. RIDICO ■ THEOLOGIC T>E JURE, - JUSTITIA AD PRAXIM FERE OMNIUM STATUUM DIRECT/E PLURIMiSQUE RARIORIBUS QSU£STIO NIBUS INSTRUCT^E. aAUT HO%B R.P. SIMONE KARCHL . E SOCIETATE JESU ČARNI LO VIPPACENSF, SS. THEOLOGIjE DO- CTORE, E JUSQU E ET SS. C ANONUM OLIM PRO- FESSORE, NUNC IN ALMA, AC CELEBER- RIMA UNIVERSITATE GRAS- CENSI CANCELLARIO. CUM SUTEHIORVM TE^MISSV, ET CJESAREO TR1V1LEG10. AUGUSTJ5 vindelicorum, IUPENSIS PHILIPPI JACOBI VEITH , BIBLIO- PO LM GRiECENSIS ET FRATRUM, ANNO Ul)CCXIK 0^0° V'Vi 1 C o 3 §š* REVERENDISSIMIS, PERIL- LUSTRIBUS. AC CLARISSfMlS DO- MINIS, OOM1NIS SS. THEOLOG1./E DO- CTORIBUS, PROTONOTARIJS APO- STOLJGIS, &c» Tl ERN A RDI NO PISCON, Celfiffimi Principis Ar- chi - Epifcopi Salisburgenfis Confiliario Confiftoriali, per Neoftadienfem diftridum in Auftria Archi - Diacono , Decano & Parocho in Weiiberg, &c. ANDREJ KHRONAWETHVOGL, Gdfiffi. mi Principis Archi-Epifcopi Salisburgenfis Confiliario Confifto¬ riali, per diftri&um Voravienfem Archi-Diacono , Urbis Gra?- cenfis Parocho confirmato, MATHIAB BERNARDO PECHEL , Gelfiffi- mi Principis Arch-Epifcopi Salisburgenfis Confiliario Confifto¬ riali , intra Muram, Dravum Archi * Diacono , Parocho in Strafsgang, &c. X ^ RE- w c o) m? REVERENDISSIMI, PERILL VSTRES AC CLA- RISSIMl DOMIN , DO¬ MINI. I, quemadmodum Jura inquiunt , defenforibus. pluribus uti nemo prohibetur , licebit fane Patro- nosetiam plures compellare , qui, qua eminent Authoritatepraecrteris, tutelamrei fibi devota;, in{cript£que tanto firmius patrocinio fuo fufti- neant. lfta mihi ad Vos accedenti, Reverendiffimi Domini, fuitfiducia. De patrocinio operiš ž me in lucern emittendi cir- cumfpicere coepi; cumunius quidem Authoritas, atque Nomen fijfficeret, tres occurriftis Viri ClarifFmii , Dignitatis $acra? fa- ftigio, do&rina: praellantiS, turn animarum Zelo infignes om- nes. Proinde, ne in dele&u iftiusmodi Patronorum diu hae- rerem, tria fimul Veneranda Capita Comple&i ^ufu fum, qui- bus Differtationes has meas de Jure, &Juft de dočfrina quidem Veftra pri¬ dem teftis, ac arbitra Sententiam dixit Grascenfis noftra Litera- rum Umverfttas, qua? nune etiam in decoratis purpura a fe Vobis Theologia? Dodoribus gloriatur $ quodmihi pariter momentum non leve addidit, ut elucubratum hoc loči Juridico -Theologi- cum opus Vobis, ideft, jis inferiberem , qui fapienter de eo judicarent, &ob!atum benigne fufciperent. De experientia, at- queufumunerisSacri muitiplici, fi anni inter vigilantiffimam a- nimarum curam , exačfci minus loquerentur , ex jis palam eft , qu* in paroecijs, ac dioecefibus finguli Veftris cum fumma ac- X 3 cura- *Z5§ C ° ) §€* curationis Sc prudentia® laude conftituiftis. Quotidiana (ime s qu« cora.nin Vobis oves Veftra?, Sc nos perfepe e propinquo fufpicimus virtutum decora, Religionis, Zeli animarum, pie- tatis, temperami«, inegenosliberalitatis, paterni ac ferme po- pularis in quosvis affečtus ftudia 5 talia omnia , quibus mirum quam de vin čt os omnium animos, fideles autcm praecipue Ve- ftrosdodrin« Veftr«, Sc nutibus oblequentes teneds. Id cur« olim pr«cipue ex legum prsefcripto Sacris Praefulibus fuit, ut Archi - Diaconos legerent do&rina & eruditione pr £ ji ant e s j fe- lixperVos ampliasnoftritemporissetas, qu«, pr« ter illas in ge¬ nij dotes, probitatem eximiam, & pulcherrimam exempli vini ^ ad fpečtadllimum cetera Archi-Diaconi nomen videt adjunčtam, Nec jam ultra Meinulphum aliquem Paderbornenfibus, n on Adalbertum Traje&enfibus, utrumque lančiis jam adfčriptum, non Petrum BlelFenfem Bathoni«, Gaidonem Bononi«^ Hen- aricum a Gandavo Fornaeenlibus, magni nominis , quia dobri¬ na® & virtutis magn«, Archi -Diaconos in videmus, fi pares Vobis in eodem faitigio plures ilth«e patria numeree. Quan- quam frufira jfum, qui occuparilongius velim ea laudurn ferie, quam&gravemleio moddti« Veftr« ; Sc , fi sequam velim de- pendere, feparatislongum eapitibusexcurrendum mihiforet per fingulos. fcjusmodi eftis, quos nominari tantundem, atque laudari eft. Hoc folum volui, ne neiciretis, Reverendiflimi, ac Clariffimi DominiNomen Veftrum fuifle, in eo honoris Sacri faitigio colloeatum, quod, uti ad amorern venerationem- qtfrVeftri pertrahit plurimos, mihi pariter magnes extitit defc« rendi facvlta s K 4 T. Trovincialis , 0* Tmilegium Cafareum. ®8ggGo Gabriel He veneli Societatis J ESU per Provinciam S 9 Auftriae Praepofitus Provincialis, poteftate fada a P, no- ftro Michaele Angelo Tamburino Pr^pofito Generali, Facultatem concedo D.Philippo Jacobo Veith Bibliopolas Grse- cenfi librum , cuiTitulus: Dijfertationes Juridico - Tbcologic* de Jure, & Jujtitia adpraxim fere omnium fiatuum Divefta a P, Simone Karchne ejusdem Societatis compofitum , a deputa- tis ad id Societatis ejusdem Patribus lcdum, & approbatum typis mandandi j eidemque jus Cselarei Privilegij ad decennium eate- nus indulgeo , ut ipfo invito librum hunc, vel in toto, vel in parte nemorecudere, vel alibi rccufum intraS^R. Imperij fines, & hsereditarias S', Caefareae Majeftatis Provincias importare, aut vaenum exponere audeat. In cujus rei fidem has litteras manu mea fubfcriptas, & Officij Sigillo munitas dedi Gracij die 3. Odo¬ briš 1713. Ide m qtii Jupra. Index I N D E X Diflertationum cum fuis ArticuIis,horum paragraphis & materijs numerus mdicat locum margtnalem Pra?fatio. De varia vocis juriš fignificatione* i. Differtatio I. De natura , & multipliciute juriš, per- fc&icjue domini;. I, Articulus I. De natura juriš proprietatis , & divi«, fione. 2 . S-L Dcfinitur jus proprietatis.' 2. §♦ H. Per quid conftituatur legnima poteftas juriš proprietatis conftitutiva, 5. §. Hf. Jus proprietatis dividitur, g; §. iv. Dejuregcntiuns. Articulus. 1L Dividitur, Se definitur dominium pro¬ prietatis. Articulus. III. An DEUS hsbeat dominium proprie. tatis in creaturas f jg. Articulus. IV. An creaturafit Canax dominij proprie¬ tatis adverfus DEUS? Articulus. V. Quarutn rerutn dominium proprietatis fir in Angelis, hominibus ac ChrH fto ut homine. 2 %. §. I. An hortio bonorum intrtnsecorutn l quibusconftituitur, fit plenusdomi- rus? exinde deciditur, anfasfic (e ipfura occidere, mortem dtfiderare . fe ipfun*» fi reus fit > in tnortcrojudi- ci CO •S X » )! §S* ci ofierre, viramque auibusvis rnedijs confcrvare ? 2Z- §♦ 11 . An homo fit plenus dotninus iibercacis, farna:, honoris? Ubi an ličita fui, aut reciproca infaraatio falfi accufato- ris i vel ceftis de crimine vero , oc- culto j aut fecreco. z6. §. m. An homo fit proprietarius bonorum forcuna:, feu externorum fuppofi a primarerum divifiona, Sc quid de donimo Angelorum, datcnonuui »*c Chriftout homine, 28, Arciculus. V J. giofi extinguatur? an Monafterium in fideiconamiflb excludat, acqui- ratqne Etnpbytevfim profitente Reli- giofo. 4.1 , §.VL An Scholafticus focietatis fine licentia fuperioris validedifponat. 42.» s-vil.: Prsmittuntur quxdam de voto pauper• tacis Religiofe pro dccifione ,qualis licenc a necefiaria pro honeftis , Sc validis Religioforum operationibus> Sc de mulciplici voluntarij acceptio- ne, 45. §. VIII. De dominio propriecatis Religiofo¬ rum. 25. §.I. De dominio Religioforum conventuum in cornmuni. 29, §.ii. De dominio Religioforum in particula* ri, &capacitaceacquirendi, 32. §. m. An, &quomodo Religio fuccedatfuis Religiofisin dominio? 39. §.IV. An iromediatc& quojure Monafterium fuccedat in bona fui Profeffi vi ven. tis. 39. §.V. Qualis faperiorislicentia Religiofis ne- ceilaria ad ličite, aut valide illatfo voto paupertatis operandum, 46. §.ix. Ad qualia , & quanta poflit fe extende- rc licentia fuperioris , ne violetur votum paupertatis; 47. §. X. An licentia ad ufus profanos Sc fuper- fluostollat a tali ufu malitiam contra votum paupertatis. 4.$* §. XF. An licentia Pratlati concefla ad fuper« fina contra votum paupertatis , aut ad fumptus alijs virtutibusoppofitos fit valida, Sc ati ejusmodi licentia ex parte Pralati poflit efle ličita ? An ufusfru&us per Profeflionem Rcli- 4 9 - §. XII. ■*§ X o X Sl« Sc plu- ra alta cjualita 70, &401, §* 1 x. (2) Qs° •ŠS X »X ss* Quo jure fru&us fuperflai fine expen« dendi in ufus pios? y\, §. X. Quo ordine in pm caufas fint erogau- di fuperfl J> redditus ? 407. Articulus V IH. An dominium perfe&um creacampof- fit čile fi nul penes duos ? 73, Ditfertatio II. De dominio impetfcčto /9, Articulus I. §. vil. An uxot debeat fequi domictlium, & dtb.te ad cam alendam avicopaupe« te concračb d,(I d! vere 'i 94 S- Vili. An & quar cx* bonis fuis vidu* , auc Viduus tran fiens ad fecundas nuptias debeat relinguere prol.bus ptioris macrimonij ? 9 7 Articulus II. De doniinio pacerno , 5 e Hliorum eiqae anncxis 10 U De conjugatoruna dominio* "ro. do id in vicem izdane ? 79. §. I. De rarijs conjugum bonis 79. §. II. De s do f is, dominio, cooftitutione, file- juflnnc, ac rtftitutionc 80. §- HI. De conjgum religuorum bonom® do. minio 8f« §. iv. Pra&ic£ d9dar»cur 'jus * 8 c obligatio matici ergo uxorem 8?. §. v. Que liceant * aut noa liceant nzori circabona mariti 91 §. VI. Tria 4: uzorc qnxfic« eipediuntur; 40* §. I. Quid fit ju* paternmn, & an filiasfa- miiias habeat aliquod j us. 101» §. II. De pa f ria poteftafe, c/us cfF^dlu, 8 c cx+ (in&ione l Oj, §. IH. De onere alendi proies jannezo paterno dominio I04. §.IV # A quo alenda dubia proies ? 107 » §,v. An (i!ius! habeat j us ad leguimatn, 8 c quid circaeam obfervandam* 113. §. vi. An prnf.dus > aut exhzred*cus . aut rc.uintims haricditati, augeat, aut rainu.t legicimam 409. §. vn. §- VII. Oboram bonorum filij fint domini & quid ciica ca poffiat f 114« §. vnr. Refolvuntur aliqu* gusftiones de pa¬ tre erga vkiffitn H 6 §. ix. Qti* bona accepta a patre in viviscoR- ferenda fint,aut ta legicimam com- putanda 1tj*. §. X. Ab inter fratres,|& Ctrores deturjus ad aiimenta, Sc docent 12 J. Articulus III. An ufus rerumi qua: unico tsfucanfu. tauntur fic feparabilis a dominio ? 137» §. L Q|?id, & quotupIex fic ufus 8 c elucida- tuc coturoverfia 127* §. II. Deciditur propofita in Articulo con- ttoverfia 130. Articulus IV. De ufufru&u %3 p Articulus. V. De jure fervituris, pignoratitio, & hy» pochecario 129, § 1 . De jure fervitutis j 3^. §• II. P f »avii« foeciebus fcrvitutuk* rba^as & ruftkaa« 41 3, §. III. De pignote, ejusque difletentiaab;hy- potheca 140. §. IV. Plares qu*fl:iones de pignore > Sc hy potheea refolvuncur 142» §. V. De pignoris cuftodia, veadicione» & difiulucione I4f* §■ VI. De pignoris ufu, fručlibus de padlo anti- chceleos , & iegiscotnadilorue 148. §. VII. Cujtis p r gnus, aut hypotheca in con« curfu pluriuua creduorum przvalec 4If* Articulus VI. De jureemphnevtico» fidci commifTi- rio,&feudali 1 /J« §• I. Definirat, & dividi,tur’eropbytevfis, Sc occafionaiuer de fucccftione e ju s IS3* §< II. Quar ficdifFerentia contračlus empby» teutici a contra&u coafiuco Sc en hic ufurarius ? 1 f 4. § iii De Laudemio emphyteucico if£.’ §• IV. Cui laudemiua?»&quandofo!vendum 9 **7* (3) §-v- *§ X o X 88 » §• v. De dlferentia erophytevfis ab eloea* tione>& religua de laudetnio 4211 §. VI. De carone, expenfis, & melioramen- tis rei emphytevtic£ 1 §• VIL De erophytevta; oneribus, & pr*flan» dis donaino fervitijs vulgo Rebathis 160» 5. VIII. De rei emphytevtitae aiienaticne per venditianem §.IX. De alijls rern emphytevticara in alium transferendi modis 42 3 S- x. De cadudtate rei emphytevtic* ob ca- nonem non folutum 164* §• XI. De erophytevta mul&ando expe!lend0 jure retnftus emphytevfeos > & an erophytevta fru&usfucs, debeat pri- sno ioco venalcsdirt&o domino pro- poneie? idf. §. XII. Refolutio decetn quasftionum de em- phytevfi 425. § XIII. An ufurfručhis Prcftffi tranfeat ad mo- naftcrium? 433» §. XIV. An monafterium profeflb fuccedar in fideicommiflo cum exdufione fub- ftituti ? 45 p. . §. XV. An hucusque elucidata ex jiarecommu- ni hibeant iotum etiam in (odeta« tis J ESU Rcligicfis '/ 438. §. XVI. An feudum.jus patronatus,jus nomi- nandi ad empbycevfim, & jus ie- trsdus tranfeat ad monaftcrium fue« cefiionis capsx ? ubi de ftaiuto fas- culari exdudence Religioios a (uc- ccffione 43 p. §. XVII. An Emphytev(is ad monafterium fuo ceilionis capax devolvatur 'i 445. §. XVIII. An raonaftcrium teneatur ad laudemi- um, dum ad id a PrefdTo tranfit emphyteufis / & an laudeonia a prae- decdlonbus anfoluta obiigecur cons- penfare 45°* Diflfertatio III. De modis acquiiendi domžnium 1 66, Articulus I. 5- 1 Quid fir prsfcrip^o ufucap>o, Scanva- leat in foroco .(dentiae, i<> 6 ‘ De modo acquirendi dom nium { 1 praferipcionem. 16 6* § II. De prima conditione, nempe podeftia- ne *§f X o x 88» ae ad prarfcriprionem requifita , & recenfcntur poileffionis commoda 169. §. III. De neceffirate bona: fidei ad pra:- fcribendum, 171. §• iv- De tertia prarfcriptionis conditione , nempe titulo. 177. §. V. De rebus pra:fcriptionis incapacibus* 179. §. VI. Refolvuntur fex qu*fita de quibusdatn rebus an fint impra:fcripcibiles? 4^4. §. vil. An ius patronarus, & jus fupremae ad- vocatia: in Ecclefias adverfus P:inci* pem prarfcr bi poffit ? &c an viciffim valeat pra:fcribere Prmceps jus eli gendi aut nominandi Epifcopos , aiiosque Redores Ecclefiarurn m fu® territorio. 463, §. Vlil. Examinantur jura a Patronis, & advo* cacis moderno tempore prxccnfa468. §. IX. Qaanto [tempore pofleffio continuanda ad pratfcribendum ? ubi obiter irffi« nuantur privilcgia pofleffionis imme- morialis 182. Articulus 11. acqmrendo dominio per puhlicam Deauihoriutem Ig8, §• I* De conditionibus neceflarijs ad juftiti. am exadionum 189» §. II. An, & quomodo poffit Princepsnovas exadiones žmponere 19I* §. IH. An tributorum , vedigalium , & ex- adionum leges oligent in confcien- tia ? 194* §. iv. Quidin praxi fentiendum ? I97 '§. V. Quas{ita pradica de contributionibus , vedigaiibus& horum defraudatione, 19S« §. VI. An faeeularis princeps poffit Ecclefij. flicos absque Papx conlenfu fubijce- re contributionibus 1 20z. Articulus III. De mediš acquirendi dominium per contradam 207. §. I. An fimplex promiffio in materia gra- vi obl get graviter in confcientia ad rei promiffie dominium ex fidelita- te ,acjustitia transferendum ? 210. §. II. An promiffio turpis lit valida & obli. gatoria cx juftitia 21$. §. Ul m x §. m An ? quomodo ? & quando eontradus conditionatus transferat dominium? & guscjus differcnfia amodali 2lS> §. iv. De quibusdam Iegatis > & teftamentis conditionatis 222. §. v, Plurima pada repugnantia bo n is mo- ribus expenduntur, 476. §.V/. De juramento reprobatis padis adjt do j eusoue effedu. Ubi a n pada jure civili nidla juramento cenhrmen- tur. 45>°‘ Coioilaria dodrinas §, V, & VI. fco 'An > ut eontradus eonditionatus fub conditionefutura hac purificata fiat aboiutus, opus fit novo confen- fu. 22S, §. V JI/. An eontradus cx errore , aut delo ini- , tus valeat transferre dominium? 226. §./x o X8S» pretio, reiguefurtiva:, &deevidio neiibus. 232 XII. An emprorrei aliena? teneatur hanc do¬ mino reftituere cum jadura prerij a venditore recipiendi ? 236. $.xni. Ad qHem fpedet perieuium rei ven- dits ante, aut poft hu/us traditio- nem & frudus illius ? 238. XIV. De emptione fpoliorum , Sc Chyro- graphorum. Ubi de Officialibus Cajfarea: cameras , aut Provinciae morofe folventibus. 242. $.XK De proxenetis, 24f. §. XVI. An fas fit vendere quid pro quo ? quid fiemas a fureveftem, eni funt inf«« ti aurei a venditore ignorati , an pondus , aut menfura aliquando poffit jufte a venditore imminui & merci bon«e admifceri deterior 1 246. §. XVII. ArticuIillT, Differ- tationis, HI. Pradicse refolutiones circa contradus ex errore, aut dolo inuos. 22P* $-X, De acquifitrone dominfj per .donatio- nem, fof. §. xi De venditione reium carentium caxat© An fex eivilis areens Ecdefiafiicos , 3 i Religiofos ab emendis , aliove titulo acquirendis bonisirnmobilibas fit in» jufta & prsjudicans libertati Ecclefia* ftiete ? f 2 t, Pluresqua;ftiones de immunitate Eccle* fiaftieaevolvuntur, 524» An jure canonico, & civili fiut injufta & irrita decreta, quibus Ecclcfia-! (lici 48 X o X §§• • fiici arcentur a rcmparardis, & ac. venrorum , in cerrcrcm, ccrri»ixe cjuirrndis boriš iir.tr.t bilibus? f 38. torum cum alieno. Fundatncnta fautorum Amortizaticms Item de venatione , pi/catione , po- anruHantur ? 540. fticne, & lignaticne. 3/1, §. XVIII. Articuli III, Differ- tationis III. An Msgiftratus facularis pcflinrccger« Eccle/iafticos ad vendendum fru- mentutn , ad taxam in venditione fervandam, ad non efferendum id extra Provinciam , &an deprehen/i egifle conrra taxaro, aur fi extulc- rint frumentum , pcflint ab codem punire. Jf 3 . §. XIX. De Monopoli/s. 22^. §. XX. An contrs&us ex metu initus transfe¬ ra! dominium? 2 jZ . §. XXI. An contradus folennitate j uriš deftt- tutifmtinforoutrogueirritt? 258» §. XXII. De requifit?s a jure ad alienandasres Ecclefiarum. 261- §. XXIII. De extirnio bonerum vacantiura > ia« Diflertatio IV. De jufiitia , & inji.ftitia, Articulus, I # De juftitis. §. r. a;o. 275. Quid & quotup!ex /ir i»juftitia. J75. §. II, De cbječto formah juftitiar. 27f. §. III. An /bi* juffiriacemmarativa obliget ad reftitutionetn ? - a S o, Articulus II. De injuftitia in difttibutione fare ul a* rium Officiorum , & Ecdefiaftico- rum beneficiorum. ff 4. S. J. Devitio juftitiar diftributivs drča offi- cia fasculatia. ff4* S. II. De vitio eppofito juftitis diftriburivje circa bencficia Ecdefiaftica. $^7; §. ur. Centinnaturmareria de vitio circa be- neficiaEcdeftaftica. 566. Arti* m x o x m> Articulus IH. De /ufticfa in bonis fottun* , Teu de furco. z82* §• i- Ouid Sc quotupIex (it furtum qu* e- jtas diffcrentia a rapitu % Sc an vo- Icatifiatinjuria. 282. §jr. An farnim (it peccatam ex genere fuo morrale,&unde ejus materi* gravir tas de/umatur ? 284» §. ih. D; quantitate furti mortalis in filijs, tutonbus, Sc maritis. 286, §.IV. De furtis Religioforum, 288, §• v. Certiores notationes de furtis tninutis allvgantur 2pi. §.VI. De furtis Ievibus ab uno eidem fa&is, 253 » §. VII. De furtis parvis. qusab uno fiunt di» verfis, aut econtra, 296, S. VIII. De furtis tninutis domefticomtn , opi- ficuna, & eorurn co-fdLrio 298. Articulus IV. De cauiis a furto excufancibus* 300, §■ 1 An occuba compenfatio careat vitio for- ti£ iicei'que? 300» §. II. An, & gualis neeeilitas excufet a fur¬ to f 340. Articulus V. Deinjuflitiain bonis farna:* Sc hono* ti*. §.I. Unde menfuranda (it gravitasj aut Ie^ vicas dctra&ionis / 311, §• II. An , Sc quando fecreti delili revelatio careat vitio detra&ionis. 318* §. III. Enodatio plurium qu;e(l?onum de fa¬ rna, Sc honore , Sc bonis forcun* ex damnatis propofitionibus. 320« Articulus VI. Decaufiscooperatricibus per fe ad in* juftitiarajcontra juftitiarn commuta* tiyam» §. I. Qualis pofitiva, aut negativa coopera* tio neceffaria ? ut obbgat ad refti' tutioacnj, ~ 3291 S. V m x o >cs* S. n. Qhs caufa* ex cooperantibus rencantur ad tocum damnum aut folum partem repcrare? 310. & II* De reftitutione tei mala , aut dubia fidepofldfc. 357* Articulus V. §. IH. Corollaria pra&ica de caufis ad damnutn cooperantibu«, 334* %. IV. An determinato facere ma/us malum liceac confulcre minus. j J 9 m §. V. Quo ordine caufa: cooperantes obli- gentur reftituerc? 341« Differtatio V: De Reftitutione. 3 48* Articulus I. An refticutio lit neceflaria ad falutem ? 348 » Articulus II. An prarceptum reftituendi fit politi- vum, vel negacivum ? 3fo. Articulus III. Deradicibus reftitutionis. 352, Articulus IV. De reftitutione exinjuftaa idcft, coa- A for- Arnculus I, I. jr formi alicuiobligationi, ficcomple&itur a« tftus, & objeda omnium virtututn* Sex:opro jufto, feu debito ex juftttia: jus £lc fumptum ex parte creditoris dicitur ačKvum, cx parte veroobječti quod refpi- cit, dicitur paffivum: fic v. g. petrus Do- minus libri habet jus in librum j illudjusex parte Petti dicitur a&ivum, iibcr faro, quem refpicit ut fuum , dicitur jus pafiivum. Jus a&ivum fubdividitur in publicum & priva- tum , privatum jus ut infinuavi eft particu. lariuin perfonarum , qua!e efl jus proprie- tatis, Tračhtus prarfens totus eft in explican* do jure fumpto boe fexto modo, nempe qus ejus natura , multiplicitas , quibus modis acquirstur, tramferatur, violetur, acvier latum reftauretur: Sit igitur DISSERTATIO PRIMA T>e Natura, ^multiplicit ate juriš > perfeBique Dominii, ARTICVLVS PRIMVS. De natura juriš proprietatis , (j divijione. §• I Defimtur jus Troprietatis. | jus proprietatis efl legitim* 1 pot efl as moraliter reflringen - i A , A di p er fttam volnntatem lim bertatem altertns formaliter in faverem propnnmpracise ita Joann, Baptis, Gor- maz hic Difp, 4, n. 178, poft Maurum. Di¬ citur primo poteftat legitima , ideft, cui Jex, aut quaii lex favet, nifi enim tališ fit, erit vis , 8 c Tyrannis. Dicitur iecundo moraliter reftringendi libertatem alte * rius,hoc eft obligandi alterum,ne moraliter , ideft, ličitepsflitfacere id, quodaliaspo centia phyfica poteftfaccrc, & fic inauitur vis juriš a&iva in libertatem alterius Sc li- mul ponitur differentia a mera licentia, qus ctiam eft potentia legitima commodum perci. piendi, quin alterius libertatem queat re* ftringere, Dicitur ttzuoformaliter, id eft immediate, diretfte, ac principaliter ordi* natur in proprium, five fui fubječlum vide* licet propriar libertatis bonum , commo* dum, 8 c favorem, fivedeinde hic fitquid pofitivum, ut uti fua domo, five quid ne* gativum , ut non vulnerari, noti impediri fraudulenter a boni alterius confecutio* ne, &c, Sive fit diftinčtivum quid a co mtao- Dejimtur Jus dopfoprislibertatis, ur fir in a!!arisexcm- piis, five quid ndiftindf vum ,nt fi quisrem fuamdeftruat, hic a&us formaliter non re- fpicit aljud , quam Cornsucdum fua: liberta- tis. Hinc etficarenda: nullam bonicatem 5 aut utilitatcm Deo sfferant, adhuc Deus ha* bet in ess jus proprietatis, qu« earutn pro- dučtionem ordinat in bonum fnx libertatis, deindc DEUS eft etiam capaxutiiitatis , ac bonitatis ex creaturisj feu gloria: non in¬ terna?, fed extern;r. Per eadetn ha?c verba nempe J y forma- liter in favorem proprium jas proprietatis diftinguitur a jure n commodum noftrum , vi cujus ju¬ riš reftringimuslibertatena aliorum, ne nos in eorum ufu impediant, ne occidant, ma- tiient , &c, Parker naturale jus jurisdi&io- nis Patrisin fiiium ftat in a&u divino Patri dicente : pneeipe filiis In eorum utilit* - tem , & fimiliter filiis obedite parentibus pnecipientlbus in veftram utilitatem, Hinc a fortiori jus proprietatis, ac jurisdi- čtionisinalia, qu« non funt juxta natur« inclinationem non potek nafci nifi a lege, aut quafi a lege. 6. Dico ergo cum Mauro legitimam poteftatem , feu jus proprietatis conveniens Greaturaeformaficer eonfiftere in lege, feu quafilege faventc uni , csteros gravame j favetilli, cui direčle confert legitimam po- teftaters* ad moraliter reftringendam reli- querum Iibertatem per voluntacern fuamj eadem potekaš csteros gravat, dum reftrin- git Iibertatem, ne ličite poflitit ea mi circa fes alterius fine hujus con fen fu. Didtar primor«/^ prout hacc com* m u n is eft naturali* ac pofitivte, quia quan- doqueeam potentiam confert lex naturalis, iu proxiose vidimus, aliquando pofitiva Di¬ vina fic in prkna rerum conditione DEUS dedithomini jus in inferiores creataras, 8 c poftea Ifraeiitis in terram Chanaan ) ali- quando ab humana ex conceffione Divi- r . na ( non enim eft poteftaf ni/t k DEO itd Rom, 13 , Ec fic cmncjus proprietatis per le- gem Dei liberam , aut humanam ex potefta- te a DEO conceila fa&am habetur) fuppofito aliouo contračtu legitimo five valido ran- quamjpuro termino cxa&o a lege, ut haec confer&t jus proprietatis ficut efficaciter vo* lensdare eleemofvnam ad pulfum horologii hicnon obligac, fed eft pura conditio , ad quam manet per fuatn voluntatem obligacus ad eleemofynam, ergo fimilicer jus formali« ter non oritur ex contratftu , fed farne eft conditio, fine qualex non confert jus: un* de cum plures leges conftituanr, ut hi,& non alii fint legitimi contračlus, quibus ftanu* bus jus unius in alterum tranfic cxvi legis, fe- quitur, quod fimilcs leges refpiciantcontra* tftus ut puram conditioncm , conferantq«e contrahentibus jus cx modo fuo rendendi, Idque ultcrius patet, quod fi lex irricet con« tračlum , hic nullum jus conferat, ergo vis totatranslati juriš ftat in lege, & lex fe ipfi feuextendentia fua eft forma denominanst jurisque conftitutiva. Dixi fecando feu fuaft in lege, q«ia dantur aliquis6lu$ fupremi Domini legi a:- quivalentes , ut patet in cafu creati nnius hominisinmundo, cui DEUS dediftet Do* minium in creataras : hic aiius non eifet fttičte lex ( cum eflentia huius fit refpeftus ad communitatem} fed quafi lex , nempe emineater , & virtualiter , prarftaretque eundem effedhim, quem lex. Hoo fenfu ab aliquibus prsceptum & pačhim validum vo; catur virtualiter, & eminenter lex, Conclufio explicata probatur : illud eft formale conftitutivum legicima? potefta* tis, jurisque proprietatis, per quod forma* liter ponitur jus proprietatis , & quo folo ablato jus tolliturfnifi fic terminus, cusa quo cflentialiter coanedatur jus proprieta¬ tis Ter ejittd conjlituaturlegitmdpoteftds juriš proprietatis conjlitutrva. 7 tis aliunde conftitutum ) Ted polita fola lege aut quafi lege formaliter ponitur jus propric- tatls > & ablata fola lege, etfi esteta po- nanturjus proprietatis tollitur Q nec lex cft tcrminus , cum quo jus aliunde confticu* tum eflentialiter connedatur } uc declara- tumeft, ergo, 7, Pro folvendis oppofitis Nota pri- mo, non obftat ,fquod lex Divina aliquando juriš temporalis conftitutiva lit Sterna: quia lex Divina ab «terno non pro stcrno , led pro tali tem pore confert mihi jus. Nota fccundo : dum dicitur, quod Trpe quiscogitettransferreac rc ipfa transfert jus fuum in alterum immemot legis, ergo lex nonconftituit jus. Rcfp, Elfc immemorem legis fubeon- ceptu legis explicito,fecus fub conceptu con- vertibili cum lege,qualisconceptus eft,quod cogitet dc fufficicnti fua poteftate ad transfe* rendu jus in quocunqj demum illa confiftat. Nota tertio lex conftitutivajuriš Divina pro objedo volito habet fuum complemen- tum, feu quid rerum eam complens in elle liberi, undc necellarianoneft , utlexjutis conftitutiva habeat pro objedo volito ipfutn jus formale , conlequenter nec fe ipfam. Deindefineabfurdo conccdi poteft quod Iex leiplam haberepoflit pro objedo inadsqua» tojvultenimE. g. Pctrum elle Dominum, feu Petrum cum jure, proinde Petrus eft ob- jedurn inadsquatum, & prsterPetrum e- tiam Iex, cum negueat aliter aliquis adus ede lex , nifi quatcnus vult fe ipfo obligare ; atqui nequit fc ipfo obligare nifi velit fc i- pfum : led ut dixi , non eft neceftariutn , quia obligatio eft effedus formalis tefultans ad cxiftentiam adus legislatoris hoc ipfo, qu6d vi fui modi tendendi denominet remi le prsceptam, aut vecitam. S- »I. Jus proprietatis Dividitur. Q /“"^Onftat ex namera fecundo jundo quintojus proprietatis elle, aut na* turalc aut policivum, eftque utriusque dif- ferentia indicata , nempe quod policivum dependeat abarbitrioliberoDivino vel hu- mano, fecusnaturale * hoc enim juxta me eft ipfa natura rationalis prout refpiciens cer- taobjedacircumftantiata,id cft,prout hsc certis veftita funt circumftantiis, aut fccun - dum communiorem eft didamen rationis antecedenter ad omnem liberam Societuis Gonvencionem&legem ligans naturam ra* tionalem , tale jus eft in DEO ad fui cul- tum, fuppofua enim DEI fola , & natura: rationalis exiftentia ratio didat indepen« denter a lege Divina, aut humana nos obli* gariad colendum DEUM : unde jus natu- ralc limpliciter fumptum ( nifi cbjedi ipfius circumftantia mutetur , qu« rnucata cdlac elle ipfius propria materia ) eft immutabile ac indifpenfabile relate ad objedumfuum, fi exvariata aliqua circumftantiaceflet ejus- modiobjedum elle materia, quam jus na¬ tura: refpicit, jam non erit jure natura: illi- citum: fic jus natur« vetat occifionem , aut mutilationem authoritate privata , at er circumftantia E.g. Divin« difpenfationis (fic Abraham ličiti occidiflct filium fuum Ifaac Inno- S Articuim L Innofentem, a DEO vita: proprietatis Domi¬ no jufUis , nifi poftea mandatum revocaf* fet} aut public® authoritatis in reos exer- cend®, aut neccflari® juft® dcfenfionis li¬ mite quis occidirur, g, Dividitur jus naturale primo in ii:npliciter tale, & in tale fecundum quid, utrumque fundatur in natur® inclinatione cum hoc difcrimine, quod , quando faltem DEUS Author natur® poteft privare effečlu fuo ac impedire, creatura jus proprietatis in natura fundatum non habeat fimpliciier fed ecundum quid , nempe cum dependentia a, libcraconce/Iione Divina. Hoc modo homo licet non fit Dominus proprietarius vic®ac membrorum fimpliciter , eft tamen fecun¬ dum quid per numerum f. quando autem nequic impediri a DEO effe&us juriš, j us adejusmodi bona eft fimpliciter tale. Tale jas habet DEUS in fui cultum , ut non odio habeatur, natura rationalis ad non dece- ptionem fui per mendacium , &c, Quando autem lusnen naturale non indinat ad indu» cendam obl gationem, dicitur j us mere pro- ptietatis pcfitivum. Inter naturale & pofitivum intercedit quafi medium/us gentium feu aliqnid de u- ircq.ue participans , & ab utroque in eo di- fcernitur, qued naturale contineat pr®ce- pta ex principiisnaturalibusabfoluta necef- fitate etiam non pratfuppofita humanarurn gentium neceflitate&confuetudine deduci- bilia » uti funt pr®cepta Decalogi : jus au¬ tem gentium comprehendat prscepta , qu® quidcm ex prineipiis naturalibus deducun- iur , non tamen abfoluta neceffitate , fed confuetudine gentium. Hoc jure dl intro- duda terrarum divifio , jus. legationum , cornmercioEum * contradruum , foederum , bellorum , induciaruro , fervicutum. Ecfi enim homo habeat jus naturale proprietatis h 111 fecundum quid in ufu membrorum frontni, proinde jure natur® nullus fit fervus: quia tamen hoc non prohibet , quo minus exi. gente id bonocommuni poftit lex fervitutis condi, jure gentium eft indudta fervitus, (o* bligatio itaque proxima juriš gentium fup.» ponit humanam Societatem & confuetudi* nes inter gentes, fccus jus naturale: abhoc tamen totaliter non diftinguitur utpote con* tinensmulta pr®cepca naturalia , nec fit de* rebus mere indifferentibus , fed qu® poli introdu&as confuetudines , humaramque Societatem exigunt prohiberi aut prscipi, fccus ea qu® funt juriš pofitivi. Ita coa* munis opinio. Hinc rejicitur communis juriš conful* torum juriš natur®, & gentium expofitio in lege i. dejuftitia, & jure cum Uipiano docendum jus naturale eife , quod naturi omniaanimaliadocuic, gentium verd,quo gentes fol® human® utuntur. H®c expofitio confunditinftimftum conformem natur® ut fenfitiv® communi cum brutis', & inftin* dum natur® conformem natur® radonali ut rationali, qu® fola eft capaxjuriš nanualisi operationisaue honeft® , jus itaque orane proprie didum congruit folum natur® ra- tionali. Qutd ego nune fentio , exprimo ». 3SS* 10. Celeberrima /uriš proprietatis e% parte termini divifio eft in jus in re, & jus ad rem. Jus in re fecundum communeffl cum Malina definitur, quod fit jus cui rti ipfa devintta eft j hoceft, devincitfibi po- tius rem , qtiam determinatam perfonatu> unde eft facultas rem ubicunque & a quo- cunquedetentam ut proprie fuam vindican* di, quocirca/usin re confuevit etiam dic» jus reale, feu quafi ipfi rei adb®rens*. ju* veroadrem ab eodena Molina definttur eft® jus, cui res ipfa nondum devinttaefi, fe^ re' Jus fr opriet.it is dhidltur. refp’e*t perfonam determinatam hanc- queimmediateoblig:«t( & ideo vocature- tiam jus perfonaie ) ad rem iiiam prz- ftandam, quin ha;c polfie imcsediate oc* cupari ab habente jas ad rem v g. emifti equuma Petro, quem tibi nor.dum tra- didtt , eundem poftea vendidit Paulo , hin:que cquum tradidic J Paulus habetjas reale in equum , tu vero {olum perfonaie l unde nequis tollere Paulo equum , fed dire&e potes agere in perfonam petri a- &ione qua:vocatur perfonalis fecus ačlio- ne reali. Ex his poteft etiam lic exponi jus in re & jus ad rem dicendo jus in re eft, quod tribuit a&ionem realem , feu vi cu- jus rem ipfam obligatam habet, ita ut ad quemcunque res tranfeat , ejus Domino maneat adftričia, po(Iitque ab eodem ven- dicari, Jus ad rem eft, ouoddiretfte, ac immediate non prabet ačtionem in rem, feu realem , fed tantum perfonalem, id eft, in perfonam , fiquidem res ipfa per fenoftra non eft , fed folum perfona de- terminataeft obligataad rem aliquara fuo temporc tradendam & ideo, fi ejusmodi restradaturalteri, non poflimus eam no- bis vendicare , uti conftat ex exemplo alla- to : A&io realis dicitur etiam rei vindica- tio, eft autem ačfio ut fic jus perfec/uen- di in jndicio id, quod [ibi debetur §,/, in - flit de ablionibns, II. Eft etiam generalis divilio juriš proprictatis in paternum , conjugale, Sc heriie, feu jus intercedens inter Patrem & Filium inter virum , & uxorem, inter Dominum , & fervum. Inteiligentia hu- jus divifionis pendet ex favore legis per numerum 6, conftiturivae juriš proprieta- tis, unde quantum favet uni ex his adver- fus alteium , tantum habet jus in alte- 9 rum , unde cum Iex a!iquacdo inter Pa¬ trem Sc Filium, &c, confiderat tanquam duo refpedu alicujus boni , alkjuando ut unum ficut membrum cum fuo phyfico fuppofito , inde fit , ut lex quandoque dec Filio jus proprietatis adverfus Patrem , tu in boniscaftrenfibus, &quafi caftren- fibus a filio acquificis , quiaquoad hasc lex Patrem , & filium confiderat, ut duo phy- fica, Sc civiiia fuppofira, quandoque autem lex cumfiiionegat jus ad qua:dam bona, ut pratfertim ad profe&itia, id eft, acqui- fita a filio ex fubftantia Patris,] ant dono ab aliis fačio principaliter intuitu Patris, unde filius relate ad ha:c confideratur fo¬ lum cilm jure eo , quod habet membrum adfuum phyficum fuppofitum, Pariter uxor ad maritum ad bona quidam nempe pura paterna honorem, fimam , fe habet ut fuppofitum phyfice, ac civiliter diveriura proinde! maritus u- furpando fimilia bona,autinhonorando, aut infamandouxorem facit ei injuriam , uti& negandoinjufte debitum conjugale, econtra ad reliqua bona adminiftranda u- xor fe habet ut membrum ad fuum fuppo¬ fitum refpe< 3 u mariti : hic enim a lege conftitutus eft adminiftrator , Sc cum e- tiam fervus cx lege eft Dominus farna , honoris Sc quorundam temporalium E. g. peculii ex confenfu exprefto , vel tacito Domini a fervo acquifici, refpe&u horum retinet fervus jus proprietatis contra Do- minum , eftque ab hoc fuppofitum etiam civiliter divetfum,seque habet non ut fec» vus , fed ut Dominus , ita S. Thomas hic quaft. f 7. articulo 4. ad fecundum, 12, Ad acquirendum jus proprieta¬ tis ad rem feu perfonaie fulficic titulus^ cujusnominevenit id, in quo totum jus primitusfundatur , idcoguccft prima ra- B dix to ArticulmI 3.1IL dix Domlnii E, g, donatio, promilfio, ant a!iquis alius contra&us paca emptionis, mucui, &c. non fecuta rei tradicione. Ad acquirendum autem jas in refeu reale regulariter tria ex Molina requi- runtur. Primum pby(Ica atu moralis rei exiftentia ( rei enim non exiftentis non „ datur vindicatio ) phyfica qaidem in rebus corporalibus, five manu tangibiiibus, ut veftis, domus, ager, &c, moralis vero in rebus incorporalibus , id eft , manu in • tangibiiibus, ut ufus, ufusfrutftus, pa- tronatus , fervitus , beneficium , haire- ditas fumpta pro jure ad bona defun&i, omniadenique jura in, ant ad aliquid, h,rc enim non funt qaid reale , fed morale, boe eft , in exiftimatione homšnum exi- ftens , fupponens ramen aliquod phyfi- cum pr®exfticiile v. g. contračium fundans moralcm hanc exiftentiam 4 Secundurn requificum eft titulus jam explicatus. Duo bare requifita Temper funt neceffaria, Ter- tiutneftcradido rei, feu poffelfio. eftque Generabs ex Molina regala , quando ex difpenfatione fpeciali juriš non conftat, ante tradicionem acquirijus in re, dicea- dumeft, quod polico titulo ante ttadicio- nem acqairatur foium/us ad tem; quia autem in quibusdam cafibus leges difpo- nunt per (olum titulum ante tradicionem acquiriDominium , feu jtis in re, idcir- co dixi regulariter prarequiri tria ad re- quilitionem juriš in re, Dominiarerumnon transferri regu¬ lariter ullis pa&is, feu titulis fine tradi- tionibus habetur in lege traditiembusCod, de pattie , neque viciffim tradicione fine titulo vendirionis , auc aleerius yufta: caufie exprimitur lege nunquam ff, de ac- quirendo rerum Dominio Gafus autem in j ure expreffi , in quibusjusin re compafatuf ante traditio- nem, funt fequ?nres. Primb in legato, indonatione & venditione fačh civiuci, Ecclefiarauc aliis piis locis, Secundb ac- quiruntur Ecclefiaftica beneficia fola col- latione , & acceptatione, Tertib filcus acquirit jas in re ad bona rei a die comm fli deličti , hinc ab eo die ad querocunque tranfeunt, traofeunt cum onere , quo fi* fco alliganrur. Quartb acquiritur harredi- tastamexteftamento, quam ab inteftata per ey'us adit um , aditut autem acceptatio¬ ne , feu profitendo fe hxredem velle effe ante atftum polTellivum §, item extranet* lnft, de hared, cjualitate , & dijferent, Hoc modo res reliqu® omnes incorporales y'ure haereditario comparat® tranfeunt in hsredem. Pari modo legatum acquiri- tur ftatim legatario etiam ignoranti a die aditar ab hatrede hsreditatis l imo ex fi¬ zične/uriš ab ipfa morte teftatoris j ul colligitur ex lege d filio ff. de furtis, et inquit , ; thecata , & obligata legatario pto legat' folutione , Leg , i, & 2 . quamvis codic 1 de legatis. Puiant etiam aliqui fpe&are ad pr*' fatos cafus res a Principe donatas, vel aJ»® contračfcu Dominii translativo inito, cum enim fpctftet ad Principe* leges conde- ZI proprietatis dfaiditur- te, verofimiliter cenfetur transferre do- rninium ance traditionem : fed probabi- lias molin, Cum aliis reftricgit hoc ad donata, aut ad concefta privilcgia , quia ttinc pratfumitur agere ut non fub/e- čkas legi pofirivr requirenti traditionem ad/rsinre, fecus in contra&ibus orsero- fis. Rcliquoscafusvideapud Led, lib. 2, cap. s dttbio 3. Exdičlis infero conparative ad ean- dem rem fub dsverfo refpečtu pode tibi competere/us in re, & adrem, utfiquis in/ufte de/iciatur a pofteffione rei fuar, r®- fpedlu amidt podedionis habec jas folum ad tem , refpcčtu autem rei podidendae habet /us in re, unde poteft eam vende- re, donare, ac in/udicio faltem petttorio Podedbrem convenite , remquecitra ul- lias in/uriam fibi vendicate , dum aiter definit podidetc* Item in re fručlifera a te empca tibique tradita habet jas in re re* late ad rem fručliferam, frudlusque tune cxiftentes refpe&u autem futurorum jas duntaxat ad rem. ARTICVLVS SECVNDVS. ‘Dhiditur 3 £? de^nitur dominium Proprietatis. C Ertum eft ad dominium pro» priecatis indifpenfabiliter re- quiri jus in re,habens enim/us ad rem non eft Domiaus rei, hinc jus pro¬ prietatis latius patet , quam dominium > quia hoc nequit reperiri fine /ure proprie¬ tatis , fecus hoc fine dominio, ut di&um , /us itaque proprietatis ut fic fe habet ut ge- nus, dominium vero ut fpecies/uriš , /us tamen in re non datur fine dominio contra plures Dočtores. Divifio prima dominii eft in domi¬ nium proprietatis, &/urisdičtionis; ho- rum difr.rimen eft exponendum ad eum modum , quo ipfa jura proprietatis , & /urisdi&ionis diftinximus numero fecundo. Dominium proprietatis dtviditur in Ecclefiafticum per feotdinatum dire&e in bonum fpirituale fidelium, & in politi* cum per fe ordinatum ad felicitatem puhli¬ cam , fcu civium ucilitatem per nume- rum r. & a. hoc fubdividitur in DemoJ cratiam , quando ipfa populi communit 3 S imperat, in oligocratiam , quando penes paucos refidet Imperium, Ariftocratiam , quando penes primates, & Monarchiara , quando penes unum tantum. Commune eft utrique dominio, quod podt^impediri quin tollatur: aliquando antena etiam tol- litur , fic fccundnm plures a die commif- fx hsrrfis omnia bona delinquencis ma* nent fifcoaddi&a & buic ipfo fa&o acqui- fitum eft dominium proprietatis in bona: aliquando autem leges non rollunt domi¬ nium , fed ligant , idque dupliciter nempe vel prohibendo folum licitum u«- B z fun» 12 Jrticulus II. g.IIL ^um relido hujus valore , fic expendens propriara pecuniam in meretrieium illici - te utitur ca , non tamen invalide , ali- quandoIexprohibens ufum eft flmal irri- tans, feu reddens illicitum , ac in vali- dum i fic pupillus manct Dominus rerum, lex tamen fadas ab ca donationes al asque alienationes, Sc contradus fine authori- tatetutorisinitos * facit illicitos Sc fimul invalidos. Magnum itaque difcrimeneft inter jusablatum & pure iigatum, feu im- peditum.quia hoc ablara lege ligante poteft fe exercere in fuis adibus, fecus ablatum, licet cefiet lex aufferens. Dominium proprietatls creatum di- viditurin perfedum , five in plcuum , feu in folidum , ac in non plenum, five in non folidum j perfedum eft , cui nul la particula ad dominium fpedans deeft ex parte fubjedi , & cbjedi, Porro tune iubjfdive indudit aliquem defedum , quando quis eft rei Dominus , fed non folus, five non privadve ad aliud, ut dum duo emunt rem in individuo pecunia u- triusque, quisqneeorum ante divifionem poffidec rem totam totalitate rei , fed non totalitate dominii(idetn fic in relida plu- ribus hatreditate ante hujus partitio- nem)eo modo, quoconcurrentibtispiu- ribus caufis ad effedum fingula: producunt illum totaliter totalitate effečlus , fecus caufie, ex parte vero objedi eric non ple¬ num dominium , quando plures eandem rem poffidentes non habent finguh jus in- tegrura in illam , fed uinus retinet, aut acquiritunam partem juriš alter alterum, ut fi proprietas domus fpedec ad unum, ad alterum babitatio, feu ufus frudus, Hinc Theologi ex Bartuolo paftiun- tur dominium in diredum nudum , in u- tile nudum , in diredum fimul, 6c utile, in hoc enim retinetur proprietas & fimul utilitas ex re, eric autem diredum nul* lum , quando proprietas E, g, agri reti* neturcarens jure fruduum, alteri refer* vatorum , quo cafu hic habet dominium utile nudum, quod multiplex eft, nem* pe ufus frudus, ufus , habitatio , Em* phyteufis , fteudum , libellus , fuperfi* cies, fervitus, pofteffio, huc redu* citur jus pignoratitium , hppothecarium quodnon eft proprie jus, ut videbimusi led meri retentionis feu cuftodiat , aut pro fccuritate debiti. Vide Gormaz hit D. a n. 2 . explicantem pleraque hit imperfeda dominia 8c D. f> a n, 2f$- Advertendum autem primo , quod etiam nuda proprietas , feu jus in re non careatomniutiiitate £ alias hoc ipfo non eftet jus , ut conftat ex definitione p « n, 2 ) reddit enim proxime capacem re' uniendi fibi dominium utile , feu reinte' grandi jus plenum exftindo jure ufufrU' duariiper £.♦ omnium pradiorum §.cox‘ flituiturjf, de 'ufufrutlu ibi : ne tamt* in univerfum inntila ejfent proprieti' tes , femper abfcedente ufufrufftti placuit certii modis exjiingui ufumfrtt' tlum, & adproprietatem reverii , De modis extinguendi ufum frudu® agitur § tifus f ru5hu inftit { de ufufr»' Eln, Ubi etiam dicitur , quod fi ufufrU' duarius acquirat proprietatem rei, cjuS' modi unio voczimConfolidatio. Advertendum fecundo , quod pfO' prietas pranvaleat ufufrudui , feu juri ad utilitatem, nam hoc eft accidentia rei fal' va hujus fubftantia, proprietas autem d' circa effentiam , Sc fubftantiam rei, h’ n£ merico Molina dominium proprietstis^ 1 ' viditin fimpliciter tale , Sc in tale fecui)' dum quid, hoc competit ufufruduario bil Jm proprktatls dhii.it ur: lud pfcprietario : eftque hic fimpiicitcr > aJrjr folum fecundum quid Dominus » Sc ficconciliantur leges vocantes ufufrudua- rium Dominum cum legibus id neganti- bus, conciliantur inquam : negantes e- nim loquurtur de dominio fimpliciter ta¬ li, affirmantes vero de dominio fecundum quid tali, Pratmifiis hfs, 14, Dicendum eft cum omnibus fe- teTheologis, Sc Jurisconfultis ex Bartbolo Dominium proprietatis creatum in foli- dum, feu perfednm bene definiri, cpuod fit j m perfeBe difponendi de re , nifi lege prohibeatur, imperfedum vero quod fit jut imperfette tantum ( id eft non in o- mnem ufum) dere difponendi , nifi lege prohibeatur, Jurifts quidem addunt , de re corporali , fed Theologi, ut etiam res incorporales , de qtiibus n, 12 , di- dum , comprehendantrediusommittunc !y corporali, Probatur quod definitio ram perfedi , quam imperfedi Dominii creati fit per elTentiaiia, eaque prima prae- dicataomni Sc foli dominio creato perfe- do, ac imperfedoconvenientia: per ly jm perfette difponendi convenit 'creatum perfedum cum increaco, ScdifFert ab im- perfedocreato, fimulque indicatur iega- tum, ac Procuratorum non efle rei Do¬ minum , utpote de re non proprio, fed committentis nomine difponentem , per ly nifi lege prohibeatur d fFert a dominio inereato , cum DEUS non habeat fupe« riorem ( qui liget ac impediat juriš u- fum ) fceus creatus Dominus , cujus do« minium etiam perfedum fubordinatur bono communi pendetque a jure aleo Prin- cipis per numerum 4. ac quintum ,‘qut ob publieum bonum , auc etiam ob bonum privatum habentis dominium , nempe pupilli poteft per legem, aut prsceptura vetareptoprietarioufum Dominii redden- do duntaxat illicitum vel etiam in vali— dum > idcirco additur » nifi lege prohi¬ beatur. Qu* autem prsrequiruntur ai ac- quirendum dominium creatum regulari« ter loquendo liquet ex n, 12, ubi expli- cuimus neceftarias conditiones ad com- parandum jus id dominio elTentialiter in- clufum , ibique cafusin jure exceptos at- tigimus. Obiicies dominium non eft for- maliter jus , fed ifto prius : ideo enira quis habet jus in re ad omnem ufum , quia eft ejus Dominus, Secundo ufii- fruduarius non eft plenus Dominus, §C tamen habet jus perfede difponendi de re f eaque utendi ad omnes ufuslege non pro- bibitos, Tertio nullus homo eft plenus Dominus rerum omnium niundi, Sc ta¬ men habet jus perfede difponendi de re¬ bus omnibus , nifi cftec lege prohibitus, Quart6 dominium diredum nudum feu feparatum ab utili eft peifedum , quin id habens queat perfede difponere de re. Quinto poflidcnces tnajoratum , feu fidei commiirum funt pleni Domini , alias nullus daretur plenus Dominus ejusmodi bonorum , atqui rili nequeunt perfede difponere , fiquidem nihil pofiunt alie- nare, Sexto quoties Iex prohibet ali- quem Dominii ufum , toties tollitur jus» ergo five detur titulus Sc tradhio , five non , nunquam poteft a lege ligari ple¬ num dominium contra fuppofirum con- clufionis, Antecedens probatur', aiias daretur jus ad ufum prohibitumSc turpem, quod repugnar, Refp, Ad primam negoaftumptum, ad probationem Diftinguo , ideo caufali- ter habet jus, quia eft Dotninus nego , i- B 3 deo I4 jirticulm deo formalirer concedo. Ly ideo fecun¬ dum omncs dupliciter fumitur. Primo caufaliier , & fic fignificat realem inter effeiftum, & caufam diftinčtionem, qua- liter fumitur dicendo, idco exiftir petrus quia DE U S illum produxit, Secundo formaliter , quando nempe ex ratione formali conftitutiva affirmatur eonftitu- tum , aut e contra , quo fenfu fumitur dicendo, ideocfthomo, quia eft animal rationale , hoc modo fumitur ly ideo in argumento, idcirco non diftinčtio realis , fcd identitas fignihcatur inter jus , & do- minium. Refp, Ad fecundum negando ufu- fručluarium perfečle pofle difponere , cum non poflit re uti , nifi falva ejus fub- ftantia. Ad tertium duplicitcr lcx aliqua po- teft prohibere alicui ufum rei, Primopro- hibendoufum rei , ad quam jus non ha- ber, Secundc ut prohibitio fupponat jus , bate non ligat perfonam titulo prohibi- tionis usus rei , fed ligat, ac impedic jus praeexiftcns , prior autem non ligat jus titpore nullum iupponens , fed ligat per¬ fonam jure carentem , ne utatur rebus« Quod bomo nequeat uti perfe&e rebus omnibus, oriturex lege prohibente u- fum non fupponente jus in res omnes mundi, confequenter non ligat jus in res mundi fed perfonam, Negatur itaque fe- cunda pars aftiimpti. Adquartum negoaflumptum, fi di- cas dominium direčium habens , habet non minus jus fuum ligatum quam pupil- lus , fed hic habet dominium plenum , ergo & ille, Refp. Diftinguo majorem non minus babet jus fuum ligatum ina- daquatum > quam pupillus concedo ma¬ jorem , adxquatum nego majorem, & con- II III. cedominoremnego confequentiam, Di* fparitas eft quod lex pupillo prohibens u- fum praefupponatadaequatum jus, lex au¬ tem Domino pure diredfco prohibens u- fum fupponit non nifi t inadaequatum igi- turetiam hoc iolum ligat. Ad quintum negat Lugo D. 2. k, s, cum pluribus Jurisconlultis elfc plene Do- minos , proinde non conferri jus aiienandi bona vinculata, ncque dari ullim realem perfonam, in qua refideac plenum domi¬ nium tale , fed perfonam fidhm a jure nempe inregram familiam , penes quam plene refideac dominium in bona vincula¬ ta , hincaliquid ex lis bonis alienans te« netur reftituere, ergo non eft plenus Do« minus per legem fi dnobus §, fed quit, cod. commttnia de legatis , cum in bat dicatur habere plenum dominium c contrt Molin. trati. 2. D. s. cura mulcis legi- ftis conceditcfie plenos Dominos proinde accipere.jusaiienandi, fedligatam lege ir« ritante alienationem , cum enim debea! transferre rotum jus in pofteros, hinc lex irritar alienationes , proinde alicnantei tenentur alienata reftituere obligatione fundata in lege jubente transferri jus to« rum , cum hoc autem ftare poteft plenitu« do dominii in bona , fed impedita , ne valeat žlienatio , nec 4 ex a Lugo allegati contrarium probat, quia ea nec affirmati nec negat , quod hasres obligetur alicui bona reftituere fit plene Dominus. Refpondeo fecundum leges po$ conferri adarquatum jus fed ligatum quoad effedhim aiienandi, vel inadtequatum tol' lendo jusinadarquatum nempe ad alienan- dum : quocutnque modo cfefačlo fit col' latum, nihil eft contra aflertum , de ct' tero verius eft , quod docet Molina pr«‘ pter legem generahter §. fttb conditi«‘ J it Jus pr o prte tat k dividitur. nef.qtt), &a quibns ubi : fub condi- tione fervus legatM pendente conditio * ne pleno jure baeredis efl , fed nullamli• bertatem ab e o confequi potefi , ne le- gatarto injuria fieret, fi fcilicet tmple- retur conditio, ad eumque eo ipfo per» tineret . Ratio etiam efl:, quod quando qaisa principe petič facultatem alienandi vincuiata bona, non petič uliutn jus fibi concedi, nec ptinceps fecundam omnium opiuionem cenfetur conferre illi aliquod dominiura, fed folum tollere vinculum ; igitur ad falvandum plenum dominiutn non efl neceflitas rccurrendi cum Lugo ad perfonam fidam, Ex his fequitur ad perfedionem do- njimi non clle neCčuariam poteftatera po- nendiadum validum pro ftstu legis illum annuiantis. fieuc non fpedat ad virtutem igniscalefadiopro ftatu decreti DET no- lentis concurrere, & ramen ignis retinet totam virtutem calefaciendi. Ad fextum Refpondeo negando an- tecedens , ad nrobationem Diftinguo da* rcturjus adufum prohibitum ut prohibi- tutn nego ad ufum prohibitum fpecifica- tivč fumptum , Sc quoad fuum valorem concedolex pureprohibens ufum juriš efl: extrinfeca eflentiae juriš : Lex vero dans valorem adui conftituitipfum jus per au* mer um 6 . ft&ftfe 'T' 1 ' rT? efff e& C?5 tf'?':?'? Čtf "?5 !?Je t ižete jfa štesfeets !te as šfš sta ste- 2 ARTIČVLVS TERTIVS. ( tAn T> EV S hab e at dommium pr opr let at is in ere at ur as, I S- 1 ^ Efpondeo affirmative cum Lugo JLV de Incarnat. Difp. $, fett, 3, & 4- ex communi contra Vasq. de Incar - nat. Difp, 7,&pj, Difp.tf. c, d., proba- tur primo omnis habens jus perfede di- fponendide rebus fuis in fai favorem efl: psrfedus Dominusproprietatis per nume- rum 2. & 14. fed DEUS poteft de creatu- tis ficdifponcre, etgo. Minorprobatur deftruendo principale fundamentum Ad- verfariorum , eatenus DEUS ut proprie- tarius non poifet difponcre de creaturis, quatenus ex illis nullum capit commo- dum , nec ullum incommodum poteft pati ex ullo peccato noftro confequer»ter nec tnjuriam , cum latdi nequeat , led hoc fundamentum nullum eft, tum quia adjus proprietatis fuificit ad cormriodum propriatliberrads, feu in fuum benepla- citumfttitigere voluneatem akerius, qua- iiter etiam DEUS poteft ftringere , tu m quiacreaturaeconducuntad gloriam DEl, Sc felicitatem extrinfecam , cum eos or- dinetaddiverfasfines, unde fi DEUS ju* re proprietatis exigat a nobis aiiquis ope- rationes earum omiftio eft fttida injuria, quia eifi cxinde nihil latdatur intrinfetc isditur tamen extrinfece, quatenus opera* tio ab eo exigiia eft bonum atftintabile ac prudenter appetibile, Conftat igitur crea- turam 16 Articum lil. lih turam dTecapacem obligationis flričlas ju- ftiria; erga DELIM , confequenter bona ex:erna DEI dls materiam julliti* ac in* jufUa: crga Deum. Neque dicas nullaadio noftra poteft fi.-riinvito, &oolcnteDEO, ergonulla potell dTe ftričla injuria » feu contra Do- minium proprietatis. Rcfpondeo Diftin- guo antccedcns nolcnte DEO nolicione effi.aciter & abfolute impeditiva cxiften- tire ad onis a DEO prohibita titulo pro¬ prietatis feu llrida? jufticiae concedo antc- cedens, nolente DEO nolitiane, vi cu- jus DELIŠ intendit, ut ejusmodi adio non lit ličita nego antecedens, hocmodoDEUs dl Temper invitus peccantibus nobis. 17, Quaeres an dominium increa- tum proprietatis, & jurisdidionis lit per- fedio fimplisiter D E O necdTaria ? Re- fpondeo fumptum pro poteftatc difponen- didc creaturis titulo proprietatis, & ju- risdidionis, Teu gubernationes dTe DEO dlentialem perfedionem , jus fic fum¬ ptum potdl dici jus remotum proprieta¬ tis, 6 c jurisdidionis : cum |ex terminšs pareat elTc perfedionem maximam poiTe pro libitu creaturas creare , deftruere, iis praecipere, &c. Dominium vero fuicptum projureproximofivepro ačbuali cft DEO femiextrinfecum , ac contingens , nam jus proximum proprietatis cft decretum liberum, quo DE US ut Dominus proprie¬ tatis flringic nollrara voluntatem , ut o- mittamus, vel faciamus certos adus, jus proximum jurisdičlionis dl decretum, vi cujus DE US ut legislator five ut guberna¬ tor nobis praacipic, auc prohibet aliguos adus , unde cum per nos liberadecrett compleantur per quid DEO excrinfecum> fequitur jus divina: jurisdičlionis proxi« mum realiter diftingui a jure proximo proprietatis , quia complementum unius dl aliud a complemento alterius , atqae adeo neutrum decretum ut liberum aftert DEO necdTariam ac phyficam perfečtio- nem, Ted moralem , qua carere poteftj cum non reddat DEUM intrinfece ac in Te meliorem fed extrinfece & accidcntv liter. Sed quid habet pro obječlo voluntas divina obligans ex juflitia llričla, feu ti¬ tulo proprietatis , aut obiigans ex obe- dientia, Teu titulo jurisdičlionis. Refpon* deo exprincipiis noftris urrutnque decre- tum pro objedo efficaciter volito habete fuum complementum, unde dixi in tri' daru de DEO complementum decreci ali- quid prohibentis aut , aut przcipientii DEI poflfe dTe ipfam hanc DEI locutio- nem : pr&cipio tihi , aut prohibee tt- lem atlum , bate praecepcio, vel prohi- bido fi fit titulo proprietatis dl adus libet fpečlansad dominium proprietatis : fpO' dabic autem ad dominium jurisdidionisi quando fit titulo legislatoris , hinc deere- tum liberum dl volitio efficax refpečfi complementi , fecus refpedu adus pr®’ cepti, aut prchibiti, Ted quantum dl & Te adum przceptum defiderat fieri a ne' bis, raalum aucem omiiti, unde nec bo; num denominat efHcaciter , & abfolute volitum , nec' malum abfolute nolitunii fed prioretn der.ominac prsceptum , p ) ' fteriorem prohibitum. AR- Jus proprietatis dividmr. \y ARTICVLVS aVARTVS. An ere at ur aJit capax dominii pr apnet ati s adverfus DEUM. C Ertum eft defačto DEUM Ini- reonerofum contračlum cum creatura , vi cujus fpondet DEUS fe daturum creatune in prarmium vitam jeternam, fi opetata fueric opus fu pernaturale virtuofum a grada dignifica- tum, Ccrcum eft fecundo DEUM polito a creatura tali opere obligari ad dandutn praroium , dubmm eftceleberrimum , an iuperior obligatio lit a virture fidelitatis, quam certum eft DEO inefle erga creatu ram , vel vero lic eriam a virtute juftitia: commutativje, proinde an DEUS fit capax hujus juftitia erga creaturam , confequen- ter an creatura lit capax juriš proprietatis adverfus DEUM, fcilicet an in cafu poli to creatura ponendo adutu fupernatura- lem meritorium acquirat hoc jus contra DEUM, itaut hic fi per impoffibile ne- girct creaturje vitam aternam , fšceret illi ftr&am injuriam. Ineoautctn d ffert obligario fideli¬ tatis abobligatione juftidas commntativar, quod ex promiftione fidelitatis nuliumre- lultet jus in promiflario , fed DEUS fe de- terminat ad unum tx dutbus extremis H- bertatis, ita at oppofiium reddat iibi in- decens: e contra obigario jufttis fuppo natineo cui obligatur , jus ftringens li- bertatem cjus, qui obligatur. Dicendum eft cum Vasquez prim* parteDifp gg. & fecjuente contra Suar. cpufc, de juftitia fetl. /, & 2, elTe incapa- cem creaturam juriš proprietatis adverfus DEUM. Probatur primo : li creatura eftec capax juriš ftri&i, feu proprietatis v.g, ad gloriam ut coronam , pofitis meriris m DEO deberet componi obligatio ftritbat, feu commutativs juftitiae ad collationem glorij cum perfedo proprietatis dominio in eandem gloriam ; DEUS enim eft ef- fentialiter perfečhis proprietatius glorije, ita ut Hanc perfečfcionem nequeat abdicare per numerum17, Siquidem creatura eft elfentialis lervitus relate ad DEUM, quoad omnia a DEO dependentia: atqui obligatio juftitiae commutativa; non poteft componi cum perfe&o proprietatis domi¬ nio in gloriam ; perfe&um enim domi- niumDEIin gloriam eft moraiis poteftas difpanendi honefte de gloria ad libitum DEI, atqueadeoabsqueuilius injuria per numerum is. Sed obligatio iuftitije com¬ mutativa: ad collationem glorije , nequit cum difta morali poteftate difponendi ho- nefte , & absque injuria creatura: acqui- rentis jus proprietatis ad gloriam ut mer- cedem fuppofitis meritis componi. Prcbatur fecundo , fi creatura poftet acquirere jus ftridum ad gloriam fub o- nere meikorum promillam, creatura poli* G ti 5 Ig Articulus III. $.111. tis meritis pollet difponere ad fuum libi- tum de promifta gloria contra libitum DEI, citra hujas injariam eomodo, quo in humanis habens jus proprietatis v. g. in librum poteft fine ullius injuriaad libi- tum difponere: fedrepugnat, ut creatu¬ ra pofitis tneritis fic difponat de promilla gloria ; hoc enim arguic DEU M. carere dominio perfedo in gloriam: fed quod id a fe abdicaverit, ficut donator libri abdi- cat a fe dominium , faltem pro tem pore confequente ad translationis inftans fecun- dumomnes; DEUS autem non poteft ab- jdicarefuum dominium : aliunde in foli- dum ftare non poteft fimul penes plures perdicenda. ig t Aftecl® Suarii varie defendunt hujus fententiam , refpondentque ad ar- gumenta ncftra, Primo Gonzaiez tom 3, Difp , i> docetcreatur® jus ftridum in promiilam gloriam rile imperfedum , ut- pote refpiciens folum altquem ufum , nempe quod haberet jus fruendi gloria, fecus jus deftruendl , aut alienandi glo¬ riam j qualejus putat componi cum per¬ fedo DEI dominio ad eandem gloriam , etfi in fenfu compofito promiflionis orie- rof® absque injuria non poftec ncgare pro- miflam gloriam; hoc autem non pr$;udi» caret perfedo dominio divino , eo quod ad hanc obligationem non fit neceifaria ex parte DEI abdicatio ullius partis domi- niij quod fic probat : jus ftridum crea- tura competens ad gloriam haberet pro objedo, five termine ufum duntaxat glo¬ ri® raiem, qui oriretur a perfedo DEI do¬ minio : hujus enim adus foret illa pto- mifiio j per quam DEUS fibi imponerec neceffitatem dandi talem ufum nempe fruitionem promili® glori® , atqui h®c promiffio eit immediamm exercitium di¬ vini dominii , ergo jus ftridum compe« tens creatur® ad gloriam acquireret creatu- ra mcdiante promiffione divina , ergo ficut promilfio divina non deftruic dominium divinum utpoteadus fecundus hujus, ita ufus, ac fruitio glori® jure ftrido debin creatur® mediante dida promiffione noa deftruit dominium divinum. Contra hanc ingeniofam folutiotsem eft primo : ante promiffionem creatura caret ftrido omni jure in DEUM ad glori* ufum , ergo DEUS media promiffione id transfertin creaturam, fed nequit trans- ferre , quia aut DEUS eo fefpoliaret, aut in folidum quoad ufum glori® ftaret pe¬ nes utrumque: neutrum autem eft poffi- bile. Secundo per adverfarios denegatia utus glori® eft injufta, ergo DEUS caret perfedo dominio in ufum glori®, ut ar¬ gumenta noftra evincunr. 20. Refpondet aliter Isquierdo it DEO Difpftt . 3f, k numero 267 , Soli creatur® competere perfedum dominium ad promiftam lub onere meriti gloriam; DEO autem nullum , quia DEI domi* nium fe folum poteft extcndere ad uftB onsnes poflibiles j denegatio autem pro* mili® glori® pofitis meritis eft impoflibu lis, ergo DEI dominium nunquam p&' fitis meritis fe extendit ad denegania® gloriam. Contra eft Sc qu®ro , an premilim reddens DEO irnpoffibilem denegationem glori® transferat jus ftridum pro figno poj fteriori in creaturam fuppofitis meritis v» non? fit non, ergo creatura nullum * c ’ quiric jus contra DEUM. Si ita , erjjf pro eo figno effetjus in creatura & non «' fetin DEO pro eodem figno , quiapro figno titulus difponendi eft rcnunciatri' feu abdicatusa DEO , ergo fuit in I Jus pr oprt e ta tis etividitur. & defa&o non remanet: alias eflet penes duos in folidum ; nequic aacem efte sb- dicatus utpote eftentiaiis DEO pro figno priori ad promiilionem, 2 U Obiicies prirno fcripturam, fe- eundum quam ad Romanos 4. juftis mer- ces non repuratur fecundum gratiam, fed fecundum debitum & fecunda? ad Ti* moch, ultimoeft repofita illis corona ju- ftitisreddendata DEO ut jufto judice. Secundo fervitus eftentiaiis creaturs ftat cum ftričla amicitia , feu filiatione adoptivaerga DELIM ut fupremurn eflen- tialem Dominam, crgoetiarn ftare poteft cum jure ftrnfto contra DELIM , & hujus juftitiae commutativa erga creaturam. Tertio promiffio divina poteft obli- gare DELIM ex fidelitate, ergo etiam ex juftitia ftridla cum non minus implicec DELIM efte fallacem contra veracitatcm, ac infidelcm contra fidelitatem, quam in- juftum, Refpondeo ad primum textus fcri- pturat & fančtorum Patrum efte intelii- gendos de juftitia generali, feu latiflime fumpta, nempepro omni virtute ponen- te arcjualitatem cum regula rationss 5 o- mnisenim a?quat in fuo genere dičtamen rationis; aut de juftitia providentiali, vi cujus DEUS ut providus gubernator pro- videtcreaturae rationali decunsftis illi pro- portionatis citra jus in creatura ad bona proportionata ; aut de juftitia diftributi* va pratmiorum fecundum menfuram me* fitorum citra cbligationem fervandi pro- pottionem pratmii cum merito ♦ ab hac enim obligat one DEUS titulo fupremi dominii eft exemptus, Ratio fic inrer- pretandt feripturas , & Patres eft, quod alibi feriptura , ac Patres loquantur de ju¬ ftitia generali ut Matth. f. Nift abunda- 19 verit jufiltiaveflra. Idem Beati , qui efuriunt, & jitiunt juflitiam , & alibi fančti Patres excludunt a DEO juftitiatn commutativam , ut Auguftinus Libro 3, de libero arbitrio capi te 16. DEUS , in- qu.it > nulli debet aliquid , & libro 1 con- fejfi.onum c. 4 Reddit debita nulli de - bens. Anfelmus in Profolog. e* to. flus es , non quia reetdis debitum , fed quia facis , quod deset te fumme bo - num , Necfančfcus Thom. pr*ter gene- ralem juftitiam agnofeit aliam in DEO pr ima part e q. ar. Art, 1. ad 3. Ad fecundum eft difparitas: quod ad ftri&am amicitiam creaturas cum DEO o- pus non (it, ut cedat ullam perfe&ionem creatura, neque ut in hac deficiat eften- tfalis fervitus , fed ut mifericorditer & libere aflumat creaturam fervam in ami¬ citiam , id eft , arcanorum communica- tionem citra ullum jus rigorofum creatu- rx ad amicitiam $ ftričh autem juftitia in DEO erga creaturam eft cefllo alicujus perfe&ionis divin* , nempe juriš pro- prietatis adverfus DEUM , ac in creatura ceftaret eftentialis fervitus , relateadid, ad quod haberet ftri&um jus. Hinc col- ligitur difterentia , cur fervitus refpe&ut Domini creati capax fit ftričli juriš quoad a!iquos tifus contra Dominum, imoquod penitus poflit ceftare , quia eft accidenta- lis & indutfta a legibus politivis, confe- quenter per easdem eft tollibilis; Sic fe* cundum eas rollitur per filiationem ado- ptivam §. ultimo tnflit de adoptionibus. Ad Tertium eft difparitas .* quodvi fideliratis , ac veracitatis nulli, nifi ftbi- met ipfi obligetur obligatione , qus non eftcefllva alicujus perfe&ionis, led dun- taxat hanc ligat , ne ličite queat oppofi- tum promiflo facerc : obligado autem C z ftri&ae 20 Aftlculus ftridbe jufticia? obligat DEU M non fibi, fed crsacurs ccde.ido haic perfe$ianeai jurisproprictacis adverfus te. Pro reliquis Nota primb: jus DEI adverfus peccatorem eft; abdicabile ex mifericordia , aut fidelicate , fecus ex ri- gorejuilicijE ftričbe: ibi enim eft juriš ac« cidentalis acquifici cefth per Iiberarrt ac- ceptacionetn DEI acceptantis jus tra&andi peccatorem ut inimicum fuppofito pec- cato, fi autem DEUS obligaretur juftitia ftričta,amitterctjus proprietatis fupremi dominii , & creatura id acquireret ; nul« lutn autem acquirit in primocafu. I1L Nota feamdo DEUM pofte habere ligarum jus proprietatis ad ufum hujus li¬ čite cxercendu.il fuppofita promiffione , fecus bgitum ad ufum validum > unde ti- cut DEUS non implens per impoffibile proraitfionem conciperetur formaliter in- fidelis , fecus formaliter non cmnipotens, fed folum confequenter ac arguitive ica non formaliter fed arguitive non foret fu- premus Dominus , formaliter autem ef- let, 5cquatumeftdefefineinjuria advet- fus creaturam valide fe exerceret dene- gando promiftlim pnemium. ARTICVLVS QVINTV5. SZuarumreruM dominium proprietatis fit in ^Angelis ,homi' nibus, ac Chnjlo ut homine . T I Riples eft genus bonorum , quorum homo capax eft, Pti- mo bonorum intrinfecorum, quibus homo, aut conftituitur , ut ani- ma , & corpus, aut perficitur , eaque , aut naturalia extrinfeca, ut pulchritudo, aut intrinfeca, ut fanitas, cx intrinfecis funt qu alterius teftificatioi latditur contumelia, convitio vel fitnib' busasftibus, utfignisautfačfis: farna ve¬ ro per detratftionem, Tertio bonorufl pure externorum , qux nempe nec funt intra hominem , nec intra hunc habeo [ menfuram determinatam , ut bona fo f ' tuntt E, g. fundi, domus, fervi. 21 An homo bomrtrn intrinfecorum , puhtiš tonjlituitur } &c. jittefevfočracto stas §■ I fuilus conjhtuitur ,&c. 23 non proptet rationem allatam a Lugo, fed a Leffio lih. 2. c „ 5». namero 16. nempe ob fpecialem , quam a natutali inclinatione homo fecum ipfo habet conjundionetn , hoc enim impedit, quo minus ličite pof- fit prtecipi fui occifio , cum nec ullus pof- fiteflejuft® mortis executor in Patrem ob reverentiam iih dcbitam fundatam in con- jundione f pedali, Refpublica non eft direda Domina vita:, fedufuaria, ut enim membra cor- poris fe habent ad corpus totum , ita hotni- nes funt membra cotporis policici, proin- de ficut homo titulo defenfionis poteft am- putare membrum fuum, ita DEUS dedič Reipublic® jusamputandi fua membra ti¬ tulo folius defenfionis , aut punitionis ju- ft®, unde carnifex hoc titulo nomine re- public® exequirur fententiam mortis. 2,f, Proaliis Nota, quod aliquan- do mortis defiderium fit licitum , ut pater primo in Martyribus defiderantibus pro Chriftomori, qui quandoque poflunt pe¬ tere, ut conftituantur coram Tyranno in occafiione fidci, imo ut DEUS permittac Tyrannum in eos f®vire , videlicet ob majusbonum Religionis, aut ut Tyran- nusconvertatur, aut placetur, hoc enim non eft contra Chrifti mandatura Matth, IG. Cum vos perfequenter in civitate ijla, fugitcin aha.m\ nam ut Maldo- natus exponit , procedit quando fugam poftulat Evangeiium, fecus dum non po- ftulat, in primo cafu non fuga eft perti- nacia, in iecundo eft pietas, unde fi ex non fuga periditaretur Religio defedu Prafdicatoris , hic occultare fe debet Lu- go« namero 4/, Secundolicetoptare fibi mortem ad evitandas erumnas graviffimi motbi, aut mortis accerbiffim® ut plures cum Grana¬ do tradunt apud Dianam parte p, tit. 14. Refolur. 91. Gontra Navarrum, Tertioreus qu®fitusHjudice ad pce* nam capitalem poteft fe ipfum offrrre, & hortari , ut eam exequatur ob delida , confulit enim adionem licitam Lugo na¬ mero 2$. Ex his non licet inferre, quod etiatn ličite valeac fe occidere , plura enim 8c nobisSc aliis ličite optamus , quin ličite per nes eadem faciamus , fic nequimus commeritum fupplicium reis inferre , etfi ličite optemus , utajudiceinferatur. Nota fecundo , cum fimus vit® ®- conomi , feu adminiftratores , lege na- turaliobligamur ad media omnia ordina- ria ex natura rei neceflaria eam confer* vandi , fecus ad extracrdinaria, & fum- me difficilia per fe loquendo, non enim eft tanti momenti, ut procuretur tanta di- ligentiaLugo«»»;cre 2$ t deducens a na¬ mero 32, non teneri hominem ad pro- longandam viram frui cibo , aut aere falubriori, abftinereavino, autidbibe- re, non lotum mucare, a diferetismorti- ficationibus ceftare , etfi prsvideatur e- tiam ad decennium fecundum Fagundez vit® abbreviatio , nec idcirco ex novi- tiatuegredi, aut illum non ingredi: imo eft communis fententia Monialem ad tem- pus aliquod morbi caufa non poffe egre- di exceptis tribus cafibus Epidcmi® , lepf® , & incendii a Pio Quinto expref- fis) etfi immineat mortis periculum. Ni- hil ramen ex prafatis adhiberi, aut omie- ti poteft cx direda intentione cicius mo- ricndi , cum vit® abbreviatio etiam per horam direde intenta fit illicita, utpote oppofita diredo DEI domin io. 24 ArtiaAne V\ II. m f $ f f f ^ ^ f f f f $ f f .f f f f; f f f f $ $ f f f f f f f f f $ f f §♦ II. oAn bomo fit plenus Dominm lihertatis , farna > honoris ubi an ličita fui } ant reciproca infamatio falji accufatoris yel tejtis de crimine vero» 2 ,6. p\!co primo hotno eft plenus Do* JL-/ minus fux liberratis, quia po- tefl: fe fponte tradere in fcrvicutem, uti conftat ex Exod. c. 21, Sc Deur, //, ubi habreis ha?c in perpetuam fervitutem eft concefla rraditio, lila libertate ufus eft S, Paulinus , qui ut redimeret vidu® fi- lium voluntatie fervus fatftus eft. Itena eft Dominus multonim atftuum vitalium tam materiaiium gtiam fpirirua- lium, poteftenimdemultis libere difpo- nere eos ponendo , aut deftruendo tim ulliusinjaria, poteftquepati injuriam ab aliis iilura impedientibus, Dico feeundo c um communi hotno eft plenus Dominus fara®, Sc honotis, un» de per fe loguendo eft ličita fui infamatio, nempe guamdiu lege» aut charitatis erga fe j aut juftiti® erga alios non prohibetur od doraiaio fuo, prohibetur autem a cba- ritate, guando fui diffamatione redderet fe ineptum ad pr®ftanda erga proximura officia charitatis , a juftitia vero, quando infamia noftra cedit in infamiam cornnm- nštatis, cujus merabraiumus, hic infa* mia Religiofi redundat in monafterium , aut C fe infaraans fit inhabilis ad executio- nem ofHcii ex juftkia adminsftrandi , ut Paroehus , Epifcopus , &c* Excepti® eoaelulioaiseft conforrais fcripnu* Eccls* occulto , aut Jecreto. Ecclefiaftici 41. Curamhabe debonont- mine, S.Thom® hic quafl. 7 3, Ar t.. 4. M p rimam in cujnsque arbitrio efi pati de trimentumfam® fu& nift vergat in del trimentum aliorum. Qu® Itmitatio & propter Divum Auguft. lih. de bono vi- dftit, c.22. ibi; confcientiam noftramef- fe necejfariam nobif , famam proxim<>\ proinde c rude lem ejfe , qui famam nt- g ligi t. Ganclufio probatur , qui acguircrt poteft famam , honorem , &c, augerei ac per fc loguendo de iisdem di(ponete> eft plenus eorum Dominus, led homo pS' teft acguirere, Sc augere per omnes & pc f fe etiam ličite difponere, ut pater primo aperiendo (celus dum petit confiiiu® ( Secundb ut evitet atrocem fortunanu nemps tormenta , lieet ideo enorte puniendus, iraoaliguandoteaetur , BtB famam proxirai Isftm neguit repararefi' ne fua infamia. Terno ad fui humilb* tionern , & proximi utiiitatem exensp^ S, Auguftiniin fuis Confefl. Sc S. Ignad* cum lachrimis ftla peccata revelantts p ^ ptsrobftioati converfionsro, peccatum tamen foret faltem leve infamare graviter propter fugam leviš fot' tun® j. guia eft gusdam prodigalitas, v mo a levi etiam tune eaculat Tanibun^* in An hotno Jitplenu* Domnus hberttttts, fm *, &c. 2$ in Decalogum, arqui harc non pofTet fa- cere , n.-fi eilet Dcminus faro*, ficut nequit defe&u dominii unquam fe dircčtč occi- dere, autmutilare. 27, Qn;rres an fas fit reo fe defen* dere contra accufatorem aut teftem , e- tiaro , dum accufar, aut teftatur falfutn crimen, reciproce irfamando ? Refpondeo primo nunquam iicere imponereffifumerimen accufatori autte- fti iniquo , eft enira non roodo contra ve- racitatem , fed etiam mortalc contra ju* ftitiaroin materia gravi propter jos in fa- mam , quod recinet iniquus accufator , & c. Oppofitum damnat Innocenr, Undecinsus prop. 43. ita fonante quid ni non ni/i ve- male fit detrahentis authoritatem ma- gnam ftbi noxiatn falfo crimme elidere, Similis eft propofitio 44. Ratio S. Thoma: quaft, 69, Art.a, t(l,qttodfalfittm prvpo- nere in nullo cafn liceat. V>de de hoc fufius Joann, Cardenas in criji ad lnno» cent. Undecimi propofitiones 65, dif- ferr, 2 6, Refpondeo negative de infaroatione etiam per crimen venim occultum , quan* dohujus manifeftatioeft inutiiis ad fuide* fenfionem, qualis foret, fi reus aiia via faltem a;que commoda poftet fe defende« re , vel fi crimen probari nequeat , vel etfi probari poffit, fit tamen tale quod te- flem de jure non reddit inhabilem ad tefti- ficandum. Ratio quia fui defenfio non eft ličita , nifiper media conducenria. Si autem crimen occultum verutn manifeftatum , (k probatum reddat teftem inhabilem , fas eft predere, quando non fupereft alius modus atque commodusfe tuendi, ctfi teftis teftetur, aut accufator aceufet de cr mine vero, ita Saneh, lib. Confiliorttm c, /, dnb^i, Lu^oCardeUr Ratio eft, quod pugnans contra reuna ce« darjurifuo, quantum necefleeft, ut reus fejuftedefendar. Dixi crimen occultum , namdeeri- mine fccrtto aliter difeurrendum, Eft atM tem crimen feeretum nihil aliud quam occultum , quod quisex ps&o expreffo, auttacitotenerur celare, ut fi accufator, aut teftis crimen fuum caufa petendi Con- filii revelaflet : tune enim reus ex pačto tacitodebet celare, & neceflitas ipfa pe¬ tendi Confilii facit patftum efte ftri&ioris cbiigationis. Sc autem diftinguunc Theologi apud Gcrmaz D. S, n. 337. Si crimen fide feereti reo commidum vergit in grave damnum commune aut privati alterius , pa&um etiam juramento firma« tum non obligat, quia juramentum non eft vinculum iniquitatis , fi autem eft cri¬ men graviter nocens reipublicae, aut ter- tio, promde pa&um fuperveniens id ce- landi eft licitum , nequit fe tueri obje&io- necrimlnis, quia pstftum eft de re ličita, ergoobligat, nifi adfit circumftantia red« dens pa&um irritum. Di&a obligatio ex padlo etiam taci¬ to adeo eft ftri&a, ut etiam Religiofi il- lius, qui cedit juri fuo, ut ad fuperiores deferantur d« fe&us extra confeftionem re- fciti, non peffint prodi ab illo, cuifunt ’ communicati gratia Confilii ac dire&io- nis : quia inquit fuar, to. at. de relif. trati. 10. lib . 10. c. 7, n. 23 , Averterentur homines a qua:rendo animae retnedio, fi tališ ufus concederetur. Ut autem fit locushuic obligationiin SocietateJESUrequiruntur duo,. ut deli« &um concredatur feereto, ac fimul cau¬ fa dire&ionis , feu Confilii, unde fi cau¬ fa amiciti* conam unicari tur notitia, cef- D " far« i6 Articulus V. $.111. faret oblfgatio , uti & fi communicaret injuriam novit v. g. aperiendo Iitteras ad absque fccreti condicione. teftem, vel accufarorem datas, aut ab eo Eadem obligatio ftringit reum , fi miflas ; tune enim dete&io non eft jufti hic deličtum teftis , aut accufatoris per defenfio, fedlethalisdctra&io. g. m. sAn hotno fit proprietmus honorum fortuna , fen exta- nor um fupp^fita pr im a rev um divijione &quid de domini o Angelorum , Damonum ac Cbrijlo ut botninc. 28 -D Ona fortuna: , feu pure externa JJ funt otnnia fublunaria , ut agri, montes , flumina,&c. alia ultra fublu* naria, utCcclutn, accstera corpora coe« leftia. Prima rerum divifio nullo jure di¬ vino , aut naturali pra;cepto fačh eft s quia feriptura nuJlibi revelat efle faciendam, nec natura per feinclinat ad earum divi- fionem , fed reliouit omnia communia, ut cjuisgue capiat guantum eft neceffe, permietebattamenjus natura;, ut fiat di- vifio, fuitgueomninohsc neceflaria fup- pofita hominum depravatione, eorumque multiplicatione ad prarcidendas lites at- gue rixas in rebus occupandis> retinen- disqjoccupatis $ unde cum jus naturale di- d:et pacem efle fervanda in humanaSocieta« te,&ad eatn poft corruptos moreš fuerit ne- ceffariusa medium divifio rerum , ad hanc obligabat : fed quia nifi ex confenfu o- mnium , autfereomnium gentium fuiflet ftabilita divifio rerum , pax firma non fuiflet, hinc rerum divifio non eft de jure natura fimpliciter, fed de jure gentium, cum natura de fe non di&et, ut hsc res potius, guam alia , e;usqueJpotius n jorquamminor portio ad hunc pras al fpe&er, neceflariuseratinterventus gei tiutn, aut ex horum confenfu principis qui determinaret ac bona communia it ducerecad jus proprietatis hominum. Gredibile autem eft, quod fuppoli' conventione gentium divifio dorainioru« fačfca fit partim occupatione, partim fol' titione, ut fi plures afpirarent ad occupi' tionem ejusdem rei ad lites vitandas fo [l! decideretur , ficque acquifitum jus p 18 prietatis ad pofteros transmitteretur. i prsnotatis. Dico primo homo eft proprietan Dominus rerum fublunarium moblliu® ac immobiiium , uti patet ex Gcn.i conditio homini tradita eft domina 8 ' poteftas in terra , mari & aere videljj volatilibus Cceli, pifeibus maris, & ^ ftiis terrae , fecus rerum fupe^!unarit> l, quiadehis nihil poteft difponere, P otl ramen eorum influentiis uti, proinde 1 quafi ufuarius ccelorum, &c, fieretgue li injuria fi per vim impediretur ab eor pl Ai bomfit prodrle tar im bonornm forum *, fen nternorum , &c. 2J ufu, econtrade rebus aliis femel legitime acquifitis libere poteft difpcnere , alio- rumque libertatem infavorem fuurn ftrin- g«e. Dices conclufio Iocum habet in pri- mohomineante lapfum, lecuspoft hunc. Refpondetur hic error fuit Wiclcfh & Hus damnatus apud Rod, hic Qu®ft. $, Setft. 5. §. 2, Qui negarunt principes , fi fuerinc impii, manere vere Dominos rerum fua- rum. Notandum tamen, quod per rerutn divifioncm non ica fint bona externa ap- propriata, ut in extrema neceflicate quis nequeat accipereex alteriusbonis , quan- tum neceflarium eft ad vit® fuftentatio- nem ea confumendo aut vendendo , eo- rumque dominium in alios transferendo, efto non lic eorum Dominus , licut etii Pater non habeat jus proprietatis in iilium, poteft tamen in extrcma neceflicate cum venderc, feu ad fervitutem redigere, aut fub jure proprietatis alterius imperfečto conftituere. Ratioeft, quod lege natu¬ ra habeat jus confervandi vitam, cui non poteft pracjudicare jus gentium, ergo le¬ ge natur® in extrema neceflitate omnia bona funt communia , fed ad bona com- munia nullus habet jus proprietatis in particulari, quare extreme egentem im- pediens rerum Dominus ab harum acce- ptione non peccaret juxta communiorem contra juftitiam commutativam , fed cha- ritatem: verum mihi probabilius eft, ut vidtbimus qwod fic egens habeat jus ftri- 1 4' v-3», appelletur caput malorum , Pater peccatorum , Prin^. ceps hujus mundi : non enim fic dičlus eft, quaft dominus , fed quia ob pecca- tum, adquodailicit, tenet pcen® obno* xium , non ut Judex aut Dominus fed velut Garnifex a DEO conftitutus Sc mini-’ fter juftiti® Divin® vindicativ®, Vide Brifacenfem in traB.de dngelii Difp* 2, n, s 7 . & fecpuentibttt. De Chrifto ut bomine an dum in ter- ris verfatus eft , fuerit Dominus tempo- ralis faltem Regni Ifrael vide Brifacens, De Incarnat, Difpttt, 3, d n, 265 . Amic. de Incarnat, Difput, 31. Certum eft Cbriftum fecundum voluntaiem huma* nam efle capacem juriš proprietatis creati. Certum eft fecundo quod divinum jus proprietatis conveniens Chrifto qua DEUSeft per communicationem idiona- tum fit Chrifti qua hominis. Difficultas ergo eft de jure proprietatis creato in temporalia, an illud, ut homo eft , habuerit. Primo non habuifle h®- rcditario jure dominium in Regnurn Ifrael, D z etfi 28 Articulm VI. £>. 1. etfi fuerit de familia David , ad quam fpe- dabat Regnum Ilrael probatur ; quia an- te Chriftum rutam fair Regnum Juda: ablatum a toča familia Davidis uti liqui- dume(lex Jerem.^. Reftat controverfia an DEUS Chri- fto ut homini titulo filiationis naturalis Regiam dignitatem ; & Dominmm di- rečfcum temporalc in omnia regna mundi communicaveriti Affirmant muki cum Soarez Molin. non pauci negant cum Vas- quez contendentes foium Regiam potefta* tem non foium fpiricualem , fed ctiam Politicam prxcipiendi in omni mater« temporali jusque dicendi in toto orbe, litesque dirimendi , hanc ut propabilia* cem fequitut Amicus n. } 7 > ARTICVLVS SEXT VS. De Domini o Droprietatis %eligioJorum» §. I. De Dommio ReligtGforum Comientuim in Communi. D Ico primo fecundum jus commune fereomnes Reli* giofi Conventus funt capa- ces pleni dominii bonorum etiam immo- bilium, eftCommunis contra Navarrum Contendentem , quod Gommunitas Re- ligiofa fit foium adminiftratrix bonorum, dominium vero fitpenes Chriftum* Di¬ ši fere omnes , quia Franciicani de ob- fervanciadi&i, uti & Capucini funt in- capaces omnis dominii ; fic enim exci- piuntur a Trident, Sejf. 2 s . c t j. de Regu * lar. & a Nicol 3. Extravag, exiit de U, S ’* llbi dicic ad fe > Pc ad Romanam Ecclefiam pertinere dominium rerum , quibus pnefati Religiofi utuntur, imme- dlate autem prsmiferat ioquens de aliis, quod Monachus res Ubi obiatas vel dona- r as Monafterio acquirat, Trident. aute« dicic : deinceps omnibus aliis Religiofi licere peflidere etiam generaliter bona mobilia. Ex quibus fic argumentacij Eo modo Ordinibus competic domin 11 pleni podelilo quo modo agnofeit fedes A poftolica jis compecere, fed hxc agnoft! jis compecere poiledlonem pleni dominii' fedesenim Apoftolica reddit incapicesfo los Francifcanos & Capucinos , nec i D tentio fidelium vult penes ullum al* 0 ® efte dominium j nec mens voventin 11 paupertatem excludit dominium a cort' munitate, fed a fingulis in particulari > lC ut deinceps nihil fibi, fed monafterio af quirant cap, cum 0lim2.de privil : Innocent. inquit ; quidqitid 4 cquirit t monafterio atquir/P « De dominio T^eligioforum CcnfirmatUE Trident. dicit , quod deinceps liceat omnibus mendicantibus Monafteriis bona 'tmmobilia pojfidere: poffidere autcm non eft foium bona ad- miniftrare, utexplicat Na var* Sed ve¬ ram dominium habere. Nihilaminus dominium Religiofo- rumGonventuum non eft ita abfolutum, ac independens uti eft fajculacium > Led. lib, 2 ,c> 4 - n.20. primo enim bona mobilia, praetiofa, acimobilia non poflunt alienare, aifi in coriiodum Religionis. Secundo pe- reunteRegulari ( difcipUoa,aut fupervenien- te alia caufajufta poflunt corumbonaap- plicariAuthoritate fcdis Apoftolicra ad aiias pias caufas excepta quantitate ludicience pro alendis Religiofis. 30* Dico fecundb Domus Profefla Societatis JESII. Privilegio Tridcntini renunciavic, ita ut fit incapax etiam in Communi pcffidendi bona ftabilia 1 re- ditusque etiam in cultum divinum , feu pro Sacriftia & Fabrica Ecclefia; : ita Paulus3.Julius3.Gregorius 13. inBullis inftituti Societatis confirraatoriis, in quo S. Ignatius examinis c, 1. §, 3. p. 6 . Con . fiit.c.2,§.2, &s.itaflatuiti prout re- fertur in Bullis. Eft tatnen capax in Communi domir nii bonorum mobilium , item domitm pcr legatum , aut inftitutionem hseredi- tariam non foium in mobilibus , fed e- tiamin immobilibus, cum jure civili ad ea obtinenda , non ut ftabilia retinean- tur (nifi res ftabilis fit aeccflaria ad pro- felTorum habitationem * vel recreatio- nemjied uc vendantur cit. c. 2. §./, & 6 . Excipc legatum annuum perpetuum , aut ad longum tempus , quale eft decen- nium, hujus enim dominium non acqui- tit * nec jus ad id acquirendum, Rade Conventuum in Communi. 29 autcm eft, quodomnis Religio poflit in- ftitui hseres , nifi peculariter jus obftet uti obftat minoribus de obfervantia , 8 c Capucinis , paupertasenim utfic non in- ducit incapacitatem , aiias nulla religio capaxeflet, atqui nullutn jus excipit do- mum Ptofeflam , feu Profeflos ut mera-' braSocietatis, fedad fuujraum ut perfo- nas particulares per cit . e. 2, §. 