Narodna in univerzitetna knjižnica v Ljubljani t: i vi ' PfTHOi GALF.NV: GALENI OMNIA QVAE EXTANT OPERA In Urinum fermoncm conuerfa». IVNTARVM QJ/ARTA EDITIO. ‘Tro qua illustranda quid ačlum fit > tunu ex pr&fatione , tunu ex Itbromrru Indice deprehendes > { i • JCR1SIS PRAECOGNITIO ) PATRIS INSOMNIVM< GALENVS IV g TV* QALENVJ ^±r~^rf.rrrs>-' ' • :-r ) GALENI DOCTOjKES ^ jAMANTIS DrONOT IO < galenvj V ENETIIS M D ^SEVERVS OBMJETPJVS adriANVS evpemvs X>1SC.EPTATIO^ C VM DRO H A3 IT A o 300 ^ 2-M THOMAS IVNTA MEDICINA ST V DIOSIS / Gam duram, (5* arduam promnciam fufc ep er imus, fiuamffidiligentiam Victor trincavelivs, Ivl. martianvs rota, Ivnivs Pavlvs crassvs, Ivlivs ALEXANDRINVS, Vidvs viDivs, Avgvstinvs gadaldinvs, Alexander IVSTINIANVS, (S? I A C O B V S AN T O N I V S M.A RISCOTTVS, cpui et huic quoq^ editioni,adhibita fumma diligentia,prafmt. Ah his tPim' fisa, id efiab ipfis tranflata,tum aliena fere omnia recognita funt,et ad incudem remeata. multam vero operam, et magnum Studium in hanc rem contulit Ga-daldmus,quo ueluti duce hacfufiepta efi,et ob itaprouincia. Jn hoc autem maximo labore diuina liber alitas ita nobis affulfit,vtvetufiifiimorum Cjracorunu codicum ex nobilioribus maximecp probatis bibliothecis tam opportune nobis locuples copiafaSta^fit,ut indeplurima,et per q obfcura loca illuflrari potuerint qua res q diligenter fit ejfe Ita, tumnoua ab eodem Gadaldino adiunBa margini adnotationes, tum multa in ipfb contextu pafiim interpofita declaranti, fn emendandis igitur tranflationibus in primis hacprafiitimus: Sed nonnullos quoque libros de integro exgracis latinos fabtos dedimus .fimt autem,liber de Consvetvdine,®5 liber de Comate, e^p ROGNOSTICA de decubitu ex mathematica fidentia ; quod illi duo olim de gracis obficu-rms comer fifmffientihac vero, quod antea corruptifiima & grace, & la-tine legerentur. His omnibus ,vt mora nofiro Cjaleni opera curru aliqua accefiione hoc etiam tempore emitteremus, nuper addita efi Synopsis librorum de Pulfibus, cums quandoq^ (jalenus meminit, liber de Diaeta Hippocratis in AMorbis acutis, itemcp hbeüus de Plantis,^ occultis medicinis ex Arabico in Latinum tranfio/tus, qui £& ipfie Galeno aficribi-tur. Sed quid plura i omnis nofira cogitatio in eo maxime ver fatur,vt vobis, medicina Sludiofi, omni tempore gratificemur. experimur certe, acten-tamus omnia. SNLpjtis quam /ape Galenus Hippocratis verba, Qf fintentias citet ,plerunquc interpretetur ,nomunquam etiam corrigat: nofiis etiarru, quantopere medendi artem iuuet Hippocratica Galenicis conmngi. Ecce^j (quodnufiquam hattenus faäum video) fingulis Cjaleni locis fuum Hippocratis locum indicatum, ac veluti digito commonfiratum habetis. fifuo fiet, vt in Studendo, & Galeni fient entia affiequenda, initiatis medicina, & nondum in Hippocratis le Bione ver fiatis minor deinceps impendeat labor, pro qua quidem re,maxime Francisco angelo coccio habenda Juntgratia, qui huius vtilis laboris auBor,cum in fecunda, tertia,quarta, fex-ta Clajfe, & libris £xtra Ordinem, loca'Hippocratis indicauit, tum praterea egregiam in libris oAphorifmorum operam nauauit. hic enim non loca filum a (jalenocitam,fd(fi ahaplura coüegit,quibus Hippocrates eandem fenten-tiamrepetit.ijs etiam locispaßim adnötutis,quibus Galenuspropofitum /Ipho rifinum, vel interpretatur, vel citat. Quod reliquum in (fialmi oper ibus fuit, . Jfiam, qmcquid alq fentiant'j , nos in tot libris, dmerfis temporibus,diuerfipropofito, (fifine conferiplis certum,(fiperpetuum feruari ordinemnonpojfie mtelligimus: quando aliqui,fi eorum hjpo-thefim fJedes,tribus nonnunq in locis confiitui poffenon iniuria videantur. Qmdfibfecro, incommodi ftudiofis, quid detrimenti afiert, hic an illic liber vnus aut alter collocetur, dummodo ems libri copia non defit Ires quidem certe hac multis dodifiimis viris tam parui momenti efivifa, vtnos ad maiorem curam traducere non debuerit, quinetiam audio mter dodos fe dari hanc de ordinem controuerfiam non poffi_j: quum alij nofirurru, id efi a Ioanne Baptista montano confiituturru ordmenu magis probent: alq alium, atque alium commendent^ \ (fi rurfum aliquibus nullus hadenus afiignatus ordo vllo pado queat fatisfiacere. oAt vos interea, fiu-diofi, accipite alacri Ltocfi animo Galeni oper a, qua tantis laboribus, (fi im-pendqi nofiris elegantifiima ,(fi exornatifiima vobis pr fiamus . cDe nobis autemipfis illud vere, ac libere poffumus polliceri, eofdem filicet qui antea fuimut, hoc efi promptos,paratosf adfiudia vedra iuuanda,in pofierunu etiamfuturos\fi modo hanc nofir am diligentiam m Cjalem operibus diuulgan-dis gratam vobis fuiffe intellexerimus. Heus. O. ofiVl. conatus veflros bene fortunet. ‘Uenetiis ofiMenfe Iunio ofiLt H L X V. i iij GALENI VITA EX CONRADI GESNERI prolegomenis in galenvm IN qua Galeni'Vitacopiofe dcfcribiturpvidelicetnomen3patria,feculumj parentes, inßitutioprima}&* in ca prs ceptores: deinde artis medica ßudium ,praceptores in eadem, & circa demonßrationem, ac feritatem diligens tid:tum familiares eius} & peregrinationes explicantur:poüea htßona aliquot prafagiorum eius curatio-num recitantur : dein eius "Valetudo, morbi , <& jwors: denique mores 3 "Virtutes, <& pietas commemorantur. Poflremo omni? ena dočlrinaeius pr aß ant ia, artis medica per ipfum illuüratio , eius que hbr, ratio in"Vniuer-fum3 üylus, & traBatio ad alias dmerfas fcientias ex eorum lefhone "Vtihtas, qua redundet pvberrime expo* nitur: & cum ?loria eius pradicatione epilogus infertur. Non folüm autem Galeni "Vitam, O* laudes prima hac U^Myo/uSfioov noflrorum pars continet: jedplunnia in'Vniuerfum tum adtotius medica artis laudes, & rationem, tum etiam philofophiapertinentia: & abfoluti futuri medici exemplar, at que ideam ♦ prooemmm, Vita, dC dočirina Galeni, praeclari aliquot viri noftro feculo fcripferunt, vt Hieronymus Gemufaeus medicus, Sc philofophus fummus, acerrimo vir ingenio, philofophiae olim in illuftri Academia Bafilienfi profeffor: Iulius Alexandrinus medicus Cefareus, PhilippusMelanchthon, & Andreas Lacuna: quorum omnium docftiffima fcripta hac de re perlegi, ita vt e fingulis ea, quae ad ipfum praecipue Galenum pertinere iudicabam,decer pferim: in primis vero,& plurima,ex Gemuiei in primam Galeni operum Bafilea: ex Frobeniana officina editionem praefatione:in quo Galeni vita, atqs doctrinam copiofiffime', difertifllme čp defcripfit» Non difficile quidem mihi fuiffet, ex di-uerfis apud Galenum locis, quae ad hanc rem pertinebant defcribere, fed malui (quod 8t facilius fuit) docftiffimorum ante me hominum fcriptis vti, cum ingenua confeffione: ordine pro meo arbitrio mutato, Qc additis vbique multis, quae illi omiferant, vel ex Galeni libris, vel aliunde: inultis etiam omiflls, quae rhetorico artificio magis ad decantandas Galeni laudes: quam fim-plicius, folidiufque ad vitam eius, doctrinam cp defcribendam, prolata videbantur» Nec puduit me multa vere', commode', erudite' ab alijs dicfta, velrjfdern verbis repetere: vt neque ipfos ple-raque partim ex Galeni, partim alijs veterum libris mutuari. Sed ex altera quoque eiufdem Ge-mufaei in Graecam Galeni operum editionem Bafileae publicatam, parce' quaedam decerpfi, dC breuiffimis fententtjs inclufi, quae ipfe copiofius de eius docftrina perfequitur» Mediem* on- Medicinae origo prima, quae fuerit, &C eius incrementa vfque ad Hippocratem: &Č ab Hip- go, erprogref p0crate rurfus ad Galenum quae eius facies, copiofe perfequitur Gemufaeus, in praefatione La-fus adGalenu tjnonim Galeni operum» Ex quo mutuatus videtur Lacuna in Epitomes fuae Galeni operum praefatione, breuius eadem complexus, his fere' verbis: Artis medicae inuentionem Graeci fere vniuerfi, in deos ipfos, atque illorum amicos referunt» Tradunt quippe /Efculapium ab Apol-line patre inftitutum, filios fuos poftea medicinam docuiffe:atquein hunc modum artem ipfam coeptam diuinis aufpicrjs, fuccefilone quadam haereditaria, ä parentibus propagatam femper in liberos, ad Hippocratem vfque (qui dC ipfe ab ./Efculapio oriundus fuit) perueniffe»Cau-tum fiquidem erat in illa Afclepiadarum familia, ne quis artem, ÖC mduftriam medendi, poffef-fio nem plane' diuinam, a Deočp folis ipfis conceifam, cuiquam communem faceret, quiab eo-dem non effet genere exortus, id quod fuiffe in caufa videtur, vt peritos artis illius rav hr&v Trcuš'as j hoc eft, filios medicorum Graeci femper vocarint»Hippocrates vero' omnium primus difperfam prius artem (vt artis potius partes, & principia, opera'que) coIlegit,8f vniuerfalia prg cepta rationali methodo condiditmobiVque volumina očtoginta reliquit,quae incomparabilem doctrinam eius,vitae'que innocentiam teftantur» Eum polfea fecuti funtDiocles Caryftius, Praxagoras, Chryfippus fophifta, Erafiftratus epex filia Arifto telis genitus, qui antiftites rationalis fečfae extiterunt. Nam fub Philino Coo, eodem fere' tempore, faefiio Empiricorum eft orta: cuius fautores fuerunt Serapion Alexandrinus, Apollonius Antiochenus ,[& Menodotus: Qui fane diffidebant a Rationalibus: quo'd illi quidem ratione fimul, & experientia vterentur ad inueftiganda pr^fidia morbis ipfis congruentia: hi autem folo vfu contenti elTent eorum,qug alia's aliquoties obferuauerant» Ab vtrifq3 receflerunt ex aequo Methodici nuncupati, caufarum abditarum indaginem (quas Logici fummo ftucto explorabant) refpuentes:nec tribuetes quic-quam experimentis particularibus3quibus nitebmir Empirici. Reducebant autem hi, vt omnes particulares affedus ad generales duos,nempe aftricftum, et laxum: fic vniuerfas curationes ipfo-tum, ad duas fimtliter, aftridhonem videlicet eorum, quae laxa eflent, 6C relaxationem illorum quae aftričla»Auipicia huic fedfae dedit Themifon Laodiceus:abibluit autem eam Thefiälus ille Trallianus, yfpe. Trallianus, qui pollicebatur feedöcftur um artem ipfamaccuratiffime vel fex menfibus tantum Poft quos omnes tandem Galenus fecutus,medicina in tot fe&as diuulfam,laceram q3, fax inte-gritaffatqjnitori reft itui t: explodens quide omnia peruerfa dogmata, qua; graffabantur fuo tepo ire,reuocans aute Hippocraticam rationem medendi,quae iam plus cp fexcentos annos fepulta,&: jiegkdla fuerat Sed nucceteris omiffis,de folo deinceps Galeno dicamus,id q3 copioiius,accu ratius %,vt fimul perfe&um, viuum, & abfolutum medici exemplar,atq3 idea in ipfo elucefcat* fcttovu; oxytonum,vocabulum eftadiedtiuum^tranquillum.placidum^ ferenü fignificans: Galeni nomen qax quidem vocabula Latini etiä hominum quorundam propria fecerunt, parentibus nimiru ta lem animi fiatu fuis liberis ominantibus.Et proculdubio Galeni etiä noftri pater, vir eruditus,filio fuo,que in op timis quibufq3 difciplinis,quibus animi maxime tranquillantur, omnes cj3 eoru perturbationes ferenantur,inftituendum propofuerat,non temere hoc nomen impofuit.Eft autem TaÄvvii proprie illa tranquillitas,qua mare placidum, ventis, ac fludibus minime obnoxiu, plane' quiefcit,hanc grammatici deducunt 7ra,pdroycL Aa,vnde& tewcriv TaAww Homerum di xiffe putant.Forfitan autem TaAms cum adiediue' accipitur tantum vltimam acuit,cu vero nomen proprium eft,primam:ficutietiam ßotiQog, dynrog, ddeAtpog, item yhavxog, xpnrog, dpyog, appellatiua quidem,oxy tona funt: propria vero fadaretrahüt accentu, vtin Cyrilli libello de iis, quaeaccentu differut,apparet. Sed htec Grammaticis relinquamus :quoru tamen obferuationes, ac leges f^peabauthoribus non obferuantur.nosquidem in excufis hadlenus codicibus nullis TdXnvog proparoxytonureperimus:quanuis ita icribendum ex aliorum proprioru analogia videatur* Claudtj praenomen vtex Romanoru confuetudine ei adfcitum apparet (folebat enim Romani omnes liberi duntaxat,honoris caufa nominibus promittere pronomina) ita nufquam ab eo vfurpatum puto,tanquam ambitiofius forte',& non vfitatum Graecis, aliis q|3 populis. Pergami natum effe Galenum (quanuisid nefcio qui negarunt,quos Andreas Lacuna notat) Patria. cum ex variis hiftoricis,(&: Ioannes Tzetze,qui hanc vrbem prope' Troiam effe fcribit) tum in-numerisipfius Galeni teftimoniisconftat,apertiflime' quidem, libro primo DecÖpofitione me-dicamentoru fecundum genera, Pergamu fibi patriam effe teftatur,his verbis: Hoc medicamentum non ex eorum numero eft,qu£ a me primum compofita funt: fed iam annis multis ante,a re genoftro,Pergamenfibus imperante, Attalo, viro omnigenorum medicaminum ftudiofo, 8C c* Similiter libro fecundo De pharmacorum compolkione fecundum partes, fic ait: Nam ČC frigidorum fontium,dč niuis,multa Rome eft vbertas,quemadmodum apud nos in Pergamo.Et rur fus eodem libro: A tq3 ad hanc rem nolirum Pergamenum atramentu fcriptorium praecellit,5č c* Fuit autem Pergamus,vel Pergamum, Aliae ciuitas nobiliffima,ingeniorum optimoru altrix: quxdiu quidem fub regibus Attalicae familiae florefcens,pofleaRomanorum legibus paruit* Quare Galenus merito' ab illa oriundum fe gloriatur: Qc q> ciuitas illa ampliftima vtpote ad quadraginta hominu millia capax,dC in regione probe' temperata, Myfiae cj3 vicina fit, alicubi tradit* Meminit eius in Apocalypfi Diuus Ioannes: ÖC Pergamenum vulgo didfum, in eadem vel Eumenes, vel Attalus, prim usinueniffe dicitur* In hac vero' tam celebri duitate natus Galenus, in qua percelebre etiam /Efculapij dei medici fanum fuiffe conflat,nil mirum fi medicus longe celeberrimi^ euafit,non q> A* fculapium nos deum faciamus: fed q> in maximam remediorum obfer-uationem, & artis principia, illic tum apud /Efculaprj facerdotes, tum alios fuiffe probabile fit* /Egrorujn enim decumbentium curationes perufitata ab ipfis remedia antiqua quadam confuetudine aiipibs perlatae obferuabantur.Libro quidem feptimo de compofitione medicamentoru fecundujn genera, Afianum femetipfum nominat Galenus. Vixitfub Marco Aurelio Antonino,Commodo, Lucio, 8č Seuero, Caefaribus: vt apparebit secnlum. infra inefus peregrinationibus.M.Aurelius Antoninus quidem,cu Galenus Romg effet,obij t: & regnaiiitpoft eu,ipfo Galeno teile,Seuerus, qui feipfum mutato nomine Antoninu vocauit. Eufebius tradit fub C^faribus Adriano, Antonino Pio,Marco,&C Commodo, claruiffe Galenu* Suidasftjb Marco,Commodo,&Percinaceeucollocat,Io*T:zetzesfub Antonino Caracalla* Ex his aijte omnibus primus eft Adrianus, qui imperare ceepit anno Dni o: vltimus Caracalla, cuii(s Imperij annus primus fuit,a' nato Chrifto 314. Quo'd fi a primo Adriani anno co-putes vfq ad primum Caracallae,anni erunt 74* Conqueritur aute ipfe ab initio Methodi me-» dendi fuo feculo artes bonas contemptui,Sd veritatis inquifitionem nemini fere curae fuiffe:difei plinasfugiffeplerofq3 omnes: pecunias,ciuilem potentiä,ac voluptatem expetiuiffe, adeo'vt pro iniano haberetur,qui fapientiae ftudium quaereret, quo magis admiranda Galeni virtus fuerit, cu ius excelfum ingenium in tanta fui temporis corruptela, a veritatis ftudio non fuerit auerfum* Generofam,Öd nobilem Pergami fuiffe familia Galeni,ex ipfius verbis, quae in libro De curan parentes. dis animi affedtibus,leguntur,confiat* Patrem habuit Niconem nomine,ciuem Pergami,opulen tum:iuftitia,frugalitate,temperantia,humanitate,et clementia infignem,ab omni iracundia alienum, liberalem,modeftu,5d omnino optimu virum, qui % probis omnibus femper admirationi effet: Gr^ca lingua QC variis dffciphnis,praefertim Mathematicis^ docftiffimu, & ftudiis philofo-phicis deditum, vnde dC architedli dignitate funefius eft Pergami* Grgcae quidem linguae peritiili mus fuit,eam 'qi ad amuffim tenuit: ita vt doefior etiä eius lingup 9dC pedagogus fuerit* Callebat is Geometriam, Arithmeticam, Aftronomiam, Architecfiuram, fimul ^3 (praefertim in fenectute) 1 iiij rcl rei rutticx ftudiofus erat: quibus plerifq* artibus auus quoq^et proauus Galeni no vulgariter ertr diti fuerant: 8č eafdem etiam ipfe ä parente, dočtore,6č pedagogo optimo haufit:a' quo adannu vfq3 decimum quintum fuae aetatis,grammatica,logicam, &Č arithmeticam didicit* Cum verd iam adolefcentiam ingreffus Galenus, dodrinae ftudiis ardentius, čp caeteri condifcipuli die, nodu-qs operam daret,pater in agrum rei rufticae ftudio conceffit: vbi,cum iam etate declinante agricultu ra deledaretur, triticum dC hordeum aliquando feminauit, omnibus diuerli generis feminibus, quae ipfis erant admifta, diligenter feledis,quo certe cognofceret,num ex ipforum mutatione lo lium,& aegilops nafcerentur,an propriam haec quoq? femina naturam haberent Jdem aliquando adipem,&: oleum recondit,vtilh'sqiantiquifrimisaliquando vti liceret. Et vt familiae fuae de edu Ilis falubrioribus profpiceret,femina,& frudus aliquos(vt amygdala,iuglandes, auellanas,legu-mina diuerfa,triticu,in aqua prius macerare,aut elixare folebat, vt inde,an intumefcerent,5čquan tum,dC qua'm cito,perciperet: atq$ ita de eorum falubritate ftatueret ♦ In ynoquoq? enim feminö genere alia quidem (profoli,aliis caufis diuerfis)coqui,6č intumefcere facile folent, alia diffici^ lev,haec minus,illa magis falubria funt* Vita autem fundus»eft natu,vt videtur,ia grandior, priuf-quam omnino annum vicefimum Galenus attigiffet* Et talis quide Galeni pater fuit: mater ve-rd vfque adeo iracunda,vt interdum etiam morderet ancillas, femper qj SC vociferaretur,^ cum marito contenderet, id longe quidem odiofius, quam cum Socrate olim Xanthippe, mulier interim pudica,Sč circa rem familiarem augendam folicita. inßitutiopna. Inftitutio prima Galeni 5C in primis difciplinis fuit, vtdidu eft:,ad annum vfq3 decimumquin Praceptores. tum:intraquod tempus fub patre gramatica, arithmetica, geometria,<5č aftronomiaerudituseft* ln his difciplinis humanioribus vfq3 ad eu aetatis annum enutritus,ad dialečiica inde contempla-tionem,vt foli deinceps philofophiaj vacaret, ab illo perdudus eft ♦ Adeo aute natura promptus fuit,& excellenti ingenio,vt vel primis aufpiciis maxima de fe exhiberet expedatione*Hanc patris liberalitas augebat,ita vt aetatis eiufdem caeteros plerofq3 omnes fuperaret * Libro quidem fe^ eundo de differentiis pulfuum,in colloquio cu aliis quibufdam, tardum natura fe effe dicit, Qc fe-ftinantes non confequi facile:fed tarditate hanc fingebat,ne importunius a quibufdam ad homo nymum ante diftindionem definiendum vrgeretur*Sic ei in logica theoria inftituto, pater celebrium Stoicoru libros,prpfertim vero' Chrylippi propofuit, tantum aute profecerat, vt admodu adolefcensadhuc in illius fyllogifticos libros Commentariuconfcriberet* Ab eo tempore praepa philofophU ratus Mathematicis difciplinis,^ omnis fapientiaj organo inftrud us, philofophoru fcholas in- studium. greffiis eft,cu olim philofophiae ftudium principes tantum viri,6č reges trači aret: vt pluribus in perferipta a fe Galeni vita Gemufeus nofter edifferit* Et primu m quidem Philopatoris ftoici di-fcipulum quedam fatis diu audiuit:neq3hoc temere,autfortuito,fed optimo patris confilio fadu arbitror,vt ante alios Stoicoru philofophorum argumenta,8č rationes audiret: qui &C in dialedi-cis ftudiofe(etfi minus accurate,qua Peripatetici)verfabantur,et ad componedos animi affedus, aut potius excidendos,fi fieri poflet,& inducendam tranquillitate,ac perpetuum virtutis exerci-tium,plurimu ftudtj ponebant: id quod in ea aetate, qua maxime vigent cupiditates,^ perturbationes animi,ad rede' formandos Galeni mores,vitae ty moderationem,non parum conducebat* Scio vituperari Stoicos,qui requirant d7rci0&a,v: qug tamen proripienda forte fuerit, vt eius ftudio ad (jLiTpio7ntüeicLv falte (vbi ea conuenit,fi non vbiq3)perueniamus.Qui enim optima,& per-fediffima fibi proponunt,ad eaenitedo, dC afpirando,fi non fine propofiti fui,mediu faltem,aut propiorem fini locu,plerunq3affequuntur» Poftea Caium, qui difciplina Platonica complexus fuerat,cum is a ciuibus fuis ad negotia reipub* traheretur, ad breue folüm tempus, praeceptorem habuit: optimu fane virum,lpfo tefte,mafuetu, et aditu facilem,qui CJ3 Pergami folus fere' iufti, et pecuniis inuidi hominis exiftimatione fuftineret.Quam vero' ftudiofus Platonis fuerit,ÖC quan topere eius docftrina admiratus,liquido multis in locis prae fe fert,plurimu eius dodring tribues, &£ diurnum ipfum appellans*Eundem cu Hippo crate, medicorum ^3 omnium placitis,prae caete ris cofentire,priuatim dicato rei huic volumine,liquido' oftedit* Eode fere' tempore ciuem aliu Pergamenum, Afpafii Peripatetici difcipulum audiuit,qui poft longa peregrinationem demum redierat: ÖC poft hunc,alium ab Athenis Epicureum: quorü omnium fili) caufa 5čvita,6č difcipli nam explorabat pater,vna cu eo ad illos affidue' ventitans*Bene aute ei ceffiffe dixerim, q> vt primo a Stoico praeceptore virtutis ftudia,animi ^3 tranquillitate aliqua haufit, 8C mox a Platonico aliquam rerum diuinaru cognitionem,0č deinde a Peripatetico naturalium praecipue (quamuis enim ex philoiophis iftis alias quoq3 philofophiae partes finguli tradent, in illis tamen,quas dixi excellunt, Poftremo' aute in Epicureum incidit,qui nimiru in voluptate,no vt reliqui fere in vfu virtutis, felicitatem hominis collocabat* Quauis autem perfaepe in particularibus quibuidam ab Ariftotelis opinione difcedit Galenus(ficuti a Platone etia,6č Hippocrate fuo,vtpote nulli fedg iuratus) circa humani praefertim corporis fabricam:in vniuerfum tamen Peripateticamphilofo-phiam,& fecundum eä docendi,demonftrandi q|3 genus, apprime' eumcoluiffe apparet, vt alias, ita maxime in libello de libris propriis,vbi enumerat conditos ä fe libros ad demonftrationepertinentes,tum alios,tum quibus logica Ariftotelis eft interpretatusJn eodem quos in morali phi-lofophiaconfcripferit libros:quos de logica Stoicoru, quos in Platonica philofophia,quos cotra Epicurum,quos deniq3 ad grammatica,&C rhetoricam pertinentes, recenfet: quoru omnium etfi nihil nihil ad noftram artatem penienimn iis tarnen fingulis,eum non modo inftitutum fuiffe,fed etiä excelluiffe, vdipfae lucubratiortueius infcriptiones pre fe ferunt.Hactenus dixi de prima Galeni inftimtionetex qua facile annaret eum no lucrfiaut amhirinni« errati* *c\ fl-nHia lii-orot* ~-- piennac deditus,reliqua aetatem tranquillam duceret* Nam in id reperta fuiffe philofophiam affir jnantjCum turbulenta fit actiua vita,vt ad contemplationis ftudium prudentes homines fefe con /errent*Sed aliter vifum fuit diuino confilio. Annum agebat feptimum decimum,quando patris Medicin* flu euidenti infomnio monitus medicina eft aggreffus, cum philofophia illa coniungens: in primis vero naturalem philofophia ftudiofe excoluit,vt inde principia, QC caufas variis in arte medica re bus, melius accomodare poffet. Sic autem ipfe defe alicubi: Felicitate meam (inquit) quam beneficio paterno habuera,quamuisego maiorem adhuc redderem, q> citius,melius ty reliquis omni-bus,quaecunq3 docebar edifcere:nifi tamen per vniuerfam adeo vitam,in illis medicina, philofo phiae f|3theorematibus me diligenter exercuiifem, nihil praeclarum,excellens (33 confequuturus eram,&c.Promouerunt,&: auxere hunc feruore cetera quoq^quibus adminiculis ad res magnas aggrediendas,perficiendas cjj magnopere eft opus, cu 8c fingulari eifet ob patris liberalitate eruditione,^ aetate ad difeendu idonea, impenfas,vnde difciplinis vacaret, fuppeditatas haberet. His itaq3 rebus omnibus adiutum, minus admirabile eft facile comilitones omnes intra paucos annos eum fuperaffe: ÖC eo vfq3 tandem in arte progreifum fuiffe, vt fectae cuiufuis (quae tum per arte ipfam variae fuerunt) ipfis quoq3 principibus par effe poffet,velut ipfemet ait: Ego vero'(in-quiens)reipfa,& publice, 8c priuatim,apud eos videlicet, qui fectä quamlibet a' medifcerecupie bant,oftendi,in omniu fectarum fcientia(ne maius quicquam dixero) me effe pofthabendum ne mini.qj fi vni fectaru patrocinium ferre velim,ita in promptu funt mihi rationes,vt no verear,ne quis meconuincat.non enim,vt non nulli faciunt,e libris eas didici,fed praeftantiffimis in quaq$ fecta praeceptoribus vfus fum. Non multo quidem pdft coeptu ab eo medicinae ftudium, mentis eius acrimonia innotefeere, & fophiftis artem labefactatibus formidabilis effe ccepit. Nam,dum pr*ceptores in annum ageret nonumdedmu,praeceptori fe tradens, ex Athengi fectatoribus cuipiam, illius de arte medica. elementis fententia difeere cupiens, vbimoxscognouiffet eius in logica contemplatione imperi-tiam,Örimellecta Athenpca fefe ipfo diffidentia:cum etia dialecticae cognitio ab illo ipfi obiice retur,eo relicto alios /equi coniiituit♦ Praeceptores inde habuit, primo Satyru: fecundo Pelope apud Smyrnam.Fuit ille difcipulus Quinti,qui nemine ea aetate lecudum habuit,cuius %>e meminit Galenus: Pelops autem Numehani,qui dC ipie Quinti celeberrimus auditor extiterat.Poft hos N umefiano Corinthi dedit opera. Vfus eft quoq3 Feciano praeceptore, qui 8C ipfe Quinti di fcipuluscum eo diu vixerat,vt& Satyrus. Sed ČC Pergami Stratonicurn,Sabini Hippocratici di-fcipulum,praeceptorem habuit: Smyrnae autem Albinum Platonicum, annum iam natus triceli mum ftcundum.Demum auterelicta Smyrna cotulit feRomam,vt ipfe feribit de fe, Commentario primo in librum de articulis.Non vero' rationalis folum fectae, praeceptores ei eximij cotige runt: fed etiam methodici,8C inter empiricos /Efchrion.Et hos quidem artis habuit preceptores. PrimiiiUaute nihil prius,neq3ftudiofius difeendum fibi demonftratiua theoria duxit: vt QC alio- Dcmonflrutio rum difjjutationes cognofcere,vere ne illae effent,an in fpeciem apparentes: tum ipfe via quadam ms ßadmm. infiften , circa quod'que eorum, quae inueftigari folent, ad inuentionem eius peruenire poflet. Cum aite diu,multum CJ3 a' philofophis,tum Stoicis,tum Peripateticis,illa inquifiuiffet,ac/olidi nihil ab illis acciperet,fed controuerfa apud illos etia pleraq3, immo' non nulla naturali rationi pu gnantiareperiret:ad Pyrrhoniorum fere hefitantia recidiffet,nifi arithmeticae, geometriae, dialecticae tpcognitione,quibus ia a puero inftitutus erat,retentus fuiffet. Cum vero' reputaret fecum m anifeie' veras effe eclipfium praedictiones,horologiorum,clepfydarum cp inftrumenta,quae čp alia iuxtji architectonicen inueniuntur,fatiusarbitrabatur,typorum Geometricorum demonftra tione vtj: maxime' cum eos etiam philofophos,qui dialectices callentiflimi habebantur,no inter fe folun^fed fibi quoqj ipfis difeordare videret: quanquam ex aequo omnes, has geometricas apo dix«s ccjmmendarent. Vnde plenius cognouit,ab illoru dictis abftinendum effe, fequedos vero' Characteres illos,8cT lineares oftenfiones: quas deinde fequutus,illam de demonftratione opero-fiffimarn tractationem inftituit. Praeceptorum aute fuorum quamuis amantiffimus femper fo ret,noluit tamen addictior cuiquam effe,cjj veritatis ftudiofior: ÖC ob id fepe hominu rufticorum iudicin in plurimis effe fequendä monuit,quod incorruptu effet,ac liberu, vtpote ab hgrefi nulla occupatum.Quinti preceptoris voce non tulit, qualitatum primaru appellationes balneatorum nomina vocitantis: vrinas noffe,ad pictores pertinere dit itantis, &£ alia eiufdem viri: quaquam tanti illum faceret femper, vt Corinthum Numefiani gratia peteret, q> difcipulus fuiffet eius: :3C Alexandria quoq3 adiret,alia cp loca permulta, vbi effe aliquem difcipulum Quinti intellexifiet* (mi[liires Familiares habuit medicos praeftantiffimos,8f philofophos quoq3, Alexandriae quidem Hera ^ 1 clianum, Romae vero' permultos,veluti mox dicemus.Ex Alexandria (Agypto, quae illi adiacet p rin4tl0 _ tota perluftrata) annos octo ÖC viginti natus in patria rediens omnia,qu^ cognouerat, pharmaca ^ amicismedicis dedit,vt ea per experientia confirmaret,quae ab aliis didicerat.Et,cum eodem tem pore vulnerum neruoru curationem primum excogitaffet,vifum eft duitatis eius pontifici, gladiatorum curatione ei foli committere,quauis iuueni adhuc. Cum aute prioribus medicis multi antea antea pemflfent, illi' ne unus quidem,fiue e neruoru,fiue vulnere alio mortuus vnquam eft, Itaqj fuccedentes etiani aliquot pontifices,fimiliter gladiatores curandos illi tradiderunt* Ceterum no diu in patria cÖmoratus,orta iftic feditione,Romam fc contulit, vbi plurimoru amicitiam,& pr^ n ' 1 i.. ... /l/-v +•* 1-^ V4 4- «r * />1 ITI" Ih 1 T rl PtTl \ r Pt*1fPftPt A 1PVO tl rl z1» * fularis,& non multo' poft praetoris vrbani,tum rebus, tu difciplinis philofophicis per omnia prae cipui viri: Boethi infuper hominis fingularis:cui permultas confediones oftendere deinde foli> tus fuitjprgfentibus ei femper,quos nunc memoraui* Porro' cu Alexandriam,in quaaliquadiit hteferat,reliquilfet,ad Palaeftina Syriae (vel Syriam coelen id eft, cauam, Paleftinae partem) expor tandi opobalfami gratia,&: bituminis infpiciendi,contendit* Nauigauit etiä in Lemnu infulam, vt qua: de terra Lemnia tradebantur, verane eftent, praefens infpiceret, 5č ipfius copiam fecu au^ ferret: primum cu ex Afia Romam Imperatoris iuftu proftcifceretur,quo tempore tame, non ad eü vbi terra Lemnia reperitur locum a nauclero deducius eft: itaq^ ad fuum in Afiam reditu diftu lit: fecundo cu ie in Afiam reciperet,ad eam qua voluit Lemni parte peruenit* Item in Cyprum, inde infpedis metallis, Cadmiam,Pompholyge,Diphryges, alia čp plurima in vfum Pergamen-fium auexit in primis vero' ingente Clialcanthi copiam* Sed 8č Lyciä aliquando,fola rerum inue ftigatione alledus,paruo praeteruedus eft nauigio totam* Commentario tertio in Hippocratisli bruni de vidu in morbis acutis,fcribit fe vinuaquofum,id laudans pro febrientibus, paffim repe rifle,in Cihcia,Phcenicia, Palaeftina, Scyro, Creta, Aegypto, 8C aliis quas peragrant regionibus omnibus.Eft vbi Orientis prouincias fe adiifte teftetur,de Cilicia nimiru,&f Syria fenties* Anno tandem trigefimotertio Roma profedus eft(iuuenis nempe, non adolefcens, vt quida fcribunt) dC poft aliquod tempus medicoru Romae aemulatione, ac infidiis comotus, vrbe relida in patria rediit, vbi non diu,cu amicis comorato ei,ex Aquileia literg ab Imperatoribus miflae redduntur: quibus illieureuocabant.Cum iterum(inquit ipfe libro nono de iimplicium medicamentorufa^ cultatibus) Roma pedeftri petere itinere(nam prius naui adierat) per Thracia,8C Macedoniam, prius ä Troade Alexandria in Lemnu adnauigaui,& c. Tande trigefimofeptimo fug etatis anno iteru relida Roma,in patria regreffus eft: dC illic,quantu nobis conftat, ad morte vfq3 permanfit* noma quid cu Porro' quanta eius gloria Romae fuerit,apud ipfos etiam principes,& Imperatores,qui copio^ rando, er fra f]us nofte volet,ab ipfo Galeno petat: ex eius praefer tim de praecognitione, ad Epigcnem libro* fagtedefraßt- nos hiftorjas aliquot breuiter attingemus. unt Galenus. jn pnrnls qU1(3em Eudemum Peripateticum,magni nominis virum, laborantem quartana tri Elidemus qnar plfci^ob intempeftiue' adminiftratam theriacam(vnde febris fimplex primum duplicata eft, dein t anarm. £je etiam triplicata,praedicente hoc quoq^ Galeno)ab aliis medicis, iam ingrauefcentem aetate, ac media hyeme,deipcratu a cg teris, tempeftiuo vfu eiufdem antidoti adhibito,reftituit: praedixit % euentura omnia,quo fcilicet die,quaeq3 e' tribus febribus abitura eflet,Crifis tempus, Qc modum, morbi CJ3 folutionem;id quod nomen illius,exiftimationem t|3 per totam vrbe,plurimum auxit: fic tamen, vt inuidia apud aemulos eius medicos imperitiores pari etiam gradu crefceret: quefum mam virtutem,Sč dodrinam comitari femper aflblet*Itaq3, cum aliquoties publice' docere,ŠC om nibus de iis,quae in arte minus rede' tradarentur,aut proderentur,emedatis,aut mutatis ab ipfo, aut etiam nouainuentione excogltatis,rationem reddere,in corporum diffedionc, aliis inco^ gnita quadam oftenderefuftinuiffet: vt crefcentem fubinde aemulorum medicorum inuidia, lo-giatron eum efle clamantium, declinaret, praefertim cum aegrotantium curatio, felicius, cp optaf-fet ei fuccederet,docere publice dC monftrare defiit:ita vt iam nec apud illos,quos curabat, pluscj imenls uar nece^e e^et Pr°faretur,fadis potius,quam verbis,quid arte pofiet declaraturus* “tanarm**' deinde iuueni ftatim primo die,quo fuit accerfitus praedixit,quartanae febris infultum effe: ÖC Nerim Trulne in Cliratl0nem fufceptü perfanauit,morbi folutione (ficut in Eudemo fecerat) profatus* Accitus ratus. itidem a Pofthumo,familiare Charilampi cubicularrj,neruo vulnerato laborantem, curauit:que Demades. nemo medicorum,qui Imperatoris aulam frequentabant, ad fanitatem reuocare potuerat: poft hunc Demadem rhetore,cuius morbum celebres quique aulae medici ne cognouerant quidem* Interea vero',du in Romanis principibus prgdidiones,8d:urationes magna laude peragit,gmuli medici varia de eo per vrbem fpargut: alius cafu illum quempiam ianaffe, periculofo fp admodu curationis genere vti: alius diuinatrice peritia,non arte medica, quid in morbis futuru effet prae^ rnßi ~\xor dicere* Poftea ad lufti vxorem vocatus,quae abfq3 manifefta occafione confumebatur, ex pul/u amans. (qui fubito' ad nomen eius,que amabat,auditum, variis modis agitabatur,et fubfultabat, quod dC alias perturbati animi indiciu eft: Sč vultus, ac faciei color ad eiufdem nome immutabatur) eam non modo' amare,fed quem deperiret etiam, miro quodam artificio deprehendit* Eodem tem pore cu Alexandro Damafceno,Fl.Boethi praecepto re, quum de voce,&f refpiratione controuer. De ~\oce con- fta incidiftet: promittebat Galenus fe neruos quofdam oftefurum (in hcedis,ac porcis) minutos, trouerßa. 3/ capilloru inftar fubtiliftimos,partim e' dextro,partim e finiftro latere mufculis gutturis immif fos: quibus,vel laqueo interceptis,vel cultro abfciffis,vocis impotens animal redderet,nihil alio^ qui,quin cetera peragat, impeditu.Tum Alex.interpellas: Si prius (inquit) tibi coceiTum fuerit, nos fenfibus noftris credere oportere*Ille vero' hgc audiens,relidis omnibus abiit,hoc vM fubiL ciens,cp fe fua fefelliffet opinio, non enim ad rudes Pyrrhonios venturu fe putaffe* Hax ad aures aliorum aliorum quoq$ eraditoru peruenere,quotquot in vrbe Romana tum erant, vehementer 63 eft ab hominibus mm Alexander reprehefus,decreuerunt qi Seuerus (qui tum conful erat,&: Ariftote lica: difdplinx operam dederat) Paulus (non multo poft vrbanus prator creatus) dC Barbarus (Imperatoris Lucrj auunculus ) vt fe praflentibus difledionem hanc Galenus faceret conuocatis cibus, ČC medicis, dC philofophis,qui nomen aliquod haberent: id quod magna cum gloria per-fecit. Simili etia induftria diuitis cuiufdam feruum,no ex morbo, fed metu (quod eorum, qua: seruwpr*me admimftrauerat pro dignitate reddere ratione non poterat) contabefcere agnouit. Deinde ad ßitia Siculum medicum ^grotante a Glaucone philofopho deducius, qui fuum ipfe morbu ignora- Hepatia* bat,hepaticum effe deprehendit,his argumetis» In primo ftatim aditu obuiam venit quidam,pel ***' uim e cubiculo efferens,quae tenuem cruorisfaniem continebat,carniu nuper madatarum ablutioni haud abfimilem,euides affedi iecinoris argumentum» In pulfu vero inflamationis indiciu: & iuxta feneftram hyffopü ex aqua mulfa decodü animaduertitvnde cogitauit medico pleuriti-dis fufpicionem oborta,dolore videlicet nothas coftas infeftante,qualis iecinoris quoq3 infläma-tionibus accidere qnq^ confueuit.Erat aut ÖC refpiratio parua,crebra q^dč exigua tuffl infeftabat» vbi vero magnam refpiratione traheret, dolor in iecoris regione vehementius cruciabat, fentie-bat ČJ3 in dextra praecordiorum parte grauitatem: dC iugulum quoq3 ad inferiores partes detrahi (quod quidem magnas tantum inflammationes,quemadmodu QCfcirrhum comitari folet) qux quidem oia antequam quicquam audiret a quoquam, Galenus per fe Qc obferuauit, dC pnedixit, magna Glauconis, dC ipfius aegroti admiratione» Itaq3ab eo tempore Glauco,tudeipfo, tum de arte vniuerfa, cjj optimam accepit opinionem: cum antea nihil magni inde expedaret, vtpote qui nunquam cum viris,in arte confummatis verfari cofueuiffet» Inter haec omnia vero',& hoc fuit admirabile fadum,ob quod non folum mira loquentem, ficutiantea plures medici: fed mira facientem eum appellarunt» Boethi vxor frigfdg, Qc h umidae tem peratur^ fupra modii,cum ven jsoethhxor. ter ei tumuiffet,et in muliebrem fluore aquofum,cuius nimio profluxu debilis,et decolor reddebatur,incidiffet,obffetricibus primum,optimis fane omniü,qug in vrbe erant,vfa eft,fed frufträ: deinde etiam praecipuis,quibus c|3 medicis, inter quos conuenit, adhibenda effe remedia,qua ab Hippocrate,&: altjs poft ipfum optimis quibufq? deferipta fuiffent. Sed fic quoq3 deterior indies morbus reddebatur: tandem Galeno folieft curatio demandata» Petierat aute is dies decem fibi dari,&intra eos,fi quidproticeret^lios totidem addi:id quod libenter ei conceffit Boethus» Primum itaq3 talem ianandimodum excogitauit Galenus, quo non folum humiditateficcaret, ve-rumetiam ita calfaceret,vt affatis profert ini tepore aegrotantis corpus nonliquefeeret. cuius con trarium fecerant medici prius,in arena maris calida ipfam decubere praecipientes»Deinde non fo lum euacuandum putauit id, quod redundabat, fed etiam nefimile illi gignatur aliud prohibendum» In haec igitur intentus, vidus etiam ratione vniuerfa cp optime inftituta,tantum effecit, vt duobus primis diebus ftatimremitteret fauitia morbi: Čf priufquam xv dies elaberenf, nullum prorfusmorbi veftigiu apparuit. Cum č|3iam mefe traniädo ÖC bene colorata eflet mulier, adeo vt ad naturale habitum nihil penitus deliderari poffet,nec amplius fluoris indicium fupereffet vi lum, aureos quadringentos ad eum Boethus mifit (quae fumma, vt Gemufaus coputauit, valet, aureis rhenenfibus plus x 3 o o ♦ vel vt Lacuna, mille coronatis folaribus) &C nobilium medicoru inuidiam auxit» Porro' tribus iam annis Romae verfatus Galenus, ingruente magna pefte, confe ftim ex vibe in patriam properauit, annu iam agens tricefimum feptimum. Verum non ita mul topo'ft Imperator M» Aurelius Antoninus, intelleda eius praeftatia in re medica, eu accerfiuit: erat 63 fetü abdudurus in bellum, quod contra Germanos mouebat: perfuafus tn reliquit, cum audiffet,diuerfa deum patriu /Efculapium iubere, cuius medicus eflet,ex quo mortali apoftema-te laborante feruauerat. Itaq3 relidus ab Antonino,toto tepore,quo is abfuit,memor prauitatis, & medicorum, dč philofophoru,qui tum Romg agebant,interdum ex vrbe fecedebat ad eum lo cum,in quo Antonini filius Comodus alebatur Pitholao commiffus:cui etiam ab Imperatore,fi qh puer agrotaret, Galenum vt accerferet,iniundum fuerat»Reuerfo demum a Germanico bei lo Imperatore,c6tigit,vt Sextus (alter Imperatoris filius: nam Comodum iam prius in patris Im peratorisabfentia,a' phlegmone,et febri confeftim liberarat) in morbum incideret acutum,adeo' vt feptimiitn diem euadere no poffet,quin iudicaretur» atq3 hoc ita euenturu quarto die Galenus cognouit» pradixit cp feptimo,vel fexto die prorfus iudicatu iri» quod fi fexto iudicaretur, reuer-furumilln feptimo,integra tum folutionem fore, eam q3 per fudorem» Aduenit aut iudicatio die fexto, & quanquam poft id tepus ipfe Sextus, vt Galeni pradidionem redargueret, QC febris no rediret,exquifita vidus ratione vteret, die tertio decimo tn iterum febrire cepit, cum rurfum vocatus Galenus, poft tres dies eam febrim,qua fatis magna iteru eflet futura,defituram,atq3 fepti-modecimo die a primo decubitu iudicationem faduram, praedixit» dC rurfus die quintodecimo fententiam fuam rogatus: in ea'dem permanere fe refpondit, hoc etiam addens, feptimodecimo die adueniente fudore hora fecunda nodis exrumpere inccepturum» Quae omnia fic euenerunt» Porro' cum reuerfusex bello M» Aurelius crederet fe aliqn febrire,nec minus medici,qui pere grinationis eius comites fuerant: adfeitus Galenus, iuffus % arteriam contingere, dixit fe febrim nullam percipere,fed potius a' cibo affumpto,et eftuante,eius vetriculum opprimi,id quod mox Imperator ipfe ter ita rem fe habere repetens, conftrmauit: fentire enim fe cibo frigido grauari* v * 5 Ventriculum Ventriculum igitur fouens nardino vnguento purpurea lana excepto, calido, bibens ^3 Sabinu vinum cum pipere, queadmodum Galenus fuaferat, minimo negotio fuit reftitutus: vnde Gale num poftea magnopere commendare non defiftebat eum medicum praeftätiffimum efle,ac tu vi rum ingenuum, tum fummu philofophum praedicans, Nec vero' argumentu vulgare Galeni do čfrinae,atq3 morum integritatis eft,quod a Marco Imperatore omnid, qui illum praeceflerant,iu-ftifllmo fimul, dC fapietiftimo, qui obfingulare fapientiä fuam eft nomen philofphi indeptus, celebratus encomtjs fuerit,afcitus in fuorü medicoru clientelam. His vnam adhuc hiftoria, fane memorabilem, adijciemus, Quintu morbi diem iuuenis quidam agebatrquo ipfo cum me dici venam incidere decreuiflent, nec indicationes (a quibus detrahendum efle (anguine medici perfuadent) aduerfarentur: Galenus bene quidem eos in opinionem mittendi fanguinis veniile dixit: verum natura id quod fe grauaret expellere feftinante (diligenter enim omnia confidera-' rat,qu£cuqsab Hippocrate traditafuntfigna illoru,quibus fluxurus eft fanguis) breui admodu, etiamli nihil ipfi egiflent,idem vitro' fadura.Dum medici htec admiratur: aeger e ledo fe fuftulit, tanquam profi!iturus,interrogatus % cur exilire voluiflet,rubri coloris ferpente per laquearia re> pere a fe vifum refpodit, ideo ^3 e' ledulo (e aufugere velle. Reliquis medicis nihil hoc ad futtrru fanguinis fluxum conferre,vifum eft: verum Galeno cum alia fingula perpendenti,tum rubore, qui prius in dextra nafi parte ad malam vfq3 obfcurus fuerat,audum valde intueti,fanguinis pau Io' po'ft e' dextra nare fluxuri,manifeftum id attulit indicium, A tq3 ita cotigit» Nimium aut pro fluentem ab eo fanguinecum alijs modis non poflet, cucurbitula ad hypochondrium dextrum appoftta,cohibuit. Cum ex Alexandria in patriam rediret,diuertitm itinere in quoddä rufticum praedium vbi forte egrotabat dominus,acpene' fuftocabat vue,ac glandium tumore: cum autern deeflent alia remedia,ac iä maturefcerent nuces,confiderata corticum natura acri, &C aftringente, exilfiscorticibusexpreflitfucaim,cuimeladdidit: liocremedio fubitoliberauitSEgrotumteo-dem ČJ3 poftea (emper fe fceliciflfime' vfum narrat. Sed complures huiufmodi hiftorias,quj VO' luerit, ex ipfis Galeni libris petet: aut Symphoriani Campegq Capos hiftoricosGalemadibit: in quibus ille ex Galeni feriptis, oes hiftorias, id eft,vifa, autfadaabipfo memoratu digna colle.-git. Infinitu enim fuerit in pr^ientia fingula perfequi,quibus Galenus,110 impofturis, au t fophif matibus,vt ali],fed iuftis operibus artis inter principes Rome motuit primum,& apud ipfos de^ rforidea pr in iuuentute duobuseuidentibusinfomnrjsmonitus,arteriam,quasinter pollicem,&: indicem dextribrachif fita fit,fecuerit,&: donec fanguis fponte fifteretur (nam hoc quoq3 infomnium didarat) expeda-rit,fubftitifle autem fanguinem feribit, antequam integra libra effluxiflet, & cotinuo' diuturnum dolorem,in illo praecipue loco fixum,qua iecur cum diaphragmate committitur, ceflafle: QCfimi liter facerdotem dei (/Efculapij) in Pergamo, infomnio monitum, feda in fumma manuarteria diuturno laterisdolore liberatum fuifle,Hoc idem etiam contjcio mortale illud apoftema efle, ä quo fe per /Efculapium olim liberatum dixit Antonino Ctefari3 excufans fe a' profedione in Germaniam Germaniam cum ipfo, quafi tunc etiam idem Deus per infomnium prohibuiflet» In libris de valetudine tuenda: Ipfe (inquit) aliquado per hyemem deprehenfus m agro, tum ligna findere, tum hordeu tundere: exercendi corporis caufa fum coadus: quas nimirum agreftes quo tidie pro opere faciebant. Quartanarium rigorem nunquam, alios duos non femel expertus elinam iuue nis quater tertiana febri laborauit: St puer adhuc febri ardente tentatus eft,adeo, vt iam fuperue-niente phrenitide floccos velleret, St feftucas colligeret. In libris quidem de farhtate tuenda, fcri-bitfe(iam gtate prouediorem) exlafTitudine nonnunquam febricitaffe, nullum altas morbum inultis iam annis expertum: quin etia perculfus (inquit) certis corporis partibus, vnde ali] phleg mone,bubone'que contradis febricitarunt,ipfe nunquam phIegmonem,bubonemVe fenfi,nec febre laboraui: non aliunde certe',quam ex feruandf fanitatis arte,tanta comoda confecutus:cum alioqui, nec falubrem corporis ftatum ab ortu ipfo fim nadus, nec vitam plane liberam forti tus, fed in qua tum artis officijs feruierim: tum amicis,cognatis,et ciuibus compluribus inferuierim: tum plurimam nocdium partem nonnunquam aegrotantium ipforum caufa,femper autem dul> cedinis ftudiorum gratia,peruigilauerim Jnter alios quidem morbos,St fymptomata, per iuuen tutem ventriculus ei bile affidue infeftabatur: ad quem refrigerandum laduca vtebatur: cum ve ro ad aetatem declinantem peruenilfet, eodem olere aduerfus vigilias vefpere vefcebatur, iunior quidem crudo: fenex vero cum ex dentibus male haberet, elixo» Quin St vertiginem aliquando ienfit, St ftomachi faftidia: St anno aetatis tricefimo quinto in palaeftra fummi humeri luxatio-nem expertus eft: et aliquando ventris dolorem vehemetiffimum, vt videretur in ventre intimo terebra perforari, in eo potiffimum fpatio,per quod ä renibus ad veficam vreteres extenduntur: St iniedo rutaceo oleo,excreuitgrauiffimo cum dolore humorem vitreum ä Proxagora appella tunuatq^hoc idem altjs quoq? hominibus fimiliter accidiife obferuauit» In libro, qui ad Thrafy-bulum de arte fanitatis tuendae tradat, fcribit fe plerunq^ multis athletis, qui prgftantiftlmi effe videbantur, quiq3 multas in certaminibus coronas meriti erant, feipfum valentiorem elfe exper-tuni,quandoquidem illi (inquit) in omnibus itineribus faciendis in militaribus adionibus,ma-gis praeterea' in ciuilibus, atq^rufticis negotijs, inutiles prorfus reperiebantur» Traditur autem fenio confedum tandem requieuifte in patria, vtBrunfelfius,& Lacuna feri- Mors, bunt:annos natum feptuaginta, licenimauthor eft Suidas:an omnino tn in patria obierit, non puto conftare» Albertus de Eybe Margaritae poeticae fue tradatu t capite x tradit eum vixiffe annis octoginta feptem, fed fine authore» Profedio eius Romam prima, circiter tempora fuiffe apparet,quibus, Antoninus Pius ditius, qui Adriano in Imperio fuccefferat, e' vita deceffit:ve-lut in libello ad eos,qui de typis fcripierut,fignificare videtur, vnde obitus eius,imperante etiam num Seuero, iuxtaeam fupputationem cotigerit,vtquidam conijcit: fed loan.Tzetzes Galenu fub Caracalla adhuc vixifle prodit» Galenum (inquit Caelius Rhodiginus) memoriae prodi-tum ä nonnullis eft, centum, & quadraginta annos vixiife, tanta Sp in cibo, St potu abftinentia vfum, vtad iatietatem nunquam comederit, aut biberit, nec crudum quicqua vnquam guftarit: vnde fit fadum,vt odorificum femper anhelitum fpiraret: St citra vllam omnino affedione, fola defeceritfenedute: hinc etiam adagio exorto, vt Galeni valetudine dicamus,pro ea quae vitra hu manum captum,nimis fit profpera,nimisc]3 inoffenfa» ficille antiquarum ledionum lib» 50, cap» 12,quae qua'm fint vera,ex ijs,quae ante dida funt,facile' eft coni jcere» Hic iam vita eius explica ta, ad mores eius,ac difciplinam, ftudiorum cp rationem intuendam vertenda breuiter oratio eft. Et primum quanta eius fuerit prudentia, vel ex eo apparet, quo'd. ab adolefcentia, vt ipfe feri- Prudentia, bit,fern per fe aftuefecit,pr^cipitem,ac temerarium affenfum refugere: quam obrem, vt nulli feda rum fe addixit, ita rationes omnium audire, St cognofcere voluit: St in ljs omnibus, quae fenfu, aut ratione cognofcantur, nifi horum alterutro, vel vtroque impulfus, pro certo, St indubitato nihil habuit» Eodem confilio ab omni fuperftitione,& praeftigiatura,quarum haec fere' fenfibus, illa rationi pugnat, femper alienus fuit. Mira vero' eius ingenij fagacitas, St animi folertia fuit, ex multis,diuerfis tp circunftantrjs aliquid prompte' colligendi:adeo vt ea,quae peritia,&fagaci-tate prgftabat, diuinatione quadam,aut etiam praeftigiatura pr^ftare videretur ä multis,ignorantibus, fcilicet illud, (Attvng apirog og rig y&Xag. Temperas vero' adeo fuit, poftquam Temperantia, certam tuende fanitatis rationem iam animaduer terat,vt nunquam poftea ob eam in vidu negle damaegrotarit. Et illum certe', qui nihil antiquius ft,udio veritatis, nihil dulcius artis ad hominu falutem inuentee promotione duxit,in quibufuisrebus,propter quashomines pleriq^incotinen uto,aut luxus,intemperantiae accufantur,cp minimum deliquiffe credibile eft» Itaque mores in vniuerfnm graues habuit,&ab obfcoenitate, ridiculo cp prorfus alienos:eofdem Sp mites, ac minime' iracundos»Famulos fane' nunquam propria manu verberauit (vt neqj pater eius) ne commeritos quidem, fed tum minis, tum paternis admonitionibus, peccata femper eorum correxit: irafeentis impetum nihil differre ab infania, St furore praedicas. Quin St aegros moribus femper placidiftlmis ita exhilarabat, vt vel folo fermone videretur eos reftituere, Contra in difputando adeo'grauis,atqa feuerus extitit, vt nunquam non fuis antagoniftis pudorem, fibi gloriam maxi-ximam conciliarit» Fuit enim tam acris, St vehemes in refellendis,fiue fermone,fiue fcripto,alio-rum tam medicorum, cj$ philofophorum erratis (vt afperioribus etiam verbis, St conuicijs non abftineat ficati contra Theffalum,&: lulianum) tantum ^3 valuit dicendo, vt eorum,quos perfe-’ cutus Fortitudo. jußitia. piet**. in Deum. cutus eft,vniucrfa fcripta perierint Nunc de animi eius fortitudine,& magnitudine dicedum: qux quidem virtus in primis in mortis contemptu honeftam ob caufam fpečlaturrnon hoctn fo lu'm,fed etiam aliorum,quas vulgus (impliciter bona exiftimat,vt glorias,ac fortunte,prp verisbo nis contemptu* Fuit autem imperterritus,atq3 immotus ad ea ola, quas quotidie in vita accidunt, (qualem patrem quoq3fuidepraxlicat) dC asquam in quibufuis rebus,aut cafibus mentem ferua-re confuetus* Quod autem Roma,cum plerofiqp oes illic medicos emulatione,&;inuidia erga ip' funi laborare animaduertidet,& quofdam etiam vitas eius clanculum infidiari, vrbe relicta in mi norem aliquam duitatem,ceu tranquilliorem,^: vbi omnes inter fe noti edent, (imulationis vero',& inuidias minus,migrare (latuit,non pufillanimitate,vt quidam putant: fed partim tranquil litatis (ludio,partim vt improbis hominibus malefaciendi occafionem fubtraheret,id fecit* Inter alias certe virtutes maxime' animi tranquillitate,vt fibi com'pararet,a' patre Tepe admonitus eft: et gloria,honorem contemnere aduefacftus,atq3 vnam tantu m,cam čp nudä veritatem fufpicere: &Č ob nullä pecuniae iačluram moerore affici,quadiu,qup reliqua eiTent,ad curädum corpus fuffi cerent* Quae quide patris documenta fefemper retinuifte,&'ob nullam rerum,fortunas <33 viciffi tudinem,animo perturbatu fuide,feribiu*Gloriam,^: popularem auram fic perpetuo neglexit,vt nulli librorum fuorum fuum nomen praefcripferit,&: amicos etiam ne id facerent,rogarit,vtpote juong ty\q aAhS&clg, ’6%iQu/j.ct)V,j(gif'dJ%v mou voyjcrcu; vrt Betonov iu9^7roig}dTi t&Xhiov xrn/uctyVt lpfe de fe feribit feptimo Therapeutices,&: mox fubiungit: rcwr ovv «cT lvr\ypci^c&^ TroTi ifxov ovofjLct rav vir Iuh y ij^ifJL/uS^cov ßiQxicov «VW. In libelli quide Dc libris proprqs princi pio,non fimpliciter nullis fuorum libroru,fed illis quos introduccdis,fiue in difcipuloru,aut ami eorum rogantium gratia ad priuatum ipforum captu,vfum cp confcripfidet,non ad editione, no men fuü (e addidille negat, condat autem aliquos etiam, vt ederenf ab eo conditos* itaq3 ipfe fibi contradicere videri pollet: fed aliter (e habet* nam 111 libello ad Baffum De libris proprijs,caufani reddes, cur aliqui ex libris ab eo confcriptis,ab alijs,atq3 alijs mutati, et corrupti,a' no nullis etiam fibijpfis fint vendicati,fubdit:huius rei caufam ede,qm nomen fuum ipfe non addiderit,&c* Ad qua: verba tamen non fequitur,C£teris accuratius, et ad editionem conditis libris nomen fuum fe infcripfi(fe:fed potius neque his,ne quid ambitioni,&: glorie daret: ncq3 illis,vtpote imperfecftio ribus*De gloria quidem populari,\Qc laude apud multos,ita fen tiebat: nonnullis viuentibus eam aliquando cömodum ceu indrumentum ede,mortuis autem nihil omnino prodede:immo verd nec viuentiu quibufda:quum eis, qui plurimum philofophix indulgerent,no paruo impedime to edet apud vulgus fama, ipfos videlicet a' rebus pulcherrimis plus iufto tranfuerfos auferens* At,fi gloriam contempfit,dicet aliquis,quid ed,quod non raro fuaipfeinuenta tantopere prg dicet,fuas,tum medicationes,tum prasdičliones tam prolixe' commemoret,fe cp extollat, vt cum alia's perfape,tum in vulnerum, prasfertim neruorum curatione C Huic nos refpondebimus, non facere hoc Galenum, nifi vbi vere, dC merito' facere potedt&T non tam feipfum,quam res pulcherrimas a fe inuentas,ac generi humano vtiliffimas pradicare* Qui vero' gloria, ceu bonum aliquod fpecflant, vere ambitiofi, dC iačtatores homines, tj gloriam iplam veritati plerunq? anteponunt: et (i,quid forte' veri,boni cp inuenerint,fefe tamen potius,qp res lpfas extolli cupiut*Pretereacum gloria alia popularis fit,que to <1vauvo/udpov, magis quam to ov a dedat: alia vero contra, qu£ non tam multis, paucis, videlicet ingenue' bonis, dC eruditisin-notefeere quaerit:hanc pofteriorcm,&: virtuticoniunclam gloriam ,cGalenum non afpernatum fuide dicimus*Denique cum res quanquam praeclarae,dum noua funt,a paucis approbentur,aut in vfum vertantur,nifi maiori aliquo praeconio commendentur,Galenum vtiliffima vitainuen ta fua, dC artis excellentiam commendando, humani generis iuuandi animo id fecide exilliman dum ed*plerique,autem vtpoteobtufiori,in veritate peruediganda,mente, maiori aliquaimpul fione,& commotione animi,vt,quae bona funt, credant,acampledtantur,indigent* V enio ad iuditiam: quam veluti maximam,dC potiffimam virtutum ad poftremu diftulimus locum* Huius vero cum (iue partes,(iue fpecies fint diuerfa?, diuiniffima eft,q use pietas dicitur* Extant autem Galeni fiue pietatis, fiue amoris praeclara argumenta multa, in Deos immortales* in parentes, in patriam,in praeceptores,&eos, a quibus difciplinis,3f artibus imbutus eft,in ami cos,in artem ipfam,& 111 genus deniq; humanum totum* Deum fane', vtagnouit, vnum elTe (fummum videlicet, dC principedeorum: vt TEfculapium medicing author em,que deum alicubi appellat,minime pro fummo,8f vniueriali deo,fed parti-culai i quodam, dC fubdito, ac (olius medicinae, ceu praefide genio habuerit,ficuti etiam Socrates) ita eundem optimum,maximum q?,öd cogitationum etia noftrarum confcium exiftiniauitJtaq^ " "p, 1 inquit in tertio de locis adečtis :Deum igitur teftem facio,me dicfturum efle,quod poi t iCngaiTiinquifitionem in ipfo artis exercitio,&: in difputationibus cu dodliffimis viris com peri,a: verimmum ede ftatuo* Quis vero' talem animu, tam dC veritatis amantem,5C i unandi ge nei ishumani cupidum, non perpetua laude dignum ede iudicetcGgterum vtalibi non raro', ita in primis in feptendecim illis libris, quos de vfu corporis humani infcripfit, veluti totidem hym nos, vt ipfe appenat,conditori compofitos,opificis noftri fapientiam,prouidentiam,iuftitrim,ac bonitatem,non lolum agnofeit libenter, fed et magna cum admiratione, ÖC reuerentia nufquam non pr^dicare,5f extollere foletJmmo' facrificium hocDeo acceptidimu ede cenfet,non fi ei he- catombas catombas, yicftimas cp offerat quifpiam cruentas,aut cafiam, Sc tliura accendat: fed ft myfteria iL iius,operacp,primum quide vnufquifqs cognofcat, expendat qa, poftea vero all)s communicet: in horum enim ignoratione fummam impietatem cofiftere profitetur: vt veram pietatem m opi ficenoüro laudando,cuius fapientia fit infinita, potentia inuicfta, benignitas perfeda. Sed Gr^-caipRusverba,ne quis addi,aut fingi a nobis quicquä fufpicetur,adnumerabo: oV U&v Agyov \yd ^y/tipniipy vio-clvtqq rif^cLg vfxvov aAvißivov crvvrißyfJLity vo/ui^o txt &tvcu rlujovrcog lucrzß{ctv:xyt ci tcuj ^HK&rOfAŠcu; o^tx TrctfXTro^hctg j^Tcißvfftupä 3 %cy r «Ätt piußtct /uv&i ßuuiarcujui, tf’M Hyvoilw clutoq £i ro7g a.M.OJg oJ^v\y^g dyirfvrx. Et alibi: Eyd /ufyjx£‘ \7rcuveiv %n y^rct rlw ol^iolv th £nuixp~ ywovrogrct gcoct tj\v rz crojim, y^ rlw £vvopc/v l^vog dvoj vopti^co. fx&i^ovct ß xz \7rcuv0v pcovov, aA-Ag. Jtj vfxvm ra t oicwrcL rov %pj ov Zgiv. Atqui alibi veluti oblitus feipfum, no Deum, fed natura, hoc principium vocare videtur.non tamen reuera fentit, hanc principe effe caufam, ficut impie fecit Plinius libro z, fub fine capitis feptimi concludes,naturam haud dubie id effe,quod Deu vo camus, Oie autem de natura feribit* E/g i\v Jfavopttiv MTigcdribAz^Gizv cv Toug &vctTOfjLcttg,%cy crwz\cti' TO 7T OTi&V 7T AviptptZAog Jf £ IZOUCtJC, OUZ tTCLTOlg f/zpZTlV OLTTCtTt £ IZV Gifjßfj, ClAA'l TOig /XyJ To7g d% tAccrfo3rctg ojjt<2q \7r7roz^rei3za.v eipin ßxAgtro vrdvTog (pßzyßcuro e,qu£ contra naturam (corporis falte) funt bona,naturalibus pre fert. Vt vero' naturalia, vt plurimum vult Deus,neq3 folitu,& inftitutum a' fe nature curfum fine magna caufaabrumpit:ita veritati,&: iuftitiac confona perpetuo,ÖC fine vlla exceptione vult: SC mala quidem*vniuerfalia nunquam: particularia vero' nonraro', modo'adbonum vniuerfalere-ferantur. JNaturse autem dominum idcirco oftendere fe voluit, vt, cum folis eclipfim fecit contra naturam*,cum pateretur vnigenitus eius, vt homines inde naturam no effe Deum, fed aliquod ea prius,melius (J3,principium intelligant.Hac ratione a Chrifto noftro,et mortui excitati funt,Ö- a morbis dcfperatis a*gri reftituu, &C multa contra naturam fačta miracula, vt, per haec ipia naturas dominum fe nobis approbaret. Verum haec melius explicada relinquimus illis,qui meliorem,^ rerum natur^ fcientia profitetur.Temere' certe, ac impie Galenus libro fecundo de differerijspul fuum Mofis^ac Chrifti fcholasrepudiat,ceunullaftabilitasdemöftratione:quali vero' miracula, quse plurima,& vere' diuina in vtrorn teftameto fatftitata legimus,atqj credimus, no oem demon ftratione fuperent. H^c fi perpendiflet Gal,&: £qua mete fibi infinuari,a' numine profeda palTus fuiflet tuea,quaefan(ftiflimi viri de Deo,acrebus diuinis dixerut,ceu principia,minimeq3 demö-ftrada axiomata,efle accipieda,perfuafus fuiifet:aut falte per hypotheim admififlet,donec ea,que fequutur intellexiifet melius,ola nempe ad Dei folius honore, ac gloriam, proximi vero vtilitate deniqjeuentus multis deinceps feculis ita,vt multo' ante' praedicti fuerant,femperrefpondifte ani maduertiftet,et vnam hanc religione,vtantiquiftimam oium,ita fibi fimile femper,et perpetuam fuifle: nimiam certe' ijlam de fuaintelligetia opinione depofuiftet,neq3 ceu lineares,& geometricas demonftrationes has in religione noftra defideraflet. Quod quidem,vt faceret,vel ipfa Chri-ftianorum in oibus aduerfisad morte vfq3Conftantia,quae ipfum minime' latuit, mouere debebat* Huius aut conflantia? libro 3 depulfuuni dltferenn)snieminit,cumfcribit:CitiusautMofisaffe clae,& Chrifti fua deferat dogmata,qj qui fetftisaddkfti funt,tum medici,tum philofophi. Conii-derare ena debuerat, crefcente in medijs periecurionibus Chriftianoru religionemrdecrefcetem yero', nulla vi fenlibili refiftete fuam,& ethnicorum,deficietia iam oracula,carmine prefertim. HcecdeGaleni circanoftram religionem ignorantia muitusdixi:&qiiidem pluribus, čp vel propofueram, vel qui hatftenus eius vita nobis defcripferuntalrj:qm id fidei noftrae profeftio po liulare videbatur. In hocfaltem non vulgaris, vt inter Gentiles, cius pietas apparet,q? Deum, vt diximus vnuni,rerum onim opificem,motorem,acconieruatore,& naturae principem agnofeit, eiusq3 magnitudinem,etprouidentiam,magnacum alacritate plurimis in locis pra:dicauit:& vt naturae caufam, opificem, ac gubernatorem mquirant,hoiesftudioios ferio' hortatur: modellia ve ro',q> licet ab adolefcentiaopifexillereriLquis'nam e(fet,aphilofophis addifcerecupiuerit,de cius tn fubftantia,vt etiam animae,nunquä pronunciare aufus eft. Habuifte quidem ipfum infomnijs quoq^fide, velutidiuinitus, aut ab yEfculapiofuoniifris,aliquotexlocislibrorö eius apparet: v t primum cum medicinaeopera dare coepit,parentis infomnio: deinde,cum fomnio monitus,arte riam fecuit,8c c. Ad pietatem quidem in Deum hoc ena referendum videtur,q> neq3 circa amule ta(que ne Chriftiani quide multi,fed nomine magis,čp re,deuitant)nccalijs in rebus abfurdis,fiue illicitis,fiue ratione falte caretibus, fuperftiriofus fuerit: vt pala'm profitet, & nos fupra quoq3, vbi inter eius virtutes de prudetia mentio facfta eft, aliqua ex parte diximus* Sed n uc de eius in pietas inpa- hoies pietate dicendu fupereft. Parente fuum nufqua non fine magno honoris titulo appellare rentem. folet:etidinlocispermultis,acprolixe'fcrnperfacit, vt appareat nunquä fuauiorem fibi voce ede re vifum fuifte,cj qug parentis fui laudes decätaret.Maxime vero in Comen.de cognofccndis,cu randis (33 animi aftecftibus,illö commendat vnice:quod fanc opus veluti encomiafticu paternaru tn patriam, virtutu eft. Patriam vero et ciues fuos tanto amore profequimis eft,vt tanquä exemplo Vliffis quodä,praehoruamore maximoru Imperator« fauores,ac ltudianegligeret. Nesenim caetero-ru more ftulta ambitione illecftus (quod f^penumero infeiftari, & damnare in artis profelToribus folitus eft) negledo ftudio veritatis, aflentationibus, ČC reliquis lmpofturis principu fauores ve-nari tentauit.bt quäq maiori ex parte nemo fit patriae acceptus (ficenim natura fere' coparatu in-ter hoieseft, vt peregrina quide,et aduentitia ingenia admirent: fua vero',domeftica qp ob familia re vfum defpiciant) Galenu tn Pergamenfes fui tam ftudiofe' redamabant,colebant, ÖC dbferua-bant,vt ipfum,dC feruatoreni fuu,& patrem patrig,omnes communi ore vocaret,neq3 id iniuria: fiquidem non modo' curabat fedulo', vt fuorum ciuium recfte' valerent corpora: fed quemadmo-dum legislator, atque philofophus fummus, etiam erat folicirus, vt eorurn animi optimis docu-suentis mftituerentur.Quo circa varios commen.fcripfit ad excolenda iuuentutis ingeniaadmo tn pauper es, dum falutares. Conciliauit autem fibi maxime plebis, dC tenuioris fortunae hoium animos,quod cr egenos, medicamentis fimplicibus, vulgaribus'que, QC paratu facilibus plurimum vtens, QC recfta vidlus ratione fine pharmacis, vbi id fieri poterat, curans, eorum, quos fufpiciebat, facultates minimd opprimeret: contra faciut plurimi noftraxtate medici,qui in aggerandis plerunq3 pharmacis oftentationi fuae indulgent,3( fi aegrotos ijs non ludunt, pharmacopolarum certe' (a quibus ftepe vel muneribus corrumpuntur,vel lucri parte habent communem aliqui) maiorem, čjj argrotan^ tium,rationem habent:aut fi etiam iuuant,poterant tfi, & debebant,praefertim anguftiorisfortu nae xgrös fimplicius, minore <33 fumptu luuare, fi qua in ipfos pietate mouerentur: qux in Ga^ leno certe' erga pauperes maior fuit,q| in plerffq^ hodie Chriftum ore,non opere,prbfitetibus me dicis. Itaque ieplafiarrjs, aromatarrjs,&: inftitoribus eiufmodi ( qui,vt aliud nihil dicam, fepe vi> liflimis calculis,aut vitro gemmas, ÖC preciofiflima quaeq3 nullius, aut minimi preci) adulterinis mentiuntur, fiue fponte, fiue per imperitiam) relicftis Galenus, vt meliori fide,ac fumptu minore medicamenta haberet compofita, fuis manibus plerunque confetfta, officiofiillme'ajgris ad-* miniftrabat: in egenos interim no exiguam fuarum facultatum portionem,erogans:artem'que ipiam non auaritia dudfus, aut quapiam cupiditate:ied propter folam virtutem pie fimul, re— ligiofe exercens. Quod,fi qui minus locupletesfunt,quam Galenus fuerit,medici,neceis redun dat forte , quod egenis largiantur, tanto maiore ftudio illi hoc agere debebant, ne fuis etiam facultatibus XT I T A cultatibus cos defraudarent: fed virius in primis ratione, & medicamentis minimi fumptus, illis confulere,Iam,q> fppius die noriu % ad eunde-quandoqa £gru, vt ipfe de fefe fcribit, Galenus ac-ceffit,diligenti^ fimul eius (qua fubinde magis magis % in arte profecit,& hominu erga fe aman dum animos conuertit)fimul,&: pietatis in xgrotos argumentu eft. Quin^ pernodare interdu apud xgrotos folebat,cu miniftrorum diligentia ei fulpeda erat: & domu fuam aliquando curan dos deducebat.Eadem pietate nihil vnqua(ex validioribus praefertim auxiliis) aegrotis exhibuit, cuius vfus per experientia ei non conflaret, vt ipfe fcribit in primu Epidemiorum Hippo- cratis Comentariö fecundo,numero 50» dC hoc in primis ftuduit,vt fi non multum iuuaret egro tuit 1 iuis confiIiis,falte non Ipderct.plerorum qi autem experientia lpfein fefe fecit,non foliim gu tfando omnia,ex odore,fapore cp iudicando, fed etiä cuti fug imponendo :fic aceti potentiä,vt acurate cxperiretur,in feipfo periculum fecit: dC oxyrhodino fgpeperfufus efl,vt eius vim certius teneret.Et ab initio cu iuucnis adhuc multa egregia,8č laudata ä pr^ceptoribus,aliis % pharmaca narius eflet,vt citius, certius de omnibus ei coftaret,nulla inuidia,fummo candore,amicis me dicis,vt experirentur cömunicauit.Libro etiä quinto de morbis curadis: Horum (inquit)qua: re tuli,vel modo,vel ante,fiue ea inueni ipfe,flue iuxta Hippocratis via vfurpaui,nihil fane no exa-minatu,ac iudicio comprobatu eft: fed per experientia omnia iudicata, in quibus erroris pericula ipli pertulimus.Eande vero diligentia,^ fide in fcribendo quoq3 obferuauit, vt paulo' pdft dicet. Ceterum eodem,quo in ciues fuos ftudio,& obferuatione eu iuifle diximus,fuit etiam in a mi- m amicos, cos,quoru gratia,tum in obeundis curationibus,tu in confcribendislibris tot labores, ac vigilias, nec line periculo vitas non nunq,fuftinuit: neq3cnim ob alia caufam vllam,non honoris,no am-bitionis^ui gloriae adeo' fuit negligens,vt libris propriis nomen fuum infcribere non fuftineret. In praeceptores aut ea fuit obferuatione,ita reuerenter habuit, vt nufquä non magna religione inpraceftorct illorum mentione faciat,id č}3 frequenter,& non line magno affedu: Oc libros quoq3 eoru defide rat non nunquam,tametfi non par tantü illisomnibus effet,fed, &C longo interuallo in arte fupe-raret.Hippocrate vero' peculiariter ita admiratus eft, vbi per obferuatione,experientiam eoru, que tradidiflet fide eius viri cognouit, vt religiofiffime fern per coleret : omnia cp eius inuenta in genue agnofcerer,<3^ raro',& non nifi veritate coarius,& honorifice' femp ab eo diflentiret.Hunc paflim prudentiftimü,& fapientifllmu fenem,fummum čp medicinae parente,autorem čp, 8>C lar gitorem bonorü omnium inftitutoru,praedicat.Vifus fpeft arte totam in illumftutorem referre, quamuis no minus ipli Hfppocrates,quam ipfe illi debeat.Sunt h^c omnia ingenui candoris,QC magne pietatis iiidicia.Poteratenim,vtipriores medicoru illuftres fecerat,nouä fedam inftitue-re,dC fe haereleos aIicuius,propri) nominis authorameto, principe facere, in qua folus fcilket imperaret: ad quod efficiendu/i voluiflet,nihil eoru lane', quibus ad id eratopus, ei deerat. Verum hoc facere noluit,quae fumma eius modeftia eft. Sed,quemadmodu Traianus olim omnes Italiae vias inaccelfas,praeruptas cp,aut rupibus iuias, refecit, inftaurauit ^3, quo' facilius peruadi poflent: fic ille fatetur fe, non quide artem codere,quam tamen laude iure libi vendicare potuiflet)fed iam ab Hippocrate inuenta,incultam th,& afperam,explanare, vt ab oibus intelligi, ac percipi queat* Sed,vt praefente de Galeni moribus fermone claudamus,viru illum fuiffe dicamus,prudente,in-geniofum,folerte,frugalem,temperantc,magnanimu,liberalem,humanu,iuftum,innocente,in-iegru,verace,vndi q3 bonu:& non foliim patriae,& amicis, fed toti humano generi iuuado natu. Nunc de dodrina eius verba faciemus, non quidem primae inftitutionis, de qua fatis didum Doftrina Gadi fuprä:fed eius iam adulti,& iam tum verbis, fcriptis ^3, tum opere ipfo fuam declaratis in phi Icm. lofophiae (inud^ac medicinae cognitione pradfantiam.Ad hanc vero tantum eum peruenilfe minus mirum eft, tum propter aliquas iam expofitas caufas,tum quoniam per omnem vitam verita tis ftudiOjdemonftrandi qp fcientiae vnice deditus fuit: alia vero' negotia,quibus diuitias,volupta tem,aut gloriam plerique venantur,prorfus neglexit. Itaq3 in libro de fubfiguratione empirica, negat libi occupatiflfimo in muneribus artis, tantum octj fuperefle, vt nugis fuperuacuis,fabu-lis'quedifferendisjbonashorasamittat. Animaduertit enim non in alia diftradum efle negotia oportere illum,qui medicam artem exercere ftatuerit, rem adeo' per fe immenlam, &C amplam, vt pr^clare agi nobifeu exiftimare debeamus,fi vel in primo fenecriutis limine hanc ipfam,quod fatis Iit,fuerimus aftequuti,nedu iacet aliis, ac diuerfiffimis diftineri occupationibus. Quapropter fugere haec omnia oportet, cunfque his ebrietates, comeffationes'que nimias, illas turpiliimas libidinum, ventriVque, 6C gulae illecebras.Itaque non folum mala illa negotia vitauit,omnis virtu tis impedimenta: fed etiam omnein literarum,&T rei medicae amplificandae ftudiis aflidue collo- tyißtauitas. ca uit: quoconfilio non eft aliquando veritus,ne Caefarem fequi in Germaniam cogeretur, armo rum que experiri ftrepitum,religionis apud eum vti cuiufdam excufatione.Continuo certe feri-bendi,legendi cp labore valetudinis etiam interdum contraxit non nihil damni:nam ÖC diariaalt quando correptus eft: febre ob vigilandi confuetudinem: SC ob hoc ipfum, quum iam confiftere aetateccepifletjfomnum amiferat. Hac tam aftldua, dC indefefla diligentia fua plurima fane con-lecu tus eft, quae arti adierit. Scribit alicubi, fe pulium cuidam tetigifle fexmenfium fpatio:8£ cum per multos annos incertus fuiflet de arteriae cotracftione,etaIiis quibufdam,improba in perquirendo coftantia tandem reperifte.Sic etiä ab adolefcentia dies decretorios obferuare incoepit. Hoc ftudio omnem fere fimplicium medicamentorum, de quibus veteres aliquid fcripferant, % maierfim jn ateriam videre,& cognofcere voluif: eatn % ob caufamde fimplicibus medicamentis conditos a' fe libros annis prefflt vndecim, donecincoperta quaedam libi adhuc exploraret» Et, vt tu noua quadä videret,06 exquifitiffima in vnoquoqs genere fibi copararet, ficut ia fupra diximus, namU gauit in Cypru,Lemnum, Creta,et Pal^ffina Syrie,vt pluribus indicaui fupra in peregrinationu eius metione»ad qux vero' loca proficifci ipfe no potuit,inde fibi adferri curauit» Itaqj in opere de eoponendis medicamentis fecundu genera: Adhortor(inquit amicos) oes, fi artis opera pulchre obire voluerint,vt me imitentur: qui ex omni natione quotannis pra:ftantiffimamed&ameta,vt mihi adferant,curo:eo' qperditilliomnigenaru reru coemptores,illa 1 dies adulteriis cotaniinat* Verum in fimplicibus medicamentis in yniuerfum quide apprime' eruditus fuit Galenusrin lingulis autem non adeo exercitatus,[vt mea coniedfura fert:qih nullum fere medicamentum ne nominat quidem,quod a Diofcoride,& aliis ante ipfum non fuerit nominatum: dC in viribus de fcribedis aliud nihil fere docet,q?, quod ante ipfum Diofcorides docuerat: nifi q> particulatim ab illo diC fortunae beneficiis, aliis čp commoditatibus, &C diuitiis abundaret,& a nimis populari vfu medendi, propter perpetuas lucubrationes fuas, dC affidua ftudia,alienus eflet»Mecum fentit,& facit in epiffolis fuis docflifflmus Manardus, his ver bis: Galenus Latinam linguam non aeque,vt Celfus,aut nequaquam norat» m8rin&pA- Sed his iam reliqua de eius docffrinae praeftantia addamus» Neque vero' feribendo folum (/ta, jUntia, vt necin oratione puritas,&C elegantia,nec in fententfiV, & tradlatione, vel oratoria, vel dialcdi^ ca virtus defiderentur) fed etiam dicendo, diflerendo que, adeo' femper valuit, vt propoßtis in aede pacis de more quaeftionibus irnprouifis,pubIice fiepiffime' ad omnia refponderit, id que iu-uenis,quum Romae degeret. Annum agens nonumderimum, vt fupra diximus, Athenaei fe-(flatorem conuicitr&poftea aliquando Stoicos, dC Peripateticos de fede anima: difputando fu-perauit: & faspenumero apud eruditos viros,ex temporales fermones habuit» Annum agens tri-cefimum publice docuit-Soplriflicam femper odio habuit: nihilque tam ftuduit, quam demon-» 1 lirandi primum fcientiam tenere, deinde fummo ftudio eam exercere: quod ei facilius fuit, quoniam in mathematicis,&fcientiam facientibus difciplinis verfatus erat» Quinimmo ve/uti furore quodam rc quodam percilus,&'diuino infpiratus atflatu,ad veritatis fludia perfequenda, SC vulgi famam fortiter contemnendam,vt ipfe profitetur Methodi feptimo,ferebatur. Porrdquantopere Hippocratis dočlrinam, omnis folidioris medendi artis fundamentum,Hippocratis vntuerfam veterem medicinä,excoluerit,ac iliuflraritmultifaria,ordine,methodo, praeceptis cjj; ‘tofirma ab co 6c arginnenrisconfirmaritdifertiffime',oratione vero' diferta,ac elegantiexpofuerit vberrime',et CXCf*!ta. remediorum fimplicium,compofitorum c^defcriptionibuslocupletarit copioliffime', tanquam medioorum,qui funt^qui (33 fuerunt omnium ictkizrizcoTetToq}n (ptXoa-o^corctTog /uei/foov, at/uan .pnTop'UiCor&ros, Aoyca \fjtnretptct &h dusdifciplinarum,aut confiflat in fingularium quaeflionum inquifitione, quae demonflratione fit:aut in pofitione,atque ordine partium totius difciplinf ,vbi demonflratione fuerint inuente: illam totam abfoluit Arifloteles,acceptis quibufdam feminariis a' maioribus,hanc autem primus ipfecommonftrauit:& infuper obfcure' ab illis,autetiam aenigmatice didla,tanquam vel ollenta tione,vel inuidia quapiam,ipfe clare,&dilucide expofuit ♦ hoc ipfo autem, vjjf rriv azpißaav yv ro7g orTToSafyo-i yrpotreS-yze, Simplicius eum antiquioribus philofophis praefert: Platoni vero', ygßo-arov ivSriVi^ipetq riSycri roig rwv ctTroS'a.vetyzaq:^ roiq ctpyciq dvrog a/7ro ti rviq cu^rvKTicoq^ 0L7T0 rtoV7rpoyeip®v £o%a>v o-vns^cL^H Xctfjßa voiv. Ceteru eadem fere' Galenus in re medica praefluit,effecit q3 primus,quae in philofophica Arifloteles.Nam plerifq3 pulchre inuentis ab Hippo Crate,fed remifTiu's,atq3 debilius traditis, rationes validiores adiecit, ÖC multas rerum caufas gnauit,ab illo praeteritas,aut non dum forfitan cognitas,aut exiliter fane', atque obfcure' traditas» Denique non modo' demonflrationes quaeflionum fingularum perfecit:fed ordinem quoq3 me thodi addidit,ita,vt triplicis methodi,neq3 enim plures laudatae inueniun tur, vfum 8>C tratflatio^ nem in arte medica copiofe oflenderit» In plerifque enim fuis libris Analyticam fcquitur metho z i) dum, dum,in libro autem de cöftftutioneartis,Compofitiuä,vt Defimtfuam in arte paruatde quibus omnibus,8>C quomodo a Galeno funt obferuatas,aut animaduerfas, qui plura nofle defiderat,do-cftifTimä Gemufaei praefatione in Graeca Galeni opera Bafileae olim excufa adeat .Interea vero',du tantopere laudamus Galenum,Hippocratis medicinae parentis laudibus, ac dignitati nihildetra h imus«Principij enim vbiq3 vis maxima eft,etiam fi re ipfa perexiguum fit* Et religio, quaedä,ac reuerentia,rerum bonarum omnium caufis,ac principiis debetur «Itaque,& veteribus, qui nobis occaliones,ac rudimenta aliqua tradiderunt,8C pofterioribus,qui abfoluere nifi ab illis aliquid ac cepiflent,nunquam potuiffent, plurimum nos debere, gratis animis fateri, 8C agnofcere par eft«. Tantum profedo Galenus lucis addidit arti poft Hippocrate,vt,mTi medicinae is diu ia,multu q$ laboranti medicinam adhibuiffet,&: tradita ab Hippocrate principia illuftraffet, laceret forte' adhuc negledatnunc vero',quod ars eft exculta,quod ČJ3 Hippocrates legitur,ac intelligitur, q> eum ex illo frudum capimus,quefentimus,hocbeneficium Galeni totü eft. Cetera nunc,vt omittam, de arteriarum certe' pulfibus nihil,ciim pertradaifet Hippocrates (fiuehoc ad medicina nihil per tinereratus,fiue id etiam rem ignorans omnem fecerit)de horum differentiis,caufis,&f ex ipfis di gnotione,prolixe confedo ipfe opere,hac quoq? exparte medicinam auxit,8C locupletauit« Porro preter Hippocrate,^ Galenum Medicinae principes, ceteri fere'omnes,tu Graeci,tum Arabes,eorum ČJ3 fedatores, nihil ad artis conftitutionem contulerunt: exiliorum libris fere, quicquid,aut ledione,aut imitatione dignü habent, tanquam puriftimis fontibus, exhauferunt, docfifllmo noftri feculi viro Iac.Syluio tefte. Adeo',inquit, ingeniofa, 8C ftudiofa, &C diis accepta fuit veneranda illa antiquitas» Pauca quaedam tamen, non ignaua omnino pofferitas, rudis quidem, fed exemplorum fide plena,aut clariora reddidit,aut vfi^experientia'que frequenti certiora«. Quae vnufquifq3 etiä mediocriter inftitutus,his velut fundametis adiungere potuit,hoc eft Hip-pocratiSjGaleni t|3 placitis.Quibus de medio fublatis,medicina fit velut chaos antiquum,Qc certe' hominu carnificina:^id omne,quod in ftupidos fuae aetatis medicos iuftiffime Plinius incla-iHippocrates 4 mat.Etfi vero',vt toties diximus,Hippocrati tanquä parenti, dC conditori artis fumnmm honore Galeno notor deferat Galenus,adeo' tamen folius veritatis ftudiofus fine vlla diffimulatione fuit,vt multis in lo tw' cis ipfum,hoc eft fermonem eius,8C feripta,arguat, veluti non exadum, improprium, obfcurum, inconditum,indiftin vero negli gentilis quaedam fcripferit,hocenim nomine,ft ignorantia,atq3 errore demas,cetera comprehen di poterunt,id fadum,qixi fibi tantum,non ad editionem quaedam feriptis mandant,dici poteft: Deniq3 corrupta qii£da,& deprauata a librariis,aut aliis quibufdä effe: et fpuria qugda ei attribui«. solertid em, Non vero' diligens folum,&: eruditus fuit Galenus,fed ingenij quoq3 folertia, &C promptitudi er mnenta m ne minime' vulgari praeditus, dv^ivag srey Ivpirtzog ng vrdvu* Itaq3 multa ex fefe didicit, fine prece-arte' ptore: feptimo quide Methodi,omnia fe per feipfum inueftigafTefcribit.Hoc ingenio, 8C vniuer fales morboru curationes,fiue curadi indicationes excogitauit,8C particulares quafdam,vtde fanandis ocuioru doloribusrite neruis fauciatis,primus in hac curatione aufus modum prius vfita tum immutare« Hac ingenij fagacitate f^pe aliqua circa aegrotos obferuauit, quae ab aliis non ani-maduerfa admiratione ei conciliarunt,tanquam ex arte diceret, aut diurnaret quaedä, quae tamen fola induftria,8C diligentianimaduerfione,a quouis mediocriter folerte intelligi poterant,quale eft,quod libro primo de fanitatetuendacircaanimaduerfum pueri plorantis defideriu defe feri-bit«Inuenta eius in arte fuerunt,neruoru curatio:locorum affectoruagnitio, quam primus in artem redegit: medendi ratio methodica, ÖC fanitatis tuendae pr£cepta:in fedfionibus itidem non pauca,circa neruos,Sč mufculos praefertim,veluti thoracis mufculoru anatome, &T inftrumento-rum refpirationis: ÖC partiu quarundam vfus: digno tio pulfuum,& ex eis prgfagia: ac pleraq3 alia confimiliter,quae non exiguae,dC momentaneae tantum, fed iuftae, & maximae totius artis partes funt:adeo',vt ante ea tempora manca adhuc, dC non dum integra fuifle medicina redfe' videatur* Quin,& rebus quibufdam nomina primus impofuit,vt folutioni continui: & inter fuccos gluti-nofo contrariu vocauit rhypticum,id eft,abfterforiu.Curationum,quas feliciter peregit hiftorias curationes er aliquot, iam fupramemoraui,vthicrepetinihilattineat» Neruis quidem vulneratos omnesfa-prajagia. nitati fe reftituiffe profitetur: iuniore adhuc a nullo edoctum, deperditam memoriam curaife: de niq3 in artis operibus cofenuiffe: fexcenties praefagiuiffe in aegris,diariVne febri laborarenr,an ea, quas tertio quarto'ue die aliquam accefTionem effet habitura« Prima enim ftatim vifitatione,om nia febrium genera(quotidianam,tertianam,quartanam,femitertiana, >tcwo-ov)miri difeernebat: ftcut 3č alios affedtos plerunque primo die: fic & hecfticam febrim incipientem vna cum putrida agnouit: dC aliquando ex 10I0 colore locum in vifceribus affecftum dehrehendit« Deniq3 femper Chmirpia ^umrno ftudio in curando 0mul,6C prariagiendo fe exercuit: tantum č|3 profecit, vt aliqui eum va * tem dicerent, tanquä diuinatrice arte,non medicinae fcietia, futura praediceret« Non folum vero interioru morborum curationem,vt pleriq3 hodie medici,fed exterioru etiam, &Č omnium, quse ad Chirurgiam pertinent, tra&atio nem profeffus eftritaqs, vt neruorum,ita omne genus fo-lutx vnioniscurandae viam,ac rationem cxpleuit:&cum in Afia maneret, aliquädo chirurgiam exercuiticum vero Romae ageret:duitatis morem eft fecutus,permida iis,quos chirurgos vocat, maxima eiufmodi operum parte* Quantum autem in chirurgia,^ ea medicinae parte,qute ma nu admiriftratur, valutrit, tum hiftoriae quaedam, tum inuenta ab eo pharmaca, 5č emplaftra te-ftantur.quorum non nulla propter infignem vtilitatem nuper etiam in vfum reuocari apud Ita-los cceperunt: ficut,& alia quaeda medicamenta copofita ab ipfo inuenta, quae intra corpus danti. Qm,SC Pharmacopoei interdum officio fungebatur,vt cum Imperatoribus, eorum cp amicis, pharmaco-opulentis viris antidotos componebat: cum cp oleum,ÖC adipem recondebat,vt inueteratis vti p«ia. ^offenMirum autem, quo'nam fieri tandem pacfto potuerit, vt vnus totnegotüs abüde fufficere poffet:idem quippe erratorum caftigator acerrimus ,idem rerum multarum inuentoracutidi-mus,idem difceptator fubtiliffimus,grammaticus idem, rhetor, dialečticus, mathematicus, philo fophus,medicus: nec verbis tantum medicus,fed medendi idem vfu exercitatiffimus, ingenti fp aegrotorum frequentia aftudiis plerunq3 diftračlus: inter medicos eloquetiffimus, inter eloquen tes medicus acutiffimus,inter vtrofqs diligentiffimus, inter omnes deniq3 maximus: St cu ipfius feculo philofophi,medici % nomen pleriq? non diftinguerent(vnde,&: logiatri forte, QC iatrofo-phiftae nomina funtfacfta)ipfe quanquam medicus fimul, 8č philofophus eminetiffimus fuit, vel Antonino lmperatore,ac Philofopho tefte, plurimum tamen alterum ab altero differre, tum do-cendo feribendo q3,tum re ipfa offendit ita,vt facile' iam cuiuis appareret optimum medicu, eundem ede philofophum oportere,non autem contra* Quanquä vero' talis tantus cp fuit,propter Galenus aha* immenfum tamen artis medicae pelagus,quod(fi vlla alia)longe late cp patet, minime mirum eff, bidubitat^ Jt-fi non omnia,praefertim particularia(quae infinita effe folen t) fi t adecutus: fi dubitare fe alicubi fa fo* teatur,& iam aetate prouečtus etiam non nulla addifeat: fi etiam alicubi erret, atq3 fallatur,in iis ni mirum,quae no ad praecipuas, SC vniuerfales curädi indicationes, vndears confiituitur,pertinet, fed aliis modis ad artem eruendam,aut perficiendam referuntur* De caufa quidem opifice fcetus, &C animaefubftantia,quorum vtrunq3 fupra medicum eft, dubitat: prima die febrem continente fine putredine,fatetur fe non plane percepifle,cuius genens effet: in leguminibus aliquando hc-fitat,vt notauitManardus*Et quanquä ex frequenti anatomes fpeculatione multa,que prius neu •Anatme. tiquam libivifa erant,aliquando animaduertit:multa tamen ipfum eftugerut, eam predenim ob caufam,q?,vt docftiffimus,&fprinceps in Anatomicis noftraaetate Vefalius animaduertit, hominem nunqua'm fecuit:3Cfimiarum fečtionis,($ hominum ftudiofior,vtrorumq3anatomen cöfu dit:vndecrebrieiusinhocargumentoIapfus deprehenduntur -fHomines ipfum nondidecirif fe: quae vero'in humano corpore obferuauit,ea, vel a limiis tranftuliffe, vel in abfceffibus quibuf-dam,aut chirurgicis operibus vidiffe,ex libri de venaru,arteriarum cp d/ffedfone capite feptimo apparet} Librosquidem de vfu partium emendareaggreffus, non plene'id praeftitit: nec pauca, in his praecipue libris, cenfore VefaIio,imaginatus eft tantum,in animalibus non vifa* Eidem in Ariftotelem videtur iniquior,eius ČJ3 carpendi ftudio,fui ipfius oblitus interdum * Interea tamen idem Vefalius tantum tribuit Galeno,vt medicina parens,raru naturae miraculum,fummus naturae admirator,SC omnium bonoruauthor ab eo appelletur* In prima foetus e genitura formatione,cor aliquando putauit vna, cum iecoreftatim ab initio gigni: poftea vero' re maturius per-penia,omnino hepate pofterius formari ftatuit* Porro'no foliim eruditus,fagax, SC diligens in morborum curationibus;fed etiam fortunatus fuit,vt ipfe de fefe praedicat»Mihi quidem cum Sa Fortm(ttus‘ tyrico fortuna rationem,& prudentiam fequi videtur;non feparata aliqua vis,vel caufa effe* Nullum numen abejl, fi fit prudentia: fed te Nos facimus Fortuna deam, coelo q; locamus. De iis,quae fecundum naturam,aut arte fiunt, id cj3,vt plurimum,loquor :na,fi prouidentiae diuinae,hominis alicuius vita, SC aeffiones beare pia ceat: etiam fi multa praeter r,ationemfiant,& humana-prudentia cedet,impediri non poteft. Dogmata,fiue placita quaeda peculiaria Galeni,quae tum in philofophia,tum in medicina ap- Dogmata. probarit,noneft,q> operofius hic vnum in locum confcribamrin praecedentibus enim fparfim pleraqs expofita funt: SC hoc in primis,quo'd fecftae nulli fuerit addirius.hoc enim a patre acceperat,ne ab vllafecfta denominaretur,fed longiffimo temporis fpatio, Sč fecftas praecipuas addifee-ret omnes,& de illis iudiciu ferrenPyrrhoniis quidem maxime' fe oppofuit,et EpicureisEt quaquam in arte medica, veriffima Hippocratis dogmata fequi foleret: feruos tame appellabat, qui-cunq3 fe,velHippocraticos,vel Praxagoricos,vel ab alio quocunque viro nominabant*eligenda autem ex fingulis cenfebat,quae praeftantiffima edent. De fubftantia deorum, dC animae nunquä pronunciarevoluit*Detriplicivero' animae principatu pro Platone contra Ariftotelem ftetit* Nec tres animas,nec facultates animae tres,fed tria principia dici debere,ei placuit.Infomniis non parum tribuit:eorum cp alia diuinitus mitti, alia in natura fuas haberecaufas cenfuit* Hepar venarum, (anguinis,dC nutricationis principium elfe oftendit,no cor aduerfus Ariftotelem:&cere forum neruorum,fenfus,motus cp: teftium quoq3 naturam primus inuenit, totü alterare corpus: de generationis primordiis noftrae contra Ariftotelem defendit Hippocratem, dC alia in humani corporis fabrica complura* Chryfippum philofophum acutiffimum ignorantia plerunq3 reum peregitjCum alibi,tum in libris de placitis Hippocratis,& Platonis* z itj Libros Scripta m genere: et prima curfcripferit hbros. Quomodo. Commotica. Venena. Qua atate quid fcnpferit. Libros autem confcripfit, perpaucos quidem eo comflfo, vt euulgarentur: fed tres ob caufas fe re': quarum prima eft,vt amicis,familiaribus, praecipue longam profectionem fufeipientibus, gratificaretur,flue fponte rogantibus illis,fiue inuitus propemodu, exoratus: eiufmodi funt om-nes,quos introducedis compofuit: dC inter alios hi: Quod animi mores corporis temperaturam fequantur:De optima corporis noftri conftitutione: De bono corporishabitu: De diebus decre toriis:In Epidemiorum libros CommentariifDemedicamentorufacultatibus: Contra Iulianu: Aduerfus Lycum:De differentiis pulfuum:Methodi medendi libri priores ad Hieronem,& eo defuncto reliqui ad Eugenianum: Commentarius in Prorrheticum Hippocratis: Sic in Glauco nis philofophi,Boethi viri confularis,&aliorum quorudam primarioru gratiam multa fcripfit: multa etiam in commune;amicorum,aut inferioris quoqj conditionis hominum vfum: quod eu facere adeo non piguit,vt voce vti interdum non dubitarit humaniffima illa,fe vel vnius tantum gratia,que modo' veritatis ftudiofum cognouiffet,di&urum,fcripturum ty omnia* Altera feripto rum eius caufa fuit,vt comentando ad rem aliquam propofitam fefe exerceret, ÖC ingenium non fineret ocio languere,fed lucubrando excitaret* Tertia deniq^, ftudioru fuorum commoditas, cuius gratia breuiter tantum capita inuentoru a' fe confignare folebat(amicis vero' rogantibus po ftea elaborabat,3č plenius explicabat)^ vt Plato inquit,aduerfus obliuionem fentj commetarios reponebat*In primis autem operam dedit, vt qua ante ipfum ab aliis obicuriiis,aut imperfecffius tradita erät,ipfe dilucidiu's,& plenius exponeret. Veritatis quide,vt vnice femper ftudiofusfuit, vel ad furore vfq3 diuinum quendam,vt diximus:ita neq^ loquendo,neque fcribendo,gratia,aut odio quicquam dedit: 5C vt cg.veriffime omnia literaru monumentis traderet, fummoperecura-uit: mentiendi vero' ne caufam quidem fe habuiffe, alicubi teftatur: quinimo fibi etiä ne quis cre-dat,nifi accedente ratione,hortatur: id vero' eft veritate magis,c$ fefe amare* quo nihil pulchrius, nihil diuinius,neq3 cp/Aorofarepotr quicqua homini contingere poteft* Hinc adeo nihil nifi in ip fo medicadi aeffu a' fe declaratum,aut aliter examinatu,probatum , in feriptos a fe librosretulit: Qua in re medici priores pleriq? peccauerunt,^ Erafillratus, vir alioqui no illaudatus reprehenditur^ Diofcorides Anazarbenfis,notatur: noftro quoqs tempore facftitare folent homines, quibus domi defidentibus quicquid in mente venerit,promulgare,ftatim non verentur: &C de re motiffimis etiä rebus,qua forte nunquam ad eas,in quibus fcribuntregiones,peruenient,vt hip p opotamfaut elephanti fanguinejalia'ue huiufmodi re,aut nimirum peregrina, aut etia abomi-nabilffine experientia,nullo cp cum frueffu aliqui nugantur* At Galenus dieru criticoru diligen tem exploratione fecit,prius g artem traderet,Non eum ita mouit fenis autoritas, vt fide illi abfq^ cofirmatione fenfus de rebus omnibus Ompliciter haberet*Et medicamentoru fimplicium commentarios,cum longe' prius cozpiffet,vndecimo demum anno po'ft in luce edidit,q? pharmacoru quorundam naturam ipfemetadhuc non comperiffet: vt comperiretaute,diuerfaremotac]3 loca adiit,vt alibi diximus*In vfu etiä artis,vt fupra' dieffu eft,non adhibuit alia remedia, quam de qui-bus experientia ipfi conftaret*Nos quidem de illis Galeni experimetis, quibus peculiare teftimo nium experientiae fua adfcripfttjibellum olim edidimus* Ab ambitione aute, cum alia's,tum feri bendo,qua'm fuerit alienus,vel hocvnumclariffime oftendit, quo'd nulli libroru fuorum fuum ipfe nome infcripferit: quae inter alias forte caufa eft,cur fpurij quidam pro genuinis fint admftiu Itaq3 vere',fideliter,candide,ac diligenter,eum omnia tradidiffe conftat* Quae vero' ad compto-riam arte attinent,& pulchritudinem non vera inducunt,3C fi quaedam nec inutilia, nec iniucuda fcitUjin eis contineantur,& principes viri,ac matronae ea aliquando a' medicis requirant, & apud alios etiä homines honeftos aliquando eorum vfu effe poffit, quamuis ea optima noffet,fcribere per verecundia omifit: frequentior enim malus eorum,čp redus vfus eft* Venenorü vero fern per malus :quamobre arcanas,8C exquifitas eorum copolitiones minime' publicari oportere exi-ftimauit.tantiim in eo honeftatis, vitae čp ,& falutis hominu amor valuit* V tile quidem fuerit hgc etia cognofcere,tum philofophos,tum medicos homines, fed optimos duntaxat, dC qui nunquä abutantur: hos,vt iis, qui veneno quocunq3 Igfi funt, melius fuccurrant:illos, propter fcientiam ipfam naturae.fed literis mandari tutum non eft, ac inter Chriftianos praecipue' nefas* Permanus autem tradi amicis,optimis duntaxat,^ aetate,iudicio cpmaturis,fatfuerit*Philtroru (inquit Ga-lenus de fimplicium medicamentorum facultatibus libro decimo capite primo) &C eorum, quae dydytfxct, ov&ipo7ro[A,7rd,, ac ju'nryirpcz vocant quida,plane,nec fi abunde illa forem expertus, men-tionem facere in animum inducere: ficu ti nec letalium medicamentorum, aut,vt ipfi loquuntur, r7rclSo7toiü)v. Nam illa fane' ridicula funt,coftringere,ac vincire aduerfarios,vt in iudicio nihil pof* fint eloqui,aut grauida abortum afferre,aut,vt ne vnquä deinceps concipiat,efficere,&quacuqj eius funt generis,vel impoffibilia, vel certe' mortaliu vita noxia,dCc+ Porro' cum adolefcens adhuc quadam condiderit,exercendi nimiru fui caufa, potius čj? alios docendi: & atatis progreffu ad vltimam vfq3 fenedute,nunquam a' lucubrandi labore deftiterit, magnum aetatis ratione, qua finguli ab eo perferipti funt libri,in eis diferimen effe,quis dubitet t Fatetur ipfe fe iuuenem,ante anniim atatis fua 43 curiofius,&T ambitiofius quadam fcripfiffe, quid igitur de illis fentiedum, qua in adolefcentia,& fere puer adhuc exarauit f fed ea forfan pleraq3 no amplius extant* Tradit alicubi,fe anno atatis fug 34 multos ia libros fcripfiffe: et rurfus eo tepore, quo Roma fuerit fecundo'(circa gtatis fug annum 35,5č 3 6 ) expecftans Antonini e' Germanico bello reditum, mu! tos tos ad philofophiam pariter, & medicinam (de pulfibus praefertim, St aliis fignis, crifi, diebus <33 criticis, & de differentiis febrium) fpedantes libros confcripfifle: quos poftea amicis flagitätibus legendos permi ferit: St apud illos tantum futuros fperaueritnam fi dandos,inquit,indignis(qui non,vt difcant/ed vt calumnientur,legunt)fciifem,ne amicis quideeos praebuiffem* At libru de locis afferiis in fenedute compofuit* Scripfitaute plurima, non folum in medicina:fed St in Qmm multa. philofophia,grammatica,geometria, vt author Suidas eft.fed St ipfemet librorum fuorum,& nu anertf/fl ? & ratione, ac modum exponit,»duobus operibus huic rei dicatis,quibus partem eorum tani tum interiiffe, docet,incendio tepli pacis(quo fimul omnes etiam Bibliothece Palattj confla gerunt)in quem locum reponere labores fuos confueuerant eius temporis fcriptores*Porro',qui rialenum fcribendi, crimen tandi ČJ3 diligetia vicerit,fcriptorum'ue in fingulis prope artibus nu mero fuperarit,inuenias nemine* Ad quingentos enim omnes fcripfit:quot vix fcribendo tantu abfoluere quifquam,nedum meditari limul, ac literis mandare potuifle credatur; quorum tame vix dimidia ad nos peruenit pars, vtdodiffi mus Iui* Alexädrinus animaduertit*Horum autem alij,vt didum eft, incendio funt confumpti:alrj propter barbariem temporum fecutam in Afia, Gr^cia cp,alias cpob caufas,perierunt: aliqui forte',q> declamatorie,St iuueniliter cofcripti eilent. loan.Fernelius vero in medicina fux praefatione,praeter ducetos St quadraginta inquit, quos de aliis difciplinis,de medicina fupra quadringentos confcripfit*Galenus(inquit Atheneus dipno^ fophifta)totphilofophica,&r medicinalia volumina condidit, vtfcriptores ante fefuperaritoes* Hanc Galeni fcriptorum excellentiam,non ita multo' po'ft,agnouerunt dodiffimorum homi Libri Galeni i num fchola:omnes:quando relicffis fedarum nugamentis,veram Hippocratis artem, ita tum fta feholas medico bili tam, vt nulla fophiftaru iniuria fubuerti poffet,ampledi folam,et fynceriter colere coeperunt: rtim recept*. quo tepore ex ea ipfa certam opem,& auxilium tutum mortales homines percipere po tuere, cu prius non minus periculi ab arte faepe,cp ab lpfo morbo extitiflet* Agnouerunt quoq? minime trabes. poftremfvm Arabes,difciplinarum impigri cultores: qui monumenta eius vniuerfa in fuam lin guam conuerterunt,& in manibus magno ftudio verfarut,donec fublatis iniuria temporunijaut certe' fuppreffis,Grpcorum exemplaribus,Latinorum quoq^ hominum fcholis interpretationes fuas commodarent,non quidem tanta cum fruge,quantam ex lpfo haurire ftudiofo licebat:atta^ men non line fua quoq3 vtilitate*Pr^ftitit enim ex illorum monimentis ita philofopharftp ad pri ftinam feriarum incertitudinem relabi rurfus* Sed rediit ille tandem nobis,St in gymnallis audiri geflit iterum:Italicis autem fcholis vehementer gaudet>quarum fcholarum foliditatem,integrita tem čp in difdplinis vrinam noftra iuuentusftudiofius aemulentur*. His de ftylo eius}St elocutione,tradatione'que ipfa fermonis,pauca adiiciemus* Apparet fane' stylus. jfumma ineo pafllm eloquentiae vis:oratio St fbecunda, St elegans,non perplexa, non accerfita, fed fpontelate cp fluens: admiranda qugdam eloquendi qugcunq3 animo cocepit facilitas,fiue do drinam ipfe explicat fuam,fiuequaeftiones diifoluit, fiue ambiguitates enodat* Dialedo Graeae lingua: vtitur communi, fed elegantiore, St ad atticam deflexa, vbicunque citra affedationem (a qua prorfus alienus eft,ita vt minime' Atticus videri,cjj affedator malit) fieri potuit* Qua'm ve ro Attice,&Ionicp dialedoru fuerit peritus,indicauimus fupra* Atheneus certe' de lpfo teftatur, crt zvogmv dp^cuav rriv Ipftuveiav dJ'nvetrcoripog yiyovi. Proprietati vocabuloru vehemeter ftu duit,ita vt improprie' locutos non raro' notet: et interdum, rariffime' tamen, reru, aut affedionu, quibus vocabula nondum propria erant pofita,ipfe comminifcatur*Vtinam vero', quantum pa^ trq fermonis puritate,elegantia,6^ cgteris laudibus valuit: tantum etia interpretum, quorum ma> gna in eius libris vertendis diuerlitas,oratio valeret Latina,ac non multu venuftatis, gratia:muL tum fubito'amitteret Latinus faeftus*Quod in interpretum fugillationem minime durium inteL interpretes ligi voloffed m ardua potius quandam interpretandi difficultatem,figurarum diuerfitate,&T lin- Latmi. guae verborum in illo copiam,paupertate in hac* Verum fic quoq3, q non impolitus,neq3 inele^ gans,immo' vero',q nitidus, q lacrieus totus fluitcVt quicunq3 pofthabito hoc, Arabum malunt, atq3 horumfimilium quorudam,meram fequi barbarie, hos ego eo natos ingenio exiftimem,vt obfcura manifeftis,perplexa explicitis,afpera,nitidis,tenebras luci proponere eode exemplo pof fint* Qiianquam aute vbiq3 magnam in oratione perfpicuitatis curam adhibuit, aded,vt qui feri Perjpicuitas. pta eius praecipua eo,quo par eft,ordine legunt,vel fine praeceptoribus arte addifeere poffint,mo do',neq3 ingenio tardiores fint,neq3 in primis difdplinis nimium rudes, St perexiguum aliquid adiumenti ä praeceptoribus,aut alus in arte peritis, aliqua demonftrantibus fentiant: non tamen humi repitipfius didio,necartiftcio caret collocatio: vt neq3 contra nimium, vel afeendit, vel aff ^ed itionis. fe‘initio minime ftatuiffet vniuerfam artem complere,bre-uem preeeipiendi legem non obferuaffe: eadem identidem locis compluribus inculcaffe, nuc h\ic nunc illuc ftudio reprehendendi auide ferri, fic čp faepius ambiguitate ledoris animu diftrahere» Ebec ille. Sed vtcunq? eft,ij certe,qui praeceptoribus deflituuntur, plurimum debent Galeno, q> fundamenta,&praecipua capita artis tam plene, 8C fit perfecutus» Eft vbi feculieius jnores,& in re medica fedarum peruerfitas,autphilofophorum quorudam pertinacia,hanc pro-lixius qusedam difeutiendi abundantiam ei extorferint. Accedit huc,q> natura ipfe, vtpote Afia-nus,in dicedo copiofior erat: & infuper ingentj bonitas,qua praeditus cupiebat fummo candore, 6C optima fide,omnes omnia qj liberaliifime, ^ d(p9ovarctrct7 edocere, ita,vt ne hebetiores, srmtas. quidem defiderare in eo,quicquam poffent: atq3 ita fadum eft, vt plerunq3 fit prolixior, in iis prg fertim libris,quos iunior adhuc condidit« Sed,vt in multis quantü dicendi copia pofti t, offendit, ita in duobus ad Glauconem therapeuticis, Arte medica, dC aliis forte paucis, quätum artificiofa breuitate valeat,declarauit»Libro tertio de difficultate refpirationis, malle fe effe loquace, feribit, cp fufpicionem falli dogmatis incurrerediuius enim nulla folatia effe ait, loquacitatis vero' aliqua« deinde hortatur eos,qui etiam pauca faftidiunt,vt,quae voluerint fibi deligant,reliqua ceu no feri jpta tranfgrediantur«Qiiemadmodum (inquit)in fplendida epulatione,cum multa fint apparata» alius aliud eligit,hoc quide,vt dulce,aliud vero,vt falubre: fic etiam fermonu apparatum, opiparum effe oportet,eledione autem in vtentibus» In fine tertij de pulfibus dignofcendis,cü taxaßet eos,qui

ipfe verbis ad definiendum accommodatis deftituar:fed,cumomniume ad eam loquacitate efle inftrudiffimum intelligerem,humanitatis duxi effe, li artibus infudantiu haberem ratione,veritatem čp(fine oftentatione aperirem)& eoru,qute cognouiffem, femper di-ftinguerem vtilia ab inutilibus»Et libro feptimo Methodi:Neq3 enim(inquit)grauari debemus, iterum,atq3 iterum fermonem repetere, quo nunc faltem medicorum vulgus veram methodum condifcat.Et libro tertio de differentiis pulfuum: Vbi ergo(inquit)homines, qui nec logica fpe-culationem exade tenent,nec interpretari valent,ad res afpirare,qu£ fuperan t ipforu faculta tem; audent,cum ipfi verba funditant: tum reprehenfores impellunt,licet maxime ftudeant breuitati, in eandem orationis prolixitate:id fcilicet, quod mihi nunc vfuuenit. Siquidem a' mea perpetua breuitate diuellit ipforum me numerus erratorum,tamen faciam etiam hic,vt fim, quantum pof fum,breuis»Brcuitatis quidem ftudio plerunq3 minoris momenti quaedam praeteritdata opera» Galeni Ulros, lam ne quis cxiftimet Galeni librorum ledionem ad folos pertinere medicos, aliarum vero ar alus etiam i>ti tium,ac difciplinaruftudiofis inutiles effe,quanq ex iis,quse hadenus expofui fparfim magna,dC les effe, ymm multiplex eoru vtilitas percipi queat,operceprecium tamen duxi me facturum,fi id paulo' copio-medicis. ßus p,c vno jn |oco declarem,& quae par eft adiiciam: id cp diffinde':nam 111 Catalogo librorum Galeni noftro,que huic fermoni fubiunximus,ea,quae non ad folos fpedare medicos ex eius feri ptis,fedalios,quoq3ledoresdiuerfos,tumvoluptate,tumemolumentum aliquod ex iiscapere poffe iudicabam,afterifco notaui,fine vlla diftindione,quae, quibus potiffimum conueniat» Prf* mum igitur,homines Graecae lingua: ftudiofos,grammaticos,philologos,rhetores ad puritatem, deledu,8č copiam vocabulorum,ad ftyli elegantia,fententiarum čp, oC argumentorum vim plurimum his legendis iuuari poffe,tum ex praedidis, tum re ipfa, vel me tacente, clarum eft adeo, vt ne verbum q uide addere libeat: ficuti hoc etiam,dialedicae, ac methodi cupidos, 8C demoftratio-num exemplafvnde maiorem plerunq3 frudum,quam ex nudis praeceptis cofequimur) luculen. tiffima non afpernantes,thefaurum his in libris incomparabilem reperturos» Quo'd,fi quis non tam eruditionem,S£fvocabuIorum,orationis čp vim in eo requirat,cp praefentem vtilitatem,5£ res ipfas fedetur: quid nam aliud iucundius,& vtilius fanitate,optarim fine hac enim mediocri falte, animi etiam,ingenii čp adiones plerae čp non conftant: dC externa etia bona fine hac gratiam oni nem amittunt. At fuam quifque fanitatem tueri melius poterit,fi in illis interdum libris, quos hu ius argumenti Galenus fcripfit, verfetur,vt,qui de fanitate tuenda infcribuntur,&Tde alimentoi it facultatibus,ac cibis,boni mali cp fucci» Et hocquidem,vt faciant, fui quealiquam habeant rationem,& vidu accuratiore vtantur, homines literarum ftudiofi, cum minus exerceantur, magis, quam caeteri,opus habenuDecet fane' phy ficum in primis, deinde philologum, vnumqucnqj dodum,& criticum virum, medicum dodum, & peritum,ab indodoqmperito'que difijtmere« cuilibet litt- An non enim turpe fuerit,probe' verfatum in reliquis,quae ad homine minus attinent, dc hoc rato. folo non poffe iudicium ferre f In nulla arte faciliu s latere,quis poteft,cp ea, in qua maximo cum periculo impoftura fit.Muficum cantu diiudicas,num bonus fit artifex, pidorem quoque ex luo opificioftatim agnofcis: ac reliquarum artium fingulos artifices, quales fint, deprehendisficik: de fola medica arte rede iudicare nequit,qui eius omnino fit ignarus,quantumuis in reliquis pro be verfatus. At qui turpe eft more vulgi,vel in hac parte aberrare illum,qui cacteris in rebus fu perior *ior fit indoctis homimbus*Quamobrcm,vel hoc nommc/i cuiiilqua, Galeni maxime libri phi lofopho,philologo,&Č erudito cumis deguftandi' fuerin t*Rationem certe valetudinis tuende nul Ius frugi pater familias ignorare debet: exemplo fitnobis Cato,qui,quäuis iniquuseffetfui temporis medicis,artem tamen lpfam vfurpabat diligenter«. Priuafim fane philologi homines,qui vocabula magis, ceu vmbras rerum,quam ipfas,captat, philologo. & velu« venantur, ot ovopkro&Upcu ot iroXvhop^ magnam nominu fyluam ex his libris hauriet, vtoninegenus ftirpium,ac fimplicium medicamentorum,morborum, ÖC humani corporis par-tiunb& alla quadam medicae artis,eius cp partibus Chirurgien, ac Therapeuticae, peculiaria: va-rixautem cognitionis mifcellaneam farraginem ex aphorifmis, 8>C aliis quibufdam: ita cotinget, vteruditione inftructi multiplicfquouis in loco apud quofuis homines de qualibet re doctius,et elegantius vulgo hominum differendi materia eis non defit* Ad phiiofophiam venio,qua: non vmbras,vt vaga philologia,fed certis rerum,ac fcientiarum Phdofipho. circufcriptalimitibus,res ipfas folum,8£ illuftria veritatis lumina fectatur* Huius partes fere tres conftituuntur:vtililTima,qua:mores,actiones,8č ftudia vita: priuatim, publice qa informat:pul-cherrima,qun contemplatur naturam :diuiniffima vero",qua: Deum,& res diuinas* Ad has vero omnes,vt ars medica in vniuerfum,ita conditi in primis a Galeno libri,plurimuin momenti con ferunt Js certe",qui morum,affectuum animi, iiue perturbationu caufas intelligir, animi mores corporis temperaturam fequantur(quod argumentum ex profeffo tractauit)<5c',que fingu: larum anima: pardum in hominis corpore lint inftrumenta,quantum cp fecundum diuerfa temperamenta varient: &C,qui ex nimiis perturbationibus quanta oriantur iecudum naturam quoqj mala,animaduerdt: is & melius de his differere, ac docere alios, ÖC fibi fapere, ac lpfa vita,agendi^ ftudiisjveram doctrinam, dC virtutem prae fe ferre poterit* Extant inter alios egregtj duo,8£ «Ö/x^täto; huius authoris libri, De agnofeendis, dC curandis animi affectibus, ac vitiis: vt taceam,qua:, quantae'que ipfiufmet virtutes (praeferdm, cum ambitionem ,& auaridam damnat) paffim in eius fcripbs,&oratione tanquam fpeculo elucefcant, quas ad imitationem fibi propo-nere,ceu perfectum,tanquam in homine,eo čp gentili (multo' certe,quam in plurimis, qui Chri-ftiani exiftimantur,&: quidem eximtpabfolutius) exemplar, vnufquifque poterit* Sed ad Theologiam forte,nihil hoc ftudium facere,aliquis putabit, ex illorum numero prefer Theologo. tim,qui nunquam eius quicquam deguftarint* Atqui Theologi eff, in primis Dei cognitionem omnibus inculcare*Deus autem, nifi ipfe fine vllo fecundum naturam medio aperire fe velit,non nifi ex operibus fuis cognofci poteft,& magis quide,aut miniis ex aliis,atq3 aliis: inter omnia autem homo excellit maxime,folus omnium, qua: fub fenfum cadut, ad Dei fimilitudinem factus, id (p intelligibili magis,cp fenfibili fui parte,hoc eft mente,dC anima renis copote:fed bxc quoqj cognofci,nili actionibus eius animaduerfis,earu čp inftrumentis perueftigatis,non potefLErgo, vt nos ipfos,vtanima,vtDeum nofcamus,öcT agnitum colamus,iuftis honoribus, veneremur,& pia religionenietuamus,amemus,domiciliu,hoc animae ab eo conftructum, vt mens fancta(qua: ibla Deum capit,templum Dei optimum maximum facrofanctum)inhabitaret,admirati, mi- rabilem partium omnium ftructuram,proportione,&C artificiu vniuerfum, conlidcrare oportet* In hac ipfa vero' admiratione,quicopiofius,&'eruditius omnia noftro Galeno inueftigarit,ante, & poft ipfum inuenio neminem:in vniuerilim dico, &C circa plurimas,nobiliores čp partes* nam, fi quae forte" non adeo magni momenti,ad hanc praeferam de opifice commeta donem,pra:teriit, noftro demu feculo a fummis diligenda,doctrina cp viris, Vefalio in primis,Fallopio,& Colum bo inuenta,& addita arti,hi fane propter hoc laudandi,ille vero" reprehendendus minime fuerit* Certe exinfpedione corporis noftri fabricae,quae dC quanta architecti omnium patris, potentia, fapientia,atq3bonitas fit,elucefcit*vnde proculdubio,fi vel naturae ductum fequamur, perfectiffi mum bonum ipfum efle,intelligimus:qui autem potentifiimum non metuat,non reuereatur fa-piendffimum,non adoretiuftiffimum,no ametpulcherrimu fimul,ac benigniffnnumdEt,quo-niam ex vera cognitione,actiones etia rectae emanant,quis non ad fummt illius boni (quod tanti facit,vt id vnicum caeteris rebus omnibus,non componat dico, fed anteponat) imitationem fefe comparet?In his autem duobus coniunctis, vt vera theologia,!ta etiam recta hominis Chriftiani vita confiftit,cognitione inqua,& actionibus(ficud ars medica,&Č aliae plurimae in ratione,8C ex-perientia)in his quidem magis,quod ad homines,quibus cum verfamur, attinet: in illa vero", ceu fundamento,cum firma perfuafione,& fiducia coniuncto, tum magis, tum prius, quod ad Deir* Actioenim hominibus vtilior eft,animus vero" Deo acceptior: vt 111 arte medica vtilior eft expe-rientia^rior vero",& nobilior ratio. Sed reuertor,vnde digreffus fum*Ergo,fi ad Dei cognitione fimul,& fecundum eam actiones non politicas folu"m,fed etiam meIiores,Sč noftrae religioni co-gruentes,corporis noftri,eius čp partium cognitio,ex Galeni libris potifflmum peteda,vtilis eft, ad theologiam profecto" plurimum confert: quod ipfe etiam Galenus, quauis a noftra religione alienus,intellexit,fub finem librorum de vfu partium, ita feribens: Nam, fi quis nulli fecta: addi-ctuSjlibera fententia rerum confiderationem inierit, confpicatus in tanta carnium, 8č humorum colluuie, tanta mentem habitare:confpicatus item, &C cuiufuis animalis conftructionem (omnia enim declarantopificis fapientia)mentis,qua: homini ( rov ctvQpca7rovy alia lectio habet xpctvov, id eft,ccelo)ineft,excelientiam intelliget: tum opus de parnum vtilitate,quod priiis exiguum fibi effe effe Videbatur,perfecftiftimae thelogiae rerum principium coftituettquaequfdem theologia muf to eft maior,atq3 praeftantior tota medicina* Non igitur foli medico hi libri funt vtiles, fed multo' cer te' magis medico philofopho:qui totius naturae fcientiam ftudeatfib i comparare ,eum'que oportet his potitis facris(quae perfpicua naturae opera in omnibus animantibus explicant) quam £leufimis,aut Samothraciis,nimis,quae profitentur,obfcure' docentibus,initiari* H^c Galenus* Cuius itidem alia verba ad hunc locum maxime pertinentia, Graece' recitauimus fupra', vbi de ip fius pietate inter ceteras virtutes fermo fuit* phyßett Venim his,de quibus hacftenus verba feci,fcientiis ars medica,& Galeni cum primis libri, ve- luti per accidens,conducunt,& parcius: Phyfico autem philofopho,vt plurimum, ita neceffaric: cum ex naturali philofophia,ceu fonte quodam vberrimo,tum artes,qp plurimp,tum medica etia profluat*Non vero' folum naturae cognitio ad medicina confert,principia, ČC axiomata ei fuppe-ditans tanquam fubiecftae fibi,&T v7r arti:fed viciffim etia medicina, variaru circa homine rem tracftatione,8d exemplis,phyficam illuftrat,cum alia's, tum in eo,q>, cum tota circa hominem verfetur,a quo ea,qua; aliis omnibus infunt,vel circa ea contingunt, fecundum analogia quandä ad hominem cofiderantunignotioraenim femper ad id,quod notius eft referri folent:itaq3mul tarum rerum cognitio ex pofterioribus, vt,qug nobis,ac fenfibus manifeftiora fint, magis eluce-Icit: vt animae partium,feu facultatum ex ipfis adionibus: haru vero' ex inftrumentis,quaein corporibus noftris,eis funt deftinata,quae per anatomen cognofcuntur* Anatome aute,ČC totius cor poris,eius fpjtum intus,tum foris partiu,& fi phyficae philofophiae opus eft, dC ab Ariftotele primum diligenter pertracftata,a' Phyfiologis tamen fere' deferta,folis exculta eft medicis,& quidem diligentift ime omniu a' Galeno, a quo nullius fane' argumenti plures habemus libros, cj? anatomici : in quo no foliim hiftoria limpliciter tradidit, vt in animaliu hiftoria Ariftoteles: fed in aliis etia libris vfum, AT caufas finguloru adiecit, vt in libris de partibus animaliu, eorum žjj caufis Ari fto teles: a'quo multa certe funt ignorata,circa praecipuas etiam corporis noftri partes, dc princi-pum animae facultatu inftrumenta.Galenus vero' multa imperfecte, aut obfcure ab Ariftotele di cfta,expleuit,&explicauit:multaetiafalfo'redarguit:vndevniuerfaetiaanimae,qua viuimus, fen timus,mouemur,natura,ac vires,multo' planius,čg Ariftotelis feculo,hodie coftant* Plura de ana tomes laudibus dicere poflem ,&,q> eius cognitio mediocris omnibus expeteda effet, oftendere: fed feftino: nam aliis quoq? fui partibus res medica, phyfica, vel perficit, vel iliuftrat: dC plurima cum ea habet comunia non enim circa finem fohim totius phyficae comentationis,quae in hominem definit,a cuius naturae circa corpus, &C facultatum corporfanimae fy comm uniu,confidera-tione incipit medicus: fed finguloru fere' partium,dClibroru phyficae philofophi^ exitus,ad medi cam aliquam tractationem ingreftum praebet,ita,vt vbiq3 vbi phyficus definit, incipiat medicus* 1 Nempe primum deelemetis phyficus agit comunius: medicus vero' fumptis ab eo principiis quibufda,de elementis hominis duntaxat,eius naturam indagafle contetus, etiam fi,vt diximus, quae homini conueniunt,C£teris etia plerifqj animalibus comunia fint,ita,vt,qui hominis hifto- 2 riam nouit,animaliu hiftoriam magna ex parte norit. Deinde de iis qualitatibus,qute prim£ di cuntur,& elementis primum infunt,quibus cp omnes rerum naturaliu mutationes adfeributur, vt cafidi,ftigidi,humidi,& ficci ationibus,ac paftionibus,tum phyfici docent,vt in quarto Me- 0 teororum male' inferipto Ariftoteles,tum in libris de temperamentis, ac alibi Galenus* Tertio ad mifta corpora tranfeunt,quae ex elementis conftant:quoru prima funt,inanimata, vt omne la pidum,metallorum ty genus:de quibus paucilfima veteres phyfici, quod extet, tradiderut:apud Galenu vero',alios % Graecos medicos,& nominu copia eft,& defcriptiones,vires 6)3 multorum funt explicatae: vnde fumpta occafione,noftro tempore, docftiflimus vir* Ge. Agricola medicus 4 plena eorum hiftoria phyfice' fimul,medice ČJ3 conicripfit* Quarto',vniuerfum ftirpiu genus fe quitur: de quibus etfi Theophrafti libros habemus docftiflimos, ad imitation e Ariftotelis librorum de hiftoria,5C partibus animaliu conditos: rj tamen ne intelligerentur quide, nifi ex Diofco-ride,Galeno,ÖC paucis aliis,pracipuemedicis,veteribus Graecis,occafione fumpta recetiores, QC jpfi duntaxatmedici,Leonicenus,Fuchfius, Dodon^us, Matthiolus, Guilandinus, Dalecham-pius,Conftantinus,obliterataferepenitusomnis ftirpiu generis cognitionem reuocaftent: vfqj adeo,& philoiophi phyfici,omnes aliaru artium profefiores ceffant, fohs vero medicis anato^ mica,metallica,phytica,&; huiufmodi relinquunt:ita,vtpericulu fit, in tanta hominu, tum negli gentia,tum luxuria,tota fere' philoibphiamad folos peruenturä medicos:qui ab initio quide phy ficis theorematis ftudent, propter medica artem, quae ad rem familiare eorum plerifq3 necefläria eft: multi vero' iä prouecfti,& acrioris ingenn,ex iis,qua; fere neceftario'didicerut, altius afcendut, ^ a' gradibus,exemplis cp natura,ad virtutes, ad Deum* Quinto' ad animalia peruenitunquoru hiftoria in anima,ac corpus diuiditur.De anima aute,& diuerfis eius facultatibus,naturalihus fal-tem,vitalibus,ac animalibus,multa multis in locis feribit Galenus,diligentiffime' fimul, docflifli me cp: maxime vero' in librisde naturalibus facultatibus, de % placitis Hippocratis, 8č Platonis* Corporis vero' partiu deferiptiones exquifitilftmas , 8C ratione omnem in Anatomids,vt dicftu eft,libris explicat*Singuloru vero' plurimoru in diuerfis generibus medicae fimul, & alimentariae materia: rationes,^ nomina,in diuerfis libris exprimit:ex quibus itidem,ac paucis alioru veteru, vt Athen^ijOppianijd: Plmrj libris,noftro tempore medici prima occafione fumpta,rebus ipfis cognitis cognitis ex eorum fcriptisjintegras animahu hiftorias perfecerut, vt nos in quadrupedum, auiu, pilcium čp hiftoria, Auium vero,&T Aquatilium Bellonius, Aquatilium duntaxat Rondeletius* Quod fi argumenta etiam illorum libroru, qui phyfici minores vulgo' apud Ariftotelem dicunt (vt funt defenfiijdC fenfili,de memoria,refpiratione,iuuetute,& fenepxrivy #eT« ActvQoiv&iV^Trei oriyt crvvopog v\ 7rpay/ucLT€4ct už^piTiVog iv Tiy a,p lurpoivSbaoi ri 7ripUpyot3AiyaiTt ra,7Tžp} (pvtnag, yjbj ra,q cip%a,g b/M9iv ActfaQdvitv,:^ Tcov/np) Tipov,%gLj izcaTipovpertrackarexdC^quaephyBcm ratione magis cofiderarit, ipfe ad fenfum magis träsferat: Sf>que ille generarim forte' de animalibus omnibus,aut pluribus, (cum alias,tum in morboru,tum in remediorum genere)ipfe ad homine contrahat* Deniq30m-nis fere' in medicina caufarum redditio,phyfici non medici fuerit+Cauia enim principium quoddam efiPrincipia vero' quifq3 a fuperiore artifice defumit.Sic aute fere' ad phyficum le habet me-dicus, vt artes,dC fcientiaeomnes ad primam philoibphiam,feu veram dialedicam: quae prima,QC communiaomnium principia,acmethodum veritatis oftendit* Haec inquam,3č huiufmodi,me dicum oportebat a Phyfiologis mutuari: id quod (non dubito) paffim feciftet Galenus,fi a phy-ficis tradita reperiflet,Quoniam vero' Phyfiologia ne hodie quidem a' quoquam eft perfe&a (etfi methodum,& fumma capita optime oftenderit Ariftoteles) coatftus eft ipfe aggredi: id quod ei adeo' feliciter ce/fi t(ficut aliis etiam poftea medicinae authoribus in aliis libris) vt cotra,q? fieri de** bebat,plura nunc habeant philofophi naturales,quaeex medicoru libris addifcant, & fibi fumat, cp ex ipforum libris medicfiCum ergo' ad phyficam tantopere conducat medicinanoftra,adeo čp per omnia ei cognata,coniuncfta CJ3 fit: eedem fere' laudes, quae totius phyficae funt, de ipfa quoqj poterunt praedicari:nam, vt phyfici fubiecftum eft mundus maior, dč res in eo naturales omnes: ita medici mundus minor.nihil autem in illo rcperias,fiue rerum,fiueaffe(ftionum,&: adfionum, cui non aliquid in homine refpondeat* Sed phyficae philofophiae laudes, atq3 praeftantiä, tum per fe,tum ad theologiam,^ hethicam quantum conferat,aIias 63 vtilitates,multidecantarunt,& in-ter alia etiam Gemufgus nofter in fua praefatione in Graeca Galeni opera Bafileae edita: quamob rem nos ea relinquimus* Sed fatis copiofe',& forte' nimiiim,ad quas alias fcientias ex Galeni li brorum ledione,extra medica arte,vtilitas aliqua peruenife polii t,hacftenns expofui ♦ Hoc dun-taxat addendum,medicinae ftudiofis,omnia fere', 8č integra eius fcripta elfe legenda, id čp femel, & iterum,aut etiam pluries iis, qui ingenio tardi, vel memoria infirmi funt:caeteris nec omnia, fed illa duntaxat,quae in primis vtilia libi fore partim lpfi animaduerterint, partim nos iam dixi-mus:necintegra,fi octj faris no fuppetat, fed partes aliquas*facile autem ex capitum diftincftione cum argumentis,erit deligere,dč indicum comoditates fequi*Licebit,5d Compendiis vti, vt Lacunae,aut aliorum* Sed nunc tandem finem faciä, vbi pauca prius de eximiis Galeni noftri lau dibus,vera qjeius gloria addidero. Miretur aute aliquis,q> viuus adhuc, in patria fimul, dč foris, apud fummos, dC infimos ad tantam,vt merebatur exiftimationem, pulcherrimum humanae gloriae faftigium peruenerit(quantu ex iis,qua: hadfenus diximus,nec libet repetere, liquido' apparet: id % eo'magis,quod ipfe ab omni ambitione alienus eilet: 3C plurimi,tum medici,tum phi lofophfiaemuli eius gloriae infidiarentur: qui etiam,vt contemptum eius apud populum promo-uerent,varia ei cognomina tribuebant: modo enim Aoyiarpov appellabant,eam,qua valebat elo-quentia,eiinuidentes,modo' ^retpccS'o^oAoyov, 8č vrctpctS'o%o7roibv} quae duo tamen ad laudem etia trahipolfunt(q? QC dicedo,&T opere medico plurimum a' vulgo medicorum differret,multa cp eis 7tapdSo^etj id eft praeter omnium eorum opinionem, fed felici femper eüentu, tum diceret, tum faceret)interdum deluforem feu deriforem, alias diuinatorem feu vatem vocabant* Sed nihil ifti effecerunt,vtneq3 hodie efficiunt quicquam Galenomaftiges diuerfi,inter quos coryphei hodie funt,qui Theophraftum Paracelfum quendam(qui noftra memoria innumeros libros in re me-dica,philofophia,& theologia confcripfit,fummus,vt audio,chemifta,magus, necyomantiae, dC geomantiae interpres,&C c*)tantum non adorant,Galenum autem,dC Hippocratem,eorum ^3 fe-dtatorcs non fohim reprehendunt,ceu rerum multarum,optimarum qs ignaros, fed etiam conui CHS profcmdimt^ nebulones^mpoftores^latrones^i, homicidas appellant:quos fuis coloribus depingendos relinquo aliis: quoniam hic locus non finit me effe prolixiorem»Sed nihil agunt in felices illi optimarum artium contemptores,& promotores illicitarum:quiquoniam daemones, vt olim Druida:,vel vt ipfi aiunt, defunctorum hominum manes habent praeceptores, & futura quardam ex illis difcunt,& remedia quaedam exquifitahabent,chemicis praefer tim rationibusar^ canis pra’parata(in quibus no negarim aliqua bona, dC eximia effe,fed validiffima fere' omnia, ita vt abufus plerunque non abfqs vitae periculo contingat)quamuis artis ipfius, ac methodi rationa Iis prorfus fint ignari,&: validifflmis remediis fapepeffime abutatur,in magno apud multos etia principes viros lunt precio.Nunq th illi efficient,quod dicere coeperam,vt vera, folida cp metho dus anis,Hippocratis tepore,bC a Galeno perfecta,euertantur»Manebitfua Galeno gloria (rum pantur,vt ilia Codro)eo čp magis,q> omnes eius libri,qui reperiuntur,eo quo primu conditi fune ab ipfo fermone,per innumera exemplaria diffufi,per vniuerfam Europam legantur: fidem čp in Latinam lingua verius,purius cp translati,ad decem millia, dč multo amplius forte exemplarium intra annos circiter triginta excufis,nufquam non venales fint obuij» Cur enim no perpetuis lau dibus ille veheretur,qui ad multam vfqs fenectutem profeffus medicinam, nullum vnquam neqj - curando,neq3 praefagiendo (femper eadem de eifdem afferens) calumniae locum praebuit V in qua tamen celeberrimos quofdam medicos incidiffe nouimus» Porro quoniam diuitiae quoq3,fiue a maioribus acceptae (licet obftante vulgari dicto,quo diues,aut iniquus, aut iniqui haeres praedi-catur)fiue propriavirtuteacquifitae,ad gloriae, honoris cp parte accedunt, non eff hoc loco omit^ tendum, Galenum ipfum diuitias fibi non defuiffe fateri: 8c patrem quoq? ex eo, quod liberaliffi me omnia fuppeditauit,& regiae vrbis Pergami architectus fuit, diuitiis abundaffe non effe dubi tandum: alio tamen in loco Galenus(fub finem libri decuiuicp animi peccatorum notitia, atque medela)diuitem feeffe(modeftiafortequadam,autcomparationeillorum,qui Romae,tum temporis diuites vocabantur) negare videtur» In patria quoqj fuahoneftiffimum locum, dC quidem in fenatu fibi contigiffe,eodem volumine teffatur» JVL Antonini,Imperatoris illius philofophi,teftimonium fane praeclaru de Galeno retulimus fupra\Medici certe omnes,qui Romae habitabant (fi immüdorum f^cem, de quibus dictum eff, exceperis) &C in oppidis vicinis,familiaritatem eius,8č ex doctrina fructum, vehementer expete-bant: de cp omnibus,quae rarius,aut praeter opinionem(vt funt,vel abfurda, vel admiranda quaedam) incidiffent,cum eo communicare,eius cp iudicium,ö^‘confilium,^ libentiffime audire fole bant» Sed dC procul ab eo,totis cp regionibus remoti, confilia eius per literas requirebant. Itaqj ex Iberia,Celtica, Afia,Thracia,aliis p locis frequentes ad ipfum literae perferebantur: tanta eius nominis celebritas erat» In conuiuio illo celebratiifimo, quod Athen^us Dipnofophiftarum titulo deicripfit,^ quo Laurentius quidam Romanus doctifflmos quosqj ex omni fcientiarum genere excipiebat(omitto philofophos,iurifcöfultos,poetas,rhetores,grammaticos) tres medici aderant, Galenus, RufinusNicaenfis,&DaphnusEphefius, qui &C medicus velutifaccr habebatur, dC Academicus excellens»Sed Daphni,&: Rufini,praeter haec nomina,nihil opinor fupereft r Galeni vero' fcripta optima,ÖC maxima quae čp: adeo' ne nominatifilmi quide eiufdem aetatis medici, vel aliqua ex parte cum eo compararipotuerunt»C^terum,vt a'fuae aetatis hominibus, bC qui cum eo viuo vixerunt,honeftiffima retulitfuae praeftantiae teftimonia:ita 8C a' polleris, qui medicinae fludia propagarunt,quamuis barbaris exiftimatis, pulcherrimis praedicatur elogiis:ab Aui cenna quidem, eo quod fupra' recitauimus: Auerrois autem (quinto Colliget, capite de punicis granis) Galenum ita celebrat, vt experientia praecellentem praedicet:ac veridicum in primis, vt cui comparari non poffit alius,ni forfan is,inquit,qui clamat quidem,fed quid clamat,non percipit fatis, Auicennam(vtvidetur)notans» Alibi quoq$ Galenum, cum diuino Hippocrate primu in arte facit» Sed nunc tandem fimplici narratione tantum iter emenfi,figamus pedem hic,coa tenti hačfenus ea dixiffe: quae quidem fiue fingulaperfequi,fiue etiam vniuerla, oratione illuflra re conetur aliquis,infinitum fane' fecerit»Quifquis autem vberius omnia cognofcere cupit, ipfos Galeni libros legat:illospraefertim,quosdepraecognitione adEpigenem fcripfit: & de nofcen-dis,curandis cp animi vitiis,5^ affe in differendo vaftus, immenfus, confufus'que videatur, nullam'que artem ab eo recffe doceri poffe,in quo nullus ordo dočlrinae appareat, Inffituto enim ordine,que deliberas,conflabit ilico ne aliud quidem Auicennam ipfum, refiquos'que Arabas omnes concc-piffe: poterunt'que contumaces, contentiofi'que illi homines tandem refipifeere, recognofcereqj omnium theorematum ordinem, quotcunque in medica facultate confiderantur, a Galeno, tanc| a fonte, emanare. Quod tu tamen ä me poftea requiris,eum tibi ordinem inftitui,id ego haud ita fa cile prseftarepoffum: multa enim funt, quae me ab huiufmodi prouincia deterrent: nam tantus li-brorum numerus, tam'que varia materia eft, vt finguli recenferi, atque in certas daffes vix redigi queant: pr^fertim cum eorum non nulli fint pene (vt ita loquar) aovraro/, qui,cum ad medicinam parum, aut nihil attineant, fed ad dialetflicam potius, aut philo lophiam, vel fimilem quampiam fcientiam,certam in hac facultate ledem nullibi admittent: funt, dt alrj, in quibus ex tota arte quid-piam in vnum veluti compendium colligitur, vt nulli parti retfte accommodari poffint, qui totius imaginem referunt. Quo'd fi me ftatim illi ordini addixerim, quem ipfe Galenus, vel in fine artis paruae, vel in libello ad id priuatim dicato confcripfit, adhuc longe magis implicabor,cuius implicationis ratio a' me inferius declarabitur. Neq$ ad tot difficultates parum momenti afferunt peruer fi horum temporum mores: vbienim maiores noftrialiquid quotidieexcogitabant, in mediumqj afferebant, quod artem augeret, ornaret, explicaret, nunc feriptores ifti, qui paffim, 8C vbiquefca-turiunt, nihil aliud edunt, quam meras cum viuentium, tum mortuorum calumnias, tanto detra-, hendi ardore,vt facile deprehendantur, ob id tantum fcribendiftudio detineri, quo gloriam libi ex alieno comparent opprobrio. Audis Luca Antoni,quae me rationes haeffenus fufpenderint,anci-' pitem'que reddiderint. Videris tu tamen totam in mefpem huius noui ordinis collocaffe, quere-risq^ magnam hanc prouinciam tuam mea folum cunčlatione remorari,te a plurimis eruditis viris • tamdudum fruflratum effe, qui leid munus proflituros pol!iciti,ad hunc vfqs diem diftulerunt:co- gis ergo meinhoc certamen defcendere,et obtrečtatorum iudicio fubrjci.Parum profecfto grati ani mi erga virum de me optime meritum fuerim, nimis'que in re magna audenda meticulofus, fi qua. eaufa detineri poffum, quin amico tam anxie petenti fatisfaciam, dt publicae vtilitati propterea delim, quia difficile fit adeffe:conabor igitur reddere, fi non quae, vel tu expofcis,vel ego defideraue-rim,faltem quaecunque potero,vt fimul Si ingrati, dt timidi nomen effugiam. Quod fi contigerit* vt a dicftis meis fumpta occafione eruditus aliquis, vel contradicendi Audio, vel veritatis amore ac-cenfus, alium ipfe meliorem ordinem tradat, erit is mihi faltem laboris mei frueflus non iniucun-dus,vbi cognouero me autore fludia inquirendi excita ta,verumč|3 tandem ordinem difputando co pertum effe, Quoniam igitur in re non omnibus expofita, dt quae in fe multas habet difficultates* iudiciorum diuerfitatem non defuturam intelligo, ac propterea plurimos cotra me exorituros, qui feriem aliter difponendam opinentur, placuit prius,c| librorum ordinem in cenfum certas^ claf-fes redigerem,ex ipfiufmet Galeni medullis, placitis^ priuatis via, rationem^ explicare,qua is ordo a me inftitutus niteretur. Hinc igitur fumpto initio dicimus, Artem, vel nouam confli tui, vel conftitutam doceri: conftituitur refolutione,qu£ fit a notione finis: conftituta docetur,vel compo-, nendo,quae per refolutionem inuenta funt, vel propofita definitione per multiplicem eius fecflio-nem progrediendo. Docet quidem, dt qui conftituit: cur enim non doceat, qui, quomodo ars in-ueniatur,oftendit ? altior tamen eft ille docftring modus,quicp ä felici aliquo ingenio, St ab ineunti setate in difciplinis exercitato legitime intelligatur: propterea omnes antiqui philofophi, ac medici, Ariftotelesq3 pr£cipue,qui pre ceteris in docendo, ordinem maxime affedaffe videtut, ab eo do cendi genere abftinuere. Galenus autem, cum ad fuam v% etatem medicing artem incertam, ma-le'que fibi conflantem confpicaretur,facflurum fe operepretium iudicauit,fi av notione finis fingula quaeq^ vfq$ ad elementa refoluendo,artis inuentionem certifllme demonftrareuatqs ita totam quidem artem in libro de conftitutione medicing breuiffime inuentam tradidit:eius vero partes, tum qu£ ad ieruandam fanitate, tum que ad morbos tollendos attinent,in libris vy/mcov, dt in The rapeutica methodo explicuit. Neqj tamen a me intelligi velim Platonem, Ariftotelem,& reliquos antiquos in aliquo problemate declarando refolutorium ordinem minime recepifle: tantum affir> %% mo mo neminem eorum totam quapiam difciplinam docendam propofuifle,vt a' notione finis per re-folutionem procederent,immo contra a prmciprjs exordiendo,ad vitima,qu^ primo conceperant, dodrinx terminum ftatuunt: qui quidem ordo quantu dignitate a refolutorio derelinquitur, tanto docendi copia,dC facilitate reliquis pradiat: quemadmodum diffinitiuus ijs,quac difcuntur,tena-ci memoria firmandis omnium commodiflimus’eft.‘Ciim vero Galenus totam artem alibi diffini tiuo ordine, alibi refolutorio tradiderit, fit'que in vtroque loco fpeculatio potius Ifagogica, quam exacffiedifciplinae, videbatur tanto medico dignum, vt alicubi hanc ipfam artem integram, mcm-bratim'que diffindam, ac demonffiatam nobis relinqueret: quod cum nullibi feorfum fecerit (om nes enim libros fuos, ficutipfe teftatur, vel amicorum, vel fui ipfius memoriae exercitationis^ gratia confcripfit>nihil vitra in Ungulis quaerens, nifi vt caufae fatisfaceret, qua ad feribendum compellebatur) decreuit, quod priuatim in aliquo non tradiderat, id ex omnibusfimul conficere: ac pro-pterea de ordine librorum fuorum compendiolum edidit, ÖC in fine paruae artis oftendit, qua ferie eofdem libros legi oporteret: vbi manifeftiflimcapparetcompofitiuum ordinem cogi tafle, tancjf ad exquifitam difciplinam tradendam omnium commodiflimum. Atqj hac ego occafione Auri cennam commotum crediderim, virum inter Arabas omnes acerrimiingenij, vt omnia Galeni in medica arte monumenta fparfim in varrjs libris diffeminata, in vnum veluti corpus redigeret, eo-dem'que compofitiuo ordine opus illud fuum canonum appellatum, quinqs magnis libris diftin-dum compilaret: cui fi vltimam manum impofuiflet (neqs enim impofuit morte prauientus) fceli cioricp lingua pro rei dignitate elocutus eflet, haberemus fortafle,quem non Galeni tantum interpretem, fed exornatorem quoqj vocitaremus. Verum, dum ille multa hinc inde difperfa in certas, proprias'qs fedes colligit, & feriatim diiponit,ordini tantum intetus,diligentiori rerum confidera-tione tantiiper omiiTa, donec iam difpofita recenferet, non potuit quadam etiamfimul parum ido nca non congerere, 8C ordinem in non nullis confundere: cui propterea non debemus, ficuti pari» firn fieri video,tanta iracundia fucceniere: quin potius, vbi peccauerit,benigne emendandus eft,in reliquis fumma laude celebrandus: nam ei proculdubio in hac facultate plus vita debet , quam alij nemini, qui poli Galenum profecerit«. Vtrum vero dC ipfe Auicenna compofitiuum ordinem, il lum inquam, qui a refolutorio proficifcitur,exquifite feruauerit,an inceperit quidem, in non paucis vero declinauerit, non eft hic difeutiendi locus. Illius potius ratio reddenda eft, quod a' multis animaduertendum auguror,cur ego eundem omnino ordinem non feruauerim,quem Galenus ip üe tradiderit:abfurdum enim videtur aliter alicuius libros difponere,quam ipfe difponendosftatue rit: nouerint igitur,quibus id cur£ eft,me iftud quoque quam maxime quaefiuifle,to tis'que viribus enixum cfle,vt minime ax Galeni ordine difcederem,illudC potum, fomnum dC vigilias, inanitionem Qc repletionem, motum bC quietem, bC ob animi affedus:atq3 de motu quidem SC quiete,fomno bč vigiIia,inanitione 5C repletione in eodem libro fatis copiole explicetur: de aere autem,cibo 8C potu,bC animi affedibus exepli potius gra ii a, quamexpropofito agatur: ideo ne ad conferuandae fanitatis artem,materiae, qua id efficitur,ru des accedamus, in hoc quoque genere ita aciem inftruximus, vt praecederet liber Hippo*De locis, aere, dC aqua, quem Galenus De habitationibus, aquis, temporibus, bC regionibus infcribi maluit: fperauique hadenus metibifupereodiuina Galeni commentaria traditurum, fed ab amico id poilicente fruftratus fum: deinde reliqui De alimentis, De cibis boni,ÖC mali fucci, Commentaria in librum Polybi de vidu fanorum,De ptifana, De attenuate vidu, De exercitio parue pil£, De vitrjs animi, bC eorum remedqs, De confuetudine liber ambiguus ♦ Quibus tanquam facris initiati tandem ad diuinam illam tuende fanitatis Methodum accedemus : cuifubnedemusquaeftionem, Ars tueda fanitatis ad medicum ne attineat, an ad gymnafticum: quibus omnibus rede perfpedis compoteserimusnon tuendae tantum fanitatis, fed etiam pr^feruande, fi quado forte labi incipiat* Poftremum erat,vt formulam inueniremus,qua fanitatem iam deperditam reuocare poflemus.Eft autem deperdita fanitascum corporis fundiones vitio aliquo intrinfeco impediuntur: isaffedus trgritudo appellatur :fimdionis laefio,fymptoma vel accidens* Vtrunque quam fieri poteft exadif fime,eft pernofccndum,ft modo rectam medicationem intendimus:pernofcemus,fi caufas eorum omnes didicerimus * Cum vero cognitio noftra a fenfibus oriatur, non poflumus nifi fignis qui-bufdam apparentibus ad illas caufas penetrare: figna autem cum indicarerem poilint, vel praeteritam,vel prafentem, vel futuram:quae praefentem, & futuram indicant, medici maxime inqui-runtjilla quediagnoflica, hpcprognofticagrgceappellant* At quam plurimis antiquorum £gn'tu dines pene innumerabiles vifae funt, 0Č propterea memoratu dimcillimae,Galenus rei fubflantiam fubtiliffimediuidendo, numerum non omnium tantum aegritudinum, fed iymptomatum quoque fub certam methodum, 3Crationis regulam duxit, vel mediocre ingenium difeurrendo facile intelligeret,neque plura efle polle,neque pauciora: hic igitur Sex illos diuinos libros,tanq; antefi-gnanos,feriatim ponedos cenfui,quorum primi de differentrjs,8C caulis morborum agunt, poftre mi Iymptomatum fimili modo differentias, bC caufas offendunt: cpuis.nun curationibus per figna ad aegritudinum notitiam perducamur,QC hoeitinere fignamorbis prccedant,ordo tamen dodri- nepoftulat, nx poftulat, vt prius morborum numerum, fubftantiamčp nofcamus: deinde ad figna differentias^ eorum,motiones'quc declarantia progrediamur.Subnetftentur deinde libri De difierentrjs febriü, De incquali temperatura, De tabe, De comate, De tremore, conuulfione, faltu, QC rigore, De dii' ficultate anhelitus, De plenitudine^, De tumoribus praeter naturam, De temporibus, quae in morbo funt ,De totius morbi temporibus,De typo, Aduerfus eos,qui de tvpo fcripferunt,vel de perio-dis, De caulis procatar&icis, De caufis coniundtis, h haberi poteft,hadenus enim defideratmv His e«o Commentaria in primum, tertium, bC Textum librum epidemiarum fubnecftenda iudica-ui,maxima enim eius commentationis pars dimiffa curatione circa £gritudinum,fymptomatumq3 hiftorias,8t caufas occupatur»Sequitur ex ordine paulo ante propoiito confideratio de Tignis,quorum inueniendoru methodus pulcherrima traditur in Tex libris De locis affectis: iure igit proxime fubnecfientur: deinde Tcriatim quaecunque ad Tigna,tam diagnoftica, quam prognoftica attinere vi dentur: vtraque enim in Tingulis voluminibus ita permifta funt, vthaud facile ieparari queant: fe-quentur igitur primo liber De pulfibus ad introducendos: deinde libri, De pulfuum differentijs, Dedignotione,De caufis, De praenotione: fingulae'que harum fpeculationumquatuorpriuatis librisexplicantur, vndefedecimomnesefficiuntur : deinde liber De vrinis, qui licet Galeni non fit, haud im portune tamen Tub hoc ordine fta tuitur: poftea libri De erili: quibus materiae congrui-tate,ali)Dediebus criticisTiTpponentur: tum Commentaria in libros Hippocratis De praedičKo-ne,& Alia in librös eiuTdem De praenotione: vltimolibelli duo,alter De pr£euifione,qu£ fit in Toni nis,alter De prarnotione inferiptus» Supereft poftrema, quae in arte medica pars maxima habetur, facultas, inquam, curandarum aegritudinum ♦ Vtitur haec tribus potiffimuni inftrumentis, Diaeta, Pharmacia, Chirurgia. Modi omnes, quibus recfte ijs tribus vtamui--inftrumentis,inTherapeu ticis libris dobl iflime, diffufiftime'que explicantur »Trium igitur infirumentorumnotitianobis prius comparanda eft,antequam ad vtendi modum accedamus. AcDe dieta quidem (dico quo ad eius materiam) copiofiilime difputatum eft in his omnibus libris, qui ad tuendam fanitatem attinent: vfus vero eiuTdem morbis accommodatus in Therapeuticis explicabitur» Spectant etiam ad Therapeuticos libros Commentaria in Hippocratis de diaeta in morbis acutis, cum ibi vtendi methodus,& curationes tradantur» Circa pharmaciam occurrunt primo libri xj aurei De fimplici me dicina: quorum quinque priores nonnulli hinc feparandos putarunt, & librisdeTemperaturis proxime fubnecftendos: ego tamen nolui corpus ita abipToautore compotitum membratimdi-fcerpere, cum prsefertim, quae ibiconfiderantur, huic loco non temere accommodari poffint. His rite Tupponctur libellus De facultate purgandum medicinarum.Pofteareliqua volumina, in quibus compolita ex fimplidbus medicamenta explicantur, feriatim Tubftituentur,De theriaca ad Pifonem, De theriaca ad Famphilianum, De antidotis: quibus Tatius eft duos magnos libros fub-necftere, alterum De compofitione medicinarum Tecundum loca, alterum De compofitionemedi-cinarum fecundum genera: licet enim in vtroque multa tradantur, quae adTherapeuticam fpe- illi rudia tironum ingenia fuis breuiflfime collectis fententijs prepa^re,^ tancj dedolare poflinncgo contra opinor Tironum animos,tam cocifis, tam alte petitis, tani^imellečtu difficilibus monumentis,vel fruftrari, vel defperare, vel confundi . Fruftrantur, qui pro/arorum caufas ignorantes, didata, tancj? pica?, edifcunt: defperant, qui in caufis indagandis, ob tirocinium deficiunt: confunduntur, qui pertinaciter fcrutantur,quod ob ruditatealfequi nequeunt: vix enim aliquem inueniri poffe arbitror, tam diuini ingentj, tam'que alte indolis adolefcentem, qui adhuc in primo medicae artis limine conftitutus aflequatur ea, quae in intimis penetralibus longa de> monftrationeconclufafunt. Licefque Galenus in commento caufas earum fententiarum plerunqj aifignet3id tamen concife admodum facitjfemper'que ad alios libros ledorem mittit,vbi priuatim res, de qua ambigitur, demonftratur: vt neceffe fit eos libros praelegiffe.qui Hippocratis, GalenFque men tem rečte aflequi voluerit. At,qui prius praemiffo ordine libros Galeni perlegerit, omnia deinceps in Aphorifmis tradita facile intelliget,& intelleda facillime edifcet/umma'que voluptate,qua: alibi im-menfo labore didicerit,vno intuitu memoria recolet,& tanqp abeuntia reuocabit. Ergo aphorifmi po ftrema acie, tanquam triarrj milites locabuntur. Quibus vltimo loco addetur difputatio contraLy-cum, Quo'd nihil delinquitur ab Hippocrate in Aphorifmo,cuius initium, Qui crefcunt. Sunt vero, & alrj quidam libri partim ex Arabia, partim ex Graecia delati non Spuri) tantum,fed etiam magna ex parte fu peruacui: quoniam in eis vel nihil tradatur, quod ad artem medicam fpedet: vel, fi tradatur* totum illud a legitimis libris decerptum eft,vt ibi fruftra repetatur,quod alibi copiofe explicatum me^ minimus: ne tamen Sč illos (varij enim guftus hominum funt) omifibs aliqui conquerantur, volui> mus eos omnes feparatim in vnum corpus colligere, vt fcirent, qui id curse haberent, 5C facileinueni> re,quod quaererent, 8C muentum fimul cognofcere non elfe inter Galeni monumenta connumerans dum. Eo igitur ordine, qui inde haberi poteft, ita ftatuentur, De hiftoria philofophorum,Mathcma tica,De partibus artis medicinae,De dynamidijs (credo rm Jbvd/uiiMV infcribioportere)Defper mate liber vnus, De natura,ordine cuiufque corporis, Anatomia parua, De compagine membro-rum, De voce, 8č anhelitu, De iuuamentis membrorum, De motibus liquidis, De diliolutionecon-tinua, De bonitate aqua:, De vinis, De fimplicibus medicinis ad Paternianum, De viribus centau-rese, De catharticis, De mulierum morbis, Liber fecretorum, De experimentis, Curatio melancholiae Aetrj ex Rufo, De curatione Idericite, De curatione lapidis. Neque hic ego necefiarium puto rationem reddendam eife,cur ftatim in principio totius operis Ifagogicos libros extra ordinem Metho di collocauerim,haudenim ab refit,vt in magna arte praecedant qusedam,veluti proludia, SC, vt Gr£-ciloquuntur, progymnafmata, in quibus primo Tirones exerceantur, ne, fi ad altiora documenta o omnino rudes acceflerint, ingenrj calor elidatur, ac, tanquam nimio alimento, fuffbcentur. Eos tamen Ifagogicos tantum libros reliquis omnibus prsepofuimus, qui ad totam artem introducunt: fi> cut, qui foli parti attinent, primos in ea parte ftatuimus: veluti in anatomicis libellis, de offibus, de neruis,arteriarum'que iedione prima fede locauimus: in materia de pulfibus introdudorium prsetulimus, cuius commentationes in tertio de caufis pulfuum explicantur. Cum enim introdudorij libri (vt Galenus affirmat) adolefcentibus propterea feribantur, vtdimiffa altiori fpeculatione tantifper empirice exerceantur, donec exercitatis dubitationes fuboriantur, atque inde ad caufas indagandas excitentur, praeftabat, opinor, medicis futuris Ifagogica, quse ad totam artem ipedant,proponen-da, qualis maxime Ars parua eft: vbi vero iam ad partes artis difficiliores aeceffiflent, in ljs quoque partibuslfagogica praeferre, in quibus fimili modo exerceri poffint:docetcp id maxime Galenus in Anatomicis, vbi prius adolefcentes in offium fedione exercendos admonet, deinde ad fecretiora eius partis penetralia proficifci. Illud quoque aduertendum, me inter Ifagogica quaedam connume-rafle, quae nihil quidem ad artem fpe qu£fuerat in fecunda editione impreßa, •- . ‘ij. . IO A N N E S BAPTISTA MONTANVS P H Y S I C V S VERONENSIS LECTORI S. S floteles^ditos tamen pracipuos in coi fu ^erfari obferuauimus:^4lter,qui expraceptts,plurimarum que fententiarum collettioneprogrcffus longo hfu, et exercitatione imaginem quandamfiientia parit: aditer fublimius fe attolles ,nihil no ex proprqs prmcipqs certa hia, ac ratione frei intelligit,hel admittit ,hterq; ad hita commoda neceffarius. Pnmws humilis quide,fid non aliter addifcent,quibus Muß parum arriferint: Secundus cqe leflis ilis inffledtdißimis lucis penetralibus abditus,& recondit us,aiuinis ingemis rcferuatur:hnde illußres,facriq; effician tur heroes,nullifubinde mortalitati obnoxij. Quos ambos in medica arte Galeni fata prudentia cxcogitauerunt,tataq,* erga hum anu genus charitatetradiderut Iuntafratres,ht dubiu reliquerint,Galenone magis auttori artis,anipfis debere profil teamur. Nam praeterquam quod Galenus tot libros talate, ac diffuse fcripferit,ht hix integra aetasfufficiat ad legendu,nul lo et ordine eofdem congefiit.fwe quo non fcientiae tantu,& artes,fcd nec natura quidem conßarepot,ht in libris de coelo, et jnudo hereprodidit njloteles*Quae omnia ita eße,heluti dico,retteanmaduertetesplurimi illußres tam Graeci, q; *Ara bes,nihil ex dottrina Galeni immutates (q certe immutari non pot) compendiu librorum faciet es,reietttsfifuperuacua hi^ debantur,atqs ordine docendi adhibentes ex aliems proprios cojecerunt unter quos infigniores funt apud gr aecos quide Oriba fius,apud^Arabas hero ^Auuena♦ ~At nuperrime Thornas Iunta fimulcu fratre apua latinos noflros nouu iter ingreffas,fer uatapropria Galeni eloquetia,proprioßilo,ac diuini fermonis idea,ne uerbo quide immutato,mfi quod medofum hidebatur, certo tantu ordine fwgulos libros difpofuit,ordine,inqua,qut ab ipfa artis natura origine ducit. S iquis.n.medicam arte non dum exi(lente,helinuenire,hel tradere helit,alium ordine ne imaginari quide poßet,qui htrunqs perficeret: nam, qui illdli brorumferie rette refolucnt,arte imeniet: qui copo fuerit,docebit,& tradet: ordine igitur copofitiuo Iunta libros Galeni di ß>oJuerut,quonia ars non inuenieda er at,feadoceda. Quantu hero adcopendium attinet (aliquis .n.obiqceret ordine quidem adiettum,no tamen breuitatem) dicimus eu,qui certa hia,ac ratione ad fine(cientia,hei artis accedit, fibifatu copendium facere: fcit.n.ratione,ac Methodo direttus in tota aliqua ferie librarum,quantuuis prolixa,ac morofa, dumodo certo,& na turah cofiet ordine, hnde fibi fit incipiendu ,qua inprogreßu omittenda,autperlegenda:ide et diflinguit,qua in illis hbns ad dottrina attineant,qua ad ornatum,qua adfalfis aliquas opiniones refelledas: atq; ita nihil eße pot in optimo docedi ordine prolixum: na,qui eum ordine rette intclligit,cum methodu habeat,copendium neceffario habet:quid.n,tandem aliudmetho dus eflffi breuißimaad difcenduhia f ^Atq; ita,quo ad ordine,et copendium in Galeno a Iuntis nofirts,hbi dottu,(ludio^ fumq; ingeniu natti fuerint, exqnifitißtme fatisfattum arbitror. Sed,quonia rara funt hmoi ingenia, ideo alio quoq; itine* re progrediendi! erat,ht Galeni dottrina brems, copendtofiq; redderetur,no quideex ordine,aut methodo, fed ex praceptts, fniaruq; collettione,ne rudioris,obtufiorisq; ingemj hoies ab hac arteprorfas $hiberetur,immo htcunq;, et ipfi inter dottos J J J l l I JJ /'----^----- J-------------JJ J J ---------- J " " dufiria uotis futs exattifime fatisfaciat. No. n+mdex ille lucidißimus ab hoie,utcuq; congerat,mercede codutto, ut fere fieri cojueuit cofettus efi,fed ab illu(lri,et eruditßimo medico ^Antonio Mufa Brafauolo Ferrarieji,qui fibi ipfiprimu, et ad hsu propriu,ta infigne nauauit labore: pofiea,ut audio,amicoru.precibus exorat9noluit medicoru republica tata carere utilitate. Igitur luntarum beneficio habebunt ftudiofi ad Galeni dottrmam oes htiles aditus patefattos♦ Sed, cu multi Galeni libri nfa atate defideretur,neq; in hoc et luntaru induttna defecit: data efi.n.diligetifiime opera,adietto no modico fumptu,amu coruq; (fidqs,ht,fi qui hfquaforte lateret, excuteretur: ac, quid hic quoq} profecerint, • ipfa res indicabit: addeqtum codicu cafhgatioi cdtulenntfftuq;fuerint afiecuti medico infigni,ct eruditißtmo Jiuguftmo Gadaldino pcurate,atq; ubiq; lynceis oculis afit(lete,utfacile affirmarepofiim Galeni lettione nunq hattenus ta cadida,taq; oibrn numeris expolita mpubltcu p-diuifie♦ Quantu hero ad ordine meu in libris Galeni legedis attinet, que pridepriori luntaru imprefioni pr$pofuera,quduis, fi nunc a me cofcribendus efiet, magis erudite, (ht puto) cffcnberetur,forte ettänon nulla in melioremforma redigerentur, quod et in hac noua editionefattu efietfi perociu licuißet,quod nunqua,nc tantillu quidem mihi coceditur,modo in publicis \ettiombus,modo in cofiltat lonibus, muifendisq} agris,moin cura familiari plus,quam credi pofiit, diftritto, no tamen me illius htcunq,prapofitt ordinis prorfus poemtet, pracipue cu nemine hattenus hiderim,qui ediderit meliore,etfi nonnulli, qui et inter eruditißimos habetur,omnifiudiotetauermt,atq} no minus me culpare conati fuerint,no quidem intoto ordine, na i d nefommare quidem poßent,fed quod in libroru catalogo no nullos omifenm: quodej} hic, aut ille potius efiet praponen dus, autpQSlponedus Galeni et auttoritate cotra me obiettantes: ht in libris de medicamentoru copone,quos therapeuticis ,& hmoijibellumq} aliquemfub hoc , j , *claßemeßentredigenßf^Monenu meraref Quodheroprapofuerim,aut contrapoflpofumm,quos alij, heipodponendos,helpraponendos cenfebant, hac ha rietatempariunt harij concipiendi ordinis mtellettus: quibus ego dlttmtte refponderem ,fi diflmcla calumnia prapone* rentur :nam,quantum ad libros de copofitione medicamentorum attinet,dicimus in illis plurima doceh,qua ad artem componendi in hniuerfitm ffiettant,non referendo compofittonem ad aliquam determinatam agritudinem:& contra,plurima etiam tradi ad certos morbos relata: at que ita,cum hi libri praponuntur,intentionem haberi ad ea, qua in hniuerfum docentur: cum pofiponuntur, intendi ad ea,qua certas refficiunt acritudines: fine igitur multo diffiendio therapeuticispraeponi,autpofipompofie. Sed, cum hideam epifiolam,quam breuijfimam ob tempom angußiam cogitaueramjn nimiam ex-crefeere longitudinem, hic finem feribendi faciam, INDEX LIBROR V M O M N I V M GALENI Q_V I I N H I S V O L V M I N I B V S C O N T I N E N T V R. ISAGOGIGI LIBRI G A L E NI Oratio Suaforia ad Artes, a Ludouico Belifirio medico Mutinenfi latinitate donata. folio. Z Siquis Optimus Medicus eft, eundem efle Philofophum liber,eodem interprete’. 6 De Sophifmatis in Verbo contingentibus liber, ab Horatio Limano translatus. 7 An Qualitates Incorporeae fint,eodem interprete, nunc accurate recognitus. 8 De Propriis Libris, ab Ioanne Fichardo Francofordiano alias latinitate donatus, &: nuperrime ab Auguftino Gadaldino plurimis in locis ad veterum graecorum exemplarium fidem emendatus. 1 o De Ordine Librorum fuorum, ab Ioanne Fichardo latinus olim fidus,nunc autem ali quot in locis ab Auguftino Gadaldino expurgatus. 14 De Sedis ad eos,qui introducuntur, a Ludouico Belifirio in latinum fermonem con-uerfus,& cum grxcis codicibus accurate,nunc collatus. 15 De Optima Seda liber, Iunio Paulo Craffo Patauino interprete, ex quarta eiufdem recognitione’. 19 De Optimo Docendi genere, Erafino Roterodamo interprete, aliquot in locis emendatus. 30 De Subfigurarione Empirica, incerto interpret^. 31 Fragmentum quoddam exiguum, quod Galeno aicribitur,cuius titulus eft, Sermo ad-uerfus Empiricos medicos, Auguftino Gadaldino interprete’. 3 5 * De Conftitutione Artis Medicas liber, ä Vidore Trincauellio conuerfus, & ab eodem recognitus. 3 5 Definitiones medicx, qui libera Bartholom^o Syluanio fuit tradudus, atque ex codicum veterum collatione plurimis in locis audus, denuo vero vetuftis codicibus gr^cis collaris, accurate emendatus. 43 Introdudio leu Medicus.Hic liber ab Ioanne Andernaco latinus olim fidus eft,poftea ex graeci exemplaris collatione eft non nullis in locis expurgatus. 5 o Quo modo morbum fimulantes fint deprehendendi, Ioanne Fichardo Francofordia-no interprete. 61 Ars Medicinalis,Nicolao Leoniceno interprete, dentio ad gr^corum veterum exemplarium fidem ab A uguftino Gadaldino aliquot in locis emendata. 61 PRIMA: CLASSIS LIBRI. GALENI De Elementis fecundum Hippocratem libri duo, a Vidore Trincauelip translatus, ab eodem recognitus. „ folio, z De Teperametis libri tres,Thoma Linacro Anglo interprete,multis in locis emedati. ip In Primum Hippocratis librum de Natura humana commentarius, ä Vidore Trincauellio translatus, & ab eodem recognitus. 1$ De Atra bile liber, Bartholomaeo Syluanio Salonenfi interprete,recognitus. 34 De Optima corporis conftitutione libellus, Ferdinando Balamio Siculo interprete, denuo ad fidem codicum graecorum emendatus. 37 DeBona Gadaldino expurgatas. r v T i O _ . . .1 Ji 39 De Mufculorum difledione liber, ab Auguftino Gadaldino verfus, & ab eodem ex qui fite recognitus. Graece defideratur. - 44 De Neruorum difledione liber^akeodem Auguftino Gadaldino translatus, & nunc re cognitus, mutilus grxcc legitur. 5 3 De Venarum, Arteriarum q difledione liber, ab Antonio Fortblo Ioferienfi latinitate donatus,& poft Andreas Vefalij Bruxellenfis caftigationes, plerifquein locis ab Auguftino Gadaldino ad exemplarium grxeorum fidem emendatus. 5 5 An Sanguis in arteriis natura contineatur liber, a Iu lio Martiano Rota conuerfus,& ab eodem recognitus. 60 De Anatomicis adminiftratiombus libri noue, ab Ioanne Andernaco olim latinitati - donati,& poft diligentiffimas Andreas Vefalij Bruxellenfis, & aliorum quoque cafti gationes,ad grxeorum exemplarium fidem aliquot in locis denuo expurgati. 63 De Vocalium inftrumentörum difledione fragmentu,ab Auguftino Gadaldino tranf-latum. Graece defideratur in impreflis codicibus. 106 De Vuluae difledione liber, ab Ioanne Bernardo Feliciano translatus. 108 De Inftro odoratus liber,Ludouico Belifario medico Mutinefi lterprete,recognit9. no De Vfu partium libri XVll, Nicolao Rhegino Calabro interprete, nunc ab Auguftino Gadaldino plerifque in locis,mendis expurgati. 113 De Vtilitate refpirationis liber,Iaiio Cornario medico interprete,nunc recognitus. 223 DeCaufis refpirationis libellus,ex duobus fortafle, quos Galenus copofuit, excerptus. eodem lano Cornario interprete. 226 De Vfu Pulfuum,ThomaLinacro interprete. ' 227 De Subftantia Facultatum naturaliu fragmentu,Bartholomaeo Syluanio interprete. 130 Breuis Denotatio dogmatum Hippocratis ex fermone X CIX Ioannis Stobaei, Con-rado Geflnero Tigurino medico interprete. 231 De Hippocratis, & Platonis decretis libri noue, Ioanne Bernardo Feliciano interprete, nunc demum ab Alexandro Iuftiniano Chio medico ad vetuftorum exemplarium • graecorum fidem accuratiflime caftigati. 2,31 Fragmentum ex quatuor commentariis,quos Galen usinferipf erat, De iis quas medice dida lunt in Platonis Timaeo,ab Auguftino Gadaldino translatum. Gr^ce in impref fis codicibus defideratur. 286 De Naturalibus facultatibus libri tres,Thoma Linacro interprete, aliquibus in locis - expurgatu z9o De Motu Mufculorum libri duo, Nicolao Leoniceno interprete,nunc recogniti. 308 De M otu Thoracis, & Pulmonis,fragmentu fortafle eorum trium libroru,quos Gal.dc ■» hac re copofuit:quod ex antiqua tantü translatione legitur: na gr^ce no habetur.316 Quod animi mores corporis t eperat urafequantur,l 1 ber a lunio Paulo Craflo Patauino interpretatus,& ab eodem antiquorü exemplariü ope diligentiflimerecognitus.317 De Foetuum formatione liber, Ioanne Bernardo Feliciano interprete, ex antiquiflimi exemplaris collatione emendatus. 322, An Omnes particula: animalis, quod in vtero eft, fiant fimul, Nicolao Rhegino interprete. Graecum exemplar non habetur. 326 An Aial fit id,qd in vtero e,Horatio Limano iterprete,nuc plerifq-, 1 locis expurgat9.326 De Semine libri duo, ab Ioanne Bernardo Feliciano interpretati, dc nunc ex veterum exemplarium collatione recogniti. 328 Pe Septimeftri partu, eodem Ioanne Bernardo interprete, * 340 Secundx S E C V N D A. SSIS LIBRI. HIPPOCRATIS De A ere, A quis, öc Locis liber, lano Cornario interprete, nunc prim um adanfciquiflimi exemplaris fidem pluribus in locis ab Auguftino Gadaldi-no einendatus.In quo alia etiam libri difpofitio,partim ex eodem vetufto codice gr$ co, partim cx cohiečtura, indicatur. folio. i GALLNI De Alimentorum Facultatibus libri tres, Martino Gregorio interprete, ad exemplarium grxcorum fidem ab Auguftino Gadaldino, non paucis 111 locis ad exemplarium Grxcorum veritatem, expurgati. 7 jDe Succorum Bonitate, & Vitio liber, a Iulio Alexandrino medico Tridentino olim translatus, et diligenter nunc recognitus. 3 3 In librum de Salubri Dixta commentarius, Hermano Crulerio Campenfi interprete, nuper recognitus. 39 De Attenuante Dixta iiber^Martino Gregorio interprete. 43 De Ptiflanaliber,ab Hieronymo Donzellino in latinum verfus. 46 DeParux Pilae Exercitio liber, Valerio Centannio Vicentino interprete recognitus. 48 De Cognofcendis, curadis q; animi morbis,quas perturbationes latini appellant liber, Bernardino Donato Veronenfi interprete. 50 De Cuiufq, animi peccatorum notitia,atque medela libellus, ä Iunio Paulo Craflo Pata uino & translatus,öc ab eo diligenter etiam recognitus. 5G De Confuetudine liber,ab Auguftino Gadaldino ad verbum fere latine expreflus. 60 De Sanitate Tuenda libri icx,ThomaLinacro Anglo interprete,ad antiquorum exemplarium Grxcorum fidem aliquot in locis ab Auguftino Gadaldino emendati. 61 Ars Tued$ Sanitatis,num ad medicinalearte Fpe6tet,an ad exercitatoriä,ad Thrafybulu. liber,a iunio Paulo Craffo Patauino & couerfus:& diligetiftSmenüc recognitus. 101 TERTIA CLASSIS LIBRI. GALENI De Differentiis, & Caufis Morborum, Symptomatum q; libri lex: quorum duo priores a Nicolao Leoniceno, qiiatuor pofteriores ä Thoma Linacrö olim fiunt verfi,& nunc denuo ab A uguftino Gadaldino,ad grxcorum exemplarium fide aliquot in locis emendati. folio, z De Difteretiis Fcbriu libri duo,Nicolao Leoniceno interprete,accuratius emendati. 30 De m^qualilntemperieliber,ThomaLinacrointerprete. 43 De MaralmOjfeu Marcore liber, Auguftino Gadaldino interprete. 45 De Comate ex Hippocratis lententia libellus ab Auguftino Gadaldino translatus, öc multis in locis emendatus. 48 De Palpitatione,Tremore,Rigore,&Conuulfioneliber, IoaneGuinterio Andernaco in temrete,denuo aliquotin locis caftigatus. 51 D e Difficultate Refpiratiomis libri tres, Iano Cornario interprete, ab Auguftino Gadal dino aliquot in locis expurgati. 36 De Plenitudine liber VicTore Trincauellio interprete. De f unioribus prxter Naturam liber,ab Horatio Limano conuerfus. 82. De Morborum Temporibus liber, Ioanne Andernaco interprete,denuo aliquibus in , locis emendatus. 83 De 1 otius Morbi Temporibus liber,eodem interprete,aliquot in locis corretftus. 86 De 1 ypxs liber,ab Auguftino Gadaldino antiquorum exemplarium grxcorum,&: vete ris translationis ope,translatus. 90 Ad cos,qui de Typis fcripferut,vel de Circuitib9 liber,VkftoreTrincauellioiterprete.91 De Caufis Procatarcticis liber,Nicolao Rhegio Calabro iterprete. gr^ce defideratur. 95 In In Primü Hippocratis de Morbis Vulgaribus hbrii Cometarij tres, Hermano Crulerio Campenfi interprete,pluribus in locis ab Auguftino Gadaldino nuper emendati.ioo In Tertium Hippocratis librum de Morbis Vulgaribus Commentarij tres,eodem Cru-ferio interprete,non paucis in locis ab Auguftino Gadaldino expurgati. 127 In Sextum Hippocratis librum de Morbis Vulgaribus, Commentarij lex, Iun. Paulo Craffo Patauino interprete,ex quarta interpretis recognitione. ’ 152, QV A R T AE CLASSIS LIBRI. GALENI de Locis affečtis Libri fex,Gulielmo Copo Bafilienfi interprete, folio. 2 DePulfibus ad Tirones Liber, Hermanno Crulerio Campenfi interprete. 43 De Differentiis pulfuum Libri q uatuor,eodem interprete, 46 De Dignotione pulfuum Libri q uatuor, eodem interprete. 70 DeCaufis pulfuum Libri quatuor, eodem interprete. 8G De Praecognitione ex pulfibus, eodem interprete. 104 SYNOPSIS Librorum fuorum Sexdecim, de Pulfibus, cuius iple meminit in fine Artis medicinalis, & in libro de Propriis libris Capite quinto: nuperrime ab Auguftino Gadaldino translata graece imprefla non habetur. cxxiij. De Vrinis liber, Iofepho Struthio Polono interprete. 122 De Crifibus libri tres,Nicolao Leoniceno Vicentino interprete. 125 De Diebus decretofiis libri tres,Ioanne Andernaco interprete. 145 ln primü Prorrheticorü librum comentarij tres,Ioanne Valeo Meldend interprete. 16Q In PrognofticaHippocratis commentarij tres, LaurentioLaurentiano Florentino interprete. 185) De Prariagiis ex infomniis fumendis Libellus,Auguftino Gadaldino interprete. 215 De Praecognitione liber Iui. Martiano Rota interprete. 213 Totam hanc Clajfem quamplunmis in locis denuo expurgauit Augujtinus Cadal-dmus,adhibitis etiam multis emendatißimis codicibus gratis manufcriptis. QVINTiE CLASSIS LIBRI. GALENI De Simplicium medicamentorum Facultatibus libri vndecim, Theodorico Gei ardo Gaudano interprete,denuo ab Auguftino Gadaldino ad veterum graneorum exemplarium fidem non paucis in locis repurgati. folio. 2. De Subftitutis medicinis liber, Iul.Martiano Rota interprete. 84 De Purgantium Medicamentorum Facultate,eodem interprete. 8<7 Quos purgareconueniat,quibus Medicamentis,& quo Tempore,eodem interprete.88 ^pe Theriacaad Pifonem liber,eodem interprete. sp Vfu Theriacae ad Pamphiiianum liber,eodem interprete. 9$ De Antidotis libri duo,eodem interprete. 5?? Omnes hos fex libros, idem Iui. Md.rtid.ms Rota dccuratius denuo dnte obitum recognouit* De CompofitioneMedicamentorum fecundum Locos libri decem, IanoCornario medico interprete,rurfus poft Nicolai Machelli medici Mutinenfis recognitionem, aliquot in locis emendati. ' lzl De Compofitione Medicamentorum per Genera libri feptem, Ioanne Andernaco interprete,denuo ab Auguftino Gadaldino non nullis in locis ad gr^corum veterum exemplarium fidem emendati.. ^ 209 De Ponderibus,& Meluris Galeno aferiptus liber, Auguftino Gadaldino interprete.2)5 Sextae S EXT M CLASSIS LIBRI. GALE NI De Hirudinibus, Reuulfione, Cucurbitula* cutis Concifione,fiue Scari-; ficatione,Ferdinande Balamio Siculo interprete. folio, z ORI BASII De Cucurbitulis, Scarificatione, Hirudinibus, Deriuatione, &; Reuul-. fionefermo ex feptimo,& odauo Medicinalium collectionum ad Iulianum Imperatorem libro, Auguftino Gadaldino Mutinenfi interprete. 3 De Vcnx fedione aduerfus Erafiftratu liber,lofepho Tedädro Cracouiefi interprete, f pe Vena: fedione aduerfus Erafiftrat£os,qui Roma: degebant, eodem lofepho Tedan , Aro interprete. . . ' 9 DeCurandi ratione per fanguinis miflionem liber,Theodorico Gaudano interprete.if Hos bbros omnes multis m locis emendauit uguflinus Gadaldinus etd Iretuflißu morum exemplarium grdtcorum y erit at em. SEPTIMI CLASSIS LIBRI. GALENI De Medendi Methodo libri xiiij, Thoma Linacro interprete, denuo ab Auguftino Gadaldino no nullis 1 locis ad gr^corü exeplaiiü fide nuper emedati.fbl.2. De Arte Curatiua ad Glauconem libri duo, Nicolao Leoniceno interprete: ab Augufti no Gadaldino ad fidem antiquorum grceorum codicum aliquot in locis caftigati. Poft hunc librum collocari debuerat libellus, cui t itulws eft,Quos,& Quando, &Quibus medicamentis purgare comeniat. qui ett in Quinta Claße,pagina Ixxxyiij. qui liber eft cap^xxiij. librifeptimi Onbafu ad Iulianum Imperatorem. In librum Hippocratis de Vidus ratione in morbis acutis commentarij quatuor, Ioan ne Vafieo Meldenfi interprete,ab Auguftino Gadaldino plerifqj in locis ad grsecam veritatem emendati. 4 108 DE D I^ET A Hippocratis in morbis acutis,nunc primum ab Auguftino Gadaldino translatus.EJic liber in tribus, quos habuimus codicibus graecis manuferiptis, (neq^ enim adhuc impreffus graxe eft) admodum corruptus legitur: ita vt quandoq-, ■ vel nullo modOjVel vix fenfus elici poffit. Eius autem mentio fit (fi tamen is ille eft) a Galeno in libro de proprijs libris quarto, & fexto capite. cliij 9 De Remedijs paratu facilibus liber, ab Huberto Ballando Philiatrio olim translatus, Sc multis mlocispoftea emendatus. 153 De Remedijs paratu facilibus ad Solonem, Spurius, aIun.Paulo Craflb conuerfus,& nu perrimeab eodem recognitus. 161 Liber tertius de Remedijs paratu facilibus,Spurius, Iun.Craflo Iterprete,recognitus. 169 Documentum de Puero Epileptico,Nicolao Leonico Thom^o interprete. 175 In Librum fecundum de Natura humana, Vidore Trincauellio interpt etd. 181 De Incatatione, Adiuratione,& Sufpefione liber,GäL fallo afcript9.gr^ce no habetur. 181 De Oculis, Spurius, Demetrio Graeco interprete,a variis mendis expurgatus. graecum exemplar defideratur. 18* De Renumaffeduum dignotionc,atquemedela, ChriftophoroHeylinterprete,Spu->• rius recognitus. In librum Hippocratis,de Officina medici,fcu deiis,quaein medicatrina fiunt, comen-tarij tres, Vido Vidio Florentino interprete’. 1517 In librum Hippocratis de Fraduris commentarij tres, eo dem interprete5. zz 3 In librum Hippocratis de Articulis commentarij quatior,eodem interprete. 15t De Fafciis, eodem interprete. 293 Oribafius de Laqueis ex Heracle, eodem in terprete. 306 Oribafius exHeliodoro de Machinamentis, eodem interprete^ 309 Hos fex libros,quos Vidius olim conuerterat, nunc idem etiam diligenter recognouit. Extra EXTRA ORDINEM C 15STVM LIBRI. GALENI Commcntarij feptem in Aphorifmos Hippocratis, Nicolao Leoniceno Vicentino in-terprete,poft caftigatione,ex pluriu antiquoru codicu collatione a Iui* Martiano Rota, dC Augufti no Gadaldino facfta: nuperrime etia aliquot in locis ab eode Auguftino Gadaldino expurgati.fo.z Aduerfus Lycum,quod nihil in eo aphorifmo Hippocrates peccarit, cuius initiumeft, Qui crefcunt plurimum habent caloris innati,liber,Iulio Alexandrino medico Tridentino interprete,expoftre-ma interpretis recognitione ad veterum exemplarium grecorum fidem* 61 Contra ea, qua: a Juliano in Hippocratis aphorifmos diefla funt liber, Iulio Alexandrino interprete, ex poftrema interpretis recognitione. > 66 Linguarum,hoc eft obfoletarum vocum Hippocratis, explanatio, Mario Nizolio Brixellenfi interprete,multis in locis ab Auguftino Gadaldino nunc emendata* / 71 5 SP VRII LIBRI. De Hiftoriaphilofophica liber,a Iulio Martiano Rota latinitate donatus. folio* z Prognollica de infirmorum decubitu ex mathematica fcietia ,a Iacobo Mariscoto Medico Florentino translatus,& quamplurimis locis ad antiquorum graecorum codicu fide emendatus, iz De Partibus artis medicae liber ex veteri Nicolai Rhegini Calabri translatione reftitutus* 16 De Dynamidiis liber fine principio* iS Alter liber de Dynamidiis,magna ex parteex Aetio defumptus* ip De Spermate liber* yS De Natura,& ordine cuiuslibet corporis* V 41 De Anatomia parua* 4z De Anatomiaviuorum. . - 43 De Anatomia oculorum,Nicolao Rhegino Calabro interprete* 57 De Compagine membrorum,fiue de natura humana* 58 De Virtutibus noftrum corpus difpenfantibus, ex Galeni libris* 60 De Voce, & anhelitu* 60 De Vtilitaterefpirationis* 6 z Compendium pulfuum* 65 De Motibus manifeflis, &C obfcuris liber, quem Ioannitius de Gr^ca lingua in Arabicam tranftulit*. Marcus autem Toletanus de arabica in latinam* 66 De Diffolutione continua* 71 De Aquis ex Galeno,&C aliis praeftatiflimis medicis,capita fexOribafii, Auguftino Gadaldino inter-prete* Hic libellus in prioribus editionibus De bonitate aquae mferiptus,mutilus legebatur* 75 De Vinis ex Galeno,caput fextum libri quinti Collecftionu medicinalium Oribafii ad Iulianum Imperatorem, Auguftino Gadaldino interprete* 76 Praefagium experientia confirmatum,Georgio Vallä interprete* 77 De Vrina: fignificatione ex Hippocrate,eodem Georgio interprete* 78 De Simplicibus medicamentis ad Paternianum* * yp De Virtute Centaureae, Nicolao Rhegino Calabro interprete* pz, De Catharticis* ^4 De Gynaeceis,ideft paffibnibus mulierum,Nicolao Rhegino Calabro interprete* 95 Liber Secretorum ad Monteum* p6 De Medicinis expertis liber,cui titulus eft,Medicinalis experimentatio. 103 De Melancholia ex Galeno, Rufo, dC Pofidonio caput nonum libri fexti Aettj, Iui* Martiano Rota interprete* i0p De Cura Ičleri liber. :. A: uo De Cura Lapidis liber. m Quadltain Hippocratem* n$ De Hvmoribvs, Auguftino Gadaldino interprete* De Plantis translatus Marfiliae per Dominum Grumerum Iudicem de Placentia, 8C per magi-ftrum Abraham medicum de Arabico in lätinum, dC eft De medicinis occultis,quas noluitpropa-lare,nec confignare in libris fuis aliis,quae funt experimentatae,& probatae* - Siquidfupereße ridebitur in antiquis translationibus, quod in hifce nouis non reperiatur: id titulorum diuerfitate con-tingerefcias3non quiapr&termiffum aliquid fit. Nihilefl enim in yetuflu illis codicibus, quod in hifce nouis non conttnea* tur; nam aut idemßnt,yerum alio nomine infigniti, aut compendia, aut partes3autfragmenta. Exempla ahquorumju hiicientur. Opus3quod illic Mycwnir appellatur,idem eß3ac\id., quod hic De compofitione medicamentorum fecundum loca tnfcribitur, L ibri item de luuamcntts mem broru, compen dium funt librorum Deyfu partium. Libellus depraftgit ura,finit tß libri De conflitutione medicina Et qui De commoditatibus theriacx infcriptionem hübet, fragmentum ejuibri De the GALEWi mSOAINIVJVK ) GALENI DOCTORES C )HEPATICI COGNITIO C ISAGOGICI LIBRI QVI, CVM IN TOTAM ARTEM medicam introducant, in principio totius operis funt locati: ytprius in ipiis tirones exerceantur, c£ ad difficiliora artis accedant. INTRODV CTORIIS HIS L I B,R I S QVARTA HAC NOSTRA EDITIONE, Lux non minima allata ecquod multis in locis ad Gracorum codicum •veritatem d mendis fuerint expurgati. Locis etiam nunc primum in margine notatis, quos Galenus Jfarßm ex Hippocrate citat. Librorum catalogum proxima pagina oftendit. To Eio-cLycoyiKQV. > CRISIS PRAECOGNITIO IVSTVX CAtENVS 9AMANTIS DTGNOTIO GALENVS LIBRI ISAGOGICI GALENI GALENI Oratio Suaforia ad Artes, ä Ludouico Beliiario medico Mu-tinenfi latinitate donata. fcl.2, Siquis Optimus Medicus eft, eundem eilePhilolophum liber,eodem interprete. 6 DeSophifmatis in Vcrbo contingentibus liber,ab Horatio Limano traf-latus. • 7 An Qualitates Incorporeas fint,eodem interprete,accurate recognitus. 8 De Proprijs Libris, ab Ioanne Fichardo Francofordiano alias latinitate do natus, & nuperrime ab Auguftino Gadaldinoplurimis in locis ad vete rum grascorum exemplarium fidem emendatus. i o De Ordine Libroru Suorum,ab Ioane Fichardo latinus olim fačtus,nunc autem aliquot in locis ab Auguftino Gadaldino expurgatus. i 4 De Sedhs ad eos qui introducuntur, a L udouico Beliiario in latinum Termonem conueifus,6c cum grascis codicibus accurate collatus. 15 De Optima Secftaliber,Iunio Paulo Craflo Patauino interprete, ex quarta eiuldem recognitione. 19 De Optimo Docendi genere, Erafmo Roterodamo interprete,ali quot in locis emendatus. 3 o De Subfiguratione Empirica, incerto interprete. 31 Fragmentum quoddam exiguum, quod Gaieno aferibitur, cuius titulus eft, Sermo aduerfus Empiricos medicos, Auguftino Gadaldino inter- Prete‘. . . . 35 De Conftitutione Artis Medicas liber, ä Vičtore Trincauellio conuerfus, & ab eodem recognitus. 33 Definitiones medic£,qui liber a Bartholom^o Syluanio fuit traduci us,at-que ex codicum veterum collatione plurimis in locis aucftus,denuo ve ro vetuftis cod. grascis collaris, accurate emendatus. 4 3 Introducftio feu Medicus: hic liber ab Ioanne Andernaco latinus olim fi* * čtus eft,pofteaexgrasci exemplaris collatione eft non nullis in locis expurgatus. 3 o Quomodo morbum fimulantes fint deprehendendi,Ioanne Fichardo Francofordiano interprete. Ars Medicinalis, Nicolao Leoniceno interprete, denuo ad gr^corum ve terum exemplarium fidem ab Auguftino Gadaldino ali quot in locis emendata. ^L i MENODOTI FILII Ludouico Bclliiäno Medico Mutinerifi interprete, Non fortuna!, neque corporis, fed bona tantum animi hominibus exoptanda. Homo artium, dc faentidrum omnium cdpdx, & filus inter cxterd dnlmdhd, rdtionts pdrticeps dicitur. C^4P, U N animantium generi, quod irrationale appellatur, nulla omnino da-ta ratio fit,iane dubiu eft.nam,& fi caret ea, quae in voce verfatur, qua fermdne nominant, quae tamen animo cocipitur, quam ratiocinium dicunt,eius fortafle particeps omne genus animalium eft, quanquam aliis parcius,aliis liberalius tributa fit.fed profetfto,cjjj caeteris animan-tibus homo fit hac ipfa ratione praeftantior,nemo eft:,quidubitet.jCer nimus enim,qj multe fint artes,quas hoc animantium genus exercet: vnumčn homineeife, qui fcientia* capax artem quamlibet percipere poffit. Quandoquidem ceterae animantes omnes, paucis quibufdam exceptis,artium expertes cofpiciuntur: eedem 'op pauce,quae artes aliquas tra Sed tenuem formam verbis Deus ornat,Cillum » Cernere dicentem cUncffos iuuat,ora pudore 9> Suffiifum placido: hic reliquos fupereminet omnes: ,> Hic vrbe incedit gaudens, libi quifque videtur • InfpexifleDeum,dumluminafigitiniIIum* „ Ex quibus omnibus nulli dubium relinquitur,nifi quis plane' amens fit,quin neq3 fuperbia ge neris,neq3 opum gloria,neq3 fiducia formae, contemnenda artium ftudia fint* Haec difleruifle fat erat: fed fortaffe nonincomodumeft addere Diogenis quendamveluti non reticendum epodu*H hic,cum apud quendam epularetur,qui nulli rerum fuarum ftudio, aut diligentia deerat, nullam vero fui ipfius curam habebat,excreans Diogenes vndiq3Circunfpexit,quo' infpueret,ac tandem bene agi putauit,fi ceteris rebus parceret,ipfum vero dominum cofpueret*Qui, cum indignatus cffet,caufam cp facfti qu£reret,tum inquitDiogenes,nihiI tam in tota domo negledlu, čg tu mihi vifusesrfiquidem parietes oes egregiis picftuns ornatos infpiciam, pauimentum ex tefferis tam pr^ciolis extru(flum,vt limulachra Deorum ex fefe expreffa reprgfentent, vafa omnia pura, ac ni tentiaflecfium St eius fulcra miro artificio elaborata, te vero harum rerum dominum cernam ex omni parte negle ertifflmis belluis pudebit elfedeteriores* Athleticum vero ftudium quifquis fequitur, id nifi con fequatur,turpilTimuni eft: fi vero cofequitur,non tamen belluis melior efficitur*Quis enim leo* ne,aut elephanto fortior r' quis lepore celerior r' Quis item eft, qui nefeiat ÖC Deos ipfos nulla de B re,pr£terquam artibus,effe laudatos f' dC homines praeftantiffimos diuinis honoribus celebratos, non quia bene vel in ftadiis cucurrerint,vel difeum in fublimeiecerint, vel luela exercuerint, fed artium benelicia in homines cotulerint c' /Efculapitim quidem ÖC Bacchum, fiue prius homines fuerint,fiueDrj a prima origine lint,maximis honoribus profequimur ÖC celebramus:alteru, q> medicinae peritus eft: alterum,q> homines colenda vitis artem edocuit* quod fi mihi non credis, Det certe Pythij te mouebitautftoritas, qui dC Socratem omnium fapientiffimum pronunciauit, ÖC Lycurgum falutanshis verfibus affatus eft* c< Te mea confpicio venientem ad templa Lycurge, « Qjuem chorus omnis amat Diuum,quem luppiter ipfe. « Sis'ncDeus,dubito,velfismortalishabendus: »* Sed potius te fpero Deum Numen'que Lycurge* Idem Deus Archilocum,quanquam vita dehin iilde terga rhododaphnis dirupuntur» Ad h^caut, qug ab antiquo Hippocrate diria retulimus, z.Apbo.ji.Ex. illud item ab eodeferiptore praeceptum habemus» |IMultum,& fubito vel im plere, vel exinanire, oUoi. i y.c vel cale facere, vel refrigerare,vel modo quouis alio corpus mouere periculofum.omne enim mu! tum, inquit,naturae inimicum» Athletae vero neq3 haec praecepta audiunt, neq3 alia, quae vt iilx re dtc feripta reliquit,fic ifli negligunt,atq3reiiciunt,vtomniaagat, quae a praeceptis faiubris virius abhorrean t.Ex quibus rebus relinquitur, vt non fanitatis ftudium, fed morbi potius, hoc genus rcalimetocu exerciti) dicendu putarim, idem č^fentire Hippocrate, cum inquit,)) Afferius Athleticus non eft tu uicojuai. fecimcjum natura,melior eft faiubris habitus* Quibus verbis Hippocrates no Athletica folum a modo naturae abhorrere declarauit,fed etiam A thletici corporis afferiui habitus nomen eripuit, vt illos eo noie priuaret,quod corpori vere fano ab antiquis tributum eft:fiquidem habitus ftabi lis eft, vix ^3 mutabilisafferiio:bonus vero aeffummu Athletarum habitus facile mutabilis eft, fid penculofus:nam,cuneq3capaxincrementi Ot,fiquidead fummum peruenit,neq3poffItineo dem confiftere,ncq3quiefccre,relinquit vt viam in deterius capiat. Habes igitur qualis Athletis, dum Athletica trariant,corporis afferiio fit* Cum vero ab eo ftudio ceflant, deterius multo eoru corpora afferia cernuntur :aut enim paulo poft,morte obeunt:aut,fi ad proueriam aetate, non tn ad feneriutem perueniunt.quam et fi attigerint,a Litis th Homeri nihil differunt, quandoquide Claudos,rugofbs,ftrabones confpicis illos* Sicut em m urus vrbis mach ina an te coculTus,facile quacuq3 vi difiicit,diffi patur %;neq3 terr£> motu ferre,ncq3cafuni leuiore poteft,fic A thletarü corpora crebrisiriibus, du fuo vtunf ftudio, debilitata,rupta ty,dC languida reddita Iedentibus caufis quibufeuqu vel leuiffimis obnoxia relin quunt Oculi enim tu fepe circufoffi/patio tpis cu vires corpis refiftcre, ac mebra tueri definunt, fluore (Greci rheuma vocat repleri cernum.öentes ite, quos fgpe ante concuffos vires inrerie^ do tpe dcftauu t,deciduos fteri videmus* Quin ÖC in torti articuli ifirmi reddunt, vt vlla vim vel te uem Aue m occurfantem ferre nequeant.&T qua?q$ iiue ruptio,fiue neruorum diuulfio,quam Graeci fpaf ma vocant,facile incidit.Ex quibus rebus patet,qui in ratione fanitatis magis fit, quam Athleta?, imfer,reperiri neminem: vt eos nomine non degenerafle iure dixeris,fiue a mifero,quem Graeci £9 Aiov dicunt,athleta? nominati fint,fiue communi origine ambo aN miferia, quam cLQAiortira vo cantjtanquam ab vno fonte nomen acceperint.Sed,cum de maximo ex bonis corporis,quod fa-nitatem nuncupamus, nobis difputatum fit, ad reliqua eiufdem generis bona tranfeundum eifi. Quantum igitur pulchritudine pra?ftet, intelliges,fi eorum natufalem formam non modo nihil ab Athletica iuuari,fed etiam eorum plures,quibus ante fatis apta edet membrorum compago, d Gymnaftis exceptos,faginatos^,^ in molem carnis,ac fanguinis audtos,in diuerfam forma? ra tionem tradudlos videas .‘eorum7que non nullis,&rjs maxime,qui pancratio.aut caeftu decertat, faciem ex omni parte deformem,viftfque horribilem cernas* fed cum membrum aliquod plane abruptum eft, aut intortum, aut effoffi oculi, tunc, opinor, tunc, inquam, maxime pulchritudo, qua? fructus Athletici ftudrj eft, perfpicuajeuidens'qj efficitur. Ha?c igitur, dum fe in fuo ftudio retinent,fibi ad pulchritudinem parant.Cum vero ab eo dimiffi funt,tum ÖC reliqua corporis fen foria pereunt, & membrum quodque, vtante dictum eft, diftortum varijs modis corpus infor-B me reddit»Sed in ca?teris forta(fe,de quibus modo difleruimus, Athleta? cedent: quod vero rcli-quum eft corporis bonum,quod vires appellamus, id fibivendicantes inftabunt,(hoc enim eft, quod mihi videre videor) idem'que ca?teris omnibus praeualere profitebuntur, fed 6 Dtj immor tales,qua?nam funt ea? vires,quas ifti fibi vendicant? aut ad quod vita munus vtilesf'an ad agros colendoscfed o quam bene ÖC fodere,dC metere,&C quidquid aliud,quod ad agriculturam attinet, agere poffuntSedfortaffc ad belli munera obeunda»rurfus igitur Euripidem accerie, vt eos fuis verfibuscelebret. Ancumhofte pugnabunt,dum manibus Difcos habent? vere enim jNulIus.hxc fatua funt,fi ferro conferas. Sed forte contra frigus, a?ftum/q3 validi funt,Herculis illius a?muli, vt vna & per hyemem, 8č per a?ftatem pelle operti vitam traducat? vt fine calceatu incedant;'vt fub dio dormiat;' aut humi cubent? quin potius ad h^c omnia imbecilliores nupernatis infantibus cernuntur» Quid igitur, reliquumeftjin quo hi fuas vires oftentent? aut quid eft,ex quo fuperbi incedant? certe non eo quod vel futores, vel atdificatores, vel fabros materiarios in palaffira fubfternere,aut in ftadio pofe C funt,fed eofortafle, quod, dum fe in puluere veriant,dies abfumitur» At eadem gloria &T perdices, &C coturnices efferri licebit,quandoquidem 8Cipfe totum diem ctrno fe proluen tes confumunt* Sed per louem Milo ille Crotoniata immolatum taurum humeris fufceptum olim per ftadium gcftauit.o incredibilem amentiam,quando ne id quidem intelligunt. q?eiufdem vidtima? corpus pauio ante,cum adhuc viueret,anima fuageftauit,idcj3 longe facilius, quam Milo, vt illa currere etia fub onere pollet, quäquam pra? Milonis anima nullius erat dign itatis. Sed genus mortis, quam ille obijt,quam amens effet,declarauit:nam,cum olim in iuuenem quendam ligna interie- Gapreadta relinquetur excl ufus / .. . .♦* » Domo ab omni pedum vidoria*. , » O celeres vos,qui exercetis Athleticam» *•* - » Sed nccpoft Herculem quifquam leone. « Aut elephanto fortior videbitur* > » Taurum arbitror caeftu coronandum. ♦% i - » Afinus inquit,fi calcibus contendat, * m Ante alios ibit corona fuperbus* ♦% Quare in hiftoria,qua multa reconduntur, » Scribetur afinus pancratio vicifle* » HomineSjCum prima 6c vigefima * » Olympiade vifus eft rudiflevidor* M Eleganter admodum fabula hac declarantur vires corporis A thletici nihil ad humana mune^ ra pertinere: quibus finii exteris Athletf proflant animalibus, quod aliud reliquum erit inge- F nere bonorum,quod ifti fibi vedicei?tc1 nam nec/iquis bonum corporis voluptatem ftatuat, eius Athletis pars vlla tributa eft, flue Athleticam exerceant,fiue ab eadem ceflarint* quandiu enim fefe exercent, tandiu in laboribus &T miferijs cernuntur, nec iccirco tantum, quo'd crebris fatiga* tionibus rumpuntur,fed etiam,q> vi fe cibis explent: cum vero exercitatione depofita fe in quic* tem receperunt, tunc pluribus corporis muti latis membris confpiciuntur* Sed eo fortafle fe laudi bus extollunt,quod in congerendis opibus exteros omnes fuperanttquin potius eos omnes vi> dere cft alieno aere obftridos, non modo dum fuo vtuntur Audio, fed etiam dum ab eo dimiifl quiefcut: vt eorum neminem repeririliceatdiuitis familix oeconomo quamuis ignobili locuplc^ tiorem.Sed nechocipfum omnino,ab eo genere ftudij ditefcere,quod non artem,ied exercitium appellamus,dignum cfle putandum eft: verum eam artem tenere,qux nufquam artificem defe^ rat,fed ei femper ainftens,etiamfi in naufragium incidat, cum eo enatet: qua arte carere videmus Sč qui res locupletum procurant,6t qui publicani nuncupantur, qufque mercaturam exercent» quanquä hi maxime diuitias ab exercitijs parant*at rjdem vero, fi forte pecuniam amiferint, exer > citationes vnaperdant,neceflfeeft.quandoquidemhx forte aliqua egent, qua fe fuftineant, qux^ quandiu abeff,tandiu renouar i amiflum exercitium nequit:nec vero, qui eos foeneret, reperiunt G quequam,nifi pignoribusaut hypothecis oppofitis.Quocirca/iquis veftrum flabilem certumq^ quadrum libi faciendum optat,eam artem tradandam fufcipiat,qux,nifi artificis morte,finiatur; Cum artium igitur duo prima genera fint,ali£f -CnobiIes,qu£ in munere animi pofitg funt,quas liberales vocant}: alie ignobiles, qua labore corporis tradantur, quas mechanicas appeL lan t,fatius exiflimare debetis,fi vos primo genere eledo aliquam ex liberalibus difea^ » tis:aliae entm deferere artificem infenedutefolent.in primo genere funt Me- » dicina,Rhetorica,Mufica,Geornetria, Arithmetica, Computandi fcientia, . Aftronomia,Gram'matica, Legum cp peritia:quibus adde,fi placet > Plafticen, dC Piduram: nam,& fi vtraqj opificis manu trada-tur,neutra tamen viribus iuuenilis corporis eget* Itaqs ex hoc artium genere aliqua vobis o adolefcentes eligen da exercendačp eft(nifi forte cui ingenium plane hebes fit)in primiscp Medendi fcientia, quae iudicio meo in eo genere prae- ftantifllma eft, quod deinceps H indicabimus. / GALENI SI Q V IS O P T I M V S M E D I C V S EST, E V N D E M ESSE PHILOSOPH M Ludouico Beilifario Medico Mutinenfi interpreto Quantum'Utilitatis ars differendi,philofophi£ij; cognitio medicis afferat. T Athletae quam plurimi funt,qui victoriam ferre ex olymptjs optat, nullam tn opera,vt id coniequantur.impendut/ic multis medicis eue nire videmus:qui,cumHippocratelaudent,&'inartemededi caeteris anteponant,ipfi tn oe aliud potius agüt, q vt ei,quem pdicant, fimiles efficiantur* | Ille*n.no minimu efte,quod in medicina aftronomia con De acre. aq. & ferat,admonet:dCgeometria,f*qaftronomiapraecedaqneceiTeeft:me I,cl*x* dici vero,qui multi funt,ab haru vtriufq^ ftudio vfq3 eo' ipfi abhorret, a r/x vt a^os ^ ^ conates coarguätJlle ide natura corporis, q totius medi^ cin.eordinisprindpiuftatuitjoptimecognofcendaefle pcipit:at rjde Deföc.in Hc-ilti in ea re ita ftudium ponut,vt non modo nullius ex partibus corpo mifte non pio r is fubftatia,aut formatione,aut magnitudine,aut nexu,aut q eft cu cul ab mi£1°* C fi tura qde nofcant* Ideq3,q> per genera, fpeciescp ignota fit morboru diuifio,iccirco medicis a cu-radi fcopiserrarecontingat,aiaduertit Hippocrates,cu nos ad rationaleconteplatione (Graeci lo gicam vocant) adhortat: n?£ vero seratis medici ita ab eius ftudio auerfi funt,vt eos et, qui in ea re opera cofumant,quafi inutilia tentantes reprehedant*Sic &C ille ide Hippocrates ad pcognitione morboru, J & q ptcriere,&: qui pfentes,& qui futuri egro corpori fint,multa nobis parari oportere prouidentia admonuit: ai ijde medici huic et artis parti vfq^ adeo opera nauant,vt fiquis cur-fum ('anguinis e' naribus,aut fudore pdixerit,eu 6>C magu,& admirabiIia,contraq3 opinione oium ioquente exclamet: vttjde ifti multo et minus,fiqd almd pdidtum fit,fuftineat: multo minus for-maronisvidus ad morbi futuruconfiftedi vigore coftituant,quancjj eiufmodi |rone ciborüha orifoL^g Xt bend am cenfet Hippocrates* Quid igitur reliquu eft,in quo viru ^mulantur? fiquidem non in d< cedi grauitate,cuius laude illeaflecutus eft: hi vero ita funt ab ea virtute remoti,vt eorü multos v> ciere liceat bis verbo in vno peccantes, quod ne irelligi qde facile pot* Quibus de rebus qrendam cäm putaui, ob qua ifti, quäqj oes viru admirant’a ledfione tn eiufde fcriptoris fefe auertät: vel, fi quis eius fcripta legit,no tn ea intelligat,q ab aucfiore dicunt: vel,et fi intelligat, no tn ad eä itelli-gentiä exercitatione adiugatvt difciplina cofirmet,atq3 ad habitu pducat,cöpertü hns nos eä Iau-D de,q in quociiq^ reru geftere fumma eft,voluntate OmuI,& potetia confequi,vt, quifquis earu altera careat,eu a fine,que expediat,fruftrari neceffe fit* Etenim, ne ab Athletaru exemplo difcedä, aut quia carent innata corporis habilitate,aut quia fine exercitatione id languefcere finüt: iccirco, quod optat, id cofeq no pofle videmus* At illis ijfde Athletis fi corporis habitus dignus vidforia fit,fi exercitatio reprehenfione carcat,qd eft,quod eos impedire poflit, ne corona e' certamine ferant? Num igitur vtriufqjrei inopes nri tpis medici funt,vtneq3 facultate,neq3 voluntate fatis di gnä in artis ItudiO co ferant? an cu altera habeant,altera carent?Nunc igitur nafci nemine, q artis capax tä humane fiqalienu a ratione mihi vf,cu mundus ide fit,qui olim fuit,anni tpa eunde ordine feruent,Sol circuitus fuos nulla ex parte mutatos pcurrat,deniq3 queq? ftella fi ue fixa, fiue er ranscandeomo ftatus ratione retineat*Verurationabileeft tu pp mala educationem, qua tpibus his vtuntur hoteSjtum pp diuitias virtuti ppofitas,vel qualis Phidias inter plaftas,vel qualis inter pidfores Apelies,vel qualis inter medicos Hippocrates, talem hac tetate effici neminem* quancp nobis,quibus poft antiquos illos nafci contigit,ČV ab ijfde artes plurimum prouecftas accipere,no paulo plus comodi ad artes ipfas datum eft* Facillimu ergo erat nos ea, quae vt inueniret, diu ela-borauit Hippocrates,breui tpeedocftos, quod vite fupererat,id in tjs,quae arti deerant,inuenien- dis confumere* i.jpgnoft. tct, i.cl 4a.f. i8?.c QVOD OPT. MED. SIT PEIIL. dis confumere* Af,quifquis plus diuitt]s,quam virtuti,tribuit,artcm % non de hominibus bene- E merendi,fed queftus gratia petit,eum non licet artis finem expetere*quem fi expetimus, ante di-tefcent alif quam nos ad id,quod habemus animo,perueniamus: no enim fimul poffumus 8c pecuniam congerere,dC aru tam magnae operam dare: fed,qui alteram vehemetius appetat,alteram con temna t, neceiie efh Quid igiturr'an noftris feculis quenquam memorare poffumus, qui tam habere cupiat,quantum fatis fitad vfum vite neceffarium? an reperiri liceat, qui non verbis tantum effingere, led etiam proprijs vitae exemplis docere poffit diuitiarum terminum, qui quidem Soranus in vita fit fecundum naturam,non vitra,quam vt fames, fitis, frigus abfit, progredi;" || fed, fiquis tn eiuf-SPHUtamd1’ niodieft,isQc Artaxerfis,ö?Perdica? poteftatem contemnet, nee vnquamin confpedum huius ’ ibit: huic vero fic aegro tanti,vt Hippocratis artem defideret, medebitur quidem, nö tarne fern per cum eo ee volet,fed Cranonem,& Thafum,aliacpad oppida multa proficifcef, vt pauperibus his De le^e finem locis cgrotatibus curationes adhibeat* || Cois hominibus ciuibusčp fuis Polybum alioscpdifcipu-ver£ los relinquet: ipfe Graeciam peragrans omnem perquiret:nam eum fcribere aliquid de natura lo ccrum oportet,quam vt,quemadmodum ratione didicit, fic experimetis comprobet:eum vrbes intueri proprrjs oculis necefie elf, nunc eam,quae verfa ad meridiem eft, nunc,qu£ ad ieptentrio-nem,nuncquaead Solisortum,nuncqu£adoccafum:cernere etianijquae humili loco,qug" ve ex F celfo pofita lit: eam conteplari,que aquis obnoxia,fiue ex littoribus maris fuperff uan t, fiue de fon tibus fcaturiant,liue de coelo decidant, fiue ex ftagnis, fluuijsVe redundent, alluatur: vi/ere eam etiam,quae ad magnum flumen,quaeVeadftagnu,quaeadmare,autad montes fitaeft:quarrere,fi qua alges aquis vehemeter frigidis,fi qua calidis vtatur,5? fiqua nitrofisjäluminofis'vejaut fique aliae eius generis funt: ad fummam,ne agam de fingulis,caetera omnia confiderare oportet, quae loc :rcrf nos ^ 'W*PPocratcs edocuit* f Quas ob caufas liquis talis futurus eil,eum no modo afpernari oc.c. ix .1. .i diurnas,fed etiam fijnimo labore,atqs induftria vti necefie eft:at non licet induftrium efie quecjfi qui fe aut vino obruat,aut cibis expleat,aut veneri dedat: deniqj qui pudedis, ventri qj indulgeat. Ex quo efficitur,vtjfiquis verus medicus eft,idem fit,vt veritatis, fic etiam temperantiae am icus* llludčp in tclligitur eüdem efie methodi rationalis ftudiofum,vt morborum quot genera finr,fpe-cies^3,cognoicat,vt in fingulis illis quo pado fumeda fit indicatio remediorum,intelligat,atq3 hac eadem methodo ipfam corporis naturam docemur,Ö? qugex primis confiat elementis, quie tota inter fe temperata funt: S>C quae ex fecundis compofita eft,quae fenfibilia funt,& (vt eo nomine vtar) fimilaria appellantur: Öl quae tädem ex partibus organicis expletunquinetiam 5C que vtilitas ex omni harum partium genere,2>C quae adio animalibus eft,ex illa eade methodo cogno G fcimus:quandoquidem Ö? eas oportet non inexploratas negligere, feddemoftratione perceptas habere,Quid igitur?an aliquid iam reftat,cur medicus non philofophus fit,is,inquam,medicus* qui arti operam Hippocrate dignam impendat? fi enim,vt corporis naturam cognofcat,&mor-boru differentias, Ö? praefid 10 r u in d 1 ca t io nes, eum rationalem contemplationem exercere opor-tet,vt autem in harum rerum ftudio induftriam ponat,retineat^, diuitias contemnere QC temperantia vti necefie eft,hic iam omnes philofophiae partes habebit, dC quae ad differendi rationem, quam logicam: 6? quae ad rerum na turam,quam phyficam:et quae ad mores,quam ethicam Grae ci dicunt,attineuNec vero umendum eft,ne,qui pecuniam contemnat, dč temperantiam feruet, is turpe quicquam,aut vitiofum committat: quidquid enim homines iniufte audent, id autauari tia impellente,aut voluptate praeftringente committunt* fic & reliquas virtutes eundem habere necefie eft: quandoquidem omnes inter fe connexae funt:nee poteft, qui vnam habet, no caeteras omnes ftatim habere,tanq ex vno funereuindas*Si igitur,vt dC artem primumintelligat, &• ean dem deinde exerceant,philofophia medicis neceflaria eft,haud dubium relinquitur, quin, fiquis medicus eft,idem omnino fit dC philofophus*non*n* illud demoftrationem defiderare arbitror, fiquis arte medica probe vfurus fit,ei opus philofophia ee,cum no defint, quos tam pecuniarum H cupidos faepe videamus, vt venefici,non medici fint: artemcp in contrarium fcopo eiufde abufum detorqueant. Num igitur iam de noibus certabis,nugiscp contendes, vt temperatum, continen-temjdiuitias infra fe ducentem,iuftum debere efie medicum dicas,non tamen philofophum? eun dcnicp corporum naturas cognofcere,inftrumentorum adiones, partium vtilitates, morborum differentias,curationum^ inditationes,no tamen operam difciplinae rationali dedille? an rebus conceffis te contendere de folis nominibus pudebit? at fero quide,fatius tamen, vt iam refipifeas, nec,vt graculus,aut coruus de vocibus contendas,fed in inquirenda rerum ventate operam con-fumasnion enim habes,cur futorem bonum aut textorem finedifciplina, Qc exercitatione quenq effici pofte neges,iuftum vero aliquem,aut temperantem,aut demoftrationis peritum,aut rerum naturam foentem repente apparere dicas, quancpneqs dodoris eruditione,neq3 fui ipfius exercitatione fit vfus.Itaq3,fi hoc impudentiae eft, illud hominis non de rebus,fed de nominibus altercantis,certe nos primum ftudium debemus in philofophia confumere,fi veri Hippocratis £mult efie volumus,quod fi fecerimus,nihil impediet,quo minus eo meliores efficiamur, nedu fimiles, fi cognitis ijs,quae ab illo bene dida funt,cetera,quae arti defunt,ipft inueniamus* Galeni GALENI DE SOPHISMATIS IN VERBO CONTI N GE NTIBVS. Horatio Limano interpreto Sex modis Sophifmdtd in di Bione contingere, lAriftotehs aucloritdte. CuiP. i. Riftotelcs philofophus,cum in libro de fophiftis elenchis,quafi redar gutionibus dixeris,colcriberet nobis,fophifmata quot modis i di pofito cum quinquaginta,aut a quinquaginta diuilo. Secudum vero didionis figuram,cu aliud didio vere lignificat,aliud vero propter lpeciem,5f figura ftgnificare videtur,vt verbum/audio/: nam pafTIoniseft,cumacftionis effe videatur propter prolationem,id eft figuram limilem ijs,quae verborum adionis funt,vt curro,intelligo.trahet enim ad vtranq^ partem fophifticus homo:ad paffionem,quoniam ita eft: ad adione,quia ita videtur.His vero fex enumeratis modis,deinceps oftčndit nullum effe ab eo pretermiffuiipneqj poffe aliquod in verbo fophifma,extra modos pro politos cadere. Verba vero,quibus id oftendit,h^c funt: Huius rei fides eft, 3č ea, qua? per indir te čtione fit,& fylIogifmus,& fi alius aliquis fumatur,&C q? tot modis,nominibus Ijfdem, ÖC oratio> f< nibus non eandem rem fignificamus. Ea igitur,qup de inducftione loquitur contextus pars ma-« nifefta eft.fi enim fingula in verbo fophifmata percurras,fumas £p,nec vllum horum appareat,ex tra pnedidos modos cadere,perfpicuum iam ita eft nullum prtetermiffum effe modum: quod ve ro fequitur,omnino obfcuru eft,quid velit: cum dicit/Sf fyllogifmus,& fi alius aliquis fumatur, D ÖC quod tot modis,nominibus rjfdem, &C orationibus non eandem rem lignificamus/liquidem nec,quonam modo alium alique fumamus fyllogifmum,dicftum eft: id vero/& quo'd tot modis, nominibus ijfdem,& orationibus no eandem rem llgnificamus/fyllogifmi conclulloni magis fu mile eft,quam fylIogifmo:cofueta vero eft haec huic philofopho dicendi breuitas,5d veluti per fu gna expromere multa,quia ad hos,qui iam audiuerant,fcribercntur. Qui igitur eum expofuerut, alij haec in diligetiam ferre, quod decebat,ne tentarunt quidem:alij non confecuti funtrnos vero tentemus non Ariftotelis caufa,neq3 vt orationi eius opem feramus,fed caufa noftra. philofophi enim eft non folum fumptis propolitionibus ratiocinari,vtmultorum mos eft,fed etiam conclu-fionepofttapropofitionesipfas conftruere. Penes ipfum duplex omnid in diBione fophifndtd decidere. C *A P. %. QVoniam vero monftrare propofitum eft tot modis in verbo fophifmata heri, quae penes ipfumduplexfunt,quot modis Ariftoteles dixit, patet duo haec a nobis demonftranda effe, alterum omnia in verbo fophifmata penes ipfum duplex effe: alterum tot effe nu^ mero penes ipfum duplex, perfpicuum^ illud omnibus eft,omnia in verbo fophifmata ex vitio huius contingere necefle effe: hoc enim tanquam principium fequentes fophiftae capiunt impe^ litioresinea re homines,neque vitij confcios.Si vero recfte volumus, quot in verbo fophifmata contingunt, DE SOPHISMATIS co n tingunt^ accipere, quot viti a funt,fumedum eft: quod cognoueris, fi virtutem fumas vnicam E effe,aut plures: error enim a virtute effe vitium videtur* qua rede cognita,ftatim hoc quoque co gnofcitunQuoniam vero,vt alibi demonftratum eft,ipfumbonumjvirtus <33 in eo eft,ad quod na ta,aut fada res eft,vt hominis in viuendo,gladtj in fcindendo,iccirco ad quod nata,aut fada eft di dio,fumedumeft:manifeftum vero eft ad vnum hoc,vt fignificet* patet igitur in hoc dC bonum, vitium effe.patet quoque folam e virtutibus hanc in didione effe per fe: reliquas vero per acci^ dens,extrinfecus(j3effe,necreiipfius, vt congruitas,& apta literatio* hae enim, & fi quibufdam fe bona oftedant,non tamen fe fecundu rem habent: fed perinde, ac fi enfis manubrio eburneo fit, aut fucatus oculus: haec etenim his extrinfeca funt: quae vero funt per fe,ea in fcindendo, dC in cer nendo funt.Si igitur vniufcuiufq3rel virtus in eo eft,ad quod nata res,aut fada eft,hinc virtutum numeri inuentio patet,quot ipfg fint.fi enim ad multa res genita fit,plures illg funt: fi ad vnum, vna virtus efbapparetfane didio ad vnum nata, hoc eft ad fignificadum* Si igitur bonum ipfum in hoc pofitum eft,hoc ipfum non fignificare,aut non rede fignificare, vitium erit.nam confide^ randum videtur,an,qug non fignificat,ea didio ftatuenda fit:non*n* tibicen is eft, qui tibia non aptus eft vlio modo canere,nec malus igitur tibicen eftffic nec didio eft,qu£ non eft ad fignifican dum apta,quare nec vitium didioniseritnofignificatio.hocveroprotinus fignum eftfoläeam F quae nunc a nobis dida eft,virtutem efte didionis per fe: in quo enim vnaqugq3 res effe habet,in hoc ipfa virtus eft.didio habet in fignificando effe,eoq3 corrupto neq3 didio eft: igit in hoc ipfo virtus eft.quare hgc vnä cum fignificatione deperdi tur,reliqug vero propterea,q> non fecundum rem ipfam funt,non impediuntur circa hanc effe,que non fignificat,vt congruitas,&T apta litera-tio. ftas ob res,qu^linguebarbarae funt, earum alteram meliorem altera dicimus,vt perficam £thiopica,quanquam nihil nobis fignificantem:caufa vero eft, quia potius vox eft, quam didio* fed,& fi vitium videatur non fignificatio,cum propter fimilitudinem nominis decipiamur,patec non propter hoc vitium fophifma contingere.quis enim eft, qui confentiat,aut quis eft, qui pro^ ponat dictionem fignificatione priuatam,& ignotam? Reftat igitur, vt propterea contingat fo' phifma,quia no reda fignificatio fit: hec vero talis eft,quia duplexan hoc enim folo didio habet quidem, q> fignificet,verum non rede:canis enim nome aliquid fignificat,no tam e hoc aliquid, neq3 diffinitum quidquam,quod eratrede fignificareJllud vero rede a Platone dicitur, queeuq} proprio vitio corrupta funt,horum omniudidionem corrumpi:ducitenim in obfcuram fignin cationem quodam modo,fed non fimpliciter,vt ea faciunt,quae nihil fignifican t:obfcura vero fi gnificatio prius dida eft perfeda effe didionis corruptio: quapropter folum vitium eft ipfum du G plex:nifi quis ea quoque vitia putet,defedum,longitudinem,fuperfluitatejdicendi. latere autem hunc arbitror deceptum,^ ignarum,nullum horum effe fimpliciter didionis malum,nifi obfcu ritatem,aut duplicitatem efficiat: fi vero folum hoc didionis vitium eft, ÖC rede fupra didum eft omnia,quae in verbo fophifmata funt,ex eius vitio fieri,propter ipfum duplex erunt omnia,quae, in verbo fophifmata contingunt* P Ipfum duplex fextantum modis in diSlione feri* Quidfit oratio. C\AP. 3. Oft vero demonftrandum eft,propter quid tot modis ipfum duplex accidat, quot Ariftote^ les feribit: id vero fi vere inueniri debet,fumendum prius eft,quid fit oratio, 0Č ex orationi' bus orationem effe.etenim QC ipfae propofitiones orationes funt: harum alicui, aut aliquibus qug rimus ipfum duplex.Oratio fane erit,quod in prüfen ti dicere fat eft,nominum compofitio: voco vero nomina,& fi verba fintffignificentcp vtcüq3 aliquid,propterea, q> fic notius vocabulum eft* neceffe eft ipfum duplex aut in aliquo horum nominum effe,aut in oratione ipfa: non enim ha^ bemus,quomodo tertium aliquid conftituatur: quemadmodum neq3 in lapidibus praeter aut fin gulosfeorfum,autilIorumfimuIcompofitionem,eacj3autačhiautpotenria,autapparentia,nihil aliquis excogitare poteft:pr£ter haec enim nihileft,quodeffeautdici quifpiam inueniat, vt alibi demonftratum eft.Omnia vero haec comprehendentes modipraedidi habent* Ipfum enim adu duplex modus habet, qui fecundum ^quiuocationem eft,& qui fecundum ambiguitatem:fed in nomine duplicitatem is habet,qui fecundum aequiuocationem eft: in oratione, qui fecundum ambiguitatem: adu vero effe dicuntur,quoniam re vera res duas fignificant, Potentia vero, cum accentu duplices fiunt,compofitionec^3&diuifione:hi enim non plura fignificant,fed prorfus vnum: propterea vero,9 ad vtrunq3 verti licet,duplices dicuntur: quare hos potentia dicimus: ta le enim eft hoc ipfum potentia effeJd ipfum vero rurfus (vt fupra quoq3 diuifum eft)vel in nomi nibus,vel in oratione eft: in nominibus accentus duplicitatem efficit: trahit enim ad vtranq3par> tem nome accetus,vt in oratione hac/opog sVw^hoc eft mons vel terminus ftabat/accetus afpira tus facit,in principio cum aut ponitur,autabeft. In oratione vero compofitio,&T diuifio duplici^ tatem facit: in compofitis quocp nominibus eandem facere poteft,quia orationi fimiliafunt,vtm nomineNeapolis,&' zciXog xa^ aöcd.probus,mutaret ea quis loco fimpliciu n'on in nomen(hoc enim folus accentus facit) fed in oratione* vt in hac voce dv^irpi^Uibicma, ficut rurfus 6C ipfam oratione in nomen cöponeret,vt in propofito noieeft.videbiturautemnihilo minus abfurdum fortaff]sid,q> propter accetum, compofitionemq3, dC diuifionefophifmatacontingeredicamust fiquidem IN VERBO CONTINGENTIBVS 8 Oquidem hsec propter ipfum duplex (vt fupra didu eft) contingunt: accentus vero,qua? 'cius generis funt,ipfum duplex ijs,quae facultate duplicia funt,eripiunt: etenim , vt haec alteruni figni-fteent,efficiunt: fed tamen nihilo minus vere dicuntur proprer haecfophifmatacötingere:quia*n* oratio per eademhaec ipfumduplexaccipit, alterum in principiofophiftaefumunnalterumcon-dudunt,orationem per ea ipfa mutantes (prorfus enim non aliter fophifmacontingeret) ratioci-nantes vero tanquam idem accipientes: quäle eft,vnum quid rationale nomen eft: proprium hominis eft ipfum rationale: igitur vnü proprium hominis eft*Praeterea fi opog, hoc eft terminus, hic flabat,is,qui agros feparat, opog aute, hoc eft mons, hic non ftabat: fed nemine lateret id,quod fic * adulrerinumelhverum vbiqjetiaadminimu apta oratio fit, fophift^ftudent:na& inrjs, qadu duplicia funt,hiillud idemfaciunt,vtaIiudfumentes,aliudcocIudentes ratiocinentur: fed ibi ob-fcurius, qm quicquid lignificet fermo, ipfi fibi confentiat: hic vero manifefte: quare fuis nomini-bus,&Corationibus A riftoteles dixit: Etenim tj fophifta: funt,qui fpeciem violat* Cum iam habea mus id ipfum,quod adu dicltur,item% quod potentia: quod reliquum eft,ad apparetiam attinet: quxfm figuram dičtioniseftjVt eft fupra dicftum:oftenditur enim ipfum nomen,fimiliter £53 ora-tio,non aliud duplex adeo habere,necin lingulis,quae praedida funt, adeo quis exempla ex Eude B mo, exalrjsVe caperet* Cum igitur iam colledos modos omnes habeamus, quibus duplex ipfum Heri poffit,habemus 01a in didione cotingentia fophifmata: haec enim penes ipfum duplex funt: fequitur vero id,q> tot modis nominibus ipfis,& orationibus, no eandem rem Ognificamus: nam aut adu,aut potentia, aut apparentia id facimus :manifeftum vero eft QC fyllogifmi modum,mo-do habita diuifio fit,fieri pofte,vtrumuis quis eligat,aute diredo,autadimpoftibileducentem:fi enim poffibileeft ahum haberi modum,is erit neq$ in nomine,neq3 in- oratione, necp acflu, neque potentia,necpapparentia:pi2eterh3ec autem nihil fermo oftendinfmigituripfum diffinitumfit in hunc modum: cavero non exeiusdiuifioneinuenimus, (non enim ad Ariftotelis gratia nunc A fcribimus,fed omnia haec methodo feripta funt) perfpicuum eft: nam aut in nomine,aut in oratio ne ipfum duplex effe oportere aperte ipfe dixit,cum feribit,^ ipfis nominibus,& orationibus: ip-fum vero adu effe, aut potentia, aut apparentia notum ex ipfoordine eft: feripta igitur feparatim *\ funtin fingulisgeneribus, quceeiufdem funt generis, prima ČJ3, quae ad acflu m attinent: fecunda, quae ad potentiam: tertio loco,quae ad apparentiam,vt decuit: aut cur haec non fuere confufa c' fed fortaffe ridiculum eft his fidem aliam afferre conari,quam eam,quae a' re deducitur: etenim 11 fic fe habent,vt Ars,qualis Medicina eft,artiscj3 funt,diuifionem vllam fortuito, aut cafu facflam non re C ciperent:fed de his fatis haec in praefenti fint. Ambiguitatis reltcjuorum fophifmatum modi* C A P. 4* DInofinecorporetale aliqdin-« telligitur. Quod ego quoq3 cöfiteor: nego tn rem habete, vnä bi eande habitae rei exiftimädu effe. neq5 enim Cleanthes tuberculu erat,cum hoc ei cotigifletin morbo :neqa Chryfippus,item čpEpt eurus vrinae fubftillum,poftg contigit his ex hoc morbo vita auerti.necp igitur aeris percuffio, aer B eft,fed bi natura differt,& intelledu,bC deffnitione,quid fit horum vtrunq^, declarante. Quo'd ve-ro diuerfae fint inter fe,& a corpore figurg,petä in prüfend teftes ad huc fermonepAliam geometre circulo,ceteris figuris definitione reddunt,alia corpori,quaru rerum diuerfae rationes funt, figniftcationesč^longečp magis animi coceptus.haec omnia quo modo vnueffe quis fapienter di cetr' vel,fi,quae corpori accidat, corpora dicemus, quoru alicui accidere dicemus? vtrum h^c exijs funt,quae ab omnibus corpora nominari folet,cu omnibushis cöicatione,autfingiIlatim corpori busc' vtrüq3.n*abfurdü eft,fiuehec corporea fubftantiam habeat,fiue dicantur corpori accidere. Si igitur corpora accidentia funt,omnia entia corpora nominaremus,non aut alia accidentia,alia cor pora:fi vero non corpora,fed aliqua alia,non igitur ipfum accidens corpus eft.vel fi, cum omnia haec corpora fint,his ipfis,quod vere ab omnibus corpus vocari confueuit,accideret: id vero fimi-iiterdixeris,atq3illudaudiueris,fiindiuifibilemanereomnibus his accidere dicatur, non in ^quales numeros diuifis: hoc.n.nec aliquid temporis fine dubitatione manfit, ne minimum quidem. Corpora non pojje accidentibus accidere & abfurda3qu& hinc fequantur. C*AP. 3. COntra quidä exiftetibus rebus accidere dicut.q> fi qs hoc,vt abfurdu fugiens, aequali numero dicat vocatis accidetibus (q bC ipfa corpora vocat) fubftantia accidere,nefeit fe reru naturam* C coceptu c|3 immutare,0 corpora accidetia dicat, corpus ^3 accidetibus accidere,accides corporis bus corpus faciat.Quare bi iure dubitare quempiam dico,& dicere oportere,fiue gquaIi numero accidetibus diuifum fit id,quod dici corpus folet,fingulis horu proprium quoddä accidit, alia cor poris pars,altj accidetis parti accidet: aut5fi accidetia corpora funt, oe vero corpus in infinita diui-dit,fingula horuinfinitoru corporu oibus altjs accidetibus,cu hgc quoqi corporata fint, accident. Cofidera,q multa abfurda eueniunt: corpus corpori accidet,ldecp cu vnu putet, infinitis: fimul 'q\ bi totu,& no totu: totu quide,fi vniuerfa figura,rotuditascp mali,quata eft,oibus altjs,q malo acci-• dut,accidat: non totum vero,fi ex infinitis mebris fingula no eade ei funt,ex quo diffeaa funt: vel fi corpus mali corpus eft,& figura,color cp,& odor,& guftatu fpedans fapor,5£ vnumquod^ lio rum in infinitü fcindit per fe,an no ex infinitis malis copofitum erit,quoru vnüquodqp bC rotüdu erit no aliterg totu malu? fiiqde eiufde particeps e figur^palliducp,dulce 'qi verbi caufa,aut aufte-ru,tale ^3 ad olfadu eft. 8? rurfus fingulx infinitae partes malu erunt,fi omnia htec habet.ex infinitis igitur corporibus,& potius malis copofitu erit,quod oculis malum elucet, quaeres multis modis ridiculae. Veru iane' &partiuvnaquaecprotüditatenöhabes,nö erit amplius malum,fed pars mali,cu figura(n.rotuda erat malu.fi vero vnu malum folu eft,ex vnica corporea fubftätia, multis D vero diuerfis accidetibus coftabit,an no manifeftu eft nullu corpus effer' vtru horu fingulum pro-priu loeu obtinet,an oia eunde?fi pprium,patet neq3 proprietate,qualitateq|3 inter fe habere mutuo cöicatam,necj3 malu effe in rotundu formatu,neq3 pallore coloratu, necp ad guftu fecerto modo,aut ad olfactu habere.fi vero fimul omnia funt,bC vnu loeu occupat, proprietatu confufio eft, vt in copofitis, miftis q3 e pluribus, bC diuerfis generibus medicamentis,in quibus pprietas,quali * tas q3 vniufcuiufq3 miftg materiae fyncera non feruatur,fed vnum quoddam vndiq3 fit. non igitur ciebas ln im-fyncera eft finguloru cognitio generu,huius rotud£ mali figurae,coloris huius,& finguloru acci- prefis, m anu dentiumcaeteroru:itemcj3magis,nifiappofit£ inter fe tangant hae partes,fed per totas totae mi- quisaJu vAw/ ftae fint,propria vniufcuiufq3 qualitas perit,fed neqa miftionem licet hanc proprie dicere.quo mo i.materqs. do enim,fi per fe proprietates aliquae vnite non funt,atq3 detentae,haec mifta dicenda funrc'Ipfum vero infinitum intenditur orationis,fi 5dlogitudo corporis corpus eft,fi latitudo, bC profunditas: fimul.n.infinitae,inquam,eruntcorporuminfinitudines inbreui loco ad fenfum circunfcripto; item cip multorum horu,magis ^3 infinitorum corporum multitudo. S1 acci dena eßent corporayfiqueretur corpora corporibus fubito cedereite alia incomoda multa. 4. AN igt fempiterna,quocp fubftätia prima qualitate carente amplius dicet,ex qua di mundum ipfum,bi vnaquaq3 fpecie particulare fadtä effe dicunt^ an e .tepore quodäfaefta eft,8^ omnia, Ifagogici. xb in idem ASCRIPTVS LIBER m ide conuenerunt,vt ex cooperatione fyncrimata (hoc eft res compofita?) fiant? veru hoc quoq$ E maxime abfurdum efle dicimusjideq; multis modis: primu,q> non vnius efle materia: corpora vident : niult£ aut infinitetp differetiae cois fubftätiä: funt,alia quide figuraru fpecie infinitarum: alia vero coloris,huiusq3 innumeri £m fpecie:alia faporis guftatum fpedatis,cuius rurfus interminata dria eft: alia vero eius eft,q ad olfadum attinet,cum hic quoqp varietate plurimam habeat:ifinf tx igit erut in ipfis infinitudines,&: diff 'eretiat qualitatu corporatam: vna aut erat, q fada eft, qua fuper incertas/* partiri oportet: quanq quae nece ffitas eft,vt corporea: fiat? anteuertuntfane corpus eile fubftätiä: čp qdä hčixfi ngula čp corporu horu in infinitu ft fecent, quo infinitudines infinite concurrent,& quandoripfum enim infinitum pertranllri non poteft,dC lumen corpus eft, 8C albedo,caldrč|3: omne vero corpus quotum eft,&: quantum,& coaugefcetem naturam in fe habere videmus: incalefcenscp a' fole aqua cumulatior maiorcp fit,vt maiori loco egeat: quo modo vero in anguftum locCi necmilq, verbi gratia,corpus excedde,figuratio reliquorum q$ accidentium fingula coueniut? fimul % fpirare ab aeterno,neq3 mutari deberet in vninuerfum,necp corrupi: ipfumui.aetemu imutabile eft,quales funt Deoru naturae: fi vero hoc veru eft,quo mo aliqua träf-formabimuSjVerbi gratia,cera? qdcp fiet,fi,cu quadragula fit,rotudä ea efficiamus? anfubftäti^ figura quadragulariserat? fi enim fubftäti£ cerae an te er at, nu nero tuditas eft, vn haec venite' & qua F ca mducfta tum eft?fi per corpus,abfurdum id eft: corpus enim g corpus ire,cogitatione fugit: fiqs. renitedainftituatjid^priu corporis eft,vtdehocrö praecipuedocet:fi per vacuum, abfurdum ni-hiIominuseft,tuqmnihilefleinmudo Stoicivacuudicunt,tuetqarotunditas eft cor pus, &T reliqua habet accidetia, dC figura: quae&ipfa rurfus ex altera corporata figura, fore, vt fit,patet, & illa ex altera,ÖC hoc in infinitu: dC fi ex rotudis,q in infinitu fecatur,figuris aggregatu hoc vifui noftro * quadrangulum in quadrangula no diuiditur: vero in trans^§urat^one cerae dicent?vtru inter fe cedunt vna cu intellecftu diuerforum cor-cduivr Rcin Porum figurationes?& quo modo nonridiculu tanganimatas,&ronales fubftantias exire, cede-folfis m *c£p inter fe,ceu e cöftituto: magiscp infinitum etiam fit,quod dicitur,!! porrigimus vna cum cogi tatione digitos,&contrahimus:fienimnonaccidenseftpugnus,neq3 porredio,fedin corpora, infinitas fimul figuratas figurationes abfcedere accedereqp dicere oportet: q? fi duas folas efle di-cas,ncc numero ^quales fecudum porrediones &C contračfiones, adhuc varie infinitum eft, quod dicitur, adh uc'que magis infinitum,nifi cotradionis^orrediomVcp figurationes accedant: fed ai G tera ex manu altera defluit: oportebat*n*momento temporis ordinem di!folui,inter fe latenter ab hoc cedentibus corporibus* Ad hoc vero dicent,fi quidem communitatis caufa funt eftecftitia cor porajquo'nam pado acetum fiat," quo modo vero incodionem parat? quo modo abit? vnde veniunt effeditia qualitatis aceti corpora?fi vero vna res cum vino erat,quo modo tunc vinum erat, & non acetum? Signum quedam ex vtroqs tertia qualitas eft,quae neqj vinum neq3 acetum eft/i-ue permiftionem temperatura eft,fiue per appofitionem* abfurda pleraq; circa primam materiam contingere,fi detur qualitates eße corpora. C ^4 P. 5. AD ea,q abfurda dixi,nihilominus etia dicere oportet fubftätiä efle e' multis, varijs'cp, 8C difle-retibus,atq3CÖtrarqs,infim'tis/q3,autfolis no infinitis numero fyncrifibus (.i* cocretionibus cöpofitäjite q3 in infinitas rurfus fyncrifes diuifam,vnä häc quädä,q cernitur,verbi gratia,mali na tura,qua Stoici prima materia,primäq3 fubftätiä dicut,ex qua müdu,ac in eo rem vnäquäcp fem|> facfta efle afferunt,queadmoduqualitates corpus erant,quo no erat haec quoq3 qualitas? fiquidem qualitatem habebat: fi alias qualitates nö habebat fcilicet,omo ineflet pondus,quod corporis efle dicunt: quo mofimplicem et prima fubftantiam dicunt, non aut copofita? Sivero terminata effe dicunt, terminisqa vtente,patet huic figura efle :abfurdu*n*eftproprijs circumfcriptumterminisH corpus non f m figuram omo ee :6C fi no mente conciperetur hoc,ipfum f m fuppofitionem: qua re,li nouerunt hic oia,haec vero funt(vt dicunt hi) corpora,nec# qualitatis expers fcilicet,neq3 fim plexerat: verum multoru,S<: diuerforucorporumconuentus erat,atq3fyncrima:fic vero nihil no rniftum erat f m ipfos: On aut nihil horu habebat,primu qde animo incoprehefibile, dC praeter no me nihil eft: fi enim tale efle no oportet,nihil eft: fi quale,no aut dimenfiones tres habere,& figu-raSjOino huic accides proprium cogitatione fugit,neq3 graue hoc effe,necp leue* N o minus abfur dum,fi quifpiam dicat hoc habere fimul vtrunq3,&: fecundum eadem,non ad diuerfa comparatu: necp illa fubftantiam habente eorum,que ab ipfa (vt inquiunt) fada funt,cu fingula quatuor qualitate prima habeant;rationabilius enim eft,fi qualitatis expers erat, qux ex ea fiunt,finguntur'cpj, illam (non) habere:fi vero nec illa hanc haberent,neq3 vnü fecundum fuppofitionem funt,aetherius vero ignis ille eflet,a quo dC elementa,6C mundum fatfta efle dicunt, quo modo h^c fefe habent genita effecfla'čp,dC ficfta,non magisauri qualitatem figulus rjs, quae e' luto fingit,circuponet. Qu<& abfurda in ipfum Iouem cadant, fi accidentia corporafint: Videlicet fit Proteo mutabilior. C\AP. 6. MEdicus igitur audor vnus de multis medicamentis aequam qualitatem omnibus habentibus diuerfum qualitate medicamentum, per miftipnem,efficit:Iouem autem negant A gant,mifcere primae fubftantiae figurationem, longitudinemVe, aut aliud aliquod acddens.fi vero mifcet,cum entia quoq? ipfa ii nt, h arc aeterna eile patet: quo mö et dicunt foiam primani materia aeternam efle qualitatis expertem,no vero reliquas qualitates,ola c}3 accidentiae' necp.n.effedto-re efle veluti manuale artifice loue dicut,fed totü per materia totä illabete reru oium creator&i fa nabilitas c&atqj prudetia, Atheniefem cpee,atq3 in philofophia verfari,& Sophronifci filiu efle,fi m uq3,&L caluu,& pmines habere abdome,caeteriscj3 accidetibus paria numero fi corpora dicas, vitra I3riareu,Typhoneq3 ipm,multiplice magis,magis corpatu ee aial dices. Si ČJ3 aialitas corpus eft,quo mo cudis aialibus accidit;' quo mo ipfum eer' quo mö in loco eer' ac ffqueadmodu ppriu iocu occupatträfpares corpus ois oculus,fic ČC accidentia fingula,id abfurdu eft.fic.n. horu admi-ftio nulla aliquaipforum natura efficiet; difficile ČJ3 eft,vt dixi,fi oia loeu vnu occupare dicas.con-fufa.n.du milcentur in vaie,alteritatem non feruarent,neq3 fuam vnumquodq3 naturam, vt in mi ftis medicamentis fieri dixi.vtrum inquam totum animalitatis corpus tam multorum accidentiu fingulis accidit,an prout numero pari diuiditurr'vtrmKp.n.abfurdum efle praecedentia verba de D monftrarunt. Quid autem,in quam,egent corpore fingula eorum,fi ipfa efle corpora dicunt t Corpus ejuomodo definiendum♦ C *AP p. INde vero accides nullu ec corpus difeeres: oculis, n.occlufis corpus qde tadu fpatio tpis depre hedimus,colore vero,aut fapore no vna' deprehedimus,necp figura,corpus tägetes. Oportebat aut fingula hec a materia no tadus coprehefione deprehedi.neq3.n. rone,mali (verbi gratia) rotu ditas fpeculädaeft. Similis de fapore ro eft. Ac,fi vnuquodqp accides corpus eft, qd fibi volentes in quiutfolucorpusiinfinitudiuidi,no aut figura,dulcedine q3 (verbigratia) dC q reliqua funti" non cönexionismÖdico,neq3relationisadid,quodcorpusvocarifolet,fedredi modo. Cur vero fo-Iius,vt dixi,corporis hac efle defintione dicut,triplici cu renitetia (patio cotetu, non aut colorem, fuccu ^3,& fapore,caetera ty accidetia fingula fic definiut,fi corpus ola hgc efle dicutc' 6^fi enim fpe cie differunt,coiter tn 01a elfe corpora dicunt.Qiieadmoduigif,cu hoiem definio, cu equu,dL bo-uem generabile animal,& mortale dicam,qua: coia funt,proprietatem vero fingulorum adda. fic quoq3 accidentia fingula definientes, fubftantiam corporatam dicant triplici contentam fpatio cum renitentia. Haec a Stoicis chare Pindare folui dignum puta, non alios (ecum vna' trahere, vt ijfdem erroribus implicitos,fed accufationes demolientes:nonenim eft falfarum opinionum co-tratradicftiOjipfa communicatio ad amicos, fed folutio. ■ Ifagogici. %b i} Galeni m GAL. DE LIBRIS PROPRIIS LIBER, A'IoanneFichardo Fran cofo rdi ano alias latinitate donatus, nunc vero ad Grxci fidem exemplaris emendatior, multis in locis ab Auguftino Gadaldino redditus. * t hcerematH* tA * V7T0TV- 7T(ti mea pro fuis non nulli agnofcant,ipfe iam ante optime Baife noßi.Illa etenim cum non edendi gratia,verum propteramicos,autdifeipulos,eoru,qu£a me audierant,aliquod comentariol um efflagitantes,feripta eilent,abfq3 titulis data funt:qui vero poß illorum obitum eahabuerunt,cu ipfis place rent,vt fua legerunt. Alij,quibus noßra ab ijs,qui habebant,communicata eifent,in patriam pro-fedi,morati cp,titulos alius aliter, fecerunt: poitea oibus temporis fpatio deprehenfis multi eoru, qui ea iterum habuere,meum illis nomen infcripferunt: qniinueniebant cum ijs, quae et apudfl aliosextabat,excpIaribusdi(cordare,ad me,quoipfeemendare,miferunt. Cuigit ea (vtdixi) non ad editionem publicam,verum eorum,a quibus rogabar,2Ccaptumvfum a me feripta eifent, par cßin ahjsprodudam,in alijs vero contradam interpretationem fuilfe, ipfam praeceptoru dodrina aut perfedam eife,aut mutilatam. Quapropter manifeflum efi in ijs,quae praedidis feripta funt,neq? abfolutä,necj3 exadä dodrina cotincri: qnquide illi,quibus ea deftinabantur, neq3 rogabat, neq? poterat[exade omnia percipere,ante,§ habitu in neceilarijs eifent adepti. Eoru igitur, qui ante me fuerunt,quidam huiufmodilibros3 Subfigurationes infcripferut:queadmodum altj b 5ubformulas,aIij cIntrodudoria, alijd Copendia,alij deniq3c Enarrationes infcripferut.Ego ve ro,cum eos difcipulis tantum darem,nihil ifiorum infcripferam. Quamobrem, cu ad pluresdein-cepsperueniffent,aliusaliuhis titulu indidit. Eos igitur libros.qui corrigendi gratia mihi tranf. miffi a quibufdam fuerant,vifum efi Introducendisinfcribere. Quare de ijs prius dicere inftitua , De ijs commemdrijstfui Rom& prima.profeBionc feriptifunt. C~4P+ 1* EGo igitur omnium eorum commentariorum,quos quidem vel iuuenibus haec primum ftu-diaingredientibusdicauera,veIamicisquibuIdameos exigentibus dederä, nullum prorfus apud me exemplar retinucram.Poflea vero, cum fecundo Romam veniflem,iflis adme,vt dixiV emendandi ft emendandi caufa miffi s,eos forte recuperaui: titulum his,Introducendis,impofuiJnfcripfi igi- 4-tur librum De (eflis ad eos,qui introducuntur,qui quidem ijs, quotquot ad huius artis medicae cognitionem contendunt,primus eft omnium perlegendus.lllo etenim ea;,quae fecundum genera (unt, feriarum inter fe differentiae traduntur. Secundum genera dixi, q> funt priuato etiam fuae ipfis differentiam quibus deinceps iam introducfti plenius inftituuntur. Trium vero feriarum nomina nemo nunc fere ignorat, vnam videlicet Dogmaticam, fiue Logicam: alteram aut Ernpi ricam: tertiam Methodica nominari.Que igitur propria cuiufq3 fint,quaeq3 earum inter fe diffe-rentia,libro a me ifto trariatum eft* Similiter autem Qč liber De ofifibus,libere^ De puIfibus,Intro ducendis a me eft dicatus* Amico praeterea cuidam Platonico/ub hanc proferiionem libros Ifa- fogicosduos:aiterum De arteriarum,^ venarum: alterum Deneruorum difteriione dedimus: talijcuidamlnftitutionisEmpiricae fubfigurationem* Quorum ego quidem nullum apud me feruauera:fedpoftea,g Romam redijftem, ab ijs,qui forte habebant, accepi* Ex altjs tamen qui-bufdam,quae amicis tunc fcripferam,non nulla apud me exemplaria remanferunt,quod dtligeter aliquando illa abfoluere ftatuiflem.Quo ex numero funt,Decaufis refpirationis libri duo:Etli-briL) evoce,quatuor,dedicaticonfularicuidam viro,Boetho nomine, Ariftotelicamphilofophia B fedanti*Eidem quoqj libros De Anatomia Hippocratis: 3C deinde et libros De Anatomia Era-fiftrati nuncupauimus,quos propter Martialem (cuius in Anatomicis duo libri etiam nuc apud Martin- plerofqg extant,qui eo tempore magnopere probati erant) ambitiofius aliquanto fcripferamus* mm o' ßcin Erat aut vir ille fane inuidus,contentiofusq3 in primis, quanq annos iam vitra feptuaginta natus fenus. effet*Quare,cumaudiuiffetea,qua;anatomica propofita materia dixeram, docueram'^ publice, ab tjs omnibus,qui ea aflecuti ellent,fummis laudibus extolli,ccepit homo meorum amicoru que dam interrogare,cuius nam ipfae feriae effem. Audiens vero feruos me iftos, quicunq? vel Hippo craticosjvel Praxagoreos,velexalio quocunq3 tandem vire fe nominarent, appellare foIitum,cli gereautexfinguIis,quaepraeftatiffimaeflent,confueuiffe,qu£rebatdeinceps,qucigitur veterum potiffimum commendarem* Hic defimt quadam. Erafiftratum vero SC in his, ÖC in alrjsartis Medic^ locis virum admirandum iudicabat* Propter eum igitur ardentius aliquanto lex illos De Hippocratis,& alios De Erafiftrati Anatomia tres libros confcripfi* Cu porro' etiam perorarem aliquädo in veterum Medicorum libros publice, propofuiflem^thihi Iibru ErafiftratiDeedudionefanguinis,graphio tum,vt moris eft, in eam quaeftionem incumbente, eitante cp eam eius libri partem,qua phlebotomiam retjcit,vehementius adhuc in iilurn dixi,quo-C magis vreretur MartiaIis,Erafiftrateus effe voles. Ea autem oratio mea cum fatis tum placuiflet, rogauit amicus me quidam,dC is Martiali infenfus,vt, qua; dida erant,ei, quem ipfe mifturus ad me eflet,notuIis ad celeritatem feribereexercitatum,recitarem :vt,fiquado ex Vrbc domum pro-ftdfcerer,obtjcere ea Martiali in morboru infpedionibus poflet.Poft haec vero,cum ipfe Romam * agrotatium. ab Imperatoribus aduocatus,fecudo veniflem,ille qui acceperat, nefdo quo pado, mortuus erat* Liber autem iuxta ambitionem temporis i!lius,quo publice dicebam,fcriptus(etenim iuuenis eram,cum haecfacerem,annum agens trigefimum quartum) apud quampiures erat* Ex eo tamen tempore&Cdocere publice,& monftrare delifeuaegrorum curatio felicius,c[j optafiem, fuc-, cederet* Cum enim tot ^mulos viderem,qui,fiquis medicus alius laudaretur, inuiderent, mox'qj illum Logiatron exclamarent, vtinuidam iftorum linguam declinarem, deinceps nec apud eos, quos curabam,plus,cp erat necefle,profabar: necin cogreftu,velutantea,doceba, autquicq often-tabam,tipfisdecaeterofadisqualeminhacdifdplinafacultat€rnconfecutus effem, delaraturus ♦ t clarius fcd Tribus vero praeterea annis Roni£ cum eftem verfatus,ingruente magna pefte, confeftim vrbe ^roPcr4drtls excedens in patriam properaui* Defunt hic pauca. In eo autem tempore li- bros De Hippocratis Platonis q3 placitis fex,adhortante Boetho,fcripfi. Et De vfu preterea par-D tium '7num,qui prior eft* Quibus Boethus acceptis, ÖC ipfe ex vrbe profedus eft, verum prior me Cf°™n. Syriam Palaefiinam tum prouinciam obiturus,111 qua poftea Čč mortuus eft. Verum longo poft ^„tus effem, tempore opus vtruncp multis fubinde negoctjs intercurrentibus, poft reditum meum in patriam, declarabam \ quae mox commemorabo,abfolui. Quinam libri a me confcripti,poßca q; mihi adpatriam e Roma propcifcenti. 1 ab amicis traditu C.AP♦ x. PRofedus itacp fum e Roma in patriam completo iam mihi feptimo & trigefim o aetatis anno. Tresaut lihria'mefcriptiante,^ Smyrna ex Pergamo,Pelopis medici,bC Albini Platonici gratia pficifcerer,aquibufdam mihi redditi funt*Erat vero vnus De matricis difteriione, per-paruus quidem ille: alter Decognofcendis oculorum morbis, &isparuus: tertias aurem iuftte magnitudiniSjDe experientia medica. Quorum primus datus eft, Obftetrici cuidam: Secundus adolefcenti oculos curanti:Poftremus autem ex ea difputatione, quam Pelops cum Philippo Empirico habuerat,illo quidem afferente medicinam per folam experientiam confiftere non pofle, hoc autem contendente poffe, defumptus erat* Eorum igitur vitro aWque habitas orationes cum in ordinem redegiffem,meitantumexercitandigratia confcripferam:verum nefeio, quo modo & ille ignorante plane me ad alios deuenerit* Preterea tres-etiam alios libros in> Ifagogici. xb iij terim, -r terim, dtim Smyrnae agerem, compofui: De pulmonis videlicet & thoracis motu: condifcipulo D gratificaturus, qui fecundum illos anatomicam facere quandam demonftrationem, paulo poft in patriam abiturus, cupiebat* Demortuo itaque interim adolefcente, libri apud quofdam,fed-qui meos tamen fufpicarentur eos eife, fuerunt: dC deprehenfus quidam eft, qui procemium his, quoddam prafixerit, deinde tanquam proprioslegeret. In pradidorum autem librorum tertio; mea quoque non nulla, quae ipfeadinueneram^ad finem afcripfi: nam, quae tribus iftis rrada-neram, praeceptoris mei Pelopis (apud quem Smyrna verfans,eos confcribebam) dogmata erant* Defim Paucula. Pofl: eam igitur e Roma profectionem cum tandem in patriam perueniiTem,illic confidens,cum familiaribus verfabar* Verum breui poft tem pore,ex Aquilia mihi literae ab Imperatoribus miftg perferuntur, quibus illi me reuocabant: fta-tuerät enim ex hybernis expeditionem contra Germanos facere* Hac igitur necefiTitate compul fus,redibam: fperans tamen interea polfe excufationem me aliquam nancifci* Alterum nanque, qui fenior erat,virum modeftum,equum, facilem,& humanum elfe perceperam* Is autem primo quidem Verus vocabatunfed poftquam Antoninus Glle,qui proxime poft Adrianum impera-uit) fucceflorem fibi eum in principatu conftituiflet, focium hic fibi, antea Lucium didum, afci-uit, bi eum quidem Verum,fe autem Antoninum tranfnominauit* Caueru ipfe Aquiliam cum F peruenifiem, peftis, quantum antea n aquam, graflari coepit* Vnde Imperatores ftatim Romam cum paucis militibus fugere coadi: nos vero cum multis longo vix tempore euafimus, ab/iim-ptis plerifq^, non tam ob peftis vehementiam, čj? q? media hyeme malum id faeuiret. In itinereau-tem e viuiscum excefliflet Lucius, Romam deportatus ab Antonino,funeratusq3 eft.Etpoft hec fufceptam aduerfus Germanos militiam vrgens, omnibus modis me fecum abducere laborabat* Perfuafus autem ille, vt dimitterer,cum exmeaudiuiflet,diuerfa deum patrium Aftculapium (cu-tus me efle cultorem aflerebam, ex quo is mortali me apoftemate laborantem feruauerat) iubere, reueritus deum,cxpedare me reditum fuum iufifit,fperans breui poft tempore bellum fe illud con fedurum* Et fic ipfe profedus eft,relido filio Commodo,aetate tum admod um puero,omni cura illius falutem nutritoribus tuendam mandans: fi qj forte inaduerfam valetudinem incideret,vt me ad eius curationem accerferent* Interea autem temporis, quae vel a praeceptoribus meis didi-ceram^el ipleinueneram)collegi,& in habitum conftantiorem redegi:ac fiquid non nullis querendis circa eorum inuentionem habebam,confcripfi,ftudiofe me ipfum in varijs tum medicina*, tum philofophia quaeftionibus exercens: quae pleraque in magno illo templi Pacis incedio, cum alfjs multis perierunt dC conflagrarunt* Cum vero praeter omnem fpem ifti expeditioni diutius Ö immoraretur Antoninus, omne illud tempus ad pulcherrimam mihi exercitationem ceflk Vnde QC tradatum De vfu partiutn,feptemdecim libris compleui. Et reliqua libris De Hippocratis & Platonis dogmatibus adiunxi* Quaedam etiam Anatomicorum theorematum, qu£ olim Boetho dederam, De vfu videlicet partium librum prim um, amplius inquirens,mfeaindoinfuper mufculoscuiufque digitiarticuIosmouentes,a'me inuentos,expofui,qui omnes ignorati diu fuerunt, veiut vniuerfis, qui ante me extiterunt* Diftuli autem in opere illo, de motibus fupe-riorum fuperciliorum dicere, folum hoc in eo rurfus demonftrato, falfo eos motus a' quibufdam hadenus eflfc traditos* Quare, cum mihi ipfi primum,dC deinde alijs, quibus haec commonftra-bam, &C. hos motus,Öl alia, quaecunque in Anatomijs aut perperam a prioribus aflerta, aut omnino fuerant omifla,inuenifle me perfuafiflem,tunc iam dC anatomicas adminiftrationes perfcripfiv Cum vero libri De vfu partium prius, quam hi ederentur,ad plurimos iam peruenitTent, dihgen ter c]3 medicis fere omnibus,quotquot veteri medicinaeftudebant, tum philofophis Ariftotelicis legerentur,pofteacj & illius talis quidam tradatus extabat, cceperunt mox maleuoli quidam, in-uidiaftimulante, flagitiofis implere vrbem rumoribus, me efle, qui, cum ftudeam videri (^plurimum veteres exuperalfe, multa, qua: omnino non appareant, inuexerim,m čp Anatomicis meis H fcripferim: neq? enim latere ea omnes pofie* Ego vero ridebam quidem illos, cotemnebam que: cauerum amici rei indignitate commoti, me adhortari, vt in aliquo magno auditorio veritatem meorum in Anatomicis theorematibus feriptorum, publice aflererem * Poftquam autem per-fuaderi me non polfe amiuli fenfiflent, (iam enim eius gloriae cotemptum prg me ferebam) fpem illi concipiebant veluti timidum me reprehendendi, qui quanquam eorum nugas non parui facerem, magnanimitatem tamen quandam fimuIarem:nccfcommatum finis erat: & quotidie in templum Pacis, quemadmodum dC ante incendium congregari folebant, quicunque artibus logicis erant dediti, conueniebant. Tandem igitur ab amicis compulfus, publice multis diebus de-monftrare ccepi me quidem nufquam falfatradidifle: prioribus vero multa non fatis comperta fuifle* Eorundem porro hortatu commentarios tum fcripfidemonftratorum & didorum, titulum habentes, De ignoratis Lyco in Anatomijs* Hanc igitur ob caufam, cum demonftraturus nihil tradidiffe me incommentarrjs meis Anatomicis falli, procelfiflem, in medium omnium Anatomicorum libros propofui, liberum vnicuiqs praifentium faciens, quam vellet partem dif-fecandam proponere, me'que mox oftenfurum, quantum cum priorum fententia, meorum feriptorum veritas pugnaret» Propofito igitur thorace, cum ipfe a vetuftiftimis facerem exordium eorum ^3 A cotum q?libros m manus fumerem, rogaueruntme infignium medicorum quidam, in ifto con-feffu fedentes, ne inaniter tempus confutuerem. Canerum, quoniam quidem Lycus Macedo, .Quinti in Anatomicis omnium expertiilimi quondam difcipulus ea,quae ad fuam vfque anatem inuentafuiflent, omnia confcripfiflet, volebant,vt altjs dimiüis, illius tantum fcripta meis confer rem» Eorum igitur petitioni morem gerens,ita in fingulis quoquo die propofms feci. H^c autem omoiapropterea neceffe habui commemorare,vt cognofcant illi, qui funt aliquädo libros meos leduri,qua aetate quofcj3 fcripferim,& quam ob caufam. Inde enim intelligere poterunt,quae fint tanquam imperfeda,ab ijs,qu£ elaborate abfoluta funt, difeernenda; bC quae in arrogantium coti futanonemjquxque rurfus ad inftitutionem funt fcripta, dignofeere. Quo'd porro' in fequentL bus etiam, ficubi res poftulabi t, indicabo. Nunc vero ad libros a me editos, qui extant, recenfen* dos pergam, initio ab Anatomicis fumpto, De ^ndtomicis libris. C^4P+ 3» EX hoc primum numero ifte liber eft, quem,De offibus Introducedis fcripfimus. Poft eum vero alrj libri,itidem Introducendis inferipti: vt eft ille,De venarum,bC arteriarum fedione: bC alter,De neruorum anotomia. Eft praeterea liber alius,De mufculorum fedione: qui quidem Bexade compendio tradit omnia, qua: in Anatomicis adminiftrationibus de'mufculis fcripta funt. Quod fiquis perledo Qe oiTibus libro,protinus Anatomicas aggredi adminiftrationes cu^ piat, poterit quidem illeLißros de vaforum,neruorum'cpdi{Tedione pr^terire: quemadmodum bC eum, qui De mufculis eft feriptus. Sunt enim vniuerfa in admiftrationibus fcripta. In ho^ f um autem librorum Primo, De manuum mufculis bCligamentis: Altero,De crurum mufculis bC ligamentis: Tertio,De artuum neruis bC vafis: Quarto,De mufculis genas, bC labra mouenti^ bus, bC ljs, qui funt circa inferiorem maxillam: prarterea etiam de his,qui caput, collum,bC fcapu^ ias mouet: Quinto,De mufculis thoracis,epigaftrtj,Iumboriim,& fpinalibus: Sexto,De organis nutritiuis, qualia funt inteftina,venter,hepar,lien,renes,vefica,8f quae funt huiufmodi alia: Septi mo,& Odauo,De partium fpiritualium anatomia: illo quidem de rjs partibus,qu£ cordi,pulmoni, & artertjs tam mortuorum,čp viuorum adiacent: hoc autem,que circa vniuerfum pedus funt, tradatur.Nono porro libro cerebri,SCfpinalismedull^contineturanatome:Decimo oculorum, Iinguae,ftomachi,& confinium partium: Vndecimo eorum,que ad laryngem fpedat,& oshyo« des vocatum,& que tjs continuantur:pra:terea neruis ad ea peruenientibus:Duodedmo arteria^ rum,& venarum:Tredecimoneruorum excerebro defcendentium: Quartodecimoneruorum C a medulla fpinaedeuenientium: Quintodecimo tandem genitalium partium anatomia contine^ tur. Et haec quidem funt, quae ad Anatomicam theoriam funt neceflaria. Pretcr autem h ec necef-faria, alia quoq? funt, vtilia quidem bC hf c, vt ea,quae,cum Marinus viginti anatomicorum libris confcripfmet, nos poftea Epitomate quatuor librorum (quemadmodum bC Lyci omnium duobus) complexi fumus. Subtjciam vero hic fingulorum librorum fummam,ac primo eorum,quos in primo noftro Epitomatum commentario, in quo priores anatomici Marini libri in compen> dium rediguntur,perftrinximus. Eorum igitur fex priorum Primo totius theoriae praefatio: inde ^ Culmv De cute, De pilis: poftea De vnguibus,& carnibus,De adipe,bC pinguedine,continetur.In fecun do,De gladulis,a pelliculis, mebranofis tunicis,-fnempe}» peritoneo, bCfuccingente,Čč diaphrag s* mate commentatur. In tertio porro,De contemplabilibus ratione vafis,venis,arterijs,earum que c* av^van anatomia: bC Num naturaliter in artertjs fanguis cotineatur. In quarto, que fit arteriaru operatio, uv. quis vfus,vnde proueniant,&, quae alia circa eas quaeri folent, exequitur. Deinceps autem tradat p ßfiyvpv. De vreteribus,& vrinarqs meatibus,& vracho »{hoc eft eo,ex quo h^ret,pendet foetus ad vmbi £ „ licum}- bC vafis ieminarijs. De humoru bilioforum vafis,bC meatibus. De glandulis. De eo,quod 0gbüicum,}-funt.PretereaDemufculis brach i j > fca p ula?, cubi ti,extrema?q3mänustradlat. In De-> 3 * yjj re Wi ct'mo vero, De cübito, ÄT eius muiculis, crunbus'que, Öl eorummufcuhs. De articulo, qui in ge-yzseüv* nu eft, Jn tertio porro'Epitomatum meorum libro Vndecimus, Duodecimus,Tredecimus Ma rini liber includitur. Qua? igitur in V ndecimo fcribit, haecfunt^Num feratur exdorfo h umidi-tas aliqua ad pulmonem. An fpiritus per in infpirationem,& efiim in ventrem at trahatur. De-C *$gcyyov< inde De flomacho. Dec gutture. De pulmonei & corde. De thymo circa cor. In Duodecimo aut D t IttIh- operis fui libro Marinus tradat,De hepate,& eius bile. De iplene,et vetre,S£ mefenterio. In De 7rxey-tiecnr. cimo terrio, De primisinteftims. De renibus,vretere,velica,vracho, meatu vrinali* Inde Devir-r, *’ ,/ £a virili,pudendo'que maris,& foeminte. De matrice,ö£ tjs,qua?in ea geftätur. De tefticulis,quos- v.* wTil- Didymosappellat.Denicpdeglanduloßstracßat. InDecimoquarto,anatomiamomnium,quae diocum ude fuPra hepar funt,venarum aperit. In Quiricodecimo venam,qua; a corde d f ad reliqua}- fertur, dC (finalis wedttl eas oes,qua? fubter diaphragma,Öl,qua? in toto corpore funt,arterias indicat. Quartadeniq^ Epi Urfuam de ce tornatum pars reliquos Marini quinque libros,a quindecim videlicet ad viginti cörinet* In Dc-niri inuolu- cimofcxto igitur, De cerebro qua?itiones, dO apparentia, vtan pulfatilis in ipfo motus, & Num F frispoßu ttel- fpiritus, quem trahimus, ad id perueniat* excquitur:& deinceps,De fpinali medulla, 0^c pelli-ligijMAgn cen culis cerebri. In Decimofcptimo,De fdominatrice vi cerebri di iferit. In Decimoodauo,De Jendum eftyvt motu g animali: Tum Ungulorum neruorum differenttjs: SC vnde quidam eorum emanent, do-de (finalis me GGf ]n Deomonono libro, De neruis, hf deftillationibus'que excerebro prouenicntibus:}ör f imtoti~ vnde incipiat * fenlibilitas eius: Öl De oculorum neruis,quos Herophilus,0LEudemusporosvo ZhTuT cant/enbit. * * * i Libri Didvnostia. C\AP. F * kv^io- * Praeterea libri De morborum,& Symptomatum differentia funti Sequitur autem fibrum De rrnros* morborum differetia, liber alter, De caulis morborum: quemadmodum QC alterum Dc Sympto G * kxtx matum diff erentia,Tres de Symptomatum caulis libri fequuntur. Poft hos libri funt De locis af-'srgoccigwti'. fediS. Ethber de temporibus morborum: qui exiliis eft, qui Therapeutica materiam praecedunt* h t pwrwv Et liber De febrium differetia. Liber item De plenitudine. Et ille De pra?ter naturarn tumoribus* efi in tmprefr Praeterea liber De caulis k f morborum antegreffis:}- dC liber De caulis l f morborum continens fis,[;KEt liber De tremore, rigore, palpitatione, Qc conuullione. Et tandem ille,qui inferibitur, mdnufcny fed Ars Medica. O forte ca-epPH- LilmTherdpmici.. CAP- 4. crw$,t-odord- /"“X Vatuordecim porro libri,De Methodo curandi milri feripti funt Duos pra’terca eiufdem iHf!e *!■'? v &ener*s ad Glauconem, Öl tres De phlebotomia compofui, Primum quidem contra Erafi n ce 0innati , ftratum .Alterum contra eos, qui Roma? funt, Erafiftrateos.Terrium vero, quo meam ; ' ’ f de curandi ratione fententiam fuperintuii. Extat etiam liber quidam meus Therapeuticus dC ip> 7 v fe> De tabe inferiptus. Confcripli quoqueamicocuidam meo libellum,cuius nuper,poßquam ad pöv,t. Je njo- mujtorum nianus perueniffet, antigraphum recepi: titulum autem habet,Gonlilium pueroco-jnum. fibris ffbilem effe huiufmodi fyftolen afleruimus, febris'que nullum effe in pulfibus proprium in- < »altum cc.fK dicium. luxta alteram vero feclam, in magno illo fedecimlibrorum opere, offenfum nobi&efli 4 -- < • .. ... -i indicium 1> E E I BE ISI PRO ER I I S 15 A indicium febris proprium. Sed has quseftiones illi moiient,qui abitp praeceptoribus diicuni, miRs,iüxtaparccmiarn,ex libro gubernatoribus. Mi' h i vero fati s eil expofituni aliam eile eoru, qui introducuntur pritem^Si aliam rurfus omnino diuerfäm eorum,qui onmia perfede cd ocen tur,infnturiönem. Porro quoq^libellum quendam vnumfedecim fupradidorumlibrorum com' * Librum,gr pendiurti,fcripfi.Et praeter hos omnes,odo libros Archigenis de puliibus tradationis explicatio *ß synopßs m nehijöTvfum compledentes, edidi. In hunc ordinem & tresilios De difficilirefpiratione non Per tmpreftd. sbfurdcquisretulcrit. •• '• 7 - . ' De Jjbrit commentariorum in Hippocratem* • . C^4P. 6. NEque aliorum meorum,quos amicis dederam,librorum quemquam ad plures peruenturu. ’ v. fperabam,neque explanationes in HippocratisIibros,cöicriptas.Narnä principio quidem, ipfumme exercens,in iftos quondam commentaria confcripferam /Quod idem & in vniuerfa adeo medicina: contemplatione circa vnamquanqj eius partem feci,mihi tantum libros quofdam parans, qui omnia Hippocratis in arte Medica, dogmata complederentur, dilüddam'que &C vn dequaque abfolutam inftitutionem continerent. Sic enim priuata mihi commentaria,De Criticis diebus fecundum Hippocratis fententiani,&: fimiliter De Crilibus, De difficili refpiratione, dC B ficin alrjs lingulis compofui. Item St curatiuam Methodum vniuerfamcodem confilio libris quatuordecim (quantum ad omnia therapeutica pertinebat) complexus fum: atque id quidem iuxta viri illius fententiam ♦ Extabant autem aliorum ante me complurium in fingula Hippocra tis dida , non fpernenda commentaria. In quibus, que perperam feripta mihi videbantur, ociofum arbitrabar arguere. Oftendivero hoc inijs, qua!nuper adhortantibusdedi,raroquid^ quam dicens contra eorum interpretes. Ego etenim a principio nullos eorum commentarios Romae habebam: cum libri mei in Alia edent omnes. Sicubi igitur meminiffem,quod ab eorum aliquo didumpraue admodum effet,vt magnopere circa hanc artem exercendam laedatur, qui ei confident, id indicaui. Cetera autem omnia nullam aliter exponentium mentionem fa-ciens meo iplius iudicio dixi. Et hoc modo commentaria aN me in Aphorifmos in librum, De -fraduris,& librum, De articulis,etin Prognoftica,& librum, De ratione vidus in morbis acutis, <3dibrum,Devlceribus,&librum, De capitis vulneribus, priorem'que librum Epidemiarum, hoc elf morborum paffim graffantium, feripta funt. Poftea vero, cum forte commendantem quedam reprobam Aphorifmiinterpretationem audiuiffem,cepi confilium reliqua mea omnia, quae in aliquorum gratiam a'me confcribcrentur, ita temperare, vt publicam magis editionem, Cquam eorum tantum, qui ea accipiebant,captum refpicerem. Sunt autem hac, Commentaria in fi Secundum, Tertium, & Sextum Epidemiarum librum icripta. Praeterea in librum De chymis, ideft humoribus, De alimeto, De praedidione, De natura hominis,a f De medico vulnerario: SC ,4 f De in librum De locis, aere,aquis: quem ego De habitationibus,^ aquis,St temporibus,St regioni- qua m medi-bus affero inferibendum effe. Feci igitur in Aphoi ifnios commentariorum libros feptem. In li- catrina fiunt. brum,De fraduris, tres. In libru,Dc articulis, quatuor.In Prognoftica,tres. In librum,De digta in O' na infe-» morbis acutis.tresquidem in eam partem,quae citra controueriiam huius eft:b duos veroc | in eä, rms' qua; illi attribuitur.}-In librum, De vlcetibus,Stillum De vulneribus cerebri, invtruqj libros fin b * omnino gulos. Interpretationum porro in Primum Epidemiarum libros tres fcripfi, St totidem in Ter- efl legendum, tium,in Secundum autem fex, in Sextum odo,in librum vero,De chymis,commentarios tres, ymm> f*1 eft quemadmodum in Prognoftica,& Medicum vulnerarium,St in libru De locis,aere,aquis : quem quartus. egOjDe habitationibus,^ aquis,8č temporibus,6/ regionibus inferibendum dixi. Inlibrumau- c t ree' tem,De alimento,libros quatuorcompofui. Tum 111 libros, De natura hominis, duos ♦ Quibus iam abfolutiSjCum audiuiffem calumniari quofdam hunc librum,tanquam adulterinum, commo vcc im ea,qua tus ium alios adhuc tres libros confcribere: qui huiufmodi habent infcriptionem, Quo'd Hippo- adietta funt, ;D cratem in alfjs fuis feriptis concordem habere fententiam cum eo,De hominis natura libro,appa- frecjHe,1s eft. reat. Deniq^ad Hippocratem,8dIlipertinent,Dediaetainmorhisacutis,fecundum Hippocrate,. ^fc. ^t0 m fimiliter, St Expolitio df antiquarum apud eum didionum, et liber contra Lycum,fuper Apho ^a eno' rifmo,cuiusinitiumeff: Crefcentiaplurimumhabent natiuicaloris,itemlibercontra lulianum Dft rw7rct Methodicutn,de tjs,in quibus Hippoeraticos Aphorifmos reprehenderat. Ad Hippocratem St fövrov ille paruus liber faciet,in quo difiero Optimum medicum eundem effe 8/philofophum.Qui Ii-bellus 8£breuioritituloficmlcriptus eft. ^ % De libns ad Erafiftrcitumpertinentibus. C .A P. 7. INprimumquidemErafißrati,Defebribus,commentarios tresicripfi.e|'Quorum tertio,De f * '/f^ febribus,prtecipua:commentationum therapeuticarum Erafiftrati continentur. Ipfe vero thera v~ peuticus tradatus,De Erafiftrati therapcuticis ratiocinationibusinfcribitur,Quinq3 aute comen, Xm-tarijs ille conftat. Sunt preterea,ö^ De Anatom ia Erafiftrati,libri tres. Et De phlebotomia duo,; peutiCa tra~ Vnus contra ipfum Eraliftratum, bC alter contra eos, qui Romae funt, Erafiftrateos feriptus. Ad timom Era-Eraliftratum dC ille liber pertinet,in quo quaerimus,Num fecundum naturam in arterijs fanguis^■ fiftrati fimt contineatur , fimiliter &. ille, Deviu rei pira tionis,et tres, De naturalibus potenttjs : quiiudi- commentaria. ciutn omnium eorum,qua! ab Eraftftjratoin vniucrlalibus fcrmonibus, de naturalibus operatior - . nibus D! nibus fcripta funt, continent. E De librtSjCjui ad >Afclepiademfyeftant, C MP. $. OCto quidem de Afclepiadisdogmatibus inferipti: exiguus vero alius De eflentia animas fecundum Afdepiadem,infcriptus. Ve libris contra Empiricos [criptis, b Medicb rumjatCp iteru obferuandam tradere) rogaba,quaedam eilet Methodus, qua edocftus aliquis, tum alterius difputationes Apodidicas exade dignoicere,vtru veraefint illae, vel in fpecie quidem, in C f compen ftaradulterinorum numoruapparentes,fedadveritatemcollaueprauae,tuipfevia quadamind> dmm Lihrorn ftens,circa quodq3eoru,qinueftigarifolent,adinuenuoneeius peruenire pofiit. Qb haec autem, & eradi du« curn deinceps me bC Stoicoru,& Peripateticoru,illis temporibus celeberrimis mancipaflem, difee D t Ad verbu bam quidem Logicorum theorematum alia multa,fed quae poftea confiderans inutilia prorfus ad ^re • * Apodixes inueni. Videba enim inter illa,pauciffimas eas efte quaeftiones,quae vtilitatem aliquam (nam Xsdo- continerent,^ ad potiundum propofito fcopo cöferre pofient: quinimmo bCcontrouerfa ab illis cere eam audie pIeraqa,non nulla etia naturali rationi pugnantia reperiebä.Quare profedo ad Pyrrhonioru fere vt per praeceptores,haefitantia bC ipfe recidiflem,nifi Arithmeticae, Geometriae, * DialedKcaecp cogni pte ph? tione,quibus (ab auo etia proauo c^defumptis) a patre ia ab initio inftitutus fuerä,retentus eftem. lofophi* doce Cu vero mecum reputare manifefie veras efle Eclipfiu praedidiones, Horologiorum, Clepfydra tur,eiu^ partu ,rum inftrumenta,quae hx aliaiuxta Architedoniceninueniuntur,fatius arbitrabar typoru Geo Q nsiinem aliud 7' _ , „ * . . . i >1 r » -t-v' i r, * n rr~ tempus fema- metricoru demonftratione vti: maxime cum eos etiam philotophos,qui Dialectices callentiiium rene, docent« habcbantur,non inter fe folu, veruetiam libi iplls difeordare viderem: quanquam cx pquo omnes P'dua^emre u” Geometricas has apodixes comendarent. Vnde plenius etia cognoui abftinendum cibe ab illoru circademöitra didis,fcquendos vero charaderesillos,S^ lineares demonftrationes, Difcrepare quidem inter fe none efl: qux dico in logica theoria philofophos,Peripatcticos,& Stoicos, bC Platonicos, a fcipfis verorurfus SfWuTCtli dl- qiI°fil3pnuatim in fua. Etparuaquideinter Peripateticosdifcordiaeft,magnaveroapud Stoi-d «cenari/Ium cos,& Platonicos. Qui igitur volent in linearibus iftis demonftrationibus exerceri, confulo, vt in alter dicit rone jjsipfi primum feinftituant, poftea vero noftruIegantDe Demonftrationibus opus, quindecim «aSe1”0 ”no hbris expeditu. Scripfi aut & alia multa meipfum exercitandi gratia: quoru alia quide in incendio icet, vtrfi re°vc» illo,quo dC teplum Pacis conftagrauit,perierunt:aIta aut amicis data, apud multos adhuc integra, rae eiufmodi, quemadmodu dC reliqua noftra,exrant.Eorumaur,qu£efcripfi,c6mentarioru quaeda ipfe amicis rnifrna adulte* dederam: quaeda vero a domefticis furtim furrepta,6C euulgata funt,quae deinceps ab alrjs,q habe-rjnf?) probat* bant,accepi.Quo qde in numero funt Tresilliin ÄriftotelisDeEnunciationelibrum,cömenta> videata/r?w* rlor^ hbri: St quatuor ite in Priorem De fyllogifmis: fimiliter & in Pofteriorem, pari numero. In u umen pra- febunt aut hos oes fere hodie Refolutoriorum priorum; quemadmodum illos de demonftratio H ua fit: tum ip- nibus,Refolutorioru pofterioru. Ipfe fane Ariftoteles illorum tanquam de Syllogifmo, horu aut dam &c tanquam de Demonftratione fibi feriptorum meminit. In quos quidem vtrofq3 &C noftra extant c’ commentaria,fex inf priores,quinqs in spofteriorcs. Horum igitur comentariorum nullu adedi-b* zogißica, tionem fcripferam: quemadmodum necp fex illos in Theophrafti Iibrum,quem De affirmatione f * priorem, ^negationeinfcripfit.ComiTientariaquoqjinLibrum EudemiDe dicftione,anteaalqs mero^ ^ g * peder io- gitantibus, fcripferam. In decem vero categorias ipfe quidem commentationesnullasfeci,neq^ nm mihi,neq3 alqs vnqua tale aliquod commentariolum paraui. Vnde, cum poft aliquando rogaret a me amicus quifpiam In eum librum ad earum difputationum folutionem Commentationes, vti tantum tjsiuffi,quaea praeceptore fuerant iftum in librum pneleda:aut omnino fimilibus,ex aliorum commentarijs,ficuti Adrafti bC Afpafii erant. Caeterum dC puer adhuc,cum fub patre in ftituerer,is ^3 mihi poft Logicam theoriam,Chryfippi dC celebrium Stoicorum libros propofuif-fet,in illius tum fyllogifticos libros commentaria confcripfi. Quae ipfa quoq3 poftmodum apud multos fuere, Pergami cum alrjs quibufdam lucubrationibus,quaeiuuenis fcripferam,relida;atq3 per familiarem poftea rogantibus quibufdam communicata. Quae vero ipfe poft tracftationem de demonfiratione elaborata latius fcripfi,cum in illis breuitereflentdida,nominatim haec funu*' Derequifitis ADereqmfitisadDemonffrationes,libervnus. Deqspropofitionibus,quaeindidionedemofi:fa tionu omittantur,liber vnus. De ^quipolletibus propofitionibusfiiber vnus. De demonftratio - nibus ^ppter,quid, vnus. De numero fyIlogifmoru,vnus* De Exeplo,libri duo. De Indudione, liber vnus. De Imagine, vnus De fimifitudine, libri tres* De ex hypothefi prindpiijs,fiber vnus. * Eiootc. pe generis, fpeciei,eoru cp coiugatom fignificatis ex propria voce,liber vnus» De Poffi bili. De i|Sjqux multipliciter dicuntur,libri tres* De^ijs qu^ in artibus comunia funt,& .ppria, vnus. De cuertentibus fe ipfas orationibus,vnus» De contingentibus propofitionibus,vnus. De fyllogif-misexmiftispropofitionibus,vnus. Quo modo difeernenda fit negocialis quaeftio a nominiset fignificati quxftione,liber vnus. De Ciitomacho,eiusc|3 demonftrationu folutionibus. De com ^ , muni oratione5libri duo* De optimo docendi genere, f contra Phauorinum* Pro Epideto cörra Aoy*' PfiauorinutrQvnus* Devfufyllogifmorum. Devfuintheorematü,fyllogifmös,libriduo. De t contra optima fecla,liber vnus* De nominum reditudine,fibritres» De eo quodeft, vnumquodq3& Fauorimt pr» vnu effc,& multa. Quo'd ad oppofita vnum &C idem ex neceflltate confequi impoffibile fit,vnus. EPl^etp» De demonfiratiua feda,vnus.afDe vi,& conteplatione Logica?,vnus. Dialogi ad philofophum, de communibus notitijs. Contraeos,qui omnem calumniandi caecultate, occafionem ex verbis aucupantur,liber vnus * cr contempla c j'De ijs cjU£ propria & communia funt in artibus.y C *AP. iz. tionetfept em. DE artium coftitutionefiibri tres. De fignificatis genens,fpeciei,& his adiacentiu ex propria b f voce. CÖpendiumDemonftratiuaethcoriae,vnu$. Dedifcernendisdogmatumcotrouer- c ^ -j fiijs* Quod leparari a' prima fubfiantia quantitas non pofiit,liber vnus. De priore,vnus* De de- är\,ifffßntH uvoftratione per impo(fibile,vnus. De ijs,que fui caufa fiunt,vnus* De multipliciter didis,duo. ^ac ejfe m, De nominis,& fignificatorum quaeftione. textum repo- laCTts. 'am ur tneon Qitaßiones autem Moralisphilofophix, quantum mihi yMatur^infrajcriptis libris expofui. C ^4 P* 13. nenda. ridet DE fuis cuiqj paflionibus,& vitijs dignofeendis curädis fp,fibri duo. De moribus, quauxor. equidem m Cotra Phauorinu pro Socrate, Deindoletia,vnus* De fine philofophiae,vnus. Decogrcf hisquatuor, fu auditores oftentantiu, vnus. DeJ fur tim legentibus, vnus. De poenis, 5C peccatis extequadis, '»tl quinque li vnus* Decofolatione,vnus. De Diatriba in aula Menarchi,ad Bacchidem,&LCyru,vnus,Quale tniim b- genuscogreifionisobferuaridebeatinDialogiSjvnus* Cotra forefesrhetoras, vnus. De volu- broritm men~ ptate,&* labore,vnus. Deqs,q vnuquodq3 vitaeppofitu cöfequuntur,vnus* Cocionu cötra fe-das,vnus. Decocordia,vnus.Depudore,duofibri.Cocionucötraadulatores,duo.DeCalunia: ^Jf^en iThac C in quo,&depriuata vita tradat. Chronifciiepte,in vno volumie. Cocionu cotra feclas habitam eai(em pa(Tf fub Pertinace,vnus. Quatenus iit honor,5Č gloria apud vulgus pfequeda, Deteftametiscodedis» fui> ///( De pertinentibus ad Platonicamphdofophiam, % C*AP* 14. memtntrat. DEfeda Platonica,liber vnus* De medice didis in Platonis Timaeo,libri quatuor. Adanii D * cös,fiue Plato,f t De ijs,qui fuis tribuunt,libri tres. De Logica theoria fecundu Platone. £ ^ T Cöpendij dialogom Platonis fibri odo. De egreiTiombus,qbus m Philebo Plato vfus eft, vnus* v*' De ammae partibus, & potenti) s,fibri tres. Quod animi mores temperaturas corporis fequantur, F ^ De libri duo* Etalius quidam,qui aliter editus eit. De Hippocratis 5C Platonis dogmatibus noue. Dcffečlantibus ad lAriJloteltcam philofophum* C*AP. 15. 1 Tt COmmentariorum in fibrum de Enunciationefiibri tres.g t In priora Analytica, libri fex : in pofteriora,quinq3.}- In dece praedicamenta, comentaria quatuor. In fibrum Theophrafti, G tsuntqm De affirmatione,&Č negatione,commentaria fex. In fibrum quot quidcp modis dicatur, commen Oprtat, inpno tariatria. In primumouens immobile. In librum De didione Eudemi, libri tres. De Demon-(trationibus propter quid,vnus* Decontingentibuspropofitionibus,ö^ fyllogifmis, vnus* De fyllogifmisexmiftispropofirionibusjvnus. Defallacijs,quaein didioneconfiiiunt. norem libri J) De pertinentibus ad Stoicorum philofophiam. C P* ičfi tt em quatuor, DE Logica theoria fecundum Chryfippu, fibri tres. Chryfippi Syllogifiice primat,fibri tres: m priorem po-Secundae,vnus. De Logica faculta te 5C theoria, hfep te. Quo'd Geometricae refoiutiones ßenomm ana praeftantiores, quam Stoicorum,liber vnus* De vfu theorematum in fyllogiimos, * vnus. lyticorumfex. Defj) efflantibus ad Epicuream philofophiam* C*AP* 17. tn pofl enor e DE foefia,& beata vita f m Epicurum,fibri duo. De voluptatis imbecillitate fecundum Epi-curu,duo. Quod eflediua voluptatis imperfede ab Epicuro fintexprefla,vnus* De volu- H*istl.^ms ptuariafeda. NumPhilologJamoruftudiocöferat,vnus. De illis, kqui Sophiftis couerfantur, vnus* Metrodori epiftola ad Celfum Epicureum. Epiftola Pudentiani Epicurei* . ; Qu£ communia GrammaticisRhetoribus* C*4 P. 1$. ^ DE vocabulis Atticoru fcriptoru,libri.xlviij* De Forenfibus vocabulis apud Eupolidem,li- JJ'as punt ^" bri tres» De forenfibus vocabulis apud Ariftophanem,libri quinq^* De Forenfibus voca feulis apud Cratinum,libri duo. De exemplis vocabulorum Comicis propriorum, vnus. Num vtilis ijs,qui erudiuntur,ledio veteris Comoediae. Contra filos,qui inceflunt foloeciflFantes voce, librifex. Eledus Atticorum,vnus* Deperfpicuitate &obfcuritate* NumidemposfiteffeCri- * ai feptem. ticus,6^ Grammaticusjliber vnus* ■ > Galeni GALENI DE ORDINE LIBROR VM SVORVM LIBER AD EVGENIANVM Aloanne Fichardo Francofordiano olim latinitate donatus, nunc vero ad gr^ci exemplans fidem ab Auguftino Gadaldino aliquot in locis emendatus. Ede tu quidem mi Eugeniane facis,qui Librum a me, ordinem caete-rorum,qui fcripti funt mihi,librorum exponentem efflagitas.lllorum nanqueomniumneqjfcopusidem,neqjvis,neq? tradatioeadem ed.F Etenim quofdam, vt nofti, amicis me id rogitantibus fcripleram, coru folummodo captum conrjciens:quofdam vero tätum Introducendis adolefcentibus deftinaueram* Mihi aut neutrobi fuit interim propoft tum velle idos hominibus fucceffiue,ac veluti per manus tradi,vt futi* ris etiam statibus pod meum obitum conferuarentur, cp videbam nec eos admodu,q in fuperioribus temporibus fcripti fuerant,curae multis ede. Admirantur enim nuc alt] alios & medicorum,^ philofophoru, licet illi nec fuä ipforu profeffionem,vllam ve demonftrandi fcientiam fatis teneat, aut falfos a' ve-ris difeernere Termonibus nouerint: admiratur th, vel cp patres ipfis fuerint empirici,aut dogma-tiefaut methodici: vel q> praeceptores,vel q> amicos habeant: vel deniq^quod maioris cos in in vr be gloriae,& exiftimationis feda: fuae nomine ede videant. Sicuti in philofophia quoque alius alia obeaufam libi aliquam fedam eligit,Platonicis,autPeripateticis,aut Stoicis,aut Epicureisfefe adiungens.Et hoctpe,ex quo fuccelfio etiam ede coepit fedaru,eam plerique profitentur, in qua fuerunt a' pueris enutriti,maxime cum iam aliam vitae formam,quam fequantur, habeant nullam. Quare,cu ipfe fle mihi perfuafiflem,nequide,fi ipfasnuncmufas librulcribere contingeret, acce- G ptiore multo futurum illum vel indodiffimi alicuius hominis fcriptis,cupiebam fane mearum Iu cubrationum nihil in vulgus editum. Quando vero apud multos iä illae extabant,me inuito adeo, (quod quidem fcis)fi quid erat reliquum comentationum mearum,grauatim profeclo amicis im pertiebam. Compullus itacp fum propterea.vtlibrum De optima Seda confcriberem, non qui dem qualem iam antea fuperiorum medicorum,philofophorumqß multi icripferant,fuam nomi-liatim fedam extollentes, laudibus ČJ3 vehentes,fed quo eam folam demonftrarem viam, qua quis infiflens,optimam fedam vel ad medicinam,vel ad philofophiam,aut aliam quamcunqj arte con flitueret. In eo vero libro didum,demondratum ^3 eft mihi id,cuius paulo ante mentionem feci , Demonftrationum primurfl ede peritum illum debere,quicunque feclarum redus ede iudex cu-piat.Neqatn hoc vnum fufficit, fed & affediones praeterea, quatenus amant,aut oderunt fedas, eum exuere conuenit,ne, veluti multi,circa illas excreetur. Qui enim fe pofitis his, vel iuxta demo flratiuam methodum inuedigabit veritatem,vel de aliorum didis iudicabit, is demum folus eam, quxefi optima,fedam inueniet. Nodi vero dC tu,quam ex medicis,phiIofophis multi,cum de-monftratiuam methodum nihil exercuidecoarguantur,in contrarias vias deflexerint, quibufdä ex his Apodixim omnino negantibus,quibufdam vero adeo concedentibus, quod etiam natura pj eam omnibus vfq3 eo notam dicerent,vt necp difciplina ad hanc,neque exercitatione opus habeamus. Quibus quis tandem refpondere dignetur eo' duporis deuenientibus ? Sed hic aliquis forte illorum (vt funt pleriq ue audacilfi mi,praefertim in rjs,quae maxime ignorat) mecum pugnabit, maioris arguet audaciae.Ne igitur audiam talia,apud^ alios defendere me necefle habeam, ftatueram nihil velle librorum edere. Verum,cum illi, quos amicis deflinaueram, ad plures iam perueniflent,cogebat fane necesfitas propter eofdem de optima quoque feda commentari.Eius autem tradationis caufa in eo tum mihi libro fatis dida ed. Hos igituqfiquis omnium primos legere voluerit,rede,prudenter'que fecerit. Quod fi perfuafus his ille ante, qua'm ad difci-plinamjiudiciunfque feclarum omnium veniat, demondrationum etiam peritus ede cupiat, habet De demondratione tractationem a' nobis deferiptam. Ex qua ille, fi non methodos folas percipiat, fed fecundum eas etiam fe in omni rerum fylua exerceat, veritatem inueniet* Quod flet, fi,&eius rei dudiofus accedat, neque temeraria affedione fibi aliquam deligat eorum indar, qui in Equedribus ludis diuerforum colorum Audio, citra rationem ducuntur * Idem vero hic, vbi, quos fupra commemoraui,aggrefius fuerit,abfquenegocio,quae vel vere illis cognita, vel falfo fuerint recepta , difeernet. Quare noflrorum quidem librorum vnum hoc initium ede A tiuefTeledionis debet illis hominibus, qui Sc natura dociles,^ alioqui veritatis funt ftudiofi.Por ro autem citra häqliquis ÖC noftram lpforum vitam,& claraartis huius fada,q forte apud tegrotos dehgnarim,fuerit expertus, vt fit perfuafus vel ex animi mei moribus,q? neqj inuidia,necp conten tione,necp temerario quodä amore,quo erga Sedam aliqua fim affectus, agi omnia,aut ex operibus deniq^ meis circa hanc artem mihi elaboratis,vt dogma tu veritatfreipondem,^ pr^ter Apo-didicä illam comeplatione,poterit fane is libris noftris lUuarfiEt quäquam id non per exadä reru Cognitionem, (ifta enim folis illis demonftrationibus paratur) per opinionem tn redam confe-quctur,qua de veteribus merito didum eft, f quorum ada nouimus,nihil moramur fcientiam,li- t ipsa ad a&io cet ei legitimum illud,(olidum q^abfit.Leget igitur is illa primum omnium, quae funt introducen “J? * dis feripta, libi ü videlicet De Sedis, qui eo et titulo efiinferiptus, De Sedis pro Introducendis: fdentia, ei ta-etillum,DepulfibusproIntroducendis: Tertio,Deoflibuslibrum,&ipfumIntroducendisin- men abeflele-feriptum: qui inter Anatomicos primus eft.Qui vero totam anatomes notitiam fibi coparare vo- & lueritis ante aliosadlibrumanatomicarum adminiftrationum accedat: tradit enim is omnes in Anatomiaapparentes particulas:cuiulcj3 magnitudinis,fitus,forma?,cobterentue,coloris, Sl focie tatisadinuice fint,oftedit*Qui aut in Anatomiaröinfpedionibus exercitatusfuerit,earudeinceps PB operationes dilcet,alias quide Naturales,tribus a' me libris expofitas, dt De potentrjs naturalibus infcriptas:alias vero Aiales didas,inaltjs pluribusa metradatas.QuaspceditliberDe Anatomia mortuorum* Hunc autduofequunturDe fcdione viuorum : eteosrurfusalrjduoDefedionis cotroucrlia.Pofthos funt tres illi De motu thoracis,& pulmonis*Duo ite De caufis refpirationis«. jc Pofi: quos etia, libri quatuor De voce.Ex hoc genere funt libri quoqjDe motu mufculoru: etq De vÖcabulis tradidi*Etvero,qu2eDedcmonftrationeelementorii tradütur,non ola fum in libro executus,fedquatenusipfeHippocrates vfus fuerat* Quodfiquis abfolutifilmaelemcntorucor-poris noftri cognitione requirat,legenda funt illi,quae in Decimotertio Dcmonftrationü libro,2£ in qnto 8c fexto De Afclepiadisdogmatibus, a nobis expofita funt*Prarterea,quaeDc purgätium medicaminu potentijs (cripfimus.DiiTeruimus et qu^dä in eo,quem De elemetis fecundu Hippo cratem mfcripftmus,cömetario. Seorfim deni cp in alio quoda libello ea de re tradauimus* Pofi li ^ f LoCM *» brum vero De elemetis f m Hippocrate, fequuntur De temperaturis libri tres: Et eos rurfus tra- c°dgr tlue F°j vtiliilima viri illius feripta expofuerim,vita exceda,habebunt tn ftudiofi eius fmam,mea cp, vt di- r“s dum eft,opera vna cum fjs,quae nunc extant,comentarijs. Atq3 vtinam Pelopis mei praeceptoris, [tyrHm 0,)t\ \ &Č Numifiani (pauca enim illoru ab interitu adferuata funt) ÖC praeterea Sabini*, Rufi čp Epheiip m t corporu c6 in Hippocratem interpretationes oes haberetur. Quintus aut,eius q3 difcipuli, viri illius fententiä ßituttone, o* nonplanefuntaftecuti:vndefadum,vtinfuisexpofitionibusmultotiesaberrarint.Lycusautre- Ulm de Iona prehendit quoqj non nunquam Hippocrate, mcndacifq^ illum (cuius tamen non intclligitdog habitudine^ et Dmata) arguit: nota enim paiiim eius Comentaria funt.Nofter vero pr^ceptor Satyrus, (nam huic Mrumde w-primo conuerfatifumus,poftea vero Pelope audiuimus) non eafdem Lyco Hippocraticorum li- intem~ n ■ ~ ~ — - - ' ‘ conue- brorum expofitiones faciebat* Confitetur vero Satyrus diligentiffime fe Quinti dogmata ob fer- Perie * - - - - ■ — - - - 0 - menti ordine idfecen. nes recitante,deinde quaedam etLyciiegilfemus,vtrunq3 reprobauimus,vtqui Hippocratis fente m u nare adeo,vtnec addere quid illis,nec demere velIet*NambEphicianusaIiquato et magis ad Stoi r eorum ritum concefllt.Nosaut,cum poftea audiuiflemus primo Satyrum Quinti interpretatio- uJLLerl ur riam non exacie perceperit: melius enim intelledus eft a' Sabino, 8C Rufo. Quod facile quidem B * ^hiphi iudicare poterit, qui in noftris fuerit commentarqs pr^exercitatus, ex quibus, & qua* bene re- clams-de'q3 dixerint,bC vbi lapfi fuerint,cognofcet* Sed de mterpretationibusin Hippocratem iamfa- c * hztttice tis didum: quare ad reliqua noftra volumina,qua ad rem logicam pertinent , pergamus ♦ Ex illis halem cod. autem tibi quidem, mi Eugcniane, dC quotquot vni medicina ftudent,ea,qua Dedemonftra mamfcnpti tionibusfcripfimus,fufficerepofiunt:alrjs autem, quicunquephilofophiafeaddixerunt,catera cruaomnino quoque legenda funt* Nili fiquis fortalfe vtrafque, & medicinae, & philofophite theoriascom- ^ndum modejbene'cpposfit perdifcere:eum vero 3C ingeniofum, dC memorem,ÖÜaboriofum efie opor- ^etur' tetjprxterea eamfortitum foelicitatem, qua* nol is contigit, qui fub patre dodi, arithmetica, d* ttcuMccs clogica, grammatica'quefumusinftitutianhis'q,dhuman;oribusdifcipIinis vfquead artatis an- i.puemia. num num dedmirmqüintiirn enutriti,ad dialedicam % ab illo contemplationem, vt foli deinceps phi- E lofophia? vacaremus,perdudi fumus. Annum pofteadecimumfeptimum agentem claris infom-nrjs monitus ad medicinam me perduxit, vt cum philofophia illam coniungerem. Talem vero ego meam foelicitatem quanquam maiorem etiam redderem,q> citius,melius c|3 reliquis omnibus, qu£cunquedocebar,diicerem,nifi tii per vniuerfam adeo vitam in iliis medicin^phdofophfecjj theorematibus me diligenter exercuiffem,nihil pra?clarum,excellens cieram confecuturus. Qua-propter miru non eft in tanta hominum multitudine,qui in medica, & philofophica exercitatio^ ne,ftudioč{3 verrantur,n5inueniri,qui rede in illis profecerunt. Aut enim natura paru ad eas funt appofiti:aut non,vt conueniebat,funt inftitutf, aut ftudtjsnon fideliter,fedulo čp inftiterunt: fed obciuilia negotia,ab his difcefterunt. Et haec quideobiternobisdidafint,quanquam non orno praeter rem.Poft eos igitur,De demoftratione libros,noftras philofophicas theoriaslegere opor-tet. Quae vero illarü fubieda,S£ quot Ünt,in vnaquaq3 earu fcripfimus, SC in eo libro demoftrabi-tur,in quo omnium librorum meoru confcriptione faciam. Quoniam aut me de tradatu,in quo vfurpata apud fcriptores Atticos nomina f m ordinem primaru in ipfis literarum ex eoru fcripto-ribus colleda funr,rogafti,quae iam antea tibi refpondi,operaeprerium arbitror hic etiam tibi com memorare, Nam compertum habeo alios quoq3 multos,quod'nam eius libri iit argumentu,quae F f clarius ncfy rere. pEt quidem in eo tradam non hocagimus,quod hocnoftro feculo multi,qui omnibus At-.n.hoc nos jc- tlce loquendi fynceritatem imponunt,}fiue illi Medici,fiue Philofophi,fiue Geometrici, fiue Mu w4hmcib° ^Cli^ue Iurifconfulti,aut nihil et horu,fed alioqui vel op ulenti,vel diuites fint: verum cotrarium ’omnes^cet* bitendo,nemine prorfus ob orationis folcecifmos eife reprehendendu, incelfendumVe. Prodat at 11 affare etenim lingua,vita,folcecifmos,barbarifmos q3 comittere, Quin & libellus aliqn mihi fcriptus ^ * eft contra eos, qui in foloeciflantes voce,inuehuntur: tm abeft,vt eruditionis efte partem aliquam yocis. Atticifmos aftera.Praterea quoq3 propter multos dC medicorum,8c philofophorum,quorum ali/ * yoee. noua nobis granorum vocabuloru fignificata praefcribunt,ali j aliud. Commentaria vocabuloru, * explanatione 0<^° ac quadragintalibris confcripfi,ex Atticis illa fcriptoribus cogerens,queadmodum et alia ex comicis. Quod opus mihi, ficut recenfui,fcriptum eft propter fignificationes, Illud autem qui legent, i knul dC Atticorum noium notitiam adipifcentur: quae ipfa per fe quidem nihil magno f tudi o dignum habet. Sed & alius a me tradatus,De vocabulorum reditudine editus eft propter illis perperam vtentes: quem lane vel primum omnium diligentius euoluere fuerit confultum» GALENI DESECTIS A D E O S QJ/ I 1NTRODVCVNTVR Horatio Limano interpreto Denuo emendatus. Quid Empiriciffr Rationales me fici differant CAP* i. D fane, quo' medicina intedit, fanitas eft:hanc ipiam vero parare arti» eiufdemfmiselbquibusautem rebus aut abfens comparetur fanitas, aut eadem conferuetur pratfens, cognofcantmedici, necelfeeft: vocan turque ea, quibus abfens illa creatur, remedia, auxihVquetqugverc* praetentem eandem cuftodiunt, falubris ratio vidus: quapropter ars ipfa medendi falubrium ^3,infalubrium'que feientia ab antiquis fcriptoribus didaeft:qui falubriadixerunt,SCquaepraefentemfanitatem; conferuant, QC quae eandem corruptam refarciunt: infalubria vero quae illis contraria funt: vtraque enim cognofcant medici, necefle eft, vtilla eligant,haec autem effugiant: vnde vero harum rerum parata feientia fit, non itidem inter omnes conuenit, fed alij folam experimentorum notitiam arti fatiseftedicunt: alijs autem non parum ratio in artem eandem conferre videtur: nominantur^, ) quia A qui a fola experimentorum notitia proeedunt, nomine ab empiria, hoceft experientia, dedueffo empirici:eodem čp modo,qui ratione ducuntur,rationales:duaeq3 funt hae primfin arte medendi haerefes: altera,quae per experimenta ad inuenienda medicamenta procedit:altera,quae per indica tionem:iIIis^[3impofuerenomina,empiricam,rationaIem č|3:eiTipiricam autem nominare Graeci folentr#/wr/x«V,& [avv[j,ovwtihvv,\\oc eft obferuatricem,memorem cp: rationale vero ^oy^ctrmV, &C oivct*oji homines in ea inconfu!tocaderet:quodigitur experientiae genus cafu venit,huiufmodi eft*Quod aut confulto fir,cum aut infomnijs hortantibus, aut aliunde ducfto arbitrio ad experimenta volentes venerint» At vero tertiu experientiae genus, imitatorium eft:cumrurfusinijfdem effecftibus ad ea experienda ducuntur, quae autnatura,aut fortuna,confulto've profuerint, obfuerint've:atq3 hoc ipfum quide eft,quod maxime artem eora conftituit: no enim bis tantufh aut ter,fed faepius id,quod ante profuit,imitati,idem'q? in ijfdc affe 4. EX quibus aut rebus indicatio nafeitur rjs,qui rationalem medicina profitetur, ab tjfdem obfer uatio eius,quod vtile fit,empiricis eft:eorum enim accidentium,qute fuperius in febricitante retuli,congeries,quae concurfus ab illis nominatur,exinanitionis admonet rationalem medicu,oI> feruationis memoria fuggerit empirico: na,cum faepius ijs,qui fic affečti effent,exinanitione vide-rit vtilem effe,eande,fi vtatur,fperat hoc tge quoqj prodefferidem č|3ab r)s,quorum eft setas in cort fiftendi vigore,per ea,q faepius ab ipfo vifa funt,fat exinanitionis nouit fine moleftia ferri: ita vere magis,^ ^ftate: &C fi temperata regio eft;II vero etiam aeger euacuando corpori affuetus fit, qualis eft,quae per haemorrhoidas, aut quae per nares euacuatio euenit,iccirco etiam plus fanguinis detra hat ab ipfa rei natura profedus rationalis medicus;hoc idem vero empiricus faciat,qm fic ab ipfo obferuatum fit:&,vt fummatim dicam,eaedem in tjfdem affecfiibus medelae 8£ab rjs,qui rationem profitentur,& ab empiricis medicis trahuntur: de modo inueniendi eas inter eofde diffenfio eft r ab tjfdem enim accidentibus,quae circa corpus apparent,oritur tjs}qui rationales funt, caufae indi-catiOjex qua curationem inueniunt: empiricis aut memoria repetuntur ea,quae faepe fimili modo obferuata funt* Cum aut nullum ex ljs, quae apparent accidentia, rationales habent,ex quo caufa G/ pateat,tunc feifeitari caufam procatardicarn,id eft euidente vocatam,non dubitant: qualeeft.fi canis rabiofus momorderit, vipera've,aut eius generis aliud: na vicus ipfum nulla re ab alijs vlccri-bus diuerfum per omne tps,aut certe per initia apparet* Si.n. a rabiofo cane eft,alijs morfu alterius illatis fimileper omne tempus ofteditunfin autem id ab icftu viperas eft,primis quide diebus fe ceteris fimile repraffentat: poft aut,vbi iam laborans ipfe grauiter habet, ei circa corpus affedus qut dam fuperueniut perniciofi: quippe cafus eius generis omnes,qui a peftiferis vocatis animalibus eueniunt,nifi per initia protinus rede curentur,eo deueniut,vt fumme perniciofi fint. Qux igit reda curatio eft c' an fcilicet venenu extrahere,quod vna cu idu corpori percuffo inhaffit f ideo ad cicatricem perducere,daudere've,quaehuiufmodi funt,non accelerat,fed contra agunt, ea'que infuper minutim admodum faepe concidunt: iam ijfdem quoq3,qu£ calida,acria^|3funt,quibuscj3 attrahi venenum,ficcari CJ3 posfit,medicamentis ob eande caufam vtuntur. Adhibentur quocp hgc eade ab empiricis medicamenta,qui non duce natura rei ad ea inuenienda procedur, ied eade, quae vius oftenderit,memoria repetunt: vt enim ipfis ex aetate, &C anni tepore,loci natura,ceteris čjj , quae memorata funt, per experimentorum notitiam curationis habebatur cognitio,ficexcaufis quoq3;quas euidentes vocant, ijfdem cognita curatio eft* Quod fi vtracpinueniendi via mutuum H inter eos confenfum habuiffet,nil opus illis longiori oratione fuiflet. Qu£ EmpiriciRationales medici inuiccm reprehendunt. CAP* 5* Vonia aut experientia accufant ij,qui ronalem arte profitentur,eä % alij conftitui pofle ne> gant,ali j manca effe dicunt,ali j artis experte: contra aute empirici ratione quide probabile, vt qua’ tii non vera fit, accufant,iccirco duplex vtrifcp,longa čp admodu decurrit oratio, cu alternas accufationcs,defenfiones q3 adhibent* Quae enim aduerius experientia ab Afclep/ade difputatafunt,quifierinonpoffemonftrauit,vtadeundemodumpoffet quicg fgpifflme videri, neqj pofle vlla ex parte coftitui ea,neq3 aptam quide ad minimu quidpiam inueniedu efle volunt: Quae aut ab Erafiftrato diefia funt, q fimplicia quide atq3 in fimplicibus per experienda confeffus eft inueniri remedia (quale eft ftupori dentiu portulaca mederi) hoc idem vero copofitis efle atqj in compofitis negauit,eande inueniendi quide facultate non ex omni parte carere,ad omnia tn in--uenienda non idonea effe volunt* Tum vero,qua: explicata funt, haec vero ab ijs,qui per experien tiam quide ea inueniri cocedunt,hac ipfam aut,q> infinita,longa Č33 fit, dC, vt eoru verbo vtar, ame-thodos, hoc eft methodo careat, accufant. Itaq^ rationem inducunt ipfam, no qualis conftitui,aut fubfiftere nequeat,fed quale aliquid eft,quod fine arte fit,experientia effe volunt* His igitur, qui - v adeo A adeo verbis fnfultant,refpondent empirici,conantur cj3 experientiam eiufmodi efle monftrare, v't cöftitutionem recipiat,vt,quod fatis fit,habeat, vt in fe artem cotineat; rjdem cjj rurfus multis mo^ dis ipfam rariodnadonem,hoc eft analogifmü,reprehedunt: vt rurfus quoqs necefle fit tjs,qui ra^ tionalem difciplinam profitetur,ad fingula reprehenlionis genera refpondere. His enim 3 cum fe; naturam corporis, morborum cp oium ortus, vires cp remediorum nofle proponunt,tunc inftant' empirici,qui haec omnia iccirco crimini dant, q* ea tenus quidem procedur,vt probabilia, verifimi lia fy fint, nuli a th eorum certa cognitio fit: interdum ijdem,cum earum rerum cognitionem con> cedant,eandem tn conantur inutilem effemonfirare: interdum,cum illis hoc ipfum dent, eam fu> peruacuam eflfe coarguunt. Hec funt,quibus inter fe generatim empirici,rationales čp certant* In quibus etiam oibus multa particulatim contendut: quale eft,quod in quaeftionibus,quas de rebus /nueniendis abditis tradant, alij corporum difledionem,indicationem £p,ac dialedicam fpecula^ tionem laudant: haec liquidem lpfis inftrumenta efle, quibus ea venentur, quae in obfcuro pofita funt. Empirici aut neq3inueniri quicqua membrorum difledione concedunt,necp,fi fieret,id ar^ ti neceffarium efle: ac ne omnino quide indicationem efle, neq3 aliud ex alio pofle cognofci, quia omnia poftulet ex femetipfis agnitionem:necpid, quod fuapte natura abditum fit, vlio figno in> B dicari,ac nec vili quidem arti opus dialedica efle.Dein aliquid contra dialedicas fuppofitionesdi eunt,contra cp definitiones,ac ne efle quidem demonftratione pronunciant rei vilius,quae incerta natura fit: item (p de vitiofis demonftrandi modis,quibus vti folent ij,qui rationalem medicinam fequunt,de q3 omni ratiocinatione loquunt: eam cp, quod profitetur,inuenire no pofle, eadem tp nec artem iam vlla conftitui,neq3 hominum vitam proficere: quem aut epilogifmu grece vocant, quem ijdem euidetem rationem efle dicunt, vtilem ad ea inuenienda efle, quae opportuna latentia funt (fic enim ifti nominant,quae fenfibilia quide, non tn adhuc euidentia funt (eundem čp ad eoš arguendos vtilem,qui contra euidentia audent dicere: vtilem quoq> ad offendendum id,quod in> ter euidentia praeteritur: vtilem c|3ad occurrendu fophifmatis, quiqa nuncjj ab euidentia abfit, fed cum ea femper verfetur: quod tn analogifino id eft ratiocinationi efle negant,fed eam ab euidentia bus rebus initium trahere,delinere in ea,quae perpetuo abdita fint: ideo ip varios eius efle modoSi cum ab euidentibus ijfdem rebus alius ad aliud, quod abditum fit, accedat, inde'que difeordiam, quae diiudicari nequeat,efle paratam, quam indicium efle incoprehefibilitatis dicunt: nam ijdem ilfi, quae vera,firma que cognitio eft, comprehenllonem vocant: incomprehcnfibilitatem vero* quod ei contrarium eft: item (pincomprehenfibilitas ab ijfdem caufa dicitur diflfenfionis,qu#iu^ C dicari non polfit,rurfus aut diifenfio incomprehenfibilitatis indicium: quae autem de rebus obfcu ris contentio eft,eam polfe iudicari negant,pofle aute eam,quae de perfpicuis eft: in his enim,cum fingula,qualia fint,appareant,fi vera loquimur,fic efle teftificantur: fi menrimur,coarguunt. Hgc* fimilia'que innumera funt,quibus empirici, rationales'que medici certant, a quibus eadem tamen in ijfdem aff edibus adhibetur curatio, tjs quidem, qui in haerefi fint iua legitima exercitati De Methodicorumfečtd. C^4 P* 6* S~\ Vi autem methodici vocantur, fic enim ipfi fe nominarunt, quafi rationales ij, de quibus • ante retuli, non fe methodo dicant artem tradare,tj mihi no verbis tenus videntur ab anti^ quis fedis dilfidere,fed lpfa etiam artis opera multa inuertere:cum necjj locum affedum vtile quippiam ad curationem indicandam dicant habere, neque caufam ipfam, necp aetatem, nec tempus anni, necp regionem,denicp nec virtutem aegroti conliderandam, aut eiufdem natura,ha-bitum'ue: ijdem vitgftudiajafluetudines^reijciunt, cum fedicanteius,quod coferat,indicatione contentos,que ab affecftibus folis trahatur: ac ne ab his quidem per fpecies,fed communiter,^ ge neratim: ponant (p,ac nominent morborum communia ipfa haec,que vbiq3 in fingulis affedibus funt. Iidem

