udicavit V.Philip. «. 2. 25. irfiq.
Itein VII. Philip. n. 13.
Si fit pax cum Antonio , foeda lervitus erit . XI1. Philip. num. 16.
^A M PL I F I C T I 0 N E S. ,
Per congcriem locorum a confeqiientium frequcntatlone.
AUgetur crimen Verris cx eo quod Archipiratam domi fux fervarit, qui fugere, autmori potuif-fet. VII. Ver.».7«.
Ofllcium fapientis , ac probi judicis; pro Cluen. «. 159.
Concurfatio decemviroru3 , & regia poteftas,I.A-grar. num. 3.
Quanti interfit Rcipub. lcquenti anno L. Munenam Confulcm fieri; pro Murxn. «. 73.
Damna Reip. fi per 1'ontifices quivis finecaufae patri-tio plcbemsficret; pro domo fua , «. 37.
Qjx
^Amplificatior.ttbj.
Qiix fafturus fuilfct Antonius li Romam vcniflet. IIT^ fhllip. num. 6. ir 27.
Nulla crit paxcum Antonio fi in urbem vencrit , fed fervitutis periculuin . XII. Philip. n. 1 j.
.A contrariarum rerutn confitSione.
Quinftius inops, frugalis, ac intcger rufticus, abjeftus: contra, Nivius potens, & opulcntus, luxuriofus, cru-delis, fuperbus; pro Quinctio , n. 9 j.
Accufator Erurius libi contradicit ; pro Rofcio A-mer. num. 44.
Saturiusdicit repugnantia ;pro Rofcio ComoeJ.u.18.
NoneftcredibileFannium clfe fraudatum a Rofcio ; pro Rolcio Coinoed.». 21.
Qais Catilina, &cjus focii , quibus jnlidicntur ! II. Cat il. n. 1.
Antonius fecum ipfe argumentis pugnat. II. Philip. num. 17. cr jo.
^A caufis, ir 'ffeCfis conilobatis .
Ftofcriptiobonorum Quinftii acerbioripfa bonorum , & f.imx & vitx jaftura ; pro Quincl. n. 4?.
Vix crcdibilc crimcn particidii; pro Rofc. Amer.». J7» irfeq.ir 62.irfiq. ir 63.
Cur Verrcs vcnit in judicium .111. Ver. ».7.
Fruttus poefeos ,&delcdtario ; pro Archia ,n. iS.
Clodius cum fuo novo Fonrifice confcientia , mctuque Dcorum territus, nullum folemne verbuin potuir eftari jn conlccranda domo Ciceronis;prodomo fua , «.140.
Non eft Pifo Conful. In Pifo , n. aj. 6~ feq.
Clodius lxpe vim fccit, numquamMilo > pro Milonc, knm. J7.
Scelera Clodii conglobata. Ibid. n. 7j.
.Ab adjunSis conglobatis.
Rofcius non habuit facultatem occidendi patrcm ; pro Rofcio Amcr. n. 74.
Nuntiuscxdis cur tanta velocitate faftus . T. Rofcio , ib'.d. n. 69. ir Jeq.
Luxuria Vcrrisex conglobatis adiunftis itinerum , & conviviorum . VII. Ver. >mm. lC.irJcq.
Cladis populi Rom.vifta , & incenia a piiatis,Ibid.n.91.
Cicero c Roftris primum dicit pro Icge Manil. 11.1.
Saflia nubit genero; pro Cluentio, ».15.
Saffia Romam proficilcitur, ut acculet ; & perdat fi-lium, ibid. 11. 192.
Lex Clodia de exilio Ciceronis lata eft pervim , furo-rem , crudelitatem ;gro doino fua , ». 5j.
Coeliuscrimen auri non commifit; pro Coelio, ». 53.
Cclebritas reditusCiceronis. In L. Pifonem,».5i.
^Ab enumeratione fartium.
Vita Verris flagiriofa, & finguliejus magiftratus nc-faiii. II. Yei.». 11.
Qua-
<4*	Indcx
Q.iacumquc Cicero pergar via ad Antonium , funt in-fidix. XII. Philip.».2>
^AMPLIFICkATIO R E RV M.
Pcr incremcnf.im.
PRo Rofcio Amer. ».12.16. «.29. III. verr. ».44.
Ini iuitas judicis Verris IV. verr.».78. VI. ver.11.6S.
Crudelit as Verris. VII. Ver. ».115.
Verrescijit in crucem civcin Rom. ib. ».169. & 17".
perduellionis judicium, & civibus Rom.acerbillimuin fupplieium ; pro C. Rabit. n 16.
Liberalitas Cxfatis fupra virtutes citcras extollitur pro Rabir. pofth. ».42.
Cicero ita militarein Cffaris gloriam attollit, ut huic ptxferat clemenria: laudc:n ; pto Marcello , ».4.
Victorias Cifaris, & bellicas laudes rurfuscxtcnuat Cicero prx virtuteclemcntix ; il>. ».8.
Vinolentia Antonii, & vomitus infenatu. Il.Philip. mim.Sj.
Pcr ratiocinittionem.
Ciccrolaudat Sthenium, ur magis vitupcret Vcrrcm , qui illum iniquilfime vexavit. IV. ver. ».110.