12. quibus etiam Collegia non polTunt fuccedere licet haec fint capacia inftiturionis. Patres Difralceati Garmefitte non funt capaces poflefljonis ftabilium ut ta*' lium, undeharc iilisrdidhredigi debent inmobilia, Seuvendi, horum enim uti & jurium , cenfuum perpctuorum , a- liotumqueannuorum reddituum dumodo non fint radicati in ftabilibus, feu radi- cibus, ut agris , olivetis, vineis, &r. uti loquuntut eorum Conftittuiones 1. p. c, 7. capaces funt omncs illorum Gonventus, & Collegia , unde patet, quod paupertas domusProfcflieficftri&ior, quamDifcai« ceatorum Parnim, 31. Dico tertio Reliqui Ordines Re« ligiofi mendicantium & non mendican- tium cum Coilegiis ac domibus Proba- tionum Societatis J ESU habent defa&o plenum dominium pofleflionum tam im- mobilium , quam mobilium , ligatam tamen, ut non valeant ličite nec valide absque confenfu Pontificis alienare itn- mobiiia, nec mobilia pretlofa, qu$ fcr- vando fervari poflunt. De Coilegiis 8 c domibus probationum Societatis Con^ fiat ex ejus Conftitmionibus , Sc lic e ris citatis Apoftoliris , ac ex cit, jure Com¬ muni, cui Societas quoadha;c domicilia, uti neccrateri ordinesrenuntiarunt. Dices Pro Navarro: fundatores Mo® nafteriorum, & Gollegiorum Chrifto do« D 3 narunt Artmlm VI. g. I. 5 ° narunt ea bona dotalia , ficut dotantes templaj atqui bonorum Ecclefiafticorum dotalium , ac templorum dominium eft pencs Chriftum, crgo ficut ftatus Ecde- fiafticus non eft Dominus proprietarius bonorum Ecclefis > fed adminiftrator u» niverfalis quidem adminiftrario eft pe- nes Pontificem s particularis vero penes clerum patcicularem cujusvis Ecdefia* particularis ? ita proprietas bonorum, ex quibus funt Gonventus Religiofi fun- dati fpe&at immediate fub Chrifti patri« tnonium, & hujus dominium , admini- ftratio vero pura ad Conventus Religofos, Refp, Gum Gormaz Difput, s> ». dupliciter Chrifto donari bona, Primo fecundum fe confiderato, boe modo do- nantur bona Ecdefiis 9 unde Canone s9, ex sšpojlolicit vocantur Bona DEI , & paffim in canonibus a fančfs Patribus patrimonium Chrifti, Sccundo, Chrifto non in fe ipfo fed in fpeciali fui imagine confideratojuxta illud Matth, zf. Amen dico vohu , qtiidqttid fecifits uni ex hi s fr atribut met s minimis , mi bi fecijlis. Quarehocfecundo modo donata ex mente fiddium manent in dotninio donatorio- rum non minfis quam in dotninio , ac patrimoniopauperum, qua: hi a fidelibus acquirunt, Hoc fecundo modo acquiria Conventibus Religiofis donata a fidelibus , priori vero primo ab Ecdefiis eft fenten- tia citati Dodoris, Verumdico cum fententia commu- niore, quod pariformiter fic difeurren- dum de dotninio donatorum Ecdefiis , ac de dominio datorum Conventibus Reli¬ giofis . ita Haunoldus Tom, i * hic trati , n. €4. Ratio quia fideles modo unifor¬ mi donant utrisque, fed Monafteria ac- quirunt dominium plenum, etfi ligatum ia donata pern,2s>. ergo etiara Ecdefiar* ergo ficut penes Religiofos ] ut funt membra Conventuum , feu penes ipfam eorum communitatem > fccus apud eos« dem ut funt perfonar particulares > eft doi minium plenum fed ligatum , ita dona« torum Ecdefiis dominium eft penes cle- ricos, ut funt membra cujusque Ecciefu ligatum tamen , proinde’ cum qua?vis Ec- defia particularis itt pars Ecclefia: univer- falis, cujuscaputeft Romanus PontifeX| dominium omnium bonorum Ecclefiarura particularium eft penes univerfalem Eccle- fiam, adminiftrandi autem jus univerfa- le Ecclefis univerfalis bona eft penes Pon' tificem, particularium autem Ecclefiarura penes harum Pracpofiros : ficut admini- ftratio bonorum Religioforum eft pen« Pr;epofitos> horumque Gonventus, fub« ordinata univerfali adminiftrationi Pra- pofiti Generalis , unde ficut nullus Rfi‘ ligiofus Pracpofitus ut eft Particularis pet' fona 9 eft proprietarius ullius rei , in nullus ClericHs, imo nec Pontifex ut ell particularis perfona eft Dominus ulito boni Ecclefiae, uti colligitur ex Canorii non liceat Papa caufa 12. q, 2, tlbi Papa Simachus dicit, non liceat Papa prceditM Ecclejia alienare aliquo modo pro nf cejfitate nec in ufumfrutlum rura dt>' re t Subintelligendum eft absque caufi rationabili; fine hac enim eftet alienati« invalida : unde inquit Haunold, n, (}• dari exemplum in jure Canonico, ubi non licere idem valet ac non valere, Tra- ditaueBarbof, in Trati , de ditlionibuh dittione. tpt, n , j?. i£quipollere praecer pto j ac neceflitatem imponere, Non obftatquod faepe in jure Cano< nico a fan&is Patribus vocentur patrimo* nium Chrifti 9 Sc res DEI etiam a Tri’ dentinoi’^, 21. c.-/, de reform , quta c ' t iatS De dominio 'Religioforum inpmiculari , &c. g i thm in jure Canonico vocantur res Eccle- fiarum, & dicunturab ijs poflideri , ha- beri, efleque facultates Ecclefi* atquč bo¬ na , ut Capit, expedttCattfai2, e/, i, Q u- bi etiam prarpofitus Ecclefia; dicitur di- fpenfator ^ & capit.Caufa 13, de V* S. Er; go fi inde Adverfarij probent jus proprie- taris eile penes Chriftum , eodsm jure convincitur jus eflc penes Ecclefias. Refp. ergoeatenus dici patrimonium. Ohrifti ac res Dei , quatenus ex intentione Ude* Iium debent impendi in cuJtumDEij & alimenta miniftrorum, refiduuinque in pauperes erogari. Hinc infert Molin. apud Haunold. n, 6s, bonaunius Ecclefia: irrationabiliter transiata ab uno Pio loco ad alterum Pium locumefle ab hoc, aur a pontifice refti-- tuenda priori contra Navarr, Confen- tientem , fidarentur Laico, ibienimfe« cushic remanerent fub dominio Chrifti » cui fecundum ipfum con venit dominium* §• II T>e dominio Tdfligioforum inparticulari 7 cafaci - tat e acquircnd\ 52- |“Y<:o primo , nullus Rciigiofus Jprofeilus cfl: capax ullius domi • niirei temporalis pretio sftimabilis, uf* fusque juriš, fed pracife ufus fa&i, feu rerum necefiariarum dependentem a fupe* riorum voluntate; ita Tridenr. §, 25, c 2, de Regular, Exprimens ut mobilia, guorum ufus conceditur ftatui paupertatis conveniant, nequefintfuperflua, ncque cx neceflariis aliquid fuperiores denegent« H xc porro in capacitas ex voto folen - ni profeflbrum non oritur prscife cx natu¬ ra voti paupertatis, quia ad hujus naturam fufficit abdicatioufus rerum retento do* minio paupertatis; ficut votum caflitatis in conjugibus impediens ulum conjugii Eat cum dominio mutuo retento in corpo • ra . Ncque etiam ex natura voti pauper¬ tatis ut conftituentis cum aliis vere Reli- giofum, cum ex Bullis Gregorii 13, conftec dari veros Religiofos retinentes dominiutn fine tamen libero rerum ufu. Neque provenit prscife, ac convertibiliter ex fo- lennitate voti paupertatis, utpatet in So- cietatis fESU coadjuroribus formatis fpiri- tualibus & temporalibus incapacibus do- minii cujus vis rei per conftitutiones So- cietatis & Bullas Pontificum apud Saneh. l\b 7. moral, c, 1$ «. 24, Etfi eorum va¬ ta Reiigiofa fint fimplicia quoad hunc enimeffe£hima:quivalent folennibus. Ra¬ do eft quod ad folennitatem votorum fuffi- ciat reciproca votorum perpetuitashoc e- nim tam ex parte voventis, quam Religio- nis acceptantis, aui conceptus ftarepoteft fine annexa dominii incapacitate , licet hatcdefačfco fitannexa. Non etiam jure divino bxc incapaci- tas eft indučta contra Vi&oria, & alios> quia alios etiam cum voto limpiici pauper¬ tatis Articulus VI. II. 32 tatfsftare nonpoftet dominium cx ponti- ficis difpenfationecontra proxime dičti , non enim apparet eflendalis differenda in- ter votum fimplex, & folenne paupercatis, proinde fi jure divino poteft ftare cum vo* to fimpfci, poteft etiam ftare dominhim eodetn jure cum voto folenni* Provenic igitur ifta dominii incapacitas ex jure Ecclefiaftico ita difponentejam a tempore Apoftolorum* Lejf. lih. 2, c .4. n,22, &c. 4 '. dnb, $. Diccs fi jus Ecclefiafticum induxit Cap2citatem 5 Papa in eo pofllc difpenfa- recontra c. cumad Monaflerium de tH Monach. llbi Innoc, 3. in finepoft- quam dixiflet : Ne cjuts Menachorum proprium alicjHO modo retineat , ad- dir, quod nec Pontifex poftit indulgere, Refp. Non pofte difpenfare cum inde- pendentia ab aibitrio fuperforis , pofle tamen difpenfare cum dependentia ab ar« bicrio. Quapropter eftenda Religiofa: paupercatis non eft fita in eo , ut reddat hominem incapacem omnis dominii, fed ejus tanturn, quod in fui ufu non depcn- det a voluntate fuperioris. Hinc Itifero pritno, Solennitatem votorura hon efte juriš Divini fed pofidvi Ecclefia- ftici , proinde Pontificem in votis edam Solennibus pofte di/penfare , atquc adeo incapacitas dominii provenit ex pofitivo jure Ecclefice , quam ficut libereadjedr, ita , ex jufta caufa poteft tollere a votis faeiendbus verosReligiofos* Ex hoc Inferofecundo, Scholafticos Socie- tatisetfi fint non minus prcprič Religio- S, quam quisque Solenniter profeftus , efte in particulari veros Dotninos rerum , quas habuerunt ante votorum emiflio* aem J nequeunt tamen ličite uti j sdem rebus independenter a Superiorutn Licea : tia, uti conftat ex Societatis Conftitutio t nibus , & Bullis Gregorij 13. Otun do fručltiojittt )&c. Sc Afcendente dl mino. Dixi in Gonclufione h Hi tu rei tim poralif , quia votum paupertstis edami Proftftis ftat cum dominio, vel quafi do minio, vel pofleftione jurium, ac bono rum fpiritualium in particulari v. g, juti ad beneficia regularia ( ad quorum pot feflionem obtinendam , retinendatn i recuperandam poflunt sgerenomine pto prioj juriš eligendi, juriš alimentoruni Sc spud aIiquos manendi in tali Coenobio his enim per votum paupercatis non te nunciant , uti nec dominio farna;, J honoris , nift huic ppftreroo cedant ob fpe cialem Ordinis Conftitucionem, Ceste rum Regulares non retinent dominioi fnnftuum , quos percipiunt ex beneficj fedjusadminifttandi adcongruam fuften tationem, vel ad alias pias caufas ex p« fcripto canonum aut Ordinis j Ex prosi 1 ma hac do&tina. Infero tertio, Religiofos etiam Prt feftbs habere dominium fuorum maa® fcriptoram, fiveea fint propriofive al« no ftudio elaborata > unde de iis fineb centia Superioris poftiint difponere , nare, comburcre, fecum tollere , dona 1 ta abaliisaccipere, ita Lugo hic Difp.l n. 230. quia funt partus fcientia;» Sc h” jusacceflorium , ergo fequuntur natura” Prindpalis » quod non eft materia pa u ' pertads vod » utpote res fpiritualis. Ulatio ampliatur ad Reliquias San' čloruro etiam magni valoris non incltdjj theca; pretiofa; ( base enim eft pretio as®' mabiiis, uti & Medalia:, Imagines, Cr?’ ces i Granabenedi&a,&c. Ideoopus" Licemia , nec aquiritur fimilium dom*' >■ aiu®/ 7) c dominio T^eligroforum inparticulari > &c. 3 3 nium: quia non funt pretiotemporaliae- ftimabiles. Infero quartč> Pralatum pcccare contra jufticiatn absque caufa jufta acci pientem fcripta fui ReI?g;ofi, foret autem caufa jufta fi fcriptaeflcnt damnofa Reli- giofo, aut Religioni. 33, Dico Secundo omnes Religiofi profefti etiam Societatis Jesu , ac Minorcs capaces funt legati rei etiam immobilis eo modo, quo capax eft Societas Profefla, ac Conventus Minorum , unde legarum rei immobilis reliiftum Profefto, aut gra^ duato coadjutori Societatis debet vendi tune fit in domo Profella, acquiritur c- nim domicilio in quotunc eft, unde cum Gollegium , & Domus Probarionis ejus dem Societatis fit capax ftabilium acquiri- tur huic citra neceflttatem vendendi, fi tune illic commoretur , Lugo n, 104.. & fequentibas ex numero 29, cum fecun- dum jus quidquid Monachus acquirit Mo- nafterio acquirat) uti & reličlum Minori, aut Capucino, fed cum dominium non habeat, debet vendi ab hirede , & hoc negligente ab executore teftamenti, fru- dus interea fpečtant ad hzredem legati immobilis poflellorem , Salmanticenfes hic trači 12 , c, 2. «, 172 , legatum ramen non poreft eftesquivalens harreditati, feu in magna quantitate, quia boe prarjudicat ftriiftar Ordinis mendicitati per eit, Ex- trav, Exiit, §. cnpientet y & §. fi vero, Scholaftici veto Societatis cum capa¬ ces fint dominii, retincantque ad tempus a Sccietate juxta Gonftitutionem praeferi- prum , poftuntConftituilegatarii in ree- tiam immebili, Circa bane certam con- clulionem, OuaEtes primoquornm bonorum do¬ minium babeant Scholaftici Societatispoft emifla vota , an etiam eorum, qute poft votaacquirunt, Conftitutiones enim non diftinguunt. Refp, Si acquifira fint ex non ftatim abfumendis , fed aptis augere Capitale patrimoniale, eorum dominium acquirunta quocunque fint legata, fecu s fi fint ftatim ex abfumpcilibus , ut veftes , alimenta etiam 4, aut 5, annis fuftiden- tia, &c. non quod incapaces fint horum dominii ex Licentia Supetiorum , fed de- fasfto ex praxt Societatis non habenc Li* centiam talia fibi appropriandi , ita Lu» go Difput, 3, a n, t2, notans in fine nnmeri so. hoc punčtum fe contulifte cum P. Mucio Vitellefcotum PrarpofitoGenera- li, unde fit quodejusmodi bonorum do¬ minium acquiratur immediate Religiofo non permanenter , fed ftaum tranfeat ad domicilium , in quo tune eft Lugo n. 3 j. Sed quia aliqua ex legatis funt talia * quaripfof»člofinePr£dati Licentia, & e- tiam ignorante Legatario fiunt hujus fta¬ tim, ac moritur teftator, aut faltem ab adita harreditate fequicur, quod Scholafti- cus Societatis non poflit ličite absque con* fenfu Superioris repudiare fimilia, quia juri acquifito cederetj fi autem fint rei incena: , proinde non acquirantur ipfo jure , opus eft licentia , ut ličite acqui- ranrur,* fed cum neutrum legatorumge- nus immediate deferatur Religioni, fed Seholaftico, Superior non poteft fine con* fenfu legatatii valide repudiare. Qua?res fecundo an Profeffi, & coad» jutores Formati Societatis poflint licitž , ac validž repudiare ? idem quxrirur de Profiffiscujusvisalterius Ordinis? Refp, Cum Lugo n, S+, ex Saneh, lib, 7. Mor, c, ti, n, gf, negative de Legatis in rebus certis, ac determinatis, quia fuecnonin- digent aditione ipsoque jure a Morte te- - E ftato- Artituliu VI. 0.11. 34 ftaroris > aut ab adita haereditate acquirun- tur, cumque juscx iis fit acquifitum ne queunc infcio fuperiore vel contradicen- te valide repudiare jus, ficut nec ličite ac« ceptare legata. Non obftat, quodReli- giofus ličite poflit nolle accipere doniutn, quiahocnoneftalienare j fed nonacqui- rere, quod non eft contra votum pauper- tatis > ilquidera doni oblacione nullum jus acqniritur monafterio , fecus per le- gaturo. 35 \ Dico terti&fereomnium Ordi- nutn Prefeifi capacesfuntfucceflionisba:- reditariat tam ex teftamento , quamab in- teftato, ita habetur L, DEO nobis s S, ^.t. Cod.de Epifcop. & Cler. quam Ca- nonizat & approbac Gregorius Pontif. Cap. f qttamulier cattfaig. q.g. Lugo n. igo. Dixi fetč omnitim quia Fratres Mi- nores, &Capudni funt incapaces per cit, Extrav. exiic. Item Profeifi Societatis, & formati coadjutores, quod finr incapa¬ ces abiuteftato eft certum exp.* anniverfarij , quale Societas per fuos adin* plere non poteft, tune enim , in<3 u ' [ Societas folum tenetur procurare , ut per alios, nec dici poteft } quod ^ a natuca induftria eligatut in adimplet' 0 ' 1 , De dominio T^eligioforum in partkulan, &c. tališ oneris, ee quod in executione bcne ficij, aut capellania non inducatur qua litas facerdotalis, cum re&e idcm onus pratftari poflit per fubftitutum, quando non conftat ex enixa Si prarcifa volinoue teftatoris ficri dcberc per feipfurn: imo etfi de bac conftaret, adhuc non foret ca- duca integ a hsreditas , fed raca bono- rumonericali proportionata, quia in ul- timis voluntatibus pratfertim ad opera pie- tatis učile per inutile viriari non debet fe- cunduro jura, Nec cft negiigenda notabilis d;fFe- rentia , quamcitarus Cardinalis^, n, 14. ©bfervat inter Minores obfervantes, 8c Gapucinos ex una parte ac Profeffos So* cictaiis ex aitera , quod priorcs fine inča* paces vi juriš Canonlc. ex cit. Extravag. de V, S Socictaus autem hxc incapacitas lit voluntaria ob voluntariam renuntia- tioncmfa&am a Profeffis, tune Triden- tino prtefencibus nomine Societatis tefte Fagnano in c. in prafentia de probat. »,S4,ac etiam obSocietatisGonftituciones, qua: eili ratione Confirmationis Apofto* Jics iruobhgarori* , attamen ad prarferi* ptum cerundem ab ipfamet Societate , vel ejus Pr-Cpofiro P. Generali, vel Generali C° .gregacione moderari > declarari » ac interpreraript fiunr, Demum etiam Profefli Carmelitae di- fcalccati funt ab intcflato incapaces omnis batreditariae fuccefllonis, unde Novitius ante Profeffionem mortuus fine difpofi- tione , fiquar habuit bona transmittit ab inteftato ad hatredes; uti habetur in co<* rum ConJlitHt. 1 , p. c, 7, n. 12 . De Scbolafticis autem Societatis cer- tumefteos fuccedere tam ex reftimento, quam ab inteftato , cum per nnmerum 32, fint capaces dominii > hoctjue retineant ad tempus a Societate defignatum. §. IH* sAn (jiiomodo c jR~eligioJuccedatfuisHeligioJts in dominio ? 30. pP-smitto primo, quod omnia ju- A ra loquentia deingrefiu Religio- nis fint ictefiigenda de ingrefiu per pro- ■feffi nem Saneh, Lih.s. Moral, c.i n, 22 , Prannitto Secundo vig re Tridenti- ni Sejf.žf.c 16. de regular. annulari o ^nes Ncvitiorum renuntiationes & obli- gationes firmatas etiam jururento quan- tumcunque pias , n:fi cum Licentia Epi- c°p>» aut Vicanj intra duos menfes pro »imos ante Profeffionem fiant, Hoc ra¬ men decretum non habet iocum in tefia- mentis , al;isque altimis voluntatibus* uti fatetur Gongregatio Goncilij ad hunc Iocum, Idem Decretum Conciiij excipit Socieratem JESTI hifce verbis per bac ta- menfaera Sjnodus non intendit alicjnid innovare , ant prohibere, quinReligia Clericorttm Societatis y E SU juxta pium torum tnflitntttm a faera fede A- pojlolica approbatnm Domino , & cjtti Ece lepa infervtre pojjit. E z Vis- 36 Articulus VI. d. UT. Przmittotertibcum certum fit nul- lum Profeflum fine exprtfla Papae Licen¬ tia reftari pcfie Authentic. Ingrejf. codi- c e de Sacrofanc. Ecclejiis & c, quia in gredientibus caufa 19. tj. 3, lici nec gra- duati Societatis pet ejusdein Conftitucio- nes, necefteefteorumjura temporalia ad alios tranfivifie. At Stholaftici ejusdem Societatis cum retineant dommium ad certum tempus, nempe regularicer ad quadriennium ab ^ordio Novitiatus computandum , fc non ultra absque confenfu Generalis, lequitur eos poft vota biennalia debere ante Ptofeflionem difponere per do- nationem inter vivos auc etiam per te- ftamentum , aut donacionem caufa mor- tis , aft non fine confenfu Generalis , qu?a difponentes Scholaftici de rebus fuis debenc de jis difponere abfolute , irrevocabiliterque k fe , ut loquitur S. P, Ignatius Examinu C. 4. §. /. O- mnem fiduciam fubmovendo eadem ul- to tempore recuperandi, atqui fi Scho- lafticus difponcret per teftamentum non difponcretirrevocabiliter, cum teftamen- tum ante mortem naruralem , aut ci- viletn ( qualis eft Profefiio)fir revoca- bile; obfervat tamen Lugo hicDifp.g. us, non opus fore Licentia Genera«* lis , fi pod teftamentum ftatim fequa- tur Profeffio ; per hanc enim fieret di- fpofitioirrevocabilis. Ratio autem prat- miflionis eft, quod nih : l proprium ha- beant & retineant , cxceptis Religiofis Ordinum Militarium , hi enim non vo- vent tam rigidam paupertatem ; unde faltem cum Licentia Superioris teftari pofiunt de fuis bonis , imo efie jis con- eefiatn facultatem jure > vel confuetu- dine tradic Pirhing, Addit Saneh. lih. 7. moral, c, l , n. n , Pofle Religiofum fuum peedium fibi conceiTlim , vel utenfilia cum Li¬ centia Superioris donare mortis caufi quod|effe valde probabile ait Laym. lih.}, trati, f n.4, dilata enim donadt in tempus mortis multum eft afifioi donationi inter vives , adeoque non el argumenmm a teflamento , fed cum Li centia Superioris poteft donare inte vivos , ergo etiam caufa mortis , col cefla tamen Licentia debet efie revo cabilis ante mortem , abas Rcligiofo acquireret adverfus Przlatum jus irre vocabibtatis , proinde haberet alicpio proprium. Hinc deducocum Lugo numeronI Przlatum promircentem Rcligiofo i diftribuendo inter certos ab eo den« minatos poft mortem peculio non d ligari civilicer ftare promiflis , hac eJ promiffionem non parerc ullum jus« vile , hoc eft , ad agendum contra P« latum , fed nec jus naturale , feu inf« ro confcientiz contra Saneh, n, //g, n« obftat , quod incapacitas difponendi * ex jure poficivo exinde enim nont quitur eam exdudere duntaxat jus 0 vile , fed etiam naturale , quia in f £ ' fu compofito illius non poteft acf rere ullum jus contra Przlatum R® giofus , nec ille cui fe dacurum p® miifit Przlatus, cum non acquirat * lum jus ante mortem , poft hanc »' tem res fit Monafterij- His przmiflb* 37, Dicendum primb omnia M 1 nafteria excra Galliam fuccedendi cap* c j fucccdere in omnia bona Profefli >f quibus ante Profeilioncm non difpO ‘0 rat , ac etiam in acquifita poft p r0 % fionem auovis titulo, de quo n. J/- d ' ^ du® An& auomodo 7\el'igjo fuccedat fuisTdeligiofis in dominio d 37 &um, itaLugo numero 150. per Authen, nune autem Cod. de Epifcopie & Clericis : Authenttcam ingrejfi & Authenticam ji qua Mulier Cod, de Sacrofančl. Ecele- ftjs & Gapitulum Ji qua Adulier caufa ‘D, q. 1. hinc. Deduco primi omma bona Reli- giofi Profeffi in Ordine incapaci fuc« ceffionis , uti funt Minores obferyan- tes, & Capucini, de quibus nondifpo- fuit per Profeffionem tranfire ad ba:re- des ab inteftato, ad harredem autem in- ftitutum , fi ante Profeffionem teftamen- tum condidir. Deduco fecundo teftamentum con- ditum ante Profeffionem non rumpi per Profeffionem , uti certum eft, fi ordo fic incapax fucceffionis, eftque verius etiara- fi Ordo fic capax contra aliquos apud Covar, tom. 1, de teftam. c, z. n, S. fe fundantes in eo > quod Monafterium ha- beatur loco pofthumi rumpentis teftamen- tum , Autbente nij rogati , codic, de Trebell. Ratio eft , quod incapax te* ftandi fit incapax revocandi, feu refein. dendi, fed Profcflus in a 3 u Profeffionis non poteft teftari, ergo nec teftamentum revocare ; unde negatur Monafterium ef- fe loco pofthumi Filij in jis , in quibus ante Profeffionem difpofuerat Profcilus , fecus fi non difpofuerat, unde cit. Au- tbentic, jt qua Adulier ftatuitur , quod Mulier habens proles fi profiteatur in Re- ligione bonis ante Profeffionem ab eain- ter proles non divifis dupliciter poffit de jis difponere, Primo totum dare mona-? fterioexceptalegitima ptolibus dubita.Se- cundo arqualiter diftribuere , & tune de¬ bet etiam arqualem partem monafterio attribuere , ergo Monaftetium eft loco Filij, fi autem moriatur ante divifionetn , manet totum monafterio dempta prolium legitima, An Monafterio capaci bonorum competat ufusfru&us eorundem usque ad mortem naturalem Religiofi , qux Pro- feftus ante Profeffionem per teftameneum difpofuitpro tertio vide cit, Covar. n.tz, affirmantem exCommuni & Haunolduta trači 4. n. z r. 38, Dicendum fecundo Garmeliras difcalceatos efle incapaces omnis fuccef¬ fionis ab inteftato vi fuarum Conftitutio- num 1 p.e,7.n,12. Uri & domum Pro- f;ftam Sc Collegia Sociecatis JESU ratione fui Profeffi aut coadjutoris, p. 6 . Conjlit , c. 2, §, t2, Ex teftamenro autem efle ca- paces Cameliras eft certum per cit , 7. ftabiiia tamen debent redigi in mobiiia per », )o. hocipfumeile p r obabiIe refpe- (ftu Domfls Prcf:fl$ , &Collegiorum So- cietatis titulo fui Profeffi autgraduati per teftamentuminftituti probatum eft n. jf. quocafu DomusProfdTa, fi hanc incolic hites inftitutus debet immobilia vendere, fecus Gollegium Lugo n, 104, E 3 §, IV* Articulm VI. IV. $>&<$ itcisfe- GteGteCis r< C- 310 iteaifeisatB3Bii) i 4 w S. IV. lAn immediate , 0 ’ quo jure Monajlerium fuccedat in h na fui Profejfi viventis ? 39* Y™\Ixi Profeffi viventis , quia Ci kJ Profellus morimr vivo fuo Pa¬ tre , monafterium ]oca Filij nuilatenus fuccedetpoftea Patri mortuo , ut enim Io- co Filij fuccedat » debet reprsfentare h- liutn , hunc morcuutn nequit repratfen- tare, at bese vtvuro , proinde fuccedic Profeflo vivo jure Filij, & rumpit tefta- menturr: Patris, fi Filius fuit in eo ptaete« riuis Logo. de jure , & jttftit * Difput. 3, n, is>2. Dico primo Monafterium non ut h*, redem feu jure hatreditario fuccedere In bona fui Profeffi ( alias Monafterium ef- fetin poteftate Monacni ficut Filius eft in poteftatePatris } fed fuccedere jure acqui* licionis naturalis , & accefloris perfons fui Religiofi , hic enim ut habetur cžt> j4uthent. tngrejfi j ipfo ingrejfa fe , fudijHe dedicat DEO. Rac.o etiam eft ex Lugo ». 197 . quod fičhonc juriš Mo- aafterium fit eadem perlona cum fuo Re* ligiofb ratione hujus voluntatis in Reli- gionem transfufs , qu«e reprsfentat i- pfurn in omnibus , ergo Monafterium noneftfmes Religiofi fui, fed una per- fona , nifiincafibusin jureexpreffis, ta¬ liš habetur in c, inprarfentia de prebat, Ubi Pater habens duos Fratres & imuna Filium, hiftituichune haredem, itautfi fine liberis ttecefieris, devolvator hsrre« ditas ad defun&i Patrjs Fratres, Filius-fr &us Religiofus dcditfua Monafterio , at hoc repetebatur hasreditss, fed fruilra, eo, quod offerendo bona Monafterio noa decefleric fine hsrede. 40, De bonis qua Monacho accrei fcunt poft Profeffionem , an immediatf acqutrat Monachus, 8c hoc mediate pri' mu m dominium tranfeat in Monafteriu»i vel vero immediate Monafterium fiat« 1 rum Dominus, quin prius dominium a£’ quifiverit Monachus noti permanenten fed tranfeunter, boe eft, ita ut ftatiffli ac a Monacho acquifitum eft, tranfeat a« Monafterium , eft valde controvetium Dhi pofi Profejjionetn, quia habita ant! Profeftionera cxjuns difpofltione tranft f ad Monafterium immediate per quanda® confequentiam cum perfona Religiofi ctt prior concluflo* Communius Canoniftae ftant proi® 1 mediata Monaftertj fucceflione , quos fr quitur Saneh* lih. 7. Moral * c, 12, a n. quia Piofeftus eft incapax acquirendi do* minij, Secundo Ci prius acquireret M°' nachus , Hoc invito adire haereditat« 111 Monafterium carerer hereditace , £f S t non requiritur Monachi confenfus, n ® ! diflenfus iirpedit acquifitionem hatre^ 1 ta tis, neque poteft juri acquifito fah^ ličite eedere 5 ac candoaare per te%^. An tmmedute , & quo jure %lonafterium Juccedat, &e. 39 legisqui autem ff. quain fraudem cre- ditorum , Hanc fententiam in foro Ec- defiaftico receptam teftatur Cardinalis de Luca ton*, /, p.2.de\Regular, Difcur . 36. num. 3. Dicofecundoprobabilius dominirati acquiri immediate a Profeflo , ita Wa- dingus de ContraSlibus Difput. 4. dub.f, ex communi Legiftarum : fciendum enim eft ante Juftinianum Monachos habuifle dominiura , hoc autetn nec a Juftiniana necab Ecdefia tempore ejus ftatim fubla- tum fuiflc, fed permiflum falrern quoad hzreditates eis poft ingreilum obvcnturas, Racio autem hujus fententia: eft : Mona- ftcriura bona a Profeflo antecedenter pof- fefla acquirit mediante Monachi domi- nio, ergo etiam acquifita pod: Profeflio¬ nem. Gonfequentia probatur, quia pcr Profeflionem nullura jus tranftulit in Mo- nafterium ad acquirenda , cum nullum habueritad hzreditatem ab extraneo iibi poftea reli&am , ergo acquiric primiim poft Profeflionem , per quam jura tempo- rc Profcflionis habira, & poftca habenda transfere in Monafterium , ergo ante transiationem funt jura penes Monachum. Ad primum Adverfariorum argu- mentum. Refp. Efte incapacetn domi- nij ftabilis, fecus tranfeunris ftatim in Monafterium. Ad fecundum eo etiam invito pofte adiri hzreditatem a Monafte- rio communiter docetur j ProfeflTus enim in acquifitione rcrum comparatur nune fervo, nune filio a jure hic difponentein favorem Monafterij , ergo poteft Mona¬ fterium eam capere aequiparationem, qux ipfi eft utilior : cum ergo jus attribuat Patri adeundi delacam filio haereditatem etiam eo invito, leg.ftnal, Cod, de bo ni s , qtta liberis poteft Monafterium hoc uti priviiegio. At fi fermo fit de hzreditate paterna,' five per inftitutionem,fiveab inteftato eam etiam non aditam transmittit ad Monafte¬ rium per jus fuitatis, Eft autem fuitas ut definit Wadi«gus dub, 9, §, 2. jus quoddam competens pro- ximo Patrisdcfcendenti, Scconftituto in ejus poteftate tempore mortis , ut ergo quis fit hzres fiius, requiritur primo, ut fit defcendens« Sccundd ut non,fit c- mancipatus ; fit autem mancipario per Profeflionem, & plerisqueJocispercon- jugium, Tertio ut fitproxime conjun- dus, unde nepos fecundum jura nequic- efte hzres fuus avi , nifi fit Pater mor- tuus, aut emancipatus, Quarto refpe- čtus ad Patrcm, unde Mater non habet hzredes fuos , quia fecundum jus non habet proles in fua poteftate, Harc fere omniadefumpta funt ex InftitUtionibus de hsredum qualitate. Porro jus fuitatis facitfilium Domi- num hzreditatis paterna: , five ex tefta-: mento, five ab inteftato absejue orani a- ditione, vel acceptione hzrediratis Hau- nold. De jure trabl.tr, n, s97 . e* L. it. ff.de liberis & poftbum, Ibi: In fuis baredibus: & §. f ui Inftit, de haredita• tibus qua ab inteftato deferuntur , di- cttur : Sui baredes fiunt etiam Ignoran - tes& L, 14. ff. de fuis & legit, bare- dit habetur : in fuis haredibus aditio non eft neCeffarta quia ftatim ipfo jure baredes exiftunt. Etfi autem fiiiusper Profeflionem e- mancipetur , retinet tamen ex fpeciali privilegio jura fuitatis fuccedi que Patri tanquamharres fuus, cura ergo jura fui- catU ArticuUtt VI. V. 40 ratis transmittat ad Monafteritim fuccef- fionis capax , fieuc transmittetet ad alios hsredesimmediatos defcendentes, ficque Monafterium nomine Religiofi adhuc vi* ventis Patre pratmortuo ea jura acquirere, Si pr*mortuo tali Religiofo ante aditam ab hoc hatreditatem pofle Monafterium eam petere : at fi Religiofus prtemoriatur ante Patrem, nihil harreditatis pr$mor> tui transmittitur cit. Saneh. c. 12.», 7,« Glofl. final. in c, unieum caufa, ig. q.n, ex communi , quia legitima inquic \7a. dingus Difput, j . dub, 1. §. 2, non debe* turfilioa Patre adhuc vivente puberesff. de collatione bonorum. §. v. zAn ufmfructm per Trofefiionem Religiofi extinguatur\ an Monafterium in fideico mmiffo excludat acqu 'ratque Em» fhyteu/im proftente Religiofo. 41 * | | Susfručlus efl jus utendi , & fruendi rebus alienie falvk rerum fubftantid, ita, leg t.jf. de ufu- f rubiti eft jus perfonale , feu annexum perfona:. Quando anne&itur perfon^ fičbsfeu nunquam morirurar, uti fiCivi- tati, aut Monafterio conftituitur, durat centum annis leg. s, jf, de ufu , & ufu- frufru legato* Fidei commiflfum efl: harreditas ex mandato teftatoris tertio reftituenda ; har- res de fideicommiffo gravatus vocatur fi- deicomtniflarius , feu fiduciarius lic di» čiusafide, cui confidit teftator, ille ter- tiusvocaturlubftitutus, feuhires fecun- do inftitutus, Primus autem inftitutus dicitur hatres j hinc patet quid fint pri - ms, quid fecundas tabulte , dequibusfit frequens in jure mentio. Prim« enim dičbe funt ab inftitutione primi haeredis, fecund* vero ab infticurione fecun- di, feu a fubflitutione» qus vel eftcoB 1 ditionata E. g« Si hares fine liberis k cejjerit , &c , Vel eft abfoluta , quani nul!a adje&a conditione harredi impo® tur , ut hsreditatem totatn , aut parteB transmittat ad Titium, Emphyteufis eft contratftus, in f conceditur dominium urile retento dirt (So fub onere certat penfionis proprietan folvendat, idque vel in| perpetuum vd> tetnpuslongum , feuad tempus non® 1 nusdecennio. His pratnotads. Dico primo per Profeflionem Ry giofi exftingui ufumfručtum in Ordin 1 fucceflionis incapaci , fceus in cap^ 1 Ratio primi quod jus perlona?, feu ofP 6 inhxrens exftinguarur morte ufufrud 1 " rij per §, finitur lnfitut . de ufufr$\ Profdfio autetn eft mors civilis. R Jl1 ! fecundi eft cx communi cum Lugo ^ An ufmfruftiu per Trofejfionem ‘Religiofi extinguatur ? &c. 41 fput. 3, », /f7. Haunold. trači. 3. n, 121 , quod ex juriš difpcfiuone Monaftenum conftituat unam perfenam cum Religio- fo , proinde hunc reprarfenret unde ne- cefle eft, ut jus hoc tranfeat de perfona religiofi ad Monaftetium. Exftinguitur tamen etiam in Monafterio per mortem naturalcm Religiofi & ufusfrutftus confo- lidatur cum proprietate » nifi ut notat Haunold trači. 3. c. 2. n. ni. fuiflet Pro- fello ufusfručhis ita conftitutus, ut etiam remaneret apud haeredem ipfiust tune e« nim eflet novus ufusfru&us conftitutus hairedi , ergo cum Monafterium fic hx- res , eique ufusfručius conftitutus durat Annis 100. pc-rcit, legem$. de ttfu , & tifufr učiti legat o , eo cafu duraret poft mortem Re!igfi 100. annis. Dico fecundo fubftsTUtum in fide com- miflo “xcludi a Monafterio fucceflionis ca- paci(fecus incapaci)nifi fubfticurus fit caufa p’a, aut fubft tutio faerit abfoluta ; Pars prima in favorem profitentium exprefla eft in Authentic, de fančltf ’. Epifcopie. (qua; eft Nove/la 123 } e , 37, Haunold. trači . -f. 3U Pars fecunda habetur in fine ejusdemupitis, in quibus verbis etfi du- p!ex tantum caufa pia, nempe redemptio captivorum , & egentium altera expri- mantur, ex intentionc tamen prarfumpta fit extent!o ad alias caufas pias Haunold. ». 32. Pars tertia cum Haunold, ». 33. Mo* lina , Palao , Sanchez contta Gomez Sc altos, colligitut ex cit. Authentic. qua: plane fupponit valere fubftitutionem, fi fit nulla adje&a conditio. Quod fi teftator faanc conditionem adjeciflet: fi hatres Profcflus fuerit Reli- gionem capacem fucceflionis. Refp Hau- coldus n, ss. cum cit Saneh. Palao con« tra Covar. Barbofa, dec . haberi pro non adječfca, proinde excludi fubfticutum, Dico tertio Eraphy teufim ex commu * nicre fententia acquiri a Monafterio apud Sanchez//^. 7. moralium c. /s. quodci- tera Profefli bona tranfeant, nec alieubi excipiatiiT Emphyteufis. Notandum tamen quod non abfo- lute , fedcumhoc onere tranfeat ad Mo¬ nafterium , ut teneatur alienare transfe- rendo in perfonam non magis privilegia- tam , quam fuerit Profeflus ance Prolef- fionem i quo cafq alienatio nonprohibe- tura juresihoc enim vetans alienationem , cumfitconditumin favorem Monafterio- rum non debet in odium detorqueri per R egu! a m 6 [. fnfexto, quod ob gratiam alicujus conceditur, non efi in ejm di~ _ fpendium retorejttendutn , vide fusč Laym. lib . 3. trači . 4, c. 23 . Ex h is Colligitut jus patronatus annezum bonis, quorum eft Refgio eapax , quam profitetur Rcligiofus , tranfire ad ean- dem , in Scholafticis vero Societatis rema- nere penes eorundem dominium Lug® n. 20S. F §. vr< Articulus VI. VI aAn ScholaJUcus Societatis fine Licentia Superioris valih dijponat. 42,T'\Ixi valtde , quia iilicitam fore J—/ difpofitionem cft čertutn vi voti paupertatis : Ratio autem affinnatidi va- lorern fundamentalis hzc eft , quod fit verus Dominus rerutn fuarum per mirne« rum 32. nec ullum jus canonicum , aut civileirritet difpofitionem fic fačcam, id- circo eft communiffime recepta hiter Do- sftores Societatis, Soar. Sanchez, Laym, Paiao, &c. Nihilominus mihi probabilius eft fo- re invalidam ita Haunold. trači. 4. n. 3g, Malin. Difput ♦ 139. Lejf. lib. 2. c. 4. ». probatur, quode$concediturpo- teftas ad a&um non fimpliciter, fed re- ftričhadaliquid, fine hoc ačtus non eft validus, fic fi Pontifex de: faeultatem con- ferendi beneficium non fimpliciter , fed reftričtam ad Confilium Epifcopi , fine hujusConfilioeftcollatioirrita Cap. cum inveteri j2. de Ele čl ion. Sed Pont fex ex fpeciali favore relinqusns dominium Scholaftico Societatis, & dans ei faeulta- tem difponendi non dat fimpliciter, fed cum reftitutione ad confenfum Superio- rum, ergo fine hoc difpofitio non eft va- lida, Mi: probatur ex Bulla Greg >rij 1 3. Slfcendente Domino ibi : quod vero ad paupertatem attinet , quamvis bona- mm fnor um jus , atque dominium ob saufas pro Superiorum arbitrio ad tem - pus retinere valeant , ut in pios uf» juxta Ev Angelicam Confilium dijlti 1 buant Q ecce limitationem ad certi gene ris difpofidonem } in illorum tamen #}i Religtofam paupertatem fervant , ullare tanejuam propria £NB. } &fi * Superioris f acultate uti pofftnt. fi hoc loquendi modo in legibus lrritanti bus confueto conftat Scholafticorum j 6 efle vinculatura , ita ut fine confenfu S* perioris periode fehabeat ejus ufus, a«* 1 non eftet ; hoc enim denotant particut non pojfe uti re tanquam propria lici' 1 cente lege; Matrimonium non pofie col trahi intra talem gradum , fceundo* omnes inteSligicur impedimentum diij mens, id ipfum urgetur ateftamentof 1 lijfamiliasadcujus valorem , quia ftcoi dum Jeges requiritur confenfus Patris* dam ad piss caufas , defetftus confenj* irritat teftamenmm de bonis adventi^ L, Fil i us f a sni li as §, 4, jf. ds do natU t ' bus* R egu lam dignofcendi general*' iegem irritantetn a non irritante t fS ' hanc Haunoldus trači $. n. >29, qu a111 jusciviie, aut canonicum stftum 31 ** 3 , prohibet , nihil addendo , aut ul t5!l mentem legislatonsexplicandoetisiu £l11 dem irritat, nifi ulus , ant co:sfu £t J obdneateontranum nempe valore® prohsbid , quia aftertio hsec cfi i’ An Scholafitcus Societatis fine Licentia Superioris valide difbonat. 43 conformior , & optitr.e conciliat jura, quarvidcmur invicem pugnare. Hinc matrimonium initum contra Ecclefias in- terdičlum , aur poft vorum fimplex ca- ftit itis , aut poft fponfalia n on diflo- lura cum alia , Ordinacio Clerici ab Epifcopo aiieno,&c, valet» licet pro- hibeatur , quia confu^tudo ita obti- net £ undc ut votum fimplex Gaftitatis Scholafticorum Societatis dirimeret ma¬ trimonium , opus erat nova Pontificia dedaratione ) hac feclusa tenct pro rega¬ la ratio generaiis data pro omnibus a Gregor. Magno Cap. imperiali caufa 2 f. q. 2. qnia incfftit , qu& contra le- ges funt, non [olum inutilia fed etiam pro inf etik habenda funt. Confirmatur tarna folum poteftas difponendi data eft a Tede Apoftolica Scholafticis Societatis , quanta eft necef- faria fini a Societate intenco , Sc vi cujus minime diferepet, guantutn fie- ri pateft votum paupertatis Religiofte in Societate a voto paupertatis Castero- rum Ordinum : fed poteftas difponen¬ di valide reftričta ad confenfum Supe* riorum facic votum paupertatis Reli- giofa: Societatis , qwanrum fieri poteft, roinime diferepare a voto caeterorunt Ordinum , eftque fini a Societate intenc to ncceffaria ,finis enim inrentusa Socie¬ tate in retinendo Scholafticorum ad tempus dominio eft , ut Socieras poflic facilius dimittere jufta ex caufa , queti» finem maxime promovet facultas difpo¬ nendi valide reftri&a ad Supetioris con¬ fenfum : impedic veto facultas huic op* pofita : quia fi peiTent fe privare do- miaio invita Societate dimiifio redde- retur difficilior. §. vil Trcemktmtur qucedam de voto paupertatis Tdfligiofa pro decijione , qualtJ Licentia ncceffaria pro heneftis 3 ac 'va- lidis Ifligioforum operationibnt & de multiplici vobmtarij asceptione , 43 .]%] 0ta P rim ° < J uotl Rcligi°fu s per pauperem , qucm profitetur Lugo Di' votum paupertatis duo promit- Jput, 2,» j%, tlnde inquir Gormaz bic tat , pntnoquodfeexust omnis direčii & Difput. 7. », 392. vitalis votimanetgra- utilis domini) jure , reddatquc fe inča- viter prohibita Religiofo ex fine pauper- pacem valium juriunu Sccundo non u* tatisačiiofua propria (cju# cx fua aticho« ti rt U3 temporalibus ad coraraodum no* ritate feu absque confčnfu Superioris fibi Hrum , niti inftar pauperum , ac ex Li- aftumat in propriam utiliratem ufum re- centia Superioris , quia eft contra ftatum rum ) Continetque malitiam gravern vi- F x tmm- Articuius VI. PIL 44 tiutnque proprietatis contra paupertatem etfi ufus fiat confentiente rei Domino t confeafas enim Domini imprdit folum > nc ufus /it contra juftitiam, fecus ne fic contra votum paupertatis feclufo con/en- fu Superioris , ficutcomeftio phyficecon- fidcrata non efl: per fe contra Religionem, at prohibita inruitu Religionis ante fum- ptionem Evcharifti.c evadit peccatum irre- ligionis , ac facrilegij . ergo etiam /im. plex ufus fatfti , feurerum prohibitus Re ligiofo ex fine, ne /it proprietarius £ id efl: ne utatur re tanqttam propria , uti loquitur Grcgorius i 3, fi conringat citra Licentiam Superioris efl propriecatis fpc- cies contra votum paupertatis. Efl ergo generalis regala ex jure ca- nonico , Sc fansftis Patribus dedudta a» pudSuarez tom$. de Religione llb.S.de paupertate c . //, & /p, Quod datio , aut ufus Rel'gio(i habeat vitiam propriecatis contra votum ex genere fuo mortale, ni- fi levitas materiar excufet, quoties fit fine Licentia Superioris. Quare cap. cttm ad Aionajleriam de fiata Monachornm , fubjungicur ; unde fi cjuidcjuam alicui fuerit fpecialitcr defiinatam, non pra~ fumat illud accipere , fed Abbati vel priort ajjignetur. Et cap ♦ non dicatii it.c, 12. q i. ex fantfli Auguftini Re* guladefumpto : Certnm eft eos nihil ha- bere, pojjidere , dare , vel accipere de- bere fine Superioris Licentia. Gonfo. nat. Trident. Sejf ,, 2/» c. 2, de Regala, ribus, 44, Notafecundo voluntarium efle habituaie , virtuale , morale , & prte«* fumptum ; habituaie eft volitio prteteri- ta nondum revocata: virtuale eft volitio prteteritaperfeverans ratione continuatio- nis in fuis effe&ibus 5 morale ut abutro- oue contradiftin&um , fitum eft in pri- cedentis voluncarij formalis j aut adhialii effečhi inaufferibili , cfonec tollatur aut diftolvatur per difpenfationem autcondo- nationem; hoc modo peccatum pratteri- tum per/everat in jure ex peccato a DEO acquifito contra peccatorem (jus hoc eftef fečfus pcccati) indiffolubilitas vincult el effedus contratftus matrimonialis» hic e« nim in illo durac , doneč diftolvatur mi- trimonmm ratum per Profe/Iionem id difpenfationem, &c. Expreftum voluntarium eft asftuali fignoexternoproditum , ut /i petenti fa- culcaccm audiendi Confefliones Epifcopi' dicac , volo , ut audias, vel capite att nuac, vel dec fcripto. Praefumptum , prout contraponitflj exprefto, eric,fi Epifcopus intelledatm petitione audiendi confefliones nullud detexternum fignum manifcftans confeo' fum , adfit tamen pruderis prsfumpt 11 a&ualis interni confensus, ut fi Epifcop® videns re accedere ad Confeflionem aO' diendam te non repellat , cum po/Tet 1 fed tacet, pratfumitur a&ualiter con/efl' tire : hic confenfus ačtualis prout con« 1 ponitur expreflo vocari etiam folet taci- tus feu implicitus, ab alijs vero volunti' rium prae/umptum atftuale abfolutum. Hinc fi in aliquo Ordine vigeat col' fuetudo a Pr^laco fcita nec reprcbatf dum facile po/Tet tolli, qusdam mum 1 ' fcula accipiendi , aut , datidi invicc® 1 aut etiam externis. cenfetur a&ucon/dj' tire , feu Licentiam dare , valet pro* n tune in fimihbus cafibus Regula 4 h in ' qui tacet confentire videtnr, Pr*ter voluntarium prjefumptuu 11 čtuale abfolutum datur condiuonatu 111 ' quaietunc intervenit, quando non p rJ 1 (ai* ‘Pramittmtur qu ut f f tione iiiius velit retinere totum jus in w ftantiam rei, talemque ufmn prohibere n tendat, guantum potefi , atque regub " 1 ter fic intendere debet in omni Relig ! ' 0111 difciplinata at obfervant citati Do fentšs conclufionis nihil probac, quod Li¬ cenca conditionata non fufficiat ad au- diendas Confeifiones , ad afliftendum matrimonio, Scc, quia requiritur pofi¬ tiva voluntas Predati concedentis jurisdi- dionem, fecusinufu rerum fine Licen¬ tia ac ad cvitandum peccatum furti, fed fufficit non efte pofitive invitum Lugo Di* fpnt. 21 n, 4S, §. IX *Ad qualia Ef? quanta pofeit je extendere Licentia Superio- ris , ne 'Violetur votlim paupertatis . Efpondeo primo efte debere Li- valde importunis Sanchez lib. 7, e, t9. .. f - . cer >tiam va!idam& licitam: in- »./7, £ ut fi detur ad declinandas fubditi va Ua ct ‘ c c xtorta metu , aut precibus murmurationes} aut dolo Lugo Difp. s • »!2S>, 48 Artkuhu k, t's illicita autem fi fit ad vana , aut fupeiflua , qua!iafunt ftatui paupertatis, quem quis profitetur , repugnantia Tri- dent. Sejf. 2j, c. 2. de Regular . unde de¬ bet eflead necefiatia ( qualia funt vičias > veftitus > habitatio medicina? ordina¬ rij j &c. b$c enim & fimilia comprehen- duntur fub alimentis qu$ per», 32, exju- ftitia funt pratftanda Rcligiofis) aut faltem utilia, ut fumptus moderati ad ftudia fuo inftituto conformia , quando Religiofus aliundecaretmedijs j Religiofus enim eft guafi filius Religionis , fubalimentis au- temadquj tenetur Pater etiam compre- bendi media addifcendi artem conditioni ftatus congruam tradit Molina trači , 2 ; J? ,2$ a Refpondeo fecundo in fpečtandbus ad viftum, & veftitum intra limites de- centij » & paupertatis debere iaciinare potius Pradatum ad liberalitatem quatn ad patfimoniarn , cum fit veriflimum D. Bernardi efiatum, ttbi non eft abundan tia, non efi ebfervantia y undecumre- gularis difciplina ptsferenda fit oeri alie- BO contrahendo congrus fuftentatiani neceftatio , prsftat moderatum contra- bere, quam fine illore!axare difeiplinam. Pellizarius in manuali Regular „ tr , $. c. 6, n, ig/. aut potius numerus immi- nuendus eft Religioforum Lugo n, jgg- monens Pradatum non debere excogica- re omnesartesexcufandi fumptus, fedfi. cut prudens teconomus , aut paterfami- lias-, qui nec parfimoniam nec prodiga« litatem affečht > & advertere, quod mul- ta apud fateuhres , Sc nobiles redolentia avaritiam apud Religiofos Pradacos iau- dentur quafi effe&us paupertatis , quam debent fovere in fubditis , hi autem vi- dentes liberalen! a Superiore follicitudi- VI. $.1X. nem erga fubditos magis funt attenti, it fint veri paupertatis cultores, Refpondeo tertio generalera regi lam Prelati in danda Licenda fpečhtojuK communi pofte efie , nempe ad tantal! fummam quantam ipfemet Pradatus po teft expendereLugo it p, ipfe autem po teft prudenter expendere tanturn, quao tum ipfe Conventus ( quia hujus agit vi ces ) rerum Dominus, fi in unum convf niret , prudenter hic & nune vellct« per.dere: ubi fimul fpe&anda eft fundt torum formalis vel interpretativa vo luntas, aefinis, obquemfiunt expenfe Hincnon folum neceflarios pro aliment Religioforum poreft facere fumptus, & etiam ut confervetur & foveatur comniit nitas, hujus decor, honor, ac exifti® tio, undepoteft aliquando expendercii ornatumac fplendorem intra ftatus Ret giofi terminos: quo fpe&ant ex provtit tibus non folum fuperfluis , fed etiam t* neceftarijs , hoc eft , competentibus K ftatum Religiofum , ut notat Molin. V fpnt,2/ts. Eleemofynae plures , aut pJ? oorespro necefiicatis majoris, aut mio°' ris occurentia , donationes maderatatti tulo gratitudinis , aut conciliandi extt f nos, non ad liberalitatis oftentstione® minus ad confanguineos locupletan^ 1 aut ob refpe&um privatum, nifi ex f vatšs bonis moderate tamen, ficut ex t L lcentiaaiijfubdidpoftent, ita Lugo ni' mero iSs * D,xi fpečtaro jure communi, <3 ul1 Superiorcs fubordinati nequeunt ^ Licendam raajorem , quam E beant t° [ ' te refttitftam ab altiore ; de jure aut {( communi varias refert fententias, J quantirate fummte Saneh. lib. 7* fM9ri i s>. », 42*. Fagundez apud Pellizab^ Ad fidia & tjuantapoflltfe extendere L icentia Superioris, &c, 49 trati, 4, c, 2^,439. relinquentesdefi»i doni viri .prudentis arbitrio faciend«eat tentis opibus Monjfterij, dignicate Prae- lati, vicibus occurentibus > carumquc namero , qualitate perfonarum , quibus eft donandum abundantia atu penuria re« gionis , conftietudine Ordinis, acSupe- rierum, aiijsqucftinilibus, ut obfervant cit. Molina, Saneh. Suar. quos citans Fa- gundez lib, 7. in Decal, c, (S, n. 3. Sic concludit. Si Aionafterium babeat /p. am 20000 . miilia Ducatoium in annos fingulos pro redttibus , peteric Superior donare faltem fummam ajfignatam a Pa- normitano ( qu«e eft 20. aut 30. anreo rum, uthabet incapit. Cceterum de do- nationibm ad finem ) ter in anno , quia hatvices non cenfentur crebrorepet tatre« fpedu totius anni. Demum monet hic nominc Superioris venire ctiam Superio- reslocales, proinde ctiam Abbatiflas re- (pe< 5 tu fuarum Monialium idipfum pode fuse probat Saneh, n. 44, Provinciali au- tem libcraliorem concedit maoum utpote habenti digoiorem Praftacuram. Addo ex falmaticenfibus difcalceatis Theologis tom. 3. trati. 12. de jujlitia puntlo 12. n, 163. & 1S4. etiatn attendendum ad ri- gorem paupertatis > c 11 m non fit idem o» mnium ordinum > fed alij ftri&iorem, a* li; minus ftričtam paupertatem profitean- tur : ftričhor eft pauperras Ordinum ca- rentium dominioetiam in communi pra: Ordinibus id retinentibus j ex retinenti- bus major Monathorum , quam canoni- corum Regularium ; ex Monachis major mendicantium prs non mendicantibus. Ex hac diveriuare provenit non poffeccr- tamRegulamprofingulis dari. §• x. Jn Licentia ad ufus profanos fuperfluos tollat a tali ujn mahtiam contra votlim paupertatis. 48.C'Jusmodi ufum non fore licitum conftu tx n. 47, reftat ut deci- datur , an cjus malitia oppouatur voto paupertatis, , Affirmat Saneh, lib. 7, moral, c, 19, quia nec Prslatus» necGonven* tus poteft ličiti hanedare, ergo eft nulla, ied Licentia nulla non tollit malitiam con. tra vorum paupertatis. Ex hoc irsfertac- cipientes a Religiofo ficcxpcndcntc teneti ieftttuerc. Gontra Hanc rationem infurgit Lugo JDifput , 3. d n. 130 . fi Licentia eft nulla » ergo Religiofuscxpendens in nfus turpes incurrit ptjenam proprietatis , cujus con- traditftorium docet ipfe Saneh.». 2j. quod non cohasrec cutn ratione data , uti nec cum eo , quod n, jj, dicat Religiofum confcio , & annuente Praftaro furantem ab Extraneo non peccare contra votum paupertatis, fed contra juftitiam erga ex« G tra- £0 Articuiils VI. X. traneum, quod etiam afterit Suarez e.//. abinceftu, fed etiam irapedic ne interto n, //. fed fi Licentia ad ufum tarpera cx excracafum conjugij exercira fic inc*ftu» rcbusConventus non liberat a malitia con- fa > itcm difpeniatus ad efum carnium no: tra votum, minus liberabit acceptionera peccatcontra prohibitionem Ecdefia:, ii rei alienar. qua eftdifpenfatus, etfi earum efus fictut RefpondetSanchezquod vitiumpro« pis, dumfutto (ublarae comeduntur. priecatis confiftat in eo , quod Religiofus Linde infertquod pofita Generali ti contra votum fibi qusrat aut appropriec fine Licentia , ia cafu autem podremo non fibi qu;ereret aut appropriaret, fine Superioris Licentia, Sed contra eft , quod nec in Cafu qu®ftionis quidquam qu«rat aut ufurpet fine Licentia. Refpondeo ad qu®ftionem in Reli« gionerigoroseoblervante votum pauper- tatis non impedire , quo minus ufus fit malus contra votum paupertatis non de¬ fektu Licenci® , fed ex natura voti in tali Religiozne, quia votum in ea non (o' lutn interdicit voventi ufum rerum fine Prelati Licentia , fed qucd velit etiam confervare datum pauperis feu quod non expendec in dedecentia paupertatem Re- ligionis , qualia funt ufus profani t vel turpes, Lugo n, 132, fatetur dietam ma- litiam contra votum paupertatis non effe vitium proprictatis , eo quod hoc tune contingac , quando ex bonis communi- bus Religiofus authoritate propria aliauid ufurpst, &expendit, quod hic n 6 n fie- ret, etfi non poffet auffere Licentia data centia Superioris de poflibili non repi gnantenullusufus adfuperflua, aut tm pia inficctetur vitio proprietatis proptt rationem proxime datacn , at bene viti contra votuan paupertatis, quia rameni l:qui fumptus non dedecent datum pit perum , etfi contra alum virtuteir. fint uti forent contra temperantiam in cibum & pocum fanitati tališ Religiofi noxiw» hincin fimili cafu non peccaretur cont: votum paupertatis , cum fupponatur « efle nimis pretiofum, & rarum , q«l opponitur ftarui pauperum. Ex k principio colligit Lugo «. ijs. etiam pi' tium modieum datum mcretrici non fo contra votum , ^ tnine neceftarij venire non folum quod abfolute eft neceftarium , fed ett* illud , finequo res non poteft decentf &congruenter confervari, tale enim 1 oranem malitiam concra votum pauper- neceftarium fecundum quid, fuperfb 1 eft, quod penfatis omnibus cireum ^ 1 tijs Religionis , perlon®, loči, t en f r s, Officij nec ad vitam , nec ad deceni |! ftatus Religioforum eft neceftarium > Bt quodinuna Religione cenletur ulu*»; deratus, in alteto ut fuperfiuu.s rep f0 tur, &c. Baftivus tam, 1, v, pAHp ^ 1 Religiofa n, u. tatis. Quod autem fieri poftir ut etiam in a&ibusillicitiscem mal tia inpediaturcx Licentia Prslati explicar Lugo n feauentt ab inftantiaPontificia: difpenfacionis cum confanguineis ad contrahendum matrimo* nium, quocafu non folum Copula con- jugalis illis redditur ličita , ac immunis §■ i j4 n Licentk ad ufus profanos&fuperfiuos tol/at d tali , &c. $1 §. XI. An Licentia Tralati concejja adfuperflua contra votum pan - p er tat is , ant adfimptus a lij s vir tut ib us oppojitos Jit va¬ luta , & an ej us modi Licentia ex part e Tr dati pojjit ejfe Učita ? 49*0 Efp on< * eo a< * prbnum probabi- IV lius Licentiam valere , ita Lugo de jufi. Difput, 3, n. 1)7. Contra Saneh. lib. 7. moral . c 19. »• «*. Probatur quod nulla fit lex irntans talem Licentiam. Trident. enim Lejf. 2 j. c. z. de Regular, folum prohibet fbpelle&ilem fuperfluam, ac paupertati incongruam > non autem in- validat aftum oppofitum. Alias Reli- giofusab Arni o fuperflua dono accipiens invalide acciperet vi hujus decreti, quod nemodicit : & licet Pontifex ut fupre- mus Praelatus prohibeat, non tamen auf* fert poteftatem inferioribus Pradatis, er« go n.c valorem contračf bus. Nec ob- ftat , cjuod Pralatus non fit Dominus , fed adminiftrator conftitutus a Conventu rerum Domino; hinc enim beneconclu- ditur, quod coticeflio Pramati in fraudem aut grave damnum Convenrus fit invali¬ da , fccib fi fumptus non fint praejudicio- fi Conventui, efto hic , & nune illicite fiant y quia alias poffent efie ličiti fačti in alios ufus. Confirmaturj Nemo vendentem pre- tiofas Imagmes R'tigiofo eas ementi cum Licentia P ta lati obligabit ad reftirutionem' preti); idemdt fiquis pifcens magni prc* ti; aut fanitati noxium vendidit Religiofo propecunia, cujus ufum habuit cum Li¬ centia )ergo valet dara Licentia. Refp, Ad fecundam §, qu®ftionem , Prafiatum non pofie ličite dare Licentiam in particulari, feu determinatt ad ufum profitnim aut turpem quia cooperetur a- člioni illicita: fubditi , pcfie tamen dare Licentiam in genere , feucitra limitatio- nem ad ufusiicitos, fed relinquendo ob- ligitionem & totam curara ipfi Reli¬ giofo delegato, per hoc enim non con- curreret ad ufum illicitum Religiofi pofitive, ut patet in pari primo in con- curfu Divino generali , & ind fferenii. Secundo Pontifex difpenfans cum ali- quo in efu carnium non reftringit ad efum duntaxat licitum , alias fi co* mederet carnes furtivas » aut valetu* dini nocentes , peccaret contra legem Ecclefis vetantem carnis efum , nec i« deo Pontifex cobperatur huic illicitar comeftioni > ficut nec Sacrilegio Sacer- dotis in foco interdi<51o ex Licentia Pbn- tificis celtbranris cum peccato mortali, Ergo Generalis Licentia permittens quemvis ufurrr etiam illicitum non ccn- fetur eobperartabucenti concefsa Licentia, G z fO r Sed, $2 Ariiiuhis VI. XI. 50. Sed hinc oritur djfficultas , an defa&o Pnelatus Religiofo concedens Generaiem Licentiam expendendi ali* quam pecuniam , cenfeatur eam re- ftringere adufus folum honefto^ y Affir~ mat commanis cum Sanchez, k. 30, quia prsfumendus eft concedere Licentiam gravi vocantem culpa , quam continet Licentiaad vana, auc curpia. Secundoa pari; Poncifex dans Epifcopo poteftarem teftandi prifumitur dare , nifi oppofi- tam expiicet , ad fola pia opera juxta communem cum Sanchez Lib , z. Confil, c . z, duh . //. n. S, Ergo etiam Pratlatus cenfendus eft ad ufustancum licicos dare; confequentia urgetut , quia dat talem , qtfabs ab eo peti Telet. Ex his jidem Dočtores inferunt re- ftituenda cfle ab illis , quia a Religiofo acceperunr profimilibus ob defečtum Li* centiae neceilsriar, ne Religiofus fic Pro* prietarius , feu Authoricate propria ex- pendena. Ob hxc fatetur Lugo n, 142, hanc fententism efle probabihflimam. Refpondeo nihilominus cum Lugo citatooppofiram elTe probabilem, proba* tur inalijsmaterijsper^cfponfum antece* dens Liccntia generaliter data , quantum e(texparte dantis, auffert totum impe- dimentum fitumin defetftu Licentii , feu in eo , quod fubdirus operetur invito po¬ fitive Prsiato fine rcflri&ionead ufus ex aliiscapidbusillicitos, ergo etiam Pratla- tusGeneraliter dans Religiofo licentiam difpenfandi cum a!iqua pecunia non re- ftringit facultatem ad ačlus duntaxat pios, fedquancum eft ex parte fua , tollit to tum impedimentum; ica ut nullus ufus, etfi lit libcicus contra alias virtutes , fit illicitus contra juftitiam , feu injuftus , hoc eft , fiat invito pofitive Domino pe- cunis fic expenf® , sur adminiftratos Domini fiveConvsn us. Ex his. Refpo.ideo ad argumenta Saneh. 1: primum nego , quod Lfcentia Generali non reftri&a adufus pios fit ex partePrj lati culpabilis , ron enim concedit pr: ufibus illicicis, fed quantum eft ex feanf fert mabtiam injuftitia; ab jisdem ufibus qui fiunt contra cafticatem , aut tempt rantiam aut juftitiam erga extraneos. Ad fecundum eft difpatitas , q® difpenfatio in lege fit odiofa, proindei ftričta: interpr*tadonis : cum ergoLf Ecclefiar prohibeat Epifcopis fimplicitern ftari, ac etiam teftari ad opera pia difp« fando in primo , confequenter conced« do facultatem teftaodi , noa difpeni quoad pun&um fecundum , arque »4 poteft teftari adfola opera pia , Prih® vero Religiofus non poteft difpenfare- centiando fubditum ad ufurn inhonefb® fed pratcise tollendo impedimentum o® cum fitum in defečtu Licentiar, hunc» lit, quancum eft de fe, quo fublato fu* ditus non eft proprietarius, five non* 1 ercet ačtum invito pofitive Don«’ 111 confequenter non facit injuftitiam £t: ventui. Ex bis fequitur non debere reft 6 abjis, qui a Religiofo in ufusturpes*' ceperuut. v. g. meretrix autalij pro iH* tis acceptantes pecuniam, dummodo^ non excedat fummam , quam ex confc r “ Religiofus fine injuria Conver.tus erf dere poteft in honeftos ufus, D.ces contra prsmam quifti° nlS §. propofitte partera ; tališ Licenti* contra voluntatero Pontificiam deo J tam in cs ad quem tendit. Quid fi fubditus quid netabile reci- piat, 8c expendatfine Licentia immedia- ti Superioris anirno petendi Licentiam a inediaro fibi valde benevolo fciens facilius conccdendam, Refpondet Pellizarius trati, 4. c, 2. n, 423. poft Sanchez lih. 7. Moral, c, tp. rt, st. talem non peccaturum vitio pro- prietatis, nec mortaliter fed leviter defe- čh)Licentiiexprefli,aut tacitas Superioris Localis, quia operatur iblum cx Licentia pnfumpta conditionata , qu$ illum liberat a vitio proprietatis , fufiScit e- nim, quod pofitive non repugnet Supe¬ rior ne cenfeatur furtum per di£ta a n, 44. proinde nec vitium proprietatis. Refp, Secundo fas efie uti Licentia etiam fub alio Pratlato £ nifirevocaverit, quia inquit Pellizarius 433, eft gratia fa&a, quinonexfpirat morte conceaen- tis} in eodent domicilio , feciis in alio, eo quod loči unius Superior non poffit pratjudicare Superiori loči alterius. Op» poficum dic de Licentia concefla a Genera¬ li, aut Provineiali » non refttidta ad lo- cum* Petentem a diverfis Superior bns a fipgulte ftimmam > quam concedendi jus habent, etfi appareataliqua fraus intti venite, fimpliciter tamen !oquendo vitio proprietatis liberat Pelliz n.a.14 titur enim jure fuo citra obligationem hunč effe&um unum pri alio adeuti Ejusdem mentis videtur efte Lugo Difp, n, t2g, ita loquens : Licentta non tur dolo obtenta , cjucties fubditustte ahctua ( dummodo nec implicite fig ficet oppojitum ) qua Ji dixijfet , Suj rior nonconceffijfet. Vide cit. Pelliz, Refp. tertio Superiorem pofle fe accipere , ac retinere oblata v. g,B« viarium , veftes» pecuniam absque Licentia etiam cdFante Prilatura Lo dePcenir. Difput.tp itn. 42, quia lin lia habent prifenrem effečtum , ac ei cutionem nempe ufum ezcepta pecuoi de qua etiam facetur, quodpoftit obla« accipere, ac retinere prifato modo, ramen eam ceffante officio expendere Licentia Superioris. Difparitas intcr tentionem pecunii , ac hujus expenfc nem eft , quod retenrio habeat rrad ( feu effe&um fucceflivum , ergo cum queatlibimetipfi dare Licentiam protet pore depofitat Prilaturi ( fic enim qua fubdito delegaret faculratena , <]“ repugnat, quam tamen alijs delegate P ! teft ) idcirco ea facultate fub novo P[* lato uti non poteft quoad ufum pecun |f fedbene quoad ufum veftium , Brev’ 1 rij,&c. nifihatcrevocer. Contrahanc dobrinam infargit P caftill. de Peenit. Difput, 3. n. 147 - ftimans inconfequentet dici, quod f°‘ retinere pecuniam , fecus expendere Licentia (uccefloris , quia setentio p ff nie non minus eft contra votum* <]' ej|us expofiitio > eft enim quidam Cujiu TrAati Licentia necejftria ad ufum ličit im. 5? lisacceptio » ergo ficut non licet cxpen- Refponderet foneLugo ut prius clTe dere ita nec retinere pecuniam fine con- difparicatem , quod pecunia: retenoo ex le Tetifu fuccedoris. dicat tra & um fuccedivum , fecus expohuo. §. XIII An Tralati T^egulares pofint fubditis concedere ufum , ant adminijir at tonem temporalnim 5 Cf qu'id Re ligi o jifačti E- pifcopi ant Cardinales pojjint cina temporahd. £Lucidatiohujus§. habetur infra n, 301 , H- §. X1V * . I An Religiofus ex Licentia ‘Pralati habenspecuniam adufus 1 honeflospojjit eam ludendo exponere? an lucrum notabile Utdo per* dere, ant boe rejlituere ludens fine Licentia : (fr qnid fi T^eligiojus Socie- tatis pro minifterijs fpiritualibus accipiat ftipendmm > aut migam legat nomine alt er im fiipendiati * Q lIatuor ptin&a quzftio includir. „ Primo an poffit ludo exponere. Secunddan totam lucri fummam notabi- lem perdere. Tertio an ludens fine Li¬ centia, aut ludo fibi vetito debeat collu- fori lucrum reddere. Quartd an Reli- giofus Societatis podit pro minifteriis fpi- ritualibus accipere dipendium , aut pro ftipendiato legere milTam. Refp. Ad primum pode pecuniam ntoderatam ludo exponere ( nifi mos, aut Otdinis Conftitutioncs ludum talent ve- teDt ) nempe fi Religiofus ftudens, &c. annuatium expendat in fui fuftentarionem ico. aureos , poteft anno uno in lufum honeftum expendere quatuor aut quin- que , dummodo intra id tempus in alios ufus non neceflarios aliam fummam non expendat Lugo #. 14. Refp. Ad fecundum cum eodem m. /4S. totam fummat pode petdere du- rante moraliter , eodem ludo , etfi fpe- ciesludimutetur, novique fuccedant lu- fores, dummodo non omnes fimul mu- tentur, alias foret novus moraliter lu- dus J finido autem primo ludo nequit Religiofus ludo novo perdere» nifi mo- deratam fummam, quia abfoluto morar liter ludo lucrum ceffit in dominium Mo« nafterij Saneh. c. 19, n, i4. quod ede ve- rum in rigorejuriš Rtetur Lugo, nifiilo« minus a?quitas petit , ur lucrum bodier- nuraex contmuni ludendi Licentia liceat cras 56 Articnlus VI. $. XIV. firedeatis, qui pri¬ čaš ludo exponere die perddir, ' Refp. Ad tertiiim Religiofum lu- crantemiudo fibi vetito, aut fumma fibi noti concefsa tcneri collufori lucrum to- tum reddere, ita Logo n, t$6, ampledens fententiam communem Sanchez««^. SC. improbanstamencjus rationem: ipfeau- tem dat iftam, quod ludus fit contradus «triusqueoneroius cum mutua obligatio- ne , ac periculo perdendi ac lucrandi , fed tališ Rcligiofus nequit fubirehujus. modi periculumac mutuatn obligationem deftdu Licentiae, nec valor hujus con¬ tradus poteftdaudicarecs parte Rcligio- fi , usque ad ratifadionem Superioris > u- tipoffunt alij contradus, Rejp, Ad quarcum Religiofum So- cietatis accipientem ftipendiurn , aut aliud temporale pro Ipiritualibus minifterijs probabilius peccare ex gencre fao morta- liter contra votum paupertatis Sanchez Ub 7. c. 2S , n, 6, Suarez , Pallao con- tra Belliz, trati, c. 2, a. 132. Ratio eft j quod votum paupertatis in Societate leextendat ad hunc adum, nempe non admittendi ftipendia pro fpirituahbus , nam cap, 1. Exam, §, 3, lic dicitur: Trta vota in ta ( nempe inSocietate) obedien- tia , paupertatis & caftitatis emittun - tur , poftea materiam paupertatis fic ex- plicat • hic paapertatem accipiendo , ut nec velit nec pojfit reditas ullos ad fuam fuftentationem , nec ad tjuodvis a~ Hud habere: 8c infra eodem contextUj neejtte etiam pro miJfaram facrificijs , vel pradicationibas flipendium ullam gccipere , vel Eleemofynam qa admiflionem duntarat votum paup«^ excludit , fecus quod fimplicirer g [i velit exercere fpiritualia minifted* 1 Palao parte 3. trati, tC. Difp, 2, p*”" nam. 7. Secundum eft , quod eifi j ll | fententiam aflertam in icfpon/o ad fi dn jfteligtofus ex Licentia Tralati balenspecuniam ad ufus, &c. 57 tum fit peccatum roortale, attamen non cfle damnandum mortalis sontra vet um ex hoc prtecisš capite monet Soar, trati. 4. de Relig. trati, to, lih . 4 S. n, n, Di- cic ex hoc pracise , quia alio titulo ma- gnum čile periculum mortaliter peccandi probat ibidem fic , quod Religiofus acci- piens hatc ftipendia fine uila Licentia da- rcincurratin vitium paupertatis,, Quod fi illa accipiat cx Licentia dolose ebtenta, ut ii petita fic Licentia ad rem accipiendam tacito titulo fHpendij , probabiliilime e- tiarn non effugitur vicium paupertatis , eft enim Licentia fubreptitia ob tacitum titu lum in hac matetia fubftantialcm , nam eocognito nunquam Licentiam dedifler, Proccdunt dičh etiam de itinerante fti- pendium accipiente. Tertium eft quod etiam Saneh. n. tj, concedit eum , qui ante initam Sociera tem accepit ftipendia pro miffis ea debeat perfolverc in ftatu Societatis poft vota , fi prius non fatisfccit tališ enim non acoui- rit ftipendium , fed cx e/us acceptione con- tračlat c bligationi jufbtia: falisfacir. Ad- dit n. 2. 3, & 2s. talia faera efte pratferen- da faeris ex conftitutione debitis , fecus ii poft vorafuiffet acceptum pto jis ftipen¬ dium , nam per votum Societas acquiric jusin voluntatem Religiofi ad facienda fa¬ era in Religione pratferipta, Oppofitum videtur verius etiam in ifto cafu, quia ob- ligatio juftitte eft pratferenda obligationi conftitucionis non obligantis inconfcien- tia ad legenda faera, ita cir. Palao n. it, Vi¬ de cit. Pelliz, n, 149, Ex Saneh, num, 4» Scribentem, quod non lit contra Socie¬ tatis paupertatem accipere ftipendia pro obligatione aflignandi certum miniftrum ad conferenda fpiritualia E. g. Conciona- torem , ConfelTarium , Letftorem Theolo- giat, unde in Conftitutionibus Societatis part e 4, e. 7, §, $. Ubi oppofitum expri- mi videtur verbisillis : non cenvenit ul- lam Co/legij dotationem admittere , &c. lj non convenit , importat Confilium, -^aS «- -m&šr -m&fr : «2^ : m- §. XV. fcutalem, H S8 Articvlus VI. XF. qu® fundet a&ionem in foro externo , nec naturalem , feu in confcientia obli- gatoriam contra Lugo Difpttt. 3, n, 222, it a Wadingus de contračl, Difpnt. 2, dub.2. §, 2. Probatur, quia inhabilis ad ac- quirendum , aut transferendura domi- niurn eft inhabilis ad contrahendas obliga* tiones, fed Profeflus absqnc Licentia Su- perioris eft inhabilis, ergo, Non eft Paritas a votis , qus a Re* Iig-iofo emifla absque fcitu Supetioris ob* liganc naturalicer , feu in confcientia , doneč Superior irritet , quia Religiofi non fiunt inhabiles ad obligationes rela- Ce ad DEUM , fecus relate ad humana , quibus renuntiarunt, nifi obligatio oria- tur ex delitfto , fic Religofus ex fa&o, aut illacodamno in confcientia debet reparare damnum* Econtta omnes contra&us celebra« ti a Religiofo ex Licentia exprefta , aut tacica Prafiati ( idem dicas de contračii- bus Prtelati cx Licentia Conventus , ut emptio, venditio , commutatio, Scc, E, g, a Procuratore , vel adminiftratore , aut amifto ad negotia rra&anda obiigantei- viliter , & naturalitet , feu in utroejuc fo¬ ro, quando illi limites fus adminiftracio* nis non excedunt Lugo n. 21$. eftque com- munis, nihil enim tune ad vaiorem con- tra&usdefideratur, hinc, Patetprimo Conventurli obligaiiex mutuo acccpto aReligiofo ftudente expen fo in res neceffarias, quando illic alitur expenfisConventus, fecus fi expeniisal- rerius, citatusLugo, Patet fecundo depofitum apud Re- iigiofum hujus culpa perditum ctli iilud ex Licentia Prslati aCCeperit, Convetmm non teneri refatcire, quia culpa Religiofi non nocet Monafterio , nifi fuiftet ipi commendatum Lugo n. 21 g , Patet tertio mutuum acceptum i Preelata ad res Monafterio comparandas, cum hic legicime tranfiverit in Monafteri dominium , teneri Conventum bonifa« re , etfi Poftea Prarlatus mutato anisne male expenderic Lugo n. 21$, ex Saneh« lib. 7 . c, 3/. n. 2$. Circa conclufionem fecundam d* bitatur , an licet Rehgiofus non oblig« turalteri vicontračfus, alter tamen obli getur ftare contratftui, doneč refeindat! a Prelate, Affirmat cum plurimis Sand ». 2$, Lugo h. 22/ t Quia Religiofus ga#; dec pr/vilegio minoris & pupiili , quil contrahant fine authoricate curatoris>* Tutoris , contra&us ex partc illot« 6 claudicat , id eft, nonipfi, l"ed alij, cuc quibus contrahunt, tenentur ftare conttj tftui, Legejuliantu§. fi quis d pHf" loff\ de ačlionibm empti , Negat LelT. hb. 2, c. 4.1. duh. l! n. ,f o, Palao p, 3, trači, 16, Difpnt. 3■ p' 11 n 7 Salmanticens ex Generali regala qualitatem efle fervandatn in contrasSibu* a qua non excipitur contratftus Religij nec privilegium tnecnoratum poteft >’ eum extendi, nam in Privilegijs in r exorbirantibus non debet fieri extenn 9 unocafu ad aliumi, maximč fi eadetf' 1 do in eo non currat, uti hic non curf* 1 ^ jusenim pupillo & minori favecob d«* j, dum atatis. Utraque fententia eft P If j, babilis, at probabilior videtur negativ C( ft An c mr ati us ant delitfum Tr zlati ant fubditi 7{elipoJt , &c. ‘ -fffffffffffffffffiffffffffffffffj.jL&ff s. XVI. Corollaria Tracliat. 54, ^>01Hgitur primo Prilatus ex Of- V.; ficio proindeex juftitia Alb pec- catomorrali obligatur ad fequentia. Primoad procurandum bonum tura fpirituale tum temporale Religioforum ; cx fpiritualibus debet per f e aut ab ipfo fubftitutum Adminiftratorem fuis tempo- ribus Sacramenta. Ttidenr. Sejf23. c,/, de reform , praefetcim peftts tcmpore e- tiam cum vit* periculo. Secundo ad proturandam ebfervan- tiam Regularera » & Confhtutionum Or- dinis etiam ad nullam culpam obiigan- tium Saneh, lib.t. moral. c. f. ». t&. Pel- li z. t raft, 3. c. 6. n. /„ Tertio delinquentes Aibditos Reli- giofos corripere , &punire, hocenim efi mediurn necefiarium ad Regufarem di* fciplinam , imb , & inquificio mo- rum fubditorum > ne ex oceultatione maneant delibta impunita, Hic tamen °P H seft magna prudentia , ne Prslatusfe teddn exofum , unde non fit nimius , *><>n [It Zelotjptis , C7 nimts fufpitioftu •nquii S. Bcnedičfcus c. 64. Regala fua, l 'dqueetiam S.Thomae fecanda fecunda 33 * rlrt, i ad. 4 . Et ibi Csjetanus 1 | n fine, ad prudenriam fpečlat qutedam Ariora interdum diffimulare > ut poftea c °tre&i 0 fit fru&uofior. Quarto ad ejusdem Officium fpečtac °btrahere furs occafionem propinquam P e ccandi, atque adeo minifteria talia eis | no n conamittere in quibus fpečlati eornnt fragilitatenequeunteile moraiiter libeti & peccato gravi Saneh, [llb, 6. moral, c. 2, n. s3, qui de matrimonio lib, to, Di(p. 12, n, s2, Rečle colligit Pratlatum prudenter fufpicancem gravera Religiofi excefium pode cum teftibus idoneis obfervare eutn ex fine illum copvincendi » coirtgcndi , ant pnniendi. Quint6 cum inftauratio Regular col* lapfa:, & reformatio morum fitnecefiaria ad cummune Religionis bonum, ex Of- ficio ineumbit Pradatis obbgatio quam maxima abolendi abnfus indu&os Trid* Sejf, 23, c.r. de Regul, de modo refor- mandi vidc Pelliz. trači, t , c s 'a. n. s. Saneh. cit. e. 2, Vasq. 1. 2, Difput t t 4 J, cap, 4, Media Pricipua funt oratio menta- lis, exačfca Regularum omnium obfervan* tia » re&a Juniorum educatio , elečtio bonorum Pradatorum ( Pradatusenim dif- folutusdifciplinam non audet procurare * ne andiac illud , Medice cura te ipfunt &EccJefiaft. 10* Qualis eft Rečlor civi» tat is, talu & habitantes in ea ) fuga ni- miz evagationis extra clauftra , cvitatio familiatitatis iatcularium , refiridio ni- miarum exceptionum Q hz enim invertunt Regnlaremdifciplinamt de hocvidefor- midabilem cafum plurium Religioforum sternam damnationem propriamattefian- tium Priori Monafterij apud Delrium lib, 6. R)isqtiiftionam Magic, c , 2 , Seli, 3, H % tp, 3, 60 Articuhis VI. XVI. b S4 Corollarta Tračih d. 6f riori commiftum eft cifca "boe quidquam , fed totum devotioni donantis , proindc etfiillevdletitafieri, noti faciet e;us vo- luntas tune fpedare maceriam ad votum paupertatis E, g. ut fi defignaret fuhdito certum pietaris opus, v* g* ut detfua So ♦ cietati noletvs Societati dare non videcuc peecare contra votum paupertatis. Refp, Cutn Suarez d n, 6. hanc objedionera fusč profeqoente & dico cum eodem n. io. »Ma¬ tičnem fuifle probabilem ante citatum CAnonsm7 . Congregtttionis f. qui cum t ant novum jus in Societatent hac in parte introducat, autvetus authorkative decla- retdicendura eft fimpliciter, ac fine ulia diftindione pforum operum , aut pro- fanorum quod fpret illicita contra votum paupertatis diftributio in cjutevis opera , fi fiat absque diredione Superioris Takem pr$(umpt3, Eft igitur coafenfus Supe¬ rioris neceftaria conditio , ne diftributio tališ fic facrylega contra vor.um pauperta¬ tis , nequc vetba ilia Conftitutionis pro devotione faa £ in quibus totum robur fad* illationis eft fitum )repugnant de- creto ailegato Congregat, ejuinta, Quia n ? n excludunt prarviam Licentiam Supe- r| eris ad Generaiiter difponendum , Tei ^ciudunt neceffitatem Licentia; peculia- r -sadpiediTponendum, vel addilponen- dUtn ‘ n hac ve! illa pia opera, 5 6 * Colligitur tertio Religiofutn petcare contra votum paupertatis fine Li- c entia rem pretio aeftimabilera accipiendo, ret *nend» , abfumendo , donandooc- J* tando, &e, quia votum interdicit o- ufum dotninij absque Licentia Su« Rn°ri s fecundum omnes , imd etiam n 111 licentia ufum fuperfluortim , &c, per • 48. quare reus eft Sacrylegij accipiens r tuniam ab atnico etfi ca comparet libros , eosque palam exponat > incofpore que Monafterio , quia pecunia acceptsta fta* tim acquiritur Monaftetio per #, sz, $4. & 37, ergo nequit expendi in libros fine Licentia Superioris Lugo Difput. 3 rus s* amplians numere ijS. Ad accipientem cum Licentialibrum Ted occuluntem, ut inveniri nequeatfic enim intendimr li¬ bri poffeffio independensa nutu Superio¬ ris, Item peccant Religiofi res uTui fuo conceftasfine Licentia Talcem tacica invi- cem mutuando , aut commodando , a« Tuarius enim nequit concedcre ufum ret permifke, ut habetur, injhtutionttm ds ufti & habit, §./. CTa, in rebus sutetn parvis , & crebro occurrentibus cenfetur efle facuitasftacita, &Generalis Talcem ad tempus breve Saneh, lib. 7. s. /p. n. 6s. 57, Goiligitur quarto Peecare Re- ligiofum contra votum paupertatis res ad ufum fibi conceftas transferendo de loco uno ad aiium absque Licentia, nifi con« trarfaconfuetudo vigeat finecontradidbio- ne Superioris, Item fi fibi approprieta- liquid ex bon is communibus Monafteri j , five efeulenta , five poculenta , five alia utenfiliaLefl, lib. 2, c, 41. n,7$. nifi ea injufte deneget Superior Fagundez lib. 7, in Decalognmc f, n, 3$, Quid fi efeulenta, & poculenta of- feranturab externo prsfertim pretioTa ea abfumens fit ne reus voti paupertatis, ne« gat Lugo Dijput, 2. n ji, Ex hoc princi- pio, quod abfumens cibos Te Tolum ha* beat paffive , offerens vero adive abfu* mendoillosper os Religiofi, vfelut Tuum iaftmmentum , ficut fi per manusRelL. giofi projicerergemam pretiofam in Mare, Sed hxc fententiaa cateris merito repro- batur ( eftoue fententia ha:c prohibita do- H 3 ceri Articvius VI. g. XVI. 62 ceri in noftris Scholis per ». 396. ) cum in morali aftimatione non Dominus como- dat, Sc alatur , fed Religiofus , ipseque Lugo paupertatis reutn damnat cibos apud fe retinentem Q efto proteftetur Dominus fe eorum dominium retinere apud fe)ita ut jis Religiofus utatur in celia fua Nomi ne Domini, econtra in projetftione gem- mx in morali arftimatione cenfetur fe ha- bere Religiofus merepafllve, etfi phyfic& fe habeat atftive. 58. Golligiturquintbnon effe con- tra votum paupertatis ad petitionem alte* rius, accepti$que ab eo coloribus pinge« re žili pretiofam Imaginem > fic enim o* petam folum fuam iinpendit alteri, quod non eft contra votum » cum nihil fibi fed alteri acquirat, oppofirum dic de Imagine pitftaadnulliusinftantiam, tališ enimac* quiritur Monafterio , confequentcr ne- quit donare Lugo Difput, 3, n, 14. Quid ličite citra Isfionem pauperta¬ tis expendere poflint Rcligiofi atconomi, Procuratores , Sc Adminiftratores rempo- ralium attendenda eft voluntas Superioris aut Ordinis , aut confuetudo recepta, quanvfi excedant, peccant contra vota ex S. Thoma 2. 2. 32. sirt, g, in corp. Eft autem communis confuetudo Re* ligiofos ftudentes , Peregrinantes , aut negotij gratia extra clauftra Conftitutos moderatas facere E!eemofynas, ac dona- tiones, nempe juxta ftatus fui conditio- nem Lugo n. /67. Hinc & Religiofus emir cum Licentia Superioris quatdam folita aliis diftribui, Ut Imagines , Cruces, Rofaria,&c. hoc jpfoquod Superior dederit faeultatem pro ;is comparandis , etiam indirečte dedič faeultatem eadem donandi. Saneh, hb, 7* c, 19* n. 79* Itetn Generaliter potens ex Licentii dare, & accipere poteft vi ejusdem Ličen- tiae etiam cmere, & vendere (nififpecii lis appareat turpitudo in tali venditionei unde habens faeultatem diftribuendi Ima- gine->, &c. non poteft vendere ) quia ven- ditio &emptio nihil eft aliud, quatn di- tio , & acceptioiimitata , nempe fubcon- ditione prerij Lugo », /39, re&e moneti eum , qui habet faeultatem folum dani' vendere non pofte, quia venditio centi' neretiam, acceptionem preti;, quiwi eft dati©, An Licentia dandi uni conceffa« ipfo etiam fit Licentia accipiendi in alijs <; jusdem Prelati fubditis, dubitari potert Refp. De rigore juriš non pofte affirtnaii cum liberum fic Superiori aufterre imp« dimentum, nempe defe&um Licentia:« parce unius, non alterius, alias difpf 1 ' fanseum habente votum caftitatis ex fi« contrahendi matrimonium, hoc ipfo di' fpenfaret cum alijs in voto caftitatis ut cm 1 eodem contrahant. Quare hac in redek 1 mens Superioris exp!orari : Declara ' 1 autem P. Mutius Videlefcus General ' 1 Societatis pro fuis apud Lugo n . i 6 s»°jr habita Licentia in uno ad dandum fit eria ff in altero Licentia acceptandi, & ; 'ccont [| dummodo fide bona ptocedatur, Colligitur ultirno Religij non efte reum Sacrylegtj contra votu« paupertatis in ufu rerum, circa quent |! habet vel phyfice vel in morali sfti® 1 ' tione mere palfive velut purum alterius 111 ftrumentum { quia fic phyficam facui«' tem non extenditadaliquid : » ad cjiioci n* berec ligatum vtneulo proprietatis ah efI ( Superioris voluntacc ) ut fi faecularis cendat ignem ad Religiofum Galefa c,c ” dum , aut quid odorifetum pretiofun* * CoroIUru TraSlica. 63 reereandum ejus olfa&um , aut exhibeat fpe&aculum pretio dignum , aut vehat fecum in curru, aut fi pcr manus Religio- fi projiceret gemmatn pretiofam in Marc, hoc cafu Religiofus in confideratione phy - fica non habet fc mere paffive , at bene in affiimatione morali , cum moraliter feu Prudentum judicio perinde fit, acfiDo- minus ipfegemmamabjicerer* Idem eft, fi Dommus dat Keligiofo pecuniam , quam reddat tertia: perfona: fine utiiitate in ipfum redundante, aut Nomine Domi¬ ni largiatur paupetibus J cenfetur enim purum Domini inftrumentum : econtra quando Religiofus fc non habet, aut phy- fice, aut motaliter mere paffive , neque ut purum inftrumentum circa aliquas opc- rationes , fed cas in codvisodum fuum vertit per a&ivnem , in qna in morali ftimationi fed habet a&ivž, peccat centra votum pautertatis, qualiterdiximuspau« IdantefehabereRdigiofuro fine Li« centia prandentem apud f*cu!arem» . XVII. Diflertationis L Articuli VI. Omncjue fequeU contra votumpaupertatis 0 ' totidem Tro~ p opit ione s de paupertate in Societatis Sc h o lis do c eri 'setiu. D E his feque!is & propofitionibus vidc a nitm, 323. articvlvs septimvs. D c Tšeneficiatorum *Domimo . §. L De Triplicigenere bonorum Clericorum, ' 'iLericorurn bona funt Tripli- cundo quafi Patrimonialia ■» qus Clericis ^ cia: Primo Patrimonalia ut infidelium gratiam occupati« dantur non Arti* Vr , ac< l ui fita titulo harreditatis, tanquamfrudus beneficij, fed ut merces » i-aboris, Contradus, &c. Sc- laborisE, g, prolečtioncMiffie, Concio- ne, 64 Articmm VIL L ne , Funefe , Sacramentorum Admini- ftratione , quo probabilius fpe&ant di- ftributi anes pro praefencia , feuea portio, gua: Canonicis ad Divina in Ghoro pra?- fentibus dantur , etfi portiones e/usmodi fintextračl:eex reddicibus Ecclefia:, nam etiam tales fant laboris ftipendium, pro- inde profanantur ab Ecdefia> id eft tra- quia ex intentione fun- datorum cenfentur efie miflarum ftipen- dia, Item proventus Vicarij temporalis funt quafi Patrimoniales, An fru&us commend® & penfiones fint bona guafi Patrimonialia decidetur »trm. 6 Numerorum cap. videntes caufa 12, f Ubi Urbanus Papafatetur tune adhuc Cii ricos ex his bonis nihil proprium habu® fed alebantur in communi ex commu® bus Ecclefia: redditibus , unde inf Gormaz Difput, 41 s, CanoniciRf gulares dicebanrur : poftea cum Glef* ®gre carerent bonis proprijs, fuit ;is f miflum dominium Pacrimonij ea tatu « 1 lege ut proprium poflidentes nihil a £(l perent ex deftinatis in fuftentationempi 1 ' perutn Clericorum, ac Laicorum, Tandem au&o numero Clericort 1 ceflavit communis eorum cohabiratio bonaque Ecclefia: coeperunt dividi M clafies. Prima erat pro menfa Epifi°r Secunda pro Ecclefi® fabrica, Tercia p 1 ' Eleemofynis in pauperes , peregt' n0i autprocaufispijs Quarta pro menfa® pitulari , ut ea inter Glericos Benefif rios pro fingulorum dignitatibus difp ct faretur. Divifiohsc c®pit fub Annutn 4? fub Simplicio Papa Can . de reddtt1 caufa 1 2, 2, Ubi jubet ut Gaude^ 1 2>e Triplici genert bonorum Clericorum. Epifcopus j qui ttiennio tres Reliquas por- tiones fibi tantummodo vendicabat , re* ftituat, quia inquit Glofla verbo triennio , licec per triennium poffederit res Mobiles Ecclcfias, fureum commifit. Verum hme divifionon fuit conftan- ter cbfervata : unde fačtum, ut pars pau* peruftj tefte Palao šb nulla fere Ecdefia in- tada reperiretur , hodieque tgnoretur, quo devenetir, an cum Epikopijauc Cleriei portione fit confufa ? »n nova indc ere&a bcaeficia ? aut an ad fasculares pauperes petvenerit ? llbi Notandum > q«od effe bona pauperum non fic quid euentiale« ac intrinfecum ipfis bonis ; (1 enim ica eflec , etiam poftquam paupenbus dan- tut , retinerenc hanc naturam , proinde nequirent expendi ab ipfis, nifi in pias caufas contra omnes igitur poffunt profa* nari, id eft , ceftare obligatio ea expen- ! dendi in caufas pias. His prasmifiis. 6 l, Certum eft prirno Clericos ha- e bere plenum dominium Patrimonialium, I & quafi Patrimonialium , quia nullus i| adimit eis horum proprietatem , & qui- 0 dem dePatrimonial bus eft indubitatum, i» de quafi Patrimonialibus plerique fen« l ! unt Canoniftas id ipfum contra Innocen- iit Abbatem j Miniftri enim Eccle* io fi*nondebente(Tedeterioris conditionis, ^ U: >m fisculares. Hi autem acquirunt °( J P en diorum proprietatem : atqui per pl ». 