partes non fpectcnt corporis,eft, in quo vos ego valde demiror, dC quod mihi turpe grauiter videatur,quod non veritati foJum,fed ijs et,qua: vefir£ operne funt,contrarium eft.O per Deos immortales,quacuncp in parte orta fit infiammatio,eandem curationem poftulat, fiue id in crureaccidat,fiueinaure,fiuein ore,fiue in oculor' Cur igitur ego fiepe a vobis crurum inflammationes SC fcalpello eoncifas,& oleo irrigatas infpexi, oculos aut nec v nq quidem c' cur his ipfis ocu Iis,cu inflammati funt,medelam per adftringentia medicamenta adhibetis,crura aut non et tjfdem inungitis:' curnon aures quoq3,cu inflammate funt,ijfde,quibus oculos, remedrjs medemimYcur non oculos ijfde,quibus aures, fed inflamatis aliud auribus,aliud oculis medicamentu eft f etenim cum rofiic€oacetum,bonum eft inflamatis auribus medicamentum: fed nemine exiflimo tam audacem effe,vt idem inflamatis oculis infundat: quod fiquts tm audeat,huc futurum fatis intelligo, vt audacia non exiguo cu detrimento experiatur: iam,cum inflammatio vuam occupat, ei fpma: ^Egyptiacfirudus vtile medicamentueft,vtile quoq^ fcilfilealumen: vtrum aut eadem harcinflam matis oculis, auribus epeonueniant, an contra oino fe res habet, vt ad fummu£ Idant ? Quae oia dico,eo vobis conceffo,quod primu pofitu eft,inflamationem,fi in cruribus fit,& in manibus, laxari oportere,non autem, quae in oculis, aut in vua, aut in auribus eft: q> fi eam quoqj, qua: in crure aut X) manibus infeftat non cuiufcunqj modi fit,laxanda effe cömemorem,fortafle cognoicetis,fi refipi-fcitiSjin quäto errore verfamini: erit tp,quod ego nunc etia dicam,commemoratio eius, quod euidentia patet: quibus enim in aliqua parte corporis inflämatio non ex idu, fed fpöte fuborta fit ex afiedu plethorico i Graecis vocato,nulli laxitate partis ante egent,q? de toto corpore detrada materia fit: id enim fi feceris,non modo nihil imminues,fed etiam augebis,qua: orta inflammatio eft: quapropter per id temporis adftringentia,refrigerantia <33 parti admouemus: mox autem ex toto corpore detradione iam fada,tum pars,quseinflammatione laborat,faxatia patitur. Quod fi,dum hdec ipfa propono,non vobis perfuadeo tamen (id quod etiam inter initia fermonis dixi) tempus eft ad eos mediuertere, a quibus habetur euidentia: honor* Quopdčlo rationales medici Methodicorum drtem redctrjwcint, C^4P. p* His ab empirico propoficis,prodeat rationalis,eaquefere expromat. Fortafle tibi,fi lapis,iatis ha:c erant,quo minus a:tatem, tps anni,regionem,item cp caufam euidente,aut aliquam corporis parte inutilem putares: at vero,fi tibi non adhuc perfuafum ab empirico eft, a' quo cömem o raca: res euidentes funt, ied infuper röne aliqua eft opus,eam adrjcere videor mihi debere: tuam cp fedam in caduco pofitam effe oftendam:audio enim vos,cu dicitis cognitionem eorum,quee coia in morbis euidentiafunt:pafflm ^3 interrogas,qua maxime re comunia h^ccontineantur,6f quo Ifagogici* C3 tj dignoicant dignofcätur modo,id ne adhuc quidč cognofcere mihi videor pofle: ea'cp caufa eft, qm inter vos E ' nominibus tenus conuenit, de rebus diffidetis, cum e' vobis all] per ea, qua? natura excernuntur, quod adftriclum,quod fluens eft,metiätur;qui fl ea fuppreflfa fintjadftriönone vitium nominant: fi fine modo excernantur,profluuium alij in tjs affe haccfimiliacpfruftra diffinxerint: adeo illis veri queftio intolerabilis eft* Ac ne illud quidem la- ' ‘ xo,quod intcn tu eft,efte contrariu,molli,quod durum,raro,quod denfum,audire patiunt,item % g.de Mor vulg. prxter ha:c oia aliud effe naturalia excremeta fupprimi, St fluere,atq? oia haec ab Hippocrate || efte co.i.te.4.d. yl. diftintfta Jidemqa St de his temere rebus pronunciant,inflamationem čp, (fic durum, renitente, af ficiente dolore,calidum tumore nominat,) facile admodu inconfiderato'q3 adftridum malum efte ten. meci.fiue proponunt: alias veror urfusinflammationesmiftasappellat, quales, qua:in oculis accidunt,vbi verius. cum fluxionefuntjque'cpin tonfillis,in vua,in palato,in gingiuis:deindeforarnina ponunt alia ra ra efte fadta,alia claufa, eam qj ob rem vtrocp vitio affici* Sunt aut,qui dicere non dubitent in vno eodem qpforamine profluuium fimul St adftricftionem confiftere: quod ne animo quide compre j-f:, hedi facile eft: adeo in oem temeritatem feruntur* Quidam aurem eorum,tjdem^ pauci, qui pati poffunt,vt aliquaiito plus de his rebus oibus audiant cöfidcreftt cp, vt ipfos poeniteat,vix tandem addudi ad veritate fe vertunt. His igitur ca:terisq3, qui paulo diligenter difcere de primis aliquid cömunibus čp morbis volunt,liber eft feparatim confcriptus*Nuncaut,vt tjs,qui introducunf,res vtilisfit,aduerfus eofdem methodicos requum eft pauca dicere, qua: th optarimaliquidillisquoq* prodeffe: quod fieret,fi contentione remota id ipfum, quod dicit,fecu ipfi exquireret* Id aut,quod dicitur,eft, vt,qua: ab illis et ipfis vocata inflammatio eft, praeter natura fit tumor dolore afficiens, prementibusdigiusrcnitesjdurusjcahdus^eade ^3 nihilo magis aut raram,aut duram, aurden-•fAnt.interpres 51 antea eflet,propriaratione partem efficiat, fed fluente materia, St ea quidem fuperuacua addit, autmol impleat,ideo čp intenta pars eadem fit: non th,fiquid intentum eft,id omnino denfius,q; ante, aut lem. durius efhillud^in corrjs difcas loris'cp St nexu aptatis rebus,licet,fi vndiq3 ea diftenderetentes :. ita partiu,que per inflammatione repleta: fiunt,medela eft materiae detratftio: haec enim repletioni contraria eft: cum aut partes ipfae exhauriuntur,protinus confequitur,vt eaedem remiftores efficiant :itaq3, quae repleta fiunt,eade vt intenta fint,neceffario fequit: veluti,que exhaufta fiunt, vt re-ittiffa fint; quoru neutrum th vel denfitas vel raritas neceffario fequitur, ac ne profluuium quide fiuppreftioue Afuppfefllo'iicmeq? enim,fiquid rarü eft,ex hoc aliquid fluat oino,necefle eft: quid enim,fi crafTum exiguum cp fit id,quod intus eftr neq^ fi fpifTum, in eo fupprimi necefle eft; nä, quod multum 8C tenue eft,id etiam per denfa foramina effluit. Satius igitur fuerit illos antiquorum volumina lege re,difcere <$,quot modis, quicquid prius in parte contentum eft, idem rurfus excernat: fi rarefiat, quod continet:fi, quod contetum eft, attenuetur; idem cp fi incrementum alTumat, fi vehemetius mouearur,fi a re aut exteriore trahaf,aut interiore pellatur,f ac,veluti ab exterioribus quibufdam, t oToy dva? abforbeawr.Qpibus oibus pr£termiflis,fi quifpiam raritatem foraminum vnicam educende ma- h,ß/0VA'°u terie caufam exiftimat,is videbitur ne euidentia quidem cognofcere: fiquidem lana fpongiamue, aur in quibus fimilis raritas eft, fi, quod intus habeant,exiguum fit,id non deponere, fed contine- luti erudiemur re manifefte videmus; fi multum,eff undere» Cur igitur illi non in oculis naribus ty dC ore, quae ab allciuo lntc fimili raritate funt, hoc idem animaduerternt,licere.aliqn, non q> rara foramina fint, fed q> humor uou* inultus 111 his partibus fit, iccirco aliquid effluere r Adfidilia quoq^ fsepe videmus, quae tam raro corpore fint, vt etiam aquam transfundant, quae tn eadem, fi mei infuderis,nihil tranfmittant: na cralfior mellis fubftantia eft,q? pro ratione foraminum, quae ip fidili funt. Ita nec illud aiienu erat intelligijfaepe aliquid ob tenuitatem effluere,quancj corpus ipfum, quod cotinet, non fit a natura B perforatum; item cp nec illud pleruqj naturam, a qua gubernatur animal, quicquid fuperuacuum erat,id per corpus ipfum continens euacuatTe,taricjj exprimente expellentem čp, Quid igitur diffi cile erat intelligere eum,qui diligentius in artis operibus verfatus eifcir pleruncp enim fic morbo-rum crifeseueniunt: reliquas educendae materiaecaufaspraetereo: item čj3eas,quaeeiufdem continendae totidem funt, illis que contrariae; fiquidem audire talia non ad aures eorum fpedat. Quod autem mihi fortaffeaflequi poife videntur,ad id rurfus reuerror,oculum humore fluere interdum polle, non q> vlla fit in parte ipfa a modo naturae fada mutatio, fed q> flues materia vel multa fit vel tenuis,vel a natura per hanc partem expulfa,icilicec'que oportere fluentem materiam,fi tenuis eft, eradam reddere,fi multa,educere:conatum vero natura:,fi opportunus fit, admittere, nihifque in tpfum oculi corpus agere, quippe quod nullam fluxionis caufam continet, id autem opinari inflammationum aliam adftridumefie vitium, aliam miftum, non video, quo modo nondefipien-fiae fit; primum enim quod ab ipfis didum eft,eius obliti funt, non vel fluentem morbum effluxu iudicari debere,vel adftridum fuppreffioneffedipfos oportere corporum afiedus fpedare.Cum igitur ex parte omni hi fimiles fune, nulla qj in re, quae nunc inflammatio eft ab ea,quae antea fuit, differre videtur, nifi q? aliquid abaitera defluit, mini ab altera, quo modo non vehementer abfur-Cdum eft hanc miftam,iflam adftridam putarer deinde vero quo modo nec illud,quod facillimum erat,ipfis in confiderationem venit,necpin manumeqsin cubito,neq3 in brachio,neq3 in crure, ne que in femore, neqj in vlla corporis parte aha vifum vnquam fuifle h uiufmodi genus inflammationis, vt aliquid foras efflueret, fed ijs tantum modo id euenire, quae os oculos'ueaut nares occupant r An illis morborum communibus omnibus, quae mifta funt, iuppiter interdixit, ne vllum vnquam eorum vlfam aliam corporis partem attingeret, fed in oculos tantummodo, nares'q?, dC os fteuiret r Nam inflammado poteft partes corporis occupare oes, quae natura funt aptte, vt cau-• fas illius gignendae fufeipiant: q> vero aliae funt rarae natura,aliae denlae, eo fit,vt ab iliis quicquam effluatlapfaemateriae, in hisautem contineatur. Si enim vtrem alia'ue, quibus ita corpus contines fit,humida re impleas,nihil eff unditur: idem fi i n fp ongiam agas,quxcp ita rarocorpore funt, pro tinus id omne,quod fuperuacuum eft,eff unditur.Quid igitur difficultatis erat eos animaduerten-tes,quam maior omni reliquae cuti denfitas fit,quam quae oculis naribusftp atq3 ori ineft, partium natur^ caufam aferibere, miftione longis'cp nugis dimiffisr hoc enim ita effe declaran t inflamma dones eae, quibus in partibus alijs admifta exulceratio eft: fiquidem ab bisid effluit, quod tenue eft,perinde,ac fi in oculis nanbus q^ atqj ore effenudum autem illaefa cutisdenfa'q3 ex omni parte D eft,cur nihil effunditur, hoc ipfum caufa eft non inflammationis genus. Rurfus, vt fiue meile, pi-ce^ue liquida nec id quidem fine modo, fpongiam lanam'cp madefacias, nihil effunditur, propter humoris craffitudinem: fiue idem ex aqua agas,aut quibus fimilis tenuitas eft, fed exiguo adhibito modo: fic arbitror, non femperab oculis aliquid effluit, id'cp aut ob craffitudinem humoris,aut quia non is fuperuacuus eft: vt in rjs, qui fe habent inftatu naturae Itaqj licet idem inflammationis genus nulla alia differens re,q eraffitudine influentis materia:, lippitudinem fine fluore facere, quam fapientiftimi methodici adftridam nominant: eam'q3 differre putant a mifta, verboru fuo-rum obliti, inquam maxima neceffi ta te adftridi praecipitant, qui morborum effedusin corporibus confiftere, non in humidis volunt. Quo modo igitur, cum eadem in corporibus affedio eft, nulla re diffimilis,folam autem humidorum naturam,quae tenuia rara'ue fint, fequatur, modo effluere aliquid, modo contineri, diffimilia morborum communia effe putatis rita fit ,vt ifta veftra miftio ne animo quidem concipi poflit: cetera autem, quae non folum in tjs,qui vidu, fed etiam qui manu,qui q3 medicamentis morbi curantur, particulatim peccatis,alias foriafle difcetis,nifi per haec vobis adhuc per-fuafum eft:nunc vero,cum fatis hxcfint rjs, qui v ‘r mtroducuntur,praefenubusfineimponam. ifagogien 3 c iij Galeni GALENI DE OPTIMA SECTA LIBER AD THRASYBVLVM lunio Paulo Craflo' Patauino interprete^ Quate ejp debetprxceptum cuiuslibet artis; _ /. Ingula medica praecepta, atq$ vniuerfim omnia praecepta in primis ve ra eile debent/ecundo vtilia, terno iaefiis principrjs cofenuentia:ex his enim tribas legitimum praeceptum dijudices: na. fi vnum ex didis prg cepto defit,ftatim neqj praeceptum id dic: merebitur. Cum artes nanq* ex praeceptis, &C his non quibuslibetconftent, fed primum multitudi-nem quandam comprehenfionum effe oporteat, deinde dC ad aliquod conducibile pertinere, propterea omne praeceptum verum eiTe & vtile ÖC confecutionem qüandä non folum ad praemiffa princi pia,fed etiä ad reliqua praecepta habere necefle eft. Quatenus enim fub cotnpre-henfionem quodlibet pr^ceprum cadit,ea ratione verum effe opus eft, falli nanq* compreheniio nulla eft: quatenus autem ad finem aliquem vitae commodum pertinet, eo' quodq3 preceptum vtile effe ac neceffarium affirmandum eft: comprehenfionum autem colle- O cftionem ad praeceptoru inter fe> dC cum fubietfto principio confenfum quaerere opus eft. At, qm, quemadmodum lub vno principe fubditorum multitudo mente concipitur, lic &C praeceptum ad anteiadum principium refertur, ob id omne praeceptum, verum, vtile,confentiens cjjeffe neceffa rio dicendum. Quare,0 tribus ijs omne artificiofum praeceptum cen fetu r, liquid um eft dC medica praecepta ijfdem effe diiudicanda. Igitur,quandoquidem,verum quale'nam fit,&: quo modo citu metur,non femper in confpicuo eft, neqj vtile,necp confequensfacile deprehendi poffunt, notas horum aliquas iudicandi que inftrumenta in primis tradere necefle fuerit. Quo moctQ "Verum dzjhmetur, <&diuerfa eßeludtcia. C^4P. z* VErum fane' ex orationis cum rebus concordia adtimabitur. Sed,qm rerum aliquae euidentes funt,alique latentes:5C euidentium aliquf per fe innotelcunt,vtalbus ater čp color: alie non per fe,fed ab alijs claritatem adipiicuntur,vt qu^ lignis deprehenduntur: rurlum rerum fenfta abditarum aliqug intellcdui perfpicu£ dC funt,&:dicuntur, vt bis duo quatuor conftituunt: aliae per oftenfionem cognofcuntur,vud,quo benevti licet,eode,Öl abuti,& quae fequuntur, oportet fem per fermonem ac preceptum ad fpeciem propofitae rei,de qua dC fermo eft,aut ad qua pertinet pr£ ceptum,referre,ac,li de re aliqua euidenti lit,ad illam accomodare:fin vero de re occulta, confide- H randum,num alicui occultarum rerum fit confentiens* Iudicia aut de rebus euidentibus atq? occul tis differunt. Quecunq* enim euidentium rerum per fe de fe ipfis notitia pariunt,fenfu dijudicans tur,vt album, & atrum. Quare medici illi ime funt deridendi,qui de rebus euidentibus fentetiam nofenfortjs, fed demoftratione aliqua ferre conantur: quemadmodum nimiru ÖC Afclepiades de mebranulis in corde infitis difputans Erafiftratum deceptu effe contendit,Herophilum enim,qui multa corpora inciderit,eas non vidiffe: cu lpli liceret ad euidentis rei ferutatione, vt decebar, acce denti,de re poftea ferre fententia,&non fatuis opinionibus fide habere. Itaqp rerum euidentium, qu^cunqp per fe deprehedi valet,iudices funt,vt fupra retuli,ipfa fenforia. Sed euidentium quide, non per fe aut cognitorum iudex eft obferuatio,eorum dico,qu£ per figna percipiuntur. Iteru ab-* ftrufarum rerum,ficut plures funt differenti^, ita dC diuerfa iudicandi inftrumenta: ex abftrufts aut aliqua intellectui perfpicua funt,vt hoc,fieri non poffe,vtidem homo Athenis fimul atqj iniEgy pto fit: aliqua per oftenfionem cognofcuntur: de perfpicuisintelledui iudicium ex comuni omnium hominum conceptione habetur: at, quae oftenfione percipiuntur, per confenfum cum his, quae ab omnibusconcedunt,dijudicantur:njrfus conceffi dijudicatio in plura diuiditur, aut enim ex confenfu cum cuideaubus,aut cum perfpicuis intclledui5aut cum demonftrafis conceffum di-i (cernitur. A fcernttur, Igitur, quo modo verum 8C ad iudicium veri ducentia iudicarioporteat, explicaufmus. De l/tili*pr&cepti dignotionc, & euidentiafenfm non ejje arttsprincipia, cSžP, 3 ♦ DEinccps de vtili praecepto differemus. Vtile praeceptum, cum ad artis finem refertur, digno fcitur.Oportetautcm ipfum primum quidem comprehendi poffe:fi hxcenim defiteondi-tio, vthippocetauri fel attonitis medetur, quoniam comprehendi nequit, propterea inutile prae* ceptum redditur« Deinde ipfius apprehefionem non conuenit cum vulgaribus effecommunem, fed artificum propriam: iccirconancp eos falfos effe nos dicimus, qui euidentia artis initiumeffe opinantur :neq3 enim ex euidentibus ars confutuitur, nequeper euidentia fit eius traditio: quan* do quidem nemo euidentia tradit, fed ea, quae ex euidentibus praecepta oriuntur, quae euidentia non funt. Haec igitur artis principium effe non ab re quifpiarn dixerit: praecepta dico, ex euiden* ribus nata videlicet, quoniam principium tradendae arris ab euidentibus fit. Quod fi quis euiden tia principium effe artis affirmet, fe inter artem, imperitiam que nullum ponere diferimen igno* rat:etenim, 0 euidentium deprehenfio eadem in artifice,atque imperito fuerit, clarum eft huiufce rei caufa nihil artificem imperito praeftare: quin neque iam artifex erit,liquidem artifici atep infeio eorundem eadem ineff cognitio, Quamobrem euidentia prceceptorum inuentionis principium •B effe iuredicentur, artis vero principium minime: nam quemadmodum leporis veftigia inuenien di leporis principium non iniuria quifpiarn dixerit, leporis autem effe principium nullus mente conlf ans afiirmauerit,neq5 enim lepus ex veftigijs componitur: ita euidetia pr^ceptorum inuen* tionis principium recte dixeris, quod ab his profedi artis inuentores ipfam coliituunt, artis vero principium non item: principia nanqjin eius qualitatem, cuius funt principia, referre conueniu Itaque &Č artis principia vulgo ignota effe debent:neque enim ars vlla ipfinotacft: praeterea ar* tium principia traduntur, euidentia vero non traduntur: quo fit, vt nemo rarionabiliter euiden* tia artis effe principia contendat. In quibmpr&cepta confidant, & quidpneceptum fit. C ^4 P, 4* PRtecepta nanque aut in euidentibus, aut in his,qu£ ex altjs percipiunt, aut in his, qua: prxo* ftenfa fuere, autinmanifeftisintelleduiconfifiunt,in hunefane' modurin euidentibus qui* dem ile: quidam plures intuitus fauciato corde morientes, mortis caufam ferutatus eft: confide* rans igitur inuenit,neq3 ob facultatis deliquium,ncq3propter materiae medicinalis penuriam, fed propter neceffarium membri illius vlum iftos interire: quare cognofcens abfqj mebri huius ad io ne,vtilitate que ab ipfo corpori fubminiftrata animal fupereffe non poffe, rauone'que ea, quae in ;C euidentibus inuenit, colligens, hoc praeceptum conftituit: quicunque in corde fauciatur, morie* tur. Quod igitur ex euidentium confenfu ratione inuentum eft, dC vniuerfim prolatum, pracce* ptum dicitur: quin potius in euidentibus praceptum confiftir, vtab euidentibus in phlegmone; fiquis phlegmone afficitur, ille tumorem habet,renitetem,pulfariuum dolorem inferetem. Sunt itaque euidentia praeceptorum inuentionis primordia:at prpcepta cx euidentium confenfu reper ta conftituendaeartis funt principia, & ab euidentibus ad hunefane' modum praeceptum confla* tur. Ab his autem, quae ex alrjs percipiuntur, hoc modo praeceptum colligitur: Si quem hi cafus infeftant, hiefanguinis copia laborat: Cui hpc cueniunt,illi iecur,aut renes, aut id genus aliquod afficitur. Ab hisautem, quae pr^ofteniä funt, hoc modo conficitur: fi ante probatum fuerit, quid fit concodio, dC, quae concoquuntur fundi,ÖC eliquari, atque ita mox diftribui,& £grotantes no multo in cöficiendis cibis labore indigere,ab his huiufmodi pr^ceptum nafeitur: Liquidi cibi om nes febricitantibus bene faciunt. Sed ex manifeftisitapreceptumoritur: Quicquid eft multum, natur£ aduerfatur: dC illud, Non faturitas,non fames,neq^ aliud quicquam bonum eft, quod natu fines egreditur:& illud, Vbi faturitas morbos creat, euacuatio medetur. Nam, cum per fe con* ftet in illis quidem, fi facultatem vincentia, in hoc vero, fi efficiens caufa repellatur, quod fiebat, P non futurum effe, didapr^cepta fuere compofita: omneautem prgceptum commune eft,&fir* mum, Quamobrem errant illi, qui eo artem coniedricem aiunt, quo'd conieduralibus prgceptis contmetur:nonenima'pr£ceprisconiedrix denominatur, (h^c nanque perpetua funt,) fed ab adione, & medendum opera: haec enim incertum euentum habens coniedricem artem reddit: nam omnium artium praecepta, seque firma funt, QC conftantia: Verum, quoniam non omnium artiumfinisfemperattingipoteft,eofit,vtipfarumnonnullaeconiedrices appellentur,que incer tum,ancipitemque,vt dixi, euentum habent. Ceterum, quoniam vtile diiudicandum effe dice* bamus, fi ad finem referretur, artis finem proponere neceffe fuerit, vt eo patefado perfpicuum fiat,ad quid referentem vtile gftimare oporteat. Defne artium per tpfarum diuifionem, C^4P. 5, ARtiumigituraliqugea^qu^nonluntjeffkiunt, vtnauium ftrudoria:nonnull£,que fada funt,conleruant,vtnauiumgubernatoria: nonnull^vtrunque preftant, vt^dificatoria: in facientibusartibus,autferuantibusvnuseftconfequendi finis modus: propterea in his limplex eft vtiiis £ftimatio:fedinhis,qugiuxtafaciunt,& conferuant,non facile eft diiudicare.Non enim, tanquam inutile, refutandum eft,quod ad conferuationem no conducit: fed diligenter perquirea dum,num quippiam ad eius,quod non eft, produdionem conferat. Ars itaque medica inter eas Ifagogicft 3 c iii) eft,qug de optima secta efi' qn.T faciunt, & conferuant: non iccirco tamcn geminum efle artis finem credere oportet, 6c, E quod non eit,facere,vt pote fanitatem: & eam, qu;e eif, conferuare: per eadem enim prarepta, vt aiiint. fanitatemcreans,eadem'queconferuans gem:num habere finem videatur« Profečlo, niti euidcntereadem eflent pneceptaad vtrunquefinem ducentia, differentibus etiam finibus d ucr-fie vtique eifent artes, & dua? medicatiuae: at, quoniam, eadem cum i im praecepta, propofita eua-riant,vna ars differentia habebit propofita ;fed me hercule ignorant artis vnum efle propofitum, fanitatem fcihcet:firicm'quevnum,quiefteiusconfeciitio, modosautemconfecuuonis multipli' ces: non variat igitur propofitum, neque finis fecundum varium habenda’fani tatis modum; fi-quidem nobis apta officere cognofcentes, modo lpfa nocentia fubmouentes fanitatem acquiri' mus,modo ea deuitames ipfam praefentem conferuamusrquare vtilein medicina recftearftimabt-rnus; non nunquam, an ad fanitatem accerfendam: non nunquam, an ad eam retinendam conferat, nobifeum reputantes* De praceptorum confert fu dignofeendo. 6. COnfenfum autem prarceptorum non nulli ex eo , quo'd vnafint, quaerendum ccnfem,mu!ta fimul eile ignorantes, inter quae nullus confenftts efledignofeitur, quemadmodum bC diem e!ie,& fimul cum ea fpirationem fieri dicimus, inter quae tamen nulla intercedir foderas. Non fgi F furconienfum ex eo,quo'd fimul flnt, dijudicare oportet,fed, quofublato necelTarioquippiam au fertur,& pofito ponitur,id ei confentiens, bC confequens iure putandum efi: atq3 in vniuerfum, quae mutuo inter fe dependentia colligantur,per appellatam epicrifim a gr^cis,a noftris adiudica tio dici poteft,iudicanda funt: in quibus fane confcquenrem epicrifim facere opus fucrittad qua' rundam vero orationum epicrifim neceflario queredus eft confenfus,& confecutio:an vero QC ad medicinalium pra’ceptorum iudicationem ea coducat,forfan difquiretaliquis: neqj enim,«.]) medi cinale praeceptum vtile,verum qj fit, cognofcere fatis fuerit,fed nihilo fecius ipfum cum alijscohg rere, confentire opus elf. Modu; tres medicin# feShu cunfiderdndt* C .A P. 7. QVandoquidem igitur omnis oratio,omne čp praeceptum tribus hifce perpeditur, tres vero in medicina fedle celebres funt,rationahs,empiricaÄ methodica,age hifce iudicandi ratio-mbus vfi bi iftas fingulas diligentius cotempIemur,vt vera? acfalutari ceteris pofthabi' tis adhaereamus. In primisautem, quid inter eas conueniat, quidcuiuiq3 proprium fit,exponere necelTe eft: deinde his peračtis fingulas ad examen redigemus. Trium-irjqj fedtarum profeflfo-res in hifce confenttunt.qubd euidentia praecepta vuiia fiunt, analogif nus,obferiiatio,hifföria, ad Q fimiletranfitus, quo'd hifiotia fine deledunon admittenda inftrumenta,«applicandorum remediorum modus,q? ex alijs alia deprehenduntur, q> rjfdem prafentibus malis eadem funt facienda, quo'd adieclionibus,& fubtradtionibusfanitas feruatur3& morbi fugantur q?ad fanitatem retine dam bC morbos tollendos nocentium vfus fugiendus eft,q? ad materiae adhibendg, notitiam experientia potens,atep vtilis eft: qug nutriunt emm,& qug non nutriunt,purgantia, ÖC mortifera, ex-perientia omnia comperta funt* Quibus feci adi ferunt. C.AP. 8* SVb hočcommuni empirici fubfifiunt, non folum facultates, fed etiam conferentia obferua- • tionefuifleinuentateftantes* At vocati methodici vitra id commune didhim, quiddam ab' empiricis diuerfum adijeiunt: aiunt enim pr^terquam, quod adhibendorum remediorum vires difeuntur: nihil aliud vtile ab experienda prouenire, nullum enim conferens ex obferuatione accipi poffe, cum fimpliciter conferentia ex quibufdam euidentibus colligantur« Rationalcsve-ro medici inter hos medij ingrediuntur: neque enim omnia vtilia ex obferuatione aiunt deprehendi , quemadmodum declarant empirici:nequerurfum omnia ex indicationeinueniri, vt volebant methodici: fed non nulla ex obleruationc deprehendi, vt mortifera, bi venenum mor- H fu fundentia: non nulla ex indicatione, ea videlicet, quorum cau% reperiuntur. Inter metho-dicos igitur,a tqtie rationales eatenus conuenit. quatenus vtriqj ex indicatione vtile percipi arbitrantur: quatenus vero a' diuerfis accipiunt, eatenus diflfentiunnfiquidem methodiciex euiden-tibusquibufdam vtilia putant indicari: atrationales abhuiufmodi quidem minime,fed ab occultis: nam, cuma caulis indicationes creari cenleant,caufa?vero, vtcaufte funt, euidentes non fint, iam conftat apud eos ab euidentibus indicationes non fieri, fed ifta efle pra?uia,& veluti ma-nuducere ad eorum, quae indicare poiTunt, notitiam afferunt. Hoc itaque rurfum empiricisra-tionales aflentiunt, a' nuiio euidenci vtilis indicationem proficifci.Hoc vero aliud commune eft,& ab omnibus medicis conceflum euidentia videlicet vfui efle, vt aiunt empirici,ad ob-feruanda ea,qua’ ex ipfis colliguntur, cum obferuatio in eorum aliquibus fit: vt rationalesvero, quod ex ipfis indicare potentia deprehendantur: vt methodici,vt potentia indicare vtilia huiuf-modieuidemia ex vfu fiunt. Rurfum hoclocointer empiricos,methodicos'que conuenit,occuI-tum ex euidentibus agnofei ex quo conferentium indicatio oriatur: empiricis autem,atque rationalibus commune eft, in euidentibus vtilia obferuare. Inter methodicos autem A' rationa-les,confenfus eft, ex euidentibus vtilia deprehendi: methodicinäqueipfum vtile aiunt ex talibus . , elici; A elici: rationales vero ipfa vtile indicare potentia ex euidentibus, vtile autem nullum erui decer-nunt. Sed ad eos.qui ex patientibus caufi's vtile quodpiam inueniri putant,vt in palo,exempli cau fa,dicendumeft,non vtex perfpicuis,fed vtexcaufisinhuiufmodi vtile reperiri: caufa vero,vtcau (a eft,non eft euidens,!ed ex cafibus deprehenditur. Igitur,!! extremae cuti arenula, paxillusve in-liareris dolorem non moueat,neq3 lui fenfum excitet, non percipimus: caufa enim alicuiusnoa eft, q uodlibet faciens: quicquid enim caufa eft non eft euidens, vt caufa: nam,quae ad aliquid fe ha bent,vt huiufmodi funt,non funt euidentia : ipfa vero,quae ad aliquid fe habent, euidentia funt,vt pater, feruus,frater, id genus alia:ipfa quidem Üngula euidentia funt,fed lpforum ad alia relatio nes non euidentia. Quod ex abditis ~\tiliareferiantur contra methodicosy& empiricos♦ C p* POftquam igiturdtjudicandarum rationum inftrumenta docuimus,communiadC propria feclarum perftrinximus,deinceps neceffarium fuerit vnamquamque fedam diligenterexcu-tere,ac dijudicare,atque ita meliorem,quae vifa fuerit,ampIecfti.Primu igitur Empirici,ac methodi ci rationalibus contradicentes inutilem effe aiunt rerum abditarum notitiam,nihiI enim ex abditis vtile reperiri. Ad hoc rationales refpondcnt feparatim vtrique fedtse: ac primum empiricis dicut, B euidentia non fatis effe,vt in ipfis vtilia obferuatione deprehendantur: nam dC occultis opus eft, liquidem ab his conferentium indicationes enafcuntur: cuius rei teftimonium eft,quo'd vosipd non in omnibus euidentibus obferuatione vtimini,fed in quibufdam, quae quiddam plus, quam caetera euidentia,contineant, in quibus obieruandum eft, quod non eft euidens: quod fi eft, abdi-tanon inutiliafuerim.Euidentia igitur fi, vt talia, ad vtiliuminuentionem capiantur, omnia ad id conducent,aut non:at omnia ad id conducere!! dicamus, incredibiIefuerit:quo'd fi non omnia conducibilia,neceffefueritplusaHquid,quam euidentiam continere,quod percipere non ad fenfum,fed ad rationabilem potentiam pertinet: ea vero abdita dignofcit:quare 8£ rationabilisfacul-tas,^ res abditae non incommodae funt: nam,fi euidentia vt talia funt, inter fe non differunt, patet omnia, quantum in ipfis eft.aeque ad obferuationem effe idonea: quare, & minima quaeque tä praeterita,quam praefentia commoda fuerint: id autem fieri non poteft: quo modo enim in ftragu lis veftibus, 8£cubili,vbi a:ger cubauerit,atque id genus alijs quippiam aliquis obieruaucrit 1 Ma nifeftum igitur eft non in euidentibus,quatenus‘talia funt, obferuationem verfari,aeque enim in omnibus verfaretur,fed in quodam altero,quod non eft euidens,fi hoc verum effiam id efficitur, occulta vfuieffe* Veruntamen vnde inquiunt dignofei in hifce euidentibus obferuationem pof C fefierfm illis vero non item f haud enim facileeft abiftiseuidetibus, quatenus ita euidentia funt* iftud accipere: ita enim omnes vel triuiales dignolcerent, in quibus nam euidentibus obferuan-dum eflet,atque ita nihil noftra experientia a vulgi imperitia diftaret.Quo'd fi non omnibus eon-ftat,quibus euidentibus obferuatio fit adhibenda,folis autem id artificibus notum eft, fequitur in cuidentibus,non,vt euidentia funt,conferentia obferuatione deprehendi: quoniamenim hoc eft euidens,quod vtile ad obferuandum eft,id vero non eft euidens,fed occultum,admodum aut iftud nouifleexpedit,ppterea,& occulta ex vfu funt. Vitra dicfta etiam,qfiquidem dicunt empirici,& in 0 his prereritis, & in his pfentibus obferuandu effe,iccirco,& träficta curioie difquirut,infinita vero funt etiam prafentia,& in infinitis obieruatio fieri non poteft,clare fequitur, eorum obferuatione ex his effe,quae fieri non poflunt. In Methodicos autem fenfui perfpicua conferentium demon-ftratiua effe putantes,hec adducunt rationales: euidentia ex feipfis percipi poflunt,& vulgo igitur euidentia erunt: quoniam vero dC communitates indicant,fimul % cum indicantibus indicata fefe offerunt,vulgaribus vtique communitates indicabunt:atque ita nihil a' vulgaribus 6 Methodici differetis.Quod ab affečhbus vero conferentium indicatio non proueniat, per ha:c demonftrare licet: eodem affedfu,exempli gratia,phlegmone differentes corporis fedes occupante, vt oculos, "Daut iecur,aut gulam, non eadem curatione, fed diuerfa vtendum: oculo nanque inflammato opiu conuenit: gulae autem,vel ori ventriculi^ iecori aliud quippiam :at oleum oculo nocet,in alijs ve ro inflammatispartibus dolorem mitigat. Ex his manifefte concluditur,ab affečhbus conferentia non indicariffdem enim in omnibus eidem affecftui remedium admoueretur,fiquide affečlus con ferentium effetindicatiuus.Hocpačlo etiam methodicorum placitum demoliri poflumus : eode affecftu eundem locum vexante pro caufarum differentia differente curatione homines indigent, vt in vrinae fuppreffione, fi fit calculus, exciforem adhibebimus: fi vrinke copia,fiftulam demittimus : fi phlegmone,cataplafma fuperdamus. Quo'd fi ab affečhbus conferentium indicationes ori rentur,vnoafledu propofito vna,& eadem etiam curatio affumeretur: fed vnanon fumitur eiuf-dem affecftus curatio,non igi tur ab affečhbus conferentium indicationes accipiuntur. Veindicatione^obferuatione^analo^ijmo♦ C *AP+ 10, His itaq3 fummatim in pfentia expofitis no inutile fuerit Idicatione,qd fit,circufcribere, et quo modo ab indicatione vtile capiatur: quid fit obferuatio,quo modo ex obferuatione vtilia deprehendatur :qd fit analogifmus,Čč qua rationeab vtile fumatur ♦ Quemadmodum igitur eui- dentium dentium aliqua per feipfaperdpiuntur, vt albumi atrum: non nulla adhibita obferuatione, vt E ea,qua: per notas dignofeuntur,ita dC iuuätia quidem per indicationem patefiunt:fimuLn.cum in dicantibus obuia funt, nullius <33 cogitationis ope indigent. Hancenim ob caufam& animantia ratione carentia teftum,algorem,femel % omnia nocere valentia,quoad eius fieri poteft, vitare co nantur,fimul videlicet eo,quod iuuat,fefe ofterete*Paxillu enim,aut aliquid aliud in membrum de fixu nullus cogitatione pr^miffa reuellit*Quare quod in apertiffimis,& fine controuerfia concef-fis reperitur,(omnibus enim demonitrationem tranfeendentibus mens nofira propter cuidentia aftentitur) id nimirum,&: in perceptis ex indicatione contigerit. Quadam igitur proportio indu cationicumeuidentibus, ÖC manifeftisintercedit:quandoenimcumnoccnubusiuuantia pariter occurunt, tunc neque obferuatione, neque cogitatione vtendum,quandoquidem ipfa nocentia, quid expediat, mantfeftent ♦ A t obferuatio proportione ad ea refpondet,qua per notas compre-henduntur:ficutenimeapercoobferuationemcomprehendiaffirmamus,itaÖL hic iuuantis ob-feruatio fieri dicitur* In quibufdam enim plerunque eodem modo occurrentibus abfque agentiü caufarum cognitioneiuuantis obferuatio efficitur : vteft in dentium itupore portulaca: neque enim contentiuacaufa hicquicquamdemonftrat, neq^alsqua cogitatione auxilium reperitur* In his,qui altercum epoti funt,aut quippiam id genus mortiferum aliumpferuntjinter initia fane cu- F ratio a caufa, 6C loco accipitur, fed caufa ignorata iam deinde obferuatione perceptis vrimur: vo-mitum enim ab initio admittimus, caufa huius electionem indicante, &' loco modum electionis fufeipiente: poftea vero cäufam ignorantes, obferuatis, vino fcilicct,& lade vrimur. Verum ex analogifmoiuuans percipitur,quando caufa quidem delitefcit,nulla ^obferuatio habetur, fed af-fedusquaVnfimillimusexcafibuseft: in huiufmodi enim ab indicatione profuturum colligi ne-quit,caufa nanqueignoratur,nulla praeterea fada obferuatione,cafuum fimilitudinem intuen-fes cogimur ad fimile tranigredi. Aliquis nanqj a' ferpente hamorrho vocato demorfus fucrit.in-defanguis largius effluat: nos caufam, quare id patiatur,nefeientes,neque obferuatione inftru&i, auxilijs ad fanguinisob incilionem profluuiafacientibus opitulabimur. A tep hac ratione Cnidtj medici pulmones purulentos habentibus fuccurrere tentabant, tranfitu ad fimile vtentes:quonia enim,quicquid in pulmonibus eft,per tulfim extruditur, linguam exerentes, aliquid humoris in arteria inftillabant, quod tuffim vehementem concitare pollet, vt ex cafus fimilitudine pus reijce-retur* Analogifmis itaque per tranfitum ad fimile fit: analogifmo nanqj vectes a fimilibus ad fimi lia tranfimus* Empirici vero fecus,atq^ nos,huiufmodi tranfitum vfurpant: nam a' fimili trafitum ab auxilijs ad auxilia, aut ab aftečtibus ad affedus fieri affirmabant: ab auxilijs ad auxilia hoc mo- G do:cum ijdem adfint cafus,qui & in afia's vifis aegritudinibus aderant, tum i fimili tanfitum facimus, vt ä cotoneo ad mefpilum* Verum aduerfus ipios dicendum eft: fieria vobis non poteft ha iufmodi a' fimili tranfitus: vtrum enim ratiocinatione vtentes av fimili ad fimile tranfiris, an obferuatione r li obferuatione,obieruatio eft cius,quod fit,& quod cognofcitur,& non ad fimile tranfi-tus:fin ratiocinatione,ab ipfis frifcitabimur,num omnium cafuum fimilitudinem fpedantes,tran fituma fimili ad fimile faciant,an aliquorum.Si omnium,refponderint, nihil vnquam alicuius fecundum omnia fimile reperietur:qug enim inter fe aliqua ex parte non differunt,ha’c non fimifia, fed eadem plane funt* Sin aliquorum cafuum fimilitudine fe contentos affirment,iterum feifeita-bor:numlimilitudtneinfigura,autincoIoreperiris,aninduritiaetmolfitudine,an potius fecundum guftatum,olfadumfimilitudinem aeftimatis f quod fi fecundum guftatum dixerint,aut aliud quippiam,clariffime fatebuntur iuuantia, quatenus iuuant,fcdeprehendere:ex quo cffici-tur,vt iplos etiam confiteri necefie fitfenocentia,vtnocent,dignofcere:quo enim iuuantia nocen tibusaduerfantur, eo iuuare dicuntur. Si mefpilum igitur,quoniamguftatilem qualitatem coronet faporis fimilem habeat,torminofis adhibetur, fcire oportet ipfum guftatili qualitate prodefle: cum qj ipfam adftringere in confeffo fit,fimul etiam contraria? qualitatis,facultatis've efte nocentia H cum huius perceptione fuccurrit.Quo'd fi comprehenfibili caufa? remedia contraria funt, manife-fte concluditur,occulta polfe deprehendi, QC ad vfum idonea cognofci. JDejcriptio indicationis,experientia,analogtjrni^&adfingulas feclas, Empiricam "Videlicet, . & Methodicam impugnandas tranfitus. C^4P. II. QVo modo itacp ex indicatione vtile percipiatur,fupra politu eft.In p radentia vero dirorum cuiufq3 deferiptionem explicabimus.Eft igitur indicatio iuuantis comprehenfio fimul cum comprehenfione nocentis adueniens,iine obferuatione,aut ratiocinio: Experietia vero eft eius,quod frequenter,ÖC eodem modo vifum eft,cöprehefio,atqj memoria: aut fic etiam deferi-bere potes:Indicatio eft,quando rebus percipiendis fimul,&quod confert,percipitur,abfqj often fione,5^obferuatione:atExperietiaefteius,quodfepius,3^eode modo vifum eft, obferuatio,atq3 memoria: ide eft vero obferuatio,&: experientia. Analogifmus autem eft comparatio,dC perceptio caufaru iiiuantiup fimilitudines. At deinceps propriacuiufqafedaecum expofuerimus,aduerfus fingulas,empirica dico,et methodica,rationes inducemus: funt vero hec empiricoru ^pria.iuuan tiuin cocuriibus obferuatio,hiftoria,a' fimili trafitus,quemadmodu ipli facienda pcipiunt:alio.n. modo rationales medici a' fimili tranfitum vfui accomodant,vt pofterius differentia oftendemus. Quod Quod Empiricorum obferuatio fine YiUioneprxßarinonpoßit* C P. vt. VErum empiricis contradicentem duobus modis pro concurfibus obferuatione m accipere opus eft: nam facultatum obferuatio communiseft,accidentium vero illorum propria: auc enim ipfam prerfus tollere,tanquam efte non poffit,opus cft: aut eflfe quidem polle con cedere,fed abfque ratione explicari non pofle» Primum igitur,q>5£ abfque ratione obferuatio explicari nequeat, per b£C quiipiam oftenderit :confitentur empirici fe non omneseuidentes cafus obleruare: iieqj enim fc flauttiem,exempli caufa,aut albedinem,aut limitate aduncitatem ve obferuare afiir-fnanc,quamuis dC in coloribusdifcrimen aliquod animaduertant,vt in auriginofis: SC infigura,vc in fraduris luxationibus q3,fed dč pro antedidis minime. Quemadmodum enim, inquiunt,ab indicatione conferentia fumi profitetes,non omnia tn indicare teftantur,methodici nanq? cuidentiu aliqua indicareaffirm.mt,non omnia5rationaks vero abditorum aliqua,3C non omnia,ita SC empirici pro quibufdam cafibus,no« pro omnibus obferuationem ponunt :ncqs en im praeterita om ma,necp pudentia vtilia ad obferuationem elle arbitrantur: vt,exempli caufa,quifpiam a rabiente cane demorfus cft accedens empiricus id tantum fatagit,a' rabiente7n€ demorfus fuerinalioru an-tegreflorum nihil explorat: panter & circa prarfemia nihil laborat: necpenim,vt ante diximus,ca-'r B piUos redos crifposve confiderat. Quocirca ab ipfis caufa iute petendaeft, quamobrem non in omnibus cafibgs, fed cerus quibuidawi conferentia obferuent, quandoquide cafus, quatenus eut-dentesfunt,tam illupro quibus fit obferuatio, quam cacteri inutiles nulla ex parte dillideant. Dicunto igitur, qyid nam vtiles cafusmonftrateuidens'ne,aut occultum? fi euidens efte dixerint, quo vtiles cafus produntur,&Č pro quibus obieruandumeft: inferemus iterum, hoc euides quate nus.euidens nihil ab inutilibus cafibusdiftare. Quod fi rurfum occultum elfe vtilecafuß indicans affirmet,occulta ad confcremiG obferuationemcoducerefateantur,necefle eft:at occultanulla vi alia,cp ratione,comprehendi queunt: quare, fi vtilis pro concurfibus occultorum eft obferuatio: ÖC fi nihil aliud ea,quam ratiö£omprehendit,ap>ertum iam eft,abfqp ratione obferuationem fieri no polle ♦ Haecfane argumentatio eos fateri cogit rationem in obleruando efte percommodam* Verum empirici nobis refragantes inquiunt,& vtiles cafiisexperientia pofte deprehendi, &C pro aliquibus calibus obferuandum efle,proaliqutbusvcronon;id quoqjle obferuatione cognouifte* Ad hoc praefto' refpöfio eft ;cum infinita lit cafuum multitudo,pro quibus non fit obferuandum, pro omnibus id ipfum ob feram non poteft, pro ipfis Icilicet obferuationem no n efte faciendam :• infinitum enimobferuari,ouftodiri qj non poteft* Vltimum itaq? ipfis vndiepoppreffis confugi« C relinquitur,vt forte euenifle dicant pro hiice cafihus obferuationem fada elle: pro illis vero mini me; quo quid magis ridiculum fuerit f hic quidem fierrno ifte finiatur* ObijtrMtiommprocmcurfibi^s^mpmcoYiim more dari non pofle. C ^4 P. q, QVdd autem pro concurfibus obferuatio colligi nequeat, per luee argumeta declarabo. Sic enim aiuntempirki.Obieruatio non pro vno duobus7ve,fed pro plurimis frequenter con-* fpe(ftis,& eodem fe modo habetibus fit: interrogati igitur num pro rjfdem cafuum gene ribus vtilia obferuent,neceftario proqfde fe generibus obieruareaffirmabunt.nam,fi in hoc,exem > pii caufa,febris fit,et phlegmone,in hoc biliofa per vomitum aut fedem fiat excrctio,nequit eadem efte obferuatio. Eofdem igitur genere cafus efte fatis fore neutiquam dixerint, fed etiam numero aequales efte oportet :nam,fi ijdem genere cafus fuerint,non omnes autem,aut pluresadfint, con-curfuseuariat,atq3 aliam obferuationem exigit:opuseftenim pro rjfdem generibus SC aequis numeris obferuatioraenifieri. Quo modo autem omnis curatio penes exceffum defedtum cjj cafuum commutabitur, hinc iam coniiderandum eft. Eft igitur quaedam in phlegmone obferuata curatio, quod 11 aliquisa phlegmone cafus abfuerit,vtpote fenfus,& curatio mutanda eft: nam phlegmone iam in fdrrhum euafit,neq^ eadem curadi ratioconuemt:atep ita penes cafus abfentiam cu-32 ratio diuerfa eft: penes vero abundantiam ad hunc modum.Si phlegmonae febris autfyncopa ad-iungitu^obcafuumabundantiameoncurfusdifterensfadtuseft:quare, & differens adhibetur cu ratio. ISleque folum genere ijdem,& numero aquales cafus efte debent, verum etiam, 6C magnitu dinenequeexcellere,nequedeficere conuenii: quandoquidem, & penes cafuum magnitudinem permutatur curatio: neque enim fuperficie tenus facftas ckuifuras fuimus: necp etiam ieiunio quif-piam vtetur:at,fi profundior fit incilio,ieiunium imperamus,vena foluimus, fibulas adhibemus, ÖC h uiufmodi, Necp latis eft cafus genereconuenire,numero aequales efte, St magnitudine fimiles, verum etiam tempus oportet obferuatione completffi: alia nanque incipientibus morbis auxilia adhibentur,a!ia vigentibus: || incipientibus enim fiquid videtur mouendum, moue, vigetibus quietem agas,praecipit Hippocratcs:& phlegmone inripienti quidem reprimentia adhibemus, poft id autem cataplafmata, ÖC illapfam materiam diftipare valentia. Praeterea dC ordinem dičlis omnibusinobferuationeadiungereopus eft: varianteenimordinedtconcurfus euariat, iccirco £>C medendi ratione variare necefte eft: aliterenimpriusfurentes,deindefebricitantes curamus: &C alfter febricitantes prius, deinde furentes, liquidem mortiferi, non mortiferi, prout habet cafuum ordo,affečiuseuadunt: quemadmodum euentusoftendunt:aneruorumquidem conuut fione febris non folum periculo vacat, verum, & morbum propulfat: fed a febreconuulfio mor-r tifera ia, Aphor. 19. exa.ord. i6.f tiferaeft: permutato vero penes cafuum ordinem concurfu, neceffario conceditur (vt ex eu enti- E bus patet) ÖC medicationem permutari. Quamobrem,cum prorfus oporteat cafus non modo genere eofdem, numero aequales,magnitudine fiiniles adeffe, fed etiam idem tempus, eunderffque ordinem feruari neceffe eft, fi debeat integra obferuatio fieri,curn que in omni vita ne duobus qui dem ^grotis,nedum pluribus omnes fupra enumerati cafus accidere fimihcer queant, clarum eft huiufmodi obferuationem pro iftis concurfibus fieri non poffe ♦ Non poffe autem praedida omnia pro omnibusaut pluribus reperiruta quifpiam demonftrauerit. Quoniam caufis,paffis locis* jetate,confuetudine,fymptomatumacerbitate,laborantisnatura, anni temporibus,regionibusqi diiTidentiavitia gignuntur,duobus hominibus prorfum contingere non poteft, vt fimiliterirt omnibus fefe habeant:hanc ob caufam pro concurfibus obferuatio fierinequaquam poteft: queid fi duo etiam nulla pro re differentes inuenti fuerint,neque tamen propterea obferuatio conceden da eftjquandoquidem ipfam in pluribus fieri opus fit.Caeteruquo modo vos(illi inquiunt) veftru ipforurn placitum cofirmatis t videmur enim ipfis pro fymptomatis,Sc facultatibus obferuare no poffe: vera trum enim purgare,aliqua animalia venenum icftu infundere obferuatione compertum eft : ČC pro dentium ftupore caufa quidem comprehenfa non eft,fed portulaca ipfum diffolui cbferuatum fuit* Sic vero ipfis refpondendum eft: Nos quidem vtilia fymptomata circunfcriben F teseo,quddad propofita referamus,ex vfu vtileiudicamus:cu igitur SČ a caufis illata omnia fymptomata comprehenderimus vegrauitatem:& a" locis, vtaegrefpirare:&a facultate, vt animam deficere,inuenimus haec effe vtilia, reliqua vero inutilia. Quoniam igitur vtilia fymptomata per relationem ad propofita circumfcripfimus, quaecunque caufae, loci, facultatis've funt fymptomata,ea vtilia reputamus,quae non huiufmodi funt,inutilia* Igitur, tametfi neque morbiferas caufas, neque perpeffos locos cognouimus,cumfacultatern,vt dixi,habeamus vtilia fymptomata ab inutilibus diftinguente,neq5 pro agentibus caufis.affecftis vel locis obferuare,pofBmus,vt fanguine mfeftante,non dignofeentes fangiiinem effe morbi caufam, a grauitate, qua* fymptoma eft fubfe-quens,caufam effe rimati, a grauitate veluti manudutfti pro ipfis obferuarionem facere poffumus* Sic dd pro fpiritusdifficultate,id ventriculi,autpulmonis, aut iecoris,aut tranfuerfi feptfaut alius cuiufpiam aftecfti loci fymptoma efle ignorantes, folum id locum aftecftum efte fcientes, perinde pro ipfis, atque pro ipfo affedo loco, obferuare poterimus: quaeautem neque loci, neque caufae, neque facultatis fymptomata funt,ea tanquam abundantia reijcimus. Vtile igiruratque inutile pro quibus propofitisobferuemus,empiricisdicendum,nos fcilicet pro folis fymptomatum gene ribus obferuare,in quibus neque potentia,neque tempore, neque niagnitudine,neque ordine,ne Q que alio quopiam opus eft,vt pro dentium ftupore portulacam. Quid igitur prohibet,fonaffedi-cent,Sč nos ad hunc modum obferuarer fi in iftis,refpondebimus,fymptomatum generibus ob fer uatis,quemadmodum&nosmododiximus reIiquis,vbitempusmagnitudo, dC potentia requiritur pnerermi$fis,iam internos conuenit: Caterum,fi dicant,morfum haunorrhi plura fynipto-mata comitantur , & vos nihil in fiisobferuatis:nos contra refpondebimus non pro illis iympto-irtatis,fed proantegreffa caula nos obferuationem facere: fymptomata vero antegreilarum caufa rum ccgnirionem,pro quibus obferuationem ftatuimus, exploramus: caufa nanque ignorata,d£ facultate curandi ex indicatione carentes, obferuationem pro antecedentibus cafofis prxftamus: obferuamus autem non folum pro caufis/ed etiam pro loco vno: pro iccoris itaque atque pro lie nis affecftu quaedam obferuauimus. Si vero dixerint ifta lingula vnum fymptoma comitari, dice mus nos,interdum non vnum,fed plura: multa vero curiofeperfequimur,non vtpro ipfis obferuationem conficiamus,fed vt id, pro quo fit obferuatio,confequamur,in iecinoroiis aftdftum effe iecur,pro quo obferuatio ftatuitur, 6t in altjs ad hunc modum. Caecer um plerunque pro pragref-facaufa fit obferuatio:non enim prodentium ftupore portulaca obferuatur,fed pro affecftu ab acidis acerbisVe creato.Igitur,cum ex flucftione aut vomitu aut fecantis ferre ftridore dentes obtor H puerunt,nihiIinportulacapraffidtjeft:prius itaque caufam rimati,ob quam dentes ftupor obie-dit,deinde ficea vtamur: quae in his vero accipiuntur, antegreftis caufis minime aduerfantur: neque enim ajia continentibus caufis adhibentur, Fbecfaneaduerfus obferuationem in concurfibus lacientes afferri poiiunt.lnterrogandi prarterea funt empirici,quo modo adminiitrandorum auxi Empiricorum hiß oriam indnem eße, VErum enimuero ipforum hiftoriam inanem effe,nec^ confici poffe in praefentia patefaciam. Vtuntur fanc Empirici hiftoria eam ob caufam:frequenter morbi quidam exoriuntur, ad quos nullum auxilium ab ipfis obferuatum eft: vt igitur & hacin difficultate aliquibus remediis abundare poffint,neq3 fortuitum euentum expecftent,hiftoria vfi funt: neqp hac tantum de caufa, verum etiamvt breuior effet traditio:non poteft enim nouus medicinae difcipulus omnibus fym-ptomatis obuiam fieri,atq3 in omnibus obferuationem facere. Nequis igitur omne vitae curriculum difcendoconfumat,fedaliquando & arte vtatur,iccirco ad medicandum vtilem hiftoriam effe affenienmtijconfidtur autem aut praffentiumhiftoriajVt illud carmen? •' Ferro A Ferro homines caedunt,ignis late omnia vaftat, aut praeteritorum, vtillud, Curetes pugnam fimul, Aitoli <33 ciebant: fedfuturorum neutiquam:illud enim, Illa dies aderit,qua procidet Ilios alta* non hiftoria, fed potius diuinatio dicenda eft. Empirici praeteritorum hiftoria frequentius vft funt: lic enim eam definiunt. Hiftoria eft rerum ftepius circa eadem probatarum narratio. Sed con tra lpfos ita dicendum: Si omnia in hiftoria narrata vera efle affirmant,aliquem profecfto iudicem habere debuerunt,qui recfte hiftoriam inftitutam efte iudicaret: verum,cum non ita res habeat, ali quod dijudicandae hiftoriae inftrumentum reperiendumeft,quo vera a fallis difereturi fimus :ete* nim circa idem non folumedici diffident, immo 6C contraria opinantur: febricitantes enim adeo nonnulli inediamacerabant,vtneaquamquidemcocederent:non nulli ab initio cremorem hor* dei propinabat,nonnuilifummoperecauebant,ne vnquam hordeaceo vicftu laborans vteretur: Petronas autem, & fuillas carnes alias exhibens, QC vinum nigrum meracius, ad vomitum conv pellebat,& frigidam ad laborantis arbitrium potui dabat. Apollonius vero atqjDexippus Hip* B pocratis auditoresnecpaquam propinabant,nedum vinum: praeparauerantenim cyathos quof> dam cereos numero duodecim, vt effent finguli heminae fexta pars,ex his duos tres've alternarim aegrotantibus dabant. Tanta igitur cum fit inter medicos controuerfia,cur dijudicandae hiftoriae in ftrumentumaliquod comparari non debuit C quare,cum ipfos fateri coegerimus neque inutile ef-fe hiftoriam admittere (fic enim fuperuacuam efte hiftoriam declarabimus) percundabimur ex* perientia'ne,an ratione hiftoriam iudicent:ratione quidem nequeunt,cum ipfam exterminent, alioqui, quo percipiuntur haec fingula, eo dC iudicantur: at experientia, q uae iuuant, deprehenfa fuifte predicant: experientia igitur etiam iudicari necefleeft:quemadmoduenim in alrjs,ita dC hoc loco res fefe habet. Quidam in hiftoria niuem refrigerare tradidit, fi de hiftona fententia ferenda eft,eodem inftrumento vtendum eft,quo feriptor ille rem hanc deprehendit. Rationalis fane me* dicus per caufam dijudicare hiftoriam poterit: quodam enim in hiftoria feribete hominem diften* ta vafä dC oppreifa grauitate habentem,fanguinis prolluuium fuperueniens ab inftante noxa libe rat,&T grauitatem hancexaminat,num vera lk,in caufam fymptomata inferentem refpiciens,confi derans'qj, num fanguinis profufto potens iit caufaerefiftererinueniens ergo grauitatem diftcntio nenfque a' plenitudine prouenire, QC fanguinis effulione plenitudinem inanirfhiftoriam veram .Cefte cognouit,nulla'que re alia ad hanc dijudicationem indiguit:vbi vero caufam nancifci non poflumus , hiftoriae iudicium experientiae committimus : fiquis enim hiftoriae tradidifle vifus fuerit portulacam dentium ftuporem diicutere, huic rei iudicandae experientiam adhibebit. Ad hunc itaque modum em piricum necefte fuerit de hiftoria per experientiam iudicium facere: quod fi experientia hiftoriam iudicat,efficitur,fuperuacuam atep inutilem efte hiftoriam. Cteterum non nulli empiricorumdicut,nosau E lui fere inter medicor conuenitreum praeferam inter omnes homines exiguus fit medicorum nu merus: neq^folumdiifenauntjfedSc pugnantisfima,vt paulo ante monftrauimus,opinatur:quo circa aliquo inftrumento opus eft ad dijudicandum medicinalem hiftoriaro.C£terum,cum dicant empirici-quaecomprehenduntmyaliquafenfucomprchendfivtruboreir^alia per admonitionem, vt ea,quae notis quibufdam,ac fignis in memoriam reuocantur,per indicationem autem nihil di-gnofci,ac neutro ab ipfis probato modo.Cretam effe infulam comprehendunt:nihil dubium eft, aut i pios, Cretam efte infulam,non comprehendiffe, aut, fi comprehenderunt,tertium quendam alium cumprehenfionis modum reperin ihaec dixiife ad oftendendum adeo ab ipfis concelebra-tam hiftonam fuperuacuam eife, abunde fit. Quod nihil Mile ah hiftoria Empiricorum haberi poßit- C^P- 15-» C"'* /Fterum nullius iuuantis notitiam ex hiftoria haberi poife non magno quis negocio proba-s uerit: quandoquidem obferuatio,vr fupetius tradidi, non folum pro fymptomatum genere* 6i numero facienda elt,fed etiam pro magnitudine,^ tempore,dC ordine:haecautem defcribi fine ptopofitis nequeunt: manifefte fequitur hiftoriam dari non poife: penes magnitudinesautem,8£ tempora ordines medendi conditionem diiferre probatum eft. Veru,per qupconclufimus pro E concurfihus obferuationem fieri non poife,per eadem efficitur,neqj hiftoriam poife condi; neqj enim obferuationem fieri non poife,poife vero non obferuata defcribi, quifpiam dixerit- De tranfitu ad f mile fecundum Empiricos♦ C *AP. 16. DEincepsde tranfitu ad fimile difputandum eft. Indiguerunt aute tranfitu ad fimile empirici haede caufa:cum plurima, dt pene' infinita eifent,pro quibus obferuationes erant faciende, &upem ferentia effoitquoq3infinira,ac nemo poffctpro omnibus, aut plurimisaliquanotare, id fuit in ca :fa,vt hiftoria,tranfiručj3 ad fimile egerent empirici :adhuc,quoniam rauonales medici ip fisobijcientes aiunt,nihila’que artifices,ac facilitatem in artibus,copiam cp pra?ftaredffcupiunt:at \ o vnü in vno obieruames infiniti in curationibus eritis, aut plura in eode obferuare coatfti, nun quam arte vtemini,fed aliqua femper notabitis.Hanc ipfi obiccftioneitadiluunt: Nos tranfitu ad fimile vtemur, ex quo nobisfacultas,copia £[3 fuppetit; vertiginofo.n.in humum procidente,fan^ gumefj3 ob cafum effufo,atq? ita morbo eo liberato,nos id notantes m altero vena fecabimus. Sed primum eos quifpiam fcifcitabitur,vnde ipfi certiores facfli funtex fanguinis profufione, dC no ex ipfo cafu vertiginofumfuilfe fanatum- Sed nondum aduerfus eosquippfam afferre tempus eft prius,quam,quot modis tranlituad fimile vtantur,oftendero.Dicuntitaq3fe tranfitu ad fimile vti,.G non nunquam ab auxilrjs ad auxilia,non nunquam a locis ad locos,no nunquam a vitijs ad vitia: ab auxilrjs quidem ad auxilia,vt quando mefpilum vicecotonei torminofisadhibent:a locis aute ad locoSjVt quando ea,qua: in mufculofis,aut neruofis membrisobferuarunt,tahbusetiam appli-cueruntquemadmodum,exempli caufa, avfemore ad humerum transferimus:a' vitijs vero ad vi-tia ita tranfeunt,veluti cum remedia ad fanguinis effluuium probata ad Haemorrhi morfum aed-pimus; tot fane modis tranfitu ad fimile vtuntur empirici- Tranfttus adjimile Empiricorum impugnat to. C*AP* 17. VErum ipfoslibenter interrogem primum de auxihjs,quo modo ipfis vtantur,num faculta-tis,autfymptomatu inhaerentium fimifitudinemattendetes: veluticü mefpilüpro cotoneo affumunt,num aftričiione fimilia effe putantes accipiunt, an quia rotunda ambo,colore, tadu qj fi milia confpciunt c' Si facultatem (aftricftionem dico) attendentes fe tranfitu facere afferent,fe cati fas adftridionis,per quas iuuantia profunt,explorare fatebuntur,fimul autem cum iuuantium facultate &nocetium facultas addifcitur.Quin etiam dC plus quiddam eos perferutari oportet, non folum,qi mefpilum adftringat: complura enim eadem vi predita funt,quae propterea non idem prasftant,vt a:ris fquamma adftringens,& membta repurgat: nam,fi piper calefaciendo iuuare co- H gnitum fitjiam pro certo habetur,quod in pratentia nocet,frigiditate officere: fin autem fympto matum fimilitudinem fpecfiates fimilia fe deligere profiteantur,vtru dicemus, fi omnes qualitates fimiles fintfita fimilirudoattenditurc'atid prorfusefleno pÖt,vtaliquoruomnesqualitates fimi-les fint:fic.n.eadem effent,non firnilia.Certum igitur eft eos aliquorum fymptomatum fimilitudi neinfpečta träfitum fefacere dicfturos;autigiturplura (dicemusnos)auttotide,autpauciorafynt ptomata fpecftantes träfibitis:fi pauciora,ferme omnia fimilia fuerint:inaliquo enim omnia con-cordant:q?fi totidem,aut plura, cur in fanguinis effluuio (dicemus) quemadmodum porri coma vfi effis,non item & alftj,& c^pae comam adhibuiftis C haec enim in plurimis fimilia funt: & in per nionibus pariter,Quare quemadmodu rapa,nö item bC raphano ei malo fuccurritis f praeterea 8C ftomacho imbecillis,quare abfinthio carentes,no cetaurij,& marrubrj fucco medemini? fere enim Iie herba? non differunt:iteaquafiuffüfis quä ob caufam plerunqg vice raphani rapam no exhibete* Atqs in vniuerfum confiderandu eft aliquod obferuatis fimile,contrarias tn vires habere: ipfos qi percotari opus eft,propter fimilitudme ne ijfdem morbis haec remedia cöducant,fimilitudo vero Iit fenlibus (v t ipfi reputant) iudicanda: hoc ide argumentu aliquis in reliqua ipforu decreta contorquere poterit; nä protinus ipfis oftendendü eft neqj ä fymptomatis ad fymptomata,neq;ab af-. fedibus Afečfibus adaffeclus cos tranfire poffe:nunquid enim fymptomatum fimilitudinem in facultateat tenditis r hoc vero negabunt,non enim facultatem fymptomatum,fed fenfui manifeftam fimilitu dinem explorant: vtrum igitur plurium fym ptomatum,an totide fimilitudinem ? at phlegmone, SC feirrhus in plurimis funt perfimiles,fed nihilo minus ferme contrariam,nihil % confentientem curationem poftulant: fic etiam cedema,& ramex,ftruma,& meliceris magna fimilitudine inter fe conueniunt, fed medendi ratio maxime diftat: praeterea ex venae fradiura fanguinem rerjeientes ©mnia ferme fymptomata illis qua'm fimillima habent,qux fanguinem ob erofionem,aut apertio Bern fpuentibus infunt: non tarnen iccirco eadem medicatio omnibus idonea eft. Atq3 ea fere,qui bus empiricorum ad fimile tranfitus confutatur,perfecuti fumus. De tranfitu adfirmle fecundum rationales. C~4P+ 18. DEinceps vero dedarandu fupereffquo modo rationales tranfitu ad fimile vfurpare valeant, quod alrj non ad ümile tranfitum,fed analogifmum nominare confueuerunt: nam ad fimile tranfitum pertinere ad empiricos afferunt, modum autem illi proximum analogifmum vocant, quem rationalibus f?miliarem effe teftantur. Verum nos aduerius nola mutantes minime pugna-mus,fed rem ipfam proponemus, cui quifep fuo iure nomen imponat Jtaq^ fymptomatum aliqua B caufas,aliqua paffos locos, aliqua facultates,aliqua fgrotantes ipfos fubfequi ftatuimus: haec ratio nalis omnia diftinguit,nofcit <#> vbi obferuandum fit nec ne: q> alia vero adfint,aut abfint, non laborat,cum nihilad medelam conferant: cum % concurfus in aliquo inutili fymptomate variare vi deatur, haud fecius ijidem vtetur,ac fi penitus asilmilis concurfus effet. At empiricus,quia confu-fum,ex omnibus aceruatu concurfum obferuat,facultate difeernendi fymptomata carens, quo-cunq3 ex illis deficiente,abundante've, perindeatqj concurfu euariante,diuerfa quoq3 curandi ra-itione vti debet, ignorans in nonnullis fymptomatum,defedu,afHuxuVeconcurfum re vera permutari,vt in phlegmone,fcirrho,oedemate,atqp ramice: in no nullis autem minime: nam in rjs,qui a priore parte conuelluntur,&C in qs,qui a pofteriore,quos Gra:ci emprofthotonicos, dč opiftho-tonicos vocant,differre quidem concurfus videtur,fed,quoniam patientis fymptoma eft, non cau f&non loci,non facultatis,ideo non fit diuerfa curatio. Id quoq3 ignorat empiricus,non nunquam fimilem effe concurfum,non tamen iccirco eadem curatione effe vtendum.Ecce enim totidem,!!-milia £$ fymptomata in fanguinem reiedante ex fra S. ad fimile tranfitus, obferuationem quidem ratione carerem inutilem prorfus,& fubfiftere nequeuntem per fe offendimus r 4 inutilem, quia rationis vfus exigitur, quibus fymptomatis curatio fit adhibenda,de pemi ciofarum cip facultatum inquifitionem dirigere oporteat* j ^4duerjpx methodicos difputatio, & primum in quo dtflentiantj&in quo concordentfc5l<£+ C ^4P. 21, > C/Eterum,poftq hačlenus Empiricoru decreta,vefuti per fummam,refutauimus,modo fupe^ reft vitima acies cum methodicis depugnanda* Verum aduerfus eos pugnaturus, omnium fedarum coes fententias cocedat, neccfle eft, quod autem illis cum cteteris controuerfum eft,con> uellat.Empirici igiturabindicatione remedia fumi non pofte aduerfus methodicos aftruerccona buntur: Nos vero ab indicatione remedia iumi polfe dicere concedemus,fed ab euidentibus indu cationeenafeinonitideipfiscondonabimus:adhucilludmethodicisaffentimus,necpab vnofyrn ptomatc,ncq3 a pluribus indicationem produci:rurfus vero illud negabimus, inutilia in totueffe fymptomata:nobis enim fymptomata plerunque ea fignificare videntur,quae falutareauxilium G patefacere valeant,fed ad docendam indicationem penitus fuperuacua fymptomata arbitramur*; JHuiufmodi vero funt methodicorum inftituta:cum eadem fymptomata ftint,affedus autem, qui ' bus htec inhaereant,differunt,non eadem medendi ratione vtendum eft :exemplum de phrenitide afferunt, 8C ea,quae fub aftrido,&: ea,quae fub fluxo genere collocatur: item,fi qdem fint affečtus * fymptomata differant,eadem,inquiunt,curatione vtemur,vtin coftarum cerebri phlegmone, li vtraqj fub aftričlionis genere vitia funt. Quandoquidem igitur eadem fymptomata cum fint,dift ^ fidente tamen ratione in medendo vtimur,cum <33 illa differunt,eodem non nunquam modo cursi ' mus,ideoprorfusinutiIiaadcurandumfymptomataefle aiebant:fublatis enim affedibusfimul) & fymptomata pereunt: pofitis &ipfa perdurant: hac de caufavtilesefleaffecftusaiunt,qui htee exorientes producunt, euanefeentes interimut:at fymptomata inepta,quae in fe ipfis nulla vi prte dita funt: quo'd fi quicquam fymptomata indicare dicant,vtile nihiffed potius noxium: quemad^ modum febris refrigerationem indicat,aut medius fidius potionem dandam,vel vini cupiditasaut balnei,vinum exhibendum,8C in balneum ducendum efle declarant: quapropter,cum fymptoma ta nihifaut faltem nihil vtile,fed potius detrimentofum oftendant,iccirco fymptomata retjcimus, inquiunt,morbos autem,vtpote vtile indicare valentes,admittimus. Interrogant praeterea huiuf- H modi quafdam ratiunculas, vt a iuuantium numero fymptomata excludenda efle confirment. Si idem contraria non indicat,qui vero aftridione fluxu čp afflidantur,contraria ope indigent,pro> fetfto afdicflatio conferentium indicationem non generat* Sed in lpfos haec ratio facile reflecftitur5, per quam neque morbus quicquam indicare probabitur in hunc fane modum: Si corpus frigore corruptionečp aftricftumdiuerfamedicamentarequirit,idem vero diuerforuin efle indicatiuum nequit,igitur aftričtio conferens non offendit. Alia etiam via methodici interrogant: Si differentia idem non indicant,febricitantes vero actusfientes idem aliquando indicat,a febre.igitur ac tuf-fi conferentis non fit indicatio* At nos hanc etiam ipforum rationem in ipfos ita retorquemus: Si bile aftriefti ČC laxati eadem remedia poftulant,ac diuerfa idem non indicant,efficitur aftritfiionetn ac fluxum conducibile non indicare*Haecferefimt,quaeamethodicis afferantur, vt inutilia fym^ ptomata demonftrent* aduerfus methodicos fymptomatd~\tiliaeßeprobdt* C*AP+ ZZ+ VErum enimuero a nobis primu eft, methodicosper ea,quae faciunt non ex toto inutilia efle fymptomata,fateri: vfum vero,quem fymptomata pr^ftant,cuhirationalem fecffam expone mus in primis declarabimus» Methodicos.itaque fymptomata in curatione conducibilia putare hinc A hinc maxime patebit.Homines entrrrvtcunqj infanientes tencbricofo loco continendos effe autumant,iiue ob effluxum,ftuc ob aftrich'one infaniannlucem nanq? in infaniam addere arbitran tun atveternofos loco fplendido detinendos, fiueaftricftione, ftuefluxu laborent: tenebris enim veternum augeičere putant.Quo modo igitur,fi nihil fymptomataindicät,aftricftionedeIfrantes in tenebris verfabutur, tenebris aftricftione augentibus,aut contra fluxu veternoli in luce fluxum in teden te remanebunt c' in his enim mihi affecftus prorfum negligere vident,fola qj fymptomata intueri.Igit qui inutilia fuerint ea,quae tanta vim habent,vt propolita ipfa pofthabere,neq3 tantu poftftabere,fed etia contrariu,acipfa indicent,facere cogant c'aftrictio nanqj, vt laxetur, nunciat, ifti vero in tenebris deliros concludentes non laxant:quin e contrario aftringunt: fl uxu etia cohi bitione indicante ifti ex fluxu veternofos in luce producut, atque ita fluxui incrementu adiiciüt. Ad hec fane refpondent methodici,non quia fymptomata indicent, ideo fe illa accipere,fed quia cötra indicent,illud % efficere,quod propofitu imperet,prohibeat: id enim cötra indicans appel lant,quod vtile quide non indicat,id vero fieri,quod affedhis poftulat, no permittit. At hec nos ita refellimus: Si cötra indicantia inutilia cenfent,facultas etia a propofito indicatu plerunq^ accipi non permittens,inutilis putada erit: fed facultate nobis aliquid ad medela conducibile fugge-B rentem,tametfi &C ipfa contra indicet,conteplari oportet. Qiiemadmodu itaque facultate contra indicante ex vfu effe ftatuitis, vobis pariter ÖC fymptomata vtilia confiteri neceile eft: prarterea ri-diculeadmodu phreniticis tenebras coferre aiunt: na,fi tenebrae aftrich'one auget,aucfta vero aftri tftio deliriu maius facit, (crefcüt enim fymptomata minuutur ČJ3 cu affecrtibus)contra,cp oporteat, faciut,que eniaffccftu,cadc SC deliriu exacerbat. SC de fymptomatis fermone fatis abüde fecimus. ušb dfjechbus Stilis indicationem non fumi, C\AL\ x^. MOdo neq3affectus conferens indicare(vt opinantur methodici)iifdem illis rationibus,qui busipllinutiliaeffefymptomata probare nitebantur,comonftrare decreuimus.Ita nan-que aiferimus: fi iidem afiečfus iint, caulae vero differant, non eandem curationem admittimus. Vrinte nanquefuppreffio vnus quidam affecftus eft,verum fi calculus fit in caufa, excindimus: li phlegmone,cataplafmata illinimus:fi veficae fupra modum diftentio,fiftulam,que cathetera nominant,imponimus,liue,vt inquitErafiftratus, aegrum in genua ftatuentes, atq3aphronitro extremum vrinariae fiftulae iliinentes,& alia,quae deinceps fequuntur. Sin aute ab affetftibus conducibilium indicationes fierent,vnus cum eft affečius,eiufdem quoq3 conducibilis eedem forent indicationes:non funtaute: non igitur affedus indicant, item II ab affedtibus indicationes orircn C tur,non vtiq3diuerfi affecftus idem indicarent. A t,vnacu eft caufa,licet affectus duTideant, idem curandi genus admittimus: cholera nanq3 dC arquatum morbos diflimiles effe vel ipfi ferme' cö-litentur,etenim affricffus hic,ille vero fluxilis morbus eft:in vtroq3 tamen fit inanitio. Quapropter,qm fublata caufe affecffus auferunt,polita:conftituunt,acprarterea diuerfe caufa:, quamuis iidem fint afte(ffus,diderfam,egdem,licet affedhis euarient, eandem tn curationem poftulant, no i niuria nos & caufas dC affecffus Sö paffos locos exploramus. Poffumus vero 8č hifce rönibus ide comprobare,a difcordibus fcilicet caulis eundem affecftu procreari, exempli caufa, aftridf u: ignis ’ nanq3 in corpus incidens fuperficiem denfat,id pariter frigus efficit,nihilominus hunc,qui idem aftecftus eft,differenter curamus propter caufarum differentiam: illum enim, qui ab igne eft,per-fufiombus,& cataplafmatis cruftas feparare valentibus fanitati reftituimus: eum vero,qui a frigo re fomentis raparü decocftis Sf id genus aliis fanare ftudemus. Quod li laxatorio vtrunque curan di genere fanari contedant,ita occurremus. Si idem eft curadi genus,id li permutemus, nihil erra bimus,vt ftab igne,tegrotanteiifdem fouebimus,& frigore affecffo eadem cataplafmata fuperda-bimus,S£ medicamina ad cruftas facietia adhibebimus: led nequaquä ifta facimus :grauiter enim luduntur: haud igitur eandem efle curationem dicendum eft. Amplius,eade caufa diuerfos mor D bos generat:plenitudo enim alias phlegmonen excitat, hgc vero aftricffio eftffnterdum fangui-nem profundit,at fanguinis profufio fluxus vocatur,neque tamen ob id,licet morbi differant,eft diuerfacuratioffiquideminvtroque euacuatio fanat, morbo contraria:quandoquidemnonab effedis,fed ab efficientibus,queadmodum & ipfi profitentur, indicationes accipiendae funt: affe eftus vero caularum loco methodici habent, q> fymptomatum effecffiui funt: fed nonquacaufae funt,inquiunt,fed qua communitates,vim habent indicandi,nihil ČJ3 vetare idem Qč pro caufa 8C pro communitate ŠC pro alio quopiam accipi,vt malum guftabile, olfadile,vifile^acffile'que eft: eum fj3 ipfum dulce effe dicimus,non quatenus fub taeffum uenit, dulce dicimus:haud fecius affe dius ab aliis enatos alia quaedam producere quid impedit f quando uero lpfos indicare,inquiunt, afferimus,non quatenus eff edus, aut aliorum effediui,fed quatenus communitates funt, ipfos in dicare cenfemus.Qiiemadmodum igitur fymptomata methodici, quoniam a diucrfis eadem, SC ab iifdem diuerfa proueniunt,nih il indicare comodi teftantur,itidem dC nos a diuerfis caulis cof-dem, Öl ab iifdem diuerfos gigni affedus intuentes, eos ad utilium indicationem incommodos effe dicimus:neq3enim unum idem femper indicat,alioqui urinae fuppreffionem eadem femper uia tolleremus. Vt igitur illi ruborem non indicare aiunt, q> effecfi fpeciem ipfum reputent, fic a nos affecffus ad indicationem non nunquam caufarum,no nunquam effecftorum inutiles efle Ifagogici. 4 d ftatuimus. ftatuimus. Quifpiam vero ita illis obiidat: Quid ruborem ipfius Jalteratione indicare negatis, E quandoquidem ÖC comunitatem in ipfo fpečtatis c' in pluribus enim differentibus cernitis: quid aliud vero eft comunitas,^ res in pluribus eadem ?igitur, 11 indicat, QC pluribus comunis eft, cur no ab ipfo,aliis ČJ3 id genus fymptomatis euidenter apparetibus indicationes accipitis, fed potius ab affečtibus,aftri uaftis,veluti incomodos ÖC fuperuacaneos ipfos reiicimus: iftud enim probare,affeduu videlicet cöprehenfione effe inutilem,abundans eft,& fruftratoriu: ad curatione enim fatis eft: caufae perce ptio,loci vexati dignotio,Sf facultatismenfura:fif ne fluxus,an afiritffio, fuperuacuum puto co-gnoicere,fed huiulmodi ratio pofterius agitabitur,cum de vfu affeduum perceptionis differetur* F Quid morbus indicet,quid artifices requirant. C^AP. ILlud aut aduerfus methodicos dicendu eft, Affecffus, no quid agendu iit,fed fuam ipforu fubla tione,deftrudionem <33 indicare:quod fane' dC quis votis expetere poflitrid vero nec vulgus, neque brutae animantes ignorant,morbos fublatione/anitatem conferuationem indicare* Artifices fane huiufmodi indicatione non egent,fed illa /cire exoptant, per quae languores pelluntur, fanitas conferuatur:propterea illis opus habent,qua: particulatim remedia indicant,quibus ac cerfitur fanitas, ac retinetur* Atqui per id artifices vulgo praecellunt, q> ea percipiunt,quibus parti culatim remedia patefiunt: quandoquidem,fi morbi iua ipforum remedia edocerent, laborantes ipfi,per quae ad fanitatem redirent,intelligerent:at iftud ignorant: quid vero morbus indicct,cer tum habent,fublationem fcilicet: quare morbos pellere potentes medicos acciri iubent* Non morbos, fed cdufds medeldm indicare♦ C^A P* X5«. V in ex adhibitis auxiliis non morbos, fed caufas medelam indicare agnofeendi facultas dabitur:auxiliananque non affecffis, fed facientibus aduerfantur, vt euacuatio multitudini contraria eft,morbo vero nulli,vtphlegmon^autfebri:multitudine lgitureuacuatione fubtracta fimul 5C genitus per eam morbus tollitur* Sed non propterea,q>fimulcumeffirienteG caufa morbus recedit,auxilium morbo aduerfari dicendum eft*Poffumus enim 2>C exfymptoma-tum a' multitudine atq3 euacuatione orientiucollatione,cui opponatur auxiliu dignofcereffiquf-dem multitudo redundantia grauat,euacuatio redundantia iubduces grauitate tollit: deindemul titudo coceptacula diftendit,euacuatio,vt fubfidant,efficit,& collabatur: alia quoq3 remedia cau-fis femper refiiftere inuenies,morbo vero minime. Amplius ex hoc quifpia didicerit, fi neq3 aftri- nis protiuuium iudicatio fit,neq3 ipfos fluxu laborare dixerint, alioqui fupprimenda eflet excre> ffo*xQfh ergo non omnis denfitas,6č retentio aftricftio eft,neq3 omnis raritas,aut excretio fluxus, clarillime conflat fola ipfa fymptomata refpiciente, fluxum, aut aftridf ionem deprehendere non pofle,fed ex aliis quoqjdiiudicandi funt: quemadmodum enim dC alia fymptomata,naturalia'ne fint,an praeter nat uram, non ex fe ipfis,fed ex aliis percipiuntur,ad eüfane modum oC aftričtio,3£ fluxus dignofcendi funt: per hec aute huiufmodi fententia manifeftabitur: naturalia fymptoma-r ta3dCpraeter natura magna fiimilitudine inter fe conueniunt: eadem nanq3 his naturalia, illis praester naturam funt,vt ater color praeter naturam fimilis eft atro colori,qui naturalis fit, nobis quide praeter naturam,fed Indorum genti naturalis* Figurae quoq^ non naturales naturalibus funt per-iimiles: non nulli nanque magis,quam altj,extortos habent artus:acuminatae nares,& oculi caui quibufda mortifera figna funt,aliis vero haec eadem congenita*Motus vero,ac eius carentia li vo lun tatis imperiufequentur,naturales dicito: fi inuoluntarie in corpore fiant, p re ter naturam* Per haec manifeftum eft ipfa tantum fymptomata attendentes non poffe ingenitum ab extraneo di-gnofcere,fed in non nullis agentem caufam explorare opus eft,quemadmodum de mo tu, vtrum B voluntarie,an inuoluntarie prodeat: fic etiam de colore: cum enim color ab humoribus oriatur, dC ex colore fanguis appareat,coniiderandum eft, num fanguis naturaliter afietft us fitrid vero ex vlu cognoueris:cum enim reliquum omne vfum fanguis minime impeditum prebet, neq^gra-uat,neq3 diftendit naturale effe (anguine dixeris* Verum figura num falubnter,Sf fecundu natu-ram fefe habeat,ex membri ipfius vtilitatepercipies, vtin extortos artus habentibus. Non nulla fane ÖC ex loco,in quo fiunt,an naturaliter habeant,dignofcitur* Denfitas,Čf raritas iftius generis funt,vt non nullis ingenitae,aliis praeter eorum naturam fint: nam fenum denfitas ipfis quide in-genita eft,fed pueris extranea: contra pueris raritas naturalis eft,fenibus autem violenta: no nuf ^ lis praeterea ex. vitaeratione fpiffefcit cutis,vt rufticis,ob cceli ftatum, aut curas vrgcntes:aliis, qui nihilominusnaturaliter habent: quo circa fieri nequit,vt folam corporu denfitate,fluxum CJ3 fpe dfantes eoruaffedtiones comprehendere poffimus*Oportet igitur in aliud quippia haec referentes ita,fecundum naturamfiie fint,an vitiofa, diiudicare:ipfi enim ita dicere folent: moderatione,, exceflu naturalia accidetia ab extraneis diftinguimus:quado enim corpus moderate denfum, rarum q3 fuerit,rebfe valet animal: cum vero iftorum alterutrum increfcens modum luperat,mor bo vexari necetfeefl*Aduerfus quae ita refpondendum eft,Moderatu, modo «33 carens diuerfurn C ab affebfiBuseffe, 9 fi ab immodico vitia iudicentur,non exfe comprehenfibilia effe conflabit* Deinde fic etiam eorum ratio confutatur:Moderatum,atque immodicum no eft euidens, fed ab effecftis agnofciturdliuuat,moderatum eft: fi nocet, immodicum:qui flat antem, vt moderatum atq3 immodicum non euidens fit,ab ipfo vero comprehenfa fint euidentia ? Verum,fi ÖC ex facul tate moderatu,immodicum čp cenfetur,neq3 fic tn immodicum perfpicuum fuerit: facultas enim confpicuanoefl:immodicoautnoneuidente,iam proculdubio neq3 comunitates apparebunt, quandoquidem 8Cipfe immodica quaedam fint* Amplius 111 iftos dicedum eft: Nihil fecundum ’ naturam, aut praeter natura exiftes,quod fecundum naturam,aut praeter naturam fit,eft euidens* dolor nanq3 & id genus alia praeter naturam euidentia quidem funt: at medici, non quae fint, fed cp praeter natura fint,cognofcere volunt: liquidem acutus nafus,Sf caui oculi cundiis hominibus perfpicue apparent, fecundum naturam vero, an praeter naturam fint, folis id medicis patet: hoc enim vulgo medici praeftant,q> ex euidentibus occultum quiddam eliciunt, quod vulgo negatu eft* Amplius:Quod prxter naturam eft,euidens non eft,quare commumtates,cum praeter naturam fint,euidentes non erunt*Illud etiam cofiderandum elf,num quifpiam vnqua medicu accer-fierit, quia Ipilfitate, raritate'ue immodica vexatus fit:q> fi nemo vnqua comunitates lenfuper-D cepit,quo modo rationi fuerit confentaneum eas effe euidentes afferereb communitatibus itaqj non apparentibus,quare ip fi artem euidentium communitatum notitiam efle definiunt? Quod dflriBio Methodicorum non fit euidens. C*AP* zy. AT vero in praefentiafeparatim contra ambas affecftiones difputabimus: atque in primis de aftrfiftioneloquemur* Hanc igitur denfitatem,& neceflariorum excrementorum fuppref-fionem effe decernunt*Ceterum, quae fupprimuntur, aut noxia funt, aut vtilia, aut neutra: fi fint vtilia,ea excernere abfurdum eft: fi neutra,conftat iam neque morbum effe*Dicendum igitur fu-pereft,cum retenta nocent,adftricftionem eife: quae lgdunt vero,caufae funt:inde fit, vt ex caufara anticipata notitia aftricftio comprehedatur: nam, vt aftricftionem adeffe cognofcamus, fuppreffa nocere praefeiendum eft, fed cum nocentium notitiafimul <2f caufarum concurrit agnitio:quin immo nocentium cognitio caufarum eft comprehenfiofitenfque ipfa nocentia,quae vtique caulae funt>non ex fe ipfis in notitia veniunt: quare non folum aftricftio ipfa no eft euidens,fed neque illa etiam,ex quibus aftricftio dignofcitur* Fluxum Methodicorum non ejjeper fe notum. C*AP. zS* FLuxum autem definientes,corporis immodicam rarefacftionem, SC eorum, quae manere de-buerant,excretioneeffeteftantur:atimmodicam rarefaeffione non ex fe poffe comprehendi Ifagogici* 4 d i) declaratum declaratum eft: quoe excernuntur autem,retineri debeant nec'ne, vnde percipiunt f non enim ex E fe ipfis perceptibilia funt*Atque fic efficitur,neq3 fluxum,quantum in ie eft,comprehendi pofle, fiquidem,vt fluxum dignofcamus,ante familiare conueniens cp fciamus, oportet: familiare aute ex vfu percipitur,vfus ex multis fucceffibus,hi tandem ex feiplis. Quamobrem non ex fe com-prehenlus fluxus quo modo reHeeuidens dici pohiti quod cp rationales cognitu obfcuriffimu efle affirmant,id fere' methodici (ü diis placet) darum patens

vbi fpontina lafTi tudo eft,ibi prorfus eft multitudo,non tamen iccirco ex praecepto quifpiam multitudinem,fed laffitii-dinis^muititudimVque cohaerentiam,& ex coh^rentia multitudinem cognouit:quodam modo igitur etiam exlaffitudine multitudinem percepit: quo'd autem ita perceperit, precep tum fuit in caufa,& aliorum fane' praeceptorum eundem vfum confiderantes inueniemus:ad hunc itaqj mo dum vniuerfalem, &C yeluti communem comprehenfionem ex vfu effe arbitramur» Communi4 cjmd indicent apud Methodicos, & eorum confutatio» C^4P. yt. C/Eterum methodici ab ipfis communibus vtilia indicari autumant: ftricftam nanqueaffe-cftionem laxamenti neceffitatem indicare aiunt, fluentem vero fupprefloriam curationem requirere,atque alia communia euidenter diuerfa indicare contendunt.De quibus dicetur pofte rius* Ver um communia non indicare per haec nos confirmabimus: Quibus fublatis aegri fanc-fcunt,ab auxiliis ifta delentur,ab his vero vtilium indicatio fumitur,quae ab auxiliis praecipue definiuntur: at particulares caufas,aut morbos faltem remedia principaliter deftruunt: particulares B igitur caufaeaut morbi faltem,non autem communitates, quatenus communitates funt,vtile in-dicabunt: quo'd fi communia vtile indicent,adhibi ta'que auxilia indicantia deftruunt, a particularibus auxiliis communia deftruentur: communi autem deleto omnes eo tempore fub eo communi egrotantes fanefcent, nulla penitus re in ipfis fublata:quamobrem, fi, quod indicat, id de-ilruitur,communia vero indicant,iam fatis coftat, deftručtum iri communia* Hanc rationem ita methodici diluunt:Nos,inquiunt,communitatem eandem dč vnam afferimus,non quo'd vnum quoddam fit corpus ipfum fibi ipfi connnuum,fiquis in pluribus co templatur, fed quatenus eadem fpecies eft:nam,quemadmodum SC humanitas communitas quaedam efle dicitur, non aure corpus quoddam vnum,fiquis in omnes homines refpiciat, fed quaedam in pluribus fimilitudo, itidem ÖC de communitate fentiendum effe dicunt: quemadmodum igitur fublato aliquo homine non fimulaufertur,quam in omnibus cernimus,humanitas, fed vnius cuiufdam plane huma nitas,ita 8C fingulari communitate fublata,non ea,qua: in omnibus reperitur, fed fingularis tantum communitas deleturjftis autem ita refpondendum fuerit: Si communitates, quatenus com munitates funt,vtile indicant,&: humanitas,communitas cum fit, vtile indicabit:at nihil humanitas indicat:quare neqj alia quaepiam communitas vtilitatisindicatiua fuerit»Preterea: Si quide C communitas in pluribus identitas eft,&; comm unitates, quatenus communitates fun t, indicant, anxietas,dC rubor in pluribus affecftibus confiderati aliquid vtique commodi indicarenfed nihil indicant: neque reliquae igiturcommunitates indicandi naturam habent» Ab illis etiam id frifd tari conuenit, communitates affecftus fint, necne: fi fintaffecftus, quo modo nullus adhuc earum fenfum habuit ?fed febrem phlegmonen,grauitatenijdiftentionem'que homines percipiunt,me dicos'que harum caufa accerfunt, aftričlionem autem,fluoreirfque nullus vnquä percepit: neq3 me hercule quifpiam vnquam medicum accerfiuit, q> immodica aftricftione,aut raritate vexaret» Quod fi afferius non funt, quo modo ab affedlibus indicationes fieri teftantur, quandoquidem aftri non quatenus particularis eft magnitudo,fed quatenus communitas eft,adhibetur: idem autem dC commune eile SC particulare contingit.Id vero nos ita refellimus: Si communitas indi* cat,de,quod indicat,non particulare eft,diferimine carere debet,quoniam magnitudo omni auxi lio ineft: hanc eandem autem rationem &C ad alias communitates transferre oportet. Quod morbi tempora non indicent ~Vtile. C*AP> 35. DEinceps neque morbi tempora vtiie indicare declarabimus, fed ante,quam hunc fermone aggrediamur,aliqua de temporum differentia tracftanda funt.Duae igitur temporum diffe-rentie apud medicos celebrantur: aliqua enim morborum,aliqua auxiliorum tempora dicuntur, atqj hinc iam manifefta curatio fiet,caufaru autem motiones morbi tempora effe dicunt: motionis aute differentiae quatuorfunt,initium,crementum,fummu, 5C declinatio :haec eadem funt 2>C F temporum nomina: auxilioru plane tempora ea,quae ad ipforum adhibitione idonea funt, predi eant: ea funt autem idonca,quando remedium poftulantia adfunt,prohibens vero nullum. Tempora, morbi & auxiliorum eadem ejjefecundum methodicos* C*A P. %6. Lcikp aute auxiliorum morboru čp tempora non re ipfa, fed cogitatione tm differre credide J| runt: aiunt enim auxilij morbi čp tempus fimul incidere: nä in quodam tpe cum fit morbus, auxilio tempus idoneu reperitur, fed idem,inquiunt,ad diuerfa relatu differenter nuncupari con tingit: queadmodum enim afcenfus atq^ defcenfus, vna eadem čp via cu fit, fecudum afcendentiü deicendentium čp ratione non nunq afcenfus,alias defcenfus appellatur,ad hunc fane modum 8C in teporibus habet: vnu enim atq3 idem eft morbi auxili) čp tempus:alias enim ad caufae motione referens morbi,alias ad applicandi auxili) occafione refpiciens, auxilij tps nominabit:euenire čp affirmant,vt vtraq3 tempora fimul fint,neq3 auxili) tempus abfque morbi tpe poffe deprehendi. ^Ahaefje probat Galenus. C^4P. 37. COntra quas rationes ita pugnandu eft: Si eadem auxilioru morborum <33 tepora foret, neqj re ipfa diftarent,quocunq3 morbi tpe 2>C auxilij adeffe tempus oporteret: at non quocunque • morbi tpe auxilia adhibemus, ||Incipientibus enim (inquitHippocrates) morbis, ftquid videtur G mouedum,moue,in morborum impetu quiete agere melius eft. no igitur eadem morborum au xiliorum čp tempora iunt:pleruq3 etiam remedia,vt purgatione, & fanguinis miffionem adhibe mus,cu morbus quide non adeft,fed futurus timeatur: vt,exepli caufa, chirurgi in his,quibus ramex exedtus eft,facere cofueuerunt, cu eos valde humoru plenos vident, vena foluunt: hortatur etiä Hippocrates, vt exquilite bonus habitus 110 tarde foluaqfolutio aut per remedia fit. Qiio'd fi in morboru impetu auxilioru tempora non adfunt, ÖC adhuc non prtefentibus morbis auxilioru tepora funt,iam patet no fola cogitatione,fed re ipfa etiä huiufmodi tpa differre. Vno pra:terea morbi tpe plura quis auxilioru tepora accipit: age enim in morbi decremento clyfter, inuntftio, cataplafma,cibus čp adhibetur,&Č iftoru cuiufq3 proprium tempus eft, in pluribus aut morbi teni poribus idem non nuncj auxilium fertur: initio nanq; morbi atq3 incremeto fanguis mittitur, ex his ia efficitur re ipfa quandam effe iftoru temporum differentiam. Vitra didra etiä illud fciendu eft,morboru quatuor tempora effe,initium,crementu,fummum impetum,Sddeclinationem:fed auxiliorum ifta tempora non funt:neq3 enim initiu,autcremcntum,aut fummus impetus, aut re miffio funt auxilij tepora.Prteterea morborum tempora aliqua generalia, aliqua particulariade-fcribuntur:atremcdioru tempora generalia quidem feribi poffunt, particularia vero nequaquä: H huiufce rei id in caulä eft,q> morboru tam generalia,cp particularia tempora vno eodem čp inftru mento iudicantur,initrumentum aute illud feribi poteft,fed auxilioru tempora neq) eode inftru mento indicantur,neq3 particulariu temporu iudicatoria inftru menta feribi qiieunt:quo aute id modo fitjia oftendemus.Morbi tepora ex quali quadam caufemotione cenfentur,eft čp initium, afcenfus,fumma vehementia,atq3 remifflo,qux morboru tepora vocamus, cu fint certa: cuiufdä motionis caufae nomina.Na fi motio,que prius no erat,nobis ineffe incipit,atq3 fta diuexat, huiuf modi motu initium morbi appellamus: fi vlterius motus procedat, cremen tu: fi crementum con fiftat,fummus morbi impetus dicitur:cum motus imbecillior redditur atq3 decrefcit,remiffio no minatur:ergOjCum generaliü morbi,particularium čp exacerbationis temporum eadem nomina fint,eadem quoq3 iudicandi inftrumentaerunt:excerta enim quadä caufie motione indicantur: Quocirca ia in confeffo eft poffe vtraq3 tepora deferibi: fic enim deferibi fingula dicimus,vt cau-fas,locos paffosjid genus čp alia,quado propofita, ex quibus fingula percipiunt, feriptis mandari queunt. Ad morborum fpatia tempora non funt,neq3 ex fpatiis tempora fumuntur, neq3 in mor bis vniuerfis,neque in particularibus exacerbationibus, eo q> non in omnibus temporibus eade fpatia funt: eandem autem rem tempora vocari,nemo eft, qui nefeiat: praeterea q> vniuerft morbi tempora A tempora a particularis acceffionis temporibus differant,ex eo facile patebit, q> vnum niorbi vni-uerfi tempus plura lingularum acceffionum tempora concludat:initio nanque inuadentis mor^ t bi particularis accefflo Öl incipit,ö£ increfcit,in fummo impetu confiftit,atque decimat:cumque * - vniuerfus in Tua vehementia morbus eft, particularis aliqua acceffio incipiet:atque ita, quo modo vtraquemorborum tempora confcribi poffunt,expoftjimus* Auxiliorum tempora firibi nonpoflc. CAP. 38. SEd remediorum vtraq^ tempora calamo fcribi no poffe modo fubiiciemus* Remedioru ad plicandoru tempora non ex caufae motione atq3 edentia capiutur:idem enim fernp remediu « accipitur,vtquocunq3morbiinitiofanguinisdetraclio:cum ^dixerit Hippocrates,|jinchoanti- ibidem. « bus morbis liquid videtur mouedumimoue,in fumma aute vehementia quiete agere prgftat, no a morbi tpe impulfus auxilia interdicit: nouerat enim morborum initiis facultate valentem effe* propterea ČJ3 remediorum applicationi non obftare, fed in morboru vehementia iam flaccefcens remedioru agitationem non fuftinet. Itaq? no ratione teporis Hippocrates,fed virium, auxiliorum adhibitionedenegat: neq3etiä ex morbi temporum fpatio,vtnon nullis placuit,auxilrj occa fio reperitunlonge enim inter fe diftantibus fpatiis,quales nam res fpatio nuciari quis afferat, ex-B plicari non poteff: quamabrem auxiliis in vniuerfum opportuna tepora ÖC ex remedia poftulan tium pr^fentia deprehenduntur,h^c aut caufse funt, dC ex potentis impedire abfentia, id vero eft viriu imbecillitas:at particularia: auxiiiorü occafiones nö ex his modo,veruetia ex aliis,qu£ mini me fcribi poffunt,reperiutur :qhquidem in remifllonibus potifflmu remedia adhibent: tunc eni ÖC poftulasadeft,& vires ferut:non idem aut remiffionisfpatiu in omnibus eft:fed efto, exempli caufa,fexhoraruremift~ionis fpatium,qua igituriftarum idoneuparticulari auxilio tepus ftatue-mus,cu non ad eundem oes modum habeant f requirat enim tunc coditio vene fedione,neq^ facultas refraget: quantu ad id pertinet,vena fecare opus eft, atq? illico poft cibus dandus, q> inedia non feratf grotans: alteri aut inedia conducet :alrj lomno ante miffione (anguinis egent: afij alio fefe habent modo,que oia literis mandari no poffunt. In tata igitur varietate,qua quis horae parte idoneu cuiq3 auxilio tepus coftituat,aut quod quis propofitu deferibat, ex quo particulare tepus accipiat,tradino poteft:alia enimalijs eueniunt.Quocirca, cu Öl remiffionu fpatia, quibus adhibent remedia,nö equalia oium funt,8č coditiones abfimiles,8e fymptomata diffidentia, atq$ haec lingula particularis auxilrj tps conuariant,no poffe propofttum quodpiä, ex quo percipiaturjde-fcribi,euideter conftat: prdens aut medicus ex pr^fentibus &Č auxilia requiretibus permotus, 8C C ex potentiu impedire abfentia,3C ex remedioru poftea fumi debentiu cofiderationeffingularium opitulandi temporu coniectura capiet* Veru,propofita vtru re ipfa inter fe differant,confideran-dum eft: quandoquide igit propofita,ex quibus vniuerfalia remedioru tempora colligunt, fcribi poffunt,ex quibus aut particularia,neutiq,propterea haud iniuria vniuerfahu remedioru tempo ra defcribfparti'culariü vero mi ni me, teftan t: a tq3 hoc iam conftante, morboru auxilior u ČJ3 tempora,quo differat, patefadu eft: nili enim re vera differret,perinde auxilioru vtraq3 tempora,atqj morborum,monumentis literaru tradi valerennlonge aute differentibus propofitis,vnde tempo . ra dignofcuntur,longe etiam tempora differre confentaneum eft: vt enim in morbis,temporum propofita,a temporum quae ad auxilia fpecftant propofitis,effentia aliena funt, ita 5C lpfamet tem pora edentia differre verifimile eft: atque haec fatis de temporibus praefeienda narratiimus* Cur Methodici tempora indicare crediderint. CAP♦ 3 p. TEmporafane indicare Methodici hac ratione impulfi crediderunt,quod tempora non om niaadcibimedicingue affumptionem apta cernebant: cum que temporibus non nullis hgc vtiliter exhiberi,non nullis vero noxie, fpectarent, id ob temporum diferimina incidere arbitra-bantunquareexeodem fonte 3C cibi propofita QC remedioru tempora manare putaucrunt.Thef «D falunfque fefellit Hippocrates inquiens,|i Cum morbus in fummo eft, tunc dC tenuiffimo vidu x. Apho.s. Er. neceflario vtendum eftqfufpicatus eft enim ipfum natura temporis dudum alimenti qualitatem ord fo-4-f praefcripfiffe,modum feribendi huiufce viri non intelligens: non enim tempus propofitu facies Hippocrates hanc vicius rationem inftituit, verum a tempore facultatem menfus eft, a facultatis gnenfura cibi qualitatem accepit: id vero ex iis,qug fubiunxit, declarauit: coniedadum enim, in-* quit,an £ger duraturus fit: plerunque enim tempora, quod a facultate requiritur, interuertut,&T, ne accipiatur,impediunt,nunquam autem,quid faciendum fit,edocent*. Quodt empora non indicent. CAP. 40* * V amobrem id,quod aliquid poftulat,quoniam eius,quod poftulatur, propofi tu eft, quod ^J^nos poftulatum fumere impedit, propofitu non erit: iccirco dC morbi tempora nosinter-dum poftulatum accipere impedientia propofita no fuerint: nam,fiquis omnia prohibent a propofita faciat,vires quoq3 egro tantis euacuationis propofitum dicere cogetur, eiufdem etiam timiditatem,^ patrem,8C dominum: haec enim plerunque multitudine in corpore exube-rante euacuationem facere prohibent,^ vires fubtradionem non ferentes, QC prae timore aegrotans non permittens,&C pater,dc frater,aut dominus prohibens.Quemadmodum igitur lftorum nullum quifpiam rede fentiens propofitum vocauerit,ita neque tempora, eo, q> nos auxiliis, aut Ifagogici* 4d iiij cibis A' xYi C cibis vti plerunque impediant,propofita efle affirmabimus» Male igitur (quifpiam fubiiciet)in E .Aph.xj. Ex. quit Hippocrates, ||Inter morborum initia fiquid videtur mouendum, moueto, vigentibus aute r’1quiefcere melius eil: nos vero ipfum non male dixiffe contendimus: non enim morbi initiu pro-pofitum fibi faciens tuncadmouenda remedia prarcepit, fed ab initio no dum vires infirmaseffe fignificaturjpofie'que eas inanitionem ferre coniicitur:at morbi fummus impetus facultatis imbecillitatem manifeftat,tunc enim caufae valentes funt,facultas vero languida, atque ideo quiefce re iubet: maxime quidem rationabile effe videtur in morbi vehementia,cum multo valentiffimg caufie funt,illas couellere atque profternere: verum, fi innoxie omnino adhiberi poflet remediu, id plane' fieret,fed non ita habet: liquidem remedia,cum in primis omnia praeter naturam lint,ne cellario & facultatem adhibita vexant: fecundo,cum naturalia morbofis caufis permifta fint,in re cidendis caufis nihilominus bonorum,qua'm vitioforum detracftio fit* Ve remediorum, & natur &~yi, C*AP. 41* Tprius auxiliorum naturam, qua'mqux ex vfufint, non ignorare opus eftripfa nanque per fe auxilia caufas extirpare nequeunt,fed naturae adminiculum requirut, ÖC ferme folum impetum,motus'que initium naturte iniiciut,reliqua per fe natura adminiftrat, ac perficit.Igitur valida cum eft,remediorum violentiam perfert,& bonae,ingemtae'que fubftanriae detračiionem F facilefuftinet,atque ipfam diuexantia excutere poteft: fed in morbi vehementia, quod vfu eueni re folet, valde laborans adhuc remediis adhibitis magis opprimitur,& propriis opibus direptis in firmior redditur,dC ludentibus caulis magis fuccumbit,morbf que audores nullatenus poteft ex-pellere: cum vero natura conata fibi infefta difeutere non valuit,magnopere ex ipfo conatu imbe cilia efficitur* Hae itaque caufae funt, cur morbi initio, liquid videtur mouendum, moueri iuffit HippocrateSjCum ad fummum increuit,quiefcendum* Facultatem remedia non indicare, fi:d cibum* C*AP. 41. /Eterum ob id fortaffis quifpia facultate conferens nunciare crediderit,fed ex his nullum re mediu a facultate indicari cognofcat: nam,li conflans vis remediu indicat, in fanis quoque, qm conflat,remedium indicabit: fed in fanis remediu non indicat: ergo neque etiam in egris mo dum feruans facultas indicabitremediu»Quamobre,fi,vbi facultas indicat,quia no adeft id,quod poftulat,auxilium non admittimus,ideo iam in confeflo eft nihil opem ferens a' facultate demon ftrari: opus eft enim propofitum demonftrare prselentia. At quoniam, quod requiritur,prohibe re,ne accipiatur,vt fupra pofui,facultas valet,ob id remedij propofitum nequaquam cfl* Offiaum temporum, facultatis,remediorum* C\AP. 45. O Vam vicem aute in exhibendis remediis facultas gerit,eandem in dandis cibis morbi rem pora: Item,vt ad remedia le habent eoru appetentes caufte, ita & ad alimenta facultas: facul ^ tatem vero exiguam efcam poftulare non morbi tepus, incremetum declarat, ex eo,q> ex pgritudine coualefcentibus modicu cibu prebemus, que facultas requirit: fi vero incremetum modicu cibum oftendit,iflos ad faturitate impleri permittere oporteret: ablente enim paucu cibu tndicante propofito,deridendus fit ille,qui id,quod non poftulatur,accipiat* A t principiu,aiunt, fubtracftioncmeflefaciendammdicat:inomnibusigitur morbis inter initia haud dubie' fubtra-hendum erit,dC in vitiligine, aut alpho laborätibus vfquead incrementum:diutius autem duran ce principio fatis conflat, q> huiufmodi vitftus ratione vtens contabefcet. Fortaffis autem ita nobis obiirient: Quare vos in pulmonum phlegmone,atque id genus aliis acutis morbisabjinitio cibum interdicitis,cum tamen ab initio fint robuftae vires ? Refpodebimus, quoniä tempus nos exhibere prohibet facultate id requirente: non igitur fubtrahere indicat, fed, quod appetit facultas,fumi impediens contrartj indicatiuum haud iure quis appellet:perinde &T alia tempora requi litis vti aut impediunt,aut permittunt,prout magis, aut minus in ipfis facultas mutata eft,ipfa ve ro nihil vnquam conferens demonftrat*Cum dicunt autem morbi fummum paucas efcasrequi-H rere,declinationem vero varias, illos percuncftari oportet, quofiiam modo propofitis vtentur, fi duo laborantes fuerint,vnus pulmonum phlegmone, & iam fe morbus remittat, alter lippitudine,quae adhuc in fummo fit: nunquid primo plura,magiVque varia nutrimenta dare audebunt, čp lippitudine laboranti rat non aufint, credo, largiores efcas concedere. Quare, fi hoc verum eft, iam euidenter conflat non a morbi temporibus,led ex facultatis menfura multitudinem, paucita tem que alimentorum deprehendi* Dubia circa cltdla Methodicorum. C.AP* 44* A Licui vero fortaffis orietur dubitatio, quo'nam paeflo morbi tepus non nunquä cibi quantitate, alias qualitatem indicare arbitretur: quatenus videlicet methodici cenfent interdum morbi tepora auxiliorudiuerlitate appetere* Quädo enim afterunt morbi incrementu exiguum ciburequirere,principium ampliore,remiffionem vero magis variu,qualitate alimenti, bC quan titatea morbi teporibus indicari affirmant: at,cu dicunt,morbi principu prohibstioneincremeri oftedit,eiufde adaucftio haud ita curiofe fubtrahere bC remittere, fummus impetus ad mitius incli nare,decrementu morbi folutioni fuffragari admonet,remediorü differentia a morbi tnibus po-ftulari fatenf*Qui igit no abfurdu didtu fit,ide nullu difertmen accipies diuerfa indicare C Ad hac fane Ov Rp? A fane interrogationem fpfi fortaffe refpondeant,&T apud rationales etiam medicos idem indicare differentia:bilis nanque redundans in corpore/ui nocens ablationem indicanied illos ita refelli mus,fui quidem fublationem tantum bilem indicare, plures autem fublationiseile modos, aut enim detrahimus,aut contemperamus: praeterea bilis quidem,dicemus nos, iecundun: aliud, di-uerforu videtclfe indicatiua: quatenus enim grauat,expulfione,quatenus vero mordet, vt tempe retur,oftedit:at tepora ipfa nulla hmoi driam habetia quo mo res diuerfas poftulent, dici nequit. Nullo modo cibos a, temporibus indicari* C~4 P. 45. NOn indicari autem alimenti qualitatem, quantitatemVe a tempore,hinc maxime patefeit: quod genus indicat, id ÖC quantitate indicare neceffe eft: nam fme differentia vnuquodqj indicans rei poftulate genus indicat,fed differentiam accipiens ipfo genere differes indicat: quau doquidem igitur alimenti genus facultas indicat,illius etiam qualitatem, QC quan titatem indica-bitvnam line differentia alimenti genus indicat,differentiam vero accipiens^ dilcrimen in gene re demonftrabit, Hippocrates fane ÖClpfe ciborum quantitatis propofitum facultatem ftatuiffe « videtur, || A ugefcentia,inquiens,plurimum habentinlitum calidu,plurimo igitur alimeto eget, « fin minus,corpus extabelcit. Item qualitatem pro facultatis differentia manifefte accipit, vbi in-ß quit, Cibus iuuenibus quidem in fummo astatis flore non mutatus,fenibus autem exquifite permutatus JEx his nanq3 verbis clariffimum eft facultatem fine differentia elcarum genus appete-re,differentiaveroadditaqualitatem:attempus neq3 ciborum qualitatem,neqs quantitatem de-monftrat. Praeterea,fiquidem morborum tempora ciborum qualitatem,Sč quanti tatem edocent, aut in fui conferuationem,aut in fui abolitionem edocebu nt: quodlibet enim indicans aut fui cu ftodiam,aut fublationem indicat: igitur,li quanti,& qualis cibiindicationem, vtipfa permaneat, tempora faciunt,nihil me hercule magis ridiculu,cj propterea tantum,talem čp cibum affumere, vt morborum tempora conferuentur: q> fi in fui interitum tempora indicant,talem,tantumčj3 cibum aliquaaduerfus tempora contrarietate praeditum elfe videri oportet: a folis nanqjcontrarijs contraria tolluntur:at temporibus neq3talc,neq3 tantum alimentum aduerfatur,neq3 initio,neq3 incremento,neq3 coniiffcntix,neq3 remilffoni: pluribus enim eadem caufa non aduerlatu r,nam vnum vni tm aduerlari natura inftitutum eft. Hac eadem ratione efficitur, vt ne remedioru differentiam morborum tempora indicent:nam,fi neqs in fui durationem, neq3 vtaboleantur,tempo ra indicant,qm pluribus vnum efle contrarium nequit, alius qs indicandi modus non relinqui-tur,iam abfqjcotrouerffa fequiturnihil,quodexpediat,a temporibus indicari.Qiiin etiam,li co-C trariorum naturam qs rite conftderat,neq3 contraria haecefle cognouerit: nam,quae in eodem ge nere plurimum inter fe diftant,contraria iiint:cibi autem qualitatis,aut quantitatis tempus non fub eodem cum illis genere collocatur: igitur neqj ciborum qualitatem,neq3 quantitatem, neqj differentias remediorum a' temporibus demonftrari abunde a nobis diiputatum eft* Morbi principium incrementumprohibens ,~Vt Alethodici credunt yminime indicare. C^iP. 4 6* AT in pradentia principium non indicare augeri prohibes dedarabimus,qd ab ipfo indicari Methodici cenfuerunt: multis enim morbis fimul,atq2 incipiunt,in fummo coliftentibus, vt apoplexia,&acutis aegritudinibus,qd in hifce quifpiam principiu indicare dixerit? neq3enim ipfum incrementum prohibiturum indicare:ftatim nanq3 ab initio fummam magnitudine acce-pifle morbum dicit: aut nihil igitur in hifce morbis indicare principium dicet,aut quippia aliud, cj? incrementu prohibere: at agnitu ^ppofitum nihil indicare,didu perridiculum eft: q> fi quippia aliud,q ipfi putent,indicabit,inepte ab initio dixerant,principiu crementi ^phibitionem rcqrcre^ Non omnes morbos quatuor temporibus terminari. C ^4P* 47* HViufce autem erroris origo ipfis ex altera falfa opinione manauit: credentes enim quemlibet morbum per quatuor tempora tranfire, id cp tanquam verum libqpfis ,'perfuadentes, ei cofonum elfe oportere arbitrati funt,vt morborum initia incrementi fuppreffionem poftularet* Id igitur eos latuit,non omnem morbum incipere,augeri,in fummo conllftere, atq3 remitti: acu tinanq3 morbi,qualis apoplexia eft,limul,atq3inuaferunt, ad extremam afeendunt magnitudi-nem,d<,quiiudicanturmorbi, vno tempore, remiffioneXmutilantur, liquidem iudicationesin fua vehementia morbos adhuc etiam augefeentes difeutiunt: poteft preterea inter initia remedijs adhibitis morbus deleri,atq3 ita cetera morbi tempora prseuerti,atq3 fuccidi continget* \ 4$. Itaq3,fi ab initio euacuatio per auxilia fieri poteft,morbus^ difloIui,qd nä ifti potius initiu cre- menti prohibitionem indicare,cj minutionem,aut fublatione ftatuerunt? fi dixerint autem remif ftonem,fublationem q3 morborum non a' principio,fed ab affecffu demoftrari, propter quid igif, ipfis refpondebimus,non quod ab affedu,fed qd a principio demonftratur,accipitis? nä propter id,quod ab affecffu requiritur,illud quoq3,qd a' principio indicatur,exoritur: morbum enim retu-dens,aut deftruens,crementum quoq3,ne ftat, praeoccupat* Sedlortalfis ipfi fe tuentes dixerint ypinquiorem principrj comunitatem nos ad accipiendu,quod ipfa indicat, cogere,cum .pxftnc, quid faciendum fit,nobisfuggerat:affeClus vero oportere quidem morbos tolli poftulans, quibus id fieri debeat,non maniteftauContra nos dicimus,g quae particulatim remedia crementum impediendum i.Apho. 14.ex, ord. I.7,a lib.de Alimet. circa iiueiii. impediendum fit,principium non declarat, fed tm effephibendum:quibus vero id aimlrjs prše- E, ftari debeat,ab alijs petendum»Haceadem quoq3 ratione dC affectus folam morborum expulfio-nem nunciat: quibus expellendi fint,ab alio,vt par eft, petere couenit: atqs iccirco fatius fuerit na prindpiu,fed afiedtum in propofitum afcifcere» Deinde illud etiam in ipios dicendum eit, q> ex noftra fententia omne principium nexus quidam elfe videtur: duse nanq^ communitates,princi^ pium videlicet,atq3 atfedus in idem coluerunt: quarum vtraq3 diuerfum quiddam indicant: pro pinquior autem,magis čp necellaria cditas,qni hanc confideratis,principium vobis effe vr»Ex di tftis itaq3 palam eft atfecftus omnes cditatuni plexus quofdä efte,qnquidem affecftus quilibet in ait quo tpe gignit: quare no tempus modo, verum etiam affecftus communitas eft: male igitur faciatis vnum elfe affecftuum connexum arbitrantes,dC non omnes affecftus connexus elfe afferentes* ^Alim Methodicorum error de adi innuentibusprincipio adhibendis. C M P. 4 p» ID pretereamethodicorum decretum fatuum eft,q> iter morborum initia adftringentibus fem per vtendum lit»Caufam vero inde placitum illud accedit,q> mult£ phlegmon^ p adftringen-tia,reprimentiaq3 inter initia definunt:&T quelibet feeudum ipfos phlegmone adftricftioeft» Ab-furdum igitur videbatur adftrictos affedtus per condenfantia tolli,nobis 'c$ dicetibus propter vexantium repuliam apparentium fublationem fieri, id refpicere nequeuntes principio in totum F adftnngentia adhibenda efle contendunt,non vt caufae reprimantur,fed vt corpora firmiorajmi-nus fgjf patibilia reddantur: compreffio nanq3 corporum,atq3 conftridfio,aiunt, corpora folidiora efficiensftpfaamorbistentariprohibenneqjenim per morborum imminutionem tantu incre-niento,dicunt,refiftitur,fed etiam per corporum firmitate, foliditatemcpid prgftatur»Quibus ita refponfum velim,minime fieri polfe,vt nocentibus caulis limul aucftis corpora egrc patibilia red dantur,cum alioqui corporibus,ante,quam langueat,firmitas,ac vires comparandae lint.nam,vt morbus non inuadat,vi ac refiftentia indigem us, affecftis autem corporibus pro pellenda funt af> fidentia» Verum,qm adftridtus affixftus denfitas eft,ac difficilis corporum exhalatio, ftringentia vero fuperfidem denfant,argre CJ3 difflabilem reddunt,plane liquet ftringetia defatis corporibus obfutura magis,quam profutura,dC quam magnitudinem affecftus proprijs temporibus acceptu rus erat,ad eam ftatim ab initio remedijs accelerätibus perueniet» Videntur preterea contrarium* ac principium poftulet,adhibere: principium enim incrementi prohibitionem lignificat, fed ap plicatorum qualitas incremento fauere videtur» Quare duorum alterum,aut principium,vt per peram indicans, accufandum eft,aut remediorum qualitas non rite adhibetur» ■ Cur inchoantibusphlevmonis reprimentia apponamus. C ^4P. 50. O C.ffftcrum,q> inchoantibus phlegmoms vtiiiter ftringentia admoueatur,nemo non fateatur, fed ab ipfis huius facti caufam quterere dignum eft: nam firmitatem corpori ab adftringenti bus comparari ridiculum, vt modo expofuimus,dit- lpfis in fomnis,autpinianiam: non nulla vero non tin putamus nos videre, fed re vera videmus, aut d* cognitione. alioqui fenfu pcipimus,haec quide pofteriora oes homines,exceptis Academicis, 8C Pyrrhonns, * .. , ad certa cognitione ptingere credunt,cgteru,quae p fomniu,aut metis errore apparent aio,ea fal - ' fa effe* Quod fi porro cöcedunthoc ita fe habere, deleant e libris fuis,quod inibi feriptu eft, in re- rrugiov. ru d iudicio nec fano ee fide habedä magis,q infano,neq3 rede valenti magis, q aegroto, neq? vigi g'kpith hoi lati magis,q dormieti* Sin iftis nihil magis,q ijs,qui funt diuerfo mo affedi cli: cognofcibilc, ni- ^ ^ S' D miru confufa funt veritatise iudicia:nec ipfe pceptor Academicus,nec difcipulus poterit nidica- H*ct7rcclr*o'fi re rationes,quae in ambas partes inter fe pugnätes differuntJmmo ne opus quidem oino fuerit ta w lmPrefis y* libus dodoribus,cu poffimus ipfi,quac a ledarum audoribus hinc atqj hinc differta funt,legere, Xllet™ * upn,Ume nihilo cp minus, q Academici, fcire, dC fiquid apud hos fuerit obfcurum, quod erit apud Chry- *oLuI^ton^IlT^i fippu,Stoici magiftri poffunt appellare certius: quod apud Theophraftum ÖC Ariftotelem, Peri (iwetrHir^fdece-patetici: item'q3 de ceteris, vt ia nihil oino reliquum fit,quod doceant Academici,iuxta Fauorini ptione. antiquus au quide difputatione*Siquide hoc fane docuerüt illi veteres,nullu effe datu hominif iudicium a na tem interpres to— mra,quo collatis inter fe rebus oibus,exade polfit dignofeere. Eocp nulla de re ^pnuciadu effe ce tum hunc locum ita, febant,fed femper de oibus fufpendendä effe fententiä* Verum,fi nobis concedat, vt oportet,fen ^ertit.sedaliquid a-fum naturalibusg fcnfortjs,iam nihil opus habebimus in vtranq3 partem exerceri, fed alia quadä hud petemus ab arti re fuerit opus,videliceth repetitione: vt artifices no ftatim arte pbet difcpulis,fed aliud cxigut,ni- ficl^wpraben difci-mirmCofideratione eorum,q tradita funt,quod a plerifq3 dr ad calculum vocare: hoc aut eft lfta- P V*°^non cß a~ re ei,qui exercet, & in hoc aiaduertere,in quibus labat,ea čp fola corrigere; Confimili mo,qui pue ratl0;marl > ros exercet ad palaefträ,corrigunt ludantium errata* Sic oC gramaticus,& rhetor, ÖC geometres, ^{eutere^hoc ”*** *** & muficus docet,non labefadätes neq3 conuellentes in difcipulis fidem,quam hal3et naturalibus eß ^ /’ '°L mtim *iudicatorijs,fedinftantesijs,quosexercent,donec in fingulis adionibus ed^uexerint, vt iam i* — non KflTKglOiS. ,^a t Locus in graco non erf et,tm abeft,vt inducant fententiae fiifpenfione.Perinde«n«fadunt,qtri fufpendunt fernen- H ob ft ums er äßerifto tiam,ne credant euidetite rerum vna cum fenfibus,atq3 qui contemnut ea,quae certo ab aliquo co notatus.^intiqui m- ghofeuntür« Itaq? Carneades ne illud quide,quod eft omniü euidentiffim^cocediteffe crededu, terfttes yerßv ita q, magnitudines vrii cuipiam aequales,fint et inter fefe aequales» Rationes igitur,quibus conatur bet.siigiturftnpftf cjeflrril!Crehacc,& alia permulta,q tibieuidenterapparent,creduntur cp effevera,adhucin hunc Jet ahqs acu emico- v{^ diem leruatas habemus,proditas fcriptis,ab illius difcipulis collecftas, Solutiones autem nec ^autftphiftn^^0''* libs,nec ab alio quopiam Academicorum,qui poft Carneade fuerunt, datae funt» Ea res fola Ker opornt Yiqnoke declaratiftius rationes oes effe fophiftnata. Nobis cp querendae lirnt o difcipuli iftaru folutiones* re ed, cr qualiter m Improbum cft.n.hoc,attamen nihilominus improbum fecerunt illi,qui fcripferunt qdem has, ce eis exemtan,habere teru vobis nö indicarut,quales effent* Lubens aut pconter,fi vel Fauorinus adelfet, vtrum me C*AP, ^ mus proprm dogma iubcat credere oibus iftis rationibus,autcöfiderare,verae'ne fmt,an falfee* Vnühoc fanecoceffit, tum dociores. si ~\er0 confiderare«Rogare aut poft haec in vniuerfum,nu homini natura vis infit iudicandi, quae fermo neq> Fauorinus , ne% nes vero difcernat a falfis,an potius ars quaeda,&ratio fit vtrunq3 cognofcednSi natura,qui fit,vt alius dlifusjcripfit. non 0£s mter nos cofentiamus,neq3 fimiliter ijfde de rebus pronuciemusc' Sin ars eft,ac ratio,hec &c' oium primum erat difeenda: deinde conueniebat docftores ludo praefečfos varijs modis exercere £ * rgirhpiov. difcipuIos,multis ppofitis exeplis,queadmodum inftituunpq difcuntartelucftandijautcoriaria, p C f nt mter sed aut Ekncac^ domosjnauesriejaut rhetorice dicedi,aut legedi,aut fcribedi,aut, vt fummatim dica, o> orteblt ^docere Co ff^libet aliud operari iuxta arte*a f Proinde,fiqs Academicoru fcripfit,q täde res fit demoftratio, lu mo fophiflas qmd cllI°d fophifma,8Čquo mo oporteat alterum horum ab altero difcernere,& queadmodum Fauo nullum nobis eh tu- rinus admittit iudiciu difcipuloru,in vtrancp parte exercitatorum,nifiquodfuperuacaneu eft, ni dicatorium innatu; inirum docuit Academicus oia,quae dicfta iunt,habemus <33 nos pr^ceptores, q ,ppria decreta do hoc emm aufus fuifti ceant.Quo'd fi nullus iftoru fcripfit,quo modo lfta differat,nec exercuit quecp, perinde facere vi- dicere nobis,cum ftr- dentur,ac fi faber peipiat difeipulo, vt 5č metiatur,vt aequet,vt dirigat,& circulü deferibat, nec in- t aß is ftnfum, et m- terim det illi cubitu, (quo metiat,) nec xyfton, (quo poliat,) neq3 regula, (ad quam dirigat),neq3 telleclu concedet ejfe circinü, (que circüducat.) Atq3 forfita dicet tale nihil effe in philofophia,ac dogmatibus« Ne igit mdicatorium yeriu- p0fplacaffimules te aliquid fcire,neq3 fpnuncia,neq3 defeifee a veteru Academicoru decreto,qui Tunerilris <'m »pdiderutfufpedendäeffeientetiä:neq3teiadia,düfacis,quodfoletgramaticus,qfemet 1 hisexer-ogieis erae uns. qm- ^ qucediefta funt a prioribus*Proinde nihil apudillos effe praeclari perfpicuum eft confideratn C llYl flti 6 vCYO lYlt CYIt* Š munt totam fbem de Neq^ndioc eft eius,qui docendi munus 4pfftct, fed nugacitas potius qdam eft, 6č ineptia» Vnde hrant-Sicuti a" Fano fgltur cognofcedi veri fpes reliqua efte1 Etenim,cui non adeft b iudiciu veri ac falfi,hui'c nulla fpes rmus, fui euertit om eft cognitionis»c t T:m hoc ftude, vt Sophiftas doceas,nulIa nobis a' natura infita vim iudicandi« G ma,etdicit neftcireea Deinde fortarfisimpudeternobis,inqt,AA fenfum,&intcllecftum,qbus euidenter iudicamus de ejfe,- er. poßca com- vero,cocedet aliqs,cupiens nos in logicis fruftranea fpe voIutari«Qiiicunq3 vero luftulerut totam mittit diftipulis fms, ipe,qd fecit ille,fruftra nugant* Perfpicuuigitureft, quod Fauorinus pudore fubuertitoia, & qcf indicium,quodneque mdefateatur nihilfciri;vnde veteres Academici,Pyrrhonrjq3dicebat:caeterufi ei, qui talia fit iudicaturus,opus eft adelfe vifum. Atqui nihil re fert,quod adiudicandu attinet, vtru omnino vifii careas,an,cu habeas,illi non credas* Ad eunde x aftt modu,quod id,quo iudicamus,eft tale quiddam,quod cp,quae huic paria funt, funt 8C inter fe paria,quemadmou afinis nemo pmitteret iudicare,qni oino mente carent,ita nec hoibus,fi ne hi quidem mentem habeant, cui credi pofilt* Nihil*n*intereft, quod attinet ad incertitudinem eo rum,quaeiudicandafunt,an omnino nullum habeas iudicium, an non credas illi* Ridiculus eft igitur Fauorinus,permittens iudiciu difcipulis,cuma organis iudicandi detrahat fidem.Etenim, ^ * ccmscv. fi nihileft euidens intellectui,aut certum ex fefe b f perij t omne rerum iudicium*Contra,fi eft qui aerp* dem,velut oculus in corpore,fic intellecftus in animo,non tamen omnibus pariter acutus,confen corruptum efi taneum eft, vt,quemadm odum,qui cernit acutius,adducit ad id,quod videtur, eum, cui vifus eft penitus mdi-fiebetior,ita,quibus cotigit in rebus intelligibilibus perfpicere clare,quod offertur intellectui, ad cüt.yidetur.». ducant ad contemplationem eandem,c f maxime caecutientem. A tq3 hoc eft praeceptoris officiu, Ugjfe ns ttxv B vt inquit Plato,dC ego affentior* Et his de rebus fcripfimus copiofius in tratftatione demöftrönis, rmßdttcci/-q> dodfrina talis quedam fit euidens ad intelligentiam, Scripfimus aut 3C illud, quo modo quis exorfus in vno quoqs ab elementis,ac principi] s maxime demoftrare polIit,quicquid eft demon* ^nt.it;rp. ftrabile:non quemadmodu admirandusilleFauorinus:qui,cu fecerit totü librum,in quo demon clarius, en qui ftrat ne id qdem cöprehendi poffe,Solem effe,alibi tanq nobis obliuiofis in vtraq3 difputat parte, obtußus uidet. coeedit q? effe aliqd,quod certo cognofci pofflt,cuius iudiciu,ÖL elecftionem permittit difcipulis* D+^.{:p^ «aAof dotior. GALENI DE S V BFIG VR ATIONE EMPIRICA Incerto interpreto De Empiricorum nomenclatura. C ^4P> i. Mnes empiricae fecftc cultores cognomen ab Hippocrate ducftum renuentes fe ab ai affecftu denoiari maluerut,queadmodu 3C philofophi, quos,9 in fingulis haereant,fcepticos gr^co noie appellant.Ergo non ficut caeteri medici Hippocratici,aut et Afclepiadei,Praxagorei,Erafi[ ftrateijita &C ipfi Acronei ab Aerone prio empiricae difciplinae feripto re,vel a Critone,Philiftiöe,Serapiöe cognometa traxere,*q Aerone g de iuniores,reliqs aut Empiricis vetuftiores habentur* Atq^ haec quidem quantum ad cognomen attinet,dicfta fint Jn Empiricorum vero docftrina fumma cautio eft,nequis vilo pa&oab indicatione quidpiä inueniri opinetur:neq3 enim, veluti Rationales medicam artem indicatione fimul,& experimento conflare putant,fed experientiae totam inniti,quam ex eorum ob ieruatione,quae faepe fimili modo obtigere,conflari affirmant* Hanc ego tibi empiricae fečtae di-faplinam,qu£ qualis've fit,fi modo mentem adhibueris,fub compendio clarifflme colligam.Tu vero,quae deinceps dicfturus fum,tanquam ab Empirico dich fufeipies* Qmtuphci experientia Empirici medici nitantur* C^4 P. z. 'Tk K Edicam arte non ab indicatione,fed ab experientia tm conftituta afferimus* Experientia i V I v€ro appellamus,qua a fe quifpia intuitu ipfo deprehederit, ficut indicatione, quam rationis difeurfu aflecutus fuerit: vt*n*nos fenfus ad experientia,ita ratio ad indicationem dogmaticos ducit* At cognitio,quae ex intuitu habet,vel fortuita eft, vel cofulta*Fortuita appello,quae fine hu tnano confilio,velcafu,vel natura eueniunt:cafu,vt fiquis, cui occipitium dolore afficiat,decide* rit,atq3 in<^e vena rec°ta frontis incifa,fanguine čp effufo iuuetur* Natura,vt fi febricitanti fanguis per nares effluxerit,ftatimcp definat febris* Cöfulta ab intui tu cognitio eft, vt fiquis in febre perdite dfte fitiens}ad bibendam aquam, vel mala granata edenda coadus,febrem euaferft: vel in monte E aliquis av ferpente idus,herba quxcuqj iibi fuerit oblata,vulneri adhibere placuerit,fanitate qj in-de recuperauerit. Sed imitationeexperientia cöparatur,vbi quiipiä imitatur,quod femefiaut bis, aut et frequenter eftedum cöfpexerit,non ita th frequeter vt lam iemper ex alio co feq ua tur: fum cit.n.vei picruq3 vel vtrouis modo,vel raro co tingere. Eil alia quoq3 rptßiw quali iam trita expe-rientiajquam ab experimetali difciplma dudä foiiartifices vfu exercem.Experimetale vero difd plinam vocamus eoru habitum,quae ita frequenter apparuerat,vt iam inde theoremata fint cöpa rata,pceperimus cp,nuqd illa femper,autpleruq3,aut vtrouis mö,aut raro euenire foleät; tot. 11. id elf quatuor,funt theorematudfif ;4ppterea &C theorema vocamus habitum rei,quam faepe videri-muscueuentusoppofitidifiindione,vt,fifitaliqd,quodfempcontingtt, fciamus eius oppolitu nunquä euenire,quod vero pleruq3 accidit,illius oppofitu,aliqn qde,fed raro cöungere: At eius quod vtrouis modo eff,aequale elfe oppofiti euentum,ficut illius,quod raro accidit, cotrariu ple-rcfipapparere; Qug vero hmoi diilindionibus gfpeda nö habuerimus,eorum notitia confufam impfedä qp haberi,q nullo pacto experimentalis difciplinae pars appelläda fit. Atq3 hanc Meno-dotus experietiam particulare vocauit, tanq ex alijs experientijsfingularibus no conflatam, ppea primam Öc fimplicilTimam eile. Nä licutex plurimis experimetis tota cofiat ars,ita lingula ex pe T rimeta ex multis expenetqs conficiatur: quas quot effc oporteat, velle determinare, incidere e in ambigua rönem,quä qdä Soriticä vocät: de qua in libro de medicinali experientia copiofe trada Uimus,cu fuperius experietiä ex auro^^u.proprio intuitu fieri dixerim us.Quantu ad nomeatti-net,apud antiquos dvroTrrnv quidef^pe legimus;dvro^/av vero nequac^. Sed ÖC hic,ficut in alijs gnukis nome vfurpantes dicimus in tuitore proprio intuitu magis operari,q cognitione acquire re: quia th ex hac in tuitionis operatione cognitio quoq3C0fequitur,placuitEmpiricis proprium intuitum cognitione appellare: inimo nö cognitione tm,fed experietiä quoq3nucupauere:quos ego nuncimitatus Umili mö propriu rei euiaentis intuitum,2f cognitione,ÖL experietiä ex multis mtuitionibus coparatä vocabo.Cur vero Empirici obferuationis nome cum cognitioe,etnie moria cöfuderint,nö fatis copertum habeo. Nam Theutas,cu prius dixiffet partes mediae artis-, ob quas plerikp fine adipifeimur,per experientiam coparari, quae ex proprio intuitu,exhiftoria äficögruo de re fimili ad fimile tranfitu generatur, poltea experientia diffiniens, q a' ppria in tuitione nihil differt,itafubmgit:Expenetia igif tota rei euidetis obferuatio appellat,p memoria ici licet, öC cognitiöe obferuatiöis noie abufus,quä ÖC cöferuatione vocamus, quae eff adus conferua toris:neutra vero appellatio fm redä loquedi cöfuetudmeadmemoriä ÖC cognitioncaccömoda G ri pöt. AtrpißriM.exercitatione nÖ male adione ab ipfa experietiä dudä noiarunt, dč rptßm^.i, exercitatu,qui hmoi adione freqiietat,ficut & t/m^&tpov.U expertum,qui t/u7.r&tpmg.L experienti^ particeps elf- Empirici vero nome ad artis iedae §3 fuy inuentores transferre maluerunt, nam &T Empirian nö folii vnius theorematis cognitione,ied totä quoq* medfeä arte nucupauerunt: qua ex £fcUTo4/ ct*hpropria intuitioe,ex hiifona,^ congruo de re fimili ad fimile tranlitu cöftare affe-ruimus, hilf oriam quide ppriae in tuitionis enarratione vocäxes, tr äfitu vero de re fimili ad fimile fterad exercitationem,fumpta.f.fimih tudine ab rjs,quae iam per experientiam comperta funt. is4n rei fimilts acifimilcm tranfnus, artis mcdic £ pars dicatur. C ~4P. 3. Vaentaut,nuquid,queadmoda exiffimauit Serapion, tertia pars medicae artis fit de re fimi li ad fimile träfitus,quod aperte negauit M enodo tus,fcd vfui tm accomodari voluit: con-ffat aut nö idem eile vti,öf vt parte vti.Caffius Pyrrhonius illu ab vfu quoq3 abdicauit, integra čp de hac ipfa volumc cofcripfit.Optime vero olum Theutas de re fimili ad fimile tranli-tum iter ad exercitatione effe iudicauit. Sicut alrj infffi potius rönem habere voluerunt. Nec peius fortalle hifforia dč obferuatione infixa magis,q medicinae partes vocabimusrideo recfc, vt mi hi vr,Theutas ita de illis prodidit.Partes medicinae,ob quas fine acupifcimur,p expietia nobis aeff« Cedunfit aut experietiä exppria intuitione,hiitoria,oes coi noie memoria? appellant rppterea redius aliqs experientiädicet ee memonaeo-rü,q fape ÖC eode mo perfpeda iunt.Qudd (iquis pro memoria obferuatione po(uerit,eritexpe>t netia obferuatio eorü,quae fiepe eodemö perfpeda funt. At, fi obferuatio operatione lignificeq yt loquendi vfus obtinuifie videtur,memoria vero fit imprelfio in anima quiefees, poffumus am bas comprehendendo dicere,experientiamelle obferuationem ÖC memoriam eorum, quie fiepe eodem modo perfpeda funt: fortecp prefiiterit folam ponere memoriä,cü fub illa obferuatio coti iieat:lieqj.jiimemorari poffumus ea,q f^pc eodem mö perfpečfa funtqufi prius obferuauerimus; De communibus partibus medicina. c AP. 4. HA denus, quantum compendio hcet,de experientia diffinitione tradauimus. Theutas aut totam medicinam in tres partes diuifit,indicatoriam,curatoriam, falubre: has vero vni-» uerias acq uiri per propriäintuitione,hiiforiam,öf cögruum de re fimili ad fimile traniitum. pro-«pterea,qui haec tria proxima medicinae partes eile voluerunt,no abfolute partes, fedcu additione partes coifitutiuas appellauere,vt priora illa partes finales,partium X genus in duas primas:dif> ferentias A ferentias diflecando finales,& coftftutiuas:fiquis tn noibus abuti noluerit, non has conftitutiuas appellabit partes,fed quafdam medicorum operatioes: ille vero animi habitus, quo medicus vel indicare,vel curare,vel fanitatemcuftodirepoteft,merito pars medicime vocabit, Abutant igtt noibus,qui voluerint: nos 111 partes tres medicinam fecabimus,indicatiua,curatiua,falubre* Porro' indicatiuä in dignotione prefentium,& futurorum pram otio ne, ficut curatiua in chirurgiam^ vicftus ronem,&: pharmacia*Salubre vero qdä indiuifam feruarut:qdä 111 fpem generi cognomine,in falubre,inqua,& in euecfticam.i.boni habitus effecftrice:afij addiderat pferuatiuam,refum-ptiua,& gerocomidufifenu cuftoditrice* Sunt,qui ex rationis diuifione partes medicinae venati Fint*cum+n*ficut Herophilus voluit,medicina fit fcientia fanoru, aegrorum,^ neutrorum,tria ex cogitauerunt,qbus fingula iftorü cöueniut,corpora*f*figna,&: caufas*na,ficuti corpora,ita figna, A: caufas congrue fana,£gra,&: neutra nuncupamus.Licebit igitur £ m hanc ronis fectione,empi ricam quoqj difciplina in fuas partes diuidere: no prohibeo,tn,fiqs dC aliter diuidendam putarit, dummo nullum artis mebrum omittan^pptereaÖCTheutas in principio libri de partibus, nihil obftat,inquit,fi medicinae partes in indicatiua,curatiuam,&falubrem lectae, in alia quoq^ membra fecentur:quofit,vtminimemirum lit, fi empiricae artis alij duas partes, alf) tres, quidam qua-ß tuor,non nulli quinq; pofiierint: fortaflem.eande oes rei ronem intuen tur, fed,vt diuerfa conci-piuntjita dC diuerfa explicare necelle eft:quae vero fit ronis diuifio, paulo inferius declarabitur* De confiitutione artis Empiricorum. C ^4 P. 5. COnftitutiuae igitur medicinae partes,qu£ oium vtilifflmae funt,clarius ita pernofcetur*Medi cus,qui ab obleruatione arte effecit,leipfum Empiricum,fuam facultate Empirica nuncupa tnt: primis teporibus,vt credi par eft,noxia pariter,dC innoxia: limiliq^ modo vtilia,ßC fuperua cua obferuare coeperunt: polt longo reru vfu multis multa obferuanbus cöpertu eft plurima inu tiliter fuiffe obferuata:propterea,ficut in principio ^ppria reru intuitio,ita nuc hiftorica comodif-fima eft*Nos*n.hiftoria docet iam deprehefum effe colores in multis qde morbis fuperuacaneos, 111 quibufdä vero non parum intereffe:na lippientibus coeruleus,viridis,niger ČJ3 color cofert,albus^ fpledidusfumme aduerfatur,reliq inter vtrunq? ambigat. Eodem m<5 rubeus color fangui neexpuentibus nocet, &£ ad caeteros morbos fuperfluus oino compertus eft:ficut &C menfa ebur-neaftie fit,an lignea,feu phiala aureate,vel argentea,vel vitrea: nihihn.horu falubre magis,q infa lubre appellatur,fed penitus fuperuacuum: no ita tn odore neutro mo fe habere ad fani tatem,vel aegritudine dixeris: neq^. n. parum refert appetitiue,digeftiuae čp facul tati,foetidane,an bene olen C tia offeratur: oino % capiti nocet,qu^cuq? odoratiora funt,veluti cupreffus,populus,buxus,nux, praecipue,quae adhuc virent: ideo nec lecftos,aut fores,aut vafa ex his fieri probamus: fugiendun* oes odores funt,qui vel caput repleant,vel appetitum euertant: cum natura nos doceat vtilia eligenda effe,noxia vero euitanda.Ergo his ita fe habentibus necefle eft, vt medicus falubria,infalu-bria,neutra^ pnofcat,nec caufas tm tales effe,fed dC corpora,& figna*Nihil aut refert,feu pcrno-fcere,feu fcire dicamus: ficut neq^ artifice,aut docftorem artem,vel docftrinä addifcere: parum et in tereft,fi inflammationem,exempli gratia,egritudine,vel affedum appellaueris.Symptoma tn ab fgritudine diftinguendum eft,nam fymptoma fimplex affectos eft, dC non ex alrjs conflata con-geries.ficn Jateris dolor fymptoma vocatur, tuffis ^3 eodem modo,&: fputum feu flauum, feu li-uidum,fiuecruentum fuerit,item difficultas anhelitus, & calor praeter naturam:quod vero ex omnibus his conficitur aegritudo appellatur,qug affecrtos,quoq3,SC valetudo, Qc morbus, fi libet, vocari poteft:nominibus tamen vtemur, quoad eius fieri poterit, apud Latinos quam maxime 1confuctis,fin minus,his faltem,de quibus inter nos inuicem conueniat* De Symptomatumconcurju. C^4P. 6. QVantu igitur ad praefente inftitutione attinet, fymptoma fatis idonee nucupabimus fimplex aliquod incomodum,quod humano corpori pr^ter naturam accefferit, ficut calorem, tumorem,inflamationem,difficultatem anhelitus, pulfus afperitatem, dolore, tuffim: affectum vero, vel aegritudinem cocurfum,q ex his fimul conficitur* Periti*n*Empirid no quem cunq3 fymptomatum aceruu morbum noiauere,fed cocurfum tm eorum,quae ex longa obferua-tione ita fimul cöuenirecöperta funt, vt pari ter incipiant,augeantur, vigeant, declinent, &C recedant: quem cocurfum copendtj,8C luciditatis gratia vno tm noie explicuere, qnq3 ab affecfto loco nucupationem ducentes, vt pleuritim,penpneumomain:qhq3 ab aliquo fymptomate, vt inflam matione,furorem:no nunquam a fimilitudine,vt elephantem,cancru:quandoq3 ab ipfometcö-curfu, vt oedema,fcyrrhum*Symptomatum igitur,quae fimul incipiunt,augentur,vigent, &C dell nunt,cognata vocari poffunt:quae vero pleruq3 cöfequuntur, affinia* Quod fi eadem in cocurfu, tanq figna,confiderentur,quedaeorudiagnoftica,quafipraefentium dedaratoria, vocantur; quf dam,q> futura pnuncient,Prognoftica nücupantur: quaedam,^ curationem indicent, nö male in dicatoria dicenfOmnes autem cocurfus ab obferuatione prodiere: obferuatio enim memoriam, memoria experientiam peperit:a qua proxime ars emanat,dum meminimus,quid cum quo,qd ante quod,quid poft quod obferuauimus:atq3 id quidem vel femp,vel plerunq3,vel vtrouis modo, vel raro; femper,vt vulnerato corde mortem fequi;pleruqs,vt fcammonia ventrem purgari: vtrouis vfrotiis modo,vt percuffa ftiperiori cerebri membrana interire hoiem:raro,vt vulnerata cerebri E fubftantia falutem coparari*Atq?itaex obfcruatione, ÖC memoria conftituta arte neceflarium eft propriua cöi diftinguere:quam nimis ambitiofe quidam Empiricoru diftinbhone,quidam de terminatione appellandam effe cotedunt: ego enim, fiue hoc, fiue illo mo dixeris, paru intereffe arbitror,dummodo per euidetes notiones proprium a coi feparetunquida tn ita rem praricribut, vt diftindtionis vocabulum ad noiiim drias,determinatione aut ad res ipfas magis couenire opi-nentur: fed no ia, v tretje Plato cofulebat,fpernenda funt, ronum vero foliditas inqreda«Propriu igitur a cornum' ita diftinguetur Jn affeduum quidem dignotione,vt fi cu febri acuta difficultas anheli tus,tuffis,Sf coloratum fputum apparet,Sf percuncftetur a nobis aliquis,cuius na morbi iit ilte cocurfus,rndebimus pleuritidis quide, & peripneumomdecoeni effe, neutrius tn proprium«. Quod fi addatur dolor lateris pugitiuus,pulfus afperitas cu tefione,hunc morbum plane pleu ritide effe affirmabimus:at,II no dolete latere,nec pulfu duro exiftete, impotentia fpirandi adfit, * nifi ceruix erigatur,fit čpoino tätaanhelädi anguftia,vt prope fuffocationem accedat,talis cöcur-fus peripneumonia vocabitur:itaergo in affecftuüdignotione cöea proprio diftingueturJn prte notione vero hoc modo: Sint nares acuta:,caui oculi,collapfa tpa,atq3 interroget aliquis,quid'nä cocurfus portendatr'dicemus in proceffu quide egritudinis mediocre malum portendere,in prin F cipio vero Ietu minari«Atq3 ifta quidem a tpe tegritudinu prima diftincftio eft: ab rjs au t,qu«e prte celferec5fideratur,an eger ventrisfluxu laborauerit,velmedicamento purgatus fuerit,fiue vigi-lijs,fame,aut alio euacuationis genere attritus« In fignis vero ad curatione attinentibus comune a proprio feparatur«Si quaeratur,an pleuritico vena iecanda firirefpodetur.n« no cuicunq3 iecada effe,fed illi,cui plethoricus cocurfus acciderit,vel g fine hocconcurfurobuff us fitadolefcens,atq3 ne hos quide oes: neq3.mi1 pleuriticus cocurfus in fene,aut infante fuerit,vena fecanda eft ,aut in Scythia degat aeger inftante hyeme frigidiffima,vel fub ardetiffimo coelo in fummo eftatis feruo re,aut certe iyncopampatiaffueueriunamnemini iftorum venam fecandam ducimus: non htec tamen fufficiut:funt.n. aliae quoqs determinationes, vt J ,fiadclauim dolor incubuerit,potius ve de ratione vic. nam fccamus: fi ad hypochondrium declinauerit,ventrem purgandum eligimus« com uex^io' Quid differant Empiricorum,& Dogmaticorum rationes C ^iP. 7« &i i.ci.7aXi7’ Alis igitur rei determinatio eft, quam defcribentes dicunt elfe orationem propria a coibus c.&h J diftinguente.Quidam tn,vt prediximus,non determinatione, ieddifiindtionem appellare maluerut: nos aut fiue determinatio,fiue diftincftio vocetur,nihil intereile dicemus,dumodo co-curfuum dogmaticoru,& empiricoru differentia feruetur« Empirici enim euidetibus,dogmatici G vero rationemagis nituntur« Pari modo dogmatica ratio hoc ab empirica differt,quod htec euri dentium rerum,illa occultarum eft: quae,vt nomine quoq3diftinguerentur,rationcm quidem em piricam epilogifmum,dogmaticam veroanalogifmum vocitauere« Quin ÖC breuiffimas rerum declarationes,non diffinitiones,fed defcriptiones empirici appellauerunt:cum tamen nihil pro-biberet rei rationem,qute ex cuidentibus confiffit,ita diffinitionem vocari,ficut dC dogmatici vo eant cam,qux ex occultis colligitur« A tq3 haec quidem eft inter vtrofq3 de nominibus diferepan-tia,quam &C modefte,^ arroganter tracftari licet:arrogantia tamen plerunqj vtuntur empirici« Quibus Empirici, quibus Dopmatici jidemhabent ♦ C~4P. S. IN rebus aut dogmatici,6f empirici differunt,queadmoduin principio quoq3declarauimus,q> empirici rjs tni credant,qute vel fenfui pateant,vel memoris p fenfum mädata fint« Dogmatri ei vero praeter haec,illis quoq3,qus ex naturali rerum confecutione per rationem acquiri folent. De Empiricorum demonfiratione. P, p« SEd empiricus prster defcriptiones,& determinationes, qus a fenfibus fumuntur, cau/äs etiä reddit,dC demoftrationibus nititur,quas a fenfibus mutuauit«Si enim,exempli gratia,in-terrogetur, quare crus cum vulnere luxatum no reparaturi Qm, inquit, conuulfionem inde feg H obferuatumeft:hoc enim maxime cauent, ne quid vnqua ex rationali confecutione,led ex memoria,euidenti obferuatione femper affirment. Atq3 hoc pacfto Empiricus artem fuam tu con fielt,tum docet« In quo maxime a dogmatico differt,tum quia plurima indeterminate agit, tu qa plus squo confidit; hiftorig« Quam ego no vitupero: cum enim vnius hominis vita ad omniuni tnuentionem fufficere nequeat,longi tpis obferuationes hiftoria colligit, vt eius, beneficio tanq ex multis tot feculorum hoibus vnus efficiatur eruditiffimus. Si igitur ita fingula qusq3 memoris mandata forent, vt cum fuis diftintftioibus clare ab Empirico percipi po flent,nihil vitra qus rendum effet,quod ad veritatem artis referret« Sed,qm,qui feripferunt partim cöfufo experimen to nimis propenfecrediderunt,partim et non perfpexere,qus docuerunt,partim du in rationales demonftrationes incidere vererentur,rudes dC procul a veritate aberrantes deprehenfi funt, ideo cogimur non ita facile cuilibet hiftoria: fidem adhibere, nifi prius experimento probetur, poftea ad vfum accommodet: quod quide dogmaticis non contingit, quos Menodotus per con. temptum Tribonicos vocat« Antiqui enim Tribonem appellauere,qui in aliqua facultate longo fc vfu exercuerit,vt in ea ia perfecftus videri poffit*Menodotus igitur deridens, Tribonicos appellat Dogmaticos,quafi qui Tribones appellari non mereantur,cum experientia: non credant, fed rebus A (cd rebus occuItis,ignotis ftudeant,& hiftoriam contemnat,quam ne legerint quidem.Quonia vero öC hic de hiftoria longae ambages perferuntur,nos de ilia quoqj fummatim tracftabimus. Ve ludicando, 0* comprobanda hi florio* C mittenda eft, nam conuenientiae, quae de occultis funt, raro tantam habent certitudinem, vt de il-lis idem omnes prorfus confentiant» Quod fi ‘etiam concefferimus id non nunqfticri poffe, talem tamen conuenientiam non admittet Empiricus» Concordiae igitur de rebus fenfibilibus certae,3C fideles in vita funt» Nos enim,licet nunq in Cretam, Siciliam,aut Sardinia nauigauerimus, eas tn C effe infulas credimus,qm omnes,Jqui eas proprio intuitu confpexere, ita effe inter fe conucniunt». Ergo,cum pro comperto habeamus de ijs,quae fenfu deprehendi poflunt, vbi vera fint, couenire omnes,quicunqj res hiftorig commendarunt,propterea credimus a macere ventrem fiftfi Eodem pacfto licet nos rha pontici vires proprio intuitu nunquam experti fimus,hiftoriae tamen de eo tra ditae,q> eietftionibusfanguinis conferat,fidem adhibemus.EftaIia quocp propofitio huic valde co gnata,non quidem epilogiftica,fed analogiftica potius,8f dogmatica,an credendum (cribentium concordiae fit, vbi omnes conueniunt, non q> ipfi proprio intuitu rem confpexerint, fed q> fingu-' lis eorum probabilis admodum vife fuerit» Sunt enim aliqui non dogmatici tantum, fed empirici quoqs, qui crededum effe affirmauerint: nam fine vlla ambiguitate concordia manifeftu fignum eft veri tatis :caeterum id a fequacihus epiIogifini,qui eft ratio eorum, quae fenfui patent,non ita fa cile admittitur. Conuenientiam enim hiftoriae de his tantum effe volunt, quae euidenter apparet». Ergo Empiricum ver£ hiftoriae iudicatorium eft conuenientia inter eos, qui fingula quaque pro-prio intuitu obferuauere. At cocordia,qug a rei natura producitur, dogmatica eft» Sed preter haec habetur aliud quoqs verae hiftoriae iudicatorium: mores,inquam,dC eruditio aucftoris, qua: ab alijs eius monumentis colligi poteft»Nam,fi,exempli gratia.Hippocratem, Andream cp recenfeas,illu Dperitiffimumftudiofiffimum qi veritatis inuenies, hunc rudem, temerarium, prorfus cp ab Hippocratis grauitate alienum. Deniqj alio quoq? inftrumento hiftoria iudicatur,vbi,qug traduntur, his fuerint fimilia, quae prius proprio intuitu cognouerimus: nancp, vbi, exepli gratia, fciuerimus macerem,dC riia ponticum adftringendi vires habere,fi alia fimili modo tradantur, adftringentia, facile credemus ventrem compefcere,& fanguinis fluxum fiftere. Quot moditreifimdtiadfimdemtranfitus fiat* C*AV* ii, MEnodotustamennegauittranfitum de re fimili adumilemeffe hiftoriae iudicatorium, fed eius,quod fieri poteftfi vero fecum rejtßwxid,cü vfum,&exercitationem affumpferit,tum demum hiftoriam quoque iudicare» Sed de his paulo inferius agetur» Tranfitus igitur de re fimili adlimilemfiin feipfo confideretur,eft iter ad experimentum. Iudicatorium vero poffibilitatis ad hiftoriam attinentis, ficut &C hiftoria,duplex eft. Porro'rationalis tranfitus ab Empirico differt, quo'd rationalis ab indicantis rei natura innotefeat: Empiricus vero ea potius imitatur, quae fenfu precognita fuerint,non quidem quo'd probabile videatur fimile a fimili generari,aut agere,aut pati: neq? enim cuiufpiam iftorum gratia trafitum faciunt, fed q> experimento cognouerint ita fe inuicem habere, quae funt fimilia. De fimili autem ad fimile tranfitur, vel in membris, vt de lacerto ad femur, de vina ad tibiam, de manu ad pedem: vel in morbis a vt de fluore alui ad inteftino- Ifagogicn 5e rum ram difficultatem vvel inremedijs,vt de citonio ad mefpilum: quae omnia prius experimento fiC £ manda funt,q; dodrinaz certitudinem faciant« Eft quocp empiricae artis quandocpnon incongrue' de oppollto tranfire ad oppofitum,vbi,f.fimilia vniuerfain vanum tentata fuerint: quodquide a dogmatico omnino alienum eft. Träfitusergo de fimili ad fimile, fiue trahatur,fiüe nön trahatur ab hiftoria, C minoris ratio tanti refert,vt huic quidem plane iam fides adhibenda fit,illud vix tanquam probabile admittendum.Quod enim a quamplurimis probatiffimis viris confone proditum fuerit, poftea no raro a nobis ita efle, compertu, ac praeterea verifimile fit,nec$ diferepans ab tjs,qua: experimento cognouerimus, id profedo eft,cui proculdubio credere non minus,ac experimeto,debeamus. At illud minus fore fperabimus,quod probatiffimi quidem viri quamplurimi affirmauerunt,nunquam tn a nobis H vifum,neq3adeo verifimilefuerit. Multo vero adhuc minus illi credendum, quod pauci admodu afleruerint, quod cp vix femel,aut iterum vifum fuerit. Sane illud comodiffimum exemplum eft, quod nunc mihi dicendum fuccurrit. Erat apud nos in Afia in pago quodam elephantiafi vir laborans,qui primo quide reliquis couiuebat,ac cum familiaribus verfabatur: vbi vero no nulliex confuetudinecontagio maculari cceperunt,ipfe^ue iam foetore,& horribili fpecie deteftandus eftet, in edito loco prope pagum iuxta aquae riuulum Pagani tabernaculum aegro habitandum ftruxere, cui deinceps diarium alimentum fubminiftrarent. Proxima aeftate circa Canis ortum co Ionis vicinam metentibus fegetem minifter odorati vini lagenam,quam attulerat,prope agri mar ginem dimittens abijt. Coloni labore fundi cum ad pocula acceffiflent-,«ac quidam eorum adole-fcens vinum in craterem funderet,ecce exanimata vipera fimul collapfa bibituros non minus abo minatione,qua'm metuconfternauitracipfi quidem aquam potantes,vinum aegrotanti attulerut, humane fe aduros,exiftimantes, fi tantam viri calamitatem morte redimerent, quam ex eo veneni hauftu plane futuram arbitrabantur: at illenouo quodam, prorfus'que admirando euentu, ab hoc ipfo potu fanatus eft:excidit enim tota cutis dura,& veluti lapidofa, non fecus,acfi cancris,lo cuftisue, aut caeceris huiufmodicruftaceis animaIibusteftam,quaconteguntur,abfcideris. Nc-c difllmik A di (Ti mile in Myßa Äfiae non procul ä nofiro municipio contigit» Vir erat praediues elephatiacus, hic ancillam fuam formofam deperibat:contra :illa feedum hominem odio habebat, alqs <33 aman tibus dandeftine mifeebatuneuius doliconfctjs duabus ancillis contubernalibus vtebatur,altera penui praeerat,altera cellae vinariae* Accefferat aeger inde fibi promiffa falutis fpe ad quofdam calidarum aquarum fontes, vbi multa viperarum vis ob fquallore ariditatem 'c$ loci fcatebat» In vini igitur lagenam parum diligenter feruatam vipera irreplit, quam cum luffocatam deprehendiffet ancilla, rata fore, vt odiofus dominus eo veneno facile interiret, coenanti alacriter obtulit, euene-re tj3 omnino eadem,quae paulo fupra de pagano retulimus» Atcp haec quidem duo funt experien tix monumenta,quae cafus attulit: nunc vero tertium adiugam,quod imitatio effecit»Philofopho cindam multos antea annos hac ipfa aegritudine effličtim laboranti, vt iam illi mors vitte prafe-renda videretur, geminos hofce euentus cum forte recitauiflem, idem ipfe etiam experiri cogita-uit,ad quod obeundum augurio quocp confirmatus(eratenim augurandi peritus) protinus vinü ita medicatum,quod parari iulferat, intrepide haufit: nec multo inde poftea ex elephantiaü ad lepram deuenit,Quartus etiam preter hos omnes viperaru venator,dum primis adhuc huius morbi incommodis teneretur,me pro falute confuluit, quem ego admonui, viperas, quas venaretur, :B fruftatim incifas, SC anguillarum moredecocffasefitaret:atq3 ita per halitum egritudodifcuffaeft* Alium pr^terea diuitem virum no nofiratem,fed e media Thracia Pergamum, fomnio ita iuben te,profeex quibus ars confici poflet,confpicaremur» jQm deberet efje ~\erm Empiricus, ac quiddijf erant Serapion,Menodotus} Heraclides, & T'heutas Empirici. C *s4P+ 13. |C IV TEc longiori fermone opus habemus ad empiricae difciplinae formulam exprimendam, licet J. longe plura addiderint i],qui huiufce fecfig principatum vfurpauere, atep ita fe habere mani- feftifTimedeclarabo» Proponatur,vtpafllm proponi folet,quis nam medicinae fit finis, aio em piri cum, qui propria: difciplinaemodumexquifite feruauerit,itareiponfurum:inteIIigo, quaecunqj praeter naturam corpori humano acciderint,velle curare, quod fy inteIligo,non verbis, fed ačtio-nibus comprobare:an vero,quod acquirere ftudeo,integritas vel ianitas appellari debeat, vel ac-quifitio fanitatis, vel integritatis, vel fanari, vel integritatem adipifei, fiue quod fecundu naturam ' eft regere 6C cuftodire,nihil apud me refert,dummodo,quod polliceor,opere ipfo confirmem: caetera fophifiisfacile permitto:neq3enim mihi in muneribus artis occupatifiTimo tantum ocrj fuper cftjVt nugis fuperuacuis, fabulis qj differendisbonashorasamittam. Talem ego refponfionem a vero empirico fore fperauerim: nam,fi de fine medicina: diffenfiones conciliare tentauerit, diale-«flicis fpeculationibus impingetur, quas euitari oportere affirmat: id autem in eo libello diff ufius cxplicauimus;qui de fine medicine inferibitur. Sed nec idem caufäs vllas indagabit,quod Serapio &C Menodotus fecere: artem enim fuam no rationibus, fed operibus comprobabit,omnino Č33 dia ' ledlicam euitabitfine qua neq? caufaecondufionem,neqp fyllogifticae orationes intelligi poffunt: D immo dC fcire difilmulabit, an aliquae fint diffenfiones:fpernet etia rationes diluere, quae euiden-tia impugnare videntur,haud ignarus fophifticas apparetias ab ipfis quoqj dialedicis non tam fa čile folui: praeterea fermonis multitudinem longitudinem'que afpernabitur, fed pauca bt raro lo-quetur,quemadmodum-Pyrrhon Scepticus facere folebat: hic enim defperata veritatis inuentio-ne,quam diu fruftra quaefierat,in fingulis haefitabat,nec amplius agendorum rationem quaerebat, fed euidentia fecftabatur, vt,qualis in omnibus vite muneribus fcepticus, talis in medicina em piri* cus fit,minime fuperbus,aut ambitiofus,neq3 glorij inhians,non compofite ambulans, neq3 fucatis gefiibus,fed interius exterius c# totus integer, qualem Timon aitfuiffe Pyrrhonem» Non minus autem huncadmirabuntur homines,čg Hippocratcm,fi operibus magnum fe in arte praefta-bit,melius,quam reliqui faciant,luxata emendans,& quae luxationi parata funt, in validiorem flatum permutans,vulnera 8C fracfturas 3C hulcera,Čč qua: alij curare non poterant, ipfe facile fanans, nec minus, quae aegro euentura funt, ante euentum praefatus, &C quae iam euenerint, adfuntue, ita cuenifleveladeffe line praecondatione, aut relatione coram aftantibus explicet» His enim offi-cijs Hippocrates omnium pofteriorum iudicio /Efculaprj gloriam adeptus eft,non quidem tripli cis fermonis ambages explicans,ficu t Serapion,neq3 tripodem iadans,veluti Glaucias, aut decem mille verfuum libros aftruens, qui deinde in alios libros diikcarentur: non ille canina iracundia Ifagogici» 5e ij medicos DE SVB FIGVR ATIONE EMPIRICA medicos im probe inceflit,modo cTejLfxvtäovrat, quafi leones acres, mo ^uv/ua&v/;, quafiacres E fatuos appellando,tum medicos,tum philofophosomnes,quirationeniterentur,quodimpuden tiflimefecit Menodotus. Verum,quod in empirica difciplina Menodotus reprehenfione non caruerit^quod'que in his, quae aduerfus dogmaticos obIatrauit,furiofae temeritatis fit accufandus, h'cet tibi ex commentario intelligere, quod contra eius deliramenta in Seuerum confcripfi: nec minus efufdem furor apparet, vbi Afclepiadi contradicit, aflerens fe exquifitiffimefcire omnia Äfclepiadis documenta elfe falfa, quamuis in eifdem fuis commentarijs fexcenties affirmauerit fe obfcura minime reprehenfurum, veluti, quotam vera, qj falfa efle poffint:putatfe tarnen Afcle-piadem prorfus confecifte,necefritatcnY quc fuis aftertionibus inculcat, vbi plurima funt contine gentia. At Pyrron, quem ipfe probat, non erat huiufmodi, fed humanus admodum, pacatifil-mo'que animo fibiconftans,nihil interim loquens,mfi vbi occafio poftularet: quod olim mode-' ftum qucndam empiricum feciflenoufqui operibus, & non vano verborum ambitu gloriam fu bi comparabat. Erat hic quandoq^ pollicitus fe magnam quandam aegritudinem tum chirurgia, tum medicamentis curaturum: cum cp iam ad fecandum pararetur, interuenit alius furens medi-cus,qui multa rationum mole oftendcre nitebatur hominem fecari non oportere: tum ille fe vni-co verbo a fophiffte moleftns explicaturus, Ego interim,inquit,recedo, dum vos deliberatis, vtri F magis credere oporteat,mihf ne,quem dudum in artis operibus experiendo cognouiftis,an huic, qui vos nuper tot verbis aggreffus eft: erit enim vobis libera optio eligendi,qui magis placuerit: ac cum dicfto fecelfit, nec multo pofteafophifta fubfecutus eft: illius enim negledtis deliramentis, neceflarrj priorem reuocauerunt, qui operibus artem offendebat* Nedum enim fophiftaille, fed necDemofthenes quidem omnium facundiffimus perfuadere pollet vnquam hominibus, vt corporis fui curam non illis potius committerent, quorum peritiam ex operibus cognouiflent* Attamen aduerfus maximum huius artis exornatorem Hippocratem temerarius Serapiontan-quam nouus/Efculapiusoblatrareaufus cft tanta impudentia, vtfuoscommentarios paffim vi-deasproprrjs laudibus refertiffimos: antiquos autem viros probatiffimos, quorum monumenta totam artem illuftrauere, praeterit omnes, nec dignos putat, qui vel minima quidem laude exornandi fint* Ego vero tantuni abfum,vt credam contradi& rationes iftas, quibus ambiguitates foluuntur empiricae fedfoeconuenire, vt arbitrer fumma reprehenfione dignos efle, qui talia confetftati funt: neque enim, fi fibi in ea fecfia conftare voluerint, ad artium conftitutionem putabunt aliud efle neceffarium, qua'm ienfum rerum euidentium, & memoriam: nihilo minus reifte admittunt vim quandam in nobis efle, qua eorum, quaesapprehendimus, confonantiam,& G repugnantiam difcernamus* Sed no propterea Heraclides Tarentinus recfte putauithancprius exercendam, atq? arte acuendam: fufficiunt enim primordia illa, dC veluti lumina, quibus humanum ingenium a primo ftatim ortu natura illuftrauit. Videtur enim Eleraclides in ea dudu exercitatus, in operibus tamen artis Hippocrate fuifle longe deterior: ficut etiam Menodotus fuit: qui praeter fenfum,& memoriam aliud tertium introducit,quod epilogifmum vocauit:atque interdum omiflo fenfu memoriam tantum pofuit,&epilogifmum: quemadmodum ego in examinatione eorum,quae contra Seuerum icripfit, diffiifius explicaui* Qiiae vero profitetur ipfe argumenta ad alios redarguendos empiricos non inepti tantum hominis funt, fed etiam rudis:neque enim empiricis attinet fophifmata foluere,fed Ariftoteli,& Chryfippo,reliquis <33,qui in difleren di arte verfati fuerint* At,q? principio illi nobis infito confonantiam rerum,&C difcrepantiam,iu-dicandi experientiam conuenire oporteat,Theutas ita minutim oftedit, vt in quibufdam fit etiam fuperuacuus: quemadmodum ego in commentarqsfupereiusintrodudtorio exquifitedeclaraui. Hicigitura me libellus nunc propterea feriptus efi, vtoftendercm pofle aliquem empirice medendi artem conftituere dimifla omnino mquifitionede rei fubftantia: Afclepiadi vero, qui falfo probare nititur Empiricam fečtam nullo flatu firmari pofle, alias longa oratione occurri* Qiian- H tum autem vnicuiqj arti conftituendae conferat, fi experientia rationi adiungatur, oftenfum eft d mein libris therapeurica:methodi: in libro etiam, quem de ratione communi infcripfi, declaraui vnam efle rationem,quae vniuerfis hominibus infita fit: vbi oftendi omnia,qug cognofcimus,vel fenfu deprehcnfa efle,vel ratione quadam, quae nobis ingenita eft, iudicandi conuenientiam rerum^ repugnantiam,talem efle conuenientiae notionem,vt quaedam fit neceflaria,quam omnes euidentifilme intelligunt,qui natura ingeniofi fint,& prudentes: quadam CQtingens tantum, 8Cnulli neceffi tati obnoxia: errare hoc loco plurimos homines,qui diftinguere nefeiant cotin-gens a' neceflario,vnde etiam dogmaticorum diferepantia emerfit* Hunc errorem fi nos legitime cauerimus,plura quidem erunt,quae ignorabimus propter immenfam difficultatem: in mul tis tamen,quae modefte profitebimur, ita fimul conueniemus,ficut geometrae, 3C arithmetici faciunt* Neq3 enim ob alium, quam huncipfum errorem etiam Empirici medici maxime inter fe diferepant, vt ia commentarijs oftendi, quae de illorum edidi diferepantia» Galeni F R A G M E N T V M QVODDA M EXIGVVM AC MENDOSVM GALENO ASCRIPTVM G K JE C E A D H V C NO N impreflum, ex eis fortaflelibris fuperftans3 quos ipfead Empiricos (pečtantcs čonicripierac: cuius titulus cft, S E R M O ADVERSVS EMPIRICOS MEDICOS* ♦ fe p tim um adhuc infpicere dcOdcras & odlauum, ac omnino quamplura deinceps. Quid igitur adhuc calumniaberis,inconfiftentem etle experientiam affirmabis,&id,quod faepiffime fit,in-terminatum ac fufpecftum pronunciabis c' Quibus inliftet dicens. Haud inuenire potes,vt nosma gis,quam teipfum deficias: quin mihi videns,vt teipfum magis.Nam,cum duo fint,alter, qui per folam obferuationem aliquid inueniri dicat,quod dc ego fane' volo,ac vos,inuiti licet, confitemi-Cn i tamen: alter,qui quomodo,quod equidem nec poni bile nec vtileeffe altero,tuum profecfto reliquum effet munus, id inuenire. Et, quia dubium effeid affirmas, fophifmate teipfum deficies; nos vero nequaquam iniuria afficies. Non enim,quomodo vnumquodqueartificiofum fiat, certamen nobis eft,fed,quo'd fiat folummodo: quod fane euidenter conceflumhabemus. Tu vero, qui caufascuriofeinquiris,debes illud/quomodo/docere. Sed contra,quam deceat,procedere Videris,necfecus facere,ac illi,qui,quoniam, quomodo videant, ignorant, nequaquam videre fatentur quia etiam, quonam pačlo generentur,que generantur 3C corrumpantur,que corrum puntur, & moueantur, quas mouentur, ignorant, iccirco nec generationem nec corruptionem nec motum relinquunt. At, q> maxima vniuerfae rationisvituperatiofit,aduerfuseuidentia pugnare, quis eft, qui nefeiat c' Nam, qui incipere non poteft fine euidentia, quo modo is fidelis fit, «* cum aduerfusid,aquo principia fumpfit,fitaudaxc' Hoc etiam cum vidiflet Democritus,quando « apparentia vituperabat, vbidixiflet,LegecoIor,lcgedulce,legeamarum:veraaute(hoceft m») « atomus QC vacuum:finxit fenfusaduerfuscogitationem in hunemodum loqui. Mifera mcs,quae « cum a' nobis fidem affumpferis, nos deficis. At, cum nos deficis, tu ipfa cadis. Cum igitur deceret rationem infidelitatecondemnare,nimirum,quae adeo praua fit, vt etiam, quae inter ipfas eft pro-D babiliffima,cum apparentibus,a quibus incepit,pugnet,vos contrarium agitis: qu/ppe ea damna tis,quae rationem quidem habent,vt fiant,fed vt ratio vult,non fiunt. Mihi vero hoc ipfum maxi-ina rationis redargutio effe videtur. Quis enim iane mentis de rebus obicuris illi credar,quae adeo praua eft,vteuidentibus contraria ftatuat C Multis certe adhuc indigent empirici,vt id, quod volunt, affequantur, etiam fi hocipfisconceflerimus. Nifi enim,quaeadhucfuperfunt abfurda, memoratis paria oftendero, nullum etiam profečlo iftorum mihi commodum vtilitatem'ue elfe volo. Tu igitur, certo fcio, demiratus es non mehercle noftram, fed empiricorum fatuitatem,fi, cum in tot rebus totconceffa aflumpferint,nihil tamen plus habent:fed alter error haud minor prioribus /pios excipit,exquifita nimirum ignorantia,ac excellens quadam impudenu'a,ac ftupiditas ip fam fere' pecudum ftoliditatem fuperans. Qui, cum necp a' quo incipiant, habeant,nec,fi hoc iplis detur,(aepifilme fimili modo aliquid videre pofllnt, nec tot etiam myriadas, ipfas nimirum aegrotantium diuerfitates videre,vel recordari,vel feribere poflint, (Nam, quae bibliotheca tanta hifto-liam caperet ? quae anima tot rerum memoriam exciperet r) ipfi tamen nec ita fentiunt, q> fe ipibs dei udendo haec concedunt,(ed, tanquam haec firma ac certa eifent, adhuc de fequentibus contendunt. Ego igitur non ob illos, quippe fuperuacaneum eft cum lapidibus difterere, fed vt fermone finiam,euidenter monftrabo,q>,quamuis etiam faepiffime fimili modo aliquid confpici concedat, lfagogici. 5e ifi nullum Auguftino Gadaldino Mutinenfi Medico interprete^. ADVERSVS EMPIRICOS MED. «Ullum tamen ex hoc theorema artificiofam conftituent. Etcerte nequaquam opineris me Pia- E tonis ratione vti,q> fiquod ftudium (id eft SSti-wcTdjnc,) naturam materiae, circa quam verfatur,co gnofeit, id fane arseftffi non cognofcit, 7pißri: id eft exercitatio quaedam eit, Sc experientia :ars au lern nequaquam: Ego emm (inquit ipfe) artem haud voco, rem, qua; fine ratione eft: Hac nanqj Piatonisranonenonvtor,non, quia vera non fit, infanirem enim fi haec dicerem, fed, quia empiricorum inuerecundia etiam hoc admittit:necfibi ipfis curte effe dicunt,fi huius rei gratia fuum ip forum ftudium, non artem,fed aliud quid appellem. Quae'nam igitur erunt meae rationes c'Primum ergo ab ilh's ipfis quoque fumptiones funt concelfie. Sienim obferuatioeorum,quxfiepi£-firne fimili modo vifa fuere,ab ipfis,arbitror,empiria,hoc eft experientia,appellatur, com ponitur autem ex multis fingularibus.ipfum autem fingulare inartificiofurn eife dicunt, fuerit fane, quod faepiffime fit,ex multis inartificiofis compofitum.Et ita oratio interrogabitur. Si fingulare eft in-artificiofum, id vero, quod fiepiffime fit, ex multis fingularibus eft compofitum, igitur id, quod faepilfimefit, eft inartificiofum:atqui fingulare eft inartificiofum; ergo dC id, quod fiepiffime fit. At forte nec, quod dicimus, fe fcirediccnt:quippe fe tum alias difciplinas,tum dialečhcen fugere concedunt. Si placet,hanc a nobis ipfis dicftam rationem omittamus: aliam vero quampiam eiuf-cemodi eos interrogemus. Nunquid o Empirici id,quod fiepiffime fit,quoties'nam fit, nobis di- F cere poteftis ? volumus enim dC nos per obferuationem,ficuti vos ipfi, fcire. Vt igitur ne aberrem us,menfura eius,quod decenseffinon fet uata,putantes vel ante fufficientem ipfius infpecftio-nem ad finem venire, vel vitra, quam conueniat, extendi ob menfurae ignorationem, vobis ege-musinobis menfuram oftendite,vt & ipfi aliquid ex obferuationedifcamus. O ftulte,inquit ri-dens^ion eft in ipfis vna omnium menfura,fed iavnoquoqjalia.Tu vero non fetcus interrogafti, aefiquis vellet,vt furor,quod'nam illud iit calapodium, quo omnes calceat, doceret. Nequeenini pedum vna eft menfura :ina;quales nanqj funt. Nec hic etiam fane vna rerum eft menfuratdiffc-rentes enim funt. Ego porro' refpofionem lubens accipio, atque approbo, multo'que magis ei acquicfco,qua'm fi vnam effe omnium menfuram promififfet dicere: tunc enim quoque fufpica-rer,li,cum res multum inter fe differant,vnam ipfis menfuram inducere pollicitaretur. Nunc autem, fi in vnaquaque re prjpprium quid, ac peculiare oftenderit, eum veritatem valde affecutu-rum fperauerim. Quocirca a fimplicioribus incipiens interrogabo. Si videro aliquem, cui cerebri inuolucrum fit vulneratum, quoties'nam exquifite fcire potero, verum ipfe femper, aut ple-J*Uhq$,aut raro,aut ambigue moriturus fit C' At nullus ipforum nec ore refpondens nobis, nec feri ptis,mandas,menfuram docuit.Num ergo non habent aliquidin vnoquoqs terminatum 1 Quod G igitur iam eorum res peffum eunt, omnibus eft compertum. Sed confequens deinceps fuerit, quemadmodum a principio cum ipfis difputauimus, aequo que animo congreffi fuimus, adhuc etiam nunc fingulatim nos confiderare,vti um ab illis ignoretur menfura eius,quod fiepiffime fi t, tpfa vero in rerum natura fit:an nequaquam conftitui poffit,vt aliqua fit menfura in eo, quod fe> piffime fit : anipfafatftura fit id nunc artificiofum efte,cum prius minime effet artificiofum. Ego igitur fiepe hoc confideraui, ncc certe ex tempore. * Galeni GALENI DE CONSTITVTIONE ARTIS MEDICAE AD PATROPHILVM V idore T rincauelio interpreto ARGVMENTVM LIBRI Medicinae omnes partes con ft i tuit ex finis praecognitione. aufa componendi Imus libri* C I». Voniam mihi quide,Patrophile, diumo quodam videris affedlu pra> di tus,dum omnia no line demoftratione,et methodo cupis addifeere: decreui tue huic animi proptitudini more gerere,fermones fy illos qui te audiente his de rebus habiti funt, quae non leuem tibi dubitationem afferebant,in comentarios redigere. Nam cur in hoc non defcenda cer tamen: quum te videam viae ad veritatem ducentis aliquod iä efle afle^ cutum principium: quam tn pree illius tum fublimitate, et logitudine, tumctiaaiperitatefolusconfequino pofils. Siquidem quaplurlmos quotidie ammaduerto quätumlibet inuitatos, non modo eo feconfer re nolle: fed pigritia potius torpentes ab illa auerti. Te autem contra C ac ilii afkcftum efle video: qui,quum alij in hunc vfq$ diem fere oes ab ea diuertentes ad alias vias fe conucrtant,quafi ventate ex fublimi quadä fpecula perfpexeris,pulchritudinis illius ardenti fta tim amore captus,nec iter detracfles,nec foli eam prouincia tibi co m it tere audeas. A rq ui, fi in prg> fentia vera artis mediep conftitutionem inucnire affecftans animo di fcrudaris: mox (vt ego quide arbitror) quum refplendens veritatislumenfueris intuitus,maiori'ionge afficieris detiderio,nuUa aliam via hac,quam tu inueftigas,pr^ftatiorem inueniens: te,fiquide ad veritate inuertidnda,quo> cunqj te verteris,diuinitus efle affecflum infpicio. Itaq?, quum aures medic^ artis addifeendee caufo quaplurimisadhibuifleaffirmares, nuquä th, vnde fit opus demoftratione, methodo exordiri, ex aliquo accepifle,atq3 multo et minus quequarn inuenifle,qui viä a' principio in finem vfq3 per^ ducentem monftrauerit:ego,id quodcuperes,oftenfurum pollicitus ium:ft modo tantifper fufti> nere velles,donec hanc rönem in alrjs etiam artibus prius exerceä. Tu vero nec ab ea inuitatione te alienu oftendebas, nec alioquin tergiuerfari praeteferebas,immo tibi gratius fore hoc,cp alio mo do ad iftud tnftitutum progredi affirmabas,fi tn me hoc etiam oftenfurum profiterer,oium inqua eandem efle methodum. Quod quu non modo aflererem,verum dC continuo in prima propoli ta contemplatione monftrarem: te prae illius veritate quafi geftientem confpexi. Et quum multae D pterea alise, praefertim vero illae, q ex effediuaru numero funt (eiufce enim generis eft bL haec qug circa fanitateverfatur) eadem ratione pertraC vitia earu q labefadatae fint,refarcit.Oftedirnuspterea,neceffariu fore artifici ad h^c vtraqj pageda munera, aediü particulas oes nouifle,qua fuba c6ftet,qua figura,qua magnitudine,quo numero,atq$ et quä inuice copo fitione heant. Quare illi qde q arte circa humanü corpus verfante coftituturus eft ( fed eos primu q de noibus quotidie rixant rogatos velim, vt illä mihi medicinä in pfenti appellare pmittät)fane neceflariu erit illius partes oes ligillatim cognofcef,quali(iquä)fußa,qua magnitudine, quali figu *a,quo numero pdite fint,quä čp inter fefe cöpofitione liabeät* Atq? vcluti q extrudas iä aedes fibi G exade quales'nä fint cognofcedas ,pponit,nuq earu cognitione nifi ex difloiutioe, refolutione'ue afleq poterit: ita nos corpis humani notitiä ex illius diffedioe cöfeqmurJDeus näcp SC ipfa natura inftar illius,q gdes primu fabricatus eft,partes pnorut earu officijs g exeplari vfi: nos vero illu qui extrudam domum contemplatimitamur*Caeterumnifinosquoq3 aliquam diuimeilli fimilem (quoad tamen eius fieri poffit) cognitionemattentauerimus:nuquam profedddifcernemus, nu omnia ad aliquem vfum fint procreata, an etiam non nulla fruftra (etenim vtrunque in opinione cadere poteft) SC praeterea quo'd aliqua potius malo fint* Immo ex illo capite ea prodit cognitio, quam nobis de optime conftitutis corporibus comparamus* Sed de his poftea*. Quotuplices fint partes dBiones quarum digmtio efl medico neeeßdria. C^4P. 4. Nimirum quum corpora quaefimilaria appellantur, ex diffedione apprehenderimus qua inquam formata fint ratione, quanta magnitudine praedita, quotq3 ea oia fint, SC quo modo coagmentata:compofitoru pariter membrorum, quaeinftrumentaria non nunquam noiare fole-jnuSjfcietiam aflequemur:eiufmodi crus eft,eiufmodi etiam manus,digitus,oculus,lingua,pulmo nes,iecur caetera čp oia generis iftius. Quo fit deinde vt duplices partium adiones reperiant: nam aliae fimplicitim fimilarium CJ3 funt,aliae compofitarum dC inftrumetariaru: quippe quum dC crusH vniuerfum moueri videamus ÖC ligillatim omnes mufculos,ac et q> muiculo quocunq3 per tranf-uerfum refedo:neceflefitmotu alique cruris illiusindedeperire* Sed qui prxterea illa q corpori quotidie eueniunt obferuauerit: videbit facile fi neruus q in aliquem mufculum inferif, vulneret, primum quide,expertem fenfus motus c|3 mufculum reddi, mox vero dC articulu qui inde moue-batur* Quare nobis quoq3 artem hanc conftituturis, neceffarium fore arbitror, non modo partes 6>C earu copofidonem: verum et adiones cognofcere: qua fane parte ab ^dificatoribus differimus. Illi*n folas partes vna cum earu compofitione norunt: quu illa? omni adionevacug fint:domus etenim aial non eft: veru ad nos pertinet ipfas et adiones inueftigare* Proinde duplex quoq3 hic habemus exquirendi principiu,adionis inquäae particulae: cognitionem adionis quide, vtpote ratiocinari,meminiffe,eligere: particule vero, vt cerebri,medullae fpin^, cordis* Quä ob readionu oium quas nouimus,particulas,5(particuIarum oium aciionesinueftigabimus:quae inueftigatio fua nec ipfa methodo carebit,de hac tn pofterius difquiremus.Atimprarientia idexadiusexpona mus quod nuper a nobis didumeft :duplice efle vt particularum, ita etadionu naturam* Totius quide cruris adio inceflus eft,qui fit dum articuli illius vicilTim nueextedunf, nuncinfledunt: vt in ipfo ftatim genu mufculi priores, q patella fuis tedinibus fupergreffi offi tibig inferunt:fimul atqs tibia attraxerintjCrus extendunt,quod mox infledat,quum interioresidipfum etiam egerint; eodem A eodem pariter modo motus eduntur inflexis coxae,pedis've articulis,ac deindediflenfis.Itaq^quu mufculuquotiefcunq^cutecircumpoiita nudatur,aperte videamus ad fuu quali caputA origine contrahi,adduciLp,quado tn neruus ad ipfum defcendens ne moueri quide leniili quopiam motu videtur: erit profedo neruus veluti via facultatis av cerebro prodeuntis. Cerebru vero efle neruis omnibushuiuicemodi facultatisorigineprincipium'vednde perdifcasq> fedoquocuiKpneruo in fupremis partibus,quae cerebro continentes funt,acftiones integrae feruantur,quuin tamen onv nes in inferioribus depereant. Verum non aeque deinde manifefium eft,anfitqua>piam pars alia, que ita ilii,vt ipfum neruis, vires impertiatur:an potius ipfum vti fons earum fit: ÖC enim haec di£* quihtioad animi pertinet principatum. lnfirumtntalmm& fmuiariumpartium acltones^crur^acpartium ad ipfumattmentium exemplo. C *s4P. 5. SEd reuertamur vnde diuertimus. Igit inceffus adio eft totius cruris,cui th ex partibus oibus, e quibus crus cöftat,mufculorü praeeft genus : offa nanqA cartilagines,adeps, gladulae, arterij, cutis,venae,membranae,5:ligamenta,hhta' mufculis motus initiurprimuenim ab lpfisofla moue tur,mox caetera (quü hxcoflibusm orbe adhsereant) vnäenäcüiplismouentur. Quare motio pe dis,adio eft ad mufculü attinens: verum torius cruris adio non ita illius eft: vt lit etiä partium om B nium A id diximus duplexeffe adionu genus:alterü primu,ac maxime proprium,quu paritet oes iimphces partes agunt :alteru vero ex accidenti,aut lecundario,vel non primo,aut quomodo^ curtq3 appellare libeat,totius eft inftrumcti, Vtautehoca nobis ita conftitutu eft: reliquu erit dein de inquirere,quibus'nä fimpliciü,quibus bC inftrumenrariarü paru Q adio conficiatur,fumptotn ab inftrumentarqs,poftea qet äcruris memintmus,noftri fermonis initio. Nempe nifi ofla tot tan ca <33 eflent,& ea pterea figura,co'qi ordine copofita: nihil,me hcrcule,mufculoru motus poflet pfik cere: fiquide fit opus,vt alterü os reci pia t,alteru fubingrediatur A vt ligamera fint circii circa appo fita,q eoru connexü,ne delabamur,cöuneant. Ea vero necita dura fintA intenta, vt motionibus ^pterea reludentur,nec adeo ena laxa,vt articulos vacillare linat. Quo deinde fit,vt fit nccefle ipfa quoq3 ligametafua collare magnitudine,figura,numero, A cöpofiiione:qa,11 maiora,aut minora fuerint,ii plura,vel pauciora,q lit opportunu,fi in alm figura formata,fi alt] ciapia loco inlerta: no erit amplius integra articulorü motio.Operarpretiu aut erit in ali js et oibus,no fecus,ac nos in olli bus,&'ligamensfecimus,de adione,vfuq3dirterere: quippeqa,fi nulla reperiatur pars,q ouofa ab omni prorfus tuadione tu vfu vacet:illa quide,fi fueritpitamiiTime coftruda,quantuad fubitaua, quatitatejfigurarpA ordine fpedat:erit,vteft,lei uäda. Si vero vitiu aliqd cotraxeritrin fiatu me Č liorem ducenda. At hoc nequaquäfeceris, nili vniulcuiufq3 particula: prius, vtadionem dC vfum, ita conftrudionem noueris.Minime igitur nos,qui corporis morbofi,falubris cj$ fcientiam cpnfe^ qui inftituerimus,ha:c pigeat exquirere. Quatuor generd, cjutlms compufita corpora conflantlabej,'a flantur:ac de differentesfolut&yniratM. C *AP. <>* SEd pofteacj in huc loeu dedudaeft oratio:opus erit huiufcemodi methodi facultati memoria repeterc.Nemo porro rei cuiufpiä ftrudura.vtpore domus, vPiiauis^vlTcani vnq an vitiofa iit, an omni prorfus vitio careat,p pendere poterit: nifi partes oes,ex qbus coftat,optime ferutatus fue rit,animaduerteritcp,quo numero,q magna,qua figura lint, bC que litu teneat,In his.n. omnium coagmetatorücorporu tu vitiu, tu integritas polita eft: in qbus ofteium eft oes quocp domus, na< uis cp affedus cofiftere, fiquide A vitiu meifdeA integritas in magnitudine, inqA forma, partiu numero, &T liturat vero ledi no in iftis:veftimentoruaute 111 alqs quibufdä, bi calciamentoru no in rjfde. Itacp vitiu,atq3 integritas affedus q3 oiurn inftrumentarioru corporu,quoru eflen tia eft ex cöpolitione,quatuorhisgeneribuscötinetur. Veruenimuero,fi partes vnionis quoq3 ex natura participeslint,quintu hocet genus his erit addendu corporibus: ita vt,quod in his fe pftantifilme I) habuerit,fit etia optimas habituru adiones: qcf vero deterrime,eas peflimas habebit: q? ii vnio jv terea aheudediffoluatur: no modo ea affedio culpa no carebit,fed Itatim erit morbus cefendus.Ge nus aute iftudnos, clariorisdodrinar gratia, vnitatis diffolutione appellemus: vt tn nulla.ppterea differentia ponamus: liquis cötinuifolutione voluerit appellare. Sed hocnoeftptermittendu, hu iufce generis affedus fimilares etiä partes efle participes: quu in olle A neruo,carneq3 A arteria.ee vena cötinuu vitietur,quotiefcunq3 punguntur,vel roduntur,vel fecantur,vel lacerantur, vel fcin-duntunquanquainofrequiddsaftedusxaTa^^fioc^fraduradicetrincarnca vero mufdiloru parte,fiilhsnimiudiftefisaccidatjpM^ajquafi icifluradixeris,appellat: quemadmodu,quuitadi^ nendunt filameta vtdifrupant,ozrao-^a. Sedcotinui folutio in carne vulnus e,ficuti in neruo ftif fio,nifi q? hocno a' diftefione fit,fed a fedione: tn fi ab acuta,ac tenui re infligat vulnus: pudio,vel pudura appellat: fi a graui, cotufio: q? fi ex corrofione habeat ortu, vt in ofle rtpn£oov id eft caries, ita vicus in altjs dicit,no lic aute, vt nö liceat alio etiä mo noiare. Tot ergo, tales cp in hoc quinto morboru gne, quu fimplices particulas occupat, differentia: erüt: infirumetarijs aute, vt diximus* qua maxime parte corpora gne diuerfa cömittuntur A coalefcüt, fiepe accidut: veru oes «VoozraV fjLOLrct,quali diuulfiones dicas,appellädae funt. Sed,11 limiiaris quepiä particula in totu diflecet,afte^ dio illa partim illius q feda eft dicet, partim totius inftrumeti: quamuis nö nunquä huius nö nifi ex accideti dicenda fit, vt quum vel mufculu^vei aliqua alia eiuimodi particula patitur: quandoc^ tamen DE C D NS TIT VT IO N E tn etiam primum,vtpote quum ligamentum. Porro' vt nos in vno hoc morboru genere,quo par- % tiu cotinuitas vitiatur,in praefenti differetias perfecuti fumus: ita tu Umili experiare ratione cetera quatuor generadifquirere:alioquin.n.meluperuacaneefäcfturücrediderim,fi eoru qua*exakte in libro de morboru diflerentijs pertradata funt,iterum in hoc commentario meminiife voluero ♦ } ' Qu£ partes ejuarum loco reflituamur,dcde feptem conditionibus bono indicite inuenton neeeßarijs♦ C 1\ 7. , AT interim rtö pigebit quod iam antea oftefum e,nobis in memoria reuocare:oium ing rerq quaru fubftäti^fpecies cöpofitionecöftat,quatiior haecvniuerfagna,totius fubftätia: caufas efle,&: vitiatae pterea integrae've ipfarüfigura?. Deinde vero neceffe ehe,illu,qui idoneus futurus eft tä ad earix virtutes cognofcedas,q earunde vitia etnedanda,nature cuiuslibet OmpHcis particulg prius elfe peritü Jam.n.licut ad artifice,quu domus alicuius lateres vel tegulae,fiue crud£ mö finr y fiuecodae,aliqd palfae funt iricomodi: callere pertinet quo mö aliae illis limiles cofidedae fint, atqj et q uo ill£ q vitiü cotraxerunt,inde finteximendae,integrae in prioru locQ reftituedae: Ita necef-fum het is q arte cöftituturus eft,q cura gerat humani corporis,pterea nolfe: pofTu ne pars qu^pia tn alterius loeu refhtufvel fecus.Quandoquide fi male affedä carne refecueris; facile alia poteris re ficere: fccus aute fi neruus vel ligamentu excidat: necß.n.alia refarcies qualia erant priora: quu ilia ex fangufne,hec vero ex femineortu habeant.Et os quoqjin his effiq per prima efformatione co< F ftrudafunt;aligd th het Omiltscuiufdä natur£ qd'in eius loeufuffici pofilt. Sed h^cequide hoc in loco obiter & exepli potius gratia depropfimus: q tn efte ab artis cöftitutore diligeter exquireda* ipfamet ro pcipit,<2^ nos ia inuentionis eoru principia defcripflmus: quippe qui haec ad prima ani mantis generatione remiferimus,ac etiä cofuluerimus inueftigandu elfe qu^na fuü ex femine or» iu häheät, & q ab alimentis conti neter gignant. A tqs adeo longeetia magis methodus no mö nos fcxhortat’ fed cogit ad inquiredffvtru vnaquax# pars,ex his inqua q fimplices fimtlares cp videnj vnu fit, an potius ex pluribus coftituta,&pterea quis fit e&rücöpoiitionis modus. Nadihe omni dubio pcul eade röne qua & inftrumetariae appellatae,pro magnitudine,figura,numero 8C fitu eo rü ex qbuscöftitufcefunt,fuäfortientur integritate, ÖC vitiu,fi iimilequideet habeat generationis fnodu. Quod fi res no ita fe habeat,fed magis inftar illius medicameti,qd‘ tetrapharmaca dicit, to* tis illis p tota mixtis fintcofedae:alia tibi via erit ad inuentioneintegritatis,vitqq^df earu ena mor. bi. Sicuti (vt ego quide arbitror) fi ex exquifita parttu iuxta le inuice appofitione potius,cj ex earu de teperatura pinde ac medicamentu illud aridü,cephalicü, quali capitale dixeris, appellatu fua fit ipfis vnitas :p hac etiä ione cum integritas,et vitiu,tu morbi inquirendi erunt,qut gnationi iplius rei fint cogruentes. At fi ex pluribus quide,illis tn nequaqua fpecie diffidentibus, ied magis vnu Q uerfis finiilibus elfent cöftitutte,queadmodu fi tedes qpiam forte ex folis forent aut lapidibus aut la teribus conftrudae:tunc in fola fimilariu partium ftrudura, integritatem vitia čp & morbos pra?* terea ghoni iftaru reru peculiares inuenias. Veru,vt rö ipa nos docet,ex neceffi rate alteru ex h ss q ppolitafuntin fimilaribusiftiscorporibus reperiri: ita quodffiä ex his verius fit,diligente exigit äifqfitione. Etenim videmus,Qc ipfos philofophos ficuti ex medicis nö nullos,q in häc queftione inciderut,mter fefe magis ee dillidetes,q medicos,& inde (vt mihi qde vr) faeftu efi,q> medicorücö plures ab ea fe cötinuerint: partimm.q) inuenire fe poffie qd’ qreret diffidat,partim q? no mo mue-nil i no pofie credat,veru et q> elie inutile arbitrent: illa omittut.Ego vero cp ea minime fit ilii inuti lis,q arte methodo potiusq experietia velit coffituere:ia fatis coliare puto: fed q> pterea fit et pofii bilis mox dilTeremus,quu aliqua,inter nos prius difcufierimus.Nepe fi mihi fide aliquä pftas,vt lä tte' pfias^q me nihil vnquaad holum gloria,fed ad veritate oia fp fecilfeinfpexeris: nihile q> phtlo^ phoruaut medicorumultitudineinter fe diffidentia deterrearis.Qm fi illi ea oia vn veritatis cogni tio peteda eft,pbe tenuilfent,nec th ab ipfis eet pterea reperta: merito vtiqj ctlet de eius inuentioe förtasfis defperandü. At quu illos quide aliqbus caruilTe,vt ipfi quoq3fatent,fatis cofiet,reliqua an habuerint in dubio fit:nos vero q? ea oia tenere nobis ipfis fumus confcij,auda tione q inquireda nobis ,ppofita funt,fatis fuerit veritatis defiderio affici: nifi et via aliq eä inuenie tu expedita habeat. Septimu infup,eä methodüita iugi exercitio trita here: vt non modo norit,fedl vtt etiä valeat: Porro' fi oratores qui in arte longe minori verfant,no fibi fatis elfe methodu nouifr fe putant,nifi illä asfidua exercitatione per totä coluerint aetate: quanto minus ijs qui magna adeo fectantur, methodum didicilfe fufficiet.Itaq3 fi vel vnu horum q recenfuimus in illo defideretur,cj ad vi m veritatis introducenduseft,nÖeritadmodumfperanduillupoffefuivoti fieri compote ♦ Si vei 0 omnia cumulata adfint, quid deinde vetat quö minusveritate bona etiä fpe exquiramus? A Q'.iödplura ~\no fint elementa& quod non *Vacent alteratione. C\AV, 8. ?S PRopofueramusigitur,& hocipfum moxinueftigare,fi quead modu vmuerfas corporispar tesad eas vfq^q fenfuu iudicio fimpliciflimae funt,ex diffečlione cognouimus:ita etiam illas, qu^e natura primae,fimplicisfimae čp furit,quales vtiq^fint inuenirepoffimus : vt tamen non omnes figillaum/cd vnam tm in aliorum exemplum oratione (pfequamur. Propofita ergo carne,pri mü qdem hoc difquiramus/an fpe vnü fit id elementu,ex quo lpfa procreata eft: nä ncq^ malü fore putarim,fi prima,flmplirisfimä in ea particula hoc noieappellauerim. Deinde vero ii fecus vi-deaturjan multa: mox quot ea fint,&q,& que habeat copofitionis modü, Profecto,fi caro,quü vel fecatur, vel nimis calefit,dolet:fieri nequit,vt vnu fpecie elementu habeat,vt Epicurus atomü,hoc eft,indiuiduu corpufculü putauit* Nam vel ex hoc capitemaxime pot liquere,id quod vnu fpe eft, no poftc tale elementu ede: liquide nulla atomus lpfa per fenatura calida eft vel frigida,atq3 longe etia minus alba vel nigra* Sed cur in his nimis immoror,fermone cp,du minutisfima quaque perfe quor,in longu ,ptraho c1 nulla.n.penitus qualitate iftae atomi(vt fui quoq3 autores teftantur) pdit^r de his loquor qualitatibus,q per tota corpora videtur permeare: qm ea quide qualitas,q ex figura eft,illis oibus no deeft,& pterea rerntentia,pondus £p* Sed nihil,quantü ad noftrü quide attinet in B ftitutu,referre puto, II hx vel qualitates,vel alio quopiä nomine appellatur: quü illis haec o!a,q di' patiantur, magis het,vtfentiat,cp os;cartiIago,affungia,vel capilli:oia enim hxc quamuis patiantur, minime th dolent,quia fenfu vacua funt.lgitur quodcunq3 in dolore futurü eft,neceffe habetur cü pa tiendi,tü fentiendi facultate pr^ditü fit: nulla tn .ppterea necesfitas cogit, illud,quod fentir, exiliis D cöftare primis;q ipfa etia vim habeant fentiedi: nä fatis erit,fi ex patibilibus fit:dum«n. patietur,8£ alterabuntur, poteritaliquä vim fentiendi affequi: quü innumerae effe posfintelementorü altera^ tiones,S^ teperatura’jvnde mox innumera: particulariü corporü poterunt oriri fpprietates,vt nullum deinde videatur abfurdum,fi qua euadant fenfusexpertia, aha vero illius capacia, atep horum 210 nulla id magis cofequuntur,non nulla miniisJa ergo elementa eile plura vno,& ea cöftare na fura, vt alterari posfint, fatis lucide monftratü eft illis mmiru,qui (vt nuper diximus) ea 01a in pi 0 ptu hnt,q hominem idoneü ad quampiam rem fcientia coprehendedam reddunt ♦ Nam alios,qui ad id ftupiditatis deuenere, vt nunquam vel ipfi inquirere, ii qua fit demonftrandi methodus, vei ab ahjsaddifcere^ minus etia in ea fe exercere voluerint, ne admittendos quide ad hos fermones cenfeo. Hgc.n.a nobis inueniedae potius veritatis ftudio infti tuta eft difputatio,cfj vt cü aliquo aut cöienderemus,aut vinceremus. Quo'd fi quis cuperet pterea rudes iftorü opiniones redarguere, Iibruad hxc habebit a nobis editum, vbi de elementisiuxtafententiä Hippocratis difputauimus* Quatuor ejjeprimas qualitatesprima corporum elementd* C P* p. SEd rurfumadinftituium noftrü reuertamur,vtilli tandefine imponamus. Pofteag elementu alterationis per totü capax eft: mox difquirendü eft,quot fint elementa, vt tn hic quoq3 noftro fermom principiü a' rebus euidetibus coftituamus.Porro' neceife eft, vt illa,q rem quampiä alterat, primum quide illud contingat,quod ab eis alterandü eft,ac ita mox illud tande immutct.Hoc fen- fus de constitvtione fus lpfe docet: ti oc ipfa reru natura monftrat. Neq3.n.animo capi poteft ab haciiihocfoco accenfa E fiäma pofteea quadn/Egyptofunt,aIterari;fedfiid,quod träfmufatahquid,iHudtangedoalterat: neccßeet het,vt per aliquas tačtiles qualitates hoc agat* At quid eh deinde,quod vetat,qn eas oes examinemus c' Sane acutu fecat id,cui occurrit,nequaquä tii ipfius lubftantiä alterar, queadmodu, & graue,qd" SC ipm contundit,vt nullä tn in vniuerfaxn rei patietis fubftantia inducat trafmutatio-ne,neqsdurities eä vim het,vt pofiit re vicina in alia murare fpem.Calor aut,& frigus tota ^pxitnaj rei fubftantia alterare pnt:fimilid möhumiditas,&: ficcitas,quish£ nö eque cito,ac priores,attn et ipfae tandefubieda tranfmutant. An neigu,3(aliä quampiäpterea qualitate habemus,q alterandi vim cötineat f an potius earü vniuerfa multitudo his ipfis cöprebenditur,tta vt folte i%ia di ruomniucomune.Verunoneftdehisanobis nuncinftjtutusfermo: fed de eo potius, q?non fit opus,vtquifq3 eoru,rnultitudinedeterreatur,quia' veritate aberrant,&q> potius illi fides praftäda fit,qui demonftratione tenet,2^ pterea,vt illi,qui ne nouerunt quide demoftra tionis eflentia,ficuti defeipfisnö nulli eoru, qui fe philofophosappellat5fatentur,nihil decernere audeat: quü hocabfi mile no fit,ac fi qs vellet addifeere qua rone oporteat defedus folis putdere,anteaq circa numeros, 3C lineas fe exerceat. Profedo huiufcemodi hoies,perinde ac voragines, fugied; funt.qppe qui eos quibus cu verfantur,aut fecu rapiat,aut falte cotaminent,preterq eos,qui in logica difdplina,quan tu fatisiit,cxercitati funt:,pinde čp,fi cuipiaaltcri,huic qua maxime difciplina? nauanda eft opera. Similunu corporu, eorum q; temperamentu}it em q; fanitutem, & ugntudmcm ex G quutuor elementis exoriri * C*AT>. io. SEdhoccquidem fcio extra propofituin: ad rem autem redeamus ♦ Nimirum ex quatuor ele-mentis fimul contemperatis corpus vnum fimilare gignitur, quod pro varia temperamenti ratione,aut parriccpsfenius,autilliusexperseuadit:&pariterin vtroque iftoru genere differentia: omnes particulatim differentiam temperamenti fequuntur. Ex lplius itaque proprietatehoc quidem os efficitur,illud caro, alterum arteria, alterum neruus. Sed & figillatim vniufcuiufque proprietas fuum ex teperamenti proprietate hetefferficcior.n. 5C calidior eft leonis caro: ouis hu-iuidior,&! frigidior: inter vtrancp aut humana media eft, fed in hoibusquoq3 Dionis (exepli gra) calidior,& humidioreft,cp Philonis. Vndecorporufimilariu differetis,qfimplicesquidefint,tot funt quot elementa: calidiores qppe,& frigidiores,& h umidiores,5dicciores:totide vero copofi-ts,vt q fimui frigidiores,QC humidiores funt,que tuere,quae tn noita fe habet vtars aedificatoria, qu£ domu extruit,ied vtea,qugaliquä illius partčla foefacftatä inftaurat: quis neq3 in hoc et fint vfquequaqj fimiles.Immo hoc ipfum erat,qd quaereba mus inuenire,quatenus inq,poiritis,quiarrefanitatis effedricetradlatfin corrigendis corporü viV tijs,efle aedificatori afTimilis.Quüaute adoia haec fit apprime neceflariuillius corporis natura prg nouifie,euius vitrjsars mederi ftudetrideo nosidipfum in qftionem vocauimus.Sed,vbiinueneri mus,q> a&iones,& coftitutiones,qu£ ex natura iplis attribuuntur particulis,fint illae,qbus,fimulac male afficiatur,ols debetur rö tä cuftodiae q curationis:quaeremusdeinde,quotcöpleatur id,quod £m natura eft. Sed mox reperto,q> inftrumentariaru quide partiu fubftantia ex fimpliciü, q in illis funt: fimpliciü vero,ex quatuor elementorum cöpofitionecÖftat:de vtrorum q? morbis difquifi-tioneinftiruimus,vt iä oratio noftra falubriü corporü,atq3et morboforunotitia fere' pepererit, no tn eä vniuerfam: fed magis aliquä illius fpem,& veluti exemplü quoddä* Totä vero tä falubrium, B q morboforu corporufcientiae fubftantiäalfequemur,quum ipfas fpecies ad materias adaptaueri-mus.Nä neqjmedico fatis eft nofte vnäquäcp particula gigniexcaIido,frigido, humido,& ficco fi-mul temperatis:nifietfpeciatirn,quod nälltoflium temperamentum, quale carnis, aut nerui, aut venar,aut arteriae,& alioru tande quaruncunqj partiu fimpliciufuerit pfcrutatus, S>C pariter quoq? quenam fit partiu inftrumentariaru copofitio,vtpote,manus,cruris,iecinoris,thoracis,pulmonu, cordis,& cerebri. Vbi pari paftu haud fufficiet morboru gna,differetiasc}3 callere: nifi nont et,qua ratione fingulisilla partibus accidät.Quod vt fecerimus, nö ex fpe aliqua, fed ex ipfa vniuerfa ret fubftätia,quäexhis vtrifcp conftci möftrauimus,fpe inq,& illius fufceptrice materia/cientiä copa--rata habebimus.Iäautefupereft,vt quomöqs morbos curet,quo et fanitate tueatur,exquiramus« Veru,qahaecfunta' nobis affatim in duobus libris pertracftata,curandi nimiru metliodo, dC falu^ foriu libro: fatis erit eoru eatenus folum meminifle,quatenus poffint ipfam methodum aperire* Quibusprdßceptu curdtrix methodus conüituatur. C l\ iz* ITaque medendi methodusexipfocufanoru,tum agrorum corporum affedu fuü habet princi pium.Quum.n.id,quod excellenter fanum eft,fiue illud fimilare, fiue inftrumentariu fit, omni ex parte moderatu exiftat,aegrum vero immoderatum, fiquide morbus immoderatio quardä eft: C aduertendu eft in primis,qug'nam ea fit illius immoderatioiquippeneceflariueft aliä inueniri im-moderatione huic contraria,quae in fimilariu,fimplirium corporü habitu qualitas eft: in inftru> mentariorum vero,fi morbofa quidem immoderatio circa magnitudine coftiterit, erit altera huic contraria magnitudo: fi vero in figura, figura ifti contraria, Sč eode mö numerus fe habebit,& fri tus* Vnde reditus ex immoderatione ad temperie in oibus erit ab immoderatione contraria: vt tä dem fit neceffeid,quodprxter naturaaffedu eft, dum ad naturaleftatum redit, illam eande quafi viam incedere,quam prius cöfecerat,praeterquam q? ordine contrario. Sed 11 contrario ordine, per corraria igitur prgfenti affedui erit illi reditus. Et proinde is erit omniu curandorum morboru co muniftimusjgeneralisfimus (33 fcopus,contrariu inquam:quemadmodu,& ab Hippocrate fuo Io co traditum eft, ] Contraria contrarijs remedio efte,& particularibus,particularia contraria. Calri lib.dc Flatib. do.n.morbo,frigidu,&frigido calidum:ita etiä ficco quod humecftat,humido quod exiccat. Et in n5 I5gc * prm fimilaribus quidč res fe habet hoc modo: in inftrumentartjs aute,oportet in vnoquocp pr^didoru aF1°* quatuor generu morbofae immoderationi eoufqs contrariam adhibere,donec ad moderatione,na turalem ^3 ftatu fuerit peruentu: vt fi caro praeterq natur^ ratio expofcat vlceri accreuerit, non id, quod carne generet, aut alat, fed quod detrahat,imminuat,erodat,corrumpat ^adminiitrare ex-|> pedit: ficut ea,q carnem gignant,quotiefcunq3 cauum vicus parti cuipiam acciderit: vtroq3 tir tan rifper vtendum,vt,quu primu fuerit ad moderatum deuentum, ftatim defiftamus,priusq in contra rium tranfitus fiat* Nam,dum fuper excrefcente carne detrahis,nifi fimulac mediocritatem attige^ ris,perftiteris,partem illam cauä reddes: vt etiä, dum cauii reficis,nifiin mediocritate te cotineas, caro nimisexcrefcet* Nempe hoc morboru genus, quo partes in maioris, minoris've exceflum vertuntur, per contraria, vt diximus,emedatur: in altero vero genere,in quo naturalis formae mo dus exceditur,quu id plures pro partium ratione habeat differentias, earu vnicuicp fuu erit contra rium figillatim inueniendum: quemadmodu fi pars qu^piä magis q fibi debeatur,curua fuerit, in contrariu impellendo,premendo fj3,reducenda erit.Quod fi intro coprefta fitÄ fada veluti fima, extrorfum,vt nafum folemus,relledlenda eft.Item qux lenia fada funt,quu tamen afpera eife debe rent,exafperanda,ficui: afpera laeuiganda. Sed 8Č illa,quae cocauitates,veI meatus, vel 01110 forami^ na,aut maiora,q par fit,aut minora,aut exinanita plus aequo,aut pleniora, aut letis,crasfis q3 fuccis obftrutfta habuerint oia: hec pariter ad contraria,quoad mediocritatem attigerint, deducere expe> dit.Quippe ea etiam,quae in fitu extra naturalem ftatum exierint,e contrario in priftinu, 0^ natu^ ralem modum reuertentur: ita vt quae in anteriore parte prominent, retrorfum:& quod in poftc riore, ad anteriora repellatur: atqs eode modo in reliquis duabus oppolitionibus,dextru inq,&: fiU niftrum, hiftrum, furfum, &deorfum. Quum autem, corrupto numero ex natura partibus debito, vni-E uerfum inftrumentum in morbum illabitur, nouiffe oportet idipfum vel exceffum in quanto importare,vel defedum,ficut nuper in magnitudinis permutatione diximus:proindeillms curatio, vt etia in illa,aut per ablationem iit,aut per additione: tamen eo differunt, q> in hoc morbi genere particula non nunquam integra,in illo vero portio quaepiam alicuius particulae aut amputäda eft, aut adrjcienda. Caeterum confiderandu eft praeterea, non mo in hoc,fed in alrjs quoq3 oibus generibus : num habeamus facultate ea,que ex indicatione fe off erunt,perficiedi: fi quide forma,morbi, curationisdutaxat modum indicat: id autefieri pofllt necne,alioquinno indicat:quu hocin om nibusfadiuis artibus non ex rei faciendae notione depromatur,fed potius ex potentia,vel impote tia caufae effedricis,item cp ex copia,aut indigentia materiae* Nimirum eedem res a non nullis pnt, ab alrjs nequeunt confici: atcp etia poffunt non nuncj,& non nunquam nequeunt: etenim eorum omniu. quae corpori profunt, in caufa tum ipfaeft natura, tum medicus: quaedam tamen medicus, quaedä etia natura pilare nequit*Os nimiru ita perfracff u,vt de fuo loco partes decedant,mebrumč{3 diftortum reddatur: haud poteft natura corrigere, & conformare, ficu tpotefl medicus: qui ite pot luxatum reponere,quod pariter naturae negatum eft. Sed natura vicus cauum pot carne implere: medicus vero nequaquam,quemadmodum qu£ femicoda funt,aut etiam cruda concoquere:atth F medici miniflerium naturae pot ex vfu effead ha?c per agenda,fi quidem illi eil auxiIio,dum adhibi tis,purgantibus medicametis,vlcus puru reddit: & ilIis,quaeegentconcocflione,ea offert, qua^ mo derate calefaciant* Verum enimuero & lpfa natura non nulla a fe primum confecla,denuo no valet reficere, vtpote venam,arteriam,ligamentum,neruum,& alia,quae in eodem fum ordine* Qua ratione cjudzdam a natura^uadam a medico rcjhtuantur* C 13* ITaq3 primu ad mededi methodum pertinet,reperire (vt a nobis didum eft) comune oium fco pum,cotraria cotrarijs effe remedio:mox fua ad vnumquodqj genus aptare cotraria: tertio con fiderare,qn tum nos,tum natura,fcopo,que indicatio infinuat,posfit fatisracereritem qn aut omni no,aut aliquo tepore,aut ex aliqua parte id fieri nequeat.Nec erit haec inter minimas naturalis con templationis partes recenfenda:immo opus erit illü,qui fibi in illis,q facieda funt,qd queat, qd've nequeat inuenire,propofuerat, in ea effe probe exercitatu.Nos vero ad hanc re explicanda duos di cauimus libros :alteru de animatis generatione, in quo vt ex femine,8C menftruo fanguine foetus fuu habeat ortu,differuimus: altem de naturalibus facultatibus,Nepe,fi feminis natura coteplatus fueris,ita th,vt tua conteplatione methodo demoftratiuf fubijcias, eade tibi videbuntur,q a' nobis möftrata funt,quäplures nimiru partes in foetu,a formatricefacultate/eminis fubftantia pro mate G ria vfa, effici: quod vbi confecutus fueris: no miraberis amplius,q? natura iteru hec ipfa no valeat mox reficere.Quum vero in libro de facultatibus naturalibus,eorum,q ^creata funt,difpenfatione fueris intuitus, inuenias facile,quae natura vel per fe poffit,veI etiam ope medici,quae pra’ter ea ne queat,ea maxime parte vbi de facultate caufarum, quae opifices funt«, egimus, ac etiam de eorum fubftantia,quaeabilliseduntur*lbi enim quicquidposfitfieri, quid've non posfit,inuenies;vtpo-te fi deperdatur cartilago, posf it ne rurfus in locum illius alia refici cartilago,vel potius quippiam aliud illi fere cöfimile: nec nö et os an eä habeat facultate, vt poft primu ortu iteru,quu deperditur, reftituat,an vero aliqd aliud reftituendu fit,qd fit illi asfimileJte fi pars neruofa trafuerfi fepti pot iteru coalefcere,aut cor ipm,aut iecur,aut alia qlibet pars: neqp.n* mihi ad oia conumeranda tepus fuppetit: quu nec vniuerfa medicina in hoc vnico libro fit difponeda,nec idipfum inter initia no-ftri fermonis iftituerimus: fed methodos explicare,möftrarecp ex qbus,& quot principijs,et qbus vijs fit coftitutio artis peragcda* Itaq3 hic fine huicfermoni faciä,fi tn illu in caput vnü redadü, par ti iä coftitute addidero*Perinde*n.vt in illa,repta femel falubriu,morboforuc|3 corporu fpe,mox ce febä particulatim in oibus materijs illa effe fpedandarita quocp hoc loco,icopis a' methodo meden di reptis,eos in particulares materias inducere exhortamur,vt deinde coprehedant,q aut oino,aut H ex parte aliqua,aut aliquo etiä tpe f m eä fieri posfint,quae čj3 fecus* Verum hic et ifta funt cum alrjs artibus coparanda. Quia,11 quis domum ex codis extrudam lateribus,moxc}3 ex parte aliqua labe fadatä, velit ea parte,male affedis lateribus remotis,alrjs cp integris in illorum locu reftitutis,illam refarrirfiftatim ad opificem pertinebit,lateres illis fimiles,qui vitium contraxerant,primum confi cere: q> fi domino materia non fuppetatq huic fit negocio idonea, ille inftauratione fore imposfi-bile aneuerabit.Pari et paffu res in hac ,ppofita difceptatione fe het:ex inopia materiae,nullu eoru natura amplius reficere valet,quae a primordijs generationis animantis,ex femine coftituta funt* De auxiliorum materia deligenda * C kAP, 14* SEd,quoniam abunde iam de his adum eft,reliquu eft, vt ea huic fermoni addamus, quae dum remedia inuenire doceremus,ä nobis dida funt*Nempe nos generales quafdam quali eorum formas expofuimus: oportere incj/alia qdcm refrigerare,alia calfacere,humedare no nulla, quaedä vero exiccare: hi enim funt fcopi,qui ad partes fimilares attinent,ficutiin vitiata magnitudine^u-ferre^ut reficere,in numero,aut totu eximere,aut gignere: vbi vero peccatu fit in figura, ad naturale figura reducere,& praeterea repleta vacuare vacua replere,obftrudiones aperire,aperta cötra here,cöniuentia,ac denfata in contrarium conuertere: li£C quide rarefaciendo,ilIa vero aperiendo* Alta fantin morbiscompofitionis,fcopuserit in id quod eft ex natura reducere, quemadmodum quum diffolutum eft continuum,didueftas partes lungere,& conglutinare* Nimirum non eft exi gua huius artis portio,remediorum his omnibus couenientium materias reperire,exempli gratia, ii articuli de fua dimouentur fede* Porro,quum non modo in anteriora,vel pofteriora, in dextra* aut in finiftra prolabi contingat,verum dC in fuperiorem locum praemufculorum contentionere-uellantur rduplex motio ei erit ex vfu,qui illos repofiturus eft,prima quidem deorfum,altera vero in priftinam ledem,öd proinde id fieri line tenlione in contrariam partem,nunquä potent. Ianf % cuilibet equidem poteft apertum effe,quam vfui veniat ad eam in oppofitam parte tenlione,tum validaeappreh affeduu [D cognitione afferant,graece pathognomonica dicuntur,8C ea ipfa pro certis morborum notis habe da funt.Quae vero no neceflario: vel morbi differentia,vel illius more, vel magnitudine infinuant. Et equidem vno eodemcp exemplo vtrorumčp h orum vim aperia,vt hinc exorfus,eadem in omni bus altjs methodo te exercere,poliis. Ponamus igitur membrana coftas velantem inflammatione teneri,porro' is affedus phlegmone erit,quae haec fecum habeat fymptomata necefle eft,tumorem praeter naturam,ruborem,dolorem: quorum duo hic fenfum effugiunt,vt tantummodo reliquus fit dolor,qui coftisincumbens veluti pungens eft.Doletigitur homo,propterea quia phlegmone eft affedtio illa:at doloris fpecics eft pungenti fimilis: quoniam fubftantia affedae partis eft membranea* Coftis praeterea eft affixus,id enim quod affedum eft,coftis adhaeret* Sed & ob id late permeat, cp ea ipfa membrana late diffunditur:febrim quoq3 tum ex ipfo affedu,tuex fitu affečtae par tis fequi neceflarium eft: quoru fi vel alterum defit, iam no ex necesfitate febris aderit*Nam,fi digi tus mffamatione laborauerit, no contiuo febris adorietur,quü is procul a corde fede habeat:nec li ea quidem membrana,q coftas contegit,tumore tn duro,oedemateVe* Spiradi praeterea difficul tas in his eft,quae affedo loco ex neceffitate praefto funt: quippe quum fit pars refpirator/j cuiufdam inflrumeti, A ttamen huiufce difficultatis fpecies ab ipfo affecftu potius,q ab ipfa parte,caufam habet: dolor.n.dilatari refpirandi inftrumeta non finit: vtpote quia refpirationis opera,eius vfu non, dum DE C O NS TIT VT 10 N E dum cxpleto, diflblüant,vt mox}nece(Te fit alteram celerius illi fuccedere adi onem, tanta non in- E terpofita quiete, quanta dum naturaliter fe haberet: inde 'c$ fpiritus frequens reddi tur,S( paruus. Nec id modo huiufce inflammatio membranae neceflario fecum affert: verum pulfuum quoqsalte ierationem,cum eam,quae äfebre feiungi non poteft,tum vero illam,quae eft ex forma affed* par tis« Arteriae liquidem maiorem,celeriorem Gfa dC frequentiorem ea ratione,quod febris adfit,pul-fum edunt: duritiem vero,ac contentionem iundam habet,quia pars ea,quae phlegmone tenetur, neruofaeftJgiturtumhaec fymptoma membranam fubcingentem inflammatam,tum 8C vnum praterea aliud neceflario concomitantur,decubitus nimirum,qui vel in affedo,vei in oppofito lo co leuior eft,vel in vtroq? par«Quum enim duplex fit ea membrana,quae coftas velat,fi ea pars,qug exterius oflibus haeret,valide laboret,“facilius in latere decumbunt oppofito: nam,fi in morbofum decumbunt,compreflio moleftiam affert. At fi interior (quod etiam euenit frequentius)vehemen tius.dolentjfi in oppofitum latus reclinent, quippe quum penfilis reddatur inflammata particula: in morbofum vero minus,quum nec ab oflibus prematur, nec etiam quafifufpenfa pendeat, fed potius fit ab vtroqj incommodo immunis« Quod fi vtrinqj ea membrana afficiatur,par in vtroqj latere decubitus eft« Sed,quod dolor no nullis ad c!auiculamperuemat,altjs autem ad praecordia, partim ex affeda parte fuam habet caufam.partim etiam hoc eft inflammationis fymptoma, dolo- F re inquam diffundfiea quippe mebrana & ad iugulu vfcjj afeedit, &C praeterea vniuerfum occupat feptu trafuerfum: vnde fi inflammatio,in fupremis illius partibus excitetur, deorfum couelli claui cula videtur: fi in infernis,dolor precordia pertingit. Et proinde exigua erit inflamatio,&' fm par tes coftarum medias,fi in neutram deueniat partem:alioquin enim,quum maior fuerit,necefle erit in partem vtranqj cöcedere. Quo'd vero tenuis quid, ÖC puruleti ex inflammata par acula refudet, & effundatur: tum ex ipfo morbo prodit, tum ex ipfa parte: ficuti omnibus f m os inflammatione laborantibus accidit,atcpetiam fm oculos. Suboritur enim inflammatio ex humorum influxu,ÖC partes hae no perinde ac cutis denfg copacffae% funt,fed rarae potius« Vnde,quum multus tenuisc^ fueritis humor,qui in partem inflammatam irruit,rarior vero particula,plurimu eflquod effluitte contrario vero,quum exigua,&C crafla fuerit fluxio,corpus cp praeterea denftim, minimum erit: at minimumid tuffim quidem incitabit,vt tamen nihil inde expuatur:quemadmodu,ficopiofum fuerit, tuffiuntplurimum,nec paru etiam expuut«Porro' vteftab hocafledu tuffis infeparabilist ita fereatus a tufli illu plurimum confequitur,non tn fic,vt etiä feiungi no polfit. Quod fputo reif citur,necefle eft aliquo femper efle infedu colore: attamen no fern per code, quippe qu u nec excre mentü in inflamata parte conclufum femper eiufde fit naturae« Etenim quu fanguinolentu fuerit, G aut biliofum,cuiufmodi femper fere' ea fluxio eft,quae pleuriticis phlegmones fomentum pr^ftat, a' fucco detento in inflammata particula,fputum colore inficitunrubro quidem,fi fanguineum id fuerit quodin membranam influit: flauo autem,fi biliofum« Caeterum;fi pituitofus primum fit is fuccus,qui et cödufusdemuputrefcat,atcp fit deinde in caufa fluxionis phlegmone gignentis: tue fpumoia excreat«Sed quandoq? vel niger erit fereatus: quu biliofa, inqua, fanguinoletaVe fluxio aflatur«Quare oia h^c cu partis affed£,& lpfius affedus dignotioe,et fluxionis indicat differentia* Ue relicuis cdpitibus^uibm morbosaffeßaspartes dignöfeimus* C*AP> \6* EX his ergo,quae dida funt,perquam manifeftum eft,neceflTarium fore ad affedus,Ioci% affecti inuentionem,tum vniufcuiufq? affedae partis fubftantiam,tum eiufdem etiam cum alijs vicinis nouifle corrimunionem«Necminus prteterea conftare arbitror,fi etiam nunquam de hoc men tionemhabuiflem:nihilreferrefipofitum dicamus,aut compofitionem,autcum vicinis focie-tatem. Ad haec quoq3,ex illis quae diximus liquere poteft, efle necefle omnem cuiufcunq3 particu laeadionefuntfrionemčp callere, &infuper morborum,acfymptomatugenituras, proinde q3 dC morboru effedrices caulas« Nimirum videntur h^c oia ad notitia affectarum partium vna' cum ip H fis illaru partiu affedibus,ac etia ad morboru illarum differentias pernofeendas, fumme efle necet faria. Atqui 6C magnitudo,& mores morbi cuiufcunq3 ex his tjfde coprehenduntur: magnitudo quippe ex affedionis,quae in illis eft,Ö( fymptomatu praeterea illa cofequentiu magnitudine :mos a morbi differentia fymptomatibus c^infequentibus. Vt ftatim in exeplo propofito, perniciofifii mus fuccus eft atra bilis,quu altjs preualuerit,vtpote q prae c£teris,& corrodat dC maligna admodu fit,concodu (# difficillim&,&: ad purgatione ineptisfima,atc^ etia plurimu indicet calore, a quo fic per aflatione genita. Omniumitiffi mus fanguis,qui8(dulcisfimus fit,& ad concodione facilis: mediuinfimplicitate,&malignitate reliq duoloeu obtinet.Exfymptomatibus,vt nihil oino ex-puere pnitiofum eft,partim q> fignificet fluxione in phlegmone quafi deuindä teneri, partim ;ve-ro eja ea vniuerfa interius cotenta corrupetur: ita fereatus facilis,& pcul a' labore,faluberrimus e,et löge et magis fi cöcoda expuanf, Alioqn & pulfuu fymptomata morboru mores oftedunt,et pte rea qcunq3 alia ex cöfenfu folet cofeq,ficut deliria, fomni immoderati,faftidia, lotia,dC alui deiedio nes hoc aut alio modo fadae. Erit igit his o!bus,q recenfuimus exercitatio adhibenda,fi eä facultate afleq voluerimus,qua facile posfimus affedas partes,morbos^ac eoru mores magnitudine,et dif feremiascöprehendere« Ab illis eifde aut locis erit Aratio prefagiendi euentus morbi petenda, &infuper A 8C infuper commodi vfiis remediorum.Praefagia etenim & medicum ab omni mortis culpa im-munem reddunt,& aegros ad obtemperandum faciles, occafioneirfque remediorum praemon-ftrant* A t vero q> aptus remedioru vfus id fit,quod in arte praecipuum eft, & propter quod is fer-mo vel vniuerfusinftitutus iit:omnibus iam fatis conftat*Et nos no multo poft docebimus,quo fit ex his,quae nuper reccnfuimus,comparandus modo: nunc enim his,quae expofuimus,fine im ponere conftitui.Nempe exemplo vnico,tum morborum ipibrum,tum vero earum etiam,quae ab ipfisdetinentur,partium dignotionem explicauimus*Sed,fi & alterum quid no diffimilead-diderimus, nihilo fe res deterius fortaifis eft fiabitura*Excrementorum enim ipecies muftoru no titiam affert,quae tamen &Č corpus fecum conexum habet,e quo illa excerni videmus ita,vt ex his ambobus fimul coeuntibus vna ftabihs euadat indicatio.Quippe quia ii membraneu, verbi gratia,corpus excernatur,q> quidem ad id fpečtat, quod cernitur,infinuat partem quampiam exulce rari,quae in fuperficie naturam habeat membranae,quae tamen ea fit, definite diftinguere nequit* Locus autem per quem fit excretio,poterit nos ad affedam partem conducere: vtpote quia,fi per inferiore aluum deficiatur,vicus in inteftints indicabit:fi per fuperiora vomaturfin ventriculo: fi per tuffim excreetur: membranas,quae afperas velant arterias,abradi monftrat: ficuti fi minga> B tur: vel veficam,vel pudendi meatum.Sed non parum praeterea ad rem faciet ea,quae primario af fecftu ab his,quae per confenfum laborant,diftinguere:antecefiione,inquam,dC cöfecutione,ma-gnitudine,& paruitate, infuper que caufarum acceffione, quae vtriq^ folent officere* Vnde multi male fe habente ventriculo, cerebrum in confenfum adducfto, in eorum fymptomata illapfi funt qui atra bile vexantur,aut, fi cofentiant oculi: eoru,qui fuffufioneJn his tamen,fi diligenter quis obferuauerit,has afie&iones tum cruditates,tum vero excrementa in ore ventriculi coilecfta con-fequi inueniet: &C proinde eas ex his, quae vetriculum lgdunt excrefcere: ex illis vero, quae illi con ducunt fedari* Ceterum non eft in prsefentia nobis inftitutum vniuerfam affecftarum partium rationem exacfte explicare,quemadmodum nec cuiufpiam partis alterius huiufce artis,fed folum inueniendi methodum infinuare,8<: quam cum fine iftius artis conexionem habeat* Etenim erit deinde neceffe,vtquifque perlečfis noftris commentariis, in eis fententiis, quas in illis omnibus complexi fumus,multifariam fe exerceat.Itaque ad praedicftas methodos iam accedam, addito tamen eo,quod praefenti negotio neceffariueft* Arbitrere hoc etiam loco formam rei reperiri, qua deinde vt materiis acconimodaueris,tota habebis fubftantiam*Porrov,quum particulatim omnia fuero perfecutus,ficutinuc paucis quibufda exeplis acftu eft:erit tibi Bc. h^c pars integre coftituta* |C jDe eligendis remediis ,tpforum ejue yfu, ex fubftantia, formatione, &fitu partium laborantium. C^4 P. 17* REIiquum autem eft vt monftremus, cf fit neceflarium ad commodum remediorum vfum, partis, quam curaturi fumus,fubftantia exacfte cognofcere, figuram ty,8č pofitum* Subftan tia enim affecftus primos,qui intemperie confiftunt,quantum a naturali ftatu aberrarint,oftedit: quantum ^3 calefacere,refrigerare'ue,hume eo' vim illius pducat,velab illius vfu erit abftinendu: & proinde non paru quofdä offecifle noui, qui fanguine e' pulmone excreantibus vniuerfo in orbe thoraci aftringetia medicameta adhibue re: prgter id enim,q? vis aftringetis medicine nequit pulmone attingere: fanguine infuper, qui in thorace eft,ad hoc ipfum viTcus propellut*Nepe ifta,qug hadenus dida funt,quatu ad pfens quidem negotiü pertinet, fatis efle exiftimo: quare,vt hoc vnü illis addidero,hanc, inqua, methodu forma tantuhuius negoti] cotinere,ad alia trafibo* Scientia etenim,5t difquifitione, que figilla-tim de vnaquaq3 pte habeda eft,ö£ e veluti vniuerfa huiufce rei fubftatia,in aliis libris trafegimus* De prdznojcmdi, no modo ad alia quedä, veru&ad cu ratione čg maxime videat vtile*Nimiru quifquis pr^fagiendi arte primu conftituere pro-pofueri t: is necefie habet antea examinaile,an ficuti cuilibet rei animatg propriu vite fpaciu ex na tura conftitutu eft: ita morbis et omnibus, vt nullo deinde pado,fi fit alicui illoru a natura tepus duoru menfiu prffcriptu: polfit is quatuor diebus abfolui:an vero dC in longu protrahi, dC celerrime finiri polfit* Veru,quia ia plures ex medicis,coru,qu£ eucntura funtpr^fagitores euafere: ab Q lpfis et vulgaribus no amplius in qu^ftione vertitur,polfint ne vetura pr^nofci, an fecus* Sed po tius perinde,ac fl hoc iä fit conftitutu ä medico fcifcitant,quo tpis fpatio morbus foluedus fin At fortaffe res noftra no eft deterius habitura,fi fupponamus,nosnuc primu prgfagitrice arte confti tuere: na Sl alia oia hocptradauimus modo*Profedo' hoc vnu fi quepia prffagitio futura fit: in primis neceflariü eft efle no nulla,q certo fintfuturo tpe vetura* Sed deinde querendu eft,qugnä ea fint,& quot: quia nö oia, qu£ ggrotäti funt euentura,neceflaria habet generatione.Tumultus enim nodu excitatus,latratus canu,molefta nuntia,%>e infomnes reddunt ggrotätes: tn nullum lioru,aut neceflario fit,aut certo pfagiri poteft*Nuquid igit ea falte, qug ex ipla illius morbi rone proficifcunt,habent vt dC neceffario fiant,$C certo prenoici polfintfVel nec ea quidem oia,quum repete polfit fuperfluens quifpia fuccus in corpore,interius in parte aliqua vite neteflaria deflue re: polfit et cotra ab aliqua principe parte,ad ignobiliore impelli: dC fubinde erit necefle,vt is,qui in principe parte ferturrextremu periculu,qui vero ab ea repellit,repentina,inopinataqp egrotati falute preftetfVnde in hifce flatibus hoc tm pr^nofle datur,quod dubij,fallaces ty fint:quo tn ter minaturi fint,exquilite definiri nequit* Verütn,quum excremeta in locu alique decubuerint,nec defluant amplius,fed potius ibi detineant: aliquis in his dabit nobis prgfagiendi locus,quu probe H, nouerimus plures efle facultates,quibus natura animal gubernat:atq3 etiä qu^nä ipfaru fit differentia, preterea cp q> excrementa oia,que in vniuerfo animate cu fanguine deferuntur, nifi immo derata nimis copia coftent,definitu 3C ipfa figillatim tepus habent, quo concoquant* Vnde, fi cu iufcunq?humoris natura exquiliuerimus,ia artificiali quadä coiedura cococftionis ratione coni-prehendemusjfi th cetera oia circa ^grotante rede tradentur* Qm quicquid in his erroris cornif-fum fuerit:erit deinde in caufa,vt vel ferius morbus foluat,vel mors celerius aduentet*Ethuiufce rei memoria in hoc vniuerfo fermone pr£ omnibus aliis feruanda eft: q? folg nimirum prgfagiuo ries euenturg funt,vbi dC qui curat medicus fuerit prgftatilfimus,& qui rede curet, gger q? in nui Io delinquat, Alioqui enim ridiculus elTet,qui arbitraret,tale efle medicoru pržeiagiS^uale profitentur vates: hi enim hominem (ita dica) nono die liberandum autumant, nec adiiciunt, fi oia rede agant: immo QC idipfum fe prefagire poIlicent,nimirö futuru ne fit,vt oia rede, an perpera circa a’grotan tes peragantur* At medicus non eo predicit modo, qua: futura fint: fed nouit ipfe, q? fi oia,vt par eft,expediantur,morbum feptimo,verbi gratia,die follitum iri; q> fi error quifpiam accedat, ÖCis exiguus:excidet id exfeptimo in nonumriivero maior, in vndecimum:fi adhuc maiorjin quartumdecimu: poterit etiä ita maior fieri, vt pro certa falute periculu mox afterat* Medicus A Medicus quippe his duobus,morbo inquam,^ naturg quafi colludatibus animum, femper intendit: atq 3, dum difcernit,quod nam horum robuftius fit,primum quidem fuum de falute horni nis,aut interitu pr^fagium depromit:deinde vero,quo alteru altero fortius effe nouit, eo dC illius prgfinitum tempus agnofcit*Nec mirari quifquä debet, fi quis robur vtriufq? rede perpendens, vidurum tandem deprehendat:quum videamus qua plures gymnaftas ex primis ftatim motio-' nibus,quibus contra fe inuicem ludantes feruntur, vidurum pr^nuntiare,ÖC fgpe ante parta vi-doria,quod £33 celerrime aduerfarius fuccumbet* %hoc autem agunt quum alterum altero no pagrum.'viderint validiorem: Quare ex alia nulla exercitatione falutem aut interitum prenofcet,pre terq ex exada virium,tum morbi,tum nature notitia: ex qua etia vtriufqa prgfinitum tempus ex-quirif.Vt enim celerrime foluendus morbus elf, quum validiores vires fuerintrita cito mors ad-ucntabitjfi hae imbecilIcs fint,morbus vero fortior* Sed magnitudo exceffus horum tempus indi cat,quo hec futura funt» Ab his igitur fcopis habet medicus,vt futurorum fitprgfagus* Qua vero exercitatione ipfe hos pernofcat lcopos,in libris noftris de iudiciis abunde adu elf: tamen in his quoq3in pr^fentia vniuerfalem methodum,vt in aliis omnibus faditatum eft, explicabimus» Na turf robur ex propriis illius adionibus comprehendes, in primis autem ex pulfu, liquidem is eft £ vitalis facultatis opus: morbi vero magnitudinem,exfuis lymptomatibus* At quatenus alterum altero prteuaIeat:concodio,cruditas'ue monftrat,quas fubinde ex propriis agnofces excremetis: que enim in ventriculo conficiuntur, deiediones monftrannquaein vafis,lotia: quae in toto cor pore,fudores:quo etiä modo reliquae omnes fe habent,quae in vna quapia, vel pluribus particulis eduntur: nam,quae in thorace,aut pulmone,ex his,quae tuffi reiiciuntur: quae in velica, aut re* nibus, ex his,quae cum vrinadeferuntur.Ceterum ea,quae deliciuntur, vires quoq3 partis cau£ ie coris, dC mefenterq,quomodo fe habeant,oftendunt:ita Sč reieda per vomitum, ventris fuperio ris,ftomachi čp: & quae per palatum,nares'ue,aut aures,quo cerebrum modo fit affedu, infinuat* Quibus omnibus hoc commune eft,nunquam morbum folui polle, nifi prius in excrementis co codionisfignaconfpiciantur*Vndefiueauresmalc habeant,liue oculi,fiue fauces, &T,vtfumma tim omnia dicam,concodiones omnes celerem crifim, falutis Č33 fccuritatem indicat:cruda vero mconcoda (33,ČČ ea praeterea,quae in prauos vertuntur abfceftus, vel nulla crifim, vel labores, vel prolixum tempus,vel mortes,vel recidiuas nuntiant*Haec vero quantum ad negotio praefens fpe dat,fufficianr:nam particulatim oiafunt pertradata in libris propriis, nec illis quidem exiguis, vtpote,qui vniueria fere' complexi fint theorematarin quibus funt,qui de pulfibus,quiq3 de judi-C ciis,decretoriis (33diebus funtinfcripti:in his enim tribus comentariis ea explicant,vnde quifque in primis prgfagire poteft* lam igit mihi videt vniuerfam curandi methodü ad finem perueniffe* De dYtepr decutiendi morbos, & ~^uletudim tuende, cIaP, ip, VHrum quoniam operaepretiu infuper eft eos procurare,qui a morbis euafere, vt vires recuperent: dC praeterea,vt hi,qui in morbos procliues funt,cuftodiätur, atq3 vt ij, qui profpera 8d inculpata fruuntur valetudine, conferuentur:reliquum eft, vt de hisquoq3 tribus huius artis partibus,quae fuperfunt,conftituendis,fermonem q? breuifflmum tamen habeam us* Itaq3 quum ’ iit a nobis didum fiiperius tria effe eorum vniueria genera,quae praeter naturam funt, caulas,affe dus, &C fymptomata: pars,quae valetudinem tuetur,eam graeci prophyladicen appellat,fi modo illa fit pars artis huius,circa primum verfatur genus.Etenim,fi humorum,vel copia, vel prauitas, fi obftrudiOjfi vis aliqua corrumpens incorpore fuboriatur, homini periculum affert, ne primum in morbum illabatur,qnq3 vero ne extreme periclitetur* Veru f^pe ha: caufac funt cognitu difficiles,quum nullam fere' homini moleftia praeftent: ftatim enim morfus canis rabidi nullum peculiare lignum,antequä prope' inftet rabies,in corpore reliquum eft,adeo vt medico neceffe fit has ex aegrotantibus caufas fcifcitari,& quid cuiq3 euenerit: quum tame humorum copia,aut eo-D rundem prauitas,aut aliquem excitet in corpore tumorem, aut quodpiam vifcus oppilet: poteft id ex fymptomatibus quibufdam intelligi,quae medium inter ea, quae in fanis reperiuntur, 5č ea, quae aegris eueniunt,locum ieruant: quippe,quum ea, quae fanis infunt,ex natura fint omnia, omni culpa vacent:quae xgris,vt praeter naturam funt:ita etiam culpanda:quae vero mediafunt, ad genus quidem eorum,quae morbis eueniunt,attinent: verum adeo funt magnitudine exigua, dC viribus imbecillia,vt no dum % folitas vniu(cuiufq3 adiones Indere queant* Neq3 enim, 11 do lor quifpiam aliquem,vel fecundum caput,vel fecundum aliam quampia partem infeftct, ftatim tantus eft,vt hominem ledo decubere cogat*Neq3,fi grauedo praeterea caput, aut praecordia, aut alias partes,vel alia vifcera detineat,tanta etiam erit, vt a confuetis fundionibus defiftere faciar* Corporis etiam tumor,aut gracilitas,decoloratio,pigritia in motu,prodiuitas in fomnum, vigu lia,non fufficiunt,vt ab adionibus, quibus ad vitae munera peragenda egemus,detrahant,nec ci bi appetetia, vel nimis adauda,aut omnino ablata: nam 0Č haec ambo ad corpus pertinent no integre fanum: ficut nimia liti torqueri, vel eius effe nimis expertem* Secundum ftomachum etia, vel ventrem morderi,aut fe lallum fentire: quippe haec eft fere' eoru formula,quae illis contingut, qui procliues funt in morbos* Affediones vero,quae ea pariunt,per contraria (vt iam a' nobis didum eft) funt corrigenda:,fi tamen haec res ita fummatim tradanda eft,fed fi particulatim tranfi- Ifagogici, 6 i ij genda: *ha*coTa, quae lequutur, v(q} ad alter u aft ni fcü dciidennf in grx. eod. Aldino. de constitytione genda: omne exuberans vacuandum eft,vt tamen prius diftinguenda fit exuberandi ratio:quan E titate ne,an qualitate,aut etiam vtraqs ratione exuberet: &,quod deinde poteft iterum ad naturalem ftatum redire,per cotraria alteretur: vt,quod craffum lentum qß eft, attenuetur: quod tenue, craffius reddatur: ambo vero pariter concoquantur: obftručfiones praeterea aperiantur,quae toto fui renere funt praeter,naturam,qualia venena,virus Č33 animalium, tum alterent, tum euacuentl Alteratio autem per contraria Hat,que vel tota fubftantia aduerfantur,vel altera,vel vtraque qualitate: fed euacuatio,perea,quae vim attrahendi habeant.C^terum haec omnia,quibus fint perage da remediis,ab ipfis arfecftibus petedum eft,Quia,fi omnes pariter humores accreuerint,maxima atque praecipua eorum euacuatio erit per fedtam venam: deinde vero per fri ne,non tamen eodem modo, etenim ii ea excremeta in primis venis contineantur, purgada funt his quae aluum cieant,Si in aliis,dC tenuia^quofa čp fuerint,per vrinam :fi biliofiora,per purgato ria. Veruntamen poffuntdC tenuia alui deiecfione purgari. Sed quae totum corporis habitum oc cupauerint,quum tenuia fuerint,aut fudore,aut medicamentis,quae cuti applicita vim exiccandi habent: quum vero biliofa, primum quidem purgatione egent, mox &C euacuatione per cutim, fi At,quum pituitofus humor exuberauerit,fi falfus fit,purgadus eft: fi acris,experiundum,an pof-fimus,naturae ad illum concoquendum opem feretes,alterare:&: longe etiam magis, fi dulcis fit: erit;en£m concočtu facilionPorrd ad concoclionem conducit quies,moderata calefacftio, cibi par cus vfus,boni tamen fucci,potus vini parum calfacientis,exiguum vero calorem & moderata fri • dfio inducere valet,ÖC vfus praeterea moderatus aquarum calidaru,infuper qp cibi,acmedicamen^ ta temperate calefacientia.Obftrucftiones remouent quaecunq3 vel efculenta,vel poculeta, vel me dicamenta attenuant. Verum,qua deinde-ratione fint harum materi^ reperiendae,aut iudicand^, expofuimus nos in eo libro,quem de facultatibus fimplicium medicamentorum, & in illo etiam quem de attenuante vicftu infcripfimus. De arte, reficit conualefcentes ex morbis. \ C^4P. zo. I Am igitur tepus erit,vt ad illos,qui a morbis reficiutur,tranfeamus: in qfiibus nulla caufa, nui lus'que affečtus praeter naturam,fed foia eft gracilitas,fimul qp dC virium imbeciffitas.Et proin * de,qui fe hoc habent modo,in naturalem habitum reducentur, fi moderatis cibis dC motionibus reficiantur &C corroborentur. Et nos in libris de tuenda ianitate, materias,quibus hi & alendi SC exercendi fint,explicauimus,ne tamen aliquid huic videatur deefle fermoni: non modo partis re G fecfiricis,quganalepticedicftaeft,fedvniuerfi etiam falubris negotq methodus hoc quoque loco repetenda efLPrimurrfque cuiusfiiam ea fit generis,num ad id pertineat, quod pr^fentia tuetur, vel eo tantum a parte curatrice differat,q> in minimis quibufda corrigendis verfetur. Si enim cor pus fuum diutius ftatum feruaret, nulla eflet arte opus, quae illi praeeffet: hoc quippe in caufa eft, cur fcientia egeat,cuius curae demandatum fit, quia vitiatur, nec in eodem femper ftatu perfiftiu Nempe fi folum hoc illi eueniret,vt in halitus difflaretur,^ fubinde inaniretur:cibus potus que defectum illum reficere pollet:at,quia humorum copia,praua čp praeterea gignuntur excremen ta,exercitationibus egemus:earum enim munus eft fuperfluentem quidem fuccum euacuare,ex crementa vero concoquere &Č expurgare: fi tamen caufae omnes vitentur, quibus vitiari poteft fa nitas: refrigeratio inqua,aeftus,lafll tudo,cruditas,ebrietas,vigilia,moeftitia,ira,furor, &Č alia om^ nia,que in eodem cum his ordine funt,Neque enim ea figillattm recefenda funt, quum ärgumen tum id^quoda principio eft a nobis mftitutum,iam fere abfolutum fit. Nam inftitueramus om nes partes medicinae non quidem exacfte difquirere: fed tantummodo monftrare,mediciriam no fecus ac alias artes,fuam a finis notione conftitutionem effe fortitam*. Medicina cjuo nam moenerefit artium effeci tuarum. CMP. ZU H QVod tibi eft a nobis confe(ftum:reliquum eft,vt vniuerfam medicinae rationem per capita refumamusdlhWquecumcaeteris facffiuis artibus comparationem. Igitur medicina efte "“-'numero artium facftiuarum,non tamen vt aedificatoria, vel fabrilis, vel textoria:fed vtea potius,quae labefacftatas aedes inftaurat,vel dilaceratas veftes confuit.Harum vero, vtmonftrauP mus,duplex eft confiitutio: nonnunquam enim ipfe fibi artifex exemplum confingit, quandoqj autem,quod exterius confiftit,contemplatur,Medicinam vero nos oftendimuseffe in hoc fecun do genere, vtpote,quae minime fibi vllum confingat exemplum,fed omniaexcorporis difi lecftione contemplatur,6C fubinde,ll quid vitiatum fit5corrigere conatur,Sed hoc diP fert ab aliis artibus, quod maxima ex parte fe naturae operanti miniftram prae^ flat: tamen medicus vniuerfam eam contemplati'onem,vnde ipfe excitatur, vtminifter,correčtor' ue euadat, fimilem habet ceteris omnibus facfti-uis artibus: qui ÖC fimilarium partium fubftanttam nouit, dC modum generationis inftrumentariarum, pariter ^3 affectus inuenit,fcopos čp preterea eorum curandorum inueftigat* Galeni Ceam jjin libello dearte:ille nimirum, qui lemper bonorum aučtor ac princeps luit: cuius apud Non longe ä Gra?cos omnes memoria in xuuni durabit,quädoquidem publice eft de omnibus benemeritus* FmCJino* Ceterum,qui ab iis temporibus extitere,finitiones perfcripferunt, tametfi ne ij quidem omnes* Sedulam autem in ea commentatione operam nauafle videntur fedtatores Herophili, S( Apol Ionius Memphites,ÖC pra?terea Atheneus Attalenfis: verum hi quoque nec decenti vfi funt or-dine,ncctracftatum compofuerunt,fedin hbrisconfcripierepaflim:necea praeterea plenedeferi pta funt,non enim omnia,quae ad medicinam fpecftanr,ft'niuere.Porro',quod vera commemorem rnus,licetdicftoruni virorum libros euoluentibus difcere.Nos vero longum fermonem ingrefTi, finitionesftjuea maioribus proditasad verbum defcribentes,iuftum iplis imponemus ordinem: qua: ab antiquioribus ditiae non funt,conficientes ipffconftruentesquejVt tu quoque ope-ra:precium eflecenfuifti,abfoluta collectanea concinnabimus* His ego bone Teuthra mihi per-fuadeo nec fuilTeiuuenibus inftituendis, nec fore vtiliora:atque ha?c hactenus* Primum autem, necefle eft,dicamus,quid fit vtilifTimum,ac quid doctrina? ordini maxime conueniat: dC quid ip fa finitio fit aperiamus: tum finitiones dehinc fubnotandae* D Finitio igitur,feu graece opo<;, ex non nullorum fententia eft oratio,qua?,qua!e fit illud,de quo fermo eft,declarat.Finiriaute& hoc modo poteft. Finitio eft oratiomentis coceptionis. Quida fic quoq3finiuerunt,Finitio eft oratio,que perfectionem per refolutione adipifeitur* Finitio eft, qupnos breui fubmonitione inreruvocibusfubiectarum notioneducit:vel,Finitioeftoratio, quae ipfumelTedecIarat:veloratio, quae nobis intelligetiam rei indicatae palam facit. Diffinitio vero,quam fcilicet Graeci fiopio-uov vocant,eft rei,qua? velutvniuerfaliter dicitur/ed vniuerfalis non eftjperappofitionem ad vniuerfale deductio* Defcriptioeft oratio, qua? rudius,ac quadam vel uti formula ad declaranda? rei notitia introducit. Alij lic,Deferi p tio.eft o ratio, q ua? res per ru-dem imaginereprgfentat* ScientiaeftcÖprehcnliocerta,&; firma, neqj av rationedecidiia:licet, 6C hoc modo finias: Scientia eft habitus,qui opinionem prabet ex vifionibus haud ab ratione deerrantem. Ars eft coprehenlionum globus commeditatarum ad fine aliquem rerum,que funt in vita,perutilem*VelfiCjArs eft comeditatarum globuscoprehenfionum ad vnum finem relationem habetium* Hippocrates ||in libello de arte medicinam ita finiuit,qua primus quoqj me- Ibidem, dicina nominat:effeenim inquit a morbis prorfus vindicare laborantes, & morboru obtundere vehementias, & morbo profligatis manum non admouerefntelligentes compote-fnon}- efle ho rum c mnium medici nam :plu res ho: patfto Em aer e,. Medicina eft ars, qua? praeii fanis victus Ifagogici* 6i irj ratione GALENI ASCRIP T AE FINITIONES MEDICAE Bartholomco Syluanio Salonenfi interpreto. Initionum tractationem cum medicis omnibus,tum vel maxime in-troductitiisiuuenibus longe vtiliffimam decreui, vt medicorum opti me Teuthra cenfuifti,colligere,ac feriptis mandare. Cum enim medica ad vfum vita?ars conferat, fifquead hominum falutem inuenta, ac pulchra nec pauca praecepta contineat,neque eam aflequi facile efle vi deatur vtililfime erunt finitiones:vtqua? multa docere paucioribus poffunt.Optinvum enim in artibus,fcientiis que omnibus genus docendi id eft,quod non verbofa oratione, atque in infinitum excurrcn te,fed paucis contenta perbelle dignofeitur. Veteres quidem, qui qj ante Hippocratem fuere,in quorum nos volumina incidimus, nec ali ^ua finiuerunt,qua? ad artem pertineant,neclibros complures, fed paucos admodum reliquere* Flis igitur iurelaus dcbetur,qudd animum applicuerint primi,ac vine emolumentum aliquod nuenire ftuduerint* Poft hos vero exortus Hippocrates medicinam literis prodidit,finiuifque lv A S C R IP T AE ratione regendis,atque aegrotis curandis. Seda, eft decretorum multitudinis atfenfio artificiofe E conftrucftorum,atq3 ad vnum finem relationem habentium, autfic: Seda eftdecretorum multitudo,quae tum fe mutuo confequuntur,tum confequi apparent,autputätur.poffit&:ita quifpfä dicere: Seda'cft dogmatum multitudinis confenfus, quae fe inuicem, & apparentia confequun-tur,aut confequi exiftimanturrinuenitur QC finitio huiufmodi qu^dä: Seda, eftaffenlio dogmatum multitudinis,quae tum ad fcipfa,tum ad apparentia cöfequentiam haben t,vel ita: Seda, eft affenfio ex dogmatum multitudine,fequelam inter fe ad vnum finem habentium. Decretum feu dogma,partim proprie,partim comuniter dicitur: cömuniter,rei confenlio in adu: proprie aufe magis rationalis feda dogmatica vocata eft.Medicinae fedae duae funt prirn^,Empirica,& Ratio nalis,&: tertia Methodica, Quartam aute fedam inueniffe videtur Agathinus Lacedaemonius, Ä No nulli gv? quä grece im TuvQ.trjmv, quafi fupercompofitiuam dixeris, nominauit:non nulli vero hedicen, b'lltTuJynC habitricem,appellarunt,Eft Empirica feda earum rerum,quae fepiffime numero,,ac fecun id eit cicdtncč. dum ide,atq3eode pado quoda modo vife funt. Rationalis aut feda rerum abditaru fcientia atqj operibus c6liat,que hanc in medendo cofequuntlMethodica,eft ratio, que ab apparente progre ditur,6f incomperti comprehenfione facit: vt,fi funt fudores, funt exigui cutis meatus:apparens enim res funt fudores:effe autem meatus incompertum eft, Syllogifmus,eft ratio,in qua pofitis F quibufdam aliud quidpiam ab iis,quae pofita funt, quod ante ignorabatur, per neceffitatem colli gitur,EpiIogifmus,eft ratio,que id,quod ab intelligentia diuertit, in firmam certam čp notitiam adducit,Speculamen,feupotiusgreceTheorema,reseftvniuerfaIis, quae medicinae fini confe^ quens ponitur: vel proloquium vnsuerfale medicinae completiuum. vel Theorema, eft id,cuius cotrarium raro euenit,Opinabile anceps,quod gr^ci afjtytd o%qv vocant,eft id,cuius perinde eue-nire contrarium poteft. Finis, eft cuius gratia res medica adminiftratur, aut hoc modo:Fim's,eft id,ad quod queeunqj medice artis funt,referuntur, fic quoq3 finias licet: Finis in medicina, id eft, quod ft aftequuti fuerimusanihi!o praeterea egemus, Confummatus medicus eft is, qui in fpecu-latione 3C adione numeros oes expleuit. Optimus eft, qui omnia in medicina reda agit ratione. Homo,eft animal rationale mortale,mentis capax dC fcietie. Animal, eft fubftätia animata fenfu prodita,qu£ impetu mouet ac voluntate. Anima, eft fubftantia incorporea, quae per fe, ex Platonis fententia,mouetur. Stoicis vero,corpus tenuium partium,quod ex feipfo pro feminis moue-, tur rationibus, vt autem opinio fert Ariftotelis, entelechiafeu perfedio inftrumentarij corporis phyfici vitam facultate obtinentis.Corpus eft magnitudo triplici dimenfione coftans: quippe cui a - longitudineminfeipfo,3f profunditatem, dC latitudinem habeat, vel magnitudo ex fpatiistri-Q bus confiftens.EIcmentu,eft,ex quo primo fimpliciffimo progenita omnia funt, 8C in quod fimpliciffimiim refoluentur, Atheneus veroAttalenfis in tertio volumine ita inquit, Elementa medicinae,vti no nulli arbitrati veterum funt, calidum, 8C frigidum, QC h umidum, dC ficctim: ex quibus homo primis apparentibus & fimpliriffimis minimis cj3 eft conftitutus,& in quae vitima apparentia ÖC ftmpliciftima ac minima refolutionem capit. Elementario, eft eorundem dodrina * Forte proT fecundum idem eodem čp modo,alij fic:Elementatio,eft forma ab elementis ad finem, Conftant k concodionem obeundam prfftd eft/uaipfum propinquitate concalefaciens, Lien,venofus eft* arteriofus čp; FINITIO NE S MEDICAE0 44 A arteriofus %: qui cum tenuia vafa, atq? inter ea cauttates multas obtineat,ob id rarusjaxus qs eft. Stomachus, neruofus efl,&: arteriofus, inftrumentum appetitus, acdeuorationis:vei etiam mea* tus h umidi, fieri alimenti* Ventriculus,neruofus,alimetihumidi, ficcireceptaculueft, ad id concoquenda prajparatus.Inteftina,neruofa funt,alia ad excipiendum, alia ad excernendum re* crementa progenita.Renes,carnofi funt,carne confiant friabiliore.Ifthnii h umidi excremeti, ac velun lacunae a natura conditi.Vefica,eft neruofa,humidi recrementi conceptacula, eiufdem qj excernendi inftrunientü.Teftes,carnofi, perfragiles qs funt, humidi QCcalidi, meatibus contenti feminis,qui paraft atae a Graecis dicunt, concodioni opituIantes.Paraftatae,funt (quafi latine afti* tes nominentur)qui ex vena,& arteria conflant in vnam naturam confertis,femeii confouentes* Matrix,ideft vulua,foris neruofa e,intus carnofior,vas fcetus geftadi.-fhgca gr^cis vg-epa, quoqj appellatur,q> vrdrn, id eft poftrema fit partium omnium«} Excretio,eit delatio excrementorum corporibus adherentium. Stercus,eftexpurgamentumalimentiinconcočlionis,digeftionisč]3 confummatione diferetum« Vrina,eft fuperfluitas excolata fanguinis in magna vena, q use per re nes,&: vreteras in veficä delabitur. -faliter, Vrina,eft excrementum, quod in iecore gignitur, di* fcernitur in renibus, per vreteras in vrinariam veficam deriuatur,excernitur 63 inde per eius coi* B Ium, ovpwQpat; nomine,Gr^cis appellatum exeo,q> peream vrina deferatur.Efficies caufa eft vri nae,fanguinis generatio in iecore * fupprimitur,vel per fanguinis in grumulos concretio nem,vel q» genitalium meatus concidat ac coh^refcat, vel ob renum confenforium affedum, vel propter vlceratione.Vrinae fuppreffionis appellatio prima,eft ifchuriafis, cu vrina retinetur: ie* eunda,dyfuria,in qua vrina quide fertur,fed cu difficultate: tertia,ftranguria, ex eo dida,q> vrina rpa.yyoet£a c, id eft guttatim deftillet.} Humores quatuor funt,ex quibus alal confiftit, fanguis, pituita,bilesduae,flaua5atra cp:haec enim et elcmeta corporis medicoru filij vocat: qnquidem fan guis, calidus, humidus, dulcis q3 eft: pituita,frigida,humida,falfa,gIutinofa (33: flaua bilis,calida,et iicca,acris cj3,ac mordax: atra vero,ficca,frigida,acida,atq3 grauiffima.Saguis calidus eft, 8>C humi dus,in venis copiofus,in arteriis paucior,ex quo alitur aial. Pituita,frigida eft,et h umida,ad cibo rum deuoratione,& articuloru motum a' natura fubieda. Bilis Haua, calida eft,& ficca, ad ftoma chi robur,ac vetris excretiones coparara:Bilis atra,frigida eft,& ficca, vti diximus,et acida,& gra uifllma:fcdem habet in liene: mifta aut in fanguine eft:itaq3ab eo fecernitur,ne craffus,ignauus, acdigeftudifficilis reddatur*<£Quatuor pr^tereamelancholici humoris differenti^ funt: primus eft elementarius: dein qui ex iuperaffataflaua gignit bile,que bituminofum quoqj nominamus, C q? bituminis inftar fpledeat: qui ex terrificata, feu putrefada pituita oritur: dC qui ex fceculeto fanguine confiftit.Bilis flaue fex diferimina habent: bilis elementaria,vitellina, glaftea,porracea, aeruginofa,& pallida.Pituita*differentiar,duIcis,falfa,&r qualitate carens. Humores ite tribus mo dis in vetriculo degunt:na aut innatat,aut imbibum,aut inducuntur.} Mucus, eft expurgamen tum cerebri,quo pars anime princeps leuet. Sudor, eft tenuis,ac ferofg colatura humiditatis fan* guini immifte. Vena,eft vas fanguinis, ÖC fanguini cotem perati fpiritus natiui, neruofa, humida &C calida,fenfum obtinens, -f habet tn fanguinis plus, natiui fpiritus minus}. Arteria,eft vas fanguinis paucioris, purioris 8C conteperati fpiritus genuini copiolioris,ac tenuioris, calidior dC ficcior,ac fentčicior,cp vena,pulfatili motu pr^dita.-f Aliter, Arteria,eft corpus cauum,duplici co flans tunica, * ipirituvitalem fuppeditans:excipit&purumaerem, dum attollitur, dC cor, ac natur^ calore refrigerat: dum vero contrahitur fuliginofa,ac fumofa excernit recremeta, Vfus igitur pulfus is eft,vt per aerem refrigeret:aeris quoq3 ipfa fubftatia,q> fpiritui noftro addatur,ge* neratio,additio ^3 eft fpiritus animalis.} Neruoru tres differetig funt: qui eni ex cerebro, dorfi oriunturmedulla,tj proprienerui:quiex mufčulis,tendones:qui uero exofTibtis, ligamenta ap* pelIantur.Nerui,qui a' cerebro,eius cp membranis co munes expullulat, ficciores venis, ac minus P calidi,&T arteriis fentietiores funt,ac voluntarios motus abfoluunt: qui auteex offtbus prodeunt, articulos,& corporis membra colligant,accontinent.Mufculi,funt neruofa corpora,permifla iis etiam carne,ad partium corporis motum procreati. Periofte^ membrane, funtinuolucra tenuia, ftbrofa,uelut indumenta ofTium a natura coditae. Pinguedo, eftaffiifio alimenti, circa mebranas maxime cocrefcens,fenfu carens.Caro,cocreta ex fanguine eft, humida,dC calida, mollitudine cj$ corpori adhibens.Medul!a,in offibus eft, eorum cauitatibus contenta, pinguis, ac fenfu uacans. Chartilagines,corpora funt terrofiora,ac fenfus expertia. Offa, funt corpora ficca,dC terreftria,6£ frigida,nec fenfum obtinentia.Dentes,funt,qui cibum diuidunt,atq3 conficiunt, non nihil 8č ad uocis articulationem conferentes, «£ Vranifcus,id eft paruum ccelum, quod latine palatu dicitur, pars eft oris fuperior,d coeli fimilitudine nomen accipies. Gargareo, feu columella,caruncula eft a faucibus dependens,uocis inflrumentu. Praefepiola, fiuealueoli, funteauitates offiu, in quibus dentesfirmant.} Vngues,funt neruoru terminatio,decoris gratia ^geniti, ac quo facilius quiccj fit apprehendere digitis. Alij fic, Vngues,funt cutis cocretio ficca, Sd frigida,ac fenfus impos.Pi-lus,eft corpus frigidu, QC ficcu,fine fenfu,ad tutelam,ornatum ^3genitus:{ornamenti quide gra tia,in capite, ÖC mento: in genis aute,&: fuperciliis,ad ufum: oriunt in capite plurimi,ob cutis fic citarem,ac fuliginoforum copia cxcremetortim, quae furfum ab infernis partibus ad ea loca mit* Ifagogici, 6 f iii) tuntur. ascriptae I.Apho.i. Ex. or.zo. 6. Epid. co.j.tex.r*. cl. 3a.i87.f Ibid.tex.i.fol. i88.f. Etli. de alim. poftme. x.Apho.i5.Ex. ord.fol.8,a tuntur.Denfantur porro his de caufis in aetate vigentibus, tum q> excrementorum copia praediti E fint,tum q> cutis meatibus conftent amplioribus: necfit in iis cutis arida nimis vel mollis: contra vero in pueris,qhi nec fuliginoforu excrementorum fubeft multitudo, neqs facli iunt in iis meatus ; magis čp ob anguftiam id genus meatuum* Ceterum caluefcunt hoies duabus de caufis, ob ficcitate exuperante,ac pilis conuenientis alimenti defedu.} Cutis, eft corpusneruofum, ambitum corporis honeitamenti gratia totu operiens, ac noxiis caufis arcendis procreatum* Semen, eft vis in humido confperfa,rationem huius continens: que vis, fi cogruas nancifcatur rationes, atq? materias,in hois generationem explicat: vel aliter hoc modo: Semen,eft humor in vafis,qu£ a teftibus exoriutur,cotentus,calido fpiritu conftans,ex quo nafei hoiem licet: vel, Semen,eft fpf ritus calidus in humido, qui ex fcipfo mouet, ac gignere tale poteft, quale id, a quo emiflum eft*. ■{vel auulfum materialis aise partis Cu fpiritu humido*} Zeno aute Citieus ita finiuit: Semen eft hois abftradum,ac maiorum miftura,quod homo cum aiae parte humida tranfmittit, vtique tale exiftens,quale id,a quo excretum eft.Natura,eft ignis artificialis,qui via in generationem tendit* -{mouetur cp ex feipfo efficaciter}fiue,vt Plato inquit,ars diuina,-{vel, Natura,eft vis,qua: ex fe-ipfa mouet,audor lormationis,generationis,perfedionis CJ3* || Dicitur natura ÖC vniufcuftftcp rei temperamentu, atq3 habitus: motus quocp per impetum exci tus, quas animal moderatur,facul F tas natura nuncupatura phyficis viris, Hippocrate,inquä, dC Galeno, vtiq3 natura:, ac medicinx peritiflimis.}Natura ite,eft fpiritus calidus,qui ex fefe pro feminariisrationibus mouetur, qui cjf in praefinitis certis čp teporibus,ac magnitudinibus hoies generat,perficit,atq3 conferuat* Habitus,eft fpiritus cötinens partes, ac cohibes* Appetitus eft-fcibi &C potus}defideriu, inquifitio cp; Deuoratio,eft folidi,6f humidi in ventriculu attradio, qu£ a ftomacho fit: vel hoc pado:Deuo-ratio,eft ingeftio humidi,foiidi čp alimeti,qug ex ore per ftomachu in ventriculu fit* Concodio* eft miftio,8£ fuccatio,velut elixatio alimeti,in vetriculo,atq3 inteftinis, in digeftione per mutatio ne abfoluta*aliter: Cocodio,eft cöfedio alimeti p mutatione in vetriculo,& inteftinis*vel ficral-teratio propta ad fanguinis generatione, qu£ a natura fit p caliditate, elixationi fimilis. || Conco-(ffiones alimeti fieri putat Hippocrates a calido innato: Erafiftratus cotritione,et molitura,&T ani plexu vetriculi,&adfcitidj fpiritus proprietate:EmpedocIesaut putrefadione:aIi{queadmodu ÖC AfclepiadesBithynus,ex crudis fieri digeftiones affirmarunt: ide quoq3 aiam effe qnq3 fenfuu exercitationedixit*Sanguificatio,eft mutatio alimeti in fanguine*Digeftio,eft cöcodfietcöfedi, ÖC in fanguinem couerli alimenti in corporis particulas oes,2f partes attradio,qua natiuus calor molit :qmda hoc modo :Digeftio,eft cocodi alimenti in totu corpus attradio,qua naturalis ribit 3 calor,cit propria mutatione,cöfedione cp* Audio,eft pfedus corpora in logitudine,latitudine, d>C pfunditate*Nutricatio eft additio,qug corporibus in circuitu,aclatitudine fit* /Etates quatuor funt,prima iuuenu,fecunda vigentiu, tertia medioru,quarta fenum* Iuuenes, teperatura, calidi, & humidi funt,ac limiles veri: Vigentes,calidi,dC ficci,eadem cu f ftate temperatura adepti: Medij,frigidi,«^ ficci autuno cofimiles: Senes, frigidi, dč humidi, ac fimiles hyemi* Redüdat fanguis iuuembustflaua bilis vigetibus:mediis atra: pituita lenibus: qm innatus calor eft iuuenibus mul-tus:vigens vigentibus:medius mediis:fenibus pauciffimus* Iuueta,eft, m qua augefcitanimal, calore atq3 humore in ipfo incrementu capiente: quo tpe & aequalia alimentis delibamenta funt: qut eo,quod defit,plus eft,quod adgignit* Vigor,eft etas,in qua audum, perfedum čp animal eft, abfolutis in eo calore,atq3 humore,parem čp iis,quae dimanantium iis,quae ingerunt,modu obtt nentibus.Senedus aute,eft a:tas,in qua diminuitur animal,ac deficit, decrefcentibus in eo calido dC humido,frigido aut ŠC ficco augefeentibus* Refpiratio, eft motus thoracis,&Tpulmonis:eius partes funt expiratio,& infpiratio: vel hoc modo: Refpiratio,eft attradus aeris per os,& nares in cerebrum,dC in cor per fauces,atq3 pulmones: eius vero aeris non nihil dC in ventriculu aduenit: atq3 ex accepto portio quaedam exigua in aerem ambientem retribuitur* Perfpiratio, eft attradio H aeris praeter voluntatem,a naturali calore per cutem fimul cum demeantibus fada: aliter, Perfpi-ratio,eft aeris ex corpore attradus cum naturali appetitu per totum corpus, & rurfus per vias ac meatus excretio. Pulfus, eft cordis, dC arteriarum naturalis dilatatio, atq3 contradio :funt autem partes pulfus dilatatio,5Č contradio*vel fic:Pulfus,eft cordis,5f arteriam,cerebri, eius ^3 mem branarum naturalis,ac pra:ter voluntatem motus,per dilatationem, cotradionem ^3: potes dč ita finire: Pulfus,eft caloris,qui in corde,ČC arteriis continet, naturalis motus, nec a voluntate profi-cifcens*q]altj ile: Pulfus,eft cordis,atq3 arteriarum naturalis per dilatationem, ac contradione mo tus,ad innati caloris refrigerationem,^ vitalis incrementu roboris,& aialis fpiritus generatione, vel,Pulfus,eft verax eorum nuncius,qug in profundo delitefcunt,&'vates obfcuroru,6^ incertorum index,motu cocinno,ac mufica percuffione difpofitione prenuncians inuifibile* Pulfus aut genus,eft motio,qua: nec fedari poteft,nec a voluntate progreditur, in fempiterni motus diften-tione,ac contradione confiftens,atq3 in corde,& arteriis principiu obtinens* Arteria vel circu-riter mouet,vel in redutconftat in orbem non moueri: q? aute neq3111 redum agatur, hinc plane noueris:a loco in locum demigrant,qu£cuq3 in redum möuent: finem ČJ3 obtinet motionis:non ergo in redum mouetur: q?,ficum duofint motus, neutro cieatur, non igitur mouetur, at enim mouetur: FINITIONES MEDICAE 4j A mouctur*atq3 mifto dicimus mota agi tari,circulari, & redlo* Porro',an mifta huius motio fi t,rationabilis demonftrado eft centrum:centrum appello medium pundum,av quo feie dilatans arteria foras erumpit,ÖC ad quem rurfum fe contrahens redit: hac igitur ratione moueri in rcčtum vide-tur:exeo aut,q> in orbe perpetuo agatur,fpem nobisiiruehit circularis motionis* Motio iex mo-dis coftcitur,per generarione,corruprione,augmentu,decremetum,alteratione>atq3 a ioco in lo-cum translatione.Pars princeps animae,eft ea,quae toti praeeft animantis gubernationi,in cerebri penetralibus,ac baii conftituta:quidam hoc modo}- Pars animae princeps,ea habetur,quae partibus animae pra:eft,ac veluti regina dominatur,atq^ imperat,8C in cerebri baft fedem obtinet. Pars aut famulatrix,principi fubdita efl,atq$ ancillatur,in reliquo corpore collocata.Sefus,eft affedus anima: per corpus,nucius rei,quae mouere idonea eft: eft enim fenfus agens facultas* Senforium, eft inftrumetum,quod fenfum aliquem creditum habet.Sefibile,quod fub fenfum cadit.Selu ve-, ro praeditum,eft ipfum id,quod fentit: verbi gratia fenfus,eft vifus,guftus,olfadus,ac fenfus reliqui :fenforium, vel oculus, vel nafus,vel lingua,quae dC fentiendiinftrumenta nucupantur: fenfl le,lignum,vel lapis,vel paries,vel columna,Sč quaecunq? fenfibus fuccumbunt:fenfus aut cöpos, Theon,& Dion,& qugcunq; fentiunt animalia.Senfus quinq^ funt,vifus,auditus,guftus,odora B tus,tadus*Miniftrantporro hi,famulantur^ anime, vt Afclepiades Bithynus affirmat, qui proinde animam effequinq3 fenfuum exercitatione dixit* Vifus eft,qui fit per oculos, cotem perato in ipfis tenui fpiritupupillae locum potiflimum obtinete,p que viforiae apprehefiones fiut.-fvel* Vifus,eft facultas aerie fubftaria:,fpledorisfpeciem referens* Cötuitus aur,adiuus eft. }• Auditus obitur p fpiritu auribus teperanter infertu,iicciore magis,q tenuiorem, quo auditoriae apprehen-iionesetHciuntur*01facf us abfoluitur fpiritu in naribus cötento vliginofo,halituofioreqj* p que olfadilium fuit apprcheiiones.Guftus eft,qui fit fpiritu lingue infito magis humidiore* Tadus, eft,qui per fpiritutn corpus permeantem perficitur,quo apprehenliones fiunt corporeae. Tran fi tiuus motus eft animalium,qui per appetitionem fit,parte nimirum animae principeaudore,rpi ritu vero,qui cum neruiscxtenditur,transferendis membris fubminiftrante* Voxeft,qua!fitper principis animae motum,fefe ac fpiritum fimul per fauces vfq3 in pulmones,dC linguam exteden cis,nepeqs vicinum aerem diuerberanribus.Memoria,detenrio,conferuario čp inanima eft earu rerum,quas antea obferuauimus: non nullihoc modo: Memoria,eft prgteriti c6prehenfio,cuius prefensfuitexfenfuperceptum* Recordatio eft,cum praeter extera fpatio multo teporis interue ničte rurfus cogitatio oritur adeo, vt,qua: prius alum mouere, ad memoriam,reuocentur* Sönus £ eft remiftfio animae §m naturam a finibus ad principatum: vel Somnus, eft anima: delatio Qm na tura a finibus ad principium.-f alrj 1 ic: Somnus,eft quies,vacatio q3 ab a ni marijs adiionibus: conciliat hunc vtilis materia,qug ex ftomacho in cerebrum colligitur,quxc|3 magis humidior ac mediocriter calidiorefl.}- Vigilia,ex intenho anime a principio ad corporis partes oes, atqj particu-las.Sanitas eft primorij,qua: fm natura,aut humoru,qui in nobis funt, proba teperies,aut natura Kum virium ačlio minime im pedita: vel, Sanitas eft comoda quatuor elementom teperatura: con flat naq3 animal ex calido,frigido,humido,ficco:quidam hoc pado:Harmonia, feuconcinnitas conftituentium hominem calidorum,frigidorum, h umidorum,ac ficcorum* Accidunt porro' fa-nitati pulchritudo,bonus habitus,integritas* Pulchritudo quidem, non qualis comptricis artis g faciei illinimenta,capillorum/q3infecclura,ac fimilia vendicatur: Bonus habitus,no qui a' gymna flica,fed q per fanitatis confequentia conftituitunlntegritas vero,eft cundaru partium numeris omnibus abfolutarü roborario,eömenfuratio^.Quibus itaq3 adeft pulchritudo,rjsbonus color, proportiomebrorum,accöcinnatas fuppetunt: eft enim pulchritudo,proporriomembrQr.u cir coloris probitate*Sanitas a bono habitu eo differt,q? fanitas bonus habitus eft commoderatus,ha bitus autem bonus fanitas intenfa: bonus vero exercitatorum habitus ne fanitas quidem eile po-D teft*Corporis virtutes,funt fanitas,robur,pulchritudo,integritas* Animi vero,prudentia, mode-ftia,fortitudo,iuftitia*Sanitas porro modeftiae proportionerefpondet:eft enim fanitas, bona primorum temperatura,conftitutio:modeftiaautem,eft purum ab omni affedir’ animum reddere, nempe voluptate,metu,triftitia,libidine: quam ob caufam animi motus imperturbatos tranqui! fos'queexhibeueffqj hgc animae coftitutio,ac fanitas. Rurfus proportione robur corporis, animi forritudim confentit:eft enim robur,firmitas,ac vis inexpugnabilis corporis ab rjs rebus,qug -corrumpere corpus cenfentur*Fortitudo,animi robur,dC llrenuitas ad ea perferenda,qug mortis, laboris,aerumngac denique omnium, quggrauia, dC terribilia effe videntur, fpeciem impenfius praefeferunt. Similis autem iuftitiarurliis pulchritudini videtur:pulchritudo nanqj in membro rum fymmetria cum coloris bonitate intelligitur: iuftitia autem,in eius commenfuratione, quod in re quaqjexuperat:cuiq3 enim pro dignitate tribuit,vt dijs parentibus,cognatis,amicis,familia ribuSjCiuibus.Prudentig vero integritatis confertur:hgcenim corporis membrorum: prudentia autem,redlarumanimi comprehenfionum confummatioeft* Secundum naturam fanitas eft* Praner naturam morbus* -f Quod autem eft natura, id nec fecundum naturam, nec prgter naturam iam eft : vtgracilis admodum,ac ficcus: vel craftus iam,6c praepinguis:vel quinafoeft adunco,aut fimo: velcglijs oculis: vel qui varus,aut vatia eft;nam,qui ita fe habent}- non funt fccundu naturam A S CRIPTAE deNatuhum. cö. i cl. i*4. z8.g & lib. i. de moib. circa pnacipium. naturam affecti: nam fymmetriam euafere: verum ncc praeter naturam rurfus,no enim'impediu- E tur fucftionibus adminiftrandis»Efle autem non natura eiufmodi eft, vt neq3 fecundum naturam neq3 prgter naturam,neque natura exiftat:tales funt vitiliginoli, aut acrochordonibus, myrme-ctjs ve,ac fimilibus praditi: haec enim neq3 £m naturam funt mala,fiquide a naturall ftatu excefle re:neq3 vero prater naturam,cum naturales minime impediant acftiones: veruneq3 natura funt: non enim ea fuere a principio genita,neq3 a prima generatione coftitere: non natura ergo vt fint* relinquitur»Enimuero,quod conftat natura,ei,quod £m natura: 8C quod no natura, ei, quod prg ter naturam habet,ratione proximum eft.Partes itaq3 ad viuendum progenitg proprig funt cerebrum, cor,pulmo,iecur,vetricuIus:offeniis enim rjs animal protinus, aut poftmodum interit: ad comode aut viuendum,ac citra moleftiam,doIorc £p,oculi,manus, pedes, öC partes corporis relique,hae nanq3 li afficiantur,viuit animans quide,at minus foeliciter viuit»/Egrotatio,que Graecis voa-oq vocatur,eft primorum inteperies,qu£ £m naturam cöfiftut: vel inteperies infitorum nobis h umorum,vel naturalium facultatum pr£peditio:velverfuracorporisexeo, quod fecundum na turam eft,in id,quod praeter naturam fe habet: vel /Egrotatio,eft primorum inteperies, in qua lic cum,aut frigidum,aut calidum,aut humidum praeualet./Egrotationi opportunifllmg cpnftitu-tiones corporum ex partibus conftant temperatura contranjs:quemadmodum optimae corpo- F rum ftrucfturae funt quidem ex inftrumentalium fymmetria, fimilarium autem proba temperie CÖftitut£. Affedus eft impeditio funcftionis alicuius naturalis,aIiquarumVe. Herophilei hoc mo do, Affecftus eft,qui non femper eodem tempore foluitur,fed in breuiore quandoque, interim ÖC longiore.Morbus,quod Graeci vocm/u& appellant,eft habitus tegritudinarius totius corporis, aut partis.Morboru altj acuti funt,ali) peracuti,alij diuturni, quidam cötinui, quidam intermittetes. Acuti funt phrenitis,Iethargus,pleuritis, peripneumonia, {febres ardentes, continentes tertia-nae* J- Peracuti, fynanche, cynanche, apoplexia, cholera, tetanus, &C his fimiles.{Diuturni, tabes, re nu nvorbus,articulorum,aqua inter cutem,marcor,comitialis morbus,& fimiles»}Cötinui,hemt tritaea,typhodes.i»fuccenfa,qu^ fic vocat febris,&C ardens.Intermittentes vero funt,tertiana,quotidiana,quartana,quintana,& qug his ftmiles funt» Morborum praeterea quidam acuti funt^ co tinunvt ardentes febres,phrcnitides,pleuritides: hi»n»acuti,continui cp funt. Nö nulli neque acu ti,ncquc continui, quales diuturni.Febrium occafiones quatuor funt: quas etiam tempora nomi namus,irruptio,aučho,vigor,declinatio»Hippocrates noue morboru differentias nouit,| acutu, peracutum,malignum,diuturnum,medium,exi tialem,euaforium,pericuIofum,periculo vacan-tem»Peracutus afte portat,pulfus magnos feruat>longiore fpatio temporis corpus emaciat.Ideriodes,hoc eft aurigi-tiofa febris,ea eft,qua: fimilem galgulo aui,quam Graeci ideron vocat,color em molitur, iecur in fublime attollit,linguam alTiccat,cutem foedam atq3 horribilem reddit.Peftilens eft, quae Cu mul- * af. fquallidä ta caliditate fitim inextinguilem inuehit «{bilis omnis generis vom i tus}* foetidas alui excretiones ac luteam* ac virulentas,^ paludium graueolentiae ftnt,qute excernutur,fimiha: vrinas multas,ac tetri odoris,pulfus paruos,obfcuros'q3 inducit. Ignaua eft febris,quae cum capitis grauitate prouenir,veI (anguinis per nares eruptiones,vel excretionis fuppreffionem affert,aut corpus eiiementibiis ne ceffario fymptomatis aegre afficiendum comparat,Horrida eft,quae habet admiftam rigori calidi tateni,pulfus adeo infirmos,vt ne ad tadum quidem vfq) perueniant,fed intro recefferint:hac de tentis venter tumefaclus murmurat: lingua humida admodum eft,quae quiddam acefcenti firni-le habet,quo velutifaliua circumluitur. Typus eft,intenfionum rem iffionum^ ordine fuccedes redditio, vel hoc pado: Typus e paffionis tempus,cui St acceffio St remiffio ordinata cotingit. Periodus,fiue circuitus,eft tempus in morbis,ex intetione St remiffione confiftes.Quotidiana fe bris eft,qug fingulis diebus nodibus^ eade hora vt plurimum innotefcit.Tertiana eft,qug vno dic,vel node vna affligit,fequete Itermittit, tertio repetit. Quartana eft, qua? vno die,vel vna node inclarefcit,deinde biduum intermittit, aut nodes duas,quarto recrudefdt, Hemitrit^a, id elfc > femitertiana, A S CR I PT AE . fcmitertiana,eft ea, quam nos ex veteris magiftri fententia,qui in || primo Epidemiarum acutam F* h febrem eam dixit:haud prorfus quidem intermittere, ceterum diem vnu, aut nodem leuiorem I inferre,alterum grauiorem affirmamus: quiautem a' methodo fibi denominationem vendicant, parua hemitritaiam duabus conftare intermiffionibus putaucrunt. Errabundae febres vocantur, quae non prufinitae,nec redo ordine,fed incerto ftatu proueniunt*Diaftole,eft elatio,ac velut co furredio cordis,&: arteriarum, &C cerebri,eius^3membranarum,inlongitudinem,latitudine,pro funditatcmc|3,(cnfibilis tadui.Syftolc,eft contradio,atq3Collapfus, qui fenfum quidem nil mo^, uet,ca’terum confentanca ratione,ac confequentia deprehenditur*Palpitatio,eft elatio,& fubmif fio cedentis corporis,nec renitentis: qug fit a fpiritu,nec perpetuo durat,fed certis cietur tempori bus. Ali) fie,Palpitatio,eft elatio,& fubmiffio mufculoforum corporum,quae a fpiritu efficit, nec femper fit,fed fiatis temporibus.Pulfus magn us,eft,qui fit arteria multum fefe in longitudinem,; QC profunditatem,ac latitudinem diducentc.Paruus,eft,qui contrain minimum fpatiu longicu-t dinis,profunditatis, latitudiniscljj aifurgen te arteria perficitur* Medius,eft,q his ambobus interia* cet fm Iongitudinem,ac circularem dimefum, nimirum circüferetia quoqs digitis fefe ad propor ticne offerente.Plenus pulfus eft is,qui fub tadum cadit diftentus adeo,vtipfa quide craffior fa-da videatur arteriae tunica, maxime vero,quod inter eam clauditur,humidius vniuerfum,ac cor F puletius deprehendatur Jnanis eft pulfus,in quo tumipfius amplexus arteriae gracilis omnino, ampuilofuscp eft,infufa quoqs materia vix perceptibilis,atque exilis adeo, vt,iiquis etiam digitos imprimat,inanis occurrat apprehenfio.Durus,eft, 111 quo neruofa,vtquifpiam dixerit,arteria vadetur,ac rigida,& tenfus,qui fubeft fpiritus:quo fit,vtidus vim quandam repercutiendi habeat* MolIis,duro contrarius,nem pe qui arteriam remiflam,moIlemq3 obtinet,ac fpiritum, qui ineft, exolutum,idu <33 Ieniorem.Humidus,eft,qui mollis,vt 5C contenta in eo fubftätia mitis fit,d>C hu miditate quadam tadui occurrat.Siccus pulfus,ita eft,vt abfumpta fit humiditas,& Occa: atqjae-vix cxhalationipermifta.Vehweseft,qui&mQtumftrenuum,&:idum ingerit violetu. Ohfcu rus, qui & viribus eft exoletis,ÖC plagam infirmiorem adigit.Medius eft,qui proportionem qua dam inter vtrunq3horum feruat.Celrf,quibreue,condfamq3diaftolen habet ac iyftolen* Pulfus ordo,e refpedus quidam in magnitudine,vel vehementia,vel rhythmo,vel alio quopiam diferi-mine.Ordinis priuatio,eft ftatus inftabilitas in pulfibus diuerfa. Ali) hoc modo: Ordine cares eft; pulfus,qui in percuffionibus quibufdam modo crebrior eft,modo rarior* Aequalitas, eft parilitas in pulfuü differetijs qbufda.Inaequalitas,eft imparalitas pulfuum in quibufdä differentijs, q ipfis pulfibus accidut. Aliqui vero ita, Inequalis pulfus eft,in quo nunc vehemetiores fiunt idus,nue G vix fcntiuntur.Rurfusalij fic,Ingqualis eft pulfus,qui arterij parte quadam altior fub taducadit, idq3 perflata ea atqs ampliata,parte vero alia,quafi anguftior eadem fiat,pro capedinis quantitate* vehementia inaequalis cxifltit,tancj? parte quadam arteriae violetiorem elationem faciat, quada ve ro fubmiftam,atq3 infirmiorem*Herophilus Bacchius,Rhythmusjinquit,eft motus in tempori-bus certum obtinens ordinem* Zeno aut Herophilius dixit,Rhythmus, eft ordo eorum tempo rum,in quibus amplificantur arterig,collatus ad ea,in quibus cotrahuntur* Redius hoc modo fi nias,Rhythmus,partium temporis ^portio eft,quae quendam ad pulfus inter ipfos habent refpe dum.Heterorhy thmum pulfum vocamus,qui alterius aetatis habet rhythmum.Pararhythm um vero eum,qui quadantenusad gtatem, in qua confiderat prope accedit, habete^ rhythmum, fed non eum,qui illi.i.aetatis illius peculiari coueniat.Tremulus pulfus eft,qui idü refert non aequa-bilem,nec minime vacillantem,fed perinde quafi vibretur.Obliquatus eft, qui no coftituta in re-dum arteria praeter fitum editur.Myurus,eft ä fitu: nempe quia,cum partes arterij fuperiores in ardum coguntur,inferiores contra,ibi quidem dilatefcuntamplius, fuperius autem contrahuntur, Grgei complures jmuoupi^ovrct appellant,cum ab idu maiore adado fequentesp fubtradione iugi decremento minores peraguntur: nominantur dC hac ratione myuri, cum emciutur pulfus H ex frequentibus rariores: vocatur &C myurus,vbi a celeri in tardiorem demutatur. Dicrotus, feu bis feriens,eft,cum receffio,quae creditur arterij,non perfedaobitur, fed cundatur,id'q3 pro fub dudionis,aut inhibiti fpiritusquantitate, dein repetitio perfeda debitae fit contradionis. Ara-chno«des.i.araneae fpeciem referens,ftue aranealis,paruus eftfac breuis aurae agitatu mouetur* Intermittes,eftcum celebrandis eontradionibus,diftentionibus q3pulfus vnius arteria tempus omitti t. Quidam ita: Intermittens eft pulfus,in quo diftentionem no ad idum vnum duntaxat, . fed ad duos,vel tres quoqs arteria facit dimiflam. Intercidens,eft,cum inter duos idus, qui ordine proprio inferuntur,idus medius intercurrit.Deficiens pulfus vocatur, in quo no ad duos tan um arteria,fed ad tres etiam,&Č ad plures idus immobilis perfeuerat. Alij hunc in modum,Deft ciens,eft,qui a magnitudine incipiens,ac vehementia,magis ac magis fubinde minuitur: tahVqj, quoad vllam habet magnitudinem,Grecis myurizon nominatur.vbi autem fefe fubmiferit, ac minor fadus ad minus declinauerit,deficiens nuncupatur. Caprizans eft pulfus,vbiarteria,cum fe diftendifle apparuerit,nec fuerit omnino diftenta,ad alium percuftum prius, quam contradio nis vifionem praebeat,praecipitantius tranfilijt,fecunda autem fuitpercuffio fada vehementior*; Recurrens,eft,qui ad quantum excurrit magnitudinis aut vehementiae, in altjs rurfus ad tantun- dem * A dem recurrit. Formicans,eft paruus,inanis,frequens,obfcurus, omnium ad extrem5 deducftus«, aut hoc modo,Formicans,eft,in quo circa digitos arterie incumbentes imago vduti formicae fic ambulantis:quamobrem&:paruus is eft, &C obfcurus. Phrenitis eft mentis delirium cum febre acuta,ac floccorum collectu:ÖC metis emotio:& huius impeditio pulfuum;Sd fapiendi obliuio: vel offenla prarcord iorum breuis*cum tremore, Qc vocis exilitate, 8C a maligna febre maxima ex. parte facfa palpitatione»Lethargus,eft delatio in fomnum non facile exacabilis,quae cum coloris vitio,&flatuofo oedemate,nec iineipfarum quoq3 folidarum partiu,ac pulfiHci fpiritus languo-re pro uenit, fere in debili febre,ac maligna: fi ut vero lethargi partim affecfto principio,partim ab fceffuAm gina ea,quaefynache a Grgcis dicitur, eft affecftuscolli acutus, difficilis, qui £grotum angit prefocatione. aut ita, Synanche, eft phlegmone,alijs extra collum,vt partes tumefcant, alrjs intra tonfilias,vtfimul partes quoqj afficiantur refpirationis, 8č egra fpiratio confequatur. Con-uulfio,eft affeC cum eo ventriculum diftendit, quo fu,vt difpenrfatio prepediaturalimentfCholera,eft affecftus peracutus, acgrauis, que per vomitus in catarrhum, id eit defluxum,protinus hominem detulit,aut ex alui profluuio BC multa excretioe fn tormina, atq3 non multo poft in id genus febres,quales in inteftmorum difficultatibus fiunt,atquc in mali gnas ablegauit. aut fic, Cholera,eft acutus affecftus cu vomitibus biliofis multis, aluicp deiecftion* bus,furisquoq3 fecontfahentibus,ac frigefcetibus extremitatibus: fiunt in his aegris BC putfus mi nores,obfcurioresq3.Ileus,feu voluulus, eft phlegmone inteftinorum,quo malo nec flatus infra, necdeiedtio nes tranfmittuntur,vcrmina fequuntur valentia,cruciatus <33 intolerabiles» Aurigo, D feu Morbus regius,arquatus've,eft bilis rcfufio in cutem,quo fit, vt fuperficies tingatur, lutea'qj fiat,2t vitietur cuffs:alb£ quoq3 in ventre deieCiiones fiurtt eo morbo affechs» Infania, eft aliena-: tio mentis euariatio^a comuni hominum ritu,ac ianorum moribus,fine febre. Melacholia,'eft affeCtiis,quimente i^dit,non finegraui animi moleftia,atq3 auerfione a' rebus chariffimis,fit fine, febre: non nullis yero eorum,fi atra bilis acceflerit multa,ftomachum vfq3 adeo infeftat,vt BC euo, matur,fimul qj mens hoc modo vitietur»Cephakea,eft paffio,quae per quofdam circuitus intolerabilem capitis dolorem affert: quocirca BC aures fonant,8d rubent oculfac prominent: fimul vero diftenduntur QC ipfis pgrotis venx frontis, ta,8£ motu difficili,ac pudionibus gignitur* Fluxus,eft tenuium delatio humoru, quam cohibere nequeas, non ex noftra voluntate’proueniens* VIceratio,eft ruptio circa corneam tunicam, quae vel ex idu,vel ex ftrenua phlegmone oritur* Argemon, eft vlceratio, quae in nigro oculi alba apparet,in albo aut fubrubra* Nubecula,eft caligo,vel fugficiaria vlceratio in nigro* Epicauma,eft velut ex igne cruftulofa vlceratio, quae nigro aduenit, nec permanet* Foueola, eft cauum vlcus,ac pura in nigro*Puftula,eft abfcefius in nigro, humore contines cu phlegmone, 8C fluxu* Albugo, A S C R I P T A Albugo,cicatrixeft craffa, SC profunda, vlceri induda* Myocephalum, eft exigua vuae tunicae £ porredio in nigro, mufce capin fimilis, per vlceratione fada. Carbunculus,eft: cruftulofa,ceu ex igne vlceratio cum paftione,& fluxu,interdum quoque dC bubonibus, Qc febre* Suppuratio,vel yngiris,eft collectio puris in nigro cum phlegmone fm indem, vngui confimilis* Confufio,ruptio eft tunicarum,quae in proiundo lunt,aliqn ex perculTu,interdum fp otina,cum giuhone hu mprum,&C pupillae aftcratione*Mydriafis,facultatis alteratio viforia:eft,turbatishumoribus*Ta-bes,eft pupillae diminutio cum obfcuratione* Atrophia,eft paruitas totius oculi, dC pupillae cum offufcatione*Nydalops,eft affedus,difpofitio'qj oculorum fine confpicua caufa: vfu aut fic habe tibus euenit,vt interdiu non cernant,nodu vero confpiciant*Glaucoma,eft naturalium humorum in glaucum colore mutatio.StaphyIoma,eft,quod in pupillae loco confurgit acino vuae fimi le*Procidetia,eft,cum ab idu aliquo violeto,aut flragulatione,cum cotinua febre, vel capitis dolore prolapfus oculus fuerit*Myopiafis,eftdifpofitio ab ortu contrada, qua ^ppinqua cernimus, remota vel parum,vel nihil omnino.Strabifmus,oculimufculorum nö oium, led aliquorum re-folutio elf,ob quam caufam velfurfum,vel deorfum, vel in latera nuunt oculi* Hippus.nequus > difpofi tio eft a genera tione prodiens,qua inflabiles fiunt oculi,ac fern per mouetur,vtiq3 motum fuflincntes in concuffu,&: tremore affiduo cofiftente: hanc difpofi tione /V:*mi.equum vocauit F Hippoct.ates: affedus aut eft oculum firmantis mufculi,qui viforrj bafim inftrumeti complexus * al. hiatui?, eft, Chemofis,efl ambientis oculum membranae, quod album quoque appellatur, affedus albae carnis perfimilis* Circa genas,angulos q? oculorum hi cotrahutur affedus: fcabies: phthiriafis ♦/* pedicularis morbus:crfthe*i*hordeolum:chaIaza:lithiafis,id eft morbus calcularis, trichiafis.i,pi laris affedus:afpredo:lagophthalmon.i*leporinus oculus*edropion feu inuerfio:rhyas, quafiri iiulus:anchilops,ftaphyioma*Scabies,eftiummarum genarum,angulorum'q?erofio cum pruri tu,quam acerrima fluxio progignit* Phthiriafis, eft fcabies circa palpebrarum radices, quae fqua-mas furfuri fimiles dimittit: Chalaza,globulus eft in gena,miltj magnitudine,a fimilitudine grä-dinislic vocata: eade quoqs eft lithiafis. Hordeolum,eft humoris concretus circa genam, oblongior,hordeum referens. Afpredo eft duricia,& afperitas inaequalis,q intra genas oritunRhoeas, dt angulorum carnis abfumptio,ob quam caufam effluit lachryma» Trichialis, cafus eft genaru, in litor um'q3 tjs pilorum generatio praeter naturam*Tres trichiafeos differetis habenturrphalan golis,cafus,fubortusrnon nulli & diftichian*i*duplicem ordinem fuperinuehut*Eft autem difficilia,alterius pilorum ordinis in genae margine exortus prgtcr naturam*Encanthis,cftexuperan tiacarnis in magno angulo* Anchilops,tumor in angulo magno confurgens.atq? humoris colle G dionem habens,non perforatus,aut conuio foramine: didus eft anchilops,q> prope oculum fit* #4 enim oculus eft,dy%i'vero prope*Suffufio,eft ederetio aquofihumoris,quae vifimi magis,mi nusVeimpeditJDiffert iuffufioaglaucomate,tUm q> concretio fit haec diluti humorisrgiaucoma vero,naturalium mutatio humorum in caefium colo rem, tum q> in glaucomate haud prorfus,in fuffufione aliquantulum cernant* Hydatis*i*aquula,fubftratae lupcriori gena: pinguedinis aug-metum eft,qua fluunt praeter naturam oculi. Lagophtalmon, eft cum fuperior adeo retrahitur gena,vt oculum,dum clauditur,totum non contegat*Pinnula, corporis excrefcentia eft,quae cor neae tunicae inhaerefeit Edropion,eft fuppullulatio carnis in gena,quae gena lpfam fua grauitate ta.l.MiIphofis foras c5ueriit*caufa eft genae euertedg vel caro adnafcens,vel refolutio,vel cu cicatrix inducitur*! Ptilofis .eft defluuiu palpebrarum accerrimo fluxu eius rei audore* Staphyloma,eft nigri tunicae extefio cum inflammatione,acino vuae fimilis* Sarcoma,eft carnis in naribus praeter naturam au dio.Eft vero QC Polypus quoddam farcoma*porro' didus polypus eft ä polypis pifcibus:nam,vt illi multas habet ,ppagines,molIes'q3 funt,atq3 augetur,ita is quoq3 affedus* Differt farcoma a' po lypo magnitudine,^: opificio*Ozena,eft vlceratio in naribus prolunda,tetri odoris,atq3 halitum emittens*Parotidcs,abfceffus fm aures funt: hos non nulli Diofcurus appellarunt, fuccedunt ma H gnaex parte febribus,atq3 ab i)s liberant.Leuce,corporisinalbum colore mutatio eft praeter na-turam*Herpes,eft vicus,quod ex bilis redundantia fit,ÖC depaftionem facit* Atheroma,eft tunica neruofa,quae humore pulti fimiIecontinet*Steatoma,eft audio pinguedinis aliqua in parte prg ter naturam congefta* Profartefis*i*appefio,longiorum eft membranam ad vicina loca applicatio* Aneuryfma*i.dilata tio, venofivafculi relaxatio eft,autdifperfio fpiritualis materie fub carne, per diffultauone fefe diffundentis, diftribuentis/q3*Hypofphagma,cxtra fuperficiem eft,perfimi-le vibici* Ganglium,conglobatio eft nerui praeter naturam,quae in vnum corpus coaluit*Aptha, fuperficiaria eft vlceratio,quae in ore gignitur: vifitur autem haec in puerulis potiffimum vlcera-tio.Phlcgmone, eft tumor cum rubore,ÖC duritia,pulfatiles afferens dolores :dida,quod affedus ea locus hto*,1ioc eft vratur:aut tumor dolens,ac renites,cum rubore, citra febrem* Bryfipe IaSjid eft ignis facer,eft rubedo cum ignita inflammatione,febres interdum, dolores'q3 inferens* «{vel ignis facer,eft tumor rubens,dolorificus,qui a biliofo fanguine generationem obtinet* Car bunculus,eft ex magis melancholico putrefado fanguine tumor vlcerofus*> Vacuamus vel venae fedione,vel cucurbitula,vel hirudine, ac fimilibus* Sanguinem detrahimus ob multam ple-nitudinem:praefertim q3 vbi ipfum affedus audore efle fulpicabimur* Detradionis cuiusiibet tutior A tutiorpraefercnda: grauis, medicinaeoblatione dcclinandaeft. Cucurbitula vtimur äd locorum contufionem« Hirudinem admouemus, vbi affedum locum tenuiter aperire eft opus. Scirrhus, eft tumor corporum,cum duritia,& pondere,^ motus,ac fenfus difficultate« Abfceffus,eft corpo rum ex plegmone in pus tranfmutatio« Coloboma, id eft mutilatio, defedus particulae eft in parte aliqua corporis. Tofus,eft fubftantiacallofa,& renitens« Hydrocephalon;eft humoris aquofi, aut f^culenti /anguinis collectus in parte corporum aliqua eorum, quae caput concinnant« Syrinx> id eft fiftula,tubulus eft callofus, anguftus, oblongus, interdum etiam obliquus,os habens, cui ci-catrix obduci nequit, per quod humor certis temporibus tenuis excernitur. Duae fiftularum differentiae funt:caecae, quae ofculum in profundo, finum ad fuperficiem habent:occultae, quae 8e os, & ftnum obtinent in profundo. Cerion id eft fauus, vicus eft aflidua habens foramina, ex quibus fiumormelli fimilis excernitur« Phageda:na,eft vicus,quod propinqua,& adiacentia erodit« Car-cinoma, eft tumor malignus, praedurus, line vicere, vel vlceratus, a cancro animali didtus, quem Graeci jfg.px.7vov vocant« Dionyfifci,funtolireae emineiitiae,quae prope tempora naicuntUndicutur autem et cornua,detorto a cornigeris animaIibusnomine«Teredo,pertufio eft offis ex corruptio-nej: affedui nomen ab accidentibus foraminibus datum eft, quae rpv/uara appellantur: quafi B rpcTcov quidam exiftat« Aden,id eft glandula, conuolutio fioca quaedam &C carnofa eft,vel carno> faconglomeratio« Struma, caro eft ficca, quaenecfacilefoluitur.Broncocele, quafi dicasgutturis ramex,tumor eft gutturi adnaicens: differt Č33 ab eo, qui in fcroto progignitur. Anchyle,paffio eft tendonum circa collum,vel articulos, qua funcftio impeditur. Exomphalos, id eft procidens vm-bilicus,prominentia eft vmbilici diuerfis de caufis proueniens. Gynaecomafthon,id eft muliebris mamma, fubietftae mammis pinguedinis audio eft praeter naturam «In contedu eft abfceffus, cum corporu,qu£ funt in profundo,aut vifcerum in pus fit mutatio. Acrochordon (genus quod > dam eft id verrucarum dolens) exortus eft orbicularis,anguftam obtinens bafim« Phygethlon, id eft panus,abfceffus eft nafcens in inguine, Epiploomphalon, omenti eft in vmbilicum decur> fus« Hydromphalon, coitio in vmbilico eft lenti humoris,qui fub tunica quoque interdum conti netur« Poromphalon, eft concretio tofi in vmbilico. Sarcomphalon, incrementum carnis pr^ter naturam eft in vmbilico,vel mitis,velmalignae. Pneumomphalon, dilatatio eft vmbilici. Hypo-fpidias, eft affedus,in quo glans colis attrada eft« Thymus,afpene carnis extuberatio eft,que fimi Iis circa genitale,ac fedem orhur. Lipodermus,id eft (translato ad morbum nomine) apclla, defe> dus eft tegentis glande peIliculg,adeo,vt diftrahi no amplius poffit. Phymi duo difcrimina funt: C vel enim ex natura fit, vel poftea gignitur, vlceratione antegrefla« Pariepiphymofis, eft, cum re-trado glandis neruo praeputium deduci praeterea nequit« Rhagas, id eft fciflura, fiffiim'ue, diui> fio eft labia obtinens callo indurata« Circuncifio vel circunledio, ablatio eft cutis glandem obte-> gentis.Hemorrhois,relaxatio eft vaforum,quae fedem cotexunt,dida rS ro cupa cT/ dvrngp&iv, id eft, q> fanguis per eam fluat. Differentiae quinque haemorrhaidum funt, a' magnitudine, muk titudine, figura, loco,conftitutione: a magnitudine,cum aliae paruae fint,aliae magnae, alig medie: a multitudine cum plures in alijs, in quibufdam pauciores confiftant: a' figura, qüo'd non null£ angufta,quaedam lata fint bafi: a loco, quando alique in ano, quadam in fphindere, id eft ftrido-re, allein redo funtinteftino:a conftitutione, quoniam aliae mites funt, alig malign^. Condylo> ma quafi dicas nodus, eft extuberatio, qu£ cum phlegmone in rugofa, contrahente 6(3 fe ani par> teconfurgit. Tres circa fcrotum fiunt affedus, ramex, /cabies,detritio. Tumores in fcroto confi-1 ftunt, hydrocele, enterocele, hydrenterocele, cirfocele, poroce!e,epiplocele, enteroepiplocele,id eft hernia feu ramex aquae, inteftini, aquae 8C inteftini, varicis, tofi, omenti, inteftini atque omenti. Hydrocele, lenti humoris in parte feroti colledio eft. Enterocele fit, inteftino in alterum lo-' cumpauIatim,velfemeIdeIapfo.Enterocelescaufae funt, antegrefla quidem intenfio,vel idus, Dcontinens autem, iterata huius extenfio, aut ruptio* Hydrenterocele, eft delapfus inteftini, mf nus'que elaborati humoris colledus in fcroto« Cirfocele, eft dilatatio, amplificatioquequorun-dam,aut omnium,qu^ teftem alunt,vaforum.Hygrocirfocele,id eft aquofus fimul,et varicofus ra mex, eft dilatatio teftem nutricantium, vaforum & lenti humoris in feroti aliqua parte collecfho« Epiplocele, lapfus omenti eft in partem feroti« Enteroepiplocele, in feroti partem cafus inteftini eft atque omenti. Cele,id eft ramex,tumor eft,qui didorum aliquod cötinet: omnis enim in fcroto tumor zvAh, id eft ramex nuncupatur* Gry pforchis, id eft tefticuli occultatio,tefticuli,vel tcfti-cuioru receffio eft, Rhacofis, id eft detritio,multa, icroti extenfio eft, Pforiafis, id eft fcabies, duri-tia feroti eft cum intenfa prurigine,quadoq3 vero dC vlceratione.Gangraena,eft corporis mutatio a' naturali cuiufqj habitu in alienum,atqj extindio,cum vlceratione, vel citra hanc: gignitur aute vel plethora antegrefla,vel dum extindio fit,aut phlegmone ex chirurgi imperitia« Os,eft,vt Pia to arbitratur, medulla, quae a calido fpiflätur: ex quorundam autem medicorum fententia, ter-rena concretio, & folida, 3C fenfus expers, ac fanguinis. Comime chartilaginis, &C vnguis eft fen fu carere, atque inaequale efle: caeterum chartilago imago eft offis: /aepiffime enim in articulis adiacet« Vnguis vero, fuperficies offis fuerit: aut cutis concretio dura £C ficca. Hermaphroditus, complexus eft mafculini fexus,ac fceminei, fimul etiam vtroq3 genitale proprium obtinente. lfagogici. 7g Dracunculus, A S C R I P T R Dracunculus, eft vicus, quod a parte propinqua ad ipfum nerui delationem habet r dicftus, q> ner- E uus mouendo corpore in vicus recedat, in eo occultetur. Clauus, eft vicus in pedis planta orbiculatum,quod callum contraxit. Semen,vt Plato,ac Diocles autumant, ex cerebro,& dorfi medul la excernitur: vt autem Praxagoras,atq3 Democritus, preterea 8>C Hippocratescenfent,extoto cor » s Morbo facro pore. Democritus quidem ait, Homines vnus erit,dC homo omnes. Hippocrates vero,| genitu- » cipi?Et s Ae? ra,inquit,vndiqa a' corpore demanat,a fanis fana: ä morbofis morbofa. Semen,eft fecundum Stoi » ags & lo. ca^l cos, quod cum fpiritu, &Č anima, fcd veluti non pars ab animali dimittitur: vt autem opinio fert » cl.za.fo.4.g Afclepiadis,genitiuus humor, qui in venereis congreflibus excernitur. Illud quaeftione exagitatum eft,vtrum foemina perinde ac mas femen depromat: etenim eadem Veneris libidine vexatur foemina,tjfdem % obnoxia eft morbis:ac plane ex confedione feminarijs meatibus praedita efle oftenditur. Maximum quocp id coferendi feminis teftimonium eft, q> fimilesmatribus procreen-ftatim in prin- tur liberi.Porro conferri ipfum teftis eft Hippocrates,quiin libro de infantis natura, || Si profecfta, C1P10* inquit,ab ambobus genitura in mulieris locis manet, primum quidem vna' mifcetur, vtpote non? « quiefcente muliere,concalefcendo % colIigitur,ac craflefcit: dein fpiritum concipit. Differt a geni » tura femen, quo'd hoc in feminarijs meatibus fit: quidam vero, quod iam eft excretum, id effe femen volunt:genituram autem, femen non dum concodum:at nos, vt Afclepiadcs dicit, femen F quoq3 in ijs elle, qui generare non adhuc poffunt, definiuimus. Infoecunditatis duplex caufa eft, quarum altera viro, mulieri altera debetur: & vtraqj multiplex:nam foemina in caufa eft,fi perfrigidum vterum,vel pr^pinguem habeat: mas vero,cu fpado fuerit tefticulis orbatus: aut alio quo-uis modo laborauerit. Non eft pars vterum gerentis, quod geftatur in vtero: aut certe ipfo inte-reurfte,grauidam quoque interire neceffario conuenit, vel partu edito laedi integris fundionibus obeündis,quafi pars ei,qua ipfius corpus priuatum eft,defit. Alimento perfruitur embryum, per fecundas id excipiens attrahens (33: caeterum non per os,fed per vmbiiicum alitur. Embryum quidam animal effe, quidam non efle prodiderunt: animal effe idilliconiediauereexmotu: quando quidem mouet ÖC embryum: atq3,vt fenties animal,in matris voluptatibus obledatur, letatur ^3: in angoribus autem contrahitur,atq3 cogiturmulli enim fenfus,prgter quam animali, a natura da tus eft. Qui autem non effe animal afferunt,nutriri ipfum quidem,&augeri,vt arbores qucq3, no tamen, vtanimates, appetitionem, motum ex ea habere confitentur: haud enim folum non citra eledionem,fed neq3ex propolito mouentur,verum vt arbores 8c planta?: nam ventus ijs cau-fam affert motionis: embryis vero,circufufa humiditas,& lubricitas,atq3 vteri figura,qui,cum impletur,tumefeit in globum: eft autem globus,feu fph^ra,figura in omnem motum, vtpote omnis G expers bafis,natura prodiuis. At Afclepiades embryu neq3 animal,necp non animal effe pronun-ciauit, fed fimile id effe dormientibus dixit: nam, quo illi modo fenfus obtinent,neque ijs tamen; vtuntur,(ic & quod in vtero geftatur. Gignitur mas,vt non nulli opinantur, poftquam ex dextra parte auulfum femen in vterum coniedum eft:foemina,cum ex finiftra: funt alij,qui pro feminis; peculiari temperatura,a' caliditate,vel frigiditate fieri dixerint: nä femen calidius marem generat: frigidius foeminam. Fiunt gemini,atq3 tergemini, vt quidaarbirrantur,qm femen in calidum vte f um detradum, ac deriuatum frangitur: alrj ad fuperfoetationem caufam referunt: nos vero,fi in * hxc ambo conferri femen fuerit inuentum, gemellos afferimus procreari. Generanturmonftra, vt quidam aiunt, per declinationem obliquitatem čp vteri: nam, quod inaequaliter femen infun-ditur,monftra progignit: quo modo & liquatum plumbum, fi inaequaliter defufumfit, inaequale opus conflatur. Möftra,vel per defedum, vel per exceflum fiunt .‘gignuntur per magnitudinem quae amplo: per paruitatem,quae pafferinofunt capite: per numerofitatem vero, qui fex cpnftanc digitis, quandoq3 etiam pluribus. Quam ob caufam feptimeftres partus viuunt, odimeftres mini me f Ita fertur, qm numerus odo, par ,& coniundus, nec decretorius eft: feptem autem impar eft numerus,neq3 vero coniundus,atq3 ob id decretorius.Conceptionis caufa,eft commoda vteri ca- H liditas, recens menfium purgatio, ac coeundi appetitus: haec enim fimul congreffa femen detinuere. Conformatur primum embryi fecunda: deinde reliqua* Conftat fecunda ex duabus venis, duabus cp arterijs, & quinto vocato vracho: vocatur autem chorion, feu cj> embryi coceptaculum fit, feu q? ipfi alimentum fuppedftet. Partus dolores, funt fpiritus conferti, impetus,ad embryi ex-. curfum. Tribuuntur mulieri menftrua,quae fanitatisgratiaeuacuentunembryo autem alimetum prxbeant per conceptum fuppreffa: funt enim tum ad coceptionem, tum ad ladis generationem comparata. Fit praegnantibus pica duobus circiter aut tribus a conceptu menfibus, affedo nimirum ftomacho: non dum enim vis embryo fuppetit confumendi alimenti. Picae caufa inde prodit, q> abundet materia, &C ftomachus perturbatione vexetur:huiufce rei argumentum eft, quod, t cum incrementum acceperit embryum, tunc recipiente fe deorfum fanguine, ad fe ftomachus redit. Prodeunt in lucem quatuor figuris, fiue habitibus embrya, vna in caput, quae fecundum naturam eft: tres reliquae praeter naturam: eae funt, in pedes, in latus, in duplum, jffgrf partus tribus modis fiunt, pro gerente in vtero, pro eo, quod geritur, pro exterioribus : pro gerente, duplici via: ex animi motibus, cum zelotyptjs, vel mceroribus vel alio quouis affedu detenta fuerit: ex jj$ vero, qux ad corpus attinent, cum anguftis fuerit meatibus,aut praepinguis,aut primum foeta, i. aut predita FINITIONES MEDICAE jo A aut praedita vtero fit,qui alimentum non admittat: pro eo,quod geritur,curti moritur in vtero par tus:velgeminus,aut möftrofuseliditur:proexterioribus,perintenfamhyemem,aut aeftum vehementem* Cauiam vlcerum in vtero habet interdum abfcefffus:non nunquam peffus corrupto--rius:quadoqj vero fcirrhus: eft cj3 hic cum altjs diuturnus. Sarcofis in vtero,eft carnis colledae ex-pulIulatio:quam,fi magna iit,particulatim recidere couenit vellicatam fcalpris,quo celerius emoriatur: (in parua,protinus tollere. Hemorrhagia,id eft (anguinis eruptio,effufio abundans eft fan guinis:que,fimagnumvulnusfit,perlargum obitur fluxum :fin anguftum, per iacu!ationem:vt in venis fecandis.Differthemorrhagia ab hemorrhoide,q> haemorrhagia, abupdans effufio,vti di ximus/anguinis: haemorrhois autem,delatio (anguinis eft per diflultationem, ac paulatim fada. Duobus modis (anguis erumpit: difftiltatione, vel ruptione: quae diflultatione, ac corporis noftri vaforum erofione conftat,non facile fanatur.Curantur egrius arteriae, quam venae: partes in profundo litae ijs,quae fuperficicm occupant: &Č quae his,aut illis vicing magis funt,faciliorem, difficiliorem' ue curationem recipiunt* Sanguinem,quem no paruo negocio compefcas, facile haec loca profundunt, temporales mufculi,cerebri membranae, palatum, columella, collum, alae, inguina, 0Č id genus aliatinter homines vero,fi eratem fpedcs,iuuenes: fi habitum, prauis affedihumoribus, B fi anni tempus,in aeftate*a || Chymi appellatio apud Hippocrate femper humoribus corporis de- A S ftinataeft, ex quibus nos coftituimur, fanguine,inqua,pituita, dC duplici bile,flaua&: nigra: apud “2*m«l.C^pe Platonem vero,&C Ariftoteiem guftabilisquah'tasqua:uisnobisinfitachymus,ideftlapor,nomi- fine.Et deAii-natur: funt porro' qualitates, acor,aufteritas, acerbitas, acrimonia, ialfedo, dulcedo: fic 3C Mnefi- m6f° mxta P11 theo placet. Continet pars ea medicinae, quae de affechbus agit, quid, 8£ qualis fitvniuerfalis,& clPmm-quid particularis affedus, ac morbus: quid item caufa, quid fignum: QC q uae huius differentiae ha- B t beantur (funt autem hae fpecie complures) non qualis affedus caularum,quae morbos comittunt: ™ ™ ^ loca item explorat,in quibus fint affedus: qu^rimus enim,quis affedus phrenitis, comitialis mor t. bus,lethargus,dolor lateris,peri pneumonia, refolutio neruorum, dC fimilia* Sunt vero caufae ho- tecw autecon rum manifeftae,& non manifeftae: dC antegreflae,& antecedentes,dC continentes: atque in vniuer- cupifMem. fum,quae fit affedus conftitutio: 8f, in quibus rj corporis partibus didi fint, perferutatur. Crifis,id cA^tlrvy-eft iudicatio, idonea morbi, ac celer in tempore diffolutio eft* Periodus, id eft circuitus, fucceffiua Ke]^aVti.co redditio eft ordine difpofiti temporis. Cerebrum animalem facultatem obtinet,atep huius partem pojitafunt. principe,quae ratiocinatrix eft, atqp mens: Cor vero iracundam*b | Adminiftratur pariter corpus D ^ ^ddi~ a corde Ččiecore. Facultas,naturalis,altrix,&audrix eft* Sumit cor alendo,augendo 'c# corpore,a tur - Mtlc^m C iecore fanguinem:fpiritum a pulmone: quas cofedas,elaboratascj3 materias lic in vniuerfum cor ct/toa«/« pustranfmittit*Inftrumentaria, pars eft chirurgiae, quae perreftitutionem,acconfentaneani cura- koikotutoc , tionem difpofitis praeter naturam humanis offi bus fanitatem vendicat* Sunt offa in nobis duo- *\ex fiperficU bus modis coniunda, per articulum, bC coagmentatione. Articulus, commiffura offium eft, quae ^ citate. moueri natura voluit. Coagmentatio,commiffura eft offium, quae lege naturae nequaquam mo- e ^.l.exan-uentur* Lap(iis,feu luxatio, eft offi um,qux p articulum, vel coagmentationemc mouentur, extra titjuis.aliefuä-naturam delatio. Exarticulatio, fiueeluxatio, eft offis fecundum naturam fe habentis in alienum do quidem m naturae locum ex profunda cauitate egreffio* Dearticulatio, feu deluxatio,eft offis euariatio, dela- eo(le locoPr*-fio'ue a' naturali locod f ad eum, qui praeter natura eft* Motio, eft offium per fixura, harmomä'ue tcr ***** compacftorum'fex propria fede in naturae oppofitaexturbatio:queadmodum ex tarfo diruptis ^em^iTlocd officulis,aut vertebris fieri confueuit» Didudio, eft mutua offium per futuram, &C coalitum con- Mt 7/™-iundorum feparatio,atq3 diremptio*f Reftitutio,eft offis,vel offium s f a loco naturae cotrario ad t^.fm eß!cx-naturalem}» tradudio* Tentio,eft tradus corporu.Mochlia,tradudio eft offis,aut offium ad natu turbatio. * ralem locum ab eo, qui praeter naturam fit. Catatafis, eft ad inferna loca corporum tradus: obitur haec partim principijs,qu£ ternionis caufg funt,e regione oppolitis,partim tranfumptione in con F fATetP-D trarium,nempe tranfmiffis per rotulas principijs,quae tentionem moliuntur, aefuperius adnexis* T/^5r' Anatafis vero,idefttentioadfupernaIoca,pertradudionem,intelligi exijspoteft,quaedecata- G + ex tafi prodidimus. Diftentio,eft ad fuperna,atq3 inferna loca corporum tradus* Exelcyfmus, feu re ^000 qutficun-* dius forte Eifelcyfmus, eft dedudio offis, vel offium a fuperficie in profundum* Rhegma, dum naturam $ id eft ruptum,eft offis,aut offium tradudio a' profundo ad fuperficiem.h f Tradudio, ^ ad locutui eft didudi offis in naturalem locum reuocatio. Extafis, id eft mentis emotio, eft turam™ tnfania, qua: breui finitur. Ecplexis, id eft confternatio, eft emotio mentis, quae ex repentina aliqua perturbatione extrinfecus aduenit. En- H ^ddi~ thufiafmus, id eft fanatica perculfio, feu afflatio numi- turi antiquis. nis,eft,velut cum quidam mente in facris fa- paragoge eft oj . j. . n -j fis .uelofsium ciendis capiuntur, fiqua viderint: aut fi tympana, vel n- < ana- bias,vcl figna au- clafm m natu- diuermt* ralem locum, Multa in hoc libro ex codi, fnantilcr.iefti tuu ßüc funt. GALENO ASCRIPTA INTRODVCTIO SEV MEDICVS Quem librum olim Ioannes Andernacus latinum fedc: nuper vero poft Barthclomad Syluani recognitionem ad Grxci exemplaris collationem caftigatqs. Vide in fecunda Se&ione fextiEpidemiorum,commen. 42. vbi citatur Über Hei odoti,c]ui infcriptus eil: Medicus. Quomodo inuentafit medicina. C ~4P. /. Rtium inuetiones,vel deorum filrjs,vel quibufdam eoru propinquis, quibus di) primi artem oem communicarunt, Graeci ferunt acceptas* Hac igitur ratione Qč fEfculapius medicina?, qua primus ab Apoliine patre inftitutus, hominibus tradidiffe dicitur, inuentor exticifte appa-: ret.Porro' ante illum ars medica non dum hominibus fuit cognita,nifi cp veteres medicamentorum,SČ herbaru, qualia apud Grsecos Chiron Centaurus,QC ab eo eruditi heroesnouerät:ad hecquarcunqj Arifteo, Melampodi,& Polyido adfcribuntur,experientia,quandam habuere* Apud Aegyptios fanc prgter herbas,aliam .quoq; medicametorum ra- G' tionem in vfufuifte Homerus hunc in modum teftatur: Per ti lis /Egyptus rerum,medicamina mifta, Optima multa,limul deterrima plurima gignit* Porro' ex cadaueru confectione, quä in cödiendis ijs,afleruandis cp habere moris erat,multa et, qua: manu adminiftrantur,apud primos medicosinuenta ede videntur. Quaedam dicutur ex cafu obferuata fuide, vt fufhifos appungere,inde, q? capra quaepiam ex fuffufione male habens, iunco aculeato in oculu impreffo,vifum receperit* Quin S. clyfteris vfum ab Ibi profedü ede fcribunt* Ha?c*n.colIi cute tanq clyfteris vtre,marina, Nili čj) aqua impleta,roftro eam libi ipfi per anum indit. Scribit etiam Herodotus hiftoriographus,quodam aegris per compita expolitis,illos,qui tjfde aliqn morbislaborarat,referre foIitos,quibus vnufquifq? vfus,fanitaterecuperauerit:atqj hoc mo do ex multorum vfu,ac experimentis rem medica conHatam ede* Sed haec quidem experientia ratione vacua,non dum <33 rationalisfuit* Caeterum perfedam medicinam,& olbus numeris abfolu tam,nimirum diurnam aio,/Efculapius folus inuenit* Illam vero,quae inter homines verfatur, hu ius fuccedores Afclcpiad^ pofteris veluti haereditario acceptam tradiderut,maxime Hippocrates, qui omnibus facile pracelluit, primus čp perfedam apud Graecos medicinam in lucem protulit* Qua medicina,principia* cJ4P. z. H Rincipia medicine tria funt,vnum inuetionis,alterum conftitutionis,tertium interpretationis, Inuentionis igitur medicin^ (vt fimpliciter dicam) vetuftifiimum plane', citra tp ratione principu, experientia eft: queadmodum apud Aegyptios,&|reliquos oes barbaros*Redigendi ve ro in artis conftitutionem, ficut Afclepiadarum medicina, ratio ÖC experientia* Interpretationis, de Loc. in Ho* vt Pribit Athenaeus, vel traditionis,queadmodum quida dicunt,initium, naturalis eft fpeculatio* mine non pro- Enimuero fimpliciter dC. Hippocratesdixit, || Medic^ronis initium primu natura eft :na a natur£ > cu! a pncipio. infpedione Dogmatici aufpicatur,qm ex ijs,quae £m natura funt,8^ illa,quae contra habent, pof funt cognofcere: at fine naturalni cognitione illa, qua? a' naturali habitu recedunt, feire nemo pöt. Quin et in curado nature fpeculatione fifr requirunt: qnquide ex naturali admouedoru auxilioru potentia,q cuilibet morbo idonea fint,accipiunt. Qui vero exalijs ledis natura cotemplationem afpernanr,vtriq3,a quibus pfidiaafteredi habitum finxere,incipiunt,Methodiciex coitatum indicatione,empirici ex obferuationeexperimentornm: Qua.n.rone Dogmaticis medic^ronis natu ra,eade empiricis experientia crebro,et fere' femper in ijfde,& pari modo contingens,prinripium exiftit. Ab hac liquide hiftoria quoq) fua exordiunt, dC ftn haec ab alio ad aliud file tranfeunt* Sed methodicis euideqtiu fimilitudinis infpectio, vel comunitatu apparetiu cognitio principium dr. Quot p O: C S -E V M E D I C V S Quot feftß medicorum^ux jue earum notne. SEdbe medicorum tres funr,Rationah's,Empirica,& Methodica* Rationalis naturae rationem prxbct,morböru caulas inquirftjQC lignis ad illaru ttfeentionem vtltur, curatione capit ä contrario,prout caufae exigunt. Nam contrariorum contraria funt remedia. Quatuor ergo lunt, quae rationalem fecla obfignanuiaturae infpedIio,caufarum,ac fignoru aeftimatio,^ quartü,nempe q> caufae ipfis curationem diclat. Empirica ad allidentium accidetium cöcurfus,quae egris ad funt, re ipirir,&conueniente accidenti bus curationem obferuat,id nec morbo cognito,nec caufa inqui fitaXon tentaeft aut obferiiätioneinaccidentibusper eorum,quae admouetur, experientia fadla, dChiftoriaprius expertoru vtitur: tum a compertis ad incoperta, fed limilia £m apparetem fpecie tranfit. Quae enim ipllmet vfu,ac experietia in multis,5č faepiffime ac femper in tj(dem,8f pari mo do experti funt,aut quae cafu quopia obferuarunt,ea ty femper atcp eode modo habentia,haec con-fidenter vfurpant,non adeo curiofe facultates ex eorum qualitatibus dilqrentes. Credunt 3C vetu ftiffimis,quireru per experimenta fibi obferuataru hilloriam, vti vocant, memoriae prodiderunt*. V tun tur et a' fimili tranlgrelTu ad ea, quae non du explorarunt, cd limilia fpecie, quae ad manu eft, ap parent,vtmalua,blitü;beta,& lapathum.Itidem in f cotrarijs, vt alica Sd oriza. Rurfus in arbo-B rmn frudiibus,quos Graeci acrodrya nominat,vt pirum,malu cotoneum. Notant igitur empirica hptfrp/»?7 h^refim.ad concurfus fymptomatu,non ad morbum,neq$ ad caufas,refpedtus:deinde in concurfi i.cereaiib9,qu’s bus medicaminu congruentis per vfum obferuatio: Tertio,expertoru antea hiftoria: Nouiffime a fimili trangreffus. Methodica cörnunitatibus &C fimilis fpeculationi adhaeret* Oes enim particu e{^a&aitas d? ^ lares affedlus ad generales duos reducunt,adftri fumma corporis cutis rara eualerit, dC cuiufi$ cor poris paniculae excretionesfenlibiies intefaeiint. Duplicem igitur curationis fpeciem generales duo corporis morbi ipfis indicant, nempe fi corpus adllridlum eft,laxadum elfe: II profluuio labo rar,coprirnendum: fi vitium milium habet, occurrendum vehementiori malo. Caeterum coitates oes nominant euidentes: harum aut alias paffiuas,vtadftridtu, fluens:alias curatiuas,vt refolue re dč tenere: quafdam teporales,initium,incremetum,vigorem feu ftatum,& inclinatione. Porro medicinae5qiiae manu medctur,comunitates,in eius ablatione,quod alienu eli,confillunt. Duplex enim alienu elfivel extrinfecus,vel in corpore.Extrinfecus fimplex: illius,quod in corpore ell,rres C numerantur fpecies. Atqui extriniecus,vt fpiculu,telum,8d quodcuqj aliud id genus exiftit peife diam educflionem ollcndit. Eorum,quae in corpore funt, aliud loco alienum, vt fuffulio, eluxatio, dC fradlura, quae trafpoOtione vel rellitutionem in proprium locum indicat. Aliud magnitudine, vtabfcelfus oes,fcroti tumores,acrochordones,i. penfiles verrucae, phymata,& codylomata: quorum no nulla diuifionem folam requirunt,non nulla fummam fuperfluorum praecifionem demo ftrant. Aliud defecflu alienu,non vt fuperuacaneum,fed veluti deficies dicit, cuiufmodi mutila, öd , curta o!a:ficut in labris,oculis čp cernit. Vnde quida A&yotpOaA^oiy&C A^yo^e-iAoi, i.leporinos ocu los,& leporina labra habetes, noiantur. Pari modo et fe habet fillulae,2d vitia profunda,que Gr^ci vocant hypophora,finuSjvlcera,alia huiufmodi oia, quae ex defedtu repletionem defiderat,atq$ indicant.Iäveroprererquatuorchirurgorumcömunitates,elIÖd fpecies,quam 'Ztf>o in illa quocp llmilium infpedtio, fed in obfcuris confillit: fm, q> ex fimili in euidentibus,affeclus,auxilia,tempora, particularia oia ad generalia reducit. Attamen non euidentiatiriempiricorum moreanimaduertunt, fed particularibus, nullo generali cognito, mfiftunt. Tertium eil ex communitatum indicatione curationem accipere: nec caufas, vt rationalibus in vfu eli,exponere:nec$ fada in concurfibus ob feruatione eorum,quae per experientiam conueniunt, vt empirici faciunqcontentos efle* Qui trium ScSlctrum principes cxtitermt.' C*AV. 4* RAtionalis fedlae ÖC audior,& princeps Hippocrates Cous fuit. Poli huc Diocles Caryliius, Praxagoras Cous,HerophiIus Chalcedonius, Erafillratus Chius, Mnefitheus Atheniefis, Afclepiades Bithynus, Cienus, qui dC Prufias didus eft.Empirica: prefuit Philinus Cous, qui pri mus eam a rationali feparauit, occafione ab Herophilo fuo praeceptore accepta. Cum aute fuam haerellm principem efle vellent, Aeronem Agrigentinum, quo rationali eflet vetullior, ei dedifle initium dixerunt. A Philino Serapion Alexandrinus ea fedla floruit:Dein Apollonij duo,pater, & filius, Antiocheni: hosfecuti Menodotus, SC Sextus exadle eam corroborarunt. Methodicen ThemifonLaodiceus Syrius incepit,qui ab Afclepiade rationali occafiones nadlus,ad methodicas fedlae inuentione fe contulit. Thcifalus Trallianus ea abfoluit. Poli hos Mnafeas, Dionyfius, A"iOHijPT& fjL&VROPVCTIO Pr ocius, Antipater. In ea autem de quibiffdam diffenferunt Olympiacus MiIefius,Menemachus E Aphrodifieus, dC Soranus Ephefius.Fuerunt non nulli Xfooyvfer/jco), quafi adiuriefei, apud Gre-cos nominati, vt Leonides Alexandrinus : quidam quod efideledi, vt Archigenes •invctuftiffi- Apameus Syrius*. , * x mögt?.codice Medicind (cientia ne fit, an firs. , C*AP. manulcr.anno ______________________ , v J * n ■ r> rn •. 7 _ tatur hic deef- T) Ationales aliqui,e quorum numero eft etiam Erafiftratus,medicinam partim fcientia, cuiuf fe caput, cuius _[\^modi eft caufarum notitia,item naturae infpedio: partim coniecfturam,vt curatione, et figna türC^uae^ppriä habere cenfuerunt. Methodici 6Č in vniuerfum fcientiam ipfam effe praedicant, fed vtricp a vero, fiat medicinae, maxime methodici,aberrarunt. Scientia enim eft conueniens, firma, dC nunqj a ratione declinans cognitio:eam necp apudphilofophos,prglertim dum rerum naturas perfcrutatur,inuenias: mul> to fane minus in re medica: immo, vt verbo expediam, ne ad homines quidem venit. Quam obre medicina ars merito dici poteft: fi quidem artis nomine cöprehefionum, QC opinionum ad finem quendä vitg vtilem fpeeftantium collečtione certa qualitate,dč quätitate cömeditatä inteiligimus. Compreheiiones igit humanas, 3C qug numero conftitutione quandä procreare queant, peipue comeditatas,hoc eft libi concordes,ac confonas,cohaerentes ^medicina habet: quo fit, vt artis vo cabuiu,cuius definitio ei cöuenit,optimo iure cömereatur,cöprehenfiones in ea ad vitx como- F ditate pertinent.Qiiippe,vt feruarentur hoies,ac fanitate tuerent,in vita prodrjt. Sed artiu duplex eft differentia: quadam.n.finem fuu femp confequunt,vtfabriIis, nauiu copačtoria, aedificatoria. Quaedam fine fuum, ceu fcopum defiderant,contingunt aut non Temper,fed plurim u. Vnde con ieclurales quoq3 dicuntur: ex quaru numero medicina fuerit:queadmodum rethorica, guberna-£oria,& fagittandi ars. Eft ÖC alia differentia,^ ipfa duplex: qiii aliquae,du fiunt,funt,&t iimul atqj ab ačfione deftiterint,nihil,quod perfecerint,ofteditur, cuiufmodi faltatoria, cithariftica, palaeftri ca,8£ quaeuis alia ars mufica. Non nullg in actione euides opus plane nullu habent,fed tanq futuri cuiufdam praeparatoriae exiftunt:vbi vero a functione ceffauerint, tunc, quid effecerint, apparet: qualis ftatuaria,pitQV, feu Trct&o^gy/zQV, vy/avov ar\(aciceTiY.ovi &C QipcL7r nifi naturalibus antea cognitis ea,quae a naturali habitu recedunt, cognofcere queas nfrquam: nam pnecer illorum naturam morbiconfiftunt. Caufarum vero dC morborum notitia non minus QC ipfa defideratur, vtaffeduumorigines,quibusrellftereconuenit,intelligamus:tum ipfosaffedusa' veteribusap-B pellatos eorum qs ftatus cognofcamus. Vtilis fane' dC fymptomatum affedfbus incumbetium cognitio eft,nam ab horum congreifu, quem Empirici crvv$pojurv graece, latine conccirfum vocant, corporis vitia fpeciem näcifcuntur. Quäquam ljdem Empirici in fyndromis,quae cuiq^ accidenti conueniantjobferuarunn Methodicis curationem affedus indicant, quemadmodum Rationalibus caufae,licet ipii nihilo minus tum affedus,tum cocurfus inquirant.Totum autem caufis attri-buuntjqiiarum non nullae euidentes, aliae continentes, qusedam coadiuuantes, aliquae concaufa?, reliquae praecedentes dicuntur. Euidentes, q ux Gr^cis vocantur procatardica?, id eft antegreffar, funt,que,dum aduerfam valetudinem crearunt,feparantur,vt frigus,labor, Solis exuftio,cruditas. Continentes,cum prxfentes funt, dC morbi quoq3 adfunc: cum tolluntur, morbi etiam difcedunt, vt fpina, ÖC telum.Concaufa:,quas Grxci appellant fynartia, quae affedum fua vi poftunt generare: generant vero 8č alteri cohaerentes, vt lapis in vefica,& inflarnatio. Nam ambe vrinaefuppref-fionis caufe funt,etfi per fe vtracp illam generare poffk, Coadiutrices caufaru partes, quae fua virtute morbum efficere non poliunt, fed alteri auxiliantur, vt libido articularem morbum promo-uet,& remigatio fanguinis eruptionem. Praecedentes, llue interng, quae ab euidentibus, vel praeparantur,vel coadiuuantur,vt fanguinis abundantia nutrimenti copia’foboleseft, Praeceditau-C tem Erafiftrati vaptunrrao-ivjd eft coincidentiam,qu£ omnium morborum caufa eft coniunda, verum citra procedentem non accidit. Porro' falubris pars,quam graeci Cyiavov dicunt,non folum vt pars medicina,fed tanquam potior ea,quae medetur, ei praeponitur. Multo enim p radiat morbum prorfus non admittere, cjj morbo liberare -.quemadmodum dC gubernatori longe preftabi-lius eft ante, qua m in tempeftatem incidat, iter abfoluere, quam fluduatum periclitatum c^3 eua-dere. Atqui differunt rurfus in falubri parte, fanitatem tueri, ÖC morbos incedentes longius arcere. Etenim primum confueta vidus ratione adminiftratur: alterum curatorqs auxiltjs,vt morbum,qui conflari debet,fupprimat ac diifoluere anticipet: liquidem, quae iam ortis affedibus medicantur, eadem quoque prius, quam oriantur, prohibent illos confiftere. Similiter pars, quam ’ araA^r/xw,, id eft refedricem,appellant,differentig cum illis non nihil habet. Qui enim recreat vires recolligitfp, vt non amplius praeter naturam, ita fecundum naturam fe non dum habet, fed ab eo,qui praeter naturam eft, nuper habitu abfolutus ad naturalem migrat. Quamobrem aliam vidus rationem defiderat, nec curatoriam, non enim egrotat: nec eam, qua fani vtuntur, vt qui non dum abfolutafruatur fanitate. Quo fft,vt nec qualitate,nec quantitate paria fanis poffit aflu-mere: o-r/u&ar/xr, hoc eft adnotatrix pars medicinae, curationi morborum per vidum fumme eft D neceifaria: nam praeterita &C pr^fentia fymptomara ad morbi caufam inueniendam diligenter in-fpicimus.Infupermaxima eius neceffitas eft ad praefagiendum,mors,an falusexpedandafit. Pari modo medicina,quae manu medetur, tum illa,quae medicamentis auxiliatur, fine indiciorum ob-feruationenonabfoluitur: quippe prgfagia eodem modo defiderant, quibus fcias, quaecurationem non admittunt,quaeque eam recipiunt quidem, fed vehementer aut offendunt egrum,fi curentur,aut e medio tollunt. Iam vero curatoria pars trifariam diuifa eft, vna vidu: altera medicamentis: tertia manu medetur, Prima auxiliorum,qua? digerendi, apponendi,dC concoqucdi facul tatern habent, eft adminiftratio: Que omnibus quidem aegrotis, fed pr^cipue febrientibus in vfu eft. Qu£ manu medetur, pars curatorie eft: ea incifionibus, vftionibus, 6C offium in fuam fedem dedudione homines curat,Medicatio, Qapfjutx&ct Gr^cis dida,nudis medicamentis interiores af fedus Öl exteriores fanat:vidus enim conuenientem rationem, quädo 'q$ vero ÖC manuum opus requirit.quemadmodum chirurgia 3C vidus ratio medicatione vtuntur. Itaqja rerum naturgeon temp!ationealtiusaufpicabimur:quoniam nec in fanisfecundam valetudinem tueri, nec in £gris morbi caufam cognofcere, nec fignis quid deprehendere, nec curationem admoliri redepoffis, ignorans, quibus homo elementis conftet,& quo modo his immutatis a natura, quam obtinebat prius, morbi nafcantur. ASCRIPTA INTROBVCTIO ? Deelemenw humanti.' C*AP. cj. £ dcNatu.hum. Y~~*\ Onftat | igitur homo ex primis mundiquatuor elementis,igne,aere,aqua,& terra,naturaliu c0m.ue.i4.cl. Y^ cuin Hippocrate confenfu,nonq? ex his ipfis, fed proportione eis refpondentibirs homo co ftituatur. Atqui ex Hippocratis fentenri^du diffoluiturfin h^c prima rcfoluitur,&f vnumquodcp rurfus in fuam ipfius natura, homine-vita defundo, redire neceiie efijiccum in ficcum, frigiduin frigidum,calidum in calidum,humidum in humidum. Huiufmodi tum animätium, tum aliorum vniucrforum natura eft: omnia fimihter oriuntur.& delinunt fimiliter:conflatur enim ex his pre didis eorum natura,& in eadem finit. Vnde lingula origine nadafunt,eo' quoq; recedunt,quem admodum Homerus hifce verbis inquit innuens diffolutionem in ha:cfuturam. Vos aqua, vos tellus eundos aliquando tenebit. Ceterum hoiem velut ex fecundis', 3č humanae natura! vicinis quatuor humoribus, fanguine, pituita,bile tum flaua,tum atra conftitutum effe phyfici pronunciannqm foetus in prima fui formatione ex genitura, dC fanguine,qui a matre p vrachum ini1uit,aufpicium coepit: in his aut quatuor humores erai.Qui ex tribus,tjs čp compofius hoiem prodrjfle cenfent,haec proponunt initia; ^.dcMorb.vul humida,ficca,öTpiritus,qu£ Hippocrates grece || tfavrci, d'op^&Wahoceft continen ga.fe la,atqj oria oia. Cerebrum igitur,vel medullam nutrimenti parenchyma,quaiiariufione exponas, audet appellare,ficut adipem,tecinoris,lienis,& pulmonis confiftenriam. At offa neqj nutrimenti parenchymata,neq3 ex praedictis vafis triplicibus compofita effe dicere poffit, Afclepiadi hois ele menta funt corpufculamanantia, fragilia^, inuifibilia foramina. Secundum Athenaei fenten> tiam no quatuor illa prima corpora,ignis,aer,aqua,terra,fed eorum qualitates calidium,frigidum, ficcum,Sd humidum.Ex quibus duo caufarum efficientium munere fungi,puta calidum,dC frigi-dumidu o materialium,ficcum,6C humidufupponit, Quintum vero ex Stoicorum opinionem- G troducit fpiritum eunda penetrantem,a quo oia continent,& gubernatur. Hippocrates cum trifariam hois elementa diuififfet,in continentia,contenta,6C ea,qua: impetum faciunt,quibus oia de elementis poft ipfum affertis eomprehendit,nec non naturae elementorum tradationem.dC eoru, quae preter natura funt,caufas,haud fcio,quo modo fucceffores eius vnam illa re vera diuina /Efcu lapij medicinam in tres partes libi cohaerentes diriribuerint, atque diuulferint, Alij enim humidis tum eorum,quae fecundum naturam habent conftitutionem,tum caufam eorum,quae preter natu ram folisattribuere,vt Praxagoras, & Herophilus: Ali) folidis corporibus initia,6C elementa attri buentes,ex his,tum quae natura confiftunt,tum morborum caufas inde capiunt,vt Eraliftratus,öd Afclepiades. Athen^us vero, Si Archigenes fpirittu foloea penetrante,tum naturalia confiftere* ac gubernari, tum morbos vniuerfos hoc prius offenfo creari dixerunt. Vnde 8č mdC/uarizoi, id * HicannoraC eri ijpiritales,velua qui omnia fpiritibus attribuuant,nuncupantur. % , planmanuTri Exteriorum corporis partium appellationes. C^4P. 10. pto, caputvnu partibus corporis, feu particulis, Sč qua: earum nomina Ont, primus Ariftoteles docuiffe dradera'eft9 i yiimufac confcripfiffe creditus eft. Temporis autem proceifu medicis quoq* ipfis pofteriori De'n«urahb* bus de ijfdem tradare neceffarium vifum eft,ne manu allata quamqj partem, aut particulam often H fun&iombus. derent, fed ex appellatione fufficientem earu notitiam haberent: quorum in numero id maxime fuerunt Brafiftra ti fedatores temulati, vt Apollonius Memphites, Öl hoc prior Xenophoru Di-uidöt igitur totum corpus riBgyptij medici quadrifariam,in caput,manus,thoracem,bC crura. Alrj has quatuor partes in plures diducunt,nempe in alias totius partes,non vt illarum particulas.Ca-pitisigtturtotalatitudo pars ipfius corporis dicetur. Huius particulae funt hae. Anterior fuper-pofita fupercilijs, pilis nuda,inter vtranque aurem fita,Frons nominatur.H^c fuperior capillis in teda,-Siflciput. Partem ab vtroque fincipitislaterefupra aures fitam, Tefnpora appellamus. In rnediacapitis regione Onciput fuperartteeft Vertex: vnde, velut ä centro circulus, capillorum prouentus incipere videtur. Poft verticem a pofteriore capitis parte adufq3 tendines Occiput de-fcendit. A priore fub tota fronte,auribus,oculis,nafo,6^ ore ad metum vfcp circunfcripta aTuperci lijs incipiens, Faciesdicitur. Vbi enim frons a fuperioribus defeendens delinit, Supercilia, ceu ter mini eius eminentes,^ pilis confiti eam excipiunt. Qua autem frons ad tempora porrigitur,in ip * Ar.ipforum. fius terminis Aures fita: funt, quarum pars aperta Ala dicitur,refrada ab anteriori in porierius ip fis fummitatibus inllexis cubiformis,fubqua femicirculus rotundus in mucronem exurgens, gra’cexyfter appellatur. Huius acuminiconcauum,quod fubiacet, conchula. In huius medio ro- : tundum SEV MED IC V S $ 5 Ä tundu foramen,meatus auditoriusvocatur,fub quo particula pinguis ab aurcfufpefa fibra,eft feu auricula, fuperior pinna. Oculi fuprilijs fubiacent,quae bC lumina dicütur,nempe tota figura cum ipfis particulis. Superius inferiusq|3 interiores tunicas contegentes, Palpebrae appellantur,h&c inferior,illa fuperior. Comittuntur inuice crebro,& extremo tačlu ad vifus recreatione, bC ad prohi> bendu,nequid extrinfccus violenter oculis incidat: maxime vero,queadmodu in fomnis, viforiae virtutis auertendae gratia, quo melius homo conquiefcat. Partes aute iuxta oculos totos fitte, qua palpebrarinuicem comittuntur,tarfinoiantur: vnde pili proueniunt,quos cilia nuncupant,a qui> bus orra funt,dudo noie.Fadi aut in hoc funt pili idi,vc viforiu fpiritum,vel,vt quidä aiüt, radios interiore parte effufos perfpiciendi gra dirigant.His ltaq^ elapfis,vel retortis,nequaej? aians fimiii> ter in redum, vel in longum videre por* Interiores oculi termini,vbi palpebra: coalefcunt, canthi l.anguli dicuntur,alter iuxta nafum,iuxta tempora alter: hic paruus,ille magnus* Quod in horum medio cofidit,oculi candidum.Huius rurfus medium Iris circulus coloribus varius occupat: vnde bC a' fimilitudine, quam cum cceledi illa Iride habet,nomen accepit. Huius rurfus m edia pars,per quam vifus peragitur,Pupilla ed.Nafus oculos interiacet: eius partes vtrinqj litae,Nares vocatur* quibus animalia rcfpiranr,& olfaciunt*Exteriores autem narium partes,Pinnulae liue Ala: nomi- B nantur,Quod autem eas difcriminat,Interfeptum vocamus.In vtraqsnafi parte,qua: proprie con caua funt fuboculislita,concaua nuncupamus: vnde quidam concaui nominantur. Per morbum aute haec attolluntur ob bois cruditatem,vel difphcentem difponem* Hisautfuperiores inter na-fum,&: aures,Malae,-fprilcis et Gente dicutur,}- quae bene coloratis,& ingenuis pudore fuftuOsm bent. Hinc Maxillae ad mentum vfq3 delčendunt;& ha ein mucronem delinunt.Mentu id omne cd,quod labro inferiori longa orbiculari figura fubiacet* Suprema pars labri fub naribus /xtWg Graecis,Homeroappellatur.QiTod intra labra defcribitur,&; ab eis condituitur,& contine-tur,Osed* Videntur enim haec quafi conata, poft diduda os efficere: quare etiam velati nuper dt infaapparent.Quod caput excipit, bi ad humeros vfq3 pertinet,id totum Ceruix dicitur: huius po fteriores partes proprie Tendinesappellantur.Dein fub ceruice humeri vtrmq3 ptominem,quorum verticem &*/j6>(«/op,quafi dicas fummumhumerum,nominat.Quod ab hoc prorfum vergit, Qauicula: exiftunt,inter quas iuguli habentur* Ab humeris Manus incipiunt,vtraq3 ex fuo latere propenfa:harum parsabhumeroad cubitum vfqj pertendens, Brachium vocatur: Ancon -autSj ided cubitus, qua tota manus fleditur:cuius exteriorem partem Graeci zopeavovß. horum Attici coAszpavQv nominant.Dein Cubitus,quo dC homines metiuntur. Vbi hic delinit,et cu fumma ma C nu articulum facit,Brachiale dicitur* Succedens huic pars -fjistaxdpTrior,quafi Podbrachiale riixe-ris.Inde Nodi,a' quibus digiti incipiunt,Gra:ci jtovčuAug appeliant.Digitorum maximus, Pollex ed,ai^raec*s didus,quo'd toti fummae manui cooperans tequipolleat* Poft hunc Index,no menab vfu, vt apparet, fortitus: dein Medius: hunc Medio proximus fequitur,Gra:ris weLpa* pio-oi; di,ideft fubuola vocatur; verum, vnde digiti procedunt, tur* Hinc abdomen oritur* Quae fub ventriculi ore ad partem exteriorem apparent, Subcharti> lagia nominamus, Graeci v7ro^6vt^ptct, quoniam fecundum recftitudinem fub chartilagine ve-luti pod ipfam habentur. Sunt autem mufculi,qui expanfi membranae praetenui veluti aranee, Dquam 7npn6vcuov Graeci nominant, iubiacent: extrinfecus vero cute conteguntur. /Equiuoco autem cum his vocabulo etiam interiora vifcera vocamus hypochondria: quoniam &C ipfafub chartilaginibus notharum codarum ab interiore parte exidunt: fed exteriora proprio* Quod ante ilia hypochondria comprehendit, Abdomen ed: Quod vtrinque ed, mvicovi*inane feu vacuum. Ilium medium occupat Vmbilicus. Sub hoc fumen Graecis Upov vofatum ♦ Podea Pubes fequitur, qu£ bC aquaticulus, graece \ricnov dicitur,in quem thorax finit: vbi & mafeuio rum pudenda condituta funt: tum fceminarum ad femoris vtriufqj exortum, vt fub hoc occulcentur. Maris pars prominens Coles vocatur, fummitas eius, Glans: qua foramen habet ad ex> cretionem, xpuQpa, ab vfu nuncupatur. Cutis,quae eam contegit,Preputium dicitur* Inferior pars colis in longitudinem eius vergens pa^id eit futura vocata ed.Qu^ vero adufquefedern pro-ducitur, rcwpog, hoc ed Taurus . Tefticuli duplici nomine apud Gr^cos didymfi&orcheisintuSj Sf foris appellantur. Qiöd tediculos ambit, oV^oi/Gr£ci,noftri Scrotum vocant* Muliebris au tem pudendi (fic enim nominaui ipfum)finus ipfe,xrri^id ed peclen, vocatur* At,que linum ambiunt, Ale vocantur, Inter has autem caruncula ad fiifuram exorta,Gr^corum linguanon^t natur, notira Colliculum appellare licet: quam, cp multo promineat, /Egyptij in virginibus excidere confueuerunt. Porro rečli intedini orificium per fedem prodiens,quo excretionem, cum iu- bet, A1 A- bet,retinemus, Anulus a figura,ab officio Stridor vocatus eft* Caeterum pofteriores corporis par E tes,quae collo fubiacent, huncfitum Qc appellationem habent: to tum, varov i* tcrgum,voqatur:in de vtroqjin latere apoTrAaraj. fifcapuIHrabetur.Mediaipfaru pzrs,uird(ppmv}quodeli dorfum, cui etiam ftomachus intus fubiacet. Rurfus media totius tergi fedes fuperne ad clunes vfqjfpma dicitur.Huius partem,quae redo tramite fub dorfo habetur amiriv Homerus nominauit, mamfe ftoalqsdicftionibusexponens, zar azvtiriv/A a-a vara,:qm5C iuxta reditudinelongitudinis media funt terga,mediucp eil dorfi ÖC lumbi. Spina Lumbi,Graecis ocrQvg dicfli,qu£ }%vg nominata eft, quatenus cingimur,excipiunt*Hi in Os (aerum terminantur: in cuius vtraqj parte Coxae fant:m his Nates: qm,qute his fubtjciuntur, maxima offa funt. Indecarnofa ipfis corpora fubftrata funt* Quorum Gibbse partes, q> orbiculares funt, crcpcupa/uctra, ceu modo orbium fa&ae,Graecis nominantur* Inde corpus vnum in duos exit proceftiis* Nam in duo crura nominata bipartitur, quoru diuifiones veteres Graeci ^lyctActv nominant:atq$ haec tota ad extrema vlqj, Crura dicuntur: qua: vero a' coxis ftatim incipiut,Femora: vbi vero artus pofteacomittuntur inferioribus, articulumcjj efficiunt,Genua notamus, Eorum partes retrorfum fpedantes,PopIites,vcl Ancyle: Inde ad ima maximiartus Tibiae:quaruanterior pars Ocrea, pofterior Suranoiatur.Poftremum offium tibie in vtrunqj latus excedens, Talus eft:ab hoc profedi,Pedes proprie appellantur: quibus etia men- p furam fibi aliam hoies in altum tollentes pedem inuenerunt.Pedis pars pofterior Calx: prior a' talo vfcp ad digitos,Tfifc/ao-oc Graecis vočatur* Interior autem quafi pedibus inuicem fe afpicientibus a talo verfus magnum digitum procedens,7rž coni Ipeciem referat, fedem habet.Iam vero illinc & fpinalis medulla incipit.Caeterum duos habet cerebrum ven-H triculos,quorundam opinione vnum, vbi animi principatus relidet. At Caluarice olla fuperiore parte fub cute,mebrana,qua: per futuras e meningibus prodijt,9rg/)/^aj//or Graeci nominant,con-teguntur.Eft čp h^c origo mebrana: coftas fuccingetis,quam xm inanior et noiant,& fepti träfuerfi, deLoc in Ho- Bc peritonaei,& omnis membran^ neruofg. |j Oculus ex Hippocratis fententia habet duas tunicas, mme non pro- qUas Hippocrates (AYWiyyat;, q? ex illis prouenerint, appellat. Recentiores tres ponunt, non nulli cu a principio, qUatuor quibus prima deforis eft a Grxcis xipctroeiSrg i. cornea vocata.Ea rciiqua fui parte al ba eft, pupillae loco extenuatur, perfpicuu fubiedu colore reddit,quatenus niger, vel ccfius, vel fuluus apparet. Secunda,qua pupilla eft,modico foramine concaua, quf, quo'd parte interiore Iit acino vue fimtlis,pct^of/J'rg a Gr^cis nominatur.Tertia retis modo finum habens, apqnfiAnrpoei cf rig nuncupatur: perinde quafi in fummo quartam tunicam a non nullis inuecftam excipiat,quam &C a«r«Aor,ceu minus apparentem vocare confueuerut.Eftetenim membrana minima fimul& te nuiffima,fed prima QC fecunda firmae mebranae,craflaeč]2 tunioe funt .tertia vero Qc quarta tenuiffi mae.Quare QC Hippocrates priores folas cognouit,oculus,inquiens,membranas duas habet» ro'triplices hae tunicae humores continent. Hunc ab aquae fimilitudine Graeci vocant: Illum CclAohS «,quo'd vitro quiddä fimiie referat* Tertium eft cryftalli modo pel lucidum* A Iuddum.Palpebrarum interiores partes carnofae: medix chartilaginofe: exteriores cüte tegutur. Atyqm chartilago media dura eft,adeps fubieda eft lenimenti malagmatis've inftar, q frequenter cxuperans,guttas parit.Lingua maxime carnofa eft,in qua duplex neruoru genus ab ima parte ce rebri prodiens inferi tur. Alrj molles appellati guftadi fenfum ad principiuralrj duri motu arbitrarium ad ipiam deducunt. Ad huius radice exigua inhxret lingua,Grecis \7r1yX00rU; dida,qu£,cil deglutimus, recurrens,arteriam claudit,ne qd ex firmioribus humidis in ipfam delabaf.Cuius rei' quocpcaufa tonfillae numero quatuor creatae fünt: duae adlingugradicem,vtrinq3Conlpicux:duae hisproximae penitiores.Noiantur eaede et7rcLpiAoiri.laxiusinteftinum,quod excrementa ex diftributionefegregatafufcipit.Pertendensautindextramfupra vmbilicuinteriecur 5C lienem, deorfum rurfus fertur,totum qß amplexum abdome in redu inteftinum definit. Cum igitur duo meatus a' lato oris fpatio incipiant,alteru iuxta priorem colli parte,bronchu vel afperam arteriam C noiamus:-falteru,ftomachum. y Vnde vero initiucapit arteria,& vbi aperitur, (pdpuyyct i.fauces, vel XctpvyyctGxdtzi vocant. Caeterum totus meatus ex chartilaginibus anuli modo vel circuli com pofitisconftat,quofirmuscontinuae animantisrefpirationimaneat,}-neccomprimatur:}*quare et oftium eius femper patefcit.Nacibi abftinentia tolerare potes diutilfime,non infpirare ne mini mum quidem tpis potes. Huius rei gratia puru huc fpui träfitü natura dedit,ne impedimenti quid fentiat.Enimuero,fiquid vel cibi,vel potus in arteria iprudentibus delabitur, ftrangulationes, bC tudesftatim excitatur,donec afpiritusipetuexcuffumefferatur.Iam veroafpera arteria fpiritum pulmoni träfmittit,definit cj3in eiufdearteriasafperas,quas ipias quocp bronchia noiant. Stomachus interius,cp arteria,exiftens,ceruicis vertebris annexus,longiifime cu afpera arteria porrigiu Sed bronchus ilii adiudus,cu cibum deglutimus, recurres exade ipfum lingula cooperit, quae ex iingue radice trahit origine. Porro haeclingula non modo os claudit/ed etiam cibum a lingua ve lut vetilabro purgatu,& arterij orificio fuperimpofitum ad ftomachum pontis modo deijcit ♦ Sto machus pro naturali fundione appetendi facultate habet.Dum appetit quidem,fe attollit, &£ quae offerutur,degIutit:dum aut accepta quafi elidit,6^ ad fubiedas partes expellit,ac vetriculi orificio cotiguo p tranfuerfum feptu tradit,fubmittitur. Per que anguftum exiftente meatuum in ventre D alimenta defeendut. Ventriculi naturale officium eft,vtalimetum fibi comiffum cocoquat,quod a cocodione primum ptiffan^ cremori perftmile eft: veru per eu, que vruAapov ä Gr^cis appellari diximus, q adhuc ardior eft,alimcntu ieiunoinftillatur: quod cum tenue fit inteftinum,in ffexuo (Iffimos orbes natura iplicauit^ie ex facili videlicet diflecaretur,diuelleretur ^3. Mefar^um feu me-fenteriu anfradus bC orbes eius ampleditur,atq3 ipfos fuftentat: quancp id no folum hunc praeftat vfum,fedet venasduasfubiecinoreemergentes-ffulcit}-qu^poftindiuerfas partes diducuntur, &C mefarxo inferuntur,quo & ipf<£ (funt enim tenues) r uptionis periculum effugiat. Suftinentur autabintexto eidemfimulbafi,huicinnitentes, & veluti fubftratoalleuatgfiniunt. Atqjhocpa-do in fingulis anfradibus ad hirudinum fimilitudinem compofitis, aperto ore ieiuno inhiantes, oem in eo alimoniam infuccum conuerfam exugunt. Simul aut inter exugendu, protinus ipfum m fanguine mutant,qui fuccus antea erat,du in ieiuno eiiet,Non enim aliunde vel pituitf, vel fan guiniSjVelalteriuscuiufdä vaseffe naturaindicat.Rurfusigiturdu^fadxex multis venga m^fa-r£o acceptum,ad iecinoris portas digerunt.In iecinore cum fanguinis naturam nutrimentum induit,recrementa fingula pariter fecernuntur. Flaua bilis ad velicam ei inhaerentem defer tur: atra ad lienem.Iam vero ab hepate verfum in fanguinem alimentum,in dextrum cordis ventriculu di-ftribuitur. A corde fanguis per iugulares venas Qr^aytrt^tg a Grecis nominantur) ad fuperiores corporis ascripta introdvctio corporis partes dermat. Per cauam aut venam rn vmuerfum corpus diffunditur. Ab hac rami duo, E fanguine iam a fero difcreto, ad renes perreptant, qui lumbis fubciuniu carnibus,per quas vrina deitiiiat,jnhaerent. Ad veficä aute per meatus didos grarce xpvryjpac proficifcitur. Vefica corpore fuo vri ea rcci pit,& per colem foras excernit* Tefticuli vero fubftantia glandulofi funt, cöceptacu la,& officinae feminis,quod per fingulos neruos ab inguinibus depedentes,Graeci x.piucLqu£ adojja pertinet. C*AP. iz. OSfium duplex compofitio,vna ad motum accommodata nomen articuli habetraltera ad fla F bilitatem,Graecis crvvdpBpcoa-iq i.coardatio dicitur.Huius autetres funt fpecies, futura, coag-mentatio,& fixura* Suturis igitur capitis offa conflant. InUeniuntur autem futurae in plurimis quinqj. Prima per finciput^peu^a avcorona,cui affimiIatur,Graecis dicitur* Altera per vertice oßoÄictjct^qp veru repraefentet, vocatur* Tertia per occipitium,a,5 graecorum litera A* Xctpiß^o^^ ei nomeneft.Duae,quaszporctepiett; nominant,in vtroq^ temporum vna* Offacaluariaefepte nume-rantur,occipitis vnum, verticis duo,temporum item duo,frontis vnum,polymorphi vnum* Cerebrum duos ab vtraqa cerebelli parte proceffus obtinet: ytopdovaep,quafi dicas tubercula,Graeci appellant,qui in primx vertebrae cauitates infinuantur, in qua,velut centro,fecundae vertebrae caput in latera mouetur,annuit,renuit c^-Deinde offei didi proceffus duo paululum inuicem diffideres, per quos tendines,& nerui deorfum feruntur. Poft alia duo offa fuper foramina, per quae facultas audiendieft,emergunt,iugaliai. appellata* Sub his rurfus alia duo petrae modo promi- nent: Ä/do&iSri vocant. Priore capitis parte proceffus funt telo fimiles: hinc quoque ßtÄovo&if&is a Graecis dicuntur.Fadi autem funt ad faucium diuifionem* Vbi fummae eorum partes chartilagme committuntur,os vo&frit; appellatur*Qtiae vero fuper bis funt,nome defiderant. Quorum in prio re parte litum eft os a' multiplici forma didum yroÄvaopepov.Porro fuperioris maxillae offa coagmc G tatione conflant. Faciesitem coagmentationes nouem habet. Prima in lato vtrocp oculorum fpa> tio fitum obtinet: duae a latere narium vtroqj:alia medias nares reda' interfecat. Malae quoqj lingulas habent. Duae rurfus obliquae palatum fecant, vna ^3 in redum idem palatum diuidit.Coes autem faciei,& capiti,funt in offibus iugalibus* Iam quidem faciei duodecim oila funt, nariu duo, oculorum quoq3 totidem,malarum lingula,palati quatuor, dentium receptaculorum duo, alis fi-milia.MaxiIla inferior quorundä fentetiaduo in mento conata habet offa,no nulloru vnum* Cae-terum dentes fixura iunguntur,quippe receptaculis ipforum infixi funt* Sunt aur numero triginta duo. Ex his quaterni primi,in fuperiore atq3 inferiore maxilla,quia fecatjTo^s a Graecis nominatur : canini quatuor, maxillares feu molares viginti funt.Reliquoru offium clauicul^ ad fummum humerum coeuntes deligantur: Ad pedus autem articuli, dC coagmentationis miftionem facere videntur,dC Romana literae S,eiusčpfimplicis figuram oftendunt. Dein coftae duodecim vtroqj latere habentur. Septem ex eis cum fpinae vertebris, cum <33 offe pedorali vtrinque coeunt* Reliquae quinque a pofteriore parte fpinae inferuntur : in anteriore parte inuicem renuentes chartila-gine colligantur* Vertebra vero omnes quatuor dC viginti funt. Septem in ceruice, dorfl duodecim,quinque lumborum: poft omnes os facrum,quod ex vertebris inuicem connatis conflare vi- H detur. Quin& pedus fimiliter exfeptem offibus vna' coalitis enfis figura ffrudum effe apparet. At brachium vtrunque humeri articulo coardatur. Porro fuo ipfius capite oblique in fcapula rum finum immittitur. Cauterum fcapulse mufculis, qui pofterioreparte coftis fubfternuntur, incumbunt»Cubitus &radius, quem Graeci jttpyJ^a,appellant, coalitus quidem modo fefe contingunt, articuli vero modo, alteri brachtj capiti committuntur. Tribus enim fui vertebris brachium in cubiti caelaturam, ftrudura literae crfimilem, inferitur* Quarta iam vertebra radius ve-luti circa axem voluitur, Brachialis offa tria mutuo coalitu deligata funt: ad cubitum tamen,Sč ra> dium, articulum apte faciunt* Poftbrachialis quinque offa videre licet articulum cum brachialis offibus,quibus conata funt,explentia* Palmae offa cum eifdem,& poftbrachialis offibus coagmen tationeiunguntur,continentur^, Caeterurncum primis digitorum internodrjs coardantur:di> gitorum vero internodia Ongulorum tria, que articulo componuntur. Femoris os vnum eft, cuius caput leniter reflexum in coxae profundum finum conrjcitur. Quam commiffuramneruus, qui e medio finu prodit,& in medium femoris caput inferitur, continet. Coxa:, que duo fune offa a' pofteriore parte, cum offe facro priore inter fe coalefccnriam habent: vbi Sf pubis ofla,vel pedinisnominantur, Tibievtriufq3offaduo,nempetibig&fibule; non peruenit autem fibula ad genu A ad genu atticulum,verum lola tibiae fummitas quatuor in fe fuperficiales finus obtinens, quibus duos femoris nodos excipit. His incumbit ab anteriore parte paruum os rotudum,fubIatum,fču-ci breuis inftar,commifturam eorum continens,cpin fummo coardetur. Fibula* fuperior extremi tasanteripri tibiae parti fubinfertioneconnediturtluxta malleolos autem, qua definuntvtraque tibi* offa,ligamento nerueo,chartilaginofo 'qi inuicem colligantur: caeterum intus talo incumbit intra fe offa couinciens. Talus,iuxta pedis longitudinem fitus,perone,hoc eft fibulae,inildet, ei čjj firmiter coaptatus eft. Caeterum tibiae oftibus,tum ei,quod o-&apo«i, quae tria funt, inferatur: porro,quod cubi figuram repraefentat,cxtrinfecus fitum eft: coardatum eft autemf car- f Gnsci imprcf nofae parti,calci. Proceflum quoqp ex inferiori ad priorem partem obtinet, quem plantae os re-linendi ipfius gratia fubijt. Deinde osdidum 7n£iov}dC ipfum quinqj conftat oflibus.Tum dein Andqui tam« dequirique pedis digiti habentur, ex tribus omnes internodijs,fimiIiter ijs,qui in manu funt,com babetfcapho« pofitis,fi magnum excipias:isenimfoIusduobusconftat.Contrahunt autem horum iundura» cit.iC tnembranofa quaedam ligamenta: talum 8C calcem valida admodum,& quaedam ex ijs rotunda, fi B mul fiČ neruea cfaartilaginofa q$t Ve humoribus fdcultdtibiitjmorbUyeorumdifferentijSjCdufiSjdc curationibus. 