Cicero auget pericula t dam-iaque populi Rom. cx bello prxdonum , ur crefcat militaris virtusCn. Poin-peji; pro lege Manil. num.jj.
Cicer >amplific.it:'ur . ci Vntonii, ut divinitus faciat coi.filium Otlavii, tem ctiam pnfert Pompejo - V. Philip. »-}2.
Pcr rcimparationem .
MajoresRom. boni iioi.aines non nifi ex ncceftitate, & conlideratebonaaliorumeriam inimicifliinorum pro-fc_rirferunt_: MT-vius temere, & continuo bona fuifo-tii, &atfinis, &amici vcndidit; pro Quintl.».51.
Conliliuin quod duo Rofcii ceperunt, difto atque fa-floC. Fimbri.t fimillimum; pto Rofc. Amer. ».jj.
CtudelitasChryfogoni, Aid. 11.4'!.
Honeftiuseft injuriaslbciorum, quamfuas ulcifci ab exemplo plurium virorum. I.ver. ».Sj. & fcq.
Furta, ac facrilegia legatis Verris clam apportataRo-mam , diflimili exemplo impcratorum. III. Ver. »-54.
IntegrirasM.Fonteiicoinparatione Scaulii, Aquilii, Cotti, Rutilii, Pilonis : quos Iifit occafio ; pro Fonte-jo, num.27.
Integritas, ac temperantia , Cn. Pompcji compara-tione aliorum imperatorum; pro lcge Manil.».j8.
Ejus itcm felicitas, ibid. num.^.7.
Scveritas in Catilinam exerccnda. I. Catil. «. j.
DilTimilis comparatio quinque bellorum civilium ,
& ex-
^AmpliJicationutn.	tf*4 f
extinfta! conjurationis Catilini . II. Catil. nu. >.*.. Bcneficium quod acccpit Ciccro rcvocatus ab exilio» Ad Quitites polt Redit. «.5. & in Senatu, n.z.
Reditus Cicetonis clariot ipfo reditu Pompilii, Mc-tclli, Marii, ibid.n.6.
Diffimilis proteiflrio Fifonis in provfnciam Confula-rem, 8c difcefiiisCiceronis. In Pifonem , /j. ji. DitTimiiitudo itcm rcrum gcftarum , ib. n.\j. Diftimilis reditusICiceronis, & Pifonis, ib.n.51. Utrumlocus, comitatus, facultas, tcmpus, cartcra-que adjunrta fuerint aptiora Clodio ad pugnandum , quam Miloni ; pro Milone, ««m.54.:
M. Antonius magis perniciofus Rcip.quam Rex Tar-quinius, D. Hrutus mclius de Repub. meritus|, quam L. Brutus. III. Phlip. num. 18.
Coinparatio Antonii cem Hannibale , &c Catilinaaliif-quc populi Rom. hoftibus. IV. Philip. «.14.
Bellum Antonii crudeiiffimum ob iatrocinia VIII.. Philip. num.7.
\
F I G U R JE
VERBORUM.
Repctitia .
PRo cjuinftio «.19. ibid. ». 82. Pro Rotc. Aincr. ».ij. ib. n. 144. I. Verr. n.zi. ib. n.38.
I.	Verr. ».5. ib. n. 17.
Pro lege Manilia, n. jo. ir ji. ib. n.6r.
II.	Agrat. />.9.
I.	Catil. «.1. II. Catil. ».7. Tro Sylla, n.16.
Complcxii .
II.	Agrar. ».22. pro Milone, n. 60.
Condnplicatio. I. Verr. ».2j. I. Catil. ». 2. & 4. & 6.
Synonimia .
Pro Cluent. ».41. I. Catil. ». 10. II. Catil. n. 1. III. Catil. ». 1.
Polyfyndcton.
Pro Quinftio, ». j.
Grttdatio .
Pro Quinftio, ».40. ib. ».95. oro Rofc. Atnct. ». 75. pro Rofc. Coinccao , ». 8.
Diffohitio.
IV. Verr. ».5.
Similitcr dcjincns.
III.	Verr. ».9.
I. Agrar. n.2j. pro domO fua, ». 129.
^Anthiteton .
Pro Quinctio, ».92. pro Rofc. Amer. «.1 j. ibid. n.US. ibid. ».145. III. vcr. ».3.
Pro Fontejo, ».22. pro legeManilia, ».10. ibid. ».23. II. Catil. ».25. poft icdit. in Senatu, ». 18.
F I-
F I G U R JE
SENTENTIARUM .
Jnterrogatio.
Ro Quinftio, ».79. pro Rofc. Arncr. »>;. 54. 'bid-«.74. it>. ».145. pro Kofc. Comoedo , 71.8. X. Verr. n.ai. il'. «.27. Ib. '..jj. ib. >..45. IV. Veri. n.5. & 4«- V. Verr. n.itfj. VII. Verr. «.73.
Ibid. ».146.
Tro Cluentio, n.Cz. ib. n.6%. I. Agrar.
I.	Catil. n. 1. & 7. pro Mursna , «.j3. pro Sylla , V.+4. pio domo fua , «.5«. ib. 77.
Pro Plancio, ».48.