6 o, qu a ft Patrimonialia funt quafi ioi »'pendia. Hinc. ; £ * Certum eft fecundb fi Beneficiarij 1C " Cx ptaifatis boni* vixerint, pofle eos uti pe> ^ m P en iatione ex fru&bus beneficij ( nifi u ticexprefse intenderinr non uticompen- > j" 006 ’ q il °d non eftjfacile prasfumen- II 't - U ' n ’ CUm ncmo ptivec fe jure fuo ) nemo jj- ten «ur militare propriis ftipcndijs. % Certum tertio q«od bona beneficia^ lia, feu Ecdefiaftica ftabilia , 8 ic. non fintindominio Ecdefiafticorum in parti-« cularij probabilius tamen eft eorum do«; minium effe penes communitatem Cleri« calem , adminiftrationem autem eorun-i dem čile penes particulares nempe Epifco- pos , Capitula Praspofitos, &c. per n, 3f t Difficultas eft de redditibus bono^ rum i ex quibus ere&a funt beneficia, quis fit eorum Dominus Proprietarius. Communior veti6rque fententia Theolo« gotum contra plures Canoniftas re/pondec ipfos Benefkiarios effe Dominos quoad eam pattem fru&uum , qute congrua: lu-. ftentationi eft neceflaria, Ratio eft, quia h*c pars eft jufta eorum merces , quam fpečtare ad eos ut Dominos eft proxime di&um j unde dicitur Lucas io. Dignus e/l operarius mererde fua & t. Corint, Quii milit At Jlipendijs fuit unquam? nefcitis, quoniam, qui in Sacrario o- perantur, qua de Sacrario funt, edttnt & qtti altari deferviunt , cum altart participant : Ha :c omnia ftabiliuntur Cap. cum fit Romana. De Simonia. Rede autem monet Navar. de redi ditibus q. t. monito 4S\ Quod ficut verum pretium non eft indivifibile fed habet la- titudinem , nempe datur infimum, me- dium , & fummum , ita etiam congrua fuftentatio fuos habet gradus ) unde ficuc quisque ličite pottft vendere rem fuam ptetio jufto fummo , ita poteft pretium fummum congruas fuftentationi neceffa- rium appropriare fibi beneficiarius, pro«- inde fi fuftentatio congrua fe , fuamque familiam fuftentandi fit E, g, florenorutn foo. media erit 6oo. fumma 700, unde poteft facere fuos quorannis 700. flore- nos , confequenter quidquid ex his re- I raanfe- 66 Articulus VII. II. manferitparciusvlvendoi quam potuerit ličite , fpečhbit ad quafi Patrimonialit, Confequenter poterit dc jts ličite d fpone re etiam per ceftamentum in quosvis ti¬ fus de fe non malos etiam profanos Lugo mm. s3. Di&is quod habentesPatrimoniutnbene ficiarijnonteneanturviverecxeo, fed ex fru&.busEcclefiafticis non cbftat D, Hie» lonymus relatus Can, quoniam quidqnid. CAu[ai6.q,t. Sic ioquens : cjtti atittm bonu parentum fuftentari pojfunt , fi quod pauperum eft, accipiant , facri» legiumprofeUk committant , & per a- bujtonem tali ti m judicium ftbi tnanh cant , & bibttnt . Non obftat inauam, quiaut glofta ibi notat; loquitur de Cie- ricis non fetvientibus Ecdefis , quibus etiam primis temporibus fuftentatio dabi- tur ex reli&a portione pro EIcemofynii, H is ut certis ft b lttis, Coatrovetfia tora fupereft decidea- da, an reddicuum fuperflaorum, hocell excedentium fummam quantitatem con- gruar fuftentationi neceflariam Beneficij' nj fint Domini, & in quales ufuspoflM debeantqueexpeadere: Sac itaque. cAn Benefciarij fmt Domini reddituumfuperfluoruni 6z ' M E§ac i nur Ntvarrus poft Archidiaco- nura , quam fcntentiam fulifli me propugnat P. G ormaz hic Difput, s, a n k ad k, 483. concedens Beneficia« tos reddituum (uperfluorum cfie Dominos ad*quatos ada?quatione obje&i , fe^us a- d®quatione juriš j Unde negat efle plenos Dominos: dicitenitn, quodubinon ex- ftat diftinda portio pro pauperibus a fru- & bus Beneficij , portio eorum fit com- mixta , & confufa cum hisce fiutSibus, boe cafu Beneficiarius acquirit jus ad to* rum non rotalitare juriš, quia debet ex eo totoextrahcre aliquid , &ex juftitia dare pauperibus, fed totaiitate objedli X ad hoc enimfatiseft, quod bona extrahenda pro pauperibus, rta funt commix f a fuis , ut nequeant dccerni, Argument o expreJfo, ft alienu nummif ff', de folnt, tionibm , ubi deciditur altenos nuni® meis commixcos , quin poflint difcc rC ' fieri meos ; nihilominus ex juftitia a* eosreftituere illi, cujus erant: fic » ftentationi congruir aliquid fuperfir ficiatis , hoc ex juftitia debetur p 3U P J J bos J confequenter hi habent ad iy proprietatts ad rem , ut urgec Pr*” 1, Author, Affirmat communior Theologof^ & Canomftarum ulrra 50. citantut »P Haunoldum tom, t, tratt. 4. »• si ' . ter quos Prolper Fagnanus celebris ^ nifta. Dico primo ubi reperitur etiatu 1 ^ portio pmperum feorfin dlignata > bencBenefuiatiex juftitia casn cxp e0 a ft a i fn dc An Beneficiarij fmt Domini reddituum fuperfluorum'. 67 in pauperes. proinde non funt ejus pleni Domini j fed Admimftratores £uthabe- tur in Can t 39, ex Apofiolicis f Procura- totes Q ut Can. fi privatim , Caufia 12. q. 1 , } Defcnfores , Sc Patres ut notat Glofla ad cicatum proxime Capirulum , Sc fi bene adminiiirant , habentur loco Domini , fi male loco Prardonis, Hinc fimplicius Can.vobis caufai2.q.2. pra:* cepitGaudentio Epifcopo cres alias portio- nes fibi applicanti reftituere easdem, u bi Gloda verbo triennio monet eum iti his portionibus comtnififfe furtum, quia tratit diftin&a: a fua. Iluc fpečkant bona hofpitalium utpote ptincipaluer attributa neceditatibus pauperum , Sc ex confe- guenre neceditatibus Miniftrorum , ut exptefse tradit S, Thorn. Quodl , 6 , Art , 12, ad j, Conclufio per (t pater. Dito fecundo Beneficarios efle ple¬ ne Dominos fuperfluorum frudaum ■ ubi pofterečta Beneficia non repentur portio feorfim aflignata Paupenbus : ita cit. D. Thomas, Aliter inquit de illis ivonis , qu*funt prineipaliter attributa ufibus Mmiftrorum , ficut funt prabendaCle- ricorum , & al/a hujusmodi , in cjuibus non committitnr peccatum , nifi per tonfuni, unde non tenetur cjuit ad re - J ‘tutionem , fed folum ad peenitentiam a gtndam. ^ Probatur prirr.ofi Bemficiati faciunt U ^us fuos , acquirunt plenum eorutn 0II 'iniuta , fed Beneficiati faciunt fru* člus fuos. Major probatur , quod fieri Dominum , & facere rem fuam conver- tanrur per cap. unicum de Clericis non refidentibnstnS , Ubi Bonifacius 8 » di- dicit, quod a Divinis abfentes diftributio- num Dominium non acquirant nec f a- ciant e res [nas, Probatur etiam Minor exTrident/na Sejf. 13. c./, de Reform , Ib. J Sicpuisautem^&c. Gsrca medium ftatuente in non refidentes > quod frutttu non faciant fuos > ergo a contrario fen* fn , refidentes faciunt fručius fuos. Confirmatur. Si non cifent veri Do¬ mini Trident , Seff, 2j, e./. de Reform. Non tam fevero prscepto eis interdixif- fet, reddituum profanationem , fed deda- raflet non eile veros Dominos , proin¬ de jure naturali teneri expendere inpau« peres, Probatur fecundo: Quamdiueftdu- bium jus ad fuperfluos fručlus in paupe-: nbus , tamdiu non eft Beneficiarijs itn- ponenda certa obligatio juftitia? difpergen- di eosdem inter pauperes , fed ubi non exftat feparata portio pro pauperibus , in hisefl dubium jus ad fručtus fuperfluos, c um ignoretur, guodevcnerit per n, 60 , in fine necid agnofeit citatus D Thomas, neque Pontifices fcientes noftram fenten- tiam pračlicari obfigant ad refeindenda pačita, donationes, txpensasque in ufns profanost fuperfluis , deberent auten* refeindi, & juftitia adminiftrari tot miferis perfonisj quales funt tot nailleni pauperes. I 2 S* IH' 6 8 Artrnhi Vil. III, &. IV. efet&tSf t§Tt?9f -T' tf? <$f & ^eTrfcfs e& rf? -Tj -T? T *; ..^efeltešteGte (ifeirŽ3fesrrefe?£ .p '5feaajfe-.tE..fe.t5 J r ( | ipkmci >!«).«.•ag^ m? .^is%2k 2ii a : ap 4 ec-^aJs^OKepa©^ Hill f 1’#W L UL Diflertationis L Articuli VIL suln doUrina Superlor procedat etiam de T\ehgiofis Epip pti , d Promofis ad beneficium infertut Epifcapafu> |^E hoc vide k num, 397, §. iv. Sathfit objetih contra numerum 62. 63, ^‘"^ Bjicies prirno multos Canones, fentencias Patrum , 8c Conci liorurn , quibus dicunt bona fuperfiua Glericorumefle Pauperum; Glcricos non •* efle Dominos, fed Adminiftratores, Pro- curatores, &c. eosquefi in profanosufus expendant efle fures, & facrilegos , fed /l ica eft, pauperes habcncjusad rem re- late ad fupetflua , proinde Beneficiarij non funt plene eorum Domini. Ergo. Refp, Primo fi Adverfarij ex Canon, fan* &is Patribus&c. Volunt evincere inten- tum, debent etiam ipfi negare Beneficia- tos efle Dominos congrus fuftentationis, babentes Patrimonium : nam ut habetur Can, Clericos cauf1 prima, q 2, S, Hie« ion. fcribens ad Damafum Papam ait : Rcelefia ftipendijs fitfientari eonvenit eos Clericos , qnibns nulla Parentttm fttffrugantur bona : qtti aittern bonis pareutum peffttnt fitfientari , fi qnod pauperam efi ,accipiient , facrilegium committunt, Ec S. Profper , Can, Pa- fior T.cclefiecitato loco dicit l Ntt$ o,ni fua p oJfi.de nt e s dari fibi aliquiit lant , pne grandi peccato fne , ** pauper vitlurus er at accipittnt, & ! ' men Adverfarij concedunt aobifcu® ^ neficiatios efle Dominos congruasfr^ tationis : quis negec feculares eflep^ Dominos fuperflaorum ? Sc taroen ^ loquendi modo utitur D. Auguft, £/>'r, ad Eonifactam comitem virum ^ tarem relatus Can , fina! c. 12 '• privatum , inquit, pcffidemas , f nobis f vfficiat, non illa nofira fanti j pttperum , cjuormn procurationc 1,1 ttfttrp Atione damnabili , vindicAPl 111 ' Refp, Secundo Canonesaiiquos ci ' ditos e IT; ante fadam div fioneta > \ tempore erantomnia commuuia Cl erl ‘; aliquos Ioqui poft d v fionem .» e < Beneficia pro cafibus, in quibus £0 ^ bat de portione feparsta pa>iperuni' circo litnplicius Giudeatium Epi‘ c0 i ( obligabatad refticutioaempef Satisfj objeBh contra namertm 62, fig Altos !oqui de bonis fhbiiibus , ac pro- tioddbnatafuftentationj Miniftrorumeft prijs Ecdefiarum quorum proprietas non res DEO confccrata : Nam S. Thom, 2, 2, eft penes Ciericos in particulari fed in q,s>s> Artič. 3.Corp, Quadruplicem fpe- communi per nameram fr, ciem l?crileg ; j feu itrevetentia? contra Parker explicandi funt fančli Patres i rem facram tradit pro totidem gener.bus quorum aliqui intelligendi funt de cafu retum facrarum videlicet rerura, ut func neceflnatis extrema:> in q>Ja } uc videbi musficcgentes habentjus ad rem, & po« tentes ex juftitia tenentur fublevare illes, Deinde Patres aliquos Ioqui hic exaggera- tive pa/Iitn notant Theologi cum Vasq. Lugo , &c. Sicut D. Bernardus Epifi 2 Art. 4, čr lib, de confiderat, ad Eagen. Pontificem Laicos Divites paupetibus non fubvenientes vocat homicidas. 64. Objicies fecundb cum Gornsaz ea obligatio ftringit Beneficiatos , quam omnes fan&i Patres fupponunt , atqui obligitionem fuperflaa expendsndi ex Sacratnenta » vafa ac reliqua DEO con« fecrata , item locus facer , ac petfons facrae t demum ea , qua fant, inquii D. Thom. deputata a d fafientattonem Mol naflerioram , five fiat mobil a , five immobilia, quicunque aatem qaodcdn » que pradiScram peccat , crimen facri fiimatur fecundbR.es DEO con- marumfundorumqueredditus eis in par- adminiftrationi j fetus Domi- tem fuftentationis funt aifignati cbicque 10 c ‘« ri corum fubfuat; fed etiara por« probatur ex D. Tboma 2,2, c. t$j. Art. 7» i»3> Articulus Vil. IF. in 3. lbi'i De hu htitent , qua funt f'pe¬ ci alit er fuo ufut deputata , vtdetur effe eadem ratio^ua de proprijs bonis(cjuan- tum ad boe , cjttod eji eorum dominium ■poffidere , utfcilicet, propter indeter- mi nat um affettum , & tefurn peccet epu ide m, f immoderata ftbi retineat , & alijs non fubveniat , fuut requirit di~ bitum charitatis. Adid, quod dicitur de bonis Eccle- liatefle res DEI, & Patrimonium Chrifti, conftat ex numero 11. qua: phrafis potif- fimum tangit ipfas Ecclcfiarum fundatio- neS) unde etiam expedic, ut frudus in- de colledi pro fuftentandis Miniftris fu- perflui, expendanturincultum DEI, 8c pauperes , qualiter efle expendendos ;u- sracanonesdicetur a § f fexto citra tamen cbligationem juftitia;. Ad Confirmationem fecundam ne¬ go Ma. Ci fermo fit de frudibus. Ad Mi- norem , & ad Authoritatem S. Thomar, Rcfp. Eum loqui de deputatis ex confe- quenci in fuftentationem Miniftrorum, principaiiter autem attributis neceffitati- buspauperum, ut funt bona hofpitalium &alia hujusmodi ex dodrina D. Tbomx in fine num, 6i, reiati: Similia enim bo¬ na funt DEO confečrata, proinde eorum abufus eft faerilegium , fecus principaiiter data in ufumMiniftrorum ut numero 6 a.ex eodem, & ex proxime cit2to articulo patet. Pro Relicjuis foluen dis Nota primo. Conftare ex numero - $2 . refpedu quorum bonorum Bene- fciati funt Procuratores , difpenfato- res,&c, Secits bonorum , ipfisapplicato- lum, vel etiam ft refpedu horum dicen- difinttales , id non fit defedu Domini; , fed quia ex obedientia , Sc chantare de- bent erogare pauperibus , qua etiam de caufa dicuntur efle Pauperum , Ghrifii. que Patrimonium. Deinde dicuntur (Ic pro tempore nondum divifim eredoria Beneficiorum , ac etiam poft divifionea de jis bonis, de quibus conftat affigniti eaelle panpetibus. Nota fecundo ex bonis illis paupe¬ rum , ubi de jis non liquet funt probabi liter ereda beneficia, auc hofpitalia, at alia pia loca authoritate Pontificum, a® cum ea pordo lege humana debuetitfl jufticia Pauperibus dari , potuit contra- ria confuetudine abrogari juxta Vasq »6 Lugo « &c. Nota tertio negari in beneficijsj «' bi non exftat portio pro Pauperibus commixra cum portione beneficij conft 1 quenteretfi pauperes ante ereda benefi« habuerintjusad eam, non fequitur haben jusadverfus tales Beneficiatos, cum eni® ignoretur cui fitapplicata, Clericis . 11 fa?cularibus Principibus, &c. Paupt *' 3 non plus juriš habent contra CJericoS' quam ficulares , igitur dejedi funt» jure fuo ( non per commutationcfl' hoc enim ineumberet probandum Cb' ricis , non per commixtionem , boe de- berent probare Pauperes } fed vel ete&' 1 ' ne novorum beneficiorum, aur cont « 111 confuetudine, utproximedidum. Nota quarto quoft de jure comffl? ni de redditibus Ecdefiafticis fint ^ ta reftamenra non probare eos non l u efte Dominio Clericorum adxquato * d*quatione etiam juriš , ut patet in f pillis filijsfamilias , fidei commifl^' 1 5 , 1 qui funt Domini pleni prchibiti tefo f J Nota quintb fi Beneficiatus ‘ 3C ' aliquos frudus fuos , nulla eft ra ''jj negandi de coeteris , non eft pariti J * hatrede, de quo fic objicitur haf" tatei’ 1 ' Sat is fit objeBis contra numtrm 62. 71 tatem , efgo adeundo htereditatem facit juftitia ad legatsrruni uti & in fidecom* omnia fua , non enim legata facit fua. mifto, ut ex juftitia jus cotura migcet ia Difparitas enim eft j quod conftet de vo- tettmm» iumate teftatotis, utlegatum tranfeat ex §. V. aJn fruBm commenda C/ penfiones ^Patrimonialibus adnu- mer andx, & in quo Jita fit congrua fujlentatio. čč./^Ertum eft primo Beneficiarios pofle quovis modo de fe iicito difponere de Patrimonialibus , & quafi Patrimonialibus exnt*mero 60 , & tst, Du- bitatur primo an quafi Parrimonialibus ac- cenfendi fiat frudlus commendae , qus a* iiud noti eft , quam fa&a alicui commiflio cutn tcmporali emolumento : fi fit cum ipitituali adminiftratione » dtcitur fpiri« tualiscominenda ,ut fit, dum alicui coro- ntitcitur cura Ecclefiar, non in tituium , fed commendatur illi, vero fit ad mi- «jfterium temporale , aut alio titulo me¬ je laico in ftipendium , & ptcemium mi- f}? 1 * » uti fit in commendis miiitaribus, dicitut fscularis, Teu miliraris. R e fp* Ad dubiurn negative de f u« ®, us conunenda? fpirituaiis cutn Lugo ■Difpat, & communi quiacom* •»endator fuccedit Beneficiatis in horum ^unere, ergo etiamin eorundem oneri- ^»affirmative vero defru&ibus cotntnen- *Uicalis, qui a j n hj s comraendis mili* ? s D- Jacobi Alcantarre , &c, Fru- D US | u k nt P lira ftipendia pro fervitijs tem- P°ra ibus.ita Moya in appendice ad aua- Jj°nem feleftarum ad trači. 6, Difp. 6, tf t «. 2$, poft Soarez Palao, čcc* Dubitatur fecundo de penfionibus, an inter quafi Patrimonialia reponendi f eft autem penfiojus percipiendi fruftus ex alieno beneficio jufta de caufa ad tempus, vel in perpetuum. Eft £u'piex , nemps pure Laicalis, feu dača ob tituium mer& fiecularem ut quai miiitaribus equitibus* aut Principibus ab Ecclefia conSferuntur ob merita ab ipfis, aut eorum majocibus exhsbita , aut impofterum fperata » hoC titulo Reges HifpaniE ex omnibus fere beneficijs tertiam parcem fručluum percir piunt, hucfpe&at portioob rounus tem- porale collata Cantoribus , Procur««ri- bus & Advocatis Ecdefiarura, Secundaeft EccSefiaftica, feu fpiti- tualis propter rnunns feu Minifterium fpi- rituale obeundumj tališ eft affignit* Co* adjutori Epifcopi aut Parochi lenis , aut pro alio munerefpirituali. Tcrtiaeft , qure absque titulo Cie«- ricali da,tur Ecclefiafticis, ut fit in permu,* tatiombus , & renuntiationibas Bencfi- ciorum, aut in Compofitionibus, nem« pe dum liscomponi.ur fuperortoin B?ne- ficijs dnbio Saneh, lib, 2, Conftl. c 2. dvb. 47 t Addens bane etiamcon dari proullo - ’ ' Offido 72 Articulm Vil. V. Offici‘6 tempofa!! pef vJatn ftipendij , fed ciusvivendopet ». 6t. litis componendi ratione permutationis vel refignationis, &c. Ad dubium Refp, Negative univer- faliter Navarr apud citatum Saneh* quia ies tranfeunt cum fuis oneribus, Affir* matuniverfalicer Lugo », 32. peft Vasq» quia Tridenr, Sejf, 23. c . /. de Reform . Extendic obiigationem expendendi fuper- flua ad omnes Beneficiarios nuJla fa&a snentione Penfionariorum : hujus ca ratio videtur efle,quod Pontifex impendendo penfionem Beneficio eam portionem fru* •ftimm pie expendat etiam dum datur (x- cularibus ob merita erga Ecclefiam , aut pauperiClericout fuftenterur, aut in Be- neficiorum permutationibus ob bonura pacis: Ha;c opinioeft tuta. Refp. Laicalem penfionem effe bo- num quafi Patrimoniale , quia eft merces laborum , ac iemunetatio ; Ecelefiafti* cam verotertijgeneris probabilius habere annexum onus, quale annexum eft red- ditibus Beneficiorum , quia cum ex his extrahatur j trahit fecumeandem obliga- tionem : per hoc enim quod extra ' dum illum ftatum ; quae ratio etiam f bat podle illis ftabiliri moderara m ! ' non folum pro eorum vita fed etiam F fuccefloribus in perpetuura , h sc difpenfatio eft ufus pius, Moya in dice ad cjuajliones felečl. adtradj' Jput. 6 , c]. 4. n. /7. poft Sotum^"' addit n, 18■ ex Navar. Molm. SancM Ciericus humili loco natus ad magnanft i ftea džgnžtatem evedtus poftit ex fru<3 [ P JnfruUm conmenl'a &penjiones TatrmoniMus Adntmeranfa > &c. 7 J Ecclefiafticis fuos confanguineos juvare , ut inftar civium honeftorum vivere pof- finr, , Si Beneficiatus eft Iitteratus aut nobi- lis poteft plusinfumere etiam habens Pa- trimoniaiia > dummodo ejus Icientia , aut nobilitas fitEcdefia? utilis, quia fic rac. recurmajus ftipendium quod habere lati* tudmem diximus«. lo« ci,temporisque divcrfam elle.undcEpifco- pus poteft plus infumere quam Decanus capituli, hic plusquanr> Canonicus, plus Ganonicus principalu Ecclefi* quam Pa- rochus , commun.ter tamen adveriunt D. D, Quod nobilitas nequcat honcftare > utfi h>beat patrimouium ulurpet tantum tx fru& bus , quantum eft neceflarium adlplendorem ftatus, fed aliquantoplus potcftinfumere exredditibus: Carensau- tem Patnmonio poteft inquir Haunold, 7 ral}, 4. a n. i)3. Ex reddmbus ac> ipe- Ie > quaritum requirit ftacus tonditio ; quiadate fxpenfas pro qualitate ftacus in* digemis eft opus pium , proinde juxta ^ntem Ecclefi*. Ex hoc fundamento 'fprnfatur in pluralitate Bemficorum •ncompatibilium , qo* ratio cum ceftet, l >madeft Patrimonium fuffi iens , idtir- ^ ln decens foret fplendorem tueri bonis E °confccratis > bet e autem limitat Lugo ** 6 /. quod etiam dcftitutus Parrimonio °oilise, g. Pnnceps nequeat more fae- Cu btium (e ft 6 sque alere , fed intra ter* R ' ,n °sdecent>* ftai us. Luterarura, propter quam Canones, jura plmconcedunt pro lionefta fuftcn- tatione > denotat non mediocrem, fed folitam , & infignem do&rinam > & ta¬ liš *qwiparatur foblrmibus, & nob I bus ita RaifTcnftueli de pecul.Clericor. n. 7 9 , Unicus tališ ign .ros 'nftruendo , dubijs confulendo, jura Ecdefiz defendendo * damna ptaecavendo, plus Ecclefi* prodcft, qnam plures alij non folide dc&i. D dum eft« st. vtrfu dtfficttltas eft &c. Beneficiarios efte dominos congru* luftentationis, & qu quia nec habet vim voti * ncc juramenti * crgo etfi propofucrit K Bene- 74 Arimflm VII. g. VI. Beneficiarius fe non compenfaturum , di de neceffirijs ad congruam fuiiet nihil prarjudicavit dominio frudum > tationem, Opinioni huic etiam cj nec ademic fibi libertatem difponen- fubfcr^bo. §. vi. T>e modo expendendif'iperfluos beneficij redditus. 68 • ^"'''Ertum eftfpe&atojure communi Beneficiatos non pofle etiam in P*is caufas teftari, auc mortis caufa di* fponere, fed debere relinquere Ecclefia: in tali* bona fuccedenti cap, ad hac de teftam. ibi, Clerici de mobilibus , cjua per Ecclefiam funt adepti, de jure te ftdri non po/funt : a fortiori dicde immo- biiibus , ut declarar cap , Relatum n. eodem , Ratioautemeft , ut Beneficiad majore cum merito fuperflua in caufas pias erogantes # dumvivunt, affe&um a tetnporalibtis cbftrahant. Spečtare autem ad Ecclefiam ea, de quibus vivi non difpofuerunt > habstur c.x cap. cum in Officijs eod . jun&o cit, cap relatum , ir»quo cuam exprimitur, quod in ultima atgritudine conft tutij de talibus bonis tam paupenbus , locisque Religiofis , quam etiam fuis infervienti bus quidpiam elargiri poffint, ibi: Con - /uetudmU tamen non e/l improbanda, ut de bis ( bonis mobilibus per Ecclefiam acquifitis ) pauperibus , & Religiofis locis, & jis , qui viventi /eitvierant , five confanguineifint , five alij , aliqutt uxtafervitij mr it um confsrantur. Dixi fpečbto jure communi) f Pontifex de talibus bonis facultatenif teftconcedere, ac fizpe conceflit, lic P)' lus Qnintus iS, Aprilis Anni ieef<' Confiitutione : in Eminenti ©mnit curial bus it,tra io- milliaria Romani ftridusextra refidenciam non decedt« busindulfir, ut de quibusvis proveni Ecdeiiafticis , cujusvis qualitatis i quanritatis valeant liberž teftari > M desque etiam confanguineos , Si <5 uli ' alias perfonas etiam cxcraneas inftitu' 1 & fi ab inteftato decedant, eadem bom 1 bere ad hatredes devolvantur. M>r prius conftttuerat Julius Tertius * no i s 4-t. idibtu Maj in Conflit. cnf te s ut Alma Urbs noftra, Ante udj que Przfatum Pontificem idemjusid fit Sixcus IV. Conflit. Etfi univtff' d Al a Calendis jtanuarij 14-74- Ti' 1 ergo divetfis fteculis Pormfices div J[1 J gnoverunt fe pofle in hoc difpenfaf®« Hinc ;uxta ju* commune ha^ 1 ' ideogue folum £utvulc Amicaspj, >' Difput, 14. n, 73. Clerici invalide t f j E tur de fuperflms redditibus > eofu 11, I f teftamenta annullat PauluslII. Jul' aS . 7>e modo expendendifuperfluos beneficij redditut. 7 ? Paulus IV. Gregorius XIII ftatuentes , ut omnia Clericorum Spoiia Ch>rumNo- mine vcniuntomnia Clericorum bona ex redditibus ulta congruam foftentationem remanentia pettineant ad Cameram. Veruin cum fit juriš mere humani invaliditas, oppofita confuetudo valide teftandi potuic induci ; qualem jam efle prarferiptam, & toleratam in Germania > & Hifpania teftattir Gervafius Brifacens. Tom, 3. curfusTheologici trati, s - de juftit : Difpui, jr. q, 3 »t 92. Molin. dejuft, Difput, 147. Concluf\ 9 Hau- noldus trati, 6 . n. 23$. Lefl. lib. 2, c. 4 . n jo,&cc./9 dub. 4. Abiolute traditex hac confuctudme Ep fcopos, &Clericos de fuperfluis pode etum teftandodifponere. Econtra putac Covsrru. Hanc teftandi Li centiam folis Ep/lc<-p : s efle neceflariam J eamveroveluc in or ib us receptam cnm pe¬ tere omn-bus Cleric^s ira ut inteflatls fuccedant pa>entes Fratres , coa-.au , quia inejnit ubtque itafervatur fciente Pontifice , & Ecclefitc Principibus Qjare noo irrationabditer docet Molin Difput. is,2, Epifcoporum fpolia in Lufuania (ptdare ad lucceffres, in reli - in Communi, inquam , quia in gravi ne- ceditace totum fuperduum ede erogandum facile confenuunc Dodores cum Petro Hurcado2.2. decharitate difpat.iso. fečl. if. § 3 oj. Apuddc cum Diana part e /, trači, g. Refol. 27. Sotus lih 10, de juflit, c/. 4 , art. 4. poji. conclaft 2, dam§. c^aamvis apud Mach deMoyai» appendic. ad felečl, qaafi, ad trači, C. Difput s, q. 2, §. 2. & Lagodejuft D 4-n. 10. exiftimat Epi- fcopum iausfadurum fuo debico, fi eroget quartam partem reddituumin p 6sque ufus e. g. Si redditus cimmiilium aureorum , h medieras 11 ficit pro fuftentatione, fequitur fup CI ^' reo&omillia florenorum> atgue a ergo refiduum non o* 5 ' tur. Confenrit Hurtadus apud Dian. Obligans ad patcem guartam, aut medietatera attefl* ni rcl J,( pauptt £l fiat ie* Jl An Heneficiati totum fuperp/um debcant ercgdre in tifusptos. 77 nullum legifle, qui aflignet minorem qiu»tiratem, e os autem obligaread mi- jorem quantitatem , ut dent communibus piuperibus nullum urget argumentum , prarter graves aliquos Theologos quorum opinionem autumac valde duram. i£gidius Trullenck lih, t. in Dec ul, c, s, dub. 9. n. 2, putat efle probabile , quod etfi beneficium fit pingue, fatisfaciat Epiicopus, fielargiatur pauperibusquar- tam partem slij vero inferiores Beneficiarij fi quintam , aut fextam expendant. Ref p. cum cit. &c.Lugo, ex S. Thom. quodlibet 6. Art. 12. ad 4. obligare in neceflitatibus etiam communibus ad difpetciendum totum fuperfluum in pauperesaut alios pios ufus, fubfcribit Moya ef. 2, §. z. n.12. Apud quem Dian, p. 7. trati, ti. Refol. p^g.tr.7. Refol. H.& p.to.traEl.u.refolut. gs, retračfcit quod cit, p.f, tradiderat ex Hurt. Re- que melius ponderara approbat, quod antea amplexus fuit p, 4. trttt. a. Refol , 4'4. Ex jacob. Granado contr, 3. decha,- rit. D, j. Sett.j. n, 22. . Videlicet in pau- peres , ulusque pios totum elargiendum čile Ratlodefumitut ex Trident, Sejf 2f. c. 1. de reform. Quem textum Thco« logi intelligunt non folum de bonis Eccler fix fub pura adminiftratione Beneficiato- rum conftitutis, fed etiam de redditibus ex communiomnium fenfu tcflc Lug.«, /2.&Haunoldm?ff..*,». $1. Ratio au¬ tem eft, quod omnes reddicus fint res DEI, ut loquitur Tridenr. E!lque una- nimisconfenfusSS, Patrum, erg> falcem ex jure humano graviter obbgante, con- fequenterex obedientia dtbenc expendi omnes in ufus pios i non enim eft ulla ra¬ tio, cur pars quarta prx reliquis , ficut fiexjuftitia Beneficiati tenerentur croga- re(ut fi fupponancur non efle Domini red- dituum ~) omnes fuperfluideberenteroga- ri, uti omnes faten debenr. Ob hxc reijcienda eft opinio relata Toti Banez ij , Sc Hurtadi. S.viii. ‘Beneficiati mortaliterpeccentprofanandoredditus Juper- fluoS) fSflura alia quafita< 7o, ^lOnftate* --- v */ dim jus commune omnes ftu-' n. 69. Quod fecun« ^ us » qui congurs fuftentationi fuper- »nnt, debeant difpenfati in ufus pios. An hatcobligatio fit fub mortali prarcepf*» hic eilet refolvendum» fed cum ptxfens numerusforet nimis longus eum reijci® ad appendicis n. 401. 7 8 Articuiiu VIL g. IX. & Jt^l f $ ¥ ¥i ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ : ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥ ¥’¥¥ ¥ ?i §. IX. Qm pirefru&usfuperfluifint expendendi in ujus pios, ji. ^">Onveniunromnes Theologi, & V-f Cinonifta: j inculcant fan&i Patres, & facti Canones, Epifcopos , cceteco que Beneficiatos gnviter obligari ad rcdditus fiiprifluos Bencficiales appli- candos p js ufibus faltem cx obedientia per 71 6 9. d verfn Refp. ad quafl. Ibidi&is addo h.c ipfum textum Tridenrini Sejf. 2j c,i de ref. Quo loco penitus Epifco* pis, 'oetcrisque B^neficiaris Omnino in - tcrdicit , ne reddttibus Ecclefia confan « guineos.familiaresque fuos augerefin- deant, cum & Apojlolorttm canones prohibeant , ne res Ecclepajlicas qax DEI funt, confanguineis donent > ftd fi panperes fint , ijs ut pauperibus di ■ ftribuant. Con fonat Canon, Eft pr o- banda i 6 . dljl 86 . Hsc procedunt, five Beneficiati fint Domini reddituum five BOB, Qua:ftio non leviš eft an haec oblig- tiofundetur in puro jure Ecclefiaftieo vel veroetiam in naturali. Projure naturali ftant apud & cum Raiffnftuell de pecttlio Clericornm d n. Sj. Laym. Lih. 4. trati. 2. c. 3. n. 2. Pirhing de tefiam. n. 42. Molin, Dl. fpttt. 147. & concttf it. Vasq. In opu - fcttl, de elemofjn. c. 4. n, n, Teftans le nullum leg ilc , qui aflererer ad id Cie« ricos tenerijure tanium humano, fcd o- mneshanc obligationem fundant in jure Divino & naturali^ Diftentiunt tametr jnterfe, in ouar.am yirtute, & nacuiali ratione ha*c obligatio naturalis radicetur, Radicari in virtute juftitiie doc«: quorquot negant Beneficiatos effe doni nosreddituum fuperfluorum , quos fef tur Raiffenftueli d n , f 6. Qui fundara« cum defumic ex reje&ione reliquarumfo tentiarum, quod reduco ad formam fi quentem, Beneficiati graviflime peccant «■ gando fuperflua in ufus non pios, ut ir mediate eft pratmiflum cx n, 69. & 70. &• hujusgravitatisratio darinon poteft, r dicendo id efte contra juftitiam, Hi probatur, fienim eflet contra aliam vl! tutem , hxc eflet charitas, & miferW* dia, ut volunt aliqui cum Fagnano i [i cjuis fane n. i.h.t. Aut contra vii |[ tem Religionis, ut contendit Lu^ juftit. Difput. 4. d n 16. Aut co" 11 obedientiam fecluio omni jure natural 1 & divino atque adeo di&a peccati gn*® forer pratcise contra jus humanum Ec ,! fiafticum , fcd nibil horum dici pot«fi ergo, Mmor probatur; non chatiti' & mifericordia, nam ifta non oblig lC ; mortali , nifi adfint pauperes eitK 1 ”' aut graviter egentes fecundum £trI ', Theologoruin fententiam : Poteft aU[1 ' accidere, qubd in quibusdam locis n<> ter fint extreme, aut graviter egen ieJ &tameneocalu Beneficiati peccant 1 " raliter profanantcs notabilem quanfi tat teddit uum, Quojure f uctus fuperjluifmt enependendi in ufuspias <* Nonetiam virtus Religionis, qus- riturenim cur tale peccatum fit conrra vir- tutem Religionis. Refpondet Lugo , quiabona EccIefi^ftiCS' fccundfim Cano- nesi &Trident* Sunt res DEI-, fed centra urgetur, cur fine & vocentur res DEI. Re^pondec, quia fideles ea dede- runc hoc fine, ut impendantur ad cultura divinum, & caufas pias. Contra eft , quod hinc rede fequatur Beneficiatos ex juftitia obligari ad fic expendendum. Be- neficiatienim acceptarunt fub condicione, acintentione Teu fini intento a fundato- ribus, hiautem habuerunt pro condicio¬ ne, &fine culrum Divinura, ac caufas pias, etgoacceptarunt fub bac conditio- ne, fedacceptans aliquid fub conditionc tenetur bane imptere ex juftitia ut patet in contradibus conditionatis. Demum probatur obligationem ex- pendendi in ufus pios non pofte oriri ex jure folo Ecclefiaftico contra LefT, Lih. 2, de jufl, c . 4, n. 47, Palao trači, S . Di- fpttt t.p, s. n. j, Haunold. trači, 4, n, 8a. \ 7 ieft, depecul. Clericor, k n, 37. & c * Si enim eftet hsec obligatio ex jure Ecclefiaftico, tune Poncifex poflet jpcjustolleredifpenfando , aut confue- in econtrariapoftet contra prifatum j us P r *fcribi, quo polito omnes proventus ^ c jefiafticiexpeRdi poftent in convivia , * “^ ta pdos confanguineos &c. Quod eft i ‘ Ur dilfimum , & contra intentionetn ‘“ndatorutn. Refp. Gum poftremisDD. Obligai 10 nempieexpendendi fub reatu mortalis ot| fiex jure folo Ecclefiaftico, quia obli- prob natura ^‘ s » & divina non fnfficienter j.f itur > fiquidem ejus Anthores inter le 1 c ° r d»nt , ut vidimus: Deinde Dcdo« Cs ft»ates proobligationcex juftitia refa- 79 tati funt a n. 62, Ubi oftenfum eft Bene- ficiatosefle dominos teddituum > fidomi¬ ni funt, nullifaciunt injuriam, etfi vane eos impendant. Etiam radicem obligationis natura!?* efte non pofte virtutem charitatis, & mi* fericordfie bene prebat Reiffenftuell in de* curfu fui argumenti proximepropofiti» Quod attinet ad rationem Cardinalis Lugo. Rcddobfervatcic, Wieft t 11,41. Quod proventus Benefkiales non fint in fe resfaera, aut benedida, uti calices, Sc veftesfacra?, fed mere temporales, ergo nuilaeft lolida racio, ob quam nequeat applicari ad caufas profanas, ficut eft ratio de rebus in fe faeratis. Concedimusfuifte mentem fideliutn ofterentiam , ut oblata impendantur in cultum , huicque intentioni fatisfadum eft in ipfaTitulorum , fcu beneficiorurn inftitutione cum aftignata cuivis reddi- tuum portione t aflignatio lise fuit ulti- tm, inquit , Wi:ft. executio fidelium intentionis , ficut fimilis aflignatur ex redditibus Ecclefiafticis portio pro varijs Ecdefia: Officialibus ut cantore , apdicuo alijsque Laicis Miniftris, q’iin obligen- tur ex ea refiduum ad ufus pios ordinare, Etfiautem luerit intentioni fidelium fatisfadum per eredionem beneficio- rum,&c. Nibilominus faeri CanoncsSC Tridentinum obligavit graviter Btneficia- tos , ut refiduos Congrux fuftentationi frudus , paupetibus, aliisque pijs czufis applicent. 7 2. Litem Superioris quxftionis fic componit Haunold. j«. S4, ejxifti;nans veram efte fententiam Lugo, quamdiu ex intentionc Ecclefi« bxc bona manent res DEI, & Chnfti patrimonium , quia ta- men efte respauperumChrifti &DEI fit de. nosni« 8 ® Articulm VIL $. IX. nominatio feparabilis ab jisdem rebus , ut eft manifeftum etiam per adverfarios concedentes defatfto ceflare effe faeratas DEO , ac profanari , dum dantur pau- peribus cantoribus , praefencibus in cho- ro,&c. ergo etiam poteft prtefcriptioauc confuetudoab Ecclefia tolerata £ fi tamen expedit eam tolerari ) inducere facuita- tem de jisdem teftandi in ufus profanos, proinde fi alieubi eft confuecum fic tefta- ri ( de quo vide n, 6$ 'j tacite videtur Ec¬ clefia indicare, quod velit ut redditus hi permaneant faeri usque ad mortem, exin» de autem definant efle res DEI, Refp, MeaflentiriHaunoldo videli- cet per praeferiptam confuetudinem ratio- nabilem praeferibi polle contra legem Ec- clefiafticam non teftandi ( quam fenten- tiam fuse confirmat tr.ff.an.2js, _)quia h*c eft pure humana, Secundo, quod redditus ex faeris fieri valeant non faeri, feu profanari gravibus ex caufis, utbene probat J atqut ex jisdem caufis etiam eft difpenfabi Je pratcepum proh.bens, ne in ufus profanos expendantur, unde fi ali- cubi fiant teftamenta in ufus five profa¬ nos fivepios, videndum eft, an fit legi- tima confuetudo , fi ica , teftamenta va¬ lenc, fi illegicima funt nulla , utpote fa- &3. contra legem ea irritantem , de qua te¬ ftandi confuetudine vrde n, 6$. Si tamen Pontifexdifpenfaret ut te- ftentur etiam in ufus profanos , teftamen ta valerent, etfi difpeofatio daretur fine fufficiente caufa , quia legislator pouft tollere legem fuam valide , etfi Ulici!e difpenfando in ea fine caufa, Saneh, hb. 2. Con (tl. c. 2. dub. j-o. n. 7. Subdens fote fufficientem cauiam , ut puflic reftati quis etiam ad profana, fi vil nobrlis lit bene meritus de Ecclefia. Deinde ut proti« eft infinuatum frutftus Beneficiales in S non funt faeri, fed dicuntur faeri quatt nus deftinati funt ad cultum divinum,! ufum pium ex pia fidelium imentiont harc autem denominatio utpote fruftibi exttinfeca eft ab jisdem feparabilis etiat fecundum adverfarios. Ex his Probatur ulterius noftra opiniocis - 'i 5 r ieft » 37. fi obligatio expendendifupti fiua in pias caufas foret juriš naturalis, s divini , Ecclefia non poftet dare facuit: tem ea inftar Patrimonialium applican: quibuscunque ufibus de jisdem teflairf ac Bcneficiatisinteftatis fuccedendi, i» rior enim nequit difpenfare in legeSupi rioris, atqui Ecclefia poteftex juftacaf difpenfare fic applicandi frudtus dejijJ« teftandi, ac ut Beneficiatis inteftatis It cedant, qui de jure alias in Patxii»?nw busfuccederent: defačlo enim tribuh verfis farculis a Pontifidbus hxc Lice « 1 eftconcella non folum Romae, fed ti“ ; ad decem milliaria per viciniam extra D ; bem, Videlicet a Sixto IV. JuliolH PauloV. per n. 68. Hanc teftandi U ctl tiamad ufus profanos ex caufa ration^ polle concedi a Pontificihus , concel ' 1 tiam Moiin. Difput. 147. Conclufom 1 Eodcm loco eft relatum quod bus in locis vigeat confuetudo de W £ tis valide teftandi in pias caufas, ^ confuetudinem poflc legitime praded re contra legem Ecdefhfticam veta nil teftamenta Clericis Beneficiatis etiaf' caufas pias Q jus enim narurale hod 1 vetar, fuppofitoquod fint Domini) fCl prt bat Haunold. de jure tratt, 6. »< e fienim notabditer fit perfetftius inVl ' le fpoliare rebus propnjs in utiht* 1 ^. J£aojurefruBasfuperfluifini expndendi in ufus po s f liorum , & ob majaš DEI obfequium ; finis enim Ganonum irritsntium tefta- menta Beneficiatorum erat impedire ec* tafionem Tbefaurizandi ex fine , ut pod mortem habeant gloriofam fui me- moriam in aliquo opere magnifico pio, quia ramen hic finis per fe eft valde ' laudabilis ctfi minus perfedus , idcir- co cenfiietudo teftandi in opus pium poteft cfle rationabilis, atque adeo prx- feribere adverfus praefatos canones. Con- fentit Molin, cit. Dijput. 147 . Conclu- fione e. Cenfeo ulterius poiTe efie ra- tionabilem confuetudinem etiam teftan¬ di ad caufas profanas } ita cit. Haunol- dus num. 2S7 , Moliu. cit. Cone Inf, 7. Lef. num . 46 % Ratio quia iunt Do¬ mini fruduum , ergo ficut in vfvis va¬ lute difpenfaat eos etiam in profana , ctfi illicite , ita etiam valide poterunt difpenfare per ultimam voluntatem , hajus enim irritatio cum fit juriš me¬ te humani contra eam prsferibi po¬ teft, Ex dl&a Conelujione 7. infert Mo- lin. Concluf, g. ubi invaiuit confuetudo valide teftandi in ufus etiam non pios, Si fi Beneficiarij decedant inteftati, in eo^ rum bona etiam ex redditibus cotupa« rata fuccedere eorum hsredes ab inte- ftato , nam non condens tefiamentum cenfetur tačke relioquere illis fua, er¬ go ficut confuetudo validat eorum te- ftamenra , ita eadem validat ultimam difpofitionem inteftati. Dixit Molin. valide quia Concluf.n. negat hanc confuetudinem eife licitam, eo quod confuetudo contra jus natu- ralc pravalere non poffit. Venim cum Dočtores noftra: fententis non agno- fcunc ullum jus naturale prohibens fru- čius Beneficiales expendi in ufus pro- fanos , fed mere pofitivum humanum, re&e deducitur eam confuetudinem e« tiam ličite fic teftandi induci poffe , eamcpie defačlo introdučiam in tota Gal* lia & Hifpania fcientibus & confcn- tiencibus fummis Pontificibus, ita Hau- nold. cit. juntto num , 261, Ex his folutum nsanet Argumentum Patris RaiffenftuelL propofitum nam, 71 . ex quo pro Com- plemento ptsfentis materia: fequentia fubjicio* -«S8»- -M8S&--KŽS8-: -WSSM-: §• X. Qm Orditie inpias caufas fint erogandijuperfim redditus ? D E hoc videatur infra », 2 , 07 . mamm mm L AR $2 jAmcului Vlil. ARTICVLVS OCTAVVS <*An dominium perfeBum creatum fofiit ejfe ftmul pe¬ ne s duos f 73» ¥ perfeftum, five plenum I ideft infolidum, nam im* &■>..✓ perfedtum pofte efle penes plures eft certum, uepatetin Emphyteu- fi, fceudis, &c. Dixi (zcun&b ere atam quia etiam indubitate dominium inerea- tum & creatum plenum fimul componun- iar, imo hoc eftentialiter alterutn pr*- fupponiteique fubordinatur. Qua:ftio nequic habere locum, nifi in inftanti cranslationis dominij , dum E. g. vendit Petrus , aut denat librum Paulo; utrum tam donans Petrus, quam Paulus donatarius fit perfedlus Dominus libri eo inftanti, quo eft verum dicere J nune Petrus adfcu, & formaliter transfere dominium libri in Paulum: donatorium eo inftanti fieri Dominum concedirur fere ab omnibus contra Pentium, eftque ra® tioevidens, quia faoc inftanti exiftit ra* tioformalisdonandi, ergo formaliter feu atftualiter exiftit termlnus, qui pec eam ponitur , fed per eam poniturf ormale, Sc adiuale dominium donati libri in do- natario , fuppofita hujus aceeptatione. Dubium ergoreftat, an etiam pco eodern inftanti remaneat dominium [penes dona- torem. Certum eft quod ia donatore pro Ci¬ gna priori natur® ad a&ualetn donatiO' nem fit poteftas phyfica ad abdicandunu fedominium&nenabdicandum , proifl' defithac poteftas indifterens, ut proC 1 gno pofteriori natur® coexiftat abdicatb ni, autejusconrraditftorio* Eodem® do etiam in donatario eft phjfica porf expedita ad acceptandum vel non i ceptandumdominium libri oblati, it Jt b®e poteftas de fe indifterens valeat (O* jungi cum formati dominio , aut M* negatione. H®cphyfica poteftas , quod non 1 forfisale dominium pacet, quia hujus co* tradidorio coexiftere poteft , eam »® ! ; cum Mauro 1 66 . vocamus domin 1 "' radicalefeufundamentale: igitur pr 0 * 1 ® intelligitur facultas ad dominium ant^- denterhabitum r^tinendum, aut ad n ° r ‘ dum habitum acquirendum * pet le vero intelligitur jus pofitivum ant (( ' denter habitum retentum , aut d« 1,0 a nobisacquifitum, &definitum »• '1' Exbisliquet fine contradi C 'J renunciatio, ergo rranslator juriš eo- en } inftanti renunciaret juri fuo, & fi- 151111 n °a renuociarer. f a Ptobatur fecundo, implicat ur per- c nm dominium pro priori naturs ad do- ationem fit in donator»eergo.Antecedens f5 t ° ltUr ’ P tf f&utn dominium eft jus re ^ Uri ' 5n re »ptoindeeft eftentialiter circa pnyfice , aut moraliter esiftentem Hat* ' 2 * tn P 1 * catBt q ,1 atale fit in do« ‘ 0Ie P ro ptioti natura; ad donaticntm , 83 fic enim proeodem figno deberec intelli- gi exiftenua rei donab bs, led hoc im« piicat , fiquidemproeo figno habens per- fetftam dominium eft indilferens, ut do¬ net rem vei non donet, fr d deftruat; m- differentiaauiem ad rem tkftruendam pro fignopoftedori repugraat, tum cxiftcnna ejasdem rci pro figno prior , alias pro eodem inftanti reali cflec fisr; j! exiftenua rei & hujus neg^tio, 75, Objicies primo in inftanti trans- latioms componitur Dominium funda- mentale donatoris cum dominio funda- mentali donatanj; ergo etiam dominium formale utriusque, Secundo Dominium formale plenum circa eandera rem fimul penes duos non impedit plenam utrius- que libercatem in eandem rem, ut paret in Dominio DEI & Creaturar. Tertid plenum dominium unius non infert ex« dufionem a Dominio pleno alterius, fed prtecifionem , poteft enim cum illocom- poni & feparari. E. g. Petrus conducic Paulum pro deferendis Viennam litteris, Pauius condu&us poteft eodesn tempore operam fuam elocare Cajo paritet pofcen« ti, ut fu* eo deferantur; hoc cafii tara Petrus quam Ca jus habet plenum Domi¬ nium in operam Pauli Titulo ftipendij fo« luti, idque pater cxinde, quod etfi Petrus diffolvetet patftum cum Paulo , merce- demque repeteret, Pauius adhuctenerc« tur ex vi pačli Cajani ire Viennam, Ref p, Ad primum efte difpariratem , quod formale utriusque Dominium refpi- cereteundctn terminum v, g. librumdo- mturn feciis fundamentale , hoc enim in donatore pro obje&o ammcdiace haberec abdicationem , feu oblationeru domini;, qu* unice , & plene fubeft poteftati do- L 2 nat*” g4 Artuttlus Vlil. nantis, exparte Donararij autem refpice- ret pro objedo acccptationem Domini), qu£ fubeftimmediate libertad folius Do- nacarij. Ad frcundum nego cflumptum de duplici pleno creato, difparitasinter duo creata & unum Divinum , alterum crea- tumeft clara , quod creatum Dominium proprietatis Cit eflentialiter a DEO revo- cabile cicra injuriam , neque poflit ftrin- gere libertatem DEI, ande relate ad DEUM non eft Dominium, fed fimplez ufus fadi , at refpedu alterias Creaturas obiigat, ac moraliter ftringit libertatem aliorum , ut lic in duobus plene mo« raliter ftringac , oftendirnus impoffibili- tatem. Ad rertium nego aflumptum , ad probationem, Refp, Rede proccflu- rum , fi non laboraret falfo fuppofito: fupponit enim quod Paulus vi contradus vendar fuam operam , quod eft falfum ; fi enimi ta, tune poftquara eam vendi. diflet Petro , non potuiftet eandem ven- dereGajo, quia hic vendidiflet rem non fuam , venditur ergo obligatio ponendi operam ex vi padi : poteft autem circa eandem rem efte multip!ex obligatio, nempe pro multiplicitate contradus, confequenter multijliciter vendi poteft jficut Miflie auditio poteft accidere ex piu- ribus obiigationibus, ut fi feftum incidat in Dominicam. 7 6. Objicies quarto cum Luga quicunque vaiide transfere librum in Pau- lum , transfere cum poteftate legicima, feu munitafavorelegis, fed tališ peteftas transferendi librum in Paul um eft Domi¬ nium in folidum : ita enim transfere, ut poflit valid£ non transferre, ergo qui- cunquc vaiide transfere librum in Pau- lum, transfert cam Dominio in folidum, ergo formalc Dominium retinct ; fed e- tiam acquirit translatanus, ergo, Con' Armatur; libertas abdicandi a fe Domi¬ nium in librum, vel conftituitur peri> pfum Dominium, vel faltem ut condi- tionem necefliriam exigic, ergo cum li¬ bertas abdicandi neceflirio debeat polit conjungi cum abdicatione, aut hujuscon- tradidorio, neceflaribdicitur etiam con¬ jungi cum Dominio formali, five abdl cet Dominium ; antecedens autem p» batur, Libercas ad comburendum pil' lium vel conftituitur ex ipfo pallio vel i* faltem ut neceflariam conditionem afferi, ergo etiam libertas abdicandi a fe formi! 1 Dominium , vec conftituitur per ipfi* Dominium, vel hoc ut neceflariam cof ditionem includif. Refp, Diftinguomajorem, transfc cum poteftate iegitima formali nego n* jorem , cum radicali , feu fundamenti! concedo Ma, Mi, eft vera de Iegitima f 4 teftate formali, fecbs de radicali, &» ! gatur confcquentia. Quare transUt° [C inftanti non habet jus perfede difpon® di de re , fed libertatem & potefta« ! phyficam, ut jus fbrmale penes fe ttC neat, aut deftruat , harc autem liber'-* ad retinendam jus non fufficit a d forma 1 jus, fed neceflaria eft exclufioabdic» [lf nis, & deflrudionis juriš formalis- Ad Confinnationem nego antc £ : dens cum fua.probatione nam libert* adupcimb prosimo comburendi p»j® eft libertas immediata hoc inftanti »d ftrudionem aut confervationem p 3 j, proinde poteft conjungi in adu fec« 11 cum alterutra, proinde etiam cum delt dione; ergo nequic coaftitui cx P a ^ f siftentia » nequeh*c afferre liberta 1 ' 1 !; An dominium psrfecfum creatum pojfie ejfe Jimdpettes dtios r Sj cefTarlsm conditionem. Hoc applica li- bertatiabdicandi Dominium. Ad tolkndam hac in re ®quivocatio* nem diftinguenda eft dapiex libertas ad aliquid deftruendum , nempe niediata , icimmcdhta, prior antecedic inftans, in quo eft formalis rei deftručtio , confe- qucnčer componi poteft cum exiftentia rei poftea deftruenda?, taiis eft libertas me- dio veneno tollendi vicam alcerius, ea e- nitn eft mediata reipe led ab u- troque pratfcindir , id eft , nec inclu« dit nec escludir alternm extremum , fed hberč determinando ad unum ex- cludit alterum. Nota fecundo Dominium redicale j>roxiraura donandi primo ceifare poli translationis inftans, čjnia in eils pro- ximi conftituitur per voiuntatem a# nandi & polTeflionem formaiis Doroinij pro inftanti praeedente inftans rransh- tionis evifteiuem , quar pofleflio con deficiat pro inftann translationis > fiti ut pro fetpitnte etiane ceffet jus radi- cale proxmsum donandi in donatore, Nota Terno fi plures perfona Di- vinar , eaquc fingu'a? afilirrpfiftet fin- gulas naturas humanas, fu fient plurfi Chr fti. Eo Cafu nultus Chnftus 1 & verfus alterum habuiilet jus > nequt plenum in creaturas Dominium > id cumulative', nullus enim fine conftt fu alterius poilet dilponere E. g. 4 gloria ut Corons mihi danda , nec H 1 men voluntatibus diftenfiffent prrp« [ unitatem voluntatis Divina; , cai que fuam conformaret* Atticulus 1, T. DISSERTATIO II. De Dominio imperfetto. ARTICVLVS PRIMVS. De Conjugatontm Dominio , & quando id indicem Ddant, % L “De Vdrijs Conjumn bonis: 79,^ ''lOnjugum bona funt tripiicia, I propria mariti, propria uxo- tis , & urricjue communia : ad unum gcnus ex his revocatar dos , contrados , feu donatio propter nuptias, Atrha , donatio, remuneratio pro Thefau- to Vitginitatis> fponfalida largitas & pa«, taphernalia. Dos eft illud quod datur, aut pro- naittitur mark® ab uxore, aut abalioejus Nomine ad oncta ejusdcm fuftentanda. Dividitur in a-ftimatam, & in non atfti- ^atam* prior eft, cujus valor certo pre- bo taxatur , ha:c taxatio rerum dotalium tripliciter fieri poteft. Primb co modo, qua res venduntur , proinde in Ordine S u sfl ad faciendam marito venditionem , “ oc modo taxatio ex parte uxoris efficit £ ontra&um venditiinis, Emptionis vero e * parte mariti, unde foluto matrimonio °blig«ur folum reddcre pretium > noa res dotales, nec eas fi vellent mariti hx- redes reddere tenetur uxor , nec hujus barredes recipere , ira Haunold. de jure tra£l t 4, n, addens fi ex tali dote le- gsrec maritus uxori E« g* aureuro torquem, non idci rcb pars dotis tfiet foluta , fed nihilominus torquis iiiiws pretium debe« retur. Si aftimatio dotis fuit iniqua licet non ultra dimidium jufti preti;, eft ramen reducenda ad a:qualitatcm , id enim in favorem doris jus fpecialiter ftatuit Leg. 6 . §, i.ff. de jure dotisim, Si in bonis mariti pretium non exftet dotis atftimata; , at bene ipfa dos, Hanc poteft uxor fibi vindicare exclufis omni¬ bus hypothecarijs ut ut anteriotibus L, 30» c t de jure dotium. Secundo fit trftimatio prtecisž , ut conftetdevaloredotis, ut fi culpa mariti deterioretur , nxor queat repetere cer- tum Articultu I g. II. 88 tuni prctium. Insftitnata dos eft, cujus valor noneft taJtatns. In dubio an «fti*- mat o fit fa&a vcnditionis animo , com- rounis opinio ptafumir , quod fic , at redius cenfet Haunold. prifumendum efle id, quod in tali loco communiter > & frequencius fit, Contrados eft portio a marito, aut a'» alioejus nomine a/fignata ad dotem af- fecurandam. De )ure communi eft «- qual : s doti Nove Ha e. /. Arrha fecundum jus commune eft id, quod fibi fponfimutuo tradunt in fi- gnum futuri mattimonij , ut funt annu> li, gemm«,&c* unde babcnt rationem pignoris Leg. Arrhis Codice de [ponfa- libfu. Jure vero Hifpanico apud Saneh, lib. S, de Matrim. Difpat , 27, eft id : quod fponfus fponf«, aut maritus nxori dat in pr«mium dotis recept«, vel nobi- litatisS vel pudiciti« fponf«, quam ipfa jfoluto matrimonio lucratur. Donatio Remuneratoria pudiciti«, Germanice Sftorgen?©#!) definitur ab Arnoldo Roth. quod fit Matutinale do- nuni quod maritus altero aie nuptianra pro thefaiuo pudiciti«, & virginitatij nov« nupt« elargitur. SOJorgCIiget)« Shneydevein convertit cum fponlaliti) largitate. Verum juxta Haunold. trotih n. 330, rečlius in eo differtquod fponfali’ ria largitas fit donatio fačia inter fponfoi contemplatione futuri matrimonij'. Jure hodierno omnibus hujusmoi donationibusinefthsc tacita conditio, ■' matrimonium fequatur. Paraphernalia luntomnia illa boaii qu« uxor pr«ter dotem ad maricura aflerti aut durante matrimonio hsredirite 1i' liorum donatione , fua induftria,® poft exhibitas in famili« adminiftratio® debitaseperas citra mariti cooperatio^ acquirit. Communiafunt, qu« tempo«® trimoni; acqairuntur utriqucconjugi v,} per donationes communes , commu® 8 induftriara ,&c. % II. De dotis Dominio , Con/litutione , fidejuflione , repeti'0 ne j Mienatione , ac reji itut ione * SarVcradti® ptimo Domimntn naturale dotis’«ftimat« «ftima- tione fadenre venditionem efte penes tna- ritum leg, s, cod. de jure dotittm , quia perinde eft, ac fi maritus dotem emiflet. Dotis vero insftimar«, aut «ftima- tc«ftimattone aon facieace venditionem efte penes uxorem , civile penes ro 3 ' 1 tum C per civile Legift« intelligunt ill a ! quod non exjure communi , & fed fingulari , legisque authoritate # ^ diione quadai» competir quoad certos j fus vel clatius fic cum Auguft. M |C ^ j Tbtokgia Canonico morali* p* rt ‘ trAv De varijs Conjugum bom. trati. 3, §,i. n. t. exponi poteft j quod juscivile lic Dominium non plenum jure civilimarito in dote ab uxore allata attri« butum , vi cujus guoad rei vindicatio- nem , ftučhium perceptionem , Sc ple¬ num adminiftrationem pro Dominio rei dotalisfegeric maritus durame matrirno* nio, licet res naturaii ratione reipfa per- tineat ad uxorem *) šnio, Sc naturaie Ici- licet, quando eft confiftens in namero, pondere, Sc in msnfura, etfi non xHL metur aftimadone faciente venditionent: Pats prima & fecunda de jure naturaii ex communi Theoiogorum Sc juriftarura contra Bare. Sc Baldum defumicur ex leg. in rebus eod. eodem, Ubi dicitur ; res dotalesabinitio uxoris fuifle, & natura¬ liter in ejus permafille dominio, Pars tercia de civili penes maritum probatur ex Infiit, titulo quibm aliena- re\licet , ant non , ubi maritus dicitur: Dotis Dominus, fed non eft hujusDomi- nus naturaliter ut eft probatum, ergo eft Dominus civiliter id eft , jus fingit tnane- re apud ipfum Dominium ad effečium vin- dicationis, illi enim competit rei dotalis vindicatio. Pars quarta fatis clare decernitur 4 -i.ff. eodem quia tališ dos fe ha- bet inftar rei mutuo datas, ergo maritus ^ ejus Dominus naturaliter, Sc civilirer t l ui foluro matriraonio tenetur ejus nu~ ineti , generis , & epalitatis tantundem r eftituere, quafi interveniffet mutuicon- lt aftus pet L. 42. ff. de jure doc. Univerfaliter autem maritus flante ^ttimonio fit Dominus naturaliter fru- ^ ^ Ul n omnis dotis , fi onera matrimonij m ' net » etfifručhss forent rmjorts one- )Us : per legem unicam §, cumque ex- Cod, de ret uxoria atlione. 89 Ex his colligitur , quod periculutn dotis inteftimata: absque raaruiculpa, ti- cut etiam inerementum ejus fpe&at ad a« xorem titulo naturalis Domini; , atftima« ta: vero ad maritum L* 10, ff.de jure do- tium . Sl. Dicendum fecundo Pater legi- timusgraviter obitgatur ex proprijs bonis dotare prolem legitimam Q illegitim« e« dam naturaii dos non debetur : hac enim computatur in legitimam leg. 129, cod. de inoffciofo teftamento : Legicimae autem tali non debetur, ergo nec dos ultra ali— menta illi jure canonico , imo & natura¬ ii debita Haunold. trati. 4. n , 380. 9 & quidem probabilius contra Fackinamm Palao, Scc, efto filia aliunde fit dives, Pars prima eft exprefta in leg. is. ff. de ri¬ ta nuptiarum .- Ubi etiam habetur no« lentem Pacrem fub pesna atbitrariacom« pelli pode. Pars fecunda etiam tefte Palao in prsxi obfervanda probatur cumHaanoldo n. 379. a!:jsqtie Juriš confultis ( exleg. 7. Cod. de dotif privatione id fatis clare fup- ponente , eftejue rado hsc , quod expe« diat habere meiiorem Maritum. Ad h»c aurem eft necellaria dos pinguior. Si pa¬ ter nequic dorare, tenetur paternus avus dotem nepri dare leg. S, ff. de collat . bo- nor um, ibi; & ejuia Pater filia : ideo avus propter filiunt nepti dotem dare debet. Hxc avi obligatio probabiliter eiitt* ligac ante Matrem fecundum pler 6 sque Legiftas cum Haunold. n, 3S6, contra Pj- lao , quia per fe tenetur avus , fi pater deficit per jus cit. Mater autem folnm per accidens Ar g. leg. 14. cod. de jure doti neejue , inquit : Mater pro filia dotem dare cogitur, ntfi ex probabili & ma¬ hi gna go Articulus I. $.11. gnacaufa, E. g. ob periculum continen- fhnre poffit a Marito exigere fidejuflorei de dote confervanda , folutoque matri- monio reftftuenda , haberur in L. 2,ul ne fidepuffores doti um dentttr. Rado datur in E, ab Imperatore, quod turpelii uxorem concredere fuum corpus Marico, econtra in confervatione dotis plus fe alijs,quam Marito. Dixiper/V,quia pcr«' cidens poffiint exigi, nempe dura Mati' tus vergit in inopiam, aut eft pericah« dotis prodigendi, Arg, Cap. per vefitt de do n at- inter virum & ttxorem. Refp , Ad fecundum Marico verg!« tix, fi filia carec proprijs. Si dicas cum Palao : Major eft ob'i* gatio alendi neptetn , quam dotandi, fed nepr.cm divitem avus non tenetur alere ergo nee dotare, Refp. Obligatio sli- mentorum fupponic pro caufa indigen- tiam, dotatio vero acquifitioncm melio- risScditioris marici. In defe&u Patr/s , Avi , & Matris tenetur Frater ex eodem Patre dotare So- rorem pauperem , eft communis aputj. Haunold, exleg, cum plures §, penulti" mojf, de adminifratione & periculo tu- te ad inopiam ex cuipa ( verius eft opp» tonem, ibi; fed non dabit dotem Soro- fitum , quando ex infortunio incul ri alio k Patre nat a, etiamji ali ter e a nubere non potuit : ergo cum exceptio firmet regulam in contrariutu , dum ex- cipitur Soror uterina , Soror confangui- nea ex obligatione eft dotanda , uterina vcrofolumex libertate, Hinc a fortiori fequitur confangui- neum obligari alere inopem Sororem , valet enim argumentum , a dote ad ali- menta ctfi non econtra, Deficiennbus prsdi&is tenentur eorum hiredes ex ge¬ nerali Regala , quod fuccedens in jura fuccedat etiam in onera. 82* Quiriturpritnoan marituspro dote protniffa quear zaidete fidejuftores, poflitque foemina fide/ubere ? Secundo an s &quando duranre matrimonio poflit -_--- r a Marito dos revocari % Refp. Ad pri- dos nequit repeti nec cautio fidejail otl ' mum affirmative quoad parrem utramque sigi» qaialegeshoc concedentes lof® primum habetur in leg. jf\ de jure do• tur de cafu emergentis novi esufe* F. tium. Secsndum L. fin. eodte, Ad fe- inde tradirio tali Marito fačla non tu? natoscoRfuit. Velleian. ubi etiam expri- tum pacftum dotis cum Mititodedot« mitur, boe in cafu fasminatn fidejuben- repetenda > fed eft conditio , q ua , tem non poffe frui beneficio di&i S. C, leges non dant jas dotem re P etC l VellejaB,econtraqubduxorperfeloquen- Hinc lexi+, & 17. ff. de paBis do nec ance matamonium, nccheccon- Authorcsnobiscentrari/alleganO‘j li : ita Haunold. «.598, coni ra mul® nixos L. to.cod. de jure dot. §, fin. p® pter vocem infortunium , contn f : eft , quod hic les loquatur de Maj 1 minus idoneo adminiftranda: dati , & 11 fortuniutn etiam poffit efle culpabik lexque mox citanda exprefsš loquatut- cafu mala: adminiftrationis ) potefl repeti dos fecurius adminiftranda ad $ nenda ex fručlibus onera L. 24 , r to matrimonio 8i clarius Novell. 97» ( ’ poft med, ad quam notat Haunold, requiri, doneč Maritus ad inopiam *' gat , fed fufficitapparere male ufuru* 1 bus dotalibus, ut fi res proprias pro« 1 ? Quod fi conftabat uxori tenipo rJ “' ti dotis de moribus Marici , prebab 1 " De Varij s Conjugtm honis. 91 mulierem nallatenus pofle ullo pa&ode- teriorem faccre conditionem dotis, nihil eft contra nos. pnefato ptivilcgio revocandi doten* non poteft vaiide tenunciarc ob caufas novas emergentes , ita Hauaoldus trati, 4, #, 4.6 j, quia ifta renuntiatio dTe pa&um non utcndi beneficio Jegis 8i fic faccret pe- jorem conditionem dotis , quod citata proximc leges invalid,inc , prior enim ncrnpe L, 14. ff, de\patlis , dicitur : ut liceat pacifci de dote, dum ne mulie- ris eonditio deterior fiat* pofterior 17, fichabet: patio exifiimo meliorem con¬ ditionem mulierii fiveripojfe , deterio » rem non pojfe. Hinc non obftar quod juxta legem at, c. ad f. c. Vellejun, uxor valeat re- nuntiare Hypotheca:, quam habet in bo- nis Mariti» diiparitas enim eft , quodrc- nuntiatio Hypochecae non pnjudicct do¬ ti, at bene renuntiatio privilegij revocan¬ di dotem, quia licer uxor renuntrans Hy- pothcc* nequeat anione Hypothecaria bona mariti avocare , poteft tamen per » (bujus Notr.ine venit guaevis res imobi- 1**non aftimataatftimarione facienteven- ditionem Mirito in dotem data} ipccies* S' lc > id eft , res reobiles polfint a Mari- t0 va bde ahenari cum fpontaneo uxoris c °nfenfu : hoc enim feciufo certum eft ** a ®vis altenatronem proinde etian>Hy- P°tnecat!onem £qu;e eft Ipecies qusdam a "«natjoni s Cefte Haunoldo ».4«/. } re- imobilium irrita elle propter naturalc >rn >nium ejus in dotem imftimatam : a c Julia alienatio iavita tnaliere vetitafuit, quam legem jas novum , five codicis ampliavit ad res omnes immobiles licetusor confentiat Lege u»ica§,/j,C, de rei uxoria atlione , Refp. Primo fundi dotalis aliena- tionem eciam per Hypothecam Sc cum confenfu mulieris invalidam effe per pro- xime citatum jas codicis, nifi uxor con- fenfum fuaro juramemo firtnet ( hoc cum alteri non prxjndicet , nec redundet in difpendium jeternae falutis , eft adim- ^jlendum per cap. cum contingat de jure* jur and, ad hujus juriš canomci obfervan- tiam etiara judices fsecnlares per Ordina- rios cenfuris conapcilendi funt) aurpoft biennium iteram , iterumque confen- tiat ( dummodo vir fit lolvendo ) ex Auth.five,&c. ex Auth. five k me cod. ad S. C. Vellejan. autfihatex caufa urili per commutationem fandi cum alio me- liore Q fi utcrque conjux confentiat aut fi prior vendatur , ac pretio hujus alius fubrogetur Leg. fin, ff, de jure dot, sut fi ex caufa neceflaria alienetur , ur fi fit folvendum xs alienum uxoris , confen- tia r qae Maritus, hxc pars tefte Haunold. nulla lege dara exprimitur» fed ratione probatur, quod uxor in confcicntia eb» ligetur fatisfacere debitis contračkis modo poftibili«. Imo fi contračh fine ante marrimo- ntum non requiri mariti confenfum de- cidit fenatus Neapolitanus : fed oppofi- tam eft verius ex Haunoldo n, 40$. poli Palae qaia maritus lundum totalem ac- cipit non minus contra&u onerofo, quem emptor, led fi hiedifientir, alienatio fa- ifta in creditorum fraudem non re&indi- tur, ergoetiam fi diftentit Maritus, ne- quit latisfieri creditoribns ? fed debitorutn M % foln- 2 jirticulus I. $.11. fofutio fufpenditur in tempus foluti raa- quod etfi titulo onerofo ad alios dota! irimoni). Refp. Sccundo etiam mobilia ina:- ftimata atftunacione £»ciente vendido- nem ( nifi lica fint in numero, pondere &menfura: bate enim ad libitum Mariti pofle diftrahi decidic lex 4*. jf, de jure det.') non pofle valide alienari a Marito qui non eft folvendo , quia cum citata h&c kx fpecialiter difponat de confiften- tibus in numero, de reliquis tacite negat pofle alienati, nifi ut communiter Legl¬ ih excipiunt, Maritus fit folvere potens , quia cum iex juiia fpecialiter ioquatur de & utrum hzc prjlatio compctat etiatnU' fundo dotali, feu de immobiiibus , ne- xoris hatredibus, que juscodicis eam extendens ampliat ad Refp. Pritn6 dos iramebilis corpt mobilia , horum valida eft tune aiiena- ralis inaeftimata eftftadm reftituenda > i 1 ' tio , quando enim ttnum ex plurtbtu tra annum autem Q fedufo aliopa&o)^ probibetur , ceetera concejfa intelligun* mobilis , aut incorporalis , ut jura at leg. 12. §. cum Pr eter jf, dejudic, fundus pervenerit , uxori competat uti' lis rei vindicatio ex generali Regula, quod in cafibusdubijsin favarem dodelil lemper pronuntiandum vel in ambiguii jf. de reg. jur. in ambiguis cattfu fri dote efl refpondendum, 84. Qua?ritur tertio quando foluti matrimonio dos fit reftituenda , & q«ii tune frutftuum Dominus ? quis alimenti uxoriante reftitutam dotem praftet? 11 ob dorem bona Mariti iili fint Hypothefl' ta , cum pralatione aliorum creditorum! tur , Vide Haunold a n. 4.13. Sequitur primo ex di* 5 tis fundum totalem invalide alienatum pofle vindicari ab emptore per Maritum faltem uxoris nominepropter Dominium naturaie. I- mo Haunold n, 41 7, putat efle cetrnm , quod Maritus etšam fuo nomine vindicare poflec propter Civile Dominium , cujus effečtus eft rei vindicatio per n, $0. Sequicurfecundo quod Maritus va¬ lide alienet res dotales , qaarum hibet Dominium etiam naturaie, ut fi dosfue- rit conftituta in te immobili $ftimataas- ftimatione faciente venditionem , aut in memorata pecunia , & pro hac fuit em- ptum bonum immobile E. g. prsdium , quod poftea Maritus vendit fequela con- ftat ex n. So. & traditur ab Haunold. n,^22. ubi etiatn agit , quid juriš , & remedij competat uxori eo in cafu , fi Maritus non fit folvendo , Sc univerfaliter exiftimat, immobilis corporalis atftimata aftimit® ne faciente venditionem , aut fi certafu® m a in valore fit reftituenda L. uniči 1 exaflio cod. de rei uxorirt aftione. \ re frugifera insftimata a die foluti nu [I! tnonij frudtus accipit uxor, ufus autem ) 1 rium, dotisque fira? in fumma eftM ,,: ' ti, hujusque haeredura tem pore, |B ; quod ex lege aut pa&o dos non eft w tuenda. Si domum Mariti poflidet , f K eam retinere, cum illic contentis p 'f risloco, donečreftituaturdos, Sc&f. gnans eft , debet ali ab hatredibus usque ad partum , licet habeat pf°r bona , dosque;am fitreftituta leg, jf. de veutre in poffejfionem tnit (l j li autem non gerit uterum teropot® ceftitue^ dotis ab jisdem eft alendai huc |enim habet rationem dotis, e! f, nusquod habuit Mu.itus ineumbit d dibus » nifi cx fmčfcibus ali poflit > De varijs Conjugum bonls. 93 aliunde.nempe operiš ftatum non indecen- tibus, ficut enim hi alendimodi Marico vivo conduxiffent ad illam alendam , ita conducunt hatredibus ; ut auc hstredes obligcntur alere , debet in domo h$re- durn morali, opera$que fuas pratftare illis. Quid fi uxor dotem repetat a Mari- to , auc focero , aut a filijs ex Marito fufceptis , competitne illis beneficium competentia:, nempe ut nequeantin plus conveniri, cjuam fuperfit competenci eo- rum fuftentationi. Refp. Aut uxor eft in pari neceflitate, aut non: fi in pari, dos tota eft reftituenda , debitor enim nunquam di&o beneficio frui poteft , dum creditor pari neceflitate laborat; Extra parem neceflitatem etiam dosinae- ftimata tota ad eam pleno redit Dominio, fi autemftiitreftimata teftimatione facien- te venditionetn , cum tuncMaritus fuerit fatftus plenus ejus Dominus, qursque ex ptjrfjtis gaudet beneficio competentia:. De Marito babetur §. itemfi de dote ln~ ftit. de ačlionibus , deSoccro L. is . §. ff' feluto matrimon. de filijs deciditur L 'S.jf, eodem. Refp. Ad qua*ft, tertio uxori titulo »Hita: dotis tacite bypothecantur bonaMa- ritl cum praclatione ad creditores prius tcfrporc privilegiatos per L. 30. cod. de ) Mr dot. dr L, 12, §. 1. cod.cjiti potiores ,n ptgnore Q an hoc privilegium competat ”' 1 , tn hiredibus vide Haunold, 10.436, negativa fententia eft certa deexcra- s fi*red bus, affirmativa certiflima de c 'CendeutibusJ amplia refponfutn, etfi dos tempore contra&i matrimonfj faeric folum promifla, modopoftea fir r umera- ra; fi non fit numerata , locus ron eft privilegiopnlationis ante didos credito¬ res Auguft, Michcl 7 'heologia Canonict moral. part. t. trači, 3. p. 4. n, 1. ex Glojf*in L, ajfiduis verb, dote epui potio¬ res in pignore. Dubitarur tamen an hxc pratlatio lo- cum habeat folum refpedu aliorum hjr- potheca: tacitre, vel etiam habentium hy- pothecam expreflam, Communior, ve* riorque opinio apud Haunoldum 11,440* contra Jafonem a!iosque affirmat hoc fe- cundum, quia allegata lex generalirer lo- qukur , qute fi oppofitum fenfiflet, ex- prefliflet creditores tadtam habentes , cum hic pauci fint , tum quia mulier in dote prarfertur creditori , cujus pecunia eft res empta aut reparata Nov, s7. c. 3, Ibi l cptiafitum efl igitur &c ♦ Sed tališ creditor pratfertur habentibus esipreflam hypothecam L. /. ff. cjai potiores Si L 7, Cod. inquibns cattjisptgnus vel hjpothe- ca tacita contrahitur , ergo etiam mu« lier eis prtefertur : Si vinco vincentem te: malto magis vincere te dt beo L, 14, § 3 jf.de perpet. & temp. prafeript, Opnofits fententia: fundamenca dif- folvit Haunold. a n. 441. trcsque adducit cafus , quibus mulieris dos pcftponitur, intereosefteaufafuneris, feu adiofune- raria , item contradus fiici, &c, Qui» bus modis queat elidi adio dotis , vid. cit«. Authorem k n. 4^$, jfriicultts L d. 111. §. III. *De Conjugum bonorum %ehquorum Dominio, s> n Teo pritro uxor Paraphernalium JL/ eft plena Don ina, proinde ha- bet proprietatem , utilitatcm , & admi» niftrationem L. bas lege c. de pattis Cen - veniie. Hac tamen lex innuit, aequum eft: > ut coti:rriitratario adminiftrationem » qna? eft revocabiiis ad libitutn uxoris, quo cafu neqnit uxor citra Marici confen* fum ličite difponere » quia poftquam illi eft tradita admin ftratio adminiculo juriš eft bonorum adminiftrator > fecus fru- fluum Dominus , eos tamen in luam , & uxoris militatem vel caufas ad quas uxor voluerit, poteftexpendere. Eo cafu u- arori competit tacita hypotheca in bona Mariti> fi de exprefta fibi non providit» fine ramen jure praelationis Mynf. Cent, abfervat. +. Drčo fecnndo Dorninium narurale con- tradotis eft penesMaritum.Civile autem(vi cujus rei vendicatro competit } eft penes oxorem. Ratio primi , quia finis cos- rradotis eft aflecuratio dotis: bic finis non petit rranfitum naturalis Domini} in uxo* rem , ergo remaDtt cum ufufru&u in Ma¬ rico, Secundum defumitnr ex NoveU l/c st. Ubtfubditur Ratio a Novella fup» ponens uxori convenire rei vindicatio- nem, proinde dvile Dorninium. Hujus civilis Domini} in uxore eftetiam ifteef- fičiusguodcontradosconfiftens in reim- tncbili non poflita Marno alienari, nec hjrpotbecari tit. Novel , §. h n de bot. 85 , Dico tertio fponfaliti* largio tis Dorninium fecuto matrimonio eft j* nes uxorem , confequenter feluto man n: oni o non eft reftituenda. Probaturt mnis liberalis denatio acceptata tranfci jus naturale acceptantis poft iniplen' conditioncm , nifi eam jus irritet j i fpofalitia largitas eft donatio liberalk &a fponfir , eamque jus non irritat, poft impletam condicionem nempe fa 1 tum marrimonium tranfic in neturakf fponfse Haunold. tratt. 4, n. 34$, Si® trimonium non fit lecutum , e/usro f donum reddendum eft donanti, ( ai&f ipfum , a ut ejus parentes fteterit non fecutio matrimoni} , tune enim nifoft reftituendum , fed infuper fi quida« : perit dono ab altero deber reddere ) L it, Cod, de do nat ant e nttptias ; nii>' 1 tervenerit oftulum ; titulo enim ^ fponfa lueratur p2ttem dimidiam ^ tionis , refiguarn fponfo reftituet, 11 boe morruo ejus hacredibus , ecootf 1 fponfa quidpiam donavit fponfo, £ll j' interveniente ofeulo totum debet fponfar. Arrha compfero marrimonio eft ftituenda eam danci, qnia babe: rati° I,t ' p ; gnoris , feu fig ni de fecururo n” 1 monioper n, ?j>. ergo hot /ccuto eftr gnus reddendum, 1 De Arrhis fequentia notar Ha° c d us trati. 4. Controver, Prirod ea* F* De Conjugum lonorutn (e efle mutuas , & in quavi.t quantitate rci mobilis, Sc immcbilis. Secundo eas non arnitn matrimonio non fecuto ex cau« lajufta L, i.&s-^efponfal, quia dan- tut ad falvandum pr orni (lam , quamdiu eft obligatio fervandi, Tertib refiliens Cine caufa jufta cas amictit , Si infuper rantundcm imquivalenti pet cit , L , s, Quartopoteftiilis adjid pačlum , ut eas accipiens & injufte cefiliens teneatuc triplum, auc quadiuplum ( ita ramen ut fntrjploaut quadruplo includatur Arrha accep ta)fecus ultra, Mincrem excfpit cit, L f, contenta fi reddat fimplum fen id, quod accepit. 87» Dico quarto uxot confumtnato nutrimonio acquirit plenum Dominium doni matutisalis feu Morgenbi ( quam Hifpani , ut monui Arrhas vocant) S C fubhac voce DD, Hifpani de prifato do- noferibunt ut Saneh. Lib,6. de Matrim, Difput. 2 7. ». 2. Molin, Difput. 4 31, *.S. & g. ita ut Ci prsmoriatur viro , podu de c a libere difponere , acreiinque- te hiredibus ab inteftato, Lay m. Lik 3. 4 - c • l 3 - »• cicii per n. 7g. ergo. Si Morgengeba nott eft conftituta exprefse , & Virgo nupfe- rit, judexeamdeterminat ita ramen, ut allat® dotistertiam partem non excedat, štaAuguft. Michel Tbeologia Canonieo- moralis part e 1. trati, 3. §, /, punti, nttm, g, Sed quid fi fponfaeredita Virgonon fit tališ ? racitne fui juriš donum matud- nale l plures neganr apud cit. Sanchez n 3, oberrorem fubftantiaiem , feu in cau¬ fa finali , ipfe econtra n. 4, affirmatere- dens adgquatam finalem caufam non tfle Virginiracem : fi h*c alicubi foret tota caufa , negativa fententia eft orani n® vera, 08 , Dicoquituoboncrum comraa- nium Dominium naturale eft penes am« bos ConjugesC adminiftratio autem penes folum Maritum , nifi pius confuetudo a- iicubijuxta conditionem, & ftatum pet- mittat ) quare medietas fpečht ad Mari' rum, 8c aleera ad uxorem , ut pater ex terminis. Porro ea qui Maritus tempore im- tritnonijlucratur, fuaarte, labore, bo¬ ni?, permutuum, elocationem , vendi- tionem, &c. modo aliunde fufEcientet provideat famil:x , non funt commiini*, fed propria Marici, uxoris vero qu«T ipfa parirer ultra operas rei domefties dtbitas lucratur fua induftria , cenfu,&c. cen^ fentur enim parapherna; Ratio eft, quod juscomraune tum civile tum C-.nonicum nihil in oppofieum difponat : Cae erum cum vari$ fint hac in re confuetudines, hi funt obfervandi, fiquidem alicubi e- tiam lucra funt communia , ita Gobar, Theologiasjuridi co; Moral, c. z+ feti^ /, conrra pleros Juriftas. S. IV, 96 Artkulm I. g. JV. A A A A £ A £ £ $ £ £ A £ £ £ A A A A £ £ £ £ *J £ A A A-A £ A A £ £ £ £ j j fffffŠfffffffiiiffffffffiffff.fifffŠf H?f §. IV. 7 *raffice dedaratur jus, ££? obligatio Mariti erga uxom 89 'TNfco primo uxorem fubjici vi- ■L/ ro ut Domino , habetur ad Ephef. /. c, fubjedlio hacc non eft in- ftar snatacipij , vel ancill* , ied eft viri focia, non planeexpers omnis guberna* tionis, & adminiftrationis familfie , in hoc inferior , quod fine confenfu viri negueat profuse expendere Laym. lih. s, trači. 10, p. 3. c. 2. n. 6. hinc minus fub- jicitur viro > quam filij , quia in eam non haber patriam poteftatera \ 7 adingus de Ctntrači. D, 2. dub.7, nec caftigare eam poteft tantum , quantum mancipia aut filios , fed moderate, etfi graviter de* linguar. Citat, Layman, Adminiftratio per fe fpe&at ad vi- rutn, uxorquein fervos ancillas, opera* rios, divifionem temporis , cibum po* tlimque parandum plus juriš non haber, quam ei tacite vel exprelle permittic vir ; hie enim eftCuput, & Dominus uxoris, cui indubioccnfetur permittere tantum , quantum aliis uxonbus pariš Conditionis fic prudentia; permitti folet , Gobar expc rim. Theol. trači, to. n. ?$t. go. Dico fecundo Maritum peccare roortaliterconrra juftitiam non folumno- tabiliter dilapidantem bona dotalia , aut propria uxoris, led etiam cornmunia fine nsoris conienfu : agtt enim centra jus proprientis nxoris cum onere reftitntio- n is, fiq uidem Paraphernaliura nec haber vfumfruftuum , communium vero, eft Dominusfoium in dimidio, reiiguorum habet ufumfru&um falva integra eorm fubftantia Laym. lib, 3. trači. 4, c. 11 ». fff dum morem mulierum tališ CcnditW B Les. ».#/.& pafiim Theologi cum L*# 1 lege Ji fUia § t. ff. famllia dumnsodo vtrocohabiter, nan? ri culpa temerarie abeueti non debf 11 ” 1 alimenra, qui enim nonfacit gteodd 1 ^ non recipit, c-uod oportet L fi ea de condit, infertis. Cii) 1 Si autem recedit ob viri culpam farvitiam a eft aienda , tune enim p cf ' n i Tv&Bkl dnUrafurjusj MmtUrg&umm: 97 eft , ac fi in e/as obfecjiii/s tflet L 'jure Civtl-ff\ de Condit. & demonftrationi- (nts , ubi conditio habetar tanguam im- pieta, cjuando deficit culpa ejus, cui eft implenda Saneh. L, p. de mat. Difput, 4. n. 20. Si vir praftat lufficientem cau- tionetn de feeutitate, uxor tamen rer.nar redire, cfeobligatur ab ea alenda Saneh. ti . 24. ultima enim culpa uxori nocet per regul. [7. ff'. de pericah , & commodo rei v e udi ta * ibi , 'Vcndo » ftaus enim nulli debet pa- dot‘ ln * ri ' et * atn ceftat obligatro in cafis feu'r [ R, P e . I f°f ut * ptomiffae ib externo , ub cujus poteftate uxor non fiiic , N qua!es funt etiam fratres &c, Non enim fe obligabit alere, nifi fub pačlo folvenda: dotis vide Saneh, n, f.; & cum uxor de * Bear marico prsftareduo, nempe dotem, & obfequia,etfi raaneatine/usobfequiis, illicjue cohabitet attamen non tenetur iilara alere , quando pater eft morofus in folvenda dote j ita Saneh, n, p. cen¬ tra Abb. arguentem pro alimenti* tune prsftandis titulo obfequiorun», eo qaod non fit pejoris conditionis * quam fint ierv*, quibusin&bfequiodantar alimen- ra? verum difparitaseftlata, qnod exin- de non fequaturfervamfbremel!oriscon- ditionis , eo quod uxori vir obligetur in cafus]omnes fortuitos, fccus fervat: H- lud tamen concedendum eft Abbati, quod fi eo cafu a!atuxorem fine proteftatione, nequeat prattendere compenfationetn Saneh,», 7. Amplia quintoedara aduxorem a« dulteram in foro externo a marito accu- fatara de adulterio , qnamdiu lis pendet: tone enim debet foivere etiam litis ex- penfas s ne denegetnr adulcerie /ufta de- fenfio jure natarali omnibus debita, I- dem die, fi uxor markam accufet deadul* terio ad divortium Saneh. Lib. to. de ma- trim Difptit , S. k« Jg. Dixi in foro ex~ terno , quta maritus fcientiam habens adulteri/ nos tenetur in foro confcientia; eam alere, ficut non teneturilli cohabi« tare, ergo eam accufans folum ia foroexe terno cogi poteft Saneh, n, zg. Qaod li uxor injafte expulfa , aut coatfta ab faevitiam fugere dotno, adulte- retur f amktitne /us alitnentorutn ? ne« gant plures cum Covar. Pofte cum tune agere contra uxorem ad dotisamiftionem, eo quod ipfe fit caufa adulteri/ , fed rc- €iius affirmantah/ cum Saneh, Difput* 9% jfrtkulm I. §.V> S. n. to, quod maritus fic fit foium caufa mittitur uxor adufterij poft injuftam et. indire&a , ac remota , proinde injufta pulfionem Commilli excipiens contra vi> expuIfio non excufet adulterium ; Hinc rum accafacorem* Cap, jignificaflt de divortio , non ad- §. v. Qua lice ant > aut non liceant uxori circa bona maritil 29sT"Vxi circa bona mariti , quia JL/ circa bona paraphernalia poteft plene, ac ličite difponere fccundurn jus Conimun e per n, $s. ad ea percinent ipfi legata , donata , & induftria ptopria ac- quifita per n, gg, imo &c ea ,quae fibi con- fervat parce, & modefte vivendo ex illis, quae maritus ipfi donat ad lumptus con- gruosfibi juxta conditionem ftatus. An etiam de paraphernorum genere fint bo¬ na , qua; acquirit adultera ex turpi Cor- porisufu, DD, diflident : negant Mo¬ liti. Banez &c. atrribuentes illa marito ut- pote Domino corporis uxoris. Tarnbur* vero lih , 7, in Decal. C s, §• ?• ». ap- probatus a Gormaz D. o n.fi 6 , 8 c ali) vo- lunt efle uxoris, qnia vir non eft plene Dominira Gorporis uxoris, fed ita ut illo gueat uti in conjugaii debito. Et cum ufusfru&us dotis fpečiet ad maritum , hinc etiam ille eft inter bona mariti. Quid de reliquis boais ? conftat a n, Sf. Dicendum eft quod uxor etiam ex proprijs paraphernis divcs babeat jus ad aiimenta per n, 5/. non eft adminiftratrix bonorum mariti, & dotalium, nifi Ma¬ ritus domo abfit, aut fit amens, fed nec tunc,fi Magiftratus,aut viraliter difpo- fuerit: quia ramenetfi non fit Domina, eft tatsen focia mariti , ci licem omaia, qure alijs uxoribp fecundum morem fffi® 1 narum aliarum fui ftatus: expendensi!t tem quid notabile ultra hoc ex bonis mit* propriis, aut utriqj comunibus, aut doni' bas peccat mortahter contra'juftitiinic® obligatione refarciendi, nifi maritus tJ» tundcm prodegerit ex bonis uxoris I ® enim cftmutua compenfatio , aut prodegerit maritus : hic tamen facile £01 cederet uxori hujusmodi fumpms, vei ! ; inicio prodige expenfos nollet fibi ff, | tui ab uxore fi rogaretur, ita Lugo m 2t, n. s 3 Lajm, lib. /, tran,ff,c.iO.' l > l ‘ uxor enim ex tali praefumpra volu 811 ; ufurpans bona mariti non eft fur >^ ad furtum requiritur pofitiva D oi! ni voluntas retinendj jus fuum adveij 1 alterum. Vide fuperius n. 44 * ^ 93. Infero primo pofte uxoteffl c ' culte compeniare, fi maritus pa rte® tis, aut paraphernorum abfumit > modo caveat, ne ob ignoratam co®P’’ fationem a morte mariti fibi, aut ft> is redibus portio compenfata reftituatitf lib, 2. c. 12. n. $ 7 • „ Infero fecundo durante penes ^ rem adminiftratione poteft facere > u | tus non tantiim, quos folet maritus^ etiam alios quos judicat prudentet pofte Lefs, ». Sf, Infero Tertib uxor poteft e* ^ Qu£ liceant , aut »on liceam uxm circa lom mariti. eommunibus facere expenfas necciTarias ( quas maritus ex avaricia aut negligen- tia , vel ignorantia non facit} adaverten- dum grave malum mariti Gorporaie, ut morbum, Carccrem &c. malum enim viri redundat in damnum uxoris, ergohabet jus avertendi illud Lefs. n, $s, probabi- Jius extendens ad avettendum damnum Spirituale v. g. ut sgat poenitetuiam , vel aoiple&atur veram fidem contra Gobar Molin. quia utiliifimž gerit negotium matiti. Infero quarib poteft uxor ex bonis comnnibus fuccurrere liberorum neceffi* tatibus ac familiae in viri negle&u , quia tune nequic eiTe rationabiliter invitusl htne dum vir dilapidat, poteft uxor dam furripere neceilaria ad fuftenrationem fa¬ radi*, pmemque fuam falvare Lefs, » S7, Infero quinto poteft ex communibu* fecundum morem mulierutnfui ftatus ex- gendere in vi&um , veftitum , ludos, re- creationes Eleemofynas &c, unde poteft indigis fuis parentibus, aut liberis prioris roatrimonij , aut fratribus aut fororibus fuccurere dummodo in hos Eleemofynae Ufta; jundi£ eleemofynis in alios pauperes non excedant fummam ftatui fuo, & fa- tultjtibuscompetentem Lefs,«. Sf-S8,8c ' e < 3 uentnmerunt 40%* S. VIL eJn uxor dele at feeui domkilium viri %5 debita ad eantt lendam h v ir o panker e contraela dijfolveret ^.I-NIcendum prim& fedufo pačlo u- 1 - J xorem teneri fequi Maritum transferentem alio finim domicilium j 1J - que fub culpa mortali, ita Uc cercum a- pudomncstradit Saneh. Lib.i, Difp.41, de matrimoH. ». g t tx cap<, unaquaqtte caufa //. 2. vir enim eft caput mu- lieris ad Ephef • j. ergo fubjicitur viro quoad habitationem ex jate Divino , Sc ex vi contra&us matrimonialis propter redditionem debiti. Unde fedufo viri confenfu nulla poteft prsvalere contraria confuecudo, fieut umen cum valde gra- vi fuo incommodo non renetur reddere debieum, ita cum gravi detrimento non debet Maritum fequi, uti nec fi eamvei- let pertrahere ad peccatum , ducendo il« lam ad peccandi pericula E. g. ad bsreti- cosj utinterhos vivat: tune enim pra:- valetprsceptum vitar.di peccatum Sc hu« ;us periculum prscepto cohabitandi. Dixi in condufione fedufo patilo, quia fi ante contračium matrimonium in« Sfcceffic padum pa&um de non mutando domicilio, non tenetur fequi, nifi rt' tatiodomicilij fieretex caufa valde urge»' te , eo enim cafu fequi debet , quia pi xorem ad vagandum dlet onus graviffi* mutn , nifi antea fcivit vagura , mihilo-s minus contrasit s mne enim iabi impu« t«. Quoad fecundam partem para- graphi tjuaftiegraviffimacft, quandode» fun&o vire rmlla hujus fiiperfunt bana , an vidua reli&a ex fuis proprijs teaeatur folveredebitaa vira eontra&a ad ipfam , & familiam alendam, netnpe ad folvcn« dam fatniliarium mercedem, dom Os con« du&iooem, veftes, cibaria 9 &c. Pecifioni prsmittendum eft, quod Maritus inops nontensatur alere teorem, »a pletique cum Saneh. Lil, 9, de Ma- trim. Dijput, 4 , n, 27, quia non tenctur u*ori ultra, quam facere poffit, Leg,e- tiam & Leg.maritum ff.folHto matri- »•onio, im 6 fi uxor dives dl, debet ale- repauperem Maricam L ft cum dotem 23, s. fi maritus ff, eoi, , ibi .♦ quid enim r™ e ji, quam fortuitis ca * nulieru maritum , pel uxorem v,ri participem ejfe, Quamyi$ autem inops maritus non ^• n catur alere uxorem , fili 6 sque , hxc {^ Ctl °kIigatio non exftinguitur , fed penditur pro inopix tempore , ficut ^kor ,ntra tempus inopis non r , eob .!'g«us ab onere folvendi debita., tio Un . c '^ pcr fufpendicur obligatio. Ra- ret ^ U ' a ^ P 0 ^ inopiam viri hic acqaire- c ontA 4 ^ VCfl di debita tempore inopi* f\«apro alimenti* usoris nemo ob- ligaret liane ad folutionem lic contraifto- rum debitorum , fed vir adftringererur, ergo obligatio alendi non fuit exftin&a , alias non revšvifceret. Hqc fuppafi o. Dicendum fecundo uxotem deobli« gitam dTe a prxfatis debitislolvendit fe« cundum mihi probabiliorem fententiam multoram cum citato Sanchez n, 2s, coa- tra Fagundez Lil, 4, in\Deeal, c . 9 .». te* Sl mulcos apud Saneh, m, elTfacentem val- de probabilitcr eos loqui, quibus, & e« go aflentior. Primb in ca/u qao matri- tnonium dl cekbratum medietate bono» ram , hoc eft , ita ut lucra fine eorama- nia viro, & uxori» tune enim etiara me* dietas onerum nempe debitorum fpedac ad axorem, Molitu Difput, 27 ad- didi roaxime, &c. nifi anre contračla a marito debita uxor renuntiet lacris, quia iicut tune caret favore , ita liberatur ab onere fol vendi debita Molin. Difput,4.3 jr» », $ t §, tertitim eft* Secundb aflencior obliganti fententi« ad/olvendum . quanda pauper maritus conrrahendo debita pro alimencisFamili* proteftatus eft fe nolie gratis alere uxo* rem, quiaproso cafanan renemr eam a- lere( alias tenecur ultra poile contra di- ,čla ) ergo non tenevur xre alieno gravati proejuslaliiscentatione ergo quantame;us estifa vir infsmpfit * taneum hsctenctar compenfare ex fuis. Extra hos duos ca« fus. iProbatur efEcaciter conclufio : fi vir pauper mutuam pecuniam accepifiet, ea- ,que priorum creditorum a:s folviilet»cre- ditores ea pecunia foiuci non tenerenusr eam reftituerc creditoribus pofterionbas , ne in fubfidiutn quidem viri inopis defun- čki, quia pccuniam nan aeeeperunt titulo lucrativo, fed onerofo, atqui cadem eft rado jirttculus I. g. Vil. 103 ratiodeuxorealitaaere'alienoab iaope vi- to contra&o, ergo. 96. Refpondebisefie difparitatem, quod maritas pauper non teneatur alere uxorem , filios, &c, confequenter dum hos, & illam ex mutuo alit , hanc, & illos noa alit ex debito 5 fed ex caufa lu- crativa: econtra creditores anteriores fo» lati fuat non ex caufa lucrativa, Concra enim eft , quod lic prorfus eadcm ratio pauperis viri comparati ad uxorcm, fiiio* fue alendos , & ad creditores, quia cft utrisque obligatus, his ad debita folven« da, illis ad alimenta praflanda, propter a&ualem tamen paupertatem cxcufatur, tura aba&ualidebitornm folutione, tum ab alimentorum fubminiftratione , ergo fi ctedirores hoc non obftante accipiunc debitorum folutionem, non ex caufa lu¬ crativa , etiarn uxor, & filij accipiunt a- limenta non titulo lucrativo , quia etfi excufetur a peccato non miniftrando ali¬ menta , attamen dcbitum eadcm mini- ftrandi Temper roanet, ut pracmifi num. fj. alias Ti non maneret debicum , hoc etiam p'oflquam fortem pinguiorem , nancifce- retur: non teneretur amplius alere uxo- rem, filios, &c. quia obligatio Temel ex- ftin&a non revivifcit L. c um ex caufa God , de remiffiene pignoris. Quid fi penes uxorem , & filios pe- cunia mutuo accepta res emprs exftent, an Takem tune uxor, & filij teneanmr, fi maritus, aut hujus Pater non fic Tolvendo. Refp. cum Saneh, ». aj>. in fine negative, quia nulla eft creditoribus ačito adverfus lesmutua pecunia eroptas, nec illar funt Tubje&as hypothecar , Ted competit It a&io perfonalis adverTus mutuatariutn ii verTus aliquos. Argumenrorum fententia; oppoli' Tubftantiareduciturad hoc, quod fen dum Legem Et qui 7. §, alioqui»,Cd ejuodcum e o , &c, teneaturm fubffdit contrahentis , fi res illa fit converfa i meum commodum. Itero fecundi Gloffam in legem his folis ff, dc ad Elione indebiti. Vetb oProfisit. Etfi: lege decernatur jus petendi pecumV competere tantum tontra recipienteu Tecuscontra eos, quibus proficic: ta* haac legis diTpofitio Tallat in fubfidiui fi recipiens non fit Tolvendo , & f bus proficit, habeant ex cauTa literati« prouruxori, & fiiijs in cafu noftfo«* in utilitatera ex caufa lucrativa, ac tani quod uxor , &c. ex re aliena tune fitd tior : omnis autem ex alieno ditior trt* tur ad reftitutionem Lege. 1 , ff. Rhod, dejaElu' Ref p, Gitatam Legem Ei habere locum in noftro cafu , quia ^ mutuum non dicitur vere conveff« m utilitatem uxoris & filiorum , urpt> 1{! debitam, confequenternegatur eosa (1 | pifie ex caufa lucrativa , fed onerofai 1 fieri ditiores ex alieno, fed ex debito 1 1 ti oftendit argumentum a nebis pro condufione, Ex his pacet idem dicendun' 1 propter filios alendos pater inops accepiflec, eos non teneri Patre delti 1 ’* 1 debicum centra&um exfolvere, dn, & qux.exbomsfim Puh* , mVtdum tranjiens ^& c . 