13. HVmores corporis ex prima* generatione quatuor, commifti inuicem dC contemperati funt corpori. Exuperat autem alius in alio magis loco,fanguis in corde, pituita in capite, flaua bi lis in ieanore,atrainhene.Carterum duplex fpiritus innati fpecies, alius naturalis, alius aialis. No defunt th,qui & tertium hecticon introducunt. Hedicus igitur eft fpiritus, qui lapides continet. Naturalis animantia Sčftitpes nutrit. Animal is fen tiend 1,0 m mV motus facultatem aiatis exhibet: Situs aute eft in animantibus:nam his tribus aialium natura coftat.Itaqp aialis in capite fedem habet: naturalis in corde: hečficus in toto corpore verfatur.Naturae adiones funt, ä prima genera rione impra?gnatio,foetusč|3 formatio: in editis,appetitus,cibi deglutitio,in ventriculo concodio, digeftio,m fanguinetn alteratio, fegregatio, nutritio, SC audio. Ex cernuntur aute in corpore fter-cus,pituita,vtraq3 biiis,vrina,fudorcs,muci,faliua,& lac.Animae vero facultates,fenfus, 5c voluntas. Senfus quidem fimt quinqj,quibus animantia per corporis inftrumenta funguntur, vifus, auditus, guftus,odoratus,dč tadus.hiftituitauteanimaquaedamftne corpore, vt cum ratiocinatur, velremfnifcitur.Cucorpore,vbiidad quorundam receptionem,vel excretionem,veI ad locamo C uet.Refpiratio compofita quaedam adio efle videtur,partim exarbitrio,partimfponte 2čnaturaliter, vt in fomnis fada. Sanus igitur homo eft,primis,vnde conftat,elementis: ÖC fecundis, vnde formatus eft,quatuor humoribus,tum quatitate,tum qualitate mediocriter inuicem contempera tisrfofidis aut partibus,ex quibuscompofitus eft,necdiuifis,necc0denfatisjnece' loco fuo motis: fpiritibusnec intenfis nimium,vt in phreniticis,necdiffoluiis, vt in Iethargicis,vel in ijs,qui cardia co afiedu affliguntur. His enim hedicus fpiritus refolui videtur. Sanus autem homo conferuan-duseftconfuetis exercitijs, cibis patrijs quolibet anni tempore obferuatis:copiaeorumfolum vitanda eft,ex qua cruditates oriuntur,quae morbos pariunt.Praecauedi morbi funt,vel qui iam im r minent,vel futuri funt. Si ex plenitudine proueniant, inedia, vel purgatione, vel venae incifione curandi funt.Siex labore ÖC indigctia,quieti corpus dare 8C nutrire couenit. j Veru vmuerfi mor * Nat. hum-bi,ex Hippocratis fnia,partim extrinfecus ex aere nos ambiente,partim intrinfecus ex efu, potio- x’c1,7* ne £j3 proficifomtur: a' qbus humorum aliquis vel abudat,vel deficit, vel qualitate cömutat. Ab his et fpiritusinfiti nunc inteduntur nimis,nuc plus aequo relaxatur. Solida vero corpora foris ČČ intrinfecus multas caufas habent plures affedus fuftinedi.Erafiftratus aut dC Afclepiades in vniuer-fum vnä omni morbo caufam tribuut: Hic fanguinis in arterias coincidentiam: ille corporeae mo p lis in raritate extefionem.Plenitudinis morbu facientis notae funt vaforu couexio,faciei rubor, totius corporis tumor,& pulfuü magnitudo cu robore.Indigentiae figna,col!apfus tumoris, gracilitas in facie, &C exiguus pulfus cu imbecillitateJtaqs febrim veteres ipfam per fe affedum arbitrantur : Erafiftratus,&recentioru no nulli i7r/ytvn,uct i.accefforiu,feu cofedarium affedu.Febris igitur eft natiui caloris in ardentiore couerfio,eo,q> intro aduerfus pfpirare prohibeatur.Indicia febri citantiu colligimus ex calore intefo S>C intolerabilftu in acceffionis principio ex languido,inaequa lifiC crebro pulfuum motu: In ftatu,ex vehementiflimo motu elato, 8C veloci admodum. Iunio-jres calorem naturali magis ardetem,mordacem, acrem,& coftantem,cum pulfuum frequentia dC N duritie,ex alto veniente,febrem effe definiunt. Sunt aut duae eius fpecies oium fentetia,5č cotinua, & intermittens.Continua eft,quae non ad integritatem prius,q morbus ex toto folutus fit, venit. Intermittentis rurfum fex fpecicsinuenimus apud veteres,quotidianam,tertianam,quartanam, quintana,feptimana,8č eam,quae a nono die nome habet. Quotidiana eft,qu£ fingulis diebus aut nodibus accefiione vel deceffione facit.Tertiana vnu diem praeftatintegrum,tertio redit* Quartana duos dies intermittit,deinde reuertitur: Quintana tres: Septimana quinq?: Quae a nono die vocata eft Graecis metreuet,fepte. Nam femicertiana, modo inter continuas,modo inter intermittentes ponitur.Iam vero reliquoru morborum duo genera funt,vel cum febribus, vel fine febribus. bus.Quida.n.acuti,quidam logi funt. Acuti quide h i,Ph reni tis, Febris ardes, cui nome eft caufos, E Synache i♦ Angina, Pleuritis,Feripneumonia, Cardiacusaflfedus,Regius morbus,Cholera, Vol uulus,Cplicus dolor, Apoplexia, Tetanus^OpifthotonuSjEmprofthotonus. Acutiigitura' fan-guine fere, 8C fiaua bile, in non nullis corporis partibus,quas q male habent humores, fuperfluis, & in deterius verfis conftituuntur. Longi a pituita ßC atra bile,fimiliter vel copiofioribus, qua'm natura modus exigit, vel in acerrimam qualitatem immutatis.Qui iam ex copia laborant, vidus ratione, vel inedia, vel purgatione, vel venae incifione curandi funi:» Qui ex abftinentia in mor-bum incidere,alimentis reftituere conuenit. Quibus incodio,& humorum acrimonia morbi cau fam fecerunt,ijs fomentis,^ cataplafmatis concodio paranda eft. Acria contemperanda funt, di cibis boni fucciatq^humedatibusvri oportet*Caeterum quatuorintoto morbo,particularibus % accefilonibus tempora auxiltjs afferendis dicata funt.Initium,incrementum,vigor,2>£ inclinatio. Principio totius morbi inedia triduana conuenit,quibus&in totum abftinere triduo conducit* Venae fedionem in initio recentiores ad tertium vfqp diem ftatuunt: Veteres etiam poft terti jum diem praeipiunt,li vires fuppetant,&morbus poftulet.Nutrimenti tepus a triduo iuniores:anti-qui non omnibus,fed qs,qui copia laborant,tum iunioribus,tum fenioribus inftituut. Pueros fta-tini morbo inuadente nutriunt.Praetereaillos,quibushmöiconfuetudoeßveJloci, vel aeris cir- F cunflui gratia. Ante cibum poft triduum primum perfufiones capitis &praecordioru ex vfu funt: fequentibus diebus cataplafmata di clyfteres*Perfufiones igitur in pnecordrjs calidas femper alfu-mere oportet,& fimplices,ex cumini vel xylanethi decodo: Ad caput,calefacientes quidem in Ie-thargo, di in omni graui fopore: refrigerantes autem in phrenitide, & quauis acuta, febre conue-niunt,Cataplafmata qusedam folo melle di oleo conficiuntur, vocanturcp,^aActj£.T;^a,quafiinter preterisemolIientia,Qu£darn ex aqua,cui oleum fit ädiedum, fiunt,quae go/umv Aucrtv Graeci nomi nat* Alia his infperguntur,veluti pollen,lini femen,&foenugraecu.Clyfteres hydreleo, meile, fale di nitro modico praeparaturtXepus eorum ante cibu eft,dum acceffionesremittuntur di inclinat. Jncontinuis morbis diluculum.Phrenitiseft metis alienatio.Notae funt,infanta vehemes,temeraria manuum gefticulatio, floccorum di feftucaru colledio,& febris acuta. Caufam habet magna ex parte bile.Coftituitur in cerebro,vel eius mebranis quas pmyyttt appellant, vel,vt quida aiuf, in fepto trafuerlo.Curatio haec couenit.Initio,fi praefeius fueris,venaeincifio, cucurbitula conue-niüt,fubtradio>&clyfter,& abftinetia couenies: inftäte aut morbo perfufiones foporiferae, in unctiones,quibus fomnus accerfiturÄ humedätes cibi coducunt. || Caufos febris fpes,ab Hippocra te quide inter acutos,vt quartana inter longos morbos refertur,a recetioribus no ite* Oritur exbi G le no nimis ficca,circa venas,qu£ ad iecur funt. Curatur in principio fanguinis misfione: in ftatu, frigide,tum alioru,qua? refrigerädi vim obtinet,potio confer^vel epithema, cuiufmodi ex ferueti hydrelaeo praeparatur* Angina eft circa ceruicem inflamatio. j| Eius Ipern vnä Graeci xuvdy%nv ap pellant,qua: in interiore ipfius parte orta iubito fträgulat: Alteram ow*vy%nv: haec in exteriorem parte incubit,eo cp minus fträgulat,minus cp periculofaeft. Vtercp affedus vel a' bile, vel a pituita ialfa nafcitur,id cp non nunquam cum febre acuta,non nunquam fine febri* Remedium Qc gene-* roiisllmum&praefentisfimumeftfanguinisftatiminprincipfo misfio: deinde medicamenta pituitam per os educentia, 5i certa foris impofita. Afclepiades vltimum auxilium pofuit, de quibus fummus metus eft,ne ftrangulentur,fuperiorem gutturis partem incidere-Pleuritis lateris ab inte riore parte inflammatio eft* Huic febris acuta,dolor vehemens,di tusfis acceditta bile potisfimu confti tuitur. Prsefidio eft in initio adhibita venae incifio:deinde cataplafmata di ficca fomenta, nempe milrj di falis: poftremo medicamenta intrinfecus purgantia, quae illae in fuperficie corporis, non intus accidant, ob quod facilius, cj hic,curantur alui dudione,praefertim per hieram, adminiftrata, deinde apophlegmatifmis,& vomitibus per circuitum partim a coena,partim ieiunis adhuc excitatis. Omnium maxime veratro fuccuritur» Mentis !D alienatio duplici fpecie infigni conftat: hanc Graeci /uetvietv i.infaniam: illam /xiAdy^oAtetv i» atram bilem appellant.Complures vero SC harum exiftunt differentiae, nominum adhuc indigae. Con-ftituitur itac^mentis alienatio circa totü caput. Caufa infaniae flaua bilis eft.Ob hoc,qui tali vitio la borant,tumultuoli,praecipites,manu prompti,contumeliofi cpftunt.MelanchoIia naidtur ex atra bile,h umore frigido &£ tenebrofo. Vnde melancholici tenebriones,ac lucifugae,triftesci}} apparent, de omnibus fufpici0fi Jhominum confuetudinem oderunt,folitudinibus gaudent, quemadmodu Bellerophontes ä Poeta deferibitur» Qui mifer in campis mcerens errabat Aleis, Ipfe fuum cor edens,hominum veftigia vitans. Medetur per ventrem purgatio,et maxime,quae per vomitum excitatur:adhuc his magis vtrunq3 veratru foluit.Lethargus morbus eft phrenitidi cotrarius: eft»n,profunda in fomnum delatio, ÖC inexcitabiIis»Huic vitio obnoxtj oium,qua: dicutur,obliuifcuntur,atq3 haec in febri ipfos comitantur. Locus igitur affečftonis,caput eft: nam in membranis cerebri conftituitur.Caufa ipfius pituL taeft,humor frigidus, frigiditate ac humiditatefomnuinducens»Curatur conuenienter contrario modo,q? phrenitis.Fricantur fuperiores corporis partes acribus quibufdam,& pungentibus: tum ca adhibentur,quae odore excitant, mouent qj.Cibi fimilicer fundentes,fecantes q3 pituitam: perfufiones perfufiones capiti admonetur,quat exiccandi vim obtinent,& cataplafmata aliquado prtrcordrjs. £ Crebro nanq3 haec inflammatione vexata, neruorum quocp in capite principium conftringunt, grauant ČJ3* Humor a capite oppleto dcftillat interdu in nares,interdu in fauces,alia's in pulmonea Atq3 has tres fpes Graeci z6pv£ctvßpaiy%ov>dC jtetTdtppuvfiuc zctrarnypiov i.grauedinem, raucitate; deftillatione nominat.Grauedini itaqj facile, dC breui fuccurritur,deinde raucitati,modico fane; dC calido vidu,qui frumetacei generis exiftat.Deftillatio in thorace non ex facili curatur, imnfo fe pe immedicabilis eft. Nam ab ea acri,ö£falfa panibus exefis,fanguinis edudio fequitur: cuius tres caufae referuntur. Vel enim vafa erofione paffa funt,ideo fanguis in afperä arteriam defcendens per os rcrjcitur: Vel rupta funt violeter: Vel ob imbecillitate non cotinent,fed adaperta ofcula eu tranfmittunt.Diff erunt fanguinis excretio,& reiedio.Haec etenim vel a pulmone,vel afpera arte-» ria prouenit: Illa ä ftomacho, ÖC fanguis apparet nigrior. Qui ex thorace retjcitur,flauus magis, 8C fpumas: deinde hic cum tuffe,alter fine illa fpuitur. Saepenumero et a capite per palati foramina-in os defertur fanguis,praebetčpedudionisfalfam imagine.Locijexquibus^prie fanguis educitur; tres funt. Primus fauces, vnde minore cum periculo fanguis rerjcitur,facilius ^3 fiftitur. Secundus afpera arteria,atqj hic morbus curatione difficulter accipit,plenus <33 periculi eft. Tertius pulmo, * vbi minus oibus prefidi),plus periculi affedus habet.Comitatur.n.maxime fuppuratio, oC tabes, F 7. Aphor. i *. vt ait Hippocrates,cuius verba haec funt. || Sanguinis fpuitionem purisfpuitio,huius ipuitione ta » & 16. ex, ord. kes tabcnl mors fequitur.Non nulli etiam ex latere fanguinem educi arbitratur. At hoc ambiguu » eft. Salus vitij huius eft,fanguinem reprimere, vel venae fedione alio' ducente,idq3 potiffimu in iu uenibus,vel pofca fiftetem,vel inaedia copia eius imminuetem,vel iimplici quodä medicameto,vc acacia, hypocyftide,balauftio,plantaginis fucco,atq3 id genus alrjs. Suppurationis praefidium ve» tus funtferrameta candentia,quaethoracemexiccet,fluore(q3inexteriorespartes dirigant.Iunio>» res confueuerut mitigare cata plafmatis,& delingedis medicaminibus, deinde cito repurgare me> dicamentis per os aflumptis prius,qj corpus inficiatur.Infcribuntur aut proprie medicameta ad pti rulcntos.Quae fuppurationes medio latere conftituutur,refcdae proprie ad linamentum humoris excretione habet: quae fi vniuerfim fiat,hoiem interimit. Accidunt vero fuppurationes quoq3 fuly tranfuerfo fepto,quae fe intus occultantes abfceffus noiantur, no ex aequo periculoffnec curationi’ refiftentes,plerunq3 intus rupti hac excernuntur, vel partibus exterioribus diuifis. Diocles memo rat et thoracis fuppurationes erupences interim in arteria,q ad renes ac vefica tendit,fimul cu vri> nis excerni. Tabes,proprie dici tur in pulmone vel in thorace corporis ob fuppurationes colliqua tio:difficilis eius falus eft,aut nulla. Lacftis vfus potui datur,dum cofiftit:Ioca ficciora coueniunt. Q 6 Aphor. 60. Superior ^Egyptus,&Libya maxime huic malo medetur. (Hippocrates tabis cuiufda coxendicu cit.ord.j j.g meminit, /V^/aJWv vocans,qua in fuppurationibus circa os facrum accidentibus corpora collis quefcut. Similiter alterius renu,cui vKppinm nome dedit. Porro' iecinoris,& lienis inflamationes; iib.de inter af {\ in pUS vertuntur, dC ipfx mediocriter corpus cofumunt. || At hae fuppurationes multo citius ctr dmm.UCa mC* rätur,minus periculofa: funt,qpq uae pulmone affligunt. Veru,fi minus in fuppurationes muta tur intlammationeSjfed crud£,& in fcirrhi natura permanferint,malum habitu corpori afferenres,’ . tandem aquam inter cutem afferunt. Quatenus aut fimplices extiterint,in iecinore, febres contio nuas afferunt: In liene, quartanas magna ex parte;nam huius fpeciei caufa bilis atra eft,quae in lie^' ne tanquam vafecontinetur. Vnde quartanae auxiliu eft,ante rigore fummas partes pp humoris’ frigiditate fomentis tueri.In intermilfionibus edudio p vomitu. Aqua: inter cutem,quam Graci vSpoTTct vocant,tresfpeciesfuntneotericorum fentetia. Prima dcrziruv,Secunda wjuu7ra.viT,iv, Ter deRat. vi lenior hic cutis, minus'que afpera,cp in illa fit. Omnia huiufmo- H di curant medicamenta pituitae trahendae idonea,tum fmegmata foris adhibita* JDc curationis per medicamenta dmifione. C.A P* 14* MEdicina,quam Grgci (poLpucDt&tctv vocant,duplexeft.Pnma interioresmorboscurat:qua potiffimu vicftusrationefanans vtitunaltera exteriores, citra/q3illammanunihil peragP tur.Medicaminum ad interiora pertinentiu fpecies duodecim exiftunt* Quaedä cephalica, quafi dicas capiti dicata medicamina: quaedä ftomatica,id eft oris vitiis accomoda, dicuntur. Alia concoquunt: alia ad tuffim inferibunt. Alia anodyna, que dolore Ieuat:alia alexipharmaca funt:alia purgat.Non nulla proprie ad iecur infeributur, fic ad liene, ad renes affedos. Sunt, qme aduerfus. veficae calculos,^ vlcera nomen habent,fimihter ad vulua. Iatn vero ftomatica funt,quae ad gin giuas cruentas,putridas,erofas,«^: dentes faciut.Eodereferunt,quae aphthas & cruftas, tum quae vuam defeendente fanant. Quae concoquunt, partim ad ftomachi,vel ventriculi imbecillitatem conducunt,partim ad horum inflatione, quedä ad fanguinis reiečtionee peCtore.Qiiaedam ad pleuriticos,vel peripneumonicos: alia ad tabidos: alia ad afthmaticos,id eft fufpiriofos, vel eos, q non nifi redta ceruice fpiritum trahunt, opSo7rvoizoiy vocantur. Aliqua ex his aiperitate arterij, &C vocis abfeifionemauferunt*Porro'anodynanuncrenum affedtusfedant, nuc ventris profluuia* alia's A alias mteftmorum tormina, alias pIenioris,nempe colh'3tenuioris inteftinijd eft ilei ma!a:com muniter omnia queuis dobrem mi tigant,extinguunt c#* Alexipharmaca ftmplicia, alia ad aliud venenum vfurpamus:Theriace aduerfus omnia dC prius dč poit fumitur* Inter purgantia quaedam per fuperiores corporis partes agunt,queadmodum,qii3e veratro cöftant, vomitum cp eien tiaoia.Per inferiores, quae fcammoma,aloe,elaterio,colocynthide,euphorbio, cocco gnidio, atq$ his fimiIibus.Tertio ordine ab his ponant,quae lubricos latos repellunt:cuiufmodi medicamen-tum eft,quod cerui cornu,menta, QC pipere praeparatur* Eft ČC quarta fpecies caput tantu per os atq? nares purgantium,quae in capitis,oculorum ^3 affečhbuš proprie fumuntur* Ad haec quae in arquato crebro in vfu funt*Conuenit autem per fuperiora purgatio morbis longis demoliendis* Tempus huius eft,cum morbi intermittunt* Inferiori parte adhibita, acutis, vtpleuritidi dC pe-ripneumoniae.Tem pus vero vniuerfa: eft, particularium acceffionum remiffio* Exteriorum re-media vndecim fpecies continent,alia difcutiunt,alia concoquunt, alia cruentis ftatim imponun tur,alia pus mouent,alta repurgant,alia implent,ah'a reprimunt,aha cicatricem inducut,alia oculis,alia vniuerfo corpori adhibentur,alia adurunt,erylipelatis, herpetis, carbunculis idonea* Alia funt,que illinuntur,acopa,&excalfacientia,quae ad neruorum refolutiones faciunt, articulorum B morbos,podagras,tetanos,opifthotonos,omnem ^neruorum morbum* Aliapuftulas fumma cute orientes,leucen,alphum,impetigine,ČČ lepram abftergunt.Quae digerunt, &£ concoquunt, phymatis,dC cuilibet id genus ablceflui auxilio funt* Digerentia funt omnia, quae conitant fale, & quaecunq3etiam nitro,vt Ctehphontis compofitio teftatur* Concoquentia, refina, galbano, ammoniaco thymiamate*Quae cruentis imponuntur pharmaca, fufei coloris, ad recentia corporis vulnera valent* Quae proprie viridia &C nigra iunt, vt barbarum, capitis mala, 6c canum mop fus fanantJn vlcerrbus, partim pus educentibus in his, quarlaborant inflammatione, vtendu eft, vt tetrapharmaco:in fordidis vero,repurgatibus,vt viridi diluto:in cauis,repletibus:in carne fu-percrefcenti,reprimentibus,vtqu3eexmyfi &C fquama conficiuntur,in vehementi quoq3 fangui nis fluore fiftendo non paru efficacibus* Adurentibus interim in diducedis partibus, ac aperiun-dis vtimur,velutin abiceffuum comprehenfione, interim in palpebris cum fumma cutis relaxa-* tur,C parum fenfiles extiterint, eo % minus deteri poflunt.Sclerialis*i* durities, efl tumor palpebrg cum rubore,dolore ^.difficulter aboletur:durat magis,čp inflamatio. Chalazia, vel chalazofis orbicularia quaedam intra palpebras tubercula funt circunfcripta:nomen a fimili-tudine grandinis accepcrut* Pladarotes, lunt mollia veluti corpora vetufta,6č maxime decolora, palpebraru parte interna non dum afpredine habentia: propterea 7tXol^aporng a Grecis vocatur. Mydefls comune nomen efl partium, quae ex putrefadione corrupuntur* Palpebrae quoq3 cade laborant,vbi Qc tumentiores apparent,dC affidue diffluunt,adipe paulo copiofiorem fortitae.Cri the,quae &C pofthia,dicitur,cu parte interna palpebrarum iuxta corollas fuppuratum oblongum, figura hordeo fimile fit,vndeappellatum efl* Generantur alia quoq3 maiora in mediis palpebris eodem appellata nomine*Lithiafis,albida qugdä dC crafla,callis lapillis cp fimilia,quae oculu puiv G gunt,in palpebris retorlis oftedit. Phthiriafim vocamus, cu palpebraru pilos multi lati exigui cp pediculi infeftat.Ditrichiafl laborat oculus,cu pilis naturalibus ali) fuhnafeentes ipfum pungunt fluorem %concitant.Ptilofiseft,cualrj quidem fubnafcutur,naturalesautcollapli, fradi^ftimu laut,ac pungut,Phalangofis,cu pilorüfubnafcdiumduplexjtriplex'ue acies, vel in fuperiore, vel 111 inferiore palpebra prouenit*Refolutus oculus dicipvbi naturali motu deftitutus,neq3 furfum, neq3 deorfum intedi poffit,verum fentiendi expers confiftat: frequenter hoc mali partibus etiam oculi accidit.Edropion feu diuerfio,palpebraru vitiueft, cu exulceratis oculis plus extra ferunt* Encanthis,vbi exv Icere caro in angulis iuxta nares fupercreuerit* nautae, ac pifcatoreshocvittf peculiare habent* Vnguis vero,efl in albo oculi prgter modu exulcerato,carne/q3 oppleto mem branula tenuis dC neruofa: quae oriens ab angulorü aliquo ad nigrum,3C verticem eius peruenit* Rhceas,cu angulus ex latete quadä caufa feceircrit,aut praua curatione fublatus fuerit, vt lachry^ mas continere non amplius poffit,fed humore dimittat* Cohaerefcunt palpebrae cum albo oculi, vel nigro ex vlceratione*Et,fi n^gro cohaereant,vifus omnino prohibetur: ffn albo,minus*Grgd hoc malum dy zvämctiv appellat. iEgilops,vel anchilops,abfcefTus quidam efl ad angulum, qui naribus propior efl, pus continens,quod erumpens aut os exedit,aut ad angulum,vel vfq3 ad na- H res deftillat*Pfydracion comuni vocabulo circa corpus totum,dC circa album oculi fit* Efl autem yelutpuftula in fummo rubicundum*Vicus oritur in albo vel nigro, cu fumma cuticula, quam Greci nominant,diuifa Lunae figuram,vel rotundam,cauam,fimilis coloris,vel fub albidi acceperit*Hypofphagma vocant,cu vafis in prima tunica ruptis ab idu, fanguis intra albi fpatiu dC interiorem tunica coieriqatqyoculi color ftatim cruentus, poft liuidus exiflat* Chemo> fis ex inflammatione vehem etiore vtrafq3 palpebras in exteriorem partem detorquet, ne totum pculum cotegant.Proprie vero Chemofis dicitur, cum album vtraqs iridis parte inflammatione afficitur,iuxta irim aute cauum hiatularu fimilitudine apparet* Ccelomata funt rotunda,& caua vlcera,bothriis latiora,quae in oculis circa irirn nafcütur* Argemon, in iridis circulo, vel in albo, interdum etiä nigro, vicus rotundum &C fubalbidu oritur. Nephelion, fummse cutis vicus paulo ipaius argemo,& albidum* Achlys,efl circa totum nigra a fuperffciaria vlceratione cicatricula te ipiflima,aeri caliginofo affimilis.Epicauma,cum in fuperficie cuticula adufta vicus contraxerit, vel etiam paulo profundior fiat ex epiphora magna innafeens. Bothrion, efl vicus cauum, pu-ruin,anguftum,puncluris rotundis iimile,vlcufculo altius. Phlydaenam vocant, vbi per exulce-rationem,vel etiam.One hac exterior ceratoidis tunicg mebrana tcnuiifima,& fublimis elata, inter fe A tra fe humorem collegerit,aut fub tunica’ fpatio craffior humor curres phlydaenam pariat* Myo cephalon morbus ciccum tunica priore iuxta irim, exulcerationis vitio exefa, fecunda procide-rit,vt ceu muris caput referre videatur* Staphyloma dicitur, quädo oculi pupilla cum inflammatione dC dolore attollitur,&C album colore, ČC acino vuae fimile redditur* Hypopyonvniuerfam irim pure occupat, vel eius dimidiu* Rhexis, id eft ruptio, eft exulceratio ab i diu, vel alia quadam cauiä,m alto totas fubinde membranas diuidens,vt etia humores, quibus videndi facultas admi-mftratur,eff undat. Cicatrix appellatur, vbi nigro oculi ex alto vicere membranae crafllties fupcr-uenit,ÖL color albior apparet*accidit quoqs albg mebrane didae, fed non perfpicitur. Albugo ni-fiil a cicatrice differt,nifi q> ex vicere maior cicatrix,limul craffior in iride nafcatur,quam Albu ginem nominant*CIauus eft carnofus nigri excefliis folidus, cum leui alba cp velut cicatrice, frequenter etiam in albo nigro cohaerenti confurgens*Suffuflone quidam interpretantur, cum humor quidam in pupillam deftillauerit,cocreuerit cp faepe adeo, vt vifum offendat, vel in apparentibus hebetet*Glaucofis eft humoris cryftallini in album atq? aqueu colorem mutatio, cuius gratia vifus impeditur*Mydriafis dicitur,cum pupilla quidem nihil colore variat, dilatatur aute magis,$ natura pofcat, vt iridis circulo flat proxima,& vifioni noceat* Phthifis, id eft tabes,appella-tur,dum pupilla arde coit,vel ftimulo affimilis fit,tum hebetior, tum rugofior,aut ex imbecillita te periculofa,aut ex capitis dolore vehementi* Confufio, dum humores oculorum fuo loco non confiftunt,proprium ordinem feruantes, fed hucilluc'que feruntur* Hebetudo,fumma vifionis fine caufa euideti offenfio.Nydalopes vocantur,qui die vident obtufius,fole occiduo acrius,node magis adhuc: vel contra,die parum, veiperi aut node prorfus nihil.Myopes vicina vident,re mota non item.Suppuratio humor exiguus in pupilla colledus,qui difficulter euaporat ac difcii titur,fuffufione ficcior* Abruptio eft,quado meatus a cerebro QC meninge in oculum defcendes, ex idu capitis,vel cafu ex alto diruptus eft ita,vt abfolutam cgcitatem afferat*Coincidentia,vbi in meatum,qui a bafi cerebri veniens,oculo videndi facultatem tribuit, humor adaperto vel rupto vafe inciditjobturafqueeum: vnde cum dolore vifus offenditur*Symptomafisaccidit, cum mea tus ex atrophia,vel refolutione fit ardior, concidit'que. Quod vitium vt rarum eft, fic remediis aegre cedit*Carbunculus,cruftofum eft vicus,depafcens cum fluore, dC bubone, aliquando etiam cum febribus,interim in toto corpore,interim in oculis fadum*, De exterioribus capitis'ajječlibus. C*s4P. 16. Circa vero capitis exteriores partes conliftunt rj,qui inter longos afcripti non funt* Caluarig autem fradurarum differentiae quinque exiftunt,rhogme,engyfoma, ecpiefma,apechema, & camarofis, diftentio futurarum, hydrocephalon, achores, pityriafis, meliceris, atheroma, fa-uus. Porro' eam partem,quae capillo tegitur, &Č mentum occupant alopecia, ophiafis, caluities, madarotes.Pili omnes fluunt, extenuantur, quafläntur, icinduntur, iqualleicunt, in puluere rediguntur, fubflauefcunt,canefcunt* Oculorum morbi feparatim confcripti funt* Aurium, con-tufio,pterygomata,fradura chartilaginis, fordium vel exuperantia, vel defedus, grauis auditus, furditas,puris fluor,fluxus graueolens*Nares excruciant ozena,polypus,vicus, fradura, peruer-fiOjCompreffio, fimofis* Os infeftatgingiuarum putredo, dentium crofio, eorum que dolor,dC cum e iede fua labant, f abfceflus,epiglottis,}» epulis, parulis, aphthae, cruftae, tonfilfie,vua, ficus* t AI. abfcefll« Faciem occupant ephelis,vari, lentigo, offium fradura, diftentiocommiffurarum, eluxationes in lino112* maxillae inferiorisa fuperiore gerra* Ceruicem habent fynanche,cynanche,ftrangulatio, vertebra rum expulfio,ftrumae,fteatomata*Humeros male habet verticis ipforum fradura,diftentio.Iun-duram cubiti occupant melicens,atheroma,fteatoma,hiimoraqueus* Brachiale,ganglia* Digitos manus &C pedis chymethla,reduuia*Quamcunque corporis partem inflammatio, cedema,in flatio,durities,abfceflus,vicus purum,vicus fordidum,cauum,carne fupercrefces, cruftofum,lic-D cum,fluens,fubpafcens,callofum,fiftulofum,mydefis,id eft putredo, phyma, dothien, thermin-thes,phygethlon,chalaza,phagedaena,phlydides, carbunculi, epinydides, eryfipelas, herpetes* Mammillas peculiariter, tum naturaliter fexus vtriufque vexant carcinomata. Quamlibet corporis partem impetunt carcinoma occultum,carcinoma vlceratum,therioma* Inguina,bubones iimplices,phymata purulenta inuadunt*Genu,gonyalgie,rheumatifmi, tofi* Poplites fteatoma-ta,anchyle*Tibiam, varices* Suram,fcirrhoma,chironia vlcera. Summam pedis partem, nigredi-nes,necrofis, podagra, fiftule* Calcem,fquamae* De cutis ajfettibus. C*A P. 17* CVtemjtotius'que corp.oris partes exagitant lepra, pfora, alphos albus, alphos niger, leuce, impetigofimpIex,impetigo agreftis, dracontiafis, acrochordones, thymi, myrmeriae,cla-ui,calli* Quaedam horum ex podagra 3C articulari morbo, quaedam ex fefe oriuntur* Sedem afficiunt haemorrhoides caecae, fifliirae, procidentia, condylomata, pylides* Aduenit etiam toti vuluae procidentia, cum in exteriora procidit* Scrotum habent enterocele, cirfocele, epiplo-cele,farcocele,porocele,fteatocele* Totius corporis ofla patiuntur cariem, fphacelum,fra-duram fine vulnere, vel cum vulnere, ecbyrfofin* Fradurarum differentiae qninque funt* Prima ichidacedon fada, per reditudinem: Altera per tranfuerfum, cauledon* Tertia raphani Ifagogici* Sh iij in c in morem raphanedoji*Q.uarta caryedon ideft in modum nucis*poftremo alphitedon,hoceftm E fpeciem farinte*Nigrefcunt interim offa in fratfturis, interdum fine his* Articulis omnibus accidunt,paragoge,c fede propria motio, eluxatio, praterluxatio, colligatio, porofis, rheumatifmi, diftentio commiflurarum* Ve Chirurgia* C^tP* iS* Hirurgia eft alieni, vt proprie voeät, perincifiones, concinnationes fp cum via quadam, & ratione ablatio:ad hec vulnerum,atq$ vlcerum curatio:qug in corpore humano adminiftra tur* Primariae eius ačtiones du£ fun t,compofitio,& diuifio* Harum rurfus multae funt fpecies. Compolitionis quidem,fradnrum ofifium coniundio, &Č deligatura,luxatorum repofitio,inte^ jftinorum,que prociderunt,collocatio, ad hgc,vuluae, ÖC redi inteftini* Abdominis fuendi ratio, y stFpopctipUv Gr^ci appellant* Curtorum app!icatio,fiue addudio,vt in naribus,labrisjatq3 auri bus* Diuifionis fpecies,fimplex incifio, praecifio, hypofpatifmus, perifcythifmus, angeologia, excifio,aduftio,rafio,limatio,fedio per ferra* Simplici fedione in abfeefifibus vniuerfis vtimur*. Piuidendum vero membrum eft reda linea,non tranfuerfa* Prgcifioni locus eft in alis, inguinibus, natibus,dC ano inftar myrti adhibitaj.Hypofpatifmo in fronte,cum oculi fluunt* Perifcythif nio in fincipite,& colis pellicula,quäm pr^putium vocant,nigricante* Excifioni in membris ni- F gre feen tibus,& capitis fradurisdn omnibus autem,quae ad ofla pertinent,aliis ČJ3 multis vftio,rav fio,limatio, ferraevfus vtilesfunt.Vftio candentia ferramenta requirit, proprie in iis iam malis omnibus,qug depafcunt,& oculis rheumaticis, coxis, vel etiam interioribus* Etenim in tabidis candentiaferramenta aflumuntur,& in lienofis: tum in brachiis, que in alam excidere confueue-runt:infuperin £gilope,innigricantibus,veliis,querefecantur propterea,quod aperiantur vafa: poftremo in alijs fanguinis profluxionibus* Hgc itaque in capite confiftunt,quibus manus auxi iiantunFradurarum autem capitis genera funt quinque: Rhogme,engifoma,ecpicfma,apoche-ma,& camarofis* Non nullorum fententia additur & fexta,trichiafis, per fumma ofifium infcul-ptio* Hydrocephalon quatuor fpecies obtinet: Vnam cum intra cerebrum,& inuolucrum eius humor fubfidet: Alteram,cum intra membranas, & ofla:Tertiu,cumintra os, & pericranium: Reliquam,vbi os,& cutem interiacet* Circa cutem oriuntur meliceris,atheroma, dC extrinfecus alopeciafis* Itaque alopecias laniamus: meliceridas,Sf atheromata myrti modo, vel fimplicitcr fummam cutem diuidentes, deinde tunicas digitis auellentes, cum ipfis humoribus, qui infunt, auferimus* Hydrocephalon fub cute,& pericranio duabus,vel tribus redis lineis incidentes eua cuamus.Quod fub offibus eft,excidimus* Quod tandem intra meningem,cerebrum £p incidit, G[ infanabile eft*Omnis fradurarum caluari^ fpecies excifioneadminiftratur, exciforibus id, quod in oflfibusfradum eft, auferentibus*Veteres igitur modiolis per circunuerfionem fecantesipfa excidebant* Pofteri terebris vfi funt, aegros in fedile, tum fedores collocantes* Hac tem peftate exciforibus tantum fedem exhibent,Ex oculorum vitiis haec manus prgfidium expetunt,trichia {is,hydatides,encanthides,vngues,ftaphylomata,fuftufiones,fluoresdiuturni,&excedentcs,paI pebrarum calculi,coagmentatio oculos ambientium in idem, egilops* Palpebras itaque relaxa-At Fafciola ab tas confuimus,af id quod pr^ter naturalem habitum eft, auferentes* In palpebris non relaxatis, Pu v ctraefu ^ acus candens ab angulo fub ipfis radicibus immittitur.Hydatidas fingulatim tollimus*Encan utio^iuxta pal thides,vngues,& ftaphylomatapraecidimus*Staphylomata quidem folum ad ipfas radices per pebvarum figu medium tranfuere acu lina ducente oporteuVngues,6f encanthidas vel lino,vel ham ulo attrahi ram poiiuiau mus> Hypochyma deducimus pungentes circa irim ex minori angulo,fd deinde in eius fummo b t Pilos j? acu concretupupillg humorem fradionibus radentes, ftringentes ČJ3, ne fufpicias* Hypofpathifmus, i aqueamus. perIfCy thifmus, angeologiaftuorem fiftunt* Hypofpatifmus itaque tribus fit fupra frontem mifio abi^ue diuifionibus* Poft ferramento (quod fpathomelam appellant) per corpora, qu£ interiacet, tranantes. C]U fmiflb.Perifcythifmus eft,cum tranfuerfis lineis corong modo frons fecatur* Altera ipfius parte H Dt Donec ac’ paulo fuperius,qua'm tempora funt,quadam triangula amputantur, Grf eorum litere A fimilia* pcneuaxit,&io Angeologia perficitur vafis latentibus a tempore ad tempus in profundum diuifis* Palpebra-Ta?dddeXa rum ca^cu^ls medemur magna ipfarum diuifione,qua lapides integre auferimus* Connatas pal-obiiquß ad nb pebras fcalpelloaperientes teficcis medicamentis> diducimus, /tgilopas ad os vfque exciden-dem pducetfs tes ferramentis candentibus adurimus* Sunt aute, qui loco ferramentorum candentium terebra teToTpndum os forant vfq3ad nares* Polypum, qui in naribus nafeitur, angufto fpecillulo ab ofle refoluimus, circa pupillam dC raforio cultello poftea radices demetimus* Oz£nx raro ad fanitatem proficiunt: curatio ve-humore dedu- ro earum in iifdem verfatur. In öre epulidas, ÖC pariilidas diuidimus, vbi fuppuratio fe oftende* r&firltfn0 nt* Vuasdemiflas,fiuecollapfas nimium,incidimus,volfella prehendentes* Dentes eximimus t«, vtnoa/pi- ftarificationecirca eos facfta. Adenas excedentes naturam in tonfillis aduerfis plagis ampuea- nia triplicia^uadrupliciVque adhibeantur,que artus craftltiem im pleant: quo nec libi mutuo in cidant,nec diftiden tes interuallum relinquanr. Ab his fafeia conuenit triplex,que a fraclura deor fum veniens, furfum rurfus feratur, ibfque finiat.Solutiones membri prime tertio quoque die fa ciendae: poft ieptimum vero diebus intermiffis pluribus,prout neceffitas exiget.Inde licebit feru las circumponere,fed ita,vt ad vltimam fafeiam lana apponatur,ČC ex interuallis ferulae colloccn-tur,cum membrum ab inflammatione eft prorfus immune,curua lpfaru parte extrinfecus fubla-ta,Ieui amem intus deligatur^ inietia.quibus fuperligabuntur vel chordul£,vel nauticum filum* In frad uris cum vulnere,pro his omnibus fplenia duplicia, vel triplicia facietcs per fingula craf fitiem membricirculatimimplebimus, vt termini ipfius inuicem incumbentes feparemur:to> tum que membrum his contineatur* Primum fane ex pr^ditiisimpofitamadida efle conuenit: deinde lanas propofitas,& fafeias poft lanas habere per fubietiam fedem canalis aperti, Maxime is modus deligatur^ confert iis,que alphitedon fratia funt cum vulneribus, & multa contufione G mufculorum,in quibus etiam linamenta liquoribus competentibus madentia imponenda funt* Linamentotum iunt quinque fpecies,aliud flexile,aliud rafile,aliud Vuiforium,aIiud!ucernariu, aliud priapifeorum appelfant.In luxatis vero diftentione quidem antecedente opus eft: repofitio pro quolibet membro propria alTumitur. Omnia in Hippocratico fubfellio reftituutur, fimul dC tenfa,5C commiflä.Caput luxatur,nam prima ceruicis vertebra coartiatur ad fcamdam.Maxilla inferior ex iugalfquod eft ad malas, excidit* folis autem manibus in fedem fuä compellitur, hinc illinc que ad luperiorem addutia* Humerus in alam tantum excidit, capitulo rotundo,& leniter cauo,quod Iones a/z/Siiv vocant, cum diftenfione in fedem reducitur* Sunt alie -f inferiores^ quas paleftricas nominant.Cubitus in omnes quatuor pares excidere poteft,fi in exteriorem,in-terioremfteTum diftenfione reponimus: fi m priorem vel pofteriorem,fine diftentione reftituF mus: nam hec ex fubita inflexione quodam im pofito flexure Cubiticonfiftit: Illa, extenfione ve-hementiori* Brachiale,6t:poftbrachiaIe,ad h^cdigiti luxati,modica diftenfione reponuntur* Que'uis fpine peruerfio,curuitas,& inclinatio,^ tortuofiasinftaurarinon polfunt. Fern urad coxas vel intro ad colem,vt extra ad oppolitam partem prolabitur, retro ad clunes, dC an te in in-guina*atque hy quatuor differenti^ immedicabiles* Genu quoque crebro in exteriorem partem H prolabitur,ÖC facile ex flexura reftituitur: minus in interiora excidit,redit'que,m ulto rarius in po Iteriora,in anteriora nunquam: quippe ofla propter patellam,que continet (nifi ÖÖ ipfa fratia fue rit) nullo temporeelabutur.Talus modice prolapfus egre reftituitur. Si magna fit luxatio,5C vio lenta,ne fuftinet quidem inftaurationem* Periculola enim nimis,&,fi cum vulnere accidit* In di gitis nihil vitra fieri debet,quam quod in iis, qui funt in manu, pofitum eft* Omnes vero coag* fiientationum eorum feparationes,vt in facie,cubito,& radio, tibia,öC fura,metacarpio,bra chiali palma,in veterem figuram reftituuntur.Porro,qu£ membra nigrefeunt, vel de-palcuntur,fiue ex fratiuris,fiue violenta aftritiione,tota fepe relecamus*Simili> ter in iis facimus,quos venenatg fere momorderunt,mox ferramentis prope candentibuspaftionem fiftftnuspoft ferramenta porro viridi cum faleillinimus* Deinde vbi cruftetmpt£fuerint,Ftanquam vlc^ ya curamus* Venenatorum morfusneque cito ad cicatricem ducimus,fed frequentius vlcerum flitoretnex eis concitamur füttTApHafif idfil ablate fue nm, vei vt habet alius codex; fnaiufcrptus, HATCpJWJlV , jdeft cutatas fuet nt. 6 i GALENI QV O MODO MORBVM SIMVLANTES SINT DEPREHENDE N D I LIBELL VS. loanne Fichardo Francofordiano interprete, ad Graeci exemplaris fidem recognitus. Vm multae flnt caufe,quas propter£grotare fe holes fimulant, videt &C in illiufmodi oibus veritatis inuentio medico conuenire:quandoquidem idiotaecc operxprecium ducant a vero tales llmulationes di' gnofeere. Etenim phlegmone,& erylipelas,ö£ cedemata p pharmaca extrinfecus appol ita,de induftria excitata, Medicus ab ijs,quae ex ipfo proficifcutur corpore,deprehedere potell,atq3difcernere,iicuti dC fan guineexoris partibus profluente,ab eo, quiexflomacho, ventre, or<* ganis'ue fpiritualibus proucnit.Nam dcprehefi iam quidam funt,qui iub finem tuffis,quoties vellent, fanguinem excrearent, venula qua^ dum in hoc pröp te circa gingiuas aperta,liccp comparata, vt, qn vijde^ retur,lingua illa iugetes,ilatim čp poft tufTietes,fangumc quafi ex inferioribusredditum expue^ C rent.Sic & delirare no nullfdefiperecp fe limulaucrunt, cum alios potius ftultos oftendcrentdlla verooia QC deprehendere,0Č inter iediicernere,ad medicos pertinere vulgus exiftimat. Fit autc fepe,q> dolor quiTpiam ita fimuletur,vt ingens ferecp intolerabilis videat. Equidem ipfe quenda naui in concione a ciuibus vocatum,colico dolore torqueri le finxilfe,vt ne accederet, cu hoc ita ekonduccre vifum elfet.Et ego quide eo tpe lftuc hominem agere.quod &C poflmodum ipfe mi hi confeflus ell,fulpicabar. Fomenta igitur tum illi adhiberi iuffi. Verum ille,quančj? alias vel in minimis fupra modum efTet meticulofus,hic fuccurri libi nequaquam magnopere precabatur.ee quidem pauds ante diebus nouit eodem morbo laboratem,a me haufto pharmaco Philonio,cu^ ratum: id quod a me omnibus modis petiuillet,fi re vera doluilfet. Sed & exitus illud declarauit: quoniam dimilfa concione, extemplo conqueri, tanq? extra omnem mox dolorem conllitutus, delijt.Quin &ipfa prarterea viucndi ratio,que prateeflerat,talis erat, vt colicam in eo difpoiltio^ nem non pollet generalle: quando ex indigeftione,infrigidatione % proficifci folent litiiufmodi paffiones:quorum in hoc neutrum pr^eeflerat. Hoc igitur,q> non ratione anteadlae diaue mor^ buseffet,pptuifle cOgnoreere,medicf erat experientia opus* Alterum vero illud, q> ob concio^ nem limularehaec illum fufpicatus eram,medicinae proprium non fuerat, fed rationis cius, quae D eom m unis dici tur: q uam, 11 ce t omnibus comunis fit, pauci tn cxaClam perfedam Č33 habet, vt in uenire in quoq3 negocio poffint,quid faciendum,dicendum've fit. Teneduergo memoria,quod diximus,experientiae medicae fi coniungatur externa haec facultas, alia quoque fimi lia lingentes, vahdosq3 dolores fimulantes deprehendere licere. Quemadmodum ipfe nuper, cum vtroq3 ge^ nu vehementilfime dolere fe quidam diceret.Seruus autem is erat ex eorum ordine, qui dhos irer facientes curfucomitantur. Vnde llatim doloris eius fičlionem deprehendi, ex eo partim fufpi-tionemfumens,q>adiliamfortediemDommusexvrbe profecfturus erat: partim ex adolefceiv tis moribus,qui talis elfet,vt facile in huiufmodi metiretur.Caeterum 8>C cdferuum infuper quea dam ei familiarem rogabam,num adolefcens ille muliercula alicuius amore teneretur, quam pg eilet verilimile,longiorem profecflionem Domino adornante, hoc illum lludere, vt relinqueret. Et ita res habebat. Hec igitur extrinfecus adinueneram. Circa vero genu eius maximus quidam tumor exiilebat,qui facile idiotam perterrere potuilfet,fed rei perito manifelle per thapfiam exci ratus apparebat.Hec aut cognitio Medicinae propria erat,non ab extrinfecus ailum ptis proue-niens.Eiufdem quoq3 erat experientiae fciuilfe,nihil eorum, quae antecelferant,tale fuifle, quod eum excitare tumorem tam repente potuilTenNeq? enim plus,cj conueniebat, cucurrerat, neque vapularat ab aliquo,neqs faltaueratpieq?fbffam trafiliens id inedmodum palfus erat; tum redun^ dantis dantis humoris indicium quidem nullum era t,q> antea neqs fpledidius,neq3 abundantius vixif- E fet. Ad ii^c aut dC doloris fpedem me.qualis'nam elTet,percontante,neq3 ftatim,nequeprompte, ncq? eadem refpondebat. Quare profečto dno cum pharmacum impoluiftem,quod dolorem q-dem nihil leniebat,verum thapfiae folum qualitatem infrigidare poflet, poft horam vnam illum confitente habui,nihil amplius fe doloris fentire. Quo'd fi e' phlegmone dolor is natus fuilfet, no folum per iftud infrigidatiuum non refediflet,fed etiä vehementior reddituseftet.Liquere igitur nunc arbitror,q> fi medicinalis experientia externis iftis ratiocinationibus.!. coiccftationibus, con iungatur,fufficiens fit ad veri fortis čp doloris dignotionem. Poteft vero quis & ex eo, q> lenius morbum ferant,indiciumnonvehementisdolorisfumere. Accidit enim iftud oino faepe, (non animaduertentibus ijs,qui morbi vehementiam fimulat) 9 in alium fe alium % habitum illi, qui vere laborant,magnitudine videlicet doloris agitatfitranftjciunt. Praeterea,fi re vera dolore vehe meti premantur,quoduis perpeti auxilium parati funt:hortantur cp ipli vitro medicos, vt,quid-quid ipfis libuerit,agat,quo affecftus curetur. Sin vero mediocriter,aut nequacp oino dolent,hu-iufmodi auxilia refugiunt,neq? longiora ieiunia,neq3 mordacium pharmacorum oblatione per-ferentes. Quae fola quidem,cum grauiter ie laborare dicunt,huiufmodi difpofitionibus coferre, t Antiqua ua- noš illis affirmare oportet: queadmodum & fecftiones,& vftiones,& omnis cibi potus čp, t quo- F latio habet-igi rQ defiderio eos trahi videmus,abftinentiam. Morbum igitur fimtilates doloris magnitudo -far hemente/dohi guebdeprehendemust# cum ex alrjs multis,}- tum medicinalis experietiae notionibus: in quibus di funt terreri iunt languere,extrema infrigidari,pallere:interdum quoq3frigidum fudare,& pulfus no tantum vehementer,& jn;equales,(quod quidem ijs et,qui mediocriter dolent,accidit)fed etiam plures minorum,quam lodl& e^q^ magnorum:obicurorum, quam vehementium habere:praeterea interrogatum de doloris fpe-funt experieti? cie,eam refpondere,quae affecfto membro propria fit. Quedam naq3 fpecies dolores longe lateq^ medicinalis,in fc diffundentes habent: quaedam verotanquam fixos,vniqp tm partiinhaerentes. Sic alie pungut Ydifficilis toie pulfant^: alif quafi diuellunt: alia? quodam modo obftupefacere,aliae grauare videntur: non nui rantia, &infii- \x deniqs vomitus,quedam ventris perturbationes,quaedam caliginem inferunt. gidari extrema &c. GALENI ARS MEDICINALIS Nicolao Leoniceno interpreto Ad Graecorum veterum exemplarium fidem ab Aüguftino Gadaldino,aliquibusinlods emendati* ARGVMENTVM L I B R I Medicam artem conftituit ex corporum, lignorum, & caularum definitione. Quot numerodoBrin^äc de definitius dignitate, C*AP* I. H Res funt omnes doC falubrium, dC infalubrium,& neutrorum,fignificatur,& quod omniu par ticularium,ÄT quod quorundam,& quod qualium.Sed omnium quidem indefinitum quoddam eft,atq3 impolfibile: quorundam diminutum,atq3 artificio cares: qualium vero artificiofum pari ter,atq3 fumciens ad omnia artis particularia:quodetiam dicimus in medicinae definitione com-prehendi»Primum igitur de corporibus dicere aggrediemur,qualia nam fint,& falubria,dC infa-lubria,&: neutra: 8C poft haec de fignis, ÖC caufis differemus» De corpore Jdiubru C *AP, 4* k 11 f i.a.3 c C Alubre "fimpliciter corpus eft,quod ab ipfo naturae ortu tum bonam habet temperaturam in 4.V0I.4J. c Ij fimplicibus dC primis particulis,tum in his,qii£ ex illis componuntur, inftrumcntis eft com- menfuratum. Salubre vero nunc eft corpus, quod in praefenti eft fanum: eft vero Phoceo tepore,quo fanum exiftit,bonam habens temperaturam,dC commenfurationem,non tamen optima, at libi propriam.Ipfius vero falubris fimpliciter corporis tale quidem eft femper id, quod eft opd ma temperantia praeditum,ac maxime eft commenfuratum, vt multum autem, quod a conftitu-tione optima non valde admodum deficit» D De corpore mfidlubri. C ftant,atq3 ad ea,qu.eiam aegrotant,magis accedunt,infalubria: Quae autem intermedia,atq3 aequa liter ab vtrifq^ diftare videntur,neutra erunt.Optimae igitur conltitutionis corporis indicia expli cauimus.Eorum vero,quae ab ipfa deficiut,totidem funt numero genera,quae in magis & minus fecari poliunt. Cum autem in tres latitudines diuifa lint, corporis infalubris fimpliciter, indicia B trademustex his enim 5C reliquae duae latitudines innotefcent. Generaliter igitur prius a nobis in eo,quem de optima conltitutione fermonem habuimus,didum elf: fpecialiter autem nunc di cetur,li prius partes diuiferimus. Quotum differenti a partium. C^iP, c>. A.l. 5* £2 Vnt Vero earum quatuor vniuerfae differenti^,quoniam non nullae earum principia queda c.i.fol.j.f v3cxiftunt: aliquae vero ab ipiis originem habet: alique necaliarum gubernationi pruriunt,neqj ab alrjs gubernantur,cum infitas habeanta' natura potetias,a quibusregutur:quaedam vero funt, quaeinlitas limul,&T aliundeemananteshabent.Prmcipiaigiturfunt Cerebrum,Cor, Hepar,Te fficuli. Ab his vero ortum habent,atque eifdem fubminiftrant,Nerui quidem,&Č Spinalis medul la,Cerebro:Cordi vero,Arteri^:Hepati,Ven^:Ipfa vero feminariavafa,Tefticulis. Qugautem afeiplisgubernantur,funt Cartilago,Os,Copula,feu ligamentum,Membrana, Adenes.i. gladu lx, Adeps,Caro fimplex.Reliquae vero partes,cum vna cum iftis habeant ex feipfis regimen,arte rijs,ncruis,&I venis imiiper egent.Capillorum autem,atq3 vnguium neq3 regimen vlium eft, fed generatio tantummodo. Exigitur funt partium differentie. ^ De [ignis cerebru C ~4P+ io. 4 f*C T Ndicia "autem fingularum teperature fumpto a Cerebro initio, deinceps dicemus. Sunt vero X quinq3 vniuerfa genera,quae ipfius naturam offendunt. Primum quidem totius capitis difpofi tio: Secudum vero,fenfibilium operationum virtus,bC vitium: Et tertium,adiuarum: Quartum, earum,qux tenent principatum:Et quintum,naturalium.Aliud vero genus praeter haec omnia eft ea,quae ab extrinfecus occurfantibus aduenit alteratio.Et quidem totius capitis difpolkio, ex magnitudine,^ figui a fumitur atq3 capillis. Depctruitdte,& magnitudine cdptttifö* de ipfmsfounu C*AP. ll. T\ Aruum igitur caputvitiofae conltitutionis cerebri proprium eft indicium. Magnum vero, X non necefiario indicat bonam conftitutionem: fed,fi quidem obinfitx virtutis robur, quae multam atque optimam materiam afformauerit,eueniat,bonum eft lignum: at,fi ob materiae tan tum multitudinem,haudquaquam bonum. Diftinguenda vero funt haec &C ex figura ipfa, 8C ex his,qu£ ab eo habent ortum. A figura quidem ipfa,li concinna: fern per enim hoc bonum eft fi-gnum: Ex his autefri,qug ab eo ortum habent,fi valida eft ceruix,& fi alrjsoffibus optime coftet, atq3 omnis preterea neruofa fubftantia boni fit habitus,ac robur habeat intetum. Propria autem capitis figura eft,veluti fi excogitares fpheram exquifite rotundam ex cera conftrucftam, leniter D vtrinq3 depreffam. in hac enim,necefle eft, vt pofteriores priores partes magis gibb^ fiant, cß fpherg conueniat: qu£ vero vtrinqs confiftunt,magis recft^.Qudd fi ea,que fm occiput,eminen tia alicui minuatur, fimul intueri oportet neruos atque ceruicem vna cum offibus alijs.Nam,fi fecundum naturam conftiterint,materin defečtu,non virtutis imbecillitate hoc contigit:illis ve - i-o non rede fehabentibus,principium eft debile.Sed magna ex parte defecftus, qui occipiti eue^ niunt,confequitur eorum,quae antediximus imbecillitas: rarififime % aliter euenire cofueuit.Ca-put etiam,quod fecundum occiput f in acutiem tedit,animaduertere oportet, rj fdem adhibitis di f 4°%0TiSov' ftinguendi rationibus,quibus antea in capite grädiori fado vtebamur. Saepenumero vero & hic r_ bonum eft fignum,figura concinna cerebelli, quod non nulli medici pofterius cerebrum appeb lare confueuerunt, quemadmodü fane St pofterius exiftit,ea futura,qug graecae literae, A,formam habet,diftincfium. Eft vero haec pars,fpinalis medulle principium, dC eius ratione,neruorum om nium,quiintotoanimalifuntadiui. Ipfa autem pars pofterior per feipfam paucos admodum fenfitiuos obtinet neruos,plurimos vero adiuos:ficuti dC anterior,fenfitiuos quidem plurimos, paucos admodum adiuos. Quare, vbi bene fuerit affecla vtraquepars,robuftas habebunt fuas propagines. E^dem quoque diftincftiones adhibendg funt ad partes capitis anteriores ad fron^ tem attinentes,quae etiam ad pofteriores,earundem ČJ3 5C paruitatem, dC magnitudinem infpice^ re oportet, re oportet,atq3 itidem figuram dC fenfus ibi collocatos,vifum,guflum,atq3 odoratum*Haec enim R fe inuicem indicanr,atc|3 atteftantur,6č que a' principijs oriuntur,principi) virtutem ÖC vitium; et principium ea,qua: ab iplo nafcuntur* i ' De operationibus obtinentibus principatum* CAP. iz. EÄrum Vutem operationum,queobtinetprincipatum,viftusacvitiumfuntipfiusprincipq A« ibidemjf feorfum tantümodo indicia* Voco aut operationes principatu obtinentes,hoc eil ny t/uovizdg moria autem flabilem ac firmam ;Sicuti &C diTcendi diflncultas/ormarum no facile fufceptiuam, &obliuiOjfluidam:mobilitasquoq3111 opinionibus,calidam:flabilitasautem frigidam. Adhuc autem duo indiciorum genera mihi videor prae term ififfe, de quibus fum ab initio me di ea,quae circa ca A. 1. j.f.i.t?. put,omnia rubicundiora 8C calidiora,5C quae in oculis funt vene,magis fenfui patent* Ca- c,i7.tol.i8f.b pilii quoque in his geniti celeriter in capite proueniunt,& cum multum in calidirate a mediocri G temperatura recefferint,nigri,& robufli,& crifpi fiunt: cum vero non multu,fubflaui quidem ab initio fiunt,deinde nigricant,ac progredientibus aetatibus caluitium patiutur, atq3 eo magis, qui plus modico funt calidiores*Excrenieta vero,quae per palatum 8C nares,dC oculos,8C aures, pau-* ca concocta iplis exiftut,cum integram habuerint fanitatem*Cum vero eis caput repletur,coti nuo enim,ac tum praefertim,cum nullam vidlus feruauerint rationem, tale quid eis accidit, plura quidem in ipfis excrementa,fed non ineočla generantur,implentur čp, atque aggrauatur eorum capita a' calefacietibus cibis ŠC potibus,odoribus,atq3 hifce omnibus,quae extrinleciis occurfant: in quorum numero eft,&T qui nobis circunfunditur aer* Sed praeterea magis,fi non folum natura calida,fed etiam humida corpora extiterint.Breuibus autem fomnis huiufmodi teperaturae contentae funt,eiidcmc|3 non profundis. • ■. : • Signa frigidi cerebri. C AP. 15. F Rigidioris Vero,quam oporteat,cerebri indicia funt, plura in proprijsj meatibus excremeta, A'lbldem a b* dC capillire 16* Siccioris "aute cerebri indicia funt meatus fuperfluitatibus carentes,8čfenfuum perfpicacitas: A.bidem 1» funt autem ad vigilias prompti,& capillos habent robufliffimos, 6C qui celerrime eis genitis fnnafcuntur* Crifpi autem potius funt,quam redii: cito autem calui fiunt* Humidi cerebri indicia. - CAP. 17* HVmidioris Vero cerebri indicia,capilli plani,& nequaquam calui fiunt: Senfus autem tur- A.ibidem.b bulenti,& excrementorum multitudo,fomni multi atq3 profundi, Et hae quidem fimplices funt intemperaturae* Signa calidi ficcicj; cerebri. CAP. 18. COtnpofitae autem primum calida dc iicca,fecundu quam Sf fuperfluitatibus carent, 8č fenfr bus vigent,dč plurimum vigilät,& cito calui fiunt: SC prima quidem capillorum generatio celerrima eli,ac plurimo abundans alimento: capillos vero habent m'gros,5f crifpos:& tangenti bus caput,calidi fentiuntur: ÖC funt rubicundi vfq3 ad tetatem confiftenuV* . * Swna co A.I.J. F. j, tj. c.a.fo. aio.g Aübidera. s: S igndcdltdi&humidi cerebri. c P. \y¥ I vero h amidi tas adiangatar caiiditati, paru vtnufqa qualitatibusfuperantibus mediocri ta-I te,color bonus,&: calor,& oculorum ven£ magnae: 0Č plura excremeta,&: mediocriter coda: S/ capilii recf i,fubftaui ,8/ non facile calui fiunt.Impletur vero,atcj^aggrauatur eorum capita a ca-Iidis:at,fict humecftentur,tue multo magis,quado dC excremetoru habet multitudine/}- Et fi plu rimu calidi tas,atqj humiditas creuerit,his caput egritudinibus eft obnoxiu,atq3 excremetis abun dans,& quod facile a calefacientibus,atq3humepteroes fieri cofueuit* In ipfis aute magis,&: minus (vt ante diximus) reperitur.Tenuis igit humor,quo magis ad aquae naturam H- 1 VOV fCf r nataram accedit,öf fuperabundat,hutnidiore oculum oftendit,quemadmodum, fi craffior ac mi E nor fiaijficciore.Cryftalloides aut,liquide durior exiftat,ficciore efficit oculu: fi vero moliior,hu-nudiorem :fic Qc fi plus modico tenuem humorem exceflerit, licciore;fi aut defecerit,cotrarium» De cordis temperaturis. C*AP* i 3. DE cordis aut teperaturis deinceps dicedumeft: fi prius haec in memoriam reuocauerimus, quod vnaquanq* partem feipfa vel calidiorem, vel frigidiorem, vel licciore, vel h umidiore dicimus;fadam,non alicui rei alteri comparantes,fed ad feipfam. Sic enim,vtcunque extiterit cor natura ff igidiffimum,multo fane calidiorem temperaturam poffidebit calidiffimo cerebro* Sima, cordis calidi. C^P. zp* i CAIidioris "igitur cordis,vt ad modu,qui ei pprius eft atq? couenies,indicia qugda funt infe-parabilia & ^»pria,magnitudo refpiratioisA pulfus velocitas,6C frequetia: Sč audacia, Öd ad adiones natura prompta.Quo'd fi multum in caliditate excelferit,tuncir£ praecipitatio, öd furibu da temeritas adfuntJEft aut his thorax hifpidus A prgfertim pedus,öf qu^cunqj hypochondrijs partes proximiores. Magna vero ex parte calidi cordis temperatura vniuerfum corpus calidum reddit,nifi hepar vehementius obftiterit. Dicemus aut paulo inferius totius corporis indicia.Eft quide öd latitudo thoracis,caliditatis indiciu,nifi öd hic quoq3 cerebru multu obftiterit,qm ei ma- E gna ex parte (pinalis medulla in magnitudine rndet: tatae vero erut magnitudine vertebra, quan ta öd /pinalis medulla,quare öd fpina vniuerfa.Cofigitur vero thorax ad ea fpftue parte,quae Me^ taphrenu-fidorfum dicitur,tanq ad carina nauis. Quare neceflario eius lögitudo aequabitur dor-fo:latitudo vero erit pro vertebraru ratione, qn ad proportione earum crafiitudinis fuerit conft xus. Cum vero cordis caliditasfupcrans perflauerit ac dilataueritin primo fui ortu thoracem, eriteiufdemcaliditatiproportione refpondens. Quare,cum caput paruum,thorax autem latus extiterit,maximum hoc tibi fuerit cordis caliditatisindicium:cu vero magno exiftente capite par uus fuerit,proprqffimurn hoc erit cordis frigidioris lignum: fi vero capiti fuerit proportione re-(pondens,tunc alijs lignis de corde diftingues,ex ipfius thoracis amplitudine nihil alfumens. Si^ria cordisfr igidu IN frigidiore "vero corde pulfus minores exiftut,cj modo natura coueniat: no tn neceifario tar diore, velrariores.Refpiratio aut,fiquide thorax tato minor extiterit,quäto cor frigidius,pub libus erit ,pportionaIis. Si vero maior fuerir,q ,p frigiditatis qtitate,no minor e tin, fed et tardior 6d rarior/1 ales aut timidi natura funt,Öl fine audacia,Öd fegnes, öd nudit pilis habent pedus. De eius vero paruitatediftinguendü,vtdiximus prius.Eodemodo ;öd de totiuscorporis caliditate. G Signa cordisficci. C*AP. 31. (“^CVautem ficcius pulfus efficit durioresA ira non prompta quidem,fed feram A qua: non »J facile fedari queat,magna'q3 ex parte vniuerfum corpus ficcius cxiftit,nifi hepar obfh'terit. A.ibidem A.ibidem. Signa cordis humidi. C^P. 3z COrdis "vero h 11 midioris figna,pulfus molles,Öd mores ad iram quidem procliues,fed talem, quae facile fedari poffit: Öd vniuerfum corpus humidius exiftit, nifi hepar obftiterit. Secundum vero coniugationem qualitatum primarum cordis intemperatura ita (e habent. Signa cordis calidi & ftcci. C\4P. 33. C Alidi Öd ficci cordts pulfus duri funtA magni,öd veloces,öd frequetes:öd refpirationes magnae,^ veloces Öd frequentes,Öd multo magis ad velocitatem ac frequetiam vergunt,thorax ce cordi non audo pportionaliter.Hi vero pra eundis pedus habent maxime hirfutuA hypo-chödria. Ad adiones aut propti funt A iracudiA celeres A impudcntesA mores tyränicos habent: etenim funt in iram praecipites,non facile vero placabiles. De totius autem corporis tempe raturaA thoracis amplitudine,his,quac ante diximus,praportionalicer eft diftinguendum. Signa cordis calidi & humidi. C*AP> 34. H SI vero caliditas vna-cum humiditate dominabitur,minusquidem his,quos antea diximus,hi funt hirfutfad adiones vero nihilominus propti,no tamenferus eft animus, fed ad iram pro cliuis tantumodo.Pulfus vero magni acmolles, veloces öd frequentes exiftunt.Et refpiratio,cunx thorax cordi fuerit pportionalis,eandem pulfibus formam (eruabinfi vero minor extiterit,tanto illis velocior erit öd freqüentior,quäto öd thorax minor extiterit. Si aut multa fitda fuerit euer-fio in temperatura,ac fi hocprgfertim in humiditate contigerit,pr^ter ea, quae: diximus, contingent etiam ex putredine morbi,his,qui impiis fuerint,humoribus corruptis ac putrefactis. Expi rationes aut maiores funt,ac velociores infpirationibusA fubmiffio ar terite in pulfibus velox. A.ibidem. Signa cordts humidi & frundi. ' ö r-/C\APi HVmidioris vero 5C frigidioriscordis pulfus quidem molles:Moribus autem nequaquam audaces,fed timidi St legnes exiftunt.Tales etiam glabrum pedus habent, ruam i me-q 3 iram retinent,ficuti ÖC ad iram non admodum funt prompti.Qux vero ad thoracem dC vniuerfum attinent corpus,diftinguere oportet,ficuti ea,qu^ante diximus. F Signa cordis frigidi & ficci. A.ibidcm. a m ipfa femen exlftit,atqueomnlnö paucum* • De habitu tot im corporis. ■ Cj4P. 50* • * » T Otlus autem corporis habitus, diximus 8>C fuperlus, quo modo & hepatls,& cordis natura fequatur.Bl äute magis afflmilatur,qUod vnaaliquam ex primis qualitatibus potentlorem fiabult,quas & efiediuas appellant/Fotlus vero corporis habitus In llllsmaxlme dicit panibus, quse prima: oculis fubilcluntur.Sunt vero ha:,mufcull, qui omnia ambiunt offa, carnes quaedam , compofiue ex prima dC flmpllcl carne,&C praeterea fibris,quibus InnafcuntlProprla enim mu fc u-Iorum fubftantla his duobusconftat:qu£ vero ad Ipfos vafa pertingunt, velutl rlui quidam funt, qui no eorum fublkntlamcomplent,fed eisfubmlnlftrant,vtm vita permaneant* Dicent Igitur & horum tefnperaturae Indicia In bene temperata habitatione* Nam, quae male temperatae funt, F cutem permutamex fe ipfis formantes,& quadam ex Indiciis corrupunt* Ita Sf In bene tempera ta regione,flquls fe tpe aeftatls nudum foli expofuerit,permutabit indicia, quae ex colore,dC dur1-*le,& mollitie fumuntur*Si vero, queadmodum bona temperiem obtinet locus, ita 8( ipfe bene temperato vldu vfus fuerit, vt qui neque fe nudum flngulis diebus In fole plurimum torrefaciat, tieq3 flcutl plerlq3, more puellaru continue In vmbra degat, hic certa,atq3 exqulfita tem peraturae indicia prce fe feret*Tanquam Igitur de hoc futurus fit fermo,nunc ad Ipfum accedemus* Signa moderdta temperatura. C ^4P. 5*1 * MOderata: temperaturae Indicia fecundum totu animalis habltumrcolorquldem ex rubra, 8C albo commlftus,capllli vero flaul,&: plerunq3 mediocriter crlfpl:carnofitatls aute mediocritas In qualitate,& quatltate* Medium eft enim exqulfite hulufcemodl corpus Inter omnes exeeffus,vt qui ad Ipfum dicantur, & Intelllgantur* Nam &C craffum corpus ad hoc comparatum dicitur craffum,& tenuead hoc eodem modo: dC carnofum, dC macilentum, &Č pingue, St duru, dč molle,& hifpldum,8č glabrum* Nullum igitur horum corpus eft mediocritatem habens, fed, qualis Polycleti regula,ad fummurn totiusperuenlt mediocritatis adeo, vt neq3 tangentibus mol le videatur,neque durum,neque frigidum: infpirietibusvero neque hirfutum, nequeglabrum, G neque craffum,neque tenue,aut aliquam aliam habens immoderationem* . , De corpore calidiore. C^4P. V^cunq3/;aut in callditatea medio recedunt,non tn In humlditate vel liccltate,h^c,quantu ad carnofum genus attinet (de hoc enim praefens eft fermo) videntur quidem tangetibus **calidiora tantu,quätum & eorum temperatura calidior* Tanto vero magis hlrfuta funt, quato dC calldlora,df minus pinguedinis haben t*Golorem aut rubrum, dC capillos nigros habet. Signafrigida temperatura* C^4l\ 53* F Rigidioris "autem temperaturae mdlclafunt,plloru carentia,pinguedo,& frigiditas, qua: ran gentibus obulat.CoIor autem vna cum capillis etiam rufior, ÖC vbl multa frigiditas adfuerit, Iluidus quodam modo exiftlr,quem non nulli medici colorem plumbeum appellant* ■ii:.-....- Signa ficca temperatura. , \ . .. C^4P. 54, Siccior "autem temperatura tanto gracilior eft, &Č durior bona temperatura, quanto maior cfl A.ibidem. ficdtastln reliquis autem eodem modo fe habet* A.K.T. C. J.fol. 44. & 45* A.ibidem, Signd humida temperatura* C\AP. 55-, ET "humidior etiam in reliquisquidemeodem modo fe habet: melius autem carnofa, 8C mol pj A.ibid«a. llor.Et quidem fecundum conlugatlonem qualitatum primarum fada: intemperatune com pofitam habent Indiciorum formam* Signa calida, & ficca temperatura. C~4P. 56. CAlidior fimul, ac ficcior, hirfutior, ac calidior, ÖC durior exfftlt, dC pinguedine caret, grad-lis'que eft,& capillos nigros habet*Si vero multum In callditate excedat, color quoque niger illi adeit* Signa calida,&humida temperatura. r: C^fP. 57. CAlldloraut,S^ humldior teperatura,molIior,& calidior^ carnofior tanto eft bona tepera-tura,quatum &C vtrlfqj qualitatibus auda fuerit* Quo'd fi plurimu augeatur, cito limiliter a putredinis corripitur morbis,qiTi & humoru vltlo prompte laborat* Sl vero paru quidem humi-' dlor fit,multo vero calidlor,molllores quide paru hulufcemodl funt his, qui bona habent tepera tura,^ magis carnofi,non paru vero hlrfutlores,&' tangetibus non parum calldiores*Nigrl vero eis capiHi,&: caro pinguedlnecaret* Sl vero paulo qde calidlor,multo vero humldlor, mollis his caro eft,& multa,&color comlftuseft ex albo 8č rubro,^ tangetibus paulo calldlores*Et,vt fum matlm dicaf,oibus teperatur^ colugatlonlbus femp fuperexcedetls qualitatis. Indicia emlnebut«* SiMct o F Si Signafrigida & humida temperatur#, C^AP, 5$* j Rigidior autem atque hiirnidiot tem peratura,fi parum quidem vtraque augeatur,capillis nu da eft,&T alba,& mollis fiC craffa,&: pinguis:Si vero magis excefferit, reliqua quidem funt fe> eundum proportionem augmenti qualitatum,color autem vnä cum capillis rufus: quemadmo> dum,fi plurimum vtraque augeatur,liuidus: Si vero qualitatum augmentu fuerit inf quale, eius, quae fuperexceflerit,indiria eminebunt» Signa frigida &ficc£ temperatur*. C^dP. 55»» lautem frigiditas vna cum ficcitate ^qualiter augeatur,natura durum, ac gracile 8C glabru cor 1 pus habent,&: tangentibus frigidu,pinguedo tamen ipfis, & fi graciles fint, per carnes difper fa» Capilli aute &C color frigiditatis modum,ac proportionem fequuntur» Vbi vero calida dC ficca temperatura in tempore decrementi in frigidam &Č Occani labitur, tunc hora habitus gracilis qui dem Omiliter citdC durus:eft vero etiam melancholicus,^ ob id niger fimul dC hirfutus: Vbi igi tur altera qualitas multum dominatur,altera vero parum a mediocritate recedit, fuperabunt eius, quae dominatur,exilia autem erunt alterius qualitatis indicia» In omnibus vero, de quibus fupra diximus& poftea dicemus,commune eft temperature indicium, fi membrum facile frigefit, vel B frigiditatisjvel raritatistfi vero non facile,vel caliditaus,vel demiratis: fi vero a deficcantibus offendatur,^ aridum QC ficcum,&: non facile mobile Hat,ficcitatis: quemadmodum QC fi ab hume-(Oanubus grauiter fe habeat,humiditatisJnfpiccre autem oportet, fi eandem omnes mufcuii fer--uant temperaturam, vel minime eandem, atque in omnibus fimul animaducrterefubiedloruin offium quantitatem.Non nunquam enim gracilius videtur membrum,cum tamen non fit graci lius,quod ad mufculos attinet,(ed propter offium tenuitatem tale videtur» Sic dC craflius quibufc dam plerunque apparet,non ob offium amplitudinem, fed ob multitudinem carnis: quae vel au- ditas:ficcius vero,vbi craflior fimulQC minor» Ipfg enim folide corporis partes, que vere folidae funt,ac prim£,nullo modo poflunt effici humidiores» At fatis eft,fi quis eas celerius exiccari pro^ hibeat»lntercepta aute in ipfis fpatia hac vel illa h um idua te complere poflibile«Hf C vero eft pro-prium partium fimilarium alimentum,quod ex appofitione fit, 8c non per vafa attrahitur» Com C munis autem h^c ratio dC omnitim fimilarium partium exiftit» Et iterum in falubrium atq;inf;i> lubrium caufarum docftrina repetetur»Nunc autem ea,quae ordine fequuntur,attingamus» Signa ficct yentricnlu C\AP* 60. A.ii.j.tij.t.1, *T TEntricult "indicia,eius quidem, qui natura ficctor exiftit, fi celeriter fitibundi fiant, Qc pau> c.ioi.x86.b Y cus e^sfufficl'atp0tus>avcopiofioreautemaggrauentur,flu CAlidior Vero natura vetriculus melius quidem concoquit,čp appetat, Qč multo magis q ue-cunq? dura funt dC no facile alteratione fufcipiunt»Na,quae iacile alterantur, in ipfo corrum punt:gaudet q$ calidis potibus ac cibismeqj a frigidis vllam percipit noxa,fi modice ipfis vtatur» Signa frigidi Ventriculi, C*A P. 63» 'Rigidior vero natura ventriculus ad appetendum quidem plurimum viget, ad concoquens (dum autem minime, praffertim cibos, qui non facile alterationem fufeipiunt, 8C frigidi funt» Cito itaque in ipfo acefcunt, atqj ideo acidis cruciationibus talis ventriculus abundat: & gaudet quidem frigidis,fed ab eorum vfu immodico facile offenditur» Ita ÖC ea, quae extrinfecus frigida occurfant,nequit longiore tempore tolerare,quemadmodum neq^ calidus calida»Mal§ vero tem peraturae,quae morbi ratione ventriculum occupant, hoc differunt ab his, quae naturales exiftütj quoniam contraria,non autem fimilia appetunt,quemadmodum naturales» De malis temperaturis in Ventriculo comugatu. C*4P. 6.4, - M Alse autem temperaturae in ventriculo coniugatae, cx compofitionc fimplieiumcogno-fcentur.Oportet autem eas,quae iam funt dičhe,diligenter aduertere,eafdem ab his,quae di centur,diftinguentes»Non folu enim ventriculus fitibundos 5C minime fitientes facit, ÖC frigidi calidi'ue potus appetentes,fed ea quoqj vifcerä,quae in thoracefunt,vtcor & pulmo» Sed, qui ob horum fitiunt caliditate,plus infpirant 6C longius expirant, atq^ ;eftum in thoracefentiunt, non ficuti qui ventriculi ratione in hypochondriis caliditatem patiuntur: &,cum potauerint,non fta tim fedatur fitis,&f magis fedatur fltis,cum frigidum hauferint,cp cum calidum nimis» Refrigerat autem eofdem ÖC frigidi aeris infpiratio,qua: nihil eos iuuat, qui ventriculi ratione funt fitibudi» Ita QC hfiquicontrario modo fe habent,a frigida infpiratione fenfibiliter molcftamur» Ifagogici* 5>i ij Signa Aibidco» pF A ft S MX'DI’G IN AI I S t N: I SW..1 Signa fiulmom frigidi, • / C*AP, 65+ ß ET^hoctnaxfmumiftfrigidipuijmonisindiciu* Vti verofrigidum infpirantesmanifeftemo leftiamfientiunt,&: frigiditatem, ita &Č caliditas eft lpfls amica» Sed ÖC pituitae excrementa ca fcreatudCtufttexpuunt* o 1 .n -m., nrni ;oi-;i Sjgnapylmonuficci^elhumiclk •. 11\ £\AP. 66* - i VImonis 'autem ficcitates excrementis vacant 3č pituita^ vocem clararneffiriunt: querneae! modum humiditates obfcuram reddunt,aoraucamtEt,cum vehementius,aut acutius Io** qui fiuduerintj tunc interciduntexcrementa* u:* lsiikup^ mi o env ž&iibighl m>im IO De doce* C .A P. 67. 'On tn ipfa vocis magnitudo av caliditate, ficuti neq^ paruitas aN frigiditate finfed altera qde afperae arterij latitudine fequit,& vehementiore efflatu: paruitas vero a contrariis aduenit caufis* Quare neq3 femgmeqj primu,fed ex accide ti, & fo las naturales teperaturas, non autaduen titias vocis magnitudo, aut paruitasfequit*Qm etenim talia inftrumenta teperaturg ratione funt fačia,ad hec aüt confequif h moi vox,idcirco contingit ex voce de naturali teperatura ratiocinari* Deleni,&afpera~Voce. mjr,u- n rj:\ClAP* 68. NAm 8S lenis vox arteriaeknitatem confequitur, ficuti Sč afpera apcritatem* Lenitas igitur F arteriae moderatam fequitur temperaturam :afperitas vero ficcitatem. Afperitas etenim fit ab inequalitate in duro corpore, Arteriam vero duram,fimilariu partium,ex quibus confiat,ficci tas facit,in£qualem vero,difperfae in eifdem h umiditatis defečf us* Dedoce acuta. C^AP. 69. Odem modo neq$ acuta natura vox fine anguftia fauciu, neq$ grauis fine latitudine fieri po-< , teft. Anguftia igitur ab innata nafcitur frigiditate: Latitudo autem a caliditatc*Differetiis igi tur naturalium vocum hae,quaeex affcdiu aliquo fiunt, funt proportionales, quax&f ipfae indicia funt caufarum,a quibus oriuntur: de quibus in libris de Voce fufficienter diffinxi: Relique vero partes animalis interiores exilia habent temperatur^ indicia.Tentandum tamen ea ex iuuatibus, atqs nocentibus agnofcere,ac praeterea ex naturalium potentiarum operationibus* Didium vero efi in tertio De caufis accidentium,quae nam-temperatura antecedat vniufcuiufque facultatis vir tutem, ÖC vitium* Temperaturarum itaque indicia iam didiafunt* Signa natura inflrumcntana* C ^4 P. 70. ifrea magnitudinem vero,vel formationem,vel numerum,vel fitum,quaecunq3 quidem feti 1 fibus fubiiciuntur errata, cognitu faciliora funt:qua! autem fcnfu percipi nequeunt, quaedxG i J.yva- cognitionem habent difficilem,f quaedam vero faciIem*}-Capitis igitur magnitudo,ac figura,8C cerebri fimul in propatulo funt:ct de his antea diximus.Sic ÖC quae thoracis funt,5d quacunque J'0 m\ r'*°~r ad fcapulas,5C humeros,vel brachia,vel cubitos,vel extremas manus,vel coxendices,vel femora, fmr^reomee- ve* dbias,vel pedes attinent,non eft difficile dignofcere,fiue fecundum formationem, fiue fecun 'nas 'ludetur le ^urr! magnitudinem ex his aliquid non recte fe habeat, liuefecundum numerum, fiue fecudum gife tvywscL partium,ex quibus confiant,compofituram :fingularum etiam operationis detrimenta facile pa-sed mehor yi tennQuae autem intra corpus fuht,non omnia poffunt dignofei* detw-pW le- De^entnculo. C^4P. 71. tho,Ji'\erUt V iufdä enim ventriculu adeo paruum, ac rotundu, ac pronum fm hypochodria fitu haben fine capitis ca tem infpexi,vt manifefte ex dreuferiptione propria dC videntibus,Sd tangetibus appareret, fiderem ur. De šefica. C^P. 7z* Sic SC cuiufda veficä contigit intueri ita expofita,ac paruam, vt,fi qn vrina tardius excerneret, tumor quidS circufcriptus manifefte cerneretur: no tii aliud ex interioribus quicq mihi vnq manifeftu praebuit indiciu*Tentare aut oportet, qua maxime fieri poteft, virtute ipforu,ac vitiu, &C fi non certa fcientia,artificiofa faltem coniedfura dignofeere,veluti,exempli gratia,in hepate* wr De hcpatc. C^P. 73* Idienfm aliquos,öCquidem multos,quibus veng erant anguftf,5d totum corpus colore pri uatum* Quo\4 fi plufculum cibi aftumpfiffent, qui prgfertim flatibus excitandis aptus effet, craflus,ac tenax,non nulli quidem veluti pondus quoddam infidens,atq3 fufpefum in profun do dextrg hypochondriorum partis fentiebant: non nulli vero cum quadam tenfione dolorem fentientes*ln his quidem verifimile eft hepar efle paruum,atqueanguftos meatus habere* De homine pttuitofo Momente bilem. C^4P. 74. ' Lterum autem vidi, cuius totus habitus pituitofus erat, quotidie tamen bilem pallidam .euomebat*Cenfui igitur infpicienda alui excremeta, in quibus minimum bilis apparebat* Quare coniedtura quadam comprehendi eum meatuum,qui biliofiim egurgitat humorem,nom paruam eiufdem partem ad imum ventriculi locum, quem Graeci pyloron, ldeft offiarium vocant, effundere, vt in quibufdam apparet animalibus ex quibus confiat, quo'd multum ad eorum, quae latent fenfum, confertdignotionem, ea, quae ex fecffionis infpecfiione habetur, pe> ritia, dC operationum, atque vtilitatum inuentio* Quicunque igitur facultatem dignofeendi huiufcemodi corpora,quae ita lapfa funt,confequi cupit,oportet ipfumiafečfionibus, ac in ope^ c * i . rationum c V1 V \ A fA rationum,atqs vtilitatu inuentionibus exercitari* Scripfimus vero de omnibus feorfum in tracfta tibus aliis,de quibus in fine libri oino propofuimus facere mentionem, vt difcendi cupidi intelli-gant,quaecunq$ difcere optauerint, ex quonam poffint haurire tradatu* Sed de hifce quide fatis* Quomodo cognofcantur corpora agrotantia. C^4P. 75* QVaecunqs vero vt nunc infalubria funt,hoc eft, quae iam aegritudine patiuntur, dignofcere de haec ipfa oportet*Quae quidem fubiieiuntur fenfui,ex eorum,quae l'pfis infunt iecudum naturam,permutatione,inmagnitudine,colore,figura,&numero,Qcfitur&Tea,qugeft fecundumduritiem,&:mollitiem,&:frigiditatem,^caliditatem, differentia. Qux autem vifum effugiunt,vt fummatim dicam,ex operationum l^fionibus,aut his,qme excernuntur,aut doloribus,aut tumoribus praeter naturam,aut horum quibufdam,vel omnibus* De fgn'is cer ehr i patientis. ciA P. 76. PÄrticulatim aut,qua: quide funt in cerebro aegrae difpofitiones,aut dementite fpeciebus:auc fenfuum,aut imaginationum ladionibus,aut aduum, qui fecundum eledione fiunt: aut ex his,quae excernuntur per palatu,de nares,^ aures; aut horum,qui ei dolores eueniüt,differentiis* Signet cordis patientis. C*AP. 77* B Vae vero in corde fiunt,ex difficilis anhelitus fpeciebus,&: palpitationibus,quae ipfi contin gunt:ex pulfibus quoque eius,atque arteriarum :de ab excandefcentis ine celeritate, aut tarditate, a febribus, dC refrigerationibus, ÖC in colore differentiis, ac eis, qui ipfi adue-niunt, doloribus. Signa hcpatis patientis. ' C^iP. 78. QVae autem in hepate,ex defedu humorum,atqa abundantia,ÖC ad id,quod prgter naturam, euerfione,&: colore malo:ac praeterea ex permutatione naturae in his,quae ad alimenti didu dionem,aut fuperfluitatum attinent exeretione*Sed de ex grauitatibus,&: tumoribus, ÖC doloribus non modo his,qui in eo ortum haben t,verü de in illis^qui compatiendi ratione pro-' ueniunt,quemadmodum in aliqua vel difficultatis fpirandi, vel tuffis fpecie* Signa "Ventriculi patientis. C^4P. jy. Sic dC ventriculi affedus agnofcitur,vbi in cocodione, ÖC appetitu humidi, vel ficci alimenti, vel fuperfluitatum exeretionc delinquitur. Ita etiam ex fingultibus, erudationibus, naufeis, vomitibus,&: ipfis eorum,quaeeuomuntur,fpeciebus,&: doloribus, de tumoribus* Sima thoracis patientis. C At P. 80* C T Ta Se thoracis agnoßuntur affedus,ex fpirandi difficultatibus, tuffibus, de doloribus, qui in X ipfo fiunt,de ex eorum,quae cu tuffi expuuntur,differentia. Sic ÖC afperae arteriae argritudines, difficilesanhelitus,& tuffes,&: dqlor 111 loco,&: quae expuuntur, de vocis offenfiones offendunt. Secundum vero eandem proportione de in aliis omnibus accidifpartibus* Nam ex tumore, do-' lore,5c operationum lefione*& excrementorum differentia, fumentur indicia* Tumores autem praeter naturam in inflammationibus,fcirrhis,oedematis,&: eryfipelatis funt explorandae* Dolor autem,quemcunq? obfederit locum,aut continuitatis folutionem,aut fubitam afferatione offen-' dit*Soluitur aute continuitas,incifione,exefione, fradione, de tentione. Alteratur vero fubftan-tia,caliditate,frigiditate,humiditate, ficcitate* Leditur autem operatio tripliciter, aut quia debili-ter,aut quia vitiofe,aut quia nullo modo fit* De differentia eorum excernuntur. CAtP. Si. QV^cunqs autem excernuntur,non nulla quidem funt veluti partes patientiu locorum, non nulla vero tanq excrementa,quedä vero in ipfis naturaliter cötinentur: de fingula propria 1 facient indicatione* Didum eff aute de hifce oibus plenius in tradatu De locis affedis, que nullus ante nos aut in artem.i.methodu redegit,aut ad abfoluta perfedione deduxit* Quem Dadmodum de in oibus aliis euenit,quibus initium quidem aliquod ab antiquis eft datum, non tn abfolutum eft opus./Egrotantium itaqj corporu ex tradatu illo indicia funt fumeda* Eorum au-' item qui in aegritudinem lapfuri funt,& qui fanitati reftituendi,praefens dodrina compleditur* Signa futura agntudints. CAP. Sz. EOrum igitur indicia,quibus aegritudinispericulum imminet, media forma habent interea, quae fanis,de quae aegrotantibus eueniunt. Siquidem fanis, omnia fecudum naturam infunt: praeter naturam vero,aegrotantibus,quatenus aegrotantJn confinio aute horum ea,quae funt cor poru aegro taturorü indicia:quorum non nulla quidem funt ex eorum genere, quae £m naturam, fed vel qualitatibus,vel quatitatibus,vel temporibus permutata: quadam aute ex his, quae praeter naturam,fed minora his,quae aegritudinibus adfunt* A tqs idcirco hae quidem corporu difpofitio-nes,quae in aegritudinem cafura monftraui,funtex neutrorum genere,atq? vna ea, quae ipfa indi-cantffigna.Primo enim haec fanitate offendunt,fecundo aut aegritudinem* Et fiunt eadem figna fm ad aliquid habitudinem neutra, de infalubria: quae quidem praefentem difpofitionem offendunt,neutra: quae vero futuram praemonffrant,infalubria* Eade vero ratione dC quaecunqj aegrotantibus figna falutaria apparent, dicentur quidem falubria, quia futuram fanitatem offendunt: dicenturetiam aegra,quatenus praefentem offendunt aegritudinem* Neq3 in ambiguo eft, quod, Ifagogici* $i lij quae čjug funt vtroninq? indicatiua,neutra dicentur, fecudum vnum quoddam neutri vocabulifigni- E ficaturmNeq’ vero mirari oportet eade figna tres in diuerfis habitudinibus feruare rationes, qu£ * vonpd & falubria bC egrä bC neutra dicantur: fecundum vero alterum fignificatum quecunq3 his, qui a morbo referuntur,infunt,figna neutra appellamusmeqj in alio fignificato accipiunt ea, que feni bus infunt.Haec quidem omnia pluribus ÖC conceptibus bC rationibus fubiiriuntur. Qirecunqj vero in his,qui integra fanitate fruuntur,inter falubria tantummodo computantur. Et queeunqs egritudinibus infunt,neq3 futuram prenunciant fanitatem, foli bC h^c agrorum conceptui fubii-Suntur.Seddehis quidem poftea dicetur: nun c,qug futuram pr^monltrant aegri tudi nem, prius exequamur«Cum vero fit eorum diiferentiaduplex, prius ea pertractemus, qu£ quatitatibus,vel qualitatibus,vel temporibus,non autem propriis fpeciebus ab eo, quod fecundum naturam, eua riant: velutt cibor um appetentia intenta,vel difloluta,aut que non (eruet tempus confuetum,aut qua ad edulia non vfitata feratur, aut ad excretiones cibifuperfluitatum, qua aut pauciores, aut plüres,authumidiores,autduriores exifiant« Sichumidiorum excrementorum vel defectus vel fuperabundantia pr^ter confuetudinem naturalem: aut in colore, aut in conOlf entia varietas ali-qua,aut in tpc excretionis: &C vigilie plures,ac fomnus,aut non confueto tempore.Eodem modo potus pluris,aut paucioris,calidi,aut frigidi infolens appetitus: Sicuti & reru venercarum immo F Sicus vfus,aut intempeftiua concupifcentia: bC fudores plures aut pauciores, cp conueniat: &T ad motus torpor,aut,fi moueri tentauerint grauitas,aut vehemens exolutio,menilruorum occulta-tio,vel immodica,aut diminuta euacuatio«Sic bč que per ora venarum(Greci hemorrhoidas ap-pellat) iit (anguinis eflufio.Sed bC fi voluptas in cibo potu ^{3,haud iit priori voluptati fimilis,fu- * äi&tQi&s tur£ egritudinis eft indicium:hebetudo <33 animi non naturalis, aut obliuio qugdam inconfueta, aut fomni,qui pluribus imaginationibus abudant,cp prius:auditus,<5dodoratus,vifus'uehebetio res,aut turbulcntiores,6^(vt fimpliciter dicam) qu£cunq3 fecundum naturam inerant,bgc quide augmen tata,h^c vero comminuta,hec vero temporibus quibuldam,aut qualitatibus immutata«. Siquidem & ipfius corporis moles aut maior,aut minor,aut magis alba, aut magis rubra, velut li uidior,aut nigrionrucfius ČJ3 ac fternutamenta,&: flatus plures,aut pauciores his, qui fecundu naturam: fic & qu£cunq3 per nares,vel palatum,vel aures, per quos meatus cerebrum expurgatur, vel temporibus,vel quantitatibus, vel qualitatibus immutata« Hec igitur omnia ex genere coru funt,quas f m naturam.Morfus autem ventris,vel in ore vetriculi,vel in aliquo inteftinorum, aut cum aluus fubducitur,aut cum vomitus excitatur,aut cum mingitur, fiue aliquis alius dolor me-diocris,ex genere quidem exiflit eorum,quas praster naturam,non tn, qui ita (e habent, agro tare 3 dicuntur: ficuti neq3 qui capite grauantur,aut dolent,aut vigilant, cum non dum in confuetis im pediuntur operationibus.Hic enim in huiufcemodi difpofitionibus agrotadi terminus elf. Atqj idcirco in eo,quod ad aliquid,čandem difpofitionem argram atq3 neutra appellabimus.Nam pro vigore poteti£,qu£ vel facile fuftinet,vel vincitur,vnaqua:q3 ex his,quas antea diximus,vel morbus elf,vel neutradifpofitio.Sic bC quascifcp in fenfibus, non in eo, quod magis aut minus inuice **ddtVmolo £0t0 genere ^unt Pr^ter naturam«Et hasefunt figna morborum,donec modica fue- ü: CcuT/ipfe nnt,& non dum homine a confuetis operibus fufficiuntamouere. Talia vero funt in guftu qui-fuperius vene- dem,cu vel ialfas,vel amar£,vel alicuius alterius qualitatis fapor nobis indicatur: iiue in omnibus, lat-jinfalubna. qU3e bibuntur aut manducantur,aut praster quod aliquidaffumatur, faliua lpfatalisfentiatur.Int odoratu aut,qn alicuius vnius qualitatis fenfumhabemus nullo odorabili prafente: aut, cu plura bC differetia naribus admouemus,oia veluti fimilia fentimus« Sepius vero nihil fentimus, aut aliquid foetens,et fi nihil adfit,quod foeteat, Qiiantu vero ad auditum, foni bC firepitus ad id, quod praster natura,pertinent« Quemadmodu in vifu quascuq3 ante oculos apparere creduntur, n?gra, bC atra,&: coerulea,St: rufa,St: flaua:StTnon nulla rotunda, no nulla aute oblonga: quasda gracilia, quasda crafla oculis praetendi videntur«In fenfu aut tadus,cum inaequalitas aliqua,vel fpiffitudo, H vel grauitas,vel tetio,vel torpida,vel vlcerofa difpöfitio in toto corporis habitu fentitur: fic bC in Ungulis partibus,vel tentio,vel copreflfio, vel morius, vel grauitas, qn paruas fuerint ac minime firmae,neutram quidem difpolitioneadefle demonftrant, futura vero aegritudine prenunciant« Signa, corporum sgrotantium* C*AP, 83. AT,quas iam in aegrotantibus ligna videntur,ex quibus 110 nulla fanitatem,non nulla morte portendunt,prima quide ialubria,altera vero genere quidem aegra, fecundutn fpeciem aut perniciofa dicuntur«Sumuntur aute, vt vniuerfaliter dicamus, ex operationum virtute ac vitiis«. Secundum partem vero,ex particularium operationibus, quaru genera antea diximus: Primum quidem eoru,quae principia exiftunt: Secudum vero ilIorum,qua: a principiis ortum habent:Et tertium eora,qug propriam habent gubernatione, a principiis aut quafdam deriuationes habet« Quartum fiquidem genus eoru,quas tunc diximus, ex fe quidem ad aliquid pr£ nofcendu inutile elf: Secundum accidens aute bC ex his aliqn prascogn itiones erunt: quemadmodum 5£ ex excre-mentis femper:ex his quidem compatiendi ratione, ex excrementis autem, qm coctionis bC incoctionis figna continent«Quare fieri non potelf, quin perpetuo fignificen taut naturam mare-tiei,aut mater iam naturas,au t neutrum neutro dominari«Salubria quidem figna dicentur,natura fuperante: A fuperante: infalubria vero,fupcrata: neutra aute,quf pugnas habent gqüales.Sed,quaequide ma< ftifeftam indicant cotft ionem,cx falubribus funt: Sicutfquc cruditatem,aegra* Quae vero neq? co: čfione,neqa cruditatem perfpicue oftcndunt,ex neutrorü funt natura* Sunt vero 6č neutra quae> cunq3 nunc quide hoc, nunc vero contraria fignificant,veluti digiti denigra tfTalia funt etiä eri-lica,id eft decretoria accidetia,de quibus omnibus in libris de Crifi dičf u eft: Sicuti etiam de his, quae ad vnamquamq^ attinent operationem, in iis libris, in quibus de caufis accidentium agitur* Quare omnium horum fingulorum materiam ex eifdem libris colligere oportet.Ego vero proli xitati parcens hic fermoni de lignis finem faciam: tranfgrediar autem ad illum,qui de caufis eft* De cdufisJalubribusjinfalubribus^dc neutris. C>Al\ 84* QVoniam vero & harum hf quidem falubres, hae autem infalubres, hae vero neutrae: primu de caufis falubribus erit fermoiquia vero bC harum non nullae quidem conferuatrices, no ' nullae vero effecftrices fanitatis (funt autem &C tempore,& dignitate priores conferuatru ces effecftricibus:) incipiendum eft a conferuatricibus* Cum igitur non vnum tantum fit fanum v'ym vbv corpus,fed plura,vt fupra definiuimus, in eorum fingulis propria erit caufa conferuatrix*Siqui-dem omnis caufa in eo,quod ad aliquid,exiftit* Hic igitur denuo fumendum initium ab optima |B corporis conftitutione,ac,quae ei falubria fint,confiderandum* Eorum aut inuetionem ipfius rei natura infinuat*Si enim impatibile,atque inalterabile eflet corpus,fern per optima coftitutio per-duraret,neque artis praefidio indigeret* Quoniam vero alteratur,corrumpi tur, ČC vertitur,neque eundem feruat prioris ftatus tenorem,ea ratione auxilium defiderat* Quodmodunoflrum corpus alteretur^ C^i P. 85. SEcundum quot igitur alteratur modos,totauxiliorum, hoceftcaufarum conferuatricum, ge ncra habebit,quas exhis,qug ditfta funt,liquet elTe ex corrccfiuarum genere* Sed,quia paula-tim correcftiones laciunt ante,cj? confertim ingruat noxa,non prarieruätes a futuro malo,fed pr£-fentis ftatus conferuatrices medici appellant* Alteratur igitur corpus a no nullis quidem necelfa rio,a quibufdä vero non necelfario*Dico aut necelfario, quae nulla eft euitandi ratio:non necelfa rio aut,reliqua*Nam aerem quidem nos ambientem fern per attingere,comedere qj,ac bibere, 8C vigilare,£^ dormire eft neceffariu:enfibiis aut 06{exitialibus}*feris obuiare non neoelfariu*Qua> re circa primum caufaru genus verfatur ars corporis conferuatrix, circa fecundum aute minime* Quod igif numero fint ea,quae ex neceffi tate corpus alterant,diftinguetes, proprium in lingulis . ^ ^ . eoru,caufarum falubrium genus inueniemusJncft igitur vnu quidem ex ambietis aeris adhaefuj \\fmm C Altcru vero ex motu bC quiete bC totius corporis, bC partiu fingularum :Tertiu ex fomno oC vigi ^abet lia:Quartuexhis,quf alfumuntur:Quintuexhis,qu^excernutur, vel retinentur; Sextöex ani m^affecftibus*Ab his enim neceffe eft aliquo modo affici corpus:ab aere quide ambiente, quia o-W rav U-aut calefit,aut frigefit,aut exiccatur,aut humecftatur, vel fm horum coiugationem, aliquid patit, ro'> Ta/Ta,x aut in tota alteratur fubftantia: ex motu vero, bC quiete, cum vtraqj modum excelferint, aut calo facftum,aut refrigeratum,aut humedatum,aut exiccatum, vel aliquid fecundum horum patiens !Tq,Ä* S'l vt-coniugationc: fic bC ex fomno, bC vigilia ipfum pati eft neceffariumfecundum eandem ratione: o-tpas vVo a»-Et ex animse affecftibus,&: ex his,qug alfumuntur,aut excernuntur, aut retinetur, Haec liquidem • ****' omnia alia quidem protinus bC euidenter, alia vero per alias caufas medias alterant corpus, bL ia-nitatem corrumput* Et de horum fingulisfeorfum fcripfimus in tracta tu, qui De falubribus in- vyi- fcribitur*Omnia igitur nunc dieffa genera materiae quaedam funt falubrium caufaru: at vfu oppor tuno adhibito,caufg fiunt coferuatrices atq3 falubres: fed, vbi a modo deliquerint,infalubres red- voafS'*; 7lz duntur* Vnde etiam liquet ex his f non alias praeter has,aut falubres, aut inlalubres a nobis exifti Quidem mari oportere,at eafdem potius,quandom quidem falubres, qnq3 vero infalubres, in eo quod ad fuyfl2nJ7x aliquid elfe: Nam vbi motum corpus defiderat,exercitatio quidem falubris,ocium autem infalu- temaru baru 'Dbre: cum vero eget quiete, ocium quidem falubre, exercitatio autem infalubris:eodem modo de rem, falubres cibis bC potibus,bC de aliis omnibus ftatuendum* Horum enim lingula, qn, vt necelfi tas corpo- nobis,alias an fis exigit,cum menfura ac qualitate opportuna adhibentur,falubria fiunt: at,cum citra omne ne- te infalubres ceffitatem, aut pneter modu afferutur,infalubria* Atqa hae dux funt circa falubre & in falubre in- exiftimari 0-tentiones,rei fcilicet,quce adhibetur,qualitas,ac quantitas*Neque enim eft rationi confentaneum Porterf •at eaf etiam tpis occafionem,quaein his,qua: dičfa funt,continetur,veluti tertium aliquod ab eifdem dt * eoJuo^ uerfum introducere* Si enim tali, bC tata reoblata egeat corpus,nemini dubiu,quin etiam in tpe ^ a opportuno afferatur*Occafio fiquidem tpis,inde ortum habet,qm fluxibile,ac facilemutabile eft ™ mortale corpus,ac pro tranfmutationis modo aliis alio tpe eget auxiliis* Quare non eft tertiu ali- j yefo ^ quod pr^ter ea,quae didta funt,tpis occafio. Sepius aut ea occafione tanq tertio quodam ob eam, iuyresßen ‘ qua diximus,caufam,ad docendum vti confueuimus* Quonia vero in his ipfis intentionibus,&: Leon. at4te~)>i-■alix caufte falubres,SC id,quod propofitu eft,genus continetur,rurfus eafde repetamus* Optima detur legitfe, igitur corporis conftitutioni,cu circunfufus aer fuerit in temperie.pofitus, earu rerum,de quibus «V «x nuper diximus,quietisfcilicet, ac motus, fomni,vigiliae,^ eorum,qu£ aflumutur,atq3excernun ^ tur,exquifita mediocritas conueniet* Cum vero aer a temperie recelferit, tantum a mediocritate T°~y euariare oportet, quantus fuerit ab-optima temperatura r.eceflus* Hi vero funt mediocritatis Tav. ■ Ifagogici* pi iitj fcopi: fcopi:in aere quidem ambiente,vt rieqj horreat corpus propter frigus,neqj fudetpi’opter eftumt H m exercitiis autem,cum primulaflari coeperit corpus,confeftim quiclcereun cibis autecodionis perfedio,£č excrementorü modus in quali quanto ^3 conueniens. Aqualis vero in his quodarrt modo eft codioniappetitus:quareneq3 praefide egent, qui iingulorum, quae affumuntur,quarta titatem metiatur.Optimafiquidem natura,quantum appetit,tantum et probe concoquit. Sic dC} fomno modum ipfa natura pr^finithis,qui optimam corporis conftitutionefunt fortiti. Et tuna a fomno exdtantur,cum corpus ampliore quiete non eget.Cum q3 talem vidus ratione adhibue rint,nullum eft in eorum excrementis delid um, quae vel per ventrem, vel per vrinae meatus, vel per to tum corpus egeruntur.Nam priora quidem ex mediocritate eorum,que affumuntur, tem^ perantur.Totum vero corpus falubriter perflari facit exercitrj vfus moderatus. Liquet aute ab lp iis caueri oportere omnes animi immodicos affedus,videhcetirae,triftitiae,excandefcentiae,timo ris,inuidiae.Haec enim alterant,atque ä naturali flatu corpus auertunt. De yenereis, C^4V. S mo-r tus,defedus alimenti,vigilie,excretio,ÖL oes animi affedus corpus exiccannat, que his cotraria exiftunt,humedat.lta vero öd de calefacientibus,^ refrigerantibus vitae inftitutis,de cibis, öd po tibus,atq3 (vt fimphciter dicam) de iis omnibus,quae circa corpus funt,qui materias nofeit, öd po tentias,isialubribus vteturcaufts, fimilia fimilibus offerendo, fiquidem eius propofitum fuerit eandem,in qua acceperit,corporis feruare temperatura.Quod fi permutare, atq3 ad melius tradu cere ftatuerit,alteru eft hic falubrium caufarü genus,his quide, quas nuper diximus, contrarium, ^qualiter vero declinans ad altera partem a bene temperatis, öd mediis, que optimis couenir^na turis dicebamus.Calidior fiquidem,ac ficcior teperatura ä calidioris,ac Gccioris vidus ratione ad exadum bonx temperature habitum minime transfertur. At taliu erit vfus neceflarius,qux tan^ tum eis,quae bene temperata exiftunt,frigidiora fint,atq3 humidiora, quatum öd natura naturam in caliditate,ficcitate fuperabat. Nam tale caufarum genus naturales corrigit intemperantias: altem vero, de quo fupra diximus,temperaturam conieruat. Eft aute vtriufq3 vicifllm apud me fj dicos vfus neceflarius.Nam,cum plurimum fuppetit ocij,corrigere oportet,ac fenfim ad meliora transferre,Neq3enim natura patitur eas,que fubito fiunt, alterationes. Homine aute neceffariis occupationibus diftridum,in eodem proflat habitu conferuare. Quo pado igitur öd häc ipfam caufarum fpeciem conferuatiuam appellamus? Nam forte magis alteratiuam,& curatiuam,&T na turalium defeduum corrediuam vocare conueniebat. Quoniam ad vniuerfum fani tatis genus referentes,non ad eas,quaefm fpeciem,differentias, quaecunque fanos conferuant, conferuatiua omnia vocamus,fiuepr^ter id,quod fanitatem conferuant, ad melius totam traducant tempera^ turam,flue priftinum tantummodo habitum tueantur: at, quae deteriorem ftatum efficiunt, inf^i lubria.Quaecunq3 igitur fimiiem habent in omnibus corporis partibus intemperiem,fimili eget procuratione: qua: vero difTimilem,diffimili. Nam fieri poteft, vt vetriculus frigidior fit,cp opor teat,caput vero calidius,atq3 ,vtrunq3 propriis egeat auxiliis. Ac ratione eade fingulae aliae partes, cu fuerint,aut praeter modum humidiores,autiicciores,autcalidiores,autfrigidiores, fuae intemperiei vidum exigunt accomodatum.Neq3 igitur in huiufmodi hominibus ex aequo omnes cor poris partes exercebimus,neqs aequaliter humedabimus,aut exiccabimus, aut tale aliud quippia agemus.Plemus vero de his diximus volumine illo,quod De falubribus inferibitur* 3 De cßufis De caufisfalubribuspartium inürumentariarum; * C^iP. 87* > INftrumetariaru aut partiü caufa: falubres,qucadmodu dC hicab optima coftitutione delinquit, ita dC inuice diftabunt. Ali£.n.funt falubres erroribus,g in formatione cofiftunt: ali£ his,qui in magnitudine,vel numero, velpofituJn formationeign plures cotingut errores* nä & figura par tis,8f fiqua in ea cauitas eftfm natura,vel meatus,vel orificium,veI afperitas,vel lenitas,qn a' natu rali mediocritate reccftcrit,fi qdem parü hoc patiant,falubrium corporu retinent appellatione: fi • vero amplius,infalubriü:q> fi tätus fuerit receflus,vt operationiafferat detrimetum,iam egrotare dicetur.Secundü qua ti ta te aut exceffus,atq3 defeclus,ad eafde ducit drias. In numero,fiue vna,fi> ue plures,quaecuq3 ex fimilaribus partibus fuerint,aut deficiant,aut fupabundent. Ex hoc genere /imf ni F'VC'irn fI t ^ Ti*o J _____J _ J f;.'» Secunda vero,quae parum euariat,atq3 ideo falubre adhuc efficit corpus. Et tertia,q infalubre,qn amplius a modo recefferit:Et quarta,qua: iam egru receffii plurimo reddit.Quecunq^ igifpartes in figura delinquut, veluti quae blefa:,vara:,&: obliquae appellant,he,cu nup natus adhuc tenellus eft,formatio ne atqs alligatione ad naturale traducunt habitu. Quo'd fi ia audio lfante ad duritiem JB puencrint,emedari no pnt.Sic errores quide,qui adeauitate attinent, cu adhuc augeri pfeuerent,* correcflione admittat: Cü aut iä ad vltimu peruenerint,nullus eft remedio locus.Cauitates igitur quiete atqj alligatione paruae reddunt: magng vero,partium operatione,dC fpus retentione:fic 8C qutecunq3 foramina ora čp. Et qdem,q naturale magnitudine partes exuperät,quiete ac cornoda alligatione minores reddunt: augent aut dC naturali motu, dC frkffioe modera ta,& qbufcuq3alijs plus fanguinis attrahere natura aptis.Dcficicntes vero partes,qutecunq3 ex fanguinc ortu habue rüt,corrigi quide nö eft impoffibile:Quae aütex femine,,ppemodu impoffibile exiftit.licet,tn ali-qn loco eoru alia facere,q vfum haud diffimile pftent.Earü vero oium natura opifex eft, medicus aut-minifter.Que vero numero excedunt,his ablatio,ca falubris exiftit.Infpicere vero oportet,in quibus id fieri poffit.Nä fi impoflibileappareat,träfponere tentädum eft.Eadem eft dC eoru,q in fi tu vitia funt,cmendatio.Neq3 in obicuro eft,q? duo fepius aut tria vitia eandem partem poftunt occupare,licuti in eo,q vetriculu paruufimul,atq3 rotundu,atq3aduerfus feptu habuit incubcntev In ipio etenim magnitudo,formatio,ac fitus erat deprauati: teperatura quoq3 frigidior exiftebat * Hic nullo artificio ad naturalem habitu träsferri poterat: at,ne adeo infeftaret,erat remedio locus. Nam,qm repleto ventriculo difficultate fpirandi premebatur,minus cibi,at magis alimento op-•C portuni,qui non difficulter fubduceret,ter die airuniebat.Alteri vero,cui obftrutft 10 in hepate ob vaforum anguftiam faepius contingebat,extenuans vicftus ratio caufa falubris inuenta eft. De folutione continuitatis* C P* 83. REliquum igitur adhuc id morbi genus eft,quod & fimilaribus & inftrarijs partibus coe exi ftit,folutio.f.cötinuitatis,quä quifpiä forte i his vncj? adefle negaret,q integra fanitate fruun tur,qm femp edet paffio.Que fane latet eädem in oibus ghibus fore dubitatione. Nift.n.operatio nis lccl io fenfibilis fanitate ab aegritudine feparet,fed qualitate tätümodo difponis itrofpiciamus, a«7raöricfcc.i.ppetue paffibilitatis dogma neceffario recipiemus,cu nullus fit,qui oes operationes optimas habeat.Sed de hoc quidem,vt quod logica potius conteplatio fit, feorfum conlideretur» Salubres vero caufas,vt his,quos nemo dubitat £grotare,deinceps percurramus, av mala teperatu raexordiu facientes.Hic vero prius diftinguamus,q oes fere medici ptermittut, Alias quide efte falubres caufas eius inteperantiae,q iam fačla eft: alias autillius,q adhuc-Ht: ficuti et alias eius,q futura eft.Huius,itaq3 poftrem£,h£ quidem in pferuatiua artis partecotinent,hg vero in falubri: pri ni£ aut inter oes in curatiua tantumodo: fed eius,qua media inter vtranq3 locauimus,in prafferua tiua QC curatiua.Iam.n.facfta,atq3exiftentem a:gritudine curare oportet: Sed,quae nondum quide D adeft,at futura eft,prohibedu eft,ne fiat ab ea,q eft in corpore,difpone.Eius autem,qux adhuc fit, quod quidem facftum eft,curare opus eft:quod autem futurum, prohibere, ne fiat. Prohibebitur autem,fubiataea difpofi£ione,quam fequi natura apta eft.Talis vero difpofitio, caufa antecedens appellatur.Facfta autem egritudo curabitur loluta ea difpofitionc,a qua primum ea,qug fecudum naturam,leditur operatio: quam quidem dC ipfam morbi eftentiam dicimus efte. *Gr?cc<«tI&v, De communi^lima intentione curatiua* C*AP. Sp. 1 e Cau^am* CVratio vero vnä peipuam accoiffimam habet intentione ad id,quod eftdifponi auferendae contrariü. Ex hoc liquidem gne funtcaufaeillte oes,qug fanitatem efficiunt. Secundu parte vero ex vnicuiqs difponi contrarijs.Calido igitur affecftui caufa frigida cotraria exiftit,frigido aut calida,eadem ^3 in ceteris ,pportione.Etenim,fi oe Imoderatu eft pter natura, moderatu vero fm naturam,necelfe eft orno,vtimoderatu ab Imoderato contrario ad mediocritate redigatur. At ma nifeftu eft,q> fm potentia,non aut imaginationem,&: calefaciens, &C refrigerans, 8C quxcunq3 alia huiufcemodi oportetaffumere. Voco aut f m potentia,quod re ipfa vere tale exiftit, quale efte dicitur: Secundum imaginatione aut,quod ex propto quidem fenfu tale efte imaginamur, cu tn ve re talenon fit.Sed,quafinthgc rone diftinguenda,diximus in his libris,in quibus de fimplicium n -i ------- a j 1 .-r ,._r.,J- i,vtadeäi quteiam quse iam fäcfta eft ,3egrftudinem caufae falubrcs exiftut, via illa do&rinte, hoc eft, methodo vten- H du,qua id,quod fecundu imaginatione eft,abeo, quod eft £m potentia,feparat. Quaecunqa vero vt ad eam,qu:e adhuc fit,& hac eadem via,atq3 illa pterea,ex qua aegritudinu caufae inueniuntur* Eftom.fi ita contigerit ex humoribus purrefcentifius accendi febre Jndicatio in hmöieft euacuatio,atq3 alteratio: haec quidem,q putredinem finiat,manete adhuc caufa; euacuatio vero,q tota ex corporefubfiantiam educat. Seddicftaquidemalterationisfpes, concodioexiftit:quavbi inue> nerimus,a quibusnä caufis fieri contingat,tunc vtiqs eorum,quae hoc pado falubria funt,fclam cenebimus.Euacuationcs aut fiunt,& p fanguinis milfionem,& clyfieris vfum, &C p vring vias, atq3 ea,q per cute,fit trafpir atione,ac pterea p ea,q fit ad partes oppofitas,attradione, atqa ad alias propinquas deriuatione.Na dC ad hoc ide genus ptinet citare meftrua,atq3 ora venai u,que Graeci liaemorrhoidas appellant,aperire,ac p palatum,nares^ expurgare.Cü igitur &C hic materias inue nerimus,quibus in qualitate,& cjtitate,& tpe opportuno,& modo vfus adhibitis euacuatio fit,in ipfa artis parte falubria inuenienfiatqaeoru oium inuetio tradit in eo volumine,quod De arte,feu methodo curatiua infcribitur.Eade rone in altjs tribus inteperaturis,fi vnu coe pceptum obferua bimus,vt vnamquaq3 prius,qua:efficit cam,refcindamus,deinde ita ad illam, q ab eadem ca fada eft,aegritudinem accedamus,caufarufalubrium inuetionem faciemus.Secundum vero copofitas F intemperaturas,ex fimplicibus copofitio comonftrabit falubria pcepta,cum hic quoqj habeamus pro magnitudine intempcratune eidem conuenies inuenire rcmediü: Veluti fi ita eotigerit, q> in dece qdem numeris ad caliditate maiore,ejf naturae coueniat,decidat corpus,fepte vero ad feritatem maiorem,tuncfaIubremcam in huiufcemodiaffecftibusee oportebit, decem quide numeris frigidiore,feptem vero humidiore.Si igit ipfi particulae affedte admoneatur tale remedium, tanto fit frigidius,atq3 humidius,quantu exigit partis affedae indicatio.Qiiod fi particula affetfta in penitioribus locis lita fit,machinari oportet infup tale inuenire falubre remedium,cuius vis nequaq in itinereantea foluatur. Si itaq3 calidiuseife oportuerit eo, quod eft moderatu, non folum tanta habeat caliditate,quanta exigit morbus,fedvltraeaiidemenfura tm adijciat,quantum exfitu, vt pertingere poffit ad locu patientem, fit neceffariu:fi vero frigidius,no fimpliciter tm frigiditate oportet augere,fed 8>C materia quoq3 prius eft aiaduertenda.Si.n. craiTarum fit partium, no admo dum poterttad profunda penetrare: at potius cotrarium pftabit effedum,fpiflando fupei ficicm, atq3 denfando:at,fi tenuioribus partibus cöftet,poterit fane plurimum fubire .pfundum.Idem in hume(ftatibus,atq3exiccatibus accidit,in qbus craifitudo, atqsfubtilitas partium fubftatite eft ifpi cienda. At,fitu quide loci affedi,vt nuper diximus,inuenit indicatio falubre remedium: A forma G tione aut,& litu fimul,qn efftuxus fenlibiles,atq3 ad aliu locu foraminibus patentes habuerint,aut his omo caruerint.Quos.n.effluxus ad prineipales deferri partes cognouerimus, auertemus,atq3 ad illas ipellemus,q minime funt pricipales Jllud vero manifeftum, q> earum, q intemperaturani efficiunt,caufarum,curatio fit per euacuationem. Nä ipfae intemperaturg fola alteratione fanatur, i, * Curatio folutionis continuitatis mparte carnofa* C*AP* c?o. C Ontinuitaiis aut iolutg curatio,intentione quidem habet vnione, q in partibus qde inftfa-rtjs impoffibilis eft:in fimilaribus vero no femp polfibilis.Atin aliquibus,ficuti i carnofis, fanitas coglutinatione pficit ; nihil vero differt,neq3 u coalitu appellaueris. Ipfam vero antecedi t, qn vulnus maius extiterit,partiu applicatio diftätium>q ex formatiöis gne exiftit. Vt aut h£c i pia firma ac ftabilis fiat,&alligatio cogens in vnum,q diftat,& fibul£,& futurg vtiles funt. Coale; cc-re aut facit ea,q inuicem diftant,ac priflina reftituit vnitatem ipfa natura.Noftru vero opus eft, vt diximus,primu quidem applicare extrema diftantium partiu: fecundu aute ita, vt in vnum coa- exafperatae,naturale amiTermt habitu,his Iaeuitas naturalis eft reftitueda,ofla cjde l£uigädo,arteriä aöt afperä vel linguä leniendo humidis,qu£ nihil mor * deant,& lentorehabeät*Sed quibufcuqs %uitaspter naturam ineft, afperitas eft reuocan da medicaminibus,quar fufficienter abftergätjöf parum adftringät*Quaecunq3 vero obftructio^ nesjvel anguftia meatuü alias fequantur agritudines3ab illarum curatione pnus eft incipiendu* Oftefum liquidem eft in libro deDifferettjs morboru3quovd dC inflämationibus,& duris laxis 'c$ tumoribus,de ftccitatibus ah'qn immodicis,acpr£terea vitiofis partiü continetium figuris,ea,qug nuper dixinius,fapius adueniunt: ficuti & quibufdä tumoribus eorü corporum,quae funt in am, bitu* Quod fi nö nulla ex }pxime dičtis inuicem cöplicentur3varias habebunt indicationes* Suffi ciet aut in vno tanq in exemplo habuifle fermone,qm de oibus in libris De arte curädi plenius fu tnus executi*Supponat cuipiam particula’ multitudine fanguinis influere adeo, vt diftendantur quain ea funt vala,non maiora tm,fed etparua3qua prius lenfum effugiebat:nücvero quia ple-• na fint, vifu coprehedant, ficuti pleruq? t oculis ob tunicaalbedine nianifeftiffime patet: Par aut certe eft,q>8t alia vafa,qua latent fenfum,iam plena diftendant, nondü Öl ipfaob paruitate vifui roanifefta* Et iä periculum imminet3ne3quod ex vafis exudat,ad fpacia vacua,que in medio funt, F effundatur: aut ne iä paruum aliquod fit effufum*Huius quidem affecftus fanatio intetione habe-biteuacuationem3aut,vt manifeftiori vocabulo vtamur, abuacuationem:fiquidcm morbus erat immoderata partis replctio.NecefTarium igitur eft3vt aut fuperftuitas retrocedens euacuetur, aut p ipfam patientem particulam* Retrocedet aut, vel impulfa,vel attracfta, vel tranfmilfa3,vel horix vno aliquo modorum3vei oibus.Per locu vero patientem euacuabit,partim quidem manifefte 8C fenlibiliter,partim vero in vapores tcnuata*Si igitur vniuerfum corpus plus aequo plethoricum fuerinp patientelocumminimeeuacuandum*Na,filcarificationibusautledionibus fcnfibiliter cuacuabjmus,plusrone excitati doloris attrahemus*Si vero calefacietibusdifpergere tcrabimus, plus erit id quod vi caloris ad parte attrahet,cj difperfum .Quod fi 1 eo elaborabimus,vt,quod 111^ fluxit,retrocedat,corpus plenum non admittet* Ad haec igit ambo totum corpus euacuare opor-tet3autoinoadalialocaretrahere3quod patienti particulae mfluit3quo perfedo opere, prius a par te repellendum, cpdifpergendum. Quanto* n* per maiora fit3tanto expeditioreft euacuatio* A pa tiente vero loco adftringendo,ac refrigerädo repellcmus,fed 3C exinanita loca attrahut ad feipfa, quaecuqs repercutiunt*Hoc liquide oltelum e in eo volumine,in quo De potetqs naturalibus agi tur.Et vafa pterea vigore ex medicaminibus adftringetibus addito,a' fe ad alia remittent,Si igitur G bac via fuperfluum oeretroceiTerit,bene feres habet: A t,fi aliquid fuerit in parte retentum,conie cfturandum erit id lentum ac craflum exiftere,atq3 ea röne iam coacftü atq3 adftri(5tu,vt cum difficultate extrahi poffit*Fieri aut pöt,etiamfi non eius natura fit,vt ad fpatia, qua in medio funt, fit cfiufum:inquo cafu tue ad id veniendum eile tepusfuadet,vthoc ipfum,quodreliquum eft, per patientem locum euacuemus,imponendo fupiacetibus partibus ea,qua influente humore repel ledi vim hnt*Maxime vero euacuabis,fi in fpattjs intermedijs aliqd contineri coniedura afteque ris,&: fcanficationum auxilio A medicaminum, que vim habean t difpergendi* Sed, qrn hac oia vires calidashabent,eiuldcm vero teperatura opus eft mordere,qn modii in caliditateexcefterit, cauendaex eis funt vehementififime calida,ac tum prefertftn3cu patiens locus inter fumnia fuerit* Neq3*n*paruus excitabifdolor,fi pter,pprium affeduminfupermordeatur:oiscp praterea dolor fiudiones comouet.Quod igitur mediocre caliditate obtinet,in his fenfum doloris non inuehit: atq3 eo amplius 01 dolore vacat,fihumidumextiterit.Etqdem,quicqdp fumma haret, potes eft; id medicame difpergere,quod et validas non habuerit ad dilpergedum vires* Quod li fummg q-dem partesaft noxa caruerint,id vero,quodeuacuari oportet, in penitioribuspartibus fuerit, intendendus atq3augcdus difpergetismedicaminiscalor,cudubitadum fit,ne prius,cjj ^fundas atti H gerit partes,interim vires amittat.Neq3 tn ex eo fumma partesaliquem dolorem ientiet, cum oi vacen t aflect u*Quare nunc hac duo fimul inuitan t ad calidiorum pariter atq3 acrium medicaminum vfum fummg partes,qug tolerant,&f ^funde,queeg«*Hec igitur ex fituparticul^ indica tio aftumebauDeinceps vero,ii qd ad fanationem deficiat,confideremus: neq3*n*paruum aliquid deefte videt. A frecfta partes,in quibus Hucfionis fuperfluitas retinetur: no nulla quidem rara dC. laxa,5^ molles natura exiftunt: non nulla aute denfaA prefta,ac dura* Priores igitur facile eua euan tur: relique aut acrioribus cincuatibus,ac p rerea tenuiores partes habentibus egent, atq3 eo et magis,quanto profundiorem fitum habuennt*Hac igiftibi rurfus fit indicatio altera a' particu la patientis fubftantia:alia vero a formatione fimul ac fitu. Supponatur.ndi ita contigerit,in he-pate eiTe proxime dictum affectum in anguftis vaforum finibus,impadfis humoribus,qui vel len ti ac tenaccs,vcl craffi exiftant,vel fuperabundent. Non ne in promptu eft primum quidem craf-fitiem vna' cum lentore,et tenacitate,cibis ac potibus extenuatibus,ad fubtilioru partium fubftan tia transferri oporteret' Secundo aut loco non per anguftos,atq3 inuifibiles folum3fed p latiores et meatus,acquid infeftum exiftit,elfeeuacuadumr' Sunt*n*in hepate vene no minusamplitudine* ^ numei o,excedentes*Terminätur aut hg qdeni in gibbis ad vena caua,hte vero in cauis ad portam; A ta«1 ‘ vnc^e facflhmu tibi eft futurum,invtrish'betpreffi,ac ftipati humores fuerint,eofde expedite euacuare, trahendo gdem ad ventre his,queattrahedi vim hnt,medicaminibus eos humores,qui cunq3 invenis ad caua hepaus ptinentibus funt aceruati: ad vrine vero meatus promouedo per caua vena,quicunq3111 venis ad gibba pertinentibus funt.Sed preter fupradirtas alia eft indicatio ab hepate lpfo, veluti a venarum principio.Nam,cu non taturn feipfum regere natura aptum fit, vt plera:q3 animalis partes,fed venis praeterea virtute largiatur,periculum imminet,ne,Ir eius vi> gor periuiionibus,& cataplafmatibus relaxätibus fuerit exolutus,&: ipfum primum ad fui opus, atq3 ocs iubinde venae eius rone imbecilles efficiant. Quare in eius curationibus aliqua ex adftrin gentibus medicaminibus mifcereoportet.Sed,qm in pirofundo admodum loco fitu eft,dubitan-dum erit,ne adftringetis medicaminis vis exoluatur,nifi ab aliqua altera fubtilium partium fub-ftantia,qualis aromatu eft, traducatur.Melius vero fuerit,fi dC ipfum adftringens medicame protinus ctiä aromaticu fuerit: nam,li duas habuerit natura infitas qualitates,ac poteftates, valentius operabitur.Et quidem euacuetur,quod prarter natura in membrum confluxit: Seruet aut humo rum modum natura: conuenientem.Quare dč illa animaduerfio a nobis eft in hoc adhibenda,ne quid ab humoris confluentis qualitate eiufdem membri temperies Iit alterata: fi pituitf naturam -B tenuerit,ad frigiditatem: fi vero bilis,ad caliditatem: vt hanc ipfam curantes intemperiem,fanitati exquilite reftituamus.Curabimus aut contrariam ex aduerfo afferentes qualitate, quetnadmodu in intemperaturaru curationibus diximus,quantum vnumquodq3 calidius, aut frigidius fartum eft, tantum refrigerantes,aut calefacientes: Quare ÖC hic rurfus agnofeenda eft ipfius fm naturam tempcrics.Nam quo parto fciemus,quantum in frigiditate,autcaliditateanatura: modoreceffe-rit:aut quando av frigefaciendo fuperfedebimus,fi nos latuerit ea,que eft fecundum naturam cali-ditasr Ita vero 5C fi frigidius effertum calefaciemus,ignorantes frigiditatis naturalis modum,neq2 opportune calefacere,neq; in tempore a calefaciendo deliftere poterimus. De morbo fecundum nuttwum. C ^4 P. p6. SEd,qm de his fatisdiximus,tranfire iam tempus ad ea,in quibus numerus non eft fecundum naturam.Cum vero duplex fit eorum differentia,quibus quidem aliqua particula deficit, his intentio eft alteram efficere fubminifträdo naturae,eo,quo diximus paulo ante, modo:at, quibus fupcrabundat,hanc refecarc oportet,aut fcaIpello,aut igne,aut medicamine,quod vrendi vim ha> bct.Hxc igitur omnia fere fanare! polfibile eft: at non xque omnia generari polfunt,vt in libro De femine diximus.Qu^dam vero funt,qua: etfi generari non poflunt, licet tamen pro lpfis alte C rum efficere,q uemadmodum in ofle ex toto fublato alteram fubftantiam in eius fede reponere a: carne,atque ofle differentem.Eft enim,que in eius gignitur loco,quxdam veluti caro callofa, vel callus carnofus,&: procelfu temporis magis ac magis ad calli duritiem transfertur, cum ab initio carnis potius imitetur naturam. Quacunq3 vero parte fublata, cum neq3 eandem fecundum fpe>‘ cicm fubftantiam,neq3 ftmilem efficere polfumus,tertia nobis intentio quendam decorem inue> nire,quemadmodum in mutilationibns. De morbo feeundum magnitudinem. C*sfP, 97. COmmunicat aut hoegenus totum cum eo,quod ad magnitudinem pertinet. Nä, quodcuq3 ex eo efi fm natura,ilii propinquum exiftit.ld vero tfn feiunrtum eft, ac feparatum,quod in ter ea,que funt e genere praeter natura, connumeratur .In quo quidem prima intentio eft ablatio. Si vero h#c impoffibilis exiftat,fecunda eft,tranfpofm'o, quemadmodum in fuflufionibus. Quae cunq3 vero no integris partibus,fed partium tantumodo particulisdcficiunt,autexcedunt naturae modu,refertio quidem vel generatio in his,qua: deficiunt: ablatio vero &: abdlitio 111 his, qux * fuperabundät. Quare neq3 in ipfis altera eft intentio,neq3 medicaminum forma genere diuerfa. De morbo fecundum fttum. C>AP. pS. D C Ed iam veniendu eft ad reliqui! falubrium caufaru genus,quod ea corpora emendat,q in fitu i^funt vitiata,veluti luxationes,& inteftinu in fcroto.Fit aut hoc ex violeta tetione, atqj ipulfu: hoc vero ex dilatato,ac rupto cotinete.Quare & duplex fanadi modus.* Alter qde ad oppofitä par te ei,ad quam farta e pmutatio,itededo,atq3 ipelledo: Alter vero id,qd cotinet, firmius foIidiusc[3 reddedo. Quibus vero vijs,aeronibus fingula iueniripoffint,ilib. De arte curadi explanauimus. De caufispraferuatiuis. C ~4P. p p. COnfequens eft,vt ea omnia exequamur,quaecunq3 in Tuperiori fermone dicere diftuhmus ♦ Vocant autem eadem Pra:feruatiua.Eft autem horum triplex fecundum genus differentia. Prima quidem hominis,quiintegrafruitur fanitate:Secunda vero eius, qui non integre valet: Tertia eius,qui trgrotat.Primum igitur genus ad falubrem attinet artem, atq3 in duas, vt antea di ximus,diuiditur partes: Secundum vero ad praeferuatiuam fpertat:Tertium, ad curatiuam. Hoc autem vniuerfum genus circa humores praecipua negociatur,quos neq3 lentos die oportet, neq3 craifos,neq3aquofos,neq3 plurimos,neq3 vehementer calidos, aut frigidos, ncq3 mordaces, neq3 putredini obnoxios, neq3 venenofos.Nam, vbi aurti fuerint,generant morbos. Augentur vero fion nunquam eadem ex caufa,quae ab initio generauit.Illud autem plerunq3 accidit, vt fua altera tione fimul inficiat eos,q funt in corpore humores.Intentio vero & horu fanationis duplex exi- ftit, ftit,alteratio & euacuatio. Alterantigitur vel ab ipfo corpore concotfti, vel ab aliquibus facultati- E bus,qu«e vim medicamentofam habent* E quorum numero et funtea,quae exitialium ferarum venenis aduerfant,acpterea pharmaca,qu£ deleteria,hoceft venena,appellant, tranfmutät* Eua^ cuant aut fatis calidis medicaminibus,^ purgationibus, &C elyfteribus, 6C fudoribus, dč vom iti-bus*Hg igitfunteoru coes euacuationes.Proprig aut ex locis,in cjbus coaceruant,aflumum,vt in libris De lalubribus oftendimus,tertio praefertim ac quarto,in quibus de laffitudinibus egimus> ac reliquis difpönibus,qu£ laffittidini natura proximae funt.Promptius*n*euacuantur per ventre quide,quaecunq3 in primis venis continent fuperfluitates: quae aut in his, quae in hepate funt, per vrinae meatus: at,quae in toto copore,per fudorem: ficuti,quae in capite, vel per palatum,vel p na res,vel per vtrunqp quae vero funt in fpacrjs thoracis laxioribus,per guttur fimul cu tuffi: qug 1 re nibus funt vel velica, per vrinam. At attrahendi ex oi loco ad oppofitas partes cois indicatio, eil ad quä maxime diftätia:deriuädi vero,ad vicina.Qu^cunq^ vero huiufeemodi curant difpofitio-nem,caufas falubres appellamus: ficuti infalubres eas,quae adauget: dC neutras, quae neq? obfunt, jieqs iuuant.Poflet vero quifpiam neqj omo caufas appellare,quemadmodum maior pars fophi-ltarum,qui rerum quidem driam inuenire contenunt,plurimum vero teporis in nominibus con terunt: contra quos in alrjs vberius difleruimus* Ac pars quidem artis praeferuatiua talis eft. F Departe artis, ejux, conualefcentes reficit &fembus congruit. C *4 P. i o o. QVae autem reficit atq$ inftaurat, in conualefcentibus ac fenibus locum habet* Quae vero fit horum difpofitio,3f a quibus praecipue caufis ad naturalem reducit habitu,in libris,in qui-* bus de medendi arte tračfauimus, abunde explicauimus. Sed nunc per capita dicetur» Difpofitio igitur talis eft* Probus quide, fed exiguus eft fanguis,atq3 vna' cum ipfo fpiritus animalis atq3 vitalis: ipfae vero particulae folidg ficciores: SC idcirco eoru vires funt imbecilliores: atqj earundem ratione corpus vniuerfum,frigidius*Cauf^ vero falubres,quae hanc emendant difpoii tionem,vt vno comprehendam capite,funt,quaecunqj praefentaneum atq? fecurum exhibent alimentum :fecundum partem autem,in motibus moderatis,8f cibis,potibusčj3,ac fomnis cofiftut«. Sunt vero motus materiae,vehicula,ambulationes,fričtiones,0f balneae: &C,vbi non parum fe ex his profecifle ienferint,paulatim fe ad confueta opera transferant* Cibos autem aftumant in prin cipio quidem humidos öC cöcoqui faciles,neq3 frigidos:ac,cum progrelfi fuerint, eos etiam, qui plurimum praeftantalimentum.Potus vero opportunus eft,vinu £tatem quidem habens medio crem,in fubftantia autem purum atq3 perlucidum,quod fcilicet vel fubflauum vel album exiftar, 3tq3 fuauiter o!ens:guftui vero, neq3 aqueum omo,neq3 cum aliqua infigni qualitate,aut dulcedi G ne,aut adftri<5Hone,aut acritudine,aut amaritudine fentiatur* Vt aute proxime diximus, de hifce oibus,in libris De arte curandi confcriptis plenius difteruimus*Nunc*n.neq3 oia particulatim re-cenfere eftnoftripropofitiinftitutum,fedfolum capitum mentionemfacere intedimus eorum, qua: in alijs voluminibus latius explicauimus* Quorum oium fi prius, &C numerum,& qualitate expofuero,finem libro imponam* Diximus itaqj prius, q? alter eft liber, in quoDeconftirutio-ne artis medicinae difleruimus* Antecedunt aut eum alij duo De conftitutione artium: fed hi qui dem vna cum hoc,cui nunc extremam manum adiecimus, feorfum funt ab alijs libris, in quibus plenior dočirina explicatur .Illi vero talem inter fe ordine babent*De elementis quidem f m Hip pocratem liber vnus: Poft hunc aut tres de temperaturis,ex quibus quidem duo iunt de temperaturis animalium:Tertius vero de ijs,que fimplicium medicaminum funt* Qiiam ob rem & tra-* (ftatum illum,in quo De fimplicium medicaminum poteftatibus agitur, nemo recte intelligetia aflequi pot,nifi prius tertrj libri De teperaturis integram cognitionem fuerit adeptus*Eft & alius liber paruus,qui ordine fequitduos priores alios de teperaturisJnfcribitur aut De inaequali tepe-ratura.Similiter aut dC hunc alij duo parui,alter quidem de Optima corporis conftitutione, alter De bono habitu* Alius vero tracftatus eft,q tres copleditur libros, De potentrjs naturalibus: que H fiquis legere velit poft libru De teperaturis,fiue poft libru De elemetis,vtruq3 erit cofentaneum. Poft huc in pluribus alijs libris De operationibus animalibus difleruimus. Sed,qin ad earum de-monftrationes non parum conferunt,qu£ per fediones apparent,in illis prius exercitari oportet» Eft aut maxime inter alios vtilis ille tradatus,quiDe fedionu aggrefllbus inferibit* Alij auteni funt poft eu pluresjduo qdeDedifcordia fedionis,vnus vero De fedione mortuoru:Poft quos fequunt hi,in quibus agitur de fedione viuoruJn alijs vero quibufdä particulatim ob eos fcripfi-mus,qui introducunt,Deofflbus*Sedio quoq3 mufcu!oru,&: neruoru dC arteriarum, & venaru, &Č quadam aliajiuiufcemodi ex eodem numero exiftunt,&liber et,in quo qu£rit,Nunquid in ar terrjs contineat fanguis naturaliter* Qui vero earundem partium operationes demonftrant,duo quidem funt,De motu mufculoru: tres aute De thoracis pulmonis motu* Poft quos iequunt libri De cauf is refpiratioms* Poft hos liber De voce*De principatu aute ai£, ÖC de oibus alijs,quee de naturalibus,vel aialibus operationibus in queftione trahunt, in logo fcripfimus libro, qui De dogmatibus Hippocratis ÖC Platonis inferibitur. Ad eiufde generis conteplationem pertinent li bri De femine feorfum confcripti,<3f amplius de iedione f m Hippocrate»Quos oes ordine fequi tur tracftatio De vtilitate partium* Ad dignofeendas aute egritudines vtilis eft: liber De locis affe- ARS MEDICINALIS A (fKsJticlem ille,in quo De pulfibus fcribitur,in quo dč precognitiones edocemus* Librum vero De pulfibus praecedunt alij duo,alter,qui De vfii refpirationis,&: alter,qui De vfu pulfiiuds vero De pulfibus in quatuordiuiditurpartes,primam,quxeorudifferentias:fecudam, quxdignotio^ nes: tertiam,quae eorum caufas: quartam,quae illam,quae per eofdem fit, cotinet praecognitione* Ex eodem genere eft ille,qui ijs,qui introducutur,De pulfibus feriptus eft* At vero in animo eft alium feribere librum,veluti quoddam omnium iftorum compendium,quem inferibam {vel Ar tem de pulfibus, t vel Compendium* Ad hanc quoq3 iuuant contemplationem ea, per qu^ a me f xAddimr in exponii*& limul iudicatur liber Archigenis de pulfibus. Ad praecognitionem autem plurimum dntupus, \el confertliber De crifibus,id eft decretis naturae: quem praecedit alter Dedecretorrjs diebus. Sedli- lfag°gen ber etiam,qui de Difficili anhelitu infcribitur,&T ad dignofcedum prxfentem affedum,&: ad prg s)nopfin > er fcienda bona vel mala,que £grotanti funt euentura,conducit.Hi igitur omnes,atq? vna cum ipfis e ^ tračtatus quidam vno tantum libro comprehenfi,cognitu vtiles funt:ficuti ille,qui de procatar^ *n ch'cis,id eft praeincipientibus caufis inferibitur, &C De medicinali experientia, Sč De extenuante *mPreJ vicftu,& qui De ven£ fedioneaduerfus Erafiftratum, dC qui de tumoribus pr^ter natura, Qc qui $ * De multitudine,atq3 alrj praeterea fimiles*Prae caeteris autem ad curandi fcientiam maxime necefi-[B farius exiftit,quiDe morborum differentqs agit,&: De accidentium differentijs.Et tertius prxter illos,in quo Morborum caufas explicauimus.Poft quos funt tres alij,qui Accidentium caufas ex planant.Sunt etiam De medicametorum fimplicium viribus libri,de quibus fupra meminimus: & qui De medicamentorum compofitione,quos fequuntur libri De arte curandi,his,qui De fa^ lubribus infcribuntur,feorfim ä nobis confcriptis*Qudd vero ante hofce omnes prius exercitari oporteat in libris De demonftratione,fiquis hanc artem fit cum ratione tra artem effe longa demonftrant*Poft hanc fecüda pars quoddam veluti confiliu,fiue pacftum affert illis,qui libru lecfturi funt,ac diiudicaturi*Sed quid'nam fibi vult ftatim in libri principio hoc feri bens,breueeffe vita,fi ad artis magnitudinem cöferatur f1 Nam hoc ipfum indagare,ab initio pro pofueramus*Sunt itaq3 no nulli,qui volunt id egiffe Hippocrate, exhortandi homines gratia ad artem gnauiter exercendam: non nulli contra,dehortandi caufa: quidam ad hunc finem, vtexpe riret, atq3 difeerneret eos,qui gnauiter,8C eos,qui fecus,arte effent exercitaturi: alij volunt ipfum Extra ord* \ A a ij caufam u.JcVfu par. ia.i9j.a de Caufis pro-catare. 3a-95-eC in 6.Epi.co.4. t9.ja.i8r.e j.dePulfuum diffla 5 9-c i. deCrifibus. 4a-U0-g i.deDieb9tde-cret.4‘\ i jo.b f» dp^itnn mp» caufamattuliffe,ob quam oportuit fcriberecommentationes;: alrj adiiciunt, aphorifticas* QriL E dam hoc fermoneputant ipfumcaufasaffignaffe, propter quas haec ars fit coniecluralis:alrj,ex quot caufis contingat medicos fuo fine frultrari. Hi igitur,vt a pofiremis primu incipiam, mihi omnino videntur nihil confonum dicere. Quam enim prae fe ferret fapientiam, aut quid Hippo cratis fententia dignu,ftatim circa initia operis docere,vel q> ars quedam coniecfturalis fit medicina, vel q> eius fruftramur fine,fiue hoc fiat ex nobifipfis, fiue ex magnitudine artis c1 Sed & verba illa /nec folu oportet praeftare feipfum opportuna faciente,fed Qc aegru,dC affidetes, exteriora/ contrarium omnino indicant.Haec enim omnia illi magis fcribere conuenit, qui profiteatur oia, quae in libro cotinentur,effe vera,q? qui fateatur ob multas caufas non fortiri fine« Neq3 enim di-xiffet,Oportetautc: fed poftilla verba /vita breuis,ars longa,occafio preceps, experimentu peri-culofum,iudiciu difficile/ haec alia fubiunxiilet, Et medicus tpfe etiam delmquit,]& aegri,Sč eoru ininiftri.Sed neq3 illi,qui aiunt voluiifeipfum auerterelečfores a ftudio medicine,cu dicat vitam effe breue,artem vero longa,videntur mihi conuenientia dicere« Nam extrema foret demetia,fi-mul fcribere comentationes,quae pofteritati vtile quidpiam tradant,fimul ab initio ftatim non fo lum a legendo,vel difeendo ea,quae fcripferis,dehortari, fed etiä ab arte vniuerfa, cuius dočfiina profitearis,abalienare« Qui vero aiunt voluiffe ipfum homines ad arte impenfiori ftudio capcfi F fendam excitare (neq3 enim aliter poffe totam tempore breui, cum fit longa, perdifei) rj etfi quid veri dicunt,non tamen mihi videntur vel viri fententia dignum, vel iis,quae hoc in libro feribun tur,congruens fatis prooemium oftendere: ficuti neq3 quicunq3 arbitrantur hoc genus fermonis fuiffe ab Hippocrate vfurpatum tentandi gratia illos, qui ad artem accedunt« Verum enim eft, quod etiam a' Platone dicitur, hac maxime via periculum fieri de illoru animo, qui quauis artem * fint percepturi,fi magnam, atq3 difficilem effe illis eam docftrinam offendamus« Atqui hoc neqj per librum aliquem,fed per mutuos fermones agitur,neq3 mihi congruens videtur prefenti com nientationi:fiquidem prooemium oportetiis,quae funt in libro feribenda, effe accommodatum« Nifi forte quis fentiat,omnium librorum primos legendos effe aphorifmos,atq3 ideo Hippocratem in prooemio commentationis communem feciffe vniuerfie arti fermonem: volentem per hunc oftendere,non poffe vnumquenq3 fuo arbitrio artem difeere medicinalem, longa cum fit, fed illos tantum,quibus fuppetat tempus ad difeendum, dC natura fint ad hoc aptiores* Quo'd fi probabile prorfus appareathanc totius artis communem effe praefationem:neque illi funt reprehendendi,qui aiunt Hippocratem caufam afflgnaffe, ob quam commentationes fcribere oporteat« Fecit autem QC in libro,qui 7npi rav jlclt’ hrpeiov, id eft de iis, qua; in officina medici fiunt, G f QuodbicGa infcribitur, f omnium lcdtionum} [commune prooemium, quemadmodum in eiufdem libri ex len?diat d.7rc& pofitione fuit a nobis oftenfum« Illorum itaque fentcntia,qui vel docftrinae modi,vel certe com-trovrav av*- mentationum vtilitatis caufam volunt in prooemio affignarfmihi praeferenda videtur* Nam dC 71'mwmiefito f°rmadocftrinae aphoriftica,quae omnes rei proprietates breuifiimis verbis circum feribit, eft illis ivfi in pro- vtilifl]ma,qui.volunt breui tempore longam artem docere: Et confcribere commentationes ob mo em feie It id,q? vita fit breuis, fi ad artis magnitudinem conferatur, fummam habet pre omnibus aliis ratio-bri de officina nem* Nemo enim noftrum fatis effe poteft ad artem fimul dC confti tuendam, & abfoluendam: media, er m fed fatis fuper'que videri debet,fi,quae multorum annorum fpatio priores inuenerint, pofteri ac-fnmoprogno. cipientes,atqiie his addentes aliquid,illam aliquando compleant,atque perficiant. Vel enim pro com. S.diat to pter iftorum alterum,vel propter vtrunque,mihi videtur tali effe vfus prooemio, ac fi ita fcripfif-tm drtis. , fet: Quoniam artis magnitudo vitam excedit hominis,adeo vt ab homine quantumuis diligeti, de iis, qu?'in ac laboriofo non poffit & inchoari,& ad finem vfque perduci: propterea operepretium eft, quae un^c? i & clul^^clue cognouit,ea mandare literis, bC tradere pofteritati commentationes, quae rerum docen-z.j’. & 4. 7a’ darum naturam omnem diligenter,breuiter,& dilucide interpretetur« Quo'd vero ars longa fit, c. verba haec,quae fubfeqtiuntur,demonftrant:Occafio praeceps, experimetum vero periculofum, H iudicium difficile« Quafi ita dixerit: Vita breuis, ars longa: quoniam bC occafio praeceps, bC experimentum periculofum,^ iudicium difficile« Propter hoc enim & ars longa, quoniam occa-' fio agendorum in ipfa eft maxime praeceps, hoc eft anguftiffima,& breuiffimi temporis* Praeterea,cum fint duo inftrumenta, per quae remedia inueniuntur, ratio, & experientia: haec quidem eft periculofa,ratio vero difficilis,hoc eft non facilis cognitu. Vera autem effe,quae dicuntur,non eft difficile paucis oftendere« Occafio enim praeceps eft propter artis materiam: dico autem corpus,quod con tinue fluit,Qc momento temporis tranfmutatur. Experimentum autem periculo fum eft bC ipfum,materiae ratione«Neq3 enim lateres,lutum,ligna,lapides,tegulae,coria,artis me-dicinalis,vt aliarum,materia funt: in quibus experiri,&Č exercitari multis modis impune licet illi, qui fe circa materiam exerceat, bč artis theoremata meditetur: id quod in lignis carpentartj,in coriis coriartj faciunt. Ligna fiquidem,6c corium male tractantem corrumpere,-nullum periculu eft: at in corpore humano illa experiri,qua; non funt experientia comprobata, non eft citra periculum,cum mala experientia ad totius animalis interitum terminetur« Iam vero bC iudicium(fit autem ratio ipfa iudicium,quoniam per ea,quae funt facienda,iudicatur)difficile eft, nec inuentu facile:de vero autem iudicio loquor:atq3 hocfecftarum multitudo in arte medicinalioftendunt* Neque enim, fi veritas effet inuentu facilis, tot ac tanti viri, qui illam perquifierunt, vnquam in tam / omnium m cemio em A tam repugnantes fententias deuenilfent»Empiricis vero no videtur ratio dici iudicium, fed,qu;x per experientiam inuenta fuere,auxiliorum diiudicatio,Nam,re vera,& haec difficilis eft,nec ex-ploratu facilis,quado multis remediis aegrotanti adhibitis, aliquod vnum illorum in caufa fuiiTe diiudicat,vt aeger vel melius fe habeat,vel deterius: quem fi forte contigerit bene dormiiffe, dein de vn getur: ÖC rurfus, Si tanta flat,quanta debet fterfHoc idem oftenditur 8č ex verbo purgari.Neque enim {impliciter dixit,Si,qualia oportet euacuari: fed,Si,qualia oportet purgari, Eft aute purgatio,humorum,qui fua qualitate moleftant,euacuatio. In his itaqj multi delinquunt expolitores* qui neqj verba,neq3 mentem hominis rede percipiunt. Adhuc aute magis peccant, cum nomen Kivictyyc4civ,i.\?.\{oYun\ inanitione ahj pro inedia accipiunt,altj pro venae fedione, Hippocrates liquidem omnem euacuationem folet ab euentu nominare vaforum inanitionem: qrn in omni-’ bus cuacuationibus contingit vafa inaniri,Sermo quippe nunc ipfi eft de qualitate eoru, qugeua cuantur. Sicuti autefemper adhortatur, vt,qu£ redea natura fiunt,medicus imitetur: lic dC nunc idem agit,a' fpontinis euacuationibus fuä exorfus oratione: in quibus fi, qualia oportet purgari, purgentur,(hoc eft ea,quae corpus infeftant)confert,& leuiter ferunt, Quo'd fi aliorufiateuacua-tio,dC non eorum,quae corpora noftramoleftant,contrarium eucnit:ncq3enim confert,ÖC graui ter ferunt aegro tantes,Eodem pariter modo, fi medicus moliatur aliquam facere euacuationem* eorum efto,quae corpora noftra moleftant: quemadmodum SC in aliis locis humore noxium pre cipit euacuari,neq3 alteru illi in euacuatione praeferri. Si igitur pituita fuperabundet, hanc omni-D no oportet euacuari: flaua autem bile vel atra infeftante, abftinendum eft ä pituita, 8>C bilis infe-ftans cuacuanda. Sic öC fi fanguis in corpore modum exceflerit, fanguinem euacuari oportet: itidem SC ferofam eius partem, fi haec fuerit fuperabundans, Humore autem fuperabundante ex colore debemus coniedari,nifi aliqui forte in profundureceflerint,|j Color enim fimilis efflore- P«nripiu fcit humoribus,fi non retro gurgitauerint. In iis ergo praecipue, qui retrocefferunt, dC non funt Httmonb • A.U.I. 1.4.*.*, aequa portioneper totucorpus diffufi, oportet infpicere tempus "anni,&Cregione, 8C aetatem,$£ fa!‘7li'g' morbos,in quibus coueniat,aut non: hoc eft in quibus conueniat,aut non, talis' vel talis humoris facere euacuatione. Habet enim &C vnufquifqs humor in corpore fuperexcedes indiciapropria: de quibus deinceps plenius dicemus, Perfedae tn gratia cognitionis, infpicere oportet tempus anni,quod praefens eft,ČC regione,in qua degunt aegrotantes, ÖC eorum aetatem, & fpeciem aegri tudinis. Sint enim,fi ita cotigerit, flauae bilis in corpore abundantis indicia: fimul cum ipfis m-fpidendum erit,fi tempus aeftiuiim,fi regio calida, fi ager in aetatis vigore confiftit. Eodem mo do dC in pituita confiderandum eft,fi adfit hyems,fi regio frigida, fi homo fenex. Et praeter haec omnia,ipfam morbi fpeciem infpicere oportet: veluti cp tertiana (fi ita contigerit) fit a flaua bile modum excedente,quartana ab atra, quotidiana a pituita,cancerabatra bile, erylipelas a flaua, atq3 lingula alig morborum fpecies. Si enim hec omnia diftinxerimus,firmius,atque ftabilius ad Extra ord, A a ii) noxij noxrj humoris euacuationem peruememusJHt igitur expofitores prae aliis (veluti abfurda dicen E -tes) funt repudiandi,qui putant ipfum de fola inedia,quae adhibetur in febribus, fermonem habe re: neq3 enim ipfe febres nominauit,fermo čp fit de omnibus in vniuerfum,quae funt praeter natq ram,intentiones nos docens,ad quas refpicientes nos oportet inuenire non quantitatem/ed qua litatem euacuationis.Nam de quantitate,fequens diilerit aphorifmus. Quo autem morbi tempo }re aggredi oporteat euacuationem,6^ quo modo ipfa fit facienda, in aliis deinceps dicet aphorif^ inis: quare neque nunc mihi de his dicere eil neceftärium* Sic enim noftra dodrina non foret ia-pienrior,& commentationes ad immodicam, minime cp neceifariam prolixitatem peruenirent. ^ I Habitus exercitatorü>yui adfurnmu bonitatis attinputpericulofi, fi in extremo conßiterint. Ney; enimpojfunt in eodepermanere,ney; yuiefeere.Cum ~\ero m y me fant: ney; pojjunt proficere in melius: reliqui esly yt decidant in deterius.His de caufsjbonu halntum flatirnfluere expeditui corpus rurfus nutriri incipiat. Ney; comprißioncsy ad extremu ducenda (periculojum enim)fd yuälvs natur ajuent etus/jm debet perferre, ad hoc ducere conuemt♦ Sic euacuationes^yua ad extremum deducunt3per iculcfe. Et rurfus rejectiones, cum extrema fuermty pertculofa. Illum,quihunc antecedit,fermone efte de eorum,quaeeuacuantur,qualitate,doeuimnsdn hoc aut de fequentibusvultde quätitate docere: de ab immoderata repletione atq3 euacuatione initiet F fumit in hoc quoq3aphorifmo propofito,ficuti in alio praecedente,quoddam exemplum fup>po-nens,& ad iplum,vt confueuit,fuum fermone dirigens* Exemplum aut ipli eft, exercitatorü bonus habitus* Vocat aut bonum habitum exercitatorü, illorum,quibus hoc elf totius vita? inftitutum, affidue opera dare excrcitationibus,vt alios deiiciat,qui mos eft: athletaru. Qui enim fimph' citer bonus habitus nominatur,que plurimi agricolae habent,111 fodienda terra, metendis fegeti-bus,& aliis ruralibus laboribus occupati,ad immodica repletione non attingit* Athletaru aute bonus habitus non paruam culpam habet,ftudere magnitudine molis corporiadiicere, de (vt liquere potelt) humor ü multitudinem* Hi enim apparatus funt toti corpori nutriendo, quili ipfi. pr^ftö'non adfint,fieri nort poteft,vt corpora ad molem immodica perducatur* Quare hecellarfij efthuiufcemodi difpofttionecfte periculoiam* Cuenim vala cibis,ac potibus fuerint fupra modum repleta, periculum eft,ne aut ipfa difrupantur,aut calor natiuus fulfocetui^extinguaturhie: ficuti etiam fubita morte interierunt athleta* quidam, cum ad fummam repletionem yeniflent. Quii aute ad natur£ opera vtilis eft bonus corporis habitus, nulli tali periculo obnoxius elf, quia nunq ad extremam peruenit repletionem:quare neq3 ipfum foluere oportet, ficuti habitu athletarum,cum ad extremu peruenit.Hunc enim foluere oportet,haudquacj morantes,fed anticipan Q tes folutione periculum* Caufam vero, ob quam foluere ipfum oporteat, talem ipfe fubiccit dicens : Neq3 enim pöffunt in eodem permanere,neq3 quiefeere* Nam,cu femper natura cocftione* diffribtitionem,fanguinisgenerationem,adiedfionem,aggIutinadonem,atq3airimilationcope-retunquädo nihil adiici (olidis corporis partibus poteft,neq3 vene amplius habet conceptaculo, in quod alimentu diftributum recipiatur, tunc neceflario periculum imminet, ne aut vas aliquod dirumpatur,aut fubita mors obueniat* Vt igitur corpus rurfus habeat loeu, quo nutriatur, bonu habitu oportet line mora foluere.Eius aut lolutio elf euacuatio,vt liquet* Et hanc quoq3 oportet non vitra modu facere: cu lit immodica euacuatio no minus immoderata repletione periculofa. Jntentio aut quantitatis euacuatiom's,non folii humore fuperabundantem refpicit,fed de natura, hoc elf vires hominis,qui debet euacuari* Alij eni aliis, magis, minusue pferunt euacuationes* Haec itaq3 ab ipfo de bono habitu athletaru dicfta fuere, quae quidem ipfa per feipfa poliunt conducere iis,qui tale vitginlfitutum elegerunt: medicis aute funt veluti exemplu fermonis poftea fubiungedi.Inquitenim,Sic&:euacuationes,qneadextremudeducut,periculo(^*Etrurfus,refe nimiru neq3 euacuare,neq3 replere fupra modum oporteat: cuius rei documento ede potelt bonus habiV H tus athletarum,qui alioqui inculpabilis exiltens (nam & bonis abfrdant humoribus, d£ vires ro-bulfasathletse habent) hoc folum malum maximu continet, q? ad extremam venit repletionem: quapropter ftatim eum foluere oportet.Et,ficuti rurfus, qui funt tali habitu praediti, non funt ad extremam euacuatione perducendi: lic,5f qui alia quauis egent euacuatione, non funt fupra mo dum euacuadi*Nam,vt in vniuerfum dicamus, in omni euacuatione vires "tegroti oportet atten a dere:Öf,donec tolerant,ncc laborant,tentandum eit humorem exuperantem educere: cum vero difloluuntur vires, etiam lireftent aliquae fuperliuitates:cauere oportet earum euacuationem* Quod aut ait,Et rurfus refedf iones, cu extremae fuerint, periculofx: fiquis debeat fermone hunc ad exemplum referre,ne fit decurtatus,de vitima dicftus repletione videbitur, quam iubet caueri, dC noh vfqueadeo reficere corpora,vt ad extremam veniant repletionem* Si vero fermonis figu ramattenderis,vtnonnulliexpofitores fecere: de eadem re bis ipfum dicere, fed aliter atejue aliter,cogi tabis*Cum igitur ita dixerit,Sic de euacuationes, quae ad extremum perducunt, periculo far* per hoc ipfum folum putabis praecipere, f ugiendas eile immodicaseuacuationes,qm fint admodum periculofae* Cum vero poftea fubiungens dixerit, Et rurlus refecftioncs, cum extremae fuerint, periculofae: ob hoc vetare immodicas euacuationes, qm de refedtiones poft ipfas fadtae, [ haudquaq A haudquaquä fecure exiftunt,cum fit natura iam fada imbecillis,& neqj l'am poffit fuffirieter co-queie,neq3diftribuerealimentum,neq3affimilare*Verum,fiquis itafermonem acceperit:altera dobrina; pars de extrema repletione,manifefte relinquetur,&T fruftra exemplum de bono exerd tatorum habitu erit allatum*Quid,q> Sč hoc ipfum verbum /rurfus/in tota adiedü oratione, fen-tcntiam,quam diximus,videtur manifeftare,cum ita dicat/etrurfus refediones, cuextrcmte fuerint, peric ulofae/r' Vt enim, qui de altera re fermonem faciat, ita verbum /rurfus/ appofuit* 3». Aphor. 4 lv !^us tenuis dtcj> exquifitus3in paßionibus quidelogis femper3in acutis uerofin quibus no 'cduenit^periculofus Et rurfus3qui ad extremü deuenit tenuitatis, »rauts cfl.Nam & repletione s3qu& ad extremu deuenmntgraues funt♦ Cu in fuperiori aphorifmo de qualibet in vniuerfum imodica repletione atq^ euacuatione lo-cutus fuerit: in hoc de £grotätiu vidu fermone habet,precipies nobis,;in paffionibus logis femg vidü cauere tenue,in acutis vero no femp: plurimi enim horu vidu tenue exigere vidennquidä vero eorü S>C illu,qui ad extremu tenuitatis deuenit.Effet aut vidus tenuis in extremo, qui p folä inedia vel melicratu,vfq3ad iudicatione,pcedit:Tenuis vero,quip pauca,aut paru nutrietia edulia,qualis e ptiffante fuccus.Eius aut terminus eft viriu diminutio,quaru gratia nutrimusjn fanis B itaq3 corporibus iemp oportet robur feruare viriu,vel augere alimetis, no diminuere, Ac augens qdealimentu eft,quod plenü vocat: conferuans aut,quod mediocre exiftit:diminues vero, qd tc nuedr*Hoc igitfemp fugere oportet: aliis vero,vt pfentia exigut,vti* In egrotatibus aut raro qde accidit,vt robur corporis maius reddere,acceperimus, ftudeamns: magna vero ex parte ftude-mus in logis qde morbis feruare vires,in acutis aüt moderate debilitatas cöferuareJNä,fi eas i iftis A.lib. U.4.C.I. tales,quales accepimus,vel feruare, vel augere femp ftuduerimus, morbu augebimus* Qui Vero fol‘71,a morbi acuti vidu exigat tenuiffimu in extremo,qui <33 tenuiffimu quide, no tn in extremo,dC q tenue: in libro de vidu acutorü (qui de ptiftana a no nullis infcribitur) plenius Hippocrates do-cuit^nos noftrisin eundelibruexp5nibus,totufermoneabfoluimus*Nuc vero tmhoc dixiffc fufficiat,in oibus morbis,in quibus vigor dC iudicatio primis quatuor diebus futura eft,mo vires fint fortiores,integra inedia feruandä effe,qu^eft in extremo tenuiffimus vidus* In quibus vero nö vitra prima feptimana protrahentur,fortibus cxiftetibus viribus, folo melicrato vti fufficiet* a * Didio h*c Solus aut hic vidus tenuiffimus eflet,no tn in extremo*Quod fi viribus no fidamus,ptiftan^ vte non eft in codi mur fucco:ronabilitcr cp huiufcemodi vidus tenuis diceret:ficutfqui p ptillana hordeacea, non Clbus8La:c,s* eft qde tenuis exquifitc,nifi oino pauca affumpta fuerit: non tn propterea plenus,qualis qui fit p C oua,& alica,Sč pifces,atq3 alia huiufcemodi,Quod igitur adiedü eft fermoni de acutis, in quibus ^ Leo no cöuenit, a haudquaquä dicit propter peracutos, de his enim ipfe mox inquiet: Vbiigitmor- niccous verne, bus peracutus eft,ftatim QC extremos labores habet,dC vidu extreme tenuiffimo vtendum eft* im£7iaoc n!m 5 In tenui "ViElu £gri delinquunt: quo fitfrt magis Udantur. Quicunque enim enor committitur 3maior in hoc fit 3 habent: & u* quam in paulo pleniori ~Vitlu. Propterea etiam fitnis periculofus exijht yalde tenuis & conflitutus & exquifitus "W ^fgU?aPan-aus,quoniam erroresgrauius ferunt. Ob hoc igitur tenuis ludus atq, admodum exquifitus 3eo, qui fit paulo plenior, tiqift habent . magis periculofus. «Ty^wf n Leo o i J mceuus:iprelsi Huius initium aphorifmi etia aliter feriptu inuenifihoc modo: In tenui vidu magna ex parte non habent. h bifariam peccat,qui egrotat: quo fit,vt magis l^dant*Et hanc feriptura pleriq3 magis altera pro- c t Codi. qd* bant,hoc putatcs Hippocrate voluiffe dicere,q> in tenui vidu bifariam £gri delinquentes, magis ledunt.Nam infeiis medicis ob hoc ipfum cogunt cibari,qm tenui vidu ab ipfis regutUr:&: hinc &rc[vf,fiTdl maius detrimentu fufeipiun t,c^ fi vidu tenui non regerentur* cf Adhuc aut delinquunt, fcilicet Adhuc aut de-&C ia natura exiftente imbecilli,vtqu^ antea alimenti inopia laborauerit*Mihi aute videtur prior ^Lconic^m-feriptura melior, vt quae hanc quoq3 copleditur,2^ fermone facit generaliore, cum de omni deli- picßi habent D do doceat,fiue volentibus,fiue inuitis fgrotaiitibus accidat: vt talis fit fermo* Quicuq? error ac-cidit egrotantibus,qui tenui vidu regutur,hic maius affert periculum, quia dC natura ä tali vidu debilis fada eft,& ad eu tranfitus eft infuetus*Confirmant antedidä feriptura ea,quse de fanis di- *ita fit cuntur,in quibus tenue ait vidü effe periculofum, qm errores grauius ferunt, non quia propter vertedu m: Qf vidus tenuitatem cogantur delinquere* Quae vero de aphorifmo fequuntur,funt manifefta* nao&MeJ' ^ | Extremvs morbis3extrema exqmfite remedia optima fint* . ?mbecülasabC • Extremos morbos nominauit Hippocrates maximos,vitra quos non funt alrj* Quare praeci Df TOtTOVTOV pit in ipfis tota curatione exquifitiffima nos vti,ac proculdubio vidum quoq3 adhibere tenuiffi «x«K&T&ßal I.dc Crifibus. mum: tales aut prorfus funt morbi peracuti,(in peracutis aute, qui tertio die ad fummü vigorem v£v° KC0*ev 4*d D Hb d P^rueniut, vidus fumme tenuiffimus optimus eft.) Vnde fequente fubiungens aphorifmu, ait* Tu^eclina* 4a. 151 .a & i. y I jyfoi jaitur morbusperacutus edfslatim & extremos habet ldbores3& extreme tenui fimo ~)/idu Utendum efl. ^um.f ab te- de Dieb9 decr uero no fedpleniore uidu cotingit adhibere: df tantu tibi indubendum effquantu morbus extremis eft mollior* nt*ißim9 uičlu 4a- >5S-d- « v r o o quanta &C. I Methodi me Sicuti fuperius morbos,qui maximi funt,extremos nominauit: ita dC nunc labores, q maximi nde mfia tn dendi. 7». j i.c funt,extremos appellat: labores autem, (groece vroyovg) vel acceffiones, vel iimpiiciter cafus vni- Utera g.l* Extra ord* A a iiij uerfos* uerfos.Etcnim acceffiones,atq3 oes fimpliciter cafus maximos poifidet morbus peracutus ftatim E in primis morbi diebus :nä in lpfos ftatim morbi incidit vigonqui nihilaliud eft, čjj morbfiquan tum ad cafus attinet,maximuJam vero morbus ille eft peracutus, qui ftatim in fummo vigore co fiftit.Statim aute,eft intelligendü, circa primos quatuor dies, vel paulo vlterius. Idcirco aute ex-treme tenuem vidu adhibere conuenitffi modo vidus tenuiffimus morbis in vigore confiften-tibus eft neceffarius: queadmodum docuit in libro de vidu acutorum,&C in hoc ipfo aphorifmo, Confiftit aute in vigore morbus peracutus ftatim in primis diebus,Quod aute fit rationi confo-num in morbi vigore tenuiffimo vti vidu,alibi eft a' nobis plenius oftenftim. Nunc id tm dixiffe fat erit,q?,fi quis pp inflammationes,vel febres(quae a morbis acutis funt infeparabiles) quifpiam veretur effatu dignu afferre alimenta: hoc ipfum morbo in fuo vigore confiftente magis verebit morb'a* ut'cö1 ^acere^unc enim II phlegmafi£,vt appellat ipfe in libro de vidu acutoru, maximae exiftunt: fiue 4!«ffuls Per pbffgmafias velit intelligere illas,quae proprie dicuntur phlegmo/ie.fiinflammationes: 1? fiue etia libeat febres vnä compledi, f m antiqua vocabuli acceptione. Accedit ad hgc, q? melius eft natura permittere vacare circa morbi codione,morbo in fuo vigore confiftente,neq3 diftrahe re ipfam ad cibos recenter aflumptos conficiendos,His rationibus itaq3,cu morbus in vigore co-fiftit,vidu tenuiffimo oportet vti,Hoc ergo fuppofitofin aliis morbis,quifuum vigore lirnt po- F fterius accepturi,non licet afferre ftatim ab initio extreme tenuiffimu vidu. Nam fic prius homo morietur,^ morbus ad vigore perueniat. In quibus vero morbi vigor ftatim futurus eft, hoc eft in primis quatuor diebus,in iis poffumus vidu extreme tenuiffimo vti: cum vires tolerent d>C inediam omnimoda,dC folius melicrati exhibitione, dC ptiffana; fuccum paucum oino: talis quidc tenuiffimus eft vidus. Qui vero hoc minus tenuis exiftit, quem etia pleniorem nommauit,illis conuenit morbis,qui pofterius 111 fuo debent vigore confiftere:in quibus praecipit tantü a vidus tenuitate declinare,quantu morbus ab extremis recedit hoc eft a vigore,Hoc enim proximo exi-ftente,paulo pleniore vidum afferemus:longius vero diftante, multo pleniorem: dC,quanto tar diorem fore lummu morbi vigorem expedabimus, tantum dC vidus formam commutabimus* 8 Metho.med, 7a. 5 i.c de Vitt. rat. ia morb acut.co. 7a nS.f de Optimale- f ThV «t*//»? eßiimpreßis, utiterpresuer tit. lurgudio, qui hos libros oltm adverbii tranttnlit,Vi-detur legijft ljav,quod "Vertat, vlti-mis. 1. extre-mis, et luduio tpeowehfis. 5 J| Quando morbus in fuo "Vigore conflit erit, tunc "Viflu tcnuißimo"Vtendum cfl. Hic pariter fermo pars quaedam eft artis dietetide, id eft, quae docet vidum conuenicntem adhibere: qui a non nullis feorfum icribitur per verba nunc dida:ab aliis vero antecedenti annedi tur aphorifmo,eo modo,quo ante fcriptus eft. Docet autem nos, vtcunq3 fcribatur, vnum Qc ide theorema,antiquo magiftro praecipiente, vt, cum morbus in fuo vigore confiftit, vidu tenuiffi- G mo vtamur,tum propter cafuum magnitudinem, tum propter morbi codionem, Neque enim 0 diftrahere oportet naturam ad alteram nouam codionem, cum eo tempore humorum morbum facientium codioni fortiter vacet,ÖC haud ita multo poft ipfos fit euidura: fic enim a nobis ofte fum eft in tradatione de Crifibus:de iis videlicet tantum morbis fermone nunc tranfado, in qui bus omnino 8C curationem,&: vidus rationem intendimus Ji vero funt,in quibus poft vigorem fequitur declinatio,Nam,quorum vigore excipit mors,in his ea-fola parte artis vtimur,qux pro-gnoftica nominatur,id,quod futurum fit,praenunciantes,ne euentus rerum noftro afcribatur er-rori.Harc igitur tibi fit vna indicatio,fumpta ex morbi temporibus ad vidus formam,altera vero a viribus agro tantis, quam in fequenti docet aphorifmo, Come clari autem oportet, an ager cum "Viftu fluffliciat perdurare ,ad morbi "Vigorem: & nunquid prius ille dcfi. ciat,necpoflit cum "ViBu perdurare:'Vel morbus antea deficiat, at que hebete fleat* Quia in fuperiori aphorifmo tantum iufflt ab eo, qui extreme tenuis vidus nominatur, decli-nare^uanto morbus mollior extiterit f fuo vigore> hoc in loco nunc altera adiicit intentione,vt quantitate declinationis exquifite nofcamus.Eft aute h^c intentio,vis ipfa ^grotatis: cuius gratia nutrimus: neq3enim morbi caufa, "Cum enim vis ita robufta fuerit, vtfperemus ipfam polfe per durare to tu tempus intermedium vfq3 ad fummum morbi vigorem, cum tali vidus figura: tunc exquifita habebimus declinationis,quam diximus,quantitatem, Quod fi imbecillior extiterit, adiiciendum'eft aliquid vidui,Öl plenior eft adhibendus tanto, quantum virium imbecillitas ex poftulat,Quocirca aliquando in ipfo etia morbi vigore,vbi cafus aliquis interuenerit robur natura; diffoluens,nutrire cogimur. Eft autem hic quoque fermo pars totius offerendi alimenti rationis, Vnde,fiquis dC hunc, 8^ priorem,atque fequentem aphorifmum vnum fecerit, non aberrabit, Ego vero in partes fecans expono, quoad fieri poteft,dodrinx gratia clarioris, 0 Quibus igitur Clatim morbus in "Vigore confliflit,iis etiam ftatim tenuis ""ViSlus adhibendus cfl: quibus "Veropo flerius debet confifiere,iis & in ipflo conjifltendi tempore,&parum ante illud, cibus flubtrahendus:prius"Vero "Vbe-rhis "Vicius adhibendus efl,"Vt Ager fujf ictat. Hic pariter fermo eandem fententia habet cum priore, nifi q> eft illo vniuerfaltor. Prius enim in peracutis morbis dicebat, q? ftatimin ipfis tenuiffimo vidu vti oporteret: hic vero fimpliciter de omnibus morbis pronunciat, quibus ftatim confiftendi tempus futurum eft, hoceft,non y multo 5. de CrifibuJ. 4a.i4i.c Inptogn.co.:. t.6.4a. 198. d. &C.3 i.ioi.a de Vičl. rat. ia H mor.acu. co.i. t. j7.7a. ma A.li. 1. C4.C.I. fol.71. a deMorborutc porib. j». 8Ä.b A.ibidem. A multo poft primam inuaflonemriubens ob id tenuem adhibere vicium. Quie vero fequuntur mamieita:cum eidem haereant lententia de Morborum temporibus. 3 In | acceßiombus abslmere oportet :namf -£'cibum darey nocuum eQ:^,quibus per circuitum fiunt acceßones., * u W\\s-mipfaacceßioneabjtmeveoportet. fMj,jj Totius quide vidus ratione in vnoquoq? morbo a duabus intentionibus lufiit fumere,ex fu-turo totius morbi, vigore,& ex viribus cegrotantis.Quo modo vero quifpiam particulares cibo- + „ jLl.i.t4.c.ij. rum oblationes faciat conuenienter,in hoc docet fermone,caueri iubes morborum "acceftiones* iadder* fci.8i.e Ipie vero manifeftius libro de vidu acutorum dixit,q> || neq3,cum iam adfunt,neq3,cum haud ita 2 v ■ multo poft aftuturae funt accefliones,cibus dandus eft,fed cum declinant 8b ceftann morb.acut. co. i. deCrifibu^ ^cceßiones |) yero,&b confutationes,morbi indicabunt & anni tempora, &> circuituum fucceßiua incrementa, W 4a-116. e g. & fiue cjuotidic,fiue ait emis diebus,fiueper maiora interuallafiat: Sed & ex ijs,Cum igitur tres cftent intentiones ad perfedam dC abfoftitam vidus ratione inftituedam,primac]3 ex viribus tegrotantis,fecunda ex morbi conftitu-tione,tertia praeter has ex particularibus acceflionibus fumerentur: vires qdem fub primo ftatim ingreflu dignofeere medicus poteft,ex pulfibus fcilicet,&: alijs,q ipfe in libro prognoftico latius feriptitauit: f quamuis forte qs dixerit virium magnitudinem efle incomprehenfibilem* At,fi na fExcoj2r4e poflumus earum quantitate exquifite inuenire, pofle tamen nos artificiofa quadam coniedura cls. y„de »e~c ad veritatem proxime accederenemo inficiabitur* Morbi vero conftitutione,quaIis nä fit,db par Ipofibdc quis ticulares accelfiones,multi medici exiftimarunt non pofle dignofei:non tamen idem fenfit Hip dixerit ejfe pocrates: fed db in hac parce,ficuti,&: in alrjs omnibus f^pe quidem exqfite,&T, vt qfpiam dixerit, ruk magnitudi. C perite,atqs fcienter, faepe vero conieduraliterquidem,non tamen inartificiole, neq^longeave ne dignofeere rita te,fed ^ppinq^ ac proxime perueniemus ad pr^cognofcendum futurum cofiftendi tempus db et lta Bur&on acceflionum reciprocationes* Verum haec omnia latius,db in libris,qui Prognoftica,& in ijs,quf Epidemiae infcribuntur,Hippocrates docuit: noscp iuxta antiq magiftri fententiam,ipfius verba cu decenti expolitione appoluimus in primo libro de Crilibus:in quo oftendimus,quomodo qf piam futurum morbi vigorem poffit precognofcere* Nunc vero funt omnia ab Hippocrate per capita tradita: noscp ipfa,quabreuiflime fieri poterit, dilucidabimus* Quibus vero curg eft omne de his difciplinam diligenter perdifcere,ad librum de Crifibus a nobis confcriptu, legendu accedant* Ipli igitur quoqs morbi,db lpfas acceflionum proportiones, db fuas etiam conftitutiones nihilominus oftendet: veluti in intermittctibus,q> tertiana cito iudicatur: quotidiana vero longa erit: quartana aut etia hac longior exiftet Jn cotinuis,quoxd caufodes quide,id eft,incendetes,acutae funt,qu£ vero typhodesd.iuccedentes nominatur, longiores: mediae vero inter has,femitertia ng* Quomodo vero quifpiam has omnes febres ftatim inuadentes dignofcat,fecundo libro de Crifibus plenius edocuimus: quare non oportet huc transferre, quae in alrjs bene iam explicaui-mus: neq3 enim faepius eade in pluribus libris funt repeteda,fed folum ad memoriam reuocandu, P quo modo, fi poflibile fuerit tertiana inuadente ftatim ab initio cognofcere, ex ea comprehende re queamus,q> 5C cito iudicabitur,& q> per tertium die fient accefliones*& hoc eft, quod ab Hippocrate dicitur: Accefiiones aut,& conftitutiones,morbi iudicabunt Nos quide,cum ftatim prima die febrium quartanarum initia fgpe cognouiffemus: non expeeflata fecuda accellione for mam vieftus ab initio conftituimus, tancj ad morbum,qui logo poft tepore ad fuum vigore foret perueturusade in quotidiana dC tertiana fecimus,tempus futuri vigoris in vtrifq3 fecundum pro priu terminum metietes.Sicuti aute in febribus,itide in alrjs morbis eft faciendu+Morbusm. lateralis, dC q peripneumonia dC phrenitis a Grgcis noiant,morbi acuti funt. Angina aut, q graece fy näche dr: iuxtangina,q cynache:&: cholera,^ diftetio neruoru,tetanos grg ce dida,pacuti. Aqua inter cute,melancholia,fuppuratio,&: phthoea.tabes,diutini. Ac morbo quide laterali, db phreni tidi magna ex parte per tertium die acceffiones fiunt: fuppurationibus aut,quae vetri eueniut,aut hepati,d^ tabi,quotidie,dC magis ad node: q vero ex liene laborat,&T omnino melancholicis,per quartm Quod aut fubinde dicitur de anni teporibus, ad ea,quae antea dida funt, habet relatio-ne,Nam db morbi conftitutiones,&T accefllones poflunt ab anni teporibus vna cu morbo indica ri,Neq3 enim fufficit hoc tantum fa‘ffe,q? quartana inuafit hoc die,vt ab initio praecognofcamus -inftituendam efle vidus figuram,vt ad morbum futurum diutinum: fed et, fi hieme,aut vere, vel aeftate. / teftate,vel autumno fuum feci't initium, pro fpicere oportet: id cognofcentes, quod aeftatequärta- E na: magna ex parte breues funt,autumnales longae, de magis,qu£ hyeme attingunt*Nam haec ea dem iple nos in fequetibus edocebitdiquidem dC tertiana febris eff quidem de alioqui celeris iu-dicrj,fed arilate löge magis,quam hyeme* A tq3 ali)s fingulis morbis eftas addidit celeritate,hyems vero tarditatem*Sed& accefllones,per tertiumquidemmaxima exparte aeftate fiunt,perquar-tum vero autumno,fingulis vero diebus,aut nodibus hyeme* Sicuti autem in anni teporibus,flc de in teperaturis ex proportione res fe habet: de quibus dC ipfe Hippocrates f^pe differuit, non ta men hic quidquam dixit,vt q ex vno alia nobis ad memoriam reuocanda reliquerit*. Qu£ enim tempus gffiuum,eadem de aegri temperatura,fi fuerit natura calidior,& ficcior:& gtas, fi in fuo vi gore conftiterit: de locus,fi calidus,& ficcus,vna indicabunt*Liquet aute, quod de induftria vitf, Sf affuetudo eodem modo fe habet,de praefens aeris nos ambientis conftitutio:de quibus poftea docebit*S ic,& quaecunq3 de tepore autumnali ad morbi coftitutionem, & accefTionum recipro-cationem affumebantur: haec eadem, de de aetate aegro tantis, atq3 natura, de vitae induftria, & aflue tudinibus,&f rcgione,in qua aegrotat,dC aeris ambientis,qug tunc vagatur,temperatura aflumere licet.Ex his quide iam conflare poteft,q> dC morbi conftitutionem,& accefllones cognofcemus: conftitutione quide, fi morbus fuerit peracutus, vel diutinus,quod ad confiftedi in vigore tepus F pr^cognofcedu eft neceffariu: accefllones vero, an per tertium,vel per quartum, vel fingulis die tus,fiue qua hora diei,aut nodis fint inuafur^* Quod vero circafinem aphorifmi feribit, deinceps videamus,fi ad eorum,que nos diximus,faciat declaratione* Sic enim Hippocrates inquit: Et circuituum fucceffiua incrementa,flue quo tidie,fiue alternis diebus, fiue per maiora interual-Ia fiat*Clarum eft aute ipfum intelligere per circuituum incremeta,accefllonum,que in iplis eue-niunt,augmenta: qug de modum,quo morbus augetur,de futuri vigoris tepus pr^flnitum often dut*hinc autem pr^cipue difces*Secudae accefllonis ad primam accremetum, in hifce tribus con-fpicitur,in hora,qua fit accefllo,in lögitudine accefilonis,&T in magnitudine* nihil autem differt, fi in vehementia dixeris,quia haec duo nomina funt apud medicos vfitata,ipfa^3 fepius de re eade pronunciant,cum aliquando dicuntmaiorefuiffe febrem ea,qug praeceflit, aliquando vehemen-tiore*Contingitautem hanc febrem vehementem,vel f quales horas cum prgcedete obtinere,vel pauciores,vel plures:quod ad magnitudine,fiue vehemetiaaccefllonis non pertinet, fed ad prolixitate accefllonis* Per accefllone aut te nunc oportet intelligere deterius tepus totius circuitus, quod eft a primo infultu vfq3ad tepus in vigore cofiftedi: ficuti reliquum tepus declinationis eft melius* Cü itaq3 accefllo,fiue per tertium,fiue per quartu, fiue quotidieflat, anticipauerit propor G tione,atq3 ita anticipando ad longius exteditur tempus,atq3 infuper vehementius afflixerit: tunc manifeftum eft morbi augmetum. Quantu autem augeatur, vnumquodq3 ex dicftis fua quantitate monftrabit: fiquide acceffio pluri tepore anticipans,& longius,atq3 vehemetius affligens,effatu dignu indicabit augmetum,dC veloce efle morbi motu, atq3 haud ita multo poft in fuo vigore futurum*Neq3 enim fleri poteft, vt magna incremeta fufeipietibus acceffionibus, no proxima fit morbi cofiftentia*Contraria aute acceffio,qu£*f parua faciat incremeta omnium eorum, quae diximus: quantum ad hoc attinet,longius diftare futuru morbi vigore offendit* Hoc igitur ipfum per circuituum incrementa d i fcem us, co n iccftura fcilicet affequi, poft quantum tempus morbus in fuo vigore conflftet,ac preterea horam prefinitam,qua accefllo inuafura fit* Conducit autem prima cognitio ad formam totius vicftus conffituendam: fecunda vero ad cibum dandum in particularibus temporibus,quorum intentiones ipfe ab initio docere propofuit*Quovd autem circui tum (gr^ce periodum,) vocet fimilem ad ide reditum,nemine puto dubitare* Sed&exijs,qug mox apparet,ait conieöl urandum efle de accefllone,dC totius morbi conftitutione*Siue aut cafus (gr^ce fymptomata) fiue figna, velit quifpiam illa,qug mox apparent,nominare: nihil retulerit* Illud aute de omnibus cafibus,fignisVe eft cognofcendum,quod non nulla quidem eorum ligni H fleantpafllone,aliqua aflidet,aliqua iudicat:aliqua codfione, aliqua cruditatem, aliqua falutem, aliqua perniciem oftendunt*Pafnonis fignifleatiua funt, quae vna cum morbo inuadunt* Quae vero affident: aliquando fimulinuadunt,aliquando fuperueniunt,non nunqua vero neq3 omnino veniunt: neq3 enim funt a morbo infeparabilia,neq3 eorum velut fuftantiam conftituunt, fed t.Epid.fea.i3. proprias faciunt differentias*Qye vero ab Hippocrate || crifima.i.decernetia fiue iudicatia vocan tur:cum primo quidem exquifite morborum principio no funt apta inuadere: cum duobus alijs autem apta funt: de quibus paulo poftea dicemus* Aliquando vero neque in his,fed,cu morbi au gentur,aut ia in vigore confiftunt,apparent*Signa vero co poiuimus.bed cC nunc per modum compendi) de ipfis a nobis dicetur. Qui vero voluerit totam Hippocratis artem circa illa perdifcere,ad illam vadat tractationem. Ex mox apparentibus igitur totam lubet morbi conffitutionemconiecftarfideindequandam morbi fpeciemin medium adducens,ita mquit: Veluti,in laterali morbo fi circa initia fiatim fputum appareat, morbum bre uiatdivero pofiea appareat,produci t.Perfpicue vero,quod docet,aflequeris,fi ex tertio libro Epi demiarum || apponam, qua: ipfede Anaxionefcribit, morbum, lateralem patientem quem etiam aegrotum ego in primo libro de Crifibus, mea expofitione patefeci. Verba autem Hippocratis « hxc funt:In Abderis Anaxiona, qui iuxta portas Thracias habitabat,febris acuta inuafit,lateris « dextri dolor continuus,tulfis liccaineque primis diebus expuebat aliquid:fitibundus, peruigil: ict vrinae bene coloratae,multas, tenues. Sexto die delirauit: neque calefacientia aliq uid proficiebat. « Septimo die magis laborabat,quia febris intendebatur, ÖC dolores non minuebantur, tulTcs'que (t inlefiabant, ÖC difficulter fpirabat. Ocfiauo venam in cubito fecui. fanguis multus fluxit,qua-t< lemoportuit.doloresremiffifuntjverum tufles ficcae fubfequebantur. Vndecimo die febres „ minores fadfae funt: parum circa caput fudauit: tuffes, dC quae a pulmone,humidiora. Die de> << B cimo feptimo coepit pauca quaedam cocfta expuere: leuatus eft. Vigefimo die fudauit, dč defijt « febricitare. Poft crifimleuatuscft:fiticulofusvero erat,neque a pulmone boine erant expurga-« tiones. Vigefimofeptimo die febris redrjt, tuffijt, multa concocfia eduxit:vrinis adfuit mul-C cocfiu difficilem, &C longo tempore perdurare. Hac igitur ratione, S>C in morbo laterali (qui dC ipfe eft ex genere inflammationum) attendere oportet ligna cočfionis. Namcrudiffimus morbus eft, in quo nihil omnino expuitur: fecundum ordinem obtinet ille,in quo fanies tenues: tertium,in quo craffiores: 8C quartum, in quo perfecftam habet cotftionem. Verum,fi hae circa tertium,vel quartum diem apparucrint,non contingit morbum tranfeendere feptimum diem. In alrjs vero lingulis necefle eft, vt pro cocftionis modo menfura temporis confequatur. Sicuti igitur fputum,perfed£CO(ftionis fignum eft, quando album fuerit, & lene,QC aquale confidentia,neque nimis humidum,neque nimis craflum: eodem modo integram cruditatem offendit,quod nullo modo expuitur. Quovd fi expuatur quidem,fed tamen adhuc tenue fit,debilis cocflionis eft fignum.Qudd fi impermiftum fuerit, vel flauum,vel rufum haudquaquam bonum.Qubd fi liuidum fuerit, aut £rugini fimile, aut nigrum: perniriofiffimu exiftit. Cum,itaq3 a nobis diftincfta fint figna cocffionis ÖC cruditatis, dC praeter ea tertium genus I) exitialium :illud fcire oportet,quo'd figna cocflionis femper funt bona, vt quae morbi folutionem haud ita multo poft futuram offendant: ficuti genus lignorum exitialium, mortem aegri citam pronuntiant. At vero figna cruditatis diutinum quidem ex neceffitate morbum fignificant:fed# quantum in ipfis eft, neque moriturum, neque euafurume morbo hominem offendunt:Tibi vero prius aegroti vires expendenti, etiam ex his licet praecognofcere. Aliud eft lignorum genus,quae iudicatoria ab ipfo nominantunfunt autem haec, fudores, fanguinis fluxus, rigores, multum alui profluuium, dC fimilis vomitus, dolor capitis repente inuadens, difficultas Ipiran-di pneter rationem QC vehemens,vel cordis morfus,vel quaedam in hypochondrijscitradolorem tenfio,vigiliae vehementes, delirium, Qc nox abfque ratione molefta, dC accefiio anticipans, dC lachrimae inuoluntariae nihil patientibus oculis neque ex triftitia prouenientes, rubor faciei, dC labrum inferius agitatum,lucida vel obfcura SC tenebrofa quaedam ante oculos obuerfantia, QC hallucinationes quaedam, SCmalae vel nafus repente rubefcentes, parotides, aut omnino alicuius in articulum decubitus generatio. Haec igitur omnia, 3č praeter haec alia multa huiufcemodi fecundum propriam eorum fubftantiant cafus nominata, quatenus vero fubitam mutationem offendunt, figna iudicatoria appellata, duplicem tibi praeftabunt praecognitionem♦ Siquidem morbo lam cočfo iuperuencrint, futuram ftatim iänitatem denunciant: Si vero crudo 3.Epid.com. 3. t.7S>.3a.i5o.b » IN A P HO RIS M O S HIP P crudo adhucmorbo,iudicationem non bonam, quae aut perniciem agat, aut in longum tem pus E .morbum producat*Quo'd vero alia fit natura horum fignorum,queiudicatoria nominantur,alia vero eorum, que coiftionem fignificant, hinc difcere poffisdn primo fibro Epidemiarum inquit l.Epid.com.i. Hippocrates: || CoCtiones,iudicationisceleritate,falutiscp fecuritatefigmficant: || Cruda vero,&f » t.45.4^} .m. inc5cqa^5/ qU£E in abfceffiis malos conuertuntur,iudicationum carendas,vel dolores,vel tempo- » ris longitudinem,vel mortes, vel recidiuas offendunt. Ita quidem hic in vniuerfum collaudauit « morbi cocffionem: in libro autem,qui Prognoftica infcribitur,particulatim in hunc modu fimul » inProgn.co.i. doces ipfius indicia: jl Vrinaautemoptimaeft,quandofedimentumalbum,lene,&requalefuerit « zoo.b. per omne tempus,donec morbus iudicetur*Significat enim ialutis fecuritatem, 8>C morbu pauco » tempore duraturum* Sic rurfus laudauit vrinam "monftrante coctionem in venofo genere,Rur- A.i.i.f. t.d. j.c, Ibidem, t. i}. ius aut,cum dicit, || Alui autem excrementu optimum eft,quod eft molle, confiftens,& hora ex 5*‘c 199.4 cretu, qua folet, cum fanitas adeft* Hic indicia cotffionum ventris fimul collaudat ac docet*Sic 3č ** eam,qua: fit in membris refpirationi feruientibus,cocffionem fimul collaudans ac doces, 111 hunc modum feribit: Sputum oportet in omnibus doloribus,qui pulmone, & coftas 111 feftät,celeri ter, ac facile expui,flauitie 63 valde fputo commiftam apparere* Coctionis igitur figna femper bona z.Epid. fcd.i3. funt,iudicationis vero ligna non femper*Sicergo,inquit, || Signa iudicatoria,no iudicatia, aliqua F mortem,aliqua difficilem iudicadonem portendunt* Sanc£p,&r cum ait,quae ad melius iudicant, non confeftim appareant: per htec verba eandem indicat fententiam. Nam cočtionis figna, quo-cunqj tempore apparent,bona funt.femper enim eorum vniuerfum genus optimum exiftit* No ergo repugnat illud,quod nunc dieffum eft,in morbo laterali fputum fi fiatim appareat,illi alteri, quod diciturdlgna iudicantia ad melius,non ftatim appareant* Nam figna iudicatoria non nuncj mala fiunt: lignum vero coclionis nullum vnquam prauum fuit, fed oia optima femper: & tato citius aegrum fanitatem recuperatum oftendunt,quanto citius apparuerint* Haec dixilfe fufficiat per modum cdpendrj,quantum ad praefentem attinet locum* Totam vero de iftis antiqui magi-ftri fententiam in libro de Crifibus expofuimus» Vt aut fermo,quem nuper diuidedo propolui, perfetftus habeatur: quomodo a didtis differant,& qu£ paffionis fignificatiua, &Č q affidentia dicuntur figna,hinc vo!o tranfigere,vnäin mediuadducens pro exeplo paffione,hanc ipfam vide licet,quam Hippocrates nommauit.In morbo igitur laterali,acuta quidem febris vna cum fpirä-di difficultate,&C tuffi,&' dolore lateris pugeti,figna paffionis fignificatiua nominatur.Quod au tem dolor aut ad hypochondriu,autad clauim perueniat,affidentiadicutur:ficuti,q> facilius 111 Ia tus patiens,quam in alterum^decubat£ger,ad idem genus allidentium attinet* Scripfit autem Sc Q Praxagoras Nicandri filius duo volumina de affidentibus fignis:de tjs autem, quae fuperueniut, vnum alium,ac fi de mox apparentibusinferiberetur*Haec igitur mox apparentia inquit Hippo crates 8C bonam morbi iudicationem>&fmalam: morbumcp vel logu, vel breuem futurum offen dere :Meminit au tem nonfolum fputorum,fed &C vrinarum,& excrementorum alui, Qc fudoriff eaicilicet,quaefuntinlibroprognofticofcripta,nobis exemplo fubijciens:quaead hunc locum transferrefuperuacuumforet*namde his 111 libris de Crifibus diximus,&: in commentarijs in Prognofticarin qubus adhuc magis antiqui magiftri lententiam explanauimus* 13 Senes \\ facillime ieiuniumferunt: ficudo loco,qui xtatem confijlentem habent }minus adoleje entes somnium mini liri'b corpora fenum frigida funt,& q> ob innati caloris maxime co uerftpneni ad igneam naturam accenditur febris. Veru tantam euenire fenibus couerftonem, vt aequa At ei,quae iunioribus accidit, vix fleripoteft»Multum.n.calidu proptein immenfum attol-liturjpaucu vero nö facile,fed maxima exigit caufam,que cogatad hoc,Ob hanc igit caufam,neqj fenes magna ex parte febricitant acutas febres, Acuti iuniores:&,fi qn,quamuis raro, talis his accidat febris,qualis iuuemb haec ad interitu egrotantis terminat» Aidicio»n»eft immenfam quanda efle magnitudine caufae febre facientis.Haec luftleere poliunt ijs, qui fecundum naturam le habet ad intelledtione,& fide eoru,q fcripfit Hippocrates» Ad eos vero,qui per caliiniam Hippocrate repiehenderut,e quorum numero vnus fuit Lycus,nosvnu integrum volumen feripii- mus ! A mus aduerius ea,quae contra aphoriTmum perperam obi)ciuntur.Hific aut titulufecimus, Aduer fus Lycum,q? nihil erratum fit in aphonTmo, cui principium eft, Qui crefcunt plurimum habent innatum calorein.Datus autem eft mihi Lyci liber poft fcriptos a me hofce commentarios, vnde ego poftmodum his heec verba fubiimxi,quae non funt in ijs,quae prius edideram. Seorfum aute in alio volumine defendi Hippocratem in ijsfin quibus fuerat a Lyco reprehenfus. \ 5 J Ventres hyeme& yCre natura calidißimi funt, & fomni longßimi: quare per ea tempora alimenta copioflora de Natura h u. fnt ex bibenda. Et enim tunc calor innatus copiofior efl, ~\>nde & pluribus egent alimentis: indicio funt States ^ athlet£* JZ.C pialckcS.0^. ^on Parum etiam tem pora anni conducunt ad virtus rationem inueniendam.Nam hyberno i77.f tepore pius appetunt hoies,& cibum facilius concoquunt: contra in eftate: cuius rei caufam ipfe Hippocrates reddiditfinquiens ventres "hyeme,& vere natura calidiffimos eife. Quid autem fit, inVotn Hb de fiu0^naturaf dicitur,Sc q> no fruftra id verbu adiecerit in hoc aphorifmo,ipfe paulo poft explana Dista. t. z ia. uit,inquiens,Etenim tunc calor innatus,multus: plurimo igitur indiget alimento. Ventres,itaqj 40- b ^ hyeme,Sč vere calidifil mi funt,non fimpliciter,fed calido naturali: cuius fubftantiam antea often »«P; B di. Caufam vero,ob qua hic idem calor hyeme augeatur,etiam Ariftoteles, explicuit. Refugit .n. &t. zf iu.c. ppcircunftantem extrinfecusfrigiditate,ficutirurfus gftateadfibi affine protenditur.Atq3itaco &com. j.t. z7. tingit diffolui quidem ac diftlpari eius fubftätiä tpe aeftiuo: cotineri autem,ac cohiberi, dC in pro ’.decaufkpul fondü fecedere hyemali.Ob hoc igitur dC cortiones,& fanguificationes, ČC nutritiones hifce tem luum.4a.97. c. poribus funt meliores. Addidit aut,& aliud ipfis contingens,nempe q> fomni logifllmi fiunt,ob in lib.de Renu nortium videlicet logitudinem: quod neqj ipfum parum cofert ad naturales operationes. Quod S*' i.iGale ver0 in ^ne adtjcitur/Indicio funt £tates,& athletg/pro argumento ponitur,q> plurimum alimen afcniuC7a.i9j. tu fit neceffariu, vbi calidu fuperabundat.Pueri liquidem,quia calidum plurimum hnt,idcirco,et ba pluribus indiget,&f plura cocoquut. Athletae etiam,quia exercitijs augent calorem natiuu, ob id in*' Enioonfb* imdtis ^rul polfunt alimetis. Quae igitur in aphorifmo dicuntur, fufficienter expofuimus. Si qs inedi.Gai.afcri vero ipforum veritatem diligentius examinet,non ad oia aialia fermonem extendat, fed ea exci-pt. ifagog.44.t piat,q in latebris degunt.Haec.n.cu fe recondunt,non egent pluri alimento: qiiquidem, 0Č line ci ffoU»h 5C polfunt perdurare,Et,li fuppofuerimus ea tato vti cibo,quanto,anteq recoderentur, male lp- fum cocoqucrent.Quale.n.hoibuscotingitaquafrigidalotis, tale etiam aialibus accidit hyeme. Contingit aut hominibus,qui aqua frigida perluutur,fi debile corpus habuerint,refrigerari,atqj ,C offendi: ii vero robuftum,primu quidem innatu calorem ad interiora refugere,ibiqp feipfum col> ligere: poftea vero ad exteriora remeante, multo, q prius erat,fieri fortiorem. Sic,& aialium qua: cunq3 lunt natura frigidiöra,rjs calor innatus a frigore hyberno fuperatur,adeo vt fere extinguaf. quare plurima ipioru,fimilia mortuis cöfpiciunt,cum fine fenfu,ac motu in latebris iacet:qugda vero prorfus in hoc ipfo affertumoriütur.Quaeaüt plurimo fanguineabundant,atq3calore, tale quidda hyeme patiuntur,quale acciditcorporibus fortibus aqua frigidalotis JSJam calor eoru ad interiora fe colligit,no(per Iouem)carnibus ad haec,prima fede derelirta, refugientibus,fed (piritu vna cum fanguine.Tria aut erat corpora,quae archigonon,hoc eft primogeniam nofträ fubfta tiam compleuerunt.fpiritus fanguis,& feminalis humiditas,ex qua in primo ortu, veluti in libris de femine diximus,fiunt partes aialis folidiores: mox vero augmentu dC nutritio in iftis perficit. Quod igitur melius hyeme cibu concoquimus,fanguineac fpiritu ad profundum corporis retro cedentibus,vnicuiq3 eft manifeftum.Non modo igitur hoc ipfum dicit Hippocrates,fed q> plura accipere cofertJn hifce.n.tpibus,inquit,hoc eft hyeme ÖC vere,plures cibi dadi funt. Atqui,fi pa-rum defluit,ac difftat hyberno tpe ad exteriora, multum alimetum no eft corporibus neceffariu: fiquidem nutritio eft eius,quod euacuatur, repletio. Oportet igitur alimenti quantitate effe eius, D quod difflat,quatitati proportionalem. Verum igitur effe,q> quidä hyeme no modo melius con-coquunt cibum,fed etia q> pauca affumentes refrigerantur,atq3 ideo offenduntur: fi vero plura af fumpferint,in nullos phlethoricos incidunt morbos,ipfe euentus oftendit manifefte. Caufg vero inquifitio in comune proponatur.Neq3.n.Hippocratem folu,fed omnes alios, huiufmodi obie> rtio facigat.Nemo itaq3 eft,qui non contentfat difflari corpora animalium ea,qug fit per fenfui oc culta foramina,difflati5e.Idcirco enim ad hoc deueniunt,vt egeant alimento,quoniam euacuan^ tur: ita vt,fi nihil a corporibus noftris effluere,fed femper aequa moles fubftantiae feruaretur, nulla foret alimenti neceffitas.Tu vero animaduerte,nunquid hac in parte altjs quidem omnibus ra tio fit inexplicabilis,foli vero Hippocrati,atq3 cius fertatoribus explicabilis. Neq3 enim aliud qc-quam,animal ab initio afformauit, ficuti neque rurfus adauxit, aut vfque ad mortem enutriuit, praeterquam ifte calor innatus,de quo nunc habetur fermo. Hic igitur, cum fit omnium operum naturalium caufa,quia copiofior eft hyberno tempore, idcirco cibi appetentiam intendit,cortio nes auget, &T plus fanguinis accumulat, dC craflfius corpus efficit, & vt fuperfluitates excernantur, prouidentiam habet. At calor circunfufus non modo fuperfluitates, fed aequaliter omnia euacuat, materiam inutilem,& ea etiam, quae in corpore fecundum naturam continentur,vna diffohiens per eam, quae a medicis occulta difflatio nominatur, quam calor, incitus operatur. Ncq3 Neque enim aliud quicg eft natura animalium preter hoc calidum,fecundum Hippocratis opi-E nionem*Oftenfumauterna'nobiseftincommentanjsde viribus naturalibus,naturam non fo-luni appetere,cöficere,agglutinare ^3 fingulis partibus proprium alimentum/ed QC huius quoq3 fuperfiuitates difflare:ac, quanto fortius extiterit calidum innatum,tanto magis difflatio effugit fenfum.Et ob hanc caufam Diodes inquit fudores ehe praeter naturam,qm oibus,quae ad corpus attinent,redk adminiftratis,&: alimento a' natura fubadfo,nunqj fenlibilis humor per cute excer-neretur.Quaecunq3*n.in balneis,aut vehemetibus exercitijs,vel propter ^ftiuu calorem exudant homines,ex caufis violentis originem habent* Bene igitur omnia tempore hyberno in corpore $a.Aph.i.& cct. animah'sadminiftranf,qhhyems mediocritate feruauerit. || Nam immoderatas intemperaturas vbi agit de an- & ipfe Hippocrates in fequentibus damnat. Quod autem omnia bene hyberno tempore in cor--cöftuutionitf^, Pore amma^s adminiftretur,indicio non paruo funt naturte opera fortiora*Nam cibi in ventricu Io bene concoquuntur,qm calor innatus plurimus eft: & vnä fuperfluitates fomnis longioribus expurgantur, qute quidem exquifite extenuata funt, per cutem: quae vero in vapores conucrfa funt,per expirationem ;qute vero fufficientem habent craffitudinem,per vrinasJn hism.plus eil fedimenti,q per gliatem,praeter id q> etiam tota vrinarum multitudo hyeme fufficienter augetur* lamuero magis nutriunt,Qč carne augent corpora hyeme, dC plus boni fanguinis cumulant, nili F malo prorfusvtanturvidfii*Nam,ficÖfideraueris,vtcorporanofi:rapaucum habentia fanguine autumni tempore, atq3 extenuata, fufeipiens hyems bonis implet humoribus,&C craffiora efrU cit,percipies,puto,nos gubernantis robur facultatis,quae elf calor innatus* Verum,nifi hicabun- tabit,dd boni fanguinis generatio,& partiu animalis enutritio, ÖC fuperflui tatu vacua tio* Sivero tm abunde habuerit alimentum, quantum potelf euincere, ÖC ipfe magis augebitur, 8C oia, qua: antea diximuSjCirca corpus animalis perficiet* Caeterum,vt ex pluri alimento oblato,quod non folu bene in ventriculo conficiatur, fed etiam in venis,dC omni animalis parte, vnuquodqs multo feipfo carnofius reddat,dC plus (anguine abudet,habet homines fatis ipfa experientia compertu, non in feipfis tantu,fed etiam in iumentis* Nam ante filatis initiu,circa vitima veris parte,& libi ÖC illis fanguine detrahunt,in memoriam reuocantes,quibus capiantur morbis, qn repente calor affhuus fuperuenerit,Hic.n*adeo fanguine extedit,atq3 diffundit, ac quodä modo efferuere facit, vt,qui hactenus moderatus fuerat,non polfitamplius in venis contineri, fed vel dirumpat ipfas, vel exedat: dC, quando impetum fecerit ad aliquam corporis partem alrjs debiliorem, in ipfa vel G mflammationem,veleryfipelas,velaIiquodaliudtalemorbi genus operetur* Nam multo plu-res,acgrauiores morbi,quibus plenitudo dedit cccafionem,ex humorum fiunt fufione* Htec igi tur omnia cum alrjs aftipulantur,quaecunq3 in prcefenti aphorifmo Hippocrates docuit: tum hoc probant,nofolumpoffecaloremperidtempusmultos coquere cibos, fed etiam multis indigere. Semper enim oportet alimenta effe innati caloris multitudini proportionalia, nifi forte, vt dixi,natura ex aeris ambientis caliditate imbecillis facff a cogat fubtrahere* Quam ob rem, cum 8C . de vere Hippocrates fermonem indiftindius habuerit,iple diftinguam: Ac primum quidem ve ris initium hyemi fimile magis effe, quam ceftati: finem contra*Deinde quod non nunquam tale ver habet frigiditatem,qualem tempus hybernum: aliquando talem,qualem tempus teftiuum,ca-liditatem.In primis igitur partibus eius, liquando frigidum fuerit,hyberne fimilem rationem vi-dius adhibebimus:in pofterioribus autem,fiquando fuerit calidius,aeftiuae"limilem* Quod fi me diam feruauerit temperaturam,vidhim illi proportionalem inffituemus* Atq3 haec omnia de vi-dius ratione,quam fanis oportet adhibere,didiafunt:deinceps autem de illa, qua* agrotis conue-nit,fermonem faciet* jg I v'ttus humidus febricitantibus omnibus confert, maxime ~\>ero pueris, & alijs, qui tali yitfu yfi confue- ffin arte coducut,breuilfi mo fermone doces: ac primo qualis fit adhibedus vidius tiua ad Glauc, Bionem: plu- febricitatftusideinde q, vidiuu3fanoru indicationes in ijs quide,q prgter natura funt, cotrarias: 7g97C- * es tamen ha- *n £ls a^ffi ^unt naturam, fimiles facere oporteat* Febri enim,quonia calida dC ficca paffio eff, ia-APh-^* bent. Et bht- (eft enim conuerfio natiue caliditatis ad igneam) vidium humidum cofulit* Humidioribus vero goncho. naturis, fiue propter aetatem, fiue propter confuetudinem, non contrarium, fed familiarem * ifa^o^ioV' s t m ombuC °Ponet enim conferuare naturam b t {eorum per humida,> non quemadmodum morbos, de-dacod.rracif Q.u* vero aquam inter cutem, cui febris adiungitur, in medium adducentes, fermo- non funt hac nem Hippocratis ftudent per cauillum reprehendere, quoniam hic morbus non humidum exi-"Verba, nec m vidtum, fed ficcum,ignorat i] artis curatiuae caput in primis neceflarium,quod nos vberius in Burgondione: “£a nadtatione tranfegimus:id autem eff,fimplicem quenque affecffum propria egere curatione: ysfi yniuer* plures vero inuicem copulatos tantum habere communem curationis indicationem, quantum fahs fpofitio. copulabuntur,nobis vel ei, quod magis vrget,obuiantibus,non tamen alterius cura omnino poffhabita, A pöfthabita,vel omnibus pari ftudio fuccurrentibus. Quod autem dcaqua inter cutem,& fimul fe bre laborantibus meminere, non eff abfimile morbo laterali, in quo fanguis expuitur. Nam dC in his contrarias exigunt affedus curationes, edudio fanguinis,& paffio lateralis: quae vbi cuipiam fimul contigere,ad id,quod magis vrget,obuiare oportet, non omnino poff habita etiä alterius cu ratione. Sicitaq^fiquis fimul febricitetjöcTealaboret difpofitione, quae aqua inter cutem nomina-tur:ad ambos affedus refpicientes, qui contrariam exigunt curationem, vtriqs eorum proberefi-flimus,quemadmodum &alqs oibus pari modo copulatis. Neqj igitur ipfi tale quiccf; dixerimus, neq?alterum talia dicentem admiferimus: verum,fiquid per verba fua Hippocratesin aphorifmo nondixit, quod tn idem habeat iudicium cum rjs, qua? ab ipfo dicuntur, hoc quocp fuiffe didum potentia,debemusexiftimarc:nam dC aetatis meminit,dC confuetudinis:tu vero, & naturalis tem-peratur£,& temporis anni,& regionis non abfq$ ratione memineris,que QC ipfe Hippocrates adi) cit aliquando: non nunqj vero vnius,aut duorum mentionefada,reliqua,quaefunteiufdem natu ra?,atcp ordinis, praetermittit. Fiuntautem,&ab his indicationes,quemadmodum fupra & aba?ta-te,3^ ax morbo fieri diximus,feruantibus nobis,qu£cunq3 inculpata funt,per vidum fimilem temperatura?: quaecucp vero culpata funt,per contraria corrigentibus. Diximusautem plenius de om B nibus indicationibus in libris,quibus ars curatiua docetur. 17 Et quibus femel, aut b'is}&quibus plura,Wpauciora, & particulatim oporteat afferre, confiderandum. Condo nandum autem aliquid tempori, regioniy huic plus,vel minus iit offerendum, vel ep vidu exiccante, vel humedante vtendum fit: ied, nunquid femel, an faepius qualibet die, vel node cibum offerre oporteat,maxime neceffarium eft cpnfiderare: & ad haecip-faab anni tempore,ab gtate, a confuetudinefumere indicationem: licuti in qualitate, dC quantitate fumcbatur. Nam ad hgc primae erant intentiones,& morbi ipfi,& vires aegrotantis,dC praeterea »tas,&anni tempus,&confuetudo, &C quaecunqj his funt proportionalia:^ propterea lpfeHip-pocrates illud adiunxit, Condonandu elf autem aliquid tempori,-[regioni}- aetati,dč cofuetudini, liquido offendens per verbum /condonandum/ q> neqj totum, neqsmaximum a talibus accipit. Nam,fi faepius,aut raro,fiue omnino nutrire oporteat: ab aegritudine, ČC viribus primum, dC ma xime accipitur: poff hoc autem &C ab anni tempore,ÖC ab aetate, 8C talibus. Si enim vires laboran C tis debiles fuerint,bC ea,quae in corpore eff difpofitio,fit ex corruptione humorum, vel defedu: pa rum alimenti fepius talibus afferemus:parum quidem,quia virium imbecillitas non poteff totam fimul multitudinem alimenti fuffinere: faepius autem, quoniä multis indiget difpofitio. Defedus fiquidem exigit adiedionem, corruptio vero contemperamentum. Si vero cum virium debilita-te neque defedus aliquis affuerit, neque corruptio, humores autem fecundum naturam modera-te fe habuerint, vel etiam fuperabundauerint: his raro, 8C pauca afferemus: QC multo magis iffud > agemus, fi cum virium robore humores fuperabundauerint. Si vero cum humorum defedu, vel corruptione vires validae fuerint: tunc multos cibos, atque multoties tjs, qui ita laborauerint, da-bimus: vtpote multos exigente difpofitione, 8>C natura robuffa potente illos fuperare. Si vero ac-ceffiones non permiferint, neque multas alimenti offerendi occafiones pra^ffiterint:raro plura exhibebimus. At,fi vires valide fuerint cum pleth orica difpofitione,raro pauca aff eremus.Nam, etli eum, qui cibum debet conficere, robuif um habeamus: quia tamen difpofitio multis nonin-diget, rationabile eff,vt pauca afferamus. Sic quidem oportet dC a morbo, ÖC a' viribus aegrotan-tis ad ea, qux propofuimus, fumere indicationes. A tempore autem, aetate, 8C confuetudine, St altjs,quae his funt proportionalia,hoc modo: Ailfiuo quidem tempore,quantum ad temporis ra-I) tionem attinet, faepius pauca danda funt: quoniam, & pluri aegent adiedione, vt qui diffoluan-tur,& vires habeant imbecilles: hyberno vero tempore multa quidem propter robur virium, fed raro: quia non valde multa indigent adiedione laborantes, vt quibus non multa fiat euacua-tio. Nam fanos quidem antea offedimus fufficienter hyeme euacuari, quoniam plus habeant in-Elii. f. j. d.5. nati caloris: Vere "autem medio,atq^ adhuc magis aeffati proximo,paucis,St ex longo interuallo c.i.foj.68.f nutriemus. Nam tempus id periclitatur, ne proxime accedat ad plethoricam difpofitionem, pro-pter humorum, qui hyberni temporis frigore concreuere, fullonem. Quemadmodum ergo in plethoricis difpofitionibus, fi vires validae fuerint, paucum cibum, 5C ex longo temporis interuallo damus: fic St in vere faciendum eff, praefertim in febricitantibus, de quibus nunc fermo ha betur ab Hippocrate. Sanorum enim vidum antea docuit. Autumnus vero morbis,qui ex corruptione fiunt,affimilatur. Quapropter,qui eo febricitant tempore,continua boni indigent adie dione: 5£,fi vires valide fuerint,fepe,&: multa dabimus: fin imbecilles,pauca, Stfepius afferemus. Simili modo quifpiatn & ab aetatibus, St a confuetudine,& a regionibus fumeret indicationes, ad duas primas redigens intentiones. Singula enim, qua? diximus,aut fortes, aut debiles vires efficiunt , St corpus reddunt, aut fuperabundans bonis humoribus, aut fufficientibus carens, aut vitio humorum deprauatum. Extra ord. Bb deflate IN A PH ORISMOS HI P PO C. X S J deflate,&(intimno cibos difficillimefcmnt,byeme facillime: fecundum locum her hübet. Ncnbfs, vtforte quifpiam exiftimauerit, deeifdcm differuit Hippocrates, cum fuperius illunt Si!pra,Aph.?5 » fcripferit «phorifmum,cuius principium eft,|| Vetres hyeme, verecalidiffimi funt natura:nüc autem rurfus, c^/Eftate,& autumno cibos difficillime ferunt, hyeme facillime, dč ver fecundö habet locum: Verum, quoniam &C ad quantitatem vidus,& ad modum vfus ciborum tam in fanis, g in egn's,quandam accipit ä temporibus indicationem: non abfq3 ratione eorum in vtrifq3 come minit: illic quidem offendens cibos plures fanis dari hyeme oportere, quoniam plus ineft innari caloris, quem nutriri oportet: nunc autem q> fi femel etiam multum illis ciborum attuleris, haud-quacp nocebis. Facile.n. omnes ferunt cibora multitudinem hyeme, difficulter vero aeftate. Qua-hyeme quidem raro,&C multos cibos afferri concedenda eft: aeftate vero, quia cibos ferunt difficulter (Oquidem is, cui eos coquendfac conliciedi officiUm natura tribuit, calor innatus fcil/cet, exiguus elf) cauedum omnino eft,ne totum fimul cibum exhibeamus: fed ftudere oportet, vt frequentius pauca afferamus. Nam corporis difpoOtiofimilisijs, qui ex humorum defedlu morbi confiftum,exiftens;exigit adiedionem: Hyems quidem,atq3 ^ftas talem naturam habent:reliqua vero duo tempora, autumnus quidem a:flatem fubfequit, ver autem hiemem. Et caufa aperta elf. F Nam refrigerari, Sc cogi in vnum,atque denfari corpora autumno:laxari vero, dC rara fieri verno tempore incipiunt. Ob hanc igitur rationem, no idem bisde temporibus enunciauit:& ob illam etiam,quia in altero aphorifmo de fanis fermo habebatur. lis,qu iper circuitus acceßiones habent,nihil ddre oportet,neq; cogere fedfubtrahere adtcBioni ctnte iudicdtiones. Cum igitur tria fint capita,quibus vidtus ratio comprehenditur, quatitas ciborum,quaIitas,Sč vtendi modus: ad duo quide priora capita ex acceffionibus nullam habemus vtilitatem, ad tertiu vero ex acceffionibus aliquid fumere poflumus. Quare non temere Hippocrates earü in tertio ca pitememinit. Nam tepora commoda ciborum particuIarium,praecipuedocetacceffiones,in mor bis tn,in quibus ordinatim obueniunt,hoc eft per circuitus: atq3 ideo ipfe quoq? Hippocrates inquit/lis, qui per circuitus acceffiones habent, nihil dare oportet/vt qui non ignoraret aliosefle, quibus fierent in morbis acceffiones,non tfi per circuitus,hoc eft non ordinatim. In hifce igitur ra tioexquifita inueniendi temporis, quo cibus offeratur, haberi nequit. In quibus vero acccffionu ordo feruatur: principia earum oportet obferuare,hoceft,ne eisiam fadfis, vel non multo poft futuris,nutriamus. Quod aut dicitur/ante iudicationes/vel ante acceffiones quafcuncpfimpfr,vel G ante morbi vigores, vel ante illas, quae proprie iudicationes noiantur, eft intelligedum. Nam hic triplex intelledfus, verus eft.Primus aut magis videt ad propofltum pertinere,fi videlicet ante acceffiones inteiligamus. Nam de morbi vigore,retro didfum eft: fi de hoc intelligatur, et de iu- dicatione intelligetur: qm maxima ex parte morbo in fuo vigore confiftente fiunt iudicationes. || Qu£ indicantur,& indicat a funt integre^neque monere, neque nouare aliquidfue medicamentis f ne aliter irri tandofdfmere♦ lamperfecfo de vidus ratione fermone, ad alterum caput tranfeendit: in quo docet, qh fit totum ipfi naturae permittendum, quod ad regimen pertinet aegrotantis, nihil aliud nobis agentibus, nifi vidumcouenientem inftituentibus: qn etiam non fit totum naturae permittendum, fed aliquidnos oporteat operari. Vbi igitur (inquit) vel integra iudicatio fada eft, vel adhuc fit, to tum natura; permittere,dC nihil nos nouare oportet: vbi vero indeficienter iudicat, id, quod defi-iii Kb. 3 Hum. citjfupplere nos couenit. Hoc aut & ipfe dicebat in libro de humoribus,per h^c verba || Que per-Suitlibd1" ^ e fodicantur,nomouere:necpmedicamentis,necpaliterirritando,nouarequiccp. Nam,quod IU 1 s in aphorifmis i. integre dixit,hoc in illo libro comutans a77-^Ti,i.perfectenoiauit*EftauH tem huius nominis arrapr) apud alios antiquos fignificatu pro cumulate,plene,atep indeficieter: que oia etiam hoc loco per aprico;, i. integre,debemus accipere. Neq3.n.per id verbu, dies pares oportet intelligcre:effet enim in propatulo falfum, fi quis in diebus paribus, vel iudicatus eft, vel iudicat,nihil in his nouadum effe. Neqj etia hec dieffio dprice;, hoc in loco fignificat nuper: quod maxime offendunt verba fequentia. Neq3-n. fimpliciter dixit aprice;, hoc eft nuper, iudicata, fed quae iudicanf, SC iudicata funt :quoru alteri quide/iudicata/aduerbiu aprice;, i. nuper, poffeteon uenire:alteri vero /iudicantur/ nullo modo. Sed &C hoc lpfa rerum euidentia demonftrat.Neq3.n. fiquid paulo anteafit iudicatum,hocnouari nondebet:fed fi perfecfte,fi indeficienter, fi plene,tue verum eft,quod dicitur. Siquid vero deficiat: id,quod deficit,oportet adiungere. Nam, que poft iudicationcm relinquuntur,faciunt recidiuas. Quae'nam igitur eft perfetfta, dC indeficiens iudicatio c’ nempe in qua ameffa bene procedunt,& cui nullus numerus deficit iudicatorius. Primum.n. * Hec vox non me^I0r iudicauo, quae fit per euacuationem inferiorem,q quae per abfceftum: deinde per quam eft in gr^cis co humor noxius,8c redundans,čj per qua alter euacuatur: tertio loco,quae i&r IfyvjLSzcudumpro-dicibss. ceijum fit, quam quae fecudum proceiTum non fit: vocatautem ipfe fecudum proceffum id,quod retfo tramite procedit: quarto poft has, quae facile toleratur; quae cumcočtione fit, dc in dev cretorip de Natu bum. C<5. I. t. J6. !a, Ji-e in Com.hb.de Di?ca. t. z. z1, 40. b 20 dc Venat fefti. aduerf Erafift. 6a.6.c Acrctorio die* Hxc omnia adefle conuenit perfeeßae iudicationi: cui fiquid defit, velplura:nec^ ex^ quifita,necp integra fuerit iydicatio. / qua? ducere oporteat : nempe que ne<£ iudicantur,neq3integre funt l'udica JV,3.1 i4.c ta: *1XC ig1 tur per quam partem fint euacuanda, docet,duplicem nobis dans intetionem, dC lpfam dimidium!C jQ 6.Epid.co,z. partis naturam,ÖC humoris inclinationem* Ad quem enim locum ex conferentibus vergit, eo du*-dtwla. cerc conucnit* Sunt aut euacuationibus conferentia loca,inteßina, venter,vefica, vterus,cutis vni aduerfusErafi. uerfa: ad ha?c, palatum, ÖC nares, qn vel cerebra expurgamus, vel per profluuium fanguinis fit ex- " > c cretio:pra?cipuečpfi hoc eßperdirečtum ad locum patientem» Nam, qua?contra fiunt moIacutSl! Pr0^uu!a ^nguinis,mala funt* Inclinationes vero humoris noxrj ad loca no conferentia fiunt,qn Mo.7a.i 17.C vel aliquem habuerint fuapte natura principatum, ÖC maius ex ipfis damnum eß fubfecutui um .q morbi,qui iudicatur,dignitas expoßulet: vel nullam Iiabcant effluxionem.Excmpli gratia,vbi he par humores infeßant, quos oporteateuacuari,duae funt ipforum accomoda: inclinationes: prior per ventrem: cuius illa melior eß, quae per inferiora, cj qua? per vomitum: fecunda per renes,acqj B veficam. Non tamen,quae ad pulmonem,thoracem,dC cor eß inclinatio,bona eß. Oportet itaque medicum naturae inclinationem antmaduerterc:&,liquidem idonea fuerit/ubminißrare &C adiu^ uare:fin autem contrarie fimul ac noxie fiat,prohibere,transferre,atq? diuertere oportet. 1Z jj ConcoSla medicari}atqj mducre, non cruda neque inprtnapijs,modo non turgeant:plurima "Vero non turgent♦ Ineodcm. 4.dc Sanitate # S , tueda. za.84.h Confueuit'Hippocrates dicere,medicari (graece tpap/JMudim) pro vti medicamento purgante. ., . dc Totius mor Verbum aut /opyaiv/ hoc eß turgere, translatu eß ab aialibus f concubitum appetentibu'}■ ad hu j1 lfc Gjrifibus mores. Na,ficuti illa ßare loco non poflunt,quada titillatione impulfa,eo cp afteeßu cocitata: fic SC 4a. ixs;.g. Et humores plerunqj in motu vehementiore, atq$ trasflux&a partibus ad partes, in morbi principio 14d Co t fi h°*em iofeßant,mouentes,titillantes,ÖC quiefeere non permittentes,cum &C ipii pariter moueant, Ldi. Sdfi & transfluant,bi titillatione aegrum moleßcnt.Tales igitur humores euacuare conuenit:. hoc eß, Loc.ja.i9i. b qui funt in motu, &latione, & fluxu:Eos vero,qui iam funtin aliqua corporis parte firmati: neqj de Via. rat.m a|10 vj|0 auxilio mouere oportet,neqj medicari ante coctionem. Tue enim naturam qucq3 ipfam habemus euacuationi adminiculantem:confpicitur liquidem, ipfa pofi cocliones, & humores Et.t. j8.ij9.c di (cernere, & fupcrfluitatesexpeilere:quoin tempore fiunt&iudicationes» Sed, cum perfedeip^ ia Aphon.z4. q fa mouet,nullo medicamento opus eß: cum mediocrius atq? imbecillius agit,id,quod deficit,opor tet fupplere: vt ab vtroqs noxrj humoris fiat euacuatio, natura quidem expellente, medicamento vero attrahente.Oflenfum enim eß av nobis in comentarrjs de potent rjs naturalibus natura vniuf cuiufcp particula?,quatuor vti potentijs,attradiua proprij alimenti,^ eiufdem retentiua, pr^terea quocpconcocftiua, St quarta alienorum expulfiua. Singula vero medicamenta proprium fibi attrahunt humorem. Bene autem fermoniaddidit/Plunma vero non turgent/, difcerecp oportet hoc ab experientia,raro contingere, vt humores ab vna parte ad aliam transfluant, fed frequefius accidere,vt in vna aliqua parte quiefeant atq^ confißant; in qua et concoquuntur toto morbi rem pore vfq3 ad eius folutionem. Scire autem oportet,q> in quibufdam exemplaribus hic aphorifmus kriptus non eß: in libro autem de humoribus pafilm feriptus inuenitur. • *3 I DeieSliones non multitudinefunt ti3&hoc cum prxmeditctt ionefaciedum* p aS^8°r iuiS^impe- Paulo antea dictum erat, | Cococta medicari,& mouere,non cruda,necp in principqs,fi notur- I-a de Crifibus latorem cap. j. geant: plurima vero non turgent. Nunc autem,q> circa principia acutarum aegritudinum tm con p^ör.c6.2. hüc jocum po- tinglt aliquando purgare vtifiter,nos docet Hippocrates* Nam in longis morbis femper oportet 1.37.4*. *74;£ hoc ipfum cum multa cautione, St confideratione facere* Vnde mihi videtur Hippocrates t r ‘ g° £ ^uraädüalf’a rec^eadieciffe /Et h oecum praemeditatione facere/. Siue.n.per hoc verbum diligentem intelligat Et. co.^.u 38. ad3 ani- examinationem prius fa - fed ad memoriam reuocantur ea, quse prius in alia libri par te enunciauerat de fpontinis euacuanonibus,vt hoc etiam in loco totus fermo de pur gationibus effet ab-folutus* COMMENTARIVS SECVNDVS N quo morbo fomnus laboremfacit, mortale:fi yerofomms iuuat>non mortale♦ Quod quidem labor (grece ttovoc) apud ipfum nunc Igfionem fignificet, darum eft ex eo,quod opponi tur* Inquit enim: Si vero fomnus iuuat, non mortale. Cum vero duplex fit ea, qua: ex fomno fit lxfio, altera communis, quando in principijs acceffionum,quas 70nmucto-icts, hoc eft annotationes vocant, aegroti dormierint: altera propria, in quibufdam morbis, quando, in aliquo alio tempore: de hac ipfum dicere eft exiftimandum :illa enim ne que mortem,neq$ aliquod aliud graue fignificat,cum natura temporis confequatur. In principijs fiquidem acceffionum calor -{naturalis} totus, ÖC humores in profundum corporis vergunt, (quemadmodum ipfe docuit) ÖC magis in quibus horror, vel rigor, vel fortis partium exteriorum B refrigeratio contingit. Et propterea,fi in principijs dormierint, cafus illis protenduntur, 8C vix fe bres ad confiftentiam perueniunt. Ac, fiqua inflammatio fit circa vifcera, rationabile fit lpfam au geri :ffque humores aliqui ad ventrem confluant: non,vt in alijs fomnis,concoquuntur,fed mul to plures fiunt, incocfti permanentes. Ob hanc itaque caufam. aegrotis vigilias tunc nracipi- ^ mus, illam, quae a vigilijs fit, fpiritus, fanguinis, & caloris, qui in cis eft, ad exteriora lationem op ' . ponentes,tančj? maximum auxilium,aduerfus illam, quae fit in acceffionum principijs, fanguuiis, fpiritus,& caloris -f naturalis}- ad interiora lationem. Quare non fine ratione dixerit quifpiam hu iufcemodi Igfiones hoc tpe accidere quidem ex natura acceiiionis,fed vigilia prohiberi: Cum ve-ro hac quoqp priuati fuerint aegrotantes,tunc damnum fentire manifeftius, no quia altera l^fio ac-cedat ex fomno,fed quia deeft illa,qu£ ex vigilia habetur vtilitas. Hic itaque fermo nullam oftedit fieri in acceffionum principijs ex fomno Iaefionem, fed hoc ipfum tantummodo, carentiam vtili-tatis. Alter autem fermo,qui concedit ex fomnis fieri hoc tempore lefionem, aderit nunc Hippo-cratem docere de tjs, qui in alijs temporibus dormiunt, in quibus maxima ex parte manifefta vtili tasex fomno prouenit, pr^fertim vbi morbo declinante adhibeatur. Nam aliquando etiam conft ftente morbo fomnus manifeftam affert vtilitatem: quadoqj etiam in extremis partibus augmen-C ti, quae ad confiftentiam copulatur: mamfeftiffima tamen omnium vtilitas eft, qua: in declinatio^ nibus fit. Sane cp, cum fomni nocent,minus quidem exitiales funt iam confiftente, atqj Increfcete acceffione: praecipue vero funt in decimationibus perniciofi.Nam,quo tempore aliquid eft vtilif fimum,fi praeter id, q> nihil prodeft,etiam nocet,mortem non fine ratione fignificat.Ex fomno au tem lafiones funt, quae funt vtilitatibus contrariae: idcirco quia febres vel ab eo non di Abluuntur, vel etia exacerbantur,& quia dolores intenduntur,& fluxiones multiplicantur, dC crefcunt infla-, mationes. Quidam vero 8£ inter dormiedum delira loquuntur: &,vbi expergefadi fuerint,multo tempore in delirio perfeuerant. Quibufdam etiam initiumcomatis in fomno fit :& vix,cu pun guntur,excitantur.Haec autem omnia contingunt propter humorum malignitatem:quos,vbi ca ior innatus fortior extiterit, per fomnos concoquit: vbi vero debilior,illis fuccumbit, ab eis cjj vifcera aggrauätur, & dicftis affetftibus homo corripitur.Ipfe etenim Hippocrates vult || hominem 1( ,fc c< ro ex fomno tales fiebant. 4a. AphoiiÄ 7! V bi fomnus delirium fedatjbonum. 34‘f* Si ambos dixerimus aphorifmos,& hunc,fcilicet 8C antecedentem,inuicem iungi, totus iermo talis vtique fiet: In quo morbo fomnus laborem facit,mortale: fi vero fomnus iuuat, non mortale: vbi igitur fomnus delirium fedat,bonum: vt vnum aliquod velutiexemplum particulare fub-iungat fermoni antecedenti vniuerfaliter diI°f ^ pientes,fomnum efte longum. Verum hi a nobis difcentes,q> non prius coma nominatur,q; diffi Äphor.{7, diem habuerit expergefadionem,concedant fomnum longum recte nominari,-qn folo tempore 6o.t modum natur^conuenientem excefterit, &C non dum habuerit difficilem expergefatftionem. Fit autem huiufcemodi fomnus refrigerata prima parte fenfitiua, hoceft cerebro ipfo: qua:refrigerationum fortis fuerit, mifta quidem humiditati, facit lethargicas paffiones: cum ficcitate vero, eas, qu£ gr^co vocabulo j&rctAh'4«$, id eft deprehenfiones nominantur. Sic 6C vigiliae fiunt propter calorem primae partis fenfitiuae,vel ex fola intemperatura,vel ex humoris biliofi abundantia. Horum vero talium omnium dcmonftrationes in noftris funt fcriptae tradatibus: nunc autem fuffi-ciat folaeorum capita tetigiffe. Sicuti autem quidam fuere, qui fomnum femper fieri commode-ratum,exiftimarunt, & nunqjj immoderatum: fle non nulli rurfus aiunt vigilia nunquam elle mo deratam, fed hoc nomen folam immoderantiam fignificare, oblitieius, qux in vfu vitae feruatur, F confuetudinis,quoniam dC mala non nunq mediocria dicimus magnorum comparatione. Sic igi tur oportet accipere vigiliam mediocrem,ac fi fignificetparuam. d o t' r 4 j| Nonfatietas^nonfames 3neque aliud quicquam0quodmodum riatur# exce[ferit}bonum* ßaad Trafyb. Rurfus hicaphorifmus,ficut SC alter,qui antecedit, quod in vna materia,ide in omnibus enun 17 . a. Et i*, ciat. Nam,cum fanitas moderantia quxdam fit,necelTe eft omnes immoderantias, quae plurimum Aph-17'1} i a' modo receflerunt, iam aegritudines elfe: quae vero non dum id., quod plurimum eft, obtinent, aegritudinum generationem oftendere. . . 4. de Sanitate 5 ]| Spontanea (ajsitudtnes morbosprmunctant. tuen. za. 81. ei Non eius, quae fit ex motionibus, immoderantiae nomen eft laffitudo, fed eius,qua! aduenit in corporibus animalium,difpofitionis.Neq3.n.laffitudinu meminit,que ex talibus accidunt motio- * Optima fe-tubus, fed quae fponte contingunt. Cum igitur abf<$ motu huiufmodi euenerit difpofitio: non f&^^6ry3m fimpliciter laffitudojfedlaffitudofpotaneanoiatur. Sed, cum tres finGlaftltudines, quemadmo f ‘‘ ’ dum in falubribus declarauimus,prima,que vlcerum,fecunda,quae ternionis,tertia,que inflamma Gc tionisfenfum habet,ex his eompofita: prima quidem ex vitiatis humoribus ortum habet, fecuda cx plenitudine,tertia ex vtrifqj fimul iundis. Sic.n.a' nobis eft monftratum in ea, quae de falubribus in(cribitur,tradatione. Quare non temere didu eft fpontaneas Iaftitudines morbos nudare. 6 II Quicuncji dolentes parte aliqua corporis 3omnmo dolorem nonfentiurit,ijs mens agrot at. Pia.dačS? Dolores (hoceft 7ror8c)foletnominarenonnunqdifpofitionesipfas,inqbusdolemus:inque jYliror.co.r. tf.Epid. c5. % t. fenfum dicebat in libro Epidemior u,q> in || Cranone antiq ui dolores frigidfnoui aut calidi: haud- t, 1 s 4a. 16 5.L quag dolores calidos,frigidos've, fed difpofitiones, ex quibus fiant,ita noians. Et hoc in loco igit Etc°-l-“• eodem modo dolores ipfas difpofitiones nominauit,qu£Cunq3 cum dolorefieri funt natura aptae, 17LX quemadmodum eryfipelas,inftamationem,&vulnus, Qc collilionem,atq3 rupturam, &C conuulfio nem,& quodcuncp tale aliquid: quod fi ad fit,& ab aegroto non fentiatur, mentem indicat £grota-' re. Siue autem yvcopnv, u mentem,fiue tyavoiau/, i. cogitationem dixerit, nihil in prefentia refert. 7 I Qu£ longo tempore extenuantur corpora Jente reficere oportet: qu£ ~\ero breui3breuiter. ^Mefhodi mc Que enim pauco tempore extenuata funt corpora: ob humorum,& fpirituum euacuationem,H non ex folidorum colliquatione id perpefla funt: qui vero logo tempore extenuati funt, ijs carnes b'quefcunt,graciles etiam redduntur aliae partes,per quas concodtio in animalibus, dC diftributio, S<:fanguificatio,atq3nutritio perficitur: quare tantum no poterit concoquialimentum,quäto indiget corpus. Quam ob caufam talia corpora longiori tepore reficere oportet,atqj tenuiter,quod lente nominauit.In quibus autem foli humores,& fpiritus funt euacuati,in ijs celeriter, ac plenius contingit reficere,cum fiduciam nobis prüftet folidarum partium robur.In fine autem aphorifmi duplex feriptura inuenitur, QC idem vtraqj fignificat, fiue /breui/ cafu ablatiuo, fiue /breuiter/ ad-uerbialiterfcriptumfit. .. 8 f S iquis a morbo cibum ajjumens non corroboratur, pluri alimento corpus 'ytifignificdtur: quodfi non ajfiumente i\.dEtAph!jt cibum hoc accidat}fiire oportet} quod indiget euacuatione. i^.h.EtApho. Propter breuiloquium, dC vfum quendam dicftionis, qui etiam eft apud nos in multis ciuitati- Aph.61. j?.J» bus Afia?, hic aphorifmus habuit obfcuritatem. Confuetum enim eft nobis dicere, non afliime-rc cibum illos,qui funt fine appetitu,aflumere autem eos,qui appetunt, ac comedunt vfque ad fa-tietatem» Quicunque igitur appetentes, 5C abundans alimentum accipientes, non poftunt robur, fanitatis Ä famtaus recuperare,grauantur potius,non ab eo nutriuntur. Qui vero neque, quod fatis efi, pof-funtailumere, vitiofos humores habet: quos nili- euacuarint, fieri no poteft,vt robur fanitatis recuperent. Hippocrates vero non hic tm, fed dC in alijs fuis comentarijs, quädo proportione inter feieruata humores omnes augentur, miffione fanguinisauxiliat. Vbi vero vnus aliquis exipfis fuperabundat, illi purgatorium exhibe* medicamen. Vt igitur ifia cognofcens,& qui fepiusin luis commentarqs eadem tradiderit, retfie duos fequentes aphorifmos fubiungit,in quibus de ea-; dem docet difpofitione,de qua etiam in hoc antecedentedocuit aphorifmo, inquietis: Si vero no alfumente aegro hoc fiat, fcire oportet, q> indiget cuacuatione, Sane qj ordinem duorum fequeat tium aphorifmorum puto deprauatum in multis exemplaribusrillacp rečfiusfe habet, in quibus prior ille ici ibitunNon pura corpora quanto plus nutries, tanto magis Jedes: vt totus iermo talis; exifiat. Quod ii non affumente cibum hoc accidat,fcire oportet, q>indiget euacuationetno pura ■ enim corpora quanto plus nutries tanto magis hedes. Nos vero fequentes ordinem, quem in plu ribus exemplaribus feriptum inuenimus,üc eorum faciemus expolitionem. 9 J Corpora cum quiß)iampurgare Coluerit, oportet fluida facere. g B Multi quidem volunt corpora fluida fieri: vbi per medicamenta vomitoria cuacuatio eftfa-lo^Et*»’ cienck5 vomitumirritando: vbi vero per deijcienria,affiduealuum fubducendo. Atqueobhsec Ipbf. **. ,. , . r, t .. ... mcd. facul, ja. Corrumpitur enim aduemensalimentum vna cum qs vmohs humoribus, qui lam in corpore 9 _ praeexiflunt:ita vtipforum quidem quantitas augeatur, qualitas vero feruetur. Hoc praecipue fit, aftWSrj quando ventriculus quibufdam humoribus viriolis plenus extiterit,ob quos 5C cafus paulo antea medi, qui GaL di&us ex morbo conualefcentibus accidit, non pofle videlicet cibum aflumere. aferibnur. 7 a. y . , 196 b ll I Facilius ejt impleripotu,quam cibo. Cum fermo ipfi de qs, qui indigent refetftione, antea fit habitus: propterea nunc fcripfit mate Ua.Apho.i 5, u. 2 7J. Aphor. 4i.tc rierum diuerfitates,ex quibus renutriuntur. Scriptum autem efi, & in libro de alimento fic: [ Qui inlib.de Abme ® m cita indigent adiedione,ijs humidu ad recuperandas vires remedium optimum efi: vbi aut adhuc toFroPe:l fine- c« citius, per odoratum. Oportet autem nonfimpltciter intclligere in vtroqfiibro, vel in illo hunri-dum,vel hic potu,fedhumida,2Cpotus, quae fuapte natura apta fune nutrire corpus. Nam, fi non * nae duo uer Dita nutriunt, ficuti folidiora,fuperant tamen nutriendi celeritate: veluti vinacraffiora. Nam a quo ba nonfmt m fa (fic autem nominant alba, ÖC tenuia) ficut aquae fimilem forma habent,ita etiam vim: quare vri gr*co >nec m nam cient,&C minimum nutriunt: quae vero crafla funt,&colore rubea,omnium vinorum maxi- Kltrgun“lorils fofVb 4 C * nic nutr*unt* autem eis, ÖC " citiffime implere corpora euacuata, & ob hoc indigentia a die> 0 ‘71' cflione.Quo'd autem humidum alimentum, pnecipue cum fuerit natura calidum, facilius nutriat, manifeftum ljs efi, qui norunt,quo modo dC codio,& diftributio fiant. y ‘ ,'v 1 x II Qu£ relinquuntur m morbis poß indicium, recidiuas facere conlucuerunt*. Ide 1. Epi. 1. deOifibus : . v 3a.et4.poftdi- 4a.t jz.g Hic etiam aphorifinus antecedentibus iungitur. Nam,cum Hippocrates dixerit,j Si a'morbo midium . cibum afiumens quis non corroboratur,pluri alimento corpus vti fignificatur: q> fi non affumete 6- EPld c5 i r-cibum hoc accidat,fcire oportet, qrindigeteuacuatione:&obhanccaulam cum deinceps deeua- 12-°a I°4a cuationibus fermonem habuiflet, nunccaufam affignat,qb quam oporteat euacuare eos, qui poft pa»!° EuPcnus morbum non appetunt: ac fi totus fermo ita ab ipfo tranfigeretur: Quosd fi non afiumente cibum hoc accidat,fcire oportet, q> indiget euacuatione: nam, qux relinquutur in moi bis poft iudicatio-i nem, recidiuasfacereconfueuere.Perea,qu£erelinquunturin morbis, malorum humorum reli- . quias intelligens, quas neeeflarium efi tempore putrefeemes, febrem accendere;cum omnis hu- Extraord. Bb iiij mor h. mor alienus a natura corporis, in quo continetur, apuis non fit ad eius nutritionem: & deinceps E neceffario ad putredinem conuertatur* Quando aute dC locus calidus erit,in quo fuerit colledus, tunc dC maxime,St celerrime putridus fit* 15 »I Quibufcunc[i indicatio fit, || ijs nox granis ante acceßionc qu& hero fubfequitur, magna exparte, lenior exiftiu in ^-EPid-c5-1-6 Epid.co. it, j. dc Crifibus. »3.3^64-0 Crifis id eftiüdicatioeftfubita in morbo, vel ad fanitatem, vel ad morte mutatio.Pit aut natura fepat äte aboiiis mala,& ad excernendu praeparante* Non temere igitur in tali turbatione graui-terfehabet:dCgrauitashecnodufitmanifeftiorinamhoctpedormirecofueuimus. Somnoigit a turbationeinterrupto,cfarius grauitas illa percipiturdicet fimilis fiat interdiu turbatio,qn node fequete eft iudicatio futura» Quod aut in fine aphorifmi fcribitur /Quae vero fubfequitur, magna ex parte leuior exiftit/: in multis exemplaribus non habetur* Vult autem docere nos, q> magna parte nox fubfcquens iudicationem facilior praecedetc exiftat,qin plures iudicationes bene termi-nantur* Scimus.n.plures elle ex aegrotis qui feruant,cj qui moriuntur,nili peftiles confiiturio fit. 14 In profluuqs alni, mutationes excrementorum iuuant, ni fi ad mala mutatio fiat. p Mutationes excrementoru,quae multas humorum formas educunt, exquifitius corpus expurgant, nili habea nt figna colliquationis,aut putredinis:de quibus in Prognofticis ipfej tranfegit: in Prog.c6.i t. ^ ^ pinguium, 6i vitioforum,ac male olentium meminit excrementorum* jz,4**199.h r 0 15 V bi fauces agrotant, aut tubercula nafcuntur in corpore, excretiones inff icere oportet. Nam} fi biliofzfucrin corpus vna agrotat: Si liero fimiles fanis, tutum efl corpus nutrire* Duos inuicem fermones ex aduerfo ponens, in vtrocp id.quod manifefte confequitur, praeter-mifit. Quare, fi vtriqueid, quoddeeft, adiungatunerit vniuerfa oratio huiufcemodi: Vbi fauces aegrotant,aut tubercula nafcuntur in corpore, infpicere excretiones oportet* Si enim biliofae fuerint,corpus vna egrotat, neqj tutum eft ipfum nutrire. Si vero fimiles fanis: corpus vna no egrotat,& tutum eft lpfum nutrire. Ex quibus vero mihi videtur Hippocrates ipfe fibijpfi perfuades, in hunc modum fcripfiffe,iam dicam: Animalium natura non nunquam ex principalibus membris humores maloscuacuans, alios per vrinas, vel vomitus, vel aluum inferiorem excernit: alios ad cutim extrudit, quos cum euacuare propter craffitiem non polftt, ibi eos deponit: atqj hoc mo do tubercula nafcuntur in corpore: faepe&fauces fluentem ex capite humorem fufcipientes infe G ftantur.Tunc igitur confiderandum eft, ac diftinguendum,nunquid natura totam in patientibus partibus fuperHuitate depofucrit,an adhuc corpus vniuerfum vitiofis humoribus abundet: quod excrementa indicabunt. Nam,fi omnino natura mota eft ad expurgandum corpus, biliofa appa-rebut:quoniam& tubercula fanguine calefatfto a'biliofo humore fieri funt apta: patet'que prius sapra,Aph. 10. c{fe purganda,quam nutrienda huiufcemodi corpora* || Non pura enim corpora quanto plus nu T vytcuvov, i. tries,tanto magis laedes, Sin autem excretiones funt fimilesfanis,totum corpus j" bonos haberehu fanum ejfe, efi mores> indicatur: 6i fine vllo periculo nutriri poteft. mu tarnen ‘ha 1 ^ II V amesjaborandüm non efl. de Vift. rat. io w r t mor.aeu. cö.i. bet^ Famefcere illos dicimus, qui ob ciborum inopiam ad extremam efuritionem perueniunt. Sic t..j 5.73.114.5 quale Ilione fe jj[j'pp0crafes jpfe fecundo libro Epidemiarum || dixit* In oppido /Eno,tjs,qui ob famem legumi-qnutw ej Leo ^ ^us vefcebantur,crura debilitata funt*Et quidem omnem eximium ciborum defecftum, etiam fi citra penuriam ex elcdfione vel iuffu fiat, famem confueuit appellare,veluti cum ait: || Carnes hu- * i.Epj. ja;4-^1 mi'das habentibus, famem adhibere conuenit. Fames.n* exiccat corpora.Et, cum in Prognofticis inquit, [ Interrogare oportet,nunquidvigilauerit homo, vel aluus fortiter exinanita fuerit, vel faH 7a Aphor. $9. nies obfederit: pro defecftu ciboru fame accipit: hoc et in loco fic dixit, Vbi fames,no opor-5 9.c tet laborare: ac fi ita dixiftet: Qui cibum capturi non funt,tjs eo die labor aliquis iniungendus no inProg.co.i.t. eft* Hic aut per laborem (graece 7rovov) oportetintelligere vehemente motum, quem exercitiuno 8.3a.i9i.e minant* In hanc itaqafententiam ipfe dicebat, || Labores cibu antecedant* Eft igitur ipfifermoco £ dj 6. Epid.co. 4 mor,qui alteri quide parti fit fecundum naturam,ipfi vero alienus,& prater naturam:malum qui de hoc exiftit,no tarne ex neceffi tate fequetur morbus,vbi exigua portio fuerit. Nam, cum neque illa medicameta,qua corpus noftrum polfunt corrumpere,ficuti madragora,papauer, atq3cicuta, ; poflint fine quantitate nocere: multo minus huiufcemodi humor,qui prater id,quod non corru pit,etiam alias partes enutrire poteft: alioqui ipfum neq3 alimentum vocafletj, nifi tali eflfet natura prcditus. Sicuti igitur,!] parum aliquid fpiritus per gulam ad ventriculum deferretur,aut potae hu nuditatis pauxillum ad pulmonem per afperam arteriam dilaberctur,ncq3 ventriculus,quo ad hoc a:grotarct,necp pulmo :eodem modo fe res habet etiam in aliarum partium alimento. Iam vero et tertiaquadam expolitio eftaquibufdam inueda, quinos accipere iubent/prater naturam/pra valde SC exuperanter,ac fi ita diceretur: vbi alimentum exuperanter intrauerit, id morbum facit* C Nam alimentum paululum mediocritate excedes,nondum pofle facere morbum,fed adhuc ferua* re corpus intra latitudine fanitatis,vera quide & hac eft fcntcntia.Oporteffiquidealimentu,quod morbum fadurum fit,non paruo aliquo excedere exquifita mediocritatem. Verum non eft mos ob hoc fermonedifiinguere. Solent enim ipfum tantummodo genus enunciare, vel exuftionem, vel frigcfadione,vel cruditate,vel corruptione humorum,quacunq3 alia huiuftnodi, morbum faceredicetes,quafi nos in fingulis horum effatu dignam quantitate fubintelligamus. Eode igitur modo & alimentum excedens dicunt facere morbum,non adtjcicntes multo: cum nos non lateat, quod,fi quintadecima vnius drachma: parte mediocritate excedent,nodum poteft morbum effi^ cere: verum,fi hic excefius multiplicetur,faciet & ipfe aliquando morbum: ex genere enim caufa^ rum eft vna,quae morboscomittendi vim habet. Secundum hacigitur tertia expofitio,etfi quam-maxime vera fit,mihi tame videtur eflecuriofior, cj deceat vetera confuetudine,praeter id, q> violentius exponit vocis illius/pter natura/ fignificatum. Verba aut,qu£ in fine aphorlfmi feributur, vbi ait/.Oftedit aut fanatio/: melius feriberentur cum coniundionc/Sč/ hoc modo: Oft edit au te & fanatio.Neq3enim fola fanatio oftedit alimentu,vbi plus moderato ingeftum eftiacere morbu, led rei natura indicat,conteftäte etiä fanatione. In omnibus liquide artibus,tjs,quae rede funt ex P cogitata, accedit etiam ex euentu teftimonium. Quod'nam igitur illud eft in prafenti fermoned ea,qu£ (equitur ad noxiorum humorum euacuationes (anatio,quod etiam teftimonium Elerophi !us in triteporea llgnificatione vocata aflumplit.Siquis enim plusconfueto affumpferitcibi,aqua !i aut prioribus,aut etia minori vtatur exercitio,moxč|3 aggrauato corpore cum rubore atq^ tumo^ re venarum incipiat febricitare:non abfque ratione quifpiam illum ex multitudine febricitare exi ftimauerit. Si igitur euacuatus inde iuuatur,ftatim exiftimatio de multitudine confirmabitur, 3C crefcet audacia in eifdem fimili modo cuacuandi, non expedantibus empiricorum obferuatione, quam ipfi aiunteorumefle,qua fapifiTime in eifdem eodem modo contigerunt.Forteigiturin aphorifmoadiedaeratcomundio/&ydeindealiquistanquam fuperfluam ipfam abftulit. Forte autem ÖC ipfe Hippocrates ab initio fimpliciterfcripfitablqp coniundione.Oftenditautem fana? tio: ac fi ita dixiflet:ljs.n.qua prius dida funt,ita fe habentibus, vtdidu eft, hoc eft pluri alimento prater naturam comprehenfo in corpore,vbi adhibita euacuatione £grotus leuabitur :argumem to erit morbum aduenifte ex multitudine alimenti. Quod autem euacuationem fimpliciter Hip> pocrates dicere confueuerit,quando humores oes aequaliter euacuantur: purgatione aut, quando praua afiedi qualitate,meminifte oportet: & quod pralens fanatio,non a'purgatione fada,fed ab cuacuationejatteftaturilli, qua fuit de multitudineexiftimationi.Euacuatio autem omnium hu*- morum . — moram arqualiter (quae quidem exquifitiftima eft) fit per vence fedtionem. Proxima aute huiceft, qua? per malleolorü fcarificatione, vt nos facere confueuimus,& quae per exercitia, vel fridiones, Vel balnea,ßc praeterea ex accidenti per inediam.Dixi aut ex accidenti,qm non per fe ipfam inedia euacuat, vt fingula antea dida,verum naturali modo per tranfpiratione euacuatio quide fit,q nul~ ? 10 acccedete alimento in locu eius,quod fuit euacuatum,tuc fenfu manifefte depreheditur,qug antea latuerat. Haec igitur fufficiät ad aphorifmi expofitione.Qui vero vult fermone de multitudine diligentius perlegere, vnum habet librum integrum a nobis confcriptu,cui titulus eft.De multitii dine.Nunc vero hoc trh fufficiet adiungerc ijsiquae prius a nobis funt enarrata, q> incipere quide potefl ea,quae ad vires refertur multitudo,abfq3corruptione: verum non poteß bona permanere: nam oino necefleeft,vt fm qualitatem tranfmutetur,Ö( proceflu teporis corrumpatur* Verum,&C 11 ißud fiat,interim multitudinem ipfam noiabimus,donec ex fupcrßui euacuatione refiduum bo-numfieripoffit.Quod.n.in vinisaccidit acefcentibus:tale quiddamÖCinfanguinis alteratione eötingit.Quod aut in vinis accidit,tale efi: Vbi ex toto acida fada funt,non redeunt rurfum ad vi-ni naturam: paruo aut in lpfis fado mometo,ita vt acidum quidem habeant faporem, nondum tn acetum fint,multa multoties ex his prißinam naturam recuperarunt. Hoc idem in fanguine eue-nit: nam &C ipfe,vbi magna in eo fit fada corruptio, non redit amplius ad habitum naturalem: fi F vero pauca cotigerit: vbi id,quod efi fuperfluum,fuerit euacuatum:quod refiduum exifiit,ad fuä naturam reftituitur* Et quidem confuetum efi huiufcemodi difpofitionem, non corruptionem, fed multitudinem nominare: illa (vt dixi) fola vocata corruptione,quae tam effatu dignam habet eam, quae ad id,quod praeter naturam eft,euerfionero,vt non pofllt iterum ex naturae codione ad primam humoris redire bonitatem ♦ ^ | Eorum, niuerfimJ& ~Veloater nutriunt Reloces quoq; fiunt excretiones. j. de Caufo Velociterquidenutrire accipiendum eft ab ipfo dici ea, quae paruo poftaftumptione tempore pulfuu4^9.c ßatl'mnutriutjfuaenaturxratione:quaminijs exploramus,qui.integrafanitatefruuntur* Vniuer fim aut quae,poftquam alere cceperunt,exiguo tempore totum ex fe prxftant corpori alimentum* Talia igitur, quantum ad hoc folum attinet, q> vniuerfim nutriunt, et veloces habebunt excretio-nes* Si vero aliqua adfit acritudo excitans ad excretione,autlentor,ob que magis retineatur: illa q de velocius ad excretione prorumpent,haec vero tardius* Celerrime igitur, & maxime vniuerfim vinum alit: tardiftime aut 5>C paulatim caro bubula, dC cochleae, 5C verticilli marinffquillae, camma ri,atqp locuftae,8( (vt fummatim comprehendam)quaecunqjdura carne confiant:eandem cum his O natura habent & cafei duri,carnes falitae, lentes,ac bulbi,nec non oua,vfqucquo induruerint,elixa ta.Haec enim omnia multo poft afiumptionem tpe,atq3 paulatim nutriunt*lnd/cium aut tibi fit id, quod affumptum eft,iam nutrire, in pulfibus quidem vehementia, ac magnitudo:in motibus aut voluntarrjs robur nutritis adiedumJpfum vero praecipue oportet explorare in illis,qui funt diflb luti vel propter euacuatione aliquam fenfibilem, vel propter laborem fuperfluum,vel .ppter ine* diam.ln hifce igitur,qux fupra diximus,oibus tardae fiunt per aluu excretiones,hoc eft longo poft afiumptione tepore: in contrartjs vero,veloces. Maxime aut omnium contrarium eft vinum, ce- ' lerrime (vt diximus) nutries: poft ipfum vero per ordine alia,de quibus fermone faciam, primu de vinis lpfis percurrens.Etenim aquofa ex eis,pauciftimu praebent corpori alimentum. Sunt au tetn haec colore quide alba,tenuia vero fubftatia*Graffa aut et fulua multo quide magis his corpus alut: fed tantu vincuntur av nigris in nutriendo plurimum,quantum fuperantin preftando vniuerfum, &Č velox alimeritum.Quaecunqj vero alba quide funt,fed crafia: minus quide his alunt,plus aut tenuibus, 8C albis nutriunt: fed neq$ velociter,neq3 vniuerfim alunt. Quantum vero in hifce differunt : tantum & in excretione* Aquofa enim celerrime per vrina excernuntur,quia celerrime tota fere anticipant refumi.JEx alijs vero oibus,quatum aliquid ventre fubierit manifefte, proportio^ H nalemnutritionis tempori habet excretionem.Hocideinaltjsomnibusaccidit.Nam fuccus ptif-fanae non multo poft afiumptionem tempore videtur nutrire, non tamen multum praebet corpori alimentum,id qj breui tempore vniuerfum. Alica vero neq? paucum,neqj vniuerfum, fed in multo tempore multum praebet alimentum* Oportet aut ea,quae inuicem comparantur,efle fecundu fubftantiam fimilia,& non efle hoc quidem exquifite humidum,hoc vero extreme ficcumJn pt/f-fana igitur & alica,dC huiufcemodi omnibus,quaecunq3 parantur ex milrjs, Vel fabis, vel alqs qui-bufdam frudibus,eodem modo fe habeant,quae comparantur, fecundum fubftantiae qualitatem* In carnibus autem propria quidem eft vniufcuiufq3 confiftentia* Sed comparare ipfas oportet fe> eundum modum,quo parantur, vel vtriicpaflls, vel eodem modo elixis* Auferre autem oportet dum parantur, mordaces humores,quemadmodum in braflica* ac in leguminibus, fi certam velis habere experientiam eius,quae in iplis alit, fubftantiar. Auferuntur autem humores didi, II, dum elixantur,ab vna aqua ad aliam transferantur. Si igitur adhibita diftindione,diIigentem omnium feceris inquifitionem: inueniesomnia, quae quidem in pauco tempore nutriunt(hoc enim eft vniuerfim) dC paruo poft afiumptionem tempore (hoc enim eft velociter) etiam velocem habere cxcretionem, quando hominibus eodem modo affedis exhibentur (nam & hoc in talibus om- C OM M E N T A RI V S 11. , 4 Anibus oportet praefinire) quae vero contrariam naturatn habent,tarde excerni* Caufam horum inuenies ex tjs,quae oftenil funt in comentartjs de potentrjs naturalibus Jn his liquidem oftende-batur ventriculus prius cibis frui,familiare libi fuccum ex illis attrahens,&fuis apponens tunicis, X ’au C • ; uratus>«mc-tpfos emittere ad excretionem. In hoc autem tempore 8i hepar offendebatur ex cibis attrahere,vbi indigeretalimento: nam,fi non egeatfillo, quod prius aderat, perfrui: eadem quoq3 ratione trahere rurfus ex hepate totum corpus,quo tempore 6č ipfum indiget alimento» Vnde, in quibus totum corpuseft vacuum,quifpiam maxime poffit experiri, qui dbifintvniuer!im,& velociter nutrientes: quibus dC illud (vt diximus) rneft,cekritertedereadex cretione,quantum ad id attinet» Verum non nulli dixere eam,quae fit ex toto corpore, euacuatftv nem,ab ipfo excretionem nominari,vtide fit,quod nunc docetur,ei,quod d:xit in libro de alimen to, vbi inquit: | Alimentu,quoddifficuIteralteratur,difficulterabrumitur:quodfaciIeapponitur/ in ub.de Alim. « faak abuimitur.Quod didum veriffimum quidem eft,no tame proprie videtur accipi fub appel- circa finem, latione excretionis i nam magis proprie dicitur de ea,quae folum fit per ventre: poftiimus quidem & ipfom intelligere de ea,quae fit ex toto corpore» Differt enim, excretione (gr^ce £ia%copyicny,). an fubdudione (grece bwo-^dipwiv) dicas» Subdudio igitur folu de rjs dicitur,quae per aluüderjeiun-B tur:contingit aüt excretionis vocabula vtrifq^ effe comune. Carnes itaq3 ftiillte,&:quaecunq? lentos accraffbs humores habent,in tempore faciunt ex toto corpore tranfpirationem.Olera vero, dC pifces faxatiIes,ČC fimpliciter quxcunqj tenue habet humorem diftribuendum,celeritate quidem diftributionis,atq3appofitionisexuperant,ftabj{em vero naturam non habent, fed faciledifftant. l9 |.Acutorum morborum non omn mo funt certC ficcas aluos intelligere no fimpliciter,fed eade vicius feruata rone. Si quis enim in iuuetute Alexadrinoru vidu vteretur,fallis vtes cibis,& porris,zythü cp fuperbibes,in fe nedute vero nihil horu affumeret, fed lente efitaret, SC vinu aüfteru infuper biberet: male diceremus huius hois deiediones aetatis rone permutari» Sic,6c fiquis in iuuetute letibus,8C mefpilis ve-&eretur,vinu ^3 aufteru potaret,in feneduteaüt vidu vteretur AIexandrinoru,atq3 ita cum vidu-excretiones mutaret: no rede iudicium fecerimus. Sed, cu oia alia,no folu, quae ad cibos attinent, paria agentur,8c deiediones contutabuntur: tunc redum fiet iudiciu de ijs,qux ab Hippocrate in aphorilmo dicuntur» Variantur aut deiediones aetatum ratione fm eas,que in corpore mutantur, difpofitiones,ex quibus aluus ficcior,humidiorVe fit. Qugnam vero fint hae difpofitiones, vnum eft ex ijs,quae queruntur :atq3 adeo longum mihi futurum fuper hoc fermonem exiftimo, fi proprias ftuduero adhibere demonftrones, vt viius integer liber futurus fit neceflarius» Sed hoc alias forte a nobis fiet:nuc breuibus capita expediam,rjs vtens,qin commentarijs de potentrjs naturali fcus,& de caufis accidentium demonftraui. Plus,qua1n conueniat,fit aluus humida, quando cibus in chylum in ipfa conuerfus,parcius diftribuitur : ficcror rurfus,cum omnis humor in ipfa coten-^ tus.ad hepar fertur. Caufa vero,ob quam parcius diftribuitur,eft,aliquando quidem,quia plus afo: fomimus.quam hepar indigeat; interdum vero quoqj,quia citius detjciturj q hepar attrahat. Na, * r .; cum cibus *Al. cautas. XX de Nat. hum. com.i.t, j. 7a, X3t.b cam C1*bus modam excedit,eius fuperfluum derelinquitur, vbi hepar tantum ad fe attraxerit,quan H to indiguerit.Cu vero ,pperatadexeundu,nöpuenithepar tm attrahere,quantum ipfi eft neceffa-rium.Čuius autem feftinat ad exitum id,quod excernitur, non nunquam ob multitudinem bilis ad aluum fluentis, qua: irritat ad expulfionem,non nunquam vero ipfa alui potentia retentiua fa- parum appetant, 3C citius im pleantur,fit propter partiu appetentium caliditatem.Quo'd vero cibus aflumptus exuccetur,contingit vel mediocriter fe haben te hepate £m temperaturam, vel paulo plus mediocri calidiore.Quod vero pauca bilis cofluat ad aluum: hoc ex eo accidit,quia etiam pauca generatur ob vifceris frigiditatem. Fortis aut iuueni. bus ineft retentiua potentia,qm ad ficciorem vergunt temperaturam.Non abfq3 ratione igitur in omnibus,quos diximus,fenibus fit ad contraria tranfmutatio» Nam,qui non appetunt ob calidita tem,in progreflu aetatis plus etiam appetent,quam poffit hepar euincere.Quibus aut ob innatam ficcitatem virtus retentiua fortior extiterat,tjs fenefcentibus fiet imbecillior ob ficcitatis exceifum: G> dC ea ratione excrementa humedabuntur,quonia ciborum exitus feftinat» Quibus vero propter bilis dcfedum tardante excretione,ob exitus moram multum humiditatis abfumitur, fieri poteft, vt eademdiipofitio perfeueret:Fieri et poteft,vt propter immodica hepatis frigiditatem, adfatis magnam peruenicnte alimenti diftributione imbecillitatem,fiant excrementa humidiora. Haecin praefenti didafufficiant de caufa earum,quae fiunt in aetatibus, permutationum,quantum ad alui atrinet humiditatem, ac ficcitatem: quae propter breuitatem funt futura obfcura qs,qui in nuper didis commentationibus non funt exercitati» Sed pofthac aliquando vno integro volumine clariorem doctrinam faciemus: nam,quod ad vfum artis attinet,hoc folum fcire fufficit,quod fuit ab Hippocrate didum,etiam fi caufa non adijciatur» JFdmemjborcxtsfiluit* Thorexin noiare cofueuit ipfam vini potione»In libro fiquide de natura hominis, dC de vidus n ratione,in hunc modum fcripfit: ||Liquetenim, q> vidus fingulorum no funt caufa quando ocs, ” fubinde morbo corripiuntur,iuniores,& feniores,viri, ac mulieres,fimiliter aut thoreffomeni, 8C n aquae potatores» Cu ergo aquae potatores thoreflbmenis opponat, oftendit fe per thoreffomenusFL vinu potätesintclligere.Quare &C hic thorexis,vini potus ab ipfo dicitur,quemdicit fame foluere: non (per Joue)quecunq3 defedu fame noxans,(ficuti no nulli arbitratur) fed neq3 illam,quae cuap petitu naturali fit,fed eam,quam hnt,qui hac paffione laborat, vehemetem, Qc indefinente ciboru appetentia: quam medici quidä appetetiam caninam noiant.Tale enim fame,vini potio fanat, no eam,quae vel ex longa inedia,vel alui profluuio,vel fluxu fanguinis,aut aliqua alia fada eft euacua tione.Nam,qui ex tali aliqua indigent caufa,non modo non aliquam ex vini potu capiunt vtilita tem,fed etiam plurimum offenduntur,quoniam & conuulfionibus S>C delirrjsftatim corripiutur, fi,antequam cibos aftumant, vinum potauerint ♦ Qui vero famem,quam diximus, patiuntur, rjs, vini potus,non cibi multitudo,remedium eft» Equidem [multos ipfe fanaui, qui indelinenter fa-mefcebant,vinum ipfis abundanter exhibens ex eorum genere, quaefiifficienter calefaciunt. Neq$ enim acerba vina tale famem fanant,fiquidemneq3calefaciunt:fed,quaecolorem fuluum habent, vel rubeum abfqueaftringentefapore, maximo funtillisremedio,quicanino laborant appetitu. Oportet fiquidem,cum ad prandium accedunt,primum illis afterre pinguia edulia,atq3 (vt ita dixerim) oleagina,& alia,quaecunq3 ex multo parantur oleo: maxime vero nihil aufterum aut acerbum offeratur; poftea vnum aliquod ex vinis,quae diximus,et fi nondum fitierint, potandum dari praecipiemus. A ri praecipiemus» Station enim fernes tali vitffu mitigatur,atq3 ita longo tepore faciendo,ceffat omni no: & hoc mihi magis videtur in praefenti aphorifmo Hippocratesdocere.Cum enim canini appetitus heri confueuerint vel propter folam internperaturam frigidiorem, vel propter humores acidos,quos exorbuitos ventriculi: Sčha:c ambo fenare poffit vinum,quod diximus: non fine ratione vini potio ceffare fecit caninos appetitus.Qui vero putant vehementem efuritionem,quam Graxi bulimon vocant,fuiffe nunc fame ab Hippocrate nominatam,no recfte mihi videntur eius fermonem accipere: primum,quia ipfum pro generali,atque vniuerfalifaciuntfpecialem,acparti-cularem: deinde quia mentiuntur: nam pallio bulimos nominata,eft cafus potentia: ex frigiditate exteriore, qui a fame quidem incohoauit,fed non habet eam amplius adiuncftam. J Quicunqj morbi ex repletione fiut^curat euacudtio:&.quicunq; ex euacuatione'rebletio:& dioruxotrarietas♦ Idem J 11 1 de Nat. hum. Non,fi quid fecffum eft a repletione,necp,ipfe non amplius exiftente liquid remanferit, id curat com i-x*7* euacuatio,fed,qcunq3 eo ipfo,quo hunt tepore,curare aggredimur, euacuatione indigent» Quod 1 s I,c' quidem igitur multitudo morbum efficiat, antea dieffum eft: quo'd autem euacuatio hteius curatio , non opus eft dicere: ficuti neque de omnibus alijs ’caufis,quae morbos committunt,quod per B contraria curentut.Neqj enim aliud quicquam quimus excogitare praeter contrarium caufis mor bos efficientibus,ficuti in morbis ipfis iam fadis rurfus confiderabimus: quemadmodum 3C in ca fibus,qui eos ex neceffi tate confequuntur» Sed nunc de tjs morbis,qui adhuc hunt,fermo a' nobis habetur» Liquet igitur,q> vnacum caufis ipfos facientibus deftruuntur.Caufarum vero facietium abolitio fit a' contrarqs: fi enim ex refrigeratione morbus fiat,curatio eft per caIefadionem:fi vero ex calefadione,per refrigerationem : fic,& fi propter repletionem morbus conftituatur, tunc oportet repletione euacuare: ficuti,5C fi propter euacuationem,reficere protinus couenit. Etiamfi non nullis videatur nunquam fieri ab euacuatione morbum:exiftimant autem (vt apparet) huiuf cemodi homines folam febrem eflemorbü: quo'd fi didiciffent quamlibet laedentem operationes difpofitionem,morbum efle,& quo'd a vehemetibus intemperaturis operationes feduntur,haud-: quaquam dubitarent,an fortes euacuationes morbos efficiant» Sanguis enim cum fupra modum aut ex vtero niuliebri,aut ex venis,quae haemorrhoides appellantur,aut ex vicere fluxerit,tunc vel omnes,vel plurimas operationes rj,qui ita affetfti funt,offenfas habent. Non nulli vero ipforu no modo hxc patiuntur,verumetiam aqua inter cutem corripiuntur ♦ Longa: autem inediae rjs, qui calorem habent ad igneam naturam propenfiorem, praeter alia mala,infuper afFerunt febrem» C Quantum igitur veritas ipfa,atque vtilitas exigebat,a nobis quamuis didum fit, his tamen addamus aliquid propter garrulos: quales funt recentiores quidam medici,qui de nominibus altercan tes putant fe de rebus ipfis habere fermonem. Hi igitur funt,qui aiunt caufarum efficietium morbos abolitionem noneflecurationem’, fed praeferuationem. Qui primum quidem docendi funt, quo'd de nomine litigant,deinde,quod neque de hoc rede. Vbi enim caufa non adeft, qua: morbum efficiat,h/cfola curatio fadorum relinquitur» Vbi vero ea,qua: ineft corpori caufa, nondum aliquid facit,veluti qua: plethora, id eft plenitudo, vocatur,ad praferuatiuam artis attinet partem, buiufcemodi caufarum deftrucfiio.Cum vero iam aliquid agit,miftum iam quodam modo eft hu-iufcemodi opus ex pra:feruatione, &C curafione. Nam, quod fadura: erant caufe illa:, prohibitum eft fieri :& hoc ad artem attinet praderuatiuam: quantum vero morbi iam fedum eft, propriam exigitcurationem.Quapropter,cumiftafinttaIiaex pra:feruatione,accuratione,propriocaremus nomine: atqp idcirco alias alia medici vtuntur appellatione,non nunquam praderuari dicentes,ne morbus,qui iam incipit generari,ad complementum perducatur:non nunquä vero curari,quem admodum in ijs,quos canis rabidus momorderit. Qua: enim ipfis adhibentur medicina:,duplicem habent appellationem. Nam non nunquam rabiei remedia dicuntur,ac fi difpofitionis,qua: D rabiem fecerit,dicerentur.Non nunquam vero non remedia prefentis difpofitionis appellantur, fed ä rabie futura praeferuantia, | *Acuti morbi in quatuordecim diebus indicantur. . iudicationib^0 Acuti morbi magni funt,&: ad fuum vigore celeriter properat» No al% ratione igitur in pau-co tepore QC magnas faciut permutationes: quod ide eft,quod iudicari.Huiulcemodi enim permu verbis. ’ tationes quado repete in morbo fiunt,Hippocrates crifes vocat,id eft indicationes: in quibus non nunquam fubito integra fanitas reftituitur,aut moritur a:ger: non nuncp vero magna fit ad falute, vel ad morte permutatio,non tn aut fubito fanantur,aut moriutur: ita vt quatuor lint in ipfis fubi tx permutationes,quasipfe docuit in primo libro Epidemioru,inquiens: || Ad falute,aut morte, x.Ep!d.com. j. vel inclinatio ad melius, aut ad peius. Quo'd vero fit neceflarium ob morborum magnitudinem* 110 c accafuum vehementiam,vel cito vires profterni,adeo vt homo moriatur: vel ad noxiorum humo rum excretione excitatas, fi mo quos inuaferint,exuperent,bonam fequi iudicationem:fin aut exu perentur,malam: vnicuiqp manifeftum eft.Propterea igitur fieri no poteft,vt in longum tepus iu-dicatio differatur in morbis acutis. Terminu igit in hiice oibus Hippocrates pofuit duas feptima-nas,tanq nullus eoru vlterius progrediaf: verum ante quartudecimum die multi poffint iudicaru Etenim Etenim vndecimus,nonus,feptimus,&: quintus muhos vifi funt iudicafle in libris Epi'demioru. E Iudicat aut de fextus non nullos,fed non bene,ficutiin libris de iudicatorrjs diebus pleniüs oftendi musnn quibusdignum putamus illum exercitatu elTe,qui ca aflequi debeat,quae Hippocrates bre ui fermone perftrinxit.Qu£Cunq3 vero iudicationes funt veluti imperfecl|,ijs fine imponit aliquis m Progn.com. alius dies ex eorum numero,quideinceps fequütur,de qbus.quales^am ftnt,in libris Prognofti-lo^bc 5 43* C1S I Hippocrates docuit :&hic de ipfis aliquid in fequeti docebit aphorifmo. Eft aute&haruim-perfedarum iudicationum terminus quidam vlterior, vitra quem no amplius fieri progrefliis po teft.diesquadragcfimus.Quicunqjigitur morbi intra diem quartumdecimu integre iudicantur, bos folet Hippocrates acutos fimpliciter nominare.Qiiicunqj vero imperfede iudicati,feruati fue rintin fequentiumiudicatoriorum dierum aliquem vfqp ad quadragefimum, hos non foletfim-' plidter acutos noiare,fed appellatioe copofita his oibus verbis,acutos,qui in quadraginta diebus * iudicantur. Verum manifeftiue illi declarant,qui eofde morbos,acutos Ix, ^rctvrracrzag i. ex deci » inProgn.com, dentia vocant.De his igitur in Prognoftico ||fcribitinhuncmodum:Oportetauteexiftimarefpi » x.t.zj.4J.is4-h randi facilitate magnam habere vim ad falutein omnibus acutis morbis,quicunc^ febres habet ad tundas,& in quadraginta diebus iudicantur.Nunc vero in aphorifmis de acutis fimpliciter, enun cians,ait eos intra quartumdecimu die iudicari:non (per ioue) hoc dicens, quod non nulli exifti- F marunt,efle quatuordecim numero dies,qui in his morbis faciat iudicationcm. Nam fecundum hanc expofitione, etiam illos dies, qui iudicant morbos acutos ex decidentia notatos,dicemus eF fe numero quadraginta,cum ide loquendi modus in vtrifcp fit: hic quide,cun? ait,Morbos acutos » Ibidem. in quatuordecim diebus iudicari: in Prognofticis aut, || cu dicit.Quicuncp morbi cufebribus fun t, » in quadraginta diebus iudicantur. Verum hi non inuenietes,quo modo poifint oftendcre vtrofcp fermones, & hunc,qui in aphorifmis fcribitur, ÖC illum, qui'in Prognoftico legitur,fibi inuice cffe concordes:hanc abfurdam excogitarunt expolitionem. Neque ^nim in quatuordecim funt vfcp ad quadragefimu diesiudicatortj, fedcumintercidetibus quideplures,abfq3illis verppauciores, quemadmodu clare innoftra ofteditur de diebus iudicatortjs tračtatione. Sed &C ipfa rerum naru-ra fuffragatur fermoni,quodicitur acutos morbos habere terminum iudicationis quartumdeci-mum diem.Nullus enim inuentus eft vnquam ab initio velociter motus, hunc tranfgredi terminum,qui non aliquod ex quatuor iam didis iudidjs vnum acceperit:ficuti quidam leues ac parui circa primos dies exiftentes,quarto aut quinto die continui, vehemetes,& acuti fieri incipietes, ad decimumfeptimu terminarunt. Altj vero fexto aut feptimo die exacui incipientes,ad vigelimum terniinarut. adeo vt morbi continui acuties nunquam pofllt plures,quam quatuordecim,obtine- G re dies. Ex ijs vero,qui,'motus habent inaequales, multi extenduntur vfqj ad aliquod tempus vite-rius pradinitum.Dico autem inaequales habere motus,eos,qui aliquot diebus vehementiores fuere, poftea fine aliqua fignificatione torpuerunt, deinde rurfus adaudi continuitatem acceperunt* Si quis igitur,vt dixi,faciat in aegrotätibus obferuationem: omnes inueniet, qui per duas integras feptimanas velociter mouentur,nunquam ad vlteriorem progredi terminum. i .de Dieb. A-1 cr.4a. 1 s 4.C. 24 J Septenorum quartus eft index.alterius feptimdn<* oSlauusprincipium, Efl autem & Undecimus contemplabi lis: ipfe emm,quartus eftfecundafeptimana Rurfus ''vero & decimusfepttmus contemplabilis}ipfi [iquidem quartus cr<4-. r s f esi d quartodecimofeptimus hero ab hndectmo. ' EC’ z 5 Indices,hoc eft nXagfiC. contemplabiles,hoc eft OiMpnrug,folet Hippocrates noiare dies, in com- quibus aliquod fignum apparet futur^ iudicationis indicatiuu,in altero aliquo iudicantium dieru, £^ , quos ipfe in Prognofticis,vnamquancp feptimanam in duas diuidens partes,per quaternarios di-gelftt. Primum itac# quaternarium feptimi diei,fiquis ab initio numeret,indicem efle ait: vndeci- 4-Aph.71.iJf mum autem quartidecimi,qm 5C hic fecunda feptimana in duas partes diuifa index prouenit. Eadem ratione & decimusfeptimus vigefimi eft index ex diuifione tertiae feptimana: in duas partes: H illud tantum mtereft,qudd hanc tertiam feptimanam fecunda: coiungit,quauis primam as fecunda feparauerit: nam eius initi a diem odauum efle dixit,non tamen tertia: quintumdecimu, quemadmodum non nulli poft ipfum exiftimarunt: qm neq$ vigelimum primum, terminum ftatuit,fed principium quidem tertia: feptimana: quartumdecimum, fine aut & terminum vigefimum. Cur aut duas primas feptimanas fecundum difiunclionem inuicem ordinauerit,tertiam vero fecundx f m conti nui tatcm,in libro de diebus 1 udicatorijs docuimus. In prafentia vero fufficit et fine cau-fa nouifle, quod experientia cöprobat. Nam ipfe Hippocrates plurimos agros fecundum talem ordkiem dierum iudicatoriorum in libris Epidemiorum fcripfit fuifle iudicatos.Dico aut fecundu talem ordinem, vt primae tres feptimana: ad vigefimum,fequentes tres ad quadragefimum perducantur. Sic enim fexagefimum &C ocftogefimum diem iudicatorios habebimus,& ipfos expe- rientia cofirmatos,queadmodu in libris de diebus iudicatorijs oftendimus,illos qui in libris Epide miorum notantur iudicati fecundum talem dierum ordinem,deferibentes. Sed,aegrotos illos quo-niam longum eflethocin locolermone comple tur.vel in Progn in i. Prorrhet, com.i t.50.4' 17 5-g « A tur,vel antea:maligniffimacaSt,&grauiffimafigna prg fe feretes.quarto dieinterim5t,aut prius. cc Primus igitur earü infultus ita terminatur: fecudus vero ad feptimu ducit: tertius ad vndecimu: k quartus ad quartüdecimum: quintus ad decimüfeptimum: fextus ad vigefimu. Hi igitur per quaket tuor ex acutis ad vigefimu ex adiedione finiunt. Haec verba oftendunt rnanifefte, q> tertiain fepti- manam per continuitate fecundae annumerat,& q) decimamfeptimam indicem facit vigefimte» 2,5 J destina quartana magna ex parte breues ^autumnales longa & maxime qua hyemem attingunt, \ !U*fCn Non quartanabreues aeftate fiunt,fed QC aegritudines alia?, propterea 9 humores fuper- ?. APh. i}, flui funduntur , & per totü corpus ferunt,atq3difflatur.Inqbus igitur vires valida: funt, noxqshu 14‘ moribus euacuatis^morbi ceffant: in qbus vero funt imbecilles, du noxtj fucci euacuatur, vna etia ipfae diffoluuntur.Quare non abfcp ratione nulli morbi aeftate funt longi. Hippocrates vero de fo lo omniü longiffimo fecit mentionem,tanquam per exemplum de omnibus alrjs ex ifto indicans* Sicuti aut aeftate dC difeuti humores, ČC vires diffolui cotingitriic hyeme cotraria eueniut,& humo res intus tanqua in latebris remanere, & vires feruari robuftas. Neq$ igitur morbi foluuntur manentibus rjs,qui eosefliciunt,humoribus,necRaegroti moriuntur viribus interim fufficientibus* TD z6 ji Febrem conuulfioni fuperuenire melius efl3quamfebri conuulfionem* 'slj-P-197-e Ipfe Hippocrates 111 fequetibus dicet (| couulfione fieri ex repletione,&euacuatione. Cu igitur ero imbecillitatem fignijicat♦ Haec verba /no omnino leniter/ diftindionis gratia appofuit Hippocrates. Si enim fimpliciter dixiflet, Febricitantium permanere corpus, &C nihil minui,malum :fermo careret veritate. Contin git enim in tempeftate frigida cuiquam ex plenitudine aegrotanti, non collabi corpus, neq? extenuari,cum febresparuaefuerint;fed,cu maiores fuerint,multam adefle plenitudinem fignificatur* Colliquefcere aut plus,qua'm ratio expoftulat,malum: etia fi non adijeiatur/no omnino leuiter/* Siue enim leuiter febricitauerint,fiue no,fignum imbecillitatis eft ea,quae fit praeter rationem extenuatio. Neq^enim putandu eft verbo /owSuMo-Qcu/i. colliquefcere feu cötabefcere, in proprio fi-Dgnificato nunc Hippocrate vfum fuifte,fed magisabufum.Rede aut dixit in fecunda parte apho-rifmi,magis,q ratio expoftulat: &C melius eft haec quoq? verba priori parti aphorifmi adaptare, ita vt totus fermo talis efficiatur: Febricitantiu no oino leuiter,pmanere corpus plus,q ratio poftulat, vel etia colliquefcere magis,q ratio expoftulat,malu: vt coiter de vtroqj pr^dicetur/magis,qua po ftulat ratio/. Siue enim permaneat magis,g ratio expoftulat,fiue extenuentur,malum eft. Melius autc fuiflet,fi hoc,quod ait/magis,q ratio poftulat/ quibus finibus,fcopisVe iudicetur, aperuiileu Verum,quia hic dodrinae modus aphorifticuseft,6^ fummam confedatur breuitatem:nos exponentes verba,fecundum ratione,adfebris magnitudine referemus,ad tepus aegritudinis , tetatem, regione,tepus anni,8^ illam,quae tunc viget,temporis conftitutione,&: praeterea ad fenfibiles eua-cuationes, vigilias, curas,inedias, bC motus plures ♦ Nam maiores febres magis & citius corpora extenuant aegrotantium,ficuti bC diuturnitas morbi,SC ex aetatibus puerilis,atq? decrepita : fed alia amba’ ratione.ln pueris enim pp caliditate,atq3 humiditate multum defluunt,atep extenuatur corpora : in decrepita vero aetate hoc ide patiutur propter potentiae imbecillitate * Ex regionibus autem,Öl anni teporibus,ac conftitutionibus,calidae quidem, ac ficcae magis euacuant: humidae vero, ac frigidae magis aftringunt, ac difflare corpora,atcp extenuari non linunt. De fenfibilibus autem cuacuationibusquiddicereoportet f neminem.n.ignorare arbitror, vt merito ex profluuio fanguinis guinis multo, atqs fudoribus plurimis, 8/ vrina fuperfluente, vel vomitu, vel alui excretione,dto E corpus extenuetur. Accedit aut didis caufis 6C inedia: vigiliae %, QC curae fufficienter extenuant, vt 6C plures motiones: fed hg raro febricitantibus adfunt: nam magna ex parte iacent quiefeentes. 'Verum aliquando contingit moueri aliquos,qui itinere coeperint febricitare, vel vrgenteneceffi-tate,vel ftudio domum reuifendi. Sed 8>C ex delirio quidam aegroti iugiterexurgentes, vel iacen-tes quide, fed continuo parte aliquam corporis comouentes,aut et delira loquentes, intra paucos dies extenuantur. Haec quide omnia aegrotos reddunt macilentos,ficuti dCcontraria his corpus in maiori mole conferuant. Signum aut nullum ex his eft virium imbecilliu,fed fingula funt tantum modo caulae. Nam,ficuti ex eis corpus cum ratione extenuatur,fic dC vires deftruuntur. Abfqa his aut corpus preter ratione extenuari,fignum eife virium imbecillitatis Hippocrates inquit: quam in valde fenibijs pro caufaalTignantes celerrime ipforum corpus extenuari dicebamus. Neqs mirum videri debet in fjs,qui ita fe habet, imbecillitate quide caufam effe extenuationiSjextenua-tionem vero effe fignu imbecillitatis : hoc enim contingit in orbus,que faciunt,& fiunt. Haec qui de eft fentetia Hippocratis,femper exiftimantis eam,qua; eft citra ratione,extenuationem fignum effe imbecillitatis. Nos vero adrjciamus eius fermoni QC aliam difpofitione,qua: caufa eft in febribus extenuationis.Eft aut haec humorum quidem tenuitas, corporis vero raritas.Cum enim haec F ambo conuenerint,celerrime corpora extenuantur per eam,quaedifflatio infenfibilis noiatur • ficuti in difpofitione contraria,craffitudine humorum,ÖC corporis fpiffitudine, neqs fit humorum euacuatio,&: permanere corpus,& nihil tunc minui de ipfius mole contingit.Hancitaqsdifpofi-tionem oftendit Hippocrates in prima parte aphorifmi per ea verba. Longitudinem morbi ligni ficat. Alteram vero contrariam praetermifit: fed nos & hanc adtjcientes,iam totum fermone integrum proferamus,quantum fieri poteft,breuiffime didum: Febricitantium non omnino Ieuiter, permanere corpus,6>C nihil imminui, vel plus,quam ratio poftulat,colIiquefcere,malum. Nam per manere,ex cutis fpiffitudine accidit, & craffitudine humorum: dC propterea longitudo morbi fi-gnificatur. Colliquefcere autem non nunquam fit ob humorum tenuitate,& cutis raritatem ;con- - -'tingit vero dC ob folam virium imbecillitatem. || Cum morbi inchoant,fiquidm ouendum ~\idetur,moue:cum l/ero confiflunt,dcyigent,melius eft quiefeere; de Totius.™- Cur Hippocrates hoc confulat,fequenti indicat aphorifmo: quem fiquis nuper dido annexue £ a rit, totum fermonem tale efficiet: Cum morbi inchoat, fiquid mouendum videtur, moue: cu vero i. de crifibe* cofiftunt,ac vigent,quiefeere melius eft. Nam circa principia,ac fines, omnia debiliora funt, circa G . vigores autem fortiora. Oportet autem his adijeere verbum /fymptomata/ hoc eft cafus: nam de tjone ^ -his didione/omnia/attulit.Difpofitiofiquide,ex qua cafus generantur,quam & morbum nomi- guinisnu liamus,non omnino in vigoribus eft fortior: verum in tjs,qui faluari debent,melior multo, quam fma in morbi principio:in quibus et Hippocratesnunccöfulit,vtquiefcamus,inmorborum initijs,fi čla ad Tiirii quid videtur, mouentes. Nam in morbis exitialibus, no modo,quando funt fuo vigori vicini, fed lfag°g- j etiam in prioribus teporibus nihil mouere oportet:recordantibus nobis,q> deploratos non opor- “ tet attingere,fed relinquere,&C morbi finem täntummodo praenunciare. Circa initia vero illorum morborum,inquibusfperamus aegrotum conualiturum, tentandum eft maiora afferre remedia : de quibus Flippocrates dixit/. Siquid videtur mouendum,moue/. Sunt autem haec,maxime quidem venae fedio,non nunquam vero QC purgatio:quorum neutrum oportet in vigoribus adhibere. Vt enim in libro de Crifibusmanifeftauimus,codiones morborum tunc maximefiunt. Vc igitur hae citius eueniant,melius eft in principijs euacuare,quo minorem iam fadam materiam facilius natura pofflt concoquere. Morbo autem confiftente,cum iam natura concoxit.fuperftuum eft euacuare,cum propter alia,tum quia vis animalis maxima ex parte eo tempore eft fatigata, licet qua'm maxime duae aliae, vitalis,ac naturalis,fortes perfiftant. H . _ || Circa mitia,& fines,omnia imbecillioraxircd livores ~Vero fortiora* - de Totius mor 3° bi tepori b f- Cafus omnes circa principia,& fines ait effe imbecilIiores,acceffiones videlicet febrium,&C vigi 8 8;c-&?°-a t Iias,atq3 dolores,& faftidium,& fitim: ficut ipfas di fpofitiones,in quibus haec fiunt, vbi morbi con fiftunt,neceffe eft effe meliores in ijs,qui debent fanitati reftitui. ^ I Ems,qui ex aegritudine bene cibatur,nihilproficere ccrpm, malum. lodondT Qui Oportebat,& hunc aphorifmu,& illum,qui fequitur,adiuncftum effe illis,qui fupra feripti funt, ex inoTbis lon- vbi dicebat: I Siquis a' morbo cibum affumens non corroboratur. In illo igitur aphorifmo, pro gis &c. verbo /iuaniovri/ i.bene cibatur,feu bene vefcitur,inquiens cibu affumere,de cafu aliquid docuit, fupra, Aph. 8. fciiicetnoncorroborari.Hic vero,cibum affumerc,commune vtrifqsferuauittcafum autem varia “•h uit, quoddam illi feribens proportionale. Nam huic/non corroborari/hoc,/nihil proficere cor- pus/fimile quodam modo eft. Illud enim potentiaenoftrumcorpusregentis,hocvero ipOuscor-poris affedio eft.Euenitcp profecfto,vtcorpus non bene alatur,atqa proficiat,interdum quidem ex potentiae,quae ipfum nutritjimbecillitatejnon nunquä etiam ex malorum humorum abundantia. Omnes j Z A Omnesfere,qui malefe habent circa initia,bene cibati,nec ijuicejuam proficientes: circa finem rurfus cibum non appetunt: qui yero circa mitia cibum yalde non appetunt,pojlea bene appetentes: ij melius euadunt. Hicetiamaphorifmusde ns effe ditftus videtur,qui ex morbo conualefcunt:non proficere enim,de his dicere confueuerunt cam alf),tum Hippocrates ipfe* Siquis igitur bene ab initio cibatus non nutriatur: quam ob caufam hunc fiibitaffetflum, ob eadem rurius fit male appetens ci bum. Caufa vero,propter quä bene ab initio cibati nihil proficiant, eft totius corporis vitiu cum partium appetentium robore* Verü proceffu temporis ob cibi multitudinem aucfto in toto corpore vitio,ipfum etiam appetendi inftrumentum male fe habebit: quare inappetentes fient, qui prius bene appetebat,quos rečle Wmom^i.bene cibatos nominauiuDixerat aut hoc ipfum in procedentibus aphorifmis hoc modo: || Quod fi non affumente cibu hoc fiat,fcire oportet,q> indi Supra aPho. s, get euacuatione/. Porro eos,qui ab initio male appetunt adeo,vt paru afiumant omo cibi, poftea 1 l h vero ad contrarium tranfeunt,melius permutari inquit.Hoc vero ideo euenit,natura eo tpe,quo parum cibi aflumebant,ipfam,qua: caufa eratinappetentiae,difpofitionem concoquente* in i.Epico.x. 33 | Tn quouii morbo mente conßare,& benefe habere ad illa, qu& offeruntur, bonum : contrarium yero malum. ' d.c Neq3,cum aliquod bonu dixerit eoru,quae ad corpus attinent, omo exiftimandu eft ex eo ho- minem reualituru:neq3,cum malum dixerit,omo moriturum.Nam fieri poteft,vt bonu fignum a maiori malo fuperetur:& malum a maiori bono vincatur* Tales itaq^ enunciationes inrelligen dg funt de eo folo,quod dicitur.Dicitur aute fignum effe bonu, quantu in feipfb eft, hoc aliquid: & fignum malum,quantum in feipfo eft,hoc aliquid. De morte aut,ac vita oportet omnium fi> gnorum vires prius bene perpendentes, ita pronuciare, quemadmodum dC ipfe in Prognofticis confulit.Sicigitur 8Cnunc,Conftaremente,QCappetitum permanere,bonueft ftgnuinquouis morbo.Qu^dä enim non in omni morbo bona funt,vt ipfe confueuit nobis fignificare,inquies: J Spirandi aute facilitatem putare oportet valde magnam habere vim ad falutem in olbus morbis in fcogn.com. acutis* Quod aut conftare mente,bonum fit fignu,ex ifto cognofces: Quae ad cerebrum attinent, 1 i5 ‘ 43‘1 94,tl atq^eius membranas,&fpinalem medulla,necnon QC feptu tranfuerfum, 8>C omnino partes ner-uofas,acpraefertim,qua:funtiuxtacerebrum,fanaefleomnia fignificanturex mentis coftantia: ficuti & quae ad ventrem attinent,QC hepar,&: cor, vbi adeft promptitudo ad cibos,qui offerutur. Cum vero haec omnia robufta funt,non parua fpes de aegroti falute haberi poteft* ini.Pror.co.i. ^4 J pn morbis minus periclitantur,quoru natur &,aut £tati,aut habitui,aut tempori magi* congruit morbus,quam 'uPiin^ö i* quibus fecundum nihil diorum congruit. Cum natura multis dicatur modis,accipienda nunc eft in eo fignificato,quo multis in aliis loci5 ’ ’ cis vfus eft,& in toto libro de natura hois,in quo eam, qug fit ex primis elemetis,temperaturam, i.dcCopo.me naturam nominat: ac fi ita diceret: In morbis minus periclitantur, quorum prima: corporis tem-f'n6 h*l0C* perature,vel ei,qu£ nunc ratione aetatis,aut habitus,aut temporis adeft, magis congruit morbus, ja.Apho.). • qj quibus fecundu nihil iftorum congruiuCalidx enim naturae,dC aetati,dC habnui,& tempori,& lo t) anni conftitutioni, dC regioni, morbi calidiores funt cogruentes: frigidioribus vero frigidiores: eadem ratione QC ficcioribus ficciores,& humidioribus humidiores.Contrarium aut*eft a Diocle dicftum:item in libro de feptimanis, cuius audfores opinantur incitari quidem a fimilibus morbos, folui vero a contrariis:qm ab lpfo Hippocrate feriptumeft |contrariis morbis contraria inlfl». de Flati-effe remedia*Putant igitur febrem ardentem facftam hyberno tpe, facilius poffe fanari ea, quae fit p^ncipw* * in eftate: non aduertetes, q> vehemens difpofitio caufa eft, vt febris ardens hyemc fiat: neqj enim ab initio fa|Raucedines,& grauedines iu&aapho.+o* in valde fenibus non coquuntur: quamuis hae paffiones fenili aetati maxime congruant.Primum etenim non idem eft,q> aliquid non concoquatur,& quo'd fit periculofum: deinde, quod no fim pliciter fenes dixerit,fed cu adiecftione /valde/* Omnia enim in his funt periculofa, ob virium ini « becillitate* Sed neqj illud,quod feribitur in primo Epidemiorum* J Et maxime moriebantur,qui ia Epii. c6. i. cocffio bona ciboru non fiat in ventre, neq? fangui-ficatio in hcpate.Etenfm vtrunqj ex his mebris a craffitudine dicftorirm corporu concalefa&um iuUatur.Tantu igitur,vbi eliquata fuere,par eft,offendantur eoru operationes,quantum integris ipfis iuuabantur» Quo'd aut earum,quas diximus, partiu "tenuitas ad inferiores purgationes fit A,H. r. C.4.C. j. periculofa,manifeftu eft» Oportet enim omnia,quae funt infra thorace,efle robufta,vt bene pur- p 0 ’7Z’% gationibus feruiant:aIioqui magna liicömoda patiuntur»Cur autem de folis inferioribus purgationibus fecerit mentione,dignum eft querere»Superiores enim, hoc eft, quae per vomitu fiunt, funt iis,qui itaaffedti ftmt,periculofae* An has quide tanq manifeftas pretermifit, iilaru vero com memini^vtdeqinbusmagispofietdubitariHmum auteventrem(grece rjrpov) proprie nomi fiat & appellat regione ventris imam,quae vmbilicu,ac pudenda interiacet: ita vt in hgc tria totu abdomen diuidatur,in hypochondrium,& loca ad vmbilicum attinentia,^ ventrem imum» 36 Quifdiubntatem corporis habent cum per medicamenta purgantur cito exoluuntur: qui prauo ~Vtuntur cibo'. Qui falubritatem corporis habent, non abfque ratione in medicationibus cito exoluuntur» Colliquantur enim,non purgantur»Qui vero vitiofo vtuntur alimento,ob malorum humorum fupefabundantiam facileexoluuntur in purgationibus» Siue autem illud,quod exterius afliimi-tur,fiue quod in corpore continetur,vitiofum alimentum nominet: vterque fermo veritatem ha bet,quoniam cibi vitiofi foleant fanguinem gignere vitiofum» Sic ergo etiam vitiofi dicutur per relationem ad fanguinem,qui debet ex eis generari» 3 7 'f \Qui"benefehabent corpore,difficulter.ferunt medicationes. 4a. Aphor.ic, ‘ 18. h Non cuiufcunq3 medicameti affumptione folet Hippocrates medicatione nominare, fed tali A-J,b-1 t.4.cj. vocabulo in fola vtitur purgatione» Veru fuperior aphorifmus, cafum vnu, qui in ea fit, manife-fiat»Ctto enim inquit exolui in purgationibus,qui corporis habent falubritatem» In hoc aute ge rieraliori vocabulo de cifdem oftendit,inquiens hos difficulter ferre medicationem» Nam dC ver tigines dč tormina patiuntur,QC difficulter his purgatio procedit, dC prgterea celeriter exoluunt» Fiunt autem haec omnia purgatorio medicamento proprium quidem attrahere humorem appe < tente, vel flauam bilem vel atram,vel pituita,vel aquofamfuperfluitatem:quia vero ifte nö adeft, fanguinem colliquat,ac carnes, vt ex ipfis,quod fibi proprium eft,attrahat» 33 1 Parum "deterior potus & cibus,fuauior autem,melioribus quidem,fed minus fuauibus efl proferendus. ity^Epi. co.4. Non ob id folum hoc eft faciendum, vtegro gratificemur, fed etiam, quia vtilius ipfi exiftit» Nam,quaecunq3cu voluptate affumuntur,ifta ventriculus amplexatur, Qc facilius concoquit: fi- c’7fol.6i£ cuti illa,qucedifplicent, refugit, vt ad que vel naufee, vel flatus, vel flucftuationes fubfequantur: quod quidem in pluribus cibis bonos fuccos habentibus fit. Quando igitur cum voluptate aflu- H mitur cibus,qui paulo deterior eft,non modo non manet deterior, fed quadoq3 redditur melior. 3 p J| Senes iuuenibus magna ex parte ogrotant minus. Qui ">ero morbi ipfis accidunt longi, maxima ex parte comi- * * APbor-** tantur ad mortem. „ m 6. Epi. co.5. Non omnes fenes minus egrotant,cpiuuenes:neq3 enim oes maiorem habent circa viclu con ^ a w 1 tinentia: qui vero no habent,magis egrotant, vt qui iuuenibus fint debiliores»Quoxd vero plures ' ex morbis diuturnis ipfos ad morte comitantur,claru eft: fiquidem 5č vis eft imbecillis, vt neque morbos facile coquere poffit: QC oes morbi diuturni,frigidi funt: unde QC magis fenibus,cjj iuue-nibus,accidunt»Omnes fiquidem congruentibus natura fuce morbis facilius corripiuntur. 40 J) Raucedines & errauedines in~Valde fenibus codlionem nonadmittunt. in tf.Epi. co.j. c,r. , . . , t.6’. 190.C bi iimul iunxerimus ambos aphorifmos, utriufque fermo talis erit: Senes iuuenibus magna ^ Apho.h« ex parte egrotant minus.Qtiicunq3 uero morbi ipfis accidunt longi, maxima ex parte comitan^ 17'u tür ad mortenuRaucedines igitur atque grauedines in ualde fenibus coctionem non admittunt» Ita ut hic aphorifmus fit ueluti exeplum q uoddam antecedentis» Neq3 enim hi foli morbi fenes comitantur 47*b A comitantur ad mortem,fed nephritis,id eft paffio renum,podagra, morbus articularis, coxendix cum do Io res, 8>C quae laxiori inteftino,acfpleni frigidg infunt dilpofitiones:&: preterea crebri an* helitus (quos Gr^ci afthmata nominant) tuffes,dorli curuationes,recuruationes,&: obliquationes,demum quacunque alia morborum genera ex frigidis humoribus ortu habentiqme in qui> bufdam iuuenibus,nedum in fenibus,difficulter coquuntur» LoC(1S(j^e 4l II ^ i frequent er, dc fortiter abfque cdufa manfefld exolumtur, derepente moriuntur. - Non onmes,qui exoluun tur,derepente moriuntur,fed fi tres diftindiones adieceris,vna quidem primam,vt %pius hoc patiantur:fecudam, vt fortiter: tertiam, vt fine caufa manifefta» Nam mulier quaedam longum in balneo tempus commorata,frequeter exoluebatur ob temporis diuturnitatem,^ quoniam balneo magna ex parte ligna fuccendebantur vitiata: veru non erat hoc morbi fignum,cucaufam haberet manifeftam» Altera vero, quam vteriaffedhjsinfeftabant, hoc idem patiebatur»Quidam alius,fi diutius inediam toleraffet, dum lauaretur, exoluebatur» Alteri etiam,li per horam lauaretur,idem accidebat, nifi prius aliquid panis aliumpliilet» Quibus omnibus,aut debile erat,aut fenfum plurimum habebat os ventriculi» Quicunque vero nulla tali de B caufa f:epius,ac fortiter exoluuntur,ij ob virtutis vitalis imbecillitatem hoc patiutur: ficut ČC ille, cui,dum exoluerctur,cor forti ter palpitabat, atq3 hic derepente mortuus eft, non aliter,quam illi, qui acutiftlmis cordis affe fit adautfta necelfi tas refpirationis, fed quia vis eft imbecillis, ideo omnes mufculi thoracis fimul coguntur operari: quemadmodum dC alioqut in iis,q ut cum febre vires habent imbecilles,ob hanc ipfam caufam omnes mouere coguntur fe-ipfos,in fummam effatu dignam,ex omnibus operationem colligentes» 43 Qui flrdnpuldntur, ac diffoluuntur, non dum ~\ero mortui funt ^non referuntur, quibus ffuma circd os fuerit. A.Ii.i.f i4d. j. Omnis "fpumx generatio ex duarum fubftantiarum miftione conficitur, altera fpirituofa,alte c.j.foi.5 3.g yjjhmnida. Fit autem carum miftio ambabus in multas partes perfracftis, multis (33 mutuo complexu paruis ampullis ab ipfts effccftis» Cum vero tenacem habuerit is, qui perfringitur humor, conhftentiam,quo fpiritum circuplecftente,ampullas contingit generari: non facile diflolubilis, fed ftabilis fpuma perficitur: qualis maxime currentibus equis, vel ira percitis apris, circa os ag-p gregatur» Ambarum vero fubftantiarum confračlum, ac miftionem facit no nunquam quidem motus violentus vel vtriufq3,vel alterius tantum: non nunquam vero 8>C fortis calor: nifi dC hunc dixerit quifpiam fpumam per motum operari» Verum homini ea, quae manifefta videntur, con-fedanti tutius eft dicere fpumam duabus de caufis generari: in mari quidem impetuolls ventis agitato, ob impulfionis vehementiam: in lebetibus autem efferuefeentibus, ob caloris vim» Sic itaque dC in corporibus animalium, cumadfunt ex morbo comitiali conuulfiones, vehementia motuum folet fpumam generare: in apris vero, calor: in curlibus autem equorum, vtraque caufa valida confpicitur»Nam,cum cotinue per refpirationes aer intro, atq3 extra feratur:faliua in ipfis extenuatur,8C aliquid etiam ex pulmoncinftar vaporis effertur,quod faliuae mifcetur,ac circumplicatur: vnde faci am fpumae fubftantiam augeri contingit. Qui vero opinatur hanc fpumam e ventriculo prodire,aberrant»Neq3 enim fieri poteft,vt fubito tota inde proueniat, cum neque eo tempore animal euomat,neq3 naufeam vllam patiatur: citra quos cafus quicqua efferri a ventriculo eft impolfibile: ÖC multo magis fieri non poteft, vt plurimus aliquis vapor efferatur, eodem modo,quo in expirationibus:cum nulla talis e ventriculo fubftantia efferatur,qualis ev pulmone expiratur» Et fane' fanguis, qui quidem e' pulmone educitur, fpumofus eft, fimilis vifceri: qui autem e ventriculo,neq3 huic proximus eft. Sed,quae vna cum fanguine i pulmone educitur Extra ord» Cc ij fpuma, fpuma,fubito fimul,&T cum tuffi educitur» Qui vero ex tali humore paulatim vapor expfratur, E non excitat tuffiimVbiautem laqueus collo circundatur,neceffecft quidem cordi atque pulmoni, vt fuliginofam expirct fuperfluitatem. Hoc enim a nobis oftenfum eft in libro de vfu refpira^ tionis»Prohibenteautemlaqueo,totam violenter impelIit.,quofitj vt pars propriae humiditatis vna expellatur,eo modo,quo iit in fanguinis cdudionibus»Signum itaque hoc eft exitiale, quo^ niam pulmonis violentiam figm'ficat,quam patitur, dum animal fuftocatur» Praecipue vero hoc fieri rationabileexiftit propter eam,quae ex corde ad lpfum impellitur,caliditatem: vnde &C calo** ris eiteruefcentia,dcon^ trarium rariffime eueniat,ita pronunciauit, quemadmodum ÖC paulo antea oftenderat pcr'alterü Supra aph.ao. aphorifmum,itainquiens: || Quibus iuuenibus aluus humida, iis fenefcentibus exiccatur. Nam Aphor'jT* e°111 *oco>magnaexparte,dicere praetermifit,quod tamen verbum infequentibus adiecit,vbi in quit: [IQuicunque aluos humidas habent,üquidem iuuenes fuerint, melius degunt iis, qui ficcas habent: ad fenedam vero deterius: nam fenefcentibus magna ex parte exiccantur» ......., r 44 Qui natura admodum eraßi fiunt, citius intereunt, quam qui graciles, Eos,qui a prima tetate craffi funt,&fgraciles inuicem comparans,de craffis pronunciat,q> cito ad mortem pcrueniunt,magis,eft graciles» Optimum liquidem eft, bene carnofum efte natii, hoc eft ita commodcratum,vtneque cralTitudo adfit,neq3 gracilitas» Tales enim poftunt ad longam fenedam perucnire» Si vero a mediocritate recedatur,melior ad gracilitatem,peior ad craffitudi-nemexcelfuseft.Angufta^ funt enim horum arteriae ac venae, atque ob id paucum omnino fan-guinem,&f fpiritum habent: adeo vt,cum teta te proceflerint, celeriter in ipfis vel paruam ob cau-fam calor natiuus deftruatur»Graciles autem hac quidem ratione no periclitantur: quia vero par f AI. maior eft. tes principales ita affedte funt,vt nullum habeant munimentum, a caufis exterioribus prompte t »ttoi’#m- offenduntur»Qui vero natura quidem mediocres erat,fed vidu delicatiore vtentes poftmodum mCcri ^1cra^ fönt,iis,licet caro atque pinguedo adnattefint, venae tamen atq3 arteriae latae confiftut, nbTs^xemqd at£!ue i^CIrC0 in els ca^or nätiuus f minus obnoxius eftcxtindionfi> yt. ^abuu Leo 45 |J Quicunque iuuenes morbo comitiali laborant,'mutationemaxime <$.atisf&* temporum, & locorum, & 5* APhor- 7- nue. y.eiov£, filuum quoque fiiberantur. id. e(l maior e G in mpreßif, Morous comitialis proximus quodam modo eft morbo, quem apoplexia appellant, cu idem locus in vtroq3 patiatur,&C idem humor in caufa fit» Verum apoplexia q-uide ob omnimodam ca renuam illius potentia’,quae ad neruos defluit,morbus aute comitialis propter motum vitiofum generatur »F rigidtisa uto dC craflus humor ambobus eft caufa: Atq3 idcirco iuuenu aetas calidam 6l iiccam habens temperaturam,maximu aftcrt auxilium iis,qui morbo comitiali laborant: fic dC locorum proportionales mu tationes,dico autem proportionales,quado ad calidiorcm,ac ficcio^ rem commutantur:eodem modo <5l viduum.Nequecnim vidus mutatio quaelibet morbu fol-uitcomitialem,fed qua calidiorem 3C ficciorcm corporis habitum efficit» Ccntingitautem (impliciter etiam vitae mutationem intelligcre morbo comitiali prodeffe, quoniam magna ex parte vi partes exercitat^ fiunt robuffiores,atq3 idcirco labores confuetos facilius ferunt* 5 0 Qua ex longo tempore confueta funt, etfi deteriorafiunt, infuetisminus moleflare fiolent. Oportet igitur adinfue* ta permutari. Non de folis exercitationibus hic fermo eft,ficuti prior,verum de omnibus fimpliciter cöfue-iis hic aphorifmus enunciat,cibis,potibus,balneis,illotionibus,vigiliis, fomno, calefadione, frf* A.lib.i. £3 .d.j. gefadione,curis.Horum etenim "fingula minus nocent,cu fuerint confueta,iis, qua: natura qui-c.ijoi.č^.č dem minus noxia funt,fed nunquam in confuetudinem peruenerunt* Quod igitur ita fe res ha beat in exercitationibus: ad partium, qua:operantur, robur refertur, vt ante diximus: in reliquis vero,quo modo fiat,iam dicemus. Cibi ac potus naturam aduetitiam efficiunt, maxime quidem in ventriculo,cum hoc vero St in aliis partibus* Nam, etfi quammaxime vincantur, dC tranfirtu> tentur a corpore, ipfum tamen quodam modo pro fui natura difponunt ita, vt proceffu temporis multa fiat permutatio,ac fimilitudo nutritorum ad nutrientia. Hoc enim oftenfum eft a 110^ bis in libro de cofuetudinibus: oftenfum eft etiam,q? vnumquodq^ facilius a fimilibus alteratur* Ob hanc igitur caufam,quanto fimilius fuerit id,quod tranfmutat, ei, quod tranfmutatur, citius alterat ipfum, Sane CJ3 corpus ab aliis omnibus,quibus adheret, quodam modo afficitur, veluti in aere frigido,ac calido,denfatum quidem a frigido, laxatum vero a calido:atque ideo confueta C facilius perfert, ab infuetis vero moleftatur* Si enim laxato corpori ob caloris adhgfum repente frigus fuperuenerit:& in imas eius ftatim partes fubintrat, &C maxime offendit* Caufa itaque de omnibus confuetis dida eft in libro de confuetudinibus* Qyod vero experientia notum eft,id i% nofeimus: quod folum ab Hippocrate feriptum eft,qui caufam aferibendam non cenfuit.Nos ve ro ad ciufdem inuentionem aliquas dedimus occafiones*Ha:cigitur dida fufficiant,quantum ad primam aphorifmi partem attinet*Quod vero in fine fcribitur,in quo confulit tranfmutari quondam modo ad non coniueta,falubris gratia fecuritatis didum eft,Eft enim omnis vniformis con fuetudo,periculofa:cum omnes homines inopinatis rerum fortibus fubiiciantur* Ne igitur in^ ddentes aliquando repete in nobis infueta magnopere offendamur,fatius efle inquit omnia ten-* tare*Fit autem hoc non inhgrentibus nobis femper iis, quibus aflueuimus, fed & non nunquam contraria tentantibus* de Ptifana ia. 5l I Plurimum,dtque repenti eudcudregVclreplere,calefacer e,~\el refrigerare, fiue quouis alio modo corpus mouere, 48.a periculofum,quoniam omne nimium efi natura inimicum: fed,quodpaulatimjit, tutum efi, tum alias, tum cum ab m 6. Epi. co. 3. altero ad alterum tranfitus fit. t.17.3J.i75.h 11 a d^nCn& D Caufam,ob quam plurimum,aut repente euacuare, vel replere, calefacere, vel refrigerare, fiue Ldi. qu^Gai. quouis alio modo corpus mouere periculofum fit,ipfe offendit, inquiens omne nimium efle na-afcribuur. 7a. tura inimicum* Nam in elementorum commoderatione natura eonfiftit: quare non abfque rade o* tima fc- tlone nimium omne,vt quod deftruat commoderationem,animalis confiftentiam difloluit* Pau äa adiSyb. latim vero,inquit,implere fcilicet,vel euacuare, 3C quacunque alia fubinde dixit, tutum eft, cum ißgo.ao.c alias,tum maxime,cum ab altero,cui aflueuimus,tranfimus ad alteru*Nam in antecedente apho-rifmo confuluit 6>C ad infueta permutaridn hifee igitur permutationibus, quod plurimum exiftit atque repente,periculofum eft fatis: quod vero paulatim fit,tutum* i.de Compof 5^ \Omniafecundum rdt ionem facienti, fi nonfiuccedatfecundum rationem: non efltranfeundum ad aliud,šlante medic. fec. ioc. eo,quod a principio Infum efi. Non paruae eft opus fcietie,non tranfire ab iis, quae rede vifa funt, fi no du manifefta appareat vtilitas ex his,que ita fada funt,fequi* Queadmodu enim gutta fubiedam petra percutiente vix longo tpe fenfibilis paffio in lapide manifeftatur: fic accidit efia in crudis,& qua: difficulter con^ coqui pofifunt,difpÖnibus:in quibus,qui reda ratione inuenerit id, quod conducit:non difcedit ab illo,quod primo faciendu exiftimauit,etiamfi nihil appareat manifeftu ex illius vfu fubfecutu* Extra ord* Cc iij Qmcunqi Suprajaph.io, 14.C 54 •* ?*Ly? portatu difficile. inlib.cl Humo nbus mutationes maxie pa« liunc&c. Quicunque aluos humi das habent, fi quidem luuenesfuerint ^melius degunt iis} qui ficcashabent. *dd feneblamli x '• Apnor. itero deterius degunt: nam jenefcenubus mapna exparte exiccantur. i* Aptor..»*. ig.e Manifeftus eft hicaphorifmusrSf,quicquid de eo dicere conuenit, prius eft didtö in eo apho^ rifmo,cuius principium, || Quibus iuuenibus ventres humidi funt,iis fenefcentibus exiccantur* Mapnitudo corporisjuuentx, quidem neque indecensyneq; illiberalis :jene£l& ~Pero inutilis deteriorparuitate. Magnitudo corporis propriae quidem nominatur,quae longitudine, latitudine, profunditate moderanfiam exuperat Jnterdum vero & quod longitudine fola amplius audum eft corpus, fiv lenius magnum nominare: quamuis huic proprium nomen fit longu, Nam SX aliquando,quod ^ fecundum latitudinem,ac profunditatem vitra modum corpus eft audum,dicunt efle magnum, quamuis &C hoc craftum proprio vocabulo nominetur. Si igitur magnitudinem corporis in pro prio figniftcato Hippocrates dixit,nihilo deterior eft in fenedute,quam paruitas,Si vero vel lon gitudinem corporis, vel craffitudihem intellexit:hae deteriores, atque inutiliores fenefcentibus lun t: verum neque craftitudo eft iuuentae decens, neque liberalis. In fola ergo longitudine, q? fit iuuentae liberalis,fenedae vero inutilis, vere diceretur. Ex hac enim fenefcetes gibbi fiunt,dC vix p poffunt onus perferre; quod Hippocrates inu tile dixit, GALENI IN APHORISMOS HIPPOCRATIS COMMENT ARIVS TERTIVS In hoc tertio in Aphorifmos Hippocratis commentario,eorum,quae de temporibus, atq^ f tactibus ab Hippocrate fcripta funt, expolitionem faciemus: maxime quidem, quicquid eft in ipfis obfcurum,declarantes (hoc enim eft proprium expolitionis opus) veruntamen lingulis etiam, qmerededida funt,demonftrationem apponentes, quoniam &Č hoc fieri in commentariis con^ fueuit,Miror autem St hoc loco Lyci inconftantiam,fcribentis quidem (vt ipfe ait)expofitiones Quinti praeceptoris,nulli autem eorum,quae de temporibus,6č aeratibus dida funtprobationem demonftratiuam apponentis,fedadexperientiam, obferuationem omnia referentis,cu tamen ipfe aliorum aphorifmorum expofitionibus rationalem adhibeat confiderationem de ea, quae G in ipfis continetur veritate,non contentus fola experientia.Quo'd vero fola experientia non fuffi ciat ad talem contemplationem aggregandam,id &Č ipfe Hippocrates oftendit, &C in procelTu fer rnonis oftendetur, . y Hil i ii 2 ' ' ^tdtlones‘ II temporum poti fimum pariunt morbos: & in temporibus magnat mutationes, aut frigow,aut caloris: et alia pro ratione, eodem modo. Infra,apho.zo. M-» Mutationes temporum non nulli exiftimant dici, quibus inuicem com mutantur,quafi fucceffiones diceret. Nam hyemc ad ver tranfeunte, fit du dorum morboru generatio,de quibus ipfe deinceps loquetur. | Vere enim furores, atrae biles, & morbi comitiales,Vere rurfus in aeftatem definentc, quod eft initio aeftatis,febres continuae (inquit) & tertiana, SC ardentes,SX que fubinde connumcrauit.Et de autumno atq? hyeme fimiliter fcripfit,vt inquiunt,illi,qui pro eodem accipiut mutationes,6f fucceffiones. Sed verbum /potiffimum/ quod aphorifmo adiedu eft,hanc expolitionem no admittit,Nam in temporum adinuicem commutatione ficut quidam H t .Al. morbi generantur, eodem modo etiam foluuntur: &C hoc ipfe etiam Hippocrates dixit. Quare Heß alf nihilo magis fucceffiones temporum pariunt morbos,quam foluunt. Quo modo igitur no fat fuit ipfi dicere,Mutationes temporum pariunt morbos,fed dC /potiffimu/ addidit r1 Melius itaqj fuerit ob hanc adiedionem per mutationes temporum intelligere eas, quae fiunt fecundum illo^ rum temperaturas,alterationes,Hae fiquidem funt, quae potiffimum generant morbos, quando multae,alia poft aliam,fiunt alterationes:quemadmodum in Epidemiis (cripfit, dC nuncetiä pau lopoft dicet. At vero vnius temporis alteratio fola efficit quidem morbos aliquos,no tamen po tiffimum,Quando igitur fiunt morbi potiffimum ex vnius temporis alteratione f Quando con tigeritmagnamelTealterationem^ob hanccaufam ipfeinquinEtinquibufdam temporibus magnae mutationes,vel caloris,vel frigoris,vel alicuius alterius,vt humiditatis, aut ficcitatis, ven torum,aut horum defedus, Haec igitur expofitio reda eft in ilia feriptura, Inuenitur tamen dC alia feriptura,qu£ ita fe habet: Mutationes temporum pariunt morbos maximos: potillimum ait tem dC in quibufdam temporibus magnae mutationes. Quae feriptura nullam habet obfcuritate, iis pra4ertim,qui ea audierunt, quae ä me ftatim antea dida fuerunt. Sunt vero ČX alia: feripturae huius didionis,quas intelhges,atque probabis,ab iis,quce diximus,excitatus. Naturarum j0 iJEpi.cö. h Az JNaturaruWjha quidem cidaflatem3ha liero adhyemem3bene3maleuefe habent* „ In Iib. de Hu- lS.gnofCpul monb. natucr Sb.4-78-s,. Naturas hoc in loco dixit Hippocrates fecundum principaliflimü 51 proprium fignificatum, pöraT” ‘c quod fecund u lpfam maxime fubftantia naturae eff» Dicebamus aut in procedentibus ipfam eile temperaturam quatuor elementorum,humidfficci,calidi,& frigidi :oftcfa a nobis eit in libris de temperaturis: Vna quidem temperatura bene temperata atq^ optima:male autem temperato atq? vitiofae,očio numero,quatuor quidem qualitate vna excedente,calida,frigida, ficca,&humi da:quatuor vero duabus, calida bC ficca, calida dC humida,frigida bC humida, frigida bC ficca» Ad ^Ifatem itaqa frigido bC humido naturo optime afficiuntur:ad hyemem vero calido dC ficco:fik cuti 3č male afficiuntur calido bC ficco ad oftatem,frigido Sc humido ad hyemem.Perfedlifli me igitur ho naturo,ad diVfa tempora optime, ac peffime afficiuntur: mediocriter aute, quo aliquo modo a temporibus vel iuuantur vel offenduntur, llcuti humida 8c calida, gffate&:hyeme:qm aeffate quidem,quatenus humida elf,melius afficitur: hyeme vero,contra,quatenus calida» 3 I Morborum alij ad alia3bene^)/d 'male fe habent ,07* quadam atates ad temporaloca3<& luBus (renera* : In eodc, Quan Pu -4a*7 -g ^ tum vero ad re B Inordinato quodam interpretandi genere mihi videtur vfus Hippocrates in hoc aphorifmo» giones.&c. Nam melius vtiq^ ita dixiffct:Morbi bL etates,ali) ad alia tempora, 6C loca, bC vieffus genera bene male'ue fc habet.Morbi igitur bene fe habent ad tempora, vt ad generationem quidem, fimiles: vt ad folutione vero,contraripNos enim de hoc ipio determinauimus in expofitione illius apho rifmi,cuius initiu eft, Jln morbis minus periclitantur.J/Etates autem, quemadmodum bC naturo, 1a.Aphor.54. frigid^ quidem ad calida,calid^ vero ad frigida: Senum quidem,ad offatem: iuuenu vero, ad hye I7'c mem.Eaderaratione bC ad loca non morbi tantu,fed etiam otates afficiuntur.Nam morbi calidi, in locis calididribus magis generantur,minus funt periculofi: magis qj fano funt in frigidis re gionibus etates calidiores,^ in aliis proportionali teivSic vero bC ad vieffus genera, altj ad alia be-ne male'ue fe habent morbi,bC etates: Nam calidiores ad frigidiora, frigidiores vero ad calidiora, bC ficciores quidead h umidiora,humidiores vero ad ficciora bene fe habent. Et,vt fimpliciter di xerim,contrarij quidem ad contraria bene,limiles autem ad fimilia male:praetercj fi otas tempera ta,& vičfui, QC regioni, bC loco temperato comparetur:hoc enim folo modo fimiles a fimilibus bene afficientur»Quo vero plus a temperie receflerunt gtates, iis fecundum temperaturam contraria loca bC tempora bC vičfus genera conferunt magis» Cum vero omnes morbi a temperie 8C C modo recedant:generatio quidem a' fimilibus locis,atq3 temporibus,folutio vero a contrariis fit» 1. de Tempera ^ pn temporibus,quando eadem die htodo calorpnoddfrimsft3autumnales morbos expedlare oportet. In lib.de Humetis. .1 .u.g , p , morib.In^qua i.tpid.in prooe Cum ratione ru hoc.Neque enim appellationes temporum,caufo morborum funt,fcd tempe hs calor, aut fi i r^criMms. raturo»Cumigituripfovariant,necefleelfbCmorbosconuariari» f°^&c , Seoifoco le 5 \^ußn tuditum hebetant es 3caliginofi3Uputgrduantes3pigri, dijjdueptes»Quando humfeemodi tempeßas pne- Et 1 üb. de Hu gitur.Cum ver udluerit3talid m morbis patiuntur. ^4t3fi aquiloniafuerit, tußes3fduces3alui dura] difficultates "\rina, horrores, co- moiib. Auftri autuno fimde ßarum dolores 3&pcclon$.Quando hac tempeßaspraualuerit,ralia in morbts cxpcciare oportet. aan^&c &» a h 6 20 e ^ quidem,quod fit,declarauit,inquiens: /Auffri auditu hebetantes, caliginofi, caputgrauan P1. .lo.e tcs^pign^dilfoluentes/» Caufam aut huius declarauit feribens /Vbi hec tempeffas preualuerit ta- Lijn ^73°d*’ fia fnniorbis patiiintur/» Semper enim oportet medicum diffinguere bC feparareid, quoda cau- im Epi.c6.i- faextrinfecacontingit,abeo, quod morborum ratione fit: vt praecognitionesfaciatdiligentio- n. 5a. 1 °3-dd res» Caufam vero, ob quam auffri reddant auditum grauiorem, bC vifum caliginofum, non eff in^Epi c?? difficile ex eius temperatura cognofcere, quae calida bC humida elf natura» Omnia etenim talia t.66.3a. 146.b D funt apta replere caput» Ob hoc igitur bC fenfuum inffrumenta plurima implent humiditate,&T in’6. Epi.cö.x. Capitis grauitatem efficiunt» Principio autem neruorum humečfato necelfe elf bC circa volun- tarios motus pigritiam euenire,£i veluti in feipfo dilfolutum hominem apparere» Contra vero 193.C in aquiloniis (vt iplc inquiet inferius ||) corpora redduntur fiunt čp robuifiora,vcgetiora,ad mo- Aph. 17.* !i b Eh°r’ l1 * * tus PromPtlora^ melius audientia.Nunc vero hgc non oppoliiitiis,qux ex auf ro circa corpus i j.n.cr ^10 contingunt,quoniam in hocaphorifmo de laefione tantummodo,quae ex vtroque accidit vento, tracftare propofuerat: vt hxc cognofcentes,ab illis feparemus, quse ex morborum natura contin-gunt.In aquiloniis igitur (vt inquit) fiunt tulfes, propter videlicetinffrumentorum refpirationi obferuientium intemperiem^ propter faucium afperitatem, de qua nobis infinuauitadiunges verbu illud /fauceš/ vt fubintelligeremus,patiuntur. Nam folet interdum hoc modo loqui. Pau-lopoff igitur inquiet: || Autuno bC multi effiuorum,& febres quartan^,et erratic^^ lienes.Licet mfra, Aph.zi. autem 2^ fimul duo coniungentes legere, fauces, alui durae, vtnon nulli expofitores legendum exiff imarunt» Nam fauces in aquiloniis conlf itutionibus apparent durae, quoniam exiccantur, ac refrigerantur: & venter inferior dura excernit, bC propter temporis conffitutionis temperaturam, quae vergit ad liccitatem, toto corpore exiccato, bC magis ipfo ad feipfum trahenteeas, quae fiunt ex cibis humiditates»Sed 6C alia ratione,quoniam, cum longiori tempore maneant,bC Extra ord» Cc iuj non non excernantur,omnia exiccantur. Vrinaeetiam accidunt difficultates, vefica flatu aquilonis E ob frigiditatem offen fa: eft enim exanguis: bC propterea ex caufis frigidis plus, Čp a lig partes, lpfa eft oftenfioni parata.Eadem aquilonis frigiditas etiam thoracis dolores efficit, vitra communem ad alias partes Igfionem,illam quoq3,que fit ex refpiratione,alTumentis,qux non pari modo pulmonem attingit, bč cor ob fui caloris multitudinem. Homines vero horridos fieri in aquiloniis conftitutiombus,darum eft,confentanee videlicetaeris ambientis temperaturae In ^ b CT HU" ^ ll Quando ^lasfit Heri fimilis, Judures in febribus multos cxpcdlarc oportet, tt' ?ftasfiatveii fi Quemadmodum pauloantea dicebat: || Quando die eadem aliqh frigus, aliquando calor acci- supra,Apho 4 dit,morbos autumnales expecftare oportet* fic nunc rurfus: Quando eftas fit veri fimilis, hoc eft temperaturam habet com modera tam, expedlare (inquit) oportet multos fudores in febribus, & hoc non fine ratione*Neq3 enim fine aeris ambietis calore multi fudores fieri poffunt, neqs abfqj hoc,q> aliqua redundans humiditas in corpore contineatur* Horum vero alterum adeft in eftate, alterum in hycme,in autumno autem neutrum,in vere vtrunqj. Rationabiliter igitur arilas, quae fit arida fatis,affumit,atq3 refoluit humiditatem: fimilis autem veri, ob caliditatem quidem attrahit ad cutim:ob humiditatem vero non poteft per modum vaporis refoluere* Tota igitur humi F ditas in morborum iudiciis,dum affatim excernitur,fudores multos facit* y In ficcitatibus febres acuta fiunt: &}fi annus mama. ex parte talis fuerit: qualemfecerit conflit utioncm, tales magna ex parte morbos oportet expediare. Infia^pho.15. Non multas ait febres in ficcitatibus fieri,fed acutas, qrn -paulopoft inquiet: | Conftitutionum anni,quod in totu dixerim,ficca tempora,pluuiofis funt falubria magis,& minus mortifera: qui- Infra,apho.i6. bus deinceps adiunges rurfus inquiet: [ Morbi in pluuiofis temporibus magna ex parte fiunt febres longg: non ablq3 ratione* Na aeris ambientis humiditas pituitofos aceruat humores, & no paucas generat aquoias fuperfluitates:ficcitas vero pauciores quidem humores efficit, fed qualitate bihofiores: bd ob hanc caufam febres numero quidem funt pauciores iis,qute fiunt in tempo ribus pluuiofis,fed acutiores, Qua: vero deinceps in aphorifmo dicuntur,manifefta funt* In lib. de Ha- 3 yn conflantibus temporibus, cum tempefliue tempefliua redduntur: morbi conflantes. & boni indicii fiunt: in in i.Epi.co.1. nionb.Sitgate ■ "n 1 n ^ 1 1- J ‘ t.i.ja. pdtiue,& 01-di mconjtantibus autem,inconi tantes/y4 mali maicq. Conflantia tempora nominat,qug ordinatim fuä recipiunt temperatura* Quem vero conftan G tem appellet annu,tibi licet difcere ab ipfo in libro de aqua, aere, locis, bC regionibus, ita diccnte; de Aere,aquis, ||Si quide pro ratione facla fuerint figna huiufcemodi in ortibus, et occafibus fyderu,&: in autum * & locis, cap. 6. no aqu^ defcendunt,8£ hyems mediocritate feruauerit,neq3 valde ferina,neq3 frigore excedes, * **? 1 '4'a dd vere aque euenerint tempeftiuf, bC eftate: fic par eft armum fore faluberrimum* Poftq igitur, » qualem velit effe conftante annu,didicifti: facile eft etia inconftante intelligere*Omnia,enim qug aliqua ex parte no feruant anni conflantis dučlu, ea nunc Hippocrates incoftantia vocat: bC eos, q in ipfis accidutmorbffimiliter appellat* Ait aut ipfos,difficulter,hoc eft male,iudicari. Vel em cu cafibus piculofis iudicia 1 his morbis eueniut, vel ftatim funt pniciofi, vel omo faciut recidiua* i. Epid. fift.i. 9 II Autumno morbi acutißtmi,atque exitiales ,maxima exparte. V er autem faluberrimum,& minime exitiale. 1 .de Tempera. Cum tempora conuemente feruant tota temperatura, inter lpfa ver quide erit faluberrimum* p'f '{f0 ,0 Morbos aut acutiffimos,atq3 morbiferos,alioru temporum copararione autunus afferet, qrh ver i4.aPb quidem bona temperatura habet* Autumno vero hoc in primis ineft,q> eadem die aliquando ca-lorem,aliquando frigus continet*Deinde,q> eftiuo fuccedat tempori, in quo multis quide humo res affati fuerunt,quibufdam vero bC vires debilitatae. Non folum vero hac ratione autumnus ma H Ius eft,fed etiam quia primum quidem humores mouebantur ad cutem, atq3 difflabat: autumno vero ab aeris ambientis frigiditate,retruduntur,atq3 ad interiora impelluntur* Haec 1 taq3 funt om nibus hominibus communia:iis vero,qui malo vičlu vtuntur,hoc amplius accedit,q> ^ftiuo tem pore frudibus abundanter repleti,malorum humorum multitudinem generarunt* «.Epi.fia.7a. 10 J Autumnus tabidis malus. Damnauit quidem bC aliter autumnum in antecedente aphorifmo: nunc autem prxeipue no centem tabidis rurfus vituperat: Vtru vero folum illos nominet tabidos,quibus pulmo eft exui- 5. deDifficre-ceratus,an omnes quomodocuncp colliquefcentes,non poffumus coniedari* Liquet aute vtrifq3 73 g autumnum effe malum,cum fit liccus fimul,ac frigidus, & ingqualis* amioP in 1 .Epi. co. i. t.r.j3 ioz.f De temporibus autem, fi quidem hyems ficca,& aquilonia fuerit, autem plmuofum & auflrale, nece fic esi t x . aflatefeor es acutas fieri, lippitudines (Gr&ci Ophthalmias 'locant') Ci?