1'ro Sextio, «47. pro Milone, n.j8. 39. 1'ro Ligario, ».9.
II.	Philip. U.IIJ. VII. Philip. n. 11.
Subjctlio .
Pro Quinflio, «.42.
Rcprehcnditur Na;vius, quod bona fui propinqui, Sc focii, 8c amici profcripferir , ib. «.52. ib. H.74, il/. n.t.2.
Caufx parricidii removentur a peiior.a Rolcii; pio Rofc. Amer. ».39. & 41. Pro Rofc. Comoed. n.22. ib. «.42.
IV.	Verr. «.147. ib. n.192.
V.	Verr. «.41. ib. n.70. ib. n. 122.
Res gcllre Pompeji pro lege Manil. n. 61. 1. Catil. n.28. Pro Sylla, n. 19.
Cur CicerodilcelTerir in exilium ; prodomo fua , n.95. Clodius non confecravit domum Ciceronis . De Ha-rufp. refpoof. n.33.
Stultc Antonius laceflir Ciceronem. II. Philipp. 11.2.
Prolejtjts.
Cicero judicis benevcilentiam captat timido Quinflio contra potentcs adverfarios; pro Quir.ft. ».5.
Triplex proleplis Naivii reliitata; pro Quinft. n.39. & 4'.
Pro Rofc. Amer. n.i. & 5.
Cicero nobilitatem conciliat ; unum Chryfogonum in invidiam vocar propter rapinas, ib. n. 137.
Quare Cicero acculare Vetrem petit, qui hr.cicnus plu-ics defendit, I. Ven.n.i. Ib.n.40. IV. Vcrr. n.26.
Refellitur Verris defenfio feu proleplis, & multorum tcftimonio . V. Verr. n. 175.
Vct-
Inclex
Vcrres non emit figna, fed furatuseft. Vl.Ver.wiw.S.
Cicero proleplim Hortenlii manifclta Verris avariti» refellit. Vll.verr.n.ii.
NonScrtorianosmilitcs, fedliberos, etiam mercato-rcs nccavit Vcrres: quod multi teftantur, ll>. n. 150.
Catilinanondcbuitftatiminteriici aCiccrone, fedc-mitti ex urbe- ll.Catil. n.j.
Non crudeliter Ciccro ejecit Catilinam c.\ urbc, ibid. nutn. 12.
An fuinmi viri duce natura, an huinanitatis doftrin» resmagnasgelferint; proArchia, «.15.
Cicero non difceifit in exilium , mctu mortis > pto Scxtio, n. 45.
CorrcBio.
Tro Quinftio, n.7.
l'ro Rofc. Amer. n.i 14.
l'ro Rofc. Coinado , ;ri8.
VII. Verr. n. ro8.
I.	Catil. n. 22.
Dubitatio .
Niviusin invidiamadducitur proptcr fraudem mali-tiam; pro Qiiindt. ».«5.
Pro Rofc. Amer. ».28. ib. n.128.
VI. Verr. num. 89. VII. vcrr. «.2. ibid. num.l25. il>id. 7iu»:. j 57.
Pro Cluent. n. 8.
II.	Agraria , n.2.
Cicero mifericordiam captat Murarna: ab adjunftis exi-lii ; pro Mur. n. 88.
Ciccro pro accufato Flacco ad judices confugit; pro L. Flacco, ».4.
Quibus caufis ceflerit Cicero e patria ; pro Sextio , num. 42.
Communlcatio.
ReprehenditurNxvius, quod bona Quinftii profcri-pfctit; pro Quin£t. «.Sj.
Reprimitur audacia T. Rofcii , qui cum accufatore fcdeat; pro Rofc. Arner. n.ic^.
Cicero dicendi facultatem, quam fibi non ariogat, requiiit in Cxcilio , ut Vcnem graviter , & copiofe poftit accufare. I. verr. n. 35. cr fiq.
Cicero judicibus pioponit novo geneie accufare Vei-lem , II. ver. n. 32.
Jus , ac dig.iitas civis PfOniariij VII. veir. n.i«5.
Adtio intcrdicti neceflinia fuit Cxcinns > pio Cx-cinna , ».35.
Cxcinna reftedeiectus.diciturde'fundo , ii.n.4.8.
C. Rabitius redte armafumpfit contraSaturnium pro C. Rabir. n. 21.
Te-
FlgitraniM.	61.7
Tcmerc , & impudenrcr Clodius do:num Ciceronis confecravit; pro domo fua, n.ijz.
Non efl: imminura Latcrenfls ex^ftiinatio, quod adi-lis non faftus, pro Plancio , n.7.
Calenus Brutos oppugnat, Antoniis favet . X. Phi-lipp. num. j.
Prj/bpopxjct.
Nivius iinprobe , ac crudeliter opptimcre vult judicio Quinftium, & fpoliarc fortunis, ac vita; pro QuinCl. num. 4.7.
Nscvius Scurra , necvirbonus. b. n.55.
Pro B-bfc. Amcr. n.jz. ib. ».5 !).;(<. ».145.
Veracitas, & confliantia Ciuvii; pro Rof/Comocdo, n.qi.6- faj.