103 §. Vlil. din , Ef? qua ex bonis fuis Vidna , ant Viduus tranfens ad fecundas nuptias debeat relinquere prolibus prioris matrmonif 97,TUs Csefareum intra annum lučius Dubicatur an acquilita ab uxore con- binnubis ptures pcenas olim fta- teraplationc raariti line reponenda inrer tuerac, quastegesapud Haunold. 4 » lucta uxoris. Aftirmat communis cutn ».4 6$. has pofterius jus > & Ganonicum Fachineo Lib. 2.c, fj. Saneh. Lih. 6. de Cap, fin « de fecundis nttptiie ob liberta- matrim. Difputt 26 . », a/. Venim oppo- tem fecundi matrimonij callavit: quas ta- fitum ut verius tuetur Haunold, »«/»,47/, men non efle calTatas defa&o refpečtu vi- pod Arnold, *Rath. auia cura uxor non lic dux intra annum iučlus fornicantis tra- fub patria po te fta te conftituta , led fui ju- dit communis apud citatum Haunold. ris , licec quoad efFečLus matrimonij fub- Pratcreasetiam funt ftatutx alia: e- jiciatur viro, donatio ei fa&a non eft (I- tiam poft annum lučlus fecundo nubenti milišdonationi fa&s filio intuitu Patris, fcamins, quando hxchabens proles ex- fed donationi mihi fa#x intuitu mei A- ftantes ex primo matrimonio , & titulo mici, undecumarrogatusfubjiciatur Pa- luctativo acquifivit ex bonis defun&i ma- trix poteftati arrogatoris , non eft argu- titifottunas aliquas five inter vivos , five mentuma donatione fadla arrogato intui- P er ultimam voluntatem. Hxc juriš di- tu arrogatoris ,qua: fecundum jus huicac« Ipofitio non eft principaliter pcenalis, fed quiritur. ptudens provifio, & favor collatus proli- Item intralucra per fecundas nuptias Js beneficio legis, proinde eft limplici- atnittenda non venit ufusfručius reličlus tcr favorabilis : Unde ctiam canones eas uxoria viro defun&o, icajurenovoAfo- *Pptobant utpote non in odium matrimO" 1>e!U 22. c. 32, Cotrigentis jus inLeg^u- fii jlecundiftatutas. nie.Codic. [i fecundo nupferit mulier, Dixi titulo Lncrativ «, quia bona a cui maritus ufumfručium reliquit, nili , * lro acquifita titulo onerofo tranfiens ad utiexcipit Nov. hsc maritus ea lege ufu- 'cunda vota non amittit , ncc tenetur fru&uariam fecerit, ut ex fecundis nu- P Jt titi inter proles t hujusmodi eft medic- ptijs intereat ufusfru&us. His prano- l ? s bonorum communium, & quidquid tatis. . a w accepit emptionc , permutationc, 98. Reftat decidendum primo, an Te Uocationc. bonorum> qu* binnuba ex bonis marin defun- 104 jfrticultu L g. Vlil. defunčiiacauifivittitulolucrativo, qnan- bet rationem mul Sc mortuus , aut libcri reličti exprefse c quidem squa!iter inte^eas dividenda, nnntier juri fijo beneficio recentiorc Hzc zqualitas jure recentiore No- Novellarutn eis competenti prosit pet veUa [ecunda c. 1. Sc Authentic.lHcrHm renunciari illi citra authoritatem puM de fecundis nnptijs ftatuta eft contra jus eatn eft communiffima fentenria, coni antiquius codicis , fccundum quod erat Giphaniutn , eo quod amiffio proprifi iiberum binnrfbz totum relinquere uni tis lucratorum favor & provifio providr' foli proii dumraodo czteris daretur legi« tialisfa&afitfilijs, fecus ratio pznrfs tima* tern pura ; foli autem legitimarp Eadem ratio eft de Patre bianubp ha- a* fine authoritate puhlica a privatis» feente lucradefundfca prima uxore, deda- quit renunciari, rat enim Imperator §. in iUo 4., cod , de Porro non renuntfatur difto Ltf ionts ejtt* liberis , Sc prarcipit exemplo favori pertacitutn eonfenfura fieum in« Matris bona Patris feeundb ducentis u- quod proles non contradicant fecod zorem hypothecari prolibus prioribusma- nuptijs, quiaalias vix unauam citata - trimonij ad przfata lucra jisdem confer- gi de fecundis nuptijs locus e (Tet , cum« vanda , ita fere omnium fenrentia cum ro proles apertc contradicant : inw { Saneh. L ib. 7. de M At rim. Difput. Sff, apertc confentianr ia fecundas nup « 1 » um. /o. - adhac ramen non renuntiant juri (a°' c Decidendum eft feeundb, quantam maliter, utefteertum; nec virtitaS® portionem Mater binnaba novo Marico guiacum exprefio in nupciasconfenfflf feuprolium Vitrico, aut Pater binnubus teft ftare proteftacio refervativa prop [! carundem noverez uxori fuz fecundz ex tatis Iucrarunt , cum quali protcfta tlJ! bonis fuis poffit relinguere teftamearo, eft impoffibilis vittualis confenfuJ *of vet codicillos vel legato, vel dote, vet nutiationem dičti beneficij Legalis r donatione ante naptialt, vet mortis cau- Haunold« n. 479. Andr. Fachin. fa, vel intervivos relinquere„ e. 67. contra Saneh, n. 43. Sc cornm«^ Dico primo uxorem binnubam ante veterum, fententiarojudicis amittere in confcientia gg. Objicics contra bane niti 151 omniuu? lucrorutn proprietatem acquifi- partem etfi Pater nequeat impedite^ 1 ram a Marito, ita Ilaunold. n. 704, con- lam filio delatam contra Injfitntt>>** tra Laym* lib. s. traff, to. p. j. c. 6. »• ir. quiteftamentoTutores , quia eft probatur invertendo argumentom Lay- publieum , Infitmionum de legi 11 * mani, ideonon obligaretur in confčien* agnatorum ttetela §, car fetmsnAi 3 ' tia ante fententiam Judicis » qudd amif«. men quia non tenetur confenrire > c Bo proprietatis fit qu*dam mulčfca » hzc fentiendo in illam fibi przjudicat » ^ autem non incurratur ante fententiam, tenus poteftconvcniriin folidum ob fed amiffio proprietatis iuerorum non ha- An , & qu* ex bon is fuis Pidu *, m Vidam tranfiens , &c. io ? lira filij adminiftrationem, fi autem non conferttit , tenetur tantum de peculio Q id eft non infolidum , Ted catenus cantutn , quantum vires peculij patiuntur Ant. Pe¬ rez Lih, 4, Infiit, tit, 6 , §. Atliones au¬ tem ltg.fi fUiusfam, 7 . fifi, de T ut el. ergo etiam exprelTus prolium confenfus in fc- cundas nuptias praijudicat juri prolium* Secundoexprefius prolium, confenfus in fecundas nuptias impedic injuriamj in eos exnuptijsrefultantcm, ergoimpedit, ne ceiTct proprietas lucrorum in Macre, vel Patre binnubo, quia proprietatis amiffio eftpcena vindicans injuriam illatam pro libus, Refp. Ad primum efle difparitatem quodlex allegata pro antecedente non lo- quatur de qualiumcunque confenfu , fed de confenfu in ipfos a & vitandum incontinentite pericu- IOO. Dico fecundo fi vidua Vl nus tranfiens ad fecundas nuptias P r olem unicam ncquit plus hujus vi ailt Nevere« dare , quam proli , C l J bet plures proles, Si har hab TJ 1 ' es portiones , nequ;t plus dc j* UaiT> P cr venerit ad unamquamqui n ni 5 * l lucern habent insquales p c, > nefaseft plus rdinqucre qaan li, cui minor portio eft reli&a, aut do- nata , conclufio tota dccifa efl: textu cia- riffimo L. e.cod. de fiecttndis n*ptijs t a - p«^Haunold. n. soo. Addit lex, ut quarta pars, qus ex legibus debetur eisdem prolibus nempe le« gitima , nuli© modo minuatur , poftea annuliat quidquid ultra rcličlum aut do- natumfuerit; qua? annullatio ut proxim£ pratcedenti conclufione di&um ante judi- cis fententiam locutn habet. Dičlis poems locus non eft , quando defun&us conjux fuperftiti dedit iicen- tiam tranfcundi ad fecunda vota , Gail lib, 2, obferv. $g. n. ig. Nec fi proles ex priori matrimonio nulla:exftant, Poft mortem binnubi, aut binnubs parentis liberi pofiunt prsfata lucra fibi vindicare a quocunqe eorum poflfefiore L, j. c . de fccuudis nuptijs, Contra hanc vindicationem non prcefcribitur nifi fpatio 30» annorum , idquetempus inči- pit primttra currerea tempore, quo li¬ beri fačii funt fui juriš, Novel. 22. c. 24.. in fin, Irena a die non conrračli fecundi ma- trimonij , fed a die , quo aliquid ex lu- cris ad binnubum Patretn , aut Matrem provenit, faculrates hujus liberis manent obligatar titulo hypotheca; L. 6. §, omni - bm c. cod. id ipfutn ftatuitur L. g. §. in illo, Demum parens aut Mater binnuba tranfiens ad fecundas nuptias debet cautio* nem dare de falva lucrorum fubftantia, aut pretio, quanti illa fuerit atftimata a juratoarbitrio , & quod poft mortem re- ftituetur, cit. L, 6, §, hit Hiud t &c, Sc Novel, 22, c. 4-1. t O AR lo 6 jfrticulus II. I. D ARTICVLVS SECVNDVS. De Dominio Daterno 0 ’ fdiorum , eijue annexis. S. I. 1 £i{uid {it jus P at er mm & an filiusfamili as habeat ' jas t lege naturali; lex enim naturalis obl ut totum confulat partibus, & vic® filius autem ut tališ eft pars patris non lutn phyfica titulo generationis, fed Moralis, quatenus fubjacet voluntati tris in concernentibus educationefflij rum dircčtionem, inftru&ionem, miniftrationem eorum , qus funt n {i fariaad commodam pro ratione fiatu* p luftemationem , doneč filius emancip" Colligitur fecundojuspaterm® 1, fe partim jurisdi&ionis, parliro pf°P’ tatis , quia profpicic felieitati tumj 1 s tum fuae; hinc cteteris paribus wag |S ligat, quatn jus pure proprietatb ju! risdičlionis , cura duorum fcUcita* majus bonurn,quam unius. 102. Dico fccundo filiusfiffl' tališ (ideft filius , qui efl in patrb f, fiate conftitutus) nullum habst jJ J pliciter tale , quia filius ut tališ eft^ lativutn Patris, & pars hujtfs moranj’ qui pars ut tališ nullum h.bet P j. člura , eft fimpliciter tale contrap cujus eft pars defečlu perfečte ak £ _ rlt ‘ ciim filius qua tališ non lit fimp* iclt ter a Patre alteritate voluntatis p sr c lar Primum. loi, f -*j co primo jus Paternum eft poteftas legi tima di- fpenfandi de rebus filij lege non prohibitis ordinata ad utriusque fclicitarein indučlum a lege naturali principalius in favorem prolis , fecunda- rio in favorem Patris, ita Efparza^/c f.7. Probatur: Patrem ut talem pofte de rebus Filij non emancipati difpanere eftcertum, quia non emancipatus non eft fui juriš , fed fub poteftate Patris: bane difpofitio- nem eflc Ordinatam indivifim ad ucriuf- que commodum colligitur exinde,quod pater huic obligationi »on fatisfaciat , fi in educatione filij pofthabito hujus com- modo quatrat prarcise fuuro, nec fi pro- moveat prscise bonum filij ; hic enim ultra limices obligarionis paternar agit , id eft, non agit pater , ut pater, fed ce¬ dit juri fuo, hoc enim confuiit etiam feli- cicati paterns, etfi minus quam felieitati filij. DEUS enim ut Autbor naturae ex rei natura aqualiter amat Patrem, & fi- lium , ergo cum pater plura pratbabeat neceftaria ad fuam felicitatem, quam fi- ius , ipfa natura in favorem filij magls gravat Patrem, Ex his. Colligitur hoc jus mdučlum efle a f 7)e "Patria poteft ate ejtts efftchi , dr extintitone. 107 fMSP® ’S«8« S. II. De Tama pot eft at e , ejusejfeftu, %5 extirittione. I03.T)Atn'a poteftas hic definitur ab X Haunoldo trati. 4. ». 166, pa¬ tri* peteftas eft jus per quod filij & fili* ccterique defcendentes fapremo afcen- dentiutn fuperftiti ex linča Mafculina fubjiciuntur in Ordine ad certos effcčhrs jure civili introdmftos. Eft igiiur jus cjuoddam in filios, & horum bona cona • petens Patri ut tali ex juftis , ac legithnis nuptijs fecundiim legem petius Rotnano- tum , cjaam naturalem aut divinam: un- de abrogari poteft per confcetadinera aut ifges municipaics, Gormaz D, 9,», j//* \ Matri enim etiam defunčlo Maritohanc poteftatem jus non attribuir, nec Patri refpe&u filij illegicimi, nifi per fubfeqnens matrimonium fii legitimatus, »ut Principi* refcriptum. Quando patria poteftas diftoivitur P« emancipationem tune filiusfamiiias , e vadit in Parremfamilias, feufit juriš fui, proindcpoteft libere contrafecre, teftari, ^ estera agere ut alij Patresfamilias, fit- *l ue plenus Dominus in acquifitis bonis Icra anente tatnen penes patremf fi libere Cni »ncipavit filium ufufrutftu in medie- l ate bonorum adventiriorum filij in pr*. ^ Il 'm emancipationis. §. hec autem , per cjuas perfonas mbis obli- i 4t ‘° accjHirttttr. r , Olpptopter naturales & Spurij non 1 ‘ unt patri* poteftsti j nec nepotes, & " c pt f s progenit* ex filia , fecus ex filio. Pitria Jgrtur poteftas attribuitur foli pa¬ tri , vel afcendentibus in linea paterna , unde fi patris avus, & proavus vivit, pe¬ nes hunc eft patria poteftas in religtios defcendentes ; eo defunefto penes avum, ac poft hujus obieum penes patrem. Mor- tuo igitur Supremo afcendente proximus huic fit fui juriš, fed relicjui reciduntin hujus poteftatem. Si quis ex defcendentibus egreditur patriatn poteftatem E. g. filius nen propte- rea proles nat* , aut concept* ante ejus egreifionem , bberantur a patria poreftate avi, fed folum Concept* poft emancipa¬ tionem. $. illud autem s>. Inftit. qui* bus modis jus patri* poteft , Salv at ur. . Verum cum hodie fere ubique filius per Matrimonium egreditur patriam potefta¬ tem , confecjuens eft fere ubiquc defacio foii Patri competere patriam poteftatem. Conftat pr*terea ex defetftione pa¬ tri* poteftatis, qubd filius ex filia non lic in poteftace avi Materni. Effe&us patri* poteftatis funt (c- quentes de jure relati ab Haunold. Tom. t. trati. 4. a n. 170 . Primarius eft jus in bona filij in qu*dam quidem quoad ufum- frutftum tantum, ut in advencitia inqu*» dam etiam quoad proprietatem, ut in pro- fečtitia , de quibus poftea. Secundus eft , quod Pater oppref* fus farne, aut probabiliter , etiam, duo* aliter viram non poteft cueri , poffit fili¬ um vendere , aut oppignorare cum obli- gatione eundem redrmendi fi poterre, O i Ter. Artitulns 11. g. IT. io8 Tertias filius in poceftate paterna confti- tucus(extende etiam ad emancipatos, & ab extranco adopcatos} ncquit cum Patre litigare , nifi habita prius a Judice venia, qm non datur, nifi lis fir, aut de bo- nis Gaftrenfibus velquafi, aut de eman- cipatione , aut de alimentis , aut de ad- ventitiorum dilapidatione, vel alienatio- ne immobilium , aut filius agac nomine alieno videlicetut Tutor, Curator, Pro- curator ,&c. Quartus quod nliusfamilias ex mu- tuo nequeat obligari fine Patris confenfu, uti conftitutum eilper S, C. Macedonia- num. Quintus Filiusfamilias Patre non confentiente nequit donare mortis Cau* fa, at nec ex ejus confenfu reftari, nifi de caftrenfibus & quafi, Sextus fiiio impuberi injuriam i 11 a - tam eoinvito Pater poteft condonare, ni¬ fi filius fit in dignitate confticutus, &c. plures lege apud cit. Haunold. Quibus autetn modi$ finiatur patria poteftas, Confule eundem k rum eft finiri per morcem -naturalem bi. bentis prolem in poceftate. Secundopei Religiofam Profeffionem filij, An polit, tnifia vota fimpUcia in Societate JESUJi. rnifius ex ea recidat in patriam potefta- tem dubitari poteft. Afficmativa eft vt. ra ex Saneh. lih. s. Moral, c, /, approbato ab Haunoldo , ideo enim pio feffio tollrt patriam potefticem , quia pto' fitendo fit tranfitus in perpetuam poti' ftatem Pradati, qualirer fimplicia voti non faciunt tranfire Scholafticum in j® Prelati, fed duntaxat, quamdiu fubodt Pradato, ita ceflante fubjcčiione revivif cit patria poteftas. Hinc non eft patini a Profeilo eječto non recidente in p triam poteftatem , nam ftatus prefeflier fuo modo perpetuus ficut ftatus Mit®' monialis, Quare non eft audiemfo idem Saneh, lib. i. Confil. c , /. duhu n. 4-■ Oppoficutn tradens a pari« 1 profeffi eje&i. JreGtašteGteGtBJtesfešta ^stf-crfsjtc eta-srec,- (BQi£-ajsa®3i£ebajs®se onere alendi proles annexo paterno Dominio. I 04 >T 30 ft Primum triensium tenetur JT Pater alere filiutn non modo jure naturali , fed etiam pofidvo , lege ft quis k liber is ff\ de agnojcendis & alendis liberis : Pritno aucem triennio inregro Mater debet alere la&ando per legem nec filium Cod. de patri* poteftate. Ut autem alat proprio !a<3:« B° n 1 obligatio mortaiis , dummodo ( ^ fuis expenfis, fi ipfamet poffit Id* ^ non tamen ladet, nifi eam excu fet fa jufta , qualis eft etiam c 015 ^ 0 ^ cum more patrio : Stance hac caift* > 1 ^ ladare non poffit, tenetur vit et ‘ sn jj C( i Ve onerc alendi proles tritem folvere Azor p, 2 , 1 . 2 , c, 4, c/, 3 . (jr 4, ^ provideat de nutrice non inicifta tnorbo , aut praviš Moribus : exinde ergo debet alere Parer j in hujusdefe#u ejus afcendentes , iis impocentibus , aut nolcntibus Miter. Hinc fequitur naturalis obbgatio in parentibus ad comparanda mediocri faltem diligenria adhibiia bona fufficien- tia naturalia honcfta: ptolium fuftenta* tioni ex illo ad Corintb. 12 . mn debent filij tbefauriz,are parentibus , fed pa- rentes filijs. Obhgationis inter Patrem & Ma* ttetn notabjiis difFerentia eft relate ada- limenta prolibus pratftanda, cum refpe- Matris nočnine cotum folum lacpri* mo triennio prabendum etiam fpurijs , rtliquis expenfas omnes debet facere Pa* Kr ex otnnium Sententia tefte Az,or c. s, f* 8 , Si poteft fi non poteft £nifiavus paternus valeat pet », S'.} Mater etiam poft triennium lege compellitur cducare p« cit. L . p ejuts ,&c. ea deficiente a« v us Matcrnus , deinceps alius propin- rjdor confanguineus, ac tandem Holpi* rale publieum. Rclpc&u vero Patris per alimenta mtellig Untur omnes expenfa: neceflaris iuftenrationem non folum fecundtlm natura necefficatein , fed etiam ftatus *S u alitatem , confuetudincm patriac &c. Az °r c . 4, jp t primittens tj, 17, ex °mniu m confenfu Patrem jure compelli 1 fumptus pro litteris addi/cendis ne- Kllarios intelligendo per litteras ea,qui- . 115 cateri pariš Ccnditionis more patrio ! n or mari folent j Pater enim debet fi- lu m juvare ad ftatura , quem filius ra* 'onabiliter eliget; ex quoinquit Gobat. Je »l> Juridico, Moral, c, 28 Sebi, 2, annesco p at er no Domini o. 109 rede probatur parentesauorum liberi nc- queunt conformiter fuo ftatui fe alere nifi litteris, ut funt filij nobilium aut Dočto- rum tenuis fortuna: obligari ad eos ftu- dijs excoleudos ; non autem fequitur , quod rufticus aut opifexdebeat filium ad S.bolas mitcere, fed perfieere , ik valeat ftatum ciigerc fuat conduioni congtuum v, g. militarem, Mechanicum , Sacrumt &c, Addit«, is, excommuni ufu , quod Pater habeatjus determinandi filio aliquod Studium certum , in eo tamen determi- nando magnatu debet hsbere racionem šndinationis in filio animadverfa:. 10f, Dičlade atimentis extendunt Do&ores ad iilegitimos etiam fpurios fe« cundum jus Canonicum Cap. cum babe- ret de eo , tjui duxic in matrimoxium t in fine ubide adulteris conjugibus ftatui- tur , ut fecundum quod eis fuppetunt facultates neceffaria fpurijs fubmini- ftrent y & hoc jure ftandum eft in omni forocontra juscivile, aut h. ex complexu nefarto Cod.de inceftis nuptijs a Cano- nico corre&um quoad necellaria fecun¬ dum decendam ftatus, quoad alimenta vero abfoltite neccftarta ad virae ftiftenca- tionem , ut impium naturali juri rejici« tur,c«w jura fanguinis nullo jure di- rimi poffint L, 8. jf, de regala juriš, Extendunt fecundo ad Clericum , quod poftit alere prolem fpuriam exred* ditibus Ecclefiafticis Azor c, 4. 4, 7, verf. tjuares an . Amplia ad harredes parentis fpurioruriH Auth, licet Cod, de natu• ralibus liberis apud Gob* >/. 36. Extendunc tertio ad fratrem divi- tem ; hic enim etiam jure Sanguinis de- ficientibus pr^memoratis compellitur ale¬ re etiam illegitimum fratrem L. Mariti Cod. O J iio Artictdus 11. 111. Rota Romana tefte ciuto Gobar, n, 5 g. lijsbonis baberc potuic , poteft eas Pž:: Limita hucusque addu&am obliga- repetere fačhs animocomputaedi in p«i tioncui alendi, ut uon procedat de fiiijs- tem legitima: , fecus cenfctur liberalk fam etiara legitimis, qui aliunde habere donafle Azor c. 4, !c, Bardi, de conTc lentfDifput. 6 , c. p, Secundaobligat quemvis adcotum, ' a ter nolic , aut non poflit, Banacin, c natrim. c /, punč}, tj. n. 10. Tertia Pnitus deobligat cum LefT, Lib, 2 , c. to. q ^ U S° bi c Difput,\t$ \fecf 2 n. 26. ° * Theol, furidico - moral, c, 2 g. I'tl. 3. C , Pr .* mitt0 etfi in pbyficis pof- iQt n aturalicer plures Temiconcaufe ejusdem effe&us s imo Tecundum plures etiam totales , omnes ta m en Tupponunt utriusque caufie fimuitaueam ad idem paiTum applicationem , fimilis pluriuta ad generationem ejusdem hominis appli- catio efle non poteft , fiquidem plures eandem faeminam fimul fitnulcate tem- poris cognofcere non poflime , hinc na« turaliter repugnat , ut plures fint ejus¬ dem ada;quati aut Temi Patres. Dico primo probabiiius nullus ex pofitiyš , &c rationabiliter ftri&e dubijs genitoribus tenetur alere prolem. Pro* batuc mnc nullus tenetur alere prolem, quando nullus tenetur Te gerere ut Pa- trem, Ted nullus tenetur hoc cafu Te ge¬ rere ut Patrem , ergo. Major patet, ob- ligctio enim alendi fundatur in paterni- tate. Minor ptobatur > fi aliquis tene- tut Te gerere ut Patrem uterque Te deberet gerere ut Pater, quianon eft potior pra:- fumptio pro uno quatn alio, Ted uterque non Te tenetur gerere ut Patrem , quia vclquisqueTe gereret ut Patrem ad*qua- tum vel inada:qu 3 tum : neutrum poteft dici, uti eft praemiflum. Confirmatur primo in cauTa alimea- torum proles eft ačlrix petens alimenta , coucubinarij Tunt Rei , ergo cum a&ori ineumbat onus probandi , proles debet pfobare , quod uterquc fit pirens vel a- dxquatus vel partislis , quia jus ad ali- menta raaicatur in paternitate , ergo quamdiu non probat, Rei Tunt ex inte* gro abfolvendi , nam per Regulam ju* risu, in 6, cum funt partium jura ob- fcura , Reo favendum efl potim quan* ati eri. : Concordat, Regula juriš civi * lis 16$. favorabiliores Rei potim epuam ačlores habentur t nifi ubi corstraria juriš diTppficio magis favet adtori uti favet in cauTa H2 Articulus 11. g. IV, caufa matrimonij, libertatis, dotis, tc- tribunal delatos faltem ad partem si iitC fiamenti. Confirmatur fecundofecundumple* rosgue cum Suarcz apud Dianam p, 4, trači. 4 , Refol. 10 . Contra Vasq. &c, du- biusdeemiflovoto poteft (e gerere nt li- bcrom ab omni voto , ergo etiara dubius de gcnita a fc prale poteft fe genere ut li- berum ab omni generatione , acobliga- hzc pars eft Lugo n. 13, in fine tione alendi prolem genitam pauperem , ti : & prebatur quisque certus /icut in anteceden te dubius de voto emiiro torum , imd ante fententiam dubius nitor debet reftituere Marito legitimis prolibus partem- faltem damni, Maritusenim patiturdamnui prolealenda incerta, legitimte vero lespatiuntur ja&uram portionis aut hireditsris danda: proli illegi !E| is alendi aliqaera pauperem deobligatur a* lere. Infcroex di&is, nec ad partem a- limentoruns teneri ullum dubium Parrem , qula obligatio ad partem alimentorum fundatur in partiali paternitate , qualis nulla intercedit. Dices. dtbitor dubius de certo cre- ditore tenetur utrigue pro rata dubij, er¬ go eciam filius dubius de certo Patre ab utrogue jufte exigit alimenta pro rata du- bij* Refp, Difparitatem efte, quia in pri* no uterque creditor in confortio alte* rius (licesnon feorfim ) poteft fe gerere aučior tenetur ad reparationem dam rata damnificationis. Ted qulsqaecmj binariuseft certus amftor damni in to quodquisque fua copula caufet incer: dinem ačloris , qui teneretur foi damnum , quod patitur Maritus, ® legitima proles occafione prolisii parentis, ficut fi duo fagittari; in;uffi| cularenturin bovem meum, uterqw nerur mihi refarcire damnum pro titate dubij , dum ignoratur, c#®! gitrafit interfedus > quia uterque vat jure exigendi reparationem abofij re certo mei bovis. Parsprimaetiam probaturer :L ut inada?quatus creditor adeogue exigere vulneratus§. aftimatio ff, ad l?£ l1 /*_1 in /ssrnnrIA irprA n^iirpp KtfJ.il.. iKt ♦ ij B rt 4J n . mu n 0 J V? 1 ti It' folationem debiti j in fecundo vero Reuter ejuil, ibi : Ciim neejue impunit genitor dubius poteft fe gerere ut inad*. fieia efe eporteat, 'neauc 'facile quatus Pater, nec ut adarquatus , iicut tui poffit , uteraue potim 1*1**% nec debitor tenetur folvere debitum cui- ~ r visereditori dubio, ut creditori adtequa- to & ratio eft , quia colledio dubiorum creditorum habet jusad folutionem debi¬ ti , quia h*ccollcdioeft creditor certus, econtra colledio dubiorum genitorum »on poteft eile Pater ad£equatus» 108. Dico fecundo et/i nullus du- bius genitor teneatur ante fenrentiam ju- terguecognovir mulierem, erg dicis alere prolem , poteft tamen judex ' * “ jufte condemnare concubinarios ad fuum • " - j r ~ o. .g tur, uterque arftimationem ( u (1 “ praemittitur } fervi occifi, unus n»r alter miaorem , prieftabit , nen>P { majoritate , vel minoritate dubij, aJ qualem , ft omnibus perpenfis squ >v contra utrumque praefumptio j primaeft Gabat n. s+. Objicies primo cum Bat jjJ 109, iw^juc tu^iuvil UJUilCiUIl) jm ^ deditcaulam fufEcicntem genera^r! lis, ergoftac poflefGo juriš inp rtl ^ f trn A qm alend.t dub:a pole s tra ntruraque, nifi certo conftet Je alter- utro non influxiile , unde negami influ xum caufae fuae certo applicats incumbit onus probandi; ficut quando cerrus esce confuluiile fartum , ttneris faltem par- tialiter reftiruere & dubitas an fur ex tuo, an Titij Cofiiio motus fit furatus. Qoia escertus, qubd datum ConfiSiura fit cau« fa fufficieos fufHdenter appiicata ad fur- tum fecuturum , ergo ficut Confiliario incumbit onus probandi Confilium non inflsuiile , &c quamdiu id non probat> obiigaturrtftituece fahem pattialiter s i- tainnoftro cafa, Confirmatur primo a patitate duo rum fagittariorum ihjafte impetentium tuum bovem , aut fervum , a quibus /e- cundum (ecundam partem condufionis iecunda: facienda eft compenfatio. Con^ irmatur fecundo alias iequeretur prolem carituram Patre, aqtioalatur. Gonfir* matur tertib quamdiu eft incertum an iroles fit potius ab adulcero quam a Mari- to, pote/l proles ie gerere pro iegitima, led proles legitima baber ]us ad aiimenta ptaft-.oda a Marito (a.t Matris tanquam a Patre: ergo Maritus Matris deber eam alcrc > ne a&io prolis fitinutilis, detur- ‘j lIe mrinoue bellum materialiter inju» »um, qnod implicat. Refp Conceiloantecedenre 8c pri- confequencia diftinguo fecundum con- '^uens: fiat poiTefiio juriš in prolecontra utr umque ad aiimenta nego confequen* '■atn ( pofl" cn i m j ur j s ac j a 2 imcnca fup- P 0n >t filiacionem , atqui proles debia de Jt tenon eft in pofieflione filiationisjcon- | r » utrumque , nec cortra ullum pra: a- 10 J fiat poflcfiio juriš in prole contra u» tumque relate ad effe&us , a quibus at- 113 centur, dequibus pofitive conftat iJlegi- timitas ccncedo confequentiam j rune c - nim arcenti incumbit probatio , quod fit illegirima , econtra fi proles fit adlrix » utficontendit habere aiimenta , velbte* reditatem, tune ipfa probet fe efle legi- timam , cum fundamentum intentionis fic legitimiraš. Concedo quod dubius genitot , fi n$get ie irfluxifie, deberet pofitive pro- barenon influxum : at ut liberetur abo- nere alendi non eft neceile negare influ- xam, fed fufficit , quod infiuxus fit in« certus, nam hoc ipfo etiam incerta eft pa- ternitasj atque adeo incerta obligatio a- lendi, pravalecque certa poileffio bono- rum adverfus incertum jus ad aiimenta prolis. Hinc difparitas eft de ConfiHarijs farti, & fagittarijs , de quibus in con- firmatione prima , quod dui nequeant čile concauf* filij , feu paruales Patres. Econtra duo con/ulentes aut fagittarij, ut caufe partialesconcurrerepoflTuntad idem damnum' Ad Confirmarionem /ecundam con- cedo citra abfurdum fequelam, uti omnes debent admitcere in cafu , quo non eft cfubium j fed probabile prolem non efife tuam : tune enim tefte LeiT, nitm. 3$, cer- tum eft te non debere, ut etiam ex Ad- verfarijs confentit Bonacinna apud Gob, »♦ Ad Gonfirmacionem tertiam, Refpi Msjorem effe incertam eam fiquidem af- firmant Va«q &alij plures , negant Ab* bas , Decius , Mafcardus, &c. Utram- que fententiam melius conciliant Palao > & Oviedo nempe quod affirmativa proce- dat, dum filius eft Reus , negativa verd P dura U 4 Articulus 11. g. 1K dam eft ador : Diftinguenda igirur eft major, poteftfegererepro legititna dum concra cam at Rearn agitur concedo tna- jorem , dam ipfa agit nego majorem , & conceda minori nego confequentiam , nequit proinde agerc adione učili , nifi probet le legicimam. HO, Dico tertio etfi probabiliter judicesproiem edc tuam, adhuc non ce- neris alere , dum modo prcbabile etiam firnonede tuam prouc contingit, quando tempore adulterij Maritus etiam Carnali- ter cohabitavit adulter® , ita Bonacin. Gob, cum cit. Led. Probatur: uttcnea- ris alere, debet in prole dTe jus certum ad alimenta fibi a te prarftanda, fed quam- diu probabile eft prolcm non ede tuam , in prole non eft jus certum ad alimenta fi¬ bi prarftanda , quia certitudo ejusmodi juriš radicatur in certa paternitate , qu® hi c deficit, ergo. Major condat, quod obligatio certa , feu certum debitum pra:* fupponat jus certum, Quare dum S. Thomas 2. q. 62, Artič.7, decooperantead damnum agit, tuncfolum tenetur, cum probabiliter a> ttimari poteft, quod ab eo adio injuftafit fubfecutaj Ly probabiliter, nc explicat Leffius, non intelligitur gerferatim , fed de probabilitate non compatiente fecum rationem dubitandi de contrario , quam regulamteftaturLugo k, 20, padim etiam abalijsaderi, ut ergo adulter adigi podit a Confedario ad alimenta , debet ede mo- ralitercertusdefuitate prolis. Hinc hadenus dida vera funt, etfi adulcera aderat, prolem ede adulceri, i- ra Alciatus , Gottofredus Henriquez , Palao, Molina,&c. quia adercum mu- liaris non facit moralcm ccrtitudinem pneterquam , qtiod mtilier bus noa facile credendum Capitttlo form de F Ibi : varium & mettabile teftimom femper ftemina producit , & be -.e not; Hentic. Lib. u, c. 21 , nttnt, 3. Qiiando pluribus intra breve tcmpus ccgnitiel ignorat ex quo conceperit, qua ratip dec idipfum etfi aduitera jurarr.ento tira' adertionem, p'o'esque referat lineamet ra adulceri , qu’a rede obfervat Part. leg . Gallus n.ia.ff. de liber, & p, aliiriiilacionem periarpe oriri ex fola Mi tris imaginacione. Linde Azor noch. & Mafcar. hoc fignum nihili, 1 1 parvi faciunt ad proband-am prolis timicatem. Ex his. Sequitur pritno Marituro confo adulterij ab uxore commidi (ub temp 1 quo eandem carnaliter cognovit noiU neri alere prolem, Sequitur fecundb Regulariter ede neceditatem leifeitsndi ex conffc copulam cum conjugata, an eam inf r; enaverit, ficut necipfam adulterjiJi 1 ! exadulterio conceperit, quia rato adulter® , rariffime adulteri: mon« men Gobat #, 99, non obfuturu® fuetis adulterari proponantur perieub gentium injuftitiarura rcfpedu & prolium iegitimarum, Sequitur tertio Matretn te neti * mnesexpenfas alend® prolis, d 131 ” j eft incertus, quia nullus datur 1*1 qui lit obligatus, _ J Sequitur quartb Gonfeflariosi 13 ' modi prudenter dubios Patres non p cogeread praeftanda alimenta gen‘ IŽ J. li , fed etiam nolentes ede abfoI^L , „ funt enim difpofiti fequendo io° [{ ti certo probabilem. A tpuo alcnda dubia proles ? IX j, Dicoqnarro filius etiam in Ar- dicec Matrem verum dicere. ticulo Moris Matri afferenti efle illegiti- mtitn, non tenetur crcdcre etiara in foro confcienti* , confequencer nec tencrur Mater eimanifeftare, nifi indubitatis ar- gumtntis poffit probare. Pars fecunda fequitur ex prima , fi enim filius non tenetur credere , fruftra- nea eft revelafo macerna , ad fruftraneam autetn nequit obbgari Mater. Pars pri¬ ma probacur , foram externam afterto Matris non tenetur ftare, nifi indubiraris id probet argumenti* > ergo nec filius in foroconlcientiar. Antecedenseft certum inrerutriusque juriš Do&ores apud Lugo Difput.t}, n 6i. Led. lib.2. c. to. n jt tx leg. cjttia femper ff. de in jus vocan- do, ibi; Mater femper efl certa. /><*- ter vero jurie prafumptione efl ii , tjHem nuptia demonftrant. Eifi Mater circa tempus conceptionis dlet deprehenfa in a- aulterio , quia cum eile poffit alterius , ptafumiturpotiusefte Mariti, nifigraves imt conje&urar in contrarium , ut fi Ma- ,ltas credebatur fterilis, &c. Ratio eft prcba , timens «iam v’n' LT? pr °' etn ’ y c 3 PP rnhac t(] , a* K ‘ ,c et proles *n foro externo '»enrAr ' 3ta * C ^' r * fna » >^9'* ^ cerrum (e» u r ri ' L g ^ DiPp- t t., 3 n 62. Sr .n u Judicio , nempe >^.6d tiuus ja- Ilf Quare id, quod negamuseft, videlicet filium teneri credere, led pofle fe tuto conformare ju- dicio fori exterm, quando ex jisdem ar¬ gumenti*, fi hatc foro externo propone- rentur fententiam ferret pro legitimira¬ te, quam ferendam poftet sftequi, fi ta- citofuo nomine per perlonam interpofi- tatn confuleret Dočtos Advocatos 8 c prudentes , ita Lugo cum quo ditfta confequentia probatur , quod nulla ra¬ tio fic cur pariformiter non lic judi - candurn in utroque foro, auamdiu in foro interno non conftac externum in- niti falfas pr^fumptioni , led quamdiu indubitate non probatur a Mure ille- gitimitas prolis , tamdiu non conftat forum externum inniti falfa praftum- ptioni , unde jure gentium eft intro- dučJuna ad evicandas plurimas fraudes, ne ullus in fuum grave prtejudiciutn teneatur credere unius hominis etiam minime fufpe&i judicio , licet jureju- rando afteveret D'caft. Lih. 2 de juft . trači. 2. DiflpHt.7. dnb. it. n.tgS. pra:- vaiec enim pofleflio legitimitatis , Sc prarfumptio jure gentium introdmfta , quamdiu oppofitum non fit moralitec certum ex hoc. Inf ro primo cum Ld£ n, fo. Ma¬ trem non teneri fiho predere fine mora¬ li cerritudme fe imped turam damna , quia in dubio profucuritionis eft melior conditio poflidentis Matris famam fuam , imo nec tursc abfque peccato pofte cr/men fuum prodere, quia infruduole prsbe- rerfilio occafionem peccandi contra /ufti- tiam , fi hic Mitri cre iens, aut rencretur credere, retineret h*r-ditatem Log- n }2% Infero fecundo Mater etiam infimte fortis m uullo c*fu tenetur prodere cum P i vita n6 Articulusjl. IV. de accjnijiiione & retentione htrečlitt tis , attamen ceafeo cum Mendo fiji 5. 6 . a fortiori 7, menfe poR nuptissc; tum poflc h,ereditatem adirs, retinen dummodo non conftet Matrem anteni ptias , vel in abfentia Marici ante m« vitae periculo , vita enim eft pretio inae- ftimabiiis Lugo, * 43, Cum p!erisque contra Soturo, cui n, 44. Confenut, fi ex fucceffione fpurij commune bcnum periclitarctur, tune enim vita prlvati eft poftponendi bono communi (fi poflet im- pediri Succefiioj non propter reftittitio- "fetn qumtum &c, correfpondentera lb nem fctereditatis ob rationem datam, Ted tiose vixifle, Ratioeft, quia plurimit ob commune damnum , proinde non ex primariis Medicis apud JVlendo affitmit juftitiacommutativa > fed legali. menfe quinto, fexto Scc, efte patra Infero tertio etiamfi prodicione Sce* tales, & licet non fit ita frequen$ 11 leris fui moraliter certificaretur Mater de eft, cur non potueric evenirein hoeti avertendis damnis, nihilominus deobii- gatur, quando imminet periculum tan- ts infamite, ut ha:c notabilicer prrepon- deret aamno temporali Marici aut prolis legitima: Lugo, n, 43 . Molin« Difpat, 102, fta vita, aut fi ante nuptias ifueritincle », / 3 , Contra Adrian, Paladan, &c, fura Monialium, vel in domo patent« II2, Dico quinco fi menfe undeci* invigilantium fedulb fuo honori, mo fub finem, ae deinceps proles nafca« Hinc re ad forum externutn » tur poft ubimam conjugaiem copulam , poftejudiciumefiam pro prolis/ure fe” 11 proles habenda eft pro illegirima, eefi enim tiara ferre in prsfatis circumftantijs «• aiiquando contingat partus legitirous men« feocumMendo, aifpoficio enim Ulf' fu , nec eft, cur contra fe judicet filin cum fundamentum coatrarium non cot ftet , neque Macris impudicitia l Mf adhuccertius erit, fi conftec deej fe etiam decimo tertio , quia tamen ra- rius id accidit, ad fraudes eyitandas ne« f at Bartolus relatus n, 110, verfu hinc atientts &c, in foro Civili prolem pro legitima tenendam, & poft ilium Myn« ficigerascent. 6, obfcrv, 40, apud Laym, L . /, trati, to' p, 3, e, j, n. 23, ex Uipia« no apud Mendo in Append. Caf, valde notahHiam ad Epitomen. Opin, verbo de partu Undecimefti, qua: cum (irrf fa Matri, & proli non eft extendend>i paritatem ad quintum Menfem , u “ : ad decimum aut initiuro Menfis p n! mi 1 confentit citatus Mynffing !l Gobat cit, c, 2$,fetiione 4, n>9$f Menfem decimum , & initium mi , fecus quoad guintum !* §-v. nAn filius babeat jus ad Legitimam , Ef? quid c ir c a c0 y fervandum. I i^./^^VUffitur ptimo quid fit Legici- quibus debita ? ad primutn ^ V^jma,? an pars bonorum & bas- eft certa portio legibus defio lca , ceditacis , eaque ^uota 'l quo jure , & AnfilitM babe at jut ad Legitintatn, ciiiod tjuis ab inteftato hibiturus cflct ju- re legicimse fucceffionis , ita Haunold. trati, s. #. *, 79 > no« jg ituf tou fub ’ ftantia ab inteftato competens , fed pars per leges conftituta , in qua quis ad mi¬ nimum ,ac necedario eft hsres inftituen- dus. Ref p, Ad fecundum cx communi contra Henric, Zoef Sc alios efie partem bonorum , non hsreditatis, ubi nomine bonorum veniunt. Solum ilU » qua: poft mortem remancnc dedu&o zre aiieno , expenfisquc funeris , nomine autem bat* reditacis intelligitur cumulus omnium re- luiiorum etiam obnoxicrum creditoribus : htreditatis appellatio inquic Lex itg. jf, de F, S . Sine \dubio continet etiam dantnofam bareditatem , De bonis ita loquitur Lex 30. §. s,ff t eodembonain- tcllguntur CHjiifque , cpua dedutlo are aiieno fuperfunt . Atqui iegitima ex il- lis bonis debetur, qti$ fuperfunt dedu&o *re aiieno, funeri.que expenlis per le • I i em 8- § 9. ff, de inoffieiojfo teftamento 'bi ; ejuarta atitem acclpietnr de duel o tre aiieno , & funeris impenfa, Porro portio in legitimam debita ,ure antiquo fui: quarta pars ejus ut pa- ' ct «x proxima citata Lege 8 , quod li- * eranc babituri, fi ab inteftato fuc- : aft jure authent. Sc jate No« v tl!arum Novella t$, c, t, eft audta , ita l ' c fi proles fint pauciores, quam quinque u ' r 'cns , fen pirs tertia bonorum, fi !‘ r ° quinque , aut ultra, fit femis, , tu P jr s dimidia bonorum C qu3t habuif- • cnt firnul, fi ab inteftato fuccefliflenc) "Ker eas a:qualiter dividenda. Refp, Ad tertium legitimam non taxatam a lege naturali, alias nnllt P 0 *iet ex difpofitionc juriš civilis dene- & attidcirca e m obfervandam. IX? g-.ri , cum umen negecur fe-mndum jas civile exhiredatis , ac defa&o in Prin- cipatibus , magnatum fidei Commiflis &c, manent bona omnia penes primo- genieum fine onere dandi legitimam cx- teris liberis (quibiis folum fufnciens fu- ftencatio pro confervatione familiat fus debet affignari ) idcirco in jure vocarur legalis pars , legibus debita , legiti « ma cpnarta Zoefi in ff\ de inofficiofo teftam, n, 100. quia tamen inftin&us na- turte rationalis parentes invitans ad re- linquendam legitimam tolii non poteft, idcirco dicitur Cap , Raj nat i as de teflam * quod Iegitima portio fit debita jure natura, fecusquod inciinet, ut nequeac jufta ex caufa hoc debitum negari , auc rationabili confuetudine abrogari, eft er« go taxatio quotat de lege civili a radica- ta tamen in naturali, Refp, Ad quartum Primo ab afcenden- tibus tam a Marre , quam a Patre debe- tur Iegitima defcendentibus liberis" Mi- fculis , & Fceminis etiam emancipatis , ac Religionem capacem fucceflionis pro- feflis £mfi prscefieric renuntiacio) non folum naturalibus , ac legitimis fimul f illegitimis naturalibus non legitimatis, fccus Canonice fpurijs , id eft natis ex damnato coitu , debetur a Matte , fecus a Patre , qui tamen penes hireditatem reli^ftam legitimis poteft relinquere proli illegitims naturali unam unciam , hoc eft, partem duodecimam bonorum divi¬ dendam cum Mitre fuperft ; te , in de« fatlu autem legitimorum , fi non vulc inftituere univerfalem fuTcdtm , prout poteft, debet tamen inftituere in duabus uncijs xqualiter dividendis cum Matre quia cum illa in H 's ab inteftato de jure fuccedit Patri Lefl, lib, 2. c , /0, » 72. P 3 Molin. n8 Artkulm II., g V. Molin. trtici. 2. DifpHt, 'tSS Concluf 3.) non folis inqnam naturalibus 8 c legiti- mis fimul , (ed ctiam Iegitimis tantum , ncrape adopcatis, aut atrogatis ab afcen- dente* In defcčlu fihorum , & filiarum debecur legitima ncpotibus in locum pa- rentum fuccedentibus , Sc fic deinceps* Haunold,. tr/ttt.6. a n Nota ulterius prinio , quod rcnun* tians hasredicati non eo ipfo renuntiet legitima , quia uti didum eft, legitima non eft pars, harreditatis, Secundo filia renuntians per (tiru- tum Succtffioni, non poteft petere legi- timam accepta dote ex generali rcgula l exclufio a facceflione ab inteftato fit e- tiam extlufio a legitima in Cafu accepta? dotis, fecns ifta non accepta, aut accepta fedinfufficientepro alimentis. Tertio fi filia poft juratam renuntia* tionem habet proles > & moritur ance Patrem cum accepta dote, proles ejus cum immediaris haredibus avi , feu fra* tribus Matris fua? fuccedunr, in legiti- mam jure reprsfentationis , cui Mater non poterat renuntiando prajudicare e- tiam jurejurando , nifi etiam rcnuntiec pro prole per 4^. Verf. (e d quid juriš* At fi filia Patri lupervivit, nihil petere poflunr, non jure proprio, ut clarum eft, non etiam jure Matris accepta dote reli* quum accrcfcit carteris immediacis : his deficienribus jure proprio nCpotes fucce- dunr, proinde ijs materna renuntiatio non ebelTec ita Haunold, tratt, S n. 488. & ftq> Refp, Secundo ad quarrum leg ti- ma a defcendentibus dtb.ta afcendenti bus eft unkerfaiirer triens, eoquodmo- rai:ter fit impoftibile, ut plures fi.it auam qu a tuur aicendentcs umas aelcenden- tis , bcontraeft poflibile, ut (intpluti defcendcntes unius afcendentis quam tja; tuor , idcirco tune eft leg tima non ta: tutn triens , fed et am icnits, Hac occafione faiendum eft pro is telligentia juriš Ca:farei, veteruntLt giftarum ex Molin .Difp, //s ». 4. qac apud eos univerfa hareditas divideba in partes duodecim acqualss, quas appellabanc , igitur toča ha;reditas con!, duodecim unciis , omnes fimul fuof comp'edicur as, id eft vocant ailem: pl: res uncias , feu affis partes peculia« voobus fign ficant : fic unciacumefe diadicitur fexcunx j fcxtansfignificatil« uncias , feu fextam partem afiis 1 f dransautem rres, triens quatuor&c.

te enim remedio Ordinatio non eft deve- nicndum ad extraordinarium , meditira autem Ordinarium eft, uc per Magiftra- tum Patri interdicatur bonis, eft horum curator decur , unde cum Profeflio Patris in Otdine incapace fucceflionis «equiva» leat fecundum omnes morti naturah, poft eam filius agere poteft pro legitima ,quod Canonifts ampliant contra multos Civili- ftas , etli ptofiteatur in Ordine capaci fucceflionis , quia etiam tune Pater pro mortuo habetur Haunold, n. jt*. Saneh. L‘!> 7 , Mor, c, 10. k. j. exc cnntfmus de Rcgular, ibi, & bona paterna qua •pfi ex f uccejfione proveninnt , pojlfdare , Nec eft verum tune Patrem in eo cafu fiiille mortuum , idjenim non dicitur in textu, ldem tamen Saneh. n, z. vocat ententiam probsbiliflimam qui negat , quoi legitima tune fit debita ante mortem n atutalem Patris, hoc autem fuperftite le- non debetur 1 , L t. §. Impubcri I l * c eollečlione bonor. Non obftat re* p tLlm c * cum fimus , quia non conftat Jt tetn tune vixifle. Ucraque opinio eft P r °babilis, At loquendo de Patre in So- C| ctate J£SU emittente vota biennalia, ■ Uttl rct 'Reat bonorum Dominum, non de- '■ lUt ^ e g'tima ante Profeflionenj, Saneh« dumi ^ e fp» Ad fecnndutn affirmative ntodo res arquivaleat legitimae fica 4 Ue ejus utilitatis cum alijs rebus harc ditatijs nequč loco periculofo, aut rixo« » vel poccnti vicino accola , nequc ha« beat cneraannexa merito filioingrata ita cctnttiunis apud Haunoid. n. /i/« Refp, Ad tertium negative , etfi u* fusfru&us fine proptietate reličtds sequi- valeat legitima: feu parti cectiae bonorum Novella 18.0,3 propefinem ibi ; nottli- cebit 8cc. legitima enim fine onere & in Subftantia Patris eft reiinqucnda , id eft, Subftantia paterna debet in individuo , & fine gravaminc ad filium petvenire vide Haunold. a n, j2j, Refp. Ad quartum affirmative fi res Empbyteucica fic hxreditaria , fecus fi non fit hsredicatia ica Haunold. trači s. n. s 30, & trači, s • #• / 7 /« Hereditaria eft, qu«e eft concefla pro quibusvis harte« dibus atiam non defcendentibus, non bat* reditaria dicitur concefla pro filijs , & defcendentibus , tališ Emphyteufis dict- tur concefla ex patfto , Še providentia, Rado primi eft, quia tale bonum hxre« ditarium eft inftarbonipatrimonialis , fi- ve allodialis fed in hoc poteft conftitui legitima. Ratio fecnndieft, quod tale bonum non fit profe&iduma Patre, fed adventitram , id eft adveniat a Domino dire&o. Refp, Adquintum gravamen, qupd ineft rei non obeft legitims , E, g. fun- dus habens fervitutem realem, dummo- do propter annexum onus fundus fecun- dum proprietatem , &utilitatem filiocef- fus minus aeftimetur. Costera vero one- ra jure hodierno reijciumur & hahentur pro adje&is , ut fi in duobus filijs unus alteri fubftitueretur reciproce , 8 c unus alteri poft mortem cedat iegidmam tan« quam fidei Commiftum , aut fi filius uni- vetfalis hares inflitueretur, uxori vero legaretur ufusfirudus ad vita: tempus, le- gatura 120 gatum non valeret quoad quotam legici- tnx comtnenfuratam & fic filius? haberet in e3 etiam ufitmfručhim , Attth. novif. Jima Ccd. de inofpctofo tcftamento in fi¬ ne, ibi; cttjus portionis corrigens le - gem 37 jf. de ufufrutftu per legatum re- litftum oppofitum ftatuentem. Unde ubi ex ftatuto doseflloco le- Articulusll. @ VI. & VIL gitima: , ea debet efTs immunfs aboul onere , quaproptcr fi doti tune adjiccc tur hic conditioy> nnpferit ea non ti diffitrenda in eventum nuptiarum, Hifl nold. n.J3+. nec valeretifta , fi filial* cejferit pne prole , dos revertmi tejlatoris haredes. Refponfuro totif eft Haunoldi trači. S, d n, $• 31 . H H H ItIt It lil® h S. vi. An 'Trofejfus aut exbaredatut , aut renuncians bit- redit Ati augeat , ant minuat legitimam . H U/lus § explicationem vide in », 409. §. VII. Quorum bonorum Pili) jint T)omini, 0 ’ quid circd ea pojfmt? 114 'I | T intelligatur hoc genns Do- V*- mini;, quadruplex Theolog i eum Juriftis diftinguunt filiorum peca- liurn lic di&um a pufiila fubftantia, qu« fi acquifita, eft in Caftris aut intuitu Miiitia:, dicitur peculium Caftrenfe $ ad qur d ex fpeciafi Conftanrini Imperatoris Priviiegio revotantar comparata inPalatio Regfs ab Aulicorum obfequium fua in- duftna aut parfitnonia, ut Jargitate Prin- cipis I fi eft acauifita ex publ;co officio ut judicis , Aflefloris, Medici £ fecusac- quifita per arrem Mechanicam Leg, unic. Cod. de inoffic, Teflamento _) aut incle- nca:u&c, dicitur quafi Caftrenfe, ideft , gaudet priviiegio Caftrenfium I fi® quifita extra hos tittilos, nec prima'H tuitu Patris, nec ab ipfo Patre , ^ venit ex jure hatreditatis lineat ex donatione , induftria, labtrre, ficio, fortuita inventione, nego !l2tl, I cum pecunia mutub data a Patre, sC donatione antidorali aut remune« 101 /] vocatur adventitium : demum principalirer intuitu Patris, aut cxf £ ^ & Subftantia Patris, ut fi negoti et ° r |L cunia Patris non mutub accepta > indc nomine Patris eft peculiu« 5 P[J , iftiriura, 121 Quorum bonorum Filij fint 'Domini , & fdd cina tapojfint. Dico primo fiiiumfamilias efle ple¬ num Dommum , feu Proj>ricrarium & ufufručtujrium bonorum ^aftrenfium Sc quafiCaftrcnfium , iraomnes ex ]mt ff. &Cod.ex ecdetn jure eft certum, quo4 adventitiorum fit pcoprietarius , eorun* dem vero ufusfru&us regulariter fit penes Patrem. Dixi regulariter, quia in quibus- dam cafibus lilius eft etiana horum ufil- ftu&uarius privative ad Patrem , ut fi Pa* ter ufumfru&um remittac, aut quid do- nemr filio ea lege, ut etiam ufusfruftus fit penes filium, unde fi Mater matitum inftituerer ca conditione , ut filio poft« quara attigerit legttiraam xtatem , hxre- ditatem reftituat , exinde acquiret filius proprietatem cum ufufru&u hsreditatis excepto ufufručlu tertix partis, feu Le- giiima:, nam cum Legitima cx bonis e- tiammaternis fit filio debita, ejusque u- fusftučlusdejuredebeatur Patri, hocju¬ te Mater non potuit privare Patrem per Autb. ut liceat Aiatri Cod. de bonis , Sc D.D. mulcitu;- dinem vocat valde probabilem citandus Vadingus n. 4,)quiaeadem fcquunturin- comraoda ex hoc juramento, qux ex mu- tuefimptid, imofivaleret, foret majaš pcricalum infidiandi » eft igitur cjus ob- jeftum obannexas prat fari pericuii circum- flantias illicitum Haunold* trati. 9* » 3 23. ex communiore Legiftarum. Ec Cauoniftarum, Nulla igitur nafcnurobligatic? natu- ralisTFieologice tališ » feu iu confcienti* folvendiexceptiscertiscafibus? boe enim potuit rationabiliter ftatui in poenara fce* neratorum , & favorem Parentum » Hau- nold, n. 327, fi tamen filius neglečta ex- ceptione iolvit, nequit folutum repetere , uti nec ejus fidejuffor L, f.jf. eodem. Hinc cfldifparitas intet fceminam ftdejubencent S Uac pot eft vi S. C. Vellcjan 9 exerrore fo¬ lutum repetere, nam hoc fimul eft pr*- cise favorabile fsraiaae , Macedonianum S- G, vero eft in favorem Parentum , 8c stjue inodium Creditorum * qtios 9 fr ift judicio nonexcipit, promde eft condem* ^»ndus; fed adhuc non tenetur folver?» iedpoteftexciperc prout habetUE expref- 5e ** L 11 ff. de S. C. Maeedon. Dcobhgatio didli in confcientia fol- ptobabiliter h.bet locum T etfi mu- f xtctapud filinn farn, aut inde fa- (It locupletioi dingu s de contrati, ff dnk 4 §, r, Haunoldus n. 3. 9. p ,Qt >a Laym. Palao. Qnia lex , »Ut filius- (it tutus in confcienria » nun- < I Uj,ri ex 'gtt hanc conditionem ? fi indc ^ t5C fa&Us ditioE , fed potius oppofi- tum ftatuit } dum apertc concedit , quod filius etiam locupletior poffit opponere creditori petenti folutionem beneficinm S. C. cit. L, 9. §, 2. ergo fi in poenam fceneratorum eft tutus in confcientia » quando non fitditior* etiam tutus eft, li¬ čeč fiat ditior , alias non podeč exciperc contra creditorem. Djxi non effe ebltgationem folvev di in confcientia certis exceptis cafibus* in quibus negatnrhoc beneficium , netn- pe primbfi Pater mutuum ratificet. Se- etmdd fi filiusfamilias fit miles » uterque cafas habetur in Leg. 7. c. de S. C. Mače- ion » nifi mutumn expendendum efte in caufis non caftrenfes fciverit creditor, quis tune creditor eft rn dolo » Haunold. n, 331. Terno fi filiusfamilias habeat Ca- ftrenfta, atu quafi, aut adventitis plen® jure,, Quartb fi creditor ignofavit mu- tuatarium effe filiumfamilias, aut fi jura- verit fe effe Patrcmfamilias Qsiint® qaando mutuam fatftum eft in rebus a pe- cunia diftindis absque fraude , /cilicee non ex fine eas redigendi in pecuniam, Sextb fi mnuintn fit veri um in Patrisbo- num , aut eo fciente » nec contradicente petitum, aut fi filiusfamilias fui juriš ef« fetftus contradum approbavit, aut fi Pa¬ ter partem murui folvit : Cenfetur enim coEumcontračtum ratifi.afle,, Septimo fi muttiam fit expenfum in ufas paterna pie- tace debitos, OiSavb fi Pater filiumfa- roihas praepofuit negociationi absque ex- eeptiOTie mutui petendi: pra-fumiturenim raette tonfenfiffe, Nono fi filiusfamilias fidfejuffii pro a!ioex caufa mutui. Hi ca- fus habeittur in varijs legibus apud Hau¬ nold d n. 331. H;s prinotatrs. Refp+ Ad qnaeft tonem &quidetn ad primam partem negative de filiufamilias Z 1 exce» Articulm II, <£. Vlil. 124 cxcepns cafibus prosimš relatis , quia cxtra hos cafus jas non obifgat Patretn, ipfumque filiumfamilias > ut vidimus* Refp Edam negativi ad fecuoda.il partem, nifi Pater confulverit deli&um , eftcommunis cum Baldo L, (i qua pora* ff. qui funt fuc ,’vcl alieni juriš , &c. Ra- tio, quia filijfamilias nuiiutu habeBtjDo- minium in bonis Patrum adhac vivea« tiutn > ergo hi cogi non pofTunt ad foltmo« nemmuldteprofilijsedam ex/utura legi- tima j quia vivente Patre fili/ nuilam ha- bent legitimam L. 23. ff.de acauirenda hareditate , 117, Quzritur fecundb an fili j lu- cra ex pecunia Patris alias otiofa fint ac- cenfcnda peculio adventitio ? Tertio an filius adminiftrans bona Patris fibi , aut Patri lucretur. Qaarto an a cchatrcdi- bus poffit petere aeftimationem impenfi la- boris inadminiftratione? Quinto an fi« liusfamiiiasinvit© Patre poflic operas fuas elocare '! Sexto an domo dimiftus , ut fe fuftenrsr, emancipetur ? Septimo an debita a Patre contračla pro alimentis fuis debeat To! vere ? Refp • Ad fecundum affirmative cum Wading, Difput. 2 % dnb, 6. §. t, n . 6, ex communi: qmafuntfruči:us induftrhefi« lij j ergofium filij negociands* Refp. Ad tertmm iucrari Patri, qaia res fru&ificat Domino fuo ptoinde Patri bona paterna cit* \ 7 ading« Moiin, Dr- fput. 234- Refp. Ad qiiarmm affirmative cum Left, L. z, c. t2. dub. 13. arnpliantead Fi« lium, qui non fuifler exprefse proteftatus fe nolle gratis labsrare , ut fi ob vetecun- diam Patris non eft aufus proteftari. Ra« tio, quia filij induftm eft pretio atftirmbi- iis etiam refpe&u Patris , qui excra ca- fum gravis neceffiratis non habet jus b bores exigendi a filio gtatuitos. Refp, Adqatntumcum.Laym.W,j ( trači, c, g, ». 13, affirmative extta cafurai quo Pater ob inopiatn fibi non fufficit, tune enim pietas in Patrem fitium obligi: ad prarftandam Patri operam , alias no«, Refp. Ad fext»m affirmative de i«' i plicita/imancipadone : idcirco omniab biacquirit s ac de jis valide difponit; m j Sporer trači, s, in Decal, a, 2 ,». i }4 Refp, Ad feptimufti negative I aii Pater fuiftet proteftatus fe nolle faccrct' jusmodi debira gratis ob rationem d*«c in fimili num. pp, 8c fequentiincnjasfc metninimus pratfentis qua;ftionis, II8* Ogsritur odiavo an , quali peculio filiusfamilias po® 1 conI " , here* Qnasftioha:c n, it s, omilia^ 1 ‘ decidenda. L j, Refp, Puberem polTe Patre inconfr ( tocontrahere, acciviliter obligari de - f ftrenfibus, & quafi per leger»4>$ U ‘ t de eajirenf peculio , quia refpe^ tt \ rum reputatur quafi Paterfamilias itf bes vero nec cum confenfu Patris p 01 ’ c obligari circaulla bona fua » at bene j < confenfuTutoris t Inftit. de pulat, §. pupillmverfu fedqai »uk' 1 J r difcrimenquod tutor anione tntt* j, piilo ceneatur , proinde fi obli2 atl ° • c pupiilo damnofa conveniri poOiii b atstem in P.itrem nulla compeut l v f Refp. Setundade adventitijs P Jt ^ j t čiificantibus nequir filius fine Patris valide contrahere per t Codie. de bonis > qua; liberis: r Patris aflenfu, ac deereto judicisC , ji do materia hujus decrecum pofi u J in aj oren n is , quia fic nulla lex P . alicnationem, itnb probabilius 1 r , ‘Refohmtur aliftu qu quando concurrunt fui cum fuis, 1 e ” > conftituti in patria poteftate cum ^ 0r ftitutis in cadem, Coofcrrcdebent JI1J ptoh excujus bonis legiiima de¬ betne Leg. 29. Cod. de inojf. tefl. Si , inqu?t, ex fubflantia e jut prefečla ft, de eujtte hareditate agitur : Unde fola bonaprofečliiia, qua; ex Patre, vei Ma* trs, vellineapaterna* aut materna pro- veniunt conferri debsnt in legicimam por- tionem ( qute deber obvenire vel a Patre vela Matre) non ramen omnia, fed ca tantum , quae fpecialibus legibus coropu- rari jubemur , L. 20. Cod . de coli at. bo¬ norum, autetfi ex Origine non fintpro- feditia, pro calibus ramen a jure baben- tur in ccrto cafu > prout dqs data a Matre , Q 3 aut 126 Articulus JI,, g IX. ant avo materno babetur pro profe&itia in Sueccflione in bonis, e quibus dos da¬ ra eft (licet aiias dos fola a Patre data profedJiua fit, data vero abaiijs adventi- tia , qu® jure novo non conftrtur , L . /», c. eod: Leg. pennltima Codeodem, iscet aiias dos iola a Patre data profe&r- ria fic, data vero ab alils adventitia» cjua* jure novo non conferrur Z.. Cedi. eedem. Obfervat hic Heuneld* n jS». ex Perez adcitatam legem 20. q rod imp/t- tatic in legitimam , & c o Kati o bono¬ rum non hrbeanc locum in uno, Sc eo- dem Suc effionis genere , fed in diver- fo» nam imputatio in legitimam fit in Succeffione ex Teftamento, ut per illatn Imputationem fuftineatur teftamentum collatia vero in Succeffione ab inrefiato,. ■Ad prsfatam generalem Regulam etiatn fpečht diftinčiio inter donata libc- sis a parentibus donatione ob caufatn , Sc donata donatione fimpfici t brc per donationem ob caufam non intelligitur donatio remuneratoria, fed fa£la ad quid- piam neceffarium, anrutile, aur pium , ut dos, donatio propter nuptias & talia conferenda fur.r * ac in legitimam com* putarda , n : fi (xprefseteftatorcavifletit 3 DDcx Autb exTtfiamsnitsCed. deCel- lat, bonoritm, de donatis vero donatione fin piici tft controvetfum , de quo infra«. 121. Qtmitur tertib an cor.feren- da dos , &• ccntrados ? feu donatio pro- prer nupras, & quidfi dos ab avo Ma¬ terno vel Matre data J qoando fuecedi- tur in bonis Matris aru avi materni ? Fe [p Primo fi dos, sur contrados, feu dcnatio ante nuptias fit extra£fca exSub- fianria, de cujus harredirate agirui , e* imputanda cft in legitimam per tegem 9 3 .p, Cod > de inojf, tefc. debet cjue confer. fi per legem penultimam Cod.de ceh bemrttm apud Haunold* n jit. Htc Aiuhor fingulariter diftin<)i conformirer jure inter dotem, & don| tionem antenuptiaiem promiffam /am traditam r promiffa non confern formaliter, feureipfa, fcdzquivala feu virtualiter, nempe per Cautiont: defenfionis , id eft, filia debet caverefu rribus, cum quibus fuccedit verfus Maritum, cui competit trati promiffle dotis, fint defendendi Lep Cod, de C o Hat ion bonorum. Proindc Cafu, fi [filia arquam porcienem faaffl inteftato eft confecuta, Marirus aliara fratribus dorem promiiiam nequit rendere, quia ea portio cfi foco doturj hocmodo dre it ur virtualirer collata. Siautem dos eft jam tradita i 11 bate eft reipfa conferenda, Sc con da cum bonis paternis, L . 8. Cod,t* 1 —i - esc • .* itr * i—„-v 0 5ler'* quod effe inrelligendum bene Q‘ Perez a pod cir„ HFaunold, fi filb “ ot j «xegerit poft fačPum cum Marito ® v ‘ tium, aut bujus mortem ; Sieni® dum fit folutum Matrimenium, ^ oS ,f ftens apud Maritum conferrur Te" 111 ne,hoc eft, filia tantam partera es paternorum bonorum fibi com P f! i'J /••«* *• ^i-*«- tl ne fratribus fuis remietet , quantam fratres accipere dt berertr* L J. Ced ^ Limita Refponfum de collad® 11 ^ tum, nempe fi dos apud Matitu® ' uxoris culpa perierit,conferrinon e ^ ita Haunold. n. je a. ArgumentoZ^ ,;t ; e o dem Sc ex generali Reg u j 3 ’ ^ dtbrror fpeciei liberetur ejus inrtritu. Refp , Secundb ad Tertiunt f '^ a Matrt aut avo materno data ^j. f £lC ; adventitia , nihilominus, dum " Jl , alijs fuccedit in bonis matefnb^ 18 j L P> of p! H ih A, Qu£ Iona accebta a Tatre in vbis confertndafint aut &o, 127 ni »vi > hebetur pro profe&itia, quanda dos ex ijfdem fait excračia per Legem ftuultim, Ced eodem. apud Haunold. ». ! * 3, X r n 132« Qusntur quatto, an račts ex- pcnfs in eloeauonem fihse. fcilicet in vtftcs nuptiales > conviviura , & patri- monium i Patre fiiio affignatutn pro ti¬ tulo Menfe ad Ordines, & fumptus pro eo fa&i ftadiorum tempore , & in vili- tandis Provincijs, adaifcendis, peregti- nis litsguis exercirijs £queftribus Scc, debeanc conferri. De his Condirionibus difpuunt Dolores apud Haunold. a, ^ Refp, Prirod veftes preciofas efie confcrendas fecundum valorem,, quem habent tempore faciendar csllationis > fe¬ tus quoad ufum medi) tetpporis* quia is fpečlat ad alimenta. Refp. Secundo fumptus in epulas nuptiales nondcbere conferri contra And. Galliurn fupponentem falso, quod hi fum- P ( us iint accefiorinm dotis, bsec enim fer- y>l fuftentandis oneribus Matrknonij * ’dt autetn fumptus abfumuntur eo ms* °> quo preciofas fufficus in nuptijs ac* Cen ^ s abfumeretur, quem nemo diceret ^ on ferendiam ; quarehi fumptus cenfen- ^ Ur Ipontanei in honorem filiar fieri. I* ern dic de convivio a Patre inflručtopro ^tijs Sli) , aut ingreffus in Religio* Haanold. .. J«. Lu ?/>• Temb affirmativžcum ¥afq. i?*Hjunold » joj. contra Gomez de P^imonio in titulum Menfa?, quiadatur P: C |* U ' lrn 1100 minus , quam dos , nem* sip- ^ ce Pt'oncm Ordinura, aliquaiiter ‘'tuale Matrimonium continentium. Ji, O^arto circa fumptus in ftu- AcjH ^ r ? ln< ^ c >n libros pratiofos, gradus ' m,Cos &c.) & ad viiltandas Provinc cias an conferendi fine» fpe&andam elfe confuecudinem, ac fecundum jus com- roune, quando non pesceffit parentutn proteftatio, feu probati neq lit expenfas failas rile arJmo repetendi: illae ia fuc- crifione ab intriheo conferri non de¬ beti t , neque in legitimam compatati in fuccriSone exTrihmento , ita decidituc de fiiio emancipato in lege 50. ff, F a- miliš excifcunds , auara vide apud Haunold. namero.£67* Confirmatur expenfs pietati , ac iiberalicati paterns aut materns impu- tantur , ubi non conftac de animo cre- dend? per legem j Cod, a d S.C. Maced. & Ar g. L.n.C.de neg$t 4 gefiis ,ibi : Ji quid Ante m &c+ Refponfum datum eft Molin sDifp, verfa, de .exp e nji s , ubi etiam ne¬ ga t collationein fumpiuum in promotio- ne filijad Officiumpublicum invendibile, ac in hsredes intransferibile, Idem dic de expenfis cujusvis alterius artis Mecha« nicx addifcendsfat^is utpote ad alimen- ta fpečiantibus , ita ciratus Molin. Difp t 229. ubi addit verfu dubium eft &c, nec Patrenj> nec e/ushsredes teneriex com- amni mafTa folvere expenfas neceflarias * uc filius incepta ftudia abfolvat. Vasq* apud Haunoidum ». vult expenfasin ftudia Scc. eiTe conferendas (cum com- muniter excedant alimenca) faltemquoad exccflum, at csteri Dočlotes communiter negant tefte Haunoldo, quorum opinio- nem ipfe videtur tueri, cenfet ramen ef- fe attendendara confnetudinem. I23. Qu*ritur quinto An frudas bonorutn immobilium fiiio ad nuptias datorum conferendi fint cum eommfub- fiantia, aut eidem uxorem ducenti a Patre progjifia cerca Sumraa annua pro alen- 12 $ ArtkfAutll. g. IX. alenda ujcore fubfit oneri eollationis ? quid deSuinma dara pro fiiij redemptio- ne c captivitate aut a vinculis , aut a pce- na cx delufto? & an pretium , quo Pater fi’io emit Officium fit in legitimam com- putandum ? Refp. Primocum Haunold, », J64, ex Molin, & Lugo non cfle confercndos fru&us, fed folam bonoruna fubftantiam, ati nec annuam SutEtnam, Rado, qu/a ccn minus brc , quana fru&us funt ali- meata fiiij coc/ag-ut. Refp. Secundo cft conformius di • člis n. >16, Conferendam cfle, 3 Utinle- gitimam cotnputandam Sutnmana pro eli- beratione fihj^ captivitate , vinculis aut a pcenis datam: quia licec Patec movea- r.ur pateroa pietate ad eam dandam , dat camen ob saufam fati 3 neceflariam * ergo non ex mera liberalitate per Mtmerum 320. in fine Haunold n. S7S , contra Mol. Difpnt. 2^0. innitentem legi 17. Cod, de fofiliminio rsverfs. Refp. Terdb Inter OfScia vendibi- iia T & traDsfetibilia ad hatredes, & cffi- eia perfonalia, f>u nontransferibiliajdi- ftingucndum effe. De primis computan- das cfle expenf*s concordant Theologi cotn Juriflis, fccus de pofterioritms jure Bivarico. irnophircs id ipfum procedere ftcundum jus Comrmrne cenfenc ; qui- bus non irrprcbatis Haunold.«. £77.ad* kircr. M ilin, Difpnt, a nobis re- lanis n. 122. ii. Reiponio quarto de ex- penil5 fsčls pro bencficio, commcnda, dočloratu &rc, fant enim ornim perfonalia. 124. Qua:riiui frx 6 an donstio fit e&nfčrenda ? R e /f . Pritnoaffirmativž dc donat one ob caaiam per rmmtrum 120. nifi Pater eppdriim exprtffifkc fine prs~ judicio , fen dimminutčono legitim* a- Jijs probbus debit* Molia. Cit, c um di' Lapm, Lib.3. trači. 4 e. 11. n, t}, Refp. Secundo negative de doar tione remuneratoria feu anddorali.d bi' tur enim filio ob merita & peculia ventitio accenfetur apud Laym, n.u, Molin. Difpnt, 244. id ipfum amp tem ad donata lilio proficifcenti ad liciam, aut proprietatis aulatn, quia pirtantur pro Caftrenfibus bonis, Refp, Tercio Donaca donatiu fimplici per jura non iraprebata cjuml' rim ab initio eorum donatio valcat■ beralitati Patrisfunt attribuendi, p'* de no n funt compuranda in legitimr- nec conferenda , Haunold, n. sl 7 nata vero donatione non yalenre 1 morte donatoris confirntata ? cum beant vim legati, aut in fuppfemen! legitimse imputanda » nempe in Su«d ne ex Teftamento. Auaurem in Snet' fione ab inteftato conferri debeant 1 incertum, Haunold; n n c g lC eotnmunicre, & receptaSententia p £l lcquendo, perfe rnguam loquend°>f conferri debent, quando alius beret conferre donationem propt« ptias , aut filia dotem, aut donatio emancipato fadlam ob caufam, tua®* 11 ad evitandam inter prcles inatqnali ! ‘; donatienes flmplices morte Patris £° n mara conferri debent propter t« x!l1111 f preflum in L, 20. Cod. de c o Hat. bo> l,r> ^ eui graviter videtur adverlarii- ‘i‘ to dem. Ad quam varras rafert r £ r fi nes Haunold.^ », jgi, ac tan SSf. a it Refolutionem procedere o°“ ( . lum de filijsfamiliaSi led etratn de patis contraFahrn.nernpe non e ^ c c . .j renda, qaia donationes caies cn>a n F. fadajftatim valenr. Quomocioaii rC ‘^ ciendta fic coiiauo,yide Haunold ^ fil 1 “ H( B 'iti 'en co„, Jn inter Fratres , & S or or e s detrtr jus ad dimenta , & dotcm. 129 S«** ft**#^**^ SvSsf?***;??*;*«* fc****« fffffffffffffffff f fffff- ?f¥?fV¥??vf???f $. X, An inter Fratres > Ef) Sorores detur jus ad ali. menta , I>f./^*\Uiftio h*c eft qua(l appendix x«£_ad Dominium Patcrnum & fi¬ liale, Conftat ex numero $1. divitem Fratrem in dcfe&u Patiis, A vi. & Ma« tris tcneti dotare Sororem paupetem na- latn 4 x eodem utrrque patente , ant ex eo- ^«1 Patre eftodiverfa Mati e Molin Difp Vi. Fagundcz Lih. 4. tn Decal, c 16 ». J. (.(ecas urcrinam , led cx Paire diverfo P cr Citatum n. St. y fi cafu »ut culpabili- te t dos per ;r, non tenetur fecundo do- t,re » ltcct Pater, & aicendentes tenean- Inr toties, cpioties * qum Frater non te* fetiir, n fi in fubfidium > cjuscpe ebli- S lt 'o eil minor, Nemo autem tenetur dotare paupe* r .' s cot >lobrinas , feu Fratris vel Šotoriš ‘ :,s > ^uiaefga has eft minor obl gatio, ^ 3tn ct gi fororem urcrinam, cjuam ta- tn 'tatare 4 jure deobligatur, Citca alimenta sutem a fortiori fe- ^ r Ovitem Fratrem teneri alere pau- Zatrem vel Fororem , & žcontra , *‘°lum in gravi, & exrrftna neceffi- '•nd CUmtUnc etlim excernis fitfuccur- f 0( Un O Fed etiarn in communij quia f in F°ftutat charitas radicaca in Fpecrali i,^ n ‘ n i* Con )ur&i ne , & pietas : 'd- qnando (ant ntrirque tlil, n ^' • Ffd etiam merim licet non fic 5UlQ doundi, nifi foric frater hs- & dotcm, reditafiec materna bona. Unde ficut Ma¬ ter cx obligatione dota/letin defečlu fra¬ tris, ita frater harres macernorum in de- fetftu Matris , obligatio enim non perFo- nis, led bonis eft impofica Fsgund. cit. n. 8. Obligatio hxc alendi extenditur e- tiam refpečtu Fororis naturalis per Ant h. licet Cod. de natur, lih, n 6, Obligatio alimentandi paupe^ res Forores,& fratres amplianda eft etiam ad ClericosBeneficiatos in utrocjue fora; idejne a fortiori, fiquidcm horum fru- tftus reftantes in pauperes, ut vidimus k u, 69, Sune diftribtiendi , proceditque etfi frater aut foror /it fpciia, id eft, na- ta ex perfonis impotentibus Matrimo- nium contrahere, An autem in fpurijs praeftanda fint ab illis alimenta fecundum puram necef- fitatem ad vitarn /uftentandam, aotjux- ta divitias , & fplendorem generis frater- ni , non concordant DočFores plurimi cum Fagundez c. 17. n, it, affirmant pri- mam, quiaeis pratftantur foiurn ex com- rciferatione > ergo puro fecundum natu- rae exigentiara. Secundum vero ttadit Fagundez cum Lugo Difp ut. 24, n. ut. Le fl. lik. 2, c. /9. * 68 probarurqae exr Cap. haberet , de eo qui duxit in .Ma« trimo. K Articulus II. n ^, juriš , & ufum fatfti : ufus i uflS ^ , umeo ufu non confumptibiliu' 1 ’ rc ^ < finitur cura communi Theolog ot ^ JŽhtid & quotuj>lex Jtt ufus juriftarum, qaod /it juf Utendi tantam rt eltena i p fin s Subftantia : Sic hi* bens ufum juriš in hortura poteft: in eo imbulafe , fručtus ad fuum famili;rque ufum ufurpare s quantUm in annum fuf- ficit, fecusdiflrahere s aut aliter aliena- rt: hic patet differentia ufuatij ab ufu- frtiftuario, quod hic habeat rem non fo- lum ad ufum proprium » fed eciam pof- fit alceri locare , fručtus vendere Sic, ni* bil horum poteft ufuarius , in eo ramen bic differt a depofttario , quod hic fic uta« tur depofito teneatur 8c ufus teftimatio- acm, Ufus juriš rei alienas unico ufu con* fumptibilis eft legitima poteftas ex jure ptoprietatis manans ad utendum fim« pliciter re aliena, e ju fm odi ufus juriš eft mfeparabilis a Domtnio-faftem imperfe- d°) eo quod Dominm direčius ilium concedens nequcai pro libitu revocare ^ butare , & ftc vera eft communis , ntenti a cum Lefl, lib. 2, c, 3, duh. S. .•^■defuftitia Difput, z. Sebi. 3 guod , ,bcns ufum fačti irrevocabiiem habeat Qc 'pfoufnm juns, & Dominium. ^ ^ ,us fačti eft ipfum fačlum , ad t '.' Cd ^ cxtendit ufus juriš E, g, equita- > J d hanc enim fe extendit jus con« .' cnt ' s equum. Eft dup(tx : nudus ? ■ no n nudus 3 hic eft veftitus , vel ufu ‘ s P r °ximt definiti , vel poieftatc , feu ;' H| afeextcndentead taiem fačti ufum' . j j^odo ufus £»čti femper eft iicitus : ; ^ ls verb ufus fačti eft deftitutus tura •^bčt f C ’ tU£n bcentia arendi, qualem ■ i:i ' Jr , u tendo alieno equo , ,aut ci- t|l, urtiva abftimens , quare hic ufus' “Jper ilUcitns. Ex his. !c ur,, e< 5?’ lut pritub , quod ufus juriš , s budus a jure definitus non fic : & tlucidatur Controverjia,' iqi ufus s & ufusfručtus in setu /ecundo T id eftjipfs ačtus fecundus utendi, & fruen- di fed in ačlu prirno, id eft » jus utendi Sc fruendi re aliena« Scquitur fecuadb Gontroverfianz prarfemem non effe de ufu irrevocabiii fačti, fed revocabiii, five dependsnte a. voluntate concedentis , ita ut fine ulia ufaarij injuria quovis momente pofiit re- vocari , qualem ufum habent omnes Religiofi etiamMinores circa utenfibiiia fi * bi conceffi E. g. libros &c„ jus enim u- tendr fimibbus non conceditur fine revo- CabiUtate ad nututn. Verurn nec de ifto ufu rerum utpote unico ufu non confum- ptibilium hic conttovertitur« iz 8 . Controverfia ergo eft de ufu fačti in rebus Unico ufu confumptibili- bus, an fit a dominio etiam imperfedo feparabiiis etiam in Communi, & an defa - sftb feparetur. Hsc iis olim ingences excitavit turbas in Ecclefia poft Joannem 22« Pontificem. Ut radix& oecafiotu- muituum ex fundamento fciatur« Sciendum eft , quod affiemativara Sententiam ante Joannem 22. afteruerit Nicolaus tertius Cap. exijt, qpti Setnik nat. de V, S , i ng, eamque promovit Cie- mens čjuintus clementina L Exivi de Paradifo , cum fuis anteceflor« Irmocetlr. Quarto, A!ex. Qusrto, Gregor, Notto« Peft hos negativarn mordicus fe- cutus eftjoannes 22* vir DočtiiHmus in Extravagant, ad Conditorem Cano - nam. de F, S. in 6 . Si in altera : qnia quorundam godem , exiftimans Ghyme« ricum efte Domiaum diftinčtum ab ufu rerum unico ufu confumptibilium. Si ramen aiiquod dominium efler penes fe aut fedem Apoftolicam diftiniftnni ab ufu rerum , quibu$ Fratres Minores utun- R 1 mx I32 Articulm lil. g. I. f ur > illud cx tune dedafat a fc , & Fe« de Apoftolica abdicari. Prarterea Nicolaus in citata Cap, e- Xtit definivit, Chriftum aliquando hsbuif- le peifiečttffimam paupertatem absque o- mni proprieracc in commum & parcicu- lari, ca.rr.que verbo Sc exemplo docu (Te : Hinc aliqui Magiftri S.Scriprur vens a Fe omne dominium contcnta folo ufu fa&ifit meri toru, Si Sarina, Circa primum merico deiinivit annes Chri/ium a!iquando hsbutfieufunt; & dominium faltem in coromuni J oannis 12. dicitur de Juda Ap< Collcgij proturatore , qnod locnhsU bens ea, qtia mittebantur auonunFcilicet dominium erat penesCc! legium : Sc quia aliqua fibi in.de afiura! , | bar teke fcripcura, furerat, Hanc® dem Chrifti , Sc Apoftolorura paupeml tem propter allegatum Joannis Teftim nium afieruit Nicolaus, ac infuperp' mific dehnitionem quod Ohrilbusaliq'» n ' do fic profefiiis pcrfečbftlmam pJ»pK' latern oroni dominio deft.tutam i" ccB | muni Sc in particulari ex illo Filius hominis non babet fmtm inclinet. Chriftus itaque fecundum defid^J nem Nicolai profelfus ek dtiplex g c[ '| paupereacis diverfis remporibus $ »l'(p do rigidiffimam in excrnploin p cr ‘ f _ rum j ahquando in perfona infirr> xaret. Quare nulla eft contrad^ 1 ® . ucramquc definicionem fed arnbx* J rsj Joannes enim non definiv* 1 ' , Cbriftus femper, Fcd siiguando | a ^_ loculos, feu proprium , nec N> c0 * ,« finivir Cbnftum nunquam hab« 1 | ‘A mili 1 prium , fed habuiffe akquando : autem concradadio Chriftum Omd & fiStnj)lex fit tifus , luboifle , alijuand&non habuiilepro- piium. Circa fecundum punčlum Joannes ncgavit Dominium feparabile eflc ab ufu, sfHrmavit Nicolaus Circa tectium Nicolaus affirmat eam psunertstcm efte meritoriam 5 & Sandam : neg« Joannes ; verum neutcr Pontifex ullum liorum duorura ut fidei Articuium definivic , fed trterque voiuic dedarare regulira S, Francifd, prout quisque ipfo- tutn judicabat , ex rationibus oppoflcis; Nicolaus enim docuit pauperutem Mino- & elucidatur Controverfa. 133 rum fitam efle in nudo ufu rerum fepara- tam a Dominio , ca r>que cfle feparato- riam , Joannes ncgat mereri, & feparati pofle * fed neutro in puo&o fulfle locu- tum ut Psntittcem feu ex cathetrs fed ut pmatum Do&orem. Colligitur ex ci¬ tata cjusdem decretali t Qma quo- rundam : in qua refett fe ad pnmatn de- cretalem , qu* incipit, Ad covditorem Canonnm y dicens quod in ca fu proba- tum , nonaurem dicit, quod fit denni- tum. His eluddatisdefcendantus ad coc- troverii* decifionem« S. II. Deciditur Tropojitit in zArticulo controverfm. I ?0*T'\Ic° fimplex ufus fa&i in rebus r L' unico ufu abfumptibilibus eft lc P>rabi)i s a Dominio, Sc dcfa&o Mino- jiabent in jis flmplicetn ufum fadti s <]ut Dominio etiam in communi , ita p Jnc fere omnes Thcologi cum allegatts ^"‘'ficibus *. 22$. contra Antonin. Sy^ l°’ ^ alios pmcos ftantes pro opinione ,‘ llln ' s 2i. probatur prima pars, fina* •‘ Clt ufus fačti dependct a Licentia pr*ci- utE ndi re , fed h*c eft feparabilis a Do- tl ! nt0 er gn itmplex ufus fadi eft fepara- J - Dominio. Minor probatur : Li- -ind ^ ra:c ' s ^ utcndi re non eft poteftas le® * ^ Cent * arn nominc proprio in ta- ^ rsa ' > iicut pura Licentia exeundi do- lic e n ° n P ote ^ nom ‘ ne proprio dandi lic e nt,>m cxeu ®di, atqui poteftas dandi ntl4ni nomine proprio in calem ren» eft Dominium , feu jus proprictatis, ut conftatex hujus definitione, crgo Licen¬ tia predse utendi re non eft Dominium, proinde eft ab hoc feparabilis* Pars fecunda eft declarata a Nicolao aliegato «. 22 8. cujus conftttutionem ex parte reformaverat Joannes22< removen- do a fede Apoftolica Dominium in res, quibus utuntur Minores : at h*c refor- matio poftea ab alijs Pontificibus , ut a Paulo quarto in Gonftit. ex Clementitut ftdie , eft quoad hoc punčium caflata, arque derogatum £xtravsganti citat* ad Conditorem Si Dominium iterum apud fedem Apoftolicam repofitum & Minori* bus fublatum , prout id etiam colligitur cx Tridcnr. Sejf 2j. c, 3. de Regular. concedaotc Dominium in communi o* mnibus alijs Ordimbus cxceptis Minori, R 3 - s bos- 134 Articulm bus, ergo ex menre Tridentini Minores nullum habent Dominiumjetiam in com- muni, & ramen habent fimplicem fadi ufum, ergobic in Minoribus defa&o eft fine Dominio etiam in cotnmnni. 131. Infero ptimo contra Leflf. Pal- lavicin. & Maurum per puram Licentiam ad fimplicem ufum fačti Minoribus nul¬ lum concedi jus proprietaris circa resufua- les: utensenimre utDominusin eodif* fert ab eo, qui re non utitur ut Dominus > fcd ut lervus * quod prior agat autfiori- tative , id eft , ex propria authoritate * utdicere poflit, pc volo , pc jubeo , fit pro ratione volttntat : fecus pofterior t atqui Minores utentes rebus non agunt authoriradve » fed ut fervi‘tefte Divo Bonaventura in Cap, $. Reg. S, Fran* cifci , Igitur illis per puram Licentiam ad fimplicem ufum fačti nullum conceditur jus proprietaris circa resufuales , alias a» gerent ut Domini, Hinc Infero fecundo Minoribus con- eefla Licentia utendi rebus non eft facul- tas in bonum propria: iibercatis ad reftri- gendum rooraliter per fuam voluntatem libertatem aliorum , fed prateise ur non agant illicite t Quare pura Licentia u- tendt tollit ligamen legis probibentis u~ fum , fecus ligamen juriš pra:exiftentis, cum nullum jus prxexifiat in Minoribus ad res ufuales* Infero tertib nudum ufum fačli in re¬ bus unico ufu confumptibilibus non pofle retento iltarum Dominio vendi * alias fi podeč vendi ufura forec ličita. Ratio pri¬ mi , quod nulla res fit vendibilis, nifi fit affe&a jure proprieratis .* vcnditio enim eftcontra&us } in quo venditorin empto- rem transfere jus proprieratis in rem em- ptam, emptor vero in vendicorem trans- IH. $11. fert jus proprietatis in pretium : Rti: fecundi, quod maliria ulura: fita lit in« quod contra jus natur® obliget alium plus ribi reddendum , quam illi dede; transferendo vi mucui jus rei mutua«i:| illum : atqui fi fimplex ufus fa&i peli vendi retento Dominio , podet alius t;' obltgari ad plus reddendum , tjiura f| dederis. Infero guarto fimplicem ufum k ordinatura ad Religiofi utilitatemelft teriam paupertatis Religiofs . pr°® : Religiofum peccare contra votum piup {: tatis fine ulla fuperioris Licentia authoritative fegerentes in ufu rerutn 1 j fere omnesTheologi per n. 43, Inferoguinto cum Gormaz D'//' n. 400. Religiofum forereum contra''j rum paupertatis accipiendo pecuntat Domino didribuendas nomine inter pauperes , quando Domin« H determinat pauperes » fed Religiof° rt,! J guic eorum determinaricncm 1 f° rc , quamreum, fi acciperet pecunias sI!!3 I fibi conciliandi, & adftringcndi quod hos prat afijs defignet: (ic enin 1 dundaret diflributio in ejus p r0 P rl1 commodum contra votum p aU P c ' I! j fecus fi boe non faccret propter urilei ulJ j fed cantum ut fidum Domini inft rU ® f ' tum acciperet eas difpenfandas t h flt , do conciliamur dua: oppofiti fentent^ quarum una affirmat , altera vew“| efle contra paupertatem fine L> c _ entl ! J periorisaccipere ab altero pecunii® pauperes dividendam. Hn £ lf J v 1 habeas Licentiam comeden reftatem ^ 122- Objicies pnmo, - - '-noi qnod nem , ultra moralem poten**- ^ dendi potes naoraliter reftringe te Deciditur Trojjrfita in Jriiculo controverjia. tutm Domini, ne pod comeftum panem podit petere fibi folvi panispretium, qua potcftate carer non habens Licentiam co- medendi, Item habes moralem potefta- tcm obiigaadi alios > ne te impediant ab u(a tališ Licentiae 5 hoc autem eft habere jus proprietatis in panem , ergo habens Licentiam comedendi panem habec eo i- pfojus proprietatis in panem. Secundo ulus per numerum 227, diftinftus a Do* minio eft jus utendi re aliena falva ejus fobftamia, fed habens Licentiam utendi fcuiu unico confumotibili E, g. pecunia, aut vino non habet jus utendi illis falva eo- rum, fed deftru&a aut alienata fubftan- *'*» er go habet ufum indiftin&um a Do* minio, Rtfp, Ad primum nego Majorem , J]uod pura Licentia moraliter reftriogat bmini libertatem , Licentia enim Mi* noribus conceda eft ačfcus fecundus juriš ptoprietatis retenti a dante illum, vi cu- p 1 s &u$ fecundi , quamdiu non revocat 'centiam, ligat fuum jus , quo minus ‘ c te > & valide poflit exigere prctium pro •"ur ^ Uitn ^' u autem rcs pon .confutni* Uri' ^° tC ^ c ’ tra in i utiam Licentia revo- { '• re c °nfumpta amittiturjus :in con- (. nte Licentiam , exinde autem non .J U J tur > quod dans Licentiam hoc ipfo c ] J US a ^ c 3 l,an do acquirendi Licentiam J 'antena amitti jus aliquod ? quinhoc Co# V Utn ttansferatur , patet jn PEO t, ° nante peceatum , quo humtransferat. I^tin, Crn Licentia moraliter pon re¬ ku F* . er t»rem aliorum authorjtative , fl r[J ° m ‘ ne proprio , fed ut nurum in- 8d0 ;; ntut » Domini , id eft , ipfc Do- P et eum, cui dat puram Licentiam 135 velut per fuum inftrumentum moraliter obligatal os, ut non impediant ufum fic conceflam: ad jus autem ptoprietatis re- quiritut, ut quis fua anthoritate valeat moraliter reftringere libertatem aliorum. Ref p, Ad fecundtim majorem efle veram de ufu juriš diftinčfco a Dominio diretfto proprietatis , fecus de ufu fira- plici fačii diftinčio i quovis Dominio etiam utiii 4 &c fingulis inftantibus ad nutum Domini rcvocabili: ufus autem juriš defimtus non eft ad nurum pro- prietarij revocabilis čc eoncefla Minore nego confequenriam. 133, Objicies tertio Minores non folum ličite , & valide ucuntur con* fumendo res , fed etiam licirc, ac va¬ lide eas alienant donando , comrau- tando , vendendo , ergo hsbent jus proprietetis in res ufu confumptibiles , cum nemo plus juriš pollit in alium transferre , quam ipfe habeat per re- gulam juriš 7s, in 6. Quartb lege 2 jf de ufufrtitt. e ar Hm rerum , ufu eonfumuntur , dicitur; iegari non pof- fe ufumfru&um earum abscjue eorun- dem Dominio , quia per ipfum ufum eonfumuntur : eftque hcec mens D. Tho- im 22,7$. Art , /, probantis ufuram .efle in ejusmodi rebus, aliud pro Do¬ minio , aliud pro ufu acciperc: Ouia> inquit , in taltbus non debet feorjim computari ufus rei k re ipfa\: & cui * cunejue conceditur ufut , ex hoc ipfo conceditur res, ergo conceditur Domir nium habentibus talium ufum rerum. Refp, Ad tertium antecedens pro- cedere de ličita, & valida alienationc, authoritate non propria, fed aliena fe* dis nempe Apoftolica: , & lic negatur confequentia jus enim transferunt in 136 ArtkuliM III g. II. alios non fua, fed voluntate dantis Li*> centiam, Refp . Ad quartum legem illam Io- qui de ufu juriš irrevocabiiiter loquitur enim de ufu frumenti , & fimilium u- nico ufu con{umptibilium independen- te a volunt.re h®redis : ergo hoc i- pfo , quod legetur ufus fimilium , le« garur ipfe etiam ufus juriš irrevocahi« liter , alias h*res poflet revocare pro libicu legatum. Refp. Pariterad fančium Tbomami quod loquatur de ufu irrevocabili Q Io- quicur enim de mucuo }]qui a Dominio non eft diftinčtus per n. /17. vers. «- ftujurit,&c. quo cafu rečfcc dicit fore ufuram, ahud pro Dominio > aliud pro ufu accioere* 134., Pro rcliquis Nota primo dura leges Ihtuunt ut ufusfru&us non fic perpetuus , ne Dominia fine inutilia, ftatuunt de ufu irrevocabili , feeiis de ufu revocabili ; Mmorum autem ufus, etfi fit perpetuus, eft revocahlis. Nota fecundo tempors Joannis 22* cum Dominium non fuerit penes fedetn Apoftolicam , neque illud Fratrcs urr- quam volucrint acceptare , fed fimpli- cem ufum fa&i, probibilius Dominium remanferar pro eo tempore apud dan- res, aliqui tamen putant fuille apud Re- ligiofos* Nota tertio negari guod dans Elee* mofynam Minoribus minus mer kor lš det, quam dando Religiofis capacibus Do¬ mini/ , efto bts cum ufu det Domi¬ nium , fecihs H lis , quia *que propter Chriftum ptivat fe Otrini- comraodo per« ccptibili ex re dara Minoribus, quam »lijs , ergo non minus meretur , im6 magis , quia dat mag;s egentibus* ir Nota quarto dans alteri nempeFi; tri Minori Licentiam deftruendi fuim , non cedit žili jus ullum prietatis , dum contra hoc opponitaij nifi cederet Dominium, hoc dlet cfti tialiter inutile , quia nullum indeco: modum acciperepofiet. Refp, Negiru cfie inutile , ad probacionem dicoipli Licentiam deftruendi datam ad nuturai: vocabilcm, dle adium fecundumDoc nij, ergo hoc non efiet inutile. Nota quinto invitatus ad pran& etfi nullum jus reale proprietatis acp immediate in cibos, habet tamen pcic| tiam phyficam expeditam, feu non If tam ad jufle utendum cibis, & <]iM h‘ r | jus proprietatis naturale fccundum f perfonale , ne injulle impediatur ab hnjusphyfic® poreftatis moraliter non gata: , binc injufte cibos appofitos ir j tato fubtrabens , cifi non facetet in* 1 to injuriam oppofitam juri proprict Jlli sibos, facerec tamen injuriam contn eundum jus proprietatis perfonale > f eftadufum fua: poteftatis phyfica: e*? 