* intejl morum difficultates, praecipue yero in Progn. co.i. mulieribus, <& ~\vris,qui natura funt humidiores. ' ' t-4- 4a* Etcom.5.t.;8. De altcratione.quae in temporibus fit, hic docet, ab hyeme quidem ficca,&: aquilonia initium l, fumens, zi.a A fumens, vere autem pluuiofo,&: auftrino.Parua: igitur quamuis fint tales mutationes, pratcr naturam tamen funt: quapropter <5^ lnxltateTeq ui ait hos morbos, febres acutas, & lippitudines, dC inteftinorum difficultates*Caufam vero,ob quam fuperabundät in tali conftitutione huiufce modi morbi,ipfe explicauit in libro de aquis, locis,ÖC aere* Verba autem eius fe habent in hunc « modum: || Si hyems quide licca,6f aquilonia fuerit, ver aut pluuiofum,SC auftrale,neceffe eft: efta- de Aere, aquis, D putredo magis humidis adueniet corporibusjpfum fiquidem humidum,quod in noftris putret corporibus,qugdam veluti materia eft a vi caloris patiens* Humiditas vero ambientis aeris, quatenus exiccari non finit humoru in corpore fuperabudantiam,eatenus adiuuat vim putrefacien-tem.Nihil itaq3miru,fi in talibus conftitutionibus plus offenduntur naturas humidiores:5C pro-pterea ait febres pituitofis magis aduenire: hi liquide neceffario funt humrdiores. Manete igitur putredine in corpore,febres fiut: II vero per vetrem euacuetur,difficultates inteftinorum.Ethasc per totam ^ftate contingent,nifi fiat circa Canis ortum permutatio,de qua ipfe in libro de aquis, locis,dC aere tranfegit poft verba paulo antea fcripta,poft illa videlicet: [ Difficultates autem inte ftinorum par eft fieri mulieribus,8f viris humidioribus* Nam fermonem cötinuäs, feribit in hüc cap‘ cc niodum: J Et,fi quide fuperuenerit circa Canis ortu aqua,&: hyberna tepeftas,^: Etefie perflaue- ibidem. e£ rint,fpes eft getis,^ quod autumnus falubris erit:aliog periculum eft,ne pueri moriantur,mu cc lieres,minime vero feniores: 8C ne,g euaferint,in quartanam finiat, &T ipfa quartana in aquam iii ct ter cutem terminetur. Verum de rjs,qug adiecit in libris de aqua,aere,locis, cum librum illum exponemusjdiligentius confiderabimus.De tjs vero,que in pra:fenti aphoriftno proponuntur, fufficientereftdidum,excepta vna didione/ex neceffitate/quam non folum appofuit in apho-rifmis,fedetiaminlibrodeags,locis,dt:aere,oftendenspeream,q)rei natura perfuafus, non aliqua IZ qua obferuationedudus ifta notauerit* Quoties igiturvenfimilefit ipfum vidiffe talem confti- E tutionem,vel quot in locis,nunqd bis,vel ter,vel quateri At neq^fi faepius inquias,adhuc poflir-111 us dciere,q> ita femper erinficuti neqs,fi ex medicina aliqua videris purgatos fex, vel fepte ho-mineSjdicerecertepoteris, q? omnes pofthac homines ex neceffitate purgabuntur* Quare pro-manifcfto relinqintur,q> rei naturam Hppocrates fequens, St non aliquam obferuationem, ita fcripti tauerit:Necefle elf aeftate febres acutas,& lippitudines,^ difficultates inteftinorum fieri. a II Si 1'crohyems auflralis^&pluuiofd& b fere nafuentfver autem ficcuffy^aquilonium: mulieres,quibuspar- i.Epid. com. - ' ’• ~ ’ ■ 101. fg. A || de Acre, tws aä l'cr inešl3ex quacunq; occajwne abortiunt: qu£ 'deropaviunt ^imbecilles,8d. morbidos infantespanunt: ejudre ca ^1S’a& ^C*S’ hiat im intereunt,"W tenues,& yaletudinarq munt*C£tens Itero mortalibus difficultates inteffinorum, lip B '*V6x hdc Pltu<^mes fta£ fant,femoribus autem diftillationes, qu£ cito mtenment. tvcPid^quam Contrario modo fe habet temperatura duorum temporum,q in priore aphorifmo dida funt, ulj ferenam, acj temperaturam illorum temporum,quae 111 ifio dicuntur*Qualis enim erat hyems prius in illo, ah/ tepida,ah/ taje Ver: quale autem erat in illo ver,talis nunc eft hyems* Quod igitur no erat in illis ne md r ^male cc^ariUm mvcre morbos vulgari vehementes,fufficienter didum elf* Nunc autem,quod hye-me ^lum^a quidem,ac calida exilfente,vere autem frigido, & ficco, neceffariu fit in ipfo vere ho- F boem loco ex- mines egro tare,111 onftrandum efl*Mulieres itaque,quibus partus ad ver eff, ex quacunqa abor-pnmtur. cum tfunt occafione. Corpora fiquidem humida,ac mollia,&laxa ab hyeme ferena, fada, ad intimas wlibro de ^Ae hui partes aeris ambientis frigiditatem facile admittunt ita,1vt infantes, qui longo tempore calori rey^AcjmsjCa iam funt affueti,vehementer a frigore perculfi,non abfqj caufa hi quidem prius in vtero, hi vero locis feriptare mex in partu moriantur. Qui vero viui 111 lucem eduntur,non ferentes fubitam ad contrarium periatur, er mutationem,vel breui poft tempore moriuntur,vel exiles,atqs infalubres effedi,vix in vita per-mfecundoEpi durant. A fi) s vero,ceu pituitolis,ac mulieribus,difficultates inteftinorum ait accidere ex pituita defeclione ter^ q capite ad ventrem defluente* Hunc enim humorem par elf in diči a coffitutione plurimu gene-ltC rarl>Per fiycmcm quidem capite repleto,circa veris autem initia fubito refrigerate:nam cerebru CJ*fc°%0’c fua natura generandis pituitofisfuperfluitatibus aptum eff, cum refrigeratum, alimentum con-modo 'citetur UIncere non Potefi> filcfi autem Qc hoc pituitae generationi, vt, qu£ a forti fit frigiditate, acida euadat,quae vero a' caliditatereplente caput,falfa:licuti fane, &C quae a' pauca fit frigiditate,vcl pau cam dulcedinem, vel nullam manifeffam qualitatem habeat* Eaigitur,quefitin praefenticon-fiitutione pituita: propter eam,qug fuit in hyeme, caliditatem, falfa erit:& hac ratione maxime difficultatem intelfinorum generabit,quando longiori tempore mordens,atque abradens, inte^Q ftinum offendet. Nam propter lentorem inter exeundum intelfinis adhaerens, dC immoras,fem-Ibidem. perc|3 ipfa propter qualitatem detergens,facitintelfinorum difficultatem. | Ijs autem, qui natura calidi lunt,ac bilioli,inquit ipfe Hippocrates,lippitudines ficcas accideredicaute vocat eas, quae funt fine fluxu*Par au te eff calidis, ac ficcis naturis in ficca, ac frigida conftitutione,quae calidam, atque humidam excipit,tales lippitudines fieri. Caputenim prius repletum eff in calida, atque humida conftitutione:frigus autem fuperueniens,veluti mänus quaedam extrinfeca,comprehe-dens,ac premens cerebrum ,vcluti fpongiam quandam,exprimit illam,quae in ipfo continetur, huraiditatem.Haec vero delata ab vno loco ad alium,ex i) s,qui faciles funtad patiendum,mulros generat morbos: a tq? ita in ijs,qui oculos habent natura imbecilles, lippitudines accidunt* Nihil vero ex ipfls fluet extra, propter aeris ambientis frigiditatem denfantis fuperficiem exteriorem* Quod vero Hippocrates ipfe omnia,qug diximus,ad caufas referat antedidas,manifeftum eft ex ibidem. ijs,quae fcripfit in libro de aqua,locis,&. aere, in haec verba: || Pituitofis itaque par eff difficultates » inteftinorum aduenire,&T mulieribus,pituita a cerebro defluente,propter natdrae h timiditatem: » biliofis autem ficcas lippitudines ob carnis caliditatem, ac ficcitatem* Quod vero feribitur circa » finem aphorifmi/Senioribus vero deff illationes,quae fubito interimant/ipfe in fibro de aqua, lo- H w Ibidem. cis,&: aere,per haec verba fcripfit: || V alde autem fenibus deff illationes propter raritatem, dC vena » rum colliquationem,ita vt repete intereant: quofdam vero contingit dextra,finiffraVe parte refo » lutos fierfiPer haec verba videtur Hippocrates,non quas communi vocabulo deftillationes (hoc eff Karctppovfconfucmmus nominare,quae fcilicet ex capite feruntur ad pulmonem per afperam arteriam, fed omnes,quae feruntur fluxiones per venas a capite ad partes inferiores* quare ÖC cito interimentes,bene videtur adiečf um,quoniam hae velocem crifim faciunt,cum alie diutius per-durent.Qiiidam vero expofitores per deftillationes intelligentes illas,qug a capite ad pulmonem fiunt per fauces,dC.arterias,cum negatione/non/hunc fcribut fermonem,hoc modo/No cito in-terimentes/Et rede quiderruNeq? enim frigidae fluxiones in lplis concoquuntur,Job aetatem. In quibufdam vero exemplaribus feriptum eft/Cito interimentes/quoniam,d: in libro de aqua,locis,^ aere ipfe inquit: || Ita vt repente intereant* » Ibidem 13 I Si ~)'ero tiflasficcdfueritff? aquiloma^autumnus yeroplmiofus3& auflralu: dolores capitis adhyemem fiunt, Ibidem c. & tuflesfraucedines3dtq;grduddines: quibufdam autem & tabes. Eandem temperaturam nunc attribuit aeftati,& autumno,quam paulo antea pronunciauerat de vere A de vere,atq5 hyeme,cum i ta dicebat: J Si hyems ficca,öd aquilonia fueri t,ver autem pluuiofum,et supra, aPh. u. auftrale. Verum ibi quidem in hac conftitutione eftate dixit febres acutas,lippitudines,et difficul tatesinteftinorum fieri:nüc vero in hyeme dolores capitis,tuffes,raucedines,atq3grauedines.Nö adiccit autem vel ibi aeftiuam conftitutionem,vel hic hybernam: vt qui vtrunq^ tempus fuam fer-uare temperaturam fuppofuerit.Nä fi,8d in his alia aduencrit aeris ambientis intemperies,crit,öd in predidis morbis propter illam aliqua alia propria intemperies. Verum in illa quidem con fti-tutione,quadixit hyeme fieri iiccam,0daquiloniam,verautem pluuiofumÖdauitraleripfe fub- de Aere.aquis, fecit caufas,ob quas tales morbiaeftatefiut,in libro deaere,locis,öd aquis||. de prefenti vero confti & locis>c 6 ^‘* lutione nihil dixit in illo. Nam poft duas antea feriptas conftitutiones, alteram quidem, in qua 4 * hyemem aqloniam,Öd ficcam vult fieri,ver aut pluuiofum öd auftrale: alteram vero,in qua cÖtra-rium,pluuiofam,ödauftralemhyemem,veraütfiiccum,Ödaqloniü:häc,quepoft ipfas tertia fuerat,de quapnefens eft fermo,nonetiamadiecit,fed eius loco alteram talenuSi vero nefias pluuio-fk fuerit,de auftrafi's,Ödautunusfimiliter:necefleeft hyeme fore infalubre:Deinde per ordinem quafdam alias,quarum nulla eodem modo,quo ifta nuc propofita,fe habet. Sed de illis quidem, cum ad earum expofitione peruenerimus,fermonem faciemus. Nunc vero de ea,qu;e ab ipfo di-B citur in aphorifmis,agamus,ide noftro fermoni initium facientes, quod etia paulo ante diximus* Par etenim eft feruare ipfam hyeme fimilem ei,qu£ eft naturalis,hoc eft frigidam, atq? humidam, quantum h£ dug qualitates conueniunt temperate regionis habitationibus,de quibus,öd ipfe loquitur,öd nos paulopoft nominarim mentione faciemus. Seruante itaq3 hyeme fuum teperame-tum,nullafortior in ipfa egritudo confiftet;fed trh capitis dolores,tufies, raucedines, atq3 graue-» dines,que funtrepleti capitis accidenria.Si igitur,vt prius diximus, in vtroq3 tempore,^ftiuo fci-ficet,atq3 autumnali}fieri pluuias auftrales contigerit,forte öd in ipfa gftate, fin minus,falte in ipfo autumno vulgabuntur morbi proprij confhturionis humid^ &C auftralis. Nunc vero, cum achtem ficcam,öd aquiloniam pr^ceffiffe fuppofuerit,autunum aute humid um, Sd auftrinum: par eft non folum quofdam non incipere ftatim aegrotare,verum öd immodice per eftatem ficcitaris ha-bere remedium nö mediocre,eam,qu£ fada eft in autumno,humidam conftitutionem. Quia ve , ro totus autumnus talis eft fubfecutusmecefleerit rjs,qui naturam habent humidiorem, plus,qua deceat,repleto capite,nuper didos cafus hyeme aduenire; quibufda aute eorum Öd phthifin,id eft tabem,qui fcilicet ad hunc affedum apti natura funt.Sunt autem apti natura,qui angufto funt pedore,öd quibus a capite ad pulmonem fluxio defertur.Hi igitur tabidi fient. Alijs vero nullus C quidem fortior morbus adueniet,fedtufles,atq3 raucedines, Sdquicuquealrj huiufcemodi cafus fient,tempore hyberno capita fufeipiente auftrinis pluuijs antea repleta,atq3 ita in quibufda quidem hoc folum efficiente,quod fuperfluitas in capite permanens fit ipfi doloris caufa. Nullam, fiquidem plenitudine vlla in parte corporis hyems diffbluitJn quibuidam vero coado amplius Öd velut compreifo capite exprefla materia inurilis,ad loca capiti fubieda defeendit: hoc, itaq3 ve luti purgatio quedam capitis eft,Öd euacuatio.In quibus vero multa materia grauatum caput antea laborauit,nec potuit hybernum frigus tolerare propter maiorem intemperiem refrigeratum, maiorum eft fluxionum fubiedis fibi partibus caufa. »4 Si ~Vcro aquiloniusficcusjijsflui naturam habent humidiorem^ mulieribus conferet:reliquis autem erunt lippitudines ficc nocebit, H corpora etiä in mala trahet confuetudine. Alimeti fiqdem pars vna ferofa eft,ÖC humida,qu*e ipli falenufa, aC §ratla diftributionis admifeetur. Altera veluti fuliginofa fuperfluitas, quae in plurimis cibis, qui-cunq3 funt peiores,continetur: harenatur^ operationem fubterfugit,cum neq3afIimilaricorpori quod nutritur,neq3 agglutinari queat. Hae igitur omnes diebus fingulis funt euacuande: verum magis 111 ficcis conftitutionibus euacuantur,q in humidis:atq3 ideo has dixit efle falubriores. 16' J Morbi autem infimiorum multitudine magna ex parte funt febres longa, alui profluuia,putredines, morbi co' '*1pj J "j1, mitiales,dpoplexia,& angina Jnficcitatibus autem,tabitudines,lippitudines,articulorum morbi, jhllicidia ~Vrma, jn. .Epid.co.j. & difficultates inteflinorum* inprocmioj». Febres quidem longas ex multitudine fieri humiditatis, non eft mirum:fiquidem aegroti ad ia.Aph.7. *>l morborum folutionem egent cocftione:plures autem humiditates non nifi in longo tempore concoqui pofflint. Accedit ad hoc, quod frigidiores dC magis pituitofi generantur humores in multitudine pluuiarum: ficuti contra in ficcitatibus biliofiores.quare in temporibus pluuiofis febres erun t diuturniores,in ficcitatibus autem acutiores. Alui aut profluuia in teporibus pluuiofis rationabiliter euenire ex humorum fuperabundantiaper aluum expurgata non eft obfcurum: ficuti A licuti etiam,q> eifdem temporibus putredines fiat,quoniam perfpicuum eft humida ficcis magis efle putredini obnoxia.Süt vtiq3 & morbi comitiales,&: apoplexia:,morbi ex pituita ortum habe tes. Angina autem fit non nunquam fuperfluitatum multitudine ad fauces coilecfa: fit etiam ma gna ex parte fl uxionibus ex capite firmatis in faucibus* Quo'dautinpluuiofis teporibus fluxiones, 8C potiffimum ex capite venietes fuperabundent,&T manifeftum eft, č^diftum a mefepius . Inficcitatibusaut tabidosmorbosait abundare, ÖC lippitudines,& articulorum paffiones, ÖC ftillicidia vrince,&;difficultates inteffinorum^atis (vtmihi videtur) indiftincftum de hifce facies fermone.Morbi liquide tabidi has duas fequuntur conftitutiones: vnä fumme frigida, ob quam no nulla ex vališ,quae funt in refpirationis inftrumetis,dirupuntur:alteram,qux contundam ha bet cum caliditate humiditate,quarum occafione caput repletu mittit ad pulmone fluxiones: liceam vero coftitutione,qug tn quo ad caliditate,^ frigiditate naturaliter fe habeat, omnia potius, quam tabitudines,cofequunuQiiare mihi videtur no nulli fuifle coadi de oculis, tabitudines in telligere,vt fit fermo huiufcemodi: In immoderatis aut ficcitatibus lippitudines tabidte fiunt,hoc eft ad tabem oculorum terminantes: ex qua fiunt extenuati, ac ficci plus,cg natura conueniat, fa-dalimul dC tpfa pupilla anguftiore,exiccatis videlicet humoribus,a quibus diftenta moderate B quide,modum feruabat natura cöueniente:plus vero,q? oporteat,ad prauä latitudinem extende batur.Si vero ipfas per feipfas didas lippitudines intelligamus, verbu ficcas adiungemus. Diximus aut paulo ante,caufam,ob quam liccae lippitudines in magnis fiant ficcitatibus. Iam vero articulorum morbi,q quide ex fluxionibus fiunt,nullo modo in immodicis ftccitatibusfient.Qui vero ab aliqua acrimonia accidunt,fi dC caliditas immodica acceflerit, tunc folu euenient. Quas igitur articuloru paffiones in ficcitatibus dixeritfierfdignu eft inqfitione.Si enim imodiae fačle confumpfcrintarticuloru humiditatc:difficile fane quedam motum ob ficcitate efficiet:forte ve ro dC dolore non nunq:eam vero paffione,quam arthritin vocant,haudquaquä efficient: nifi qf-piam omnem articulorum dolorem ita velit notare. Atqui ipfe in libro iecundo Epidemiorum « itainquitdn J fEno famis tempore, qui leguminibus vefcebantur, infirma habebat crura: qui oro i.Epid. fea.4a. « bos comedebant,genuum dolores patiebantur.non arthriticos, fed genua dolentes ipfos appel- & *-EPidcoin. lauit.Quilpiam vero for tafle refpondeat non vnius articuli dolorem,fed multorum fimularthri- 4 l8j,c tin notari:QČidcirco genua doletes,nondum arthriticos appellari.De morbo igitur,qui arthritis notatur, haecd ubi tafle fufficiat. De vrinae vero ftillicidqs deinceps videamus.Neq* enim ad ficci-tates, dC ipfe fimpliciter confequuntur,nift tribus adhibitis diftindionibus, quaru prima eft im-C modica ficcitas,fecuda,fi caliditas adiungatur,tertia,fi frigiditas:de quibus non fecit mentionem Hippocrates:fed,vtdixi,ficuilibeatomniuannicöftitutionunaturäinueftigare, fic ipfum facere oportct.Erit aut fermo exeplo mamfeftus huius (ppolira cöfiderationis. Nä immodica ficci tas in naturis bene teperatis alia efficit corporis difpofitione,aliä l ficcis,velut,&: in humidis alia: fic, ČC in calidis,acfrigidis,aliä in vtraqj faciet difpofitione:iecundu et coniugationes fimpliciu inte-peraturarü,ahaqde in cahda,6fficca: differente aut ab ipfa,infrigida&fficca:&inreliquisdua-bus eode mo.Sicuti vero fimplice paulo antea feruantes aeris ambietis teperaturam,in vnaquaq? , natura propriam dicebamus facere diipofittonem:fic compofitam fupponetes,in vnaquaqj rur-fus natura futuras difpofttiones confiderabintus. Erit aut compofita ficca aeris ambientis confti-tutio,quando frigiditati ,vel caliditati adiungetur, quancjj ČC fimplex videbatur quodä modo dC ipia compofita: nam mifcebatur bene teperat£ conftitutioni medig inter immoderantia vtranqj, eam,que eft i?m caliditatem,&T eam,que eft fm frigiditate. Cum vero conceffum fit in docftrinis, ftmplices quide inteperaturas efle eas,quae fecundum vnam qualitatem a modo natura recefle-runt,non fimpliccs autem eas,qua: fecundum plures; non fine ratione,cum aer ambiens, ea, quae eft fm Acritatem &C humiditatem,oppofitione,fueritmaletemperatus:in altera aute,quae eft £m Dcaliditatem,&frigiditate,beneteperatusffimplicemdicemus efle inteperaturam. Hacigiturha-bita in omnibus confideratione,non eft obfcurum,quam prolixus fiet fermo de reliquis conftitu tionibus,&: nunc propofttus de vefica. Nam vring ftillicidia fiunt,dC propter acrimonia vrin^dc propter vis retentiue,qute eft in vefica,imbecillitate:quae rurfus imbecillitas ex immodica intern peraturacotingit.Cum vero očto fintimmoderati£,in fingulis earum debilis vefica erit:atq$ idcirco ad eam vrtnae ftillicidia confequetur. Iam vero,& vrinarum acrimoniae a quibufdam fiutin teperaturis, fed potiffimum ab ea, quae eft fecundum caliditatem,deindc ab ea,quae eft fecundu caliditate,Qc humiditate,tertio eb ea,quae eft fecundum humiditate.Fiet, itaq^ &C ob hec vring ftil licidiu,demptis rjs,quat funt proprig veficae paffiones,ad quas vrine ftillicidia cafus ratione con-fequuntur: veluti cum ob vicus,aut eryfipelas,aut abfceffum in ea facftum, vel inflammationem © aut tale quid aliud, vrinae fttllicidium contigerit. Nunc enim non de his fermo exiftit, fed folum de illis,quae aeris ambietis ratione proueniunt: ficuti neqj de illis,qux ex malo vitftu habent occa fionem. Qiiae vero in vring ftillicidio funt di(fta,h^c etiam a nobis dici cogites in difficultate in te ftinorum,de qua neq3 ipfe idem cum Hippocrate fentio. Difficultas enim inteftinorum non fim pliciter ad ficcitates cofequitur,nifI prius diftincftio adhibeatur:primum quidem vt fit exuperas 5iccitas,deinde,vtaer ambiens fecundum caliditate,^ frigiditatem permutetur, poftremo vt naturae tura corporum patientes cönfiderentur.Non eft autem aequum adeo de Hippocrate dubitare , E ftringit,&- in vnum cogit denfando fubftantiam. Oo hoc igitur (v t inquit) omnia meliora fiunt fecundum animales,St naturales operationes.Nam animales quidem operationes oftendit per ea verba/Bene mobilia/,&f/meliits audientia/:Naturales vero F cum mquit/Bene colorata/« Cornune autem vtrifq3:bene firma, ac robuftaefte« Et clarum eft,q> ex vnofenfuauditus,vcluti exemplo quodam, etiam de alrjs oftendit. Hecigitur bona adfunt aquilonfjs conftitutionibus,quibus maxime perfruuntur,qui falubre corpus habent, St ex his ip lis humidiores. Adfunt vero de mala quedam hifce conftitutionibus, ver umparua, St non fimi-lia malis,que aufter affert«Cur enim non parua fint,aluum cohiberi,morderi oculos, St precedcn tes dolores pectoris exacerbarirNofces autem ipforum paruitatem auftralibus comparans con-ftitutionibus,quas dixit diflbluere corpora« Maximum enim eft hoc malum ad omne opus vitale, ac animale: non parum aute aggrauatio capitis, St difficilis auditus« De vertiginibus autem (IXiyyovQ gr^ce vocant)quid dicere oportetr' quae proximae funt morbis comitialibus, St rjs,quos apoplexias nominanllingos enim eft tenebricofa vertigo,qu^fit,cum humor cum crafto fpiritu in capite mouetur,& iccirco praecedit epilepfiam,&T apoplexiam«Sed St difficilem (inquit) prae-ftat oculorum, St totius corporis motum«praui autem funt,& huiufcemodi cafus«Solum auterri ineft ipfis hoc mediocre,quod aluos reddunt humidiores«Hoc aute St alia omnia efficiunt ,maxi me quidem propter humiditatemtfed et infuper etiam propter caliditatem.Id autem,quod in ini tio fermonis fcribitur,melius ordinem commmutaffet,vt primum quidem foret verbum/hume G dfant/fecundum vero/diffoluunt/deinde ea, quae deinceps fequuntur« Quia enim humccftant* ob hoc St fingula alia operantur,coadiuuante ad h^c St caliditate« Fiunt liquidem operationes p folidas animalis par tes,que vere funt eius partes« Aggrauantur autem hg, quapropter St deterius operantur, propter humiditatum exceflum« l S j Per tepora aut annitere quide,&prima deflate pueri,& qui hos fequuntur state optime degunt, & ftm funt *E,P^ fnaximc: aeflate Vero, & autufmno Vfq; ad aliquidenes: reliquum,& hy eme,qui mediam st at em habent. e Non folu in etatibus,veru St in omnibus alrjs, qug fecundum teperaturam, vel modice fe ha- piatSeuf bent,vel immodice,fiquis fermonem in hoc loco Hippocratis exammauerit,tf erum inueniet«Na z77.a turis ftquide,etatibus,&: regionibusbenetemperatis,optimum tepus eft,quod optima habet tem periem: cum eu,quo praeditg funt,habitum non permutari,fed conferuari defiderent, qm omne, quod eft^a' fimilibus quide conferuatur,a contrarijs autem tranfmutatur. Quare puerorum aetas* adhuc aut magis adolefcentiufhec enim eft omnium aetatum optimalere optime degunt: ea dem ratione quecunq3 vel regiones, vel nature funt bene teperate« Adiunxit aut veri principium seftatis Hippocrates,in latum extendens vniufcufq3 theorematis vtilitatem« Magis aute exquili- H tus fermo fuiffet,fi ita fcripfiffet: Adolefcetes vere,pueri aeftatis principio optime degunt: in feni bus vero propter temperaturae frigiditatem aeftas vtilifTima eft: ficuti ljs, qui 111 etatis vigore con-fiftuntjhyems maxime confert.H^c enim cotraria eft illi,qu£ in his fit ex bilis multitudine, inten perature«SicSt naturaru,biliolioresquidemhyemeoptimedegunt:pituitofiores autem, fftate: bene autem temperat^,vere« Similiter St regiones,qug quidem funt bene temperat^, optimum ver habent:exalijs vero frigidg eftatem,hyemem vero calid£«Iam vero pefilma tempora vnicui-que ctati,atq3 nature St regioni,ex ijs,que didfa funt,poftumus inuenire«Nam peffima funt optimis maxime contraria«Eadem ratione,St media inuenies inter optima, St peffima«Illud preterea animaduertereoportet,q>verquidemoptimumdicitur efle adolefcentibus, alrjs vero omnibus medium:ncque enim optimum eft, neque peff!mum«Sic St ad naturas, St regiones fe res habet* Autumnus omnibus vtiq3 malus eft,aetatibus, naturis, ac regionibus« Ex ipfis tamen per autum- ? de Hippo, & num minus,quamalt^,calid^ St humide lgduntur* Piatdcacti*. l p I Morbi oes quide in onmibus teporibus fiunt,quidam ~\ero magis in quibufdäm ipforu, D1 flunt & excitantur in 3. Epid. co. Si ambientis aeris temperatura fola eftet morborum caufa: tunc omnes quolibet tepore illos \ 1 morbos CO M ME N TARI V s III. 24 A ttiorbos,pateremur, qui funt accommodati nature temporiš.Nuc vero, cum etiam ob errata,que m vidu contingunt,morbi Hant: omnes quidem in omnibus teporibus fient, plures vero in lingulis temporibus naturx temporis accommodati.Non parum autem in his confert i differentia naturarum» Neq$ enim fimiliter ab eadem caufa calidum corpus,vt frigidum, offendi aptum eff, vel humidum,vt fic.cum: neq3 temperatum aequaliter iff is, neq3 illis,quae fecundum -aliquam qua litatum coniugationem a bono temperamento recedunt,vt antea diximus» Vere J etenimfuror es,& atra biles ,& morbi comitiales ,&profluuia fangumis, CjT" angin£, &grauedines,&* raucedines,& tujjes,& lepr moribus ortum habent,q ad fauces autumno decumbunt:ab illis,quse vere fiunt,differetes,quo^ niam illg funt quodam modo pituitofiores Ja vero aflhmata, (id ell anhelationcs,feu crebri anhe litus,) tum propter humorum motum ad partes interiores,tum proprter frigiditate fieri confue- G uerunt.Propter hasceadem,dC quiilei,idefl voluuli,nominatur: funt autem cibi fuperfluitatum, quae per aluum inferiorem excernuntur,retentiones,qug magna ex parte fiunt ex alicuius in tefti norum partis inflammatione* Maxime vero par efl,vt in frigido,ficco,in£quali,& malos gignen te humores tempore,partes ad ventriculum,atqj inteflina attinentes offendantur.Nam,qui in ae-(late tenues,dC bene mobiles humores funt generati, autumnus excipiens, qui frigidus fimul, atq3 ingqualis exiftit,ad profundum corporis agit.Sunt autem in profundo etiam inteftina* Mor bi vero comitiales accidunt qs,qui naturam habent ad hanc paffionem prodiuem,propter repen tinam ad contraria tranfmutationem.Calor enim media die,frigus vero in prima Qc vitima parte ffflNihil autem adeo comitiales accefllones,ficuti talis varietas,aptum eft generare* Furores vero ob tenuium, acbilioforum humorum eueniunt malignitatcm:licutimelancholiac ex atra bile* de qua pauloante dicflum eft. Hycme j hero morbi later dies, & pulmonis inflammationes, grauedines, atq; raucedines, tujfes, dolores peElorh 8-(le* Hippd.a 16. • & laterum, dtq; lumborum ,capttis dolores ,hertigmes ,& apoplexia* Paulo fu crius Hyemales morbos poft autunales expones,non eodem modo, ficuti prius,dixit, neqj q> hyc-H «ph.ii. & 11. tnz multi ex autumnalibus* Atqui prius in aeftiuis ipfos comparans vernis,ita dixerat: || Adlate au tem non nulli horum:In autünalibus au tem, Autumno vero Sč aeftiuorum multi.Nunc aut mor bos hyemis fimpliciter connumerauit,vel ex communi volens hoc quoq3 in loco nos aliquid dF diorum fubaudire,vel fimpliciter enuncians nihil autumnale tem pus cum hyemali communica^ re* A tqui primas partes hyemis rationabile eft,&T ita experientia comprobatur, cum autuno mor z\ Aphor. 15. bos communicare* Inquit enim &£ ipfe: J/Eftiuae quartana: magna ex parte fiunt breues,autuna^ les vero longae, & magis,qua: ad hyemem coniuguntur.nifi quis dixerit lpfum de illis, quae in ex trema autumni parte generantur,facere mentione* Verum morbos hyemis proprios hofce vult efle,morbos laterales,ÖC pulmonis inflammationes, quoniam inftrumenta refpirationi feruien-tia,frigiditate leduntur: cum alia ita bene pofllmus obtegere,vt nihil,aut minimum fentiant am^ bientis frigiditatem.Refpirationem vero nemo poteft cohibere: neque aliter datur refpirandi fa^ cultas.Ob hanc igitur ipfam frigiditatem,tuftes hyeme maxime fiunt, & laterum dolores: ob eati dem et caputobl|fum,grauedines,tufles,atq3 raucedines operatur* Fiutaute ficuti dolores late^ ru ob frigiditate,lic dC capitis,atq3 luborum,&: omniu partium neruofaru. Vertigines quoq3,cere bri l^fiones confequuntur, ficuti QC apoplexiie: nam,6d haec pallio fit,cu caput repletu eft pituita* In at at ibus X4 A | ln £tatibus mtem talia contingunt: paruis,#* nuper natis puerulis oris ulcera (qu£ aphthtlfocaturfvomitus, i .de Hippo.& fZjJes , l>tgili£, pauores, ~Vmbilici inflammationes, aurium humiditates. * DiSlio hac in t^6hCCrC‘ 1 ' quibufdi ma- j.Epid.cS.t.t. Quae ad aetates attinent,diligentius elaboranit, čg quae ad anni tempora» facfta in minores partes ^finptis cod. i.i .103.0. Et diuifioneJn puerulis igitur nouicer natis ait fieri aphthas: ficaut Graci vocant vlcera, quaefum- gr*clsnon re~ ET1-3 * mam oris occupant partem,ob mollitiem maxime faC quia neruofae partes non dum fatis validae funt. Ad lrac omnia etiam ex neceftitate,ventris profluuia cöfequuntur, qm alimentum non bene coquitur, neq3 diftribuitur. Quod autem dicitur, Pueris, qui crafTiftimi funt, SC aluos duras ... bent, ad couulliones refertur: cum his maxime pueris dicat conuulfiones fieri,qui craftiftlmi funt,& aluos duras habent.Tales enim plenum corpus habent,&: abundans fuperfluitatibus, dC ideo f con t ’w quibufda uulfionibus facile capiuntur: maxime vero} naturas has conuulfiones offendunt. cod.gracis hfc nerbanolegu- a6 j cum “Vero ia magis adoleuerintjonfill£ et '\ertebr£,au£ in occipitio,admto'iora luxationes,anhelationes,quas turjiecm Bur piat !kcrc°\^ n ^r£Cl ^hmata locant, calcultjumbnci rotundiy afcaridest')>crruc£3 quas Grxci acrochordonas locant, fatyri£, gondionis uer-i76.hCCrC’1 * flrum£y& aha tubercula, fedpractpueantcdtfta. Jione,necet m t" j Primum quidc fcripfit de recens natis puerulis, dein de illis, qui dentes cd unt: nunc vero de ijs, LMirenUdno * qui mediam habent aetatem inter illos, qui iam dentes ediderunt, dc qui funt pubertati proximi. Nam deinceps fequenti aphorifmo illorum commeminit, qui quartum ab ijs ordine locum obtinent. Verum tertiam aetatem,quae nunc proponitur,quae vique ad duodecimum,& tertiumdeci-mum annum progreditur,multis capi ait paffionibus: quarum primas tofillas (grece parifthmia) nominat, qux funt locorum ad ifthmum attinentium inflammationes. Hic autem per ifthmum oportet intelligere partem illam, quae os, ÖC gulam interiacet,quae per metaphoram quandam ita nominatur ab ijs, qui proprie dicuntur ifthmi. Sunt autem angufti quidam terrae proceflus inter duo maria fitae. Hae autem tonfillae funt non nunquam folius tunicae ventriculo, ac gulae,ÖC faucibus, toti ^3 ori communis inflammationes: non nunquam vero &C fubiecftorum ipfi mufeu-lorum, quando dC vertebrae, quae eft in occipite, fiunt ad interiora inclinationes, de quibus poft tonfillas inquit: Et vertebrae,quae in occipitio,ad interiora luxationes.Nam ä mufculis inflammationem patientibus vertebra haec tracfta, ad partem inclinat ceruicis anteriorem. Nominauit autem hanc partem Hippocrates, non anteriorem, fed interiorem, vt ad vertebram retro locatam . Extra ord. Dd fuum INA PII O RIS M OS HI P P O C. fuum fermonem referens* Corporis fiquidem ad profanda tradudio,fiue ex anterioribus, fiue ex E\ ,• -' pofterioribus fiat partibus,per vnum verbum /intra/moftratur* Gur igitur Hippocrates in noui. * ter natis puerulis, neep de tonfillis, neq3 de vertebrae, quae eft in occipitio, Iuxatione aliquid dixit, * ‘ cum tarnen &ifti nihilo minus cerebrum h umidum,& plenum habeant fuperfluitatibus,adeo vt . - fubiedis partibus demittat fluxiones ? An "quia haec aetate prius moriuntur, q fubiedi faucibus , mufculi vna cum neruis fortem fubeant inflammationem f Adde, q> hi partes eas habent molles, atep ideo non poflunt vehementius intedi,ita vt vertebra intus ad ipfas attrahatur. Iam vero afth-ma '(fle autem Greci vocant crebram refpirationem,quaIis curretibus accidit, aut quouis alio mo A.hb. i.f.j.Ai. do vehementi agitatis motione) in his quidem fit ob exercitium,q? multa indiget animal refpira-. c-i*foI-5 8-g tione:in alrjs aut,in quibus non adeft exercitium,ob anguftiam eorum,quae funt in pulmone, ven triculorum: haec vero anguftia ht repleto vifcere ab r)s, quaedefuper veniunt, fluxionibus: hae aut fluxiones plures quid? in recens natis puerulis fiunt* Cito aut ipfos interficiunt,qm bC aliter ma-, Mm aUpi Je fe habent* Nam bC ex vtero ad aerem ambientem tranfitus,bC alimenti mutatio,& inflammatio,, celgr^a. & ab initio quide locorum ad vmbilicum attinentium,poftea vero ob dentium generatione, eos oes it a netus ttctr lrnbecillcs reddit, bi vix ea,quae dixi, tolerant mala: tantum abeß, vt adhaec, etiam fluxionem pof- ^nt faftinere,vbi ad pulmonem decubuerit* Lapis vero maxime propria paifio eft talium puero- F~ tUnw Lm" Him,vtquiobedacitatemnonpaucoscrudoshumorescoaceruetiexcjbusparscraflior vna'cum vrinis ad veficä perueniens,fit lapidum generationis materia. Accedit altera caufa,vehementia ca liditatis. Aceruat fiquidem bC fenes humore crudum non paucum,non propter edacitate vt pue-ri/ed propter potentiae concoquentis imbecillitatem: non tn calorem forte habent,qui ex materia; crafla vaporem refoluens lapidem generet. Lumbrici vero, atqj afcarides videntur alrjs animalibus ploportionaliter gigni,quae non ex femine,fed ex putredine habet generationem* Sola enim. putredo haec non eft ad generandu fufficiens, fed bC calore plurimo indiget. Cibus itaq3 pkruqj multo eft i im corrumpit in ventriculo, bC praecipue in inferiore puerulis : verum caliditas in valde teneliis non frcps.m ma- dum materiam fuperat,in adultioribus aut bC materia idonea eft ad animalium talium generatio-nem^ preterea caliditas adeft* Afcarides igitur funt tenues quida lumbrici,qui in parte predpue ii *critaBur inferiore crafli inteftini gignuntur:bC plurimi manifefte gigni confpiciuntur in iumentis maleci mndio,etluh Lum coquentibus: quorum mala cotftionem foetor indicat cxcrementoru. Aliud vero genus litm %munwo bricorum eft rotundorum, qui in fuperioribtis magis inteftinis generant, adeo q> ad ipfum qnqj ventriculum afcendut* Multo vero plures hi,q afcarides, gignuntur in pueris. Rarior aut eft lum brici lati generatio,qui bC longiffimus eft,& faepe per tota exteditur mteftina. Verum de hoc nul- G lam fecit Hippocrates mentionem,qfh neqj eius erat propofitum de omnibus agere pallionibus, quae mortalibus accidunt,fed de illis tm,qug fingulis^tatibusvt plurimum accidunt. Ob hanc igi tur caufam ipfe enumeratis ia didis,deinceps verrucarum genus,quod Greci acrochordonas vocant^ ftrumas adiecit,qui funt morbi,germina vitiofae multitudinis ad exteriora, bC cutem repetis. Omne autem ipforum genus tubercula (graece phymata) nominat, ita deinceps feribes: Aero chordones,ftrum£, & alia tubercula. Quaedam aut exhis praecipuo vocabulo tubercula nolantur, quaedam fponte nafcentes,8£ celerrime facftae inflammationes,quae celerrimae in altum attolluntur acumen, bC celerrime etiam fuppurantur: bC plurima eft horum in inguinibus alis generatio, qm & in his partibus plures funt adenes, (id eft glandufae)qui apti natura funt ad has fupfluitates, prompte excipiendas* Horum adenum paffioftruma quoque eft,non ex calida materia, neqjad; fuppurationem properante, fed potius quodam modo pituitofiore bC frigidiore confiftens* ■' j j 8.deHippo.& 2-7 J Grdnchoribm dutem,& iam accedentibus dapubertatem, plunfnd ex bis,&febrcs diuturna mdgts, & ex na' Piat, decre. ia. nbus profluuiafanguim. Incipiuntquidempueripubefcerepoft aiinumquartumdecimum. Qui vero prope hancaeta-H tem accedunt,funt qui duodecimum,aut tertiudecimum,aiit quartumdecimum et agunt annum* Neqaenim eft vnus omnium certifllmus terminus pubertatis,propter caliditatem bC frigiditatem i , temperaturce.Calidi enim citius,frigidi vero tardius pubefcunt.Laborant aut pueri hi multis quidem morbis antea didis, propter iimilitudinem temperaturae, 5č praeterea febribus diuturniori^ * Fetus trala bus,q priores: non tn aliquid dixit de ijs^ quae illa aetate febres abundant: verum ex eo, quod nqnq tiohetfort itu- diritur,clarumeft, qj oftedit ipfas acutas eife* Alterantur enim puerorum difpofitiones citilftme dmem. Burgu propter corporis humiditate, bC naturalis potentiae imbecillitatem. Sanguinis vero profluuia e^ dio robur. luh nafibus fiunt in tali xtate conftitutis, quoniam hic humor in ea incipit abundare, non quia nunc rentianus fir- pjüs ^ eQ generetur? ^ prius, fed quia nunc minus abfumitur ex ipfo, propeterea ct> bC augmen- «je NamJium Idemftmt tum eft hac aetate, q priore,vt ad corporis proportionem. J com.i.t.41.11. Z$ j Plmmz autempdßionespuerulvs mdicäntur^non milU quidt m m cjuadrdgmta diebus^non nulUinfeptem men 8.deHippo.& ftbuf.non nulla yero in annisjept em,ejuadam hero tam ad pubem dcccäcntibus.Qitathero permanferint, nec inpu ^iat .^decre. i\ * ffvyyvp*?- beriate finierint puerulis, autfammu,cummenjlrud erumpunt, ccnfenefcereconfueMrunu " ’ 1 de Dieb De- KfiJ’.ettman ^ J J \ cjet>4a ,. ' 4 tiqs codtabus, ■ Si verbum /diutin^/ fermoni ^diedum eflet, meliusforeti vnde &non nullinomen pafTioms Et 1,15 5.d ‘ . deftiutinis A de diutinis tantum ipfum arbitrantur intelligere* Verum contra hoc funt fermones tales, quibus ipfe vtit in aphoriTmis, || In acutis paffionibus raro, dt in principtjs vti medicationibus: St, || Te- ia.Aphorif.t4. nues vidus,&: in longis femper paffi onibus,&: in acutis* Manifeftum itaq$ ex his eft, q> no in diu- IO,f tinis tantum, fed etiam in acutis dicere confueuit Hippocrates nomen palfionis. Videtur itaque ia.Aph,4.4,a hocinloco, aut de diutinis paiTionibus intelligere,autmancumfermonem protulifle.Nosvero ipfum lupplentes, dicemus ita: Plurimae autem diutinae paffiones puerulis iudicantur,non nulke in quadraginta diebus,non nullae in feptem mefibus, quaedam in feptem annis. Ex diebus autem, quadragefimus,primus eorum eft, ex quibus morbi diutini iudicantur, vltimus autem inter illos, qui acutos ex intercidentibus iudicant, ficuti etiam fupra notauimus» Quicunq3 vero hunc tran-£enduntnumerum,adfeptimanaerationemhabentiudicium,nonfeptemdiebus connumeratis, fed primum quidem menfibus, deinde annis: cjaut,qui hoc tempus tranfcendunt,ad quartumde-cimum annum perueniunt,eft fane manifeftum. Nam fecunda feptimana in hoc completur tempore: St alias in pubertate magnae fiunt corporis commutationes, ac in foeminis maxime propter menftruorum eruptionem. Quare,fiqui morbi, neqj hac tetate finiuntur, vfqj ad longum tempus perdurare confueuerunt. s d H' \ Iuuenibus dutemptngttinisßiuitiones,tabes,febres dcutde,morbws comitialis, &alij,fedpr&cipuedntedi£lu piar. decre. ia. Cum primas aetates ad pubertatem vfqj minutiffime diuiferit,neiao, quo modo adolefcentum j .Aph.9.3 «.c £tatem praetermiferit,quae medium obtinet locum inter puberes,&t illos,qui confiftentis itatis vi gorem habent* Verum exaltjs,quas tetigit,licet&deiftaconijcere: quxinmulcis quidem communicat illis,quae ex vtracp parte ipfam circuftant, fed hoc habet peculiare in maribus, fanguinis ex naribus profufionem, de qua commeminit in illis, qui funt prope pubertatem* Nam hic cafus incipit in illa aetate apparere, fed maxime vigetin adolefcentibus, deinde fubfiftit in viris* Verum hancartatem tranfgreflus Hippocrates, ad illam, quxeftiuuenum, peruenit: & primum fanguinis fputum fcripfit, ac tabem, deinde febres acutas, St poft has morbum comitialem: deinde poft haec ait/Et alij morbi, fed praecipueantediefti/ reifte quidem hoc adijeiens. Nam rem ita fe habere indicat vifus* At vero non fat plene' de febribus acutis dixit* Neqj enim dicere fimpliciter oportebat acutas,quae & in pueris nihilo minus fieri vident,fed ex acutis tertianas maxime,8C caufos,u febres ardentes* Hg enim prg cgteris febribus funt biliofiffimae, St multis iuuenibus accidunt: qm dt flaua bilis hac ipfa fuperabundat aetate, a qua morbi tales in fummo vigore confiftentibus acci-C dunt*Tabem autem,dt fanguinis fputum,non fecundum aetatis naturam patiuntur, fed fecudum aliquid eorum, quf ei accidunt: quare dt antea dicebat, j q> fenes plurimum,minus aegrotant iuue £Photi*3 nibus: vbi dt nos diximus,q? ob incontinentia iuuenibus,non ob aetatis imbecillitatem,argritudi- 17'1 nes plurimae accidunt: ob hoc igitur & iuuenibus fpuitiones fanguinis accidunt, quia aut percutiuntur, aut contuduntur,autfaliunt,aut clamant vehementius,aut refrigerantur, dt humi cubat, aut replentur,aut propter aliquam huiufcemodi caufam. Ad fputum vero fanguinis, tabes confe ( quitur* Quare dt propter haec talia iuuenes ex accidenti aegrotabunt,non primum,neqj aetatis ra- tEditur et tione* Morbi autem comitiales, quamuis malo vičtu vtantur, tamen ipfis non accidunt multi: vt maliius cod. mihi mirari fubeat,quomodo dt hos Hippocrates feripferit: cum in altjs, non modo, q? abundant gr£clS t lfiov in pueris,dixerit,fed q> etiam exhaccaufa paffio puerilis nominatur, dt quaeratis mutatione fanan-tur* Fiunt igitur dt in quibufdam iuuenibus morbi comitiaIcs,qui prius non erant,propter viiftus errorem,quem in ijs,quae affumuntur, admittunt, dt in alijs,quae ab ipfis agütur, operibus, dt quia yp^flcu^Ji humi cubant, St Soli fe exponunt,& imbribus, atque alijs fimilibus. Verum hi morbi non multi funt* Et fiunt quidem alij morbi eadem ratione * Quare melius fuerat ita feribere aphorifmum: scJen Iuuenibus autem, St omnes alii morbi, quos diximus alns accidere aetatibus, fed praecipue cauffid >, aHt*ej P eft ardores, dCtertianae febres, f 3 * tas trigmtaqn 50 fi VItrd hanc ottdtem adßhmata^id eft anhelationes ,y morbi laterales ,pulmom inßammationes,lethargi phre- H™ annis cir- 8,’de Hippo. & nitides,ardor es, diuturnaprofluuia, cholera, difficultates inteßinorum, Uuitatcs inteüinorum, hämorrhoides♦ cufcribiturJe Piat, decre. ia. clmans autem i77-a Iuuenum aetas quintafeptimana terminatur* Iuxta hoc igitur St ipfe in Prognofticis dicebat: quadraginta - « |Magis autem expecftare oportet fanguinis quidem profluuium in ijs,qui non dum trigintaquin otio. %ua et ii « que annos attigere* Nam, quae iuuenibus aetas continuatur,ad duas fequentes feptimanas extedi- uerba funt m tur :in qua^tate omnia vitae munia ^que,atque illi, qui in vigenti aetate confiftunt,conantur pera- Bwrgundione, gere,non tamen eodem modo ad labores fufficiunt* Nam ex aduftione,& algoribus, dt humi cu- Lawretu -batu,vigilijs,atque repletione, plus,qua'm iIli,offenduntur* Sane'que horum temperatura atra- no' Qta(liUtf biliofior quodam modo eft,atqj ideo in ea multi melancholia afficiuntur: veluti ex anni tempori- C*L‘0[ bus,in autumno. Sicuti enim hoc tempus frigidum exiftens pallidam excipit bilem tempore ^fti- rtfmijidfeqnc uo exaflatam: llc declinantium £tas iuuenilem,quae maxime aeftati fimilatur, fubfequitur*Miran> tts hiesefus le dum eft,cur in ea non fcripferit melanchoIiam.Ego tn in quibufdam exemplaribus hanc quoq? gitur. fcriptaminueni,fiuealiquisfitaufus apponereid, quod defecerat, tanquam ab Hippocrate prae- jnpro virtus cotentiua multu imbecillis fit, vt in fenibus, plus aliquid ex corpore defluit* Quia igit ventris profluuia,vel codione,vel alimenti diftributionefruftratis accidunt,aut propter bilis acritudine abradentis inteftinum, harc % oia in declinantibus funt: non fine rone in eis alui profiuuia diu perfeuerant. Febres quidem lethargicae fiunt ex humore pituitofo in cerebro aceruato. Prioribus aüt statibus humor hic deficit magis,čp fupcrabundet. In fenili aut astate plurimus quidem eft,verum propter astatis frigiditatem febres non accendit* In tjs aut,qui ab asta- F tis vigore declinant: Si hic humor fuperabundat,&: non dum corpus frigidum eft.Lguitates vero inteftinorum oftenfg funt, hg quidem a frigida fieri pituita, hg vero a fola intemperatura,qug vim -alui contentiuam reddit imbecillem, hae autem abvlcerofadifpofitione: atqj haec omnia in declinantibus fuperabundat. Haemorrhoides autem propria vere funt huius aetatis paffio,ficuti melan eholig: fiunt enim ex atra bile,quando ad venas,qug in fede funt cumulatius decumbit. A me quidem oium enumeratarum paflionucaufafuitexplicata:fcientiaautem horum cum probationeil lis adueniet, qui legerint demonftrationes, quas de his in noftris icripfimus tracflationibus:quae quot fint,ac quales, Si qua doceant contemplatione, legenti librum de ordine noftraru comenta-. tionujlicebit difeere. Ex his enim promotus,quo modo earum fingulg fint perlegede, cognofcet*. 31 j Senibusffiirandi difficultates,deßillationes cum tußi}~Vrm.tftillicidia^rina difficultates, articulorum dolores, Hippo.& yenumpaßiünes,~ycrtigines3dpoplexide,mali habitus,pruritus totius corporis, ~\igtli ytiovTwv, tribuentes, Si hoc perpetuum efle exiftimantes: fenes aut in priori aetate ftatuentes,qute media eft G inter iuuenes,ac femores* Sed nunc manifefte monftrauit fe fenes eos, qui extremam agunt etate, nominare: in ipfis ergo fermone terminauit, vt qui iam oes aetates percurriflet. Hi vero fepiffime a deftillatiombus,qug funt cum tuffi,capiuntur: quoniam partes ad caputattinentes,in ipfis facillime refrigerantur, & quia multaein ipfis fiunt pituitofae fuperfluitates, cum iam admodum frigidam cerebri habeat temperaturam* Afthmata vero,ex rjs deftillationibus ortum habet:cum alio-qui SC ipfafpirandi inftrumenta non raro habeant proprium fui algoris principium,quando in ip ( fis multa:,ac craflae fuperfluitates generetur* Ad hgc,cu vires fint imbeciilg, renesfgpius obftruun tur,Stlapides generantur,quando tenax, vel crafla fuperfluitas ibi firmata tophofam confiftetiam alfumpferit* Articulorum autem dolores aliqn fiunt fluentibus ad haec loca fuperfluitatibus, aliquando propter inftrumentorum ipfa mouentium,frigiditatem. Vertigines autem fgpe quidem ipfis acciduntpropter fpiritum vaporofum, qui in regionibus cerebri inordinato cietur moturie pe etiam in ventriculo vitiofis fuperfluitatibus aceruatis, ad cerebrum fertur exhalatio vaporofa*. De apoplexia autem quid oportet dicerer Nullus eft enim morbus adeo fenili gtati familiaris,quo niam in ea cerebrum pituitofis repletur fuperfluitatibus. Siquod vero vicus aduenerit fenibus,dif ficulter fanatur propter defedum fanguinis* Vehementius infuper fe fcalpunt, quod pruritu ap^ H pellauit: quoniam illg,qug pruritum operantur fuperfluitates,difficilem habet per cutem euacua-tionem* Rationabile fiquidem exiftit Si cutem in ipfis ex frigiditatedenfiorem efle, Si fuperflui-tates plures fimufac cralfiores exiftere. Plures q|3 ipforum (rieeßenim oes) continue vigilat: quod eis accidit,& quia fenedus plena curaru eft,fed magis, quia corpus habent exiccatum: vnde & tue magis vigilant,qh integra fanitate fruutur* Didum aut a' nobis eft 8i in commetarijs de tempera turis ipfas quidem corporis partes in fenedute fieri ficciores,fed multitudinem fuperfluitatum pi tuitofarum aceruari: ob quam caufam a' multis putatur fenedus frigida,Si humida* In quo autem tepore hg plures in cerebro aggregant,fiunt fenes potius fomnolenti: in quo vero bene excernu tur,peruigilant* Contingit autem Si paucioresfuperfluitates generari, Si citius excerni eo tempore,quo falubriter degunt: vnde Si maxime propria paflio fenilis gtatis videtur efle vigilia* Hu miditates autem in ipfis et oculorum,Si narium liquet fieri,propter cerebri fuperfluitates: quibus. ; eifdem ad aluum defluentibus, 8C ipfa fepius humedatur* Hebetes autem vifus, Si graues audi-, tus,propter potentiae fenfibilisaccidunt imbecillitatem ‘.glaucedines vero propter immodicam-* ftrumemorum ficcitatem,8c quia fpeciem habent fuffufionts* ■ - .. Galeni ; GALENI IN APHORISMOS HIPPOCRATIS COMMENT ARIVS Q_V ARTVS | T ero gerentesfunt mcdicandxffi materia turget ijuarto menfe, & ad fept imum, f»vopy*.&* im.Epi. c5. j. fed hx minus. Iuniora autemy & femora Cereri oportet . ita in cometo. 5a. Aphori.i?. 40.C Z Vr Gal. Tnuerc hunc Aphorif. 17.de Vfu par. Ad vteros,foetuum connexus eandem habent proportionem,quam fru-(ftuum connexus ad plantas» Hi' fiquidem m prima generatione debilioribus capulis continentur,Öd ideo facile decidunt,quando vehementior ventus ipfosconcufferit: pofthacaucfii, difficilem habenta' plantis diffolutione, ficuti rurfus,cum pcrfecfti funt,fponte fua fine vi extrinfeca decidunt» Eode modo Öd conceptus, in primo quidem tempore a feminis iniecftione, fiquando faltare contigerit mulierem,aut in lubrico cadere,fiue quouis alio modo,vel animo, vel corpore moueri vehementius,facile dirumpuntur» Sic etiam , &d cum iam perfečK funt» Tempore vero intermedio firmio-B rem habent coali tum: quare mulier vtero gerens poteft fortiores motus fuftinere fine foetus offen fionc» Quae omnia Hippocrates nofcens, retfte inquit, Vtero gerentes funt medicandae, fi materia turget,quarto menic,vfquead feptimum. quod eft medio tempore foetationis, cum foetus vtero firmiter alligatur» Non tamen omnes,quae hoc tepore indigent purgatione,permittit purgari: fcd fi materia turget,inquit, hoc eft,! cogat accelerare.}-Tra(ftum enim vocabulum eft ab anima-»t WdynTM. libus ad coitum concitatis» Cum igitur iuperabundantes humores mouentur, Öd per totum cor- * hpydvrav. pus deferuntur, non dum in aliqua parce firmati: tuncad eos expellendos natura incitatur, Sd aliquo indiget manum porrigente, &C hunc humorum motum ad aluum deduccnte» Eos vero, qui aliqua in parte funt firmati humores, non oportet mouere. Sic igitur öd illud diftum eft: I Quicunquc inflammationes in morborum principio medicamento conantur foluere:nihil de eo auferunt,quod intentum eft,atq3 inflammatum: (necp enim palfio,vtquacruda fit, cedit) que ^ * vero fana funt,Öd morbo refiftunt, colliquant. Quod autem Hippocrates verbo /medicari/ pro purgare medicamento,confueuerit vti,omnes confitentur,quicunque vel paruam habent de eius didhone notitiam ♦ Nam, vtquifpiam alia omittat 1 pfius volumina, ^de folis poft haeferiptis aphorifmis meminerit: nihil aliud per vocem /medicari/ in eis poffe fignificari intelliget, veluti C paulopoft fiet manifeftum. j In medicationibus talia educere e corpore, cjualia et jfome prodeuntia fvtde: pix ~)>ero contrario modo prodeut, cohibere oportet♦ _ Sponte euacuarie corpore dicimus, quacunque fine aliqua medici opera excernuntur, non nunquam ea, quae noftrum regit corpus, potentia ipfum expurgante, non nunquam f ex irritamento aliquo,aut> quia a vafis non contineantur. Cum itaque natura fuperfluum euacuat, iuua-tur animal: cum vero alioqui excernitur, cafus ratione: neque inde vtilitasvlla prouenit,öd talis euacuatioprauoedifpofitionis eft fignum» Recfie igitur Hippocrates confulit || imitari naturam. Eft autem imitatio, in vnoquoque morbo tentare tales humores euacuare, quales nouimus in fpontinis prodefle euacuationibus. Prius itaque dicftum eft ab ipfode omni euacuatione generalius» I Sic Öd vaforum inanitio,fiquidem talis fiat,qualem fieri oportet: confert, öd leuiter ferunt. Nunc vero de fola purgatione eundem fecit iermonem, quoniam de hac docere propofue-rat in praferitis libri loco. Melius igitur fortaffe fuerit de omnibus euacuationibus, quas medici B moliuntur circa egrotantium corpora,nos quoque fermonem repetere. Fiunt enim he aliquando per medicamenta totum corpus expurgantia, per vomitus ,ÖddeiecKones: aliquando medicina partis alicuius eft euacuatiua,veiuti quacunqs per palatum, öd nares a' capite abducunt fuperff ui-lates. E genere autem fuperffuitates abducentium lunt, öd qu£ per tuffim expurgant, qu^cunqs in pedtore funqatq? pulmone,öd qug per vrinasabducut totius fanguinisferofam fuperffuitatem. Clyfterem quoepex hoc genere feceris,öd quodeunqj aliud totum corpus equaliter nö euacuat, quemadmodum öd ven^fedfiocreditur euacuare,öd omnino fanguinis extradtio qu^cunqj, quouis modo fadla. Ex talibus autem eft euacuationibus, öd qu£ per vterum fit, öd qu£ per ora vena-/' rum fedis,öd quae per exercitia,öd fricftiones,öd omnem motum,atqs calore,Öd balneas calidas,prg-fertim nitrofas,fulfureas,5d bituminofas, öd ex accidenti, inedia» Hac fiquidem omnia videntur quidem totum corpus ^qualiter euacuare. Siquis tamen exadtius perquirat, inueniet non gquali-ter euacuare: verum in his,cum fit paruus exceffus alterius ad alterum fecundum eorum,que eua-cuantur,qualitatem,öd quantitatem, ideo aqualis euacuatio videtur.Qua vero pharmaca purgatoria nominantur,fpeciem faciunt euacuationis manifefte differentem:de quibus,vt dixi,nuncip fi docere propofitum :non tamen quicquam plus doce^q quod de omnibus euacuationibus ipfe iam dixit. Vna etenim eft omnium intetio,ac fcopus humor fuperabundäs: cuius notitia eft per- Extraord. Dd iij quirenda f Hac herba mahqbus coL gracis non habentur , nec m Bitrgundione, nec m Lauren tiano.Vet9 an tem interpret impreßus tota hanc jintentiä hoc mö habet: aliquadofuror humorhpugih hnde intra ha fa contineri no pojfunt. ia. Aphpr. 11. 10.a ia.Apho.i.3.b quireda ex eo,qui toto corpore pmcr naturam color reprefentatur,&infuper excafibus, & mor E bis,&: tcmpore,& regione,&aetate,ČC conftitutione,& natura aegrotantis, 8£vitae inftituto,ÖL vidu : veluti ( fi ita contigerit) colöre pallidiori in toto corpore äpparete, queadmodum in illis, qui regio morbo laborant, non euacuata per fedem bile, aut puftulis aliquibus biliofis per totum cor pus difperfis; particulatim autem,fi morfus in ventriculo aliquis, a tq^ faftidium fentiatur, dC adfit cibi appetentiae defedus, ac fitis, ore amarefeente, aut quia in aliqua parte corporis fit eryfipelas, aut quia tertiana febris hominem habeat, aut ex ardentibus illa, quae ex amara fit bili, Nam in his omnibusfiauabilisabundat: atqj idcirco conabimur ipfam educere illis medicamentis, quae eho- r.AphoiH 5, Iagoga,id eft bilis edudiua,ab effedu nominatur, Atep hoc eft,quod ab Hippocrate dicitur: |j Si> infra. qua}iaoportetpurgari,purgentur: confert,öHeuiterferunt.Quod.n.dicit/qualia oportet/abun-dantia fignificat humorum videlicet fua qualitateinfeftantium aegrotantem. Ob hanc igitur cau-fam ait tales cöferre cuacuationes, Sed,qm omnes artificiofae conieduraein adionibus aliqn aber ^Rpid.fca.s3. rant:l(fimilitudinesetenim,vtipfeinquit,nonfolumvulgares,fedetmedicoseruditosaliqnded circa finem, piunt) alterum nobis dedit indicium bonarum euacuationum, toleranti^ facilitatem: vt Öl in hoc fiduciam habeamus, cum rede fecerimus euacuationem. Quod igitur in flaua bile dixi, veluti in exemplo,hocidem mihi dC in atra intellige. Nam QC in hac color totius corporis ad nigritiem ten F dit,& pullula: nigra* fiunt ex atra bilis colore: ÖC, quicunq? morbi ex eius fiunt exuperantia, multitudinem humoris indicant, manifefte:quemadmodu elephas, cancer, dC quartanus circuitus ex melancholico humore generant:& lien magnus,dC varices nigricates funteiufde humorisalum na pafiTiones, quemadmodum Öc qua melancholia noiatur,ö^ omne mentis delirium, cui ira, te-i J Morbis mu meritas,atcp immanitas iungitur. Hippocrates vero etiam [| ex meftruis,fuperabundantem in foc-Cum mirait> min*s humorem coniedurabatur: bi feripta funt ab eo indicia,in primo libro de muliebribus. Ex iieunt,fint?wn bis igitur, q> atra bilis abundet, dignofeere oportet: dC has habentem intentiones, ad eius accede cöpiicatü.&c. rc euacuationem. Secunda autem in ipfa euacuatione intentio habenda efi, tolerantia facilitas* Quacunque vero in atra bile, 8C flaua funt dida,haec mihi 6C in pituita intelIige,tumores cedema-: tofos,hoc eft,inflatos,pullulas,totius corporis colore pro humoris fpecie,febres quotidianas,men tispigritiem, atq3 torporem, fomnos profundos, capitis grauitates, & quofdam acidos rudus, quando in ventriculo pituita abundarit. Hac enim omnia fuadentmedicamentum dare pituitam purgans, Fada vero iam purgatione,tolerantia facilitas atteftabitur,& dignotioni,öf ei,qua aufus es facere propter ipfam, euacuationi. Ad dignotionem vero, dC fpem euacuationis, habes etiam conferentem aliquid non folum atatem, vel naturam agrotantis, fed etiam anni tempus, G ÖC prafentem conftitutionem, praterea dC regionem, 6i vidum antecedentem, vna' cum alrjs vi-tginftitutis, Etenim didicifti, vt h^c omnia, non nulla pituitam, non nulla flauam bilem, non nui Ia atram exaugeant. Hac quidem omnia, vtdidum efi, funt intentiones exhibendi medicamentum , vim habens humorem infeftantem expurgandi ♦ In ipfa vero euacuatione altera erit intentio, vel nobis ferens redi iudicij teftimonium, vel erroris. Redi quidem iudicij, tolerantia facilitas: erroris autem,difficultas.Nam infeftantium humorum euacuationem facile tolerabunt £gro-tantes, Siquid vero aliud,& non quod infeftat, euacuatur: neceffarium eft omo male ipfos tolera-*3.Aph.i.$.b re.Quod igitur,vt dixi,in principio libri per vnum oftedit aphorifmu,ita feribes: || Sic dC vaforum exinanitio liquidem talis fiat, qualem fieri oportet, confert, & leuiter ferunt: Id in hoc loco nunc in duas fecans partes in medicationibus,per priorem quidem hunc fermonem,qua fint conferen tes vacuationes,docet,per alterum autem,qui fequitur,admonet,vt tales euacuationes firmum indicium fubfequatur,facilitas tolerantig. Exempla vero ipfe appofuit earum,qug fponte fiunt euacuationum ad bonum,multa quidem in libris Epidemiorum,pauca vero in hocipfo libro Apho ža,Apfij4.47.f rifmorum,qualiahuiufcemodi funt: || Quem aqua inter cutem habet: per venas in ventrem aqua ibidem.17. fkiente,folutio, J Si lippitudo adfit:ab alui profluuio capi,bonum. J Quibus biliofae deiediones, H Infra, aph. z 8. furditate fuperueniente celfant: &,quibusfurditas,biliofis fadis celfau jo.d 3 a. Aph.z j.Ee | SAqualia oportetpurgar inurgentur, confert,& leuiter ferunt: contraria yerogrduiter* ix Ea1j8c5 b4'c‘ Prius hic aphorifmus a nobis expofitus eft in praecedentis aphorifmi expolitione: ferip tus etia I_‘3 a 3‘ in fuperiori libri parte, ijfdem verbis: quare dC non nulli eum de hoc loco fuftulerunt. , u,b Quosput 4 || Medicari aflate fupcriores magis^ hyeme ero inferiores. |alg80cporteai’ Subaudire oportet, videlicet ventres. Rede autem "aeftate purgat fuperius, quoniam dC qui lub^ u*' tunc humor fuperabundat,flaua bilis eft, Qc omnino tota natura animalis propter ambientem ca- ia-4 i.c * liditatem magis ad fuperiora mouetur. Quaelibet autem fuperfluitas, eo, quo vergit, ducenda eft 5* J*“» a^h 6‘ In principio, per loca conuenientia: quemadmodum ipfe in libro || de humoribus fcripfit. Addidit huic apho- quünJroduS rifmi fermoni verbum /magis/meqsfimpliciterdixit, Medicariaeftatefuperiora,hyeme veroinfe • g°-ib riora. Nam, etfi non %pe, raro tamen tempore £ftatis humor pituitofus vifus eft abundare, ficuti a.h r. t4.cit hyeme aliquando flaua bilis. ( ' foi.76.c Sub 5 Ai \ Sub Cdnc,& ante Canem difficiles funt medicationes. deTheriaca ad JeSedis ad cos ^aAi dC exufta tunc natura noftra non fert eam, quae a medicamentis purgantibus prouenit, quiintrod.ilä— acrimoniam. Quare pluresquoqa purgati hoc tempore incidunt in febres: Sanatura obadftum go.i8.b imbecillis, magisex purgationedifloluitur* Sed dC purgatio haec prauafiet,cum calor aeris am- bientis in partem trahat extrinfecam, contrariam ei, ad quam medicina ducit humores* SicutiVn. balneae calidae natura aptae funt obiiftere purgationibus, fic dC calor aeftatis, tunc praecipue, cum fe ipfo vehementior extiterit. 6 | Graciles fteile "Vomentes ßurgdre fupenus,cauentes hyemem. deCatharticis. _ . spur.9+.c Hic addere oportet,quod paulo antea didum eft verbum /magis/. Magna enim ex parte grac1 les funtbiliofi* Si igitur hoc acceflerit,vtfint ad vomendum faciles: funt per fuperiora purgan-A.Ü.1.E3. d.j. dijnifiobliftat^hycms. j Namfupra didum eft medicari aeftate fuperiores magis, hyeme autem Supra,Apho.* c.i.fo.68.h inferiores oportere* 7 ß Vomentes "Vero difficulter}& mediocriter bene carnofos}per inferiora,cauentes eeßatem. Si facilis ad vomendum,& gracilis fit,per fuperiora purgandus eft,nifi fit hyems,hoceft eftate, autumno, QC vere* Sin difficulter vomat,SC mediocriter bene carnofus fit: per inferiora, fi res vr> geat,folum cauendo aeftatem: aliud autem anni tempus non oportet cauere* S Tabi dos yero, cduentes adfuperiora purgationes i Ad fuperioresjinquit, purgationes nunquam tabidos duxeris, veritus fcilicet inftrumetorumj qug rcfpirationi obferuiunt,imbecillitate. Per tabidos autem intelligcre oportet vel eos,qui mor bum a Graecis phthifin nominatum patiuntur, vel qui ad eum funt natura proni:de quibus ipfe in primo libro Epidemiorum feribit: j Et maxime moriebant, quibus natura ad tabe prona erat. ^lV°0 *t; f< Eft autem his pedus anguftumA qui in eo continetur pulmo* 2 Melancholicos autem plenius per inferiora, eadem ratione contraria apponentes. Ventres,inferiores videlicet, melancholicorum oportet eadem ratione plenius medicari. Ple-niusautem dixitprofortius.Quiavero adinferiora declinat hic humor, non fine rationeipfum C iubet per vetrem inferiorem euacuari,ficuti flauam bilem per fuperiorem, cum fit leuis humor,6C fponte continue fluitet. Commune igitur ambobus eft,vt ducantur,quo' vergunt, per loca conue nientia: proprium autem alteri quidem humori, per fuperiora loca euacuari,quoniam ad haec ver git,alteri vero per inferiora,quoniam & ipfe ad ifta declinat.Contraria itacp eft per fuperiora eua-cuatio illi,quae fit per inferiora: quorum vtrunqj fit fecundum vnam communem rationem* Qua re rede dixit Hippocrates/eadem ratione contraria apponentes/* IO I Medicari m halde acutis, f fi materia turget ,}■ eadem die: tardare enim in talibus malum cfl* f *v °f 1/.b X Didum eft et a' me prius,quo'd verbum /turgere/Hippocrates tranftulit ab'animalibus,que ad m i.i-’ror.cö. 1. Coitum properant, £um naturali quadam concupifcentia moueantur ad feminis excretionem* io Coacis pr?- t.j7.4a.i74.d Oftenfum eft enim in libris de femine, q> fcemina etiam in coitu femen excernit* Quando igitur vel in toto corpore fimilis huic fuerit naturae impetus ad excretionem fuperfluitatum, vel fi non ikum & c. toto corpore, faltem in partibus principalioribus: tale quid confueuit Hippocrates per verbum | Gr iudicationis horum terminus eft prima fepti mana, didum dC ä me prius hoc eft* ex m4m j Quibus tormina,& circa Umbilicum dolores lumborum dolor,qui neq; d medicamento ,neque aliter foluitur finptjs habet, in aquam inter cutem ficcam firmatur. tSv Tormina fiunt 8C propter morfum vehementem, 8C propter fpiritum flatuofum, qui non ha-bet exitum, fed in inteftinorum inuolucris eft interceptus* Quod vero dolores ad tales difpofi-tiones cofequantur,nemini dubium* At,cum circa vmbilicum,ac lumbos fe firmauerint, ÖC neq? 1 ~'J_ a medicamentis, neqpab alijsfoluuntur auxilijs: quaedam eft earum partium habitualis intempe- m0^m m p tf ratura: quae magna ex parte perfeuerans, eam aquam inter cutem efficit, qua: ab Hippocrate fic- ßone taUühj-ca nominatur* Vocatur autem hic morbus a' pofterioribus medicis tympanias, quoniam abdo- dropum. et ita men percuffum talem fonum edit, qualem tympana. Nam dC in iliis per cutem extetam fubicdus et antipim m aer percutitur, f quemadmodum aer in hoc morbi genere, qui in profundo locatur. Quo'd vero terpres imprej SC hoc morbigenusex tumoris fimilitudine hydropem,id eft aquam inter cutem Hippocra- Jus, a" Laure tes nominet, eft manifeftum: Non tamen humidum eft,ficuti qui afeites ab vtris fimilitudine tianm. Extra ord. Dd iit) dicitur: / dicitur:tn quo materia colleda non efl flatuofus.aer,fed humoraquofus» "Videturautem d niäib- E x > ri frigiditate generari aquofus hyprops,quem afciten vocant,qm in membrana abdominis inte- riore,peritongo graecedida,humorveIutiin vtre quodam conunetur :ä minore aute tympanias» Neqj enim humxda fubftaritiain flatuofum aerem fine calore aliquo poteft tranfmutari. i % Quorum alutynteftinomm Uuitate laborant: hyberno tempore fupra medicari malum. Morbum, in quo celeriter ea, qu£ comeduntur,talia deijciuntur,qualia deuorata fuerint: laeui-tatem inteftinorum nominant:fit tJ3 ex potentiecontentiue debilitate:fedconfequitur ad oium, qug ad aluum pertinent, inftrumentorum intemperaturas, hoc eft ipfius ventriculi, in quem ci-bos deuoramus: 6C eorum,quae ex hoc fufcipiunt,atq3 tranfmittunt,inteftinorum: fit etiam quan-docp l^uitas inteftinorum ex aliqua fummas partes occupante exulceratione, fimili illis, quae in. ore fiunt,quas Graeci aphtas nominant. Intemperaturae igitur non nunquam fiunt, vt quifpiam 4 ' dicat,habituales: (fic vero nominant illas,qug ipfo corporu habitu laefo fiunt): quandocp propter frigidam pituitam,qualis eft acida maxime. Earum autem,quae in fumma parte hsercnt,exulcera-tionum,caufa eft humor acris,& tenuis. Hic igitur etfi per fuperiora medicari debet, quoniam hu iufcemodi humores magis fluitare foleanr, quam ad inferiora fecedere:non tamen hoc hyeme fa- F ciendum eft rficuti etiam fuperius eft dicftum. Alter vero pituitofus, quando adhaeferit inteftinis, nunquam eft per fuperiora purgandus,hoc eftper vomitoriam medicinam» Sola enim euomi na tura apta funt,quae in ventriculo continentur:eorum vero,quae continentur in inteftinis,nihil po teft per vominis cuacuari» jj ^Ad elleboros qui non facile fupra purgantur, eorucorpora antepotionepluri cibo, atq; quiete hume flanda funt* in 6. Epi.co.5. liusHippocra- * Prius oportet tentare natura eius,qui elleborum fumpturus fit,quo modo fe habeat ad fuperio- ? * tis ad Dem ocri res purgationes, hoc eft ad eas,quae fiunt per vomitiones. Fiat autem periculum per medicamenta vomitoria,qu^cuncp funt mediocria» Si igitur non facile purgari videatur,non oportet huiufce-modi hominem ad elleborum ducererc, antequam praeparetur. Hoc autem fieret, fi per cotinuos vomitus afliiefcat is, qui eft fumpturus elleborum, ad prompte vomendum» Verum h oc, vt par-uum aliqu0d,atq3 omnibus notum,Hippocrates praetermifit» Melius autem fieret praehumecftan do corpora. Pr^humedantur autem pluri alimento,atqj quiete. Ac de quiete quidem clarum eft» Sicut enim exercitia funt apta natura exiccare: fic 8C requies (quod ocium eft, dCab exercitatione vacatio) feruat humiditatem. Cibus vero no fimpliciter copiofior eft aptus natura humedarc,fedG quicunq3 nullam habet fortem qualitatem,hoc eft neqj acerbam,neque acrem, neqj falfam, neque amaram. Forteautem neqp fimpliciter cibus,hic,qui talis eft,eft appellandus,fed hoc totum, cibus medicinalis: ficuti illi,qui eft cibus fimpliciter,foli hoc ineft ex omnibus,vt ex fua natura, non au-tem ex accidenti folidas partes animalis humedet,hoc ipfum non per fe,fed ex accidenti aliquo fa ciente quiete. Quia enim eam,quae prouenit ex cibo,humiditatem non exiccat:idcirco dicitur hu medare. Aqua vero,neq3 epota, neq} extrinfecus occurfans, natura apta eft folidas animalis partes humedare. De talibus autem perfediorem poflet quifpiam habere dodrinam legedo librum noftrum De potentijs naturalibus, 8C librum De tabe» *4 J Cum bibent quis elleborum, ad motiones quidem corporum ducere mam: adfomnos ~Vero} atq; quietem^nnus* incadeepla. indicat autem nauigatio turbarimotione corpus. Ipfe attulitcauiam, ob quam eorum corpora moueri praecipiat, qui aflumpferunt elleborum» Quies fiquidem in eodem fta tu confer uat, motus vero tranfmutat, atep alterat corpus: vt indicat nauigatio,quae motus quidem eft, turbat autem corpora adeo, vt vomitum excitet» Cum igitur talis motus fuerit fufficiens etiam folus ad vomitum corpuspraeparare, fit fane rationabiIe,vt, H fi vomitorio medicamento coniungatur,longe maiorem habeat efficaciam. Quidam pro nauiga tione naufeam fcribunt,vt fit fermo talis. Offendit autem & naufea, quae vehementioribus cor-poris ad uenit motionibus, ex motione corpus perturbari» Liquet autem, quod QC hic fermo eandem vim habet cum priore» ia eadem, * lcum Volucris magis ducere elleborum,mone corpus: cum y>ero fiflere,fomnum facito, & non moneto. Prior quidem aphorifmus,quo modo oporteat hominem, qui elleborum fumpfit,ad purgatio nem praeparare,nos docuit: praefens vero,quo modo fiftere purgationem» Non eft autem abfque ratio ne, t]? ea,quae fiftunt purgationem, fint contraria tjs, quae vomitum cient. Si igitur motiones cieDant,iiffent quietes:Sf multo magis fomnus,in quo adionesanimales ociantur,qua? &perfen fum fiunt,8C prauerea per mufculos in motibus,qui fiunt ex appetitu» in eadem. 1 ^ ® Carnes fanas habentibus elleborus pertculofus: facit enim conuulfionem, * Aohor Quod in praecedentibus dixerat in omnibus purgationibus, hoc nunc ineafbladicif ,qu*fit V.g per elleborum; adeo vt duo aphorifmi poffint inuicem iungi, tali modo; 1 Qui corpore bene/e habent, iji.a A habent,difficile eft medicari. Sic ergo 8C elleborus carnesTanas habentibus periculofus eft,conuul> fiones enim facit.Habet nanqj elleborus iftud praecipuum,facere conuulfionem,propter operatio nis vehementiam* 17 J Si quis febrem non habens,dbftineat a cibo,& cordis morfumtehebntofam "Vertmnem patitur,O* oris ama 3eVi&. rat. in ritudinem fentittmedicatione indipere ber (uberiora fimificat. >' morb.acutco. J & r J r J& J 4.t. 115.7a. A politiai.abftinentiaavcibo}idem fignificat,quod anorexiai. inappetentia. Cardiogmos aute id eft cordis morfus,eft cordis,hoc eft oris ventriculi, pallio. Prifci fiquidem dC hoc, cor nomina-' bant.Scotodinos autem i. tenebricofa vertigo,eft,quando fimul res confpedfe videntur circum-uoIui,& fenfus vifus repente deftruitur,cum aegrotus fibi tenebras circunfundi opinetur. Fit aute hoc ore ventriculi a malis humoribus morfo.Nam propter neruorum magnitudine,qui ad lpfum a cerebro veniunt,hac parte patiente,anime opera detrimentu pariuntur.Hi itaq? cafus funt cornu nes humoru omnium mordacem habentiu naturam.Os aute fentire amaritudine,foIius bilis, qua: pallida dC flaua nominatur,eft opus: quare recfte in huiufcemodi inquit Hippocrates fignificari,q> oporteat medicari per fuperiora: quod explanatum,talem habebit interpretatione: Huiufcemodi , . B cafus fignificant medico,indigere hominem medicatione per fuperiora,hoc eft per vomitiones ♦ c^fmt fupra 18 f Suprafeptum tranfuerfum dolores,purgat ione indigereper fuperiora fignificant iquicimq; "Pero inferiora mole- ßptum tranfi flant per inferiora* uerfnmpurga tione indigen- Hic aphorifmus,quod antea in vno dolore docuit oris ventriculi,hoc ad omnes extendit dolo- tes medicatio res: nam clarum eft,vt,quicunqj fupra feptum tranfuerfum confiftunt,purgatione indigentesco ne per fiipeno (ulatper fuperiora purgari,quicunqa infra feptum tranfuerfum,perinferiora. Addiditaute fermo raopus\eJfefi-ni,purgatione indigentes,nequis forte arbitretur curare Hippocratem omnes dolores fimpliciter g^ificant: qui per euacuationem,neq3 enim nunc dicit hoc: fed q? fecundum humorum infeftantium inclinatio- cfinVte at*tem nes,oportet etiam facere euacuationes: &C necfc fupra feptum tranfuerfum dolores per fubducentia tnJradefi mJe j.r . r r-n. • * * ruor a. Et ita medicamenta euacuaretneqjmrraconliltentes,per vomitiones. c denus meo mento. 19 xo J f Qui m medicamentispurgati non ftiunttnon quiefeunt priusquam fitiant* in £pi ftola ip- fiusHippocra- Qtii purgantur,non nulli ftatim fitiunt,non nulli poftea: fircp hoc propter ipfius ventriculi di- Dmocn Cfpofitionem,& propter datum medicamentum,& propter h umoris,qui vacuatur,naturam. Ven triculi quidem ratione,qui ex caliditate,vel ficcitate,vel ambabus qualitatibus prompte ad fitien- ^ Pftdus Ma dum perducatur,fiue hoc natura infit ei,qui biberit medicamentum,fiue illo folum tempore. Ra> &ml,iS lU yer tione autem medicamenti,cum acre fuerit,3C calidum, ac mordax. Propter humorem, vero, qui vacuatur,quando bilis amara fuerit.Hifce quidem de caufis fiunt fitibundi.Ex contrarijs vero lon tmm potlonl gotemporefine fitiperfeuerant:quando vel frigidiorem, ÖC humidiorem ventriculum habuerit yUs fiLd fi-homo,qui purgatur,aut ab initio,aut tempore purgationis: vel quando medicamentum omni va tnmfipurgan cat mordacitate: & tertio quando humor pituitofus autaquofus extiterit. Verum 8C in his,quan- dmon faciunt do abunde fuerint euacuatficofcquiturfitis: fu fficiens etenim eft & ea, qua: exeuacuatione proue finem priuf* nit OcdtaSjipfam efficere. Accedit praeterea medicamenti purgantis vis,habentis aliquam etfi ne- quam fimuc-que manifeftam necp fenfibilem, attamen latentem acrimoniam ac caliditatem. rmt. Non febricitant ibus fi tormina acciderintgenuum gravitas,& lumborum dolor: medicari inferius oportere fpnificatur* Sicuti paulo antea docuit figna eorum,quos oporteat medicare fuperius,ita nunc docet ea, per Dqutecognofteret aliquis,quando oporteat inferius medicare. Eft autem communis vtrifqj ratio in differetibus cafibusJNam pro inclinatione noxiorum humorum,facere oportet euacuationes. I Deießiones nigret, qualis eft fanguis -{niger,f-fronte lenientes, fiue cumfebrefiue fine febre,peßim£:&,qudn in Coacis pr» 4a. Aphor. ij. to colores magis pram fuerint plur es,peim: cum medicamento "Vero melius,&quanto colores plures nonpraui. nor.Egdta ai De deiedtionibus nunc ipfi eft fermo,quae a' prifeis medicis quidem nigrae vocantur, bilis vero fanguis &c. nigra exquifite non funt. Nam acre,dC corrodens,& acidum non habent: ac,quod multo plus eft, in terram effiife ipfam non fermentant: verum funt,vt quis eius deferibens imaginem plane diceret, veluti fanguinis limus,qualis etiam vinis craffioribus iam confidentibus foler fubfidere, quem fecem nominät.Ha’C fi diutius moretur in corpore,&neq3 per aliquem fenfibilem effluxum neq* occultum excernatur,verum trafmutetur,atq3 putrefeat, fit bilis nigra exquifite. Antequam vero hac genita fit,fplen trahit eam,qua eft veluti fanguinis fex,hepar expurgans: quemadmodum in commentartjs de potenti/s naturalibus eft demonftratum. Abutitur ltacp dC hoc melancholico humore ad fui nutritionem fplen: dC, quam rurfus lpfa fecerit, fuperfluitatem totam expellit ad -ventrem,vna"cum altjs fuperfluiratibus excernendam. Si quando igitur neque fplen bene expur gaueritjöC ille,qui in hepate continetur fanguis,multum huius limofe fuperfluitatis habuerit: ac- crefcet XI crcfcet debili ras vifceri ita, vtin feipfo continere fuperfluitates non pofiit, Qc tunc ille,quae nigrae E* vocantur,fient deiediones,de quibus nunc Termo habetur ab ipfo*Ädiecit aut Tuo Termoni/ Vein ti fanguis,tale quiddä ortendes: Qualis fit Tanguis denigratus,du per inteftina defertur, tales Tunt. nigra deiedioncs,Nä extremae demetiae Tuerit exiftimare,Tanguini Tecundum naturam Te haben-ti,tales deiediönesalftmilariJFienteteiiim hae dČ rubrae,8č nigr£* Atqui impofTibile eft Tanguine. eunde SC rubrum,& nigrum erte: Plurimas vero huiufcemodi deiediönes in peftilenti hoc morbo longo confpeximus,qua! non magis in ijs,qui exitio proximi erant,cj in alijs Taluandis apparebant: non tarnen velin principio, vel incremento morborum confpiciebantur* Tunc enim,qug euacuabantur,erant 8C flaua & rufii colore colliquamenta: quae vero mox apparebant,nigra erant, veluti Tanguinis faex: fiue ipfo Tuperaflato habuirtent generatione,fiue aliquam extraneam putredinem adepto,illis,quae in ventriculo fiunt,cruditatibus proportionalem,quando ad vitiofos humores corruptio terminauerit. Quare ab initio quide nunquam ad bonü fiunt huiufcemodi deie-* Kcttt&xriv diones,magnam vifceris laefionem offendentes:ad morbos vero in vigore cöfiftentes Tequuntur al lyKdvatv f^pius, natura fuperfluitates expurgate. Non tamen iftud hoc in aphorifmo adiecit Hippocrates, t. aß natione. qUgujs aljbi quidem dixerit in vniuerfum* || Signa iudicatoria non ftatim appareant: in fequentt ».Epid.mr, aute aphorifmo particulatim,dum inquit:Morbis quiburiibetincipientibus,fi atra bilis vel Tupra F vel infra exierit,lethale eft.Nunquid igitur Tatis vifus eft Tui animi manifertare fententia,vtens hoc verbo /venientes/quod teporis Tpatium offendit,taquam vel per morbu totu,veI per longu ipfius tempus tales veniant deiediönes f Si enim aliquod vnum tempus oftedere voluiflet: omnino vel qua; port apparuiflent,vel quae veniflent,protuhflet:non Tponte venientes*Hocenim verbu/venientes/ non adueniffe, Ted aduenire fignificat. Affumpto tamen medicamento,quod vim habet purgadi nigra,talia derjei nihil mirum* Sic itaqa plures deiedionum colores praeter naturam,fpon te quidem cuacuati,multarum,atqj malarum in corpore difpofitionum Tuntfigna:a' medicamen-* toautem dudi vim habente plures humorum fpecies euacuare,nihil abfurdumfignificant* %%' | Morbus quibuslibet incipient ibus fi dtr.i bilis "Wfuprd yel infra exierit > lethale, $a.dc Diflicul ro^iSnemi Fada eft a nobis &C in antecedente aphorifmo diftindio inter humorem melancholicum,^ ni- *efa““onis ii atra bilis in. gram bilem,de qua nunc Termo habetur abjipfo.Et caufam,ob quam ab initio lethalesfint huiuTce i-^e crifibm ftim&c10 iur rnoc^ humores,poftea veroiudicatorrj appareant,in illo aphorifmo fufficienter percurrimus: Ted 41,117.1 & nunc repetemus, quoniam ea,quae Tunt ad artem maxime neceffaria, fa?pe tradare fit melius * Quando aliquis incipit morbus: fi quid excernitur,nihil tunc excernitur naturae ratione, Ted Tunt G omnia cafus earum,quae praeter naturam Tunt in corpore,difpofirionum*Quo?enim in tempore a caufisquidemorbumfacietibusnaturagrauatur,adeftautecruditashumorum,tunc aliquidbene euacuari eft imposfibile: fiquidem oportet cocffionem präeire,Tubfequi vero difcretione,8c' poftea euacuatione,vt bona fit crifis/iue iudicium*Haec autem nos ipfe docuit in primo libro Epidemio i.Epid.cpm. 1. rum,itainquiens||Cocftiones,iudicrjceleritateTalutis6j3Tecuritatefignificant:crudaautem Spineo t.45 ja. iij-.b cfta ad malos abTceflusconuerTa,iudicationiscaretiam, vel dolores, vel longitudinem, vel mortes, vel eorundem malorum reditus*Qiando igitur poft morbi codionem aliquis humor JvitioTus ex cernitur,tunc corpus a natura expurgatur* Et propter hoc atra bilis,& alius omnis huiufcemodi humor,vbi figna codionis in morbi proceffu apparuerint,bonam fignificat euacuationem. Si ve ro aliter excernantur fine figniscodionis, exitialis eft cafus.Quare,cum in morbi principio Temper fint figna crudi tatis,mala Temper erit humorum talium euacuatio. Quibufcunq; ex morbis acutis aut diuturnisß)/elex Itulneribin, fiue quouts alio modo extenuatis, nigra bilis,fiue ytt [anguis niger defubter exierit ßoflridic moriuntur♦ Sermoin hocaphorifmo eft potetia talis: Siueatra bilis (de qua antecedes docuit aphoriftnus) H fine nigra,qua Tanguini nigro asfimilatur,(de quibus prior aphorifmus) qs,qui ad extremam ex* tenuatione venerint,apparuerint,poftridie moriuntur*Eft enim in talibus natura imbecillis adeo, vt non posfint concoquere neqj difeernere neq3 excernere,quae ita praua exiftunt* Propter morbi igitur magnitudinem cum contineri nequeant,effunduntur,& idcirco Tunt difficilia.Mortcm aut tem non in pofterum afferunt,vt in alijs contingit morbis propter virium imbecillitatem. Often-fupra,Aph,ii. dit tamen in hocaphorifmo manifefte,quod Qc in priore,cum dicebat. [Deiedionesnigra, qualis (anguis ifubaudire oportet, niger: vt tale fit plenum : Deiediones nigrae, qualis Tanguis niger* ^ Oftendit aut 6C nos bene a nigris deiedionibus bilem nigram feparafle. Hae enim Tanguini deni- ^ foi.'j ss* grato fimiles videntur,differentes in eo,quo'd fufae funt,& no concretae, vt illas* Nigra 'autem bilis de Atra bile i1- & in eo,quod fufaeft abfq3 concretione,& quia fulgentem habet nigredinem,^ preterea mordax ? 5 f eft, ficu ti acetum, dC terram abradit,atq3 fermentat: quorum nihil nigris adeft* * 2 4 1 Difficultas mteflmorum[ ab atra bile inceperitßethalis eft. hb tacuit T- Ab illa^qux a quibufdam pallida,ab altjs bilis flaua nominatur,maxima ex parte incipit intefti 3 de oifficuk. norum difflcuhas^abrafis prius infumma parte propter humorum acrimoniam inteftinis, poftea rci^ir. f. 7Jc vero A vero exffis adeo, vt exulcerentur. Hanc igitur inteftinorum difficultatem fiepe fanauimus. Qute vero ab atra bile fit,infanabiliseft prorfus,cum nihildifterac a' cancro vlcerato. Cum igitur hiccan cer in fumma parte confiftens, fit aut cum difficultate fanabilis, aut omnino infanabilis,quamuis pofllt continuo medicinam habere iniidentem: rationabile eft illum,qui occupat inteftina,non fo Ium quia nihil illi continuo adhaerere poteft,verum etiam quia femperab alimenti fuperfluitati^ bus tangitur,efle penitus infanabilem . 15 SdnjrM quidemJuprd^udhflcHn^fuerit 3mdlum;mfrd dutem nigra deieSldfonum efl, ^ f De nigris deiedionibus fermo habitus ab ipfo eft in procedentibus aphorifmis:nunc vero de f Ex.cod. grx-ijs,quae vel per os,Ve! per fedem excernuntur,verba facit. Quare in propoOto aphorifmo quando cis manufcri-ipfe dicit fupra,folä,quae fit per os,excretionem intelligemus,illa, quae fit per nares, omifla. Hanc ?tis> itaqs ait femper efle malam, qualifcunq5 fuerit is,qui excernitur fanguis,hoceft,fiue fpumofus,fiue inprSedeim-rubcus jiue flauus, fiueniger/iue aquofus,fiuecraifus. Melius enim efleinquit,vt infra exeat,non b’ aphotifinis tame more dirupti fanguinis,fed paulatim fluentis ita,vt fui exitus tarditate denigretur Jpfum ita- bhuscflfders" quefanguinem confluere omnino ad aliquod mteftinum,malum oportet exiftimare. Meliusau- qpos&c ttds* B tem,quando paucus,quam quando multus veluti diruptus effluxerit.Quare, quod legitur/bonu/ excernuntur, nontanquam propriedidum,fedtanquamidem,quodmelius,fignificaret,eft accipiendu: quafi CVaEff ita diceret: Infra autem melius nigra deijci.Re vera enim hoc eligibilius,quam per os quocunque mo,quado &c. modo fanguinem ferri.EIoc fiquidem dixerit quifpiam,vt eam, quae videtur in verbis Hippocra- & ita «..Burns, repugnantiam difloluat,dicentis nunc bonum effe,vt nigra deijciantur, cum tamen paulo an- Sundl°-tea j peffimum id cfle dixerit.Poflumusetiam vocabulum /nigra/fic accipere,quemadmodum ip fein Epidcmrjsdixit, de|| fanguine ex venis (quas haemorrhoidas vocant) profluente,tanquam fupra APb-11* fanantemelancholicas paffiones. Re vera enim iam facf\x melancholite maximum eft remedium 6' Epa1^g' 3dl‘ fanguinisex his venis profluuium:quam etiam,fi futura fit,prohibet» Sic itaq^nobis intelligenti- ,7 J ‘I78‘ bus,fermotalis erit: Sanguis fupra,qualifcunque fuerit,malum: infra vero per haemorrhoidas, bo num,quando nigra euacuantur: hoc eft quando hominis natura multum talem accumulauerit fan guinem. Aliter autem non eft afluefaciendum ei,quae fit per h^morrhoidas euacuationt,vt que pe riculofam habeat vtranque immoderantiam, fiue fupra modum fanguis excernatur,fiue ex toto fupprimatur. 26 q ^difficultate wt efl inorum habito fi l/e!uti cdrmcuU exednt, Icthdle efl. In difficultatibus mteftinorum,cum adhuc conftituuntur,quaedam corpora pinguia excernun tur:pofthaecautem,nifi finiri anticipauerint, qutedam ramenta inteftinorum, ablata ipforumfu-perficie interiore,quae membranofa exiftit & denfa,illi,quae cutem exterius contegit, epidermitidi Lcuticulae appellatae,proportionalis.Poft haec autem aliquid ex ipfa abraditur fubftantia inteftino rum: in quo tempore non adhuc fieri difficultatem inteftinorum, fediamfadam,atquecomple-, tam dicimus efle. Quando igitur partes adeo magnae inteftinorum excernuntur in difficultate in teftinorum,vt poffimus eas carnes nominare: lethalem ait efle morbum, cum neqj caro concrefce re,neq3 cicatrix obduci in tali poffit exulceratione. *7 i Quibusfinfcbribus fdnnumfluxerit multitudo cjudcuna; exparte:cum reficiuntur, alui ijs humeSldntur. jn Coacis pr*- J.de Difficult. ^ Kot. Quib. ia 3 *73 ^ r 1 -1 in 1.Ptor.com. Calore natiuo debilitato ex profluuio fanguinis, necp cibi bene concoqui,necp in fanguinem abunde &fU& 3.t.4‘ 4a i*j c tranfmutari,muIto čp etiam magis neq^ diftribui poflunt per corpus: propter cp haec omnia, aluos in jjfdem, Mafien h umidiores par eft,donec proceflu temporis vires fuas natura recuperauerit. S11?fun^,n P“ n . . . . Cipi>S fanSUI* 1 Qdflbut bihojk deicclionesjupememcntcjurditdte ceffdnt:&3(juibusfurditdsfiperueniemibus biliofis deieBio nis &c- CS*® i7.hAph° ** Non de habittiali difficulter folubili furditate nunc illi fermo eft,fed de ea, quae repente in febri- fe'' bus,vel ahter fit,recurrente ad cerebrum bile Jpfa fiquidem,cum meatus auditorios occupauerit, efficit furditate.Cum vero hinc ipfam natura expellente,ad excretione peruenerit,foluit furditate. 29 II Quibus infebribusflxto die rigoresfiunt ,diffic ile indicium[equitur * TinciTcF ** de Tremore, principio, paipit.&c. ja. Quicunq3 ad febres,&praecipue ardentes, rigores fuperueniunt:iudic/um habere folent bonu x. Epico.i.t. 5i'h atqa peifedum,vbiindieiudicatoriafiunt,&cumfigniscodionis:nonbonum autem neq3perfe 45*r-Ili-b dum,quando vel diei,vel codionis figna fuerint imperfecta. Quo'd igitur cocoda efle oporteat, in E‘.co^’ quae bene iudicaridebeant,in primo libro docuit Epidemiorum per ea verba,quas paulo anteadi- io7.b.c xuiius:quorum initium.||Codionesceleritateiudictj,faIutiscj3 fecuritatem fignificat. Quoxdaute ia.Apho. z4. neqjin oibus diebus: & inj Prognoftico fcrip0t,5c 111 hoc ipfo | aphorifmorulibro,d:pra:tereain '/nfia’ J primo Epidemiorum. Colleda aut funt a nobis haec omnia,opportune čp expofita: quaecunque ”,/ qdede diebus iudicatorijs ab eo feripta funt,in tradatu ve diebusiud.catorijsinfcriptoequaecunqj izoj v ^ / veröde ■\ vero de Ognisco ™^d^e& rifmi integritatem, flue (eorfum vnumquenq^ fcribere, nihil refert: nam 8^ communitas eorum ■. rii,&c.antime oftenfaeft3&fingulorumproprietasinfermonepra:dicfto. Dicetur autem &Tnuca nobisdenuo dmm-< breuibus. Quando in morbo fenfus aliquis Iaflltudinisfuerit,expe(ftare oportetabfccftum alique ad articulos fore, pradertim iuxca maxillas: fimili modo, fiquis ex morbo conualefcens,parte aliqua corporis laborauerit, vel ante quam aegrotaret. Nam plurimum folet ad talia decumbere, in illis videIicetmorbis,inquibusfperaturabfceflusfuturus,neque morbus per excretionem antea judicandus. Didta funt autem quaedam &C in praecedentibus de talium morborum dignotione,fed ferino vmucrfus in commentarqs de Crifibuseft explanatus. 54 r I Si a febre habito,tumore non exiflente m faucibus, flrangulatio repente fuperucnerit Jethale. in Coacis prae- 7a. Apho. 59. T. Qr ,. ' t r o. r not. In febrib. 5 9.d Licet sX um phciter accipere initium aphorifmi,in quo ait. Si a febre habito: tanquam ita dixifi de repente fuf- lntia,Aph. j j. fet. Si homini febricitanti,tumore non exiftente. Licet 3l cum maiori aliqua fignificatione: quem focan &c-admodum folet in Epidemijs fcribere,non fimpliciter quouis modo febricitantem oftendcns.cum ** dicit,Febris ipfum habebat: fed de eo,cui magna infic febris, ita loquens.Cötingit itacp 8C fine gnafebie3ftranguIationerepetefuperueniete3hoieminterire:ineuitabiiioraute3et citior eft mors, adeo vt neq? ex inopinato vnquä homo faluetur,cu vehemens febris detinet cgrotante.Indiget.n* huifcemodifebris(vtinfermonibusdediificilianhelitufuita'nobisofienfum) infpirationeabun danti:fit vero nedum abundans,veru omnino pauca,tjs,qui ftrangülätunNeq? enim aliud eft: fträ gulat*o,nifi interitusfubitus propter defectum infpirationis: qui fit cx angullia alicuiusinftrume ti ex ijs,quae obfcruiunt refpirationi. f Nam talis anguftiaipforum feorfum in eo genere elf quod f CocJe:c gr2E: anhelitus carentia noiatur:quže 8C ipfafit vel propter imbecillitatepotentiae illius, q mouct thora- habebat ^11 ce,vel propter vehemente frigiditate vitalis principi). Stragulatio vero oino fit ex anguftia:angu yJP fiiaautjVel repleta intermedia regione,quteinter thorace eft,atq3 pulmone,aut pulmonis cauernis, vel aliqua inflamatione totu occupante vifcus,vel afperam arteria,vel eä parte,q.uaeeft veluti caput feTV' C eius,qua nominatlarynga i.guttur: quae etiam inflammatio fieri aliquando folet in praeiacete fpa- V tio,quod pharynga i.fauccs appellät.Nam & Homerus ita nominauitiiiquiens.Pcr fauces aut vi< 7' vei num im pellebatur :fpatium illud laxius,quod gulam,dC guttur praftacet,nominans fauces. Vide Lauretianusex tur aut & nunc Hi ppocrates hanc eande partem eode modo,quo etia Homerus,nominaflc.Dicit ion n* fori anetur: Tumore no exiftente in faucibus: tanquä pofllbile fit ore multu adaperto parte ipfam dili guftVfine rPi-gentiusinfpicere:quodingutturefierinequit.Fietigiturfermovniuerfushuiufmodi:Sia febre »talibus opifi habito ftrangulatio repente fu per uenerit citra tumore fauces occupante, lethale eft. Priici etenim C1*s potcft* per inflatione (gr^ce cedema,) ČC tumore ide intelligebat.Neqa nos latet triplice efle tumoru dilfe* rentia: vel enim funt cum dolore,quos iuniores inflammationes nominant: vel abfcp dolore,ÖC duri,quos Graeci fcirrhos vocant: vel fine dolore 5č molles,quos ljdem Graeci oedemata, id eft in-flationesjpeculiariter appellant: 8C propterea ab antiquo vfu recelFcrunt,vt qui 110 omnia praeter natura incremeta fub vocabulo inflationis copledtantur. Cum igitur fauces fine tumore apparuerint,ftrangulatio autem repente fuperuenerit,folius gutturis eft huiufcemodi pafTio.Strangulans cur (vt dixi) dC propter morbos alios,quos paulo antea dixi ..Repente autem ftranguIari,foli guttu riineft.Peripneumoniaenim,nonrepente ftrangulat tegrotantes,verum paulatimab initioin^ D crementum fufcipiens vfcp ad propriam confiftentiam,in qua talem cafum aftert.Et,fi quod tuber culum,& abfcellus in pulmone fit,hsec quoqj paflfio diuturna eft: ficu ti & fpatium inter pulmone, atq3 thoracem pure repletum, faepius homine ftrangulat,abfceflii 111 iplum dirupto,qui fcilieet 86 ipfe in longo tempore fuit conftitutus. Nam afperx arteriae inflammatio difficultate fpirandiquL . dem aliquam efficere poteft,ftrangulationem vero non poteft, propter magnitudinem meatus in . . ipfa latioris,8 te tunica inflammatione patientes,viam fpiritus valent intercludere.Nominantaut medici quide talem difpofitionem non per,f,fynanchen,fed per,c,cynanchen: quibus placetfaucium inflamma lionem per,f,fynanchen nominare.Non nulli vero et parafynanchen,8( paracynachen noiant: pa rafynanchen,quando adiacentiumfaucibusmufculorum inflammatiofuerit:paracynanchen aut, quando extra guttur.Ex qs igitur,quardicfta funt,ratLonabile eft tale difpofitionegutturi aliquem i.pr0rrhet.c6. inferre dolore: et videtur Hippocrates eius manifefte meminifle in libro prorrhetico,hifce verbis: i-t. 5 4.4a. 175. J FaucesdoIentes,tenuescum quadä difiicultateft:rangulantes,velociterexitium afferentes.Nunc hr vero dolentes non. dixit, fiue quia ex ijs, qua: dixerat antea, poterat fubintclligi: fiue quia etiam fiTvcrbis.^ . ) ’ abfqs abfq; dolore aliquando didam putauit in praecedente fermone fieri pofle ftrangulätionem. Et, fi E omnino poteft efle fine doloreftrangulatio: ex talibus caufis erit. Poffibile eft multitudo humidi tatis.piruitofo prarfereim,madefacientetunicam gutturis interiorem, fieri abfque dolore tumore. Poffibile eft etiam aperientibusipfum mufcuhs,craffioribusfadis,meatumreddianguftiorem; contingit & vtrunq* coniungi.llludqjimposfibilenoneftjVt propterfuperfluamficdtatemmu fculorum gutturisintrinfecorum fupra modum extenti,meatum reddant anguftiorem. Qui vero fint hi muiculiA quo modo claudant guttur, oftenfum eft in tradatu,qui de voce infcribitur * 55 || Si dfebre habito collum fperuertitur,& yixpoteü deuorare,fme V/o tumorcjetbale ejl. • 3a. Aph. j j. rot. Co Hfl con Non amplius adiecit hic locum, in quo inquit,Tumore non exiftente:ficuti in prfcedeti apho uertere nö pof rifmofaucium meminit inquiens,| Tumore non exiftentein faucibus.Nos vero dicemus alterum j ?.c k &c‘ duorum vel ex communi fubaudiendum efle in faucibus, vel in omnibus colli locis. Cum enim t« multis co. in nun0 horum apparuerit,neq3 ore aperto in taucibus,neq3 extrinfecus tumor,hominem vero co graas addi- t,geritnonpofledeuorare,cafuseftexitialis:quifitexinflammatione aliquando mufculorum, qui tw ifociC 19 7 dixittentls ,mra vertebrarum partibus,no folum recuruationesA obliquationes. In fecundo fiquidem libro Epidemiorum,de propofitanunc in aphorifmo angina verba faciens,in-i.Epi. fe&.i. quit: J Erant autem anginam patientium tales affedus: colli vertebrae intro vergebant, dC extra » apparebat collum habere cauitatem, & hoc tačtum dolebat. In hoc itaq^ fermone vnam oftendit » vertebrae euerfionem ad intra fadamrin praefenti veroaphorifmo generaliori vtens fermone, inquit : Si collum cuertatur. Verbum enim /euerti/ omnem, quae eft ad id, quod praeter naturam, euerfionem oftenditreditudinis vertebrarum. Infecundo autem libro Epidemiorum fermoni adiecit:Et hoc tadumdoIebat.Hic vero nihil de dolore dixit: gcj neceflarium eftadefle dolorem vna cum ea,quae collum obtinet,inflammatione:mfi&hiceam,quae fit propter licritatem excede tem,tentionem,tradum A euerfionem partium tantummodo offendit A propter hoc ipfum ca- fum inquit efle exitialem: cum alter,qui prouenit ex inflammatione, non fi omnino exitialis, quaG ‘ ; lis erat prior,cui coniunda erat ftrangulatio.Neqjenim eft aequale periculum,fi Siomo ftrangule- tur A vix posfit deuorarc. Verum,fi propter excedentem ficcitatem id accidat A collum euerti,ec vix pofle deuorare,Iethalis eft cafusA praecipue cum vehemens eft febris :vt verba illa/ Si äfebre habito/etiam in hunc fenfum accipiantur. Ob hanc autem febrem ipfam,etiam immodicam fieri par eft in membris ficcitatem : & duplicem habebit febris vehemesad mortem rationem: & quia, vt fignum,erit,quod fiat cuerfio propter ficcitatem A deuorandi difficultas A quia ipfa quoque aliquid afferet,tanquam vna quaepiam ex caulis perducentibus ad mortem ♦ J Sudores febricitanti fi inceperint,boni, & tertio die,& quinto & feptimo, & nono, & Undecimo, & quarto-in H.dcludka- (Jeam0)&Jeptimodecima,& lngc[imo,& yigefimofeptimo,& tngejimo quarto.Hi enim fudores indicant morbos. frbridtan ufe Qui > ero non ita fiuntJaboremJignificant,&morbi longitudinem,et recidiuam♦ Non fudores tantum3fed alui excrementa effatu digna A vrine multae A fuxta aurem abfceflus, vel aliquem alium articulum,in didis diebus optime apparet. Sermo enim in vniuerfum eft talis: ludicatoria figna,ac cafus,in diebus iudicatortjs incipiant. Ac fermo quidem ita prolatus fufficie-bat: verum Hippocrates nunc non de omnibus ipfum fecit iudicatorijs,fed de fudoribus tantum: H dC nobis memoria: fubiecit iudicatoriosdies,qui funt intra quadragefimu. Morbi enim iftis diu-turniores^on admodum folent per fudores iudicari, ficuti necp omnino per excretiones, fed vel Per concodionem,vel per abfceflus. Qiio'd vero non omnis numerus dierum fit ad iudicandum vide 1 progn. idoneus,experientia manifefte demonftrat: &C quifpiam admiraretur illos,qui aiunt nullam in illis 65. cr 3./» og. efle differentiam: melius eft enim,ex tjs, quae apparent manifefte,difcere differentiam: caufam ve-13. roeius,quod fit,per multum ocium confiderare: quod nos intradatude diebus iudicatorijs egi- mus: id,quod ad artis refert vtilitatem,in primis duobus commentarijs träfigentes: caufas autem ipforumtemantesintertioperquirere.Non paruaautem eft de diebus feriptis in aphorifmo di-fcordia,cumalijalios pro arbitrio feribant. Nos vero illa fecuti, quae ab ipfo Hippocrate feripta funt&inPrognoftico, &EpidemijsA hoc aphorifmorum libro,ipforum ferimus connume-rationem. Verba autem, quibus de hifce diebus Hippocrates fcripfit, habes omnia in tradant de iudicatorijs diebus A iudicfjs colleda. Nunc vero a tertio incipit,qui anticipat quartum in breuioi is temporis morbis: 5C poft hunc quintum fcripfit vno die quarto tardiorem. Sic enim fere' in omnibus exemplaribus inuenies,cum quartus dies in aphorifmo nondum eflet aferiptus, quamuis hic dies fit primus iudicatorius. Veruntame ipfum nunc pmermifit vel ipfe Hippocra tes,vel Ates,vel qui primus librum tranfcnpfit. Si vero omnino Hippocrates illum praeterrjt,hanc ob cau-fam ipfum exiftimo iftud fecifle,quoniam morbi plurinuperacuti, qui cum fudore iudicantur,ter ii&Mquinto die magis,cj quarto,iudicium fufcipiunt.Rariores enim funt,qui die quarto iudican ? tur: atqs boe a me fuit inuentum per experientiä,cum ob hoc ipfum valde admodum inquirere, quadecaufadies quartus fuiflet ab Hippocrate in aphorifmo praetermiffus*Hoc aut videtur accidere,quoniam morbi peracuti primam ftatirnaccefiionera vehementiffimam habent,&C reliquas illis proportionales per diem tertium.Didicimus aut,q> in vehementioribus acceffionibus iudicia ftunt,& quo'd morbi,qui in diebus imparibus accesfionem habent,citius iudicantur: qui vero paribus, tardant. Atqp ideo,fi etiam in principio aliquis morbus exacerbatur,hoc magis acciditin die bus imparibus: fi tardare debeat,ad dies pares vehementiores accesfiones transferuntur* Haec habeo,quse dicam de die quarto. In fine autem aphorifmi,non nulli trigefimum primum diem, non ’ i>ullitrigefimumquartumfcribunt*Scimusautemhosindierum iudicantium numero cotineri; fortaüe trigcfimusqUartus maiorem vim habet:no tamen quadragefimi meminit,fortaffe quia liunc principium morborum longorum exiftimauit,qui non admodum per fudores iudicantur ♦' Nam 5Č trigefimumprimum,& trigefimumquartum,5£ ante ipfos vlgefimumfeptimum raro in-Bueniemus per fudores iudicare, 37 J Frigidi fudores,cum deutd quidem febre,mOrtem:cum mitiori dutem,longitudinem morbi fignificant. -n jib de 4" Quod quidem ita fiat,faepius experientia docet. Caufa vero huius exploranda: nam plurimam ‘^dc mihi videtur habere dubitationem,quo modo febre calidisfima homine detinente, fudor fiat frigfi dus.Quo'd igitur in alijs partibus corporis fit neceffarium efle vehementem caliditatcm,ex alijs ve ro fudores frigidos euacuari, eft manifeftum* Eflent enim calcfatfti, fi ex partibus calidisfimis ef-ferrentur.Euacuantur autem excute fudore,quam frigidam efle contingit:cum tame ea,quae funt fub ipfa,comburantur* Nam quibufdam humoribus putrefeentibus oftenfum eft febres acutas fie -ri .Hi vero putrefeunt faepius quidem ia toto corpore,faepius vero in vafis folis. Gum ergo hxc ait quando duo contigerint,humores,qui funt in vafis,putrefcere,& eam, quae folida corpora regit, naturam (quae fecundum Hippocratem eft calor naturalis) vel extingui omnino, vel proximam ; efle cxttndfioni: quae quidem ex his euacuantur, frigida fentiuntur: eam vero, quae fit ex piitredt-* ne,caliditatem nihil prohibet vehementisfimam effe,atq3 ideo fignum eft exitiale,oftedens in ani-maliscorpore humorum multitudinemfuperabundare,tantam habentium frigiditatem,vt neq? a C calore natiuo,necp a febrili calefiant. Tepidis fiquidem exiftentibus febribus contingit faluari hominem,concoda in proceffu temporis multitudine humorum [frigidorum, atq3 euicla av natura * Acuta enim febris,caufa eft,& fignum perniciofisfimum:caufa quidem,quia prompta eft ad dif-foluendum corpora: fignum autem,quoniam humorum multitudinem efle ffigidisfimam often- , - dit,vt qux necp a' calorefebrili tranftnutetur.Febris vero,quae non eft acuta,fed moderata, permittit tempore longiori a natura multitudinem concoqui, cum non anticipet difloluere hominem: . non eft autem fignum adeo perniciofum,ficuti vehemens febris.Contingit enim in tepida febre, etfi modice frigida multitudo fuerit,incalefacftam permanere ♦ : 38 Qu,d pdrtc corporis fudor eft>ibi fignificdt morbum. Si per totum animalis corpus morbus extenderetur,ex toto etiS aequalis fieret euacuatio. Fiunt enim fudores vel natura humiditatem fuperfluam euacuante, (quando & optime iudicium fit) vel quando non continetur in corpore, morbi ratione. $cd,fiuehoc,fiue illo modo fiat, membrorum patientium humiditatem euäcuant* * 39 ß J Et,qudparte corporis cdlor,dutfrigus,ibi morbus, [ wtfkdeludi- Qua parte corporis infignis aut caliditas,aut frigiditas fuerit,in ea morbum neceffarium eft ef- «ii fe:hxc fiquidem extjt a temperie naturali,quae fanitas eft. > ltas’ c* 40 I Ftpvbi in toto corpore mutdtiones,&,fi corpus refrigeretur,~Vel rurfus cdlefidt,yelcolor diter cx dlteropdtilon “ & gitudinem morbi fignificdt, ' - ^ Difpofitiones variae diuturniores femper funt,qua'm quae funt vniufmodi: cum non posfit na-■' tura in paruo tempore multas confifiere difpofitiones. * 41 Sudor "multus exfomno faflus dbfqj cdnfd manfeftd, corpus ~)>ti pluri cibo fignificdt:fi yero cibum non dccipien 4-e.io. tl])0Caccidat:fcire oportet,quod eudcudtione corpus indiget* v Non nulli ita fcribuntaphorifmum: Sudor multus ex fomno fadus fine caufa manifefta. Alij», fine aliqua alia caufa* Verum haec,etiamfinonadijdantur,milhesinmillefermonibusabipfo prg‘ termiflaintelliguntur:quia,etiamfinondicantur,tamefobaudiutur a'nobis: vtquifemel abipfo* didicerimus,qudd,qui a caufa extrinfeca,non ex difpofitione corporis cafus proueniunt, nullam faciunt certam praecognitionem* Hoc ita ^femper oportet meminiffe* Quod vero in praefentf . aphorifmo aphorifmo docetur,in verbo /multus/ adiedo,maxime confiftit. Si enim fudor multus non eflet, E pollet &C propter virium imbecillitatem,^ corporis raritatem accidere. Ipfius vero multitudo, tera duarum caufarum fit,vel propter ciborum,qui funt recenter aflumpti,immoderantiam,vel ii • loru,qui antea.Quod fi propter recenter aflumptos,prohibere op ^on ,(^cni eft,fiquis dixerit,fi inciderit,& fi incidat. Verbum enim /inciderit/ vnum fignificat fis gor‘cominen’ rigoris infuItum,/incidat/vero plures. Semel igitur rigore incidente,nondum liquet,an pernitio- paiphXc.0^! ter vexans &c. fa,an optima iudicatio fit fecutura. Poteft enim QC propter virium imbecillitate cafus efie lethalis: 5 j.a. k 4r?ctAe/3ct\ poteft ČC iudicatio periculofa,bonum tamen habere finem. Sepius vero fieri rigorem febre nö de nciente, SC alioqui bonum non eft:in virium autem fačius imbecillitate, perniciofus. Nam, fi qua euacuatio rigorem fubfcquatur,quaenullam farit intermiffionem: propter vtrunque hornis H nem diflolui verifimile eft, ÖC quia vis imbecillis ferre non poteft rigoris agitationem,& quia ab euacuatione dilToluitur. Si vero folusaccidat rigor,nulla euacuatione fubfequente,vtroque modo cafus caret bonitate. Nam 5C vt mala caufa, vim corporis tanget :&C malum fignum erit vltimam illius indicans imbecillitatem,quae folita fit noxios humores in rigoribus euacuare; nunc autem id efficere non poffit ♦ 47 I Excredtiones in febribus no intermittentibus fiuida,eruent afoetida,& biliofa3oesmala.Etfi bene exeuntfiue 7a. Aplio.fy per alui excretionemfiueper yr mas,bona. Si'\eronon aliquid eorum,qua, iuuant,per hac loca excernitur,malum* *o.c Forte conueniens fuerat dočtrinae aphorifticae, dici compendiofius, omnes prauas excretio-nes,cum bene exeunt,ad bonum terminari: Hippocrates vero non ita locutus eft, fed primum quidem trium generum excretionum meminit,eius,quaeperosfit,eius,quaeperaIuum inferiorem ,& tertix,quae per vrinas: deinde illius,quse fit per os,magis particulatim. Non enim fimplici-ter dixit prauas excretiones bene exeuntes,bonas efle, fed fpeciatim ipfarum meminit, inquiens: Ltuidae, cruenta;, fcetidaf,6^b!hofe. Vna autem communis eft in hifce omnibus ratio : .Malae va-cuationes funt prauarum figna difpofitionum: prodeunt ^3 fepius eodem modo,quo in vlccribus putridis A putridis, a quibus ichores, hogeft liquores faniofi, defluunt, nihil difpofitioni conferentes: non nunčjj vero ita ficuti pus,ex abfceffii dirupto bene expurgans partem patientem. Indicia vero,cp bene excernatur, maxima quidem funt & codio, 6C bona tolerantia,cum ipfis vero 8C morbi fpe-cies3& poft ipfam tempus anni,regio,astas,natura aegrotantis. Quod autem eft in fine aphorifmi, duobus modis fcriptum inuenitur.In quibufdam,vtfupra,fcriptum eft, Si vero non aliquid eoru, quae iuuat,excernatur. In quibufdam vero fine particula /non/ hoc modo * Si vero aliquid eorum, quae iuuant, excernatur. Et erit fecundum primam fcripturam fcrrpo talis, Si quid eorum, quae non iuuant excreta, videtur euacuatum: non eft bonum. Secundum vero fecundam fcripturam, Si quid eorum, quae iuuant, ÖC funt animali conuenientia, excernatur, non eft bonum.' Melior autem eft feriptura prior. 4S j In febribus non intermittentibus fipartes exteriores frigid#,interiores Uruntur,&fitim habeat, lethale efl. Coacis pno. In i Pror. cö x* 1^ morbo «icii* i.7.4a. i eo ipfo, q> ad primas judicationes non foluuntur huiufcemodi paffiones,lint diu duratura:. 5 X J Qmcunque in febribus,1/elin alijs morbis ex Voluntate illachrymant, nihilabfurdum: qui 1/ero non ex holun- |^olen?es'n5 ÄK t«te,dbfurdiu{. k,D|canač.t.t Didum quidem dC in Prognoftico, J Iachrymari non effe bonum fignum,quado videlicet ocu x\. pfc°s.b£ lus ipfe nullum affedum habet proprium, atqj pracipuum, veluti lippitudinem, vel in palpebris jn Proo. c5 x. afperitatem, vel tale aliquid. Nam debilitas quaedam offenditur potentiae contentiuas, quando, io.^Vijz.c etiamfi talia non adfint, illachrymant. Non rede autem fcriptum fuit /abfurdius/ comparatiue: melius enim fuerat abfolute, abfurdum dicere :dC mihi videtur hic error culpa magis primi librari), qua'm lpfius Hipprocratis,contigifle. 5 3 Quibus circa dentes in febribus quidam lentores nafcuntur,ijsfortes fiunt febres* Neque enim nafei poflunt huiufcemodi lentores fine caloris multitudine pituitofiorem humi-citatem exiccante. Extra ord. Ee Quibus 54 J Quibus phnmurnficc£ tufj'esleufferirritantes in febribus ardentibusfunt/ionmultumfrn infeflantur* Ein^EP>d-c6.i 1 - ' ■ "• • t-i-4 3 ‘-164g Siccas tuffes illas nominant,in quibus nihil expuitur.Fiunt atxcem aliquando ob intemperiem tnftrumentorum,qua: obferuiut reipirationi: aliquando fauciu afperitate,vel aliquo tenui,& pau co humore deftillante. Quicquid horum acciderit, aliquo modo madefcunt loca, quae ad afperam perrinentarteriam, $£ideo minus fitiCüIöfi fiunt.Nam, fi afperitas fola fuerit, propter motum in tufii factum, cx locis vicinis humor aliquis attrahitur; fic autem, ii fola fuerit intemperatura. ■i.Epid.ied.j3. ^ I Jx bubonibus febres omnes md&, prat er dianas, i.deDiffeten. Febres diaria omnes ab ipfo vocantur,quaecunqj fui ratione vna die durant. Tales aute funt,&: quje ex bubonibus proueniunt,quando ex caulis manifeftis confiftunt, Alios vero bubonas, qui fine caufa manifefta fiunt,verifimile eft ex vifcerum inflammationibusfieruatqsideo febres, qug vna' cum ipfis eueniunt, malas effe, cadmiib srfe- 5 ^ i Febricitanti[udor fuperuenmsfebre non def cient e, malum:prorogatur enim morbus, & multam fi'gnifi-bri citati (iidot Cdt humulltdtem, * p , ccdat, &c. d Qportujt hunc aphorifmum cum altero päulo antea dicffo c6niungi,in quo dicit; || Sudor mul iupra,aph.4i, frigidus,vel calidus fern per fluens.Ipfe vero oftendit,8£ quo pacffo talem fudorem dixerit effe malum, &C propter quam caufam. Malus itaque exiftit, quia cum hoc, quod morbum non foluit, ipfum etiam prorogari fignificat.Caufam vero prorogationis,muItam ait effe humiditatemiqua cffm longiori tempore diffo!uat,ac concoquat natura,neceffarium eft morbum effe longum. 1.de Morbis.Et 57 I] Qm 4 conuulfione aut di flent ione neruorum tenetur febre fuberueniente liberatur* tetano, ac con* uuifione occu- jgft quidem & diftentio (graece tetanos) neruorum cohuu!fio,fed non videntur in lpfa partes bM ludicatlo conuulfiriqüoniä ^qualiter ante,5^ retro tenduntur: atque ideo praecipuum illi nomen eft datum «ib, ijfdem ver diftentio: ita vt omnes conuulfiones fint numero tres,gr^cis vocabulis,Opifthotonos, id eft ten-otr tio ad pofteriora: Emprofthotonos5id eft tentio ad anteriora: Tetanos;id eft equalis tentio, no uuifirt.ii.’7a.ijj.f in ijfdem Coa- 59 || Tertianaexejuifita^fiptenis circuitibus3quodlongifrmum eflyiudicatur. de Typis .ja. tianaexquifita T ertiana febris, ab ea, quae ardens nominatur, humore faciente non differt. V traqp enim a fla- in c°-?• in qnque,&c. ua fit. Differunt autem, quoniam febris ardens in venis vna cum fanguine flauam bilem re- {i*J Ep/ c6t dundantem, &Č ebullientem habet : tertiana vero in toto delatam, ac motam. Exquifita igitur ter- nj.*a. i64.i> «ana erit,qu£ fui ipfius naturam puram,finceram čp feruat. Seruat autem,vbi flauam bilem habet H ^de Criflbus-(vt dixi) redundantem, & mota,& preterea tempus ^ftiuum, & locum tempori fimilem, calidum de Natura hu-videlicet,ac liccum,&c hols aetatem,dC teperaturam fimilem. Statim aut in tali tertiana acceffio fiet ma.co.i. t. iu cum rigore:SC folutio eius cum fudore,vel per vomnum,aut aluum inferiore flaua bileeuacuata, vel omnibus iftis pariter fačtis. Erit &Č huic tertianae tempus acceflfionis minus multo, ^ quietis» Duobus fiquidem diebus, 8C totidem nocftibus toto eius perfecfto circuitu, exquifitam tertianam nuncpinueniesextraduodccimhorasfuaacceffionem protendere. Talem igitur ait Hippocrates in feptem circuitibus,quod longiffimum Ot,iudicari. Quod enim in continuis vna dies poteft, hoc in intermittentibus acceffio. Ad iftarum igitur connumerationem, earum fiut iudicationes. in Prog.co. j.t. Hoc ipfe in Prognoftico innuit, vbi de quartana Ioquitur,ita inquiens; | Fit aut d£ quartanarum » 7,4a.iQ7.f confiftentia ex ordine tali. Eft ^3 ä nobis obferuatum, tum in quartanis, tum in tertianis, fieri iu- » dicationem ad numerum circuituum,non dierum. Statim ltaq^ in tertiana febre ab initio feptima, acceffio in tertium, &C decimum incidit diem, & fepius in ipfo morbus iudicatur, non expetftato quartodecimo. Sicuti igiturinmorbiscotinuisacutorumquidem morborum terminus eft quar *AÜongiifitnit. tufdecimus, peracutorum vero feptimus: fic in intermittentibus, breuiffimi temporis tertiana febris terminum habet circuitum feptimum» Rurfus a ut, ficu ti in peracutis,morbus poterat iudica- ri,£(in A ri dCin quinto,Sl quarto,& m tertio die: fic de in tertiana in eifdetn circuitibus fieri fplutionem co tingebat,nonexpedante natura feptimum circuitum ♦ Hippocrates igitur tertianam aliquando cum adiedione exquifitam nominanaliquando vero fimplici appellatione contentus, tertianam tantummodo: ficuti dC nunc quoq^confuetudo omnium aliorum Grtecorum eft huiufcemodi res omnes dupliciter nominare, a in lib. ae Iu . , . j _ dicatiöib. Qui Oo a || Quibus mjebnbws dures ob furdueruntfanguis ex naribus fluens,aut aluus turbat adoluit morbum. bus m fcbrib. _ *■* aures &c. fcd Dictum eft ab ipfo dC antea || furditatem fieri biliofis excremetis retentis,& ad caput recurren ibi adduntur tibus: dC talem folui furditatem, aluo turbata.Didum eft dC nunc ab ipfo hoc idem, dC prxterea de jlJcoads profluuio fanguinis e' naribus»Etenim &C hoc foluit furditatem, eam videlicet,qua? in febribus fit not. surditate abfqs vlla propria atqj praecipua infirum enti auditus paffione. Nihil autem mirum eft,fi cum eua- cx febrib* &c-cuantur ac tranfmutanturnoxtj humores,morbi cedant» b fupra Aph. £ y . ■ 1 ! ' 7 > •• . . . " - \ 2 8 61 c|| Febricitantem ni fi diebus imparibusfebris reliquerit,folet recidiuare. C E T Nefcio, vtrum hunc aphorifmum Hippocrates fcripferit,an fuerit a' quopiam aferiptus: fiqui- d in Procm. B dem in Prognoftico dierum iudicatium incrementa ac copofitiones fieri in d || quaternis edocuit, c5-f-f l & h dC in hoc ipfo £ [| Aphorifmorulibro,atq3inEpidemijsetia,nonmododieqiiartodecimomultos 4-wtf.h.ip7.b vidit iudicatos,fed &f | vigefimo,0C quadragefimo,& fexagefimo,& odogefimo. Ipfi vero indi- E *-a- Aph.14, eant dC vigefimaquarta,SC trigefimaquarta,& ab initio protinus quarta.Quo modo igitur ait nuc, 15*s q>,nifi in diebus imparibus febris celfauerit,non fit fida iudicatio ? Melius eft itaqa pro imparibus F1 • EPid- c5,r* feribere iudicatori js, vt quibufdam vifum eft» Multa fane exemplaria in numero plurali, dC impa- w criam7 w- ribus,& diebus,feriptum habent, Horias aegroto ✓ , , _ ' runi 1.&3 Epi. 6 z J Quibus in febribus morbus regius ante diem feptimum accidit,malum. . {. b ^ ^ Iderus id eft,Morbus regius interdu quide fit dC iudicatorie,reponente natura ad totu corpus, de via. rat. in & praecipue ad cutem,flauam bilem: Fit etiam dC cafus hepate male affedo : mali autem aftedus fi accidat, &c. 4.t.8h7aj44.d hepatis,ex quibus morbus regius folet aduenire,tres funt,tumor durus,inflamatio, & obftrudio. & in, Coacis* Verum tumor durus,diutinus morbus exiftit:inflammatio vero dCobftrudio etiam repente fieri ^ rC pofliint. Acregq morbi,qui antefeptimum accidunt diem,ex aliquo iftorum ortum habent: nam citius non poteft iudicatorie bilis ad corpus effundi. Ante feptimum quidem diem, morbum re<- C gium efle malum, verum cxiftit:non tamen poft feptimum vacare pericuIo,eft pariter verum: ner que hoc nunc didum efhPoteft enim dC inflammatio et obftrudio longiori tempore permanere: ante feptimum autem,iudicatorie bilem effundi eft impoflibile»In quibufdam vero exemplaria bus adiedum eft aphorifmo circa finem»Nifi humores ex aluo prodeant : volentibus i)s,qui haec adqciunt,per aluum bilem expurgari ♦ : Io 63 Quibus in febribus quotidie rigores funt,quotidie febresfoluuntur♦ Cum bile per omnem corporis habitum mota rigores accidat, atque ideo fingulis acccffioni-bus expurgetur atq3 euacuetur: non abfqj ratione ad infebricitationem peruenit talium febrium intermiffio. Hocigitureft,quodnunc dictum eft ab eo. Quotidie febres foluuntur: ac fi dixiflec jegrotos quotidie fine febre fiernQuemadmodum autem,fi quotidie rigores fiunt, quotidie etiam febres ceflant: fic dC fi tertio quoq3die,aut quarto: quod proculdubio etiam fieri videmus dC in ter tianis,& in quartaniscircuitibus: in quibus dC febres foluuntur,dC rurfus redeunt, remanet tamen qutedam difpofitio praeter naturam in corpore,a' qua fecundum circuitum aliae febres dC acritudines generantur» D 64 J Quibus in febribus morbus regiusfeptimo, Vel nonoy~\el ~Vndecimo,~)/el quartodecimofuperuenerit, bonum,nifi in jib dc ItJcj. de Vift.rat. in dextrum hypochondnum obduruerit:fi hero non,non bonum. cariomb. Qui- itiorb.acut-co, bufcufcunouc 4.1.81.7.144.d Qui ante hunc feribitur aphorifmus,abfq3 ordine mihi videtur fuiffe interieeffus. Melius enim i« febnb.into- fuiflet hunc,qui nunc fcribitur,aphorifmum illi fuiffe coniundum, in quo ait: || Quibus in febri-bus morbus regius ante diem feptimum accidit,malum: vt totus fermo talis procedat : Ante fepti ‘^sb mum quidem diem morbum accidere regium,malum omnino: poft feptimum vero, optimum: regius &c. nifi dextrum hypochondrium obduruerit,id eft nifi aliquis malus affeclus ex ifs, quos antea dixi- paui0 fUpW inus,vifceri,hoc eft hepati,acciderit: Cum enim expurgatur in ipfo fanguis,d: bilis transfertur cx APh.6x. A venis ad meatus bilem recipientes: fiue obftrudio fueritin locis ad q ax transfertur,fiue inflamma tio aliqua,vel durus tumor: neceifarium eft omnino non expurgari fanguinem, dC vna cum ipfo bilem per totum corpus deferri,hinc qs morbum regium generari» ^ In febribus circa Ventriculum & forti* cardialgian i.cordis dolore. Extra ord» Ee ij huius hiffus partssdolores appellant: verbum autem cardioflem i.corde morderfplurimi exponentium 0 x A * dpyfiv aphorifmos,pro cardialge*n3id eft corde dolere acceperunt:non nullilpfius cordis, hoc eft vifce-' B in cLa^ 6- ws,motum quendam palpitationi fimilcm,per cardiogmon verbu i.cordis morfum intellexerat.; nor Cum febre Fortis itaqs ventriculi £ftus a flaua bile in ipfius tunicis ebulliente generatur. Rationabiliter autem acuta conuui- fjs,qui ita funt adedit ventriculi mordetur os,atqjob id malus eft cafus» Siquis vero per cordis; morfum,erebrum & velocem cordis motum,eum praecipue,qui palpitationi limilisfit, intellexe-- uones, perm* tiofr. , , rit: extremum ex eo malum fignificatur, * *vim vitalem maximo incendio laborare, L t ,Auh,i, ° u a 66 h\ln acutts febribus conuulfionescirca ~Vifiera doloresfortes ^malum, p i», Aph. x. pcbres vehementes, veluti ignis, neruos exiccantes, eos extendunt,atqj conuellunt, atquehoc modo permeiofas afferunt conuulfiones. Non nunquam vero bC vifcera ipfa per tale afledtum do E n\ Progn.^ ient prop{er incendtj,ac ficcitatis vehementiam: atq3 idcirco malum effe inquit. Peior autem fue^ ?94.h 1M * * rit,fi fortes dolores acciderint. Scimusautemetiam propter inflammationem, vel eryfipelas, vel E i.Epid.fect fortem obftru&ionem, vel abfceifüm aliquem,in vifceribus dolores fieri,fed verifimilenon eff,vt ? a ,& 6,Ep.co, dehis nunefermo habeatur ab ipfo, Manifeftum eft enim periculu,quod in ipfis eft: neceflario ta 4 & in^Coacis nien n° adiungitiirconuulüonLEtcüHippocratesinfebribus dicit,morbos febriles, intelligere F pranot. folet: qnfebres ipfae funt paffio,& non cafus partis alicuius, q aliquo didorum affeduum laboret. G tieVičh rat. c5^7 In.fcbribus^exfopm timores fipel conuulfiones rmalum. »ii.f h fretus in- Didum ab ipfo & antea fuit,q>c H fomnus laedens aegrotantem,mortalis eft,qui autem no laedit* terpres tmpref no eft mortalis :vbi &exemplum fermonisadijcies,inquit: d|| Vbidelirium fomnusfedat, bonu: fus (necfnetanq fomnus aliquis exiftat,ex quo delirium non fedatur, fed excitatur aliquando ac generatur. nurgmdioms Verum bC hic alia dixit exempla noxae ex fomno aduenientis, timores,ac conuulfiones. Quidam ■verßo fü\, ha- vero non /timores/ fcributjfed /labores/: Sane ČJ3 nos faepe vidimus in morbis exitialibus bC rimo Vemusybucufa res ^ labores,bC conuulfiones ex fomno fieri. Hoc autem videtur contingere,quando in fomnis Abitet u°a cerebrum humor infeftus peruenerit,tunc magis intra, čp extra, natura mota. At profedo, vt a dboad forrmumc5uerfi,implentcaput:ficinplcthoricisdifpofitionibus,fomniipfum replentes, dwibus oraeis aggrauant cerebrum. Si igitur ea multitudo magis ad atrae bilis naturam vergit, timores fiunt: fin necinal/js tra talis non fuerit, labores,ac conuulfiones. Somnfqj proculdubio femper nocerent,quatenus ad lationibus. profundum bC vifcera materia fluit,nifi codionis ratione plus afferrent vtilitatis,quam fit damnu, G ynnaeft cola quod ex motu ad interiora confequitur. Non folum autem in cerebro ipfo mali humores acerua-mentum fan- ti tales afferunt cafus,fed bC in ipfo ore ventriculi: quare bC in fomnis magis euaporant, cum ineo- gumis, exbe- permaneant: ficuti codionesvtiiesfomnosinducunt. pate demens ad šeficam. 63 fl In febribus fpiritus offendens }malum: conuuifionem enimfignificat ♦ 1^e Dla^j ^ ^llofaXrma c II Spiritum nunc intelligendu eft ipfum dicere,ficuti etiam in prognoftico,refpirationcm: qui lKm **7^ %x pmgui » plures occupante partes,manifefta conuulfio hominem apprehendet. Cum vero duplex fit in re de er pauca fpirationemotus:alter,quo fpiritus fertur ad interiora,infpiratio didus: alter,quo fertur ad exte-sut, quomdex riora,contrariamisaccepitappelIationem,expiratio nominatus. Offendit aute fpiritus aliquando ipfa denfitate qmdem infpirantibus,ficuti cum ipfe dicit.f || Duplex intro reuocatio,velutifuperinfpiratio: Ali exire prohibe quantj0 expirantibus,ficuti cum dicit,g ||Et fpiritus offendftextra delatusJn his igitur, vtriufque tui. na aute, partls refpiratioms feorfum meminit: in propofito autem aphorifmo de tota ipfa pronuncians,in nmsfiln^in- clult: '^Piritus offendens,fiue in motu ad intra,fiuead extra,fiue ad vtraque tale quid patitur. H nant,quoniam | Quibus "~\rin£, crdf&^grurnof&ßaucde/ion finefebretmultitudo yeniens:ex his tenuis iuuattpr&cipue Itero j.de DifEcuk. materiamJub tä[cs emuntfiutbus ab imtiofivelbreuifedimen meji. refpir. 3a. 7j.s tihatam figm A.I;i. fi eant: cum id h f Non fimpliciter vrinas craffas dixit,fed bC grumofas adiecit,duorum alterum offendens, vel c.) .fol.j 3. c non fit exeudi craffitudinis quantitatem, vel confiftentiae inaequalitatem,acdiuulfionem,itavt plures ipfarum impedimenta. confiftentiie, veluti grumi,rircunfcriptae appareant. Non nulli vero non grumofas feribunt, fed naxime ~)tero ccenofas,ficuti Numifianus.&: Dionyfius: qui,fi per hoc verbum,fcetorem quendam fimul offen dunt,plus aliquid, quam alij, demonftrant: fi vero quafi craffitudinis quantitate,nihilo plus hoc tyw Hfs ipfo docent. Sermo vero Hippocratis totus non videtur de vrinis effe fcetorem habentibus, fed de illis wut, ]ima prild_c Paucis tantum, ac craffis, vt ex oppofito manifeftat,inquiens,MuItitudo veniens,ex his tenuis aut non multi *uuat* Quare,fi hoc folum fcriberetur.Quibus vrinae craffx paucae: nihil fermoni deficeret ♦ Fiunt pofiprmctpiuy autem bC. fine febribus vrinae tales, natura expurgante per renes totius corporis fuperfluitates : habet hjpofia fiunt etiam cum febre : in quibus quifpiam forte exiftimaret ad contraria tranfmutationem fim;gratas .n. non effe bonam: quoniam magna ex parte in febribus, ex vrinis ab initio tenuibus fit ad craflio-cfi materia. res conuerfio,tende’ntc iam morbo ad folutionem; atque ideo mihi videtur maxime ita feriptus ab ipfo j.deDiffic. re-fpi.3a.73.e A.li.i. c,3.fol.j j.c 3. de Diffic. re-fpir.ja.7j.c A ab l'pfo fuiffe aphorifmus,id quod raro accidit,edocente* Contingit enim aliquädo vel per initia morbi,vel non multo poft,vrinas fadas crafflores,propter grauitate habere fedimen* His igitur vrinis fedimen,bonum fignum non eft,ficuti aliis,quae ab initio tenues exiftentes,ratione totius morbi codionis fedimen capiunt*Non abfque ratione autem craffae vrina: funt multitudine pau cae,vt quae vix renes pertranfeant* Cum itaque fimul maior pars talium humorum malorum fue riteuacuata,fimul ÖC refiduum concodum fuerit: tunc excernuntur multo prioribus tenuiores* Melius eft enim ita dicere,& non tenues abfolute,queadmodum dixit Hippocrates* Qug enim fecundum naturam funt, non fimpliciter tenues exiftunt,ficuti neque craffae, fed medium tenent inter vtrunque exceffum: ÖC cum mediocritatem habeant, craffiores quidem funt, atqs dicuntur aquofis,tenuiores vero grumofis: multae vero cum ratione excernutur, quia prius fuere retentg: quo tempore craffae exiftentes,difficulter exibant* A 70 [ Quibus " yvinz perturbat aquales funt mmmtommjis dolor capitis "W adeil^el aderit. inCoads praz- not. Alba ve- Hunc non nulli aphorifmum cum fuperiori coniungunt, tanq eius partem, ita feribetes:Qui lut iumcnt°rö bus autem vrinaea obuerfae,hifce dolores capitis*Etvolunt quidam verbu/obuerfae/ contrarias &j!ms doiore» B vrinas oftedere fb iis,quas antea craffas ÖC grumofas nominauit, hoc eft tenues: no nulli vero per ^ea turbatas*Falfum aute eft, q> vrine tenues linteum dolore capitis* Videntur enim dolores capitis aliqh antecedere,aliqn fimul effe cum perturbatis vrinis* Quales autem hae fint, manifefte mon nhap.pertur ftrauitjinquiens, Quales funt iumentorum: tales vero fiunt materia craffa,ac denfa a calore cagita bate «* tpreßu ta.Hae liquidem maxime ÖC ab extrinfeca caliditate videntur in fpiritu folui, ficuti bitumen, pix, co^-atq? relina*Non nullae igit vrinae longo tempore manent perturbata,no nulle vero cito fedimen et\ma™-craffum habent,ÖC cito morbum folutum iri fignificat* Quae vero non relident, fi vires affuerint, / longum fore morbum oftendunt: fi imbecillitas adiit,aegri mortem praenunciant* Hgc obiter a J* ’J nobis funt dida,qifi non carent vtilitate* Quae vero ad ipfum attinentia aphorifmum adhuc di-cere oportet,funt ifta: Vrinis perturbatis, capitis dolores neceffario, aut adfunt,aut aderut,vt in- ^vi quit Hippocrates,qm fpiritus flatuofus vna cum calore prompte fertur ad caput* Non tamen, fi- yt yerm Leo■, quis dolet caput,aut doliturus eft,huic omnino tales funt vrinae* Fiunt enim dolores capitis etia mcenw. ex calore folo,non nunqua uero ex flaua bile,quae vel iri capite vel in ventriculo cotinetur, ÖC ex jsf^Uxtm humorum abundantia caput opprimente,& propter aliquam loci obftrudionem,vel fpiritu fla- preßs praeis tuofo habente in parte ipfa generationem: quorum nihil talem facit vrinam ex neceffitate* praMis mmi C1 • ™ tenuibus. 71 J QuibusJeptima iudicatur,us nubeculam habet quarta die yrina rubeam alia^ex ratione. ^ Ka.npyct^o Sicuti in pluribus aliis feipfos imperitosartis Hippocratis offenderunt plurimi eoru,qui hunc eius librum expofuerunt: fic ÖC in ilto* Putant enim adieda fuiffe aphorifmo cum dicit /Et alia, ex ratio ne,quaecunque ad || fomnos attinent, vel vigilias, vel relpirationem,vel accubitum,vel fur in Progn.cö.i. redionem,vel tale aliquid eorum,quae in Prognoftico fcripfit: vt fi haec omnia bene fada videan 7^ tur,infeptimofuturamfperemus iudicationem* Videntur autem ignorare maxima capitaad ad 11.Ett.14! precognitionemfacientia* Vigilant enim magna ex parte,&: grauiter fe habent, ac febriunt ve- 4a- 198. h. & hementius aegri,quanto propius ad iudicationem accedunt* Plures autem eorum prope iudica- J & C’ tionem etiam fpirant difficulter.Non igitur fignum,quod ex vrinis apparet, talibus indiget cali-bus ad firmiore futurae iudicationis fpem, fed multis aliis, quae frequentius, iftud, apparent: de quibus nihil videntur cognofcere,qui audent Hippocratis libros exponere prius,čg totam ipfius arte perdifcant*Nam,cum | quarta dies fit index, quemadmodum ipfe docuit, ÖC qualis fit futura ia. Aphor. 14. feptima,nunciet:omnequod in ipfa dignum effatu fignum codionis apparuerit,futuram fepti> 1 s g ma die iudicationem offendit,adeo vt non folum rubra aliqua nubes apparens,antea non vifa,iu D dicatione fignificet,fed QC alba multo plus ipfa,adhuc aute magis dC fublimamentu album,equa-le,atque confiftens* Si vero velociter admodum morbus moueatur: ÖC coloris,& fubftantig mu tatio,funt fufficientia figna future iudicationis*T enuis itaqs vrina fi mediocri ter craffa efficiatur, dC fi alba pallida fiat: in tali morbo iudicationem fignificat* Vnius itaq^ figni nominarim Hippo crates meminit,nubecul£ videlicet rubrg* Dignu aute exiftimat, vt,ficuti hoc, ita dC alia ex ratione mtelligamus,quaecuq3 futuras iudicationes oftendunt*Suntautem h£c,quae in diebus abipfo vocatis indicibus,2^ contemplabilibus,fieri confueuere vel in vrinis, vel in excrementis alui infe rioris,vel fputis:femper enim omnia talia iudicationes fignificat, no tamen bonas femper* Solis enim codionis fignis in diebus contemplabilibus apparentibus,bonae iudicationes futurae indicantur* Senfus ergo verborum aphorifmi talis eft* Meminit autem nubis rubeae tanquam figni perrari, Albae enim frequentifflme apparent: & funt fignum codionis manifeftum,Rubeg vero raro fiunt:Et,nifi hoc in loco de ipfis dixiffet Hippocrates, q> in diebus indicantibus apparentes futuram nunciant iudicationem, forte nemo talem ipfis adeffe vim expedaret: liquidem Hippo crates colorem rubeum falutarem quidem,diutinum tamen effe vult. Nam in Prognoftico ita ad :< verbü feribit: || Si vero vrina fuerit fubrubea, 8>C fedimen fubrubeum,Ö^ lene: magis quidem haec Inprogn.co.i. ■c diutina,^ illa,fed admodum falubris*Nunquid igitur quarta die talis nubes appares, futuram in w-4d- j-oo.e Extra ord* Ee iij feptima feptima ludicationem fignificabit,in alia autem aliqua indice non fignificabit, diligentius eft ir- E quirendum,quod in ipfis operibus eft obferuandum. Nam,quantum ad rationes attinet, funt ad vtranq3 partem argumenta,dC magis ad alteram,q? non fignificabit, nifi morbus valde vehemen ter moueatur*Nam,fi quarto die fiat,aequale tempus priori,id,quod fequetur, aflumens, non eft impoffibile,vt iudicationem oftendatJn vndecimo autem apparens, non mihiadmodum videtur tribus folis egere diebus,fed etiam pluribus* Veriffimum liquidem eft colorem talem aliquid fuffragari folutionibus.Ego quidem raro fignum tale in aliis diebus vidi, prgterquam in quarto* Cui igitur in feptimo apparuit, hic quartodecimo fuit iudicatus: cui aute in quartodecimo, hic in vigelimo. Apparui te tia cuidam alteri in vndecimo, qui decimofeptimo iudicatuseft:rurfus cuidam alij in eodem vndecimo,qui vigefimo die fuit iudicatus* anticipauerint vires diflolui,fum perniciofae, velut in phrenitidibus* Nullu etenim vidi phreniti cum,in quo talis vrina apparuiflet,faluatu*Melius liquide eft, vt, ficuti totus morbus eft biliofus, lic 8C vrinse appareant biliofae* Aquofae/;aute vrinat (tales enim funt albae, atq$ perfpicup) magna F cruditate offendunt,& praeterea flaug bilis totum impetu,furfum in caput fadum fuifle*Quibuf dam enim vring perfpicu£,non tn alb£,qu£ quide tenuem habent fubftantiam, colore vero bilio fum*Qu£ vero perfpicue funt &albg fimul,funt penitus aquofe* Si igitur fimpliciter fcriptufit /praecipue in phreniticis/ horu verboru intelledus eft manifeftus:fin aute fini fermonis adiiciat, ficuti in alijs exemplaribus videtur adiedum, verbum/appareant/ ienfus erit talis: Aquofe vring malae funt: praecipue vero tales apparet in phreniticis,qui perniciofe fe habent*Neq3 enim in ora nibus,queadmodum non nulli huius libriexpofitores intellexerunt, nihil fcientes ex iis, quae ih aegrotis apparctJn quibufdam aute exemplaribus ita fcriptus eft finis aphorifmi: Praecipue vero in phreniticis tales apparent: QC eft idem intelledus,qui fecundae fcripturae antea a nobis dicftae* ’ Hypochondria fufpenfa,hoceft ad maiorem tumorem ex multis caufis deduda vnam habet, fpiritum flatuofum,de qua nunc diflerit,dupliciter fadam: non nunquam ex aliquo affectu diffi cilem habente folutionem partium ad aluum attinentium: non nunquam ex aliqua recenti occa G fione*Diftinguit autem nunc Hippocrates ifta* Nam prior difpofitio cum murmure no fit* Extenta enim,atq3 inflata inftarvtris redduntur in ea hypochondria:altera cum murmure (quod ßopßopvy juo; grxce dicitur fit*Sic autem nominatur fpiritus fonus, cum neq3 magnus,neq3 multus extiterit, ÖC cu quadam modica humiditate ad inferiora mouetur* Accidit igitur tali murmure defcendente,ad lumborum loca,vnacu ipfo tumorem ex hypochondriis deportari: vnde partibus,quae hic funt,ex ipfo diftentis,prouenit dolor: deinde hoc pado, humore aliquando ad di-ftributionem concitato,folus fpiritus flatuofus emittitur,non nunquam vero vna cum humore* Iam vero etiam humor diftributus magna ex parte per vrinas excernitur* Rede vero inquit in didis fignis aluum dirumpi,nifi anticipet feorfum quide humor diftribui, feorfum vero fpiritus in inteftinis retentus per fedem excerni* Contingit vero quandoq3 vtrunq3 ad diftributionem concitatum,8C fpiritum &C humorem cito ad vefica permeare. Quod vero in fine aphorifmi feri bitur/Hxc vero in febribus/tale aliquid mihivideturoftendere* A febribus moleftari dicebant antiqui illos,qui abfque inflammatione,vel abfceflu,vel dolore,vel eryfipelate,vel (vt fimpliciter dixerim) abfque aliquo membro praecipue affedo,£grotabät. Quo'd fi vel propter lateris inflam mationem,vel pulmonis,vel talis partis alterius febricitarent: non febricitätes ipfos nominabat, H neqaa febribus moleftari dicebant: fed pleuriticos,aut peripneumonicos, ÖC aliis fimilibus nomi nibusjveluti hepaticos,&Č lienofos appellabant*Nunc itaque mihi videtur Hippocrates duorum alterum velle infinuare,vel q> haec,que dixit,febribus accidunt, in quibus nullum membrum afte dum eft: vel q? dC illis accidunt morbis,non tamen ipfis aluus dirupta fit,vel flatus, aut vrine pro dierint*Neque enim aliquo naturali motu membris fpiritum flatuofum expellentibus, murmur in illis contingit fieri,fed velud cafum tantummodo. 74 Quibus flerdtur abfceffum futurum ad articulos, liberat ab abflefjh ~\>riha multd}craffay& a!bafa6la, qualts m Didum eft a meetiam prius,quoM abfceftus fiut ad articulos iis, qui in his laborem pafTi funt, dC quibus quouis rnodo in morbo articuli laftati funt, dC praeterea in quibufcunq3 craflorum humorum multitudo longo tempore perdurauerit. Si itaque natura valuerit pervrinam expurgare corpus, eger ab abfceflu liberatur, humorem ad articulos decubiturum, per veficam eua-cuans* Saus au j(em habuitlalTltudinariarum febrium veluti in quodam exemplo meminifle, que inCoacis prae- II Quibus albdc^^perßicu^maU, prafertimfiinphreniticis appareant. jiot.Albaverp, & diffiifa peilu Vrinae tales extrema cruditate fignificat, quare 8C morbi perdurant: quaedä vero ex ipfis, cum in iifdeCoacis: y^ || Quibus hypochondria fuflenfl}murmurdntia,lumborum dolore fuperuenienteyis alui humeElantur^mfiflatus cordiori fub- erumpant ^aut ~)irm& multitudoproucmat:h<£c ~Vero mjebnbus* murmura; . auribus quarto die quibufdam incipit fieri. S1 ~Vero etiam ex naribus fluxerit fangms, brcui admodum minum A initium ad vrinam motionis in die indice accipiunt* His enim lafifitudinariis hoc in eft,q? cito ab fceflus faciant,non expecftantibus,vt aliae, tempus prolixius* His vero ipfis bč iuxta aure fieri ab-fceffus confueuere,ficuti aliis prolixioribus multitudo ad inferiora magis decumbit*Quibus igitur caliditas maior magis materiam fubleuauit: vel fanguinis profluuium per nares patiutur, auc IA O /i OC M O 11 t" 1 JIT (~\ rl 1 f r #■< Im /v» v« /-»1 ^ 4 /A «« fi f m ,_ ' . . """ 1 * cuatione plures exigente dies*Quod autem quarto die dicitur, pro exemplo pofitum eft: te vero oportet transferre ad omnes dies alios,quicunque funt contemplabiles bC iudicatorij* 75 ||S/fdnguincm3dutpus mingat: dut renumydut ~\efic£ exulcerationem fignßcdt. Shtfc aphonf Slue 111 renikus,fiue in vefica vicus fadurn fuerit,fi quidem in vafe aliquo effatu digno confii mum cü reii^s terit,& praecipue cum aliqua exefione: fanguinis excretio cöfequitur,fine hoc aut puris tantum-vfq; ad. 83. modo* Contingit autem,vt facfto vicere in aliquo vrinae meatuum, & pus, bC fanguis mingatur* 4“. Aphoi.7 6.d ver0 renes ac veficam interiacent,8č oportet hos illis fubaudire* Exulcerantur autem magna c 6 fojf U d }' ex Pai tc *1S5C1U**n anibus lapidem habent,meatus vrinarq,quando a lapide aliquo acuto,aut ad-c' ' °'5 4'e B modum afpero in ipfis interfepto excoriantur*Nam ex vlceribtis,quae in pene fiunt,etia fine vri-na bC pus,& fanguis egreditur* Exit autem fimul cum vrinis aliquado pus dirupto abfceffu in ali quo fuperiori Ioco*Quare (arbitror) plures expofitores alteram feripturam magis probarunt,in qua coniuncftio /bč/ fcribitur,in hunc modum: Si fanguinem,^: pus minxerit,renum,aut veficg ulcerationem fignificat: quali altero folo,fcilicet pure per loca vrinae exeunte,fieri poffit, vt fit fi-gnum non modo renum,vel veficae exulceratae,fed etiam alicuius partium fuperiorum*Forte igi tur bč hi aliquid dicunt*Forte autem bč verbum /mingat/ quod aliud oftendit, qjminxerit, in fe-ipfo continet diftincffionem* Neque enim idem eft vel ita dicere, Si fanguinem bC pus mingat: vel illo modo, Si fanguinem bč pus minxerit: In vno enim vel duobus vel tribus diebus potuit minxiife pus dirupto abfcellu ad vrinke inftrumenta: Multis autem diebus,ac menfibus vbi hoc fa&um fuerit,renum,aut veficae exulceratio fignificatur* V trum autem lpforum magis fit, bč dolor diftinguit,qui in differentibus accidit locis: bC ea,quae cum vrinis excernuntur: de quibus deinceps loqueturJam vero bC de vrinariis meatibus eadem eft ratio* : i. de Locis afF. jj m ~\rmd erdfld ex iß entere ar uncuU parux^dut eluti cdpillt ~\nh exeunt, iis a renibus excernitur, Nawra hurn^ d C Paruae quidem carunculae renum fubftatiae indicia funt, qui vero vti capilli,nullo modo renu: t‘10' ?a* 41 tJ.a 1 US’ neque enim fieri poteff,vt ad talem fubftantiae formam ren diiloluatur: nam,qui hoc aiunt,ren u 1 °’S de Natura hu. ignorant naturam*Ätneq3,cum veficarefoluitur,6^ eroditur,vtquibufdam vifum eft,tales vring co. z. t.zo. 7a. excimu Sunt enim huius particulae, foliorum fimiles magis, ficuti bC Flippocrates paulopoft eas fquamas appellat^Sed rei veritas ltafe habet: quod nobis forte quadam faepius videre contigit* IufraaPho-8r- f Sed alij quidam medici,quamuis in operibus artis multum exercitati, raro fe aiut vidifle vrinas ^ Ex &raas tales* Vocant autem recentiores medici hanc paffionem rp/^ictaiv, i* capilIitium,quonia capillis, et bC albis quide magis fimilia videantur,qua: ab vrina efferuntur* Nuper quida talia corporatam ^^2^1 ’ A.ii. i.f.ii d.3. longa mingebat,vt incredibilis longitudo videretur: nä quidam exipfisad dimidium "cubitum Sej et Matii. c.6.foi. 54.f cxtendebantur*Hic autem toto fere anno,qui anteceflerat,orobum,&: fabam comederat,faepilfi- dam medici m me'que cafeum bč tenerum,bC ficcum: omnes čp alij,quibus talia mingere cotigit, cibis craftlori- operibus artis bus vefcebantur*Tali igitur humore in renibus aliquo modo vfto, capillis fimiles fubftantiaege- multu exem-nerantur* Sane cp modus ipfe curadi,rationi,quae de caufa habetur,atteftatur* Nam ab extenuan- tatißepe fe tibus,atque incidentibus medicinis, adhibito etiam alio vicftu humedante, tales aegri curantur* ere. & Si vero tanta effet exulceratio renum, aut veficae, vt eorum fubftantia diflolueretur: non modo lU ^auretu^ D nihil ex talibus medicinis iuuarentur,fed etiam fupra modum irritarentur*In his itaq?, ficuti bč in aliis,Hippocrates dignus eft admiratione, cum ipfe eorum inuentor extiterit, quae ne a pluribus ^ noß0K quidem medicis ad hunc vfq? diem ex fignis fuere comperta* Ipfa quoq3 fermonis diligentia ma-gnam habet admirationem,cum dicat talia ex renibus excerni* Neq3 enim, ficuti in priore apho- \feß rifmo J renum caufatur exulcerationem ,ita bC nunc dixit: verum fimpliciter ex renibus inquit ex yßtj yt Leom. cerni, quemadmodum fi quo mipgente lapidem, ex renibus ipfum excerni dicamus, non q> fit cems uertuyet pars fubfiantise eorum,fed quoniam in ipfis fuam habuit confiftentiam* Paruae igiturcaruncu- ^etns iterpm Ix fubftantia renum vlceratorum re vera partes exiftunt* Qui vero veluti capilli funt, in reni- imprcjfm. bus quidem confiftentiam accipiunt,veluti bC lapides: non funt autem partes eorum fubftantite* Supra aph. 7y. Male ergo in omnibus exemplaribus hic aphorifmus fine particula /aut/ legitur, Carunculae par ute veluti capilli* Nullo enim modo carunculae paruaeaifimilanturcapillis*Verum oportet inter verbum /paruae/ bC diefionem /veluti/ mediam interponere coniundionem /aut/: tanquam Hippocrates non de vna re,fed de duabus faciat fuo fermone mentionem: quaru vna eft, Carun-cule paruce: altera vero, Veluti capilliJn iis igitur, qug funt veluti capilli, femper vrina eft craffa: , cumpituitofa fubftantia, quam venae aggregarunt, per renes expurgetur: in carunculis autem non eft neccftarium* Nunquam tamen talem vidi renum diipofitionem: fed,quae funt veluti ca- Exnaord* \ Ee iirj runculae, runcule,fgpius a me vife funt,in illis febribus,in quibus,& quae funt fimilia orobis,fedimina con E fpiciumur,fanguine craifo in renibus,aut in hepsfte exufto: non tamen veras carunculas vnquam vidi cum vrina exeuntes.Futo igitur poffe contingere,q> crafla vrina ab ipfo dicatur3 qua: medio eris eft: fecundum naturam.Hec enim tenui quodam modo opponitur* Neq3 nos latet,q> proprie quidem fecundum exceffus oppofitiones ita nominantur: per abulionem autem, Qc medio & mediocri3extremorum nomina tribuuntur: cum & ad maxime craffum, tenue: 8č ad maxime tenue,craflum nominetur.Quod li ita accipiamus, fermo talis erit: Quibus in vrina, quae tenuis non eft,ea,qua:diximus,exeunt: renum eft paiTio: fi vero vrina fit tenuis, totu venofum patitur genus.Eundem intelledum mihi videtur etiam in iequenti oftendere aphorifmo. Idem mHb/de | Quibws in 'yrind,crajfafurfurea quzdamfimulexeunt, iis yeficafcabie laborat, dcNatura bu. cf1' h11’7** Quando vrina tenuis fuerit: haud fecundum naturam vena: fe habent* Cum vero no tenuis cI**x-h extiterit,fed mediocre habuerit fubftantiam (in quo fignificato cralTa accipere oportet hoc loco) ea,qu£ fimul cum tali vrina excernuntur,circa renes,aut veficam paffione oftendunt.Cum enim ex venis quidem vrina veniat-fin renibus}- aute percoletur, in vefica vero aggregetur, quicquid in ea praeter naturam apparuerit,aut venas,aut renes, aut veficam male fe habere indicabit, ficuti F - &: nunc furfurea veficam fcabie laborare,quando venae nullum affedum habet* Feruntur enim 8C ex ipfis aliquando furfurea,cum earum tunica patitur, quemadmodum SC veficae: vel cum fan guis,qui in ipfis continetur,a febre ardente peruritur* Aptior autem ad hoc eft, quicunq} humor in eis craffior exiftit,<3č magis,qui veluti fex fanguinis eft, quem folemus humore melancholicu nomare* Sicuti enim cutis fuperficies (qua epidermida,id eft fuperiore pelliculam nominant)in fcabie,lepra,atq3 lichenibus tenue quiddam remittit,quale eft,quod ferpetum fenedus nomina-mus:fic,vbi in panibus interioribus ea, qua: eft veluti cutis, tale aliquid patitur:&cafus erit paf-fioni fimilis. Hac ratione igitur dC vena: ipfa:, atque vefica fcabie laborantes, furfureos cortices vna cum vrinis emittent.Diftindio aute fiet ex tenuitate,ac craffltudine vring,vt antea diximus. Tenuis'''enim vrina venas: non tenuis autem veficam pati indicabit* *' V*. '1‘ f-5' 7S Qmcunqueßonte fanguinem mingunt ,iis a renibus ~\enulam ruptam fgnifcatur. Quod dicitur /fponte/ (grece dvro rcturo/adm) poteft ide,quod fine caufa exteriori, oftedere: poteft & quod veluti repen te,nullo cafu pr^ceden te, quales apparent vefica vlcerata.ln ipfa enim venam rumpi ex influentis fanguinis "abundantiajquemadmodum in renibus accidere folet, eft G a.i.i. £x.d. j. impoff!bile*Neq3 enim per eius venas fanguis percolatur, fed folum tm,quantu ipfi fufficiens eft c-6- fol-54g pro alimento,contribuitur*Pra:terea neq3 vena:,qua: in vefica,nud^, aut inflabiles natura funt,ficuti,qua: renu ventres fubintrant,quaru ora aperiuntur,dC que aliquando dirumpuntur,propter liumoru multitudinem,ac crafifitudine,qui in ipfis continentur. Diruptio itaq3-puri fanguinis fa cit euacuationem.Ora aute aperta non vniuerfim fanguinem effundunt,pr£fenim cum parua eft apertio,fed paulatim,atq3 tenuiore percolant: vnde tota vrinam fubfanguinea efficiun t.Fit aute, vtdixi,3f venis vefica: exefione laborantibus, fanguinis euacuatio, qua antecedunt viceris figna in vefica exiftentis,hoc eft 8>C loci dolor,pus, QC fi:pe ipfius corporis vefica: qugdam veluti fru-ftula*Hac ratione igitur melius QC verbum /fponte/ pro repente, accipere, 0Č non pro fine caufa manifefta: fiquidem fanguis ex renibus f^pius ÖC fine caufa excernitur manifefta, vafe ex multitu dine rupto,fed aliquando ob faltum vehementiorem,vel ex alto cafum,uel idum* % ' yp Quibus in yrmis arenofafubfflunt, iis ~Vefica laborat calculo. Non omnino uefica laborat,fed cotingit 3č renes:quare manifefte errat aphorifmus, fiue quia Hippocrates ipfe dimidia partem fermonis neglexerit,fiue quia primus librarius omiferit* Siue H enim in renibus,fiue in uefica calculi generantur,una cum urinis exeunt arenofa* $0 J S/fanguinem mingant,aut vrumosgvel iliWridium lurinx habeant,dolor m imum incidat Ventrem,&pefti 7a-Apho.j?. nem, & femen: circa šeficam labor eß+ Duobus modis finis feribitur aphorifmi:in quibufdam exeplaribus, labor eft: in quibufdam, morbus eft: 6>C fere in hoc nihil inuice feripturg differunt. Comuniter aute amba: errant, fiquis intelligat circa ueficam ab Hippocrate dici,quafi ipfam uefica laborare dixiffet.Nam rj,quos memorat cafus,communes funt omnibus,qua: urina: feruiunt,inftrumentis, ueficg, renibus,urina-riis meatibus*Melius eft itaq3 hoc modo,que circa ueficam,accipere, non tanq fola uefica fignifi-cetur,fed 8>C partes,qu^ illiannedunt* Adhuc aut magis,ut ita accipiamus,hortabit feques apho-rifmusjin quo non,qu£ circa ueficam, £grotare dicit, fed ipfius uefice effe exulcerationem:cum non idem fit,pati aliquid ipfam ueficam fimpliciter folam,enunciare,uel qug circa ueficam* 31 j| Si fanguinem,aut pus minxerit,aut fquamulasg^grauvs odor adfit: liefe £ exulcerationemfignifeat. L°ds Sanguis quide dC pus mingedo prodeutia,omniuinftrumentoru ulceratoru, qu£ uringobfer uiunt, CO MM EN TAR IV S V. 37 A muntjfigna funt comunia,odoi autem grauis, hoc eft moleftus, SC adhuc magis fquamufe, funt propria veficae.In pluribus igitur exeplaribus, Si fanguinem d£ pus minxeritrfcriptu inuenitur: ln quibufdam vero,Si fanguinem vel pus minxerit.Oftendet autem htec fcriptura fecunda coiu-dionem/aut/ eife difiundiuam,quafi vtrülibet horum,quae dida funt,vbi adfit,fignificet vlcera-tionem: altera vero vultambo affidere,vel fimulinuicem,vel alterna tim. Sz- | Quibus m Ermana fiflula tubercula nafcuntur: ijsfuppurationefačla,& eruptione, folutio* 57 Pro^k ^ermonisbreuitatem nihil effatu dignum hoc haberi aphorifmo fufpicabitur quifpiam, jon mp tum enim eft vnicuiq3 intelligere,in meatu vrinario,qui in pene eft, (huncenim meatu, 1 ulam vrinariam graece ovpiQpetv nominant,)fi confiftant tubercula,8č mox rumpantur,fieri fo-iutionem, Verum,fi diligentius animaduertimus,maius aliquid ex eo oftendit, Contingit,n* vrinam aliquando retineri ob tale tuberculum:ex cuius diruptione fanitas retentionis vrinee Proculdubio fequetur, Verum ex didis quasdam dubitatio fuboritur,vtrum folu velit hcTC,quc hoc in loco funt nata tubercula,rumpi; vel faepius quidem hoc accidere,fieri tame polle, vt etiam diffoluantür.vel exemplum folutionum vnum hoc aliquod fcripfit,diruptionem:quod 5C veli rius exiftit, S 3 Miclio no8iu plurima,fa6la,paruam fipnificdt deiefltoncm. Quod quidem neceffarium fit ventris humore diftributo, minorem fieri alui deiedione,vni-cuiq} manifeftum,fed cum hoc dC illud apparet,q> eo vna cum cibis exeunte,aluus quidem humi dior fit,atq3 ideo plura deijciet,vrina vero paucior excernetur. Docebit autem nos haec ipfa ratio dC alui fluentis,ÖC ficcae remedia. In quibus enim fupra modum humida aluus deprehenditur, ij& potum minorem exhibebimus,ac praeterea illi viam ad vefica parabimus.In quibus vero ficcior, BC plus dabimus potus,&C diftributionem,quantum fieri poterit,prohibebimus, GALENI - IN APHORISMOS HIPPOCRATIS COMMENTARIVS QVINTVS, j Onuulfio ex elleboro,letalis efl. jn Epiftola ip- fius Hippo, ad Ijs,qui elleborum acceperunt,album fcilicet, (hunc enim fimpliciter elle coac« p& boru nomrnareconfueuerunt,non,ficutinigrum, cum adiedione)rjs,inq, notionib. Ex fi ex purgatione conuulfio aduenerit,cafum ait effe letalem: fit,n,nö ab ini- ^cratro “J“1 tio purgationis,qn periculu eft,ne homo ftranguletur.fed qn vomentes ve 10 pcrmcl° hementius lacerantur,pp ipfam quidem maxime,qugfitin vomitibus,con * ^ tentione laborantibus neruis,ob illam,quam habent cum ore ventriculi,in ^ patiendo focietate:Ob quod dC alias vidimus,vbi fortius mordetur,fieri conuulfiones,ficuti ado iefcenti,qui aeruginem euomuerat.Praeftat ,n,aeruginem, non aeruginofum vomitum, illum no minare.Eratenim talis,qualis,qug vera grugo nominatur,floridiffimus: verum inter vomendu, totum corpus conuulfum eft:& ^rugineeuacuata,febris ftatim, dC conuulfio ceffauintalcautem erat,quod euomuerat,ficuti fiquis optimam aerugine aqua perfunderet,adeo vt ex amboru vnio ne talis fubftantiaexultaret,quae defruti craftltudinemrepraefentaret, Nonimpofilbile eft igitur (vt dixi),5C per compatiendi ad os ventriculi focietatemfieri conuulfionem ex elleboro albo: dC haec foret conuulfio moderatillima. Contingit aut,& propter ipfam euacuationem, ijs qui fupra D modum purgantur conuulfionem aduenire:ficuti,&T choleram patietibus,cotradiones frequen ter adueniunt,maxime cj3 eorum,qui funt in furis,mufculoru.Sed neq3 illud eft impoffibiIe,pro-pter pharmaci efficaciam ex neruis humiditates ad fe attrahentis,atq3 ideo, tunc eos male afticien tis fieri conuulfionem. Sed dC ellebori aliquando vi ad fui diftributionem impulla vehementius, contingit neruorum fubftantiam violentius exiccari, Ipfa enim nos docuit Hippocrates,q> || fit 6*- Aphor. 3 9. conuulfio ex repletione ÖC inanitione,corporum videlicet neruoforum, a quibus fecundum ele- JO,f dionem motus perficiuntur.Sunt autem h^c,nerui,ligamenta,mufculi,8>C tendones.Sicut enim tn exterioribus videmus lora dC chordas extendi,vbi vehementius exiccentur, aut multa madeat humiditate: fic SC in corporibus animalium par eft fieri non raro conuulfionem. Liquet igitur,q> ex repletione conuulfio,fanabilis eft per euacuationem. Ea vero, quae fit ex inanitione,& neruorum ficcitate,non facile admittit curationem. F it autem (vt dixi) & propter compatiendi focietatem conuulfio: quam non debemus exiftimare fuiffe ab Hippocrate praetermiflam. Eam enim quae primum fit,conuulfionem oftendit,cum ait conuulfionem ex repletione,atq3 inanitione ge nerari,Et quidem nouimus etiam morfus ratione fieri in ore ventriculi fingultum, adeo vt quif-piam, Qč neruos itidem pati exiftimauerit. Et videbitur ifta conuulfio rjs, qui ab elleboro purgantur, non dida ab Hippocrate,aliquando fieri.nifi per Iouem illam dixerit quifpiä fieri ex inanitione, ftitione,cum humores mordaces vim habeant exiccandi. Hi' itaqs modi' funt eorum, qui ex ehe- E boroconueliuntur.Sanatur autem exipfis,öf qui' propter morfum,&: qui propter cötentionem ex vomitibus fit. quiautem ex ficcitate accidit,infanabiliseft.Non abfque ratione igitur totum hoc genus Hippocrates ait effe letale,quoniam non nullae eius fpedes cum difficultate fanantur; vna autem infanabilis eft* % j Conn uifio ex Vulnere fiet alis eft. no^ijfdem ve? Sicuti in co,qui hunc antecedi't,aphorifmo mortalem dixit effe couullionem, (quod idem eft, 1?1S» ac li diceret periculofam,atq3 ad mortem f^pius terminantem) fic 5C nue eam,quae fit ex vulnere, conuullionem letalem dixit effe,non tanquam exneceffitate,acfemper mortem afferente, fed tä-quam admodum crebro. Sic &C in multis ex prioribus aphorifmis,letalis nomine vifus eft vti.Ex vulneribus igitur fiunt conuulfiones ratione fequentis ipfa inflammationis, vbi partes neruofa s ^ttigerit.Et primum quidem videntur conuelli,quae e direcfto funt partium inflammatione labo jramium: deinde poftquam, ÖC principium attigerit,paffio ad totum extenditur corpus . 3 • \\Vbifanouis multusfluxerit3finntltusyaut conuulfiofuperueniens3malum. -p inijfdemCoa- ^ - cis,vbiait i lan Non aliud quidem oftendi eft exiftim^ndum ex priori nomine letale, aliud autem nunc, cum multa fluxloe malum dicit. Coniueuit,liquidem Hippocrates cafus illos ita nominare, quos letum fepefubfe-quitur. Sicui vero per magis,&Č minus differre haec nomina videantur: maius periculum per vo^ cem letale,qua'm per malum,oftendetur. Quae igitur fit ex multa fanguinisprofufioneconuub* fio,ex altero genere caufarum lpfam efficientium confiftit,vt antea dicftum eft. 4 J Ex fuperfluapurgatione conuulfio^aut fingultus fiipcruemens/nalum. lius Hippo, ad Quod aliquando rjs,qui elleborum fumpferunt,diximus fieri hoc nunc offendit in omnibus, h^Coacisn-^ ftdouis modo purgantur. Conuelluntur enim,qui vitra modum purgantur, eafdem ob cau^ no. similiter et fas,quas diximus in rjs,qui elleborum affumpferunt: 3C rjs, qui hac ratione laborant,non paruum in nimijs pur- periculum imminet: liquidem multo peior eft ea, quae fit ex inanitione conuulfio,altera, quae fit medicamends! ex repletione, Quod autem, || &Č fingultus conuullio iit ftomachi fecundum Hippocratem,nos bi ad horam peruenerit ? q ;n x pror C5 < qua foluuntur crapul&Qrocem recuperet. t. $ o.4a. 175.» &com.3.t. 1% Repletis neruis talis conuullio fuperuenit. Solet autem facile eos replere vinum, vt quod cali 183.l1 dam habeat temperaturam: talis fiquidem natura prompte omnia fubmtrat,prgfertim cum non admodum craffam fubftantiam habuerinSubftatiae igitur copia vinum neruis affert, couulfione. Rurfus aute qualitate fanat eam,quam fecit difponem,neruos calefaciedo atq3 exiccädo.8f,fi hoc aliqn facere nequeat,mortem fublequi eft necelfarium. Qua autem vi diximus vinu fanare con^ uulfiones,eadem videlicet,^ febris fanat.Hic vero maxime obferuanda eft Hippocratis cofuetu do,qui ft tione:quivero vitravigefimumquintum annum proceffere, commori inquiens. Vnde liquet, cp pubertatis tempus viq^ ad vigefimumquintum annum extendi arbitrat, fumens initium poft fecundam feptimanam. Liquet aute,quo'dneq3 omnibus fanabitur paffio ex pubere arate, nifi & alia rc(ftegefferint:neq3,quibus in hac accidit, omnino permanet, fi bonam vicftus rationem adhibeant. Verum, qudd non habeant ex aetate fanationem,fed quantum ad eam attinet,paffio conieneicatjliquido oiiendinNon tamen adhuc manifeftediclum eft,quamuis videatur maniie-ftum tjs,qui negligentius accipiunt verba illa/Quibus vero vigefimoquinto anno, commoriun-tur/Ncq^enim ljsfolis paffio commoritur,quibus vigefimumquintum annum agentibus adue nit:fed multo magis etiam ijs,qui vitra hac aetatem progreffi funt. Addentes igitur fermoni Hip pocratis i!lud,quod deeft, verum ex omni parte ipfum laciemus:Morbi comitiales, qui quidem ante pubertatem fiunt,in eius xtatis tempore ioluiintur: qui vitra pubertatem procedunt, commoriuntur. Tempus autem pubertatis eft poft quartumdecimum annum vfq$ ad vigefimuquin A ^ tum. Eft autem,&C alia fcriptura talis: Quibufcunque vigintiquinqj annorum fiunt,Ta tt.q?7m3u jn a*^ multu commoriuntur.fignificante verbo/mu!tum/idem,quod coc i7r)ro & c-tionis nominauit* i*b Ap ^ *j J T abes fiunt maxime £t at ibus adecimoociauo yfq; ad trigefiimumquintum♦ Morbis, , In fuperioribus aphorifmis,quado morbos £m aetates enarrabat,d f Iuuenibus, dicebat,fangui Sl ^bC1^ nis iputa,tabes.Nunc vero etiam numerum appofuit annorum,non propterea eadem rurfus feri & in Coa bens,queantea,fed propter paifionum thoracis, atq? pulmonis communionem. Propter quid cisprxno. Qui igitur iuuenes his morbis precipue corripiantur,antea diximus: de annis autem aetatum nunc de ^“s&uccro ansi terminandum,quoniam,& Hippocrates dixit tabem maxime fieri £tatibus a decimoocflauo vfq$ , ad trigefimumquintum.Quod.n.aetatibus numero pluralididtur,quadam habet fignificatione, fah^Shtf q> non eandem Hippocrates £tatem exiftimat efte mediam inter annos enumeratos. Neque fane Coguofciturät vna eft,fi diligentius confideremus: verum ea,qug eft a decimoocfiauo vfqj ad vigefimumquintu ad. PuI'Jlon.um annum,adolcfcentium eft: quae autem ab hinc vfqj ad trigefimumquintum,iuuenum. JSSS: ni du- 1 Op * J Quicunque ab angina liberanturadpulmonem "Vertitur,®* in feptemdiebuspereut.fi ~\>ero has effugerint, tus^mxqu* fuppurantur ♦ l*sad prlcipalc mcbru transla Detranfmutationenuncipfieftfermo,qu3efitexanginaad pulmonem: quam ait plerunque ““ ante feptimum diem occidere,aegro videlicet ftrangulato:fi vero id tempus pofifit euadere, flu- EVör!&^qua xioneinpusconuerfa,fuppurari/f > lis.&ocdinacus g I Qui tabe moleflanturfiJpututm3quodextußiunt,grdue olet inicSlum carbonibuscapilli a capite defluunt, rationi ^fui 11 letale. * fioTcm fi n!fi Eas,quae funt in pulmone,vlcerofas difpofitiones,nunc tabes nominant,in quibus iübet odo- «t. rem diligentius perpendi,id,quod expuitur,carbonibus inijeiendo. Sicut autem prius in vlceri- g i 3 Morbis: bus veficae,odorem dixit grauem fentiri,ita 8>C nunc tabidorum fputum grauiter olere.Si vero dC Hu^ fi iam Pi . ex capite capilli defluant ita affedfis,letalem effe notam:quoniam ÖC maximus alimenti defedus [‘f ct ^ oftenditur,atq3 aliquando humorum corruptio. busubuisfpu tum. h 1 Quibufcunq; tdbe laborantibus,capillis a capite defluunt: ijs aluiprofluuioJupcruenientc,moriuntur. H inijfdcCoa 1 x De ijs,qui ex tabe iam morti vicini funt,nuc fermo habetur: quos etiam male fe habere often- derat H derat in defluuio capillorum. Alui autcm profluuio fuperueniente mortem appropinquare opi- E nandum:cum hic cafus,& mala caufa,& malum fignum exiftat.Fit enim ex virium imbecillita-tesqua; pr^terea ex ipfo cafu Hunt imbecilliores. 13 Quicunq; ffumofumfanguinem expuunt,ijs e pulmone edufhoßt. Ec pleraqj exemplaria,&T quam plurimi huius libri expofitores norunt aphorifmü in hxc ver-ba feriptum; Quicunqjfanguinem fpumofum euomunt,rjs e pulmone edudio fit. Et quidam ip fum exponentes,aiunt verbum id multitudinem fignificare,ac propterea a proprio effe träslatu: aperte mentientescotra id,quod apparet.Saepe.n.vifuseft fanguis fpumofus abfqj multitudine euomi.Si igitur ita Hippocrates re vera fcripiit,ipfum abufum fuifle vocabulo dicemus. Neqs .n. fanguis multus,ex pulmone edudione fignificat: paucus vero,ex alio loco.Si vero/expuunt/aut extufluut/fcriptum fit: tue proprio vfum ruifle vocabulo,& oftedere fanguine tale carnofam pulmonis fubftantiam(qug eft lpfius propriu corpus) affedam vlceribus effe:adeo vt vere quide dicatur folius pulmonis vlcera ex fpumofo fanguine indicarfino vere autem, vlcerato pulmone,ex neceffitate fpumofum expui.S^pius.n.vidimus quibufdam ex alto cadetibus, QC calcitratis, atq3 in palteftra perculfis,ab illa maxime idus parte,in quam cuipiam ad folum ruenti,alter fuper tho F racem inciderit,fanguinem plurimum optime coloratum expui cum tufll fine vllo doloreique ratio didat ex aliquo pulmonis vafe dirupto prodire. Jj tabe habitoprofmium alui fuperueniens,letale. nor Quibus» ^au^° antea dixerat,tabidis,cum fputum graue olet,& capilli a capite defluunt, alui profluuio bidis alui. fuperueniente,mortem fubfequi.Hic vero fimpliciter dixit efle letale fuperueniens alui proflu> uium in tabe, nulla fada,neq3 de fputo,neq3 de capillis mentione, tanquam illud folum fuffiriat mortemiignificare,non tamen ita e proximo,neq3 tam cito fecuturam,ficuti cum defluuium capillorum adiungitur. j 'Quicunq; ex morbo laterali fiunt empyuifuppuratifi in quadraginta diebus purgantur a die, qua fit ruptio, in ijßem, Qui rc^ntur: fi hero non,ad tabem tranfeunt. fuppurätur&c, Addens fuo fermoni/ruptionis/vocabulum,manifeftum fecit fe de illis loqui,in quibus lateris inflammatione in fuppurationem conuerfa,deindedirupta,in fpatio thoracis,atq3 pulmonis intermedio pus continetur.His enim omnibus,nifi vt plurimum in quadraginta diebus puriseua- G cuatiofiatperfpuitionespurgatfineceffariumeft pulmonem exedi,pure proceflu temporis pu-trefcente.Morbo igitur laterali diem quartumdecimum,terminum pofuit purgationis,fuppura tis autem quadragelimum.Didum autem eft plenius de differentia &C aliorum dierum iudicato-riorum,&- horum,in eo tradatu, qui inferibitur de diebus iudicatorfis. Quare, fi quis vniuerfam illam legerit contemplationem; ea,qux ab Hippocrate de diebus iudicatortjs dicutur,promptius aflequetur. \6 fj Calidum,hbi quis fiepius eo itatur,hac mala aff ert,carnium ejfoeminationem,nemorum incontinentiam,men* inli.deHumi- xis torporem,proflumafanguinis,animi defectiones: hxc,ad qua mors. löge ä pncipiq De calidi,6C frigidi vfu immodico,^ modico didum efl: no parum,dC in libro de-vfu humido rum.Dida funt autem,& hoc in loco aphorifmorum omnia fere capita,&C primum lioc ipfum,q> calidu,fiquis eo vitra modum vtatur,has facit paflfiones,carnium eflozminationem,hoc eft debili tatem: didum eft enim nome per traslationem,qm foemina debilior eft mafculo: cui aftipulatur hoc,quod fubiungitur/Neruorum incQntinentiam/.Nam,& hi Huntimbeciiles,cum eorum fub ftantia & calore difloluatur.Et rurfus metis torpor,mentis eft imbecillitas: cum ita fcilicet fubftan H * tia cerebri,ficuti etiam neruorum,difloluatur. Eodem modo,&: calidi vfus immodicus facit fanguinis profufiones,in illis vtiq3 corporis difpofitionibus,quae ad fanguinis profulione apte funt. Sequuntur autem ad (anguinis profufiones,defedus animi,&: ad hos mors,ficuti,dC-ad ahd prius dida:fed ad illa quidem tempore pluri,ad haec quidem magis, ad haec vero minus:ad fanguinis vero profufiones,& animi defedus,ftatim. Scriptus eft aute finis aphorifmi vario modo in exetn plaribus: feripturae vero omnes didam fententiam oftendunt. ßft awtent vna haec.HiS morsialte ra vero haec,In quibus mors: tertia haec,Quibus mors: alia,Hgc ad mortem. 17 Frigidum autem conuulfiones,dißentiones,liuores, nigrores febriles. Immodicum fcilicet frigidum haec facit,conuulfiones,diftentiones,&f neruorum refrigeratio" nem.Sicuti enim no oportet ipfortim fubftantiam ab immodico calore diflolui,ficneq3 vitra mo dum conuenientem refrigerari,in vnum cogi,ac cohiberi. Ac fane quidem nigrores ex refrige j ratione fiunt,QC rigores febres aduocantes. Melius autem fuiflet ita dicere:Rigores facientes, ÖC conuulfiones,&diftentiones,& nigrores,& febres. Plenius autem de his feorfum diximus in li-. bro de cafuum caulis. Trifidum, C O M M E N TAR IV S V. 39 iS Ä \ Frigtdiinijntmicum ofdms,dentibus,nerut4,cercbro,fpinah meduÜ£:cahdum yero amicum,■ • ' in eodem lib medi erTa f : de Huimdorii zs!c SCB‘ Qu^cunq? partes funt natura frigidiores (funt autem m animalibus tales,qua:cuncR funt peni- vfu* tus exangues) citius,ac magis ab immodico frigidi vfu offenduntur: nfdem autem rationabiliter; calidum conuenientius. %9 Qu£Cunop refi-igeratafunt, excalfacere oportet, exceptis ijsquibusßn^uis fluit,am fluxurus eft. Hoc quod nunc didum eft,haudquaquam euertit illud theorema, | Contrariorum cotraria ef- !n ,ib‘de F!ati fe remedia:de quo plenius diximus in eo tradam,qui deartecuratiuainfcribitur:in quo oftendi^-äp^a^ mus aliud elie theorema maxime neceflarium,illa prius curari praecipiens,qute magis vrgent, hoc eft,quae maius periculum afferunt,ficuti & nunc profluuium fanguinis. Ad hoc igitur prius oblE flendum eft:atq3 ita deinde,qqod paffum eil,ad bonam temperiem eil reuocandum* ZO j V lembus frigidum quidem mordax,cutem obdurat, dolorem infuppurabilem facit,nigrorem obducit, mores fe , T »6. Epi.com. bnlcs,comulfiones,diflent ioms. ' * ’ & J *111 llh-de H“* j.t.i4.3a i7i.f midorum vfu, medicaTcuif ^ ^ proprio vtamur vocabulo,calidum mordax eft: fenfus autem fimilitudme, & frigida aqua pr°P= finem‘ r,C 6.\ e”* vocatur mordax: non cum in cutem iimpliciterincidit,fed vIceratam.Nam,quod mordax futuru; *4-c fit,eius,quod morderi debeat,fubftantiam oportet peruadere: quod in cute fecundum naturam fe: habente,frigida aqua non poteft efficere,quoniam denlior eft,qua'm pro eius fubftantia, cutis» In> vlceratisautem,vtquae rariora fint,peruadere poteft eorum fubftantiam,in profunda fubintrans.* Didum autem eft plenius de natura mordacium,in libris de potentia^ fimplicium medicinarum» Viceratis igitur frigidum eft mordax; non viceratis autem non folum mordax non eft, fed Sčcu-' tem facit duriorem,eius denfando fubftantiam. Et quidem dolorem efficit infuppurabilem na-liuum refrigerando calorem,qui vlcera ad fuppurationem perducit,&:ea difflari prohibet,que do lorem efficiunt.Quae autem fequuntur,prius etiam dida funt ab ipfo,& nigrores,dC rigores febri les,& conuulllones,& diftentiones. Zl J Eft autem,ybi in diftentione fine ylceratione,iuuent bene carnofo,£ftate medtafngicU aqu£ mult£perfuflo re-. 3.de Tempera uocationem caloris jacit. Calor autem ly&c foluit. in Eodem, metis ia. 14.I1 ') 1. de sympto- Qux raro iuuent frigidum,ac caIidu,poft ea,quae ante dixit,Hippocrates deinceps pro/equitur: matum caufisC^primunlcJukiem de frigido inquit, vtin diftentione(Iiquet autem q> & in omni alia conuul-in J.Epi. co.i. fione) in medio afflatis tepore^cu bene carnofus fuerit aeger ac iuuenis,frigidae aquae perfufio reuo t.9.3a- i6uf catione caloris facies, paffione fanet. Vnde & manifeftö fit.q> no fua vi frigida aqua morbu tunc> & com. 6. t. 4. panat; p€d cx accidenti,quoniam iuuenibus bene carnofis reuocatione caloris facit. In alia.n.auatei i.desimpliciG nil proderit,quonianeqjreuocattoneeffiritiquandoneq^in hac,vllo anni tempore,praeterquam* medic.facul.j3. trftate media.Nam aquae frigida: occurfus aut vincit natiuu calorem,aut colligit; vincit quidem, dehiis tius m cum debilis fuerit: colligit autem,cum fortis, ipfum continens,ac difHari prohibens. Excipit apti laedicatr. fifit. eas,qua: funteu vicere, conuulftoncs,vt quae nunquam ab aqua frigida fanari'queant, necp fiaeger ■ : 31.7a. IlIlI€niSj&: natura calidus fuerit,öfaeftiuo anni tem pore,ac regione calida: quoniam (vt Öcffpfe an rn Houi mfrrl tea dixit) vlceribus frigidum mordax,dolorem infuppurabilem facit. Ijs igitur, qui ex vlceribus 1 llllCll ^ ^ ^ * bitur. introdu- conuelluntur ob neruolorum corporum lnHammationem,contrarium vehementer eft frigidum, ^og5TbiC' vt quod neque vicus iuuet,neq3 corporum neruoforumdiiloluat inflammationem ♦ - zz J Calidum fuppwatonum,non in omni y Icere magnum adfecuritatem indicium,cutem mollit, extenuat, dolorem in Eodem, de Tnmerib. fedat,rigores,conuulfiones,& dftent tones mitigat:&ex ijs,qu£ a d caput attinent,eius foluitgrauitatem:plurimum 3a- 84 b D autem confert oßiumfraclunsftd nudts pr£ctpue, f eorumft maxime,qui in capite ylcera habent,y & quiecunq; f maxi_ cx pulfib1fa*'' *fr’£ore moriuntur,yel Mcerunturfl? herpetibus exedent ibus,fedi,pudendis,y tero, yeflcxthis calidum amicum?,ct me% m-cajm. io9,g mdicans flmdum,mimicum,perimens. - et ita'ridetur 1 .de arte cura. . . lenßeGal. 3 Glauc* 7a- Sicuti frigidum conuuIfiones,& diftentiones facere natura aptu,tamen fanat aliquando, quam quam raro,diftentionem:fic dC calidum, quantum ex fui natura 5 ad fuppurandum efficax,eft aliquando prohibens fuppurationem: fiquidem vlcera putrida, dC limpliciter omnia, que fluxiones habent,adeo non fuppurat calidum,vt his etiam plurimum noceat :atqueha:c ambo in vnumcon funguntur,nocere vlceribus, & minime fuppurare: ficuti contra, prodefle,acfuppurare.Maxi-mum etenim eft vlceri fignum ad fecuritatem,& pus,ÖC medicamen,quod habet id faciendi facultatem. Nihil enim mali poteft aduenire vlceri pus generanti. Quae igitur eonuulfionem afferunt, non fuppurantur omnino. Similiter autem & quaecmKp vlcera funt putredini obnoxia, & qua: partes drcunftantcs exefas habent: atquehaec difficulter ad cicatricem perducuntur vniuerfa 8C minimefuppurantur:dt: quaecunque ex malis vlceribus proprrjs nominibusinftgniuntur, velutt quee cancrofa, chironia,telephia, dC phagedaenica,id eft carnem comedentia nominantur, omnia • ! Siipfa non fuppurantur. Maximum igitur lignum vlceri adfecuritatem,eftpus: dehoc potes conijeere ioi.a conqcere ex calidi vfu.In quibus enim non congruit,videbis haec a calido infuppurabilia perdura H “ re.Deincepsautem calidi opera,quae frequenter apparent, enumerat* Etenim cutem induratam mollit,crafiatam extenuat, & dolorem fedat,& coriuulfiones ac diftentiones mitigat: nec,ficuti frigidum,dolorem infuppurabilem efficit,quoniam eft a natura noftra alienum,quae eft calor nati uus,quem coauget, vbi mediocriter adhaerefcit» Calor vero extrinfecus facit haecomnia,quae dicfta funt,non nulla cj3 concoquendo,ö£admeliusalterando:quaedam difcutiendo,&euacuandono-xia,ad fanitatem perducit: quo'd fi non ex toto fanet, faltem dolores mitigat* In capitis vero difpo-fitionibus ČČ haec eadem facit, & eas, quas »ap/Sapeiac, id eft capitisgrauitates,nominant,fanat, concoquens atq? difloluens,quaecunq3 moleftant» Et quidem fračfuris offium vtiliffimum eft, SC: magisnudis,hoceftcarneexutis: adhuc autem magis ijs, quae in capite fiunt,nam talia frigidum/ maxime offendit: vt quod non offibus tantum,fedipfiquocp cerebro fit inimicum» Iam vero&T,. quaecunq3 partes ex algore emoriuntur5ijs calidum remedio eft: fic,quae frigidum exulcerat, ficuti liiberno tempore calcanea, & digitos, & omnino extrema, horum quoqj remedium eft calidum* Sanat etiam herpetas exedentes,quamuis ab humore biliofo calido q3 fiant: nam propter exulce-'-rationem frigidum elf ipfis inimicum,vt quod eis mordax exiftat. Sic & omnibus, quae funt in fe-de difpofitionibus,amicum quidem eft calidum,contrarium vero frigidum,quoniam fedes eft ner Fi uofa: frigidumveroneruiseftinimicum:& quoniam per communicationem frigiditas facile ex fede ad ventrem afcendit, & eodem modo caliditas. Sic & vtero dC veficae calidum quidem,ami-cum 6C iudicansrinimicum vero &C occidens,frigidum:nam QC hae pariter neruofae funt, Bč fupra-tacentibus partibus facile tradunt frigiditatem» Quo'd autem omnibus,quae in aphorifmo dicun-uir,communiter fubiecit,hiscalidumeffe amicum & iudicans,frigidum vero inimicum dC occidens, liquet,etiamfi a' me non dicatur» 23 I In his frigido ytendum,~\ndefluitfanguis, aut fluxurus efl,y non ad ipfi,fld circa ipfa ynde influit,& quacun ,a EP!* c°f in Ii.de Humi- cUe inflammationes "W inflammina ad rubrum & fubcruentum fanguine recenti tendunt:nam et eribus ntgredi', 1145 ’17"" doi u v fu, m fi- w affert .Eryfipelas etiam non *VIceratum iuuat:nam exulceratum Udit. Eas,quas facit frigidum,vtilitates,ac mala hoc tranfigit aphorifmo. Primu, in quibus fanguis fluit,aut fluxurus eft,inquiens conferre ipfum,non ipfis partibus manantibus fanguine admotu, (vlceribusenim frigidum mordax) fed circunftantibus, & illis pnecipue, vnde aliquid ad vlcera proHuit.Etquidemaitomnesiuuareinflammationes,quas ipfe fic nominat inflammina (graece vmatyXcr, ifjLctrct) hoc eft veluti ab aliqua fuccenfa flamma,propter humorum,a quibus fiunt, cali- O ditatem.Nam ÖC haec frigido gaudent» Videntur autem haec omnia intuenti, colore rubra & fub-cruenta,recenti fcilicet,& non antiquo fuffufa fanguine.Nam fanguis antiquus floridum non ha-bet colorem.Quare frigido admoto Iiuere, dč nigras fieri contingit partes patientes» Eodem mo-do & eryfipelas non exulceratum iuuatur a frigido, ficuti vlcerato mordax eft frigidum,&dolo-rem affert: öl hac ratione nocet,cum partes dolentes femper ad feipfas moueant fluxiones. II Frigida,qualis nix & glacies,pedlori inimica,tufles mouent,&ftnguinem,& deflillationes. in £ Epi. eo. 5. Hadenus de aqua calida dC frigida fermonem habuit,nunc autem deniue 8C glacie drflerit, il- 143 lud oftendens,quo'd tanto magis hae nocere poflunt,quanto funt aqua frigida frigidiores,^ quod thoracis partibus funt inimiciffimae,cum 8C tufles moueant,vafis plerunq3 diruptis fanguinem manare faciant,& ex capite deftillationibus thoracem offendant atqj pulmonem: nam has quoq3 nix facit dC glacies,cerebrum refrigerantes ♦ I) T umores articulorum atq> dolores abflj; > Icere, et podagricos quoq;,atq; conuulfa,horumplurima,frigida aqua 6-de Com?o(* in Ii. de Hun»i large effufla leuat,& extenuat foluitqj doloremmam modicus torpor dolorem foluit. H 5'^5 5 ^ ^ longe a fine. Quo'd quidem aqua frigida horum plurima iuuet,oftendit. Sed,quinam hecc fint,dicere praeter mifit: tanquam ex illis,quae antea dixit,non fit admodum difficile inuenire ♦ Quaecunq? enim in-flammationes,vel inflammina ad rubrum &C fubcruentum recenti fanguine tendunt, a' frigida ait aqua fanari,que influxum fcilicet cohibet,& hac ratione corpora euacuat: quapropter Sč dolorem in talibus foluit, quia eius caufam abfeindit: refrigeratio etiam partium largior,affert torporem mediocrem,qui QC ipfe dolorem foluit fenfum hebetando. ^ I qua, qua cito cdlefit,& cito refrigeratur,leuißima eft* dePtiffanai». s.Epid. fe&z. J ^y valdefitientibuspotus eft dandus, fiue ex potatione vini meracioris,fiue ex defedu potus fitis aduenerit.Nam BC defedui exhibedo fuccur-rere: BC illam,qua: fada eft ex vino,caliditate aqua reftinguere,theorema eft medicinale. Si tamen B modice fiderint,non omnino eis dandus eft potus,fedconfiderandum nunquid ex defedu humi di tale quid patiantur,iiue ex nimia vini potatione;contingit enim BC hos ex ibmno iuuari» S ttffitus arom atum,muliebria ducit: fiepius yero,& ad aha ytilis efjet,nifi capitisfaceretgrduitatem* Muliebria dicit,vt liquet,ea,qu£ ex vtero mulieribus euacuantur in menftruis purgationibus, BC a partu.Clarum etiam illud eft,q> BC hoc in loco,illas, qua: vel propter vteri inflamationem,vel euerfionem, aut talem aliam caufam non purgantur, non aliter rede curabimus, cp eam curantes paftionem,cuius eft cafus fiippreffio menftruorum. Illas vero,quae fine hac paffione parcius purgantur,tjs,qui nunc ab ipfo docentur, fuffitibus curat. In his enim vel fanguinis craffitudo caufa eft retentioniSjVel obftrudio vaforum, quae pertingunt ad vterum, vel eorundem obferatio, totius ve ipibrum fubftantif defatio.Quodcuncp vero didorum in caufa fuerit,exaromatibus fuffi tus fanat difpofitionem,qui vi fua aperit vaforum fines obferatos, extenuat humorum craffitu dinem,S£ obftrudiones incidendo remouet. Multoties vero BC ad alia, inquit,vtilis eflet,nifi capi tis faceret grauitatem. Nam totum corpus poterat continue fuffiri per vterum in omnibus frigidis,atq3 humidis difpolitionibus, nili timeremus illam,quae ficcx fuffitu, capitis grauitatem, prae- * dolorem. C fertim in febribus. Quod vero omnia fere' aromata natura apta fint facere capitis grauitatem: BC experientia oftendit,& ratio docet. Qiiaecunq3enim fatis calefaciunt, omnia capitis grauitatem caufant: vtpote fui natura calido fuperiora petete. Calida autem eft fufficienter omnium aroma tum naturaj praecipue ^3 Cafiae,Cofti, Cinnamomi, BC Amomi. in i.Epi.co. j. j Grauidas medicare] turgente materia)- a quarto menfeyfque ad fcptimum,minus yero has. Recentiores au 4a-ApH.i.i7.a ».$0.3.114. icrngjy' feniores y er eri oportet* T iivopyx. Hic aphorifmus didus eft 3C antea,vbi de medicatione fermo habebatur. Sed BC hic, vbi de mu fiebribus agitur,in quampluribus exemplaribus inuenitur. Quidam vero eximunt ipfum, ne bis feriptus inueniatur. Noua autem expolitione non indiget praeter illam, quam retro fcripfimus. 3 0 Mulierem y tero gerentem capi db aliquo morbo acuto Jethale ejl. Non abfq3 ratione. Si enim fit febrilis morbus, necefle eft ipfum febres habere continuas, Talis enim eft morbus acutus :BC in hoc duplex eft periculum: Vnumquide propter febrem ipfam foetum occidentem : alterum vero, q> ex longo inter uallo cibum dantes, ex alimenti defedu fce- D tum deftruemus. Si vero,vt hunc feruemus,non verebimur crebro cibum exhibere,febres continuas vidu intepeftiuo augentes,matrem occidemus. Sic BC fi abfq? febre aliquis alius morbus acu tus fiat, veluti morbus comitialis, morbus attonitus, quem Graeci apoplexian vocant, conuulfio, diftentio: propter magnitudinem morbi BC actltiem impoffibile eft laborantem euadere» * mvtovUv. 31 Mulier yt ero gerens,fanguine mißo ex y ena,abortit,& magis,fifoetusfit maior♦ Ex defedu alimenti foetus deftruitur,non modo mifto fanguine ex vena, fed etiam ex longiori inedia. Oftendemus autem hocipfumjpaulo poft BC per alios aphorifmos. No abfq3 ratione au • tem BC maior foetus magis deftruicur mifio fanguine ex vena mulieris, quia pluri indiget alimeto» cfVen${ečt.ad- n iri uerf.Era.6a.6.c n II Mulierifanguinem euomenti, menstruvserumpentibusJolutto. x.de Morbis. S.Mctho.med. Mulieri fangui cöJraea,qu? i Non abfq3 ratione: Erit enim retradio fimul, atque euacuatio fanguinis ad fuperiora tenden- £TadS"’ iüiianoi Hip- t{s^ Hoc quidem igitur BC experietia comprobat vtiliter fieri:nos vero ab ipfa excitari opera, qua: L°utPExt fi ^ene ® natura geruntur, imitabimur: BC mulieres hac paffione laborantes, milTo fanguine e' vena, ? vacuabimus» . j Menflruis 3 3 - Menürm deficientibus, finguts ex naribus fluens, bonum♦ E Quod quidem fit neceflarium eum, qui fingulis menfibus beneetJacuatur, fanguinem, quan-do ob aliquam difpofitionem fuerit retentus,mulierem laedere, dC q> per aliam partem euacuatus, omnem corporis tollet Iaefionem,vnicuiq3 eft manifeftum. Cum vero multa fint lbca,per quae po tefl euacuari, omnibus alijs aut maius, aut minus ineft detrimentum: fola, quae fit per nares, euacuatio innoxia eft,quam nunc laudat Hippocrates.Non tame,fi qua etiam alia euacuatio fine noxa eft, propterea aphorifmus eft falfus. Neque enim cp fola per nares euacuatio deficietibus men-ftfais bona fit,dixit: fed hanc (impliciter laudauit,non adiundo,q> fola. Siquis igitur eam,quae fit per fedem, dixerit ita affedfis mulieribus vtilem efle, non aduerfaturaphorifmo* Videtur enim ali quando Hippocrates per vnum exemplum de fimilibus omnibus pronunciare. 34 Mulieri in Mero gerenti fi alnus plurimum profluat periculum efl ne abortiat. Ratione euacuationis 6>C nunc Hippocrates inquitpericulum abortus efle, quemadmodum 8C antea in miflfionefanguinise vena,offendebamus. 3 5 Mulieri,quie Merinis moleßatur, aut difficulter parit fuperueniens flernutatio,bonum. ^ Vnum in aphorifmo verbum habet obfcuritatem /vterinis/ (grgce hyftericis.) No nulli enim per id accipiunt oes,qu£ vtero adueniunt difpofitiones :nÖ nulli vero illas tantum, in quibus paf-Ilo contingit,qua vocant vterinam ftrangulationem,qug tii non eft vere ftrangulatio,fed apnoea, id eft ablatio anhelitus:altj fecundas (graecechoria) intelligunt: nam dC has vteros nominant. Ve rum hi aperte aberrant,quauis maxime verum dicere videantur: q> fecundae contentae in vtero,ex mfra, aph. 49. fternutaude dirumpunt, Alius.n.de his || aphorifmus eft ab ipfo pericriptus. Et plurimum refert, an vteru dixeris,[an vterina.Falfum eft etiam illud deoibusvteri palfionibusdidurnefle abipfo fermonem. Neq3.n.exulccrationes,neq3 inflammationes,neq3 eryfipelata,ficuti neqp ab(ceflus,fter nutatioiuuat. Verum autem hoc,q>in vterinis ftrangulationibusfuperuenietefternutatione, pa tiens aliquantulum leuatur, non folum quia bonum eft fignumfternutatio fponteadueniens ijs, quae ita fe habent mulieribus,fed quoniä2£cau(ä,vt quae fit huius paffionis remedium. Signum itacp bonum exiftif,quia naturam oftendft, quae prius obftupuerar, excitari,ac reuiuifcere, & pro-priarum meminiffe motionum: qu&ido aliquam etjcit fuperfluitatem. Oftenfum eft enim in libro de caufis accidentium,fternutatioliem hac ratione fieri, Caufa autem,ob quam iuuat,eft,quia G vehementiore concuftu/atqj feruore partim quidem naturam excitat, partim vero excernit, quae partibus corporis firmiter infixa adhaerebant. Sic enim dC fingultum fanare folet. Mulieri menfes decolores3nccper idem femper tempus Mnientes,purgationem indicant ejfie necejjariamv In multis exemplaribus fcripturam ita fe habentem poflumus muenire. Mulieri menfes tardi, nec per idem femper tempus venientes.PoiTuntigitur&menfestardi, hoceft,quipoft confue-tum veniunt circuitum,purgationeindigere humoris pituitofi, ob quem Qc decolores fumtmon tamen egemus hac fola necelfario: nam dC per extenuarem aliquando vicftum tales difpofmones fanauimus. Scriptum autem eft a' nobis de hoc extenuanti vidu,libro vno feorfum. Suffitus infu per aromatum idem facit, &Č qui eandem ifti vim habent,pedi adhibiti, epota čp medicameta,qu^e incidunt,& humorum cralfitudinem extenuant,quale eft,quod calamento fit,quo nos affidue vti mur,quod cp faepius tardantes menfium purgationes exciuit. Nam intentio fanationis in ipfls eft, cum ora vaforum aperire,quae pertingunt ad vterum, tum fanguinem extenuare. Ac fane' quide purgatio totius corporis, vt dixi, quando crafti euacuantur humores tales fanat difpofitiones. Si vero /decolores/ fcriptum fit,multo magis purgatio fanabit ira fe habentes mulieres.Neque enim H propter humorem pituitofum tantummodo, fed dC propter melancholicum, &biIiofum menfes i.de Mor.Mu- ftunt decolores. Quomodo igitur j| dignofcere oporteat humore fuperabundätem, ipfe in primo Cum ^miGsjp muliebribus docuit: nunc autem, q> per purgationem euacuandum fit:idem monftrauit. Ver-deunt,linteum ba autem illa /nec per ide femper tempus venientes /huic fcripturam magis confonant: vt totus fer copiicatu, & c. ni0 fit talis: Si menfes decolores fiant, 8>C non per idem tempus veniant,quo antea venire confue-uerant, mulier purgatione indiget. Contingitenim in mulieribus, quaemalos humores habent,> non modo decolores apparere menftruas purgationes, fed etiam tempus periodi non feruarftfi-quidem craffiores fuerint humores,ÖC difficilius fluentes qs, qui fecundum naturam fe habet, mo rando,& longius tempus expedando: fin autem contrarij,hoc eft humidiores, ac tenuiores, con-fuetum terminum anticipando. j.Epid.fcčV ia. 27 II MuhenM ero gerenti \ fi mamm a graciles repente fiant ,abort it* r4.de Vfu par* Vclut abortie- , _ 107* cum mammae graciJes fiunt. mamas reddunt,atrophia aut,(.alimenti ceflatione non nuncg foetum perimunt,non nunq etiä ad excretionem « A excretionem excitant,illam ob caufam, quam ipfe in libro de natura foetus, per haec verba expli-« cat: I Alimentum,atque audio a matre vemens,non amplius eft infanti fufficiens,quädo decem In iib.deNatu «c menfes praeterierint, AC iretus aučtus fuerit.Trahitenim a iänguinead ie id, quod eft dulciflimu: ra ftrthus Aue « dC ft mul etiam lactis parte aliqua fruitur. Vbi vero haec illi rariora fuerint, &iam infans molem gSu*? lon « corporis habet,plus cibi requirens, quam illud, quod adeft: calcitrat, & membranas dirumpit* Liquet igitur,q; AC ante decem menfes foetus eft indigens alimeto, dC calcitrans, ac membranas dirumpens initium partus matri affert* de vfu par. || ~\,f ero gerenti fi altera mamma gracilis fiat geminos habenti, alterum abortit quidem mamma deLocis aff. dextra gracilus fiat^marem: fi "Vero fintflrayfoeminam. Aphor. j 3. Quod fupraferiptus aphorifmus de ambabus mammis dicebat, hoc in altera ifte dicit:propter c illam vero,qua diximus de venis comunibus caufam,is, qui e direcfto eft marne fa 0 1 n n* praecedenti feriptum eft aphorifmo: nunc autem, qn intranfmutabilis mäferit hic, qui ad eos fan guis peruenerit,furorem ait Hippocrates fignificari.Ego quidem no dum hoc accidiffe uidi: AT, liquando eueniat,ex iis eft,quae raro eueniunt*Hippocrates uero,ut qui uiderit,fcribit: Agfi ueru fit,talem iplius oportet caufam exiftimare. Adenum natura,illoru pr^fertim, qui in mamiš funt, D exanguis eft, AT proculdubio frigida:oe enim exangue frigidunuatqs ideo fanguinem,qui defert ad iplos,ad frigidius comutat.Quato enim adenes hi funt hepatis carne frigidiores,tanto lac fan-guine. Cum igifmultus aliqn fanguis AC feruens per totu labit corpus, ACcaput praecipue petit, in furore quide capientur:qm fanguis talis occcupat caput:qui vero ad mamas defertur, ad con trariä naturam alterari non poterit ita,ut lac fiat,tu propter feruore, tum propter exuperantiam* 41 Si l>ehs nofc ere,an conceperit mulier ,cum dormitura eilyei aquam mulfam potandam da; fi alui tormina pa- tietur ,concepit : fi minusjion concepit. Torminafiuntquidcm AC propter mordacitatem, fiunt etiam propter fpiritu flatuofum, qui facilem non habet exitum: quae tormina fieri etiam nunc eft arbitrandum in mulieribus, quae co ceperunt,propter eam,qua fit ex utero,anguftationem.Dat aute aquam mulfam mulieri dormiturae,crudam uidelicet:ea flatuofa addignotionem opus habet: uolehs QC qulefcere fimul,& plenam efle cibis mulierem: haec enim ambo conferent ad torminum generationem* 4X Mulier,fi marem concepit fbene colorata efl: fi ~\erofoeminam3male colorata. Vt ad feipfam muliere collata uidelicefinon autem ad alteram, düftum eft ab Hippocrate indi Extra ord* Ff cium dum,quod cxbono colore,ac malo fumitur.Nanr,quae foeminam concepit, minus feipfa colora- E ta apparet: quoniam frigidior eit fcemina mare.Nunquam vero talem concepiflet, nili ÖC viri femen^ vterus mulieris frigidior eo tem pore fuiflet,in quo concepit* Quare,quod dicitur,ex eorum numero eft,quae fgpius eueniunt. Contingit enim ita omnia rede agere mulierem poft tem pus conceptionis,vt bene colorata fiat* Liquet autem,quo'd &C alia figna lunt, qu£ fignificent ma rem efle conceptum: ficuti ipfius conceptus plurim2e,ac validae motiones: quae tamen neq^ ipfie, figna perpetua funt.Contingit enim aliquando, licet fit rarum, quod concepta fcemina fit mare robuftior,&: multis,ac validis motibus moueatur: contingit etiam, vt aliquando mas fit debilior fcemina,ac paucioribus debilioribus'que motibus cieatur. 43 .. Simulien orauidainMerofatcryfipelas,lethale. v Nunquid folum eryfipelas in vtero mulieris grauidaeconftitutum, putat efle lethale, an illam etiam,quae proprio nomine dicitur phlegmone,hoceft inflammatioc' Quo'd enim fatfto in vtero eryfipelate,fcetus moriatur ex neceffitate,manifeftum efriquadoquidem QC febres acutae aliquan do fine eryfipelate ipfum interficiunt. An vero vtero inflammationem patiente, poffit aliquando foetus viuere: dignum eftinquifitio ne. F 44 . Quacunque pr ater nat uram renues cxißent es,Mero gerunt, abortiunt prius, quam craffefcant. Secundum tres modos intellexerunt expolitores libri huius,praefentis aphorifmi fententiarm Quida enim omo arbitrantur ipfas abortire: quida vero,fi non craflefcant,& reficiantur,fed ma-neantabfq3refečfione,ac tenues: quidam v0ro,cu reficiunt”, tunc maxime eas exiftimät abortire: quod minus vr,qi prius didta,verifimile. Verutamen ita expofuit Numefianus, didu inquiens efle aphorifmu 111 fis,qua: preter natura extenuatae funt,& quas prius refici oporteat: fed, cu concipere anticipent,eas no pofle refici ait, abfqj q> fanguis ad coceptus alimenta deputatus, ad eius, quae concepit,nutritionem alfumatur: quare non abfq3 ratione fcetus fuffkienti indiges alimen-to,corrumpitur.Sed verba illa /Praeter naturam tenues/ quidam ita acceperunt, ficuti Numefianus, vt praeter fui ipfius naturam grauida mulier fit extenuata. Quidam vero magnü excellunt dicunt fignificarijvolente Hippocrate nobis infinuare, non q> mediocriter extenuatg id ex necef fitate patiantur,fed quae valde funtextenuata\ Vtraque autem expofitio non caret ratione. 45 II Quacunque mediocriter corpord habentes abortiunt fecundo,aut tertio menfe fine occafione mdnifeßd,üs aceta- ^ de Difle&one bula Meri plena muc oris /unt,& non poßunt ex pondereJcetum continere, fed dirumpuntur. vulus. ia.io9.f - Sine manifefta occafione ait,febr e vehemente, vel alui fluxu,vel profluuio fanguinis, vel eryfi pelate in lpfo vtero confli tuto,vel faltu grauidae mulieris vehementiore,vel clamore, vel triftitia, vel ira,uel timore,uel uidu parciore,uel alio tali aliquo adu feu paflione. Eft enim verifimile in his efle plena mucore ora vaforum uenientium ad uterum, ex quibus fecundae pendent: qu£ ora, acetabula nominauit,non (ficuti quidam arbitratur) adnatas lpfis carnes adenofas. Nam, ut ipfe i . de Morbis lnnon Concipiunt. fuerit mulier, ; Verba/prarter naturam/dupliciter etiam hoc loco accipiuntrquidam enim exceflum lignifi-fteriifbusjbfdč can arbitrantur: quidam praeter ipfius mulieris grauidae naturam. Verior eft: aute prior acceptio: verbis,& in lib. nam ab omenti pinguedine comprimitur,atque anguftatur uteri os iis,quae fupra modum craflgH donfsi mulier ^unt:appellat autem nue os,illud,quod intus eft,ubi uterus quidem definit, collum uero incipit: P^pintnntudi fluod magis proprie os uteri diceretur.Nam altera colli extremitas, quae muliebri pudendo con-ne &c.° fungitur,non uteri,fed ipfius colli os haud fine ratione uocaretur. * WOTOV, i. 47 Si Merus in coxam tergens fuppuratur,neceße efl linamentum feri. liniametariu. f «T/ä t av fS.OTCOV• 15. de Vfu par I tium.ia.in.k | r. de Semine. ia.J3 i.b 6. de LodaS. 4a.4i.c Cui neceflarium eft fieri t per linea fila> curationem,linamentum nominauit. Quod aute ute rus fuppuratus,Sd prafertim ad exteriora (nam hoc nunc uidetur dicere) curatione tali ex necef-ditateindigebit,non eft öbfeurüm. 43: Foetus, mares quidem in dextris, fcemina Mro in finißris magis. L Quod propter temperatui ä,qua ftatim ab initio calidior exiftit, fcetus mafculus generatur, in comentariis de femine,eft demonftratu. Calidior uero teperatura feetibus aduenit non minime ob loca,qui eft dextra uteri pars: hecaute calidior ftatim exiftit propter hepatis uicinitate:confe-ret autem aliquid ad conceptuscahdiiate 6/ muliebre femen profulum quidem ex propriis tefti-cufis per ucruaq» corniculum,partim in dextru uteri finum,partim in finiftrum, dififimile tame: : • ut& 14. dcVfup»' tium. ia ioneque C mammas tenues oportet apparere,ficuti in muliere non grauida (hoc enim fignumdefetflum lan Pocraftefllx^ guinis ofiedit, 6C hac ratione foetus in ipfis corrupitur) neqj adeo plenas,vt lac effluat, fed tm fub- ZZldimmiL lcuari,vtfo!idae tangentibus videantur. Media enim eft haxconfiftentia inter renitentes propter .n.expffus m-nimiam repletionem,& molles,ac laxas propter defecftum fanguinis. Quare merito laudat hoc fi- mu*flat mo-gnum Hippocrates,vt quod indicio fit,ncq3 foetum efie imbecillem,neq3 deficere lpfi alimentum, tu: rnde abor tire necejfeefl • Qua corruptura juntfoetus, ijs mamma extenuantur:fiMro rurfus dura fiant, dolor aut mammas,aut coxas, fi***: Hma r,i~ aut oculos,aut genua infeflabit, & non corrumpent. p*i hgametu. x.Epid.le&.6a. Prius dixerat,31 Mulieri vtero gerenti fi mamerepente extenuentur, abortit. Dixerat etiam, a SuP.aPh.j7. b || Et,fi altera marna extenuetur geminos habenti, alterius foetus abortum fecuturum :nunc vero b Sup.aph.3g. ordinem confecutionis commutauit,5^ non ä fignis, ied ax mulieribus foetum corrumpentibus fe- C * Cod mal-cit initium,iplls praecedere inquiens mammas tenues. Non eft autem omnino idem,fi dicatur ad ti manu feripn marnas tenues fequi corruptione,5^,futurae corruptioni mamas tenues praecedere. Qiji enim ait ^et «TOf fl ad mammarum extenuationemfequicorruptionem:hiccndn folum iftud oftenditelfefignum J D futurae corruptionis* Qtu vero dicit tjs,que debent corrumpere foetus,mamas extenuari:a folum ^eomce 't^'iL hoc vr oftendere lignum praecedere fcetus corruptioni.Quare diligentius inquiredum eft,&: ob- /flToatpaZ feruandum in ijs, quae apparent in mulieribus grauidis, fi nunquam aliter fcetum corrumpunt, fliulamiLn fed femper praecedit mammarum extenuatio, vel faltantibus, vel magnopere vociferantibus, vel fltd efl,non. iraexcandefcentibus,vel nimiorepentepauore correptis, ef contingit mammarum non prace- D* imr,ftcoj dere extenuationem. Contingit autem & quibufdam,vt propter magnitudinem febris,aut facftu habit flZZZ in vtero eryfipelas, vel mucorem acetabulorum,aut aliquid aliud tale,foetus corrumpatur abfque i.mnßlum. mammarum extenuatione. Cgterum videtur Hippocrates exiftimare hanc femper prgeedere: 8C t mihi fepius obferuanti vifie funt in fupradicftis occafionibus ante corruptionem mammas fuifte ^leroZZntmm extenuatae. Nunquid igitur,quando citra aliquami huiufcemodi caufam mammte extenuatur,de- quidem inter-fetftum fanguinis effe in venis vtero,mammis čp comunibus, in caufa exiftimare debemus: vnde du mämarum propter nutritionis ceflatione foetus corrumpitur:in aftjs vero caufis, in quibus aut propter paf- fledere exte iionem interit,aut dirumpitur foetus, cum ipium mebranae contineres diuelluntur,natura os vteri nuationem. adaperiete,& dolores excitate,ob has ipfas caufas fanguine ad genitales deferri partes C Htec enim eft qua:da ratio comunis, in quibus natura aligd violenter excernit, vt eo fanguis,ac fpiritus tendat; quibus duobus veluti inftrumetis natura vtes,ea,qua: infeftant, per vim expellit, Atqa hac r?- Extraord. Ff ij tione dolentibus partibus inflammationes adueniunt, natura excernere, atque expellere caufäfti E doloris properante: vt vero hoc faciat, fanguine, ac fpiritu locum implente. Haec itaqs a me dicfta fint in primani partem aphorifmi* Secunda vero, quae fequitur (in qua contrariae mammaru meminit difpofitionis) talis eft: Si verorurfus mammae durae flant. Cum vero didio /rurfus/graece 7rcL\iv) duo fignificet in huufccmodi locutionibus, alterum quidem, quod antedičfte con iungi- ^ * tur difpofitioni,alterum vero,quod per alia verba dici confueuit vice verfa: mihi verius,dC magis Hippocratis fententiae cohaerere videtur fecundum fignificatum: vt,quod in toto dicitur aphorif mo,fit tale: Mammae quidem tenues omnino procedunt foetuum corruptionem non poliunt illi corrumpi fine earum extenuatione praecedente» Durae vero,corruptionem quidem non figni ficat,fed dolor quidam didarum partium adipfiis confequitur: vt,ficuti mamma: tenues,defedus: fanguinis fignificatione habent: fic dure,multitudinis: differentes ab illis,quas paulo ante dixerat folidas,in quibus rurfus reponente natura ad quafdam partes materiam inutilem, illae dolent, fed / foetus nullam habet offenfione. Quaeftio aut occurrit hoc loco, ob quam caufam ad corpus vteri natura nunqj materiam reponit inutilem, ÖC non facit inflammationem: vel cur inflamato vtero* foetus nö corrumpitur* An,quod ab Hippocratedicitur,aliud eil r' Ncq^n*q?nun^ad mämasdu ras corruptio fcetuum fequatur,putandum eft fuifle abHippocratedidu, fed q? non femper, que- F admodum in tenuibus: verum,fi ad alterum locum natura reponat fuperfluitates, (quod ex dolore cognofrimus) corruptio non fequitur. Et fiet rurfus,fi ita intelligamus, fermo talis: In mulieri-bus,quae foetum corruptura funt, femper mammae extenuatae praxredunt: durae autem, ac plenae, non femper* Omnino enim in his ad alteram partem materiam inutilem natura reponit* Si vero ad vteros ipfam expellat,fient & tunc omnino tenues. Nam fecundum Hippocratis (vt apparet) * fententiam, etiam fi propter aliud quicqj,& non ob defedum alimenti abortus fiat, omnino praecedet mamarum gracilitas, ob caufam antedidam: quare, etiamfi ob acetabulorum humiditatem conceptus efHuet,tunc etiam ipfum natura expeilente ad excretionem,motio fanguinis erit ad vte ros,5^ hac ratione mammae fient graciles magis,q? prius erant. 54- II Qwbm os ~Vteri durum efi,ijs ~Vtcri os comprimi efl neceffarium. 3 Naturali- busfaculta. 4 Didum eft &Č antea,q> os vteri comprimi,commune eft fignum &C tumoris alicuius in eo prae-ter naturam exiftentis, & conceptionis in muliere, &q? oportet id ex duritie diftinguere:graui> dis enim molle eft, 8C fecundum naturam: durum autem,in quibus eft tumor praeter naturam,fi-ue fit inflammatio, fiue tumor durus* Melius itaq3 fuerat huc aphorifmum poft illum feribere, in G Supra,Aph.5t. quo dicebatur, | Quarcunqj vtero gerunt,ijs os vteri compreflum eft. 5 5 Qu&cunq; y tero gerentes d febribus corripiuntur, & fort iter calefiunt fine occafone mamfefla, difficulter pa^ rnint)&> cum periculo: aut abortum facient es periclitantur♦ Accidit quibufdam grauidis,in quibus vitiofi humores prius, quam conceperint, funt acerua-ti,non nunquam a febribus vehementibus corripi, adeo vt ex neceifitate abortiant: non nunq ve ro a mediocribus quidem, fed cum non purgentur fufficienter, aliquid fupereft reliquiarum humorum in corpore vitioforum, ex quibus febres erant inftitutae, vtpote non potentibus medicis mulierigrauidac aliquod validum auxiliumadhibere,aut exquifita victus rationein ipfisvti. Ob hanc igitur caufam febris in ipfis frequenter reuertitur, &C maxima temporis parte grauiterfe habent. Non fine ratione igitur foetus aliquando nequit obfiftere, fed a' febribus, dC vitio humorum corrumpitur: non nunquam vero perdurat quidem vfqj ad tempus partus, fed, cum & ipfe valetudinarius fit, vt qui longo tempore laborauerit, ÖC matrem habeat imbecillem, non fine periculo paritur* Nam ad bonum partum,duorum corporum vigore eft opus,&; grauidte mulieris, $C infantis. H 5 6 Ex fluxu muliebri fi conuulfio, & animi defeci m aduener it,malum♦ Non ftatim fluxu conftituto haec fiunt, ficuti nec aliorum vllum, quaecunqp in fequeti fermone quibufdä alrjs aitaduenire,fcd cum vel vehemetior fuerit, vel diu perdurauerit. Defedus quidem animi, communis omnis immodicae euacuationis eft cafus: conuulfio vero, etfi non communis exiftat, ad plurimas tamen ex ipfis confequitur, dC magis, fi pars, quae patitur, neruofa fuerit. 57 Si menflrua plura fiant, accidunt morbi: &,fi non fiant, ex ytero morbi contingunt* Quibufdam medicis vifum eft ex multitudiune quidem multos fieri morbos, ex defedu autem a.deNat.hum. nullum* Verum Hippocrates | arbitratur etiam ob defedum fieri aliquando morbos, non folum i.1.7 .181.C in mulieribus, fed etiam in viris* Siquidemaddefedus confequitur aliquando ficcitas,aliquan- do frigiditas, aliquando vtrunque. Oftenfum autem eft, quo d intemperaturae, quaecunq3 tantam habent magnitudinem, vt poffint iam laxiere operationem, funt ex morborum genere* Verum* quantum ad hoc,neq3 falfum,necp obfcum eft quieep ab Hippocrate didum*Quatenus autem,in pluribus quide menftruis fimpliciter dixit fieri morbos, neqj /ex vtero/ adiecit in defedu autem eorum A eoram iftud adiunxit,dignum eft inquifttione,nunquid m vtriTqa affedibus didis, communiter /ex vtero/ fubintulerit,an tantum hoc proprium fit defectus nienftruorum, Hoc autem fcireex-quifite,eft impoffibile,nifi omnes nouerimus caufas,ob quas vel plura, čp opus fit, vel pauciora veniant menftrua.Poffibile eft igitur immodicas fieri menftruorum euacuationes, fi ora vaforu, quae pertingunt ad vterum,vitra modum aperiantur: dC fi fanguis vel calidior,vel tenuior fiat: dC fi totum corpus propter malum habitum aliquem aggrauetur fanguine,quem, licet modum natura' conuenicntem non excedat,expellit ad venas, quae in vtero funt, vt in rheumaticis difpofi-tionibus accidit ex vna parte ad aliam.Eadem vero meftrua poffunt fieri pauciora, vel quia vena ferentes ad vterum menftruam purgationem, comprimuntur: vel obftruuntur ob craffitiem fan guinis,fiue frigiditatem SC robur ipforum,quae in vtero funt,vaforum,adeo vt,quod influit,non admittant,Quodcunq3 autem horum fuerit,neceffe eft proceifu temporis & ipfum vterum pati aut fimilem inflammationi difpofitionem,auteryfipelati,aut duro tumori, aut cancro: quibus de nuo totu compatitur corpus. In immodicis vero euacuationibus nulla talis accidit vteris pallio, adeo vt per compatiendi rationem totum corpus vna laboret: quare fit verifimilius in fola retentione menftruorum dixiffe Hippocratem morbos contingere ex vtero. ■ß L 5 S Reflo intcflino,aut Mero inflammationem patient e, yfins, (lillicidutm fuperuenit: & renibus purulentis ~Vrin& aduemt stillicidium :\hepati autem inflammationem patientifingultus aduenit. 7 Quando aliquis parum,& frequenter mingit: hgc paflfio,ftranguria,i,vrine ftillicidium nomi 5 natur: dC fit aliquando ex imbecillitate potentie retentiue in vefica, non nunquam vero ex acritu dine vring: imbecillitas ergo fit propter intemperaturam,8<: aliquem tumorem praeter naturam: acritudo autem vel propter renum paffionem,vel quia talis adipfos venitex venis fuperfluitas fe rofa percolata.Rede itaq3 Hippocrates inquit vrinae fiillicidium redo inteftino, ÖC vtero inflam mationem patientc,&: renibus fuppuratis aduenire:In redo quidem inteftino Qc vtero, per com patiendi rationem vefica patiente: in renibus autem purulentis, pure per veficam euacuato. Hoc igitur fui acritudine mordens veficam, excitat ad excretionem:In vteri autem vel redi inteftini inflammatione,vicinitatis ratione pati veficam eft neceflarium, vt qug dC intemperaturam partf uenire apta eft,fed iis,que magnitudinem habent effatu dignam. Sic igitur dC hepati inflamma> C tionem patienti fingultus fuperuenit propter neruorum communicationem, non quidem fern-per,fed quando ad maximam attollitur inflammationem* 5 * Aphoi. 6 i. ^ J Si mulier non concipit ,flcire autem 1velis, fi conceptura fit, pannis circuteSlam defubterfliffias:&fi odor O -c deattrr per corpus ire ad nares & os, fato,quod ipfa non ex feipfa flerihs eft. Verbum /fuffias/ materiam indieat,qug naturam habet,ut fuffiri poffit,thus uidelicet,&: myr rham,&: ftyracem,&: quaecunque alia talia,qug calidam habent temperaturam, 8C funt fatis odorata. Vult enim in totu corpus ferri uim,que ab ipfis manat,ut, cum ÖC os Qc nares attigerit, a' mu liere manftefte fentiatur. In iis igitur folis totum non peruadet corpus qualitas fuffitorum, quibus durum eft,ac denfum uteri corpus: cum uero fit tale,non eft aptum ad conceptione: ficuti 8C paulopoft ipfe inquiet: Quacunque frigidos habent uteros &Č denfos,non concipiunt.Quod au tem in fine aphorifmi fcnbitur /Scito,quod ipfa non ex feipa fterilis eft/indicat eius rei ufum. Sg pius enim,ut permaneat genus alicuius facerdotis,uel regis,ftudent riuitates,ut prolem habeant, mares,feu foeminas,in quibus uel folis genus confiftat:atq3 ita,ubi mulieres non concipiunt,qug ritur,utrius caufa hoc accidat, ut fado diuortio mulieres concipiann&hancPlatoinTheaeteto D innuiteffe bonarum pronubarum artem.Totus autem fermo dicetur paulopoft, quando omnes expofuerimus,qui ad ipfum pertinent,aphorifmos. £0 Si mulieri Mero oerentipurgationes eant, impoßibile eflfoetum efflefanum. Et uerbum /purgationes/ numero plurali didum,&: ipfi uerbum /eant/ adiundu, offendunt non effe paucum illum,qui excernitur fanguis, neq3 femel, fed fgpius, $C multum. Qui enim fc-mefiaut bis paucus excernitur,in multis apparet ab% hoc, q> foetus quippia patiatur. Cum uero nihil deficit multitudini purgationis menftruoru,&feruat deinceps terminum circuituum per menfesjimpoffibile eft foetum effe fanum: fiquidem ille,qui fortis eft, ad fui alimentum abutitur fanguine,qui ex toto corpore ad uteros fertur. Excretio uero,quae in grauidis fit,uidetur ex ue-nis,quae in collo funt,apparere.Nam ab mterioribus,quae funt in cauitate uteri,fecundae pedent: quare nihil per illas poteft in muliebrem finum excerni. ^ x Si mulieri ceßent■ purgat ioes,neq; horror neq; febris fuperueniat, etfaflidia incidat:iudica ipfam in utero habere. In iis,qug rede purgantur, mulieribus, QC quibus repente fine caufa manifefta fupprimuntur nur nationes, fermo nem fecit Hippocrates, docens nos ea, quae plurime mulieres ipfa experien> Extra ord. Ff iij tia * a. Aphor. 17. 5*b tia didicerunt.Cum enim faftidium patiuntur menftruis fuppreflls,tuncfe concepifte coniiciut: E Fit aute iäftidium eadem, qua pica, ratione,l£fo ore ventriculi in mulieribus grauidis, Interdum autem contingit QC propter vitiofos humores totum corpus occupantes,tale aliquid accidere: ve rum hoc cum horrore,dC febre patiuntur,& his diftinguuntur a grauidis. 6z || Qu&cunqs frigidos ffifjos Uteros habent ,non concipiunt. Et,cjuxcunqs pr&humidos uteros habent,non con de Natura bu cipiunt: extinguitur enim in eis genitura: & quacunque ficcos magis & adurentes: nam ex defečlu alimenti Cor- 1 rumpiturfemen. Quacunque ycro ex ~ytnfque mediocrem habent temperaturam,e&foecunda funt. Si mihi liceret omnibus aphorifmis ordinem congruentem apponere, non effem veritus pau lo antea didumaphorifmum in hunc locum transferre :vt finito fermone de purgationibus,ille, qui de ipfis effet vteris,deinceps fcriberetur,docente ipfo,quot modis mulieres fteriles nant. Pri-Supra,aph. 59. mus igitur in ipfis erit aphorifmus,in quo dixit, || Si mulier non concepit,fcire autem velis, fi con ceptura fit,pannis circuntecftam defubter fuffias. Secundus autem ifte, qui nunceft nobis propo fitus:cuius fumma elf,quo'd bene temperati vteri ad coceptionem funt idonei:male autem tem-perati,fi parum a bonitate recedunt,difficulter cocipiunt: fin nimium, mulieres fteriles reddunt, ita vt fimul etiam detur intelligi,vnde viri fint fteriles: fed hoc multos latet. Qui vero ea, qua’ di- F femper generabunt, etiam fi curti malam habentibus coeant: de habentibus autem malam temperaturam,q? cum folis contrariam temperaturam habentibus coeuntes, gignent. Prius aute dicetur de mulieribus fterilibus,quarum vterus ftatim ab initio eft male temperatus, exupe-rante fcilicet vel vna primarum qualitatum,vel duabus: quemadmodum in comentariis de temperaturis determinauimusjoftendentes ocfto efte numeroomnes intemperaturas, ftniplices quidem quatuor,quarum nunc Hippocrates meminit, compolitas autem alias quatuor, his tim-plicibus inuice com plicatis* Vbi igitur immodica frigiditas exuperat adeo, vt vterus fpilfior effi ciatur,angufta quide funt fummopere in iis ora vaforum, quae ad ipfum pertingunt: mulieres ve ro fteriles redduntur,cu fecundae non poffint vaforum orificiis adnafci,neq3,fi hoc fiat aliqft, pof fit bene nutriri conceptus: vel enim nullo modo fiunt in hifce mulieribus purgationes, vel omo paucae,Qc hae lpfae vitiof£,foIo tenuiore,atqj aquofiore fanguine perlabente. Sed & haec quoque ora facile obftruuntur cu propter natiuam anguftiam,tum quia magna ex parte hae mulieres humore aggregat pituitofum:fiquide 0Č corpus totum, vtplurimu, eft vteris fimile. Contingit au G tem QC maris femen in talibus vteris refrigerari,nifi fit natura calidiftimu, De prima itaq^ frigida teperatura Hippocrates fecit mentione,inquiens /Quaecunq;frigidos,8c fpiifos vteros habent/, N011 per Iouem volens fimul coniungere in ipfis cum frigiditate denfitatem,veluti fi ficcitatem, aut humiditatem addidiffct,Harum enim neutra femper confequitur frigiditatem: 5C propterea ipfi modo vna,modo altera adiungitur, Denfitas vero ex necelfitate valde frigidos vteros comitatur,ob quam non poffuntconcipere,vt diximus.Quare ita fermonem totum huius aphorifnu' accipiemu§,Qu^cunq3 frigidos vteros habent,non concipient, propter fubftantiae ipforum fpif-fitudinem.Curvero fpiffitudoaduerfeturconceptioni, dicere praetermifit, vt nobis potentibus mtelligere.Et quaecunque vteros nimis humidos habent, non concipiunt:extinguiturenim ge nitura,queadmodum in terra paluftri cerealia femina. Et qutecunqs ficcos fiue adurentes habent vteros, propter defecftum alimentinon concipiunt. Nam in ficcisvteris tale quiddam accidit, quale,vbi aut arenae,aut argillofe terrae,aut petro fae mandantur femina. In habentibus autem im modicam caliditatem,guale,vbi valde calidae terrae femina committuntur, queadmodum in ^itibus fub Cane contingit. Sic itaque quatuor qualitatum Hippocrates meminit,ftngulorum feor-fum facultatem exponens: vt,li qh inuicem mifceantur,manifefta fit carum commiftio.Poft haec H autem inquit,Quecunq3 vero ex vtrifq3 modice temperatg funt, fcecunditate habent. Ex quibus autem vtrifq3/non profecfto ex qualitatibus,(funtenimquatuor) fed, quaefiint fecundum ipfas, * oppoiitiombus*Sicuti enim dicftum eft in libris de temperaturis, vna quidem eft bona tempera- tura, miftis modice inuicem calido,ac frigido,altera vero humido,ac ftcco: &C Heri poteft, vt lit ali quis vterus fecudum vnam quidem oppofitionebene temperatus, fecudum alteram vero, male. Sed,ne mulier concipiat,poteft vel altera efficere intemperatura. Mulierem vero efte foecudam, fine ambabus bonis temperaturis eft impoffibile, Hippocrates itaq3 ficuti totum fermone an te-riorem de muliebribus fcripfit,fic &C nunc dicftu de iis,quas habet vteri, trmperaturis confcripfit, nec tamen addidit de viris fermonem,vel quia promptum nobis fit ex iis,quae dicta funt, eafdem intemperaturas ad femen transferre,vel quia diftulit in pofterum, fed poftea oblitus eft. Quidam tamen alterum deinceps aphonfmum de maribus afcripfere,cuius initium eft,Similiter dC in ma ribus,Sed probatiffimi aphorifmorum expofitores aiunt ipfum ab Hippocratis mente, ÖC elocu tionis modo manifefte deficere. Ac proculdubfo ad proportionem illorum, quae de mulieribus Hippocrates icripfit,licet nobis ad viros tranfeuntibus dicere,q> vel propter teperaturae frigidita tem non bene femen concoquitur: atq} ideo,fi mediocris fit intemperatura in ipfo, indiget vtero calido A calido fufEcienter : fin immodica fit efi olno infbecundu, vel propter humiditate ritrfus non com coquitur: & hoc etia m indiget,fi modica fit intemperatura,vtero calidiorfac ficciori: finimodica, infoecundum efi. Eode modo 8t propter excedentem calorem fernen fit tofio fimile. Ob ficcitate vero,vbi primum excidit,neepex tendi poteft: quod maxime efi neceffariiim, fi mulier debeat co-dpere.Oftefum efi enim in libris de femine,nill per vteri cauitatem parte plurima fernen exteda-tur, mulierem non concipere. His igitur veluti quibufdam elementis a nobis afirudis, deinceps dicamus id, quod paulo ante dicere difiulimus, quod etia a Piatone in Theaeteto proponitur. In-quit enim hoc eife maximum opus obftetricum, fcire coniungereinuicem corpora apta ad con-, ceptionem, quod nuncin fermonedidumeft:bifimul polfe difeernere, qui viri fint infeeeundi, & qua? mulieres fieriles. Nam immodicae intemperaturae, horum ftrntcaufie. Modiq: vero fi finr,.. &C contrarrjs coniungantur, tunc conci pient mulieres: fi vero fimilibus, non concipient, Neque enim fieri potdt, vtf rigidius femen in vcero frigidiore fit fertile, quemadmodum neqj (Iccius in ficciore: idem de duobus alrjs fentiendum: fed indiget femen quidem frigidius, vtero tanto ca-lidiore, quando dcficitab optima temperatura :bC humidius ficciore:eodem modo &in alfts. Co • gnido autem omnium immodicarum vteri intemperaturaru eft, quam paulo ante dixit Hippo-B crates in fuffitu, qui per aromata fit. Frigiditasenimfpiffitudinis ratione non permittit vlcj3 ad os,& nares ferri aromatum exhalationem: eodem modo 3č liccitas. Humiditas vero ficuti ab ipfo dida eft exdnguere genitura,fic &C aromatum qualitatem. Reliqua eft vehemes caliditas, f fi qui- f Cod.Leenice dem ea ratione 9 vincit,aromatum facultatem alterat,atep corrumpite propterea no permittit ip m> & Latirm fa feruantia fui naturam finceram,circa os,c\' nares ferri: de hifce naturis ex fuffitu aromatum fuf< tldm fabelat ficrens cognitio prarftabitur, Sivero non poteft harc fufficienterhaberi,exafifsindicqsnobis eif^ T® n' erit talis natura inucftiganda, hoc ipfum primum cognofcentibus, 9 rara admodum eft huiufee-modi temperatura in mulieribus: liquidem fceminaeft mare natura frigidior. Vndeobhocea, cro sütqex quam facit Hippocrates ex aromatum fuffitu,dighotio,in fteriiibus mulieribus vdliffima eft: vel imfßisgrpta quia omnis immodicaintemperaturaiftifubijcitur: vel quia rariffimevna ipfam fubterfugitin «ertöt mnma mulieribus illis,qtt£ tenues apparent,nigi£,& hirtg: ita vt ex his lignis percipiatur earum immo- le-qua fio dorn dica intemperatura fine fuffitu aromatum. ^ alterant, et corrumpet, Similiter autem & in manhus: aut enim propter corporis raritatem ff intus extra fertur, ~Vtfemen non tranf at^ propterea mittatur ad os: lel’propterßiißitudwem humor non exit foras: 'Velpropter frigiditatem non concalefcit ita, 'Vt ad ipßm f eruat a s, hunc colligatur locum: ~Velpropter caliditatem hoc idem accidit. finceritate non V> ■ ’ permittet fitb- Qui hunc interpofuit aphorifmum: neqa proprias voces intellexit. Nam, cu profiteretur eun- uebi udos, er dem in viris fermonemfe Edurum, licut Hippocrates in mulieribus fcripferat,non fecifhoc. nares: fatu tu Cum enim ille de quatuorintemperaturisfecilfetmcntionem,oponuit hunc etia quatuor in ma- f hisetcahdio ribus, vt nos fecimus,in medium adducere: verum non fic ifte,fed primum quidem corporis rari- ribm naturis tatem ftatimdamnat,qua? in mulieribusfuit praetcrmifta: deindeneceiusfermo, fi ipfe feorfum # Potmt diligentius examinetur, verus deprehendetur. Confpiciuntur fiquidem viri non pauci, qui, licet ^enliUtls c° corpus rarum habeant, femen tamen habent fcecundillimum: neq3 id mirum. Raritas liquidem g?m™j:ffdro corporis in calidioribus vnav,atq3 humidioribus prouenit temperaturis,que potiftimum plurimo ^lo blcl-ftminc,Sc fcecundsffimo abundant. Nam dC materiam habet,exqua femen generatur copiofum, fjeheqleat, & vim, a qua concoquitur. Eiaculaturaüt femen vaforum feminalium intentione compreftum, ex aiyscr c. nonfpiritusoccurfupropulfum: liquidem fubftantiafpiritualiscum humore mifcerur feminis, quae & ipfa indiget exprimentibus, ficut SC humor: qui tantum ficcurn fuperexcedit,quanto & ce lerius foras erjcitur,&ad longius fpatium fertur. FFec igitur funt ab eo ignorata,qui aphorifmum adiecit, & praeterea cum ait humorem propter fpiffi tudinem non exire foras. Si enim alium hu-D morem a femine dicit, fermo delirus dl. Si vero ait femen propter corporis totius fpiffitudinem non exire foras, ignörat omnino, qua? fit ftrudura inftrumentorum,que feminaria vocantur: me> lius enim fuerat lpfo.rum caufari anguftiam. Sed 5t,quod deinceps elf didurn, vfq3 ad aliquid verum,non habet id,quod fequitur,inrelligibile. Nam,9 propter temperatura frigiditatem femen non concalefiat, ac propterea fit infeeeundum, verum exiftit:q)autem colligi nequeatad locum hunc, fupcrfiuo adiedum eft, preter id, 9 neq3 locus ab ipfo explicatur, fida nobis intelligendus relinquitur:^ tamen id verbum /hunc/ad ea,qua? prius dida funt,habet relatione. Sed ha?c qui-, demparua funt :quivero circa finem error,eft magnus,cum dicat propteripfiuscaliditatem hoc idem euenire: nam manifefte ad illud, quod antea didum eft, fermo ifte refertur. Didum autent antea fuit,9 propterfrigiditatem non adeo concalefiat, vt ad hunc locum colligatur. Quare propter calorem oportet inrclligere non concalefiere, necpcolligi in vafis feminanjs femen. Hoc au tem eft aperte abfurdum.Nam torreri,aut afiari,aut tale aliquidfemen pati propter calorem,rationem habet: non concalefiere autem, eft omninoperabfurdum. 64 Lac dare caput dolentibus malum: malum hero & febricitantibus, & cjuihus hypochondria fu ff en fa murmurant ,&f.ticulofs: malum autem} quibus injebribus acutis bihofs funt detcbiiones, & quibus fanomm multi Extra ord. Ff iiij ^ deicctio deieČliofdSla eß< Comenit dutem \tabidis non IfdLde multumfebricitantibusßare: & in febribus lomufö* pdr E, uts,fi nulium ex fupra dičlts figms affuerit3& prater rationem confumptis. Qiiod lacfärilealteretur, St q>duplicem habeat alterationem: qn pluri quidem adhaeret calori, ftatim in nidorem abies: qnautem pauco, cito acefcens: tibi licet perdifeere,partim ftatim,cum ex mämis excidit,ad ignern elixanti: partim lpfum iacere per fe ipfum permittenti. Nam St elixatum in nidore abit, St fibi dimiilum omnino acefcit,cito,vel tarde. Sic aut St in fanis, fi non bene con-coquatur,in quibufdam acefcit, in quibufdam aut in nidorem abit:in ventriculo quidem frigidio re prorfus acefcit,in calidiore vero in nidorem abit» Lac vero bene concočlum nutrit,St bonos fa cit humores: &, dum concoquitur, pariter attollit hypochondria, ac caput petit. Hos eff edus SC paftiones in fanis etiam videbis» Verum,qu£ £grotis accidunt, percurrit Hippocrates:quae fern-per quidem experiri volentibus manifeftantur:& poffunt etiam ante experietiam cognofci. Vbi enim in ijs,qui integra fanitatefruuntur,videmuslaccapiti dolorem afferre, St hypochondria inflare: non eft admirabile colligere,q? ijs, qui iam caput dolent, vel fufpenfa habent hypochondria, Iit inimiciffimum.Recfte aut dixit hypochondria fufpenfa,licet dicere potuerit inflata St flatuofa» Neq^.n.haec fola poteft lac offendere, fed St alia oia, quae funt qüouis modo fufpenfa, pp aliquam F talem,qualis eft inflämatio,vel eryffpelas,vel tumor pr^durus vel Iaffus,paffione. Adhuc aut magis,fi abfceffus nö dum fit in hypochondrio,diruptus,eft»n»his etiam lac inutile.Hec itaqa oia vno verbo fignificat Hippocrates, inquiens, hypochondria fufpenfa» Nocere aut ait,St murmuranti-bus lac,quae alia funtab inflatis,& diftentis:flatuofa liquidem,ac ventofa St hecfunt» Maior itacp offenfio diftentis hypochodrqs obuenir,minor vero murmurantibus:fed tnhis quoq3lac eftinu tile: acefcit eniminipfis. Serum tn ladtis fale, Amelle condientes, plurimis talibus exhibuimus, qui St niuati funt eorü aluo fubduda» Sitietibus quoqj malum inquit lac effe:euaporat»n.in ipfis, fiue natura fiticulofi fint, fiue ex aliqua occatione fitisaduenerit. Et biliofa deijcientibus, in qui-bus etiam dicerem ipfe lac in nidore abire: non minus,cj: in ijs,qui talia euomunt» Nam in vniuer fum didicimus čj? celerrime ab oibus caulis calidis lac ad nidorofum alterari» Rationabiliter itacp St tjs,qui acute febricitant,nocet: mihi cp videtur fermo melius in hunc modum fe habere: Mala aure, St quibus biliofae deie cibus bonum generas fuccum,& qui cito per venas diftribuatur, illis eft necelfarius» Neq3 mirandum eft, fi lac dicimus bonum fuccum ge-nerare,etiam fi aliquid habeat flatuofum. Nam in vniuerfum, bonum fuccum generare dicimus, qua?cunq3poftcodtionemadbonumhumorem tranfmutantur,hoceftad fanguinem:hic enim humor eft nobis amicus. Cur autem,cum dixiflet/Conuenitautem tabidis/,adiecit/Non valde multum febricitantibus/, mihi videtur dignum inueftigatione non parua: nam fufficiebat etiam fine valde dicere. Nunquid igitur St multum febricitantibus lac exhibet :folis autem ijs,qui valde inultum febricitant, haudquaquam exhibet f an ab aliquo adiecftum fuit verbum /valde/ ficut dC pleracp alia f' Hxc itaq3 quifpiam per ocium inquirat» Sciat autem hoc nunc a nobis dilcens, mul-tum febricitantibus lac dandum non efle.Miror autem,quo modo in illis,in quibus Iacdari iubet, afcripfit/Si nullum ex fupradidlis fignis affuerit/, cum lit a docftrina aphoriftica alienu: id enim erat ex ijs,qua: prius dixerat, cognitum, etiam hoc non adiedo, q> dandum eft tabidis,&: prcter ra tionem extenuatis lac, nifi caput doleat, aut hypochondria intumuerint, aut biliofae fint deiecftio- H nes, aut tale aliquid aliud ipfis adfit» An non (impliciter, neq3 femper feruare breuitatem videtur Hippocrates, fed, in quibus magnum aliquod periculum imminet, fi negligentius, quod ab ipfo docetur, accipiatur, in his bis ter ue repetere eadem non veretur t 6 q Quibus tumores in hlceribus apparent,non conuelluntur ~)>dlde,ncq; infdniunt: l>erum his eudnefcentibus, clere* pente quibufdam a tergo conuulfiones & dtßenttonesßmtiquibufdam ante mfamaprel dolor latem acutus 3y elfrp* puratiopvel difficultas mtefl inorumfi tumores fint rubicundi♦ Omnes praeter naturam tumores Hippocrates cedemata, id eft inflationes, nominat, fub quibus videlicet etiam inflammationes continentur: fane cp hoc ipfum nomen inflammationis antiqui omnes magis inflamminibus,etiam fi fine vilo funt tumore,adaptabant.Quod igitur dicitur, tale eft: Quibus tumores vlceribus adueniunt, non admodum conuelluntur,neq3 infaniunt. Hoc autem indicio eft, q> nen nulli quidem in ipfis conuelluntur, St infaniunt, ied raro hoc patiuntur, qh videlicet magnitudinem effatu dignam vel malignitatem aliquam aflumpferint» Si vero turn ores derepenteeuanefeant, conuulhones, acdiftentiones, qn in partibus pofterioribus, hoc eft in dorfojvlcera fuerint. Qnae verqdeinceps dicuntur, fi in partibus anterioribus fuerint, confequi dicit* A dicit.Pofteriöra fiquidem neruofa funt, anteriora aatem venofa atque arteriofa. Quando igitur ab viceratis partibus humor,qui fecit tumorem,ad aliquam partem principalem fe cotulitrin par-tibusquidem neruofis poftenoribus conuulfiones fient acdiftentiones: (nam hae funt neruorum paffiones) in anterioribus vero infama,fi feratur ad caput: lateris aute dolor, fi ad thorace humor conuertatur. Saepius vero & hi fuppurantur,fi humor non diflolutus fuerit. Difficultatem vero tnteftinorum fore inquit, fi tumores rubri fuerint dC repente difcedant:illam d eo inteftmorudifficultatem,quam fanguineam nominant,quae eft fanguiniseuacuatio per inteftinum abfqjexulceratione. Quod igitur,fi vel in dorfo,veI in partibusanterioribus illi oppofitis cocigerit aliquando tumores de repente euaneicere, in tales aegri incidunt paffiones,nos vidimus: non tamen ipfc nobis Hippocrates manifeftauit, an de his partibus folis loquatur,an fimpliciter deomnibus,ita vt crura etia Qc brachia hoc fer mone comprehendantur* In tibia itaque non funt in partibus anterioribus mufculi in chordas validas definentes. In coxa vero 111 partibus genu anterioribus ma ximam videmus chordam, obqua per compatiendi rationem rationabileeft magis fequicouulfio ne,quam ob aliquem mufcuIoru,qui funt in partibus coxae pofterioribus* Sunt enim omnes carri ofi* Quare verum non videretur id,quod vniuerfaliter ab Hippocrate dicitur, q>ex partibus tan B tum pofterioribus accidunt conuulfiones. Videtur quidem magna ex parte id fieri,non in cruribus modo,fcd etiam in brachijs, forte quoniam hae partes omnes e direclo funt dorfalis medullae* Nafcuntur au tem ab hac& membrorum extremorum,2>d fpinaiium mufculorum nerui. 66 J Si in "rulnmbm fortibus &prauis tumor non dppdre attingens md Ium, ».Epid.fed.j9. Potcft & vltimoaphorifmi verbo/malum/adiungiingens: poteft&T prioriparti coniungi* Fiet enim iermo talis: Vulneribus prauis exiftentibus,fi tumor non appareat, ingens eft malum ♦ Vel talis: Vulneribus prauis exiftentibus, fi tumor ingensnon appareat,malum* Contingitaute bC verbum /ingens/ communiter dici,ac fi ita dixiftet: Si vulneribus prauis exiftentibus,tumor 111 gens non apparea t,ingens eft mal um* Melior vero ex tribus lermonibus meo quidem iudicio hic eft: Si vulneribus prauis exiftentibus, tumor non appareat,malum eft ingens. Dicftum autem eft antea, quod tumor (graece oedema)ab ipfo generaliter diciturde omnibus tumoribus praeter naturam. V ulnera autem praua dici exiftimandum eft,quae funt in capitibus aut finibus mufculo-rum,et maxime neruoforum,Nam in capitibus mufculorum,mufculis nerui inferuntur,ex finibus C autem chordae oriuntur* Sicuti igitur paulo prius damnabat omnes tumores derepente euanefeen tes,ita nunc illos,qui necp omnino adueniunt vulneribus prauis* Nam bC in his fufpicandum, ne humores ad vulnera defluetes,ad partes principaliores tranfmeent. Hoc in illis prariertim fieri vul neribus eft exiftimandum, in quibus adeft quidem dolor, bC propter ipfum omnino aliquidin-fluit/ed a mediris reprimitur valde infrigidantibus aut aftringentibus medicamentis: nam, fi dolor abfit,necp fluxio mouetur.Maxime autem dolores patiuntur partes neruofae, quae per medicinas calefacientes atque exiccantes curari defiderant* 67 , Molles boni:crudi "Vero nudi Hic fermo pars eft antecedentis,docente Hippocrate omnes tum ores,quicunque molles funt, bonos efle: contrarios vero prauos.Proprie igitur molli opponitur durum atep renitens: Hippocrates vero crudum ipfum nominauit* Neque enim fieri poteft, vt fit tumor renitens bene conco-quente membri natura humores ad ipfum confluentes ♦ - 6$ J Dolentipdrtem cdpiivs poilenorcmjn fronte reBd ~\end inaß prode H. f’c Non folum ftudet Hippocrates, vbi fit opus, euacuare,fed cum auerfione. Auerfio autemad contraria fit, fecundum longitudinem quidem fupra bC infra: fecundum latitudinem vero hinc bC inde,hoc eft a dextris & ä finifiris: fecundum altitudinem vero ante bC retro* In doloribus itaque partis capitis poftcrioris,cum auerfione nunc euacuatio ex fronte fiet :ficuti anteriorisex occipite* Sic itaque diuturnae oculorum fluxiones faepius fanatae funt,ex partibus fecundum occiputfan-guine miflbjvna cum cucurbitulae vfu. 69 j Umores incipiunt mulieribus quidem ex lumbis md?isj&*per dorfum ad cdput:fed&* "liris pdrte corporis pode x.EpId. fe&. 3a. de Tremore nidpis:qudm anterwreSl/eluti femoruntycubiti. Sed 3C cuius rdrdimdicio dutem eft pilus. & 6. Epi. co. j. palpu. &c.3a. «b 7 41 1.19. ja. 174.C m 6hE i ' Rigores omnes incipiunt quidem cum fenfibili frigore: paratiores autem non folum ad fufei- x\ 9. piendam, fed etiam fentiendam frigiditatem,funt dorfi partes: quare non abfque ratione hinc ri- gores inchoant:& hi citius fiunt mulieribus, quoniam foeminaeft natura frigidior atque imbecillior* Recurrit autem hinc rigor incipiens, ad principium neruorum, fcilicet caput,celerrime fä- frigerante fiunt laeuitatcs inteftinorum,femper cum ipfis funt acidi rudus, vt cafus quidam. Illis 4 iguur, quae neque incipiunt,neque ex pituita hunc, non infunt acidi rudus, quod fi quando Pe ftant,figniftcat tantum iarn tempus cibum in vetriculo retineri,quo'd principium mutationis ,ac ne cacrci{m~ cipiunCjÖf naturam fuorum operum reminifci. Hadenus mihi videor expofitorisofficiumfa- tt0-V’ T ni tis implcuiffe.Siquis autem eorum,qua: dida funt, vult capita omnia fcientihce comprehende- Cernit r i re: in tradatu,qui de potcntrjs naturalibus inferiptus eft,non paucas habet de ventriculi viribus demonftrationes: in caufis autem accidentium, de omnibus, qua: velociter excernuntur. Quo- eft illi liber de niam vero a t Eraftftratus in fecundo de ventriculo mentitus eli de medicis fe artate fuperioribus, quo meminit turbauitq3,&: confuditinteftinorum heuitatis notionem:melius mihi vifum eft harcetiam fuper- de locis « addere,ac primum ipfius Erafiftrati verba fubfcribere, quae ita fe habent: De ea, que Leuitas in- affttfis cap.de « tcftinorum nominatur,dicedum: quam priores medici in tres partes diuiferunt, in difficultatem Melancholia « inteftinorum,in huitatem intcftinorum,ero nonjubltmes.fartiores. i .Apho. 39. Sublimes nunc intelligendi funt,non fecundum longitudinem corporis, fed profunditatem. Interftringuuntur autem hi in locis ad ventrem attinentibus,interiore abdominis membrana,peri ton^o graece appellata,adeo vt,quicunq3fuprahancfiunt,fublimesvočetur:quiveromfra,hoceft: in ipfis inteftinis,atq3 ventriculo,no fublimes dicantur.Liquet afrt,q> tales rede dixit effefortiores. S *Aqud inter cutem laborantibus fvlcera in corporefacia difficulter fanantur, C Docuit ipfe in libro de vlceribus, a|| non prius ad cicatrice perduci vlcera,qua'm fufficienter exic? a in lib.de VI centur: hoc autem non facile fieri in iis, quos aqua inter cutem male habet,ob humiditatis immo- cerib-aoa. J?n . A ge a puncipxo: derantiam. { -• vbiair-At vbi <> b I Latae pufluU non admodum pruriunt* & ilfitb! de ca- Sicuti tubercula omnia duplicem habent differentiam,quonia quedam tendunt in acumen, sicciusfieri \i- altum petunt: qugdä ad maiore extenduntur locum,non tamen in altu attolluntur: lic & puftuhe cus oportet, no nullae fublimes,no nulla: latae fiunt* Sublimiores aut puftulae,atq3 tubercula a' calidiore humore b 6. Epid.fe<3. generatur,humiliores aut a frigidiore.Quare ob duplice caufam latae puftulae non admodum pru«- *a- fz9- ja-riunt: difffanturenim in latitudinem extenta,dC facientem ipfas humorem minus acrem liabent. 16 5' , 10 e J Caput dolenti>& circundolenti.pmf)/elaqudf)iel fangm effluens per nares.aut osyaut aures .morbum foluit. C inlib.de Iu Plura 8č alia fic oftenfus eft Hippocrates dicere: in quibus nili quis animum aduerterit, videbF pe finem.& 1. tur,quod ab ipfo dicitur,folum ad curationem pasfionis proficere,aliud vero nihil* Verum ipfe ^t°“0 non hoc tantum dicit,fed fimpliciter,quo'd pus,vcl aqua effluens per nares,vel aures,morbum fol- hi & i0 čoaciš D uit.Quod fi vtique conuertens dixiffet,quemadmodum ego nunc,fermo foret irreprehenfibilis*. pr?not. Quib. Quando vel propter inflammationem,vel humorum crudorum multitudinem in capiteaceruato & capi rum fieri dolorem contigenf,tunc inflammatione fuppurata,aut humore excreto, folutio fit mor bi* Si vero propter fpiritum flatuofum,aut fanguinis multitudinem,aut bilem mordacem,aut om tis dolorem fol uit pus per na- nino ex intemperatura,dolor acciderit,per aliaTanabitur. II I Melancholicis.^ renum yitio labordntibus hämorrhoides fuperuenientes, bonum. canombu^nö Non folum rone euacuationis htemorrrhoidesfanat huiufcemodi pasfiones, fed & ipfa qualita loaS^ te humoris euacuati*Hae etenim fanguine craflum confueuerunt euacuare,humore plenu mclan- i^gitUr T0j{ cholicojtale habente in fanguine confiftentia,qualis eft in vinis faex: quare nihil miru,fi melancho p ih&yxpKi-1 renu pasfionibus cöferunt hgmorrhoides,vt q humore feci fimile euacuare natura apte fint. ^ II ^4 diuturnis fanato hzmorrhoidibus.fi non feruatur .periculum eQ aquam inter cutemfrei tabem aduenire, pivois,hoccfi Hemorrhoidasfieriimposfibileabfque hoc, q> propter multitudinemAcrasfitiem fanguinis phrenitide oc-ora quarundam venarü aperiantur,hepate ad ipfas reponente feculentum ianguinem,^ melan- cuPatls-cholicum* Siquisigitur ei hoc intercludat iter, fimul duritiemin hepate facit, fimul multitudine grauans o grauans ac craffi tie,caforem,in ipfo natiuum extinguit,cum tale quid accidat,quale in flattimis ex- E terioribus,in quibus multa ligna fuperingefta fuffocant ignem,atcp extinguunt. Si igitur a natiuo calore generatur fanguis,perfpicuum eft,quöd ipfo extindo non generabitur amplius ♦ Aqua ve ro inter cutem fit, cum fanguinis generatio fruftratur.Quod fi quando poffit hepar propellere multitudinem ad venas pulmonis,hic vafe aliquo rupto tabidi fiunt» Non fruftra igitur confulit vnam faltem feruare hem orrhoidem,vt per hanceuacuetur faeculenta,ac vitiofa materia hepatis, prsefertim in quibus ibfita eft tempore longo per tales venas excerni* 'fingultn habitum demutatio fuperueniens liberat ♦ infra, Aph.j 9. Audor eft ipfe,ficuti I conuulfionem,ita dC fingultum,vel ex inanitione,vel plenitudine fieri« Quando igitur a pleni tudine fit (maxima autem ex parte ita fit) violento opus eft motu, vt veluti vede quodam concuffie ipfum efficientes humiditates difdentur,atq^ euacuentur: hoc autem facit fternutatio.Eosvero,quiexinanitionefiunt (quirariores fuperueniunt)non fanat fternutatio«. Quod vero ex plenitudine fingultus iugiter fiat,indicant pueri crebro fingultientes, cum funt re- ■* pleti. Algor autem,&Č frigiditas omnis, eo quod •£omnia}- neruoia corpora efficiunt ad difflandum difficüia,funt caufa, vt ha?c repleantur,atq? ideo in iptis fingultiunt* F ■ 14 II aclm mttr cMem habito, fi aqua e Venis in Ventrem defluxerit, foluitur morbus. ^P^10-l* cati5ib in his" Vnum & hoc exemplum eft earum,qua? fponte fiunt,& vtiliter,euacuationum. Spontaneum qui hydrope5 autem dicimus, non,quod fine caufa fit, fed quod noftra caufa non fit. Quando enim data a-nobis detinentor,&c, m€dicina aquam trahente,talis fiat euacuatio: non amplius hanc fpontaneam nominamus ♦ Si in Coacis p- 1 not. Hyclropi- ^ ^ | elongo alui profluuio habito fontaneus "domitus fuperueniens,morbum foluit ♦ nas,&c. j10C pariter exemplum eft eorum,quae rede fiunt a natura,quod medicum imitari oportet. 1. de Morbis, Vtilitasvero prouenit retradionis ratione. vbitraclat,qu£ '* . , . cal»,& fponte ^ morbo laterali, Vel pulmonia habito,aluiprofluuium aduemens,malum* in morbiscon- r 1 1 r tingür, ibi ait, Cum partes aliqua? patiuntur,non fimpliciter aha? compati funt natura apta?,fed cum forti paf- uitord &c° aI fi°ne detinentur. Secundu hoc igitur,QC hepate fortiter patiente,fingultus fuperuenit, eopatiente rn orti C. ftomachoituffis aut,& difficilis anhelitus copatientibus rjs,que refpirationi obferuiut,inftrumen tis. Sic & his ipfis pesfime affedis hepar compatitur: hoc ipfum manifefte oftendit Hippocra- O tes,cu non fimpliciter dixerit.ln morbo laterali,vel pulmonia aluu turbata efte malü fignu,fed adie cerit/habito/ac fi dixiflet detento,atq? vexato homini a talibus pasfionibus profluuiualui fuperue niens,malum efte fignum: qfh ita fe habentibus profluuiu alui folet aduenire,cum non bene pof-fit amplius hepar ad fe trahere alimentij,necpconuerterem fanguine,&: quandoq? ventriculus ali-mentü corrumpat.ln mediocri aut morbo laterali,atep pulmonia profluuiu alui fuperueniens po-teft interdum prodefle,ratione euacuationis,et magis,cu figna codionis apparuerint inefte pasfio nibus,neqpadefttimor,fed morbus eft citra periculü. Communiter autem & in his,Ö£; in omnibus alqs,quarcunq3eodemmododicuntur,ilIudmeminifleoportet,quGdobnullumaIiud extempora neum,& mamfeftum,cafus fuperuenerit,veluti & nunc alui profluuium non ex cibo,aut potu ali quo,fed morbi ratione contingat. Nam,II alia ex caufa, & non vi morbi fiat,non poteft eius more T fignificare: fiquidem oportet fignum fecundum aliquid ei, quod ab ipfo oftcnditur,connedi. *7 [I Lippi entem alui profluuio corripi,bonum* 4*. Aphor.i. in lib.de ludi- ,..11 1 1- n n r j r *7 cationib. pro- Non vt fignum,hoc, lippientibus bonum ab eo dictum eft,fed vt caufa,quia humorum abun- Coads™notin dantia fimuf euacuatur,atcp ad inferiora retrahitur.Eft autem & hoc apud ipfum exemplum vnu H lippientbab eorum,qua: fponte,& vtiliter euacuantur,quod medicum imitari oportet, dC proculdubio fic etiä alui profluuio. omnes faciunt,in lippitudinibus aluum ÖC clyfteribus,& purgationibus fubducentes. 15 J Ve fica difcifj'a,aut cerebro, aut corde,aut fepto tranflterfo, aut aliquo ex tenuioribus inteflim, aut Ventriculo APho-1*• 1. de Morbis, ^Ut lecore/ethale efl. 47-h Moritur aute 6. Apho. 14« fiqu& 'nCoa ffl°c verbu /lethale/ Hippocrates f^pc in alijs Iibris,et in hoc etiam protulit de ffs,qui ex necesfi as prafnot Mo tate funt morituri,fape etiam de rjs,qui magna ex parte. Quare nunc quoqj manifeftum non eft, riuntur maxi- nunquid omnino fecuturämortedifdsfishis partibus velit oftedere,an in quibufdam rarohomi- suc &c. nem feruari cotingat.Quo'd igitur cor vulneratum morte afferat neceflario, vnum ex ijs eft, qme in confefto habentur: non tamen in alijs a?que recipitur vulnus quodeunqj mortem afferre ineuita bile,fed illud,quod magnum eft,atq3 profundum,quod rationabile eft a verbo /difciflä/fignifica-ri: vt rota vefica? tunica diuifa vfq? ad interius fpatium intelligatur :atqs in fingulis alijs eodem mo do. Siquidem in vefica confeffum eft tale vulnus non coalefcere,ficut dC in parte fepti neruofa, 8C in tenuibus inteftinisiin ventriculo autem dubitatur:nam quofdam in eo vulneratos dicunt ali-quando/ed rarOjfmfle fanatos, Elepaxis autem non folum profundum vulnus in fibris eius facftu, j fed etiam o A fed etiam fibram abfciffam aiunt fuifle fanatam* Ncq? nos latet,q> in libro de vulneribus exitiali> bus,quaedä ex his eius libri auctor conatur fanare*Quo'd vero partes ipfaz diuifae,agglutinari non poffintjin corde quidem ac fepto tranfuerfo ex iugi eorum mo tu contingit: in velica autem,quia neruofa eft, ac,tenuis dC exanguis: nam eius collum videmus quotidiefanari, cum Iapis extrahif, qmcarnofum eft.Hepar vero vulnera habet plurimo manätia fanguine: atq3 idcirco prius mori' untur,qui ita funt vulnerati,quam vulnera agglutinari poflmtihoc autem ita dixi voles intelligi etiam venam effe differam* Ob hoc ipfum igitur, qui vulnera in fumma eius parte confiftentia aiunt fanari,& fibras hepatis abftuliffe,verum f videntur dicere*Cerebrum autem vulneratum % f Legitur nega pe fanatum vidimus, femelcjs in Smyrna Ioni£e,viuente adhuc praeceptore Pelope,e vulnere effa- tiue m Aldino tu digno*Hoc itaq2 rariflTimum eft* Verum autem eft,q> magna vulnera,qu£ cofueuit Hippocra- codlcc' tes nominare icczo7rac,i*difciffiones,afferunt morte,fatenturčp omnes vulnera cerebri, que vfqj ad alique eius ventriculu penetrant,afferre mortem* Tenuium aut inteftinorum natura, &fven-triculi magis,non paru participant carnofa fubftantiae: &C ideo in fumma parte vulnerata fapius agglutinantur: Tota autem difcifla, vfqj ad eorum cauitatem,rariffime* Hoc aute non tä propter eorum fubftantia mihi videtur accidere,q q> non poffumus aeque intrinfecus, ficut extrinfecus, B medicamenta vulneribus imponere* Quapropter is,qui librum de vulneribus pernidofis con-fcripfitjfiue Hippocrates fuerit,fiue quiuis alius,fanare ventriculum per potiones conatur. | Cum difcifttmfuerit os} aut chartilago, "Wneraus5 aut genx particula tenuis, >e/pr£putium, neque augetur, i. de Morbis, neque coalefcit. Nemus prsci- 1 ■ - fus, & in Coa- Augeri vocat talem aliquam generari fubftantiam,qualis eft abfciffa,ficut in cauis vlceribus vi detur caro germinare: coalefcere aute,qn difciffi corporis labra agglutinantur*Quo'd igitur neq3 uus e<* ’ c' chartilago,neq3 os generentur,eft in confeffo* An vero agglutinentur,no nulli dubitant* Inqunt ,n*perfpicue videri offa perfračla agglutinari*Sed aberrat,ÖC doceri poftunt in brutis, quoru pars aliqua fracfta contraxit callum. Hgc*n*ieu viua,feu mortua,liquis velit infpicere diffecando, vide-bit manifefte a callo,veluti vinculo quodam circunducfto,partes oft!um difciffas effe conftričfas: quas ft abraferint,fra&ure profundum videbunt non agglutinatum. Sic igitur de ijs, quae dicfta iun t, ambigunt, non nulli augeri dicentes, non tamen coalefcere: quidam vero etiam coalefcere, fed raro.augeri igitur illa dellderat,que per exefum funt vlcerata: Qc nullum vidi taliter aftedum, cui non increuerit caro: Agglutinari autem illa,quae diuifa funt,& non difciffa* Hxc enim inui-C cem differurit,cum difciffa diuifionem habeant, vfqs ad finem peruenientem: qua: nunc Hippocrates inquit non coalefcere,non ob id tantum,q> neruofa funt,atq3 tenuia,fed quoniam etiam,ex eo,q> talem habent naturam,labra vulneris non funt parum a fe inuicem diftantia* v Si in Ventrem fanguispr&ter naturam effunditur,necefle eflfuppurari. Quidam fine articulo/ventrem/fcribunt,volentes omne fignificari cauitatem,quibus aftipu-latur,quod/praeter naturam/adijcitur: per quam adietftionem tale quiddam oftendit Hippocrates: Si vnquam fanguis a' propria cauitate in aliam quancunq3 cauitatem peruenerit:vt fanguis permaneat,eft omnino impoffibile*Sic igitur,& in inflammationibus,^ illis,quas Graeci ecchy mofes nomihant,fieri videtur* In inflammationibus quide,per minimas partes difperfo fangui-ne ad eas,qug funt in mufculis,cauitates,quas fola ratione contemplamur: in ecchymoflbus aute in fpatiaeffufo,quf vafiscircumiacent* Suppurari autem non eft re humores 1"rinf H?”?»! ^umores rcpuntjfacere euacuationes. Idemčp fignificant verba haec, || Eo ducendum eft, quo' re- E >p &°ia!Aph.n puntjper loca oportuna.Si autem de ruptis fermo eft fcriptus ab eo:eos, qui Hunt compatiendi x i. lo.a ratione,dolores intelligendum eft dici ab ipfo defce ndere ad cubitos,non ipfam carnofae partis di uifione: nam Heri poteft,vt 6C talibus venae fecftio vtilis fit,communi euacuationis ratione» 23 J Si timor,at q, moeftitia longo temporeper fluerent,melancholicum tale e(i, i de s Cod.Leon.ha Siquis non ex caufa manifefta" metuat,aut moeftus fit,melancholici cafus manifefte funt,f etia Caufis-bcUt KxygH finon dum tempus acceperint. Sed fi propter caufam manifeftam incipientes,diu poftea perfeue c/Wq vox* rent3non te lateat melancholiam fignificare. Nam QC plures vifi funt furore corripi,qui ab excan- a.1. i.f. 3 k^ovhkq -- defcentia,vel ira,vel mceftitia principium habuit, ipfo fcilicet corpore tempore illo prompte fe i.foü? ja , tmpreja Fabente ad incidendum in tales paffiones. habent, ygj. x r tiixXKova tJ- 2,4 31 Si quod int&üinor um gracilium dflindatur,non coaleflcit. KOTce*^? 'er Hoc,in aphorifmo paulo antea dido monftrauit, cuius initium,b | Vefica,difciffa, vel cere magis fi logii bro.Nefcio igitur,quo paeto nunc fruftra fuerit aferiptus. Idem autem vidimus, dC in pluribus tepusperfeue- alijsaphorifmis;quosmeliusfueriteximere. F lurumenma ^5 d I Eryflfelas ab exterioribus “Verti ad interior a,non efl bonum: ab interioribus autem ad exteriora,bonum♦ gis quadrare j\]on f0lum cryfipelas,fed aliud quodcunque,quod ex profundis,QC principalioribus partibus Leomcem le- transfertur ad cutem,bonum effe lignum,ac caufam debemus exiftimare:contravero, fi adinte-l9f riora,& profunda tranfmutetur,malum. Sed,dC alia multa videtur dixiffe Hippocrates,quaedam A /sMntcftf ve^uti exempla fermonum vniuerfalium,a' quibus eius, quod folet euenire, experientiam poffu-num 'quoddi mus haberemanifeftiorem.Talia etenim exempla oportet effe. b* sTprl^aph' *6 c II Qtl mftbnbus ardentibus tremores fiunt, delirio fluuntur, 18> Vtrum Hippocrates tales fermones fcripferit, vt exempla magis generalium, atque vniuerfa- Eryfipeias/fiex lJuni fermonum, an alq interpofuerint, ceteris inquirendum relinquentes, illud tantum in ipfis »ra difFufü.&c, obferuabimus,quod ÖC antea dici um eft,&: nunc in febre ardente dicetur. Quae enim hanc febre & in Coacisp- efEciunt caufac, in venofo genere exiftentes: quando ad neruos transferuntur,primum tremores vero fonsAc.aS faciuntiCompatiente vero principio,etiamdeliria. Sicuti igitur in febre ardente translatio,fic,&T D in li.de indi in om ni alia febre poteft Heri: & omnino ex arterrjs, ÖC venis ad neruos transfiuxus humorumQ c-atiomb. Qui- noxiorum,ficutirurfusexneruisadhas.hiiproprieigiturdi im* becillitas partis non fit fufficiens ad generanda paffionem ex intermedio tempore accefiionum: in quo prorfus no infeftantur,quamuis naturalis imbecillitas continua fit,Clarum eft autem hoc,' & in podagricis manifeftiflime apparens,q> influete aliquo ad pedes humore fuperfluo,paffio ge neratur. Si nunquam igitur hic humor influeret,liquet,qmeq^ vnquam accideret paflio: non in* fluet autem, fi femper vacans fuperfluitatibus corpus extiterit. Erit,autem vacas fuperfluitatibus, fi mediocri vtatur exercitio, &C homo bene cibum concoxerit: vnde&defidix, & crapula eis no* cent. Nocent etiam multa,dC potentia vina bibita3pracipue cum aliquis ea ieiunus potauerit,Hfc enim neruofam fubftantiam prompte offendunt,ficut ÖC coitus, /Etate igitur Hippocratis pauci Va»t7o wf podagra laborabant,propter vitae moderantiam: noftris vero temporibus vfqueadeo audis edu* i.percutiut.-ba !ijs,vt nihil eis addi pofle videatur, infinitaeft podagrarum multitudo:cum non nulli fint,qui ne bet multi cod. exerceantur quidem,fed cruditatibus,atq3ebrietatibus incumbant, 5£ ante cibum bibant vina po^ rManufenj. tentia,ac venereis vtantur immoderate: non nulli vero,etfi non in his omnibus, in vno faltem aut ref}e ^ B duobus delinquant. Atqui peccatum magnum cum fuerit: ftepe in vno eorum,qug diximus,de* sovjri.i.opph liquifle fat eft. Ob hanc igitur caufam etiam eunuchi podagra corripiuntur,quamuis nullum ha ytct Lmtnt* beant vfum venereorum. Talis enim eft eorum defidia,ingluuies,ebrietas, vt etiam fine venereis podagra corripi poflint, Hec eadem & de articulari morbo dida exiftimes:omnesfiquidern,qut eo laborant, maxima ex parte prius podagrici fiunt. Accedit ad has caufas, ob quäs pleriq^ inci* dunt in podagras, quo'd multi ÖC patres, 6C auos habuere podagricos, in quibus femen erat vitiatum :atqj ideo filijs vehementiorem fecerunt partium imbecillitatem* 19 | Mulierpoddord non laborctt}mfi mcnjlruct defecerint, de Venx fečt. aduerfus Erafi. Mulieres non fiunt podagricae,ratione euacuationis, Oftenfum eft enim in prgcedente fermo* ne, quod, nifi humores fuperabundauerint, ex fola partium ad patiendum habilitate nonpoteft podagra fieri. Verum rurfus QC hic, prius quidem erat verum, vbi non omnino menftrua defecif* lent,quia parua erant delicfta, que aetate fuperiore mulieres admittebant: nunc vero ob eorum ma gnitudinem,quadam podagra laborant,antequam menftrua deficiant, cum quampluribus pau* C ca exeant, non nullis autem vel mediocria, 3 O Puer poddgrd non Idbordt ctnte ~\fum ~\encreorum. Quo'd magnam vim habeat ad podagrae generationem vfus venereorum, liquet etiam in pue* ris,quemadmodum paulo antea 5i de eunuchis dicebam. Eunuchos itaqj vidimus quofdam po* dagra laborantes,pueros autem non vidimus. Verum, fiquis tali eft paflfione correptus: vna cum hoc, q> & genu um articuli, & manuum intumuerunt, in quendam articularis morbi modum re* pente incidit ob plenitudinem ex multis cruditatibus aceruatam, 31 I Dolores oculorum3 meripotio^ut bdlneum^dutfomentum^ciut ~yen& fiBio3aut medicamentum epotumfoluiu } ? l.deDiffc. fcb. " in t Epi. C0.6. " Singula horum,quae dixit, magis experientia, qua'm ratione aliqua, videtur mihi Hippocra* tj. ja.i9«.a tes cognouiffe. Nihil enim mirum, fi homo dolens, cum iflet ad balneum, dolore fuit liberatus: medffaeä10^ ve^ > ^ non Perml^us bibere vinum, deinde nullam ex hoc fentiens vtilitatem, motus eft ad bi* 4o.d ’aCU ’5 * bendum, alioqui multum appetens vini, & pofthac melius fe habuit]. Sicut igitur 8C plura alia, 3 Mctbo.med. f) qU^ medici hoc modo infpexere, funt ab eis feripta abfque aliqua determinationerita bC haec mi* 11 M«h med h* feripta videntur ab Hippocrate, necp vt rationali dicente difpofitiones, neqj vt empirico con* 7a.75.d ’ curfus, Caterum vtilitas,qu£ nobis poteft aduenire ex fermonibus hoc modo fcriptis,eft in inqui 7a. Aphori.4 latera lium morboru hic quidem,qui vna'cum pallidis ÖC flauis fitfputis, ex biliofis humoribus ortum habet: hic vero,qui cum fpumeis,ex pituitofis: ficut, qui cum nigris, ex melancholicis: qui vero cum rubeis,ex fanguine,Eft enim lateralis morbus inflammatio membrana,que fubcingens no minatur. Cum vero vnaqu^q? inflammatio ex alicuius humoris fuperabudantia gignatur, pro eius natura,Qc fputi fpecies morbo laterali laboratibus aduenit, Qc fpes falutis, ac mortis habetur. Non aeque aittem membrandae pulmo funt natura aptae humores fufeipere: denfa fiquidem eft membranarum fubftatia,pulmo vero rarus admodum, ac laxus: quare huic quidem promptum B eft omnes fufeipere humores,membranae autem fubcingenti biliofos magis. Ob hanc igitur cau fam,quibus pituita natura luperabundat,raro a morbo laterali corripiuntur, pnefertim li falfedi-nem,atque acrimoniam aliqua fibi adiunxerit. Talis enim inteftina mordens, irritatad deiecftio-nem: in qua contingitno folum pituitam, fed plures alias etiam fuperfluitates excerni. Dicebat vero ipie in libro de aere aqua dC locis, || eos,qui habet ventrem natura humidum,morbo laterali, Lib*. dc Aere atque aliis morborum generibus minime corripi. ajuis.8fc.ca. i. 34 Quicunque calui fiunt 3 iis magni, yances non fiunt: quibus l>ero caluis yarices magni fuperueniunt, ij rurfius *Non lU capillati fiunt. c diciti eo libro Hippocrates, Quando in viri fapientis libro aliquis fermo inuenitur manifeftum habens mendacium, non fed quod fieri. fine ratione legentes dubitare contingit,^ primo quidem fibiipfis diffidere, quafi neq3 illa, qud non poteß\, funt manifefta,nofcentibus,deinde fufpicari,ne falfo fuerit interiecftum. Quis enim neiciat calui- morbi acuti m tium efle paffionem infanabilem ? Sed neque illud verum eft, magnas varices caluis nunqua ad- g^ntybi uen uenire: ficuti nec varicibus aduenientibus,caluitiem ceflare: nifi forte (vt non nulli inquiunt)vo tres fmt tHml catum a medicis capillorum defluuium (grgee madarofin) caluitium nominet. Illud enim a vitio di.firtajfe er- C fis humoribus generatur,ficuti quae ophiafin ÖC alopecian nominat: atqs ideo,cum iidem humo- \ res ad crura "decumbunt,poflunt varices facere, ÖC capillos reftituere. Si enim prius contigerat, 1^1 tu 7u fol.73.b yt capjU,( £ vitiofis humoribus corruptis eorum radicibus, corrumperentur: verifimile eft, vt eif- dem humoribus alio tr an (politis, ad primam naturam poftmodum redeant. f. Apho.47. 3 5 j ^iqua inter cutem laborantibus, tußis fiuperuemens,malum. 'i Superuenire paffionibus alias paffiones Qc cafus,prifci medici dicere confueuerunt,qugcunq3 1 ipfius paffionis adaucftae ratione cotingere folent.Talis enim eft Praxagorae liber de fuperuenien * tibus infcriptus.Sic ÖC nunc de tuffi dicftum eft. Neque enim cum ex alia fit occafione in homine aquam inter cutem patiente, tuffis lignum eft exitiale, (ed quando ipfius morbi ratione. Cum enim in hydrope aquofa humiditas tantum adautfta fuerit, vt iam afperas occupet arterias, fi tuf-fis fuperueniat,tunc periculum imminet,ne homo haud ita multo poft ftranguletur. f. Aphor.48. I Difficultatem yrim, henafiečla iuudt:fiecare ~\>ero interiores. j8.a Neque hic fermo verus eft,niTi/&7conjundionem;affumpferit, ita vtaphorifmus talis fiat: D Difficultatem vrinae ÖC venae fecftio foluit. Re vera enim öd venae fecftio foluit difficultatem vri-nae,illam videlicet,quae propter inflammationem 8c multitudinem fit. Quod autem fequitur,Se care vero interiores: fi de venis manuum dicitur, neque verum eft neque confentaneum Hippocrati. Videmus fiquidem ipfum in omnibus libris fuis,in partibus,quae fupra hepar funt,e manibus fanguinem mittere:in inferioribus autem venas,quae in poplite vel talo funt, fecari iubet. Si quis vero de his ipfum dixilfe arbitretur, Secare autem interiores: hoc ditftum paruavim habet. Ab vna enim ambae nafcuntur,quae in poplite trifariam diuiditur, quoniam ÖC vna vena ad hoc peruenit membrum,non,ficuti ad manum,duae. Melius itaque fuerit ÖC hunc aphorifmum vnu ' ex adiecftis opinari. 7^ Aphor. 49. 27 J ^b angina habito fi tumor fiat in collojbonum:foras enim morbus deducitur. Sermo verus eft,&caufa in promptu: fiquidem ex intimioribus ÖC principalioribus partibus paffiones confert ad cutem transferri. 3 3 Cancros occultos oes melim eft non curare,Curat i enim cito pereunt: non curati hero longius tempus perdurant. Occultos cancros dixit vel eos, qui funt fine vlceratione, vel abfconditos, hoc eft non appa- Extraord. Gg ij rentes: O rcntes: quod rurfus idem fignificat, ac fi diceretur, qui in profundo corporis funt* Sed QC curare, E duplex eft: vnum quidem omnia agere,vt particula patiens ad fanitatem perducatur:alterum au tem eam adhibere prouidentiam,qu:e paffioni congruat, hoc eft lpfam mollire, ac mitiorem fa-cere,tum praecipue, cum adeft exulceratio* Tunc enim eft necelfarium, vt, fi non aliud agamus, faltem ichoras abluamus,humido aliquo vtentes, non quocunque, fed vel per experientiam, vel per indicationem inuento, quod neque putrefacere, neque irritare partem patientem fit aptum* Ab hac igitur curatione neque abfiftere conuenit: neque illi, qui funt fine vlceratione, cancri in-digent ea* Aliam vero,quae fit per fecftionem, vel vftionem (quae fola funt remedia cancrorum) confulit, vt in cancris occultis non adhibeamus* Quo'd igitur illi, qui funt in partibus penitiori-busjaliaremedia non defiderant,etiam experientia docet*Equidem fcio omnes, qui huiufmodi cancroscurare tentarunt, magis illos irritafte, 8C breui homines interemiffe* Nam, dč qui can-eriim in palato conftitutum, ÖC in fede, dC in finu muliebri, vel vlTerunt, vel fecuerunt, non po-tueruntvlcera ad cicatricem perducere, dC homines in curatione affli(ftos,ac maceratos, vfque ad mortem detulerunt: qui,ii curationem non adhibuiflent,Iongiori tempore vitam cum mino-rimoleftia tranfegiffent* Tales igiturcancrosnullo modo curare tentemus. Ex eis vero, qui in fumma parte corporis haerent,illos tantummodo, quos poflumus vna cum radicibus ipfis, vt F , quifpiam dixerit,refecare* Neque enim malum eft per fimilitudinem,radices cancri nomina-re eas,quae plenae funt fanguine melancholico, venas, öf vfque ad locacircunftantia diftendun-tur* Multifane magnae au(ftoritatismedici,neque hos manus opera curari permittunt, fed illos tantum, qui exulcerati, fimul laborantes moleftant,adeo vt ipfi vitro manu curari defide-rent: fimul funt in talibus partibus fiti,quas poflumus vna cum radicibus refecare, 8/exurere* Quidam vero neque hos amoliri permittunt,fed omnino abfiftendum confulunt a' remediis po tentibus in omni cancro.Qiidd autem Hippocrates nunquam confuluiflfet curare potenter cancros in partibus corporis penitioribus conditos, ex ipfa paftlonis natura licet coniecftari* An vero dC cos,qui in fumma parte corporis hgrent abfque vicere,incertum eft, quantu ex verbis aplio rifmi coniici poteft.Ipium vero fcripferunt Artemidorus,^ Diofcorides,vfque ad ea verba /me lius eft non curare/* 39 II Conuulfio fit ydcx repletione^elindnitione: ita "Vm> & linoultus. -• <(e Svmpro. ” caufis. 10.2 Conuulfio (vt QC ipfum indicat nomen) conuul fis fit ad propria capita mufculis, vt autem cla dc Lodsaft rius diceretur,retracftis,ficut etiam eft motus eorum fccudum naturam* Verum hic quidem non G ^ h fit One animalis appetitu:conuulfio autem, pafTio eft inuoluntaria, ad Omilem venientibus ner- in i.Pior.ea.i. uofis partibus difpofttionem, quam etiam in motibus Edis fecundum appetitum affumebant* 161 ^ Nam ex repletione ita nerui intenduntur, vt chorda: in valde humidis ambientis nos aeris confti ^ fO. Ett. tutionibus, atque ideo propter hanc caufam fa:pe etiam rumpuntur: idem vero ÖC in ficcioribus *9.1 s s.a conftitutionibus accidit: nam in fefe colliguntur, acconuelluntur omnia neruofa corpora violen )timP|)lc' lius exiccata: vcluti lora,0 paulo mägis ab igne calefiant: quibus fimilia patiuntur,ČC que folis fer ™ de cipSnt uor exiccauit*Conuulfio igitur non abfque ratione a contrariis fit caufis* Singultus vero conce- ftc.io sa. 190.0 datur conuulfio ftomachi nominari,quando aliud fuerit fermonispropofitum.Quädo vero hoc folum ftuduerimus,vt Ongultus ftibftantiam cognofcamus: melius fortaftis fuerit non conuul- s.j7'.d! Ecf' fionem ipfum nominare,ied quendam motum eiufdem quidem generis,cuius vomitus, intentu Aphoa*. j j.c autem,dC illo vehementiorem* Nam ftomachus appetens eorum aliquid, quse in ipfo continen tur,expellere,ad duos mouetur cafus,vehementiorem quidem in fingultibus, mediocriorem iiio in vomitibus: fiquidem in vomitibus appetit ea tantum, quae* 111 ventriculi fpatio latiori continen tur,expellere: in fingultibus autem ea, qute funt in ipfo ventriculi ore penitiora*Per ftoma-chum nunc a me intellexeris non folum eum, qui ita proprie nominatur, fed dC ventriculi os* H Quae enim in hoc continentur,ipfo appetente ventriculo expellere,lingultus fit* Quo'd vero’eo rum,quae difficulter excernuntur,3C quae veluti abforpferit ventriculi os,fiat per fingultus excre-tio,dilcere licet ex iis,qux quotidie eueniunt,omnibus fere,plus minus* Siquis enim acrealiqd, veluti piper per fe folum deglutierit,vel cum meile,vel aliquo alio, & poftea vinum biberit aqua calida temperatum,ftatim fingultiet, calore quidem potus piper ad interiora deuehente, eius vero acrimonia ventriculum moleftante: vnde conatur motu violentiorerem infeftantem expelle-* reidemonftratum autem eft a nobis in libris de caufis cafuum,^ tuffmi,^ fternutationem, dC rigorem ex talibus motibus elTe* 40 Quibm dolgr etrtet hypochondrium fit dbftjtte infldrnmdtionc3 iis febrisßtperüeniens dolorem foluit. « . . E ^ . . .. " J' : • ; ! 4 / ' y v. : » .• ■ . . r •' oequitur quidem ßC ad morfus dolor: fed confueti funt morfus nomine, non doloris, tales ea-fus appellare*Fit etia dolor propter quandam fimilem inflammationi difpofitionem* Sic autem nominata eft,quoniam ÖC eryfipelata dolor confequitur* Quando igitur no ob talem difpofttionem dolor hypochondrium occupauerit,&_' morfus fenfus abfuerit, relinquitur, vt dolor fiat,vel propter A propter obftrudionetn, vel propter fpiritum flatuofum,vel ob aliquam intemperiem inaquale, quae omni'a febrilis calor aptus eft natura fanare: haec quidem incidens,extenuans,atq3 diflblues: haec vero ad temperatura aequalitatem perducens» 41 Quibufcunqs fuppuratio in corpore exiflens non mnotefcit: ijs ob craßitudinempuris, aut loci non mnotefcit. Duplex eft huius loci fcriptura,& duplex expofitio, QC vtracp non caret ratione» Nam 8C propter puris craftltudinem,& propter Ioci,faepius occultatur puris in aliquo loco comprehenfi noti cia» Rede ergo non nulli fcripferunt,His propter loci craftltudinem: non nulli vero,His propter puris craftltudinem non innotefcit 4 X Morbo regio laborantibusßfiat hepar durum, malum♦ ■f Morbum regium hoc loco dicit,qui fit ex hepatis inflammatione.J-Tunc enim durities often t h?c^ba no ditjvel tumorem praedurum, vel inflammationem in hepate exiftere: quemadmodum Qc fine hac ru^tinex¥a-contingit aliquando propter eius obftrudionem,morbum regium aduenire: contingit et lpfa na pkivfedn^-tura per modum crifeos humorem exuperantem in venis contentum,ad cutem expellente. liquis tralatfo- T) nibus:acoino 43 II Quicunq; lienofi a difficultate intefiinorum capiuntur, ijs juperuemente longa || difficultate inteflmorum, aqua videntur inter-£a. Aphori. 48. inter cutem^aut Unitas intefiinorum dduemt,& moriuntur. pungenda. . , inCoacispno. OportuithuicaphorumoiUum praeponi, in quo dicit, || Lienolis difficultas inteftinoru fuper- Dyfentena no ueniens,bonum» Sed ille quidem inter fequentesfcribitur,poft quatuor alios intermedios: nobis !°rga’ ^c' Ec autem neceflarium eft nunc ipfius meminifle. Quicunq3 enim lienofi funt, hoc eft, qui durum ia- 2, a ap °'7i* diu habent lienem, ijs fuperueniensdifficultasinteftinorum foluit difpofitionem, quando fcili- Pau°0 infra cet ratione tranfpofitionis, atcp euacuationis humorum craflorum, ac melancholicoru lieni infer- apho.48. torum euenerit» Sed, quoniam faepius huiufcemodi euacuationes vitra modum extenduntur, 6C noxia funt laborantibus: conuenienter Hippocrates, quem finem habeat immoderata difficultas inteftinorum,oftendit,quae talibus aduenit difpofitionibus. Laefis fiquidem inteftinis a trafitu vitioforum humorum, &C vis eorum laborat, ÖC temperies natiuicaloris aboletur: oh hanc igitur caufam,& aqua inter cutem,& leuitas intefiinorum, fuperueniunt: Iguitas quidem intefiinorum ex fola intefiinorum laefione: aqua vero inter cutem, propter hepatis compaftionem, atq, lienis, dC omnis vcnofi generis. 44 C j ,Quibis exßilhcidio “Vrinxy ileosfuperuenerit: in feptem diebus pereunt, nififebre' fuperueniente fatis >rinaflu jn coacisfno. Xerit. Ins ydjsx ftilli- Inileo nihilexitinferius,neque fiquis acerrimo vtatur clyftere. Vomitus autem ftercoris aduenit ijs, qui exitialiter fe habent. Quod igitur interclufa via inferioris exitus, haec paftio fiat, quod cj3 in tenuibus inteftinis,non autem in craffis,omnes fere' fatentur: caterum, quo'd propter inflammationem, SC propter obftrudionem ftercoris ficci,vel humorum craflorum, aut tenacium, didum eft a' pluribus. Mihi vero videtur vel inflammatio, vel durus tumor, vel ab-fceffus, tantam facere pofie loci anguftationem, vt nihil polfit ad inferiora tranfmitti: Quod autem humores crafli, atcp tenaces in caufa fint,non admodum mihi videtur probabile. Verum & hoc (fi libeat) poni to:&fiquid aliud dicatur prster hoc. Verum id, quod eft ab omnibus fere fufceptum,qui aphorifmos expofuerunt,incredibile mihi admodum videtur. Aiunt enim,quo'd, quando vefica inflammatur, anguftia loci ex compreflione in quibufdam inteftinis fada paflio-nem affert, quae ileos nominatur» Ego vero multos me puto in tota vita mea vidifle,non nullos tantum periclitatos, non paucos etiam mortuosex retentione vrinae, quibus tunc manife-Dfte omnibus fecundum propriam circunfcriptionem plena vefica apparebat, adeo vt fupra modum eflet extenta:dolo/que,vt par eft, inde accrefceret: 8C tamen nullus eorum fadus eft ileofus. Quomodo igiturquifpiamvnquamperiuaderetur,obvefica inflammationem anguftiore fa-do inteftino,ileon aliquando prouenire f Non magis fane, quam ex tumore vteri in muliere gra iiida: fiquidem vfque ad hypochondria praegnantium tumor extenditur, & magis comprimere poteft,atque anguftare inteftina tenuia: vefica vero, fiin tum orem attollatur,folum poteft re-dum comprimere inteftinum. Quidam vero etiam dicunt abfurdius, quo'd febris fuperueniens conferat ileo. Nam febris quidem ex inflammatione vefica non abfcp ratione fieret: quin, quanto illa maior, ac grauior, tantum augeri febrem contingeret, cum cafusfit inflammationis. Ileos vero (vt ipfifaiunt) ex inflammatione ortum habuit, 5C vnam tantum fpem habet folutionis, inflammationis ceflationem , cum qua etiam febrem fedari eft neceflarium . Bonum igitur fi-gnum folutionis earum, quae funt in ileo, pafllonum eft febris, vel remiffa, vel foluta: fuperiie-niens autem febris, vel auda, neque bonum fignum eft, neque caufa bona. Nouimus enim illis tantum morbis conferre febrem, qui ex frigiditate fiunt, aliquando quidem fola, aliquando vero cum humoribus crudis, pituitofis, vel flatuofis fpiritibus. Melius eft iraque, fi fateamur nos ignorare, qua in hoc aphonfmo Hippocrates dixerit: neque enim ratio, eorum indicat vcrita- Extraord. Gg irj tem, cidio, & c. QC abfq3 vicere putredo ipfa per fe ipfam in multis corporis partibus confiftit* Vocatur etiam Anthrax,id eft carbo,vicus efcarofum,cui adiungitur multum partiu circunftantium inflamationis. Haec igitur propria habuere appellationem, Anthrax, Pha gedaena,&: Herpes* Quaecunque vero vlcera fiunt fine didis cafibus,haec ipfa per fe ipfa folebant antiqui Vlcera tantum nominare: de quibus nunc Hippocrates loquitur, edocens, quaecunque talia funt vlcera, in longam tempus protrahi. Videtur autem experientia rationi aftipulari: mul-ta'quef^piusex hoc genere vlcerum,cum non poft multum tempus fuerintad cicatricem perdu-da, rurfus inflammantur,ac iterum dirumpuntur,ipfarum cicatrice foluta* Fit autem hoc talem aliquam ob caufam: quando ex adhibitis medicamentiscaro,qua:olfi fuperiacet patienti, exic-cata contraxerit cicatricem, ftatim quidem integra fanitas reftituta videtur:rurfus vero paulatim aliquoinfluenteichoreex offe corrupto inpartepenitiore,iterumaduenit inflammatio, & puris generatio cofequitut: a' quo quidem cicatrix eroditur, caro vero exulceratur. Qug nam igitur G blis^DrTi'^a- tafium II fanatio vlcerumc'Nö profedo alia,quam ab lpfo fcripta in libro de vlceribus,& a no-tiovcrans^ieor bis in tertio de methodocuratiuademonftrata : fiquidem vlcera omniaexiccari oportet,praeci-fum,& c. pUe vero, in quibus patitur os* Terminus autem ficcitatis eft, vt abfcedat pars offis, quae vitiata eft. Quare non abfque ratione tantum fieri cauas cicatrices contingit, quantam habuerit abfccf-fuscraffitudincm* : > Qmgibbi ex aflhmate}aut tußi fiunt ^antepubertatem moriuntur. Gibbos (grgce J/Sas, dč zvtpxc) folet Hippocrates nominare,quos nunc omnes homines coue-xos (graece zvprvc) appellant. Nam & vere eis eft fpina in partem pofteriorem conuexa. Conue xo igitur opponitur cauum, gibbo recuruum, feu repandum (graece Sed haec quidem de fola fpina Greci dicunt,illa vero de omnibus.Quo modo vero || gibbofitas fiat,ipfe narrauit in 54.7a. i68.e. libro de articulis,ficuti & de || repanditate, || obftipitate, || & quaflatione. Hae.n.funt propria , atq$ & c- precipuae fpinae paffiones: oportet aut illum, cj vult iftaru paffionü habere notitia, ijs, quae in eo li bro fcribunt plenius incumbere* Nunc vero ä nobis ea dicetur, quae ad propofitum aphorifmum videntur vtilia. Gibba fit fpina aliquando propter idum,aut cafum: gibba etiam fit propter qug- H dam tubercula dura, quae in parte anteriore confiftunt: a' quibus fiquando vna vertebra trahitur ad anteriora, recurua fit eo loco fpina: ita SC fi plureš fuerint fe ordine confequentes: qn vero non fuerint continuae he,qu£ tenduntur vertebrg,gibbofitas fit tm partibus retro tendentibus,quantu vertebrae extentae funt ad interiora reflexae: nä hoc fieri videtur inoibus duris mediocriter tentis, veluti calamis, viminibus, virgis, dC oibus aftjs huiufcemodi: dicftum eft de his plenius in expolitionibus libri de articulis.Nunc vero eos,qui gibbi fačti funt ex afthmate, & tulfi,ante puber tatem cito inquit interire. Neqjm.vul t in his thorax, vt ipfe dixit,vna cü alrjs augeri, atq3 ideo magna anguftia premuntur ea,quae refpirationi obferuiunt, inftrumenta. Oibusliquidem eft commune, qui fpöte gibbi fačfi funt, hoc eft, quibus fine idu,vel cafu fpina pafla eft: propter dura tubercula,& concoqui difficilia,tales fieri. Sed,cu multa fit in tuberculis, quo ad tumorem, duritie, & locü,in quo confiftunt,differentia: quae dura fimul,ac magna funt,ftatim difficilem faciunt hominibus refpiratione,que vero ex fuo humore aliquid ad afperä mittuntarteriam, reddunt tuffi-cülofos* Veru,quae talia funt,vt mittant ex fuo humore aliquid, non funt dura exquifite, atq3 ideo necefianurn eft eis aliquädo fuppurari, 8c hominem occidere* Quae vero nihil mittunt, ex craffis humoribus ortum habent,atque ob id dura funt,Öl incoda, dC longo permanent tempore,antečp fuppurentur, -5 d Articulis, co j.t. J.vfque ad A fuppurentur,ätq3 ideo non perimunt hominem* Quf vero (vt dixi) vna cum tuffi ortum habue. re, properant ad 1 uppurationem,axq3 ideo funt exitialia* Sic dC quaecunque cum difficili anhelitu fiunt,iunt iis,qui adhuc augentur,perniciofa: vel enim h^c magna funt: vel in loco thoracis ad vi tam opportuno*Cum igitur pulmo vna cum corde in talibus augeatur, locus č|3 contines minor efficiatur,coftae vero non augeantur,& fe flectendo, propter gibbofitatem thoracem faciant an-guftiorem:necefTariumeft tantam breui tempore fieri anhelitus difficultatem,vt homo corrum-patur.Nam,fi non dum gibbofitate fuperueniente,propter folos tumores extra naturam, diffici* lem habebant anhelitum:quid debemus expedare,cum tubercula funt proceflu temporis adau-da,thorax autem fadus anguftior c' Quo'd autem, cum multae fint fpirandi difficultates, folam illam Hippocrates afthma confueuerit nominare,in qua cotingit valde crebrum anhelitum fie-ri,clarum admodum exiftit* Appellant que nunc homines eo nomine,illam,quae fit in curfibus, &Vehementioribusexercitiis, refpirationem* Hippocrate autem pofteriores, &C paffionem ali-' quam pedoris diuturnam,non nulli fimpliriter afthma nominant,no nulli orthopnoeam, quan do abfque febre aegroti iugiter anhelitum habent difficilem, 7a. Aphor. jj. 47 I Quibufcunque ~)>en£ flettiogvel purgatio cum medicamento conuemtflios^ere purgare Arenam incidev 58 e re oportet. Liquet,quovd de iis, qui adhuc fani, fed aegri futuri funt, nifi euacuentur, nunc fermo habetur ! A.li.i. fj.d.j* Hippocrati. Hos enim oportet,vt anticipemus euacuare Vere adueniente, vel per venae fecftio-c.i.foi.6g.f nem,fi plenitudinis paffionibus fubiiciuntur: vel per purgatione,fi eis,que ex corruptione pro-ueniunnNos itaq^ plurimos ita feruauimus annos, qui longo ante tempore fingulis annis morbis capiebantur.Atque podagram, ÖC morbum articularem adhuc incipientem, SC non dum po-ros circa articulos facientem,ex tali euacuatione multis iam annis fieri prohibuimus. Eodem mo do dC fanguinis fpuitionem,morbum comitialem, apoplexiam, melancholiam, &C alias huiufce-modi diuturnas paffiones in multis hominibus per didam euacuatione fuftulimus* Venae itaqs fedio,cömuneauxilium eft earum,qua: ex plenitudinefiunt,difpofitionu: purgatio vero quam-uisjfi fecundum genus inaudias,vnum quoddam auxilium exiftat, non tamen iecundum ipecie* Non nullis fiquidem confert humores pituitofos euacuare, non nullis vero amaram bilem, non nullis atram,non nullis ferofam fuperfluitatem,fecundum naturam earum, quae cofueuerunt fu-peruenire,paffionum* Velut quidam fingulis annis incidit in melancholia, nifi purgetur: 5>C eft C res mira,quo modo morbo iam inchoante, ftatim homo praefentit prima eius generationem: &Č me aduocato purgatis humoribus atris,ceflet protinus melancholia: huic homini ex purgatione ambo haec optima eueniunt, quod &C fuperfluitates expelluntur, ÖC q> ex acritudine eorum, quae excernuntur,parumper aperitur os venae,quam vocant h^morrhoida, per quam excernitur pars aliqua fanguinis vitiofi confueti euacuari: quo retento fuperuenit melancholia* Purgo igitur ip-fum,non vere tantum, fed etiam autumno :&, ficu ti dixi, ilex contemptu aliquando purgatio-* nem omiferit,&f morbum non anticipauerit, cafus perfentit paffionis* Sic & mulierem quan-dam, fingulis annis vere inchoante fimiliter euacuans, cum aliquando tumorem cancrofum in mammilla pateretur,forti,atque frequenti medicamento purgate atram bilem,ad fanitatem per-duxi*Et,fi quando purgatio omitteretur,dolorem profundum fenticbat:&mc aduocato, ftatim volebat euacuari* In altero elephantem inchoantem,primum per venae fedionem,&T purgationem fanaui:&fingulis annisrurfus huicfufficit vna purgatio:&eaomiffa,ftatimpaffioinno-tefcit*Morbi itaqj huiufcemodi,atri humoris exigunt purgationem: comitialis autem, dC apople xia,& afthma,pituitofi: articulares autem,fi curn multa fuerint caliditate, amaram bilem volunt: euacuari: fi vero cum frigidis tumoribus, pftuitam*Quidam alius tempore ^ftiuo femperfebri-D bus tertianis corripiebatur: fed multis iam annis non febricitaüit: quoniam a nobis purgari pallida bilis circa finem veris anticipauit* Sic enim melius eft tales euacuare, ficuti illos,qui morbo co-mitiali,apoplexia,& melancholia,& articulari,& aliis paffionibus, quae ex craffis humoribus ge nerantur,praeftat circa veris initia euacuare: de quibus omnibus feorfum a' nobis feriptum eft in illo tracftatu,qui infcribitur,de iis,qui verno tempore egent euacuatione* Eft autem ifte tratfatus pars totius falubris tratftationis* ~ Aphor.43. 43 ^Lienofisdifficultasinteflinorumfuperueniens,bonum. Paulo antea hunc aphorifmum expofui,cum fermo habebatur de aphorifmo in hunc modum feripto: || Quicunque lienofia'difficultate infeftinorum capiuntur, iis longa facfta inteftinorum SuPra *Ph-4l» difficultate,aqua inter cutem fuperuenit,vel leuitas inteftinorum, 6C moriuntur: quare ifti nunc propofito nulla eft expofitio neceflaria* 49 I Quibufcunque morbipodagrici fiunt, ij fedata in quadraginta diebus inflammatione, finiunt. In Hb. deludi- Podagricorum inflammatio fluxione fit ad articulos pedum decubente: hanc aute fluxionem cunque podi-fufeipiunt primum quidem loca dearticulationum,deinceps circunftantia omnia vfq3ad cutem* srici>&c' Extra ord. G g iitj Quia (T) Quia vero impleri dicimus dear ticulationes, liquet etia effe neceffarium ea, qug ipfis circüiacent, E ligamenta extendi»Neruos emm, 5t chordas, feu tedones no eft rationabilem ipfis inflämari,{ed folum dolere,quiafimul cum dearticulatiombus extenduntur, argumento, qm vifus eft nunquä podagricus pari conuullionem,qua: frequeter folet in neruorurii,ac chordarum inflammationi bus äduenire: veru intentio fanationis in eis, cömünis eft omnibus inflammatione laborätibus^ Nam,difcutiatur,oportet,id,quod ad pedes fluxerit,fi quidem tenuiorem habuerit fubftantiam,: tempore breuiore:fi vcro craffam vel tenace, longiore:longius adhuc tempus requiret, fifimu! craflum,atq3 tenax ülud,quod defluxit,exiftit: vhra tn fpatium dieru quadraginta non proroga> bitur curatio inflämationis,fi St medicus in fuo opere no aberrauerit,& £ger illi in omnibus obe dierit» Quae vero carnofas partes occupat inflamatio, morborum äcutorum fubiicitür termino, diebus fcificet quatuordecim, qm carnis fubftantia mollior eft, ac rarior ligamentis: vnde St tar-dius inflammari incipit natura ligamentoru,chordarum, atqj neruorum ex icftu, St longiori tem pore ad donftftentiam inflammationisperueniunt,ac tardius fanantur» Qua enim ratione vix ali quid in fe humoris externi fufcipiunt,cum durae fint,ae denfe huiufcemodi partes,hac lpfa ratione cum difficultate dimittunt»Quapropter Hippocrates podagricis inflammationibus terminu integr£ folutionis non diem quartumdecimum,fed quadragefimum pofuit,quia,qui in deartiču F lationibus humores infunt,perligamenta ipfas amplexatia oportet per modum vaporis euacua-In pro|n.a).r. rq: ltem qUj in ipfaligameca inciderunt. Meminitautem & in prognoftico ||quadragefimidiei, -—5.4 ^ jn qU0 iudicantur, qu^cunq3 non funt diuturna exquifite, St acutorum terminu exciderunt» Dicftum autem eft plenius de talibusin tracftatione dierum iudicatoriorum» nö !5aJl°pria || Quibufcunqusprociditur cerebrum: iis,nece fe febrem,^bilu domitumfuperuemre, SuSauun fue Praecifo cerebro febris aduenit ea ratione communi, qua quolibet membro principali pariete iit,& c. mflammatiOnem,fubfequitur febris.Bilis vero vomitus fit compatiente ventriculo propter eius Et 1 n °lcis cercbro communicationem,ore prarfertim iplius, ad quod terminatur ex cerebro effatu di—j tnmivulncu- gna quaedam neruorum coniugatio» Confueuit quidem St aliter in magnis doloribus,atq3 mce m, & f» roribus fortibus ad ventriculum fluere biliofafuperfluitas: St multo magis, cu ipfe male afledtus; fuerit.Ad ea enim, quae taliafunt, feruntur partium proximarum fuperfluitates, prariertim qua: tenuem habent fubftantiarmqualis eft ipfe biliofus humor,atq3 cum eo qugcuq} ferofa fuperflui-' tas,que fepius in vomitibus bili comifcetur: liquidem raro admodü accidit, vt bilis exquifita euo matur,cui ferofam fuperfluitatenon videamusadmiftam. Apparetautem St in fanis, cü diu *a ci G A-,i- *• boabftiiiuehnt,inilh'spraeferrim,quinaturafunt biliofiores, tales in ventriculum humores ad-jmttbquodSdipfius morfus,6f vomitusmanifeftanuNon folum autem cerebro vulnerato euo-munt homines bilem,fed St dura membrana ipfum circuftante, qua*,cu in multis partibus fit cerebro agnata,citiffime ei comunicat proprias paffiones» Erafiftratiaut fedfatores, cum membranas velint effe principia neruorum, membranam cralfiorem inquientfuce naturje ratione, li fola fit vulnerata,tales afferre cafus: fi vero vlcp ad cerebrü vulnus peruenerit, quoniam amba: mem-Erang prius illud admiferint,fic nuper dictarum paffionum fequi ortum fatebuntur»Dixi autem Efafiftrati fedtatoreS,5d non ipfum Erafiftratum talia dibturos, quoniä, cum iam fenex effet,(ve ii li inquiunt) fcripfit libros fecftionum,in quibus cerebrum effe neruorum principium demon-. :“ ftrauitJDidum autem eft de his in commentariis de Hippocratis febhone» 5l * ■ Quicuncjue'funi dolore cupitu repente cupiuntur,& flutirn muti funt, & ftertunt,mfeptem diebitspereunt, nifi ffbrti upprehenderit. V * Mutos (grece d^ folet Hippocrates nominare non eos tantum,quibus larditur vox, veru per exuperantia quandam vna cum eius lefione dat nobis intelligendas omnes,qu^funt iccun-H dtirn elecftionem,operationes,Non nunquam igitur illis oblefis non interiit fenfusCQuos rgirur lpfemutos appellat,contingit effe fentientes: fed fepius vtraque patiuntur: &: talem affetftum vo t*. Aptior. 41. caintapoplexiam» Eft autem St hage alia quidem debilis, alia vero fortis: atq3 ideo dixit, || Soluere apoplexiam fortem im poffibile,debilem vero non facile. Videtur aiit nunefortis apoplexice in- ” dicium appofuiffe,quod ftertere dixit,quod etiam profunde dormientibus accidit, quo ad difpo ” litionis fimilitudinemffecundum diuerfum qu/detn vtrifqa modum: nihilominus, quatenus ali- , quid habent comuae,vc ftertant,confequitur,Eft au te cornm une ambobus, eius, qua: fit oer ner » «öS,operationis debilitas: St didtu elt de his amplius in ea, quae de locis affečtis inferibitur, tracra ’ - ' ‘ tione.Nunc vero,quam;uni ad expolitione aphorifmi fuffieiet,dicet a' nobis. Quibus fanis dolor iii capite repente aduenerit,ca^ffam referre oportet in primis ad fpiritum flatuoium:interdum ve ro 6^ ad influentis vniuerlim materiae m ultitudinem: quam St nunc ad cerebrum fuiffe delatanx indicant cafus,qui poft dolore fuperiienerunt,per quos,6d q> fit quardam materi^ p.ituitofa,com- " ; ‘ ^onltratur: atq3 idcirco febris fuperueniens foluit difpofitionem,vt quae calefaciat,extenuet,atq^ ' relbluatipiritumflatuofum,6f pituitofos humores. Fit autem hoc 11011 nunquam tribus diebus, aut quatuor,non nunquam vero pluribus,no tamen vitra dies feptem, quia pars eft principalis: A tales vero partes non diu tolerant fortes fimul,ac diutürttas paffiones, vt fepius offendimus. ■ - • 4 5 Z SOportet Itero & conftderdre oculorum in dormientibusfiftettiones: na\ fujuiddlbu commißispalpebris fubin- m Prorrn.com/ Jpicitur3neq; ex aluiprcfluuio^aut medicamentipotione tüudcontingat^malum eftfimum, & lethalelfalde. i.t. u.4a.i^R Aut ob palpebrarum ficcitatem,aut propter potentiaeip fas mouentis imbecilh'tatem,aliquid fubinfpicitur,cumocuhintegreclaudin6 poffint.Ob hocigituripfuminaluiprofluui]s,&:me- ** * dicamentorum purgantium potionibus,oculorum albedinis aliquid fubinfpicitur, quando dor- : *nierint.Nam tottim corpus exiccatur,& vires fiunt imbecilles, ex talibus euacuationibus. Plus autem ficcitas in palpebris innotefcit,quoniam funt natura ficce. Sicuti ergo coria exiccata diffi-culter extenduntur: eodem modo fimiles corporis partes.Et quidem ,qudd potentia exiftete im< becilli non pofTint exquifite oculos claudere,fed nčqj os3vnde hiantes domuut:liquet vnicuiq# rei naturam diligentius animaduertere volenti. ; 53 Defipient'i£}qu£ cum rifujunt jecur wres: qu£ 'Vero cumftudioßericulofiorcs* .... Nulla quidem defipientiafecuraeft3minus vero periculofae3quae cum rifu fiunt: ficiiti temeta-^ rigyVt ipfe nomiriatjomnium periculofiffini äe: in medio autem ambarum funt, qua: cum ftudio * fiunt.Fiunt autem omnes patien te cerebro,fiue primo,6«: per feipfum,fiue per compatiendi ratio nem: differunt autem inuicem per caufas ipfas efficientes. Quecunq^ enim ex fola fiunt calidita> te fine humore vitiofo, fimiles quodam modo funt eis,quae ex ebrietate contingunt» Qu^cunqj vero ex flaua bile,cum ftudio perficiuntur: ipfa vero multum exufta,vt iam magis ad atr£ bilis na turam accedat,funt infanig fatis furiofae. Nam oportet ad memoriam reuocare ea, quaein altjs lo-*: cis de atra bile praefiniuimus,q> quaedä ex flaua bile fuperaffata gignitur,qua omnino moleftiffU nva eft.Quae vero ex fanguinis (quifpiam dixerit)limo,ac faece,craffior quidem eft illa fecundum fubftantiäjfed plurimu differens prauitate qualitatis. Didum aut eft,q> ea, qua eft velutifax fan-r guinis,cu volumus exqfite loqui,nondu atram bile noiamus,fed humore melacholicu* Nolbus vero abutetes,^ atra bilem aliqn vocamus,qift,fi non prius euacuetur, paulopoft atra futura eft . 54 In acutis paßionibusJqu£ cum febre Juntjučluofi fufriria^malum* Infantes fape videntur,quo tempore plorant,infpirare infpiratione interrupta5ftanteinterim f‘ thorace,deinderurfus id,quod deelfadrjcicnte:quod i'pfein Epidemijs in hunc moduexplicuit. r “C Duplex I intro reuocatio,veluti fupcrinfpirantibus. Et accidit hoc nonnum| potentia fatigata,' t.Epidfe&j*. non nuncjj ex duritie inftrumentorum,non nung vero ambabus caufis fimul coueriierttibtrs, fed f t6lrf dC aliqn propter aliquam mufculorum pedoris ftmilem conuulfioni difpofitionem; Nam;& vis; X & in čoacis imbecillis,qn nequiuerit thoracem vno impetu tih attoIlere,quantum animali eft neceffariu,in Pramot- 5Pm‘ media primum confiftit operatione,deinde cum impetu iterum fe effert. Et durum mftrumentu ^4U5 dcnius cum non prompte fequatur potentiam attollentem,ab ipfa vibratum violenter attollitur.De di> fpotione autem fimili couulfioni,quid oportet dicere, q> talem faciat refpirationemr Nam, fi frigus vel mufculos thoracis apprehenderit,vel neruos:durities quaedam inftrumentis adueniet,Sč motus conuulfioni fimilis,quam febris fuaeft apta natura fanare,čč calida auxilia. Febris vero cu • • his exiftens, no linit caufari mufculorum thoracis fiue neruorum frigiditatem, fed vel duritiem, quae fada eft,vel virium imbecillitarem, vel conuulfioni ftmilem difpoOtionem.Qiiicquid vero ’ horum in caufa fit,non eft bonu,vt in morbo acuto contingat.Si igitur de fola predida motione inftrumentorum refpirationiobferuientium,luduofarefpiratio ab ipfodidafuit, iam ad finem - expolitio peruenit:fin aut, SC cum aliquo tali fonitu vult didam contingererefpiratione, qualis flentibus accidit: vitra didas caufas quandam oftendet dolorofam dilpolitionem, ex qua, veluti D flentes,vel gementes,vel aliquem miftum,ex vtrifqj fonum edentes, in hunc modum refpirantw 55 Dolores podagrici yere,& autumno magna cxparte mouentur* " Podagric^ paffiones,ficuti,&f omnes alig articulares, vere augen tur,atq? ideo ipfefupcrius in enumeratione morborum vernalium,etiam articularium comeminit, in quibus etiam podagrici contirientur.Excitantur quidem aliqn,dC autumno ijs,quibiis per" aeftatcm tempore, quo ffu~ dus maturantur, vitipfi aliqui humores fuerint coaceruatf Oftenfum enim a' nobis eft in comen tarijs de potentrjs naturalibus,q> lingulis partibus,ficuti aliae potentiae, ita öcf illa ineft, quae materias infeftas excernit.Infeftant aute aliquae fua multitudine aggrauantes, aliae vero extranea qua-litate.Secundum vtrunq^ igitur qs,qui hyberno temporein vidit deliquerint, poftmodum Verno diuturnae pafflones excitantur,fufis humoribus,& mox a fortibus ad loca debilia detrufisjfc* eundum alterum vero,tantummodo autumnali. . .> *5 6 In morbis melancholicis adh£cpericulofi decubitus}apoplcxiam corporisp\clconmlfionempveljurorem^ ~Velc£- iitatcmfignipcant. . Fiunt quidem,df propter pituitofum humorem apoplexiae,conuulfiones,6c: caecitates oculor -> - rum: & * h*~ rum:Fiunt,&propter melanchoficum: quoniam communis vtriiqj eft craffitudo.Nonämen E bebat Codex furorcft paifio communis* Nunquam enim hic ex pituitofo humore ortum habet, cum ad eius zeontcemwcc generationem humor,irritans,ac mordens exigatur* Talis autem eft femper quidem flaua bilis: tloS dtttlhpaf melancholichus autem humor non femper, fed cum fupra modum exuftus, aut putrefadus,malt fio „»preßt, et induerit acrimoniam* imrenttani , ** ^pojpIexU autem fiunt maxime a quadragefimo anno ‘yfijj ad fexagefimum* Non omnem apopIexiam,fed nuper didam tantummodo (qug ex atra fola fit bile) contingie aduenireijs,quidicftamaguntaetatem, quoniam in his maxime abundat atrg bilis humor,quem admodum etiam in autumno* Quod fi volumus fimpliciter pronuntiare, plures fenes laborant apoplexia*Si igitur fermo debeat efle verus,iungendus eft cum priore aphorifmo,ac fi ita diceretur: in morbis melancholicis ad haec periculofi decubitus apoplexiam corporis, quae homines oc cupat a quadragefimo anno? vfqs ad fexagelimum» $$ J Si omentum excidat3necejjarioputrefeit* vero omentura Propter breuitatem falfus efle videbitur hic aphorifmus i)s, qui non rede fpfum inaudierint ♦ F exciderit. & iu Qudd.n*dicitur,huiuiufmodi eft: Quando exciderit,hoc eft,qn nudatum fuerit, &C extra perito-o°wbu*P omeo n£ondd eft membranam abdominis interiorem,omentum exierit, non contingit ipfum ad loeu tum.&c. °mCU proprium reftitutum,fanum,faluum fieri,ficuti fi aliud aliquid extra promeretur, veluti intefti num,aut aliqua vifceris fibra*IIla etenim, ni fi longo tpe frigefiant,qn vulnus in abdomine fadu, ad cicatricem perdudum fuerit,priftina recipiunt temperaturam*Omentum vero,et fi minimo nudetur tpe,redudum putrefeit: quam ob caulam medici parte illam,q fuerit nudata, folentrefc-care.Hanc igitur fententiam habet aphorifmus,licet confufius in verbis didis proponatur* Sicjs vero dicat fe aliqn vidifle omentum,quod paruo tempore extra prodierat,deinde ad fuum locum redudum,non putruilTe: perpetuam is quidem non efle probabit Hippocratis enuntiationem: illud tamen non tollet,quod magna ex parte foleataccidere*Cömunefiquidem eft huic aphorif-mo cum alijs ab Hippocrate didis, vt perpetuu quiddam, ex figura didionis oftendatur: quam-uis res ipfae non femper eodem modo euemant,(ed,licet raro, interdum etiam aliter accidant* 5 9 1 Quibufiunque a coxendicum dolore {diuturnoy molcftatu excidit coxa& rurfus incidit, ijs mucoresfuperue t vfu par- niunt. Qtmm.i4.i9i.h ^ dc Articulis,co Ssepe in articulis humor pituitofus aceruatur,quem mucorem appellant: a quo madefada de- met. 4.1.41.7'. articulationis ligamenta,laxiora redduntur; atq? ideo facile a cauitate articulus excidit, 5C rurfus *88’ S non cum difficultate incidit,quae nuncait accidere ijs,qui ita morbo laborant coxendicum* Qn autem coxam ait excidere,articulum coxae debemus intelIigere,quo modo etiam in libro de arride Articulis,c&, culis dicebat, || Humeruni autem vno modo noui lubricare: ac fi dixiflet articulum humeri * fit*15 l.e I Qujbufcuncj; a coxendicu dolore mole flatis diuturno excidit coxa:ijs crus tabefcit,& claudicant3fi no Arantur. ic jib qui‘ Ia. i.de Morbis, Hunc aphorifmum non debemus a fuperiorefeiungere,fed ipfum coniungentes,ita vnum ^fnCaM coxčd!c0Cmor fomonem intelligere* Vult enim dicere, q> a coxendicum morbo moleftatis, quibus propter bo fiun™ m°r mucoris multitudinem articulus excidit,^: rurfum incidir,neceflariu eft proceflu temporis crus de Articulis , contabefccrc,nifi prius vrendo mucorem exiccemus: [ quod in libro de articulis confuiit fieri in coma t. 41.7a. brachio iugiter excidente.nam,&: nunc eadem eft fermonis vis,cum ipfe fuadeat aduri coxam,fi-8 a cut in libro de articulis docebat: vt,& id,quod mucofum eft,abfumatur, ÖC laxitas curis, ad quam articulus lubricat,magis ex aduftione cotracfta,artiet,ac prohibeat articulum tranfponi.Quod fi ob multitudinem mucoris extra fuum locum diu coxa fteterit (eft enim hoc quidem claudicatio) H jieceflario crus contabefcet: vt etiam alijs omnibus folct accidere, fi priuata motibus fuerint, qui illis fecundum naturam infunt* GALENI IN APHORI SMOS HIPPOCRATIS : COMMENTAR IV S SEPTIMVS. Omnes ferex, qui antea fcripferunt, expofitores aphorifmorum, circa initia quidem vitra id, quod eft vtile,fermonem extendunt: in proceftu vero ita remittunt, vt primo quidem, quo ad vtile fuerit,tantum progrediantur,deinde vero infra id etiam fubfiftant,ÖC poftremo, vfq? adeo con traham expofitiones,vtnec animaduertant plures aphorifmosefte nothos, atque plane fal-fos. Verum,vt,qui funt in difputationibus fatigati,prompte ad omnia annuunt: fic ÖC ipfi omnes admittunt,quofcunq3 feriptos inuenerint aphorifmos,& ad vltimam fuis in expofitiombus bre uitatemdeueniunt,prioris loquacitatisobliti*Nos fane cum alias eorum abfurditates conarifu- . mus A mus euitare,tum ömncs ex aequo ftuduimus facere expofitiones,qu£ veritate,& vtilitatem artis • intenderent,^ interpretando neq3fe ad extremam breuitatem contraherent (hoc enim libro con uenit,non commentario) necp ad tantam prolixitatem effunderent, quantam ipfi in principio ex-pofitionum inffituerunt:id autem,quod optimum eft in omnibus fermombus,quod quidem fer-uat mediocritatem in vnaquaqj tradatione,a principio vfqjin finem feruare ftuduimus*. N morbis acutis frigus partium extremarum3malum^ In morbis diuturnis,qui praefertim funtfine febre,& hyeme,& artate feni-Ii,partes extremas corporis, veluti nares,aures,pedes,8Č extremas manus,fri gidas fieri nihil abfurdum.Non tamen in acutis eft mediocre malum, fed ca-, fus fatis exitialis: quod vehementifflmis accidit vifcerum inflammationibus ♦ | Acutos autem ipfe ait vocari morbos,quorum febres maxima ex par te continuae funt: in quibus, cum fuerint fine magna inflammatione,ne- i.t.8.7a.io8.h dum extrema frigefcere,ied exuri contingin Cum vero inflammationis calor adeo vehemens fue-B ritjVt ad fe trahat per modum cucurbitule ex toto corpore fanguinem: fjs,qui ita fe habent,vifcera peruruntur,extremae autem, partes frigefcunt propter defedum fanguinisad vifcera fe recipietis: dC eorum pleriqj neqj tegumenta tolerant propter incendium, quod in vifceribus fentiunt * % In ojfc (Zgrotctnte cd.ro huida3rftdlum efl. Non enim in mediocribus offiumlaefionibus, fed tortibus putrilaginibus talis fpecies coloris drcunftantibusaduenitcarnibus,extindoin eis fcilicet calore natiuo. 3 l>omitu fmgultus3 & oculorum rubor3malum+ Qualis paffio eft conuulfio mufculis,talis eft fingultus ftomacho: qui humoribus infeftantibüs. conuenit non nunq totum ventriculum,non nunq os eius,& gulam; quos per vomitiones abfj-ciens,ftatim a' fingultu liberatur: qui fi necp per iftas ceffauerit,duoru alterum offendit,vel cerebrij neruorum principium,vel ventnculu pati non mediocre inflammatione.Rubor vero oculorum vtrancp (equitur difpofitionem,fed praecipue illam,quae in cerebro exiftit fimilis inflammationi ♦ 4 q 'fudore horror 3nott bonum. |] Quod iudicatoria,qiiae non iudicant,partim mortalia,partim male iudicantia funt, ab ipfo di- i.Epid. fea.i". dum eft: quoniam natura in huiufcemodi difpofitionibus morbo fuccumbit ♦ . 5 ^4 furore difficultas inteüinorumReloqua inter cutem^el mentis alienatio}bonum. Difficultatem quidem inteftinorum,veI aquam inter cute tranfmutationis rone efle furorisfa-nationem,non eft extra ronem,cum a capite noxij humores transferantur ad inferiora.Mentisaut alienatiOjtatum abeft,vt fit furoris folutio,vt quifpiam potius dicat efle incrementu. Ac profedo, fi modo re vera Hippocrates cotinuum,atq3 vehemente furorem, alienatione mentis nominauit: quendam nouimus a furore mediocri,quo prius detinebatur,fuifle liberatum: vnde ratiocinando per pendimus ex vehementi motu caufarum efficientium furorem, folutionem fuiflefubfecutam; quemadmodum in morbis acutis vehementiffimi cafus folent aliquando bonas crifes operari ♦ 6 in morbo cliutnrno faflidium ctbi, & deie6lionesfwcerdt3malum. Faftidiu cibi per fe feipfum prauum eft fignu in morbis diuturnis*Nam in ffs,qui' av talibus mor D.bis funt euafurijCOtrarius affedus folet accidere, vehemes.fciboru appetentia* Quare cibi faftidiu haudquaq bonu eft fignu: multo vero magis,quädo fuerint etiam prauaedeiediones. Sinceras ve ro deiediones noiauit impermiftas aquofa: humiditati, qin folus humor euacuatus deijcitur, flue fit biIiofus,fiue melacholicus,fiue porri colore prae fe ferens,fiue bilis,quae aeruginofa nominatur: nam deiediones huiufcemodi exuftä efle omne natiuam humiditate a calore febrili demonftrant. 7 Ex multapotatione3rigor3& defiptentia3malum* , r Quod quide multa potatio,no aqua:, fed vini potione fignificet,vnicuicg manifeftu * Defipiunt aut ex talibus potionibus aliqui,capite oppleto plurimo fangu/ne,ac fpiritu calido* Ob häc lpfam vero caufam & calidiores redduntur,peipue quide caput,fed SC corpus vniuerfum.Pauci.n. ex ip-fis funt,qui cu defipientia rigeant,in quibus calor natiuus no accenditur,fed ob multitudine extin guitur,ficuti ignis lignoru multitudine fuperinieda,& lucernae flarnaoleo,vniuerfim fuperfufo ♦ 8 ^4 tuberculi intus ruptione, exolutiofromitio3aut animi defeStiofo. Tuberculum graece aliquando fiat defipientia ex nis fluxioe &c. defedu,quo manuum,ac pedum tremores.Nam QC hsec membra propter potentiae ipfa mouentis imbecillitatem,infirmashabent motiones, 8č cerebrum vacillantes: quapropter neqs vehemens * Ah?cwA?, eff hoc defipientiae genus,fed mediocre,atq3, vt quifpiam diceret,delirans. Ipfe fiquidem folet me- * Ah£qv. diocrem infaniam,deftrium nominare. Si ergo conuulfio aliquando tali defipientise coniungatur, omnino falus eil defperata.Quedam igitur exemplaria,cum /5f/copulatiua coniundione,icripta funt: quaedam autem /vel/difiundiuam quam vocant, habent, fecundum quam defipientia non bonus eft cafus poft fanguinis fluxum,etiam fi fola contigerit:multo autem magis conuulfio,etia fi abfqj defipientia fada fuerit.Maximum vero malum eft ambarum conuentus,cum vel fola con-uulfio ex immoderata euacuatione,cafus fit admodum exitialis:nam defipientia minus malu eff. F 1 o || lAb ileo yomitus,fin fit bonum,vel malum,pulmonis inflammatio morbo laterali fuperueniens, nunc ipfumdocere,fedfimpliciter hoc vnum tantumodo, q> morbus lateralis foleat in pulmonis G inflammationem tranfmutari,vel morbo laterali pulmonis inflammmatio fuperuentre. Tranfmu tatur igitur morbus,quädo priore ceflänte,aduenit alter: fuperucnitaut,quado altero adhuc ma-nente,alter adijeitur. Veru hoc in loco videtur Hippocrates de fuperuenientibus agere,quibus fta timhocineft,q>malafint,adeo vt,etiamfi hocverbu/malum/non adqciaturjvclfubaudiendö fic im modum a communi didu,vel potentia oftendi exiftimandum.Omnis.n.huiufcemodi fuper-uenientium confillentia, necpparuos,neqamites infequiturmorbos,fed magnos,atqs malignos* Exempli gratia ftatim in didis in aphorifmo paffionibus,qn non poteft is,qui morbü facir latera-lern,in coftis humor contineri,pars eius aliqua ad pulmone fertur. Ad inflammationem quidepul monis morbus lateralis non admodu cofequi folet: qm,fi mitis fuerit inflam matio,omnis humor noxius per fputu expurgatur :in pernitiofis vero,anteq coite compatiantur,ftrangulat tegrum* 1% ^ pulmonis inflammatione phrenitis,malum. Quando a calido humore fit inflammatio pulmonis,qu£ multos vapores tranfmittit ad caput: cerebrum implet vaporibus, dC facit phrenitidem. Alia autem communia funt ad prius didum aphorifmum non huic folum,fed etiam fequentibus* H £flihusfort ibus conuulfio,aut dißentio,malum. Multi expofitoresitafcribi huncaphorifmucognouerunt: Marinus vero, A vulneribus, feri-biudC fequentem aphorifmu fibi ait aftipulari. Verumčp (ane eft,q> a vulneribus fortibus fiunt inflammationes, acconuulfiones*Sed,cum oesfere expofitores,6C prtecipue vetuftiftimi, illam no-rint fcriptura,quae habet: Ab teftibusfortibus:melius eft,vt & nos etiam eandeexponamus.Qui-dam igitur pro aeftibus,febres intellexerunt: non nulli vero aeris ambientis feruore ita nominari dixerunt :alrj pro cauterijs,& efcharis :oes verum dicunt. Superueniunt.n.his oibus haudquag ad bonum diftentiones,ac conuulfiones,propter neruoru liccitate,quas diximus efle difficillimas. X/j_ ^ capitis iBu obßupef entia, & defipientia,malum* Defipientia quidem agnofeitur loquentibus,agentibus Ve nihil confentaneumrationi: Ob-ftupefcetia vero (graeces^Aw^) qnneqp aliquid dicunt,neqj agunt,fed apertis oculis quieti ma nent, fimiles qs,qui ex timore funt attoniti. Quod vero haec omnia huiufcemodi fiant cerebro pa-tiente,manifeftum; oftenfum.n.cft in eo effe aiae principatum. Si igitur in fine aphorifmi feriptum fit/malum/ ( A fit/malum/liquet,q> rede didum fuit: indicio,n,funt,q> idus intra ad cerebrum penetrauerit, Si ta- Kr% fi v«« fl. '1 » rr r 1 I ' P- < v ^ j ^ fdnguim flmtopUYts ffutum3 malum. Quod omnis h^c Enumeratio fit eorum,quae proprie fuperuenientia vocantur(de quibus Pra xagorasvnum volumen fcripfit haud paruum)manifeftum ede arbitror, & ex ipfo aphorifmo, Neqs enim omne fputum fangumis/cquens habet fputum purulentum: fed tantummodo,quod malignum exibit: lethale autem eft omnino ex pulmone, in libr quUr^ ^ ^4pur isjf utophthifis,fluxus: cum ~\eroflutum retinetur, moriuntur, mcdk^n/čnbi proprie Graeci,dCpraefertim Athenienfes phthoen nominant,hanc nunc Hippocrates mr, ifägo. j 6.f phthilin appellauitjob pulmonis vlcera infanabilia,totius corporis cum febre parua extenuatio^ nem. Fluxum autem vel de capillorum defluuio,vel de humida deiedione pro tulit :ambo.n,con fueuerunt euenire,cum tabidi ad extremum mali perducuntur,alterum ex ficcitate, altera ex po-* B tentiae debilitate. Quod vero in fine feribitur, Si autem fputum retineatur, moriuntur:modum mortis offendit illorum,qui ex phthoe moriuntmvEoufqs enim extenuati viuunt, donec extudi re,& per ea,quf expuunt,poffunt pulmonem expurgare,Cum vero intus manent,obferatur qui dem viae fpiritus,patientes vero fuifocantur, * ^ | In hepatis inflammationefmgultusy malum. . 5 *• Aphor. j s. Dixi,6l antea,q> oes hi feriatim feripti aphorifmi de cafibus docet,qui padionibus audis,& ia deterioribus fadis fuperueniunt,Hoc mo igitur,&: nuc fingultus hepati inflamatione patienti di citur fupcruenire,non femper,neq3 quomodolibet patiente,fed quando ad magnitudinem attob litur,feruente inflammatione:in quo feruore ftomachus ad compaflionem trahitur, non nuncj communium neruorum ratione,qui funt (vt ipfe docuit in fecundo Epidemiorum) breuiflimi, i.Epid.fcÄ.4*. Quare tunc folum compadlo fit ftomacho ad hepar,qn inflammatio, & maxima,& peffima fue rit.Sane^3 bile fatis calida,8C multa in huius vifceris inflammationibus genita,ac confluente ad in teftinorum principium,atq3 ita fuperfluitante,atq3 ad ventriculum recurrente, contingit os eius morderi,atqs ideo lingultire,Non nulli vero arbitrantur magnitudinem inflammationis ventri-C culum premere,ac fingultum facere,non habente exitum fpiritu,quemadmodum inquiunt, 4 ® In vigilia, conuulfio^eldefipientia, Quidam, dC hoc loco/malum/fubiugut,Nos vero,& prius diximus,q>, etiafi no fubiungat,po tentia continetur. Cur vero immoderatis vigilijs conuulfio fuccedat,aut defipientia,manifeftum eft ei,qui priorum meminerit.Nam didum eft ab ipfo Hippocrate || conuulfionem, vt a repletio *a. Aphor.} 9. ne,fic ab euacuatione fteri,Ex ijs autem,quae maxime euacuant,&: exiccant,vigi% funt: atqj ideo 5 o f conuulfionem ex ficcitatefaciunt,acdefipientiam, immodicae ficci tatis ratione:ac prxterea, qm in longis vigilijs biliofior redditur fanguis. In quibufdam tamen exemplaribus,ÖC quidem dilF gentilfimefcriptisjhicaphorifmus fcriptuseft fine verbo/defipientia/hocmodo:In vigilia coti' uulfio,quia,vt arbitror,peftima,quae fuperueniunt,ab Hippocrate feribuntur hoc loco. In oßis exutione3eryfipclds* Hoc in loco maxime oportetfubaudire,malum, Neqs enim hoc dicit,q> femper, aut magna ex parte exutis offibuscryfipelasfuperueniatfnam potius contrarium verum eft, q> ita patientibus D oftibus,raro fuperuenit eryfipelas) fed q> cafus prauus eft offe nudato carnem circunftantem vi' deriaberyfipelateapprehenfam, ■ 'db eryfipeldteputredoydutfuppuratio* Clarum eft,& in hoc fermone,quovd malignis er yfipelatis haec fuperueniunt. *1 ^4 forti in ulceribuspulflt, profluuium fanguiriu* In vlceribus inflammatis pulfus fit non ferente carne incumbente arterijs, illarum motum, fe dolente,quando fe attollentes exciderint, Eft enim huiufmodi pulfus, fenfus quidam cum dolo^ re ex arteriarum motione fadus,quas neqj ab initio fentiebamus,cum membra fe haberent fecu^ dum naturam,tum quia eorum adhaefus non eft moleftus,tum quia in fpatio laxiore mouentur. Membris vero inflammatis,^: loci anguftatio,&: difpofitio dolorifica,triftem afferunt laboranti bus fenfum,ex motu arteriarum:quem non folu medici,fed oes homines pulfum appellant. Vi- * 1 _____A/ tUntlTQCJITfTPVI tolthlTO D • res iudicatorios facit,dC profluuia fanguinis,&: alui inferioris deiedioes,&: quacuq3 alia huiufce- modi modi.Secundum hanc igitur vim non nunčjj vehementius natura operans,magnum,& violetu E arteriarum efficit motu,appetes illa,qug moleftant,expellere: atqs ita profluuium fanguinis facit* XI ^4Pentris dolore diuturno,fuppuratio. Siue frigus,fiue omnino aliqua ingqualis in temperatura circa ventrem fuerit, fiue ventus fla--tuofus,fiue acritudo quaedam mordax,fieri non poteft, vt in longum extendatur, fi omnia circa aegrum opportune fiant: hoc enim in omnibus Termonibus talibus fubaudire oportet* Relinqui tur igitur,q> adhuc dolor perduret pp inflammationem,q temporis proceflu ,pculdubio fuppura bit,nifi hoiem morte praeripiat:nam,&hoc fubaudire oportet in omnibus Termonibus talibus * £3 daefiione fincerd difficultas intef inorum,malum. ^ Deiedfjones finceras folet (vt dixi) Hippocrates nominare impermiftas aquofae humiditati, S qug folum habent iincerum illum,qui infra deijcitur humor,fiue fit flaua bilis, fiue atra* Nihil igi tur mirum,fi in talibus detectionibus aliquod inteftinum exedatur* ^ ln oßis pr&cifione,defipientiafi in lacuum apprehenderit. Offe,quod in capite videlicet eft,pfaecifo,no (Impliciter, neqj vtcunq? contigerit, fed vfque ad interiorem fuperficiem,quam vacuus excipit locus,qui cerebru continet, defipietia fit: na paffio proxima tue exiftit membranis,& cerebro*Marinus aut,nefcio quo modo,legendu feorfum exi" ffimat:In offis praecifipnedefipientia.8C rurfus feorfum facit principium aphorifmi fecudum:Si vacuum apprehenderit*adijciens ipfi,Ex potu medicamenti couulfio, mortale*ita vt totus apho^ rifmus talis fiat: Si vacuum apprehenderit ex medicamenti potione conuulfio,mortaIe*R6nabi^ liter enim inquit hoc dici: femper.n.fačfam ex euacuatione conuulfionem damnari ab Hippocra te*Sed hoc quidem rečte Marinus inquit,q> propter immodicam euacuationem faeffa conuulfio eft exitialis: fic igitur,& fadfa ex potione medicamenti eft exitialis* Verum non animaduertit, q> Termonem priorem falfum offendit: nä aperte falfumeft,quod in offis pr^cifione defipientia fiat. Neq3 enim ex alicuius offis alterius,neqa eius,quod cerebrum tegit,praecifione, dementia fequi^ jtur,antequam ad membranas paffio perueniat* . _ . ^ II Ex medicamenti potione conuulfiojethdlis eft. jn Coacis prj- * 1 J no. fimilitet ex Medicamenti potiones,& medicationes,cofueuit Hippocrates proprie nominare eas t in,que G nonib.ex medi cum purgantibus fiunt medicamentis* Quod vero conuulfio,quae fitiftis fupra modum euacuan camentis. tibus,lethalis exiftat,fiquis eorum meminit,qug faepius a nobis funt didfa,non ignorat* %6 In forti dolore "ventris, partium extremarum frigiditas,malum. Fit quidem (ficut^C fupra didum eft) ob magnitudinem inflammationis in vifceribus par^ : tfum extremarum frigiditas: fit etiam propter animae defedfum,vel quia calor natiuus extingua^ tur,vel quia propter multitudinem fuftocetur, tum praecipue, cum frigida fuerit: fit infuper, dC, . propter dolorem vehementem medias corporis partes occupantem: ob quem natura in feipfam contrahitur,&adeamconfequiturfanguis,nonfolum extremas corporis partes derelinquens, veluti pedes,dC manus,8Ccaput,fed,& cutim vniuerfam. Caufam igitur quandam particularem dixit Hippocrates hoc in Termone partium extremarum frigid i tatis, ficu t, ÖC in pluribus alijs fer^ monibus hocipfum feciffe offendimus.Sed mirandum non eft illum,qui primus multa adinue-' nit,non omnium fimul, fed fingulorum particulatim fecifte mentionem* %y Mulieri Mero gerenti fi tentio fuperuener it facit abortum. * - Circa inteftinum,quod reCfum noiatur, tentio (grece fenefmos)fit,eandem habens caufam,ac difpofitionem,qua in difficultatibus inteftinorum fufeipit aliquod ex fuperiacetibus inteftinis * < Haec autem paffio nomen accipit (vt inquiunt) ab illa,quae fit in ea,tentione:ob quam, cum caca re vehementer appetant, continue exurgunt.Ob talem igitur ternionem,atqj moleftiam,SC totu aliud corpus laborat,fed prae caeteris matrix,quae cognata eft recfto inteftino. Nihil autem miru,fi propter vehementes,atq3 frequentes exurredfiones,conceptus aboritur,quando,SC ex alijs omni busfortibusmotibus,atq3doloribusmulieresgrauidf folent abortum facere* £ S - Quando os, aut charttlago, aut neruus abfeinditur in corpore, non augetur. *8 tf ph° 19 ' ^ aphoriffnus iam fcriptus eff antea,his verbis: j Quando difeiffum fuerit os, vel chartila-* 4§' go,vel neruus,vel maxilla tenuis,vel praeputiu,neq3 augetur,neqs coalefcit.dC nos in fextö conri in Coacis pr*- mentario ipfumexpofuimus* Lcucoptilcg3-5- II Qu a&d pituita detineturfifortis > entisfluxus fuperuenerit,d morbo liberatur. nucias appella Confueuere,& alrj medici quadam aquae inter cutem fpecie,leucophlegmatian.i*alba pituita, ‘ nominare, A nominare,vel 9 fit et aliqua pituita liuida,vel 9 fui quidem ratione fit femper alba3fed pp miftiof nemquorundäahorühumoruveru mutet coIore.Poteft et,ficut in libro de articulis fcripfit. || yer de Articulis, tc tebrae,q in fpina funt: nö tancj? fint alibi,diftingues,fed fimplici vtes adiedione: fic 8C hoc in loco c°m*3, u l'7*' abfiqß diftindionc,albi fecifte adiedione. Hoc aut,qd fubiecit,exforti aluiprofluuio,veldiuturno -(vtrunq3.n.fcribitur) folui albg pituitp fuperabundantiä,coe eft ad multa alia,q ita ab eo dida funt» 30 Quibm in dluiprofluuijs excrementa.jfumofa funt:ijs ex capitepituita defluit. Hocindiftinde didum eft. Fiunt enim aliqn alui exeremeta fpumofa fpirituofo humore ex ca-pite ad ventriculu defluente.Fiunt dC vafis,quae ad ipfum perueniunt,illum effundentibus. Fieret etiam aliqn in ipfo ventriculo vnam habentia,vt quifpiam diceret,caufarn cötentiuam,quomodo cunqa excernantur aut fiant,antecedentes vero plures.Eft aut huius pituita caufa cotentiua fiatuo fus fpiritus,dum humoricommifcetur,vehementem habens motü3& inxqualem ita,vt 6C ipfe di-rumpatur 5i pituita frangat in multas,ac paruas partes» Tah's veromotus ipfius caufa eft, ÖC pro-pria natura,&: caloris non nunq multitudo. Sic &C in tjs,quae: elixantur, apparet fpuma3maxime <# cum tenacem habuerint natura: St in mari violentis ventis agitato. Qui vero arbitrantur per pul-B monem ad ventriculum pituitam deuenifle,atq3 ideo lpfam videri fpumofam3nefcio3quid inquiet de ijs,quibus fiunt a capite ad pulmonem fluxiones nianifefte. Oportebat fiquidem in his alui excrementa efie fpumofa: verum hi necp fpumofa per fedem excernunt.neqjcum tufli expuunt,et tamen fiepiusmanifefteafpera^pulmonis arterias funt eo, quia capite fluxit,humore oppletas3qui concoduspuri quidem eft fimilis, fpumofus autem nequaquam. Sed neq3 femper ex pulmone fpumofum fanguinem expuunt. Videturitaq3,cum ex propriafubftatia vifceris fimul quicquam eftertur,fanguisefiefpumofus. Sane,& qui morbo laterali laborat,aliquando fpumofum expuut, fed raro. Hi vero etiam rarius3qui inflammatione pulmonis patiuntur,calore fcilicet3vt mihi vide tur,intemperato atqj igneo in patietibus partibus aggregato. Si vero3quod a capite defluit ad afpe ras pulmonis arterias, vt non nulli volunt3permeat ad inferiora: primum ad ventriculos cordisip fum peruenire oportebit: poft hoc duorum alterum eueniet,aut primum per cauä venam ad gibba hepatis,deinde illinc ad caua,& ita per portas ad inteftinorum inuolucra :aut primum quidem admagnamarteriam,deindeficadillarn,qu;eeftinmefenterio. Sed quomodo adhuc fpumofum remaneret,&C fanguini commiftum3& tot cum eo venas pertranfiens c' 31 Quibufcunq;febricitant ibus jn >nm fiuntfedimina, elutifarma craßior, longam aegritudinem fore flgniflcat. Et hic fermo adhibita diftindione verus eft St ab experientia comprobatus,nam || tales vrinte in Progn.com. exitiales funt,ficut etiam in Prognofticodidueft:plurimi čp morte praeripiuntur,antequä aegritu r?