Siculivolunt Ciceronem e(fc accufatorem Verris, no-lunt Cicilium I. vett. ».19.
Hortenfius petit Ciceronem non cffc accufatorem Ver-ris, ib. n.z j.
DefundliusMalleolusexprobrat perfido , &avaro Vcr-ri. 111. verr, «.94.
Qiiidftolide excogitet Verres, ib. n. 142.
Vertcs fecum deliberat, anCleomenem unacumNa-varchis tollat, cuiparcit. Vll.verr. ».103.
Crudelitas liftoris, ib.n. 117.
Tyndaritanorum qucrela detyranno Verre , ib.11.1zj.
Patcr crimina exprobrat filio Verri, ib. n. j;6.
Stalenusdcliberat Oppianicum fallere, & condemr.a-rc; proCIuent. ».70.
Oppianicusmultas caufas habebat corrumpendi judi-cii, Cluentius nullam, pro Cluenr. ».81.
Patria objicir Carilinx flagitia , piopterqux liic difcc-deredebeat. I. Catil.n.18.
Populus pro fua voluntate prxterit Laterenfem , feu nonxdilem creat ; pro Plancio, ».12.
Cxcus Afpius fevere objurgat Clodiam impudicam muliercm, & adolefcenti Cxlio familiarcm; pro Ccc-Jio , num. j j.
Minimus fratcr urbane avocat Clodiam fotorcm ab amore Ccelii, ibid. num. 36.
Comicus pater fcverus rcprehendit Coslium, hunc ex-cufat altermitis, &demcns, ib. n.jj.
Milo gloriarur fe occidifle Clodium fceleratum , ac perniciofum civem ; proMilone, ».73.1^78.
Nemo vellet P. Clodium revivifcere , ut effet Prx-tor , ibid. num. 80.
Milocoinmemorat noningratx R.eip.& Ciceroni fua merita; Sc fufceptos labores, ib. n.94.
Vialogijfmus.
Difcutitur improbum, ac crudcle confilium Nxvii: pro Quinftio , «. 42-
Am-
€+3	FfjuMni»»,
Amplifkatur iniqua portul.uio Nsvii, Sc p6tensnftii> conita folitudinem, ac inopiam Quintlii > pro CJuintl. num.jz,
Q. Kofcius Ciceroncm edocer caufain Qttinftii , ut poliit contra Hortenlium dicere; pro Quinct. «.77.
Cicero ridet accufatorcm Etutium , qui probarcnon potett quod dixic; pro Rofc. Amcr. ».54-
Comparatione T. Rofcius arguitur potius cffe cx-<iis reus, quam Sex. Rofcius , ib. ».92. 6~ 94.
l'ro Rofcio Comccdo, n. 32.
III. Verr. n.66. IV. Vcrr. w.72.
Arator de edidlo, feu injuria Verrisqueritur V. Vcrr. ~num. 25,
1'amphilius promittic pccunias Cybaritis, neVerrcs fciiyphos 1'uos auferat. VI. Verr. ».j2.
larentes deprecantur mifcram fortem liberorum . VII. verr. ».109.
Turpe eifct judicibus condemnato Scamandro , & Fabricio Capianicum abfolvcte ; pto Cluent. n.61.
Stalcnus Baibum tallit. ib. ».71.
Non minis, aut timida inquilitione, fcd blanditiis, ac iiducia oportct agcrc Car.didatum ; pro Murina . nnm. 44.
1'ublicanus Stoico Catoni fupplex , ihid. ».61. ;b. ».65.
l'io Sylla. ».48.
peienda funt lapienti comicia ; pio Ilanciq , ». 11.
Matcus Antonius cirr.tra acta Cxlaiis, tcitiam judU cum Decuriam adjecic. 1. Pliilip. ».20.
Antonius de libidine paralitos, de Rcp. non avun-culum confultat II. Philip. «.14.
.slfojrrophtt .
Ad judicem Aquilium , cjufque artcnbres, ut cOntra •vim, & gratiam tucantui vcritatcm cauli P. Quinflii j pro QuinCt. ».4.
Cicero acrirer invadit adverfarium Hortenfium, qui cupiditatc , & dominationc judicioium dcfer.deie pu-tat Veriem. II. verr. ».jj.
Ciceio judices movet ad feveritatcm, & Vcrri nul-]um in judicio perfugium denuntiat. III. veri. n.81.
Ciceio judices movet ad commilciationem- in Na-r vatchoium nece. VII. Verr. ».122.
Pro Sextio . 45.
Pompejus fciens non fecit contra foedeia ; pro Bai-bo. ».1;.
Decruro vi , ac piovidcntia Clodius eft occifusi pio Milor.e. ».8S.
Ad Par.fam , ut fervitutem a Rep. aveitat. XII. Phi-lipp. >1.16.
Hrpotypofis.
Oftenditur percuflor Sex. Rofcii; pro Rofc. Amer. ».93.
Pu-
F'giir.trnm.
Tugna, ac caJes in domo Philodami . III. Ycrr. tum.
Domus iniqui Prxtoris Verris, Ibid.». ijj.
Improbitas C. Clodii cognitoris Stenii . IV. Vcrr. num. io3.
Simulacrum Dianx apud Segeftanos. Vl.Verr.». 74.