1 ta: , proinde teneretur reftituete in)- furripiens, , , Nota fexto ufum Domus, v^ l!l j adcertumtempus jufte vendi polTe^l ftinčlum a Dominio, fed non ideoPj cise, quia dirtinguitur, fed quia P r: ' rius ejus ufus non fitus efl in rei d {l " flione , &confcrtar cum jure ad irrevocabili; e contra ufus a6iual |J ’ . pecunis, confiftu in a&uah j Domini/ , & ideo vendi non p ore,t u 1 pecuni® E. g. ad annum rerento nio , alias ličita foret ufura fit* ID quod pro ufu pecuni* recipiatut P I{t " ultra ipfam pecuniam, 137 ARTICVLVS QVARTVS D 135. /"" "\ ll^ritur primo quid fit ufus* fručius ? quotupIcx ? & au fic jus perfonale ? Refp. jm alienis rebut ut e udi fruendique f*lva eorum fttbftantia . Ica Juriftas & Thcologi L. i.ff. de ufefruttu: per ]y j us '-onvenit cum ufu juriš: per iy utendi dif- k ft a jute creditoris in pignus, & depo- litarij i n depofitum: neuter enim uti po* > & fi uteretur , teneretur reftitucre ^ioremufus: per \yfruendi d ffert abu« IJ i ur is> ut expofitum eft n, /17. ufus i- ts T>e, & fruitšo in fenfu legali non idem n ant: , differt a jure £mphyteutico , feu* » quod tam Emphyteuta , quatn *aeudatatius , civiliter ut Domini ha- ca °tut fetus fru&uarius , etfi quando- 1 Uea gat de aqua, vel pluvia srcenda, quia n ° n agit proprio, fed procuratotio nomi- Ct: Eniphytcutas autern conceditur no* ' nc ptoprio rci vindicatio: per ly rebrn * £ xcluditur ufusfru&us in re pro- , ’ feu qui cum Dominio proprietatis >»6h.eft ■ 15 c aufalis vocarique folet ufusfru- , , fic dičtus , quod quafi ab f Cci P ro prietatc ciufctur * de quo ile~ non precedit, fed de ufutručttt ptopnž d.&o, qui eft jus urendi; U ils fru6\us caulalis cit perfc&ucn WQ *tuu«i fetus fornuhs* Refp . A d fccundum elfe duplicem nempe iegalem , qui lege ipfa coaftitui- tur , ut Patri in bonis aJventitijs filijfam. feu in Patria potcftatc conftituti, Marico in fundo dotali & eonvencionalem , qui conftiruitur cx privata difpofitione per donarionem, autalium coturačtum , &e. Refp , Ad tertium efle perfonale proinde non poile in alium transferri > fed cum perfona extiagui. 136. Quxr:tur fecundo qu!bus in rebus, &quomodo conftituatur ufusfru- čtus } quo$ fruclus percipere poflit ufu- fru&uarius ? aneoseuivispro iibitu ven- dere, Sc quali fru&uari/ fačio opus, ut fiatfru&uum Dominus. Re/p. Proprie confiicui non polic, nifi in rebus permanentibus nam ufu con- fumptibiles, feu fun&ionem rccipientes, ut frutnentum , vinum , &c. nequeunc frudificare,unde cum grex fit quid peroia- nens> in eopoteft conftitui, Dupliciter sutemconftituitur, nenape, vel legaliter, feu a lege, aut privata difpofitione, hinc diximus efie duplicem , fcilicet lega* lem, & conventionalem, Refp « Ad fccundum percipere pode omnes etiam penfiones , ac redditus ex acdificijs, pode venari, pifcari ,&c. Lege ufufrueht legat o f, de Hftefrtitt. eruere S lapi« Articulus IV. iapides, te metalia citra ramen j?Saram agriculturs Laym, lib 3. trači, t. c, 6. n. 2, accipere laudemium a novo Erophy teuta, gencraliscnim rcgula eft, inquic, Haanold. trači, 3. n, s>+, ejuod Proprie- tarius vivo ufufru&uario , nihil util.ta- tis, ex re frugifera percipiar. Ref p. Ad tertium pode de jure com- munipro lihim vendere, cui volucfit ( a- liad eft de Emphyteuta , qui ex natura contradfus direŠo Domino prs alijs deber ofFerre venditionem leg. fin, Cod de jure Emphj/t. non fruSuum per dieenda n, 16 /. in fin, fej meiicrationum E, g, Domus, quam ipfeerexit in fundo Emphyreutico , Uti Ipecificat cafus ad iegem hanc fin, jjj j • tem pofle ufumfruSum dare pignori L, intereft C, de ufttfručl. Refp, Ad quarrum ex fruSibus a- lios feparari per naturam a re frugifera, ut pirtusanimalium , aliosfačto, ur ma- nu excutiendo, feccando, met,endo , tec, etfi quandoque fine fa&o hominis per ac- cidens feparcnmr , ut poma fponte deci- dua , aut venco exculTa : fruSus primi generis fiunt ftatim fručhiarij L. 28.jf.de ufuris, & fručltbus ; fecundi generis, ut fiancfruSuarij, debet hic, autaliuse- jus nomine feparare , fic fcparati fiunt fru&uarij , efto rtondum fint in horreo rcconditi, quamdiu autem folo funt con- junSi ad proprietarium fpečtant. 137 » Qu*rirur tcrcio, quibu$ mo* disfiniaturufusfruSus? Refp. Nepro- prietas fundi eflet pcrpetuo inuuiis Domi • no, jura ftatuerunc, ut ufusfruSus certis modisextinguacur, Quando ufusfiuSus eft conftitutus in diem , finitur lapfu tem poris pr#fixi , regulariter tamen erigitur ad tempus vita? fru&uarij , unde hujus morte nacurali finitur L t 3, §, ultimo ff. epuibiu mediš ufusfručlut amitUHi Conccftds , ut ad hteredes tranfeac, d novus ufusfru&us , qui non extenira ultra primos hteredes L. antiquitas Cii de ufufiučlu, Qtiando ufustru&u$coi> fticuitur perfonte fiSs , 'feu nunqui motitura:, ut Monafterio , civirati, t durat 100. annis per Legem$ ff.iifj 1 & ufufručlu legato, ltem finitur pd Profeflionem in Ordine incapaci bonotuc ftabilium, ac reddituum , in capaciaii 1 tem finitur cum vita naturah Profeffipf n, 4/, poftea confolidacur, id eft , te# titur ad proprietarium ; ett enim jus f [I ' fonaleper n.J3f, Item per lapfutn tcmpt ns, ad quod eft conftitutus ab initio, » per interkum rei , ut fi cor.flagretD* mas, inquafuit conftitutus ufusftu^ Ceftat prarterea more potius rt ct P lJ quamjure, ficulpa fruSuarij notabiiit reddat deteriorem rem frugiferam Cautionem prteftitam , ficut in ventu poteft expelli Emphyteuta> h' $.1 ff. loc/tti , Haunold, trači, h* 1 ' 11 '. 138, Qusrttur quarto qusli r ' 11 nera fru&uarij ? ad quam teneatut genttam circa rem frugiferam. R f [?' [ bet proprietario dare cautionem, l e> , trio boni viri fruirurum , remq ue , ufufruSu refticuturum ( ab ea Pater inbonisadventitijs fil j L. autem in fin. Cod , de bonis, t}#* 1 ex cujus legis ratione etiam corr.n> u °. j tentia Haunold. ». 10$. eum , dilapidator liberat a cocfe&ione > nV vj . / ff. ufusfruEluarius f ,oft ' tw (fllC* dum caveat 1 ea non praeftitd p 1 p; liationem faSam a proprietario ^ rius nonfacitfru&us luos, q u,a c “ n ,js fa ad non caufam reducitur, e ’ ! lus fniSus percipiendi refcin five tres hiredi* tatisuncias jcom ultra dodrantem legati son poflir L, 1 . §, $• ad L. falti d, Refp , Tertio fručhiarium errea rem frugUetatn debere habere diligentiam eam » quam diltgens paterfamilias com- muniter habefe folet L, 63 fi. de ufufruft, binc ex communiftima fententia tenetur ex levi culpa, fecus ex Ieviffima> quia u- fusfručlus , non eft grada pneise fru- dt urij » fed aliqualiter etiam proprieta- rijcanfa , nam huic debet dare cautioncna pet Refponfum primutn. cat L- 7,ff- eodem. De rig re juriš f. ffi cit cautio fidejufloria , jura enim ubigue requirunt fatisdationem , fed bare in jure dl cautio fidejuflbria L 7 ff- de pr \t erijs z ftifuhtt : eft tatnen ufu recep:u n fi.ffi cere p gnoratitiam , quia communiter pluscaiuionis eft in re, quam in perfona L, 2},f, de Rt guliš juriš. Si inopia ve* tatemm bane pratftari, fuffi,ir j iratoria, nififit perfona fulptcfta, tune enim ir.di- cendurn eft fequeftrum apud virum pro- bum, & dtvitem , de cujus manu furoet ufumfručlum , vel opnmurn eric, fi pro* prietarius rem apud fe retineat , Sc fru iftuario cenam quot:m fru&uum , vel pecuniaefolvat, & dlum hoc nomine da- tacaucione fecurum reddat J fic enim u- In que citra juns prsjudicium eonfulitur Haunold n 114, Refp. Secundo prarter cautionem tenetut ad modteos fumpms necdTErviuis ut fic prout prsfcindit a perfonaSi , Sc reali definitur L-J' ab Haunoid. trati. 3’ », 63. quod(it jut in re alteri (j nerope rei, vel perlona 3 tonflitutum jus Domini mi~ nuens alterius augendi caufa , ut coga- tur Domin:« , aut quid non facere in fuo , ant alterumfacientem pati , qua * temu cominoda utentts requirunt; harc eftdefinitiofervitutisa&ivseut Cie : padi¬ va aucem letvicus dido juri refpondens: eft ipfaobligacio »quaresaliena,aur per- fonaufui noftro obftri&a eft. Hincdividiturinperfonaiem Sc rea- lem: perfonaiis dicitur, qu$ a re aliena immediate debetur perfonae, a qua & in cujus utilitatem Dominus iiiius rei aliquid pati in fuo cogitur. Ejus tres funt fpecies tifus > ufufručlus Sc habitati® : de ufu conftatd numerot2f, deufufru&u d nu~ mero 133, habitatioejl jus habitandi in adibus alienis falvd illarum fubjlantia . Quas definiti®, ne coincidat cura fervitute tifus in zdibu* coaftituta addit Haunoid. n. 14-7. habitandi vel per fe vel per a - It um , conformiter §. fed ji, cui babi. tatio Injlit. de ufu & habitationf : II- bi habetur, quod vihujus juriš aonfoltj quis cumliberis, & uxore poflithabituf fed habitationem etiam alijs elocare quod difFcrc ab ufu, ab ufufru&uau t:: quod jus habitandi finiatar folum ®i ; habitantis L. habitati o Cod . deuft habitatione. Realis fervitus , cfl: quz imuie^ te abunoprzdio debetur alteri: l tr,llS igitur przdialis dicitur ilia, quam “j" 1 prardium debet przftare alteri p«^' 0 diverfum Dominum fpečlanti* 1 defioit Schneid. cjuodjit jus inrt^ J contra naturam confiitutum^df 1 ' dominant is utilitatem auget, ft vl _ tis vero diminuit. Dicitur conrti| llI1 | jus contra Naturam > erii enim “ c 1 tura rerura fit efle in Dominio hom 1 eft tatuen contra earundem natura 111 vire non Domino. Przdium D^" vocatur illud, cui debetur fervitus > viens , quod debet fervitutem« j ja urbana , alia ruftica , quz divi« 0 , defumitur a rure, vel urbe » P rZ enim tfrbanum in jure dicitur > < J u0 'L| ftrudumeft principaliterad habiti" J vel etiam lucri, aut voluptatis caa ‘ Jl . i it r Dc jure ferVitutis , pignorutiifa, & hjpethecario. I^I circo vocatur tdes , inter qu* ctians nu- funt ftabula, granaria, hort! olitorij, hor- merantur ftabula meritoria pro reci- rea feparatim exftantia, qute omnia Gora- piendis mercede tam equis > quam ho- oj um notni na vocantur rundi, Vanas fpitibus* Rnfticanum prardium eft, quod tam prsdialis rufties quam urbana fer- principaliter eft exftru\ 5 tum in ufum pro vitutis fpecies vide apud Git. Haunoid, d confetvandis frudibus, &pecoribus, uti «, ijj>. ad 20O . Aliquas mox fubjicietnus. §.II. *De varijs fpeciebus fervitutis Vrbance Ef? c RuJUcana. D E ll0C vi(le infra d », 4 ’S- §• HI. c De pignore e)usque dijferentia ab hypotkeca H®. TN jure niaximi momenti eft nc 1 fe> in quo fenfu voccs accipiai tut, qui a eorum acccptione pendet qualiter legislator ufurpaverit, cum 1 vocibus ejus mens judicanda fit , um tutn vojc pignus, Sc hypotheca diverfim< defutaatur in jure, ad evitandam coi u ^netn ufus duplicis hujus vocis » e P f *ootandus; r Sumitur igitnr pritno pro coatrafl ' c , lnie sftiones pignotatitias; unc l at i ore Sign ; ficatione pignus , 1 /potheca ‘dem fonent L s, §• /T* f ^poribuj hjpothecis , hoc fenfu pq /ji * c bypotheca nominis tantum fon t . p'> nempe ut notant interpretes, tli 1 . ntut re l«e ad a&ionem hypc ^-»tiarn, proprie autem pignus diet Lcx s § i.jf. de pignora, l l ) ^ Uo d ad crcditorcm tranfit, bj/pt , cum mn trAnfit» m pojfejjio ad creditorcm. Sic fumitur pignus toties nempe ftri&š, quando ali- quod onus lili imponitur, Secundo fumitur pro pignoris In- ftrumentoZ,. 22, jf, sodem. Tertib pro objedlo materiali dičli oontracftus, fcu rc, qua datur in pignus. Quarto pro ejufdem contradus cffe&u , feu pro jure esinde creditori qu$fito. Porrocumhic contraflus a jure adnumeretur contrafU- bus , quire, fcu rei craditione petficiun- tur, hicque conceptus fit fpecificus, nec hypothc ce communis, hinc prius eftex. ponendus conceptus generalis, feu coro- munis pignori , & hypotheca: fpecificč fumptis, poftea utriusque fpeciHca dif- ferentia, Dico primo pignus fumptum pro contra&u fub generali conceptu prefe/n- denre 4 fpecifico conceptu pignoris , & hypothec* eft eo»trattns quo aliquid ere- S 3 dito~ Etfi autem ad bypothecam co: tuendaro non requiratur Scriptura, r. nita umen puhlica aathencicatione h; id utiliratis , quod e»m habcns prjfs tur carenti pubiico Inftrurocnto> eftot jus hypotheca dlet prior, nifi prdj prioritaccm alijs modis , quampn inftrumento, Sc fraudis pnefumptii elidat ptout elideret , fi privatum fubfcriptum atribus vel piuribus virii tegra? fidei: tale enim aquivalet pni L, //. fin, Cod qui potieres inff Haunold, n, 870. 141. Dico fccundo vi centri pignoratitij , auc hypothecarij del T 4 3 De pignore ejus% differentia ah hjpotbeca. ditori in debiti folutionem oblegat ur , ut inde fatisfiat , fi altter non jit fa- tisfatlum, Unde fumptum pro objedo, feu materia rede definitur cum Molin, Difput. }ts, n. 2. quod fit res fubjetla, obligatave pro debito ., ut inde nifi im * pleatur fatisfiat : in ftrida autem , proin in fpecifica Significatione pignus eft contradus rominatus bonar fidei, re initus , quores aleerius creditori authu- /us nomine alteri traditur ob fidem Teu fecuriratem reftituendi creditum » Hy- po.heca autem conftituitur fola conven- tione , feu confenfu absque traditione rei* five hatc fit mobilis five immobilis, regulariter q uidem pignus fit in re mobi- jnanet plenus Dominus. five propfl J,, idque ex.nde acc.d.t, quod mobilia rius & ufufruduarius rei oppignoriti facil.us tradantur ; de catrero etiam res hypothecat* j Creditor ramen «cf immobibs, fi traditur , fit materia pig. jus in re, Teu reale, quoddidmr »or.s, bypothe C * vero fi foto confenfu ;us tentionis rei, feu jus Cuftodi* citra traditionem obbgetur , creditor^ue potefl eam forte fibi ablaram a quov»:- acquirit jus reale m tali re, quod eft ipe- feftore vendicare, CondufioW ciale in hocnegativo , provenienc exju- tur jex prima , nam hic Central re prartono Haunold trati, to, S5p , Jam proprietatem ntc ati j uatemt »«' verfi, quod ergo, Ex his hquet tertia in creditorem , fed praccisi traditur• pars condufion.s, qux eft de fpecifica di- aut fine traditione obiigatnr res in (' i: ftindsone p-gnoris ab hypotheca. tatem debiti f unde differt a dtp" Quod autem etiam pignus centra- commodato, mutuo, prateMUi«*' natur non fola traditione, fed etiam n 11- - r da ccnventione habetur exprefse L, 1, Jf, de pignorat. ad. & ideofxpep;gnuscon- funditur cum Hyporheca. Idcirco pars quemvisejus pofIefforem£ p prima conclufioms definit Conceprum ge* fecutio f. de ptfinor Sed r« neralem , feu communem pignori , & annexum onus reale eft vendica b hypothecx j inde autem rede fequirur eum, cui eft realiter objigata, p fed merus detentor rei velut pig n,1t 's prstorij , & demurn judiciale > hc a - 1 judice poft condemnatum debitoret m ex 'cutionem latae Sententiae per im rni ®° n 5m in bona ejus ut exinde čredi ‘»ifttitfi.. - • • •- torj fatj fj oona fJ us ut exmde čred (t(fi nn „ S a ~’ Unde immiftusacauirit po ‘‘Cm htnil^K^ _nr./T:_ • • :i, Jone*n r *.- t: Conv ‘ bfniiern pofldfioni ex pigna loifite z 00 * 1 * ^ er cradi 5 ionem pignori iCs l u ifit r 1311 P er tf aditionem pignor: c°n ftitu . ‘ C de pignor. 'Ilnde a n|t ‘turirm . ■ r&” ur ’ «“ uc a »dtui, nCtn . ) us pignotis requiritu fini J s te gulariter mi Hm toid ' ^3 Ul ;; icer a Ppfchčnfio* ref Hat ' * '°‘ »• S/3. ■». n. 373 . '»m prel '" ^ ccundd bypotkecam fum{ bm t ^ Se * fjpccifice dividi in espre lllirQ Conf ta ^ ,t3 ™» prior fit adluali pai C . c * rc * remprincipaliter ol s tJC *u eft qu»m lcx imponic i favorem ceriorum creditorum undc fub- fiftit abscjue omni confenfu debitoris > qui cum debeat confentire in legem 5 idco aliqui vocant conventionalcm , venim non r:6te , fic enim omnis hypotheca cikt eonventionalis, Secundo hypotheca alia eft generalis (hac quis obligat alten omnia Tua bona pratfentia , ac etiam fiuura ante extin-3:utn debitum L, fin. Cod. qua res pignori ob- ligari poffint') aiia fpeciaiis, bac obli— gantur quadam ipecificara , auc cunda bonacerti generis > hac fpecialitate com« prehenduntur etiam rei accefloria per con- fequentiam E. g. fi per eiuvionem aii- qu.‘d fundo hypothecato accedatZ,, H.jf. de pignor ib & hjpothee. Item fi oppi- gnorat* rei quosd proprietatem obhgats ufusfrudus confohdetur L. 18 . §, i.ff. de pignor at , a£l, Intcr hypothecam generalom > & fpecialem eft vnulcip!ex dififerentia apud Augnft. Micbel part 2 Tkeolo^ Cano- ttito - Moral trati. $. § d, a n.6i t Pri- ma quod res non fucapax fpeciaiis hypo- thecs , nifi fit fub Domihio debi¬ toris. L.i ff.de pignorib.& hjpothee . econtra hypotheca generalis fe extend/t etiam ad futura bon 3 L, fin. Cod, qui po- ttores in pignoreLab. Secunda conventus debitor titulo bypotheca fpeciabs nequit cxcipere , j 44 Times quajlmes de pignore guod fit alterius, nam fpecialiter rem ©bligans afiferit tacite rem efle faam , L. ji inter Colonum 21 . §, fi debitor jf. de pignorib , & hypothec. alias replicaretur adverfus cum de dolo & mendacio. Tertia Prslati non pollunt fine fo- lenaitate juriš ad alienandum requifita res Ecclefiat fnbjicere | fpeciaii hypGthecac per expreflum in c. nuUi s . de rebus Ecelefiafi. non ali e n. nuUi , intjuit , liceat alienare rem imnsobilem Eccle- fit fua &c, ne'que fpecialis hypetheca titulo obligare. Centra vcrifimiliušeft pofle obligare hypotheca generali; quia cum allegatus textas cxpre(Icrit dtmraxat hypothecara fpecialem , Gelligitur a con- trario fenfu noluific cemprehendere ge- neralem , ur pote minus pratjudiciofam » quia in hac no n ita facile devenitvir ad venditionenr rei hypcthecatas , ficuf in fpeciaii, ita cbmmunis cum Fagn. n. 39. ad d. e. atteftante fuo temporc ita fuifte decifum S. Coogreg, Trid. pro contra- £libus-ReguIaiiuro. Quarta Markuš per generalem fcy pothecam non revocat donationera uxo- ri fačiara confirmandam Morte Mami, Z, qui potejl 3. Cod. de legatis , revo- caf vero per hypotfaecam fpecialem » ita darus texr. in L* cum hic fiatus §‘fi M4- ritus ff. de donat. inter vir. & uKcr. v ide Zoefi jf. eodem : n. 23, volentetn bane legem corrigi per Novell, 162. §./« Quinta rei fpecialiter hypothecatat cum pačio^preflb de ea non alienanda , alienatio eft ipfo jure nulla L, fi debi tor 7, §. fin a L jf. de difirafl. pigner . valet ccontra alienatio rei generaliter hypothe» tat« , etfi tale pačlutn adjiciarar , arg. Z,. ex h. e. de condiRl. ob cattfas. Dat difpatiutetn Cit, Michcl, 1 #• quod in , bjpotheca refolvuntur, primo Cafu hypotheca fpecialis cm do fingulariter officiat, & refervet ri credicorifecushypotheca gencraiis. HI: Sexta differencia eft , quod gener; lis hypotheca minus juriš triboat, fpecialis per L. 3, Cod. de fervo pim dat o manumijfe , vi cujus nsancipia gtj neraliter obiigata pofTunt manuraitii c us obiigata fpecialiter. Vide Mjjjilt' lem glofi. in Can. quamprimum wi plus difl, 23, enumerantem caftisin® bus plus operatur provifio fpecialis,t]i generalis. Cauetum coftrmunis op eft cum Abb. in c. fin. ne Prsldtit I ces &c. quod rerum alisrum fpeciaii hyp©thecarum feclufo cxprd!o padat 1 fit irrita alienatio, peteft enim adionei' pothecam revocari, fet us mancipium 1 m sl libertate donamm, cum duran rer hominera Isberum absque fieri fervum , ita Cit. Michcl. I43. Quarritar fecusdo generali hypotheca, feu nomine bonoi omnium venianr ? & unibus consp^j ex Lege hypothecatacira ? Reff. mam venire etiam mercesVenalcs®"' forum juxta communiurem Haunold, n . $76.. quia fubftanth 1 catorum in mercibus eft fita » ij s ditis ceffar hypothsca quoad tii- ® h; co earum pretinm hybdthecstur, ■* - - ^ c " ’* - 1. - apud Cit, Haunold. Itcm comp dur. tur as3'ones , & notni na debi' 01 ut littera: cenfuales , &c. Tertia generali hypotheca fant opfig n0p, f Stas ez re oppigoorars alienarap°‘^ nati, 3c percepti ab illo aiio 0°®' g. ex oppigndfato agro vendito a no agrt debsrore , fi ab hoc fari • ua n cfis (att sbempcore igri bypothc CJtl ^ hujus.cmpnonem & percepti > , *u Tkres qmfiiones depignore f de pigntr, Moc amplia a d fručtus iatos, & perceptos a co!oqo , šeu con. dučtore fundi oppignorat* , a^uipatantur enim fručlibus in agro crnpro fads ab emptore, Mo!. ) itaMol. D, f 29, n, p* Haunold. n. s7$. Refp. Ad fecundum tačkam , feu legaleni hypothecam habe: Primohfcus in omnium fuorum debitotum boais uM vetfis prajfeotibns, &e fnturis L z. Cod. in (\uibus tati/is pianu s tacitum. H*c hypotheca ptafectur hyporheca: uxorism bonis Marici radone doris L, z cod. de frivil.fifci, Secundo Pupiiii , & Mi nores 15 annis fa bonis fuorum tuto* rum,6c curatorum L 20 . Cod, deadmi nifiratu tut . Ireni Pupiiii hibent tacicam bypothtcim ror folutn in bonis Matris rutrieis , fed eriara in boais virrici , n buic Mater nupfit ante peticum pro ijs jutorcna it* Bari. & Bsldus. Terno Fi- 1 'usfnn iia$ in bonis Patris nomine ad- »'itiflratioais bonorum adventitiorum 'tttnorutn , m ea rnottuo Patre impeti b -'n: > itaHannold Trači 10 *, $?s* ' X §. 4. c de bonis , qitnecam io boms Marici cum ,1^ at!0rie arne omnes anreriores hypo Cit " JS ^niliter non privffegiatas per /us Cl ^ te ^, ?■ S*. ubi esteepjfaus hypoihc- ex 0^‘p-to pupiiiiis in re aken empta bia doneč reft ruatur pretium , iq,i P r;E ^-'/acur omnibus anterioribus hy- r„ ' c,s et iam expreffis L 7 ff cjtt'potio- Pidi ' CXt0 .^ OC2ton funt ob gatifručius i uti, & res illsra? rn prar- L^-tun ab inquilioo. Septitno 8at or ri '’ fideiComrrnfTini in bonis re ' S s *> Infiit de legati f, O&kvo , & Ifpotbeca refolvuntur. 145 routuam danti pecaniam pro ardifici/ re- paratione racite hypothecatur ardificium tale L . 1. jf. in quibus caujis pignus. Nono promittenus dorem bona hyp«ths- cata func racite Manco, cui ramen non concedit prarlatio llcut uxori Haunoidus n, 57+. Decimo vetius eft adm.mlhan« tium Prarlatorum bona Eccleliar, buic hypothecari racite eorundem bona, gaudet enim Pnvilegio Minorura ciracus Haur noldus n. 974, 144. Ouatritur tertio quar res pof» fint aut non poffi.it oppignorari, & -a eadem res plunbus ? Re[p, Pricno non pofls rem alienam inlcio , aut non con^ fentieme Domino, Secundb hyootheeaJ toprardio habenre annexum jus patrcna* tus ad Ecclefiffiicum Benehcmm hoc non oppignorari. ita non habe ur deci- fum in cap. !$ de Sententia , dr re ju- dicata. Non eft paritas a vendiciune p: aedij e/usmodi , quo cafu etiam /us prrefeniandi non feorfim, fed cum ptx- dto vend.tum cenferur , difparitas enim efi: , quod cjiue poffiinc oppignorari in defedlu folurionis. ex his crcditor debec poffi acc pere folutionem , arqui jnsprx- fentandi noneft pretio ^ftimabile, ergo non poteft in paetem prerij computari. Hmc generaliter res invcndibiles funt etiam inoppignorabiles, uti funr res Sacrs qua tales, quia non funt in bu> mano commercio. Dixi qua Sacret , quia ratione Matertx, ut vafa Sacra , vefti« menca &c. in neceffitate egenomm, fi< cur poflunt vendi , ita poliunc in pig« nus darr, Refp, Secundo pode oppignorari debita, ut litteras cenfuales, nem afas- fručlus ab uiufrudiuno non quoad /us ad fru&us, cum hoc fit ptt( onalc per T n. Artkuhes V.g. IV, n, <35, in fin ; Proinde nequit tranfirc ad alium , fed quoad fru&us feu com- modicatem. Si ufusfrti&us confolidetur cum proprietate hypotheca expirac, cum ut ditftum eft in Refponfoprimo n hi! a- lienum poffit oppignorari Domino nun conientiente. Oppignorato pratdio five urbano fi¬ ve Rufticano cenfcntur etiam oppignora* t* fervitutes eifdem prtedijsdebita: oppig- jiorata enim res tranfit in pignus cum omnibus juribus,& pertinentijs, nifiex- prefse excipiantur. Haunold, n, 8f >f. Res Emphyteutica poteft oppigno- tari Domino irrequifito dummodo hinc nullum pratjudicium immineac Domino L, 16. §, z jf, de pignorat. ati, Deniquc qurecunque funt in rebus noftris pretio atftimabilia , oppignorari poftunt , nifi fpeciaiiter prohibeantur , prout prohibecur oppignoratio dotalis fundi etiam cumuxoris confenfu L, ttnie. §. & cum Lex c, de rei uxor a£l, & /n- Jlit, quibus alienare Itcet &cjn princip, ne uxores ob facilitatem fexus blanditijs Matitorum induds fibi nocere non pof- fint, Item Minorum immobilta finedc- creto judicis non cadunt fub pignus &c, ob lubricam a;tatem, cui jura favere vo- luere L. fin, c. de reb. aliers. non alien, Refp, Tertio poffe pluribus fuccef- five eandem rem bypothecari hypotheca generali : item cum hac poteft llare p fterior hvpothcca fpecialis inftio ptic« hjpothecario, ut habet praxis quoti&, necefiaria ad commercia humana, it cadem res fufficiens ad exfo!venda plu debita poteft pluribus hypothecariin(j* cie, quia nuili fic injuria , fccflsliai fufficit , & fir ijs infcijs Q fi confciusd prior , & pofterior creditor priorque con fentit , poteft utrique obligari w confentienti non fiat injuria, An aiiK prior creditor confcntiens ut rest® aleeri obligetur, fciens quod nontf ciat utrque foivendo, hoc ipfocenfcU confencire, ut alter fibi in concurliu!; bitorum prarferatur,vid. Haunolds,^ 1 tune fecundus creditor habet aeftiont: hypothecariam perfonalem , ut aliti' fufficiens pignon fubjiciatur poteftque :i mul agere de ctimine fteliionatus ( J , comtnittitur quando aiiquid per c# 1 j tatern agitur in fraudem alterius ai® , judicis plcčiendum , cum enim is 1 , non habeat nomen fpeciale, general' mine dicicur ftellionatus) mfi t pratveniat foivendo alterutri ere & | L. 19, §. i.ff. de pignorat. ali, I £x dnStis faciie coiiigitur > j r cum oppignoratio , & hypothecat | “ quatdam ipecies alienationis » F r0 ^. J alienare etiam prchibiti funt opp’g n '' Cit, L fin. ___ §. V. >45 *De pignorls Cujlodia , Venditione, %S dijfolutioM Uacritur prirod cum pignus fit pa alia eft Theologica, feu Q! in Cuftodia creditoris , ad quatn culpam prsftandgrn teneacur ? Cul* confiderari foiita vel veniale ; alia a, ut peccatum ia eftjuridica . Ve fignoris Cujlodia t Venditime , & dijjolutione. gnia confideratar a Juriftis, five deinde (it, five non fit Theologice culpa ) fita in omilfionc alicujus diligentia , quam , fiveex Lege, fiveex contra&u, five Of- ficio adhibere quis tenetur. Commu- nitet eft triplex , lata , leviš , leviffi- nia. Lata eft intermiffio diligentia? com- munis, hoc eft tanta , quansam homi- ncs communiter in tali negotio folent adhibere: Si id fiat fcienter , & de indu* ftria, five animo ut fequatur damnumdi- citut dolus apertus, five culpa latiffima, quatido autem fit aut omittitur fcienter cum pravifionc damni fecuturi , aut hu* ju« periculi feclufo prafato animo, dici- ID t dolus prafumprus , feu culpa latior; tulpa leviš eft emiffio diligentia aprovi- uentiot:bus adhiberi folita , ut fi pignus »ut depofitum ponas intracubiculum, fed uocnondaudis; leviffima eft omiffiodi- 'gentiat exa creditor tenetur folum excu(Ta m 1 ’ ^ ex levi, non ex leviffima. ^»unold. trači, to. n. 91h ex generali ;,^ a fi hoc eft datum in folutam , aut in venditum antiguiori creditori aur ha benti jus Pradationis pofteriori , fi h sc prion offiir t folutioncm d- b‘ f i: dcb- pf«or pignus red dere aut fi malic polic nori folvere d h tu.o fub col e ■> pgf rt- L 1: tod fi antiejuior Crediterf[ nus vendiderit, Si crcdiror gaudemi«; reprreiarion s vendar pignus poftetioriil debiror off rit utrigue debitun1 pig nB l recuperat , fecus fi aferi extrjn»M venditum L e Jf de dfiracl. pig/ti^ I Incafaguo treduorireš p;iires funtobJ' r geti, ncmpe aSi f generaliter alise fp«^'' ter s nar ptius vniendir funt, & 1 fufE ienubus re!iqu* L -j.Ccd, edt*< Rt [p. Sex 6 venditio P ! g non£ > ^ confjrm.ttr juri non eft f čta. eft n ® h. 4. Cod. ii venditso pig note ags rur ginme venditum eft a ctednore b icll ‘ tenetur ds ev ct one err.ptori» ^ tenetur ced-re itionem adverlus ® torem L 33- ff de eviStonibm- 147. Quarirur terc^o qubns dis difloivacur obligacio pjgnors. C- Sequenubus pnm6 drbin foluu 'L ic t Cod de pignorat acl. E 1 * 1 b alio 3 & debuor ignoret. fiat hujus nomme Infiit.pr. q 0 *[ I . š . . *, ! 1 ll du*P"1 iiu* lif dis toilatur obhgatio Sccundd confenfu credicoris pignus atienetut “ fi cev fc nferit falvofuo jure pign° t,s „, §. 1 ff cjuibus modis pign. T sfII ° fittutionc pignoris , nili conftct** „ ut«'" 1 fine dle rcltuutum, C^sarto t0[J obligata; incentu Phyuco> corporali, aut morali, ut in re v. g. in ufufručtu* Dixi bufta enim dono area manec ob S,,, & guidguid poftea alti inardific 1 ^ omnia funt diverfisiegibus decifU verfi nre: hypothecats ,murat' oD °j lir oh! g-rionem pignoris L. l *' ignsrib, §- De pgvoris ufu , f utfibuS) de f>ac7c mttichrefeos, & Legls Commijjbrin. 149 .•»;>!#* 9 i6>Hjr^e e. ttRl#*-* *•'» tl sse i **■ 9 ma n _ *nm— ,/» n . 9 .i §. VI T>e pignoris ufu,fruUibus , de p ati o antichrefeos, & Legis CommiJJbrM^ 148 TMco prlmo crcditor nequic uti L/ pignore extra confenfum fal- ttm tacitum Domini , aut nifi lit ufus mokratus fine Domini damno, undc eft licidiS ufusequi opp ; gDorati neot o tor* pcat , aut vsfis atgcritei. Prcbatur res ubicunquc eft, fuo Domino frudificat, fed pignoris Dominus non eft creditor , e(l vi ro debitor per n, 141, H'nc inferoprimo creditorem teneri Jt * reftitutionem omnium fruduum , T ::s accip ; t ex re immobili hypocheca- ,J > & li eos confumpfir , debet illos in ?‘t«m fortis computare, id eft, tantum ' iicare de (orte, five muruo daro , *] u aatuni valent percepti frudus detradis ex P?n(il L. 1, Cod. de pignordt. ačl. Obiigatia h*c computandi in par- te i” f ° r tis ex vera , & recepta frntentia pcocedie de frudibus Culpa Cre- U ? ' s ft on perccpt.is L 2. Cod eodem : ^ vi hujus contradus crcditor cavere ' Kc ulpam latam, & levem in pigno- jj, c P nvcn t'onali , dolum vero , & la«* * ‘ n judiciali per *. 14S\ ergo cutn {, "• ‘H. etiam frudus rei frugifera: ,i 1 ^ I o norc ntur , ad quam culpam cavcn- lc “ l8nctur eirca corpus , ad eandem jj t ctUr c * f ca frudus. Unde fi cre- j)i t ° r °PP‘gnoratam domum nolit inha- altj- P ro P cn Gone competente , nec 4li -ocac, cutn pofiet, tenetuc cjccuI* pa ad penfionew , fccus fi ipfe non c* get habitatione, nec te condudor eftre- peribilij , quia fic nul.um cottm odam ■pottatj nec Domino nccertfi propctvfio« ne inhabitaret sliam minus commodam poteft oppignoratam cojn ciiorem inhabi- tare pro eadem Humoid. trači 19 n. 427 Contra hanc crimam illationem noa eft pariras a bona: ficki Pofteftore, ufa- fcuduario Src. fsrienr bus frudus fuos eifundo alieno§ fi qt*is k »on Domina Jnjlit, de rerum div is quia hi, uti fup« ponitar , funt muniti titulo jufto, quo caret creditor fpedato folo pignore , ‘;oC enimut poilidet, nifi ut aftecuretur ere« ditum per n. 141, Infero fecundo, ut eteditor citra n* {uram fruatur pignore , rem daram in ptgnus emat a creditore cum pado eatn retro vendendi, quando idera pretiutnfie bireddetur, quia tune fir Dominus pig¬ noris , fruduun que , ita confulit Lugo Difpat. 2j. n /32 quoCafu res ammit- cic naturam pignoris. Eofdem frudus fi non excedant va- lorem census ;uft ficat conrradus cenfua- lis, ut fi oblato pignore creditor noht id acceptare , mfi poftit pro centum »ccipere f. aut 6. Salvo Capifali L.ym. hb t trači 4 . e. 'is n. 17 . 149. Dico fecundo padum anti- chrefeos pignoti adjedum efte injuftum, T 3 ac 1 $ o Ariiculm V, VI. a c ufurarium ex communi Theslogorum cum Cit. Laym, contra aliquos cum Al« riaco probatur; antichrefis eft contra&us in aao mutuans pacifcicur cum m.utuau- fio , ut ufque ad perTolutionetn crediti mutuans cs oppignorato v, g. agro fručius colligat, qain eofdeni in fonem compu- tet, fedtališ Contra&useft in/uftus , ac ufuadus u- couftat ex jure Canonico toto titulo de uTuris, & Givilj L . t. & 2. Cod, de pignorat, ati. Wading. deGontradh. jDifput. 6 . dub. 9. §. 1. quia fručhis jure naturah fpe&ant sd Dormnum rei frugi- fers , niti Titulo jufto in altum transfe- rantur; atqui in cafu pignoris nullo ju- fto titulo transferuntur increditorem , fed prsciTe vi mutui accipiuntur ultra Tor« tem> id eft, ultra pecuniam creditam, Infero injuftam effe alkjuarum Pr®« vinciaruro praxim » vi cujus creditor im* siictitur in bona debitoris non reddentis mutuumtemporeconftituto, ae ex ijscol- ligit fručhis otnnes usque dum Tors In¬ tegra reftituatur j quam confuetudinem de fručhbus in Torte non computandisfub intentata p&na escommunicadonis Inno» centius Tertius s. 1, & 2, de tefuris ab- rogavit in Anglia, candem Ferdinandus Sceundus 16 ^7» vetuie in Bohemia. 150. Objicies primo ejuTraodi im- tnifiio cum jure faciendi fručius fuos eft pro bono puhlico , ut lites vitentur , Sc propter veram moram debitoris Temper prudenrer pratfumptam. Sccundo accef« fus fru&uam ultra uTuras legidmas, Teu juftum interdle percipiendum eft incer- tus . Mac autem ineertituio juftificac an • tii hrc/iir per L.fi oleo & L fi pactione. & L ji e a Lege Cod, de ufiefftis, Refp, Ad primul* firpe nullatn efte moram, nam hsc in praefenti negotio eft deličtum commilTum in omilla folutiont hasc autem crebto emanet absque dpi debitoris propter infortunia c; accidentales excuTante$ a mota utroqai jure per text. \n Cap . fgnifcante ii fi nor ib ti s Sc L, trajettitia f. de aftm bus , & obligat. Gommuniter quidte non expedic sdmitti purgationem mott ad cohibendam prodigalitatetn, ant nt' gl/gentiam mutuariorum , ipfum tamfi /us, dum eft t clarunt impedirnentum i£' mictit purgationem ut in caTu pofitod taci capituii. Deinde licet mora interveniat. quitur , quod plečli poffit pzna medic- eri, Tecus tanta, bate enim non eft F r; publico bono : negatur igitur ptum, Ad fecuedum concelTa major m in or. Civile enim /us etiam perm® 1 uTuras in tot® titulo fif, & Cod. de uft® quin hae in foroconTcientiat evadantli®* Deinde tefte Wadingo non approbat furas Lucrativas citatum /us, Ted penTarorias & morofas adlongum. Hi tf quod lege Fulcinites §. Livne /< f' bmex cattjis in pojfejjionem e at ni 1 "j tuatur poiie decerni a judice ut mid® 1 " pofleffionem omnes frudlus faciat j(u oi non favetadverfarijs, quia fo!utio|efC' ! ;; ex ipTo conrextu punit enim conm 111 ciam debitoris non Te Ijftentis, ncC ^ ientis parere judici , qui merito ialem ocenam dičlare. ipi. lica 3 Objicias tertižjus Cto on , permitric fručius non computari > n tem _ quas percipic gener expig°° r to a Tocero pro dote protnifta non n ul11 ^ ta Cap' falnbriter. De ufuris- . ^ quos Dominus feudt colligit t% leudali oppignorato a vafallo Cap* "De jtignoris ufii , fruftibus, de pa%Q, (tus. eodem. Quarto idipaim fnadet praxis qaotidiana ; Princeps 2:iiminpn> blicis neceffitadbus accipit a fubditu sna- gnam ztis fununam in pigmis affignato dominio cameratieo v, g. oppich aut te- lonio cum'facukatate fraendi ad tempus exhibenda; {oSutionis , quin videaraus frudus in fortcm computarh Reff t Ad tertium admktendo tres illatos cafus fed nego fuppofimm frudus petcipi, generenim eos colligic , utdo- «t Fagundez titulo emergentis damni , <]uod paticur generex proptijs aiendo u- *orem Pater enim filia: etiam drnci tene*' tur dare dotem ad onera «natrimoni; fu- ftcntanda , quar onera cum in fe fufci- piatgener , titulo corum colligitfcudusj “ onec dos folvatur. Adde ex Hatnoido *• ujcorem raonuo Marico poilecon- p tlJte kuduum perceptionetn > doneč ‘°‘Utio dotis fiat „ dos enim datnr non u urn ad onera matrimoni/ fuftinenda * ' Miam viduitatis, utque vivere poffit P t0 ratione ftitu s bincad eam fpetdatdo- ,' S . nacurale, & a morte Ma- n “ c »*n> civiJc. fuo H CUn ^ niortua uxore Markuš non p» r ’ ^ prolium noraine frudus perci- 'ti° nt ' nual j j' s deficientibus haeredes f^.^udanscumfit direčbus Dominus ' *.,p uin bujus frudus oppignoran* Dominium utiie confoiidatat p.) ci P r °ptietate proinde frudus ex fuo ; i» uti & Clericus in d do cafu » J ;t q[ 1U: '^ enim illud beneficmtn fuifle, p)(jjj, cr \ c ' T aut Ecdefis proinde injufte te d*/'*♦ Ad qiiarttim vel fubditi fpoti - f:cl U ( 0 | lnUCuum > vel coade: fi fpontž, Ucro ceffante, aut damno emcr- ntuhrefioSi &legis Commijjorue. 151 gente nsc|iieuttt accipere incereilenec fru« dus facere fuos juxta Wid;ngum §.$, funt enim parescaeteris mutu»toribus : fi vero coade , communis feacentia intec quos eft Molla. Dif 315. in princip. Sc cit. Wading. juftificac incerede iucri etiarn ceffantiSi licet de hoc folvendo n:>n fint exprefse padi curn Principe , nec hic fue- rit in mora, unde hic non valet regula il- la , guod interelfe iucri ceffantis fine pa- 6 bo » aut mora foiutioais non debeatur J nam hic e/l quid fpeciale y rationem hu¬ paš fpecialitatis piericjue revocanr in me¬ tu ra , sui fupplct tune vicem contra- Aus confulentis eorum indemnicati. Proinde non cenientur remittere interef- fe j niO ex benevoleatia mutuando noa peterem interefie, Gaferum praxis illa refpečiu coa- dlortim eft honefia , dicendo quod vel rune non fitpropriepignus, fed au con« donatio fruduum in dtem ad tempus cer- rum vel incertum usque ad refufioneui aut fit emptio cum pado retrovendendi Principi tempore reftieueedie pecunire, Uterque modus eftjulius , in primoenim accipiunt rem ex donatione fuam, m fe- cundo frudus cx fuo , ita ^admgus dub, p. §. /■ num, 1 , Circa hoc quartutn vide Ledu lib> 2 . e jaf. dttb, 12, ex viris dodis referentem qaa!ker bona fide ineuntes contračbum ssfurarium, aut alias injuftum, cujus ta- men mjuftirianj fi fciviiTent 5 contraxif- fent alio titulo judo , proinde iraplicke intendant juftum citulum , etfi explicite noa cogitent , horum fententiam cenfet n, ioj , non improbabiiem fi limketar ad certoscontraideiš , non ramen permittit ut deinceps fic contrabanc fine titulo ex- prefib iucri. IS 2. t%2 Ar t iculutP. $-Vl. 152. Pro feqUPnteconc!ufionc No¬ ta in jurefF dari titulam de lege commif- foria : per quam aliud non intelligitur, quam patftum ♦ vi cuj.is contrahenres fibl iegem dicunt ptifertim in venditione, & empt^ne, atque in mutuo cum pignore, Pa&um cocnmilTjriuni venditioni adje- fiumnihilcft aliud, quam ut res inem- pta cenleatur, li pretium fbtuto tempo- re non folvatur; jus tale patftum iD hoc contradlaapprobst L./. & 2, ff. *le lege eommijfor. Adjeiftum pignori c£l, vi cujus mmua- tor autaliuscreditor accipiens pignus ps- cifcitur, ut ficerto tempere debitum non folvatur, pignus Sat creditoris. Dico tertid padum legiscoramilfariat *dj?člum pignori, eiTe utroque jure irri- tum , sc illicitum , L fin Cod, de pači, pignor.& cap* fignificante de pignori btu. Irtid cttam jure naturaii , quando pignus exceditdebitum , ut St communi- ter , ideo ad cavendas pauperum peten - tium mutuum oppreffiones jura limplici- ter improbanr talia padla in pigrsonbus ( vi qucrum pignora incidant in commiflum, id eft , fecundum phrairra juridicam, at iiant creditoris : )šmilis rano non eft in veaditione cum non lir grave, aernjuftutn onus, ut emptor reddat mcrces definira tempere non folutas, Patftum eriam ju ratum adječlum pignori fuperanrr debi • tum eft invalidom. ira comtnunior apud' Haunold. n 4 932. Contra Facfon. conrra flus enim cx natura rei rlliciri non iir- raanturjuramento, Ecbntfa validum ac licitmn eft pa« Sutn, vi cujus pignus manear vendirunt non pro debito nec pro pretio aJiquo de- lerminato , fed pro judo nrmirum boni virfaibitrioarftimando, qu« parricula; ex cenmmni Do&orum apud Haunold, * fje. Submtelliguntor , eth in padlo,dictrn ptsctfe ur pt vendittem, fe tioque fufpenderet doraiaij translatic ;; conrra omnes. Nota tertio Iegem commifforii® 1 ' favere emptori, ahas fernper res inempta in praejudicium venditofli' venditor j, & ideo bilk eft libcrum " babere pro comrmfla , aut omifsa fn!T pcena preriu.n ex;gere L. 2 . ff del> A , A mtjforia, & L . 3. c eod qu*mpr 1(J ; autem eif lex comn /Ta , venditor ^ 1 fe determinare , an ve! c esm aur pretium petere: fufla deternii'' 5 ' 1 ’*] non poteft variare L 4. §. ele«* ntl [ ; ' eod nam elečlo uno contratio , ^ / fjenuntiarc alrert L. Mater deccn^ de inofflc. teftament. t Nota quarto legi comnuff ' vt effe locum nilr adječta fit in-co* 11 ' 0 ' id eft, deber venditioni adjici in P r ', pio , aut fine cont-ačtui , ptoia^f ‘ quam contrahenres divertuntad tiSf Moli.Difp, jpt te. Vejngmrls ufu , fruttihus , de pafto anticbrefeos, drlegis commifforU. 15* Nata quinto ut exerceatur 2ex com- pfa enim dies inrcrpellat, & ehpfi coa- milToria , non eil necetfaria inrerpellatio ftituit emptorem in mora L, magnam c. priviacmptoris pro fo]utione» dum pro de Jhipnlat. hceftdies certa adječta » Molim #. -f, i- CtCt5ČBjIt/GKSio3fš5fe3fo jt3'3rc!CM3 3I6SI3 jtetJc/Cic; GteSitKSic) jtc.Sre.jtBSte) ilB §. VII. Cujuspigrns, aut bypotbeca in concurfu plurium ere- ditorum pr^valet. J^Ecifiolegatur infra a nnm, fij t ARTICVLVS SEXTVS. jure Emphjteutico , fideicommijforio , $3feudali. ^3* I 'inis contra&us Emphyteutici r c ^’ ur res immobilis fterdis , , & infrugifera alteri tradita ab t0 Ota exco!atur , ac frugsfera reddatur c T0 * g f a;ca Empbyteufis latine dici- r 'nlitio , f eu pl anta no , proinde pri* (IJ 'l' Us ' n boe contra&u dabantur agri in- tr|1 ' 1 ’ "od;e autem etiam fertiles, utDo- " Us quid firmius & cercius percipiac. • !|' lnils ’ ^ Uam fi ipfe|coleret. Agri C, bic conceffi funt vocati Em- ^ n (- tU,lc ' * ve&igales a večHgali feu ° nc * pofleilore perfolvenda : ve- digal enim quemvis redditum lignificat L. 1 , jf. ji Ager veUigAlh , uno autetn nomine Emnhytheufis, Fnemphvteuti- cans, feu dans in Emphyteu/im vocatur Dominus dirc&us , germanicc coionu.s fundum exco!ens dicitur Emphyteuticarius , feu Emphytcuta ger« manice ®rt> * D?edi)fer / 0ilt>; £3 loea- tione, condudione, depofito, commo- dato. Dicitur tertio c um translatioue Dominij utilis ad differentiam a vendi- tione transferente Dominium etiam dire- dum : Dicitur quarto rei immobilis, ut differat a Jocatione qua: etiam poteft eile ret mobiiis, Dicitur quinto ad longum tempus ,id eft, quod fit non minus decen- tiio, infra quodfi initur locacio dicitur. Dicitur fextb triplici Lege prima tneliorationis, quia fecundum omnes Em- f>hyteutaceneturadea orani* > quibusnc- gledis fundus deterioraretur, econtrr prasftentur , fit melior, unde teneturir- bsres putare, terram ab inutilibus fr«!' tis purgare, arboresnovasdemertius^ rogare; & exinde rede concludunt D)' dores fimilis meliorarionis rcfufof finita Emphyteufi Emphyteutam con p' ferepetere a Domino direflo, polTc tem s & ab hoc Domino refundi exp® [ j fa&as in reftauracionem penitus callip- Domus, autcafuali incendio abfurop-- vel in a:dificium nova: Domus, «0^ ftabuli&c, ut colligitur ex lege S Er' f. locati. Dicitur feptimo lege fecuni* f" Jlationis artnui cenfus quia fobftJ n ' ^ ~ - - 1 3 •_ J — w r, rt rv * 1 / b rsj r* ■* 'J Eraphyteuiis eft aliqua penilo in tionem Domini; diredi, p « 1 catur Canon. § Inflit. de loc*t- 9 ‘ titasejus ex arbitrio contrahentium [ ’ tur attenta proportione fperandotu® duum : Jus quidcm in Novell* l; 1 ' §. /. p vero &c„ Regulam ft 3l “ ^ quam exploretur moderatio. ne ®P vjudui cApioictur uiuucmiiv* eile juftam , qute 20. annis coli «*- 1 > —, vc ru(B ‘J valorem rei Emphyceutica:, v«-*- , monctHaunold. trači, s . *> V 0, Vandam eile locorum confuetadin ( —-- f.v nt Ouatritur fecundo quotup i£ . /*• n r•sr' 1 • • J: M rimO j** phyteufis? Refp. dividi primb fiafticam, Sc in laicam C tč it. iti SCI č ; Vefinitur & dividitur Emybyteujts & occd/iomliter de Sticcejfione e j us. 15^ (ommunis) Ecdefiaftica cft, cujus Doraii niumdiredtumeftpenes Ecclefiamj fi eft pes facculares dicitur Emphyteufis Laica feucotnmunis, haec fecundum legescivi- lcseftregulanda , fecus Ecdefiaftica , ni- fifintajure Cinonico faltem tacite ap- probatar; Si tamen Ecclefiaftica fit data laico, ejus Dominiurn urile fubjicitur ja • riCivili, & Laica; poteftati. Malin, de jure Dtffut. 446, verf. Etnpbjtcufim tic, indededucens, quod fecundum va- lotem Dominij utilis debeat Iaicus Emphy- teuta omnia pratftare onera etiam nova impofira Emphyteufibus laicis , eefi Eccle- fii ab ejufmodi novis tribucis eximatur. Deducit fecundo in tali Emphyteufi habere locum etiam leges laicas retra&us, ut ^^phj^teuta vendar extraneo fuum u- blcDomintum, confanguineus ejus pro- xltmor in gradu poteft illud retrahere in- 'fatempus ad retradlum concefliim, Dividitur fecundo in novam, & ve* p te ™* nova non tranfcendit primum tra pbyteutam, proinde nulli aleeri fuit P n us concefsa j vetus eft , quando prius p u - Ct ' c °ncefla devenic ad alium, fi hic Ult tomprehenfus in prima inveftitura > ^onceffione, tune, & Emphyteufis , ^^• t nphyteuta dicitur vetus, econtra cum ,j ^ tH phyteufiftat novus Emphyteu> ca' ^- Ian .^° fciliect ad eum devoivitur, com P rc kenfus ia prima. Con- >?;S tUr *«*» in perpetuam , & p..p. Jlc na > etn enim ab origine merit Ca 'cnH UJ ’ r S ^ s v * x a lift u ‘ 3 fufcepiffet ex- .>,i ni0 utfl , UI ndum fterilem cum folo Do- dtfuuj j' 11 te, npotali , ufus tamem mo- cct tUtn occ j ^ af i etiam ad tempus, nernpe jcn Ct , t ’ Vc i incertum , ut ad duas vel tres a °nes; huc reducitur vitalicium > quando alicui conceditur E. g, prardium ad vitam pro annua certa quota indefol- venda, eft: enim quidam fpecies Emphy- teufis germanis di&a Per. petuaeft , qute Dominiurn utiie transfere in Ecnphyteutam omnescpie fucccftores hiredes: qualiterprimitu 3 celebrabatut , unde in dubio prasfumitur perpetua, pta:- futnitur enim celebrata ;uxta Gonditio- nem, & Naturam fuatn, & ideo efths* reditaria. Prxter hatreditariam perpetuam da» tur hsredicaria temporaiis, ut fireftri&a fitad Filios hieredes j horum no mine ve- niunt etiam Filiae L,i 16.jf,d,V,S.Sic[iudem etiam hse capaces funt Emphyt. Haunold, trati, 9, n. ss7» cx comunicontra comu- nem dicens non obftare, quod emphyteufis fit juriš ftridii ,ut Superius di&um, ex be- nignitate autem juriš Filia: nomine Filio - rum intelliguntur; noa inquara obftat , quia fuppofita benignitate merite pr*fu« raitur, quod contrahentium fc ei accotn* modaverit, Prteter Empbyteufim hacredirariam , qu* tranfit ademnes fucceftores haeredes tam extraneos, five voluntarios, quatn neceftarios, & naturales datur non h«re- ditaria, item ex padlo , & providentia. Ia utriusqueexp0fitione, Do&ores non lo. quuntur uniformiter, & ideo referam ex menteiilorum , quid per alterutrara in- telligatur. P. Ferd. KrimerdeFeud, n. 1746, non hsreditariam , vocat illam, qus habe- tur veldonatione, vel venditione , vel perniutatione , vel prxfcriptione, vel no- minatione , non autem ex vi hacreiitatis. Reiffenftuel de Locat n, 131, fic de- feribit; non bsreditaria eft, qua; ad fo* los liberos, & defcendentes, fecusadex- U 2 traneos jirticultu VI. I. traneos haeredes tranfir,mpncr^ue ah *I'- quibus etiam vocari Etnphyteufi.n Farni, lit , itcm ex pttlo , (fr providentia ve- rum Krim n 174-7. Epajrtcufim FamilU convertit cum Emphyteufi ex patto , & providentia , in cujus irvefticura, & concefliune nulla fit mcntio batredum , &acquiritur pro fc,& pro defcendentibus. Haunoldus vero tr. s • a, S$3. Em- phyteufirn ex pa&o, & providentia ap- pellat illam , in cujus conceflione non eftnecefle, utqui fuccedic hxres Emphyr teina?, fedfufficic effe unum ex defcen« dentibus. etfi non fit haeres. Goncedi- tur autem v, g, Petro , ejusque defcen- dentibus , vel indefinice, auc ad certas gencrationes; Molin. & Pal apudeuudem hanc fpeciemnon diftinguunt atempora- li dicentes onrntm illam elTe ex pačto , & providentia, in qua nulla fic mcntio haercdum , adecque , quar non eft hx- redkaria. At aliqui ftridtius accipiunt, cum qua:damut fuperius eftdičfcum, de- tur temporalis hxreditaria» St contra&us hic ceiebrarus fit pro mafculis fuccefforibus , venit etiam ne* pos ex fiba , licet id fallat in majoratu , difparitas efi, quod neposcxfi!ia fit vere mafculus, majoratus autem conftituitur folum projis, qui funt ex familia capitis, Haunold, n. sit. Si EmphyteutaHxreditarius profite- tur Religionem capacem fucceffionis, Re- ligionem fuccedere cum onc-re vendendi faltem defundlo profeflo conlhte^ n. 4/. & parebitamplius» 160. Si Emphyteufis E.clefiaftica eft ha?re« ditaria, normne haeredum & lutccflbrum excommuni DoAorum, Sc tnorerccepto veniuntfoli defcendentes, fecusextranei, at in laica etiam hi, difparitas eft, quod Ecciefuftica cx vi conccflianis faitem de novo concefia non foleat’perpetnati. V? rum >n hoc, uti bene monet Ljym, fct- vanda eft confuetudo, Ecclefiaftica harreditaria non potrt tranfmitti ad i|leg’tirros etiamnaruralcs ita communis cum /ul. Cler, §. £wij' teufisq. 30, quia inquit Molin. DiffU 4-7S. verf cjuod vero &c. Ecclefia onut illegitimos utpote adlu peccaminofo co: 1 ceptos habet exofos , oppofitum trii: verf. utrum vero &c. de legitimatijp: fubfequens Matrimonium , hoc enimi:' cundum utrumque jus indudtas inhabil: tates omnes abolet t hoc tamen Pri«' gium refpe&u Emphyteufis Eccleiiifc non extenditur ad legitimatos Refctif Principis, quia Iegitimatio Princip« 1C Iere non poreft, quin tales fint vere c’ ceptiex peccato parentura: ob qnam i >- fam repeliuntur ab Emphyteuli E:- fiaftica, Cit, Molin. verf. Icgitim^ referipto &e. & quidem ctfiEmp^/ fis Ecciefiaftica ejfT:r concefla cutn ofi- la, ut poflit tranfire ad Succel/or«^ extraneos, underevocat hoc nam oppofiram huic pun&ouiti« 10 1 tradiderat prius Difpnt. n h ^ gitimatus Referipto ftcalaris& f > Quxritur tertid an Scrip curJ .l Subftantia Emphyteufis? ftica affirman ah omnibus ex N 1 ?' %. e. & 1. De laica plures I ur ' rt ^ gane, V erum Theologi comm unltt v -fJirmant i“ * > • dicitut enim in prim?, Pacttont hahtir-^u innumeris Eegiftis affirmant bus ex legibus tribus de jure empo;*".,, ! pturd interveniente nabit ir- vanr Jun(lx duos ablativos abfol« t£ inducere naturam cond norvsce ■*» (lionetn §. cxplicanda eft pti- rcofignificacio vocis cenfus , deinde quid & °* m penfionem ex re , vel perfona al- fl tlUs - Habens tale jusdicitur Cenfuali - *< v^creditor , penfionem folvcns vo- C5 Ur Cenf Hariiu , aut debitor , flj j. Cenfus alius eft realis, aiius perfo- jJ’* i^cafiseft, cura res aliqua imme- ! Ut ' obli j ““iigatut ad certam penfionem, ut t Ssis tem fuam nempe fundum in alte* ""»transfetjt cum pleno Dominio rcfer- 4“ annua penfione ex eodem fun- . ’ “‘ c ’tur cenfus refervativus > idque ., |P°*6ftvel fine interventu emptionis , .J Ca iuinquitHaunold. tra£l, to, n. 291, t ( | '° ntr a$us innominatus , do ut des, is am vc nditione , ut fi rcsm tuam ven« Cc J clerv and° tibi aliquatn exea penfio- ^ ’ ve ldonatione fa£a pari refervatio- ’ aut 11 titulo transačlionisad litem di- rimendam des fundum , fed viciffim cer* tus cenfus annuatim perfolvatur. Si autem nulium iDorainium ettam utile reitux in aiterum transfers, eonfti- tuistamen , feu delignas alteri jus ex re tua annucs redditus percipiendi, eosque vel certos , nempe indeterminata pecu« niz fumma , aut certa frucftuum fflenfu- ra ; vel incertos , ut cum indeterminata E. g.tertia, autquintaparsfručluum per* folvenda conftituitur , cujusmodi cenfus vocaturconfignativus realis, foIetque ta¬ le jusfrequentius emi pecunia ,eftquefpe- nes emptionis, quando v.g. mille flore- nis emo/us percipiendi annuatim ex tua fundo dccem naenfuras frumenti j unde comitatur rem ad quemcumque poffeflo- rem petveniat , doneč redimatur cenfus fifitrcdimibiiis, Prxter confignativum realem datur cenfus pcrfonalis feu defignatus fuper cer¬ ta perfona obiigante fe adannuam penfio- nem fine ordine ad ultam rem x ex qua penfio perfolvatur. Genfum realetntam refervativum, quam confignativum non efie ufurarium, fed licitum eft recepta fentcntia inter Theologos , (k Juriftas communiter con- tra Henricum tjuodlib, g. q, 2}. & o, apud Lugo Difput , 27, », ac in pluriunt U 3 Poa- 158 Pdntificum BuIJis radicata Articulm Vj. $.n > quam etiam ve folvendas per modam unius cunj n, 20, ample&itur ex ratione fingulari ab confideratas ( cum nulium jasteale,. eoadinventa, feddifficiliutoflenditHau• •«-—*—n j;«.:-/!..— i — in cenfu reali diftinčlum a prnfionibus matur jficut emerejus ad equum eflfc: maliflime idem , ac emere ipfum etjuicj fecundutn omnes , fed centum Hoteni mere penfiones valentes ifO, eftufae dum sbcft omnis alius tituius > Ut/it« tur univeifi , cum fic pro fola tempe. ncld. num, jot, Communis , ac folidior racio ap- prebata ab Hauaold. n. 302, efl ifla, quod in hoc contračlu ematur jus perci- piendi ffučhis, aut pccuniam ex refrugi* fera > quod jus relate ad tempus indefini- tum j etfi fe extendat ad fručlus, qui tan* mora dcbicor deberet aliejuid folvete. dem longe fuperarent, fimul exiflentcs, Dicithatc fententia tempus cer® prerium , quo flmdus emptus eft , quia quia emptiocenfusperfonalisadin® ramen fimul noti exiflunt, fed fueceflivc tempus 1 intra quod emptori pote(lr f fperandi funt, fit, ut bare fpes pluribus afferri damnutn , ac lucium cum fcl afFcčlu periculis ( puta amifUonis census tunas expofitte > ficut ludus, cum tali p 1 repereunte, aut reddita infručtuosa, &c, culo poteft certo pretio taxari J nec c^j ac mcommodis, in arftimatione plus non ~ftat, quod tališ contračlus pofTit efle^r valeat , quam tale pretium. Res ergo, “ quar emiturin cenfu reali non efl fručius colle&ive , feu cumulus omnium fru- •Suum percipiendorum , fed jus reale, quod non aeflimatur tanti , quanti afti- marentur frudus fimul exiflenres. Econtra, cum in cenfu perfonali f i- _ ta arguir Haunold, n, 30S, nulium jus nuacim percipiendi aliud ex luctisi ‘ j reale ematur , ut liquec ex ejus proxime cenfuarius fua induftria acquifit. P [C j allata expofitione , ideo ut veriorem fe- de eadem ratiojuflificans emptione« 1 fS 7 « sus reali.«itiftificat emntionem CCBS 115 1 cafio infidiandi alterius virae , exin - 1 -- Cit *' tiva ctiam ad tempus incertum fic enim intra 30. annos accipercm loco jurepofitivopoftBuliam P)jV* in loe fi eentum ifO. hoc autem eflc ufuararium bi hic efl recepta nulius ccnfus v ^ £l _L.J __•_• 1 J * . 1 •«’ probatur quod cmere florenis centum jus ad conflitutus in re immobili frug' {j penfiones 30. annorum fit formaliflitne Dices generatim contra o ^ idem , ac cmere ipfas penfiones fucceffi- fus, quod in eorum venditiou > ;; gu&ftt differentia contraffus Empby trnki a cenjhico ,&c. 159 ptione interveniat mutuum virtuale, fcu tjuafi mutuum, in re enim perindeefte- mere pro Centura florenis annuum cenfum f, florenorum , ac mutuos dare centum iub lucro f, quotannis recipiendorum, u- trobitjue enim manet Salva, fors , Teu ca- pitalis fumrna, in quo eft palliata ufura. Rtfp, Negandoanumpuim cum fua pro¬ tone, eft enim difparratio intet cen- fum, & mutuum , quia in cenfu emirur jusad fručtus cx re, vel perfonaj fecus mmutuo, fed fit gracis, cenfuarius vi concračtus ( feclufo pačto redimendi ad »ibittiumemptorisprohibitoa Pio V, ni- “ ccn fuarius fponte velit redimere ) non t«netur reddere fortem , fecus mutuata« 'us. Ex hisconftat negativa refponfio >( VUecundam§. g R e fp> Nune ad quatftionem V nauiciplictcer Emphyteufim diffstre a Ptimo quod Dominium tam di* ' llm » guam učile fit penes cenfuariutn d° n P cnes ce nfualiftam > cui debetur pen- d ’ econtra in £mpbytheufi Dominium ,' r um e ft penes illum , cui debetur DCnf c iiiuiu j ucy U (l’i/ CU L UOd idsm cft ’ Em P h y VIt nobts canonem teu* adhuc no n canonem ex re aanuc fua 1 r cend ‘ tUs veto folvit cenfum ex re ®'oexp Ccl ? n ^°phyteittki pro admiflione , acfub- fcriptione a novo Emphvreuta cxigebat, Sc recipiebat dire&us Dominus, diceba- tur honorarium , germanice elit tUHg/ nune paflim vocabulo nan fatis la- rftio vocarous laudemium a laudando, ex eoquod, autdirečtus Dominus alicnatio- neminter veterem & novum £mphyteu- tam lauder, approbetque, vel qued no- vus Emphyteuta in Jaudationem , & re- cognitionem proprietari; laudemium fol- vat, dicitur enim non raro reicvium prae- ferrim in feudalibus laudemium germani- cb Sfnlepbf / Slltfall / ab alicpnbus nun- cupatur introitus , quia folvitur^pro in- tratnrarn Emphytbeufim germanice $>(tD (ianb/ vel 2fuf$U ftieum obliget ad omnia on era Emphyteu- /is communiter imponi folita ) nec a k* pore immemoriali laudemium petif fit, aut datum ex hoc, nifi alia? adii» . con/e&urae non concluditur effe fundn 3 ^ cenfualem , & non Emphyteuticum. f, Refp, Tertio titu/us praftanii b ^ demij eft , quod hoc (olvatnr Domi" 0 L ' t rečlo a novo poileffbre honorarij l<> c0 P d fubfcriptione, &inveftitura L.fi^ ft k. t. Hinc Cbriftophorus V fpCtgCr Profcftor Ingolftadieniis i"^' 1, fput ati one juridica de jure Eetftf 1 * tteo ajferr, s>J. »• 3. ait mor;bus, > c f fa repugnare , fi laudemium J; prima Empbyteufls conceifione P^ it pretium. Quia juxta cit. L. dum laudemium non fufficit mut aII °'. lius rei , Ted requiritur etiam Emphyteutar , feu translatio jn rlS pbyteutici ab uno in alterum, . Refp. Quartbfccundum;os £ f"' [() ^ ut in cit. L. fin. feu tertia non ^ j s ,t :c cedere partem quinquage/imaffl 1'm <1( De Laudemh Emphvteutm. i(ji florenos a Centura , nifi tamen aliud ha- bat confuetudo, ab kac enim extendttur & qualificatur diverfirnode pro locorum diverfiute, nam aliquando cenliftit in u- sa akerave vini menfura , aut in paucis oboliš , aliqu»ndo vero eft pars decima , feu floreni 10. a iao, quandoque adimc plus; alicubieftpirs vigdima, feuquin- taacentum, comraunius eft pars trige- llraa, Obfervadcitatus Dočlor »J. fi iaudemium difFormiter lit folu- tura, nempe quandoque odo , quandb» quedeeem, quand 6 que plus, vel minus ptoccntenis, non ihtim eft confuetudo, utpote, q»atcatterisparibus etiarn per u- uom, altemmve a&um impeditur , fed rc turtendum eft ad jus comnuine Sc pa" ' tlUm > nili Dominus probec msiorem guantitatem frequendus folutam» &qui- ™am remiilam titulo paupi-rtatis, aut »10 ex capice. Si Dominus recurrat ad Mfbam, icu / nsa ‘ m tvincec 5 nili alta producat admi- n ^rape quod /int antiqui, &Or- ^uaferie ctmkdpti , vel ab iplis Ru- Mjf j 3 ® 1 ” a ^ e g aE i » de qua re vide m ^ e probationibus vel, x, 1 « 7 /, '°t«f. ri!nr! ^ crat lufens al/egatus Profef- iJ,'''-*** " 4 co n Una3 - ,u ^ditus producit tales li- ^akeruna fubdttum , vel etiam ^ c #f >ut ^ orn * num ’ * ta M on * n L. ; usf, u'J‘' ” de jurejtirando, ^'slibr n * . r ' um > ant Nobibs aileget 5,5 lurisdia()C tefteZocf. Ve Landemio Emphj/tcutico. ex non fcripto n. 37, Inftit, dejurtm tur . gent, quia fjus reqmfita a'icer, v; nunqua;n , vel ranili ne probari valeant. Srd cum rciiqaa jura, & res mati mi momenti 1 mg flino tempore fine tki lo acquiraneur , indifttn&e tempus3 aur 40. annorum fuffikt, ut folvaturlii demiuro , vel majus . ve! minus in cl iChlingenfperger n. S, condudens »•! fi conitat de confuetudine folvendidect mam partem ] udemij loco, in aliq»°P go , fi unus , alterve colonus pritf^ 1, immunitatem , lmic incun bit onusp ,! ' bandi exemptionem , vicillim autem D- minus, fi ex praetenfa confuetudine dam Tubdiros majori Iaiidemio ved ft0t raredebet probare prstenfam conToett- nem. IV Cul Lauiemium auandofolvendum TJ Efp. St ufusfrudus fift £ pro- rV prietate feparatus , uti fit in Emphyteuticis bonis adventitijs fiiijfami- lias ( penes quem efl: proprietas , ufusfm* čhis vero penes parentem ) folvendum cft laudemium ufufručluario , quia o mnesfruči:usex re frugifera funt ufufru- tStuarij Patris L, item pfundiff. deufu- fr uti, Refp. Secnndocum Chligenfperger ajfert * <>6. n, /» folvendum jure B.varico in omni altenatione , translatione, mu* tattone, cdfione, pro quo alkgat L 3, de jure Emphjteutic, id eft > ^ ptriona poficilotis fundi iminutatur , qma bsc fola rat ! of- fijus prarftitionem p er sit L. f tiam item folv tur in donati 0 ^' / donatarius loco Emphfteur* fuOTj^ & tnveftkur > inveftkura au«-« 01 jj nuina cauR laudemij. Eadern ^ pfutn prt. bat in tranfa&one> fi '‘p hujus ab an£iquo rransfertur ,n . pofie(To r em , fecus fi v£ter ' L,fi profundo& L five apnd transaU, AmpUatur ratio ad 0 Cui Landemtim & Ruando folvendum ? ta confter ex re Emp?iyreutica , qu : a eft vera alicnatio perpetuo manfura apud Ma- ricuoi, bxc procedunt etiam de jurecom mtmi s cum di&orum probatto ex jure cam.uuni defumpta fit, Refp, Tcrtio nunquam deberi novum laudemium , quanc'o non cdebratur no- vus contra&us, ut fir, quando fuccclTor in Einphyteufim fuit comprehenfus in prima conceffiane, feu invefiitura : un deeftdifferentia inter laudemium ex feu* ®» & Emphyteufi prasftatidum , quod infeudoccties fit p.etenda inveftitura, & laudemium prsfiandum , quories accidir mutatio, fivepermortcm Domini infeu- I $3 dantis, five Vafalli , aut per bujus alie- nationem , econtra in Emphyteufi, fen in Erbrechr , & in vitalitio ieu in Leibge- dingfolvitur duntaxat dum mutatur pof- fefior , fcu Emphyteuta, fecus ex morre Domini dirc&i, ira Pratfatus Dočhar af * fert. S4- n s, unde fi Emphyteuta Eui- phyreuiim aiteri elocatcitra rranslationetn ufiisfrudus feu Dominij uiilis , fed in condu&orem transfere duntaxat di&i u- fusfru&us comrooditatem , non praefta- eur laudemium, ii enim transferret ipfum ufumfrudtum , jam cenferetur alicnatio feu rranslatio juriš Emphyceutiei confe- qucntcrobligatio prseftandi laudemium. mm §. v. dijferentia Emphyteufis ab elocatione 7 ( Reliqua dc Laudemio„ ^pofitio legatur infra k n, 42U z>, §. VI. e canone, expenfu, 0 " uielioramentis rei Emj?hy- teutica. &lbl, fyl:rres primd a n » & quanrs *, 0 , V >C psnfio , feu canon & qtiando ^16 fr JS t . Emphyteuta ? Reff+ fotvendam conftat ex ^ Ein phyreufis n. iss . quantita- r3Xac * r birnum contrahentium ^Cqui°^° rt * oae fr u & ul,rn proinde facienda eft pcnfio fecundum confuetadinem loco- ium , nifi aliter inrec epnerahentes fic conventum. O^atritur fecundo qaas expen- fasdebeatfaccreEmphyteuta in rem Em- phyteudcam ? & cujus fint roelioramcn- ta? Refp, Primo obligari ad erpenfas neceflarias pro coiligendis fručlibus > con- fervacione rerum, & ad ea ornnia quibus »egle&is fundus deterioraretur, dc qui- busvide nam is 3- Ref p. Sccundb fi ultra contra&us obligationem melioraverit, poteft eorum pretium‘repeterea Domino, nifi ex cau- fa refolvatur Emphyteufis; rune enim a- miffia melioracionum uitra debitum nem¬ pe Ordinariarum , & non magnarum eft pcena cotnmifli, efteommunis cum Mo- lin. Difpttt. 4SS- Haunold. trati. 9. », ex Novell. 220. e. s. Ubi dum dat* eftet poteftas cxpellendi adjicitur, qtti ( nempe Etnpbyteuca expulfus) ne - que meliorationum nomine contra ve- nerabiles domos atlionem alicjaam mo - vere pojfet. Scrm« eft hic de £mphyceu- i.K &VL fi Ecclefiaftica, ftd extenditur um pen ficut altera , nempe tam amiffio melio rationum feu Eroponematum, quamEn pbytcufis ad omnes , unde iccundii: hanc Novell, intelliguntur verba lcgii[i cundade jure Emphjtetttico , qm cunc meliorationes non pofie opponi, eft » ratione melioracionum non diri; člionem , decur vero quando Enipbytt; canonincidic in comraiftum. Quod fi autem meliorationes fini c traordinaris ac infuecz , & ardium, moiendiniextrut 3 :io > an amittantureue amiiii culpabiliter Emphyteufi ? Refpondet Valasquez Molinzus 1 pud cit. Molinam non improbantenti" gative, debentergoa proprictario !«■ čiri meliorationes non modicz rem«- tes Domino cum hujus utiiitate (lip fiuas, acinutiles dcobligatur refundt- abas deberet emererem inutilemTa®* Ltb, 9, de contr, tratd.6, c. 4, Laym)earum autem valor inquitH*- nold. nam. 596. ex communi cum M 51 .' Uifput, f 6j, n. //. defumi debet ib f matione qua atftimancur val& e tc ®‘ reftitudonis. ,t Doneč fiat| erpenfarura rc :, poteft retinere Eniphyteufim • nc£l ", deducereab expenfis, feu frucius ex te reftiruenda perceptos ad eum titulo Domini; utilis pe rtlD quod etiam procedit de fru&ibuiT ptis a tempore reftitudonis £» c ' CD j percipiuntur ex melioramentis * p fpediantibus , percepti autem c * pbvteutics fpetftant ad Dominum. , queHaunold. » v p?/. ColJigit ' fin. jf, de f k ndo do tali. Ds Emphyteuu Omribjts , &pryflandis Domino operiš vulgo t &c. 1 6 $ iiiSiiif §. Vlf. T>eEmphyteuta Oneribus, C? praflaniis Domino operiš ‘vulgo Robothis * Ko. ^\llircs primo »d qus onera te- neatur Emphyteuta nempe an adfteuras > Contributiones ? Ref p, affir- m Jtive,quia onera funt propter cornmo- di> proinde cum Emphyteuta lueretut omnij eroolumcnta, /pedtaco jute com- Bun 'i tenetur prat ftare fteuras , &con« uibutiones , videlicet ut notat Amicus ^ jur tDifput. if, n . 6g. folum pro katione juriš utiiis dcdučfa annua pen- l: °w» pro qua folus Dominus dire&us Jc °et tnbucum pcndere. Bixi de jure nam in Auftria eft confuetum aireftus Dominus di&a onera prarftet, ^ Kmen ab Emphyteutis repetic tefte * 'bero de jure Auftr. lib. 4.tit,i;, *> Dominus dire&us plus ab Em- nef CUtis acci P ir » quam ipfc folverit, te- w ')fdern reftituere, uti quidam in r "»gentia fa&i condemnatus fuit per ""dam apud Finfler^alder in prači, ‘ rV ^‘ ^ 2 ' °bfervat 40. n. 7» :..i ^pliaRefponfum ad Emphyteufim c uiticam datam laico , namadhunc Cl ^|P e ^at Dominium urile, fubeft* ♦»Ta' CUS * Uri c ’ v ‘*' M 0 ** 0, Difp Mt * Laym, centra Bartholum, Fa- , ^ —- iccunao an ad 3gg cr?s J s flut ninum , quibus fundus Etnphy- tl; " s idjacet, ob! gel ur Emphyteuta. °'fh Si ob fluminis tapacitatem ira- pone«tuf aMagiftratuut sggeresid refi- ft^ndum rapacitati erigantur a Dominis fundorum ad/acentium fhimini non folum Emphyteutam , fed cciam Dominos pro raca arbitrio prudenti« debete concurrere ad espenfas, refolvic Molina Difpnt.4SS, Haunold. trači. 9. n. 403. cum enim hoc prarceptum fit infolitum, ejusmateria noti cenfetur comprehenfa, etii exprefl'e fe obligafletad onera &tributa, undc cum erediio cjufrnodi aggrrum fit utiiis tam Domino quam £mphyreuta?, & quidem eo amplius, quo diutius per fe , & fuc- cefforcs poflidebic fundum Q quo pruden- tis arbitrium debet fe reflečiere in taxan- da Emphy:euts rata} urcrque debet con«' currere, 161. Qusres tertib an Emphyteuta adfauc teneatur folvereCanonem , fi fun¬ dus Emphyteuticus non fručtificct ob an- ni fterilitatem , caiusfortuitos, autfipe- reac pratdium incendio, aquarum effufa rapacitate , rumu!tu hodili aut belltco 1 Refp. Primo fi res Empbyteutica to- ta prorfus pereat culpa Etr pbyfeutas hic tenetur reparare, & totum intereile Do¬ mino folvere , econcra perit Domino, fi fine culpa Empbyteut2 per L t, Cod.de jure EmphjteHtico, $ Hinc plutes cumjafon e in L. t. » 44. Cod. eod concJuferunt Empbyceutan. for- tuiroincendio depafcente Domutn non li- X 3 berari j 66 Artkulut Vi. g. VJT, berari a Canone > eo qund remaneat area, cat, ds quo fufe Jafon in Cit. L. i.t, «| qux eft pars magna rei Emphyteuticx. « » t/ * / Sed conrra eft, quod Domus fupponatur '£mphyreutica, qu$ nec partialiter rema- net remanente area , Emphyteufis autem fopponitur conftituta fub prsdicato Do¬ mus , unde cciam fi vinea fub forma vinez data fuit in Empbyteufitn eacx integro de- ftručli cafualiter celLt Emphyteufis , fe- tds fi Empryeufis fuit conftituta in folo , feu gleba, qu* ab Emphjrreuta fuit con- verfa in formam vines &c» Reiffcnftuel de Locatc n, ts4* Si rotus fundus non peric , quanta pars debeat remanere ne cenfeatur Em- phycufis diiloluta ? Lcgiftat valde difcor- dant , aliqui reguirunc partem majorem dimid ai. Haunoldus«, j67, negat diilol- vi > licet pars longe minor remaneat, quando penijo ut fierifolet, eft notabi- iirer minor Sc fruiflus proannorum varie- tate funr ipa?qua!es » tune enim, nifiali- ter cxpre^e pačži fint, Emphyteuta cafum fibi adfcribat , per commune jus citata J.,i fquidem tanta emerferit c Lade s ut ibi dicstur Reiffenft. n, jj/* Ref p* Seeundo iecluiispadtis fccun- dum jus Emphyreuticum Ir. /, Cod. dejte- re Emphjt .canon folvendus eft,etfinul- li fručirus ob fterilitatem » czreroscjue forturtos cafus pcrcip»antnr Sc guidem fecundum Zoes .in ff. ad tit. Locati eondufti nt 74. etfi canon fic magnus ita ut nec aparte iiberetur, At Gailli lih. z* obfervat. 23, n, 2$. limitac fieri debere renaififonem Canonis, quandoEmphyteu- ta ob bellicas motus , aut mundationem jure Empbjt. D.xi fecundum jus Emphjtmi eum, nam Haunold. trati,9. *.;($ «| ftatur quod coniuetudo ob Summant; tatem , & attenra guantitate folvn:: penfionis aliud obrineat, ConfentirM fcnftuell de locato n. ijs, &jet[,iap re obl;gat , quando annuus Canon t.: modicus, nempe iolvendus prarcifeion- cognitionem Dominij direčli, in riore negat eiTe folvenduro inregrmn I dum Canon eft magnus , tune taxitur.n-| tantum a titulo Dominij dire&i> W (! 4 ejus iunt fru&us, ergodum bifunt»i aut modici non eft integer foivtndus. Ex hac dočlrina condudit Rt^ fluell iso. regulariter Domino^® čios teneriEmphyteutis pro rata rejn» :f re Canonem, fi nulii . aut modici tt' iigantur fručius ob fterilitatem num hoftilem , aut alios cafus frftu |,w quia nune Canon regulariter eft atque adeo conftitutus eciam intuitu t- čtuum, feu in horum compenfatio cf ®‘ 1 62. Quares quarro an i a h reutainteralia onera debeat Doin ,n ®Pf ftate operas vulgo Robothare. %'jf , firmative ex recepta totius Germa n ' zC ' fnerudine , nifi pačh enter Do tune los r>ecc?r? * jurifdičJ:ioneque, ac Domi¬ nira potellare abuti, talesčpae per Prov n« cif Praiidem, aut Csfarem mandatis panalibus cogendos ad defiftendum a no- vitatibus, unde etiam non poilunt coge* icadoperas inufitatas, ieu inccnfuecas. Quoties autem a fubdicis ejufmodt optrae, ieu (ervitia fint pratftanda > vide¬ li poteft de his Benedičius Finftervvalder i« Prad. obfervat. lih. 2 , obfervat S7, uti dillingiKt eas indeterminatas , ieu ttrtas, id eft, ad certum tempus limita- ,ss ' utarare^ metere, falcate &c„ & in indetetmir.atas, feu lilimitatas, ac incer« tls >'d eft, nullo tempore circumfcriptas, bd ab atbictio Domini pendenres, & to* t,cs pridati debent , quoties exiguntur, 'F 10 '- 1 n °n ita inteiligendum , quafi a fo- libitu pendearst cum tn- P°®inorum dfFci ucrentia exigendi , quotic 6 ita Domi- 1115 piateret Jed dicuntur indeterminata: nat pra:cextu fervitiorum indetermi- : °tum non poiTunt ličite Domini Sub* dlt °s modo infoluo , &c inhumano cae* tlte > icd ita debent rcRtinger P«fn ut fu* *)s tempus excolendi propria»pto ltl cr ®‘udefinitac esigenda; funt fe« MFanr - a « d operas inufitatas , r.eone cogere Unde muki non licet Domino iecundum jus Com- ffiune Ioco operarum pecuniam ex ; gcre inviro coiono , nifi urgcat necefiitas , ■& viri boni sftimatio intetveniat , koc eft , 2 quslitas fervetur non ex gendo plus , quam valeat iervitium ; neceifi« tas taks foret , fi Dominus longe ie» mote habitet , ut fetvitijs uti non pof- fit } vel j (dem jam ant?a abunftat L, •patronus 2 s■ §. /. jf. de .oper, liberato - rum apud Cit. Finitervcaider obfer. f ej. ubi n 6 , teftatur de confuetudme Auliria: . efle in arbitrio Domini , an vclit exigere u bieft fitum Rufticum prte- operas, veJ pecuniam vulgoRobotbgeldr. § V UI9 ^ n !i«apud eundem cbferiuzt, j^.negant iobditos cogi a Domino ad arcis fn^ ^ u ‘ a nu ^‘b‘ reperitur hujus »etudo* oppofitum dic, ubi n.os eft le- fc ,!I1 cintroduiftus, aut pa^ftum intervenit. ; Vi An autem teneantur propriis furnpti- 5 ra ‘ UrC operas , aut a Domino vi* vir.d ladus ancc ornnia eft padum fer- f r , Utn » deinde confuetudo loči , aut tQ viQcis Articulm VI. g VIII. §. VIII. De rei Emphyteutic<£ alienatione p er venditionm. ^ primo an Dominus irre- quifito Empbyteuta poffit a lienare tem Emphyteuticam , ant econ- tra. Ref p. Affirmative ad primuts cum cororouni tx Jafan. in L. fin, c, de fini Emphjt. negative vero ad 2. (J niftpačium, aut loči confuetudoaliud ferat) ex Cit.L. quia r>ihti intereft Erophyteutte , quod aliam habeat Dcnainum , habeat,,cui Ga- nonem {bivat, at vero Domini intereft , qualem habeat £mphyreutara diligentem, vel dcfidem, & at praemere poflit jure protimiteos feu retraiftus , hoc eft , ex Privilegio praftationis, utilli pratalio pa- rato pretium folvere vendi debent : faifta Domini oblatione, fi intra duosj Menfes nihil refolvat, Emphyteuta poteftimpu- ne alteri vercdere, ctfi Dominus exprefst non dicat ie colle eracre Cit , L.fin.&c. fin . de Locat. Du* potiflirnum Conditiones funt neceftatite, ut res F.mphyteaticaritč cum fuis rselioramcntis fit vcnalis. Prima ut dirc&cr Domino nocificetur, quod restan- to pretio fi t venalis , quam fi eo pretio era- ere volusrit ,■ cacteris eft prasiferendus , Cit. L, fin. Secundt ut fiat venditioper- fonis , quae b bupifmcdi eroptionc mi- nime prohbarur Cit, c f fin, prolubentur autem apnd ivlolin. Difpnt , 4$ g, », 4, perfons, (jitz fiint aut difliciiis eo-ivcn» tionis ad h^bendam acnuam penfiooern $ aut laudemium ut patente* Q quo revocan- tur pauperes, aut luridi aeconomi)» fi perfonat privilegiars , ex bac oni vendi nequic fine espreflo Domini to>| fenfu tnulieri , quia cb debitum Btf mcareeratt j aHt fi Conditio Doraioit tali venditione fieret deterior, ptoutlitfj venditione fa&a caufis pijs privilegij ut Monafterio Q hac de caufa ». ,J dum eft Emphyteufim devoluramadM-j nafterium per Profeilum intra aonf vendi debere , aut intra csrtura annoij Japfum laudemium renovari^aut Etc!< caufie enim pi® non moriuntur , adeoab eis laudemium rarius baben? teft, quia raro, aut nunquam bonu nanr. Ob candem caufam nequit alienatio in comraunitatsai urpote moruuram. Limita nifi Emphvteura volenJV^j c atquc potens, vel pauper , clefia Cit. Mslin, quia tune non J nosata? conditio Domini , cum a ^ 3 Cum d>» Colonum fimilem oriori. '-vavtJMiH u«mwui yuvi 1 . -*• — u qu*fitum reibiutione ftat, ^iicd^r, teura non requifito Domino valea^JJ pbyteuticum bonum verutn expcfl£ licitatoribus de pretio tratftat® • illis vendere fit paratus confentie nIC ^ mino Cit. L. fin. fupponente id J P ^ cum debear Domino indicare » ab alijs pretiurn habere poiEr. u Si plures pr® i odi vilo fi nt pfi plures pr® -- . fl teuta , non prohibetur unus J 1 . i I 1 De ret Emphjieutica alienamntper venduionem. l6$ finim vendere infcio Domino , quia iiic nihil prijudicatur Domino , cam omnes jdraiferit ad Empbjteufim & csnonem totum accipiat ab uno, ncc sune ccn- fentur efle plures Emphyteura: fomialitcr, fcdmateriaiiter , forenc aurcm plures tož¬ ne ibi . etiam vettlgale pradium pignot ri dari potefi, undc cum etiam fervirus foii Erophyteut* prijudicct, poteft ab hoc infcio Domino impani adcempus du- rancis Emphyteufis, Haunold. trači. k. f 4 $. inferens pode etiam ad longutn rditcr,fiprodmfopcfiiderent:unde(icut ternpus elocare pro penfione cemmodi i!iquo ea ijs non fclvente canoncm csderet »in Commiflum, ita uno vendente Domi* »onon requifito feguitur caducitas, fcmphyteuta nos prohibetur Domi¬ no irrequifiro funefum Etnphytcuticam oppignorarcj dummodo nii prsjudicetur bominoL./c, §. 1 , depignorat. aftio* tatetn indc percipiendam nomine Empby- teuts, fecus fecundum veriorem Senicn- tiam fubemphyteuticare, hoc eft, alteri dare in Emphyteufim: Sic enim ahena- ret, Dorniniumguc utije in aiiutn trans- ferret, ita Zoef, in Digefiis ad titulum locati condadi n. io+. contra Jafonem, nffffff f f f ffff f f:f ¥?$?¥¥$$ f §. IX. ^ealijs rem Ernphyteuticam in alium tramferendi modi s 9 Q E E ' s Agenda fant , qti$ pertsado a n. 423, §♦ x. cadudtate rei Emphyteutic ji ob Canonetn non folutam. an & quando canone cpiidem probabilusante judids Sententiam ;|, r '^v. no n foluto , aut alias Em- non tanjen anre Domini exačlionem. Pars u |'a cadas in Commiflum, &quan- prima tft cerra, fecunda veriorde jure j •tl}' Ct P* na c °tnmiffi , feu cadacitatia utraque coliigitur ex L. 2 Ccd, de jure :, t jj rtl E®ophyteuticffi Dominium u- Emphjteut, in qva\\exbntn cadat nonacf ',r Cu ^* nara atnitdtur , Sc confoiida- Judicem, fed ad Em phytemam dirigitur, ' ! $i, otT, ’ n io proprieratis Domini di« Tertia pars innuirur vetbis illis» (i Do- »ea tetn JjlP' Primbcalpsbiiiter non ioi- minut vol/eerit repeUere. Ratio eft , (tc| e g n. an ® n etn biennio in Ephyteufi qu©d smmiflio Emphyteufis fir pcena val» triennio verd in faculari de acerba,unde forer nimis inhumana, (i ^•onjtaiStun ia sonfcientia, Si ante exa&ionera deberst cam in fc cxequi s , T ' Vi- I jq Artlculus Vi i Dixi culpabiliter nam graviraš pas¬ na: prrefupponit cuipam Theologicam gravem , ucde eam non incurrit , dum ob paupertatem , aut anni fteriiitatem, aut hoftilicates, aliosve cafus non folvit , Haunold, trull. 9. ». S'2. Idera Author. », / os . cum Fachin, Pal. conrra mukos fcribit, quod fručtus c? re Emphyteucica perceptos, dum di- tečius Domitiuspoft moram non urfitre- fhtuuonem £mphyteutica: rci, non tcnca- tur refhtuere, quia cjuamdiu non urgetur reftitutio Emph-yteutica: rei» £mph-yteuta maner Dom nus utijis, uti coliigicur ex L 2. Cod, de jure Entpbjtcut, diceme Emphyteu.am ob canonem non folutum cadere jure fuo, fi Dvminut velit, cr- go conrimutur Dominium utiie, manet- qut /ufpcn|uns , quatr,diu conditio non purifieatur, resaurem frudificac Domino fuo, pioindc Emp!jyreutar, unde nega- tup Adverfarijs. quod poft Comm-fiam moram fiat poflcdpr tnal« fide.i, poffidet enim tem adhucfuam, Non eft paritas a fupplemento legi- timar, & legatis, ut dcbeantur, Sc legatarijs etiam requirunt hanc Conditio - nem, fi voluerint, & tamen Dominium retrotrabitur , nempe ad rempus ad : t* bi- reditatis, ergo etlam , inquiunr Ad- verfarij, in cafunoftro conditio rerrotra- hetur, cum natura conditionis fit retro* trahi L, Ji filtttsfam, ff. de V. O. ergo Do¬ minium fručiaum » fi Dominus poftea voluerit, retrotrahetur , Sc revocabitur a terrpore mora: ad dire&um Dominum, Non inquam e rt: paritas» quia juriš fi&io- ne fit antecedeos , quafi jam vaiaifiet tempore mortis , neque agitur de paena, confequenter absque tertij pr^judicio lex fppplec voiantacem fiiij , & kgatarij dum '.IX. & X. difponit, ut retrotrafiatur* In nodroG fu res aliter fe habet, quia lex crpicli: requirit hanc Conditionem volantni Domini. Aljegata Lexfi filiusfm, pto- cedit de conditiombus cafualrbus, fca de potefiativs , Sc ptndcntibus a vob t;ate potente continuare , vel obrumperc Deinde d Lei poteh: cum Facbin. Legen iilam procedere ex fi&ionc juriš, emu pinalibiis non eh locus. Refp. Secundo cadere in Comu:.' fum fi Domino irrequifito alienet,ip do confenfus eft requirendus pere,ii ! . Sc confiat ex L. 3, Cod. dejureEmfk quia autem nondum inrelJig'tur aliem: ; fine reali traditione , binc etfi venili' rit, ante tamen cradidonem ejusnoni' cidit in commifium fecundura con® nem Sententiam , uti nec fi venditio- fa&a Tub Conditione approbatioms [■ rnini. Eefp, Tertiocum de naturi ^ tračKisEmpbvteutici fit melioratio 1 rf tuni eft, quod habens Emphyrenfi m ' j clefi-fticam ob hujus detenorationem 11 ’ dat in Commifium JSEovell, im A tu h, qui Cod. de faerof vt. & 1 ’ rext.usbcet loquatur finguiariter de " fialtica , communiter ramen ob n' 1 - paritatem contra /afonem & tenditur ad fiecuiatem ex fineEmp^, feos, ut autem ex hoc capite incur fatl . miffum, fen Emphyteufim tommuniter copulative requirunt ^ res. Primo ut detenoratio fij n0t; (| , ; fecundo , ut hsc concernat rei p r0 P . tem , proinde fpedlet ad perptrui®^. teriorationem ( ur fi vinea non P , čile exficcaretur Hatinold. n. fi ex inculcura fegtiitur prečile, fturSuum imminutio. Tertio ^ ^ De Caduchate ret Emphjteute ob aincnem non folutum. (Miontiofa&a-fitdolo , culpave ista, aut fa-cem levi , fecus ieviffima , quia Em- phyteufis immsqus commodum refpidt, idcitco de leviffima non tenetur Emphy. teuta L , de R, I, Sed quid h pars duntaxit fitdeteriorata, hecne io!a . aut tora res incidir incommidum ? Hoc fe cundumaffirmant Aurelms» Coib-alusčSc Gyphjnius in L, $. c. de jure Empbjt. 1>e, Negam alij , fed tneiius ddlioguit comaiunis cum cit, Haundd, affinnante quaodo pats notahilis cuipabiliter aere- tioratur m fubftantia , nempe at fine ea 'ffficiilter annuus canon pratftari q-ueat, ftcusfi pars minus principalis , tune enim fiolurocad t in commiilaai, venim at- nndenda eft eonfuetudo > & jas pacrium «ad£t, , v & e Jp Qysfto "Emphytetiram iihera* ,f 2 poetu cooimiil), Pnmo in Emphy tC1 '^ £c«iefiaftica ccieris mor x purganone ?- r htisfačiignefti Cap, pomit de lo- txt .C hec rood«ratio comperifat a tarnam ^ rr iam in fiecoljci £mphyteufi req>wfi ^0 J t fi pod biennium eiaplum n tra ^ f ; dies (bivat, Laym. L- s, trati. 4 ji ■ J .” & 3 o* - intramsenfetn pro circum- “ ll * loči& perfonanitrs- , frca* po* ll \ U * ^ urc !* u * Corbuius de jetrc C ’'U Limit at, 41,k n, f. ^ c . 0,ltrain civiii fecundiiRi veriorem ,j ' ' t,arw non admimtnr purgatio mo- ^ ’ ^ l ’’ 3 } ex potius oppofieum flatuit ,, « c j C V U «^ t4te quod Nilit ' n E ’“P h y teufi hcclcfiaftica pirgari ' Ua ‘ °Ppofuum ab hoc non fit de. Secu.idoE iiphj-neutaeft liber a pes. na commifli , fi fine culpaTheaiogica Ca¬ non ve! fit iolutus, per refponfum 1, Tertio etiam non incurrk , eriamfi canon totus non fit folutus , durnmodo m .x ma p;rs folvatur , five fi-mul, five per piures pardaies foluciones , incurre- retautem fi pars notabdis v- g,, pars tertia non fit foluta , epia moraiiter tune aen ver^ficacur foiurio canonis , Haunold, Si intra triennilms in- laica, SC b eunium in Eccleiiaftica quo-rannis foi« vit , ut coacervatum ;eqiiet canoneor is- nius anninon poteft privari E npi ytal¬ it , it a Chlingenfpergcr ajfert.fp, n, 4, imonec fi quid- modieum defuit 3d a? p a* rionecn , ideai ali;- ibid.. ad hanc pcenans eequirunt intfgros annos ttts in iefiduo Ro« foluto vi tex-t. L, 2, tr $■, repofien- tis ut p*:t tfienniam canon fit foiutus,- Qn3rib c en let ur caducitas rentifla, q;iando Domsnus diffimuiavic oaim fiam loiutianem c*nonis , nec intimavit v»- iunjatenl revocand-i £mpbyteuiim, & iicet Moi'n.. Difput. 21. 1 ffirmet, quod Douimus ab h*rcdtb:is mor-oli Ena- phy:eatie podit in poenam caducitatis de- fa -.(Sto non intentat$ revocare Emphy- teufi n , probabilius t srne n negatur 3 qmndo potuit revocare a defumfto, quia poena fiios debet tenere Authores-j fi an¬ teni non potuit , afientior Haunolcfo »,///. cum Medina, quiaexrenfioadh2re- desio primaconceffione eft conditionata 3- ficanonem Emphyteuta foiverk, aut in- faktu m- Dominus remifee/r,- Qui.:to in Empby-:eufi Ecciefiaftica fi pod bienniutn caoonis infoluti Domi- nus 3 ccip ; ar canonem , an accepratione canonis cenleatur renufide poenam čadu- ¥ % citat b Articulus F J. g.X. 172 cititis sut non , fic diffinguendum eft, recipiendo canonem pro annis prstejitis o®n remittit caducitatem j quia canone infoluto Emphyteuta pottft eixpelli , ca lege, ut foivat canonem de prasterito fer Atttb,qni rem, de facros Ecclef, ergo de jure fubeft ttcira proteftatio canonem recip; falvo jure proprietatis, recipicndo vero canonem pro cempore futuro , feu nondum fibi debitum Pradatus Eccleiis collegiata: non cenfetur caductratem re¬ mi si de , quiafineconfenfu capituli nulla eft remiffio » Pralatus vero Ecdefiae non collegiata cum remittere poffit, cenfetur tališ canonis acceptatione remiMe non minus, quam Emphpteufi laica ptatfumi- tur tune remiffio , quia acceptans cano- jiem nondum debitum folventem sgno- fcitpro Emphyteuta, Sc relhurac jus ob hoc amiflum , id eft, quod veiit in eo continuare Ecnphyteufim, aiiasnon pof- fec accipere canonem nondum debitum. Quare Domino competit tripiex via. Primo exigere canonem cum remiffionc pcena:. Secundo canonem cedere, &e- xequi caducitstem. Tertio esigere co- pulative , feu exequi tam canonem quam caducitatem t habet enim jus cop lative ad utrumque, con disjuni3ive,coS' tra Fachinatum , alias etiam proteilanci nonpoflec utrumque escigere centra Ai verfarios. Sextd in pluralitate hteredum poffi' dentium rem communem vedigderao noeanonem non folvente verius eft ««• rosnoneadere in commiffiim, Haunok n, jif. Fachin. lib, /. c, $ 2 , ContrajB 1 lium Ciarum , Molinam & commu«' rem : Caduciras folius psrrionis conttf* nentis non foivencem colligitur txl I jf, de publieanis , eftgus ratio , tune habeant fe ut plures Emphjrtcuu confequcnter ficut fi ab initio plut« fr fentuno non folvente caeteri non cad« 1 - in commiffiim , ita nec in noftrocafu* Dices cum Adverfarijs cblig* 1 ' 0 ' ( fundli non mutatur in perfona hart -■ ergo unico non folvente pen/etur Eropj teutanon folvere. Rej}, Neg 0 *” 1 ^ , dens ita perfona hxredum ® lteIlill ‘’ fumptorum, ( §. XI. T)e Emf>byteuta mulflando , expeIlendo , jure red Emphjteufeos, & an Emphjteuta fruBus fuos debeat loco jenales dere čl o ‘Domino proponere. I ^*r^ lIatUOr fti,,ncu!a; conti- mul&atioeft ačius jurisdičKonis > / nAnmr t n r/rnln J. /* ..n s • « • rt_..,m . 