•*J> 100-do diutius protrahatur: &,quicunq3 ex ipfis funt liberati,ijs omnibus in logum produda eft egri- prfnm.Sfcu-tudojcum difpofitio multam requireret codionem, in qua talis vrina mingitur. Didum aute eft lofa vrina &c. a nobis in libro de Crifibus,plenius de vrinis omnibus. In Epidemijs autem (fufficit enim mihi de duobus aegris tantummodo fecifte mentionem) in primo quidem libro de Sileno, fecundo loco confcripto poft tres conftitutiones:de quo in fua enarratione fic inquit: J Minxit totum fimul, i-Epid.com. e< fubcraftum:fedimeinftarfarinaecraffioris3album:cxtremarurfusfrigida:vndecima mortuus eft. r‘19 <£ In tertio aut de aegro3qui ordine tertius eft3de quo ipfe ita fcriplit in fuae enarrationis initio: Qui ia <£ cebat in horto Dealcis:deinde paulo infra: || Vrinas tenues, variae,habentes fublimamenta parua 3-Epid.com.i. <£ inftarfarinte crafTioris. Huncautemdicitquadragefimodiefuifleiudicatum. Liquet igitur & ex t*18'3 *I33,h <£ his exemplis,quod,quicunq3 mingunt vrinam fimilem farina: crafliori,fi faluari debeant, tarde lt- berantur.Qiiicunq3 vero exitialiter fe habent,contingit hos quam cito interire. : yt Quibus autem biliofa fediminaiflipratemia^acutum morbum fignificant. Biliofum quide femper acutos morbos operatur.Didu enim anobis eft,9 amarae bilis humorem ita medici prifei confueuere appellare, ficuti melancholicum femper cum adiedione dicunr , no fimpliciter bilem proferentes,ficuti flauam,fed atram bile nominantes.Quodaut fequitur, fu-pra tenuia, hoc eft aquofa: (fic enim confueuit vti tenuis appellatione Hippocrates) non bene didum videretur. Vrina fiquidem aquofa3cruda eft St diuturna.Equide nunquam vidi vrinam, cu ius fedimen biliofum eflfet, pars vero fuperfluitas aquofa.Non abfcp ratione igitur no nulli expoli tores dixere aduerbium /fupra/ non locum, fed tempus hoc in loco fignificare, ac fi ita diceretur: Vrinarum fedimina,qfi ab initio tenuia funt,poftea vero biliofa fiunt,acutu morbum fignificant. / 33 Qmbufcunq; irinae diflantesfuntfls turbatio Vehemens in corpore efh Si verbum /diftantes/ in propria fignificatione accipiatur,rem imposfibilem oftendet. Vrina fiquidem femper eft fibiipfi continua, nullum fpatium vacuum habens interiedum» Siveropej-id fubftantne inaequalitatem dici intellexerimus, rede dixit vehementem fignificari perturbationem: nam fuperantenatura3omniaa’qualitervnitafunt:asgris vero caufis tumultuantibus.ae renitentibus ei,illud,quod fuperatur atqj concoquitur,aliam habet formam:renitens vero atqujp tumultuans ✓ tumultuans,aliam: &, quando plura huiufcerrtodi fuerint,variam magis oftendunt vrinarum in- Ii aequalitatem,8£eiuscaufam,perturbationem» 3 4 Quibus in Trinis bullat inficient,morbum renalem,& longum fignipcant♦ Bulle fiunt,circumextento humore fpiritu flatuofo» Solet autem hoc magis accidere,quando humor aliquid tenacitatishabet:tuncaute&:bullaeipfa:funtftabiles,8CdifficuIterfolubiles»Cum icritur fpiritus flatuofus vna cum vrinis excernitur, fignum eft frigidae aegritudinis renum. Haec enim aggregat fpiritum flatuofum; atque ideo aiunt aegritudinem fore longam» Frigidum enim omne eft difficulter folubile,&: vix codionem admittit,atq3 ideo diu durat.Non nulli etiam aiiint ab acrimonia vrinarum aperiri ora arteriarum, quae funt in renibus, atqa ita excerni fpiritum aliquem,qui cum vrinis exit, dC bullas facit» 3 5 || Quibus infidens pingue,ac fimul totum, ijs renum ~vitium acutumfignifcatur. “ Galeno ait Siuealui excrementum, fiue vrina pinguis fuerit, colliquatione adipis fit non magis in reni- bltur’4 bus,c£ in toto corpore,exiftentis: quare necp omnino morbi renalis eft lignum, fed commune om nis adipis ab igneo calore colliquati» Aut igitur ita mtelligendum eft, tanquam in ijs, de quorum F vitio renali non ambigitur, non paffionis genus,fed acutiem dignofcat, ac pra’dicat in hoc apho-rifmo Hippocrates : vel pro verbo /nephritica/ quod Ognificat vitium renum, feribendum eft> phrenitica: ficuti quidam fcripferunt Cxpofitores»Quaquam neq$ hoc folius phrenitidis fignum exiffit, neq? fimplicis,neq3 incendentis,fed cuiufeunque febris coliiquantis» Quod vero totum fimul fermoni adiedum eft, poteft &C breuitatem temporis fignificare, poteft nihilo minus & loci fpatium» Quod.n.aftridum eft,& in feipfum contradunt,fimul totü (graece cZQpoc v) nominamus, contrarium exiftensdiftrado,atq3difperfo. Haecitaq?a noftris etiam praeceptoribus huc v% fuere interpretata» Quid autem ego fentiam, nunc explicabo. / Simul totum/ fermoni adiedum, mihi videtur de tempore didum,atq3 ideo adipis renum oftendere colliquationem» In altjs enim patribus corporis adipes colliquati,paulatim,&: non vniuerfim cum vrina exeunt,primum colliqua tione participata a' venis illi vicinis, deinde ab ijs, quae continuantur,& rurfus ab alijs,donec aci re nes peruen^tur» Adipis vero circa renes colliquati tranfumptio ad vrinas celerrima eft,& non paulatimjfed fimul tota fit,atq3 ideo in renibus ipfis difpofitionem efle monftratur:cui rei &Č expe rientiam iniienies, fi diligentius animaduerteris,confentientem» Cum vero duplex extef feriptu-ra,namin quibufdam exemplaribus infidens,in quibufdam fubfidens icribiturrprimam dicimus G efle veriorem. Infidet enim femper,quod pingue eft,& non fubfidet. Sane čp prioris aphorifmi di dioni magis cofonat ifta feriptura» In illa enim Hippocrates dixit: Quibufcunq? autem in vrinis bullte infident,morbum renalem,&C longum fignificant. Confentaneum igitur ei,quod dixi t/in-fident/ quod deinceps didum eft, Quibus infidens pingue, dC fimul totum,ijs renum vitium,& morbum efle acutum fignificatur» 3 6 Quibus autem morbo renali laborantibusprxdicla accidunt fgna, dolores qs circa:ff?inx mufculosfiunt, fi qui- « dem circa loca exteriora fiant: abfceffus quoque exterius futuros expccla: fi ~\ero dolores magis circa loca interiora * fiant: etiam abfceffus expettafuturos interius. In prioribus quideaphorifmis fignadocuit,perquterenum vitia poflemusdignofcereiinhoc vero de ijs docet,quos longo tempore fcimus morbo renali laborafle, inquiens in ipfis futura ab-fceflum labore,hoc eft dolore,cum lignis praedidis prtegreflo circa mufculos fpt nales, quos grte-ce rhachi£us,& rhachitas medici nominant» Duplex aut eft horum mufculorum genus: vnu quidem retro fub cute,totam fpina vtrincp compledens: alterum vero in partibus ancerioribus, non per totam fpina extentum,fed folum per partes ad lumbos attinetes.In vtris aut horum fe firmauc H rit dolor,illicquoqs abfcefliim futurum expeda. Nunquid vero renibus ipfis fuppuratis, aut folis mufculis,aut aliqn vtrifq3, nondum prarimiuit: experientia vero hgc omnia fieri oftendit; nam dC mufculi foli non nuncp hoc patiuntur vel interiores,^: anteriores,vel pofteriores, dC exteriores: dC fine mufculis renes, non nuncf; introrfum,nonnuncpextrorfumvergenteinipfis abfceffu. 3 7 Quicunq; euomunt fanguinem, fi fine febre quidem,flutare: fidero cum febre, malum♦ Curare yero adfinn?en tibus,&refrigerantibus. Quas vomimus quidem,e gulä, SC ventriculo: quae vero extuffimus, ex afpera arteria, & pulmone feruntur» Quidam vero huius libri expofitores aiunt fub verbo/euomunr/comprehenfos efle & illos,qui ex afpera arteria,atq3 pulmone fanguinem educunt» Atqui falutaremMIe hanc paf fionem,hoc eft curari pofle, quando £gri non febricitauerint, haudquacg eft verum. Siquis enim abfque febre,vel prorfus ex pulmone cum tuffi fanguinem emiferiqpericulum imminet,ne curatio fiat:&,fi perdurauerit cafus,omnino poftea febres fuccedent» Ob hoc igitur melius eft,vt acci piamus verbum /euomunt/ in proprio fignificato:confideremus % deinceps,atep diftinguamus, ; ÖC quid periculo vacet in ipio, dC quid cum periculo fit ex febris prudentia, vel abfentia;nam illis, qui Os A qui fefare vacät,Iiquet nulläadefle infiämatione in loco,vnde emittit (anguis* Quare vel alicuius vaiis öi e adapto fit fanguis vomitus,vel cu vlcere quide,fed fine inflämatione*Curant aüt,q funt ab(c]3 inflämatione vlcera facile adftringetibus*Quecuq3 vero cu l'nflämatioe funt,ac febribus,no folü curari no pnt,fed ncq31 eade pnt magmtudie pmanere* femp eni maiora fiüt, ac maligniora* 3 S Dißillationes in "Ventrem fuperiorem fuppurantur intra yiginti dies. Ventrem fuperiorem nunc nominat,qui av thorace praffinitur,quem pulmo obtinet,atq3 ideö in ipfum a' capite diftillatio ferfper afperam arteria* Suppuratur autem magna ex parte in viginti diebus,& non (vt multi feribunt) in vno Qc vigefimo* Semper enim Hippocrates die vigefimü iudicatoriüfacit,non vigefimüprimum,quemadmodum in libris de diebus iudicatoriis oftendi, 5p lcluts fonguinem minxerit grumos, & fliüicidio l>rin£ ldborety& dolor inciderit infemur, & imum l>en- trem^pecimem que: qux circa šeficam ymalefe habere ßgnißcatur. In omnibus fere exeplaribus hicaphorifmus feriptus eil:eximereautcipfum oportet pp alte-rum,qui prius eft didus,qüe nos expofuimus in quarto horu commentarioru per hec verba feri 4a. Apho. 80. B ptum: J Si fanguinc mingat,ac grumos,QC vrinae fiillicidio laboret, 8C dolor inciderit in imü ven 3*' trem,6er peline: quae funt circa veficä,malefe habent *In propofito aüteaphorifmo eft vitima feri * ptura duplex,vna,qute antea feripta fuit:altera talis, Veficam male fc habere lignificatur* 40 Si lingua repente incontinens fiat ydut aliqua pars corporis flupore elanguity tale ejl melancholicum. ’AJtoctTMjiu'ncötinente quide nominat lingua,que aut infirma eft,ita vt no pofllt integre dear-ticulare vöce,auumobiiis,&f oino refoluta:ftupore aütelanguente (gr^ce c677-oVa*??cto:') aliquam corpis parte,que refoluta eft*Cur vero hgc repete fada, dicat elfe melächolica,ignoro» Mclächo-6*. Apho.ij. li^ehnncuiusnoieoesGrccicÖ(entmt,redeabipfo talia indicia funt prodita; Si timor,atq3moc 4* c ftitia logo tpe perfeueret,ex eo melächolia fignificat* Aliter aute,meIacholicas dicimus eile paiTio nes, cancros, elephätes,fcabies, lepras, dC vitiligines nigras*Sed neqj talium paffionu aliqua, neqs illa,quae ab oibus nominat,melancholia,!ingug incotinentia videmus antecedere,ficuti neq3 alicuius partis ftftpore*Quare fupereft, vt dicamus,cj?, queadmodu quartani circuitus caufa efi humor melacholicus,fic& didaru paffionu,& linguae incontinentia, & partis refolutionisrfieri cq3 poffe,ut pp humoris craffitudine tales pafilones c6fequant,quales ex crafia, 8C lenta eueniunt pi C tuita.Non igifdicemus fimpliciter utruq3 didoru effe melancholica, ficuti neq3 pituitofum fim-pliciter,fed pituitofum fimul,& melancholicu* Additu aut efi iermom aduerbifi/repete/ propter mala,que paulatim fiunt,ex iniiämatione duritie retinente, 8C intemperatura difficiliter folubili* 41 • Stßnionbus fupra modum purgatis fingult ut fuperuencritynon bonum. Communis efi hic fermo fm utrunq3,&: quatenus omnibus fupra modum purgatis no eft bo nus fingultus,&: quatenus fenioribus omnia mala peiorafiunt propter itatis imbecillitatem* 4X Si febris non ex bile habeat, mult a aqua calida capiti fuperinfufayfolutio fit febris. Ex hoc fermone manifefte declarat no oes febres ex bile fieri* Oftedit cp etia, q> relique oes ex ceptis iis,qu£ ex bile fad<* funt,aqua multa capiti fuperinfufa foluuntur* Secundum hunc fermo-i.Epid.com.j. nem igit in primo libro Epidemioru de Metone fcripfit: JBalncis ufus fupra caput* Febres fiqui t.4i.ja.u3.4 dem,qug ab exuftione,ac frigiditate fadg funt,a' talibus balneis utilitate fentiunt,nec minus,qu^ exlaffitudinibus fiet,& qute propter foraminu anguftatione, fiue propter obftrucfione, fiueob claufurä fuerint anguftata*Refpirare fiquide per ipfa oportet, S6iiffolui calore febrilem*Non tn, "D ubi infiamatio aliqua,aut abfq3 iniiämatione humoris putredo igneum calore accenderit,balnese utiles funt,anteq noxij humores euacuati fuerint, aut cococfi* Veru tales morbos,aut Iateru infla mationes,aut pulmonis,aut hepatis,autlienis,antiqui nominabat,uolentesfebre no effemorbu ipfum,fed cafum morbi* In quibus aut fine partis iniiämatione, putrefeentes in uenis humores, febre accedunt: in illis folis dicebat hoiem ä febre moleftari,&ipfum ä febre haberi* A tq^ in ipfis febriu fcripfere drias,Hepialon,&: Lipyriä,Eloden, 8C Typhoden, peftilente, .8C Caufum*i* Ardore nominätes, Hepaticä aute febre,uel lienofam,aut pulmonia,aut laterale nemo dixit,adeo ut nuc fermo ab Hippocrate habeat de per fe febribus,qug funtabfq3 partiu inflammatione* In pluribus aut exeplaribus no aqua,fed fudor feribif, talem habete feriptura intelletftu: Si febris no ex in progn.co. i. Bile ortum habeat,multus fudor ä capite defluens febre foluit* || no ex folo capite fudorem fundi 1.U.4.195 .c licete Hippocrate,fed ä prima parte,que fubiicitur oculis,de toto monfträte coi pore* Qiiantum igit ad hanc feripturä attinet,tj,qui ex bile febricitat,ä talibus fudoribus nihil iuuabuntur* Atqui 'fepius manifefte foluunt cu aliae plurimae febres,tum in quibus flaua bilis plurima eft, Tertianae, - 8C Ardores.Melior igitur eft prima fcriptura,qu£ ueram docet curatione earum febrium,qu^ ex dido genere funt,qua: uidelicet uel ob laffitudines, uel exuftiones, uel refrigerationes, uel oino cutis fiunt anguftationes*Quodaut ä bile dicitur,& de pallida,et de atra bile intelligi poteft; non ‘-1 " Extra ord* Hh tamen tarne in his folis oftedebamus,fed Sč ob pituita putrefcente Heri febre,& in hac fola videbit aphoE rifmus no effe veras,ni.fi quis exiftimauerit pituitae putrefactione in humore-biliofum conuerti* 43 Mulier | ambidextera non fit♦ In expia, ling. Hippo.7i.c ° Ambidexterum Euripides nominat ferru vtrinq3 inciaenstcircudextrum aut Homerus Afte ropgum ambabus manibus fimiliter vtente: ac fi vtrinq3 dextru dixifiet.Eode modo ambilguum Arifiophanes in Tagenitis,vtrinq3 finiftru*Hipponax ambidextru dixit in hoc verfu: Ambidex f ErotUnus.et ter enim fum,f 8C non aberras*Hominesitaq3,quiambabusmanibuspro dextris vtunt, fepevifi non aberro per funt: muliervero nulla ad hunc vfq3 die,ob naturae imbecillitate* Si enim ambabus manibus ob cutiens. neruorum robur,ac mufculorum quidam viri vtuntur, rationabiliter nulla mulier vteturreu fatis De aere,aquis, ipfi effe debeat,fi fola dextra mediocriter vtatur* || Amazonidas quidem ipie inquit mamma dex-& 'ocis, ea. io. tram exurere,vt plurimo alimento ad manum vicina proueniente,maior ei vigor adfit,vt quae et ipfa fit natura debilis*Quidam tamen aiunt ambidextram dictam elle,quae parte vteri dextra gc^ nita fi t.quibus adhuc magis a ratione deuiant,qui de hermaphroditis inquiunt Hippocrate fuif-fe locutum,dixilfe cp mari quidem muliebre pudendum adnafei, mulieri aute virile nequaqua* In progn. co.». 44 | Quicunque fuppurati Uruntur,yel fleantur, fi pus purum fluxerit & album,euadunt: fi ycro fubcruentum, ^j t.70.4.105.h grjßQulentumju;foetidum,pereunt» Suppurationes cofueuit nominarc,non eas tm, qug funt in thorace, fed in quauis alia parte ad pus alterata tubercula.precipue vero fuppuratos illos fere folos noiat, quibus inter thorace, atqj pulmone aceruatu eft pus: quos vrere cöfuetos effe veteres,difcere licet ex iis, qug dixit Plato co^ * cxtMTof micus de Cinefia,hifce verbis: Poft h^c Euagorae filius Cinefias e morbo laterali !aridus, f puris T atvc' fed expers,}*calamacea geres^rura,tabisnucius,plurimisefchariscorpusinuftus ab Euriphontein f0rte eprvaf, cocione prodiit.Qudd quide pus albu,bonufit:feculentuvero, et foetidu,malu,nemo ignorat* (>tm ^ Quorum beparfuppuratum aduritur, fipus pur umfluxerit ^& album, euadunt: in tunica enim his pus contine tur:flyero,qualis amurca,fluat,pereunt. Ipfe caufam dixit,ob quam non nulli pereunt,qui ita fe habet,non nulli vero euadunt*Quibus enim in tunica eft pus,nihil patiente fubftantia hepatis,faluantur omnes: quibus vero vfq3 ad car nem hepatis corruptio pertingit,non abfque ratione moriuntur* Quod autem amurcam oes no^ minent f^cem olei,&T q? talem par eft effe incodam putredinem hepatis,liquet vnicuique* Q 46 Dolores oculorum, pofl meripotionem,& aqua calida balneum,yenx, feShone curato* Hicaphorifmus mihi videt ex iis vnus effe, qui fuere intericdi, cu non coferjuiant vni ex illis, 6a. Apho.ji. qui antea feripti fuerunt, huic fcilicet: [Dolore oculoru meri potio,balncu,vel fomentu,vel veng 49'c fedio,aut medicamentu foluit.que fane aphorifmu in fexto expofui comentario,oftenfis difpofi tionibus,in quibus oporteat fingula remedia in viiim deducere* Propofitus vero aphorifmus in vna vul t difpone tribus vti remediis* Siquis igitur nos friat docere difpofitione,in qua tria hec re media coueniant,ei habebimus gratias*Quoufq3 vero expofuerint quide hunc aphorifmu,quaft Iegitimu,nos vero no docuerint,qu^nä fit ea difpofitio, eoru expolitionibus nulla proflabimus fide.Que igitur dicunt,qui onio aliquideonatur dicere, etfi mediocre habent probabilitate, funt liuiufcemodi.In quibus länguis craffus fuperabüdat, atq3 ideo euacuatione indiget, melius putat ipfum fundere prius,deinde fecare vena*fufilis aute fiet,fi tegri meru biberint, dC fe balneauerint* Sed eos,qui h^c dicunt,neque exquifite experientia nouiffe illa,qu£ dicunt, fciunt in artis operi^ bus exercitati.Nam neq3 vinu,neq3 balneum tolerat plethorica difpo abfq3 maximo detrimento* Verum hec auxilia funt fanguinis craffi in aliqua parte copadi fine totius corporis plenitudine* H Sic enim Afclepiades vtitur vino poft totius corporis euacuationem pro remedio extentionum* Si vero adfit in toto corpore plenitudo,prius difrumpetur oculorum tuniese inter bibendu , atqj lauandum*Quare,fi abfq3 multitudine dolor fiat propter obftrudione,ac compadione craffi fati guinis,rede quidem lauabunt,&T vinum dabunt,non rede autem fecabunt venam.Si vero mub titudo fuerit,rede quide venx vtentur fedione,non rede autem lauabunt, & vinum dabunt* * Ai. xnxop, ^ a inter cutem laborans, fi d tufli habeatur, defle ratus cß. td eß malum. gnitatem tantam cogitare poflumus, vt propterea bis eadem afcribcre voluerint Adhucautcm magis illos decet expofitores admirari,qui,cum bis eofdem expofuerint aphorifmos,ne hoc qufl dem ipfumadiecerunt,fecundamfeexpofitionemfacere:multo ^3 adhuc magis illos, quideeifl dem diff erentes fcripfere expofitiones in iis,qua: circa finem,ab illis,qute per initia dixerant. 54 Quibus inter "Ventriculum, & feptum tranfuerfum pituita repofita efl, & dolore affert, non habens exitum neq; ad alterum yentrem : iis per ycn.ts ad l>cficam punita yerfd} fluitur morbus. /, Non abfq$ ratione mihi vr dubitare Marinus, impoffibile exiftimans inter feptu tranfuerfum> di ventriculu pituitam conflitui*Defluet enim deorfum vfq3 ad ofla pubis* Neq3 etiam fieri pofle arbitratur, vt in venas traficiatur,ficutim aqua inter cute, tenuis,<5č aquofushumor trasfumptus excernit per vrinas. Quare accipienda efle inquit, inter feptu tranfuerfum,& ventriculu, pro eo, G quod elf inter propriu fepti tranfuerfi corpus, quod carnofum elf, &C peritonei, hoc eff interioris mebrante abdominis,vertice* Veru,fi ita intellexerimus o' Marine, transfumptione ad venas, fimiliter facile efle nö efl poffibile*Nam hinc ad renes peruenire p venas,neq3 ex eo fpatio, quod efl: fub mebrana abdominis interiore,eft impoffibile* Adde,cp oino impropria foret ve triculi ap^ pellationis abufio,Nihil enim efl fimile vetriculo,&: mebrana: abdominis interiori, cuius gratia eande participet appellatione*Melius efl igit ita intelligere,ficut oes intellexerunt,illud fpatiu ab eo dici, quod efl quide infra feptu tranfuerlum, fed intra ea mebrang abdominis interioris parte, qu£ ad epigaftriu attinet:et cöhderare, an poiTlbile fit illud,quod dicit,cum fcfamus,q> viam fem per materiebus inuenire naturam Hippocrates opinatur,qn valida fuerit, etiamfi quam maxime fint quodam modo craflar,& per angufla foraminadebeant permeare: qh ÖC per ofla fieri, inquit abfceflus* Videmus aute di humorem illum, qui efl inter thoracem, atq3 pulmonem in fuppura^ tis expui cum tuffi: non nunquä vero Qf per cutem fanam exiftentem excidere fanguinem in ob fibus,qux fraefla occalluerunt.Non igitur neq3 in ea, de qua nunc Hippocrates dixit, pituita im-poflfibile prorfus oportet arbitrari ad vrinae vias fieri träsfumptionem* Verum 3č hoe ipfum agi Enatura contingit paulatim pituitam extenuante,quemadmodum pus in fuppuratis* 5 5 Quibus hepar aqua plenum in omentum eruperit, iis fenter aqua repleturmoriuntur. Aptiffimu hepar efl veficas quafdä aqua plenas, hydatidas graece appellatas, in ea, quse ipfum ambit exterius,mebrana generare* Vr itaq3 6i 1 iugulatis aialibus hepar his aliqn plenu. Siqn igit cotingat eas veficas rupfefludifaqua ad loeu mebrane abdominis icerioris,epigalfrio,id efl parti fupra ventre pofite rndemem, in quo et aqua hydropicoru congregatur:in omentu aiit non pot aqua effluere,nifi aliquo modo ipfum exedat: efl enim folidu, ÖC firmu vndequaq3,ita vt nihil 1 ip fum ex aliqua parte poflit incidere,nifi ex vetriculo,colo, ac liene,illis q|3 partibus,vnde ipm ena-* fcitur. Vel igit vult ometu exedi,qua parte vicinu efl hepati, hoc efl dextra: vel in omentu intellb gere oportet,hoc efl ad lpfius locu. Ventre aut aqua ipleri,no de illo vetre dietu efl, in quo cibi re cipiunf,fed de tota cauitate,qute efl infra thorace: fecundu quod fignificatu, vetroli nominant,0Č mulieres dicunt geftare ventre*Mori aüteos,quibusfioc in loco aqua colligit, confiderädum, an perpetuo,fi t veru,an magna ex parte.Seruant enim aliqui aqua inter cutem laborantes, quamuis hic locus ipfis aqua repleatur* Sed neq3 im poflfibile efl, ficut in illis Si per medicamenta aquofi tates purgatia,5c per epithemata,hoc efl impofitiones,eoru,que vim habent ciendi vrinam,&tn .. . vapores A vapores foluendi humorem talem,fic 3i in his fieri curationem* ^ | ^lyce, id esi anxitudo, ofcitatioyhorror: ~Vinum aquale aquali fpotum foluit agritudinem. *.Epi alycen cis. nominauit,quam multi Graeci halen appellant: deinde, quae fit faciens hunccafum difpofitio. Di cut igitur ctAvetv, i, anxitudine habere illos fanos,q femg pr^fentibus moleftätur, & ab-vno nego cio,atq3 acffione ad alia tranfeunt. Eode mo bC egros illos,anxios efle,qui accubitu non feretes, ia^ cendi figura euariant, quia fern per pfens aggrauat eos. Hoc vero pr^cipue illis euenireconfueuit, cjbusin ore ventriculi tquodabutentes vocabulo, faepe folent ftomachfi nominare) humiditatis proprietas qu^da continet, ventriculo molefta,qu£ necp multa eft,neq3 in vetriculi fluitat cauitate, A.li.i. £ h d.i. fed eä lpfx imbibere tunicae. Sed & k>fcitare,ficuri,5£ pandiculari, conteta aliqua in mufculis (per c.i}.fo.6 j.g quos voluntarrj quoq3 fiunt motus) vel humiditateflatuofa, vel fpiritu vaporofo fieri efta nobis demoftratum. Horror aut prauis humoribus per cutem currentibus accidit. Liquetaut,q? nunca B nobis habet fermo de horrore,q ex corpore proucnit l'nfalubrfinö de illo, qui caufam extrinfecus habet. Singula igitur htec,quae dicfia funt, potus vini meracioris fanat. Moderatam aut tempera^ turam ipfe moftrauit inquiens: Vinum aequale aequali potü. Vult.n.aequa portione aquae vinum temperari,vt partim quidem pellat, QC euacuet ex materia infeftante, quicquid ceflerit vini motui cum impetu lati,partim aut,quod reliquum fuerit,temperet. Calefacit enim vinum, vt nouimus, corpus totum,cito'que mouetur in omnes partes,cum hoc omnes Irumores optimos reddit* Quibus in trinario meatu tuberculaßunt, ijsfuppurationefa£laj& eruptione, foluitur dolor. Et huc aphorifmu in pcedentibus Hippocrates fcripfit,nos ipfum expofuimus in h^c verba feriptu: j Quibus in vrinaria fiftula tubercula nafcunt,rjs fuppurationefada,6c eruptioe, folutio* 4a-Aphorii.8i. 3 7*a 5 3 1 QudjM cerebrum aliqua ex occafione concuffumfuerit,,neceffe efljiat im mutos feri, 1. de Morbis, Etiam in hoc aphorifmo in quibufda exeplaribus poffumus inuenire verbu/mutos/ (criptum principio, Et Ii numero plurali, cafu accufatiuo: in quibufda vero /mutum/ numero fingulari, per modu figuras cerebrum con-folcecophanis. Sed neq3 hoc loco quicq ad praflentia refert,modo nouerimus % pe cofueuifle Hip &csu& jn coa-C pocratein ab vno accidente noti (fimo, vocis amiffione,noiare,& oftendere illos, qui neq3 vlluni cis pr^no. Qui-alium motum feruant fecundum ele in cuiufq3 animalis corpore prius illte partes abfumutur,quae funt humidiores,qn ipfe defluxus idcirco fiat, quia corpus ex-tenuatur, atq3 in vapores refoluitur :id <33duplici de caufa, extrinfecus quidem ab aere ambienter intus vero ä calore natiuo.Quae autem per hyemem latent animalia,cum necp extrinfecus calefiat, dc necj3 intrinfecus, vel nihil prorfus vel parum omo difloluuntur: atep ideo non nulla eorum ne alimento quidem vllo penitus egent, non nulla vero minimo prorfus. Pofi: prteferiptos aphorif ttiosalijduoferein oibusexemplaribusinueniuntur, quorum huius libriexpofitoresfere'omnes meminere: quidam etiä ipfos expofuere,fed aliter,atq3 prius fecerant, ne hoc quide folum adi) cientes,q?i)demaphorifmi fuperius lint feripti. Nos vero in quarto commentario illos expofui^ mus,parum verbis ab iftis differentes. Alter.n,eorum,qui nunc feripti funt, fugfluo adieeflum ha bet, Vtdeuorarenopoffit, nifi vix. Alter vero cotra non het verbu/vix/: vt prior quide fit talis: C Si afebre habito, tumore non exi flent einfaucibusJlrangulatio repente fuperueniat, & non pofit deuorare, nifi Extra ord. H h ii) "Wx, o *yixjethalef Secundus vero fic, C Si afebre habito collum conuertatur, & deuorarenon poßit: tumorc non E exiflmie m collojethale. Priores vero, quos dixi in quarto horum cömentariorum fuifle expofi tos, 4. Aphor.j 4, jta fe habebant: | Si afebre habito, tumore non exiftete in faucibus, ftragulatio repente fuperue-: *' ° niat,lethale. Deinde,g deinceps fequitur: || Si a febre habito collum conuertatur,8č vix poifit de- 43. Aphor. j j, uorare: tumore non exiftente in colloJetlKde.Quod igitur in priore aphorifmo didum eft fuper^ fluere,nunc confideremus.Etenim id fieri vidimus,vbi £gri omnino exitialiter ä morbo haberen tur. Quare,ftue nullo modo poffintdeuorare,fiue vix,non exiftente tumorein faucibus(nam hoc licet pcrfpicuo' cognofcere,li plurimum os aperiatur, & lingua verfus mandibulam inferiorem prematur) in tali, inquam,conftitutione, q> difficulter deuoret,caufam efte fufpicandum commu nionem tunicae,quae fubnata eft ex partibus gulae, & gutturis interioribus. Nam oftenfum eft hac cibo os permeante,ipfam quidem trahi inferius,guttur vero totum retrahi fuperius.Tumefcente igitur in gutture inflammatione, non nung quidem nullo modo,quadoqj vero vix ventriculum fequitur attrahentem,atcp ob hanc caufam vel nullo modo deuorant,vel vix. 6o vbi in toto corpore mutationes, <& corpus refrigeratur, & rurfus calefit, aut colorem alium ex alio commutat, longitudo morbi fgmfcatur. ' p a Ap{io o Et hunc aphorifmum in quarto commentariorum expofuimus, ijfdem fere' verbis fcriptum, Jt.d. Etin ltb* quibus & hic. Eft enim fcripturatalis: | Et vbi in toto corpore mutationes,& fi corpus frigefcat, de iudicationi velrurfus calefcat,& fi alius ex alio color fiat, morbi longitudo fignificatur, fc>9. pnca medi u . d 1 Sudor multus calidus gvclfrigidus femperfluens, humore abduci, robu flo quidefupra, debili ~\ero infra, fignificat. Antea alium aphorifmum in quarto horü cömentariorum expofuimushocmodofcriptum: 4a,Aphonf:4i. j Sudor multus calidus, vel frigidus femper fluens,frigidus maiorem, calidus minore morbum fi-3 tx griificat.Et taliu fudorum diximus efte difpofitione,multirudine humiditatis, qua: in aegri corpo- re continet. Propterea igitur, qui nunc proponit aphorifmus,abduci praecipit fuperfluum humo rem,robuftis quide fupra,hoceft per vomitus:debilibus autinfra,quod Sc ipfum fignificat, per ai ui fubdudione. Quo'd quidem igtt femper fit neceflarium fu perfluas corporis humiditates eua-cuare,plane eft manifeftü. An vero robuftis fupra tm,debilibus vero infra,mihi dignum videtur animaduerfione:nam forte melius eft, non hac ratione diftinguere remediorum vfum, fed vt in tradatione curatiua de talibus oibus fuit a' nobis diftindum. Quare & huncaphoriftnu arbitror fuifte afcriptu. Poft fuprafcriptos aphorifmos,alq tres inueniunt in pluribus exeplaribus, qui pa- G riter,& ab expofitoribus fcripti funt, SC parum verbis euariant ab illis,qui in quarto horü cömen-43,Apho.4?.& tariorum habent. Scribunt aut eos hoc modo: C J Febres,qu&cunq; non intermitxetes, tertia diefortiores 44.6(45.3 x. e. funt,periculof&: quocunq; autem modo inte)ynifermt,figmficant,quod non funt periculofe, C j| Qmbufcunqfe^ % bres lor/g&fs >c/ tubercula,ad articulos grel dolores decumbunt. C | Qmbufcunq; tubercula diutina,aut in artU culos dolores ex febre decumbunt,if cibo pleniore Utuntur, Liquet aüt,q> hi interiedi fuerut,a' prioribus nihil,aut parü admodü verbis differetes: nos vero ipfos expofuimus in quarto horü cömentariorüv 62, Siquis cibum febricitanti dederit: ht fano robur, fic laboranti morbus. Scribitur aüt bC fic aphorifmus: Siquis febricitanti cibum dederit,fano quide cibus eft,laborati veto morbus, Vtraq? vero locutio ab ea interpretatione,quae £m naturam eft,ad ea,quam cacoze-lon nominant,receffit:nefcio quid fibi volentibus illis,qui ita libri fine tam varijs modis difpofue runt,non nulla quide eifdem verbis fcribentes, quibus lpfe antea vfus erat, non nulla vero paululum comutantes,aliqua vero tota interponentes, veluti hunc propofituni aphorifmum, qui neq$ Aphor. i o. prope accedit ad Hippocratisinterpretatione.lpfefiquideprius dixit: || Non pura corpora quam to magis nutries,magis laedes. Et, f fi ex morbo cibü affumens aliquis non corroboratur,fignifL H ia,Aph,8. u,h cat corplIS plUri vti alimento: Si vero cibü non aflumente hoc fiat,fignificat,q> euacuatione indi-get:& quaedam alia huiufcemodi,qua:gernianam,natiuam^j3 habent interpretatione. Quivero propofitum appofuit aphorifmum,male aemulando, in cibo dixit: Qui fano robur, hic laboranti m orbuS. Vult enim dicere cibum robur quidem in fanis efficere, nocere aüt egris: vel, per Iouem, fanis quidem augere robur,morbum vero laborantibus, Abfurde autem id interpretatus eft, in-quiens,cibum ipfum robur effe fanis, morbum vero laborantibus: qui neqj robur eft, fed roboris effediuus: neq^ morbus, fed morbi effediuus, vel quod redius diceretur,audificus* 6% Quxper šeficam excernuntur, infpicere oportet, fi talia, qualia fanis, excernuntur. Qua igitur minime fimilia funt hu, hac morbofiora: qu£ hero funt fanis fimilia, h.ec minime morboft^ in Progn.co. 1, Omnia,que funt fanis fimilia in toto corpore,didum eft ab Hippocrate & in | Prognoftids,& t’54 in omnibus alijs libris bonu aliquod fignificare:qux vero diffimilia, contrariü. Hoc igiturnunc conatur dicere,qu i hunc compofuit aphorifmum. Sufpicor.n.neqa hunc efte Hippooatis, come dans ex ipfa elocutione, quae non habet eande cum Hippocratica formam, ÖC ex didis ipfis, qux non feque funqvt ipfius audoris alia, exgfita.Cum igit inquit,Quf minimefimilia funt his, hxQ i morbofiora; A morbofiora:c|s non reprehederet ipfum dicente illa morbofiora, pro eo quod morbofiftima, aut fumme morbofa f Nam verbu/minime/ cum quadä exuperantia dicitur,&: multä fignificat ad id, quod eft praeter natura, euerfione. Vnumquodqs enim, quod praeter natura eft,quantum receftit ab eo,quod £m naturam,tm habet prauitatis.Quae igitur minime funt ijs,que fecundum naturam fe habent,fimilia, funt ijs,quae funt fecundum naturam,maxime contraria,QC ideo morbofiftima. >1? eluti ftrigmentafubfijiunt: & fi pauca,paucus efl in Lib.de Iudi- aluo non pur» at a dederis (orbitiones,quanto plures de^ catl°iblIS- Alui 1 j l e^elhonesli xn ide cocedere,ac * confiftere cc Per aluü exeuntia folet Hippocrates deiediones,ac fubdudiones (grece v dtffi cile eft forma agnofcere, quale effe velit eorum, quae veiuti ftrigmenta inferuntur vrinis. Verum, qui hos aphorifmos interpofuerunt,mihi videntur ad hunc finem eos conipofuifte,vt fermo con funderetur,tang aenigma quoddam,&C multa indigeret inquifitione,in qua fe ipfos eorü, qua: dicuntur,expofitores coftituentes,apud adolefcetes laude afleq uerent. Qiidd aut oes obfcuri fermo nes dent fophiftis garrulitatis occafionem, fiet tibi in hoc ipfo aphorifino manifeftu. Quida enim eorum,qui eum expofuere>aiunt non vetare Hippocrate, quin dentur forbitiones hoc modo affe ' dis,fed plures forbitiones,cum dicat, Quäto plura dederis, magis Jedes: quafi non et alij, quicunque indigent forbitionibus, non Igdantur aN pluribus, vel quafi non confequatur ad illum, qui dicit, Quanto plura dederis,magis nocebis: putare ex paucioribus minorem fore Igfionem. Veruta men propter malum interpretationis modum, fophiftis datur facultas iiiueniendi foIutiones,ÖL magis,quando licuerit addere aliquid ,vel adimere, ÖC feribendo tranfponere,quod in obfcuris fer monibus facere confueuerunt. Statim enim in hoc aphorifino quidam ipfum exponentes, con-iundionem /dC/ adijcientes,quod alij fequentis aphorifmi fecere principium, id huius finem con ftituuntjVt fermo ita fe habeat: Si vero aluo no purgata dederis forbitionem,quanto plures dede-D ris, tanto magis nocebis: dC quibus infra cruda deijciuntur, quanto videlicet plura dederis, magis fiedes: deinde aliud initium facientes fcribunt,q>,vbi atra bilis ineft,fi plus,maior eft morbus: fi mi nus,minor. Plures vero expofitores aliter exponunt,QC feribunt eo modo, quo fubfcriptum eft: C I Quibufcunq; cruda infra deijciuntur,atra bilis ineß: ji plura, maior: fi pauciora,minor efl morbus.DiSu aU" «xde.Qmb9 tem eft antea,q> 8C aliae quxda feripture furtt: licitu eft.n.in obfcuris vnicuiqa pro arbitrio feribere, ^fifcrnfbihs cum nulla lex fit tranfcribentibus pofita. Saepius autem non propter obfcuritatem,fed propter fer atra &c. rnonis falfitatem coguntur aliquid addere prius inuentis, aut adimere, aut feripturam tranfpone-re: veiuti exempli gratia in hoc aphorifino, cuius verba primi expofitores aphorifmorum, iicuti Herophilus Bacchius, & Heraclides,ac Zeuxis empiriefin huc modum fcripferunt: Quibufcun que inferius cruda deijciuntur,atre bilis funt: fi plura,pluris:fi pauciora,paucioris. Quia vero hic fermo particulare quiddam explicat,didus autem eft tanquam vniuerfaIis,ideo pr^buit dubitandi occafionem: fed id, quod dicitur, quatum ad verba attinet,nullam habet quteftionem, cum eorum feriptor velit oftendere,quibus cruda deijciuntur,in eorum inftrumentis,quse concoquendi vim habent,efle atram bilem, ex qua refrigerata deterius concoquunt.Modus incodionis eft,qui a cruditate fit: cui flaua bilis contrarium agit: nam, quae propter eam incoda remanent, nidorofa fiunt. Quidam vero 8i hunc fermonem etiam de vrinis dictum arbitrantur* Extra ord* Hh ifij Excreationes I Et quibus deiečliones fi Jiarepermiferis, non moueris morbus: &fi multa,multus: ijs confert aluipuroatio: quodJi cleris, tanto magis nocebis. 4r. Aphor. 4 jt 66 ta.Aph. %ji,$ 67 ia.Aph.j.H,c 6$ 4a. Aphor. 48. 5ha> 6? 4* Aphor. 49. |3.b 70 1. Hc Morbi?, liaiid longe a principio, vbi O de morbis,g. in ^lios morbos iranfeunt. Supra Aph.a j. S5,e 71 i.de Moibis, haud longe a principio. 73 74 Supra Aph.i s* & }6,5J.a Excr e (itiones m febribus non intermittent ib m liutd&,fanguineero be* El ne excernunt ur,bonum eß,6p*per ‘'vejicam: <&*, ~}bi aliquidfecedensßeterit non purgatum, malum. Et hic aphorifmus fupra fcriptus eft, hoc modo: ||Excreationes in febribus 116 intemittentibus; !iuide\fanguinca^fcetida:,omnes malae; fed,fi beneexcernuntur, bonum eft, dC per allium inferior rem,2< per vrinas; Si vero aliquid per haec loca excernitur,quod non conducat,malum. Nos vero ipium exppfuimus in quarto horum commentariorum» Corpora oportet,l>bi quis purgare Coluerit ,fluidafacere: & fifuprafifiere alnum: fi 1’ero infra, hume flare. Et huius fermonis pars prior fuit in J procedentibus fcripta, no adiecfto verbo /fupra/ & fcque tibus,qute quifpiam volens adtjcere hoc in Ioco,rurfus fcripfit aphorifmum cum expofitione, per quam verus eilet.Quod autem fit altera expolitio verior, quam nos multa experientia inueftiga> uunus,di(ftumeftfuperiusinfecundocommentariorum» t J| Scmnm, yiguLtg^traqi modum excedentia, morbus, Et hic aphorifmus in quibufdam exeplaribus fuitinteriecflus, qui J prius dicflus eft totuseifde verbis,praetcrqj in fine ; hicn.morbus, illic aute malum feribitur, quae feriptura eft longe melior# ‘ fnfebribus non intermittentibus fi exterior a frigent, interiora Uruntur, & febris habeat, lethale » Et hic aphorifmus imprudenter fcriptus eft, cum melius J fupra dicatur fineverbis illis/&fe-* bris habeat/, Nam, cum in principio dixerit, in febribus non intermittentibus, vana eft rurfusin fine fermonis adie In febre non internnttente fi labrum,aut nafm,aut oculus, autfupercilmm pcruertitur,fi non ""Videat ,fi non au* diatfifp iam debilu fit: qmcquid horumfuerit, mors prope efi. Et hic aphorifmus antea diefius eft,his verbis; || In febre non intermittete, fi labrum, aut nafus, aut oculus,aut fupercilium peruertitur,fi non videat,fi non audiat,& iam debilis fit;quicquid horum fuerit,mors prope eft. J Apituita alba, aqua inter cutem fuperuenit. Quod dicitur,tale eft; Quibus in vafis,et in totius corporis habitu multa pituita alba fuerit acer G uata, rjs aqua inter cutem (quae leucophlegmatias ab alba pituita nomen habet) fuperuenit. 71 Ab aluiprofluuio, difficultas intefimorum* A communi videlicet fubaudire oportet,fuperuenit,abrafis paulatim inteftinis, deinde in pro> fundu malo fubeunte,atq3ita viceratis. Prius veroinaphorifmo legitimo melior feriptura eft hoc modo; || A Oncera deiecftione,difficultas inteftinorum;& nos hunc aphorifmum expofuimusin fexto horum commentariorum. j] A difficultate inte fimorum, lenitas intefl inorum fuperu enit, Et hic aphorifmus eft pars prius dic°u,per h^c verba; | Qui lienofi a difficultate inteftinoru cor ripiunt,rjs fuperueniente longa difficultate inteftinorum,aqua inter cutem fuperuenit,aut l^uitas A . or 4J> inteftinorum,&pereunt.Nosveroipfumexpofuimusiniextohorumcommentariorum. 51’b A ffhacelifmo,abfleffus oßis. A communi hic quoque fubaudiendum eft,fuperuenit. Vtrum vero ad offis fphacelifmum ip H fius ollis fequatur abfceflus,velcarniscircunftantis, nonmanifeftauit. Vtrunque autem poteft ef fe verum. Afanguinis ~Vomitu,tabes, & puris purgatio fupra♦ A tabe, fluxio ex capite: A fluxione,alui profiunium: Ab alu 1proflui: 10, aßrifho purgationisfuper toris: Ab aflriflione mors. In pluribus exemplaribus,& apud plures expofitores feriptum eft; A fanguinis vomitu corru ptio. In quibufdam tamen exemplaribus harc habetur feriptura; A vomitu fanguinis, tabes. Vi> dentur autem & hxc ex pluribus Hippocraticis enunciationibus fuifle collecfta, & corrupte conv polita, ab illis praecipue aphorifmis; || A fputo fanguinis, puris fputum, & fluxus:cum vero fpu^ tum retinetur moriuntur. ffuahafuerint l/efic<£,aut alui excrement a,&ex c amibus,&ficubi alibi a natura corpus exter it,fi parum,pau cus ejt morbus; fi multum,multus: fi l>alde multum,lethale efi¥ Hic vltimus aphorifmus in multis exemplaribus fcriptus eft, in quibufdam vero, & alrj adie> efti funt eodem modo, quo &C illi omnes, quos decurrimus ex legitimis ita fraudolenter concirv nati, A nati, vt non nulli eifdem verbis fcribantuf,nön nulli parum euarient, non nulli parua facfta adie-dtionefimilesfint ijs,quosfcnpOtHippocrates: quareneipfos quidem duximus adrjciendos: namneq3hic nunc propofitus aliquidplusnobis oftendit rjs, qua: fepius Hippocrates manife- ftauit. Sed öd modus explicandi haudquaquam Hippocrati conuenit. Nam,qualia ve-fta fuerint aut alui excrementa,redditione indigent. Summa tamen (vt dixi) vera eft: nam, fi paruus fit a natura exitus in quauis parte, minorem morbum: fi vero plus,maiorem: fi vero admodum multus fit a natura receifus, mortalem debemus morbum iudicare. SVbfcriptus aphorifinus eil in antiquis codicibus gr#cjs,&in tralatione veteri adeftcxpofitio Gai leni,quam hic poiiiimus. . A p H o r i s m v s. B In lethargi) tremor,malum. O " • 1" ' , 7 7 /* T r* - i A r'\ T T.f. TJ * T ? ' • f‘ ' r * GALENI EXPLANAT I O» 1 ‘ Lethargia eft apoftema in puppi cerebri ex materia phlegmatica generatum. Tremor igitur 111 ca malum eft: fignificat.n.materiam propter incontinentiam fui ad neruos motiuos deuenifle,qui a parte pofteriori funt magis,vtdidlum eft alibi:ex cuius infufione nerui funt remolliti: vt fpiritu non omnino fed aliqualiterdeficiente,necneruis,vtin paralyfi,omnino remollitis,virtute regiti-ua membra furfum ferantur : quia nerui remolliti non fufficiunt dare membris fufficientem dC firmam federn öd ftabilem,iterum fua grauedine defcendunt: ex quibus motibus contrarijs fit tre-inor. Vel in lethargia fit tremor,quia materia ventofitatis refoiuta,meningas öd neruos,qui ab eis oriunturjmouet&cojucutitr^vndetremorfit. - - -..rfic- ■ • ’ .< ■■■ o-/• / P H I L o T H E I E X PLANATI O. Lethargus pafllo eft in cerebro confiftens,ex humida frigida cj3 materia generationem habens, ex qua etiam difficilis expergifcentia vna' cum fpiritus animalis imbecillitate prouenit. Ceterum C cum febre debili paffio hxc fit. Si igitur in lethargo tremor appareat,malum eft,vel etiam pericu-lofum: indicat.n.tatam efle frigidam materiam,vföd dorfalis medulla particeps lpfius fiat:inde q$ neruofum genus ob repletionem fpafmo corripiatur. Alius quidam aphorifmorum explanator tremorem in lethargo malum efle dicebat,propterea quod immodicam ficcitatem fignificet. ET mfralcnptum aphorifinum vna cum explanatione.(qu£,quamuis ad Galenum referatur, mini me tamen ipfi tribuenda eft) in antiquo codice gr^co in fine huius feptimseparticul^ inuentum, tibi traduximus, idem aphoriimus m fexto epidemiorum feäione quarta habetur, &a Galeno exponitur. - • A P H O R I S M V S. . - aPid.com.4. jj ^cju<£ potio & "ywilici,yorax* EXPLANATIO Hic vltimus omnium aphorifinus fcriptus eft :inueniunturtn in alffs librisalij quoque apho-D rifmi poft hunc fcripti,qui Hippocratisne,an Polybi,an alterius cuiufdam viri fint, haud fcio: feri buntur certe. Exponendum autem eft, quid ödhic aphorifmus dicat. Ait.n.quodaqux potio ÖC vigilia ßopov 5d Aaiuctpyov i. vorax 8d edax eft. Scribitur autem non his tantum verbis,in aftjs codi-cibus/ed dC alio etiam modo. Aqua vorax,vigilia vorax.Sciendum autem eft aquam nutrimentu eflenon proprie,fed per accidens,/3o/>ot\n.proprie dicituripfumnutrimentum:aquaautem,frigi- * Videtur hic da cum fit,tum calidam intemperiem in ftomaeho exiftentem,tum inappetentiam ab illa intempe rie prouenietem expugnat: nam aqua oblata ftomachum refrigerat: dum autem ipfe refrigeratur, ii. contrahitur: dum čp contrahitur ac veluti mfpiflatur,alimentum requirit: mox dp,dum appetit, ci baria ingerimus,quae poftea alterata ac in chylu redatfla,per venas meferaicas in iecur afportatur; illic dp fanguinis naturam načta,in totum deinceps diftribuuntur corpus, a vena, quam a' caudicis fimilitudine ftelechixan nominant,nutritum. Nutrimentum autem eft eius,quod iam diffipa-tum ac deperditum eft,reftitutio. At vero etiam aqua poft vigiliam fumpta nutrimentum eft primaria ratione. Nam vigilia corpus exiccat ac calefacit: frigidum autem 5d humidum liccitati 6d ca-liditati contrarium eft: epota ergo aqua corpus nutrit: nam,cum a fiedtate Öd caliditate afportetur &C facile attrahatur,nutrimentum fit. GALENI ADVERSVS LYCVM, QVOD NIHIL IN EO APHORISMO HIPPOCRATES PECCET, CVIVS INITIVM, JQVI CRESCVNT -r-.Aph.L^ PLVRIMVM HABENT CALORIS INNATI. , 0“*'7'a Iulio Alexandrino T ridentino interpreto Sxpofirema recognitione interpretii ad veterum tycum non reffe laudare,dut redarguere Hippocratem potui (Je, quod ne elementa quidem artis ipfius tenuerit. C^4P+ i. Vmm Hippocratem nulla in fe conflata hominum inuidia fcripferit cum Lycus,tu cuicunqs collib/tu hoc delonge adhuc minore eos one--randos muidia exiftimo,fi qui,quae perperam in illum cogeruntur cri> mina,diluere vales,veluti apud vtroruq? libros in iudicio leduros, de-fenfionem paret,praefertim cum,qui accufat,ante q ea,que dicuntur,di fcedo percipiat,audaciusagit,qui vero defendit,in veteris magiftri pia G citis exercitatus fit* Comentarios itaq? fcripfit quidem Lycus Hippo-cratis aphorifmos exponentes, vtrobiqß autem hominis placita male accipit,&cu reprehendere, 8C cu eoru,quteab illo dicutur,no nulla lau-dare fe putat,nec minus,in quibus contradidionem molitur: nam, nec quae ab eo laudantur,mter Hippocratis placita ponuntur,verum Lyci commenta funt, & per quae contradicitapertefeipfum prodit,Hippocraticae artis ne elementa quidem tenere:cui vero eleme torum fcientia non adfit,multo is fane' minus artis illius fyllabas, aut eorum quae ab ea procedunt, aliquid nouerit Jtaqj,li primus ego,aut vnus demum effem,qui cenfere Hippocratem dicerem ex calido frigido,humido ac ficco animantium cöftare corpora,minus fortafle audader Lycum accu-farem ,q?,ante q Hippocraticae artis elemeta teneret,librorum ipfius fcribere enarrationes aggrede retur: neque enim aut eos,qui alienis placitis nomen dedere, aut ne principia quidem,artis vtilia agnofcunt,explanare aphorifmos decet,fed quemadmodü ab ineute £tate didicere,eius rurfus pro bant,aut danant placita» Lycus aut Hippocraticae artis ignarus adeo eft, vt,cu primas comentario-ru eius in aphorifmos expofitiones perlegifiem,Deos teftor oes non potuifle me reliquae libri par ti percurrendae aium adhibere,adeo mihi vifus eft a veteris magiftri fententia aberrare* Cum vero H amicorum cuidam vifum fuiffet,vt ijs,q ab illo in aphorifmo,in quo ait,Quae augentur plurimum habent caloris innati,fcripta funt,aures accommodarem,deinde alrj etiam quam plurimi me hortarentur,vt cius obiecfKombus refponderem,hac dudus necelfitate fcribere ifta aggreffus fum. Hypothcjespro multiplici corporum caliditate aßeueranda. C ^4 P«. z*. SEd,qud facilius,quae ab illo dicuntur,ÖC a nobis dicenda aduerfus ea funt,mtclligant, qui ferre de re hac fententiam debent,praefari pauca quadam oportet» Calorem inefle nobisin aperto apud oes eft,vtrum aut ex cordis,atq3 arteriarum motu generetur is, an vero,quemadmodum con natus cordi motus eft,ad eundem etiam modum fe habeat calor, diuerfa de his fenfere medici. Cae-terum,fi quis eft,qui perdifcere fcientifice cupiat aiantium eundorum generationis^primordia ca lidum efle ÖCfrigidum,& ficcum,& humidu,vnu his eöferiptum ä nobis librum habet,in quo,qd de hoc Hippocrates fentiat,explicamus demonftramusq3,cui quidem titulum fecimus de elementis fecundum Hippocratem: ab hoc deinceps libri de temperaturis habentur,in quibus, quadiam corpora maiorem calidi elementi portionem, quarve minorem adepta fint,oftcndimus,vt qj? hanc jpfam ob caufam calidiora haec,illa frigidiora natura fada fint: nam, cum vniuerfis nobis calidum infit elementum d prima ftauni origine innatum,quam fortiti ex femine acfanguinemeftruo fu-* • mus, A D VERS V 5 L Y G V M A musjdiftamiis tamen inuicem,q? magis minus cp alius alio calidior rcperiatur: funt tamen latitudi ni huic quidam tanquam termini praefixi, quos vitra fi temperamentum progrediatur, aut aegrotare noscant iam interireneceffefit:vtenim plus iulio refrigerati morbos contrahimus frigidos, fic,cum extra fanitatis campum excalfa&i fuerimus,febrem incidimus: quin etiam febrium ipfa-rum quaedam exacte ficcae habentur,ficuti exquifiti ardoresiquaedam vero fumme humide, quod genus illae funt,quas graeci rutp^eiq vel e A afetq appellant. Quod fi alicui vocabula haec no admo dum placent, aut res alias iftiuftnodi nomenclaturis notare confueuit,huic ego clarum oratione faciam,quales effe h umidas febres dicam:cu a' prima ftatim die aegrotantes fudant, fudore čp ipfo autparum,autnihilleuatur,hasego humidasappello febres: Occasediuerfo eas voco.* inquibus Otis vrget vehemes,ac fcabra vifitur lingua,durata £p>tan§ corium,cutis,plurimus čp in vniuerfo adefl corpore fquallor. Sutu & aliae qutedam febres cutis totius tranfpiratione tangentibus infe-fta,vt&cpung4,S<:morderi videantur,quod lpfum etiam dupliciter fit:nam,quod fentimus aereu, ficcum interdum nobis, interdum humidum,veluti vapor quidam, apparet, neciamalix in fanis reperiuntur temperaturam inter fe differentiae,quas a redta declinare teperie dicimus, quarum (p naturalem,quantum fieri i. nobis poteft, intemperiem corrigimus: qua: non poftrema eft fanita-B tem tuentis artis pars. Quacunque vero temperata natura corpora inftituit, in his nihil fe huiuf> modi tangentibus offert, quippe quaeexquifita temperie conOent,vtnec caloris defedum fen-tiant,quod lenibus,refrigeratis % accidit,neq3 vero exceffum,quod his euenit,qui labore vlifunt nimio,autaeftiuofefolidiutiusexpofuere:acmulto fane minus mordacitatis,aut moleftixquic-quam horum obtinet calor. Verum,vt,quae dicuntur,apertius intelligantur, optime a nobis liet, fi in memoria balnea reuocabimus,in quibus, vna cum fit tem peratorum formula, multa: vifuntur intemperies: vna certe balnei intemperies ea eft,cum plus,quam vfus poftulat, repertum id frigidum fuerit:altera,cum ad molefttam vfcpexcalfadum Iit:tertia,cum nec frigiditatem eius, necca-liditatem damnantes, vapore tum repletum efle dicimus, hoc <33 illud nomine culpamus. Quis enim elf,qui nefciat,qui modo homo fit,temperatam %>ius non folum aquam reperiri,fed ad eun dem etiam modum aerem, aeque vaporem f fic etiam temperatus in lpfts balneis lapis eft,in quo neccaliditate nimia, nec frigiditate, nec ariditate, nec iam humoris redundantia culpata,volutari poftumus. Igitur,quemadmodu in aqua,lapide,aere,eodem modo in vapore temperata ineft caii-ditas. Qui quoties balneum temperie hac proditus repleuerit,qui lauantur,balneum quidem hu-iufmodi damnant, de epeo queruntur,non tamen frigidius id,autcalidius appellant. Quo'd fi hu C iufmodi etiam aliquid accefferit,duplici balneum culpa notant,frigidum id elfe dicetes vaporis čp plenum,quemadmodum rurfus nimiocum vapore immoderate calidum: non tradamus itaque hgee obliuioni,neq3 praenimia,quam non nulli oftentant,fapientia,quae vniuferfim hominibus cu diis aperta funt,deftruamus. Verum,quoties dicentem de animali audiemusaliquem,q> huius tem peratus calor fit,intemperatus illius,balneorum recordati cum erimus,non erit ad diuerfum quip-piam dirigenda cogitatio,fed illuc, quo,quicunque communes notiones integras feruant, quotidie cum in altjs permultis,tum vero in his, de quibus mentionem iam fecimus, balneis dirigunt, transferenda: calidum itaq, balneum effe inquiunt,ac frigidum: vaporis item plenum, ficcum Ve, atq3 aridum,lingulis his nominibus propriam rem aliquam fignificantes. Eft igitur praeter haec, quae retulimus,aliud quoddam balneum fumo plenum,ÖC eo mehercle numerofiffimarum fpecie-a um:liquidem alius ex roboreis lignis,ex ficulneisalius,oleaginis've coftat,acpro vnaquaque arbore alius,atq3 alius: fed his particulatim differentrjs in praefentia non egemus: fatis nunc fit,fi vnt ticrfo genere hoc vnica nomenclatura atqueintelligentia comprehenfo fumidum effe balnei aerem dixero,nihil hic nec calore illius,necfrigore damnato,aut etiam (fi forte ita contingat) vtrobi-que culpato,&C quod calidum balneum,& q> fumidum fit: verum omiffis iam balneis, age eorum, D quse quotidie domi nobis accidunt, recordare, quoties aedium, in quibus degimus, nunc humidi-’ tatem,nunc vero frigiditatemnimiam,aut cafiditatemculpamus. Num igitur ad eundem modum domus aerem in magnis fub Cane caloribus damnamus,3C cum repletus is fumo fuerit, an potius hic quocp,quemadmodum in balneis,non nunquam calore inter fe nihil quidem diftant C eft autem horum alter hoc tantum vnum,nempe calidus aer,alter praeter id fumidus etiam : acca-lidusquidem aer lachrymas nunquam ciet, cum tamen fumidus, etiam fi modice calidus fit, id femper faciat.Quam ob rem planum hoc in loco aperte fadtumeffe arbitror mordacem calidita-tem,non q> magis excalfaciat, verum alia quadam re, differre. Quocirca faepenumero, cum ad ii ani jrnam, quae fumo careat, maximam proxime accefferimus,adeo calefcimus,prope vt aduramur, nullus tamen, quodeuenire in fumo folet, morfum fentit, nec lachrymas oculus mittit: miremur igitur liquis fit, qui hanc in fumo quidem, ac flamma differentiam deprehendat, in corporibus vero noftris interdum quidem vehementiffimam caliditatem non perfentiat, qualis eft flamma:, interdum autem, qualis eft fumi, mordacem infeftam <33: nec fane minore admiratione pro-fequamur, liquis animantium caloris intemperies,tjs, quae in balneis , domibuscp reperiuntur, proportione refpondere non concedat. Ergo , quemadmodum alius domus aer eft fumidae, alius calidae folummodo, ad eundem, opinor, apertemodum diuerfus ab his eft, in quo-accenfa-. tum lucernarum multitudo fit,aut fecis,quaefuliginem mittat:quo fit, vtfumidum alterum voce- E nms acrem,alterum fuliginofum,nimirum eum, qui ex materia ad plenum perufta venit: fiqui-dem,cum vtrunqa flammte excrementum fit, hoc eft inter fuliginem, ac fumum difcrimen, q> fuligo terreteeft materiae ad plenum peruftae exhalatio,fumus neq3 ex perufta,aut terrea,verum ex fe-miufta,ex%‘humida,terrea^3fubftantiacompofitamateriafit. Quicunque igiturin Hippocratis placitis legitime verfatus fuerit, is demum didicit eius, quam medici omnes vfitato iam vocabulo fenfum latentem tranfpirationem appellant,qua difflantur corpora,aliam quidem talem efle qualis vapor eft,aliam autem qualis aer ficcus, atque aliud efle, cum,qute videri poflunt, exeunt hu-midita tes. Defiderantur quadam* Lycumffum calorum differentiam non agnofcit^artium omnium conflitutionem quam Plato, & reliquiPhilofophi docuerunt, euertere.' .C*AP. 4.' H/Ec funt,quae attulit Lycus verba, dum probare nititur nihil alium ab alio differre calorem: quae iam no quidem,dum ai nobis refellantur,expediant,cum ipfa fponte fua corruant: quid ' enim tandemaitrCalorjguacalorintelligitu^nullamobtinetcumcalorealiodifferentiariiigitur F nihil orationi appofitum fignificat hoc,qua calor intelligitur, fubtrahamus inde penitus id: fin ali qnid notat,aperte calorem a calore fecundum quidem hoc minime,fed fecundum aliud tamen aliquid diffare möffrat: nam,fi nuiia rationediffert,quorfum attinuit verbum /qua/ addere? iln alia quidem ex parte differt,nam hoc differt, £m id, quod differt, dfiaeintelliganturrii nanq3,fm quod vnumquodq3diritur,tantummodo cöfideretur,iam rerum omniudifcrimina tollas,licet:animal, quatenus animal eft,nihil ab afio diftat animali: planta,quatenus planta,nihil ab aliadiftat piata:ar bor, quatenus arbor,nihil ab alia differt arbore: num propterea animalium dfite non funt volati-Ie,pedeftre,natatile,aquatile,terreftre,aereum,aut mortale,bC immortale, autrationale,ÖL irrationa le,autdomefticurn,Öf fylueftre,aut timidum,& audax,aut aliorum, quae fcimus, diicriminu vnum quodcp C nam quid attinet plura referre f Sic etiam inter plantas arboraliud eft,aliud frutex,aliud fpina,herbaaIiud,fufffutexetiaaliud:anpotius,cuaialiaomnia, quatenus aialia, nihil inter fedi-ftent,tn has,quas modo retuli, vniuerfas,ac praeter eas permultas et alias aialis efle differentias vere quis dixerit fneciam aliter dicendum de plantis: neq3 enim planta a planta eo diftat,q> haec quidem rationalis fit,illa irrationaIis,neq3 q> volatilis haec,pedeftris illa fit,neq3 vero f m aliquam earu, quas modo enumerauimus, differentiam: quemadmodum fanenec animal ab animali differt, q>G hoc quidem frutex fit,illud fpina,hoc arbor,illud herba,hoc fuffrutex,illud cedrus,verum plantarum potius generi huiufmodi attribuitur fecftio. Quin etiam morboru dfias Lycus ipfe plurimas colIigit:atqui morbus ä morbo,quatenus m'orbus,nihil differt,ficuti nec fymptoma a' fymptornate, qua tenus fymptoma: horum tir nihilominus dfias feribere aggreditur Lycus,ficuti lateralis etia doloris,ac aliorum morborum omnium: atqui laterum dolor,qua dolor laterum, a'laterali dolore alio minime diftat: cum tn inter hos alius fit,qui dolorem ad iugulum vfq3,alius,qui ad praecordia extendat.ad eundem modum alius eft, in quo inferium colore aliquo fputum vifitur,aliushuic oppofitus.in quo nihil expuitur,qui clkttus-oq a' non nullis vocatur i♦ fputo carens,aliae praeterea diff erenuae plurimae funt,f m quarum diuerfitatem diuerfam et efle curationem cotingit: quas tamen ipfas, ac febrium praeterea ipfarum differentias nobis nititur Lycus tradere: atqui, liue illae ob calorisredundantiam,fiue ob qualitatis mordacitatem fiant, febris cum febre, qua quidem febris eft,nulla conftituetur differentia. Quamobrem orationem ineruditam adeo perquirit Lycus, vt non fentiat artes feinde plane omnes euertere :fiquidem in rei vniufcuiuque difterentijs no-fcendisartesconfiftunt: de quo Plato etiam in Philebo prolixius interipfaftatimlibri initia dif-feruit,necab illiusdifceflerunt opinione Ariftoteles,Teophraftus,& Chryfippus,& Mnefitheus, H ac nullus quidem eft,qui non eadem in opere de arte differat de hac oratione. Verba porro', quae primum de artium conftitutione Plato attulit,ad hunc fe habent modum. Socrates. Vna quidem, quae ore egreditur, in nobis vox eft, ac multitudine rurfus infinita tum omnium, tum vniuf-cuiufque. Protarchus. Quid ni ? Soc. atque ex horum neutro fapientes reddimur,neque eo quo'd infinitum illius friamus:neq3 vero,quo'd vnum,verum quo'd,quot qualia ČJ3 ea fint,noucrimus,id eft demum,quod noftrum vnumquenqj grammaticum reddat. Prot.veriffime dicis. Soc.neciam muficum quodfaciat,diuerfum ab hoc eft.Prot.quoffiam modo f Soc.vox vtique,quo'd ad artem illam attinet, vna in ea eft. Prot. quid ni f Soc. ponamus autem duo,graue,&acutum,ac tertium praeterhac aequitonum, an aliter tibi videtur r Prot. ita cenfeo. Soc. non tamen propterea edo-clus adhuc probe muftcam fueris, cum haec fola fciueris, nec, nifi ad plenum (vtita dicam) ea teneas, quicquam egeris. Prot.non fene'. Soc. verum id tum amiceaflequere, cum vocis, quod qui-dem ad eius fperiat grauitatem, acumen <33, quot fint numero interualla, ac qualia, & interuallo-rum terminos apprehenderis, tum quaecunqsex hisipfis feriae compofitiones fuerint: quas,cum, qui ante nos fuere,perfpexiflent,nobis, qui illos fequimur, vocandas reliquere harmonias. Nec minus ia corporis rurfus motioaibusalias ineffe huiufmodi affcčuonescenfent, quas ipfas nu- * meris A D V E R S V S LYCVM 63 « A mefis dimenfas oportere aiunt rythmos,menfuras % appellare, fimul etiam illud mtelligendum « ad hunc ehe modum,in re omni de vno,ac multis l'nfimul confiderädum.cum enim hxc lpfa hoc « apprehenderis pacto^tuncfapienseuafiftiicum^rem quäcunq?aliam hoc modo confideratam te nueris,fic demum in hoc facftus prudens es, Ac fang quidem mentis aud itoribus fatis hac furat ex Platoneaudrjffepro artium vniuerfarum conftitutionis indicatione» neque enim fieri po-teft,vt vel folius rei artifex quis fit,nifi rerum prius differentias teneat: non tamen ab re fuerit, fi> quemadmodum Plato non contentus folafermonis fumma,in exemplum prater hac claritatis gratia addidit grammaticam ac muficam,ita nos exemplum quoque aderamus vnum, artis qui-dem pici oria,fed cui fubie&a colorum materia fit.nempe enim hoc etiam in loco,affirmemus,li cet,inter colorem,& colorem,qua color eft,nullum effe difcrimen:exc|3 hoc vniuerfas eorum differentias tollamus:id quod Plato etiam tandem ipfe in Philebi notauit principio» Cum enim vo luptates diftinxiifet Socrates,nec eas,qui cu eo differebat,inter fe diftare omnes concederet, quatenus voluptates funt,fimillimasq3 effe illas diceret: huic iftius rationi verbis his obuiam ait Sott crates:Etenim inter colorem etiam,ÖC colorem o vir diuine,fecundum hoc nihil diflat,quatenus « quidam color horum vnufquifq3 eft,omnes tamen albo nigrum preter id, quo'd diuerfum ab eo « B fit,etiam contrarijflimum effe fcimus»quin etiam figura omnis cum alia fecundum idem gene-« re vna eft,illius tamen partium quedam oppofitiffimae fibi inuicem funt, quadam diuerfitatem « inter fe obtinent infinitam: ac permulta etiam alia liefe habere comperiemus» quare noli fideni « rationi huic adhibere,qux vnum cotrarrjflima omnia fadat»Ha’c funt ferme' eius de coloribus,ae « figuris verba: in quibus vero de voluptate difputat,fic habent: Voluptate quidem affici dicimus « &C proteruientehoiem,&: modeftu,nimiru hocifto quo'd modefte agit: voluptatem etfentirein- « fanum dicimus,infanarumč|3.opinionum,ac fpei plenum: fed dCprudenter agente, eo ipfo q> pru « deter agat: nec fane' merito pro infano habeatur, fi quis voluptates has fimiles inter fe effe vtrafq3 « dixerit.Ceterum,quemadmodum voluptatum differentias verbis his Plato breuibus demonftra uit,plenius autem eas per vniuerfum librum expofuit,fic artium in duobus libris diferimina ex-plicuit,Sophifta,ac Politico» Quid lgiturr' Scientiarum,ac voluptatum differetis erunt plurimg, ac colorum praner haec,figurarumcp, vocis <33 tonorum, tum etiam anatum,li orarum, regionum, morborum,rerum deniq3 aliarum omnium,in folis vero calidis,aut nullg omnino erunt,aut qug cognofci ab hominibus non poffmtrCgterum Lyci ratio hec vnius (vt ipfe quidem exiffimat)ca loris,re autem vera rerum aliarum omnium differetias tollit,liquidem rationis vis huius eodem C omnibus modo conuenire poteft.Eadem enim de humoribus quoque ipfis deinceps dicam, nimirum nihil eos diftare inter fe,quatenus humores funt»In quo vero infigniter prater alia peccat, hoc eft,quod artes etiam vniuerfas de medio tollit,quippe quae ex fpecierum conftituantur diff e-renttjs.Et Piato quidem,cum prius de artium conftitutione in fumma dixiffet,exemplo deinceps rationem aperuit,dum oftendit,quemadmodum cognitis demum conftituatur vocum diffe rentrjs grammatica ars» At Lyci ratio tum hanc,tum cum illa pariter muficam tollit,aliascj3 praete rea omnes,dum videlicet vocis huius,quatenus hoc aliquid intelligitur, vnicam cenfet efte diffe-rentiam»videto iguur,quo modo prius quidem grammaticam artem,deinde vero alias quoque « omnes ratio lpfius tollat» impofllbile videtur mihi,ac nulla fieri ratione poffe,vocem hanc, qua-« tenus intelligitur,confideranti,vt cum aha voce fecundum quidem pronunciationem ipfam,dif-« ferentiam habeat,cum tamen proprietate quadam differat,nempe qualitate, quae in pronuncia-tione ponitur»Quae fane' ratio eadem vndecuq3 eft,atque illa,quae inter prima Lyci verba feripta eft,rjsc|3 ipfis illius verbis omnibus conftat,vno tantum caloris vocabulo in vocis nomen mutato,vt fi valida illa futura,haec quoq3 fit: at valida haec non eft,neq3 igitur ilfaerit:nifi for te Lyci po pulares vocem «,non iamdiuerfam ab o effe exiftimauerint,nec voce o,ab co differre: fin has quo-D que ipfas diuerfas inter fe effe fatebimur, praeter cp has, tum reliquas quafcunque literas, hae quidem quatuor &C viginti erunt»quae vero illarum differentias nouit ars, eft grammatice:fktitt mufica quoq3 ipfa vocum acume,ac grauitatem callet,quas tamen ipfas quoq3 nihilo fanev minus Lyci ratio tollit»vox enim,quatenus vox eft,a voce no diferepat, cum vocis tamen media fonus, ficuti extentae,mediarum tono acutior,ita eius,quae prope mediam eft,tono grauior fit: ac rurfuS inter has ipfas vocis extentae fonus tono fubprincipalis mediarum acutior,eius vero,quae prope-mediam eft,grauior fonus hemitonio terti£diuifarum,horumipdeinceps acutiores alipalij gra> uiores,atq3ali)dcinceps,quoufq3 ad acutiffimum omnium,grauiffimumq3 fonu perueniamus, « Quae fane omnia no animaduertit a' fe optimus Lycus tolli,dum dicit,Impofflbile mihi,nec vila « ratione fieri poffe videtur,calorem hac certe ratione confideranti,qua intelligitur, nempe fecun-dum calefad:ionem,vti ab alio item calido differat,Mirum vero,ni, dum inter colorem quoque, qua color eft,differentiam effe vllam negat,pingendi artem de medio tollat,que rubrum, album, nigrum,fiauum,atque alios id genus colores fub oculos ponit» magis fcilicet perfuadebit, quae de coloribus affertur ratio,cp quae dieffa eft de calido,calidum enim a calido diftare quidem, non tamen alterum alteri contrarium effe dicimus: colorem vero a colore non diftare folum, fed etiam albo oppoimffimum effe nigrum» Dc AD VERS VS LYCVM jDe colorum, & humorum dffirentijs aduerfus Lycnm. C *A P. 4. E D icet hic Lycus,quonam tandem fieri modo poteft,vt color,qua color intelligitur, colori co crarius fit" &C vere quidem (ita me Drj ament) exiftimabit colorem, quod quidem ad colo--rem attinet,colori contrarium nullum effe«verumtame,quemadmodum verum hoc efi,fic etiam illud,nem pe nigro album non folum differre,fed hadenus etiam differre,vt contrarrjfifimum illi fit« Et quonam tädem pado fieri poteft,dicent fortaffe i),qui Lyco omnia deferunt, v t idem vnu •fimul ac contrarrjffimum fit,fiam in nigro dC albor' quibushoc faltem dicemus,vt, fi quidem im poffibile eis videtur idem fimul cum nigro album effe,fimul etiam iili contrarium, alteru horum eligant.Nam Pla£o,qucmadmodum fane QC Arift.&Theoph«fieri pofle exiftimat,alterius ab altero cum genere idem fit, tantam tamen haberi fpeciei differentiam,vt cotrarqfiimum ei fit*Atif, ii non fermonem verum effe vtrunq3 cenfent,manifeftiorem eligannPorrd manifeftius cft, quan to id etiam magis apud omnes in confeffo eft,nigro cotrarium effe album«q> fi verum hoc eft, verum autem fermonem vtrunque effe poffe negant illi, ÖC qui nigro contrarium effe album dicit, &Č qui idem non fane rede exiftimant,cum a nigro quatenus color eft,nihil differre album dicut« A tque is quidem,qui 111 Platonis libro cum Socrate vna difputat,venia fortaffe dignus lit,dum a' diffecanda in differentias voluptate Socratem prohibetmusq enim iftiufmodi adhuc inuenieba- F tur liber,qui fieri pofle doceret,vt,tametfi multa multis genere eadem effent, eoufque tamen differrent, vtcotrarqffimam fibi inuice fpcciem,naturamq3 obtinerent,Cum vero fcriptus aliquan do a Platone Philebus fit,in quo rei docet veritatem,fi quidem librum hunc Lycus nunčj? in manus legendum fumpfit,hominis dodrinam fufpicio:lin,cum legiffet, non intellexit, tamen inge nq perfpicacitatcm dcmiror«q> ffipoftg intellexiffet,perfuafus inde non fuit,fcelix eius iudkium »gnofco«Pro deum immortalem,reperietur aliquis,qui dialedica ipfa ne ä limine quidem faluta-ta fermones interroget:' Grgcu tu aliquem inuenias medicum,gramaticum,rhetore,philofophu, aliu omnino quepiam,qui modo literis incubat,qui Platonis non legerit Philebumr qq quid Phi ; lebum dico$"neq3 enim in eo folum propolitam ratione edocuit Piato,fed in libris multis etia alqs mentionem de hoc fecit: ex quibus vnu faltem oportuerat optimum Lycum euoluiffe, eu,qui fer mones perquirere fcientificos ftudebat: cum turpe fit eu, qui Hippocrate redarguere conatur, &T fermones interrogat, (vt ipfe,quide exiftimat) quod volunt, perficietes,videri ne prima quidem tenere eorum,que inter philofophos tradantur« C^teru admirandu fane de humoribus cxemplu attulit«hoe eft enim,quod vult,quatenus humores očs funt,nihil eos inter fe diftare: fecundum q> autem lj quidem acidi funt,illi vero acerbi,ij falli,dulces illi, fm hocdifferre, in quibus fuam iple G vocem ignorancam enim,qua humores differunt,dicat, arbitratur inde fe nullum effe in his di-fcrimen probare,fruftra cp horum differentiam Hippocratem attuliffe, fruftra etiam vniuerfum de fuccis opus confcriplilie Theophraftum. Atqui vocabulum quoq3 hoc fuccus humoris differentiam quandam praffcfert: qu£ item,tametfi humoris differentia quedä fit,nihilominus in plu-res fecari poteft differentias alias« Verum nihil fane admiratione dignum litLycum,qui eouique rerum ignarus eft,vt putet aftringentem in aceto ineffe qualitatem,hanc aduerfus Hippocratem aufum fuiffe contradidionem fcribere«qug enim tam funt manifefta, Anazarfieus quoque Dio-fcorides nouit,tum quicunq} de materia commentarios feriptos nobis relinquere, in quibus alia ;? quidem falfa appellat,alia faliilaginofa,alia amara,alia dulcia,alia auftera,alia acerba, alia adftria- w gentia,alia acria,alia acida. At eminetiffimus Lycus,aut quod inter acidam,aftringentem 'c\\ qua> » litatem diferimen fit,penitus ignorat,aut guftandi amifit vimprorfus,vt nullam humorum diffe rentiam percipiat«Apparetenim eum non alium ex aceto,quam ex pyro,aut mefpilo aliquo, aut pomo,aut cydonio fenfum capere« Atqui omnes homines ex pomis qusedam acida vocant,quaedam aftringentia,non nulla dulcia,ficuti mala quoq3 punica,opinor,tum acida,tum adftringen-tia,tum vero dulcia appellant« At in vinis adftringes qualitas ab acida feparata, vt bonitas a vitio, M eft: quorum,qute adftringenti qualitate predita funt, generofa funt, acidum vero fecundum naturam nullum: quin,fi quid his vel parum acoris accefferit, continuo vt in acetum mutentur,fore fufpicamur.Fortaffis igitur neq3 oxylapathum,neq3 oxalida Lycus a lapatho,& laduca diffinxerit,quibus vt aftringetis qualitatis ne minimum quidem,fic acide plurimum certe vtrifque ineft* Mirum igitur protedo fit,fi,cum ab acida qualitate denominata ifta fint,nihil illius acetumparti-cipet,quodo^ Grgcisdicitur.itafit,vt,quine communes quidem fenfus integros feruat, Hippocratem accufare Lycus audeat. Itaque multo ante quaeftionem nouit, qua naturales de humorum numero tradant«fecundum enim koc nihil videtur inter humorem, & humorem diferi- « minis effe, quatenus quidem humor eft« Scirem igitur perlibenter,cuinam tandem rei difFeren-tiae conueniant hae, dulcis, acidi, acris, amari, falfilaginofi, vel falfi,acerbi, aufteri, aftringentis, >■-pinguis«Nam, fi humorum differentia non funt, erunt fortaffe aut vocum, aut colorum,aut odorum, aut tadu notae hae nobis fient, cum praeter hos fenfus teneamus alios nullos, fed quin que in vniuerfum fint, guftus, auditus, vifus, olfadus, tadus:&T,vt res alias fenfibiles fenfibus alrjs,fic humores guftu dignofeamus. Porro, ficuti in humoribus differentiae infunt multae, fic etiam m fenfibus:qui tamen, qua ienfus funt, nihil diferepant. Verum Lycus egregiefefi A licet in dialectica iftftrudus,non permittet,vt aut humorum, quas diximus, differentias colh'aa-mus,aut fcnfuum,quas tanie nouere omnes,aut edam colorum,nempe album, nigrum, fufcum, flauurn,fuluurn,rubruni,puniceum,cceruleum:quando nec color a' calore, quatenus quidem co lor eft,diffanDelirant itaqjmedici pariter ac philofophi omnes, qui putant colorum quidem eas effe differentias,quas diximus,humorum autem acidum,amarum,acre,tum quafainqj paulo an te retuli,ficuti ipforum quoq3fenfuum:cum nec color a colore,quatenus color, neq3 ä fenfu fen-fus,neqtie ab humore humor difcrepet,quo fanev pacto nec a febre febris differt, quippe neca calore calor dtftat.Ergo plane defipiunt medici,quicunq^ febrium differentias tradidere multas,ardentem,hpyriam,hepialam,typhodem,peftikntem,hemitritacam, quotidianam,tertianam;quar tanarrwQuin Lycus etiam iple febrium alibi differentias fcribit, ficuti aliarum quoque rerum fere omnium«. Defldmmxdifferentijs. C femuftxhte fintrilla: vero ad plenum aduftae,tum vero in vniuerfum,q> h^c magis,minus illa correpta igne fint«Cuni igitur tanta in his differetia appareat, tum vero,qui illa excepit aer,interdu magis, interdum etia minus concalefcat,maiorcj3 ac minor fit,arbitror diuerfitatem neceffario ingentem,ac non parua C effe flammae difterentiamtnam miftionis ingqualitas eft,qug differetiarum faciat multitudinem«. Qu& de triplici calore attulent Lycus aduerfus Hippocratem♦ C*AP. 6* C/Eterum,quemadmodum temere de igne pronunciauit Lycus,ad eundem etia, opmor,mo dum aberrat,cum,poftcj tripliciter calidum multum accipi dixiffet, vnumquodq3 fignifica-torum enarrat.Etenim aliter calidum,inquit, multum fecudum fubftantiam, aliter fecundu qualitatis intenfionem accipitur,atq3 aliter fm fundionis propria; robur«fed nec fm fubftanam multum ineffe in his,qui crefcut,calidi, vtpote in exigua corporis mole: neq3 fm qualitatis incremen-tumjquando calidius,q quod in vigentibus aetate fit,haudquaquam appareat: 111 folo tamen fun-dionum propriarum robore eorum,qui crefcunt,excedere calidum concedit,improprie tame di ci«Sunt porro,quibus haec oftendit plurima eius verba: verum ego more meo fadurus videor,fi, quod in fuperioribus feci,nune quoque faciam: nam & illa complura cum effent,non omnia ad-fcripff,fed opportuniffima quaque elegi« Ad eundem igitur modum nunc quoque faciamus,ac, quecunq3 ex illis ad propofitum maxime conferre videbutur,exaremus hic« Et alterum quidem fermonem hoc concludamus fine«Nunc ad reliquum tranfeamus,etenim meminiffe debetis duplicem me ftatim ab initio propofuiffe quasftionem,alteram, an rede Hippocrates verbum inna Dtum addiderit,alteram,an rede didum ab eo fit,plurimum ineffe in i)s,qui crefcunt, caloris« atqj alteram quidem queftionem cum abfoluerimus,ad eam,qug reftat, veniamus, incipiamus <33 di-fquirere,an didum rede fit,plurimum in rjs,qui crefcunt, caloris ineffe« Itaque in comparatione alterius calidi cum altero tria funt,qu£ in difquifitionem veniant, plurimum^ inter fe diftantia« primum quid fit,plus aliud alio calidum effe:alterum quid,aliud alio calidius: tertium quid,aliud alio calidum validius«Si quis igitur a' nobis quaerat,cuiufmodi fit,quod plus,aliud alio calidu eft, quod tale proportione Ot,refpondere debemus,quomodo etiam interroganti, qualenä fit* quod alterum altero plus humidum eft, refpondebimus« nam, quemadmodum hic interrogatio primum in id,quod didum eft,tedit,par eft,vt nihil refpondeamus aliud,qua'm hoc vnum, nempe id quod fubftantia fuperet,fiquidem plus humoris amphoram dimidio cotinere dicimus^ ad eun dem etiam in calido modum,fiquis hac eadem interrogande perquirat quale nam fit, quod plus altero calidum eft,nihil fanev aliud refpondere conueniet,q quod fubftantia plus fit, nimirum eo q> plus iri eo fubftanti£fit,& maiorem capiat locum: ac nihil fane' prohibet, vt in eodem St plus infit calidi,& minus tamen caloris,£que ac humidum,quod plus fubftantia eft, minus tn effe dif-fufum poteft.Ergo ad interrogationem hanc rede hoc pado refpondebimus« Rurfus,cum hoc qua:ritur,cuiufmodifit,quodalterum altero calidius eft, rede dicemus, quod intenfiore calidi- de Natura humana ccm. z. Mt. 13.14 & IJ.73, clxxx. täte eft,etiamfi in minore fubftatia rcperiatur.Quemadmodum enim cum quis interrogat, qualef mm fit,quod alterum altero candidius eft,no fane perperam refpondemus, cum quod qualitate candida intenfiore fit,dicimus: quo (ane modo,niue,etiamfi exigua eius fit quatitas,quocuq3 alio albo candidiore efle affirmamus: ficu ti quoq? ad interrogante,qualena fit, quod altero humidius eft,re intenfior horum caliditas fit, plus ineife in ijs, G qui crefcunt,caloris dicat,quemadmodum fiquis,cum niuem albam aliqua re alia cadidiorem affirmare volens,non illam quidem eflfe candidiorem,aut candidam magis, fed in ea plus ineife can doris dicat,videri poten t vtrobique aberrafte Hippocratcs,dum nec voce recfte vtitur, & alioqui falftafiquidpronunciat.Etpraue quidem vocevium eum fuiffe videri hinc poterit, cum voce 'bac,qua in maiore fubftantfa explicanda vtimur,abufusipfe fuerit, dum intenfiorem quandam caloris qualitatem oftendere nititur.Falfum autem q> dixerit,hinc videbitur,q?,cum in ijs,qui crefcunt,intenfiore non fit qualitate calor,non fine recte calidiorem cfle anatis huius, q aliarum, calorem dicemus,cum htme ille in ijs,qui crefcunt,efle intenfiorem affirmet. Quod autem minime verum fit magis efle in ijs,qui crefcut,intenfum calorem,facile vnufquifqs difeat, licet, cum caloris in ijs,qui crefcunt, maiore fecundum excalfacftionem intenlione praediti muentum lignum nullum fit*Nam,quod ab eo in fibro de natura humana,quo'd plurimum in ijs,qui crefcunt,calo ris infir,figni affertur,ftufium penitus eft: etenim || calidiorem efle £tate priore homine pronum ciat,conie magis fecundum excalfactionem calfiH dum in tendatur, fed q? validius fit,figni eft.Porro' autem validiusficuti antea diximus,non id eft, quod intenfiore caliditate prarditum eft, (ed quod ad perficiendum opus temperatum maxime fit. Qttamobrem,cum heeita fe habeant,fi quidem hoc pacfto Hippocrates ea,quae crefcunt,plurimum habere caloris innati dicat,dupliciter errat,partim quod no redte voce vtitur ipfa,partim etiam,q> falfi non nihil alioqui pronunciat: fin autem,quemadmodum tertio loco dicebam,plurimum efle in ijs,qui crefcut,calidi ad hunc modum intelligat,vt validiffimum ad opus perficien dum fit,quod ex eo,quod temperatum maxime fit, prouenit, non quod aut maiore fubftantia , aut caliditate intenfiore notetur, voce ille quidem videbitur non recfte vfus, propterea quod cum validiffimum debuiflet calorem efle dicere, plurimum dixit, fed tamen, quod dictum ab eo eft, retfte diefium videri poterit, nam ad hunc modum augmentum ab innato calore fit: ergo,quemadmodum dicftat ratio,quin is in ijs, qui crefcunt, validiffimus fit, fieri nullo paclo po-teft. Aemilii fanc recftede hoc diefium placebit, quod in libro de natura humana dicitur:Necef-fe enim eft,quod augetur, atque ita vi procedit corpus,calorem validiffimum obtineat. Cuiuf- „ modi tandem fun t haec Lyci verba f plurima illa quidem, fed quae nihil praeter ea, qua: nos ante diximus,expiicent.fi nanque fubftantia: commenfuratamole plus efle in ijs, qui crefcunt, calidi Hippocrates A Hippocrates ait,felli cum op/natur, propterea cp manifeßo minus in pueris fpedetur corpus • o, ß iddicat, quod calore intenflore fit, h uic rurfus apparentia obftare ait: lin.q uod opus validius pne-fiat,vere quidem hoc dici concedit, voce tamen illa non redie vfum fuilTe affirmat; non enim plus oportuille,led validius ad opus perficiendum dicere eorum,qui crefcunt,calidum» *Aduerfw ea, qu& a Lyco dičla funt de triplici calore, ac yu# fitpropria caloris innati fubflantia. C*AP 7 T 7Erum videto optime Lyce (dicet hic fortafle aliquis calumniae eius in Hippocrate apoloma V meditans) ne vana,qu£ dicuntur,fint* Iam primum enim calidum,quod fecudum fubflantia di,non abfolute ita corporis vniuerfi mole dijudicatur, verum,quemadmodum ipfe met aliqn Ly cusalibi dixit,maxtmum efle hominis cerebrum affirmans,non quidem accepta abfolute magni-tudineded habita potius animalis cum animali proportione* Ergo ficutiparuulum adeo puerum maius habere elephante maximo cerebrum affirmat,non fola habita corporis magnitudinis con fideratione, fed adhibita pmerea proportione, fic etiam fecifle illum in calido corpore oportuit examinatione antea fada corporum,quae in nobis funt,quod'nam innatum fit,i. primo genitum* quod ctpwyovov vocant, fiquidem ipfe etiam nomen hoc fcit,&: in Hippocratis libris feriptum re-Potiri, St pro eo accipi corpore, quod primitus generandis adiit, id efi ex quo primam fortiuntur generationem* quod quid aliud qutefo fit,q (anguis nienflr uus femen que ? Ego certe nihil noui praeter ha:c tertium* Quoniam autem corporis in ijs,quae generatur,fubflantia ex his conflat priii cipijs,qux prima exade fuerit confli tu tio, non ex pluribus ijs, quae diximus, fed ex folis corpori-“ pueriin h“ bus c°nftablt> quäquam cur primam exade dico 'Si nacp,qualis ab Hippocrate expofita fit || die-itoriade famu rum (ex genitura, recordabimur, innatu adhuc in illa corpus permanere, aperte dignofeemus, cu, la cantrice. antequam aliqua offis,aut venae,aut arteriae,aut nerui,aut chartilaginis,aut ligamentis in fcetu na-in eodem iib.& tura appareat, vnum ei corpus calidum innatum adfit* Saguinis enim grumo perfimilis,molIis cqj eade hiftoiia. caro,ac effigie carens,primum foetus excipit effigiationem,taquam || fanguinis vibices,vt Hippo * crates nominat,continente,ex feminis fubflantia ipfa, cu candor ei adflt:fiunt deinde ob multam, St quae affidue fit,mutationem ofifis lineamenta quaedam, ac chartilaginis, ontdneM natur £ ydcudtiones imitentur, C*AV< 1. Onfultius quidem eflet,fi, quemadmodum ftatutum legibus eft, vt ea-' dem, qua reus, poena, ii damnatus fuiflet, puniat is, qui falfo accufarit, ita digna in eos erratorum poena animaduerteretur,qui ijs, qu*e ignorant, rallo contradicunt* Sed,qtn nefeio quo pado iniurias perfequi iu dicio licet, lex autem falfo contradicetibus ftatuta nulla eft,arbitror no immerito in optimos viros impuriffimum queq3 inuehi audere*Siqui dem,ficuti in A?gy pto olim artium inuentum vnuquodq^ a communi eruditorum confeflu probatu columnis inferibebatur quibufdä in fa-crislocispofitis: eode modo fädum apud nos oportuit collegiupro-borum fimul,dodorum čp hominum,qui examinatis recetiorum feri-ptis,in publicum,quae bona fint,exponant,mala vero quaecunq? fuerint, perdant: fatius autem ef-fet, fi ne feribentis quidem ab his nomen reciperetur, quemadmodum antiquitus ne in fEgypto quidem: hoc enim pado nimiae gloria: contentioni apudiftius cupidos ojbuiam maxime netur* $ Nunc,cum dC paffim feribere omnibus liceat,& vnicuiqa fententiam ferre apud vulgus,audacifll-mus quifep maxime commendatur: quemadmodum Theflklus ex ijs,quae contumelioie aduerfus Hippocratem fcripfit: cum th librum is compofuerit, in quo, dum aphorifmos dam nare fe putat, aperte fe ipfum prodit,ne minimam quidem Hippocraticae artis partem didiciife* Atqui aequum fuerat, cum prius hanc ipfam edodusfuiflet,ita demum contradidionem moliri* An hocfortafle non a' me rede didum eft c' neq3 enim (fi quidem eam probe noffet) tam fuiflet audax, vt fe veris opponeret, nifi exiliis eflet,qui omnem funditus pudorem exuerunt, cuiufmodi nunc etiam Alexandrias repertus eft Iulianus, cuius quadraginta odo efle libri dicuntur contra Hippocratis aphorifmos feripti, in quorum fecundum nuper incidi, in quo aphorifmum ipfe quidem hunc 93 efle falfum exiftimat, || In ventris perturbationibus,& ijs,qui fponte fua fiunt,vomitibus,fi qualia i. Apho.x.E«. c< D purgari debent, purgentur, prodeft,& leuiter ferunt,fin minus contrariu: fic vaforum quoq3 exi" d« * nanitio, fi quidem qualis fieri debet, fiat,prodeft, & leuiter ferunt, fin minus,contrarium. Et Dijs moCritiim. quidem gratia, q> is nobis primum fefe obtulit legendus liber, ne fruftra confumptum mihi tem-pus fuiflet legendis in longum ijs,quae contra aphorifmum primum fcripfit,qui caeterorum deinceps prooemium eft:fortalfis enim,cum coadus aduerfus ea fcripfiflem, nihil ferifle magnum videri poflem: propterea quod ad medicam confiderationem non dum accedit fermo ille* Ac praedi dus aphorifmus non fane de minima artis parte difputat, medicum admonens,cum per fuperio-remjinferiorem'ue ventrem fpontaneae fiunt euacuationes,vt eas,quae iuuent imitetur, tum,quae illa: fint,docet,ac quemadmodum dignofeendae, non minus, q eas, quae laedunt, fuis notatas indi-cqVQuo'd fi artem Iulianus ab Hippocraticis magiftris percepiflet,non faneaufuseflet veritati contradicere,fed,cum necp ipfe, nec iam is, qui talis,tantae'que ftoliditatis audor ei extitit,Theffa-lus artem nouerint Afclepiadarum,mirum non fit,fi ea ifti ignorant, quae ne hi quidem nefeiunt, qui repudiata ratione mederi feprofitent: quippe licet eos dicetes audire incrementum ex imitatrice maxime experientia fufcepifle artem: nam, quaecunque cafu fada aegris profuere, ea nos in-quiunt,faepenumero fecuti conftituimus, diuifis'que his naturalia appellant, qtiorum de corpore caufa prouenit, quorum autem extrinfecus, a fortuna, vt iam non folum naturae, fed etiam fortu- Extraord* Ii fj nas j.Apb 3i.Ext. ord.40.d.Et. i, de Morb.vbi 3 ijs agit:q fpon-te fua, et calu J morbis cötia-gynt. nx imitator medicus fit»$c multa fane allata ab illis exempla funt eorum,qug a fortuna profuere: E vt'que inter alia is,cui, cu cecidiflet,difrupta in fronte vena fuit, quod in fimiliter affedo non funt veriti facere,vt eandem fecarent venam,nimirum eiufdem,aiunt, fucceflus fpe. Quin etiam phleg mone laborantes oculi, ä fatis % abunde cita aluo adiuti maxime nos ad id imitandum excitarunt: ad eundem modum morbo regio affedis profufa bilioforum excremetorum copia vifa eft faepius contulifle: vtaqua inter cutem laborantibus, aquoforum: vt % tjs, qui morbum, quem elephanta vocant,patiuntur,nigricantium humorum confert inanitio: vnde argumentari aperte licet debere medicum imitatorem efle» Quid autem attinet euacuationesfpotaneas referre,cum praecepto^ rum quoqa fada fecuti arte adifcamusr an,fi clyfteri quocuncp ventrem fubducens Theftalus £gro tantem curet, imitari hunc difcipuli debeant : fi fponte is fluat,no debeant? an,cum fupprefla men firua fuermtjfanguinis CJ3 vomitus mulierem inuaierit,tunc,fi prouocata purgatione, vena'ue fe-da afledum hunc fanet Theflalus,non fane delinquant difcipuli magiftrum imitati, fpöte autem profufis menftruis fi leuetur tegra,hoc no iam imitari eos conueniet ? Atqui nihil intereft ad hoc, vt vtrucp imitemur,0, vel,cum obitetrixeuocauerit menftrua, vel cum Theflalus,vel cum horum neuter, at fponte fluentibus ipfis leuetur aegra, quando ab euacuationc, non vnde haec fit, vtilitas prouenichoc cj3 ipfum Hippocrates docens aphorifmum aliquando illum infcripfit, Mulieri fan F guinem vomenti prorumpentibus menftruis,iolutio»Quomodocunc$ prorumpant menftrua,fol uetur, inquit, affedus,liue naturaliter id,fiue a nobis fiat: non enim,quae hoc facit caufa, fed quod fadum eft,argros iuuat,vnum modo menftruis adfit,nempe confertim effluere,quod voce illa pro rumpentibus Hippocrates notauit, folitus largiores euacuationes nomine illo appellafle, aeque ac fi verbis vfuseflethuiufmodi, || Mulieri fanguinem vomenti menftruis confertim profufis folu-tio. Dies me certe deficiet, fi, quaecunqs fponte fada imitentur homines,referre velim: nec-fane' de hoc alius ambigit quifpiam,fedtanquam communem notionem agnofeunt omnes»foli funt, qui dubitent,perditi fophiftae»quicunq3 tandem,quantum quidem ad artis opera attinet,vulgo quoqj ipfo-deteriores funt,at abiedo pudore texedisaduerfus optimos medicos prolixis nugis exercitati :cuiufmodi nuper extitit iulianusis,quemin artis operibus nüquam verfatum efle, nullo autem pudore contumehjs veteres inceflere medicos nouere omnes» Galeni excufatio, quod aduerfws Iultammfer ipferit* C^4 P. %. EÄ igitur,quae contra paulo ante didum aphorifmum feribere aufus eft,ne dici quidem poteft, quantum praefeferant,ignorantiaedicam,animpudentiae,an audaciae, an potius (liquidem dicendum verum fit) eunda haec fimul,atq3 his longe plura conueniunt ? Quapropter commodius G fortafle fadum fuiflet, fi ne digna quidem ea iudicaflemus, quibus feribendo contradicatur, & in quae aliquid abfumatur operis: verum, cum complures av me amici ftudiofe exegiflent,vt,quae-eunq3 poft allatum ad nos librum,in quo aphorifmum praedidum Iulianus reprehendere aggre- * ditur,difputaflem, deferipta in commentarijs eis traderem, fubtj, dC hoc non fanev exiguum certamen, ac longe quidem maius (fiquidem fateri verum licet) čg cum extemporalibus Termonibus vfi fumus, quos per dies fex, aut his etiam plures fecimus, dum nugarum conamur oftendere co-r piam, quarum plenus fermo eft is, quem feriptum in libro reliquit.Etenimin hunc iftud optime didum quadrat,quod vulgo dicitur, homine hoc loquacius inuenias nihil» Vnös olim Therfites plus iufto loquax fuifle didus, atid huic quanto, quam Therfitae,conueniet magis, facile omnes, quotquot vnquam fuere,loquacitate fuperanti ? quapropter,qui Termonibus his interfuere, cum illos legerent,duobus hominem nominibus notarunt,loquedi immodicitate, atq3 infinitate. Itaq3 Vlyfle potius quodam opus illi fuerit,qui eum fceptro affidere iubeat:me autem,vt eum pruden tiainftruam,minime:tam enim obftupidum prudentem reddere ne mufaru quidem chorus pof* fit»Cum igitur inuitus addudus fim,vt ifta fcriberem,ne forte ab ijs,qui hgc leduri funt,reprehen derer, prafari haec volui.Cum enim futurum fit,vt hominem redarguam indodum,ftolidum,opi H nione fua fapientem, nugis inter ineruditos adolefcentes verfatum in vniuerfa vita, apud quos, quo nomine veteribus maledicebat, aliquis tandem efle vifus eft, hoc cum peragere necefle habeam, quaefo, liceat mihi verbis huius ignorantiam caftigare afperioribus.quibus ego vti alioqui non foleo. Iniquum quippe foret,fi quidem huic in optimum quenq3 veterum congerere maledi da liceat,nobis non liceat eius ignorantiam demonftrationibus detegere manifeftis, quae tantum fuicepit incrementum,vt,vnde nam ordiatur quifpiam,non fit facile inuenire» Qu& Iuhdnmpro Methodicis attulerit. C *A P* 5. AC in libri quidem principio is pratermiflo Hippocrate,longa in Sabinum oratione inuehi-tur, id quod in vniuerfo operefaditafle videtur: cui tamen titulus praferibitur, non iam in Sabini expolitiones, fed in Hippocratis aphorifmos:deinde, quemadmodum conlueuit, multa inconfiderate profert colledis immanifeftis quibufdam,inanibus ^3 verbis: quorum fiquis repre hendere aliqua conetur, maximum prius his librum confecerit, quam rem inchoare ipfam videri poflitietiamvtnonomnia dicantur» Haec igitur perdifficile eft feribentem difponere, ac potius lumme arduum, nos tamen in extemporalibus Termonibus, quos apud eruditos viros ftepenu-rnevo fecimus, facultatem oftendimus quandamex fimilitudineexpofitionumin veteres inuen* tam, A tam: nam quemadmodum eorum in publicis difputauonibus propofitum librum explicamus. % D e funt nonnulla. ^ te Quo'd fi diffimulata natur^ perferutatione methodicus nec elatus,nec magnificede fe Ioquens,ne « que vero fuperiorem latentis dogmatis radicem in medium proferens duos effe dicat corporis af-e< fečlus: fecundum naturam enim conftituto duas veluti infidiariaduerfarias inter fe obuerfiones, « atq3 immutationes,dum aut-plus fatis claufum,aut infufum eft,videri fane' poterit,inteIIigibilia di * cere,non quidem naturam ferutantibus philofophis, ac de rerum omnium materia difceptatibus, sfc fed tamen medicis naturalibus. Et haec quidem ex mirabilibusluliani fermombusverborum fete ries vna eft. Quibus ab ijs recedens,quf Afclepiades, et Themifon,& Theifalus elementa pofue-« re,in praedictos tendit philofophos,qui ex mundo hoc vacuum funditus fuftulerunt. Alteram au « tem deinceps fubdit ad hunc modumiNeq; vero linguae vlterius imperare poffum, quin dicam: * quid enim mihi idc' vt propterea, q? huiufmodi conuerfiones,quemadmodum elementorum fe-tfe quitur generatio, ficcalidietiamnacura^frigidij&humidij&ficciiabhisenim veluti parenti-« bus fieri poftremo h^c quoqj opera poffunt. Vide,quam in altifilmis thronis,ac valde fublimibus « B fedens latuit methodus,quam, cum prae humiditate modeftia čp delitcfcere cuperem, ccelo often-« di, vnus cj3, atq^ idem primus detexi,obductam ilii nebulam diičutiens, ioluens fjß. Haec funt, quae u Iulianus dicat, atep ab his deinceps. Ego repudiatis eius elementis cum Epicuro non fentio non *< vnam faciente fubftantiam. In libro itaque de methodo haec, multa'que praeterea alia feripta lunc a luliano, qui totus inferiptus ab eo eft Philon: at in alio, vbi de animae,corporis čp allectionibus k inftitutuS illi fermo eft,in hunc rurfus modum feribit. Igitur contradionis,diffufioniscj3 moderate tum flatum, commenfuratum %ftatuentes in humanis coagmentis, fanitatisillumnomineappel u Iamus:ifii porro' mediocritaticuminfidhearriorbis tcnduntur,neceffariofir,vt patiantur corpora u contracta, ac dura,ficciora'ue,aut diffjfa,molliaquefa&a,atcphumida. Platonem, Stoicos, C'T Peripateticos difjenfiße a luliano de elementu, 6^ caufis morborum. C^iP. 4. H/Ec funt igitur erninentiffimi fophife verba methodicos medicos affirmantis Platonem fequi, vna cum Zenone, atqueAriftoteleinoscontraadmonebimusipfos horum vnum-quenque philofophorum, plurimos cp praeterea, qui poft illos viguere, fanitatem effe exiftimare C calidi, frigidi, humidi, ficcfque temperiem; horum autem fingulorum tum exceffu, tum defectu morbosgignieos,quiinvictusconfiflantrationc; ineffeporro in corporibus humores etiam, qui morbis proportione refpondeant, hos quidem facultate fua humidos,ficcos'ue, illos calidos, aut frigidos: fic Plato cum fecflatoribus vna' fuis, fic Ariftoteles cenfuit,qufque illum fecuti funt, Peripatetici; fic etiam Zeno, Chryfippus cp,ahj cp praeterea Stoici. At Iulianus ne librum quidem legit vllum virorum,quos retulimus,nec prorfus, quid confequens,fibi ČJ3 pugnans fit, intelligit: non enim eum fugiflet,quemadmodumfečlae,quae vacuum tollit,haecconueniunt:itaalteri,quae hoc ponat,conuenire illa,nempe in meatuum fymmetria quadam fanitatem cöfiftere, ficutt in flu xu,claufu (p rerum,quae per id feruntur fecundum victus rationem,morbos.Quid igitur faciam f AriftotehVnejac Chryfippi,ceterorum cp Peripateticorum omnium,ac Stoicorumdeinceps ver ba fubijciam, in quibus bilem,pituitam'que caufantur,primos ep morbos effe quatuor affirmant, non aliter fane, g elementa, calidum effe, $>C frigidum, SC h umidum, QC ficcum :an hoc, cum non duo tantum libri compleri inde poffint,fed tres etiam,5C quatuor,atque his plures,praetermittendum a' nobis efl,abunde cp nobis effe exiffimandum, qu£ ä Platone tatum dicta funt ^ Cum igirur ita facere confultius fit, ne per omnia cum nugaci fophifta diutius nugemur, finem de his faciam, D fi prius hoc folum de Peripateticis,Stoicisc]3philofophis dixero:Neq3 Ariftotelis,neciam Theo phrafli librum vfquam inuenias, in quo, fiquid de morbis neceffariodicendumillis fit, omiffa ca-lidi,frigidi,humidi, ficci mentione oratione abfoluant. Quin cum horum, tum vero vtriufcp non raro bilis mentionem faciunt, nigrae fimul, ac liauae, faepius etiam pituitae, quippe qui huiufce explicent diferimina: hac quidem aridam,fallam illam, (alfilaginofatrfue, aliam autem dulcem ap-pellant.Necp vero aliter fentit Chryfippus,femper cp ad eundem modum, tum de morbis, tum de humoribus difputat. Horum igitur trium tantummodo fiqiiis verba colligat, non fane'paucos is conficiat libros,praefertim fi quantum luliano Alexandriae fupererat,tantum etiam huic ocij fu-perfit:q> fi,qux ab alijs tam Stoicis omnibus,qua'm Peripateticis dičla funt,colligere vniuerfa velit, iuffam is etiam bibliothecam expleat. At nobis,ficuti iarn diximus, fatis erit omiffls his, vnius Platonis verba referre, nufquä ab Hippocratis placitis difcedentis. Neq3 vero ex omnibus vndiqj libris ea deligam, qui plurimi certe habeantur, fed vno contentus Timaeo haec inde tranfumpta « fubijciam. Sane', quemadmodum morbi confiftat,id nemini obfcurum: cum enim, ex quibus cor « pus conflatum noftrum eft,genera quatuor fint,terrae,aquae, ignis,aeris, horum praeter naturam « exceffus, defedus * tur Plato: deinceps vero morborum caufas in humores quoque deriuans ad hunc modum feri- >*> bit: Albida autem pituita ob bullarum fpiritum intus detentafguit: fumpto vero extra corpus fpi ramine mitior illa quidem, varie nihilo minus corpus pingit,vitiliginum in eo fpecies, leucas, al- >». ph os cp,atque id genus morbos procreans: at,cum atrae mifta bili in capitis diuiniiTimos orbes di-labi tur, hos* qs i pios infeftat,vtin fomno mrtior, fic cum vigilantes inuaferit, diutius vrget: qui fa- » ne morbus facratioris naturae cum fit,facer meritilTimo appelletur»His cp deinceps verbis alia ad- » dit. Haec porro" falfa, arida % pituita morborum omnium eorum, qui cum fluxu vna" fiunt, caput cft, a locorum, in quae fluit, diuerfitate multimodas quocp appellationes fortita» In hunc modum » de pituita,atra vna bile fenfit Plato: ceterum,quae de flaua differat, poft h^c attende» In corpore » vero, quaecunq3eo, quod ardeant,vrantur'que, inflammata dicuntur,eunda a bile fiunt:accepto » itaq? ha?c refpiramine omnimodos tumores foras feruens emittit:at inclufa intus morbos gignit » perurentes plurimos, hunc'que maximum, quoties fanguinecommifta puro fibrarum genus ex F ». proprio ordine deturbauerit, quae ea gratia diftributae in fanguinem funt, vt nec tenuis nimis, »> neccraffus nimis effet, neque iam ob caliditatem, quippe qui humidus foret, ex raro corpore de- » fluat, neque rurfus nimia denlitate motioni ineptus, vix fe in venis conuertat. Hanc vtique vti- » Iitatem fibrae naturae generationi largiuntur, quas fiquis emortuo ianguine, refrigerato'que inter » fe colligat, quod reliquum eft fanguinis, vniuerfum diffluit: quod fi derelinquantur, qua"m pri- » itium vnä cum ambiente frigore congelantur» Hac cum praeditae facultate fint in fanguine fibrae, » bilis, quae natura vetus fada eft fanguis, cum ruf ilis ex carne in hunc eliquata mfttitur calida, hu- » mida'que, fenfim primo inueda ob fibrarum vim gelafcens coit, gelata que, ac reftindo illius » violenter feruore tempeftates intus, tremorem'que excitat: at, li maiore fe vi inferat, euidis a ca- » liditate propria fibris, confufo'que earum ordine efferuefeens vidrix euafit: ac, fi ad extremum » vfque perdurare validior poteft, ad medullas vfque penetrans, perurens'que animae ibidem dif- » foluitquaedam tanquam retinacula, hanc'queipfamliberat:at, cum minor huius copia eft, cor- » pus'que ei liquefees reludatur,deuida, aut per vniuerfum corpus excidit, aut in inferiorem,fupe » riorem'ue ventrem per venas expulfa, de'que corpore veluti ex diicordi duitate eieda inteftino- » rum lxuitatem,diflScultatem/que,C£tera'que huiufmodi mala affert, Hgc funt,quae Hippocratem G fecutus Plato in Timaeo tantum fcripfit: at,fiquis,quae in reliquis eius libris reperiuntur, vniuerfa colligat,videri is potent,quod quidem ad fermonis attinet prolixitatem, Iulianum imitatus,mul-jo'que etiam magis,!!, quae de calido, frigido, humidOj& ficco, bile, pituita, fanitate, ac morbo fert pfere Theophraftus, Ariftoteles, Chryfippus Peripatetici, Stoicfque omnes, adferibat lingula: ÖC quidem nunc aliquos effe arbitror,qui noftrae huius in obftupidi ibphilfie redargutionem com p ofitae orationis longitudinem reprehendat» Qui enim (pro Iuppiter Defcp) Platonem quidem, & Ariftotelem, 6C Zenonem, horum'que ipforum fedatores veritus non fit laudibus efferre, qu£ vero de corporis elementis dida ab Hippocrate funt,refellere,an hunc cenfes in reliquis omnibus verecunde quicquam dtdurum ? Neque cx ignoratione, neque ex ckftovdidphilofophorum in nomine natur £ prohiberi, quin naturaliter fi, aut prAP. 5» O Mittantur tamen hfc,notentur,qug deinceps fcribit,dum ne natura? quidem,vt videtur,vo „ cabulum confiderandum permittit, vtitur autem verborum hoc initio» Mon hercle nobis „ hi perfuaferint,necp vero fibi rpfis,modo verum fateantur,non ignorare fe, quid natura fit, quam H „ in omnem partem vexant,magnifica vbicunq? verba fonantes,aut fimplex calidum,aut attempe- ,> ratum,miftum fp,aut frigidi fpiritus fubftantiam» His (p deinceps multa addit,natura? eos noffe fubftantiam concedens, quafi vero in propofito nobis nunc aphorifmo naturae adfcripferit nomen Hippocrates, ac non potius de fpontefadis euacuationibus loquatur: vnde igitur in men- * tem illi venit naturae vocabulum f Vnde qu^fo magis,q ex Iuliani nugandi confuetudine,vt lon- * gioris fibi fermonis anfam arriperet fquem fiquis explicet,facile is eius deprehendat nugas.Cum igitur medici oes has quidem a natura, illas vero cafu fieri affirmet, vt offendant eorum interdum caufam ex aegrorum oriri corpore,interdum extrinfecus accedere,occafione nadus hanc eft, vt ali quid de natui*£ vocabulo nugari poffet. Eft porro", quod dicere nititur (vt in fumma dicam) eiuf-modi: Non par eft eos,qui natura,quf fit,ignorent,naturales euacuationes in ore habere. At eade ratione, fophifta audaci ffime,nobis,necp vt animam teneamus, neqj fenfum, neqj vero mentem, aut rönem,autmemoriam,cognofcerelicebit:quippequorum oium nö facile dignofeat eflen nat, quod minime mirum fit. Nam,cu Solem etiam ipfum,quem tn apertiffime videmus qua nam iit cffentiä,non exadte fatis fcimus,exiftimabimus,f nos dc natura,de aia,aut memoria,aut reliquis id genus rebus pofie audader decidere? V erü,queadmodu rede ifta diximus,fic,cum horu vniufcu- j I ^ 77 '.. ' iufqj 4= A fufqß notioKie/ubflantia! cp dignotionem tenemus manifeftam,adtjcienda ea oratione eft,anatura: enim planta omnis regitur.at animal omne ä natura fimul & anima : fiquidem riutritionis, atque ' augmenti,effe re,quinaperte potius nouit,licuti quidem exiftimat Theffalus, quod <33hoc maius fit:cum enim has Theffalus gloriofiffimo medicorum, qui circa ipfum funt,choro fibi vifas offenderit, nemini tn inter illos conueninquinimmo maius ad hanc vfq3diem bellum inter fe exercent,a cum vna C cum codifcipulis fuis altercabatur Theffalus* Quo'd fi ex diffenfione rerum ignorationis fignum fumitur,profecflo ante omnia Theffali coitatibus,quanto etiam magis de his ambigitur, abrogan da fides eft*Enimuero de corporis noftri natura,quam vel ex aere,&d igne,& aqua,& terra, vel hu-rnido dC ficco,calido ac frigido temperate fibi inuicem miftis conflare dicunt,dubitatum quidem olim eftjfed non adeo tn,vt de Theffali coitatibus,cum dC Plato,QC Zeno,6^ Ariftoteles, ČC Theo phraftus,& Eudemus,S£ Cleanthes,& Chryfippus,alij cp praeterea philofophi qua'm plurimi,qui fe partim Stoicos, partim Peripateticos, partim etiam Platonicos noiari voluerunt, eadem deillis fentiant*Ata Theffalo prolata: cöitates, tantum abeft,vt ceteris probentur medicis,vtij etiam di-uerfa de his ientiat,qui re vera amethodi cum fint,gIoriofo tn methodi vocabulo quodä tanq praetextu vtuntur,neq3*n.Hippocrati,necpDiocIi,neqj Plifthonico,necpPraxagora:, nec Mnefitheo, nec Philotimo, nec Erafiftrato,nec Herophilo,necp medicorum alicui logico,empiricoVe Theffali placuere communitates*Quod fi conferenda: inter fe difeordiae fint,eam,quae de Theffali coita tibus eft,longe alteram fuperantem inuenies:cum*n.tresfintgenere (vt illi dicunt) in medicina fe da:,Theffali cp cöitates tam qui fe empiricos,qp qui dogmaticos profitentur, to!Iant,non fane exiguam cenfendu eft difeordiam hanc effe,immenfam (p adeo,vt vinci non poffit: quippe cum eas, X>neq3 qui harum habitus eft pares Themifon,neq3aliusabeoquifpiam,atnecamethodoru Theff faliorum vilus obferuet.Itaq3 non facile quequam inuenias,qui non illis aut addiderit,aut detraxerit aliqutd,aut aliqua faltem ex parte mutarit,neq3 tn, etiam fi ipfi inter fe oes confentirent,parua effet eorum cum altjs diflenfio: cum vero de his omnibus ipfi quoq3 inuicem diffldeanr, folus hic relinquitur Theffalus,eu.m cp praeter Iolianum iftum fecutus nemo eft, ÖC is verbo tantum, nara re apertum fecimus,quam illi maxime aduerfetur: quorum fi quis fide fumere certa velit, noftros is defeda methodica comentarios adeat* Porro Theffalus, etiam fi folus pro veritate contendentibus dicat eorum,qug altjs vifa funt,confenfum,demonftrationem effe quandam,ac iudicm,illum nemo danauerit,& poftea Theffalum,qui ab oibus diffidet alijs, non damnabimus c1 Hippocrati, cui praeter optimos medicos,philofophorum etiam optimi confentiunt, fidem non adhibebimus ob vnam diffenfionem ? quis hoc tande ferre posfit f quis tot tantas cp toleret nugas c' quis non po tius doleat,cum tepus cotradicendo abfumat homini,qui nec,qug dixerit,recordetur,nec,quae feri pferit,intelIigat,actantummodo (vtinprouerbioeft) quicquidinbuccam venerit, effutiat d ^ducrfws IuhcLnum ^(jcltpictdem^quodplenitudo fit caufa continens quorundam morborum* C P, 6. VErum omisfisiamijs, quae deinceps dicat, audiamus, ac primum cum praffentis aphorif-mi principium effe ait, ac caput, nempe quod morborum continens caufa humorum \ > fit CONTRA EA, QVM A IVLIANO fit plenitudo,Retfius autem fecerimus,fi hoc quoque in loco verba lpfa, vt habent,omnia adferi- E pierimus: proditum igitur ab eo eft ftatim in huc ferme modum (tempus eftenim iam,vt recfta ad contradictionem veniamus,) In perturbationibus ventris,fic vt,quodreliquu eft aphorifmi, prin » cipium habeat,ac caput,nimirum ex humorum plenitudine,vt a caufa continente, morbifica affi-ci corpora. Quapropter demonftratum cum fit aftectuum non efle caufam humores, (haec enim, » explofa iam eft opinio) fimul etiam aphorifmi detectum eft exitium,vt qui obfcuro,fa!fo cp innita » tur fundamento.Haec funt eius verba: optimum autem factu foret,fi theatro conftituto, pleno (33, * non quidem quale Theffalus inftituipdum feipfum in fuis illis garrulis libris coronat,fed erudito rum potius hominum pleno percunctaremur abipfo, quanam tandem demonftratiua methodo duce termonem exiftimet verum effe a fe dictum,qui fane,fi quidem recte illum quifpiam inter-pretetur,ad hunc fe ferme modum habebit:Qui vacuationibus iuuari aegros aiunt,neceife eft hos exiftimarecontinentem morborum caufam plenitudinem* Quo"d fi verus fermo is eft, lubens fand inter doctorum hominum coetum Iulianum interrogarem,vt ex eorum multitudine ftolidita-tem aliquando agnofeeret fuam :nam ex ijs,quae dicuntur,fieri non poteft,vt agnofeat, huiufmo-di cum fit * Dcficler dntur pdued. F Seipfum detegit in libris: at in theatro, queadmodum recte ifta tractentur,nuc exponam, Mul-tis ex i]s,qui febre laborant,fanguinc mittit Theffaliorum afellorum grex: fi quide hoc faci ut, cen fernes nocumento eos ex cuacuatione affici,non recte faciunt: fin iuuari credunt,caufam fuppo-nant hi,necefle eft,continetem effe plenitudinem,quod tamen negant.Dicat hic mihi horum for-tafle aliquis,quae tandem neceffitas eft,vtiuuante euacuatione continens fit caufa plenitudo c'cui ego facile ita refpondere polfum : neceffitas quide nulla eft,de grege tnveftro is eft,qui ifta dicat, Iulianum monftrabo, fimul ^3 aequum efle dicam, vt fuarum ille nugarum rationem reddat, dC hoc quidem modoin theatro cum eo egerit quis.nunc vero (neqj enim theatrum habemus) paucis huiufmodi datur occafio. Quin omnes,quaecunque collibitum,effutiunt,feu vera ea, fiue aper tc falfa fine,id quod lulianus femper facit,fine delectu,quicquid in mente venerit,feribens,nihil ty vnquam veritatem curans,Ego autem in vniuerfa vita mea cum nihil aeque ftuduerim, <5 demon ftrandi prius fcientiam tenere,deinde fümmo hanc ftudio exercere, fruftra laborafle videor: nam, quicunqj demonftratione,quid fit,percipiunt,fpes eft hos re cognita, Iuliani fortafle abijeere nugas pofle: at,qui gregarius illius eft,is ne eorum quide,qua: dicuntur,quicquam intclligit. Quam ob rem dictum antea quoq3a me eft.non exiguum imponi mihi certamen hoc ab amicis,quorum G gratia fcientificos tracturus fum fermones.Enimuero no folum oportuitlulianum caufarum dif-ferentiaecöuenientiaproferrevocabuIa,fedetiameorumobferuarefignificata: nunc autem (hoc enim habet methodicorum omnium ftoliditas commune) ad nomenclaturas vfqs continentium caufarum progreditur ille quide,at,quo ab antecedentibus modo differant, non intelligit: necpm, latuiflet eos morborum ab antecedentibus caufis augmen tum fieri: quae enim principio morbos facere confueuerunt,ncceffe eft haec,donec fimile quippiam agunt,eofdem adaugeant: vt medica-nientumjexempli caufa, acre adeo,vt vicus facere poffit, cuti hora impofitum tantummodo vna cuticulam vulnerabit folanv^/Jtp^/eTa Graeci appellant: longioris vero temporis tractu adhaerens opus peraget euidentius,cute primum ipfa,deinde fubiecta quoqj carne correpta, quo modo etiam, quae putrefacientia noiamus,ad ofla vfq3,tegente haec ipfa carne exufta, defeendunt interdum.Hac igitur proditae natura cum fint antecedentes caufae,fieri non poteft, vt, fi quidem illae remaneant, quod factum eft morbi, perfanetur: cum enim, ficuti monftrauimus, maior fubinde morbus fiat,non fane,antečj?,quod facit,tollatur,perfede fanabitur: funt igitur caufa: anteceden-teSjCuiufmodi quoq; plenitudo eft* Supponamus.n*ante alia hoc in fermone,antecedente nifi quis abfeiderit prius caufam,fieri non pofle, vt,qui factus eft,affectus curetur: ob id lpfum Afclepia- H des morbosa" plenitudine incipere exiftimat,aegris (33 adiumento huius efle euacuationem ait, petit 133 curatione a medicis perfici,no morbos,quos plenitudo faciebat, foluetibus,fed, ne adaugean tur.prohibentibus: fupponatur tn caufam morboru contmetem interdum efle plenitudinem, ne-cefle ftatim eft,vt huius euacuatione tollatur morbus* Atqui,vtAfclepiades ait, nunqua caufa eft continens: fatius.n.fuerit,relicto hoc in loco garrulo luliano, cum Afclepiade fermonem conferre, qui, vt caetera defint,legitime certe fopliiftam agit: orationeenimvtivirconfueuit,cuicredi maxime posfit,non iIlepidefucata,quod fophiftae,vtarbitror,officium eft,non disfimilem tamen huic fermonem protulit lulianus,eum,quem deinceps fcripfit,nomehercle facultate in hoc vfus fua (tales enim vbique fcripfi flet) fed eorum,quae Afclepiades dixerat,recordatus: q? fi ex proprtjs eflet Iuliani fermonibus,non aliter,qua" m fuperiores,nugatorius videretur* Itaq3 ait Afclepiades ♦ Si continens morborum caufa eflet plenitudo,facftis non nuncp largis inter morbi initiaeuacua- » tionibus,fore,vtnocumentumftatimafeoe2egerdepeIlat: nunc contra vififaepius funt, purgata 33 plenitudine,m6rbi tamen ipfi augeri, fatis eft ratio haec probabilis,propriaci3 ob id eget folutione, » neq3 tame ad ea,quae in Hippocratis aphorifmo dicuntur,accedit: nam illa ex communi potius ho minum oium ratione,qua empiricos quocp vti diximus,quam ex dogmate vllo, fidem fumpfere: ideočtf A ideo <9 Afclepiadis ratione diluemus ipfam,non fane' tanq? ad ea.qua in aphoriTmo dicuntur,per tmentcm/ed 9confultius exiftimemus effe,pofttj Julianum huculcp garriente p tulimus, propius ad hoietVs accedere,fophifta qui fit,qui cum dialedlicorum ah'qri more exercitatio inftituatur.Cum i'gitur plenitudinem nominabit Afclepiades,interrogetur,vtrum dicat eam'nejqua: ex facultate, an eam,qua; ex vaiorum capacitate aeftimatur,quam etiam k&ta t0 noiare folent,atq3 vtru eam,quse in toto corpore, an potius,quae in fola eius parte confiftat. Ea porro',qua: ex facultate eft, ne noiari quidcm ab ipfo poteft,vt qui facultates fere' omnes, quibus gubernatur animal, fuftule-rit: quae vero ex vaforum capacitate,duplex illa quidem etiamnum eft: aut enim ad menfuram re-* fertur,quae £tn naturam fit,aut boc vno,nudocj3 intelligitur,nempe 9 non intra vafa capiatur,po-* teft (9 horum vtrunque,autin toto confiftere corpore,aut in vna,pIuribusVeeiuspartibus: often fum <9 a' nobis eft in his commentarijs,quibus fymptomatum caufas enarrauimus, atq? vbi tumo res praeter naturam tra te effe dicuntur,fint,fed qua: in generatione ipfa effentiam habeant, in quo fophifmatis confiftit explicatio»Caeterum,qu^cunq3lulianus garrit, in hunc transferre locum noftrinoneft muneris, quin potius adaliam quaeftionem veniamus,que cois in vniuerfum eft. Caufarum, quae in humo-ribus confiftunt,duplex habetur genus,alterum ex plenitudine, ex corruptela alterum,facilem tijj vtriufqs aiunt efte curationem,cum momento temporis liceat,& quod ex redundati fuperuacuum eft,emittere, dC quod corruptum fit, vniuerfum inanire fic, vt nuncj perduret morbus: quam fane u rationem dilucidam fimul,ac breuem Iulianus obfcure,prolixe 9 verbis his ficripfit. In ipfo ftatim « aphorifmoindcmonftratum lemma extortum efte, nempe9 morbos humoris faciat plenitudo, « aut in impropriam qualitatem tranfmutatio,quam fpem oem,corruptelam medici vocant: quare « eo,quod morbum faciebat,educfto,infigne opinatur iuuamentum futurum:fic fine controuerfia, « antečj? appareat humoris alicuius in corpore contenti indicium, plenitudinem morbi caufam efte ce exiftimat,aut,fi minus hanc,tranfmutatione certe,quod nec intelligi poteft, necfane ad veritatem cc C proxime accedit. Sic.n»exiftimemus,licet,facile morbos tolli vniuerfos poffe,nec iam diturnus vice lus foret, atqa vnius effet rationis curatio ois, nullam in feoperofiorem difficultatem continens: ce fimplex.n.ac promptum,atqj adeo in ipfis manibus effet,quod morbum facit,exinanire, in ipfo čjj. ce ftatim principio,prima ^3 eius confiftentia morbu foluere, vt iam nullo alio, cp euacuatio auxilio ce indigeat,atcp huius,qualicunq3 tande accidat tpe,accomodari vfus poffit,ac, fi in caufa fanguis fit, « fola contenti erimus venae fedione,fi pituita,quae pituitam educant,dabimus,II bilis,quae bilem ♦ De curanda l/troqueplenitudine, & humorum corruptione aduerfus lultanum. C*AP* 7. HÄX funt Iuliani verba, quorum omnium, vt dicebam, ratio ita fe habet: Si, quae morbos faciunt,caufa: humores funt,fieri pot,vt exinanitis qua'm primu ijs,nullum diutius confiftere permittamus morbum: atqui multi,etiam fi inter initia latis inane reddamus corpus,diutius tn per durant: non funt igitur humores caufae.Quae fane' ratio,11 quidem de corporis vniuerfi plenitudo ne accipiatur ea,quae ad vaforum capacitatem refertur,vera eft: nam, fi in morbi ipfius principio, quod fuperuacuum eft,inanire volumus, vniuerfum exinanibimus plethoricum affecftum:fin ple tiitudinem accipias,cum parte aliqua plenior colletfta redundantia eft,falfa,cum oftenfum a' nobis fit nö femper fieri poffe,vt huiufmodi plenitudo fubito euacuetur. Sic etiam,fi de corruptela ratio D interrogetur,ha:c folui facile poteft,quippe quam no ftatim euacuare poffls, perinde ac fi vafe ali-, quo conti neretur,aut dolio: ex quibus tn cum prauum euacuauerimus humoreoem,non ftatim, nifi deterfo prius,eloto 9 diligenter vafe,meliorem infundimus. Num igitur fieri poteft,vt ex hu tnano corpore corruptum euacuemus fanguinem,eius aut loco meliorem quam primu eius adda> mus partibus t Quo nam igitur modo (inquiunt) exinaniri ftatim corruptio poteft t'fic.n.hoc,vt alia omnia,facile pronunciant,nullo rerum refpeclu,neq3 vllam in confideranda re vniuerfa adhibentes diligentiorem examinationem: enimuero,queadmodu,cum bilis vis multa in corpore con cinetur,faepius facile fit,dum febris abfit, eam lpfam euacuare, fic, cum ante acuta correptus febre homo fuerit,difficillimum id redditur: neq3 enim licuerit abfcp periculo,purgante tunc vti medfi cameto:ad eunde modum de pituita,de 9 ferofis excrementis exiftimadum. Didtum fane' ä nobis de his omnibus eft in alrjs libris: opus% eft,qui fcire ifta exacte voluerit,inde fibi difeenda hxc petat. Morbus igitur plethoricus vt fit phlegmone,non in ipfis folum vafis plenitudine detenta,fed etiam vniuerfos occupante mufculorum finus,ex eo potifflmum libro difeas licet,in quo de tumo ribus prgter naturam fcripfimus: 9 vero fubitocurari phlegmone omnis non poffit,diximus in libris de curandi ratione,Im eam potiffimum operis parte,in qua curandoru pr^ter natura tumo# tum viainftituitur;fit.n,interdum,vt tam valide,tam 9 tenaciter adhaereantcarni vifeidi, craffi % humores, CONTRA EA, QVÄ A IVLIANO h umores,periculum vt fit,ne,cu diutius perfeuerauerint,fequatur fcirrhus:at fj, qui nihil horum E fciunt,dum potiifimam artis partem ignorant,damnant Hippocratem;atqui e' diuerfo quis, cum folidum corpus refrigeratum,aut excaltadum aliquod fuerit,promptum fore illi ad natura recur-fum dicet,quo modo etiam,cum denfius,rariusVe redditum fuerit;neque enim refrigeratum excalfacere,excalfadumč|3 refrigerare, denfiuscp rarefacere, ac rarum denfare laboriofum fuerit;at pertinaciter adh arentem parti carnofg humorem,aut craflum,aut glutinofum educere, laboriofif-flnium; nam,cum ex vafis etiam laxis tjs haud promptu fit fordes expurgare,facile id.f.in carnofis exiftimabitur.Quare fumme deprauata ratio ea eft,qua caufas in humoribus cotentas curatu faci-' les femper magis eife dicit ijs,quae in folidioribus partibus funt»Nam,fi in vniuerfa corporis habitudine abfolute plenitudo inOt contenta in vafis,quam proprie plenitudinem nominamus,no fa-ne difficile fadu fuerit,dC primo quocp tepore hancipfamexinanire,& prouenientibusinde fym-ptomatis agrü liberare: contra,cum vitiofus fuccus aliquis,aut corruptela adfit,fieri non poteft,vt abunde fada euacuatione fanitati homo reiiituatur.Nec fanealio fe modo res habet ipfa: plures.n. inuenti funt,quibus cum degrauaretur corpus,tenfionis <33 accederet fenfus, vena quam primum fečfione fymptomatishisfoluti finttnon nulliscontra per totum menfem corruptionis nocumen tum permanfit,dum nec deprauatum fanguinem potuimus vbertim exinanire,nec meliorem ali u F reponere:nam, vt ex cibarijs rede in corpore cofedis bonus generatur fanguis,fic periculum eft, ne,dum idonea concedimus alimenta,cum prauo, qui prius inerat, bonus vna' corrupatur»Quam etiam ob rem no omnem fe pollicenturcorruptionem fanaturos, fed illam vnam,in qua validum adhuc corpus fit,vires čp robufta, non cum aruginofus penitus fadus fanguis fuerit,dC qui indi-tum alimentu trahere fecum in corruptelam pofnt,fed qui potius ab hoc ipfo cotemperari queat: fed nec,cum ad vires aftimata plenitudo fuerit,fanari continuo ager poteft,eo q? cum inanitione vrta ipfa diffoluantur interdum vires»Diximus de huiufmodi affedu 111 opere de medendi metho do» Ergo raro inanitionehominem continuo fanum reddes:continget tamen quandoque hoc, quemadmodum apparet: ÖC huius fane rationis veritatem clare offendit expcriecia: quidam enim ab euacuationibus ftarim ipfis omni liberantur moleftia: fed nechofceaffedus noffemedico cui-iris promptum eft,nec,vt eos norint,ftatim etiam dignofcere eos valentJj funt igitur,qui maxime nugentur,inter quos, vt verum fateamur,primas obtinet lulianus,qui,cum nullum vnquam cum arris operibus commercium habuerit,ex his tamen,qua ipfe nouit,audaculus reperitur.Caterum nos fapius inter ipfa artis opera poftvtriufq3 plenitudinis inanitionem homines fanitati continuo reftitutos oftendimus,vtrancpdico,& quam ex vaforum aftimamus capacitate, cui plethora G nomen eft, dC quam ex viribus metimur, qua inanitione non diffoluatur: atcp hac,cum primum agros quis vifere inceperit,vnä cum ijs,qui fanare nouerint, percipiet omnia. *Aduerfus T hefjalum & lulianum de humoribus, qui a purgantibus pharmacis ;, trahuntur♦ C*AP* &. :> Videamus ea,qua deinceps dicuntur,in quibus Afclepiada rationem tractandam fufcipit Julianus peruuigatam illam,qua perfuadetur non proprios trahi a purgantibus medicamentis humores,fed ab his generari» Sane pauca quadam de re hac diximus in calce libri de elementis fecundum Hippocratem, licuti in primo quoque de naturalibus facultatibus:poftremo focij$ ita rogantibus librum etiam de hoc fcripfimus vnum,cui titulus de purgantium medicamentorum facultate: quare vniuerfum de his fermonem,qui fcire voluerit,inde fibi petat: nos hoc in loco ijs, qua a' Theffalo dicuntur,refiftemus: prius tamen eius verba adferibam: Athletam, quem volent i » capiamus bona praditum habitudine,naturaliter ČJ3 fe habentem: h uic bona in corpore cum infit ,> materia, firma'que, medicamentum exhibemus,qua que excernuntur,fumme corrupta oftendi* „ mus, vnde colligimus, nemine, qui ijs contradicere queat, reperto,cum, qua nunc excernuntur „ acerrima fimul ac corrupta, antequam medicamentum exhiberetur, talia athleta non adeffentH» (bona enim is habitudine erat) nihil aliud nobis reftare dicendum, quam vtraque hac d medica- „ mento fieri:primum quidem materiam ab eo in corruptelam verti, deinde etiam excerni, fiue per » vomitum id,fiue per aluum fiat» Hac funt Theifali verbataudiftis autem priuatim a' me, quod in bona habitudinis aliquo humores purgentur omnes,id non magis,quod nunc illigenerentur, declarare,quam quod antea contineantur:fruftra igitur iftaattulit, neutra neceflario,aut comprobans,aut demoliens fedam: quod fi aluum fubducens aliquid exhibeat, non tamen medicamen-tofum hoc illis eft» Neqp vero inuerecundi Therfita more exhibemus, 5C oftendimus, dicere debuit,cum neque exhibuerit id,neq3 oftenderit vnquam,nec iam exhibentem alium,aut oftenden-tem viderit. At nos ij certe non fumus, qui ea, qua minime praftamus, dicere,aut feribere audeamus , fed oftenfa operibus prius ipfis veritate, tum demum rerum explicamus) artem: id quod ex his quoqp,qui de Theflali grege funt,audias licet,partim quot ex ijs, qui aqua inter cutem laborabant, medicamento datojquod aquam educeret, ventrem quam primum ad aqualitatem reduxerimus,partim etiam quotidericos fanitati continuo reftituerimus, bilem trahente medicamento exhibito, Verum neq3 hac,necpaliud huiufmodi quicquam vidit vnquam Iulianus:athletis purgas,inquit,exhibeo medicamentum,^ oftendo: verifimile videlicet eft,vt tanta praditus amentia athletas A athletas bonis praditos fuccis purget, aqua inter cutem laborantes non purget, non regio morbo affedos,non atra percitos bile,non eum,qui morbo,quem elephanta vocant,correptusiir, non cancro affedum,non quemphagedaena,auteryfipelas,aut alius quifpiam,qui ex malo gene-retur fucco, morbus infeftet: fatis nobis de his ipfius nugis didum fit: nam,0,quae audire dignus eft Iulianus,dicere omnia inftiterit aliquis, huic non iam vno aut altero, fed longe pluribus libris « f opus fuerit* Veruntamen eorum,qua: deinceps dicit,aliqua audiamus,hoc modo fcribens: Aliud « affero validilTimum,quo maxime infpedo refipifcere eos aequum fuerat,no atra omnino bile agi: u cum enim fubefle bilem arbitramur,pituitam purgans medicamentum damus,nec iam pituita,fed «c bilis excernitur: cum vero pituitam,hanc ipfam educente medicamento dato non pituita,fed bilis cc vtrobique derjcitur: hydropicis aquam ducens medicamentum damus, tunc čjj, cum manifeffo in ec hydropicis aqua contineatur, praeter omnium maxime opinionem exire aqua non videbitur: par tc enim enet,vt,cum bilem trahens medicamentum exhiberemus,bilis,cum pituitam,pituita educe-cc■* retur* Haec funt, quae dicat, in quo admiratione dignum eft,quod primum dixit,non oportere ab « atra omnino bile agi: nimirum nos atra percitos bile dicit, quicunque Hippocratem laudamus. Quo'd fane'lepidum fermonis genus illis potius conueniebat, quibus atrabilarios ab atra infcfta-B ri bile placet: porro' fabulofo /Efopi afino fimillimus efle Iulianus reperitur,qui,cum vna Arifto-(ito domino accubantem melitenfem quendam catellum vidiflet, drcum'que ipfum faltitan-cem, ac delitiofe ludentem,motafubindecauda,iucundam praetereaquandamemittentem vocem,ob quae laeti conuiua: erant, ipfum'que exofculabantur omnes, nihil moratus fit, quin in fel-lamconfeftim infiiiensruderet,acfefe,caudam identidem quaflans, verteret. Huic perquam fi-nulis Iulianus cum fit, cauillofe in nos inuehitur,obieda nobis per iocum melancholia, quae ab atra,vt ipfe ait,bile fit* Sine igitur,in te nos de atra bile dicamus, qui,cum arte'minus etiam quam pueruli medici valeas,in Hippocratem inueheris: qua quae nam maior inuenirimelancholia po-teft c' qug manifeftior ignorantia f quae tandem petulantior audacia c' His nos iocofe inceffis lulia-ne,indodisč|3 eaitafermonibus complicas,vt iam ne puerum quidem latere poffit, qua'm ab-* furda ha:c fint. Nam, cum Hippocrates dixerit nullam neque aetatem,nequeanni tempus, neque aliud omnino inueniri tempus vllumpoffe,in quo ex corpore noftro humor aliquis totus pereat, vt quos femper nobis inefle dicat,fintep nimirum rj,fanguis,pituita,atque vtraque bilis,quos in omnibus ineue omnes exiftimat, incrementum autem fufeipere in alia temperatura, natu-ra'que corporis, aetate, tempore, regione, morbo, ipfius te demoliri rationem putas, fi biliofo C pituitam ducens medicamentum cum dederis, haec quidem euacuetur,ipfa bilis non euacuetur. Age vero, demus hoc manifefto fieri, vc non femper proprium fibi humorem euacuet medicamentum, num falfum propterea videri debet Hippocratis dogma? fi narique humores omnes tequaliter attrahit purgans medicamentum vnumquodque, ipfos autem in propriam fpedem % quandam mutare folet,nihilerit inter venae fedionem,ac purgationem diferiminis. Quo'd fi haec ita habent, haud fane'difficulter experientia poflumus dogma ipfumprobarejduobus'que pro-politis hydrope laborantibus hominibus, quibus eadem adfit magnitudo, idem corporis habitus, tetas eadem, alteri eorum aliquod, quod aquam trahat, medicamentum dandum, alterius fe-canda vena,confiderandum cp deinde, vtri eorum profuerit id, aut nocuerit: par autem fuerat,y t ideimn vtroque fieret euacuationismodus,ac tot mitterentur fanguinis hemina:,quot ellcnt euacuatx(vtij quidem exiftimant) aquae ä medicamento purgante. Verum demus etiam hoc illis, & in altero quidem,qui purgatur,aqua: heminae euacuentur, verbi gratia, quindecim, inaltero autem,cui feda vena eft,duae tantum, videamus nunc, vter horum iugulatus fit (nam quid aliud,quxfo, dicendum fit de hydropico, cui miffus fanguis fuerit c1) atque vter adiutus maxime. Quid mihi hic dices o' bone vir ? num fimiliter,atque ad eundem nos modum refellimus,quemad-D modum paulo ante tu faciebas f bilem purgans medicamentum alicui detur, inquit, qui aqua intercute laboret: bilem hoc etiam o' bone vir euacuabit, verum modicam, omne ^3 citra emolu-mentum.Biliofo, quod aquofam detrahat materiam,detur,hoc quidem aquofa euacuabit, fed mo dica,nec fine detrimento :e'diuerfo,quod aquam trahat, afeite laboranti detur, quod bilem ideri-co,hic& plurimum euacuabitur homo, & maximo praeterea cum iuuamento. Haec, fi apud medicorum aliquem feripta nondum legit Iulianus,hominis admiror diligentiam : fin, cum iftale-giffet,aufus eft, quaecunque fcripfit,fcribere,pareft,vt illius prudentiam admiratione profequa-mur. Ego enim eorum, qui ifta audierunt,offendi aures puto* Iulianus, autem, cum de his feribit, mfanire nos arbitratur. Refpondeat itaque ijs, quos laudauit, philofophis in memoriam reuo-catiSjäquonamipforumdemonftrandilegem huiufmodi acceperit, cuiufmodi vfus ipfe eft. Si enim, inquit, bilem trahens medicamentum, animantis natum eft bilem expurgare, non ipfam generare, in pituitofis non fane' bilis euacuaretur: quam vero mire id,quod confequens eft,nouit? O praeclaram fophiftae huius dialedicam* Quid nam tam vnquam prudenter Chryfippus, Ari-ftoteles, Plato dixit f Qui ,fi de ijs propofita illisforetconfideratio,cum nulla penitus contineretur in corpore bilis, id prorfus fequi affirmarent, nullam quoque omnino a' bilem trahentibus medicamentis exinaniri,cum vero modica inefiet,quaeab ijs traheretur, modicam quoque futu- > ram ram efle dicerent,quemadmodum fane plurimam,cum plurima contineretur. At nouat huius dia E lectica; fophifta Iulianus, cum modic^ quandoqj in corpore bilis infit,nullam prorfus bilem,hanc ipfam ducentia medicamenta fequi c^nfet, QC poftea nos quidem infanire dicit,quicuncp aqua in-tercute laborantibus aquam ducens medicamentum damus, feipfum vero prudenter agere,cuius placitis conientaneaeft venae in his ie&io. Simillimu his ipfius Termonibus eft,quod in fequetibus verbis his affert: & quod magna ex parte viciffim intenditur, ac remittitur,indeterminata Tanitas *• fimilis aliquis facftus quantum ad nos,fecundum omne continuitatis,quantum ad nos,in eo,quod * raren ter,nec faepenumero fit* Per hac Iulianus opinionem refellit exiftimantium corporeos iem- 3^ per efle paflionum affe&us intenfionibus,ac remiiTionibus in teftimonium adducflis: id ^3facit,ra tus Te in hoc methodicorum opinioniconfentire,a veteris autem magiftriplacitisdiflentire, cum tamen diuerfiflimum hoc fit.Nam,qui in folidis animantis partibus infunt affecftus,obfi'rmati in-funt ac durabiles: at quaecunq^ humida funt,praeterquam quod in alias animantis particulas fubin de decumbunt,par eft etiam,vt partim in halitum tenuefacfta digerantur,partim etiam per meatus fenfui patentes excernantur,& nunc quidem a gubernatrice animantium natura concocfta,meliora, nunc ä febrili immutata calore,deteriora fiant: ac quaedam ob calorem hunc difflentur,quaedam rurfus bonis admifta alimentis meliora euadant,non nulla autem ä prauis illis confluentibus cor- F rumpantur, fiue ea prius etiam, qua'm aflumerentur, praua fuerint,fiue non rede ea ventriculus concoxerit ♦ De funt qu&ddnt+ Accenfas vero ob putrefados humores febres,nihil fane' mirum fit,fi, prout colledi tj per loca fuerint,putrefadi CJ3, atque exinaniti,ita generationes,ac declinationes fortiuntut: verum hoc illos fortaffe quifpiam dicentes ferat:at,quoddeinceps Iulianus icribit,non iam cum alrjs commune,ied ipfi proprium hoc nunc referam: fatius autem vifum mi hi fuit vniuerfa illius verba, quan-quam prolixiora,adfcribere,ad hunc modum habentia. Quod vero intelligi no poteft, cum in ple >* nitudinem,autcorrupteIam pro eo,quod prseiens poni debet,morbi refertur caufa,quis'nam qug- ^ fo exadiffime aliquid digno icet r'affecftu de toto corpore abeunte necefle eft,omnia in omni par- » te,particula redundare fateamur: vnä enim cum affedu perduret,opus eft,continens caufa: per » totum autem eunt affecftus,quales febres funt,dC quamplurimaalia,in quibus in toto ineffe pleni- >» tudinem oportet, plurimam'qa, cum plurimus morbus fuerit, atque ita conceflum dicere* Quod G fi vero * * quod contradicit humoris plenitudo: atqui Iuliano non placet morbo- rum, qui in vniuerfo confiftunt corpore, continentem caufamin vnoconfiftere loco, fed,fi quis fluxum etiam in bubone continentem efle fupponat, febris cum fit,in tantam incidet fermo » dubitationem : namdiflbluto bubone,nec permanere illam,nec ceflarepoflibile eft, cum manen-te quidem necefle fit,vt& febris foluatur: foluta autem continentem fui ipfius caufam bubonem habeat,oportet: ex <33 hoc praeclari huius defenforisfubuerti rationem necefle eft,qua ait fieri non < pofle, vt morbi, vniuerfo in corpore qui fit, caufa vnico confiftatloco, cum tamen nullam aliam continentis caufae affemerationempoiTit,quamquo'd ab ea aliquidfiat,accumea pariter ceffet, nifi forte hoc etiam in loco, quemadmodum in altjs quoq3 facere confueuit, repente fe Stoicum rurfus profiteatur: verum cum hoc fecerit, non modo morbi,fed ipfius etiam fanitatis caufam afferet aliquam,&, quod minime vult, calidum efle morbum aliquem, ÖC frigidum, 3C ficcum,& hu-midum dicere cogetur * Quamobrem definat inanes has nugas afferre, neq3 * modum, verum alia excogitet, dum laudibus H quidem nunc Stoicos extollit, nunc ipforum etiam placita tollit. \ GALENI LINGVA R VM, HOC EST, OBSOLETARVM HIPPOCRATIS V O C V IVI, EXPLANATIO, Mano Nizolio Brixellenfi interprete,: Hunc librum oHuguflinus Cjaddamus, explurium Gracorum codicum collatione, pluribus in locis nuperrime emendauit, Vm volueris d Teuthra linguas, {hoceft voces obfoletas,}qug apud Hippocratem reperiuntur, quam breuilTimefieri poflet, a nobis exponi, libenter prompte tibi paruimus, huiufmodi Rudiis pulcherrime morem gerere, pulcherrimum exiftim antes. Erit autem, vtipfe iuffifti, ordo orationis noftra: ex ordine literarum, a quibus ipfx lingua! initium capiunt: fi prius tarne illud definierimus,inter expofitio-nem omnium verborum Hippocratis,^: folarum ipfius linguarum, quid intei fit, Quaecunque igitur voces antiquis temporibus erant in vlu, nunc amem non amplius funt, huiufcemodi voces linguas vocant, ÖC ad has exponendas accedimus, Alias vero omnes, quacunqj inquilino nem quidem non minorem defiderant, vfitatae tamen in hunc vfque diem funt, in ip-forum librorum expofitionibus fuper his infpicere commodius fuerit. Quid enim iudicium,8C quid diurnum, & quid integre,ÖC quis in fummo bonus habitus, 8>C omnia, qua: talia funt,oratione quidem longiffima ad explanandum indigent, in communi tamen vlu verfantur nihilominus,quam vita, A: breuis,&: ars, ÖC longa, &C opportunitas temporis, ÖC velox: quanquam AT harum vocum non nulla: expofitionis alicuius egent. Ex quo mihi in mentem venit admirari eos,qui omnia Hippocratis verba fe expolituros pollicentur, fi quidem non intelligunt plura fe praeterire,quam docere. Diofcorides quidem,non Herophilius ille cognomento Phacas,fed iu-nior quidam patrum noftrorum memoria multis libris feriptis non modo dimidiam, fed ne tertiam quidem,aut quartam partem omnium verborum Hippocratis exponit. Ac praeter alia mul ta,cumulus etiam accedit horum duorum, quae ab eodem in toto opere peccantur: primum quia de manifeftiflimis nominibus mentionem fkcit,ad quae intelligenda non modo multa,fed ne mi-D nima quidem explanatione opus eft:deinde, quod hoc ipfum non femel tantum, fed faepilfime facit. Haec igitur nos contempfimus, dč praeter haec etiam omifimus exponere formam vniufcu iufque arboris,^: herba:,& eorum, qua: ex metallicis fodinis eruuntur, tum autem & pifcium,8f animalium omnium, de quibus frequenter mentionem facit Hippocrates, Qua: qtridemDio-fcorides is,de quo loquor,non erubefeit tranferibere ex librisNigri, & Pamphili, & Diofcorida: Anazarbeei,atque ante hos Crateuae, & Theophrafti, & Heraclida: Tarentini, 8C aliorum innumerorum, Idem quoque notiffimarum vrbium nomina exponit, fimiliter que Aftrorum ma-nifeftifiimorum, quae ne puer quidem ignorare poifet, Atque in his exponendis non hic folus, fed etiam alfj complures peccant. Haec igitur omnia fi quis amputet, linguas explanauerit folas, vt Herophilus fecit,& Bacchius,cui Ariftarchus grammaticus multitudinemexemplorum con genitjVt aiunt: nos autem (vt fcis) plura etiam, qua'm illi, excerpfimus, ea'que in commentariis habemus. Quae celeriter Sč ipfa,fi volueris,latioreenarrationecolligemus tibi. Nuncaute, quod ludicatum eft ,Qc longioribus illis commentariis demonftratum, roganti tibi, vt per capita habeas,praefens liber compofitus eft,compleclens non folum omnia nomina, quae cum ab alrjs anti quis vfurpata fuerint, nunc amplius in vfu non funt, fed etiam qutecunq* ipfe Hippocrates pro-prio aliquo modo fibi fecit, vel transferens a confuetudine, vel figuram accommodans aliam, Extra ord, Kk vel C Hocm 1° vel fignificatibnem mutans:nanque antiquos multa fihi nomina feciffe, oflenfum qufem fatis E! to, ybt codices eft ab Eratofthene in libris de'antiqua comoedia, af fed ego quoque idem tibi paucis per exempla grtci impreßi p0fi^m demonftrare,cum pauci admodum facultatem habeant euidentius difcernendi,quid habet, Wt tt* nam iingUa fit, &: quid linguae limile ab antiquo aliquo fadum * Puto autem tibi Ariftophanis P^SayixdTrov exefrjp|a ex Detaleis abunde fatisfadura, quae fere ad hunt modum habent: Ad h^c tu dic Hort?mere, qua'nam lingua vocant tloqvkcl. in ilia enim fabula fenex quidam ex Detaleis proponit KCiV iVctpyct^i procacifilio primu, x,6pu>& quid fint, vt exponat: poftea vero,quid vocet ct/utyvm Et ille po v olovpiVTf quidem viciffim proponit linguam,qug in tabulis Solonis eftbf ad caufas difteretes}- hoc modo«. &c. mam- q\jUSqUI mutat,quorum vnuquodqj vna cum linguis ex-habent ponendum cenfemus, cum ex confuetudine, qua: nunc eft,cecidiffe videbitur* Sic igitur,fi cuius acte ftavepx- etiam ftirpis nomen, vel animalis, vel vrbis valde obfcurum fuerit,hoc tibi inter ipfas linguas ex-cr*r,/. adindi ponemus: 6l omnino hocfpedabimus, vtnon tibi foli, fed etiam alijs, qui modo primasliteras [encaufas attigerint,liber hic vtilis exiftat.Si vero quifpiam nefeit, quid fit cLVipno-o/üfyj, &C dC afX' jfe flantem. ^ d^Ua-^dC alia,qu£cüq3 talia funt,ad Diofcoridem eum,& ad illius limiles remittemus, vt ad c t hd- eos,qui talia docere non indignum putant« Cum igitur aperte definitum fit a nobis,quid'nam fit **** c lingua, quid vox vfitata, ÖC cum didum fit exiftimaffe nos idipium, quod iudicatum eft a nobis, n ^ß&nlfiu~ Qc demonftratum in alqs libris,hic tibi folum fine demonftatione effe feribendum, ad explanatio G tts’ v x nem iam ipfarum linguarum accedamus , eligentes ipfas ex omnibus libris non folum vere Hippocraticis,fed etiam ex ijs, qui Hippocrati quoquo modo funt inferipti* Quovd autem multa: a Bacchio pranermiffa: linguae hic feriptg funt, quod'que nullam nos pra:termifimus, ipfe liber docebit, quemadmodum dC illud. quod prout videtur oratio poftulare,c | aliquädo quidem interpretamur ipfam locutionem, qua cum expo- luimus linguam} fin-plurimis autem id fc ,r * cere negligimus,cum ff fine interpre tatione} fperamus ipfam explanationem fore manifcftam* fjSp CtvlvV Tt)V pnatv yrady.^a.lriv yhaTT&v, t, aliquando qut dem adfiribe-mus ipsa oratione, ex qua exponemus lin puam. rJ. \ t t * T X<»pM ptr yit Quafi Hi-fas, an /blatu, tel annulatü, ca forma qua i.waeiS'aTov catcnatnm, & thiridotö,majicam dicim9. INITIVM VERBORVM A iiterae a * f^^7*yA/«-guentu Aegy ptium ide ejfe quod statten, quäfacra He vraorum lite-ra uetens uer fioms Guttam uoedt, teßis e Didymm a-pudAthenau PtiTTVOfOyt - tav decimo-qumto. vnde Sero c oßaret, qt*'J.vietopiu dicebatypßi-tue docet Dio fcorides,Pau-l9,c*ten.Hfc Melchior. bens,didum eft autem de b curru* c f ayxv&piHXn. Speciu fiue fpecillum hamatu*. d *ctyyxi9žg. Partes capitisallij* dyQjyi zoXgxvvQri, Colocynthis,i.agreftis cucur -bita,vt Crateuas,&T Diofcorides,& PäphiK ctypotpov. Montanum, fylueftre* ctyvtci. Imbecillia, {quaftmembris carentia*} ciyyoßiJ°g. Qui fuffocatur* dj[d%ctt8j* Morderi cum pruritu* ddlmag. Negligenter,fme cura* ciiTotiAcL. Pars tedi in fublime ereda, vt trian- ^ ßulus* dnXytreu. Remittitur,refoluitur. dQrip. Et tuberculi,quod in palpebra oculi natu a limilitudine hordei Crithe dicit, pars acuta eft, vt in fecundo de morbis minore, ÖC eius partis fummum,qute in cufpide fagittae 7rcoyct)Vj hoc eft barba appellatur, vt in quin-; to de morbis popularibus* etQdpmcrog. Qui non ebrius eft* dyXin. In oculis albicans cicatrix, vt in maiori de predidione,& albefcentes humores con creti,vt in Coacis praenotionibus* ctqyoxApcu;. Quod öC ßovyÄpcu;^ ÖC TnXtg, i* foe-nugraecum* ■ 1/ # r> cuyvdftov iXcuov, /Egyptiu oleum,quod ipfi vo L eant cicinu: veteres quide ex ricino ricininu* cuyvnfiov iXcuov Xstzov. Aegyptium oleum al-, bum,quod exlilijs conficitur, ÖC lilinum, ÖC fufinum nominatum eft. cdyv7rfiov /uu&v XdC/xov* /Egyptium vnguetum album, quod &medefium nominatum eft, confedüexlifijs,etaromatibus,proptereacp vnguentum non oleum vocatur, idem ČJ3 li-linunguen tu,et fufinum vnguentum appcf latum eft* alyv7rfiov fjuj&if.e fTEgyptium vnguentuexffio re aegyptiae fpinae,quod ÖC metopium nomi • natumeft* cuy V7rfm /Egyptium alumen, quod ÖC fciffile, ÖC trifciffile nominamus* ajei, Significat aliquando,apud Hippocratem etiam donec,& apud multos alios antiquos. cuQctXyi. Idem quod -f fumus vel} fuligo* auf Ot07riz6v. Subaudiendum eft cuminum * alQvXiw&g. In fumma cute circuli, fimiles circu-lis rubris, qui ab igne excitantur, ab cuQcw, quod eft vrere nominati, ÖC cuQuXuxocha,. vi delicet his circulis fimilia, quae multi vo-eant cufAcLX(t)7rcu; * cuuctTo^Xoiaßoig-cta-tic. Sic.n* Diofcorides feri bit, comprefliones fupertumefcetis fangui-nis exiftimans fignificari* Quoniam ÖC alibi ait,in inflammatis fanguinis effufionibus re tentio opportuna*plurestnfcribunt cupet* D 'rotpXißotg-ct du eft autem in libro de hebdomade de eo, quod eft extra mundu, vel infinito, vel ina^ ni, quod cogitatione informari non poteft* a^(£p^r3\5c4.Superne,2C tanq in fummo nauiga tia, fic öC in fummo nauiganres* aK&cL&rig ♦ Lingua fic dicht eft in ieptimode morbis popularibus, tancf ftia ipfius extrema non informans, hoc eft inarticulata propter motus difficultatem. dx,£pact7ržg. In fuperficie mutatum* dz^fi^tXsv* In fummo glabrum, hoc eft nudu* ctXgda, (pBicric. Incomprehenfibiliscorruptio. Sic nominata eft in libro de locis in homine, tanquam cazca,& inuifibilis. aXff.7t[v\g< Qui eft ex Alap tis, Alapta enim oppidum eft Thraciae dxdfopig.Etipti homines,qui talia perpetrant, ob qu^cruciari mereantur, ÖC vindices dei, qui eos perfequuntur. dXyij/xctrct, -{iLgrotationes, nam} faepe ÖC de jpfa £grotationenome inducit, ÖC to dxyeiv fimiliter pro aegrotare, ÖC aliquid pati,& alia ab ipfo* dXidfav. Calefacere. aXuov vScop. Aqua conferto imbre cogregata* dXiiov, Congregatum,confertum* ctA€0wrjie/£t. Remedia,5^ auxilia, quxmalis ar cendis adhibentur, nam ÖC aXi^ct^ auxiliari eft* dXiacnv. Congregant* uXettpct. Oleum,vel adeps. dXicog. Colledim* aXiornTct, Congregationem* AXvQtaaiv, Decipiant, imponant:didum eft • autem & in errore* Extra ord* Kk ij dxQeiv Kipyvov. f «,K\98Ä. * l(/.7rhi6VTA quä diüione ahj y er tut na tatia,~)iel fiui tantia. * Zh-roKticeß in aliqbus co. ut uertit inter pres , tn Jifs &ri ßpAyi parum. tabes. cwf hoc m lo vel Ogni'ficationem mutans: nanque antiquos mul ta flbf nomma fecifte, oftenfum qutem fatis E! co, 'vbi codice^ Eratofthene in libris de'antiqua comcedia, af fed ego quoquc idem tibi pauds per exempla vrta impreßi p0(]um demonftrare, cum pauci admodum facultatem habeant euidentius difcernendi, quid habet, 'M er* nam jlngua fltj & qUid linguae fimile ab antiquo aliquo fadum ♦ Puto autem tibi Ariftophanis Potiya?i™l cxempla ex Detaleis abunde fatisfadura, qua: fere ad hunc: modum habent: Ad hec tu die Ho-rav C'yt/oL~ mere, qua'nam lingua vocant koqvzcl. in illa enim fabula fenex quidam ex Detaleis proponit w bctpyclrk procaci filio primu, xopvy^/L quid fint, vt exponat: poftea vero,quid vocet d/vfyjnvct %&pvtva,:Hti\fe i>ov oiovpivTf quidem vicilfim proponitlinguam,qiigin tabulis Solonis cftH ad caufas difieretes}- hoc modo* r r /T’ Tuus quidem, meus autem hiefrater dicat, quid vocent, Deinceps proponit, quid er*- nam ^lt ^ene ^acere: ex quibus manifeftum eft linguam antiquum efte nomen, quod ex confue> pa^yy-drav tudine decidit* Quod au te vnufquilibet eorum,qui ct in ftudijs dodrinae> verfabantur,putabat ♦% oKiyav, verlp licere libi facere noua vocabula, fatis indicat: bC Antiphon,qui, quomodo ea facienda fiint, edo-t? yivdcrKav, cet. Indicat etiä 5C ipfe Ariftophanes in eadem fabula his verbis, ccXi; o^osAjj ^ yju^ov ^ rcuviaq. cr c. 'vt fiepo p0ftea fenex irridens nfaarbpiXn iftud eft ab Lyfiftrato* Rurfus autem, cum Procax filius dixif-s*d T fortafte ä nobis non perterreberis tempore: bC hoc filtj didum fenex irridens, ait, hoc perter- ane nunc libi re^ens a *eth oribus eft: tum rurfus,cum ille dixiffet,quo tandem tibi hec verba euadent* Rurfus F Ircuiter poßit *enex & hoc,euadent,tanquam ab Alcibiade fumptum carpit,ac filius quidem nondum defines, perpauca exe- ncclue reucrens fenem, quid coniedas c1 etiam malos viros diceres eos, qui exercent probitatem* pU oßendere, Poftea fenex, b Trafymache, quis horum patronorum te liberati Manifeftum igitur puto ex his tjuo emdentius tibi fadum efte, vt dixi,efte modum linguarum,cum nomen commune omnibus a confuetudine cognofcas quid fuperante cecidit, vel fadum ab aliquo antiquorum non omnino receptum fuit in confuetudi-namligua,etc. nem* Sic igitur bC Hippocrates ex nominibus, qute vfitata non funt, aliqua aftiimit, aliqua iple b t aUtjnico. ^ac*c J a^lcluaautem dt nouis adiudis fententtjs}- mutat,quorum vnuquodqj vnacum linguis ex-halem, yi ponendum cenfernus, cum ex confuetudine, qua: nunc eft,cecidifle videbitur* Sic igitur,fi cuius >t*c S^tAtptpH- etiam ftirpis nomen,vel animalis, vel vrbis valde obfcurum fuerit,hoc tibi inter ipfas linguas ex-adwdi ponemus: bC omnino hocfpedabimus, vt non tibi foli, fed etiam alijs, qui modo primas literas aa,feucaufas attfgerint,Iiber hic vtilis exiftat.Si vero quifpiam nefeit, quid fit cwipria-o/Ap, bC ‘Ws^oVo), bC a,^ Jftdantem. ^ d^qUcrpetybC alia,qu£cuq3 talia funt,ad Diofcoridem eum,6^ ad illius fimiles remittemus, vt ad c t «f?; ao“ cos,qui talia docere non indignum putant*Cum igitur aperte definitum fit a nobis,quid'nam fit yHf' r lingua, quid vox vfitata, bC cum didum fit exiftimaffe nos idipfum, quod iudicatum eft a nobis, njßgr.ißcd- g, demonftratum in alijs libris,hic tibi folum fine demonftatione effe feribendum, ad explanatio G E t ero re M nem *am Ipfamni linguarum accedamus , eligentes ipfas ex omnibus libris non folum vere ^PZTUo- Hippocraticis,fed etiam ex ijs, qui Hippocrati quoquo modo funt inferipti* Quovd autem mulue a Bacchio pranermiftae lingua hic feripte funt, quod'que nullam nos pr^termifimus, ipfe liber docebit, quemadmodum & illud. quod prout videtur oratio poftulare,e | aliquädo quidem interpretamur ipfam locutionem, qua cum expo-fuimus linguam}-: in plurimis autem id fa cere negligimus,cum ff fine interpre tatione}*fperamus ipfam explanationem fore manifeftam» ctvldv Tt)V pnaivi^vc ymrdy.eSee.liiV yKwTTelV , l, aliquando qui dem adferibe-mus ipsa cra~ tione, ex qua exponemus hn guatn. f f p»r nat. INITIVM VERBORVM A l I T E R AE A Quafi Hi-pSi an/ulatu, fel annulatu, (3 forma qua ' fruo-nfarov *f A yzv\idcurbv. Anfulam vel annulu ha- fhiridotsTm* 4*- bensjdidum eft autem de b curru* picatu dicim9. cf Speciü fiue fpecillum hamatu., fCod. Men Partes capitis allq* riti stepham dry V11 ^^szvv8^ Colocynthis,i.’agreftis cucur > ningrxc* er bita,vt Crateuas,& Diofcorides,& Paphii»* Utina Imgua dypotpov. Montanum, fylueftre. jtritißimiyha dyvia. Imbecillia, Lquafi membris carentia*}* iit KvpTcjucL ciyyo/j^joq. Qui fuftocatur* &1™0’ dJld^a^. Morderi cum pruritu*. 1" /" ui- jcl • K ri vuinera, vel Pars teCti m fubhme erecta, vttnan- D ilccra ptentät. ^julus* r» * Vulgo fpi dnAyircu. Remittitur,refoluitur. cis vocant. dQrtp. Et tuberculi,quod in palpebra oculinatu ä limilitudine hordei Crithe dicit, pars acu-taeil, vt in fecundo de morbis minore, dC eius partis fummum,quae in cufpide fagittae Trcoycav, hoc eft barba appellatur, vt in quin-, to de morbis popularibus* dddpmcrog. Qui non ebrius eft* ciyÄtn. In oculis albicans cicatrix, vt in maiori de predicftione,SC albefcentes humores con creti,vt in Coacis praenotionibus*. Jflex hoc loco qyQKApcu;. Quod dC fiovmpaug3 ÖCrrjÄ/g, i* foe-error elucet, llUgra?CUm* tu qttia mguc alyvirfiov iXcuov, /Egyptiu oleum,quodipfivo C tum Ksiegy- cant cicinü: veteres quide ex ricino ricininu* ptium non eft cuyuriftovfocuov Adhzov. /Egyptium oleum al-, Met opmm: tu bum,quod ex lilrjs conficitur, &C lilinum, bC fufinum nominatum eft» al') v7rTiov (jlu&v AC xvw&ddvci oa/Qivcv,hoc eft potionem quandam floribus conditam no-minauit in fecundo de morbis maiore* avOmv iXcuov. Lilinum,vel irinü dicitur,quod ipfum etiam fufinum vocatur, cJvQivov pxZ&v.Quod bCfufinum vnguetum,5C lilinum vnguentu* Diflert autem aflorato oleo ante fcripto varietate odorametorum. odißvvro. Videlicet furfum direxerunt* •£trto)o^;a-/i^Qr.Qiiodeft&remollitum:quonia opy 0,0-aj efl: mollire, bC tanquam fubadü cmollitum,vt in fecundo de morbis maiore* ctvTMovrdxjiog. K^eucrberationis eius,que remo fit* QuodbC cntri.uvrtov vocatur* ctvTtfipivct. Herba quasdam, quam bucranio, lychnida agreftem vocant* aopr&v. Pulmonis pars feparataex vtraq3 parte, vt in libro de morbis maiore: pretereadC Zoprctv, hoc idem aliqn appellat,vt Diofco-ridcs arbitratur: fed hoc non fatis conflat, dyraprtag. Perfede bC exadc.Diofcorides aute ait hoc verbum totum contrarium figniflea re, vt in libro de ratione vidus acutoru, vbi ait, Et plerunq3 perfede in talibus temporibus tranfeunt adforbitiones* Mihi.autebC hoc loco videtur perfede, 8C exade figniflea re: atq3 hoc modo Attici hoc nomine vtun tur: cuius plurima exempla in paruiscom-mentarfjs habere polfis* tt?7i ißpctoszTO* In quinto de morbis popularibus fic feribit Diofcorides, 8C ait ipfe hoc dvnßpdosiro verbo figniflcarfiSt dwriGvioji To, cum alq fere omnes dfrißnaytro^ hoc eft euenitferibant. Diofcorides enim, bC Artemidorus cognomine Capito, ex eo quod altjs vfitatum erat,nomina multa tranfmuta uerunt, nihil diuerfum ab antiqua feriptura indicantia: quorum nobis quoque necefie eftmeminifie* d7raMyi cnog .Expulfionis,hinc et '&ro7ra*Au> frerflM*i*expelletur,aliqhquidea(ftiuum'^3ij-' 7raM«r* i.expellere fignifleat, vt i primo de . morbis multem:aliqn bC pafliuü ö-treu expelletur,vt in libro de natura hois* '^TiDpiy&i. Porrigit* ^vivcrci&iQ, Extindus* Quas faftidiumcibi,8C inappeten-B tiam faciunt* Scarificationes -ffiue venarum fe-diones,}- vt in primo de morbis maiore* vpuvei. Exiccat,indurat* * '&rocarcLpQd£xcrtv. Palpitant,velfaliunt, vtin fe- T<£«■ eundo de morbis* (rtyufyjiv• '&ma: Lydium quoddam vnguentum. ßetXGig. Concauitas oblonga. ßaoXgiog. Qui ex Valoea vrbe Macedoniae. In maiori de predidione,&T fecundo, vt quidam infcribunt, varico fam venam ait ficnominari Dioicorides: mihi autem vide tur proprie dici nomen de ipfo animali: ete-nim affui olim cum hoc diceretur in eo li-bro, dč dubitantibus multis de his, quae fierent, folus ego ex fcripto aggrediens praeco-gnoui veritatem, ißnzeiotg. Ouibus. ßnostaw. ExBeflls in Thracia. * fecunda. ßxgawuw* Paruipendere. $ * $^£ejOÄ/. Humidae,mucofae. eß timpreßis ßXnyjyv. Legume quoddam,quod dč ßXvtyiov quaquam tn- fcribitur. ferm tdtttto- ßQaf Qz^ov. Bouis oculus, quod idem chryfan-ne-> indica le- themon nominatur. gitur in imff ßfagiov.Quale ipfum eft Hippocrates docet in fo fSut^ßjdl a libro de morbis mulierum: male igitur qui nJfcnp \Tit ^am ^>u^1 nomine narciffum fignificari pu „ tauerunt c* Ced duo ß°^lTlaL' Qyse amultis ßo/ußvXtct appellatur, yetußtßimi genus ^ute eft hoc paruorum polypodum. vJi iabent ßoXirov. Stercus boum. hoc m loco du ßo.u^vXtav. Poculum quoddam anguftum os des, cuna Ga habens, vel potio, fiue poculum a refonan- lenus fepius do dldum. meminit m li ßooc S-ctXgtco-ia. Bouis marini, chartilaginofus bris deylb- efthicplfcis. mentorufaciil ß^äxtag. Cucumer agreftis. tatibus, cnas ß%SMj^9J.% Fcenum grecum,b Menitheus in appellationibus medicamentorum,& anagal-lidem fic appellari ait. ßn'stpi^ng. Et animal cantharidi fimile, eft dč quoddam olus agrefte, cuius mentionem fa citcDidfcorides in primo de fanitate tuenda, dč in libro de oleribus. H puere,quidam haec line litera rho feribunt. ßtßyyng. Charthilagineae arteriae. •> ßorzfiyx. Ranae dicit, quidam autem omnino ßctT&tybi feribunt. ßpvypiog. Stridor,quiexdentibuscolIifis effici tur,& ßpvy&iv licftridere. ßi&i. Cumulate,vePdenfe. , TVKVo : quam dich* y ne aliqui utr- tuntfiequerh y&XictyiLMtg. Qui paruum, &Č gracile habent tcr' brachium, partes autem circa cubitum turgi diores, vtmuftellae:qui autem aiunt ya-Xgv brachium nominari, ÖC hoc pofitum efle no mine,fortaffis videri poffint male intellige-re, non enim y ctXtoiyzcnveig, fed yctXioßp^^ yiovoLc, oportebat lpfos nominari. yetju^g. Curuaturas habentes quafdam. yobva-og. Curuatus in partem exteriorem. yiyyXv/jLctrct. Contrario modo ineunt inter fe, vt in ianuis cardines. yif (TfjivJLricfly Cimoliae,id eft albae cretae. yy K^petpiirl'c/[i. Argillae. yyj yctXxiTiJli. Nihil plus fignificat,cji chalcitis lapis. ynyvrov. Exterior pars terrae,que mollis eft,6č minime lapidea. yX&pov&f Aquofi,fi£humidi. yXgtd&v. Conniuctes verfare oculos, dč yXgif> £cog per fimilitudinem,dormitanter, -fvteo vtar vocabulo,}-dicebant. b yXincv/uYig šor&vnc. GIycyrrhiz£,vel dulcis ra diris appellata?. yoyypcDVct.c T umore gulae,}- ab eminenti)' s rotundis, quae in truncis arborum nafcuntur, vtTheophraftusin primo deftirpibus,fic f gongri inquiens, Non nullae autem gongros a qui- . , bufdam vocatos habent,J f vel quod pro ar E A? m boris natura refpondeat,> vt olea. Ar * t yoyyvXiov. Rotundum, >6f f.yoyyvXiSfe, yfa„jdeftr* parui globuli, vt pilulae. ygjLtyofJdfjct, Quaeinuoluutur,di(ftum a'gripho quod eft rete pifcatorium. B idl. y\y Kvrlfruf. C * bronck-celer,. tV \ i » T3Ä-V a.^oyov-1'^ quod f portu-rte rejfodett, cTouLTvXiog, Circulus, Rotula, in libro de herilibus. hbru eint de famtate tuenda, et tn quar to de ^Articu l:s com.$l. ci-tr s librum de oleribus. funda. F tsil. yty yVKldL. G * otii f cod. fJLUpeuJ. parua. H t ‘ fjfycuTS «ffl- ^curiehg. s Mlgnae lampades,h f ardetes čpvo tcu. tßinat cantur,> abutentibus aute aliquando figni- frcfiuutUb ficat etiam alii) caput,eo quod ex multis fpi- m-cis compofitum colligatur, vt lampades. mquidacoi. StiSpog. Tranfparens. In fecundode morbis , maiore. Jfezvt&i. Idem quod moerore afficit, quod ip- tetjilw?x' fum dč dfezvcu&i dicitur. des.Dcm^ JfevrzTrXyiy/Lfyjct.Nlultu circa crurum exortu di meri illid* uaricata, 7rXn%a,g enim quod inter exortum crurum, * He n. s tepk lepit fuxe -r fif. /. kparn ta.fi porta,ge mtuto cdjii. t Etldm liku duas ifcrt pttones tam at mfiis habere 1enßimile no ifi. W lpt1 ur ae natura tp o rsr. 1. amcrts tantum legen dm c fl > "Vel de natura ape Tcovj.untutü. frior tamen le eho 'yidetur rp habilior. Error tß in nominis j'mlitudine: (T alterum ui detur ejje glof fima. crurum inter eft» tyWrifM. Tanquam lanis fimffem corporum ipforum compolitioncm. Sfas-opcorejiS a. Specillum dilatans» XfopXvfyiq. Effufiones. SfetpXvyßSiva. Perfufa, humecftata» JfeqX v%6ev. Humecftatum» jfeyXvovrct. Humediantia» StaQ&g. Spumans» Sja ycoefia. Ex interuallo» StSvfMu ivadix herbae, quce dC opyyg nomina-tun Si£?\.y$w(W. Decepti fuerunt» Simfctp. Concutere, in fecundo de morbis mu-lierum fignificat tranfcolare, dC diuidere» SuS&g. Humida, exudans. StxXetSog. Bipartitus, vt pofilt inferiore parte claufa fuperpofitam aperire» StJt&uv. Tanquam biceps,quod Č>C bifidum di citur,quodipfumetiam yStz&v fignificat» Siovrfog.Tepli curator, ro Stonfdlj&iv v\S/s- tt«v, i. ä difpiciendo,vel curando, quae funt intpfo» S/oppaa-toq.ln ferofum’,& aquofum mutatio-' nis» Si7Tvoov. Foramen paruum eorum, quae ad va-cua perforata;funt, ÖC tanquam duobus ori-bus refpirant» Sop7rou Ccenae» S^tM. Dilacerata» JbaetvUg. Critias in libro f de natura amoris,veI virtutum, llc exponit nomen, Jbo-t&vtng au-tem eft quicunqa propter parua triftatur, ÖC propter magna magis, quam alij homines, vel diutius» Jt)O~/ivi0LQui non facile triftatur, eft autem dC difficulter frenabilis,Sd morofiffimus» i€xv/ulJ&v. Mollificatus eft, molle facftum eft» lyya.qrvy.vQot Qui claufo ore loquuntur, quia videntur ex ventre loqui» Innixu, lyx&yt,/utSfiot inflexi,in- nitentes,incumbetes've, ÖC adunci, dicftum eft autem devnguibus. Congenitum, proprium» In profundo. lyyctXivcoTajf. Frenis velut circundatus eft» iyXdtixitr/ufyoq. Qui fubterreftris,& fubliuidus l eft,qui defi j t albus efle» %y pnens* Vigilantia» MptyctTctf. Conftringunt» Pungebat, ftimulabat ČM&MOSH. Erjcit, expellit» %xA%iv. Succeflionem» 'Q/AsXcXvSpOjt;. Qui corticem detraxit» oxXßvS-ü). Significat aliquando, & inundetur, vt in libro de fterilibus, dC in adiuncftis libro , ; de vulneribus capitis. A eziActypta,.Etfubada mafla,et crocomagma,vt in libro de fterilibus. eKfjutgai. Et formare: aliquando etiam aliud-fa cere,dC mutare, vt in libro de fterilibus,digi-to formare, hoc eft tanquam rotulam efiin-gere,fed QC exprimere,vt in libro de morbis primo maiore,de fpongia, dC mercuriaii lier ba,& fambucifolrjs» cM/jtcLTeto^* Inueftigare» cHfjLicuviraj. Emundat femen» cuvitptcu; Ojuš&g. Imber cum folefadus» QMvxp'ictj, 7rupvTog. Flumida fimul, <3C inflamma ta febris,quemadmodum 5č fol,cum quo li~ mul imber fit» exyvPiv. Strepebat, nomen formatum eft ä ftre B plttT. CMVV7TYI. Explicata, explanata» cM7Ti7rXny/u&tJov. Detortum» cupriy/uLcLcriv. Scifluris pannorum» csxcru&Lyy&vrcLf, Aperiuntur» cmt6[jlov. Veratri nigri. Ad vifcera mutationem. cAitpivSctvea. Erupit, fic aut dC cM cia* Qaptifyg* V inolentia,veI ebrietas* tövZrcu. Obliquatur,in fc refidet, B tQct'ßpjig. Ingenuum,vt ait fapies,Sed me eque, atq.3 ingenuos honorabat* txßctp.Prope apud Atticos: Apud Hippocrate vero in fecundo de morbis mulierum, mu* lieris tefficulus vocatur* ' lAAcu vetv. Diftorquere,vel circuagere oculos, i/uipctiQeia-cij. Cum viro miftae* f lv£wov+ Qui fcripferunt noia medicinarum, vt Mneftheus,8C Andreas Chryfaris,8C Xe nocrates, de Diofcorides Alexandrinus in^ dicumnominant zingiberi,deceptiex eo, quod quidam putätipfum piperisradicem effe,fcd Diofcorides Anazarbeus aperte dL ftinxit, de dehniuit de zingibere, QC pipere, Diofcorides igitur iunior, qui linguas fcri> C pfit, ftirpem eife ait in India fimile ftirpi pF peris, cuius frudus appellatur Myrtidanu, quia myrto limilis eft, ^ : ivm* Euacuat,ö^ i'vnß/mog. Euacuatio,& iv&irctp* Euacuatur, igetAw Perfed^ capr£ corium, i%tcu. Varices, Rectum progreffum,vel acceffum, }%iov. Folium albi Chamaeleontis. /gj>V* Pars,que eft inter vertebras coxarum,& lumbum, t7Tog. Potio in curatione offis luxati. i7T7r6(ptcos+ Hoc non folum lappago nomina^ tur,fed de carduus, de ftybum* iiTivvacraf. Adaquantes, mediae aetatis exiften- D tes, WMh V. Pellem capr£,corium, /V^tAžct/. Tenues,de /V^Aeor,tenue* /metra,. Squamulae corticum* i%Qvw. Squatin^ marin^ pellem aridatfnpoteft etiam ferreum vnguem fignificare, quo in extradione, vel fedione infantis immaturi adhuc in vtero exiftentis vtimur, propter fquamarum pifeis fimilitudinem, x. t&Bct%[o/u$poi. Sentientes vehementer* j&QirtiejL. Tortili linamento vulnerario,ab eo, q> demittatur in vulnus,in fecundo de mor^ bis mulierum, f in vulnus indere tortile lina mentum ex linteis factum* ZPt&yytAju. Maledicentia, procacitas, HctxoYiB ict. Maligna* ^ Xß.xoa-ivd)ucLTcL. Nocentiffima, K&?Ai tis affumpto camoro,vnde3 Erotianus non folum ipfum animal cammoro, fed adhae-' rentem ipll mufcum,fic vocari ait: Zeno au tem Herophilius cicutam: Zeuxis autem medicinam refrigerantem. y^cvicu. Qui redis, dC bprdmiffis ventribus funt* c yjspjixov ♦ Edulium quoddam ex nucibus fic nominat, cuius & confedionem feribit in d prime» libro de vlceribus, xapvxo&Jict Sanguinea, vocant autem id pro^ prie medici* xapvxn. Lydium edulium varium ex fanguine confechim* '%ap.%jncriov. In fummo velo habens rotulam, &C xap^nertot inipfo funes extenti nominati, j&raßAgMzvvcriv. Paruipendunt. )&rd£Atijuca, Indumentum data opera fadum ad tegendum fubiedas partes* 3& rctytfoi. Ad extremum inutilitatis,vel imbe cillitatisducit. t^geraxoptet* V ocat fic,5C nimis biliofa excreme taydC pedora i&raxopta.,talis humoris gene ratiua: quidam pilofa intellexerunt, feddC jtctranopeig ad9pco7rag fimiliter noiat: phar-* macu quidem s&rctxoplc, vel ^pptereuacua-tum ab ipfo humore, vel propter proprium colorem: appellat autem, Sditimquodain loco y&rctxop&t, qua?*f propter tale humore fada eft vehementior,vel ad fummum inte-fam, fic igitur dC eneruare y&raxop&v. j&rctzxpnv. Nouacube tonfuram, fic melius eft feribere,inquit Diofcorides, j&tcl xopu7.oß/jeu f [AOTuV d/JL9- ktva KctßiTH-pta>. * fJoc ego non muemo m Eroti ano.Cod. iAldinus hett Eparindy cd aßen fco. jili qui manuferi pti EpoiT/voc. aliqui E pa- TletVoC HtetlA Hen. stepha. Germanicus npoqiKof. B * rrpotr&K /AyoiHen.Ste pha. legedum putat Trpoeri-rct\ßyoi. r- * C KAplKoV. KetplKOVTI S-rac ovoy.aCr 0‘Kip yjr&o{/, 01,proportionale fi-gmficant. t T» Tnf KVif-ytlf. T 7 a TVpoX.ru r?* y^rt&72K^pdf)dui Colligatae, OgLTvvc&i. Refipifcebat, quafi expergifebatur* ^tTž9rA«ajero,Stupidus fadus eft. y&MoXio-i. Circularibus instfjs paroxyfmoru* ^ef,TY\prmo. Placidum, 5C temperantem redde-< bat. X&rhirpetov. Ad chirurgiam pertinentia* serenifäejL. Eo inftrumento, quod XnvfScdcm dilatans vocat,vt et diM^t in* ftrumentum, quo mulier u natura dilatatur, 6C infpicitur* ji^TMy,oaa>Ji,ü). Subaudiendum eft vici, vt ‘TUHJCdfflfiibd., , Radix quidem herbee Silphium proprie vocatur, Caulis autem, & fuccus, vt aliorunvScribit igitur ipfe in libro de ratio-ne vidus acutorü, vel Silphium, vel caulis, vel fuccus, t ye/LvcrcopLct, Inflammationem, in primo de mor-bis minore* %$u/rn&. iEreum Calamulum quendam perfo ratum in fondo, per quem cauteriolum ap-parens demifliim vrere poteft. yfiyypvog fiktiv. Thureae radicem: cum autem pluraliter dixerit rctg yfiy%puq, tofta hordea intelligenda funt. M/uara,. Ex fluxu diuturnas affediones, vel in omnibus articulis, vel precipue circa ver-tebrum coxarum: prdprie autem tibi hoc expofuimus,ficut dC alia quardam verba* In iomno eire,vel veterno* TttpyvcLXiov. Afperitatis effečtiuumtfic QC afpe-ritas nominatur gutturis,et in pulmone ftre pitus,& afperum,&: afperari,etafpcrationes fimiliter fignificant* xA$<&XsuSiiQ, Caput habentis* xsyzXtayoQg. Breuis, continuata motio, a Cincio animali* juQa^pv. Pedius* zim. Befliolarum congregatio, qua* triticum comedunt,quarum vnaquaeqs cion nomina tur, in fine fecundi de morbis mulierum no men eft. xXttfQ&v. In gula locus fub tonfillis* xXiyctzdta, Tranfuerfi in fcalis ligni: quidam autem zXtpzetzia feribunt, fine 2,&per cli-macium, altera quedam talis* xXicrfxov. Ledum, in fecundo de morbis mulie rum. xvY\y!ia. f Cruralis,fi ita dici poffet*} xvviyLcLrcL. Rafura,& xvrjcroLf radere* Idem quod ?mce&v, inftrumetum fcal ptorium. xvtWpc*. t Cultello quodam} eft autem cultellus quo raditur cafeus* xvMo-tig. Pundurae quadam vellicationis mo do, quales ab vrtica herba fiunt. xvi7roTt]TcL. Vellicationem: quidam autem ariditatem oculorum intellexerunt* xvujuot. Fadum nomen eft ad imitationem ftre H *lu av Kopvpr tr» * f 7u ivia. pitus* Sed Sl leniter fufpirans, wu^o/fipog dicitur ab eodem, & in canibus mugitus, z\>u£i9/uog, id eft gannitus* zoyyrw tee&t/ut£a. Hoc eft figlinum vas, nihil plusfignificat, quam KA^yig, id eft Figlinum vas* zoyyov. Concham hiatulam, yczitgtXgv. Plurimi nucleum nucis pineae* Dio-fcorides autem cnidiuni coccum diminu-tiue. zozzeova. Coccum comuniterappellatum, no cnidium, quod ipfum aliquando coccum fine additione nominat* XQXXtzajg. Rotulas,& illud -f Ariftophanis}in Acharnenlibus ,zoXXtzo(pd.yi} i* Rotuliuora Boeotiole, de paruis panniculis didum eft* zoXgzuvßnv etyeinv* Colocynthidem* xo7t^jlcov . Fauorum: plurimi autem feribunt mqJlw. Significat autem exprefforum* zopnv. Herbam,quaehypericon nominatur:ha betautem frudum zopicp fimilem* xq&ijc. Ex ramis adnafeentias, nouas germina tiones* xQpKpct^cov. Orarum contradionis advmbili-cum. zoriS/* f Neruo ceruicis,} cerebello. xoTtvov. Sylueftrem oleam, fiue oleaftrum* xoruXiS' cl. Concauitatem vertebri coxae, 6>C in adiundislibrofde curandis luxatis,}- dC in f Mochlico.tt fecundo de morbis maiore* tu zorv?wfiovcLq. Ora vaforum in vuluas defendentium, vt in libris de Hippocratis Anato me demonftratum eft. xoyfivnv, Iunduram in vertebris coxarum ad fedem, propter quam omnis locus circa ledeni fic vocatur* zXffJ ajj. Fici rami maiores* xpouvaai, Definunt* x&LuCico. Crambes decodo* xptznv. Nomen fadum eft, odiofum fonum,in fecundo de morbis maiori* xpriyuov. Bonum* zpnpivoi. Labra vlcerum, vt in libro de locis hominis: &C alae pudendi muliebris* zpitJi&t. Farina; tritici, euolatio quam vocant, dC facculus quidam lineus* xejL/uva.. Craffiores farinas: cum autem dixerit, Erotl(ims-ze/fzvct dXtplru etef ex crafiiffimas farinas fi- ?nlficat; . *rJ,J x^prcerctg. In pulmone chartilagineae concaui- j ^ m tates. In primo de morbis. oesjraci, jp«.Humido* maiori» zuy%v'i£tt. Etparuum calicem,et vafculum me - dicinale* xvpßctaUv. Pileum acutum,quem &T Tiaram» uupyßicL. Paleae,figniffcat Qc Furfures,.& hordei purgamenta» xvpiYicriv. Diebus quibus ad talia iudicanda creditur» -xvp7rpd* Nuda,& arida loca* Xvatctg, Interualla, quibus articuli iter fedifiun cftifunt» XvaStg. Infaniens* Kctßvi\Initium acceflfionis Febris, maxime aute ex circuitione* ' AayvM. Significat aliquando etiam lpfum fe-men,vt in libro de natura pueri, Sic dC ro A a, yvtuftcL) id eft Femen» Xafxvrupog f * Lagonate appellata herba* iKctpn7rrv\p. C^uem multi (pc£.voy,hoccft pharum, vel lampadem nominat, In Fecundo de mor bis maiore» Apud alios, dC maxime atticos, m quo ligna comburebantur praebentia lumen* Fed 8C Fax dC lucerna aliquando A vrrvip nominatur» X&TTctypßvtu. Proprie quidem euacuari, propter hoc autem &C pictXctyßiivcu, id eft mollire* . * AcLfjLTrvpct. SpumoFa,Fplendet enim fpuma* Aciriov. Sindon,Linteum» Mßnptäct. Serpentis exuuium* Quidam aute concham vacuam» Xiyvct. Extremitates oris vuluaeex translatio- D juutycupifi o^eA«» Cultello acuto, phlebo fxctytöa» Et velut offam, dC maffam, 8C magna magdaliam. /ueLxpoyrva^ Scilicetvalde Fpirans, velper lon-C gum interuallum fpirans» pjL&Xctxtioio-iv* Sic vocantur quaecunque aquatilium Fpinam non habent, vt polypus, & lo *^1 MgoA (epia, &Cvrtica: haec enim & fangui- # Ä j ne,& viFceribus carent. paAÖaff žet» Mollientia, f et velut cerea, fxaXQq f ;; , enim cera cft,& maxime mollita* ideß iielcerea fjicipiA«» Quam multi ß^p/mocraß/aV,id eft cinere calidum vocant» /udio-Q^ng* Caloris. fjLrlarcr&v* Non Folum mifcere vel Fubigere, fed etiam exprimere, vt in primo de morbis ma ; iori» /uLctrtrov* Plus,in maiori de praedicftione* fxctrog* Queftio,& inquirere /mdiröia-ßcu. f Marinu. ne: Fic enim vocantur ab extremitatibus indumentorum: nomina t 'dC alibi extremita- - tes has a.fA AFpalathi aromatici appellati radicem» HuXauvig♦ Cum accentu circunflexoDiofcori-des legendu putat, /uaXcuvtg capra, fMXcuvig vacca,dC fignificari ait ex MeIaenis»Vrbs au tem ipFaad CriFaeum campum fita ante Cri phium,pafcua bona habet,dC bonum lac gignentia, vt inquit Diofcorides» /ažAaj/žor»Quod eft in Prognoftico» Quidam coniundim GALENI HIPPO. comunäfan legunt, vt fit denigras: quidam E /u-vtk;* Vocatur quidem fic dC in ore fepiaeatra autem diftinguunt, viride vel nigrum iov3 pro eo quod eft: exiftens* f/zXctvi (papuctzM. Nigro medicameto: hoc quo modo paretur, in libro de Vlceribus ipfe docuit. f/iXctv to xv>AY\<;. Chalcitidis, vel aluminis ex Melo* fjmXMu In primo de morbis minore,#«A/aXv(cL. Allium fimplexcaput habes, & non diuifum in fpicas: quidam autem moly herbam. lAcoXvofMvcL. Paulatim extabefeentia* vcLvcriatanig*Effufiones fanguinis,quas Sč t*-^vfAcocr&ig appellat: translatum eft autem nomen ab iis , qui in naufea fanguinem vomunt* ywov* Nuper, vel nouum* vio/uLivov* Natantem, aduenientem, ab eo quod eft vwcrOcu, hoc eft venire,in primo de morbis mulierum,vtrunque,alterum in loco,al- * X®P»/* terumin-fpartuimperfedo.}- * čM’V0‘' yn7riXto. f* Im potens eft. t Al. mrii» WKrdXmr^* Per noctem non videntes* %vpii, r;oyyfa. ’ appellari piper* mento* oXicrQpct^ovra* Labentem* 6xoKwvforig. Herba quaedam agreftis oleracea« oXov. Atramentum fepiae* oXwS'ict. Turbida vel nigra* oXocpXuzTiS'ic. Puftulae, quae fubito erum--punt* cvivzcrQcu, Per axium conuerfionem extende- * forte ucm;h re, ovo/ enim ÖC ovimt axes, fcribitur ÖC W' seQdum* TCVZUicrQcU. gttXcl. Funes ex ftuppa,vel lino, vel canabe* cVoc* Succus filphrj per excellentiam, quemad modum 8C thyrfus: vocat autem filphium * tmvhit etiam radicem folam. » o* 07TH "&rQv xciöttov. Si!pbi) femen , quod St folium A fingulariter,&: magydaris a quibufdam vo^ catur* opyctvciaQcu. Commifcere,contcmperare. opQo7rpiovi. Cibo,quantum in diem fatis (it* šponopiTrid tov. Alia feriptura, oXotccovindog. de quaante didhim eft:aitautemDiofcorides inmontenatarii opotcoovntdet nominari. bppcedioov. Vfqueadcaudam extenforum* oppog. Sacri offisextremitas, quod etiam oppo-‘ 7rvyiov vocatur* opypict. Sacculus tefticulorum* otryjcp. Circa os vuluseflexuofaextuberantia: ocr^og enim,&: ^0^05, palmites,& clauicm laeiidcm autem St dp:jtcLg nominant* '7rapoL Iis fpecies parua habens folia* TroLaTrctXiTYig. t Panis vel farina milij fubtilis} 7rcLT7rctXri vel TrdtriraXog enim milium eft* D t&cKTCTOLAio-Kcp* Paruo palo,diminutiue* 'srciTrXdtxcriv. Nomen fecit, errantes, 5t refu> mentes in differendo fignificare volens* -(Gre^cu. In fecundo de morbis mulierum fic feri ptum eft ,$t pedes tumefeunt pueri maxE me* Zenodotus quidem in gentium voca^ bulis 7rz£ctv ait pedem vocare Arcades, 5t - Dores* Hippocrates autem videtur vel pla^ nitiem appellata pedis fic nominafle, vel ta^ i los pedum* «GrtXXcL 7riXioL,v7r6>c/ppoL* Liuores fubfului, haec eadem 5t nsrzXtpd vocat* Zenodotus autem in vocabulis gentium Sicyoniosait giluum ttiXAqv nominarev mptiptycodac* Vel humore, 5t humiditate ple ni,vel ventofi* 9rž7rA/or.Qiiod 5t peplis, 5t portulaca agreftis* Perfracftum vtrinque. 7TZp}]vcti. Nigricantes,«^ liuentes* 7rip6v)iv* Aliquando quidem os totum ca>li, ali quando quidem adnafeetiam oflls, aliquan do adnafeentiae tumorem. TTzpcrvcLg. Anni praeteriti vinum, tanqua Tripi* eruas, hoc eft anni praeteriti quoddä exiites, vt durnr.v nominat rov olutoztithv , id eft, eiufdem anni* 7rv\piva> Perineum,in libro aute dehaemorrhoi dibus,&: fiftulis,&: fedem dicere videtur* 7riWpa>. Inftrumento,quod f foetus impcrfccfti in fradtarem} vocant. 7nxzpiov-. Butyrum* 7t trviS' i. Picea refina* TTiTuXoig. Remigationibus, vel remis* 7tXoltoL/uLcoif. Eminens in mari petra lguis,&: hu milis,circa quam dilatantur ftutftus* 7rXikretviM. Cirrhorum,apprehenfionum cir cumplicantium. TrXzmpouL. Mucofse,8t: 7rXzvva mucus* 7tXzv[jlou Pulmonarius fit,vel tabefeit. 7rXiu/u,og. Corruptio,vel pulmonarisaffecftio* ttAv/uviv. Modiolus rotae* 7rXy-randi, fpiritum* 7roiy\. Primae lačlis partes exfeipfis coagulatae. TTo/V* Quae habet folium fimile viti natura, vt ciifampeli appellatae fpecies* 7roXuypdp). Multiuorp, j(CLf yovog alfycov zypaeri 7LYio%fjuovA. Callimachus pro eo,quod eftde^ uorauit* ni- grum f p.HKaVtov, cuius medicamenti purgato rt/pepius habe tur mentio ab Uippoc. "V/ tn fineltb.cjiiarti de dioetaacut. <&Jm libro de fißulis. er tn y.Epid. no pro cul d fine. * Hen. steph. arbitratur legenda ejje 7rip KVou ex Erotio ms duclonta-te. f liaßpuoQKti t. penitus ycl to - dpyjiea.ab ' ZrllldS, Significat aliquando colleflimimpe hac yerbayel «ciens,'vt in fecundo de morbis maiore pro ivneAaf ^ cupoppayia ipfa,hoc eft fanguinis eflufio legedii indetur ab hoccompofitaeft* tclv T6W. peußoet^za. Retortum. A* kox^^ puov. Paratius,dC facilius,non nulli quidem fe> raciusjcopiofius'ueintellexerunt* pctrpicp. Subula,qua perforantes artifices talium commodos vfus lini traiedtioni faciunt* pzyßiv-syypzyxog. Ronchus, nomina facfta funt ab eo ftrepitu,q in ftertendo fit,vt etptynav, ideftftertere. ptpßet. Errat* Quidam cod. pzpßyiv* Erration e dč quaedam alia, ab eo quod habent fipp» eft pzpßzaßcu,hoc eft circumagi* vKa.v» TiviM pyyypi' ScifluriSjFraduris, 0Al),U piUpiSj < ' / 71 errMmewa-AgniS. SC anpay y aS'zg, hoc eft foraminofum* tTwapig. Seiamidis appellatae* crtravta>* Prsefentis anni tritico, hoc eft, vere fato* airaven^Gi, Vel ex*praefentis anni frumentis, vel cxexculfis,&C tenuibus farinis,hoc4eft purgatis. H crietXis 6 cuS og erietÄx cuyog. Pinguis COuiutj, dC pinguis caprae* aiaXdd^ za, Pinguia,opimata* o-iS so&i£&ig* Luteas f vt cortex mali granati* er/xuvv arpnrov♦ Cucurbitam agreftem indiui-fam* ermuMM. Quatuor fignificat apud ipfum,colo cynthidem,Pyro fimilem cucurbitam, medicinalem cucurbitam fundo carentem, dC coni fimilem cucurbitam* erizucbvng avroyyov♦ Colocynthidis iterior pars. gittvS'a. Pyxidem,fignificat etiam alias nom| hocjficlile quoddam vas in quod farina inrj citur* crivopapa* Quae mali moris funt* - aipcucp frav d.b'in'jf * hfen.SU. tečlarurjeg dumejjcm ThVpiVOV. * H en. Štefk, arbitratur It-gendum eft h* aripcua. t Dulci decodo» riofine ratme ajxavog. Malitia infidiatoria,caufa occuka» fitßiicdturlege azct^jŠ'ct. Attici quidem paftoralem mulcaram dumejfe yMv vt aJiquando dicunt, fitube ÖC muldralia fa-da,quibus mulgebät: Hippocrates aute ma rinam concham prolixiorem, quam mulli /uuctzct, id eft mutilum vocant» o-xtQpri. Exado» <7Y„C GnAnplvirou, deficca-tur. * yisms c'xopS'ivcto-Qcu. Extendi &t maxime cum hiätu. cntupot;. Callus,&T aitupeodaGi, occalluerint» anuy^cu. Verberare, iecare,diuidere* g-mtcl. Quae in articuloceruicis funt» f üpükhv. G-y.yimSct ytiv, f Cretam terram albam,qua fui Iones vtuntur.[b a-fjLto&inx« Ad vibices fanandas apti,ad apta>£,i-zctg, hoc eft liuores, qui ex percuftlone fiur, C proficientis* oWciW Conuulfio,famiininum nomen* G7rcipyoi. Luxuriatur,turgefcit» o-TTctriXYi. Humidum excrementum* cr7Tip{jLcL. Significatetiam frudum» . tmpyy*. Feftinans,aflidua* 8 atim cvroyyoi. In faucibus tdnfill&In quarto de mor bis popularibus» c-tt-ocT/t* aprcp. Pane fubcinericio vocato» GC locis, dC aquis. C tanquam denfitas, ÖC aftridio» auv^ietjytTcu. Conduplicatur» Guvinyvfjßiv. Commifcere,&: contemperare fanis fuccis» Gvvip%to. Velutconclufione» avvi\pi(p'iq. Obtedum, adumbratum» awy]pip6fjtiv. o-tpazipot;. In adiundfis libro de vulneribus ca-pitisjdolens caput autem,& fideratus fi fue-rit,cepa? contrarium,in plurimisautem ma-nifefte atpaAtpo-g fcribitur. c-tphSovrivAn libro de articulis a' funda lapides laciente appellatum, adreftitutionem mem fchvtilefin libro autem de fterilibus vocatum cuftodem.fignificat autem & muliebre pedum tegumentum, dC quaecunque huic firnilia* ovrupctS' iq: Caprarum, 5č ouium Excrementa* cTx,dqreu[♦ Tria fignificat, laniare,excernere,re-laxare* c.Donec,&' tunc, dC prius* ruAe dAivpq>, fioravtiv potptovraf. In farina herbam fo rbent, Mercurialem herbam vi-fus eft dicere: quoniam QC alibi ait, Sorbitu-rum autem mercurialem* ro/uStov. Incifor,fic vocatur ferreum inftrumen tum bilabrum, quo fabri ferrarrj dC ad alia multa,&ad tollendos, & commouendos da uosvtuntur* rofyvfjictTcL* Sagitta?* ropvivpictrct. Ramenta* TpoQvq. Bene nutritus,pinguis* rpo. Male olentia,^ digna,qug omrls abominentur* 'wrwti&eifj&vH. Qua? fubnatauit, qua? fubiuit* vTTotypu,. Subcaua,humiliora* V7rQ%upoq. Aduncus nafum,qa humiliora funt, qua? circuncirca funt, quam ipfafublimitas* V7T0%UphS$ v7ro%vpx<;, Humiliores,cotraa,pju£a)£t<;. Rugofum* (pava-iyig. Proprie quidem ab igne in cruribus exorientes circuli rubri, abuiiue autem i re liqui circuli* nprcg,ÖC Qriptq vocantur,vt fit tanquä • fermedrdum. xZf Hen.ste. (pBtv&t. Significat,colliqueftt,attenuatur, mmui fttut legendi tur,non nutritur* tjfc (fnfteLurn cpOo&ig. Rotulas* •tutat. yt fit Zaprli,. Splendens ob humiditatem* nomen fojfefii (p^^Xioq. GenUS fici* UHm’ cpiMrcupiog. Quam & lappam in lente nafcen- * tem vocant* 5- (ptXktov. Idem i hoc videtur efle,quod Apari ne,i philetaerium id eft,lappa* (pXct^ertv. Obfcure,i indiftincte loquuntur, factum eft nomen* AA/ct. Odoramenta hortenfia, quae ementibus olera addunt, vt coriandrum, menta,ru ta, apium* (pCxXict. Silphrj femen, eo quod latum eft, in fe eundo de morbis mulierum, addit autem ÖC lpfe in oratione aliquando quidem Libycu, aliquando /Ethiopicum* qvartypcL ♦ f Caulium exortus qui vocatur,}- 8C * aP- piwp* maxime concauus. t (pvrctvii. Serendi tempus* yoy cpuTiurvpicov♦ Lignorum quae in terra feruntur, *** panguntur'ue* C (pcoioiq. f Ab igne in cruribus exurgentes cir- t i*v ^urpiS' iov. Ollam. Xyrpivov. Ollam* ^ %a>Mvcmiv. Mutilum aliquo articulo faceret. ^dy^etgr Genus quoddam vnguenti* 'icup&iv. Innatare, attingere* t pid£clv. In meile Sc oleo fubadam, quo^ F niam SC liba fic madefiunt* rld(petpovf Fragilem* 4‘t In malo, Arcefilao autem, $C malum, fic? * videlicet fine iota fcribitur,non cum iota, vt idquodfequitur* «JcTftf. Tumefcit: manifeftum autem eft cum iota hoc fcribi,quoniam dC otfftv, hoc eft tu mere* t t,»priAvcr/v. Ex no ficcatis hordeis faring craflfio res, SC farinae tenuiores:nam velut cruda fa^ rina,proprie aiunt copiviMaw nominari,ma^ gis abufiue autem omnem aliam farinam* copiovrm. Curantium,nam SC cura copa. &p(TV. Anno. * Hen. stefik copovo-ctv♦ Impetum fecerunt* arsßralLHrjc- adioanps EVJDEMVS ^NTIGENES^jr jpts CEPTATIO CVM ALEXANDRO HAEltAV^ SPVR1I LIBRI HI SVNT Dc Hiftoria philofophica liber,a Iulio Martiano Rota latinitate donatus, fol, z Prognoßica de infirmoru decubitu ex mathematica fcietia,a IacoboMariscoto M edico Florentino translatus,d: quamplurimis locis ad antiquorum gr^corum co^ dicum fidem emendatus, iz De Partibus artis medicinae liber ex veteri Nicolai Rhegini Calabri translatione refti^ tutus, ' 16 De Dynamidtjs liber fine principio, iS Alter liber de Dynamidtjs,magna ex parte ex Aetio defumptus, plurimis in locis cor^ redus, ip De Spermate liber, 36 De Natura,& ordine cuiuslibet corporis. 41 De Anatomia parua, De Anatomia viuorum. 45 De Anatomia oculorum,Nicolao Rhegino Calabro interprete, 57 De Compagine membrorum,fiuc de natura humana 58 De Virtutibus noftrum corpus difpenfantibus,exGaleni libris, 60 De Voce dC anhelitu. . 60 De Vdlitaterefpirationis, 6z Compendium pulfuum. 65 De Motibus manifefiis,S£ obicuris liber,quem Ioannitius degr^ca lingua in arabicam tranfiulit,Marcus autem Toletanus de arabica in latinam, 66 De DilTolutione continua, 71 De Aquis,ex Ga/eno,df alifs prefiantiffimis medicis, capita fex Oribafj, Augußino Gadaldino interprete.Hic libellus in prioribuseditionibus De bonitate aqu^ infert ptus,mutilus legebatur. 75 De Vinisex Galeno, caput fextum libri quinti Colledionum medicinalium Oribalij ad lulianuin Imperatorem, Augufiino Gadaldino interprete. 70 Praefagium experientia confirmatum,Georgio Valla interprete. 77 De Vrin£ fignificatione ex Hippocrate,eodem Georgio interprete, 78 De Simplicibus medicamentis ad Paternianum, yp De Virtute Centaure.x,Nicolao Rhegino Calabro interprete, pz De Catharticis, pq. De Gynaeceis.i.paffionibus mulierum,Nicolao Rhegino Calabro interprete, p fenfum eile aliqua in re, quat ad vitam degendam pertinet: proprie vero confenfum in artis alicuius exercitatione: proprijffime autem, confenfum rerum ad philofophiam fpedlantium» Hanc B fic ex notione definiunt« Sedla eft collecftio multorum dogmatum fibi ipfis concordantium,6^ ad vnum finem tendentium» Sedite vero quas maxime generales exiftimant ij,quibus ifta curae fue runt, quatucr enumerantur» Dogmatica, quae in multis conftituta dC ftabilis eft» Sceptica, quae de lingulis dubitat» Contentiofa,quae cauillis fuperior efle in concertationibus ft udet: funt adt cauil Ii,ficu t fi dixeris,quod ego ftim,tu non es: homo fum: ergo tu non es homo: bC id genus alite pue^ riles dC litigiofie dedudliones» Mifta, quae licet multa decreta habeat, de multis tn adhuc dubitat, nec ita de fingulis difputat,vt ea conflituat. Dogmaticos fuifle tradunt Pythagoram Samium öd Epicurum Athenienfem Scepticos Zenone Elteatem, Anaxarchum: Abderi tam,2d Pyrrhone, quem exadliffimum in hoc genere fuifle dicunt» Contentiofos aut appellarunt Euclidem,Mene demum,& Clitomachum» Miftos vero Xenophane,qui de rebus oibus dubitauit, illudas folum afferuit,cundla vnum e fle :Denmq3,6d finitum,öd immutabilem,Öd röne praeditum: IteDemocrt tum,qui nulla alia de re fententiam fuam protulit,fed tantü atomos vacuu öd infinitu afleuerauit» Dc Exortu Philofophi&,& Cur innentd. Princpium philofophite tribus modis dicitur,inueftigandi,conftituendi,demonftrandi» Prin> cipium inueftigandfeif quod primos hoies in opinionem philofophie induxit: conftituedfpars G ea philofophite, quae prior in artem redadla fuit: demonftrandi, illud vnde probare incipimus ea, quae apud nos inueta 8d conftituta fuerunt» Xenocrates ideo repertam philofophiam afierit,quia cum turbulenta Ot adliua vita,fe ad contemplationis ftudium prudentes hoies contulerunt» De Signo. Signum a diale ducis diffinitur proloquiu mentis coiundlum: item antecedens,cui confeques aliquod adnexum fit» Signorum autem quaedam offendere,quaedam admonere dicutur.Ofte dunt,quae fic adnexa fignificatis funt,vt cum primum apparent, nos in cognitionem rei fignifica tae ducant, vt fumus: que fimulatqj confpeximus,ignem fubefle ftatim intelligimus» Admonent, quae non nifi prius obieruata in notitiam rei fignificatae nos abducunt, vt lac in papillis: id enim vbi prius adefle cognouerimus,antea peperifle mulierem intelligimus» Dc Syllogijmo. Syllogifmus eft oratio,quae ex conceffis ab eo,cum quo difputamus,inexpe vniuerfum immobile ponunt* Epicurus & exteri, quotquot e minutis corpufculis mundum ex-truunt,ex atomorum conuentu gigni,dC eorum difceflu aboleri cuncfca affirmant* Hi autem neqj oriri quiccp neq3 interire proprie dicunt: nam cum ex congerie no ex alteratione gigni res velint, non qualitatis fed quantitatis motum, ortus Öl interitus momentum prxcedere faciunt* Pvthago ras, 3C alij quicunq3 materiam pati fupponunt, ortum dč interitum proprie aftruunt, cum velint elementorum qualitatibus immutatis nafei res,& diffolui. De Neceßitate. ' Thales validiffimam efle neceflitatem dixit, cum vniuerfo dominetur* Pythagoras mundo cam incubare credidit* Parmenides, ^Democritus, omnia neceflario euenire dicunt:eandem«# ipfam efle cum fato, cum mdfdo,cum prouidentia* Plato quedam in prouidentiam,quedam in ne ceflltatem refert. Necefiltatis aut eiienttam Empedocles arbitratur caufam principrjs ÖC elementis P LIBER tis vtentem. Democritus, refiftentiam motum dC impetum materia Plato, non nunquam mate- E fiam: interdum habitum eius,qui circa materiam operetur* De fato. Heraclitus omnia fato euenire dicit: lpfumcp idem efle quod neceflitas» Plato quauis in hominum animis ÖC vita fatum conftituat, ei th ÖC libertatem noftram adiugit* Stoici Platonem hac in parte fequuntur: ac necelfitatem quidem definiunt, infuperabilem dC violentam caufam: fatu vero caufarum feriem,in qua tn illa quocp caufa cötinet,quaein nobis eft, vt quaedam fato fiant,quaedam non fiant» Fati vero eflentiam Heraclitus eile definit rationem, fubftanna vniuerfi permean tem: Fatum autem corpus aethereum,quo tanqj femine vniuerfum gignitur» Piato perennem rationem dC legem naturae totius vniuerfi» Chryfippus vim ordine eunda gubernantem: Ite in de-fimnonibus,fatum,inquit,eftratio feu lex,cuius prouidentia reguntur omnia,quae funt in mudo: vel ratio,per quam,orta nata funt,na(centia oriuntur, oritura nafcetur* Reliqui vero Stoici fatum deferibunt caufarum feriem, hoc eft ordinem 8C nexum intranfgrefllbilem* Poflidonius tertium ipfum a' Iouefacit,vt primus fit Jupiter,fecunda natura,tertium fatum* • Dc Fortuna. Plato fortunam definit caufam, quae fedetur dC incidat rebus quas facere eligimus* Ariftotelcs F caufam,quae hifce rebusinteruenit,quas alicuius gratia dC volentes facimus, oblcuram tarne dC inflabilem : Differre vero fortunam a cafu,ex eo,quia quae fortuna fiunt,cafu quoqs fiant,cum fortuna folum in noftris adionibus verfetur: qua: vero cafu fiunt, non omnia fortuna, 111 his enim ca-fus etiam confiftit,quae ad adiones noftras non attinent: Infuper fortunam ad homines tanta fpe-dare: cafum autem non ad homines folum,fed ad bruta, dC ad reliqua quoqs vita carentia» Epicurus inconftantcm dC ipfe caufam modis temporibus perfonis,Fo.rtuna dicit» Anaxagoras dC Stoi ci,caufam quae humano difcurfu allequi non poffit; Atqs alia quidem necelfitate,alia fato, alia ele Cüonc,alia fortuna,alia cafu fieri* De Finitate & Infinitate Mundi. PYthagoras primus häc rerü oium congerie mundu appellaui t,exada eius difpofirione cote-platus*Thales,& qui ab eo deriuarut,vnu mudu afferuit* Democritus dC Epicurus,dC vtriuf-que magifter Leucippus,infinitos,in infinita vacui amplitudine fitos» Empedocles cum in fupre-ma parte mundi Sole circuuolui faciat, mundu finitu ftatuit: Seleucus aut infimtu* Diogenes vni ueriiim quidc mfi nitu dicit, mundum aut finitu. Stoici multum inter vniuerfum ÖC totü intereife dicunt; ac vniuerfum quide infini tum efte, cum vacuu quod infinitum eft, coprendat: totum aute G quia vacuum excludit, finitum efle: quare cuni totum dC mundus idem fint, mudum finitum eile* De Figura Mundi. Ariftoteles dC Stoici rotunda figura mundum conflare dicunt: Alij partim cono, partim ouo fimilem malunt» Epicurus, dl his,& id genus reliquis,mundum conftare pofte concedit* De finima Mundi. Reliqui oes aiam habere, prouidentiaq^ regi mundum arbitrant» Democritus dC Epicurus, di * inane quotquot atomos accalum introducut,neq3 aiam habere, neq3 prouidetia regi ipfum inquiut, fed bruta quada natura» Ariftoteles non a!a,non rone,no mente,nö prouidetia,praeditu mundum 01-bus fuis partibus exiftimat, fed ccelum tantummodo :coeleftes enim orbes fingulos dC animam dC vitam habere: reliqua vero infra caelum poiita,omnibus his carere: q> fi ordine aliquo frui videan tur,non ex fe illa ipfum habere,fed incidenter,quatenus a cceleftibus corporibus reguntur* De ^Aeternitate Mundi. Pythagoras dC Plato fadum a Deo mundum arbitrantur,ac quantum in ipfo eft,interire pofle: nam cum fenfibus percipiatur, corporeum eft dC diflolubile:non intercidet tn Dei prouidentia dC cuftodia praeuentus» Epicurus 3C Stoici mundum interiturum concedunt, ortus cum fit: id quod FE &C reliquis accidere videmus dC aialibus dC ftirpibus» Xenophanes ingenitum, fempiternu,indele bilem,defendit* Ariftoteles,quae infra Lunam funt,mortalia: quae vero fupra, immortalia ftatuit* - Mn Mundus ^liatur. Ariftoteles, qui mundum fempiternum tuetur, nullo ipfum alimento indigere concedit,nam fi nutrimento egeret,interiret tandem» Heraclitus ex ijs,quae hic corrumpuntur,ipfum fibi mundum immutatione quadam nutrimentum fubminiftrare putat* Philolaus ex Pythagoricis vnus, corruptiones duas eife dixit: interdum nancp ignem e'coelo defcendere,interdu vero lunaris aque circunuerfatione aerem effundi: horum itaq3 exhalationibus coelum nutriri. vAquo Elemento Mundus Exordium ceperit. Phyfici mundu a' terra exordia fumpfifle dicut,tanq? a centro, quod rotundis oibus efle princi-piu folet» Pythagoras ab igne» Empedocles aethere primo extitifledicit, tum ignem, poftea terra: de qua circuuoluentis fe coeli impetu vehementer aftricfta,exihjt aqua: quae in vaporem conuerfa, aerem peperit: Coelum autem aethere, Solem igne folo conftare credit: reliqua vero,quae hic apud nos funt,ex alrjs* Plato cum vifibilem hunc mundum ad imitationem mudi intelligibilis facftum exiftimet,animu primum extitifle dicit, tum corpus: quod ex igne dC terra primo, ex aere dC aqua fecundo A fecundo conftat* Pythagoras cum qtifnqj tantum figuras folidas efle cerneret,quas etiam Mathematicas appellande cubo terram natam credidi t,e pyramide ignem, ex ocftaedraaere, exicofiedra aquam,e' dodecaedra ccelum; atqs Plato hac quoq3 in parte Pythagoram fecftatus eft* De Ordine Partium Mundi. Mundi partes ita inter fefe complicatas Parmenides afferuit,vt vna abalia contineanac quam-uis oes ex raro bC denfo confient,eas tn que in medio funt,ex opaco bC lucido mifias: que vero ceteras continet, inftar muri folidam efle* Leucippus, bC Democritus tunicam Si membranam qul-dä mundo circuponunt* Epicurus partim raro,partim denfo,mundos operimento inuoluit,quo-rum alios circuagi putat,alios aut minime* Plato fupremo loco etherem collocat, tum igne,poftea aerem,deinde aquam, vltimo terram:interdum tn aethere igni coniungit* AriftotelesStherepri-mocollocat,quem incomutabilem, bCquintum corpus facit: ab eo commutabilia difponit, igne, aerem,aquam, bC infimo loco terram*His autem ita motum attribuit, vt quintum corpus, hoc eft coeleftes orbes,circumuoluantur: alia vero,quae infra ccelum funt,rečto motu ferant: ac leuia quidem afcendant, ignis,&aer:grauia vero defcendant,aqua, & terra. Empedocles necdefinita, nec eadem loca femper habere fenfit elementa,fed in alterius locum omnia fuccedere* B De Mundi Inclinationev Diogenes 5C Anaxagoras poft mundi conftitutionem & animalia genita ex terra,fponte mun dum vnam fuam partem ad auftrum inclinaffe aiunt, alteram ad fepten trionem extulifle: for tafle vero diuina prouidentia,vt quaedam mundi partes habitari poflent,quaedam non habitari, pro ca loris, frigoris, bC temperiei coditione* Empedocles,aerem inquit Solis impetu adacfium,borea!es plagas extuliffe,auftrales autem deprefiilTe,atq3ita totum mundum inclinatum efle« Mn Extra Mundum Mkquidfit+ Qui duce Py thagora philofophati funt, extra munda vacuu efle dixerut: vacuu nacp refpirado mundus attrahit,expirado remittit* Stoici quocp ideo vacuu foris efle volut, vt cu mundus confla grabit,in ipfum diffundi queat:id aut vacuum infinitu efle: quanqp Poflidonius infinitum ipfum non fiicit,fed tm folummodo, quätum ad diflolutione mudi iufficiat, libro primo de vacuo* Diogenes vacuum bC ipfe aftruit* Plato bC Ariftoteles nec intra mundum nec extra vacuum ponunt«. De Dextra & Sinißra Mundi Parte. Pythagoras,Plato, Ariftoteles,dextram mudi partem orientalem faciunt, vnde motus incipit: occidentalem vero finiftram* Empedocles,q ad folftitium, dextra: quae ad bruma, finiftra definit« C De Cceli Eßentia. ANaximenes extimam mundi circunferentiam,terream efle credidit* Empedocles ccelum fo-lidum efle putat,conftaretp ex aere in morem cryfialli ab igne durato,& vtroqj hemifpherio tam ignem,

ab aere denfäto SC obnitenti retro pellatur* Anaxagoras eum repelli ab aere,qui feptentrioni fubefi, cenfet:quemcp Sol ipfe compingens valentio-rem iam defitate reddidit* Empedocles cu ab orbe,qui ipfum defert,tum a brumae dC folflittj circu-liSjSole prohiberi credit,ne reda ad polos defeendat: Diogenes,quia Solextinguerer, frigore calore oppugnante* Stoici eatenus Sole progredi volunt,quoad alimetum inueniat:oceanüaütö£ reliqua maria Soli nutrimentum fubminifirare vapores fubmiffos,cum quibus terrae quoqs exha lationem admifeeri volüt* Plato,Pythagoras, Arifioteles,ob figniferi obliquitatem,qua Sol oblique meare cogitur, dC £m bruma: folfiitijep circulos progredi* JHaec autem oia aenea fphaera docet* De Q} A De Soh Defečlu. Thaies interuentu Lutiae,qu£ fuapte natura opaca eft, Solem deficere primus dixit5{dčj3 cx fup pofito Soli fpeculo facile difcerni* Anaximander claufo foramine, per quod ignis euaporat. Heraclitus conuerfione partis eius, q concauaeft, adiupen'ora:eius vero qua: deuexa eft,adnoftros oculos* Xenophanes deficientem Solem extingui putat,rurfufqj renafcentemalium accendi: nar ratčj3 Solem aliquando integro menfe defecifte: rurfus alio tempore fic ex toto defecifTe, vr in rer-diunox elfe videretur. Sunt qui putentdenfam nubem noftris oculis incompertam Solem occtf-pare* Ariftarchus Solem in erratibus fteliis annumerat, terramqj drča Solis circulum mouet,qua inclmante Solis orbem adumbrari credit* De Luna. A Naximandrus orbem Luna: decies nouies terra maiore exiftimattac quemadmoda de Sole diximus,rotae plauftri fimile canthum habere,concauum,igne plenum, vno foramine vapo rante* Xenophanes accenfam nubem* Stoici corpus ex igne & terra compadu* Piato igne maio ri ex parte* Anaxagoras &Č Democritus corpus folidu,ignitum,campos,montes, 6C valles habes* Heraclitus terram nebula inclufam* Pythagoras dCipfe,ignem efle lunare corpus exiftimat* : B De Magnitudine Lunat. Stoici maiorem terra Lunam computant, quemadmodum &C Solem. Parmenides aqualem Soli,a quoLunam quoq^ illuftrari dicit* De Figura Lunat. Stoici rotundam Lunam dicunt,ficut dč Solem. Empedocles, diico fimilem* Heraclitus pelui, hoc eft orbicularem ÖC concauam* Non nulli oblongam* Figuram vero Luna feptem modis alfu mit.Nam ab interlunio difcedens,cum primum apparere incipit, cornuta fpedatur,tum dimidia, poft femiplena, demum rotunda: rurfus a plenilunio reuertens femiplena euadit, hinc dimidia, poftea cornuta,videri poftremo definit,donec iterum nouetur* Multa vero hac de re vitro citro^jj dicuntur.Quidam id vmbra terra: contingere credunt, qiue modo totam, modo partem aliquam cius occupet* ^ De Lumine Lunat. Anaximander,ipfam peculiarem lucem habere ceniuit,rariorem tamen* Antipho proprio Lu nam fplendore fulgere docet: q> fi paulatim abfcondatur,id illi cotingere Solis propinquitate:fic enim a natura inftitutum efle, vt minor lux maioris acceflfu fopiaturud quod SC reliquis ftellis eue C nit*Thales SC qui ab eo deriuarunt philofophi,Lunam a Sole illuftrari dixerunt* Heraclitus idem Lunc,quod Soli,contingere defendit: ftellas enim,quoniam concauae funt,&Č vapores excipiunt, lucere videri,ac Solem quidem fplendidius cum in puriori aere feratur :Lunam vero languidius, quia turbulento magis incedat* De Lunae DefeSlu. Anaximandrus ideo Lunam deficere putat,q> os rota: obftruatur* Beroflfus,quia ad nos couer> tat partem,quae minus lucet* Heraclitus quia auertat partem,quae caua eft* Pythagoreorum quida Lunam afleuerant refkdere, 3č intercipere lucem: illude^ noftra, hoc antipodum terra, fieri* Pia-to, Arifto teles, Stoici,&: Mathematici,concordesaflerunt Luna cogreffu Solis occultari, digreifu illuftrari: deficere autem terrenae occurfu vmbrae, quae tum temporis ex diametro plus minus inter vtninLp fydus porrigitur* De Maculis Lunae. Py thagorici Lunam idcirco maculis interpundam arbitrantur,quia maiora animalia, et proce riores arbores habeat,cp hic apud nos reperiantur: efle vero decies quinquies animalia illa noftris grandiora rubuftioracp, nec vfitatum vllum excrementi genus emittentia:diem quoq3 quantum D diximus,longiorem noftro* Anaxagoras in diuerfitatem partium hoc refert:Lunam enim cx at-, tenuatis 5C corpuletis partibus cöponfiquamobrem opacam lucidis interiedä videri: ftellanfque lucis em entita: Lunam ideo nuncupari* Stoici quoqj non integre compadam Lunam fatentur, quia diffi miles partes habeat* De Diftantia Lunae. Empedocles plus duplo Lunam diftarecenfet a SoleQ a terra* Mathematici decies odies plus* Eratofthenes Solem ä terra diftare computauit ftadiorum millibus centum triginta, Lunam autem viginti odo* DeM’nnis. : ANnus is qui Saturno attribuitur,annorum eft triginta: qui loui,duodecim: qui Marti, duorum: qui Soli,menfium duodecim: Veneri totidem dC Mercurio deputantur, eodem enim tempore,quo Sol,curfum fuum peragunt* Lune vero annus dieru eft triginta: tot enim dies men fis comprendit, fiquis a congreflii ad egreflum numeret* Annum vero quem magnum appellat * quidam odauo quoepanno compleri dicunt:ali) decimonono: quidam fexagefimo primo: Hera clitus decem & odo millibus annoru folarium:Diogenes e trecentis fexaginta quinq3 annis tam longis;cp eos Heraclitus facit: non nulli feptem miliibus feptingentis odoginta feptem* De Circulo Ldčlco. H Circulas lacteus e nubibus conftat: is nodu m aere femper apparet,Iadeuftp eft de fuo colore nuncupatus«. Pythagoreorum aliqui crediderunt ipfum eile veftigiü incendi) ftellae cuiufdaj, qua: Phaetontis tpe luis iedibus excidit,&: loca per q circumuoluta eft, exusfit* Alij Sole antiquo tpe illae iter fuum peregifle dicunt* Quidam nihiliftorum volunt,fed id modo fic nobis apparere ex multitudine luminis coeleftis ignis, q? illis in locis a ccelo tanquä a fpeculo quodam fradus, ad noftros oculos reijcitur, id quod etia coeleftis arcus nubes facere confueuerunt* Metrodorus, huc Solis circulum efle putat, qui Solis difceflu confpici poteft. Parmenides rarum denfo commiftu, ladeum colorem procreare afleuerat* Anaxagoras vmbram terra: ladeum circulu exiftimat: que ideo coelum ita occupare vult,quia Sol cum terre fubeft,omnia illuftrare non pofllt* Democritus fplendorem multarum,paruarum,& cohaerentium ftellarum: quae crebrae cum fint,coiundam lu cem fundere videntur* Ariftoteles exhalationis ticcx incendium,quae iugiter & abunde fuccedit, no aliter atq? in crinitis fit: quas infra planetas efte non dubitamus, dč ab igne accedi* Stoici ignis setherei raritatem,ipfumčp fuperiorem planetis* Poftidonius &ipfe ignis aceruum,ladeum circu Ium credidit,qui licelftellis clarius luceat,fplendorem tamen continuum habet* De Crinitis & Difcurrenttbus Jlellts ac Trdbibm. F PYthagoreorum aliqui crinitas inquiunt ftellas efle de numero illarum,que non femper appa rent,fed certis quibufdam temporum fpatijs oriuntur* Aliqui repercuftlone vifus noftri ad Solem,non aliter atep in fpeculis fieri folet* Anaxagoras dC Democritus conuentum duarumplu rium'ue ftellaru fefeilluftrantium* Ariftoteles ficcae exhalationis accenfam congeriem* Strato fy deris alicuius lucem denfa nube retentam,id quod & laternis euenit* Heraclides Ponticus nubem praealtam illic a fuperna luce illuftratam: eandem hic barbatis, areis, trabibus,colünis, ÖC id genus alijs, caufam aflignat, vt oes peripatetici faciunt, qui exinflammatis vaporibus fpecies hafce heri dicunt* Epigenes vaporem terra: commiftunyn altum eleuatum,ibicj3 accenfum* Boethusarden tis aeris id fpeciem efle credit* Diogenes, ftellas quidem crinitas putat,fed quae impendes alicuius periculum fignificet* Anaxagoras,quas difeurrentes ftellas vocant,perinde atqp fcintilias ex ethe-reo igne cadere putat, quamobrem ftatim quoq3 extingui* Metrodorus ex Solis radijs violenter nubem, vt fagitta folet,irruentibus,difeurrentis ftellg fpeciem excitari* Xenophanes id genus om nia, nubium accenfarum conftitutiones incurfionesftie exiftimat* De Tonitruo, Corufcdtione, Fulmine, Turbine,& Conuolutione. ANaximandrus haec omnia fpiritu contingereexiftimat:is enim denfae nubi inclufus, erupe- G re nititur,qua parte tenuior leuior ea fuerit: nubis diruptio, tonitru: Epiri tus expanfio fe-cus nubem atram,corufcationem facit* Metrodorus cum in nubem,inquit, denfitate compadam fpiritus irruit,frangendo dC difdndendo tonat, percutiendo &C diuellendo micat :q? fi inter motus feftinationem a Sole quoq3 calorem fpiritus is acceperit, fui mina: fulmen autem cu impotens fue rit,in turbinem degenerat* Anaxagoras, cum calor,inquit, frigus impetit, hoc eft cu aetheris pars fpiflum aerem inuadit,crepitu,tonitrum facit:colore,quem ex vicinitate nubis atrae promiscorum fcationem :luce vero cum multa,tum magna,fulmen procreat:corpore paulo plus denfato couo-iutionem gignit, nubilofiore turbinem abfoluit* Stoici nubium cocurfionem, tonitru definiunt: corufcationem,earundem accenfionem attritu excitatam: fulmen, violenter a diae nubis incenfio-nem: turbinem, tardius mota: nubis progreiTum* Ariftoteles omnia ifta e' ficcis vaporibus com^ ponit, qui cum in humidos inciderint, erumpere conantur: dum igitur ficci humidos impellut Cd dtfcinduntjftrepitus excitatur, id tonitrueft:dumprotrudunt 5d erumpunt, inflammantur, haec quoq? corufcatio eft: cum vehementiori impetu tanquam e' catapulta exilierint, multo magis ac-cenfi ruunt,fulmen hoc appellatur: nam turbo a conuolutione hoc differt,q> ille calidiori, hec den fiori materia conftat,vtruncp tamen multam habet* H De Nubibm, Pluuid, Nine, C*?1 Grandine. Anaximenes ex aere plurimu denfato confiftere nubes arbitrat: idem ex eodem adhuc plus in-fpiflato,pluuia exprimi putat: q? fi,dum cadit pluuia,gelafcat,niue procreare: grandine, fi a ven to aliquo frigido coprendat* Metrodorus e' vaporibus aquofis in fublime delatis nubes componi cenfet: Epicurus ex atomis: rotundari vero grandinem dC pluuiam longo per aerem defcenfu* De ^4rcu Coele fit. Eorum quae in fublimi fiunt,quaeda re vera corpus aliquod funt, vt imber dC grando: quaedam aut quäuis folidi nihil in fe habeant,inane tn quandam fui fpecie oculis noftris obijciunt,quod gc nus eft arcus coeleftis: de quo tu deniqs aliquid dicemus,fi prius quo pado cernamus explicaueri-mus. Quicquid videmus, vel reda, vel curua, vel frada linea videmus* Nemo vero exiftimet lineas oculis afpiripofle:namcum incorporeaefint,mentetantumfpedariqueunt* Redis lineis videmus omnia,quae in aere funt: quaecp cornu, vitro, fpecularicp lapide interpofito, fpedamus, rara enim haec funt, dč redis meatibus videnda tranfmittunt* Curuis lineis afpicimus, qua: aquis fubfunt:quapropter&remi fiquis eos e'longinquo fpedauerit,curuiapparent:curuatur enim vifus neceflariOjCu fit aquae natura denfior aere* Fradis lineis intuemur quas in fpeculis videmus imagines, % A imagines,ad quas avcum quoqa coeleftem referri' dicimus oportere: prius tamen humfdam exhalationem in nubem mutatam concipiendum eft, tum roris inftar ex ipfa minutas guttas manare. Cum igitur Sol in occafu, vel ortu fuerit(nam arcus Soli contrarius fit,oportet) tum oculi guttas, quas diximus/pedantes, Solis lucem in eis refradam vident,id eft arcum ipfum ccdeftem: gutt£ vero non figura?, fed coloris, caufa funt.Tres enim colores arcus habet, phceniceum, viridem, QC purpureum: phceniceum,quia Solis radij finceri pene remittuntur: viridem,quia plus aqu£ com inifti, minus puri redduntur: purpureum, quia magis adhuc turbidi funt & inter guttas difperlu Exemplum libi quifq^ conficere poteft,fiquis aquam ore fumat & eam aduerfo Soli comprelTis Ia bijs ita propellat,vt nubis rorem imitetur:nam,fi felux ad guttas refräget,arcum protinus forma-ri videbis:fed dC qui lippientibus oculis funt,fi ad lucernam refpiciant,iridem illic vident. Verum ha?c Platonis, & Ariftotelis mens eft. Anaximenes vero cceleftem arcum fieri credit, quoties Sol in aduerfam nubem radios mittit, quos, denfa crafla SC nigra cum fit, euadere non finit, fed eos in fe detinet. Anaxagoras lucem Solis ab oppofita denfa čp nube reperculfam,arcum appellat,quem lempere regione Solis confiftere dicit. Eandem quocpcaufam affert,cur duo Soles, vt frequenter in Ponto contingit, verum Solem hinc inde aftare videantur. Metrodorus,cum Solis radij nube, B inquitjintrarint, tunc nubem viridem,radiospurpureosappareredicit. De Virgu)& Gemmo Sole. Virga?,quas in ccelo videmus, dC foles gemini, partim corpus aliquod habent partim non habent; habent,-quia e nube, quam confpicimus, conflant: non habent, quia color, quem fpeda-mus, propriusipfis non eft,fed aduenticius ,vt qui ex ijs rebus fit, qu£ non funt, fed apparent: hi autem oes affedus,tam qui per naturam funt,cjj qui per adumbratione fiunt, iimiles inter fe funt. De V enti*. ANaximandrus ventu exiftimat fluxum aeris eflfe,cuius fubtilinTimasmaxime čp humidas par tes fol iam affumpferit. Stoici ventum oem fluentis aeris impetum arbitrantur,qui varias ap pellationes pro locorum diuerfitate fortiatunnä ab occafu fpirans, Fauonius appellatur:ab orien te veniens, Subfolanus vocatur: ab Vrfa fläs, A quilo dicitur: ab Africa prorupens, Africus noia-tur. Metrodorus vetos alios tum comoueri dicit,cum fol aquofa? exhalationis humore excufferit. Etefias autem,aere iam ad feptetrionem infpiffato,recedentem folem perado folftitio fubiequi. De Hyemc, & eflate. Empedocles &Č Stoici hyemem fieri dicunt, aere praualentefurfum <33 fua fe denfitate protru-C dente; teftatem autem contra, igne inualefcente, ac fe deorfum ad nos agente. De Terra, T Hales,bC qui ab eo deriuarunt philoibphi, vnam tantum terram efle dixerunt. Py thagoreo-rum aliqui duas, liane, bC huic aduerfam aliam. Stoici vnam ÖC finitam. Xenophanes infinitam ex ea parte, qua deorfum tendit, atq3 ex aere & igne compofitam effe. Metrodorus terram aeris,folem ignis fedimentum exiftimat. De Figura Teme. Thales eum fecuti,terram rotundam arbitrantur. Anaximandrus columnae fimilem, quf tn planam no rotundam fuperficiem habeat. Anaximenes menfa?, Leucippus tympani figuram habere credit. Democritus difco quidem fimilem,verum magnitudineconcauam putat. De Situ Terne♦ F Qui Thaletem fecuti funt,terram in medio pofitam arbitrantur.Xenophanes primam,vt qug in infinitum radices fuas porrigat. Philolaus Pythagoricus ignem in medio ftatuit,que totius natura meditulium cenfet:fupra quem terram huicnoftra contraria,St inde noftram collocat,quam ex oppofitafita illi dicit,& circa eam ferri :quamobrem eos,qui illic funt,a nobis videri non pofle. D Parmenides oium primus terram extra duos circulos habitabilemdixit,folftitialem QC brumalem. De Inclinatione Terr a. Leucippus terram in auftrum propendere credit,ob exilitatem,qua? adeft illi parti,eo q> feptcn-trionalis plaga-,qua? fummis algoribus infeftatur,compada fit,auftralis autem ev contrario, combii fia.Democritus demiffiffe fefe ad meridiem terram putat,quia fatis ea,qu£ illic nafcuntur fuftine-re non pofifit: nanq3 feptentrionem,cum intemperie laboret, pauca gignere: meridiem,bene temperatus cum fit, multa proferre,qua? auda terram deprimunt. De Stabilitate Terr£, Crateri quiefcere, Philolausmoueri terram affeuerat circa ignem per obliquum circulum,eo more,quo Solem dC Lunam videmus. Heraclides Poticus,&: Ecphantus Pythagoricus,^*uis mo ueri terram dicant, non tamen eam locum fuum exire concedunt, fed inftar rota? circa proprium centrum ab occafu in ortum ferri. Democritus initio terram,leuior & rarior cum effet, vagafle fatetur, verum procedente tempore grauiorem & denfiorem fodam,conftitiffe. De DiuifioneTerrx, Pythagoras ad imitationem coeli terra quinq3 cingulis diftinxit,feptentrionali, foIftitiali,£qui-nodiali,brumali,& auftrali: höru rnedius Qc duo proximi media terra cingunt,atqa pars ha?c com bufta bulla nuncupatur, vtrrnq* quod fuccedit,vfque ad auftralem de feptentrionalem cingulum, bene E temperatum cum fit, habitabilisregio dicitur, inde quod fupereft, nimio gelu torpefcit. De Concußione T errx. Thales,&Democritus terraemotus caufam in aquam referunt» Stoici concuffionem terrae fic diffiniunt: Terrae concuffio efl exitus vaporis humidi e fubterraneis locis in aerem prodeuntis. Anaximenes terrae ficcitatem,& humiditatem comotionis caufam affignat: quarum illam gflus, banc pluuia gignit. Anaxagoras terram tremere putat obinclufum aerem, qui cum in fuperfi-ciem terra: incidat, nec eam prae denfitate penetrare valeat, ambientem locum fuccutit. Ariftote-les ob frigiditatem vndicp ambientem, Qč in abeuntis locum fuccedere volentem: nam exhalatio leuis dC calida cum fit,in fuperiorem locum euadere nititur: fed,cum viarum anguftijs,& obliqui-tateimpediatur, ac fuccedenti quoque locum dare cogatur, conatus, ÖC altercatio vehemens obo-ritur,ex qua commoueri terram oportet. Metrodorus rem nullam afleuerat, modo proprium lo-cum obtineat,moueri,nifi violenter inde propellatur, vel abftrahatur: quamobrem terram quoqj fua in fede morantem commoueri non pofle, partes tamen eius interdum loca inter fefe commutare» Parmenides,dC Democritus terram aequaliter vndiqs receffifle,aequaliter quocunqj propendere dicunt,nec haberecaufam,ob quam plus huc,cg illuc, vergat:hinc % fieri,vt vibrare fe poffit, F tnouere tamen non poifit. Anaximenes ideo terram fuccuti putat, quia terram, lata cum fit, aeri tanquam vehiculo infidere credit :ahj, quia perinde atque crufta,feu tabula mari incumbat. Piato fex genera recfli motus enumerat,furfum,deorfum,in dextram,in lamam, ante, retro: horum nullo terram moueri concedit: nam, cum non habeat quo' plus inclinet,immota remanet, quaedam tamen eius loca concaua ab inclufis flatibus agitari. Epicurus fieri pofle dicit, vt ab inclufo, craf-fo c|3 aere,vt qui aquae naturam adhuc fapiat, terra concutiatur, 3C veluti fubter pullata quatiatur: fieri quoqs pofle concedit,vt,cauernofa cum fit, ab interfufo ipiritu huc illuc per cauernas difcur-rente commoueatur. De Sdlfcdme Mdris. ANaximandrus humoris primi reliquias mare exiflimat, maiori nancp parte, quae dulcis erat, igni confumpta,reiiquum,quod extenuari non potuit,amaru fubftitifle. Anaxagoras,cirm, inquit,inter initia flagnaretaqua,cotinua folis obambulatione vri ccepit,atq3 ita fatflum eft,vt pin gui in vapores ablato,reliquum dC amarum,8C falfum remanferit.Empedocles terram putat Solis caloribus aeftuantem fudorem fundere,eum 'qi maris flueflibus elutum falfedinis caufam efle. Antipho quoq3fudoremcorporumaeftuantiummarecredit.Metrodorus mare putat tanquam perG colum a terra trafmitti, atque ita craffitiem ot falfedinem ab ea mutuari: non aliter atqj tranfmifla per cineres aqua folet. Platonici,aquam dicunt, quae gignitur ex aere frigoris opera, dulcem efle: quae vero caloris operefudat,aut euaporat,falfam. De *s4ccejju,& Äecefju Maris* Anaximenes, & Heraclitus folem dicunt ventos complures excitare,8C circuducere: flantibus igitur ventis, Athlanticum mare pelli,pulfum intumefeere,tumens littora inundare:rurfus ceflan tibus ventis aquas retrahi,hoc cp receffiim,illud acceflum efle. Euthymenes Maffilienfis ad incre mentum,decremenum lunae,mare crefcere,8£ decrefcere iudicat. Plato,mare attolli credit aquis infurgentibus: fubfidere,defcedentibus: oftium enim quoddam efle per quod aquae vitro citro cjj reciprocant,inde % maris accurfum,& recurfum fieri.Timaeus coplures fluuios e Celtaru montibus in Athlanticum pelagus labi putat: horum incurfu protrudi,& inundare mare credit, defecflu reuocari,& fubfidere. Seleucus,cum ČC lpfe moueri terram opinetur,exiftimat eä fua conuolutio-ne in Lunae obuolutionem incidere, fic qj afflatum inter duo corpora repercuflum,in Athlanticu pelagus irruere, quo impetu maria cunčla attolli credibile eft. De Incremento Nilu H T Hales, Etefias ventos aduerfus /Egyptum flates Nilum attollere credit: nam cum aduenien-tis pelagi tumor ipfum erumpere non linat,increfcat,oportet,Qc alueum exeat.Euthymenes Maffilienfis externis oceani maris aquis, quas ipfe dulces exiflimat, Nilum augeri putauit. Anaxagoras /Ethiopiae niuibus,quac per hieme denfatae,a:ftiuo tepore liquefeant. Democritus 8>C ipfe niuibusjfed qua: in feptentrione fint: pera&o nanqj folftitio refolui niues illic iudicat,& eas in vapores primo,ac nubes mutari,tum ab Ethefijs in meridie,Qc /Egyptum expelli: repetinos itaq^ illic imbres effundi, quibus Nili paludes reftagnent, & Nilus ipfe abundet. Herodotus is, qui con-fcripfit hiftoriam,aequalem dicit aeftate, dC hieme Nilum ev fontibus manare,per hiemem tn minorem eum videri,ob Solem,qui tum vicinus /Egypto difeurrens, eius aquas extenuat. Ephorus hi ftoriarum feriptor dC ipfe,narrat gftiuo tempore/Egyptum vniuerfam laxari,atqj ita magna aqua rum vim erupere: Arabiam quoq? dC Libyam,rara,arenofa cp terra cum fint,ad id plurimum contribuere. Eudoxus ab /Egyptrjs facerdotibus fe accepifle memorat,permutationem £ flatis in hiemem caufam efle,vt Nilus quotannis exundet:nam,quädo nobis,qui fub Cancro degimus, aeftas ingruit, habitantibus fub Capricorno hiems adeft: quo fit,vt inde aduečlus Nilus,continuis plu-uijs aučlus increfcat, 5C ruptis alueis latiffime fpatietur. A De Sen fü. SEnfam ita Stoici definiunt* Senfus eft rei fenfms comprehefio* Multis alitem modis fenfus dicitur,nam & habitus,&potentia,&: adus, & imaginatio ea qute per inftrumetum aliquod res comprehendit,ÖL id poftremo quod ipfi odauo loco numerat animas principatum, a quo fen fus omnis manat* Rurfus inftrumentum fenfus appellatur, fpiritus intelligens a' prindpatu anima; in membra fenfuum mifflis* Plato fenfum enunciatcorporis 8c animas focietatem,ad ea qua: foris funt cognofcenda: vim nanq^ que id facit,animas:inftrumentum quo facit,corporis eiferco ueniunt autem vtraq3 ad ea percipienda,quasextrinfecus pofita funt. Leucippus, ÖC Democritus fentire &C intelligere nos putant e fimulachris rerum nos obuiantium, neminem enim intellige-re aut fentire polie, cui fimulachrum eius rei non occurrat* De Veritate Senjuum & Imaginationum. Stoici fenfus omnes veros arbitrantunimaginationum vero quafdam veras, alias falfas:ac fen fumquidem vno tantum modo falli, in ijsquas ad intelledum pertinent: imaginationem vero tam in rjs qua: ad'fenfum,cj? in rjs quse ad intelledum fpedant,aberrare. Epicurus tam fenfum, cjj imaginationenijvcram putat, fed opinionum alias falias,alias veras effe* De Numero Senjuum. B Stoici quinque particulares fenfus enumerat,vifurn,auditum,olfadum,guftatum,8cf tadum* Ariftoteles iextum quidem non addit, fed coeni quendam fenfum oium iudicem conftituit, ad quem finguli fenius fiia viia renunciant: is*n*lmgula difcernit,& quo modo ab vna re ad alia ven tum fit docet, veluti figura vel motu» Democritus plures fenfus bruta,cjj deos, habere credidit» ’ De Notionibus, Anticipatione, & Ratione. ,Gum (inquiunt Stoici) homo nafcitur,prascipuam animas partem habet, perinde atqjmebra-nam feribendis literis aptam, liquidem in ea notiones quafq? notat. Primus adnotadi modus eft, ejui per fenfus fit, vt fi quis tunicam albam videat,isearemota tunicas memoriam habet:acfi mul toties ipfam videat,multas memorias habebit: memorias multas,experientia nuncupantur,experientia quippe nihil aliud efficjj eiufdem rei fpecie plures memorias* Notionum autem alias natura fiunt, quo diximus pa«fto:aliasdifciplinaQC arte comparantur;atq3has tantum notiones appel lantur,illae anticipationes et nominantur. Ratio vero, qua rationales dicimur, anticipationibus intra primum se tatis feptenarium completur: eft aute difeurfus de re imaginabili:res autem imaginabilis 1 iniul atqs in rationali anima fufceptaeft, ratiocinatio dicitur, nomine a ratione dudo* Quapropter in reliquisanimalibus imaginabilis res no cadit, verum in nobis tantum, dC in dijs: C fedqu5s in nobis cadunt,ea genere imaginabilia funt, fpecie vero difeurfus* De Imagine, Imaginario, ImaginationeImaginabili♦ Chryfippus inter fe differre quatuor ha:c exiftimat,imaginem,imaginarium,imaginationem, 6^ imaginabile,vt Imago fit animas affectio,quas tam fe,cp audorem oftendat: veluti, cum quis al bedinem intuetur,ex afpedu affedio quadam in illius animo nafeitur, ei čp res ipfa, qu£ alba eft, refpomdet:quod de vifu diximus,id quoq3 de reliquis fenlibus cenfeatur* Imaginarium autem id eft,quod in animo fui imaginem caufare poteft,cuiufmodi funt alba,frigida,dC omnia quas exteriores fenfus mouere poiiunt* Imaginatio,affedio eft animi nullo quinque fenfuum obiedo,fed potius quadam animi propenfione excitata,ficut tironibus contingit, qui iead pradium exercen tes,fpeciem hoftis concipiunt, ÖC aduerfus eam idus fuos dirigunt: nihil tamen ipfis adeft, quod enftdiuerbercnt:nihil igiturextraimaginationi quemadmodum imagini refpondet. Imagina-bileautemeftilluddnquodinaniquadam imaginatione ferimur: atq3crebro hoedeuenit in r)s, qui atra bile dC furore laborant,quales Oreftem 8C Theoclymum legimus* De Modo Videndi. DEmocritus Sč Epicurus e re vifa fimulachru quoddä attolli putant, id čp in oculos afpicien tis incidere: no nulli radios ab oculis ad res egredi,et inde ad oculos reuerti,concedut* Empedocles radios fimulachris cömifcet,cöpofitum čp iftud radios fimulachri noiat* Hipparchus ra dios inqt vtroq3 ab oculo ad res peruenire,atq3 earü fuperficiem tanquä manum,attredare, dC fic rem foris vifam intus renunciare* Plato videre nos cefet duorum luminum conuentu: vno,quod ab oculis cmiffum ad certam diftantia prodit:altero,quod e rebus confurgens obuiam procedit: aerem vero,qui medius interuenit,affinis luci cum fit,facile vtriq3 cogreflum prasbere,prasfertim eum ignea vis oculorum ad id plurimu conducat: atq3 hec eft,q Platonis colluftratio nuncupati .... . De Speculorum Imaginibus. Empedocles a rebus vilis,quos fimulachri radios appellat, effluere dicit: hos in fuperficie fpe-euli colledos ab ignea vi, quae de fpeculo prodit, ÖC fecum trahit aerem, in quem radi) feruntur, oftedi* Democritus,& Epicurus,in fpeculis fimulachrum illud videre nos credunt,quod affidue manat e' nobis: nam finiul atq3 in fpeculum incidit,cum vlterius tendere non poffit,conuertitur, atque ita fe nobis infpiciendum exhibet* Pythagorici eas imagines fieri cenfent ex confradis vi-fus noftri radrjs:feruntur enim,ceu ferrum intenti,fed fpeculi denfitate dC leuore retufi, in fefe re deunt,non aliter atq3 manus folet: quae fi quid offendat, ad hominem fe retorquet* Hoc ad fupe-riqs caput potius attinere videbitur:fed illuc,QC alia quoq3 referri poliunt* Spuri)* B/3 De Ve Tenebris* E Stoici tenebras videri dicunt: ex oculis enim, in ipfas lucem quandam prodire: nec re vera hU Ii vifum,fed tenebras comprehendere: nam tenebrg vifum colhgunt,intercipiunt,ac retundunt: lux autem eundem difpergit,extendic,& ad res vfq? videndas producit: quamobrem aer lucidus* medij vicem nobis praebet: tenebrofus,obiedi* Chryfippus ita nos videre inquit: ä principali facultate animi fpiritusjiion ater aut obfcurus, fed igneus QC fplendens, ad oculorum pupulas mittitur: inde fi propinquus aer fimilis, hoc eft lucidus, fuerit, in coni morem ad res vfqj fe profundit: fin diffimilis id elf opacus extiterit, tenebris obuiat,atque fic eas afpicit* Ve ^Auditu. EMpedocles audire nos cenfet, aere partem intimam aurium impellente:ea fiquidem in modum cochleae obuoluta,ac tanqp tintinnabulum edito in loco fufpenfa, irruentis aeris pulfus oes agnofcit. Alcmaeon autem iftud idem fieri dicit,q> aures intus vacuae fint: vacua nanq3 oia re-fonare, quoties in lpfa vox aliqua feratur* Diogenes aerem,quem in capite habemus, percuti vo cibus 6c commoueri credit. Plato,ÖC qui iplum fecuti funt philofophi, pulfari volunt aerem, qui auribus infidetjpulfum in principalem animae fedem ferri,fenfum čp fic auditus illic committi. De olfačlu. Alcmaeon in cerebro praecipua animae parte conftituit:atq3 ipfamodoresinter refpiranduat- F tractos percipere cenfet* Diogenes autem,qui ipfam in cordis arterijs ponit,vna cum fpiritu,qui ad pulmone defcendit, odores quoqs cordis finus ingredi putat: atq3 ideo,cu quis grauiter fpirat, vt qui deftiiladonibus laborant,exafperatis QC inuifcatis plena meatibus, odores non percipere* De Gujlu* Alcm£on,cuni humiditate dC temperato calore,tum mollitie,fapores internofcere linguam ar bitratur* Diogenes autem, q> inftar fpongiae rara 6C tenera lit, fapores combibere, ÖC eos per ve-nas,quae plurimae ad ipfam perueniunt, in cor tranfmittere cenfuit* De Voce. PLato voce ita definiuit*Vox eft imperio cogitationis emiffus ore fpiritus, & aer impulfus,q per aures & cerebri neruos in animu vfqs peruenit: proprie vero holum locutio, improprie aliorum quoqj animantium fonitus,&: mutarum etiam rerum crepitus, vox appellatur* Epicurus voce afleuerat atomorum fluxum,qui e loquentibus,fonantibus, aut aliter ftrepentibus prodit: has autem atomos ad fibi fimiles primum effluere:libi fimiles appellat,qu£ funt eiufdegeneris, vt rotundae rotundis,triangulae triquetris:demum auribus impingentes, vocum fenfum iftic comittere: colligi vero,quod dicit,tum ex vtribus, cum mufto pleni efflant, tum ex infedbribus, G qui veftibus infufflare confueuerunt* Democritus aerem quoq3 dicit in fimiles atomos fciflum, v na' cum vocis atomis ad aures vfq3 conuolui: nam vt in prouerbio eft, graculo graculus aftat, dC fimilia Deus femper coniungit* Stoici non ex atomis compofitum,fed per totum cotinuum aere effe, nec interfparfum vacuum habere contendunt: pulfus igitur aer a fpiritu, fluduat in gyrum, no aliter atq3ftagnum folet iniedo lapillo: illud tm intereft, q> aquae fuperficies fubinde maiores circulos comittit,aer aute vndiq3 totusin orbes exundat* Anaximandrus vocem oriri putat cum aer fpiritum repercutit, &C eü ad aures vfq3 retorquet: quo modo conficit,& qua noiamus echo* De tVoce Corpus'ne fit ^ necne. \ Pythagoras, Plato,& Ariftoteles,incorpoream vocem arbitrantur: neq3 enim aerem ipfam effe,fed aeris fuperficiem certo quodam oris impulfu figuratam* Stoici corpus defendunt: nam om ne quod agit,aut etiam facit, corpus eft: vox autem dC agit, cu in auribus noftris refonet: dC facit, cum in fenfu,quod percipiamus relinquat* Infuper omne quod mouetur, corpus eft, vox moue-tur:nam fi in loca polita incidat,vt pila a pariete,fic vocem ad nos inde reuerti videmus:id quod in /Egypto comprehendi facilepoteft: fiquis enim intra Pyramides femel inclamet, quater aut quinquies fubinde vox eadem remittetur* H De Pr£cipud ^4nim& Parte, & Quo modo fmgula comprehendat. SToici fupremam quandam animae partem ftatuunt, quam principalem facultatem, 8C rationem appellat* Ab hac feptem alias deriuari volunt: Vifum, quem definiunt fpiritu a principali facultate in oculos vfq3 protenfum: Auditum,quem fimiliter defcribunt fpiritum ä principa li facultate in aures extentum :01fadum,quem eodem modo fpiritum dicunt,a principali facultate ad nares vfq3 produdum: Guftatum, quem itidem inquiunt fpiritum a principe facultate in linguam tranfmiflum:Tadum, quem &C ipfum quoq3 fpiritum aiunt a principali facultate delegatum in vniuerfam corporis fuperficiem, quov illic omnia comprehenderet, quaecunq3 adhaereri do vel prodefle vel obelfenobis poflent* Superfunt duo, quorum vnum feminis procreatrix facultas nominatur,quam item definiunt, fpiritum a principali facultate miffum in membra femini conficiendo deputata: alterum vocis artifex facultas nuncupatur, quam fimiliter dC ipfam inquiunt fpiritum ä principali facultate miflum in membra formandae voci accommodata* De Sede Principatus Democritus,dC Plato,fedem praecipue partis animae in toto capite ftatuunt* Strato in ea capitis parte,quae fuperciftjs refpondet* Erafiftratus in membrana, quae inuoluit cerebrum* Herophi Ius in Alus m concauitatibus cerebri* Parmenides,&T Epicurus in toto pedore* Stoici eundi in toto cor de,vel in fpiritu cordis» Diogenes in arcerijs cordis folum,qua: ipiritum continent» Empedocles in fanguine. Quidä in ceruice cordis:alij in mebrana veftiente cor: non nulli in fepto tranfuerfo» luniores quide in ea corporis parte, quae a capite ad feptum tranfuerfum peruenit» Phythagoras vitalem facultatem in corde,mentem autem dč rationem in capite, tancj in arce,habitare credidit* De Rejpirdtione♦ EMpedocles initio refpirationem fieri fic arbitratur» Cum primum fcetus humor incipit minui,nam plurimus in eius ortu fuit,tum primum aer ad vacuum replendum patetibus meatibus fuccedit: poftea calor innatus erumpere cum velit, aerem foras eijcit, dC eo reuertete, rurfus aer fubiequitur: hoc infpiratio, illud expiratio, cognominatur» Nunc autem fanguine procurfu fuo per nares aerem pcllente,& recurfu eundem attrahente,refpirationem confici iudicat» Id nos in clepfydris fpedare monet» Afclepiades pulmonem infundibuli vice preftare dixit, caufam čp refpirationiselfeattenuatumaerem in concauitate pedoris: illuc enim externus aer, quod cral-fior Iit,fertur,dč inde rerjcitur:cum pedus tale fit, vtneque multum aeris continere, neque pror-fus eo carere poffit» Is igitur qui in pedore fubfiftit aer, tenuior paulatim efficitur: dč quia totus B fimul nequit excerni, ingredientis ponderi cedens, foras egreditur: non aliter ac in cucurbitulis euenit» Idem voluntariam refpirationem effe credidit:colledis quibufdamanguftiffimis meatibus,qui pulmoni infunt,&: voluntati noftrae obtemperant» Herophilus motricem facultatem re linquit in neruis,ui arterijs,& mufculis: pulmonem cp cenfet motus quatuor habere: vnum,quo extra politum aerem attrahit: alterum, quo attradum in pedus exprimit: ter tiu, quo expreflum denuo recipit:quartum,quo receptum foras demum eijcit» Sed hi motus partim quatuor,partim duo funt: nam primum dč tertium pulmonis extenlio facit: fecundum dč quartum eiufdem vifce riscontradio peragit» Pedus autem bis tantum mouetur,femel cum fe dilatat,dč aerem a pulmo ne adducit:iterum,cum fe colligit,& acceptum anhelitum eidem reftituit» De ^Ajfethbm. , ST oici lenfus in principali facultate animi collocant: affedus in membris quos afficiunt. Epicurus vtrofq3 in membris affedis reponit* Strato tam fenfus,qj affedus, in principe animi fa cultate fiatuit: in ipfa liquidem tolerantiam fitam effe, quemadmodum ex doloribus dč cruciatibus colligi poteft: quas fortes intrepide fubeunt, meticulofi plus aequo formidant» De Diuinatione» C Plato,dč cum eo Stoicfidiuinationem admittunt,quae vel numinis alicuius praffentia,vel pro-prix mentis diuinitate, vel foluto per fomnum animo,celebratur» Verum hi plura diuinationis genera probat: omnia Xenophanes, dč Epicurus tollunt. Pythagoras arufpicina tantum impro bat» Ariftoteles dč eum fecutus Dicaearchus duas relinquut, (omnium,& furorem: nam licet ani mas immortales effe non concedant, eas tamen diuinum in fe quiddam habere fatentur» De Informix. Democritus infomnia fieri putat fimulachrorum obferuatione. Strato cogitationem, aliam quadam naturam in fomnis habere: tunc enim melius ipfam fentirc credit, atqs ideo magis etiam cognoicere» Herophilus partim a Deo fubmitti fomnia dicit,quee neceffario contingere iudicat: partim a' natura confingi, cum animus rerum fibi vtilium vel futurarum etiam formas effingit:, partim cafu fieri, confufa haec funt,& imaginum occurfu procreata: tunc enim ea fpedantur,qug defidcramus,id quod amantibus euenit,qui libi per fomnium amicas tenere videntur» De Semine. ARiftoteles, excrementum vitimi alimenti femen definiuit, quod in fe vim conficiendi tale aliquid cötinet,quale elf id,a quo proiedum eft* Pythagoras optimi fanguinis fpumam fe-D men afferit: vel nutrimenti partem quandam fuperabundantem,qualis et medulla dč fanguis eft* Alcmaeon cerebri particulam» Plato ipinalis medullae profluuium» Epicurus corporis dč animat modicum quiddam auulfum» Democritus ab omnibus praecipuis corporis partibus femen deri-uari credit, vt offibus,carne, venis* ^in Semen Corpus fit. Leucippus,3C Zeno,corpus,ipfum dicunt: femen enim pars eft anime,anima vero fecundum eos corporea» Pythagoras, Plato, Ariftoteles,vim feminis, quae ipfum ceu mens difponit,incor-poream:affufum autem humorem,corpus affeuerant* Democritus, dč Strato,vim quoqj corpus effe contenduntjfpmtus cum fit. ^An Foemina Semen dfferdt. Pythagoras,Epicurus,dC Democritus,foeminas quoqs femen effundere cenfent, feminales al-ueos cum habeant, qui in vterum ex aduerfo profluunt: atqj iftud caufam effe, vt etiam mulieres feminis vfum appetant* Ariftoteles,dč Zeno,humorem quidem eas emittere concedunt, non ta men concocf um id femen effe dicunt, verum ex congreffus fatigatione, quendam veluti fudore» Hippo foeminas non minus maribus femen effundere opinatur, quicquam tamen ipfum ad con formationem fcetus non conducere,cum extra vterum incidat:hinc mulieres aliquo t, viduas prg fertim, abfque virili concubitu femen interdum emififfe» Spurij* B/3 ij * De De Conceptu. H ARiftoteles cocipere foeminas arbitrat vtero meftruis expurgato:cu mefibus nanqj puri fan gui nis quoq? portione quanda defcedere,q virili femini cogredies fcetu exordii. Impediri vero coceptu iudicat,vteri imundicia, animi cofternatione, mulierufterilitate, viroru impotetia. Vnde Mures Foemmx' ue nafcantur. . Empedocles pro caloris frigoris ue coditionibus mares faeminas'ue gigni pronuciarihinc ty illud,quod fertur manaffe, primos mafculosin oriente QC meridie natos e terra, fceminas autem fub ieptentrione 5C occidente. Parmenides oppofitum fentit, mares ob defitatem in feptentrio-ne,fceminasob raritate in meridie genitas. Anaxagoras tum mafculos procreari dicit, cum dextra partis femen,in dextram vteri ceciderit,^ finiftre in finiftram: fceminas autem cum locorum permutatio fada fuerit. Cleophanes,cuius metionem fecit Arifto teles, mares e dextro,foeminas cl^uo tcfticulo, prodire credidit. Hipponax in naturam feminis caufam refert: nam fi validum QC compadum extiterit, mares: fin imbecillum 8C diffluens, fceminas procreat. De Monfiris. Empedocles monftra nafei dicit,fi multum fuerit femen,fi paucum,fi diuulfum, fi euanidum, fi inordinato motu lmmiHum. Strato, vel quia additum, vel quia detradum, vel quia tranfpofi-tum,vel quia tumidum aliquid fit. Non nulli medici, quia tunc vterus fpiritu diftortus fuerit. , F Cur Mulieres,qua/nuis Frequenter concumbant, Maro tamen concipiant. Diocles medicus faepe concubentes foeminas raro concipere iudicat, vel quia femen non emit tant: vel quia minus, cj conueniat: vel quia tale, vt in eo vis prolifica non fit: vel quia caloris, frigoris, humiditatis, ficcitatis q?, plus minus'ue, quam par fit, habeat: vel denique quia refolutus vterus,femen non contineat* Stoici virilis membri obliquitatem culpant, vt qui rede femen eia-culari non polfit: item genitaliafi inter fefe parum conueniant,veluti cum vterus introrfum abfi ftit, penis autem illuc non attingit. Erafiftratus vterum tatum accufat,qui modo latior eft, qj de^ ceat, modo angufiior:aut callos habeat, quibus vteri meatus obftruantur. De Geminis & Tngemmts* Empedocles abundantia feminis,Ar difiindione, duos tres'ue fimul infantes concipi dicit. Afclepiades id ipfum natura femini aferibit: nam vt hordeum reperitur, quod duarum 8C trium ordinum fpicasgignit,ita fertilififimum femen extat,quod duos plures'ue fcetus procreat. EratE ftratus in apprehenfione matricis caufam refert, vt in brutis quoqj contingit: nam earum vterus cum bene purgatus fuerit,tunc ad corripiendum femen defeendit. Stoici vuluas dicunt habere lo > culos: cum igitur in duos femen inciderit,geminos: cum in tres abierit,trigeminos fcetus edi. G Vnde Similes Parentibus Filijgignantur* . Empedocles foetum illi fimilem fore dicit, cuius femen fuperarit:diffimilem,fi calor qui ferne tnfequebatur, euaporarit. Parmenides e dextra parte vteri patri fimilem prodire infantem arbitratur, e finiftra matri. Stoici e toto corpore dC anima femen defeendere cenfent, ei us vnam-quamq3 particulam ad fimilitudinem membri illius, a quo defeendit, componi, perinde ac fi pictor aftaret, qui ex alicuius infpedione vultum fimilibus coloribus effingeret: atq3 hoc pado ge neris forma figura q3 retinetur: Cum vero tam mater,tp pater ferne effundat,fi matris femen vincat, matri fimilem filium nafd:fin vincatur,patri. Cur Dtßimiles Parentibus Filij nafcantur. Complures medici cafu oC fortuna id euenire putant: nam fimul atq3 tam maris,cg foetmn&fe-. men refrixit,diffimiles parentibus nati redduntur. Empedocles ad mulierum cogitatione,quam inter concipiendum habuerunt, infantes formari credit: fiquidem illas q> pieffam imaginem fta-tuam'ue aliquam eo tempore adamabant, imaginibus ftatuis cp fimiles foetus plerunq3 genuiffe. Stoici tacita quadam difeordia radiorum 6l fimulachrorum mentis, quo tempore femen efflue- • bat, parentibus filios diffimiles reddi arbitrantur. H Vnde Mares Infoecundi},Fcemin£ Steriles fiant* Medicifceminasfterilesinquiunt vteri denfitate, raritate, duritie, obftrudione, quam vel caro vel callus faciat:item animi läguore, corporis tabe, 5C eiufdem malo habitu: vel demum, quia diftortus conuulfus'ue fit vterus. Diocles viros infoecundos arbitratur, vel quia femen prorfus non emittunt,vel quia minus cp coueniat,vel quia infoecundum: vel quia vieto pene fint, aut ita diftorto vt iaculari femen in vterum non valeat,aut ita pufillo vt in vuluam non afeendat. Stoici difeordes coeun tium vires qualitates čp culpant, quas fiquis diuelIat,Čč fui genaris alteri coniun-. gat, euincet natura, &C foetum procreabit. De Mulorum Sterilitate. Alcra^onmulos ideo non generare credit, q> genituram nimis tenuem habeant, id autem frigiditate contingit: mulas autem non concipere, quia ipfarum vulua non hifcat,id eft os non pan dat. Empedocles in eius paruitatem et anguftiam caufam refert,vt quam pr£ exiguitate,cu etiam ventri retorte cohaereat,nec iacftus feminis attingat: nec, fi attingeret, ipfum excipere poffet. Dio cies Empedocli confentit,fe plerunq3 in difledionibus vidiffe icribens mularum vuluas oblique collocatas: euenire'que,vt ea de caufa mulieres quoq3 non concipiant. *An A An Foetus in V tero fit Animal. P Lato foetum m vtero adhuc exiftentem,animal idcirco arbitratur,q> fe moueat, q? alimetum capiat,q> demum increfcat, Stoici contra partum ipfum ventris defendunt: non aliter enim infantes, atqp frudus,quos arborum partes effe conftat, cum maturuerint,decidere* Empedocles St ipfe refpirare quidem, non tamen animal eile foetum in vtero putat, Diogenes fine anima par tus efiundi fentit, magno tamen calore praeditos, qui ftatim vt in lucem editus eft infans, in pulmonem conuenit, St exeo loco frigentem aerem trahit* Herophilus naturales motus infantibus relinquitjfpirationem adimit:motionum autem inftrumenta,neruos elfe:ied partum tum deni-* que animal euadere, cum primum editus aerem attrahere coepit* ; Quomodo Foetus m Vtero Nutriatur* Democritus, Epicurus,infantes dicunt in vtero commorantes nutrimentu ore fufcipere: hinc fieri vtin lucem editi partus,mammillas quam primum ore conquirant: nam St intra vuluam pa pillas quafdam efle,e quorum foraminibus alimentum ducunt* Stoici per vmbilicumfcetibus tranfmitti nutrimentum afferunt: 61 hac de caufa obftetrices ipfum ftatim,vt quis editus eft, ligare confucuiffe: oris qi ridum digitis aperire,quov cibus aliunde iam conquiri incipiat* Alcm eon, B perinde atq3 fpongias, vndiqj toto corpore alimentum foetus alfumere credidit* Qjiid Primum in Vtero Abfoluatur. Stoici mebra pariter oia copleri dicunt* Empedocles fpina primo, quae carina* fpem inter corporis mebra p fe fert, Alcmeo caput,in quo princeps animi facultas cofiftit* Ariftotcles cor,a quo venae pullantes & quiete origine ducunt* Aliqui magnu pedis digitu: Quidä vmbilicu malunt*. Cur SeptimeQres Infantes V iuant. ARiftoteIes,&: Hippocrates,ita hac de refentiuntJj Si intra feptem menfes vterus impleatur, Hippo.in libro deorfum inclinat,& id quod editur viuit*Sin impleatur quidem,furfum autem repat,foetus d;~ fe?ci; P.ariu quidem in odauum menfem ortum differt: fed cum extenfione debilitatus vmbilicus,alimetum aa^'nü^ u!u-vix adducere queat,infans vbertim,vt folebat,non nutritur,atq3 ideo femienedus fame nafcitur* Quo'd fi nonum menfem expedet,vtero iam defcendente,tum qmxp integer egreditur* | Poiy In eodc'5fl Prin busdies centum odoginta duos St dimidium fufficere putat, vt ortus aliquis viuat: quod fpa- c,i>1°' dum quauis fex menlcs comprehedat,feptimum tn computatur,quia dies vitimi feptimum mea fern incurrunt: tot autem diebus a bruma ad folftitium Sol peruenir,ac redit: Octo vero mefium non viuere,quia furfum rediens vterus vmbilicu diftendat,diftentus non facile nutrimentu tranf C mittat,atq3 ideo foetum imbecille reddat* Mathematici odauum menfem ideo n-afeentibus inimicum pronunciat, quia nulla focietate odauum zodiaci lignum cu primo teneatur: feptimum amicum, qni oppofita radiatione i ungat’: q> fi quis odauo menfe nafcatur St viuat, infcelicem St breuem omnino vita tradudurum* Sunt autc a fe inuice difiunda Aries St Scorpius, Taurus &• Sagittarius,Gemini St Capricornus,Cancer St Aquarius, Leo St Pifces, Virgo St Aries, Libra £t Taurus* Diocles St Empirici fcire fe dicunt odauo mefe natos viuere,infirmos tn eos,atq3 io frequenter mori* Timteus duodecim menfibus partum geftari credidit, nouem tn eos interdum exiftimari, interdum St feptem, quia non femper ftatim a conceptione menftrua fupprimantur* De Ortu Animalium, QVi mundum genitum dicunt,afalia quoq3 genita concedunt,& interitura: qui ingenitum afferunt,ea fibi volunt femper fuccedere,partcs*n*mundi funt animalia*Quamobre Ana-— xagoras,& Euripides,nihil,inquiunt,interit eoru quf funt,fed in aliud comutatum,di-uerfam fpeciem fufeipit. Anaximander in aqua putat animalia primum orta, fpinofis čp corticibus inuoluta fuiffe: verum poftea cum tetatis proceffu in ficcum exiuiffent,obtrito cortice modicum tempus fuperuixiffe. Empedocles animalia primum edita, queadmodum St ftirpes etiam> D nequaquam inter fe rede commiffa credidit, fed parum conuenientibus partibus compofita: fecundo nata,fic inter fe partibus iunda fuiffe dicit,vt quales nunc ftatuae funt,tales viderentur: ter tio poftmodum orta membris ex fefe prodeuntibus extitiffe: quarto demum genita non amplius ex vno aliquo fimili vt terra vel aqua conftitiffe, verum e fefe, iam fceminarum pulchritudine ad procreandum viros incitante* Cunda vero animalia pro temperaturae conditione quatuor gene ribuseffediftinda:fponte nanq3 alia aquas petunt, tanqp naturae fux plus accommodas: alia aerem adeunt,q> eius in fe plurimum contineant:alia terram incolunt,ex eo quia fuapte grauitate ii luc trahantur: alia toto pedore vocem effundunt,q> aequali temperatura conftttuta fint* De Generibus Animalium: & an Omnia Senfuprxdita Rationis yfum habeant. . •- Extat liber Ariftotelis, in quo quatuor generibus animalia facit, terreftria, volantia, aquatica, ccdeftiatftellas nanq3 ac coelum ipfum arbitratur animal immortale ratione cp praeditum. Demo critus, St eum fecutus Epicurus, coeleftia non enumerat* Anaxagoras animalia cunda rationem agendi quaniuis continere non dubitet, omnibus tamen,quam pafflbilem St metis interpretem appellamus,non concedit* Pythagoras,& Plato,bruta quoq3 rationem habere fatentur: corporis autem intemperie rationis viu carere,prgfertim cum loquendi facultatem non habeant, vt canes St fimi:c,qute licet aliquid ganniant,non tamen illud quicquid id eft,eloqui valent* Diogenes St ipfe non expertia quidem,bruta rationis afferit St intelledus, veru partim corporis crafiitie, par- Spurij* B ß ii) tirn tim humore nimio,nec difcurrere,nec aduertere,fed affici perinde,atq3 furentes folent,in quibus E prxcipuaanimi facultas delinquit. Quanto T empore Foetus in V tero Formetur, EMpedocles in hominibus a trigefimofexto die foetum incipere dixit, vnde quinquagefimo , panibus omnibus abfolui. Afclepiades in mafculis,q> calidiffimi fint,vigefimofexto dic me bra diftingui,quinquagefimo confummari credidit, quofdam tamen etiam intra hoc tempus for mariifceminas autem intra duos menfes incipere, quarto compleri, frigidiores cum iintralia^ au tem animantes ex elementorum facili congrelfu pariter totas &C inchoari, SC abfolui. Ex Quibus Elementis Membrafingula Conflent. Empedocles carnem ex aequali quatuor elementorum portione conflare voluit: neruos ex igne, terra, &C aquae partibus duabus ;vngues ex neruis, aeris contadu refrigeratis:offaex aquae &: terrae partibus aequalibus compolita quidem videri, conflare tn e quatuor elementis, inquis bus ignis & terra dominanturtfudores ÖC lachrimas,attenuato &C eliquato fanguine manare. jQuo T empore Homo Perfečlus fit. Heraclitus,& Stoici, homines inquiunt perfedos efle,tranfado fecundo feptennio,quo tempore femen adolefcentes excernere incipiunt:nam $>C arbores tum perfedas haberi,cum frudum F gignere coeperint:imperfedas, quoad frudum effundere no valuerint. Ariftoteles poft feptem annos homineperfedum exiftimat:abeo fiquidem temporeboni mali notionem puerisinef fe, difciplinx cp tum eos capaces haberi. Alrj tertio feptenario perfici nos arbitrantur, q> iuuenes fa di tunc:pubefcimus,£f plurimum corporis viribus praeftemus. De Somno & Morte. A Lemnon fanguinis rcceffu in venas ipfius confluxui deputatas fomnum fieri cenfet: morte vero,fi prorfus ois illuc abfcedat,quia frigidum corpus, ita nimium redditur: expergifei ve ro nos idem fanguinis tiufdem reditu putat, Empedocles calore fanguinis parumper frigefado, fomnum: prorfus reffigerato,mortem,oboriri credidit. Diogenes,fi,inquit, fanguis, qui per vni uerfa membra diffufus eft, venas impleat,et aere qui in venis continetur, non tn totum in pedus dC ventrem pellat,fomnum pariet, ÖC ea mebra folito plus incalefcent:fin totum protrudat, mor tem inferet,Plato,Stoici,dormire putant animalia quiefeente fpiritu illo,qui fenlibus vigilantibus miniftrat, non quia velut in terram concidat, fed q ad principem animi facultatem f eratur, qux intra fupercilia fedem habet: occidere vero, fi fpiritus ille prorfus omnem motum amittat. Somnus & Mors Animifint an Corpons. G Ariftoteles tam ad animum,čp ad corpus,fomnum quidem fpedare iudicauit: fomni vero cau fam effe vapore,quem venter incaput fubmittit,&: calorem,qui in corde viget,crudo alimeto refrigeratum: morte vero folius corporis effe,mori nanq3 animam non poffe. Anaxagoras ex longa corporis fatigatione fomnum excitari credidit,corpus čip non aium ipfum affici: exterum aias quoq3 mori, cum a corpore feparätur. Empedocles mortem opinatur difceffum eoru,ex quibus homo conftitit: propterea čp tam aias,qj corpora,occidere: fomnu vero caloris feceffu aduenire. .An Stirpes Animaliafint. * EMpedocles non folum animatas,fed animalia quoq3,ftirpes arbitratur: id autem conijci,q> fe rcommoueant,q? ramos intentos teneant,9 addueflos vix fequi permittant, q>remiffos celeri ter adeo reducant,vt pondus etiam fecum auferant, Ariftoteles animam quidem eas habere,non tamen animalia effe concedit: animalia nanque fentiunt, appetunt, 8C ex eis aliqua etiam intelli-gunt. Stoici, 8C Epicurei, ftirpes ne animam quidem habere volunt: animalia nanque folum ani mam habere, ac eorum alia concupifcere &C profequi,aliarationemquoq3 poffidere: ftirpes autem non animae,fed cafus inftindu, pullulare. Quo paffo Stirpes Augeantur, H Empedocles, inter animalia ftirpes primum e terra natas afferit, ante qp Sof circumageretur, dies č|3 ä node diferetus effet: Eas quoq3 maris ÖC foeminae rationem coniundas habere, ex temperamenti conuenietia: Crefcere vero ob calorem,qui terrae fubeft:quamobre ipfas fic terrae par tes effe,vt fcetus vteri: Frudus autem ignis 3C aquae illius, quae ftirpibus infunt, excrementa cen-feri:Frodes amittere, quibus aeftatis calor humorem abfumpferit: femper frodere, quae maiorem fucci copiam habent,vtlaurum,oleam,palmam: Saporum varietates, cum ex alimenti diuerfita-te,tum exftirpium differentia,nafci,quq e terra id quod fibi fimile eft,attrahunt:neque enim tam vitium differentiam,quam foli diuerfitatem,diffimilia vina procreare. De Nutrimento & Incremento. Empedocles animalia cenfet alimenti conuenientis acceflu nutriri:crefcere, multi caloris prüfen tia: minui,caliditate diminuta: tabefeere demum dC extingui, vtroq3 ablato: Huius autem xta tis homines,fi primo genitis hominibus comparentur,infantium inftar effe. De Febre. I"1 Rafiftratus ita febrem definiuit: Febris eft motus fanguinis coceptacula fpiritus fubintratis 2 nullo febrietis affenfu fadus.Navt mare cu nullis ventis infeftatur,quiefcit:cu aliquo vento pr^ter modü impellitur,vndiq3 fluduat: fic in corpore cum fanguis excitat,fpiritus conceptacula . fubit, A fubit,ibi £{3 calefaclus totum corpus incendit* Placetquoq^ipfi febrem et vnum ex illis aedden-tibus efle,que alicui morbo fuperueniunt* Diocles ex ijs,quae videmus, ea quae latent intueri nos monet:dC cum videamus,inquit,inflammationibus,abfcefTibus,vulneribus £{3 febrem fubfequi: oborta febre, licet aliquid litorum fieri non cernamus: intus tn aliquid eiufmodi fadlum eife cre-ciendum eft. Herophilus etiam nuilo prascedente morbo,febrem quandoqj concitaridixit* De Morbis* Alcmaeon fanitatem conflare credidit ex aequalitate caloris,&C ficcitatis,& frigoris,&T humidi--tatis,item dulcedinis,amaritudinis 5C id genus alijs: morbos autem excitari, quoties litorum vnu aliquod caeteris dominetur: fingulorum nanq3 exceifus focietatem diifoluit, atq^ ita morbum pa rit. DiocleSjCum ex inaequalitate elementorum, quibus corpus compofitum eil,tum ex aeris con ftitutione, morbos oboriri exiilimat* Eraiiilratus aegrotare nos arbitratur ob alimentum vel nimium, vel inconcodtum,veI corruptum: fanos viuere, ii ciborum quantum fufficiat, aflumpie-rimus: 5C dum eos ailumimus, ordinem quendam feruemus. De Senečlutc♦ Stoici,3d medici pariter omnes,confentiunt fenedtam inopia caloris aduenire: ac qui plus ca-B loris habuerint,tardius fenefeere* Aiclepiades,/Ethiopas arbitratur celerius alijs in fenium deue-nire, iexagefimo fiquidem aetatis anno,quoniaeorum corpora Sol plus, qj par fit,excalfacit:Britannos contra annis centum viginti perdurare: nanq$ cum frigidam regionem incolant, calorem ingenitum diutius conferuant: Aithiopes enim,quos iugiter Sol relaxat, rarum: Britannos,cum fub vrfis degant,fpiifum corpus habere,atq3 ideo longiorem vitam ipfos traducere* € GALENO ASCRIPTVS LIBER CVI TITVLVS PROGNOSTICA DE DECVBITV EX MATHEMATICA SCIENTIA Iacobo Antonio Marifcotto Florentino Medico interpreto ExprcJJa autem ferefunt Graea verba Latinis verbis „nequa forte fiatfenfus permutatio aut ambiguitas, ^itque ex collatione vetuliorum exemplarium multa loca cafligata & reftituta. CBNJVR A Magnx experientiae liber, pleriičp tamen negle&us, quiapleriq; etiam diuinae funt Aftrolo-gix ignari. E quibus aliqui ob idipium cp illam ignorant,eandem etiam contenunt. laudat ScientiaMathematica priuatim (j; Mšlrologia,quamMedicinahtilemej]caffirmat* CM P* /♦ D probandum quidem eifentialem efle Mathematicam fcientiam ve! ipfa Stoicorum philofophoru virorum authoritas fufficiebat, qui tö libros elaborarunt,tu vitam,qualis fit,oilenderunt. Nihilo minus tn, qm etiam in prasfenti fermo nobis eil de illis, quas ars medica pollice tur,neceifariu eil eorum teilimoniaafferre, qui in ea fuere probatiffi-mi,vt notum fiat cundlis ipibs et medicos,quos afeifeere fibi oportuit prasuifiuam fuas artis parte, fi quidem non oes, plerofq3 tn,Mathema ticas feientiae illa tuliile accepta* Hippocrates igit $č vetuilate admo dum notus,fcientiaadmirandus,inquit, Quicunq3 exercentes me . dicina,Phyfiognomoniae funt expertes, horü mens in tenebras .deuo luta torpida fenefeit* Non folu dixit haud redle fadlurosfverum etia erraturos: nam dixit per tenebras vagari metem illoru, qui Phyfiognomonia vii non fuerint. At Phyfiognomonica pars, aftrologixeft particula maxima* Qui igit aliqua Iaudauit particula,multo magis celebret ipfum co tum* Diocles vero Caryilius {medicus}- dC rhetor non folu alTerit ipfe (vt tu quocp noili) fed 8C veteres infuper teilatur ab illuminatione &T curfu Lunas morboru prognoilica folitos eife con ficere* Quando igitur tanti ac tales tu dignitate tum fcientia viri, non tm eius quas in medicina habef, praecognitionis hasredes, fed et fadli fuarum fedlarü authores, {huic atteilatur, quo padlo hoies,} qui hancquafi per manus acceperunt,frudlu č}3 ex alienis laboribus capiut, quicquam de rnMufcrytis his addubitabunt^ Quocircatu quoq3 AphrodificharifTime,fiaccuratedecubituselaboraueris c*dlclkHS **ie modu,&: prasdidlos viros fueris fedlatus, e pulcherrima tue artis parte capies fructum,prascogno c a’ fcedo ac praedicendo, qug fint aegrotantibus euentura* Hinc vero tradlauonem inchoemus. Spurij B/2 iiij De Luna Ex antiquis '> ; t)e L un& tim motm tum luminis incremento ač decrement o fluocunqi loco Zodiacifit: E "Varia cj; eiufdem cum reliquis Planetis configuratione C^4 P. Z« AN te omnia Luna conftderare oportet,num ea moueatur addedo an demedo numeris, non luniimbus,ficuti decepti funt quidam* Si ergo,vbi quis decubuerit, Luna in aliquo duo-ex antiquis. decim partes confti tuentium fignoru incipiat -{propriae magni tudini addendo &cy proprijs nu-meris moueri,progrediens ad £quipartiu:eft aut /Equipartium ide quod diameter -{fiue oppofi-tirni:}- maxima faciet epifemafiä -{ideft affignatione, feucömotione,feu turbatione*y Maxime verdjii et coniüdionalis fuerit, vbi fcilicet cöiundione foluta tedit in pleniluniu, et feratur in cur fus quantitate maiorem,fub centelimu 8C ödogefimum gradum interficit* Si vero, vbi quis de-ex antiquis, cubuerit,Luna demendo moueaf,morbus vfqs ad oppofitu faciet comotionem* -{Luna enim ad oppoiitum hoc eft ad centefimum SC odogeftmtfm gradum conuerfa}* morbum in magisfalu-breconuertit* C Aduerte autem animum admotus teftimonia cp ftellarü* Si enim,vbi quis de-tex antiquis, cubuerit,Luna in maius moueat, f Marti Soli qiy cöftgurata,augebit morbu,& periculofum red * 'videtur lege det* Si vero,luminibus numeris cp augeat,circa oppdfitum,periculu proculdubio afferet* Si ve-dum,saturno. ro phäetonti -{id eft fpledenti} Ioui quocunq? modo fuerit cofigurata, morbos line periculo fa- quadratu ciet: vel in quadrato fadacomotioneincolumesreddetadoppoiitu* Si vero phlegethoti Satur- F no configuret numeris demes, circa nonagefimum gradu inflabiles reddit ac periculo fos* Quo'd fi coniundione foluta ad minora ferat, circa centefimu 6C odogefimu gradum abfq$ ullo dubio interimet* Si vero Soli vel Marti in decubitu configuret,numeris demens,vel etiam luminede-ficies,minuetur morbus ad gradu nonagefimu,& fada cömotione ad fanitate conuertet* Quo'd fi coniundione foluerit,Sč adhuc minuatur,circa cetefimum 5C odogefimu gradum incolumita ti reftituet* C Verum affumere reliquas etia ftellas oportebit, per fingufa figna,quo pado fe habent,illinc etenim,duodecim figna Luna permeate, caufe morborum cognofcuntur* Ante oia autem fcire oportet,fi quis neglegenter fe in calculis gefferit,riihil ei fecundum verum eile fuccef- * ex antiquis, furum :li vCro non fuccedat, in lpfo, non in re, caufam erroris merito futuram* Numeri autem pon fecus ac in lpfanatiuitate difquirantur, ex hifce enim veritas certa cognofcetur* De configuratione Luna in Ariete. C^4P. 3* SI fadusfuerit dccubi tus,quando Luna eft in Ariete, 8C Marti vel Soli configuratur, morbus a capite erita Solis teftu,atq3 meiiingem dolebit,^ erunt continuae febres,&T infomniae,&: ar dor,<5^ iitis,& afpera lingua,et thoracis incendium,vel hepatis dolor,&pulfus elati ac inordinati* His vtile fuerit fanguinem educere, 6č adhibere omnia quae frigefacere queant Sc mitigare, na Gj erit delirium atqj phrenitis* Quod fi nulla benefica Lunae complicetur, habeat čp Saturnus eandem figuram, vfip ad diem feptimu interibit in primo quadrato,dC Maxime fi Luna numeris vel lumine augeatur* C Si autem fadus decubitus fuerit,vbi Luna eft in Ariete, Qc aliqua maleficarum ex oppofito vel quadrato ei configuratur, vel cum ipfa apparet, ftellam ipfam videre oporte bit,qux nam lit* Ac fi quide fuerit Saturnus, caufae in capite funt, lethargus,fine fenfu,a!to foiri no oppreffi,infrigidari: adhuc autem inaequales,nunc quidem remifto morbo,nunc vero intefo«. Quo'd fi illa quoq3 luminibus,vel numeris,vel vtrifq? demat,vt tibi antea dixi,ad didum gradu nonagefimum,maximam habebit commotionem* Sed dC reliquas quoqj adiunge* Nam li lup-*t/iliter Sol. Piter vel Venus aliqua annuerit configuratione,in fummum veniet difcrimen, at oppofitu prae-tergreflus feruabitur* Si autem folus Mercurius propofitae coftitutioni configuret, abfqj dubio morietur* Et fi igneus quoq^ Mars propofitae figurae configuretur, redeptores tu potius exifti-mabis* Quare oportebit te omni prudentia vti, fcientem huiufce ftellae frig idiores efie affedus atq? rheumaticos* C Si vero Luna configuretur Marti vel Soli,numeris addens vel etiam lumini,inducet ea in capite affedus,alienationes mentis,phrenitides,circumdolendas,inflamationes, inccdi^cujuccty^ quafi cruetationes* Oportebit igitur in cundis,vti illis quae frigefacere valeat ' et difcutere, atqj hifcequidem maxime circa quadratum:nam poft tertium -{vel quintu}- die au- H ex antiquis. geri incipit morbi magnitudo:affedus vero periculofi erut 3C acutiffirrri vfq3 ad oppofitum* Si * dpcusre,ein autem Mercurius propofitae Hgurae configuretur,periclitatus feruabitur: namqj hic confentit cu tpreßis }(edui Marte, econtra vero a Saturno diflentit* C Si vero vbi fadus fuerit decubitus,Ioui, vel Mercu-detur legendu no dC Veneri, vel etiam alteri ipforum tantum, Luna configuretur, morbos quidem facitinie- . . tapeti* Tg, 1. qUaleS, bC in diuerfos affedus deuoluuntur, fed omnino feruatur. Te ergo oportet diaetis adlii-gefldtionibws. P)ere animu,horis deambulationibus,& balneis,8C vino exhibendo: qui enim Saturno coti t aliter ex figurante decubuere,dC balnea cupiet,ÖC quiete,& ledu cibum čp multum,ÄT caletem potu: Qui dtiquis manu aute Marte, potum frigentem,motum,vinum,ventos. Oportet ergo te a proprio iuxta quamli-feriptis. pro - bet ftellam defiderio haudquaquä retrahere: quaelibet enim ftella, quibus rebus f deledatur QC %“tair fL °Ptat^is etlä iuuat*> Vt enim mihi videtur optime Aphrodifi,ne putato huiufcemodi curatio cit fnnfir nes me^icac rationi aduerfari* Ego enim,qui cognitas habeo ftellarum naturas, effatus fum tibi, 'mw delinet‘ ftulbus rebus qualibet deledetur,vt in eundis, labi non poflfis* at que hac de fi ' De configuratione LunC dolor intefiino-rum, SC hypochondriorum inflammatiorSc febres adßricßae, & in remifTione&intenfione inaequales :dC pulfus abditi,crebri cp,ac inordinati. His ergo conuenient calefacientia omnia QC re laxantia* Quo'd fi beneficae Lunam non afpexerint,circa quadragefimum periclitabitur. Si aute beneficae Lunam afpexerint,longum paflus morbum feruabitur* C Si vero aliquis decubuerit, quando eß in Virgine Luna,& cum ipfa eß Mars,vel oppofito aut quadrato afpicit,erit morbus a fl uxu ventris,dC in affeeßum vertetur dyfentericum,& erit fanguinis fluor,hulceratio <33 in inte ftinis,febres tenues fluidae,S>C pulfus debiles crebri <33,&T collapfae appetentiae,8>C ßomachi fubuer fio* Hifceconuenientomnia,quaeconfiringunt* Quod fi beneficae Lunam non afpexerint,trt gefimo die interibit* Si autem benefica: Lunam afpexerint, feruabitur* C Si vero aliquis decubuerit, quado Luna eß in Virgine,crit morbus a difpofitione coeliaca,doloribus cp ac inflatione ventris: atq? incipient veluti ex flefa cocßione}- alia quidem per ventrem acuta effluere, alia vero f pervrinas ferri viridia, 8C male olentia:praecipue vero punefiiones tanquam in diaphragmate D fiunt,ac flomachus refoluitur, totum vero neruofum collaborat, ab initio enim ßatim oculi funt affidue vigilantes* Quod fi ea ex minimo etiam curfu impulfa ad maiora moueatur,cofigwetur autem illi Mars, vel Mercurius, vel etiam Sol, delirabunt quoque loquelis impediti* Oportet ergo illis vti,quae denfare dC contrahere humida poflfint: inutilis autem frigidae exhibitio,^ omnis fuccus frigidus* Quo'd fi a quadrato ad maiora vertatur, accuratius a quocunque frigefacien te arceantur,etenim vfque ad diametrum periclitati in affeeßum coeliacu, vel dyfenteriam dcuol-üuntur,atqueitaprotracßo morbo defiriunt* Si autem huic conßitutioni Saturnus cofiguretur cum Mercurio,vel Venere, vel Ioue folo, nihilo minus erit diuturnus morbus, QC fpleniciaffe-<ßus atq3 renales,nifi q> etiam fic quoque protraeßo morbo, atq3 illo affließi, feruantur* C Si vero aliquisdecubuerit,quandoLunafolamouetur,neq3 afpicitur, fiue addat fiue demat, fiue quocunque alio figurae modo fe habeat,fanguinis fluxum patietur.Soluit autem hofce morbo Luna, circuitione peraeßa* Pallidi autem &coloris atri multo tempore aegrotantes fiunt, nihilo tamen minus feruantur* SiveroIuppiter,vel Venus, vel Mercurius, vel quilibet ipforum,vel etiam omnes, in decubituannuant,nihilo minus, quae funt in ventre, fluxu laborabunt: in ipfoau-tem figno vfque ad quintum aegritudines foluunt* Oportet vero vini quidem vfurn indulgere, balneorum autem deuitare* Ve V c configuratione Lnnx in L ihr d. C^AP. p. E. I vero aliquis decubuerit,quando Luna eft: in Libra, dC Saturnus eu ipfa eft, vel oppoiito ant quadrato afpicit,morbi origo erit ex potu vini, dC maxime ex crapula, fi lumini numcris'que Luna demat,fiat qp in nocfte decubitus.Äffeclus aute in capite dC thorace erunt, defluxus dC tuf-fes a principio,^ in capite fopor,&: ablatae appetentia,QC duplices intefiones,& continug febres, t Videtur le- & f crebre} atque imbecilles. His ergo conuenient calefacientia omnia. Quod, fi cum Marte gendu,pulfus quoq?eandem retineat figuram, proculdubio in oppofito morietur. C Si vero aliquis decubue trehri. rit,quado Luna eft in Libra,dC Mars cum ipla eft, vel oppofito aut quadrato afpicit, erit morbus ex fanguinis abundantia,^: erunt febres intenfae,& elati pulfus,6č mentis alienatio, dC phrenitis, dc inibmniae exceffus,5<: in toto corpore inflammatio. His coueniet fanguinis detracftio, ac om nia,quae valeant habitum extenuare. Quod fi benefica Lunam non afpexerit, in diebus decem ^ interibit. Si autem beneficas afpexerint, vfqs ad oppofitum periclitatus feruabitur. C Si vero ali quis decubuerit,quando Luna eft in Libra,caufa erit ad extrema, dolebunt etenim ipfa, dC ignea erunt,atqs eam qux in profundo eft magis, caliditatem manifeftabunnftatim vero foporatur, dC magis oculos tanquam ad fomnum conuertunt,&: abfqs appetentia iacent.lta ergo naturaliter in t kAI nutri- hoc fignomorbffiunt,in quo fallunt aliqui, faffiduu nutrimentü} caufantes. C Si vero,quädo F ? meti 'defetfu. ipfa mouetur ad minora,Saturnus,vel Venus, vel Mercurius, vel quilibet ipforu accefferit, vfq* ^ilqtudra^ ad oppofitum proculdubio phrenitiflant. Quare calefacere oportet, atque vti iis, qute difcutere tum. queant QC repercutere,& afferuare in quiete atq? cuftodia,ne forte aquam furtim bibant. Ita enim quae funt in ventre excreta vfq^ ad oppofitum,morbi facient diflblutione:nihilo autem minus in longiora dC inaequalia mala deuoluti,veluti periodica, hoc pacfto feruabuntur. At fi folus Saturnus fuerit,peribunt. Si autem in praedidaconftitutione magno curfu feratur, yfq^ad oppofi t In manuferi tum 0’° febrium intentionem dC remiflionem f multa palTi>feruantur. C Si vero, quädoLuna Ptismibufda, eil in Libra,Mars dC Sol Lunae opponantur,caufat in capite erut, cephalalgia, dC rheumatifmus, CKvVi vn f ^ & hemicrania. Qubd fi Mercurius acccdat,caufae erunt in oculis,fufiufiones, glaucedines, pupil «.vupAhiffcLv - larum dilatationes. Oportet ergo vc plurimum fanguinis detračfione vti: vtiles autem dC excre-T er,t. Pexati nones per ventrem.Sic vero diu perdurantes, nihilo minus periclitabuntur,in eodem aftedu etmaqiialiter manentes<, Qubd fi Iuppiteraut Ven us quocunqueconfigurationis modo complicentur, falui *JJedl' fient,in eifdem a Aedibus manentes. Quod fi ipfa haud afpiciatur, ac fi decrefcat, maligne quide Additum ex aegritudines erunt,3C inordinati pulfus,qui difficulter cöprehendi queant: nihilo tamen minus, antibus. vbi ad oppofitum Luna peruenerit,morbum foluit. Hoc aiitem fciatur, in omnibus tropicis ÖC G sequinodialibus fignis, malignas effc aegritudines. Dc configuratione Luna in Scorpione. C^4P. io. SI vero aliquis decubueri t,quädo Luna eft in Scorpione, 8C Saturnus eft cum ea, vel oppofito aut quadrato afpicit,morbi origo erit ab exhulceratione aut inguinum aut locorum abditorum ad anum vel pudendum. Qubd fi Luna numeris addat aut lumini, feruabitur aegrotus, ac praedpdc fi beneficae intueantur. C Si vero aliquis decubuerit, quando Luna eft in Scorpione, & cum ea eft Mars, vel oppofito aut quadrato aipicit,lumine autem deficit,ac numeris demit,ma xirne fi beneficae intueantur,in primo quadrato feruabitur, aut vfquc ad oppofitum: nam morbi erunt mites,dC qui facile mutentur. Scito autem eandem effe rationem in omnibus fignis,quan do huiufccmodi figurae inciderint. C Si ergo aliquis decubuerit, quädo Luna eft in Scorpione, sunt in anti- morbus erit ab horroribus minimis. Hi enim contemnentes-fmorbos atque deambulantes,} augebuntaffecftus. Caufa autem,procatarcftica erit invefica, dC partibus quae coxas interiacent, r aut etiam hulceratio fedis. Ad tertium vero vfque diem recftus febricitans, morbum augebit, * ksiL conum- Quod fi numeris addat, dC praecipue ab dppoiltione, dC cum ipfa fit Mars, per Scorpionem Bione. $£ ferrum in occultis locis noxam patientur.Qubd fi Sol quoqs ,vna fuerit ac configuretur, apo- H t sunt in an- ftematum ad coftas noxam patientur. Si autem ad maiora vertatur: eft autem hoc, -f quädo diur tiquis. nus Lunae motus graduu eft}circiter quindecim p longitudine, noxam ad coftas accipiet,6f per vomitionesfanguinemautexcretioneseiicient. Oportetergoa' frigidae potu arcere continen- ^ ter,<5f in quiete afferuare. Inutiles vero funt clyftereSjdfqux frigefacerequeant cataplafmata,^ fanguinis per cucurbitulas detraefio: inutilia etiam balnea. Vbi vero Luna vfq3 ad vnderimum venerit, tum fic praetergredientes longos faciunt affetftus, tum itidem periclitantur. Qubd fi Iuppiter dC Venus vnä -cum Luna fuerit, aut configuretur, erunt quide mala propofita, at mo-> ra protrada feruabuntur. Temporum autem vel dierum quantitas a complicatione ftellarum ti bi mnotefcet,nam durant aftedus vfq$ ad earum afpebtu. Determinatus enim eft decubitus vfq$ ad oppofitum, pratergreffae autem oppofitum diuturnas ftellce faciunt aegritudines. C Sivero aliquisdecubuerit,quandoLuna eft in Scorpione, SC Saturnus eft cum illa, aut configuratur,dC minora percurrit,vel etiam ad coniundionem fertur, proculdubio refoluentur:^ deuoluentur in mala diuturna,veluti qui defluxum circa pudendum aut proxima fedi loca patiuntur. Quod 11 nulla benefica applicetur aut configuretur, in ipfis interibit malis. Quod fi Luna ad maiora excitetur, dCei Saturnus configuretur,propofita quidem mala obuenicnt,at protrada mora feruabuntur. A feruabuntur. Naturaliter autem iuxta hoc fignum funt inutilia balnea, omnia'que qua; poffint fluxionem eiere. De configuratione Lun# in Sagittario. C^iP. n. SI vero quis decubuerit,qn Luna eil in Sagittario,^: eil cum ipfa Saturnus,aut oppofito qua-drato'ue afpicit,erit morbi initium ex humidorü tenuium q3 de acutoru rheumatu fluxione. \Ahtn Dolebunt aute articulos,& patientur febres,quae cü rigore inuadunt,&: affignationes erunt cum ertas, i.conßi-rigore,ac frigebunt extrema.Quando igit Luna lumini numeris qj maxime demit, duplices erut tlmone-alfignationes,& febres aftridae,&: abditi pulfus. His conuenient ea,qug refoluunt de calefaciurt. Quod fi benefica Luna afpexerit,periclitatus feruabitur,vbi oppofitu preteneriu -{At fi benefi Fx rnamßri-ea non afpexerit,vfq3 ad oppofitu interibit.} C Si vero quis decubuerit, qn Luna ei i in Sagitta- P**s-tio.dC cu ipfa eft Mars,vel oppofito aut quadrato afpicit, vel lumine eadem augefeit de numeris, ex plenitudine de crapula inflabilis erit morbus de periculofus. Erunt enim continua; febres,de intenfae dC fluida;,Öl cholerici affedus,8f ventris fluxiones, de debiles pulfus. His igiturconue- * xoKiP1^ nient ffigefacientia eunda dC aftringentia. Quod fi maleficae Luna afpexerint, die feptimo in te ribit. At fi benefica; eam afpexerint,vfq3 ad oppofitu periclitatus feruabitur. C Si vero aliquis de B cubuerit,qn Luna eft m Sagittario, morbus a balneo erit de frigido aere, de totu corpus rheuma - „ infeftabit,&T erunt in facie pulfus,& gingiuarum dolor dC dentium :caufa autem procatardica in * ^/. amim pedore erit. Quo'd fi Luna minora percurrat,precipue vero fi ad Solem feratur, dC cu illa fit Saturnus,vel Mercurius configuret*,erunt in pulmone h ulceratio nes, de in fepto tranfuerfo inflam mationes,totum%corpuserit inflammatum. Oportet autem adhibere vim habentia ficcandi. Sunt vero etiam vtiles fanguinis detradiones vfqj ad quintu. Quod fi etiam a decimoter tio gra du ad decimumquartum moueatur,afflidi,vfq3 ad quintu peribunt. Si autem luppiter vel Ve-nus propofitae conffitutioni fuerint praefentes,futura quidem funt ea mala quae diximus, fed fer-uabuntur. Quod fi Luna ad maiora moueat,5£ fola fit,feruantur. CSi vero Luna ad maiora fe-ftinet,&: illi Mars dC Sol configurentur,maxime quidem frigore aut tuffibus corripientur.Natu raliter aut iuxta hocfignu vigili^ fiunt,& nodu mala intenduntur: fiunt autem valde parui pulfus. Oportet vero fbuere,& in obfcuro loco habere cubantes.Balnea autem funt inutilia, de vni uerfa,que facile refoluunt. Si igitur benefice intueantur,periclitatus feruabitur. Quo'd fi Luna a beneficis afpicif,aut ab vnaex ipfis,morbi foluentnon admodu vehementes fadi, in oppofito. De configuratione Lun&in Capricorno. C^iP. iz. V SI vero aliquis decubuerit,qn Luna eft in Caprieorno,atq3 tum numeris tum lumini demit,dC Saturnus iungitur ei, vel oppofito aut quadrato afpicit, initium morbi a perfrigeratione er it *^l.mulns balneorum,& rheumatis tenuibus, de in thorace eriti fenfus grauitatis atq3 in pulmone, tufles a principio,&T affignationes cum rigore,S>C intenfiones nodurnae, de febres intenfa?. His igitur calefacientia omnia conueniunt. Quod II benefice Luna non afpiciant, vigefimoprimo diemo ritur. Si vero eam beneficg afpiciant, viuet quidem, fed patietur longum in pulmone affedum. CSiautem decumbataliquis,qnLunaeftinCapricorno,aciungitureiMars,veloppofitoaut * quadrato afpicit,initium morbi a vomitu erit, de cholera, vel corruptione f, vel} tarda codione. -j-^Uter,ex Morbus igit erit periculofus de acutus,dC neruoru contentio,& fluxus ventris, de in ano acrimo nia,f dC hulceratio.} His conuenient oia,qute frigefaciunt de adftringut. Si ergo no afpiciat be -j* ln manufer. nefica Luna,quinto aut feptimo die interibit. At fi eä benefica afpiciat, poft feptimu periclitatus eorn loco,hac feruabitur. CSi vero qs decubuerit,qn Luna eft in Capricorno,caufa procatardica a labore erit, funt, et febres de indigentia.Erit aut in dorfo dolor,& horroru infultus,8£ infultuu frequetiores affignationes, continua tr vt de fecunda de tertia fiat: dC corpis totius piloru erediones, dC febres adftrida;,8f ordines inter- fimda.o' de* D rupti. Haec ego tibi frequentius propono, vt ex hmoi fignis aflequare de conficias egritudine. biles pulfu,et Quo'd fi numeris demat,frangit fgrotis vires,de morbu adauget,de in loquela balbos reddit, dC m t^orace cu tarditate furfum fpedantes. Si aut Saturnus etiä configuretur, aut fit vna', periclitantur qui- een*ltim' dem vfq? ad oppofitum propter febrium intefiones: at fi benefica complicetur,feruantur,ac diu perdurant in malis. Si vero in propofita conftitutione Mars vel Sol configurentur,affedu quidem liberabuntur,fed in affedus periodicos incidunt,& ita feruantur. Quo'd fi Luna addendo, numeris augefcat,fit q3 ei prariens vel configuretur Saturnus aut Sol, augefeunt mala vfq3 ad op--pofitum,& cu periculo egrotant.Si autem in quinto augefeat, oppofitu omnino non fuperabüt. Si vero Luna fuerit cu loue vel Venere,f vel Mercurio,}vel etiam vtrifq3,erunt quidem caufae t 'videtur y** propofite, fed feruabuntur. Animum ergo aduerte, naturaliter enim iuxta hoc fignum morbi Ctirc-periculofi fiunt. Quare balneis oportet abftinerefirigid^que exhibitione:ad f geftationes vero f m impreffo feu ledos penfiles,} vndiones, atque exercitamentaconuerti. De configuratione Luna in ^fquario. CxfP. 13. * manuferipto\ Slautem decubuerit aliquis,qn Luna eft in Aquario,numeris addens ac lumini,ei iungitur Saturnus, vel ex oppofito aut quadrato afpicit, initium morbi erit a laboribus, vel infomnia, vel itinere.Erit igitur m^qualis in intenfione de remiffione morbus: de vfq3 ad oppofitum ferua bitur, bitur,prefertim fi benefica Luna afpexeriu CSi vero aliquis decubuerit,qn Luna e m Aquano, E lumini demens ac numeris, dt Mars iungitur el, vel oppofito aut quadrato afpicit, erit morbus ex antiquis -£acutiffimoru affeduum:dt periclitatus ieruabitur poft nonu diem, prefertim fi etiam beneficas sod. Luna afpexerint* C Si vero aliquis decubuerit, qn Luna eft in Aquario, erit morbus}- ex prg- grefia aliqua caufa bubonis oborti,vel ex ocree,aut ex pudendorum dolore« Et ita febres erunt ar dentes dt intenfas,&f imprimis incendiu extremoru,fitibundi 6(3 ac frigid^ appetentes, dt frequen tadditur ex tius exurgentes* Quo'd fi ea per magna feratur,& configuretur f, vel accedat infuper Mars,vfqj manufiriptis, ad quadratu mente permutabitur* Vtiles aute erunt fanguinis detradionesritem cp fi non a fri-sei. gide defiderio prohibeatur,^ fi in luce decumbant* Si vero etiä ad maiora percurrat,vbi ea fue- rit in quadrato,ac nullatenus fuerit morbus imminutus, vfq3 ad oppofitu interibunt* Si autem propofiteconftitutioniIuppiter,vel Venus, vel vtriq3, atteftetur,&: ipfaLuna ad minorafeftina bat eo tpe,quo decubuit,vfq3 ad oppofitum periclitatus feruabitur. Si vero lumini demat dt nu meris,configuretur aute Saturnus,vel etiam Mercurius infuper accedat,mala quide eadem erut, fed largos fluxus ad artus patientur: reddet aute mala longiora, dt hydropem aliquo pado often det* Et fi etiam a media conftitutione per minora moueatur,in ipfo aftedu morientur* C Si ve *is*l.marna. r0 Luna fub decubitum per media percurrat, quas quidem propofita eft:, caufa erit, vbi vero diu E adduntur ex ?grotarint:> feruantur* *£ Si vero Luna a' nullo afpiciatur/ifque cum Venere, vel Mercurio, vel manuferiptis. Iouc,in decubitu,vbi in ^qualiter habuerint, a morbo feruantur*}- De configuratione Lun&tn Pifcibus* C^4P. 14. SI vero aliquis decubuerit,qii Luna eft in Pifcibus,ac lumini demit numeris cp, dt. iungitur illi Saturnus,vel oppofito aut quadrato afpicit,morbi initiu erit a balneis,dt frigefadione,vel te niTibus fluxi onibu s. Ex trem a enim crebo f rigefcent,&T erunt cum rigore febres, dt alfignationes duplices,& capitis conftridio,di pundurarin mammillis,& dolor hypochondriorum,&: pulfus abditi tenues c[3,Sl articulorum dolor* His conuenient eunda, que calefaciunt dt quas relaxant* Quo'd fi benefica Luna afpiciat,oppofitum prgtergreflus feruabitunhabebit autem diuturnu articulorum dolorem* C Si vero,qn eft in Pifcibus Luna,numeris addens, dt lumine augefeens, Mars ei iungitur, vel oppofito aut quadrato aipicit, initiu morbi erit a plenitudine,vini potu, dt cruditate* Incipit enim a' die tertio augeri morbus,nodu aute erunt intefiones, dt thoracis ardo-* res, 5: ratiocinationü interruptio,& phrenitis,& in capite conftipatio,& febres ardentes, dt fit is, dt vini defiderium,^ pulfus elati* Elis conueniet fanguinis detradio,&: omnia qu£ poflunt habitum demoliri. Si ergo beneficas Luna non afpexerint, in primo quadrato interibit. Ar fi Lu- G na benefice afpexerint,vbi oppofitu pretergreflus fuerit, periclitatus feruabit* C Si vero quis de cubuerit,qn Luna eft cum Ioue,vel Venere,aut in oppofito quadrato ue, id čp fi quis in quolibet tst t ridetur %no decubuerit,vfq3 ad primu quadratu vel oppofitu * f* bf A t fi maleficg Luna afpexerint, nui hic deejfe alte 1° morbi ordine icruato vexatus, vfq3 ad oppofitu}- feruabitur* Magnum quid aute in decubitu ru,feruabitur. conducit etiä hora*Nam fi benefice in horofeopo fint,vel cceli medio, Luna vero fit cum malefi-jb-\ex anti- cis,vel in oppofito quadratoue,vita tutabuntur* Si vero contra malefice in horofcopofintcfve! quis. C02fi medio,}-Luna vero fit cu beneficis,ei officiunt qui decubuerit* Oportet igitur optimu me- c f ex anti- dicummathematicequidemfcientiememinifle,fcrutariaute diligenter diem horam cpdecubi-quis. tus: dt niundu contueri,quo pado habeat,nihil enim fit fine mundi confenfu* CSi vero aliquis decubuerit,qn Luna eft in Pifcibus,caufe morbi procatardice av balneis,vel frigida potione,erat* Statim enim neruofum patitur,dt funt circa ftomachum dolores,nudi aute difcurrunt,lateru do-. lores,& fpirant difficulter,et febres adftricftas dt in profundo, dt pulfus tenues comprehenfuque difficiles in affignationibus,quos tamen infra duas horas immutant,dt remiffius continenter ha Ex antiquis, bent: dt que circa ventrem, tenuia funt,deinde urine male olent* Vtiles aute funt -f adhibite cucurbitula,at inutiles}- fucci oes,qui infrigidant* Quo'd fi Luna a quadrato maiora percurrat, Sa H turno configurata,ufq3 ad oppofitu periclitati feruantur* Siuero in propofita conftitutioneLu *%yd.satumo. na percurrat,Idui,uel Mercurio,uel etiam utrifp,configurata, erunt quidem caufe propofite,ad * opov. hf c uero uentre dolent: ac frequen tius exoluuntur,ut fine pulfufiant* Quo'd fi a media figura floßt*, ad minora feratur,configurata Saturno,ne quide quadratum preteribut* Si autem Venus quo-cunq3 modo complicetur,quioppofitu pr^terierint,decidunt in dyfenteriam, pallentes čp fiunt, ac pedes intumefcunt,& carnes collabuntur: cum autem hoc pado diutius vita traxerint, nihilot tamen minus intereunt* Si uero currat ad magna, pariter 43 Marti, uel Soli,uel utriq3,configu-t ridetur ad- retur,caufe procatardic^ erunt omnes,! infuper tamen dt febres intenfe, dt inflammatio in hepa dendum, quas te,ac toto corpore dolentes,extrema autem ardentia propter affignationes inuicem fuccedentes* diximus. Conuenit ergo dietis uti, que ualeant nutrire:naturaliter enim in hoc figno neq3 fanguinis de- t ^iddut ma tradiones per phlebotomiam fad^ f cöducent* Quo'd fi nulla beneficarum complicctur, ufque mfiripti, ne% ad oppofitum periclitabitur* At fi Iuppiter uel Venus afpiciat, uel ipfa Luna ad minora feratur, balnea. ufqs ad oppofitu ualdeuexati feruantur. Vtendumergo equalibus remediis,&: qu£ facile adhibeant* Si uero Iuppiter uel Venus configurent Lun^,que dt ipfa Marti uel Soli configuretur, numeris cj3 addat dt lumini,nihil proderunt beneficae,namq3 interibunt* De A Ve Portubus cafibns & Vulneribus: de Chirurgia eligendo,& Vario eins ei.entu: de eucntu tandem Duorumyqui eodem temporejint morbo correpti, C*AP„ iqt VOIoautem nihilo minus ÖC hoc te fcire, ea qua; circa partus accidut,& cafus,&T vulnera qax repente fiunt, & quaecunque his funt fimilia,eodem modo effe infpicienda, quo in decubi-tibus oftenfum eft: Chirurgias vero,quae ex deletu fiunt, 3C quaecunque his hmilia funt,nempe chirurgiae in oculis,verbi gratia dilatationis pupillae, vel fuffulionis, vel glaucomatis, &; q ua;-cunque his tunt fimilia, tune eile exercendas,quando Luna lumine ac numeris ad augmentum tendit,SC ei benefica; configurantur^ Reliqua vero,quando illa minuitur,vel benefica compli- Ex antiqm cantur,aggredienda SC. inchoanda* H ulceribus vero depafeentibus, tumoribus'que^edici ad- rnanu(crpis hibeant manum, quando Luna lumine deficit, ÖC Ioui ac Mercurio configuratur, magis autem, *&*&*• quando etiam hihorofcopum contuentur* Quando vero illa Soli coniuncntur, vel coiunčlio-nem foluit: vel a maleficis afpidtur: & vel eft in Virgine vel Capricorno vel Pifcibus: nemo in* cidat,nam quibus inciditur,detrimento afficiuntur* Quo'd fi cum Luna maleficg quoque horo-fcopum infpiciant,maxime autem Saturnus,non curabitur id quod eft incifum,ni(i rurfum incidatur*}- Nofle autem oportet, cum augefcitLuna, 3C numeris addit, 3C lunguntur ei Mars aut B Sol,vel conftgurantur,confumi corpora illis,quibus ignis adhibetur: Cum vero illa minuitur,et numeris demit,atque ei Saturnus vel Mercurius iunguntur,aut configurantur, confumi corpora illis,qui infrigidantur* C Illud vero tibi adiicio, Quando duo eodem die atque hora decubuerint,hoc pacfto confidera,eorum £tates comparando* Atque fi Luna numeris demat, quando aliqui decubuerint,3>C configuretur Saturnus aut Vcnus,qui iunior eft,prius conualcfcet,ficuti an- Mercu- rea quoque dixi in luperioribus praeceptis: ÖC vitra figni congruentiam, in oppofito liberabitur* r**. Qui vero eft fenior,periclitabitur, vel in alios affecftus deuoluet pro figni congruentia f: vel mor f additur in bo diuturno detentus feruabitur* Quod fi Luna augeatur numeris 3C lumine, 3C Mars aut Sol mamfcnpis, configuretur,periclitabitur iunior poft quadratum et oppofitum iuxta figni,in quo Luna fuerit, m quo Luna * congruentiam.Sed fi Luna beneficis 3C in lenioribus 3C in iunioribus configuretur, iuxta ipfius fuerit. figni cogruentiam feruabuntur* H^c ego tibi idcirco enarraui,vt hac ipfaconfiderandi ratione vtens, nulla in re labi poffis* GALENI LIBER DE PARTIBVS ARTIS MHDICi V ...... C E N S V R A Liber, qui nifi Galeni fuerit, eo tamen aučfore dignus videtur. Non nulla Medica artu Partitiones nulla methodo condit ut t* u D On abfqs ratione mihi quidem,Iufte charifTime,de partibus Artis me dicae dubitare videris: quippe quum alios alio modo eas partiri ani-maduertas* Sunt enim quidam,quos pofils audire fecantes totam artem in pharmaceuticen dC chirurgicen 3C dietetičen, id eft in eä quae medicamentis,^: eam quae manuum opera, 3C eam quae vicftus ratione medetur: ÖC has deinde in alias partes, non tamen vt omnes mox eodem modo has partiantur* Non nulli vero in therapeuticen id eft mcuratricem,&:eamquae hygieme ideftfalubris appellatur* Alij 3C prophylacfticen id eft prguiforiam, inter has in prima ftatim partitione introducunt: ficut quidam 6C analepticen,quafi refumptiuam dixe ris* Sed aliqui praeter has,euecfticam hoc eft eam,cuius munus eft,optimum corpori habitum introducere* Sunt pr^tereaqui lftis omnibus gerocomicam, hoc eft eam partem, quae fenes regit, annumerant: quemadmodum alij eam partem,quae infantium curam habet, quam graeci paedo-trophicam vocant* Alij vero praeterea cofmoticen id eft decoratoriam, quam ä fucatoria commo tica graece appellata,diducunt* His autem non contenti quidam, praedičfis partibus aliam quan- dam DE PARTIBVS dam exiguam quidem partem primae ftatim fecliom' addun t, phoneticen id eft vocalem appella- E tam: dC hoc non nulli ita indiftinde proferunt: Alij vero diftinguunt, atque oftendunt, tam illis qui vocem commodam cupiunt, quaNm illis qui prout eorum natura exigit, opus effe vt 11011 fe-cus vocem, ac alias eorum adiones habeant* Hi tamen nunquam ad id deueniunt, vt figillatim has huius artis partes,profequantur: nempe fi hoc feciffent, non omnino a' ratione haec eorum partitio videretur effe aliena* Verum, quum partibus aliis negledis, vnius tantummodo meminerint, ipfi fe lpfos videntur redarguere, quo'd fuam abfque methodo & ratione partitionem in-jflituantjVtpote qui ne maximas quidem partes omnes attingant* Nam de harum ipfarum partitione in minores particulas,confentiunt omnes: fed Alrj,vt ex his quafdam tanquam huius artis partes admittunt, ita quafdam omittunt: alias tamen praeter has primae partitioniannumerant, quemadmodum illi qui phyfiologicam quafi naturalium rerum inueftigatricem, ac etiam patho logicam quafi affeduum perfcrutatoriam, dixeris: Alij vero dC materialem illis addunt, QC eam quam grgci femioticen quafi fignificatiuam dicunt: dC quidam caufalem addunt gtiologicen appellatam a graecis* De Partitione,Medica artis fecundum Empiricos. CMP+ x* EMpirici omnes fere 111 hoc conueniunt, quovd nimirum duplices fecundum genus primas F artis differentias conftituunt: alias enim aiunt finales effe, alias vero conftitutiuas* Dum vero has particulatim enumerant, non aeque deinde inter fe confentiunt* Ex ipfisenim nonnulli funt, qui figniHcatiuani ac curatricem dicant effe finales:alij vero, falubrem:altj etiam decorati-uäm ÖC vocalem illis tpfis addiderunt* A t inter conffitutiuas, eam quam graece autopfian appellant (& eft eorum obferuatio atque memoria quae vnufquifque ipfe infpexit) & praeterea hifto-riam,inter partes reponunt quidem omnes,fed non ita deinde omnes tranlitum fimilis artis partem faciunt. Dum figillatim etiam vnamquanque harum in partes minores fecant, minime funt vfquequaque concordes Empirici cum Dogmaticis.Et nimirum fi quis ita omnes voluerit medicinae partes appellare,vt Rome fieri confueuit,vbi in multa & ad minima fere' illas partiuntur, vt alios dentarios medicos vocent,alios auricularios,& eos etiam qui ani morbos curant,fuo nomine appellant, in anguftias multas detrudetur haec eorum ratio :quanquam huiufce reiocca-fionem praeftiterit oculariorum medicorum nomen, quod non modo nunc,fed iamdiu,impofi-tum eff* Porro fiquis oculorum folummodo fit futurus medicus,non erit deinde abfonum, quin dC dentium fit alius,atque ita etiam figillatim caeterarum particularum omnium noftri cor-poris,vtfinttotfubinde medici, quot funt ipfae particulae: &C praeter eafuffufionum pundores,G herniarum'que ac calculorum incifores. Vnde mox, fi ita liceat loqui,plures etiam fint futuri me dici,quam fint corporis particulae: pro quocunquc enim affedu vnus erit medicus* Nempe mirum non eff,fi ars ea quae maxima fit,tot admittat fediones, atq$ etiam fi in maxima duitate pro harum vnaquaque ftatim aliquis reperiatur, qui inde medicus dicatur:neque enim in exiguo quodam oppido poffet quis fibi vidum parare, qui tantum fuffufiones oculorum pungerer, aut hernias incideret: Romae vero &Č Alexandriae,prae mortalium iaeis multitudine, poffimtquem. cunque alere,qui aliquam etiam ex his artibus,tantummodo profitetur* Vnde huiufcemodi medici, vrbes faepe mutare coguntur,vt idem tota (exempli caufa) Grgcia illis afferat, quod aliis qui in Italia funt, fola Roma. De Simplicibus & Inßrumcntanis Partibus humani Corpocis♦ CM P. 9. VErum enimuero mihi operepretium fore exiftimo,fi fermone vt ego fentio, ita inftituero*. Nam quales ex lpfa natura,fint minimae artis particulae, iam primu di dum eff* Reliquum aute eff ,vt mox exponamus,quas oporteat minimas particulas appellare: id vero exemplo quodam explanabimus,quod non erit a noftro propofito alienum,immo defumetur a' re, quae nobis fit vtilis proculdubio futura. Itaq? vt in corporum noftrorum fedionibus particulas oes ad mi- H nimas vfqs fecundum fpecie ferutamur, quae etiam elementa ienfilia appellamus: ita ctia artiu mi nimas oportet particulas inueftigare,quae ipfae fint fenfilia elementa* Et quidem inftrumeta funt caput,manus,pedes,caetera q^huiuffe generis: fed horum dein funt etiam fug partes, capitis inquam aures,facies,nafus,& collum etiam poffumus inter partes capitis connumerare, 8č praeterea cerebrum,ÖC ambas membranas,caluariam,arterias,venas,neruos,6f poftremo cutem,quae omnes ex prima ftatim incifione inueniuntur* Harum vero partium quaelibet in alias diuiditur particulas,de quibus omnibus abunde in adminiftrationibus anatomicis adum eff: quantum ve ro ad praefens negotium fpedat,fatis erit fi vniuerfas figillatim proponendo,corporis fedionem ad elementa vfque infinuauerimus* Arteria igitur, quantum ad eius rationem pertinet, duplici tunica conflat: iam enim fatis monftrauimus,quare videatur lpfa triplicem ac etiam quadruplice habere tunicam.Porro' ex eius tunicis, altera obliquas habet fibras, altera vero redas: quas fibras non amplius in aliam quampiam fpeciem partiri poffumus, quippe quae minime ac indiutduae fpecie fint* Nempe ea confuetudo eff, vt partes ille, quibus adio quaepiam demandata eff, qu:e vniuerfo animanti aut necelfaria aut apprime vtilis fit,a nobis inftrumenta, a grgeis organa, appellentur; minimas vero illarum particulas, non hoc tantummodo, fed fenfilia etiamelemcnta, appellamus*- A appellamus*Huius genens funt fibrae' quibus vnumquodqß inftrumentorum contextum eft,fi-curi arteriae,venae,nerui,inteftina,ventricuhis,vterus,& vefica:hgc enim omnia e tunicis conftYit que ex huiufcemodi fibris contextae funt*Ex his etiam fibris funt membranae, ligamenta, dC caro tum ea quae iimplex eft: tum etiam illa,qua: eft vnicuicp vifceri peculiaris,quamq>* non nulli pare-chymaappellant,quafi affufionem quandam dixeris*Eteundem ordinem cu his feruant,os,char-tilago, adepsep, ac caetera qua: eiufcemodi funt, quae poteft merito quis noftri corporis fenfilia cie menta appellare. Sed praeter has funt partes inftrumentariae,quas non erit malum recenfere,nimi rum arteriae,venae,nerui,lacerti,tendines,oculi,vterusjinteftina,renes,ventriculus,lien,iecur,puL mone%,& cor,Öl cetera omnia,quae huiufce ordinis funt* Exemplo Partium nojiricorporis Medica artis Partium conflitutio. CMP A 4. PRo iftius itaq3 exempli fimilitudine,pu(ftoriam fuftufionum artem talem vniueria: artis medicae partem exiftimabimus,qualis ea eft corporis pars,quam inftrumentum,feu (vt graeci > organum appellamus,cuius vnaquaeqs particula ex proportionerefpondet fenfilibuscorporis elementis. Huiufcemodi vero partes arris,funt notiones illg,quas non nulli graece theoremata vo cantriatini vero praecepta* Prima nanq$ cognitio fecundum fpeciem eft illius inftrumenti, quod B pungendum eft* Secunda eft illius particulae huius inftrumenti,vbipungere oportet.Terriaeft menfurae, que fit pro aftecftus ratione.Quarta conuerfionem refpirit*Quinta remotionem fuffu-fionis e" loco,quem obtinebat* Sexta circa aftričtionem verfatur* Hae profečro funt notiones vlti-tnae,minimae,atep etiam fimplices,quaein alias fimpliciores non amplius fecari poflunt* Nihilaut in praeientia refert dicere notitias,aut notiones, aut fcientias,aut theoremata, vel pcepta,ficut neqj ii partes dicamus,vel particulas, vel portiones* Igitur ea fcientia, que de pugendis eft fufTufioni-Busens conftituta eft particularibus fcientrjs,quas nuper explicaui: vniuerfa tn ratio curadi fuffu-iiones,ali)s quibufdam notitijs eget,et illis quidem duplicibus fecundum genus* Sunt autem hae: prima quidem preparatoria: fecunda vero illa, quam apothcrapeuticcn grgei appellant* Siquis etenim velit aliquem repletum plurimum, aut prauis humoribus refertu, vel etiam fm caput dolentem,ad hrnoi operationem deducere,is inflammationes in membranis,que puncftg fuerint, facile excitabit,6d vniuerfum caput male afficiet: quod ne fiat, arte preparatoria erit opus: cuius in-ftitutum eft, corpus totum ab excrementis fuccilcp fuperfluentibus expurgatum 6C vacuum, atq$ et caput ab omni doloreimmune reddere* Vnde dC ea precep ta,quibus hoc agedum eft,arris funt elementa: quemadmodum 5C ea,qug ad id pertinet, vt poft manuum opus expeditum, oculus ab G inflammatione, caput vero ab omni lgfionecuftodiatur*Et huiufcemodi praecepta funt elementa arris medendi, hoc eft vltimg atq$ minimeillius particulg* Nimirum is fermo fit a nobis propofi-tus in exemplum pro ceteris alrjs affecftibus vniuerfis, quorum fcientia figillarim eum inter partes artis ordinem obtinere videtur,quem in animali pars ea,quam inftrumentum appellamus* At definiri hocexacfte abfcp labore non paruo, omnino non poteft*Putabit enim facile quifpiam, 9 eodem penitus modo fe habeat notitia curandae inflammarionis,quo illam fe habere diximus,qua curandte funt fuffufiones: & id ipfum etiä de curando vicere,aut fracftura,aut eryfipelate, decp alijs affecftibus dicemus*Id tamen verum non eft,quia eandem rationem, quam in animantis corpore pars ea obtinet,quam inftrumentum appellamus,eandem inquam curande inflammationis notio inter arris partes obtinet: & quem ordinem oculus inter animalis partes feruat,eundem ea cognitio , que curat lippitudinem, feu (vt greci aiunt) ophthalmiamuEft vero Ophthalmia inflammatio externe oculorum tunicg: licuti peripneumonia grecis dicfta,pulmonis inflamatio eft: dC pleu ritis,membranee coftis pretcnfe: vnde hi omnes affecftus inflammationes quedam funt. Et alia eft ars curande inflammationis generarim: alia vero eius, que ex certa particula definitur, qug male affecfta fit: Ocut etiam cum inftrumentum communi quadam appellatione dicimus,et cum de cer-D to quodam dC definito inftrumento loquimur, aliqua intercedit differentia* Sane nos in libris de curandi methodo monftrauimus, aliam efle artem curande inflammationis in vniuerfum: aliam vero huiufce,que hanc particulam occupauerit* Medica arm Partitio d corporis .Ajfedlibm. C MP. 5. AT Empiricus negat vllam efle generalem ipfius inflammationis f m fe ipfam curandi rationem mulla tamen neceffitas eft imprgfentiarum in his verborum fubtiiitatibus verfari* Sed fummatim dicamus,9 pofteacp ars medicinalis eft de morborum curationibus, notitie curandor u morborum fimplicium, atcp etiam mox compofitorum, in primas prmcipaliftlmasqj partes par-tiendg funt*Nos vero in eo libro, quem de differentrjs morborum infcripfimus, quot fint morbi limplices,quotq3Compofiri, monftrauimus* Quod fi nonmodo morbis profligatis ad medicina lem artem pertinet corpora reftituere integre valetudini,verum(vt in alio libro aN nobis oftenfum eft]) fanos tueri QCferuare, alia quoqj erit huius arris pars, Salubris appellata, qug priori, curatri-ci inquam, ex oppofito aiuifa eft*Et iftius alie quoqa funt particule, ipfa nimirum prgcepta, quibus fingtllatim omnium noftri corporis partium valetudo tuenda eft* Sed fi tertia euam quedam corporis conftitutio reperitur, quam neutram appellant, necefle quoqj fuerit efle tertiam artis partem, que Preuiforia dicenda erit*In hoc vero liatur) efle videntur, qui manifeftam quidem Spurij* C y habent DE PARTIBVS habent inteperienynon dum tarnen egrotant,quippe cum poffint adhuc fuas obire folitas adh'o- E nes,quiq3 nulio adhuc malo tenentur, quod fenfibile fit, led tm infenfibili: queadmodum illis co tingit, qui a' cane rabido morfi fiunt, vel qui venenum hauferunt, quod non nifi poft tempus aliquod interficit, ln his affecftibus verfari videtur pars artis praeuiforiae, quemadmodum rurfus ad aliam huius artis particulam, quamrefumptricem vel graece analepticen appellamus, illi attinet, q nuper ex morbo liberati funt,adeo tamen funt viribus imbecilles, vt neque balneis vti, nec ea, qua: foliti funt, agere queant, Eft 8C pars alia, quam Gerocomicam vocant, de fenibus regendis, quse nullam videtur certam habere confh'tutionem:fiquidemfenecfius nec omnino morbus eft, nec integra omnino fanitas, Non nulli dC rationem educadorum infantium in hunc ordinemre digunt,quam P^dotrophica appellant :aiunt,n.q> corporis cura fic habenda eft, vtillius ftatus exi gere videtur. Addunt praeterea quidam partem aliam, quae, q> optimum habitum corpori indu-cedumftudeat,abiilis Euedrica appellatur, eam alij gymnafticam nominant: Vt tandem primx maximcEC]3 artis iftitis,quae circa corpus verlatur,partes hg fint:curatrix,refumptoria, praeuiforia, ienum cuftodiedorum ratio,infantium educatrix,euedica feu optimi habitus indudrix, ac etiam falubris,Quae fi eo modo diuidantur,quo paulo ante curatricem monftrauimus,ad fimpliciflimas deuenietur praeceptorum differentias: quae oftenia funt effe veluti quaedam artis elementa* F Partitio a RationeDifferentijs Operationum: & quam 'yarijfuerint Empi- riciin eatradenda. C*AP. 6. VNiuerfa haec partitio a corporis affedibus deduda eft. Eft tamen dC alia, quae a ratione operationum dC earum drrjs depromi poteft, Dicut,n,aliqui manuum operatione, medicamen ta,viduscj3 rationem elfe primas maximascp artis medicinalis partes. Quae partitio quibufda fieri videtur penes materierum drias: quippe cum oisnoftricorporisparticula feruari dC iuuari fuapte natura poftlt aut vidus ratione,aut medicametis,aut manuum opera: Nos tn forfitan magis proprie dixerimus,ea quae offeruntur, quae adminiftrantur,quae euacuantur,& quae extrinfecus occur runt, Summatim vere dicere poffiimus,q> qui occalioneacceptaab his affedibus, quos haec ars cu rat,aut a' quibus tuetur, vniueriam hanc artem in partes diflecuerunt, tot huiufce artis partes fecere, quot funt affeduum differentiae, Sed alij non modo ab his, fed ab vniuerfa etiam ea materia, quae cognitioni medici expofita eft: & rj phyfiologicam hoc eft rerum naturalium indagatricem, atcp etiam illam, quae materialis proprie appellatur, praedidis artis partibus annumerant, Sed ali) ex ipfis adionibus huiufce artis partes diftinguentes,preter vidus rationem,medicamenta,Qc ma nuum operationes, fignificatiuam introdunt. At no nulli hanc in affeduum cognitricem, grae- G ci pathognomonicen dicunt,& praefagitricem, quam prognofticen appellant, partiti has praedidis partibus addiderunt. Maxima autem empiricorum pars inter finales quidem ponunt ligni ficatiuam, curatricem,& eam quae falubris dicitur. Verum curatricem deinde in vidus rationem diducunt,medicamenta, atqj manuum fundiones. Qui nominibus quidem aberrant, in ipfis vero rebus minime: nam ncq3oportebat eos operationum nomina,ied fcientiarum potius,apponere, Porro' melius egiffent, fi dixiffent (quemadmodum etiam ex illis aliqui dixerunt) vnam effe iftius artis partem fignificatiuam,aliam curatricem, tertiam vero falubrem: 8c fignificatiuam partes habere, pathognomonicen hoc eft affeduum cognitricem, & prognofticen hoc eft praefaga^ tricem: quemadmodum curatrix, medicamentariam, atq3 illam, quam vocant chirurgicam, nem^ pe que manibus agit. Optime igitur aiunt,cum inquiuntprimam generalifflmamcp ipfarum arris partium effe differentiam illam, qua eas partimur in finales, QC conftitutrices: finales liquidem funt, qu& finem efficiunt: conftitutrices vero, quae has cöftituunt,&(vtita dicamus)in caufa funt eur illae confiftant. Sed non aeque deinde bene agunt,cum exiftimant,fignificatiuam, effe parti artis curatrici, aut falubri aequiparandam, quamuis illa ex neceffi tate praecedat: neq3 enim vnquam vel cuftodiri vel curari quis poterit, nifi cognofcatur prius,qualis litis affedus, quo corpus tene- H tur: tamen ex ipfa fignificationein finem artis nunq peruenturi fumus,Etpari etiam modo tran-fitus ad fimile non eft pars,quae comparada cum hiftoria fit,aut cum illa quae ea compleditur, qug ipfe quis vidit, Verum de hoc no inftituimus praefentem fermonem, quippe cum id fatis alio quo dam, dC eo toto libro monftrauerimus. Et quidem nec Serapio aliter lentiebat: verum emmuero cum ille,tum etiam quicunq3 profeffi funt empiricam fedam, praetergreffi funt hunc librum. At ego fado principio perinde ac empirici, ad alia d einceps tranlibo: tu enim iam calles quo modo fumpta methodo ex indicationead haec accedendum fit. Medica arm P artes yqua a Fine de fumpta funt}& qua has antecedunt. C MfP. 7, ITaq3 dicamus illas quidem primas 3i proprias 8C quam maxime effe artis medicae partes, per quas iftiusartis finem afiequimur: alias vero iftiselfefuperiores. Porro', totfmnumerum pri me proximi fiint, quot funtmaxime propriae rationes medendi: medicina naque affedionibus noftri corporis medetur,fiue modo illae duae fint,fiue tres, fiue etiam plures. Nos tamen eo libro, qui ad Thrafybulum dicatus eft,offendimus primam harum conftitutionum differentiam duplicem effe,ac vtra y, ab omnibus fere' proprio nomine effe appellatam: liquidem alteram nos fanita tem, alteram aegritudinem appellare folemus. Sed in vtraqs deinde harum duplices reperiuntur ioecies: A fpecies: nam vtrobiq; ea conftitimo, aut in habstu eff,aut in habitudine* Salubrem nimirum con-fututionem, que in habitu eft, iÜa pars fibi afciuit,quam falubre appellamus: ČČ illius phedpuas partes, euedicam fic ab eis didam quidam ponunt, ÖC analepticen quafi refumptiuam, & gcro-comicam quafi fenum cufioditricem* Quae vero aegritudines refpicit habitu vel habitudine, nominibus caret,quibus partes he medicatiuaenominentur: tegritudines vero ipfe quidem aut acutae dicuntur, aut chronicaeidefl longae* Partium itaque huius artis, aliae quidem primae ac proxi-maefuntsaliae vero fine quibus illae minime eflepolfint* In his igitur prima eft fignificatiua, cuius duae funt partes, altera quidem praefentium cognitrix, altera vero futurorum prefagatrix* Fie ri enim nequit vt rationem affedum aliquem curandi repedamus, nifi ille prius cognofcatur: neque etiam (nifi terminus futurae iudicationis praenofcatur) rede vnq curari poterit* Has tamen partes neceffario alie item prccedunt, vtpote ea que omnium particularum flatum exponit, ea vero diifedione comprehenditur dnfuper vero Scilla, quae de earum adionibusiac tertio illa, quae de earum vfu eilvelvtilitate* Verum & his funt alia: priores, ea nimirum,quae contempla tionem elementorum corporis:aceaquede iudidjs:necnon illa,quae de naturalibus faculta- tibus , quae & ipfae ex fedione animantium comprehenduntur. Nimirum in tot tandem princi-B pia fignificatiua pars diffoluitiTr.quam diximus q> omnino curatiuam ac falubrem praecedat:quae omnia feorfumfuis libris expofita funt* Verum enimuero eil & alia pars praecedens curatiuam, quam etiam fignificatiuae annedunt: ea autem eft, quae omnes caufas docet, tam falubres q m or-bofas: quam materialem non nulli appellant* Haec profitetur cognitionem caufarum omnium, que his in primis conflant, quae offeruntur, quae efficiuntur,quae vacuantur,ÖC quae extrinfecus accidunt: horum enim omnium vires perpendit* Nos autem in libris de ratione curandi monff ra irimus,quam haec vtilitatem arti praeffant* Partitio Medica artis ab ~\>no Corpore, cjuodilli fubijcitur, defumpta* CMP. S. H/Ec itaqa eft partiu artis medicae perfcrutatio,ab ipfius prima maxime ac propria materia deprompta: fed queex fecunda materia,nec ita propria, hoc fe habet modo* Corpus enim hu manum medicinalis artis fecunda eft materia,ac(ita dixerim) per accidens,ea inquam ratione,qua fanitas SC morbus iftius corporis affediones funt. Nec modo huius artis, fed naturalis etiam phi-lofophiae materia hocipfum corpus eft, & ipfius etiam per accidens, eo f*q> generationem fubeat & intcritum*Naturalis nimirum philofophia ea contemplatur,que generantur SC intercum: vn-de dC ipfius prima materia generatio eft, dC propter hanc deinde corpus etiam generabile: nam ‘C&ob id corpus humanum naturalis materia eft,quia generationem fubit& interitum; medice ve ro artis non hacdecaufa, fed potius quoniam morbis acianitati fubiedum eft* Vnde cum corpus humanum fit quodam modo artis medies materia, haec ars pro ratione partitionis illius, ipfa etia in partes fuasfecanda veniet* Atduae funt fdfm genus primae differentia, altera enim circa elementares partes confiftit,akera vero circa inflrumetarias* At vero vtreq3 tam elementares inqua, c| inffrumentariae, animalis particulae funt: dC harum omnium affedus quilibet propria erit huius artis pars, quam fuperius, dum de pundione fuftiifionum ageremus, in particulares adiones fubinde diuidi offendimus: harum fiquidem notitiae funt elementares particule totius huiufce artis, ficut in i)s, quae medicamenta vniufcuiuscpcoplecffuntur: 5^ in fjs et quae ad vicius rationem pertinent, illae quae vnumquodcp fimplex ref jpiciunt* Non modo autem partitio, quae ex huiufce materiae fedione fuboritur, ad vltimas vfque dč elementares artis particulas prouehitur, verum dC cuius paulo ante meminimus* Praeterea autem &Č alio modo fieri haec partitio poteff. Nam fin gamus nos velle vnum quodpiam morborum propofitum genus ad vltimas vfque particulas di uidere,prima tunc diuifio erit, q? aut fimilaribus particulis accidat, aut infirumcntarrjs, vt in libro de morborum differentqs a' nobis monff ratum eft: altera vero quo'd harum deinde aliae fimpli-D ces funt, aliae compofitae, quod in eodem quoque libro off endimus* Erit igitur neceffarium,vt cu ratiua fcientia minimas elementares^ particulas eafdem habeat cum lllis.qu^ dide funt* Si enim, exempli gratia, calidum aliquem morbum velimus curare, primum, quod cognofcere oportet, eff ratio illum curandi*Nimirum quo'd contraria contrarijs remedio funt,iam monffrauimus hoc commune effe dC primum omnium: deinde vero, q> id quod eff primo gradu calidum, illi eff adht bedum,quod frigidum primo item gradu eff: mox vero 3č calidorum morborum,atqj etiam medicamentorum refrigerantium gradus tenere oportet, quod in libris de medicamentis explicaui-mus* Vnde manifeffum q> vndecuncp quis partiri inceperit,fi rede huiufmodi partitio ad vitima 6C elementaria theoremata fiat,perueniet tandem ad fcientiam eorum,qua; dida funt* Partitio Medica artis Mb ijs,qua funt Secundum naturam& qua funt Prater naturam. C M P. p. VT tamen res haec exadius intelligatur,alterius quoque partitionis,qua faepiffi me vfus fum, meminiffe velim* Porro eorum, qu£ circa corpus humanum funt,alia preter naturam funt, alia vero fecudum naturam: quae vero preter naturam funt,aut morbi funt, aut fymptomata* Sed tfforum caufae,fi eorum quidem fuerint,quae fecundum naturam funt, oportet vt medicus fcientiam habeat haec ipfa tuendhfi vero eorum, quae praeter naturam, vt ea interimendi fcientiam ... Spurij* C y i) habeat* fiabeat.Quo autem modo fixe fint peragenda, alibi a nobis expofitum eft» In prxfenti vero eft E examinädum l'd, quod propofitum fuerat, vt eorum vnumquodque fingillatim partiamur. Sed nos feorfum de his m alijs egimus: de morbis, inquam, in libro de morborum differ e tij s: de caulis item 111 alio libro: quemadmodum etiam inaliodefymptomatibus:fed & fanorum differentias in libris de falubri parte medicingrin therapeuticis quoque fada diuifione QC morborum, 8C fymptomatum, ÖC caufarum, docui quo modo omnibus fit confulendum» Et nimirum per hanc etiam partitionem facile inueniuntur ea, qua; prima & quam praecipua funt in arte, non effe alia ab illis,qua; diximus: necnon ÖC ea quae fecundum locum obtinent,^ quae etiam tertium, vt antea quoqja'nobis expofitum eft: oportet etenim dC haec ipfa partiri: quod fi rede fiat, oportebit partitionem tandem peruenire ad elementares vfque notitias» Quo'd autem varie poffitvnurm? quodq^quod propofitum fit,diuidi,nec vno tätum modo dixere philofophi omnes, qui dialedi-cam maxime calluerunt: atque in primis Plato in duobus libris,fophifta inquam dč politico» Nihil igitur eft cur ex multiplicitate partitionum turberis, fi multifariam antiqui medicam arte partiti funt: quin potius perpende li nihil fit prxtermiflum ex ijs, quae occurrere pofliinf» Profedo quicunq; hxcobferuauerit,isfuampartitionemmodefte profequetur» Veruntamen optimum erit(vt etiam prius diximus) fi initium aN maxime propria fumpferimus materia, cui mox ex prae- E di da methodo alia addiderimus» GAL. ATTRIBVTVS LIBER DE DYNAMIDIIS ■* Dcfideratur libri principium* * C £ N S V R A ! In libris facultatum medicamentorum fimplicium veriora hxc,& abiblutiora reperies. Verum haec eft virtutis demonftratio oium medicamentorum, quae ad artis medicin^ fcietiam pertinet: quam li plenifllme intelligent tj, qui artem medicinae profitentur,femper his adiutorijs Q ÖC curis hoies adiuuabunt» Quo'd li non negligens afliduitatem,& plenus huius difciplinae & do drinae aliquo mo fuerit,facile recipitur in craliam» Hi magis decipi poflunt, qui dodrinam igno rant: qui quanto negligentiores fuerint, tanto magis periculum hominibus viduris faciut: per-mifta &C praepofita, ÖC non congruentia valetudinibus, dC iam magis vulneribus, medicamenta componunt»Ne igitur errore curantes fruftrentur,experimento hanc dodrinam prius memorig commendare oportet» In principio ergo, omnium elementorum,vel humorum, atq3 vrinarum, fiuepulfuum,atq3 phlegmonarum fere, compofui confedionem ad Glauconem confcriptam.In fecundo tibi dariiffmePaternianeomnium pigmentorum intelledum & qualitatem SC defe-dum pofui» Nunc vero dynamidiam eorum nominum exponere inftitui, qua: multis generibus dC ex diffimilibus rationibus conftat,ficut infra oftenditur. Sunt autem genera nominum dC eo-*Ai! fhiporem. r um effeduum hxc» Hypnotica funt,qux fomnium vel foporem faciunt» Peptica funt, qux di-geftionem faciunt» Euftomacha apta ltomacho» Styptica qua: ftringfit partes rclaxatas»Lea funt lenia,qux leniunt afperitatem»Horedicafunt,qux auferunt faftidium»Colleta funt glutinatoria: qua: omnia foluta vel fluxa glutinant dC aliigant»Diuretica funt,quae vrinarn prouocant.Cathar-tica funt,qux ventrem dC vulnera foluunt,& purgat, Picra funt amara,qux amaritudine fua mor H bos & humores expellunt» Drimea funt acria, quae nequitiam humorum vel morborum extin-guunt.Glycea funt dulcia, qua: aliquando purgant,ÖC interdum acres humores indulcant» Ther-mantica funt excalfadoria, qux calore fuo omnem perfridionem ftriduram calefaciunt. Pfy-dicafunt refrigeratoria, qux omnem calorem 8C laffitudinem mitigant» Paregorica funt, qua: rnitigantnemaiumcrefcat,nonperfanant.Tracheafuntafpera, qua: fuffocata loca vicerant ÖC cxafperant» Stalticafunt, quxcarnes fupercrefcentesvulneribusxquant. Catulotica funt,qux> cicatrices groflas comedendo xquant dč lympidant»Anaplerotica funt,q cicatrices craflant: q al-tiora vulnera complent &C lympidant» Metalyncretica confirmatoria, quae perianant» Maladiica funt, qux omnem duritiem emolliunt, ÖC foluunt»Toxica funt venena, quae nocumentum inferunt mortis. Et hxc funt, ex quibus medicamina funt prodeuntia» Sanationes conflant ex animalibus marinis vel terrenis, herbis, vel feminibus, lignis, vel lapidibus, aut floribus, fucco, vel lachryma:extera omnia metallicis rebus conflant» Omnium ergo qualitas dC potentia qua-tuor modis probatur, vifu, tadu, odore, dC fapore» Vifus omnium limilitudinem foliorum vel florum, & cuiuslibet materiam dC colorem demonftrat» Tadus cuiuicunque rei mollitiemvel duritiem, ponderis feu leuitatis xftimationem docet»Odore mtelliguntur ea, qux odorata funt, thcrmantica, de dynamidiis ,9 A thermantica, fiyptica, aufiera, & putrida* Sapore intelliguntur ca quae funtamara, dulcia, falfa-acria, aci'da, fiyptica, &C lenia* Iam nunc lpfam medicinam Ieuiter demonßro corporibus ex Iris olbus contrarijs prodeffe: Et ex contrarijs fibimet vinci, vt ignis ab aqua vincitur, et ipfa aqua calore ficcatur* Interdum Sf calore nimio maiori adhibetur, vt contrarijs effepoffit* Sic ergo SC *AF.proddTc. omnis caufa contrarijs fibimet caulis vincitur vel mitigatur* Coniequens ergo eft ratio, vtprius caufam curandi intelligas, deinde caufa: rationem reddas, pofiremo de curis dicam * Febres validae ßypticis, chalafticis, dC paregoricis rebus mitiganturrinterdumcp & perfrictione, qri caufa concepta fuerit* Similiter 5t omnis caufa valida curatur* Strida et dura caufa maladicis dč meta-fyncreticis rebus curatur* Afpera caufa chalaßicis,et dulcibus, et lenibus rebus curatur* Faßidia morborum horeCnas rebus curantur* Flumores acres et (alii, amaris catharticis rebus et dulcibus indulcantunCancroia caufa ftalticis, et catharticis, et acerrimis rebus, et igne curantur* Ver rucae et extantia corporis, ßypticis rebus curantur* Difficilia vulnera & cicatrices craffae catulo-ticis colleticis rebus curantur* Alta ÖC caua vulnera dC ly mpida anapleroticis dC lenibus rebus curantur*Dolores omnes vetufii,& infanabiles metafyncreticis dC malačricis rebus curantur,aut paregoricis mitigantur,aut igne peruruntur* Hxc quidem dodrina compledens omnia expe- B rimenta non debet medicum latere*Quoniam fi huic dodrinx operam dederit, omnes valetudines &C vniuerfas imbecillitates humanoru corporum per hanc dodrinam falubri auxilio fupera-re poterit* Igitur totius corporis medicamina ad tria rediguntur adiutoria,medicamentum, ferrum,^ ignem*Quod enim medicamento curari non potefi, ferro curare tentes: quodcp ferro fanari non permittitur,igne curari conceditur: quod autem nec medicamento, nec ferro, nec igne curari poterit,incurabilecogitabis,quia nulla cura iam fuperari poterit* GAL. ATTRIBVTVS LIBER ALTER DE DYNAMIDIIS C E N S V R A Liber magna ex parto ex Aetio defumptus, erroribus tamen plurimis fcatenj. - - * 3 De Quatuor Humoribus. Ibellum,quem rogati tibi promifi,omni cura adhibita defcriptum mili ordinatiffimum tuae falutis cuflodiae: quem debebis ea diligentia intueri, qua fcriptus eß* Ad curationem tui corporis oia explorata funt, quae cum rerum efFedu f comperi celeriter conexui* Nanqj diligeti cu fAK corpori, ra, licet fummabreuitate, comprehendi fingula curationum genera,li-cut proxime te interpofito Calari nofiro fecimus: qug per te etiam gfii mare poteris,fapientis enim ratio confilium muenire cofueuit* Omne itaqj corpus hominum vel pecudum aliorumčp ex quatuor humoribus confiat: Sed praecipue hominum,calido, frigido,ficco,& humi- do* Frigido continentur vifcera vnde fpiramus* Calido cotinetur ani L ma,qua viuimus,inde efi q> fentimus* Sicca funt offa, quae vires faciunt ad fufiinendum laborem* Humidus eßfan'guis, quo alitur vita* Per offa vero dC vifcera venae currunt, quaefanguinem regunt* Saguis animam, anima vitam fußinet,fpiritus autem aer eß, offa verius munita virtutem corpori praeßant* Sanguis quando abundat, valetudinem vitiat* Ex eo enim nafcitur fanies, qua in vulneribus videmus: nafcitur ex eo pituita, quae naufeam facit: nafcitur ex eo bilisetiam acida 8č amara,quae dicitur mater morborum: Bilis enim vbi eff,concitat calorem, pruritum: pruritus,perfricationem: inde fiunt dolores intefiinorum: oritur etiam inflatio, qua corpus extenditur vt rumpi videatur* Sanguis autem ex nimio cibo nimiacp potatione incipit abundare, dC cruditate corrumpi, qui quando vagatur extra curfum naturae, infert vitia corpori: in quacunque parte corporis incubuerit, vitiat, fatigat, & laeditridem etiam animum vitiat, dC inde os hominis incendit, incipitcp exinde foetere* At quando eß integer fanguis, animam fine dubio confirmat,vt poffit frigus caloremcp fortiter fufiinere* Quando abundat calor vel frigus,facit corporis languorem, vel malum generat odorem* Corpus enim hominis rationabiliter ex quatuor confiat humoribus, fanguine fcilicet & phlegmate, dC vtraque cholera, quae dominantur in fuis locis* Saguinis virtus eß circa cor* Cholera rubra in dextro latere in hepate,quod iecitr vocamus. Cholera vero nigra in finißro latere eß in liene, qui graece fplen dicitur* Phlegmatis autem alia Spurij* Cy it) pars fAl’ pulmone, pars in capite, alfa in ftomacho,f alia m vefica eft. Sanguis calidus eft,& humidus: cholera rubra, E amara,viridis eft,& ficca: cholera nigra acida,frigida eft,& ficca: phlegma frigidum et humidum» Hec omnia in fuis temporibus crefcunt: fanguis veris tempore, cholera rubra in aeftate, cholera nigra in autumno,phlegma in hyeme» Ifti humores dominatur fiue per diem, flue per nocftem: fanguisdominatur ab hora no&is nona vfque in horam diei tertiam: cholera rubra ab hora diei tertia vfqs in horam nonam: cholera nigra ab hora diei nona vfq? in horam nodis tertiam: phleg ma ab hora nodis tertia vfque in horam nodis nonam» Hi etiam habent refpirationes per fin gulas partes corporisifanguis per nares,cholera rubra per aures,cholera nigra per oculos, phleg ma per os & per nares» Hi quatuor humores, per quatuor etiam dominantur aetates: phlegma cum parte fanguinis in pueris dominatur vfqs in annum xiiij: ÖC exinde cholera rubra cum, parte fanguinis dominatur vfque in annum xxxv vel quadragefimum: deinde a trigeflmoquinto, vel quadragefimo anno magna pars fanguinis dominatur vfq3 in fuam aetatem cum nigra cholera. Tales etiam faciunt mores in vnoquoque homine: fanguis enim facit pueros moderatos, blandos, QC formofos: cholera rubra facit acutos, ingeniofos, dC leues, macilentos, comedentes multum,QC ventres folubiles: phlegma facit compofitos corpore,inuigilates,&: intra fe cogitantes, & canos cito producentes: cholera nigra facit fubdolos, auaros, perfidos,triftes, feditiolos, 8č F timentes» Qui habent virtutem calidam,dominatur in fuperiori parte: qui vero frigidam,in inferiori» Hi quatuor humores,pulfus fuos habent: fanguis facit pulfum plenum, 8C humidmcho lera nigra tardum dC fegnem: cholera rubra tenuiorem, afperum,percudentem: phlegma hone-flum,plenum,dC equalem» Ifti humores fine fe effenon poflunt,fed in omnibus habentur statibus :fi vnus ex his minuitur aut decrefcit, longam facit aegritudinem: fimili modo,fi augmentari coeperit:£Hiimperitum medicum habuerit, qui nonintelligat, ex quo humore fiat aegritudo» Scias autem chariiTime frater Mecoenas, quia fi fuerit culpa fanguinis sgritudo,da ei frigida, QC ficca, & amara, quia fanguis calidus, QC h umidus, & dulcis eft: fi vero cholera rubra, da ei frigida, h umida, dulcia, quia cholera rubra amara eil, &Č ignea, d>C ficca: fi cholera nigra, da ei calida, & humida,& dulcia,quia cholera nigra acida cft>6čfrigida,& ficca: fi ex phlegmate facfta eft aegritu-tMinfipidu. do, da ei affidue dulce,calidum, dC ficcum,quia phlegma frigidum, & humidum, & f falfum eft» Et quando hoc facftum fuerit,perduces ad propriam fanitatcm aegrotum» Igitur vt facilius commodis fruamur, dC incommoda vitemus,percurrentia vitia fignis naturalibus cognofcamus, co-gnitaqg mortifera emendemus» Ex Quibus membris Sanitas ~\d Infirmitas perpendatur. G QVatuor corporis partibus origo infirmitatis vel fanitatis oftenditur,capitc,thorace, vetre, ÖC vefica: quae ita oportet cognofri» Homines fani erunt,fi vrinam mane albam,ante pran dium cadidam,item ante coenamrofeam emiferint: cädida enim vrina debet efte, vbi cru ditas non eft» Quod fi manemutauerit colorem, oftenditur fubefle vitium: quod autem genus vitij, ita intelligemus» Quando a' capite morbus oritur, folet capiti dolor accidere vel temporibus,tunc fupercilia grauantur,& tepora faliunt,& aures fonant,oculi lachrymätur,nares replet^ odore no fentiunt.Ergo quädo ex his aliquid acciderit,caput purgari oportet hac ratione: Hyflfo tAP. barbuin?. pi,aut corone,burbule fafciculum vnum feruefcere facias,inde aquam continebis ore, vfqa du caput calidum habueris, vt fluat pituita» Quo'd fiquis negligat eam, caueat epiphoras, aut detiu aut aurium dolorem:interdum etiam parotides nalcuntur, ÖC vitia circa aures & ceruicem oriri fo-lentrinterdu deftillatio vuule, autgrauitas:interdu vlcera nafcunt in capite, aut capilli defluunt» Quando autem a thorace morbus oritur, incipit iudare caput, lingua fit grauior, aut os amaru, *AP.maxiile. aut mamillae dolent,ofcitatio fequitur fine fomno dC quiete,grauitas 8>C prurigo corporis aut do-lor, brachia manuscpintumefcun^fubitc^tuffis arida» Ex his igitur quando aliquid acciderit, vitabis vitium fi vomuerit, fiue ieiunus, fiue poft coenam, vel in balneo: plus enim prodeft fi ie- H funus bilem proiecerit, eam enim dicimus efte matrem morborum» Sed qui vomere volunt, dC ftomacho laborant, fi decimo quoque die abftineant, omne vitium euitabunt:naque frequenter vomendo folet ftomachus corrumpi» Quod fi ex ventre morbus oritur, haec funt figna» Venter *AP.vertitur. virtur ÖC turbatur, ČC fentit dolorem, vt cibus dC potus amara videantur, genua fubfidunt, lumbi grauantur, inter fcapulas contrahitur, totumcp corpus particulariter grauefcit, tardantur pedes,grauia funt crura,renes indolefcunt,&' incurrunt febriculam»His itacp cognitis,prima eft ab-ftinentiae vtilitas: tunc etiam medicamentis fatis eft aluum purgare, vt graue corpus leuamentis adiuuetur»Qubd fi morbus maior premere videtur , adijcies alterum diem in abftinentia, fi vires tamen patiuntur: fin minus,quam maxime leuiflimum fumat cibum,ficut ouum forbile, aut aliquid ouo fimile» Haec qui neglexerint,fiunt coeliaci, torminofi,dyfenterici,&: nafcuntur tertianae quartanae:fiunt podagrici, chiragrici: morbus etiam in articulis accidere folet: quidam etiam fiunt amentes,quibus etiam folet fanguis a' nafo erumpere: oportet autem cuftodire QC emendare vitium» In vefica qui nafcitur morbus, haec habet figna.Pleni videntur, 8C cito faturi fentiun-tur: frequenter fentiuntur inflationes ventris,dC ftrepitus: videntur ofcitare nec ofcitant, fed tan tum os diducunt:fequitur totius corporis ftupor, fomnusgrauis, quafimacri corporis fit: vrina liuida egentur. A lurida SC vix crit: f tumefcut et verenda, SC inde calculofi fiunt* Htec vitia fic emendant: Fcemcu t Ar. _ lum, apiü vino auftero madefadu, vel et radices eorum conteres cu vim' cyathis duobus, Sc tan-tudem aquae calidae: vel dauci femen, & myrtae pulillum tritum cu vini cyathis duobus, Sc tätu-dem aquae calide: vel cicer albu madefadum cum vino,vt fupra fcripfi,bibe: vel radices afparagi, vel orobum erraticü,vel ferpyllurn decoqg in aqua vino mifta,&: bibe* Quod fi negh'gunt,fint hy dropici: fequit ÖC iecoris, renum, QC veficae dolor: fiunt quoq? calculofi, fequit SC fträguria, SC ve ter tumefcit* Intueri aut oportet a’gri vires, vt poffit fuftinere medicina: ita &C febris cruditate ca-reat*Sed et cataplafmataadhibenda funt, qua’apta fintcapiti,veficae,cruditati, frigorfcalorfpro-ut tepus erit* V ti etiam oportet rofeo aceto,oleo violato,& irino: SC linguam afperam meile frica bis, vel menthae folio: &C reliqua diligenti medico permittenda funt, quia morbus acutus elf* Prologu* Libri. Voniam peteti tibi,corporis fani SC imbecillis per vrinam notas dedi, adieci et ad curatio^ nem rationis confilia*Nunc aute medicamentoru copofitipnes adijcia, 8C vnde nafcantur corpori vitia: ÖC fi nata fuerint, quae emedatio ad fanitate perducat* Aduerfus aute om nes impetus morboru duo funt remedia certiffima: primum elf,vt decimo quocp die a' cibo et po B tu abii ineas, deinde poftero die laueris,dboqp firmo vtaris: fi fic feceris,oportet vt nihil vitij omnino accidat,perpetuacp fanitate vtaris. Altera res falubris eft potus,qui lenitudine cöfirmat: eius potionis compofitiones habes per annos iam completos amiciffime Moecenas, qn me cum Cae-fare noftro morari meminifii, et haecfaciendo nunquam te in aliquo languore corporis decidit * AE muenifti. fe, necnoftru Auguftum Jtaq? me tecum habebis, libellum meum legendo* Adieci et quod plenius tibi confilium praeftare poterit petenti, quod in vltimis leges dynamidijs* Sed expedit, vt crefcentibus numeris Lunam obferues, qn tollere SC quando ponere velis curationem* Si itaque non feceris, dC ad diminutionem Lunat fuftuleris, minus valere fcire te oportet: etenim mare per Lunam augetur SC minuitur:cerebrum etiam dC corpora hominum augentur crefcenteLuna; quando autem Luna minuitur, ita quocp vnaquatq^ earu rerum diminutionem fentit*Quat licet recognofcas ex rjs hoftijs,que quotidie immolantur,in quibus vides omnibus augeri SC minui ce rebrum per Lunam:ita quocp in herbis, SC componendis medicametis* Sane et totius anni dies tibi fcripfijper quos fcias quibus rebus vti debeas aut abftinere* Incipiamus ergo ab hyemis con-uerfione, quae fit folftitiali die,i*odauo cal* Ianuarij*Tunc incipit fe diffundere humor increfcens vfqjadconueriionem veris* Vtendumeft ergo calidis SC aperitiuisrebusillo tempore, SC vino ^ iC aliquatenus indulgendum* Sunt autemdiesinfupradidaconuerfionenonagintatres* Nam in-cipit veris conueriio a duodecimo cale* Aprilis* Ex eo phlegma crefcit SC fanguis* Vtamur ergo bene olentibus, SC acribus omnibus.Corpus exerceret laborare debemus vfqj ad ortum pleia-dum, diebus fifxxvij:nam pleiades oriuntur fexto idus Maij.Ex fupradida igitur conuerfione AKxivij. vfque in hanc diem fel crefcit,amaritudo eius augetur, ex quo febribus fubminiftratur alimonia viqa ad seftiuain conueriionem* V tamur ergo dulcibus, venere SC vino parcius: labore ni hilo minus exercitabimur* Sunt autem dies illi a fupradida conuerfione xxxiij* Conuerfio vero efti-ua odauo calJuhj incipit*Tunc nigrum fel i.melancholia augmenta fuicipit vfcp ad conuerfio-nem autumnalem* Vtamur ergo frigidioribus,8(£ dulcibus,&C bene olentibus* A labore tunc corpus abftinebimus,fed a venerco vfu continere debemus, maxime diebus fxtj* Conuerfio autem f AP.xr. autumnalis incipit fexto caLOdobris* Tunc etiam fel crefcit, SC pinguis humor i.pituita vfq? ad occafumpleiadum* Vtamur ergo acidis SC acerbis,^ parcius laboremus, QC abftineamus av venere* Sunt autem pleiadum occafus diesjxlv,quod eft quarto idus Nouembris.Tunc crefcit in cor- AF.xj. poribus hominum fanguis*Oportetergo cibis leuioribus vti,SC vinum fanum fumere, dC a' vene re non abftinere* Inde ad conuerfionem hyemalem dies funt xij ♦ His ergo vtere, SC fanus tran-D fibis omne aetatis tuae tempus,nec medicinis indigebis. De Cdthdrtim. A^u"n QVoniam quide de naturalibus qualitatibus fpecierum SC ciborum in fuperioribus fatis di- De purgatio— ximus,nunc de catharticis dicendum eft,quae diminuunt humores, quos auxerunt cibi in- ne ex Annilo. congrue fumpti* Sana habentes corpora laboriofum eft purgare, etenim tortionibus SC ftrophis grauiffGmeaffliguntur,& grauiter eos confequitur purgatio, dC deinde citius defidut purgati* Oportet igit alique purgare volente pextenuare SCincidere pingues humores: et poros adaperire, per quos accipiuntur & extrahuntur humores aN catharticis: ÖC crudos quide SC tenues humores a' principio morborum euacuare oportet* Expedare aute oportet concodione in craf-fis SC glutinofis humoribus, ficut eft phlegma SC cholera nigra* Et in oibus prolixis paffiombus femper maturationem expedare conuenit* In acutis autem qn mouentur humores, SC circa initia purgandum eft cum cautela multa: in motione etenim, SC dudione, SC čurfu exiftentibus humoribus , timendum eft, ne quod vifcerum debile exiftens natura, materiam motam recipiat, SC maxime thorax* In quolibet autem membro infixoshumores,ficutin phlegmonis vifcerufit, ^evjcrar purgare non oportet, antequam maturentur: j|Quicuncp*n*phlegmonas habentes, dicit Hippo n 4* " lc',a“ crates,in principns foluere tantauerint, nihil extendentis SC phlegmonen facientis auferet* Spurij* Cy fhj Non m mor.acu.co. 4.t.i*.7a.iJ7.e Vide Aetiü üb. eode 3.ca. 14.. itidecj; de fub-fequcnbus ordine fimpli cibus pene omnibus. Non enim concedit cruda paffio, fed falubria, bC morbo repugnatia deliquat: ficcj? corpore de- E bilitato praeualebit morbus: qn vero morbus prasualet, honeftum eft humores educere* Vtimur aute catharticis in cephakea,6č fcotomia,& hemicrania, epilepfia, afthmate, & fynäche, ÖC orthopnoea, &in ifchiadica, S>C arthritica, & podagrica, & nephritica, ÖC in veficae & matricis paf-fionibus, fi plixx fuerint* Similiter aut dC qn rheuma frequenter nocet auribus, vel naribus, vel oculis, vel ftomacho, vel ori, vel omni fuperficiei, ČC necp deficcantur ab altjs adiutorqs, necp per feftarepoteft:folet*n.vetrispurgatio rheumatifmps firingere* Hic quoq$ ordinabo quomodo expurgetmelacholicushumor, poft phlebotomia, pofi retentionem haemorrhoidu* Ad expurganda vero 6čremouendä prolixa humoru difpofitionem vtimur cathartico in paralyfi, ÖC apo-plexia,& atrophia, dC in peiTimo morbo q caros dicitur, & in grauitate permanete in aliqua parte corporis. Ad reftauradu vero corporis habitudine, vtimur cathartids, dC in prolixis febribus vel quotidianis vel quartanis, mania, melacholia, ecftafi, cachexia atrophia de malis humoribus fada, in elephantiafi, vel epilepfia quoq$, fcabie, 8>C lepra, exanthematibus, fatyriaii in vlceribus multis fpontaneis, QC vix cicatrizantibus, dC rheumatizantibus: &Č vt abundantem, ÖC moleftä-tem educamus humore, vtimur cathartids in hydropico, 5C icfterico* Hic quocp ordinandum eft de rheumatifmis ventris, in quibus vtimur catharticis* Aliquando etenim acer & inutilis humor F iniidet pelliculis ventris aut inteftinorum, fimiliter vt acria fuppofitoria dC acria clyfteria com moues inteftina, &Č ad defidendum conatum excitans* Vbi*n*eft acredo, ibi attrahitur humor de membris in circuitu, vel de toto corporejn his vero dignum eft: vti cathartids, vt talis humor ex pellatur av toto corpore, QC venter, 3C inteftina mundificentur* Vniuerfaliter aut catharticis vte-dum in robuftis virtute,8č proptis ad exercitia,ftomachumLj3 robuftu hntibus,& multa inutilem materiam in corpore cogregantibus. Nimis vero pingues, nimiscp gracilesad purgandum in-congrui,multo abundantes fanguine,& frequeter deficientes, dC vix curabiles, bč cito vomentes pro qualibet occafione,& pueri,& fenes,&: mulieres fortiter menftruofie,^purum valde corpus habentes, dC qui benecauerint indiaxa, & quibus valde reftringitur venter £m naturam, fed QC etiain dyfenteria, 8C qui leuiter apprehedütur coeliaca, oes.n.coeliaca paftlonegrauati ad purgationem funt incongrui* Nunc igitur incipiendum eft a'pharmacqs choleram purgantibus*. De Purgantibus Choleram Rubram* CHolagoga dicuntur,que choleram rubram expurgant: quibus vtendum eft, fi opus eft, om ni tempore, pr^terq hyeme: in etate quidem adolefcentie bC iuuentutis: habitudine aute fic-ca gracili,& nigra vel rufa: bc in viris magis,q in mulieribus: bC in qs, qui frequenter cibu cor- G rumpunt: b£ in habentibus ventrem conftritftum, & amara cholera abudätibus facilecp irafcen-tibus, vrinas modice egerentibus, cibiscpvtetibus calidis bC ficcis:inpalfionibus autem icfie-ricis, hepaticis, fplencticis, pleuriticis, phreniticis, fynanchicis, mania, cephalalgia, Ophthalmia, eryiipelate, lepra, febribus tertianis, bC quibus cholera abundat* His ita difpofitis, notadu quoNd cathartica non fimplici aliqua qualitate euacuant, vt per calorem, nam fi hoc eftet, omnia calida purgarent, vt piper, finapi: fed potius purgant proprietate quadam, eo quidem modo, quo magnes ferrum trahit* Sed catharticorum quaedam, qua: ventrem molliunt, tantum malacfticadicu-tur, de quibus fuperius diximus* Nunc vero de fortiter educentibus fermo imminet: quibus vti-mur aut vbi materiam per metathefim medicamur, aut induratum morbum commouemus, fiue vt reficiamus corpus,&f ad fuam temperantiam conuertamus,aut humorem moleftantem educa-; mus* Sunt autem alq quidam modi mifti QC compofiti adinuicem* Purgantibus vero tempus eft aptum ver magis, oC maxime autumnus* De *Aloe. Aloe totum corpus non euacuat,fed choleram in ftomacho ventre bC mteftinis exiftente edu cit perfecfie bc fuauiter, cum fuppofitis fcybalis, quae nimis educit* Datur aut capite grauatis pro- H pter fumigationes a' ftomacho frequenter afcendentes* Datur autem ophtalmicis propter eande caufam: ÖC ijs qui propter cholera: abundantiam fitiunt: bC quibus lingua bC os facile deficcatur: bC quibus ftomachi fit fubuerfio, aut propter calorem, aut propter anxietatem, fiue propter aliquam infirmitatem* Detur quocp citrinis extra rationem fa opus fuerit* Eft autem euftomachicum plus omnibus catharticis* De Scammonia« Scammonia choleram rubram educit,ftomacho maxime dolorem inferens, bc infuauis,^ gra uiter olens,& valde fitim faciens: 6č cum omnia cathartica cacoftomacha preter aloen fmt,fcamo-nia eft pre oibus* Abftinere igitur ab ea oportet debilem habetem ftomachu: leuiftima*n*exiftes, facile ad corpus attrahitur,S>C de eo purgat, quod purgandu non eft: fed impeditur eius euacuatio frequenter a.calore febrium, vt de fuperfluitatibus parum educat* Danda eft igiturinfebrietibus dCc u- A äfeuftomachis, & difficulter vomentibus, dC non facile deficientibus. Dofis vero eius eftf 3fi f Aüdrach. fiue plus,fiue minus, fecundum virtute:cui admifceatur fal,aut thymi cyma:,aut pulegii aut aloe anagis:f-fqnibus forte abfentibus}-detur cum meile,vel iuccoptiffana. 