Conjicitur in carcerem Apollonius, dumferedimit , VII. Verr. num. 17.
Imperatoris Verrisconvivia nec fobria , nec pudica , ibld. num. 23.
Verres noftu crudelillime exinanivit navem riratarum Captam , ib.num. 62.
Verres repentecomprehendi Navarchos jubet , quali naves prodidiffent, ibid.num. 105. -
Verrcs cidi jubet virgis C.Scrvilium, ib. «.139.
Cidi item jubet P. Gavium, civem B-omanum, ibid. Kum. 160.
Qux mala conjurationem u."tilinariamfuillent confc-cuta, IV. Catil. n. n.
Qux faciet Catilina , fi fequenti anno deefTc Confu-lemvideat; proMurxna, «.3$.,
Tantum non occiditur P. Sextius; pro Sext. ».79.
Convivia Pifonis fordida; inL. Pifonem , ».<>7.
Itcr Antonii, fcu luftrario Italii; II. rhilip.«. 57.
Trcbonius miferabiliter occifus; XI. Philip. n. 7.
Etl/opxja .
Negligentia, atquc fiducia Erutii in accufando Ro-fcio; pro Rofc. Amer. n. 59.
Capitonum perfidia in fallendisad Syllam Iegatis , ibid.num. 110.
Superbia Chryfogoni, Ibid.u. 135.
Calliditas Fannii, pro Rofc. ComoedO . k. lo.
Stoliditas Verris, III. Verr. n. 141.
jtftuat Verres, abfolvat ne innocentem Sopatrum , an pecuniofum condemnet, IV. Vcrr. «-74;
Thimarchides homo furax , luxuriofus, & appofitus adminifter Verris . ibid. n. 1)5.
Apronius fimilis Verri, feuturpis, 8c vitiis omnibus coopertus, V.Vcrr.»,22.&ji.
Luxuria Vcrris iter facientis, VII. Verr. ». 16.
Gallorum mini, acterror; pro Fontejo,». 23.
Abutius ineptus, ac ftultus inter viros , intcr muliercs peritus, & callidus; pto Cicinna,». 14.
Stalenusftaudulentus, acmendax, & impudens; pro Cluenr. ». 67. cr 70.
L. Quinftius vir turbulentus, & arrojans patronu» , ibld. num. 110.
Rullus inito magiftiatu feveius, II. Agrai. n. 13.
E e Cam-
«st>	hirlex
Camp.inorum.irrogantia, &ftudium crga fuos Pri-torcs , ibid. num. 92. Flagitiolus Catilina, ll.Catil. ».7 ■ Catilina: focii , compti , dclicati , libidinofi , Aii. num. 22.
CalliditasCatilina:, Ill.Catil.w. i«. Sulpitiustriftis, 8cremiflioiin petendo Confulatu , Catilinaalaccr, proMurxna, ».49.
Gabinius libidinofus, & crudelis in Ciccronem ; poft Kcdit. in Senat.». 12.
Similiter Pifoagreftis, Epicurcus, tardus, proditoi,
ibid.crfeq.
Gabinius, 8c Pifo Confulcs fuperbi, improbi, libidi-noii; pro P. Sextio, ». 17. Gclliusadolclcens, pctulans, & dcco£lor,;6irf.«.no. Vatinius vehemens, feroxque in Vatinium ,«. 4. Varia, 8c multiplex natura Catilini.pro Caelio, ».12. Peifidi,acfupeibi Antoniani,XIII. 1'hilip.».4.
Sufientatio. Pto Rofc. Amci. n.2. IV. Veu.». io«. VII. Verr. num. 10. ibid. num. 68.
Pncteritio.
Pro Rofc. Amer. n. 75. III. Vcri.». J2. ibid.num. 42. ir feq. IV. Verr. num. 1. ib. num. 110.
Vetre pratermiflo , tranfit Cicero ad fcclera Apionii, V. Veit. n. 58. cb- 59. VII. ». Ven. 20.
Pio IegeAlanilia, ». 25. ib. n.48. pro Cluent.». i«8. 1. Agiar.». 21.1. Catil. ». 14. Polt ledit. in Scnat.». 20. Pro P. Sextio, num. y.ibid. num. ij. In Vatinium , «.11. De provinc. Conluiar. ». 8.
Licentia.
I. Agrar.»«»;. 2j. pro Sylla , vum.jj.&j4. pio domo fua, num. 99.
EateturCiceiofe contra Csfarem arma tulifle ; pro Ligar.mim. 6.
Concejfto.
Pro Quinftio , ». 37. ibid. n. 42. ibid. n. 56.
Pro Kofc. Amer. num. 54. ibid. num. 73.
Sextus Rofcius fua omnia concedit Chryfogono mo-
do vitam non auferat, ibid.num. 145.
Pro Rofc. Coma:do , n. 3.
111. Ver.»«»». 2. IV. Vetr. num. 45. ibid. num. 76. ibid. 7ium. 151. ibid. num. 179.
VI. Verr. »«m. 10. VII. Verr. »«»;. 4, ibid. num. ir. ibid. Jium. 19. ibid. num,44. pro Munna, num. 41. pro Plancio, /.««.48.
Ironia .