2 C * nencur in titulo propofito. de fpečfcans ad Magiftraturo, a “ . ■ - - J M J 4 « M jCJL . — n .. . _ rt » . »— m ■ f f _ m M 0 / 2 I t J Primaan Dotninus dire&us, qui noned cižrum Pr*li des L. nliHdjrans '} l -K Dominus Vogtejče vulgo f80%t>Sj£Zl/ de F. S. Dominus auietn Hrtminne mritrlti^tnnic mnlA*. ___' I,‘ n nul JlH A feu Dominus juriadi&ionis poffit muida- Emphyteutic«qua tališ nulla® re Empb/teutara. Refp, Negative quia risdidtionem in Empiiytcuta®» a ‘ J quivis privatus etiam babilius rerum fuaretn habens adrniai- (Irationem in £mphytheufim dare, qui- libetpoilet Emphyteutam fuiim judicate, icmul&are, quod eft contra juscommu- nettfteD. Chlingenfperger in Difput, Joridicade jur, Emphjteut. Ajfert.37, jn>iftit6f. inquitradiii quod ex Privi- legio provinci* ftatibus in Bavaria con- cclfoqusque Dominus poffic pec fe, aut fimulos in fuis prasdijs Emphyteutici$ jure ditečH Dorainij exercete pignorationem» ItumulcUtionem germanice e ft° litadusjurisdičHonis , Sc Pralati ex fin* galari favorc polfunt incarcerare fufoditos Empbpteuticos. Qu*res fecundo an dire&us Domi- nasobcanonem non folucum propria. Au * thoritate Empbytcutam queat expellcre, Affirmant malti cum Vasquez Mynfing, okferv, dlen&o s jure retra&usj &c. piebejus poteft pr o- 174 Arucuim VI g. XI. Qnsres tertio an Domino dire&o eompetat ius retra&us feu poteftas primo loco emendi rem Emphyteuticam , dum bare eft venalis* Ref ». Affirraative ex L, 3, de jure Emfhjteut. Ubi conceduntur illi duo mcnfes ad dcliberanduin , 6 vdit jure Prothlmyfeo&, feu retra&us adfe re- trahere , ac confolidare Dominiutn učile cumdire&o, hoc prdadonis jus cura fit perfbnale, nequic Dominus dire&us ulli alrericedeie > ZoeC inCod.ds jur. Em» fhjteut. Qu*res gttarto an Emphyreuta Do» mino direčt ' debeat ptimo loco of&rre fru- &usvenales? Ref p- Emphyteutas iml- lo juretenerifru&us venaSes ptius c&i Dominis fuis, quacn deferre ad forum ta Gbriftoph. Ghlingenfp, in Ajfm Cum Gafparo Mantio , Alvaro Valasq Neque argumentum rede ducitur a do Emphyteutica ad ftudus hujus, dum ad id d Trofejo, 1 75 %• XV. lAn hucurpue elucidata ex jure communi habeantlocum etiam in So ckt at is J ESU Religi o Ji s, QlMio hsc djfcutlcur n um. 43$, %. XVI, vin feudmn , jur patronatur , jur nominandi ad Ewpby~ trnjm jus retraftiis tranjeat ad MonaJ.crium fucceijionis caj>ax / ubi de jlatuto faculari exclu.dente Rcligiojos d fucceffione. QEciilo teperietur infra k num , 439, §. XVM. *vdn Emphjteufir ad Monajler ium fuccejiionir cajax devohatur,' [^Efolvitur infra d nnmi 44f» §. XVIII. An Monajlerium teneatur ad Laudemium , dum ad id k Pro fif 0 tranfit EmpbjteuJs, tj an Laudemia d pradecejjo- ribu4 infoluta obligetur compenfare ? Hf ac!< Utionem cjusftionis hujus leges k num, 4$o. D IS- jfrticultts L g. I. Ijžcfficrssfš efeste stešteste srestEcrtejresfasfočteGrs etssfoera 5 t?eto stsk - - ' v *» - ^ rt 1^7^ CjTSSnf »živa «* yTw-./^\ -■ ^ - ■ .--v^ ^ ^— -. —isfs^aaa sfs ^fllfesrestes Gg^jSiigG® 4 Jt 0 J 3 ^ W^ ! DISSERT ATIO lili T)e modi s accjuirendi Dominium! ARTIČ V L VS P RIM VI De modo ac^ulrendi Dommium per pr&fcriptionsm } §• I Šhridfitprafcripia, ufkcapo, & att vale at infora cmfcientu 2 66. D ^Ico primo prarfcriptio hic fumpta eft acquifitio Do¬ mini; rei alicns pcr pof- feifionem ejas ceno tcmporis fpario legi- busdefinito bona fide continuatam. Eft communis conformis legi terti* ff, de tt~ fueapioK. eft guidem quadam difFeren- tia imer prafcriptionem , & afucapio- nem , defa&o tamen corr.munircr coa- funduntur, nifiguod ufutapio rebus dun- iaxac corporalibus cemreniat , pncfcri- ptio vero cadat etiam in res incerporales j deinde hsc cfl de rebus eriam imnaobili- bus , at ufucapio de mobdibus : ideo triennalis pradcriptio, qua!is eftintcrres mobiles, freguentius in jure dicitur afu- capio. Prifcriptio eft introduda utrogue jute t civili guidem L, *, ff, tod, ob pu- bJicam utiiitatem , ne rerum Do® (! | femper eifent incerta, litesgue infi« 1 ’ 1 * f " rirentur circa earum proprietarem probat canonicusn cap. fin. ption. De finima*, iftguit Concilm® f • v "« ) liitjUii. . I reranenfe , ut rinila v a! e at ah s tj* 1 ' ,u | fide pratfcriptio, 1 6j. Dico fecundb pfafcript' ffC pleta legitimč, id eft poft terminu*'j peris a lege prafixi transfere j tam in foro confcicntis , qtiam ci \ | ^ absaue onere reflituendi rero P r * flI ‘.\. — • o . ht^ mino poftmodum certecogmto« ! j muniter Dolores contra Adrianum ledinam reguirentes culpam p Domini priorij^ Probatur primo ritate allsgati uuiusque juriš* ,, 1 ratione: eft jufta lex Princip« a< ^ r(( ■ ni Dominiua, & m alium trat!i ^ quando ica pofttilat bonum commune : tune enim prior Dominus eftirratisnabi« liter invitus, eftofuerit inculpabilis, fed hocfitincafu prsfenti ad evitandas lites f & Itdandas confciemias , angorcsque fctuptilorum. Conclufio tnteliigitur non IblutndeDominio urili immobilium , fed etiam de dirofto centra Bartolum , Bal¬ ami Abbatcm, quiajura indefinite lo- quuntur. 168. Pro folvendis nota primb di- fparitatem effe cur res per fententiam tfia- terialirer injuftam adjudicata ribi» fit a te reftitiaenda, poftquam refcis efle alienam* <]iiod judex non conferat parti Dominium , ™ dedaret , quis fit justa leges verus ^'minus, lex autern prseiciiptionis.con- * cf t Dotninium. Nequic etiam les facc IC H.el!giofumex non Religiofo » idcirco Keligio non poteft pratfcribere contra Fattndentem , quod nulliter fic profef- us » licet jam fit elapfum a profeffione ^'itiutnniurn. Secunde lex naturaiis dičiat reti! ^iRofuorefUtuendam y quamdiuma- l* 51 Dominium penes illum j finitaau- tn ' ' c g'tiroa pratkriptione non roanet $ J« ^ e gnla juriš 48, locupletari non j,' n c um ajterftts injuriavtl ja !* > mteiligi [U£ de locupletatiotu in ^ c ‘ rc amveniendo alterum in contra r J s r ^ e£u s de jufta , ut in bello jufto » ' ‘ kIl pti©n e legicima, Scc, Tcrtio Privatio Dominij per pratfcri- ptionem non eft ptoprie poena, undenon debet fupponere calpam contra adverfa- rios. Quartb dum dicitur; fi pratfcriptio expedi£ bono communi , ea debetur jure nacursii , fed non debetur , alias inde- pendencer a lege pofitiva prasfcriberetut* Refp« Nego majorem * etfi enim jus na- turale di$et expedire bono communi , ac inclinet s ut jus policivum id ftatuat, at* tamennoneft tale jus naturafe, cjuod ob- iigec ante jus pofidvum , ut hic fiat , U- ti dibčum eft de divifione rerurn in ptl- mordio* Quintb quando finitur tempus pr«» fcriptionis, bona fides ante id tempus er- ronea iacipit efie fides bona vera » quis incipit resefie prsfcribentis, Conclufio limitarur * ut contra mulo« res/eu nondum attifigentes 2 f. annos non babeac locui« , uti nec contra Ecclefias ac loca pia' r nifi cum remedio reftitutionis in integrumintra trienntum poft coropletam pra^fcripttonem refcicam. Vide de boo Lefl. Lib,2 e,6.dub ‘g, &Haunol.rr,f d n 34-+, nrgaatem probabilius hoc beneficium ma* joribus intra quatuor annos , fi ex igno- rantia inyincibli non peuernt reftitui, Nomine autern reftitutionis in integrumr intell gtrur redučlio in eum ftatum , in quo quis erat prius , qu m ladereturj rep^rat en;m id v quod lsfio abftulu,, g. h. z jfrtkulus L & II, T)e prima conditione nempe pojjejlione ad prafcriptiom reguijita > & recenfcnturpojJeJJionis commoda, Q l l69.^"""^UaruoT conditiones legitima _ pratfcriptio includit. Prima efl: po(Tdiio rei rempore ž jure prrfixo concinuata* Seoundaeftfidesbona, Ter- tia juftustmilas, Quarta ur res fitcapax pratfcriptionis , ira comrrvunis, Incipi- rausa prima , cujus neceflitas conftat ex Regala tertia juriš in 6. jine pojfejfiont frafcriptie non proced.it ; uade tritum illud : prafcriptum tantum cenfetur , tjuantum pojfejfunt , Poflefliofumitur pro adlti, vel jure poflideadi : Hinc dividitur prim® ia pof- ieflioaem fa&i tantum , in pofleflionem juriš taneum , & in pofleflionem juriš, Sc fačti fitmi!. Pojfeffio feitli tantum ejt folus ati tu poffidendi , feu rei detentio pne jure inftjlendi ,* pofleffio juriš tan« rum eft ipfumet jut pojjidendi rem f tlo a- ttimo retentum , ut dum quis fuara rem ipfo fačto non amplius poflidet , atta« nsea de jure , & folo animo pofleflionena reriuetaccontinuat: unde polTeiTioincIu- dens utrumque Teu tam jus , quam acfcum poflidendi, dicitur pofleflio juriš, & fa- &ifimul, qualem habet quisque Domi- nus per corporalem infiftentiam rem fuam poflidens , id eft , tam in re, quam de jure poflidens, Dividitur fecundo in civiiem , Sc na- curalem, h*c converticur cum pofleflio« re fa&i tantooi , talem habet poffefc aliens, fl eam poflidet bona fide, id tl fi habetur pro Damino, ac ipfemetlv" fideputateffeTuaru, dicitur PoflelTot 1 > nx fidci ; malsj vero, fi fcienter ali«i'j retinet, utfur, civiiis aiitem eft cum poflčflioae juriš tantum t ande etir abfcns a rebus {uis easdem taradin t paflidet, quamdiu non perdit aniniu® 1, iliasrevertendi, Ez hi s , ■ Deducodefinitionem po(Tefli 0D ' ! I ris Sc faSii (itaal j tjuod fit deteti' 1 'I ver tt vel fitt* c or p oris, & etniuif j que adminiculo , ira Haunold. tr&> ttum. 102, ex Gloda communitet tp L> i. §. de 4 cqttirend* vel amittetl '! 1 fetf. Dicitur' primo rei fine por ulit etfi commuaitcradjiciat• lt, I ’ confultis ut Theoiogi comprehe 11 ^ etiamiucarporeas per nune. /4* t> " ; , nim futnus quafi Pofleflores Mp cap. cum Ecclejia de caufa /t/. Dicitur Tecundb de te ati 6 > T , ačiu eam poflideat, eft necelle ut ^ perTevelperalium occupec, » ut8C ' tam detiaeac. Dicitur tertib vera, ttelf 14 i flr manibus in rebus mobilibus c<,r j ( bus , sur pedibus in imniobil* a , pedem ponendo in fundutn > i Ve prima condimne nempe poffejfione hcnditur lutem fičlc, quando ex difpofi- tione juriš acquiritar Dominium fine rea¬ li , ac phyfica apprehenfioae , ut fi pri— ftinuspofieflbrofteodat rem eminus E. g. ades, aut tradat ad eas claves, aut iaftru- mentum continens jus in doraum eta- ptam , aut doaatam , aut poft donati®- acmligaificet fe deinceps palleflurum no- nine donatarij, aut reca donatam fibi cum confenfu donatoris nomine proprio , &c. De his vide jura apud Laym, M «}, trati. i. c, 7* Dicitur quartč> Corporii & animi » copulative enim requiritur adrainieuiuta utriusque , alias quidquid manibus ap- prehenderenj, vel pedibus calcarem pof- fiderera, rcquiritur igitur etiam iatentid detinendi rem ut fuara » feu nomine ^ uo C idcirco depofitarius » cotnmodata- r ‘ us D °n funt pofleilores, quia poffident ^tnononj-ine ) fic ut poffideas feras non ^citanimuseascapiendi, mfi eas rc i- Piacapias ' r imo nec bate duo fufiiciunt,- 'juandolcxdetetjtionemr & intentionera dnendi rcddic inefficaces reiate ad effe -»vistik atSCiXS.V.»V»W.a JLCiaiC C14C - a > s juridica poifeffioflis »• uti rsddit cir- tJ t«aliquas nempe faeras, aut comtno* Q| tati publicas deputatas, ut pontes , fiu- I ''' na > vias j & ideo. , Dicitur quintu juru admi»icnto id lu rc t,on refntente j unde fot rCt« tur, l,!r n bgitime non poffidet, ac riviliter > ■ ‘ 1 tem detinet contra jus, & fas, oec !' r i U| ti poteft pofiefiio' civilis rei immobi- ’ c “’ Us poileflor tft abfstis, Laym,, L, }, **:■*' c ’7 ». 4 . t p'duco fecundo ad prarferiptiondriv l t ‘p^ere polleffionem pute natuta- 11 ' e d re quin faltetri civilen* , L>yni. & ideo nequir praefcriptionerti ° itc tei alicaa occupatoi > q,uantdui adpraferiptionem recpuijita } dre. Dominus abfens eatu civiliter poffider* Abbas in cap. vigilanti num. 4, dtpr*~ feript, Deduco tertio non pode prseferibere depoiitsriuni , cotumodatarium , inqai« linum , coloaum,&c. quia rem alieno non fuo nomine detinent. 170» Quares, quid commodi, ae privilegij coaferat pofleffio i Refp. Cou- ferre plura » ac pradara Primo quod sum bona fide continuata acquirat Dorai- niura, Secunda Pofieflbr bona fidei fuborro dubio, an res fit fua , aut alie- aa , fi poft diligens examen dubium viti¬ ci non potefi:, poteft retinere, doneč con- fict reraefiealieBatn > quia per Regulara juriš 6f* in 6. in pari deliti o vel canfu potior eji conditio poffidentis : unde ju- dex ez litigaatibus ds rei proprietate, fi omnibus confideratis dubia fit proprictas , adjudicabic rem pofieilori. Con firma* tur > polleilio in judicio parit prsium- ptionem Dominij f unde in rali contro- verfianon teftetur probare rem effe fuam * fed eam repttens, Sc mfi h;c probaverit , nibil obnnebit §, retinend nihiljteoeatur reftiruer* aifi in quantum eft exinde fa&us ditior. Quartb repertus tempore conteftac* liris in pofteffione ,eft a judice defenden- dus , niti vi, elan* , atu precirio sb al- rero pofteflionem attraxerit ; tune enim eft pofteffione privandus. Quintb fi Pofteftor privata violentia eft a pofteffione decurbatus, ante omnia debet fieri fpoliati refticurio , nec prius audiendus eftoccupator allegans titulum, volcnsque probare rem efte fuam per cap, in litterii, & ['ecjucntia de reJUtoim fpoliatorum, Pod reftitutum fpolu rum , pars adverfa pr im (im audiri ddej Argumenta cap, primi & cap, rentibtts eod, Scxio Pofteftor invaforum politi nis poteft etiam armis repellere curo ut deramine inculpat* tutel* , qucu poilt F inem etiam civilem perdidtt:: Unc ii quis fundum iejufte occupir. re inrelle&a poteft etiam armij canfi* ceflari* defcnfionis eum iterum deji« ,: modo id in contincnti faciar L, i> ftp i unde vi. Si qu*ras quantum tempom « gnetur per ly incontintnti: Refp, “ rum . quantum pro qualitate rei w ;( l farium eft pro conquirendis aurilj* ejiciendum injuftum oceupatorem E ejceftusex fundo intres utbem quirehdi auxiiium , fi in hoc conqui« I b*fifti triduo , ant quatriduo , ctc ( ' | c adhuc in continenti invadere. » 1(1( lin, to. i. pr. 2, Difput, 16. §. IH- ‘De necefiitate bona fidei ad praferibenium• 171*pidesbonacommuniter definitur, 2 nofi [ ' quod fic credulitas, feu judi« cium, quo quis prudenter exiftimat ali- quideftefuum (h*c eft fides pofitive bo. najautnoneflealienum, 6c hreeft fides negative bona. Mala igitur fides eft , dum quis poflidet fciens, aut credens rera efte alienam, aut non judicans efte fuam, fe, ant aut culpabiliter utrumque ig n rantiamorralitermala, ,1 Fides bona eft tališ, aBt i J juridice , feu civili^’ Jji o - i--.nftjlll I _ poffides fine peceato faitem m°f j. ; , I n ( des TheoJogice bona j bona pcraddn priori , quod polfc ^ or ''j -■ - non refiftar: fi enim a leg® te P tC 1« De neceffltate bona fideiad prafcribendum. ftflio , licet careat peccato , nequit res nfttcapi: cum enim ufucapio lit legis be- ntficium , ultra Icgem nequit extendi, Dico primo ad praefcribendum eft necc[Taciaaliqua fidesbona, Per Reg, 2, jur inf. Pojfejfor mala fidei ullo tempore »ih prefcribit } quod vcrum eft edam in przfcriptione longiflimi temporis , ncmpe 30. vel 40, vel 60. vel lOO. anno- mm. Confirmatur ex cap. fin. de pra- fcript. poftulante in quavis temporis par¬ it confcientiam peccato mortali carentem; undt lex 3 & 7. cod, de prafcript. 30. an~ »trum, Contenta folum longiffimi tem¬ poris concinuatione absque bona fide fub mitium eft caflfata a jure canonico ; hujus en ’ m folius eft difponere in rebus concer* nentibus animre falutem. Imoconclufio precedit edam in prz- feriptione immemoriali t quia refte Apo. ^olo; omne quod non eft exfide ( id eft confcientite confotme ) peccatum efl, Dicescum Bald, & communiori Ju- r »ftarum quod in poffeffione longiffimi 'Opariš fides bona praefumstur » dum- ®odo ju s commnne non conrrad.cat "' c alius andquior Pofleffbr appareat. Negando aflumptura cum Fachin. ^■t.contr.c 32, ex L, fin. C, unde vi, ' • Omnu fcire debent , quod fuum * ,Hc ftad alios rnodis omnibus pertine T ',' cr g° tenens alienum , nec probans ■ caufim , ob quam credstur eile Jarn > non eft in bona fide. 172. Dico fecundo ad inchoandam | * ctiptionena requiritut fides poffitivž , > v J d continuandatn autem fatis eft »«^ UVe k ° n3 Lugo ex commnni Difp, 7, qu* ' 7 ' ^ f °katur per nameram 16g. re- ' Utuc adpofteffionem ut res apprchen- datur juriš , & anitni adminiculo j libi per animi adminiculum intelligitur intenc tio faciendi rem fuatn , qualis repugnar, nifi poli dve judicet rem fieri fuam j ut au¬ tem femel lic cepta candnuetur , fufficit negativa bonitas : quia hsc non compa« titur fecum confcientiam rei aliens , qua: fola impedlt vel inrerrumpit prrrfcrptio- netn per cit, cap, finale, Oportet , in* quit, ut is , qui praferibit , In nulld parte temporis rei habeat confcientiam alte na, Porro ignoranda fundans bonam fi- dem, id eft, faifam opinionem ineuipa« tam, eft, aut juriš \ aut laifti, dnm ne- fcirnus quid circa caiem ačdoaem , v. g, contra&um cum pupillo jus ftatuat, dum hoc eum invalidat line Authoritate turo- ris, babemus ignorantiam ;uns , quan- doautem id, quod ignoramusconfiftit in fasfto, ut liaccepimus donutn a pupillo, vel fure,&c. Nefcientes efte talem , di- citur ignorantia fatfti. Utraque poteft ef<* fe , auc inculpabilis , qualis eft invinci- bilis , uti fi diligentia pro quaiitate ne« gotij (tifficienti prarmilTa ad veritatem af- fequendam vino non poteft: : aut eft cul* pabilis, feu vincibilis eaque, aut morta¬ litet mala, uti eft ignorantia lupina, li- vecralT), ut quando eft nulla , vel ferc nulla adhibita induftria Q li major , quam fere nulla adh betur infuftidens tamen pro qualitate negotij , dicitur vincibilis non crafla adhuc tamen mortaliter culpabilisj a fortiori eft mortale peccatum ignorantia affs&ata qualem habet de induftria atFe- tftans igrsorare. O^rod li fufficiens exa- roen pratmittitur, deficiens tamen in mo- dico , dicitur ignoranda leviter culpabi- lis. Ex quibas colligitur , quod fides Z J fun« Ariuuhis J. g, ffl. fundara In lgn»rantia mortaliter culpabili ri, ut in jurisperitis , Haunold, n, /jj fit mortaliter malaproinde infufEcicns ad dicens .». t$s. poftMedinam Lugo&.a prarferibendum. foro confciemia ignorantiam juriš aniva DifKcultas duplex reftat enodanda, /im fufficere ad przfcribendum, Prirnaan fides bona fundata in ignorantia poffea prsfcribenteretineripolTti juriš fufficiac feu TheoJogice bona , erfi donečper Sententiam judiciscog3turrrii| jusignoratum eirefiftat, proinde non fit tuere, canfentiijKrimer de Confiit.n,ll, bona juridice. Sccunda an fides veniali- Pars prima efteerta; bonacnint| ter mala prsferiptioni obfter, livein ini- des prarferibens fundatur in alioua igo tio, five in decurfu ejufdent, ut fi non ple- rantia inculpabili» ergo faltem in ne advercic ad obligationem inguirendi , cantia faeti. r:s an res lit aliena, 173, Dico igitur tertib malinam venialera non impedire valorem przfcrip- tionis ita Lugo a n, 36. Probatur quam- diu raanet fides fimpliciter bona , non irn- pedicur prseferiptio ; qaia fiat credulitas perfualiva , quod res fit fua, fed nifi fit mortaliter mala , manet fimpliciter bona ■per Cit. Cap. finali. Definimus , inquit, Innocenr, 111. ut nulla v&leat absejtte bo~ na fide pojfeffio , cumgeneraliter fit om • ni confiitutioni &confuetudini derogan - dam , qua absque peecato mortali non poteft obfervari , ergo, nifi fit mortali- rer mala , nen impedit,. Dico quarto fides ad prsferibendum Pars fecunda eft recepta interTta Iogos, & fere omnes Juriftas telleffej nold, n. 20\ feriprionis, nifi fub ijs circum qu;bus jus pofitivum ftatuic id , jus Hat ti it aeguiri lub circumft anr J gnorantia: fačii , fecus dar* raotii L. +.ff\ de juriš & fatii ig»or ^ ris ■. inquit, ignorantia negat a Ve mcefjitate lon& ji det ad prafcribendum. Refpendebiscam Adverfariis: bane pijs direčlis, ideft, illis, qtue nmuqu& quod fit res mea & non lit Itgem, & fisailes fundari ia prsfiumptio ne malsfidsipnrsumunc enim juriš fcien- tiam > qur generat tnalam fidens J coatra eft quod Refponfsm ilc concra legem fe - ttoidem §. //. ff, pr o emptore , ibi; quod ji fetus pstpittttm cfje I putes tamenpu* fillis hčere res fteas pne tsstoris antbo- ritate adminiftrare , nen capies sefu : f*k juriš crror nsttii predeji , ubi Iex iupponit iti contrahente cum pupillo erro- ftm juriš mantis contra&um cum pupilio, tf go neejuit p ra; Turner e fčtentiam ejuf- dem juriš. 174. Infero p rim o Pratfcriptionera •nchoari non pofie cum prudenti dubiofi- ve fpeculativo frve pravico, an res quam 'ucipis poflidere fit tua:quia per n,17h » & Tequetstes ad inchoandam prarfcriptioneia prarrecjuicicur fides pofirive bona. Eft autem tune intelie&us fpeculati* ! e ^ubiusquando pr*mifsa diligentia fuf- ticnti ad veritatem indagandam harret blpenfus , vel circa retn , ut fi dubites ‘ n j* s > quam poflides , Cit aliena, ejuin Sli ;t « j an ejns poileffio Tit ličita, vel ^AiSionem feumanam modo generali, prarcifione a particularibus ^umftantijs.ut, fiinmaretia pnfenti "*teas furpenjus, ex ličita fit poileffio rei, dubkas, an fit raa, Pračlicum ^ 1Um cr *t, quando intellečlus faarfitat J CJ a&ionem circumfiantiatam , ideft, ^ptana cutnfuis circumftantijs particu- S[ j^*» “cmpehicSc nuncexercendam , ( > an poflefHo re i, deoua dubito , tij u . r ,T,Ca 5 ^‘ c »& nune ličite poffit con- ;j rr In ^ ero fiecundo pofleffionem nonia- t^i P er lupervcniens dubium fpe* VUta et fi nequeat deponi cx princi- occumint , quod lic res mea & non mea t adhtic enim cum rali dubio ftare poteft bona fidespračika, five confcietitia dichus ličke pofie coDtisuari psfteiuonemj formsri enim poteft ex principi® ii 1 o re- fiexo , neinpe ex recepta juriš ornima £ in dttbijs melior efi c ondi tis pcjjidentis* Infero tertio per dubium fupcrvs- nienspradlicutn , an res fittua, nkl pru- denter deponas > poileffio interrarnpkur : quia confcientia pravice dubia dl pecca* tum ficontinuet polfeffionem, unde non incipit poffeilk), nifi a te m pore depofiti prudeatis dubij per Capital uro finale ds prasfcripciomib. Infero quarto cum Lug. k n, 4.2. nem tnterrumpi bonam fidem in pofleffione ia eo, qui attendens ad fundamentacontra- ria judicat rem efie alienam, non ramen judicat efie obligatum rdluuere , ut fi ad aiia diftradss non advertat ad obligatio- sera refiituendi , fed continuat pofieffio- Rem: qtio cafu cogitatio cfe te aliena eft pure fpeculariva, r,on pravica, fetitlla- tiva conclufionis pra&icat de onere refti- cuendi, Ratio eil , qaia fides bona ni- bil efi alitid quara bona confcientia, bate autem non curbacur , nifi per raaiarn , mala autem non efi fitain pr*fato judicio fpeculativo , led pracclco de aliquo eli- gendo centra reiSum ^ fcu pra&icum didlamen. Centra spponenda advsrfus haac il« lationem Nota priroo qnod ieges mslam fidem ponences in confcientia rei aliena: in- telligenda: fine de confcientia pradica di» dlan te obligationem reftitutionrs. Secua- db non fequi, quod ctiam ilie, quip 0 ft- quam agnovic obligationetn reftituendi poftea ejus iramemor continuarct pofief- fio« m Ariicului I. g 111. nonetu pržfcribčriT : quia authabuitani* ir um reftuuendi, aut non ? fi non, eft malae fidei poildTor j fi ira fcd non refti« tuit, quia auc non potuit, aut fuit ob- licus, eam non pcflidet animi adminicu- ]o, feu ut fuam, fcd rcrinuit putc ma* rcrialiter per modus« depotni aut cu« ftodiae. 17ep, Ii;fero quinto bona fides Au- thoris hie in jure dlcicur , qui tei fute Dominus videtur Dominium transferre in alium, qui dicitur Succeflor, fi hic fuccedat in re determinata iive fingulari , ut Empror , donatarius, legatanus, vo- catut Succeflor fingularis , fuecedens au- tem in bonotum univerficate , hoc eft in um ver (um jus hareditads , five deinde hzc fit tx aflc five pars tantum E* g. triens dicitur Succeflor univerfaiis quia non re- fpicit uliam ran, ut finguiarem fed in- definite^ prodeft Suceeffori tam univer- faii, quam fingulari Lugo a n. 63. qui fucceflor fuceedic in omnia jura authoris, led inter hsc eft juscsptum praefcribendi ppffidendo bona fide, ergo, Quare fuc« ceflarpoteft, uti ioquuntur JurifconfuL ti, acctffione temporis, id eft , tempas pcfLfEonis authoris corsjurgere cumcena¬ por e ias polit fiion is, Ex bac illatione fequicti« , qucd fuc- ceffor incipiens poffidere cum dub;o, an res fit aiiena , fi pc-ft diiigens examen perfeveret dubinm, potcft cominuare per- bcnam poflcffionis fidem ; qisis hoc Cafu fucceflor fi&ione juriš eft pofieflor bonx fidei acquifendo ab auclore jus pof- feflionis bona fide c$pca%, Ex cppofito autem probabilius eft, ^usd fides Theologiea maia aučions fe- cunduin jus ecmmune obfic fucceflori isamediate uruvcrfaii, fctfis paitisufari , boe fecundutn eft certum apud Leff, t_ c, 6 », 4 g cjuia particufiris fucctil;: non eft eadccn perlona cuoi auftore, ti go hujus vitiata pofleiEo non poteftno« re fucceflor!, proinde fi hic incipit to polEdere , prafer bet exp!eto tempa: nempe ordiaario , in rebus mobilibas!: cus in immobilibus , in quibus non I«: ficic tetnpus Ordinarium , fcilicet I® gum , feu decennium , fed requirituru traordinarium , feu triginta annorum:: Authentic . mala fidei. Cod.de prtfirif lengi temporis Haunoid. trati.s,ih* & 217. De fucceftore aurem univerfab mediato eft rado, quod bic fionis haeredirariae fičiione juriš lit w® perfona cum perfona autftoris, e,„ feflio hujus eftpoftefiio aiterius, w v tftoris poflelfio fuit Theologice nwl J dei, ergo etiam eft naaix fidei in fore, ita Haunofd. ». 20&. erteo^ 1 " te contra Corvinum ampiians ad P fS J l ptionem etiam longiffiaii terop orl j 1 Jafor.e & alijs contra Cavaruu. ' fte LeiT. lih. z. c. 6. n. 42* p r0 ^ a ' contrarios contra quos eft, ,, nonieum corrigcns civile re^uiraj 01 fidem initio pofteflionis etiam i R ?" feriptione temporis longiflimi. Dixi univerfali immedtA™' probabiiuseft quod hreredi tnčii$° mala aučtoris non obfic, Haunoid** contra Lugo D, 7. n, 6C Rario^jU'*^ res brrredis non eft primi defu na ‘ ( atqui iiitione juriš folus primi poftefior malte fidei & hujus p et prafencat. Dice.scum Lugo etiam res debet refarcire omni* damo 1 . iiiata apriai© defunilo» fi ^ sieS ^ Ve necejjitate bon£ fidi diatus non fatisfecit, fed fi pr®fcriberet bona > non teneretur refarcire, ergo, Rcfp. Nego minorem, quia duo h®c fe compatiuntur, ego fio Dominus rei me- diace ad me cranfmid® a primo defun&o, & ego obligor refarcirc damna ab eo - demillata, 176. Qu*resan fcientia jurisalie- ni impediat bonitatem fidei ad prafcriben- dam quamcunque ebligationem ex jure alterius ortam ? Diftinguendutn efl cum bym. Ul). 5. », /, c. i- k «. r/. duplex eb- ligationum genus, ali® enim tenduntjad alicjuid, a te agenduro ( fic debitor alte- nw» (ive exfurto, fivemutuo, autalio contradlu obligutur agere > neinpe fol- vcre dcbitumj) aut ad non agendam j fic nuilum habens jas obligatur abftinere 1 P a ftu , venatione , tranfitu per fin- alienutn, ab adificio alcius tollen- “° 1 » feneftra in alterius hortum ape- "tnda &c. ali® obligationes ex natu- j 1 lua tendunt ad alicjuid fuflinendum, ' u P at iendum , quando a nobis petitur , lolvtre poersam per leges decretam J trtls ‘kb&is, ad permictendum tranfi- D n *P ei funduns fuum in fervitutibus ^ Nune affirmative deprafirip- .^obligationum primi gcneris, nega- Vet ° fecundi ger.eris : Ratio primi ttV '^ U °u on>n * s praferiprio pr®- ebj J ' ra - t ° ona^:, bdern , fed prsf.riptio obj ^ ,lon um primi generis eft ftrs&a ; i flS en ' n ' 3Ut P onerc adionem nem- C v -<> a ut ab a&ione abffnere , us ( lra ,^ c ' re ' n fundo alieno &c. ergo ® > quam omittendo cum fcientia Pv;, |Q ( ,uns » ag-s contra confcientiam. tu ndi CCUn f' ad pr*fcriptionem fe- S tn ciis cbiigationum non requira- 'ei ad f>r.fr' m um de prafeript ♦ contratiatur. Stat dum eft, ut non haheatur aliundeprt furoptio contra poflidentem , feu f : , male poffideat: quia tune nequit prtj mi juftus titulus, 1 178' Dico prmo ad prsfaiptj^- temporis Ordinarij nullus titulus a • prefumitur , fed eft: neceflaria ali«# & probario certi tituli, Ex \L, 1/J 1 ' nfucap. & clarius L. 14, God. de rei t- dicat, nuli o , inquit» juflo titulo f 1 " dente pojjidentes ruti« juriš qtu rl,l '\ minium prohibet. J Secuudo ut praeferibatur temp 0 ^'; dinario non requititur titulus fed fufScit ejdftimatus, feu putadtM cipitur titulus emptionis,ad tur bona fidestempore initicontri® 11 ' L 4-S-ff de uf ttcap. econtfa in a!ij s c j čbibus !• fiicit fides bona tem P ol ^!r ‘jt ms feu iolutionis, licet prxceu*“ k \, fides, Haunoid, n. 224. /un 0 'p legato & L. 33. f. \de ufucup .. , fpecialitatis pro contraiftu cnl r /f / Cit, Leg datur his verbis: i* 1 citt * • (is folutienis tempus infpi c ‘ tl>r \ l lfi j / ficit me putare meum (Jf e CI> !J > K in emptione autem & cj ntr * L ! I Dt tertia prafcriftionis Coniitione , nempe titulo, infplcitur & quo folvititr , Imoetiam aliqmndointuuiO' erapt-onis fufficit tiiu> lusex ll raatos» ut fi fervo meo, autpro- curatori mandavi, ut rem emat , fi eam mihi tradat aflcrens fe eam meo nomine emifls» ita decifurn eft L //. jf. pr o emp- rirf,ratioaemdar Haueold. n. 234., quod tune principal.'* fit in bona fide , quan- Tum ciiim in ipfoerat, plua ab co exigi nonpoterar tempore mandati dati, Tertio ut currat otdinario tempore (Mfcriptio fervituris realis continu® , id tli habentis ačlum conttnuum, ut aqua; nuiluse/l ncceflariusritulus , Ted ' fcit fcientia & parientia Domini. Fx f '«•/ fifervitus vindicetur, Qma ptt cnua fcientis Domini fecundum Leges (lt C °nfcnfus interpraetativus, bixi primo realis , quia fervttus per* ■^ilis ut ufusfrudtus fine titulo non pra?- »ibiiut tempore otdinario, quia a rega- “Rff*er»li reqairente titulum nulhfcšcšc "puur, 187 D'x< fecundo continua, nam di- lcontinus, fcu d feret®, hoceft, cu/us ufus& ičiits funt permtervalla (ut funr a&us pendenres ab anione hominum, ut pecorum du&us, psftus , venatio , iter* quo nomine in pite venit jus ambulandi hominis, aiSas, id eft, jus agendi, vel jumenturn , vei vehieuiurn, via feu jus eundi, agendi & ambulandi} non datur praefcrfpno absque titulo, mfi tempore immcmoriali fueric Tališ fervirus, ita-do- cet pr»xis , quam paffim tribunalu fe- quntur apud Haunoid, n. 226. Quattd at priefcriptio longifljmi temporis, nempe 30. aut 40» annorum vaieat, non tenetur pofteflor ullum titu¬ lum aliegare, autprobare, quia jus pr$- fumit juiium prarceffifte ita Cap. ad au- res, de pr aferi p e, hi L 4. C od. de pr afer, 30, aut fO. annorum. Duo autem requi- r ad ban pratferiptsonen* dixi in fine na¬ mer i i?7. §. v. Q Harta condiro ad* prsferiben „dum necedafia efi caparita *» »Iti r0( j '* e CUtn fivore I e g' s homanar 1. 11 J pfacftriptio, fi Iex human tq 0fl] ”‘ esimir, ilfar pratfcrib '• T,, rebus, & a&ibus mera: facul» tl5 * ^ per libetos ac citra obligafi 0 ”'^.; prsfcriptio non iffroducacur : L De rebus prafcriptionis incap4cibus. i89 co, qtiod Dominus intermiferit a me e- jigete certa Jervitia, &c. hic non prar- Ictibit (_ fa?pe tamen potcft prarfutni quod Dominus juri renunciec , non exigendo tempore, quo fuic opportunitas ex gen- di, undeabeo tempore facile potcft pof- ftffio immuniratis inchoari , iicut eciam dl przfumptio pro exemptione corum , iquibusnonfic exa6tio , dum incerea fic »balijs Laym* num, 8, in fine) uti neque “mraVicinum pracfcribitur, quod E, g. bucusque nunquam domum aitius *di- Kjvcrit ^ quia omflio fuit fpontanea: qujproptcr poteft impoftcrum attollere, 0| ii aliqusndo aedificate valenci vicinus °bftiteric, & is ab hac *dificationcdefti- t«it, Infuper eft Regula communis, quod f « jute inalirnabiles eciam fint regulari- t« impratfcnbiies dcfe&u jufti tituli: quo P^tinent res pupilli, & mtnorennis in- Ci P»ces przfcriptionis intra langura tem* P us ^ J. cod, ejutbtu non objicitur longi prafcriptio iecus mera long f- llinu u> inchoandum a tempore finit* s t4l ‘spupillaus Z.. 3, Cod. deprafcriptio. u * or Km. Eodem ipečfcanc res dotales, 111(1 ptilcriptiofitinchoata antequam fae- ^ doules: item res fideicommiffar fub- ' cenfetu tamen Do&ores non cxclu- tJ uiporis longiffiitii praeferiptionem , J? 1 * ^ cr mo tantum eft de tempore longo, ■i" 111 dic de Legatis contra Legatarmm j.Cuni annua: pra?ftatione$ v, g* Mfint: quotannis fol vendar prxfcribi f 'P e r num, 17g quarftio eft tam in ’ ^'larn in (cholis diftiedis , an id duntaxat de praeteritrs jam ceflis, f tt ‘ lSa tiuibus jam anni triginta elspfi 1 'tel ctiatn quoad fututas pratftatio« nes, feuanipfa etiatn obligatfo folvend; in futurum peft elapfum tempus iongif- fimum fit prarferipta v. g, bona Rde ncf.a foivifti decimas fo. annis, qua?ritur a a prifcripferis folutn decimas primo , Sc ultimodecennioinfolutas (utrasque prat- fcriptaseflecertumeft , quia refpecfcu u- triusque decennij funt elapfi 40. anni ) vel vero etiara intermedijs 30* annis non dacasj quia refpe&u horum nondum eft compiecum tempus 40. annorum, Hocfecundum negam multi, & *f- firmant pritnum ob L. cum notijjimi §, fin, Cod, de praferiptionibeu 30. anno rum , in obligationtbus inquit , cjaa dationem per fingulos annos vel menfa y vel aliejuod fingulare temp tu continent, praferiptionis tempus non ab exordio ob- legationis , fed ah initio cujsue/ue an - ni j vel menfis computari manifefium efi, ita Ludovic. Engei ad ltb,3 « deere - talittm titulo 30 §. p. »,47. cum alijs. Hiiraque putanc fenfum etre, quod duae quafi diverfte prsferiptienes concurrant , una , qua pnferibitur principali, & ge¬ nerali obl iguioni reipes 9 :u omnium pra:- ftationutn attnusrun ( h®c praricripdo eft computanda , qua primitus ceftatum eft a folutione L penult. Q, de prafeript, 30, annor. ) altera qua p?aeferibitur obliga- tioni fpeciali (olvendt E, g. decimas vel le¬ gata annis fingulis j h^c pr*fcriptio eft computanda ab annis, vel meniibus lin- gulis, quia tot cfnfencur efte v. g. lega* ta Q R quot annis cer.tum legatum eft i"ol- vendum ) quod funt anni ve! racnfes, ergo finguiis annis inchoatur novi legati prteferiptio, Alij cum Martino gloftatore in di- (ftam legem conccdunt prarferiptam prte- teritarum decimarum, poft quas funt la* A a 3 pii Articulas I. V. 190 p 6 anni 40. Secus pratfcriptionetn obli- garionisfclvendi fucurasapud Fachmsum. Zib, ?. c. 9. Mynfing;. Cent, 3, Obfer- vat. '3 G*ill, Lib a. Obfer v. 73 . Al j fccuci veterem gleftatorem Joan- aem in eandem legem diftinguunt inter penfioncs debitas ex ftipulatione auc alio contra&u onerofo iffirmances tocum jus etiam pro futuds praftationibus unica prsfcriptione in illisamitti, quia annuus redditus mcjumnt, ex tali contratftuquae> fitus eft unus , negsnrcr vero in legatis annuis, & fidekarmnifHs » eo quod le- gatum annuuro non fit unum , fed mulci« p!ex , ergo pratfcrprio unius anni non pr*fcnb t legatum alterius anni, Gontra hanc cbftindanero eft exnreflus textus L. 7. § fi», Cod. de pntfcription, 30, an- norum. Ubi paffftcantur praftationes ex ultinvs voluntatibus debitae , cum debi- tisexconcr da relatc ad prafcriptiorrem" Ob harc Chrtftophorus Cblingen- fperger in Difput. juridic. de jure Em - fhjtetftic, djfert, 33. loquens de Em- phvteuca 30. vel 40. annis non fblvcnre canonem fe rueri non pofle titulo praifcri- ptionts, quia fuic in mala fide cap. fin. de prafcription. econtraeztraneus rem Em- phyceuticam bona fide ut fuam poflidens prafcribit ipfum Dominiumdi redum , proinde in confequentiam etiam penfio- netn L.eosCod. de ufur. Ampliat citatus Dodor contraFacbin^Lim ad haetedem pri- miEmphy teutar in bor a fide non folventem sta ut prifcribat penfiones ebam annuas ifijturas. Det fio ba-c eft conformis juri ismsiioai fanomco r, f, & de pne- fcript, Ubi eft ftatutum non lolamju quarcy quotannis Epifeopo folvendj 40. annis praeTcribi, fed univerfim etiam )ii decimarum toc annis non folotaruma ftingui , ergo etiam fecundam jus cirilt hoccenendum eft , cum hoc ab illotliri decifa non dedignetur fequi C.ijcm eperis nuntiatione* Quando Jufticiat D in ejusmodt annuis obligatiombus volni; tempora praeferiptionis computari ab iai tio cujuslibet anni , non eft fenlus too demefte prafcriptiones, fed unicam> 4 liane non vult currere ab initio obif doniš , /edabeo anno, vel menfe, f folutio fada non eft Haunold. numj 1 Ref p. Čuva communiore Legiftaruniap- HaunoL« 33$, imunitatem a lolvendiss■' nuis cenfibus, 8c redditibus fpatio jOdf rum non folum quoad frudusteilosi^'' dam quoad futurosex quovis conrraft“‘ ve onerofo five et:a legato, aut fiftd c ^ n;1 " debicos prarferibi. Ratio prima eft J f tate immuniracis folvendi decimas * 5 ' cum titulo 40» annis prasfcribiro 1 ; Kumerum 179. per hoc enim nulto 11 . fpeciale ptaticribitur, fed folum P 0 "' frmftus fuos integros percipiendi * reliquicenfus annis ja. 5, ad horu* ^ pratferiptionero non requir>t jus aRri0 ^ /Icut ad pr*fcriptionem folotionis ^ maram. Radofecundaeft f. de pr a fcript. Conrra hanc folurionem t>on tata Iex cum notijfimi cujus iu tcr F r ' eft optima relata ex Haucoid, verf u ’ diate ftfperiorr. (hunto tempore pojfejfio continuanda adpratfcnbendum , ubioliter , &c. jc)i 8'SS@§H<$.^g m p>-p gpHp <2* ♦ *g| l : iillillllil@liillill:l §. VI. *Refohuntur Sex quajita de quibusdam rebus an fint imprafttriptihi fes i ^Efolutiones vide a »Hm. 434. §. vir. din jus Tatronatus £ff jus jupremo Advocatice in Ecclefias dverfus Principem prafcribi pojfit ? & an *vicijjim valeat pr fecundum lege« prior Dominus non k ačHonem in rem , nifi fub hac condi: ne, p alit-u Pojfeffor non pojfederit to tempere , fed vetificatur poiTedfe to 3 dummodo poftederit fi,b -princip^ poftremre diei , & fub hac diftied- tombinat leges fibi appatenter opf*’ in ulučapione , id eft, in P f2lc !'f mob lium dies altimus catptus pTO completo L. 6 - Cod.den) prjeferiptione imraobiliuni trnipn* puratur de momento in moraenturc biis £ «e r, Cod. Rationem dat Jafon » ‘l® majori prajudido agatur in i®® 0 1: prgfcriptione. i§3, Dico primo poflell®;' 1 ' lis cunj titulo prsfcribit res p tI,,! ,, mobijes L , h ni c. Cod. de formanda , ik §, /. Jnflit. de . cipe res furtivas 3 & vi pollefe P f ( , : Trienoalis vero fine titulo > < l uia immobiles fic praeferibuntur« Arnplia probabilms' ‘ j * fia lede fiatdra infenorum K > cundum jus civile tx 2i»t» ent ' aftiOnei Cod. de faeros. EoeleJ-^ ^t Layra. coocra Abbatem , ii 0JL - ^ ■■ batos ab brigi de preferif 1 - n - ' p gumo temperepojjeffio contimdnia adpraferilendum , uhi obiter, &c. 193 tentes Capitulo illud de prafeript. non Contra LcfT. Banormit. a Regiila cente* didinguente mobiiia , & immobilia Ec«- nariae prajferiptionis contra Romanam ddiarum. Conftitutio autem civilis al- Ecclefiam unicus cafus excipitur in eap» legata circa Ecclefias lit inefficax Cap. Ec- fin.de prafeript. in 6. Ubi ftatuitur fuf- clifm S, MARIJE de Conflitutionibus , ficere polTeflionem 40. annorutn. Sequiturex conclufione : jusPatro- nitus contra Ecclefiam praeferibi cum titu¬ lo 40. annis, Ene titulo immemoriali tem¬ pere : at contra verum Patronum prae- 11 A-3. Ubi in priori recitantur verba feribitur ficut reliqua immobilia praeferibi »uthentice , caque in pofteriori confir- folent , ita LeiT. c, 2. c. 6, dnb.io. »,5/* & 33 . Dixi in conclus fecundumjus com- ntune : quia contra certos Ordines ex privilegio non prarfctibitut4o. annis, fed 60. ut contra Bcnedičtinos , ita Euge* nius IV. neque contra Ciftercienfes in Germania , niii centum annis , quod a Leone X. & Pio IV. eft extenfum ad Or« dineš mendicantes , toque gaudent o- mnes in privilegijs communicantes: Lu- go ». 73. 18 6. Dicoquarto, cumfervitus(de qua vide ». 176. ) reputecur inter immo¬ bilia , fi /ic concinua , cum titulo prše« f cth .'* u ‘ l s -«aDiens duobus, Sc prat- feribitur inter prsfentes decennio, inter (jujf^^pkatur pratter 8. adhuc 4, re- abfentes vicennio, L. fin, Cod. de pra- fr t r ( \ ur .» Auth. cjtesd fi quis Cod, de feript, longi temporis , iroo etiam fine 'ptiine loy.iri titulo praticribi cam longe tempore habe- tur L.io.ff.ft fervittu vindicetttr. Cur alia immobilia non praeferibantut fine ti¬ tulo ante abfolutum longiffimum tempus, dat difparitatem Haunold. nuno. 307, quod praefcriptio fervitutum non videatur mul- tum praejudiciofa, utpote nontollens Do* minium , Sc facilius praefumatar aliquis , • - / # - » fed falltt argumentum, quando jus civi- le recipitur ab Ecclefia , citatam autem authenticam recipi ab Ecclefia conftat ex C«p, pUcuit httic , & cap « ultim. caus Bantur. 184. Dico fecundo immobilia [pri* »torum inter prsfentes cum titulo pra:- ^tibuntur decennio , inter abfentes vi* cennio§ tt.lnfiit, de ufucap. Sc L ul- ,,w > Cod, de prafeript. longi tempo- r,f ( eicipiuntur res pupillorum > mino* ,cr >nium , dotales , fideicornmifio fub* 'fofemumjso.') fine titulo 30. annis i Cod.de prafeript, ja, vel 40. annt- '»n , r - • ~ ^ abfei ® ne diftinčlione inter pr*fentcs, p, tf{n ' nte * E n gl». 2s, fiquisfuit partim pufenstdt P "- dUpl ' CandUra ’ Ut fi <]UiS (1| c jj j,’ P*ftim abfens, tempus abfen ■ 8,&abfens duobus, Sc prat* ut time longi tempom. 'Sj. Dico tenio immobilia Ecde- ?l Monafteri), hofpitalis, aut alterius .. fecundum jus commune non ,, -'ibuntut ante 40. annos ex cit, Au ■ 1 ur'fi Mas “ttionts , & c, 4 . UC 6, de 'J fr ‘ ption . . k*tipe Romanam Ecclefiam contra •"t. non - 'iti, c /, CUrt ‘ t P r *fcriptio , nifi cen* 'titulus, velerrorinvincibilisinterveniile. . . »«, ha Haunold, », 271 , MoUn« & c * Servitutes autem difcontinuum habentej atftum cum titulo prasferibunturetiam Ion - go tempore , fecus absque titulo , nifi tempore im memoriali Haunold, d n, 311. B b , cum ArtkulmL g, IX. 194 cum recepta fententia potius authoritace, quam jure fcripto roborata, Excipitur ab his fervitutibus ufusfm* ftus , qui prsfcribitur more csterorutn inmiobilium , Haunoid. num, §1 /» cenfens probabiiius dle ufumfručbumi mobilium cum titulo ptsfcribi triennio , £icut res esteta: mobiles prsfcribijnutf, Quanto tempore prreferibatur con- tra legeai, tam civiiem quam Ecclefiaili- cam , ac Iegitiroam confuetudinem vidc Lugo », 96, ubi conrra Leffium tradit prs- fenbi decenaio» etfi mala fide non fuerit obfervata: quia fi bona fides effet necefli* ria ad defuetudinenj , vix uoquam lex prsferibi poilet j unde eft prsTumendum , quod legislator , cum iex fit propter bo« tium fubditorum, non in eorundem la- queum , noht ansplius inefie legi vira eb- ligandi elapfo decennio, econtra fi fides maiafufficeret ad prsferiptionem tenapo- laliurn, plurimi inmocenter fuaamitcereiu, &ficeftdifparitas. 187. Dico q«imb ; Prster tempus a jure definiram ad prsfcriptioBena rcqui* ritur , ut pofleflio fit legitima , id til, non intetrupta per. n, 166. : intertump- tur autem naturaiirer, vel civilitetj nt> turaliter , quando poftqu?m eft ineb ta , deficit aliquid fubitantiale, fcilitt bona fides , vel titulus , vel admiral polleffia tam naturalis qaam civilis no« per alcerius injuriam; civilis vero, dos nihil fubftantiale reipfa deficit, jurišu men fubniitate, & fičiione Pofleflor in- terpeiiarur per ačhim aliquen» jutidi® ex legis di/pofitione indu&irum intertH' ptiones, ut fit per liti* comeftationeni^ efi initium , feu primus licis metusptff ! ' titionem unitis in jure propofitam, » congruam alterius refpsnfionem fcc 0 animo litigandi ) vel etiara (ecwli- commiiniorem fententiatn per libelli«■ larionem, velcitationem, fi ramen fuccubuerit, vel lirem fponte deferitf ,! feriptio non interrumpicur; raliter intetrupta de novo eft iochom 1 uti, & civiliter interrupta per fi» [{U!l ‘' condemnacoriam. ARTICVLVS SECVNDVS ‘De accjuirmdo 'Dominio per puhlicam Authoritate# 1 188 » I Nter a&us Domini/ translativos eftetiam exa&io triburorum ob __ publicas neceffitates , & fupre- «ii Principis luftentationem. Ubi No- tandutn primo , quod tributum commu- ni nomine figaificec, quidquid Principi* vel reipublies ad comtnunia ‘j® E ,;l - F - . flentaiida folvi folet tributum differt d! ve&igali nius v,s runs fitpenfio impofi ra ;uxra ca) diti fiacuJtates , prafiertim pcA Principis d/gnitatem , vel ca^' De actjuirendo Donimo per puhlicam Authoritatens. '95 nera fufferenda* Germani spudGailium Lik 2. obferv. fž, fteuram vocant. Fe- Sigd, autem proprie fignificatpenfionem prorebus in urbem , auc provinciam im- porcabilibus , auc inde exportabilibus , in jute dicitur parterium > Sc telonium j id autem, quod tranfeuntes per viam fol» vuntprocuftodia v!arum,& pontium di¬ citur pedagiam, Gsterum ex ufu Ve¬ riga! fignificac fecundum Barcholum, auidquid fifco praftatur, five illud onas lit reale , id eft , annexum rebus , five pctfonale » quod ratione perfonae folvi* tur >& vocacur cenfus. Hoc genus tribu- 11 jura vocant Capitationem , quia per ca* P ta folvitur. Denkjue hic (ub nomiae eri - buc ' 1 a ut Vc&igalis compledHmur omaes publicas cxa&iones , quocunque alio no« ^'ucintitulencur v, g, taliarurn »gabella- IU(11 » collečhrum praeftationum , ac» 1 »um , Gabellarum , cauponariarum, vocant in partibus iftis dacias pro e- ac! ilo vini folvendas. Notandnm Secur.do aftertnm quo- , ^ juriftarum , quod Imperator fic Ptietarius totius mundi cfie falfifli- R vV Ut P atct ex Regam}. c, at. Ubi ' 5 T ^petijt fibi vendi vineam a Na» j r hoc inexauditus earn reliquic ‘ ^ading, de contraft. Difp , s. . Notandnm tertio Principem in certis ,^poffe difponere de bonis fubdito- ^ l' 11 . § cr >ce bono communi titulo ^ i^tJdtdtionis per nam. 4-> u plicem diftinguu in Principe po- teftatem , nempe Ordinariatu, & abfo-j lutam , primam esercet fecundum leges procedendo; Secundam non fecundum , fedquafifupra leges, feu ex plenitudo.e poceftatis : haec poteftas non eft prsfu. menda, nifi daufuiafit adje&a ex cert* fcientia Sc referipto inferta indicans ptre- fumptionem plenitudinis poceftatis, Gloff. incap.adbac de referiptit , unde cum pro arbitrio non poflic toliere fubdito- rum jura , fequitur ut valide, aut ličite exerceac earn opus efte causa magn,e pu« biics utilitatis. Notandum quarto quod Princeps aufferens rem privati ex publica: necefli* tatis, aut utilitatis caufa debeat js&uram compenfare : fubcračHo enim prerij non eft neceftaria ad gubernationem , feu ut civis careac re fua , Sc pretio , prout eft neceftaria ablatio Domiuij , alias juftitia diftributiva non onerarer proportionate fubdiros, ita Wading. cit. n. 7 , ex com- muni cum Bald. Jafone, &c, compcnfa- tio autem debet ficri ex $rario publico,' hoc non fufficiente debet populo imponi colJečia, ex qua fatisfiat, Ex his evidenter fequitur ob uti- litatem privatam Principem non pofte fubdiros fpoliare Dominio , alias eilet proprietarius bonorum civium j quare utjuftae fint exadiones necefte eft, ut interveniat publica , aut utilftas ( ut fi domus civis eft neceftaria pro publicis Scholis aut Ecdefia, Sc c, ) aut necefti- tas. Sir. itaque. De conditionibus necejfarijs adfujlitiam exaBionm , 189,"! |T juftafit tributorum exa-čtio, lequentes commimitec requi» rune Do&ores cqnditiones. Prima eft Auchoricas legitima, qua[em habet omnis Princeps fuperiorem noa agnofcens , ut Pontifex (3 undcut hic fuftineat onera A- poftolic* Camer* jam olim impofuit pen- fionesnovis Praelaris > quas Annatas vo* cant, id eft, fru&us anni primi aut in* tegros aut Mcdios, huc fpe&ant quin- dennia, five quinden*, id eft , dimidia pars fru ’ deferens fit Negotiator; quiaficpiu i ?" peres , urpote pluribus egentes) <| ‘ divites folvere debereat , quod eft quMm. Unde Mendo in Epitctn P nienum V. GabelLt n. S- negit foj« * bere Gsbellas in confcienria ut fuss ftričlas r.eceffirates fublevec, uteonfervet qualitarem ftatus. .. • Nihilominus impofitio Vcdig 1 '* rebus etiam ad ufum proprium £I T aut venditis , dum rributum n>s caufa impoftrum rtbus ad ofo®^ tidianum neceflarijs nonfuffidt> c fecundum vetiorem fententiant ^ Difput, 669, *quitas ramen 0,111 inquir Laym, L. 3 trati. 3> P‘ '* f ^ non finit ut folvatur a pauper«’ u m tibus aliqua prxcise ad f°° faam , fuoru:T»que inopi°m. quia nulli oppouitur juri J non 0 guiafalfumeft pauperes gravari > y 1 li a 0 ? n 1 ti J P ti i l t t / t f r I 1 I i t t 1 c ti Ve ccnditionibm necejjarijs ad JuJHtiam exaSlmm. qu>m divitesper fe loquendo , nam hi ob lnuiorcm vicam pluresres habent ffbi ne- crllirias comparandas, quam pauperes t con etiam opponitur juri Canonico C. ijHtncjHitm de cenfib* in S, & C, invoca- msie cenfib, nam non improbat in locis ib Authoi bus allatis ve&igal ratione ma¬ teri*) feddefe&u lcgidmse Authoriratis. Qiiarca irabibita inpriraaeft, uttri- 197 butum non exigatur a perfonis > nifi l qui- busjurc poteft exigi: quapropter dire&e folum poteft imponi fubditis » indire&e autem extraneis invehentibus, aut evehen- tibusmerces propter jus exercendi merei« monia, viarum reparationem &c. tmohoc ipfum uldmatirn redundat in fubditos, qui debenc merces carius emere propter foia- tum Vesftigal. §. II. A? 0’ juando *Prine ep s poftit noyas exaBiones imponere '91 r\Ixi novas: quia vetera trsbuta reaiia, feu rebus impofita ad Pcincipis fuftentationem necellaria jufta > eaque pendenda conftat ex Rom. i ?• Uto fr tributa praftatis, Mintfiri enim hifat, reddite ergo omnibus debita, ^‘tributum > tributum , eni veSligal, & Matth. ii, reddite ergo qua i** 1 Ctfaris, Cifari &c, tum rattone > S u °d fine velut debita iaboribus merces. _ Dicopritnb Princeps dnbius de jufti- tributi, am h^bens folum opinionem J ^'lem pro ejus Juftitia, probabilio- /".veto pro injuftitia nequir imponere. , tl0 primi, quodjuri certo, quod ha- ^ L| bditi iti pecuniam, nequeat du- ^ ni jus Priocipis prcevalere , fed quan- ^ . ut * juftitia eft dubia , jus Principis > ! ncct tum, j us vsto fubditorum in pe- „ g0 . at»0 fecurvdi cumMoja trači i. de Pobili q, 7k Vasq. Lsym. •Om P anttl °sefth®c; quod in fpedan- 1 ) u ftitiam commutativam judex de« brat fequi opinionem probabiliorem re* ličit probabiii Q nifi !ex contrarium di» fponat ) nam fequcns ordine fecunda pro- poficio eft damnata ab Innocent. XI. Pro * babiliter ex\(limo J udicem pcjfe j udi ča¬ re juxta opinionem etiam minus pr oba- bilem, led tributa funt materia juftitia: commutativa:, cum dentur titulo fuften* tandi Principem , &onera communiaeo- rumejue Dominium antcquam pendan- tur, eft penes fubditos , ergo dum ho- rumjuseft probabiliusj nequit contra hoc pronunuari pro Principe habente jus mi¬ nus probabile. I g2 Dico fecundo jufta eft tribu- torum exa" de fidei peticulum , auanadm fp* non fuccumbendi non foium bona etiam vitaipfa a fingulis ed expon'^ quia Religionts bonum praavalec; *' traordinarium tributum non fufficir■ ceps poted mutuum accipcre, & 1 expungendum civescogere, nemp« dci a mifcriis fubdisi refptrabuntj 111 dingus n. 3. & 4. m* §• m. An tributorum, VeBigalium S5exa8iomm ki? 1 obligent in confcientia ?. tributum ed jadumj fecundo quando ejus judtsa ed folnm probsbilis, Tertio, qnanda eft dubia, ubi fup- ponendum eilu de fide , aut (altem fidei prox miiia, quod etiam Princeps farada- is poflii leges eondefe in confciencu, & 1 p i0, /'“'VLeftio mevetor p iroo quando fab mortali obliganres, ex.e .'}‘ 4t ’ t< ibiuum ed judom} teeundo omnis anitna potejhitibfts. j omms antma potej.~ - ; , fubdita/it • non enim 'hiti * 1 d Deo , itaane aui rtft(ti { pe ie l * . cjtti aut‘er> t e A I ordinationi reftftir ipfi fibi damneitionem D Antributorum, Veciigallum & exatticmm lege s obligent in cmfiientU? 195 Ut autem Lex humana cbliget fub mor- tali, rctjuiritur, ut materia accepta cum omnibus circutnftantijs prafernm fine, & conduceacia ad bonum puhlicam confide* tim, fugravis, ac infuper Icgislator in- tendat graviter obligire j eft enim coni- munior, tk probabiiior Sententia Soarez contta Vafq, in materia gravi ex fola Ie- gisiatoris voiuntate pofte induci obligatio- nem levem. A&us enim agentium non fptnntur ulrra eorum inteationem Cap. M. De prtbendis & dignit at ib ut, pa- H Je ‘ n praxi plurium Rcligionum > in t)mbu 5 varijo Regulae continentes mate- tlsm lufficicntem pro mortali } fub hoc »onobligant. Signa porro, anLegislator intendac C igare graviter , funt: Primo , fi lex P' J tantumrcatumexprimat, aut ex com- nan ’Doftorum, aut hominum exiftirna- ' 1)5 id confter, Seeundo fi in materia i ,v| utstur pracceptivis vetbis v. g, pra- > m and,amus , jubemus , inhibe- * ,Hs > vetamus , teneantur &c. Q Secus nUentia fecundum fe accepta , volumne, •(Cerut *— uJ[ ,n,Ut * or dinamu s , fiatuimus , | t , ‘^ Us 3 Terno: fi vioiatoribus opuj ‘ 8 Jt gfaveni paerum, Vetum htc t, c# f * ‘ftinftione de poena (pirituali, & ‘ -unicationis tnajoris Utae fenten- « crn enim lex inoponens« etfi non ur vcrbij r, re . Is pratceptivts nihilominusob- 'id i" 1 Con ^ c ‘ cnt,a e ft certa Sententia : .:a a |i. 10tn 'nem coram Deo aliquo fpi- ‘■ ; nte° n V er S° a, lp am coram DEO roitj f< m 5 utn indignum tali bonofup An ■ms y ,utcni etiam poetu gravis tempo* it indici rn ° Uls 5 confitcationis bonorum Uin Mireči® obbgationis in con- fcientia, vi legis pure peeaalis non eft cer« tum : communis qu;dem aflirniat cum Leffio Lib. 2. c. jj, a n. f$, Suaf. Vaftj, quia parna proportionatur culpi. Alijne- gant cum Reginaido, apud Dian, p. /, tr. de Legib, Reftl, 17 . & Jeq, quia fi di- rcčle lex pure pcenaiis cbligaret adačiutn prarceptum , aut proh bitum , jim non ci¬ fer pure posnalis fed mixta, cjuales leges ex Ecciafiaftids funt illar , qutbus feruntur cenfurar, & irregularitas cx delitSo Laym. L r. tratt, 4. c.ip. n, 2. dtcitur autem Les mixta, quae obiigat tam fub culpa , cjusm fub parna. Carerum eft (ententia fete ab omnibus recepta apud Amicum, n , m. contra Cajetanum , quod Ltx etiani piuc poenalis obliget mediatš fub culpa, qua> tenus fuppofita vidatione cbligat ad poena: acceptJiionem 3 alias iex forec inefficax. Difficultas itafiue eft , an leges im- ponentes vedigalia fint , pule pcEnales , vei vero iromediate obltgantes in con« fcienria ad večbigalia etiam non exačU danda ? obligare in confcientia eft cona- munior Thpologorum , & Ganoniftarum, \^ieft, de cenfib. n, g2, Engel. de Conftit , n. 4-fj. neg-uvam non cffe improbabdem cenfcnt multi apud Oafpenfem Tom. 1. de leoibus Difput. s, u. 43. docentem in praxi efte tutam hanc fententiam Bafi, to, t, Verb. Gahella n. 4 & s. N/tv ar i Sutntna c. 23 a «, $4, & 6o. Left, lib . z. o. 33 , n»S f. & fetj.&cc, Leges enim ci- viles, nifi oppofitum aliundeconftet ccr- to videntur eile contentar poena, Unde Tambur. L 1. inDecal. c. j §. s. n. 12. ait kges ctviles defado raro, vel certb non frequenter obligare fub mortali : Catdenas Cris Theol, Difput is.u. 6 $, Scribit utplunmum efte ieges paenales. Di- 200 jAnicultM JI g. III. tatem injuftitia: pratcife. Purs Utragueti Vafq, centra lugo n. s>i. 196. Objicics contraguartampiij tem,quafido tributum eftprobabiliterin juftum, eft probabile, quod Princeps« queat id pra?cipere; Certumenimefttp jurisdi&io fe non extendat ad prarcipt;I Ijj*. Dico fubditos cbligari in con- fcientia folvere tributa etiam nonexa eft in hoc jus certum exigendi. Pars tertia de juftitia tributi ftridle dubia(nempe quar,do intelle&us ob ratio- nes utiinque repugnantes harret fufpen- fus impetens formandi judicium pro alter- utra parte)turn quatta de aque prcb.bili i n Principe id praecipicndi, cum juftitia,acinjuftitia probatur : adhuceuim ' “ ' ftat praftumptio pto Principe, nec poteft fpoiiari jure certo exigcndi ob pcobabrli- tributum, datur opinio ligans fubditos ab obedientia, fed tali opinione probabili, fubditi noa 1 nentur obedire folvendo tribunu Refp, Primo argumentum probare » mium , nempe quod nec poflet p [j:! : tributum , quando probabilior ell t; juftitia. Refp. Secundo nego mijoreffl d« 1 ' I modo tributum fit probabilius ju Ad probationem dico pofle prscipi ex principijs direčtis illicitum, # B *l ftum , ut hic exačlionem tributi J,, quandoex principijs reflexis e/l fVl , licirum tributum , datur certa ju f ” . ' 1 -1- 1 .- - tttudine repugnat ftare epinionem bgantem fubditos folvere tributum* f J' 201 ^uid in jtraxi Senitendum ? %. iv. Quid in bmxi Sentiendum? it)7,/"'vEnfeo prime poffe efle fingula$ ; vJ tributorum fpeciesjuffas , ca- tnnnamen accutmilatioaem in Provincia Civitate poffe effe iniquam , ncmpa ijoando fubditi ut loquitur Wieft. de "rfb.H, adextremam inopiam redi« {untur, aut exeed(snt moraicm faculca- '"n fubditorum , qualia funt , qu©rum ž'avimcn perici Provinciarum Confiiiarij Ic dent populum fufterre non poffe, un- «c u m fimiies magis norinr vires populi, V*® Theologi y magis pendec juftida tri • Miabcorum, quam Theologorutn judi- j 9 ,’ Thomas del Bene Mor, trači, 6. c. 4, w t lt iint ^ Cn f eo kcundb , Pauperes dtfrau« t»n] CS , tr ** )l ? ta rc bus adufurrj quotidia- '! 11 emptis, velvendiris ad nectflitatcs ? 5i ‘Ubltvandas, non effe facile damnan • j* P cc cati mortaiii, ncc obiigandos re- prudenter pradumpto Princih P‘°«fenfo, v j w Lug. JDifp, 3 *. »* 2 ?* , , ^fco tertio X quando viri dočti . . l 'rer judicant aliquod genus tributš etfialijftenrproiuftitia aa- , cw.ir.-f: ■ ,',“ c,Utn , Confeffarij coaentur pceniten i ’ 1 "dinarc ad Iblurionem, »ta tamen , ut -' tJ Ud k muonem » »ta tanaen , ut ’! acquicfcentibus nega- *<0h p H*vivviuivi»a » J) ^ntcs S l, ™ nt ^iblutioneta , quia fe« ^ lu» Cat T Ut ' am mu boruin probabffcm ®°’ ** e .fl* &c, funt rite di/jpoiici* Unde Mendo tn Epi tomifipin, V. G ah e Ha n. 12. ita univerfaiiter fcribit , effo fub- did defraudantes gabfclfas juftas obligen- tur ad reftitutionem j,' verum quia noa pauci Do&iffimi viri oppofftutn afferunt » poterit confeffarius minus rigide fe habe- re cutn patnicente, qui gabtllas non fol- verit , ita ut cum medioeri caufa poffit eum a reff ituendo vel iu ! toto vel in parte exanerare , maxime (I duruW, aut du- bie juftutn fit tributum. Nec eft negli- genda Wadingi monitio Difp\ p. duh. 4* quod quando plura diverffs re¬ bus Večiigalia itnponuntur r creberrims non fervetur debita proportio, & nrniti graventur ultra vires facultatum fuarum, unde fit, utVečiigal, etff in fe fft juftuna, diffribudo tamen non ffr juffa, quc in Ca¬ fu Princeps non cenfetur cum tanto rigore proeedere, ut tales cogantur in eonfcien- ria Večiigal totum pendere, quodrefpe- (Jtu eorum qaoad quantitatis excefldn> fit iniqtmm, prjefertim cum ex defraudacione non ita tnognmn damnurn mferatur, quia obtot iavigffantes Office les facile di-pre- henduntut plures, ex quorusn confifca- tione refarettur jaduraab alijs defraudan^ tibus illata, Hsc procedunt etiatn de publicanis» feuVečt galia a Principe cotducentibus * quia non plus iuris acqnirunt, qaatn ha- buerit Princeps 7 dc apprimžfciuntpraxes C e Mer- 202 Artič tdus II. g. JV. Mercatotum: llnde hoc titulo eisjnonlit gendum ad reflltutionem > led dife major injuria , cjiiam Principi elocanti, ira landum , ne multis prscliuktur viafaluo cir, W»ding, ex communi, quia ct/i moniti a confeflarijs, non rut Cenleo quarto cura Mo!in,Z)//p. 674 t tuerenc cum incurfu arterna: damnatioa poftdeftaudarum telonium etiam exačhim, Hoc Moli na: Conlilium femper libi n: ctfi intervenillet mendacium, aut perju- xinae complacuiire fatetur Gard. Li; riurn in occulcandis mercibus ( proinde a n. 43 & feq> peccalfet in primo calu contra veracita- Concludo bane §, verbis Lajne tem in lecundo mortalster contra reiigio* cautilfimi in morahbus Theologi i.; nem } Si paeaitens libi certo, atu proba- trati 3. p.i.r, 3,». f. in fine: Čutni* biliter perfuadet in tanta eračlionum mut-5 conditiones ad jullitiam Ve$igalis>u litudine efle altquam iniquam , quam ip- tributi noviter impoliti, vel audi r^ 1 ' fefolvic, aut. earum mukitudinem eife rantur. non ficie in confcientia faro*, nimiam> vel fe attenta quai tare fua: per- ficiendam refticutionem condetnujni* 1 fon x & negsiibrum in rehquis non de- eflh defraudanres, nifi fatis conflet dtn • fraudatis crfbutis competenter contribuif- adiionis juflitia , & neceflitate, fe ad publscas neceffitates , non čile co- 4 4^4 4 4^4 44.^44^11 44^ 4 i| ji ????? r??f ffffr ?????????*???? ?? §. v. Qujefit4 Prati ico de Contributionibus , VeftigaliiM & horum defsaudatione. 158 /^^Ua:res primo quid Confiliarijs V-^Principum oblervandum c rca tributa nova, ac vertra extraordinarie im- polica? quidofficialibus tributorum exe- cutoribus cxiflenre publico dubio de ju ftitia tributi? Refp, Primo fcquentia a Conlibarijs obfervanda Primci non pof- feconfulere novorum impolirionem , qux funt dubixjuflitix, aut probabibus inju fta J quia Princeps talia tributa nequit jufte exigcre per n, 191. ergo nec conliliartj fua- dere. iecundb debent veterum calfatio- nem confulere, dum caufa eorum finalis publies ucilicatis , Si ncceffitacis ccllavit. Tertio videant, nt Princeps grafial 0 ^ fiones retrabat, ut abftineat a nov* c- tribirione , publica:enim neceffit Jtci prxlerenda- privatis ncceflitaobus ( lis, ne. plebs poreft onerari, u t f fl aliqušb'.ts bene lit : qu rc penlio 11 '' 5 ^ tis concell* ex caufa rernuacra* 1011 ". bent inciufam conditionemjb* nt > nl ^ blieum bonum exig&t oppof ,llM _ Diana Coordinatus tom.7 tra “' , P '„r Vide Aagull. Michel Theel- ^ Mor.to.i.tr. 3 .p /. § 6 , punti, 6 ' dejudice n. ubi do.ee de G 01 " Guriarum Judicialium AlTelTorib« 5 > ^ JgufiU TraUlca di contriluth ibvs> VecHgalihis ef horum defraudatione, 205 tam cjuibus agitanfot ea&fat n.er Prii*cif-6* Jtejusfifuraacfubditcs, qued dntvet Ju- dicescauiarum,pt orade teneantut dem ve* ti judices fequi probabiliores fetitentias : komu conluiari/ Intimi fine ut Medici fa hitiš publicat , &c idso fcqui debeant fen* tentias, quaks fequi debenc Medici circa mcdicims. Ex his* Infero cum Cit. Diana quod gaber- »itores Ptovinciaram praftto modo de* hant interpreta« Pcinc ; pis intenticnem, ptoinde fufpendete executiones grada- Principemejue Informare , dum no* ,l impofitiones penitus fubditos enervant. tanndodum Princeps affignat, aut petit CCV1 donativa tenentur itnp^ilibditatem •uium , qua vident Provinctas laborare ^erefpe&u humano exhibere, R e fp. Secundo ad Quaeftionem , ^anidiu officiaies juffi exigere con t riba • ,® ncs R °n funt moraiiter certi de ilu- um , (i commode nequeunt dedi« ofiiciutn , ličite pode exigere quia cnt P f *furoere jufticiam cauta? ex par- ‘ dacipij, cum ad eosnon fp-dUr exa ^•Muditi*, vuad Confiliarios, Laym* ' ^bdens exadores pode dsilimulare Mperibus, qai folverenoo poflunt. ^'99. Qu*res fecundb l An Princeps >iiqu°sexi n >ere aContribatione, & j(in | CXen 'ptiscorreTpondentem deriva- : 1( a '° s ? ‘d ipfum quatrmu deioferio- Vj 1 la g'ftratibus , quibus nec ex pri« it°’ 0ecex immemoriali confuetudi* m indicendi exačfcfQncs. !{-’ et j ^‘ nlUtR affirmative, quoad be- Vo (e t0s Rcpublica, quia ut tales ^ pub| etUUaetCtur * 0 ,e ^ ata ^ utilita* ■ :ioj 1Cltn '• ut tamen exemptorum ^ t C 'b etUr *n a *‘ os * quando pod in* Cl utusu luac prinjutn exempci > etfi biolu e fieri peffit, non tamea ex« pedit , ne ob in^qualitatem animi Tub- ditotum alienentur, fedtunceam portio- nem in fe fufcipiat, W->dipgus Difp.9, duh s, ex Baido& Bartolo, Rsfp. Adfe- cnnduro negative, nfi portion?s quibus exempti onerari debetent ab ipfis Magi- ftiafbus cotBpetvfenttir, ItaCic. ^ading. n 3 exjPaulo deCaftro, Jafone&c. quia i -fetiores non podunt difponere de eivmm bonis , quare cum Principem pri* vare non pcflintSumma juftejpeuta , te* nenrur proportionate eam inter omnes ci« ves pattiri„ aoo, Qu$res terno*. An Provin- cis Proceres podint indicere majares eontributionss, quam peta: Princeps, Ss dura sgirur dedandis donativis, dve Prin¬ cipi dve e/usLocumtenenti, dvecaivisal- uri , anfudiciat confenfus ma;‘oris partis Provracite Procetura, aut requiratur ©m- IMJ .) ? Refp . Ad primum negative, quia d Princeps nequit plus ind.cere, quam pc- tat Dublica neceditas per numerum 1 minus cjus Miniftri, quales funt Provm* ci'je Proceres. Refp, Ad fecundum; Aut donatt- vurri dandum Principi eft voluntarium , fen fpontaneum, aut involuntarium , dveir- remidibriiter dandum : d fecundum tale donativum eft duntaxat nominalej reipfa autemeft tnbutaria irapodtio proinde de¬ bet habere conditiones addučias 4 » tgp t eoque eadi fufticit confenfus ma/btis par¬ tij in Comitijs Congregatoruro j d dt vo- luntarium, feu penitusiiberum, requiri- tur confenfus omnium, ita citatus Dian* tratt>6, Ref, 31. & Refol.3^, n, C, ex p> 3, i, Refol. 7g. ubi teftatur quoddo- nativum , de quo agebatur an dandum dc C c 3, Pr^« 204 jirticulus JI. Proregi , fuerit impeditum defe&u con- fensus unius Pariamentarij, feu conlilia- rij : Ratio eft , quia confenfus niajorls partis in mere voluntarfjs, cuicunque dan- dls nequitulli compartipraejudicare (cam nulla fupponatur obligacio in /ubditis , alias non effet donativum} quota enim fin * gulos conccrnens debet eile fingulis libe- ra , ut detur, vel non detur, ergo requi- ritut confenfus omnium, quare valet hic Regula juriš (Zanonici 29 ejuod omnes tdngit , debet ab omnibus approbari. De c*tero quando jus utruroque eft con- rentum confenfu majoris partis, agit de rebus qu« cotnpetunt pluribus, ut Colle- gio fetus ut fingulis $ voiuntaria autem donativa concernunt ut perfonas .fingulas de communitate, £x his fponte patet decifio negativa* An Rcftantiar hujusmodi ex collečbs, feu contributionibus populi nonqueunt divi- di iater ipfosProcates, debent igitur re- fervariin srario piiblicopro :fuyjris pub« licis neceffitatibus, Patet ulterius Telonarios, aliosqiie officialesinfcio Principe non pofte augere telonium, aut au&uarium fibi applicare : exceffus enim legitimac poteftatis defe' contra Laym. Molin« &c. aeriter ftp»' gnances, Hinc Guftodes flipendiati r obfervandum, ,ncper paffus occul«s ;: clinentur teionia , fi culpa fua li» 1! tranfitum , refarcire debent ex JuftiM 1 ' čturam debiti telooij, fecus muldi. Refp. Adtertium cum LclT,i' ( ' ; c, 33. dnb. i /. acctefceremercatorii f' do juilu fuo fatauiustranfigif, * itb , fi non juilus -tranfigat, i [> at /1 transaiftionemnolitextinguere jus “ larij in Večlgal, led illud in le tf> ” re , tune enim famulus peruide ha • tertiusemendo jus Gabdlari;i faceret fuam Gabeilam , ; erg 9 etiam^ lus Logo Difp, 36.». o. f , .Refp. ,Adquanum occtiltan® |# ces , aut per viasoauitas tranb“ n crum acqniri Domisso , qu (l P 0^ " * v ffi-' fe ntit incommodum imminens e C1 " ’ /c • tatione, Scc, ergo etiam debat " , cammodnm, nifi famulus in f* f{ ., tune enim totum periculum» tunccmn- *- . ij;; fetureriri c.x fpeciali indnftria : » J citra occultationem impetret i®® y tem a Gabellario, accrefcit impetrando immunitatem qaod habuit Gabellatius. »cq I I JnftcaUr/i Trincepjpofpt Ecclejtajlicos abque Taps chfenfu, SOJ ' ; - ; ' W 19 aJn fiecularh^Prmcept fofiit Ecclefiaflicos abscjue Ta- p.2 confenfufrbjicere contributionibm . 102 ^^Uatuor funtrerumgenera, de ^ qubuscju®ripoteft an colle- 4«i &tribacis fiecularibus fubjiciantur, binio funt res confecrat® , aue benedi- 4*id culcurn divinam , ut tempi a , va- f ‘> veftes, Monafteria ,&c. h*c in nul- liusbot«is t fTe,confl:at ex §,7« Infiitut, de rirnm Hivifione : unde fequitur etiaut "“n fubpci pofte exa&ionibus, Ita UC «rtum tradit Laym. L. 4. trači, 9. c. S, i»ecund6 , res titulo fpirituaii > aut ■ntoitu Ecclefiaftici M tlifterij acqmfitst, -oblationes » ifruftus bene- “ c ‘ a J e *> reditusftola:,8rc, quod eximan- ur a jurisduSt^one faeculara fatis concor« pt Daft ores apud^/eft. in 3. Decreta- iinunit, EccLfiaftica num\ 192, I... n r _ ■ ** citulus eft facer , & perfon® exetup . I ^ 14 l tr cap,Ecclefia to, de conflitut, Tetcio funt temporalia mobilia, aC dobila a ndchbus oblata pijslocis nem* ^ E «lcfi sac tnonafterijspro confer- 'iiidocultudivino, pro rrparanda fabri* ^ pro rcparanaa rauri- ^ JriiaiOris, & Religiofis pau- Me tl 9 Uc ufibus deputata , tatibus non O‘‘eimpoai novas colle&as, & exačiio* 5 - s fub poenj Excommunicationis 6»e '° n fcnfe Epifcopi cunv Clero, & confti- “ '■ORes oppofi as efle irritas habetur eap, \**+ - -* t »*» L 1 &cap. adverfut 7-/ e H * il - ubi ctiam cxprimUur uhc confiiio Pap® fimilia onera imponi noa. podle, Ratio eft : quia talia bona funt DEO facrata, & res Domini c® appeilan- tur canone 40. Apoftolorum Lajrm, cit , », /. ver s alt eram Genm S, Tirom® ar, 2, q, 99. Art * in fine, Contra hoc videtar (lare cap. fi tri - bHtumcstuf. il. q, 1, ex D. Ambrof, Si tributum pet at Imperator , non ei nem gamm : Agri ficclefig. folvunt tributum * Et cap, tributum 23 S. ubi Urbanus f, ait : ; Quod Ecclefia de exterioribus [uit tributum reddat, Refp, Ad primum Ambrefium id, at/uftum nen approbafte, fed ad nsajus tna¬ lu m avertendum Ecclefi® imminens ex denegatione, toierafte, quod exegit Ju^* ftina Actiana Mater Valentiniani Itnpc-f latoris adhuc puert, Refp, Ad lecundum eo tempore Bempef^culo tertio, quo vixit Urbanus non dum fu.fle imunitatem attibutis con- ftitutatn propcer Itnperatores Gentiles : eft er ga locutus more tcmpori accommo« dato, Quarto funt bona mobilia , ac Sm* mobilia patrimonialia Clericorum. An h*« fiat immunia ab exadHonibus » eft major difficnltas quoad onera extraordi- naria, nameaab h s eximi multi volunc cum Panermir, in cap, cit , Ecclefia n, 31, G c 3 Sp- 20 6 A t ilh.i. :i. gb 11. Sjlvefiro K imntttnitAs. I. num ». Lugo trib uisjceftum tamen eflč cxemp»ionn Dtfput, 36. n,99‘ & iog. cjuos iequitur hancfieri policaPontificibus, iti utre« Cit. Wieft. num. 194-, aliegatis pluribus ca- valcat a Principe ullo lacculari rtvocati. nonibus , qu;bus fe conformat jus dvile Radoeft, quod folius Psntificis lit irre L. fancimus 24. Cod de faeros. Ecclef. vocabiiiter ordinare fpe&aniia ad Rdi. Et conftitudo Ftiderici Secundi Imperato- gionem, & bonam Ecclefia: gubernatis- ris qu$poft feudorum eonfuetudines eft nem, inter bate aurem eft prafata ex® inferca corpori juriš in cujus §, /. irritac ptio, Hic pra:miffis. cmnia ftatuta , & eonfuetudines contra 203« Dico primbEcclefiac, Monv libertatem Ecclefiae vel Ecddiafticas per- Ileria , ac Clerici,&c. ftante immuni- fonas edi&as , vel fer varaš adverfus ca- tate exeraptionis de bonis feudalibusi«' nonicas lanČbones* In §. fecundo rta- ftar laicorum debenc contribuere dirtd: tuit, ne ullaporeftas etiam puhlica colle- Domino farculari, & coram eo conv® čias , five exadioRes Ecdefiafticis , aut ripodunt, ita omnes ex cap, ex »««• al js pijs lods , aut Ecdefiafticis Perfonis mijfae. &cap^verump.de faro imponat. in §.4. ut nullus Ecdefiaftkam tente, perfonam in qua-ftione criminali , vel ci- Dicofecundo Ecclefiai, &Motnfo' viliad judiduro farculare prsfumat contra ria de bonis etiam non fendalrbus confticutiones Imperiales , & canonicas oneribus in prima fundaticne , s“ t & ' fan&iooes trahere in §. 6. vult fuum e- natione refervatis laica: jurrsdid 1 ’ j didum in perpetuum valere eftque incer- Laym. c. s, n. 4. ex cemmum i»(f tum in titulo de Epifcopis , & Clericis verum 4. de condit , appojit. R J,IC| 1 Authentic, flajuimus , in qua adorrra- quia/ufta condido-fervandaeft. . hens Ecdefiafticum ad forum firculare Ampliaturcondufioad oneraom 1 " 1 privatur jure fuo , judexque fua ex tune realia , feu annexa bonis imrooft^ ( poteftatejudicandi, ac judicatum non te- Ecdefiarura , & Monafterioruffli ; nere decernitur, Ratioautem cur Clcri- priusquatn ea ah Ecclefijs acqdfin N f( corum etiam patrimonialia fint immunia donatione , aut quovis abo titulo, ^ j ab Extraordinari/s Colle&is eft harc plin- contradu. Unde a fortiori patrim 0 • cipalis , quod perlon® Ecdcfiaftic® fint Ha Clericorum hatc realia frrvitia p ff! exempta: /alrem jure humano canonicc, redebenr. Laym. c. 6. num. 9 e * a a - 4 & ctvili j & quidem irrevocabiliter a ja ■ mani. Radoquod fit juriš pou^ 1 ' [, risdidione farculari per alleg 3 tam confti- cumor.ereinhsrentcipfitranfiresd 1 ] 1 ^ tutionem Fridcrici, Accedit quod privi« vis poftdTorem, Argumento cap lll ‘" lf>fT 5 nm py r.anfu cancrffnm fnp.&anr* 9A- tevi* * A a + 4... s . AnfetuUrk Prmcebspoffif Ecck/iajlkos abs pite Tapet confenfu >&c. 207 tc Principis fa:cularis , aeque tranfeuat inmanum morcuam, J04. Dico terno Ecclefiae > Motia- (Icria, aliaque pia loca fubjici non poflltnt triftionibus extraordinarijs % ica jus u- tmmjjueallegatum nam 202, vers, cjaar* ufnnt immobilia. Ec conftat ex Au- thtnt, Fr idcrtci Iraperatoris , item nal¬ il cmmunitas Cod.de Epifcopis , & Cliricis, inquacitatus § tecundus Im- ptratoris renovatur. Rado , quod pec- Eni Ecclefiaflicae cum locis pljs eximan- tar utroque /ure a fatcuiari jurisdi&ione, ^ fubjicereacur exa£Honibus eztraor- Jin «>js . non cximerernut , fkjuidem “'bati exaftio , & prarftatio eft fignum %fHoni$ 'fccundum Apoftolum ad ' m ' ‘ 3 . fubdhi ejlote , idee enim & '''butaprajiatis, Confkmatur ex Ah¬ il . 1 ' 5 >h cap. cjualiter de judicijs nam. S* Kumeft inquit, quodfi perlona exem- ; !l > crgo cciara res * nempe fi hsz babeat annesam realem obligatio- • ni i atqnibonatemporalia priorutn lo- non habent annexafibi onera ex- 10r inaria , ergo non polfunt talia im« ^ onis ni(i mediante eorum pofleflo- j Ulc jubendo , quod fine jurisdidisne •‘'oonpoteft. Liym .c.s.n.i, (j conclulionem, ut non pro- , a ' ^fpe&u Principis a Tede Apoftoli- n^ 1 entls privilegiuna coikdandi Gle- ijjiJ P r ® ut co gaudent multi Principes ^ n gentia j n Ecciefiam Romanam me- ‘ttti Sllni * c Conccfium eft Friderico ^ quarto a Nicolao Quinto : , ( *4f 1 . pro Provincijs hireditarijs, l5 confenfu Ordinarij toti Cie- tj fnk] JS ^ c °ntributiones moderatas c vandas ineumbentes neccffitates impoEerepofiit tefte Wadingo Difput, 9. dab, g. §, 2. Dicescum Suar. čn defenfione fidei contra Rcgem Anglis L. 4. G 34 . d n, 29. omma ejusmodi privilegia etiam Impera- toribus, & Regibus conceila revocari pet Buliam Cxsx quoyis anno proremlgari rolkam. Refp, Cum cit 3 to Wadir,go. Non polis pradumi , per Buliam h ;nc, etfi forec acceptata , revocari priv kg a remuneratoria , qualia funt Principum , quianequit prafumi revocatio trahens fe» cum raa/ora fcandala , gravioresque per- turbationes , quales ttaheret Bulla Css- ksk, fi revocaret d da privilegia t hac e» ntm de caufa Clemens V. cum Generali Concilio Viennenfi callavit Decretalem Bonifacij , vi cujus timebantur majora fcandala. linde tandem cit. Suar. alie- gansBdlarminum non sudec damnare u- fum privilegiorum adverfus immunita- tem Clericorum prslcrtim in-Civilibus rebus, 205. Quarres primb an conclufio tertia habeat iocum in bonis patrimaniali- bus Clericorum ? Rado affirmandi eft probatio didla; conclulionis contra Abba- tem, Molin. Suar. & relatos nam, 202; vers. cjMartv funt. Refp, Cum ‘Wadin- go §. 4. n. 3. tile fervandutn id , quod ufu eft receptum , uude ubi Collečbari folent , reludhri non pollunt » efie au- tem fubjevftaGolkčiis extraordinarij> pra¬ šiš docet tefte Zippao Archi - Diacono Antverpienfi in Anaf ji juriš Canonici ad titulam de foro competente. Nec arquum videtur , quod Olerici de fuo pa* trimonio difponant iibere ad quasvis cau^ fas, &tamen fit privilegiatum inftar bo- norum , qu® prepria fiat Ecclefiaftica. Uade Artmlta III. VI\ 208 Usdcex Paribrmir. tridit Felinus, qubd Clericus in patrinsenialibus cenfeatur uc Laicus, quaproprcrNavarrus in Manua- li e 27, in expofitione Ar tituli tg, Bul- taCtcn* doc« excommunicationem Bul* la? folum refpicere bona Ecclefiafticorum, ut Ecclcfiaftici funt j patriroonium au tem Clerici non fpečht ad hunc ut Clcri- cuscftleduc civis Rcipubiits, quare etfi eanones illimitate loquantur > nan tamen illimitarc intelligendi funt etiam quoad patrimonialia, fed quoad hxc fe ha- bejnt ut in feudaiibus , aut poteft džci cumalijs, quodcxecutio non fiat in per- fona Clcricč, fed in bonis ejusdem. 206. Qu®res fecundo, an dum eft communis ncccffitas refpiciens commo- dum fingulorum, ut cft murorum, putci Ilrbis , aut aquatdu aut CtiatO »ftionem in foto civiij. Refp, Ad primum L. fic deferibi, ejubdfit duorum > \, ritim in unum confenfat etutf'* 11 ' cum addiro in altero obliftdt* 1 * t > quia obligatio eft effc Jitfid) 18 riens Rejfip, Ad /ecundum d |Vlu ' t “H01 > & ic vcflitotn; n»di»n 4 “^ T>e modu acrftkendi Dominmm p er contrMum. 209 inforoclvilinulla confequitur obligatio, liccc naturaliter , feu in conlcientia obli* g «5 veftitum eft , cujus obligatio natu- nlis tft confirmat3 jure civili , parkque inforoexternoadionfem. Veftitur mul- tipliciter, Prirr.6 Cbyrographo de re praftanda, Secundo rei traditione , uc in p:rmutationibus. Tertio adimpletio- ncpromifliexuna parte £ huic adio con- iraalterum concella vocatur in jure adio ptifctiptis verbis atu in fadum. ) Quarto juramento. Quimo fi padum in judicio. Refp. Ad tertium nudum padum pittteobiigationem naturalen*, auia ba¬ ta requifira ex jure naturae ad padum, touscivilem, (euadionem in foro civi- jj> J ibeneexcepcionem L/jur is ge nti um "• ^ e failis ; jure autem canonico pada 0 U( i» producere etiam adionem civilen* nl «oexterno, eft coramunior Canoni- Jtum fententia cum Auguft. Michel 1 »m, 2 Theolog, Canonico - Moral. M. trati. /, Mn i co n, ; *# e a opere d ■ ' »> ea , ejue promittuntur > op ( **>!>le«ntHr. Quae verba effe direda ‘ ilc nm indicat Rubrica Gapituli. Ve- • n hodie etiam de jute civili confuetu- ?”!<> « nudo pado dari adionem pa- ' 0ltln finehujus numeri. Ptu tiheriori imelligentia diftin- ‘ tn duna eft triplex obligationum genus ^Dodoribus utriusque juriš. Primusn ,R* l *on : s efficacis , ncrope »atu* , & civilis: quale cffLaciter ftrin-. ° n tantuna ex amuitate naturali > feu ‘ c °nfcientia , lt .m , fed etiam parit in V^adiouem contra eum , qui reni> ‘‘iili lte convc ntioni, iia ftatuentc jute foro Secundum obligationum genus e(l vinculum obligationis naturalis tan~ tism , tale ultra obligationem in foro confcientiis non habet afliftentiam juriš civilis, &ideoin foro civili adio intcnr tari non poteft : ejusmodi obligatio nar fcitur ex nudo p;do* Tertium genus obligationum eft vinculum obligationis civilis duntaxat : ejusmodi in confcientia non obiigat, led tora ejus vis eft ex ad/one , quam jus con« cedit intentari in foroesrerno, Nuda pada veftiuntur non folutri modis ptoxime iniinuatis, fed etiam con- fuetudme ex recepta hodie Dodorum fen * tentia Manz.ij Arnoldi Rath, aliorum- que cumcitato Michel nam, 14., Sc praxi ubiqne gentium etiam apud Germanosre- fte Davide Mevio celebertimo Pradico ad titnlos Cod.. titulo de patlis , De- cis. 4. Hodie ergo etiam adio civilis ex nudiš padis conceditur proinde quoad effedum non eft differentia inter padum nudum, Sc veftitum. aog. Qu*res /ecund6 quid & quo- tuplex fit contradus ? ex quibus mod:s iubftancialiter compleatur ? Refp, Ad primum , quod ft conventto ultra ci» trdque habita pariens ctvilem attio. nem , Haunold. trati, s num.12, Prima pars eft definitio padi veluc generis. Se- cuuda eft propria dtfTrentia contradus, unde omnis contradus eft pjdum , fed. non econtra, Refp. Ad fecundum dividi primo in noustnaturn , fivequi in jure h betpro- priumnomen, utempt o, venditio.&c* quando autem caret proprio nomine di- cnur innominatus , tales reducuntur ad iinum ex ouatuor his voc.bos expreifi , D d do 1 2io Articaliu IIL da ut det , doutfaelas, faeio ut faci/u, facio ut des , ad quos reducitur transa- &i», & contra&us omnis , cui fortuna admifcetur , ut iudus , fponfio , iors , aftecuratio, Dividitur fecundo in onerofum, in hocutrinquealiquid cxh bscur , & obii- gatio inducitur , ac in lucrativum , in quoparsuna folum gravatnr , ahera ha- bet commodum fine reciproca penfi >ne, ut donatio, commodatum, teftamenrum , Legatum, &c. Dividitur tertio in contrač&um bona: fidei, & ftričti juriš, cujus divifionis ex plicationem vide num, iff, in ijiutjl, t. ReJ'f t Ad tertium qtiadrupliciter compleri. Pricnoreipsa , utfitincon- tra&ibus , in quibus ad fui valorem re- quiritur ttaditio rei , ut mutuum depo- fitum , commodatum , permutatio, pi- gnus , Sc iecundum plerosque donatio , ac omnis innominatus contračius. Se- cundo feriptura , ut Emphyteufis Ecde* fiaftica , ac verius ctiam Laica , donatio fumma; requirentis in jure infinuatio* nem, nempe ultra foo* folidos , hoceft, aureos. Tertibconfcnfu tnutuo invicem tnanifeftato, & acceptato ante rei , aut pretij traditionem, utemptio, venditio, locatio , condu&io , Societas , manda« tum» Quart6 verbis, utftpulatio, Sc acceptilatio , ad quas requirit jus certam verborum formam , qus cura vix fic in ufu, cam omitto* 209, Qasres tertio, an contradm tamonerofus, quatre lucrativus, ut obli- get naturaliter feu in confcientia, prit« a&um internum effentialitet requitat :■ dicitur P r opofitum Wa 3 ingu$ hic Dif p. i, dttb.4* S-' »um $. uc igicur promittemem ob |'g« »Iteti tria requirit: nempe animutn ^'atnfeobligandi , a&um externe pro- 'liiotium anitni, & ex partc promiftorum lc Cfptationem, hoc fequitur ex numero f tlote » Promiffio anreceder.ter ad ac- PromiftorurB vocatur in jure .citatio , qua» per acctflutn accepta- l ' 00,s ^citur , & eft prrprie promiffio, »anold. trail. g, », r, norans n. }. ob- r ' L Um vnluntatis proroifforise efle hoc, ^peeppafitnm reiprcmlfiar redderc il- , 1Ul11 » nam poft acceptationem jure na* 5 1 £ Jt v inducir enim natur m pa- , ’ P autem oblagat jure naiurali A de pačlis Uc autem ac- i, 0 Va *e5t , dum ablenti fic promif- ■ £ n °n liffictt intimatio prormffionis btt* ~ r S UCI ^vis nunrium , fed hic de* f ' lc 'pecialirer miflus ‘icli . a : f ’ h matrim L, /„ Difput, e. » 3* ;, t 1 eta linot,/iLationenequit inducere * itl pa&i confifteatcra in volunca* a promutente rum cfuarum unione, fen utriusque ma¬ mo confenfu , dum Cajus pronaiffam rem Titio per nuntiutn ideundetn expedivit, fed antequam donatio aut promiffio fneric a Titio acceptata » aut res ad promiiranu.il Titšum perlara, hic moritur. Ex hoc folvitur quatftio non igno- bilis, quam Saneh. nttm. s, & e, Laytn. lib, trači, c , /, difeutir , an fi Donator poft promiffitn E. g, pecuniam , hancque miilatn , anrequam fit perdudU ad prom.fLrium, feu Donatarium, mo- riatur » donatarius poffit acceptare pe- cunism , & viciffim , Ci donatarius dece- dat citius » quatn pecunia fit acceptata* hTredes Donatoris debeant pecuniam Donarario petmitterc ? Affirtnat utrum- que Saneh. quia ex parte Donantis in u- troque cafu eft donatio valida, &perfe- čta, etfi revocabilis, fupponitu>-que non revocata , ergo in primo caiu haeredes Donaroris utpote reprsfentantes eundetn debentadimpicreejus voluntatem , infe^ cundo vero pariter hatredes Donararij re- prifeatant donatarium » ergo ličite , Sc vaUde acceptant, Refp . Probabilius negative cum Laym. n. f, Molin, Blfput,z63,exL.2» c. de do nat, ibs: Si ^ttts Donatttrtu mi¬ lo i pecuniam de de rit alicui, ut ad me D 4 i deferr 212 Articulus deferret : & ante mortum fnerit , cjaam ad me perferat » non fieri pecu- niam Dominij mei confiat. Sed Dona- tarius fieret Dorainus pecunis , fi psftec a Dcnatario acceptari injprimo cafu , Sc in fecundo , fi haeredes Donatoris tene« jreRtur. Ratio eft > ex Glojfi, in cit. L. ideo Donatarius in primo cafu fieret Do¬ rainus pecunia? , quia mandatario nomi- nea Domino traditam acciperet, fed hoc fallit in ifto cafu, quia .mandatum expi- rat morte raandastis text. §. prtterea Jnfiit. mandati* Hinc rečiš condudimr qucd^pro> miffio fačia hotnim ante acceptationem a pollicentefit revocabilis Laym, n, s, Pir- hing. de pafHs n, z. Econtra promiffio DEO fačta deiiberate emifla ftatim obli- gat, ita omnes Theolagi, Sc Ganonilbe cum S* Titom. z. 2, q SS. Art, 1, in Corp. DEIIS enim cum fit cordium infpečtor, quamprimumcognofcit, acceptat; cjuam cognitionem cum homo habere nequeat fine adu externo, fit, ut ncc hoc acce¬ ptari valeat. Quapropter cum promiffionis, qua? fiunt Ecdefijs, aut alijseaufis pijs princi- paliterfiant DEO, confequens eft, eas* dem a DEO indar voci acceptari: Idque confirmatur a pollicitatione fačia ex cau- fa juda Reipublics , aut civitati , qua: mox obligat citra fpecialem acceptatio¬ nem : uti confiat ex teto titulo ff. de pol- Ucitat : quia Princeps propter bonum publieum pollicitantem per legem latam obhgare potuit, acvoluit, etfi poliicita- tionondum fit accepta Pirhing de paftis num. 2. LaynK num, s■ uterque negans hoc habere locum in pollicitatione fačta Ecclcfiae, &alijs pijslocis, quia jus nul- lum ftafuk , ut hxc pollicitatio tranfat in promšfforem obligatorium fine confea- fu|Ecclefix, nifi exintentione pollicitan- tis haberet vim voti, at vero refpe&uRci' publiete /us fpecialiter ftatuit. Verum adertum nofirum prsvalet, quialicetfo gulari lege non fit cautum de Ecclefia, S caufis ali, is pijs , fufficit efle cautum leji Generali difponente, ut Ecclefia rificetur , gaodearque eodem favore pa textum L.fin* Cod. 'de facrofancl. Eccll proinde gaudeat jure civitatis , omnibus' que privilegijs Reipublic® , Michel»,J* ex Parbos, de Axiomat. Lib , 4,c.uM Promiffio alia eft onerofa, alia g 11 ' tuita , prima dicit mutuam inter pr°' raittentem & Promiftarium obligationenit tališ ineft omni contradui onerofo. Sj' cunda , qux etiam fimplex , liven «- 1 promiffio dicitur, eft fpontanea, ti' ,c j’ beralis , ac ddiberata voluntas fi deliberata fecundum comtnunem> ram fententiam intelligitur plen 3 3 ^ tentia ad fubftantiatn promiffio 1115 ’ f inde exdadit errorem ac ignorantu ^ ca fubftantiam rei aut qaalirat‘S pj r ^ tentx a promietente,autcaufa; nnal 5 . ^ cipalis five motivx ad prominen a cum impoffibilium , Sc illicjtoram fitobligatio, fccjuitur pofte prornit 11 taxat ličita, Sc poffibilia. ^[i- Quod promiffio feria one f ,ub peccato ex genere ffio 11,0 ^ quidem ex Juftitia confentiunt ,, Difficultas prslens eft dc fimpl ,cl ^ jjoe« jiriJtmplex Tromijfio in materia gravi obligetgraviter, &c. 213 fone acceptata in materia' gravi fačh ex ftrioanimo feebligandi, an fitobligato* rii fub mortali ex vircute fidelitaris , aut joditiz, Triplex eft fententia apud Saneh. L, t, dematrint, Difput, /. primaquod obliget fub mortali ex juftitia, fecus ex fi- debate-, fecunda quod obliget momliter ti fidelitate. Tertia cum Molin. Bifp, Lugo tke. D, 23, a n. 00. diftinguit 1»od fi promittens intendat fe obligare « jufticia, inducat mortalem obiigatio- t:i »i venialem vero fi ex fidelitate. 