5 ^ A,, De PepllO. ' clanculüexhi- Pepli) femen aut cyma in vmbra ficcata dentur 3 iiij in melicrato modico aceto afperfo: edu- bcrc volumus-cit enim choleram rubram,& nigram,&C phlegma,& ventofitates.Et fm q Jfaac dicit,maxime co * Hippocrates, uenit paiiionibus ex ventofitate facflis,fmelancholia^}- In vitio fplenis quoq? prodeft,infla- + Av - r tionibus prolixis ÖC matricis,& coli,-{6^ profundis tumoribus,qui fiunt in ventre.> ' lächoiiam au- Dc Elleboro Nigro. • fp icantur. Elleborus niger purgat inferius choleram rubram,maxime,& nigra de toto corpore fine mo-leftia aliqua. Ideo febricitantibus non graui ter,fed in circuitu,^: p longü tps,dat,&f^manetibus t AKlaxis cede chronicis,}-^in cephalaa diuturna: vtiliffimus vifceribus, dC matricis palfionibus,Maxime ve- IBatIS’ wfiüt ro eius virtus eft ad educendüex toto, fiquidcorrupturamfangirims eiiadmifiu. Vnde vtilis eft reS'&t icfiericis diuturnis,& exafperationibus circa fupflcie,vt eft lepra,Qc impetigines,dC fimilia: ad ele- micranicis. 1C phantiacos quoqjfacit. Dofis aiit eius eft 3ii),fiue plus,fiue minus.Tenuibus aute radiculis prius B aqueinfufis,deinde earum ablato cortice,dC in vmbra deficcato,diligenterq3 trito,datur cum fapa, aut cum oxymelite: cui adiungitur caufa boni odoris modicum petrofelini,veI dauci,vel pulegi), vel fatureiie.Quod fi fortius voIueris.facere,fcammonite modicum adiunge. De Purgantibus Choleram Nigram. CHoleram nigram educentibus vtimur in melancholicis,& fcotomaticis,et furiofis,& i)s,qui atrophia laborant,Sc qui fe abfcondunt,&: epilepticis. Detur autumni tempore maxime. *AP.ie»edu di De Epithymo. Epithymum igitur nigram choleram educit inferius. Dandum ergo perfecffis 3 f iirj,cum fa- f AExij. pa vel oxymelite dC fale modico. Conuenit autem paffionibus ex ventofitate natis, hypochodria cis,& quibus hepar grauatur,& dyfpnoicis. Similiter purgat illud fuperfluum,quod nafeitur fu-per iatureianijfed debilius eft. De Polypodto. Polypodium choleram nigram maxime educit, 3C phlegma. Dentur autem radicis mundata? B vij.Elixa eas in melicrato aquofo, vel Sole ficcatas da comedendas ante cibum.Purgat quoqs »infunde mediocriter in vifcello gallinae, vel p tifana coda. jC De Pulegio, Pulegium quoq? educit choleram nigram: & tragoriganum,et fpantheminum, quod leuitate f parthenion modo dicitur dC alixon, öl alipon.J- Dentur autem de vnoquoqj 3 vi.Melius autem dantur cum quod& leucä-aceto,<5i falqmodico dC aqua,ficcata dC trita. thcmoovoca- De Lapide ^Lrmemo. Armenius lapis nigra purgat cholera, oe pingue 8č vifcofum. Ideocp dat melancholicis, Qc elephatiofis,'& Iilibus,&phreniticis,^ afthmaticis. Dofis aut eius eft 3 iii), fiue plus, fiue minus. * Ap< ncpju.etj. De Centauno Minore. cis. Centaurium minus choleram pinguiffimam purgat,dCmucilagines. Et ideo prodeft ipleniti-cis,& ifchiadicis.Bibitur autem elixatura eius. Sumantur quidem cetaurij 3 vi, aquae cotyla vna, bulliat ad medietatem. De Purgantibus Phlegma. PHlegmagoga dnr,q phlegma purgat: quibus vtcdu eft I frigidis habirudinibus,5f aetatibus, dC cgritudinibus,tpe quide hyemis,vt in paralyticis,apopledicis,tumetibus tumore frigido, * iaxo 6>C qui multu ÖC frequeter pinguia phlegmata mingunt,dC quibus phlegmata abudät in ventre D pedore &C fto,& mulieribus rheumatfzantibus,& qui pinguia excreat,SC faftidiofis,& ifchiadicis de mucilagine articulorum fadis,elephantiofis,maxime aüt ijs, qui hydropem anafarca patiütur. De Colocynthide. Colocynthis phlegma purgat maxime,dC cholera, 8č mucilagines. Vnde neruoru eorucp paf-fionu eft purgatiua. Dat igit vtiliter oibus capitis paffionibus,et orthopnoicis,et ifchiadicis,et ar thriticis, dC iis qui in renibus ČC vefica diuturna aftedione habuere: eft quocp vtilis aliis pafliohi> bus,q funt ex materia vix extirpabili dC dura. Dant autem 3 i) de interioribus in melicrati cyathis duobus,debilibus aut 3 i da fi Eligenda eft aut alba & mollis interioris colocynthidis pulpa, nam ficca & denigrata inutilis eft. Tereda eft aut & folueda diligenter,^ multoties cribellada. Et qüa-do vti ea volumus cu melicrato diligeter foluat: nä trita anteg infundat,tenuilTima videt,fed qn in melicrato infufa fuerit,tumefeit valde,vt non facile credat,q» cribellata fuerit: q fi fic bibitur,tume-fcunteius partes recentes in ventre dC ftomacho,& maxime in inteftinorum circulis et reuolutio-nibus propter mollitiem: quas acres exiftentcs natura &Č demordentes, inteftina vicerant quibus mfederint,& paffiones neruorum inferunt,et ftrophos,et fortes tortiones. Vnde cu multa cautela cu melicrato oporteteäfoluere.Qiidd fi mitius purgare volueris, colocynthide defup aperi, de oe femen profice,ČC folu pulpofum abfq^ femine in ea relinque,et reple eam elixatura,vel vino dulci, * fapa. v”’*. Sl ve— * fčrofos. tAF.ij. f AF.drach.iiij. autiij. *AF.fcordio. Si veteri,& fic infundatur per diem et nocte: deinde colabis vinum cum panno,et calefacies,et da- E bis bibendum* Optime quidem purgat i(ftericos,et habentes liuidas puftulas in fuperficie* De Tithymallo. Tithymallus educit plegma Si cholera nigram* Dant aut cymae virides invafculo quodam ad igne deficcata:, et fic diligenter tritee*Mifceantaut earu 3 irj cum poleta et aqua, et fic bioant, nam licete comae eius debiliores funt* Cü caricis aut tithymalli radix ficcata in vmbra reponat: Si qn ea vti volueris,corticis ablati diligenter triti 3 iit] immitte in vino dulci veteri,et fic infundi permitte die et nocfte: 3C p panu colas calefacies modicu, dabis ad bibendu cu vino* optime purgat* Succus aut tithymalli dat a' quibufda cu caricis,vel cu polenta,ftagones i*gutte iirj aut v, fed multum vicerat lingua et quae circa ea funt,et ventri calorem inferunt maximum* Sed,fi vis bene facere, in ficu matura Si recenti,fupradičti lactis lij guttas immitte, Si de lacfte eiufdem ficulneae fecundum vires fumentis, & fic da ad comedendum*Et fi volueris feruare toto anno,poteris.Quacunqs hora dede ris,facilepurgat:fed tanquam defortiffimo cathartico obferuare,quoniam mirabiliter foluit* JDe ifio. Ifion phlegma purgat,maxime* Cuius cortices ficcae Si infulae,vt praedidum eft,in aliquo dulci vino da 3 vfiBene purgat quantumcunqs volueris,donec anum aqua non laueris: fed cum pan F no lineo illum abfterge: Si quando tibi videtur fufficienter purgaffe, laua anum frigida aqua, Si extrema manuum Si pedum in aqua mitte,Si reflabit fluxus* De Elaterio. Elaterium purgat nimis phlegma Si choleram* Dabisautem obolos ii] cum ladis confeftim mulcti cotyla vna* Sed eligendum eft quod viride fit in colore,Si leue,d£non vetus* De Cocco Cnidio. Coccus cnidius phlegma purgat Si choleram mediocriter,fed magis crudos Si aquofos humo res: eft enim igneus Si acutus* Dantur autem grana xxx: fi vero leuius purgare volueris, dentur grana xx vel xvJDentur autem fic: quod interius eft ex granis,cum polenta teres Si vino,et da ad bibendum :SC poftea modicum olei rofei vel melini forbere facias,ne fauces exurasJdeocp melius eft ex eis cum meile codo catapotia formare, quia aquofos humores magis purgat*Inter aquofos purgantia eft magis habendum* De ^Agarico. Agaricum purgat phlegma Si cholera, fed mediocriter* Dabis 5 tj cum melicrato vel oxyme-lite.Eft autem cacoftomach um: Si quia leue eft,fuperiora petit* Sit autem albiftlmum,& facile,Si G non valde lignofum,neq3 robuftum* Dc Cnico. Cnicus ideft femen croci hortenfis fiue hortulani, purgat phlegma, fed non fortiter* Tritum 3 tj,& in vifcello gallinae,vel ptiflana miftum et colatum,et fic bibitur* Quidam aut quod interius eft cnici accipiunt,&: terunt cum amygdalis,& anifo,& meile: et catapotia formantes feruant,ide ricis vtilia quidem,fed leuiora* De Lathyride. Lathyrides ficataputia,purgat phlegma magis* Dentur de maioribus grana xv, de minoribus xxx dC amplius purgari indigentibus: diligenter, vt mandant praecipeJis vero qui multa euacua-tione non indigent,integra da bibenda,maxime fi patientes fuerint cacoftomachi* De *✓Lrijlolochid. Ariftolochiae rotundae femen ficcum,tritum 5 i bibatur cum melicrato: phlegma purgat Si cho Ieram: eft autem euftomacha* De Lino^ofiidc. Linozoftis i*mercurialis,fi elixetur, Si fola folia comederis,fufficienter ftercus expellit* H De Cucumere ^dgreßi. Cucumeris agreftis radix,obolis duobus cum melicrato bibita, educit phlegma fufficienter fine moleftia,& ftomachum non euertit* De Styrace. Styrax pinguis Si flauus datur 3 fi cum terebenthina: itienfura aequali in catapotijs: Si phlegma fatis educit* De Thymo. Thymi cymas cum floribus teres cum oxycrato,et fale modico,3 x aut minus: ySi expurgat fine moleftia fatis phlegma Si choleram* De Cyclamino. Cyclamini radices folutae 5 itj aut iit) fecundum virtutem,cu hydromelitae bibitae, purgat phleg ma Si choleram,maxime autem per fudorem*Ideoc$ bibentem oportet iacere, Si cooperire,Si calefacere corpus, vt fudoris exitum adiuuet* De ^tlho. Allij drach*iij folutae,& cum hydromelite bibitae,phlegma educunt* A De Chdm&pity. Chamaepityos tritae 5 rj cum ficubus vel cu melk codo fiimptg in catapotns,educunt phlegma* De Bdeüio. Bdellij arabici clari atqp flaui 5 iij folute cum hydromelite bibantur, SC phlegma purgabut.Pro-prium autem eft oculis rheumatizantibus* De Radicibus oliux & Pyrethri. Oliuae radicum corticum 51 cum vino vel aqua fumpta phlegma purgat* Similiter pyrethri radicum oboli viij cum aqua dC ligdos femine 9 iiij* De Galla. Gallae quoqs grana xl excoriata comeduntur, Qc fimiliter operantur* De Hydragogvs. HYdragoga dicuntur que aquofos expurgant humores: quibus vtendum eft in hydropicis, ÖC mulieribus moleftatis per longum tempus ab aliquo fluxu,&C rheumatizantibus* De Squama „Aeris. /Eris fquamae 3 ii? in melicrato data,non folum aquofos h umores,fed etiam phlegmaticos edu-B cit. Quaedam vero praedidorum phlegma educat aquofum, vt coccus cnidius,& cnicus,& lino-zoftis,& agreftis cucumeris radix,quae hydropicis eft vtiliflima. De Euphorbio. Euphorbium phlegma educit,fed maxime aquofum* Acutiffimum aute eft nimis igneum,-f et cholericum: }-ideo^ colicis datur,et ventres frigidos habentibus: alios vero fortiter turbat, fitimc# validam infert: fed admifce ei aliquod odoriferum femen* Dabis ex eo iij obolos cum melicrato; melius autem eft cum meile codo catapotia formare ex eo* De ChameUa. Chamelsea coda in mulfa QCbibita, aquofa magis expurgat: purgat quoqjphlegma 8C choleram* Mitte autem ex ea 5 v in duabus cotylis aquae, dC coque ad quartam: in fine autem codionis fupermitte mei mediocriter, 8C parum coque, &C colans da in potum.Quidam vero erunt valde chamelaeae 5 f i,cymarum abfynthij duplum,Qc cum meile conficientes formant catapotia* De ^Ammoniaco. Ammoniaci,thymian,miftas 5 iij in melicrato bibe: aquam educunt*QuidamfpIenitids illud dant cum acetofo melicrato* C DeSabuco. Sabuci radicis corticum fuccus bibitus 5 ij aquofum humorem educit* De Purgantibus Sanguinem* SAnguinem vero purgat,porri capitati fuccus i*eius quod dicitur aratillum:mercurialis quoque, albae violae,agreftis malua,& faluia* Ratio Quorundam conficiendorum acprius. De Opio. O Pium fic fac* Mefeluliopapauerisviridis folia teras per linteolum extorquens: femen ip-fius papaueris viridis teras,Qc ipfo iure mifces coque vt fpiflum fit, et ad Sole ficcabis: et fer ua: illud eft opium* De Omphacomelite; Omphacomeli fic fac* Rec.botros mundos non maturos nec acerbos,dC repone in vmbra, vt polfint ftue humiditatis aliquantulum deponere: deinde exucca, Qc mitte de ipfo fucco partes iij, $C mellis defpumati partem vnam, 6C mitte in vafe fidili 8c gypfeo cum calamo perforato, dC fu-fpende ad Solem per dies quadraginta* Valet ad craflas ventofitates rheumatizätes, ad faftidium &C debilitatem ftomachi,flaccida corpora confirmat, & maxime quae fyncopim patiuntur. D ^4hd ConfeBio ciufdem♦ Omphacomeli fic fac* Vuae non maturae fucci partesij, mellis partem i, in vafe duplici coque, donec denfior liquor ipfe Hat,& vtere* De Oejypi Ceroto. Oefypi cerotum fic fac* Ceram,axungiam fine fale,colophoniam,ius lanae,vetus oleum,an li*i, ius foenugrf ♦§ vi,adipis anferini et pullini ari 3 i: coque oleum cum iure lanae et foenugreci diligen tifllme,donec ad menfuram olei veniatJterum pone ad focum,additis fuprafcriptis Ipeciebus* De Iure de Lana. Ius vero de lana fic fac* Lanam fuccidam in aqua multa pone vt molliatur, diebus fex: feptima vero die coque, dC ipfam pinguedinem defup collige fuprafcripto penfo, et exinde coftce cerotu* De Hydromelite. Hydromeli fic fac. Mellis optime defpumati libras xx, fucci cydoniorum libras v, aquae fontis libras xl,mifce diligenter in vafe fidili tenui et picato, recode, et claude: et mitte ad Solem fub te-do diebus xl v hoc eft ex die calendarum Iultj vfqg in lirj idus Augufti, ita vt intra quinos dies vas conuertas, vt partes quae quinqs diebus fuerunt luperiores, fiant infimae*Hoc genus poculi vino vetufto melius redditur,vt nefcientes quid bibant,putent fe optimum vinum bibifle* DeGarioph♦ De Gdriophyllato» * E Gariophyllatum ad catharrum fic fac* Gariophyllos zingiber 8C piper tere,adde vinu, SC pau cum mellis,& pone ad focum vt bene ferueat: deinde pone in cuppa lignea radicem apij,petrofe-linijlibyftici, cofti, fceniculi: & fuper iftas herbas in ipfa cuppa mitte gariophyllatum feruentem: & tandiuibi fit,donec temperetur vt bibi pofl!t:per dies tres,mane dC fero hoc facias,. De Chdlcocecdumeno. Chalcocecaumeno fic fac* Limatura de cupro in olla rude mitte, adde acetu in ipfa olla gypfea de argilla: et mitte in foco,vt intus ÖC foris ipfa olla rubra fit quafi focus: tolle a foco, et mitte intus fufticulos paruos, dC ipfam olla ad Sole mitte vfqs dum refrigeret: dC illud eft chalcocecaumenon* De^Amylo. Amylum fic fac* Mitte frumentum mundum in aqua per nodes, & dies tres, & per fingulos dies aquam renoua: poftea in pila macera: adde aquam,&per linteum extorque in concha,& dimittas refidere: et tunc ipfam aquam diligenter expurga,vt imum non moueas: quod remanet ad Solem ficca:& hoc eft amylum* De Cerufd. Cerufam fic lac* De plumbo fac tenues laminas,& mitte in vafe operculato aceti modium me- F dium, & fuper acetum mitte ipfas laminas plumbeas, ita vt acetum non contingant; tunc ipfum vas gypfa vt nullum fpiraculum habeat: ibi maneat diebus xv: poftea tolle laminas,dC rade pulue rem quem ibi inueneris,& eritcerufa. De Aerugine cdmpdn&. /Eruginemcampanx fic fac. Laminas de cupro tenues facias, 8č ficut de plumbo diximusad faciendam cerufam,facias,ÖC habebis aeruginem campanae* De Medulld Ceruind♦ Medullam ceruinam albam fic fac* Frange os cerui,& tolle medullam,et dimitte manere in vino horis quatuor: de lpfo vino tolle,ÖC in aqua mitte, dC manibus macera donec alba fit: fac tortel los inde,& repone, ÖC vtere» De Sdpd* Sapam fic fac* Mufti de peculo 5 xv tolle,cydonia integra,viq,caricas xv,dadylos iij,anethi ramorum M1',fceniculi fimili ter,apij fimiliter: coque ad tertiam: ÖC quando refrigeratum fuerit cola,^ repone in vafe ficfiili dC picato* De Cdrcno. G Carenum fic fac* Mufti dulcis modios xx,mellis 5 x,cydonia partita xx,poma fimiliter,pulegtj M v,canabis rad*M 1,cyperi M irj,apij radi*& feminis M i,fcariolae ramorum dC feminum, petro-felini ramorum dC fe*cofti hortulani,radicum fceniculi,radicum libyftici,an Mi;hcc omnia coque ad medium,dC refrigeratum repone in vafe picato* De Hydromelite. Hydromeli fic fac* Mufti dulcis modios x,balfamite ficc£ M iij,cyperi raduM irj, petrofelini ra di »fceniculi radi*apij radidybiftici radi*an M iij,nuces pineas integras v,cydonia partita xtj; coque c \ medium,poftea coIa,& adde mellis cocfii modium i: commifce bene,& quando refrixerit,repo ne in vafe fitfili picato* De Gdro Cdthdrtico. Garum catharticum fic fac* Polipodij pul* lib*i, piperis al.gra*50,diagridij 5 i, gariophyllorum cochlearium i: terens commifce cum meile,dC repone in vafe vit»deinde accipe ad quodcunqj volueris coclear i, vel rj,fecundum vires: maxime humorem educit melancholicum* De Lycio. Lycium fic fac* Prunellas de caprifolio collige menfe Septembri, dC tere,per linteum^ extor- H que, 6^ fuccum eius ad Solem in concha ficca,& erit lycium* De v4cdcid. Acaciam fic fac. Menfe Septembri prunellas ex nigra (pina tere, per linteum extorque, fuc-cumcp eius in vafe argenteo ficcabis,& erit acacia* De Flord. Floram fic fac* Cerufam tritam cum oleo dC cera modica coque in vafe cupreo aut aereo :cata-plafma vbi necefle eft apponere,celeriter corium adducit* DePtißdnd. Ptiffanam fic fac* Mitte hordeum pinfitum in ollam rudem, cum aqua bene coque, per lintea extorque,condias de fale,butyro aut oleo,cum pipere ÖC cinnamomo modico: repone 5C vtere* De Chdlcidio. Chalcidmm fic fac» /Eris florem in aceto vehementiffime fubigito, ficca ad Solem, fac pulue-rem ÖC vtere* De Opopundce. Opopanacem fic fac* Herbam virgultam, dC radicem panacis fiue meu, tere, extorque fuccum eius,in Soleficcabis,^ erit opopanax* Ji De Omphaco» Omphacum fic fac»ffÄcmos expreffos} accipias, carnes ipfas dC nucleos in Sole ficcatos tun tAEacidas olide,fac in puluerem,Ö£erit omphacum» uas. De Diagndio. Diagridium ficfac» Menie Augufti collige herbam tithymalli,&:eius radices pinfe:ius ipfius, id eft lac in vafe argenteo mittas, vt coaguletur fic ad Solem diebus vndecim: dC pro neceifitate quando opus fuerit vtere» De ^Lphronitro♦ Aphronitrum fic fac» Nitri partes ij, QC faponfs i,diftempera cu prima gutta faponarij:fadisč# trochiičis ad Solem pone» De Polentd. Polentam fic fac* Hordeum quando coeperit habere quafi lac,mitte in furno: 8c quando defic> catum fuerit, paleis munda, dC fac farinam* De Elatem. Elaterium fic fac» Succum cucumerum agreftium non maturorum exprime, expreflumcp fu-B per plenum vas aquae infunde,& quod fupernatauerit colligc,&ad Solem ficca» De Refinafrixa. Rcfinam frixam fic fac» Rec»refinam pineam,in ollam mifläm durifilme coque,dC fic proba fi eft frixa: Gutta polita in marmore fi infrigidata puluerizetur,tolle ab igne» De tsjcjud ignita. Aquam ignitam fic fac» Rec»fah'slib»tj,fulfuris viui,tartari,an 3 j" fi vinum forte, dC fac ad difei- f AKiij. plinarn aquae rofatae» De Hydrehto. Hydrelaeon fic fac» Rec»partes rj aquae,SC iij olei» De Hydromelite. Hydromeli fic fac» Rec»partes lj aquae,dC iij mellis» De Pofca. Poleam fic fac» Rcc»aquae partes ij,vini tres,dC coquatur» De CephaUa, SIquis cephalaeam patitur,dC vnum de brachijs tumuerit, vel caput,& ex vtraqp parte, feufimV ftro oculo fignu apparuerit in modu lenticulae,moriturus erit» Si vero ex nullo alio figno mo riturus eft,demus ei haec antidota, efdram f»vel philoniu, hieram picram, blancam» Et puluis fiat ex fpica nardi, dC fquinantho,& ammoniaco, & fucco tithymalli virginalis dč interioris: dC opiu, dC femen papaueris,& flores centaurrj addantur,ex nullo magis, fed aequaliter ex omnibus fiant: dC diagridrj § i: his omnibus in puluere redadis, dabis 3 i cum vino calido: dC anethino ac rofaceo oleo perfunde caput» Item Efdrae potio cum vino calido temperata dC bibita, fine vndione fada, , dolorem capitis fedat» Item Theodoricon emperifto magnum, ad omne vitium capitis facit: hoc idem facit diaolibanum» C ^id Dolorem capitis,& Calorem. Accipe cymas fall cum, & in fortiflimo aceto ad rj partes decoque, dC exinde caput dC pedes foueas, dC ex cymis caput fomenta» Item ga£s banum chartae impone,dC pone in parte illa qua caput dolet,et prodeft» Item fauinam tere cum al-bumine oui,& cu aceto fortiter diftepera, dC em plaftrum fac fuper caput eius, dC ibi dimitte iij diebus, dC ambo crura eius vfq? ad genua mitte in aquam frigidam, et da ibi ei potum ad foluendum» C~4d Febrem capitis,qu£ non permittit hominem dormire uel quiejcere. Tolle capita papaueris ficca vel vi-ridia,& femen laducae,violas,dC folia myrtae,QC pone in cacabo aqua pleno,dC coquatur vfq3 dum omnes herbae difloluantur: dC ex decodione ipfarum pedes dC crura lauentur,3^ extergantur lin-D teo forti ter,deinde vngantur oleo violato: dC fic fomnum praeftabis, dC dolorem dC anguftiam au feres» C Potio ad Dolorem capitis. Faeniculum,rutam, libyfticum,mel, piper,vinum,totumcommi ftum ieiunus bibat» C Item ad Somnum. Succus papaueris agreftis cum farina hordei inudus dat fomnum» C Item adDolorem capitis. Folia hederae terreftris cum albumine oui in fronte ligata pro-funt» C EleLinarium adCapitis & Stomachi dolorem. Rec»maftiches,anifi,fceniculi, polypodqthuris, myrobalanorum indorum,crori, fpodij,fandali albi dC rubri,portulaca feminis,diagridij,an 5 iiij, zacarae,amygdalae,an 5fjtragaganthi 5 ij, camphorae 3 fmufei 3 f, violae quantum de alijs omnibus fpeciebus, tempera cum fyrupo violaceo» C V nguentum Laxat tuum, quod caput alienat,flomachu purgat,appetit um confortat, oculos clarifcat. Recfucd aprj 3 rj,foliorum rubi iucd 3 iij, polypodij fuc-. d 5 iiijjlaureol^Fucci 5 ffoemculi fucci 5 xiij,mercurialis fucri 3 xiifj,olei lib»ij,adipis gallinae et ver ris ari lib»v,reline 3 i,thuris,maftiches,an 5 f ,cafiae fiftulae medullae 5 rj» ^4d Tincam. Elleborum nigrum tritum cum vncto pone fuper totu caput» odidem. Ficatumporcinum crudum dC calidum cataplafma diebus nouem,poftea laua de aqua frigida, QC fanabitur» <•]; ’ „4d Furfures. Accipe femen vrticarum,6d trita .parumper,pone in aceto per die dC nodem, dC poftca laua ciupic v ' . ' caPut caput de qua re volueris, deinde vero de lpfo aceto, ad vltimu autem de pura aqua: hoc'fac bis vel E ter* .Addern. Coque cyclaminum in vino,& caput ablue ideinde coque faluiam m vinö,& caput ablue: dC fuper hoc puluere nepita; afperge fuper totü caput node,& mane iterü laua cum faiuia* *Ad CapiUus Cädentes. Äpes quam plures in olla noua include,& ibi eas incende,& cum oleo terc,&C exinde in caput mitte,fcarificatum perunge* , r , Diuturnam alopeciam: & ad Rena] cent es Capillos. Pyrethrum tritum miftum cum feile vituli fepius perunges* Stercus etiam felis idem pra;ftat cum aceto ilhmtum* Euphorbium cum oleo frequenter impoutum idem mirabiliter operatur* Aid idem. Caprarum ftercus,et vngulas ipfarum combuftas,et cum aceto foluras adhibe* MidenU Teftudinem viuam fuper farmenta incende,& cinerem eius in cacabo nouo cum aluminis 5 itj3Sč medulla ceruina: totidem, cum vino coque, Sč alopeciam inde frica* C Item ad Vriones in capidis. Accipe fel terra?, dC fel bouinum/eu taurinum,dC acetum,et pone in cucurbita de creta,facqj forti* ter fernere,dC refrigerato,et colato:laua femel vel bis,deinde laua cum aqua calida II vis* C M ide, & yt Capidi citius crefcant. Olibanum cum ftercore murium pari pondere tere cum aceto & perun ge, fed ante locanitrofrica.Idemfacitgituftumcum aqua tritum &illinitum* Item lathyris tri- F ta,&‘cum oleo coda,& illinita mirabiliter capillos augmentare facit* Item fimum caprinum com Bure in tefta,& tempera cum oleo, &C rafo capite inundum fpiffos capillos praeftat* Flos agrimonia tritus cu oleo & fricatus, nigros capillos facit* C Item ad capillos cadentes. Agrimoniam tritam cum Me caprino impone* odidem. Verbenam cumabfinthio inlixiuio coque, dC laua caput affidue* C Vt Capilli nafcantur yhiholueris. Panem hordeaceum,dC chartam cum fale aequaliter cö-bure,& tere cum adipe vrlino, &C vnge locum* Vt Capilli nafcantur ybi Ins. Vnge caput oleo myr-tino, quod fic fit: Rec*flores myrtae,& coque cum oleo communi,dC eo colato pone recentes alios flores myrtinos,& flet fub diuo xl diebus: fic fit omne oleum, vt rofatum, &c*Item corticem mediam de vlmo in aqua coque, SC de ipfa aqua caput laua, deinde puluerem ruta; fuperafperge * C Itemad Capidos&r pilos'\t nafcantur. Pellem de capite vulpis calybitidis i.tugurialis excoriatam combure, & lacerta; viridis corpus eiedo capite vnodieaut node fufpende, & poftea coque in oleofimul cum puluere, &Č vnge vbi volueris* odidem. Ex cortice capparis incenfo cum meile inunge* Similiter ex puluere ranarum, dC muris fimi cum pice liquida, dC ex cinere quercus no-uellce vnge faepius* * Ad Auferendum Pilos* G Adpilos de facie delali a parte corporis auferendos. Pfilothri calcis viuac lib*i in vafe fidili ad ignem,fine aqua per diem dC nodem dimitte; in craftinum autem aquae quantum fuffirit infunde, & diu agita: poftea adde lepnias pulueris i,auripigmenti 3 rj* Quando vero probare volueris, an perfe-decodum fitjpennaimmifta&abftradafi depilatur,codum eft; tunc in balneo antequam lauc-ris vnge: poft horam quando iam pili cadunt,de furfure abftcrge, &C laua. (£Vt Pili ita ablati nunquam renajcantur. Cicutae femen, vefpertilionis fanguinem, verbenae fuccum comifce, vt multum ipiftentur,vnge node prius ablatis pilis* De Hemicrania. Siquis hancpaflionem habuerit,8Cnullum cibum fumere quaerit,&dormire nequiuerit,nau-feare iterum non valuerit,dC nullum fufpirium fecerit, dC poteftatem in lingua nö habuerit vt debet,fed haefitauerit vt idericus,ifta figna mortem llgnificant* Si vero nulla lint mortalia, dabis ei picram Galeni QC fal catharticum. Vnguento thermantico feu calido vnge caput eius.Item fucco foliorum hederae cu oleo dC aceto vnge nares,et ftatim dolor fedaf. C PiluU ad Hemicraniam. Rec. myrobalanorum citrinorum,kebuiorum,indoru, ari 3 f,croci orientalis,maftiches ari 3 i) &C fcrup* ij,fcammoniae 3 i f,aloes hepatici quantum penfat totum,tempera cum fucco foeniculi, & da eun-H ti dormitum* C Adidem, & ad quoslibet alios morbos. Baccarum lauri cum folijs 3 i, bryoniae 3 i,ma -ftiches 3 i,aloes 3 ij: tere ÖC confice cum fucco caulis,dC fac inde pilulas,& da patienti poft comeftio nem xi vel xij fecundum virtutem,eunti dormitum* Aid idem. Herba quinquefolia in vino,aut in aceto trita perunge. De Scotomia. Qui villam iugiter circuit per gyrum, vel contra Solem refpicit, feu in puteum feu in quemlibet locum manum mittit vt inde aliquid attingat,& ftatim cadit &C fpumat, mortale eft* Si autem nullum mortale fit fignum, abrotanum da bibere, ÖC in capite pone theodoricon empenfton, hieram, dC anacardi num th eodoricon. Item ad Capitis V ertiginem. Balfami tam cum oleo tritam 8C expreffam,cerebro dC fronti tepidam vngendo appone* Ad Caput Frattum. Aranea tela cum oleo dC aceto,frado capiti appofita,dolorem tollit & fanat. De Epilepfia. Qui ceciderit in hanc paffionem,& contraxerit omnia membra in vnum,non tamen fpumat, dlpoliea libenter manet folus,& cum nemine propria voluntate loquitur, figna mortalia funt* Siquis A Si'qiris lunaticus fpumat,&: oculos conuertit ,& fremit,& mugit,& cadi t,& membra contraxe-rit,& colorem fimilem croco habuerit,moriturus efhfi autem haec figna defunt,cum bläca,aur fan. di Pauli antidoto,autEfdrxcu fcarnmonia, ei fubueniatur* Item epiiepfia nafciturex tnbus hu-moribus,hphlegmate,cholera rubra, dCmelächolia* $iquis cadensfecerit (pumam multä & alba, dC findet detibus,erit de phlegmate. Si vero qn ceciderit, claudit oculos quafi dormiat,et no prot) cit fpumam,&ato refurgat,erit cholera*Si aut vultum nigru habebit,de diftorquebit os,ÖC caput, &Č linguam,de manus ilnnxerit,de fecerit fpumam paruam,et continebit fe quali ad morte,de melancholia erit* Item per vrinä potefl: cognofci,ex quo horum trium aeger patiatur,quia fi fuerit alba de crafla,erit de phlegmate: fi citrina de para nigredinis habuerit,de cholera rubra: fi alba de ni gra decraifa,erit de melancholia: hoc poteh probari in fequenti nocfte fui cafus, vel procedenti in vrinis* Patientes aut melancholia: caufa vel phlegmatis,fic curari poflunt.In primis talem diarta accipiant xv diebus vel xx: comedat carnem ouillam non pinguem, coquinata,de agnos paruos* * Allfaillam De volatilibus,comedant galiinas,gallos,anferes,anates, pullos columbarum domefticos,phafia-nos.De oleribus,porros codos Cum oleo,bugloffum coquinatum,paftinacascoquinatas,fcenicu lum,afparagos,ius cicerum cum oleo.De frudibus vero nullum, nec pifces.Bibant vinum fubti-iB k cum aqua* Potio ad idem* Rec.pqeoniaegrana, faluiam,abfinthium,vrticam, marrubium: fecundum aeftimationem in aqua frigida temperabis* Item ad idem. Lafar fiaflae foetidae, malue,betonice, abrotani,phu,cinnami,piperis albi,rhu pontici,euphorbij,falis,ficuum,opopanacis,faluiae, orig*a ni,diagridij, Iciliae,cafiae Mulae, ammoniaci,maftiches, hyofcyami, cofti, rutae, cafrorrj, an 3 i f,faga-peni,madragora:,mercuriah's,fampfuci, thuris,ah 3 iirj: da ei cum aqua calida in modum aucllanae* C Itempuluts ad Caducosqui fyumant,& Paralyticos* Rec*ohbani,maftiches,myrrhae,fanguinis dra conis,afpalathi,antimonij,aequali pondere, opopanacis 31, oliuae fmaragdinae, bdellij varij, petrae de capite corui marini nigrae f vnc.iij,cryftalli,fadib i*folia nucelle, nafcam i*fungum quercinum, f ARdrach.vij. carbones iambuci,petrae landi fepulchri,nafcam vitis,f pannum blattae byzantiae,nafcam myrti- fARcamem nam, j' crucem marinam,herbam occationis,fcicerellum,furfura,matriflyluam,herbam hircinam, t ar curuma betonicam,maiorem maluam, marcoram 1', marrubium, baccarum, f malum ftyracis, vngulam ■f AR canofbla vrlinam,corium vituli marini, fel dC ficatum vrfinum, fel dč ficatum corui, fel SC ficatum erinacei, ter, cingulum de corio capreoli,os de corde ceruffulfur,pallam maris, radicem de carduo albo,an 5 tj: rei. cyciami- puluerem fac QC da cum aqua frigida* odidem. Oua coruorum comefta profunt* expertum eft* • Qui perditloquelam culpa epifepfiae,fuccu rutae agreftis naribus inijeies: hoc fepefado eam recu C perabit* C V nguentum ad idem♦ Centumneruiam,violam, brancä vrfinam,allium,farferam,apium rifus,batrachion,linguam caninam,fifymbrium,foeniculum,libyfticum,aquilegiä,xqualiter,herbam foetidam plus quam de alrjs: his oibus pinfitis cum axungia ferofae recenti,dC in axungia valde codis,exprime fortiter per pannum in aqua frigida,& quod fupercoagulauerit collige & repo ne,& vtere. Infirmus aut feci udatur diebus xxx: prius tn accepta potione, quae optime purgat,ca-pite rafo,& benecalefado,mane totum caput hoc vnguento,& totum collum in circuitu vnge,et Iero fimiliter eunti dormitu: dC hoc xxx diebus fado, Rec*caftorium,& olibanum,& antimoniu, aequali pondere,ÖC pulueriza,& diftepera cum fceniculi fucco,& da ad bibendum mane ieiuno,et fero eunti dormitum,& hoc per xxxdies,et cuftodi aN cibis cotrarijs* Item probatum Vnmentum Epi-' iepfix. RecJinguam caninam,brancam lupinam,plantaginem de aqua fulfurea,fifymbrium,foeni culum,libyfticum,centrum galli, violam,ialuiam: haec omnia aequali pondere cum recenti axügia ferofae in aqua decoque, dC cola fortiter, dC quod fupernatauerit infrigidatum colligc*Et quando operari volueris,cathartico patiente purga,proutres poftulare videt: deinde abrafo capite abunda ter inunge,habens ide fupra caput et circum ampla teftam calefada,vt affatim calorem minillrare poflfit: hoc per triduu,vel quantu opus fuerit fac*Et aqua aliquantulu mellita dC calidabibat. Anti D moniu,caftorum,olibanum,linguaecamnae radicem,fceniculi radice,aquali pondere,Öl pulueriza tis vtatur in fupradida aqua,vel eius fucco expreffo* Item ad idem. Fac bullire cetumneruiam ideft barbaram lyluanam in ix phialis vini,vt redeat ad tertiam: da phialam i per dies nouem* De .Apoplexia. Qui ceciderit in apoplexiam,& de multis rebus defiderat ubi cibum afferri dC potum, &Č ftatim quando videt h£c abominatur,fiue mafculus fuerit,fiue femina, mortem libi imminere fignifkat: qui autem non habuerit haec figna,curari poterit cum fupradiefris antidotis dC vnguentis* De Phrenitide. Qui ex phrenitide multum alienatur,phlebotometur de media vena frontis,quantum oui tefta capere poteft* Si perdiderit loquelam, fternutamento vtatur,quod conficitur ex condii i h erba* St autem prae nimiaanguftia dormire nequierit, crura dC pedes lauentur exdecodtione violarum, dC roferum, dC femine lacffucae, dC myrtae, dC fic colatis linteo, vngatur oleo violato: dC fi non alienatur,& defiderat balneum, fine aliquo timore detur*Si autem hoc totum non profuerit, radatur totum caput,& ex calido pulmone pecoris obuoluatur totum caput, et maneat ibi per totam no-dfem, et fuper folfjs cucurbitg: dC totus ftomachus fimiliter obuoluatur de folijs:& matutina hora prae nimio fcetore auferantur* De cibis, vtatur cucurbitis dC portulacis conditis cum pauco oleo 1 ‘ A'orrr«. Sč aceto,& comedat far,ptifanam: de pomis aut,mala granata,Čč mala fyria, Sč pira* Tfcm adphreniE tin. Succus hedera: in naribus infufus, Sč ruta mifta cum aceto, cerebrocp fuperpofita,nimis adiu-uat* Item adfommm. Semen hyofeyami fortiter tere,& cum lade mulieris, Sč oleo violato,vel rofa-to tempera,& tempora Sč frontem inunge* De Melancholia. Qu i melancholiam patitur,femper vomit, Sč faftidium patitur, Sč nihil de cibo Sč potu accipe-re poteft, tamen hoc tantillum quod fumit non proficit ei: Sč Solis vel ignis ardorem nequit fu-ftinere: di dormire non poteft, tamen quando dormit fupinus iacet; Sč nunquä firmiter dormit: Sč poft dormitionem pigritia ei fentitur: Sč ambo labia viridia funt:moriturus eft* Item fi multu fitit,čC lateris patiaf dolorem ex vtraq^ parte,talis eft ei curatio*Calami,nardi,caiia? ftftuke,euphor btj,cofti,an drac*rj,efula: dracuirj: hec oia in puluerem redige,0Č cum vino bibat ieiunus valde diluculo,& tuncieiunet ad horam nonam* Item adidem Potio. Ireos tunfutn Sč cribratum miffum in vino ieiunus bibat mane* ^4hud Catharticum. Tar tarum,farinam tritici mitte in vino in iero,alia die fac inde pilulas,& dabis ad manducandum ieiuno* Item ad idem Medicamentum Purgatorium melancholia, quod hunc humorem proprie purgat, & liberat corpus. Recipe anifi vnc*i, petrofelini vncriiij, epi-thymi drac*ftj,mel quod fumcit: dabis cum aqua,vel cum vino* H De Lethargo* Qui ih lethargu ceciderit,Sč libenter eft folitarius,&multum comederit, Sč eo q> amplius defi-derauerit,& loquitur quod non decet, Sč iugiter faliuam fuam foras mittit,moriturus eft,maxime 0 fudorfrigidus in facie Öl ceruice fuerit* Si vero talia figna defuerint, ita curabis* Ante diem tertium nihileft adhibendum riacere debet in loco luminofo: frequenter pulfando, nomen eius vocetur* Quod fi prteualeat plurimu ei fomnus, vngenda funt ex oleo dulci Sč calido eius pcordia,čč lana muda Sč calida fafcianda:ctbo aut dato,fricenf illius manus Sč pedes*QuoNd fi iterudormiue-rit,mulfam accipiat, Sč clyfteria inijciantur, Sč caputpreffius tundatur: ferulee incenia: fumus eius naribus apponendus eft: Ocut et lucerna: exrinöhe odor olfaciendus eft* Sic ruta in aceto trita eius naribus adhibenda eft* Sifymbrium in aceto tritum infundimus in capite,aut teftudinis fanguine in fronte illinimus* Ptarmico cerebrum mundare conuenit: altj fing trifugam fronti Sč temporibus adhibent* Ex cornu ceruino dC galbano fieri fumum eius naribus valde approbamus* J4d Oculorum Vitia. SVpcr panem hordei calidum Sč per medium fciftum puluerem carui afperges,öö ante oculos patientis tenebis* C ^dSanguinem & Vulnus oculorum. Prim u tere pinguedine,& poftea adde G farinam miltj,& diftempera cum vino in modum vnguenti,dč linteolo fuperpofito,cui opus fue- rit impone* Item tolle crocum orientalem,& lycium,Sč fuccum ocymi,£C lacfccmina? marem ntt trientis, Sč dacftylorum carnes: oia tere fortiter, Sč cum aqua rofata vel cum fucco ipfo Sč lačte diftempera in modu vnguenti, Sč fuper oculos pone* Item ad oculos Sanguinolentos. Tolle pullum columbinum, Sč fub ala incide,Sč fanguinem qui inde exierit in oculosftifunde.probatu eft* C Lachrymas oculorum♦ Tolle rapas fylueftres,& tere fortiter,et cum aqua rofacea diftempera,et fuper oculos pone*probatum eft* C ~LdLippitudinem oculorum. Atramentum,mei, albumen oui aequaliter teres, Sč oculis fuperpone*, mane Sč fero lačte mulieris inunges* C Item ad Lachrymas oculorum * Ruta: fuccum Sč mei commifce, Sč oculos vnge.certum eft. C Item ad Sanguinem & Dolorem oculo -rum. Aloen Sč opium tempera cum Iacfte mulieris qua: nutrit mafculum* C Item ad Tumorem, & Caliginem,& Sanguinem. Verbenam cum oui albumine tere, Sč tritam impone.optimum eft. item cynogloftl fuccus in oculis immiftiis,& herba trita Sč fuperpofita oculis,mire prodeft* Item ad Caliginem oculorum. Rorem qui caditin matutino,Sč fuccum ruta: collige in vnum, Sč in oculis mitte* C MdPannum oculorum. Puluis olibani cum meile Sč aceto ac ftercore maiorum murium miftus, atqj inunčhis,caput denudatu capillis veftit: et pannum oculorum diluit: dyfenteria: obfiftit cum H aquafumptus occafionefrigoris:lumenamiftumpulueri:zatus& iniečtus reftaurat. C Ite'adPan num & Sanguinem oculorum. Membranam oliua: fortiter tera:,<3d mifce cum albumine oui, Sč pone fuper oculos* multum jvalet* C ^idVngulam oculorum. Tolle anguillam viuam , Sč extrahe inde fanguinem, Sč mitte in oculum*multum valet* Item ad idem. Recipe nitrum, Sč mitte per ix dies in ignem: Sč poftea fac tenuiffimum puluerem, Sč mitte in oculum* expertum* C Item ad Sanguinem oculorum* RecTuccum apij,& albumen oui,mifce fimul,et mitte in oculum fero eunti dormitum* probatum eft. ~4didem. Rec.falicem ficcum, combure fortiter in ignem, poftea fac tenuiffimum puluerem, mitte in oculum eunti dormitum* probatum eft* C ~4lwd ad Pruritum,& Pinguem pituitam. Succum vel folia apij mifce cum bono vino Sč dimitte per vnum diem, poftea vnge oculos, vel laua* mire prodeft* C »rfd albuginem oculorum. Succus agi oia?, foeniculi, inftillatus eunti dormitum,multum valet* Stercus album tantum lacertg cum vino temperatum idem facit* Item fuccus hedera: terranea: in nare eiufdem partis oculi,in quo fuerit albugo,immiffiis, capite vehemen ter reflexo manente,albuginem eijcit* C Item ad Clarificandum utfum. Fel vulturis cum ftercore h u-mano miftum,& vino bene colatum,Sč oculis immilfum mire facit. Fel arietinum immiffum hoc idem facit* C Pilula ad Vifum experta. Rec. fquinanthi, fpica:, xylocafix, xylobalfami, carpobal- A farni, agarici^aferfrofae,violx,epithymi,abfinthtj, colocynthidis, terebinthina, cmhamomi5cro-ciorientah's,ftoediadQs,maftiches,ah 5 i,diagridrj 5 iit]>ioes hepatici 3 v: tempera cum fucco ab-Ünthi)}ÖC fac pilulas» Ad burium Vitia. AD Murernpercußam,yelyulneratam. Calidi panis interiora cum meile tere: St frequeter pone» C iriw adAurium dolorem.Tolle caqpas, & tere fortiter,^ adde cyminum,& mitte in frixo» rio,& fac in modum cataplafmatis, St tepidum pone fuper aurem» C Item ad puditum* Mica panis hordeacei impone calidam» CAdAurium dolorem. Succum mentha tepidum infunde* Item ad burium dolorem. Rute cymam St cyminum tempera cum lade mulieris,mifce St cola: St fuccus inde extradus tepidus auribus inftillatus valet* Čltem ad »Aurium dolorempventofltatc, &•furditatem. ' Cepulam albam,St allium,fimul tere,Sd exprime inde fuccum,& auribus inftilla» Item tolle malum terraneum,Sd caua,& immiffo oleo coque,St in auribus inftilla: idem preftat» C Item adDm^ tumes fomtm.* Euphorbium cum oleo cyprino tritu St calefactum in aure milium, fingulare pre-fidium eft* C Item ad dolorem calidum & tumorem. Succus cucurbitecum oleo rofaceo calefacftus Št immiflus fanat» Item lycium,St opium lade mulieris admiftum,& auribus immiflum,nimios do B lores mitigat,il tamen opium vetus fuerit. Item oua formicarum tere,& per linteum cola, St adde, polygoni fuccum, St auribus infunde: vetuftiffmm emendat furdum* C Siyulnus in auribus fue-ntjAut auditasgrauctur. V rinam puerilem tepefadtam infunde: humore deficcat, St celeriter fanat» I tem Iradcre fuccum cum vino miftum infunde» De Fluxu Sanguinis Narium» - . AD Narium\[anguinisfluxum. T eftes ouorum,Sd maxillas cancri, St fanguinem draconis,8£ fler cus bouinum ficcum,& parum de pfilorhro vnguento ficco quod remanet in vale in quo conficitur :,htec oh tere, St in puluerem redige: St quantum tres digiti leuare poflunt, vel quan-; tuncuqj pot cum nare,vndefanguis fluit,leuare,attrahat,St liberabitur» Hic puluis cum aqua frigida temperatus,in mane St fero potatus cum prardida mefura,fcilicet trium digitorum,curat flu xus mulierum, dyfentericos,& htemoptoicos* Item ad idem. Gyplum cum aceto forti, aut argilla, fronti vel temporibus illine, St tefticulos in aceto forti patiens teneat* Item lubricos terreftres cu thure St tenui albumine oui contere, St fronti St naribus impone* Item bombacem aliquantulu vftum,C ace-tu fortiffimu,tere fortiter,^: de illo aceto diftepera,^ laua. Item radix minoris lapathi] in aceto co C varrjs alphis* C V nguentum ad Impetiginem* Lacerta viua,& vitem albam pone in oleo,& coque ad tertiam: & colato olä, adhibeatur cera purilIIma*probatum eft* Adidem* Rec* olei libram i,olibani,cozubri,pegule,fulfuris,faponis,lycij,auripigmenti,cerg,an libram mediam* De Morphea curatione, (T Trochift 1 ad Morpheum albam hei mgram. Rec* ellebori albi, piperis löngi, careos i*carui,h alcyoni] i.fpumae maris,fulfuris vitii,calami aromatici,andrachnes i*portulacae,fandaracae: omnia aquali pondere tere, 5^ fac troch ficos cum aceto, &Tvtere* C Ad Macu las albas hei nigras. Oua trita,& cre tam,lithargyrum, cerufam, ex aequo cum aceto ÖC oleo rofato confice:SCloca prius cum linteo perfricata vfcp ad ruborem perunge* probatum eft* C Ad Maculas rubras. Cu meile,& abfinthio inunge faciem* Item aloe trita cum meile inunda faciem iuuat* Ad Ruo;as de Facie tollendos,& Omnem Aegritudinem depellendam. G Cucumeris agreftis radices ficcas tere, dC fecerne, dC mifce cu aqua: & facie laua: hinc alia aqua frigida laua faciem: quod fi per triduu feceris, miru effedum videbis* C Vnguentum adMorpheam. Recipeftaphidosagria:,fulfuris,h'thargyri:facpuluerem,& vadead balneum8člaua te:&poft-quam lotus fucris,laua te cum aceto,8C vnge fupradido vngueto: dC poft triduum iterum laua te*. C Aliud ad Morpheam albam,& nigram, & Serpiginem. Rec*fucci mali terranei i*cyclaminis vel panis porcini, fucci hyari, fucci draconteae,vittccllae fucci,faponis,fanguinis draconis, 8>C aliquantulum capitelli: frica fortiter licut vnguento,& vnge vbi opus fuerit* C Ad Scrofulas. Rec.radicis rapha ni agreftis rotulas ix,S>C tantum de eadem radice, vt tantu fucci poffit exprimi, quod fit ad menfu-ra trium digitorum in ampulla vitrea: 8C da vt bibat in die Martis Luna crefcente, & in die Iouis Luna defidente: 3C ferofas fuper fcrofulas pone* C Vt tota Facies fit candida. De fanguine tauri faciem linias: maculas de facie tollit, & lympidam reddit. Item adiclem. Aphronitrum,Iithargirum, picem rufam,olibanu,cimoliam,raphanum: cu aqua pluuiali confice, dC faciem linias* C V t totum Corpus hilaris fiat coloris. V ini veteris faecem cum oleo tere,5^ totum corpus perunge* C -Ad Faciem clarificandam. Rcc*cryftalli,ameti dulcis ÖC falfi,dentalis ÖC antalis,coralii albi dC rubri,vmbilici ma rini, nitri, falis gemmae, farcocollae,an 3:cerufam circa omniafupradida contere: vbi ergo cutem H laueris, diftempera paululum depraedido puluere in manu tua, 8C inde tange cutem ♦ Item ad tAEolei. idem. OIibani,fcerae virginis,cornu ceruini,lithargyri, cerufae,ana 5 iij, terebinthinae $ ii), confice bC vtere* C Vt Facies albefeat & mollefcat. Cerufam, 0Č ceram albam teras valde cum rofeo, dC vnge* Theodoricon emperifton male coloratis, Anacardinum pallidis valde facit* De Paßionibus Gula. POttoadScrophulas. Rec.ellebori nigri,mali terranei,herbe maurae i.trifoftj, matriflyluae, caudae lupinte: has bene ablutas fortiter pinfito, bC ad tertiam decoque :bC patienti detertio in tertium diem dabis* Item ad idem. Rec.radicem fpathule,& radicem herbe maure,& tefticulos agni, bC nouies ablue bC tere: dC in vafe pleno aquae ad coelum liberum fufpende node vna: bl fingulis diebus bibe* Et frondes tritas herbae maurae in patientibus locis fafeia, & dimittatur tota node* Item ad idem. Rec.ftercus porcinum, 8C fac puluerem ex eo,& laua prius vicus de fortiffimo aceto vel vino: 3C poftea imple de puluere illo, donec fanetur.expertum eft. -Adidem. Fabae lupinae radices vino nouies lauen tur, &C aqua in diuerfa proijciaturloca: quarum radicum vna pars teratur mediocriter: alia pars dimittatur integra: ÖC ix grana piperis integra, dC cinnamomi integri 9 rj, bC mellis 3 ii imponatur in olla cum vini cyathis ix: quae omnia bulliant ad tertiamfic tribus diebus* A diebus detur infirmo ad bibendum Luna deficiente* -Adidem. Recipe brulci radices,afpara gi dices,radices fceniculi, radices violae, cymas oliue, cortices fagi, paululum radicum acori, cortices vlmi,flores ftcechados, rofe agreftis,vel rofae caninae: quae omnia lauentur nouies in aqua: & concoquantur in vino vfcp ad tertiam: 3C poftea mifceatur paululum mellis, dC piperis, & ita bi-bat* Item vitis alba: radicem tritam cum axungia fuperpone frequenter* odidem. Succus capparis, fuccus fumiterrae mifti dC bibiti valde pro funt* -Ad Glandulas. Obuli cataplafma impone, ÖC glandulas deficere certum efi* Item folia perficicum faletere, & fuperpone. mirifice profunt* Sed fi fuerint durae ipfae glandula:, fimum caprinum tere cum aceto, &C in panno inuolue, &£ fuperpone* C Item ad Scrofulas. JTolle lacertam viuam, mitte in oliarudi, olei libram vnam,& ibi fe decoquant: penitus aquam non tagat: poftea vnge mane ÖC-fer o, v el decies in die* Item potio ad idem. Enulae radices, gladioli, afph odeli, folia lauri: omnia coque in vini fortis phyalis nouem, quoufq$ad tertiam redeaudabisLuna deficiente* Cmtra V itia PalatiGutturis. Dlamoron de rubis, quodfacit ad Omnes caufas palati, & gutturis: V miam fubleuat cadentem, & humo ro fam deficcat* Recfucri mororum rubi libras duas, mellislibram vnam, faptelibram vnam: quod conficit fic: Succum cu melle dC fapa in vafeaeneo ftagnato ad leues prunas decoque,8č ad g fecftam decocftionem feruefacere define: quando vero cocfiü fuerit fcies,quia pofita de eo gutta fu per marmore, fi ie retinuerit vt mei, benecocfium eft: tunc in vafe ftagnato reconde,$C vfui refer-ua: quando opus fuerit,ex eo palatum &C vuulam vnge, aut ad gargarizandum dabis* & Aliud ad idem,&ad Vulnera Faucium alba "Wnigra. Rec.balauftrj, fucci corticis granati licci, amboru,an 3 iirj, aluminis fciffi, maftiches3an 3i:tere, öfinpuluerem redige, dC cum deCocftione croci collige iSC quando opus fuerit, locis dolentibus inunge* -Ad Voccm clarificandam Elektuarium. Recipe cymini affi 5 rj, feminis finapis, piperis,an 5 xv, calammthes,pyrethri,dnamomi,an 3 i, mellis quod fufficit* -Ad Tußim beterem & nouam. Sotira magna cum vino detur eunti dormitum* Simili modo Euchariftum datur cum fotira miftum tuffientibus* V tile et eft,diabutyrum pedori Si tuflfientibus * Idem facit diacalaminthes* C Item ad Raucedinem. Apq femen,cymini fyriaci,feminis fceniculi,feminis anethi, feminis pule-C gipah cochleare i: in puluerem redige: 8>i cum foenigraeci fucco da ad bibendum per triduüres efi: nimis ialub ris* C PiluU ad T ußim probata. Rec*ftyracis 5 1,opij,galbani,fulfuris viui,terebinthin£, an 3 lj,piperis nigri 5 xv: tempera cum fucco apii, &C da eunti dormitum aut ili aut v* De Pracordiomm Paßiombits. Vibus color rubeus apparet in facie :&aIiqnpoft hoc in pallore couertitur: Si tunc vadit dolor inter fiapulas,vel tibias,& tuffit:Si quod proiicit ab ore,faporem falis habet: S£ me-moriam non habet: Si vnr efle afpera,qu£ videt: hunc de vita,quia moriturus efi.Sin mi nus,ita curabis: diaprafu vtile eft,diaireos vitiis pedoris, fic diacalaminthes, aut clymax i* arifto. vel vitis alba, &C diaolibanu catarrho,S£ tuffi* C Elektuarium expertum ad V tuum Pulmonis, <& ad omne Rheuma defeendens d capite ad thoracem,et qui Sanguinem expuuntad Raucedinem l/ocis,&qui male Rn r . -.—0-0------------ r-------1-----r-------------------,piperis albi,gariophyllorum,feminis foeniculi,dadyli,carui,rhu pöntici,an 3 i,mellis quod fufficit: da ma ne £c fero. C Item -Almdprobatum ad Vitium Pulmonis,&Omnem tußim. Rec* raphani, pyretri, enu-lae, elenii, iridis illyrice,piperis,ah 3 i: dabis mane Si fero. C Elecluanum dianthu, quod optime facit co-D tra C ardi ac os, Pht hi ficos Hepaticos: confortat idos,qui funt Debiles natura,& ex Longa infrmitate curat. Ab-finthii florum libras duas, Si frondis eius libram vnam, fandali rubri dC albi an libram vnä, gario-phylIorum,fpica:,galange,ana 3 f,piperis longi,35,mafhches,ana511,liquiritiae libram vnam, fucci eius 3 i,fachari libram vnam,rofae 3 iiii,mel quod fufficit* C Diapenidton magnum, quod facit -Aflh-matic ts,-Arthriticis,Sicce tußientibus: V ocemperditam ex calore perfekte reparat: Phthificis, Penpneumomcis, & Pleuriticis fubuemt. Recipe penidiarum 5 c,pinearum,amygdalarum purgatarum,feminis papa neris albfoium trium 5 xxx,cinnamomi,gariophyllorum, zingiberis, fucci liquiritiae, tragagan* gummi ara.amyli,feminis citruh',melonis,cucumeris,cucurbitarum purgatarum,an 3 xi, campho rae 9 iiiffyrupi violati quod fufficit*Conficitur fic,penidiae cum fyrupo, lento igne aliquantulum bulliant, Si inde puluis terendorum temperetur: detur mane Si fero cum tepida . C Diapenidion minus, faciens acl Vulnera, qua intrmfecus funt maturanda: omnes Putredines expurgat, & conJUpatapeciora mollit. Recipe zingiberis,tragaganthae,pinearu purgatarum,amygdalarum,anili,feminis citruli, melonis,cucurbitae, papaueris, omnium nouem,an 5 xii,fpicae,croci,an 3 vi,mellis rofquod faffi' cit: detur mane &C fero cum tepida* C Epithema ad Tumorem ycldolorem l>el inflammationem Hepatts. Recipe rofarum,trium fandalorum,farinae hordei,aequale podus: tempera cum fucco fo!ani,5s cu aqua frigida* C Tryphera magna, quAfacit ad Dolorem Stomachi ex frigiditate fic T’t quado acceptafuentjla Spurrj* DcT ij tim tim patientem ad Judovem prouocet:Phreneticis,& Mulieribus qti.c ex melancholia de matrice infomnid patiuntur, E fuauiter fomnum prae flat: Rheumaticis,&qui faciunt lintrem cum ßnguine, ~Vtilißima e/i: ßft aridas & Lum bricos educit: &*Menflruaprouocat cum mulfa data. Recipe opij 5i), cinnamomi, gariophyli orum,ga-langae,fpica:,zedoariae,zingiberis, cofn, ftyracis,calami aromatici,cyperi,iridis,peucedani, acori, ihandragorae, celticae, rofie,piperis, aniffapii, petrofelfni,fa:niculi,macedoniri, dauci,hyolcyami, ocymi feminis,oium xxv ana 5 1,mellis quod fufficit» C ~4d Infuftonem» Rec»fquamam ferri,& te re,5^mifce cum melle,dC cum fucco menthae fanfcenaeideft herba:fandaemari'ae,dC fucco abrota-ni,&Tpaftillato,mitte in tefta pofita fuper caueam terrae: dC fic coque,donec ficcetur multum, Qc re ferua: quando opus eft accipe cochlearium vnum puluerizatum vfq3 ad dies noueni,& bibe poft acceptionem: vel mifce in vafe vini puluerem, dC quaflatu bibatdtmiliter probatum eft» C Tna- » M « • j * f ^ 7 / / I / janclali expertum ad Dolorem Hzpatis ex calore, iHericorum colorem emendat potenter, & oem Calorem intraneo rum yfitdtum extirpat3& Sitim intolerabilem temperat. Recdiagridij in cy toniis codi 5 xxvn,zaccarae, fpodi],rofarum babylonicarum, an5i'x,fandali albi rubri bC citrini, fucci liquiritiae, feminum portulacae, omnium, an 5 iiii,rhu barbari,croci orientalis, amborum ah 51'ü, camp h orae 5 i &. 3 i, firupi Galeni quod fufficit: dofis eius 5 iii cum tepida» C <^diBencos. Accipe virgam,quae iit de aere,dC intindam in forti aceto pone in oculis» Itide facies de fucco pomorum granatorum amarorum, F ^4didem» Rofmarinus coquatur in vino optimo,5C decodione eius infrigidata,node bC die vta tur» C Eledluarmm diaprafiu,fme fancli Petri, quod ~yalet ad C au fas pe floris, & ad Febres ex his natas, & ad Tußim maxime prodeft. Recipe hyifopi, ferpyllffcenigraeci, anifi,an 5 lj,iridis illyricae 5 iiii, origani, pulegtj, calaminthes, fcyliae, prafii fylueftris, bi domeftici,ah 5 iii: herbae virides concoquantur iri quindecim fextariis aquae, vt ad tertiam redeant :pinfantur,6f exprimantur fortiter :ius aquae de-codionis mifceatur cu meile 3 v:lente fuper carbones bulliant,donec aqua confumat: deinde mit te pinearum,dadylorum,cancarum pinguium mundatam 6>Cpinlltarum,ana 3 iii, tragaganthae: poftremo his optime expreffis,addanf pulueris liquiritiae3 iii, galliae mufeatae 3 i, gari ophy Ilo ru, galangae,zedoariae,fpicae,cinnamorni,rhu pontiefah 5iii:confice,8£ vfui referua» Sotira afthma-ticis auxiliatur» Theodoricon anacardinum idericis medetur: hiera fortiftlma idem facit ♦ C Pi-luU probat £ ad Tußim» Rec»myrrha?,croci,caftorii,ftyrads,galbani,piperis, opii,an 3 i,olei laurini 5 xv,cofti,cafi£fiftulae,an 3 f» ^flt£ ad idem. Rec»myrrhae,caftorii, galbani, tragaganthae, opii, ftyra-cis,an 3 f,croci 9 iii» G ~4d Vocem meliorandam» Accipe lardum recentem de porco multum craffo, cum aqua tepida depilato,^ tantundem enulae/acčp in olla bullire per totum diem: 8C carne con-fumpta fac iterum bene excoqui ius eius: quo excocto vtatur quilibet ficut voluerit» probatu eft» G C Antidotum ad Splenem»Recipe coftffpicae celtice,pulegii,rhu pontici,ariftolochiae longae, cafiae fiftulae,fquinanthi, ana 5 iii: dabis 5 ii» Item accipe verbenam, 5C chelidonium, fac tortellos, bC comede» Item ad Splenem res probata. Cortices fraxini excoquein vino, 8C bibat quotidie donec fane tur» Si vis probare, da porcello per triduum vt bibat, & in quarto occide lpfum, & non inuenies fplenem» Item radix ebuli cum fylueftri rapa decoda &fuperpofita fplenis duritie valde remollit» Item ad idem. Tamarifci in vino decodi, 8C xl diebus continuis bibendo eius decodum, mirifice prodeft: Scypho etiam de eo fado, fi cum eo aftldue potetur, fplenis duritia diftoluitur» Item potio Efdrae cum diagridio mirifice prodeft» Item acetum fcylliticum fplenem cito extenuat:con ficitur autem fic: Scillam fume, 8C eius durifllma 8C tenerrima remoue, 8č mediu per aliquot dies dimitte vt cofenefcat: QC poftea libram vnam bC vncias fex fume, 8£ in aceti lib. xii pone ad Solem per viginti dies: quibus expletis per facculum diu exfrica: ÖC proieda fcylla in vale vitreo conde *AK afthmau- 2^ vtere» Facit etiam hydropicis dC ftomachicis» cis> Contra Vitia Stomachi. AD Stomachi Dolorem & Rugitum» Siler 8£ cyminu coque in vino falerno,S£ pone fuper ftoma chum» C Item ad Ventofitatem & Dolorem non folumJlomachißedetiam Ventris & ilium ex frmdita H te nata. expertum eft. Recipe baccarum lauri partes duas,et tantundem rute,& cymini partem vna, & his tritis commifceantur: 6>C miftis apponatur de meile quantum fufficit, 8C fupponatur in frixorio fuper ignem,donec fiat calidum fatis: 8C dolenti loco fuperponatur»Dia trion pipereon fto machis cibos non digerentibus, 8C poftremo ad oem imbecillitatem ftomachi valet» Ide facit dia-pepereon» ^4didem. Zingiber conditum,quod Recipit radices eringii bene mudatas 8C purgatas atq3 lauatas libras quinque: deinde immutata aqua bene coquantur: poftea de aqua colado ficcen tur: fic puluerem illis librae vnius zingiberis in aqua rofata per nodem vel amplius mollifica« cum meile fufficienti bene deipumatocommifceas:ita tamen q> radices ipfae in praedicfto meile prius bene bulliat: &C tunc demum omnibus beneiundis aliquantulum,vel vfq3 ad mellis fpilfitu dinem coque: 8^ fic r epone. Item ad idem, C onfedlio marmoridarum, id eftpenidiarum habentium duritiem marmoris. Rec»faccari libras duas,folue cum frigida:quibus commifcepulueris cinnami, zingibe ris,an 3 iiii,gariophyllorum,galangae,fpicae,ah 5 ii: pone fuper ignem,8č tandiu coqui dimitte fern per agitando,vfcp dum aqua confumptafuerit,fed fpathula nunquam recedat: deinde tres guttas olei fuper mundu marmor mitte,quod fit in modum tabeli^,8^ incide,8Č vtere» Sed fi vis laxatiuu facere,mitte ibi 3 ii diagridii» C *AdV omitumfuperiMs}<& inferius. Reothaplia: lib»f,cataputie lib»f, agarici A agarici5 iii,atriplicis,rap£ radicis,an 3 ii,croci 5 iii,mellis quod fufficit. »Aliud. Redpe thapfiia' 5 ix, cinnamomi' 5 ii £, mellis quod fuffidt* C Fomititsjuauißimm, &fmeanguüiapurgans choleraysiam. Rec. thapffie libram mediam,caftaneoIa!,condifi, cinnami craffi, lathyridum mundatarum, cro-ei hortu!ani,an 5 iii,mel quod fufficit :dabis inmodumnucis cum calida* -dlius domitus, Recipe thapfue libras duas, croci libram vnam, condifi 3 iii, cinnami 5 iii, mei quod fufficit: datur vt fu-pra* Fomitm fine periculo. Rec*fucci cyclaminis,atriplicis feminis,fpermatis geneftelle.an 5 iii,cin nami 5 £,mellis quod fufficit. Item alius, qui ficfit. Rec*mellis cyathum i,aqua cyathos duos,aceti cyathos tres: coque ad medietatem: deinde rafanum ibi intingas,&: mäduca: St bibe de lpfo oxy-melite* C ~4d Vomitum♦ Mitte in vafe fi&ili libram vnam aceti, St tantundem aqua!, St tadiu bul liat donec aqua confumetur* C ~4d Vomitum & Dolorem, & concußionem Stomachi cum Cetris dolore. Recipe fnmac,maftiches, carpobalfami, ah 5 ii,feminis bauciae,carui,cardamomi, an 5 ii,fpicaef5 1: trita in vino mitte cum 5 £ de croco: poft addes corticum citri viridis, aut mentha! vndam vnam, St fuccum mentha!, St fuccum turionis vitis:confice, durat per annum* C ~4d Vomitum flringen-dum. Nymphaam bibe cum vino dillemperatam per tres dies* odidem. Nepitam coquas in lade caprino: prodeft 11 bibas per triduum* Item tolle olibanum,& fuccum menthae,& parum ace-B ti,& fimul confice: St facto emplafiro pone in furcula gule,<5h fuper fiomachum* C~4d Vomitum nimium & Ventris folntionem* Recipe ciminum, St fac bullire in aceto, St da patienti ad bibendum St manducandum* C Elecluarium ad V omitum prouocandum. Rec*ellebori albi lib*f: tritum ficca, cribella: fac tegulam calidam, St defuper pone puluerem modica hora: deinde mitte tres phialas mellis defpumati in olla,& ipfe puliiis infimul bulliat in ipfo meile, St repone: quadocp opus fue rit,da cochleare vnum: St facit vehementer vomere fine anguftia. C ^4d Venam ruptam interim rc-Bringendam* Bibat parum nafturtij feminis,aut adrianum balfamatum cum mulfa calida, aut atha nafiam cum fucco plantaginis,aut trypheram magnam cum mulfa, quae et vomitum St dyfente-riam cum calida mire curat. Similiter oleum mufcellinum vomitum ftringit,Ö£ anguftiam tollit* ^4didem. Boli armeni partem vnam, gummi faracenici parte alteram, St tragaganthte tertiam: hsec oia tempabis cu vino veteri: fac pilulas, St exinde dabis iii* ~4didem. Lac caprinu coque 1I> mul cum tragagantho: St vtere vno die in modum lacftis. De Stringendo Sanguine. AD Stringendum omnem fanguinem. Folia enulae tere St impone*Hoc et cum fale St vrtica impofi ta fiftulam ftringit* ~4lmd. Corticem medium caprifici rafum impone* probatum eft* Item C caepam findet impone.fatis probatum eft* C ^4dH&moptoicos. Sanguine draconis,aloen,fym-phy tum,alumen, ex aequo trita dabis cum aqua frigida, vel cum fucco amogloffi * C EleBuanum ad Stomachum,quod afihmaticts peculiariter prodefi. Recipe galangae,gariophyllorum,piperis,zingibe ris,cofti,an 5 ii,fpicae,maftiches,an5iiii,xylobalfami 5iiii,göphitae,myrrhae, an5 f, cinnamomi 3 i, liquiritia! 3 ii, rofarum 3 ii £, croci 5 ii f, mellis quod fufficit* C Item ad eos, qui Sanguinem fundunt ex ruptura ~\en y Spurij* D ii) cftat A f AEdrach.[ii. ^Af.elcčluarij. «ffot edere, St vrina fua croeo fimilis fit, St faftidium habet, m oriturus eft: fi aut hxc figna non ha- E buerit,ftip rafcrip tis medicinis curetur» €Md Splenem probatum. Recipe fplenem erinacei terreni recentem vel ficcum,tere,cum vino albo infirmo acum in manu linifira tenenti in die Iouis Luna deficiente dato* De Pafsiombus Ventris. QVi in illa die multü naufeat: St fiquid maducat aut bibit,illi non proficit: St pedes eius fem per calore generant: et dolore patitur,ficut de paffione nefciarifta ligna mortalia funt* Sin ■*"' minus,ita curetur*Euchariftu ei dabis* Item Cataplafma tale fac. Incende fufte caprifici, St fac cinerem, St tempera cum pice liquida, St pone calidum vbi dolor fenutur* Item portulacas ficcas tere, 8t cum calido oleo deluper pone* Mediem& ad Laxandum. PiluU ad Laxandum multum. Rec*aloes, fcammoniae, cocci cnidij,lathyridum, aequale pondus, maftiches quantum medietas Icammoni^: confice cum lade tithymalli:dabistresin modumd-ceris,& poftea dabis mulfam calida,St ieiunet vfq3 ad hora nonam* C Pannus ad Ventns Solutione. Succum ellebori viridis exprime, St ex eo totum vmbilicum perunge: St pannum de oleo linitum fuperpone* Et fi de viridi elleboro habere non poteris, ficcu inpuluerem redigas, ipfumcp F faE morgelli- Cu fucco polypodij,8£fmercurialis, St cucumeris agreftis teperes,St vt fupra didu eft vmbilicum nx' perungas: St ii vis vt vomat,ftomacho fuperponas dodrina prtedida* Item ad Ventns folntionem. Lac anabulae in carica fac fluere,St ignorante patiente ad comedenda dato: vel cum praedido lade farina tempera, Scinde facias fritulas in frixorio cum adipe porcino frixas, ad comedendum dato* Item ad idem. Rec* cocci cnidi], euphorbii, croci orietalis, equale podus, mellis quod fuffi-cit, purgat p fuperius St inferius* C Elečluanum bonum ad laxandum. Rec*efule 3 iii,gariophylloru, epitymi, ana 5 i,baccarae helaterifpolypodii, maftiches, piperis, ana 3 ii,mellis quod fufficit* Item adfluendum Ventrem. Fel taurinum inuolutum lana ad vmbilicu pofitum ventre foluit ,& infantibus lubricos necat* Mdidem Catapotia Galeni. Rec. diagridii 5 iii, colocynthidis, aloes, ana 5 iiii, myrrhe5ii,maftiches5i:facpilulasinmodum ciceris* Md Ventrem laxandum. Accipe fauinam, St mitte in cacabo, 8£ bulliat fortiter: St poftea extrahe, St pinfe fortiter cu pinguedine porci:5Č iterum pone in caldario, St bulliat, St cola, St fac vnguentum, St vnge vmbilicu* Mdidem. Fel lupi pone ad vmbilicu* C Mhud Vnguentum mirabile adeo Seceffumprouocansgvtflcrcora conflipatifsima. m momentoprouocet* Fel taurinu, aloen, fal gemam, St oleu cömifce, St orificium ad ignem fortiter vngc*probatu eft* C Clyfler* Rec.aloes lib.i,fcamonite3 iii, fucci ebuli,fucci bette atque malutepa G lultris, St mercurialis ferne,St oleu,ÖL furfur codu in aqua falfa:8f fic fuper puluere fucci mittant, St tepefadü iniice* C Clyfler ad Renum dolorem. Rec.ellebori nigri 51', radicis cucumeris agreftis 5 iiii, caricas numero ix, aquae alexandrinte 5 i, cucurbitae mundae 3 ii, coque ad tertiam, & iniice* itMddolorem Ventns* Stercoris porcini, baccaru lauri, feminis fceniculi, apii,ana 3 i, rute fafciculu vnum,maftiches 5 ii: fac puluerem: bulliat cum olei libris duabus, St cum lana infunde, St in ven tre ligabis* C MclPuncturam jub hbere. Mitte mcl in iartagine,8>£ fac tepidu,88 extende fuper ftup-pam,& defuper afpcrgc puluere cymini, St im pone loco dolethprobatu eft* C Clyfler quod facit ad Nimiam folutionem entns. Rec*cymas lentifci,cymas myrtae,nepitas,radices rubi,& cymas eius,coque omnia in vi 110,88 iniice* C Mntidotum ad Ventreflringedum de quacunq,• difteperantia: 1/alet Iliacis, Dyfcntericts,&i ad Omnem folutione. Rec*myrrhe,opii,acatiae, prunellae,ftyracis,ana 5 i, olibani, ma-*AS. dclidos. i. ftiches ana 5 ii,ftccchados 3 f: confice cum fucco cymarum rubi, aut arnogloffi: fac catapotia: da-galhg ail'5 ma- p,is quinque aut ieptem,88 eft mirabilis effecftus* C PiluU ad Omnem folutionem 'Ventris. Rec. balau-sn?’ fti*corticum mali granati,gallae,acatiae,tartari,lurnach,croci orietalis,galli£,myrtillae,gquale pon- dus,opii quantum penfat medietas vnius: St trita tempera cum fucco myrtae St lentifci,& fac pilix las in modum ciceris: St da v vel vii eunti dormitum* C MdNaufeam W Fluxum flringendum. Pul H uerem maftiches tempera cum albumine oui, 88 fac velut emplaftrum in purpureo panno,St fto macho imponas,88 prodeft* C Item ad Vomitum flrmgendum,<& Tenfioncmflomachi, & defectionem. Baccarum lauri5 iiii,cymini,rorifmarim,abfmthii,ana5 iii,pulegii 5 ii,maftiches5i,panis vfti5ix; perunge ftomachum demelle calido, St ftiperafperge puluerem, St cooperi cum lana, St fafeia* C Md L umbricos necandos. Recipe folia herbae maurae,coque in vino, 88 mifce parum mellis, expel let omnes mortuos* Item Rec*abfmthit viridis,git,lupini,pulueris fellis taurinfmedullae cerui,an fAf.ync.v. 31,cerae f 5 f * C Contra Dyfentcriam. Sotira temperata cu fucco fponfae Solis, vel myrtae, vtilillima eft, velathanafiacum fucco plantaginis, feu folus fuccus femperuiuae* Mdidem. Accipe cotO" nea, St munda interius St exterius,St gallas, St cyminum, St coque:cocffis autem, accipe decoctionem , St mifce cum faccaro St aqua, St bibe de tertia in tertiam diem,& liberaberis a fluxu* Item ad idem. Tryphera magna cum tepida potata omnem dyfenteriam omnino ianat, Evomitum ftringit* C Mdeos qui Sineholuntate egerunt, Accipe iuccum fymphy ti St hypocyftidos. St fce cem oleijS^ cera, fac inde magdaleones, 0^ poftea mitte in anum* C Md Sanguinem reprimendum ,fi *AMo-uis. alicui cum fan^ume anws exierit foras. Puluerem afpalathi St gallae fuperafperge: fi folus anus exierit, aquam in qua cocli fuerint caules immitte* Item vnge ex aloe cum vino veteri diftemperato* M 'A CDypntmam,&Lienteriamprobatum. Poma fylueftria in aqua coque,8č calida fuper vmbili-cum SC fuper renes pone,more emplaftri inducfta: QC illis refrigeratis, alia tepida affidue fuperpo-nantur:in die vna vel nočte et defperatis cito fubuemunt Quod fi hoc fuppofitorium adiungas, citius reftnngit: quod fic facies: Accipe porrum cum capilfts fuis de terra abftračtum, non laua^ tum,ied a terra excufTum: tere,6d exprime fuccu,remotis prius folijs: SC rmfce fuccum cum refina fuper tegulam calidam: SC exinde cum lana fuccida fac fuppofitorium: SC quado frigidum fuerit, calefacito: &C quando ficcatum fuerit,renoua ter vel quater* certum eft* C*Adeos quibus ^4nm exit foras. Aquam vbi cocfti fuerint caules tolle,SC ano immitte* Item vngeex aloe, SC cum vino vete-ri diftempera» jrfd idem. Puluerem afpalathi, SC gallae iuperafperge* C Item ad Dyfenteriam. Cale-fac petram molendini, SC frondes porri pinfitas fuperpone cum aceto forti: SC homo in fella perforata fedeat circuquaqj inuolutus, SC totum fumum per anum recipiat bis vel ter* Glrem adpon-dm. Vinum corium,cyminum corium, cum nitro, SC picederomania fac bullire, SC fuperfedeat* Sic etiam faluia iuuat* Tegula quando calida fuerit,fi fuperfedeat patiens multum iuuat* C Sujfu migium ad Lienteriam. Spolium ierpentis,aut carne eius Occam fuflumiga* d PiluU ad Dyfenteriam probata,. Recipe optpftyrads,croci orientalis,gallis,maceris,maftiches,myrtiili,rofeficcte,gummi B de BabyIoma,myrrh£,roris fyraci,aluminis,gallae,acaci^,balauftiae,aequalepondus:tempera cum aceto,öd fac catapotia,öd da mane dC iero iij* Contra Vitia Renum,& ilium. AD Dolorem Renum. Folia lauri pinfe fortiter, 8C coque in vino optimo quoufqj coaguletur, öd fuperpone renibus modo emplaftri* Adrianum balfamatu vtile eft nephriticis,6d turbu-ietam vrina facientibus, SC in vefica lapidem habentibus» Philanthropon ad idem valet* Sic dia-pepereon, SC Eucharifton* C Potio probata ad ilium dolorem, & ad Frangendum lapidem. Rec* dariyli mudati intus öd foris,faxifragiae,radicis capparis,petrae lyncuri),offis de corde cerui,-[petra: de cor *AP.lyncis. de ceruino,>gariophyllorum, feminiscitri, cucumerum, feminis api], aluminis de Africa, feminis alexandrini, ÖC petrofelini feminis,radicis afparagfana 5 i,mei quod fufficit, bibant in balneo cum vino vel aqua calida in modum auellana:: vrinam enim mouet,öd lapidem frangit» ~4d idem. Cardui radicem cum oratione dominicacollige: Ödlaua nouem viribus,Öd pinfe fortiter: öd mitte nouies nouena grana piperis: colabis, SC fuccum ad bibendum dabis* probatum eft. C Empla-flrum ad idem♦ Rec.ladani,adipis vrfini,olibani,iaxifragia:,petrte lyncurii,myrrhae ficcae,opopana- *A?.fandali cis,ana 3 i,cera: 31111,olei quod fufficit C Sorbitiuum ad idem. Rec*galangas 3 i,zedoariy,faxifragie, *Al.gaii$. ; C granorum Solis,feminis apii,anifi,afari,fquinanthi,omnium equale pondus: pone in vi lib.aquc, bulliant ad medietatem,cola,öd proiice fpecies,öd da vt bibat mediam phialam» ilium dolorem,& Frangendos lapides,& Stranguriam,& Dyfenteriam. Dia ciffu. Recipe feminis hederae,gummi eius,iaxifragiae, petrofelini macedonici, apii, piperis, pyrethri,ana 3 i,dauci,granorum Solis,cardamomi,myrrha£,afparagi,agarici,dnnami,feminis citri, fpermatis cerui,an 5 i,fanguinis hirci de menfe Augufti,galangae,diagridii,an 3 ii,aloes 5 iiii,fpi * AEcaruI. cx nardi 3 ii,mei quod fufficit» C Sclirofmonfaciens Nephritim, Dyfentericts, Sanguinem Amentibus,ad * aE fclirophi -Doloremftomachi, Arthriticis & ifhiadicvs. Rec*cinnamomi,ftyracis,fpice,zyngiberis,xylobalfami, lon. caftorii,cofti,pyrethri,fmyrnidis id eft genus vernicis,terebinthinae,iagapeni,opopanacis, chalba ni,dauci,hyolcyami,piperis,petrofelini,ana 3 viii,gariophyllorum,opii,ana 5 iiii, balfami 5 5, mellis quod fufficit: datur in modum auellanae cum tepida* C Item ad ilium dolorem. Tolle hedera ter-raneam,fac bullire vt fomentetur: QC tolle grana cauda: vulpinae,Sd laua ix aquis, öd tere, SC da fuccu patienti: SC tolle tres cymas rubi,öd tres vrticae,pinfe: dC accipe lilii radices liceas, öd tere vt pul-uis inde fiat: SC accipe petram quam homo mingit, öd fac puluerem, SC mifce cum puluere lilii: SC accipe radicem paftinace,öd laua ix aquis,SC cum aqua ipfius paftinaca: tempera oia fupradiria, SC D da patientnprobatum eft* C Fomentum ad ilium dolorem, & ad Lapides proijciendos,& V rmaprouocan-dam. Furfur calidum infufum in aceto,vel arenam marinam cum fale calido,vel afphodeli frixi in oleo calido: hazc omnia fingillatim milia in facculo, dolenti fuperponantur loco» Dauitica potio iliacis efficaciter prodeft* C fntidotu ad Lumborum dolorem, & Fragendos lapides, "Vr & lubi pinguefiat. Rec*nucleorum mundatorum,amygdalarum,auellariarum,nucum,fifticoru, an 3 iiii, zingiberis 3 iii,cinnamomi,alipt£,ah 5 ii, croci orientalis, galangse, gariophyllorum,afi 5 i,anifi,maftiches,an 3 ii, mellis quod fufficit* 67 Potio probatißima ad ilium dolore,ad Petra rupenda,& ad eos qui Vrinat cu tor mento, Rec*gariophylloru 31,cinnamomi 5 iiii, zingiberis 5 iii,cofu 5 i,thuris 3 ii, feminis afparagi 5 vi, SC radicis eius 3 iii,galangte 3 iifpyrethtri 311, i picae 3 viii, croci orientalis 5 iii,myrrhae 3 i,ma cedonici feminis 5 iiii,peucedani 5 iffaxifragie 5 iiii,granorum Solis tantudem,opii 5 ii,feminis la pathii 3 dijhyofcyami 3 ifi, coriandri 3 i, celtici 5 i,afari 3 ii, petrofelini 3 ix, meu 3 x, phu 3 i, Htho-fpermatis,libyftici,aha 5 iiii,piperis nigri 31, mei quod fufficit* C Potio ad Petram frangenda probat a mirabiliter. Rec*petrofelini macedomd,afparagi feminis,granorum Solis,feminis vrticte,laxifra-gid, petra: lyncurii,ferpylli,feleleos,chamaedryos,xylobaifalmi,lifymbrii,ligni aloes, manae, rhu poacfah 5 amomi,feminis anethi,feminis apii,feminis bafiliconis,cinnamomi,aliptat,galange, varicphvlloru,zinviberis,zedoarife,gomphitae,carui,piperis,ah5iiii,liquiritiae}caflaE fiftul^ma-, Spurij* D £ iiij ftiches, tAKdrae-vj. ßiches, fpicx, ana f 5 fx,anifi 5 ix,amygdalarü 5 xix,feminis citruli,melonis,cucurbitae, ana 3 ix: nii- E fcc cum melle* Item fcarabaeum nigrum ficcum potui datcunire prodeft* C eld Lapidem frangen* dum. Rec*radicesfcenicuh,apij,petrofefini,macedonid:pinie,ö£ fuccum cum vino in potu da* De Cohcd* ^4dCohcdm. Recradicem Iapathtj,chamedryn,eupatoriü i.faluia agrefte, platagine, trifolium * verbenam,gariophyllatam,violam,foeniculum,apium,hypericon, cyminö, piper:fac potionem cum vino & melicrato* M idem. Succi foliorum rhani 5 tj,piperis grana vij aut ix,mellis cochlearia rj: da vt bibat in Sole,5č miraberis: hoč etiam nephriticis valet* odidem, Hydrel^on cum mul fa temperata bibitu^ inieclu,mire valet,maxime fi eft obftrudKo ftercoris. Item farinam feminis lini ÖC hordei aequali pondere,cum oleo chamaemelino coque,SC calidum impone* d idem. Ccre 5 VjOuorum vitelli 3 vi,farinae fabte 3 iiipolei chamaemelini,ö£ rofatfana 3 rj, fucci feminis lini quan tum funt vitelli ouorum,ö£ farinam cum fucco feminis lini bene commifce, ÖC fic ceram 5č oleum adde,& bene infrigidari permitte: & quando opus fuerit circa loca dolentia impone * Contra Vitia Hzmorrhoidum. AD Hämorrhoide. Tolle cymas pulicariae minoris, & pinfe, & mitte in anum tribus vicibus, &C poftea puluerem de fungo,qui veficalupina dicitur,fuperpone. C HdH&morrhoidas,qutz F tnterius Junt in inteflimsg\nde £gerfacit fanvuinem ad feliam die nodluq;* Omne calidu comedat Öl bibat* quia de frigiditate funt: vtaf balneo calidae aquae, in qua fit abfinthium, fampfucu, d>C pulegiu, &C caeterae calida herbee: Si calefac lata tegula,& fac eü federe fuper feliam perforata, Öl pone tegulam fubtus,öi afperge interdu mera defuper, vt fumus &C calor furfum faliat: hoc fac quotidie* Et poftea accipe zingiber 8>C galanga,antfum,mafti* &Č cortices mali gra*&gallas, SC hypocyfti*haec oia coque in libra i vini vfep ad 3 mi,Öl bibat: hoc quoq? faciat ter, vel quater, vel pluries: &C de hae decočlione pone 111 predidto fumigio fuper tegula*Comedat gal!inas,anferes,perdices,agnos no multum pingues,ariete infra annu,non pifces,non frudum: ora pradida aftata comedatjöf qn af faueris,aiperge merum fuper carnem porcinam guttatim: accipiat ora eleduaria ftyptica,öi bibat vinum album cum aqua* odidem. Piper,aloen,fapone fpatarenticum,puluerem galbe, vnu vitei Ium oui affatum, nepira frondes,cymas rute,ftercus hois reccs incende, ÖC fac puluere: haec ora fi-mul tunde,ÖCfacficut cerotum,ö:confice cu vitello oui,öifucco faluie:ö:appone quoufep fanet. C Emplaflrum ad idem. Sume fymphy tum, auripigmentum, coria mali granati, ammoniacu: fac puluerem,öf diftempera cum caftorio,calaminthc,ö: therebinthina:inducin panno &C impone* C Mazdaleo ad idem. Rec* Gummi hedere, faponem fpatarenticum, panem ficcum incifum,equa- G li pondere, tac magdaleone longum v digitoru, dC immitte* Item ad idem. Semen tafll fubtiliter* puluerizatum,öf fuper pinguilllmam caricam femtnatu,fr cum eade carica eft immiffum,vtilifn-jnum eft* Oleum etiam fraxini iniedu mire prodeft* odidem. Atramentu, alumen, carbonem, corticem arboris nucis, feparatim pulueriza: qug cribellata, in meile ad medietatem decoque, 8C calidu diftepera non nimis fpiffum:poftea inducinpannolineo, ödoco parieti ter vel quater fuperpone* Itdgumi hederae cočlu in oleo lini fupponat haemorrhoidibus, QC intus mittatur* pro-> * culdubio liberabitur* Et puluis radicis tafii combufti idem facit* Et fanguifugae profunt politae*. C Knguentum ad idem probatum. Saluiä,rutä,olibanu,cerä,oleum,Ö£laccaprifici:liquefac,öicömi-fee,df vtere* Hdidem. Arifto*ro.fellis terre:fac puluerem,& ligain iir fruftrs panni,QC olla plena aceto forti bulliat, iftaiii frufta defuper ftent cufuprafcrfpto puluere idč calidum quantum du- rare poterit fu per i pias pone: öl leuando vnam, aliam ponas* odidem. Lappam manducabis* Et caftanete cortex, QC galla coquantur in aqua, QC dolentia loca frequenter inde abluatur, &C fatis pfidt* <£Hd Hämorrhoide Intrinfece,6? Extrmfece* Rec*ciperi,millefolij,marrubij,metaftri,pla-taginis, centuneruie, equale pondus, fed minus ponatur de marrubio: h^c oia tere, &C cum forti vino diftepera, dC bibat eger oefio diebus vel amplius mane dC fero* C ~4dHämorrhoide. Tolle H cortice virginis nucis, dC quercus, 5C ariftolochie rotüde, Öf marina fpongiä, Qt pone in tefta notia calida calefada ad ignem: induc in puluerem, dC vnge ipfas hgmorrhoidas de calido melle, 8C poftea fuperpone puluere iftü* Ficm. Rec.ariftolochierotudx,piperis nigrfequale pon- dusjfac puluerem, dCfic vtere* Herba calendula trita Öf fuperpofita multum iuuat* C Emplaflrum ad Ficum,qui apparet. Mel,ftercus pullinum,faponem gallicum, cymas lauri, dC baccas comifce, dC fuperpone: tertia vero die folue, ÖC inuenies fanum* eid idem res probata. Plantaginis M fij, millefolii, mentaftri, an M liii: hec omnia tere, ÖC fuccu exprime: cui piperis gra*viii, maftiches grana vii commifce: 8C ieiunus bibe per triduum,dC renoua potionem diebus ix* C Hd Ficum qui fan gmnat. Quinquefolium inlacfie caprino decoque, 6Cbibe per triduum* Item corallos, chelido-; niam cum pipere dC ceruffa tere, 2i diftepera: ieiunus calicem vnum bibat plenum ♦ optimum eft* nui* erroris marini,cofti hortulani,radicem cardui,radicemagarici, marrubii albi, anili, ana 31,mellis niodicu:teres oia: dabis quando non febricitat,mane öd fero, cum vino* Item galluanniculatd occide, öd in grofferio eius inuenies albos lapides,quos cum vino tere,öd da febrienti cum tepida*. De Mingentibus Furfures. Signa eorum qui furfures mingunt,quia per vrinam in calice natant: figna haec fi videris, fdas lapides maiores valde in vefica haberi: natura enim illorum fi fuerit manibus fricata, intus redeut' lapilli,öd ex confricatione in labiis veflcae fit fcabies, &C emittunt per vrinam velut furfures* Curd.. Dulcia comedant, öd lac caprinum mox mulctum bibant: il non febriunt, cancros fluuiales dabis comedendos* C ^Antidotum ad hoc. Reccymim,feminis apii,melanthii,lefeleos,equo pondere: cu latfte Öd meile,et cochlearia fingula,omnia commifce: dabis in mane ieiuno cochlearium* Item ole? ra manducent,mal uas,paftinacas,afparagos,oua forbilia, fuccum hordei cum dulcore Öd pipere comedant quotidie,Öd vtantur balneis* C Antidotum ad Vcficx Prjtclufionemprobatißmum. Recipe fa-xifragiae,fpicae,betonicae,fquinathi,cinnamomi,carpobaliami,cofti,abfinthii,croci,fuc*liquiri*aca: ri,hyperici,rhu pontici, chamaeleontis, petrofelini, dauci, ireos,opopanacis, ana vnciam vnam:com 'B fice, öd vtere* Item,petrofelini,iaxifragiae,apii fuccum fimul bibat,öd fanabitur* Item faxifragice,afa ri,gummi,betonicae,piperis,ana 3 i,mellis libram vnam,vinum quod fufficit: hoc in balneo bibatv C Md Vefic<£ Dolorem curd tdhs efl. In initio oleum rutaceum per clyfterem aegro frequenter inficias* Faeminae vero matrix infundenda erit, Öd extrinfecus pedtinem öd inguen ex oleo cyprino calido,? Öd cum lanafuccida fafciabis*Aliquando mifcebis caftorium fi forte plus calidum fieri oporteat: ; itemclyfter ex decodiione foenigraeci aut radicum malue cum oleomifta 6d calefa&a: öd fi vefica, ftridta fuerit,fubtili fomento relaxare,öd vrina adducere oportet* C ~4dFrangendum Lapidem. Succus radicis valet* Vellcae vero patienti calculum,adrianum fi dederis cum decodto radicum alexan? drie,öd femine ocymi,aut bruici,fiue afparagi, aut pleni pugilli ciceris rubei* Similiter potiolufti- , - ni cum vino calido,fi dederis,facit* Philanthropos,calculos frangit* Mulla lapidem in vefica fran-git* C ^AdPetram Vefic&. Recipe faxifragiam,grana Solis,petrofelinum,quinquefolia, afparagu, brufeum,agrimoniam: Öd coquantur omnia in vino vt ad tertiam redeant: Öd poftea cola,Öd adhibe paululum mellis, gariophyliorum drachmam vnam, petre delucubio drachmam vnam: da ad * AEljncima: bibendum mane tepidum quafi phialam vnam: et fi poteft bibat fuccum eryfimi et ipfam herbam comedat* C Diachryfon ad Petram. Recipe faxifragie,radicis brufei,afparagi,petrofelini,apii,pipe-. C ris,ana 3 i,grana Solis,alexandri,libyftici femen,ana folidum vnum,mellis quod fufficit* C *Adeos. qui Mingere nonpofjunt. Oleaff ri radicem,cyminum,<5d cepulas teras, öd in oleo coquas, öd fuperpe-,-clinem ponas* Item parietariam tere,öd calefaciam fuper pedfinefafcia, öd miraberis* Item (anguis, hirci triennalis aut vetuflioris cum decodto nardi,öd cinnamomi, 6d ficcarum cicadarum pulucre. * AEcymim datus,mirabili ter Ödcum celeritate lapidem expellit» De Genualium Caufis. S VNguentum albumpro Mentula. Recipe olibanfmafiiches,aloes,alfe foetide,myrrhe,ana 3 i,ceruf f£ 3 rj: temperentur cum melle,öd fambuco, 8d ponantur in membro* Mhudfufcum. Pix gr£-ca,öd aloe,cum meile temperentur* C *Ad Vulnamflrmgendam quafi yirgo fit. Recipe myi rhe,o!iba-ni,maftiches,colophonie,picis nigre,arfenici,boli,galle,gypfi, cornu ceruini incenfi, ariftoJon-ge öd rotunde, omnia equali pondere: fac puluerem, öd in vuluam ini ice* C Pulrns ad idem. Recipe fymphyti,aluminis,balaufiii,myrrhe,olibani, maftiches, colophonie, picis nigre, boli, gallp, f gypfi, cornu ceruini incenfi,ariff*rotund^,gallie, ana drach*v: fac puluerem, 5d in vuluam infice, qii£ prius fomentetur aqua plumali, 111 qua coela fint grana vue, cortex caftaneg, Öd pulegium *» (T ConfeBio ad idem. Recipe fymphyti,Corticum mali gra.öd mefpilorum,öd quercus,foliorum ro-D fg canincjhypocyftidos, ana vnc*i, maceris, cinnamomi, gariophyliorum, nucis mufeate, anifi antherg putueris, ana vnc.vrifta omnia trita Öd puluerfzata collige cum aqua rof* vel plumali in. qua role decodtg fuerint: Öd inde trochifcis formatis ad Sole ficcentur: Öd quando opus fuerit, vnu eorum in aqua ro*vel pluuialirefolue, &C inde ftridla vulua poft balneum diutiffimefomentetur* d; . Symphyti decodtio idem operatur* ^4i idem. Tolle fymphy tum, gallam, &C gummi pinee, öd. cinnamum,6d amentum dulce,Sd fac puluerem,fd miice cum pauca aqua, öd laua locum, öd mira-, beris* C *AdMenjlruaprouocanda. Recipe ammoniaci albi,galbani,opopanacis,aloes hepatici, colocynthidis interioris,myrrh^,cicute feminis,ana drach*ij: tere,öd cum fucco porrorum cöfice, öd fac pilulas ad modum pifi: et da drachmas duas vel tres in aqua tepida* Item ad idem. Ante diesiiip, venam detibijs incide, aut tibias fcarifica:autin ambobus talis venam incide, ita vt in vna dio vnam incidas Öd in alia aliam: öd poft hoc dabis tenues cibos: öd fic poft vij dies caftorium cum pu legio ad bibendum dabis,aut calamento: educit enim menftrua pulegium, ödealametum coctum cum mulia*Eft autem tempus dande decodfionis vel potionis vtile poft balneum in fabanis, q uia fic data multu operatur: ÖC plus his dicftamus: Öd fauina data fimiliter. Vtiliter etiam datur picra,q .4 recipit aloes drachmam i* Quando autem ex plenitudine,öd pingui fuperfluitate retinentur men-, ftrua, centauri) maioris fucco, Öd radicibus minoris excludantur* odidem. In duabus aque par^ ■ tibus tibiis QC vna vinf,artemifiae,&rfaIuiae,brathyos, calamenta, matriflyluae, ana M, alUi quantum de E omnibus alijs,lento igne ad tertiam decoque: de quo ter in die fomentatio fiat, mane, Če meridie, &C iero eunti dormitum» Climax detur cum decodione cymini: quae Recipit elemi 5 iifj > fceniculi 3 irj,piperis,feiamffyriaci,ana 5 ij,erucae,feminis iiieris montani, ana 5 i, mei quod fuffidt. Item ad tdem. Artemifife,rutae, dauci,didtami,phu, meu, nafturcifana: trita in aqua fac balneum: & da ad bibendam trypheram magnam cum aqua tepi» Item ad idem. V rude maio.radicem,afTari,hy peri-ci,epi thymi,polypodij, ana:haec omnia coque in vino ad medietatem:da mane bC fero» odidem. Baccas lauri xxxvrj tritas cum vino bibat» Item accipe artemiliam bC rutam aequali ter,ex' adde olea laurinum,bC calefäc parumper ad ignem,de fado ex panno peffario intinge, ii in os vuluae iniice» IL ~4d Sanguinemflrmgendum. Rec.myrrhae 3 ltj, cinnami, mafliches, ana 3 fj: fado puluere accipiatur cum fucco ft rychni, vel morellae» C Siqua Mulierposl partum fe Purgare non poterit. Efdrae potio-nem,aut Euchariftum accipiat: vel folum iuffumigium de fungis ficcis,autde afla, aut phiala ple--na fucco caulium» Satira, bC tryphera accepta menfirua educit. C dMenftrua fuptrflua. Aluminis feiftl,myrrhae,rubi,thuris,ana 3 i: tere,i cum aceto confice peffarium de lana munda:bC intin-dum in eo fuppone vul ute» ~4didem. Recipe fponfam Solis, bC tere, bč iiiccum da ad bibendum » Paffellum vero in vulua fuppone,&athanafiam dabis» C Mfd Menfirua prouocanda. Exfagapeno, F opopanace,myrrha, bC feile fac pedarium» C Sanguinis profluuium. Faecem quae ex quercu exit -da ad bibendam mulieri cum aqua calida pluuiali» Laidem. Accipe lignum fy luat ici hbyftici, bC mediam corticem quercus, bC teftas marinas rubras, qute inueniuntur iuxta mare: bC pone in va-fe aliquo,& fac buliire ad ignem cum aqua pluuiali, bC fomenta» Item tolle polygonon, 8C coque cum aqua pluuiali, da vt bibat» (C Vt Mulier concipiat»In nouem phialis optimi vini mitte no-uern rotulas mandragora:,& fceniculi radices tres, bC ad tertiam buliire fac, bč bene cola: bc phiala mellis addita, nouies nouem grana piperis fparge in puluerfcm, bC iterum aliquantulum buliire f AEiij» permitte:quando autem infrigidatum fuerit, tempore menltruorum perf vijdies bibai mane phialam vnam: bC in obfeuro loco iaceat, remotis amicis praeter pediifequam qute eam cufiodiat: circa fextam vero horam pullus gallinaceus elixus cum pipere,aniio, bC modico aneto condi tus, fi* mulcum iure fuo offeratur vt manducet, bC deiufeulo ad fatietatem bibat: vinum leue bc modica accipiat: bčin node iaceat cum viro: bC vir eius vefpere dC mane diacameron, aut climacem, aut alexandrinam fumat» C ~ddConcipiendum eadem die fmepericulo. Myrrha: 51,piperis grana xl, fiaphi dis agriae 31': dabis in vino poft balneum» Item nepitam cum vino coque ad tertiam, dd mitte ibi calamentum aromaticum,galangam,irim illyricam,ipicam nardi, aequo pondere: coque ad ter tiä, G dC da vt bibat per tres dies ieiuno» Item Centauream cum foliis tere,5d mifce cum aqua, bC fac pilulas ad iimilitudinem offis dadyli,& inuolue cum terebinthina,dC defuper mitte lanam, ne te» ebin thina cadat,& iniice» Item vifcum quieftin arboribus tritum cum vino da bibere menfiruo»nci-piente aut definete* Item in phialis nouem optimi vini de radice herba’ barba fyluana lib»i coque ad medietatem: bC decolato fucco,meIlis adde phialas duas,et pulueriscymi.f i,bC modicum facbul lire: tempore vero menftruali per quinque dies lingulas phialas ieiunae propina mane:Sb iero in decodione illius herba fedeat,diuc|3 calefiat, bC fic cum viro fuo coeat» Item coaguli leporis,cor ticum mandragora,ana5 iipopii 5 ij, trita cum meiledefpumato confice: bC mane ad modum auel-lana maioris cum tepido vino fumat non ieiuna» Item tefticuli cerui puluerizati, ÖC in vino bibiti, bC fel capreoli fuppofitum, idem pradiant» C Item ~Vt Mulier concipiat. Leporis vuluam allatam te-f Af.cum rda cum vino in balneo f in fabanis fedenti vt bibat: QC in ipfa die aut node fi tada fuerit a viro flatim concipiet» C Potio adeas qu& Non concipiunt, et quibus Menflruanon apparent. Rec.matrilfyl-ua, ruta, artemifiae, cicuta, radicum branca vrfina,fingularum fafciculos: qua pinfi te QC rmlte cum vino albo vfq3 ad tertiam coquantur: QC eidem decodioni cochlearia tria de cinere de corde cerui adhibeantur prius,quam ad tertiam redeat decodio: deinde coletur cum panno,bC colatura adhf H beantur tria cochlearia olei,6^ tragacantha drachme tres de Conltantinopoli, QC llmul omnia bul liant: bC vnaquaq3 die mane accipiat phialam vnam illa cui necelfe ell» C Si Matrix defeenderit. Ca * Aüafphaltü bonis odoribus nares fuffumigabis: iin minus,alpalathum fit inferius fumigatum ita, vt in vuluä fumus ingrediatur: bC pelfarium de flyrace calamita cum lana iuccida imponatur» Si vero volueris vt concipiat, prius purgetur cum theodorico anacardino, QC poli purgationem balneetur» Ec coagulum leporis in balneo bibat, bC etiam viro fuo tribuat: QC pofl cum ipfo iaceat: dC fi coagula fuerit mafculi,malculum: fi foemina:,fceminam concipiet» C Vt Mulier non abortiat, & Foetum contineat. Cancrum fluuialem contere, dC in vino veteri da ad bibendum» Aut leporem prägnantem viuum accipe QC tolle ei catulos de ventre,& coagulum eius cum vino potui dato, QC vitra non eii-ciet. C V nguentum ad omnes Dolores Matricis pofl partum. Recipe adipis pullini,fampfuci, ana vncias feptem,myrrhte vncias duas,butyri, certe,ana vncias fex,adipis anferini, medulhe ceruinte, terebinthina,cafite,mellis, ana vncias feptem,aloes vncias duas:confice,bC vtere. ~4d idem» AKvelum Fac bullire oleum, bC anethum, bC mitte vnum birrum de lana fuccida: bC calidum pone ad matricem» C ^d^poflema. Succus frondium porrorum, fuccus cichorij, vel heliotropq, fuccus pe-trofelmi, aequali pondere, puluisferruginis, puluis paleae hordei:haec omnia bulliant, bC bibat» Si A C si Matrix foras exierit,aut tumorem habuerit» Folia cicutas, abrotani, herbas camphoratx, pinfe forti- *AEcamPhor? ter,Öd pone defuper» C Md Retinendum Partum. Spolium ferpentis cum mica panis dabis comede-dum nefcienti,mire prodeft» C *AdMatricem remeandam. Teftas ouorum gallinx, ex q uibus p ulli excluduntur,incetide:deinde fuperafperge picem nigram, Öd fuperextende, & reuocabitur ex toto» C ~AdExcitandam mulieris Libidinem. Sanguis vefpertilionisinflocceilo lanx collectus nefeien ti fub capite ponatur» De Paßiombm Genuum & Tibiarum. CEntri galli fuccus,genibus,& cruribus ad ignem vel ad Solem illmitus oem dolore extirpat, Öd neruorum contradionem penitus tollit» probatum eft» C Md vlcera T'ibiarum. Fel capri -«um cii refina öd ceruffa mifce,öd pone fup vlcera. C Emplaftrum adinflat ionem,qu£ fit m Cruribus,& mcoxvs. Stercus columbinum album cum forti aceto miftu,öd tritum,öd in aluta indudu fuppone» C Hhudprobatum ad Inflationem,qu£ fit cum rubore <& calore. Farinam hordei öd fabas tolle, & in aqua coque, öd fuper pone» C Md omnem V Iccratione T ibiaru,Cicatricem, hei Maculam nigram hei albato* Pul-ueris plübi vfti facfti cum ligno auellanx autlentifci 3 viij,olibani,myrrhx,aloes,maftiches,ana 31: oleum viride,öd modicum aceti exagita mifcendo in corpus vnum, Öd in foliis hederas inductu fu-]B perpone» C Md Tumorem Genu. Fac bullire, radicem brufei bene, öd poftea pinfe cum axungia öd pauco fallfix,dt infafcia»oem tumorem tollit» C Vnguentum ad TibiasfraBasdc phlegmate[alfo. Folia *AEfalis. perfici,hederx terreftris,colophonia,pice, oleum delpica,oleum commune,fepum,Öd ceram,2d li-thargyrumdeauro. HDMdDolorem Genuum. Bibe fuccum rute» C Pro Dolore Podagrz. Tere,Öd fac puluerem de gith,öd vnge vbi dolor eft,Öd fuperpone ftagnum, 8d infuper ftuppam vnge de ipfo puluere,öd ftatim dolor recedet. C V nguentum ad idem,et ad Qualemcunque Dolorem. Rec»maftiches, olibanfana 31,adipem vrfinum, 8d albumen ouoru inllmul mifce: öd accipe cymulas virides lenti-fci,öd tolle ex eis fuccu: öd adiunge vetus oleö,öd diftempera: öd fac vnguentu theodoricon empe-rifton:ifchiadicis, öd podagricis fubuenit: idem facit philanthropos» Md idem» Recgariophyllo-rum,zingiberis,cinnamomi,ana 3 ij,hermodadylorum 5 v,cofti,diagridi),ana5 ij, mei qd fumcit» C Item ad Calidam Podagram. Succus radicis filicis cum oleo rofeo miftus,Öd inundus prodeft» Md Hominem Subtiliandum. PVluis fciricus velciricon,vtilis ad pinguem hominem fubtiliandum, öd craffitiem fuperflua f AEaflyricus. deponendam,ita vt ad temperiem tenuitatis et ficcitatis patientem deducat; curat etleprofos öd herniofos,pruriginofos,Öd feabiofos: Öd fiquis hoc vfus fuerit,podagrico,vel arthritico,feu alio G aliquo dolore non moleftabit. Quicunqs hoc puluere fricari voluerit, in balneo poftquam fudare ca2perit,fricef,öd hoc tribus diebus vel amplius interpofitis: diebus aut quibus vtit,nullo alio vn-guento patiens fricet: a pipere,Öd falfamentis,öd acrimonijs caueat» Rec»f nitri affati,}- myrrhe af- -j- Agnini, afe-iate,fulfuris viufopodffi id eft fucci hedere,iridis illyrice,an 3 iiipbaccaru lauri ficcarum,fampfuci, ri ellebori albi,pumicis marini affati,chamxleontis nigri,pyrethri,linapis,gallx alexandrine,peucedani,pollinis foenigrxci,cimolix,tartari,ariftolochix longeöd rotundx,gith, orobi, piperis nigri, caulisagreftis,ftruthij,cardamomi,marrubii,catharidu,fucci ficci elateripan$ ipcofice fic:hec om-«iafubtifitertere, Öd in vafe vitreo conde, ödqn opus fuerit, vtere» vF EleBuanumadidem. Recipe ' gariophyllorum,fpicx,galang£,:zingiberis,an 5 f,facchari lib.q öd femis,mufci 31; faccharu coque cum aqua rofata,öd ipfa pigmenta pinfe diligenter, öd mifce cu 1 pfis faccharum, fuper ignem fem-per agitando: öd qn decodum fuerit,infunde fuper marmor» C Md Hominem nimis Crafjum. Imple patellam floribus auellanx,Öd fuperfufo vino agita forti ter, dd bulliat die ac node: 6d femper quan do ficcatur,funde vinum: öd cola,öd bibatteiunus 3 iij per dies quinq^, öd comedat ad prandut; hoc faciat menfe Februario» Mdidem. Tolle tartarum,6^ fac puluerem, &C de omni cibo intincfto in eo comede: deficcat enim pinguedine» Hiera rufina fcabiofis dC leprofls vtiliffima eft» C Vnguentum D ad Mala nafcentia. Aloes,olibani,maftiches,myrrhx,arfenici,boli armeni,colophonix,fandarachx, terebinthinx,xrugmis capanx, fpumx argeti,chalbani,ammoniaci,fagapeni,refinx,gummi perfici,picis naualis,ana lib»tj,tragacanthx, ariftolochix ldngx,gomphitx,caftorii,floris plumbi, ana *AErotundae 3 iiijjCerx libras duas,fepi taurini 3 liij» C Oleum Frumenti ad Scabiem, & ad Her petas,quod ita coficitur. Pone frumentum inter duo ferrameta calida,dC exprime fortiter oleum» C Md Sacrum ignem. Accipe picem, 8C vitellum oui crudi,dC fac emplaftrum,&Č pone defuper» Vnguentum etiam de oleo frumenti,probatum eft» C MdMorfeam nigram. Eryfimon cum vino bibat,öd fanabit» C Md Sanguinemflrmgendum hndecunque exeat. Tefticulos in aceto pone, pedes infrigida, Öd ftatim ceffabit» C MdCarbunculos. In primis liga maluas cocftas cum butyro vel fagimine,öd appone,et mutetur in die:deinde appone emplaftruiftud, quod carbunculum cito aperit» Rec»ficuum pinguium paffa-ru,cepx cocftx,chalbani,ammoniaci,lacfhs mulieris,maluaru codarum,carbonum, vel cinerum vi tis vinex,teftudmis viux vnius,pinguedinis porci recentis vel veteris,xquale pondus: tere,öd appone, v% du aperiat» Mdidem, Accipe cinerem pruni,öd diftempera cum vitellis ouorum, öd pone fuper: öd poftea accipe ficus ficcas,dd paru olei,öd arfenici,öd tempera totum fimul, öd appone: deinde appone terebinthinam,öd chalbanum,quando putredo exire cceperit» Si multi carbunculi exierint exierint, tolle fanguinem de brachiis,& dalaxatiuum* €Ad Pußulas quas habet Infans in mambm & E pedibus'Utra modum. Accipe fcillam,& hyofcyamum ipfam herbam, dC fambuci frondes,aequo po dere,&: pinfito,& coque m aceto inde multum,et appone* C Adomnia Apoflemata exteriora,fme tumores. A grimomam,verbenam,quinquefolium,aequis fi teres, QC impones, ponderibus, cum aceto coquas adieCta fempermua fanabis* C Ad Rumpendum apoflema. Fermentum, olibanum,axun-gia,iac fcemime* C Ad Apoflemafubtthandum. Liby fticum feruefacias in aqua,pini ito cum pingue dine, & pone defuper* C Ad Sacrum ignem, hei Calorem membrorum, qui per aliquam occafionem nafcitur* Ree Sifymbrii,rutae,rubi,folani,oium quatuor cymarum M i,radicis lilii domeffiri 51,aloes 5 ij,cy mini 31,albumen oui vnurn,aceti phialam vnam, olei phialam vnam: praedicftas herbas tere fortiter,«^ fuccum earum cu praedičlis co mm i fce,for ti ter cp cola,6f cum penna vnge loca languentia,et miraberis* & Ad Scabiem. Radices lapathioli coque,et axungiam porcinam cum eis vehementer tere,& argentum viuum cum cinere & fputo diftempera,& cum eis mifce, 6>C vehementer co fice: inunge,et miraberis* C Vnguentum ad PußulasRvel Lepram,fiue Rruntum. Florem tith ymalli cum ace to coque fortiter,dC oleum modicum mifce,& inunge vfcp dum fanus fuerit* De Modo digno flendi Cancrum a Carbunculo. Sic poteris dignofeere cancrum a' carbunculo in principio*Carbunculus quippe durus eft,6č ru F bens nimis dC ardens,dč dolet quamplurimum in oiTibus dC neruis,& cito facit caput* Sed cacer non tantu rubet,neq3 tantum dolet,fed durior eft,& non tam cito facit caput, St plus occupat : qui quando mollefcere incipit perfora cum ferro quafi carbuculum: dč nepitae,apii,betonicg,agri-* Al.centufolij moni^chamaedryoSjtrifdlififatureiaejpimpinellac, fubtufillae3 cardui, fragifolii, millefolii, ana M vnurn, teras, QC cum vino QC pipere dabis in potum mane ÖC fero*. Item alia optima, fedhalde grauior. Aloes drachmas duas,ariftolochiadongae drachmas quinq3,fanguinis draconis drachmas tres, ca-ftorii 5 ij, paeoniae 5 v, thuris,mirrhae,ana5 iirj,ammoniaci 5 ij, fucci faluiae vel foliorum ana 5 iij: decoque vfq3 ad dimidium lento igne, ipfumcp in vafe picato mitte :8C pigmenta in linteolo mudif-fimo ligata in medium liquorem pendere facias: et de populo arbore puluerem facias: de fupradi- C Pro Carne fananda. Linguae bouis radicem tere, fuccum cüius vt paftillum fu-perpone. C Res probata ad Cancroja Vulnera, qu& Depafcuntur in circuitu. Accipe quotquot habere poteris felficulorum,&fcinde,&:extrahe fuccum, vt fit dimidia phiala: fed prius laua plagam de vino tepido :QC tunc accipe tres peciolas de panno lineo, & in fucco illo infunde, dC adignem calefacLe vna poft aliam fuper vulnus apponantur: QC poftea de farina tenuiftima panis hordeacei cum fupradifto fucco eidem plagae fuperponatur* C Ad Cancrum res probata. Caput gruis dC ventriculum cum petris omnibus quae in eis funt ficca in furno, QC fac puluerem, ÖC fupera-fperge:hocnon folum cancrum, fed omnia vulnera fanat* Item aliud probatum ad idem. MufteF lamviuam mitte in ollam nouam, ÖC bene cooperi de tegula S>C argilla, & mitte in furnum calidum :&ea combufta fac puluerem,Sč de oftreae tefta fimiliter,& afperge: & poft diem tertium laua de vino* C Probatum ad Fiflulam. Accipe terram francigenam, dC galetum ideft gallam rotnndam,& pulueriza, dC pone defuper,ÖC fanabitur* Cortice quercino ficceturftftula pri- » jmo; Poftea fanatur,fi mumia faepe bibatur*Maiorum pulchris hominum que eftrapta fepulchris* » CAd A€M S c abiemprobat um. Äcdpe figiam'gracam,& olei cois partem i,&duas zccti,3f coque in mo, dum vnguenti,& vnge m balneo* C Puluts ad Cancrum. Rec.atramenti, farcocolla, amenti fall] öc dulcis,falis gemma,olibanfmaftiches,ana 51, piperis 3 vi* Midem.* Brancamlupina qua inferius eft rotunda tere cum fale & fuligine,dC parum de fanguine,& pone eo mortuo* Ad fanadum,pul-uerem aloes pone* G ^fd Carnem malam, ~\el ad Cancrum. Pinie tar tarum fortiter temperatum cum meile,& mitte in panno lineo,dC liga cum licio, ÖC mitte in foco vt ardeat: ČC fac puluerem, dC fu-perpone* Item teftam allij,fabas, & panem frumenti incende 111 olla,& cum ifto puluere mifce pul uerem galla,& falis: laua prius de vino, dC poftea fparge de hoc in die bis vel ter* De Fiftula. AD Fiflulam. Radice lapathiolfqui rufum femen habet, in fiftula mitte: 5C donec purgata fue rit,per Ungulos dies lingulas radices mutabis: ÖC quado purgata fuerit, cognofces, quia no vt aqua pus,fed quafi putredo Ruit tantum: quando aut hoc videris, hoc vnguento fanabit: Rec* picem,chalbanum,ammoniacum,aloen,fepum porcinum non multum,ceram,& parü olei: pr^di aliis diuerfis caufis fuccurrit* C Potio ad Paralyfin Ioanms fili) Ligur ij medici. Rec*man-dragore 3 iiij,caftorii 5 iij,piperis grana ccc,nepite manum plena,vini optimi phialas xxiifj: bulliat ad medietatem,dC ieiunus bibat phialam f&i vfcp ad nonam ieiunet* odidem. Rec*faluia,faturei£, D di re,ÖL fomentare cotemplata artate bis in die mane et vefpere oportet: vfcp ad xxenim dies fblidant, habita th diligenti cura: iuucnis vero vfcp ad xvij dies: ienum autem vfqj ad xxi vel xxij,vel xxiiij r puerorum itaq3 expedatio vfq3 ad xv dies* In his ergo diebus conftridorium iuxta pnedidam ra-B tianem facies ita: Rec.olibani,maftiches,cera,boli arm eni,aequali podere:ceram folue, &C horum puluerem triconizatum fuperafperge: öC ad modu ceroti coque, Qc tepidu fuperpone.Memento tn vt prius fapone,& aqua calida, vel aliquo tali optime lauet: dC fic cerotum fuperpone: no enim adhaeret appoiitu, pp vnguentum* Oportet et fcire fi vicus affuerit: non enim debet apponi in vi cere* Quod fi aliquo cafu accidetedifiunda fuerit,ex vtraq3 parte trahat manibus, vt ad prifiinum locum redeat iundurarquo fado,palma vtrarumq3 manuum locus conftringatur,SC poffea fome tefaqua calida: deinde circüliniatagrippa,&: tabula: fuperponantur*FIuius autem mutatio fiat de tertio interdum diem femper com fomentatione,& poli, fuprafcriptum conffridorium appone* Si qua vero coftarum hominis fradafuerit 8>C interius plicata, coftam hoc modo reduces ad exte riora; Fac conditui ignem longum ad longitudinem hominis, 3C nudus calefaciat ventrem SC co-jftam: tunc vero habens mel codum,vnge manus vtrafq3 ex eo melle, &C paulatim manibus perun diis blande tange locum ,8c trahe fuauiter: fic fiepe facies trahendo, donec aqualis fitaliis coffis: deinde marciato,ctetcriscp vnguentis foueat,6c emplaftruapoftolicon, vel diachryfu, vel aliquod quodlibet,donec fanet, exterius ponatur* C Emplajlrum Diachryfu, cjuodlatinc aureum- dicitur, oßium fratluram fanat: Parotidas, Gladulof fanat: Spleniticnm,Calium pedis, & Hemicranium mire curat: *✓Tpofiema-C ta & nafentias, & Carbunculos dtfpergit: Emprojlhotonumjhelcm m capite,heicerukc, heifcapuhs nerui contrahuntur }& omnem Indignatione,hei Phremtinmfantiumfanat. Rec*colbph oniae, refinae,ah 5 ij.olei 3 irj, picis lib*i,olibani,auripigmenti,aluminis,ah5 ij, acetiquodfufficit*Parotidas,gIandulasficinci-das: Cutem fuperincideterro:deinde cu hamulo ferreo fubtiliilimo glandulas ad te trahe: ÖC tan-diuabftrahe pelliculas circucidendo cum fpathula, donec omnes venulas earum habeas:& fic em> brocham de panno incenfo fuperpone, vel aliquod idoneo, vt fanguis ffringatur et fanies: embro cha tunc cauatura lauetur,deinde vnguentum fufcum apponatur* De Ojf FraBo. ^4dOsfraSlum. Cerebrum canis cum aceto calido diftempera, et fuperpone in panno lineo: per tres dies dimitte* (L Item ad Os Fraclum hei Scifjum. In fimul albumen oui cu ftuppa induc,«3^ circun duc.dC defuper liga* ^didem. Certe noua:,ammoniaci,rof2e,myrrhae,croci, an: malagma facito, 5C in linteolo apponito* C Tractum ad omnem Plagam. Aloes,myrrhae, olibäni, maftiches,ah 3 i, picis, certe,colophonix,an 3 ij: ficca tere,liquida folue,cola per linteolum,fac magdaleonem* De FebribusDiebus timendis. RVbra ad Febrem-tollendam. Rec*cymini,cozumbri,myrrhae, anili,croci, dauci cretici,hyofcya-mi,an 3 i,opii $ i,feminis apii 5 i,mellis quod fufficit. C Hydropoton ad Febrem Quotidianam,T er tianam,fed maxime Quartanam,& ad omnes Vicecfiones &^Anguf lias:Somnurnfacit, Fajlidium tollit, Sudore promcat. Rec*ameos,myrrha:,anifi,croci,hyofcyami)opii,ah5fi,cham^dryos,apii,petrofelim,fper matis mandragora,thuris,an drac*i,mel quod iixfficit: dabis cum aqua calida* C .HdQuotidianam. Si cum typo luerit, accipiat potionem rubram mifta cum hydropoto ante horas acceflionis: pofl bibat aquam frigidam* Si vero frigus fuerit, magnum vinum bibat, aut aquam calidam* Sivero non profuerit iitud,accipiat panchrefton, pofl bibat mulfam. Si vero ftomachus fuerit plenus hu more,vt vomat,bibat oxymeli,quod Recipitaceti phialas ij,mellis li*i,feminis radicis,et atriplicis, an 31': qutecoquantur vfqa ad medietatem, dC ante acceffionem bibat, ÖC ieiunet vna hora: poffea fi non vomuerit,accipiaf aquam calidam, Sc bibat* D e cibis, ius album manducet de gallina con-fedum cum oleo phar* porce!los,hcedos:de volatilibus, phafianos, turdos, perdices, ficedulas: depifcibus, faxatiles autaffbs autelixos:depomis,mala cydor»ia,&:vuas,6£: mala granata:de vino,album QC leue ♦ C Pono probata ad Frigiditatem, & Febrem. Rec*feminis trifolij acuti, opopa-nacis, ferpylli, ah drach.iij,anifi, fceniculi, amyli, apii,an drachdj, farina: orobi 3 i: haec fimul tere, & pone in vino bono paululum: dC pofl colliganturin modum vicfforiaiis ponderis 9 iij:dantur cum vino calido* C Eletluanum Quartanari]s,& Quottdtanarijs. Rec*filer*piper* amyli,marathri,an 3 f3553pyi'ethii,an5 nj,gariophyllomm,galangse,ari 51,mellis quod fufficit* C '*AdQuotidianam?er E tianam,& Quartanam, Rec*roiaru 5 xx,{äcchari5 xfcofti dulcis, rheubarbari, arfenici, cinnamomi, nardi,maftiches,fpodi] albi,fandali dtnm &C albi,berberis,gariophyllorum,crod,an 5 lj: tere,di cö fice cum fyrupo vfolato: dofis eius j irj ante acceiiionem di poft. C Epithema yt Sudor febris cxcat. Seme lim fac bulliat in aqua,induc in panno, di pone fupftomachum* C ~4dQuotidianas acutas m altate. Si habuerint turbida vrinam,ex fanguine eft: prima, vel fecunda die, vel vfqs ad feptimam phlebotomabis* Si nimius feruor irruerit, hoc fac emplaftrum, vel epithema, quod valet ad febre acutam: Succu folani ternpera cum farina hordei, di inducin pano,et pone fuper ftomachu* Item panem affatu diu, ita vt Hat velut carbo extinrius, poftea tere,di cribra puluerem,di tempera cu vi no,di fac epithema. Dieta vtant tali: fucco ptifame expurgato hordeo: nam hordeum pofitum in aqua vna node,tundatur,di ad menfuram vnius phiala: ponatur in phialis quindecim aqua:,et co quaf lento igne vfq; ad tertiam partem, di coletur per linteolum: di vtantur farre molli: di de po-inis,malo ferico,aut dulcibus amygdalis, di pane in aqua,di de eleriuario fupradirio* Quod fi in tpe autumni venerit,di fine typo fuerit,fimiliter curabit. Si cum typo, vomitum prouocabis cum aqua calida di oleo, aut cum oxymelite fuprafcripto.Et fi fuerit conftririus, oxymeli catharticum dabis,quod conficitur fic: Mitte acetum,di mei,di elateri) ^ £, vel fm vires aegroti.Decibis, fupe- 1? rius dirium eiiQuod fi fuerit folutus, cibos ffypticos damus* Potu vtere vino gneco* Si vero in luo tempore venerit cum typo,aut fine typo, primum catharticum dabis ad phlegma deponendi# ridiacalammthes cum adriano,vel oes potiones calidas,vt picra,mufa, athanafia,hydrocopiocum aqua calida:cibos fuprafcriptos: pannis autem,aut ceronium, aut oxyocroceum cum cerotis* Ca«-taplafmarecipit haec: Micam panis,fabte,abfinthii, farinae fcenigraeci,omnia aequali pondere: cori fice cum ouo molli affato,di cum oleo laurino,aut cyprino,di induc in panno, di fuprayifccra im pone.expertum eft* Si autem in tempore veris,curabitur cum potione rubra: di efdree*Cibos autem dabis,gallinas,carnes porcorum, di omnium volatilium: de leguminibus, cicer, far: de oleri-bus,foeniculos,betas,codana: de pifcibus,faxatiles: vinum album di leue* De Febribus Tertianis cum typo. *AdFebres Tertianas cum typo. Mufam potionem ante accefflonis horam accipiat , di poft bibat aquam calidam. C ^Fd Duplices tertianas. Vtatur hydrocopio,et mufa,di rubra quafi vna potione* C -FdTertianam miftam ouotidiana. Panchrefto,di rubra,hydrocopio,quafi vna potione vtantur * C *AdTemanas acutas* Si vomitu egent,ponat mei,di acetum,quibus adhibeantur atriplicis 5 iij,di * AP. molx vtantur* Si conftipati fuerint,accipias pulueris violae 5 £,di bibant interpolato die cum aqua frigi G da: di vtatur epithemate,quod Recipitfarinehordei 5 iij,rofieficce 3 i,fandali albi 3 f,fpodii 3 ij,ma fliches 5 i, camphorae 9 i: tempera cum fucco folani, di quafi vnguento vngantur, di vtantur de-fuper tegumento ftuppae:d bibant quotidie fuccummali granati mane: di poft vij dies, fi vri-na fuerit turbida di rufa, di nil fuperiora profuerint,balneo vtatur, di fomentetur ex aqua et oleo, di poft fomentum phlebotometur de media vena dextri brachii* C Epithema ad omnes ^Acutas Febres. Rec*ro*feminis portulacc,fandali albi di rubri,an 5 rj,tragacantli£ parum: tempera cum aqua ‘ rofea,aut fucco mali granati,vel vue lupine* Si vero volueris vt dormiat,vngantur frons,et nares, di aures,ex oleo violato,di larie mulieris: ÖC pedes loti in aqua, in qua papauer, di femen lariucae, yel ipfe herbe decorix funt, vngantur* C ^Intidotu ad idem. Recffandali albi, ci trini, di rubei,5 i,tra gacantha: 3 f,rof*5 ii),facchari 5117, fyrupi quod fufficit* Cibos dabis fuccum oryza:, aut alicas, ius galii.pt fces faxatiles,poma frigidiffima: de oleribus,lariucas cum aceto,portulacas,folanum,oes ci bos parum falitos: dabis aquam frigida,d mulfam dchydromelite: di fi fuerit folutus,dabis ei cy-doniu meile coferiu ita: Succi mali cydonii parte i,mellis partes ij: coque ad lentum ignem,donec veniat ad fpiiutudinem mellis: di dabis exinde mulfam* C Epithema ad idem* Rec*maftiches, thuris, fcenigrxci,feminis lini,farina: hordei, croci, omnia aequali pondere: trita diftempera cu vitello H ouoru,di cu oleo rofato hoc mo conferio: T olle oleu,di rofas cu rore fuo,et mitte fimul in puteu, aut in aqua viuä p viginti dies t poftea tolle exinde,di pone ad Solem vndecim diebus: poftea habeas ad vmbra*Hoc oleu frigidifflmu eft,et fi vnxeris ignea febre de hoc oleo,mitigat eam,di folet eam amputare. Htec eadem febris fi fuerit in autumno,curabit,fi diateffaron temperabitur cum vi no,cum rubra, cum mulfa* Cibandi funt talibus vt eft far, fimila, di granum bene corium,carnes pecudum,di pedes porcini,di gallina:,vinum album di leue* In tempore hyemis, fi fuerit cum ty * A?. laxatum po,curabitur cum mulfa,di hydrocopio,di rubra: di fi fine typo fuerit, prolongabitur: lixopericu aKiexipyreton. dabis cum aqua calida: cibos,carnes porcellorum,cerebella eorum,phafianos,di agreftia volatilia* Quod fi fuerit in tpe veris,curabitur potione rubra,et rofata fimplici,qug Recipit croci orientalis 5 fitraga.5 i,fucci liquiritia: 31,feminis citru* melo.an 31, rofte 51117: tempera cum meile roftdi aqua rofea* C Rhodofacchara ad idem. Accipe rofarum albarum lib*i:minutatim incide rofas,di frica bene cum manibus ipfas cum faccharo, di pone in vafe, di ligabis, ponasqp ad Solem lx diebus donec bene coquatur, dinorie auferes* CDiacydonion ad idem♦ Coriana mundabis interius di exterius, di coques cum aqua bene: di in vna libra pomorum, pone ij lib*facchari j di iterum coques ad ipiffitudinem: poftea addes pulueris fandali rubri,di citrini,an |f,ipodii 3vi,rofa^ 5X, A 3 x,feminis portulaca; 5 luj/ucci fiquiritiae,fucd rhu, traga*feminis cucu*an 517, mannae, cafi^e H flu» anjvi,croci5tj,mailiches5i,camphorae5i,addefyrupi violati fimplicisquod fufficit*Cibosda-bis,fuccum oryza:,aut alicae,ius gallinae,8£c*flcut fuperius notum eil* De Febrc Quart ana cum typo. Ad febrem quartana cum typo, 11 fueritin a;flate,ante horam acceffionis dabis potionem mu/ (am:fi fuerit in hyeme,vtantur potione diafulfuris, dC dialth^ae vnguento : de cibis,vtantur rapis, porris cočiis,dč farre,&C ciceribus: de carnibus,porcina,agnina, pedibus porcinis, gallinis: de po-jmis,malis cydonqs: de vino,neque leui,neque forti* +Ad Duplicem Quartanam. Ad duplicem quartanam, Adriano, dč Panchrefto temperatis vtantur cum balfamo. Quarta*-na 11 fuerit tpe veris,curabitur potione Efdrae,mifla cum potione fandi Pauli,dč mufa enea* Vn-člionem tal eni facimus: finapi vngimus dorfum ante vnam horam acceffionis: cibos aut calidos &flypticos damus,vt lepores,phatianos,perdices,anates, anferes: de leguminibus, granum bene codum, cicer, fabam fradam: de oleribus, foeniculum,capita raparum,rutas agrefles codas,vinu rubrum dčforte* Inaeflate vero, ru* mifla cu theriaca mundifllmaciim vino temperata damus: dC $ vnguento marciato vngimus totum corpus,ante vnam hora acceffionis prope ignem donec fu-det,5^ praeterea hora acceffionis: cibos aut fuperius diximus* Si tpe autüni venerit, curabitur potione adriani,Sč diacalaminthes,& trochifcis probatis ad quartana: petrol^um dabis ad bibendu: vngimus totu corpus ante 5Č retro dialth£a,& quotidie damus origanu ad bibendum,cibos vero vt fupra* C Vnguentum ad. Quartanam. Rec* cinnamo*3 rj, croci 3 i,myrrhae,flyracis,fagapenf an 3 v,laferis 3 ili],gentiana;3 ij,mellis quod fufficit: da 111 modum lupini, cum aqua calida* ~4didem. Oleo pulegino vtere cu nepita: purgat flomachu,& thorace, q;teraqß membra,ita vt prius vtatur commiflione fančli Pauli,& calidarum potione, confricetur totum corpus cum vino auflero* De Febrihm Ephemeris. *Ad Ephemer as febres. Si nafcatur ex calore, vtantur tenui balneo, 5C fomentetur ex aqua calida, Ččoleo: dč bibat aquam frigidam,vel tenue vinum: dč vtantur frigida diaeta, fcilicet cucurbita,por tulaca,malo matiano, vel fyriaco, vel fucco mali granati: de carnibus,pipionibus,fyluaticis volucribus* Si autem ex frigore fuerint,vngatur flomachus oleo maflichino,quod Recipit olei rof? 5 ij,maftichcs 5 ii],cofli 5 i,rutae viridis 5 i) :fimul in oleo coquantur, dč ex ea vngatur flomachus, &C detur potio diatriompepereon* Digta: accipiant pecorinam carnem vnius anni Sč agninam,& pt G piones domef!icos,& bibant vinum rubrum dč fubtile,8č ferantur ad balneum cahdum» De Synocha Febre. id Synocha. Si ex fanguine fit, vel ex cho.ru*phlebotoma in prima die vel fecuda,aut ad fum-mum in irj die: fi mafculus fuerit,in dextro: fi fcemma,in finiflro. Si ventrem habuerit conflridu, clyflerizabis ita: Accipe fuccum catabri, 8i maluas tunfas,coquatur cum oleo, deinde colato per linteum,dC vtere* Si aut defiderauerit balneum,concede £ibi,öd vtatur fomento ex calida, dč oleo» Diaeta vtatur tali: fucco ptifanae,5č farre molli,dC malis matianis,čč fyriacis, dč pane in aqua» De Homotono. Homotonm curabiturfic. Potionem rofatam fuperius feriptam teneat fublingua vfcp dum lique-fcat,&l faliuam eius glutiat» Vnčlionem talem facimus: Oleo rofeo frequenter vngimus caput,6č pnecordia.Epithema tale facimus: Recipe croci orientalis 3 f ,mafiiches,olibani,an 3 fouorum af forum vitelli quantum tibi videtur: confice cu oleo rofeo, dC pauco aceti: fuper praecordia ponas. C Item aha Unctio. Oleum rofeum,cum portulacae fucco,aut cu fucco verbenae,aut cü fuc* cucurbita;,fuper preeeordia pone* Diaetam talem damus: fuccu alica; öl fuccu oryza;: a vino abftineat, fed mulfam attica damus, odidem. Si ventrem coflridum habuerit,clyflerizabis cum fucco catabri: P aut bibat pfylliu in tribus aquis lotam :SC vtatur mali granati fucco,dč malis, &Č pyris,dC forbis ma tinis: dC vngatur vnčltone,q Recipit fucci femperuiuae,fucci portulace,fucci rafurg cucur*olei ro. an 5 i: dč vngatur ex his totum caput, praeter loca vbi cerebrum efl.Epithemate vtantur vt fupra* De Caufo. Caufus nafeitur ex cholera rubra nimiu ficca circa fubtiliores venas hepatis* Quae his fignis co gnofritur;fms,čč infomnietas dt magna, dč alienatio profequitur, dč furditas, aut muti fiunt: qn hrec figna ante triduum habuerint,§ febris fiat,dolor capitis fentitur,6f buccine aurium,ipfe dolor cum forti ičlu. dč tremore conficitur* Mederi oportet phlebotomo in principio curationis,& frigida potione: dč frigida adiutoria neceffaria funt his,quae fupra diximus* Euacuetur aute humor cholericus,extinguatur,& diffoluatur per fudorem,aut per vomitum,aut per ventris folutionem. Certtffime autem extinguitur fi biberit aquam multam & nimis frigidam: etiam hydromcli bibat: aut lauacrum intret vt fudet, fed non defeendat in folium, nec diutius moretur* De efeis vero nihil nifi ptifanam manducet* De Ncphriticd Paßtone. AD Nephritica paffione, fi fuerit excho.rudn dextro latere,detur ei mufa, vel iuftinu minus, poft elixaturam aptj,& foeniculi, quae coficitur ex corticibus eorum in aqua codis. Si fuerit Sourij* E s in fi- in finiftro latere, ex phlegmate vel cholera nigra,detur ante adrianö, Sc lufnnum mafus, cu deco-E *fto aptj,& petrofelini macedonici* Si fuerit fine febre, vinu bibat: Ü fuerit cu febre,aquä* Et vtan tur emplaftro ceronio,5^ fomententur cum aqua calida,& faccum crefcionis per fe bibant* Dia?ta vcro,omma calida de leuia: 8C vtantur creicionibus,& alexandris,8£ vrticis, petrofelinis, de apio, de afparagis: de carnibus,porcina,agnina,hoedina: de volatiIibus,phafianis,perdicibus,turdis,fi-cedulis: de leguminibus,cicere: de pifcibus,nullatenus:de vino, claro Qc rubro vtan tun - De Pleuritide* AD Pleuritin. Si fuerit ex fanguine,& fpuerit fanguinem, phlebotoma de brachio eiufde pan tis: QC cozumbrum coctum in patella cum melplagella? imponatur ita, vt refrigerata altera calida imponatur* Si fuerit ex cho*ru*vtatur elecfliiario,quod Recipit amygdalam 5 fj,pinee mu-fAZ faudaii. date 5 tj,gummi faracenici 5 i,f tragaganthi albi vel rubri 5 i,feminis citruli, melo.cuCu* cucunmu-datorum, an 3 i: tempera cum decocSione epithymi; amygdala? purgata? terant,dč ex fuc.aqua inficiatur, de ita bibat* Si ex phlegmate fuerit, accipiat pilulas ex fagapeno facftas,ö£ bibat decocfho-nem hyifopi cum aqua, vel puluere fa(flo de caprifico cocft o in pice in modum emplaftri vtatur* Dueta vero fit,pultes,far molle,de amygdala?,dC bibat aquam eorum* De Phrenitide* F II Hrenitis fi fuerit tempore veris, curabitur fic* Vena, qua? in medio fronte eft poft fepte dies tägimus: 8Č eos fternutare facimus cu meile albo,8^ euphorbij puluere: q> 0 fternutauerit,bo nu* VndKone facimus talem: oleo rofeo, vel oleo violato frontem, ÖC praecordia in ugimus: dC fa?-pius freiem eius aqua frigida irrigamus,vt-£noiffdormiat. Si fuerit tpe ^flatis, vngimus praecordia eius cimi oleo rofato QC fucco femperuiuae* C -Antidotum Bafilij, Hemitrit&is omnibus. Rec.coftf, ladoes Febres. Rec* lini femen,hordeu,fcenugrecum,abfinthiu,anethum,apiu,petrofelinu,libyfiicum,6f lupinos: ex fupradicftis farina fa&a mittas oleu defuper,aut axungia veterem: dC facto ita cataplaf-mate,indue in linteolo,QC calida fuper ftomachu impone: oibus diebus mutado,8c calefaciendo* De Deum Timendis. < ■ ■ QVifquisprima die cuiulq? meils in infirmitate ceciderit, feques tertia dies eft timeda: qua fl trafierit,vfq3 ad triginta dies euadet* Qui vero fecunda die deciderit,xiiij timenda eft: quä II traficrit,ditt euadet,licet egrotas* Qui autem iij die deciderit, fine moleftia liberabitur in ^pximo* Et qui 111 quarta dic inciderit in infirmitate,grauiter vfcp adxviij die infirmus erit,fed eua G det* Quinta die a?grotas,licet grauiter patiaf,euadet* Sexta die decidens licet lanari videat,quinta tn die alterius menfis moriet* Qui feptima die deciderit,abftp moleftia liberabit* Ocftaua die egro tans,fi non fuerit facftus fanus v% ad xv diem,morief* Nona die a?grotas quauis cum fumma mo leftia,euadet* Decima die qui deciderit,,pculdubio morief. Vndecima die q deciderit,in proximo liberabitur* Duodecima die qui deciderit,nifi liberatus fuerit in xv die, moriet* Tertiadecima die qui decideritjinfirmus erit vlcp ad xviij: qua fi tranfierit, euadet* Quartadecima die fiquis deciderit, manebit vfq ue ad xv diem, 6C fic euadet* Quintadecima die fiquis deciderit, nifi intra xix dies conualuerit,morietur* Sextadecima die fiquis deciderit,liCet per xxvitj dies moleftetur, tii libera- * bitur* Deciinaieptima die decidens infirmus,vfq3 ad xvitj dies euadet. Decimaočiaua die decides, fubito Enabitur* Dccimanona die decidens,euadetfimiliter* Vigefima die decides,v diebus euadet,ied tn iequenti menie morietur* Vigefimaprima die argrotas, nifi periculum mortis incurrerit, intra x dies alterius menfis liberabitur* Vigefimafecunda die decidens, licet x diebus patiatur grauiter,liberabitur* Vigefimatertia die decidens,quauis cum moleftia,akero menfe liberabitur* Vigefimaquarta die decidens a?grotans xxvi) die quafi liberabitur, attamen menfe iequenti morietur* Vigefimaquinta die decidens, licet aliquantulum patiatur, euadet* Vigefimafexta die de-fj cidens non morietur* Vigefimafeptima die decidens, licet vfip ad exitum patiatur, tamen in altero menie liberabitur. Vigefimaocftaua die decidenti mors minatur* Vigefimanona die decidens aegrotans, paulatim altero menfe liberabitur* Trigefima die infirmus vtrum euadat, dubium eft* Similiter,qui Trigefimaprima die a?grotauerit,vtrum euadet, ignoratur* De Vrina & Puifu. QVoniam QC caufarum omnium,QC non nullarum dimenfiones,atcp imminetis fpiritus prg-uidere difficile effivrina? diuerfitates,&: varios pulfus arguto ftilo confcripfi: ne confufa ra tione medicina? vel ordinata qua?renti pernofeere feciftent errorem* De Pulfu & Vrina, in Febribus Ephemeris. Ephemera?febrfs pulfus eft fimplex,no valde inequalis, aut fordidus,aut difficilis: quarum ex vrina,fi guttatim fuerit egreffa,8£ patiens dolorem capitis fenferit,hemorroidas fcias efle veturas* Si vero ex animi a?gritudine i.triftitia, aut cupiditate, febris nata fuerit, pulfus eius eft laffus, tenuis in principio, ita vt putes eu multis tpibus ex longinqua infirmitate a?grotafle: vrina in his rufior inuenitur,qua'm in ceteris ephemeris febribus. Si autem ex iracundia egritudo nata fuerit, &C febris fuerit in magnitudine, QC in nimietate,pulfus fitnon minuens atqa delinens* Sicutin tjs, qui A qui ex triffittjs, & vfgifijs, atcp cogitationibus laborant, vrina crocea cft 8£ i&nea Sl extra mn f. cudmecholerica euenit cum morfii veretri exiens. Na,q.tu;ex multo labore gcfcunt,pulius eorum mitior inuenitur,& lafiior: vrina viridis 8£ turbulenta apparet.Quxfl bito afpentatem ,bC rubet vini colorem affumpferit, & calor defecerit: aut fi fuerit verfa in albi album ra' ‘AHcolorc. tč talis coloris vrina in inttio ggritudinis venerit, contractionem corporis iuairam vcrcyqut nimia fatigatione fuerint laffi, pulfum habent maiorem äClafliorem, in lfisq; vrina ru-& candida.Qliibus vero mdigeftio ciborum febrem attulerit, pulfus eorum labenuor&T mitior ictu, , Sčprocedente tempore acrior fit: vrina vero eorum multS rubra eft. Quibus incui- cTi u°! , mouer‘t > Pulfus eft maximus, & grandis iciu, &! velox, atqj fpiilus: vrina his lubalbido colore apparet,& communis vt in caseris ephemeris. De Pulfa& Vrina Cauft, Synochi, & Synochx. Caufus & fynochus,hi ambo habent pulfum fynochat confimilem, non horarum declinatio-B nes limiles: cjbus fi lingua fuerit arida, & vomitus cholericus,& vrina lucida, mors fignificatur. «AUiuida. nna ci oceaix tui bulenta cu nebulis no bonis,5^ pluribus diebus in eis non eo-efla, aut longin-quam aegritudinem, aut mortem futuram dicit» Vrina crocea ii guttatim flillando fuerit eaefla, ventris conflridionemmalamcum animi turbatione, 3C anguflia oflendit» Vrina alba deaquo-in augmento aegritudinis aut in flatu veniens, laborem corporis cum frigore, QC maciem nun-ciat futuram ♦ fi vero pinguis fuerit, mortem fignificat ♦ Vrina fimilis fpermati hominis:, irnmi-nentia nunciat» Vrina viridis critico die immutata, mortem offendit» Vrina viridis fi fe mutaue-ritin album autaquofum colore, typica aegritudine ventura fignificat* Vrina aeruginofa flrangu ria fignificat» Vrina nigra QC tenuis, cu nebulis phrenitim offendit, maxime fi odor vitiofus fue-rifei: quibus autem fluxus fanguinis ex naribus venerit,folutione eius aegritudinis flatim fore fi-gmficat» Vrina aeruginofum habens colore, fpafmu fignificat» Vrina nigra Qc tenuis cum auriu obtufione, QC infomnia, & in fe nebulam habens, tps longum eius aegritudinis nunciat, Qc fanguinis fluxu imminere oflendit* Vrina fanguinea cum dolore capitis,& hypochodn j dextre par tis, flatim fubitaneam mortem fignificat* Vrina pinguis fine febre fenibus euenies, apoplexiam facit:quae cum foluta fuerit,caliginem oculorum cito tranfeuntem, 'Qc deledationem cibi ofledit. C Vrina turbulenta &: non varia, crifim cum dolore aliquo venturam offendit» De Pulfu&> Vrina in Homotono, Epdcmaßico, & Paracmašlico. Homotonus pulfum habet grauem,fpiffum .oC fordidum* Acmaflicus vero pulfum habet vigentem, Qc fordidum,fine intermiffione: quibus grauis efl,per fingulos dies Qc horas febris aug-mentatur,nullo flatu vel dedinationeinterueniete,vrina rufa in his inuenitur» Paracmaflicus au tem in fecundo vel tertio die cum declinatione pullum tenet mitiorem, quamuis in principio vehemens fuerit» In his ergo oibus praricriptis pafOonibus fi vrina fuerit colore liuida,&: tenuis co ftitutione,phrenitin futuram denunciat: qua longo tempore protrahi fignificat* Vrina colore al ba, dC coflitutione tenuis,cu nebulis non. bonis,' renum QC dolorem Qc indignationem flgmficat» Si in bono colore,^ in die critico conuerfa fuerit,certum difeufllonis tempus denunciat. Si vero ex bono colore in malum die critico conuerfa fuerit, futuram mortem oflendit» Vrina cholerico colore,nebula alba hhs, dC furfures fupernatantes, autlongam aegritudinem, aut mortem fignificat» Vrina tenuis cum nebulis non bonis,phrenitinjfiue mortem, aut fpafmum ligniHcat» Vrina alba fi fe mutauerit,apoflema celerius venturum fcias» Vrina turbulenta, SC tardius relidens, maxime fi fanitas interaneorum fuerit, &C per multos dies perfeuerauerit,& no fe mutauerit,pro cer-D to fcias acutas febres in tertiana conuierti* Vrina fubalbida,&fpumofa, aut rufa, dC fi ex cholerico humoreipfa aegritudo nata fuerit,mortem flgmficat: q> fi eo tpe fanguis de naribus fluxerit aquo-fus fubito, QC a folito abundans: SC tenuem le vrina fecerit, QC diu perfeuerans rton fe mutauerit: frigus fubitaneumdemonftrat venire: pro quo frigore fit aegritudinis folutio non bona» Vrina cum fudore fi in febrium augmento fuerit,8C abundantia vrina? fuerit,mortem cito ventura nun-Ciat» Vrina rubra ÖC fpifla modo fupradido, mortem cito futuram fignificat» Vrina rubra Qc fpif fa fi fuerit egefla frequentius, ÖC fi dolor capitis dC fcapularum affuerit,QC auditum patiens obtu-flim habuerit, & hypochodriorum dolorem fenferit, futuram phrenitin denunciat: quod fi infra feptem dies foluta fuerit, idericum facit: & fi non fuerit foluta,3c in macronoxiam venerit, ne- *ah macrono-bula?non bon^in eadem fuerint,ex eadem phrenitide morietur» Vrina alba, QC aquofa,^ nebu- iem3, lam bonam habens,6t cum odore bono egefla,fupradidam phrenitin purgat» Vrina ladea fi in initio aegritudinis liiuenibus euenerit, non bonum fignificat» Vrina alba, ipumofa, &C nebulofa, non bonum fignificat: 3C fi in critico die,aut pofl criticum diem fuperuenerit, folutionem argritu ditiis oflendit» V rina nigra cum fudore, non bona figna imminere oflendit» Vrina puluerulen-*a, .maxime fi frigus, dC lippitudo oculorum fuerit, QC caligo, QC fuperiores partes in fudorem vernant, venturum fpafmum denunciat: q? fi fe fupraditfta vrina abflinuerit,& dolor capitis cum Spurij» E« ij fudore fiidore corporis fuerit,fpafmum ftatim venturum oftendit* Vrina non bonum colorem habens, E & fi non fuerit digefta,vel conftitutionem vrinae animalis fimilem habuerit,& miffa in calice cito refederit,&Taiiiens paries fuerit,& infomniam fenferit,fpafmum fignificat aut mortem* Vrina fine nebula turbulenta,non bonü fignificat* Vrina nigra, aut liuida, non fine periculo erit* Vriria crocea,& fpiffa,laborem,ÖC dolore,5C grauedine in hac aegritudine,fiue mortem oftendit* Vrina tenuis,maxime fi dolor capitis & fcapularu,& infomma fuerit, phrenitin,&: paracopen, bC deme tiä fiue cardiaca fignificat.Mulieribus tn hoc tale fignum morte fignificat. Vrina tenuis in critico die fi afpera facia fuerit, ftatim fudorem venturu demonftrat* Vrina fuprafcripta poft crifim fi fe mutauerit,eius febris net repetitio. Vrina fpifla & cholerica fi fuerit in augmeto febris,mortem fignificat. Vrina nigra, per varios colores frequenter mutata, cum nebulis non bonis, bC velut concifis,8£ fepararis,S£ frequenter in nigrum colorem conuerfa, phrenitin cum morte fignificat* Vrina nigra,& lucida,cum fudore,bC dolorehypochodryorum, mortem nunciat. Vrina tenuis, & boni coloris,frequens,5£ multa egefta, macronoxiam,&: folutionem aegritudinis oftendit :fed apoftema fcias effe futurum, Se per ventris folutionem aegritudinis crifim demonftrari* Vrina alba, 8C turbulenta, & non cöpofita,aliquem dolore cu periculo nunciat* Vrina nigra dC fpifla non tAK no fuerit, boni coloris, fi multus veficae dolorf fuerit, mortem fignificat* Vrina nigra,bC tenuis, bC aeftuofa, E fi aeftuatio fuerit cu faftidio,5£ fi turbatu fenfum paties habuerit,bC no reefie intelligat,8£ loquatur, aut malefačtio no defuerit,morte oftendit* Vrina quae veluti florem vini fupernatante habuerit, phrenitin aut paracopen venturam oftendit* Vrina valdelucida,phrenitin venturam oftendit* De Quartdn bus,in mafcuIis,fiuefceminis,dolorem laterum, 8£ aliquando renu fignificat, dC praegnantem fce^ minam fignificat aliquantulum* Vrina afterica,ideft habens quali fteltas, vbi fcemina eft, multa dolorem ftomachi, grauitatemue capitis:mafculisfcapularum dolorem fignificat* Vrina fi liis perius claritatem habuerit, 8C inferius nebulofa SC fubliuida fuerit , dolorem renum fignificat &coxae, genu, fuperiusftomachi* Vrina fi fijperius fuerit fubnigra ÖCplena, 6C inferius claritatem habuerit, inferius dolorem renum, & fuperius grauitatem capitis, obturationem au*' rium 6C narium fignificat, quod fumus ftomachi facit* Vrina alba, &C nuda in omnibus, debili^ Spurij* E ž iij tatem, tatem,defrigiditatemfignificat corporis* Vrina alba Sepinguedinofa, veliumentina,doloremE renum fignificat, 5Cveficae58i capitis aliquantulum* Qui ikpiiisad vrina vadit, infrigidationem veficA fignificat* Qui patitur vitium hepatis,vrinam rubram de obfcuram habet* Vrina pulmonis pmguedinofa,de alba, peripleumoniam fignificat* Si vrina fpumofa fuperius fuerit, fignifi-cat itomachi ventofitatem,dealiquando defiderium veneris,de tuiTim,6i frigiditatem* De Febrium Mutorum Vrina. Vrina quafi ignea,fignificat tertianam* Vrina fanguinea fynochum caufon fignificat. Vrina (anguinea,& obicura,caufon fignificat. Vrina de pleuritide quafi fxx eft: luuenes raro moriunt inde, £dlenes raro euadut: fed qui quarta die folutione habuerint, no euadut. Vrina in febribus rofea,8eobfcura,phrenitiniignificandefynocho.n.incidit hoin phrenitin* Sifcemina habuerit vrina velut iumeto fimile,dolore vulue,feu matricis,Se febrem lignificat. C Cura Foeminaru hxcefl. Si'doltierit vulua,poft balneu accipiat trypheram magnam, 6i fero mittat 3 ij de eadem in vulua* • • ’ De Vulneribus fanandis Mltjs. ■ | 'Jk K iflura ad Vulnerafananda. Rec.pilof ellä ,p vicere,faluiä pro paralyfi, viola pro dolore, agri-i V I monia ad curandum, hedera terre ft re ad fanandu, melägiä adaperiendü, opopanace ne co ttarijllntfibi cibi, tenericuiam (p pleuritide, didam um quaket irrÖnalibusfubuenit, morfusfer- F pTpinellä. pcntum curat, betonicam pro febre, quinquefolia pro expellendo fanguine vel pure, ad conftrm genduni plantaginem, ad confolidandum confolidam eieda pilofella,8e ntelangia* C Miflura perfechsjima ad F Ligam. Rec*buglum i.herba venti maior.i.confolida m*fOeniculum, pe-plium,veipimpinellam,pindemÖtis* C Emplafirumad Vomitum refringendum* Ree*m aftiches, ey mini, ah 5 i,baccarum lauri 5 i: tere, ÖC cum fucco rutae collige, &Č fuper ftomachu pone, 8c mirabe ris e i}edum* Md idem. Zingiberis 5 iij: pinfe, confice cum meile, in ftomacho pone, fta tim ftrin-git* C Emplaflrum ad Febrem. Tolle radices rafani, 5C frige cum melle, de fac inde tentam ,Se mitte intus : poftea tolle agrimoniam, pinfe,de facemplaftrum,de fuperpone. Si vis fcrofulas abfque plaga curare, pone fuper eas corticem nucis valde pinfitam: de pofi ij vel iij dies aufer, Se pone ibidem nepitam herbam, tumam:8t pofi: tres dies tolle, deimpone fanguifugas, SS fanabitur* C Emplaflrum barbarum, quod facit ad omnia V ulnera recentia,proprie autem ad Neruorum & Mufculor u con tufiones: & Luxata intumefeere non patitur: ^Articulos incifos iungit:& omniu hominum Penculofißima fanat mirifce: inter imprius tmeflumpošlea extra appojitum, Plagas'yeteres, & Ftfbulas fanat "W confolidat. Rec* Cerae,relinae frixat, picis frixa:, bitummis,omnium an 3 ifij,opopanacis,aluminis, de vitreoli, croci, gallae omphaeina:,olei veteris, ana 3 rj,cerufe, mannae, thuris, aluminis fciffi,aeruginis capanA,om- G nium ah 3 iiij:conficeficiPulucrem terendorum cum fufficienti aceto in mortario fineintermif-1 fionetere: (blubilia cum oleo de cera foluta medicamini adde, de fufficicntcr commifce: quando fcutem connniftum fuerit,compofitis magdaliunculis conde,di vfui referua* C *Ad Ficum. Pulue rem radicis philipendule i.fifalidos dabis patienti interius, &C exterius fuperpone. C Medicamen ad Dolorem Dentium. Succo hederae terraneae,aut herbgin aure miffo,in ea parte,qua d otor eft, fiati m mitigatur dolor*.Ad idem* Senecionis fuccus in aure eiufdem partis milfus mirabiliter tollit dolorem* ~Ad idem. Succus herbae calendulae per nares eius partis miifus, qu^ dolet, dentes putridos excutit, df dolorem fedat. C Fumigiumad Deftillationem VuuU,& ad Rheumatifmum Faucium. Rec*ftyracis,ficuu.pingium,flo rum amygdalarum,hyofcyami feminis,oiurn quatuor 3vfj:fac fic: Hac omnia trita in puluerent reda da, cum ficubus &Č fiyrace diu terendo commifce,2fin trochifcos informa: quadoq3 opus fue s it, politos fuper carbones lentifcfvt traiedorium fuperimpone: 5č patiens ore aperto fumu acci piat donec fufiinere prarualet: hoc ter in die faciat, mane, meridie, SC vefperi: interpofitis tribus diebus aut quinque, iterum atq^ iterum faciat,donec fanus erit. Accipe auripigmerum ,.6d diu tere,vt multum tenuis puluis inde fiat,de album oui,de mifce cu pr^dido puluere: quibus beH sie miliis,accipe pannum fubciliffimum,de infice in illo mifto,ita q> totum abforbcatur ab illo pa-no:pofteaponead Sole vtbeneiicceturrpofteaincide pannu, de recipefruftaad minus demum vfqueadix dies: ponat vnum fruftum fuper prunas politas in tegula, deinueniat infundibulum, mittat^ fuper pannum, fumum, qui inde exhalauerit per cannellam infundibuli in ore recipiat* šlMd Guttamprobatißimum experimentum. Accipe cornu cerufde incide per partes: quas incifas po ne in lebete cum vino albo: 8e tandiu fac bullire, qjfolummodo fexta pars vini rem aneat: de fic cornu proijce, de vinum in pyxide repone,quod coagulabitur: 8C de illo loca dolentia perunge*, ±Adidem. Accipe nouem folia laurus,de pone vnum in veru,poftea lardi fruftum: de fic facias pro vnoquoque folio vnum fruftum lardi: quibus pofitis accende, de guttas lardi in paropfide colli-ge,6f loca dolentia perunge* C .Ad. Ficum deih'uendum * Accipe puluerem herb a capilli veneris, 6C c^pe, &C ariftoloch* rotund* appone fuper ipfum,de fine dubio deftruitur* C Mfd hominem Loqui impotentepropter phrenitin. Acci pe lapillum de oche, de bene tere, de puluerem cum aqua tepida tribue, di fine dubio liberabitur* * Galeno GALENO A S C R IP TV S LIBER DE SPERM ATE C £ N S V R A Ethic quoque liber fummis, & maximis erroribus refertus eit. De Ortu Foetus ex Sper mate. Perma hois defeendit ex omni corporis humore, qui fit ex fubtiliori natura quatuor hurnoru. Hoc aut fperma het neruos,&: venas pprias, attrahentes fe a toto corpore ad tefticulos: qui nerui,& venx,ex fricationis calefadione viri 8C mulieris emittut illud,fi'cut excollifione ferri dC petre elicit ignis. Et hi nerui dC vena’ diuerfi funt a neruis 8C venis vrinx: vrina.n.fuos proprios meatus het, dC lftud fuos. Sperma vi r i fortius eft dC calidius muliebri: muliebre vero, nutrimentu efi fper-matis virilis. Secundum igit naturam fpermatis,vtexfubtiliori natu tura quatuor hurnoru procreati in coeundo emittitur copletum et ani matum,ac tue fpermatimuliebri affociatu recipitur cum quodam fpiri tu in matrice^ ibi impinguefeit ex matricis calore QC fomento, fpiritu per arterias fubtiles attra- cfta fuerit,logus dC gracilis puer erit,&fic in exteris. Sunt aut in matrice fpermatis recepta cula feptCjdt tot creant pueri, in quot ex illis ceciderit fperma* In dextera matricis parte Spurip Ei ilii fi LIBER fi fperma cadet,mafculus fiet infans:illic*n*calor E humiditas p hepar,calor E ficcitas ex feile vi- E gent* Si aut fperma viri debile fpermati mulieris fortiori aflbciatu illuc venerit,infans licet mafcu-Ius,muliebris tn eft fragilitate mebroru, E animi moribus* Poteftcp fieri et ex praedica fpermatis viri fragilitate cu forti mulieris fpermate infans vtriufip fexus* Si aut fperma in finiftra matricis parte cadet,fit fcemina, ex fplenis E phlegmatis qualitatibus* Et fi fperma virile pualet, fit virilis ac fortis foemina,qnc]3 pilos agranones habes: poteftc^vt diximus (upra de virili, femineum fper ma hoc fimilirer nimis fragile vtriufqj fexus infantem reddere* Et nota q> fi fperma viri forte fit, mafculus eft,li debile,fcemina* Etfcetus ligat in vmbilico matris: E per eunde locum recipit nutrimentum dum eft in matrice, E non per os: vmbilicus*n,fcetus vmbilico matris continuatur*. De ^Iteratione Sanguinis aliorum fe humorum m Spermate. ORgana fpermatis funt arterfie E venae, in quibus fanguis vertit in fperma hoc modo* Sicut enim in mamillis mulierum p quadam decoctione fanguis in lac vertitur,fic E in arterijsE venis ad nutrimentum earum vertitur fanguis in calidam E humidam fubftantiam, phlegmatis habentem figuram: Enutriendo venas E arterias vertitur illa fubftantia in fperma, quod mox *A£ventorum, in caput afeendit cum magna venarum E pororum fubtilitate*Et deinde defeendit per duas venas E duas arterias ad tefticulos* Solet autem contingere,q> fperma defeendens a capite poros na F rium E aurium obturet ita, vt vitalis flatus exire inde vel introire nequeat* Sperma retentu pter naturam idem operatur,quod venenum,crefcensc^ in venis E arterrjs fuis, dum nequit defeende *AF. infanrib*. rcinfanguinis maffam, nimiam generat paffionem in faucibus quandam, qutegnece lycoides dicitur, latine lupus, ideft ftrangulator* Quod autem fperma principaliter ex fanguine,fecunda-rio ex altjs humoribus efficiatur,hac ratione probatur: quia in multo coitu fpermate deficiete fan guis emittitur* Si vero fperma a capite defeendens non impeditur, venit ad tefticulos, ad vnum per venam vnam E arteriam,ad alium per arteriam E venam alteram* De Tejiiculorum Compofitione. TEfticuli vero quatuor habent panniculos: quorum duo calorem E humore habent,alij duo habent acutione,que acutio fperma adiuuaret * Elabent quatuor vafa et i. fupradicftas venas, * aKcx femun E arterias: quatuor femfnaria,quorum duo ex reefio femine,alia duo funt adenes, qua: funt attra-a°m. hentia E purgantia fperma* Solet naqj cum vero fpermate defeendere aquofum phlegma, quod f APMlis. abfinfirmis retinetur,E emittitur vel dormiendo,vel vigilando,quod femper liquefit: ex quo li- quore acuto tefticuli magnum pruritum E ardorem recipiunt ,vnde generatur voluntas coeundi* Habent etiam tefticuli neruos duos pendetes,E defeendentes av principali ofle colli E funda- G mento corporis, per dorfum E renes: qui nerui alios habent neruos coniuncfios alfjs oflibus totius corporis* Notandum aut eft, cp vna vena eft propria fpermatis, vacua ab alijs, quae recipit id fperma a quatuor alijs venis: ilice vero recipiunt ab alijs venientibus ab omnibus partibus corpo ris,E ab oibus offibus medullam habentibus: quas vena ducit illud fperma ad caput, vt fupra di-«ftum eft* Quarum quatuor pradicftarum venarum talis eft natura: vna eft iuxta renes: altera eft iuxta cor St ftomachum: tertia in peči ore, E exteditur iuxta pulmonem: quarta eft prope formo fitatem hepatis,in quo eft poteftas fanguinis, vndediffunditur per totum corpus: ex cuius fuper-fluitate naicuntur fpafmus, apoplexia, diaphragmatis apoftemata multimoda,E multa a lix paf-fiones* In pecftore vero eft poteftas phlegmatis, vnde difFunditur per totum corpus, ex fuperiiui-tate cuius fit afthma(primum.n*afthma fit ex corruptione aeris intrantis ad pulmonem,fecudum vero fit ex fumofitate phlegmatis ad caput afeendente E inde ad pulmonem redeunte) St apofte ma diaphragmatis,E apoltema multi generis,E alie paftlones cotraria mufculis pedoris,q funt f AEin. organa fpüs quem ad fe trahit pulmo E a' fe remittit,f & omnibus corde verbum comittentibus, E multa alia paftiones* Cholera enim poteftatem habet fuam in renibus,vnde decurrit per totu corpus: ex eius fuperfluitate nafcuntur paffiones in renibus, E petra, fperma etiam inuifeatum, H E dolor in renibus generatur,E in veretro: ideocp aliquando non potef t tenere vrinam, vel non poteft emittere: E in omnibus neruis vfcp ad pedem patitur* Renum etiam liccatio inde proue-iiit: vnde fi cum muliere iacuerit, poft patitur folutionem fimilem debili fpermati fuper renes, E generatur apoftema: ex quo aliquando procreantur vermes,E fimilia* De Domictiijs Humorum Sperma defeendens alterantibus, HAbent aut prefati humores pprias fedes,E ab illis diuerfas,de quibus diximus,inqbus fuas habent poteftates: propria*n*fanguinis fedes eft hepar, phlegmatis pulmo, cholera rubra iel,cholera nigre fplen* Ex poteftate cholera rubre,q habetur in ftomacho,qdam fumofitas in ca put afeendit,generans ibi dolores,diaphragmatis apoftemata,E alias paffionesjnde etiä defeendit catarrhus ad pulmonem,vnde nafeit afthma,E phthifis,E puftula in pulmone* Qn aut fperma defeendit a' capite, E fufeipit a' duabus venis E a duabus arterijs fupradieffis, ducentibus illud ad tefticulos,anteg ad tefticulos pueniat,defccditper loca illa, in quibus fupradidi humores fuam exercent ptätem, E ibi accipit natura humoris ibi manentis: in hepate, fit calidu E humidum: in pedore,mutat in frigidu E humidu: in corde E ftomacho, in calidu E ficcu: E in renibus, in fri-gidu E ficcum. Sic ergo fperma quatuor humoru qualitatibus formatum in renibus defeendit in tefticulos, 1A tefticu!os,ibif{3 mundatum & completum recipit a matrice mulieris :flccp homo ex quatuor conflat humoribus. In coitu igit cuius fpcrma fuperabudat, illi fimilis, infans procreat. Similis matri etiam haccaufa fit,quia fperma eius eft nutrimentum fpermatis viri. Aliquando tn vno fuperan-te humore nöeft fimilis illi mfans,cuius eft fperma: nam alij humores debilitantur propter fuper-fluita te ai terius: aliqn enim fanis genitoribus ftrabo infans, vel claudus, vel nafo torto naicit propter fuperfluitate humorum, vel minutionem: quia quam poteftatem habet fperma in loco fuo, eandem habet natura in matrice. Item genitorum quolibet paflione aliqua occupato,infans limi lem trahit qualitatem: 6c aliquando ex lacfte matris. Sicutenim fperma viri habet poteftate in toto corpore,ita natura poteftatem habet in matrice. Sicut.n.fanguis,ex cuius fubtilitate oium fitfper-sna,habet poteftatem eadi per corpus,ita SC fperma quod inde fit, habet poteftatem exeundi fine voluntate hominis vniuerfaliter, dormiendo vel vigilando.Sicut enim natura corporis fequcdo quatuor mutationes in die, mutat corpus £m illas, iic natura mutat fperma in matrice fm eafdem mutationes. Natura humani corporis proprie dicitur fubtilitas fumofitatis principaliter fangui-nis: fecundario aliorum humorum: 5t etiam aeris agentis & commouentis ipfum fanguinem in venis ČC arterij s :| quae infixa in carne eft temperamentum omnium membrorum, teftante Hip-B pocrate,q> natura eft medius gradus in caliditate SC humiditate, & feptem materierum. Vnde venit,^ quidam funt cholerici, dC quidam melancholici, quidam fanguinei, quidam phlegmatici: quod nifi eilet,omnes eiufdem effent naturce, licet non fempcr./Etas enim vel diieta, feu aliud naturas quandoq3 reprimit :flcut qui eft fanguineus,naturaliter eft iracundus, tamen iram deponit a corde procedentem naturaliter,aliqua occafione fuperueniente. Sic ergo natura quiefcit S»C muta-tur,fed eius proprietas jeft inconucrtibilis: quia qui naturaliter eft fanguineus,iracundus eft,iram tamen deponit. Sicutenim ignis prius acuitur &. poftea quiefcit,non tamen amittit naturä fuam, fic ille naturaliter prius acuitur dC poftea quiefcit,non tamen mutatur. De Naturd Pueri Concepti in horis Sanguinis. IN tribus horis fanguinis,fperma conceptum a' muliere in fanguinis mutatur naturam, bC infor matur. Homo inde editus ruber eft :fupercifia eius grauia: venae temporum grauest plenae: oculi fanguinei,nebulofi,paffionibus iemper abundantes: facies rubra,labia tenera, gmgiuae fan-guinete: fiepe fluit fanguis a naribus: guttur fanguine impeditur: inde vox grauis, rauca, debilis: os,dentes,guttur,& caput fiepe dolent: capilli tendut in rubedinem: ambulatio moderata.Paffio-nes ex rheumate fanguinis,&: fynochus,&: alia ex fanguine procedentia. (Z De Natura Pueri Concepti in horis Cholera, rubra,. In h oris ch olera -rubra conceptus,rubens S>C citrinus, dC capilli: vena craflee,latae,& plena, et ci triny: color citrinus,aliquando viridis: guttur,QC os,& fputum, amara fern p er,& ficca: genua,cru ra,pedes,QC ofla dolent:rheuma ficcum per corpus fape currit totum.Inde nafcutur gutta,palfio-nes ventris, dolores, vt dyfenteria, tranfuerfio ventris, lienteria:fiunt in fomnis pauor, in fronte dolor,ambulatio acuta. De Natura Pueri Concepti in horis phlegmatis. Si vero in hora phlegmatis concipitur,albus,fed fape pallidus: oculi craffi,delati,aliquando fi-miles oculis accipitris:palpebragraues,capilli flaui: vox grauis, crafla:grauiter dormit, & fape flertit: os abudat phlegmate:ambulatio grauis.Pafllones,nimia tufTis,amphimerina, afthma,apo ftemata articulis,nephrdponia i.renum dolor,colica,voluntas vomendi aliquando, quartana,pa-ralyfis,folutio naturalis,& alia ex phlegmate procedentia. De Natura Pueri Concepti in horis Cholera nigra. Si in horis cholera nigrae,vultus niger, partim albus: oculi nigri, ficci, acuti: capilli nigri: vox fubtilis,non alta :rifor propter fplenem,a quo procedit rifus:ambulatio acuta,non audax.Pailio-D nes quartane,quotidiane,mania,mentis obiiuio,cardiaca i.verberatio cordis,nephropoma,paraly fis,phataffie,ltupor mentis, ois offium harmonia fibi dolet,di alia q ex cholera nigra contingunt. De Natura Humana, Cur cunelis fit Agilior. PErfcrutati funtphilofophi medici cur naturam humorum quatuor bruta animalia non imi-tcntur,vt de (anguine fiant fanguinea,de phlegmate phlegmatica, fecundum horas, figna, planetas, dC in alfjs: quod fic foluitur, quia corpus hominis agiliori harmonia praeditum efle ne-ceflarium eft,vt facile addiftat omnem, ad quae anima intendit, phantafiam.Homo enim theologus in virtute fapkntfie cum vi rationis fuae ad vniuerfalitatcm progreditur: & ideo corpus fub-tile dC agile fufcipit.vtfacile rationem fpeculatricem fequatur, ÖC imaginetur omnia.Sic denique fitperfecftum hominis organum intheoricaöf pracftica. Itaq3 multa Tua agilitate ex humoribus quando concipitur in ipforurn proprietates transfertur, dC ex planetarum arq3 fignoru operatione exiftente varias fortitur proprietates, ad quae brutorum corpus non fic mutatur: fed tamen ex prima illorum eis indicfta proprietate omnia vnius complexionis funt, nam breuis numerus eft ei collatus: vnde,cum vnus fit velox alter piger,alius paruus alius magnus,& in hunc modum,eiuf-dem tn complexionis funt femper. Si enim ita ad plenum fequeretur numerus, vt homines ahjs alij pneeflfent & ftultitia,&: prudentia,caeteriscp inteiligentijs.Necp ficut in hominibus hora prae- Inlib. denatu ra hominis co. i.t. 18.&19. r*.$o.D f Al!quiefcit& mutatur fecu-dum eius pro-prieiates. *Ai?nephropo- nos. t AE id genus. L I B ER valet materin fpermatis eora, vt conuertat illud 5C firmet in humorum proprietates,quibus höre E tihe deputata: funt,fed extra infirmitas 5l natura fpermatis eorum trahit vim St dominium humo rum in fui materia: quia adeo fixum SC inconuertibile eft fperma eorum, vt nuncp oc,fed aliquädo ex parte mutari contingat: quod in oibus certum eft, quia in tantum agile &C conuertibile eorum fperma eft,vt vis horaru, SC dominium humorum potius preualeat fpermati ad illud comutandu, qj vis fpermatis illius,Nam St fi in lingulis horis ternis finguli dominent humores in vnoquoqj homine,horte tamen illius femper preualet vis, in cuius horis natus eft: nam ex debilitate fperma-tis aliquando conungit,vt minus vigeat in homine vis humoris,in cuius horis natus eft,. De Immortali Sub flantia, Qualiter luflbili & mortali copuletur. PErfcrutati funt ahj philofophi porphyrici,quo modo fubftantia incorporeapoffit vel effe ve! iungi in fubftantia mortali. Sed non ficut quatuor elementa coniunguntur in conftitutione alicuius lubftantite,fedammg fpiritualis virtus fenfuum corporis,qui funt virtus corporis, iugitur * AP.verbo Dei ve*rbum,Et etiam hoc caufa non eft extranea a cognitione, q fubftantia incorporea iit humiliata ad conftitutionem alterius fubftantiae: poft cuius completionem illa fubftantia tenet fe in fua pro-prietate: St eius differentia femper fimiliter fit per fe: St eius altitudo nunqua eft accidentalis,ficut t AKdcftruit. altitudo illius fubftatiae quam complet: St eius differentia f diffinit oem accidentalem differetiam F corpoream: St nulla differentia accidentalis poteft effe firmain fua fubftantia. Hoc dicit Porphy-rius ad oftenfionem coniuncftionis animae cum corpore: St per hoc affirmat verbu Dei in fapien tia hominis efle. Ad quod oftendendum fecit Ifagogas: in quibus oftendit differentias animae firmas SC immortalesjčd differentias corporis effe mortales. De Spiritu quid fit: <& Qualiter operetur in tota parte. SPermatici fpiritus virtutes funt tres: quarum prima, eft neceffitas:fecunda,virtus: tertia,orga num, Neceffitatis duo funt opera:nam St calorem cuftodit,Sd fpiritum animalem nutrit. Vir * AI’. difeernit. tus vero eft complementum,Organum vero dilcurrit oia ex opere animae. Spiritus aut ille, cuius origo eft a' corde,porrigit fe p arterias St venas,dans in venis fanguine,mutando fe in calorem naturalem St fpiritualem vitam,Fumus autem progrediens ex calore fanguinis,eft nutrimetum ipfi ipiritui: qui fumus fpiritualis mittit fe a' venis in arterias, exiftens animatio totius corporis St nutrimentu: qua: partim vertit in carne, St partim p poros mittit ad procreatione piloririnecfolum eft fumus fanguinisjimmo habet admiftam libi fubtilitate fpiritus,decurrens per totu corpus, Sa guis purgat p hepar: fpiritus vero in arterijs clarificat exffumo caloris a' corde venientis: cuius da rior pars afeendit p quafdam arterias ad caput: et ibi fe fecundario clarificat per calore furfum pro- G cedentem a corde: St clarificatus vadit p duas arterias in neruos, qui funt harmonia triu ventriculorum capitis vfq? ad anima: cui ex nimia fubtilitate fui conexa eit aia: per quam anima miniftrat phantaliam fuam harmoniae totius corporis: & harmonia illa pereunti corpori. Dicunt Ammo-niuSjDemocntus,&ahj complures,q ille fpiritus eft corporeus: St ipfe ide eft anima, hac ratione, f AF.p poros. q miniftrando phantafia lentibus,& lenfus corpori,findens le f in parte dat corpori fenfum,Hinc et accidentalis probat effe, quia harmonia capitis eo confumpto ncceffario trahit alium fpiritum p eafdem arterias ad nutrimentu animar.quia lifubftantialiter ineffet,no effet opus alium attrahi, Vnde per hunc St ipla anima corporea probatur, Porphyrius non confiderat quidem aiam, led conliderat fpiritum animatum rationalem, offendens Ipiritum hunc in Ifagogis corporeum effe ad opus anima:, non ipfam animam. Sed Socrates, Plato, Arifto teles, St Theodorus Platonicus, St Andronicus peripateticus,^ Porphyrius,St ahj complures vnanimiter affirmat,q nec corporea eft,nec lege loci tenet, nec fcinditur: quia cu totü corpus virtute fua illuminet ad quelibet exte riora progrelia, non tarne in fubftantia fua aliquam fciffionem pati tur,Et ficu t aer Sole illumina- * AKprimam tur,fic corpus anima.Et ficut aer per Solis lumen propriam omniu rerum confert oculis intellige * AF.priniam tiam,fic anima corporis harmoniae p fpiritualem fua: lapientia: lucem, St propriam St fecunda in- H telligentiam confert,Et ficut lux Solis,que incorporea eft,fuum complens effečlum,nullam patitur diuifionem,lic St anima,Sicut etiam lumen Solis,quod incorporeum eft, feparatur ab aere St ab omni intelligentia oculorum fine corruptione,fic anima quae incorporea eft,feparatur fine cor ruptione a' corpore, Empernomos philofophus dicit non effe mirum aiam,que eft fubftantia in-corporea,pofle feparari a corpore,cum ignis qui eft fubftantia corporea, poliit feparari a' lignis, * AI’, naturam quibus eft lunctus, St reuerti in prima dC propriam materiam fine fui corruptione. Sicut ena So- lis lumen illuftrandum hominibus fola vi vritur fua,.non indiges vi alterius quae attrahat quafi ad complementum prioris virtutis,fic SC anima. Dicit Ariftotdn Phyfica effe quinqj partes anima:, phyticon i.nutricem,eftheticon i,lenfualem,cineticon cata topon i,vim ad omnia loca progredie-dfnoeticoniuntelletfiualem. Anima enim,quoniam generatur a' natura corporis, cum natura ip-fius corporis vadit ad quatuor elementa:inde ad fubftantias inanimatas,vtadiapides, ferrum, au-ru,propter nutrimentu: inde ad arbores, dehinc ad beftias, inde ad homines: quemadmodu enim t APredeut ad aqua diuidit in partes,que pofteaf redimit in homine: qui fi bonus SC purus fit,eius aia in ccelu cla hominem. ra redit. Sed Porphyrius non confentiens Arift, dicit q nulla haru partium feparaf a fubftätia ani nue,cum omnes phy fici dicant anima nouam de codö immitti, SC affociari fpermatiin matrice, vel puero A pttčro prius formato : vnde fi malus fuerit homo,vadit fn beftiam, dč inde redit ad homine: a quo li bonus fuerit,vaditin gloriam» Porphyrius vero negans heee omnia,dicit animam potius de belua in beftiam ire,de homine in h orninem,deinde in coelum» De .Natura Puerifecundum borus Mumorum. NOtandiim aut eif (perma non femper animatu ab hole venire in matricem, fed tunc tiri qri a Peo eil gigni infante: dč tuncaia fociaffpermati, Stoici dicebant animas quotidie creari,& corpori prius in matrice copofito immitti, dč oe corpus noua, dč teporalirer creatu,efle mortale» Porphyrius renuit, offendens fle opus Dei efle debile, cu fit necefle quotidie creari» Sed feiendu nobis eft q> anime lemper flia vitam firmam habent &ftabile ab initio :&fic no eft opus Deo facere nouas vnaquacp hora» Dicit Hip» j| q> fi mulier recipit fperma in prima,vel in fecuda, Hip.t li de o--. vel tertia hora noctis vel diei,infans co trahit,pprictates fanguinis,quia horte funt eius:fi in quar nitura ad meta quinta (exta,cholera: rubrae: fi in feptima octauanona,phlegmatis:fi decima vndecima duode- cur ftr°" tima,cho!ene nigre» Quod ii in fmiffra parte matricis in horis fanguinis conceptus maneat,pater aquando pavero dč mater in horis cholerae rubrae cocepti fuerint, no trahit infans figura ex cholera rubra pa- «i magis fimi-tris ac matris pp fragilitate finiftrae partis: dč habet caufas paflionu ex phlegmate vel a cholera ni & B gra plufcp ex cholera rubra, no tri tanti acuminis, quantum fi effet in dextra parte»Licet aut in ifta de^Sflftiš parte fit virtus cholera’ nigre,& ppfragilitatem eius fit virtus phlegmatis ibi,tri infans a fanguine autč nulla fuaru fumit initium paflionu» Si vero in dextra parte fit coceptus in horis fanguims,pater vero et cur modom™ mater in horis cholera rubra,licet plus retineat figura a patre dč a matre ex cholera rubra,cj ex fan res, modo fce-guine,tn retinet(pprietate paflionu a fuo principio i»ex fanguine: q pafliones funt ha: fynochus,. min?gignand pleuritis,fpafmus,apofl:emata,caufus,6dalia pafliones hmöi: habet et fanguis acutione a cholera Ai*hlSiliuatc rubra» Si infans coceptus eft in horis cholere rubra,dč genitores in horis fanguims, ex his trahit figura: magis tn a fiiis,a quibus (pprietate paflionum retinet: qua funt febris acuta, tertiana,fyno ehus,dy(enteria,ccphalalgia, phrenitis,itfteritia, dč fimilia» Si vero in finiftra coceptus fit horis p-di diis exiftetibus fuis dč genitorum,puelia magis retinet figuram fanguinis a patre dč matre, čp ex natura cholera rubra: frigiditas enim finiftri lateris fuperat proprietates paflionu: tn inhärent ei cholera rubra, qua propter frigiditate minus funt acuta cf in dextra parte» Si vero in horis cholera nigra concepti funt pater dč mater,dč infans in finiftra lit parte,fi puella eft,naturaliter mela-cholica eft,vel paralytica,lplenitica,quartanaria,epileptica,ftulra,ddiners;fimilis eft et patri dč ma tri,nec alio modo poteft teperari natura eius» Si vero fperma eft in dextra,non femper,necira pdi-C dias habebit paifiones,pp temperamentu caloris hepatis,& fellis: Sd quia hic calor accidentalis eft ei,non poteft prorfus pellere naturalia»Hora autem cholera nigra, dč caterorum humoru determinant per curfum planetarii» Quo' d fi puella fit concepta in horis cholera nigra,pater 5č mater vero in horis phlegmatis,puella retinet figura phlegmatis, magis tri cholera nigrg: dč inde habet caufas pafllonum» Si fit in dextra, magis retinet figura patris ex phlegmate temperato a fangui-ne:fed paflionu proprietate habet a' cholera nigra non ita acutaru,propter calorem dextra partis» Si conceptio oium iit in horis phlegmatis,dč fperma lit in finiftra,puella eft phlegmatica,debilis, quotidianaria,lienterica,ph thifica,cephalalgica, dolens in omni mebro, dolens in renibus in matrice dč fimilia: dC partim habet pafliones a cholera nigra, propter affinitatem phlegmatis» Si vero fit in dextra parte puer,eadem patietur,fed temperate, propter fanguinem & choleram rubra» Si pater dč mater cocepti funt in horis phlegmatis,puella in horis fanguinis, trahit a phlegmate,fed non acutius,propter maiore fanguinis proprietatem» Si vero pater dč mater concepti funt in horis fanguinis,2d puella in horis phlegmatis,contrahit pafliones a cholera rubra dč fanguine tequaliter,magisthaphlegmate:qutepafliones temperantur per fanguine» Quod 11 coceptio fit in horis fanguinis,patris vero in horis phlegmatis,matris in horis cholera: nigrae,a fanguinepaf-D fione ducit: St figura dč parte a patre: nullam vero a matre figura,fed trii debilitatem dč inertia» Si - in finiftra eft,plus a matre minus a patre: proprietate paflionu a fanguine, q ppter frigiditate fini ite non funt ita acuta’,ficut in dextra eflent» Quo'd fi puer coceptus fit in horis cholera nigre,pa ter in horis cholerae rubra,dč mater in h oris fanguinis, parte figure retinet ex patre dč matre: minorem partem ex cholera nigra: fed maiorem parte paffi onum habet ex cholera rubra,minore ve ro accidentaliter a fanguine dč cholera rubra: que paf fiones aliquantula funt teperatae» Si in finiftra eft puella,plus cotinet ex cholera nigra:minus enim a matre,nihil ex patre: pafliones ducit ex cholera nigra, dC funt acutae» Quod fi pater dč mater concepti funt in horis cholera: rubre,et puer in horis fanguinis vel phlegmatis,plus retinet figura pris a cholera ru»mediocre figura a matre dč minore: pafliones a cholera ru»5d funt teperate* Si pf dč mater concepti funt in horis fanguinis, puer in horis phlegmatis,& fit in finiftra,maiore partem figura: habet ex patre,mediocre a matre, minore a phlegmate,pafliones a phlegmate et fanguine» Si vero eft in finiftra,plus habet a chole ra nudč phlegmate,minus a matre,nihil ex patre, paffioes ex phlegmate et cholera nigra» Quo'd ji oium coceptio eft in horis fanguinis,habet figura a patre: et fi fperma matricis fuperabüdet et fit fanu tota eft ex parte pris figura: paffioes fanguinis dč acuta:. Si coceptio oium in pdiefeis fit horis,& in finiftra fperma,dč matris fperma fit debile, tunc filia maioreparte figura: retinet a matre, ’ » - minorem minorem ex cholera nigra» Si fperma matris eft debile, patris vero fanu & forte, tota figura habet E a patre,debilitate vero corporis a' matre:paffiones a' fanguine, partim aN cholera nigra accidetali-ter» Si ois cöceptio elt in horis choleras rubras,dC fpma patris eft forte,matris debile,tota figura habet a patre»Et fi fperma matris eft forte,& patris debile, gquä vtriufcp co trahit forma: 6C aliqua-tulu th habet a cholera rubra,& pafliones acutas.Et fi tue fuerit in iiniftra,parte figurg habet a cho lera,et tantundem ab vtroq3,palliones vero a cholera rubra» Si vero fperma patris fanu eit,matris vero debile,figura habet vtnufqj: fi vtruqj debile,tota figura habet a phlegmate,paru a' fanguine, &ch olera rubra.Et fi tucin Iiniftra fuerit,paru habet ab vtroq3,f»partim a cholera nigra et phlegmate,plus a cholera nigra pn frigiditate illius partis»Quo'd fi aequalia fint SC fana, ab vtroqj continet figuraaequaliter: ÖC paru vero a cholera nigra dC accidetaliter»QuoNd fi fperma abüdet dč fanu fit,plus habet ä matre qj a patre: paffiones ex phlegmate. Quod fi cöceptio oium fuerit in horis choleras nigras,dC vtruq3 fperma debile fuerit, ab vrroqj partim figura recipit: plus vero a cholera nigra, dC aiiquatulu a cholera rubra dC fanguine accidetaliter; Si vero fana fuerint, vtriufq3 figura retinet paru a cholera nigra,5C et a cholera rubra accidetaliter.Quod fi fperma,abudet matris,plus figura habet a' matre: &C li fperma patris fupabundec,plus habet ä patre, ÖC a' cholera nigra paliio-nes» Si fana fuerit,vtriufcg figura retinet,fed plus a' matre»Et et fi fperma matris eft fanu, patris ve- F ro debile,habet figura a matre,minus vero a patre: ii cötra eft,xqua habet ab vtroqj figura, dC cho lera nigra»Si plus fupabundat materia,plus habet a matre,palfiones a cholera nigra plus,minus a phlegmate» Si fpma oium fuerit in matrice matris eoru in eifde horis, magne eloquerie erunt» Si pater ČC auus infans vel puer concepti funt in horis fanguinis infantis,mater vero in horis phlegmatis : dC fperma matris fuperet, fed th debile: a neutro trahit figura, quia illius fperma minus elt, huius vero debile eft»Qn vero habet puer principih ab horisfanguinis, ficutauus eius, retinet ab eo figura» Si pater fuderit ferne in horis fanguinis,mater vero cöcepta fit in eifde horis,cuius fper ma fortius 8>C fanius fit fpermate viri debili,non capit figuram patris, quia fperma eft debile: fperma vero mulieris fortius 5C fanius vertit fperma viri in iiiam proprietate: fed poftea fuperueniete aliqua palllone vel phlegmate vel cholera nigra vel alijs humoribus, debilitatur figura matris: QC ideo puer no potuit eius retinere figura» Et quia auia eius pueri eft cocepta in hora fanguinis: 3č ficut puer cuius iperma reduxit fperma viri fui ad natura,fperma illud quia eft materia pueri acues fe in feptima,non potuit venire in figura patris SC matris gg fupradfotas pafliones, venit aut in figura auia. Si vero fortius eft fperma aui fpermate auia,tue retinet figuram aui,fi concepti fuerint jn eifdem horis»ideo puer exiltes in tertio ab auo fuo vel ab auia iuuamen habuerit fua figura, dC G non a patre vel matre,qui funt in fecudo loco,vel vtriqj fperma fuit debile: th quia opera planetaru femper folet miniftrare profperitatem fm imparem vfum, vel diuerfitatem naturafm parem % numerum» Si vero fperma patris vel matris debile fuerit,tunc nec humores, ncc fecudus locus im pediunt quin recipiant figuram ab auo vel auia: SC hoc propter naturam 5C vim loci Qc horarum«. De Conceptione Pueri ^Iterata a Stellis, & non a parentibus. COntingit etaliqn infantem nulli parentum efle fimilem, et hoc fieri per naturam planetaru: nafeit enim j aliquado mutus, vel cares pedibus,manibus,oculis, QCc* Philofophi vero indutura ad finem bi täter afterut tefte Hipp» q? ois fubftatia corporea animata iuefta lit dC ligata in planetis dC lignis, fam tu” art’ SuatlIor^ clementoru nexibus»Et hoc approbo aucftoritate Alexandri Imperatoris Macedoniae mutilati1 na- ficdfcetis,q>NatanabusRex/Egyptioru pater eius fm opera planetaru cu matre fuaOiympiade feantur. cöcubuit: SC per fuä mathematicam dCaftronomicä rationem pcauit,vt non cognofceret eam nifi in talibus horis,in quibus ex operatione planetaru dC lignorum figuram traheret, no ex patre vel matre» Cöfiderauit enim proprie Solem venturu in leonem,et Saturnu in taurum,a' quibus vole bat filiu fuum nafeituru figuram dC natura principaliter retinere» A leone igit tenuit crifpitudine capillorum,citrinum colore,dC toruum, afpedu dC vultum, dC ira, dC robur»Et quia aquila retinet H proprietate aleone in hoc folo,q> aquila altius volat exteris auibus,& acutius videt, ideo Alexander habuit ex proprietate fui ligni oculu vnu aquileu dC nafum»Et vt Sol clarus eft prx exteris, et qn eft in leone for tior eft, fic ille toti mudo dominatus eft.Ex tauro vero contraxit cornutam frö-te3dC corpus altu,& ferocia: taurus»n»terra findit ingenio fimplici, dC opere pio»Et quia draco habet proprietate in figno tauri dC magnitudine dC fenfu,& draco fupra habet dentes acutos,dC alte-ru oculu,in fimilitudine draconis oculos habuit»Et vt Saturnus altior eft oibus planetis, dC in humilitate dC fubtilitate fuperat opus exterorum planetarum, fic Alexander totum orbe fuperauit» De Natura Duodecim Signorum. SCiendum itacp eft de fignis duodecim, tria elfe calida Qc ficca» Aries»n»ca.eft in fecundo gradu,fic»in tertio»Leo calidus eft dC fic»in quarto gradu» Sagittarius ca»in primo, fic» in fecundo gradu» Alia tria funtfri.Sb humi»f»cancer,fcorpio, ÖC pifeis: nä Cäcer eft Lung fedes» Scorpio hu* in primo,frigun fecudo»Pifcis frigi»in primo,humi»in fecudo gradu» Alia tria funt ca.&hu»Ge> mini ca.eft in fecudo,hu»in pnmo»Libra ca.eft in primo,hu»in fecudo» Aquarius ca»in primo,hu«. in Iccundo» Alia tria funt ffi»& fic. Taurus fri»in tertio,fic»in fecundo»Capricornus fri»in fecudo, fic»in tertio» Virgo frigi»in fecudo,fic.in tertio» Alrj Philofophi dicat q> Gemini funt ca.dC fic»in tertio DESPERMATE ?9 A tertio gra.ßf virgo ca.80iu.in primo^ fagittarius ca♦& hu.in principio fecudi: &aquarius fri.et ficin tern'o gra. Aries,leo, iagi ttarius, funt orientales,cau'gnei,2^ ficci.Taurus, virgo, capricor-nus,funt terrei,frigidi bc ficci,meridionales.Gemini,libra,aquarius, funt occidentales, aerei,calidi 8di umidi. Cancer, fcorpio,piices,funt aquatici,frigidi b>C h umidi/eptentrionales. De Differentia Septem Planetarum. AB his oibus ducunt elementa reru naturas fuas bC qualitates pdidas: & opera planetaru co-plent bC perficiunt per ligna pdida.Et quia elemeta iunda funt fignis naturaliter,et ex elementis cöftat ois fubftätia corporea animata.Ergo elemeta opus recipiat planetaru a fignis, 8C il-iud trahunt oi fubftantiae animata; corporeas, bC illud efie natura a' fignis habet, bC aliud t.efficacia dC operationes a' planctis.Natura enim dicimus in calore,Sc frigiditate, bC caeteris: operatione vero in valetudine,pulchritudine,pigritia,velocitate,6C fimilibus: qu^contingut infantibus, etiam fi non fuere in genitoribus.Multa enim de hmoi materia diduri fumus,fed in pfenti omittamus«. De .Alteratione Signorum & Planetarum. QVatuor autem funt elementa ac temporaneae mutationes, quae fiunt fm curfum bC ronem fignorum bC planetaru. Temporum quide aliud eft calidum bc ficcu, vt teftas: bC hoc fit ex natura fignorum esufdem cöplexionis,f.ca.8C perturbantur cp alite terrae, quae non funt propriae eorum*Quo'd fi annus eorum non fuerit, tunc terra non habet tnoueri caufa eorum nifi in hyeme dC vere, fcilicet per naturam: fed quädo planeta fuperponitur, eß alia fignificatio. Illae vero terrae, quae proprie funt fuppofita? Lunte öd cancro, propter affini* tatem frigiditatis quam habent,inferat commotionem in fuo anno, non tantam quanta inferunt fua? propria? terrae: quia terra illa frigida eß dC humida,ficut cancer Öd Luna* Afijs vero terris, quae neq? frigida? funt neqa ficcte naturali ter,licet inferant contrarietatem et commotionem,tn paruam inferunt* Similiter leo öd Sol maiorem commotionem dant terrae fibi proprie fubiecftg q,* ali)s:illi th qute fubiecfta eß librae dC arieti,licetnon denttantam commotionem,quatam dant fuae propriae terra?,tfi propter affinitatem caloris dant ei maiorem commotionem qj afijs,cum quibus nulla ha-bent affinitatem* Si vero fuerit annus leonis öd Solis vt dičlum eft,tunc toto illo anno dant com-*A£ filate motionem in aetate tribus menfibus,öd hoc vt dicftum eß per naturam* De aditer axione Quatuor Partium Mundi. ESt Sd alia in terris mutatio f m quatuor mundi partes,difpofitas fcilicet ad orientem, vel occi- F , dentem,auftrum,& feptentrionem: 8C fecundum altitudinem montium Soli accadentium,et ima vallium a Sole remotarum* Confideret ergo medicus an fit mutatio temporum propriaan accidentalis,vt fupra dießum eß:/States quoqa hominum,figuras^olores,terram,vfum,paffiones terra? in qua funt geniti,vtrum fint confuetudinariae anpropria?: an veniant accidentaliter fecundum mutationem temporum vel naturaliter* Si enim funt paffiones ex natura terrg,aliud exigunt medicamen,quam ex mutatione temporum naturaliter Öd accidentaliter* De Difcrafiapropria Natura temporis Paßiommprelnonpropria. INtuendum eß et,an natura hominis fua? cöcordet paffioni Öl temporu mutationfan paffio fit accidentalis Öd mutatio tempora, an mutatio fit fubftantialis öd paffio accidentalis* Solet enim paffio choierica öd fanguinea mutationi temporum concordare, fed ä natura patientis difeordare, &Č e' contrario* Pulfusquoqs videndus efi,an cöueniat eum fua natura öd paffione öd temporum mutatione: an tantum conueniat cum mutatione,Öd non cum paffione nec cum natura: an cöueniat paflioni,et no immutationi neqa natura?: an natura,öd non immutationi vel paffioni: an nui Ii. Adhuc et fctendum eß,an tempus tranfierit, vel prsefens fit,feu futurum, in quo pharmacu dari infirmo debeat* His enim ignoraris nec bene euenientibus, miratur, öd cito defperat medicus* G Oportet et medicum noffe,vtra infirmitas debeat augeri : öd hoc an fui natura, an tpis, an paffione alia fuperueniente: 5C lic poterit dare medicamen tepore congruo, vt vel decrefceme deprimat dC tollat a?gritudinem, vel imminenti refifiat, ne nimis aegrum tardet*Nam fi leue dederit medicamen in morbo adhuc leui,credens paruam fore aegritudinem,nihil feciffe videbitur,qn gradisin-firmitas fiiperuenerit* Sciendum aut eß quaidam infirmitates quibufdam effe fubfiantiales, aItjs accidentales* In aeftate enim fynochus &C caufus funt naturales infirmitates cholericis öd fangui-neis: phlegmaticis accidentales: Öd ideo non eodem modo curanda?*Nam quae potio cöuenit cho-Ieriris,per naturam temporis öd morbi naturalis eis,eß contraria afijs,et caufa alterius morbi,id eft phlegmaticis: eft enim tempus, vt diximus, öd morbus ille illis accidentalis* Si ergo phlegmatico alicui praediefiis morbis fynocha dd caufo occupato, eandem dedit eiuidem menfurae medicinam, quam öd cholerico,a?ftate cito iduabitur: quia eius complexio non eft cholerica öd ficca, fed eß his contraria:cholerici vero diu infirmi manebunt, quia calidi funt Öd ficci, Öd tempus: vertitur enim accidentalis febris in fubftantialem fcilicet frigidam,quae eft phlegmaticorum* Oportet etiam fci-re complexionem: quoniam idem experimentum öd eadem potio non omni danda eft infirmo: contingit enim vt q potio vtilis ei fuerit in primo vel fecundo vel tertio periodo, in alijs non con- H ueniat: dC ideo £m diuerfas aegritudinum mutationes ad diuerfos periodos, diuerfa conuenitdari purgantia* Attende f m quas horas,fcilicet an fanguinis, vel cholerae rubrae, vel phlegmatis, vel melacholig, magis acuatur paffio vel minuatur* Synocha enim in horis fanguinis fi acuatur,fcias eius origine effe ex accidentali mutatione fanguinis,non a principio cholerae rubrae*Mutatur*n* fanguis aliqn ex comiftione,aliquando ex Solis ardore,aliqn ex itineris fatigatione, öd generatur fynocha: ex qua commotione fanguinis acuitur cholera rubra: qua acuente quiefeit fanguis,et fy nochus'Öd caufus generantur ex acuitate cholerae rubrae* Si vero ephemera febris acuitur in horis fanguinis, fcias eile ex phlegmate falfo coniuncfto fanguini:quod phlegma acuens ex affinitate fanguinis folet verti in choleram rubram, öd inde folet generari febris tertiana* Quartana vero fi in horis fanguinis acuitur,fcias eius materiam, id eft melancholiam generari ex putrido fangui ne fub planeta naturg propriat* Quo'd fi fynocha magis acuitur in horis choler^ rubre,no eft propria fynocha,quia vel mutabitur in tertianam, vel in caufum* Si vero tertiana acuitur in illis, vera tertiana eft et propria: in illam.n.aliquando mutabitur febrem* Quotidiana vero fi acuitur öd mu tatur in horis cholera? rubrae,cito vertitur in tertiana* Si vero quartana acuitur öd mouetur in horis cholera? rubrae,cito vertitur in tertianam* Si vero quartana mouetur Öd acuitur inhoriseiufde, A fcias principium eiiis no fuifle ex putrido fanguine, fed cx cholera rubra perufta in meLlcholiam conucrfa» Quod li fynocha acuitur & moueturin phlegmate,ficut in horisfanguinis, fcias generari ex fanguine iuncto phlegmati falfo: 5C proprie polt terminum fuum completum mutabitur vel in quotidianam,vei tertianam,licet magis affinis fit tertiana:,qj quotidiana:, propter calorem. Si vero tertiana phlegmatica mouetur,& acuitur ficut in horis cholerte rubra;, minus eft pericu-. lofa: mtitabi tufcnim in quotidiänam:dequotidiana vero fiet quartana :3č aliquando reddit tertianam» Quod fi quartana moueat et acuatur in horis phlegmatis, principiem eius fuit falfi phleg jnatis, quod verfum in choleram rubram incenditur, ÖC vertitur in melancholiam; ficut viride lignum vertitur in viuum carbonem, deinde in cinerem. Quod fi fynocha monetur in horis chole txnigrae,f minus grauis paffio,6< teger eft piger, & grauis,& illa infirmitas habet partem non fo f Ai.magis eft. Ium ex bono fanguine,fed etiam ex putrido: ÖC proprie poft terminum fuum completum veniet infirmus in quartanam. Si vero tertiana acuitur ÖC mouetur in horis melancholiae,fubito vertitur in quartanam.Quod 11 quartana mouetur in horis illisjfirma eft & propria, nec mutatur in aliam propter praedicftas paffiones: omnes enim aliae habent moueri St acui fecudum praedidas horas, dC earum naturam &C rationem: & fecundum motum,&acutionem ipfarum,bene difcernetur dC B tadu,& pulfu,ficut ex prardičtis horis» De Cognitione Aegritudinisfecundum P Unctam, Diemj& Hordm. SCire etiam medicum decet planetam ÖC fignum, in quo aeger aegrotare coepit, 8C tempus fin diem & horam.Nam fi infirmitas fuerit fm figna dC planetas, fed accidetaliter ex acutione fi-gni 5C planetae eftet, habet aliam diftindionem. Si vero medicus nefciuerit infirmitatem per nu-merunvdeft per naturam figni 5C planetae,perfcrutetur pulfum dC horas, vt didtum eft. De Qualitate & Efficacia Planetarum in feptem Climata. ASferut etiam phyfici omnia in terris firmari SC compleri fecundum curfum dC operationem fuperiorum corporum: quorum operatio omnis fummi Creatoris virtute confiftit» Eleme ta igitur quatuor,lignis duodecim, dC feptem planetis iuncfta funt: 3C eorum caufa, quatuor habet temporum mutationes: fecundum quas humana, dC omnium fubiedoru natura mouetur Qc acui tur: per quam motionem &C acutionem paffiones fiunt. Htec autem mutatio eft vniuerfalis omnibus mundanis. Eft SC alia mutatio ex natura terne fpecialiter QC planetarum conftans in diuer iis regionibus.Quadrifidus enim orbis etiam in feptem diuifus eft partes fecundum feptem planetas, qui per aftrolabium difcernuntur.Sciendumeft tamen partes illas feptem non efleconti-•C nuas, fed in toto mundo diuifas.Terra enim illa,quae eft frigida ÖC ficca in quarto gradu, fub po-teftateeft Saturni, qui eiufdem eft naturae.Qua: vero frigida eft ÖC ficca in primo gradu, fub Ionis imperio, qui eiufdem eft naturae, dč qui etiam affinitatem habet cum natura rerum omnium maximefp ad gaudium pertinentium. Sed quae calida in fecundo, humtdain primo, fub Martis ditione eil,& fiiae naturae conuenit eiufdem. Sed quae eft calida dC ficca in quarto, Soli Conuenit &Č concedi t.Qute au rem calida SC humidain primo gradu, fub Mercurio.Quae vero humida, in primo, frigida in fecundo, habens aliquantulum temperamenti calidi, Veneri fubiacct.Sed quae frigida 3C Jliumida in primo gradu,Lunae conuenit. Qiuequeautem fingulae terrarum partesfui retinent planetae qualitates: accidentaliter tamen in naturam vertuntur planete alterius: terra enim, quae ex fui planetae natura proprie frigida (eu calida efte debet, in contrariam vertitur naturam ÖC complexionem. In complexionibus ergo profatis,deinde etiam in altitudine, 0Č profunditate, 8C ereeffione, & cafu, dC harmonia cuiufque planctae conuenire debet, ad cuius fimilitudinem com-pofita eft,& inde omne corpus ianum vel aegrum eft. Vnde Andronicus peripateticus afteritnos efte fecundum noftram voluntatem: dC extra noftram voluntatem ambulamus: 6C etiam contra noftram voluntatem,quando noftra anima ducimur, vel quando accidentaliter ex natura corpo-i) ris, aut irx furore, aut alio impetu mouemur.Monet etiam fecundario aut cogente natura corporis ad malum cognitionem reddere: ficut enim mulleus nequit chorda falfa Ioni tum reddere, fic anima prauum corpus, fcilicet libidinofum vel aliud, ratione fui nequit regere: &C fymphoma in-ftrumenti artificis animas, ideft corporis difplicet. Andronicus igitur commotiones planetarum, &compofitiones merito aflerit veras:dCcaetera vitianon eiTenaturalia anima::nec animam ex natura corporis conftare, quod quidam voluere. Si enim eiufdem eftet naturae, nil repugnaret quin anima rationibus fpiritualibus fubderet corpus, fcilicet iciunrjs, 3C caeteris virtutibus corporis vitia fubderet.Et ideo dicit Plato in logica, dum iuuentus eft per fenfum &Č rationem mundata ab omni prauitate corporis, cognofcetis omnem virtutem: omnis enim prauitas extra naturam. At alrjs elementis corpore compofito,ipfum corpus animam mouet: quod eorum contrahit qualitates. Dicit Hippocrates in Phyfica, || quod terra eft appofita generare naturam corporum, in iib.de natu. Eft autem vt terra alia dulcis &C temperata, ita dC h omines eius dulces dC manfueti.Et ideo anima J1 ' iriandat eis per phantafram fixam omnem bonam operationem. Eft dC alia terra per naturam pia- Idefereinli.de netarum acuta: vnde eius homines veniunt bellicoii.Et quia operatio corporee materiae hgata eft ^ quatuor elementis, ideo dicit Plato, quo'd ratio conuenit ex fuperioribus, dC miniftrat homini fpiritualem intelietftum , fecundum quem difeernit fuperiora dC inferiora, vera 8c falia in theo- bri 4 de morb. ,riea,& pradica,i*in diuina rerum confideratione,& operum faciendorum dodrina SC inftrudio- E ne ‘ praxis enim grasce,operatio la tine*Et quia fenfus non fit cum imaginatione animae, cito ducitur ad diftenfiones rerum,vnde theorica efficitur :Deus enim omnia imprimit,Se vbiqs eft,Se ora nia implet Jnde dicit Plato q> homines exiftentesantefuum tempus, non ex virtute rationis, fed ex natura corporis,fuam praxim adimplebant.Et inde affirmat Ifaac q> terra per operationem pia netarum generat naturam corporis: natura vero corporis mouet corpusin confuetudines malas, & mutationes malasfEt mutatio quatuor temporum fit per duodecim figna Se feptem planetas: maior eft autem per Lunam Se Solem*Lunavero vnoqwxp menfe mundum perambulat, & dat motus quatuor elementis* Sol vero quatuor temporaanni conficit, f*ver calidum Sehumidum; quod fi non effet,fed liccum, vt quidam volunt, ficcarentur gramina, non autem augerentur vel fouerentur: Se alia inconuenientia eflent,fi aer tunc ficcus eflet* De Ndturd ComunBionis & ddiunchom Quatuor Elementorum. Hipp, in iib.de A Sferebantfalfo' quidam philofophorum,||quod hominemortuo humores fepararentur, dč nathom.co.^i. jr\^ ad propriam redirent naturam, vtfanguis in aerem,cholera rubra in ignem,melancholia in caifdum ait fe- terram,phlegma in aquam* Hippocrates autem Se Ariftoteles Se alij philofophi aflerut deftitutis cedere ad caii- Se mortuis humores in terram redire* Diffentiunt etiam Socrates et Hippocrates a' quibufdä alijs F dum, humidu phyficis dicentibus,quod quatuor elementa nullum patiuntur detrimentum a fua fubftantia, fed adhunudiui}. r ^ . 1 1 . n ■ ■ \ ■ r j a ■ remanent integra,nec corrumpuntur in conlntutione corporis humam: lea quaeaam differentia accidentalis egrediens ab illis quatuor elementis temperat &C regit humana corpora, qux perit cui ilhs corporibus: ficut albedo vel nigredo confiftens accidentaliter,incorporedeftrudoperit:Se aliqua differentia deftruda non patiuntur ilia elementa aliquod damnum, quia femper funt fixa Se integra in fua fubftantia* Dicunt enim Ariftoteles &C Hippocrates,q> omnis creatura incorpo-rea penetrat totam fubftantiam,cui aduenit intus Se extra: vnde illa diff eretia, cum fit incorporea, eft veniens ad humana corpora ab illis quatuor elementis gqualiter intus dC extra* Sed illa diftere-tia tantum eft extra Se non in figura incorporea.Nam fi illa diff erentia effet adiunda corporibus humanis vt ilii dicunt, tunc illa corpora per illam differentiam intus dC extra eflent vbiq; eiufdem natura* 5č eiufdem coloris: ficut aqua vbiqj in tota fubftantia per calorem calida, per frigus frigi-da.Ergo ficut calor Se frigiditas,quae funt accidentales differenti^ aquae,poffunt feparari ab ipia et deftrui permanente fubftantia iplius aquae, fic illa differentia, quando accidit corporibus noftris, perit, remanente natura Se proprietate noftrorum corporum: quorum differentia accidentalis ap paret extra,Se poteft deftrui,ficut ipfa corpora funt mortalia* Dicit naqp Hippocrates, Sicut nulla G fubftantia incorporea habet nutrimentum a differentia corporea,fic nulla fubftantia corporea po Formfle illud teft nutriri a differentia incorporea* Vnde teftante Hippocrate j aer Se aqua Se ignis iunguntur et didtu^in ii.de efficiuntur vnum: quibus terra propter fuam nimiam ponderofitatem nequit adiungi, fed man-dicta primo ad dat fuam frigiditatem 3C fficcitatem,qua: temperat illa tria, Se fic complent naturam corpora; ficqg principm, Con mQr tuis omnia illa rediguntur in terram. Et ideo friendum eft, q? terra fecudum grauedinem fua mätia°ex cfuo- non P°teft alToriari alijs tribus elementis 111 conftitutione humanorum corporum: nam poftea ll-bus differenti- la tria propter grauedinem terras non poffunt explicare fuam operationem* Aqua turbulenta Se bus facultate, COmmifta terre nö poteft fe moucre, nec in aliam partem fua vim emittere. Item,ficut videmus,q> cocordibus VC . _ i- 1 * - * -% vd vfu,io-nein- turbati fanguis Se choleravertunturinmelancholiam;melancholia vero in nullum fupradido-aqua:& rum nifi in phlegma, Se de phlegmate in alios: ita aer ignis et aqua vertuntur in terram,de terra in ha:c ambo fuf himiiditatem,Se de humiditatein alia elementa* tmeua eile tu J . 1 r alijs omnibus, De Mutdtione Elementorum qudliterpdt. m mutuo fibi p Vpradiclam hanc mutationem vocant phyfici hoc modo*Terra enim crefcens vnaquaq^ ho iphs. Ora ex mortalitate corporum vertitur in aquam:cuius fubtilitas calefada vertitur in aereriubti litas autem aeris calefada vertitur in ignem. Sicut enim aquamittens humiditatem fuam,vertiturH in terram accidentaliter,fic terra inde crefcens accidentaliter,amittit tuncficcitatem fuam,et verti-/ tur in aquam: Se fic confiderant naturam aliorum elementorum.Et ideo dicit Ariftoteles q? nulla difficile aut diffolubile nomen eft fixum Se firmum circa aliquam fubftantiam.Nam illud quomo do dicitur per fupradidam creaturam q> terra vertitur in aquam, aqua in aerem, aer in ignem, fic ignis ingroflatus Se infedus vertiturin aerem,aer ingroffatus vertitur in aquam, aqua ingroffata in terram; que,vt didum eft,iunda infimul fiunt corpora noftra* Corpora vero noftra vertuntur in terram, ÖC vnumquodqj vertitur in aliud*Et ideo dicit Ariftoteles q>has quatuor materiae non habent hac fupradida nominafixa QC ftabilia fibi, fed proprie dicitur fubftantia ;na in quodcunqs vertitur aer vel aqua,tunc dicitur fubftantia* De Mutuis Conuerfiombus Elementorum. COnueniunt autem Qč differunt elementa differetijs .& qualitatibus* Sicut enim aqua frigida & humida cotraria eft igni,«^ mutat eius proprietatem,ignis vero calidus 5C ficcus,terra frigida dC ficca,aer calidus dC humidus, aqua frigida & humida; 0Č his qualitatibus ad fe inuicem coi ligantur attrahentes lemper confimiles qualitates,vt aqua terram ficcam frigidam: deinde conte-perant fe in contrarijs,nam ficcitas terras per praedidam frigiditatem trahitur ad humiditate aqug ficcandam: A ffccandam: ita etiam humiditas aquae afcendit ad ignem tračta per aerem il£uc,&:ita vel annihilat contrarium fuum, ve! attrahit. Aqua igitur per frigiditatem fuam terra? i unda a terra trahit fe giditatem 5C no ficcitatem: aer aqua? per humiditatem conueniens attrahit illam:ignis vero aeri percaliditatem conuenit, Sdllam fufeipitab aere* Vnde dicit Äriftoteles, quo'd duo funt genera aeris, vnum ex fumofitate aquae, aliud ex fumofitäte ignis, qui fuam caliditatem ÖC ficcitatem mu tans vertitur in fumofam materiam* Hoc facto aifociatur fupradida? matenae, qua! efi fumofa, 56 calida:ex quibus duobus generibus iundis efficitur aer,qui aliquando ex frigiditate Sč humidita te aquae acuitur Öü'nuoluitur: inuoluendo amittitfuum calorem , dCfic vertitur in fuam mäte- riam ex qua fit,ideft aqua: ex eius enim cöftat fumofitate, vt didum eft* Aqua vero fi de terra, in-fpiilatur 8C amittit humiditatem: recipit^ aqua ÖC terra ficcitate, dC in eius redigitur natura. Na-fcuntur ex his corruptelae corporum; na aer intra igne aquam ftans tribuit calorem ignis, 8>C in aqua acuitur,& calefit,& fumofitas illa in aerem furgit,<5C inde aer turbat, dC etiam frigiditate con trahentea' terra, 8C calore defurfum ab igne* Nouem autem funt natura? feu qualitates corpora: ocio intemperatae fcilicet,6c quae conueniunt omnia animali,frilicct calida, frigida,humida,ficca:; calida &t ficca,calida 2C humida,frigida &C humida,frigida et ficca; nona vero foli homini couenit,. B 5C cius folam temperat naturam*Et ideo vtile eft none, quae harum odo funt fubftantia?, 3C quae differetiae* In igne ergo calor eius eft; differetia virtutis ipfius: quo calore amoto, attrahit ficcitato &C remanet quedä fumofitas calida, quae eft fubftatia* Aeris vero defterentia eft calor,qui defigna tur dC reuertitur fepius, vt dicftum eft:fubftatia vero.eius eft humiditas, que aliquando deficcatur-vt folet fieri quando vertitur in terram,illa enim ficcitas eft ei accidentalis: quae 6i ficcitas eft acci-dentalis,fi duret frigiditas: na dum redit in fuam propriam naturam,amittit ficcitatem, fern per au tem eft humida* Et fciedum elf ,q> aquae humiditas eft ide, quod eius frigiditas,nec funt habenda: pro duabus difterentijs,fed pro vna tantu;nam ex nimia frigiditate terre fit nimiafrigiditas aque, vndein aqua differentia eft eius humiditas* Siccitas autem terrae eft difierentia: poteft tamen re^ moueri a terra eius ficcitas Jicet videatur cius fubftatia: eft enim cum ipia frigiditate, verum 3Cip-fa poteft remoueri a terra* Eft igitur eius fubftantia humiditas: 111 primis enim terra fuit humida: &C eius ficcitate remota,SC frigiditate,qua? eft eius ficcitatis,terra vertitur in humiditatem* GALENO ASCRIPTVS LIBER DE NATVRA ET ORDINE C V I V S LIBET CORPORIS C £ N S V R A Liber ordine & iudicio carens . De Quatuor Humorum Natura. Icet te fciam,charifllme nepos,grtecis literis eruditum ad hanc difeipli-nam polfe pertingere, tamen nequid tibi pofcenti ad memoriam denegetur, ex libris medicinalibus,Hippocratis intima latina feci; quod quia dignus es fideliter trado,daturus tibi aui tui patris mei librum,ex quo mundi rationem cognofcas: vt nolfe poffis quanta fuerit generis noftri lapientia* Nunc vero tibi corporis vniufcuiufqj naturam QC ordinem aggrediar exemplificare* Corpus igitur hominis ex quatuor humoribus conftat: nam habet in fe fanguinem, choleram rubra,choleram nigram,bC phlegma* Qui quatuor humores habitant vel domi nantur in locis fuis* Saguis dominatur in dextro latere in hepate,quod tecur vocamus: fic &C cholera rubra ibidem dominat: in finiftro vero latere, ideft in fplene cholera nigra dominatur: phlegma autem in capite, 3C alia pars in vefica: alia pars fanguinis dominatur in corde* Virtus autem ipforum talis elf. Sanguis eft feruens, humidus, 5C dulcis: cholera rubra eft amara,ignea,QC ficca: cholera nigra eft acida, frigida,& ficca: phlegma vero eft frigidu, fal-fum,8č humidum* Haec omnia crefcunt fuis temporibus* Sanguis enim crefcit tempore ab oda-uo idus Februari) vfq^ in odauu idus Maij,6c funt dies xctj* Cholera vero rubra 111 arilate ab odia uo idus Mai) vfqp in odauum idus Aft^ulfi, Qc funt dies nonagintanoue * Cholera autem nigra autumno ab odauo idus Augufti vfqs in odauu idus Nouembris, &C funt dies nonagincaunus*^ Phlegma vero hyeme ab odauo idus Nouembris vfqj in odauu idus Februari),& funt diesxcirj* Spurij* F £ Hi tIB ER Hi quatuor hum ores hoc idem patiantur die ac nočle. Sanguis enim dominatur horis feptem ah 1 fioranočHs nona vfcp in horam diei tertiam* Exinde dominatur cholera rubra vfque in nonam diei horam. Deinde cholera nigra dominatur ex hora diei nona vfq$ in hora nodis tertia. Phlegma autem dominatur ex hora nodis tertia vitr in horam nodis nonam. Haec omnia habent re-fpirationes fuas per lingulas partes corporis, fanguis per nares, cholera rubra per aures, cholera nigra per oculos,phlegma pes os. Diuiduntur etiam hi quatuor humores per quatuor aetates,i. phlegma in pueris ab ineunte gtate vfque ad xiiij annos cum fanguine: exinde cholera rubra dominatur vfq? in annos xxv: St exinde dominatur vfqa in annos xlrj maxima pars fanguinis cum choleris nigris: dominatur exinde viqpn fummam aetatem phlegma, ficut iit pueris dominatur. Praeterea hi quatuor humores faciut in hominibus tales mores. Sanguis facit homines boni vo ti, fimplices, modeftos, blandos, euchymos fiue plenos.Cholera rubra facit homines iracundos, ingeniofos,acutos,leues, maciIentos,plurimum comedentes,& cito digerentes.Cholera nigra fa cit homines fubdolos cum iracundia, auaros, timidos, triftes, feditiofos, inuidiofos, habentes iae-pius cicatrices nigras in pedibus, vel in alijs membris.Phlegma facit homines compofitos, inui-gilantes,inter fe cogitantes,cito afferentes canos in capite,minus audaces. Omnia ergo, quae calidas habent virtutes in fuperioribus locis corporis dominant. Pulfus autem fuos hi quatuor hu- F inores habent vel faciunt. Sanguis enim pulfus facit plenos,humidos,aequales. Cholera rubrafa cit pulfum tenuem,citatum^.Cholera nigra facit pulfum plus tenuem,fed tabente, veluti percuf fum,& afperitatem. Phlegma facit pulfum minus plenum, humedatum, aequalem pondere. Hi humores fine fe elfe non poffunt, St in omnibus aetatibus dominantur: fed quoties ex his humoribus aliquis excreuerit,tunc facit £gritudinem longam,& caufae veteres pro fua vetuftate.Et tem perantiam,&: aequitatem, & aequalitatem pro corpore aetatum omnium, hi humores fingulis aetatibus faciunt,quoties quifque eorum augmentum acceperit.Et tunc longam ggritudine facit, fi imperitum medicum habuerit, aut certe negligentem, aut quicaufam nonintellexit,autex quo humore aegritudo nata fuit. Et quidem tunc diligens St dodus aegrotanti poteft fuccurrere: fi vero negligens fuerit aut non intelligens, tandiu protrahit aegritudinem, quandiu tranfeat humoris lpfius tempus, St alius exterius humor augmentum accipiat, ita vt ifte humor excludatur, cx quo aegritudo fuerat nata. Nam fi fit ex caufa fanguinis, qui fanguis eft dulcis St calidus St hu-midus, occurrendum eft fic: adhibeatur ei contrarium, quod fit frigidum amarum St ficcu. Si fue rit caufa cholera rubra, quae eft amara viridis Stignea StliccaStacris, debet adhiberi quod lit frigidum St humidum. Si autem cholera nigra fuerit caufa, debet adhiberi, cum fit frigida St fic- G ca St acetofa illud, quod eft calidum St h umidum St dulce. Si ex phlegmate nata fuerit aegritudo, cumipfum fitfrigidum falfum St humidum, debet adhiberi, quod fit dulce calidum ötficcum. Haec quando adhibita fuerint,tunc St peritus medicus inuemtur,& eger cito ad fanitatem reuer-titur. Haec tibi pro noftri memoria religiofenepos dedi maiora te putans adepturum. JDe Difpofitione Plaßnatioms Foetus m~y tero. EXpofitionem membroru, quo ordine, vel qbus iuncfturis,vel quo fchemate,homo in vtero materno plafmetur, hic docemus,exordiu a capite fumetes.Maioribus.n.noftris, Apollini, Hippocrati, Apollonio, St ceteris Santonicis placuit mortuorum vifcera fcrutari,vt fcirent vnde vel quomodo morerentur: hoc autem nobis facere lpfa humanitas prohibet,eo q? ipfis ferutanti-bus oia manifefta atqj aperta funt.Et quid dixerunt ? Caput noftra commilfuras habet quinque angulofas feinuice continentes, ficut fummus anatomicus philofophus hic memorans dicit:ma fculus in galea commifluras habet quinqjifcemina vero in circuitu commilfuras habet: cui galea fuperpollta eft, quam Graeci cranium appellant: quae cohaeret membranis. St fuperpofita eft cuncfiis, quae habet caufa decoris, fcilicetvt ab aeftu St frigore oculos cuftodiat. Vbivero galea eft, fubiacent tempora, quae continetur fpiritualibus venis cerebri: quibus fuperpofitafuntfu-H percilia, vt fi copiofus fudor fronti aduenerit, oppofita ftatione pilorum contineatur,donec ex-cuflusab oculo fudor auferatur. Oculi quoq, ifto fchemate continentur. Exnafo cerebri foramina orta funt duo, per quae tenuiffimae venae dextra laeuačp alterius inuicem fibi continentur. , Tunicae funt quatuor vel quinqp: prima tunica appellatur ceratoides, fecunda choroides, tertia oroenomides, quarta tinfenoides, quinta cryftalloides. Suppofita funt olfa oculi, quae malas vocamus. Dentes etiam habent viri xxxrj, mulieres autem xxx,audor Apollonius memorat, dicens, Dentes vfq$ ad caninos fingulas habent radices: alrj vero interius, qui molares dicuntur, habet ternas St quaternas radices. Palato lingua fubiacet, quae cooperit canalem fpiritualem,que Graeci pneumaticum dicunt: quem canalem modo aperit,modo claudit: aperit.n.fpiritualem canalem quando loquimur, claudit autem quando manducamus: Quod probare poflumus,quando forti cibo vel potu vtimur, St currit ex fupradido cibo in fpiritualem canalem aliquid, ftatim tulfis confequitur, donec impellete fpiritu illud repat, St in propria itera reuocet. Huic linguae dextra leuacj3 parte glandulae fuprapofitae: quod autefuprfpendet,vuula appellatur :poft quam cauernae funt duae, per quas fit infufiovelraptus,quodGraeci anarrhophema vocant, naresqs cum fupradičtis cauernis inferunt,& per eafdem vfque ad cerebrum tedunt. Aures vero vig funt auditorie et ORDINE VNIVSCVIVSQVE CORP. 42 'A auditori# ficutrerum natura compofuit ad cerebrum, &C a cerebro defccndentes faciunt exhalationem. Coniungitur autem gula pulmoni. Pulmo vero in modum fabri ferrarij follis eft confti tutus,alter alten fpiritum tradens: &implet pedoris arcana. Stomachus autem ventri coiundus eft, qui infra pennas pulmonis medium poüidet. Cor vero venas habet quatuor: duas qua: fpfii tum continent^ duas qu^fanguinem trahunt: qua? fpiritu continent,pulmoni affixa funt,quarum firma fada concatenatione totum per corpus fanguis diffunditur, 3C lic vena: pulfum reddunt. Pulfus ita nutritur, modo recipit fanguinem,modo repellit. Cor vero, vt diximus, eil con^ iundum pulmoni: in finillra parte dominationem tenet. Id circa politum eft, quod Grxci peri-cardium vocant,attingens extremas partes pulmonis. Sed hicpofita funt praecordia, qute Grted diaphragma vocant: continet aut pulmonis fubftantiam,ventremqj, dC inteftina: cui iunda funt latera dC fpina. Venter autem orificia habet duo,vnum proximum membranae,quod Grgci peri-cardium vocant, in finillra inclinatum, hoc Graeci ilomachum vocant: aliud vero in dextra parte circa iecur pofitum efl,extenfum vfque ad longaonem, quod Graeci pyloron vocant. Inde ad vtrancp partem renes. Deinde vero inefl follis veficae. In finillra parte pofitus ell fplen,oblogus, ventri coniundus, continens membranas tenues, habens pinguilfimas venas, qute inteftina te- * B gunt ÖC calefaciunt: hoc Grceci epiploum vocant, ab orbo extenfum vfqj ad rene finiftrum. Sub-iacet autem fub hoc inteftinum, quod Graeci colon vocant. Sub hoc autem eft locus continens longaonem, qui iundus eft veficae habenti collum longum, quod veretro ineft. Vefica vero renibus continetur media vtriufqj :ex quibus renibus decurrit ad neruos, quibus tefticuli pendent, quos Graci vocant cremafteras, aN quibus iundae funt venae tenuilfimae, qua* fperma deducunt ex cerebro: oriturejj ex fpinae medulla. Viris quoqs tefticulos ineflemanifeftum eft: fed alio fche-mate formati funt viris. Mulierum vero tefticuli breuiores bC fragiliores funt: nam qua: maiores habent,viragines appellantur. Igitur manifeftum eft vnam eflfe viris mulieribusinteriorum vi fcerum compaginatam lineationem. Sed multae funt tunicg tefticulorum: prima euftrephes idell bene retorta: fecunda pericochliades i.circutortuofa: tertia perizoma i.circuncindorium: quarta vero tunica tenuilfimaarcys i. rete appellatur. Similiter& matrix habet fubieda membra quibus contmetur,quae Graci cyetica,idell genitalia vocant: nam vt eft mafculo veretrum, ita eft ma trix mulieri columna. Matrix enim naturaliter fragilis 3C mobiliftlma eft, conflans ex neruis, 8C paruiffimis venulis, ČC tunicis duabus: exterius neruis eft firma, interius carnofa dC mollis, quae eft direda contra inteftina:cuius ceruix tribus foraminibus erigitur vfque ad longaonem. Sini- ,C ftra vero eft matrix,in qua fperma mifcetur, quando conceptio celebratur natura volente,idell vi ri femine mulieris fanguine: quamuis bC virile fperma fanguis nolcatur elfe. Vnde 8C maiores noftriconfangumeosappellaueruntexcofanguinitatepatemavel materna natos. Nuc dicitur ab imperitis, quo modo fperma fanguis efle poteft, cum fit album c' Nos tamen certa ratione pro-bauimus. Mare enim, vt ei natura tribuit, ell colore viride: quando autem in tempeftatibus mo-uetur, fpumam albam emittit: vel fi vinum nigrum in quolibet vafe exagitaretur,fpumam candi dam faceret.Simili vero ratione &C fanguinis feruor conculfus in albedinem vertitur. Dum enim coitio lit, non ftatim formatur infans: nam fi quoties coitus fit,toties conceptio fieret,innumerabilis efTct multitudo filiorum.Certo enim tempore mulier concipit, aut in initio purgationis, aut in fine: nam purgatio fperma corrumpit, plurimo vfu fanguinis materia fuperante. Tempori-bus certis infantem componi atque formari in vtero materno manifeftum eft: omnis enim figura formatur in quadraginta diebus, aliquando in diebus triginta. Qui vero quadragefimo die formantur, nono vel decimo menfe impingente nafcuntur. Manifeftum eft enim infantes in vtero materno ita formari. Primo enim menfe iadu feminis congregatur in vmbilico, & fit rhy-fisjideft congregatio fanguinis.Secundo menfe expreffio corporis animam tribuit.Tertio men- D fe vngule atque capilli nafcuntur,& motum facit infansjdeocp 5C quarto menfe mulieribus nau- fete fiunt"quas Gneci nautias vocant.Quinto autem menfe facit catarrhi flgnum,atque adulteria * AKcrcfcerc fi-demonflrat. Sexto menfe facit neruorum compolltionem. Septimo menfemedullam confirmat. num’ Odauo cum pelliculis offa confirmat.Nono vero menfe maturum mouet infantem. Infans vero mafculus in dextra matricis continetur, foemina vero in finillra: nam bi haccfigna praecedere folent.Qubd fi mafculus fuerit in vtero materno dextro,robuftior eft: fi foemina,finillra. Dum er * go infans in vtero matris eft,oculi genibus oppoliti funt. Vnde hoc probauimus c’ quia genua tu ruentia, oculi autem concaui: tdcoc$ cognita rerum natura, ita natura impofuit genua. Et genae quoque cum acri dolore vel nimium percullus homo fuerit,dC genua curuauerit, oculi continuo lachrymantur: non enim vult natura eos obliuifci fodetatem genuum. Dentes autem noflri or-ganafunt quodammodo lingua:. Infans vero dum dentes non habuerit, vagit: dum vero duos vel quatuor dentes habuerit, muffitat:dum vero os dentes repleuerint,loquetur. Dentes enim noflri quos habemus, alij vocantur cynodontes,quos caninos dicimus, quos ad frangendum ha bemus. Dentes enim noflri ofla non funt,nec medullam habent: ideoqs omnia offa cofringunt, fed affiduo humore capitis veniente vitiantur. Sicut enim alliduus humor exalto in nafum veniens perforat,ita dentes vitiantur a capite. Spuuj. F pulmo fit cauernofus,poteflis probare,fi cum calamo mtromiflö infletur. Sub illis iiienibris efl: panniculus, qui dicitur diaphragma,qui diuidit ea a nutritiuis, qui coniungitur teneritatibus co-Harum, in quibus colligitur humor,qui facit pleuritin. Tunc debes reuerti ad interiora,26d n x tritiua: ČC computa longitudinem aefophagi vfque ad feptimum fpondylum, & ibi incipit csfia machtfupra diaphragma,ftomachus vero inferius. Sub fiomacho eft inteflinu, quod dicitur por tonarium;fub portonario efi duodenum: fub duodeno, leiunum: fub ieiuno, orbum: fub orbo, faccus: fub facco,longaon:dC funt ibi quedam gracilia inteftina,quce lateralia vocantur,in quibus eftiliacapaflTio * Ex dextra parte fub fundo ftomaclii efl: hepar pofitumtin cuius fubftantiaefl quafi quaedam vefica,qua;cyftis fellis appellatur. Etfuper hepar funt duo panniculi girbus, 8C fi-fac,qui funt impliciti velut rete, quod apparet ibi pinguedo: QC dicitur groflus girbus, quod autem fubtilis,fifac:qui procedunt vfque ad fplenem,per quos vente tranieunt, per quas melancho lia ad fplenem ex hepate mittitur. Efl: autem fplen membrum oblongum in finiflro latere pofi> tum. Loca quae funt fub fplene ÖC hepate dicuntur hypochondria. Tunc debes omnia inteflina extrahere, ÖC tunc occurret tibi in medio fpinae arteria magna, fub qua SC vena magna contine-B tur: quae arteria fit de omnibus arterijs capitis, quae de redo condenfantur in venam magnam, ÖC arteriam qug defcendit ad lumbos: dC ad fe varias arterias tranfmittit tam dextrorfum,qua'm fini-jftrorfum ad inferiora. Vena autem magna fit de venis capitis condenfatis, quae venit vfque ad renes,& bifurcatur,^ ibi fit caua vena,in qua infunduntur capillares venae,quae prte nimia paruita-te fua videri non poflunr, per quas vrina cu quatuor humoribus venit ad renes. Sunt inter ea au tem dC renes quedam membra oblonga QC concaua,in principijs lumborum polita: SC in renibus decolatur vrina a quatuor humoribus. Tuncinuenies ibi duos meatus, qui vreteres dicuntur po ri: QC per eos refudat vrina in veficam, nam infiguntur veficae: qui etiam tranfeunt per quendani panniculum, quo omnia inteflina prteter longaonem clauduntur, qui vocatur epigome cindus *AEgi menon, quo aliquo erupto cadit inteftinum in oicheum: fupra quem efl: quaedam pinguedo,que vocatur omentum:fupra omentum efl fumen. Nunc de ^inatomia Matrici* dicendum efl. Sciendum efl: autem,q> natura hoc mebrum in mulieribus difpofuit, vt quicqmd in toto men-fe de fuperfluitate generaretur, ad hoc membrum in confueto tempore tanquam adfentinam totius corporis mitteret: 3C inde mulieres naturaliter meftrua habuerunt. Efl etiam hoc membrum Cager naturae, qui excolitur vt frudificet: in quem aliquando vt in bonam terram femen etjcitur* quod adhaeret in ea, dC per adionem cooperatis natura; calidae, QC fpiritu mediante inferius fcin-ditur more grauis: QC a' fe ramufculos emittit per quaidam radices vel ora,quibus infigitur matrici,& per qua; nutrimentum fibi miniftratur QC futuro foetui: dC fic poftea adione virtutum,vt fiepe a'me vobis duflum efl, fi bene recolitis, futurus foetus generatur, 5C augmentatur. Eftautem pofita matrix fuper inteflina: & fupra collum eius efl vefica, ÖC fub ealongaon efl, QC inferius efl: vulua. Tunc debes fcindere matricem per medium os: vbi inuenies duos tefticulos firperpofitos, per quos fperma mulieris mittitur ad matricem, vt ex eo 8C virili fiat foetus. Habet autem matrix feptem cellulas: QC fi praegnans efl,in ea foetum inuenies, fupra quem videbis quandam tunicam, quafi quandam camillam, qua; fecundinadicitunquterumpitur quando fetus recalcitratadexi-tum : qute alligata matrici dC foetui venis per eam tranfeuntibus nutrimentum ad matricem, 8C ad foetum tranfmittit: QC illi meatus quibus foetus alligatur, dicuntur cotylidones. Efl etiam ibi quidam magnus meatus, qui vmbilicus dicitur, qui rumpitur iuxta matricem in quantitate quatuor digitorum, ex cuius ligatura fiunt phlegmone invmbilico. N unc de lAnatomia CerebnNideamm» P Debes ergo in fummitate capitis incidere,^ remota cute inuenies pelliculas quafdam,qute dicuntur mufculi, fub quibus inuenies os, quod dicitur cranium: fub cranio efl: pellicula, quae dicitur dura mater,fub qua efl pia mater,denicp cerebrum. In oculis efl tunica,qu£ appellatur coniun diua, dC apparet alba: qute efl iuxta eam, aliquantulum efl fubnigra, dC dicitur cornea: quae fub illa magis efl: nigra S>C minor,dC dicitur vuea. Tunc incide per medium: & humor qui prius exibit, dicitur albugineus: qui poft eum efl, clarus eft,Si coagulatus in modum cryfialli,& dicitur cryftallinus: dC qui vltimo efl, ipfe vitreus appellatur. Neruus, qui ab interioribus venit ad oculum, qui efl: albus, QC an-guftus, ipfe dicitur opticus:QC ; qui venit ad aures, di- citur auditorius neruus. I tAÜ-alba. GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE ANATOMIA VIVORVM C E K S V R A Liber,in quo multa vera & Galeno digna continentur,led tamen ionge ab eo differens«, quem Galenus aedere propofiierat. Vartinm Corporis Diuißo} Ndturd, V'ßtä>& Dignitas. Edicorum anatomicos neceife eft praecognofcere, q> humanu corpus F cum fit compofitum, ad hoc vt fit fuftetaculum motuum Qc operationum diuerfarum, ex multis 8C diuerfis componitur inftrumetis.Con-iungiturmmobililTimaeaniniae, a qua influunt ei potentias nobiles, QC virtutes multiplices, quarum minifterqs regatur, ÖC falueturin efle, ÖC prohibeatur a cQrruptione,&: aN cafu veloci* Sed cu nullius virtutis mi nifierium compleatur nifi per organum conuenienter adaptatum, tue exigitur adaptatio,& praeparatio organorum multiformium, ad textu ram corporis humani ordinandam, per quas virtutes negocientur, 8C eftedus quos intendunt attingant* Verum quia operatio quelibetabf que multiplici luuamento non faluatur diu,neq3 et fit,tunc oportuit vt organa fpecialia haberent fpeciales texturas ex partibus diuerfis*Et dico cp tam ea, q partes eorum a medicis membra appel Jantur: quarum generatio eft ex humoribus proportionatis,ficut humorum ex cibis. Vnde mem Erorum alia fimplida, alia copofita. Simplicia funt, quorum quacuncp partem fenfibilem aflum-pieris,erit illa toti cöicans in noie dC definitione, ficut os QC caro* Compofita funt,quoru quacun que partem afitimpferis animalis, toti cöicans non erit noie & definitione, ficut manus QC facies* G Membrorum fimilium partium primum eft os: quod creatum eft durum, qm corporis eft fun-damentu,8f motuu fuftentamentu: tn QC ipfum et QC fm magis Sdninus in duricie diuerfat* Poft ipfum eft chartilago in duricie mollior,ad Aededum humilis, fed oibus alijs durior* In cuius creatione iuuamentum fuit,vt per ipfam ofiftum cum pelliculis QC carnibus facilior QC melior fieret co iinuatio*Si*n*molle cu duro abicp medio componeretur^ccideretei pafilo vehemes apud percuf fionem,& coardationem feu conftridione: QC ex cafu ipfius fupra durum immediate,d refiften-tia, feu repulfione duri coftantis* Quare ordinata fuit pofitio molli s cu duro: QC inuefiitas fuerunt offium extremitates bucellares, 8C cöcauae, hoc corpore medio, ficut eft in oculo,fcapula,8£ in of-fibus coftarum,& in epiglottali chartilagine,&: in ofte fufpenfo in fur cula,et in alijs pluribus* No folum aut hoc iuuamentum,ied et aliain eis reperiuntiuuamenta plura,ficut in olfc, quod fufpen ditur in furcula ad defenfionem oris ftomachi*Et qnqj per ipfam melior vicinitas fit iudurarum fefe inuicem fricantium :alioquin fui duricie rumperentur*Et aliquando iuuat in fuftentädo me-brum molle extenfum,& elongatu in fuo itinere: propter quod alio indigct,cui initatur,& a quo confortetur* Poftea funt nerui,qui funt tanqua virgulta orta a cerebro,8d a fpinali medulla,a' iub ftantiaf nuncia feu vicaria in ipfis,duram QC flexuofam habentes fubftantiam,ad feparädum diffi- H cilem* Et iuuamentum eorum eft deferre virtutes fenfibiles a' cerebro,dC motiuas ad partes alias: £c corroborare totum corpus per quod incedunt : ÖC dilatare quandoqa fe in cindorio membror« ceu carentium,ficut hepatis,fplenis,&: pulmonis.Ifta*n*membra,8£ fi fenfum non habent, pofitu eft tamen fuper ea cindorium neruofum cooperiens ea: quae quando apoftematibus QC ventofita te tenfa fuerint, peruenit apoftematis grauedo,feu pondus, aut ventofitatis extenfio ad cindoriu, QC ad ipfius radicem, ÖC fentit ipfam* Poftea funt chordae ab extremitatibus mufculorum ducentes originem, quarum fubftantia fubftantiaeneruorum fimilis eft, ad membra tendentes mobilia: quae quando retrorfum trahuntur,propter fui principij attradionem ea retrahunt quibus alii gantur: QC quandoq^ laxant,quiaeis accidit relaxatio ex eo, q> relaxantur fua principia, QC ad fuos tendunt litus: QC quädoqp extendunt, ficut apud fui extenfionem, quam habent ex fuis principrjs egredientibusmenfuramfuaelongitudinis confuetae*Etfubftantia chordae componiturexner-uo & ligamento ingredientibus mufculum, in quo perficiuntur, 5Č fiunt tanquamfila in eo,6^ vt plurimum penetrat per medium illius, dC ex altera parte egrediuntur, QC aggregantur in vnum, 8c chordam conftituunt:quae quando feparaturamufculo, ad iunduram vadit,aut ad membrum mouendu,& colligitur in fe ipfa,8č inchordat ipfum ficut chorda arcum* Poftea funt ligamenta: A menta,ficut prodiximus fimilia neruis.Et quasdam eorum abfolute ligamenta vocant: dC quedam funt,qbus appropriatur nomen alhacab* Iilud aut, quodad mufculos exteditur, non vocatur nifi ligamentum: quod aut ad mufculum non extenditur,fed continuatur inter duo extrema oO'ium auunteraliamembra,annecftendo vnualtj firmiter, dCligamentum & alhacab appellatur.Etip-fius extracfitio dC origo eft ab offe: vnde icnfucaretftcut&os:&hocprouifum eftei melius, ne propter motuum fuorum vehementiam dC multam fricationem doleat. Iuuamenta ipfius eilne-xio, de concatenatio iunčlurarum, dC corroboratio neruorum* Qncp enimnerui feparant deluis principijs, &C partiunt, dC ramificant in membris: dC propter hoc in fuo proceffu magis fubtilian tur,quanto magis remouentur a' fuo motu,cum rami ipforu multo fiant fubtiliores, quavm radix: quamobrem ne cadant in defeeftum öl corruptionem, gubernauit eos Dei fapientia mifericordi-ter agens: etenim ex offibus rem fi milem libi extraxit, quas connexio vel ligamentum appellatur, &Eplamnerupmifcuit,0čexeisquaftrem vnameffecit:&fic acqiiiiitafibi craffitie fecuriusin-cedit neruus ad membra longinqua,& non eft timor de refolutione virtutis eius.Et preterea non erat conueniens, vt nerui olfibus continuarentur, quae funt fuftentamenta dč radices membroru mobilium: offam*funt foiida dC dura nimium, neruorum autem fubftatia mollis & fubtilis * Poft B ligamenta funt arterie,que funt organa concaua,in longitudine extenfa,neruofa,& in fua fubfta > tia ligamentalia, habentes motiones diuerfas d£ quietes,affimilatas feu proportionatas motioni-bus 6C quietibus cordis,quod eft earum principium* Et funt compofitae ad hoc, vt per ipfas euen tetur cor a fuis fumis, Qc refpiret calor naturalis,dC fpiritus diftribuatur in membra,ause funt poft ipfum, propter partitionem dC ramificationem, quam fufeipiunt* Et poftea funt venas,arterijs in aliquibus a£fimiIatas,non habentes motum dilatationis vel cöftricftionis,ficiit dč arteria; & hoc eft tp quietae nominantur* Et funt creatae ad hoc, vt fint viae per quas feratur fanguis nutrimentalis, 6č membris partiatur f m q? necefiarium eft* Vnde de necelfitate ad omne membrum inftrumen-tale veniunt duae venae, pullatilis ÖC non pulfatilis, ad deferendum duo genera fanguinis, quibus membra indigent ad fui conferuationem dč nutritione. Licet dC aliam habeant vtilitatem iftae ve ne in corpore communem cum neruis in eo,q? funt ligamenta carnium,ficut poftes in pariete* Et fignificatio fuper hoc eft, q> videmus, cp in corporibus, in quibus liquefiunt membra 6C caro, apparent venas crafiioresaltjs membris magis diminutis*Etaliaeft necelfitas fuas manifeftationis vt per venulas paruas diuidatur fanguis,^ facilius accipiat alterationem, dC conuerfionem: dč ite rum,vt fanguis craffus remaneat, retineatur ab eis, dč cohibeatur ab exitu: dC in quibus relin- C quuntur orificia ampla,non coercetur fanguis ab exitu fuo omnino: vnde in palato, naribus, Öi ano, fiunt multoties fanguinis exiturae* fit poft haec funt panniculi, quorum textura eft de filis neruofis fenfu nequaq perceptis: quorum fpiffitudo eft tenuitas quaedam in fuperficiem fufeita-ta,ad hoc vt fint continentes conuenienter,& bene cooperientes fuperficiem corporum aliorum, propter iuuamenta plura* Ex qbus eft,vt femitam eorum, in quibus eft,in fua figura dC fadura be ne cuftodiant* Et hociuuamentum eft in tunicis cerebrorum,& grandinis glacialis,^ humorum fuorum, quorum fubftantia de natura currens 6C mobilis eft,indigent tn vt figantur 5t ftent ordi-* nati in fuis figuris, ne accidat error in operationibus virtutum perficiendis, quarum necefiltate creantur dC exiftunt, vt fuam exiftentiam in confequentiam contrahant* Et cx cis eft, vt fiant fu- *AEnunen« Ipcnforia aliorum corporum, ficut renum aNdorfo:5č vtfint continentia quadam, ficut ftonia-chus dč inteftina,& vt per ea membra quadam fenfum in fuperfide folum habeant,ficut pulmo, hepar,5t fplen,& renes* Et ex eis eft, vt per eos diftindio, dC diuifio habeat fuper membra diuer-farum intentionum, ficut inter os dč carne, inter fpiritualia dč nutrientia propria daphragma: dC vtinterduasconcauitates cöpares,& hasc eft intentio velaminis feparätis thoracem* Etpcftea eft caro: cuius iuuamenta eft vt adimpleat tunicas,& connedtat ramos: quas in iuis complexioni- D bus dč coloribus diuerfa in diuerfis membris reperit: ficut alba dC mollis in coniundfionibus, dC in glandulis oibus, dč in mamillis, dC in ouis: rufa feu rofea in pulmone : rubra vt in pluribus: rubicunda vt in corde: purpurea vt in hepate: fubnigra,feu nigra vt in fplene,& et in vua* Et mem bra alba albificant materias quas conuertunt, ficut mamillas lac, oua femen: dC rubra rubificam,ficut hepar fanguinem* Splen vero dč renes fanguine rubru,quafi fimilem magis appetut: limitem dico in colore dč natura* Et verum eft,q> glandule funt fpecies carniu diuerloru iuuamentorum. In locis*n*iuncfturalibus, dC etiam fub lingua, ponuntur ad nutritionem humiditatis neceffarias, ad motu facilem dč veloce,Ö£ prohibitionem arefačfionis fuprelluas aduenientis pp fortitudinem motuum: & qncp ad recipiendum venas tranfeutes ab vno in aliud, ficut meiaraicas euntes ab he pate ad ftomachum dC inteftma, q indigent folo,cui innitant, ficut res honoratas in hora fixas laxa-cioniSjiie profternatur virtus earu* Et confimile eft iuuamentum glandula pinealis fuppolite cerebro : propter quod replet interftitia venar u tranfeuntiu ad diuerfas partes cerebri. Adipem dC medulla no nega t Arifioteles partes aialis effe neceffarias: quarü gnatio eft ex eo, quod relinquif de n utrimento caloris innatfSd coagulat gp fua imbeciilitatem,cu confumi no poffit: dC eft aerias fubftantias multu: ad quod fe couertit natura, dC träsfert in vfum neccffariu,ÖL recipit ab eo iuua-mentu multiplex* Quoru vnü eft, vt non dimittat calore innatucuanefcere,imo retineat ipfum, Spurij* iiij Sdcoadu- 8d coadunet 6d multiplicet: 5d hoc notum eft in zirbo, 6c in pinguedine renum*Quare circa me- E bra frigida de natura, calore multo indigetia, propter humiditate multam, que folet in lpfis dnari, circundata eft in aialibus, öd plurima reti, öd praecipue in locis diftatibus a principio caloris naturalis,^ maximein frigidis complexione öd humidis* Medulla eft fupfluitas ianguinis in offibus cocauitatehabentibus:öd hoc lignificatur per hoc,q> oe animal abundans in fepo Öd pinguedine, abundat öd in medulla: 8d puer qh eft puer, in ofle*n.eius reperitur fanguis: öd conualefcete calore in ipfo,8d deco fit fupfluitas fanguinis offa nutrientis fignificatur,quia illa medulla eft calida 8d h umida: öd offa funtfrigida öd ficca: Öd fuperfluitas eft contraria ei, cuius eft fuperfluitas: quare videt,q> potius fit fuperfluitas effis medulla,q eius nutrimentum*Et hoc figni ficatur per hoc q> in offibus aialium frigidorum multa reperitur medulla,quia calor offlum in eis non pöt difloluere pinguedine fiue medullam: propter quod leo no habet medullam, qm confu-mitur ex calore in ipfo offe* Iuuamentum medullas offis eft,vtipfum fomentet Öd humedet,Öd vt tpfum molliiicet ne frangatur, öd ideo quia motus ipfum exiccat,od vt os per ipfam forte fit 8d foli dum* Poft partes iftas vitima: in mollicie, Öd a' duritie maxime elongatas funt humiditates vifui deferuientes, öd peipue albuginea, q clara eft valde Öd fubtilis: creata eft.n.in facie glacialis* Clara igitur pofitaeftpropterea, q> graditur delatio luminis fuper glacialem :li*n*fpifla crearetur,obte- F geret öd velaret lumen ab omni eo, quod ipfum feqtur. Spinalis medulla ergo a' qbufdam putabatur mcdulla,fed Ariftoteles dixit,q non fuit medulla,qa in fe habet duritiem,q non accidit medulla’* Et dixit,q? ipfius iuuamentum erat per fpina tranlire ad modu tigni,iuuando remotionem fpondyloru,2d [pina,öd ouim q ex eis oriuntur* Sed pofteriores alia inuenerunt ipfius vtiiitatem: defcendit*n*a cerebro fenfificans virtutes,öd mouens mebra fequentia caput. Et hac funt homi-nislimpliciamembra,inquorumvnoquoq3funtvirtutes ad fui regendi cuftodiam 8d tutelam* Et funt dux res neceflarieff* motiua de loco ad locum, Öd digeftiua, ieu maturatiua* Et motiua de loco ad loeu diuidunt medici in tres, f* in appetitiuam, q trahit rem neceflariam ad locum: 8d ex-pulfiuam,q expellit rem no neceflariam de loco: Öd retentiuam, qug retinet,quod neceflarium eft in loco :licet cade virtus fit apud philofophu, ponente principium motus öd quietis ab illo motu effe indifferens* Et dico q? materia vniufcuiufqa mebri fimilium partiu aut eft ex fpermate,aut ex fanguine. Qua gnantur ex fpermate funt oia mebra praeter carne Öd adipem: quorum gnatio eft ex ianguine*Et §m philofophum fpermamafculi öd foemina diuerfarum eft intetionu: interiom* fpermatis mafculi eft informare ad fimilitudinem eius,aN quo fperma feparatum eft: ödintetio fper matis jnulieris eft recipere formam f m fimilitudine eius,a quo feminatu eft* A fpermate igit ma- G fculi fp iri tus eft,öd artifex,etforma:Öda' fpermate mulieris eft fundametum,generatio,öd materia* Caro vero ad replenda loca vacua, ex fanguine folo gnatur fpiffo, que caliditas 6d ficcitas coagu-lauerat* Adeps vero ex eius aquolitate öd vnduofitate,quam coagulauit frigiditas: ideo caliditas eam diffpluit* Et ex fanguine generata renafeuntur poft perditionem fuam: öd illud quod eft ge neratum ex fanguine,in quo adhuc eft virtus ex iftis fpermatibus,fi tollatur,iterum renafei poteft, ficut dentes in pueritia* Item quae complexioni fanguinis vicina funt, non indigent multitudine conuerfionisfanguinis ad fui nutritionero,immo ftatimin fuo occurfu in eo conuertuntur: quorum vero eft materia fperma, öd funt a' complexione fanguinis remota, neceffe eft vt multis con-uerfionibus fanguis in eoru nutrimentum f m ordinem conuertatur* Quapropter in quibufdam membris tanta funt foramina ficut in offibus,quatenus eorum nutrimentum fanguineum ftet in iplis öd moretur, vt ea procedant paulatim öd paulatim conuertcndo illud in fui fimilitudine per-fecfte* A carne aut feparata eft ifta foramin u diuerfitas* Praeterea licet plura praedicftorum mebro-rum fimplicia nominentur a medicis, non fuis tn carent complexionibus, öd texturis,ficut venar, öd at teriae, öd panniculi omnes. Componuntur enim ex villis ieu filis,ordinatim in eorum textura politis, ficut qnq3 videmus in artificialibus: öd hoc propter neceffitatem plurima, nullus enim H motus nili per villos completur*Motus enim voluntarius per villos fit in mufeulis: öd motus natura lis, qui eft attraeffio,retentio,öd expulfio,fit caufa villorum,ex quibus vaia naturalia texuntur, ficut ftomachus,8d inteftina,venae, arteria,vefica, gula*Et ficut in artificiali textura tenduntur fila quaedam in longitudine,quaedam in latitudine,quaedam in tranfuerfo quandoqp, ita in naturali qua: protenduntur in longum, appropriantur attradfioni:in latitudine vero tenfa, expulfioni,Öd funt conftringentia: quae vero cadunt fecundum tranfuerfum, proprie deferuiunt retentioni,Öd funt tanquam frena fecundum formam fituum fuorum in medio pofita,ad prohibendum fuper-fiuam velocitatem motuum expulfiuorum öd attradiuorum: neque funt natura: motus cum impetu , fed quadam fuccefflone Öd gradatione volunt fieri* Et quandoqs oes iftae fpecics villorum in eadem tunicafimul reperiuntur,öd qnqj in diuerfis: Öd in diuerfis tue reperiuntur,que in latitu dine tue tenduntmagis in tunica extrinfeca, öd alico dux villorum fpecies in tunica intrinfeca ma gis : veruntamenilli, qui in longitudineprocedunt, ad fuperficiem magis declinant intrinfecam* Et ifta feparatio villorum no fuit facta nifi vt vterqj motus proueniret melius öd magis expedite* Et in membris, in quibus exigitur multa mora öd fixio longa, fortius comifcenf villi retentionis cum villis expuliionis,ficut in ftomacho, matrice,vefica, Öd monoculo,q omnia ampla funt,öd cq cauitatem DE A NATO, VIVORVM A cauftatem habentiarih membris autem in quibus non habet locü ifta neceffitas, vehementer non lta/icut m intcftinis , quibus magis neceflaria eft attracftio multa cu forti cxpulfione. Item membrorum fiibftantia: neruoße dC qua! proprie vafa funt,quaedam vnam tunicam habet,qugdä duas. Vnam tm habent illa,de quibus non eft timor vt accidat eis lefio ex materia contenta,cu ftt mollis dC quieta,ficut fanguis quietus qui habitat in venis. Vnde nec vente, nec vefica,indiget multipli-citate tunicarum cooperientiu,nifi neceftitate coacfta: immo femper conant corpus alienare,quan tum poffibile cftjgitur multiplicatio tunicaru propter multiplicem neceffitatem et magna'communitate creata eft cum prouidentia. Necefläria eft.n.qnq3 fortitudo & fpiffitudo vafis (ppter bona cuftodia fecura,ne forte findat propter motu materiae contentae, cu fortis fit & continuus. Alia eft neceffitas plurima in cuftodia vehementi materiae mobilis-circundatae ne foluatur ÖC pereat,ex quo immineret periculum maximu, praecipue cum lpfa fit vehiculum proprium aia:: & ideo ftu-dendum valde fuit in cuftodia eius: dč haec materia eft fpiritus dC fanguis qui in arterijs repofitus eft primus thefaurusA melior,que habet natura: & haec eft caufa multiplicationis tunicaru in arterijs* Tertia neceftitas eft vehemens attracftio ÖC vehemens expulfio, quibus indiget membrum feparatum. Vnde vtrunq3 inftrumentum facftum eft membrum fingulariter dC abfq^ permt B ftione: bC hoc manifeftura eft in ftomacho dC inteftinis. Quarta necelTitas eft operationum diuer-fitas,quae.a diuerfis procedunt principtjs,& diuerfas habent intentiones, dC complent melius fm complexionum diueriarum naturas.Cu igitur hmoi operationes fint ineuitabiles in aliquo mem bro,&maximeneceflariae,voluit natura intercas diuidere,& vnicuiq3 operationiinftrm propriu . pparare ad hoc, q? vtraq3 operatio fm q> melius eft, per fe in acftum procederet:ficut in ftomacho, in quo fuit neceflaria operatio fenfibilis,que melius complet per membrum neruofum: & operatio digeftibilis, quae melius complet in membro carnofo. Vnde ipfum natura tunica carnofa mu-niuit 8C neruoia, vt per neruofam fieret temperantiae ÖC diftemperantiae rei ingredientis pceptio: QC per carnofam,rei digerendae f m qp poffibile eft, maturatio accidit. Et natura fitus iftarum tunicarum cu prouidentia QC diferetione ordinauft :neruofam enim ÖC fenfibilem interius pofuit: car nofam vero digeftibilem exterius. Poteft enim digerentis acftio ad digerendum fine occurfu pro-uenire: acftio vero tangibilis abftp obuiatione rei tangendae non fit. Et cutis quae eft totius corpo ris indumentum,ex duabus laminis conflat: quare accidit eleuatio vnius laminae abfq3 alia cum ve ficula. Laminae autem ille ortum habent ab extremitatibus venarum 8C arteriarum dC neruorum, qua: terminantur in eis. Et creata eftuna perforata vt cribellum ad hoc, vt per ipfam fiat refpiratio *AEeutkv C vaporofarum fubftantiarum feu fuperfluitatum interiorum membrorum, ex quibus in pluribus partibus ftudet natura pilos multiplicare, vt eos obrjciat rebus nociuis 8C permutatiuis: 8C vt fint tutamentum SC defenfio nobilis membri,in cuius regimine foliata eft nimium natura. Et haec eft intentio in creatione palpebrarum dč pilorum fuperciliorum, videlicet vt fint in defenfione a lumine fuperfiuo, a fumo, ÖC a puluere,& ab omni eo quod ad oculum volat, aut defeendit de capite ad ipfum.Et fenfificatur cutis a diuerfis neruorum extremitatibus procedentibus a cerebro, QC a diuerfis fpondylis medullae fpinalis.Et ipfius fenfus debilitas vel fubtracftio femper fequitur nocu mentum nerui deferentis fenfum ad ipfam: ficut fequitur mollicies cutis in pofteriori parte capitis ex lefione partis neruorum egredientis a foraminibus exiftentibus inter primum & fecundum fpondylumcolli.Cutisitaquediueriatur in raritate & fpiffitudine:vbi enim eft magis rara & pi-iofa,magis eft afpcra: vbi magis fpifla, magis lenis 8č plana: 8£ ficcior,magis eft afperathumidior, magis eft mollis. Et quandoqs multiplicantur tunicae vel cortices in membro propter fortitudinem Sc tutelam,ficut in tunica dura feu cornea,quae f m veritatem compofita eft ex tunicis fabrilibus quatuor,quae funt cortices fuperpofiti: et vt fi excorietur vnus eorum,non fiat coe nocumentum t8c propter hoc q> locus q opponit foramini,eft magis indigens fortitudine dC tutela. Et hec D diefta funt de partibus fimplidbus pluralitatem in tunicis habentibus.Organorum vero alia funt quibus fit feruitium,& funt regalia,et alia funt inftrumentalia feruitia. Regalia igitur quibus fer uitium fit,funt ea fuper qua: eft repletio vitae, SC funt minerae virtutum fpintualium animae QC fpi ritus SČ intellecftus, QC funt officialia, alicui vni co-iungatur priuatio,a quo omnia fequentiafuas trahant virtutes vi tales,et operationes naturales:et defeendat ab eo vt reducatur ad ipfum, ficut in particularibus reducimus ad fenfum coem oes fenfus particulares*Quare in aialibus diuerfa membra officiahanecelfaria fuerunt,contrahentia f vir tutem ab vno membro dC. vno principio, quod in perfedis aialibus eft officiale, bC in imperfedis conlImile,ficut in oftreis,f*que non habent fenfum nifi vnicum ftadum,&membris carent officialibus,habent tn membrum cofimile* Sed cum calor naturalis figatur dC fuftentct in corde,meri to ipfum eft principium oium aliorum: oia enim trahunt aliquid ab eo, ipfum aut non de neceffi-tate ab oibus* Item cum fit politum fundamentum fpirituum ÖC caloris vitalis: ÖC cum fpiritus fit vehiculum virtutum vitalium,ienfibilium,5^motiuarum:neceftarium igitur fuit,vt vitefue p ipfum calefierent & perficerent ab eo,5C ita vt haberent fpiritu tm apud fuä radice*Calor*n*& i pilus via, ficut effedus ÖC caufa, ab ipfius radice confurgunt,vt dicit Ariftoteles* Sed Galenus dicit, q> hepar eft principium nutricationis, cerebru vero fenfus 8C motus* Sed non videmus hoiem com-m unitate habere ad piatas f m fenfum et motum, fed f m nutritionem tih: quare cor cu no fit prin- H cipium nutritionis,neq3 fenfus dC motus, £m ipfum no erit principium* Sed fi dicas q> aliqua virtus habeat principium a corde,que non pertinet ad nutritionem,neq3 ad fenfum,neq3ad motum, tue illa virtus erit pneter fenfum dC motum, & praeter virtutem in qua animalia communicat cum plantis,conueniet omnibus membris* Sed non reperimus talem in animalibus, necp in mebris ip forum* Et fi dicas q> fit principium motus quod eft fecundum pulfum, tunc oia membra coicant Cum eo in pulfu: aliter non effet principium vniuerfale omnium membrorum animalis* Et fi dicas q> cor habet filum longum ad vnam operationem motruam, ÖC alia in latum ad operationem aliam,bC in tranfuerfo propter operatione tertiam,£m q> attrahit,retinet, 6C expellit, quare non eft voluntarius,iam ifte motus conuenit alijs membris,vt ftomacho,matrici: quare cor non eft principi um aiicuius,quod falfum eft: aut fteft principium nutrimenti, bC fenfus, 8C motus* Quod aute ita fitjfignum eft,qm alius eft pulfus in dormiente, qui comuncftus eft cum digeftione nutrimeti: 8C alius in vigilante, qui coniundus eft cum operationibus animalibus* Ad ide quoq^ alias proponit oftefiones Ariftdicens, Quonia id ad quod nulla vena vadit, 5C a quo oes vena: tendut,debe f eftc principium venarum: Sčnullum membrum reperitur tale nifi cor* Ite omne quod nafeit ab alio, debet eife principium ei id a quo nafeitur: fed hepar cum fit totum carnofum, ab eo vena non DE A N A T O* VIVORVM A non nafdt.ciim fit fubftarit fae vena?,ipfius fubftantia valde diflimilis: ergo nonpotuit effe pi pium venarum, v erum huicrominftat Arifto.dicens q> corallus nafcitur m terra molli dt lutofa in man', & tn eft aroor duriffima. Praterea repentur vena penetrare per medium ipfius fubftätia hepatisA in penetrando diuifiones St ramificationes fufeipere: ergo in eo non habebit oriri: cor autem ÄT quietam St pulfatilem in fe terminat St iungitA tam iftius $ illius materias, quas defe> run t bene continuat,neq3 habet venam aliqua in fe,nifi poftep exierit,in fe iterum reflectatur et re -deat. Antecedit etin ordine naturae dt creatione pparaao cordis praeparationi hepatis.Non enim nutritur vel fenfiftcat membrum animalis,nifi in quo eit fußentatio vita? cum calore naturali. Cu ergo ita fit,neceffe eft praeparationem St formationem membri pmittere,quod fit creatio dt fufte-taculum caloris St fpiritus, ante creatione nutrientis ipfuni dt fenfificantis. Sed hoc eß cor: quare i'pfum eft antiquius St fublirmus in corpore animalisA non habet fibi comparA omnia alia funt po ft ipfum A difpolita £ m ipfum A ei inclinata. Et Gal.mores, St virtutum naturalium operationes diuerfas diuifit iuxta diuifionemcomplexionücordis;dtpofuitearum proceffumordinatum dt redii fupra ipfius temperantia, errorem vero dt inordinationem fupra ipfiusdiftemperan tiam. Confequens ergo eft apud eu,£m ronem St non £ m fenfum diiudicantem, cor effe balim St B radicem virtutu moralium A eis deferuientiu:ad motum.n.radicum funt motus rarnoru, St non conuertit.Cum.n.ipfius forma radicalis fit,fupra quam mouent virtutes morales A ipfum erit ra dix inftrumentorum moraliu: ftcut.n.fe habet perfedio vnius ad perfedione alterius, ita fe habet vnum perfedu ad aliud perfedu. Ineo.n.quod Galdicit q> hepar eft principiufanguinis pp hoc, q> necp in matrice, neqp in ftomacho, neqs in inteftino iequenti ipfum reperit primo fanguis, fed in hepate,pp hoc q> hepar circunftant receptacula fcecis fanguinis, vt cyftis fellis, fplen, St vefica, videtur magis fequi femita fenfus vt medicus :qm St fi fanguis in prima fui perfedione appareat in hepate, & in venis poft ipfum, non tn eft ibi in fua peroprima perfedione.Optimam enim St digniffimam perfedione confequit fanguis in corde iteru,vbi admifcefei fpiritus, St vbi fit fpiri-tualis St vitalis fumme. Quare pofteain vafis A magis fecuris ponitur a natura,propter timorem * aL fumma vehementem de perditione ipfius, cu ipfe fit melior thefaurus natura?. Cor igit fm Ariftotelem, vel forma, eft primum mouens A vltimum membrorum animalium,fpiritu plenu St virtutibus, q alijs coi-cant per influentiam abipfo. Et cordis vna extremitas fubtiliata eft, St ad vnum pundum aggre gata: St hoc pundu eft a quo incipit natura primo protrahere informationem totius corporis: St altera fua extremitas eft in circulum.Et iftse dux extremitates confinguntur figura circuli median G te: cuius initium anguftiflTimum eft apud pundu, deinde multiplicat fe continue £m circulos cre-> fcentes,donec attingat extremitatem aliam, quae eft in circulo, maximus circulorum cordis.Et fic *AE maximo gradata eft ipfius figura ad fimilitudine pineae,quatenus lpfa ingeniofa fabricatio fuperior St infe rior fit conueniens St bona A11011 &in ea fuperfliritas euagans in angulos,in quibus lateat nocu mentum St iuuamentum. In fubtiliatione vnius partis ipfius eft, vt fit minor pars partium ipfius quae parata eft laedi ex contadu offium. Et facta eft dura fimiliter haec pars cu fuperfluitate, vt melius obuiet, St minus ludatur feu patiatur a rebus fibi occurrentibus. Et dilatata eft ipfius extremitas altera ad meliorem comprehenfionem materiae ingredientis fanguineae feu aeriae A ad eua-cuationem faciliorem egredientium ab eo, A vt fit fumcientia 111 origine eis,quae ab eo oriuntur. Et apud ipfius radicem praedicftum eft membrum, quod pro fundamento imponitur fimile chartilagini paruum, vt fit ei bafis fixa St firma. Et eleuata eft ipfius pars fuperior, vt-elongetur ab in-fiaefione fuper offa pedoris, St vt facilius accedat calor fpiritualis ad cleuationem virtutum vitalium A perueniant mores boni: St elongatae funt aN depreffione, quae eft caufa timoris St triftitiae St auaritiae. Et quandoque fitus partium cordis,fcilicet ante St retro,dextrorfum dt finiftrorfum, furfum dt deorfum, operantur fitus partium corporis iSt receffus earum a fuis fitibus naturalibus B eft caufa receffus ipfarum a fuis fitibus naturalibus, ex quo accidit deformitas in exterioribus cum deformitate mentis. Subftantia quidem cordis ex diuerfis cofimilibus compofita eft. Sicut enim principium omnibus alqs compofitis dt fimplicibus partibus affimilatur, fcilicet in fui compofi-tione compofitis, dt in fimplicirate fuarum partium fimplicibus: componentia vero ipfum funt caro, villus neruofusA chartilago vel fimile chartilagini: In fua carne, carnibus:in villis fuis ner-uofis, neruis, chordis,ligamentis, panniculis, adiutdrijs:in fubftantia fimili chartilagini, mem- *aF. eindoajs. bris duris, vt offibus, St chartilaginibus affimilatur, cum caro illius fortis fit, dt folida, St ficca, St dura, vt fit difficile paffibilis. Species etiam villorum fortium plurima? diuerfitatis in eo contenta funt,longitudinalium fcilicet,attradiuorum: latitudinalium, expulfiuorum: St tranfuerfa-fium,retentiuorum:vtfint eifufficientesfpecies motuum.Etapud ipfius radicem pofitumeft ibi fundamentum membrum quoddam chartilagini fimile, vt didum eft. Ifta? igitur partes con-fimilescum fintdurxSt ficcaiSt terreftres, magis attinent complexioni terreftrriquare ipfum conftans ex eis, eft frigidum St ficcum magis: St hac eft intentio fapientis.Qua? enim eft comparatio fornacis ad ignem contentum, eadem eft comparatio cordis ad calorem St fpiritum con-tentum.Etficut fornacis compofitio exigitur effe ex rebus folidis, lapideis A indiffolubiiibus coram igne, ita St cordis compofitio ex duris Acompadis Anon■ liquabilibus efle exigitur, propter propter calorem fortem quem continet: qm aliter ftare no poflet in facie multitudinis fui caloris* E Signu fuper hoc eft,q> confortat magis apud fui diifolutionem Sčremollitionem ex (ubftättjs du ris lapideis,quales funt coralfi,margaritae,fapphyri,hyacinthi,fimilibus, ficut iuuat fimile a fuo llmili,& compar a libi cöpari: licet Gal.pofuerit ce cor calidum et (iccum,refpiciens difpofitione, quam trahit ex fpiritu calido contento,St ex fuis motibus: cuius fimile imprimit in alijs membris per exufflationem,ÖL tranfmiffionem caloris fui ad ea, Ver un tam en eft ita,q> ifta difpofitio elf naturalis ei fim q> cor,& non impedit, quin partes primae compofitiuae fui a principijs fint frigide St ficce,licet ipfum ex parte complexionis St perfe ipfius quantitas fuperflua in compofitione corporis eius,non eft caufa audaciae vt quida autumant: A ftiis difpofitiombus proportionesnaturales egrediantur,difturbatione natura portendunt- & et difturbationis quatitas.eiificut quantitas egreffaa proportione. Eft ergo cordis pulfatiodiarrao niä principiorum complexionis corporis animati affimilans, vel eoruirde difcordiam natam nn occafionem ducente ad fußfluitatem etdiminuuonem,ficut mamfeftSeft in paffiombus jktirao rc.A IpeA Igncm calti täte et luxuria,largitate & auarina: ctin jgritudmibus corporalibus,calidis frigidis humidis ö^ iiccis* Et terminus ad que fe extendit cor maxime,eft in contačtu tumca? dč pä niculi iui exterioriSjCjui libi datur ad tutelä dč cuftodiam,& eft fpatium pofituinter hoc ethocvbi öriunt ab eo: cč fimiliter apud radice ipfius,vt in ipfo ddatari poffit ablqj pra?focatione,Sf cöftrin gl iicutin Ipatio amplo* Et motiones ipfius efficiunt motiones in arterrjs confimiles ita,qj dilatatio dilata tionem,& conftrnfho conftricftioneriicet alrj aliter ponant,inducentes exemplü de folli-bus,cui experientia contradicit: verbi gratia,fi ponas manum fupra cor alicuius, & alteram fup ar teriam,videbis fcmpdepreffionem cordis dč depreffionem arteria! ilmui ficri*Et verum eft q/pul fum raru dč tardum effiat triftitia; quod nequaq fieret, fi p compreffione cordis dilataret arteria,. Itefmhoc magisdeberet apparere facies inflata dC rotunda in triftitia,$ in ira: et pulfus magis cie uatus in humili,cp in fupbo;fed in oibus hmoi accidit oppofitum*Quare oportet, vtadeleuatio- 1B nem cordis fequateleuatio arteria?,compreffione copreffio* Proceffio igit caloris vitalis,inci-piens eft a cordis fundamento vbi orit,f.apudfprincipium monftratu,;fupcrius tendens in latu dC amplum continue: cuius motus confequit figuram cordis,quoad exeat,& recipiatur a' vadis,& ferat in fpatium am plu totius corporis,dč fpargat in eo,ÖC terminet apud extremitates ipfius: quare fnotui iuo fe ipfum aHimilatcorm figura fua* Et ficut motus ifte eft primus motuum in veritate, ita dč figura ipfius, cum fit hmoi motum affimilans, eft prima dč mater figurarum in 01 membro confequente* Intentio aut Ifaac multu eft diuerfa ab hac intentione*Eredio fiquide totius aialis fu pra cor pofita eft a natura tancg fupra radicem vltimam :fedpp diuerfitatem virtutum nobiliu ab co egrediendum necefiaria fuit creatio diuerforum organorum abftp permiftione aliqua,per qua: ferantur,dč in quibus füllen tentur, propter feparationem operationu fuarum meliore, dč faciliorem prouentu earum: identitas enim organoru penitus confunderet, dč earü permiftio vehemen ter impediret,Melius ergo cu feparatione certa funt dč diuerfa naturae receptacula, quatenus fin-gulisiingula? fpecificentur dč compleantur operationes nobiles, cum alleuatione dč abfqj impedi meto: propterea creata funt cerebrum dč hepar dč pulmo dčftomachus, dčfunt tanquä nodi propinqui primae radici/upra quos deinde dč nodi alij eleuant, qui in eorum eleuatione funt fecuda- C rij,Qm ficut in terre nafcentibus radix eft principiu fupra quam figitur: dč poft ipfum fequuntur nodi afcendentes vt in pluribus,in quibus coadunat fe natura, vt iterum fortius progrcdiat, dč attingat melius quod intenditrita dč in aiali fupra radicem ipfius, quae eft cor, eieuantur mebra con-. fequentia ipfunvquje funt in comparatio ne nodorum in terra? nafcentibus, vt in ipfis efficiat natura operationes diuerfas,f m q> necetlaria? funt ex parte regiminis aialis* Sed cu bipartita Iit natu -rtefolicitudo,quarum vnaconfiftitin reftaurationerefolutorum, dč- reliqua in cuftodia dč prote- eft ramificatio ab vnoquoqs no E do primo procedens ad alium, dC virtutum diuerfarum ad inuicem tranfmififio, quatenus vnuf-quifq3 fuiiineatur, dt confortetur ex parte alterius virtutis.Et demonftratio per hoc eft, q> omnes ab eadem oriuntur radice«. De Anatomia .Arteriarum. ASiniftro cordis verriculo dux oriunt arterix,quaru vna ad pulmone tendit, SC in ipfo parti-tur propterea, vt aer attrahat, 3C vt et fanguis nutrimentalis pulmonis primo ad ipfum a' cor de deferat :& hoc eft,qm nutrimetu pulmonis primo defert ad cor,in quo meliorat, poft ad pul monem tranfmittit: ÖC hxc eft vnicam tunicam habens,in quo di ffert ab oibus alijs arterijs,quare appellat arteria venalis.Et li coparaueris inter duplicitatem tunicarum et firmitudine ieu lolidita-tem,& inter vnitatem tunicx ÖC lenitatem QC raritatem,fi magis eft neceflaria,& tunicx vnitatem, propter hoc: lenitas enim ÖC raritas faciunt ei dilatationem facilem dC conftridionem, 3č refuda-tionem eius,quod ab ea refudat ad pulmonem, qui eft fanguis fubtilis väporofus, fubftantix pulmonis magis aptus &C limilis.Ethxc arteria venalis in interiori parte pulmonis fpargitur,& in ip (a lubmergitur,et eft deferens fanguine fubtilem, vaporofum,propinquum complete digeftioni, bC non complete digeftum: &Č no timetur fuper hoc propter propinquitatem iplius ad cor, a quo F ad ipfum venit virtus calida facile digerens ÖC conuertens. Et eft vena q a' dextro cordis yentricu Io exiens fubintrat pulmone: QC ipfa creata fuit duas habens tunicas, Sl ideo eam arterialem vocat venam« Primum autem iuuamentu in hoc exiftit,vtfit fanguini,qui ab ea refudat, fubtiliatio per-feda: qfh in eo no eft talis digeftio, qualis eft eius qui ad arteriam eff unditur venalem: vnde opor tuit vt vena eum portans incraflaretur multum cum fuis tunicis« Et aliud eft, vt non reludet ab ea fanguis,nifi fubtilis & bene codus, propinquus fanguini a'finiftra concauitate exeunti inquantu poftibile eft,quali fpiritus fubtiliatus, pulmonem magis iuuans in fuo motu« Fadus eft igif pulmo quatenusiit receptaculum aeris frigidi, qui veniens ad cor temperetipfum:nifi enim eilet aer ifte,iam cor cremaretur ex calore in ipfo. Vnde omne animal habes calorem magnu, neceflarium fuit haberepulmone magnum: ideoc^ quadrupeda magnum pulmonem funt habentia« Aues au tem,cum fintfrigidioris naturx,habent paruum pulmonem, quia aer infpiratus fufficit eis ad nu trimentum calorisipiritualisrita etiam q> quxdamearum non potant, neq3 litim habent, fufficit enim aer infpiratuscalori earum. Et non dixit Galenus q> attrahebat aer ad cor ad nutrimentum cordis,quia aer cum fit ftmplex,non tranlit in nutrimentu,ficut neqj aqua fimplex, propter remo tionem fimilitudints, dC diftanriam plurimam inter ipfa: vnde vtrunq3 eorum aut eft pars nutri- G menti, aut eft faciens ipfum penetrare in eo cp dat ei lubricitatem.Et dico q> aqua eft ad nutrimen-tumcorporis,aer vero ad nutrimentum fpiritus: ÖC vnuquodcp duorum,f«nutrimenti corporis,ö£ fpiritus,eft corpus compofitu,& non fimplex.Modus autem, per que accidit temperantia 111 corde St in fpiritu eius per acre,eft euetatio fupfluitatis aduftx fpiritus, qui eft fumolkas propinqua aduftioni QC inffammationi,per motum fui introitus, prgeipue cu fit frigidus in coparatione mate rix fumolx calidx egredicntis.Et infrigidatio cordis per aerem attradu propinqua eft infrigida- ' tioni ftomachi,qux euenit ei inhorafux repletionis,propter motum dC defcenfum ciboru« Vnde philofophus: Venter vacuus calefit,dC repletus infrigidat,propter motum. Et eft pulmo compo fitus ex partibus:quarum vna,canna eft: fecunda,eft rami arterix venalis: dC tertia, rami venxar-teriahs: quas proculdubio coniungit caro mollis rara, caufata ex fanguine magis tenui 3C magis fubtilfiex quo nutritur dC fuftentatur in efle« Eft ergo pulmo mollis,rarus, ad albedine declinans, dC plurimorum meatuum,quatenus in ipfo capiatur aer, QC digeratur, dC expellatur fuperfluitas eius ab eo: ficut creatum eft hepar fm q> melius in comparatione ad cibum. Mollis aute eft, vt iit pparatus duobus motibus £m attradione dC refpirationem, quos th motus confequitur ex parte thoracis« Carnis autem iplius eft iuuamentum,vt adimpleat rimas,&coniungat ramos. Declina- H tio autem iplius ad albedinem,eft propter dominium aqux fuper illud quo nutritur, ÖC propter il Iius plurimam frigiditatem: eft enim iedes aqux, vt per ipfam confortetur virtus anhelitus in ex-pullione fumorum calidorum.Et continuatur etiam aeri,adiuuans ipfum in feftinado ad cor cum facilitate. Sed raritas eius eft, vt redeat ad attradionem aeris, ČC recipiatipfum. Aeris enim pene-trationoneft folummodoincanna:immoplurimum euaditad corpus pulmonis ex eo :& propter hoc eft multiplicatio ipfius aeris in eo, apparens manifefta«Et eft aliud iuuamentum raritatis iplius,vt adiuuet in conftridione ad expuliionem. Prxparatur igitur duobus motibus: Öi propter hoc aperitur pulmo cum inflatione,dC clauditur cum exufflatione: ipfius tamen conftridio-lequitur conftridionem thoracis,&C dilatationemdilatatio, ficut didum eft:& hoc ne locus fit va cuus.Et eft fimile yidere in fpongia, qux comprefla manucoardatur in fpacio breui dC angufto: qux fi explicetur,fequitur eam fpongia,& ingreditur eam aer, &C dilatatur, & redit ad locum amplum,ficut primo fuerat. Et pulmo eft diuifus in duas partes,in quibus attenditur ipfius gemina-tiOjficut eft geminatio exterorum membrorum in homine: Licet dubitetur de hepate, vtrum gemmetur in homine:licet in pifeibus duplex fit hepar a duplici lacerto.Et quia homo habet hemicraniam , QC patitur quandoqjparalyfin vnius partis &Cnon alterius, ideo cognofcitur geminatio partium A partium in cerebro.Iuuamentum vero partitionis pulmonis in duas partes, vt non ceiTct anhelitus , Eg nocumentu vni duarum partium aduenies. Et vtraqj diuifio ramificatur in duos ramos • licet in latere dextroquaii non i eperiatur ranms, cuius iuuamentum non eft magnu in anhelitu fed eft ibi tancjuä lecius (ubftratusvenae concaue alcendenti ad cor cu nutrimento fanguineo cordis. Et fecandx diuiiiones pulmonis funt ficut primae ipfius diuifiones: & vt fint tanquam digiri ipfiuspropter bonam compreftionem cordis. Veruntamen additio fedionis in dextra eft ad hoc, vt occupet fpaciu pedoris,et aequet ipfum,qm declinatio cordis eft magis ad finiftram partem. Et pulmo inienfibilis creatus eft in fe,2^ immobilis per (e, qm ipfum non penetrat neruus aliquis .* et omnis fenfus 8C motus influens influit p neruum.Cooperimentu th ipfius,panniculofum ÖC ner tiofum eft, vt Iit ei fenfus aliquo modo in fuperfide, fm q> determinatum eft. Et pulmo ipfe fub-ftemitur cordi, ficut culckra fuftentans & leniens ipfum. Et gibbofitas ipfius eft a parte dorfi: ÖC eft duplex,vt melius recipiatur inconcauitatibus a' duabus partibus fpinar. Concauitas autem ipfius refpicit anteriora magis, ad hoc vt ampledatur facilius cor & melius. Et fpiffitudo maior eft apud exitum cannx: poftea defcendit attenuando fe gradatim vfcp ad fui terminum: &C infpiflatio eius eft fuperius magis neceflaria, ad fubleuationem meliorem capitis cordis, magis lati 8C magis B fpiffl, quare indiget fulcimento fpiflb dC molli fuperius. Sed confequenter cedit hxc fpifii tudinis neceffitas: vnde poftea attenuata eft, £m q> proportionaliter cor ad acuitatem tendit & fublimita-tem.Et comparationem etiam habet ad folium,quod pofitum eft in cuftodia, 6c protedione fru-dus, ficut ipfe pofitus eft in protedione dC cuftodia cordis. Iuuamentum autem quantitatis aug-mentata^quae eft fupra ipfum,eft multiplex.Et vnumeft,vt fit continens pulmonis aeris,qui fuffi ciat pluribus pulfationibus cordis. Si enim numerus infpirationum,no pulfuum, propter parui-tatem pulmonis cogeretur adaequari,iam ceflarent plurimae nobiles operationes,ficut emifilo lon gae vocis: quae neccifaria eft in fermonibus, vociferationibus, Qc cantibus: dC non pollet detineri infpiratio coram fe foetida dC corrupta,neq3 etiam in hora deglutitionis: immo accideret vt fuper-occuparentur infpiratione dC expiratione.Quare diu permanere non poflet, quädo neceflaria eft plurima quantitas ipfius,vt fpiritui cordis fit materia fufficiens, da iummergitur in aquis animal, aut quando neceflariumeft ei vocem prolongare cum continuatione,aut quando abhorret attra-dionem aeris propter corruptionem &C faetorem eius. Et etiam notandum q> quaedam animalia jfunt habentia pulmonem,quadam autem non: qug autem funt ambulabilia & fanguinea pulmonem habet.Et pifcibus loco pulmonis funt branchiae.Et in quibufdam animalibus loco pulmo- C nis funt canales.Delphinus quoqs ,& lepus marinus,&C animalia alia quae funt communia terre 8C mari (quae arabice cenalia dicuntur) dC pifces refpirant vapore per branchias: paucus enim vapor fufficit eis,cum participent multum frigiditatis. V trum autem aliqui pifces refpirent aerem, dubi tatur proptcrea,q> dicunt pifcatores de delphino,quod quando dormitin fuperfide aquae, fentiut ipfum ftertere: QC Galenus promifit fe tradaturum hoc. De lAncttomid Oculorum. CReauit Deus caput animalis A pofuit ipfum in fuperiori parte animalis, peipue ,ppter ocu-los.Et anteriorem partem capitis eleuatiorem fecit, vt oculi in illa parte fiti eflent in emineri, inltar fpcculatoris vndiqj profpicientis aciem fiue exercitum vndiqj in plano pofitum :fic 6C oculi compaginem inferius (peculantur. Vnde qdam animalia paruum habent caput,QC dediues habent oculos,pofitos in quibufdaneruorum extremitatibus,quosqnq3emittuntav fe,qnq3 retrahut ad fe,vt patet in limace,cuius extremitates vulgus cornua vocat. Quibufdam vero animalibus ille extremitates protcnfe duriores funt,neqp retralii poflunt,fed habent quaedam defenforia fuppofi ta,quali duos clypeos duorum ocuIoru,vt patet in cancro. Ä cerebro aut exeunt duo nerufquor u vtcrq3 duobus panniculis eft obuolutus, a duabus matribus fiue meningibus ortu habetibus: qui D panniculi ad duos orbes oculorum tädem peruenientes ibi dilatant p circuitu, vt intra fe degluti-rionem humorum pofllnt accipere. Eft ergo cryftallinus humor,qui grado glacialis ab Ariftote-le appellaf,quia in forma & colore eft fimilis glariefm profundo & medio pofitus duplici ex cau fa,quia mediu dignior eft fitus in cuftodia, & vt a' circunftantibus iuuamentu accipiat vndiq3. Ifte liumor in pofteriori parte fphaericam habet formam, in anteriori aliquantulum plana, & hac ro-ne,qm fi vndicp haberet fpharricam,imago rei vifae quoda modo lubricaret fup ipfum A tangeret in pundo.Item anterius planum eft, vt parua corpora vifa multa haberent in eo fedione.Ifte autem humor diaphanus QC translucens eft, vt fit fufceptibilis omnium formaru intra fe. Poft cry-ftallinum humore interius verfus cerebrum pofitus eft vitreus humor,qui fic appellatur, quia vitro liquefado aflflmilatur: cuius color medius eft inter rubrum & albu fimilis vitro.Et eft ifte humor ad redificandum nutrimentum cryftallini humoris, &C vt fiat gradario fanguinis dum con-uerritur in cryftallinum humorem. Si enim perueniret (anguis in fuo rubore ad nutrimentu cryftallini,inficeret ipfum A faceret omnia vifa apparere rubra. Et eleuatur ifte humor ad maiore cir culum cryftallini,faciendo femifphxram circa ipfum. Et fe habet ifte humor ad cryftallinu in com paratione ftomachiadhepar. Ex oppofita autem parte vitrei humoris exterius ante cryftallinu pofitus eft albugineus humor,qui fimilis eft albumini oui. Euius finis multiplex eft, (cilicet vt cx r 0 humorofitate hurnorofitatefua defendat cryftallinum humore ab arefadione aeris exterioris: qui quide humor E eft defenforium cryftallini ex alia parte, 8Ceft fuperfluitas illius, ficut vngues capilli cornua funt foperhuitates animalis,^ defenforia eiufdemJtem ifte humor praeponitur cryftallino, vt fiat gradatio lucis dCimaginis ad ipfum cryftallinum, quia natura no fuftmet repentinas immutationes: vnde ifto lafo deltruitur vifus, Item ifte humor liquidus eft, vt ex liquiditate imago rei ingredies diftindionem fufcipiat, Et eft ifte humor pofitus in foramine vueae tunica,quod quide foramen, pupilla oculi appellatur* Interior autem panniculus ad maiorem extenditur circulum cryftallini humoris,claudens intra fe fere duos humores,f cryftallinum fere, Qc vitreum ex toto: 5b vocat tunica fecundina,quia a fecunda matre f pia matre nafcit, A qua quidem tunica,in eodem termino nafcuntur aliae tres tunicae,fvna quae inferius refleditur, interponens fe cryftallino humori bC vitreo feparatorium illorum ex vna parte,et vocat retina inftar retis: partes habet innumerabiles ex venis,neniis,bCalqs, Ab eodem loco naicit tunica alia,qugaranea nuncupat,perficiens fpheram Cum retina, circundantem cryftallinum humorem: bC dicitur aranea, quia ad modum telae araneae fubtilis eft,ne impediat kirnen Ingrediens ad cryftallinum bC albuginem Ex alia parte extra hanc tunicam,ab eodem Ioco,cum ea tunica nafcitur alia tunica,cum fecundina fpliaeram perficiens exterius : haec tunica appellatur vuea,qm'a perforat ad modum vuae, fufpeforio eius ablato,Figuram F illius 8i colorem coeleftem habet,colorem f medium, admiftum f nigro f m maius, bC albo fm minus : quia fi ex toto efifet albus,nimium difgregaret vifum: fi niger ex toto,nimis cogrcgareuTu-*/i: anterius, nica aliquantulum eft fpiiTai,intcrius aute mollior,vt fit fimilis in mollitie cryftallino: exterius duri or,vt fit corneae tunica fimilis,Rugofa autem eft circa ipfum foramen,vt quando opus fit, con-ftringi poffic ad modum burfae, bC hoc quando virtus laxatur, bC indiget recreatione: bC qn opus eft dilatari, poffit, qn vifus diffufione lucis indiget. In foramine huius pofitus eft albugincus humor, qui illas replet rugas interius: qui quide hunior qncp coftringit,qnq^ dilatatur,fm dilatationem bC conftridione illius foraminis. Item ab exteriori paniculo oritur tunica,proximo loco includens fecundinam,procedcns ad modum iphaerae, quae fclerotica propter fui duritiem appellaty aN qua nafcitur tunica cornea,cum ea iphaeram vnam perficiens, quae affimilatur cornu lucido bene abrafo bC polito in luciditate bC in duritie: vt ex illa duritie defendat interiora, bC ex fua lucidi-tate fit diaphanum fiue peruium luci, Vnde p medium lpfius apparet circulus latus, foramen habens in medio de vuea tunica: qui quidem circulus, oculi corona appellat.Et haec tunica in fui co ftitutione quatuor habet cortices: bL fi deftruantur duo vel tres ilIorum,quartus remanet: quo de-i trudlo omnes deftruunf, VItimo loco fupuenit coniundiua,coniunges omnes illas partes, quae G nafcif a quodam neruo,8c non a' matribus.Et componitur haec tunica ex carne alba & humida bC tenera,&C ex neniis bC venis fubtilibus: bč habet foramen in medio, p quod apparet corona oculi* quae eft pars vueae tunice,quae pupilla appellatur: que propter fua profunditatem pretendit alium colorem album: quae re vera cum ibi fit,ficut aqua nimis profunda,apparet nigra,cum tame fit alba, Habet autem haec tunica fex paria lacertord fiuc mufculorum , totum motum oculi perftcien-tium:quorum vnusmouet oculum furfum, alius deorfum, ahj ad duos angulos,vnus ad angulu domeiiicum fiue lachrymalem, alius ad angulum fylueftrem. Item funt ali}duo ex tranfuerfo politi, qui niouent oculum circulari motu. Et de compofitione oculi haec fumciant* De lAndtomui ^4unum. Reauit Deus aurem vt deferuiret auditui. Cuius interior'figura eft anfraduofa,quonia bre-ue eft cerebri ad aurem fpanum: fi autem redo tramite intraret aer ad cerebrum,ex fua qualitate bC fubftatia luderet cerebrum: propter hoč anfraduofus eft eius meatus,vt per tam breue ipa-tium prolongaretur. Et eius foramen i petrofo offe incipit, quod medium eft inter os petram, fient conche pifeium: et prop ter hoc vtriufqj fufeipit denominationem. Et fimiliter anfraduofus ei i, vt in prolatione varie voces & varie ipfarum differenti^ percipiant,^ cum lpfo perficiat tinni H tus neceffarios: que non acciderent fi diredus effet tranfitus. Et eade eft caufa,quare prolongatur iter aeris per aurem, cum caufa quare prolongatur per tracheam,f,ne ledat cerebrum, ibi vero ne f edat cor ipfum.In interiori autem cocauitate offis petrofi, fine comparatione manet aer quietus: fbi autem difcernUntur omnes vocum differetiy. Et fe habet illa pars olfis petrofi ea comparatio-neadauditum, in qua fe habet cryftallinus humor ad vifum, Refiduavero pars ab offe petrofo extra apparens, chartilaginola eft, non tamen mollis ficut caro, vt debitam figuram fibi retinere poffit: neque tam dura iicut os,vt fledi poffit, non frangi ad off endiculum, Pofita eft auris ad latus, non in anteriorfparte ficut vifus, quia immutatio vi fus direde procedit, fed immutatio auditus indifferenter. Item nerui audibiles procedunt a'media cellula, propter hoc fub illa lateraliter polita eft auris :bC potius fub capite, quam fuperius, ne propter ipfos impediretur auditus. Item ■quidam panniculus exit a' neruo defeendente a quinto pari neruorum cerebri, qui interius inue-fiit os petrolum,& totam praeftat ei fenfibilitatem quam habet: bC eft foramen ad iplam aurem, in comparatione pupille ad oculum, f De ^Andtomid Ndfi. -i Aium creauitDcusprecipue propter triaiuuamenta,Quorum vnum eft, vt vapor deferes: odorem c A odore rei odorifcrj:, recipiatur m cocauitatibus ipfis, dč ibi quodä modo teperetur, dč praeparetur odoratui\ Ali ud eh,vt aerrecipiatur ibi m magna quatitate,pro parte trafmittedus ad pulmonem, pro parte ad cerebrum, Sicut.n.cor conftringitur dC dilatatur, dč infrigidatur per aere, fic dč cerebrum fuo modo: quod ne Itedatur ab aere recepto,fubito recipit ipfum tang praeparatorium, me-diantecolatorio ifto,ficut Sč trachea arteria. Tertium iuuametum eil, vt fit vnu emundlorium fu perfiuitatum cerebri: vnde longam Öl eminetem habet formam,f. vt tegat mucilagines exeütes aN cerebro, dč ceset eas. In interiori aute parte l'uxta duram matre, eh quoddä cocauu os duo habens foramina,per qua? intrat odor, dč exit mucilago. In oflis concauitate iacent duae carunculae fpon> giofe, iniiar duarum paruaru mamillaru, a quibus fugitur fumus, qui eh vapor deferens odore. Sub quibus mamillis funt duo oifa foramen triangulare habetia, quae coniunguntur ad vnum la tus eleuatum fm foramen nah, dč duos angulos ;a termino quorum inferiori adiungitur chartila "Ai’.formi go quadam, licut in alrjs locis, coniungens carnem cum oflibus, quafi inharilo carnis pendentis circa foramina nariu. Ite in fqhjs narium funt duo lacerti,quorum motus dilatatur dč cöhringittir m horis neceffitatis,vt in impedimentis diaphragmatis. Ite iuperius in radice nafi funt duo foramina exeutia ad angulos lachrymales oculorum,quibus exeunt lachryme:lignum huius rei ch f. B quando collyrm apponitur, eius odor fentitur: ied iapor lingua percipitur. Item fere ab interiori *aP. inferio», parte nafi direche poh palatum procedunt foramina duo quadam tela interpofita vfqj ad radicem » linguae.Quorum iuuamentum eh,vt intret aer ad cor refrigerandu,Ö£ pro parte exeat,ne totus ca dat in ofienfionem vocis: vnde illi,qui habet illa foramina uritha,vel oppilata, imperfeche dč con *AHdefcefione fufe formant voces. Sed quaeritur,quare inter caetera organa fenfuum,femper aures ac nares fint patulae, alia qnqs aperta, cum continua operatio debilitet fenfum: vt patet in oculis pifeium, qui non difeernuntinter medios colores ,ppter debilitatem vifus ex continua apertionei&m hotum odoratu,qui non difeernuntinter medios odores,fed inter extremos tantu,fcilicet inter fcetidum» dč aromaticum. Ad hoc poteh dici, q> nares fern per funt apertae, vt per ipfas continua fiat infpi-ratio aeris ad infrigidationem cordis, dum os clauditur, cum vehemens odoratus non fit necelfa-rius hominibuSjficut quibufdam brutis,quae mediante odoratu nutrimentum acquirunt. De ^Lndtomid Ons}&primum Lingua♦ CReauit Deus os tanquam neceifarium inhrumentum guhus. In cuius radice funt duo foramina interius: vnu foramen ad ventre inferiorem, per quod intrat cibus in ftomachü: aliud ad ventrem fuperiorem, per quod intrat aer ad cor dC pulmonem. Eh ergo os vas vniuerfale or-C ganorum locutionis in homine,dč vociferationis in brutis,quae funt detes, labia,palatum,öö lin-gua, dč vua, dč duae amygdalae. Sunt autem linguae multa iuuamenta: vnum, eh decifio vocis dC extradio literarum: aliud iuuamentum, eh conuerfio cibi mahicati: tertium, eh diferetio guhus» Et ei praehat fenfibilitatem quidam neruus defeendens a quinto pari neruorum cerebri, qui cir-cundat lpfam. Sub radice linguae funt due concauitatcs, qute fontes fiue hauritoria appellatur, in quibus (aliua digeritur. In iliis concauitatibus funt quaedam carnes glandulofae, quae parant hu-miditatem organis oris, ne ex nimio motu arefiat. Componitur autem lingua ex carne alba cum rubore,ex venis minutis dč fubtilibus, deferentibus fanguiuem per diuerfas partes eius. Propria figura eh linguae, vt fit mediocriter lata, longa, fpifia, acumen habens in fuo principio: vnde qui habent linguam nimis acutam, vel nimis obtufam, peccant in formatione vocis. Habet autem lingua ix mufculos in fui compofitione, varios eius motus perficientes: 5č habet binos dč binos mulculos fingulis motibus deferuientes, non enim tanti dč tarn vari) motus ab vno muiculo poterant, perfici. Veniunt autem duo mufeuli ei ab additamentis fcfaminis,i.quibufdam paruis offi culis ad modum feminis feiami, dč funt fupplementa fpondylorum colli. Primi ergo duo a" latere fubintrant linguam, facientes motum dilatationis. Veniunt autem alij duo mufeuii ei a fuperori D parte lambdce, direde fubintrantes ipfam, facientes motum circuuolutionis. Veniunt vero ei ahj duo ab inferiori mandibula, vnus ab.vna parte, alius ab alia, facientes motum duplicationis. Ve-nit iterum ei mufculus vnus a' fuperiori parte lambda?, attingens vfq? ad medium lingua?, faciens motum retardationis. Et ficut cerebrum diuifum eh in multas partes, vt fi impedita fuerit operatio vnius virtutis &C partis,vigeat altera pars: fic dč lingua diuifa in duas partes cofimiles, vt fi for te paralytica fit vna medietas,reliqua motum füum dč fenfum non amittat. De ^indtomid Dentium. CReauitDeusdetes propter multiplex iuuamentum,f.propter decifionem cibi ad prarparan dum homacho, dč meliorem decifionem vocis, dč pg arma in quibufdam animalibus, ficut in apris. Horum tres funtfpecies fecundum tres fpeciales decifiones ciborum. Quidam.n.dicun-tur incifores fiue incifiui,qui lineare habent acumen ad modum cultelli: quorum officiu fpeciale, eh frangere fiueincidere.Quidam dicunf canini, qui pineale hht acumen: quoru fpeciale officiu cft frangere fiue conhringere.Quida latam habent figuram fuperius,&: afperam ficut mola: quorum fpeciale officium ch molere, & remollire, ÖHn minutiffimas partes cibos diuidere. Infigunt autem dentes gingiuis in quibufdam caueis per fortia ligamenta, quorum radices teguntur quibufdam additamentis carnium. Maiores autem dentes per plures radices figuntur, parui dentes Spurrj. (jr m per per paudereSjVt per vna vel duas* In bruti's animalibus,ficut in hominibus, vnicus eß ordo den- E tium,praeterg in quibufdam, vtpifcibus,in quibus eß multiplex ordo dentiumßed vna maneries tm, ßdentes fracßores fiue canini: non*n*efi eis neceffe, nifi vt frangant cibos,non*n,poiTunt molere 8^ diu tenere in ore,& hoc aqua impediente,quae fubintrat: firnißter in lupis multiplex eß or do dentium* Quibufdam et dantur dentes ad armaturam, ficut apris :5č ficut cornua dantur alijs ad armaturam* Quedam animalia habent duas maneries tih, ficut incifiuos Se molares, vt oues,8£ boues, 3č equi, bC caetera alia multa* Dicuntur autem fecundum curium naturalem in homine bC numerum xxxij dentes,xvi in fuperiori mandibula, & totidem in inferiori* Vnde fuperius in an-feriori parte duoincifores, poßea duo quadrupli, vnus ex vna parte, alius ex alia: qui duo dentes vlrimo adueniunt,ficut pofiremo tempore crefcunt ipfius crementa, f*in iuuentute* De lAnAtomia. V mU. VVula autem eß quoddam membrum fupra radicem linguae fitum:& apparet vifui aperto ore dC demiffa lingua* Huius eß iuuametum duplex, fcilicet vt detineat aerem, ne fubito intret cum fuis nociuis qualitatibus ad ipfum cor: aliud,ad meliorem formationem vocis, eß enim quafi fecunda canna vocis,epiglottis vero prima* Vnde illi qui habent incifam vuulam autdeper In libro,pgno. ditam,plurimum habentraucam vocem* Vnde Hippocratesinprognofiicis: || Vuulam incidere F 1141 rimendumefl* Subiacent ei dute pelliculae,quae galfämachdicuturßuuantesipfum in fuo officio* Dute amygdala: funt,quafi dux auriculas ante os gula:,quodam modo claudentes cibum: bC vuu-la media inter has,ne declinet in hanc partem vel illam* De ^Anatomici GuU. GVla efi quoddam membrum compofitum ex duobus panniculis,recipies cibum 8t potum intra fe, qui fertur ad ßomachum* Huius interior panniculus componitur ex villis longitu dmalibus, ex quibus habet vehementem attraeßum: exterior vero panniculus componitur ex vil lis latitudinalibus,ex quibus facit compreffionem eorum,quae recipit: &C componitur ex alqs villis trafuerforijs, ex quibus habet aliquantulum retinere;propter hoc difficilis eß vomitus* Procedit autem gula direde vfcp ad quartum fpondylum pedoris* Vnde ibi incipit declinare verfus dextram partem,donec comungatur cum diaphragmate,cum quo alligatur fortiter* Poßea declinat ab iplo, donec perueniat ad locum vbi confugitur cum ore flomachi, vt circa xi) fpondylum* Hac autem ratione declinat ad dextram partem ipfa gula, fcilicet vt faciat vena: concaua: locum, tranfeunti ab hepate adipfum cor* Si quaeritur,vtrum ipfa gula cum ore ßomachi cotinuetur,po teft dici q> continua eß cum eo, tamen habens aliam compoiinoncm, quoniam os ßomachi ma- G gis eß neruofum, gula vero minus* Continuatur vero gula fuperius cum palato* De lAncLtomid Stemahi. CReauit Deus ßomachum,membrum cocauum,& oblongum,rotundum in fualogitudine: concauum,pp meliorem receptionem: rotundum,ne fi eflet angulofis,colligeret in fe nod-uas iuperfluitates: oblogu, quia fi fuerit penitus rotundus, impediret ipfum diaphragma ?