Fi&urdruttt,	6 51
Ironii . ,
Tro Quinftio num.tg.iOU.num.So.
Ridctur Cxcilius, qui frctus futili opcra duorum fub-fcriptorum Appuleji, & Atlieni, accufarc vult Vcrrcm, 1. Verr, Num. 47.
Cicero infultat iniquo judici Verri. IV. Verr. Num. 76. ibid. num. 154.
Ell: ingenium Verris novas rcs excogitare. V. Verr. Num. 16.
Ridctur Hortenfius, qui affirmar Vcrrem efTe bonum impcratorcm, VII. Vcrr.u. 1. 14. 25. 32.
Facete ridetur Cepafii oratio : pro Cluent. n. 58.
Voluptas Manlii in caftrisManlii, feu bello contra pa-triam , 1. Catil.n. 24.
Catilinx focii compti , delicati , libidinofi , Catil. num. 22.
Cavillatur Cicero negotiationem Deciani , & ejus tc-ftimoniumcontraFlaccum ; pro Flacco, n. 70.
Itema Dcciano erupta Amyntx prxdia, 8c uxorem , &filiuin, ibid.num.71.
ReligioCIodii; prodomofua, n. 104.
Cicero religiofuin Clodium ridet . De Harufpicum refponf. num. 8.
Rcfponfum 1'ifonis; inL. Pifoncm, ».14.
Tifo eprovincia fine triumpho redit, ibid. n. 5j.
Pifo Epicureus triumphum non cupit, ib. n. 51S.
Pifo docet, ac dehortatm Cxfarem non cuperettium-phos, fed provincias expilare, ibid. n. 59.
Pifo non audebit ad 1'ompeji ludos accedeie , vel con-viviumanteponetludis, ibid. n.65.
Ridet Cicero quxftiones de fervis ; pro Milone, n. 60.
Cicero fingitfeapudCxfaiem laboiarcdeculpa Q^Li-garii, pro Ligar. n. 1.
Ciceio ridet Antonium , quod fcriptum a fe veifum reprehenderit. II. Philip. n. 20.
Lcvitas Antonii, ibid.n. 77.
Diftributio .
Cicero affert diftributione quatuor caufas injurix ,'qu.c fit P. Quinftio , pro Qiiinft. ». 1.
Pio Rofc. Amer. n. 9.
Supplicium in parricidas fapicnter a Romanisconftitu-tum , ibid. num. 71.
Caufxcur T. Rofcius occiderit Patrem Sex. Rofcii , ibid. num. 85.
Gravitasbelli Afiatici; pro LegeManil.n.
Quatuoi inefTe debent, ibid. num. 28.
D d s Soci®
^S2	Index
Sociaf virtutes in Tompejo» itld.KUm.j6.
Oratioaccufatorisdivifain duas pattes : quas itidcm fervat dcfenfot Cicero; pro Ciuent. n. j.
Voft Redit. in Scnat.u.a.
Ciccro quinquc diftribuit timoris fui caufas in caufa Dejotari; pro Dcjotaro , ». i.
Defrecatio.
Judicem obfecrat Qttinftius contra adverfariorura ia Jurias; pro QuindV.». 10. & 9'*
Pro Rofc. Amer.ii.ii.
Cicero judices obtcftatur , ne Chryfogoni crudelita-tcm ferant, iiid. num. 150.iT 154.
Ciceroobtcftaturjudiccs, ut infignem injuriam reli-gioni Siculorum faftam ulcifcantur .VI. Verr.«. 11 j.
Cicero obteftatui Deos , Dcafque omnes , quos lifit Verres, VII. Verr.«. 18
Oratorpoftulatajudicibus , ne prariudicia veritatem caulx Iabefaftent; pro Clttent. ». s.
Clucntio falfa ex injutia laboranti imploratur miferi-COidia jud icum , ibid. n. 200.
Deprecatio ad judices, & Deos pro falute Reip. pro C. Rabir. n. 5.
Deprecatio ad judices profalute L. Murxnx, ». 8tf.
Ciceronisdeprccatio, adDcos, & ad Pontificcs , ut fujsxdibus reftituatur; prodomofua, ».4-1-
Cicero deprecatur judices pro Miioneforti viro, & fi-bi ac Reip.amico; prOMilone, ».9J.
Cacfaiemdeprecatur Ciceio U caufa Dejotaii; proDe-jotaio, num. B.
Epifhoncm» .
pio Sextio , num. 85.
Exclamatit.
Pt6 Quinftio, num. 94.
Pio Rofc. Amer. num. 146.
III. Verr. »»1». 40.
TroCluentio, num. i%.ihid. num. 188.
i.Catil. num. z.ihid. num. 9.
Il.Catil. num,-j.irg.
TroFlacco, num.. Uy.ibid. nnm. 102.
TioSylla, num.fi.
Toft icdit. in Senat. ».8.
Tro Tiacco, ».99. & 101.
C O N-
«SJ
CONFUTA T I O N E S
Ncgtindo.
Ouinftius nihil dcbuit Nxvio > pto Quinft. h.j-j.
B-ofciusComa-dus non fraudavit Fannium,- pro Rolc. Comaedo , «. 16.