21 1, Dicocum tertia Sententia min- 1 U | B1 potmiffio fitnplex obligat fub mor® ‘V* n jfi promittens intendat fe obligare a luftitia , qualiter intendit , quoties J-tfegravitec obligare} quando autem “»Piiciter intendit fecblig are in materia ^nmtnemor, ex qua vircute, necco- pansexprefšž degravi, aut levi obliga« r,: > prout fit freguenter, eft obligatio J " m lcvisjnduclai fidelitate. Melit; dl • Probatur primapars: promittere ex ,-.i / tC ^ em dare alteri de re facien folhi ^ laoc fidem dare eft fe obligare tciij ^ ver> iali t dare enim fidem al- 'erb^ fC ^ acicn da eft obligare fe , qnod k, ! ooncordent promifta s five faefta ver- , hoc enim eft proprium ; l0t j u,s > ficut proprium eft veracitaris, t :ji ! rt ° 1 Co nc°rdent menti , fed vera- tj t( j cb >gac folt^tn levitfr, utverba con* '• ! j 2 1 ' tIlient * > fecundum receptam Sen- j^ 1 ? er go etiam fidelitas obligat fo« i ; .f { J lter > ut verba concordent fa&is. ii j n,a " nt ' J ptobatur, ficut enim vera- x ftij . e fi rt ' s fuis exigit ab sudiente fi- “delitas fidudam a promiftario *»jusV romi(Iam * ac ^ s uatn nu nu ^" ^um ccmpctic, quiatotama* litia oppofita] eft delufio ditfta? fpei, qus nequit efte gravisj per eam enim fir. in- dignus fide in promiffis, quae turpitudo nequir efte gravis, licec fic contra huma- natn Sociecatcm a paritate mcndacij, quoi feclufo damno , autfcandalo eft ex gene« re fuo Jeve fecundum pleroscpe contra aliquos fcotiftas, quia nullius juslseditur, Pars fecunda probatur: obligare fe ex juftitia per promiftionem eft vejle trans- fetre jusin promiflarium ad protniiTum , & fe conftimere Promiflafij debitofem * perinde ac fi pretium accepifter pro re pro¬ mifta, atqui h sc voluntas obligat fub mortali in materia gravi, nam Promifta* rius per eam acquirit jus[proprieiatis ad rem inducens in materia gravi obligatio* nem mortalem, pofte autem gratuita vo- luntate tale jus 'transferri in alterum con* ftat in donatione acceptata. Para tertia fequitur exprioribus dua- bus: intentio enim fe graviter obligandi eft voluntas fe obligandi ex vircute po¬ tence graviter obligare, ergo cum fide¬ litas nequeat graviter obligare, fed jufti« tia fequicur, quod intendat feex hacob- iigare. Pars qimta probatur; quando noti conftat fpecialis intentio promittemis , obligatio eft commenfuranda naturi pro- miflionis,fed hujuserga honuoem etiam in materia gravi non obligat, nifi leviter, eft enim ačius fideliratis, qujus obligatio ut probatum eft non excedit.levitatem. 112, Gbjicies primo promiflio fir- mat* Chvrographa obligat ex jufticia , proinde mortaliter ex genere fuo, ergo etiam non munita Chyrographo , quia hoc in foto confcientiat nihil obligatio* nis addir. D d 3 Secutt* jfrticulm 111. g.l. 214 Secundo omnis pa&atlo acceptata ob •• Jfgac ex juftitia, fed omnis promiffio ac¬ ceptata eft pa&atio, ergo, Tertib piomiffio DEO fitfta ex ge- sere fuo obligat graviter cbligstione di- ftinčia a Juftitia, ergo etiam Promiffio faifta bomini. Rejp. A d primum antecedens efte verum, qu;nda non conftat de animo fe obligandi ex pura fidelitate, prsfumitur enim anrnius fe obligandi graviter, cen« fequenter ex juftitia, fetus fi conftetop- pofitum. Ad lecundum major eft vera de pa¬ dlo ex juftitia obligante fetus deobfc done gratuita titulo folius fidelitatis, Ad tertium eft difpatitas quedvie latio fidei DEO dat* fit gravisirrevm; tia contra Religionem , fecus violatio: dei dataehomini propter diverfitatem £1 cellentiae perfona:, idque conftata pati quod vocate Deum in ceftem falft Htmc: tale Juramentum , fecus vocando horc. nem in teftimenium falfi- Hinc crir conftat , cur promiffio fimpler bom 1 : Fada cum Juramento obliget motni« non titulo fidelitatis , fed Religionis, §. IL An Tromiffio Turpisfit valida > čf? obligatoria ex I ai3.TVTOmine turpis promilfionisintel- 1 \ ligirur hic noa folum atftus contra legem obligatoriam aliquid pro- mittens , ut fi quis pacifcatur cum foetni* na pro quatftuCorporis , cum ficcario pro homicidio &c. fed etiam adtus vittuofus, lit fi Judex pro fententia ex juftitia debi¬ la exjgat pretium, & boe promittat liti- gans, qus promiffio eft turpis ex parte Judicis, Gertumeftprimo s quod nullus ha- beat jus ad idura ut licitum in fenfucom- polito prohibencis legistalem ačhim, nec jusad valorem adtub ftante le enndcm ir- ritsnte, alias baberet jus, ut in fenfu com- pofito atftus prob bfti, aut invalidi hic n^neflet prohsb tus, aut invaltdus, quod eft Chymericum* Hinc, Gertutn eft fecundo , qucd omnis contra&us inducens ad peccatam fit r^f- cindendus, proinde promifSo> » utul preti; pro exequendo a&u turpi ant', jus execun‘onem nullam inducit o S tionem abfolutam : alias dans p cc “ c, ‘ Judici pro ferenda injufta fententu^ Judex eam acceptans repromit ttrC J quam fementiam) acquireret j us lendam injuftam fententiam , contra jus nacurale unde Cap, ,n ^ caufa 22, q. 4., dicitur in mati s f r ^ Jis refeinde fidem, in tnrp’ ‘P decretnm , cjuoil tncaure v° v *l 1 /«■ tias , impla enim eftpromift 19 ) ? 1 Ure adimpleatur. , nJ pr Certum eft tertib, quod na ^, (S minium non ligatum quoad ?j . atftus , etfi ufus jus fit probibitu*» , de adfcum etfi ilbcite exercest, : ; . primb in donatione pecuui* eX a . I, 1 1 t r 9 An Tromijfio Turpis Jit val/da, & clligatoria ex Juftitia. lij tiendi adpeccatum , quxeft certo valida Lugo Difput. 18. n. 4 S. Sccundo in contrahenre Matrimonium cum Berta poft valida > & nondum diiloluta fponfalia cum Čaja, quod. Matrimonium valet, li- cet non fit licitum. Quare qu®ftio praefens vertitur in Wj an promiflio de certo pretio dando poa&u turpi patrandoE, g, fornicatione, komicidio 8tc hocpatrato obligetexjufti- tii non ad peccatum inducendum, ut prx- nilTum eft, fed an poft fubfecutum jam de&ura peccaminofum habentem anne» *um materiale pretio atftiraabile inducat 'Mgationera abfolutam juftitia: ad dan- aoni pretium ? Attento folo jure natur® valere, ac »Migare eftcommunisapud Lugo Difput. 5. at fpečhto jure pofitivo funt ° 3 ores divifi in quatuor fententias j Pri- ttlUaj verfaliter negat valere,confecjuen- I r P re 'ium acceptum efle reftituendum , ' J plutes cum Joanne Medina. Secunda am fcotoconfonat cum prima , qaando -^'um eft contrajuftitiam, fecus fi non t( r Cont ra Juftitiam, Tertia diftinguit in* . j. 0 ? 1 « turpe legibus punibile , ut homi- | l ? la ’ sdulteriutn, furtum &c. & opus .' t ,. Us punibile, ut fornicatio Scc. acc eptum propatrato opere turpi “ b i ' VU ^ C Te ^' tuen ^ um > f cc ’* s P ro to * ^ ! 1 » »ifi fit exceflivum ita plures Cr ' a P u< ^ Lugo, quo- •,, a tntcn tiam probabilem vocat Leflius. cz &c. Quarta obligataddandum ^ ne obligatione reftituendi ac- | 4m^p inte ) u dicis fententiam (nifi de- I fr t f^ u e jusniodi circa quod leges ex- ^ira ,* nva Ldant , uti funt leges ^ r mon ' atn >n beneficijs) five pec- K Legibus punibile , five impu< nibile, eft communis cum Lugo a n. 37. 214. Dico primo attento folo jure naturali poft patratum peccatum habcns annexum materiale pretio atftimabile pačfca ex juftitia funt implenda , confeqtienter promiftum pretium folvendum. Proba* tur : Ad id poteft fpe&ato jure naturali obligare juftitia ^uod ličite poteft adim- pleri, fed pretium pro turpi acftu promif- {um eo patrato poteft ličite impleri, ergo ad id poteft jure naturali obligare juftitia proutpatet in juftitia vindicativa obligan* te ad punitionem fuppofito deličio, & in deflorante virginem lub promiftione con- jugij, fi preftiterit ufum fui corporis, hoc preftito fccundum omnes tenetur eatn ducere. Infero primo pretium pro opere er juftitia prarftando datum ab eo, cui opus ex Juftitia debetur , eft jure naturali re¬ ftituendum danti , Lugo; ». 63. Secundo hceres vi teftamemi oblfgatus dotare aliquam virginem in centum v. g. filorenis non poteft <§uidquam accipere ab ulla , quampr® alijs elegerit. Cir. Lugo , quia in primo Cafu nempe illationis; ac- ciperetur pretium pro eo , quod non eft fuum fed Emptoris, in fecundo non darec centum ad quos ex juftitia tenetur, u- trumque hoc eftcontrajus naturale* 215. Objicies contraeftus ifte, da- bo tibi centum, fi Petrum occidas , eft invalidus ante homicidium, Sc ideo abfo- lute teneris defiftere, ergo etiam eft in¬ validus poft patratum confequenter non teneris dare pretium. Confcquentia pro« batur , nam cbiigatio dandi pretium nititur foli contračfcui praiterito, hic au- tcm fuic invalidus, nec revalidatur poft patratum fcelusperregulas utriusque juriš nam it. in ff. nit. ntn firmatur tratttt tem- 21 6 temper is, attod de jure ab initio fubfiftit Confonat juriš ci vil is trigdima , fic matri - monium ab impuberibus contradutn non corvalefdc tradu temporis finehovo con- fenfu. C, i, defponfal. impub. in s, con- firmatut folutio promifli prerij eil quar- damappr. batio , & conspiacentia peccati commiili fed nemopoteft ebligari ut ap- probr rpeccatum, ergo , 0 Refp. Diftinguo antecedens : id conccdendo centradum raiem relaič ad tempus antecedens iceleris patrationem eile invalidom, cum nequea.t obiigare valide ad ptecandum j negando vero dle ir,vali Arttcului lil. g, JI, Pro reliquis nota p*'mo qncd cb!ip. t>’o naturalis etfi neq eat prc- ie , acduwi fovere pcccatum , peflu ramen peraccidtu ac indirede ,ut cenikt tu prcrciflioncnii’ trimom'; fub condiclone ufurs corpot: Secundoeftde jure narurali utpii mi file/ iiiicita non obliget ad quid illitt mm, fecusad remlicitam, utifuinnoj ftro cafu, dum fit folutio promifli prerij, Zi6, Dico iecundo probabilim.d /us ptfitiyum non invaiidare prafdčhp da etiam fi fint de critnine legibuspM> bili, ita Authores quarts fentenrir, Probatur padla jure narurali validt. — J--— J ČJ -- --- —--- d iuufiiiu raiiv dum relate ad tempus Tubfequens patra- nifi fint exprefse a jure pofirivoirrita tionem fceleris: relate enim ad hoc tem¬ pus obligat etiam fub initiumnon abTolu- te, fed pto hypothefi fceleris jam patrati, ut cor.ftat ex utrcque jure in eo, qui fub couditione dtflorationis promific Matri- rr.onium , fic ddlindlo antecedenre. Ne¬ go confequentiam., Ad probationem con- cefsa majeri nego minorem , quia relate ™ ad tempus fubfequens patrationem peccati mine legibus punibili > fic trt ab initio validus , annuilari ramen ter 2S,ff\de verb. oblig. dicitur• ■ debet, quia nequit dati executioni valide rali ter novimus tur pes ftipulatio^ 1 ; fn. i— r. - r. -- ' • - ' -■ n - UL nent val.da , fed prafata padla enimi crimine leg bus pumbili funt jure neti validaper n. 214.. nec ullum juspofo-- ea exprefseirritat, ergo, - Dices : pada nuilius momenti) nullam vim habentia , atque ab m 1 '- non valentia, funt irrita, alias habe ;: 1 aliquam vim , fed talia funt padadecn «• a iine pratvio peccato, hoc fuppofito con iradus non revalidatur, fed relate adhoc tempus Temper valebat , unde allegata re- gula juriš non eft contra nos, fed potius firmat jnoflram Sententiam , quod cum cbliget abfolute fuppofito peccato , anre hoc obligat conditionate, nempefi adirn^ pleatur coaditio, Ad confirraationem nego majorem, fed quia promittenti placet fidelitas in promiffis, vulcimplere obligationem in¬ dij ortara , Sc promiflario placet lucrum illud, ad quod nune acCepcandma nul- liun requiritur peccatura, Inu ejfte momenti , & L. ............ , _ Ctb paUis, Patla qna centra leect W tutionesque , vel contra boeos J finnt , nullam habere vim iW*^ jur is e JI, Juda bit ati q uide m j..... .j., - - 7 -- ' ■ AH pe juriš natur£ eft, Si !>• r ,! J J verb. obli g. Si plagij cit cattfa conceptum fuit , J^r 1 nitio non valet. Refp. Primbduas priotes neraliter ioqui, & taruen etiam f cl; ’ — -A L. V* v v ■ I vtkjui J - verfarios p^da de crimine lcg e 1 I* 5 * _ r\PC. it»r bili non funt irrita , suminc lege pumbilif n«c P ijflj PJ An Tromijfio turpis fit Vali d a, & ob/igatoria exjujliita f 217 Rtfp; Secundo cas nihil pius vera= libitum appreriari & vendi, ut probabi- rt, quam vctet jas naturale ut pitet cx po- liter malti docent cum Lel?, C, 14. k, 5 3. Oicmis verbis legis fecundo loco citati, Lugo n. 47. h*c rado etiam fuadet , id nijuijus naturale omnia pa&a turpia irri- ipluro extendi pofle probabiliter ad mere- tit relate ad obligationem patrandi fcele- tricem , prout extendit Tambur, Lih, 7, tis, fecusaa folucionem prerij patrato jatn de contrati. c, f. §, ».a/, contra Di- feelere: Idcjue confirmatur cx jure civili cafl. L. 2. trati, 2. D, s. dub.i. n. s- qui iflprobante folutionem pretij poft patrt- w, >2. negat prodigum protnilTorem obli« ®aliquod critnen per L, idem etji ff. gari ftare protniffis quoad excelTum , eefi intniiUtotie ob turpem caufam § fed jurallet , juramentum enim refpetSu ex- «1 dmeretrici , ubi dicitur : Sed quod cellus el? nullum, •Hitrici dat ur , repe ti no n poteft. Ra- Refp . Ad fccundum regulariter non 5 & intetpretandi prsfatas leges eft, polTe accipi fine mortali, quia acceptan- fiod pofitivas leges debeamus interpre- do ccoperatur prav* intentioni, ecfie« •'■> q'Janrura fieri poteft , ut confonent nitn intentio fit jatn data executioni per ‘Jpofitionilegis naturaiis, ItaLeffius. ~ ipfam externam muneris oblationetn, 217. Quarres primo , an pretium liujustamen acceptatio mukumfovet fpem t!!tf ffivi)in ptomillum proreturpi, turpem donaroris. • °.l*nditijs , vel fraudibus extorcutn Dtxi Regulariter : quia fi attenta ' S Agendo fe nobiletn aur Virginem fit utriusque perlon* , ac munerum condi- , "ivcadf- * * -- * ■ * um, sue folutum reftituendum. ttone, atque circumftantijs non fignifica« tur prava intentio, aut eorutn repudtatio ^tundoan munus liberaliter obla'- — r .».- .....-- — --- a ..w ' ^Amafioad alliciendam fceminam , cifer prav* intentionis dete&io ? prsfer, ‘ . on tdam puellam ad copulam , quan* titn fi mictantur titulo affinkatis, aut ho. neft* amiciti* , acceptatio caret culpaj unde puell* Aulic* ličite acceptant mu- nera oblata a nobilibus adolefcentibus quia lecundum fty!um nihil turpe figni- ficant , Ted affetftum fervitutis, aut atn» bitum matrimonij , Lugo num.so. Refp, Secundo ad fccundum , ficac- ccprata munera retineri polis , dumtno- do Donatori manifeftetur conftans amor fervandi pudicitiam: quia fic nonfovetur Ipes in futurutn , ncque munus rerinens 'ftmoraliter cena de prava intentione ' “ u accipcre , ac retinere ? ‘ ‘fp • Ad primum fi foeminaeft pro* ,^ tl fcu puhlica mereirix nequit plus j"* ac accipere quam ab alijsj unde “S ei >snoncognitam nifi a Magnate, 1 honeftam dumeommuniterab ‘‘ 11 “c»ur pro inhonefta, debet excef- I .^''ftituere , nifi hic Lberalitcr ei do- .' J P°tcnte donare , qualiter donat ;<«tor ntC n ° n P etcnte mcretrice, aut . ‘^'at blanditijs pretium majus prav* intentioni cooperatur , neque do- < nt«,..:— r, ,- natio continuatur , fed plene traafibic munus in acceptantis Dominium. Lugo n. 42, refolvens fceminam nobiiem pof- fe retinere aureumtorquem magni vaioris cx mala imentiouc douacum, Ee " §,111. S Difp,n . ■t(l p etcr h0ne ^ a ‘ v ls £r oua , aut puella u r ^ accipere quantum vult, 1 , us noneti pretium llatutum , ^ Jt ! s cavrfa cmuntur, polfuntad 1 2i8 Jimdttt III. $.111. ffffjfffffffrfffffffffpsffffffffffmn §■ in. f. de verb, oblig. in obligationibus , in ejuibut diet non dp* poni tur pntfenti die debetttr. Sccundo poteft iniri in diem , eum- queincertum , itaut incertum fit, an žic aliquando futurus f ut dabo tibi centum ad diem appulsus navis ex Indi/s, hic con- tradlus eft potius conditionalis, proinde obligatioe/us, ac a«ftio žiipcnditurad ta- lem eventum h. t. §. d. jf, de pondit, & demonflrat } aut četnim fit aliquando fututum , ut ptomitto ccntum ad diem mortis paternae j aut conftet, jquando žic eventurus, ut lego Titio centum diepa- žchatis žolvcndos , & hic contra&us eft proprie in diem, dumroodo hjc fit certo futura> non fufpendit obligationem, fed eam ftatim inducit , id eft , res promifla moxdebetur, ejusque debituin tranfit ad hatredes * licet non urgeat ante diei ad- ventum. Terriocontrahi poteft Tub conditio¬ ne de praefenti , prarterito , vel futuro, neceftarža aut contingcme , poftibili aut impoifibili. Eft autem conditio aliq»ii a quo contrahens vu!t dependere (m difpofitionem , hujusque obligationcn fufpendere , doneč purificetur > žeu «• X ificetur ejus exiftentia, Qiiando coni- cio evenitita ut potuerit non evenirti dicitur contingens , e.aque vel eft te’ fta> vel turpis , fi neceftario’evenit > ( -neceflaria* ii poteft cvenire, dicitur p iibilis j impoffibilis veto, fi cvenireM' quit, eftquetališ, aut ex naturajrei.“• fi hirco-cervum cxperis , aut eft irop 00, bilis dcfa&o , ut fi aureum tnonteifl ^ deris^ aut de/ure, qualis eft omnis « B j ditio turpis, ut fi pejeraveris, Ste. q“ 1 ^ enim absquepcccato fieri non poteft* | /ure dicitur impoflibile ; qu*dam t* wr p>bus conditionibus funt contra tiam contradtiis, ut contralio recum ^ trimonium, fi evites generationem p f5 Quarto poteft contrahi eft autem modus fecundum Sflvcftru® ^ conditio n, j. adječtioalicujus oner'** quod poft contratftum perfe&um o intendimus contraheotein. D J “ sfl J/ duš a conditione , quod hzc ‘ u ^ ^ obligationem usque ad eventum > ‘ c , ( , eificationem conditionis , ( ecas ^ t -■. hic enim perfetftam f upponit oem, tatiKjue fi>lum tempera^ 1^, An? quomodo ? &quando contratta-s conditmutus transfer at ,&c. 219 ( iieti$ 1 utvendo tibi fundu m cum obli- gitione, utviciffim domum taam cloces Petro, quod onus adječlum non fufpen- Jitcontra&um usque ad adventum modi, Unde notar citatus Sylvefter , quod con- ditioexpriroi foleat pcr dičiionem Jt v. g, kanite, fi Pater confcnferit : modus perJi&ionem ut v, g. ducatn te, ut di- litias confequar„ Quare licer donatuti? fub conditione peti nequeat ante condi- tionis exi(lentiam , atdonatum fub moda M peti poteft, Molin, Dtfput , 20$, "»• /, fed viciftlm Donatarius fi peti* l,f i debet priftare cautionem , de exe- modo r aut haercs Donatarij, fi : ;x inte impletum modum mortuus fic» ^ym, Lih, g. trati 4, c, 4 . ». <*. Quintb poteft contrahi alternative ? diutctn coniračšius alternativi« rerum , f obligat ad prarftandum alterutrum ex rebus, feu fub disjuntSionehanc* :; ; llan »rem Ej g, equumaut Centura au* Prater contračlum alternativam re- . ltu * etiarn alrernativus perfonarum * • Co rum& temporum E. g. Titio vel Ca* . ’ , Jt * C! j > velVicnn*! Calendis Ja* ve l Febmarijs, , c dternaiivis notetur Reg, 1 70, trt ‘ n ee > cjtiod plut e JI f. de R. I. in ■«„ debitorts ejtele tli o , & fuf terHm ^ adimpterž r de qua fuse !; nati Va j.-i-^' e ^ uia ’/ en f us CIC disjunči: ve expreflis pfarftecur !ta V J T P v* vu r 04 i dl ‘P°litio iubfiftat ,■ dommodb j -v ,v itbitrio debiroris eligendum » di- ,^ I ' cn » enim alternativi intendit f’ vere ’ tl tam i n ukimis volutitatibus » ? 'i sc °ntrači bus, ac carteris d:fpo- "»ibu*. -- - - ItL ” U5 5 nempe tune clcčlio eft penes » quando ut Vivtanus intec- pretatur , difponens verba dirigit ad de- bitoretn ad aliquid prarftandum, quando autetn dirigitur ad creditorem , ut ali* quid accipiat , penes hunc ftat elečiio L, Ji it a 27, ff, de contrab. empt . li is, cui competit elcčtio, ante hanc decedat, facultas eligendi tranfit ad hstedes L, ji i- ta pff. pr, ff, de V, O, fi debitor p erro- re utrumque praiiitit , habrt ^ 5 ptionetn reperendiquodvoluerit, neque fi antefa- tisfadlionem unum akernativorum perijr, teneturalterumdare, fed hoc, aut ejus, quod interijt , valorem offerre fuber in atbitriopofirum L, cum res 47. §. $,ff, de Legat,, Ab hac Reg^ fequentes 'W r tefi» a n, io\ adducit exceptiones. Prima efi , fi quis in tefiamento, aut legato plures alternative fcripfit hsredes , autlegatarios disjančliva vel, aut eilre* folvendain copulativam , ut nemacareac fuo commodo„ L » cum quidam 4. V, melim C. de F, S, Alternativa concept* per particulam feu faepius pollet vi čopu* lativa:, quam disjuntSiv^, Secunda in legatis funt penfanda verba , qus fi teftator dirigit ad haere- dem 5 elei^ioeilipfius, v. g. fiarres Titio fundumA, aut Centuraaureosdato, Le- gararijvera, fiadhunev.g, Titius fun« dum A , aut Centura aureos accipiat, Tertia in alternativis remedioruns feu ačiionum judicialium, elečtio eft pe¬ nes creditorem* feu Atftorem, alia;snun- quam fuura finem affequeretur Reo im* pedienteačitonem, ex qua metuit dam- num Ltf ervus to §, 2. jf. de Legat ♦ Quarta in alternativis locorutn ante pedtionera creditoris debetur elečlio de- bitori, fihicnon prasvenit, ea eft credi¬ toris, Quinta in alternativis perfonaruni E c % elečlio 220 Articulm lil. £.111, eledio ftat penes Judicetn i hujus enim eft pcenam proportionare delido , nifi le* gis verba ad Reum dirigantur E. g, det mille aureos , auc fit perpetuo incarce« ratus, Sexta in alternativis perfonarum, inter quas pratrogativa Ordinis , ut in fubftiruttonibus teftamentarijs , debet fer- vari Ordo litterx , ut dum reftator jubet dari liberis , in horum defedu dandum eft confanguineis. In alternativis per- fonarum disjundiva > vel , aut , non relolvitur in copulativam , L. cum qui- dam 4, verb. melitu C. de V. S, His pra> miffis decidends funt cjuaiftiones in §. propofitar. 219, Dico primo modalis contra- dus in eo differt a conditionali , quod mandalis non fufpendat obligationem , doneč implearurab altero onus adjedum fecus conditionalis proprie tališ : conftac idexnumeropriore Ferfu.ejuarto peteft eontrahi. Dicofecundb contradus fub condi- tione de pmerito vel prajfenti non fuf- pendit contradum , necvitiat, fed va¬ let, &ob!igat, fi conditio re ipfa fub* fiftitetiam ignorata a contrahentibus, ut contraho tecum , ji Pater eft mortttus, vel ji Nobilis e s, &c. quia jam eft implc- taconditio, cui alligatur obligatio, Atnplia conclufionem ad contradum conditionalem fub conditionc necelfario 'futura, E. g, contraho fponfalia, velma- trimonium, fi cras fol orietur, eftcom- munior apud Saneh. L . /. de matrtm , Difput.2, ex L. 9. %.t.fft, de novatia - nibut , quia exiftentit conditionis jam eft determinata in fua caufa , ergo habetur pro pratfenti, ergo non moratur obliga- tionein , nifi conftetcontrahentes noluif. fefe obligare ante ejus evenrum ,aut nifi ignoraverint neceflario futuram: tunet* nim refpedu eorum fe habet, ac fieff« contingens. 220. Dico tertio contratdus initus fub conditione honefta contingenter futun fufpendit obligationem in tempus eventui illius; Ejusmodi contradus funt proprie condidonales: conditio enim proprie n* lis inquit Haunold. eft ijualitas M adjefla, vel inhoerens, qtu i»M»» eventum futurum fufpendit , vel lij folvit: ut promitto tibi matrimonium,« tale officium confequeris : lego tibi mi¬ le fi duxerisTiciam. Erfi autem condi¬ tio de fururo honefta non obliget adprr- ftandum promifium , antequam puriK- tur , obligat tamen contrahentesexpc 3 f re eventum conditionis, nec polTuntli¬ čite impedire ejus purificationem. Itaoa* nes: alias intendens non expedaredec^' i alias UUCI1UCU5 uuii cApwv»»tv — , retalterum, quapropter aleer ex contradJ conditionato acquirit aliquod jus, t 1 '™' pe fpera futura conditionis, $, *Ar' t \ * • 1 V _ pc ipciu lutuia: cuiiuiiiuum j,-r. de K O, Sed facitne valide rcfiH'^’ celi faciat illicite f Refp , fub diflindj ne cum Lugo Difp. 22 , d, n, 3!}' ' nv ^‘ dž in contradibus folo confeniu pedf® b;libus , valide autem in contratfibu^ 3 te traditionem rei imperfedibilibus- 1 tio primi probatur exemplo vove nt,sC1 ftitarem fub conditione cor.tigenti fu tar .' quod votum eft irrevocabile ante p Bf g catam conditionem, alias revocans hanc purificatam , & poftea poft e i a [‘-. ventum fornicans non eftet reus vot‘ . • - ifom 1 tatis, contraomnes, ergo etiatn p 1 fi* VUUUo wu,uvu , fio humana fub fimili conditione ^ foloconfenfu perfečtibilis obligat it f£f cabiliter. aJ Hinc fponfalia fecundt abfolu^ An) fiomdo ? & cjumdo contrachu conditionattu transfer at , &c. 221 dirimunt ptiora conditionata ante even- mm conditionis, Saneh. Lib, 7. Difp. lin,; de Matr, quiaabfoluta tališ pro* ufiocft invalida, utpoce depeccatoad- Diinidra mittendo. Ratiofecundieft,quod contra&us tališ aequeat abfolvi nifi tradatur res animo irimferendi Dominium : qui animus eft importibilts fine novo confenfu ,qui fi'tcm* fotetraditioois * fi antehanc primuscon- Wiis fuerit revocatus. Hinc fi Principalis ante conrračhim Mmoniura per Procuratorem rcvocee •“»m tonfenfum alligatum contradui Piocuratoris, Macrimonium eft nullum > ‘fi revocatio Procuratori fit ignota , ita iptcialiter conftituitur Cap, fin . de Pro- ltr >torihur in 6. decontračfu matrično* J ‘»!i apud Saneh, lib, 2. de matrim, 'ib n, s, ... - Sictamen revo• j ,lS > quod teneatur noviter confentire ; perficere contraiftum patet ex ratione tl ®“l*gatione expečl:andi eventum. ,, ^ quid fi tu, quanrum eft ex par- 13.*?’ ^antutn potes, ut implea* ^ conditio , at petfona circa quam eft 6r,ii C ?i ndi ”° repugnat, v.g. legan- L ®dle, fi duxcris Titiam $ visil- ^ ucere, fed illa vel non vult , vel Sfl upfit alteri , cenferis ne implevifte ^ otletn ad effedum acquirendi milic? ‘^(it ^® rmac ' v ^ quando conditio ij , a c ' n ultimis voluntatibus L. 1 . "■ii/- n * c l Ult modo Sc L. J, de ltHtorH miLC alijs legibusapud • . 1. de matrim, Difp, 3S, ». ‘S>- ; rn muni. ft. at io e ft quod fatis * ^ teftatoris, vi** 1, Dico quarto nullus fetecon* ,fub Gonditione impoffibili > five ex natura tei five defatfto, five de jure initus valet, quia obligat confenfum purificationt conditionis , cu/us dum ex natura rei, sut defado eft impoffibilis , purificatio implicat , ergo eciam abfolu- tus confenfus : quando autem condiri® eft de jure impoffibilis, feu turpis adeam purificandamobligatio eft impoffibilis peC diifta d n . 213, Dixi ftre nullus , quia Matricnonium, & ultima voluntas exci- piuntur a jure pofitivo, quodrcj:cit, ha- betque pro non adje&is fimiies conditio¬ nis, proinde non viciant Marrimonium , teftaraentum, legatum, etfi sdjiciantur, fed valent sque , ac fi non fuiflent a dje- Gonditiones impoffibiles, aut turpes Cap, fin, de Conditiombus appofitis , & §. impoffibilis Infiit, de haredibus in¬ fiit uendi s. Ante conditum Cit. cap, fi¬ nale Marrimonium fub Condicione im¬ poffibili fuifle vitiatum , feu non valuif- fe fuadet efficaciffima fequens ratiorMa- trimoniutn non perficirur fine ačhiali cenfenfu contrahendum L. 30,ff, reg, jur, fed dum contrahitur fub condicione im¬ poffibili deeft a&ualis confenfus nec un- quam eft fhrurus. Ob haneracionem Matrimonium in ucroque foro fore irritum , quando ucer- que contrahendum aut alteruter o, s afi« tam a fe condicionetn ignoravit efle im- poflibiiem , eradit Saneh, L. s. de Ma* trim, Difput, 3. n. g, interprerans Capi- tulum finale intelligendun in condicione impoffibili fcira uc tali, ac deducens ab ačiu teftandi, qui per L, fervo manumif- fo ff. de conditionibus indebitis , cen- fetur nullus fub condicione impoffibili , quam pucabat poffibilem, Ampliit n, /G, Primo quando conftat joco adje<£tam efle j tune enim defuit animus. Secundo ob tan¬ dem rationem, fi conftat ferio efle ap- E e 3 pofi. 222 ArtkvdusllL $.lV. pofitam » unde ficut ali/contra&us vitian- tentia, & re judieata ad evicanda ani« tur ita matrimonialis , quare Cit. Cap. marum pericula, acjdamna, qu 2 cxm. fin. habet duntaxat locum in cafu , quo trimonif valide contra&i diffolutiont (o* contrahentium intencioeft dubia , fen a* lentoriri, igitur tune prsfumituc conb liunde non conftat , an joco , vel ferio fus & condicio adje&a potiusjoco, quaa fit adje&a » tune enim pro favore matrt- ferioanimo diflentiendi. monij eft pronunciandum Cap. fin. de fen- | i Ul Ri fc Si lij a iv. De quibusdam Legati s ac tejlamenth conditionatk 212 /'"Nllaeres prirod an valeat haeredf* V^£_tas, aut Legatum fub condicio * nenuptias excludente, quod fieri poteflr roultipliciter, ur conflabic ex mox fubji« ciendisv Refp . Primohzreditas, autLe- gaturo relidlum vidno, auc viduar fub eonditione excludente Matrimonium fe* cundum non rejieitur » quia non turpis , Novel. 22 . Cap. 43 . & feq. Ratio quod fit honeftum abdinere a fecundis nuptijs, Ca n. fin. caufa 31 . q. Saneh. L. 1 . de: matrim. Difp. 34 . n. 1 s. Sccundo eadem conditio adfeSh ha?- reditati , aut iegato reličfo virgini rejicr- tur a jure, & haberur pro non adjeiSa , Saneh. n. 3 , ex L. Titi 2 non nupferit jf. de condlt. & demonfl. quia intereft Rei* puhlica: , ut hsc augeatur legirimis gent- tis, unde Virgo , cui Titius Jegac centum, fi nupferit >, ducentos ti nor> nupferir , lucraturducentosnubendo: quia rejicitur ex eadem ratione percit. Lepem. Saneh. ». fed folurrs petete: econtra rcp _ tur» ut libertati matrimonij praljudi« 111 ; ut non ineat matrimonium fine cont^ 1 ^ Terci/ Saneh, n. is. junllo n. 2 4" ,x , e um tale 72 . ff. de condit, & e rejiciente exprefse conditionem nup' 1 rum in arbitrmm alterius collacam. , Quartb Condicio nora nubendi *■ tempus certum , dummodd* non lit . gum v. g. anteaif, annum, aut no" ^ perfonis certz fatniliz , vel oppd‘*' Provinc/z vali da eft Saneh, d».k' . Quint& valet condicio proh bens y ^ . gini nuptiasin favorem caufatpk> ‘^ w, 34, ubi d mille legenrur Tit ir > j' r ‘^ 1 1; nupferit, dentur vero Ecc lelir f icr , •<, pis caufz , (i nupferir, quia F‘\ C ‘ ;ll . aquiparatur libertati, fed favore 1 ^ e t tis valet diiia condicio, nemp e (l ^ nupferit, tališ fervus liber Či( L* ^ f f° s*. §, 1. ff. Cod, ^ 55 De efuihmdam Legatls ac tejlamentk conditionatis. 21 j. Qusresfecundo anvaleat Ie- iitam fub conditione nupcias includente, iufferit. Ref p, Validum efle quia tdcenditio henefta , unde non acquiri- m line Matritnonio , nifi ingrediatur Rtlijioaem, tune enim etiira debet con - fefii. ldexpreffit No veli a /23. Cap. 37, Mi.Difput, 33, m . 29, Dicens efle fe* “|cenum, aliud eft fi reli&um fit lega- 223 fenfu alteri nubat, nam fine eo nequit honefte nubere Saneh. n, 10 , ti. 13. & <9. 2,1 4. Qu$resquarto an validum fit legatum fub cendidone arcente a cienca* tu, aut ab,ingreflu Religionis E»g. lego Titio mille, fi duxerit uxorem, 500,6 ingrediatar Religionem. Refp, Acriter negari a Pontio L. 3. de matrim, c. 7,« «.,««„ „ ..„ .v B . n, 13. fundamentnm primutr, eft'citata No- :a indefinite pueliis Matrimonioelocan* vella , in qua fpirituale Matnmsnium a:* s; prsfumitur enim iegans loqui de tjuiparatur carnaii , & fecandum eara '»timoni® carnaii, proinde dari n©n legatum reliiftum marirands confequitur polie Monafterium ingreflu r s , Saneh, profeflurainReiigione. Secundum,quod M 2 , notans boe non efle centra čira- Clericatus, ac Reiigiofitftatus perfedior ’“i Novellam, quia cura hxc exorbitet tnatrimoniali ergo conditio retcahens reji- ‘me comtnuni, non debet extendi ad citur, & prononadjedahabetur. Affirmati autem a Saneh. Difp, 34. ti,/2, Laym. L.3 traB. f, c. to, k. 12. Mol* Dlfput. 207, »• J-f- quia teftator id non ftatuit animo retrahendia (latu petfe&io- re , fic enim animo repcienda foret , fed ex fine honefto, nempe quod in (latu ma* trimoniali egeatma/ori fubfidio tempora- li , quam in Clericatu ,&c, Nec refert ,quod ejufraodi conditio magis fuvesc mi* trtmonio carnaii , qura nuilumJus habec -gatum fub conditione teftrin- eam pro nulla, patetejue in tnajoratibus , ! os cafus , fed in propria , & fipecifica [ ®a impleti, ni fi ex circumftantiis le- •' s tiarum perfonarum poffit oppofitum v| 8 '> ut fi effet legatum reli&um pro ®«. aut tieptibus elocandis in Matri- Juiu, quia prsfumitur fadum exef- jalinguUri erga confanguineas , con* 1 °' 1Uet dari pofle , etiamfi fiant Re- *pofe. r . 5 usres tertio an fubfiftat teftamen* ^'autle "te '"; , & avuu, MID iCOnUMUUUC (CIUHI* V4UI ptv/ li\»U0 9 -j • " n,, P t ias ad certafis perfenam E, g. quosjusnon teprobat, etfi in ijts non fa* ^"dlituohsredem, aut lego illi Ar- veatur Clericatui, aut Religioni, fedex- • u nuBferi, t;,;« aur aliVni cludanc a parcicipatione ob recinendum fa* mili* fplendorem , qui finis honeftus eft. £x his folutumeft Argumentum fecun* dum negativi; Primum autem noc urget, quia Novella difpunit fic ex ptsfumpra •voluntate teftatoris, non centra eam , in noftro autem cafu forec contta expreflatn teftancis voluntatem. . teftante id efiTe andu- ^ ’ S 11 '® eft conditio honefta , fub qua \l P 4 . llic n invitatur ad Matrimonium , ; r “ io 7 . § 1, ff, ele Cond.& demonfl. l ) tJrn ' n conditio rejicitur. Primo fi >c Conditione gravaretur iegitima. fl nolit, aut decedat, cui eflet Tertio fi perfona fitindigna, ^folT CUl - 1 C * ^ atr ' m0D * uin contrahi 224 Articului III. $ IV. r ecrahit direde a Matrimonio, unde dida conditio direde non aequivalet huic , ii »on nupfcrit, leg« milic, qax impofita Virgin! per n. Z2Z. habetur pro non ad- jeda , fed direde intendit alliccre ad Re- ltgionem fpe legati, ;us autem reprobat folas Conditioncs direde retrahentes a nuptijs. Subdir Saneh, », /7, contra a- lios piobabilius legamm confequi, celi V. VI & VII. ingrcilus poftea non perfeveret in Rdi. gione, dummodo animo perfeverandiaf. iumpferit Religtonem j quia fecundum Communem loquendi ufum cenfetnr jia impleta conditio, ficuc fatisfacit votoio- grediendi fide bona ingreflus, fed mio nabiliter poftea deferens , quia ingreflot deber čile conformis juri,nempe cura li¬ ber tate exeutidi juda de caufa. $. V. !Plitvima pati a repugnantia bonu moribm expenduntur> jpRopoaunturilla, & folvuntur k n. 476. §• VI. *De juramento > reprobatis paBis adjetto , ejurcjue ejj&" ublanpubl ti j ur e ctvili nullajuramcnto conjirmentur ? D E quo infra a »um. 4$e, S. VIL tAn ut contraBm conditionatui Jub conditione futurd purificata fiat abfolutm 5 opwfitnovo confenfu* Atio affirmandi, quia E. g, ma- confenfu. Confirmatur \ matri fr AV trimonmm contradum fub condirinnsmrn »oft eventum con^ Dt nniS conditionatum poft eventum1 c°n' <*•£$>> ms contradum fub conditione contingenterfutura ante hujus completur in eventum non eft perfedum, eo quod non- fenfibiliter fignificantis , fl 1 "" ({rlJ dum flt fada mutua corporutn traditio , absque novo expreilo externo c° n fP< fed faciendas promiflio , quia primo tra- quia fine hoc nullum adeft fig nU111 dunturrautuocorpora poit eventum con- fenfibile pndens , pratteritum n ^ dicionis, (ed boe beri acejuic ftac novo cit; asm hoc fttura eft in verbts p $ An ul cmtraShft conditionatusfub conditionefutm a, hacpurificatd , dre. 225 lisconditionaiibiis , quibus mutuo figni« ficjbatur conditionata traditio , & acce- ptido corperirai, hxc autem funt infuf- ficicntia : quia jis non fignificatur con- fenfus abfolutus mutuo tradens corpus fm, Sracceptans aleerius abfoiute. I« Jera eft ptoportionatc dc ali/s contra&i* buj) quorum elfentia traditionem requi- lit, Ob hsc affirmati va eft communis in* itrveteresTheologos approbates a Pontio 1,1, de matrim. c /? & aliisapud Saneh. Is.dematrim. Difp.8- Refp, Probabilms negative cumcir, ^inch, cjuia contračfus conditionati , aut tirat de genete eorum , quorum eflentia P«ficitut folo con fen fu, ut emptio, &c. ® ttaditione ut matrimonium, &c, fed “ f tiusqne generis poftlint perfici , feu ir '(ire de conditionetis in abfolutosfo- s conditionis purificatione fine novo r, l'nfu, Pti or p ars conftat ex L. Hac de contrahenda empttone , • Conditionalee autem venditiortes **‘P tr ficiuntur , eum impleta fuerit '• hinc fit argumentom ad alios ^»ntriflu*. , °fterior pars etiam probatur exem« J r !, tti ?' oni i P er Procuratorcm contra- quod cx conditionato tranfit in ab- “'“aDsque novo Principalšs confen« ■ bic eo tempore, quo Ptocurator con- ‘j 1 f°tte dormit , aut nihil cogitat J (( 1Uten »hoc cafu matrimonium tran- " x conditionato in abfolutum, con- S u 'a Ptiocipalis confentit ad accep . ‘‘ m 'ponfam in fuam, fi Procutatoc ' k ntit, ‘•fas'° t ^ rm . atut utrac l ue p ars ♦ ^ con “ "t p ri ^ atet ' tus conditionatus moraliter »bL" nS ’ ^ um putificatur condirio , ‘ ‘ Ulus > Sc fufflcieiuer exptcftus» fed moraliter eft prifens , ergo ex con« ditionato fit moraliter abfolutus: Hinc Refp. Adargumentum Adverfario« rum : matrimonium ante eventum con- ditionis aon efte perfečtum imperfe&ione fe renente in defečtu conditionis , fecus in defe&u voluntatis, ex parte hujus ni¬ hil defideratur, nifi purificatio conditio¬ nis , hic abfoiute pofita ex conditionata ficabfoiuta traditio, ac acceptatio corpo« rum, unde confenfus ille prsteritus con- ditionate confentiens in matrimonium fa- cit hunc fenfum pofita tali conditione E. g, cras accipe corpus meum , quod nune pro tune tibi trado , qui confenfus phyfice praeteritus moraliter perfeverat in non re- vocatione , & per eventum conditionis exconditionato fic abfolutus, id eft exi« ftit moraliter abfoiute , fitque moraliter adiualis traditio corporum , qualem fuf- ficere conftat a pari , dum Petrus donac Paulo centum aureos , dicens , vade eostolle de mea cifta, donatio perficitur primum , dum cx cifta rolluntur , quo cafu eos donans non tradit phyfice, nec confenfus eft tune phyfice fed moraliter perfeveraDS. Ex his pater etiamRefponfio ad Con- firmationem nempe confenfum conditio- natum fenfibilem phyficž praneritum fieri pur ficata conditione abfoiute exiftentem exiftentia motali fenfibili , nempe in ver- bis fenfib libus , quar ex conditionatis tranfeunt in fenfibdem abfolutam exi« ftentiam moralem, Hxc omnia procedunt , licet con« ttahenres non fciant impletam conditio- nem Coningk. de Sacram ; Difpttt. 29. duh, 1, quia notitia impleta; conditionis non perffit concračtursi , fed folum in« dicat dfe aliundc peife&utn > nimirum F f pe L 22 6 jfrticuius lil. g. VII pertrar,fitumexftatuconditionato ad ab- bus conditionatis , quia nemo pfudccs > • • • f !- ... T! folntum quem notitia non facit , ut Ii* quccin matnmonio contrado per Procu- ratorem ignorante Principal! Cap . fin , de procnrat. in6.&c ita tradit Saneh. 6. Quod fi ante eventum condiuonis al- ter confenfum revocet , judico omnino matrimoniura tale non tranfire in abfo- lutum fine novo utriusque confenfu, quia matrimonium contrahitur mutuo mora liter fimultaneo confenfu utriusque con- rrahentis per cit. Cap. fin. proinde abfo- lutus uniusconfenfus fupponit abfolutum confenfum alterius , qui confenfus defi¬ cit, fi pendentecondicione fit revocatus, imoidipfum fentio de rcliquis ceneradi- fupponitur aliter confcntire in coni«, dum , nifi fecundum naturam cootra- dus: fedhujus natura eft reciprocus con fenfus , ergo nemo prudens confentitfi¬ ne reciproco confenfu, fed fub conditio 1 ne, fi alter confentit , arqui non con-, fentir, dum fingit confenfum, autpen- 1 dente conditione revocat habitum, a® laborat impedimento irritante contra- dura, Ex quibus fequitur, quod pnif ritus confenfus alterius non rmcai® aur non fingentis, aut ignorantu imp dimentum non perfeveret morali«®; dum ifte fuum revocat , aut ttngit, liabet impedimentum irritans. )šro siesta šfešteGfešfe e §. vin. “' 0 .P r * cl “ '““»d™ dan. p„fu p ponens .Sum i* <» V •*««• h e« «*, fed comrahens fcam prta.m™ l" vero ‘ aam f»Pponunt rellrinnefat ad aliqu.nl am confbturum m genere moriš , dicun- ad divitias, hoc eft , inf?nderet > /ur accsdentaiia , quia adui rum in efle traherc , nifi fit d*ves , tune iti® 1 *»i »ti /n mtraBus ex er r or e, atu dalo tnitm vale at transferre 'Dominium > &c. 227 rentobjcčlum partiale fubftantiale : uni- »crfaliterecimomne i!lud eft de fubftan- liaidus , ad quod intentio eft reftri&a icmporecontra&us, nifienim illud prar- dicatum fubfiftat , aon babetur ačtus in uliTpecie intentus. Cura autem intentio concrahendi lifgiffiraa, ideftad nullum aliud pratdi- utunueftringens, quam illud, quodaut ? «ba contrahentium lignificant j aut jioi oculis cernitur , pratferat occafio- Miiofinitis fraudibus ad limplices deci- Nos, ftri&ifiima vero , feu tališ, 1 «nolitvalete ačlum contra&am quali- (UB( l Uc ctrore intervenicnte fere omnes ^ntraftus cflTent aut irriti , aut faltem .®j> fapfturmediuminhocelle tenen- UlB1 proinde intentio, nec debet eife llm 's«tenfa, nec nirais reftritfta; cum ^ ipfa natura contra&us non decer- » quid ex partc rei fpe&et ad ejus fub- ‘ nuata » quidnon, regala hujus aliun- i! ‘trenda eft. llaucoldus traB. g, num. 7S. ftatuit jjJ' ° mne illud pratdicatum fpečlat ad ^ . aotlJtn tontratftus, adquod ex com* 1J 1 nfminum uiu , aut legis difpoll- ' P^mitur faltem implicite , Se poteft , ut error circa i- klf S E CatUmiBUn ° contn ^ u ^ u ^“ K\ D s • 8 * >n matrimonio elle filiam, Htio' 1, °^ en ' Cam i >r i nc 'P' s • fceus in in . non attenditur ^in j ( l Ua litas , bate tamen communi- Jtiit j D nat . ,one eft fubftantialis. Meriro ^ luc ^aach. pendeic a confuetu- dine , Se voluntate contrahentium , an error lit fubftantialis, aut accidentalis* EshisinferturerroremefTe fubftan- tialem, li locoequi vili a te generoli, & empti tradatur alius limillimus, fed non generofus, quiaattentohominum ufu al- ligafti animum prtedicato individuali ge¬ neroli tatis, Similiteraudienslaudari filiam Ticij nunquamate vifam elle bom fams , Se fortuns, li pereres eam in uxorem , 8 C ejus loco fubrogaretur filia Caij , arque fortnofa , ac famofa , matfimonium fo- ret nullum , uti nec (i Nobdis qua?rat fponfam eique offeratur elegans puelia cutn addito efle nobilem , li tamen non lit , quia Regulariter inquic Pallavicinus in matrimonio inter perfonas ejusdem conditionis voluntas ailigatur Prsdicato individuali morali, ut elle ex tali farni-; lia, Sec. Dolus diftinguirur duplex L. 1. ff* dedolomalo, in bonum Se malum : Bo¬ nus juxta S. Thom, 2. 2, q ni. Art.S. Situseftin foleriia ad inveniendum dere- penteid , quodcongruir, nempe ad repci- iendas fraudes , malasque artes ad fe, fuave, aut aliena tuenda. Hic dolus li- citus eft : nam eo ufus eft Apoftolus Co - rinth. 12, Cum ejfem aflutus , dolo vot capi , fermo igitur hic eft de malo in nego- tijs interveniente , qui cit. L, definltur; Omnis calliditas , fallacia , machina* tio ad cireumveniendum, fallendum , CŽ* dectpiendum alt er um adhibita . Dolus licHt error poteft accidere, vel circa fubftantiam , vel circa accidentia, Sc quidem aut ab altero contrahente , aut 2 tertio ad contračium non fpedante. C^uando eft circa fubftantiam aut non , fervanda eft Regala data de errore , Se F f 2t ficut 228 Articulm 111. $ Vlil. ficuthic, aut eft antecedens contračl im, aut incidens in illam, ita dolus antecc det , fi dolofo conlilio induca» ad con trahendum alias non contra&urutn , in- cidet , fi alias inire volentem in ptetio aut alio quopiam citcumvcn as. His pr* notatis. 227. Certum eftetiam jure natura linullum contračlum five gratuitum, fi. ve onerofura, five fidei bon* , five ftri- dli juriš initum ex errore , aut do!o con- traheutis , aut tertij verlante cir:a fub- ftantiam valere. Ratio: quia deficit con* fenfus, fiquidem celatuc obječlum a con- trahente intentum, Unde donatio aurei exi(limati, quod fit groiTuseft nulla. Do- čltina procedit etfi error aut dolus fit con- comitans, quia etfi contračius adhuc ce- lebraretur, hic 8c nune tamen noncele- bratur defičlu ačtualis confensds. Dico primo nullum contračlum 0- nerofum bon* fidei, aut ftri&i juriš ini« tum exerrore, autdolo, five hic fit con- trahentis, five tertij commifib folum cir- ca qua!itatem effe jure naturali irritum. Eft communis cum Haunold, trati. S ♦ nam. Contra Rebellum- Probatur quia adefteonfenfus in fubftantiam: h*c enim non ignoratur fed accidens , cujus ignorantu, a«t circa id dolus non obeli, alias innumeri contračius , & matrimo- niaforenrirritaiaita cum perlona fingen- re fe nobilem , vel di vitem, vel Virgi- nem, &e, Dixi otttrofum : quia gratuitus qtiando error aut dolus eft circa caufana motivameft invalidus; cauf* enim mo¬ tiv* ail gatar iutentio ; ita Molina Di. fpHt.no 9. Hinc jure narur* eft irrita omnis li* beralis Promifiio , donatio , legatum > hatredis inftitutio ex Caufa motivi not fubfi.tente, quapropter communior fen- tentia cum Amico Tom. 4., Difput.p, nuni /ffi. exVasq. contra Goningk,So. tum aocet pauperem fičlum EleemoljM t:oa facere fuas defečtu motivi principi' lis, qui eft lublevatio alien* miferi*. Ex eodem principio conflit ex re¬ cepta fententia irritaseife difpenfationesi privilegia, & alias gratias deficiente c«> la principali motiva allegata, 228. Dicofecundofpe&atojBrepo* fitivo contračius indifiblubiles , ur pro- fettio, Sc matrimonium fačli cum error: autdolo circa qualitatem non redandin- tem in fubftantiam irrevocabiliter ob!i* gantutramque partetn. ,Seqaitur hord conclufioneprima Q nifi exprefs£ allig« rl fit intentio qualitati per n. 22S. ) itaSind*' L. 7 de matrim, Difput, tg. num. '!■“ cap. cum in Apofiolicaig. deSpt*f>- * matrim, Ubi UrbanusiH. ipprobat®^' trimonium , cui dofblutn mendac' 3 caufam dedir.' ... Reliqui contračius natura fua J lubiles ftričh juriš pariter non fr nt ^ jure irriti, etfi eos di&us error, | ut * lus accidentalis pr*cefierit, it> c , Leli. L, 2. c. 17. n. 31. contra Bona cl1 ^ alios apud. Lugo Difput, 22,n. 7 >< c , tra quos aperte ftat pro nobis §, P finIlli ftit.deexceptioRibus. - 3 , Decontratftibus bon* Mci c0 , nisTheologorum , & Juriftarum v ‘ fe irritos cum Barrolo, Abbate« , ^ Difput. 3S2. per L. in cauf2 minoribtu , in cujus §. I. a mlfl0 0 circumvento contračl« S° cicras , nulla : confonac de doto & L. ca vero s. /n contuBiis ex trme , ttut dolo Sed affitmandumefteciam hes vale- rtKCommuniore Theologorum cum Lu- jo in.77. ex L. rem alienam 28. jf. de mir ih s »da emptione , & L. qui vas ♦3 .ftjefurtis: in priorc rei alienae u- tiejue venditoris dolo obtrufae emptio te* n«, in pofteriore fur prerij pro re furti- »nccepti fieri Domittus afieritur , ergo taletcontračlus : fed ernptio & vendvrio tli contra&us bom fidei. Ratio autem lili quod probabiliter omnes contra&us iifblubiles jure naturali claudicent , id ™i cx parre deceproris fint irrevocabi* ' :s > tx parte vero decepti ad hujus libi- !um poffint refeindi , quamdiu autem "on refeinduntur , obligant , ergo cum ^mmcorrečfciofitevitanda in dubio po- “bum jus ita eft ertponendum , ut mi« “'mcinjturalirccedant, ergo cum nul* imtvA valeat transferrcDcmn/um. 229 lus textus juriš pofitvi manifeftž irritet contradam ullum , ctiam fidei bom ini< tumeumerrore, & dolo accide r tali Oan- dum efte-iam de jur.* pofnlvo co* valete, Dm prebabiliter ob dičh », '3. Ad eppofiiae fementiat tex;usrefpon* detur, quod prior & pofterior verifi etur Societarem dte nullius momenti ex parte decipientis , uc hic nullum jus acqu rat, obligetur ramen in confcientia ftrvate contra&um decepto volente. Limita dičba de dolo accidentali, fi biča tertia commidus fic non f-ciente u- nam moraliter perfonatn cum contrahen- te non potefi. refilire a coturačbu deceprus, quia tune nullam patirur injuriam ab al- tero contrahente, ergo nolente hoc non poteft refilire, Ted habet folum a&ienera centra deceptorem, Lugo n, 83. S. IX. * r a3icarefolutiones circa contraUus ex errore aut dolo mit os > ^•f^Uaetesprirro an fipofteontra- , čltim Initum fe cbjiciat diffi- ,‘ tJS » qu* initio objeda impedivifiet liceat eam ignoranti refiii- eft magni momenti: qui> i®* . Ut " refeinditur contračh.s proptecali- , l tmergentia amecedenter igno- ,ll quando vero non : defideratur i- 3 atr 'Rulagencralisdifcernendi? 1'm.i Bp Non fubfiftere regalam ab a» q ftQ i; Us aff, gnatam apud Saneh, hanc, ts occutrlt aliquid, quod ab initio :t, toties cognitum a contra&u abflraxifl contra&asab initio initus fu t invalidus* qnia, ut fortiterimpugnat, L 4 in De- tal. e 2, a num, t$, Sequerctur plutima matrio.onia , & prof.fiiones religiofas invalidasfore, autindubum vocari pof- fe ob diflLulcites non prtcvifas cfficaciter retrahentes , unde ipfe loquens de pra* feflione , & voto non faclenie religio- fum negat obfigare fupcrven : ente nota- bili rerum mutatione, Logo Difpm. 22. »um, 87. difiinguit inter contračius gra* F f 3 tuuos, 2$0 Articulus lil. g. IX. tuitos , Sc onerofcs , primos vult irritos, etiam Ecclefiaftici, nam etiam hi obli- etfi error vel dolus non fit circa fubftantiam gantur ad pretium juftum, cjuale eftlega- fed circa aliquid aliud, quo ccgnito non le. Lugo Difp . sff, n , 37, cum cateni fui/Tent initij nifi illud aliud hic,& nune Theologi*. nonmoviflet: lic datio Eleemofyna:, fub- Vulgarc eft divilibile , id eft, ta fiftit , modo adfit paupertas , etli huic bet Iatitudinem ex arbitrio privatoruro, annesa impietas , qax cognitaimpedivif- eft enim triplex ; Summum, feu rigoro- fet j carentia enim impieratis non mo- fum , medium, feu moderatum jinfirnuro, ver, fed realis miferia; 1'ublevatio. livepium, Quanta autem diftantiapoffit Contratftus onerofi fi lint ex natura efte inter pretium infimum & fumraDia | indiftolubiles , uti ptofeflio $ Sc matri- eft incertum inter Doiftores Lugo duplcr snonium, aut vota vetumReligiofum ef- ponit exemplum ». 39, Dicens; fin*' ficientia etiam fimplicia , nilierror vel do- dium lint floreni decem , lumciurotnint lus lic fubftantialis, non funtirriti, nec undecim , aut undecimcum dimidio,in’ irritandi: fiunt enim fecundum naturam fimum 9. aut 8. cummedio, item li me- fuam, h o rti m autem natura eft fieri eos d/um lint centum, fumtnum erunt tOf- abfolute non fub Conditione reftringente infimum 9f. quia candem rem fccund;« > ad alia extra fubftantiam, Lreteri con- diverlitatem3fFeacjudiciorutni!i‘ tradus onerofi jute pofirivo Sc natura non mantali; centum alij cenrum&f.a!ijnorJ* funtirriti, fed irritabiles, Regula hax gintaquinqueidcirco guodvis cit juftunt)*- eft confarmis ditftis* «. 227, probabiliter merci* undecum pro NecdifplicetRegulaWadingi,quod tate circumftantfarum varienrur judicu> tune contra&us fuerit invalidus , quando confcquens eft etiam variari preti) qu; s ' etiam fedufo dolo difficultas ignorata titatem jufti naturalis. eft tam enormis, ut virum cordatum a Inter caufts alias variandi pr« [lC,7! , contrahendo deterreret, quianemopra> funt fequentes Primo labor, lump’-- 5 ’ fumiturconfenfiile in rem tam arduam. Sc periculum in mercibus coe® cr,lili ( ’ | , In dubio an fupervenerit notabilis transportandis, &ccnfervandis. & cl f' icrum mutatio, ant error notabilis circa do damnum emergens, aut , promiftum , aut an id , quod finaliter mo. crum ceilans ex venditione. Tertto vit, ccflaverit, ftandutn eft pro valore pro- gularis vendirorisad rem afFetfti® > ^ ^ tnillionis Sc voti Lugo n, 91\ quij pofti- le&atio exinde proroanans« j denr promiftio , &votum. riculura preti; acquirer.di > Sc ®°' : 230. Qusres fccundoan error, aur dum merces danmr pro pred® u j { ' dolus circa pretium mercis videt contra- Quintb mercium penuria , Sc m«" ftum ^ Pretium juftum eft, quod atquac ementium auget pretium, imtninu valorem mercis, fi taxatum fit ž Magi- tem copia illarum . Sc pauciras ei* tn ftratu dicitur legitimum , feu legale, fi Stxto modus vendendi, autem communis bominum atftimatio id enim exigitur dum venduntur * tS taxet , dicitur naturale, iive vulgare. latim, aut ad creditum , quam cU j { , t * legale tenentur obfcrvare fub raortali tim, & p f0 parato *te min« 5 ^ Tracik/S refolutiones circa contuflus ex er ror e aut dolo inihs. 231 merces ultro oblat®, auam dum ultro- tie offruntur, fignum eft paucitacis c* ncntium , ubi autem funt crcbr® , & minut® venditionis eft plus laboris, ergo. Ratioomnium eft. quod hic omniafint pieiio sftimsbilia > ergo funt compcofa- tioni obnoxia. Econtra injuftus eft titulus augendi pretium prcpter emptoris inopiam, ne- ctffiiatcm , utiiitatem £ neceffitas Sc uti* »tis puhlica taxat pretium , fecus priva- t»)alias carius poftet vendi panis fameli- to i <|uam diviti. Ratio eft, quod h®c toafint al quid vendentis, fed ementis; fC0Q tra illius eft fpecialis aftečlio , aut ®tiiitas, aut necefluas rei, quam vendit, tunfeqaenter fe privat non folurn do- Jfinio, fed edam fpeciali affe&ione, ob* katione &c, in gratiam emptoris, etiam n ° n titulus augendi premim pr®cise , CJOl i emptor fit exterus Cap,/, deemp- tl>H 5 & venditiene, Refp, Nune ad quarftionem fecun- f ptittio non vitiatnr conrra&us rem j’ n cm vendendo pretio jufto naturali ^»»alteri medio, alteri infimo, quia ^ us eft dolus, aut error , etfi vendi- ... extorqueat mendacijs aut J“ r 'i s > affifmans fibi tanti ftetiffe , ' 11 ’ 0n a gtc contra juftitiam« ,5 e fp' Secundo poftquam eft con* ; :c| Um ‘k pretio infimo jufto, fi venditor ; . C| ^ ut em ptorem ocenite accipiendo fu- . /fn decipiendo hunc , aut in nume- i;j CtUn ' f > aut in pondere vel menfura tp; jP 1 * > peccat contra juftitiam cum !■!% ° nc rfr fittutionis contra Joannem I- !cr r ‘ atn & Petrum Navarra irr.probabi- .. nf gantes, quia venditor nullum ha* Wd ^ f >re!: ' um uicjus poft conventio- s mfimoj Paritete* oppofitoEm« ptor confentiens in fummum nequit age- re citra injuftitiam, ut acquirat infimo : quia venditor acquifivit jus ad fummum,. Refp. Tertio fallacijs extorquensab emptore pretium ultra juftum fummutn £idem eft de emptore, fi hic fraudden- ter aut ex errore venditoris falvat infra infimum juftum]) fecundum omnes pec* cat contra Juftitiam cum onere exceffutn reftituendi danti ultra Summum, fup- plendi vero juftum infimum in cafu de- cepri venditaris. L®fus ultra dimidium pretium s fi« ve is fit venditor , five emptor , poteft etiam in foro externo agere contra 1 ®fo* rem, ut vel ad juftum pretium reducat, vel ut contračium refeindat, prout la*» dens maluerit L, 2, Cod, de ref dud „ vendit. quando lcefio eft infra dimidium, jus ad evitandas lites non admittit adio- nem refeindendi contratftum in foro ex- trinfeco etiam Ecclefiaftico. L. 2 , Cod « furtis in foro tamen interno latfortene- tur reducere ad a?qua!itatem , Sc ut hoc faciac , poteft lasfus via denuntiationis agere in foro Ecclefi®, etfi nequea.t a&io- ne dire&a , quo fenfu intelligendi funt alij cum Covarruu, Quapropter leges itrsperiales pee- mittentes in cootra&u emprionis cireum- ventionem muruim , ut videre eft in Ll ln cauja ts.ff.de minoribus , ubi § 4 , Pomponius ita ioqmtur : in pretio emp- tionis , & venditionis naturaliter li - cere fe circumvenire , nempe infra jus- fti pretij dimidium , fi adverfentur juri naturafi, funt corretft® arg, Cap, fin, de prafeript. vel fi non adverfentur, inreS- 1'gends funt quod jure gentium non de* tur ačho s nifi exceflus fiierit major di¬ ra idio. 23 1 jfrticulits midio. Dscsfero contra&us valet, alias con darctur ačiio ad refcindendum. 251 . Opatres tertio ao venditor dolofe agat noa detegendo emptoti mer- cis vitium, quod poteft efle, vel merci extrinfecum , ut fi venditor fciat brevi pretitam imminuendum propter fuper- venturam ccpia.m , aut per auchotitatem puhlicam &c. vel eft intrinfecum , id eft, prevesit ex principijs tncrci intrinfecis , at fi pannus fit aduftus , & ideo infir- ruis , aut cariofus, vinum corruptum &c. Refp, Primo nulluoi committi dolutn , fi venditor non detegat vitium merci cx- trinfecuro, Eft communior apud Lugo Difput. 26, », 140, contra Medinam, Ratio quia merx adhuc jufto pretio, id eft, communi venditur, pecunisque^ecundum communem valorem expenditur, neque »otitia privata futurat imminutionis preti; obftat, quia »b ca non defumitur valor irsercis, a'C pretium, aliasJofeph in JE’ gypto injuftž coemiftet pretio currente frumentum fcicns ex divina reveiatione fore brevi carius, Hinc poteft pretio currente vendi li¬ ber, quem fcio prohibendum, efto vi» tiran, propter ouod prohibendus eft, fit prafens: quia adhuc pretium ex aftima- rionc communi eft juftutn Lugo n, 144- sonrra Salomam, Salas. Refporfum amplia , ut procedat , quod venditor tališ regulariter non pec« cet etiam contra charitatem Lugo ».147, cum Molin, Leli, Covarruu. quia uti- tur jure fuo; qui ufus per accidens fe ha« bet, quod empror patistur damnum ; a- lias non peffem preubus indneere tefta- torem , ut priore sbrogato me feribat haredem, Dixi Regulariter , quia fi emptoi: guyi«r patetetui, venduor: cx . * /jg y;['vi tidianum, ncc emptor interroga 1 nec venditor illud ulia artc palliat> v 'j' pretiojufto vendit vinum quoridia' ie “' VtllUll - j - aptum, at inutile ad finem ab C ™P^ intentum v. g, ad confervandum > - ' • —nftato v,r ' finem non expreflSt, fedpr^g contraxit u cAuiuinj r ^ n #\«- , venditor tacendo non^.. contra iuftitiatn» poftea ramen lipe liro grivi dimno poteft J fummum ex char feaut peralium , ut vinum ^ jofitum d |C ' , n :fr m lD \ dat. Lugo, n, 104, opp Emptor exprimeret finem, Muho minus eft obfigat 10 ““ ftandi vitium Emptoti non

. Difp. 4. n. 7, aut fi eft litigiofa . men venditur pro integra, aut fi*'- fundum utlibcrum cui tamen eftft 1 '- annexa , Haunold, traft, to. ».'}*• . Tertio quando res venalis vitio infeefta adhuc utilis eftadulo®f . J M ti.-flOi Trapic# refolutiones circa contra&tts ex er r or e aut dolo initos. 233 (pid vitia notsbiiia Dicaftillo n, 33, fa- 1« S.Thomas loquens indefinite) dum modo jafto pretio vendatur, etfi Emptor ftitns deftdutn non cmcret, errorenim Mtomitans non diftolvit contradum nifi !i: fabftancialis. D'xl quando Emptori non iminet periculum,X\ enim imnet Hii aut imiofftobligatio fub mortali manifeftan* ii > alias reneretur totum damuum refar- Juli anus jf. de attionibtts empti, L 'V”> 127, ex communi dans rationem, ^ cxponens talem mercem cum vitij -aturnitat e fit fecuturorum maloruro ‘^1 ut fi vendat cibum noxium , equum '-ilcitrantem, aut umbrofum , (eu ino- v 1,s te Gl,entem , medicinas eftattas pro 'ffleacibus. Qu_°d fi Emptor interroget in gene* ’ aut m fpecie de vitio etiam levi de* A t!e §* » alias dolus dat cauiam con- iiiV' ^ I * )0C *‘ CUS defedus » qut ..j cltUs non impediret contradum , videtur , fi novum vinum fit ejuf- ^“ ftantis, bonitatis, Sc utilitacis, r v .j l 3 ua: ab Emptore intenditur Sc ::(j f COa dirioni voluntatem alligaverit* , v "ium novum fit atqu£ bon um ac 1 a^Tt GS!5V'AS/a c^rjrvu^Jtr-r c\r««riy rf wvr jm& ^ iis^s 3§s &ft@53*s&3ra» fff$i v $ | §, X. ©č dccfuijitione Domini‘j per donationem . J^E hoc infra <® #, /o/* §. XI. ©^ venili ione revam carentium taxdto pretio vri furtiVii 3 fj de cviBione illius % flga.y^N res carentes pretio legali & 23j« Qtjjeres fecutido, Aoven-i' tioreifurtivs valeat? & quid ii ib E®? - tore rurfus vendaturtertio? Reffl 1 ^ venditor q«j* Emptor fcit furtivam efle , conttad U5C nulius L, j*. §. * f, deieontr^ -rum P. ntef vulgari, ut rarajgemma:, Ca nes infignes, pičturae, aves j animalia pe regrina, nuoti antiqui &c. vendi poflint ad Primum quando tam pretio quantocunque , cx confenfti Emp- toris? Refp , Etfi coromunier veriorque /it opinio negativa apud Logo Difput. 26. Empt, eftque fententia recep- 1 n. 4 6. quia juftitia preti; fecundum omnes Thorcu q. 62 . art. 7. quiautetq 11 • ■ ^ dependet a commusi hominum arftima* damnificat rei Domintim » ^ P tione attentis clsrcumftantijs, nempe qua- - J ~ — J: '~’ '•‘■^rahen o > litate , utilitate , raritate, expenuscom- muniter folitis ( fecus quas mercator pati' tur, fortuito ex naufragio , rapina &c* Lugo n. 41, periculis difficultate in affe« rendis, novitate. emptorum pluralirarc , ergo eft injuftum taxatum a fola eaercato- ris avaritia, &cupiditate Emptotis, huic enim communis prudentum aftimatiore* forem ad folvendum pretiutn» * pa- fiftit j Attamen affirmativa propter autho- rera non quidena ad transferen ff ;. ritatem Do&arum. Vj&oria.Bannez&c, minium , cum hoc fic p cnC j guim pračfocant Europaji raercatores cum nutn, fed ad interefle > iC ^ C j o'- :: £ci i/uniiuutu # , ceptando , venditor diftrahendo , , Emptor nequit ficri ejus Dominus p [ .' ~ - v ter tnalam fidem , coafcquentec oec: yjO' fed ditor Dommiiim craasferre, . infolidum debet reftitusre vero Do® 10 1 Refp. Secundo fi folus vend'® 1 eonfcius elle fartivam, contradus £ ‘ Sc validus urrinque obl ! g» nS ’ rus ^Ethiopibus,& lndis, fiftulas, vitrum &c. ita eft expre(Tum L pro auro, & gemmis permutantes , & ha s hic pretio quanto poftlmt vendentes , Goademnari nonpoteft. fr Emptor acquirit ;us evidioais ■ j ., preti; Doniiaio in venditorem > [ [(i De venditione rčrtim c&rentium taxm pretio , rei furtiv bon* fidei propter fpem facilius tlRl rtcu perlndi , poftquam refciverit de 11 i v tftditor igicurobligatur adtradiiio- J tIS 1 Ua ndo Dominus rei rationabditer 3,1 c ft invitus, Refpondeo tcrtio ad Primuai fi fo* Kiflh t0r k‘ E rem C ^ C ^ urc 'vam, con« UH s ex parte Emptoris eft fimplicirer Us ’ p«r cit, L. 34. §. 3, quia obli- r fidei peifcliot rem Erhp L r *^huere , ex parte vero vend tor.;s "* fide : a£ i valet eatenus, austcnus ac« r m Dominium, . ^ «.um preti;, fi hujns i ft Emp« ,, f °^as, quo cafu arend tor nec te- re ’fituere rem fide bora venditam, t: 1 J 1 j etlUm * ntpote tff-čitfs hujas Do- ik e ’ n '^ premim fuiftat funivum, Utre l0n fufionem ccm afia pecunia . 'min _n_ r C H/r Dorninium Enipvoris> L, fi 'ff, ds fiolsition. Refpondeo quarto ad prim um E« mens rem fcienter alienam pretio modi- co , annimoj reddendi ieandem cornpa* renti vero Domino pretio detračio, lici* tž eroit , teneturque Dominus , fi vult rem rehabere in utrogue faro pretium refundere. Ita Leges apud Leff, Lib„ 2, c, 14. », 29. quia negotium Dominij uti-« liter egit, at fi eam emit arJtno retinen- dl, n.equit pretium repeteredefe^u om» nis tituli. 234. Refpondeo ad fecundum fe* cuncls quatftionis Primo. Emens bona fide rem alienam , eamque vendens mi- nori, aut squali pretio, fi tertius a te emens reftitmt vero Domino , teneris tertio de evitftione (id eft hunc indem- nem fervare per reftjtotioncai pretijom- nisque damni confequentis reparationem, fi res ab eo Eropta tanquam aicerius ju- dicialiter evincatur ,dumnaodo Emptor li¬ te fibš fuperre Empta motailliconotificei venditori, ut hic litem ptofequatur , fe-* que defendat, nempe Emptorem inftruetr^ do, liti affiftendo , & probationes adfe- rendo, ira in ff. & čW, Tit , de eviRio- tilbus ) Domino vero comparenti nihil te- neris , Ita communior cum Lugo Dipp, 17. », t$. contra Vafq, 12. D, 172 . c. r. Rano , quod nec reneretur ex re accep« ra utpote non aroplius apud iftam exi» ftente in fe, neque in alšquo tfFidlu , cum fupponatur in nalio fačfas ditior , nec ex injofta adione , quia bona fide yend; rt r, Refpondeo fecundb ad fecundutn quaftionis fecunda-, b ma fide emens rem a!ie »ans pretio infimo vendens fum- mo , Domino comparenti non tenetur re- ftitltere tctum exc< Ham fupra infimura contra L Sc Vafq. apud Lug, ». zo, G g 2 quia 236 Articvltu J11. quia non tenetur faltem ad exc<*ftum fu- pra medium, pretiumenim fummurn eft fručlus mere induftrialis , Lug. n 22. te¬ netur tamen ad exceftum quo medium fuperat infimum, eft enim fru&us ven* ditae contra Laym; Lib. 3. tr. 4. c . /7. n. 2f. quia communiter res pretio me- diocri venduntur. Refpondeo tertid cum Saneh. L, 2, moral, c. 23. a n, is. Lug. D. 1 s. k n. / 06 . Emens bona fide, & eadem veridens , poftea refciens e(Te alienam debet efte pa* ratus ad refeindendum cum fecundo Emp- tore contra&um , imo debet refeindere cum reftitutione preti), quando eft peri- culum Dominam rei refeiturum rem fuam efte apud fecundum Emptorem J imo venditor bon* fidei, licet deohlige- tur fuo Emptori redderepretium ,five ti¬ tulo rei acceptae, fiveinjuftae acceptionis, obligatur tamen ad prafara ex natura ip- fius contra&us : quia vi hujus fe obligat ad refervandum indemnem Emptorem fuum, fed nifi fit paratus refeindere ac rei refeindar tempore periculi cum refti¬ tutione preti) non fervat indemnem Emptorem. Unde fi non eft periculura , quod Dominus tefciet rem fuam efte apud fe¬ cundum Emptorem , non obligatur ref- cfndere, neereddere pretium,quiaEmp- tor nullum patitur damnum , imo liber eftab obligacione monenditum rei Domi* num , tum Emptorem, quando ex mo- nitione imminet venditori damnum , ut fi eft periculum amitiendi ptetium, cha- ritas enim non obligat cum proprio dam- X & XI. no : feclufo tamen fuo dimno n cimi. tate debet monere ad vitandum proiirai damnum. 235. Qii^resTercioqaidfiteviftic? qui & qu„ndo ad eam teneantur? M Ad primum cum Juriftis, efl rei nefta eju ara adverfarius legi tirno titulo nem Jivit , per juiicem fatta recuperitii. ut conftat ex dieftis initio n. ajf ob; etiam diiftum , quid Emptor praftireL beat, ut venditor illi ceneacur deevičlo ne. Ut ad hanc obligetur, non foffid rem efte alienam, vel alteni opp : gnor: tam, vel ufumfru&um in ea conftitutoit L, ejui rem 3. C, de evittion , ant tjuoJl' lis fuper ea mota, aut Emptor) adejti reftitntionem condcmnatus, fed uetn*- fierit fententia *n rem judicatatn , »c ,: Empta: poffeflio in alterum translm • mandata lic executioni L. habtre & L, ejui rem C, e od , Ex qnibus conftat Refpon(ioaL ; tium nempe quando obliglUo fit ^ ! ' vi&ione. Refpondeo ad fecundum vendicorera etiam ignarum, quod fit aliena , quisque enim rei quam vcn '| < conditionem fcire debet, & fumitur, Arg. L. ejuiscjuis /f. refcitid vendit. Si fcivit Emptor efte alienam t alteri obligatam, nec de evitft t> nC c °\,i nit cum venditore, hic nontenetut' fibi Emptor imputet, mereturqtiep® malitiofte Emptionis. Non eft etn ' cus evhftioni in contraiftibus ut in donatione, legatis An Emptor rei aliena tene tur hanc Domino rejlituere cum &c. 237 S ž aS I: ^ Ž- ♦ Š * * * SŠ Š » » .tf. # # ^ & s£ & $ j£ $ pmw w w w« #e vx yfc 'fcrtvk yk yk ?x jfr * #e ik yk «w we- wc %< ik w ww ««« !& w«r »• §. XIL lin Emptor rei aliena tenedtur hanc ^Domino rejli - ///čr 2)6. ^'"'Ertum eft primo effe reddens VJ dam Domino, fi a fare ven- fart facile is recuperari potefl pretium, taundo eciatn, quando non eft fpes pre- "irccuperandi etfi fari reflicuatur* Extra « Cafus. Dico fi re fari reftituta fpes eft te- ‘»bendi pretium ab illo , fnfta autem domino reftitutione eft periculunt amit- lt0 , adhuc fi vult rehabere pretium, 'i Jri reddere j quod prob&tur: ob* ^ reftituendi rem furi patato refti- ■j ■ n ° n 'nnititur voluntati reftituendi, u ^ u °d habet ad repetendam rem, ‘ m obli gatur reftituerc, in hac au¬ tem obligatione fandatur j us repetendi rem ab Emptorc volente rehabere pretium independenter, five reclafo quovis futis animo, ficut fervus Domino obigstus praeftareOperas habet jus petendi alimen« ta a Domino Seclufo omni fetvi animo , fl grabit, fed etiam Emptorrefti« tuend.) rem furi habet fe pare permiffive refpe&u d«mni Domino fecurjri i quia licet repofitio rei in roanus furis lit a&io politivain fenfu phy/ico , eft tamen per- mifliva in fenfu morali, quia non eft ab* latio^ei a pofteffione Domini, fed (up- ponitur fubtra&a a Ture, emptorqueeam reponit in ftatum priftinam , proindcre« ftitutio fačh furi non eft deterioratio fta- tus , in quo fuit ante Emptionem , fed eft repofitio ad ftatum priftinum, ut pater tx inftantia rei mx a me repofita ad in« cendium ut falvcm proprium pailium. Amplia prebabilius conclufioncm ad Emptorem confcium, quod res venalisfir furtiva Ita Lugo nttm, 77. cum Haunold. sit.jttntto >mm, 2J3 contra Le(T. Lih. 2, n, ifi. pluritrosque alios nobiseum confentientes de En.ptore bona: fidei. Ratio noftra eft quod nulla fit folida di- Ipartas inter bona , Sc mala: fidei Em- ptoremin hoc purčio: nam certum eft , quod Emptormalac fidei non teneatur red- dere Domino titulo tei acceptz, alias te* neretur etiam .Ernpfor bonz fidei : non etiam titulo rnjufts ačlionis, feu Emptio- n is, quia ut ačfio injufta fit titulus obii- gans ad rtftitutioo? n Domino faciendam, d betačlio eife vera caufa, cur Dominus re fua careat, aut patiamr damnum , atqui E ut j.. a me ex incendio eliberata rcp c, *!° j,j dem, fur vero habet ;us ad fibi rem vendiram , ut pod lC [tlt y obligationi fuz, Secunda : ° f c r tračfz ex incendio dcrrufio , ponitur penitus eliberata > “ c \i/ > j v • / fr- ?* x 1 An Emptor rei ali ena te Matur hanc Domino rejlituere rum &c. 23 »liter pofitivc cooperans combuftioni, oppoiitumoftendimus incafu noftro, Refpondeo ad fecundam , quod mortao venditore fit reftituenda Doiai- m, dtideo, qucd Emptor ne queat am* pliuscontriiftutn refcindere, in cujtss re- fciffione fundatur jus Emptoris reddendi Tenditori , ut pretium recipiat. Peten- t Domino rem non tenetur eana adejus tonium deferre , fed non impedire vo« bccmteciperc, nec occultare Lugo n 32. , ProReliquisNoca pnmoquod Judcx ™ txtemi Etnptorem jufte condemnet littm rcftituendam Domino non fari, u »caucem, fi invenitur , coget ad red- predum , fi non iavcnicur, prar- rai ’ tur fraus in Emprore, qui non vulc :a- nproderc j fiprodic, & non apparet, f Ca *" us redic , in quo Domino res re* Ucn daeft. Hincnoneft paritas ad ju- '■'mfori interni, quod eciam ipfe pof« fit Etrptorem adlgere ad rcftituendun* Domino j Gonfelfarius eaitn nequit ven« ditorem compellere ad preti; redduionetn, Notafecundb quod E ;pror no a p )f- fit vendere rem, ut pretium recipiat, eft exinde, quod non Dominus nequeat ju¬ fte vendere , ut recipiat pretium, eccn* era Emptor jufte reddit rem fari propter jus eam repetend/. Nota tertid non efle paritatem a de« pofirario gladij Petri , cui non poteft re« ftituere fci.ens, quod c o sbutetur ad vul. nerandum tertium; quia depofitarius per non reftitutionero gladi; nuiium, utiup- ponitur, oatiatur damnum j Emptor au* tem in noftro ca(u p 3 teretuc damnum, fi depofitarius praevideac fe necandum, nifi reddat , poteft readere , etfi fit ter- tius necandus, hoc cafu eft inftantia pro nebis Sc retorqueturin adverfarios. 1® ^ iilt §. XHL Ar ^ a V lem Jpetlet periculum rei Denditte ante } yel poji hujus traditionem 3 & fruftus. ^Enditio fceundum Juriftas alia i!:; f.-, , a d corpus, five ad fpeciem, ■■?a s !j d T' 8 £nus * Vendere Vem ad j >dem ac a P u ^ Theologos ven- : y hw CiertT1 ' naCam * ^ lve ‘ n * n d‘viduo !: d et j" c< l UUn i l vendere rem fetun- J erc j JS , ac spud Theologos 'giriti n,?? incj£Ce rminatam , fic cmere i ! «a S) n “ lras vini cx cellario eft emere i uia res Empta eft indetermina- ta, cum non determinentur menfura; h® prat alijs venahbus. Genus Trap um du- plicitcr pateft t fte indeterminatum, Pri- mo tam in fe , quam in alio , ut fi non tantum menfurat vini funt in feindeter* minatat, fed nec aliud , nempe certum, acdeterminatum vas eas comiiens. Se- cundo , ut genus fit in (e indetermina- tutn , determinatum ramen in alio, ut emo 240 'Artičoka 11 L $.X11I. emo viginti menfuras ex tali dolio , tot venditor iraque manetadbtic Dominmri medias rritici cx tali acervo , &c„ vendita: etiam poft perfe&um fubftantia* Res etiam determinata ponderabilis , liter contračium , irao uc cenfeaturtrans, numenbilis , aut menfurabilis E. g. a- latum Dominiura , non fiifficic tradi:io ger, dolium vini »acervus ttitici, grex,&c. mercis , fed infuper requiritur urnim« dupiiciter poteft vendi , nempe vel ad bisj nempe, vel ut Emptor predirni fol> eorpus, vel ad quantita>em , fivemenfu- venr , vel illud de prarfenti offerati vd ram, Ad eorpus venditur, quando cor- eauuonem fidejuftoriaro aut pignorati- pus objicitur fenfibus > & totum unico trampratftet, vel venditor feauaturfidea pretio venditur, ut hoc dolium cjuinqua- Emptoris , id eft , ei fidat, & pretiam ginta florenis, ad rrenfuram veto, quan- pro foluto habeat , node traditiomercii do non venditur pretio unico , fed pro pratccdit ex intentione cenditionata> fi quavis menfura pretium aflignatur t uc aliquidex recenfitis pratftituinfucritf.^' vendo tibi acervum ttitici floteais fingu- Jnjfit.de rerttmdivifione, unde fi nihil lis pro fingulismenfuris. horum ponirur, etli Emptor tem aliena - Indiib : o an ad eorpus aut ad men- rit , poteft eam fibi venditor vindicirt, j furam fit. res vendita , hanc ponic regu- ubicunquerepererit, Mo\in t Di[f»t.$ ( lam Haunold, trtici, to. yihm,$2, nempe His pratlibatis tune rtm dle venditam ad menfuram, 2 ?g. Refpondeo primb ad \ guando adječla quantitas reftringir , ac nem in §, pofitam ; periculum ret veni' J taxat E. g, vendo tibi ex tali agro decem rte poft tradicionem pertinere ad Eaip ;ngera, tx hoe dolio decem urnas , quo rem, licet , bic nondum folverit, ^ , cafu fi Aintplura/ugera, vel plutes urna do venditor e;as fidem fit feentus, f , aoncen/entur venditae, ex tune Emptor fit rei Domin« f" , Di&um eft numero 2b$, centra&um xum> 2 ^s, Emptionis, & venditionis perfici mutuo Re/pondeo fecundb qnando 151(11 j confenfu , definitur enim Emptio, quod vendirurad eorpus, etiam ante . ft contraflm confenfti perfefhts , GT nem regutariter jačlura ejus eft Eirp^ muttttepraftatioviif) qno id agitar , ut proinde debet dare pretium non pro certi* nummis nttmerAtis danti ref quam fi ei tradita fuiftet §, cnm ; iradatftr , unde quam ptimum praifens lHftit.de Empt . & vendit. unde no"^ utriusque confenfus exprimitur circa vera univerfaliter illa Regala , res!<]“ merccm, & pretium determinatur , eft liber perit Domino fuo , neirpM' contraoftus fubffantialis perfečlus obli- quandoaliterdifponit;usproutficb ,c ' , gans ad non reeedendum , etfi nondum Refpondeo rertib, quando r « v | metx , aur pretium tradatur , fed ex dira ad quantiratem , fea ad " tune Emptor jusad rem relate ad mercem, veladpondus, vel adnumerum ; / venditor verb ;us ad rem relate ad pre- te traditionem , venditert p" c j ' tmm acquirit , neuter autem jus in re, ft pe c r decontrahenda Emf' l . feu Dommrum , proinde obligatio eft Emptor fuem in mora , ne temp«« jf . ’ aoa realis, fed perfonaiis utrinke: ftitutoresfit dimenfa,&c f tuac e« ‘ ; 1 M tium fpcftet ptriculum rei veniti* ante^ vel poji lujus &c. 241 ffiptrit L. letlos iz. ff. de perieul. & tmmdo:') quii inquit lex , ejusmodi Knditio cft condidonata > fi res fuerit uidita, vel menfurara. Refpondcoqaart 6 res vendita inde ttrminata in fe , etfi fit detertninata in a liofpecifice determinato ut vendo t bi de ergo Secundo quia hoc ipfum fatis claie docent Ieges apud Molin, Difput 36$, Saneh. Lih, 1, Con- fil, c . 7. &a. in quibus le ht Autboree fundant. Tertio incer contrahemcs de¬ bet clle a , qualitas» Emptor autem in. ca£» H b 00- Artmlus Ul. g. XIII. Refpondeo ad fecundum has ltg:i efte ufurariis. LefiT. L, 2, c.ii, Laym, cit. Haunold.«, 6t■ voluntcninu: Emptor pro pretio non foluto folvat ufi ras. fen pro diiatione preti;, fed dihi; 242 noftro nondura complevit contra&um folvendo precium, crgonec hujus Domi- nium tranftulic in venditorem, crgo nec venditor rcnetur transferre Domiaium fru&uumin Emptorem. Rcfpondeo ad primum primo retor- preti; eft qus dam mutuatio, ergo ufun; quendo, quod etiam alluvioni fundo ac- exigtmt titulo murni, ptoindc conti creta fpe&arene ad Dominum , proinde ad venditorem, Vide feq. quintam. Se- cundo etiam axioma eft , quod res fuo Domino pereat, & tamen in hoc cafu res non peric venditori, fed Emptori, ergo huic etiam, non iili fru&ificat: utrum- queigitur asioma , fi univerfaliter eft verum explicandum eft non cantum de Domino proprie tali , fcilicet nacurali , fed de omni illo, cui res in fpeciedebe* tur, Laym, L,?. trati. 4,0.17. num.t o\ in fin. atqui Emptor eft tališ Dominus, ^_- ita Arnoldus Rott apud Haunold, n. 6 s. quam ab Emptorc petere citra ui utK eft igitur quoad hoc eflfečius fitftione juriš Dominus. nenc palliatam ufuram Refpondeo ad tertium concefa m jori , & minori nega confequenti« quia quando res vendica eft frugiftn fručlus veniunt etiam in zftimatioa" conftituto jufto pretio , ergo nequeu: venditori refervari, aut loco eoiumpK' fio accipi, pecunia autem eft nituu- fterilis, ideo medla negotiatione Kf { ' tatuseft fručfcus mete induftrialis, venditor non negctietur pecunia, in- quit ob dilatam e;us numerarionem §. XIV. De Emptione fpotiorum , 0 ' Chjrographorum ficialibus Cajfa , Camera aut Provmcia mor ose fohentibus. ubi M' *^^^^ 5 res „P r * m °an Hcitc emipof- pinte, qu* ratio probat etiam m® it K _fint fpolia militaria rapta in- fpolijs e manibus hojhum ^ Colis amicae partis, aut vindicata ab hofte /poliantes noftros amicos n tC s- eadcm injufteauferente? Refpondeo ne- rune Dominiumin fpolta,^ ^? intc s,^' gative fpedtato ;arc naturali. Afficmati- tes eadetn fpoliaab|bofte vl " cUtn joiJ ve vero fecundum univerfalem confuetu- fecundi, quod expediat 3 ^ ^ ^ dinem vim legis obtinentem Wadingus litutn animos contra e yja> J S: Difp, 7, dttb.s. §.z. Laym, lit.2. trati.?. Domini receptoma« e f. 12, rt. 14. Ratio primi eft, quia mi- juftihoftis* litqs rapientes atnicis non funt Domini n- v 1 Ve Emftione fpoltorum , & Cbyrogra^lorum , ubi it Ojficialibus &c.. 24$ Ncc refcret quod Emptorcs vix efle neant in bona Ede, quando milites fpo- liane amicos incolas , quia legitimi Do¬ mini negueant efle rationabiliter Invici re- fpt&u Emptorum, cutn vercfiroilitcr untjuam restales ad veros Dominos per- »enianc docente qirotidianam esrperientia Vidingus cir. 243, Quzres fecundo Aa credita, k Chyrographa id eft litterz cenfuales -ndat* in dato mutuo » aut continentes •lilipendi) debiti, aut hzreditatis , aut ¥‘ & c, poflint juftš, & auanto mino- flicmi? Reipondeo primo affirmative dedu- ‘ ! > & litigiofas aut certis fed periculofil, ^»pcratudifficiJibus rcfpe&u venditotis , MuUeni tanto minoris, quanto magis ^tdubia litigiofa & c, adeo ut quando- JC Ec tantum periculum > autdifficultas , ' ? tr P en fis ejufmodi circumftantijs corn- 11 judicio non fuperent dimidium l j la ' n > itaomnes apud Lugo Difp, 26 1 i rui ‘ m ° ^ 4( lingus iub rf. §. /„ j|- J ‘ a ° & alijs ait: fi non fit credito« i.,^ Sm3 8 0 a recuperandi fuos milleflo- ijjjj v * 8* venetijs follicitandos propter i;:,u S P otc ntiam, vel fuam inopiam , :; '»nd° tiarn ^ ^ Oco ’ ‘P 05 ** i,:, 0 1 P°^ e ejufmodi a&ionem emi j^s fl, retl ? ^Cive veneto v. g. procen- ,iti jt ^ eai ? » guia debitum Ec circum- •i valet* ,Q tnwa ^ aflimatione plus p^' s .P r ‘Uibetfi Givis ille ob favo- *0>U, aut Officialium absgue ■>: Ev 0 C t0 . tum ct editum fit obtentu« f C( j tea ' m noi » debet Emptori no- !|t Pteti| COtnmun ' s bominum zftimatio ^ * non ^ avor » Leli, Lib, *• ;,Coa «a aliquos. Amplia fecundo , quod etiam ipfi officiales Principi* debitoris poflint di&o pretio emere > E penes eos non flet , quod juflus creditor non folvatur, fed penes Principem , aut hujus generalem quzfto- rem, quia illi non debent efle deterioris Emptoribus: monet tamen Laym, lib. 3. trati, s e. if. n. rem efle periculofam quoad talesperfonas. Dixi E per Officiales non flet; quia E ipfi faciant difficultatem , ob quam cre¬ ditor cogftur minoris vendere , cerruna eft eos non pofle emere minoris, led te- neri in confciencia totum folvere ; quia fpečht ad eotum cfficium Principis debi- ta folvere* Princeps autem tenetur to¬ tum , hzc ratio non urget quoad czteros Aulicos i quibus onus hoc non incurn« bit, unde hi poflunt, ut ali;, emere mi¬ noris, etfi facile cotam euincent folucio- nem. Quare minimž funt tuti in con- fcientia illi Officiales Camerz aut Pro- vinciz facieates difficultatem in felven- do creditonbus Capitalium interefle, nifi hi faciant donaria; quia hzc donaria in Emilibus circumftantijs funt |metu extor- ta : creditores enim donant , ne co- gantur carere interefle , aut id folli- citare cum ingenti incommodo, arqui donationes metu extortz probabilirer func jure naturz irritz, Amicushici?//p t /g* n, 97, Molin. Difp ut, i)j. Quid cenfendum decafu fere quoti* dianz nune experienciz, Accipir Came- ra, vel Provincia mutuo plura centena millia pto annuo interefle quinque, aut fex per Centura, contingic ob temporura injuriani aut aliunde non folvi ab Offi- cialibus interefle per complures annos , ica ut jam squct E, g, deccra millia , Hli 1 čredi-; 244 Arnculm III. < 3 . XIV. creditot neceflitatus rccacric ad Came- ram, aut Provinciam petens loco decem fi numerari unum mille , quia videt dif- ficuker fe quid amplifis obtentumm, Refpondeofi feipfa eft moralis im poffibilitas folvendi debitum intereile > aut (nagnana cjuspartem, aut faltem ali- quam ad avertendum tantum creditoris incommodum', eo quod alia Camer® , aut Provinci® onera magis mine publico neceflaria exhauriant teranum , poffe ju- ftificari Lune contradim : quia creditunj cum his circumftantijs pluris non.xfti- naatur. Wadingns n. 4. ubi iicut OfficialeSt fic pro Gameta , aut Provin- cia comrahentes cxcufat, ita condemnat mortalis injuftiti® > (i horum culpa non fiat integra , aut major pro pofle folu- tio ; quo Cafu obligaatur refcmderecon- tradum cum fupplemento defedus, Idem Author rede a dato refponfo excipit pias fundationes in Camera, aut Provincia inveftitas , quia h® cedunt in puhlicam utilitaren? , quapropter pia kv ca , feu Ecclefia, Monafteria &c« non funt ®quiparanda privatis creditoribus , fed cicra imminurionem confervanda : quia eorum confetvatio muleum Reipub- lic* intereft, 344* Refpondeo fecundo ad qu®- ftionem fecundam credita quando funt liquida, neceft ulla ®ftimibilis difficultas, aut periculum, aut emergeBS damnum , auleeflaus lucrum in ijsacquirendis, funt tamen immatura id eft , talia , quorum terminus folutionis primum imminet v, g, poftannum, non licetea miooris emere, Lug® n . 6». Haunold, traSl, / o. num 104, LeČ rt. 71. cum alijs contta Cajetauum, ViJingum , ali6sqne non improbitt ter citato Laym. tefte difTentienres, Probatur quod non eflec ®quaiim iiter pretium, &rem Emptam, fi debi. tor , aut alius in hoc Cafu minoris eroeert futurum cred>rum; quia res Etnpta, it! eft fumma E. g, centum florenorump;: annum lolvenda , aut jas prarlens «11* poftannum levandosifeciufoomai incoffl- modo, fed tam fumma, quam jus zf' vaiens fummar nequit minoris etui, i! |i! titulo folius dilar® folutionis minueretst pretium fumm®, aut juriš ad eam<]® : eftufurarium, ut pater in mutuo, ob folam dilacionetn nequitquidqtni n f ; ' ti ultra forrem; h®c fententia nune vii*' tur pradice certa ob propafitionem f ab Innocentio XI, damnatamf, ‘ De Troxenetls 245- '<& ur* ur* ur 'j/'. ur* ur ur ur ur o?, ur ur ur ur* ur* ur* ur* ur* ur* ur. ur* §♦ XV. T>e c Proxeneth, Hf .p>U*ritura« Proxenera , id eft, is, qui nominc alieno vendit, IMni ali) licitatorem appellant, poffir ex- rfiim preti) a Domino determinati fibi Mtincre? v.g, Petrus dat tibi veftes, ut t:i vendas fo, florenis, an fi eas vendas fc>.reliquos deccm queas ličite retinere l ^fitmativa eft certa in duplici cafu. Pri- ™ us c ft : fi Dominus exprimat exceffum ' or ttuum , fed tune, fi habes occafio- Bt ® wndendi pro pretio determinato , * £ 0*® lucri majoris dffers, fi poftea ne- jutasvendere 50. tu ipfe teneris compen- !t '- Secundus eft : cum non teneatuc ^ ls > nifi ad mediocrem diligentiam, fi adhibita lucretut , lucrum eft il- IU! > utfi non obligatus rem alio trans- t ' rrc > ttansferat : ibique 60. difttahat j ^‘ u ® 'unc debet in fe aftumere pericu- ut fi pereatoccafionetranslationis, J/«!®, cenfetur autem implicite pa- ‘ Q tarcedere , fi Dominus rei com- ‘ 3 team vendendam non aflignato illi ,' c ptoniiflb alio, feu laboris ftipendio, S® Difp.jf, n, iso. D* Negiti va ver ° cx C 0 R f CD fi u „ 0r “ rn ptimo fi is , cui res vendenda a c ^’ fiatu ul us meus , aut fi ^tni' n. m / u ^'P en dium laboris, fpon- l»m h^k r * Urn fitificepit : quia tališ nul- * Ct t '* u ^ um ad exceflun>, ita Left, ’ st> n ifi intjuit aliquis iftorum rem talem pro fe emat pretio indicato : tune eniin excefifus utpote ex re jam propria proveoiens jufte rennetur , nifi ur nu- mero fequenti limitat forte Dominus man- det, ut vendar qu»nri intra latitudinem preti) jufti poteft , tune enim moralcm debet prius adhibere diligentiam ad pre- tium majaš acquirendum , poft hanc ad- hibitam fi non reperitur volens folvere ultra quinquaginra tunederaum poteft fui juriš facere : Lugo citatus fubfumit, at- qui dsns rem vendendam pro quinqua- ginta florenis , & aliud non exprimit, fetnper implicite mandat, ut vendat ma- jore pretio jufto quanto poteft, determi- natio enim pretij non eft fignum , quod fic abfolute ifto contentus , fed ideo ta- xavtc , ne infra fioc , fecus ne fupra di- ftrahatur , fiquidem quisqlie iftorum trium, Titulo, vel Oificij , vel Merce- dis, vel fpontaneae Promiflionis fe obli— git ad mediocrem faliem diligentiam, N hiiominus P. Rofmet in Opus, de jure fol. 429 ex Angelo V, Emptio n 1$, docet tute pofle retineri exceflum f:pra taxatum f maxime fi adhibeat diligentiam excraotdinariam , vel fuo nomine rem cmat taxato pretio vel ut propršam ven¬ dar ) quia ftipendium datur , ut inve- niatur Empcor pro pretio taxato a Domi¬ no , favet aperte Haunold, trati, 10, num . 