* motu fuo,SC ipfa fpiritualia: vnde illi qui habent ßomachum rotundu,pofi prandium difficulter infpi-rantÖL expirät* De tali loquif Galenus, Vidi quenda &c* Habet aut fiomachus duplex os,vnum inferius,quod clauditur quädiu celebratur digeßio prima: poßea aperitur, ÖC exit maffa in eo con tenta ad inteßina* Os vero fuperius neruofum eß valdc*Nam quidam neruus craffus defeendit a cerebro,& intrat gula, 6č per ipfam defeendit ad os ßomachi,in quo dilataf,vt ipfum efficiat muL tum fenfibilem, vt ex fenhbiiitate fua fentiat fuam inanitionem, ßmiliter QC repletione*Membra enim inanita trahunt a venis,vente vero fugunt ab hepate,hepar a venis mefaraicis, mefaraieseab mteßinis bC ftomacho,ßomachus autem inanitusappetit: vnde fi praxßcßa patiunt oppilatione, ftomachus patitur faßidium* Componitur autem fiomachus ex duobus panniculis,quorum interior eß magis teneri magis neruofus, exterior vero fpiffior bC magis carnofus* Interior veroH panniculus componitur ex quibufdam filis longitudinalibus, quibus mediantibus fortiter attrahit: 5* ex quibufdam tranfuerfis*Exterior vero panniculus componitur ex filis !atitudinalibus,vt comprimat bC exprimat maffam in ßomacho contentam, quädo opus eß* Sed quaeritur cum vir tus digeßiua fundet in exteriori panniculo,fenfibilitas in interiori, quare neruofitas fit magis in-terius,q exterius* Ad hoc dicedum,q? digeßio viget fecundu caliditatem: calor autem agit in partes remotas ficut in propinquas, fenfus autem taclus in ppinquas tni: propter hoc paniculus cle-feruiens taeßui,magis neruofuseß* Afcenduntautem exteriorem paniculum venae bC aneriae,de-ferentes fanguinem ad eius nutritionem,quia carnofus efi, dč caro habet nutriri ex fangirine: que tandem venae bC arteriae dilatantur in tätum, q> circundant totum ßomachum ČC inteßina in modum cuiufdam facci,quod tegme dC girbus appellatur* Et efifpiffum,carnofum,pingue,vt intus detineatcalorem naturale fiomachfPinguedo*n»extracircundans ipfum, claudit fumos calidos ne euaporent, ficut patet in cibis pinguibus: bC fub pinguedine fupernatäte diutius retinetur calor* Et talem habetiitum bC pofitione fiomachus* Et fuperior eius pars declinat verfus finiftram, vt det locum hepati fuperiacenti fibi lateraliter in dextra parte* Secundum magis tamen declinat eius fuperior,qj mferior pars, quia maiorem locum occupathepar, quam fplen, cu in fe contineat hepar de anato. VIVORVM ?o A hepar in stet iam Sč nutiir nentuin totius corporis : £3 plen vero vnani eius fiuperü uitäte, fi fixem fi> ue fanguinem melancholicum,qui üanftnittiturad fuperiorem partem ftomachi,vt ex fua ftvptfi citate de acetofitate prouocetappetitum: vndeftyptica Sčacetofa prouocant appetitum* Et hoc eft vnum iuuamentum fplenis a fuperiori* Aliud autem iuuamentum inferius eit, quia quanuis ex fua complexione lit frigidus Sč ficcus, tamen ex calore ačwali,queni habet in fe, calefacit ftoma chum infenus. A cyfti autem fellis träfmittit cholera ex alia parte ad ftomachum propter digeftio nem confortandampropter eius nutritionem*Vndeftomachus debet habere tripicxmitri-mentum, vnum a maria, quam continet in fe, aliud a fanguine tranfmiffo fibi ab hepate, tertium a cholera fibi tranftnifiaa cyfti fellis* Hepar autem in fua concauitate, qua* fima appellatur,ample ditur vnam partem ftomachi,vnde illa pars cteteris calidior eft* De ^Anatomici InteiTmorum. CReaiü'tDeus plura vafa faecum,in longitudineTua inuoluta,& reuo!uta,vt mora faciat in eis mafta cotenta,donecattrahatur ab hepate p venas mefaraicasid,quod fubtilius eft Sč melius ad nutritionem omnium membrorum*Si enim omniu vnu vas effet Sč breuelpfaru fecu, ftatim fepararetur fex illa a corpore* Vnde duplex accideret incomodum, refumptio cotinua ciborum, B Sč continua defeftio*Per primum impediretur homo a fuis negorijs ali j s, Sč oporteret eum fern p vacare fuper acquifitionem vidus: per fecundum Sč turpe haberet nocumentum, Sč potius aftC milaretur beluae, creaturae rationali* Item alia eft ratio melior, quare funt longa, Sčinuoluta, f* vt nutrimentum cötentum in inteftinis euadat,& elabatur a primo ordine venaru mefaraicarum, Sč reuolutione fequente redeat ad tertium ordinem*Quia multiplex eft ordo venarum mefaraica' rum: quarum qutedam fugunt a ftomacho,quaedam ab inteftinis: que quidem vente in multis locis fubintrant ipfa inteftina,quedam fuperius,quaedam inferius: quarum venarum orificia contignantur cum fecibus ipfis* Sunt aut fex inteftina numero: quorum primum eft duodenum fiue portenarium,fecundum ieiunum,tertium inuolutum fiue ileon, quartum caecum fiue orbum aut monoculum, quintum colon, fextum extale vel extefum fiue longaon* Quorum inteftinoru fu-periora tria funt graciliora Sč fubtiliora propter hoc, vt facilius penetret ad ea virtus delata ab hepate, quia mafia in eis contenta Sč fubtilior Sč liquidior eft* Tria vero inferiora funt crafifa, quia mafia in eis contenta craffior eft SC terreftrior, pungens SC mordicans ipfa vafa, in quibus cötine-tur* Primum autem inteftinu quod didu eft,duodenum appellatur,quia cotinetxij digitos eius cuius eft in longitudine: Sč coniungit ipfi ftomacho inferius, ficut gula fuperius.Differunt, tum C quia largum eft orificium gule plus,cp illius inteftini: Sč ipfa gula crafiftore Sč fortiore habet com pofitionem propter maflain craffiore, quam in fe continet, quae eft liquidior qn defcendit in hoc inteftinum*Dominaturautefn hocinteftino neruus fmlatitudine, quomediante expellit coten ta a fe*Et componitur ex duabus tunicis ficut quodlibet aJioru,tamen debilem habet expulfiuam: attradiuam vero no oportet vt fortem habeat,qa ftomachus fuperpofitus expellit a fe quod continet ipfum inteftinum: Sč inferius inteftinum trahit ab ipfd inteftino: Sč mafia ex fui grau itate fe ipfam deprimit* Eft autem hoc inteftinum redum Sč extenfum duplici de caufa: quarum vna eft, vt det 1 ocii liepati a dextra parte,Sč fpleni a finiftra: alia caula eft, qa omnis penetratio per redum Sč extenfum facilior cft,q? per nodofum Sč tortuofum. Poft hoc inteftinum fequit aliud,quod ie-iunum appellatur,qa in aiafibus mortuis vacuum inuenitur: Cuius rei caufa duplex aftignatur: vna multitudo venarum mefaraicarumfugentiumabipfo fortiter malfam in eo coadunata:alia caufa eft multitudo cholerae defcedentis a cyfti fellis ipfum pugcnris cd mordicantis ipfum, Sč cogetis ad expulfionem* Sed quaerit,quare non accidat ide de inferioribus inteftinis*Ad hoc dico,cp cholera in ftomacho pura eft, SC fine admiftionecum mafia, Sč propter hoc magis violenta, qj in; alijs inteftinis, in quibus admifeetur cum fecibus, Sč vires fuas amittit* Hoc inteftinum fequitur I) aliud,quod ileon appellatur,ab ile,qrn cofufum fiue inuolutum appellatur,quia multas habet in-uolutiones propter multiplicem ordinem venarum mefaraicarum ad ipfum defeendentiuni: cuius inuolutionis ratio fuperius affignata eft* Poft hoc fequit aliud,quod orbum fiue monoculum appellatur, quod craftum 8č gibbofum eft abfq? inuolutione, vt in eo tota fex colligi poffit: quia m ifto inteftino primo fit putrefadio malfe,quia colliguntur ibi fordes, vt fimul expelli polTmt, quia facilior eft expulfio fecis in fumma,q illius difpartite* Item aliud eft in caufa,f ne defcendanr in colon,Sč ibi ex craffitie Sč multitudine faciat oppilationem* Item aliud eft in caufa,vt coi figantur fordes fiue feces, vt excufetur homo a continua deieffione: quod accideret, fi ftatim qfi acciperetur, defeenderet fex illa. Item hoc inteftinum declinat magis in dextram partem, vt conforte tur per calorem hepatis in illa parte exiftenris* Crafiam Sč amplam habet compofitionem, ne fe-datur a craffitiefecis contenta: in ipfo* Habet autem vnum folum foramen, Sč hoc propter litum ftium Sč pofitionem*Non dico, q> ficut ftomachus, quia ftomachus proteditur in longum, vnde feefta funt ei duo orificia, vnum inferius, Sč aliud fuperius: iftud vero eleuatur in gtbbofitatem,5d latus verfus dextram: Sč vt dicflum eft, vnu forame habet a latere, cui iugutur duo foramina duorum inteftinorum, quorum vni continuatur inferius, SC alteri fuperius* Et decipiuntur quidam dicentes in ftomacho craffari feces propter nimia fučfionem venarum mefaraicarum ab ipfo,cum Spurij* Gii i) pauca; pauca* vel nulla ad Ipfum dirigantur* Poli hoc Inteftlnum fequltur aliud,quod colon appellatur E a colando, quia angullum ellad modum colatorrj.lftud Inuolutum eft/vtfiat gradatio facis contenta In orbo ad !pfUm,ne flmul tota fex ad vnum defcedat: vnde In Ipfo dluerfe accidunt pafiio-nes propter eius anguftatlonem,Ö£ faeclscraffitiem* Eius Inuolutlo Incipit ab vna parte,Öl llectl-tur ln oppofitum,& tandem redit ad medium,vbl conlungitur cum ore vltlml lnteftinl,quod lon gaon vel extenfum appellatur* Et in fua extremitate quatuor habet lacertos,quibus mediantibus anus clauditur, vt teneat fax dC expellatur* Illud autem Intelllnum habet villos longitudinales, quibus mediantibus fortem habet attracfllonem* Sedquarltur, quare non habeat villos latitudE nales propter compreffionem, qua el necelfarla elfet* Äd hoc dicendum,quod ab extrlnfeco habet luuamentum fortis expulfionis, quia In mlrach pellicula Inuoluente Intelllna funt odo lacer-tl,qulbus mediantibus fit expulfio fortis afb Illo Inteftlno* Hoc autem vltlmum Intelllnum, redu & extenfum eil ratione fuperius affignata: fed proximum fuprapofltum f colon, ell Iguolutum, ne fi eflet redum dC extenfum, fax tota defcenderet In Ipfum, qua debet colligi In orbo paulatim 6t fucceffiue. Et In 111 a comparatione fe habet orbus ad llomachum, colligendo eius fuperftulta-teSjln qua comparatione fe habet veficaad hepar, colligendo eius fixperfiultates* JDc ^Anatomici Hepdtts. E £T creault Deus hepar,vt elfet vas generationis fangulnls,& origo venarum: tn In hoc dlflen tlunt Arlftoteles Sč Galenus* Vult enim Arlftoteles,q>cor fltprinclplum fangulnls,& probat cp hepar non,his rationibus* Hepar enim componitur ex venis: componentia vero funt prlo ira compofito tergo hepar non eft principium venarum* Item hepar carnofum eft: ö^ vene potius ä neruo,čjj a carne nafcuntur, neruo*n*magls alfimilantur* Item virtus vitalis Influit a corde ad cie tera membra: vita autem In calido dC humldo confiftlt, & ita in fangulne: quare fanguis a' corde* Gale*diclt,q) ab hepate,hac ratione* Sanguis generatur ab hepare:ergo hepar eft principium fan gulnls* Item alia rone* Superfluitates rei, originem illius drcunftant: fed vrlna eft vna fuperflul-tas fanguinls,quaecontinetunn vefica:ltem languls melancholicus eft alia fupcrfluftas,qua:con-tlnetur in fplene: item languls cholericus eft alia fuperflultas, quae continetur in cyftl: omnes iftse fuperflultates,8£earu vala,colloca tur circa hepar: ergo ln hepate eft prlnclpiu fanguinls,caftiper-fluitates clrcunftent Ipfum* Ad hoc dielt audor, cp nihil prohibet fangulne ortum habere ab hepate,licet hepar carnofum fit, vena aut fit neruo fimilis, ficut ln luto crefclt corallus* Poteft autem dlci, cp tarn cor, q hepar,eft principium iangulms: fed primum 8C mediatum prlnclpiu eft cor, ab co enim eft calor artifex: hepar vero eft principium Immediatum,^ proximu* Hepar cöcauü eft; G ex vna parte,gltjbofum ex alia, pofitum fub diaphragmate, declinans magis verius dextra: Con-cauum,propter meliore receptlonem,reclplt enim ftomachu ex parte Intra cocaultatem fuä: vnde habet plura additamenta, quaedam minora, quaedam maiora: quie fe habent ad concaultatem fto-machl, ln cöparatione dlgltl ad manum: membra enim bonae comprehenfionls debent elfe,ficut vole manuum &c*Extrinfecus autem glbbofum eft hepar,vt forma eius exterior fit fimilis forme corporis lnteriorls:corpus.n.lnterlus rotundum eft* Et hepar coniugltur fplnae dorfi:vndefm formam rotundam ei afmnllatur. Ponitur autem In dextra parte ex directo,vt dlrede fufclplat fu-pra fe Infufflationem cordis ipfum vlulficantls* Ab inferiori autem concaultate hepatls exit quaedam vena,quae poft fu um exitum in vna parte dluldltur In plures ramos, ftln quafdam venas fub-tiles, quae mefaraicae dicuntur:quarum quaedam fubintrant inteftlna, dC fugunt ab eis:quaeda vero fublntrant ftomachum, 6čibi terminantur fugentes ab Ipfo quod melius eft Qc fubtlllus*Prae-didaautem vena ramlficatur diffunditur per totam ipfius fubftantlam. Ex parte quidem eius glbbofa rami hepatls Iterum conuenlunt, 3C coftltuunt quandatn venam maximam a gibbo hepatls,quae caua vena appellatur: St dirigitur ad Ipfum cor, vbl ramlficatur interius In concaultate, quae lacftea appellatur, quia quali lacfteus eft humor Ille, quem fugit ab Inteftinls, dC a ftomacho* H De *.Andtomid Vcfic<£, Fellis, & Splenti. CReault Deus fingula Vafa fingull s fuperflultatibus fangulnls,qula plura coferunt luuamen * ta naturae* In fecuda enim digeftioe tres fuperflultates exeut a' fanguine,f*fpumofa fupflultas fuperius calida Qc ficca, quae cholera appellatur: ÖC faex Inferius refidet, quae melancholia dicitur: 8t aquofa fuperflultas,quae admlfta fangulnl phlegma appellatur,Intrans autem veficam vrlna di cltur*Feclt enim natura duas cyftes, fiveficas,maiorem f*& mlnorem,fed maiorem,f*veficam vrl-nte: minorem autem,quae cyftls fellis appellatur felllcet folllculus cotinens cholera*Et fupponltur Ille folliculus, f cyftls fellis In concaultatehepatls, f in loco generationis fangulnls, habens continuationem cum hepate,QC habet tres meatus* Vnus dirigitur ad fundum ftomachfquo tranfmlt-tlt cholera In Ipfum ftomachu,propter dlgeftlonem confortandam* Alium habet meatum,qui ad Inteftlna dirigitur per plures ramos,vt ad lelunum, per quos tranfmlttltur cholera ad mundifica-tlonem ipforum Inteftlnorum :vnde ex oppilatione cyfteosfellis plures accidunt pafflones in Inteftinls: cholera enim quae tranfmlttltur, mordicando ČC pungendo mouet inteftlna adexpul-fionem*Habet autem meatum ad Ipfum hepar,quo mediate fugit ab hepate,quod calidum eft ad fui nutrimentum, quia calidae dC ficcae complexionis eft* Coftum habet Ifte folliculus, in quo do- ■ v minantur A minanturftlalongitudinalia propter attradionem fortem.Componitur autcm filis latitudinali-Bus propter expulfionem: de filis tranfuerfis, propter retentionem. Proprium autem vas fupcr-fluitaris melancholica; eft fplen.Ponitur autem fplen inter duo membra calida, cor f.&hepar, vt fua potentiali frigiditate inducat temperantiam in extremis, eft enim melancholica; coplexionis* Et habet duos meatus: Vnum,qui dirigitur ad os ftomachi, quo mediante tranfmittiturmelan-choliaadillampartem,adprouocandum appetitu:vndeex oppilatione fplenis accidit faftidiu: ficut ex nimia apertione eius,SC tranfmifllone melancholiae fuperflua,accidit bulimus, iiue caninus appetitus: Alium aute meatu habet,qui dirigitur ad hepar,quo mediante fugit ab ipfo,quod inelacholicum eft ad fui nutrimentum. Habet autem figura linguae aliquantulum oblonga, St ad modum cinguli cingit ipfum ftomachum: ex altera parte coniugitur hepati,vt fugat ab eo, quod melancholicum eft. Et propter hoc in paffione fplenis patitur ftomachus, qni no trafmittit ad ip fum melächoh'am in debita quatitate: patitur etiam hepar qnnon attrahitur ab eamdacholiam debita quantitate,!qm ex retentione eius in hepate infrigidatur hepar, Qc accidit error fecunda: di-geftionis. Componit aute fplen ex craffa carne St dura St melächolica, rara tn 8č porofa,vt poflit ftifeipere intra fe melancholiam ad fui nutrimetum, cum melancholica fuperfluitas generetur ex B fanguine, vt deportet fanguine per mebra: necp enim eft neceflariu tota fuperfluitateilla difpergi p mebra: necefie autem fuit illa feparari a" fanguine,St vno loco deponi,donec eijceret a' corpore* De *Andtomici Renum. CReauit Deus duo colatoria,qbus feparet aquofitas a fanguine, ne fanguis corrumpat per ip fam:quae quide renes appellatur. Et funt duo potius,qi vnu, quia fi eflet vnu folu, oporteret elie amplü,propter fuperfluitatem aquofam qua reciperet, St fua amplitudine impediret alia me bra vicina Obi: ppterea funt duo parui, vt fuppleat offici u vnius magni, quia non habet locu alrjs mebris fufficiente. Ite alia eft ratio,quare funt gemini, vt fi impediatur vnus aquofam fuperfluita temreripiedö,accipiateä alterpro maiori quantitate. Habet autem fitu vnus in dextra parte, alter in finiftra, vt direčfe fibi opponatur: quia ille, qui eft a dextra parte, fuperius collocat St coniun-gitur hepati: ille qui eft aN finiftra, inferius locat, vt amplificet locu fpleni. Süt aute renes ex folida iubftaria, ^pter multiplex luuamen tu. Vnu eft,vt concurrant multa in paruo.j(patio,&r recipiant multä fupfluitatem in paruo fpatio. Aliud eft, vt fua foliditate refiftat humoribus,vt humori cho lerico pungeti St fcindenri, q tranfit ad ipfos a ftomacho.Tertium iuuamentu eft, vt ex fua duritie St foliditate coprimant fanguine cum fuperfluitate, ad modu duoru nodorum coprimentium ,C aliquos meatus, rečfificando fanguinem ad fui nutrimentu,reprimedo aquofitate. Triplex enim eft fepatio fanguinis ab aquofitate: prima in gibbo hepatis: fecunda in eaua vena,a' qua tranfmit-titur aquofitas cum primo fanguine,quafi lotura carnium ad ipfos renes,quibus fit fecunda fepa^ ratio: in renibus vero tertia. Vnde fi meatus renu nimis aperiant,vt fanguis fluat in veficam,fan-guis tunc exit in vrina. Habent aute renes duplex os: vnu fuperius, per quod trahut ab hepate p quofdam canales taliud per quod emittitur inferius ad vefica. Dirigitur autem qua;dam arteria a' corde ad hepar per medium hepatis ad renes, deferens eis fpiritu vitalem fiue vitam. Ite quaedam vena; diriguntur ab hepate ad ipfos renes exterius, deferentes fanguinis nutrimentum ad exteriores partes renum.Interius.n.non habent renes venas, fed nutriuntur a fanguine,que attrahut per canales cum aquofa fuperfluitate. Coniunguntur autem renes cum quibuida fpondylis dor-li: vnde tranfmittunt eis veftem,quae veftit eos exterius,&: dant eis fenfibilitatem. Habent autem figuram intus concauam aliquantulum, exterius gibbofam St nodofam. Et circa orificia, quarda habent additamenta,quae circundantur pinguedine,cuius ratio per fimilia alibi affignatur. De ^imtomicL Vefiez. Sicut creauit Deus proprium vas fuperfluitatis prima; digeftionis,ita creauit proprium vas fu-perfluitatis fecundae digeftionis,vt vefica väs vrina;. Habet ergo renes duo emuncftoria,quafi duos canales,per quos tranfuehitur vrina poft feparationem eius aYanguine in vefica. Subintrat ergo illi duo cannales exteriores tunicam vefica; circa medium tumorem eius: St fluit vrina inter duas tunicas ex vtraq^ parte vefica; ad os illius: vbi tandem intrant per interiorem tunicam vefice penetrando iplam.Et dum intrat veficam vrina tranfmifla a renibus, clauditur exterius os vefi-ca;,ne aliquid exeat: St e conuerio dum exit vrina a vefica,clauduntur duo praedicti meatus,ne ait quid fubintret vefica interim:<2čhoc per dilatationem interioris tunica;,ÖC comprehenfione eius cum exteriori. Contexta eft aut exterior tunica ex filis 1 ogi tudi n al 1 bus, St viget in ea magis attra-dHua: Interior autem tunica contexitur ex filis latitudinalibus, St hocpropter coprehenfione:8£ ex tranfuerfis, propter retentionem, Os autem vefica; confiat ex quibufdam lacertis,quibus mediantibus conftringitur St aperitur in horis necefiarrjs. Duplicatur autem eius interior tunica ad exteriorem,St in fundo vefica;,quia neceflarium fuit vt eflet denfa St fortis, ne acutis humoribus St fanguine melancholico fcinderetur: quod accideret fibi,fi fubtilis eflet compofitionis. De .Andtomid Matricis, CReauit Deus matricum radice,vt eflet inftrumetum St locus generationis in muliere.Cuius collum eft in coparatione virilis virgae: SC eius ftphacXinterior cocauitas,eft in coparatione Spurii* Gji iij ofehei ofcliei fiburfa: tcfticulorum: &£ hac comparatione fe habet inftmmetum generationis in muliere E ad inftrumentum gnanonis in mafculo, in qua figillum imprimes fe habetad iigilli impreffione; in cera* Inftrumentu fcemine habet figuram inuerfam SC protenfam i,fundatam mtus: inftrumen tum hois habet inuerfam dC protenfam extra* Collum aut matricis lacertofum eft, multas habens pelliculas biinuolutiones ad modum burfe,ficut & collum veficg, vt poffit dilatari čč conftringi, quädo opus fuerit* Qm ante horam partus lpfius foeminte os matricis coftringit fm oes fuas p\u cas ad modum rofa:,cuius folia complicantur anteqj expandatur ipfa: vnde ita ftridlus eft meatus colli matricis, q> folummodo viam habet vrina per ipfum* In prima autem deflorationedilatatur collum matricis, bC rumpunt quaedam venae fubtiles, quae funt in dextra parte ipfius colli, bC exit fanguis* Duplex vero eil os matricis, vnum exterius, bC apparet vifui, ad quod terminatur coliu matricistaliud vero interius,in quo inchoatur collu. Iftud vero os in hora conceptionis ita claudi cur,rp non poiTet etiam acus intrare: ita enim difpofuit natura,ne poft coceptione aliquid de fper-mate exeat, vel dealijs fuperfluitatibus fubintret, &£ laedat foetum* In hora autem partus ita dilatatur collum matricis,q> eius amplitudo fere concauitati interiori ipfius matricis adaequatur,ad modum rofae, quae tota expanditur f m oes fuas partes* Interius aut circa medium tumore ipfius matricis funt duo additamenta inucrfa,fiue protenfa,ficut duo cornua vel duo capita mammillarum, F quibus adiment duo foetus, vnus a dextra parte ftmafculus, alius a' finifira ffcemina* Sicut enim natura exterius preparauit duo inftrumenta nutritionis fduas mammillas, ita interius duo fufpe foria: Sč ficut plures funtmammillae extra & intra,öf plura funt iuuamenta matricis interius,quae etiam vifui apparent* Vnde quida per fimile dicebant decepti,in muliere elfe quincp cellulas,quidam feptem,quia tot foetus poliunt fimul effe in matrice* Ad hoc dicendum, q> ficut in arbore plu ra pira apparent vel adhaerent in ftipite prouenienti ex arbore, a' quo accipiunt nutrimentum, ita in matrice poifunt plures foetus adhterere vni additamento, a'quo omnes accipiunt* Patiunt autem ifta duo additamenta duas diftindiones corporis mamilhe: vnam, pp coliigantiam vnius cu In Aph.fcri.5- dextra mamilla: reliqua,ob alterius cu finifira* Dicit Hippoc* ||q?fi gracilefcat dextra mamilla, nn. ©iSl^x.a' VC' ^CLI^ abortum faciet* Ponitur inter longaone bč veficam, bC illi eft illud inteftinum, quafi culcitra fnp qua quiefeit* In quibufdam collu matricis eft gracilius,S£ longius,Sd tortuofius: bC in quibufdam breuius, öcredius, 5i craffius: ficut in quibuldam viris virga gracilis,longa, bC tortuofarin quibufdam, aliter difpofita* Componitur aut matrix ex duabus tunicis, quarum exterior magis carnofa eftrinterior vero magis neruofa aliquantulum, vt fenfum poffit habere, non tamen magnum, quia ii nimium fenfum haberet, matrix nimis laederetur in partu* Exterior aut fpiffior ejft O pp hoc, vt feruaret naturalem calorem: interior autem ligamen talis eft, ideft ex ligametis, 6i cona ponit ex omni genere neruorum, f* longitudinalibus,latitudinalibus,S£ tranfuerfalibus* Alligatur autem matrix fpinae dorfi fortiter pofterius, bC duabus coxis* Similiter eius ligamenta defeen dunt ad genua: a genibus vfq^ ad pedes* Superius autem alligatur diaphragmati, cuius ligamenta afeendunt vfq3 ad mammillas bC oculos* Sub iftis autem additamentis extra ex vtraq3 parte inferius prope os matricis ponutur duo ianitores, quafi duo oua,f*tefticuli, qui fcilicetaliquatulum runt latiores,q,* tefticuii maris, qui aliquantulum funt oblongi:llli latiores propter humiditatem defeendentem:ifti oblongi,pp caliditatem* Creauit autem natura ifta gemina,vt in eis eflet locus digeftionis ipfius fpermatis,ad hoc vt ex lpfo eftet materia corporis humani. Sunt autem vafa feni maria antecedentia, bCconfequetia, quibus defertur fperma vel materia fpermatis* Vafa autem antecedentia funt q undam venae, quae prodeunt a cerebro vfčp ad tefticulos, & deferunt fangui-nern dealbatum,qui erat ad nutrimentum cerebri,ad ipfos tefticulos,qui mediante fua virtute at-! tradliua talem fanguinem attrahunt ad nutrimentum :refiduum autem illius nutrimenti a tefticti lis tranfmittit per feminaria vafa confequentia in lpia virga virili,2<- per illä in matrice ad generationem foetus* Cuius quidem fpermatis in homine ftridtus eft meatus 8C tortuofus, 8C longus, vtH fubtdieiur 6. habiliter per longum tempus: in muliere non eft ita neceflarium vt fubtilietur, qtiia eius fperma debet craffius effe bC humidius, qj fperma viri, maxime ab ifto agente patiens* Propter hoc breuior eft tranfitus a tefticulis mulieris in matrice: ftatim*n*fubintrat matrice fub inferiori ore a latere matricis ex vtraq^ parte illius,non p illud os: vnde non coniungit cu fpermate maris anteq vtritdcp fperma perueniat in matrice* Sub interiore autem ore matriris,illius iacet os aliud f»veficam,quod fubintrat collum matricis, b£ ita exit vrina f m eandem viam,per quam intrat fperma* Conueniut aut fpermata maris bč mulieris in matrice ita, q? fperma maris agit in fperma m ulieris : fperma autem maris naturaliter intendit imprimere formam eius,a quo decidit,bC fper-nia mulieris intendit fufeipere Jllud autem facit fperma viri in fpermate mulieris, vt dicunt ali) in languine menftruo,quod facit fermentum in pafta,f ebullitionem.Et Gal*vult,q> vtrunq3 agat in rei.'quum,&v patiatur a rehquo.In principio.n*admifcentur fpermata, 8£ fit fpuma in eis mediante v entolitate eleuante ampullas* In ipfis*n.funt tres fpus,f*naturalis, fpiritualis, bC vitalis, qui monent matei ia quolibet genere motus: quorum quilibet intendit ad generationem propriae caufae materialis, f* fpiritus vitalis ad generationem cordis, fpiritus naturalis ad generationem hepatis* sx. animalis ad generationem cerebri* Subintrante ergo in profundum fpermatis ventofitate* adione A ačftone triumripirituu in medio nafcitur veficula quxdä: fuperius autprope' alia veficula: a'latere iuxta inferiore aha, x prima veficula formatur ipium cor: ex fecunda fuperius pofita cerebrum * ex tertia hepar* 1 amen maxima eft diflenlio inter auctores de ordine formationis» Hippo.n.in Übrode natura toetus voluit^ cerebrum eifet primum in creatione, vt patet ex fenfu, quia in ouo primo apparet caput pulli. liaac videtur eonfentire,quia comparat homine arbori inuerfx 68 cerebrum radia arbori^» Ali] volunt q, hepar primu fit in creatione,quia illud membrum cuius ope ratio primo eitneceiiaria,primo debet creari: fin minus, inordinate procederetur» Et ifta ratione dicit Arift.q? cor primo creatur,quia eius operatio primo eft neceffaria, 68 ideo primo debet creari. non»n»poftet nutriri nifi primo vel pi ius fieret vita : vnde cum operatio vitalis primo iit in cor de, primo ci eatur cor» In iftis tribus membris, artifice natura petente exteriores partes, exterius terminatur vehicuiu,quo median te alligatur fcetus vni partium capitum mamillarum, per cuius vehiculi inferiorem meatum tranfmittitur de puro fanguine menftruo matris, vel alio,per quem membra, qux prius erant alba, rubificantur»Illud aute vehiculualligat fcetu matrici; 88 cum illud/ vehiculum pofterius fit in conceptione,alijs tamen prius eft in perfenon»n.fumcit ci, quod ti anmut titur a matrice: tertia caufa eft anguftia inlpiradi,56 expirandi,88 paucitas aeris,qui quidem nimis calidus attrahitur. In matrice ergo tempore partus puer conuertit fe ad exitum, 1. caput infenus, 86 extremitates fuperius. Hic naturalis ordo eft in exeundo, vt praecedat caput, 88 fequantur extera membra: caput.n.ex fua craffirix 88 grauitate facit locum exteris membris graahoribus.Qn Spurrft G» Ut) vero vero praecedant pedes,timendam eft ne brachia frangantur: qn precedit vnus pertimendum eft E de alio:idem dico de caxeris membris. Rumpuntur.n. cotylidones^ exit fanguis cu aquoiitate, qui retetus inter pelliculas mollificat,&: perfundit matricem. Matrix autem poli tantam dilatatio nem cito redit ad propriam vel priftinam conilručtionem,&: hoc nimia operatione natura De *Andtomid Genitali'S Virg&. HAbetautem virga virilis compofitionem iigamentalem.Coponitqr.n.excrafifis venis, ner uis,& arterrjs, vt recipiat multu intra fe de fpiritu dC ventofitate,qiiae faciut ipfam inflari dC erigi,quando opus fuerit,QC per ipfam deportari materiam fementalem. Longitudinem naturale habet inter fex,SC noue digitos,vt polfit attingere ad locu fibi delimatum in profectione Iperma tis. Item het duos meatus, vnum in quo defertur fperma a' tclliculis, aliud in quo defertur vrina a vefica, qui tn duo meatus conueniunt tadem in vnum meatum. In ipfa.n.virga lic accidit,llcut in collo matricis: quia per alium meatum exit vrina, &C per alium meatum intrat fperma viri, th ipfi duo conueniunt in ipfo collo, 8C fit meatus vnus. Veniunt autem nerui ad eius compofitione ab inferiori parte fpinalis medullg; veniunt et quadam ligamenta a pubis olfibus. Virga habet duo paria mufculorum, vnum par longitudinalnim dč protenforum, quibus erigit dC extenditur: ČC aliud par habet mufculorum traniuerforum,quibus mediantibus erigitur. Quare fi vnus mufeu- F Iorum ipafmetur, tunc declinat verfus vnum latus:fi alter,verfus alterum declinatrii neuter,diri-gitur. Illis etiam mediantibus poftiniedlionem fpermatis retrahitur ad priorem menfuram. De lAnatomia Cordis. ("'I Rcauit Deus cor ex carne craffa forti 5C dura, vt elfet longinquum a laefionibus, necp nimis velox neq3 nimis tardum elfet ad motum,neqs nimis paruum propter multum aerem SC fan guinem quem recipit. Figura autem eius ell pineata, quia latum aliquantulum in rotudum eft in parte vna: & hoc vt locum haberent amplum venae 5C arteria: exeuntes dC fubintrantes in ilia par te.Et in alia fua extremitate punčlale het acume, vt in vna fua parte contingeret oifa collaru, quibus vicinatur,ne luderetur ab ipfis. Et pineatam het figura,QC rotunda,quia nulla figura melius,q illa, coniungit punčtum cum fuperficie, cum a punčlo per crefcetes circulos gradatim perueniat ad vltimam luperficiem. Inuoluitur aut cor in quodam forti paniculo adfui defenfionem, qui ca-pfula cord/s appellatur: inter quem 6C ipfum cor,tm vacat lpatium,quod fufficit ad plurima cordis dilatationem,neex coftricftioneinducatfuffocationem in ipfo. Colligafautem cordi in tribus locis,fin pundali extremitate, vbi magis ell chartilaginofa, propter defenfionem illius partis a duritie ollium vicinorum: in duabus auriculis fimiliter. Qu£ quidem auriculae apparent extra, G quafi duo additamenta carniu, per quaru Inferiore fubintrat vena deportans fanguinem ab hepa te ad nutrimetum cordis,£f ad generationem fpuum,Öc fanguinis vitalis: Superiorem aut auricix lam fubintrat cana pulmonis deportans aerem ad temperationem caloris inatriÖL italeuioris, f.ae ris, meatus ell fuperior. Cor autem habet tres diftinčiiones,fiue folliculos, ad modum quamdam burfarum: in quarum parte luprema recipitur aer: in infima, recipit fanguis:in media, quaefouea appellatur,fit aeris &C fanguinis commiftio,& fpirituum generatio. Vnde ille locus 111 corde dici-turminera fpirituum. Componitur autem cor cx oibus generibus filorum, f. longitudinalibus, quibas attrahit:latitudinalibus,quibus expellit: ÄTtranfuerfis vtrorumcp,quibus retinet. Vergit autem cor verfus finillrum aliquantulum,vt det locum hepati pofito in dextra parte,ne duo tam calida membra in vna parte corporis ponantur corpus calefacientia. Sunt autem duo fubintran-tia cor, vena concaua defer ens fanguinem ad nutrimentum cordis, &C generationem fpirituum: canna pulmonis deferens aerem ,vt ex ipfo ÖC aere generetur fpiritus. Duo egrediuntur, ficut ell vena arterialis,vel arteria venalis,qute fic appellatur,quia media ell inter venam dC arteria,quaz deferunt fanguinem calidum QC fubtilem ad nutrimentum pulmonis. Et propter hoc dicut quidam, q> pulmo calidam bi ficcam habet complexionem, quia nutritur calido bC ficco fanguine, f. H cholerico: tamen ex accidenti frigidus eil &C humidus,vnde dicitur proprium vas phlegmaus:hu mor enim dillillat a cerebro ad pulmonem, quafi pluuia, vnde ex accidenti abundat in eo phlegmatica humiditas. Illa autem vena vnä tantum habet tunicam,cum omnes alite ad minus duas ha beant: & hanc mollem habet, ÖC hoc multiplici ratione. Vna ratio eft, quia intrat fubftantiä pulmonis, qua: tenera ell ÖC mollis; bC fi vena elfet cralfa 8C dura,de facili polfet liccari, dC fufapere rimam Sl fixuram, Qč pulmo per ipfam. Alia ratio ell, quia mollis eft, vt fequatur motum pulmonis : quod non faceret fi elfet dura: ÖC ell ad modum iunci in aqua, qui ex fua mollitie ÖC flexibili-tate fequitur motum aquae. Alia ratio ell, quia vena non procedit per longam viam,immo tantum per fubftantiam pulmonis: vnde iacet fuper pulmonem ficut fuper culcitram: vnde, fi fanguis venam impleat, cum non habeat durum 6C refillens,non laedetur ex percufifione. Alia vena egredies ä corde ell illa,quae dicitur aorta, qua: defert fanguinem vitalem per totum corpus: & ha betduas tunicas,interiorem dura,St exteriore molle: Duram propter fubtiliorem (anguine&pe netrante, ne ille extra reludaret: defert.n.fanguinem pulfatile illa: Exteriorem habet molle, qa 11 haberet eam dura, cu ille fanguis pulfatilis impleret illam interiorem, dC ipla exterior ex eius duri tia repercuteretur, & laederet tunc: & propter hoc exterior mollis eft, vt receptio idus fiue pulfus A fit tan$ in motfh llamificat autem ifla per totum corpirs: & eius rami interius fuperiacent veniš quietiSjVttanq; volubile omo fuftentet ab illisimerius vero iuxtafoperficie corporis fupponun tur eis,vnde habeant ea quaft fcuta & tegmeta. Et difcernttur tile fanguis pulfatffi« qui vitalis eft ab ipfo qm nutrimen tahs eft.quomam hic faluando exit interpolate, alius continue & quiete ’ De lAmtomid. Pulmonis. 1 V^il ^is^ilatatfonibus 3C coftr idionibus & quietibus mtermedijs: cuius calor ex- cellens,fignum eft audaax , fupexcellens vero fignum eft manix,Non,n,magnitudo cordis caula eft audacix, neqj paruitas eft caufa timiditatis,qm lepus &Č ceruus magnu cor habent fm me ftirale abi proportionem, cumtimidi fint: quadam fimiliter animalia paruum habent cor, fed calidum A pp hoc audacia funt, ficutferpens thirus, muftela &c, Et qm cordineceffaria fuitcotinua aeris attractio,vt in animalibus ambulabilibus: neqj potuit attrahi ab extrinfeco, tum pp loquela 6C vociferationem liue cantum, tum propter corruptione aeris exterius: neceffarium fuit vt effet aliquod vas receptaculum aeris attradi interius, vt aer referuaref ad tempus, 8C redificaret afuis nociuis qualitatibus: quod quide vas pulmo vocatur, Eft igitur pulmo caro tenera & rara vt recipiat aerem in magna quantitate, Vnde animalia, qua! magnum habent pulmonem ÖC valde ra-B rum,multum morantur fub aqua:que paruu,parum morantur; hec.n.frequenter infpirat dC expi rant,alia vero rarius. Habet aut pulmo magnam quandam cannam,que fuperius terminat ad epi-glottidem,per quam attrahitur aer: que quidem canna ramificat & difpergitur per multafubftan fiam pulmonis,Et iterum ex oppofita eius parte eft canna, quae fubintrat cor defeendendo. Non aut mouet pulmo per fe dC fuo proprio motu,fed potius motu dilatationis in infpiratione,&: con-ftridionis in refpiratione: qui quidem motus a corde funt,qm in fui compofitione pulmo no ha- duvacc bet neruum,a quo eft motus cois membro animalis. Exterius autem inuoluit quadam pellicula,q fit ex neruo dilatato circa ipfum: & ex ifta pellicula totum fenfum habet in fe. Et eft pulmo in illa comparatione ad alia ambulantia,in qua funt branchiae pifeium ad ipfos pifces. Habet aut pulmo quinqa diftindiones,pelliculas fitres ex vna fua parte,&C duas ex altera: duas maiores,ÖC tres mino res: vt fi forte ledatur in vna vel duabus fuis partibus, faluetur in alijs: qih fi eflet cotinuatio in fua parte,laefio vnius partis per continuationem totale membru laederet. Habet aut pulmo diftindio-nes duas maximas,& quinq? fubdiftindiones paruas,quas pelliculas nuncupamus, vt fi forte vna earum laedatur,dC impediatur a fuo efliedu dC adione, altera fuppleat, neque ceifet ab officio fuo. Tres autem illarum pellicularum magis vergunt verfus dextram: quarum vna non mouetur ft-G cut exterae,fed tantum ad hoc eft vt per eam tranfeat vena concaua,quae ab hepate dirigitur ad ipfum cor: 5C illa vena eft quaft ledus in quo iacet. Dux vero pelliculx magis vergunt verfus fini-ftrurn: cuius didionis hec eft ratio,quia tres pelliculx a dextris funt, vt vna illarum fit vicinior ve-nx concaux, quam veftit: alia ratio eft, vt exeuntes ex xquo duo panniculi ex parte cordis, cum ipfo corde teneant finiftram partem pectoris. Et tres pellicule ex parte hepatis tenebunt dextram partem pedoris ex xquo, ne aliqua pars pedoris relinquatur vacua magis cj? alia,Tibia aute pul-moniSjinftar ftipitis habentis multas radices ramificatur fm fubftantiam pulmonis: qui quide rami per totum pulmonem diffundunt ita, q> eorum capita fiue orificia extrinfece funt aperta, neq$ aliquo tpe clauduntur,fed fugunt continue ÖC attrahunt fuperfluitates pedoralium, deicendetes a capite ad loca inferiora pedoris.Neq folum per illos ramos cannx pulmonis attrahutur fuper-fluitates cordis, fed etiam fuperfluitates a' capite defeendentes, Eft autem pellicula quxdä diuides fuos thoraces a fe inuicem, tranfiens per maiorem diuifionem puhnonis,quafi diftingues eum in duas medietates,alligatas cu fpinisdorfi pofterius, anterius vero pedornCuius caufa finalis prohibet,ne tranfeat aliquod lxfiuum ab vno thorace ad alium, fi lxdatur vel patiatur prius, qj alius. Canna aut pulmonis fuperius componitur ex anulis quibufdam perfedis,inferius autem ex anu Diis imperfedis:quanto enim magis afcendic canna,tanto perfediores funt circuli,ita q in afcenfu decrefcunt, donec perueniat ad perfedi onem,Gibbofitas aut ipforum anulorum vergit exterius, &Č efficit gutturis tumorem: verfus aut interiorem partem vbi deficiunt circuli, eft quxdam pellicula fortis dC fpifta,qu£ fupplet o fficium circulorum, Qn autem cibus recipitur in gulam,illa pellicula cedit ipll,6f refleditur interius hora deglutitionis,ne impediat illam,ficut impediret, fi elTet chartilago interius,ficut exterius. Superioris autem partis illius cannx, ČC exterioris illius,duplex eft iuuamentum: vnum, vt infpiratio dC expiratio fiat per ipfum: aliud,vt fit primum inftrumen-tum formationis vocis,et ita fiat inftrumentu virtutis voluntarie mobilis, Et eft f im ile de pellicula cooperiente cerebrum,cuius duplex eft iuuamentum: vnum, vt coniungat venas 3C neruos & ar ferias exeuntes a cerebro: aliud vt regat ÖC inuoluat cerebrum,ne lxdatur dC diffipetur,cum fit tenera* fubftantix. Expiratur ergo fuperfluitas aerea, que perueniens ad guttur, format voce. Na- • tura ergo format fibi fuperfluitates, ÖC adaptat ad quxdam fua iuuamenta, ftfquamas in pifeibus, dC pilos in corpore. Componitur autem guttur ex tribus fruftulis ad formandam vocem fm plu res fuas diffcrentias,f gracilem,craffam,£f ita de alijs: quonia ad diuerfos motus dC cotrarios alicuius membri, neceflaria funt plura fruftula alicuius membri: ficut patet in digitis, qui ad varios motus aptanturiquorum primum fruftulum eft quedam chartilago compoiita ad modum aliaru cannarum / cannarum ambarum* Ipfius circulus eft imperfedus, ad modum peltae, cuius gibbofitas extra ap-E paret in gutture: eius vero defetfus eft verfus gula:vnde chartilago peltalis vocat* Cuius quodä modo fupplet defecftum quedam chartilago fuppofitaifti mferius^limilitercirculu faciens imper-fedum: fed cötrario modo fe habet peltali,quia eius gibbofitas interius eft verfus gulam,defedus vero exterius verfus guttur eft* Et ita fe habet haec chartilago,qi oritur feu collocat fuper inferiore chartilagmem: cuius opus effndimpediat degIutitionem,qn gula dilatatur verfus ipfam* Haec au tem chartilago cymbalavis, 8c coopertoria vocat* Et eft alia chartilago, quae appellat nomen non habes,cu modo collocet verfus partem exteriore,modo verfus interiore, qh opus fuerit: quia eius iiiuamentum eft,vt qh deglutitur cibus in gulä, interim tegat os tracheae: ÖC iterum cum formetur vox in gutture,interim tegat os gulae* Si aut accidat, <$ loquatur deglutiens aliquid, remouetur id operculum,& aperitur os tracheae: ÖC quando fubintrat mica panis per tracheam, tunc natura per fortem tufiim conatur expellere illam* Chartilago autem nomen non habens, duo habet addita-menta,hac illa quaefubintrant illud cooperculum,fiue cymbalarem chartilagmem,& tenet ipfam in debito loco QC pofitione* In formatione autem vocis,quanto magis eleuatur peltalis & cymba-laris,tanto magis gracilefcit vox,& trachea arteria tanto magis elongatur BC ardatur: quando vero illse chartilagines deprimuntur, vox craflefcit,& trachea dilatatur intus magis. p De ^4natomia Diaphragmatis. Diaphragma eft quaedam pellicula diuidens regione vitalium a regione nutritiuorum: vnde dicit diaphragma,quafi duo frangens* Cuius compofitio eft ex neruis et ligamentis* Habet aut illud iuuamentum, f*vt fit primum principium motus infpirationis, dC expirationis:motu*n* diaphragmatis mouef pulmo: pulmo aut non mouet ex fe, vel per fe,cu non habeat neruum in fe* Alligat aut diaphragma fpinae dorfi retro, dC anterius pedori.Et annexum eft circuquaq? corpus corpori p circuitum,per mufculos aut habet motum circulare. Cum aut motus dilatationis in cir-culo, a medio piindo incipiat, determinetur in extremitatibus :dC motus coftridionismcipiat ab extremitatibus, dC terminetur in medio: necefle fuit vt principium motus diaphragmatis effet in medio illius* Defcendit ergo a fexto pari neruorum quidam neruus direde dC perpendiculariter per mediu pundum ipfius diaphragmatis,praeftans & fenfum dC motum, qui poftea ramificaf,6d diffunditur per totum diaphragma.Praeterea veniunt alij duo nerui a quinto dC quarto pari neruorum ab lpfa fpinali medulla dC fpondylis, ferentes prardido neruo principium: qui quidem vt adhaereat veftitur carne,vt in fuo defedu fubintret pelliculam illam, quae eft diuidens duos thoraces, facientes duasdiftindiones pedoris: dC quodam modo veftitur, dC adhaeret, donecperueniat G ad diaphragma* Contingit autem q> diaphragma quandoq3 apoftematur,& impeditur a fuo motu : dC tunc iuuatur a quibufdam mufculis lateraliter ei venientibus, qui funt 84 teftante Galeno : dC etiam iuuatur a fohjs narium per vehementem infpirationem,& expirationem* Dc ^4natomia Cerebri. ET cerebrum diuiditur in tres fubftantias,in velarem,medullarem,dC ventres plenos fpirituu, qui funt principia neruoium a cerebro orientium* Cerebrum aut eft frigidum,& h umidum* Frigidum vero, ne inflammetur vapore fumorum afeendentium a ftomacho: dC ne inflammetur motu neruorum fenfibilium,vel per operationes fenfibiles, vt imaginationes dC cogitationes: dC vt temperet fua frigiditate fpiritus vitales calidos afeendentes* Molle 6C humidum eft, vt de facili fiifcipiat impreffiones fenfibiles: dC vt poffit efle nutrimetum neruorum, qui a principio fuo mol les funt,dC gradatim dC fucceffiue indurantur.Item leues funt nerui,rari,dC ftexuofi: leues,vt fufei-piant fpiritus rari, vt praeftent ei facilem motum, 3C diredum, dc velocem: ftexuofi, vt deleruiant membris ad regendum fe faciliter verfus quamlibet partem* Item cerebrum in anteriori fua parte eft mollius dC h umidius,propter neruos fenfibiles inde orientes,qui molliores habent efte,cp nerui motiui*In pofteriori fua parte durius eft,propter neruos motiuos inde orientes,qui duriores ha H bent efle,c£3 nerui fenfibiles: dC propter illam parte,in qua eft thefaurus memoriae dC repofitio formarum* Cerebrum aute fecundum latitudinem diuifum eft in duas partes,vt hoc membra vnum, fit ficut ÖC caetera membra bina,vt fi forte laedatur vna eius pars,altera feruetur illefa.Defcendit au tem pofterior pars cerebri cum fuis velaminibus in concauitatem fpinae, dCex illa parte oriuntur nerui,ex vtracp parte lateraliter atep ad ambas partes corporis vicinas tendunt* De ^inatomia Neruorum a Spinali medulla orientium. A Spinali medulla xxx paria neruorum oriuntur,3C vnus neruus, qui caret parfQuorum vij a fpondylis colli oriuntur* Alia vero vtj a fuperiorum coftarum fpodylis oriuntur, quae in redi tudine pedoris fi ta funt* Alia vero quinq3,que funt poft ipfa,ab inferioribus ctoftaru fpondylis nafcuntur.Oriunt ÖC alia quincp a quinq3 fpondilis renum.Ab ofle vero,quod renibus fupponit, oriuntur alia tria.Poft quae alia tria ab oife caudae nafcuntur* A caudg autem fummitate neruus ca rens pari orit* Primi paris egreflio eft a duobus fpondyli primi foraminibus, quod in capitis fo-lum mufculos fpargitur: QC eft paruum, dc minutum, quoniam melius videtur, cum locus, a quo egredif fit anguftus* Par fecundum a foramine, quod eft inter primum fpondylum dC fecundum, oritur, cuius maior pars tranfuerfa ad cutem capitis afcedit, dans ei motum*Etquod primum minus facit in duo diuiditur ex vtraq3 parte: quarum vna mufculis qui maxillas mouent tranfmittitur, & eft qn mufculis mifčct temporum, Sc cum mufculis aurium in. beftijs, 3č qnqj in hominibus: alia ve-ro pars lpfiusper tnuiculos difpergit,quiinter vtrafq^ locant (capulas* Par vero quartum inter ter tium dC quartum fpondylum exoritur,& partitur in duo ficut praecedens, fed pars ipfius afcendes eft parua*Et quidam dixerunt iam, q> ab ea penetrant rami Ocut aranea tela extenfa fuper venam, donec ad diaphragma perueniat,fep>arans fuper duo latera diaphragmatis,et pecffus in duo media. partiendo incedens: fed eius pars minor ad fuperiora refkditur, Qc in fundo mufculorum profun, dat,donec ad fuprema vadat,& mufculis mandat ramos,qui inter caput dC collum funt coes: Qc di xerunt quida q> ab eo ad dorfum defcendit ramus* Quintum vero par inter quartum Qc quintum egreffunyn tres diuiditur partes: & eft vnus ramus,dC eft minor pars, peruenies ad mufcuIos,qui caput anterius peruertunt,Sc ad alios mufculos qui capiti funt coes dC collo: & alter ramus ad mufculos fcapularum dirigitur,Sc mifcetur,et ad medium penetrat diaphragmatis* Par vero fextum, feptimü,& ödauum, ab altjs fm ordinem egreditur foraminibus: fed očtaui egreffio eft a' forami-JB ne coi inter finem fpondylorum colli dC primum fpondylum dorfuEt eorum rami vehementi mi fcent miftura:£m plurimu eius ad fcapulae peruenit fuperftcie:& pars eius maior, quae eft ex quar to3dC minori parte, quae eft ex tertio,peruenit ad diaphragma: & plurimum feptimum peruenit in adiutortum: licet fint quida qui ex ipfis ramis ad mufculos capitis dC colli 8C dorfi cu ramis quinti ' affociati vadant ad diaphragma: (ed tn ille,qui eft ex quinto,ad partem manus tendit,ÖC non tranat fcapulam* Sexti vero paris quida ad mufculos fcapularu dirigunt, dC ah) mouent adiutoriu, ali) vero a' fuperioribus partibus dant fenfum adiutorio,alij mouent brachium, alrj per cutem adiuto-rij. Septimi vero paris quidam mandant mufculis qui funt in adiutorio, qui fpargutur dantes eis fenfum* Ocflaui vero paris partes quedam per cute hanc quide partiunt,dantes ei fcnfum, ali) vero ad mufculos brachrj tendunt motum manibus preftantes* Primum autem par ex paribus me-brorum pedoris,egreditur inter primum &C fm fpondylum pedoris,quod in duas diuiditur partes :qute autem maior eft,in omnibus mufculis fpargitur coftarum,^ in mufculis dorfi fuper primas coftas extenfum procedit,^ odauo neruorum colli obuiat,& fimiliter ad manus proreditur, donec ad digitos & palmam perueniat QC manum,& fegregatur per eam, das ei motu vel fenfum* Par vero £m,a foramine egreditur,quod pr^didum feqmt foramen, cuius pars ad adiutori) tendit C fuperficiem, das ei fenfum:QC ipfius refiduum cum altjs partibus q remanferunt, aggregantur, QC ad mufculos fcapulae qui fuper eam pofiti funt afcendunt, ipfius mouentes iunduram: dC ad mufculos perueniunt dorfi,qui ex iftis neruis fpondylorum pedoris oriatur* Et ramus,qui ad fcapulam non protenditur,ad mufculos dorfi vadi t,& ad mufculos qui funt inter coftas primas in pofte rioribus pedoris pofitas* Qui vero exfpondylis fecundarum nafcuntur coftaru,ad mufculos veniunt,qui funt inter coftas QC ramos, cum iftoru neruorum ramis: praeterea a' ramis neruoru arte-tix-dC venae aperte currunt,QC fpinalem medullam ingrediunt per loca vndeipli egrediunf* Nerui cxeutes a duobus fpondylis pedoris in hoc coicant,q? pars eorum ad mufculos dorii peruenit* QC pars ad mufculos ventris, 5C ad mufculos qui funt in dorfo prefli: tertia autem fuperior cu neruis mifcet,qui a cerebro funt defcendentes,& non alia. Et duo paria inferiora ad partes cruru mul tos tranfmittut ramos,cum quibus ramus tertie partis,6c ramus nerui primi,offibus alchatim mi-fcent*Sediffi duo rami coxenon pertranfeutiunduram,fed inipiius fparguntmufculis,SC itaeos pertranfeunt incedendo ad crura* Neruorum autem crurum St pedum forma, a ne i uis ni anu u bC pedum feparatur in eo,q? non i unguntur,inclinant fubmerfi ad cerebrum* Non eii aine forma continuitatis adiutori j cum ftapula,ficut forma continui tatis femoris cum coxa,neq^ exti emitates I) cum origine fuorum neruorum* Et ifti quidem nerui ex parte cruris, diuerfis tenciunt modis * funt enim ex eis qui occultantur,funt qui manifeftantur,funt qui fubmerguntur fub mufculis cooper-ti*Et quia mufculi qui ex parte femoris oriuntur, neruos ad vtrofqs pedes non habuei unt a pone rioribus partibus»,neq^ ab occulto femorum,propterea ibi mufculi multi & venae fadae uer «Dt,vt pars neruorum quae eft in pedine,curreret SS penetraret in foi amen, quod ad telticu os e ce it, donec ad mufculos vadat femoris, 3C defcendatad mufculos poplitis* Pi imum autem par ex nei-uis fequentium fpondylorum commifcetur cum neruis antecedentibus, ficut diximus* ia vei o paria, vnum par, quod ab extremitate oritur caudae, mufculis fparguntur fp mC ens, c lp lus virgae,& mufculo vel icte, <5d matricis, dC in pafcmiculis venti is, Sein partibus dome icis upenori^ bus offis femoris,ÖC in mufculis qui nafcuntur ab oiiibus alchatim* De ^Anatomid Ven& Concani.. _ , . t VEna ventrem habens ad cor, qh venit in reditudinem diaphragmatis, tranfmittit ramos ad ipfum nutriendu: quae poftea, perforat diaphragma: per cuius; foramen venc fubnles ab eis difgregate panniculo,qui pedus in duas diuidit partes,bC cordis capunae,at^ g an u c, q a me cis vocatur mina, continuantur, dC per praedida fparguntur membi a* oi ea v ei o qui am gnusjramus ab eis feparatur, qui vni duarum cordis auricularum, dextrae ci icet, contl^^t^r diuidifin tres partes: quarum maior dextram cordis aurem intrat: fecunda cordis fuperfidem ex- E tenorem Circuit: tertia vero ad inferiora ramos tranfmittitA poftea procedit afcendendo Aretor quet ad furculas A' tranfmittit a fe ramos adnutrmonem oium partium vicinarum interiorum dC. exteriorum*Qn autem ramificat ex vtraqj parte. Se venit in recfti tudine axillarum, ramus quidam mao-nus exterius ab ea egreditA ad locum qui eft in alis axilla protendif,qua bafilica appellatur«. SedSt prior,q relinquit circa furculas, qua’ eft ftipes huius bafilica, in duas diuiditur partes: qua-rum vna ad dextram, altera ad finiftram tedit. Et iterum vtraq3 iftarum fubdiuidit: quarum Vna diuifiojiumero fuperpofitaad manum tedit, dC vocat cephalica: Alia vero diuifio vtrincpinduas diuidit partes: quarum Vna per interiores partes colli afcendit,c{uouftp cranium intret, dC partes membrorum cerebri 3C fixorum panniculorum ibidem irrigat: & in tranfitu eius per collum vfqj ad cerebrum diinduntur ab eo rami ftibtiles,qui membra in collo humečtant: oC hac vena gaudet cholera: Alia vero manifefta afcendit,quoufep per faciem,oculos,caputA nares diuiditur,vt omnia membra nutriat: quae ideo manifefta vocari A vena aut humerali,dum per cubitu tranfit, rami quidam fubtiles feparant,a quibus ea quae in adiutorio exterius manifefta funt,irrigantur*Similiter fub vena axillarum aggregantur rami fubtiles, qui rami adiutorij mufculos nutriunt* Et quan do humeralis vena &Č axi liaris prope cubitfiunCturam veniunt,dua partes ab eis feparantur,vna F, f*ab axillari,alia ab humerali: & coniuncftim afcendut quoufq3 ex eis vna fiat vena, qua: purpurea vocatur*Alia vero humeralis pars protenditur fm diuerfas adiutorij partes, QC fuper arundine altera tranfit A vocatur funis brachij* Axillaris vero pars altera, quae vna eft ex inferioribus partibus brach i],qua: eft in profundo,vfqß adeo protenditUqquoufq? ad caput inferioris arudinis perue niat A fit ex ramis fuis vena vna,quae eft inter medium dC auricularem, quae faluatella appellatu^ Pars aut quae ad corporis inferiora defcendit,fuper fpondylos coftarum tranftpdefcendendocp inferius porrigitur: a qua egrediuntur rami,qui vadunt ad renum fafcias,et fuorum panniculorum, Se ad membra qua: ex eis difponuntur, ČC ea nutriunt* A qua poftea duo rami magni feparantur, qui renum intrant cocauitates: poft quos reperiuntur duo alij, qui ad tefticulos vadut* Deinceps ab eodem in rečftcudinem cuiuiq^ fpondyli duo alrj feparantur, qui ad vtraq? procedentes mebra, que circa ipfa funt, vel que funt occulta vt vulua vefica,vel manifefta ficut venter ilia,hume(ftant: qua’ quando ad vltimum venerit fpondylum, in duas feparatur: quarum vna ad dextrum pedem, &C alia ad finiftrum vadit* Et ab his fegregantur partes qua femorum mufculos nutriut; quarum quadam funt occulta, d quibus occulti nutriuntur mufculi: quadam manifefta, qua manifeftos humecftant mufculos*Qua iterum quando peruenerit ad genu, in tres diuiditur partes: quarum G \£na per molam tranfit,cuius rami,omnes cruris mufculos nutriunt,qui interius ÖC exterius inue niuntur: Alia vero ad partem cruris domefticam tendit: qua fimiliter occultatur vfq3 adeo taliter, donec partem fuper malleolum interiorem operire incipiat A tunc ex ea, qua faphena vocatur, fit vena: Pars vero tertia ad partem cruris fylueftrem tendit,que fimiliter occultatur,quoufque ad malleolum veniat exteriorem,que dicitur ifchiadica* Ab vtraq3 autem iftarum,quando ad pedem peruemunt,feparantur partes qua per pedem fpargutur: quarum illa qua in partibus digitorum funt A ß ab eo reperian tur, vena ifchiadica funt partes* De *Anatomia Venatam Manus. VEng aut manus, qu£ phlebotomanf,funt quinqj: nigra fiue purpurea,bafilica,funis brachij, ÖC axillaris,qua eft ramus bafiheaA fceilem A cephalica,qua omnibus maior eft* Bafilica vero magni timoris eft propterea,q> arteria cadi t fub ea A neruus &C mufculus et fub ea cadunt*In bafilica quocp phlebotomanda quanto plus ad brachium defcenderis,erit fanius*Propterea fcien-du,q> bafilica axillaris dC cephalica fup iunčlura phlebotomia appropriant, & non fub ea, neqj in ea,vt fanguis bene faiiat ,A fit fecuritas a nocumentis neruoru dC arteriam* Cephalica vero quod eft-ex collo fupra ipfum partim A partim fub ipfo euacuatA terminum partis hepatis non ptran H fit,neqa hypochondriorum* Balllica vero euacuat partes pečtorisA quod eft a parte ventris inferius* Nigra vero iudiciu inter cephalicam ÖC bafilicam mediu eft. Funis vero brachij fimilis eft ce phalica* Sceile fiue faluatella quidem,qua in dextra,doloribus hepatis confert A qua in finiftra, doloribus fplenis A q> fanguis phlebotomia dimittatur donec per fe reftringit: manus quoq3 illius qui phlebotomat,in aqua calida ponitur, ne cito fanguis rcftringat* Sed arteria manus q phle botomat, eft arteria qua inter pollicem Sč indicem exiftit*Eius iuuametum in antiquis doloribus hepatis &C diaphragmatis eft mirabile*Galenus hoc viditfomniansA expertus eft poftea* Et ex venis pedum,qua phlebotomant, vna eft ifchiadica A eft a parte fylueftri calcanei: eft alia fub eo, aut fupra ipfum*Et ligatur in fafcia A inuoluit quod eft fupra ipfum in fummitate coxa vfque adi calcaneu fortiter: et melius quidem eft vtbalneet ante*Et fi ipfa fuerit occulta, aliquis fuoru phlebotomet ramorum,qui inter minimu 3C fecundum exiftit* Et iuuamentum phlebotomia ifchiadica magnum eft in dolore iichij A podagraA in-variceAelephantiafi. Et faphena,que eft ver fus inferiorem partem pedis, manifeftiorcft quam ifchiadica, qua phlebotomatur ad euacuatio-nem Enguinis exmembrisfub hepate Avtfanguisafuperioribus adinferiora declinet:quare nienftrua prouocatA hamorrhoidum orificia aperit* Et fuper calcaneum retro eft vena, qua eft faphena 'A laplienac ranitiSj&T opera tui quantum tpfa« i:t ad fummum phlebotomia venarum pedum coferc agritudinibus,que fiunt ex materiebus ad caput declinantibus, 8C aegritudinibus matricis: et magis debilitatjfp phlebotomia venarum manus. In venis capitis q phlcbotömant,quedä funt quie tae,quaedam pulfatiles. Quieta funt vena frontis,que inter duo exiftit fupercilia:cuius piileboto-mia conkxt grauitati capitis,&: proprie illi quae eft in pofteriori parte, 8C grauitati ocuioru, Qc dolori capitis. Super cornu capitis phlebotomat pp hemicraniam,^: vlcera capitis. Et dua vene teporum,qua flexuofae incedunt: ÖC dux vena,que funt in angulis ocuioru lachrymalibus: non apparent multu, nili pp conftricftionem fuffocanteJEt in ipfis non eil profundandus phlebotomus, qm forte fierent fiftule:& no egredit fanguis nifi paucus. luuamentum phlebotomie haru exiftit in dolore capitis,^ hemicrania,^: oph thalmia antiqua,& lachrymis,& panno,et fcabie palpebrarum,et nytffalopibus. Et funt tres veng, quarum locus eft poft iocu,vbi extremitas auris tangit,qn peruenit ad capillos. Et vna eam eft magis manifefta, q phlebotomat in principio aqua,& qn caput ftomachi fumum recipit: 6C poft h oc cofert vlceribus crura,& colli,et pofteriorum capitis. Et ex iftis funt dua iugulares: ÖC minuunt in principio lepre,SC fortis angina,& anguftatione anhe-!itus,&: in afthmate acuto,& in raucedine vocis,&in apoftemate pulmonis,& in fpirandi difficul B tate,qua ex multo fanguine fit calido,&: agritudinibus fplenis ÖÜateru. Modus ligandi eas eft, q> oportet trahere caput ad contrariu partis phlebotomia,vt vena extendatur ficut chorda. Et ex eis funt vena labiorum,f.quatuor: fuper vnuquodq3 exiftit par: que conferunt vlceribus oris,&: pullulis,& doloribus gingiuarum,&: earum apoftematibus,8C eam laxitati, dC vlceribus, dC fiftulis,6C fciffuris,qua funt in eis. Et ex eis eft vena,quy eft fub lingua: dC pp grauitatem lingua, qua eft ex fanguine,minuit. Et ex eis eft vena,<2d eft inter mentu &Č labiu inferius,quae phlebotomat pn oris foetorem. Et ex eis eft vena furcula, qua phlebotomat in mordicationibus oris ftomachi. Et ex venis,qua phlebotomantur in corpore,funt dua vena fupra ventrem, quarum vna fupra hepar, altera fupra fplene: 6C phlebotomatur dextra in hydrope,& finiftra in agritudinibus fplenis. Ex arterijs vero qua funt in capi te,eft arteria temporis,qua quandocp phlebotomatur, quandoq^ in-ciditur,quandoq3 extrahitur,quandoq^ aduritur :bC hoc fit, vt rheumatifmi fubtiles conftringant, qui ad oculos defeendunt. Et dua arteria,qua funt poft aures,qua phlebotomantur propter fpe-cies Ophthalmiae,& principium aquae,& pannos, Qc nydalopas, QC antiquum dolorenvhepatis.In earum tamen phlebotomia femper exiftit timor,&: tardatur confolidatio. De ^Anatomici Membrorum Confimilium. iC /^XMnis operatio ab anima procedens,vt melius in adtum procedat,in corporibus noftris per-\Jficitur. Inftrumetorum autem corporalium alia funt fimplicia,alia copofita. Simplicia funt, quarum quamcunque partem fumpferis, fenfibilem communitatem habet cum corpore bC diffinitionem. Compofita vero funtilla, qua non Čfc.Sed quoniam fimplicia funt in compofitis, dC non conuertitur,de his prius dicendum. De oßibus. INter fimplicia primum eft os,quod eft fundamentum totius corporis,et erečtio & fuftentame-tum motus & fenfus. Quadam offa fpecialia habent iuuamenta. Quoddam enim propter fun damentum eft, vt os fpina,fiue offa fpondylorum.Quadam,vt fint fuftentamentum fenfus et mo tus,vt funt offa pedum,dC tibiarum, ÖC crurum.Quoddam ad tuendum, vt os erani), nimirum ad tuendum cerebrum ab extrinleco nocumento.Quoddam ad replendum, vt os quod lupra fpon-dylum excrcfcit quafi additamentum: & hec offa fefamina vel fimemia dicuntur. Huiufmodi offa maxime reperiuntur pifeium, fcilicet qui non habent medullam tranfeuntem per medium fpon-dylorum: quare parum apparent huiufmodi offa in eis. De Chdrtildgme. D Eft autem chartilago membrum mediocre in natura inter os & carnem: eft enim mollior offe, durior carne: dC eft propter hoc in animali,vt fit diuifiuum offis a carne,ne nimis durum cöiungat cum molli immediate.Propterea vero caro qn vulneratur & quaffatur ab extrinfeco, magis laedit ab intrinfeco offe propter fui duritiem. Quedam tamen chartilagines fpecialia habent iuuameta. Vnde quaedam pofita eft in animali, vt fit luuamentum extremitatum buccellarum lngredietium vacuitates alterius olfis,& concauitatum eiufdem: qm inter illa minor laefio eft,q; fi duru fupra du rum fricaretur in motu.Quedam pofita eft in extremitate fcapularum Sc humerorum, vt in h ora perculfionis minor fiat laefio.Quaedam ad defenfaculum nocumenti extrinfecus aduenientis, vt chartilago ante os ftomachi polita quafi enfis protenla.Quaedam eft fulcipiens 5^ retinens mufeu los a remotis partibus venientes, dC dicitur chartilago epiglottalis.Quaedam vtfit fulpenforium carnium inferiorum: quae ponitur in extremitatibus coftarum inferiorum dC perfectarum. De Ncruo. Neruus eft membrum mediocre in duritia,dilatabile dC extenfibile,foIutione continuitatis non de facili recipiens fiue rupturam,fuftentaculum motus dC fenfus ad vniuerla corporis membra. De Chordd. Chorda eft membrum ab extremitatibus mufculi ortum habens, ad. Imuiitudinem chorda *AH intrinfeca arcus eftečla* Quemadmodum enfm chorda arcus mcuruataincarnatur arcus, 5C relaxata relaxat, E ile mufculo relaxato chorda impellitur a mufculo,& relaxatur,quare membrum extenditur: mu-, fculo vero contrado contrahitur 6C chorda,quare membrum mcuruatur* De Ligamento. • Ligamentum eft membrum infenfibile,ortu habens ab extremitate offis: mfenfibile per fe,fen fibileramen per accidens, quoniam per mulculum* Et eft duplicis iuuamenti in corpore; vnu eft, vt ipfo medio Lingatur os cum neruo: aliud eft, vt cum neruo iungatur ad hoc,vr fortis iit,cii iub-tilis ftt in eius ortu,a cerebro fcilicet,vel a fpinali medulla alba: ÖC cum multiplicem fulcipiat dea-fionemineiusproceffu* De Mufculo Tendone. Mufculus eft membrum ex neruis,ligamentis,8C carne,ligamentorum 5C neruorum interftitia replens:compofttum,vtipfotracfro vel dilatato fecundum luas partes,(equaturextefto vel incur-uatio membri median te chorda* Et eft mufculus idem quod lacertus, quali laceratus, ideft diuiftis fecundum diuerfas Lias partes* Tendo autem non eft ligamentum,vt quidam exiftimant, fed eft lde quod chorda* De Arteria, Arteria eft membrum ortum habens a corde,concauum exiftens,vt per eius concauitatem con E currat fpiritus vitalis ad omnes partes corporis* v* De Vena. Vena eft membrum ortum habens ab hepate fecundum Galenum: concauum exiftens, vt per eius concauitatem fanguis nutrimentalis tranfmittatur ad omnes partes corporis. De Panniculo* Panniculus propter multam neceffitatem in corpore creatus eft* Quidam enim continet mem brum in fua forma debita &C pofitione,vt panniculus inuoluens cerebrum,ipfum enim eft molier fimiliter panniculus inuoluens inteftina*Quida eft diuidens nutritiua a (piritualibus, vt diaphrag ma*Quidam eft cooperiens intrinfecam coftarum fuperftciem*Quidam eft fenfificas, dC tales fune qui pulmonis,hepatis,(plenis,renum habentur: vndein profunditate fubftantiae eorum nonfeii-fificatur homo extrinfecus, nifi fecundum duos panniculos.Praeterea renes mediante fuo panni--culo iuipenduntur in fine dorll* De Medulla Oßium. ., Medullam quidam exiftimant eife membrum,cum mihi dubium fit* Mollis eft in fubftatia vn- caua vena vadit ad ipfum, deferendo ei nutrimentum ab hepate: Ergo a fimili cum venae exeat a ftomacho ad hepar, F iimiliter ab inteftinis venae exeant ad hepar, non erit hepar principium venaru, ficut necp cor. Ite contra Galenum fic*Omne quod trahit originem ab aliquo,affimilatur illi: fed vene trahut ab he pate:ergoaffimilanturilli* Contra, ventefrigide8C ficcae complexionisfunt:ergo hepar:quod falfum eft* Item hepar componitur ex venis 8l arterijs: fed componentia praecedunt compofitum in natura: non ergo hepar eft principium illarunv Item omnia membra perforata funt ex venis dC arteriis preter cor:quibus mediantibus exuftlatur calor ad vniuerfa corporis membra, ficut hepar, fplen, renes, tefriculi,ftomachus, pulmo, 5C diaphragma, fimiliter &Č cerebrum: decurrunt enim ve nae ÖC arteriae a corde ad anterius cerebri,ab anteriori ad medium,a' medio ad pcfteriiis, aliqn eius augmento procedcnte, St comprehendente partes corneae,cooperiat non folum iris ipfa, fed St pupilla: St lic aliquado comprehcnfa tota pupilla,non folum inuifibilitas fequat,fed& deförmitas,ÖL improperium,pulchritudine oculi cooperta a pterygio, St non apparente. Et de circuoffali quidem tunica, vnde habeat principium, St quomodo perueniat ad oculos,moderate dičlum fit. De reliquis vero particulis confequenter di camus. A bafi cerebri pori duo oriatur, ab vna radice habentes St ipfi principium, fubtiiiata meninge,quae cerebrum comprehendit. In modum autem literae lambda graece diuifi perueniunt ad concauitates oculorum,portantes per foramina, que in eis funt,fpiritum vifiuum. Vterq, vero ip forum procedens,&figuratus anguflationi offis, contexit tunicas,adimplens concauitatem, quae efl in eis: fimul.n.atcp in poris incipit finem habere,incipit cornea ampliari,St inflata perficit predidiam tunica. Illa igitur tunica ab anguflia quidem pori,vnde ipfa habet principium, vfqj ad cir culuiridis fimilis efl,6d fibi ipfi per totu chartilaginofa exifles,2d crafla. Inde aut,ingeniate natura vt poffit fpus vifiuus procedere,^ obiecftum comprehendere,fubtiliatur, St craffitiem permutas fit ncruofa magis: ot ita cornu fimilis cum fiat,praebet luciditate fpui,qui venit a parte interna. Fides aut eius fubtilitatis,efl cicatrix,que confiflit in oculis. Si.n.quado pofl vicus illius loci fiat dea trix, craffa accipicnte tunica naturalem craffitiem, quam St extra circula iridis habebat, in colore Spurij, H 9 quidem \ liber quidem talis apparet,qualis erat & ante indem: operatione vero vifus,quae defuper veniebat im- E pediens offufcat, non adhuc potente uifiuo fpiritu pertranlire, ficut quando naturaliter fehabebat oculus» Secunda vero tunica a' poro optico habet explantatione; proueniens autem 6C lpia £m propinquam pofitionem prima; tunicae vfqs ad iridern, colorem fuum offendit per corneam: deinde circa medium oculum veniens finem accipit ex foramine derelido, quod nominant pupillam ; in qua 8C tui vifus fimulachrum vides: per quod fpiri tus per tingi t ad id,quod extra eft: ÖC huius gratia foraminalis vocata eft» Secundum intrinfecam vero parte cyanea eft:gaudet»n»hoc colore vifiuus fpiritus.Neqp»n» nigram ipfam omnifariam fecit,ne tenebraretur vifiuus fpiritus: neque albam,ne difperfus fatigaretur quando afpicit: fed vt refumptio ÖC reintegratio ei fieret,fic fada eft» Cum hoc autem colore adhuc QC hifpida confiftit tunica vuea: vnde ÖC vuiformis vocata eft confimiliter acinis vuae» Habet autem 5C vaforum multum in forma retis,vnde ÖC retiformis vocatur: quia eft ficut ÖC retiformis meninx, quae eft ex multis vafis complexa in modum retis, vt fpiritus qui fertur defuper inhabitet: non q uia praebeat reliquis particulis de vifu,fed partiatur 111 toto oculo: 3C vt fuftentatio fiat cryftalloidi ÖC fedes» Tertia vero tunica dC ipfa aN poro procedes, 6č perueniens fecudum propinquam pofitionem vfq?ad circulum,applicatur ad fecundum vas palpebralium expiatationum, ad ipfam av cornea in circuitu explantataru: deinde inde reuertens, F iimiliter reti fuper attrado, vnde &. retina vocata eft: fua»n.peluicula ampledit vitriformem hu-rnorennqui humor efficit molem oculi,premens per fuam repletionem,^ conuexum facies ocu Ium apud extrinfecam partem. Vnde dC his a' quibus euacuatur ab aliqua plaga, concidit dC refi-det inferius,tančjj humore,qui figuram eius cuftodiebat,effufo ÖC excilo: fubtilis enim eft valde tu nica affimilans, QC proinde araneiformis vocata eft» De quarta vero tunica queftio non parua fa da eft a' medicis»Quidam enim aiunt effe tunica,QC continere humorem cryftalloidem,qui effunditur in peluiculam tertise tunicae, veniens quidem aduerfus vi triformem, fuftentata autem a tunicis,quae funt extrorfum»Et ficut circuocularis perueniebat ad oculum vfq3 ad itidem, ita ÖC araneiformis vfcpad medietatem perueniens non comprehendit totum,ne impediat vifum» Alrj autem tunicam ipfam quidem non efle aiunt: necp enim explantationem habere a' poro, fed fuper-natare:membranam autem efle cryftalloidis humoris in hominibus, raro autem aliquando in ali quibus animalibuSjficut in leonibus» Eft autem & tertio humor aqueus,qui, ficut dicit Afclepia-des, replet intermedium fpatium humoris vitrei dC tertiae tunicae,materiam pr^bens ad vidediinu Vt autem dicunt quidam,in medio primae ÖC fecundae tunicae eft,bC fimulachra,quae apparent,fa- * cit videri :$č hic humor coagulatur in fuffufionibus. G De Mufcults Oculorum & Palpebrarum. MV fcult in oculis funt fex fecundum vtrunqs oculorum, habetes fubftratam pinguedinem t quibus adus commotionis fpiritus commiflus eft, perficientis motus eius per ipfos» Fadf »AT-nucre. funt autem vt facile circunducantur oculi, quando volumus huc 5č illuc moUere» Et duos quide arat mufculos habere fuperiorem palpebram &C inferiorem: quaru fuperior fortioribus indiguit, vt quocunqs voluerit nuere oculus, cotrahatur,^ adfe attrahat. Vnum autem fecundum vtruq* angulum, vt per eos flexiones oculorum efficiantur : quorum rurfus ille, qui eft extra bC apud par uum angulum, maior bC fortior eft, propter praedidam caufam ingeminatus ÖC ipfe» Secundum alios vero,odo dicuntur efle mufculi oculi,vtriqp parti duos diftribuentes. Eft autem 8C illorum fi dem cofiderare ex his» Si enim aliquado aliquis eorum patiatur ofFenfam fiue a' generatione, fiue a' periptofi,ftrabiftni caufa fit, vel fpafmi» Et ä generatione q uide fortaflls paralyfis offendet oculum, augmentum fufeipiendo,vt habeat fpatium oculus declinandi ad alteram partem: quo modo efficiuntur ftrabifmi,oppofitis quidem mufculis,trahetibus ad fe oculum £m naturam: eis vero,qui patiuntur, affentietibus tradioni illorum: bC ftrabifmus quidem ita fiet a generatione» Ex periptofi autem ,adueniente aliqua caufa, que mufculo plagam infiigat,&fpafmi QC tradus apudH eum caufa fiat» Ac etiam mufculorum,qui fecundum oculum,aliquis percuffus, offendet oculum vel f m lagophthalmum, vel f m relaxatione» Si enim aliquis inexperte bC inartificialiter hydatide auferens fecerit appundionem phlebotomi vitra medicinalem conieduram, ČC percufferit mu-fculum,fi quide a phlegmone fpafmatice difponatur,paffionis lagophthalmae efficietur caufa. Si vero relaxatio fiat,relaxabit palpebram, vt neq^ conante patiente eleuare mufculus palpebra pof-fit,aut aliquo modo oculos aperire,fed grauata palpebra propter relaxationem feretur femp deor fum» Quocirca oportetin chirurgtjs huius pinguedinis, maxime quide caute, QC cum aduertetia, facere intromiffione phlebotomi» Maxime aut in medio palpebrae oportet incifione facere apud vetres mufculorum: non enim ita ventres qii vulnerantur anxiantur, ficut neruorum exortus, ca «endo ab apoftematibus, quae accidunt :vt vituperiacirca curam eff ugiens quis, forriatur finem venerabilem» Hcc igitur de humoribus, 5č tunicis,^ perioph thalmio ieu circuoculari, ac etiam mufculis, f m noftram poffibihtatem, quae non erant in memoria audientium, ad noftram vtilitatem, ÖC amationem boni defignauimus» / GALENO A S C R I P TV S LIBER DE COMPAGINE MEMBRO RVM SIVE DE NATVRA H V M A N A C £ N S V R A Aliqua Sc liic vera5ahqua deridenda,videtur continere. De Cerebro. Erebrum natura quide frigidum & humidu eft, deideo,vt facillime ad fufceptione diuerforu couertatur,& vt niebris mouedis habilitate prae» ftet,& vt calido dC ficco fpiritui ad caput exhalän teperie inferat. Cuius rneninx frigida eft,& ficca^defa :dC intra,quä funt diuifiones tres: pri ma dicitur phätafia/ecuda rationalis, tertia memorialis. Inter phätafiä, 8>C rationalem eft pannus quidam frigidus Se ficcus, denfior eo, qui dl» uidit inter memorialem de rationale,habens in fe modicum tenui Ulme carnis. Ex memoriali vero procedunt duo cannales tenues de humidi, vt fpinalis medulla,qui penetrant per totam compaginem,& veniunt vfqjad phantafiae cellulam,per quos pofTitphantafticus fpiritus, & rationalis commendari memoriae,& iterum memorialis duci ad rationem de phantafiam. Qualiter Fiat ^4uditm. Vnicuicpauri fupponitur vnum os frigidum de ficcum, dC line fpiritu quidem, inferius adhte» rens illi tenui panno, qui diuidit inter phantafiam Arationem: quibus funt fingula foramina in obliquo fada, habentia tenue initium ab ipfo panno: quae intrinfecus habent indumetum tenuif fimum,frigidum tn SC ficcum: per quod ducitur aialis fpiritus ab ipfo interiori pano,prteftans au> G ribus virtutem audiendi. Et eft audibilis qualitas calida dC humida, vt qualifcunq^ fonus per aera infertur auri, atqs ab humiditate fufeipitur, a calore attrahatur ad cerebrum,vt fciat qualis fit. Sic» citas vero offium ad hoc eft,vt fonitus in eis aeque obferuetur fecundum exteriorem euentum. Qualiter Vifus Oculis ^Fduemat. Oculorum autem tres funt humores interiores frigidi dC humidi: primus eft vt aqua coagula» talucidifTima,in qua virtus vifibilis eft: fecundus eft vt tenue oui album: tertius vt vitrum, modi» cum habens citrini coloris ab ipfa. Sunt autem feptem tunica, quarum nomina ad praefens tace» mus. Dicendum aut eft,quo modo vifibilis qualitas adueniat oculis, de vnde. Ab ipfo f.tenuifti» mo panno, qui diuidit inter phantafiam dC rationem, procedunt duo tenuiffimi cannales frigidi 8e ficcfper quos fertur ipiritus ab eodem panno ad humiditates oculorum calidus Se ficcus & te» nuis: qui penetrans omnes compagines oculorum praeftat eis vifibilem qualitatem: quaefprogre f ah progredif diens longius prope album ampliatur: }-vnc!e quae prope funt,largius videntur, quae vero longe, longms prope tenuius: quce ftatim quando egreditur, fi fint vilibiles res, rurfusreuertitur ad eofdemoculos, 6C albui? amPiü-praeferiptis humiditatibus imprimit cognitam in fe rei fimilitudinem: vnde producitur cerebro, dc a' cerebro cordi praeftatur notitia.Eft autem vifibilis qualitas calida Se ficca: calida, vt per eam D aperiat QC exeat: ficca vero, vt peream ad praefcriptalocaproprios habeat reditus. Qualiter Odoratus Naribus adueniat. Naribus virtus odorabilis praeftatur: quaru pofitio fe het ita. Superius offee funt Se forata,in» trinfecus inuolutae tenuibus tunicis,frigidis tn de ficcis: quae principium a phätaftico pano haben tes, Ferunt ab eodem fpiritum odorabilem,qualitatem naribus preftantem. Inferius autem ab of» fe,chartilaginofg SC mobiles funt,quaru natura frigida eft SC ficca: frigida eft,vt p redi da virtutem intus obferuent: ficca, vtaereum odorem naribus applicatu intus attrahant, SC cerebro ad dilcrc» tionem miniftrent. Sunt Se alia duo foramina intra chartilaginofas concauitates fita,principiu a palato,SC fine infra ipfas nares habentia: quibus due virtutes funt,f.attrach'ua, SC redditiua: quaru vnam attradiua a fupehoribus liiit partibus, SC ideo qn attrahunt, nares deponut:altera vero vt redditiua,ab interioribus palato adhaerentibus,& ideo quando reddunt,quafi replendo eleuant. Quibus Partibws Guftalnlem Qualitatem Pr&ftent. In toto autem ore praeftatur guftabilis qualitas, gingiuis,palato,capiti gurgulionis SC linguae, fedmagis omnibuslinguae,quoniamtenuilTImaecarnis8£ ipongiofieeft, habenstenuiffimum intra fe humorem, qui faporatis rebus intra os pofitis fe admilcens, eodem ad fe trado, infert libi varios fapores. Intra quos fpecies funt nouem,f. dulce,amarum, acre, falfum, conditum, acidum, Spurij. HÖ ij compri» comp'rimcns linguam, formicans, SC fine fapore: quorum alios amicabiliter fufcipit, fcilicet dul- E ce,dC condi tum,8C fine fapore: alios vero inuoluntarie. Guftabilis qualitas frigida,humida eft: *AEdxuerfitate frigida,vtobtineat:humida,vtfaporum humiditatemexcipiat* Quod Qualitas Tadlibilis Toti corpori Pr&jletur. Tačlibilis virtus toti attribuitur corpori, fed maxime manibus: magis autem harum interiori-bus partibus,eo q> fingulariter nerui lati 6C tenues fpiritum tacftibilem a' cerebro ferentes,per me> dias plantas vfque ad digitos tranfeuntribicp naturaliter manetes,ea loca fenfibiliora caeteris reddunt. Natura vero tacfiibilis virtutis pene' equa eft,media fcilicetinter calidum Qc frigidum dC fic-cum dC humidum; vnde calidum dC frigidum, durum & molle, afperum dC lene, 6i oetera aequa-liter fentit. Operationes autem cerebrum alias accidentales habet, alias natural es :accidentales vero amittit,quando ab aliquo vicino membro viciftim patitur: vt in epilepfia, fenfus & intelle-C ficci. Quorum vnus qui tenuior eft, cerebrum adit: alter vero, qui deni ior eft, fubito per neruos diftu-fus ad virgam ducitur: qui inter neruos quibus coft ituit, 5C membranulas quibus inuoluitur,m-iiliens erigit ea,de tenlione quadam eam inliexibilem reddit* Alter vero,quem cerebro adelfe diximus, humidum quoddam ab ipfo fufcipiens, per (pinalem medullam ad viam renum deduci-tur:per cuius duo foramina immifliis, fibi fubftratum attingit membranulum, quod calefacftum *AE calefacies, penetrat* Et ficut membranulum egreditur,dC penetrat,fic venarum retinaculum prgdicfto mem branulo annexum aggreditur: ex quo tenui (fimum fanguinem fecum a' cerebro delatu hunc mi *AKhuic. icet: ÖC per duos cannales inde procedentes ad tefticulos funditur, ibicp paulifper permanens excoquitur: & in lacfteum SC tenacem fuccum conuenens, inde per geminos cannales virgx applicitos completo communi opere fecum foras educit* Nam pterygomatibus i*alis (&C iunt orificia vaforum lpermatis,ex quibus mulieris fperma ad fundum matricis mittitur)ftigentibus,per col-D lum matricis fubtrahitur,ÖC fic ad inferiores cellulas eiufdem deftinatur* De Communi Sapore Coitus. Sapor igitur communis huiufmodi viris in tota virga,fed maxime in prxputi o eft,mulieribus *AKcöionis. vero circa pečfinem in confinio vulux* Mulierum tefticuliduofunnquorumvnus fub dextro rene,alter fub finiftro tenetur: qui fundo matricis coniuncfti per fingulos ex fe procedentes, incitata venere, ad cellulas eiufdem fperma miniftrant* Quod fi fimul cum viri fpermate conueniat, vel modicum ante vel poft, prius cfc prolatum frigefeat, vnitur* Si vero in finiftra cellula matricis fimul fpermata conueniun£,fcemineum embryum generant: Si vero in dextra mafculinum procreant: Si vero in media,qux fecundum calidum &C frigidum xqua eft, fecundum plus vel minus vtriufqs fpermatis,aut mafculinum aut foemininum procreant* De Embryo. Oportetautemin embryi difpofitione aliquantifper immorari : 8C dicetur quid in vnoquo-que menfe a primo vfque ad nonum fibi naturaliter fiat: 8t qualiter a primo menfe vfque ad feptimum,& a feptimo vfque ad nonum,fi genitum fuerit, pereat: &Č in ipfo feptimo vel nono fi xditum fuerit, falubre perduret* Cum ergo vtrunque fperma, viri fcilicet &Č mulieris, in matrice conuenerint, 11 frigidum dC humidum fuerit, omnino dilloluitunfi vero calidum dC Snurn* HÖ iij ficcum, LIBER DE COMP AG- M E MB- ficc«m,confumptionem incurret: ß autem aequalitate perfruitur;milla impediente concipiet qua E litate- De ConiunSlione Spermath. Spermate igitur vtriufque coniunčlo, in fpeoe conchula expanditur: Sč radice producta fibi fuperficietenus alligatur: ex cuius calore praefati fpermatis fummitatibus decodis ab ipfa diuidi-tur, £c ex fola radice,pcr quam nutrimentum accipit, cum ipfo tenetur-Medium autem,quod infra decodias fummitates in modum nucis eminet,inter eadem fpacia fanguineam glebulam quadam frigiditate conftridam primo menfe obferuat, nulla alicuius fimilitudinis imagine in ea im-preila- Secundo, in vermiculi longi fcilicet 5C rotundi producitur fpeciem- Tertio, in eo crura di-uid untur,S£ a lateribus brachia: collum caputcp perficitur- Quarto* formatur cor & hcpar, dC anima id ingreditur, dC naturaliter mouetur- Quinto, omnis interior completur compolitio, inte-fiina fcilicet quadam difpofitione formantur: digiti manuum pedumep fcinduntur: aures, nares venter. os, veretrum, & ipfe pudicus formatur circulus- Sexto, oculi fcinduntur, fupercilia formantur, palpebrae creicunt, capilli <2^ vngulce producuntur- Septimo, fiunt axungia, ÖC caro perficitur: cutis 8v omnis humiditas fecundum diuerfas vafculorum compofitiones conftituitur: 8£ comple tis fecundum naturalem difpofitionem omnibus, laborat vt exeat: matrix autem nititur vt obti- F meat, 8C vt calore,qua completa funt, confirmet 5C muniat: fi vero debilis eft, concedit ei vt exeat, durat, eo q? naturaliter completum elf: fi autem matricis natura fortis elf,nititur, vt id retineat-. In ocfiauo,embryo expugnato exitu non fibi concelfo,fatigatus quiefeit- In nono, matricis calore iam firmato dC craf!itieconfedo,natura concedente,patet ei aditus,dC exire permittitur-De fetate Planetarum in Embryone. Habet autem feptem planete aliquid in compofitione embryonis fpeciale. Saturnus quide fri-gidus &C ficcus, fua frigiditate primo menfe fpermati grauedinem, 8č fua ficcitate compaginem parat: dC ideo non crefcit embryo, fed a fuo calore in fanguinem commutatus fine augmeto permanet- SecundOjIuppiter calidus 8čhumidus, calefaciendo confortans, ÖC humečhndo replens, in longi &C rotundi vermiculi fpeciem fperma producit- Tertio,Mars calidus dC ficcus, calore roborans, &C ficcitate incidens, crura diuidit, a lateribus brachia feparat, collum 3č caput informat. Quarto, Sol minus Marte calidus &C ficcus,dt animam & cor hepar creat dC cerebrum: dC crea tis animaingerens,naturaliter embryoni motu prelfat- Quinto, Venus frigida dC humid a,omnia *AEexteriora. interiora format, aures nares os virgam & pudicum circulum format, pedum 6C manuum digitos diuidit- Sexto,Mercurius fecundum calidum &C humidum frigidum ÖC ficcum equus, in quo G manualis habetur fcientia: deponit fupercilia, oculosfcindit, palpebras crefcere facit, capillos SC vngulas producit- Septimo,Luna frigida dC humida,replens axungias,carne fuperficiem com plet: venis 5t arterijs humiditatem tribuens, toti corpori nutrimetum proflat: & quia omnia per-fečla funt, fi praegnans parturiet, falubriter perdurat: fed quoniam adhuc in eo funt membra non bene firmata, indiget alio tempore ad id operis explendum- In odfauo, Saturnus reiterata vice fl-militer infrigidando embryonem, matrici grauitatem infert: fuacp ficcitate humores extenuans, embryoni nutrimentum parcius tribuit :& propterea aegre prägnantes in hac tenuitate exiffut-Nono autemjluppiter calefaciendo infrigidata, 8C replendo tenuia, embryonem corroborat, dC matricis aperit aditus,fic exitus omnibus naturaliter perfedtis conceditur- A primo aut menfe vfq3 ad feptirnum II genitus fuerit,non perdurat, eo q? naturaliter imperfectus habetur: a' fepti-mo vfq; ad perfedlum nonum, quäuis natura perfedus iit, tamen fi generetur non fubfiftit: quia Saturni infrigidatione ftupidus, 3C eius ficcitate minorato nutrimeto afflicftus vel obftridfus,corrupta matricis naturalitate,calore materno exuftus,fi exculfus fuerit, diffoluitur- Solet autem no omnibus membris perfeClus,vt in pluribus apparet,embryo generari: pleruncp vero craffo capite, 6c tenui collo, vel magnis pedibus, &C fabrilibus cruribus, pedibus genibus applicatis, autma-H nuum lingulis vel duobus digitis perditis,hac luce perfrui- Sed hoc dupliciter in embryonis com politione contingit:aut enim natura sequam habet materiam,& redarguentem fpiritum,Sd fecü-dum horum duorum aequitatem,moderate vel perfede informat: aut abundantia materiae dC fpi-tu moderato,eidem materiei abundantiam alicui addit membro, ex qua nafeitur maius caete-ris: vel ampliato fpiritu,& materia minorata,aut ex parte membra attenuat,aut ex toto non dimittit procreari hgc omnia aut equitate vtriufqg,materiei fcilicet ČČ fpi- ritus natura perficit,aut augmentatione vel minoratione horum vnius- So let etiam in generatione quibufda viris illud muliebre, &C quibufdam fceminis illud virile,quo luxuriatur,adrjci: fed illud impedita vel oblita natura fic perficitur-Nam quando aliquo euentu im peditur vel obliuifcitur,illud materiei humidu fuper-fluum, quod ad naturalitatem vel ad numerum alicuius niebri folet difponere, ad alterius naturae membrum fine ratione mutat» GA LEN O ATTRIBV TVS LIBER DE VIRTVTIBVS NOSTRVM C O R P V S DISPENS ANTIBV S C £ N S V R A Ex veris Galeni libris fr armentum. B St appofitione,8t profphyfi, 6C difcretione, St excretione, Ad lias autem fuppofmones fequitur neceflario defipienuas quidem,St manias,St melacholias,St phrenefes,St lethargos, St catarrhos, St apoplexias,St epileplias, pnmijprinciprj ede aegritudines; St omnino in eis pati' caput, vel primum &folum, vel compatiens alteri particula:: Febres vero alias,St epialas,St impulfatilitates,St malas pulfatilitates,8t infrigidatioes, St rigores,& fyncopas,St marafmos,8t quaecuq? alia talia,al terius principi) efle pafllones: St pati in eis ipfum cor, vel compatiens alicui alteri St maxime or-C torum ab eo,vel folo lpfo fecundum fe male habente: Atrophias autem,St cachexias, St cacochy-mias,St difcolorationes,St i cleros,St diarrhoeas, St vrinaru immoderatas excretiones,8t elephan-tiafes,2t cancros, St vniuerfos hydropas tertio principio fieri patiente, vel aliquo ortorum ab eo,. Spiritus autem,qui fecundum arterias St cor, vitalis eft St nuncupatur: Qui vero fecundum cerebrum,animalis : non ceu exiftens fubftantia animae,fed vt primum eius organum habitantis in cerebro,quicuncp lit fecundum fubftantiam, Ignorare enim eam confiteor, cum a nullo demon-llrationem euidentem didicerim: folum autem acfiniienerim complexionem cerebri oporterecu ftodire commenfuratam neceifario eos, qui meditari St viuere recte eligunt. Sicut autem vitalis fpiritus fecundum arterias St cor generatur, materiam habens generationis ex infpiratione St ha morum vapore, ita animalis ex vitali amplius elaborato habet generationem:deces enim fuitma gis omnibus eum trafmutatione certiftima potirLQuo circa St velut labyrinthum telam perqua variam condidit natura prope cerebrum, redformem plicaturam, diuturnam eius moram in vališ ingenians. Omnes vero particula corporis,a cerebro habent fenfurn St motum, peruenien-dbus alrjs quidem neruis ad organa fenfuum ad dignotionem fenfibilium:alijs autem mouenti-busea,quaecunq2 mouentur motu,qui fecundum impetum. Cerebrum quidem non fenfibile or^ D ganum a' natura,fed fenfuum,fatlum eft. Haec igitur fufficiant ad praefens, f Generatio vero ani ei libro 7. de malis, difpefatio a tribus principrjs cofiftit: Vno quidem eo, qd in capite feruatum eft:cuius funt ^og. Hipp°-& opera fecundum fe quidem, phantafia,St memoria,St reminifeentia, St fcientia, St intelledus, St plat,caP-'* excogitatio :in ad aliquid vero, fenfus particulis animalis fentientibus, St eis quae mouetur fecun dum impetum, motum praeftare: Alio autem eo, quod in corde fituatum eft: cuius opera fecundum le quidem modo eft velut vigor animae,St permanentia in ijs quae ratio iuflerit,St inui-cla conflantia: fecundum pafllonem vero,velut ebullitio innatae caliditatis,defideran-te tunc anima punire eum, qui exiftimatur iniuriam feci fle, St hoc vocatur ira: in ad aliquid autem,principium caliditatis efle ijs,quae fecundum partem particulis, 8t arterijs motionis pulfatilis: Terti) vero principi) firmati in hepate funt omnia, quae fecundum nutritionem animalis: quorum maximum in nobis,St in omnibus fere' animalibus,eft fanguinis generatio. Huius autem potetiae eft St delectabilium fruitio, in qua cum vehementius čp deceat mouetur, intemperantiam St incontinentia efficit, Spurij, H 9 iiij Galeno E difpefantibus corpus noftrum virtutibus,quot fint numero,St quse fit vnaqu^cp, St quem in animali quaelibet locum obtineat,neceflariu eft fcire omnes medicos,ad ferutandum de paffionibus,8t inueftigan-dum eam quae patitur,St fanandum maxime ipfam. Scire igitur opor tet ipfas ex tribus prouenire particulis: Ex capite quidem eam, q ua ratiocinamur, St meminimus,et fentimus, St de loco ad locum permuta mur:Ex corde vero eam, qua irafeimur, St percalidi fumus, St adhuc pulfum habemus in l'pfo corde, St in omnibus arter ijs: Ex hepate aut eam,fecundum quam nutrimur,St augemur, St cibum appetimus, St afliimptum elaboramus cococftione, St digeftione, St fanguificatione, GALENO ASCRIPTVS LIBER DE VOCE E T ANHELITV C E N S V R A Videtur & liic ex Galeni libris ad Arabes peruenifTe. Ixit Galenus, Si neruis,qui funt inter coßas acddcrit fdflio prope fpo dylos,defiruetur vox Sri anhelitus» Hoc aut idem accidet 0 oila coftaru fcmdantur,aut fpinalis medulla fm latitudinem inter finem colli Sri im tium fpondylorum, qui refpiciunt ex oppolito pedoris.Si autem fpi- F ‘ nalis medulla infra huius loci initium fcindat, nec anhelitus oino, neq^ vox omnino priuabitur: fed tantum de vtrocp priuabitur £m numeru fpondylorum, qui opponunf pedori. Similiter accidit ex incifione co liarum £m magis Sri minus» Mufculus eft organum motus volutarrj» Et ad vnumqueq5 mufculu peruenit neruus a' cerebro, aut fpinali medulla : qui fi fcindatur, no mouebitur mufculus» Interior aut mufculus, qui eff inter coftas,facitanhelitü:Sri tunc fit,quando aer expellitur vehemeter a pedore: Sri ex eodem anhelitu fit vox,Sri efi ei quafi materia» Et voco collum illum locum,qui efl inter fuperius epi glottidis, Sri fuperius odbphagi, vfcp ad radicem lingua. In collo autem funt mufculi bronchoru» Et raucedo accidit quando mufculi colli extendunt Sri inchordantur,vtexteduntur in affumptio-ne cibi epotus» Et q h cpiglottis inchordat ira, q> confiringatur, fit vox: St qh conftringitur, in-chordant mufculi ex quibus pendet» Et anhelitus quidem fit apud extefionem mufculoru pedoris, Sri folutionem mufculorum colli,Sriepiglottidis,Sri tracheae arteriae. Raucedo autem accidit ex extenfione mufculoru colli,alifs omnibus remanetibus in fuo fiatu» Vox etiam fit, fi mulculi epi-glottidis extendanf, licet non mufculi colli» Epiglottis ex tribus componit chartilaginibus inae- G qualibus Sri diffimilibus: quar u vna eft anterius,fcilicet maior: duae vero pofierius,quarum altera *ak quatuor. fupponitur alteri: quarum fuperior efi minor»Habent quoque duas iunduras: quarum due funt inter primam Sri fecundam chartiiagmem: Sri duo capita primae chartilaginis intrant in fecundat Sri funt duaeiundurae inter fecundam Sri tertiam, quas continent fex mulculi» In vtraq3 f.iundura funt duo mufculi, qui attrahut tertiam chartilaginem ad pofterius,öri aperiut os epiglottidis. Eco-*AEanterius, trario agunt ali] duo mufculi, Sri funt exterius: Sri qn ambo extenduntur, claudut os epiglottidis claiifura perfeda,ita q> nihil ex aere egrediatur. Neceffe efi aut ad hoc vt hat vox,vt duo modi mu fculorum,qui mouent epiglottidem,lint fortes ita,vt neutrum par cedat alteri in adione.Et intel lige per hos mufculos,illos cibus aperitur Sri claudit: Sri funt eredi,Sri pofiti in reditudine: Sri con-tinuantex inferiori,Sri non fuperius: Sri mouent iunduram per fuperiorem extremitatem: Sri habent duos neruos proprios, vnum in dextra parte epiglottidis, Sri alterum in finifira, qui mouent tertiam chartilagine: quorum cocurfus efi ex inferiori parte ad fuperius: qui fi fcindant, laxabun ^Af.fex. tur illi,fcilicet mufculi,qui mouent epiglottidem,Sri defiruetur motus eoru. Dum vox efi in epi-glottide,agunt in ipfam duo modi mufculoru,illi f.qui aperiunt,Sri illi qui claudunt: fed fi illi,qui claudunt,foli agunt,tunc accidet retetio anhelitus: ÖC fi illi,qui aperiunt,foli agunt aut neuter,tue H accidet anhelitus. Defiruitur autem vox,quado mufculi, qui claudut epiglottidem, definiuntur: fiue illi,qui aperiunt,faluant: non.n.addunt neq? diminuunt in defirudione vocis» Quädo Creator voluit in nobis ponere infirumentum vocis, primo pofuit aliquid,quo aer fit in nobis velod-teqSri efi pedus: deinde pofuit occurfum aeris in ipfo ex via ampla ad cannale firidum,vt aer per jfiriduram cannalium velocius currat: velocitas enim facit ipfum fortiorem: qui quando percuffe ritchärtilagines, tunc fiet vox: percutit etiam praeter hoc tracheam arteriam,Sri vuulam, Sri fuperius palatum, Sri locum curfus aeris per nares» Sed ex hoc non ritfimpliciter eadem vox, fed quafi vox,vt fiertitio Sri azegiz» Vox autem non het,nifi quando aer percutit primam epiglottidem, Sriefipofitafupra caput tracheae arteriae ad modum infirumenti, quo mufici vtuntur tibicines» Si epiglottis amplietur plus,quam oportet,minuetur velocitas motus aeris: Sri fic diminuetur for titudo venti tunc fecundum diminutionemvelocitatis,Sri debilitatem percuffionis:tunc enim minus refiftent chartilagines aeri: non enim ampliantur, nifi quando non extenduntur,Sri rema nent laxatae. Quando autem epiglottis conftringitur plus,qua'm oportet,tunc aer qui exit ex epi-glottide, eritparuus, Sri tunc erit minor percuffio,quapropter vox eritparua: vox enim non po-teft crefcere, nifi crefcant illa duo, quibus fit, aer f. Sri percufllo cremento proportionali Quodlibet \ ' DE VOCE ET ANHELITV 61 Aber enim crefcit propter cremen tu iilius, a quo conftat in fubftantia» Egreffio aeris violenta non fit nifi per extentionem mufcuiorum lpforum: hoc autem differt £m inagis Öd minus, £m fortitudinem extenfionis,Öd §m multitudinem Öd paucitatem mufcuiorum Jn egreffione autaeris viole-ta nimis,necefle vt °es mufculi pecloris extendantur nimis,Öd maxime mufculi coff aru» Anhe litus aut 6d vox nuncp fiunt abfcp his mufculis: In quibus fi aliquod impedimentum aut nocume-tum acciderit/ecundu numerum nocumentoru erit deftrudfi'o vocis» Sr»n»motus medij numeri il Iorum deftruit,medietas vocisdeftruit: Öd fi tertia pars motus deffruetur, tunc deffruetur öd tertia pars vocis: St v niuerfali ter illa pars,quae deffruetur de voce, erit fm partem deftrueftam de numero illorum mufeuioru. Adiuuant aut hos mufeulos duo mufculi, quf funtapud radicem coftaru: St illfiqui funt ex duobus lateribus fpondylorum: et ex duobus mufculis procedentibus in longitudinem,mufculi, qui funt fub diaphragmate pofiti. Sermo eff ex voce: vox eff ei quaff materia; cu enim anhelitus occurrerit epiglottidi,ipfa epiglottide exiftete aquali in amplitudine, fiet vox; nam quando percuderit illam,fiet illud,quod fit in fiftula apud exufflationem» Tmcldtm Secundus. EX duobus neruis fexti paris ramificant ex parte pedoris duo parui rami, qui reuertunt afeen ,dentes ad collu ex duobus lateribus tracheae arteriae,quouiqj perueniant ad epiglottide: quorum vterq3 continuatur cum quatuor mufculis epiglottidis» Et fex ex odo mufculis omnino ne-ceffarij funt ad hoc, q> vox fiat: duo autem alrj non in omnibus animalibus reperiuntur: quorum adio eft, dum epiglottis clauditur completa claufura» Ex iftis autem fex, duo funt in ipfo cannali epiglottidis:alioru vero quatuor,duo funt a lateribus, St duo pofterius. Duo aut mufculi, qui intrant in ipfum cannale epiglottidis,attrahunt iunduram, q eft inter fecundam 2i tertiam chartila-ginem: St aperiunt illam duo mufculi,qui funt in lateribus,attrahendo illam iundura ad latera: et aperiunt eam duo altj mufculi,qui funt pofterius,attrahendo eande iundura retro» Et fex mufeu- *A£»emi Ii praeter duos praedidos neruos continuantur cum mufculis epiglottidis: quorum duo nerui de-fcendunt fu perne: St ramificantur ex feptimo pari neruorum cerebri, quando illud par appropin quat collo: St fubiungitur per omnes mufculos, qui funt extra charulaginem fcutale» Et duo ner- * ap. fiibmer-uiex illis fex defeendunt ex tranfuerfo, St intrant interius epiglottidis, St illic diuiduntur» Et funt guntur-duo nerui defeendentes, qui occurrunt duobus neruis afeendentibus de pedore» Cooperculum epiglottidis eft locus ftridus, St eft in medio primae chartilaginis: in quo loco proprie fit vox» Et aer,qui venit ex pulmone,currit per tracheam arteriam: Öl primo f occurrit de ampliffimo}-loco, fAP. occurrit C St percutit ipfum: deinde occurrit orificio cooperculi epiglottidis, quod eft ftridiffimum ex illo amPlliiimo coopertorio: St acquirit velocitatem motus,St fortitudinem: St illic fortiter percutitur coopertorium epiglottidis, St fit vox» Extenfio duorum mufcuiorum, qui funt intra epiglottidem, prohibet ne coopertorium claudatur apud vocem: nam quando aer vehementer eleuatur, St continet in circuitu partes coopertori) epiglottidis,conftringit illud coopertorium, St claudit orificio eius, St fic prohibet ne fiat vox» Cum enim hi duo mufculi ponantur circundantes coopertorium epi-glottidiSjtunc quando extenduntur,reftftent aeri, qui venit fortiter» Coopertorium epiglottidis, quando homo vo*ciferat,Sd quando anhelat anheli tu,aperitur St ampliatur muitum»Quando au- *A£ fitim fert fern anhelitus retinetur,aut quando aliquid comedirur,perfede clauditur tunc, adeo q? nihil ex ilio tranfibit neq3 ab interiori parte ad exterius,nec ab exteriori ad interius»Caufaautem huiufmodi claufurae eft in ipfa fubftantia coopertori) epiglottidis: eft enim neruofa mollis St leuis, vt fit conflans, St apta motui» Voci St orationi polita funt tria membra, lingua f»6d epiglottis, St trachea * arteria» Et vnkuiq3eorum eft politum quoddam inftrumentum giandulatum ad hoc, vt temperet ipfum conuenienti iiumiditate. Lingua autem habet duas glandulas,in quibus funt due vene, in quibus currit faliua ad linguam,St ad totum os» Collum autem habet duas glädulas, in quibus D generatur humiditas» In epiglottide vero generatur humor phlegmaticus viicofus ad hoc, vthu mediet illa inftrumenta» Sed ex duabus glandulis,qug funt in collo,St ex corpore,quod eft in epi-glottideaion proueniunt venar,in quibus currit humor, flcutproueniunt ex duabus glandulis lin gua:» Sed illae,quae funt in collo,funt in natura fpongice,exquibus pertranik humor ille,qui currit fu perne deorfum,fine hoc,q? indigeat eis,aut fint ei neceflariae vene,in quibus currat» Et pofuit in epiglottide duos dentes,ödduo foramina tranfeuntia ad illos dentes, ad concludendum orificium coopertori) epigIottidis»Et funt ibi duo mufculi continui, continentes radicem tertiae chartilagi-nis» Et necefle eft ad hoc, quod vox fiat, quo d aer exeat vehementer: öd quo'd curfus eius in epiglottide fit ftridus»Quando vero canna erit ftricfta, vox erit acuta: St ii ampla,erit grauis: fi curta, erit addens in acumine: Öd fi longa crefcit in grauitate»Elumiditas autem epiglottidis facit voci grauitatem:ficcitasvero acui tatem» Initium generationisvocis,eftexorificio linguae epiglottidis : quod orificium quanto magis extenditur, tanto magis aeris percuffio crefcit» Exiften-te ergo amplitudine orificrj in fuo ftatu, fi longitudo crefcit, altitudo vocis f cadit :fed magnitudo tAF*ent eade eius crefcit fecundum extenfionem orificrj linguae epiglottidis» Amplitudo autem linguae, dum percuffio fit illa potentia,quae erat ante, quam crefceret amplitudo epiglottidi, minuit acui tatem vocis, Öd crefcit mcraflrtie öd magnitudine. Si vero lingua creuerit nimis,öd intrauerit depo- *AT.ininueru tentia t tentia percuffionis,tanc crefcet craffities vocis,quantu erefeetm grauitate, fed non crefcetin ma- E gmtudine:voxautem craflafitex multo aerefine potentia* Caetera autem inftrumenta fadaad vocem feruiunt huic inftrumento, ficut illa qux Tunt anterius vfqs ad orificium lingua, quae facta funt ad magnificandam vocem,non ad acuendam* Tractdtw Tertius. DVo funtmufeuli eorum qui funt epigIottidis,qui proceduntrede in longitudine: dč contio nuant chartilaginem fcutalem cum olfe,quod eft inter linguam dč epiglottide: dč attrahunt maxima chartilaginem epiglottidis furfum dčante: ÖC incipiut a loco alto,deinde defcedut ad epi-glottidem: ex quo habemus, q> illi attrahüt fcutalem chartilagine ad fuü caput* Et fifr vnufquifqj aliorum mufeuloru attrahit membru cum quo continuat,ad parte fui capitis* Et fi hi duo mufculi incidant, accidet voci maximu nocumentum : eradicabit enim fcutalis chartilago, dč amplificabif locus ille totus: dč laxat multum ita, q> non poteft refiftereaeri,non enim remanet in lpfo liifi tela, MKnimis, qux continet ozfophagu dč cannam tfn* Si aut neruus qui continuat cum illis,fcindat,minus noce bit voci:diminuet enim magnitudo eius,«5^ fiet raucedo* Et funt quidam mufculi,qui continuant inter hanc chartilagine dC fecundam, quoru motus fi deftruat,modicum accidet nocumentu voci, f duo mufculi parui : qui fi frindant parua erit remotio,qu£fiet inter prima dč fecudam chartilagi- F nem. Et dixi de quatuor mufculis, qui funt fuper chartilagines epiglottidis, qm cotinent cannam &Č epiglottidem intus: na caput vniufcuiufcp eoru eft fuperius.Non ergo poliunt declinari ad po fterius,quia fpondyli colli hoc prohibet: nec ad anterius, pp hos mufculosmeqs ad latera, pp mu-fculos ex tranfuerfo pofitos: dč fic remanent in cana dč epiglottide extenfi, hoc aut multum iuuat in hoc q> fiat vox:aer enim ex quo fit vox, indiget curfu redo dč ftrido* Si trachea arteria ex vna effet chartilagine continua,non poffet fieri fluctuatio in aliqua parte eius in percuffione aeris: fed *AE continuat fada eft ex pluribus chartilagimbus, quas continet quaedam tela gracilis, dč fic mouet dč fiuduat, qn aer occurrit: ideo neceffarij fuerunt mufculi ad hoc, vt adiuuent dč coniungant ipfam.Et quia trachea arteria fada eft dč ad anhelitum Sf ad vocem,ideo pofita eft anhelitui tela, quae ligat ipfam inter chartilagines: Voci aut fadi funt cum chartilagimbus ifti mufculi, vt conftringant dč adiu-uent tracheam arteria* Sun t enim duo mufculi in cannali vocis,quibus proprie fit vox: funt et ali) duo extra, qui continuant tertiam chartilaginem cu cefophago: dč duo mufculi qui mouent can-nam. Apud deftrudionem motus eoru fit raucedo :SC fit vox rauca pp hoc,q aliquod corpus non fonorum percutit anhelitum* Et ipfa canna eft non fonora in radice,quia eft carnofa humida: epi glottis autem eft fonora acutae vocis, cum fit chartilaginofa ficca, refiftens aeri: ideo quando hu- G mefit,accidit raucedo* Et tela quae eft fuper cannam humefit propter multa humida, quaep ipfam tranfeunt: vnde ante aut potum aut cibum vox eft clara,poft aute minus clara: quod fi potus fue-rit plus,q oportet,vox erit rauca* Et ideo magis accidit raucedo fenibus,propter multas fuperflui-tates qua: generant in eis* Etin omnibus corporibus illa qua: funt ficca,funt clarioris vocis, q; illa quae funt humida* Si omnia mftrumenta vocis aperiantur,tue exit multus aer fubito, dč eft anhe *Ai: exir’ litus: fi vero conftringant, tunc cum anhelitu erit aliquod audibile, quod diuerfatur §m diuerfira- tem inftrumenti quod conftringit, adeo q fiet perculfio* Si vero epiglottis fuerit illud quod con-üringitur, tunc ille anhelitus erit vox acuta* Si autem fuerit canna, erit quiddam inter anhelitum et vocem,dC eft raucedo: dč hoc erit,fi non moueris epiglottidem,dimiferis eam ociofam* Si vero dimiferis cannam non motam,dC moueris epiglottidem,tunc fiet vox fine raucedine.Cana au-tem nullam habet adionem in voce, nifi in hoc folummodo* Origo autem duorum neruoru qui fAK ad parte funtincolfofa parte duorumneruorum ab alis,exipfo cerebro eft: dč hoc eft, quia adio eorum eft *AF. cognitio de nobilioribus adionibus animalibus, dč fubtilior* Genera autem adionum fiint tria,fcdgita-tio,voluntatis conferuatio,et imaginatio rerum* Et mittuntur a cerebro fenfus et motus volunta-riusad alia membra* Vox autem eft nobiliffima adio voluntaria: fit autem ex nobihftimo motuH animae, fex motu cogitationis dC deliberationis* Vnde hi duo nerui defeendunt ex ipfo cerebro ad ftomachum,vt quando cibus defuerit,fentiat hom o: vnde orificium ftomachi fuit maioris fen-fus cf cetera mebra: dč ex ilio afeendunt duo nerui ad mufculos epiglottidis* Et non pofuit Crea-tor hos neruos ex medulla fpinalfqux eft inferior,& propinquior his mufculis, fed origo eorum neruorum fuit a" cerebro, vt mftrumenta vocis fint continua cum eo quod regit vocem, fcogita-tione,quae eft in cerebro*Reuerfio autem horum duorum neruorum inferne fuit, vt continuetur cum mufculis inferne, dč motus fitfuperne fex capitibus fuis* Et duo nerui qui oriuntur a' cerebro, diuiduntur in quatuor ramos vnufquifq?:^ currunt fuper radices coftarum ex fuperiori ad * AK intrat. inferius: dč vnus eorum intrat cor dč pulmonem, alius ftomachum, tertius reuertitur ad radicem mufculorum epiglottidis, exteri autem intrant alia membra interiora dč cannales* Et apoftema-ta mufculorum epiglottidis dicuntur angina interior dč exterior.Et fi in fuperiori parte palati ac-rideri t humiditas, tunc claritas vocis corrumpetur* Vox habet duos terminos in acuitate dč gra-uitate, quos fi excefferit, deftruetur.Nam fi orificium coopertortj epiglottidis poft ftriduram qua haber in acuitate vocis, amplius conftringatur,abfcindetur:fi vero extendatur dC amplificetur poft amplificatione,qua voxfit in vltimitate grauitatis,tunc fiet anhelitus almacror fecundum dimi- A d.rmnutfone anhelitus,fi fuerit medius ab anhelitu qm eft m nimia velocitate,erit diminutio per- *ai diuifone cuflionisaeris in coopertorium epiglottidis a' prima pcuflione, Si vero anhelitus almacrorme- *AEdiuifio. ’ dius lungat amplitudini mediae in onficio coopertorij epiglottidis, tune vox in veritate erit media inter acuta6C graue,quia motus pecoris indiget potetia Jdeoqjj qui multum debilitatur, tacet frequentiuSjiuli ex aliqua folicitudine,& tunc cum magna anguftia loquitur,^: tunc mufculi debiliter cdnftringunt pedus, 6C tranfitus aeris erit tardus,Cogetur ergo vt coopertoriu cpiglotti-dis ponat valde ftridum, qn voluerit loqui, vt quod deficit ex velocitate aeris, perficiatur ex itri-dura curfus eius in epiglottide, Nam fi inftfa vocis amplilTima efient,tunc vox deftrueretur, 'Tracidtus Quartus, SI fpinalis medulla abfeindatin initio pedoris,& fine colli,& in initio dorfi,vbi feptimus fpon dylus occurrit odauo,deftruatur exufflatio totaliter,&: vox omnino:nerui,n,veniunt ad omnes mufculos, qui funt intra coftas,& intra hunc fpondylum, Ad diaphragma veniunt tria paria neruorum,quorum maius oritur ex fpinae medulla poft fpondylum ternö fpodylorum colli: minus oritur ex fpinali medulla poft fpondylu nonum: tertiumjex medio>inter haec quidem oritur tquod eft me-ex ipfo cerebro. Si ergo fpinalis medulla abfcindaf apud tertium fpödylum, tunc diaphragma ca- dium‘ B rebit duobus paribus neruorum,ÖC remanebit ei motus tertrj paris,quod venit ex cerebro, Anhe litus almacror fit per muiculos qui fiint inter coilas :2>t muiculi qui iunt itipra ventrem,augmen-tant anhelitu,Qc tn vox non ex aefiione iftorum mufculoru augmentatur. Et fi duo nerufiqui funt ad partem duarum venarum pulfiatilium deftruantur, vox erit: dC accidet mufculis,qui funt inter coftas,aliqua occafio: ÖC ramificantur ex his duobus neruis rami, qui continuantur cum canna QC pulmone,& diaphragmate, & ftomaclio, ÖC hepate, 8C fplene, dC omnibus inteftinis. Ad mufculos autem,qui funt inter coftas, non veniunt nerui nifi exfola fpinali medulla. Et inter mufculos dC neruos,qui funt in epiglottide QC canna, no eft cotinuatio- Et oes mufculi,qui funt inter coftas, funtxxij, qui totidem habent neruos: quorum fi vnus abfeindatur ab vno latere, deftruetur medietas anhelitus;, &Cmedietas vocis. Quidam putauerunt q> adio anhelitus fit naturalis, cum fiat an fomno 5c vigilia aequaliter, dC fine voluntate, Alij dicunt lpfum efle voluntarium, quoniam qii volumus anhelam us, 6C quando volumus retinemus: & hoceft verum fecundum nos, vt patet ex noftra anatomia. Alij dicunt q> eft medius inter voluntatem dC naturam. GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE V TILITATE RESPIRATIONIS CENS VRA Multa verainhoc quoque libro infiint, fedmagna exparte Ariftotelica. Alorem vitalem, qui eft in corde, dicit Ariftoteles nutriri a' fanguine, pingui & vnduofo exiftente,eodem mo quo flama nutritur ab oleo: Et eiufdem caloris extindionem, queadmodum flamae, dupliciter fieri. Nam ficut flama extinguitur dupliciter, fiue cofumpto oleo, liue addita ei maiore flama,fimiliter calor vitalis extinguitur in morte aia-lis,aut ex defedu puri et pinguis fanguinis vt in confumptis,aut aquo fo fanguinerepktis, aut exfupuentu caloris maioris vt in febrietibus, Inueftigans aut Ariftoteles,quare maior flama extinguat minore flam mam ei appofitam,dicit maiorem flarnam cofumere nutrimentum mi noris flam te vfqs adeo cito, vt no poffit aeque cito nutrimentum fucce-dere. Dico autem maiorem flarnam trahere ad ie minorem ca fimilitudinis vfq; adeo cito, vt non poffit aeque cito minor flama attrahere aliam flarnam, ex eo a' quo nutritur fibi fuccedente. Nutri tur aut flamma non folum a pinguedine aliqua, immo et ab aere vicino: SC- fit nutritio no vt quidam putant per alterationem nutrimeti,necp per aflimilatione eiusad id quod nutrit,fed per attra dionem partiu nutrimeti, fimilium ei quod nutritur: id,n,a quo nutritur ignis,necefle eft vt in fe habeat igneas partes, Quo'd aut ignis nutriat ex aere,probat ex eo,quia fi inter terra fodiatur fpe-cus ampla angufti oris, dC magna lignorum congeries intromifla incendatur im i flo igne, obftru-fo quidem foramine,necefle eft ligna eodem momento oino extingui, Exit,n,ignis per poros ter ra: fuperiedte: &C non poteft aer fubintrare ad reparationem ignis exeutis,tum quia aer obftrufior eft igne,nec aeque mobilis eft vt ignis: tum quia necefle eft plus aeris influere, q fit ignis affluens, qui D qui reparandus eft ex eo,pro eo cp non ex toto aere, fed ex folis igneis partibus quae funt in aere fit E ignis: inq; cx plurimo aere multo minor,ignis: nä 8C fimiliter in omni nutritione fit ex multo nutrimento res modica p digeftione» VPr etia quicquid fit ex alio, minus eft eo a quo generat,quod tn pleriqa negant: nä ficut, inquiunt, ex modica aqua fit multus fumus, fimiliter quoq3 ex modica aqua fit multus aer, ita quoqj ex modico aere fit multus ignis.Dico autem q? fumus non fit ex fola aqua/ed habet plurimu aerem,in quo difleminatae funt aqueae particula: quod efl videre hoc mo do.Nam qn bullit aqua in vafe ad ignem,ignis quidem tranfit per poros vafis ad aquam,faciens il lam tumeicere 8C ampullas eleuari: fiuntčp ampullas ex diredo ignis, qui eft fub vafe: ficqi ad mediam aquam tranfit ignis afcendens in aerem,attrahitcp fecum aqueas particulas,cum quibus aeri admifcetur: ferunturcp aqueae particulae furfum, donec deferunt a calore inferiori aere, quem fri-gidumefleconftat,vtoftenfum eft alia s» Amplius aut nubes, cum fitfumus, congelata quidem fit nix, quemadmodum pluuia congelata fit grando: nix autem plurimum habet acrem,quemadmo dum fpuma: dC eft alba vtraqjpp aerem fibicommiftum, quem Ariftoteles efle albuoftendit:fed haec hadenus» Qm aut flamma in continuo fluxu eft,& cotinue generatur alia &C alia flama, fuc-ceditcp pofterior flamma in locum prioris, immo in modum fluutj, putant quidam priorem flammam lurfum afcendentem extingui ab aere» Dico autem eä admiiceri aeri, difleminariqj in eo per F minutas particulas: nam Sč fimiliter difleminata fuerat prius, non folum in eo ä quo generata eft, immo etiam 8£ in aere vicino, prcefertim cum multo plus nutrimenti habeat flamma ex acre qj ex aliquo alio» Sicut autem flamma in continuo motu eft, 8č in modum fluuij alia ali) fuccedit, ÖC ita calor continue effluit a corde ad venas, dC per venas ad totu corpus, dC inde continue effluit extra corpus: nam dC veftes non ob aliud calefaciunt, q; quia retinent calorem continue euaporantem a corpore per poros»Sunt autem pori venae fubtiliffime per quas effluit calor,& etiam (udor,qui ni hil aliud eft q; aqua fanguini admifta: qiicp poris amplius dilatatis effluitf pfe fanguis» Quod aute pori fint vente fubtilififtmae, inde patet, q? quaelibet vena producit ex fe aliam venam minorem, 8C aliam iterum minorem, viq? dum diuifio pei ueniatad capillares venas» Acciditautem poros per frigiditatem,aut aliquo vifcofo fumo oppilari: & tunc calor multiplicat in venis, non enim fu f fidenter euaporare poteft: tum propter anguftiam pororu,tum quia fugit interius propter frigiditatem fibi contrariam,quae eft exterius» Dicit enim Ariftoteles vitima digeftionem cibi fieri in cor de, ianguinecp in ventribus cordis generari» Dicit quocp Ariftoteles: Primu dC vniuerfale inftfni onim fenfuum eft cor,non aut cerebrum, vt quida allerunt: hoc aut eft indicium, q? impoffibile eft: dolorem fieri in aliqua parte corporis,quin fiat paflio in corde: 8C fi multus fuerit dolor, facit fyn- G copen cordis:nam omnes partes corporis colligandam habent ad cor per medias venas, &pelliculas, & neruos» A duobus igitur ventriculis cordis procedunt magna vena QC arteria ad fupre-mum fpondylum colli» Nam magna vena,qua* dicitur caua, procedit a dextro vetre cordis: Qc pri mo tranfit ad gibbum hepatis,& inde per dorfum ad caput» Magna vero arteria, quae dicitur aorta,qn procedita finiftro ventre cordis,primo tranfit ad quintum fpondylu dorfi,qui caeteris fpon * Ai\ vicinior cjylis vicinior eft cordi: vnde qn ccfophagus fpondylis innititur, declinat quidem in quinto ipon fit* dylo dorfi, dC in alteram partem dans locum magnae arteriae» Praedida vena dC arteria venietes ad caput,coniunguntur duabus pelliculis cerebri,ÖC etiam pelli qug per omnesfpondylos protenditur, Qc tegit fpinalem medullam» Dicut aut anatomici duplici pelle tegi fpinale medullam, quemadmodum Öl cerebrum» Ab his vero pellibus cerebri dC fpinalis medullae procedunt omnes ner-ui corporis» Nihil igitur de corpore ienfibiie eft praeter venas,Öl arterias,.ÖC pelliculas, dC neruos, cum fit ex eis vnum quoddam continuum cum corde: alia vero membra mfenfibilia funt, vt ofla, ČC ligamenta oflium: Quorum duplex eft genus: nam eorum quibufdam colligatur ofla ad fe in-uicem,ahjs vero colligantur ad mufculos» Sunt autem ö'chartilagines omnes infeniibiles,quem-admodum Qc ofla:nam &C plerunqj ab offibus procedunt, öd fi non omnes» Sunt autem maximae H duce chartilagines corporis,altera quidem ex qua conftat trachea arteria,öialtera quee procedit ab * pubis, ofle puppis: ÖC eft maxima pars virgae virilis,ÖC colli matricis» Sunt etiam inienfibiles oes pingue dines,& medullae, dC ipfum cerebrum, Öl eft etiam caro pulmonis infenfibilis: circundatur autem tribus pelliculis,quarum duae procedunt a vena ÖC ab arteria,que a duobus venrribus cordis procedunt,öl hae duce pelliculae funt fenfibiles: tertia vero procedit a trachea arteria,que eft infenfibi-lis,quemadmodum ipfa trachea arteria a' qua procedinfitqj per hanc infpiflatio aeris ad cor fmfi-ftulas ipfius,quae a' trachea arteria procedunt» Similiter aut hepar dC fplen infenfibilia funt,quemadmodum ŠC pulmo,exceptis etiam quibufdam venis,neruis,<5č pellibus qugin cis funt,que procedunt ad pulmonem,ÖC hepar,et fplenem,dilatanturcj3 in eis. Sunt autem glandulg omnes inien flbfles, quemadm odum 8C pinguedines,cum fint de genere pinguedinis: quamuis qugda videan-tur fenfibiles propter pelliculas fibi infertas. Sunt autem tam pinguedines quam glandulae omnes in corpore ad fomentum et conferuationem caloris naturalis: quamuis enim calor av corde ad totum corpus procedat,funt tamen quaedam corporis partes magis fufceptibilescaloris,quavm cg terae, Pinguedo enim quae fuperpofita eft hepati,& fplenfi&inteftinis, calefacit ea,facite^ nutrime tum digeri in eis» Vnde cu cuidam pugili pinguedo haec in paleftra rupta eflet, dC poftmodu liui- de v TI L. R E S P1. 63 A da fa frigiditate obtufa funt» Dicoaute calorem, qui eft in finiftro ventre cordis dC in arteri)s,non folum nutriri ab aere influente p fiftulas pulmonis, immo et ab aere influete per poros corporis: quod probat ex eo,quod accidit in paffione qua-B dam,quac dr fuffocatio matris, in qua nulla fit manifefta infpiratio aeris.Dico aut in hac palTione cor comprimi a matrice furfum eleuata: modicumcp calorem remanere in eo, quod nutritur a mo dico aere influente per poros» Nam & fimiliter plura animalia viuunt, non habentia cor necp pul monem,quorum calor vitalis cum fit modicus,nutritur ab exteriori aere influente per poros: h^c autem funt parua animalia, vt mufc^,&: fimilia: & etiam in pifcibus polypodcs,SC alijoes qui fan guinem non habent: quäuis etiä de eae teris pifcibus fanguinem habentibus dubitetur, quo fpiret intra aquam» Conflat autem maiores pilees fpirare aerem extra aqua, quos etiam pulmonem habere manifeftumeft»Minores vero pifces,qui loco pulmonis branchias habent,fpirät intra aqua: fpirantcp aerem, qui modicus eft intra aqua, per poros branchiarum, qui funt proportionales fi-jftulis pulmonis: quemadmodum enim fiftula: pulmonis,ita fimiliter ÖC pori branchiarum vfque adeo anguftantur in ea parte,qua: terminatur ad cor,vt non capiant aquam, fed aerem folum, qui per poros excolat ab aqua, trahes ad cor» Quo'd autem aer fit intra aqua,pbatur ex eo,q> qh conge fatur aqua, fit minor, propter acris expreffione: vnde Ariftoteli vifum eft,q> pifces qui branchias habent loco pulmonis,non attrahant aerem,fed aqua attrahant ad refrigerandum calorem cordis» Nam dC fimiliter de habentibus pulmonem dicit Ariftoteles,quo'd attrahunt aerem ad refrigera-C dum calorem cordis, cum oftenfum fit aerem infpiratum prteftare nutrimentu calori cordis» Hip pocrates autem in librodegeneratione animaliumdicft|jaereminipiratumrefrigerarepariterac Fortaflls in Ii. nutrire calorem cordis» Ariftoteles quoque in quodam loco affirmat, quo' d omne nutrimentum £ influens,refrigerat id quod nutrit: & addit etiam, quo d deficiente nutrimento, fiat caloris augme co inquit Hip. tatio,ratione vacuitatis: dC hoc oftedit per fimile eius quod accidit in ventre dC matrice, qua: poft cor ipm ex *>-quam funt vacua,calidiora fiunt,quädo plena fuerinnHuius autem caufam determinauimus in libro quem de fpermatae ^didimus»Et hoc quidem hacftenus» His igitur premiflkpoftmodu fci-re oportet,q>cum in corpore fint vena,& pellis,dC neruus,qua: funt receptacula fanguinis,& fpi-ritus, dč pellis quidem mediam habet naturam inter neruum 5t vena: &t manifeftum eft quo'd ad omnem pelliculam coniungitur aliqua vena, quae in ipfa pelle diuiditur in multas fubtiles venulas, fubtilem fanguinem capietes»Habet autem ČC neruus venulas, ideo dC findi poteft in logum: fed habet eas plurimum fubtiles,folum capientes fpiritum» Dico etiam q> inftrumeta omnia fen -futim continentur pelliculis, fiuntep fenfus in ipfis pelliculis: vt eft videre in oculo, cuius pellicula: plenae funt humore aqueo, SC originem habent a cerebri pelliculis:fitep vifus non in cryftalli-no humore oculi,vt Ariftoteli vifum eft,fed in pelliculis oculi» Quarum dua: procedunt a duabus x>pelliculis cerebri: ÖC tertia a neruo, qui opticus ideft vifibilis dicitur: procedit^ ab ipfis pelliculis cerebri» Eft autem prgter has pelliculas tres,quadam alia quarta,qua: eft in oculo: qua: alba eft, SC continet omnes alias,^»ceditqs a pellicula qua: tegitcranium, & eft infenfibilis:eft autem hec pellicula in pifcibus valde dura,& fere in modum offis. Similiter autem dC pellicula plena aere locata eft intra aurem,in qua fit auditus» Et pellicula: plena: fpongiofa carne locata: funt intra nares,in q-bus fit olfacftus» Et omnes ha: pellicula origine habet a pelliculis cerebri» Idem quoq3 oportet in-telligi & de pelliculis lingue,in qua fit guftus» De tacftu autem dicit Ariftoteles,q> fit in carne totius corporis» Dico autem q> non fit in carne,fed in pelliculis carni commiftis: manifeftu eft enim 'reticulatam carnem efle pelliculis valde fubtilibus, qua: a craffis venis procedunt, 3C ab eis depor tant fubtilem fanguinem ad nutrimentum carnis» Probat autem Ariftoteles, q> principium motus,quemadmodum ČC fenfus,eft in corde, pro eo q> omnis motio fit cum vi dC conatu» Vim aute facit contentio fpus: origo autem fpiritus eft in corde: deinde ex contentione fpiritus,fit in omni conatu inflatio venarum,ÖC neruorum,<3C etiam pellium cerebri,dC fpinalis medulla:,<5l principaliter diaphragmatis» Conftat enim vires corporis omnes efle ex neruorum tenfione: cauia autem tenfionis nerui nulla eft alia,quam fpiritus neruu inflans» Sed quia origo fpiritus eft ä corde,opor tet prius diaphragma inflari, dC poftmodum venas, deinde duplicem pellem fpinalis medulla, dC lpfltis cerebri, vitimo vero neruos« Spiritum aut voco non fola vaporem fangumis, fed etia ae- E rem infpiratum,quiei admiTcef: tranfit»n»aer mfpfratus a' pulmone ad ambos vetres cordis,dC inde per venas dC pelles vfcp ad neruos Jn omni igit conatu fit per contentione anhelitus,conclufio *AKperqu3nj. fpiritus inter diaphragma,<52in ipOs fiftulis pulmonis, q procedunt a trachea arteria, pdft qua fit ^Al’inde. aeris infpiratio;dC idem fpiritus coprehenfione diaphragmatis tranfmittif per fiftulas pulmonis ad ventres cordis,dCinde ad venas,dC pelles,et neruos«. Contingit aut oppilatione fieri in loco,in quo veha dC arteria procedentes a corde, tranfeuntes per collum,coni ungunt ad pelliculas cerebri dC /pinalis medulla,ex humore,aut fumo,multo aut paruo,<52 tantu cralio,aut fubtili: fitcp ibi oppilatio per anguffiam venularum,quas procedunt ab iliis venis,diifeminanturcp in pelliculis cere bri ÖC fpinalis m eduli g» Dico aut ex hac oppilatione fieri fomnum,qnq3 epilepfiam,22 qhcp etiam apoplexianuFit aut apoplexia ex humore plurimo dC craflb. Epilepfia ex humore non tato,neq>$ adeo fpiflo:et qnq3 ex folo fumo craifo,afcendente a ftomacho,aut pede,aut aliquo mebro alio: in his quidem videtur aura fabulis dC frigida afcendere ad caput» Somnus autem fit ex multo fumo fubtili,faciente diuturniorem,fed minore,<52 facile folubilem oppilationem: vnde quidam in fom no fentiunt,&mouentur,& etiam loquuntur, 8C imaginantur fomniantes:nam ÖC fimiliter imaginantur quidam in epilepfia,82 etiam in fyncope,qua? eft paffio cordis» Fit autem quibufdam in F epilepfia fpuma circa os,dum fpiritus, qui fertur a' corde in venas furfum,occurrit humori facienti oppilationem,^ ei admifius fpumafit»Eft»n»fpurna admiftio aeris dC aquae, aut humoris rideoiip alba eft vt aer: dC ephialtes quaedam epilepfia, quae fit in fomno, fit autem ex miftione tancp epile-piia: ideoq|3 non in vigilante,fed in dormiente» Vt enim praedicftu eft, fomnus dC epilepfia fiunt in eodem loco,dC ex fimili caufa: vnde Arifto teles dicit epilepfia efle fomnum quedam: veru ephialtes logo tpe perdurans in epilepfia conuertit» Amplius aut dicit Ariftoteles, q? quibufdam venis colli compreffis fit homo infenfibilis, dC fimilis dormienti; vnde dCantiqui venas illas vocauerut carotidas propterea,q> in eis fit caros, quod eft infenfibilitas dC immobilitas totius corporis» Co-preffio diaphragmatis,quae fit in refpirando,caufa eft prolationis vocum,qn vuula,qute eft in gut ture, fupponitur tracheae arteriae ita, vt refpiratio fiat per anguftum» Spiritus*n«exiens per angu-ftnm,qn colliditur vuulae fibi oppofitae,facit fonum; alioquin fit refpiratio fine fono,quando fpiri tus liberum habet exitum: eft enim diaphragma,refpirationis origo,dC vocis, dC omnium virium corporis« Eft autem dC lpfa vuula principium vocis, quia fenfibilis ac mobilis, quemadmodu diaphragma« Et infttper efficit vires corporis, quemadmodum dC ipfum diaphragma: nam in oi conatu fit oppilatio omnimoda tracheae arteriae fuppofitae vuulae, vt compreftione diaphragmatis G fpiritus qui eft in fiftulis pulmonis,non polTit fur/um per os exire,fed tranfmittat ad cor, <52 a corde ad venas,22 inde ad pelles cerebri dC fpinalis medullae,a quibus nouiftitne tranfmittitur ad;ner-uos: quorum tenfio vires corporis efficit: tendunt aut modico fpiritu eos fubintrante dC inflante«. Pulmo autem eft immobilis f m /e ipfum dC infenfibilis, quemadmodum dC ipfa trachea arteria: vnde dc in peripneumonia non fentit dolor, fed grauitas fola« Mouet autem pulmo cu diaphrag-niatejeo q? colligandam habet ad ipfum quibufdä pelliculis; dC infuper ex eo,quia dilatatione diaphragmatis maior exiftit capacitas inter diaphragma, quam necefle eft impleri ex aere in fpiran-do, dC infiante fiftulas pulmonis, quae intra diaphragma continentur» Quaeritur autem de motu diaphragmatisjVtrum fit voluntarius»Si enim eft vocluntarius,quo modo igitur fit in dormiente: fi autem non eft voluntarius, quo modo ergo poteft voluntarie retineri e' nam di quidam leguntur tandiu continuifle,donec extincfti funt. Dico autem motum diaphragmatis voluntarium efle, fieri quidem voluntarie per neruos,nihilo minus etiam fieri propter aliam caufam»Nam cum calor continue effluat a corde, necefle eft continue influere aerem ad cor, qui inflat pulmonem, dC propter hoc totum diaphragma,pro eo quod pulmone inflato necefle eft capacitatem diaphragmatis augmentari» Non folum autem inflatio pulmonis, qua: fit ab aere infpirato, caufa eft vt dia- H phragma dilatetur,immo etiam,quia aer infpiratus tranfit a pulmone per cor ad venas diaphragmatis , procedentes a corde, in quo eft origo venarum omnium, non folum pullantium, lmmo etiam dC aliarum, vt alibi offenditur« Non folum autem venae diaphragmatis inflantur fpiritu,im-mo etiam alite vene remotiores a corde,vt in forti conatu eft videre: nam dC venas pellium cerebri ab eadem caufa accidit inflari, vt apparet in habentibus fracftum cranium, fi anhelitum cotineant: nä dC fpiritus,qui neruos fubintrat, procedit a corde ad neruos per intermedias venas: quod probatur ex eo,quod quibufdam venis colli compreffis,fit homo abfq$ omni fenfu et motu» Non folum autem pulmo miniftrat cordi aerem ad nutrimentum caloris vitalis, immo etiam communit dC conieruat calore,qui eft in corde: cuius fimile eft in cinere videre,qui fuperponitur igni ad con feruandum ipfiim»Ffabet autem pulmo,quemadmodum dC cinis,plurimam raritatem, per quam habet ignis moderatam refpi rationem,02 moderatam aeris influxionem; fitčp infpiratio, ČC refpiratio per fiftulas, procedetes a trachea arteria,ad cor terminatas,qu£ funt in pelle circutegente pulmonem» Manifeftum eft enim,quo'd ad conferuationem ignis neceflarius eft aer, non vt quidam putant propter refrigerationem,fed nutrimenti caufa: elf enim aer nutrimentum ignis: omne au tem nu trimentum,fimile fit ei, cuius eft nutrimentum; aer enim influens per poros cineris, ignit, ad re- 'A ad reftatirarionem euaporationis ignis: aer enim per digeftionem fit igms.Digeftionem voco fe-parationem ignearum aeris partium ab aftjs partibus:eft enim aer corpus diffimilium partium, habens caliditatis dC frigiditatis particulas in fe lpfo: vnde nec aer eft elementum, fed, ficut alibi oftenfum eft,duo tantum funt elementa, calidum 8C frigidum» Dico etiam quod ex aere fit aqua, euaporatione ignearum partiurruNam cum omnium fluminum origo fit ä montibus, dicit Ariftoteles nonfolum vapores aqueos afcendere inferne per venas quafdamad crepidinem mon-inde diftillare, fed etiam in ipfis venis montium aerem per frigiditatem in aquam conuer ti»Manifeftum etiam,quod nec aqua eft elementum,nec aer: fit enim ex aqua glacies, expreffione aeris, qui in ea erat: vnde minor eft glacies, quam fuerit aqua, propter aeris educfKonem: nam 6č omne metallum maius fit,fi liquefiat,quam fuerit prius: ignis enim fubintrans liquefacit aquam, quae in poris metalli congelata eft» Sunt autem pori in metallo adeo angufti, vt non poffit aer, fed folus ignis fubintrare» Rurfus autem oportet fcire, in omni nutritione id quod nutritur, attrahere & congregare particulas fibi fimiles,quae difleminatxfunt ineo, a quo fit nutrimentum,pro eo quo'd naturaliter fimile ad fuum fimile tendi t»Fit autem digeftio nutrimenti per calorem, pro eo quo'd calor,vt ait Ariftoteles, aggregat iimilia,& difgregat diffimflia»Quemadmodu eiiim in B ventilatione adunatur per commotionem granum feorfum a palea, ita etiam fimiliterin nutrimento fit per calorem commotio omnium partium,& in ipfa commotione fimiliter in nutrimen co fimilium ad ie inuicem adunatio» Facit autem calidum commotionem, pro eo quo'd in continuo motu eft, vt eft videre in aqua bulliente» Amplius autem calor infpiifat nutrimentum, dum continua fua euaporatione partes aqueas fecum trahit» Deinceps autem oportet fcire folum diaphragma eife principale inftrumentum refpirationis, pulmonem autem fiftulis plenum recipere multitudineminfpirati aeris in fiftulis fuis:&ob hoc receptacuiufpiritus appellatur» Subintran-te igitur aere inflatur pulmo,& rurfus paulatim detumefcit,aere paulatim tranfmiflo ad cor, ad nu trimentum caloris qui eft in corde» Vnde quia colligitur multus aer in pulmone, qui fufficitali-quandiu ad nutrimentum caloris cordis, inde eft, quod aliquis poteft aliquando abfque fpiratio-ne perdurare, ÖC aliquando abfque interpolatione vocem protrahere. Infuper autem $£ aer breui aliquando tempore permanens in pulmone calido exiftente, ibicp digeftus efficitur competentius nutrimentum caloris cordis»Dicit enim Ariftoteles,quo'd pifces, qui branchias loco pulmonis habent, attrahunt interius aquam, ad refrigerandum calorem vitalem cordis»Dico autem calorem vitalem nutrimento[indigere, non autem refrigeratione:nutrimentum vero ignis nullate- ,C nus eft aqua, fed aer. Sunt enim in praedičtis pifcibus pori quidem branchiarum ad cor adeo fub-tiles, quo'd non capiunt nifi aerem folum, per quos tranfit aer, qui eft aqua: commiftus» Dicit autem Ariftoteles aerem non elfe intra aquam, perfuadens hoc ex eo, quo'd cum aer leuior fit, aquae fupernatat,non autem admifeetur ipfLEft autem fibi ipfi contrarius, cum alibi dicat glaciem fieri exaquaperexpreffionem aeris qui eft in ea» Verum pifces pulmonem habentes multo plus habent caloris,qua'm exteri pifces,vt delphini,&phoca,dC canis,dC cete omnia,dC fimiIia»Quoniam igitur multus calor qui eft in eis multo indiget aere ad fui nutrimentum,inde eft quo d fpirantex-tra aquam» Scire autem oportet,quo'd trachea arteria venies ad pulmonem, fecit circa eum pelle plenam fiftulispluribus ac fubtilibus, qua: terminantur ad ventrem finiftrum cordis: habentep fo ramina fubtiliffima,per qux capiuntaerem folum, non autem fanguinem: fitep per hxc foramina infpiratio aeris ad finiftrum ventrem cordis: fangtris autem qui eft in iiniftro ventre cordis, non poteft per ea effluere,propter earum anguftiam» Amplius aute vena et arteria procedentes a duobus ventribus cordis,perueniunt ad pulmonem, &C faciunt circa eum pelles duas, plenas venis SC arterrjs pluribus ac fubtilibus»Quoniam autem in conatu fit conclufio fpiritus,non folum in fiftu *A£c6cuIcauo lis pulmonis,fed etiam in venis 5C neruis, contingit quandoq? terminos venarum ex multo fpiri- D tu dilatari, fpiritufp exeunte trahere fecum fanguinem: eftqß fanguis hoc modo exiens fpumofas, propter fpiritumlibi admiftum» Accidit etiam eadem caufa fudorem exire per poros corporis* Eft autem fudor,fenguini aqua admifta»Pori vero funt vente fubtiliffime,qug a craffis venis procedunt» Contingit autem porosex multo aut feruido fpirituvfque adeo dilatari , vt etiam exeat fanguis per eos, fiatep fudor fanguineus* Miror autem plurimum fuper eo,quod dicit Ariftoteles fe vidiffe poros cordis in pulmone,per quos fit aeris infpiratio & expiratio, cum fint impercepti-biles propter fuam paruitatem,quemadmodu &C pori veficx, per quos ingreditur vrina: maxime cum per frigiditatem obftruantur huiufmodi pori in mortuo animali» Dicit enim tres efte vetres cordis: cum fit patens vifui effe tätum duos, ab vno enim procedit magna vena, dC ab alio magna arteria:in paruis etiam animalibus vnum tm efte, a quo procedit magna arteria» Poftmodum au cem fcire oportet,q> pulmo, cu fit fpongiofus &C calidus, habet vim attracftiua: attrahite^ acrem ad fe, ad refrigerandum calidum cordis, quemadmodu ventofa igne intromiffo: exit enim ignis per poros ventofx,& neceffe eft aerem fubingredi* Ide quoqs eft videre in hepate,quod fpongiofum eft et calidum: attrahit^ fuccurn cibi ab inteftinis per medias venulas cuiufdä pellis,qug media eft per inteftina 8C concauam venam hepatis,6cr continuata eft vtrifqp dicunt atit venule lllx mefarai cx,fiue mefentericx: pellis in qua funt, mefenteriumfiue mefareum appellat: proteditur a me- 9 n o *AKfi prius eo-tigeric. *Af!ouum. LIBER DE VTIL. RES PI. dio ventrc per i'nteftina»Dlcit enim Ariftoteles mefenterium vicem radias obtinere:ficutenimE radix attrahit nutrimentum a terra,ita dC mefenterium ab intefh'nis nutrimetum corporis animalis» Cor etiam,in cuius concauitate plurimus cft calor continue effluens, attrahit continue a jfiftu-lis pulmonisjattrahit etiam fuccum cibi a concaua vena hepatis, quia, vt ait Ariftoteles, in corde perfede digeftus fanguis fit»Rurfus autem cor attrahit ab intefh'nis fuccum cibi aliunde cp per he par,ideft per mediani arteriam; arteria enim,que protenditur a corde per dorfum, SC coniungitur mefemerio,non tranfit per hepar,cu dicat Ariftoteles,In hepate nulla eft omnino arteria». Eft autem fmgiiis arteria liquidior Cp vene:8č prx nimia fua aquofitate non coagulatur,quemadmodu (anguis qui eft in vena» Huius autem haec eft caufa,q hepar venae fuppofitum maxima habet vim attrahendi: attrahite}} fuccum cibi multum ac fpiflum ab inteftinis: ideocp in vena multus eft fanguis ac fpiflus,qui cito coagulatur euaporante aqua»E contrario vero fanguis arteriae modicus eft öbaquofus,pro eo 9 arteria habet vim attrahendi debilem ex folo proprio calore,Sd etiam ex cor-de»Dicit enim Ariftoteles,q> in quibufdam animalibus fanguis ipfius venae liquidus eft,& no po-teft coagulari,vt in ceruo,& lepore: funtep huiufmodi animalia timida, pro eo 9 habent fanguine frigidum dC aquolum»Rurfus autem quedam animalia habent fanguinem valde (piftum ac terre-ftrem, qui coagulatur ftatim, vt taurus: cuius etiam fanguis venenofus eft»Et huiufmodi quidem F animalia habent pinguedinem quandam terreftrem,quaefepum dicitur:^ funtplurimum ofluo-fa: ÖC funt etiam calida dC audacia: nam fanguis terreftris plurimu calidus eft, pro eo 9 eft receptaculum amoris; ied prius contingit calorem in eis egifle, vt eft videre in calce,& cinere, fimiliter dC fa!e»Nam fal genus terra: eft,eftq3 fal terra incenfa: quod probat Ariftoteles ex eo, 9 quibufdam ca lamis incenfis bC incineratis fit fal, fi miftus fuerit aquae, dC c'adem aqua bulliat ad ignem. Vinum etiam quanto fortius eft,tanto terreftrius eft: quod probatur ex eo,9 quanto fortius eft,tanto poderis plus habet,adeo etiam 9 fupernatatoleiim in eo» Amplius autem vinum,dC liquores ali], va rios fapores habent ex terra fibi admifta: vnde in quadam regione vinum fufpenfum ad ignem in v tribus,indurefeit in modum falis,euaporante aqua» Dicitetiam Ariftoteles,q in fanguine fpido inueniuntur neruuli quidam: et quanto (piflior eft fanguis,tanto plures in(unt:in liquido autem fanguine nulli podum inueniri» Dicit etiam Ariftoteles,q homines liquidioris fanguinis, ftint ti midi/ed boni fenfus,ex eo q? molles carnes habent, funtq paffibilia maximein eis inftrumeta fen fus» Videdum autem eft deinceps, vtrum aliquis meatus iit a vena ad arteriam: quod quidc probatur ex eo, 9 li fcinditur vena aut arteria, effluit omnis fanguis, tam qui eft in venis, q? qui eft in arterijs» Quaeritur autem quo modo fanguis intret arteriam,fi verum eft,vt plurimi putant,totum G fuccum cibi,ex quo fit (anguis, tranfire ad venam hepatis» Aiunt igitur quida, 9 cum vena dC arteria habeant in corpore parietem communem fiftulas quafdam habetem, funt quidem in medio illarum fiftularum quidam meatus angufti, per quos excolatur fanguis: QC meatus illi 111 mor tuo animali non apparet,quoniam per frigiditatem funt obftrudi»Dico etiam mefaraicum,per quod tranfit fuccus cibi ab inteftinis per totum corpus,non folum cotinuari venis hepatis, immo etiam arteriae cuidam procedenti a dorfo,& non tranfeunti per hepar,ficut teftantur omnes qui de anato jnia fcripferunt:ex quo manifeftum eft,fuccum cibi non omnino tranfmitti ad venam hepatis,im mo etiam partim ad arteriam» Amplius aute vena dC arteria fimul in toto corpore funt, praeter qj, vt ait Ariftoteles,in hepate Qc fplene: iungunturčp adinuicem quibufda pelliculis, in quibus funt venulae fubtiles, per quas ab arteria ad venam excolatur liquidus fanguis» Scire etiam oportet 9 non folum a vena hepatis,immo etiam ab arteria funt meatus quidam ad renes. Dico autem 9 ab omnibus venis Qc arterijs corporis mittitur vrina, quemadmodum SC fudor: na quemadmodum vrina,ita quoqj fudor nihil aliud eft cp aqua fanguini admifta» Dico etiam,q> quemadmodum he par,ita quoqj dC fplen attrahit fuccum cibi ab inteftinis per medium mefenterium, cui continuata eft vena fplenis, quemadmodum QC hepatis vena; vnde fplen, vt ait Ariftoteles, rede hepar fini- H ftrum poteft appellari» Item a corde proteditur vena ad fplenem, quemadmodum ad hepar, per quam cor attrahit libi fuccu cibi a fplene, quemadmodum ab hepate* In fplene autem, vt ait Ariftoteles, nulla eft arteria, quemadmodum nec in hepate» Dico autem, 9 in curuatura hepatis &C fplenis inueniuntur tam arteriae čp vena:;in gibbo autem hepatis foke inueniuntur venae, quae conueniunt ad ca-uam venam: in gibbo vero fplenis nec vena eft nec arteria» Miror autem quam plurimos antiquoru ignorafle vfum fple-nis in corpore humano: alios autem opinatos nof-fe,penitus errafle» Solus vero Ariftoteles in libro de particulis animalium diligenter fupra hocfcripfit: ) qui fuit verus fo -lus veritatis oftenfor* GALENO ASCRIPTVS LIBER C V I T I T V L V S E S T COMPENDIVM P V L S VV M C E N S V R A Liber ieiunus,fed non omnino reijciendus. Oc ei quod de pulfibus pofllbile eft competetem modum Circuit- Pri-mum autem aiunt egenum antiquum de pulfibus: item non de pul fi- *AKforte Aeg* bus hoc intitulaife/edde palmon i. de faltibus:ignorauit enim vt decens hic vir.,quas exiftat differetia pulfus SC palmi id eft faltus, ficut deinceps oftendemus,primum dicentes, quid fit pulfus-De Definitione Pulfm. Pulfus igitur eft diaftole i. dilata tio,&£ fy ft ole fconftridio,cordis SC arteriarum: folas enim hg eorum,qua: in nobis, pulfuali motu mouen-tun Alia vero,quecunq3 videtur ČC ipia pulfualiter mouerfvt menin-ges, quse circa cerebrum funt in pueris vifas, fm participationem arteriarum mouentur: circa quas particulas fit palmos ideft faltus,& tremor, SC fpafmus-De lis,qu£ Pulfm fimulantur. Similia vero pulfui funt,5£ palmos i.faltus, ÖC fpafmus,8£ tremor: etenim SC haec videntur qui-bufdam ita fieri,ficut dC pulfus ex diaftole SC fyftole- Differetia vero in eis exiftit plurima- Igitur Praxagoras quidem exiftimauit haec ad ie inuicem differre quantitate, non adhuc autem qualitate : fieri autem ex pulfu, qui magis,eo circa motum extenfo,palmon i- faltum: ex palmo vero, tremorem : SC hoc q uidem Praxagoras vir non liber neque in rjs, quae fm medicinam funt, contemplationibus, neque in alrjs fecularibus- Herophilus vero diligentius infiftens huic loco, in quali-C tate magis eas differentias inuenit:fieri-n.pulfum circa arterias folas, SC cor:palmon autem l-fal-tum &C fpafmu, circa mufculos dC neruos: pulfum fimiliter generari cu animali, QC mori cu eo-Fit autem pulfus ita- Quando cor attraxerit ex pulmone fpiritum,primum quidem eum fufcipit infiniftrum fuum ventriculum:demumfuper concidens,deinde ipfis arterijspraebet- Contingit igitur in concifione, repletis ijs, quae in corporefunt, arterijs pulfum perfici: euacuatis autem, iyftolen- Igitur arteriae quidem,ficut dixi,repletae curfum perficiunt,affumentes fpiritum: cor autem euacuatum, ficut deinceps demonftrauimus- Proprium igitur terminum i-definitionem dedimus eius,pulfum dicentes efle diaftolen SC fyftolen cordis dC arteriarum-Vnde Conflet Pulfm. Confiftit autem pulfus ex diaftole SC fyftole- Quia vero impari,SC eode tepore,SC cor SC arteriae pulfum perficiunt, dC propterea exiftimant fere omnes, q> repletis vtrifq^ fimiliter fiat, volo re prae fentare eorum errorem. Nam quod quidem impari tempore ex arterijs SC corde pulfum, qui fit, aflumimus, manifeftum eft: quod autem arterijs quide repletis,corde vero euacuato, hoc fiat, vo-lebä remittere eos, qui volunt difcere, ad anatomiam i-ad incifionem: vt aute non videar inuidus efle, Öl liuorem habere, paucis repraeientabo- Corpus cordis Liubftantia, pinea forma exiftit: SC D ampla quidem pars eius, in qua funt ora ventriculorum eius, pulmoni vnitur, SC in medio qua-tuor fibrarum iacet: vna.n-fibrabreuiffima reliquarum exiftens, tertium thoracis fpatium reple-uit: Acuta vero pars eius Sč oblonga fm furfum cu pedore, no vt fit continua ficut eft bafis eius pulmoni,ied eft abfoluta- Continetur autem vndiqg cor membrano quod vocatur pericardion 1-circa cor-Hoc autem non folum pulmoni vnitum effe inuenies a' latioribus, fed SC pedori in illis partibus, in quibus diximus cordis acutum abfolutum iacere- Contingit autem ita, quandoquidem ex pulmone attraxerit fpirituni, repletum vndiq^ lpfum ad latera incedere, öftnultum fpiri-tum a' pedore auferre-Quando vero rurfum euacuatum fuerit cor,& euacuatum in naturalem figuram recurrerit,tunc profilit pedori SC percuffionem facit,ita concidens pullum perficit-De Differentijs Naturalium Pulfuum Sequentium pietatem. His autem ita habentibus, dicemus prius differentias naturalium vnamquaq3 statum fcquen tium pulfuum: demum eas,que funt in febribus: SC poftea pulfus,quiinueniuntur fecunda palTionem: in fine vero, pulfus qui ablati funt denominati-De Pulfu Puerorum nouitergenitorum. Igitur mogenitoru pulfus pueroru exiftit breuis oino,5f indeterminatus SC in diaftole SC yfto-le-Huc pulfum Plerophilus alogo i-irrationalem confiftereait:Irrationale vero vocat pulfum eu, Spurij- 1 • flu* I qui non habet aliquam analogiam i* proportionem»Necp enim duplicem, neq$ hemioliatn, neq$ E aliam quandam rationem habet hic,fed breuis eft omnino,6£ magnitudine pundurae acus nobis aduenit:ideo & primum Herophilus alogon ideft; irrationalem,eum competenter dixit*. De Pulfu Crefcentium. Procedente vero cetate, bC corpore in augmentationem veniente bC ad rationem, bC pulfus au-getur ad rationem, diaftolen latiorem fyftole accipiens: quado de reliquo eft eis logon ideft ratio-nem,adaquare ad demonftrationem eius,qua; ex grammatica manududionis. Nam primus quidem pulfus,qui in modo genitis pueris inuenitur,rhythmum fitenorem eu,qui breuis fyllabaexi itit, etiam in diaftole & fyftole habet: bC propterea ditonus intelligitur» Pulfus autem eorum, qui apud augmetationem funt,proportionalis eft pedi,qui apud eos theo:eft autem hic tritonus,diaftolen quidem in duo tempora accipiens,in vnum vero fyftolen» Pulfus vero eorum,qui in ftatu tetate funti, in vtrifcp par exiftit,vt in diaftole bč fyftole, comparatus pedi vocato fpodeo, qui vticp diffyllaborum pedum longiffimus eft: conftat igitur ex temporibus quatuor: hunc pulfum Hero philus per paria vocat his qui pedi* Declinantium vero Qc firme iam fenum pulfus, bC ipfe ex tribus componitur temporibus,diaftole duplo fyftclen accipiens logiorem* Et hi quidem funt pul fus, qui fecundum latitudinem aetates in fanis fequuntur* Deinceps autem funt in febricitätibus* F De Pulju in Febribus. EOrum, qui incipiuntfebrire,pulfus paruus omnino eft,& fubintrans,perfecutionem patiens in vtrifq bC in diaftole bC fyftole, vt ferme' quadoqs bC vix incidat tadufiln fuperadditione ve ro fecundum parum adauget diaftolen bC fyftolen,accipiens bC maiorem bC prolixiorem, propter fpiritus afcenfionem.In ftatu vero in vtrifcp par exiftit,& in fyftole bC diaftole,ceu bC febri parilitatem accipiente Jn defcenlione vero, fyftolen quidem diaftole accipit prolixiorem; Calor vero in >AEmedijs. ventre, fuperabundat magis,čp in extremis, quia in primis quidem fere' vniuerfus calor in medrjs fuperabundat,vt multoties bC infrigidari contingat extrema*Quädo autem funt in fuperadditio-nibus, circa media quidem amplior eft calor, in extremitatibus vero paucior*Statum autem acci-pientefebri,8C calor pariter inuenitur in extremitatibus, bC in medijs» Et hi quidem funt, qui fecundum latitudinem fequuntur febrientes pulfus» De Pulfibus Paffionum in generali. PVlfibus autem, qui fecundum paftlones fiunt multis bC diuerfls exiftentibus,& de his pulfi-bus,qui in acutis paffionibus fequuntur, dicemus* De Pulju Phreniticorum» G Phreniticorum vero pulfus breuis, bC erroneus, dC non bene robuftus, propferea, q> continue fpiritus a vigilijs motus fuperaccidit tadui, ac fi accideret motus ab arcu tenfi nerui bC chordae:bC omnino minimis periculis manuum noftrarum fuperacciderit,ideft occurrerit* De Pulju Lethargicorum. Lethargicorum vero pulfus eft magnus bC vacuus fm longitudinem bC latitudinem, nobis fu-*AP.intellečlo. peraccidens profundo intellecftu: quare bC quidam praefumpferunt dicere pulfum incorporeum* De Pulfu Cardiacorum. Cardiacorum vero pulfus eft, minor qui finaliter eft pulfu phreniticorum: robuftior vero, 8C quafi morofior,vt bC alqs partibus fubaccidat,ideft fentiatur tadu: hoc autem fit ipiritu quandoqj quidem remiffionem accipiente^ retentionem, quandoq3 vero intenfionem* De Pulfu Pleuriticorum. Pleuriticorum bC peripneumonicorum pulfuum,in paucis quidem eft differetia, folum autem ijs,qui valde empirici ideft exercitati feu experimentati funt,comprehenfibilis eft: acutus enim bC vehemens q plurimum inuenitur,& immifftones inaequaliter multoties faciens* De Pulju Epilepticorum. H Epilepticorum vero,eorum quidem,quifiuntfine fpafmo bC contradione particularum,pulfus eft magnus,& diacenus i*vacuus,ÖL continuus,& fugatus, perfecutionem patiens čp plurima* Et hi quidem funt pulfus,qui fm hanc pafllonem,f m plurimum affequutur,fimiles pulfui lethar gicorum» Eorum autem,qui fiunt cum fpafmis,pulfus eft magnus,8č diacenus ideft vacuus* De Nominibus Puljuum. SCciendum autem, q? omnis pulfus conftftit ex magnitudine, bC velocitate, bC plenitudine, 8C rhythmo,& tenore» Et magnus,eft fm longitudinem,^ latitudinem, & profundum,digna ra none tadui accidens* Plenus aut,eft vehemes, bC quafi neruiter tadum percutiens» Eurhythmos autem, ideft bene tenoratus pulfus, qui in vnaquaqs aetate naturalem confequentiam feruat:dicL tur autem hic pulfus eurhythmus» Pararrhy thmus vero eft, qui cito defilit a manu* Velocitas aut a fpiiTi tudine differt,nam velocitas quidem fecudum vnam poterit arteriae inteUigi percuifione, fpiftltudo vero fecundum plures. Ita denicp dicimus quidem Velocem eum,qui in paruo tempore longitudinem explet: Spiffum autem,qui continue per eundem locum deuenit* De Generibus Pulfuum» Genera pu^uum fecudum quietem fpiflltudo bC raritas, in quo velocitas bCtarditas: fecudum totum COMPENDIVM P V L S V V M 66 A totum robur ideft tenfionem, vehementia, di amydrotes ideft obfcuritas:fecundum corpus arteriae, durities^ mollities. Igitur hi quidem ita* De Nominibus fecundum Antiquos Quorundam Pulfuum. Deincepsaute de his pulfibus, qui ä veteribus kripti funt, dineceflfarq maxime funt^in quie te exiftut,dicamus. Dicitur quis pulfus myurizon i.muris modo caudatus:cuius funt rurfus dug differentiae: Hic quidem nanque attritis digitis magnus di vehemens, demum eas qua: deinceps funt diaft olas longiores accipiens, in fine rurfus 8C citus di magnus di vehemens fentitur: Alius vero parmis fcntitur,&: eas,;que deinceps funt, immifliones magnas operas,rurfus 8c citus di par *A£acdd?ns. uus accidit: hic pulfus quidem quädoque inuenitur, di fanos naturaliter aflequens: quando vero inuentus fuerit in aegrotantibus in paruitate fuperabundans,eosquidebent abireperindicat: quivero in magnitudine,eos qui in lethargum. Diciturpulfus 5i parempipton ideft interci-dens,quando plurcs diaftolas di fyftolas operari dimiferit,fecudam diaftolen fpifliorem attulerit: hic pulfus quide quandoqj fequitur 5i fanos: quando vero in aegrotantibus inuentus fuerit,nihil irrationale lignificat. Dicitur quidem pulfus dicrotus,qn diftans arteria maiorem vnam diaftole, alteram attulerit breuiorem: hic pulfus fit in fanis quidem, a' curfibus,vel exercirijs,vel aliud quid B cito nobis operantibus: in aegrotantibus vero, manibus maxime febrientium inuenitur. Dicitur aute pulfus di dorcadizon, quando magnus prius accidens, mox breuis accidit,vt putetur antečp lyftolen faciat finaliter arteria, rurfus dilatari: hic :pulfus inuenitur magis in aegritudinibus, quae funt circa thoracem. Dicitur pulfus myrmecizon: hic autem eft,qui cotinue Si fubtiliter diaftolen facit, vt videatur myrmecos i. formic^ in manu fieri deambulatio: fere ex omnibus deficiendo inuenitur. Vltimus vero omnium eorum,di breuiffimuseft,qui vocatur fcolecizon,ideft vermi-culans: hic vero ita paruus,& languidus,di amydros i.obfcurus exiftit,q> formiculante di breuifli nio penitus exiftente intelligatur diaftole di fyftole, in hoc autem nequaquam, fed velut definen tia folum di reuolutio fpiritus in arterqs perficitur in eo. GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE MOTIBVS MANIFESTIS. ET OBSCVRIS \ - Quem Ioannitms de Gr&ca lingua in zArabicam tranßulit: ^Marcus autem T oletantis de trabica in Latinam. c e n s v R A Galenus huius libri fui fepius mentionem facit: «Sein hoc etiam multos fiios libros citat: ob varias tamen tralationes aliqua: menda: in eum nrepferunt. Dc Fdcultdte,& Primis Inflrumentis Motus. Nquit Galenus, Illi quorum propriueft anatomia meditari per hoc, cp’dicunt motus liquidos, eos qui videntur in corporibus animalium, fenfui manifeftos intelligunt: veruntamen quo membro fiant penitus ignoramus: di quauis hoc videamus,qualiter fiant non fcimus: f ideo t AF. io intetio de his docftrinam oportet nos agere.}- Principium autem inquilino- nobis hlccj£* nis de motibus liquidis eft, vt primo infpiciamus, an fint aciiones me- ^Xamus. brorum, di an ex eo, q> fint paffiones ab eis. Et per acftiones, intelligo motus agentes imprimentes: & per paffiones,motus inteIligo,q fiunt a motoreagente,quando ipfe mouet aliquid aliud. Et tu poteris vnico exemplo duorum horum motuum naturam intelligere. Nam motus manuum di pedum, diftendendo di complicando, vel inclinando,£e mouendo ad vtranque partem,quas quidem ofllbus eorum interfacent, iuncfturis efficiuntur. Manuum autem fit iuncftura, qua: eft in compofitione olfis adiutortj,8č haec quidem iuncftura vocatur mabit: di iuncflura, quae cft :n compofitione duorum focilium,eft cum oflfi bus: & iunčtura oftium bafium,quae interiacet duobus fccilibus,fö^ pečtini,5c vocatur rafceta: 6^iunčiuris digitorum. Pedum vero motusfiut fAF&eftpedč iuncftura genuum, di calcaneorum,& digitorum. Et fi quis defiderat motus iunčlurae humeri nu *Auuadura. mer^fe cum motibus manus, di iunclurae motus coxae cum motibus pedis, non intromittit in Spuri], I' fj ■ l. ' k ' ' , . ‘ .... r figmficati'one diüerfitatem per hoc vel varietatem: veruntame fuffidt in hac fignificatione, vt di E ^AEfummitas. catur,9 pomum oriis adfutorij, in iundura coponitur h umeri cum pyxide, q eit in olfe fcapulae: dC 9 fummitas offis adiutorrj inferior,cöpofita eil in iundura mabit cu duobus brachrj focilibus: ficut dua fummitates duoruin focilium,ab inferiori cum oflibus paruis rafcetae cöponuntur« SiPr in pedibus iundurae ex cöpofitione offium,q funt in eis,er.ut, Quod fi res in hoc ita fe habet,anatomici verum in hoc dixerunt,9 motus manuum de pedum fiunt olfibus,nÖ tarne ab eis, qrh haec quidem eft adio lacerti mouetis ea« Prouenit ergo ex hoc, vt motus lacerti fit adio lacerti: dC motus offium fit parilo eorüm: de pariloeius quod fit,8^ adio eius quod agit,fimul exiftant«Difcre-pant tn in eo,q> agens eri principium fui motus ab ipfo,&T patiens eri principiu fui motus ab alio«. Sicut ergo qn lacertus agit,mouet quidem primo vnu duorum orilum compofitorum in iundu ra, dC eri: illud os, quod continuatur cum adiutorio: deinde mouet fecundo ipfam iunduram mo-nendo os:ita anatomiam confiderantes inueftigauerunt,an oporteat dici,9 lacertus ipfe agit primo,aut recipitetiam virtutem motus ab aliquo alio« Vt aut viderunt, q? vnicuiq? lacertorum con tinuantur arteria 6C vena, de tertium quiddam fneruus, vnicuicp eoru intendentes vnumquodcp figillatim vinculo conftrinxerunt, confiderantes in lpiaconftridione an motus impediretur lacertorum, aut mobiles permanerent« Poftcp autem motu lacertoru ftridis arterrjs dC venis in fuo F manentem ftatu deprehenderunt,ipfumcp ftridis neruis impediri,q? ad lacertos quidem virtus di geritur a' neruis aliqua, perquam iit adio eorum,iudicauerunt« Deinde iuxta hanc viam inquifi-uerunt diligenter,an haec adio fit neruis ex iua natura dC fubftantia,an fupra neruos aliquod mem brum fit, quod neruis virtutem motus exhibeat,ficut lacertis exhibere viderunt« Adhaeren tes aut neruis eoscp praecidentes iedionem eorum fuperiorem in fua fenfus dC motus habitudine pcrfifte re deprehenderunt: inferiorem autem, a' loco fedionis fenfu priuari de motu« Ex hoc itaq3 quod cis apparuit, vir tutem motus etiam neruisab alio membro eis fuperiori tranfmitti, conieduraue-runt. Profpicientes igitur primam neruorum originem, eam63 indagantes, quoidam eorum oriri a' fpinali medulla,quoidam av cerebro,deprehenderunt« Abicidentes ltaqg fpinalem medullam, deprehenderunt, q? ab inferiori parte fedionis non tranfmittitur virtus ad neruos quidem,a' quibus vinus oritur, qua: prius tranfmittebatur ante abfeifionem: dči fuperiori vero fedione, qua: eft fuper abicifionem, quae prius tranfmittebatur virtus, tranfmittitur: ac tunc iudicauerunt vir-tutemquidemmotusadneruosacerebro tranfmitti«Deindepoftmodum inquifiuerunt,an fit hoc, qm ilia virtus fit innata fubftantiae fua: propria,an ä corde fibi tranfmittitur: neqj ad hoc in lfto loco neceriitas vrget,cu nos inueniamus vtiq3 neruos exhibere lacertis virtutem motus a ce- G rebro procedentem« Primu igit mebru ac praecipuum, vniuerfa quide membra corporis aialis mo uens motu voluntario,eft cerebrum: caetera vero,qua: quidem cerebro interiacent de vltimo me-bro quod mouef,mouent fefm ordinemita,9 vnuquodq? eoru moues,ac motum exiftat« Reftat ergo vt cerebrum moueat tm,nec aliud moueat ipfum« Sili* lit vt manus ac pedes moueant tm« Et iam declaraui in tradatibus,quibus inueftigaui de virtute ordinatiua,de virtutibus aiae,9 cerebra eget hepate dC corde ad conferuandum fubftätiam fuam: dC 9 hon träfmittitur ab illis virtus, qua fit motus voIuntarius«Hic aut non eft aliquid,quod nos cogat vt probatione ad hoc inducamus, cum fuflidat in hoc tradatu conclufione proponis illius vti duntaxat: quia no memoraui, quod apparet in anatomia, vt exponerem per hoc, 9 virtus ordinatiua tranfmittit per neruos a cerebro ad lacertos: verum vt a me intelligeretur fufficieter,in quo differat motus de adio: qm fignifica-tio,qua fignificat nomen motus,generalior eil: defignificatio, qua fignificat adio,fpecialior eft: cum nos appellemus adionem,motum agentem: de pariionem,motum ab alio prodeuntem« De Motu Refyirutioms, Qui notior eß lußts Veteribm. ET fermo ifte,in quo nos fumus,eft,quo intedo inueftigare de vnoquoq3 motu, quod fit me-brum,quod ab eo patitur,& quod mebrum operet ipfum, verbi gra de anhelitu: quia melius H eft,vt ponam fermonem meum deipfo,vt exempli cä lucefcat: cu non cöferat ex exempli quidem rone duntaxat, verum cum ipfo exemplo non eft vtiq3 modica pars, de qua inueftigare proponimus« Videmus«n«manifefte, q? anhelamus: ÖC haec quidem adio animalis eft copofita ex aeris in-fpirationeab exteriori ad interius,& expirationee conuerfo:d: apparet etiam 9id,quod mouet in concauitate pedoris in anhelitu facili fuauiter, concutitur inferius duntaxat : in anhelitu vero magno,non folum mouentur inferiora tm, veru etiam mouentur loca lateribus omnibus vicina« Difcordes etia fuerunt medici in motu anhelitus, an fit et ex lacertis,vt funt altj motus volutari), aut aliter« Et quida iudicauerut, 9 li£c adio naturalis fit, llcut pulfus arteriaru dC cordis: alij vero iudicauerut adione effe voluntaria: alij aut , 9 fit adio copofita« Et haec quidem inquifitio magis ad dialedicam, cj? ad medicinam fpedat. Inquifitio aut quae dignior eft in operibus medicinae, eft qua quidem inueftigatur, quo inftrumento mouetur clibanus i«concauitas pedoris,per quam fit *Al!extrahitur anhelitus, quonia hic quide dilatatur, prout apparet in anatomia« Apparet quocp in anatomia,9 hic clibanus ex orilbus,quae latera vocatur,de ex lacertis componitur interiacentibus« Merito ergo anatomiam cofiderantes dixerut,9 illud mebrum, quod diaphragma vocat, eft vna pars iftius clibani,nec tn illud totaliter: de hoc quidem vfcp ad tempus magiftrorum noftrorum homines ar bitrati DE MOT. M ANI F. ET O BS C. 67 A bi trati funt, q> membrum iftud inftrumetis anhelitus nobilius exiftat* In nro vero tepore facium »AEinftfm. eius patuit ex eo,quod de operatione huius membri declarauit,q? f.mouet partes clibani duntaxat inferiores: queadmodum illud, quod mouet fupiores eius, eft lacertus a collo defcendens.lvjouct quoq3 id, q uod interiacet, lacertus quidem, q inter latera coftituitur; nifi qa hic lacertus quide no dilatat clibanum tm,verum etia ipfum conftringit: cu vnufqfqj eoru habeat duas tunicas pofitio-nediuerfasXacerti nanq^ defcendentes a loco,q eft fupra coli u, dilatant, & diftendunt clibanu tm*. Et vidi fxpe plures hoies in facfto neruorum,qui mouent huiufmodi lacertos quos prodiximus, qh quidem vinculo conftringebantabfq3 clibani ruptura, q> vinculuillud eos motu clibani penitus priuabat:& difcipulos meos inftruxi qualiter hoc ipfum, quod declaraui,intelligerct* Et fma illoru, qui dicunt,q> anhelitus eft motus volutarius vel acftio volutaria,nuliuargumetum inducit, quod maioris,q hec,exiftat roboris ad ,pbandu veritate eoru: qm motus clibani impeditur ftatim, &C aial extinguit fubito ore aperto cupies anhelitu, cum nequeat dibanu mouere* Vnumquodqß horum fuit ab antiquis inucntum: 5C quaedam praeter illa, quae ipfi inuenerunt,poftmodu reperi* Compdratur Cognitio dhonim lmmdmjejiorum Motuum,&liquidorum auorunddm,ddantiquorum cognitionem: & Ponitur Excufxtio trdcldtioms iUim. B Ipj T quodlibet horum antiquitus reputabat ignotu,qm de ipfo nihil anatomia infpicientes te> g; tiger ut,cui poflet aliquis acqefcere,vel quo poflet efle contentus, nedu fufficieter probarent«. V tinam aute aliquis motuu, QC aliqua acftionum harum, quse reputabat efle ignota,reperiretur a' quo mebro aialis prodiret:^ qualiter ab agente caufa, qh quidem agit: multa quippe horu, quae vltimo comperi, penes me prius erant ignota, queadmodudemotu clibani retuli: Et in tracftatu quidem tertio de motu petftoris St pulmonis quaedam: liquide mei docuerut medočlores ad tem pora fua: quibus adicci pcftmodu in libro, quem de paffionibus anhelitus edidi, quod adinueni, poftcj a magiftris meis didici* Confeflus fum etiam in libro de iuuamentis membrorum ignoran tiam meam , quam habui de motu palpebrarum fuperiorum:deinde vero narraui poftmodum, qualiter hoc fit,in tracftatu decimo libri mei de cura anatomij Eodem quoque modo ignorabam efle duorum nemorum ex vtraque parte arteriarum conftitutoru, qui falfo §£ fine ratione vocan^ tur apoplecftici,cum fuerit in eis ingrefla malitia, qualiter vox impedit: demum quippe cum labo re maximo ac difficultate comperi hoc, cu nullus quidqua de ipfis tracftauerit fufficienter*Et hxc quidem fighatio eratincognita:demumfacftaeft nuc nota,quiareperi neruos mouenteslacertos *A£lacertum, epiglottidis a duobus neruis duabus arterijs vicinis,qui apoplecftici vocantur,oriri* Ignorabatur C quoque, cur, ex ipondylis dorfi medulla fponayli primi fi ftn latum tota abfddattir, donec extre^ ma non fefecotingant, vox impediatur illius aialis:Et fimiliter fi vnus fpondylus locum deferit: quia fpinae medulla comprimitur fortiter* Inueni quoq3 hgc,8£alia qua: reputabat ilii,qui fuerunt ante me, ignota de anhelitu 5t voce: & eoru inuentio fuit ex eo, quod in anatomia apparebat* Et reperi quoq3lacertum, qui vtraqp mouet genam, cum prius fuiftet ignotus* | Nec intelligo quide in hoc loco per vtranq3 genam duo mandibularum ofia,ficut Hippocrates intellexit hac appella-* 7a.1(;i.h 4 tione in libro fuo de iundturis,quem quide e contrario nempe vocauerut: fed intelligo per vtran *Ar.quam. que genam,corpora qux duas continent mandibulas, quae recipiunt, quod os implet de humidh ratibus & cibanjs aut vento,prout in ilIo,qui vtres inflat, videtur* Specieru item laffitudinis,acftio diuerfitatis earum per anatomiam fuit reperta: quando in quibufdam,qui laborabant hac paffio^ ne,vel membri quod laflatur fenfus impeditur, vel in quibufdam motus, vel vtrunqj fimulJbt in pluribus eorum nunquam in hac fpecie locus putabatur efle dubictaris,quoniam quidem no du^ bitatur,q> in neruis,qui vadiitad mebra,in quibus acciditxgritudo,qh ingreditur malitia,noceat fenfui 8C motui* Dux vero fpecies alia: non putabantur, donec reperi, fecundum quem modum erant in membris corporis, in quibus acciditillud, 8£ non in alijs: quoniam hoc quidem nullate-* D nus accidit in omnibus membris, ob hoc, quod non reperitur in omnibus membris neruus, qui fenfum tribuat dC motum lacerto,qui eft in membro patiente,praeterquam ncruus,qui fenfum tri buit cuti, membrum fcilicet illud includenti* J> bus motibus,qui fiunt ex voluntate,nihil obfeurius &C dubitabilius hoc*Qm in pueris ego video, nedum in alijs, qh ipfi volunt aliquod membrum ex membris fuis replicare, aut diftendcre,aut in partem declinare,hoc quidem faciunt ex voluntate: &C hoc quidem ipfi faciunt per lacertum, qui deftinatur illi motui,6f appropriatur, licet ipfi quidem lacertum illum ignorent, &C non ipfi taiv tunijfed etiam multi medicorum* Et illud eft,qm inuenio mebra corporis moueri per lacerta, cui Creator, qui nos creauit dC plafmauit, ÖC in omni tepore prxfens eft nobis,prudenter indidit po^ Spurij* 11 ftj tentiam fentlam moüendi* Qn igitur alique volumus motuum, monet lacertum, quem ad huc plafmauit E dt creauit* Et declaraui in libro meo de iuuamento mebrorum,q> creauit nos non folurn prudens feire quid oportebat melius agere,imo cum prudetia habuit potentia, qua quidem nihil ei de hoc quod melius 6t cöpetentius prouidit effe,defuit agendum: dt bonitatem ac largitatem, in qua nul Ia fuit auaritia creandi,quod melius eft.Et imperferutabile videt opus,Creatoris elle veraciter fci-re,et qualiter ineft corporibus aialium: veruntame non eft quidem licitu dicere eu non viuere vel non agere; imo vtiq3 eft fumme prudens,dt potens,ac benignus,ficut iam declarauimus* Et fi no tum eft dt publicum, q> in oibus corporibus eft animalium, ficut quidam putat, verbum iftudin-ducit ad hoc,q? duae funt in corporibus animalium aiae; quaru Vna creatur naturaliter, dt plafmaf oibus membris, dt eft praepoiita oibus quidem voluntatibus eius, ex quibus acfhones procedunt per motum lacertorum,qui deputatur illis acftionibus proprie: Alia vero eft aia,qua voluntas in» eft acftionum* Quidam tn hoc refpuentes non fuerunt contenti hoc,& ab ipfo fugerunt,dicetes q> aia,qua quide voluntas exiftit,eftilfa,quae p fe dt fua effentiam vniuerfa corporis mebra imagina-tur,vt quod voluerit de adionibus copleaf. Et huiufmodi quide didi apparet peremptio, propte rea, q> fi nobis effet haec aia, ignoraremus cum ignoratia adionum inuenire,an illi quidem lacerti lint,aut non fint.Et ex eo,quod copetit ei quod diximus,eft quidem,qm illud quod diximus,non F fblum eft verum in animis hoium, verum etiam in animalibus remotioribus intelledu,hoc eft in brutis,vtfuntafini,oues,porci;adeo quidem vt animas habeant in fummapocetia, dt prudentia, dt bonitate,ac largitate, iuxta quod expofeit natura corporum eoru, aut creatura exigit* Et fi nos quoq? caetera dimiferimus animalia, dt fimushomine contenti, cui quorundam aialium compara tioneintelledus attribuitur^ proprie infra illa, videbimus,q> vita in adionibus,quefiunt a volun täte confiftit,nec in alrjs liquet adionibus, dt non nobilioribus atq$ praecipuis* Congruitigitur vt dicatur,q> non eft adio quide nobiliorhominfinec conuenietior ronalfq ratiocinari ac loqui; ■ naKl’ dt hoc quidem erit cu diftindione, qua lingua agit in voce expedita,ab epiglottide diftinda: Cu lacertos habeat lingua,quoru quida ipfam furfum attrahunt ad partem palati ad oris fuprema :alij vero in contrariaeius parte trahunt eam, donec ad inferiorem deponat madibula: lacertos quoqj alios habet qp plures, qui ad vtranqj partem eä declinat*Neq3 aliquis eft puerorum,neq3 adultoru» dt eorundem, quianatomiainfpiciunt, qui lacertoslinguae nouerint,qh voluerit aliquod noiurn pronunciare; verbi gra,ft dicat Petrus,q> valeat prius excogitare dt intelligere, quo lacerto 6C quo motuum, illud nome proferat. Couenit igitur dt copetit, vt muiculus,cui libido fuerit irrogata, fm hac rationem incurrat fatyriafim,qn libidinem autumat dt imaginatur per aptitudinem rei ad Q hoc*Et q? membrorum corporis imutatio imitaf anim^ immutationem,non in motibus tantum, fedin alteratione coloris erit inftar huiufmodi* Et ante modos huiufmodi alterationum, quedam funt alterationes quae fiunt calore de frigore: dt exhoc eft,q? fepe contingit diminutio ei,que arripit timor fubitus,vel horror,vel anguftia* Et ex hoc arguerunt quidam, dicentes,q> animae quide non funt aliquid per fe exiftens,adueniens corpori,vt poffibile iit abfq3 corporibus exiftere, veru animae funt quid ex corpore* Et qrh hi inueftigauerunt de loco quid fit, diuerfificati funt diuerfi-ficationenon modica*Quidam.n*dixerunt, q>eft fpiri tus :8č quidam ipforum dixerunt, quod eft alia maneries decommiftione elementorum,qua vnufquiftp eorum profitetur,aut ex copofitio-ne eorum: dt quidam nempe exiftimauerut, q? virtus effet fubftantite, quae vnicuiq? appropriatur animali :dt quidä putaueruntipft eide animali effentiam ffbi propria* Verum fubftatiae, quae fen-tiunt dt mouentur volutate,funtill^,quae animalia nuncupantur: operatio vero eorum,quae ope rantur ex eis imi epithetum fubftantiae,qua habet ex eomiftione elementorum* Et iam fententias in libro noftro elemetorum caeteras deteximus £m fniam Hippocratis,cum vera fit iftorum fnia, qui dixerunt,q> lubftatia generationi dt corruptioni fubieda, qualitatibus quatuor calida frigida ficca &humida,8£ no alrjsffmutatur* Inquirere aut de anima an eius fubftantia fit corporea, neq3 H ceffet qn corpus accidit alicuius rei aialis defeendere in ea: aut fit aliquid corpori continuu, quod cu corpore accidit:aut fpermatis fit virtus et potentia aliqua,cui conuemant quidem cu creatione corporis accidentia aiae: relinquo hoc illis, qui de ie exiftimant, q? hoc fciunt veraciter* Satyriafis aut virge icio manifefte q> fit voluntate,^ fortafle imaginatione tatum* Sifr fcio ab ore cuiuslibet hominis egredi linguam,qn hanc adionem vult. Cauße aut propinquae, hac appellatione appellantur a peritis dt fapietibus viris in hoc ca*& fubtilis fpeculationis* Merito aut dixerunt, q> earu caufae duae funt fimplices, dt vna copofita*Caufe duae iimplices funt, q? ab arterrjs fpiritus ad ifta duo membra deftinantur, cum fint rara dt porofa interius,f* virga virilis dt lingua : vel a fe habent vt erigantur 0Č dilatentur: ÖC vtriufq? ereeffio fequitur bC comitatur fpiritum intra venas exiften-tem vicp ad exteriora vtriu fcp:bC pori,qui funt inter vtranq3,neceflitate vacuitatisimplentur* Sic cmm vii gx virilis impletio fit ab imaginatione 3C voluntate: 3C diftenfio quidem vehem ens habitudine oC valida, prout dicunt 5l teftantur medici confiderantes anatomiam, lacertis aliquibus attl Parnis, 3e fpiritibus qui continentur in arterqs* Et eodem modo fit in lingua, qn eri- gitur o. ailatatur,ei quidem continue fpiritus immittutur,cum eo etiam,cp aliqui lacerti in ea habitudine diitenduntur* Veritari quidem huiufmodi dicfti atteftatur, q> arteriae in lingua dC virga virili DE MOT. MANIF. ET OBSC. 6$ A virili conte maiores, q in caeteris membris exiftunt. Cauebo ergo eum, qui verbum meum hoc audit,f ne fcilicet abhorreat verbum meum,exiftimando q> arterie,fpiritum quidem dütaxat con- tAF.ne fcilicet tinent, ficut Erafiftratus exiftimauit: fed faepius dixi, q> in arterijs fanguis fubtilis continetur cali- °berret' dus cum fubftantia quidem aerea: SC extrema venarum orificia funt adeo ftričla, q> id quod ab eis *Af c,arus’ cgreditur,fpiritus eft tm. Et poteris quidem pracognofcere,quod de duobus didis propinquius cxiftat veritati.Et magis elegi verbum illius qui dixit,q? diftenfio virgae virilis no eft minor caufa, q illius, qui dixit, q> ab arterijs quidem fpiritus deftinant ad virga virilem & linguam per id,quod narrabo: Quod eft, quia pr^fumet aliquis 5Canticipabit dicere, q> vnumquodque membrum,fuo ipfius intendit commodo Qc reparationi: ČC hoc quidem non folum eft fufficiens,fed ÖC veru: fed quod dicitur, q> membrum,alterius intendat commodo, modum bC quantitatem natura excedit, cum hoc quidem in hominibus eundis no reperiatur,nedu in brutis» Et hoc quide declarauimus fufficieter in libro nro de virtutibus naturalibus» Et quod hoc affirmat afferit,eft,quoNd ftoma-chus nequacp cibariadigerit, vt per hoc intendatomniamembraanimalisreparare:neque hepar quoqj cibum alterat hac intetione,et immutat a' ftomacho ^greffum ad ipfum,vt conuertat in fan guinem,6č ad cetera membra mittat: fiFr quoque a corde non quidem puifus adio prodit pro alio B membro,fed pro fuo comodo. Quod autem didu eft verifimilius lententia naturali, vt dicatur,q> vnumquodqa membru attrahit fibi quodeonuenit ei, vt exipfo nutriatur:deinde illud immutat quod attraxit, ČC retinet, &C affimilat fibi: ÖC expellit a' fe, quod eft libi diuerfum»Quod vero dicitur,^ vnumquodque membrum non intendit quide reparationi fii£, fed quicquid operatur, ope ratur vt praftet obfequium alijs membris, non eft verum» Cum ergo hoc fit vnum de ijs, qua in libro noftro de virtutibus naturalibus declarauimus,oportet vt principiu repletionis accidat quidem membris,qua implentur,non ex arterijs,ftcut quidam dixerunt: verum ipfamet membra cu haebant erigi,bC proprie dilatari,attrahunt fpiritus ab arterijs, bC implentur ex eis. De Motu Lm&u&. Virga vero virilis augetur manifefte,8£ fit magna, fufeipiendo augmentum non folum in lon gitudine, verum et in circuitione. Sed lingua videmus in longitudinediftedi, qn ab ore edu citur, non tn augeri in omne corpus fuum, quemadmodum virga virilis. Similiter quoqj non vi detur ab ore vmformiter egredi,quado fortius homo, čp poteft, os fuu aperit,aut qn penitus extat *A£ng «iftat. apertum,aut qn inter duas habitudines mediocriter fe het.Quoniam in ipfo,cuius eft os apertum fortiter, ac valde plus, čjj poffit, inuoluitur in inferiori labio intantum, q> fi conetur quantum po-C teft eam eleuare,non valebit eam adaptare, vt ad figuram attingat mediocrem propter hoc,q> man dibula quidem inferior concomitabitur eam,donec claudatur os: quoniam ačfio in aperiendo os b£ in claudendo,eft huius mandibulae tantum, fuperiori quidem mandibula quiefcente.Et maxime quando aliquis quaefierit linguam eleuare furfum cum conamine, donec exterius inuoluatur fuper labium fuperius,eam concomitatur mandibula inferior,donec concurrant labia,bC os claudatur :&hoc fit,quia vinculum linguae eft ex parte inferiori anterius: deinde poft ipfum eft extremitas linguae abfoluta,qua fit proprie diftimffio vocis, vt fiat pronunciatio bC locutio» Et haec extremitas eft, quae egreditur exterius ab ore, cum oris apertio quidem fiat, quado mandibula inferior inferius attrahitur,lingua mandibulae figillatur,cum fit ei ex parte inferiori tota continuata. Oportet igitur,vt non extrahatur extremitas linguae furfum in illa habitudine,cum vinculum ab inferiori attrahat ipfam, bC prohibeat» Et fm hanc rationem, fi aliquis quarilerit violenter lin-guamfuam furfum eleuare, videbit mandibulam fuam inferiorem fequi eam, bC appropinquare mandibulae fuperiori: & attinget hoc quoqs conclufionem oris. Cumqs iam prgmilimus hoc, co eludemus fermonem noftrum, ficut oportet conclufionefua:& narrabimus haefitationem, quae accidit nobis de efle linguae. Et dignum fuit, bC merito accidit nobis, cum non mueniamus cau-D fam, propter quam lingua pro!ixatur,donec ab ore quidem exeat: nec refponfto quam videmus, egreditur ab illa ambiguitate» Scimus enim q> lacertus moues linguam,fumit principium ex partibus tunice nodi gutturis,dC offis quod affimilatur lambda literae» Ideo oportebat tue neceflario, vt 11 lingua attrahatur ad illas partes, afcedat interdum per lacertos, qui continuantur ei defuper: dC humilietur per lacertum,qui continuatur ei deorfum,quando ipfe ad fe attrahit: et declinet interdum , deuiando ad aliquam partium per lacertum, qui circundat quidem in duas partes. Cum ergo anatomiam infpicientes in hoc conueniant, q> nullus motus obedit voluntati,nili motus lacerti tantum: nec aliquis lacertus linguae continuatus diftendit eam, donec adducat eam extra os: tunc merito in titubationem incidimus quado fcire volumus qualiter aefiio fiat linguae.Et fi motus aliquis poffet in corporibus animalis inueniri, qui voluntate fieret abfcp aliquo lacerto, non incideret in hanc quaeftionem aliquid ambiguitatis. De Motu Vomitm & Deuordtioms. OPortet ergo de hoc inquifitione vehemeti inquirere, donec ad veritate pertingamus huius *aF.1uc. rei. Et inlpiciamus fi forte inueniantur in alrjs quoqp mebris motus voluntates aialis imita tes: bC non folum voluntates eius, verum id, quod imaginamur exiftimando, ficut in virga fit virili : quia impletur corpus rarificatum ex vento velociter,ac leuiter: deinde ad tantum attingit mo Spurij. I/ ifij tum tum,q? impletione fui' crefcit. Et tu poteris fcire manifeftius ex alali quod ruminat, cp motus vo- E lumarius no eil foiius lacerti: quia hoc animal pofiqj implet ven trem fimm herbis aut ex alio nu-trimento,redit in idem, Se erigit ipfum paulatim ex eo,quod tranfglutiuitad os fuum,vt molat lp fum dC terat adione ruminationis. Quidam etiam hoium intendunteuomere, quod potauerunt, prauer conatum vehemente volentes expellere Facile ac velociter, vt non oporteat eos caput con-quaflare, ilcutalij faciunt: dC non egeant membroru prouocatione quibus euomit, neq3 eoru du ftenfione»Et manifeilum efthoc procedere ex eis,quia inftrudi funt in hac adione plus,cp alrjrčd confueuerunt omni die, qn exeunt a' balneo euomitare, dt fumunt potum ante cibü» Quo'd fi ali-qs dixerit, cp cefophagus obedit volutati in huius adionibus: dC fi dixerit, cp ftomachus obfequit voluntati: & fi dicat, q> vtercp ei obfequitur:nihil in hoc cafu refert, in quo fumus inter haec, nifi quia alio modo,cp oportet inquiritur,cu intenderimus inueftigare de motu membroru: & no lura- mus quidem contenti perfpicere,ex quibus membris illi fiant motus, quin confiderem us cu hoc, fm quem modum fiat adio illoru» Et video manifefte in lingua,ČČ in generationis inftrumentis, illa eadem membra,qua: mouent: 6C cum hoc quoq3 video fcientia manifefta,q? adio lingue, quee accidit qn ducitur ab ore, voluntati quidem obfequitur: adio vero generationis inftrumentoru non fit a' voluntate tifi,fed fepius fine voluntate,obfequendo ei,quod anima format,«^ imaginat» F In animali quoq3 ruminante,& in epomente facile, merito quiiquis fuerit quaefiuit, an illa adio fuerit foiius cefophagi vel ftomachi,&: fimiliter habitudo in voluntate» Iam diuerfificati funt homines in hoc» Et quidam eoru adionem eius attracftioni ftomachi attribuGt. Et quidam eoru at-tribuGt eam compreffioni quidem cefophagi,qua comprimit id,quod difeurrit per ipfum, Čdco-ardatur» Qui aut in fermone fuo difiinxit, & perferutatus eftbreuiter adionem membroru,dixit q> cefophagus ex duabus componitur tunicis: vna intrinfeca, quae quidem obedit ftomacho, per quamipfe attrahit,quod tranlglutit,ficut quod per manum trahit aliquis: alia vero extrinfeca impellit comprimendo circuquaq3 rem,quae tranfglutitur, donec ad ftomachum perueniat,quemad modum coqui faciunt, qn manibus luis comprimendo id, quod continent inteftina, emungunt» Et quidam viderat, cp vtracp tunica cefophagi agit in tranfglutiendo, nifi quia maior virtus ac di gnior in hac adione, efi in interiori tunica: Sč exterior ei facile fuffragat» Et iam quidem declara-ui in libro meo de virtutibus naturalibus,q> prarcipua virtus,& maior,dC dignior,qu:e ad tranfglu nendum operatur, efi quidem tunicce intrinfeca: cefophagi: adio autem, qua: efi in tempore vomitus, qua: efi contraria tranfglutitionffit quidem per aliam tunicam fextrinfecam» Oportet er go,vt ponamus caufam in maiori parte,virtutem quae efi in ftomach o expul(iuam,qua: no efi vo G luntaria, fed naturalis: &C fortafils caufa in illa operatione virtus efi voluntaria: 6c forte virtus naturalis in illa habitudine, virtuti fuffragatur voluntariae facile,& modicG» Sed quando vomitat ho ruo fine volutate cibum,quando eleuatur ad orificium ftomachi,ficut accidit pueris dormietibus, oportet quidem exiftimare, q> caufa in illa adione efi virtus expulfiua: &C haec virtus etiam inue-mtur in intefiinis bC vefica manifefie matrice, inuenitur etiam no minus in caeteris membris animalis omnibus: nifi quia in illis occultius inuenitur adeo,vt probatione indigeat» Et iam adin uenimus in eis probationes, ÖC fundauimus in libro noftro de virtutibus naturalibus» De Motu Egerendi & V orriendi. ET ficut quidam vomitus fit avir tute naturali fo!a,& quida vel totus, vel maxima pars ipfius, fitprorfus a virtute volutaria,ita repentur in euacuatione per inferiorem regione,i»per anu: 6Č in euacuatione, quae fit per vrinam qn mingit,duplici quidem adione»Fortalfis enim fiet hoc ab aliquo lacerti iuüamcnto,qui congruitei,extrinfecus condenfando,&comprimendo anu: vel forte abfq3 illius lacerti iuuamento fiet ab intefiinis vt egrediatur egeftio, vel a' vefica per vrinam^ QC hoc fiet a dormiete. Et prouenit hoc etiam propter vigiliam nimiam, vel propter multam materiam quam quidem continentilla loca, vel propter materiae pundionem, vt demum dimittatur H abfque voluntate: öd illa loca non comprimantur a lacerto, neque in illa quidem habitudine quic quam habeant de adione voluntaria,nifi tantum vnicam,fcilicet relaxationis adionem, če circularium impedimentum lacertorum, qui continent quidem extrema lacertorum illorum, qui ne fiat abfque voluntate purgatio, folum virtutem prohibent naturalem in eo, qui permanet in fuo curfu naturali»Quo'id fi quidem accidat lacertis illis laxatio, aut incidantur penitus, donec fedio totaliter appareat, & egefiio quidem QC vrina tunc progreditur prorfus abfep voluntate» Et iam quidam in hoc loco lirigium induxerat, Vt vincere videantur,non ex eo, cp fequerentur inde com modum, interrogantes an adionis lacerti laxatio, comprimentis orificia meatuum, ČČ impedimentum eius,de adione computetur voluntaria: dC dixerunt quod adio quidem lacerti fit per di fienfionem eius & incuruationem, QC non per relaxationem» Congruit itaque in hoc capitulo fentenna eorum, qui fentiunt, cp rerum virtutes arifimanda: funt, cum in eis iam conueniatur inquirere de nominibus» Reftat autem concordes fimus, cp lacerti quando meatuum extremitates comprimuntur, non egreditur quicquam ab eis: quando vero ab eius adione arcetur, quod in illis extitit meatibus, egreditur» JVIerito igitur dicit obiedor, quod illud, quod egreditur quidem ab illis meatibus, quando relaxatio vincit, illi quidem lacerto contingitadio non volutaria, quae fit DE MOT. M^A NIF. ET OßSC. e9 ‘ A fk per virtutem tantum naturalem: quod’egreditur ab ds,eo in fua mancnte coplexione *» do fuffragatur lacertusilhs conuemens inftrumentis cxtrinfecus, adio fit volütaria: veraciter crir fecundum primam inret!onem,vel viam,vel iemitam priniam,vd qualiter voluerit nonnnare E fi qindem mtendit voluntate fuaqllorum lacertorum impedire vel laxare adiionem.iplis in fua na tura non permanentibus, n lud quod egreditur, actio voluntaria per fecundam intentionem 6C viam fecundam,non primam appellatur» De MembrisMouentur motu Voluntario. I' T fub hoc occupationis genere multa continentur alia dubia: immo quide, fi dignius eft ve> a rum dicere,lub hoc capi tulo oia, qua? quidem accidunt &C arcentur a noftra voluntate conti-nentur»Qtn ambulare,currere,calcitrare A caeterae quae pedibus acftiones perpetrantur, volutari* dicunt ačliones, per intentionem primam: fimiliter adhones, qu* manibus aguntur, voluntarix dicuntur» Vox cC locutio dicuntur effe a voluntate,prima quidem intentionermanuum autem et pedum quietudo A cellatio a Termone,dicuntur adciones voluntaria, intentione quidem & fen-tentia fecunda»Qm licut,qn membra noftra volumus mouere,eft illud,quod volumus, adio voluntaria : ita idem etiam, qh nolimus ea mouere,erit quidem quod volumus A h oc fequetur pr*d B fionemconfilq apud homines in aliqua adionum voluntaria» Nec hoc quidem currit in Termone duntaxat hominum, verum repentur ad inftar hoc in Termone Dei Tublimis viro comminatis, tempore neceffkatis preTenti amico non Tubuenienti,inhuncmodum dicentis :Nunquid tu pre-fens fuiftfac amico quidem tuo in mortis articulo iam conftituto non Tubuenifti, deinde me fraudulenter adrjfti T egredere a meo Tando altari» Et quidam hominum non admittunt h une Termonem : bC exiftimant quidem,q? non eft appelläda cauTa illius quod accidit,nifi quidem adio imprimat aliquid in accidentia illius rei,quae accidit»Et cogitur,qui hoc dicit verbum,dicere q> qui Te, ne in exercitum magnum vadat ex regis edido ad pugnam & ad fupponedum Te periculo,occultat, nullam poenam meretur: qm pugnates illius exercitus fi ceciderint,iple cadet inter eos ratione cadentium,non quia ipTe occultauit Te ab eis»Et determinaui inter eos, qui dicebant verbum hoc, d6 inter ilIos,qui aliud verbum dicebant hoc modo difeordiam magnam 5c validam» Et iam orta fue rat faepius inter medicos SC philoTophos difeordia atqs altercatio,vtrum priuatio vei non fadio ef-Tet quidem caufa accidentiae rei quae accidit» Et dodores legum A reges, eos qui Te abfentant a pu gnaAeam Tubterfugiunt voluntarie,acrius puniunt, qp illos, qui poit vidoriam hoftium fugiut» Illi enim qui exiftimant, q? non eft aliquid priuatum caufa accidentiae rei, non poffunt ratione de- |C fendere Te in aliquo contra illum,qui dicit,q> illi,qui Tubterfugiunt pugnam timore cqdis vel mor-tiSjiufte puniuntur: Ted contenti funt hoc verbum dicere A ipfum faepius iterare, QC fucceffiue,cu non poflint declarare atque oftendere, quod nequit aliquis eis fufficienter probare, quod priuatum licet effe caufam eius, quod accidit praefentialiter» Et quidam medicorum intendentes hoc fundamentum obferuare, fundauerunt Te Tuper ipfum, exiftimantes quo'd egreffus egeftionis dC vrin*, quando fit abfque voluntate lacerti, qui eft Tuper orificia meatuum, adio eft naturalis ČC non voluntaria, neque de adionibus animalibus prorfus» Sed qui fophiftarum relinquit alter> cationes ČTcontrarietatesA intendit in eis quae in arte iuuant medicina,cocedit ei,qui vultadio-nes iftas appellare qualitercunque: dC intendit infpicere qualiter ea,quae iuuant bC vtiiia Tunt, dun taxat inueniantur,quod eftqualiter hae fiant adiones: Exempli caufa, quod in ftomacho, & inte-ftinis virtus viget naturalis,expellens quidem id, quod eis nocet quantitate Tua vel qualitate nocua A expellit etiam eum hoc interceptum in eis,licet non fit nocuum,quando non iuuat A hoc quidem in membris 111 Tua manentibus natura,quando confequitur ex hoc,quod continetur com modum pertemperantiam»Etfortaffe aliquidintendunt expellere membra in tempore indebito, SC non opportuno: & imitatur ipfa lacertus, qui comprimit dC coardat illorum orificia mea- Dtuum, vt quid expellat, donec tranfiliat dC egrediatur A fimiliter quahdo tempus accedit,quo fentitur ille exitus fuperfluitatum, ille quidem lacertus relinquitur, ac remittitur: demum quie-feit ab adione Tua, de quo Termo pneceffit, Nec huius negoci) fecimus metionem,niii ob id quod Termo Te ingeffit ex continuo,non quidem principaliter ex prima intetione,qu£ propolito, quod intendebam,neceffaria exifteret praffenti» Nec eft quidem abfurdum cum eo, quod praecellit rememorari, quod Tum narraturus: Quod eft, quia qui videt ophthalmiam patientem inluetus hoc videre, oculi eius primo replentur humiditate: ÖC fi diutius infpiciat, ophthalmiam quoque incurrit dC ipie, quia oculi formidantes aegritudinem, debilitantur ex illa: euanefeit virtus illorum eflentialis adeo, vt aliquid ab oculisadmittat vidnis> qui Tibi continuantur,quandotuerit in eis fuperfluus humor atque prauus» Et iam quidem hoc innuit Hippocrates, ÖC his limilia ex eo, quo d corpori communicat cogitatio, &C compatitur in accidentibus, Termone quem fcriplit in libro humorum huiufmodi»||Etfortafle quidem videt homo ferpentem fubito,5Cin eoiore Tuo accidit pallor»Et fortafle quis incedens Tuper apicem pinnaculi aut montis ext erili timet, ce pe des eius tremunt» Similiter quoq^ homo videt alium mingentem,aut egerentem, aut padiculatio-nes agentem A ad hoc prouocatur idem operari, quafi in membris iplis vi iio fit inteiledusAin' fpedio.Et manifeftius hoc declaratur ac liquidius Ticutdixiin actionibus, quae nunt in lacertis. r quoniam In Iib. de humori b9 ad medium. quoniam illas adiones agunt pueri,nedum adulti,qn voces imitantur, quales alios audiunt profe E rentes, cum ignorent ipii lacertos linguam mouentes, adeo vt incidant vocem incifione locutionem formate; fimiliter accidit infpiratio dC expiratio,anhelante lacertum quo hoc operatur ignorante» Non eft ergo mirandum linguam quidem moueri a lacerto voluntate duntaxat, fed in ea virtutem efte, qua quidem perpendit quod appetit intelledus,adeo, vt moueat fe ipfam motu, vt *Af.conceptI ab ore quid educatur competenti .Et iam quide praedixi qualiter hoc fiat,f.linguae raritatem ac po rolitatem eius,ficut in virga virili» Sed quia porofitates in virga virili ampliores exiftut,augmentum virgae virilis immenfum, multam aeris comitatur fubftantiam: linguee vero porofitates mo-dicae,ideo^3 non accidunt in ea raritates multae vel magnae» Et huius generis quidem elf quod de dolore quaeritur: quid nanqj eft,q> illud quod quidem incurrit occupatus ex aliquo, ÖC negociofus in loco in quo eft,apoftema eft minus.Quado ergo euacuatur, cum eo quoqj quod ab eo non deli ftit augmentatur»Quidam autem dixerunt,q> pars anime difpolitiua et ordinatiua,qua fit ordina-tio^uia caufa motus exiftit voluntarij,ÖC fenfuum omnium membrorum fenlibilium, qn cogitatione detinetur QC occupatur alicuius rei, retardat praeuentionem» Et quidam dixerunt, q> in iplis *AF. ordinati- membris eft quaedam virtus: quando ergo illa pars ad anguftiam peruenit ordinatam animae, &t wa debilitatur dC euanelcit dC etiam laxatur: res autem debilitata dC euanelcens habet necefle, vt con- F tra id quod nocet ei, validius infurgat» Et hoc quidem excogitauit vir quidam philofophus, cuius philofophia atq? prudentia pura quidem dC non turbata fuit,neq3inuidiaducebatur,veritatem iecutus non verbo tantum,fed etiam opere»Perculfionem fuftinuit is in femore, ex qua libi conti git apoftema.Fadtum eft ergo per hoc in quo dubitauit: dC illud fuit,quoniam mirabatur ad pluri mum,qualiter languor eius nočfu magis intendebatur,cum etiam maioribus vteretur remedijs in tenebris,& pedes eius tunc magis ociabantur cp in luce,& totum corpus eius erat opertum dC cale facftum.Et ipfe dixit,quo d ficut reuelatum fuit, illud quidem non fuit nili quia non erat de nocfte alio negocio occupatus videndi vel audiendi, necp aliquid agendi, neq3 in aliquo profpiciedi,nec cogitandi: fed eius cogitatio conuertebatur in apoftema coxx duntaxat» Et dixit, quod acciderat ei apoftema prius femel in oculis fuis, dC dolebat nocftu vehementius: dC illud eft, quoniam ficut quando oculus fanus aipicit alium oculum £grotum,& intedit circa aegritudinem cogitare dC ima ginari,etiam ipfe oculis aegrotat. Sic ita non eft mirandum vt cogitatio operetur ac imaginatio il-iud:& quamuis fit in aegritudine femoris,quia difpofitio eius,licet admodum fit modica, tunc tamen aegritudo intenditur ÖC augmentatur»Harum autem rerum veritatem licetnon attingamus perfedta probatione,quod tamen de eis dicimus firme,eft fufficiens; dC polfibile eft, vt non lit fuf- G ficiens tantum,fed verum. De Motu Palpebrarum» ET iam tempus eft vt ad aliam fpeciem motuum liquidiorum redeamus, ac fi fit conuerfio eius quod narrauimus.Qm ficut quaedam membra reguntur in virtutibus naturalibus, dC motus in eis apparent animales,vel acftionibus permifti naturalibus,fic inuenio alia membra,quafi vol u-tatem fequentia: et voluntas eis praedominatur dominio manifefto» Et cum hoc inuenio,q? permi ^AKmotibusj icentur eis motus naturales, ficut motus palpebrarum: qm quidem haec acftio erit in pluribus hominibus abfcp voluntate: ÖC non reperies alique fere', qui fic arceat palpebras fuas, vt non moueat cas,& apertis permaneat oculis,vfq3 dum velit eos claudere,8C claudat,nili raro. De Motu Clibani PeSions in Tußi, RifuSternutatione. ET iam inuenimus quoq3 in motu clibani pedoris totius in tpe tuifis, rifus,ac fternutationis, locum ambiguitatis.Et hoc quidem eft, quoniam iftud membrum animalis mouetur vtique iemper per lacertum: 6C initium motus lacerti mouentisipfum, proceditafundameto neruorum dC origine illorum,adeo q? homo fi intenderet illis neruis, &illos amputaret omnes, incontinenti praepediretur anhelitus illius animalis» Et fiquis voluerit forti conamine tufli refiftere,vt fortaffis H valeat anhelitum arcere ac continere propter tuffim paululum, fi fortis fuerit virtus in arcendo ÖC comprimendo anhelitum fuum dominando ei,diuturniori tn tempore non poterit refiftere quin deficiat ČC vincatur,donec fiue velit fiue nolit tuffiat» Similiter fit in fternutatione, quoniä nequit ador eius ipfam comprimere, qn violenter inuadit. Eodem quoqp modo hoc quidem inueftigat &C anhelitus.Et quidä exiftimauerunt,q? anhelitus eflet adio naturalis,non voluntaria,ob id quidem quia viderunt eam in foporato ÖC apopledico. Et iam fufficieter quide expofuimus de anhe litu in trada tu fecundo, libri noftri de motu lacertorum: &C librum noftru infpicieti copetit quod ibi diximus de anhelitu,ad tuflim reducere dC fternutationem. Riius autem incitatus ex eo, q fu-perficialia tanguntur loca fub axillis,& volg pedum,no quidem fub hoc capitulo comprehendit: neqp video quidem ad cognofcendam caufam,propter qua fi tangantur huiulmodi loca, huiulce-modi tadu moueantur motu huiufmodi,velut quando aliquid videtur rifibile,vel auditur,fecun-*AF. fcenicam dum aliquam femitam penitus: nec ad cognofcendam caufam propter quam, quando fimilia viderimus iftis vel audierimus,corpus prorumpit in motum rifus,etfi velimus arceri ab eo, dC conti nere quanto poftumus conamine foliciti» Tuftls vero,fternutationis,ofeitationis, fingultus,pan-diculationis habitudinem narraui quidem in caufis accidentium. De DE MOT. MANIE. ET OBSC. ?0 A • ■ De Motu Gutturis in 'Decutiendo* COntentus fam aut imprxfentiarum ponere quide exemplum ad inqmfitionem aperiendam de actionibus ambiguis,de quibus haefitaf,quo fiant* Et iam aliquid ex hoc narraui in tračta-tu lecundi libri mei de anatomia viuoru aialium: Nunc aut narrabo modum in alia fpecie aialium caufa quidem exercittj,confcius inter oia nihil eile vtilius ei, qui voluerit acquirere fm habitudini bi modum in arte medicina:,vt in pluribus exercitet exemplis* Cum in tranfitu eius quod tranf-glutitm oelophago plures difcordent,oportetadinquirendum diligenterintendere,qualiterret veritas reperiat.Et primo narrabo ex anatomia tota formam ofiophagi qualiter fit, deinde poft-modum oia alia membra,que fibi continuant.Et primum eorum q fibi continuamk dignius 01-bus eft ftomachus* At quide fi aliquis dicat oefophagum ipfius eife parte,non verebit hoc dicftum neqs verecundabit* Secundu aut de rjs quae continuant oefophago,eft nodus gutturis,demum lin gua,atcp os* Et illud eft,qm vna tunicarum cefophagi f.interior,in fua natura neruofa,cuncfta que funt in ore 6i nodo gutturis inuoluit.Et videt apparibiliter (qh id quod trafglutitur ad ftomachh per oefophagum tranfmittit)de fuo loco nodus gutturis moueri primo,di ad partem gutturis ele-uari: qh aut quod tranfglutitum eft refidet in fundo ftomachi,nodus gutturis incontinenti fubtra B hitur,donec ad priftinum locu redeat* Et ex hoc quide,quod apparet in hoc capitulo, nobis ape-ritur initium inquifitionis: di orit quaeftio,an nodus gutturis tres habeat partes, quae fint, nomen non habens,peltalis,& cymbalaris: di an nodus gutturis in aliquo fuffragetur,femetipfum erige-do ad tranfglutiendum nutrimentum: an quida moueatur motu aliquo, quem agit S>i operat de-uoratio* PoftqJ? aut cogitauit ille,qui magne fuit inueftigationis in inquifitione huiufmodi acftio-nis,q> antecedit deuoratio tranfitumeius quod tranfglutifin ore&gutturefindagauitanin motu nodi gutturis fit aliquod inftrumentoru, quod ačfionem operet illam f.tranfitum nutrimenti in ore & gutture:an non fit ad hanc caufam pofilbile, vt nodus gutturis attrahat furfum, fed fequa-tur neceifario motum membrorum,quibus fit tranfitus nutrimenti in oefophago* Deinde,nefcio qualiter, difcordauerunt,vt quidam eifent quibufdam contrarij*Et dug iliaru fecfitarumfantiquio-res, a veritate fuerunt remotiores,quae iudicarunt q nodi gutturis eleuatio atcp erecfitio motu quidem linguae contingit,qui mouet eam,immittendo quod tranfglutitur, donec ipfum ad cefopha-gum perducit.Et qui fuit ex illis in anatomia profundior,ipfe quidem exiftimauit q lingua,quan do magis flecflitur in tranfglutiendo, furfum attrahit duos lacertos: di attrahunt furfum illi duo la certi nodum gutturis per attracftionem fuam,qhi inter radicem linguae di nodu gutturis infigun- C tur,propterea quidem,9 continuanturchartilagini quae fcuto aflfimilatur.Et aifertores huius verbi exiftimant, q> duse duorum lacertorum extremitates horum definant in chartilaginem* Cum omnes ergo,qui profitentur anatomiam,in hoc quidem communicent, q? cuiufq3 lacerti corpus, qh operatur di agit, verius caput fuum retrahitur, non eft ergo miradum, fi qh lingua incuruatur in initio deuorationis totaliter illorum lacertorum verfus caput, eorum corpora vnumquodque duorum furfum contrahit, di loca eorum iuxta linguam, di fecum quoque chartilaginem furfum fcuto fimilem.Cum ergo refiduae chartilagines duaenodi gutturis, huic continuentur chartilagi-nftotus iccirco nodus gutturis eleuatur atqa erigitur.Qubd fi res,ficut exiftimauerut q apparebat in anatomia,fe haberet,verbum quod dixerunt,omnibus quae dixerant, fufficietius eilet* Sed quia duo lacerti qui chartilagini quidem continuantur fcuto fimili,non continuantur vtique cum Hn-gua,fed capitum eorum origo exiftit a duobus offis lateribus,quod lambda litera: grxcx affimila-tur,eorum patet error,qui quidem exiftimauerunt, quod chartilago nodi gutturis aifimilata fcuto morietur,fiquidem motu linguae per attračfionem duorum lacertorum,quos praediximus, furfum. Et quamuis etiam cum hoc q exiftimauerunt,verum exifteret quod apparebat in anatomia, non quidem cum chartilagine fcutea furfum quidem attracfta duae chartilagines refiduae de char- D tilaginibus nodi gutturis attraheretur, cum in eis diftincfliones eifent manifeftae valde inter quaf-dam chartilagines adinuicem* Quo'd fi quidem in animali intendas mortuo illos duos lacertos furfum trahere,videbis di chartilaginem vnicam furfum trahi parum: di non videbis ipfum monere nodum gutturis totum permotum eius.Ethoc apparet in caeteris lacertis nodi gutturis: quoniam vnufquifque eorum mouet quidem chartilaginem illam,quae continuatur cum eo dun-taxat, motu facili valde* Et manifeftior quidem modus, quo deprehenditur error huius fenten-tiae, eft quod in animali viuo apparet.Quoniam fi tu duobus illis intendas lacertis, di amputes il-losjdeinde labia coniungas vulneris,& vinculo conftringas,& dimittas animal agere quodlibet, videbis poft modicum temporis ipfum tranfglutire cibum fuum di potum, di mouebit nodu gut turisfiii licut prius :necp hoc faceret,fi forte lacertus qui ipfum mouet, amputaretur.Et quo'd non prologetur fpacium temporis inter incifionem illius lacerti quamfacis,& quod de hoc dixi oportet videre. Eft ergo vt animal, quod incidis di fcarificas, prius affligas fame vel fiti: di quod de hoc dixi eft iuperfluum, quo ad illud quod necefle habetur cum eorum ignorantia:cum quidem efte duorum capitum duorum lacertorum folum fufficiatad errorem huiufmodi fententif di con filtj detegendum.Quoniam quidem hos duos lacertos infixos efte video in duobus lateribus of-ftsjambda litera: alfimilati: di duos alios lacertos*video a fummo vniufcuiufque laterum illius offis f AP. prxfum-ptuofe. *AF.cotimiatis offis oriundos , abinde vcrfus linguam tendentes, ducibus quidem lacertis cotinuatos ad nodum E gutturis difcurrentibus, Et videt mihi q> decepti funt Sč errauerunt in anatomia fimiarum: qm in hoc quideaiali reperiunt duo capita duorum lacertoru fuperiorum iuncfta duobus duoru lacerto-rucapitibusinferioraita,q>fecontingunt,qnaial carnofum extiterit &Tdelicatum: Öl hocerit prg-anguftia duoru laterum olfis lambda litere grecce fimilis,öc fubtilitate vtriufqj, Jn animali vero cit lus duo latera huius olfis fuerint lata,tu quidem capita iftom duorum lacertorum videbis adinui-cem ieiunda manifefte,& maxime qn aial extiterit magnum, vt taurus & fimilia,Et inter illa capi ta,diftantia quoqj longitudinis eft fenfibilis in oibus aialibus detatis, Studeas igitur exerceri quidem primo in huiufmodi fpeciebus animalis,vt inter capita lacertoru horum, de quibus fui locutus,bene diftinguas: deinde hoc idem in equis,5C in ceteris habetibus vngues, coneris. Qn igitur hoc feceris, poteris inter vtruqs bene diftinguere, In fimfjs et facile: 5t maxime quide fi prius exer. *AFmacrius cueris in fimrjs, quorum capita capitibus canu affimilanf,Et qn fuerit aial antiquius 5d maturius, anatomiam oium lacertorum melius perfcrutaberis. Poft aut cj? perfedte deprehendimus 3č vere fcimus,q huiufmodi verbi profelforesquod perfcrutati fumus, errauerutin eo, cofideremus igit, an ab alia re,q litin ore de membris, fitcaufa attracfiionis 8C erediionis nodi gutturis tpe tranfgiu-titionis: QC aperiam infpedionem inquirens fecundo, cum inter ipfum ÖC cefophagu fitcoicatio F non modica per tunica quidem interiore: in qua fubftantia carnis eft modica valde: deinde ceflat ' in ea caro annihilari paulatim,donec ea priuet penitus: & fit in modum pelliculae fpilfe,qua totus nodus tegit gutturis.Öd os,öd cum ea tegitur fuperior pars lingue, Et iam vidi femel quoldam bru torum aialium medicos ac chirurgos volentes in oefophagum infundere quaedam, quae infundun tur animalibus: et tenebat eius lingua cu mandibula forti ter inferioriita,q> no mouebatur: ČČ memini quorundam,quee infundunt hominibus,qn apoplexiam incurrunt. Nos quoq$ intendimus faucibus oris quidem, dC ponimus quxdä in eis cibaria humida liquida: 8t in radicem linguae immitto ÖC infundo quod eft in vafe in oefophagum: &Č video, q? nodus gutturis tunc eleuatur,Et ex hoc patet manifefte,q> eleuatio nodi gutturis eft accidens ineuitabile tranfttus eius, quod tranfit j> oefophagum. Et fortalle ponimus in cefophago grana modica rotunda, quo" quide tranlgluttan-tur narcotica, &T quaedam pharmacica,et quaedam quidem quae alia opera faciunt,retenta cu extremitate lingua,vel interius impulfa,ne prohibeat digitos noftros, quibus intromittunt grana,donecad principia perducantur cefophagi: neq? tn ex hoc huiufmodi veritas patet verbi,veru etiam ex hoc quo'd non eft poffibile,vt alius excogitetur modus cß ifte,quem dixerunt quidam in lacertis, quo liceat linguae quando mouetur ad fe nodum gutturis attrahere,Et illud eft,quoniam cum G f AK ab iiris radix linguae, ÖC duo lacerti defeendant ad ipfam f a' duobus locis quae praediximus, oportuit illis duobus lacertis linguam, neq$ aliquid aliud moueri: quoniam verbi illius quod auctor afferebat, quod poffibile quidem erat nodum gutturis illis duobus attrahi lacertis furfum defcendentibus ad chartilagincm fcuteam,error detetfhis eft,6ri patuit falfitas. Cum ergo fit hic quidem exiftima-rc alium modum,quo poifi t hoc ftare praeter h unc, manifefte patet hoc effe falfum: neque aliquis aliud poterit dicere. Similiter etiam nullus poterit dicere,nili q> motus nodi gutturis erit cum träft tu eius quod tranfglutitur in cefophago,non cum acftione linguae,cum acftio quidem lingug träft tum eius quod in cefophago tranfglutitur,antecedat:deindequiefcit&: praepeditur tempore, quo cibus in oefophagum tranfit, Reftat ergo nobis indagare caufam,propter qua mouetur nodus gutturis cum traniitu rei inieefoein cefophago a principio vfque ad finem,donec incipiat eius motus quando miedtum inchoat in cefophago tranlire, bC quiefeit quando quiefeit illud & refi-det, Et res etiam pateti manifeftaturei, qui non exercuit cogitationem fuam multo exercitio, quo'd non poteft effe quin fit vno duorum modorum:fiue quod nodus gutturis innatum habeat intellectum, quo moueat feipfum, cum videat hoc elfe fibi melius ac dignius: fiue quod eleuetur per attractionem. Cum ergo primum diclum fitabfurdum, reftat vt fecundum fit verum, fcilicetH quo'd nodus gutturis eleuetur, quando trahit ipfum oefophagus,Et approbat hoc effe verum dC atteftatur naturalis,quo dedarauimiis quo d in omni membro virtus eft attratffiua, qua quidem id quod eft fimile,attrahit libi et alfimilat: quemadmodum in vnoquoqs ipforum eft vinus expulfi-ua ad id,quod eft contrarium ei dC odit.Quod fi eft verum, eft quod declarauimus, quo'd defide-rium cltadio oris ftomachi,& quo'd cefophagusattrahit,quemadmoduresattrahitmanus,quod f aP.t unie? ve competit ei, dC deiiderat quod eft in gula, f Tunicas vero alterius pellicula, quae currit dC inueftit v?lii qTdriu* *n c*rcu*tu ^ecunc^um latitudinem, vtiiis eft quidem ÖC fuffragatur,}-quando ftomachus quidem 8c et currut in ac^ euomendum aliquid mouetur. Similiter pellicula qua:dam,quae eft in inteftinis omnibus,inue circuitu fm la lut in circuitu in latu: nec aliqua pelliculam eis exiftit, quae aliter, quam hoc modo, inueftiat,quo-funfquidem & ^ natl*ra non aptauit ad attrahendum aliquid conueniens, fed ad educendum quod in ftoma- fufFragantur. ^ 10 »ernuit, licut explicui in libro meo de virtutibus naturalibus, Probationesergo lecudum hanc viam apud eum, qui cogitationem fuam circa virtutes adtionum exercuit naturalium, funt verior es, cx magis vrgentes,öri ad credendum digniores,cp argumenta quie funt praemiflä. Ille aut cui non eit infitum a natura, nec eft aptus ad irjtelligedum fubtilia: neq? cogitationem fuam circa docftrinam eorum, quibus vere comprehenditur cognitio, a puerita exercuit: nec poftea in fcien- tia C^tP. DE MOT. IV NIF. ET OBSC. 7, A tia rcrum naturaUum mtcntionem fuam dm appofuit: probationes aus fiunt fenfiri manifefe fe-ctmdum modutmuara quas fuperius narrauimus,non erunt ei firmiores & magis vrgentes: non enim profpem & fcmit>q, natura nil operatur fruftra 6C incafTum.Et quia vna tunica.fdlicet inte noroefophagi fola videtur habere folicitudinem apparibiliter in cefophagt adtione, non reputo quenquam ad tan tam deuemfleignorantiam,qi dicat qillomachus attrahat id quod competittei, per pellu:ulam,qug difpomtur ctrculariter in latum: & expellat per pelliculam,qua; tenditjlinea-htenn logum: mit quts in hac vita nihil dehocexcogitauit:fedacquiefcatquidemeiquodnouit fenfu,donecipfumveraatercomprehendat:veltttiqiudamoftenderevolens cuidam volenti hac viam in. gallo,quodfpellicula quae difpomturj-m latu,quae eft in tunica ccfophaui exteriori auan do amputatur amputatione in logum, videtur illud animal traijcere*Et manifeftum eft quo'd hac vtiqjanatomia debemus vti in gallo, fame prius afffido: de illud eft, quonia poftquam fueris vlus Iiac abfcifione fecundum reditudinem fada in longum,cum non in aliquo fibi ad conferuandum vitamemciatjiple quidem comedit dC bibit prius, quä locus vulneratus apoftemetur dC doleat: 8C tune abftinebit ab efu dC potu*Etnon fic quidem declaratur ei, cuius haec fuerit via fua fdlicet de tunica ceiophagi. jeuius villi tranieuntj-linealiter in longum,dC non quia cum interiori parte no B di gutturis continuetur:hoc quidem modo fadum,in quo fumus, magis declarabitur,^illo do,quem prediximus*Neq3 declarabitur eixuiusfuerit ha> rvia fira.id n.mH t AF. ei jj villos qui dilponunt circulari ter in latum,& expel latp villos qui tendunt, f AP. villi qui di fponuntur. «ii vu^diui iuiieuis,q> «umacnus vniuicuiuiq^ iliorum, quando inteia fame conatur aliquod animal minus eo capere, dC euadit illud, faepius inuenitur eredus viq^ad os fuum: dC hoc quidem,quia in his animalibus appetitus valde intenditur dC fuperat t AP.cuius pelli cula tranlit. GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE DISSOLVTIONE CONTINVA CfiNS VU Pleraque ex libris de Alimentis, & de Cibis boni & mali fucci, in bunc librum ab aliquo longe poft Galeni tempora tra&a videntur: ineft tamen in libro non nihil abfurdi. Via corpora hominum funt in continua diffolutione dC propter calorem naturale qui eft in ipfis, dC pp calorem aeris circundantis ea extrin fecus, fuit neceflariü reftaurare in eis quod diflblutu eft de ipfis Jdeoqjj fuerut neceflarrj cibi dC potus: dC fuit infufa in ipfis virtus appetitus ad cognofcendu horam neceffi tatis eorum,quantitate affumendam de eis,et fpeciem conueniente eis* Verum quia non reftaurat id quod dif-foluitur,nec ftat loco eius,nifi fit fibi fimile: nec inuenitur in cibo et po tu aliquod fimile ei,quod diftoluit de corpore: Ideo fuit neceiTarium na turam mutare cibum dC potum,vt ftet loco eius quod diftblutum eft,et ingrediat in loeu eius♦ Neqj poteft virtus,quae mutat dC couertit cibum D 6l potum in corpore hominis,facere q? mutetur ČC couertatur, nifi quod eft fimile corpori QC proprium* Et quoniam non totum quod comeditur dC bibitur affimilat corpori, ideo non eft dubiu, quin remaneat ex cibis dC potibus fuperfluitas in corpore: quam de corpore mundificare oportet dC ab eo eijcere*Nam ficut ciborum dC potuum, quando intrauerint ftomachum, operatufep fuerit in eis ftomachus fuas operationes,eorum pars tranfit ad hepar, dC refiduum fit egeftio mundifi canda de corpore,fimiliter faciunt organa corporis de loca,ad quae peruenit nutrimentum, ad hoc fada. Oportet igitur penitus eum,qui vult cuftodire fanitatem,ad duas res intentionem fuam diri gere: quarum vna eft ad corpus,cum cibo conueniente,loco eius quod diftblutum eft de ipfo: alia eft mundificatio ab ipfo eius quod generatum eft de fuperfluitatibus ciborum* Verum oportet te fcire diuerfitates naturarum ciborum, dC diuerfitates naturarum corporum, dč nocumeta eoru, vt fcias conuenientiam cuiuslibet fpecierum cibi,et cuiuslibet differentiarum hominis,propterea q> natura ciborum funt diuerße* Nam eorum quidam funt temperati, ficut ex quibus generatur fanguis purus dC mundus: dC quidam eorum funt non temperati, ficut ex quibus generat fanguis eum cholcraaut phlegmate,aut cholera nigra fuperflue,aut vetofitas crafla dCinflatiua: SC eorum quidam funt craffi: de quidarn fubtiles: dC quida, ex quibus generatur humor vifcofus: dC quida, ex quibus generatur humor fine vifcofitate nocuus: dC quida,qui iuuant proprie naturas alicuius membro- LIBER - f membrorum dč non alias» Et corporum qucdä funt temperata etiä,quibus dnatur naturalis fan- E guis purus dč mudus: dč quaeda funt non teperata,& dnatur efs phlegma,aut vna ex choleris, fiue vna duaru cholerarum: QC quaedam eoru funt rara, dč velocis di Ablutionis: dC quaeda iunt fpiffa dC tardae di Ablutionis: dč quaedam, quae in oibus membris funt fana:& quaeda funt, quae funt laefa in aliquo membrorum,et non in alijs» Itaq^ oportet,qn dominans eft f m corpus fanguis mundus,9 niiniftrent cibi aequales in quantitate dč teperati in naturis fuis» Et qn eft phlegma dhans,oportet 9 fint cibi calefacientes dč exiccantes,& nutriat cum ijs,quae addunt in caliditate,& confumut hu-miditatem. Et qn ei fuerit dominans cholera,oportet 9 nutriaf cum rjs, quae extinguunt cholera , QC addunt in humiditatem* Et qn ei nigra cholera dnatur, oportet 9 nutriat cibis calidis dč humi-dis» Et qn corpus eft fpiflum QC tarde diflolutionis, oportet 9 nutriatur cibis paucis dC fubtilibus, ^ humi dis, quia paucum eft:, quod diflbluitur de corpore. Etqn corpus fuerit larum, oportet 9 nutriatur cibis multis,crafl]s,ficcis,& vifcofis,propter multitudinem eius, quod diflbluitur de cor pore» Et hocregime eft conueniens de neceflltate, nifi fit in aliquo membrorum corporis ladio, aut dolor: quia qn fuerit laefio aut dolor in aliquo membrorum, oportet 9 fiat confideratio de cibis conuenientibus membro dolenti» Et fi fuerit diuerfum a neceflltate refidui corporis, ficut qn hepar eft frigidum dč ftomachus,& in vijs funt oppiIationes,oportet 9 adminiftrentur cibi fubti F les,et dimittat cibos craflos» Et fi fitrefiduum corporis praeter neceflitatem eorum,propter maiorem tenuitate dč raritatem, vt nö faciant cibaria crafla oppilatione in hepate: aut fi eft aliqn hepar calidum:prohibebis cibaria dulcia, dč fi ipli corpori conueniant, propter velocitate conuerfionis coruin cholera rubram» Et qh ftomachus eft debilis,oportet confortare lpfum nutrietibus. Et qn eft,9 in ipfo generatur phlegma,oportet ipfum lauare,3C abftergere» Et qn eft,9 in eo cholera ge nerat velociter multa,conueniunt, quae extinguunt acuitate cholerae,aut 9 prgtermittatur res generantes ipfam» Et fi eft aliqn cibus remanens natans in orificio ftomachi, miniftrentur cibi crafll ponderofi,vt ponderofitate fua defeendant in fundum ftomachi: dč praecipias ei,9paulatim mo-ueatur poft cibu,vt declinet cibus de ore ftomachi: dč qn hoc non fecerit,no eft necefle, quod me-morauimus de cibo dč motu» Et qn eft deicenfus cibi de ftomacho ante digeftioncm fuam, indigemus ijs quae ftringunt dC retinet» Et qn eft fuperfluitas cibi difficilis deicenfus de ftomacho S>C inteftinis,indigemus ijs,quae defeendere faciant, dč ventrem mollificent» Et qn caput eft calidum, fufeipiens vapores,prytermittamus cibaria calida dC ficca,licet conueniant in reliquo corpore. Et oportet,9 non fis contentus ijs,quae memorauimus, fine confiderationef.quantitatis motus ante cibum,dč fomnu poft» Nam qh eft motus ante cibum multus,ciba bene,non cibis multis, crafifis, G vifcofis,ad ficcitatem declinantibus, qui fint difficilis di flolutioni s: neq3 i ni ungas ei diaetam, quia parum couenit ei. Et qh non eft ante cibum motus, vel eft paucus,oportet 9 non fit cotentus diaeta, cum f.pauds cibis dC fubtilibus fineadiutorio, in purgando cum medicinalaxatiua vel cu balneo illud,quod generatur in corpore de fuperfluitatibus: dč qnqs cum prouocatione vrinae, dC ca minutione fanguinis» Et quando motus eft conueniens,dabimus cibos temperatos in fubtilitate, dč craflitie. Et quädo eft fomnus poft cibum multus,oportet 9 donemus cibos multos,et craflos: dč hoc conuenit fieri in hyeme,propter longitudinem no(ffis,& multitudinem fomni» Et qh fom nus eft paucus dC leuis,fubtilibus nutriatur, ficut in aeftate, propter breuitatem nodis, dč paucitatem fomni» Et dicamus,9 oportet,9 menfuremus in cibis quatuor modos» Primus eft,9 nutriatur corpus bonis cibarfjs hora quanutritur,licutantememorauimus:quiaqheft dominansfm corpus caliditasjindigemus cibi s frigidis: dC quando dominatur ei frigiditas, indigemus cibis cali dis: dC qn eft temperatum, conueniunt ei cibi temperati fimiles»Et qn eft aliquis ciborum praeter bonitatem,nec eft ei coueniens,oportet ne fit fimplex, immo admifeeas ei alios, dč comedas cum eo cibos conuenientes,vt redificetur,quod cum eo timet de nocumento ciboru malorum quibus vtitur cum eo» Similiter dč modus fecundus eft menfuraet ciborum ita, vt fint in mefura virtutis H digeftiuae:quia dč fi eft cibus in fe ipfo bonus,dč eft corpori conueniens, dC eft virtutem digeftiua debilitans quantitate fua,generatur ex ipfo nutrimetum malum. Et modus tertius eft pr^termit-tereexcibarijs,quae oportet praetermittere,& poftponere, quae oportet poftponere: Verbi gratia x quia aliquando aggregat homo cibos lenientes corpus in vna comeftione, dč cibos ftypticantes ipfum; quod fi praemiilt lenitiuum, & fecuti funt eu alij, leuiter defeendunt cibi poft digeftioncm luam: fed quando praemifit ftypticum, dC fecutus eft leniens, non defeendunt, fed corrumpitur totum: dC hoc ideo,quia lenitiuus feparat inter ftomachum dC inter defcenfum cibi ftyptici, dč remanet in ftomacho poft digeftionem fuam dč corrumpitur, dč corrumpit corruptione fua cibum alium:fed quando eft cibus leniens ante ftypticum, leniens defeendit poft digeftionem fuam, dč ftypticum leuiter pervias defeendit* Et ideo fi aggregat aliquis in comeftione vna cibos velocis digeftionis, dč alios durae dč tardae digeftionis, praeponat cibos durae dč tardae digeftionis in fundum ftomachi, propterea, quia fundus ftomachi eft calidior & potentior fuper digeftionem , propter multitudinem compactionis eius, quae eft in eo de partibus carnis: dč fupe-rius ftomachi eft neruofum, frigidum, debilis digeftionis:^ ideo quando natat cibus in ftomacho, non digeritur» Et modus quartus eft aflumptio ciborum in hora fua» Et ideo.qui accipit cibum DE DISSOLVT. CONT. ?2 Abum fecundu poft defcenfione primi, de pmi'fitmotu fufficiente, de fecutus fuit fomnus fufficies, fit bona digeftio* Et qui accipit cibu, dC remanferunt in ftomacho aut inteftinis reliquia in quantitate ex priori cibo pter digeftionem,corrumpit cibus fecüdus cu reliqutjs primi* Et qui comedit cibum poft motu fufficientem,& accipit fup mundificationem 5i fuper neceflitate corporis,inue nit cibus calorem naturale,ficut ignis qn ardet* Et qui fumpfit cibu pter motum, de accipit preter mundificatione de praucr neceflitate corporis 3 inuenit cibus fecundus calorem naturale fubmer-fum3ficut ignis qn operitur cinere* Et in quo fomnus fequit cibum 3 reuocat calor naturalis in ipfo,&: in interioribus corporis,& digerit cibum* Et in quo motus fequit cibum,defcedit cibus de ftomacho praeter digeftione fuam,&: intrat venas fine mutatione3et adducit in hepate op pilationem de renibus de reliquis membris, dC morbü* Et aliqn eft membrü debile vt ftomachus, dC natat in ipfo cibus:de non iniungas fomnum,donec non defeenderit cibus de ftomacho:dCfu inant immediate aliquid de vino3vt defeendat cibus de ftomacho aliquo defcenfu,donec deueniat in fundum ftomachi: de ante praecipias eum mouere parum, ficut memorauimus iam* Nec oportet vnquam q> accipiat ex vino multum in principio acceptionis cibi, ne defeendat cibus cum vino dC prohibeat digeftionem, propterea q> feparet inter fubftantiam ftomachi de inter cibum: dC J3 qn non tangit ftomachus cibum,non mutat in fimilitudinem corporis conuenientem, fed remanet in ipfo indigeftus* Et debent ifti qui accipiunt cibum,cum ipfo furnere de vino, quod folu fe-detiltim:& abftineant fecum quantitate,qua pofllnt: dC quiefeant,donec digeftio fiat: poftea fumant de vino,prout optauerint, nam tpfum adiuuat ad defcenfum cibi, de fubtiliat vt penetret dC vt ingrediatur in venas fubtiles* Et debet fimiliter effe acceptio cibi in hora motus appetitus, propterea q> qn mouetur appetitus,ö£ non incipit accipere cibum, attrahit ftomachus ex fuperfluita-tibus corporis: quae cum intrent ftomachum,deftruunt appetitu, de corrumput cibu,qn admifeet ei* Et melior horaru in accipiedo cibum,eft hora frigiditatis,pp aggregationem caloris naturalis in interioribus corporis: fed in hora caliditatis oportet q> dimittat acceptio cibi, quia caliditas aeris attrahit calorem naturalem ad exteriora corporis, de euacuat ab interioribus, de debilitatcalor in interioribus corporis ad indigeftionem*Et pp hoc eft,q> antiqui praeferebant coenam prandio, precipientes q> fumeretur plus in caena, pp aggregationem caloris in interiora corporis frigidita-tenocftis,8 . mutetur ab ea,conuenientior rerum elf in eis q> mutet ab ea paulatim* Et appetitus et in opere digeftionis cibi eft maior pars, quia fignificat fliper conuenientia de bonitatem* Et qn iunteioi duo aequales in bonitate,d£ eft neceflitas appetitus de eis ad vnum eorum declinans,confentiemus dare rem appetitam pra: alia,quia conuenientior eft naturae fuaz-,dC leuior ea in digeftione* Et qn duo D cibi funt, dC vnus eorum eft melior altero , dC neceflitas appetitus in eo eft: ad peioi em declinans, eligimus eum fuper meliorem eorum, dummodo no timeamus ex ipfo nocumentu multo maius, čp eueniat ex ipfo iuuametum,propterea q> libenter fumatur, dC melius ftomachus digerat ipfum: vt explanauimus in eo quod rememorati fumus, q> oportet lfudere miniftrare cibos bonos cx ele-tftosfm cognitionemdiuerfitatumnaturaecorporum,& operationum eorum, de diuerfitate virtutum ciborum. Et declarauimus diuerfitatem natur^ corporum, de operationes eorum: 3^ quod conuenit cuilibet vni eorum ex fpeciebus ciborum dC potuum: de ego nominabo fpecies ciooi u, de rememorabor quod eft in qualibet fpecie, dC nomina quae funt in qualibet fpecieipforum:oč rememorabor in qualibet fpecie difpofitionis corporis,&conuenientium eorum* ^ 2-* Ciborum fubtiliantium tria funt genera* Eorum enim funt ex quibus generat fanguis fub - tilis: de dicuntur ipfi fubtiliantes,quia fanguis generatus ex eis quando commif cetur fanguini qui eft in corpore, reddit totu fubtilius, quam prius eflet: ficut medulla panis frumenti fermentati,loti lotionibus pluribus,de carnes pullorum,dC carnes aduragi,& phafiam,5^ ftarne,& axille auium omnium, de carnes pifeium paruorum in quibus non eft vifcofitas, de cucurbita:, dC almefei, de quod fimilatur eis*Et huius generis cibi conferent ei, qui non mouetur, dC cuius labor naturahs in corpore fuo eft debilis, de qui non fecuratur quin in corpore eius generetur humor eranus: 8C generetur generet in hepate aut m fplene oppilatio,aut renibus,aut m pedore,aut in cerebro,aut aliquidin E iunduris fuis phlegmatis* Ciborum fubtiliantium genus aliud eft , quod fubtiliat quod inuenit ex re craffa propter id, quod eft in eis de caliditate & acuitate: fed ipfa funt in fubftanti'a fua craffa, generantia humorem craffum; ficut paftinacae,cepae,raphanus, & rapae,& quod fimilatur lftis* Et huius generis ciborum,qn coquuntur 5C aflantur/eparatur ab eis caliditas,acuitas,Sf inrifio, ÖC re manet iubftantia ma!a*Et quidem poffibile eft,9 eueniat iuuamentum per incifionem iftorum d borum ÖC fubtilitatem eorum: dC 9 difcedant a iubftantiae fue natura fm vnum trium modorum: Aut coquätur fimul, ÖC eius craffi ties attenuetur, ficut fit de cepis,aut exprimantur: aut coquätur, dC poft fumatur aqua fua, ficut fit de raphano: aut 9 comedatur aliquid crudu ad incifione phlegmatis^ vomatur cum eo,ficut faciunt cum eo omnes* Et tertium genus ciborum fubtiliantium eft, ex quibus generatur fanguis fubtilis, ÖC tenuat quod inuenit de humoribus craffis öC vifcofis in corpore* Huiufmodi generis ciborum fubtilium funt quatuor differetite* Prima eorum diffe-rentia eft eius quod eft fapidum,dulce,fubtile, propter id quod eft in eis de virtute mundificatiua, ficut aqua hordei,ÖC batheca,& ficus ficcaZjdC amygdalee,& fiftici,& mel, ÖC hxc ex his quaeabfter-gunt*Et hxc differentia eft propinqua in iuuamento fubtiliantibus cibis qui funt ex primo gene-re,nifi 9 illorum perfedio eft in fubtili corpore* Et fecunda differetia eft acutior,incifiua, ficut fi- F napi, nafturtium,allium, porrum, apium,eruca, origanum, ficus,menta, men taftrum, fceniculus,ru ta, anethum, cyminum, carui, vinu mei trinum clarum fubtile antiquum calidum*Et haec differetia confert ei qui indiget apertione oppilationis fplenis,hepatis,pedoris, ÖC cerebri: ÖC incidit fubftä tiam dC tenuat. Sed non oportet aliquis multum vtatur eis, nam fanguinem adurunt, ÖC reddutip fum aquofum*Et hi cibi minuunt corpus,01 poftea ipfum debilitant: ÖC poftea calefaciunt fangui nem calefadione nimia,dC redit plurimum eius cholera citrina: 0>C poftea,fi continuus fit vfus eo^ rum,ex ipforum continua affumptione difloluitur fanguis fubtilis, ÖC deducitur ad exiccationem dC craffitiem, dC plurimum fit cholera nigra: ÖC qnq? generat ex iftis lapis in renibus nociturus*Et haec differentia vehementius dC perfedius operatur in eo, in quo eft: cholera citrina dominas* Et tertia differentia eorum q diffoluurit ÖC tenuant ca falfedine fua, ficut muria, dC piices qn funt fa^ liti leuis carnis ÖC paucae pinguedinis,8č ficIa,Sf aqua cafei faliti,&oes cibi in quibus pofitu eft fal, ÖC muria,dC baurach.Et huiufmodi differentie iuuamentum 8č nocumentum eft propinquuiuua mento fuperacutaru,& nocumento earum,niii 9 haec differentia in mundificando ftomachum ÖC inteftina,5f leniendo natura,eft perfedior* Et quarta differentia eft eoru que incidunt ÖC tenuant cu acetofitate fua,ficut acetum,& fecaniabin,& acetofitas citri,de aqu£ granatorum acetoforum,et G oes cibi qui cum eis accipiunt*Et haec differentia cöfert ei,qui eft in ftomacho 8dn reliquo corpo-re calidus,dC qn generat in eo phlegma ex craffitie ciborum affumptorum,aut ex multitudine eo-rum* Cibaria craffa qn inueniut corpus calidum, multum laborant*Et fomni multi poft: cibum, digerunt,0>C nutriunt corpus nutrimento plurimo adhaerente, ÖC confortant confortatione pluri-ma.Et melius eft 9 fumant haec cibaria in hyeme, pp aggregatione caloris in interioribus corporis^ longitudinem fomni*Et qh quis fentit in corpore fiio diminutionem manifeftam,et 11 come dat aliquid,^ fit in corpore fuo caliditas pauca, dC proprie in ftomacho, &Č labor ante cibum pau-cus3dC fomnuspoft paucus,non perficitur digeftio,fed generat in corpore humor ex eis craflus ni mium,crudus, generans oppilationem in hepate ÖC fplene*Ideo oportet, qui comedit cibos craf-fos dCpraeter neceffitatem domini} appetitus eius,quod paucos ex eis accipiat dC comiftos,nec af-fuefeat eis* Et funt ex cibis craffis, qui cum craffitie dC vifcofitate funt multum nutrientes,quando digeruntur: fed fi non digerantur, ipfi eorum multitudine generant oppilationem*Et cibaria craffa dominante eis ficcitate duritie dC vifcofitate, dC fimplicia dC commifta faciunt idem: dC hoc eft quod rememoramus: aliquando enim propter nutrimentum ex natura rei,<2^ aliquando adducit eis ex contadu caliditatis dC codione* Et lenticula^ glandes,de lepores,ÖC fungi, & faba: affte H Eunt craffa,quia ficcitas eft dominans eis in natura eorum* Et hepata, ÖC oua dura elixa aut afla, ÖC omne quod eft frixum ex eis, dC lac codum codionibus pluribus, dC vbera, dC vinum vux quod eft codum, dC fpecialiter quod eft ex vua craffa in natura fua, omnia funt craffa, quia caliditas in codione acquifiuit eisficcitatem dC coagulationem* Et caro cerui, dC hirci, ÖC carnes bouinx, dC ventres, dC inteftina, haec funt craffa, propter duritiem natura: eorum: dC eodem modo 1 upini, ÖC grana pini,& rapae,dC fafeoli* Et panis furni in exterioribus eft craflus,propter id quod acquifiuit eis ignis ex ficcitate;& in interioribus eft craflus, propter vifcofitatem quae in pane eft de natura frumenti: ÖC ftmiiiter omne quod non eft bonum, vti affatum, dC confedum, dC fermentatum, aut nimis digeftum ex pane, aut tenuius codiim: dC omnis panis in teftis cum oleo de fine oleo: &C dadyli,5c (efamum,82 fungi,öC fimiiia* Et lagana,dC cerebra,omnia funt craffa, propter vifcofitatem que eft in natura eorum. Et pultes funt craffi,propter coagulationem eorum et vifcofitatem acquifitas eis ex decodione* Et melongianae funt craffae, propter ficcitatem dC vifcofitatem, que funt in natura earum* Et pifces duri et vifcoft funt craffi,propter aggregationem duarum re> rum ex tribus in ipfis rebus. Et cafeus eft craflus,propter aggregationem trium reru in eo* Et au-/ res,81 labia,& extremitates mufculoru/unt generantia humorem vifcofum non cum craffi tie* Et etiam DE D I S S C L V T. CONT. 73 A etia generator accidentaliter ex cibis frigidis chymus craflus, propter debilitate calidi corporis, St digeftionis,& fubtiliationis fue,ficut accidit ex comeftione fruduum ante maturationem eorum SC ex comeftione cirrulorum,<Ž cucumeris,SC carnis citri,& ladis acetofi. C-4P.1 Et ei qui eft in corpore teperatus St fanus, nec labor cius eft multus, nec eft labor in virtute, meliora funt cibaria media inter fubtilia St crafla, qa ipfa ei conueniunt, St non debilitant ficut cibaria fubtilia^nec generant cruditate,et oppilatione ficut crafla. Et ois panis bene preparatus arte, ouu gallinam,caro hcedi anniculi,caput St caro agni,& pecudu,oes funt humida?,& vifcofe* Et ca ro pullorumcolumbarum, St paruarum auium, generat fanguinem calidiorem St crafliorem fan guine temperato* Sed hepata pullorum 8Čanferum, SCaxillaipforum, funt teperata,&reliquum corpus eft multarum fuperfluitatum* Et omnis auis, qua: eft multi motus, St cuius pafeua funt in loeu boni nutrimen, mundi aeris St ficcfeft melior multum, St fubtilior: ois vero auis quietis,eft oppofita, St peior, St immudior magis» Sed oia ouabene praeparata, St maxime qua: funt proio da in aquam calida,St recipiunt ante,q indurefcat,funt temperatae crafti tiei* Et oes pifces no durae carnis, nec multae vifcolitatis: aut quibus no eft vifcofitas,& funtbom faporis: St quorum pafeua 1 unt in aquis mudiš a forditie, St aquis fluminu: funt teperati, St boni nutrimenti» Et defru- B dibus,vu£,& ficus,qn funt bene matur^ fup arborem,& cito defcendut de corpore,St quod gene rafexeis, temperatu eft in fubtilitate: St fi non cito defcendut, no funt bonae* Et de oleribus,endi uia,laduca,& afparagi» Et omne vinu cuius color eft,color granati clarus,nec eft nimis antiquu* CJ. P* 4 Cibaria velocis digeftionis funt vnius horum modorum* Primus modus eft,qn funt natu- ra non ficcae,ficut funt lenticulae: neque funt durg ficut lupinus: nec funt vifcoia. nimis,vt triticu: nec afpera multum,vt milium St panicum: nec multum vnduofa, ficut fefamum: nec abominabi lia,vt vinum ponticu nimis: nec funt plurium fuperfluitatum, vt caro pullorum anferis: nec dna-tur eis frigiditas vehemens,ficut ladi acetofo: nec caliditas vehemens,ficut melli» Et modus fecu-dus eft fm naturam digerentium ea: St hoc eft vno duorum modorum: Modus primus eft con-uenientia cibariorum, St fimilitudo complexionis naturalis corporis,ficut q appetunt St fapiunt cuilibet homini*Et iam inuenimushominesdiuerfos in appetitu eoru: St quilibet tn eorum melius digerit,quod appetit,St ad q multum declinat eius appetitus,q qug non appetit,& ad qua: no declinat» Et modus fecundus eft ex complexione accidentali corporis, in accipiedo cibos contrarios ei,ficut apparet,quod cui dominatur caliditasex aliqua caufa,eft cibos frigidos fortius digerere, quiaextinguuntcalidit^tem corporis, & temperant eam, nec calidos digerit: St cui domina- C tur frigiditas,ca!idos digeri t,led non digerit frigidos: St cui eft corpus humidum totu,ftomach us digerit cibos ficcos, nec digerit humidos: St cui eft adualiter ficcum,eft oppofitu lfti. Et iam de-clarauimus, q? cibaria fubulia St media, de fe funt velocis digeftionis: St etiam aliqh euenit, q» cibaria crafla velociter digeruntur in aliquo corpore, ficut iam memorauimus* Et declarauimus, q panis bene pra?paratus,& caro gallina?,duragi, St ftarna:,& hepata pullorum anferum, St eorum axilla?, St omni« auiu pinguiu,5d'uuenum, velocius digerunt, čjj axilla: macraru, St antiquarum, Et carnes auium omnium velocius digerunt,q quadrupedu» Et omne quod eft ex alalibus ficcis, paruum velocius digeritur, rnagnu: St ideo caro vituli velocius digerit, čp caro bouis: Sc hcedi anniculi,&L agni,velocius digeruntur,q caro antiquoru,& čg capra. Et omne quod eft ex animalibus humidis maius,velocius digeritur ante, q durcfcat,cp minus: St ideo anniculus ex pecude velocius digeritur,qj agnus. Et caro omnis animalis, quod eft in augm cto St cremento velocius digeritur, c| eius, quod inueteratum St antiquum eft» Et caro cuius pafeua funt in locis ficcis, velocius digeritur, q cuius pafeua funt in locis humidis, propter fuperfluitatü paucitatem,que funt in eo cuius pafeua funt in locis ficcis: & multitudinem eorum,cuius pafeua funt in locis humidis* Et omne cuius fubftantia eft rara, velocius digeritur, cp cuius fubftantia eft fpifla: St ideo nuces velo- D cioris funt digeftioms,quaauelIana:6£ oua non dura velocius digeruntur, čg dura :St omne quod leuiter St facile mafticat* Et fimiliter Iaduc£,& endiuia,& citruli,df cucurbita,digeftibiliora fiunt, quam apium,SC carbthum» Et ois cibus,qui melius lapit eft digeftibilior abominabili: St ideo vinum dulce digeftibilius eft afpero* Qua? tarde digeruntur, tarditate habent,qa in natura fua funt aut ficca, aut dura, aut vifcofa, aut fpiffa,aut multte vnduofitatis, aut fuperfluitatis,aut abominabi lis faporis, aut caliditas eft in eis nimia aut frigiditas» Et quod eft co trarium complexioni naturali,qn non appetit» Et quod eft conueniens accidetaliterdiminuedo corpus, aut addedo in ipfum* Et caro bouis, St caro cerui,& venter, St inteftina,& interiora, St aures omnium animaliu, St ca -ieus,& oua dura, tarde digeruntur, propter ficcitatem St duritiem eoru» Et eoru qua? funt ex aui-bus alcarafym, galfaguelut, St pauones, St ventres omnium auium» Et de granis,oryza, St lupini, St lentes,St milium, St glandes, St caftanea?, St caro hirci, St maiores capra?, iicut meminimus, propter fpumofitatem, St. abominationem eorum» Et caro pecudum,&hepata omnium animalium, St pulli anferum, funt tardae digeftionis, propter multitudinem fuperfluitatum eorum» Et lac acetofum, propter frigiditatem fuam* Et frumentum codum, propter eius vifcofitate St fpiffi tudinem» Et faba?,&fafeols, propter multitudinem inflationis eorum. Et fefamum, propter multitudinem oleaginea? fubftantia?» Et vua?3 St ficus, St reliqui frudus, qui non valde maturantur» Spurij* Ka. Etca- c^p. Ec caro citri,Sibedarach,& rapte,či paftinacae, Si oia ofera, Si radices, Si v/nam nonum craffum, E propter fuperfluitatem eorum* Cibi multaram fuperfluitatu funt caro pulloru anferum praeter axillas,de interiora omniuaiaIium,Sicerebra, Si aues de paludibus Si lacubus, Si culturae,Si cice-o recentia ,Si fabae virides,Si caro animalis lachen tis,Spomniš caro quiefces non velocis exerciti], dC pifees, ficut meminimus, & iftorum,ij qui funt de aquis fordidis thermarü* Cibi non haberes fiiperfluitates funt axillae auium,Si pedes quadrupedum,Si genua: Si, animalia,quoru pafeua funt in defertis,8c in locis liccis* Cibi multi nutrimenti funt oes cibi craffi, qn digerutur bene in muE titudine: de omne quod eft fuperfluitatum paucaru, Si eft plurimi nutrimeti* Sed oportet, q> cibi multi nutrimenti fumantur ab eo, qui indiget cibis paucis nutrientibus cum nutrimento multo, ficut eft conualeicens: Si hi cibi grauant ftomachum propter multitudinem eoru: & corpori con ueniurit indigenti nutrimento multo* Et caro vaccina, Si cerebra, 5i medullae, 8i interiora, di ve-triculi auium omnium: dC pifees craffae dC vifcofae carnis, Si fimilia: Si fabae,Si cicera, & fafeoli, dC lentes,Silupini,Si dacftylijSi glandes,dC caftanee,Si rape,nutriunt eum,qui digerit ea nutrimento multo craffo* Sed axilla pullorum anferum,Si panis fimilae, dč vuae paffae plenae dulces, 8i ficus,dč lac recenter mulfum,et vinum,nutriunt multum,propter paucitatem fuperfluitatu eoru,Sipluri-mam conuenientiam eoru ad corpus* Et nutrimentum IadHs eft craffum,licet fubtilius minus nu F triat:5icraftum incraflat, ficut vaccae* Et fubtilius eft lac afmaeladce camelae; Si lac caprae eft medium interifta. Etnutribilius eft vinu rubrum craffum dulce: Si poft hoc nigrum,craftum dulce: Sipoft hoc album, craftum dulce:Sipoft hoc craftum, rubruafperumtpoftea nigru, craffumafpe rum; Sč poft hoc vinü fubtile: et de iitis et omne quod declinat ad rubedinem dC dulcedine, eft ma gisnu£ritiuum:Si minusnutritiuu,eftalbumfubtile* Oes cibi fubtiles funt pauci nutrimeri:6£ oes in quibus eft; nimia ficcitas et humidiras,aut multa fupfiuitas,funt minoris nutrimeti; ficut pe des,dC venter, Si intcftina,Si aures, 8C pinguedo, Si pulmo, Si caro oium auium, 8i aialium anti-quorum^arum nutriunt,pp ficcitatem,quae eft in eis* Et ideo panicu, Si milium, de papauer, Si oliug,Si nuces,Si amygdalae,Si auellanae,8i zarur,Si caules,Si cappares,Si frudushnzifd, Si vug paffae ponticae,Si pira pontica, oia parum nutriunt, pp ficcitatem eoritm* Sed pifees, Si cucurbitae,granata,dC mora,8i poma,Si pruna, Si chryfomela, parü nutriunt,pp multitudinehumidi-tatis eorum: Si nutrimentu eorum neq3 remanet, fed diffoluit cito* Vnde panis hordei, di furfur, di fab:e humidae,Si oia olera,velut caules,Si iicla,Si acetofa,Si portulaca,Si raphanus,Si finapi,6i nafturtium,Si paftinacae, parum nutriunt, pp multitudine fuperftuitatum eorum. Et caepae,allia, Si porri, qn comeduntur cruda,non bene nutriunt: fed qn coquuntur in cibis,nutriunt nutrime- G to pauco, bono, ficut memorauimus* Et medulla panis lota bene,Si amylum,funt nutrimeti pauci, pp fubtilitatem eorum: fed ficus, Si vuae paffae,funt inter ea,quae minus nutriunt Si quae plurimum nutriunt: Si eorum nutrimentum eft tenerum humidum: Si fimiliter eft nutrimentum fabarii» Et oes cibi quibus hoc dnatur dominatione forti,amittunt id,qn elixantur, aut affantur,atrt infunduntur, dC nutriunt nutrimento paruo» Cibaria boni chymi funt oia cibaria temperata, in quibus non eft nimia fortitudoSi in quibus non fit egreftlo in quantitate, generant fangumeni clarum,mundum,fanum: Si omne, quod eft fimilciftis,eftcopueniens omni corpori,Si omni tepore,in corpore teperato, Si in tempore temperato* Sed cot*pora,quae egrediuntur temperamen tum, indigent cibarijs, quorum virtus fit egreffateperamentu, contranjs virtuti dominanti fup corpus temperatum: Si iimiliter et corpora temperata in tempore non temperato* Ac cibarioru temperatorum quaedam funt crafta, Si quaedam fubtilia, Si quaedam funt media horum»Et haec ct baria temperata,media inter fubtile dC craffum ,funt meliora omnibus hominibus, Si maxime te-peratis, Si in tempore temperato* Et iam quide narrauimus cibos craffos, dC fubtiles,Si medios: di nominauimus eos,qui funt boni: Si qn quaelibet eorum eft bona fpecies: Si remanfit vt nominemus cibos generantes chymum bonum,Si diminutos,fecundum quod diuifimus* H Dico, q> panis frumenti mudi bene facftus arte fua, qn comeditur in die fuo: Si caro gallinae, Si hoedi anniculi caput: Si pifees non cu duritie nec multae vifcofitatis, qbus non eft zinuma, nec malitia nec pinguedo plurima; Si quoru funt pafeua in aquis no fordidis,nec aquis thermaru,qui non nutriuntur male,nec funt velocis corruptionis,fed remanet tempore longo ante q; mutetur: di oia oua no dura, bene parata Si cocfta: Si omne vinu boni odoris, ieue,in quo eft dulcedo pauca: oia funt boni chymi teperati inter fubtile de craffum« Sed panis de fimilabene paratus ex arte,Si phafiani,Si duragi,Si pulli coluborum, Si axillae omnium auium: Si pifees parui,qbus non eft pinguedo multa,Si funt teneri, in quibus non eft vifcofitas manifefta, Si quorum pafeua funt fecundum quod nominauimus: Si pifcibus paruis teneris fal remouet vifcofitatem: Si furfur hor dei,Si vinum boni odoris,perftcu vel citrinum: omnia hec funt boni chymi ac fubtilis* Et lac re^ center mulfum eft boni chymi, nifi q> ipfum eft craffum: 8i ideo aliquando cafeatur in ftomacho, SC propterea admifeetur ei mei Si fal,et tenuatur cum aqua* Et melius lac de temperatius,eft lac ca prae,quia eft fubtilius,quam lac pecudum, de vaccae: de eft craftlus, quam lac afinae, de camelae* Et debet accipi lac ex aialibus fanis, iuuenibus.bene nutriris:nec eft accipiendum in tempore,quo la cftant,quia tunc eft craffum; Si tenuatur poft paulatim,donec fit aquofum* Et melius eft recipere DE D I S S OI V T. C O NT. Alacftatim mulfum,anteg immutetur ab aere, quia velociter immuta tur. Et lagana, St cafeus humi dus, &jpanis fimilae bene paratus, St ex arte codus, St panis frumenti, &caro vituli, St partes, et *AEvt. vbera St hepata St interiora, St de granis fabae: St de vino id, quod boni eft odoris, dulce: omnia haec generant chymum bonum St craflum. CAP. 6 Omnia cibaria,que no teperata funt,non generat fanguine pur u,mudum, daru«. Et cibario rum mali chymi tres fiintfpes. Eorum.n.funt, quae addunt in phlegma :St eorum funt, qute addunt in choleram:&eoru quaedam funt,quaeaddut in choleram nigram» Et oportet omne horni nem dimittere multitudinem eorü,&cotinuationem afliimptionis eorum :etfi»n.digerant ea,nec inferant nocumentü cito,tn adunantin corpore continuatis acceptione eoru in longo tpe chymi generantes aegritudines malas» Et non dimittat omne fpeciem eoru,quce addit in eo id, quod do-minat in corpore eius, fed accipiat etid,quod eft oppofituei,quod dominatcorpori, quod eft no-cuu minus» Et ego finio rememorationem horu cibariorum. Et memoro,quod generat ex quolibet eoru. Et dico,q> oe quod accipit ex pane, St farina multi furfuris, St frumeti antiqui aut ferinae,eft maii chymi, addes in cholera nigra» Et caro pecudis ois addit aliquid in phlegma. Et caro caprae multoru annoru ois addit in melacholia» Et mala eft caro hirci,& caro bouis,& hirci fyluc-B ftris: St poft caro hirci maxime no caftrati: St poft caro pecudu multoru annoru: St poft caro bo-uina. Et ex iftis caro caftrati eft melior multo» Et caro capreoli,cerui,8f leporis, eft pter malitiam, quämemorauimus» Et de membris aialium, renes funt mali chymi, pp fpumofitatem, St fupflui-tatem,quas acquifiuerut ex malitia vrinae.Et cerebrum addit in phlegma.Et oes ventres aduntin phlegma,pp multitudinem fuperfluitatis eoru. Et oua coda in tegamine vel in teftis, generat niT trimentu craflum St corruptibile: Et fimiliter cafeus,Si maxime antiquus» Fungi generat chymu craflum Öl frigidu. Et fcenumgraecu,8£ cicera,funt mali chymi, pp id, quod eft in eis decaliditate. Et lentes addunt in melancholia» Et milium,et panicu generant fanguine craflum. Et pifces duri quibus dnatur vifcofitas, generant phlegma: St 11 fuerint felin & antiqui, generant melancholia» Et ficus ficcatjfi multae fumantcxeis,generat fuperfluitates putridas,St multiplicatpediculos. Et pira,6e poma,fi comedant matura,generant chymu frigidum» Et fimiliter cucumeres,et citruli,S£ aqua bathecse, St cucurbitae aliqn antc,q digerantur, adducunt in corpore accidentia mala: Qc ali- ■ quando faciunt in ftomacho corruptionem: corrumpuntur.n.in eo, St generant chymum malu, St maxime fi inueniant in ftomacho mala fuperfluitate: St ideo accidit indigeftio illi,qui comedit batheca» Et olera oia funt mali chymi, pp multitudine fuperfluitatum in eis, St paucitatem nutri-C menti» Et caepae,8C allia,0Č raphanus,rapae,& paftinacae, propter malitiam caliditatis, quae eft in ■ cis,St acuitatis.Et qnqj addunt in cholera,St qnq^ in melancholiam,ficut meminimus ia. Sed qu£ coquunt,St effundunt ab aqua illa,et coquunt cu alia, remouet caliditas St acuitas ab eis. Et beda- ) rus calefecit fanguine calefacftioneforti» Et caules generat melacholiam: St fiPr oes herbae fimiles» CAP. 7 Cibaria media süt panis de ferina crafla,5£ caro caftrati,St ex vacca,St pecude: Et ex mebris, lingua, St inteftina,8£ aures: Et ex frucffibus vuae,& batheca,St maximae appenfe,6f ficus mature h umidae, 6c ficcae cum nucibus,St caftaneae: Et ex oleribus, laquädo eft in aliquo mebro corporis morbus,oportet fit plurimu inten- honis tuae in cybarijs,quae coueniunt illi mebro: St maxime qn morbus exiftit in ftomacho,aut in capite,aut in hepate,aut in fplene,aut in renibus. Et qn ftomachus eft debilis St mollis, recfhficant eu cibaria ftyptica, ficutcydonia, ö£oliute,ö<: aquas que funt falfe,ö^ acetu, St oleu p5ticum,&-r vua: Spurrj. Kx, i) fepul- fepultse in vinacijs vuarum,Sd agrefta,Sd vinum ponticum fubtilis odoris* Et cortex citri, qn acci E pttur de eo parum,cöfortat ftomachum: Sd qn accipitur de eo multum, grauat, quia fubftatia eius fola,eft dura: digeffionss* Et ois cibus Sd potus ftypncus, fi prgmittat ante alioscibos, ftringit ven tre: fi accipiatur poft alios cibos Sd potus,lenit ventre, nam pp duritiem eius adiuuat ftomachum in deponendo cibu* Et aliqn aggregatur in ftomacho phlegma vifcofum,Sd adhaerens,Sd auferes appetituab eo: Sd rečfificant eum cibaria,qu3eincidunt phlegma, Sd mundificat ftomachum, ficut finapi,Ödnafturtium,Öd raphanus,öd vinu calidu,öd nuces cu ficubus* Et aliqfi eft mollis, öd debi-iis,in quo eft phlegma adherens; Sd conueniunt,quae amouent phlegma, Öd mudificant ipfum,8d corrugant fubftantiam eius öd confortant, vt capparis prgparatus cu aceto folum,aut cum aceto 5d meile,Sdfumus terrae qn comedit cum aceto,öd vinum ponticum qn mifcetur cum vino calido bo ni odoris* Et quando generatur in ftomacho calido,tunc cufcutae öd apium mundificant eum* C„4P. 13 Sicla eft mala ftomacho propter mordicationem,qua habet ex acuitate Sd bauracitate: Sd ra- pae, qh non valde coquuntur, gp mordicatiuum,quod eft in eis: 8d olus iamenum, Sd cathaf, propter vifcolitatem eoru,£d ideo oportet, q> comedat cum aceto öd muria* Et fcenügraecum eft malu ftomacho, facit*n*incenfionem* Et fefamum eft malu ftomacho,pp vncftuofitatem Sd multitudi-nemoleaginofaefubftatiae: Et lac pp velocitatem immutationis eius naturae rnäaceicit in ftoma F cho frigido, ödconuertitur in choleram citrinam in ftomacho calido* Et mei, qn plurimu accipit de eo,pungit ftomachu,Sd facit incenfionem* Et batecha fimiliter facit mcenfionem,qfi non dige ritur in ftomacho: Öd generatur ex ipia humor malus,Öd ideo generat indigeftionem: öd oportet, q> poft comeftionebatecha; accipiat cibus plurimus boni chymi* Et cerebra omnia funt mala ftomacho: öd ideo oportet,q> comedant cum origano,Sd mentaftro fylueftri,öd finapi, Sd fale:öd me-dullg. Et vinu nouu,craflum,nigrum,ponticum,velociter acefcit in ftomacho,öd facit incenfione*. C AP. 14 Lac,8d dadfyli,Sd vua, quaefepulta eft in vinacijs vuarum,Sd ruta, öd fcenugraecum,öd finapi, faciunt dolere caput* Et vinum citrinum antiquum facit dolere caput, öd inebriat plus, qj vinum poticum nigru* Et vinum album non facit dolere caput* Et oe vinum paucam fuftinens aqua no facit dolere caput: immo aliquando feda t dolorem capitis, Sd eft capiti melius, cj? aqua qn eft fola*. CAP. X5 Cibaria qua; inflant ventrem, funt cicera, Sdfabte, Öd maxime qua; coquuntur integra;:fed fi torrefiant,minuitur earum inflatio: Sd poft ifta fafeoli,Sd almefci,Sd lentes, öd hordeum,quädo no bene coquuntur* Et foca,Sd ficus humidtegenerant inflationem: fed eorum inflatio deicendit ve lociter. Et vua; multum matura; minus funt inflatiuae* Sed ficus ficca; non inflant, Öd humidae inflant* Et lac generat in ftomacho ventofitatem: Et mei, qn non coquitur:fed quado coquitur öd G remoueturab eo fpuma eius,non inflat* Et vinum dulce,öd ponticum,öd vua* CAP.16 Ois cibus inflatiuus fi fit bene paratus ex arte,Sd bene paratus in codtione Sd maturitate, mi- nuitur eius inflatio: öd fi milcent ei fpes diffoluetes vetofitate,ficut cinnamomü,anifum,Öd alchei-fim,Sd ruta,minuit inflatione* Et acetu miftu cum meile fiFr tenuat ventrem,Sd expellit inflatione*. CAP. 17 E>c i]s,quae mundificat eft furfur,hordeu,Sd foenugrtecu,Sd batecha,Öd oleü dulce,Öd fabae* Et cicera nigra funt de rjs,q mundificat renes,Sd frangut lapide generatum in eis* Et cappares cu aceto Sd meile,qn comedunt ante cibu,abftergunt öd mudtficät ftomachu öd inteftinü, Öd aperiut oppilationes* Et ficla et aperit oppilationes hepatis,maxime qn comedit cu finapi* Et caepae,öd allia, öd porrijÖd raphanus,incidut ec fubtiliat humores craflos: Et cafeus fiFr fubtiliat. Et ficus humidg Ödficcae mudificant Öd abftergunt renes. Et amygdalae ppric am arg mundificat, öd tenuät, Öd aperiunt oppilationes hepatis öd fplenis: Sd adiuuat ad fpuendu humiditate ex pedore öd pulmone*. Et fiftici confortant hepar,öd aperiunt oppilatione eius. Et mei apum tenuat öd mudificat,Sd maxime qd colligut apes de arboribus calidis etficcis,fiue piata ficut eft origanu:na mei tenuat fpu-tu craflum,öd iuuatad fpuendu* Et fecaniabin tenuat Sd incidit humiditate craflam 8d vifcofam: 8d aperit oppilatione hepatis öd fplenis: ödmudificat pedus, Sd pulmone* Et vinu fubtile mudificat H . venas ab humore craffo,qn ei eft acuitas,öd incifio: öd cöfert ei,in cuius corpore eft humor craflus 8d frigidus.Et vinu fubtile aquosu adiuuat ad fpuedu humiditate ex pulmone,cu cöfortatione me broru,Sd humedatione,Sd tenuatioe craflaru fupfluitatu,q funtin eis,öd hoc et operat vinu dulce*. C A P. iS De ffs, q oppilant eft lac, qn in eo fuerit aquofitas pauca: öd fimiliter cafeus multus, qih ad- ducit oppilatione in hepate, Sd lapide in renibus ei,q multiplicat affumptione eius,Sd cuius renes öd hepar parata funt recipere laefione* Et oes cibi dulces funt mali hepati Öd renibus, qn eft in eis cralfities. Et lac fi comedatur folu, auget craffities fplenis, öd hepatis: Öd fi comedit cum eo, quod fubtiliat Sd mudificat,ficut eft metaftrum fylueftre,Sd origanum,Sd piper,aperit oppilationem he patis,Sd fplenis: Et dadyli humidi,6d oia q accipiunt ex frumeto,preter pane bene paratu ex arte*. Vinu dulce generat oppilatione in hepate, Sd lapidem in renibus, öd craffum reddit fplene* Omne,quod tarde defcendit,eft ficut quod accipitur ex medulla frumenti, öd fabaru, öd lentiü, öd cerebra,öd hepata,öd interiora,Öd 01a oua dura elixa,Öd afla,Sd oua frixa, öd fafeoli,öd fefamum, öd glan des,öd poma,öd pira pontica,Sd vinum dulce,ponticum, craffum,nouum,Sd omnes aqua;. CAP. 19 , De tjs, qua; velociter corrumpuntur in ftomacho, funt chryfomela,öd mora,Öd batecha :qug i I cito non defcendunt de ftomacho, Öd obuiant humoribus malis, cito corrumpuntur* Et debent ifta DE DISS )LVT. CONT. 7J A ifta comcdi ante cibum, amouenda de ftomacho, propter velocitatem defcenfionis eorum, & Iu. bridtatem viarum in eo,qui comedit prius ifta: nam quando comeduntur poftcibu,corrumpuntur propter remanentiam eorum in ftomacho, relinquunt corruptum cibum corruptione eo-rum: dč quandoque taliter corrumpuntur,quo d euenit ficut venenum perniciofum» io Dc cibis,qui non velociter corrumpuntur in ftomacho,melior eft craftus,fo!idus,tarde dige ftionis, Sicut caro vaccina,<58 pedes,& maxime pedes vaccae,QC quae fimilantur iftis» C^P.U Quando fuperftuitates ciborum tarde defcendunt de ftomacho ÄTinteftinis, debet dari cibi lenientes dC pungentes, in quibus iit dulcedo, aut acuitas, aut falfedo, aut nitroiitas, vt aqua: caulium,& lentium: leniunt enim ventrem, dC eorum fubftantia ftringit ventrem: Et brodium gallt antiqui,^ panis multi furfuris,5C fcenumgraecum cum meile» Et oliuae cum aqua, quando comeduntur ante cibum cum muria, leniunt ventrem: 3č quando etiam comeduntur poft cibum fine muria,ÖC maxime quae funt pontica?,cum aceto,confortant ftomachum,^ deprimut cibum,ficut iam memorauimus de rebus ftypticis confortantibus ftomachum» Et lacfubtile, 'dC multae aquo-fitatis, ÖC cafeus quando maxime admifcetur ei fal &C mei,& caro paruorum animalium,S£ ficla,& chataf,& okis,& cucurbita,& batecha,& ficus,5C paftulae dulces,6c nuces humidae,& Occae quan- *A£ampi«. B do mollificantur in aqua, dC mora, QC pruna humida,& Occa quando infunduntur in aqua mellis, aut comedatur, aut bibatur vinum dulce, &Č differatur plurimum cibus, funt lenitiua ventris» Et aqua mellis aliquando tendit velociter in venas, dC vadit cum ea totum nutrimentum, ÖC claudit ventrem, &C prognoiticat vrinam: &C aliquando mundificat ftomachum, dC mordicat, & excitat ad deponendum cibum, ÖC leniendum ventrem» Et mei quando non coquitur lenit ventrem, 3C fi coquatur non lenit: &C Omiliter aqua mellis, quando multum coquitur» Et fecaniabin mundificat ftomach um dC inteftina: 8C quandoqj facit in 1 nteftinis tinefmon* Et vinum dulce,et muftum, leniunt ventrem» , C M\ ii Quando eft defcenfus cibi de ftomacho ante luam digeftionem,debent miniftrari cibi ftrin- gentes fty ptici: &C ipfi funt, in quibus dominatur ftypticitas,aut ponticitas, aut crafiitudo: Et tales funt cydonia, ÖC pira, dC grana myrti, dC frucftus fpina? alba?, dC fubftantia lenticularum, dC. ca-ftane*e,& glandes,8C vinum ponticum: & hxc ftringunt ventrem cum ftypticitate 8C ponticitate ipforum» Et oriza, & panicum, QC milium,& fauic hordefiftringunt ventrem cum ficcitate eoru» Et caro leporis,^ caules cocfti poft effufionem aquae primg ab eis,cum aqua eorum fecunda,&Č lac coctum, ÖC cafeus, ftringunt vetrem cum craftitie fua» Et oportet q? lac coquatur, donec lit aquo- C fitas confumpta,nam eius aquofitas lenit ventrem: ÖC etiam pouibile eft,q> lapides fluuiales, aut frufta ferri igniti, remoueant illam ab eo» Et quando feparatur aqua eius,cofert de-fcenfui fuperftuitatum acutarum, nifi fint multum craffe, quädo fit operatio cum eo. Sed aliquando cafeatur,& glutinatur in ftomacho: ÖC aliquoties egreditur a' ftomacho, ÖC generat in hepate oppilationes, aut lapidem in renibus: & oportet propterea mitterem ipfo poft cofumptionem aquofitatis aliquid ad fublationem lpfius, ÖC vt non cafee-tur, nec generet oppilationem, neclapidem» Et omnia acetofa,! icut poma acetofa,8£ granata aceto-fa,fi inueniunt in ftomacho humorem ma lum bC craflum, incidunt dC expellut, ÖC leniunt ventrem: fed fi inueniunt mudum,ftringunt ventrem* K& iij Galeno EX GALENO ET ALIIS PRISTAN TIS S. MEDICIS DEA Q_V I S CAPITA SEX ORJBASII dAueußino Cjadaldino C haec bibentibus iucundiffima eft,vifuičj3 pura:f% ab hypochondrijscofeftim defcen-derit, nullam aliam preftantiorem perquirito.Nam quae in hypochoa drijs diu morantur^ventremčp feriunt inflant ac grauant,licet predida bona adfint,femiprauae iudicädgfunt: quin et que in eiufcemodi aquis eftxantur,tardiffime ac deterius elixantur, Satius igitur eft huiufcemo di aquam experimento iudicare, Quo'd fiquis ex indicrjs difcernere ipias velit,ex t|s qux dken tur, iudicet,Quae..n,ad fepten trionem fpedant,ac Solem auerfantur, ii lx tarde permeat,iegre coquuntur,tarde et calefiunt 3C refrigerantur,Quae vero ad orientem ver-fx fu-nt,ac per meatum quendam vel terram puram colate,celerrime tum calefiunt tum refrigeran tur, eas optimas efle fperandum eft. Bonae et dC quaeaeftatc frigidiores, hyeme calidiores exiftunt, Sunt qui pondere ipfas probent,ac quae leues funt,meliores efle arbitrentur. Sed hoc fi cum prae-didis alijs indicrjs numeretur,laudandum eft:finperfefolum fit, non eritfufftciesbonaruaqua-Inlib. de aere, rum argumentum, Leuiffim^ vero(vt ait Hippocrates) j|dulciffim£,limpidifiimae,ac tenuimmg aquis, & locis funt ipfie pluuiales,propterea,q> Sol,quod leuiffimum ac tenuiffimum eft,trahit,idcp non ex caete ad medium. f .g p0juni ex rnari,5£ ex ipfis etiam humanis corporibus: vnde facillime omnium pu- trefcunt aqua: hae pluuiales, vt quae varijs ac multis conflent qualitatibus. Nemo tn aquam qua: facile putrefit, peffimam efle autumet, nä q> facile alteretur,bonitati potius cp vitio tribuitur: quare vbi caeteras habueris optimaeaque notas,licet facile putrcfcat,optima haec cenfenda eft :cu vero iam mutari coeperit, ijs qui eam biberint, raucitatu, tuffium, grauitatumcp vocis caufa eft, Haru aut aquarum pluuialium praeftantiffima eft temporaria feueftiualis, deinde tonitrualis,poftremo nimbalis, Qae vero ex glacie niuecp conflantur aquae, vitiofiffimae funt: dum,n,aqua cogelatur, *Ar feculetas flulcquid tenuiorum partiuinerat,exprimitur. Aquas paluftres,fetentes,acabfurdis qualitatibus pditas,expedit elixationibus ad melius reducere, ficcp bibere temperatas vino, acerbas quide dul-t \Y. falCis & ciori,alias aut acerbiori. Aliquas et colare bonu eft, vt limofas: jTed falfe polentis colentur,}- Qü?tt bituminofas. vehementer frigidae funt, poft cibum bibantur, non tamen affatim aut inhianter, nec fine vino,iri * Af.elixenmr. Quidam cibos ac pptus quofdam remedia aduerfus aquarum vitia inuenerunt: ac ali) quidem ci cerutn dccodum praebibunt, vel ipfa etia cicera commanducant: alij caucalidas pariter cum pifce aliquo elixas, foeniculos itidem: alij betas 6C cucurbitas cum muria vinocp diluto praemandunt» Libri quinti ColleBionum medicinalium ad Iuli anum Imperatorem, De ^4quis ex Galeno, Caput l. le lib i dc A Qya qua: optima eft,omni prorfus carere debet qualitate non ad gufturn tm, fed etiam ad o! fan tuica.xjC. Fuerit aut dC haec ipfa tum iucundiffima bibenti, tum exquifite pura. Si vero etiam Gal. 4a part. 6. celeriter ab hypochondrijs defcenderit,non eft,q> preftantiorem aliam perquiras. Ita vt quae pure epi.com.x. quidem funt,& fplendidae, dC dum bibuntur non iucundae,diutius tamen in hypochondrijs mo-ordAP‘h"h 6&Em rantur>ve^ ventrem ferientes vel inflantes vel grauantes, femiprauae cenfendae fint ♦ Enimuero Hb.de mor.po- n^tilte etiam tales funt,de quibus praecipue mihi videtur fcripfifle difcrime ab optimis aquis Hip-puia.feči.ia. ad pocratcs,vbi inquit, || Aqua quae cito calefit ac refrigeratur,leuiffima eft, Neque enim in ccenofis, 5> medium. ..„i DE BONI ATE ACXJM ^ A vel maleolentibiiSjVel quid medicamento! um guftu prefeferentibus,eiufcemodi dignotio ex vfu eft,vt que manifefte omnibus appareant: fed in quibus nihil quidem eiufcemodi infit,verum alia quaedam ob praui aeris admiftionem vitiofitas circa aquam iit: vel etiam aliquod aliud iniit vitium, lpfi aquae connatum, quod latentem habeat caufamJn his enim memorata haec dignotio optimum eft iudicandi inftrumentum: neque enim celeriter aut calefiunt aut refrigerantur eiufce modi aquae , Alia quoque huic fimilis eft dignotio per ea quae in ipfa elixantur, vel olera, vel legumina, vel fručlus, vel radices, vel carnes: celerrime enim in optimis aquis, tardiffime in prauis, elixantimHascptamprauasaquasveteresquida dripct^vct &C dripetfitiva ldeft indomitas egreqj codtibiles,feucrudas appellarunt: quo pado ČC ipfa etiam legumina quae difficulter elixantur, Tutiffimum ergo eft experimento talem aquam iudicare, Quod fiquis etiam ex indicijs eius fa- Gale. üb. x. de cultatem praenoliae velit, Quarum fontes ex faxis icaturientes, ad feptentrionem erumpunt, So- fan tue-C£lP xl-lemc^ aduerfum habent, has omnes tegrecodibilestardic^tranfitusefle iudicandumefbftatim etiam ipfis accidit, vt tarde tu calefiant, tum refrigerentur, Sicuti contra,Quarum fontes ad orien tem erumpunt, ac per meatum quendam ac terram puram percolantur, celerrimecp tum calefiunt , tum refrigerantur, has praftantiffimas effe fperandum eft. Aquae vero pluuiales (vt in- B quit Hipocrates) ||funtleuiffimae, dulriffimae,limpidillimse, actenuiffimse. Nam Solleuiffimam J aquae partem tenuiffimamčp attollit, furfumčp rapit: attollit autem non ab airjs aquis tantum, fed admedium.CS &C a' mari, omnibuse^ alijs corporibus: vnde celerrime omnium putrefcunt.Maxime enim ea cor pora quae vnarn in fe ipfis habent qualitatem, difficilius putrefiunt, quam quae multas obtinent: quando non ob aliam caufam corpori adfit, vt vel difficulter vel facile putrefcat. Sane' animum attendere oportet,ne quifpiam aquam quae celerrime putrefcit,dcterrimam efle opinetur: eadem enim etiam praeftantiflima efle poterit, vbi omnia optimarum aquarum indicia fupericre fermo-ne tradita, habuerit,Nam quo'dfacile fecundum qualitatem alteretur,id in bonitatem potius,qua vitiofitatem aquae referendum eft. Signum autem bonitatis pluuialis aquae eft, quo'd a folari calidi ta te concoquatur: nam dC caetera omniaquae elixantur, fe ipfis dulciora euadunt. Cum vero putrefcerecceperit, penitus abfurda eft: qui enim aquam adhuc putrefcentern bibunt, raucitatibus, tuffibus,vocumqp grauitatibus,corripiuntur, Exipfis autem pluuialibus aquis,quae aefta-te fit,quam horaean ideft horariam feu temporariam Hippocrates vocat, nimbali praeftantior eft, Melioretiameft nimbali tonitrualis. Quae vero ex glacie vel niueliquefcentifiunt,deterrimae funt: nam in ijs qute a' frigore congelantur, quicquid in ipfis continebatur,quod tenuiffimarum C efiet partium,id totum exprimitur. Sane' pneftiterit,quae faeculentae funt 6C maleolentes aqua:, QL qucecuncp abfurdas hnt qualitates, eas prius elixatione alteratas offerre, Etin alium et vfum aqua Gal.4a part. 6. praecalefacientes refrigeramus,quamuis neque guftüm neque olfadum prauum habeat, exquifi- cPld-com-x* tečp f it pura: quando lpfam diutius in ventriculo commorari, nocumetumcp aliquod inferre experti fuerimus. Nam caliditas aquam, quae elixatur, totam aequaliter fundendo, eam aptam ad fe- Ibldem. cretionem reddit. Dum enim refrigeratur,terreftres quidem partes mata grauitate delcendentes, ad vafculi fundum peruenient, aqua vero his fupernatabit:qua fenfim in aliud vas transfufa, citra noxam vti poterimus, Poft elixationem vero quando aquam frigidiffimam reddere volueri- ibidem. mus,niuem quidem fi habeamus, aquae prius calefadrae extrinfecus ipfam circumponimus: niue vero f i careamus, ex puteis,vel aquaeducftibus,refrigerationem ipii comparamus,ipfam nimirum prius calefacientes, vt alteratu facilis reddatur.Nam quicquid ante calefadum eft, promptius in ibibem. ieipfurn totum, alterationem quae a vicinis corporibus fit, fufcipit. Cum vero vafculum in puteos demiferimus, vel aquaeductibus fubiecerimus, neceffario operculum ipfi faciemus: ac vndi-queipfum exquilite ftipabimus, valculum fane non implentes, fed vacuum id aliqua ex parte lacientes, vt nimirum aer qui inter operculum S>C aquam in vafculo pofitam medius eft,prius refri- Dgeratus,itacontadu propinquam aquam refrigeret. Vbiaute nihil eiufcemoaiadeft, vtin /Egy- Gal.M.devid. pto, vafculum fufpendentes, detedum id,quo aerem fufcipiat,relinquimus. Quoniam vero nec * incidentis nec calidi quicquam habet aqua,iure optimo tarde meat,aegre cocoquitur,aegre i tidem Ibidem> fubducitur omnisaqua, quamuis alioqui optima fit. Moratur enim multo tempore in ventriculo, fluduariones ipfi fere' femper inferens: fiq? ventriculus biliofus fuerit, fimul & ipfa aqua corrumpitur: cumčp vix a ventriculo in ieiunum tranfierit, haud facile diftribuitur.Quapropter nec ad mouendam vrinam,nec ad educendu fputum natura apta eft, Neque tamen fitim fedat, etiam fi diutiffimein ventriculo moretur .