Cxcilius non debet elle accfutor Verris ob injurias a Verre acccptas , nec ob inimicitias , nec ob quxfturam. I. Verr. n.52.
Cajus Verres non defendit Siciliam adverfus fugiti-vos; fed M. Cralfus. VII. Verr. «. 5.
Cicero non objicit Verri forrunx , aut belli exitus, aut fupplicium lecuris > fed avaritiam in inftruendaclaf-fe , fed crudelitatem in necandis fociis, ib. n. 130.
Cluentius adolefcenti Oppianico vencnumnon dcdit ab adjunftis, pro Cluent. n. 167.
Quo metu , aut bono Cluentius Oppianicum neca-villet! ibid. n. 196. & feq.
Rcfcllitur M.Cato, qui reftum cfTc negat, Cicero-nem , 8c Confulem , Sclegis ambitus latorem, & tam fevere gcfto Conlulatu , caufam L. Murxnx attingc-ic; pro Murxna, num. 3.
Kefellitur Cato , qui dicit bellum Afiaticum cfle cum mulicrculis gcftum, ihid. num. 31.
Idem refellitur Cato , qui negat licuiiTe Murxni habcre obviam prodcuntcs , & fectatorcs , & ofterrc fpcAacula, 8c prandia, ib. n.67. & fcq.
Cicero regium nomen a fc rcmovet fedula parendi cura 8c labore fervandi Rempub. pro Sylla, «. 25.
Amice Cicero refpondet Laterenli , le non menti-tum caufa Plancii; pro Plancio , »• 72.
Oftendit Cicero cx caufis aliilque adjunftis Cxliuin non paralfe venenum Clodix, pro M. Coelio . «1.56. tr 61.
Summus vir Pompejus contra fcedera nihil fjcerc potuit, aut dicendus eft potuilfc; pro Kalbo. «.13.
DcjotaruSnon fnltavit cbrius; pto Dejotaro, n.zfo
Ncgat Cicero fe vitam accepiflc ab Antonio . il. Fhilip. «.3.
Jtedargucndj.
Triplici Ironica prolepfi refellitur Ncvius;prO Quindl. »M7». 8c 41.
Varie redaiguitur accufator Erutius, quia dubia ar-gumenta aftert, 8c interfe pugnantia , 8clevia, atquc nepta ; pro Rofc. Amer. n.39. 42. 44. 52. 58. 79. 82.
Refutatur prolcplis leu defenfio Verris, qui dicitfc
Dd 3 ad
<54	InJex
ad utilitatem xrarii Decumas magni vcndidifTe Sc plu-jis, quam casteri Pwtoies vendidciint. V. Vcrr. n.+o»
feq.
Verres non emit figna ab Hcjo Mamertino . VI. Verr. num. 8.
Q. Hortenfius refellitur pra:judicio , pro lege Ma-jiil. num. 51.
Q. Catulus refellitur, mutato fapicnter confilioMa-jorum, Scnatus, populi, & aurtoritate clarillimoium Viioium. ibid. n.6o. & feq.
Objefta a Labicno quinque ciimina Orator levitei. diluiti pro C. Rabir. m.s.
LuciusMurina non fuit in Afia Iuxuriofus, neceft faltator maledicente Catonc, prq Murxna. «. 11.
Cincius non milfus cft ad Hilpaniain ad eam pei-tuibandam; pro Sylla, n.51.
Ciccro quinque convicia Clodii tefellit ; pio doino fua, num.j.
Objedta Plancio vitia , & patiis afperius didum re-furat Ciccro, pro Plancio , n.30.
Vatinius infulfc objicit Ciceroni difcclfum , qui ta-men eft gloiiofus. In Vatiniuin, r..«.
Secum itcm pugnat Vatinius, in dicendo contraMi-Jonem, & Sextium teftimonio. ikip. ».40.
Vaiic Ciceio afperam, erfi difeitam Herenii oratio-nem eludit, prafertimquod in gencre vitia adolcfcen-tis, non in fpecie luxuriam M. Coelii accufarit > pio Coelio, n.i5. & feq.
Pifoni non ciudelitas difplicet. In L. Pifonem . ». 34- 6c 17»
Licet vivcre illi , qui homjnem a fc occifum fate-tur; pro Milone, «.7-
Non modo non cft crcdibile , fed nc fufpiciofum quidem , Dejotarum Rcgem prudentcin , ac probum elfe infidiatum Cacfari; pio Dejotaio, ».15.
Inhumanus , & amens eft Antonius , qui litteras <iuaf}lam ob|icit Ciccroni. II. Philip. n.j.
Antonius fecum ipfe argumentis pugnat , cum fe-pultnram objicit vitrico fuo negatam. il>. «.10. 19.
Rurfus Antonius dicit pugnantia , cum Cifaris in-lerfeftoics laudat , Ciceioncm nccis confcium vitupe-rat, A. m.jo.
Calenus pacis nomine fetvitutem velle videtur, pro cujus depulfione omnes atma capiunt , & improbos «ives tollunt. VIII. Thilip. n.n.
Cicero non iracunde, fed vehementcr, & Reip. cau-fa diftentit cum' Caleno de inteiitu Clodii , de.Biu-»0, dc Maffilienfibus, ib. n.ns.
Ile.
CuifutAtioiiHm.	fe j
Elnando .
Cxtera objefta T. Aftii , ut de moribus Cluentii y xevia funt, ut delegibus, a quibus- xecellit Ciuentius, egeti polfunt in adverfarium; pro Clucnt.u.ijs. & feq.
Imprudentia Labicni , qui dum arma Rabirii accu-fat, fimul & clarinimos viros condcinnat; ptoC. Ra-bir. «.2;.
Refellirur S. Sulpitius , qui Ciceronein accufat ob>. Jituin amicitia: , quod contra fe L. Murinam defcr.-dit, pro Mursna , n.7.
Quid objicit Clodius poteftatem eife extra ordincm-Pompejo dclatam , cum ipfe Catoni extra ordincmbel-lum detulit adverfus Ptolomxum Regem , idcmque provincias , liberas dccernit Gabinio , & Pifoni ? pro domo fua, ».20-
Cicero a fotore pungit Chidiuin, ib. n. 92.
In Vatiniuin , 11.9.
Antonius objicit Ciceroni falutaria Reip. arma , cum ipfe perniciofa cepcrit. II. Philipp. 11.19.
Lepidc Cicero objeclam fibi Cifaris neccm dctoxcuer in Antoniuia.
NA^-
ff5«
NARRATIONES.
EXponitur fraus , Sc quiftus Ntvii > pro Quinft. nuni.n.
Exponitur caedes Sex. Rofcii, & confilium advcrfa-riorum acculandi fiiiuin parricidii ; pro Roic. Amcr. num. 15.
Quam Verrcs fpcm habuerit corrumpcndi iudicii . 11. Vcrr. n.\6.
Vcrres Lampfaci fiiiam Phiiodatni pcr vim rapcrc voiuit : Phiiodamum , quod ipfis libidinibus obliiii! fet, cum filio capite multandum curavit . III. Vctr. n.tfj. £r feq.
Verres iniquo cdifto privavit legitima ha:rcditatcfi-liam P. Annii, >h. n. 104. 1'tivavit itcm M. Liguicm, >hid. ».125. Idem Verres ab a:de Caftoris latrocinia incepit & pupillum Juniurn fortunis evertit, >i>. n.ijo.
Vetres fubornatis palxlVritis , Heradiuin diviti hz-reditate fpoliat. IV. Verr. /1.35.
Sopatcr ab inimicis fuis apud C. Saccrdotcm tei ca-pitalis acculatus , & facilc eo judicio liberatus , ite-rum reftitutus eft reus apud Verrem , & iniquimme condemnatus, thid. ;:.<58.
Verres maxima cupiditate contra jus hofpitii; mu!-ta figna abftulit a Stenio , eumque abfcntcm conde, mnavit, il>. n.82.
Verrcs falla fortitione , Theomnafto facerdotiumdc-dit , >b. >1,1x6.
Xeno, Polemarchus, Eubuiides , Softratus , Nttmc-rius , Nymphodorus , tantum cxfoiveie coguntui , quantum imperat Verres . V. Verr. 11.55- ir
Aptonius conttnneliis cogit Lollium, ad fuas pecu-nis leges conditionelque venire, it>. ». 61.
A Pamphilo Veires ablaturus erat fcyphos , nifi fratiibusCybaiitisdata fuilfet pecunia. Vl.Verr. n.p.
Cupiditas , & furot Verris adverfus Diodorum , a quo lfatim auferre non poterat torettmata, >••
Verres ab Haluntinis per Arthagathum delern _i:bi omne cxlatum argentum jubet magna pcrturbatione civitatis, ihid. n.51.
Antiochus Rex vafis pretiofiffimis , & candeiabro Jovi dicato fpoliatur a fraudulento Verre. >h. ».60.
A Segeftants fnnulacrum Dianx Verres extorquet , ibid. n.75.
Signum Mercurii a Tyndaritanis vi , & minis ex-tortum , crudeijfiiine ad ftatuam C. Marcclh allija-to, 6c ciuciato Sopatro , >b. n.84.
Apud
Tndex nttrratlonutH,	£57
Apud Agrigcntinos fimulacrum Hcrculisdcmoliri no-ftu conatus cft Verres, ibid. ».94.
Apolloniumtamdiu Vetres totfit in carcere dmn fe homo dives pecuniis redemit. VII. Vcrr. ». 16.
Claltis populi Rora. pr?fefto Cleomene , egcns , & infirma, partim fugiens capitur a piratis , partim in-cenditur, ib. «.85.
Cicero cxponit vitam , & criinina Oppianici ; pto Clucnt. 11.11. 21. ir fcq.
Exponit Scamandri, & Fabricii pnjudicia, ib. »49. <Sr ftq.
Exponit corruptionem judici factam a Staleno , ib. nurn.66.
Qua ratione Tullius conjurationem Catilinx dete-xit, ac reos compiehendit. III. Catil. n.j.
Quibus quafi gradibus Archias ad Romanx civitatis honorcm afccnderit; pro Archia, ».4.
Infidiatus eft Miloni Clodius, ex propofito ejus fi-nc, & itineie & loco pugnij pio Milone, ».24.
F I N I S .