‘quandoquidem in totam profunditatem non immergitur, nec ariditatem irrorat, Quo'd autem non nutriat, | fed vehiculum duntaxat nutrimenti Iit, dudu iniib.deaiime ab Hippocrate aftjsčj? preftantiffimis medicis didum fuit: quare nec vitalem virtute poteft robo- to in vlaverb* rare. Et hx funt caulae,cur Hippocrates relida aqua ad melicratum,oxymeli,& yinu,in aegro taffi tibus peruenerit. Ac quantum quidem ad hac, nunquam ea quis vteretur: plerique tarne in ah]S fälfl, ad aquam confugiunt: in qua danda magnopere non poteft aberrari, cu nec vires etiam magnas ipfa habeat, Prauus autem fit vfus oxymelitis,vini, dC melicrati, tum ob confertas mutatio- Ibldem-nes, öC tum ob acraton hoc eft intemperatam meracam^ feu impermiftam miftionem a' medicis Spurij, K x iiij magna ibidem, magna ex parte facffam» Nam velati manus quaedam,quae ad diftributionem aquam rapiat,mini- E mum omnino vim' lmnufcendum eft, quo nimirum aqua, fyncera effe definat: Sic fane oxymeli illud quod aquofum eft,laudo» Poffet etiam quis eo melicrato quod aquoftim eft,citra periculum vti: nam quod impermiftum eft, nifi prius aluum fubducat,maxime nocuum euadit,ac prgfertim in picrocholis, 3t qs qui magna habent vifcera: in quibus fane corporibus aqua etiam ipfano-cua eft, quando in bilem verfa fuerit, diutius in hypochondrqs morata: praeter enim haec omnia quae habet mala, adhuc etiam cum fit ftercoris expers, nullam alui fubducftonem facit» Quod ve-ro haec lpfa, cum in acceffionum initijs bibitur, laedat, omnibus fane notum eft» Quando ergo in potu vtilis erit aqua f quando fola potione prodicta laborans vtitur,ptiffanecremoremnon dum affumens»Tunc ergo in medio aliorum potuum aquam quis in tempore offerat,precipueqß quando laborans fiticulofus fit: na inundatione, gr^ce aquanda, hoc eft humiditatis multitudinem, ab ipfa fieri afferit Hippocrates: quare inter melicratum 6L oxymeli parum aquae Gal; 5. devia, dat, quippe quae ad expuendorumhumiditatem conferat» Quin &Č vbi vinum maxime nocuum com m[°r aCU & aquam dat: nocuum autem eft, cum vel delirat laborans, vel caput vehementer dolet» itemiib.i de fa Suam igitur propria naturam humidam ac frigidam habet aqua: adfeititiam autem acquires ca-cui. fimp.med. hditatem, calefacit quidem ac humedat propinquas fibi res» At non fimiliter ambo haec facere na F cap,s* , tura apta eft: verum humedat quidem fumme, fiue tepida,fiuetemperata, liue etiam calidior exi ftat: calefacit autem non fumme,nifi quae extreme ferueat» Exploretur autem hic fermo in tempe rata natura» Si enim huic naturae aquam temperate calidam offeras, fiue lauando fiue perfundedo quamcunque velis partem, hanc ipfamhumidiorem ac calidiorem demonftrabis in ipfo perfu-fionis tempore» Si vero pofthac quieueris,vt qui frigida corpus nec coegeris nec denfaueris,pau-io poft frigidiore ipfam fe ipfa fadam comperies, caliditate innata immoderatius perfpirata» No tamen,quem admodum frigidius deinceps, ita etiam ficcius demonftrat corpus calidae aque vfus: quamuis certe St hoc fieri videretur, tum ob meatuum raritatem,tum ob corporis mollitudinem, tum denique obfubftantiaefufionem»Necefte eft enim vt largiorinhuiufcemodi affectionibus Ibidem, fot euaporatio: vapor autem humor eft attenuatus» Verum no fic fe habet rei veritas» Nam quae in vafis ac ahfs vacuis regionibus continentur humiditates, vniuerfg vacuantur: corpora vero ip fa vaforum, ac vniuerfum carnofum genus, humidius fe ipfo fit: ÖC hanc folam facultatem, vt vi-detur,nunq deponit aqua»Neq3 enim cum feruens comburit,corpora que vfta funtfficca euadut,. vt quae ab igne affata funt: necp etiam cum fumme frigida fada, toto die vel etiam longiori tem-pore iuper aliquam partem perfunditur, eam ficciorem reddit: Sed haec quidem accidunt, pro- G pterea cf humiditas, quae in valls alijsqp regionibuscontinetur, vacuata eft: innatae autem ac foli-dse ipfae partes,hoc eft ta, 7rKpvKorcL> nulla in re feipfis ficciores fiunt» De ^Aqua Frigida & Oxymehtis in agrotmtibm exhibitione, Cdput z. Voniam ois affedio corporis, quae praeter naturam eft,a fibi ipfi contrarijs curari eft often fa,patet febrem quoq3 ipfam a frigida extindum omnino iri,quando ipfa fola fuerit fine vl la aff edione quae a frigida ledatur.Nam fi cum febre, alia fit affedio, quam frigida laedit, licet quae ex hac ipfa afiedione orta eft febris, a frigida confeftim extinda fuerit, alia tamen deinde grauior febris accendetur, auda ea affedione, quam frigidae potio laeferat» Laeduntur autem a frigida affediones,tum que funt partium phlegmone laborantium,tum quae funt fueeorum in-concodorum: quorum nota ac indicium eft ipfa vrinarum inconcodio» Si igitur vrinae con-codae fint,fimulc]3 nulla pars principalis phlegmone vexetur,haec fatis erunt,vt ad frigidam dandam nos impellant» Quo'd fi aeftatis tempore vehementia febris aliquando vrgeat,laboransL}3 iu-uenis fit ac frigidae potioni affuetus: fi vnav cum afpedu ac confiftentia vrinarum fublimametum laudabile videas: frigidam dando, non peccaueris,quamuis aliqua particula phlegmone vexetur : fed malueris hoc in loco, febris quidem vehementiam quam primum fedari, reliquias autem H phlegmones pluribus diebus indigere: fcirrhofiores enim folutucp difficiliores vt ipfae euadant, neceffe eft. Si igitur non admodum adurentes fint febres,frigidam dando in particulis phlegmone laborantibus, magnopere a' conieduraaberrabis»Nam quae vehementer flamme^ funt febres, phlegmonen erilipelatofam quoquo modo effe fignificantrideocp frigida etiam hanc iuuat,licu-tiin exterioribus confpicitur» In ijs ergo, qui incipientes habent phlegmonas in iecore, ventriculo, alqsqp eiufcemodi partiailis, exquifitiori determinationeeft opus:magnopere enim hi om nes laeduntur,licet in tempore affumpferint,ft aliquantum potus ipfe quantitate excedat. Qm au tem principia earum phlegmonarum,quae fine idu aut vulnere confiftunt,vel ob imbecillitatem particularum vel ob aliquam igneam caliditatem fiunt,Eas quidem que ob imbecillitatem fiunt, femper frigida laedet: Eas vero quae ob igneam quadam caliditatem,ea ipfa moderate exhibita iu-tiabit: periculum enim eft in largiori potu dando ne pars ad contrarium exceffum tranfeat» Adhuc vero tales affediones frigida potio iuuabit,fi dum fani erant,ea ipfa vti folebät» Confideran-di igitur funt,q ui in thorace,ventriculo, iecore, ceruice, ac toto capite funt validi morbi» Nam ar tu s ( quae ca la graece hoc eft membra longa dicuntur) haud magnopere fortaffe laedentur: laedentur ■ • '■ 'y ■■■:■ J- \ ■ i' v š' 'V- ' -J ""■t - de bo lTATe acxvm A tur etenim aliquantulum per quafdam affediones, quas deinceps dicam.Qudd vero horum eadem futura fit noxa, quanta prtediefiarum partium valide aff ectarum fit, ne id quidem idiota affe-reret. Si igitur eryfipelatofa vel herpiffica hoc eft ferpiginofa quedam affectio in hypochondrio fit, vel eryfipelatofa phlegmone, vel aliqua alia affedio fumme calida ex intemperie nimirum fine faccis genita, tunc frigidas potio iuuabit: Sicuti eadem maxime laedet, vbi abfceffus, vel cede-ma, vel fcirrhus,vel vicus,vel intemperies frigida affuerit* Quoniam aute de artubus dicere fum pollicitus, fciendum eft, quo d quae in his funt phlegmonae neruöfarum partium, a quibus alio-qui fpafmorum imminet periculum,a frigidg potione maxime leduntur* Si autem in carnofa artuum parte phlegmone gignatur, bibere etiam frigida homo poterit* Et fi extrinfecus membro phlegmone vexato obtulent,kdetur quidem,non tamen inligniternec omnino manifefte, praeieram fi frigida* potioni fuerit affuetus. Cum igitur febris fuerit fola fine vlla alia affedione qua: a' frigida laedit poffit,tantum frigidae dandum eft,quantum laboras ipfe anhelitu non iterato haurire poterit* Oxymcliautem aeftatis tempore frigidumdatur,vtlaborantisfitimnon exacuat: G4l de via. quapropter etiam ante,‘quam concodus fit morbus,oxymeli frigidum dare audemus aeftatis tem JjJJJ mor,acu* pore, aquam certe in eiuimodi affedione ad faturitatem non daturi: nam tum phlegmonen den- * ** B iabit, fi ob eam febricitent: tum fuccos feruabit inconcodos, fi ob hos aegrotent* At oxymelitis tunc parum damus,tanquam tepidum prius fit in ventriculo euafurum,quavm eius frigiditas vfqj ad coftam diftribuatur*Quo'd fi exiguum quid diftributum etiam fuerit, illud ab ipfo oxymelite corrigetur,vt quod incidendi facultatem habeat* Ex Libris Rufi de ^Aquis* Eflin Secundo libro de Didttdfeu Potibus, Caput 5. A Quae, quae relides funt (voco autem eas quae funt ex puteis) cum minime fint fatigata:, nc-que valde tenues funt: licp intro inierint, minus madefaciunt ac diffoluunt cibos, minus ite concoquunt, nec bene etia per vrinam redduntur prae craflltie, dC quia frigidae funt* Fiunt autem * potabiliores tum crebro hauftu ac fi effluerent, tum expurgatione puteorum* Quae vero fluunt, Aedöfi^caä multo funt tenuiores,atque ad madefaciendum praeftantiores,ad concodionem item,8( ad vrinae Aquis ex Ru~ redditionem* Qua: vero funt ex ftagno, omnes peflimae funt: nam 3C odorem abfurdum habent, fo > ficuti putrefada::& aeftate quidem calidae fiunt, hyeme autem frigidae: quod maximum fignum bosi vSkub prauitatis aquarum ftatuo./Eftate igitur ventres perturbant: tarde etiam in veficam tranfeunt: faepius item difficultates laeuitatesčp inteftinorum homini inferunt, aN quibus res tandem in aqua intercutem cedit*Hyeme vero cum frigidae fint, ventres quidem non admodum perturbant: ru-C pturas autem, pleurefes, 6C tuffes faciunt: quin &C ad lienem repunt, poftea in aquam intercutem definunt:exlieneautcm 5C pedes vlcerantur, bC eaipfavlcera celerem curationem non admittunt* Sola: autem qug in /Egypto funt paludes,ex omnibus quas nouerim,funt falubres,q> bC hye me aqua non putrefeat, neque enim fupercalefit: dC autumno Nilus paludes replendo, antiquam aquam extrudat, bC aliam recentem in eius locum reponat* De aquis autem pluuialibus h^c co-gnofeo* Aqua: pluuiales leues funt, tenues, purg, guftantičp dulces: bC fi quid in ipfis elixare volucris,celerrime id elixatur: llqa ipfas calefacias,celerrime calefiunt: vinocp perexiguo temperantur : quare bong funt ad concodionem :bong ad vrinarum fecretionem: bone iecori, lieni, rem-busjpulmoni, ac neruis: cum enim facultatem valde refrigerantem non habeant, merito hifce par tibus fiunt benigniores* Vernales ergo ac hyemales opportuniffimae, ac optima: funt: quas fane' ego precipue laudo* Autumnales autem dC aeftiuales fuerint quidem altfs praeftantiores, fed non omnes omnibus: nam viribus quidem eas qua: in terra funt, antecellunt: quam vero fint vernalibus hyemalibuscp inferiores, dici fane non poteft, nam terra ficcius vaporat aeftate &C autumno, fföc>aer multas habet terra: fordes,quas pluuiae purgat*Tales igitur ficciores nitrofiorescp vt fint neceffeeft, atqjadabftergendum per inteftinacp defeendendum idoneg: minime tn funt accom-D modate renibus, pulmoni,&: arteriae: quin bC plus vini tales aquas ferre neceffe eft,quo earum m-trofitasVincatur* Differunt autem non parum etiam aquf penes flatus ventos've aquilonares 8C auftrales* In aquilonaribus enim dulcior quidem pluit aqua, verum frigidion in auftralibus aute minus quidem dulcis,calida aut magis*Et in vniuerfum tempora qua: imbribus pluuijsVe abundant, dulciorem: quae eifdem carent, ficcaečp funt,nitrofiorem aquam praebent* Quecunqj autem a' niue 8C glacie fluunt aquae, vniuerfa: dur^ quidem funt,frigiditatecpexcedunt,dulces tn funt gu ftanti: aqua autem qug dura frigidacp fit, neq? ad concodionem neq^ ad vrine redditionem como da eft: quin dC neruis, pedoribus, coftisfpmala eft, nam 3C fpafmos tetanos^ infert, ruptiones^ in thorace facit, vt etiam non nulli fubcruenta expuant ac fuppurentur* Fontana: aut aquae, qua: ad orientem vergunt, vniuerfa: humiditate, tenuitate,odoris bonitate, quod^ tum moderate hu-medent, tum moderate calefaciant, cgteris excellunt* Que ad feptentriones, dulces quidem funt, fed immoderatius refrigerant* Qu£ ad occidentem, violenta: funt in refrigerando, violenta: item &C duritie: vnde raucitatem,laterum morbos,ac fpafmos inducunt* Que ad meridiem, falfiores ca lidioresqj funt, minimecp vt per vrinam reddatur idonea:: ad fecefflones autem per inteftina,prg ftantiores funt*Atqui licet aquas que funt in meridie,non laudem, Nilum tamen ita laudo,vt pau Spurij* Kx v cis cis ad modum fluurjs in bonitate aque coparädus videatiM nam et vetrem fubdacft,mulieribus^ E purgationes citat,et in puerperio bibitur. Pleret^ vero meridionales aque refides funt,quibus du plex eft noxa, altera a regione,altera q> non effluat. Pro terrae vero natura fic de aquis dignofce-re oportet. Nam terrarum alia eft plana feu campeftris, alia colles &C motes. Campeftris ad aqua-rum effluxiones deterior eft;multicj3 hocin loco putei foffiles,fontescprefides funt. Colles bC mo tes funt praeftantiores,na dC puriores aquas, tenui ores, bC meliori prgditas odore, dulcedine^ fua-uiores pnebent. Rurfus camporum non nullis falfugo dC nitrum infidet afflate bC autumno: non quo ad mollitiem, bC quia minus fint frigidae: petroii, quo ad duritiem bC frigiditatem aquas habent deteriores,puriores tn caeteris/edimetocp vacantes. Maxima aute ac notabiliffima in aquis eft differentia, tum ex metallis, tum ex herbis illic natis. Ac metalla quidem tum ad aliam habitationem , tum ad aquae potionem nocua funt. Herbae vero non nuncp quidem admodum lxdunt aquam,non nunqautipfam adiuuat,vtfium,calaminthe,& adiantum: hae.n.plurimae in riuisfeu canalibus nafcunt, ac laudabilem quidem aquam ledut:prauam vero alioqui iuuant, cum quoddam ab eis veluti medicamentum ipfi aquas commifceat. Euadunt aut praeftantiores vt per vrinä F reddantur, eiufcemodi aqug. Non minima ergo habenda eft confideratio, an et a terra vel aliunde aliquod aquis vitium adueniat: q> non fatis iit fontes hic quidem prafflantiorem aquam ac po-tabilioremqUic vero falfam ac nitrofam praebere,nifi etiam quae ad riuos attinent,fimilia exiftant. Quae igitur maxima funt,in hoc fermone diffla funt:dicatur autem ÖC alia figna bonitatis aquarum. Qu£cunq3 aquae hyeme quidem calidae funt,aeftate vero frigidae,quoquo modo videtur ef-fe optime: Qux vero fimili modo in calore QC frigore,quo tempora,fe habent,peffime. Nä aeftate tn terre fuperficie calor aduentat, hyeme in profundum immergit:obidqpmihi videntur fontes, quicunqj a' profundiffimis partibus fluunt,& quecucp antra caua,omnia per hyemem calidiffima > cfle,per eftatem frigidiffima: ideocp omnia que in fuperficie iunt, vna cu temporibus commutan * d Wc7 tur, quocucp modo ea ipfa tempora in calore vel frigore fe habeant. Mirabile aut eft quod alicubi margine hnt, aqua hyeme euanefcit,afflate apparet,quamuis cotrarium iure efle deberet. Verum etiam huiufce Loquit de fon m caufam calor ipfe habet, vt qui profundas aquas fecum conuehat,nam &hg calorem ipfum fen da č apud Chi tiunt.Quicunq3.n.fontes profundi funt,parumq3 admodum ab externis imbribus fufcipiut,hye-meiä morem, me quidem ac per vehementiffima frigora minimos, afflate vero maximos comperies.Quare &C ^ I efc r Su°d *n Delo eft ftagnum, haec ipfa eildem de caufis patitur, puteiq|3 qui in Pythopoli funt. Vna Gr pemiSngiC. erg° hac ipfa eft bonarum ac prauarum aquaru cognitio: fi hyeme calidae,afflate frigidg fint. Secunda vero, fi in ore guftantis nihil notabile habeant. Ita vero nec multo vino pro temperando indigebunt,omniq3 vino conuenient. Efto aut bC pura illa, qua prafflantior eft,nec alioqui colore inieffla,nec fecem fubfidentiamcp habens. Statim vero que pura eft,pondere etia eft leuis,nam qua pondereleuis eft,terra femper impermifta eft:qua vero eft grauis,terra ratione plus grauat. Sunt bC hec non minime confideranda,vt II cito ipfa calefiat,ac refrigeretur: nam eiufmodi aqua cateris funt praftantiores: Et quomodo ad concoffliones, quomodo item ad feceffionem fe habeat: nam qua citius concoquunt, funt prafflantiores,8>£ qua fecedunt,fi per veficam fecedat,funt praftantiores: deterior autem eft aqua per inteftina feceffio. Quarum vero in noftra arte no eft opera perdiicere,ea ab incolis percötari debemus: neq uaquam autem facile fciri poflunt qu£ pra Cod. gr^d hnt ter rationem eueniunt. Ne diutius morer, Aqua in Leontinis eft, ex qua fi quis biberit, moritur. pVradSis q ue Duiufcemodi alia in Pheneo Arcadia confpicitur, quam Stygos hydor appellant ♦ Huiufmodi funt in aquis, item alia in Thracia, &C ftagnum illud quod apud Sauromatas eft, quod nec auis tranfuolare po-teft. Et aliud etiam apud Medos eft, cui ich orem nigrum fupernatare dicunt, qui vbi igni admotus fuerit, accenditur: hoc medicamento Medeam tradunt Creontis filiam perdidifle. Eft etiam H Sufis aqua,qua fi bibatur,dentes excutit. Sybaris autem fluuius hominesinfoecudos reddit. Que vero in /Ethiopia eft aqua, rubra appellata, furorem inducit. Qua in fflgypto eft, bibentium capita depilat. Horum fane' nihil fciri poteft,cur qui illis inconfiderate iam vfi fuerat,multi quidem mortem obierint,multi vero aliud quid inconueniens perpeffi fuerint. Sunt bC aliy multe aquarum facul tates, qua non fecundum communem naturam fe habent. Nam qua Lyceftis eft aqua, bibentes ad temulentiam adigit.Qua in Clitorio Arcadia eft, in ea fi quis fe lauerit, odorem vini amplius fuftinerenon poterit. Aqua Arethufa in Chalcida, mulieres quidem iuuatfcatera vero animalia, fi ex ea biberint, pedum doloribus afficiuntur. Cyffiius pedum dolores fedare credi-tur,quamuis frigiditate excellat. Qui vero habitat,vbi praua eft aqua,excogitare debet, vt ipfam potabiliorem efficiat. Optimum igitur erit,vtipfa in fifflilibus vafis elixetunac vbi nofflu refrige rata fuerit,rurfusqß calefaffla, bibat. Si vero exercitui bona aqua ex praua praeparare fuerit opus, foueas ex ordine ab altiffimis locis ad decliuia fodere,per illascp aquam ducere oportet,terra dulci ac pingui quae conficiendis fifflilibus fit idonea,in foueas inieffla: femper enim hoc modo aqu^vi ciofitas in foueis remanebit. jA’ •Aquß Correciio- m Diodi*, Caput 4. Äqaam imbeciliffimam effides,fi tertiam parte decoquas,& ouorum alba fimiliter incoquas: inijcere aut in haecipfa oportet glebä argyllae aridae, quoufq3 maceretur: fit autem mefura femifex-tarius in amphora* Vbi autem decoxeris , bibat* Ita etiam odorem ab aqua extrahes, fi calefačlam manu ad ventum perfundas, Qt in vafe immenfo infoles, atque in multa vafa paulatim diffundas. -sfqudt Purgatio ex libri* ^4then&i, Caput 5. Aqua defecatur partim vafis ilillacidtjs (quae flada a Graecis appellantur)partim colis (quae ab cifdcm hylifleres vocantur ) quae non nunquam quidem fimplicia, non nunquam vero duplicia vel triplicia fiunt, vt puriffima aqua per haecipfa excipiatur* Quin dC foueae tum iuxta mare tum juxta flagna fiuntrillic quidem, cum aquam potabilem a'mari fecernere volumus:hic vero, vt fi conturbatum fuerit ftagnum,hirudines^ in fe vel aliqua etiam alia vitia habuerit,puriffima maxi meq3 innoxia aqua per terra tranfudans,in foflas colligat* Vbi vero multa aque quantitas haurien da fitjVt in exercitibus, latera foueae lapidibus vel lignis in orbem circundant: atq3 vbi pauimentu eodem modo inftrauerint,puras conferuare aquas nituntur* Porro aquae quae defleantur,tenuiores purioresq3 fiunt, ob ideß etiam frigidiores: pleraecft vero, licet fuerint defaecatae, vires tamen a B fordidis corporibus perceptas adhuc conferuant» DE VINIS EX GALENO CAPVT SEXTVM Libri quinti Collečtionum Medicinalium Oribafij adIulianum Imperatorem. roboratus venter,deorfum,que fibi noxia funt,pellit* Iis autem,qui admodum calidi funt temperameto,aquae potio magis, quam vini confert.Quo'd fi quandoque vino indigent,dandum ipfis efl, quod tenue fit moderateq3 au-flcrum* Vina aquofa cum vrinas cieant, pauci (fimum corpori probent alimetum: eačp fola ex vinis tuto etiam recentia bibuntur,quemadmodum Gaurianum nominatum, dC aliqua ex Sabinis» In vnaquaque autem natione talia vina gignuntur,in Italia imbecillum Sabinum, quod etiam febrientibus dant: in Afia Titacazenum, Qc Tibinum* At fi eorum figna audieris, facilius in vna-quaq3 natione talia vina inuenies* Apud nos cito potabilia euadunt Tibinum, & Arfyinum, 8C pr^ter haec Titacazenum* Dulce vinum, nec tenue exquifite, nec fplendidum, fed plus minus a praedičlis recedere,neutrum vero habere,comperies*Calefadtautem vinum dulce, craffumcj3 con fidentia efl* Ac particulares eius vires, quas dum potatur, prae fe fert, has duas qualitates confe- quuntunnam color ex fua ratione nullam, vel in iuuando, vel in laedendo vim obtinet* Quam craflum *AP.exorevcn triculi. DE vin: s craflum autem confißentia eft hoc vinum, tam etiam tar^e meat, ita vt non folum aliquam ex ob- E ftrudlis particulis obftrucftione non liberet, verum et obftrudionem adaugeat. Ob idep iecori affe Videin libro de Curandi ratione per fanguinis miffionem, ex quo totum fere hoc caput extradum eft* IN omni die & nodis hora,vrgente neceffitate, fanguinem detrahito, Aduertendo tamen in fe bricitantibus vigorem ceflantem acceffionis* In alijs autem, liue ex lippitudine, liue ex alia ra- H tione citra febrim,vbi fanguinis detradione ex vena opus fit,doloris aut inflammationis confide-rato magnitudinem: qua enim hora mitigatum dolorem infpexeris, fanguinem de vena mittes* Re nulla vrgente quo minus fiat, fatius fuerit matutino tempore de vena fanguinem detrahere: nec ftatim cum ex fomno experredus, fed pofteacp adhoram peruigilarint* Ac prius abluere aliquos praeftiterit,& alios prius obambulareJn quo.autem praeoccupata cuftodig caufa fanguinem de vena detrahere permittitur, etiam poft aliqua confuetaexercitiafanguise vena detrahendus* Caeterum languoris magnitudo, dC virium robur atque firmitudo, primae funt fanguinis e vena detradionis confiderationes* Proinde perfpiciendum cuiufmodi ea fit naturalis hominis com plexio* Ac atras habentibus venas dC mediocriter tenues,neque albis,neq3 carne molliculis,ad eua cuandum minus parcendum eft; At contra parcendum,quädo fanguinis parum habent, carnee# dilabilem* Hac de caufa neq3 pueris fanguinem ex vena detraxeris ad quar tumdecimum vfq3 e tatis annum. At in maximis inflammationibusvahdiffimift# doloribusnullum noui maius adiu-nientum;q ad deficientem vfq3animam euacuare* Aduertenda fanev eft diligenter,qualis fit pulfus eleuatio ab eo qui ipfum attineat fulfluete adhuc fanguine: quemadmodum in altjs vnde fanguis detrahitur, liquid agere expediat: ne quid modo lateat deficientis animae, quod ad interitum ad- uehat* EXPERIENTIA CONFIRMAT VM 7S Auefiat» Quod fi tempus fixerit vernum,locuscp natura temperatus, & pueri natura concinna,detra hito fanguinem»Et impenfius,vbi pericula infideant aut pulmonis,aut angina',aut Ia teris,aut cu-iufpiam alterius acuti ac vehementis morbi, detrahendus, vt didum eft, (anguis, pulfu vfque ex-plorato: omne nanque percuflum membrum aduerteris non annorum modo numero, fed etiam corporis habitudine. Formidanda vero frigidis temporibus larga euacuatio, ob confequentem refrigerationem» Neutiquam perfcribi poteft fingulorum hominum definienda euacuationis meniura»Perfpexi nanque in non nullis, nec plus cg fufficeret,fanguinis libras fex ablatas efle, 8£ confeftim extindam febrem,neque vllam confecutam fuifle virium exinanitionem: Quibufdam vero libram dimidiam cirralaefionem: quibus fiquis duas modo exhaufiflet,impenfiffime offecif-fet» Vidimus vnam quoque aliquando auferri, dC minus, ac profuifle» Retiulllonis gratia qui in rodum languentium fecat venas, confeftim perfpicuam infpexerit vtilitatem: Si quifpiam anu-laris digiti venam fecet,vt non nulli mediam inter medium & anularem digitum venam,linentes (anguinem effluere, quoad fponte ceffauerit,lienem iutrari, vt in ancone venam fecando interio-rem: fatis commode nanqj lieni prodeft male habenti fanguinis detradioex manu finiftra» Atq? adeo profedo in pleuriticis in redum languentis ex vena fanguinis detradio vtilitatem frequen B ter demonftrat euidentif finiam: At ex oppofita manu, aut prorfus obfcuram, aut expedabilem» 'Ingentibus oculorum doloribus fuccurrit fiuehumeralis appellata vena, aut quas ab ea deuiatin ancone feda, perfpicuam confeftim afferendo vtilitatem» In latere autem languente, aut pulmo ne,aut fepto tranfuerfo,aut liene, aut iecore,ac ventre paraxillg ad anconem diftr adionem perue-nientem didudam fecare quidem expedit, praecipue ad emiffionem quae per fraduram cui infi-det humerali venadifcreta pariter auulfa» Tres nimirum hi modi funt ad anconem fanguinisde-tradionis, quae extra, 3C intra, bC quaemedia»Quae igitur intus, infra collum languentibus vtilis: qua: extra,in facie, aut in capite: at medius locus quandoque quidem ambas habet didudas venas ad partes anteriores manus protenfas: deinde hic copulatus quandoq^ ftatim in fe inuicem exifte-tcs ad inflexionem diftradionis» Incerta igitur exiftente fua languentis membri vena, ad mediam aliquam eundum: didudioep potius, quam in fua, fedio facienda» Eft etiam cum diftradio infra anconem qug in brachio diducenda nihil prohibet,non apparentibus in ancone» Vt autem dida omnia mebra in ancone fanguinis detractionibus adiuuatur,ita in inferioribus his eft, vt 111 popli-tibus bC talis» Sunt autem didorum qua: ad coxendicem, & veficam, bC vuluam, bC renibus alter-nantes» Ideo in ancone quandoqp fanguinis detradionibus obtemperant,cum recens fuerit inflä-C matio,& fanguinis vis multa» Sin affedio fit, quam proprie phrenitim appellamus, poplitem fecare oportet A in talis venas» V t in vuluis inflammationes, fedarum in cruribus venaru adiumen to,.non parum leuantur» Enimuero euacuationibus ab anconibus liquid fit infcftum,3f obferuan dum frigus,expedierit alimentum exhibere mediocre ad tres aut quatuor modo dieculas» Cum olirn peftilentia ingens Afiam occupaffet,qua cadebant innumeri,tum ego fecundo die, ex Ca.i.libri fc nulla fada remiflione,crusfcalpendo, ad binas libras fanguinis euacuatione fieri permifi: & per- ptimioribafij inde deuitaui periculu»Multi quoq3 ait) eo vfi adiumento conferuati funt,pr^cipue qui large fan- plorem.Im guincm euacuarunt» At etiam mediocres capitis aufert dolores, fauciumfp inflammationes» At vetuftiores tales cafus fcarificationum fedionibus diffoluimus» Oportet itaqj ex atrocibus morbis ad naturalem habitum perducere :neq3 quiccp tam ad concinnam conuerfionem agit, q) ex fca rificatione fanguinis euacuatio» Inter indicem vero bC pollice feda vena bC fluens fapguis,quoad fponte conftiterit, vetuftum dolorem, prseiertim fi ei membro infederit, curat»Purgatorum aute, bC plus mediocritate euacuatorum,bC refrigeratorum,dC refolutorum,& couulforum,ceflare purgationem expedit :aquamcj3 tepidam exhibendo vomere hortabimur: at praeftabit illinire calido oleo manus ÖC pedes: fiftit nihilo minus fomnum bC lauacrum.Caterum no fatis purgatis balnea ID congruentiora funt,nam nodu purgantur: hos minus pafcere conueninat tuto purgatis, oua,3£ alicam, bC forbitiones, bC vinu dulce exhibere expedit, quo inteftinum purgatione moueatur per xefmum :conuenit etiam per pofteriora lac immittere cum hircino adipe, dulcf ue vino, atque ita *AP.clyfinum -fuffluentia componereclyfteribusadmouendo omnifariam purgationem» De adhibenda Cautione in Sanguinis detracbonc. Vi detrahere (anguine velit,aduertere debet ne ftercus multu cohibeat inter inteftfna»Pro-inde molli clyftere euacuädus aeger, ne vente ab inteftinis venent, attrahantcp putrida quä-piafupfluitatueflentia» Ex pfentiigit morbo q fanguinis detradione eget, quo uis tpe e' vena fanguine detrahemus,vigore,3č deliriu in febribus particulariter cuftodiedo, bC acceffio-ne» Si cotinua fit febris oino, matutinu tps accomodatius* Qui vero no pfenti morbo occurrunt, fed cauedi ca,fanguinis exqrunt detradione, his vernu cogruit tps» In ptatibus porro' fupra quar-tudecimu annü detradio facieda,ficut intra annos fexaginta: nifi fi qua mo efflagitas nos inges vr geatneceffitas» In totucp vires imbecille obferuandse funt» Nec nö fub lingua venas,vt in aiiging morbo,oblique diflecamus,aftridionem obferuädo: Queadmodu bC in capite bC in oculis ex mor bis vetuftis eo modo difpefcut*In pede aut, ficut in ifchiadicis:aut ob anum,fupra interiorem talu vtiliter fecant» Veru per morbos acutos, detrahito ex vena fanguine, fi vehemens appareat aegritudo. tudo,& occupati morbo iam puberes fint,roburi^ eis adfit* Si igit angina fuerit,delige purgatio- E ne,vel fiquid fuerit pleunticu.Quod 1] debiliores appareat,fi et plus fanguinis detraxeris,clyfteri-bus tertio die aluu exhauri: ac fi tutus fuerit aeger, et inedia vtitor* Detrahendus igit ex vena fan-guis brachij dextri vena interiore: iuxtacp habitudine auferendus fanguis: aetatiscp plus minusVe confiderandum* Eueniuntiftoru pluribus talia,rubores faciei,8d oculorum varillatio,didudiocj$ manuum,pandiculatioc]3,ftridores dentium,pulfus,maxillaru contradio,refrigeratioc|3 extrem o-rum,flatuum oblationes per venas: quam primu prope' fanguis de vena detrahendus iublimibus eundis exiftentibusmaeftis flatibus,dt fluxibus ad ferendam opem id accommodatius* Ferendum illud perpetuo eft ad curam falubrem vidum vniuerfum, quam medicina longe pra-ftantius efle* DE VRINAE SIGNIFICATIONE EX HIPPOCRATE Georgio Valla Placentino interpreto C E N S V R A Nulla liic methodo Hippocratis & Galerii verba excribuntur. Ptima vrina eft cum eius alba fuerit hypoftafis, quam fubftantiam dice re pofliimus,et lguis et equalis ppetuo,donec iudicatus fuerit morbus: lignificat naq3 fecuritatem nec diuturnam fore aegritudinem* Si vero intermittat,^ puram qricpmingat, qriq3 fubfidat album quoddä SC le-ue, tum diuturnior efficit morbus, SC minus tutus* Si fuerit vrina fub-rubra,& hypoftafis fubrubra 8C leuis,diuturmor hac, prima, verum multo falubrior* Craffioris autfarin^ fpeciein vrinis hypoftafes,male: G quibus adhuc peiores funt et foliofae: at tenues albae, admodu malae: quibus improbiores furfuraceae* Nebulae fufpeiae, &Č mobiles in vrinis, albae quidem bone,nigrae vero malae* Si erit tenuis &C rutila vrina,aegri tudi ne fignificat crudam, ac diuturna: SC fine periculo efle non poteft,Lethalis aut male olens, SC aquofa,& atra,& crafla* Virilis autem fiue muliebris atra vrina, peffima: infantibus aute, aquofa* Quibus vrine tenues 5C crudae minguntur diuturnae,II alia figna tanquam euafuris adfuerint,hos abiceflum ad fepti trafuerfi regiones infernas expedare oportet* Pinguedines quoc^ fuperne innatantes araneofasftcebitimprobare:colliquefadionis.n*fignumeft* Confiderandaeporro'vri-na:,in quibus funt nebulae, furjfunfne, an deorfum meent, quoscp colores habeant :deorfum enim labetes cum coloribus iam memoratis,malas efle decet arguere, Nec te fallat vefica lpfa aegra,quae huiufmodi aliquam reddat vrinam: nec enim totius eft corporis fignum, fed ipfius per iefe* Quibus vrinae craflae,grumofae,paucae,non febricitantibus, copia ex his tenuis aduenies prodeft: praecipue tales adueniunt,quibus a principio,vel e' veftigio ftabilitur hypoftafis* Quibus vrinaeptur-batae velut iumentoru,tjs cephalalgia: aut adiunt,aut aderunt. Quibus vrinae perfpicuaealbe funt, improbae,praedpue in phreniticis apparentes* Quibus hypochondria fublata,murmurätia"ilium H dolore accedente,tjs alui humedant, nifi flatus erumpant: vel vrinae proueniat copia:h^ec fane'in febribus* Quibus fanguis vel pus mingitur,renum vel vefic£ exulcerationis eft argumentu* Quibus in vrina crafla exii tente minuta: caruncule tanquam pili pariter adueniunt, ijs a renibus excer nitur* Quibus in vrina crafla exiftente furfuracea eminguntur, eorum vefica fcabiefcit* Quibus fponte fanguis mingentibus exit,eis a renibus fignificatur venule fradura* Qiibus in vrinis are-nofa fubeft materies,ijs vefica calculefcit* Si nodu mingatur multum, exiguum excrementum fi-gnificatur* Qiibus biliofie hypoftafes, fuperne autem tenuitates, celerem aegritudinem fignifi-cant* Quibus in vrinis infident bullae, ex renibus fignificant aegritudinem, eamcp longam fore* Quibus febrium vertigines a principio funt,& pulfatus capitis, &Č vrina tenuis, eis expedäda eft ad crifes febris acumine augeri: nec mirabor cum caput circuferri videbitur, fi in ametiam deciderint* Qiibus pinguis hypoftafis,& accumulata,ijs renum vitia,& acuta fignificantur* Quibus ex renibus laboratibus praedida figna fint,laborefcparca mufculos fpinales extiterint, fi in locis fint exterioribus,abfceflus,quae Graeci apoftemata vocant, foris expeda futuros: fin in locis interioribus fuerint dolores,abfceflus in interioribus fore expedato* Si fanguinem meiat et grumos,ftran guriaq3 affligatur,dolori^ ad perinaeum ac epigaftrium incidat, fignificat circa veficam efle aegritudinem* A tudmem. Quibus a principio vrinx funt nebulofx,vel etiam craffx, purgandi funt, fi cetera conferre videbuntur, C^uibus a principio vrinx funt tenues,ijs medicamen ne exhibeas: at,fi videbit clyftenbus_vtere,ita nanep i j curentur,profuerit. Quod futurum quoq3 eft, ex vrinis licebit comi cere, iNarn h deniior vel pallidior,melior erit vrina: fi tenuior et nigrior,erit deterior: falute nanq pronuiiciat, Hunc Hippocratis locum Galenus hoc modo interpretatur.Manifefto nuc craffio-res tenuibus comparans,dixit:non naturalibus autem tenues & nigras, peffimas ad folas tenues effec tas,mim mecon coctam fignificans xgritudinem: integre nanq3 tenuis aquofa eft, ÖC perinde etiam alba. Quo d li mutationes habeat, tempus fignificat: & necelfe morbum commutari ad inaequalitatem m deteriorem & meliorem, Ex febribus inquit porro Hippocrates precipue morbis vrinarum hgnificatio colligitur vtiliftima. Sed quoniam omne cotra naturam ab eo quod eft naturale inuemtur,a naturalibus fumamus principium, Vrina igitur in fanitate et habitu bono cohi tutis hominibus,optima eft,quae fubrutila,aut fubflaua, craffitudine mediocris, q 11x63 colorem non mutat,cumq3 emi da fuerit,lxuem Sc albam 0Č xqualem perpetuo ieruat hypoftaftm iuxta bi bentis rationem. In foeminis naturalis vrina colore albior fu,qj in viris,fere' necelfe eft,maiorem® habeat hypoftaftm. At infantium craffa eft hypoftafis,propter puerorum voracitatem,inordma-B tumcp 5C intempeftiuum motum. Lxuem inquit Galenus hypoftaftm vocat Hippocrates,continuam 3c indiuudam fignificare volens,leue fiquidem opponitur afpero 1 xqualem vero, vt in totum femper ftmilem mingat: nam qux manet concoda,neq3 deinde inconcoda, non vticp hypo-ftafim vel profuftonem totam habet inxqualem, Si quaeram iis igitur in naturali vrina colorem, vel profuftonis conftitutionem,&: quae a profufione inferuntur, vt nebulam,fubnebula.fufpefam* in fundo hypoftafim, non dubium quin ad haec conueria vrina inconcodionem indicet in venis efle, I Optima quidem,inquit Hippocrates,vrina eft in xgrotantibus, qux fimillima fanorum vrinx,fubuiridis vel fubflaua,& albam & lguem & xqualem habens hypoftaftm: At deterior,ele-uationem habens albam & leuem 6C xqualem, Eft porro hac inconcodior, qux nebulam habet, quxq3 eft fubternubilata, In qua enim liatus eft in profundo crafliis bC incocodus,fi exiguus quidem ftt, extrudit reliquam materiam, vtad fundum vafis deferatur ripfamcp diipefcendo dirimen-doq3 vniri non permiuit.Quod li redundet incöcodus in fundo flatus,attollit ad profuftonis medium hypoftaftm, faci tq3 eam fublimitatem appellatam. Quod fi flatus impendio pius fuerit inco-codus,ad extremum profuftonis agit hypoftaftm, qux nebula nominatur aut fubnebula. Quanto igitur potuerit flatus diftribuere, nec fuftollere hypoftaftm, tanto inconcodiorem efle vrinam C arbitrator, Quo'd fi necp hypoftalim,neq3 fublationern,neq3 fubnebulam, neq3 nebulam vrina ha buerit,fciendum eft morbum facientes humores naturam concoxifle. Quod li quandoq3 quidem habet hypoftaftm,vel fublationem,velfubnebulam,vel nebulam,quandocp autem non,pugnam nature oiienditcum xgritudineJn puris naq3 tertianis & quotidianis nebula folum, vel luHatio, fxpenumero ad morbi iolutionem fufHcit: quandoq3 vero bene coloratam duntaxat efle vrinam. Plerunq3et color albus eius quod intus apparet illatum in profufione,fallit ignaros,q> hypoftaftm vtilem que non fi t,efle opinentur: euenit liquidem vt crudus humor ÖC albus cum vrina excretus lubiidat,prxbeatq3 videndam vtilem hypoftaftm, Quandoq3 etiam iecore aut renibus languenti-buspuscum vrina excernitur, &C fubfidendo fallit etiam minus acutum artificem :fed prius definiendum excutiendum^ eft languere hominem aut ex renibus,aut ex lerinore, alioVe membro, vnde per vrinam purgari cofueuit: deinde etiam grauiter olens puris particeps inuenitur. At cru dus humor per vtiles hypoftafes diftinguitur ab inxquali fubftatia eius quod fubfidet; neq3 enim id libi continuum manet, fedin minutas partes difpefcitur tanquam arenulas: necp omnino leue eft,ficut vera eft hypoftafis. Subinde vtilium vrinarum primum quidem apparet nebula Heinde fuccedens fublationemfacit:poftremo refidensin fundo vafis hypoftaftm facit, cum perfede id pconcodum fuerit, Verü in crudis humoribus ftatim ab initio in vafis fundo fubfternitur vis multa , q? non fit vtilis fed mala tota profufio: deinde pedetentim concoda 8C attenuata ad medium fuftollitur profuftonis,facit^3 fublationem,Cum vero attenuatior ac concocftior euaferit, fubfidet in profufione ÖC nebulam facit: planeq3 ignaros fallit, vt exifti-ment in deterius lapfam efle valetudinem. Si fuerit vrina magis biliofa, inquit Agrius Hippocratis interpres, QC hypoftafis fimilis, debes eua-cuare,fiue per vrinas,fiue purgamine. Si biliofus fuerit color, hy poftalis autem alba, erit bilis cum pituita, vtrunq3 euacua-to. Si color albicans,dC hypoftafis rufa,feu manifefto, feu obfčure, vel plus fuerit, fi potentia valida firmxq3 fint vires, mitte fanguinem ex vena: fin imbecillis lit, me dicamen adhibe,aut ei rei accommoda -tum exhibe cibum* GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE SIMPLICIBVS MEDICAMINIBVS ADPATERNIANVM C E N S V R A Liber cum multis rationibus,tum ea maxime omittendus,quod haec do&rina in proprjjs Galeni libris verior & clarior habetur. P R i£" F A T I O Vm mihi propofuiffem,chariffirne Paterniane,omnia Sinigmata tam metallica cp aromatica,čf oem herbationem deferibere,optimum duxi, quia ftudiofiffimum 6C peritiffimu efle te probauf Jtacp accipe, tibi exe pium voluntatis SC ingenij offero» Igitur frater foliate exquire tota tua peritia hanc feripturam: ne autem calumniareris profpexL Et nequis dum aut herbulam,aut aliquam aliam ipecie fiue aromaticam, fiue metallicam requirit, diutius erraret SC totum volumen euolueret, ordine primard literarum a b c d &c» agam omnia finigmata nominare: q uae in flmplario trae/ Vitreolo. /Erugo circa aliqua metalla in quibufda pelagis lente dC veluti ftillicidium manare perhibetur» Verum QC conficitur hac rone: Granula interiora vuae,quae quafi funt,quečp graece tritaptadicimus, valde fubftmimf’in vale aperto: dC. afperguntur miua 8č aceto: deinde luperponitur lamina £rea dC lata: &C iterum operitur ei Idem tritaptis fimiliter afperfis: SC lamina alia fuperponit,& hoc vlrerius fit,quandiu vas capit: deinde oppilat diligenter,ne aliquod habeat fpirametum»Et fic dic feptimo aperit: Qc prolatis laminis,^rugo,quam traxerint,leuiter abraditur: QC rurfus intingatur: £c hoc fit vfq3quo totae confumant. Alrj fup acetum acerrimum has ipiäs laminas fufpendunt,& diebus decem relinquunt: deinde perferunt, dC aerugine quantam inueniunt abradunt» Alij mafi H fulas teris ligant, & eis quafi fcobis ligamenta decidunt, 111 acetocp mittunt: £C quotidie bis aut ter commouent, vfcpquo aerugo cuadat» Eft ergo optima aerugo quae eft leuis,et tačfu nullam afperi-tudinem habet. Vires autem habet quafi aeris vfti,vel lapidis,& maxime acutiores» De ^4mmomdco. Ammoniacum eft quafi lachryma herbe que graece nartex Lferula appellatur,fimilis altit,ideft affae,fed vifcofior, dC folijs veluti pinguioribus:quae contrita, eft glutinofa quafi gluten»Nafcitur autem in terris Ammonis quodam regis in vitima Cyrene» Colligitur autem ammoniacum fic: & recentiiTimum,&:colore candidum,& quafi pingue vt thus.Et, fi frangatur, fpiffum dC fplem didum apparet: odore fubfimile caftorio» Poteft igitur efficaciter remollire dC relaxare» De *Aloe+ ' Aloe fuccus eft herbae quae eft fimilis fcillse,cuius radice incifa hic ipfe promanat fuccus, 5Ccolligitur : vel tota herba contuia premitur, &C ficcatur» Aliqui enim dicunt de petris eam collecta in ludxa}&L Afia,atque in India» Verum optimam iudicamus,quae eft fragilis,gleba mada, pinguis, Iplendida a Ä fplcndida,fubrufa,& dum aliter facile exhumidatur odore,fubuifc6fa, St guftu amarifTima. Effe-dtum aut duplicem habet. Si enim bibat St deglutiatur, ventrem foluit, St purgat putredinem, St choleram St phlegma deducit: cum oxymelite datum 5 rj,ftomachicis St hepaticis magnum adiu^ torium eft. Altj poft coenam bina vel trina grana ficut ciceris magnitudine deuorant?qm corpus procurat,St efcas non corrumpit: fi Otis fuerit,extinguitur,qn triueris cum fucco caulium, St fe ceris ad ciceris magnitudinem. Ahj mifcent colocynthidos interiora St icammoniam, & dant ad typos,vel ad varias infirmitates.Si vero corpus extrinfecus ilfiniatur,efficaciter ftringit. De Amylo. Amylum omnibus notum eft: eft enim quafi medulla frumenti, quod infundit in fportellam, St cum preflura colatur. Cuius eft optimum quidem, recentiftlmum St candidum St leue St fine vlloacrorc vellutofoafiquo aut inquinofo odore. Poteftautem leniter ftringere:propter quod collyrijs ad lachrymam facientibus mifcetur: St ad profluuium ventris prodeffe comprobatur. De alumine. Alumen dicitur rotundum, St fciflum, St liquidum. Inuenitur autem omne alumen in infula qua: Melos dicitur,fed St in /Egypto, St in Macedonia, St pluribus locis. Verum eft optimu fcif-B fum alumen,quod graece fchifton dicitur, quicp illius rotundi veluti flos eft. Hoc igitur fimile eft albis capillis vexatis,St quodam modo carminatis. Liquidum deinde, quod eft leue, perlucidum, St aliquid in fummo in modum floris quafi lacftis habet, quodipfum probamus ficcum ad dulcorem. Syncerum autem fi fit, non inficitur ab illo. Rotundum eo q> eft fubalbidum, St aliquo pallore veiut pinguenatum,fragile,mundum: et colorem mutat afperfo fucco quem diximus. Poteft autem omne alumen vehementer ftringere. De Auripigmento & Pfilotro. Auripigmentum,quod aliqui arfenicum dicut,naturale eft. Intrinfecum colore habet aureum: quod comminutum in laminas tenues comminutas funditur, quod in modum auri refulget. Inuenitur in montibus Afix,&: Armeniae, Ponticae,& Cappadociae. Verum eft quod de Amifta St Difponto affertur,hoc enim laminas habet latiores,^ optimum eft,&: iynceriffimu, Št aurigeneo colorelimpidiffimum. Vires quoq^ habet ficut ignis,9 vrere poffit,2č alienationes confumere.Si cum calce viua niiftum fuerit St corpori illinitum,pilos tollit. Vnde graece haeč ipfa miltura pfilo-trum dicitur,latine acilea nuncupatur. De Aphromtro. C Aphronitrum optimum eft quod eft leuiffimum, cadidiffimum, latum Stfragile. Poteft enim St calefacere,St cum aliqua mordacitate relaxare,St omnes fordes de corporeabfiergere. De Alo fur dio. Alofardium eft veluti pinguamen,quod aquis fupernatat,flantibus prout ftant alia,colore ero ceato. Cuius optimum eft quod nullo fallimine colligitur: hoc enim coloratiffimum eft, St cum aliqua pinguedine,aquofum,& pene putridum. Poteft igitur acriter St. incidere, St calefacere, St quafi fal aliena confumere. Item collyria St malagmata colorare. De Alcimonio. Alcirttonium fpccies habet duas: videtur autem ficcum, St liquidum. Aliqui aiunt vtrunq? lachrymam efle arboris, qui in ludsea St alrjs locis naicitur. Ahj quidem certius veluti pinguamen ftagnorumefle dicunt, valde glutinofum St in fe cohaerens, St aquis paluftribus fupernatare: hoc igit in fcaphulis pufillis attrahi,St imponi,& impletis fcaphis non aliter praecidi: & fic in terra expoli tum ficcari :&hoc ipfum maxime in ludaea St altjs locis fieri: Liquidum autem quod in Baby Ione St lacintho colligitur circa quofdam lacus. Eft igitur ficcum alphaltum,quod eft optimum, frigidiflirnum,& colore rufo veluti purpura fplendens: quod autem nigrefcit,pice adulteratur li-D quida: deinde quod eft lucidum et glutinofum,vtrunq3 odore grauiftimo. Vires autem habet vi-fddas,<2c efficaciter relaxantes. De Aphrojehno. Aphrofelinumin/Egypto tantummodo inuenitur: quod ita creatur: Ros coeleftis pofitusad Lunte claritatem,in fpecielapidis,quem fpecularem vocamus,coagulatus ftringittir: vnde St nomen lumpfilfe videtur. Cuius eligimus quod eft colore cceru leo St lucido. Poteftautem omnia vitia capitis potatum emendare :&cephalalgicis,St epilepticis vtiliter prodeffe. De Argemone & Eupatono. Argemone herba eft pluribus nota, cuius vires faciunt contra venena ad diuerfas compofitio-nes. Huius igitur radicem Graeci eupatorium dicunt,^ eft diuretica valde. De Apio* Apium herba eft,qua:in hortis naicitur,omnibus nota: St cuius femen facile nouerunt, magis tame ad medicinam aptum eft. Mittitur autem in purgatorijs, St in antidotis. Eft autem viribus acrius,&excaIfadorium,&diureticum certum. DeAnijb. c Anitum optimu eft Creticum, deinde /Egyptium.Galliciim incerti fii mum, veru tamen habet vires vires relaxantes,& cxcaIfa fubtiles magis* De *s4ndgdllidc. Anagallis eft herba,quae nafeitur in locis humidis* Et ipfa fpecies habet duas, etenim vna ceru leo flore,altera quali rofeo,verum vtraeq3 funt in reliquo fimiles* Sunt autem thyrfulo humili, fo-lijs mollibus St pufillis St quafi rotundis, habetes circa ramulos fuos radiculas minutas St fubdul ces, viribus ftringentes. Emcacior quidem eft illa caerulea,qug in emplaftris mittitur* Et fuccus il larum cum meile attico ad oculorum facit claritatem* De«Ami. Am i femen eft /Ethiopicum,cymino minutius quidem, St exalbius,et quodam modo fpiflum* Cuius optimum eft quod eft recens, & non furfurofum* Vires habet acres, St excalfacftorias, St relaxantes: vnde prorfus inflationem fedat,5č vrinam St menftrua prouocat* De ^4rddchd. H Ardacha nafeitur in Gallia,locis humidis, circa calamos, quibus adhaeret: St eft fpuma quae eft in fpede fpongiae,confimilishalcyonio,fedafperior,& ficcior,& leuis valde* Vires habet acres,et in modum ignis excalfacientes*Et fi corpus de ea fricemus,cum magno calorepuncftionis denfat, St anathema facit* De *Amomo. Amomum genus eft herbae odoratiftimaejquae ramulos habet duros St ficcos, virgulis affimi-les,colore fubrufo, circačp folia habet iuncfta St copiofa, St in fpeciem racemorum implicata:flos eius,quafi viole,tota guftu acriter excalfaciens* Cuius etiam optimum dicitur Armenium: fequit Ponticum,quod ipfum afperius eft St durius: nam de Media, omnium eft menidimum, eo q> lo-cis h umidis nafcatur* Vires aut habet omne amomum calefacientes St ficcantes* Eligere tn debe mus, quod ab vna radicula omnes fuos ramulos excrefcentes St integros habet folrjs St floribus, qualiter diximus* Item reprobare debemus quod gummi conglutinatur coniuncftum cum amomo aut amomide herba,quae eft aftlmilis,fed caret odore,deflores habet origano fimiles* De lAfdro ideft Bdcchdre. Afarum radiculaeft minuta, St nodofa, St tranfuerfa, fuauiter olens: quae St in Gallia St in Phrygia A Phrygia inuenitur.Verum optimum Afarum Ponticum,8diuius quod eft recentiffimum. Vires autem habet excalfacientes,& cum acrimonia relaxantes. Vnde QC vrinam,&meftrua prouo-cat: QC totum corpus calefacit, cum oleo QC vino iundum atque laeuigatum. De^icoro. Acorus herba eft, qua: QC thyrfum emittit, dC folia iridi fimilia, lata, QC oblonga, 8C exalbida, 3c in fummo extefa, ÖC acuta,quali gladius. Florem aureu habet,radice quoqa implicata,6C nigriore, g iris habet,nodofam,& guftu acre,& aliquatenus ad odoratum. Seme plenu,fpiffum,integrum, QC ipfum odore fuaui perftringitur, quo QC meu: 5C per omnia eft efficacius, QC magis excalfacit. Et intra fplene videtur confumere potum. Et fuccus radicis illius claritatem oculis facit mirifice. De *Auends Auena crefcitin fegetibus: QC eft tota fimilis foltjs, QC culmo frumento: fed frudu differt. Hac igitur vires habet efficaciter relaxantes,dC ad omnem tumorem facientes. De Portulaca. Protulaca omnibus nota eft. Ea vifcidc ftringit: proprie tamen, mafticata dentium offenfam, qua ab immaturis fit, quam gratce hamodiam dicimus,fanat. B De »dfphoclelo. Albucus,qui dicitur afphodelus,nafcitur in molli terra: 8c habet folialfimiliaporro capitato,^ circa terram diffufa: thyrfum lenem, rotundum, QC oblongum:in fummo ramulos excrefcentes, habentes florem exalbidum,frudiculum nigrum: radices quoque oblongas,rotudas, que funt potentiores: Combufta enim & in cinerem redadae alopeciam emendant, & albidas maculas. Item coda aqua ipfa bibita renibus dolentibus prodeft. Vrinam QC meftrua prouocat:8f ad tuf-fim veterem facit: nam tunfa QC im polita duritiem emollit. De^4brotano. Abrotanum omnibus notum eft, QC amaritudine, QC acrimonia fua. Similiter vt abfinthium proficit: fic dC lumbricos expellit. De ^Anetho. Anethum vires habet acres 8c excalfadorias,8£ diureticas,aptas dC idoneas rurfus ad infrigida tiones omnes inteftinorum. De Gramine}qu£ dicitur ^Agroflis. Agroftisherba eft,qua in campis nafeitur: QC habet folia quafi auena pufilla, QC veluti vinculis G in terra repentia, nodofa, radiculas quoqj longas fpiffas nodofas, qua: faucium vulnera glutinat: potata vrinam prouocat. Canes etiam quando volunt purgari,hanc herbam manducant. De irmeonio. Armeonium vel minium optimum dicimus,quod eft leue,a:quale,caeruleum,fragile,fine lapil Iis. Vires habet chryfocollae, QC tamen inferiores.Proprietate genas ficcat, 8C nutrit palpebras. De Halofachne. Haloiachneeft veluti ipuma maris, qua: in petris infidet QC remanet. Vires habet quafi fal, QC omne nitrum. DE BDELLIO BDellium lachryma eft arboris, quae in Arabia nafeitur: quod in modum refinae manat. Opti mum eft,quod perlucet cum aliqua pinguedine prout chryfocolla, et guftu eft amara, mun-dum,&nihilin fe fordidum aut alienum habet,molle, dC ab igne odorem fuauem emittit. Poteft tamen penitus QC in inftanti excalefacere, durities neruorum emollire, &C ftriduras relaxare, QC ea qu£ fine colledione habet euaporare. Sed QC adulteratur gummi ipfius: quod guftu QC fapore deprehendimus, amittit enim fuam mordicationem. D De Balauüio. Balauftium flos eft fyluaftici mali granati: cuius floris aliqua: funt fpecies.Inueniturautem QC album,QC purpureum,QC fimile rofte. Et quidem ipfum vires eafdem cy tinis habet. De Butyro, Butyrum fit ex lade bubulo QC ouillo. Eft aut optimu ouillu, quod colore fubrufo, QC amplius eft pingue: quod ita conficitur: Emittit.n.in capillam longa: et cum virga,que habet in capite ro tulam,qua: intra cupa capere poffit,agitatur diutiffime hoc ipfum lac: QC fit vt quod eft illius pin-guiffimum fupernatet: quod colligitur, ÖC in vafculo reponitur. Opti mu eft ergo butyru, quod eft pinguiffimum,& ex ouillo lade aeftate fadum. Vires autem habet leuiter relaxantes: vnde ad vulua: dolores,QC tumores,QC loca neruofa,& delicata,QC ficcitatem pulmonis,proprie vr facere. De Batracbio. Batrachium herba eft in modum cicuta:, fimilis coriandro vel apio, arefeens veluti ferula: QC in fummo florem habetaureum QC Iplendidu valde:& radices fubalbidas & longas. Nafeitur in lo> cis humidis. Vires habet caufticas,& exulcerantes. De Bryonia. Bryonia, herba’ radix eft plerunque habens vaftitudinem rapa:, 8C longitudinem paftinacat. Spurij. La Viribus. Viribus acris,& calefaC cohaerentibus fuis tefticulis pofitum, ficcum colore cereo, odore grauiffimo* Poteft igitur firmiter excalfacere, ÖCrelaxare, dC fic elimare longinqua vitia neruorum,quae nimtjs doloribus contrahuntur* H De Chdlcdntho. Chalcäthum in metallis inuenif* Cuius eft, quod naturaliter fodit* Cuius quoq3 optimu dicimus,quod eft colore caeruleo potius, q pallido» Et aliud, quod ex hoc quidefit. Admifta*n*aqua copiofa coquit in plubeo vafe fatis amplo: dC fic ex partibus copiofis inftater compofitis veluti la minae infequunf: poft quod ipfum chalcäthu in glebulas difpartitu fpartitoris agglutinat» Veru eft optimu,quod eft colore prout diximus coeruleo,graue,mundu,perlucidum,dC vifeide ftringo re poteft» ftem de Chdlcdntho. Chalcanthum in metallis fit* Quando enim aes remiflum eft, QC purificatur,aqua frigida afper-gitur fubito,aut in fimo conficitur* lpfum flos eft in fpecie milij: QC optimum eft, quod eft rotundum, graue,ÖC aliquatenus fplendidu, ficcum,fragile fi laeuigetur» Adulteratur tamen fcobe teris, q uae frangi tur* V erumenimuero aeris flos vires habet vifeidas, dC ftringentes: fic enim cicatrices deducit,6c factas in gulis extenuat* De Crocomagmate. '\i. Crocomagma fit expreffis aromaticis crocini vnguenti:& eft quafi gleba lata,& oblonga* Cu ius optimum dicimus, quod croci habet colore, Qc fimiliter redolet vt myrrha, dC guftü linguam fubmordet, A fubmordet,dentes quoque Öd faliuam öd manus inficit,graue,Öd minime afclofum. Vires quoque Öd ipfum croco reprasfentat, ideft ftypticas: nam öd hoc ftringit. Plures aut in compoßtfone propter precij diftantiam pro crocomagmate mittunt crocum» De Cucurbita. Syluefiri. Cucurbita fyluatica nafcitur maxime in /Egypto,magnitudine fimilis infantili pile,guftu ama riffima, nota quam pluribus» H^c igitur amaritudine öd acrimonia fua vifcide,Öd cum vexatione totum corpus commouet,fic Öd ventrem purgat, 8c in antidotis commifcetur» De Centaurea. Centaurea herba eft origano affimilis, aliqua maior ,öd aliqua minor: verum folia habet magis oblonga, quam rotunda, incila quafiferula; ramulos ab ipfa radice plures, Öd longos, in quibus fummus flos illius eft purpuratus» Vires quoque habet cum aliqua exafperatione laxantes; vnde totum ventrem purgat, öd nigram bilem prouocat, öd menftrua amouet, öd partum expellit» Radix autem eius eft vafta, ardens velut ignis,mollis, fragilis, fuccofa, acris cum magna amari tudine» Cuius fuccus eft colore fubrufo,6d facit fuipiriofis öd tuftlentibus» De Chelidonia. B Chelidonia herba eft omnibus nota: Quae fuccum quafi croceum emittit; qui in icfleritijs ci-trinis öd in nigris bibitur: Öd collyrijs mifta ad caliginem oculorum facit» De Cedro. Cedrum lachryma eft arboris eiufdem nominis, folidum,vifcidum quoque 8C ipfum efficaciter,^ omni vexatione refrigerat,öd ftringit,propter quod maxime caufticis admifcetur» De Cinadar. Cinadar non eft fanguis draconis,quod aliqui putat,fed fit de lapide, q dicitur argyritis arena. Et eft optimum, quod in Hifpania fit: hoc»n.fplendidiffimum eft, 8C coloratiffimu eft colore fan guineojveluti coccineo» Poteft igitur leniter ftringere,quapropter quide collyrijs additur: fed 2d coloris gra,inficit»n»öd colorat adhuc magis, q hasmatites» Aliq dicut ipfum elfe rniniu cinnabar» De Cera. Cera omnibus locis inuenitur: Sed optimam dicimus, quas aliquatenuspinguiseft,munda, 8>C odore fuaui, öd quafi melleo» Veru omni« cera remollit öd laxat durities, propter quod in em-plaftris,öd acopis, öd malagmatibus mittitur» De Careo. C Careum eft femen Oibus notu» Cuius Öd vfus Sd efficacia fere' talis eft,qualis 8C apr):hoc tn ali- quatenus virofius videtur elfe,et magis ad compofitionem idoneu: verum in antidotis,Öd in pur-gatorijs mittitur» De Cypero* Cyperus radiculas funt pufillas,non diffimiles oblongis oliuis» Quaru eligimus, quas funt gra-uiores, öd fpledidiores, fed öd duriores, 6d veluti lanuginem habetes ad fifitudine fpicas, öd iplg co lore fufciores,redolentes fuauiter,8d guftu acres,öd fubamaras» Viribus excalefacientes,öd aliquatenus ftringentes» De Cocco Cnidio. Coccus cnidius frudus eft herbg,quas in montofis crefcit» Autumno colIigitur,Öd in Sole fic-catur» Duos habet veluti cortices, vnum extrinfecus rubrum: alium intra fe, quafi nucleum albo habentem» Verum purgat vehementer: 8C nimio fuocalore prout ignis excalfacit. De Cyclamino. Cyclaminos herba eft, quas radicem habet nigro cortice, claufam in fpeciem rapte, Öd thyrfu-Ium pufillum: circa quam folia fimilia hedera,fed nigriora,tria vel quatuor: öd flofculum roleum in fpecie. Hasc igitur radix,quo tempore tota herba llorefcit, conciditur, öd in pila tunditur:öd fic in preflorio iiiccus eius exprimitur: Ödin patellafidili ficcatur,veletiam coquitur, vfq?dum mel- D lis habeat fpiffitudinem. Vires autem habet acres Ödexcalfadiorias: vnde öd ventre purgat. Hic ipfe fuccus potatus,öd commiftus cum melle,aut cum lade,aut aceto,per nares infufus, caput pur gat: öd fuftufiones fuper oculos inundus dilfipat» De Coflo. Coftu radiculas funt non ignotas, Öd plenulas, Öd fpiifas, Öd ficcas,non vermiculoias» Quod ducimus ex Creta,eo quo'd fit recens,tale eft enim optimum coftum. Sed et guftu fubmordet,Öd excal facit. Hasc omnia in fe habet, quod ab /Egypto affertur: fequens eft Arabicum, hoc enim leuius quidem,öd odore fuauius: deinde Indicum,quod eft vaftum,dd nigrum, 8C leue, prout ferula: infir mius Syrium eft, ftridum eft enim, colore buxeo, 8C graue valde, Öd odore graui» Verum omne coftum vires habet acriter ftringentes,Öd excalfacientes. De Cantharidibus* Cantharides animalcula funt: Quorum funt efficaciffime,quas in fpicis frumenti adhuc flore-fcentis inueniuntur,virides,Sd quafi diftridas circa papillas fuas, violaceo colore, oblongas,öd va-ftas: inertiores enim funt 8C minores öd latiores, quas circa rofas colliguntur: öd adhuc infirmiores quoq ue vt colore funt. Hase enim animalia momento a' vapore aceti fuffocantur, öd in vas no picatum reponunt: Faciunun.ad aliquas antidotos, öd ad aliqua cauftica: fed venenofa elle dicunt. Spurij. La ij De De ChryJocoUd. ' J? Chryfocolla eft quafi puluis viridis valde: Cuius optimam didmus de Armenia, eft enim Ie-uis, 8i line vila afpredine, Sč omnium viridiffima: fequens eft Macedonica: poftčp Cypria, aerugini fimilis. Verum omnis chryfocolla vires habet acriter ftypticas«Vnde Sč collyrijs ad lach ry-mam facientibus mifcetur:Si in cerotis pofita carnes luxuriantes ftringit« De Califiua. Califiua fit de lapide, qui affedatim vritur: 5C eft vifcidiffl ma, quae eft recens, Si non mundata«. Mittitur autem in emplaftris Si in caufticis,eft enim Si ipfa cauftica,Si vires habet acerrimas De Coriandro. Coriandrum notifllmum eft* Huius ergo fuccus vftpde refrigerat Si ftringitrpropter quod ad ignem facrum proprie facit, fed Sč ipfa folia trita Si impolita ♦ Item femen eius tritum SC pota-tum cum oleo lumbricos occidit« De Cymino. Cyminum viribus praecipuis praeditum videtur/Ethiopicum: fequens Afrum« Verum om> ne cyminum leuiter laxat,Si calefacere poteft: dC fic inflationibus,^ tortionibus prodeft; dC vifci de dolorem placat: Si fi bibatur,pallorem facit« F De Cham&leonte. Chamaeleon herba eft non vna fpecie« Inuenitur autem nigra Si albida« Verum albida,eft quae folia habet circa fuam radicem in terra diffufa, varia, denfa, alpera, quafi fpinofa:Si in medio ve-lut furculum acutum ftantem: florem purpurem,defum, Sč minutum,qui Si albefcit: iemen qua-' fi anethum: radicem albam,Si vaftam,mollem, grauiter redokntem,guftu fubdulcem: Que cum paffione vrinam mouet, dC hydropicos ficcat, SC lumbricos occidit. Nigra deinde quae eft, folia habet tenuiora, SC pauciora, St fubrubicunda: thyrfulum oblongum, craffitudine digiti, Si ip-fum rufum:in quo fummo cumulum, dč florem ipinofum, hyacinthino colore: radicem vaftam, Sč nigram,vel variam,fpiflam,fubrufam,SC fubmordentem,licut alleritur: Que facit ad maligna vlcera, quae graece cacoethe dicuntur» Item maculas dč lentigines cum alrjs rebus commifta tollit» Vtranque tamen quibufdam locis circa folia fua dicunt vifcum emittere« De Cardamomo. * Cardamomum femen eft, quod nafcitur in Arabia,SC in alrjs locis« Eft optimum,quod eft fla-uum,plenum,graue,durum,Sč quafi lentum,SC non rugofum, Sč totum conclufum, 0Č fi frangatur puluerofum, guftu fubamarum, excalfaciens, odore graue« Vires habet acres, Sč excalfacio- G rias,relaxates: vnde tortiones Sč inflationes ventris fedat,Si vrinam Sč menftrua prouocat,5i par tum expellit,Si ad tulfem veterem facit» De Cham<&melo. Champmelus herba eft omnibus nota: Cuius virtus Si efficacia eft: cu fuauitate calefad oria,Si cum omni dulcedine temperata,Si fudorem prouocans« De Calamo ^Aromatico. Calamus aromaticus eft, qui inrindiacrefcit, Si fubrufus, 8i nodofus maxime, Si quafi araneas habens, Si qui frangitur in plura frufta licca SC minuta, Si odore fuaui, fručtu Sč viribus ftypticis, Sč glutinofis, acris Si excalfaciens» Reprobamus autem, qui aut exalbidus eft, aut nigricans, Si nodos raros Si paucos habens« De Cham&dry. Chamaedrys herba eft obloga:cuius folia funt fimillima quercus fed minora,guftu amara,thyr fulum Siliorem exparterubicundumhabensSipulillummafciturinlocisalperis« Vires habet acres,Si relaxantes: propter quod ad tuffim veterem facit,Si menftrua SC vrinam prouocat,fed Si partum expellit,Si hydropicis prodeft« H De Cafia. Cafia cum plures habeat lpecies,Si aliquibus locis colligatur, Optima eft, que in Arabia inue-nitur:eft enim afpedugrauiffima, colore rufo, tenuis,leuis, longa fiftula maiori, ad tacflum leuif-fima* Haec igitur ipia certis eft cum virgulis,quae fibi crefcunt tenues Si oblongae: quarum cortex tempore certo aVirgulis fuis recedit, Si quali tribulus adducitur, prout dracones Iquammis fuis fe exuere dicuntur. Verum omnis cafia fiftula vires habet acriter calfacientes Si ftringentes: vnde ad omnia vitia thoracis facit: Si in antidotis mittitur, aliquando pro fe, aliquado pro cinnamo duplicatis ponderibus eius« De Chifien. Chifien eft quafi fuffimenti genus« Quod ex his rebus conficit, calamo aromatico, cinere afpa lathi, myrrha,primo cypero, iumperis veteribus, Sč nuce elapidata: puluerizari qu£ polfunt,tun duntur, Si cribratur: Sč liccum reliquum in vino maceratur vna die: deinde alpalathum comburitur, Sč laeuigatum afpergitur: Si tunc mei decocftum admiicetur: Si fic omnia in vnum diligenter commouentur: Si in vale ficftili reponuntur. Haec antiqui, qui eis vtebantur. Medici quoque illud in aliquas compofitiones mittunt« Poteft autem acriter SC efficaciter relaxare« DE SIM? L. MEDIC. S? De Cinnamo. Cinnamumfunt quafi ramuli 5C virgula:,quae ab vna radice plurcs excreicunt reifte, bi minutae,& nonadeo longae. & colore fubrufie,&: extenfo cortice,non rugofo,qui cortex vneme non facile abraditur. nodulos pl ures Öl interualla habet, bi in medio leues: bi li Iran gantur,quafi pulue-rem emittunt: odore oia vincentes:fere*n* haec maxima probatio cinnami elf q? eft omniu rerum odoratiffimum* Guftu vero 8C viribus eft acre,&: excalfadorium: & extefos ftringit, 8C fubmor-det.proptei quod in multas compolitionesmittitur: tamen in antidotis preciofum eft valde* De Cucumere Erratico. Cucumer erraticus nafcitur maxime in locis fabulofis: & eft per omnia dulci cucumeri fimilis, fed pilofior ideft afperior,8£ multo breuior bi minor: radicem habet quidem vaftam: Quae lami-gata,& pro fomento impofita,ad dolorem vel durities neruorum,& ad podagras facit: & ficcata, 6i rafa,& cribrata, omnia mala de corpore tollit* De Conyza. Conyza eft omnibus nota: Cuius folia prae acrimonia fua viperas bi ferpetes fugat,& ad mor fus earum faciunt: fed Sč vuluae longinqua vicia remediant* B De Colchico* Colchicon vel ephemerum hanclpfam herbam aliqui bulbum erraticum dicunt:effert autem florem album, deinde emittit quafi bulbi frudum in thyrfulo rubru: radicem fubrufam, 8i nigri-cantem, intrinfecus albam bi mollem, dulcem, lade plenam: Qiiae dicitur vicem fungi ftrangu-latoris facere: 8i ferro pracifos fanare linita. De Clematide Del V ite ^Llba. Clematis,hanc aliqui vitem albam dicunt, flexibilem,fubrufam,&: quafi circunflexam: folia ha bet acria bi exulcerantia: frudum vuae fimilem* Phlegma deorfum deducit bi purgat* De Cnico. Cnicum thyrfos habet bene longos, fpinofos, capitella bi folia habentes oblonga, afpera, 8C vitiofa,& ipfa fpinofa: florem quafi croceum: femen oblongum, bi quafi angulofum, rubrum,ČC album: Quod totum ventrem purgat, bi phlegma, bi choleram deponit* Sed moderate tuditur femen eius: bi expreffo fucco eius,datocpin ptiftana,aut in i ure pulli, al ume, vel anifum,velamyg dalas mifcent: bi faciunt dyfentericis magnum adiutorium drachmg fex* De Coralio. C Corallus eft colore rubro, quafi arbuftum* Vires aut habet ftypticas:vndefanguine excreantibus mire (pficit* De Cuculo j. V ua Lupina. Cuculus gr^ce cinenon dicitur, alij ftrychnon vocant: bi eft herba facile nota* Nafcitur in hor tis: ramos habet plures bi diff ufos,folia autem maiora bi latiora: qua: facit grana rotunda bi viridia primum, fimilia quafi granis vuae: deinde quando maturuerint, nigra efficiuntur: bi dicitur vua lupina* Vires igitur habet ftringentes,8£ bene refrigerantes* De Cano, Canum optimum habet, quod validiffimu eft, bi eft coeruleu* Inuenit.n.in metallis,in quibus conflat,& quibufda littoribus maris* Vires het, verum acriter ftringentes,8£ quodam5 caufticas* De Cornu Cerui. Cornu ceruinum Vires habet ftringetes: vnde ad oeprofluuium facit. Sed bi limatur,& radit, bi in ouo in potum datur,bi lumbricos expellit* Item fi fuffumigatur, viperas,bi ferpentes fugat* De Coagulo, Coagulu oe ftringere bi glutinare pot: vnde ad oe profluuiu, aptiffimum QC vtiliffimu habet. _ DE DICTAMNO D Tfldamnum herba eft mollis,qua: quafi ramos emittit rotundos, bi oblongos, nodulos copio JL^fos habentes: circa quos foliola excrefcunt fimilia mentha:, fed exalbidiora, bi anguftiora: bi in fummis ramulis flofculum rofeum: dC in hoc ipfo veluti femen nigrum,bi fimiliaftrum: odo re pene artemifiae,fed fuauiore,&: guftu exlento excalfacit cum amaritudine* Vires habet excalfa cientes,bi leuiter ftringentes* Et proprie tamen vrinam bC menftrua prouocat:ied bi foetum mor tuum expellit: bi odore fuo viperam di ferpentes occidit* De Diphrige. Diphriges eft veluti fyx,que a cupro vero crefcit: quod iubinde calefacit: quod fimiliter vt calx viua vritur:quodq3 primum in Sole ficcat,deinde coquitur* Poteft igitur vifcidiffime ftringere, di in modum niuis refrigerare: vnde optimum dicimus,quod guftu validiffime ftypticum eft, di fimiliter vt alumen exiccat* De Dryopteride. Dryopteris filix eft, qua: in arbore creicit: quod Gra:cipoIypodium vocant: Per omnia iridi terreftri,8d fpecie fimilis,8£ efficacia* De Dauco. ^ ____ Daucum optimum eft creticum* Hoc igitur radiculam habet oblögä,craffitudiqe digiti: thyr- Spurrj* La iij fulum fulum eadem longitudine: m quo fummo flofculum exalbidum, St m medio femen, quafi pilo- E fu m, magnitudine milrj» Eft SC aliud,cuius femen oblongum videtur, St cymino firmle» T ertiu ve ro,quod cymulam habet quafi coriandri» Verum oe daucum vires habet acres,6C exealfaeftorias: fic protinus ad guftum linguam remordet,St excalfacit» Vrinam quoqp SC menftrua prouocat :St partum deijeit: St ad tuflem veterem, St ad omnia vitia thoracis,quaecunq3 fuerint, idonee facit» De Dorycnio. Dorycnium,& alicacabum aliqui dicunt» Folia habet colore fimilia oliuae,fed longiora,St afpe ra:florem habet album: SC fernen quafi orobi, St in folliculos: Quod aliqui quafi amatorium de-feribunt» Verum tota herba venenofa eil» De Cridrio. Cridrium radicula eft plerunque pufilli digiti: colore humaceo, ideft terreo maxime penitus» Cuius eligimus, quae eft ficca, 6i fpifla, non vermiculofa, guftu excalfaciens» Vires habet acriter relaxantes: St maxime ad oculorum claritatem facit» DE EVPHORBIO EVphorbium eft lachryma arboris,quae in Mauritania nafcitur,& vt aliqui volunt,& in partibus Italia,quae Galliae adiacent» Optimum eft ergo euphorbiu,quod eft reces,fubalbidum, E St guttulis fuis afllmile minuto thuri, guftu exlento linguam vehementer mordens St excalfa -ciens» Poteft autem purgando humores ftringere, di calefacere aquaticos humores, prout finapi Alexandrinum, quod eft minus acutum St igneum» Hydropicis maxime datur, St colicis omnibus, qui frigidi funt» Ventres autem cholericos turbat: Si fitim grauem facit, quia nimis exiccat» Cominifcebis autem ei petrofelinum, aut anifum,aut cyminum» De Ebeno. Ebenum genus ligni,quod in /Ethiopia nafeitur: Cuius optimu eft,quod eft nigru,& aequali 'AHcornu. ter Iaeue,fimile fualenitudine coruo» Eft»n»aliud in India, quod aliqua in le adiecftitia habet fubru fa: verum melius eft ad viiim medicinalem, quod prius diximus. Vires autem habet ad guftum acres,St aliquatenus ftypticas: vnde fcobes illius in collyrijs mifcentur, St ad vulnera polyhgma» De Ebcd feu Oliu£ Lachryma» Ebeas drachi, oliuse lachryma eft,&: gummi alfimilatur: St fiPr ab ipfa matrice oliux manat: St maxime in ^Ethiopia inuenitur» Cuius eft optimu,quod eft reces, mundum,pingue, rufum, guftu fubmordens» Vires autem habet vehementer excalfactorias, St ad oculorum caliginem facit» De Elater io, * Q- Elateriumfuccusefterraticicucumeris:quodhacratione conficitur: Collectis qua pluribus cucumeribus prius, čj? in plenam maturitatem veniant, hos ipfos oes admordemus:St in colum mittimus,fuppolito alio vafe,quod fuccum excipiat illorum: St fic maxime illos fupprimimus, vt non folum humorem exprimamus, fed etiam ipfius cucumeris quicquid eft carnofum: deinde fi fieri poteft ficcamus in patella fictilfnimiscp probatum delimpidamus»Siquid aquofum eft fup-natat: St quod eft admodum quafi %culentum,in mortario laeuigamus, St in paftillos redigimus» Aliqui etiam aquam mifcent aut pluuialem, aut marinam, St rurfus delimpidant: deinceps cetera fimiliter faciunt» Verum optimum eft elaterium Ciruzaicum,hoc enim eft candidifiTimum, St lcm[fmmm,St maximam habet amaritudinem,^ guftu aliquatenus excalfacit,St faliuam euo-cat in modum veratri» Quod autem eft quafi pallidum, vel fufeum, St aiperu, St graue, peius eft» Vires quoque habet fimiles elleboro,vel etiam vaftiores. Totum enim corpus promouet:ficSt ventrem, St vifcera depurgat, St vomitum fufdtat: Si fi' plus modo fumatur, venenum efle dicit» Sed St adulteratur amylo,propter candorem, St leuitatem: Item cinere polimx: Item farina orobi, vel fucco ipfius radicis»Hxc tamen intelliguntur eo,quod amaritudinis,& candoris,quod dixi mus aliquid amittat,& aliquid grauitudinis aflumat,nec ad guftum fic excalfacit» H De Enficio♦ Erificium herba eft, quae in fummis montibus inuenitur: quae folia habet fimilia apio, St thyr-fulum oblongum: in cuius fummo flofculum, quafi violaceum habet, St femen in medio: radice *AEelcuat* qlIOque acj magnitudinem St valetudinem in fpecie expx oblongae, Si veluti ad vnum extuatae: liabetcp radices alias, quae fic radiculas minutas e lateribus emittut nigro cortice claufas» Haec ipia viribus eft aconito fimilis St thapfiae» Proprio guftu omnes illas probare deuita» De Helenio» Helenio herba eft omnibus nota, nam St in hortis nafeitur,& eft aflimilis lapathio:folia habet afperiora St latiora: habet thyrfulum alium, in cuius fummo flos eft aureus: aliqui fine thyrfulo deferibunt: radicem habet bene oletem,vaftam, fubrufam,amaram» Huiufmodi igitur folia ex vi no cotfta, St impofita renibus, coxiofos emundant» Item fuccus florum cum ruta tufiientibus St ruptis prodeft» Vrinam quoque St menftrua prouocat,& partum expellit» De Eruca» i Eruca omnibus eft nota» Et habet vires excalfactorias,& diureticas: St coitum per fuam virtutem ad venas portitat» De Elelifphdco. - Elelifphacos herba exalbida,vafta,# oblonga: virgam habet vaftam,# quadrata: folia aliqua-tenusafpera,odorenon infuaui:frudusin fummisramis quafi ormini fyluanfinafriturlocis afpe ns. Poteft autem acriter ftringere: propter quod ad dyfentericosfacit:#fuccus folioru eius denigrat,# vrinam prouocat. De Epithymo. Epithymum eft flos herbae aflimilis fete,fubuiridis,#naufeofus: Qui ventrem teperat,# vo-im'tum facit.Nam verus epithymi flos exalbidus eft , QC afper:# plurimuin Paphih'a inuenitur* Choleram nigra foluit tritü drach.vi, autcu vino dulci, aut cu melicrato, mifcendo # modicum falis:# his dabis quibus pr^cordia ab inflatione vexantur, # hepaticis,& qui fufpirium patiunt» De Erpyllo yel Serpyllo, Erpyllum herba eft, quae in hortis feritur, # in campis faudis QC petrofis crefctt. Tacens veluti B repens ramulis, et oblongis, foliolis denfis, pufillis: odore fuaui in modum fampfuchi: flofculum habens in fummo rubicundum : inuenitur aliquando QC ftans. Poteft igitur vrinam ocmenftrua prouocare. Et in fomentationibus capitis phreniticorum,# lethargicorum aliqui illo vtuntur* De Erythro dano. Erythrodanum ramulos habet tenues,& quafi nodofos: folia ex interuallo,# iuxta fingula ve luti ftellulas: frudum rotudum, viride,deinde rubicundu,# ad maturitate nigru: radicula tenue, pufillam,rubicundam,diuretica: Cuius vfus ad eade proficit,ad que alias diureticas herbas facere diximus. Latos ramulos habet vi vel vij tenues;# oblögos: folia quali ex fe pilofa, QC fty p tica: vn de fronti impolita lachrymä oculoru ftringit: QC coda deinde # manducata ad dyfentericos facit. De Ebulo & Sabuco. Ebulus # fabucus videntur quafi magnitudinem, # folia, # florem, # grana fimilia habere; # fere' eafdem habere vires. Proprie tamen ebuli radix hydropicos # inanit,# purgat: fed # ip-fa folia coda # manducata, ventris funt purgatiua* De Er ice, Erice adfimilis hiricar, fed multo breuior eft, # acris valde: Propter quod # comula illius fer* C pentcs,# viperas fugat* de fi c v Ficus frudus eft arboris eiufdem vocabuli: Quse nimium comeftae ftomachu coburut, ventre deponunt,feruores nutriunt,fudorem prouocat,firim prohibent. Siccas vero, quae carica: vocantur,ftomacho vtiles funtjfitim operantur, # ventrem ftringunt: faucibus,arterqs, renibus, # veficte vtiliter profunt:# eos,qui fpiritum tarde recipiunt,iuuant:illos etiam,qui de longa aegritudine colore pallidi videtur,meliorant:hydropicis profunt:thoracisfordicie purgant. Decodae vero cu hyflopo # careno,potui ieiuno datae, tuflibus antiquis profunt, # pulmonu vitia mundant. Cum aqua vero mulfa decodae,arterrjs,# tonfillis tumentibus optimu gargarifmu eft. Du rides,& parotidas,# feruores foluunt ficut iris,# intra decodae imponantur. Crudg quoqs fimi liter,nitro# fale pcrmifto,duricies,# vulnerum rheumatifmum emendant. In aceto coquant, & cum eodem fuccopermiftae coquantur,# imponantur .Impetigini # maculis vtiles funt* De Foeniculo. , r . ... Foeniculu eft oibus notu: De cuius radicibus contufis in pila lignea, vt beta: fuccus exprimit: Idoneus eft ad multa medicinalia:# maxime ad vitia oculoru pmitur.Sifr QC de femine # de ra-J) mf<5 filius adhuc viridibus. "Ver u optimus eft fuccus, qui de radicibus fit. leniter.n.calcfacit, # re- n Folium folia funt telmhe,quatin India nafcitur locishumidilfimis, 8f paludibus:colliguntur aut haec ipfa folia in aqua fupernatantia. Verum eft optimu, qd pilofum # haftile eft, notmimu, & integra leue,exalbidu vifeide, fuauiter redoles in modum fpica, eunde odore diu mul tumqj feruans^ guftu fubamarum. Poteft autem vires habere fimiles,quas (picam habere diximus. ' Ftecala fex eft vini vel areri, qua: coquitur 8C reponitur: Cuius eft efficaciflima, quae ell recea tiffima. Mittitur autem in cauftica* Filix herba eft fine flore,fine frudu: ramulos habens longos,vaftos,patulos, diffufos, # in fpe cie alarum et pinnarum adapertos: vafta,extrinfecus nigra,penitus viridis: nafcitur maxime m o cis petrofis. Vires habet acres, SC relaxantes,«aliquantulum ventrem mollientes: SC proprie ti-neas,# lumbricos expellit ex mulla aqua potata* Phu herb* genus eft" qu* in Ponto nafcitur, quaeqj habet folia fimilia apij fyluatici, rufum,mollem,čarnim,leuem,ex interuallo nodos habentem: 8C flores maiores,c£ narcifll,cum ali E. quo paliore purpurafcentes:radiculam fubrufam,vaftitudine pufilli digiti, ex qua alias excrefcut minores in fe implicatae: Quae tota radix vires habet excalfadorias, 8£ diureticas* De Fimo, Fimus omnis efHcaciffime tumorem lenit, bC veteres durities remollit* Item podagricosin ac-ceflionibus mitigat* Caninus fimus albus,tritus,cum meile impofitus, 8C tumores & vulnera de-licate mundat* Aftninus autem cum aceto tritus, vel fuccus eiufdem,dentium dolorem tollit* De Felle. Fel omne vires habet acres 8>C thermanticas: vnde poteft omnem fordern de corpore abluere ec abftergere* Item caligines,cicatrices oculorum eximit* de glavcio ; • GLaucium fuccus eft herb£ eiufdem nois,humiIis,et foliofae: cuius folia fimilia funt papaueri: nafciturautem locis planis 8C humidis* Hec ipfa folia ficcat,& calido cinere opprim ut, vt fic fuccu remittat, Alij hanc herbam tantumodo in olla noua addut: SC fic ollam luto vndiq3 circuli-ni ut, 8£ in furnum feruentem mittunt: 8C fic folijs maceratis fuccum eorum exprimunt, ÖC ficcatu in Sole,in paftillos redigunt* Alij ex aqua dulci coquunt, quouftp aqua croci colorem habeat :& F tue colant,8Č fifr liceant* Efl: autem optimu glauciu,quod recetiflimu,8^ tinčiu croci colore,qua-fi fimiliter inficiens croco mundo, odore graui& defruftrato,guftu amaro* Vires autem het fty-pticas: vnde refolutum in aqua,8^ inuneflum prius, impetus lippitudinis,^ lachrymas ftringit* De Galbano. Galbanum efl lachryma naturaliter manans exarbufcula afiimili ferulae, qua: in Media nafei-tur: Cuius lachrymam eligimus,que efl rnundifllma ÖC fimilis ammoniaco,non vda,nec dura,dC qj minime aftulofa* Cuius vires hoc praeftant,quod ÖC ammoniacum* De Git. _ . , Git herba efl, qua* in fegetibus crefcit, habens femen nigrum, 8cr minutum,3C odore no infua-ui,pluribus notum. H^c igitur relaxare dC calefacere potefl* Si potetur,menftrua et vrinam pro-uoc^tAlumbricos expellit* Impofita tumores,6C durities foluit* > De Galla. Galla efl quafi nux parua,vel malu arboris aflimilis quercus: quaru funt aliqua peuffa: aliqug integra, 6c extrinfecus afper^, q ipfg funt vifeidiores* Veru ois galla vehemeter ftringit* Eligimus tn q funtnigriores, integr£,grauiores,& quodä mo pleniores, quas Grgci cicidas appellanuiQ: De Foenoor&co. Foenumgracum efl omnibus notum* Vires autem habet leniter relaxätes: vnde adomnemri gorem,dC tumorem idonee facit* De Glycyrrhi%a. Glycyrrhiza herba efl, qua folia habet aeflu pinguia SČ gummofa circa virgulas oblongas, jflofculum quafi hyacinthi,frucfliculum magnitudine fimilem pilulis: planta radices quafi buxeo colore oblongas,&in oem partemdiffufas,in modu viticularu, ad guftum dulces:ex quibus fuccus coquitur limilis glaucio: Nam habent vires iuauiter relaxantes, dC cu dulcedine exhumeeflan tes* Naicitur autem locis glareofis, dC in campis♦ Vnde ÖC fitim fedant,&renum dC vefica dolore mitigant, prouocant enim vrinam dC menftrua: SC omnem tumorem tunia dC impofita placant* De Gentiana. Gentiana herba efl aflimilis cocfla lacfluca: folia quidem in gyro habet incifain fpccie ferra: SC ihyrfum oblongum, craffitudine digiti, canum, mollem,ab imo rubicundum: femen in foliolis: radicem longam,fimilem ariftolochia,fed nigriorem ÖC lentiorem corticem: hac igitur guftu efl amariflima fEthabet vires acres,et excalfačlorias,8^ relaxantes: 3C acrimonia,& amaritudine fua H poteft partum expelleret omnem ferpentem fugare: ÖC aduerfus venenoia prodefle* De Gladiolo* Gladiolum omnes nouerut* Huius igitur radix potata ex vinot ad venerea percitat,Sč menftrua prouocat* Item trita,& in modum fometi pofita,furculos,8C fpinas de corpore extralut: etenim durities difloluit,& euaporat* De Gefeu Terra Samia. Terra famia terra eft naturalis,& genus crelae: Cuius optima iudicamus,quae eft IeuifTima,can didiflIma,molIis,& fragilist quas folaria oblonga het,8£ linguas applicata vehementer adhaeret; huiufmodi quoqjeft, qua flore aftere appellamus* Facit aut terra famia ad ea, quae inflatius ftrin-gere volumus:fic dC coeliacis,& dyfentericis,& ad omne profluuiu fortiter prodefle obferuatur* De Gypfo. Gypfum lapidis genus eft,fimile vitro: Cuius optimum eft,quod venas habet latas,lueetesejg; 6C hac ratione paratur: In clibano miflum, vt calx candidum fit* Vires habet,quas ÖC terra famia, 6C amplius ftypticas, &C refrigerantes fortiter: vnde illinitum fronti, fanguinis fluxum reftringit: potatus verot dyfentericis bC coeliacis omne profluuium ftitit* DE SIMPL. MEDIC. Sf A De Gefeu TeYrd,*Ampelitide. Terra ampelitis,terra eft et genus cretae,colore nigra: Cuius optimam dicimus qua: eft niger-rima,fplendida,leuis,et q ab humore cito refoluitur, Stringens valde,& denigrans: propter quod capillos inficit* Sed St in calliblephara mittitur*. De^Gcfcu Tcr?d}Erethrid. Terra erethria gleba eft rubicunda: Cuius eft optima quae fine fabulo efi St fine lapillis* Vires habet valde ftringentes, St efficacius cp terra famia* De Gefeu Terra, Chtd. Terra chia gleba efi: alba St lata, non valde candida: aufertur aliquando St in patellis rotundis aut quadratis: St ipfa efficaciter Stringens* Sed St cutem purgat,& extenuat,& fplendidam facit* De Gefeti Terrd,Selinufid. Terra felinufia vires habet quas St terra chia* Et eft optima quae eft lucens, candidiffima,fplen dens,St quae ab humore cito remadet* De Gefeu Terrd,Melmd. T erra melina eft colore fpodtj,& dura valde: ad guftum fapore aluminis,& lingua exiccat* Eli B gimus autem quae eft me!ior,& recens,& quae ab humore cito refoluitur, nec in fe qui equam lapi-dofi tatis habet* Hanc autem probationem in omni creta defideramus* Et haec quoqj, prioribus ii lis iimiliter proficit* De Gefeu Terrd,CimoIid. ,■■■('- Terra cimolia eft aliqua candida,et fptffa,& purpurea, velut pinguis*Et melior videtur St ad ta dum frigida* Valde quoqs illinitur ad ignem facrum St combufta,puftulas enim fieri prohibet* D E H E R E O HErbum nafeitur in lenticula: quod & ferit: St aliud pallidum, aliud fubrufum* Vireghabet acres,St diureticas valde* Et fi comedat extra ronem,Caput grauat,ventre foluit, p vrinä fan, guinem educit* Boues faginat,fi decodum det* Fit aut farina de illis qu£ albiora funt,ita vt fi aqua parum afperganf,& in patellis affentur,corium dimittant,&: fic tundant, St tenuiffime cribellentur* Ventrem vtiliter laxant, vrinam mouent,&colores malos emendant,ad menfuram trium cochleariorum cu meile vel vino data* Vulnera quoqs fimiliter cum meile optime purgat et implet: lentigines vel maculas tollit,duririem mammillarum foluit,carbunculos etiam malignos fanat,& contra canis St viperae morfum vtiliter imponitur: cum aceto vero acceptum vrinam mouet,tor-C tionibus prodeft. Aqua vero vbi cočta fuerint,pruritum prohibet,fi totum corpus inde lauetur* De Herbd Sduind,* Herba fauina omnibus nota,eft inter Vires acres St excalfanam quod eft fpu-mofum,& quafi fupernatat, St lateribus vaforum illorum adhaeret, colligitur: St cum ipfa argyri- |af. fuifur yric* tide terra miftum in fimilitudine digitorum formatur, vel in pilulas ficcatur: Cuius eft optimum quod vehementiffime caeruleo colore fulget aequaliter, St fragile* Poteft igitur ficcare St refrigerare: vndelocis turgentibus St diftenfis impofitum cito emollit,St quafi rugulas facit* De Huflolige. Huftolex eft quafi collyrij genus fubcaeruleum:quod confringitur aliquatenus* Huius ipfius funt genera duo: eft enim,quod foditur St in terra inuenituneft, quod potiuspraeparatur ratione: D tali: Mortarium eft cupreum cum piftillo,& fic laeuigatur alumen liquidum, St fal vel nitrum eif-dem ponderibus,ex aceto acerrimo (alq & aceti lutei vetuftiffimi duas partes cotnmifcent)& hxc laeuigant aeftibus maximis St in Sole calidiffimojvfq^quo fpiffitudinem aliquam accipiat, St colo rem caeruleum:deinde fingitur velut collyrium* Aliqui ex vrina infantis mafculi h oc faciunt fit aurificibus idoneum valde ad aurum glutinandum* Vires autem habet vifeide ftringentes val de,& nimis cum magna exaiperatione* DE IRIDE IRis ad fimilitudinem iridis,quam in coelo videmus,dicit et hec cognominata: quo modo enim illa plures St diffimiles habet colores, fic St haec varios St differentes emittit flores, aliqui enim purpurei funt,aliqui violacei: verum folia funt fimilia gladiolffed maiora St latiora St pinguiora, ramuli quoq ipfi:fimiliter radiculae nodofae St durae,fuauiter olentes in modum viola;: Quarum optima eft iris Illyrica St Macedonica: eft enim fpiffiffima, St breuis, St non fragilis, St fubrufa, odore fuauiffima, St guftu linguam vifeide excalefacit, St dum tunditur fternutare facit. Ab iftis Africana laudatur: quae eft colore candidior, St guftu amara* Verum fi tempore relinquantur^ quafi fenefeant, fiunt quidem vermiculofae, fedodore fuauiores* Poffunt igitur excalfacere leniter,& vulnera concaua replere* _. : V: v,:, -JV * L I B A De ibifco. g, Ibifctis genus cft herbae fimilis erraticae maluae, omnibus notum: Cuius radix St to ta quidem herba len«: Stefficaciter omnem duritiem ÖC rigorem mollire St relaxare poteft* De Iunipero. Iuniperum frudus arbufculg rubicundus St duldSjOmmbus notus: Cuius vires funt excalefa* tlorise,St diureticae^ ad digeftionem Scientes. De Ichthyocolld, Ichthyocollaeft aliqua quae conficitur codis ex aqua corticibus quorudam pifcium: eft aliqua qua: ventriculus videtur elle pifcis: quae in Ponto nafcitur* Verum omnis ichthyocolla ftringere poteft; vnde St cutem extendit,& fplendidam facit* De Indnthe ideji Floribus Ldbrufc<&. # Inamhe,flores funt vitis fyluaticae, qui folftitio colliguntur, Idus virj: nam qui ante hunc diem vel poft eum flos colIigitur,infirmus eft* Vires autem habet inanthe bene refrigerantes, St fioma cho praeftantes* D E CHAMiPlTr Hamaepitys fpecies habet tres* Eft aut quae ramulos emittit oblongos,St curuos in fimilitu- F Vidinem anchorae,& fručhculum, tenuem comulam,flores tenues SC aureo colore,femen nigru St odore plenum* Efl: St alia, qua: mafculus dicitur,quae folia habet tenuiora,& quafi pilofa,thyr-fulum afperum,tenuem,molliculum,St iubaureo colore:femen Stipfum pinum redolens. Efl St tertia,quae quafi in terra ferpit,folia habens fimilia cardis,fed quafi pinguiora,veluti pilofa:fioficu lum aureicoloris: St ipfa fimiliter olens prioribus* Verum oes vires, habent acres St diureticas* De Chdmxddphne. Chamaedaphne folia habet quafi laurus, fed leuiora, tenuiora, St in extremo ipinofa; frudum in ipfisfolrjs rotundum,& fubrufum,& diureticum* De Chdmaled. Chamaelea ramulos habet oblongos: folia fortiora cp lapathi], in ipeciem quafi folifs oliuae, de> fa, St tenuiora,St fpinofa,Stguftu mordentia*Tota herba ventrem purgat tepida attradione* de lepide idist s q_v ama LEpis colligitur quando maiTae cupreae diu multum^ in igne calefadae St in aceto luteo extin dae fuper incudem atteruntur,vt lamul^ St veluti fpumelle decidant* Has igitur colligimus: St Graeco nomine lepidas appellamus: Quae St lpfae vifeide ftringerepoflunt* Eligimus autem G qua: funt vaftiifimae,&: colore fubrufie* De Lycio. Lycium fuccus efl arbufculae pufillae St ipinolk: Cuius grana, St folia, St radices in vnum ex aqua dulci coquuntur: St diebus admodum quinqj relinquuntur: St iterum coquuntur,donec fae ci s habeant cralfitudinem: St fic in vafcula defunditur: maxime Ponticum tale efl* Aliqui di uti us coquunt fic, vt in glebam redigant* Verum efl optimum lycium radicum: haec enim gleba efl ex^ triniecus nigricans,^ intrinfecus fubrufa,& affimilis aioe,guftum habens amarum,St ftypricum. Vnde adulteratur amurca,St abfinthij fucco* De Ldfere. Laier lachryma efl herbae,quae filphium appellatur: quae in multis locis in fpeciem St magnitu dinem ferul^ crefcit,folia circa ie habens maiora q? aprj,femen fimile. Optimü efl ergo lafer quod Cyrenaicum dicitur: hoc enim fubrufum eft,& perlucidum,St intus exalbidum,odore vifeidum, St ab humore cito refoluitur,& ad guftum confeftim humorem prouocat* Vires aute habet acer rimas: vnde cum magnis vexationibus excalfacit* De Lybijlico. H- Libyfticu ferne efl herbae eiufde vocabuli,acre, Vtile flo mach o, 6^ excalefadorium, St ad dige^ ftione valde vtile: pp qüod ad inflationis potu facit: St in antidotis,qua: colicis profunt,admifcet* De Lduro„ Laurus omnibus nota arbor eflrfrueflus illius efl, quem baccam lauri appellamus: Qua: bacca: St tota arbor vires habet acriter calefacientes,euaporantes, St relaxantes* Lixiuium eius in cauftb ca mittitur,& efl ad vfum medicinae efficaciffimum* Quod efl ex cinere quae de quercu fit,non fi> Ium hominibus prodeft, fed St pecoribus: multis enim caufis neceflarium efl in vulneribus* Sed St interioribus partibus vt potio datur, habet enim propriam rationem: quibus vero caufis detur demonftrabo: Pecora quibus pulmo tenfione vexatur, St quibus venenata aliqua res per cibum oorepferit,ex hac ratione liberantur* Hac ratione multum St vulneribus prgftat* De Ltxiuid. Lixiuia Vires habet ftypticas St acres:inurit*n*& exuulnerando inftaurat:humedtantia vulne ra extaurando St exuulnerando ficcat: ideo vix coh^retia vulnera, St fiftulae, et his fimilia quae fue rintjixiuia calida cJyfterizantur fepe* Facillime curam medicameti fentientia ad fanitatem perdiis cit* Difficilia ad fanandum vulnera callofa,longo tempore fordida, qua: nullam medicametorum virtutem A virtutem pro longo tge fenferunt,vtile eft lixiuia quotidie lanari: ex cuius virtute omnis limus Sč quecunqa pro vetuftate ftupida fada funt auferunt,fi quotidie fiat: Sc poft hoc deinde curari opor tet ikutipfa vulnera didauerunt medicamentis aptis: virtus enim lixiuia; non fanat,fed ad fanandum vulnera difponit. Hoc idem fuperius in interioribus fieri partibus dixi. Ex quo cinere lixiuia fada,curue neceflaria fit, & qui cinis, ÖC quo teperatus, impofitus quid pftetvide.Etenim ex farm entis cinis,ex cinere lixiuia fit.Dicenda enim eft res acris dC ftyptica,cum tam folide curet, fed magis ftringat. Sed dC lpfe cinis in recentia vulnera in profundu pofitus fanguinem ftatuit a cur-jfuddeoqj oibus pecoribus caftratis cinis impofitus prodeft, oibu% abfcifis. De farmetis tn oliua: cinis acerrimus eft,& ex nucleo folo acrior eft: ÖC ex hoc lixiuia, vulneru cancerata aufert: etenim acriore lixiuia fordida vulnera lauanda funt» Caprifici cinis omnibus fuperioribus acrior eft. De Lentifco. Lentifcus arbufcula eft fimilis myrto: corticem in cyma fubrubrum habet, folijs pufillioribus» Virtutis,eft ftypticae. Huius folia,aut extremitatem amaram,vel radicis corticem, in aqua veheme ter decoques,quoufqa mellis habeat fpiflfitudinem,et fic vteris: facit autem eis qui fanguinem rerj-ciunt. Ex pofca frigida dato 3 v vel vi,& ad fluxum ventris, & ad dyfentericos fimiliter oblatum, B & ad veretri vitia tritum imponito. Fit aut fuccus de foftjs'eius vel cymis contufis dC exprelTis, fi-milem in oibus habens virtutem. Aqua,in qua folia eius fuerint decoda,fi fraduras frequcter fo> mentaueris,aiunt celerius folidari. Facit QC ad dentes fe agitantes: fi enim frequentius in ore tenea tur, ftringuntur. Fit quoq3 de femine eius oleum fimilibus caufis neceflarium: Capillis cadetibus inundum prodeft, eo q> calidam ÖC ftypticam habet virtutem. Nafcitur vero in Chio infula. V tile fanguinem reqcietibus &Č tuftibusantiquis in potatione fumptum. Prodeft haemoptoicis cum aqua frigida feu pofca: tulfientibus in mulfa calida. Eft autem ftomacho optimum, dC ruduofis, dC fcetori oris prodeft manducatum. Pilos etiam qui iam in oculis’nafcuntur contrarrj acu vel gra phio calefado optime colligat. Gingiuas tumentes impofitum emendat fanat. De Lenticula. Lenticula herbae femen eft,quod feritur locis fabulofis,lapillofi s,& toftis: Qua; fi faepius fuerit comefta non coda,inducit caliginem turbando: excoriata vero et decoda in aceto,ventrem ftrin-git. Podagricis cum polline mifta pr^ftat medelam: cum meile autem vulnera purgat et glutinat; in aceto polita coda & impolita, durities dC ferofas emollit. Oculorum doloribus vel tumoribus optimum adiutorium eft. Si cum cydonio in aqua ccelefti fuerit decoda, & oleo rofaceo admifta, C veretri vitia emendat: dC fi meile adiedo ponatur in fucco mali granati, fanat.Etad veficas, dC ad ignem facrum,& perniones,limili modo decodum imponito» De Lupim. Lupinus herba; frudus eft,quae feritur omnibus prouincijs. Virtus eorum eft calida: nutriunt corpus: funt indigeftibiles, et ventrem temperant ii codi manducentur» Aqua vero vbi codi fue rint cu ruta &C pipere, modicepotui data fpleniticis prodeft. Scabiei maculis vel feruoribus apta, optima fomentatio eft. Cum aceto vero in modum cataplafmatis impofitus, ferofas, vftiones, 8C malignos humores accipit. Farina vero eorum cum marrubio pari pondere in vmbilico impolita lumbricos expellit. Radix eorum in aqua decoda,& in potu data vrinam mouet. De Lipfianis. Lipfiani comefti lupinis minores, fed virtute fifes: Tn optimi funt qui maiores funt: Nä pof-funt acriter relaxare,& fua amaritudine non folum lumbricos occidere,ted dC partum expellere. De Lapathio. Lapathium herba eft oibus nota: dC inuifcatiuum elfe dicit. Huius igit radix, bC radicis cortex i ntus,ex aceto vel alumine liquido, omnem maculam a fudore fadam infricata in balneo tolli t. D De Lilio. Lilium omnes nouerunt: Cuius vires poliunt durities neruorum remollire: &C ipfa folia coda et impolita ad combufia proficere; fed SC potata,aut lpfum femen meftrua prouocat,partum dei) -ci t,& ad ferpentis morfum facit. De Ladano. Ladanum hac ratione colligitur: Funiculi ligati circa hederam diftrahuntur: et fic quicquid illis glutinofumin modum fordis adhgret,abraditur,dC in glebulas expanfas redigitur. Aliquando etiam genibus feminibus caprarum,quas hedera vefcuntur adhaerens, hoc ipfum ladanum in-uenitur,& fimiliter abraditur hoc totum. Verum eft optimum quod olet, dC quod eft fubuiride, &C pingue, ÖC rellnofum, fine vllo fabulo: maxime tamen in Cypro colligitur: quod enim a Cilicia vel Arabia affertur,infirmum eft. V ires autem habet ladanum acres, dC excalfadorias, 5C relaxantes : propter quod in malagmata dC in emplaftra mittitur: 8č ad tuflem veterem facit. Item capillos fluentes cum oleo myrtino continet. De Lonchitide. • Lonchitis folia habet rubicuda,florem nigrum,afllmilem perfonis comoedorum,quorum orificia patent : femen album,oblongum in fpecie lacearum; radicem quafi dauci, fimiliter diuretica» De Dc Lathyride. E Lathyris nafcitur circa aquam SC lpfa: a qua foliola habentur pufillarotundula: flofculu exalbi dum» Tota herba eft acris,diuretica,acuta» Thyrfum habet obIongum,vaftitudine digiti, cauum, dC in fummo quafi ramulos diffufos,folia longa, frudiculum in fummis ramis triangularem dC pe ne fubrotundum quafi capparis,in quo funt tria granula rotunda,& interftrata tenui veluti mem “Al’.octona branula; Quorum feptena vel nouena ventrem vifcide purgant, aqua frigida fuperbibita:quse choleram rubram dC phlegma deponunt» De Lmo%ojiide~\el Mercuriali Herba. Linozoftis folia habet quafi ocimum: thyrfulos binis nodulis dC denfis 6C pluribus cauos: fru> dum fcemina quae dicitur,habet copiofum,8č quafi racemofum: quae deinde maiculus, putillum, dC rotundum,combinatum quafi tefticulos, folijs ipfis adhaerentem» Verum vtrunq3 ventrem fol uit, fimiliter & phlegma dC humores calefaciendo deponit ;&quafi olus decodum manducaturj, dC fuccus idem dC ius bibitur» De Lapide H&matite. ' Lapis haematites eft naturalis qui ab /Egypto,& India,di Hifpania affertur: durus eft extrinfe^ cus,dC lenis, dC veluti colore liuidus intus, deinde fanguineus: Cuius maxime idoneu iudicamus F qui tritus in cote ex aliquo humore in modum fanguinisinficitur» Verum poteft vifcideftringe-re,& tamen fine magna acrimonia» Dc Lapide Schifto. Lapis fchiftus colore fufeo eft,aliqua in fe oftendens fubrufa, oblongus, dC fpinas habens dire^ das prout alumen fciflum» Hunc quoq? optimum iudicamus,qui dC ipfe vifcide ftringere poteft» De Lapide Mfio. Lapis alius in Alexandria tantummodo inuenitur: Cuius eft optimus ad vfus medicinae, qui eft colore candidus,fragilis,leuis in modum pumicis}dC veluti puluis in manibus infides» Effetfoj autem vifcide relaxare poteft: aliquid enim ialfuginis dC nitroli iaporis oftendit» Vnde dC corpora c[ux in eo fepeliuntur,tcmporeconfumit:quapropter Graeci farcophagon appellant. De Lapide Pyrite. Lapis pyrites eft puriffi mus dC grauiffimus, colore aeris: dC 11 ferro percutiaf, fcintilla dC ignem mittit» Vires habet acres,dC ad fimilitudinem cadmiae,& proprie ad oculorum claritatem» De Lapide Magnete. Lapis magnes inuenitur circa littus Oceani,colore coeruleo,qui probatur» Hic quoque ferrum G ad fe trahit dc tenet. Vires autem dC purgatorias habet; propter quod hydropicis in potu datur5et omnem humorem per ventrem eminiftrat» De Lapide Gagate. Lapis gagates colligiturin Lycia, circa ripam fluminis quod Gages appellatur: di eft colore ni ger jdC aridus,& quafi latus,leuis valde: Cuius eft melior qui ad lucernam acceditur facile,dC odo rem afphalti habet» Poteft autem remifliis ex aqua dentes qui agitantur reftringere dC ftabilire» Dc Lapide Thracia* Lapis thracias eft niger quafi calculus: nafcitur in Scythia in amne quodam, qui Pontus dicitur» Vires eafdem habet,quas gagates: dC dicitur accendi ab aqua,& extingui ab oleo» De Lapide Quadrato. Lapis quadratus in /Egypto inuenitur, dC eft exalbidus» Vires habet vifeidas dC ftringetes; vn de conceptum vitare dicitur» Inuenitur dC in/Ethiopia» De Lapide Phrygio. Lapis phrygius in Phrygia inuenitur: Cuius melior eft qui eft pallidior,et aliquatenus grau is. Hic eo q> nimium ftringit,& exulcerare folet» H De Lapide GalaBite. Lapis galacftites eft quafi cinereus,& dulcis ad guftum,& humorem facit quafi la&eum, leniter ftringens; propter quod ad lachrymam oculorum facit» Dc Lapide Melitite. Lapis melitites per omnia priori fimilis» Sed hic fpernitur,qp dulciorem humorem emittit» De Lapide Morochtho. Lapis morochthus i /Egypto inuenit,& eft pallidior» Vires habet et ipfe efficaciter ftringetes» De Lapide Phlogino. Lapis phloginus dc ipfe in /Egypto inuenitur, aureo vel flammeo colore» Illinitus fenium fa> cere dicitur» De Lapide Cryflallo» Lapis cryftallus eft limpidus, dC plucidus colore. Vires habet ftringentes, dC lac puocare dicit» De Lapide Thyite. ‘ Lapis thyites, que vidimus, in /Ethiopia colligitur, colore fubuiridis, dC ab humore remifliis. Habet vires acriter mordentes; propter quod caliginem dC cicatrices oculorum extenuat» Ve DE SIMPL. MEDIC- g7 De Lapide Batrachide, Lapis batrachides ab ./Egypto affertur, colore rana: rubra. Vires habetlenientes&relaxantcs De Lapide Smiride. Lapis fmiris poteß vifeide ftringere,& pene nimie: propter quod in caußica mittitur. De Lapide Mifye. Lapis mifyprout chalcitis SGpfein Cypro infula inuenitur bC in eifdem metallistiimilitcr glebula CitjOL aui o refulgens,ac fragilis* Cuius fragmenta 1 unt fuper minuta,et in modum fabuli* Optimum autem mify dicimus quod in aginem colorem maxime fplendet, bC du teuigatur mol lis fentitur,& aequaliter fulget.Qui eft idoneus non eft pallidus# equalem tradamus,et aqua tan tum cito denigratur* Verum eftedu videtur exuperarechalcitin* * D £ M £ L L E MEI fuccus eft roris cosleftis,qui ab apibus colligitur: Cuius funt genera duo: Vnum quod in cupilionesab apibus quas funt oblongae colligitur: Aliud eft quod fub terra inuenitur, & atticum appellatur,quod variolae bC lanuginofae bi fortiores apes reponunt: & habetur melius ad claritatem faciei bC oculorum* Vtriufq} virtus eft calida* Solum enim mei quafi compofitione B in fc habe^quia ex multarum flore vel fucco herbarum colligitunpropter quod omnibus valetudinibus pro occurfu citato prodefle poteft* Ideo omnibus antidotis commifcetur: vulnerum for-ditiem adhibitus comedit adi undo fale: illinitur extrinfecus faucibus exiccatis: deducendo humo res aperit* Mei folum faftidium tollit,orexinfacit, naufeam prohibet: vnde pulmoni Qc interioribus omnibus per totum leniendo medetur,atep ea relaxat* De Myrrha. Myrrha lachryma eft arboris eiufdem nominis,qu£ maxime in Arabia inuenitur: quecp aliquo loco incifa,hanc ipfam lachrymam emittit* Eft ergo optima myrrha que eft mundiflima# tačta quidem afpera# arida, bC fragilis# leuis# glebulis pufillis, extrinfecus vno colore, intrinfecus deinde fubrufa# veluti venulas habens albicantes, odore fuaufguftu amara,Sdexcalfaciens: hec igitur in montibus inuenitur* Colligitur autem altera myrrha in planis, quae SC ipfa eft melior bC pinguior: quam exprimere in liquorem folent* Quod eft illius quafi liquidiflimum, in vafcula re ponitur, 8d Graeci myrrham ftaden appellant* Verum eft omnis myrrha ftyptica, bC acris, bC ex-calfadoria*Huiusitaq3 effedus vehementer commouere poteft* De Mandragora. C Mandragora herba eft pluribus nota: fle bC aliqui herbam ipfam apollinarem appellant* Huius ergo fuccus colligitur, folrjs ipfius herbae penitus Sd improbe excifis, vt quafi concauus locus earum relinquatur: aut ipfam radicem,prout panacis,aut mala eius vel totam radicem in pila tundunt: 8Č ficomnis illius fuccus organo exprimitur, quod graece mandragorochylonappellamus* Vires autem habet refrigerantes, bC hac ipfa ratione ftringentes: fed bi grauem marcorem facere poteft,vnde bC fomnifera creditur :compefcit autem dolores Qc vigilias* De Molybd&na. _ Molybdena eft quafi ftercus auri bC argenti.Eft 8C alia q fodit in Corintho* Veru optima eft q eft colore que diximus,no lapidofa,fragilis,fpledida* Vires quocp habet aflimiles fpumae argenti. De Malo Granato. Malum granatum quod graece rhoea dicitur,frunon omnia coeant qua fynceritatem B illius comprobare diximus. Poteft autem fyncerum opium Iachrymam ftringere collyriis admi-ffum.Habet 51 circumlinitum refrigerare,SC auricularum dolorem et totum corporis languorem mitigare,illa videlicet ratione,qua etiam fomnum fecere dicimus. De Omphctce. Ompliax fuccus eft de radice morae fyluaticae,& immaturae vua:: qui expreffus ficcatur in Sole: & in paftillislatis vfquequo fieri poteft formatur,& fic reponitur* Optimum cft illud quod eft co lore rubido, & fragile piftiilo, & guftu ftyptico valde ,&linguam fubmordens* Vnde potenter ftringit,öf omne profluuium confeftim tenet* De Opopdndce. Opopanax fuccus eft herbae,quae panax dicitur,fimillimae per omnia ferula-: que nafrit in Cap padocia,Africa,&: Macedonia,locis afperis & lapidolis» Colligiturergo hic lpfe fuccus hac ratione : Medqs aeftatibus terra quae eft circa radicem SC herbam foditur & cauatur, deinde folijs ipfius fternitur: &C fic ipia radix 5C ferula in oblongum et in gyrum inciditunpoftc^ humor ladeus ema nat , 0Č in foliafuppofita defluit,& ficcatus quafi exalbida myrthae colorem accipit* Ergo optimus eft opopanax qui ab Africa affertur:hic eft extrinfecus veluti crocatus ,mtnnfecus lačteus, C mundus, odore graui equidem vifcide* Poteft igitur opopanax dC laxare, dC calefacere, 8C mollire ftriduras ÖC durities,fugare viperas & omnem ferpentum acceftum* De Opobdlfamo. Opobaliamum lachryma eft arboris,quam balfamum appellamus,fimilis malo granato, ramo fae ramis tenuibus 8č exalbidis,quixylobalfamum dicuntur: quae folia habet fimilia eruce* Hecip fa arbor in India tantummodo creicit, 3C frudum affert aliquatenus oblongum,circa medium va ftiorem,& quafi ventrofum,ad capitula vtracp fubito dedudum,rubicundum valde,graue, & ple num,& fi frangatur mollem, 3C fi mafticetur fimiliter vt piper mordentem, & fuauiter redoletem quem carpobalfamum dicimus* Huius ergo arboris lachryma colligitur vere vfcp ad autumnu. Inciditur autem ipfe truncus in aliquot locis,6Cipfi ramuli :QC fic vafcula fupponuntur,que lachry mam fluentem excipiant* Quod ipfum aliquot coloribus videtur* Verum eft optimum,quod recens,^ fyncerum,6^ exalbidum eft,& aufteru,8£ odore graui & acuto & non acri,& quod aliqua lenitudine linguam fubmordet* Sequens eft quod eft colore fubrufo: dC quafi glutinum fe diftil-lat a digito,leue etiam afpedutp gratum*Tertium autem,quod eft tenue valde,et pcrlucidu.^ Om ne autem opobalfamum quod vetuftatem accipit, fit fubrubrum 8C terreftre dC ficcum* Veru opti Dmum eft fyncerum,quod quandoaquat mundaeinftilIatur,non protinus diffundit,fed magis fub-fidet,poftmodum totum aquam exalbidam facit :ladi autem admiftum, in cafeum illud adftringit vt coagulum* Item veftimento albo aut mundo inftillatum, maculam non facit» Quod enim fyncerum eft, in fumma aqua diffunditur dC fupernatat, & prout oleum quafi pilulas offendit* Nam vires habet aliquatenus acriores,quae vifcide excalfacere dC relaxare efficaciter poffunt* De Oleo» Oleum vetus optimum eft, quod cum bona pinguedine perlucet, odore & guftu firmle vetu-fio pinguamini* Vires autem habet excalfadorias, quae penitus relaxant* SeddC ad caliginem oculorum facit,fi fuerit de pluribus annis: ÖC ad diuturna <2C indurata vitia neruorum* In cibis vero admiftum omnibus conuenit, dC lenitiem ftomacho 3C ventri reddit, dC fiqua ftridura aut vulneratio intrinfecus fada eft, leniendo relaxat. Acceptarofa refrigerans inuenitur* Nardo deco-C excalfacere, & totum corpus vehementer commouere. Sed adulteratur longum quidem, finapi bC gummi formatis in fpecie piperis longi: bC album deinde lseuigatur cum ipuma argenti,bC excuditur in pilulas eiufdem magnitudinis redadum: item nigrum his ipfis pilulis denigratis,fed bC leue,& cauum,& farinofum piper eft,& lapillulis admiftum. De Pompholyge. Pompholyx eft quafi flos fpodt]. Simul aüt vtraq3 colligunt circa metalla, vbi aes, QC cupru, argentum conflat. Verum pompholyx proutleuiffima fuligo in ipfis cameris inuenit:fpodium circa parietes. Et adulterat ftellis ficcis tenuibus combufris, item cannis quibuslibet,fed fiüt fufci-diora bC non aequaliter Ieuia.Eft enim optima pompholyx, quae eft leuiffima, Qccandidiffima, bC ad tadum nullä habes afperitatem: eafdem.n.& fpodiu vires habet,ftypticas,& q ficcare poflunt. De Purpurifjo. Purpuriflum quod bC fäcum aliqui dicunt, glebulae funt quadratae SC pufillae in modum teflel-larum: quae ab 1 nfedoribus tingutur colöre rofeo: tale eft maxime Canufinum, fequens Puteolanum. Vires habet aliquantulum ftypticas. H De Pyrethro. Pyrethrum radix eft oblonga,colore fufcior, intus exalbida, craffi tudine digiti pufilli,guftu excalfaciens vehementer, bC faliuam copiofam prouocans. Cuius optima eft quae eft recens. Poteft autem efficaciter relaxare,QC calefacere acriter. De Pumice. Pumex lapidis eft genus,qui in littoribus maris inuenitur, quicp affidue a fludibus illifus fit le-uiffimus bC exalbidus,bC vndiqj concauus in fimilitudinem fpongie. Facit ergo pumex ad dentifricia. Et fcriptores pennas vel calamos fibi in eifdem temperantes bene fcribunt. Et mittitur hec ipfa pumex in malagmata. Abradit autem,8c fua afperitudine laeuigat. De Pulegio. Pulegiu herba eft oibus nota: Qu£cu aliqua acrimonia excalfacit: bCeft diureticu valde:fed QC-menftrua prouocat, bC partu expellit: bC olim tuffientibus prodeft: QC odor eius naufea prohibet. De Propoli. Propolis circa fauos bC circa aluearia apu inuenit: bC eft quafi genus cerae. Cuius eligimus quae eft colore fubrubra,odore melleo,eft autem quafi mum. Vires habet fimiles cere, fed efficaciores. De DE SIMPL. MEDIC. De Pjyüio. herba tota ***----„7 ulHl uu, v.xt^ F1uuciu ne ayientericoSjöc podagricos remediat - & fant «fe dolore ex aqua lSu^tu,-n.&,n fronte Iirntü confeßim fedat. Et Lcpfa hcrba pSÄ Plantago fimih'ter herba eft*Et huius fuccus & folia efficaciter refrigerant, SC ftringunt: qua^ De Polio. Polium herbula eft oblonga, exalbida folia habens :& in fummo quafi canitiem, 8č comulam femine plenam, odore graui dC non fuaui» Poteft ergo omnem viperam fugare: poteft Sc res ve. nenofas extinguere» Laxat quidem ftomachum,& caput purgat: fed 5C vrinam,et vetrem mouet» De Pelecino^m C£pa Canina. B Pelecinus hcrba eft, qua; in itineribus nafcitur: plures 6C tenues ramulos haber, folia pufilla: 5C granula in folliculis terna vel quaterna,fubrufa,8£ amara valde: Que poliunt cum aliqua acrimo nia vifcide ftringere: propter quod & in antidota mittitur,& menftrua prouocat» De Panace. Panax radix eft herbae, de qua opopanax conficitur: Quae bC ipla etiam, 8£ II infirmius,eadcm praeftat,quae opopanax» De Peucedano. Peucedanu herba eft,thyrfum QC ramos habes fimiles vt foenicul u: radice vaftä, bC nigra,odore grauem, fucci plena: bb circa illam comula deniam: florem aureo colore» Haec igit radix aliqn pg fuccum fuü exprimitur: SČ fuccus eius melior efl,fi fit colore fubrufus,& ad gufta excalfacit: aliqn ficcatur 8C reponitur» Facit aut ad vulnera antiquata,&expurgat vifcide:propter quod in aliqui bus emplaflris, bC malagmatibus mittitur» Et radix eius incenia ferpentes,& viperas fugat» De Paüinaca. Paftinaca omnibus nota efl: nam fumitur in cibo, 6i in reliquis virtutibus» Vires habet acres, &C excalfactorias Qč diureticas, C De Petroselino. Petrofelinu nafci tur circa petras ♦ Et efl optimu Macedonicu: eft.n*odoratu, fubdulce, diureticum valde,&C excalfactorium: vnde bC ftomachi bC coli inflationesÖc tenfiones remediat» De PerißereoneDel Verbena. Periftereon herba efl: columbaria: folia habet modica quafi incifa, radicem mollem, thyrfulum ftypricum» Tota herba vulnera glutinat, bč alienationes ftringin&ad omnia venena potui data optime facit :fimiliter ad tertianas bC quartanas difpofita efl »Huius fuccus in collyrrjs mittitur» Ha;cautem bC columbina,& v erbena, dicitur» De Polypodio. Polypodium herba efl fimilis filici,quae in petris,St circa radices arborum vetuftaru,& in quer ceis arboribus crefcit: haec melior habetur: cuius radix pilcfa Sčhiriiita videtur, guftuftyptica cu aliqua dulcedine: in folrjs vero habet binos ordines quafi pudorum aureorum» Vires habet ven trem foluentes,8č bilem diftrahentes» DE COLOCYNTHIDE COlocynthis fimilis efl cucurbite rotundae, vel malo granato» Huius vero medulla,i.quod in. tus habet carnofum, bC femen,vifcide ventrem purgare poteft in plura cathartica mittit» de r v t a r RVta herba efl oibus nota,vtilis valde» Haec»n»ftomachu erigit, bC tuffientibus prodeft, 8č co li dolorem fedat ritem vrinam ČC menftrua prouocat: partu quoqj, fi plus fumatur, expellit» De Rcfma. Refina efl quafi lachryma herba;: & locis cjj pluribus colligitur» Verum ficca quae efl, inueni. tur circa nuclipinum,&: pityn: alia liquida circa terebinthum,bC peucen,8Ccypreflum :&,qua; cir ca lentiicum,quam aliqui maftichinam efle dicunt,in Chio infula colligitur: alia;,prout diximus, pluribus locis inueniuntur» Communiter vero omnis refina laudatur,fi fit munda, perlucida,bC Ü odorem fuum priftinum feruet» Specialiter tame liquidarum optima efl terebinthina, habet»n» dC candorem,bč munditiem,^ perlucet,bč vitro affimilis efle debet: poft maftichina recipitur, co lore non difllmili ponticse cera;: Item ficcarum receptiffima efl pityina: poft quam numerat peu cena bC nudipinea,quam grece ftrobilinam dicimus» Verum omnis refina efficaciter relaxare,& remollire poteft: bč in vfu aliquando cruda; accipiuntur,aliquando friguntur» De Roremarino. Rofmarinus herba, eftfrudiculus: & femen dida cachrys,adflmih's fpondyliccqug herba radi Spurrj. Ma cem cem A folia habet quafi fceniculum, fed afperiora, A exalbidiora, A craffiora, A veluti thyrfum £ oblongum A ramofum* Huius igitur femen, quod eft breuius, A vaftius, eachrys dicitur: quod inde tenerius & oblongum,rofmarinus* Verutame efficaciter ftringere ,A relaxare poteft: vnde A vrinam mouetA antidotis contra maligna admiTcetur. Et quidem cacnry acrius, A vifeidius* De Rubo. Rubum omnes nouerut* Huius igitur, 8d folia, A flos,& mora leuiter ftringut: vnde ad vuula A fauces euidenter faciunt: quamuis omne profluuium idonee ftringant* De Rhu. Rhu, quod ab aliquibus radix dicitur, aliqualiter vafta, A nigricans, fragilis leuiffime: odore Aguftu amara A" leniter ftringens: A,fi fricetur ,A mafticetur,flt veluti glutinofa A croceato colore; Vnde optimum rhu eft ponticum. Vires autem habet efficaciter liringctesrpropter quod cum vino lxuigatum, A quafi fomentum impofitum, inflationem ikcat, A vulnera glutinat, A fanguinis abundandam reprimit* Mittitur A in antidotis. De Rofit. 1 —- Rofam omnes nouerunt: Quae A ipfa fuauiter ftringitA refrigerat* De Rdpd,& Napo. p Rapa omnibus nota eft* Huius radix comefta inflationes facit, A multum carnis, fed inutilem nutrit humorem. Aqua vero in qua fuerit coda, podagricis, A ad praegnationem optimum fomentum eft: fed A iplä contrita, A impofita idem operatur* Si excauetur, A accipiat oleum rofa-ceum A cene modicum, A fic in cinere calido coquatur ita, vt cerotum faciat, vulnerofos promo-uctA curat. Eft etiam rapa: fimilis napus, qui fimiliter inflat; fed femen huius napi contra venena potui cum vino optimo datur,vel ex mulfa contritum* De Raphano. Raphanus oibus nota eft,quae radix appellatur. Radicem habet fimilem rapg,fed longiorem! Qme comefta a' ieiuno,proutantidotum,magnu eft adiutoriu fanitatisA tutamentu corporis: fed inflationem operatur, rudius foetidos facitA vrina mouet,ventre relaxat; decoda aut in cibo fum pta phthiftcis prodeft: A thorace a' phlegmate laborätem emedat. Cortex vero eius cum aceto 6C melie acceptus,vomitus mouet: hydropicis A fpleniticis prodeft: fi in modum cataplaimatis imponatur cu meile comifta, et prodeft. Putredinescurat, A liuores tollit, A contra viperaru morius prodeft. Alopecias capitis iuuat. Fungos malos,aut in potu,aut in cibo fumpta,compefcit* Se men vero eius cu aceto datum,fplenem minuit. Si in aceto A meile radix ipfa coquatur A bc gar G garizeturftynanchen curat* Folia eius tunfa A impofita,omnibus articulis dolentibus proiunt* DE SARCOCOLLA SArcocolla eft,prout aliqui aiunt, lachryma arboris, qute in Perfide nafeitur* Alrj quidem fieri dicunt ex fuffimentis aeque fimiliter refinae per parietes laeuigado* Ahj enim larcocollam, ar gemonem herba vocant: Quam optimam iudicamus,qua: eft fubalbida,fragilis, fine odore,flore lubrufo, folijs quafi rotundis, radice longa: quarum funt infirmiores, quae fubrubicant, A ad gu> ftum commifta dulcedine aliquam habent amaritudinem, A dentibus prefle agglutinantur* Poteft igitur ftringere lachrymam A quodammodo hilarem vifum facere* Adulteratur autem gum mi A refina,fed tadu facile deprehenditur* De Spica Nardi. Spica nardi ad fimilitudinem cognominata eft: fimilis eft enim fpicae frumenti: A haec plurimas habet velut ariftas, A quafi fetarum vel capillorum fafdculus ad modu patet: nafeitur enim in India ex vna radicula fine folijs. Dicitur tamen A Syriaca, non quia in Syria legatur, fed quia montis illius in India,in qua plurima inuenitur,pars ad Syria afpedat* Verum optima diximus, que eft odoratiffima A colore fubrufa,recens,et ad tadum non grauis,nec vafta,fed magis denfa* H Hat ergo vires habet fuauiter ftypticasA kniter calfadorias. De Synco. Syrica fit de cerufa plurimu ficcata , A cribrata* Coquit aut in patella fidili fup carbones vfque-quo fandycis habeat colore, qd lpfum cerufae vires repraefentat; eft optirnu, qd ignis het colore* Dc Salutcula. Saluicula herbulae genus eft, quae radiculas A folia fub floribus fimilibus violae,q; plurima habet , quae tota prodeft: haec refofla in modum ftabularum ftringitur: nafeitur aut in aipibus fum-mis,A in Norica regione: Quam ipfam optimam iudicamus, qugeft odoratiffima:cui tamenA ha'c adefle oportet,vt recens A fine fabulo fit A quam plurimas cum ramulis fuis radices habeat: illa: autem funt vifeidiffimae* Poteftas igitur faluiculae eft,qua: A fpicae, etfi infirmior* De Sale. Sale oes nouerunt. Colligitur aut in quibufdam littoribus, A partibus maris,aut fodit,aut paratur,prout aliquibus in locis in Gallia,maxime tamen in Italia vel in diuerfis prouinerjs* Verum eft optimus fal, qui ex mari fit mundus, A candidus, cuius virtus fapore ipfo pbatur, potens comedere, A purgare:multis qdem rebus mifceri praecipitur* Cuius lalis virtus eft, q> omnibus-ci- bis Abis admiftus coniienit, bč orexim facit, faftidium auertit, naufeam prohibet Qui a ut foditur eft velut vena alba bč plucida: venas habet prout fchiftos,quem,8<:nos falem armeniacum diximus. De Succo. Succi virtus duplex eft vel triplex» Hic eadem,& fi incertius,praeftare poteft,qua: bč ouum diximus facere: vicem,n» cibi bč potus praeftat» De hordeo ptifanas faciunt, qua: frigidam bč humi-dam habent virtutem,bč relaxare poffunt: fi oleu rofaceum admifceas,febricitates refrigerat, 0Č re parat. De hordeo immaturo fuccus ventre ftringit,&infrigidat,& vires acquirit. Et alice vel ori-zae fuccus limiliter operatur: Siligo enim tritici ventrem ftringit,S£ ardorem,dC corruptionem. De Stibio» Stibiulapis eft fulges,bC fplendes,nulli lapidi fiPis,q in metallis inuenit, colore affimilis plübo: Cuius eft optimu,quod late refulget,fragiliffimu,&: qd eft in fe mudujapidofum vel terrenu non cötines, Vires aut het ftypticas: vnde bč refrigerare,bi ftringere,&lachrymas velut oppilare p6t. De Sdnddrdch.t. Sandaracha affertur maxime a Ponto, bč Cappadocia,& Cilicia: bč eft a' primo lapis igneo co lore,qui in minuta comminuitur« Eft ergo optima fandaracha,quam florem, appellamus,"quse eft B rofeo colore,munda,vel nihil exterum admiftum habens: Effedtu bč ipfafortiter ftringehs» De Sdgdpeno. Sagapenum eft lachrymas genus,quod in aliquibus locis colligit: Cuius optimu dicimus, qcF eft glebulis minutis durum,colore fubfimillimu myrrhe,guftu acri bč quafi gIutinofum,odore ce paftru,reces,mundd,et intus albidu,& extrinfecus rubidum. Vires het,que cu acrimonia vifeide laxare poffunt. Hoc ipfum galbano aliqui adulterat,formatis ex eo guttulis eiufde magnitudinis. De Sepo. Sepum omne mollire poteft durities. De quadrupedibus optimum eft leoninum: melius eft leopardinum: nunc melius vrfinum,q taurinum,vel ceruinum: caprinum vero fpiflius eft bč fic-cius, bč magis hircinum,vel afininum. De volatilibus vero optimum eft anferiniim,melius pullinum, Item melius phafianinum,& omnibus melius vulturinum. De Sanguine. Saguis olbus humidus eft. Foris in cor pe illinitus, ftypticus iuenit: bC oculis pdeffe coprobat» De Syrici o. Syricium herbulae radix eft,nota cj pluribus,exalbida bč fpiffula: Quae acrimonia fua,«2d afpeff C tate,vrina et calculum prouocat: Sternutare copiofe facit tunfa,et cribrata,bC in naribus impolita. De Stdphide ^Agrid. Staphis agria femen eft herbae, quae florefeit fimiliter, vt vites erraticae: bč frudum affert in folliculis viridibus quafi ciceris,triangularem,album,iubrufum,guftu acerrimum,bč amarum, Ve-l um optima eft,que eft recens,nigra, plena. Haec lpfa cum maximis vexationibus vifcidifflme re laxat. Pediculos quoepex oleo leuigata,& corpori illinita occidit. De Sepid. Sepia eft marinum animalculum, cuius tefta bč item os liccatum, bč repofitum, leue, bč candidum, bč oblongum videtur, bč ad vfum medicinae facit, Admifcetur autem collyrijs: bč folum in mortario leuigatum,dentifricium eft optimum. De Sulfure. Sulfur optimum eft, quod viuum appellatur, bč eft fplendidifllmum, bč perlucidum,& veluti perundum. Vires habet vifeide relaxantes,& plurima vitia remediantes» De Silphio. Silphium radix eft,cuius lachrymalafer effe diximus : bč eft radix pluribus nota» Virofe&acri D ter excalfacit,& vefica l^dit: veru admifeet antidotis,^ purgatorrjs: bč fale condita fuauiter facit» De Se feli, Sefeli femen eft herbae, qutehmilatur foeniculo bC anetho: crefcit,bč grauat, bč grana affert valliora bč oblongiora, čg vtrunqj» Verum bč hoc eft diureticum, bč in plurima antidota mittitur: proprie tamen ad colicum dolorem facit. De Scdmmomo. Scammonium,quod bč colophoniu vel diagridium dicitur, fuccus eft herbae, quae a' fua radice plures ramos intra fe mittit: quae nafeitur bč in Myfia, bč in Colophone: bč fifr,vt creditur, man-dragore,aut quafi panacis,radix illius inciditur,& folijs fuis fuppofitislachryma,que emanat,exci pitur» Verum optimum diximus fcammonium,quod eft medium,leue,perlucidum,intus no fpif fum fed magis prout fpongia fiftulofum, bč fplendidum, bč quod fimul ac faliua tangitur humorem ladeum bč amarum oltendit. Hoc igitur ipfum ftomachum quidem euertit,fed ventrem vifeide purgat. Adulteratur autem tithymali fucco,fed ita depreheditur, q> tithymali fuccus ad gu-ftum minime excalefacit, quodam modo,fed vrit,quod abeft ab fyncero Colophonio» De Singtberefeu Zingibere♦ Singiber herbulae radix eft pulilla, exalbida,leuis,8d veluti trunca, Inuenitur maxime in Tro- Spurij. M ix ij glodytis / glodytis,& Arabia partibus: bč aliqai illam piperis radicem putat* Hoc ergo optimum eft,quod E eft recentiffimum,& fine iiftula vlla,quod ct^pyiTov graece dicimus,odore fuaui,guftu bC fapore fi" mile piperi* Cuius vires plurima: funt, fed proprie digefiionem facit:& ftomachum confirmat bC corroborat: bC ventrem laxat* De Styrd.ce. Styrax efi quafi lachryma arboris, quae bC ipfa ftyrax appellatur, fifis tota cydoniae* Huius igit arborisramuli bi virgulae, vt vermiculi,circa ipfas medullas nafcuntuna quibus incidunt, $C fb" ramina ipforum fcobem quafi furfur emittunt,quae cu lachryma confifcatur: quod in modum refi ne pityime manat,maxime aeftibus medijs,8<: Sole candidifiimo. Verum optimum dicimus fiy> racem, qui efi: fubrufus,& qui multu refinae fpecie permanet,odore fuaui bC quafi melleo, bC fub" aufterus,finehumore,&: leuis dum fricatur* Viribus autem poteft leniter relaxare: calefacit enim bC lenit durities ,& mollit* Sed adulteratur copiofa fcobe ipfius arboris, vel etiam alterius, exinde tunfa, 3C cribrata, dC cum meile decoda, fubada,& rurfus cera bC adipe reuoluta* < De Symphito. Symphitum,quod aliqui anagallicum dicunt, herba efi pluribus nota:cuius radix videtur ob" longa,cortice nigra,ad guftum fubamara,S£ glutinofa. Propter quod ad reftringendum, fangui- F nem excreantibus datur: vifeide autem ftringit,& glutinat* De Spuma ^4rgentip\el Lithargyro. Spuma argenti fit in metallis,& purgamentis argenti qn conflatur* Ite e fcoria,qua Graeci mO" lybdena dicunt* Aliqua ex plubo,et ipfa codura in fpecie pufilloru tribuloru redigit* Veru opti" ma dicimus,q efi: colore alfimilis auro,5^ vfqj grauis* Poteft aute aliquatenus ftringere,& refrige rare: bC eadem praeftat, quae bC cerufam facere dicimus* Ab aliquibus vero lithargyrus appellatur* De Sori. Sori glebula efi: viridis, q foramina habet qua plurima. Dicifö^aliud eius genus inueniri colo re argenteo* Verum optimu iudicat /Egyptium,i*quod ab /Egypto affertur: quod plurima habet foramina, & eft fragile,QC dum comminuiturinfufcatur,guftu ftypticum,&: odore naufeofum fic vt bC vomitum quibufdam moueat* Coquiturautemvfquequo fit colore rufum* Et habet vires valde ftypticas bC acres: vnde bC alienationes continet: bC vulnera, quae luxuriantur,exiccat* De Stcechade. Stoechas herbula eft,quae ramulos emittit tenues bč oblongos,circa quos habet folia oblongio ra,cp thymbra,fed non difllmilia,^ ferne minutum: tota herba eft odore fuaui,guftu acris, bC fub- G amara* Vires habet relaxantes: vnde menftrua prouocat,& vitia thoracis fedat,8£ in antidotis mi icetur* Nafdtur plurimum in infulis,quae ftcechades dicuntur, De Sapone. *AF.hircino. Sapo conficitur ex feuobubulo, vel caprino, aut veruecino,'& lixiuio cum calce: Quod opti" mum iudicamus Germanicum, eft*n*mundiffimum,6£ veluti pinguiflimum: deinde Gallicum* Verum omnis fapo acriter relaxare poteft, bC omnem fordern de corpore abftergere vel de paiv nis,& exiccare fimiliter vt nitrum vel aphronitrum* Mittitur dC in cauftica* De Sampfuco. Sapfucus herba eft:folia 8C ramos het plures bC pufillos,circa terra diffiifos, no diflimiles nepi" te: tota herba oles eft fuauirer: Viribus acris,et excalfadoria, bC ad oem duritie vel rigorem valde idonea* De Sinapi. Sinapi omnes nouerunt: Cuius efficacifllmum eft Alexandrinum:habet enim Vires acriter bC vifeide diftinguentes: propter quod vitia loginqua eliminat,eo q> loca fanguine manatia exic" cat,& extringit,&f corroborat fimul ftomachum: quod ipfumfinapi mofano vidimus cotingere. De Sertula* H Sertula herba eft humilis,odore fuaui,exalbida: flofculum habens fubrufum: Cuius melior ha betur,quae eft recens,bC vaftior,5£ non nimis exalbida* Vires autem habet leniter relaxantes: pro pter q uod bC oculorum tumorem fedat: bC partibus neruofis, bC delicatis,ex aqua multa coda,in modum fomenti trita & impofita facit* De Syro. Syru nafdt in Africa, bC in India: Optimu tn habet Arabicu, & huius ipfius, quod eft recetif" fimum,&c plures bC breues calamos habet: bC fi frangit, rubicundu intus apparet:redoles fuauiter, fi fricet inter manus :8£guftu, lingua fubmordes, q? Vires habet acriter relaxantes* Proprie qui" dem veficam petit, bC vrinam prouocat* Mittitur bC in antidota, quae aduerfus venena faciunt* De Scilla. * Ai’allio. Scilla radix eft herbae pluribus nota: eft enim colore bC corticibus vafta,& ccpa: vel bulbo affi" milis. Vires habet acerrimas,& excalfacientes: vnde bC tuffientibus,& hydropicis vtiliter datur* Et fi fricetur in corpore,magnam,bC intolerabilem pruriginem facit* De ScordiOjl'el ^Llho ~4greßi. Scordium herbula eft virgulas mittens quadratas, redas, 6č oblongas: bC folia ftringentia, ad guftum r A guflum fubamara,odore oleaginofa,flore rubicundo. Vires het acres,&: diureticas, ad viperas facientes. De Scinco. Srincus animal paruulum eft, quod in Indfa muemtur, quadrupes, di fimi'le lacerto,fed multo maius,&: Iongius,& ventrofum: hoc igitur falftur* Et venerea facit drachma vna caruncul^ illius ex vini cyatho potata: fi enim plus fumatur,affert periculum* De Sedo. 1 Sedum herba eft,quam aliqui fenedonem vocant: quae di in petra nafcitur,& fuper tecffa: folia enim habet viridia,denfa,&: quercui fimilia,fedcraftiufcula, dC pinguia:thyrfulum emittit oblon gum di fubrufum: capitella habet oblonga, in fummo habens in modum verticilli* Vires habet *AÜvmbEici. ftringentes, di refrigerantes: propter quod fimilis eft plantagini,& ad eadem proficit* De Satureia. Satureia fere' eafdem vires habet,quas dC thymus,& eadem facit, etfi eft aliquatenus infirmior* De Spondylio. Spondylium locis humidis crefcit,& habet radicem albam,Si afllmile radici,qua in cibos mit-h'mus; & thyrfos oblongos quafi foeniculi: folia quafi platani: ferne quafi fefeleos,duplex,fed can B didius,& latius, di veluti piliaftrum,florem album* Huius igitur femen potatum bilem detrahit, di ventrem foluitacrimonia fua. Regio morbo, di ad tuflem,& fufpiriofos videtur prodelfe* De Sifymbrio. Sifymbriueftafllmile mete:latiora quide foliahet,&: odorefuaui: Et excalfacfloriu eft,&: diu-reticu: Qi ad apiculam Qi fimiliu aialculoru pucfturä cofert pfidiu* Seme illius potatu ad eade facit* De Smyrnio. Smirnium eft afll mile apio,fed folia het latiora, di fubaureo colore,di quafi pinguia, di fortiora,redolentia cu aliqua acrimonia: ramulu di capitellu prout anethi: femen rotundü,nigrum,fere' guftu miraftrum: radicem fuccofam, mollem, leuem, odore fuaui,cortice nigro,intus viridem aut exalbidam, di ad guftum fauces mordentem* Vires aut habet acres, Si fudoremfufcitantes: vnde di tuflientibus,& fufpiriofis,&: hydropicis, di coxiofis prodeft,& ad ferpentum morfum facit* De Satyrio. Satyrium herba eft,ramulum habens oblongum Si puru:flore purpureu,exalbidu:folia quafi liltjjfubbreuiora Qi fubrufa,tria vel quatuor,ad terra iacentia: radicem duplicem, quafi tefticulos: Qux radix potata venerea prouocat* Succus illius inuncft us lippitudines optime curat* Eft di C aliud fatyrium erythraicum,quod aflimilatur femini lini: vaftius quide eft,& leue,S<: fpledidum: cuius radicis cortex tenuis eft di rubens,ipfa penitus alba di dulcis* Tertium quidem fatyrium ali qui herbam bafilicam appellat: cuius folia funt priori fatyrio fimilia,fed grauiora,& leuiora,pun-dis afperis, nigrioribus: radix eius, pedis vrfi habens fimilitudinem: flore aureo vel croceo: di ii cum aqua vel vino fuerit trita, croceatum efficit colorem* Vires habet excalfatf orias,& aduerfus venena facientes* Quam herbam fiquis fecum habuerit, ab omni genere ferpentum erit fecurus* De Sifano. Sifarium notum eft omnibus* Et huius radix vires habet diureticas* De Scolopendna. Scolopendria fimilis efl fcolopendriae animali:in petris humidis nafdtur.nec florem habet: io lia ipfius in fuperficie viridia funt,fcd rufa SC limofa. Cum aceto potata fplenem curat:&. extrm-fecus cum vino pofita iuuat: 8C calculos expellit. Vires habet diureticas. De Scopa Reo-ia. c Scopa regia fecile eft nota oibus: et het radicem tenue,& oblonga : & virgulas oblongas: & fo lia ex interuallo affimilia laducte, fed fixiora & fortiora. Vires aut het 6C ipfa acres, & diureticas. D Sinopis optima eft^i« inLemno infula inuenitur: 8d huius ipfius, quat fphragis appdlatur. In terris autem finopis in quibufda fpel jis colligit: S caprino fangume in tur & in paftillos redigitur. Adhuc optima finopis dicitur cuiufcucp loci ent,fi bene fuerit codra, qui eft rubicundiffima,& fpifla,grauis,per omniaeodem colore,8dfinema plurimum humoris in fimilitudine fanguims inhat. Vires habet efficaciter ftnngent . Sium femen eft, qucsd maxime de A flyria defertur, fufculum, oblongum: Acre, 8d vifcide ex-calfacftorium: propter quod ad inflationes,& rofiones ftomachi, cholerae proprie acit. TRagacätha eft lachrvma herba Ugnofe 61 fpinofa:: cuius radix incifa hac ipfam lachry mam h et quales'farcocolla, 2d aliquatenus efflcaciores: magis.n.ftnngit, plus ÖC lachrymar p Thus lachryma eft frbort.V in Arabia & in India nafcitur, quae grtece libanus dicit. Qgod bpurq. ergo de Arabiae arbore manat,candidius eft: Quod de India, fubrufum: verum vtruqp mafculum E appellatur» Eft St tertium minutu valde St rufum, de quo maxime manna cöficit» Erit ergo opti mum thus,quod mafculum diximus, fubrufum, rotundum, St naturaliter lene, fragile :St fi pin-fat,in miculas minutas,et vt fabulum difliipat: St- quod ad ignem cito accendit,odorem fuauem et copiofum emittit» Vires autem habet leniter excalfacientes» Sed adulterat refina pityina, St gum mi, St thure comiftis: St fit in fpecie fynceri thuris fortis. Itidem St mana adulterat aliqui,Iasuigata refina pityina,vel farina,St cortice thuris,& cortice nuclei pinei. Sed depreheduntur ita: Thus,n» quod refinam vel gumi habet, fi mafticet, fit quafi maftiche, St ad igne non cito accendit, nec tale odorem habet» Sifr St manna, 6t cortex,fi fyncera non fint,tardius St fumofius incenduntur» De Tithymalo* Tithymalus fere' tot habet vocabula,quot St fpecies,fed non refert: eadem autem omnium vis cfi:» Colligitur ergo St quafi lachryma,& quafi fuccus: quali lachryma fic: Singulae virgulae prope ipfa capitella franguntur: St fic lachryma veluti colum quod manat, in conchulas quafi opiu colligitur St ficcatur: fimiliter St hoc eft ifiridifTimum» Succus deinde ab lpfis folij s contufis St * Ö _ y l / expreflls excipitur, St eadem ratione ficcatur: & eft infirmior» Verum eadem facere tithymalus poteft, quae St elaterium facere diximus: 6t extra quafi pfilothrum pilos tollit, etfi incidat cutem F quacaufficum vrit,maxime quando eft recens,St dum colligitur.^ De Thapßa. Thapfia fuccus eft herbae eiufdem vocabuli: quae folia habet fimilia foeniculo, fed rediora St valliora: thyrfulum quafi ferula: flore violaceum: femen latum: radice albam St vafta,quam q vo let effodere, aut fuccu illius exprimere, prius corporis fui quicquid erit nudu, ceroto liqdo perun gere debebit :fin minus,inflationes St pullulas circa facie St manus patief» Exprimitur ergo fuccus thapfiae lota ipfa radice,St in pila contufa, St fic organo prefla: qui fuccus in mortario lasuiga-tur,& in Sole ficcatur» Aliqui St folia cum radice iungunt,8£ nimium tundunt, St exprimunt,qd eft inertius» Alrj aut, quod eft optimum Qt vifcidiflimum, lpfam radicem refofla terra nudant,ita tamen q? vna in terra maneat: St fic eam cum ferula fua acuto fcalpello incidunt, St veluti fcarifi-cant,& lachrymam q uas manat,colligunt» Vires aut habet thapfia acerrimas, St in modum ignis caufticas: prodeft tamen longinquis vitijs,illa ratione,qua St finapifmus» De Thymo. Thymus herbula eft humilis, St ramofa, St ramulis duris, St lignofis: quas folia habet pufilla, St angufta, St oblonga, St fubalbida: in fummo capitula in fpeciem formicarum in fe implicita- G rum,&concurrentium» Vires habet acres,St excalfidlorias, St ftringentes: propter quod omnibus vitijs ftomachi,& thoracis, aptifllmum eft» De Tblajpi. Thlafpi herbula eft,qu£ folia habet magnitudine digiti: thyrfulum fubalbidmn, te nue, A oblo gum: femen aflimile cartamo,8C quafi patui u St dilatatu» Vires quoque habet acres,St relaxätes, St veluti mordentes: vnde afperitudines oculoru, St cicatrices extenuat»Et potatu,ventrefurfirm St deorfum purgat cum oleo lasuigatum»Pun calefacit,refumit,5£ reficit oia membra,quae ex frigore SC dolore conftricfta tenent. Vinum SC oleu fi calidu ex vnguento po natur, oportet diu perfricare, quoufqa totum corpus illud perbibat :filr SC rjs quae in humeris do-lore tenent* Vinum recens, calidu minus eft vetufto: SC ventre procurat. Vinu albu, diureticum cft,Sd toti corpori aptu. Vinum nigru SC dulce,fanguine nutrit: SC oculis contrariueft:& capitis fcotofin i.vertiginem, SC corpori grauitudinem,& ftomacho turbationem,ö: fomnos graues infert. Vinu,maxime fi cu modica aqua bibat, faluti corporis prodeft, eo q? nutrit,dC cuftodire pot fanitate.Primo quod albu eft,magnu remedium corpori facit* Vnde SC de ipfa aqua ratio eft red* denda. Ois virtus aqua: frigida eit, SC dulcis,& humida: 8d febribus acutis aliquoties facit. Vulne ribus cancrofis fi fola abhibeat, pernicie infert: qa omne vulnus in corpore dulce effe videtur, 8C C tunc gaudet cancer,SC crefcit, dum fibi confentiens SC amplius nutriens incrementu acceperit: na cum melle SC aqua iunC cauliculis non multu vii es het refrigerantes,^ ftringentes, SC marcore facie tes. Quapropter fuccus ex folijs dC cauliculis dum adhuc funt virides exprimitur, 8C ficcatur:& fimiliter vt opiuin antidotis SC collyrijs mittitunSč eode modo oem dolorem compefcit. Aliqui vero eum interficere dicunt fi bibatur,SC efle venenomm. De Hyfopo. Hyfopus eft quafi iordes et fuccus lanarum fuccidarum: qui hac ratione colligitur: Lanas fuc-cidas fordidiffimas,et iam mox detonfas,mittimus in vas, quod habeat calidam aquam: SC aquam fuccedimus v t aliquatulum ferueat: deinde refrigeramus, SC quod fupernatat in modum pinguaminis, abradimus manu, SC in vafeftäneo abfternimus:&ficipfum vas aqua pluuiaii implero dC opertum tenui linteo in Sole ponimus, dC rurfus delimpidamus: oC tiic hyfopum reponimus* Vires enim habet cum aliqua acrimonia mollientes,^ relaxantes. Sed adulteratur ex pinguedine SC ceroto molli: fed ftatitn deprehenditur, eo quo"d fyncerus hyfopus referuat fuccidum lana SC fi manibus fricetur,in fimilitudinem cerufae efficitur* . ^ ; Spurij* M fx lirj ^ De Hyjjopo herbd. £ ^ Hiffopum herba eft: eft vero erraticum 8C hortulanum: veru omne hyfTopum facile notu eft: Et habet vires acres, dC calefadorias: vnde tufllentibus, ČC fufpiriofis pdeft; dC lubricos expellit* De Hypociflhide. Hypocifthis herba eft,quae nafcitur fubrufa* Huius fuccus exprimitur, & reponitur, non difll milis acacia’, fed mollior tacftu,& effecftu vifcidior, ftringitenim vehemetiffime: vnde vetris pro-fluuium,8ffanguinis abundantiam reprimit,fine mora praebet effeclum. De Hyperico. Hypericum herba eft, quae ramulos habet plures, tenues, SC oblongos, colore fubrufo:folia fi-milia rutae:florem tenuem,dC aureo colore, vel eft fimilis viola: femen nigrum,in forma hordei* Vires habet acriter ftringentes,potatum^ ifchiadicos emendat,di vrinam prouocat, ventre ftrin git: Qi pro fomento pofitum,combufta fanat* De Hyacintho. Hyacinthus thyrfalum habet laeuem,florem purpureum,foIia di radices quafi bulbi. Tota her ba viribus di effedu ftyptica eft valde, EPILOGVS F H/Ec funt frater chariffime Paterniane,quae memoriae noftrx fubuenire potuerut: di que par tim ipfi probauimus, 8i q experti fumus,etapud antiquos et receptiffimos aucftores medi-cinaeinuenimus. Nunc pro tua examinantiflima diligentia curabis omnia examinare, et etia lingulas res cum fua fcriptura comparare,ideo, vt liquis poft aucftorum lecftiones ad hanc fuerit con-uerfus fcripturam,in nullo polfit reprobus inueniri* GA1ENO ASCRIPTV S LIBER DE VIRTVTE CENTATREJ CENSVRA Liber, qui licet Galeni non iit, pleraq; tamen, quce in eo continentur, ratione non carent. * De Intentione eim in hoc libro. C^4P. i. Go vidi frater mi Papia, ficut Themiftius famofus magifter narrabat de arnogloftTa,qu6d re vera incredibilia exiftimantur efle,qutecunq3de cetaurea volo narrare,ita multas di difficiles pafllones curat. Sed fi no credideris mihi,di probare volueris, qua virtute habeat, non decredes fed miraberis de eius fucco, ficut de nullo alio pharmacorum: nihil.n* eft prope' dixerim inuenire euidetius,8£ ad multa vtilius cetaurea. For talfis aut non erit iniuftu, illis qui liberaliter eius experientia offenderunt,prebere grates,Sic,n,a' certa notitia vteris hoc pharmaco,cogitas q? non funt folumodo pronuciationes ea,q dicutur, cum fintia ad adiu produčla* Apollonius igit fenex vnus virorum,qui valde erat appro H bati in Roma,cuius magifter fuit expertus medicus, vtebatur hoc pharmaco in multis aduerfitati bus: 8d per Deu miratus fum de ipfo in circuambulatione, plurimu.n.propter hoc circuambula-bam cu ipfo, Cumqß quendä morfum a' canerabido curaretpfente me,5d deridete,8d dicente,nuc no habes vti cetaurea, conuerfus ad famulu ait,da mihi pyxide :cucp dediflet ei,videns eu de pyxide accipiete de pharmaco,primo quide putabä diipfum deridere,erat,n,maxime fimplex homo: poftq aut vidi curam facere de ipfa, multu miratus fui de fucco: di exinde diliges inquifitor fadlus fumide ipfa,vt dičfa antiquorupercurrerem: di eorum,qui f m nos,plurimos medicorum interro gare de ipfa fi aliquod nouu haberent dicere* Nihilo minus oia aggregas, iudicaui fcribere tibi de ipia,vt nihil tibi deficeret eorum, quae a' nobis cognita funt, Hec quidem in tantum dicfta fint* De Speciehm Cent aure £,& Notificationc earum. C^4P. % * CEntaureae aut funt fpecies dug: di f m veritatem ita eft,vt Crateuas dicit in tertio libro eoru,8j eradicatur: Vna quarum folia het ficut lapathium hortulanum, minora tfi: in circuitu aute funt fcina,ficut ferra: caulem aut habet ficut triu palmoru:opum vero habet rubrurin fummitate vero eius caput laminiginofum cancro marino fife: radicem aut habet folidä, di craflam: 8C eft in guftu dulcis di fubacris: nafcit vero in locis altis,di aliqn in planitie,Sf in locis,q afpiciunt a Sole: ha:c DE VIRI' CENTA VREiE 9? Alice quidem centaurea folida dicitur. Altera vero,iubtiIis centaurea dicitur: nominatur autem ab aliquibus limnelia* Magna igit centaurea fruduofa eft,et in praris nafcens. Parua vero eft vmus palmi,ramos habens paruos Aflores paruos, radicem vero omnino fubtiliffimam St debilem St in guftu eft amara licut ablinthium: nafritur autem maxime in locis ftagnofis St paludofis. 3 De Modo Succatioms feuextraBiom& Conferuatiomßucci centaure*. C ^tP 3 Eft autem fermo hic de vitima. Succatur aut ficut St alia qua pdida eft, modo tali: Lebes pro. ponitur magnus,ficut qn fit hepfemai.vinum codum:Sč ponitur cetaurea minor, vt plurimum tpe quo vigent oporae: St aqua fuperinfunditur tanta, quanta fufficit continere herbam: St tunc fupponitur ignisA coquitur herba fufficieter.Demum poft$ bene coda fuerit, r*~—-------——...................«m«unuwinflui nex u luxi in aqi deinde exprimens St colans menfuraui: St iunxi vini dulcis decodi optimi tertiam partem, St xi quoufcp habuit confiftentiam: St feci valde fortiore huiufmodi confedionem: St ille fenex lau dauit. Fit autem et abfcp aqua huiufmodi herba incifa St expreflfa. Et fit etiam de Hore eius fuccus, B incifo eo St expreflb: & confertin ophthalmijs. Oportet vero attendere in decodione, ne indu, retur: poft hoc autem dimitte infrigidari: St repone in vafe A obtura diligenter. De Natura Succi Centaure#,& eim Confer natione & Vtilitate. C *AP. 4. Eftautem huius fuccus,vt fenfibiliter eft dicere,ftypticus, & ficcatiuusA calefadiuus, cum vir tute immanifefta operans: quam non eft polTibile exponere verbo,neqj ad excogitationem veni, re,ita eft vtilis ad multa. \Ad Paßiones Capitis. Confert enim dolori capitis,qui fit propter multam aduftionem Solis,vel vini meri potatione, qn permiicetur cum aceto QC vngitur. Confert et ad fudores capitis, permiftus cu vino, St vndus abrafo capite. Iuuat etiam vlcufcula,qua fiunt in capite fpifla & parua St rubicunda paruis papil. Iis fimilia, St phygethla fpifla St parua et rubicunda,permiftus cum aqua St vndus abrafo capite. Confert etiam ad furfures cum aceto,abrafo St pralauato capite cum aqua falfa. cAd Paßiones Oculorum. Confert etiam ad cancros oculorum aiperatos ,& ad pruritum oculorum, St cicatrices albas, St caligines, dC fycofes, St communiter ad omnes antiquas difpofitiones oculorum. Mitigat etiam C phlegmonas oculorum St dolores, quando vngitur defuper;& rubicundos St fangumofos ocu. los fine phlegmone, fi vngatur cum aqua; St fimiliter approximata cum aqua curat hordeolum. .Ad Paßiones biurum* Mitigat et aures phlegmone laborantes St doletes, fi apponatur in quantitate lentis cum aqua rofata vel vino. Sanat etiam vlcera que funt in auribus,cum vino. Et etiam confert auribus fanie manantibus,& h umidis,& fcetidis,fi cum vino auftero colluantur,& poftea cum vino folo. Con fert etiam ad fonitus aurium, perm illa cum aceto St infula: St ad difficultatem auditus cum fucco raphanidis. Iuuat etiam ad pulices, St cimices, St confequenter ad omnia alia, quae ingrediuntur ad porum auditus ,«cum aceto permifta: proprie vero ad cimices cum oleo. Mitigat etiam phleg. monas, quae fiunt in poro auditus in fuperficie5b£ rubores,St quafiationes aurium, cum vino, cAd Paßiones Narium. Confert etiam ad narium vlcerationes A putredines, St fcetores, cu aceto. Et fiftit fluxum fan. guinis narium cum aceto permifta,St cum lixiuio polita. Iuuat etiam fraduras narium,vngen o narem,quae patitur,ab intra St ad extra. »Ad Paßiones Om & Partium eius. ^ D Confert etiam vlcerationi oris,fi vngatur cum aqua: St alcolis tam albis quam nigris,in pueris quidem cum aqua, in perfedis vero cum vino auftero colluta. Confert autem putredinibus oris, St depafcenttjs malignis,fi colluatur cum vino A vngatur. Iuuat etiam os humidum &. fandum, fi colluatur cum aceto. Prodeft etiam fciffura labiorum: St gingiuis diu fanguinolentis, & tumi> dis A phlegmone laborantibus A viceratis, 6C corrofis: & etiam eis qua pungunt m produdio-ne dentiunijfi colluatur cum vino, St vngatur. Confert etiam ad parulidas St epu 1 as, qua: un tumores gingiuarumA parifthmia phlegmone conflidantia: St communitei ac pa a um, . dicem linguae cum aqua generofe. Iuuat etiam fynanchicos,li vngatur cum aqua. 1 fert ad e(charas parifthmiorum,aliquando quidem cum aqua,auquando autem cum me z* ßd etiam cionida feu vuulam dislocatam,vel relaxatam,vel ph.egmone afle am,cum aq etiam poft chirurgiam cionidi,fi vngatur cum aqua hoc pharmacum. ^Ad Liuiditates Oculorum. _ t f Tollit etiam hypopya i.liuiditates,qu* fiunt oculis, & alias liuiditates recetes oculorum,(eu fanguinem mortuum,permifta cum aquaA vnda,fafcia fupeiappo ita. Copetit etiam pudmdor3&: ofehei vlceribus, vntfa cu vino. Cofcrt et phlegmonen patientibus pudendorum, vncfta cum aqua:& annadibus pudendorum cum vino. E Generole etiam operatur ÖC in depafcenttjs, dC nigroribus qui circa pudendum di in extremitate virgae,quae dicitur glans. Vfus autem in his eft diuerius. Accipitur enim de iucco tantum,quanta eft nux, di de vino cyathus vnus vel duo, di feruent fimul: Si de hoc colluitur locus quolibet die; deinde iuperappomtur ab extra hydromelf Non oportet autem pudendum trahere deorfumvt fluant liquores, ied apprehendatur cum ligaturis, ficut multi medicorum apprehendunt di ligat; ita enim valde multos vidi curatos ab illo iene>& ego ipfe curaui non paucos. *Ad cAnum. Mitigat et fufficieter di phlegmonas ani cu vino: di vlcerationes eius cu aqua:<5f quaffationes cius, vel depafcetias, vel putredines,cum vino. Cofert et exitui ani colluta cu aceto,demum vada«. Vngues. Confert etiam quaflatis vnguibus di apoftematis,fuperIigata fafeia. Sudores, Eryfipelata, & Exflorationes. Totum aut corpus iuuat ad fudores, cu vino: di ad ery fipelata cu vino: di ad exflorationes fifr. dulcia fola, omnia fecundum qualitatem fuaedulcedinis tanto plus calore participant, quanto dulciora fuerint: öd quanto minus dulcia, tanto frigidiora.Et ideo phlegma aquofum öd magis tenue educit detraAo. De .Aloe. Aloe igitin fe habet aliquid cathartid,fed h urnoru non eft purgatorium, fed Aereus St cholera purgat* Quare falluntur qui dicunt aloen non eAe amaram St ftyptica: virtutis. Apta efl ergo ito-macho,8d choleram de ventre öd inteftinis educit,St non de alio* Htec ergo iritationem ventris,et depolitionem per naturalem meatum facit* Bene ergo antiqui ad fimilitudinem,cholerici de-ven tre vel inteflinis,humores eAe purgandos dixerunt,& eos flercora eAe di (finierunt* De Colocynthide. Scammonia^ Epitbymo, & Elleboro. Colocynthis vero in tertio gradu efl calida St ficca* Scammonia aut in primo gradu ponit.Ni hil ergo erit admirandum,fi aloe frigida: Öd calidae teperantiae fit, St condenfatoriae, St extenuato-riae* Veniamus igitur ad epithymum St elleborum* Ergo catharticafunt, 8d melancholica purgat humorem, nam calidae 5d flecte funt temperanti^. Intelligere iam debes q> duplex eft ficcitas in eis, F St vna pars ignea: St extenuatoria funt natura, frangendi nanq$ Öd incidendi pinguem habent facul tatem.Etenim elleborus St epithymum tenui 8d calida natura conßftunt, St frigidam St terre-ftrem habent fubftantiam,ideft humorem purgant melancholicum,^ a contrario medicinae* De Catharticis Purgantibus Superiorem Ventrem* Q-Vaerendum eft,q qualitates medicam inu fuperiorem purgent ventrem, St que inferiorem* Nam qu^cunqs medicaminu calida St ficcae St ignitae (ubftatiae vel fpiritus compofltae funt, haec p vomitum purgat ventre: ex quibus primum eft elleborus albus.Et qcunqj terre-ftri ftibftantia participant,inferiore purgant ventre, vt funt lepis, colocynthis, St elleborus niger* Et queeeunep admifta,faerefpirituali St terreftri grauitate, haec fuperiorem purgant ventre St inferiorem * Et q> colocynthis caput purget, experimento teftamur: quia lenis eft, St lanuginofa, St tumenriua: St ideo purgat fuperiora: St fi dat 5 i cum mulla,ex capite purgat phlegma: St eade ratione caeteracathartica perpendunt: quae a multis per longum tempus inuenta funt fapientibus* Nunc aut,quia de catharticis St purgatorijs difputare ftatuimus, in primis quae purgant cholera rubram quaerendum eft. Ergo purgat choleram fcammonia,agaricu,aloe, fuccus herbae heliotro pij. Phlegma educit coccus cnidius,lathyris,euphorbium,colocynthis,elleborus albus* Nigra ve G ro choleram purgat epithymu,polypodium, niger elleborus, Öd praftj fuccus* Sanguinem educit porri fuccus,malua agreftis,herba mercurialis,Iiliphagus* Et hoc ad exemplum propofuimus, vt quis amator bonoru operum,qui ad hec arcana defiderauerit accedere,ex his quae propofita funt, caetera doceat cognofcere* Mihi autem tempus eft ad alias palfiones tranlire, ideft locales: St per fingula loca cathartici operationes exponere* Oculis naq^ adhibenda funt purgatoria medicamina,^ auribus,6d naribus* Cathartica autem lateri,thoraci,ventri fuperiori,8d inteftinis fuperiori-bus,hepati St fimx eius parti,öd fpleni* Caeterum oculi purgantur per lachrymas,per nares,p mucos: Os,perphlegtnäöd(äliuam: Mammillae,per lac: Thorax, pertuflimödfputum: Deftoma-cho vero educunt cibus,öd phlegma,Öd oes humores,Öd cibi indigefti,Öd lumbrici rotundi: Ex he-pate St fimo eius,humores per ventrem educendi funt: ex gibbo autem,per vrinas:De fplene vero, humor melancholicus,& fanguis faeculentus: De renibus,(anguinis,fuperfluitas,& lapidu im minens periculum: Ex matrice, (anguinis ichores: De vefica,vrina: Ex maioribus inteftinis,fcy-bala,öd lumbrici lati: De extremo inteftirio,afcarides: De cute,corporis pediculi, St lendes, St fu-dores. Sed St fanguinis fluxum ex matrice fadtum veto (a in mammillis pofita reftringit, Öd phle botomia in contraria parte facfta* Et faepius irrationabiles impetus fanguinis, ligatis coxis retine- H mus,öd qui fiunt ex naribus* Purgare autem volentibus,per phlebotomiam adhibendum eft adiu torium:öd confiderandum eft quantum fit materia in purgandis* Sed haec purgatio cathartico-*Af. traftioni rum purgationi compaginatur,Öd compatitur quid modice, ficut herculeus lapis ferrum ad fe trahit,Öd elecftrum fricatum paleas,öd ceruus fpiritu fuo ferpentem de cauernis,öd ferpens fpiritu fuo mures ad fe trahit. Sed reuertamur ad propofitum,Öd oftendamus non folum compatietes rones extrahere,fed ipfa vtiqs medicamenta de capite,öd thorace,öd pulmone,öd hepate,Öd ftomacho, öd renibus,öd vefica,8d arteria,öd neruis,quae optima funt,extrahunt.Et fiquis approximauerit naturae cogitando, videbitnon folu propriam in humoribus habere virtute propofita medicamenta, fed in partibus membroru corporis pdicftum minifterium medicamentoru facere virtutes* Quidam aut nos culpantes direcfto extenfo fupercilio,dire eAet talis materia medicaminum qua: has pofli t habere virtutes* Si autem verum eftjlicut verum conflat eAe,vt aliqua expedientia credant eAe localia medicamenta,in hepatis paffiones feftinanter adhibenda funt adiutoria,öd natibus fimiliter, öd in collo,Öd in inteftino,Öd vefica, öd DE CATHARTICIS A ca,& fplene quod ad hoc fuerit vtile:neq3 medicamen ad parietes locos adhiberi poteft,fed ^qualiter fingula fuum praebere beneficium* Ex quibus manifeftum eft quae funt medicamenta ad hit mores vel ad corporis membra expedientia.Nam II non eft admirandum, q> alia funt coprotica, ideft tantum ftercora mouentia: alia hydragoga, ideft humores liquidos et tenues & aquofos edu centia,fpiifos humores non deponentia:alia vero choleram rubram;alia autem nigra: alia phleg ma:aka fanguinem funt deponentia: Et cum alia caput purgent,alia thoracem, alia pulmone,alia hepar, alia fplenem: quaedam etiam in ventrem purgent humores, quaedam renes, quaedam vefi-ca,quaedam matrices,quaedam inteftina tenuia, &C arterias, dC neruos, & mufculos: dC quae horum omnia funt purgatoria,diuerfas habent virtutes:Difce 0 potes fpecies eorum queexperta funt ad purgandum fuperiorem ventrem,dC eorum quae ad inferiorem* De Simplicibus Medicinis. VOIo igitur dicere de fimplicibus medicamentis, quae Graeci hapla vocat* Ergo colocynthis caput purgat,& phlegma* Scammonia aute,corpus fuperius ÖC inferius,& caput, dC phleg ma cum cholera: quia natura eius calida SCficca tenuem habet fubftantiam, generans tra(floriam virtutem. Siquis igitur II mplicia medicamenta fcire defiderat, requirat, & inueniet virtutem fuam B in primo gradu efle calidam, d>C acutiftlmam ad purganda* Lathyris e cötra purgatoria eft phleg matici humoris: iemen eius,moderate in guftu eft dulce: et diclum eft dulcia mediocriter efle frigi da* C Oculorum cenoticd, qu£ ex oculis Ldchrymas educunt. Oleum amygdalinum,nucinum,SC laurinum, & anethmum,opobalfamum,centaurea,fuccus rutae,fuccus cheIidoniae,caepae,caftorium,cal cathum,ftypteria,iinapis,ammoniacum,mel,crocus,& alia plurima,ficut in dynamidijs diximus, oportet prius per catharticu corpus purgare* C burium cenoticd. Aures purgat mei, vinum, oleri nucinum,& amygdalinum,caepae fuccus cum adipe plurimo,aphronitrum cum meile dC aceto,hy dromeli &C acetum,nitrum miftum cum vino,oleum rofeu, fuccus betae* C Narium cenoticd. Purgat enim nares fuccus betae,caepae,elaterium,piper nigrum,finapi,pyrethrum, hyflopus, thymus, elleborus albus,ftruthium,euphorbium,cardamomum* Purgat caput per os ftaphis agria,piper, finapi,pyrethrum,hyflopus, thymus,& alia plurima, quae in dynamidijs fcripta funt, dC gargarif-mata. Lac in mammillis reuocat pti fana,femen foeniculi* De Purgantibus Pulmonem & Thordccm. PVlmonu & Thoracis cenoticd. Purgant pulmonem & prgcordia daucus,papauer nigrum,ferne lini,thymus,anifum,piper,coftus,fulfur,fcilla,amygda%iris,mei,orobus,prafiu,capita porri, C & alia plurima,quae in dynamidijs poifunt reperiri* Eft aute confedfio ad purgandu experta: Sty racis,terebynthinte,fandarachae,maftiches,medulla: ceruinae, ana 5 i: iuuat ftomachicos, pleureti-cos, phthificos, 8C omnem tuflem* C Superiorum V entrts cenoticd. Vomitumfacit cedri cortex cri oxymelite: finapi cum mulia, elleborus albus, ireos puluis cum mulfa* C Intcflinorum Tenuium cenoticd. Purgat naoq3 in inteftinis crudos humores, dC indigeftibiles cibos, 8>C lumbricos rotundos excludit,ferne tithy mali: QC opos eius cum caricis,aut cum dacftylis comeftus: iris,herba mercuria-lis,thymi decočtio,aloe,abfinthium,abrotanum, dC alia qua: in alrjs commemorauimus* C Hepa-iis Simorum cenoticd. Purgat ea poly podium,lathyris,canubea cum abfinthio et lupinorum apoze mate* (CHepatis Gibborum cenoticd. Purgat nardus celtica,fquinanthum,agaricum,gentiana,abfin thium,peucedanum, opobalfamum, myrtus* C Splenis cenoticd. Purgat fplenem elleborus niger, cpithymum,polypodium,agaricum,capparis cortex,icolopendria* C Renum cenoticd* Purgat renes apij femen,foeniculi femen,daucus,afarus,fquinanthum,fanguis hircinus,graminis decocffio* Matricis cenoticd. Sanguinem educit peflarium cinnamomi, fabina, calamus aromaticus, abfin-thij decocffio,artemifiaydidlamnum,elleborus niger,ficut in dynamidijs continetur* De PrQVOcdntibw Menffrud, D 1 • ' - L_ . . ' PEr impofitiones prouocant menftrua calamus aromaticus, caftorium, lupinorum decocffio, ruta, piper, melathium,balfamum, paeonia, artemifia,di(ftamnum, lapathij radicum decocffio* C Vefic£ cenoticd. Euacuant Qc purgant veficam afarum,apozema acori,amygdalae amara:, abfin-thium, ponticum, femen balfami,bryonia,pa:onia,femenliquiriaae,pulegium,dicftamnum,draco-tij radices* C Renum & Vefica Lapidis cenotica. Lapides frangit cardamomum, oleum amygdalinum, bdelium,femen foeniculi,amygdalae amarae,lapathij radicum decocffio,lini femen, faxifraga, elecffirum i*fuccinum, fanguis hircorum, femen oleris atri* C S cy balor um cenoticd. Scybala euacuat mel,fal,fcenigrxci decocftio,malua: deco(ftio* C Ventris cenoticd. Aloen Sč falem cu meile coquas, fubijce. C Mliud Mirabile medicamen. *Myrthae, caeparum fucci,ana 5 i,mellis 5 rj: in truliones co quas,bC fubijcies vt paftillos* C Sudoris cenoticd. Sudorem educunt vinum cum oleo irino,et olea chamaemelinum,&f anethinum, ÖC licionium, bC alia* Per os data haec prouocat fudorem, ftaphis agria,pulegium,fifymbriuin,artemifia, cc ftus, libanotides, cafia, cinnamomum, agaricu* Qua: per fufftimigationem fudorem mouent,funt caftorium cu pulegio, femen balfami,bdeilium. C Qu£ Pruritum monent. Sunt porrum,allium,caulis,afparagus,paftinaca,ruta, cardamomum, raphanus, omnia falfamenta* Et hec de fiinplicibus^que per longa tempora colligere potui,habeas experta* Galeno *AEmyrrh.t « GALENO ASCRIPTVS LIBER DE GYNJECEIS IDEST DE PASSIONIBVS M V LIER VM Nicolao Rhegio Calabro interpreto CENSVRA Ieiunaprorfus & angufta tra&atio. B paffiombus muliera öd matricum vtile puidi vobis fcribere* Supue- F nientium*n*diuerfarum öd pluriu pafllonum in matrice,aliquas pericu-lof£ Öd infanabiles fiunt: ob qua rem turpitudine non pferendam cefeo, qm abfcondere periculofum eft* Fit igit in ore matricis dolor öd fym-ptomaforte: öd fi cito no occurrat, vulnera in lpfa fiut.Et qhq? ad hypo chondria fuppofita fuffbcationefacit: et ad cor dolor fuperuenit fortilTi mus:Öd nominata cofequit amarafaliua,velutfi aceto öd aqua os adimpleat: öd tibiae frigidae fiunt:.Öd caput Öd lingua formicitant: Öd vox deficit* Cur a. Sub matrice poneda elf lana inuoluta balfamo, aut oleo ama. racino,aut alio qualicuqj bene redolenti.Naribus vero offer afphaltum molle: öd vomica cu capillis nigrietibus,aut penis coruinisin acetu immiffis pro vomica,offer na. ribus ffernutameta: öd foluto ore Öd lingua ad loquendü,bibendum elf caftoriu cum vino: öd digt tu tincftu in oleo naribus offer* Lana aut fuppofita fit donec fanet: quia fi tollet, reuertetur paffio* Si aut matricis defcefio in vefica dolores magnificet,ÖC fiat formicatio tibiaru,et vrina concludat, du vis fanare, huic offer bene oletem myrrhä, Öd oe fuauiffimi odoris quod inueneris: ad matrices vero appone inolentas fuffumigationes vfq? dum reftituat* C Fumigatio, Ad matricu fuffbcatio- G nes,fi vox deficiat,öd ad periculu mortis deuenerit,vt per os potiones recipere non poffit, fuffumi gatione fuccurrif. Rutam viridem frica, öd confert* Item fulfur cum aceto naribus impone* Item afphaltum in carbones pone,& nares fuffumiga* C Potio adide. Succus vrticae colatus datus in vi rio aut melicrato,mox iuuat. Ite in periculo caftoriu in vino bibat* Aut caft oritr, öd anifum in oxy melite* C Sternutatio ad idem. Elleborum album, afphaltu,caftoriu tere, 8>C offer naribus* C P effla* rium ad idem. Ruta cu meile bono liniasos matricis* odidem. Lenticulas infunde in vino, &po-ffea tere, öd vellere calefacto collige, öd appone: mirificum elf* C Item quec m Pcclinc habent dolores cjuafi ~Veff>am incidentem. Apium tere cu caftorio Öd adipe anferis,& peflarium impone* C Ite ad Fas quibusfaBa efl M'phoma de Suffocatione matricis. Picem in lanam molle inuolue, öd peflariu impone* C dolorem Matricis propter ^Abj linentidAin, M contingitfiepe Indius~yirginibus, & quarti Mn diutius abfiunt. Fit aut illis dolor,naufea,faliua,tibiae frigent, &qin matricum fuffocatione contingunt pa tiunt (ad eius curam,adhibeda funt que in genefia Cleopatre legunt capitulo decimo)item febris acuta,eleuatio ventris öd.duritia,dolor renum öd ftomachi, anaptae, naufea phlegmatica aut quaft acetofa aut cholerica, vrinae detentio,ftricftio vetris,faftidium,fitis afpera, lingua nigra quafi atramento tincfta,dolor ceruicis öd in genis,tempora faliunt öd oculi, dolet extremitates digitorum öd H vngulae: öd fi in natura deponent digitum, fentiunt magnu calorem, 8£ ficcitatem,& duritiam, öd ftridum os matricu. Axungiam porci virginis cum meile aduna, öd poft balneum fuppone: hoc etiam ad oem paffionem matricis prodeft* C Item ad illas qu£ Tumorem habent, necfaciunt aliquidf'inguinis♦ Adipem anferis miice in lana,& fuppone* C Item ad Eas qu.e ante & retro patiuntur, in coxa,& per totum Ventrem,nequeJurgere neque dormirepoffunt. Butyru medullae ceruinae mifce, öd vtere* C -Ad Dolorem Matricis. Cene citrinae,ceruinte medullae, terebynthinae, adipis anatis, opij obolos rj: cum oleo cyprino vtere in peflario: facit ad ignem facrum,& febrem,in fiftulis apoftafim, atque caliginem,^ punčffonem,Čf vlcera,& alia multa. C Item ad PeBinis Dolorem, dorfi,&~\>entns, & frontis, & quan diu flare non potefl. Adipem anferinum & myrrham cumero vino teres, öd in linteo pones* CT ~4d Eas,qu£ Dolorem Matricis patiuntur. Si cu viro dormiunt,fi haec paffio pfeuerat, colicaeffunt* V niuerfaliter aut he latas venas habent,peni tus libidinofae,natura tumefeit plus intus cp foris,patent palpebrae oculorum quando concumbunt:curabis fic: Lacmulieris quaemafculum la fubftantia fubie fanitas fimilium partium eft aequalitas: SC q> fanitas membrorum compofitorum completur po fitione membrorum fimilium partium, &Č eorum numero»Illud vero, quod furgit per conferua-tionem horum membrorum,eft poft conferuationem fanitatis:ficut fi corpora noftra nunc| finirentur,nifi per dolorem communicantem eis,non eflet nobis ars neceffaria,qua fciremus laefiones eorum omnes» Genera autem aegritudinum corporum noftrorum, & corruptiones eorum, funt duo,quae eis funt neceflariae, quae funt ex operatione caloris innati: funt eis corporibus a princi pio efle corporum radices» Et ex eis funt, quae non funt neceflariae, dC nos non fumus eas monentes , quae quidem corrumpunt corpora noftra non minus illis neceflarijs» Et ego quidem fum di-ftinguens vnumquodcp duorum generum f m fe» Dico igitur,q> principium noftri efle eft ex fan guine dC fpermate: veruntame fanguis eft materia properans in receptione eius, quod defcendit»H Et nos quidem intelligimus per materiam hylen, fequentern formam in omni parte: iperma autem ftat loco Facftoris.Et vnumquodcp iftorum duorum eft compofitum ex elementis, ex quibus compofitum eft alterum (8f nos quidem demonftrauimus ita in libro, quem edidimus de elemen tis fecundum fententiam Hippocratis) veruntamenin menfura miftionis fpecierum diuerfifican tur,quia plus eft in fpermate» Et iam nos quidem demonftrauimus fecundum quod diximus,et te ftificati fumus illud in libro de morbis SC accidentibus» Et mihi quidem videtur, vt vadam ad fun damentum fermonis in arte medicationis per experimentum, dC confiderationem, dC copulationem,^ abbreuiationem fermonis,et appropinquationem locutionis» Frater Montee,ifte magis iuuatiuus liber eft,quem compofui in medicina: omnem nanqj deferiptionem eius expertus fum multoties in complexionibus comparibus» Defcriptiones autem quas diximusin almemiri, ideft pharmacorum, eft liber qui nominatur de medicinis compofitis, non funt nifi compofitiones quorundam quos dixi,ficut Archigenis,Sč Archelai,& Seueri,6f aliorum:quibus fi vteretur aliquis fecundum quod dixerunt,non fieret iuuamentum per eas,immo generaret aegritudines» Ve rum ego reclificaui eas, 6t exercitaui fuper errorem, qui eft in eis» Prima ergo deferiptionu eius, quas ego compofui,eft defcriptio medicinaehuiufmodi» .Ad Stuporem SECRETOR VM 97 Jl >Ad StuporemFrigws& Pdralyfm* Vir quidam fexagenarius fuit, fuper quem vincebant humiditates fuperflua!, St ventofitates phlegmaticae, St erat mollis corporis. Et ipfe quidem conquerebatur de ftupore in corpore fuo, St frigore addito, St inceptione paralyfeos. Compofui ergo hanc confedionem,quareftmedici-na multorum iuuamentoru. Et ego qdem l'uuamenta lpfius dicam,poft artem eius C Confectionis Permißio. Rec. euphorbiycrocfcafia: lig.dnnamomi,aptj,acaciae,coiti, amari, fpica%gümi arabici, feminis vrticte,granorum alkerua,bdeltj, olibani,fumach,ellebori, fuifuris citnni, fty racis calami-tae,piperis albi,oium anaj vi:rofarum ficcaru, pyrethri, arthanita, fethefuüae, feminisaptj, 01 am ana5 iitj: feminis albedarogiez i.ammeos, feminis taraxacon, amborum ana 5: medulla» car tam i, zingiberis, amborum ah 3 iiij: tere St cribella: deinde infunde in vino antiquo tribus diebus, donec fiat ficut mei: deinde fundatur fuper ea mei craflum defpumatum: deinde mifceat Sl fundat fuper ea ex oleo balfami menfura vncia vnius: deinde ponatur fup igne leue, 8t bulliat eby iiitio-nibus duabus leuibus, 8t fundatur in vafe vitreo; 8t dimittatur fex mentibus; St quäto plus antiquatur, tanto eft melius en Vfus eft ea vir,& coualuit vfque ad quarta hebdomade. Et dolis qde eius eft ex aureo vfque ad 3 iiij, Quo'd fi ille qui vtitur ea fuerit adolefces, fumat ex ea 5 i 8t f, Htec B autem medicina cofert morfui fado a cane rabiofo iuuamentu manifeftu ftatim: 8t dolori qui fit in acumine verticis antiquo, 8t cui raduntur pili capitis, deinde accipitur de hac medicina pondus aur. vnius, 8t foluitur eum aceto vini, St linit cu eo caput. Et ad dolorem dentium fricatur cu ea. Et ad dolorem auris foluitur cun oleo balfami,8t colatur, deinde deftillatur in aurem. Et ad an ginam datur in potu cum aqua, in qua coda funt febeften St anethum: 8t deglutitur poli ipfam butyrum tepidum. Et fimiliter ad allhmaA' fplenem 5 i 8t £ cum aceto, in quo decočtae funt radi-cescapparis St tamarifci. Et ad renes, St ad dolores eorum cum aqua, in qua decoda eft calamin-tha fluuialis. Et ad ferpentes in vetre 5 i et £ cu aqua in qua decodi funt cortices granati dulcis. Et ad haemorrhoidas aur.i cum vino antiquo. Et ad dolorem hepatis,& ftomachi, 8t ad hvdropem: Itacp quando eft complexio decliuis ad frigus. Ad vltimum vero ferua a' me fecretum magnum in omni medicatione tua. Cane igitur multiplicationem caidadionis, et inclina ad frigidatione, per comparatione St no abfolute:& incipeinpropinquitatecomplexionis hominis: ÖC hicqde eft locus conllderationis. Serua igitur huc modu curationis,«^ intellige ipfum. Et fac medicinam, immittes fpecies boni odoris aromaticas:eft.n.eleduariu magna: St no errabis, fi Deus voluerit. Et fuge a' ftupefaciente oculum, nifi raro, St apud neceftiratem: nam faciet feftinare ad eum qui C vtitur lpfo debilitatem tunicg cornete.Et hoc iterum confiderandum eft,inteilige ergo ipfum. *Ad Phrenitim,& Twfmficcam,&' Febrem concluptm, Medicina autem Auftri qui eft ex illis de Luca :qmconqueftus eft mihi de phrenitide &apo-ftemate in cerebro fuo ita, q? permifcebatur: St fuerunt cum eo calor, St tuflls ficca,& dolor capitis intolerabilis,^ febrisconclufa.Et iam medicati fuerunt ei qdam medicorum, St errauerut fup eu. Incepi ei vti huiufmodi medicina,SČ fanatus eft vfqj ad hebdomada vna. C Medicinxpermijiio. Rec.piyllfj infufi in aqua cucumeris indi: deinde extrahatur, St coletur cu cribro, St coagulet cu rob vux leui igne:St fumatur tragacanthae albe,gummi arabici,medullae fe.citruli,&£ medulle cucumeris 3St medullae fe.cydonij,medulle fe,cucurbitae,medullae amyli, fandali, feminis portulacae, fe.maluauifci,omnium ana partem i i terantur contritione bona: deinde mifceantur coagulato u rob. Et adminiftrentur de eo omni mane5iirj,&apud fomnu fimiliter. Et cibus eius fit aqua hor dei,in qua decodi fint cancri Huuiales St febeften. Hoc enim medicamen eft,cui non eft par. *Ad Dolorem capitis3& Ldchrymds oculorum^ ad Infommetatem. Etconqueftuseftmihi adolefces vicenarius (cuius complexio erat calida, St cuius colorerat fufcus,& erat multte quietis St traquillitatis, St erat vincens femper complexionem regionis eius D caliditas) de dolore capitis fuperftuoinquietante, lachrymis in oculis fuis, St dolore in eis, non dormiebat. Copofui ergo ei hoc caputpurgiu: conualuit ergo ex vice vna. C Modm conjedlwms, ■ Rec.croci danik ijladani 3 £, conditi 5 i,lache kirat i, camphorae kiratä mediam, lubue, ambre,ana 3 iij,opij 5 rj, terantur, St aggregentur cum meile medicinae ficcae,& foluantur humidae cu fambu-cino, terantur St aggregentur cummelle defpumato. Qn igitur necelTitas eius eft, fumatur licut milium, St foluatur in lade mulieris, St fiat cum eo caputpurgiu. Vir aute cuius corpus eft forte, fumat pondus fex granorum: huiufmodi.n.medicina eft vitima. Primü aute quod oportet praemitterem curatione aegritudinum,qn vides repletionem,& tempus non longinquum phlebotomiae, eft vt praemittas phlebotomiam in cephalica, fi tegrimdo eft in fuperionbuscorporis: St in bafilica, fi tegritudo eft in inferioribus corporis, Nofter aut fermo in hoc iä pmiftus eft in multis noftrorum libroru.Qui autem vult efle prudens in arte ifta, legatlibros meos, St tunc vtatur iftis medicinis,quas ego compofui, St expertus fum,poftq cognouerit complexiones vtentium eis. dtfd Dolores Oculorum, C'9* Ophthdlmidm. Quia dolores,qui accidut oculo, funt multi St diuerfi,& ex eis eft dolor q vocat Ophthalmia, q multoties accidit oculis in multis difpofitionibus, videtur mihi vt pmittam caufam eius fuper reliquos dolores oculi.Quiacuida viro q nominat Fifulus,aduenitdolor inquietas, St Ophthalmia Spurtj. N v calida calida per caufam: & erat quadragenarius: & erat quietus, crafTi corporis* Leniui ergo ei natura E cum infufione myrobalanorum; dC fttrnabo vel oftendä eam in hoc libro* Deinde praecepi ei, vt aperiret cephalicam* Et cöpofui ei hoc lief: QC nominaui ipfum iuuatiuum,quia iuuatuseftper ipfum ipfa vice prima* C Modus Sief. Rec*cerufae de plumbo,amyli,amborum ana partes ij&f, farcocoliae, croci, opij, omnium ana quartam partem illius: teratur cerula, bC cribelletur cum orali :5c addatur fuper ipfamde aqua dulci, quantum necefleefhSd teratur in mortario diebus xin horaquietaa' vento, QC in loco in quo no lit puluis: deinde infundatur gummi poft illud in aqua dulci in vafe mundo* Quando ergo foluitur, QL fit ficut aqua, coletur cum panno lini fuper medicinam in marmore: deinde teratur cu ea*Quando ergo fada eft medicina ficut pafta, proijciantur fuper ipfam reliqui pulueres,8č terantur cum ea, donec infpiiTentur: deinde fac ex ea fief, & exic-centur in vmbrain loco tedo: deinde prorjciatur fuper ipfam pannus fabini, aut pannus fub-cilis, defendens ipfa a puluere: poftea reponantur,dC medicetur cum eis* Et fumatur ex eis vnum, dC foluatur in aqua lade mulieris: & fumatur in venera,dC diftilletur in oculum* Hoc au- tem fief eft conueniens vel conferens apoftematibus, dC inflationi, 5C vute, QC vlceri nigro, dC ve-ficis accidentibus in oculo,«SC pluribus aegritudinibus eius*. Md albuginem Oculi. F Alchohol autem, quo vfus eft Ebinus monachus ad albuginem,quae erat in oculis fuis: bC oes medici conuenerunt, quod non fanaretur :bC pofui ipfum ei, QC conualuit vfque ad triginta dies* CModm alchohol. Rec* fpurnae maris quae natat fuper aquam, ftercoris lacertae, fachari, maffacu-nnie,baurach,omnium partes aequales: terantur, dC cribellentur: ÖC fumatur ex memire media vn cia,teratur, 8C decoquatur cum libra aquae, donec confumatur medietas: Sčcoletur, 0Č imbibatur cum hac aqua in marmore: deinde continuetur cu contritione in Sole diebus aliquot, donec con fumatur aqua: deinde fiat puluis: Hoc enim eff vltimum,& fecretum magnum* Md Conferuandum Sanitatem Oculi alchohol. Alchohol autem, quod conleruat ianitatem oculi,Montee amice, ego vfus fum ad fanitatem amicorum meorum: & nulli qui eo vfus elf,accidit nocumentum in oculis fuis dum remanfit*Et ipfum q uide conueniens eft omnibus hominibus propter fubtilitatem fiiam ♦ C Moclm alchohol. Rec*alchoroniae QC eft thutia Inda, antimonij,hematitis,rubie QC eft fepia abluta,dC fit marina nec aduratur,thutu£,£ris combufti,corticuaeris,aloes,folrj,croci, omnium ana partem vnam: piperis, macropiperisjfalis ammoniaci,oium ana partem media: margaritarum minutaru, myrobaEkebu lorum,fpumaemaris,cadmiae aureae,fachari,mufei, camphorae,oiiim ana quartam partem: terant, G dC cribellent, et fricentur in marmore diebus aliquot,donec fiat ficutatomi: Hoc enim eft vltimu* Md Impetiginem & Pruritum. Medicina,cuius deicriptionem incepi pro Sertato,pro qua ipfe proiecit medicinas multas aua rus de ea vfquequo accepit illam: 8>C redificaui ipfam,& curaui cum ea multos homines ab impe-tigine,qu^ in capite,QC cruribus,8£ baras,&f pruritu,& cafu capiIlorum,tebal,& aIopecia,&: lendibus, bC pediculis,ÖC fcabie vlcerofa:& eft certa* iCModm Vnguenti. Recipe gallarum 5 iij,granorum armenij baurach aureum i, fulfuris citrini aurei rj, arfenici rubri, ariftolo. amborum ana aurv f,falis ammoniaci,frufti teftudinis,ftmi veteris, amygd*amararum excorticatarum, colocynthidis, aeris vidi, venarum citrinarum,merdafengi,radicis capparis,foliorum fici ficce,radicum canne fic-carum,&T:ziniar, aluminis iameni,fiefmemithe,myrrhae,aloes,olibani,omnium ana 5 f,kitram,fo liorum oliute, fellis vaccini, omnium ana aur*i: terantur, bC cribellentur, dC conficiantur cum aceto vini, donec permifeeantur; deinde leniatur cum eo: Eft enim bonum ad tineam, bC aflafati, QC ad aegritudines antiquas* Md Vermem Murvs. Ingenium in extradione vermis de aure, quod ego feci mul toties* Diftilleturin aurem quodH diftillat caro vaccina,f.quando affatur cum aqua almarmacur: deinde praeparetur cannula cumen fura quae ingrediatur in aurem: 8i fugatur cannula a fuperiori parte eius vehemeti fudione: egre dientur enim vermes,fi Deus voluerit* Md Extradlionem McpidC cudentis in Murem. Pro extradione aquae cadentis in aure fumatur virga iunci triangulata,8deft planta que oritur fuper flumina:8dnuoluatur eius extremitas cucoto, bC liniatur cum oleo: deinde intromittatur extremitas eius fecunda in aurem cu mefura, q poflfibilis eft: bC incedat extremitas in qua eft cotu cum igne*Quanto igit plus coburitur,aqua cadet de aure: bC itera illud, donec egrediat aqua tota* Md Extra ftionem Spinx de Gutture. Ingeniu in extradione fpinae,qh adhaeret in gutture aut träfuerfat* Elixetur fruftu carnis vaccina:, cx ligetur cum chorda, QC deglutiat: deinde extrahatur extradione fubtili, egredief,n*fpina* Md Dolorem Murvs. c./ dolorem aut in aure fada res magis iuuatiua eft,vt fumant vermes inuenti fub vrceis aque, Qx decoquantur cu oleo ro.bC mandragora,bC diftilletur in aure poftq tepet* Quod autem dicitur amice de aegritudinibus aurium,iam oftendi illud in libro de ingenio initatis, dC in alijs libris* .Ablutio *Ablutio Capitis Cerebrum confortans. Dicpfgitiir, q> qnq3 accidunt naribus aegritudines, quae prohibentab olfadu& infpiratione» Dico ergo,q> prohibens ab iilo,non eft ex aegritudine neruorum: qm due extremitates anterioris cerebri, q funt fimiles duobus capitibus mammillaru: St funt ilke,quas diximus in eo quod pnete-rtjt defermone noftro, q> funt lenes,St qripfae non numerantur in numero neruorumrcomplent infpirarionem St expiratione fine medicatione neruorum: St ad ipfas afcendit odor ex foramine, quod eft in chartilagine intra coronam» Cuius medicinae defcriptione fcripfi Co% monacho, St fecitipTam: et fimiliter fcripfi defcriptionem eius Chilichedeo St Feftito,& excufauit eos ab omni cura» Et abfcindit nocumenta attrada ad caput,& confortat cerebrum, St cauterizat ipfum,5C expellit nocumetum ab ipfo, 5i feparat inter ipfum St vapores 6i humiditates,ex quibus proueniut coryzae,St delet fodam» C Modus ablutionis Confortans Cerebrum. Rec»falis gemmae, falnitri cobu-ftfifpumg maris,baurach albi,oium an partem vnä:ellebori albi partem mediam: cödifi,ftaphidis agriae,finapis,faecis vini fttartari combuftfoium aii partem vnam: fulfuris,ro£ »gallarum, fumach, alchannae/qumanthi/prafiygummi arabici,olibani,gariophylorum,xyloaioes,lycr},arfeniri,ahT' minis, foltj,fpicae, nucis mufcatae,oium an partem £: terant, St cribellent, St foluant in aquae fapo-B nis communis part. iitj, cu aceto vini antiqui; St conficiant cum eo medicinae,&: percutiat in mor tario;& fit acetum bulliens,qh foluis ipfumcu fapone:&fiat trochifcffitcp vnus trochifcus fjv: AEdra St exiccentur in vmbra» Qn igitur necelfarij funt, teratur vnus trochifcus, St foluatur cum aqua calida,&: abluatur caput cum eo,& caueatur ne cadat aliquid ex eo in oculum; et fit natura lenis. Md Fluxum Sanguinis Narium. Et conqueftus efi: mihi vir ex illis bonis de Roma, in primis quado hofpitatus fui in ea: St erat quadragenarius, & erat delitiofus,teneri corporis,complexiocpeiusdediuisad caliditatem St hu miditatem(& h^c efi complexio Romae) q> ipfe fluxum fanguinis narium patiebatur fuperfluum» Et medicati fuerunt ei multi medicorum, St non contulerat eorum medicina» Compofui ergo ei hanc medicinam, cuius defcriptionem acceperam a patre meo, St iuuaui eum ftatim» Et ego quF dem permutaueram me a domo eius, fed ipfe permutauit me ad eam: St haec fui t prima domus in qua quieni» C Modus Medicina ad Fluxum Sanguinis Narium. Rec,chartae Indee i»de papyro, cucur bitce liccae combuftae, atramenti viridis cobulti, olibani,opq,aluminis vfti,omnium ana 51: teram tur,& puluerizentur,&: cribellentur fuper ellychnium,quod fubmerfum fit in aceto,& fupponat in nares ex eo deforis» Et ponatur fuper tempora St frontem lutum armenum tritum, cofedum C cum aceto: 6iligentur ftride manus St pedes, St duo adiutoria cum ligamentis,& tefticuli etiam: St fugatur cum ventofis fupra hepar fine incifione St fuper fplenem: et cephalica phlebotometur exparte fanguinis :&embrochentur pedes cum aqua calida, vt attrahatur fanguis adinferiora: St dormiat fupra dorfumfuum:& fundatur fuper faciem eius aqua frigida cum aceto :hoc»n»eft fecretum magnum: ferua igitur ipfum» Haec quidem medicina abfcindit fanguinem a quocunqa membro: & li fubmergantur in ea pili leporis carminati,erit mirabilis» Mfd Modificationem Lingua. Et coqueftus efi mihi vir fenex mollis corporis de mollificatione in lingua lua: St fuit de qua«-dam villa ex villis Romanis» Compofui igitur ei hac medicina, St fanatus efi vfcp ad paucos dies, qui fuerut minus tribus feptimanis» 4L Modus Pilularu ad Accidentia Phlegmatica. Rec.albotiz,opo panacis,altit dulcis, nucis mufeatae, omnium ana partem vnam: terantur,donec fiant ficut pafia: St fiant ficut cicer pilulae.Et ponatur fub lingua vna poft vnam, St fugatur: St affiduetur garga^ rifmus cum finapi: St balneario cum aqua non dulci» Et fanatus efi» Md Naufeam, & Malitiam digcflioms, <& Combufiionem in flomatho, & Retentionem ynna. D Et conqueftus efi mihi vir quadragenarius,cufus complexio erat decliuis ad caliditatem et fic--citatem(fuit in Alexädra regione)de naufea St malitia digeftionis, St combuftionis in ftomacho, St retentione vrinee» Compofui igitur ei hanc medicina, St iuuatus efi ea ftatim» C Modus Syrupi de Frudi ibus. Recipe fucci bafilici,fucci granati dulcis,& fucci granati acetofi,aquae tamarindoru, aquae cafiarum,aquaedtrulorum,aquaemelonum,aquae Cydoniorum,omnium ana lib.urob vuae vere dulcis,St eft carenum,lib»iiq: decoquantur, donec fiat ei fpiflitudo,eius malitiam fecurans,i» ne putrefiat» Et fumatur de ea omni die cochlearium vnum cum aqua frigida» Md Debilitatemflömachi,& Vomitumj& Solutionum l/entris. Rob de frudibus conferens debilitati ftomachi, St vomitui, St folutioni ventris fuperfiuae, St anguftiae, St aduftioni quae fit in ftomacho» Compofui quide hanc medicinam Rufo propinqui temporis, qui fuit Perfa» € Cuius Permiflio. Recipe granati acetofi, cydoniorum, amborum ana xx numero: pirorum,iuiubarum,amborum, ana c numero: fumach aur»xl: granorum myrti,cen taureae: teratur omnia,St ponantur in vafe bireno f,lebete,St fundatur fuper illud aquae xx chift: St decoquatur decodione bona, St exprimatur faex St proijciatur: St fumantur lib» tres mellis,St ponatur ipfum cum illa aqua,St accendatur fub ea ignis donec fiat ficut mei fpfifum: St coletur,et reponatur: Cuius dofis fit cochlearium vnum cum aqua frigida» Sputq» Nv tj M Md Febrem Mdußam,& S it im,& Mdufiionem in S tornado* g Et conqueftus eft mihi vicenarius adoiefcens de febre adufta, dt liti, 6c de aduftione in ftoma-cho. Compofui ergo cihostrocbifcos. £ Modus Trochifc. Febns Mdušice* Recipe feminis cit r ul-lorum excorticari, (e* portulaca?,liquiritia? deCorticata?,oium an 5 viij: tragacantha 5 inj: terant, dt moiiiantjSc conficiantur cu mucilagine piyllij: dt fiant inde trochifci, fitqj omnis trochifchus 5 i. Md Febrem Tertlanam Trochifci. Trochifci boni (quos ego fum expertus,& quos compofui viro ex bonis,qui habebat febrem tertianam dt medietatem quotidiana?, dt iuuatus eft ex eis cito iuuamento veloci) ad febrem tertianam,& febre incenfiua, et febres permiftas calida? caufa?: dt funt nobilis quantitatis: ferua ergo eos* C Modus Trodifcorum Febri Tertian#. Rec.rofarum 5 xx,fpodij 5 v,amyli 5 iij, tragacätha? 5 ij, croci danich rj: terantur,dt cribellentur,dt conficiantur cum aqua, dt fiant inde trochifci :fitq3 om nis trochifcus 5 i* Et fumatur in potu cum aqua dt fyrupo acetofo. Md StnBuram anhelitus, & Dolorem ilomachi, & Dolorem duoru laterum,et Mah-litiam digeßioms,& Erudiatwnem acetofam,& Dolore hepatis &fplems. Et conqueftus eft mihi Herodes religiofus de illis de Roma de ftricftura anhelitus,et dolore fto machi fui,& dolore duorum laterum,dt malitia digeftionis,& corruptione hyftimbra?, Qt erucfla- F tione acetofa,2f dolore hepatis fui dt fplenis, dt dilatatione anhelitus magna, dt fuit infrigidatus a’tatis quadragenarius* Compofui ergo ei hac medianam,& iuuatus eft ea multum vfque ad heb domadem. C Modus Syrupi Imatiuu Recipe fcylla?lib.ij, zz, fe.fceniculi, petrof.anifi,pyrethri, hyflbpfife.ocimi grariophylati, cofti, afarfoium an 3 i: fe. apij, piperis, cymini carmeni,ouini ana 3 ij: dauci,ammeos,libyftici,cardam omijOium an 3 iirj: ocimi hortulani,fatureli i.aceti acetol 1 chift fmelfichift ij,rob chift i: tere medicinas, dt infunde eas in aceto tribus diebus: deinde coqjpfum, donec cofumatur medietas aceti: deinde proijce fup ipfum vinu, dt coque ipfum donec cofumat quantitas medietatis vini: deinde remoue ipfum, dt cola ex ipfo medicinas,& dimitte lpm,donec infrigidet bn: deinde infunde fup ipfum mei defpumatu, dt accede igne fub ipfo donec fiat ficut mei iubtile, dt repone ipfum. Sitfjß potio eius cochlear vnu cu aqua frigida. Et fi volueris ipm fo lutiuum, tue bibaf ex eo cochlear vnu cu aqua tepida dt duobus danich fcamontj,eft.n.mirabile. Md FrigusJlomachi,& Corruptionem eius. Et conqueftus eft mihi vir, qui erat in a?tate dt complexione,ficut ille qui pra?cefli tante hunc. Compofui ergo ei hanc medicinam ad frigus ftomachi eius, dt ad corruptionem eius, dt ad malitiam hyftimbra? eius,& febrem quartanam qua? erat aN putrefacftione phlegmatis,propter debili- G täte qua? euenerat in corpore eius, dt in manibus eius,& ipfius renibus. C DecoBio ad Febre Quar tanam. Recipe vini antiquiboni odoris albi lib.itj, mellis lib. i, zingiberis 5 v: heyl, cardamorni, omnium ana danich i) di f: croci 5 i): mufei, piperis macropiperis, omnium ana danich i dt f>: terantur, & cribellentur, & puluerizentur fuper fyrupum:& dimitte eum in Sole diebus multis. Deinde vtere exipfo cochleari i cum aqua frigida. Sid Corpus Infrigtdatum,& HumeFiatum,&Mha multa. Et conqueftus eft mihi vir infrigidari Ččhumecftati corporis: mutati coloris ex fluxu (anguinis fuperfiuo,qui acciditei propter fyncopen dt frigus in hepate fuo,&: fuo corde :dt debilitate in fuoftomacho,<5c corruptionein venisfuis,&folutioneventris fuperflua,& vomitumuIto.Com pofui igitur ei hanc medicinam fubiimem. C Modus ConfeBioms. Recipe cofti,folij,calami aroma tici, gariophylorum el ecftorum, omnium ana 5 rj: cafia? lignea,falis romani,amborum ana 5 i: gal tAl’ piperis lue,acacia?,foliorum ro.fpodij,faufel,fthuris mafculi,omnium ana 5 f: terantur,& cribellentur: dt vfualis. conficiantur cum rob cydoniorum,& reponatur. Et fumatur,ex ea ad magnitudine nucis, quan- do necefte fuerit: eft enim vitima primaria valde. Md Tnflitiam,&* Cogitationem,& Debilitatem,& Mnguftiam. H Et conqueftus eft mihi vir adoldcens ex filijs regu ('dt erat teneri corporis,& delitiofus) de debilitate nimia, dt fubtilitate eius,2^ anguftia,& triftitia,&cogitatione: dt erat cotinens nos aer au tumnalis corruptus, alteratus;& locus in quo conuenerat, erat horizon duitatis Luca?, fuper cuius aerem vincebat caliditas dt humiditas. Compofui ergo hanc medicinam, dt exiuit ab aegritudine fua velociter. C Modus Confeciionis magnti. Recipe fe.ocimi,buglofle ficca?,foliorum proprie menta? ficca?, lapidis lazuli adufti abluti, margaritarum paruarum tritarum, karabi marini abluti,coralii albi,lapidis armeni,feta? combufta?,omnium ana 5 x: gallia?, fpica? inda?, myroba.epithy-mi Cretenfis,cimiamomi,thuris, maftiches, zedoaria?,doronici,been albi dt rubri,folij,cardamo-mi,gariophyl.elecftorum,vfne£,caftorij,liquir.excorticatg.crod,fe.la(ftuc£,fe.hyofcyami,ozanor-fi i. 1 quinanthi,mandragora?,xyloaloes bona?,paeonia?,rauedfceni,fe.armel,nucis mufeata?, darfef-faham,carnub,feliniafelias i.agni cafti,fe. coriandri, ana 5 v: limatura? argenti 5 iitj, limatura? auri 5 f,camphora?5 i: rofarum,fpodij, amborum ana 5 vrj, mufei aur.i: terantur omnia,& cribellentur,8Č leniantur cum vnc.i olei rof.& quarta vnc.olei balfami: dt adiugatur ei tantum facchari triti dt eri bellati, quantum funt omnes medicina?: dt conficiatur totum cum miua, dt reponatur fex men-fibus in primis. Et fumatur ex eo omni die ficut abundachari aflidue. Md MTusfim^&ad^flhma. Et tonqueftus eft mihi vir quinquagenarius (cuius complexio erat aqualis, decliuis ad calidita tem QC humiditatem, cralfi corporis, & erat regio eius multoru ventoru meridianorü)de tufft, 5C anhciitu latitudinis,^ afthmate antiquo» Copofui ergo ei häc medicina, dC iuuatus eft ea in heb-domadefvna» C Modus Medicina Rec»hyflopi ficci,ocimi,capilli veneris,prafq,Iiquir»decorticate, omnium ah 5 vi ;funde defuper menfuram facraiati vnius de aqua, coque l'pfam donec perue-niat ad medietatem: deinde cola, bC funde fuper ipfam cochlear i mellis: deinde da ei in p o tu* Mfd Sputum SanguinisSolutionem Ventris* Et conqueftus eft mihi lefas, qui erat ex Armenis, de fputo fanguinis,&: ventris folutione: 8C erat adolefcens trigenarius,extenuati corporis,8£ calidi: dC eius regio calida valde» Compofui ergo ei hanc medicinam» C Trochifcinobiles. Recipe carabi marini adufti, acacite abluta,gummi ara bici,fpodij,rofarum,therathit, omniu ana drach»x, opi) drach.i, maftiches drach»iij, coralii drach* iiij: terantur, dC cribellentur, Qc conficiantur cum mucilaginibus granorum Cydoniorum: dC fiant trochifci, fitep omnis trochifcus eius drach»i» Guius dolis fit trochifcus vnus cum aqua frigida apud fomnum»Et fi dimiferis hos trochifcos, donec aggregentur partes eorum diebus aliquot, B erunt completiores ad operationem fuam» *Ad Retentionem MenjlruorumMulta alia* Et conquefta cft mihi mulier cuiufda amicoru meoru, qua? erat ex fapietibus mulieribus: bC pe pererat,& reteta erat ei meftrua,& minoratum fuerat lac eius: & acciderat ei fputu fanguinis, &Č fa niei,&: tuflis,& anhelitus dilatatio»Cöpofui ergo ei häcmedicina, ÖC iuuitea» C Modus Eleiluarij» Recipe fucci prafij vnc»vi, boni vini vnciam vnä, mellis vnciam vnam: piperis albi,thuris,myr-rhae,omnium ana drachma vnam: coniungatur aqua prafij dC vinum in olla, Qc coquantur donec confirmantur dute partes terme: & tunc proficiatur fuper ipfum mei: dC accendatur fub ea ignis donec coaguletur, dC fiat ficut mei: terantur ergo medicina QC puluerizentur fuper ipfum, deinde mifceatur fuper ipfum: quando igitur permifcentur,tunc repone ipfum in vitreato* Et lambat ex eo infirmus cochlearium i ieiunus» Iuuata eft ergo hac medicina in fpacio breui» .Ad Sputum Sanguinis,& Solutionem PentrisSanguinis. Emplaftrum quod ego compofui: dC ponitur fuper pečtus, &C abicindit fluxum fanguinis:bC fuper ipfum ftomachum ex folutione ventris: bC fuper caput ex fluxu fanguinis narium». C Cuius permiflw» Recipe myrrhae, thuris, aloes,omnium ana $iii]: balauftiorum, fanguinis draconis, aca-G cite, lief memithe, feluzaharagi, & loco eius chohol caubem, omnium ana 5 viij: oprj, radicis fpi-cte,hyofcyami,omnium ana 5 lij: aluminis abluti,lacunae ligillatae,atramenti,omnium ana 5 ii: fu-mach,gallarum,granatorum fummitatum fibalauftiorum, omnium ana 5 vi: tere illud, 6C cribella ipfum cum cribello fubtili: ÖC confice ipfum cum vino paffularum bono, aut cu aceto vini per-yniito, donec fiat ficut mei fpiflum» Deinde line fuper pedus ex fputo fanguinis: & fup caput ex fluxu fanguinis nariu: dC fuper omnem locum, ex quo egreditur fanguis:5dline ipfumfuper fto-machum exfolutione ventris» Et hocvltimum eft in eo,quod diximus: ferua ergo ipfum» Md Ventofitatem Ventris & M'pojlemain Hepate,<& Hydropem» Et conquefta eft mihi mulier de ventofitate in vetre fuo, &Č apoftemate in hepate fuo in fupe-rioribus eius,& inceptione hydropis: &C erat mulier tricenaria,aut quafi tantum: bC erat caufa eius retentio menftruorum:5d erat vincens continens nos aer calidus dC humidus» Copofui ergo ei hanc medicina,^ iuuata eft ea vfqj ad xxx dies. C Confečlio,cju£ Pruuocat Menflrua,& Expellit Ven toftatem. Recipe eupato ii, fptete,corticum cafiae lignee,croci, feminis apii montani bC domeftici, hquir,fquinanthi,carpobalfami,rubite,omnium ah 3 iiii: reuetfeni 5 iii: maftiches,laccae quae non eft o perata, fpodii,rofarum rubrarum, ariftolo»omnium ah aur.i: terantur omnia, bC cribellentur: X) dC conficiantur cum meile defpumato» De quo fumatur omni die pondus 5 ii» Mfd iclentiam Nigram. Et conquefta eft mihi mulier, religiofa, quam extenuauerat religiofitas St abftinentia, de ide-ritia nigra multum apparente: St erat corporis macri,quae iam tranfierat 1 annos: dC erat eius regio romana: St erat tepus*autuni, in diebus in quibus ego fui ibi» Copofui ergo ei hac medicina: St accepit ex ea aur»i» St exiuit ex aegritudine fua exitu bono» C Medicina ad Extrahendum Melan-choliam. Recipe aloes pondus 3 vii,mafti»5 viii :agarici,polypodii,cartami,epithymi,omnium ana pondus drach»«:folii,cafiae ligneae, fpicae,omnium ana drach»ii: terantur* St cribellentur, bC conficiantur cum meile defpumato» Sitqj dofis eius aureus i cum vino,fi non fuerit febris» M'd Ičleritiam Citrmam» Et conqueftus eft mihi vir tricenarius, qui erat monachus bonus, multae ledionis in libris: St erat calcfadus deideritia citrina multum apparente» Compofui ergo eihanc medicinam, St iuuatus eft ea velociter» C Medicina ad Extrahendum choleram» Recipe amygdalarum amararum, amygdalarum dulcium,fpodii, folii, rofarum, ablmthii, maftiches, lpicae,anili, omnium ana 5 ivi t feminis fcariolg drach»x, coriandri iylueftrisdrach»ix,aloes drach»vi: terantur, St cribellentur, St conficiantur cum vino» Et fit dofis omni die drac»ii pondus» Spurij» N v ifi *AP.felIis zaha ra^i. O *AKlacc^. Ad Duritiem Splenis, & Apoflemd in Hepdte,& Aqudm citrimm, & Dolorem £ Stomdcbi,& Renum, & Tußimcum Icieritid. Et conqueftus eft mihi' vir ex amicis meis ex bonis religtofis de duritie m fplene fuo, & apofte Itiate in hepate fuo,& aqua eitrina,&:dolore m ftomacho fuo, ÖC dolore renum, QC ex tuffi ca ide ritia* Compofui ergo ei Hanc medicinam» C ConfeBioddAegritudinem Vcntrvs ,~Vel"Vdcmtdtis. Reci p c fpicae Indg,cofti,corticum cafiaelignef,omnium ana pondus drach*rj: fcenfculi drach.iij:pipe ris,feminis apij,acori,andachoC£,ireos,xylobalfami,omnium anadrachriiii: venaru cappar*drach» quinque: pallularum mundatarum a' granis fuis,drach.x: terantur donec fiant Ocut medulla: dC te rantur medicinae, bC cribellentur: et conficiant omnia cum meile defpumato* Et fumantur ex eo Omni die drach *iii cum aqua capparum,&calammthes,& fecaniabin pauci aceti* lunatus eft ergo *AF.xvj ca iuuamento manifefto in fpacio paruo* C EmpUftrum conferens Duritiei Splenis & FFepdtvs. Red pe ammoniaci,bdelijjireos,fepi vaccini,omnium ana drach ,*x: ficus,thuris, opopanaas,galbani, Omnium ana drach*viii:piperis c bC 1 grana: cerae, picis ficcae, amborum ana5 xx: aluminis iame-ni,fulfuris,myrrhce,omnium ana 5 x: pyrethri, radicum capparis,amborum ana drach, v: vifci, ari ftolochiae, croci,cordumeni,amomi,olei nardini, omnium ana drach.iii: terantur bene cum aceto, bC conficiantur cum eo donec permifceantur:& liquefiat cera, bC permifeeantur omnia terendo ? tn mortario,donec fiat corpus vnum: bC ponatur fuper fplenem» Ad Febrem Quotididndm/s* Fluxum "Ventris,& Teneßnon,& Tußim. Pilule quas ego compofui viro oratori,qui habebat quotidianam,& fluxum ventris fuperfluu, bd pundionem,& tenefmon vehementem,^ tu film: ÖC iam erat deilccatus: QC defperauerat fe,et fperauerat mortem* luuatus eft ergo his vicevna* C PiluUrum permifliohac efl, Recipe caftqrij, myrrhae,amborum ana aur*i bC £,feminis hyofcyami albi 5 iii,feminis apii 5 viii: tere illa, 6c confice cum vino,bC fac inde pilulas ficuqpiper,& ficca eas* Sitfp dolis eius grana v cu rob myrti,et aqua» Inquit Galenus n5 eft nobis neceflarium rememorari in hoc libro radicum aegritudinum, quoniam iam eas diximus in aliis libris: hunc autem librum non fecimus, nili ad defcriptionem proprie. Et quamuisnos confortemus per ipfum rationes Empiricorum, tamen quando ego cogito, ratione certa agnofco,quia eft vnu de fecretis medicina,QC thefaurus ex thefauris eius* Et om-*AP.modum. nem medicinam eius iam expertus fum vicibus multis in eo,qui aptus,bC cui conuenit,& eft con-»AKcopiexioai ueniens complexio eius* n Ad Dolorem *.Ani, & Tenefnon, & Ventris folut ionem, & VunSlurdm. Ellychnium quod fupponitur in ano, bC efficit opus pilu!aru,immo melius * C Eius permiflio. Recipe myrrhte,thuris, maftiches, croci, omnium ana partem vnam: terantur, bC cribellentur, bC conficiantur cum vitellis ouorum,aut cum fucco alefinis fipfyllii: bC fac inde,quod fit fimile glandi, bC pone in vnoquoque eorum filum* Quando ergo facis illud,inunge ipfum ante oleo rofato, &C pone ipfum in ano, bC praecipe vt teneat ipfum node tota* Quando igitur voluerit extrahere, trahat filum, Qc extrahat ipfum* Haec autem medicina eft fublimis ad dolorem ani, bC tenefmo ian guineo,6c folutioni ventris,bC puncfturae* Scias ergo bonitatem eius*. •Ad Colicdm,& V omitum,& Dolorem Stomdchi.. Medicamen ad colicam,quod compofui adolefcenti trigenario,cui acciderat colica,que dicitur ileos, 5C vomitus, b£ exiccatio fortis, &C dolor ftomachi* C Cuius permifiio. Rec* myrobaianorum »AF.cafi^ li citrmorum,& nigrorum,mafti*amfi,ammeos,feminis apii,corticum thapfiae,medulle feminis car Snes- tami,omnium ana partem vnam: falis Indi partem f,ajoes feotrenfis ad pondus omnium medici- narum : terantur, ^cribellentur, bC conficiantur cum aqua foliorum citri humidorum: bC fiat inde pilul£* Sitcj3 dofis eius aur*ii cum aqua calida ante cibum: eft enim bonum ad digeftionem cibi, H dC lenit ventrem,bC ad colicam,6f ventofitatem,ČC dolorem dorfi,8£ crudum humorem» Ad L dpi dem Renum. Et conqueftus eft mihi vir de lapide,quem habebat in renibus fuis, bC quandoqß exierat in vri„ naibC narrauit quia egeffit eum:hoc autem longinquum eft, veruntamen ego audiui, quod Ar-*Ar. dixi, chigenes in quibufdam libris dixit hoc,fed nefeio caufam eius* Compofui ei hanc medicinam: et iuuatuseftea vfquead xxxdies* C ConfeSlio dd Ldpidem. Recipeariftolo*dauci,floris fquinanthi, carpobalfami,fpic^,croci,meu,phu,apii,cafiae,chamedryos,feorodi,ammeos,pralIi,dragaganthiV enulae, ireos, origam montani, carui,fefeleos,corticum radicum cappar.gariophylorumjCymini, feminis foeniculi,fcillae affate,finapis,myrrhae,feminis erucas,condili,omnium ana partem vnam: pinearum decorticatarum ex corticefuo,quantumeft pondus omnium: terantur,& cribellentur, bC conficiantur cum meile deipumato* Sitqj dofis eius omni die 5 iii» AdDebilitdtem Coitus ,&ddDolorem Vefica, Ldpidem,& Dolorem in"VtYifqueldteribws. Et conqueftus eft mihi adolefcens teneri corporis ex filijs Regum philofophorum ex amicis meis, de coitu, de vefica, de dolore in ca, bC lapide, bC de dolore in vtrilquelateribus» Compofui ergo A ergo ei haüc medicinam. öd luuatus eft ca velociter. C Confettio ad Coitum. Recipe pinearum cx-corricatarum de cortice flio libre vrn'us quartam: medullae feminis melonum,medullae feminis cu curbicae,been ru.öd citrini,fefami decorticati,gaIanga?, zingiberis/ecacul, feminis alphagdi, fepi fcinci,omnium ana drach.x: Eminis vrticae,feminis finapis,feminis caepae albae,anifi,ieminis papa ueris aIbi,liquir.decorticatae,feminis bauciae, omnium anadrach.vtj:penidiorum quantum eil po dus omnium. terantur, öd cifhellentur, öc conficiantur cum melle deipumato.Et accipiatur ex ea mane,ödapud fomnum, quantum eli nux. Et praecipe ei, vtfiat hocfibi cibarium diebus,quibus accipit confečhonem. Recipe bauciarum mundatarum ex venis fui's St cortice fuo medietatem li brae. elixetur ergo,donec dilioiuatur:öd proijciatur ineam oleum omphacinum St mei: formetur cum vitellis v ouorum.Et quandoque decoquuntur cum eo pafferes. Et coloretur cum croco öd zingibere; öd aromatizetur cum mufco. d Satyriaßm. Medicamen cui non eft limile fuper terram in fatyriafi, St eft velocis fanationis. CCuius per* miflio. Recipeolei fambucini vel dezambachi.de iefemino,libram vnam:formicas habentes alas, mille: nemerefin vnam St eft foemina parua vulpes, quae in Sabano moratur: cum formicis B mifceantur: St inungatur cum hoc vnguento mirach,öd duo tefticuli,&d virga,poftquam fufpen-ditur in Sole duabus hebdomadibus, Md Dolorem Tefliculorum3& Mfpoftemd3& Ventofitdtem in eis3&Pruritum. Et conqueftus eft mihi vir ex bonis religiofis ex amicis meis de apoftemate in telliculis, St ra-mice, St ventofitate in eis, St dolore eorum. Compofui ergo ei hoc emplaftrum, St iuuatus eft eo iuuamento magno. C Cuiuspermiüio. Recipe maftiches,fetae,th uris,farcocoll^,omniu ana drachmas vi: terantur,St cribellentur, St incorporentur cum vino: St liniatur fuper apoftema, St anne-«ftatur fuper ipfum cotum: St dimitte ipfum donec exiccetur: deinde accipe pannum, St liga duo oua ad duas ancharum pyxides. C Md Pruritum Testiculorum. Ad pruritum in duobus tefticulis, fumantur cerufae drach.vi,fulfuris citrini drach.rj,opij drachma vna: terantur omnia cum aceto vi ni permifto cu aqua, St pone ipfum tribus vicibus. C Md\Apotlema Tefticulorum. Et ad apoftema in duobus tefticulis,fumantur ciceris partes ij,althe£ pars i: terantur cum aceto, St liniantur fuper apoftema: eft enim bonum. Md Dolorem IunSlurarum» Etfcripfi ad Glauconem philofophu, qui erat ex bonis St puris amicis meis: St erat eius aetas C adolefcentia: St erat teneri corporis delicatus: St ipfius regio Bencuentum: inuaferatcp eum dolor iuncfturarum St carnium quae fuper dorfo in direclo ancharum funt, St podagra, St dolor ancharum. Compofui ergo et hac medicinam, Öl eft vna exiliis quam accepi ab Archigene: St addidi in ea, St reclificaui eam. luuatus eft ergo ea vfq^ ad lxx dies, St non redtjt ad ipfum: St eft fe-cretum magnu ex fecretis medicinae ♦ C PiiuU ad Dolorem IunSlurarum. Rec.myrobalanorum ke-bul.öd indorum,et corticum cucumeris afmini,buzaram loco cuius ponitur zingiber,colocynthi *A£zedoari«. dis interioris,ialis indi,hermoda humedetur,^ line ftomachum,Et muata eft ea ftatim. Febrem Quotidianam Trothifci. Modus trochifcorum ad febrem quotidianam quando maturatur* C Quorum permiß 10 Recipe rofarum,fpodq eupatorq,feminis cufcuta^berberis,feminisendiuite, onmium ana 3 Wxyloa-loes,tragaganthi>biinthipani{f doronici,omnium ana 51: terantur, & cribellentur, & conficiant cum aqua calida :&fiant inoe trochifci, quorum vnus fit drachma; duas. Et bibatur cumfyruno acetolo leptem diebus,ex eradicabitur, ‘ 1 *Ad Febrem Tertianam DecoSlio experta. Decodtio ad febrem tertianam poft tres acceffiones experta, C Cuiuspermiflio. Recipe terenia J3 bin itlemen album habens iapoiem mannas,medullas caftQas,tamatindorum, omnium ana 5 f,m y-rob <3 i • decoquantur cum lib»i f aquas, donec coniumantur dure tertias, dC coletur,Et bibatur cum medias oleifefaminifipfaenimeradicaturftatim, •Ad Febrem Quartanam Trochijci. Modus trochifcot um ad febiem quartanam. Inquit G.iamnarraui in multis librorum mcoru, qp quartana qh inuaditin autumno, pertranfit in vere:& quando inuadit in asftate, dimittit in fex periodis,quando medicus eft prudens: nam quando maturatur, & vtitur hac medicina, tunc facit eam redire tertianam,deinde medicatur tertianas cum eo quod dixi,Quare eradicatur febris tertiana hoc regimine,ante horam quam determmauerunt medici qui fuerunt ante me: & ego quidem determinauiillud. Verum ego iam ingeniaui cum hoc, 8>C eft fecretum magnum: veruntame nos non vtimur nifi in corporibus fortibus, C Quorum permiflio. Rec.eupatonpabOnthtj,cofti,zuru-bet,doroma,ammeos,ariftol,fcorodi,myrrhas,euphorbij,ohim ana aur,i: aloes,bdellij,pyrethri,fa gapeni,opopanacis,harmel,acori,amomi,omnium ana 5 i :infundantur fagapenum et opopanax in vino,Sf moueantur: S>C terantur medicina:,& cribellentur, & conficiantur omnia: 5C fiant inde trochifcijfitqs trochifcus 5 i: SC bibatur cum aqua raphani» G Ad Hydropem PiluU. Et conquefta eft mihi filia Nicolai Regis, 8C ipfa quidem monacha erat deuota: dč fenferat de liydrope horrida,Sč aqua citnna(in qua fatigati erant medicantes) 5t ftričtione natura:, Praspara-ui ergo ei hanc medicinam: 8čconualuit vfqj ad feptimanas quatuor, 5C exiuitab asgritudine fua egrelfione bona dC fana, C PiluU ad Hydropem. Rec, fpicas inda: QC romanas, amborum ana 5 ii ij: agarici,ariftol,amomi,croci,asris combufti,epithymi,maftiches,hyperici, cofti, chamasdryos, omnium ana5 iij: myrrhas,kerfe medicinalis,fquinanthi,tithymali, oium ana 5 i,aloes3 viij :tere illud, & pulueriza ipfum: dC cerne eum,6^ confice cu aqua, ÖC fac de ipfo pilulas, 5iinunge manus tuas in cilini. Site# dofis earum 5 ij,cum vino mifto. Ad Icleritiam Sparfam. Medicame ad icfteritiam fparfam fcilicet fuper totum corpus,quod ego compofui, C Rec.eu-phorbq,epithymi,aloes,fuifuris,omnium ana partem 1: tere illud,et da in potu ex eo 5 ij3cum aqua cafei: eft enim vltimum quando non eft calida, C Ad iBeritiam Caufz calid£,Medicamen,ejuodego copo fui, Rec,aquam lacftis caprini coagulati cum tamarindis lib,i, fucci endiuia: lib,i, fucci folatri libras quartam,aquas abfinthii humidi 3 £: berberis,fandalorum alboru,& machoziri i,citrini,aloes, D omnium ana 3 i:fpodii,fpicas,rauedfeni, omniumana5i:terantur, dč cribellentur:&permifceant omnia, Sč permaneant in node. Et bibatur ex eo omni mane lib,£ colato cum 5 ii iulep,Poftea po nas ipfum in loco frigido,aut fumatur cum geleniabin. Ad JDefcenfum Aqu£ in Oculum,& Vertiginem,& ifcbiadem, Modus medicinas ad defcenfum aquas in oculum,quam ego compofui viro qui erat ex viris re-Iigiofis,quimultiplicauerat comeftionemhordei,Sčaflfiduationem vigiliarum:quareeuenit fu-per eum malum ex defcenfu aquas in oculum fuum: Sč acciderat ei vertigo Sč ifchias: iuuatus eft ergo Sč conualuit. Et ipia quidem confert omnibus xgritudinibus melancholias, Sč phlegmatis, 6C anginas,accidentibus ex craffitudine humorum: 6>C ad morfum canis rabidi,& habetium venenum, &prasfocationi matricis, C Cuius permiflio. Rec,epithymi aur,x: fcammonias, pralii, ftoscha dos, myrrhas, ellebori nigri,ana auf,iiii:fcillas affatas,euphorbii,aloes,croci,gctianas,petroiclini,am moniaci,opopanacis,omnium anaauf,^:poli^,c^nnamom^,fagapen^,myrrha,^pica,, horisfquina-dii,caiaminthesfluuialis,ariftolochias longe,omnium ana aur,ii: teratur illud dč cribelletui: oC ny fundantur gummi in vino boni odoris,6i conficiantur cum meile defpumato quod lurficit, Cv 1 mittatur donec antiquetur. Site# dofis eius auruiii. Ad Inquietudinem, idefl Guejjegttes* £ Modus medicina! quam ego compofui religiofe mulieri, cui accideratinquietudo vt dC fola lo queretur fecum,dC fylucftritas: dC medicati fuerüt ei multi medicorum,& non valuerat eorum me dicatio in ea ita,q>iam defperauerat de fe. Compofui ergo hanc medicinam,etiuuata eft per eam. C Cuiuspermijho. Rec»fcammoniae,anifi,karabe,coralli combuftfixyloaldes pure,feminis corian dri ficci,margaritarum minutarum,foIiorum rofarum, fpodij ,maftiches,omnium ana 5 iij: myro-balanoruindorum,citrinorum, kebulorum, omnium,poft mundificationem ex nucleis fuis,ana 5 x: turbith albi aur.xij; agarici aur»viij :zedoarie,doronici,omnium an aur.ij: facchari tabarzet ad pondus omnium medicinarum; teratur illud totum, dC cernatur cum orali, fč permifeeantur» De quo fumant 3 v in puluere,& fumant diebus multis,5C bibatur cu aqua frigida» Cibus aüt fit illud quod lene eft,ficut pcilli: SeT alteretur aqua cum fyrupo myrtino, aut cu fyrupo de rofis recentibus» Ad obliuionem,& Fngmin Renibus,& Dolores in Iunfium,& Alia multa. Et conqueftus eft mihi vir Aburofus religiofus, qui erat amicus mihi; 8>C iam cc ferutus fuerat de oratione fua qute alius in fuo tpe confecutus non fuerat: &Č de £tate cofecutus fuerat annos Ixx: &Č erat propinquus mihi: 8C partes quidem frigoris iam vicerant fuper eu, quare acciderat ei obii-uio,& frigus mtenfum,& dolores in iunduris» Compofui ergo ei hac medicina,& iuuatus eft m - F uamento iuffleienti, ÖC exiuitab tegritudinefua vfq3ad duas hebdomadas» Et ego quidem proba ui ea in multis, dC inueni eam conferre acritudinibus vefica: dC humori crudo: 8C fanatio eius eis ex oibus aegritudinibus iunduraru bC foda, generatis ex humoribus frigidis, dC eo quod eleuaba-tur ad cerebrum ex vaporibus ab illo humore, &Č a' tuffi phlegmatica; 5C praeparat ftomach um,vt coria pparant galla,SC redificat ipfum: 8i fugat ventofitate cralfam ex eo,&C digerit cibum,&£ exd tat appetitu: &C refoluit qd ex phlegmate incraffat in ftomacho: dC aliqn abftergit vifum, ČC actu mentem,& delet obliuionem: dC clarificat vocem,et tardat c2Lnitie}et dilfoluit podagra frigide cau fx: et quicunqj fenex vtit ea,no indiget alio in cöferuatione ianitatis» C Confeflio Dia trion pepereon Secunda. Rec»piperis albi dC nigri,macropiperis,gaIanga2, caftiae ligneae, calami aromatici, croci, fpicgIndac,gariophyl»cardamomi,carpobaliami,aiari,zingiberis,ieminismyrti ficce,oiuni an par tem i: maftiches parres v: teratur medicina?,8Č cribelletur,dC conficiatur cum meile ddpum ato; QC ponatur in vafe vitreo laxiigato» De quo fumat aureus i apud fom num: SC eft ex fecretis magnis». Ad Dolorem lunflurarnm,& Complexionem corruptam. Et conqueftus eft mihi Arfatus religiofus (qui erat amicus,QC erat orator: dC iam cofecutus fuerat annos lxx: &C dicebatur de eo,q> nunquam irafcebatur,necp cotrarius fuerat alicui: dC erat mul- G ta? taciturnitatis, 6C dilatata? fcientia?)de dolore in omnibus iunduris fuis:& vidi complexionem eius corruptam, QC alterata erat ei mes. Precepi ergo ei, vt vteretur hac medicina» C Hiera ma?na» Recipe chamaepityos,feorodi,amborum ana 5 f: feminis aprj,ammeos,hafce,agarici,omnium an 3 i: gentianae aur.iiij: centaurea? minoris 3 f:myrrhae,fpica?,calami nthes montanae,fpodii, petrole lini,prafii,omnium ana 3 ii: feminis rutg,hyperici,hyffbpi ficci,phu,omnium ana aur.iiii; cham£-dryos 5 iii :folu3 i: terantur omnia, &C cribellentur cum orali, Sc leniantur cum ii 3 olei balfami, ÖC conficiantur cum fufficientia mellis origani defpumatri&reponein vafe leni interius: & dimittatur fex menfibus: ipia nanqj iuuat,ha?c enim medicina eft melior» Montee,ü fciueris meftiram eius,excufabit te ab aliis: ego enim vidi ipfam conferre ei: QC eft cöplexio eius ficut theriaca» Huic quidem viro rediit fanitas eius» Deinde pofui vt experirer ipfam» Inueni ergo in qbufdä iuuamen tum eius, quia excitat virtutes naturales 5č precipue digeftiuam: dC extrahit melancholiam cum vapore: QC fubtiliatphlegma,& attenuat ipfum, & alleuat exitum eius ex corpore: dC refrenat cho ieram citrinam: QC confert omnibus aegritudinibus hepatis QC fplenis,quoniam aperit oppilationem:^ fi profundatur in venis, mirabiliter valet, ita quo'd forfitaneftex mundificationefan-gumis: &C conferuat ipfum ad fubftantiam fuam,fi fuerit feruans fanitatem,quoniam vadit in ve- H nas &Č arterias, 8C confumit quod inuenit in eis de fuperfluitatibus craftis, QC mundificat meatus: propter illud frangit lapidem: &C mundificat faecem humorum ex corpore, propter fubtilitatem fuae operationis, deinde non foluit fuperflue propter fuam frigiditatem» Et eius potio integra eft aureus i cum aqua calida» Ad Maciem,& Dißiofitioncm Sene flutis. Et fuit mihi o' Montee amicus ex bonis, qui erat aequalis complexionis fubtilium humoru, extenuati corporis: & ipfe quidem multiplicauerat lecftiones libroru,& ieiuniu, QC oratione,8C labo rabat multu: QC erat paru obuias cibo: 6: vigilabat plurimum nodis: dC erat trigenarius die, qua cognoui eum: quare minorata eft humiditas corporis eius, & addita eft ei macies & ficcitas cople *Kl fupcrucnc xionis: et no cofecutus fueratxl annos: dC iä fuperauerät ei modi ggritudinu,8( albificatu erat eius caput,& debilitati erant motus eius innati,& fadus erat in difpofitionibus fenedutis vltimg, Prg cepi igitur ei comedere: quare humedatus eft hora poft horam, 8^ paulatim fm gradatione» Co-polui ergo ei hanc confedionem: 8C precepi vt vteretur ea» Excitauit ergo eius caliditatem innatam : 8C redificauit ex difpofitionibus eius multu: dC ambulabat fuper pedes fuos, dC cöfortata eft quidem A quidem virtus« Et eft bona fenibus multu,qm aperit oppilationes,et confortat caliditate innatam in eoru corporibus: ÖC refoluit humiditates corruptas, de cöfortatdigeftione, de confert ventofi-tati ,& refoluit phlegma a ftomacho öd a iun&uris: öd cofortat, & expellit nocumentu frigoris,& prouocat vrinä. C Modus Conjechom. Rec«piperis,macropiperis,cinnamomi calidi fiacuti,floris fqufiianthffpica? Inda?,galanga?,ammeos,cymini carmenfoium ana aur«v: mailiches, feminis fee nicuffaniii,zingiberis hcci,calaminthes fluuialis ficca?, omnium ana auf«x:foIij Indi,cyperi,croci, afarficafia? ligneae, cofti duLfeminisapij hortulanfoium anaaur«fij:gariophyl«cardamomi mino' ri$cubeba?,nuasmuicatae,maceris, xylobalfami, carpobalfami,pyrethri, foliorum agni cafti,zar-neb i«rorifmarini,acori,omnium ana aur.ij: terantur medicina?,^: cribelletur, de ponatur cum eis faccharitabarzet libra tertia: & conficiantur omnia cum duplo iui cum melle defpumato:Ä: reponatur in brumati leni« Et fumatur ex eo ab aureo i vfqj ad aureos ii, ante cibum, de poft cibum« Ad Anginam Emplaßrum optimum. Ifte autem eft modus emplaftri, quod accepi ex libro antiquo, de re&ificaui fecundum fernen-tiam meam, Öd probaui ipfum in apoftematibus gutturis, de inueni ipfum mirabile, de non vidi, quod velocius conferret ipfo: de eit ex magnis fecretis« C Rec«§ merdafengi ideft plumbi vfti,fii B per quod proficiatur ex oleo fefamino, de oleo violato,quo coaguletur: poltea accipiatur mučila-ginis pfyllii, mucilaginis feminislini,& feminis althea?,leminisalmaru,omnium ana 3 £: ouorum irium,gummi amygdalarum 3 i: infundantur in aqua coriandri die ac noefte: deinde colet,ÖC proii ciatur in ea chanramefi,meliloti,amborum ana 5 iii: aggregentur, ÖC percutiantur percu Ifione ho na: demde fiat corpus vnum,&fiat ex eoemplaftrum« Ad Omnes Aegritudines EmpUflrum. , Emplaftru mirabile cöferes oi aegritudini. C Fit hoc modo. Rec«olei,aceti vini, amboru ana lib« iiii,merdafengi lib«i de £, chalcu cecuumenu 5 xx, ziniar 5 xvi: colchotar quod eft atrametum albu, chalcanthficorticu a?ris i«batitüra,oüum an 5 xvi: decoquatur acetum de oleu,& remoueat ab igne, de proficiatur in eis lithargyrus ÖC reliquae medicinaezdeinde reducatur ad ignem, de decoquat do necfiftpiftent,&rubeant«Deinde vtaturin omnibus vulneribus,& vlceribus, öd apoftematibus« Ad Morfum Cants rabidi♦ Illud autem,quod fanat a' rnorfu canis rabidi,eft id,quod dico tibi: et eft ex medicinis nobilibus, ÖC fecretis magnis: öd eft medicina, quam faciebat Afinius fenex antiquus, qui vituperabat medicinas per eam« Et ipfe quidem non vidit aliquem,quem momorderit canis rabiofus,&: biberit eä, C mori: de fi non coniequebatur ipfum in principio,quando momorderat eum canis«Dabat ergo in potu ex ipfo cochlearia duo, de potabat ipfum ex ea xi diebus integris: dC emplaftrum faciebat loco morfo, quod dicam poft medicinam« C Modm Medicmx mor jus Canis rabidi. Rec«cineris cäcro-rum partes decem,getianae partes vii,thuris partem vnam« Dofis eius eft cochlear vnu magnum: dC puluerizetur fuper aquam, dC bibatur; ÖC non bibat ex ea minus 5 ili» C Modus Emplafin. Rec« aceti vini kift fiopopanacis 3 ii, picis lib«iii: aggregetur illud, dC fiat emplaftrum ex eo«Et empla-ftretur ex eo locus morfus; eft enim mirabile« Ad Strangulationem pronementem ex Fungis. Quid aut fanat ex comeftione fungoru illu, cui accidit prafocatio f Dixit Gahego vidi medicu de ferra Alexadriae, qui vtebat ftcrcore gallina? in medicatione ftragulationis eius, qui comederat fungos: vfus fui ifto,& probaui ipfum: Quod fuit, quia exiccaui ipfum, de cötriui ipfum, de dedi in potu ipfum in aceto,et aqua,& meile,et vmo; de vomuit ftatim humore craftum,Sf phlegma ti-£u; de iedatus eft,&: quieuit,& inuenit traquillitate integra: dC euafit ab accidete,quod ei acciderat« Ad Petram Medicamen. Medicamen ad petram,quöd ego compofui viro ex Regibus Alexadrite, cui euenerat lapis: et D laffi erant medicantes,donec defperauerat de fe ipfo« Compofui igitur ei hanc medicinam,^: iuua tus eft per eam, de exiuit ab aegritudine fua egremone integra« C Et eius modus eil. Rec« opii 5 iii, acori danich i dC £: pyrethri,euphorbit,caftorii,corticis radicum capparis, feminis hyofcyami,ga-langae,omnium ana 3 i :dnnamomi,leminis bauciae fylueftris,feminis apii,cofti,petrofeIini,cafi£ li gneae,mentae,myrrha^chanrapityoSjCalaminthes fluuialis dC montanae,gentiana romanae,radicis Iiquiritia?,enula?,charna?dryos,praffi,fcolopendria?,ariftolochia? rotunda?,feminis ammeos,mafti-ches,radicem lilii cceleftis,cymini earmeni,gariophylorum, feminis foeniculi, fcillae afla?, finapis, granorum pini,anifi,carpob«feminis erucae iylueitris, cordumeni, feminis rute fylueftris, feminis agnicafti, anfijden nigri,ana danich i ÖC §: terantur omnia, ÖC cribellentur, dC liniantur cum oleo balfami,quantitate quartae vnius vnciae; &L conficiantur cum meile defpumato« Dofis eius eft kift i ÖC £ vfq3 ad 3 £«Deinde probaui illud poft illud, dC inueni ipfum frangere maiores lapides, dC extrahere omnes eos« Quod autem dicunt omnes homines de lapide iudaico, iam expertus fum, dC non inueni in lapide veficae operationem: verum ipfe in lapide renum eft fortis, dC valde mirabilis operationis«Et ipfe quidem eft lapis valde albi coloris, in quo funt fila nigra: qui lapis inuenit in Pala?ftina«Et modus dandi ipfum in potu, eft vt fricetur fuper cotem viridem,donec ex eo refol uatur aliquid;deftide aggregeturlimatura illa, dC abluatur; et detur in potu cum aqua calida« *AEannofus. Ad Aegritudines Phlegmaticas,& Melancholie as,& Morpheam. E Decodio mirabilis,qua copofui ad aegritudines phlegmaticas, &č melächolicas, de ad morphea fparfam,Se ideritia, Se ventofitate,Se humorem crudu, viro quinquagenario* C Cuim hote ejl per-miflio. Rec.fpecieru triu myrobaF.ablmtlnepith.cum femineftoechados,fuchaa, bedeguard,floris vi olaru, feminis anifi,feminis fbeniculi,polypodij,turbith carnofi,cartami,agarici, centaurea?,eha-m^pityos,chamaedryos,oiumana5f:capilliveneris,fumiterrae,oium anacabdativnum:tamarin dorum quartam librae vnius: febeften quinquaginta, iuiubas totidem: contundant medicinae, de fnfundantur in x lib*aquae bullientis die Se node: Se decoquant lento igne, donec confumantur d ute tertia?: Se confricent digitis,Öe colentur cum aequali pondere de rob, Se reponatur.Dofiseius eft quarta lib*vnius cum quarta libra? aquae calidae,Se guttis olei fefami,Se pondere duorum denariorum icammoniae antiocheriae* Cibus eius fit caro ouis annualis,Se potus fit fyrupus de meile* Ad multam Infrigidationem & Hume£iatwnem corporis,& Ventofitatem. Eleduarium Dia trion pepereo, quod ego compofui Fortuno,qui iam procelferat in aetate: QC erat magni corporis humečfati,multae ventofitatis,infrigidati corporis* C Cuimpermiflio. Recipi peris nigri Se albi quod eft leuius ex eo,macro piperis, cinnamomi, zingiberis, feminis foeniculi, anifi,afari, maltiches,oiiim ana 5 i: xylobalfami,carpobalfami,fpicae, corticis cafiae ligneae, amomi, F omnium ana 3 i:cardamomi minoris, feminis apii,ammeos,croci,gariophylom,cofti, maftiches, omnium ana quartam 5 i: terantur, Se cribellentur, ‘Se conficiantur cum meile defpumato*Et fumatur ex eo omni mane pondus 5 ii cum aqua mentae dC maftiches,Seanifi: Se fit cibus tenuis* Ad Dolorem Frontis,& Acctofitatem in Stomacho,&Punchonem. Tryphera,quam ego copofui Monteo, qui habebat dolores frotis, Se acetofitate in ftomacho, 8č pundione. Vfus eft ergo ea diebus aliquot, Se fanatus eft ea ab aegritudine fua* C Cuimpermi> Jho. Rec*fpecieru trium myrobalanoru, dC emblicoru, Se fitarabegi 8e-eft butyru conditum cum meile Se lade,oium ah aureos x: terant,de cribelletur, de leniant cum oleo de amygdalis dulcibus: Deinde fumat zingiberis,maftiches,cinnamom,ipiperis,afari,croci,omnium ana aur*x: cofti dul* macropiperis/etaragi lndi,cortic*cafiae ligneae,omnium ana aur*iii: nucis mufcatf,maceris,carda-mbmi,xyloaKinda?, cubcbarum,calami aro*oium ana aur*ii,penidioru 5 ii: terant, de cribellent, 6C leniantur cum oleo balfami: Se conficiant cum meile defpumato*Et fumatur ex ea 01 die aureus Ü p, Aid ~Anxietatem & Humedlationem. Tryphera, qua copofui filio Regis,qui erat religiofus, anxiofus,humedatus* C Rec myrob. kebuF*belFemblicorum,oium ana quartam librae vnius:coquantur in xlib.aqua?,donec cöfuman G tur tres quartae: Se coletur,Se proliciatur illa aqua fup myrobaF*8e belFde emblicos: Se ponatur in fufflatione venti feptentrionalis,donec bibatur aquofitas: deinde exiccentur,8e puluerizentur,et cribellentur, Se leniantur cum oleo baLDeinde addatur turbith gummofi pondus 5 xxx, poftqua teritur.dC lenitur cum oleo de amygdal*dul*mafti*bdelii,hoch nmororu celfi,ammeos, granorum tierae,cinnamomi,afari,xyloaloes Indae,fetaragi Indi,ligni paeonia?,omnium ana 5 iiii: terantur om nia, de conficiantur cum meile origanali defpumato* Et fumantur ex eo omni die 5iii cum aqua mentae: eft enim vitima ad epilepliam,öf melancholiam,Se colicam quae eft ileos*. Ad Diabetem. Conqueftus eft mihi vir de aegritudine quae nominatur diabetes* Compofuiigitur ei hanc me dicinam* luuatus eft vfque ad hebdomadem. (T Medicina ad Hanc Ufionem. Rec*fpodii, xyloaloes vftae,fandali,feminis portulacae, tragacanthae, gumi arabici,turbith,berberis,feminis endiuiae, boli armeni,omnium ana 5 iiii: maftiches,cinnamomi, origani, omnium ana 5 iii: fachari 3 i: teratur, de cribellentur, Se conficiantur cum geleniabin, Se reponatur*Et fumatur ex ea omni mane 5 viii* Cibus autem eius,fit aqua hordei,de robub fruduum: Se emplaftretur dorfum eius taratit trito et 'confedo cum aqua rofarum* H Ad Retentionem Menjlruorum, & Dolores. Conquefta eft mihi mulier,cuius aetas erat xxx annorum,de retentione menftruorum cum doloribus : dC erat aequalis complexionis per comparationem* Compofui ergo ei hanc medicinam, Se iuuata eft ea cito* C Medicina ad Prouocationem Menflruorum. Recipe fpica? Indae Se Romanae,et corticem cafiae lignee, Se rubie tindorum, afari, anifi, omnium ana quartam 3 i :medulle feminis melonum,medulle feminis cucurbitarum,medulle granorum fafeolorum, feminis apii,rute,cice-ris nigri,feminis endiui£,berberis,8e euberberis i.cofti,omnium ana aur*i: terantur,8e cribelletur, Se leniantur cum meile defpumato* Et fumantur ex eo ante aduentum meftruorum odo diebus 3 iiii omni die cum aqua,in qua decoquuntur cicera aut fafeoli* Ad Dolorem Iun6lurarum,& Podagras,& Ventofitatem. Et conqueftus eft mihi Afflius (qui erat ex Manchara: Se habebat corpus ftridum, ad squalitatem propinquus) de doloribus iundurarum,5e egritudine podagr£, Se ventofitate* Compofui ergo ei hanc medicinam, qu£ eft mirabilis medicina ad podagram* C Rec*acori, dadyli albi recentis 51: oifium vetuftorum, lentis excorticatae,turbich,fene,omnium ana 3 i,fachari 31; terantur, de cribellentur. Et bibantur ex ea omni die 5 iii cum aqua calida* Ad Varices A ddd Vdriceš, Et conqueftus eft mihi vir pradičlus nuper de quo iam dixi, qui erat de illis de Manchara, de aegritudine varicum in cruribus fui s* Compofui ergo ei hanc decoctionem* € Modus Decočho-m M Vunces. Rec*cpithymi cretenfis,myrobalanorum kebulorum, amborum ana 5 i: polypodrj excorticati,fucchah^,bedeguad,floris vioIaru,tamarindorum*,abfinth ij romani, fquinanthi, cetau reae,herbae eupatortj,oium art 5 §:paflularu enucleatam quartam librae vnius:contundant, öd decoquant cu tribus libris aquae,donec confumant duae tertiae: öd confricent manibus, öd colent* Et bibatexeatertialibraecu3olei amygdaliniamariinoldie tertio :öd fiat emplaftru fup crura cum emplaftro de adipibus* C Emplaßrü de adipibus,cuius ijle eß modus. Recipe adipis agni,adipis porci,adipis vrfi,vituli,cerui,hirci,afini fylueftris,anatis,gallin£,vulturis,ana omnium 5 i: olei fefami, olei de kerua,olei lentifcini,medullae cruris vacdni,olei amygd*amararum,cerae albte, omnium an 3 £ ;cerae rubrae,butyri vaccinfamborum ana libram vnam: liquefiat, & coletur, &adminiftretur* ^4d Hämorrhoide. Et conqueftus eft mihi vir, qui mecum couerfabatur, 6d erat multi ieiunij, ficci corporistfuper quem vicimm eueniebant hämorrhoides,quae erant in interioribus eius öd iplius exterioribus,et B illud erat propter mul titudinem ciborum fuorum frigidorum, ficut eft farina hordei, Öd comeftio lentis: öd acciderat ci cum illo tremor vehemens* Compofui ergo ei hanc medicinam, öd euafit ab aegritudine fuavlqj ad decem dies* C Conjedlio ad Hämorrhoide. Recipe myrobalanorum kebulorum,aerinorum,bellmcorum,feremblegi,oium an 5 i: terantur,dd cribellent cum ij 3 olei amygdalarum dulcium, donec proijciant ipfum: deinde adiugatur ei bdellij Indi quarta lib*i: foliorum rofarum,fpodij,granorum myrti torrefactorum,fcoriae ferri infufte fcilicetin aceto,karabte,mafti-ches,xyloaloes,neruik,abrengi, plabt vfti cum fulfure, omniu ana 5 iirj: terantur cum rob coagulato* Et fumatur Jex eo omnidic5vicum aqua calida: öd vtaturihoc emplaftro* C Modus Empla-ftri ad Hämorrhoide. Recipe plumbi vfti cum fulfure Öd cerufa,lithargyri,cineris vitis, cineris cor ticum nerigil, balauftiorum, omnium ana $ i*cerae albae,olei fefami,butyri, omnium ana quartam librae vnius :adipis porci 3 rj, medulla: cruris vaccini 3 ij: liquentur,öd colentur dum calent in mor tario de plumbo nigro,Öd fit manica eius ex ipfo: öd ficcenf in Sole diebus aliquot, donec accipiat ex plumbo virtutem* Emplaftrum autem de adipibus nuper praedidtum eft magnorum iuuame-torum ad ventofitatem gibbofitatis,ö£ dolores iundturarum & aegritudines earum, Öd ad vetofita tes,Öd ad fpafmum qui nominatur tortura,Sd ad omnem fpafmum in neruis, Öd paralyticos ficco-C rum corporum: Etfimiliter hoc emplaftrum in quo diximus plumbum, confert omnibus aegritudinibus ani, Öd aegritudinibus neruorum,Öd vlceribus melancholicis: öd adminiftratur in aegritudinibus multis,quando medicus eft prudens* Md Cogitationem & Timorem» Defcriptio eledmarij diapepereon, quod compofui viro ex regibus qui erat Cardn: Öd erat fe-ptuagenarius,öd erat magnus, Öd acciderat ei cogitatio &C timor* Compofui ergo ei hanc medici-narmöd iuuatus eft ea plus alijs medicinis* C Cuius per miß 10. Recipe piperis albi, öd nigrfmacropi peris,neremisk,galangae,zingiberis,fpicae Indae öd Romanae,keiiim,amomi, carpobaliami,xylo-balfami,corticumcafhaeligneae,maftiches,xyloaloes, gariophyIoru,aiari,cinnamomi, keffatfab-rengi,cor ticum citri ftccorum,oium ana 3 i: been albi Öd rubri, zedoariae, doronici, am meos,radicum liquiritiaqmargaritarum minutarum,karabi,coraIli,lazuIi ablutffandarachae,croci,nucis mu fcat3t,anftolochiae longae,feminis portulacae:,feminis apij,coriandri, fetae crudae incifae,oium ana 5 i 8d £: maceris,faufel,galliae,omnium ana quartam partem 3 vnius: mufei 5 ij: terantur,& cribellem, &C leniantur cum duabus 3 olei amygdalarum: Öd coficiantur cum meile defauis,poftquam aufert fpuma eius* Et fumantur ex eo omni die 3 ij: hoc enim ftat loco confečtionum magnarum, cum D medicinae fpeciales fint velocioris iuuamenti alijs medicinis,propter fufceptionem a' natura* *Ad Torturam,& Inclinationem,& Spafmumin Facie. Et compofui hanc medicinam puero paruo,cui acciderat tortura,dC inclinatio,öd fpafmus in fa cie fua,a' cafu virtutis mouentis lacertos,exeuntis a ventriculis cerebri* C Medicina ad Spafmum,&* Inclinationem Faciei. Recipe calaminthes,rofarum,cinnamomi, zedoariae,gariophylorum, omniu an aur i: fandalorum, xyloaloes,amborum ana 3 i: mufei 5 £: terantur, öd cribellentur, öd leniantur oleo balfami: öd conficiantur cum meile defpumato* Et bibatur ex eoomnimane quarta 5 i,vfq$ ad 5 vnam cum fyrupo de calaminthe, cum quo figillatur liber ifte* Iuuatus eft ergo ea vfqj ab heb domade. C Odpramentu quod eß Caputpurgiu', Spaßno cof er ens,& Inclinationi qua dicitur uentoßtas tortura: & ipfum confertflatim. Rec*caftorij,doronici, been albi öd rubri,codifi, opopanacis,abrengi,fpicae, baurach,oium an parte vnä: terant,et cribellent,et aromatizent cu mufeo: 2d fi t fternutatio cu ipo* Syrupus ^dcetofus,quo Conferuatur Samte corporis. Syrupus acetofus purus, quo conferuatur fanitas* Rec.aceti albi libras x,mellis defpumati libras decem, rob libras decem: decoquatur ola donec fiat eis fpiflitudo mellis: hoc eft*n*vltimum# Syrupus de Calaminthe,qui eß iuuatiuus Spaßno,&* udlijspluribus. Syrupus de calaminthe, cuius deferiptionem conditionauimusin nne libri: qui eft iuuatiuus fpafmo / *AE ncremifin fpafmo accidenti pueris,& decrepitis,^ medijs,& hydropicis, & afthmaticis, & anhelitui dilata- E donis, & ieariuidinibus phlegmaticis dC melancholicis, 8£ eft gloriofioris quantitatis medicinis omnibus inhocmodo. C Cuius permijho. Recipe calaminthes fluuialis, calaminthes montanas, venarum,radicis liquiritia?,radicis fquinanthfradicis endiuias,radicis fcariolas,radicis lilrj cceleftis, polii,centaureae,omnium ana quartam librae vniiis: contundantur, dC decoquantur cum xx libris aqua;,doneceonfumantur duas tertiae,&C remaneat tertia: dC fricetur manibus,& coletur.Et fumatur pannus lenis,dC ponatur in eo fpicae Indae dC Romanae,rauedfeni,croci,maftiches,-fquinan-thfgariophylorum elecftorum,nucis mufcatae,cyperi,arakierfcubebae,omnium an aur i: terantur 6C ponantur in panno praeparato ad modum burfae, dC ligentur ligamentomollificato: & decoquantur cum eo quod clarificatur ex aqua: & fit ficutaqua mellis defpumati:&: fit medietas eius de rob:& decoquantur donec fiat fpiftitudo, & coletur, dC reponatur adminiftretur, quando neceffe fuerit,ad omne quod narrauimus. Inquit Hunayn filius Ifaac, Iftud eft quod inueninius ex libro religioforu Galeni: & eft gloriofioris benedictionis cjj libri eius alij,& iuuamenti: Quod fi acciderit alius liber ab ipfo,transferam ipfum. GALENO ATTRIBVTVS LIBER DE MEDICINIS EXPERTIS C V I TITVLVS EST medicinalis experimentatio C E N S V R A In huiufrnodi Arabum experimentis iudicium & ratio adhibenda eft. ' j " \ % Gnis qui de ccelo defcedit fuper altare,combuffit libros Regis: BČ cum his combuffit plurimos libros medicorum. Mihi autem cobuffit pluri mos libros: quorum quidam erant completi,& quidam quos inceperit componere. Et non doleo de iliis libris,quantum de quibufdam experimentis medicina*, qua erant ibi: qua acquifiueram a quibufdam bonis viris experimentatoribus:& forte pro vno experimento acquifito dabam multa bona experimenta,5C forte dabam pecunia. Et fcio vnu jui curabat lapide in vefica pfečca curatione, & hoc in multis holbus: X lucrabatur infinitam pecuniam per hoc: & folummodo p hanc medicina acquifiuerat libi nomen optimi philofophi. Et fcio aliu, qui curabat ficu in a no piečle; ČC lucrabat infinitam pecuniam: Bl aliquem docere nolebat. Et fcioaliu, qui curabat morfum rabidi canis perfecfte: dC altj medici vocabant Bezar, id eft a morte liberante. Et forte medicus ex iftis medicinis poterit congregare multa. Et bonus medicus exGra*cis,qn fciuit aliquem hoiem fcire aliquod experimentu, tribuit illi magnam pecuniam vt ab eo doceref.H Et Tharnor de regione /Ethiopia,qui fuit ex bonis experimetatoribus,habebat bona experime-ta experta: q fic cuftodiebat,cp nullus in tpe vitae fuae potuit ea habere: 8č poftquam mortuus fuit, peruenerunt illa medicina in manus Satyrioru,qui per ea, mirabilia faciebant: & exultauiteis no men inter medicos. Et nos non laudamus hominem ignorantem artem, vt habeat has, qm vellet prodeffe forte, BC nocebit.Et pp hoc oportet hominem fcire coplexiones, caufas, et accidentia, vt cognofcat asgri tudines,et earum accidentia: qiri qui ignorat hac, non eft fecurus, quin noceat plurimum,et pro maiore parte:etfi aliqn proderit etiä, hoc erit ex fortuna. Etfortaffiseft aliqua medicina,compofita ex magna fcientia experti viri,aut ad fluxu ventris,aut colicä pafftonem,aut ad fedandum dolores, aut ad alias agritudines:et qm vtet illa medicina non in fuo tpe, nec iri fuo loco: ideo nocebit. Verbi gratia, ponatur q> aliquis patiatur fluxum vetris iam diu, donec corpus extenuetur, aut ex humore,qui alterat cibum: aut ex frigore interiorum membrorum ita, q? no at trahant cibum: aut ex debilitate cyfteos fellis in attrahendo choleram ita, q> cholera impellatur ad inteftina,et faciat fluxum: aut ex apoftemate duro, ex genere apoftematum melancholicorurii, in concauitate hepatis ita,q? cibus non poffit peruenire ad ipfum,fed ad inteftinum faciat fluxum ve tris: videatur tibi,quo d cura fit eadem, tame no eft. Ego autem dico, q? medicina experta laudata, quando- A quando vfurpata fuerit vbi non conucnit, cum eo cj> non prodeft, etiam nocet.Quare nos lauda-mus medicos altanum,qm' curant cum cibis facrificiorum,quoniam error velociter corrigitur error autem medicinae, forte ducit ad mortem* Quare oportet vt medicus confideret complexiones &C curationes coiideratione perfeda* Et ego compofui hunc librum ex medicinis expertis, quas ego probaui, QC acquifiui ex bonis medicis , ÖC magnae folicitudinis* Et non ponam in hoc libro id quod notum eft iam medicis,ficut hierae, opiatae, Qc theriacae, dC aliae medianae, quae funt notae omnibus homir>ibus:etnon ponam in eo nili medicinas,quas fere' omnes ignorant* Hunc etiam librum fecimus vnius tradatus* Et li accidat poftea, quod experiar aliquas medicinas, feriba eas* C Prima compofitio ex eis efl Medicina,qua accepi ab ^Aftorone expcnmentatore,qui erat de ciuitateTerefle: & curabat cum ipfa Febres antiquas: & >alet ad Complexionem corruptam: & aperit l>enas, & Prouocat ~Vru nam, Mchuuat digeflionem. Cuius h decodio abfinthij,&( centaurea: minoris faciunt htec, fed radix iridis fortius operatur* C Mha Medicina, quam accepi ab aduena *Aegyptiaco, qua curabat Oppilationes antiquas,& Febres, & Mjlhma antiquum: & non efl ei fimilis. Et ifle aduena acceperat ab ~yno me dicorum altarium. Cuius hac efl confetho. Recipe radic*iridis,ariftolochiae longae QC ro*fucci marrubrj, C ana drach.iiij; fucci gafit,myrrhae,chamaedryos,&: camph orae,ana drach*i: fpice nardi,fpatanx, an drach.ij: granorum baliami,ligni aloes,ana drach.ij ÖC £: puluerizentur, dC confidantur cum fyru po mei* Quifit fecundum hunc modum. Rec*gariophyl*cinnamo*carda*myrrhte,anadrach*i QC £: liga has medicinas in panno raro,&Tpone in i lib.aquaedie & node: deinde cola,& colaturaeadmi- -ice lib*i mellis boni: QC coque fuper prunas fine fumo dC flamma,& coque, donec fiat fyrupus: po ftea confice cum oleo alias medicinas, QC ferua*Et da ex eo in aegritudinibus quas diximus,in modum auellanae vel caftaneae*Hoc eleduarium eft de melioribus medicinis quas vidimus* Et vidi huc medicum curare multas aegritudines per medicinas fimplices* Et ex eis quas dabat eft drach*i ariftolo.ro* afthmatico* Et dabat decodionem epithy.epileptico ex melancholia: Qc accipiebat 5 i ex eo,QC ponebat in aqua calida per nodem: mane colabat,et apponebat a fexta parte 5 (camonie, vfq? ad odauam partem 5: nos aliqfi addidimus agarici 5 i* Et dabat ad bibedum decodione agar* contra dolorem capitis* Et dabat ammomacum cötra dolorem iundurarum ex humore crafto: et fiepe curabat taliter* Ego autem femper foleo dare de fucco marrubij et ftcechados,miftis cu aqua, 111 qua decodum fuerit marrubium viride QC chamaedrys, QC dabä afthmatico: QC ex eo fanaui mul tos* C Mhud Medicamen,quod accepi ab aduena, cui non efl flmile: ~Valet Epilepticis,& Mnhelofis,& Tußten-D tibus: & efl expertißimum ad Epileffiam. Rec.h yftopi ficci,ireos,myrrhae, piperis nigri QC Ion.carda* fed in loco eius ponitur naftur.SŽ carufana 5 i): fpicg nardi,cofti,ammeos,an 5 i: confice cum aqua, in qua decodum fit fquinanthum: et ii volueris q> purget, cum meile confice: et da ex eo tantum a 5 rj vfq, ad iij: et vltimum eft ad hoc* C Et dicamus Decofhones quas probaumus, & lucrati fumus ab lflo medico. Decodio fquinanthi,et granorum balfami: quando biberit ex ea epilepticus, et qui ha bethu.craftos,quotidie,confert ei* Aqua in qua decoda eft affa: quando biberit triftans, curabit* Decodio agarici: quam fiquis biberit,qui habet dolorem antiquum capitis,fanabitur. Decodio carui,et (eminis aprj,prouocat vrinam et menftrua fortiter,et fubtiliat humores craftos* Decodio centaurea: curat ifchiadem* Decodio corticis fiftici confortat ftomachum,etmundificat cannales pulmoniset hepatis* Decodio afari prouocat vrinam, et menftrua fortiter.Decodio maftiches confortat ftomachum debilem valde* Iftas ergo decodiones accepimus ab aduena /Egyptio expertas : et probauimus eas,et inuenimus eiTe veras* (C Medicamen,quod accepi a quodam fene,cur atfple-nem duru. Et fipofitum fuerit fuper Scrofulas,dt{J'oluit :&cfl fubhme ~Valde. Recipe animoniaci 5 quatuor, diftcluatur in fucco chamaemeli, aut in fucco anethi, aut in decodione floris chamaemeli: et mifce cum eodem radi.capparis: conficiatur,et da ad bibendum 5 ij cum decodione carui* (F Medicamen expertum, quod habui & accepi d quodam 1/iro expenmentatore, 1-alens ad Splenem. Recipe fcolopcndrfie, granorum ( gratiorum balfami,granorum tamarifcfirubi#, ana $ ij: confice cum m clle: & dentur ex eo 5 iij: 5e E poftea bibat acetum m quo cotfla fuit fpatana i,acorus,ita 9 de fpatana $ rj mittantin otflo 5 aceti: &C coque vfque ad iiij 5* C" Medicame quod accepi ab eoetiam,& halet Stomacho frigido, Prouocat hrmum, Aperit oppilationes, & efl minus forte. Recipe cinnamomi 5 1, foiij, corticis fiftiri, cardamorni, abfin-thi],agarici/quinarhi,granorum balfami,ana drach.tj: fucci ftoechados,feminis foeniculi,anifi,afa ri,ana"5 iiij :myrrh#,ariftolochie rotund#, radic*iridis,maftiches,ana5 ricoficecum meile bono:et fume 5 ij cum aqua, in qua decocflum fit alarum dC femen fceniculi* C Aliud medicamen, quod recepi ab Agar geo, c bfort at Membra frigida: & halet Spafmo, &* mortificationi membrorum: et Generaliter omnibus Pafiiombus Cerebri frigidis,& neruorum. Recipe agarid,ammoniaci, fucci ftoechados, piperis trium generum,fquinanthi,carui,ana 5 ij: caftorij, afari, fcill# affata:, ana 5 i: radicriridis, dC maftiches,& feminis apij, ana 5 £; fpatan#,fcorodi,zingiberis,ana 5 i £:confice cum meile bono: ČC fumat exeo 5 rj cum aqua calida. Et ifte Agargeus fuit de fapientibus qui fuerit tempore fuo* C Et erat qui habebat hnam Medicinam, quam neminem docere h olebat. Dabat enim eam habentibus fortem Dolorem, & flatim prouocabat hrmam,& hcntofltatem expellebat ita,quod mox auferebatur dolor. Cuius confeSlio h&c efl. Reci-pe iridis,chamedrios,feminis foenicuh',anifi,apij,afari,ana drachrij: cinnamomi, zingiberis, carui, florum, foliorum cham#meli,ana 5 i: fucci ftoechados,gentiana,marrubtj,ana 5 ij: puluerizentur, 6t confi F ciantur cum decocflioneafari, fquinanthi, feminis foeniculi: fac pilulas 5 i: 8>C da cum aqua, in qua decoquitur flos chamaemeli* Hgc etiam medicina efl: fortis valde, dč non efl ei ilmilis in prouocan do vrinam,& fubtiliado humores:&aperit oppilationes,^ flo mach u frigidum temperat 5C con fortan C Aliud Medicamen quod accepi ab eo,& halet ad Febres ccmpoflras, & Digerit humores crudos. Re cipe feminis apij,feminis foenicuh',radicis ftidis,ariftolochi£ longae Öl rotundae, fol.cham#pttyos, meu,phu,ana:cöficecum oxymefite fcill# :& fumat exeo cum aqua calida, in qua decoquitur fe-men apij. (L Aliud ad Febres Compofltas<& Chronicas expertum, & iam probam multoties. Recipe affae foetida bonae,piperis nigri & longi,& feminis apij,anifi,foeniculi: puluerizentur,8C conficiantur cum vino antiquo :?Cdade eo cum aqua decocflionis foeniculi* C Aliud expertum Prouocans hrinal Recipe afari,feminis foeniculi,rubiae,cofti,ana 5 i: faturei#,hyflbpi ficci,ana 5 ij: puluerizentur,5č formentur pilulae: QC det ex eis 5 i cum aqua decocflionis foeniculi ÖC anifi* C Aiiud ad Pudlnrasfcor pioms. Recipe affae foetidae,fcorodi,centaurea minoris,ana 5 ij: feminis rutae,caftorij,ana 5 iiij: puE uerizent,& conficiantur cum vino antiquo * C Experimetumprobatum quod Laxat humores hifcofos: 6 efl optimum contra ifchiadem: & esi de experimentis Irim Romani. Recipe fa turei#, maftiches, radie, ireos,fucci ftcechados,zurungem,ana 5 i: agarici,turbith,ana 5 iiij:conficiantur cum fucco foenicu G Ii: fac pilulas, &C da fecundum virtutem patientis* C Aliud Conftipans naturam Aroflrocamet ,halens ad Fluxum hentris, quando fit ex debilitate hir tutu rctentiua : Confortat inteflina Cd membra interiora. Rec*. ro.pul*granorum myrt£,fumacfi,Iuti armenici,ana: conficiantur cu fucco plantaginis,et fac pilulas 3 ij :QC da cum aqua decocflionis granorum myrte* C Aliudhalens ad Fluxum ex debilitate hepatis: & eji expertum. Recipe ligni al.rof ripic# nardi,cinnamomi,berberis,ana 3 ij: laccae,rhu barbari,ga riophil* an 5 f: conficiantur cu aqua decocflionis rofarum: dCda 5 ij* C Aliud, & efl ad Fluxum pro-ttenientem ex caufafrigi ditatis membrorum. Et ifle modus fluxus quando accidit, hix feparatur: & ifla medicina efl nimts htilts ad hoc. Recipe cinnamomi,ligni al.gariophylorum,anifi,carui, cham#dryos, ari-ffolodnae rotund#,fpatanae,ana 31': puluerizentur,& conficiantur cum aqua decocflionis ligni al* CT Medi came aliud,quodaccepi ab Acojlror,quijuit f ocius Aürocam: & hoc ab at ipfum, Eledluanum hC eius B compofitio hoc offendit* C Elefiuarium expertum Valens Febribus antiquis, & Vento fit at ibus craflis: &* purgat Vrinam. Recipe floris chamaemeli,anifi,laccae,ariftolochia: rotüd&ana drach.iirj: mafiiches drachmam,rofarum drach.ij, rubia’ drach.j: coficiantur cum meile,& vtere* Mhud. Recipe floris chamaemeli,anifi, rubia, foeniculi, afari, ana : conficiantur cum mellee 6>Cflime ex ea drach.ij cum aqua decodionis anifi* (L^hudprouocans Vrinam. Recipe afari, rubia,feminis ciicumeris 3C cymi ni,feminis apij, ana. conficiantur cum fyrupo fadoex marrubio ČC melle* CT Medicamen expertum ~ValdcHydropi: diffbluit enim Inflationem. Recipe iridis,ariflolochia,agarici,ana:conficiantur cum fy rupo fatfto ex afaro,carpobalfamo, & nielle:^ fumat drach.rj cum decodione foeniculi* fc^iiud prouocans Vrinam. Recipe amygdalarum dulciu,feminis cucumeris,affari, ariflolochialonge, ana drac.j: conficiantur cum aqua decodionis rubia: 5C detur cum aqua decodionis fceniculi ÖC apij* C^hudadHydropem&^fflhma* Recipeiridis/ucdmarrubij,ariffolochiaIongaErotundatae ca,ana: conficiantur cu decodione irid/s: 8C detur cu aqua calida decodionis gentiana* C^iliud prouocans Vrinam. Accipe faliuncae,feminis cucumeris,lacca rubrg,ana: confice cum melle: 8C den * af. laduc*. tur ex eo drach.iij. (L^4hud confortans Hepar confortatione magna: & ~Valet Complexioni frmdz & humi* ^ d£>& efl mirabile. Recrpe rhu barbari,lacca,gariophyllorum,ligni aloes, rofarum,rubia,ana:con C ficiantur cum aqua decodioniscorticis fiflici 6C gafit: & dentur drachma dua ex eo cum aquade codionis ariflolochia,röfarum, ÖC gafit* €^fhud expertum ad Splenem. Recipe fcolopedria ammo * AFratuads niaci,radicis capparis,ana: confice cum meile QC aceto: & dentur ex eo 5 iij cum decoctione arifl o-lochia rotunda* €^4hudValens contra Lapides. Recipe (anguinis hirci flcci, lapidis iudaici,faliun-ca,lapidis qui inuenitur in cyfli fellis vacce,afari,amygdalarum amararu,feminis cucumeris,bdel lij!, cofli, ana: conficiantur cum aqua & melle, in quibus funt decoda rubia & coflus: 5i dentur drachuj cum aqua decodionis afari, &C floris chamaemeli* (L^iliudexpertum contra Lapidem Renum. Recipe fanguinis hirci ficci, lapidis citrini qui inuenitur in cyfli fellis vacca, fceniculi, faliunca, amygdalarum amararum,ana: coficecum vino antiquo, vel aqua decodionis radicum apij &C fce niculi:forma trochifcos vnius drachma: dC da vnum cum fyrupo de faliunca* De Medicinis Socionts. SOcionis medicina* Ifle fuit maximus medicorum Gracorum, qui habebat experimenta plii rima in fine nobilitatis: qua nos acquifiuimus a difcipulis eius, fcilicet Teranoz ČC Harge-mez &C Harcoz* C Medicamen magna nobilitatis & Militatu, laxam & difjulucns craflas Ventofltates,&' non efl eiflmile: quodetia lamprobaumms. Accipe agaricidrachmas tres,ellebori nigri drachmas duas D 8C femis,maflichesdrachmas decem:folij, ligni aloes, afari,;radicis iridis, turbith, fquinanthfana drach.ij:anili,carui,foniculi,ammoniaci,ana drach. j: fcillaallatadrach*quatuor,rofaru drach*vj, fcammonia drach. j: confice cum meile bono: dč da de eo quafi auellana pondus* C Decočhopur gans Matrices muherumfsr diffoluens V entofltates, & prouocans Menflrua. Recipe florum ammeos, har-mei,afari,florum chamameli,fceniculi,gentiana, fpica nardi, fquinanthi, chamapityos, chama-dryos,anifi,rubia,ana drachmas dece: coquatur in tribus libris aqua, donec remaneat libra vna: deinde amoueatur ab igne,8c difloluatur in eadem aqua calida drachma vna ammoniaci: 8C detur de eo,quoniam efl mirabile* C DecoBio "V alens nimis in declinatione Febris Quotidiana. Recipe gentia na,radicis apij,radicis fcenicuIi,rubia,agarici3turbith,afari,rofaru,fpica nardi, ana drachma vna: ponantur in caldario cum tribus libris aqua: 6C coquatur fuper ignem leuem fine fumo QC fiam-ma,donec remaneat libra vna: dC foluatur in ea calida dracj lacca,dC vtatur, €^ltudprouocans Vn nam cito. Recipe phu, rubia: terantur: & dentur ex eis drachma dua 8C f cum aqua decočlionis hyfiopi ÖC fatur eia calida. G^Lhud diffoluens omnes Durities: curat &* Duritiem Splenis, & Scrofulas. Recipe tragacantha,floris chamemeli,&picis liquida,ammoniaci,medulla cruris vituli,galbani,ana : conterantur,^ difloluatur ammoniacum in aceto antiquo,liquefiat medulla dC pix,& co-ficiantur puluercs,^ mifceantur: dC fuper loeu ponantur. ^4liudbuiufmodi. Accipe foliorum cap- Spurii Of paris paris,ammoniad,galbani,capillorum veneris,floris chamaemeli,medulla cruris cemini,ana:con E ficiantur dC ponantur fuper locum durum* C Mhudquod cito Laxat & difloluat Inflationem, c'9*prono cat Vnnam3&yaletHydropicis. Recipe turbit,agarici,foeniculi,anifi,ana drach.j: ieammoniae oda uam partem drach.j: radicis iridis,Iaccae,fpinae romanae,rubiae,phu,ana drach.j femisiconfician tur cum fyrupo fado cum melIe,hyfTopo,5£ origano,fatureia: QC vtatur* tLMlwdhalde bonum, Sub* tilians humores: bonum contra Mflhmappy laxat humorem hifcofum. Recipe ariftolochiae rotudae,rhu bar bari,fucci marrubij,laccae,turbith,ana drachma vnä: maftiches drachmas duas,agarici drachmam ' vnam: conficiantur cum fyrupo fado ex meile QC marrubio: QC vtatur* <£Mliudhalde bonumdicitur EleSluanum Indis: & efl multarum Utilitatum: & efl yalde mirabile contra Hydropem.<& contra Debilita tem hepatis: &prouocat Vrinam & Menflrua: & Laxat humores diuerfos. Recipe ariftolochiae rotunda, laccae,fquinathi,marrubij,ana drachmas tres; lignialoes,rofaru,ana drach. iiif: agarici drach. viij, radicis iridis vnc.j:conficiantur cum bono meile: QC detur fecundum virtutem cuaqua decodio-nis ipatang 8C fatureie* (TMliudeleclumum/y* dicitur Elečtuariu Rhu barbari: <& confortat Hepar: efl nimis exp&tum: & nos tam probauimus ipfum flepe. Recipe ariftolochiae rotundae,ligni aloes,Iaccae,fpi-cg nardi, folij rofarum,ana drachmas decem: rhu barbari drac.xx: conficiantur cum fyrupo fado ex meile :QC detur ex eo quafi auellanacü aqua cafida decodionis folij &gariophylloru:eftenim F optimum in cofortatione hepatis,& omnium membrorum interiorum* (ZMliud elecluanum.An ftolocfm ad remonendum Typum infebribus chronicis. Recipe affe foetidae,zingiberis,folij, chamaemeli,, piperis nigri dC longi,centaureae,harmel,ana drach.j: ariftolochiaerotunde,ad pondus omniym: conficiantur cum fyrupo fado ex meile, &Č ariftolochia: &C vtatur fecundum virtutem patientis a drach.j vfqg ad drach.lj* fEMhuddtfjolucns Ventofitates. Recipe affe foetidae, rutae, fatureiae, caftoidj, ana drach.ij: anifi,foenicuIi,ana drach.j .‘conficiantur cum meile: dC vtatur cu vino puro* (CHhuil^ diffoluens V entofitatesprouocans V rinam fortiter & Menflrua. Accipe anifi,laccae,ariftolochie rofun* . dae,rubiae,gentianae,meu,phu, fpicae nardi, cofti: conficiantur cum meile: dC dentur ex eo drac.iij cum aqua calida decodionis foeniculi* De Medicinis M^aricontsphilo fophi. AZariconis medicinae. Ifte vir quamuis non habueritnomen inter medicos,recepi tamen ab eo quatuor medicinas nimium expertas. C Primum medicamen halet ad Febres chronicas,quseflut ex humore craßo, & aufert Typum: & foluit V entofitates: <& Laxat humorem hifcofum: & halet Paralyfu Recipe iridis drach.x piperis nigri Qi longi Ü. albi,alfe foetidae,fcorodi, caftorij,fo!ij, feminis rutae, afari,ammoniaci, galbani, fatureiae, fangumis anferis ficci,fagapeni,xylobalfami, carpobalfami, G ana drach.f: fpicae nardi,croci,ana drach.iij: chamaepityos,cham^dryos,ammeos,mente,maiora-nae,folioru rubi agreftis,carui,gariophylIoru,ligni aloeg, cinnamomi,anifi, anadrach.iijr: turbith, ad pondus omnium,agarici drach.x: terantur, QC cofice cum fyrupo fado ex meile: 8C detur ex eo drach.j Sf f cum aqua calida decodionis gentianae dC afari. Iftud enim medicamen eft valde exper tum contra infirmitates frigidas iundurarum,& afthma,8£ dolores frigidos,8Č dilfoluit ventolita tes,&C f^pe probauimus ipfum* C Medicamen confortans Membra interiora: &* efl halde bonum ad Fluxu chronicum: & confortat Stomachu,<& aufert Vomitu* Recipe nucis cypreffi, ligni aloes, tamariici, ana drach.iiij: rofarum,maffiches,laccae, cinnamomi,ana drach*! j: cofice cum aqua decodionis rubiae QC myrtae: &C da cum aqua decodionis cypreffi* C T ertium medicamen halet ad Lapidem renum & heftete: & aperit Oppilationes: & expellit Feces per hrmam: & efl expertum. Recipe capil* veneris, cineris fcorpionis,gentianae,vitri adufti,Iapidis iudaici,feminis cucumeris^ cucurbitae, anifi, radicis lilij coeleftis:puluerizentur,& conficiantur cum aqua decodionis chamaemeli vel meliloti, Qc meile: QC fumatur cum decodione agarici* C Quartum medicamen halet HydropicisFrigiditati hepafis, & Citrino colori. Recipe agarici,lilij coeleftis,laccae,ariftolochiae longae dC rotudae, fucci fiaechados,fuc ei marrubi j,olibani,phu,chamaedryos,cham^pityos,cinnamomi, ana drach.ij: folij, gariophyllo- H rum,ana drach*v:rhu barbari, anifi, ana drach.iij: ligni aloes,ad pondus omnium: pulucrizctur, & conficiantur cum melle: ÖC dentur ex eo drachma ii j* De Medicinis Gereonis. GEreonis medicina Graeci* Ab ifto viro habuimus vndecim medicinas expertas ad diuerfas ggritudines: quas nos probauimus, ÖC inuenimus ipfas elfe mirabiles* C Primum medicamen halet ad infirmitatem S tomachifrigidijzfp confortat ipfüm: & efl nimis mirabile. Recipe trium piperum,fpi cae nardi,zingiberis,ro*ana dracnmas decem: ligni aloes ad pondus omnium: cofice cum meile: da cum decodione ammeos,& mente,& gariophyllorum* C Secundum halet ad Doloremfortem: <& iamprobauimus ipfum. Recipe floris chamgmeli,fquinanthi, centaure^, ariftolochiae rotundae: confice cum melle :dC da drachmas quatuor cum aqua calida. C Tertium huiufmodi efl, fed precedens fecu-vius efh Recipe croci,fpicae nardi,opij thebaici,ana drachmas duas: chamaemeli drachmas duas: co fice cum melle: &C da drach.f cu aqua calida. C Quartum huiufmodi, & efl mirabile. Recipe fucci coronae regi^,cham^meli quando fuerit viridis,ana drachmas quatuor* Et fi iftae herbae non fuerint ^e^acripe earum decodiones: Qc pone odauam partem drach mae croci, QC fquinan-th 15 n j. oC u liant vfqp ad medietatem: QC da bibendam colaturam* C Quintum halet ad Dolorem ex, oppilatione* A oppilatione. Recipe radicis lilij codeftis,agarici,ana drach.iiij: ariftolochia? longa? St rotudf , chamte pityos,ana drach.v: coquantur,St ponantur in lib.itj aquae,& bulliant fuper ignem leuem,donec remaneat lib.j; St appone lacca? drach.j St £; St da ad bibendum tepidum» CSexrum dtffolm Ven* tofuates,&halet Cohealens adEpilepfidm,&purgans Matrices,&prono-cans Vnnam. Recipe agarici drach.x,turbith drach,j,anifi drach*iij,armel drach,i j, radicis apij 5 v, radicis lilij cceleßis drach«iij,maßiches drach*ij,radicis p^oniae drach,vij: coquantur cum tribus Ii bris aquae,donec remaneat medietas: Et dentur qualibet die tribus drachmae: vtilis enim eft: valde,& in epilepiia expertu eft, C Decobho ALffat foetides,h alens ad Oppilationes aperiedas: & efl htilis ualde. Recipe aftae foetidae, radicis lilij coeleftis,radicis apij,radicis fcmicuIi,ariftolochiae rotudse,ana 3X: coquantur cum libris quatuor aquae fufficienter :5l dentur de eo drac.iiii* C Decobho Ezoniat, quas aperit craffos Oppilationes,& eft halde experta. Recipe p^oniae drach.x,radicis pentaphylli drach* v,ari fiolochiae rotündae drach,vj: coquantur cum libristribus aquae fufficienter:3£ dentur drach, iiij« C Decobho perfecta ^Anflolochia <& eft mirabilis Hydropicis,& cito curans eos. Recipe duarum ariftolo-chiarum,centaurea: minoris,chamaxiryos,fquinanthi,Iaccae, lignialoes,rofarum ana aur*x: fpicae nardi,phu,meu,apij,anifi,radicis lili j coeleftis,radicis apii,fiftici, cubebarum, hyftopftgariohylio-ru, marrubii,ftccchados, cinnamomi, ana aur*viii:ammeos,myrrhae,ana aureos v: cofti aur*ii:co quantur in libris tribus aquae fufficienter; bC dentur drachmae quatuor cum drachdiii iftiusele-cluarij* Recipe ariftolochiae rotundae,granorum iuniperi,centaure£,ana drac*ii: ligni aloes auru, L)fpicaenardidrach,i,marrubiidrach.ifti:conficianturcumpr^didadecodione* CDecobhoChamas meli prouoc ans Menflrua, & auferens Dolorem fort em. Recipe chamaemeli aur,ix, ariftolochiae aur, ilii, lacca: drach.ii: fpicae nardi,cinnamomi,radicis lilij coeleftis,ligni aloes, ana drach,i: coronae regia: drach.x: decoquantur cum libris decem aquae in igne lento bC fufficienter, donec remaneat tertia pars: &Č dentur drachmae quinque* C Decobho Hyffopi,contrapaßiones Peblons, & Tuffes chronicas,& acritudinem Mfthma,<& ^Anhelitu malum. Recipe hyffopi,agarici,radicis lilij coeleftis,liquiritiae,fqui-mnthi;peomae,afari,ariftoIochiae rotudae,ammoniaci,feminis fceniculi fucci ftoechados,fucci mar rubi j, lacca:, ana aur«ii; decoquantur in libris tribus aquae fufficieter: ČC dentur drachmae quatuor in mane* C Elebluarium optimum contra „Aegritudines diuerfits: & halet Scotomidt & Vertigim: &fiemdit Phlegma hifioJum,&purgat ipfum: et aufert Dolorem jrtgidum.Et eji bonum contra Venena: et aperit Oppilatio-nes: et prouocat Menflrua, et hrinam: et Calefacit corpus : et halet ad Febrem chronicam: et purgat Matrices« Recipe agarici,ariftolochig rotundae,fucci marrubij,laccae,ana drachmas quinquafftefcetid^gal bani,rhu barbari,fpicae nardi,phu,feminis foeniculfradicis apij,trium piperum,ana drachmas vj: ligni aloes drachmas quatuor,turbith aur*decem; confice cu fyrupo fado exmelIe,eV afaro,& aga rico,& fpica nardi,dC lacca*Et dentur drachmae quatuor cum aqua caliqua* C Elebluarium expertu contra Oppilationes matricis. Redpe ariftolochiae, laccae, radicis lilrj coeleftis, ana: confice cum deco- Spurij* Og iij dione cftionc gafit: 8Č dentur drachm^ quatuor cum aqua calida. C Elecluarmm curans Lapidem in Vefica: E ct efi expertum, Recipe fqiiinanthi,ftoechados3ana drachmä vnä: fanguinis hirci ficci drach.vi,Iapidis iudaici drachmas duas,anifi drach.iiii: puluerizentur, 8C confice cü decoctione radicis apii, C M hud ad Lapidem. Recipe fanguinis hirci ficci,anifi,ariftolochierotunde,de lapide inuento in feile tauri,vitri combufti,faliunc£,agarici,Iapidis iudaici, amygdalarum amararu,ana: puluerizen tur& conficiantur cum melle.Et dentur drach.iiij cum aquadecodionis feminis apii* C zfhud mirabile contra Ventofitatemfortem. Recipe anili, cymini, fatureie, carui,ana:cöficiantur cum mclle: 8č dentur cum decodione agarici, qug ficfit. Recipe agarici,cyperi,foh'i3radids fquinanthi,arifto lochie iongse,& rotunde,radicis apii drach.vi: ponantur in caldario in libra vna aqug fuper igne ieuem.Et dentur drach.iiii cum duabus drachmis medicinae predicftas. C Medicamen bonum contra lAftkma chronicum. Recipe lacce aui\x,ariftolochi£ longe aur*vi,fucci marrubii aur.vii: confician-tur,& dentur quafi nux cum aqua calida* C Medicamen quod accepimus ab Mcritonc contra Frigiditate üomachi,etcontrahumiditateeius. Recipelignialoes3cinnamomi3rhu barbari,fpicenardi, maftich es, cardamomi:confice cum decodione rofarum & nucum cyprefll: Qc detur quafi nux* C Mhudua lens ad C oiicam ex hem ofitate et humore crajjo. Recipe anifi,cinnamomi,abfinthii3cymini, florum chamaemeli,ana drach.x: agarici drach*xx, fcammoniasdrach*i,maftiches drach.v: conficiantur cum F decodione carui: QC dentur drachdii cum aqua decodionis gafit* C LLliud ad Dolorem capitis,et con-tra Cephal&amfltiodefl expertu. Recipe fucci ftcechados drac*viii: gafit,fpatang,ligni aloes,ana 5 iiii: maftichesdrach.vi3agariciadpondusomnium:conficianturcumdecodione rofarumÖCmaftfi ches: Öl detur a drach.ii vfcpad tres drachmas* (LMliudquodhalet mprincipio Defcenfionis aqu£ adocu lum,quof-epe curam multos: et esi expertu,et helocvs curationis. Recipe ipice nardi aur.x, cinnamomi aur. odo,agaridaur.ix,mafiiches ad pondus omnium:conficiantur cum bono meile: 6C fumatur de eo quotidie drachmg du£,eft enim mirabilis operationis* De Medicinis habitu a Zenone. Enonis de Athenis medicinas. Ifiefuit vnus de magnis medicis.Ego autem no vidi ipfum, Jf . quia non fui temporaneus cius: fed magifter meus vidit ipfum.Et ille habebat experimenta bona: ex quibus difcipulus eius dedit nobis viginti experimenta experta.Btnos probauimus ea faspe,3c inuenimus ipia optima* C Primum medicamen quod dicitur Eledluarmm Spic£ nardi, confortat Hepar debile Cor,&halet contra Vomitum chronicum. Recipe fpicas nardi aureos centum, fpica: ro-manae aureos decem, abfinthij aureos odo, cinnamomi aureos quindecim, laccas mundatas au-reos nouem, gariophyllorum aureos quinque, gafit aur.xvj', marrubij aureos duodecim:arifto G lochie rotundas,rhu barbari, ana aur.xvj: confice cum melle: ÖC da aureos duos cum aqua calida* C Medicamen Secundum,quod dicitur EleLluarium Centaurex,halet ad Podagram, <& acl omnes paßiones lun-Llur arum,cui non efl fimile in hoc. Namprouocat Vrinam,Laxat crajjos humores & diuerfos, & fedat Dolores, aperit Oppilationes : <& efl optimu ad Lapidem,&Liquefacit phlegma: & mundificat fuperflua d Pulmone C'9* peclore. Hoc medicamen dedit Zotion de feriptis Zenonis,qui compofuerat idper herfus. Recipe Centaureas mi *AL gentiana nons aureos centum, zirungen aureos decem: anifi,foeniculi,aprj,ana aur.vj: olibanfigariophyb lorum ana drachma vnä: agarici,radicis lilij cceleftis,ana aureum vnum: cubebas, galbani, ammo^ niaci,caftorij,trium piperum/picas romanas,ana aur.xx: fpicas nardi,turbith, ana aiireos triginta: aloes fuccotrinae aur.xvij: carpobaliami, xylobaliami, fcillas aflatas, ana aure.xvj: maftich es,croci, ana aur*x:fcammonias aur* viij:puluerizentur,ö£conficiantur cum melie:&fubmittanturinhor deo per fex menfes:& dentur ex eo drachmas quatuor.Et hoc medicamen efl: de maximis medi-cinis quas habebat ille medicus* C Medicamen Tertium,quod dicitur Elečluarium Colocynthidis, quod La-xat humores dquofos, & phlegma,& melancholiam: cum hoc prouocat V rinam. Et oere dico quod non efl ei fu mile ad acuendum V ifum, quia efl in hoc mirabile. Recipe coIocynthidis,fcilIas aflatas,afari,trium pipera, ana aur. vj: fpicas romanas,anifi,apij,fcEmcuh',carpobaIiami,gafit,crod,ana aureos duos: fpicas nar H di,chamasdryos,chamaepityos,ariftoIochias rotundae,gentianas,ana aur.vij: puluerizentur,&: co-fician tureum meile: & lubmittantur in hordeo per fex menfes: dedetur i drachmis duabus vfqp ad tres. C Medicamen Quartum,quod dicitur Elecluarm Squinanthi,halet ad Dolores fortes, & prouocat Vru nam,&aperit Oppilationes,confortat Hepar confortatione maxima,& frangit Lapidem,&halet ad Febras chro meas. Recipe iquinanthi,aureos ccc,ariftoIochias rotunda aureos fex,ligni aloes aureos tredecim, gafit aureos tredecim: croci, fpicas nardi,carpobalfami,opij, ana aureum vnum: maftich es aur.iij: trium piperum,folij,chamaepityos, ana aureos feptem:conficiantur cum bono vino: QC detur de eo quafi auellana cum eo quod conuenit tali asgritudini* C Medicamen Quintum,quod dicitur Eledlua num Capillorum henens,adpurgandum quodeft m Peblore ex humore crafjo: & efl nimis expertum* Recipe ca pilloru veneris aureos vigintiquinque:radicis lilij cceleftis,hquiritias,p£onias,carpobalfami, mar Al. rofarum rubij,floris chamasmeli, ariftolochias rotundas, ana aureos quindecim: pulueriza, &C confice cum iyrupofadto cu meile &Č capillis veneris:Sc dentur drachma quatuor cu decočtione chamxmeli. C Medicamen Sextum, quod dicitur EleLluarium Folij,halet ad Me^ntudines fortes, qua accidunt multe* nbus in matricibus earum: et prouocat Menflrua, et halet ad Dolorem matricis: et calefacit Renes. Recfi pe folij indi, aureos viginti: cinnamomi, fpicas nardi, fpicas romance, rubias, caftorij, trium piperum, DE MEDICINIS EXPERTIS ,oS A piperum,gariophyllorum,lignialoes,ana drach.xx: rhu barbari, maftiches, thymi, ana aur.xvj: confice cum meile: ÖC detur quafi auellana* C Medicamen Septimum, quod dicitur Elečluarium Mnflo> lochi<£,~Valet contra Dolorem matricis^aldeprouocat Menflrm, & confortat Stomachum debilem, & intercipit Fluxum chronicum,et efl mirabilis operatioms,et non eü eifimile: et fepeprobauimus lpfum: et ifte Zh ion Meba* * Aliter Zeno tunpfo. Recipe ariftolochiae longa: QC rotundae ana aureos viginti: radicis lilij cceleftis, lacca:,fqui nanthi,marrubij,ana drach*ix:rhu barbari drach*xxv:fpiae nardi,ligni aloes,ana aur.xx: puluerizentur , dC conficiantur cum meile: SC dentur drachmae quatuor cum aqua calida: bC ad fluxum intercipiendum cum decodione xyloaloes: ÖC ad menftrua prouocanda, cum decodione ariftolochiae rotunda::^ ad dolorem matricis,cum decodionechamaemeli dC afar i* C Medicamen OcLu * AElong*. uum quod dicitur Elecluanum Ohbam,quod ejl halde Mile contra Humiditatem flomachi, et Liquefacit phlegma: et conuenit Senibus, quia confortat calorem naturalem in corporibus eorum. Recipe olibani aur.x, maftiches aur.quatuor ;fquinanthi,ariftoIochia:, ana aur.ij: ligni aloes, laccae, ana aur.j: radicis lifij coeleftis drach. j :rofarum,rhu barbari, ana aur.v: anifi aur.vj: puluerizentur, & cum meile conficiantur: Öl detur ex eo quafi auellana* C Medicamen Nonum,quod dicitur Elecluanum Gaft,~Valct ad Hepar, quia confortat ipfum,et aperit oppilationes eius: et 'valet Hydropicis,et contra corruptionem complexionis♦ Recipe ga B fit aur.xx,lacca: aur.x,ligni aloes aur* vi, gariophyllor um aur. tj,cinnamomi aur.xxi: fquinanthi, cubebae,rhu barbari,ana aur.xvi: rofarum aur.xviii, aloes non abluti aur.ij, agarici aur.iij, maftiches aur.x: puluerizentur,& confice cum fyrupo fado ex meile ÖC agarico: Qc eft medicamen val de nobile* C Medicamen Decimum,quod dicitur Elečluarium Rhu barbari,maxime 'Valet Fluxibihtati flomachi ,ct confortat Hepar,et 'Valet Hydropicis: et non ejl neqjfuit aliquodfimde in hoc: et Zenon nemini uolebat dare. Cuius compofitio non lateat med cos,quoniam eius compofitionem aequi fuit eius compofitor cu magnafolic itudine. Recipe rhu barbari aureos centum, laccae aur* xx, ligni aloes aur.xxxvi, cinnamomi aureos xi, ariftolochiae longae dC rotundae aureos tngmta,fiftici aureos quinquaginta,fquinanthi aur.lxxx: maioranae,anifi,luti figilIati,anaaur.xx:agarici,folrj,anaaur.vi:gafitaureos triginta, fpicae nardi aur*xvi: trium piperum,zingiberis,ana aur.dece: ftcechados, origani, ana aur.ix: radicis lilij coz-leftis,radicis endiuiae,ana aur*vi: hyffopi ficci,maftiches,croci,ana aur. vrj: carpobalfami, xylobal-fami,ana aur.xvii; puluerizentur, dC conficiantur cum meile: dC detur a' f drachmis tribus vfque f Al.drac.ciua-ad quatuor*}- Medicamen V ndecimum,quod dicitur Elečluarium Capparis,~Valet ad Duritiem fplcnis,et ape bus v%ue ac* nt oppilationem eiws:et eft optima operationis. Recipe capparis aur.xx: opopanacis,fcolopendriae,mar- trcs* rubi j,ana aur.quinqa: gafit aur,xvii,ammoniaci aur.decem, fagapeni aur*odo: puluerizentur, SC C conficiantur cum bono aceto :6>C da drachmas duas cum decodione carui 5C capparis & gafit» ... C Medicamen Duodecimum,quod dicitur Elečluarium Scolopendrue,halet ad Duritiem f plenis,et efl expertum. Recipe capparis drach*xx, marrubij drachmas quincp,fcolopendriae aur.xvi:confice cum aceto^ QC fac trochifcos: dC da drachmas duas cum decodione t.rniarifci Sč gafit. C Medicamen Decimuter-tmm,quod dicitur Elečluarium T urbit,halet ad Febres chronicas, et Laxat humores ~Vifcofos,et calefacit Renes, et efl optimum adPaßionem cohcam ex hentofitate,et prouocat Vrinam: et eß mirabile. Rec* turbi th aur.quin quaginta,agariciaur*xvi:croci,maftiches,anaaur.vi:fquinanthi, ariftolochiae rotundae, ftcecha-dos, anaaur.viii:conficecumelie:&deturadrachmisduabusvfq3ad tres* C Medicamen Deamu-quartum, quod dicitur Elečluarium Ellebori,~V alet contra Vertiginem. Recipe ellebori nigri aur.xx, ligni aloes aur*i dC f,croci aur.j,anifi aur.ii,maftichesaur*iiii, maioranae aur*i, agarici aur*vi: radicis lilii cceleftis,ftcechados,ana aur*viii: turbith albi &C gummofi aur.iiii: confice cu meile, SC da drac.iiii» C Medicamen Decimumquintum,quod dicitnr Elečluarium Mganci,halet contra CephaUam hetere: et Storna chum confortat et Hepar. Recipe agarici aur.xvi,paeoniae,Centaureae minoris,ana aur* vi: laccae, ligni aloes,ana aur*viii: gafit,anifi,chama:dryos,chamaepityos,fquinathi,floris chamaemeli, maftiches, ana aur*vii: rhu barbari,fpicae nardi,ana aur.ii: turbith aur.iii: confice cum meile, ÖC da drac* j QC i ' D vfq5 ad drach.ii cum aqua calida* C Medicamen Decimumfextum, quod dicitur Elečluarium Scilla:, 'Valet adMfßhma, et ad Oppilationes, et V entofitates: fed non debet dari habentibus ~Vulnus in membris interioribus^ Recipefcillae affata: aur. vi, f ftcechados aur*iii,agarici drach* | xvi,maftiches 5 ii: gafit,cofti, trw t ai. aloes napi perum,ana aur*x:radicis lilii cadeftis aur*v,capilIoru veneris aur.iii, floris chamaemeli aur.iiii: vnum confice eum decodione agarici Qč melle: QC da 3 ii cum aqua calida. medici altarium curabant per cibos facrificiorum:vndenobi liores probantur alfis medicis.Optime enim debemus laudare virum, qui illa facit per cibum, bC plus quam illum qui curat per medicinam: quia corpora quae curantur per exhibitionem dietee, reducuntur melius ad temperantiam, quam que curantur per medianam. Et medicus pro virili fua debetconfiderare,vt cibus di materi^ quaedebent propinari,fint proprie naturg patientis vel accipientistEtfint boni faporis,vt eger deledetur in ipfis 66diligat. Et non debet vti eadem me dicina diu, ne fiat ei quafi naturalis. Et caue ne praebeas medicinas mali faporis, quoniam medi* cina,quam infirmus habet in odio,plus nocet qua'm profit. Vnde dC medici dignum duxerunt cu medicinis mi Icere res dulces,& res faporitas,ficut nos fecimus in rob nucum, quod accepimus ad anginam. Et fimiliter ingeniati fuerunt in medicinis laxatiuis ponerealiqua qug ftomachum cöH fortanr. Et debes cauere in curatione malitie complexionis fine materia,ab euacuatione,&: e' con* uerfo. Et debes laxare naturam ä lenioribus confuetis generaliter, ficut diximus in libro in* teriorum. Sed femper quando volueriseuacuare, primo fubtilia, pofteuacua parum, deinde mediocriter, deindefortius. Et caueas a medicinis non expertis, fed vta* ris expertis di vfitatis a bonis phyficis bC expertis. Et feias quo'd omnes iftg medicinae funt bon£ in locis fuis, fcilicet vbi conueniunt:&funt ve* nenafii fuiscontrarfis,Nos autemiamdiximus in hoc tradatu deiftismedicinis plures expertas :&fi poftea aequi* fiuerimus alias, feribemus eas in fine huius tradatus* gjf-, DE MELANCHOLIA EX GALENO R V F O ET POSSIDONIO Caput Nonum Libri fexti Aetij. Iulio Martiano Rota Interprete. Icut in apparentibus corporis membris interdu eadem omnibus tepe. ratura cofpicitur,velut in deprauato corporis habitu, vocata cp elephan tiafi,6č aqua inter cutem: interdum vnu aliquod membru vel biliofum vel melancholicum vel pituitofum humorem fufeipiens, ipfum fuä tm temperatura immutat Jta contingit St cerebrum bedi,quandoqp totius ratione,quia fanguis qui in omnibus venis continetur, melancholicus effeduseft: qhq? partis,quia reliquo fanguineillefo permanente,is qui cerebro continetur,folus immutatur: hoc CJ3 duobus modis,aut quia ta lis in cerebrum aliunde fluat,aut quia melächolicus in cerebro reddat: redditur aut ab eius caliditate,vel flauam bilem, velcraflum St nigrum fanguinem,adurente,Fcre' Temper aut partes quae in praecordrjs funt,ita prius affedae cerebru taci to quodä confenfu in eunde aff edu trahunt,atq3 ita defipere homine faciunt,vel atra bile cerebru occupante, vel melancholico vapore in idem afeendete: quemadmodü fieri confueuit in eo morbo quem flatuofum St hypochondriacu nominamus,Neq3,n,propolita: tradationi quiequä ob. flat,aliunde,atq? ex alio membro,huiufce afiedus initiu origine q3 efle,cu facile oftiolu ventriculi quiduis patiens in fimileaffedum cerebrum ducat,nimirum ob conuem'entiä qua cum eo habet, propter duos neruos qui defuper a cerebro ad ipfum maximi defcendunt.In eofdem affeduscor quoq3i'dem trahit propinquitatis rationerite St feptu trafuerfum,cui adnatuelhConuenit quoqa ventriculi oftiu cu fpinali medulla,qua parte ipfi adh^ret St colli vertebris adnexu eft, Principia C aut hmoi melancholia: vtplurimu ex cruditate confurgit: nä flatus plurimi confequuntur,& quo cunqs cibo aflum pto,fublimes,& fere' femper in praecordiis obuerfantes: rudus infuper acidi,foe ; tidi,ac veluti pifce olentes fubfequuntur ,quauis efufmodi nihil comederit: aluus vtplurimu ipfis cft ficca: fomnus exiguus atep diuulfus,&p fomnu vifa perturbatia enormia čp: faltus toto corpo re al ij atq? altj: capi tis vertigines, 'St in auribus ventoru fonitus: putat % fe ah j caput repletu aggra natu ^3 habere:cotraalij vacuu&leue.-quidä ne caput quideprorfus fibi effe,cui Phiiotimus ad alia remedia,plubeä galea impofuit,qua oppreflus caput fibi adeflfeintelligeret, Euadunt pleriq? melancholici in venere proniores,obh'uiofi,timidi,mifericordes,ad fletu propti,folitudinu aman tes, Daemones ab inimicis veneficis immiflos fibi quida fufpicant, Alfj noxiu quippia fe deuoraf. fecredut: qua opinione idipfis confirmat, q> mox abominabilia Ö^mofirofa vomunt. Videntur aut alijs alia: prorfus čp morbus hic varius e St inexplicapilis. Velut ecce,vt de timoreloquar,qui da armeiffimos formidat, alius oes et alios hoies metuit: hic in luce prodire timet,ille tenebrofum aere fedatur,alius eunde refugit: fere' oes th in obfcuris locis verfari gaudet fepulchris cp St folitu. dinibus.Non nulli ct vinu,oleu,aqua quocp,&oia liquida metuunt,vt qui a cane rabido demorfi funt, Atq3,vt paucis me expediä, melacholite St infaniae multas fpes habent,fiquis vniuerfas earu D imaginationes confedari velit: veru exeisoibusduas communes funt, timor St mceftitia:marilt nancj3 funt oes praxer ratione,nec fi percoteris caufam ob qua triftes flnt, reddere valent: mettiut , enim no pauci morte,St quedä alia,que metu digna no funt, quäuis non nulli morte et vehemen ter appetat, Cetera cu rationalis animi fede atra bilis occupauerit,mirandu no eff fi metus,fi tri. liities,fi mortis expedatio obnafcatur:cu exijs qug extra corpus noflrum pofita funt,nihil adeo nobis formidolofum fit vt tenebra::quaobre,cu veluti obfeuritas quaedä rationalis anima: fedem Occupauerit,necefle eff femper hoiem terreri,eo q? terroris eam fecu quocunqp deferat: nä vt in te. nebris pueri timent,St ex adultis no cofueti,fic St atrae bilis color,täquä nox quaedä rationalis ani me fedem obumbrans metus procreat,Oes itacp caufas accidentium qug cuiq3 contingunt expli. care nemo pot,cu pleraq3 dubitationes haud paruas contineat,vt cur aliqui qu^däfugiut täquam molefta^u th molefta no fint,& quedä qug bona non funt tanquä bona feclantur: item,cur alius domefticos timet,alius omnes hoies,atq3 id genus alia, Medico th pluriu accidetiu caufas expone re difficile no e,velut is q fe figulinu vas arbitrabat,ob ficcitate arbitrabat: frigidus.n, ct ficcus eff melacholicus humor,qua de caufa St alius cute fuä pelle ficca opinabatur,Na qui caput fe non ha bere putabat,fortaffis ob lguitate capitis id arbitrabat :leuitate aut capitis, flatus qui attollebat,effi ciebat. Sed cur melacholici plurimos cibos appetunt? an qa frigidu os vetriculi habet? Cur vinu eorum DE MELANCHOLIA eorum aliqui plurimum hauriunt' an quia calefieri frigidus humor defiderat' Cur fe ipfos peri- E muntc1 an quia putant fe a maioribus malis explicaret nifi talis opiniopridemipfisinditaiit, vt mortem fibi inferre pulchrum exiftiment,qua in opinione pleriq3 barbari perftant, Curautaffi-duecrudita te laborant? an quia turbuletu plenü % excremetis corpus habent? atq3 ideo eor u ven triculus malejtemperatus femper ob humorem melacholicum friget*Cur ipfis fere' feniper aliius ftrida eft?an quia flatus ipfis circa precordia vagatur, nec deorfum admodu inclinat, atq^ idcirco eorum aluos aftridas efle oportet ? interdum th ex longa detentione multa repente St colliquara remittunt* Conniuent aut,oculis <33 prominetibus St labris craffis funt vtplurimu, ob fpirituuni craffitie. Fufci funt,qm humor ad cutim effundit. Pilofi euadunt ifforum plurimi, quia multis SC craffis excrementis abundant. Linguam velocem fere'femper habent, led St balbe St exili voce loquuntur ob linguae incontinentiam:nam vehementes linguae motiones a' fpiritu craffo fiunt, omne aut quod vehementer mouetur,celeriter quoq? motu fuum abfoluit* Sed fine faciamus,na hiice excitatus poterit quifquis voluerit alioruquocß accidenti um caufas indagare* Nigret aut humor ifte quandocp calefodus plusq deceat,qnq^ frigefadus magis q coueniat.Quod.n.carbo-nes accenfi patiuntur (na lucidilfimi cu fint extinda flarna nigri fiunt) id hilaris fanguinis color patitur,frigiditate fublatus: cuius rei exemplum habere poflumus in quibufdamembns quaefri-: gore liuida primum,tum nigra fiunt* Nimia quoqj caliditas cum exiccet S»t confumat humorem, quo naturalis calor nutritur,humores nigrefacit,non aliter atq$ Sol frudus St hoium corpora* F Hadenus qua! mcdicu fcire oportet prius,qua curatione aggrediatur,diximus: Nuc que nofce re debeat is qui hoc morbo laborantibus fuccurrere velit, fubiungemus* Non minim u aut inte-reft fcire vnde morbus origine ducat* Nä cum vniuerfumcorpus, totum ianguinem melancholi cum habet,principium curationis a miffione fanguinis aufpicandum eff:cum autem folumcer rebru,fanguinis miffione aeger non eget,modo plurimo fanguine no abundet,&T praeferuandi ca fanguincm detrahere nolimus* Ex his aut cognofces,vrrum totum corpus melancholicu fangui-nemcontineat,anincer^brotinis fanguisaceruatus fit* Nam qui nigri St hirfuti funt, venasc$ latiores habent,facile melancholicum humorem gignunt.lnterdum tn 8t homines rubicundi repente in melacholicam temperaturam deueniunt.Etab ijs,qui fuluo colore funt, praefertim fi vigili) s,laboribus pIurimis,folicitudinibus,vidui tenui,melancholicis cibarijs, fe diu expofuerint: Infuper fi fe vena aliqua in fede fupprefferit,aut aliqua alia confueta fanguinis euacuatio, velut in mulieribus menftrua* Non parum quoque ad hocfacitanni tempus, aeris conffitutio,regionis fi tus,egrotantis etas,& eiufdem ars*Ha:c omnia ubi perfpexeris quoties in omnibus venis corpo- ) ris fanguincm melancholicum contineri dubitabis,firmifflmamdignotionem conficies, fi cubiti venam fecueris: mediam vero fecare melius eft: quam ftatim fupprimes,fi fanguis qui effluit me- G lancholicus efle non videatur: fin erit,tantum detrahes quantum laborantis habitum expoftulare cenfueris* Tertia melacholie fpecies,quam principium a' ventriculo habere dicebamus,qua cj^ hypochondriacam,hoc eft prgcordia infeftantem, appellabamus,ex antedidis plerunque digno- ponesčp EXGAL. R V F O ETPOSSID. ^ pones čp aloes 5 centum : maftiches,croci,fpicae nardi,cinnamomi cafiae duplum: affari vero &Čcarpobalfami,fingulorum 3 i:addesČ33epithymiduas vncias.Exaqua mulfa hanc dabis quan tum magnum cochlear capit bis aut ter,ex modicis interualhs. Hinc vbi laborarem rurfus vidu conuenientirecreaueris hieram Rufi denuo exhibebis,aut Archigenis.aut lufti.Quatitasautem que exhiberi debet,funt drach»rj,ex aqua mulfa , & falis cochlearium paruum»Melius eft: autem aluuin inanire r)s quae leniter vniusdiei fpatio fiibducunt» Nigram aute bilem ducunt amaracus, &C quam cunilam vocant,infperiae mulfe,& ebibit^ duum drachmarum pondere» Confert etiam fero iadis aluum inanire,fed non id quod e' cafeo fluit dandu eft, melius eft enim quod feruefado lade feiungitur ab alio» Sit autem potus lac equinum,fin minus, bubulu: imponatur čp noue ol-lae^gitetur cpramo ficus: ac du efteruefcit, ter aut quateraqua mulfa irroretur: poftea colatum ex hibeatur,meile primum admifto: tum vbi venter fluere coeperit,non amplius addito meile:fuma tur autem ad cotylae menfura,nec minus quinq? cotylis»Poft omnes aute alui ftibdudiones mal-uae femen valde leuigatum exaquae cyathis tribus dandum eft, duarum drachmarum pondere: fummopere naiKp ad rem facit: quamobrem eo frequenter vtendum eft. Optimum eft etiampu legq decodum crebro bibere,tam ante qua poft purgantia medicamenta»Idem dC centaurij mino B ris decodum poteft.Nam abfinthij decodum & frequenter &C fubindeprcebebis, cum & aluo 6C ventriculo aeque profit, ac preter hoc multam in ventre ventofitatem gigni prohibeat,nec in totum flccari aluum pcrmittat:lotium infuperprouocat,&concodionem impefitis adiuuat, adeo vt h oc folo quofdam viderim ipfeliberatos.Exhibeda funt etiam qug vrinam mouent, anifum, daucus,petrofeIinum,nardus,&afarum,atq3praeomnibus his hippomarathri femen dC radix: quäquä chamaepityn ÖC trixaginem fumere promptius fit: quodcunqp vero ex iftis aut ex aqua eli xum dabis,aut cominutum poculisaridum infperges» Bonae funt etiam inanitiones quae per fu-dorem fiunt,fiue laboribus,fiuebalneis procurentur,flue inundiombus in Sole fadis, veluti ex oleo chamaemelino,nitro oleo admifto» Quibus peradis,vbi tegrotantishabitus melior effe vide bitur,ad hieram denuo redi. Curam quocp praecordiorum habere conuenit cum eum qui curare quempiam incipiat, tum eum qui in curatione multum procefferit» Fomenta itaqj conuenmt qua: ex oleo fiunt,in quo rute,anethi,ferpilli,abfinthi],artemifiae,pulegi],viticis čp femen 8C lauri baccae aut folia tenera bullierint:hoc enim ÖC dolores mitigat,dC inflationes minuit. In ventofita. tibus autem quae ventriculum mordent, cuminum &C pulegium aceto incoquenda funt &C fpon-gijsadmouenda: aceto quandoq? alumen infpergimus»Cataplafmata oleoconftent,in quo deco C dum fit vel anifum,vel apium, vel cuminum,vel cyperum comminutum, irim cp &Č libanotidem adijcies:conferuntautem vt plurimum tam ante qua poft cibum fada» Cataplafmate aute ablato praecordia contegenda funt,vel lana qua latiffima, vel agnina pelle leuiffima & pura, vbi prius nardino pigmento locum inunxeris» Vndionibus cucurbitulas adrjcies,aduerfusinflationes qui dem leues:aduerfusinflammationes autem dC tumores duros, fcarificatas:quibus ablatis cyprino ceroto vteris, 6C poIyarchio,& eo qui ex ftyrace conftat,& alio praecipue qui e feminibus con ficitur,atqueali]sid genus» Procedente vero curatione proderit admodum vti rubificante quod eficubus 5č finapi componitur:concodionem enim reuocat,ventriculo ČJ3 robur addit: dCfiquis dolor in precordijs remanferit,ipfum aufert» Vtemur dC acriter abftergentibus praecordia, medicamentis čp picem recipientibus, hoc eft pice ficca per fe ipfam liquefada, vel cum modico oleo: calida vero cuti imponitur tam ante, quam in dorfo,quoad fponte decidat: quare & cum ea laue-tur,8čfiquidparumacuterecedat,auferendumeft forfice» Summe autem iuuantur qui ficcum bouis ftercus aceto mulfo commiftum fibi indiderint: bulbi

cholera&: no fanguis abudat in idericis.Fiet aut S£ aliqh phlebotomia ppinqua, qh limul cu cholera abudat fanguis,5d qh hepar vel fplen ab inflamma tione tedit 8C dolet, ficutmultoties accidit: nihil.n. eff aptius phleboto mia in dolore vifceru. Alius aut dC phlebotomas curabat,ficut 5c Praxa goras:fed no difhnguebat qui erat phlebotomadus,& qui no. Purga-H tiones vero magis appropriatae funt huic aegritudini: dC plus iuuantpa tietes,qh purgant iuxta pricipia.Ego aut euphorbio mifces epithymu, & aloen,& petrofelini ÖC dauci femen,&C piper albu,purgo idericos:8£ vt plurimu qde foiu hoc iufficit.Bene vero purgat 5C fcamonia cu aloe,bC ficyoma,8£ qcqd aliud acutius euacuat,maxime aut quaecunq3 cholera ducut.Debiliora vero fubdudoria fortaffis no co ferut,eo q> no curatur facile iderici (ppter vetris ficcitate,nec omnino defcedit cholera ad intefti-nu.Qiribus afu in impedimetaeft aliquid vt purgent,his cofert vomere p raphanidas frequenter, aliqn aut öC poft coenä: etenim hepar ad ambas euones,ea f.qute p fubdudoria,^ ea qua: p vomitus,no improprie ducedu eft.Et hypochodriu,vt vtiq3 mollius exiftes,cataplafmädü, milcedo farinae hordei de rore marino,&C fcico,& artemifia,&abfinthio,& abrotano,^gramine, ÖC ruta,8>C car&amoftC cliiamtepitye,dr allio,d cetaurea: haec.n.alterutra vrinas mouet,qd‘ a:gritudim e maxi m u bonu,Cx cotrahit vifeus. Vetofaru aut appolitione vidi pre manibus exiliere in medicis,qh ca rct eis qute propria funt aegritudini:non th valde laudo neq3 vitupero ea, fedfm tepus, In eis.n. f. ideris qui a ventre, poft eos qui ab hepate,puto coferre: fecudario vero eis qui ab hepate quando tumorem aut doloremhabet.In eis autem quia' fplene, nihil prodefivetofa:hepar.n. deveter applicata DE C VR A ICTERI. fl , A applicata phrenibus,poffunt euacuari per ventofam verfus hypochondrium , propter continuitatem : fplen aut nullu cöe habet cum phrenibus,fed multum ab eis diftat. Nequaquä igitur ooor-tet eos qui a fplene ideros curare ventofis. Mitigatis vero febribus,cerotum apponere, primum quidemcerädCrefinam coquendo cum cyprino i.alcäna, dC meliloto, dt bdellium hammoniacum mifcendo. Ignita vero hypochondria nequaquä tedes dt farina hordei cu floribus vitis albe dC meliloto cataplafmans: coquere autem oportet melilotum in dulci,h terere cum farina,eff undendo de ipfo dulci: fit autem id dt abfque farina per panem mollem. Bibere autem oportet phar maca in hac aegritudine, fuccum abfinthij infundens in aqua cum nardo. Fortius aut oportet coquere abilnthium in aqua,8£colatum dare idericis: optimum.n. eft pharmacu fiquis animofe offerat,non attendens ad amaritudinem.Et nimiru apparebit tibi magis dulce,qua amaru,effe abfin thiu,amariora.n.noui hoc ariftolochiam,gentianam,centaurea,h alia multa.Nepe dt pr^termit-tere quid iuuatiuum propter guftum,ingenerofum eftrikut dt affiimere quid nocuum propter deledationem,nefandum, Et nimirum patiuntur iderici quid inconueniens: amara enim eis apparent qu^ funt dulcia: vnde amaritudo quarineft abfinthio,a paffione obtufaerit. Bonum aute eft bibere ad iderumh hoc, Calaminthen :periftereonem, vocant aut facram herbam: acetofu- B lam : lapathium acutum,quod eft rubrum in ftipite dt frondibus, QC ftipeseft quardangularis, ple nus fcmine,radix vero eius eft lutea: hoc autem per fe comeftum,h decodio radicis bibita,cito iu uat. Iuuat autem hdomefticum lapathium fimiliter:comedere autem oportet h de ea in prandio, dt de decodione radicum bibere.Nullo autem minus eft anchufa, dC filphium,h chamaepi-ty sydC erythrodani radix,h rofmarinus,h vocatum hemionium, dt fubtilis ariftolochia, dt adian tum,hferpylium,hhypericon,hftruthion:horum enim flngulum bibere licet coquendo inaqua vel cum vino: vel incifumpermifcere cum melicrato,vel vino antiquotvt plurimum vero pondus vniufcuiufqj eft 5 i.Bonum autem eft dt terere ipfa in aqua, vt in magnitudine fabte. Expurgant autem bene in ideris dC fulfur cum ouo forptum; dC allia,alfa dC cruda comefta, dt caepa?, SC raphanides:h melicratum per fe eft optimum,hcicerum decodio,dC cichoriumcum vino,h caulis fuccusjh ftaphylini radices,8£ cornu cerui abrafum dC in vino bibitum,& amygdalee amara: codae in ptifana, h petrofelini dC fmyrntj molles radices,h anifum, dC meu, dt acorus,h radi-• ces de ponto odoriferae, maxime autem afarum,6£nardus:hfolatri fuccus, dC chamaemelu,h mercurialis, dt tamarifeus. Haec enim omnia funt pharmaca idericis purgatiua:h offerre ipfa * ALamaracus. oportet ficut ego cum multa experientia fcripfi. Non autem in folispharmacisfaciebam curam, C fed diartans quam maxime: aliquibus enim fola diaeta praebuit quod quaerebatur. Optimum autem eft poft exurredionem mane ä fomnis,tentare fricari moderate cum oleo puro. Coquatur au tem in oleo faluia,vel amaricinum, vel artemifia, vel bäcca lauri, vel chamaemelo, vel iris, vel nar dus,vel cafia lignea,vel coftus: expurgant enim praedida colorationes,h fudores mouent. Dein de abfterfo fuauiter, vt remaneat pinguis,apponere hypochondrio cerotum vel malagma Ama-thonis,vel Polyarchi,vel alicuius talium,quae primo quidem remittere habent: deinde cyprinum cerotum:htedohypochondrio,hfuperaccindopatiente,ad deambulationem oportet exire: modicum vero moto bibere de predidis pharmacis. Supra potum autem, modico motu quiefee re: deinde ire ad balneum: dt ibi prius moto dt vocitante balneari cum aqua multa dC calida,fimul enim fudores lic conferunt:fimul autem dC pruritus ceflant,h maxime fi nitro hfaece vini vfta abftergatur cutis. In balneo autem dC melicratum bibitum confert. Cibaria vero idericis dt pulmenta,funt panes bene fermentati, h non multum puri, ad feceffiones enimrj conferunt. Pulmenta vero,praefuccum gaziricum, vel byzanticum antiquum, dC raphanides, dt capparis cum oxymelite: dC pifces mollium carnium, dC petrini aflft, dC cum cocco cnidio hcoriandro dt anifo codi,h ericio,h cum melicrato: haec autem dC vt pharmacum profunt,ducentia ad vrinas.Quan D do autem dt terreftris fuerit cricius,non oportet abftinere. Quando autem pifces non adfunt,cice ra coquendo,bibere oportet aquam: comedere autem falfuginofa,h bibere vinum album odoriferum. Neqa ab oleribus oportet abftinere,fed dt horum proprie quam maxime oportet fumere, quae fuauiflime mouent midionem:funt autem talia,paftinaca,h cartamum,hftruthij germina,h fcandix ideft endiuia,8£ cyminum, dC fefamum,& molles cardui, dC fceniculus, dC eryngtj ra- * Al. Gfarusn. dix.ideft vitiale porrum, hafparagus,8č fmyrnij ftipites, dC mercurialis,h omnia talia:bonum eft autem dt origanum viride. Domefticorum vero olerum, aptiflimum eft caulis dC orinibum eius,h ficlum,h raphanis,dC rapa,h caepa hortefis,h germen finapis, dt tritio quae eft de femine eius h de allio. Carnium autem,fylueftres funt meliores domefticis:h elixae magis,quamaffg: appendant autem felini femen,dt anethi, dt cymini. Domefticas vero aflas oportet comedere, * AI. anifi. que fintiuuenefcentium.Excipereautem oportetomniapaludofa,8čaquatiIia,hgallos,mfi moderate carnofi fuerint.Fruduum vero vetofi quidem omnes non funt apti,fed qui funt vifceribus familiareSjh vrinas prouocant, abfque quod fint bene cibabiles. Dadylorum vero balani id eft frudus,ita funt diuretici, vt fiquis virides comederit,fanguinofas vrinas copiofe faciat. De tragematibus autem,frixa cicera funt optima. Vinorum autem,alba,dC fubftyptica,h fubtilia, QC non valde antiqua.Et iuuenum melius eft oblationem facere poft labores dC balnea, cauendo a repletione, DE CVRA ICTERI ti one, ficut SC ab indigentia: amb;r*n.idericis funt peftimae,repletio quidem, propter indigeftio- E msydC eo q> obftruithepar:indigentia vero,propterea q> cholericiores oftendit humores,&: propter mammofltates quae fequuntur aegritudinem fecundum multam neceffitatem. Vbiqj igitur quod eft moderatum eft opti'mu: hoc autem magis,vbi ÖC exceilus dC defedus nocumentum non paucum infert,femel aut bis aftumpti* Oportet aute SC tardante aegritudine,peregrinationes ten-tare,& appenfiones,&: equitationes,Ö<: in Sole nudarfid: per fe natis balneis vti: maximum enim eft ab vnoquoq? eoru iuuamentum, Venerea vidi quofdam quidem medicorum laudantes in hac aegritudine: manifeftum autem eft,q> fi quidem vtendum eft eis, in vltimis declinationibus con-petunt.Melius vero eft magis fobrie diaetari in altjs,& in venereis: non enim poflunt tätum iuua re remifli one & laetitia mentis,quantum nocent imbecillitate &Č infrigidatione corporis: vitra au tem qp infrigidant,triftiores faciunt* Omnino autem bonum animum SC manfuetudinem fiftunt, excitando quod comriftat* Haec quidem eft diaeta idericorum* Scire autem oportet timendum die,fi hoc te faciente,&pharmacis SC admuentionibus,nihil ad melius addunt,fed magis fiunt pe iores habitibusjhi quidem aquofati,ahj aute exiccatfi Duc enim funt euerfiones malignae Qc difficile tradabiles f m aegritudinem: iccirco SC alonge prohibere oportet,5£ ohuiare eis, SC obfifte-re,humidiores quidem,per purgationes quae per diuretica,& labores,SC folares ftationes, ÖC per F fudorum edudiones ficcandoficciores vero,per bonam nutricationem humedando. Si autem quid remanet in vultu de idero,quod fieri folet,effufionibus quae ad nares, oportet vti. Fortifti-mu m autem eft ad haec elaterium 5c cyclamini fuccus permifti cum lade, vt non moleftent repleto ore aqua • debilior autem eft anagalli s,0č licium,SC nigella, non tamen funt inutilia* Eligat vero medicus quae conueniunt aegritudini Purgentur autem primo quidem muciiago,deinde cholera crafla,ficut viteliina* Licet autem his dC poft balneum vti: citius enim euacuant, dC fimul balneum confolatur,& eft minus mordax* Et haec eft cura idericorum * DE CVRA LAPIDIS C E N s v R A Vtilia etiam & haec efte poliunt,quae hic Arabs fcriplit-fi cum iudicio legantur*. Anon quem fcripfit Alguazir Albuleizor filius Abumelech Filuzer Imperatori Saracenoru Anly filio Iofeph filij Refaphin de curatione la pidis* Accidentia a quibus couenientius eft cauere,& a quoru tradatio ne cautela eft adhibenda, funt dolores, propter timorem, qui eft in eis: debilior nacp eorü pfternit virtute,SC foluit inter hoiern SC inter fuas fa-lutes*Et ipfi quide non funt ficut accidetia,in quoru curatione interue-nit latitudo* Et ego ia multoties eo praefente dixi,cp hoc accides eft ficut inimicus* Et oportet licet det iducias, vt ablcindat in ipfis fuis inducijs, propter fuam debilitatem in refiftendo:&no fitcontetusin debilitädo [pfum, fed ablcindat ipfum cu eo q> acquirit ei vires, aut pr^paratione. Et canon conferens in fegregatione caufae hmoi accidentis, per cuius affiduationem confido q? fecurabitur ab eo,eft ille. Du tepus eftatis perfeuerat vfcp quo pertranfeat plurimu teporis autu- H nLSC defcedat pluuia multa,tue acceptio 3 J 5 de fyrupo acetofo,fado cu aceto expreftionis vue pu rae: SC medietatis eius de fyrupo violato cu 3 v aqu£, in qua bullierint cortices radicu fceniculi 5 i dC cubeha: co trita* 51, donec cofumpta fit aquae pars quinta,&colata,eft conuenienter: fumat hoc omnibus modis in oibus xv diebus. Et acceptio aquae ciceris fecudu quoddixi, eft bona SC bene-dida* Et fi inueniatur aqua,6^ mifceat cu ea in decodione eius acetu,quod deftruat ipfius calidita te,S^ roboret eius incifione,& ipfius abfterfione: SC ad vltimu qn inuenit in acuitate coplexionis, exquirat ftudium in infrigidando: fumat huc fyrupu,fiue medicinas decodas in aqua qua narra-ui,& vtatur fyrupo endiuiae,& fyrupo a ce tofo, & iyrupo nenufaris* Et ponatur in oibus tpibus in aquacibariorufadoru ei aqua ciceris nigri,nifi apud vehementia caliditatis aeris:decoquatur ergo cu aceto quod decoquatur cü aqua ciceris,SC fit cu aceto cucurbita: veru in cibarqs de cucurbita multiplicetur origanu* Qn ergo aduenerit autunus ( SC nö intelligo per autunu illud de quo abfolutejir hoc nomen,qm totaautuni natura eft ex natura tpis aeftatis,fed volo per ipiiim qn co pledit coplexio aeris gradatim ad frigus,& aflociat ad illud vthumedet aer per defcenfione plu-uite)iumat de cofectione qua feci ei nuc quatuor drachmas cu decodione ciceris nigri,codita cu ia le ÖC pauco piperis,die vna,& interpolet die,quatuor vicibus,aut quafi illis* Qn ergo vehemens fit frigus DE CVRA LAPIDIS. n2 A fit frigus aeris &Č figitur hyems,accipiat de theriaca magna oibus dece diebus aut quafi illis 51, cu tanta aqua calefačla,quata capit os femefpmifto ei de fyrupo de corticibus citri» Et quado poffibi le eft vtvtatur cibario fado ex olere vrticar,fiat ei cibarium o!erum,decodufaducu carne hcedi, quod fumat in principio fuse comeftionis» Hoc regimen fufficit ad auferendas caufas hmoi accidentis» Et de illis qu£ oportet ipfum in cibo fumere,eft lepus, poftquä cöfirmatur hyems5d: defectus plumae: dC in vere diealiquo in diebus» At vero adolefcens eft multo melior qua aries binus * Ai.hmoi. tniftis duobus tpibus proprie» Et de illis,quibus oportet conferuari fanitas ab oibus accidentibus, qug de proprietate caloris eft vt faciat accidere,aut vt accidant caufa eius in tempore autüni, eft vt fumat in menfe Maij circa finem eius,& in principio Iunij, iftud: Hordei ex corticati & con tritij&florunenufaris30LOcuIorum vaccg mundatorum ex fuisinterioribus,omnium an jvitj: feminisfcariol£,6£ volubilis exiccatf medulle feminis croci hortulani, &medullg feminis melo nis,omnium ana drach.iirj: florum vio!aru,& capill. veneris,corticum radicis apij recentis,omniu ana drach» r\: rhu barbari eledi recentis, quartam 5 vnius: terantur quae funt tereda,& infundatur omnia node vna in m enfura librg aque feruentis,bi in mane ponantur fuper igne leuem: qn £{3 in ceperint bullire,confricentur manibus calida,Sč colentur: dC cofricetur manibus in colatura de cö B dito rofato ex faccharo drach*xtj,& de medulla cafiae fiftulse mundat^ a' fuis interioribus dC fuis tu nicis drach,iiij: & coletur,dC mifceatur cum eo tertia 5 de fyrupo iuleb,ex faccharo: 8C fumatur ma ne alto; dC quiefcat die aftumptidis eius,& fecuda» Illud vero quod aufert efle lapidis,& eius pro-hibetgeneratione,efteflecontentuincibo, pane fermetatofpongiofo,cuius farina molita fuit in proximOjCum auibus Iaudabilibus,ficut pullis,& perdicibus,^interpolatione lepore, &Cafpara-go,quando poffibile eft: dC cibaria olera ex vrticis,8f ficla eft benedidu.Et no repleat comeftio-ne multujimmo dimittat de faturitate fua paru: QC 110 laboret poft comeftionem penitus. Et fi eft neceflarium vt frangat illud quod generatu eft ex eoextrahat illud, fumat de hac confedione, Recipe corticu .radica afparagi exiccataru,5f corticu radicum fceniculi exiccataru, &C poli j,& fco lopendrig,&cubeb£,omnium ana 5 v: ebeni,& gumi prunorum, 6C lapidis iudaici contriti fuper cotem, & cafie,& cyperi de harach,& bdellij varij,5f ammeos, oium ana 5 ij: teratur fingulariter, 8i cribellentur,Qc conficiant cu fyrupo de faccharo; dC fumatur ex ea ex tribus 5 vfq3 ad illud quod eft quafi illud,cum aqua calida in qua bullitum fuerit parum feniculi» Et fifr ad ventofitatem,8č dolorem lapidis,& dolorem capitis,& ftridura anhelitus,6>C dolorem brachiorum cöfert ei. Ad ventofitatem fufficit regimen quod ego precepi ad prohibenda eorum generationem penitus» C Ea vero ex quibus generantur funt permiftio in cibo, &intromiffio cibi fuper refiduumcibi,8£ labor poft comeftionem» Illud aute quo eft vtendu apud vehementia doloris,na dolor pr^didus no accidit nifi a gnatione lapidis ftatis in aliquo meatuum vring,£f quod ego determinaui ei,pro hibet eius generatione,fi ei alligetur ita,vt de eo nunquä coqueratur: &Č no accidit aliquid ex eo, fi alligato ceciderit iteratio mundificationis renum: veruntame no eft poffibiIe,nifi imperiu man dati auditur adminiftratum in hmoi difpofitione,Sfeft iftud* Rec.fenugrgci 5 iiij: feminis apij,fe minis dauci,amboru ana duas tertias 5 i: bulliat totu in 5 vij aque,donec redeat ad medietate: deide confricetur manibus,donec aliquantulum vifcofum fiat: in colato fricetur manibus de condito violato ex faccharo 5 i £,fricatione vitima, 8č coletur: & forbeatur in hyeme fuper medietatem5i de theriaca magna,dč in aeftate dC fuo fimili de temporibus aereis calidi, fine theriaca penitus» Et vaporetur locus totus cu* hoc: Olei anethini 3 iij fumantur,in quo liquefiat adipis gallinae 3 i: de-mu fubmergatur in eo lana fuccida,ÖL vaporetur cu ea tepefada locus multis vicibus poft potum medicine praecedentis: demum adminiftretur fternutatorium bis vel quater» Dolor vero capitis qn inuenitur,tuc fi fuerint in tepore caloris,fumat iftud quod narro: Conditi rofati ex faccharo 5 xij,medullae cafiae fiftulae mundatae av fuis interioribus 8i a fuis tunicis drach»vi :fricentur ambo in D3 v aqu£ calid^, QC colentur: QCaddatur colato fyrupi violati de faccharo 31 fi: fumatur in mane, dC vngantur frons St anterior pars capitis cu oleo rofato,concufio cum tertia parte fui ex aceto forti,& infrigidetur:& fit effufio eius fuper caput cum vafeftridi oris ab altitudine menfurae palmi, quoniam eft melius SC velocioris iuuamenti. Si autem accidat in tempore frigoris, fumant hanc medicina: Agarici vehementis albedinisdrach.i QCtertia,rauedfenidrach»i:teratur ambo,&cofi datur cu fyrupo acetofo de faccharo: dC fumat fuper illa duo,iftud quod ego narro: Cafi£ contri-anifi, vniufcuiufqß drach.i: ferueant cu 3 vi aqu^,donec confumatur ex ea menfura tertiae,dC. coletur: dC miiceatur 111 ea fyrupi acetofi 31 f, dC forbeatur.Et bulliant chamaemeli dC meliloti vni-ufcuiufqj ma.iiij,in aqua quae cooperiat ea donec vehemens fiat eius calefadio: demum inclinen-tur frons dC tempora fuper illum vaporem afeendentemexea. Cum ergo tepuerit aqua in qua bullitum fuitillud quod dixi,fubmergatur in eä pannus lenis,dC vaporetur cum eo vbi inuenitur dolor in capite» Striči ur^ vero anhelitus no eft caufa nifi additio carnis,& dimiffio exerciti j in ie iuno,8č coferuatione illius eleuatur. Illud vero quod accidit de dolore brachi js St membris,infigantur quando inuenitur illud, cum oleo anethino,quoniam deftruet illud* lAdLdpidem. Et eft ci iterum deferiptio Suffuf ad Lapide* Rec»gumi prunoru,8č cubebe,£f lapidis iudaici, ana DE CVRA LAPIDIS an.drach*ui}:corticis radicis afparagi,& ebeni,an.drach.ij: feminis dauci,drach.f: terant,& cribcl E le tur,^ adi ugatur ei media 5 facchari: & bibatur de eo omni die ex drach.i j vfq? ad circuitu eius, cum aqua in qua miiceatur fyrupus acetofus.Et fit cibus tafea ex lepore,aut foeniculum, dC ciba-riurnolericumexvrticis.Et efteidefcriptio infufionis illa ad illud» Recipe corticum radicum apij,corticum radicum fceniculi,ana dratfutj: corticum radicum afparagi, drach.iiij, rubie tinčlo rum drach»i: terantur omnia, & bulliant in vi 5 aquae,donec minuatur medietas eilis, dč coletur: 6C mifceatur cum ea de fyrupo acetofo fcillitico 3 i $}&C bibatur. ^4d L dpi dem in V eficd. Valet lapidi in vefica,i.frangit illum in vefica,hoc modo» Accipe cortices radicum petrofelini, fceniculi,feminaeoru,milium Solis,femen maluae &maluauifci, fcenigraeci: omnia vniuerfalitcr habere poteris:& bulliant in aqua,& colabis» In parte iftius colaturae pones 3 j praedicfti olei:& to tum tepidum dabis ad bibendum,fiue in balneo :.SC hoc ieiuno ftomacho poli aliquam hora poft cibum: ÖC hoc frequenter,quoufrp totu lapidem emittat» Veruntamen fi fuerit iuuenis,& ficcus, aut maciletus,& in ieftate,dabis ei cu decočfione feminis melonis,citruli,cucumeris & cucurbitae, laducte feminis,malue vel maluauifci,omniu gqualiter* Valet £gritudinibus velice qn impeditur vrina ex humore frigido oppilantecollu veficae: quod percipies,qn non fentit calorem circa par- F tes illas,nec ardorem in vrina:ÖC q> calidis iuuatur,dC frigidis luditur :&qn fentit frigiditatem cir ca pedlinem,certior eris. Item quando fanies vulnerata, vel fanguis congelatus eft in vefica,dabis cum aqua mellis: fed caue ne vulnera recentia fint in renibus: de antiquis ne timeas» *s4d Incontinentiam ~Vrin£. * Item fi vrina prarter voluntatem emittatur,da ad bibendum de vino, vbi decocfta fint ruta, ca-ftorium,cupulg glandium,femen myrti,dč thus :ifta eadem facias fi mingat lente, partes illas frequenter vngens» Prouocat vrinam ex humoribus frigidis,’vel fanie, vel fanguine congelato,aut lapide in collo vefic^, meatus vrinales aut ipfum collum veficae oppilantibus: vniuerfa curabit, ficut feriptum efr» Item valet doloribusfrigidis,paffionibus auriu frigidis* Valet paralyfi,tremori membrorum,&C tortura oris bibitu:debes vngere membrum Iclüm in his tribus pr^dicftis paf-Honibus,ied primo & pr^cipue principia membroru patientium, fioccipitium, dč totam fpinam dorfi frequenter. Sed in paralyfi,non in principio,fed poft iiij vel quinque dies: tunc prefumitur, q> humores non fint fuperflui» Verum in paralyfi fanguinea nequaquä fiat nifi in declinatione:, & tunc cum cautela,ne fanguis aduratur,6č febricitet infirmus,dč periclitetur: in alijs duabus in ip fo principio vfque ad finem» Aut bibitur in hunc modum» Mentam ,faluiam,calaminthen,nu-G cem mufcatam,galangam,facies bullire cum pingui gailina: dč in fpfa bullitione pone de oleo:fi copiam non habes olei,ad medietatem ponas olei cöis.Poftea de illo fure bibe ieiunus: dč differas prandium per duas horas: deinde ipfam gallinam comedas cum fuo iure:fi tantam copiamnon habes olei,in parte illius iuris fi quod habueris facias bullire, dC haurias. Prgdicfta difciplina poteris cum pifeibus vti,addens cum prardičfis herbis dč fpeciebus origanum 8Ž pulegium: fi etiam pi fcem eo vncftum aflaueris, vtile erit» Item hoc idem oleum cum aceto calido fumat in ore qui patitur torturam oris vel paralyfin dč colluat os frequenter: maximum enim confequitur iuuamen-tuin» Valet etiam ifchiadicae paffioni,quando frequenter locus lefus vngitur,& per clyftere mitti tur» Valet etiam podagricis,8Č arthriticis,ex frigida caufa, cum quo fiat frequens inucftio pedum vel articulorum,addito modico aceti calefaC pallida vrina c1 nempe mcodam fubftantiam, colore concoda,imbecillitatem cp naturae; colore nancp, quod facilem concodu concoxit: non vticp fubftantia, q> fit collatu difficilis* Quod fi ita diu feretur, a periculoimmunis perdurare homo non potuerit, quoad morbus concoquatur: admodum nancp tenuis vrina pernicio-fam fignificat cruditatem, quatenus calor quod tenuium partium eft, depaicitur* Quid fignificat tenue &fuluumc' nempe tenue fubftatia, SC fuluum colore,melius eft pallido: fed tamen fubftantia inconcoda* Qiid fignificat rufa vrina r nempe inconcodionem, non interitum: fed non tam cito concoquitur, eft nanq3 ex fanguine putrido, qui nec dum perfedam accepit concodionem, nec etiam fuum colorem: ob hoc morbum fignificat diuturniorem* In continuisautem febribus vi multa fanguinis excitatis excernitur vrina rufa dC craf fa cum hypoftafi rufa:manifeftumc|3 ex colore S^profufionis fubftatiaquodaffiftit incodu eife: aegritudinis certe incodte vrina flaua quidem colore, fubftantia vero tenuis* Quid fignificat te-nuemidum,& foris turbulentum r' vtique inconcodum ex circunfiuentia craffi flatus: fignificat vero naturam incepiffe concoquere* Quid fignificat craffa midura 8č permanens craffa ? talis midura ita permanens eft vt iumentorum: pubefcere ac vigere fignificat craifos humores dC fpi-C ritus vt feruoremJn his capitis dolor autiam praeftd eft, aut mox affuturus, propter perturbationem,ac fumidas exhalationes,quae funt in humoribus* Quid fignificat craflum emidum,& dein de perdurans c' quicfcere quidem in humoribus ebullitionem & attenuari: moderata enim fignificat quantitatem: hinc dilcernendi effe principium* Quid fignifica t midum tenue, dC idem perdurans fextremam inconcodionemidfignificat:nam finaturaad concodionem inclinareten-taffet,neutiquam tale excreuiffet*Hoc autem fit aut virium imbecillitate, aut obftrudione oppila tione pferit,& longitudinem ampliorem,fiunt furfurum hypoftafes,vocantur cp crimnodes. Ge teram crimna duo fignificant: aut enim fanguims torridam vim pronundant,aut folidorum corporum validam colliquefacfiionem: Ac 11 alba fit hypoftafis,folidorum eft corporum languor: On rufa,id a fanguine eft* Quid figniftcat grauiter olens f tabem,&C naturae futura extinctionem. Quid atre iigniRcmt vrinae c' cunčlee profečlo hae ÖC craflae omnino funt ÖC pemictofie* Rariffime,aut pror fus nunquam atra inuenitur tenuis vrina* Nigrum certe corpus aut propter tolium efficitur fan guinem,aut ob totius corporis refrigerationem,aut melancholico humore purgato* Trine itaq? hae funt differentiaejquae craffiffimas obtinent fubflantias: ac craffie inueniatur atrae vrina:,neceffe eil* In acutis profefilo aegritudinibus perniciofa vt plurimum atra vrina eft. Cum male olens, bC hypollafis atra fuerit,in aegritudinem acutam lapfum talem vrinam emingentem, non mori im-poffibile eft* Si fublatio fit atra,minus malum: fimiliter fi nebulam, vel fubnebulam habeat Umrlem,mitius ell malum* Siquidem atrum quandoq? frigiditatem ohendit, quandoq? caliditate, feu quoquo modo vim torridam* Si igitur liuidum prius mingat, deinde ita fiat atrum, frigiditatem F obtinet* Si fuluiim antecefferit,inde in atrum conuertatur, tolium ex nimio calore oftedit fangui-nem atrum euafilfe* Nos vtiq? ne prauereat,quartana melancholica dilfoluta amentia,atras ex--cerni vrinas 8C crafiasriienofinanqj tales frequenter emingunt, cum languens ita lien apparet: nullam nanq? digeftionem ÖC apparitionem intendit in redundantia melancholicam* At nos illa perniciofa effe pronunciamus in acutis tegritudinibusiciim tam viris ep foeminis a trte vrina: exi-flunt,effe peffimas: at infantibus,fi aquola:* Minus vero erunt perniciofa: atra: vrina: lienem ha-bentium inualidum:acno ex eftuatione,at ex frigiditate, atratus liuefcit quodam modo fanguis, ficu t aliorum quorundam: at id ex humoris melancholici refufione* GALENO ASCRIPTVS LIBER DE HVMORIBVS Auguftino Gadaldino Mutinenfi interpreto. Vod in mundo elementum, hoc in animalibus humor: llcuti fane' 8č in tempore tempeftas:nonabfolutam omnino identitatem vel llmili-tudi nem habentia :fed eadem quidem acftiuis SC paffiuis qualitatibus, quibus ea habent iplum effe, componetia cp funt ÖC principia eorum qua’ funt in nobis: differentia vero inter fe tum multis alijs, tum ipfis etiam nominibus* Etenim elementa (ex quibus mundus) aer, ignis, aqua,6t terra: Tempeflates (per quas tempus) ver,a:ftas,hyems,&I au tumnus: Humores, bilis, fanguis, pituita, ÖC atra: ex quibus animalia H conllituta funt,Öl homo. Elumiditate aute omnia contemperata funt, caliditate, ficcitate, dC frigiditate. Sanguis enim & aer, dC fane ipfum etiam ver,humida dC calida*Bilium,qua: flaua eft,& aelfas,6£ ignis, calida &ficca: Atra, 8C terra}QC-autumnus,ficca & frigida: Pituita, 5č aqua, hyems CJ3 etiam,frigida 8>C humida* Vniunturautem dC inter fe mutuo humor, elementum, SC tem pellas, dillant £p* Aer enim öC ignis, ficcitate Qc h timiditate differunt, caliditate vniuntur. Ignis dC terra, frigiditate öC caliditate diferepant: ficca vero omnino ambo. S-cuti terra;& aqua, frigida: dillant autem ficcitate dC humiditate* Aqua etiam bC aer humida quidem funt,caliditate autem ite%9pov quam vocant, hoc eil ex am ore &Č odio conflatam, perficiunt. Verum elementa quidem eadem omnino funt, SC in eodem fingula manent-locouranfmutatione£p mutua permanfionem habent, proportionali^ nutrimento, quippe quae,prouiforia quadam ratione,nutriantur* Eodem etiam modo tempcllas motibus So lis ad Notum ČC Borrheam, dC fit čl dicitur* At humores non eodem modo,nec fidem penitus funt: fed inter fe differunt loco, colore, conftftenua,6f qualitate* Ac tranfmutari quidc neceffe eft inter A intčr fe humores,ficuti etiam elementa mtncem tranfmutantur: non Temper tam e etin dem tranf-mutationis modum feruare,nec aequaliter ipfos augeri, neceffe eft: Ted non nullis quidem a terreo - in aqueum ordine quodam,& ab illo in aereum,a quo in igneum fit tranfmutatiomon nullis ve-• 'ro inordinate a pituitainflauam,&a: fanguine in atram. Teffimonia autem huius rationis Tunt, * terreus fanguis & atribilarius, Talfa pituita, quae proxima eft bili ifatodi, facile in eam tranfmu ’ tatur.Conlpicitur autem ÖC pitmtola bilis bC mucofa, SC fanguis eiufinodi,veluti nimirum in hyderis bC eachedicis:ficuti etiam fane in calidioribus & ficcioribus,impermifta flaua: atque fl rj ipl] non concoxerint, porracea euomi bC deijci cofpicitur» Ordine itaq? tranfrr.utationü ordo quoq* exuperationisprogreditur: contrarium vero, ijs quae fecundum ipfum tranfmutantur. Augetur autem in alio atque alio alius atque alius fubinde humor, temperamento, hora, regione, aetate,S£ 'vidus ratione generafcens: ficuti 111 omnibus omnes ordinatis circuitibusČffuis ipforum tem-Reflatibus generafcetes,^incrementu habentes» inflate enim augetur Amara bilis,aetate quoq.3 '■'&C temperamento dC vidus ratione eiufmodi, adhuc cp etiam externis rebus: nam dC curte, & ira-“ cundiae,& triftitiae,&:labores.&exerritationes,&: vigiliae,Sčinediae, & indigentite, largiorem fla-^ lite bilis humorem congerunt: Sicuti fane fomnföc aque potiones,ÖC marinorum humidioru.% B omnium,& crafforumÖC vifcoforum efus,Pituitofum: Carnes vero,& volucrium pulp£,& oua, & concodu facilia omnia, ß^bonofucco praedita, Sanguineum :nifi forte aliquando proprietas aliqua oblatum cibum inuertat: Similiterquoque & Atribilarium. Quin & complicate quoqj, prout etiam complicatis vtimur alimentis,&: confentanea fequuntur. Augetur autem adolefceti equidem Sanguis quare ÖC gratiofi q funt,infane čp adludedum animati: Bilis vero iuuenfiracim dum ipfum,&animofum, & amarum reddens: Decimanti autem, Atra pedimus hic humor,& quocunque impetum fecerit,difficilis contentu,difficiIis £p permutatu exiftens :ac fubdolam fua ipfius aetatem, mali cp memorem, ac quoquo modo difficulter corrigibilem efficiens. Eft autem & feni Pituita: fegnis ipfa etas,& obliuiofa,& comatofa,humida enim Qc frigida: ficuti declinans, ficca btfrigida :5C adolefcens,calida QC humida: St iuuenum, ea quae eft humoris proportione re-fpondentis 5C vincentis» Loci vero ipforum tum generationis, tum permanfionis, tum motionis: Sanguinis quidem iccur,venae,& ambae nares: Fiauae vero,vefica ipfa propria,& circa iecur, dC per aures,quod 8Cconfpicitur: Pituitae autem, ftomachus,& lumbi,per os: ficuti Atrae, fub iecur & lienem,ÖC per oculos, vt dicitur» Color vero ipforum: Sanguinis quidem,ruber: Pitui tae autem,albus: Flauae vero fpecies feptem: nam alia quidem eft flaua, qu£ &.etemetaris dicitur: *0 alia, pallida: alia, rubra: alia,porracea: alia, vitellina: alia,aeruginofa: alia, ifatodes.Atrae aute, oleo-fus color peculiaris, ÖC hic, qui a&sA cava, ideft atra dicitur. Eft autem bC guftui Sanguis, dulcis: amara,Flaua: acida,atra:pituita vero qualitatis quidem expers primo,poftea falfa, poftea acida,ac praeterea dulcis» Sunt autem Atr£,quatuor differende: nam alia eft a fece fanguinis,alia ex fuper-aiTationeflauae,aIiabituminofa,qudd bituminis inftar fplendeat: alia autem Ex his autem Sanguis dC Pituita,6f Atra,craffa funt confi ftentia. Tenuis,Sc leuis, dC furfum tendens, Flaua: ficuti alrj duo humores,graues»Sanguis vero medium tenet, quod caliditatisfit particeps» Videtur autem charadere obftgnari fanitas, horum aequalitate bC fymmetria. Deficientibus vero his vel redundantibus praeter modum,vel quantitate, vel qualitate, vel locorum mutatione, vel complexu inordinato,vel putredine vitiatis,morbi contingunt. Sicuti etia dicitur mor-bos accidere humorum ametria: Quemadmodum edam ianitatem reuerti ablatione, QCadiedio» ne,bC tenuitate, dC craffltudine humorum, 5C breuiter eucrafia 6i fymmetria ipforum. At in fexto <;c Epidemičnim ab Plippocrate optime dicitur, | Ffumores, hos quidem expellere, hos vero exic- 6.Epid.com.>. c< care,hos vero imponere,tenuare,incraflare, contemperare, partim quidem fle, partim vero non» *• « Pro affeduum enim caufa, remediorum fequelam comparant. Oportet autem vt humores exqui D fite fint tum qualitate temperad, tum quantitate aequales,vt dC fanitas praefens permaneat, dC ab-fens reuertatur: vndeedam denominationem fortiti funt,vt qui yy/utol 'srapa, ro y&i&cu a'ua,ideft liquores a liquefcendofimuldicantur.Manifeftumenimeft,flhocfitfanitas,idquod non eiufmodi eft,morbum vtique effe, ficut edam oftenfum eft. Quoniam vero morbus genus, in diuer-fas fpecies diuiditur,necefleeft differentias a' quibufdam differentibus caufis prouenire.Caufae ve ro,humores bC fymptomata, haec quidem, extrinfecus fuperuenientibus: hi vero, incrementis 6C decrementis,8C aetatibus, 8>C tempeftatibus, dC vidus rationibus, 5č temperamentis permutati, vt prius didum eft. Hoc autem 6C Hippocrates fignificare videtur, |j alios in alia hora florere domi- Lib.de Hum©. nari ^3 in corporibus humores afferens, colores £33 differentes efie dicens corporibus pro exupe-rantia eorum humorum,qui in temperamento dominantur: Morbos <33 pro redundantis humoris natura gigni folere.Quin & in procemio libri de Humoribus,Color(ait)humorum, vbi non eft eorum turbatio, ficuti florum. Pro exuperantia enim humorum, folet in tetatum fucceftlone hominibus immutari: Sicuti fane' Qc mores animi:moratum enim animum faciunt humores. Ac fanguis quidem hilariorem reddit: Flaua, iracudiorem,vel audaciorem,vel terribiliorem,vel etiam vtrunque: Pituita, pigriorem QC ftupidiorem:Atra,iracundiorem Qc impudentiorem. Spurij» - Po ij Immutantur Liber de hvmoribvs A 6, Aph. j 3. Ext, or. 5 3. a B i.Epi.co.j, C 3,Epi.co,i. t.i.3a.l35 -c D 3.Epi.c5.3, t.*S-3a»M*-c E 3.Epi. co.i. t.z.3a.iV7*c P i li.deNat. huma. t. x- 7a* 1 8 2.e G In pncipio libri. H i.Epi.co.3. t.19 3J. m. e I 5 .Epid.hillo naprima. K 3.Aplio.zi. Ext. ord.z4»c Immutantur autem animi mores 5č in morbis ad fpeci'em redundantis humoris, vt in vacillatio- E nibus. Quacunque enim ipfarum a Sanguine fiunt, cum cantu accidunt & rifu. Quacunque ve ro a Flaua,audaciores ÖC amariores: ob id etiam Hippocrates dicit, a|| Que cum rifu fiunt defipien tia,fecuriores:qua vero cum dudio, periculofiores:dudium,audaciam inteliigens. Quacunque vero ab Atra, toruiores, $C taciturniores, Qc fixidres.Quacunqueautem a Pituita, nugatoria,& inftabiles. Et alicubi ipfe tedatur, qui in primoEpidemiorum ait, b|| Silenum quidem cum cätu &rifuvacillade: In c|| PhilideverointertiaEpidemia audacem finde vacillationem :vehemeter enim infaniuit (inquit) circa meridiem: Flaua enim erat morbi occafio.d || Mulierem autem, qua Cyzici gemellas filias difficulter pepererat,infaniuide ait,vacillationis vero fpeciem tetricam futf fe ac moedam: tacita enim erat mulier,ac neminem aufcultans: Atra autem,erat caufa morbi. e J Pithionem vero,qui propter Telluris aedem habitabat, nugacem facftum ede infanum: Pituito faauteilli erat ipfaoccafio paffionis. Poft hac oportet, vt, qui morboru varietates curaturus fit, eorum caufas pracognofcat/1| Si enim quis (vt Hippocrates ait) caufam morbi nouerit, poterit fane conferentia adhibere corpori, ex contrarijs morbo oblidens. Etin primo de morbis: s|| Qui de fanatione vult recde interrogare,& interroganti refpondere,rede (33 contradicere, eum hac animaduertere oportet. Primum quidem a quibus omnes morbi omnibus fiant dčc* Nofcuntur F igitur morborum occaliones,primum quidem ab atate.nam fi agrotans fit adolefcens,pracipue fane a fanguineagrotabit,ficutitumfuperiusodenfumed,tum deinceps quoque odendetur. Secundo ab horis: Ü enim vernalis fuerit hora,fanguis pracipue ed,qui moledat.Tertio a vi&us ratione:nam efculentorum &poculentorum aliud alium humorem procreat:QC vinolentias6Č edacitates, fanguinea affediones infequuntur.Sicagnouit Hippocrates: h| Silenu, ex potu edo-dius ipfum agrotade: &11| olitoris vxorem, fubortaiilimenfium fuppredione, nimis enim largiter cibis fe replcuerat.Quarto a regione:fiquidemcalidacalidiores paffiones inuehit.Quinto ab exanthematis:nam rubra 3č rotunda,fanguinea:lata,pituitofa:& alio modo alia,vt in Apho-rifmis odendit,k|| Sudamina vere dC adate euenireinquiens,tanquama fanguine St bile exiden-tia.Et fane etiam a colore, ficuti humoris exuperantia, fic ÖC morbi, dignoidtur. Ed autem hacipfa,nihilminus quam maxime dignotiones,exquifitiffima:aca Diogene alrjsCJ3 eius feculi Lapientibus tanquam diuinatrix quadam iudicata ed. Multum enim viri illi de coloribus fermonem fecerunt:qui eorum diderentijs morbos etiam partiuntur,rubicolores čp, fanguineos: ruficolores,quibus ama rus abundat humor: atricolores,quibus ater :albicolores, phleg- G matias ipfos,ided pituitofos, nuncupant: rubicolores QT* probau. Per Dominum Grumerum ludicem de Placentia,& per magiftrum Abraham medicum, de Arabico in Latinum», Marfilix translatus. CENSVÄ.A Licet Spurius videatur, tarnen Iacobus Forliuicnfis, & Gentilis de Fulginco, inter Galeni opera,vnä cum Hurnain.,recenfent. GlojTa Humdin, idefl lodnnitij filij ißtac. Ixit Humctin, Veile Galeni in hoclibro eft repetere,quae aggregaui t m vitafua de medicinis mirabilium proprietatum :bC ego pluries fum expertus, bC nunquam fefellit experientia. Ideo ^3 occultauitvtpluri mum gentibus,ne alicui certificarentur,nifi fpeciali homini digno fa^ pientia bC Lapienti cognitione: bC ideo non funt notae comuniter onv nibus.Etvenit ad meam notitiam non translatiovna:&aggregaui ex eo folummodo quod verueft,&quod expertus fum: bC curaui ex eo plurimos* Etquiaiamme praecellit alius Gloflator huius libri no intelliges ipfum, propterea, quod addebat bC imminuebat quod non intelligebat in libro, cum propofui gloflfare hunc nobilem librum,fui valde follicitus & frequens in addendo ipfum fecundum polfe meu, poftquam ipfum examinaui cumalijs multis translationibus ante mefadisde lingua Graeca in Arabicam adhabi.z.iaiafor Maomet filium Moifi:bC aN Domino habeamus auxilium. Gloffa tatarum bC medicinarum 00* cultarum A proprietatum ipfarum. Et funt quadragintafex plantae. Prima, Dixit Gaicnm, Arbor, quse appellatur Alateliszinzi nomine loci. Confert epilepfiae, Ptmut. bC triftitiae cordis quando fufpenditur in collo hominis, nec redit epilepfia penitus.Et multu con fert venenis mortiferis bC morfibus venenolis:& quando quis morfus eft vel venenatus, bC ex ea bibit,cofert ei. C Dixit Humdm. Intedit Galenus dicere in dido huius plantae, Alatel zinzi,qug eft illa planta quae inter nos appellatur Paeonia, quo'd ficut planta ifta eius quae bona vna eft,qua> D cunq3 forma frangatur,crux interius reperitur,fic crux quae reperit in planta Älatel,nifi q> Päonie eft nigrum lignum deforis ficut ebanus, bC ideo appellatur Alatel zinzi: bC iftud lignum Peoniae appellatur Salcanebe. Et dixit Galenus,quod quando iftud lignum appenditur perfonae haberi epilepliam,confortat.Et dicit quod eft multum magni iuuamenti,& fortis odoris, bC cinerofi loris deforis, & intus multae albedinis:& melius ex eo quod intus habet cruces.Et dixit Galenus per veram experientiam hominis empiriri,cuicunque cito in collo fufpedit, ceffauit paroxifmus eius.Et quando amici infirmi crediderunt eum curatum remouerunt appenfum, & ftatim redijt segritudo.Et tunc cum aegro redierunt in eadem no&ead Galenum, &C iuflit appendi iterum di> fluit fuper ftipitem fuae plantae quoddam rubeum,quod aflimilatur fangui ni,quod reftringit fluxum fanguinis vndecuncp fit ♦ cicuta. Tertia planta, Dixit Galenus, Planta quae nafdtur infoflatis. Confert dolori functurarum 8č ventofitatibus frigidis:excitat partum:& confert ventofitati matricis,et dolori dentium^ poda grgantiquae. C Dixit Humam, Intelligit Galenus planta quae nafcitur in foflatis, 8C eft qute ap-pellatur in arabico Harmel id eft cicuta maior: in Catalonia vocatur Stacoranzi: bC intrat in magnis confe(fh'onibus,8£: in magnis pilulis. sorba hirci- Quarta planta, Dixit Galenus, Planta,cuius femina comedunt columbi agreftes, & caret foltjs* na. Reftringit fluxum fanguinis,& incarnat vlcera ftatim,& nö indiget cum ea alia medicina,2^ for- tificat mebra fiuxibilia,8£ confert yeneno. C Dixit Humam, Intelligit Galenus cum dixit planta,'cuius femina &c* eft planta quae appellatur barba hircina,&in graeea lingua appellatur Ciofa-tos: bC eius radix appellatur in Arabico Carapit. Et quando piftatur carapit,& mifcetur cum pul F ueribus competentibus circa fluxum ventris,confert fluxui ventris,St fluxui fanguinis. ce ntiana. Quinta planta, Dixit Galenus, eft Planta,quae quando cum ea lauantur manus cum alcanarle, ftringit fluxum menftruorum: bC confert morfibus venenofis: bC aperit oppilationes,^ fpeciali-ter fplenis: bC abftergit vifum. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta,quae eft Gentiana appellata. ^Anacardus . Sexta planta, Dixit Galenus, Arbor quae nafcitur in India, quam non audent appropinquare fcarabei. Augmentat intellecTtum & etiam memoriam,8č redificat colorem,bC augmentat coitu, S^erigit virga 11 ex ea epithimetur virga. fEDixit Humain, Intelligit Galenus de planta,qug appellatur Anacardus, quam fi fcarabei appropinquent,ftatim moriuntur. Et eius mei, fi ex eo fiat epithima fuper virgam,fortificat eam,& clarificat femen. Lignum sal- Septima planta, Dixit Galenus, Arbor qu£ quando inciditur,confert eius granum bC lignum, Jami. et quod inde exit, venenofis,bC morfibus venenofis,Sč doloribus auris,8C epilepfie: 8i facit defeen derefuperfluitates de capite: ÖC confert omnibus infirmitatibus frigidis SC humidis. C Dixit Humain, Intelligit Galenus,dum dixit arbor Slc. eft arbor que ante cjj euellatur,inciditur, eft balfa mum. Et cum inciditur, fluit oleum: bC qn fcinditur bC oleum inde exit, ftatim moritur arbor. Q lArbor sali- Ocftaua, Dixit Galenus, Arbor longa qute nafcitur in ripa fluminis, bC habet folia aliquantula **• pilofa. Euellit verrucas, bC cofert quartang fuccus eius,bC aperit oppilationes ♦ C Dixit Humain, Intelligit Galenus dum dixit,arbor longa &c. eft arbor falicis. Si ex falice fiat aqua fublimata, bC detur quartanario,eius elongat acceffionem paroxifmi: probatum eft. tArhor Der de Nona, Dixit Galenus, Arbor qua vtuntur pidores, confert inorbilIis:&fortificat ftoma-* chum,& gingiuam: Qc ftringit fluxum ventris: bC quando fluxibilia cum ea emplaftrantur, con- fert exiturae longaonis, C Dixit Humam, Intelligit, dum dixit arbor qua vtuntur &c. de arbore Derdelis. iAgnus caßus Decima planta, Dixit Galenus, Planta quae nafcitur in riuis, amputat fperma bC lpfum defic-cat: ÖC acuit vifum: St confert fluxibilitati membrorum. C Dixit Humain, Intelligit Galenus in hocfuodido,arbor 8lc. qute vocatur Agnus caftus,& quandoque appellatur arbor Maria', QC arbor Abraham ♦ planta xillo Vndecima planta, Dixit Galenus, Arbor quae habet faetentem odorem, cuius grana non affi- carapte. milantur fafeolis. Cum mulier capit ex ea vnum granum integrum,toto illo anno non imprae- gnatur :& fi plus capit, tot annorum differtur impregnatio quot granorum facit captionem.H C Dixit Humam, Intelligit Galenus, dum dixit,arbor bCc. eft planta Xilocarapte. tArbor EÜebo Duodecima planta, Dixit Galenum, Planta,quae in medio continet racemos, ficut arbor pomora albi. rum paradifi+ Occidit vermes,bC alia animalia: bC quando colligatur cum vno grano ex fuis gra- nis, confert Ophthalmiae, bi hcmicraneae: ferenda aufert lachrymas oculorum* C Dixit Humam., . Intelligit Galenus de arbore Ellebori albi. Granum mm Decimatertia planta, Dixit Galenus, Cum qua curantur iumenta. Quando ex ea capit quis peri. tria grana,bC ligat in aliqua Iigatia,& fufpendit in fuo collo,facit hominem fibi obedientem de eo quod petit :Sciftud granum cofert epilepfiae,bC male mem oriae. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore que appellatur Aratir, & vocatur linguaromana Ymbralicas, Sevocatur grana Iuniperi. solatrum. Derimaquarta planta, Dixit Galenus, Planta quae nafcitur in vineis, cuius lignum eft qua- drangulatum. Cum piftantur eius folia,dC piftantur cum aceto,& patienti tenafmonem datur in, potu,curatur:8č qui biberit de fucco huius arboris,nullo vino quod bibat inebriabitur: bC fimili-ter fi prggnans inde bibit,abortit. C Dixit Humam, Intelligit Galenus de arbore Solatri, quam-vocamus Maurellam. Decima- A Decimaquinta planta, DixitGalewts, quae nafritur in fodatis duitatum* Quando appen- Tringnis. ditur collo cpileptici,curat eum: bC fi ex ea fiat fuffiimigatio epileptico, dum adeft paroxifmus,fta tim recedit* Et quando decoquitur cum fapa 5C meile habenti retentionem vrine, & dolorem late ris,curatur aegritudo* C Dixit Humain, intelligit Galenus de arbore qute vocatur Yringnis, bC eft appellata lingua romana Archanus* Decimafexta Planta, Dixit Galenits, Planta fuper quam quando cadunt aues mafculi, cadunt species lufqut inde ftatim mortui. Confert morfibus venenofis,5£ ventofitatibus frigidis, Qc apoftematibus du Amu xis : bC diffoluit podagram: bCaugmentat fperma, bC fortificat virgä: bC quando ex ea fit fuffumi-gatio,confert febri quartane* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore,qua* eft Albeam in lingua Graeca vocata dorfogiara,& eft fpecies Iufquiami indici, bC in lingua perfica vocatur ÄI-fmear,& eft arbor indiana ♦ Decimafeptima planta, Dixit Galenus, eft planta,quae quando eam mulier praegnans videt,fta Her^‘t LuPa~ tim abortit, & moritur in eius ventre fcetus* C Dixit Humain, IntelligitGalenusdeplantain nana' lingua Arabica appellata occidens patre: čcfignificat in graeca Aconiton:& dicit Iudeus quod eam vocamus herbam Lupanariam* B Decimaodaua planta, Dixit Galenws, Arbor quae quando eam comedunt fcarabei,fi eius kAtUy Fuße odorem fentiunqftatim moriuntur* Confert apoftematibus calidis: dC eius cinis cofert vlceribus cs. antiquis* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore Fufteci* Dicit Iudaeus quod eft lignum glaucum,quo tingunt tindores * Decimanona planta, Dixit Galenits, Arbor que appellat Portulaca agreftis* Et aperit oppila-- ^trbor cufctt tiones,bC tollit fuperftuitates humorum, 8c confert quartanae,& apoftematibus calidis* C Dixit u, Humain, Intelligit Galenus de arbore Cufcut^: ÖC habet nomen Iteroc,quo'd non habet radices :bC habet venas qug circumuoluunturalijs arboribus,fine radice* Vigefima planta, Dixit Galenus, Arbor que quando aues fuper eam fedent,adherentita quod planta rtfei eleuari non poliunt,& vocatur Digil.Diffohiitapoftemata,bC deliccat vlccrationes, bC confert dolori aurium,augmetat fperma,ÖC fortificat membra* HL Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta vifci,& vocatur lingua graeca alifcat* Et hoc nomine v’ocatur, quia quado interius frudus eft atfiuntur, bC inde tingitur lignum vel planta,fi poftea fuper fle tindo fedeant aues, capiutur: bC ea multum vtuntur aucupes* Vigefimaprima planta, Dixit Galenus, Piata quae vocat Amidela indica, Augmentat virtu Fruttus ai ali C te membrorum, &augumentatj coitum bCmemoriam, & confortat neruos, 8i confert cerebro* granatu C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta quae nafeitur in India, bC vocatu r in lingua Arabica AfeI :bC Sei eft frudus interior mali granati indici,et exterior pars didi mali granati vocatur Bel: in Auicenna reperies, vt dicit ludius* Vigefimafecunda planta, Dixit Galenus d eft planta quae dicitur Planta crepatorum*Deficcat Nuxcuprefi. humiditatem,&confertapoplexiaecaIidte*Etvocatur planta crepatorum, quia quando piftatur &C fuperponitur loco crepato, confolidat, bC ei confert* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore quae vocatur nux Cuprefti * - ' Vigefimatertia planta, Dixit Galenus, eft planta quae vocatur Rubicundam, virtutis magne, coriandrum. Confert apoplexie calide,bC retinet ftuxum ventris,bC incipit materiam cholericam, bC vtimur ea in pluribus dbarrjs* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore, quae vocatur Coriandrum humid um * Vicefimaquarta piata, Dixit Galenus, eft planta quae vocatur Lingua loquens,& verbum trä- surdi fiens.Quando comburitur,ponitur fuper venam fluentem fangiune,reftringit fluxum cito: bt confert pruritui den tium,8£ deficcat vicus: bC retinet fluxum menftruorum, quando ex ea fit pef D farium in vulua* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta quae vocatur arabice Burdi * Di citmagifter Abr aham,quod eft intus fuper palea, quo papiri loco vtuntur apothecari) in Alexandria: quae quando comburitur prodeft,vt dicit GaIenus*Et ideo habet dida nomina,quia per papirum loquimur,& verba tranfmittimus,fcilicet in epiftolis* Vigefimaquinta planta, Dixit Galenus, eft planta quae vocatur planta menftruoru* Confert planta Men-retentioni vrinae,& morfibus venenofis confert,&C confert fciaticae, & diffoluit fanguinem com- ßruorum. padum in vefica* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de arbore quae vocatur Mederat,i*planta deaurata,quiaeiusfoliahabentcoIoremauri:&vocatur planta menftruorum, quia quando pi-ftantur eius folia,inde fit peflärium in vulua,& confert fluxui menftruorum. Vigefimafextaplanta, Dixit Galenus, Planta eft,qu£ vocatur Palpebra oculi* Confert dolori chelidonia. dentium,&deficcatvlcera,&inciditfuperfluitates, bC incarnar, bC eft mirabiliter abfterfiua,& ideo multum facit macrefcere* C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta qua vocatur Arabice Mamiren ideft Chelidonia,qua habet virtutem curadi oculos proprie:que quando piftatur curat omnes £gritudines palpebrarum, fiue fit ibi fcabies,fiue lippitudo, Oue grauitas, vel quid fimile* Vigefimafeptima planta, Dixit Galenus, eft plant&qua: vocatur Lampas oculi* Et eft de mor- condiß. tiferis tiTeris medicinis,qn homo non vtitur ea fapienter: di eft de medicinis,que faciunt vomere: di no E vtuntur ea nifi pauci medici. Et expellit omnes humores phlegmaticos de ftomacho: di inde fiut caputpurgia. Et quando traditur in potu,prouocat vrinam,&: menftrua,ÖL fi inde aliqua quanti tas fumatur. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta qug vocatur Condifi. Ideo appellata Läpas eft,quia fua piata translucet de node,ita quod quädo itinerantes eam de node vident,non indigent alio lumine:dicum plus appropinquant lpfiplantg , ipfius minuitur lux, adeo quod quando illuc venerunt vbi eft,defecit lux. Vigefimaodaua planta, Dixit Galenus, eft planta qug vocatur Deceptor hominum. Confert cardiacy vel tremori cordis,& fortificat cerebrum: di confert epilepfig,& paralyfi,df torturae oris, di egritudinibus antiquis,quando mifcetur cum alijs medicinis temperantibus eam. Et quando fola capitur in magna quantitate,occidit: &ffi in parua,inebriare facit. C DixitHumain, Intelli-git Galenus de Iufquiamo,ideo quia deceptor aliquis cum difcurrit per orbem,ingematur mifce-re cum fuis cibis: 8C quando obuiat mercatori in itinere,inuitat eum ad fua cibaria, di ad potandu fecum,quoufque inebriatus eft,& poftea depredatur eum; di propterea vocantur ea vtentes aues quia * mancos. papduer ni- Vlgefimanona planta, Dixit Galenus, eft planta,quae vocatur infipidi odoris. Confert omni F grum. bus,quibus proxima fuperior: di oportet quod debeas adaequare fuper aequalitatem, quia mali- tiofa eft, ficut fuperior. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta Papaueris nigri,de cuius fucco fit opium. Sed appellatur hoc nomine,quia quando eius fuccus qui eft opium, datur in po tu vfc$ ad quantitatem quae ocddit,&fuperuenit medicus fic potato,inuenit potatum impoten-tem ad loquendum,di ad membra mouendum. Et fi medicus eft fubtilis intellecftus, faciat inungi membra di fricari forti fricatione,quoufqp palma fricantis fermat membra fricata calefieri: di dein de tradat ad odorandum odorifera:8ccummultumfricauerit,odoretpalmas proprias, & fentiet odorem Opij: fic cj3 cognofcet infirmum opio potatum: ČC tunc curet eum cum medicinis remo nentibus malitiam opij: di ita facit bonus medicus. Granum indi Trigefima planta, Dixit Galenus, eft planta quae repentur inter alia fata. Retinet fluxum fan- cum. guinis,Sf deficcat vlcera; di quädo piftantur eius folia,di fupponitur apoftematibus,dilToluit ea: di eft de fortibus laxatiuis. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta cuius granum vocatur Granum indicum. Et eius funt dux fpedes fcilicet fylueftris qug non eft bona ad vtendum,d£ alia domeftica:5c vt plurimum näfcitur inter alias arbores ,& propterea dičto nomine vocauit eam Galenus. G Qualula. Trigefimaprimaplanta, Dixit Galenus, Auis eft qu^e appellatur Auis que occidit a tonitruo. Et eft auis cuius fel confert quinto de. i. cephah'cae:df eiuslanguis confert dolori auris: 6dquan do comeditur confert cordi,di laetificat ipfum. C Dixit Humain, Intelligit Galenus deaueque dicitur Curue, que nunq eft foris quando fentitur vel audit tonitrua.Et quando eft tempus plu-ui^ j h^cauis cum alijs fuefpeciei venit ad ripam maris,& abfcondit fein conchis ne audiat fbnu tonitrui, quoniam Oaudit ftatim moritur: di quando tempus pluuiae di imber recedit, exeunt, 5C remanent,& morantur in locis humidis. Credit Iudgus,qudd.fit qualula. Ldpts isiqm- Trigefimafecunda fpecies, Dixit Galenus, Lapis qui vocatur generans aquileUm.Ligatur co- 4* xg parturientiSjVel cum ipfum in manu tenuerit,facile educit partum fine labore. C Dixit Hu- main, Intelligit Galenus de lapide qui intus habet lapillum paruum ad inftar armilla:, & fentitur cum vibratur,di eft groftitudinis vnius nucis. Et cum aquila fteminae non poflunt parere,mafcu li portant de terra fiidiae hunc lapidem delocoignoto,8Gpfumfupponuntaquilg,&paritftatim oua. Et hic Iapis non repetitur niii in nidis aquilarum ;dC vocatur lingua Romana Immarion,cre d o quod Iit lapis pregnantis. Camtndr, Trigefimatertiaplanta, Dixit Galenus, eft planta qu£ eft appellata Infrigidatrix inflationis, H Confert Sodc i.cephale^ que eft ex fumofitate cholerae: di quädo fupponitur loco dolenti,ftatim curatur,di aufert dolorem: 3i cum ponitur in camera alicuius febricitantis, ftatim tollit febrem. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta que vocatur in lingua graca Cominar.Et appel latur hocnomine quia refrigerat inflationem. Cum homo capit ex ea, di intrat in balneum bene calidu,videtur ei,quod nullus ibi iit calor,immo quo'd aer fit frigidus.Et vocatur Darfeni Defen ♦ Lapis istda- Trigefimaquartafpecies, Dixit Galenus, Lapis daemoniacus.Cum apponitur alicui parti cor- mas. poris,nuncp finit illud corpus pati apopIexiam,paralyfim,veI torturam oris:nec operabuntur in tali corpore medicine venenofie, nec patietur minutionem fenfus. C Dixit Humain, Intelligit Galenus de lapide qui vocatur lapis demens,qui incidit alios lapides: di artifices no poflunt feni pere alios lapides fine ifto. Et de his lapidibus multi inuemuntur,& maiores ipforum non excedunt magnitudinem vnius barat. Sed ideo appellatur lapis demens quia in ea parte, vbi eft, nemo eft epilepticus:^: eft lapis, qui non cedit ferro,nec comburitur igne. Et vocatur in lingua „ greca Catidion: di eft Adamas vt dicit ludius. « tstms qua m Trigefimaquintafpecies, Dixit Galenus, Auis eft,que vocatur in lingua grteca Aaron, di lin- fidjatiatur. gUa perf]ca Exquicobion. Eft talis naturae,qudd qui comedit de eius hepate, inuenit augmetum magnum A magnum virtutis appetitiuf ,& fortificatur corpus cius» Et ideo comedat eam pugiles ad eorum corpora fortificanda,^ idem faciunt mulieres» £ Dixit Humum, Intelligit Galenus de hepate auis quar fua natura nunquä fatiatur propter fortitudinem fua: digeftionis: quce bene egerit,quic quid comedit dC cito» Et de natura eius eft quod vult quiete,& (lare in locis altis,&non vultfta-re prope terra, imtno fuper arbores vbi funt boni frudus: quibus frudibus deficientibus recedit» Trigeflmafexta fpecies, Dixit Galenus, eft Cerebruauis quas facit vigilias» Quando de fuo ce- xAuis^m rebro ficco,8č puluerizato capitur 5 j, dC inde fit caputpurgium cum oleo ex amygdaIis,non finit dormit. hominem dormire de node» £ Dixit Humain, Intelligit Galenus de aue quaGrxci appellant Anron, qute auis nunquä dormit dedieveldenode:nanidediefibiquxritvidumfuum,SCde node vigilat:& habet magnam vocem, dC non finit de node cantum vfqj ad matutinos, deinde aliquantulum quiefcit:& vocatur Alchigar. Trigefimafeptima fpecies, Dixit Galenus, eft planta quae nafeitur in ripis fluminum» Multum Pßllium. cofert tenafmoni, 8C extinguit caliditatem hepatis,5C lenificat ficcitate palati cotingente ex fluxu cholerg, &C confert apoftematibus calidis» C Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta pfillij* Trigefimaodaua planta, Dixit Galenus, eft planta que vocatur Honor exercitus, Augmentat mbuUmari-B fperma,& redificat eredionem virgae,dC frangit lapidem qui eft in velica,&: confert dolori dorfi, m. 6c dolori neruorum,8£ paralyfi,& torturae oris. £ Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta, que appellatur Aiafat,ideft tribuli marini, vel cicerum Imperatoris. Et vocatur hocnomine quia fternitur circa barbas exercitus,ad fortificandum exercitum contra inimicos» Trigefimanona planta, Dixit Galenus, quae vocatur Arbor cantharidum» Purgat phlegma, Turbit. humores groffos,& mundificat corpora repIeta.Et nominatur arbor cantharidum ratione qua alibi in alio libro dicemus, £ Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta Turbit,dC vocatur arbor cantharidum, quia cantharides morantur iuxta turbit» Et cum homines volunt incidere SC euellere turbit,incidunt SC proijciunt ad partem,& finunt liccari ad Sole,& tunc cantharides intrant in fuis cannulis: dC ideo turbit non eft bonum nifi cannulatum» Et propterea cum peruenit in manus periti medici,non vtitur eo in fuis medicinis vfqj quo aperiat canulas,& ipfas mundet a cantharidibus.Et cu peruenit ad manusimperiti medici,piftatipfum finedida apertione Sč mun dificatione,8£ eo vtitur in fuis medicinis,^ tue facit magnas tortiones,^ damnum magnum :dC ex tunc peritus medicus tales curat cum ijs, quae curant malitiam cantharidum» Quadragefima fpecies, Dixit Galenus, Lapisludaicus,qui expellitaquam citrina hydropico- Lafis itidai-C rum. £ Dixit Humain, Intelligit Galenus de lapide Indico qui appellatur Arlas,& e,ft cognitus inter fapientes. Et nomen huius lapidis eft quo'd quando fuperponitur hydropico, deficcat aqua aerinam & eam tollit, ita quo'd fi homo ponderetur, antečp ei fuperponatur, &Č poft iterum pon deretur, inueniet manifefte diminutum,quantum deaqua citrina diminuit:ÖC fubtiliat corpus quoufcp de didaaqua nil remaneat. Et eft hic lapis de fua natura leuis,natans fuper aquam» Et cd hic lapis deficcauit-didam aquam,5C pofiea ponitur ad Solem,& ibi relinquitur, Sol trahit inde quicquid ibi eft de aqua,& fic redit ad priftinum ftatum. Quadragefimaprima planta, Dixit Galenus, Planta quae appellatur Occidens pulices» Diftfol- H erbapulic uit humiditates ex corpore: dC cd ex ea fitgargarifma,purgatpaulatimcaputabhumiditatibus, 8Č calefacit corpus» Et intrat in multa vnguenta vtilia paralyfi &C tortura oris. Et quando epiti-ma fit ex ea virgA,tempore quo quis vult coire,facit appetitum coeundi,dt ftatim adiuuat ad fper matizandum» £ Dixit Humain, Intefligit Galenus de planta fic nominata, quia quädo pulices fuper eam cadunt,ftatim moriuntur.* Quadragefimafecunda fpecies, Dixit Galenus, Planta bafilitonica. Augmen tat fperma, 5C au- mica. gmentat voluptatem coeundi, dC erigikvirgam» £ Dixit Humain, Intelligit Galenus de planta D Vntar,i.vrticA» Et quando ex ea tangitur corpus humanum,rubefit ÖC ampullatur, &C fadtpruri tum,qui tollitur poft cum vnguentis frigidis» Et illud quod tollit hanc fuam malitia,eft iufquta-mi quarta pars 5 j, cum 3 xx fecani abiy,i»firupi acetofi: SC habet magnam amaritudinem» Quadragefimatertia fpecies, Dixit Galenus, Pifcis, qui vocatur Prouocator menftruorum » Pifiifeere. Confertfel eius epilepfiae,quando ex eo fit caputpurgium ad quantitatem vnius grani hordei»Et quando piftathepareius,deiiccät,& inde fit caputpurgium:& confert haent<5rroicis,& ftringit fluxu fanguinis vndecunqp fluat» Et nodus medius nodorum fpinae huius pifcis quando fumitur in ore,tempore,quo quis appetit coire,ftatim definit appetere coitum» Et vocatur Oc,quia prouo cat menftrua, vt praedidum eft» $£Dixit Humain, Intelligit Galenus de pifce,qui vocatur Caras, & dicitur quod eft cete. Sed ideo fic vocatur,quia eft magnus pifcis:dequo nauigantes timent, ne rumpant nauigia. Et propterea nauigantes fecum deferunt pennas tindas de fanguine menftruorum,quas proiriunt in mare,cum perpendunt hos pifces,5C ftatim pifces fentientes pennas fugiut,SC nauigia relinquunt» Et dicitur quod eft pifcis qui vocatur Alchautias: & dicitur quod eft tinham, qui reperitur in flumine babilonico» Quadragefimaquarta fpecies, Dixit Calenus, Gummi caudarum.Moliificat dura apoftematä, **yJfopw hu-3C membra dura,8£ omnem duritiem remouet veficconfert dolori pedoris,& fuperponitur m lcia- in locis * in locis conquaflätis, dC ffatirn cöfert. C DixitHumain, Intelligit Galenus de hyffopo h umida, E i. vniffuofitate quae aggregatur in caudis ouium tarn diu,donec afifimiletur nigro gummi: & propter ea hoc nomine vocatur* Mumtit. Quadragefima quinta fpecies, Dixit Galenus, eff planta quae vocatur Menftrua montium, Et confert ad mollificandum duritiem,^ omnem conquaffationem di dolorem neruorum,&: ruptu rae ofiium,& quod de offibus rumpit iuxta coftas, 6i molliftcat corpora» C Dixtt Humam, In-telligit Galenus de mumia ideo\,quia mumia defluit de iftis altis montibus ad minus altos: 8c defluit paulatim ad inftar menftruorum. Et dicitur quod exit de vna Crotta inter duos lapides ab ai tiori loco ad minus altum: di aggregatur in terra fuper vas, quod ei paratur ad lpfam recipienda. Et illis crottis fuperfunt cuftodes magnatum,qui cuffodiot quod exipfa aggregatur propter magnam penuriam. Et quando ex ea bibit ruptus velconquaffatuSjConfolidaturindeviq^advi-ginti tres horas. Et ex ea quando datum fuerit in potu multis animalibus ruptis di conquaflatis, per veram experientiam repertum extitit medicamen accedere ad locum rupturae, di circumuol-uere fe ei circa rupturä in modum filorum ligatorum» Et didtur,quod quando ex ea quid modico diffoluitur cu axungia porcina recenti di bene incorporatur,^ ponitur in aure furdä, curat ea. cAftdttm* Quadragefimafexta fpecies, Dixit Galenus, Filius aquae.Molliffcat duritiem,& exiccat vlcera, ’ 6C confert morfibus venenofis,& mollificat membra dura. C Dixit Humam, Intelligit Galenits de Afpalto Iudaico.Et ideo hoc nomine vocatur quia repentur in marina ferete in terra Iudeoru. p C Dixit Humam, Hae funt fpecies plantae,di gummi, di animalia, quae Galenus occultauit, di etiam abfcondit in fuis libris medicinalibus. Et funt in numero Quadragintafex. FINIS Ä* B/3 Cy D