1067, čredo inquit , quod Dominus velitefle contentus eftimatione, H h 3 Re- 246 Arthvilm 111. g. XVI. Refpondeo ad qaa , ftio 8 em me omnia non itnprobabili pratfertim dura peenite« approbare escepta hac ultima dočirina , non eft in maia moraiiter fide fine fpt gnam fi fingularis circumftantia aliqua praefimsrzmonitionis j ut fi obpaupect;* pra&icandam prudenter fuaferit, poterit tem non poffit reddere , aut non agatiu Confeflarius fe ei accoramodare , utpote demagna quantitate. §. XVI. $An fas fit vendere quidpro cjiio ? (juidJi etnar a furot 4 jftetn cui funt inf uti aurei a venditore ignoratll An pndm , aut menfura aUquando poffit jujle d venditore immintti , aut merci bon* \admifctrt det eri er i 246, /“"NUzresprimoan fas fit vendere quid pro quo zque bonom , nr ft pharmatopoia carens fpecie a medico przfcripta fubroget aliam 1 Secundo an Mercator pofcemi vinum Auftriacum ci- tra gravem in/uftitiam poffit Stj?riacum a> nifi certum fit damnum grave nuilutn immšnere. Refpondeo ad fecundum affirmati¬ ve, quia ut inquit Lugo in fimili ha-cdi« vetfitas iat fubftaucu eft p%fisa > fecus moralisrelate ad finem fubfiantiiliret j*' temam, hanc fententiam feguirur in ,(, ‘ ro confcientiz eciam Leffius Lih, !• c- 11 ' ”.SS. at de /ure pofitivo proinde in f' IS esterno eft venditio irrita , quia eft n ' ror in corpore, feuin fubftantia l> dttiombus ff. de contrahcnd, Zim? 1, quente de eo , qui putat fe cmere f® nlIfl Tufcuianum , & emit furnianBffl > 11 Wadingus Difput . 7,dub. p. §. *• ( Refpondeo adterdura negative/ 11 citato Wadingo, fi petitur par pre* 1 ^' ejuia eft diverfitas fubftantialis n° n ' oll L pbpfica , fed etiam moralis ad Emptote intentum , J/cet enim t» a guor calefaciat detque vigorem > quam tamen habet proprietatem vi« 1 ruralis, aequeomnes bujus effeiftu*¥j fertim in medicinis, in quibus eft 0 . alius ufu$ vrni , quam fi&iti/* ff 1 ^- guia vini ptedura ciefcit cfiam w An fas fit vendere qmdpro %uo /* J^uid fi emts dfare yejlem , &c. 247 fcc», nequequodtam remote cum peri- calo&magnis fumptibus adferatur, Nihilominus fi vinum fpeciali indiH (lila dedacatur ad prasftanmm hifpanici polic tale rali preti« vendi fatetur cir, P.Rofmer fol,joo t 247, Quxres quarto Em/s a fure ve- dcm, a milite Ephippium, a vidno da¬ mam, in hac reperis thefaurum , in E- pbippio & vede aureos, iniutos > funtne taiaurci & thefaurus ? Refpondeo quando in re Empta con- tmetur alterura penitus ignotum , ut in ‘S 10 ) vel muro thefaurus , unio iapifce, taincognitum fit primi occupantis, nifi 'liter jus difponat , prcut difponit de ‘befauro. Refpondeo fecundo , quando res ™pta continet aliud abfconditum a legi- Ilino tune rei Empts Domino, cui fur- t»i autvires continens fdlieet veftis auc -Fppium aufertur , qui eft hujus Do¬ ji'' 11118 > eft etiam Dominus rei latentis: ^‘^'Ipeftantadinfuentem cos fuss vc- fh&c. confequenter huic reftituendi j. - Si vedi*, aut Ephippium fuit ho- W. adverfus quem jufte bellatur, fe- '“"dum Leflium miles occupans veftem | la Dominus latentis aurei defečtu -'entiae fundante defe&um animi occu- Jitidi, ac fj C i en di rem fuam, quod ap- -'bitlugo Difsat. S - , num , t§o, quando ^llcs 'tnr —J-. - - "ttendit occupare folum veftem , ^ intendat occupare quidquid ibi eft, |"* te fecundum Leflium , dum ignora- Dominus veftis, &c. aurum latens ‘^ t,tur inter bona incerta , ptoinde Rihter fit ptimi occupantis, ^ ^ 48 . Quxresquintoan quando pre- ul-r 8,le • (eu * Magiftratu taxatum eft injuftura, veaditor ut fc fervet indemnem ličite defraudet in pondere, aut menfura, aut rebus notabiliter me- lioribus immifccat deteriores, ut reducat ad xqualitatem valoris čuta rebus ab ali/s vendi folicis ? Refpondeo ad primutn affirmative cum Lugo nam, 12;. dumtnedo pondus imminutum, & menfura xquet pretium: quia fic nulla eft inxqualitas inter pretium & mercem, Hinc Refpondeo ad fecundum affirmati- vž , quia pretium tasatum precedit de mercibus ordmarie bonitatis , ergo fi notabiliter tux fint meliores potes attol- lere pretium fervata xqualitate. Unde fi tuum tritieum venale, eft purum , alie« num communiter notabiliter mixtum, potes admifcere aliud granum, ac redu- cere ad xqualitatem cum communi triti- co , vino valdč generofo afFundere dete- rius tantutn, quando reducitur ad xqua- lem bonitatem cum aliorum vino, Lugo nam. 6 $. Leffi n. $3. contra Salas, &c. An vino valcat aqua ličite admifceri intalicafu, magisdubiratur. Pluresno- biseum proxim$ confentientes hic coa- tradicunt , ut Tambur, Lih. p, de cen¬ tral. trači, /. fuse & communiter alij, quibus adhatret Lugo , quando vinum ha- bet Legale pretium , quia , inquit , ta- xatur purum , non lymphatum vinHm 5 dilTentk vero, fi pretium eft vulgare, & mistio non eft noxia , led redigic vinum fpirituofiusadparem cum alio bonitatem. Refpondeo cum diftin&ione, nempe ne¬ gative dam vinum venditur pro conferva- tione, affirmative fi emitur ad ufus quo- tidianos, cit. LefT, quiain prim d cafu ex« ponitur periculo corruptionis , in fecun¬ do etfijnon fit purum vinum, eft tatnen fimpliciter tale, alias non elfet confecra- bile^ v Artictthts III $ M 2>4~S bile}taxatar autem non purum, fed fimpli citer tale, ut patetin vindemia fačta plu- vio tempore> quale vinum conftat non eflč purum > & umen venditur taxato pretio, Nec illud hic negligendatn eft ex Laym. &c, quod quando vinum eft ni- mis meracum , aut rigidum Emptoribus , pofle affufione aquae mitigari > quantucn ncctfl.: eft, ut evadat fuave, & amz- nam, ne aenopolae neceflitentur cim damno educillare vili pretio, mouetti. men tantucn efle imminuendum de pre¬ tio > quanttma aqua: eft admiitum, qtu fupponitnr non efle meliusvino alio,fci folum aqua admixta corrig.it cjlU afpen- tatem, ac inamoenitatem. & & i ti fi i n D P f §. XVII. T>e Monopolijs ¥ ! u i P a 49' OnopoKmn proprie eft exiftens iv Jl penes unum rantum aliquem certas merces vendens poteftas: de eo eft titulns s 9 *» Codicis, Id exer- cens Monopola vocatur, Porto unitas poteftatis vendendi duplicirer poteft acci- dere. Primo ex Principis Privilegio uni foli r aut plurbus determinatis conceden* tis poteftatem certas mecces, rabacum , falem &c, camparandi , vel vendendi, Secundo ex unitate confpiraiionis idque quadrupiiciter, Primo quando mercato- res inter fe conrpirant de vendendis re¬ bus determinato pretio, Secundo Emp- tores de non dando pretio, nifi cerro. Tertio , quando quis , aut plures Coe- munt omnes , aut potiores merces , ut ,eas poftea foli magno pretio vendanr. Quarto quando aliq.ui impediunt acccf- fum venditorum ut Emptss ab his mer¬ ces aut ex Tuts prad/s dtfumptas carius vendant cum damno ementium, Dico primo Princeps ex caufa jufta poteft vetulere ptivilegium certi-s raerca- Dtibus, quibn* folis ficeat aliqu P lercium vendere dummodo p rovl . e predam nimis cxceflivunv tJ *' lercatoribus. Eft communior cu ^ 0 Difput.26. ». ' 7 '- cootra Čaje- im&c. Probatur i quod tota tat' itia fecundum adverfarios w n j oc , quod alij impediantur met ^ mprores forte eogantur mfrCC * fti »Ivere ob paucitatem vendttor« ■, 'tutn hoc poteft Pr! ncc ps« cere ju. ufa, nempequandoid expe 11 L bono ,. ut babet redditus o ^ 1 ufus publicos , quibus £l£C onopul o , fic enim citrawi| u diuntur alij^ a metcatura , ,£• ititur carius folvere , aiias iniuftida non poteft id 3C f r J i; u sn'* 3S o. Dico fecundd ecant contra juftitiatn £0 trcatores confpirantes a ” iič' im merces irfra P - } jj.^ fum,.Lugo». 172, Ds %don 6 pdijs. 249 Mtndoin Epitome f^erb, Monopol, n,i, citra injuftltiam de non dan Jo pro mer- cibus , nifi pretio jufto infimo ob Tane¬ čo:, probatur: quod quis fine inito Con Cliopotcftjufte faccre, eidem jufte fuade- ripoteft, utfaciat, fedqulsqtiis mercator line inito Confiiio poteft juftž non ven« dcrc, nifi preti© fummo, ergo edam alij mctcatore« jufte eidem fuadere poflunt , crnou vcndat, nifi pretio fummo major pet indu&ione : unde negatur, quod nem conclufionis , unde fi venditores confpirantes non peccant contra charita- tem, edam non peccant Emptores. S51. Dica tertio: fiquis, aurpla- resomnes certas merces v. g. rotum , aut fere totum frumentum in mefle coemanc animo poftea fummo jufto pretio diftra« Refpublica habeat jus , ne mercatGEes fic bendi non agere contra juftitiam , HaU' (onlpirent in damnum privatorum vilius tompataturotum fine confpiratione, Diai contra jujlitiam commutativam , fjiifeclufo Privilcgio conlpitatio eft con- juftitiam legaletn, L. unie. Cod. de w *ty. ab Iroperatore Zenone lata fub P®- 1 * confifcationts bonorum & exilij , r -e medijs iniquis emptores adigantur ad fasmum predam* Nihilonainus plerigue cum Lugo 'JJ, coafpirantes damnant peccati nold, trači, to, n, 278, Lefl. Molin, Lu¬ go #, 177, contra Navarr. Tol, Salas, &c. Probatur nullus pretio jufto emeos, ant vcndens peccat contra juftitiam , hoc fit hic , deditcjue hujus exemplum Jofie- phus iniEgyptoco'emcns frumentum nul- la vij aut fraude interveniente, Dico quartb injuftum eft Monopcs. liani obiigans ad reftkuendum , quando viautdoioimpediuntur alijad merces ad- vehendas, ut tales Monopol® fuas carim contra charitatem : quia* in« vendant, Lugo 17$, & paflim Theo* ^ Gt ) chsritas teohligat, ut non dif« logi, Probatur : quisque habet jus ftri- dattonem v, g. Eleemofyn$ j ut sSum j ne vi , dolo , aut metu impedia* tt cav *ftascariustikictim tuusB vende- tura bonojufte confcquibili, fcd lucrutn ctiam 'ket poSs pretio fummo mediocre > quod a lij Mercatores poflunt ; i:en, V f CllcJere * *g* s tanse« contra chari- habere, Sc benignum pretium , quo re- ^:di, Uldetl< ^° alijs 1 ne: vendant pretio puhlica poflet merces emere , eft bornim D ; ,(| ’ ut vendere fummo. At tortjli, Jufte confcquibile, ergo, 2 ±v*Ft « f « ijl-j Infero cum falmanticenfibus j Re= •‘jat• Qu j* v ■”'* * ■/?. 4 4 /& orcs Utbiutn illicite impedire accefluss , • S u, achamasnonobligatcum gra- CSores uromm V , „ lUo "»cotnmodo avertere aliotum gra- aiiunde frumentt, vini , alutumq c te* , alias etiam feclufo conven- rum ad viaftum neceffanarum , ut lpfi li- ' c m «rcator non poflet ličite vendere miles merces vendant,nifi pcr acceflutn ex- pretio , quia idem reipfa ternorum Provinc.ales ncn poflunt res pauperes Emptores. fuas pretio squo vendere, boe enim fo ec pfpondeo confulendam efTe fenten- prarjudiciofuro bono commum Proviacu- 3, n ll ^ 0o PP 0 fl t anitatnen non auderem lium: promde tune po unt cx rcs f ua . I fc Ex his E ‘» doneC l>tovmcuks commode KS 1 ctaam Emptores confpirare vendantj L S. xvin. §. XVIII. quia per alium voluntatis a&um concomi- tancem difplicet ineffitaciter, fivedifpli* centia inefficaci abfoluta eidem volanu- ti incfficaciter difplicec idem opus cm- num , mediante dičla difplicentia(eifi h*c non difpliccat voluntati utpote perfe- (He voluntaria} feu fit fecundum quidin- voiuntarium. Metus dividitur in gravem , & !«• vem; quando malum imminens ell Icvti id eft , non percellens hominem fortem» Sc coaftantem , dicitur leviš > fi percellar forrem , id eft , cfifficulcer rt' čuti poteft, feu fuperari penfata period alias conftantis condidone , dicitur p vis , Sc cadere in virum conftantcm. Incudtur autem Metus, velabso* trinfccof id eft a caufa natutali neceflj- ria , five ea fit metuenti intrinfeca > a ' morbus, five eztrinfeca, ut nauf»g' u ®’ peftis, Scc. vel ab extrinfeco , nerof-‘ caufa libera cogente , qualis eft *' quifi fit fuperior, utDominus, Parens, Pratlatus Proprius , m« us incullus dicitur reverentialis > tX ^ quodiacutiatur ab jis, quos revcf {rl " ^ CmUS# Undequandoqu#ritur, an a. vercntialisfitgravis, ac contra# u * , (J , loinitosirritet, quaritur de in^ periore , qui fit caufa ad*quata ^ noftrce externa; v. g. contra& us ® 3 ‘ ,• nialis , Pr^feflionis Relig°f* ' . adio nune eligitur ut medium » dum malum nobis a fupctiorbus ^ An contracim ex Metu initm transfer ut Dommium f 251 nensquocafu etfi (it atftio v. g, Profeffio mediante elesftione fimphciter voluntaria, clhamen fecundum quid criam in volan- taria , per concomitantem alium a&um voluntaris, per quem intftkaciter difpli- cctcadem Profeflio, Utautem a fit Metus gravis requintur primo, ut malum imminens fit gravcab folute , vel refpe&ive. Secundo ut Me¬ nam patienj prudenter credat malum il- lud fibi itnminere. Teitio uc Metum in- cutiens fit potens exequi minas , & infu- pttfit folitus exequi » in dubio autem an ffiinans fit folitus exequi, aut executurus j®» minans potens exequi cenfendus eft ‘“catere Metum jufturn, Saneh. L, 4. de Difput, e. num, 21. non eft e- "im aquum fe fe periculo exponere. ut Metum patiens ncqueac fatile 'tlinare malum v. g, imploratione Auxi- ') > vel Confilij, &c. Saneh. Difput, 1 . ***. tj. HacproceJuntetiam de Meta reve ^ntiali gravi J quia licet hn lecundum fe ' status verius non cadat >n virum tadit* nrCrn ’ ^ anc ^‘ cir * Difput, f, n 7 . jj tlmcn ut conjuntftus continuae aut ,j tUfn * vultfls E. g, parentum afperita- ptobf Utn '^'^* tt • i, ^ 3l * 0 f' , » auc gravi ex > qu* prudenter timetur » Uj ' ***** ' 4 * uti etiam preces impor« L •’ 1 »inUantidimi, feu fatpius a *»*, ° re re P c ” c * » Sandicz Difput, 7 , ♦ 7 % ^ndoMetu, ab extrinfeco inčun- tttj t0t L ) u ftč P roat fir» quando in- Th eo t "*uente;us incutiendi, d citnr Jift i„:^ e i u ftus. Eft autem Theolo« feu a no k u ^ Uan< ^° »ucutitur injuftž, ^^ente /ms incutiendi. His 253. Dico primo nullus Metus eri ant injuftus leviš a quocunque incuflus adex- torquendum contra&um irritat ullum contratftum jure naturali aut pofitivo, neque hoc jute conceditut refciflio ad er vitandas lites, ut tradit P, Wieft. in /. Decret. ud Tit, 40. num, 24 . cumpo- tiorbusex utroque jure, eftqueverius in foro etiam interno confcienti« efle omnes firmos , Pontius lib, 4 . de matrim. c, 10, num j, contraMolm. Difput, 167, n. s» Saneh, W regat antecedens, Hscfententia eft fjrnftor principsjs de contridibus er ® ( ' tu , utrob que enim deeft titulus jud ulB accipience : nihilominus fi eft teansferendi Dominiunii transfertur >‘- teansretenai i>oaiinmui, n«**— vocabiliter ramen, quatvoluntasc*P‘t te dantis eft jufta caufa , quatenusjuf £lj ' fiejt ad cranslatipnem, ca deficien 1 ^ tuni eft non transferri, priorj tamc 11 tentia eft ccnformior meis principi 5 " Adibus humanis tt,6o, s, *>«***& 2if. natura fua irrefcindibdes ; s lua iiicitiu'***"*'- * ..jJji , ScProfeftio initi exrns tUI j . mam c ontr a ‘ quocunque incufio ex fine - noa funt jure natur* irritf , ju tc u pofitivo fimt ipfo fado annulla«* . ~ curo^-; Probatur prima pa” » r ' _ . r .a. t lib, 4, de matrlm. Difp“ u s n. 4 ‘ go cit, cum inaumeris Canon (lis Molim Difp, 26?. & 526, n. * . . I miia eX nuilo r it* p c l tis, haac cnitn non ^ 2r,§, n, 106, &c, qui 3 ex naturale eosirritat. non deftdlu w P An cmtrachts ex Metu inhus transfer ut Ttminium ? 253 libuj cx 'metu gravi injufto : noo gravis injuria, cjuam patitur contrahens, quia bc injuftitia non impedit , quo minus (ontrsčbž fit fimpliciter liber s ut patet in contra&ibus natura refcindibilibus, itno emiD in irtcfclndibilibus cx metu levi in- j-;:o f či s , qucrum valori non obftat iiiiida etiam fccundutu Haunold. & Mvtrfarios pierosquc, Neceli difpaticas fufficiens, qwod dicat metum levem po* tdle contemni, iicet enim italit, atta- tc “ dum non contemnitur, fed ex il!o contra&us, adhuc contrahens patitur biiitijtp. Probatur pars fecundade maerimo- ^txcap. c tim lečam 14 t, & cap* vtnienf fponfal. De ptofeifio- Ct vero Reiigiofa expteiTum eft in Cap i. ubit cjitit vi. _ Objicies contra plimam partem con- difionis cum Haunoldo , natura eam dt- indidit contra&ibus > quae eft ■ccefiaria, ut paftus metutn non cogatut lnvitus pati damnum , led contračlaum ^iilolubiliutn nullieas eft neceflaria ; " in> G » principio valerent, -etjm nequs- ***** > pallus metum cogeretur pa- a *nutn: nempe contraflum > er go. |. Secundbex injuftitia nequit orirrju* S | IJ ’ ( e d fi jure naturte contra&us cx . tUltl Jdftogravi initiforeht firmi ex in* .'iotitetucjuftitis v 4 e,Matrimoniura J L Hitia obiigarec» ^ e /p°ndeo ad primum contradibus j it fiuspliciter inviro natura indi¬ ja e dicatem ncceftariam nempe nulli« to, j ’ ut 'tiviceeos celebrans non patia- in noftto autera eafu noa anan fimplsciter , fcdfecnn-. 'l 111 '* > ac in efticaciter invito. Ad fecundum Ex injuftitia formali- ter 9 & itnmediate nequit genersri juftitia* poteft tamen injufticiaprtsiupponi expar- te ssetum incudcntis, metu concepto ex parte contrahentis confequiuir cx parte ejufdem patiends metum conlenlus lm- piicirer liber per ». 272. Ex coafenfu U- bero orkur valor contradus obfigatids ex juftida« Inftantia eft , quam'etiam Ad- verfarij communiter concedunt in Jura- mento injuriofe estorro alacronededan- da pecunia , quod ajunt valere pez cap. Ji vero , dejurejarandc. ZS6. Dico quarto metus injufte ia« cuffiis a tercio ex alio fine quam ad eztor« quendum contračium , hunc non|irritat, nec reddic obnoxiuai refciffioni , unde contra&us etiam natura fua indillblubiles, ut Matrimonnium & profsllio všhdi fant, ita Saneh, JDifp, 12, k n. n Haunold, n. ti7» cor.tra Lugo k n. 17j. W eftner n, jfi Volunthi, quod E. g. Pecrus deprehen- fus d Patre Forn cari cumfiiia , Pater vulc eumoccidere» utevadatnrortem, fponrefe offercad Matrimoninm cum fiiia non ob« latam a Patre uc medium evadendi mor- tem , volane iaguam , quod hoc Matri- racnium fit irrieum j reliqui vero contra- tSus ex edido Praetoris refeindi pcflinr^ Contra hos ergo probatur conciuilo y quod in lioc calu nullojure, fivenatura- ii lave polico Matdmonlilra lit invalidum , ergo enaai alij contračims ex Umili metu fadt funt irrevocabilitet validi, An teče« dens probatur: non pofitivo: nam Cap 1 . de kis, cpua vi mztKsaue caufa fiant % addu&um a P.-Wicftaer ex relse dicic > quod miiites mortem Ih r ndnati fosmt- nx , nili profiteatur in Monallcrie , er- I i 5 S* ufoticulm lil g. XVIII. 25:4 go metusinjuftus fuicincuflus ex fineex- torquendi profeflionem , proindc non eft mirum, quod Pontifex dedaret non ef* fc Prof dim , fi conftiterit de metu: non etiam ditftum Matrimonium eft invali- dum jute naturali, quia natura potiusin fimilibus circumftantijs vult valere , cjuim non valere Matrimonium, alias non eflet poffibile aliud medium evaden- di malum gravius, nempemortem. Gon- Armatur : fi Matrimonium fotet nullum jure naturali , hzc nullitasfundaretur vel in defeiftu bbertatis contrahentium , vel in injuria, quam innocens patitur 5 non Primum J quia non tollit plenum ufum rationisj non fecundum, quia nullus contrahentium eft alteri injuriofus , fed Tertius, qui tenetur ad reparandum dam- sum , proinde procurare, fi poteft, ut metum non paftus confentiat refciftioni optarz a p j (To metum , quando contra&us poteft annullari, 2fJ. Dicoquint6 nullus contra&us, five is fit natura fua refcmdibilis, five ir- refcindibilis initus ex metu gravi ab in« rrinfeco, aut ab extrinfeco jufte incuflo ad extorqaendutn contradiutn , irritat hunc, nec reddir obnoxium refciftioni , Luga ». /je, 8c p!trique alijs contra pau- cos quoad refcindibiles , contra mulcos verb JFuriftu quoad irrefcindtbiles con- tra&us ex metu ab intrinfeco incuflo,, Probatur quod eligitur absque in¬ juria ab ullo iilata, illud nulla lege eft aut tcfcindibile > ut per fc pa- tet & ex L. p mttlicr it, /, de ic m metUs cattfa , ubi donario caiudofc vitutis metu fačta aliberta valet, fed:■ cafu condufionis homo proprta vrlami Jibera eligit conrra&um ad declinindtu / malum imminens fine injuria ab illo 11 lata, ergo. Hinc valet Matrimonium čara pati' la , ad quod ob ejus deflorationem iac undam quiscogitur ajudice Ecdelhlli:« aut a puells parente minanti deflcta:: accufationem , fecus fi minaretur rc tem : quia hanc nullus pri vatus jufte mir.;’ ri poteft Saneh. L. 4 fie m At rim. Diff l n. $• jufte accipis pecunsam a fure «■ ( tortam minando accufationem, nifiif , derit ; quia jufte potes eum acculirc ( Gobat Theol. Experiment, trni * 11 n. ISO. 1 An autem minans accufationem caufa jufta animo fimulato, id ' | intentione accufandi ineat contn«* firmam vel refeindendum cumo ntr£ “ reftituendi f funt qni affirmanr rt' 1 t dendum non nomine metus, ur P crc . fti , fed ratione injufti doli fi ' 110 ' c animo accufandi , Ita Hannold. trt‘- », 122, Logo, n H7 Molin- D. ) 1 *» negativa Sententia probabili* eft > r 1 fdfum eft dolum bunc cfle mjur* 0 eo quod malum fimnlate inte | ' ,3,u ^ 1 ^ ■ nitari ac luferri jure pomerit. ^ traeftus eft firmus W!eft> ”* lih, 2, e, 17, #, 42, cit, Saneh. ° a , C s. XIX, An contraUus folennitate juriš dejlituti jint in utrd^ue Foro irriti ? IfiVTEgant plurimi de foro con* i fcientia: apudLugo Di[p> 22. 1 H9, non pauciores affirmant invalidi- 1 etiara in di&o foro apud eundcm, ^ jbus [ubfctibunt Vafq, de teftam,c, 3, ^ '•*. - f . & 1. 1. D. 16 4 -. #. 3 r >‘ Lcff , D, g/, Scc t cx communi Ganoni*? ltUln > Julio Claro, &jafone excipien- :s "ftamentum etiatn ad caufas profana*, * dum cerco conftat dc voluntate ‘■'oris, teftamentum fine juriš pofiti* ■ J ltnnitate fadum pariat obligationem ‘ "'ilctn, fed nequit hanc parerc , nifi er g° valet a de cateris fentiunt ^‘fHrnfativa, Dico primo probabilioretn efle fen- , !JtT1 affirmativatn, eftque conformior ls ptincipijs ex quibus fic probatur , J 1 ® 0 P ot eftas agendi eft adftri&a ad cer - ' ^odum, Sc formam prasferiptam > ,f { * *^ us celebratus eft invalidus etiam .. r ° oonfcientis per ». 4^, idque fir* . " r cx utfoque jure: Primo Canonico in foro interno Mattitnonia ln ‘ > id eft , carentia prsfentia 1 * ^ te ft‘bus a Tridentino prx- -sf 0 j S * Secundb ex civili invalidante 1°, Coacr a cu ' l°! fillic, debet efle aut tališ. qui ftus nequeat natura /ua irrstari > ^ debeat exprimere, quod relifta tetianl r foro interno. Arguunt tertib, quod*a3os P ro interno etiam fit nuilus ob defeeto r, teftatis agendi, fed nifi fiat CUB> °^ u jure priferipta dencit poreflas ^ cum reftri^la fit, quod eft ^3;, ca. Cap. Matthaus 2$. de Stmonia __, n _ guamdiu autem eft dubia pro foro inter- potiffimrnnaefirs (cateati* i fl no iftitatio > interpretatio benignior eft ne prima, P An contratliM folennitatejuns dejimtifint in utreaugforo irriti ? 257 Refpondto com "'STadingo num, 2 . taturcivili condiclione indebiti, hoc efl » tanquam res civiliter indebita , Wadin- gus num. 6, qui ulterins infert ex cotr« muniore Theologorum hsredem ab inte- ftato pcccare mortalitet petentem fibi per Judicem reftitui hsreditatem , quando ei certoconftat veluntas teftatoris fcripta in teftamenco minus folenni. Unde nega- tutabhis , quod jura qux invalidanc te* ftamenta minus folennia agant de cafu, inquo hsrediab inteftatoeft certa volun- tas teftatoris , nec 'pofle judicem adjudi4 carehsrediab inteftato hsreditatem , fal- tem quandoex con.feffione partis eft Judex certus, Sc fi hacredi fcripto auferret, pof« fet hic uti occulta compenfatione, Illatio hxc quatenus damnat peccati tnortaiis hxredern ab intcftato petentetn fibi adjudicari hatreditatena , ac Judicem adjudicantem, merico reprobatur a Car« denas Oryfis Theologicz Difput. 16, num, ig+, quando fcripto harredi, ac Ju« dici proponitur, ut mere probabilis fen- tentia ftans pro valore teftamenti , quia probabiiitas debitl nequit prarvalere con- tra jus cettum pofleffionis hxredis ab in- teftato, quando buic prius fuit adjudica- ta pofleflio. llnde fubdit, quod Dolo¬ res apptcbantes occultam compenfationeoi .. Jf , -- v..«.w fačtam ab hirede non folennuer fcripto 5,* ato » argument. L, Barka- judicenrfuam fententiam ex ptincipijs ia- trinfecis efle raoraliter certam , ubi con- ftatdevoluntateteftatoris: iicait L^ffius, eocafuclare patere mentem Legislatorutn nonfuifle in foro confcientis irritare te«* ftamenta , & Mclin. Difput. gt. dicit aperte conftare, quod folennitas foium e« xigatur in ulcimis voluntatibus ut tefta- mcntum fumptum pro inftrumehro non faciat fideni in foro externo, non vero ur. in fe non habcat vim contra&us transfe- K k rendi 1 cy hrc dno efle feparabiiia ačhis fine folen- litate debita geftus eft nullus > poteftas agendi eft nulla : nego quod forma prx- Ictipta afficiat poreftatem agendi , eam- quereddac nullam , fed 3fiacit acfcura ab eigcfttiro, reddkque nulium t non pro ntreque foro, fed pro excerno» Arguunt quarto, quod folennitates J jure requifitx ad vaiorem contra&uum E' g. ele&ionis , alienationis) fundentur ® periculo multatum fraudum > Sc in- toimnodorum , qux ratio , quia femper »anet gencricc vera> idcirco etfi in cafu puticuiari abfit fraus & nulium damnum iffloiineat, adhuc a&us cenfendus eft in fo[ o interno nullus. R'fp, Aduiitto manere periculum, id hoc evitandum folennitates conftitu- ta 1 f f d nego neccflario eas concernere ‘ l!n > forum internum , nifi jus apertius ^ptiaiat. Pnrerea fi fuerit dccečius de* ‘ Us > fufficietuer occurri potcft peficu- 'lofficio, & a d inftanriam deciarando milit contrsuftus, &c. Sc cum ut Pr$- Eiabeat jurisdičtionem fpiritualem ; Ji| i»iam jutenaturali plus non requi. ' u [> Suamutadfint fubftantialia aiftus» ‘• '1 hic adfunt , ei reipfa attnbuitur * -°Uribuicar, dumcommuai errore ha- } ’ ^ de °jfcto P rotor is, Ex his. Inf« ptimb teftamenta > Sc legata »on pia carentia folennitate efle ya- 1 ,. 1 ’ beluša fraude in foto confcientia? ■> ^fententiam efle pravice tutam pal- ‘ndicaat Dolores » ac intet esteros Uttt >eldu s . ■ 5ttl fecundo bsredem fic inftita- ^ ‘ ' c g’tatium non teneti hsredita- * * lc g«um scddsse > doaec tepe« rn • »t ' — - • w ' “*• 1 Artkulm lil. g. XIX. 258 rendi Dominium, Ly clare , & Iy aper- te certitudinem indicant, Inferotertiofi defuntftus haeredis fi- dei commifit , ut aliquid rcftituat , vel folvat, iicet tale fidei commiflam nou fit fa&ura folennitec , debet folvi, fi modo haeres fateatur id fidei faz commiiTum ef- fe, indubioautempoteft ei deferri jara- mentutn , quod fi acceptare nolit , pro confeflo haberur L, ejttajlionem fin.cod. dcfideicommijfis Lugo Difp. 22, num.ST. contra Saneh. lib, 4, Confil, cap 1 . dnb,/4. num. is, exiftimantem non obligari in confcientia folvere commiftum nifi de- fan&o promiferit, Ratio autem Lugo eft : quod hsres repraefentet perfonara defun&i, ergoperindeeft, fiveipfe, fi- vedefunčhis fateatur, iinde citacum jus, eum, quirecufat implere voluntateni de- fun&i perditum vocat. Infero quarto teftamsntaad plašen, fas, aeprivilegiata, ut inter libcros.&c. valeat fecundum omnes, etfi careant (•> lennitate. Item ex recepta fententii 1 pud Do&ores prim® conclufionis Legiti pia relija in teftamento pio minus fob ni ad caufas profanas valenc , unde con teftamentum pium etiam non folennen> leat , fequicur , quod hoc revoect telil- mentum anteriuj iblenne, eciam ad cij- faspiasfatftura. Lugo n. 27». Denique omnis difpofitio id Mi" 1 pias valet, quaevaleret, fi jus civilen« obftaret, unde valet difpofitio captatoti' in pias caufas £ per eam intelligitur talisi qua teftator fe in aleerius voluntateni mitteretdicendo, legoei, cuiPetrus«- let, vel inftituo čum htrredem > BI donatio , venditio, permutatio>j ' fatiflime, Seinfenfu legisfin. 1 ’ • bns ali e nit ne n alienandis p r0 °®. fpoGcione , qua Dominium 1 ,: f ;j &um , five utile , vel aliud i us ’^,.r re » fivcadremtransfcrrur, P rol ° $0 Ve reqmfitU a jur e d dienandas res Ecclefutrum ? 2^9 bibitacft etiam difpofitio hypothccs fpe- tiilij, elocatio, & conau&io ultra trien- nium, transa&io, quah$c, aut iilares kaliumtranjfertur ,&c, Perres fine folennitatibus a jurere- ijaifitis inalienabiles veniunt non tantum 1« immobilcs , fed etiam mobiles pre- tiofr, qu*fervando;fcrvari poftuGt£quo Bomine intelliguntur res > quae ultra trknnium durare confueverunt, Wieft- w:\tdditlum titulumuum. 30 ,) ut vafa mca, torqucs , tapetes', ornatusauro, 'flpimis intermixti, & cattera magna: rfimationis fupellex , quat propter ma* »ti* ptetiutn, vel artem , vel antiqui- fingularcm confert fplendorcm , ' 3 :bliotheca copiofa £ non finguli ejus li- “tiptifertim cum alijs utilioribus com- -Mindi } mancipia ruftica , feu fervi ^0 cxtolendo adfcripti, quia cenfen- -tptrs qiudsm fundi , greges ovium, “nicnta boum : hatcenim mobiliafunt :1| °fa immobilibus squiparata, , t J ar * autcm ut ufusfrucftus , cenfus tx te immobili proveoientes , a- ejusmodi jura incorporalia rebus ^ilibus accenfentur. Jura , & a- ^sterumimmobilium, & mobiliura 10 arum immobilibus atquiparantur; judicatur a&io, qualis eft re- ■ , } |’ 1( * quam asftio datur. Unde an . 1 aut donatam ex fine di<5b bona compa* randi, aut acceptam ex re vendita immo • bili £ debet enim emi ea aiiud bonum im- niobile, cum pecunia fuccedat in locum rei) aut ut ex ejus cenfu fuftentecur v. g. monialis , fecus pecunia jacens in cifia, licet dlet dcftinata fine voto ad comparan- da iramobilia. Imo quand6que res immobilis etfi pretiofa cenfetur pro mobdi non pretio- f* , atqueadeoutalienetur non egere fo- lennitate, nempe dum bonum iramobile v, g. arx datur pro debito pecusiario , ca- que a Pr*Iato non fit incorporata , feu applicata Monafterij bonis ftabiliter Wa- dingu snnm.S. monens multum referre, inquem finem res immobilis fit donata* aurcomparata, fi enim fuit intentio eam perpetuo fervandi , eft in fua fpecie ret immobilis fi folum ad certum tempus pro • ptec neceffitatem , aut utilitatem Mona¬ fterij , manet intra naturam mobilium. Hinc res Emphyceutica ad Ecclefiatn re- dienspoteft iterum dati in Emphyteufim j nifi incorporetur Ecclefis j fola ita.que applicatiofacicinallenabilem, non appli- catto vero alienabilem. 265, Dubitatur fecundo, cum non ommesresfinc fine folcnnitate inalienabi- les, ouales jus permittat alienari pofie 9 Refpondeo primo alienari pofle res mobiies non pretiofas , ut frumentum , ca:tetaque ulu ablumptibilia , vel brevi veterafcentia, Refpondea fecundo res immobilt: exigui va!orisex caufajufta Can.Ttm- las. CAttf.t2, 2. qux autcm cenfendi fint tales multum diflentiunt Dodorcsj Palaoconformicer duftis num.tfi. pum illas 1 qu2e non attingunt valerera centum aureoruti?, & non ferunt cenfura quin* que aureis maiorem , & ira Salernitani Curia Arcbi - Epifcopalis praducat , Ze* tol3 in praxi Epifcopali V. alie>uttii\< ad fextum * Francifcus Leo non ««• dentes valorem 25-, ducatorum auri it Camera ; Gidi. in cit . Can, Terrulal exiguxs ait vocari, quae non valent uta 20. fiolidos, id eft, numnsosaureos, Hf> fententia eft recepta in Curia Ro®« 1 prcinde ab omnibus obfervandatn 1» Corradus Pirrchus difpenfationum Ap flolicarum Lih, p , c. t. n. */. fcd nnm. 41, cx Barbofa & alijs purac niendum arbicrio prudentis Ju^ ! ’ quam fententiam fatis indicat citata G’ non dicens abfolute, fed forte ft' ** gua habendam, qua; non fupetat 1 reos, eaautem, qtia: lege nonfuct •. nita judicis arbitrio relinquunuir k 1 '. de jure deltberandi, unde cu ™ Provincijs feptentrionaiibJS non . Pr^latis recurri ad curiam Ronta" 131 rebus 2 f. aureos non excedenti|> a *| f -_ his arbitrio /udicis definiendutn J u!£ ^ culrates Ecclcfia?, Joeorura> tempf & confuetudiaem ; nam tes> ,-j bi 20. alibi 80 . vel 50. alibi cenrU l ^; sfttmata modica ccnferi poteft» de Officio Epifcopt alk g, 95 < 9 L, WadiKgas§ j, dicens, quarutn ronfi 11 ^ De re^ui/itls a jure ai alienandos res Ecclefiartm f 26 1 conftit, quam valeat cenfus, item pof» ftlliones, etfi non damnofe » minus ta- mcn utiles pofliint alienari fine confenfu Apoflolico (j non cbftante jurantento de tonfenfu Apoflolico requirendo in alie- cuion-bus Cap, cum fuperS * V. p°Jft]fi° m Mlercbut Ecclejia alienandis ^ nonta- mcafine Confilio, & confenfu Capiruli* iuc xcit,eap>g, Wieft. num, 41. Wa- iing. §. J. num. 2. Refpondeo quartb alienari pofle in afu utgentis , & celeritatem exigentis ncceflitacem , moramque impatientis, m Pontificis confenfus petatur > etfi enim fscundum mukos necefficas non efficiat concračtus validos omifsa fubftantiali for- » Ecclefi* tamen prohibitio in alie- nandis e;us bonis noluic includi cafum ne- ttffitatis, nefavor in ejusdem detrimen- lom vetteretur, hic cafus in locis , ubi ^ bellicos tumukns bona deftručia funt ' ut nullum adferant frinflum , Mo- °jflcria fine incenfa , Religiofi aliter ne* 1 ue ‘ntali, nifi pecunia in cenfus accepta ?PP'gnorando bonorum partem > u(um ' :te poteft magnum , Wadingus n. 4. H addens fub hoc cafu>juxta Dočiores ^“uicoinprehendi redemptionem capti- *“ lua *» & gcavem pauperum neceflita* cap ftcutomnino cap.aurum capi. caufaiz.q. z. 1 ktfpondeo quinto in psrmutatione <*** inter duas Ecclefias ei Prelata tj' 6 ® fu tye t U! ° *°vocandi jjfunt , fic iuflinentur tonf Ut f t *° nCS beneficiorum cum bpif opi ta'' j 1 ' • Pariter cum Co’legiorum per- Renc miniftrati ° ‘ n Socieute fit penes CQi|j a . ctn ’ poteft cum bujus confenfu S*utn ununa bona fua pertnucare cum bonis alterius Collegij , Wad : ngus » f. notans noneile ideontta meniem funda* torima , quia intendunt dare Societati , ut huic res fit commoia, fecus incommc* da ; hoc Privilegium non habet locum apud Reguiares nonhabentes rerumem^ nium caput, cui perfefte lubfint perfons omnes , & bona hujulmodi domicilio- rum , inter quorum bona fieret permuta* tio: idqueprocedit etiam de Regularibus participantibus in Privilegijs , quiaSodc- tas poteft id non ex vi privilegioruna fed cx vi fuarum conftituiionum, quar non funt alijs comtr.unes. Unde non obftat , quod muitaprtvilegia, qusin hac materia ha* buit focietas per Conftit, Utbani Vlil. videantur fublata > non tamen concefli Generali es vi noftri infticuti, & Con- ftitutionum noftri S, Parentis. Unde cum cx Confticutionibus habeat Generalis poteftatem deflruendi totum Collegiutn quando expedit, a fortiori poteft conce- dere, ut bona unius Collegij vendantur alteci, auttransferanturin aiterum Wi* dingus decontradi. D.2, dub.S. §. Suarez ta, 4., de Kelig. Lik, 2, c, 2$, pet tutum. Ex his colligitut qaod Juramenumi de non akenando fimpliciter pratftitum fit intelligendum de jure illietta, & non permifia aiienatione, jufasTientum enim preftitum in materia juriš eftad hujuster- rainos refttingendun* & fecundum juriš difpofitionem interpretandum , ut colligi« tur ex cap. ad^nofrrein* 11. & Cap. Clc - ricus 2f. de jurejurando . Ratio eft » quod jurans aliud non exprimens pra*fu- matur fe difpofitioni juriš conformafte , W;eft. d n, 47. Poile beneficiacos ličiti* & valide ultra triennium elocare fine iolennitate , Kk y ČC 2.62 Articdm III. $. XX. & confenfu fuperioris frudusnominebe- busPauperum,pro2dificandotentp!o,pro nefici; , ift eft, jus percipiendi frudus laxandis Carmeterii fpatiis ad fepultnrm nomine beneficiatorum £fecus ipfum Do- fidelium, pro defenfione Ecclefia: contn minium učile ) quia tališ elocatio non eft Paganos, & Haereticos, au: propagjtio. alienatio rei immobilis, & mobilis pre- ne fidei. Quarra eft rei incommoditis tiofas, Laym, lib. 3 trati. 4. c. to. n, s, five inutilitas per Refponlum tetram negans id fas efle Praflatis Regularibusj n, 2S3, dat difparitatem, quod ibi morte elocan« 26f. Dubitatur quarco an abena- tis beneficiati exfpirec elocatio , fetus tio rei immobilis , auc mobilis pretih morte Praelati Regularis. Et Paulus fe- cicra folennitatem celebrata lit ipfo j® cundus in fua conftitucione Abitiofa , nulla etiam in foro confcientia> fhtuit invalidum efle ultra triennrum quibus fita fit folennitas, feuformaalit' clocationera a Regularibus fadam, nationis^ 264» Dubitatur tertio an prster Refpondeo ad primum probabmOJ folennitates a jure praefcriptas jufta , & efle niitlam etiam in foro confcient«,' qualis caufa requiratur ad immobilium , probabile tamen efle oppofitum. llI! ac pretioforum mebilium alienationem': fecunda ftabilita eft«. 2 } 9 . P r ‘ ot vc “ Refpondeo affirmative ita plerique cum «, a/8, contra Sjdveftrum, Navar, - Glcfl. in cap. Summam captfa 12 . q, 2, fuftinentes etiam in foro c^terno »> quatuor autem referuntur caufar. Prima rem , quando alienatio fit ob evadent^ eft urgens neceflitas , ut fi aere alieno utilitatem , quit inquiunt nullum i; gravata Ecclefia nequeat aliter liberari. num aut pratjudicium tune patitur bc^ Secunda eft evidens utilitas , can. fine fia, quod eft caufa unica fan&>° n! ^^ exceptione 12. q. 2 , hoc eft , evidenter nullantis. Verum conftat exdid s ^ debet apparere ac ex indubitatis pruden- fam finalem non fuifle damnum P 21 ^ tumjudicio conjeduris efle manifeftetem- laris Ecclefia;, ob quod folennitates ^ pore alienationis non per folam contrahen- introdu&a;, fed univerfale peric' * J n . tium aflercionem , fed per teftes aliasque ratio cum nunquam deficiatj lde0 ... legitimas probationes. Corradus Pirrhus evidentemutilitatem adhuc ex g un ^. cit, L. 9. c. s, a n. 4$. Unde requiri- lennitates , fine quibus alieaatio k ^ tur, ut evadat melior conditio Ecclefia: jure nulla, cap, fine extept' >r ' i _, i per alienationem prout probat Wieft- fia 11. q. 2, ubi Leo Papsio^n 11 • uti n. s3.es. utroque jure, Novella /20, efi Epifcoporum venditio d t>v> . ttt t e. s> F~erb. Hoc autem j c, cum Apo- tio rerum Ecclefia abfcjue con ' l ^ -:< fiolica p, Verb, ne cjuis & c.tua s. de & fiubficriptione Clerioorttat ijs qua a Pralatis : c. ad aures 7. de n. 86, juntlo n, j>i , ubitradit ^,3 rebus Ecclefia alien.ibii ad majorem ad reftitutioncm rei bona fivie en o ^; jn oi* Ecclefia utilitatem. teneri, doneč dec ! areturabenat^^ Tettia eft pietas, ut pro redemp- litas, niii fid> fi: a fuperiore ^ ione captivotum ( non malefadorum in confenfu Generalu ob niox dicc 11 rireinibus, autincarcetatis ) nccefluati- ^ fP Ve re/ptifieis a jure ad alienandas res Ecclejiarum ? 26 3 Refpondeoadfecundum eam confcafam requirit farnofa Pauli fecundi confifterein fequentibas« Primoutprs« Extravagans, Ambiciofe in qua eriara ccdatcum Capiculo aut ijs » ad guospcr- Pontifexexigit aPradatis, quosipfecon- tinec cračEatus, feuconiultatio, analie« firmat Juramentum de rebus non alienan« natio cxpediat cap, /. de rebus Eccleji& dis inconfulto Papa, w* altenandis. Secundo confenfus Sufficiebat, inquam ob concefla pri- majorispartisconventus, aut eorum, quo* vilegia: at nune ex decreco Congregatio* ramintereft, In Rciigianibus procedi- nis Cardinalium interpretuta Concilij m diverfimode juxta varia indulta qiiE Trident, Juda Urbani VIII* 7,Septem- »nfulenda: inSocietateJEfu totaalienan- bris 1614., editoeft di&a poceftas adernp* Ji poteftas eft penes Praspoficum Genera- ta omnibus Ordinum Generalibus , & irai.aatCongregationem generalem jux- Capitulis etiam Generalibus, ut jam non 11 Bullas Gregorii XIII, Slpoftolic* Se - valeant bona immobilia , nec preciofa mo- & c. & alteram : Ex debito &c. bilia alienare , hypothecis fubjicere, ultra b quibus conftat fuperiores locales fine trieanium locare, in feudum , vel Ens- ^oniciifu generalis carere omni potentia phyteufim concedere extra cafus jure pec* ‘Anandi, undcin eorum patentibus ex- millos fine dičfcae Congregationis exprelTa C !P' tut 'benatio, proinde hujus nullitas licentia in feriptis , & gratis concedcnd* ^ tfi , c °nfenfum generalis eft omnium fub patna privationis ofiiciorum omnium, atque omnino infanabilis , vocisačbvs, & paffiv® , atque inhabili* ®axiitia proinde !l» c decreto major, quam fic fa&a a minore tatis perpetus ad illaipfofa&o incurrenda lih. judicis , quia rninor habet trn poteftatetn , Ted ligatam, Tertio ^feriptio Capituli in alienatione ftriAa, ’’ 111 venditione , donatione , permuca- ,lonc žcc, vel Notarij pro locorutn Budine, Qnarto confenfus tu, - "j ion con- fuperio- Advertic Wadingus D, 2, duh. $. §. 2. », z, Decretum Urbani VIII, dirigi adfolos Pradatos Regulares, & Reiigio- nam Capitula. Unde poena: hujus De« ejeti non incurruntur a Pradsto fatculari, . - , E contra Cit, Extravagans edam ad hos 'inF^? 5 ordinari i» aut { I ua fi ordina- dirigitur, harc non ipfo fado privat be* 1 ^ CC . ) s ^*cularibus &Monaftarijs neficijs , fecus Urbani Decretum Poftea tequiricut hujusconfenius, ^'ftPapa, au rcm quotum fupetior eftPrsla- c | sut Abbas Generalis fufticiebat con- ‘ Us Generalis Papa inconfulto, cujus Arucuiut III. $ XXI n 48. Extra Italiam nullibi prifertim quoad Iocationes Zipaeus Analjjis Juriš Eontlficij ad Rubricam de. rebus Ecclc- fite alienandis: quoad eafdem , & pri- vationem beneficiorum , & sbfolute ex toto nullibi j & licet quoad principalom , & inttinfecam difpofitionem nullitatis in multis , in paucis tatncn locis quoad ex- trinfecas vidclicet excommunicationis , fulpenfionis&c. pcenas reccptam efle af- lerit Navarrus de cenfuris Ecclefiafticis 'Cap. 2s.Excommunicatione vigefima- jjutnPa n. is o. Ob hacc Gutirez vult eonfulendum •efle locorum confuetudinem 5 hanc prar- cipue fpe&ans Henricus "'iZagneregg in JExtravagante citata E', incanfulto pu- tat validas in multis locis videti alieoi> tiones fine confenfu Papar fi&as prib rim a Principibus Germsnis non foii: s falrem in alienationibus non magnipri- judicij recurrere Romam. Ludovic.Eng! ad hanc Rubricam n. /p. dicit. inC«. mania & alijs ab Italia Remotis Provinci« cx confuetudine alicubi Przlatos noi Exempros pro alienandi licentii noa id Papam, led ad fuos Epifcopos reairttr: Sc eam Causa cognita ab Iftis in Bdp tefte Zippao concedi, Abbates vero Er* empti junTdičlionem quafi Epifeopslei in Monafterijs fuis exercentes m alicoU' dis minoris asftimationis prardijs alt® fupcrioris confenfum non recjuirunt C; Engi. n. 24, k di m n V! P' di » m m fti til di Iti tn t S* XX!.. De extinBione Domini j per Jolutiones > $3' deliti h ar um Moratorij s. “26?, COlatio ftričle tališ eft numeratio O rcalis pecunia debira L . [olis¬ tam jf.de folutionibtts , Quares primo an debitores Iltbis ab injufto hefte eccupatse libercntur a cea- fibus debitia legitimis crcdiroribus inde fugirivis ? aut a cributis Principi folvcn- dis , fi harc tributa, & illos cenfus co* gantut perfolvere hofti danti de perfola- tis cjuietantiam , Sc fi cogantur cives ad cmenda bona abfemium confifcara aTy. rano debeantnc veris Dominis poftea re- dcunubus teftit^i fine refufionc preti/ ? Refpondco ad primat pr |ni0 ( L rores fpoliitos in rali eventu o® 1 ’ 11 fins non liberari a folurione cr j° ‘ . ill* ablara? pcreunt non credicom 111 *'... proiode remancr torum /us ei '^ n J s o bitum pinguiore tempore ^ a “ ir ' 3 foHtratt, JDtfput , t, M< * ‘‘ fr' 11 pi 031 P«l »n C tj p | "td Clij 1 Ffoc , situ Iti H <, R [ ‘tr< % »ob, Vi De extwWone Domini'] per folutienes , & de litteris harum moratorije'. 265 Refpondeo fecuodo ad prirnum pro* debet non folius Chyrographi debitoris bibilius tam debitores tributum Principi cxhibitione, fed etiam Inftrumenti ceffio« debitum , quam mutuatarios obligacos nem, aut de titulo doceat. Bortholus in mutuatoribus folvere nuituum coados a L. per diverfos Cedices mandati, Biir- milite hofte, aut Ty ranno ad id fibi perfol- gcrs, Verf. Ad 2, Argument h & Ferf. fin. vtndum deobligari poftea legitimo Princi. Refpondeo quaxto negative extra pi, aut creditoribus refarcire cit. Wa- hos cafus , cum cit. Biirgers Verf. Nihil itaque de privato milite, de Principe ve¬ ro Vi&oreafSrmative: quia hic cccupaa- do locum fuccedit jure in univerfa devi- čtorura bona, fecus miles privatus, hic enim nullius rci jus acquirit , quatn quod manu capir, aufert &io cuftodian* deportat L, 5,ff. de acquirendo rerum Dominio , jusque confifeandi non ad pri- yatos , fed ad Principes Vi&ores fpečiat ergo miles occupando Chyrographum nuilum jus acquirit in debitum, nec In- ftrumentum ullumadjuvat in eo non ex- prelTutn, L. 21, Cod.de probationibus , nec jus in tabulis verfatur , fed ex ijs probatio pecitur, nec debitor prtefumitur liberacus , quod habet penes fe Inftru- raentum , nsfi probet iliud fibi per čredi* toretn redditum , Mafiardus Folum. i.de probationibus Concluf. +77. nec facit pienam probationetn folutionis, (edprae- iumptionem L. 4. & L. indttltum ff. de Refp. Primb illatura folutionibus , & ut Do&ores ajunt refti- dmgus ex Panor, lih , t. Confil, 60. qma (II quadam fpecies folutionis, fiquidem lilcs Authoritate ducis exigens , aut Ty- lunus licet non fic verus Dominus , eft uroenfi&us, fcrcccpie nimis durum coa- Sc folventes rurfus cogere ad folutionem, »id debitores fuerint in folutionis facien- ant ® hoftis adventum , quia pericu* !an > poft moram commifiam ad dcbito- rtf n pcrtinec L , j. §. de rebus čredi tor. * $ 2 ff> de Ferb, obligatione. Di* l> miles authoritate ducis exigens t 1 J ‘a de milice prsdance , cui Dux belli C)n «lfu jus alicer fenciendum ut mox PMebit. pices: ergo in expugnatione Urbis p , 1 " 311 'Banu fi miles inter fpolia reperic y r ographum debitoris alicujus , & vi- 'j ” u i us cxigit ab hoc folutionem, cam- rcc, P it > debitor deobiigatur folvere 'tori vero, fi huic debitor exhibeat f tQ g r aphum. ''^dere, fi debitorem Tyrannus cogit tutio' Cbyrographi non liberat debitorem veti creditoris exfo!vere militi, ipfo jure , fed ope exceptionis , Gaillius lr( ’ 0jc fcimus Biirgers obfervationum L. 2. obfervat $7. quapropter admittit * Politicarum Cent » /♦ ibferv. pratfumptiones concrarias & probationes. ■'»pi n. Refponfio tora eft cit, Burgers junčfco verf, fec «ndb etiam veram efle, Adi,& verf fin. c to r captus pro fui cliberatione, aut Reiponfum hoc quanum citatusBur- lnl redimendum dederit militi gers in fine ampliat etiam ad debita paffiva, ' S^phum t c j u Biirgers* ut fi miles debitor expugnato loco extor-; "c-bet C ( - p0n , dco tettib quod fic fi fimiles queat excreditore obligatorias debiti fui, •ti 4 c i teffionarium Chyrographi, vel hberationem , quo cafu contra mili* g»tutn Principalis, probarc autera tem poteft intentare a&ionem, quod me- L 1 tus 1 266 Modus lil $. XXI. tuscaufa. Ratio ampliationis eft cadcra, guafdata eft in Refponfo quarto, Refpondeo ad fecundum quiftionis ptims > fi agatur dc confifcatis mobiltbus eonftat ex n, i-ft.emi poffe > at de im- mobilibus emendis ab hofte injufto videiur eminon pode, quia, cum ab hofte , ne- queanc transferri aiib , Emptio , eorum eft inexcufabiiis, proinde verus Dominus non tenetur poftea predam refundere , ficut tenetur , dum extat res Empta mo* biiis, & hanc vuit rehabere, quod etiam dicendum de immobilsbus venditis ,quan« do Princeps Vičtor juftum gerit bellum : rune enim eft jufta etiam horum bono* rum confifcatio authoritate Principis , quia hic eft tuneJudex horum potens eo¬ rum injuriam punire. Limita hoc poftremum di&um , dum- modo non fint bona innocentium excep* forum, utiexcipiuntur ab InnocentioIII, Cap , innovamus extra de treugna, & pace bona Ecclefii & innocentium Ec«* clefiafticorum Tnift hi finimi cum laicis bellent, & hoftibus faveant, aut Ecclefia fit incaftellata ideftroorecaftri unftacon- tra Capitxliim SS, Patrum cauf. 30, /.) quia non funtjpars policicae Reipubiic« (prout funt innocentes Laici,confequen* ter cum in bello jufto Vi&or jufte fpoliet bonis Provinciam vičhm, etiam jufte fpo- liantur membra ejus poliitica, etil inno- centia. Molin, Difput,i2t , ) ilndequan- do Dux militi permittit rnbis expugnats depridationem , cavere debet, ne res £c- clefiafticorum , Advenarum , Teu pere- grinorum hofpitum diripiantur, quia non funt Reipublica? membra Anton ,Th, fchiera torna, Theolog. bellica Lib.s, diffcultate 3, n, /6, Subdens d n . 21 . lit« teras repreilalias a Principe fui$ civibus conceftas ad fpoliandum cives quosv'i il< terius Principis procompenfatione rerum ab ejus Republica ablatarum non exten* di ad perfonas Ecclefiafticas c, linic, it injurijs in 6. 267, Quiritur fecundb an Reus criminis lifi Majeftatis Divina, ut hi* recicus , aut humani , ut perduellis in Rempublicam aut Principem non recog* nofcentem fe majorem a die cotntnaii criminis valide folvat fuos creditores, & vieiffim valide folvatur a fuis debitoribiif. Olim confifcabantur bona criminofiprep* ter omne Capirale criraen , L.jf d L, Cornel. de [iccarijs, at nune jure nj’ vo feu Codicis in Authentica bonnku' natornm Cod. de bonis proferi ftatuitur bonorum publicatioob fol» a crimen lifijMajertatis. Controver/ia ineoeft, anantei« 1 ' tentiam criminis declaratoriam Rj® amittat Dominium omnium fuorum ’ norum a die commiffi criminis, vc ' c ’ dcclarationem ? affirmativa eft nior inter Jurifconfultos volentes * etiam adminiftrationem bonorum - retineri nudam pofteflionem} n { g an!J ; tem communiter Theologi quod ^ die deli&i valide alienct bona irrevocabiliter, ;c j Probabilius fentiunt clarum textum L. cjuafitunt eft JI' ‘ ^ k tjUibus , ubi expreflum eft Majeftatis manere bonorum ® , ante fencent?am declaratoriam cr ^ econtra nullus texcus clare ^ ccel 'j >; : polit um, Ica Wadingus Difp 1 * 1 - ° His praemiffis tale 01 3 * ii«o Refpondeo primo Reuffl Ude folvere fuos creditores Wad ,,1 g' __,, ex Bartholo, quia Efcas ipfc • Ve extw&mt Domini'jj>er (olmones , c "7 de littens bar um moratorij. 267 debica folvere , cura ad eum tranfeant bo. M cura onere fuo. Refpondeo fecundo , etfi, ut di« tan, maneat Dominus ufgucad crimi* nis dedarationem , debicores tamcn ci ju¬ te folvere ncn pode, quia folutiones has conrra Regulam communis juriš L. 41. f. de folutioH , fpecialitet irr'tat Anto- ninus L fin Cod. ad L. JuliamAfajeflatis. Vadingus §, s. dans difparitatem cur contra&us initi cura Re& latfie Majeftatis fint vaiidi revocabiliter , folutiones vero e 'den» fa&e fine nullat: quodfolut et fi plcrique negent ^dendum, ipfe tamenpoft Vafq. . - 8 : b. D, 171 . cenfet rtfundendum efle ijjy’ ^ Cl >t enim ifte debet exconfifca- , tJ ° Vete a lios creditores , ita Empto- i;^’ ni( V ptefumatur collulio , Sc fides : Oftires tertio an folvens pit- k, ,.,- ‘ nc Authoritate tucoris liberetur a an unum pro alfo invitocre* di|| (tip • tUm C U{ fidtbeas Centura me* l. 1betti'd^b* *°* V3S ' n vinoj pecunia&c.} an tempus folutioni pratfi- xum peffit anticipari. Refpondeo ad ter- tium negative ex §. ut ex contrario . Jnftit . quibus alienare licet , fi tamcn extet pecunia debitori eft reddenda, fin vero confumpta , quin pupiilus fit fačlus ditior , debitor integre de novo folvat 'tutori pupilli, aut Curatori minoris: fic enim liberatur, licet folvat fine interpo- fita judicis anthoritare^Tadingus §,6,ex L, qucd Ji fort e Jf. de folut. Refpondeo td quartum Negative ex certa , 8c ab omnibus recepta regula in L, i.jf de rebus credttis. unum , in« quit, pro alio invito creditore folvi non pot eJi , fenfus eft, quod nec debitor in¬ vito creditore peftu dare unum pro alte* ro creditori, nec hic sb illo unum pro alio ex gere, Hinc diximus de jure Ern« phjteutico Dominum non pefF« pro fer* vitijs exigere pccuniam WidingusZ5//p.f, dub. 3 , §. /. nifi debitorera cxcufet necef.« fitas per authent. de Jide jujforibus & mandatoribtts §. quod autem. in qua conccditur debitori , ut det atftimatio- nem , fi facile non poffic reperirc fpe- ciem, verum Wadingus negat tanram libettatem debitori , fed requirir, ut fic moralis impoffibilita* habendi E. g. fru- mentum , aut vinum,aut pecuniam, ds qua eft conventum, aut non fine magno debitoris damno. Uade plures limita- tiones apud eundem ». a, Refpondeo ad qu!titum vel tempus eft prat fixum in favoremcreditoris,nepa- tiatur damnumj vel in favorem debito¬ ris, ut fic pferurrejue} fi primura čredi« tor non tenetur accipere folutionem, fi feccindum , debitor poteft favori renura- tiare, ac creditori offerre folutionem, hic autem tenetur acceptare L» e um qui ca« Ll^ ten. jfrticuhu L lendis §, inter certum jf. icVtrb, tbii' g at idque procedit efi in favorem credi- toris , minus tamcm principaliter tempus fit pr®fixum , fic haredes dcfunčli ma* riti mobili3 dotalia non tenentur reddcre ante evolutum annum , ac interea debent Viduam alere , licet jus favcat Vidu®, quia tamcn principaliter favet haredibus, hi intra annum poflunc reddere mebilia, ac liberare fe ab alenda Vidua , Wadii)g. §• 2, n, 3. i 6 g* Qu®res fexto an folutio fa- cienda fit fecundum valorem rei , quem habet tempore folutionis, aut tempore contra&us? valor rerum eft intrinfecus aut extrinfecus. Intrinfecus defumitur a bonitate intrinfeca , aur in pecunia ex purirare auri vel argenti ob modicam ad- mixturam E, g, aris ; in vino, & fru- menro, ut fi boe fit purum, vinum vero excočium, Extrinfecus valor defumt« tur, quando materia immutaca augetur in pretio. Quiftio modo eft: dedi ribi mutues cen- tum aureospoft annum reddendos : fin- guli tempore mutui valebant florenos 3, at valor eorum extrinfecus tempore fo¬ lutionis crevit floreno uno , proindenunc confieiunt florenos 400., aut decrevit floreno uno, confequenter valent folum 200. florenos , debeone nune numerare ioo. in fpecie aureos, licet valor extrin* fecus creverit, vel^fi decrevit, an fatis- facio dando centum ? dedi tibi mutuo centum imperiales puri argenti, nune ob puhlicam neceffitatem fuRt adulterati, Sc viciati E. g, ex argento unius prob® mo* net® fiunt duo, an mihi fatisflat refti- tuendo centum modem® monet®, vel funt reftituendi centum prob®? mutuavi tibi dolium vini boni aftimati 50, flore- 7 . xxi ms, Cfčv;: pr:±.T. in dupiam tetro; reftitutionis , debesne mihi reddere*ilo* lium intfgrum non obftante ertrinfao accremento ? de qua qu®ftione videfuf: feribentes Laym» L, 3. trdi, } p.t.e.j, Vadingum Difput. 8 . duh, 4. DiciM« Lib, 1, trdi, /o, Difput, 1, Lap Difput. 23. d n. ne. Incipiamus a rebus mucuatisanam« mis diftinčlis j non enim eft pit dc umi* que ratio; quia fecundum Widinpa in vino, frumento, & firnilibusi« eorum folutione attenditur folum ad valorem intrinfecum , proinde accipiens mati' 20. dolia vini, debet totidem ejufdc« bonitacis reddere, quin atrendatur, *■ plutis aut minoris valeat vinum £.f** f ttod ff. fi certum petatur. Ib p« u3!l fuppofita hujus bonitate fpeftatur c*® 3 ' fecus valor, Verum utclarius procedimusi P 1 " qu® certa funt pramirtamus, taque certis feparemus cutn cit. Lugo. Gertum igitur eft prirod , mut 31 tem 10. menfuras tritici picilci p®“j reddendis totidem tritici ®queboni , ^ ®quedubmmeftaccrementum> & mentum preti; , quia ®quaiitef faVCt ‘ Certum fecunddft mutu»ns .. deatma/usforetritici pretium, & 1 vaflet in illud tempus , p° tc ^ P 3C ^ ;j reftituatur eo tempore in p» r ' roC 1 Sc bonitate , fecus fi non fervatet. Certum eft tertio , dum ® pravidec , quod decrefcet fur® uno v, g, floreno, poten 1 te cxigere reftitutionem 0 cat®, quia potoft nune tritieum duobusucfupponimusfljrenisu dis tempore dccrementi > e r g°P° [ (i f Ve extinttione Dminij per folutionis tjiVcrelocohujus pretium menfuram du- piicatam, Gertum quarto , quando triticum vttustantumvalet, quantum valebit no¬ rma, etfi hoc facilius poftea confcrvabi- trn, mutuans ličite pacifcitur, ut loco ratris mutuati det novum dida com- noaitas cum caieat injutia, non eft ufu* utii, Difficultas reftat duplex. Prima an bilitpacifci de reddenda eadem meofura fibonitate, quando ptatvidetur augmen- preti) 1 Secunda quando tempore Hitiji non eft conventum de eadem meh* ^ r, i neede hujus valore, ad qaid mu* ,J,t »rius obligctur ? Ad ptimum affirmat Sotus quia in “^uofpe^itur proportio, feu iqualitas | vr P°rum non pretiotum: Confenctt Mo- $//. (j folutioni tempus non ptahgitjr, quiafibiimputetnon redden* ‘ j| Putuu,n tempore vilioris pretijj Ne* 1 fi tempus eft pnfixum : Lugo a cum alijs probabilius exifttmat ," P°fl c cx : gere eandem menfuram rtj 0 P r °bahi!e eft tempore folutionis j aogmentum, licet non fit ter* ^ s P r *fi*us, aliasdaretur facilis mo- a Ucr>n dt ex mutuo , nempe quoties >Uns praevideret mutuatarium non fo* ob., ri | tnant e »nnum, mutuaret in mer* ; ' n eadem menfura, & bonitate red¬ il .J’ S ll orum pretium nune vile eft, :ii). Cl tnajusfuturum. Verum fen- fi/ ™ C1C > 8e Dicaft, L, 2 , trattjf, '‘ftam * Padum tale non eflein- lig etUr ’ “ Ur >imodo tnutuatarius non ob* tii, ? on folvere ante tempus audi pre- lQ fto\ U rUnc non co g>tur folvere cum vdlcc ’ p o( t cc jp rius , dr de littem h ar um Moratorij s. 269 Adfecundum Refpondeocum Lugo »Hm. 122 . fi tempore mutui nihil cogita- batur de augmento , aut decremento rei mutuatar prifumenda eft intencio mu* tuantis de reddenda re fimili in fubftan- tia, &qualitate, five pretium rei poftea crefcat, five decrefcat, quia hoc ferc le* cum natura puri mutui j: hoc enim com- tnenfurat quantitatem & qua!itatem rei ad rera, econtra emptio proportionem pre¬ ti) ad rem. Si mutuans prividu augmen- tum futurum preti) tempore folutionis, reguiariter nequit mutuatarium obligare ad eandem menfuram reddendam , quia cum hac prsvifione non potuit onerare mutuatarium ( nifi ut pnmiflum eft, fer- vafletinid tempus.) pacifcendo cum ilio, ergo nec poteft prifumi, quod intende* rit , delidum enim non eftjprifumen« dum. Si mutuans fciebat pretium fore minus » tnutuatarius probabiliter fatis* facicreftituendo iqualem menfuram cum a:quali bonitate , quia cum natura mutui potius ferat iqualttatem menfuri quatn valoris, dum mutuans aliud non expref- fit, prifumitur nonhanc, fed iilam in- tendilfe. Nune tranfeamus ad mutuatam pe- cuniam ( de qua fufiilimc citatus Laym, brevius’Lugo a »um, 124 . ) Wadingus Difp. S . dub. 4. n 3. afterens qaando va» Ioe folum extrinfecus moneti variatur e(Ie refundendam fecundum valorem, quem habuit tempore contradus fecus fo¬ lutionis , ut fi milic aurei mutuati value- rint tria millia florenorum , ac tempore folutionis finguli valent quaiuor florenos, fcu 4000, tnutuatarius non tenetur redde- remille, fed 7^0. econtra ft valor decrc- vit tempore folutionis, na ut finguli va* leant florenos tantum duos, debet refti- L1 3 tuer« Arttcalus III. g XXI. mere 1500. Ratio: quia fic fervatur a> dex inferior poteft folum concedere di!|. qualicaš damni; & luctlintet debicoren> ; moaicam , nempe paucotoa & creditorero, menfium Gloil, in Lege ft 4ebit»rif,k Si mutuans pacifcatur cum mutaata- judicijs^Sc quidem non fine grivi cm, rio dereddenda in eadecn fpecie, & nu- nec ad longum tempus, nempe non:: mero moneca , qualecunque fit poftea cedens, quinquennium, L.fn.cti,^ pretium futurum , eft pa&um iicitum , boni* ceder e pojfunt. Accipiens mor/ & juftum arque utrique favens, Lugo»./a/* rias debet dare idoneam caufationem 1. praemittens , quod licet mutuum afFerat folvendo poft tempus privilegij elapfunj obligationem folvendi in eadem fpecie , quando crediror iliaro eaigit, attamen potiflimafpeciesmonetar non de- Refpondeoadtertiutn eas non d;: fumaturexmateria, fed ex valore , quo das quibusvis debitonbus > fedfolis- formalitcr conftituitu? in ratione mone- verfocafu absque’dolo, & culpa ad ico tar, ergofolvitur mutuum in eadem fpe- piam redadtis, undenon funt coocede; cie, folvendo id in monera ejusdem valo- J ,L ' 1 ' rL * ris, etfinon fir ejusdem maceriar, nifi ut di&um nac etiam lit dedujta ad pa&um. Veruns raelius ioquitur Layman, num. /1. tx cap, cum Canonicis de cenfibus 8c communi Do&orum quando moneta mu¬ lata cfi fecundum vaiorern insrinfecum, da: debitoribus ex delicto, fed luanii-' pelie, dum non pofluncin are, urit' Deco&ores rerum fuatum , compir»' enim furibus, Refpondeo ad quarmm non til' 1 ' 1 * cedendas adverfus tjuosvis creditores; f delicet primd, quando pecunia n® 1 *" & extrinfeeum, ut /i multum adulterata taeftdepofita, quia bare fine oranj 0^ fit, non/atisfacit creditori mutaanti pro» &remotis exceptionibusdepo(ic° rie ‘'■ • -r r.t j. __* n- , - ‘ 1 ieC bam monetam , nifi folvendo veteres nutn- iros sut novos fecundum seftimationem veterum, 270. Quceres feptimo quid fiat He¬ tera: moratorije vufgo ferre* Hetera: feu aquo» quibusdandar* & concra quos ? Refpondeo ad primuru effe referi- ptum d.latorium mandans judicibus , ne permittant debitorem a crediconbus ad certum tempus in co pr*fixiim conveniri , quin illud tollatur ullum jus crcditoris, aut intcrclfe , aut poena convcntionabs, nee extenditur ad dtbira poft id obceniurt* contračla, itaW dmgus duh. j, Refpondeo ad fecundum easconredia fo!o Pf.rcij efappon tur in L. e)uotiescod. de prtubm hnperatori ojfertndis £ju. ft tuenda, L.i. cod. depo/iti. & c - fi deb rum fit ex contračiu i ocationis» condučfionis, Tertid fi debitu® “jfj pillare , alimentorum, cenariorum , famulorum opificuro ; , aut ftieum Q f^cularis enim potefas n^ 1 teft pr^judicare EccleGz) aut ^ C>C '„ I contračium cum externo, & tran/f u aut dorale, Quarto Jicrerz n?° r ‘‘. generales non excendunrur .■ se oppofitum Gt exprelTum^ d u e 11 rara , privilegiata pupillacb* llil duar. . u Ex his ficili parec ^quirati •sesederefolutiones, quas circi ^ fiasinterrog-cus P. Perrus d t, dum maxima Europa: P als j >Jl ‘ c:! r Piimo eas non elle damHs^,,.,, f i H L l de extinttione ‘Duminij per folutiones , & de litteris h ur um Moratoriji. 271 Iker, Sccontra emnes perfonas, nempe conrra miferabiles , & pias caufas. Se- randAcum multi citra culpatn premantur egellate, illis dIeadaliquodtempuscon- ttdendum privilegium milicam L, miles [■lirejudicata, ut fcilicec non conve- nuntur plus quam cammode podane. Tertio ut in publica patrbe vaftatlone, ara non eft prjefumptio morje peccami- pinas non poterant folvere, alias cenfus cum Capicali adeo excrefccret , ut Ron poflent folvere, nifi exuerentur omnibus bonis, ipslque creditores debent aliquid illis remittere. Quinto ipfe Princeps e- xemploTyberi;Caifaris remittat ad tem- pus pendenda puhlico aerario. Sexta conftituantur Commiffari) prudentes, Sc Do&i, qui babica ratione debentium, Sc JjPiinceps mitiget rigidas executio- credjtorum natura, & origine debitorum h per pignorationes , Sc miffiones in attentapotencia vel impotentia folvendi i* ta rem componanc, uc nec creditores in to-t :snj . Quartoex quorundam Do&orum ^ic*o pode Principem fuprema fua Au- ikoriute condonare debitoribus cenfus 1Dnuos » in cjuibus propter militares ra- tumpriventur,nec debirores ad fumraatn inopiam redigantur. articvlvs qvartvs. Zlomimo bonorum vdeantium, inentorum , incerto - ru m commixtorum cum alieno. ltem de Venatione , pifcatione, pajltone (jr lignatione. 0 Uaeres primo quis fiat Do- minus bonorum vacan- tium , feu eorum quar quis . inteftato , & absque haeredi- * tcm inventorum ? P 0!J deoad primum cum Domino o * ^ ecu ” t * um ) Us gentium eflent ad fecundum jus com- f ° VUntur ac * fifeum L. i.jf. de ju - : it cne ^ nontam enante fententiam iudi- Ca ndn Ur /i eo . run:5 tradere fifco ^,'. Curn Difp. /S. num, tf.^nifi P 5tc gtinorum » quia base non fi¬ fco, fedperiociEpifcopum in pias caufas funt diftribuenda, Auth.omnu peregri• ni cod^communia. de fucceffionibus t Refpondeoad fecundum cum S, Tho- ma hšc q. 66. Art, j. Sc tria aflfero : Pri¬ mo res inventas hadenus fub nullius Do- minioexiftentes , ut gemmas repertas itt littore maris elle primo oceupantis , feu corporaliter apprehendentis, Secundode- perditarum rerum inventor , pro earum qualitate obligatur adhibere Majorem , aut Minorem diligentiam , ut refciat Do- minum etiam pet publicationem ex pul- pitis, Articului IV, 272 piris> & quidem fi res fit magni momenti v. g. iOO. aurei non fufficit publicare fe¬ ni el, ac iterum in loco inventionis, fed etiam jis in locis , in qmbus prudenter fu« fpicatur pofie reperiri Dominura. Hzc inquirendi obligacioeft ex juftitia, Hau- nold. trači, j. »um. 14. quia rem inven- tamdetinendo accipit in fuam Cuftodiani. Poft adbibitam fufficientem diligenriara non reperto Domino non obiigatur de ju¬ re naturz expendere in ufus pios, fed ipfe fit Dominus cum obligationeeam reddendi Domino forte comparituro , fi ea in fe, ▼el zquivalenti extiterit comparitionis tempore Haunold. », 24. cum multis con- tra Molin, Difp, 746. Lugo , Lefl, quia nullum jusoppoficum ftatuit. Jus fi efTet naiurale in nulio aliofundaretur, quam in przfumpra voluncate defunčti , atqui iizc voluntas nequir commuaiter przfu- mi, fed oppofitum: quia major fpes eft rem rehabendi, fi fic penes inventorem, Juxra oppofitam fentemiam, fi inventor eft paupcr , poteft fibi totam applicare $ Poft legitimam applicationem cellat obli« gatio reftituendi Domino, quia per pau« peres ccnfentui Succeflores in his bonis poft applicationem , ita Salmaticcnfis. Sed poteftne inventor petere pro in- venrione pretium ? Refpondeo negativž cum Lugo Difpat,6. n. 149, alias non teneretur cx juftitia totam rem reddere Domino, fi ramen in cuftodienda re, aut indagandoDomino, quid eapendit, po« leftrefufionem exigere. Terno aftero jure naturz , ac gen« tium theliurus in fundo proprio inventus cft cotus inventoris , repertus cafualiter in fundo alicno ex difpofitione juriš eft dividendus s ut fito , co.hmodato , muruO)& f * autem omnem moralem dil'gent' arn 4 bere inquirendo verum Domino 111 ^ fi conftirerit mortuum , ejus tatnque Majorem , vel Min°rem> ^ dum quod res debita eft magi* 1 jUt pretiofa, al as Dominus ejus retur moraliter ignotus , pr°' n : v bifor egeufaretur a reflicwiiocc <■ ^ L Ve Dominio bomrum ynjji w Sub per iegis pofitiv* abrogationem » prtfcnpuonem contra eandem, (ed 'ncerta ex delidbo funt in pias caufas buenda, ut evitetur non iola poena , ct 'ara culpa juxta Conc lium Lateran. Alexand.Hl, C. cum tu de n (ur is , n ^Uo >'fiti «0t( S 'eet ftatuaiur exprcise de incertis " per ufuras , omnes tafhen Do* T"' 15 contra Roin er in opuiculo de jure , ' + D. q. a, extendunt ad incerta cx 0 del-dio propter rationem univerfa- rpianv 1, Canon adfert inquiens»pof- ^ 1 "its ufuris corrpsrataj vendi debent, P re tia ttftitui, utfic non folum br ' fod ttiam k peccato pojjint li m \^ r !' CUltl "t ibi pratmittit, juxta Ver« i„. * Au gnfti 0 i, „ 0K remittatur pec - mji reflitHatur ablatum. myčntorum , inceriorttm, &c. 273 Dices ♦ fi jus naturale obliget hxc largiri in pias caufas , Papa non poiletper Buli* conapofitionem majorem partem re- mittere perfoluta parte exigua , fic fupec 14. aut tf, fcutis dat Bullam Cruciatam produchus julijs applicandis belio contra infideies. Rdpondeo negando feque- Jam, quia Papa ut fupremus Adminiftra- tor rerum fpečtantium ad pias caufas ha- bet potefhtem difponendi cum jisdem bo- nis modo , quem communi bono aptio- rem judicaverit , hu>c autem eft utilius, fi multum remictat humana fragditati contentus modico applicando ad finem tam excellentem , nempe pro beilo con» tra infideles, 273. Quxres tertio an effictamur Domini venando, pifcando five in pro- priofive in alieno fundo contra prohibi- tionem Principis ? & utrum harc prohi« bitio objsget ex juftitia, vel fola obedien- tia? Refpondeo prius ad fecundum čutu Haunoid, «, 7^. fiPrinceps exfoloDomi» nio alto prohibet, violatioeft folum con¬ tra obedientiam , contra juftniam v:ro li ante prohib tionem habet jus proprietatis venandi in fundo etiam alieno , utruin- queperfepatet. Rdpondeo ad primum multiplic ; ter primo nemo efficitur Dominus animaliutn domefticorum , ut ovium , gallinatum, anferum,&c. etfi longe dorno abfunt, ita omnes ex§. gallinurum Injlit. de re* rum divi(ione , quia catent naturaii li* bertate, Ideai eft de feris cicuratis» guarodiu habent redeundi confuetudinem, undepeccant alienas columbas ad fua ca* lumbaria fraudibus aliicientes > aut jacu- lantes, nifi vigeat alicubi reciproca confuetudoj nonceafeturfraudeallicete, Mm v fi L 274 Artlculm If, fi meiius pabulum fpargit per fuum co- lumbarium , Lugo Difpnt., 6 . nttm. 4 j. nifi fit extraordinarie illecebrofum 1 (eu alle&iVum , fic enim icl fpargens dirc&e lntenderet , ut colutr.bs alienae fedem figant in fuo colutnbario , confeouenter, ut alter amittat earum Dominium, quod eft contra juftitiam , Haunold, nnm.$2. contra Vasq. Refpondeo fecundo pifces conclufi "ifipifcinis, & fera: intra fepta , ut facilž poffint capi a loči Domino, hic folum ca- pturaefficitureorum Dominus, fecus a!ij capientes j qui tameu fiunt Domini, fi capianc in ftagnis pifces , auc feras in fyl» visintegtis, quia ob difficultatem capien- di retinent naturalam iibertatcm, Refpondeo terno Venans prohibitas feras, Scc, no n peccac mortaliter , nifi venandograviter noceat, nec tenetur fe* ras reftituere , ecfi venatio prohiberetur jure proprieratis, quia Prmceps prohibens nunguam fuitferarum Dominus. Refpondeo ouarto fera ab uno vul- nerata , ita ut moraiiter nequiverit eva- dere porefhtetn vulnera.ntis, non efi: eam occupantis , fed iliius j quia perinde fe faabet ac fi eam iaqueo teneret, fi autem poffet moraiiter fe fubducere oculis vena- toris fpesSat ad ejus occupatorem §, 13* Inftit. de rerurn divi fi one. De fera laqueo capta, a« ficea, po* nentislaqueum, auteara eximentis, di- ftinguicHaunoldus. Si adfauc poterat fe laqueo exitnere , nondum fuit perfečle capta , ergo fpe&at ad eximentem g fi oonporuic, fuit capta perfe&e, tranfivit- quein juspofitoris iaquei in puhlico loco , aut in alieno cum Domini confenfu , fi »utem hic fuit invitus, poceft fibi appro* priareferam, &laqueum; q«iajurepo- teft prcbibere ingrelTum , confequenttr etiam regrefiiim Venatoris ad Uquw, L, s J. ff.de qu‘* herb* (ant valdž n eccilari^ u '“' mano , & fponte eas gij 01 crgo non expedit tanto ti^rc y lice at ulli W , ufide ca* f irtlit »““J. ore & propriari , ut non lic« c tra ocabile damnum De Dotninio Imorum *pacamum , riti ConfeflLrj non imperant cotnpenfa« lioncm, quod prob^bile etiam cenfet Smeh, Lih. i Con [tl. c s* dub. 6. n. Sf. n« rcprobjt Lug« num $2, oppofitum faneforct dicendum , fi sotabilis jačiura infirrctur vidno, five in pratis, five in fjrlvii, Refpondeo fecundo quando confu- fio five ejesdem five diveria; fpcdei ma- ttriarum fic ex utriusqae Domini con- Mu, autcafu, nempe neutro confcio , *wum fit utrique commune §. 27 . Inft, h nrnm divijione : fi ex intentione 11- “us altero infcio , difiinguit Haunold. »*«. //j. aflerens corpus mixtum Seri “nimune , quando nuila nova forma, f :ii fpecici forroatio refultat , ut dum ncotn vinum* ac tuutn confanduntur, - auteoi nova refultet fpecificado > u£ 1 dum materije fant fpecie difiir.iA* $ .orači confundatur cum vino, ut nul- fit feparabilis, credit fieri Domi- ipfurn commifcentem animo ac- rt ndi Domimum j quia prarrer mi- " praeflitic operam , nifi materia a!« D ;-fe n °cab,lire f major,tune enim fic T |‘ nils Me » cujus materia praevalet, C L ’ b ' 8 ' Decal > tr * 3' c 3■ §. #. - em if te poffint matena feparari, nui- tC >mmuiu,, fed auisaufe materije fus aet Dominus. e? t /t pCCUniam L - 7S - f de fciHtio- , ^ ‘berationihiij fic fiatuitur; nem* ’»in °j eCUn ' aa l‘ eDatuar commix ^‘lij ea, a CCrn ’ P°^ r » trta fit conami* ' ! Hnif 1 ? ue ^“piiciter , & fi furema <* (( ^ cnt ’ s noa fit major , Haunold. •'■-On, . c ° at raLugo num . MS. propter ’ Si emptio ob nuna* injentonm , incertsrum , &c, 275: morum incertitudinem ♦ nifi adeo mo- dica pecunia fit commifcenris’, ut quafi pro n hilo reputetur refpe&u fumma: a- lienaf. Hinc fequitur": accipientem bona. fide a fure pecuniam furtivam in mer« cedem, aut pretium rei venditae, eatn- que fus commifcentem, quin difcerni valeat ad nullam teneri refiftutionem detečio furto ; non titulo injufia: ac- ceptionis ob fidem bonam 5 non titu¬ lo rei aceeptce , quia per commixtio« nem effe&us eft ejus Dominus ; aliun- de non exifiit ditior > quia titulo onero« fo accepif Sequitur fecundo alienum cum fuo commifcens, i'ta uc negueat difcerni, fic Dominus totius, quia alienum ume cenfetur moraliter abfutnptum cum o-« nere reffitticndi in aquivalenci , Sc quidem folum in eo , in quo cA di» tior, quando bona fide coramifcuft , fi auremmala, eA reftuueudum , etfi non fit ditior- Sequitur tertio, etfi fic commš- fcens fiat Dominus tetius , alter ra¬ men habet ačlionem non taneum per« fonalem, nempe in commifcentem ve- lut furem , fi mala fide egit , fed e« tiam /us in re feu in totum cumu- lum , ita ut illi pr$ omnibus ex illo fatisfiat , pofsitque ex eo fibi vindica« re , quantum de fuo ineA , hoc enim confonat juri naturali Lefi. Lih. 1, c, 2+ num. zss. Sequitur quarto dum quis per com« mixtionem fic Dominus E. g, pecunia; euru qui ex illo cumulo accipit aliguid titulo onerofo , aut dono etiam.mala fide, fic Dominus accepti fine oneic reAituendi Mm 3 , Domi- Articulus J. g. I. Domino, ad quem ante conmixtionem tua: acceptionis evadat tmpotans res fpe&abat, faltem dum fur potem eft tuendi , opinio communis tedimnattc- reftiturre , quia fur fu r effe&us Domi- nus rei , ergo hujus Dominiuin trans* fert in accipientetn ab eo fine onere re- flituendi , fur enim tenetur priore loco Saneh, Lib. 2. Dec , c. 2}, nttm. 34.. in fin , citans Molin. Difp. 7‘9' Si far vi etat ftitutionis , t bi enim impuntur impa- tentia ob cooperationem dum mala fids accipis, fibona, probabiliter deobligarii ex fententia Tambur, Lib.t.Dti. trati.}. c. 3 , nttm, 2 j, ^ W DISSERTATIO IV Z)^ fujlitia Ef? injujlitia # ARTICVLVS PRIMVJ *75 J’ Zte JuJHtia, §• I. Jtuid? & ^uotuplex [it JuJlitU ? Uftštia hlc ftrl&e fumitur pto vir- tate fpeciali morali , una ex quatuor Cardinalibus , cujus effenna eft quod fit adalterum » proinde hominena unum ordinat ad alteram ab o- perante, five realitet, five fičtione juriš diftinčtum tradendo illi j*is ad rem , vel jusinre, proindedandoilli, quod fuum eft, feuidipfum, adquodjusadferr, Porro tripliciter bomo p^teft unus ordinari ad aiterum , partem in hac confideratione urni*" “tl ;uj uiuiu.ibu,- , } , libertaris, & alter fuftiner debirn«' plendijus Hlad, in boe fen/ii £t ' jrn .\. vatus cum Principe , parvcol^ 1 ■' communitate, privaruš mm p r Vi ’ ; , fideratur tanquam pars cum P 4tt ' - cundoutpars, feu nicmbninud c , nirarem h.bens jas ad bom c0!t quatai ; a, -i —/•rtnun^nitf* Terno ut com « 111 ... - r --- leu,uu hri Uff-*’*’ nsmpe ut pars ad jus ad boaacujusvis memuf' Jžuid ? dr quotuplex fit Jttjlitia ? 277 Hinc triplfx refultat fuicas cx toti- eonfiftens inter quatuor ad minimum ter« videiicct inter meritum majus u- demjur.bus, fi enim id , ad quod affert Juftitia;us, eft proprium alicujus princi- piliteradejusbonum ordinatum , dicitur (nun fuitate proprietatis: fi id, ad quod iffert jus, eft commune diftribuendum , fai ordinatum ad botium Sc libertatem mcmbrorum illius communitatis , voca- turfuum hujus membri fuitate communi* »tis 1 etfi quandoque id , quod diftri- baitar per diftributionem approptietur membris , confequenter ex fuo fuitate »romunitatis evadat fuum fuitate pro- prietatis, at (I bona comtnunia redundan- tiadiftribuantur inter mernbra, aut tem* poreiadigentisftumentum, pecunia.&c. dindatur« Si demum id , ad quod Jufti- t * 1 affert jus, eft bonum refpe&u cotn* "Hinitatis »llatum a membro ut tali , di« C| tur fuum (uitate membri , quatenus ^tubrum debet confulere bono commu- ni quodfitordinancto a&iones fuasadbo* ClI,n commune , uti enim bona totius mmos, nius» & minus meritum alterius, ac ia* ter bunum commune majus collatum u- ni, atque minus collatum alteri, Lega« lis refpicit bonum commune , propter hoc enim in Principe impetat , ac in membris exequitur omntum omnino le« gum obfervantiam , ideft,a uti uau.ii CApiitauDUC # pci iy 'uumnim ut- . Jlt quafi bona pattis , ita bona pattis telligitur habitus acquilitus naturalis fa- unt “juafi bana totius. cilitans voluntatem ada&us alteri tribuen- h*s infertur triplex Juftitia: fpe s ’ v ‘delicet commutativa , diftributi- : t/i „ ^ e galis, ex S. Thom. q. s8* Art, s* »itn 4 A'? 1 ' Gommutativa e- ptif' • C * C i US P art * s ac * P artem ^ eu P ro * ^»-^mmuniter, &perfe intenden- f tll 5 Ua ‘ lt ®temarithmeticam inter partes, .. ; _ B _ r _ r _ , Di^ n / cc .^ e ^bum unius , 8c jus alterius, a minus rigorofo, ut comple&atur etiara '■'utn U ” Va rc ^P‘ c ’ c dignitatem , feu me* jus juftitia: diftributiva: & legalis, Ly kl »dift k *’ * ut ll:ninus partium » dum conjlans & perpetua Significat , quod °Ult bona COmmnni* . fiimnrnrtrer immnhilir«r . Ur nmni rew!ior« . ac in tes jus fuum, nempe vel fuitate proprie¬ tatis, ut tribuit juftitia commutativa : vel fuitate communitatis, ut diftributiva, vel fuitate membri, ut legalis: & ficdefini- tio eft communis omni juftitia: proprie tali , unde ly fuum in definitione prs- fciadit a jure rigorofo feu proprietatis, Sc « te nd —Jona communia, quapropter to m 11 f^Uilitatem ptoportionum inter diio (j Unitaiis P artes » “a ut fi digrio ut dt nt(Jr nt ^ ‘juatuor , digno ut quatuor P t( >Dar,- ° » & ideo dicitur proportio tlonutn , feu *qualicas geametrica immobiliter, & omni terrspore , ac quavis materia inclinet ad prarfatos a&us, Lj jus fuum cuique tribuens eft diffe- rentiaa virtutibus t qu*non funt ad al- teium, Mm 2 Du« Mm 3 5-7% Duplices funt partes fubjediv* j ali« pocentiales, poreftativte. Subjedivae fant, qu$ peifede participirc definitionem juftitis , quales funt ioi« tres expofitas fpecies , reddunt narrcjue a:quats jure fuo. Potenriales funt, qux in aliquo participant univerfalem ratio- 2*em definitionis juftitia:, in alio autem ab eadern deficiuntj utReligio erga DE. UM, pietas erga parenres, obfervanda erga viros virtute prsditos, virtus enim ab homine nequit compenfari a?quaii prat- nsio, minus (pietas honorein parentibus debitant 1 , aut Religio cultutn asqaalem exce!lentiae DEI prsftare. Albe virtutes ad alium dcbentur huic titulo honeftatis citra obligationem , & titulum fuitatis, «t gratitudo, liberalicas, amicitia, affa» bilicatis. Infero licet agualitas tributorum /st 'proportionalis s & geometri« , eorum lamen d ftrsbutio, ac impofitio non eft adusjuftitia: diftributivat, quia htec vir¬ tus direde ,& Immediate attendit »Jnesi¬ ta , feu dignitatem mensbrorum, tribun autem non refpiciunt jus membtorumfd potius jus altum Principi* , qui tam’.: prohibetur a juftitia comnautativa, neul- lus fubditorum oneretur ultra vire*, ai hoc enim quifque habet jus ftri&umHsii' nold, trači. 2. n, 105, viciflim etiam Prin- ceps habet jus ftridum fuppofito akoDo- minio exigendi triburum necc/Tariumptt n.ifij. Et ideo exidio ju/h tributorum eorumcjue perfolutio eft ačlus julli«* commutativa?. Pto folvendis centra definitiontm juftiti« Nota pritno : quod etfi natura; - ftitia; nunquam inclinet ad defe¨' ( femper ad juftum, volunras tainea p«t j aiium adum contra naturam juftiti* ia ' , jufte agere poteft, Secundb feuto® ( datur juftitia erga fe ipfum, ita n« j ftitia , unde fe ipfum occidens non j itijtiftasfibi, fedReipublicat,& DE • [ jfrthulm 1. g, IJ. juflic'«, ali« De objeUo formah Jufiiti£< 277' Vf^lco prstno 1 objedam formate denon&inans cenrum aurees tif» ^ juftiriecomnmtarivar rdate ad Juftitia refpieit duplex objedu® ^ ;;3r eui , nempe perfonam, cui qui j ( ia ex juftitia j alterum eft objed^J^i n nempe id, quod a debitore eit c prsftandum, . Li ,l> J ta ' " /MiViU* vuutiuuia' ‘TA ‘VIUVV perfonam «■»/, eft ipfum jus adivampro* prietatis ; relate vero ad objedam , quod debecur, eft ipfum jus paffivum , boe eft, ratio debiti. E, g. vendidifti Petro equnra cent um aureis, jus adivnm eft poteftas tibi competeas ad centum aureos nondutn perfoktos, jus pafffvum eft ratio debiti Probatur nune asm U&° f y j(< n, f. & 7. flJudeftobjeduin‘^® m J( j*- ... -- tBtis, gaocj eft ratio atnanai » ^ De oljcSlo formati Juftiti*. qaatum» fed hscratioeft di&um urrum : di jas alterius qae j us , quia fiais adxquatus juftitis commutativecoalefcit cxfin c cul, quieft ptrfona , erga qtiam aclus juftitte exer- ctttir, & finega/, feu ex eo quod debe¬ ti« fini f«i, atqui ratio amandi dičtum fi- mcHi ,& qui, eft jus a&ivum,&paf- livum: nam quod a&us juftitia: exercea- tor erga bane perfonam prte alia, rado tftipfumjus ačtivum refidensin hac per- (ona pra: alia , quod autem exerceamr in hemateria prsalia, eft ipfum jas pafll- rum > feu ratio debiti, hoc eft, quod hxc >«prs aliadebeatur. Infero primo cbje&um formale jn- ditii commutativa: non ciTe fpecialem ho- oetlaccm relucentem in a&u externo ju- tln *» feu reflitutionis bonorum form- 279 Sc voluntas fatisfaciendi debito, nempe fuppofito quod exiftat jus, & debitum : Juftitia enim non obiigat ad amorem exiftcndte juriš , & debiti, fed uthisnon contravcniat exhypothefi , qucd exiftant. Veke itaque exiftentiatn prscise juriš alterius non eft velle objedum formale jiftiitis, fecus velle jus alterius intatftum, feu inviolatum, Infero tertio Exercens ačlum ju¬ ftitia: vuk a (cu amoliri debitum quoad rationem exiftentix non quoad rationem illi fatisfaciendi. Infero quarto juftitiam commutati* vsm oonefte fpecicm aromam, fed fub- alternam, hoc eft plares fub le fpecics habentem , quia pro diverfitate juriš pro- &C debitt eft fpecie diverfi ] _ _ prieratis, SC debitt eft fpecie diverla, ha- c 5 .’ &famx, Eft contra plurimos, quia brc autem plures fpecie diverfas proprie- formale juftidae debet debito- tates Juriš , fpecihca enim rado pro- ordinare adalterum, quodnonprx- prietatis defumitur a bono , quod juri ^ at aifta honeftas, hxc enim ordinat de- fubeft, hoc eft autem plurificatum fpecie, a d proprium fubje&um , quia bonum enim vicas fpecie morali differt a 1 url •• n, n bonis fortunx, & utrumque hoc genus a bono famx, Amicus Difpat, n, n. 141. de jure & j n (h. 27 §. Dico fecundo obječfum for- male juftitia diftribudvx non eft jus ftri- čtum in bona communitatis principaliter refpiciens utilitatem communitatis, fecun« dario vero utilitatem privati contra Efpar- zira ig., fed jus minns ftri&um fonda« tura in majare, vel minore digmtate, feu ionem , feu negationem merico partium comunitatis , ad partici- panda bona comanitatis Logo JD.i. n. 47. Rstio primi: quod metr.brum com- munitatis (cui comunitas, aut bane reprx- fentansconfetret offidumjanre bujus col- lationem haberet jus ftričlum ad rem, quod n °? e ffe debitam, poteft tamen poft collatum officium tranfiret in ftti* ~ Cc “ c $u ftarc voluntas non teden- dum jus in te : quia autem officium te- netuc - 11« di&a I0tcra -- |>u>pnuiu 11 jllud lolum ordinat , cui eft honefta "(litutio, hxc autem eft honefta folited« igitur a&um ordinatum ad alte- ,Jrn *wat ut ad fe vi honeftatis ordina- 11,1 ' cr go ut amet ut ordinatum adal- Un >i movere debet jus alterius, &ra- 10 ftiei debiti. : . ln kro fecundo duplex dari odium iftivi alterius, & juriš paffivi, feu ict| ltl ' tC * inexiftentis, unum ten- , "1 ‘“.deftruilionem , feu negationem tn J‘ I utt iusque j alterum tefivum * V ' * ^ non fatisfačlivum debiti. Ijdi Utn °dium non repugnat cum aftu ^ ^ ecils fecundum : etfi enim quis Ou,." 1 Cx ‘kere jus in altero, aut bane rem ' 1[ ct nrm -rr ■ i • 2$0 jfrttcuitts 1 % §• //. netur adminiftrare principaliter in com- receptus S. Thomas q, f$. Art, S. Pio- modum communitatis > fequitur quod batur: ditar alicjua virtus , cujusmunm communitas loco juriš in rc pcr colla- lu obfervintiam rotius Icgis, fen ačlw ticnetn offi.ii amifli acquireret jus ftri- virtutum omnium ordinare ad bonu® člum ad rem refpe&u ejuldem cfficii : commune , velut finem fuum inrrirfe proinde E. g. Capitulum conferendo ali- cum, feu formaie objc&um , fed ralu cui Canonicobeneficiutn fibimetipficon- virtus non eft alia a legali, E,g.pidi' ferret jnsad rem refpc&u beneficij, quod ergaPatriam obbeneficiumortuspromov« repugnal, cum nemo valeat fibi ipfi con» quidem bonum commune &c. nullaii’ ferre jus , 8 c jufticiam ftri&am erga fe men ordinat partes communitatM: cxercere, partes ejus funt ad promovendum bonu® Ratiofecundi eft:quodobjediumfor« commune proprer idem bonum commo- male juftitia? fit jus, ut conftat ex defini- ne pratter legalem , qua: in Principe or- tione juftitia: , ergo una juftitia ab alia dinar partes impetando illis ut leg« 1 diveifificatur penes jus divcrfum, fed juftitiae commutativ® formaie eft jus rigo- rofum, quale nequit efte juftitia: diftri* butivae , ut modo probaturn eft , ergo eft minus rigorofum , boe nequit efte aliud, quam d gnitas major,minorveci* vium ad bonacommunintis, qua? viciffitn _ r _ eft obftričfa debito minus ftrufto plus da- ftitia difttibutiva tum legalis, tnmCL ; re digmori quam minus dlgno. Dices differenria jufticiae difttibuti- vat, & comrautativ® fitajeft in eo> quod baecintendat aequalitatcm Arithmeticam, illa geometticam explicatamw, 27/. Re- fpondeo etfi id regularitet contingat , non tamen univerfaliter , quia aliquan* go etiam Juftitia commutativa tntendit *qualitatem geometricam, Primo mre- li<Šo legato communitati pauperum inter eos diftnbuendo juxta fingulorum ino- fit illi injuria , fic non p unl ^. ; , : piam. Secundo in debitore inxqua]iter late autem ad rem publ icani c plunbus obligato , ut fi debes Petro commutativa refpiciens j us r j^ p/.: 300 ,Cajo 200., Tuio 100, fi nequis Republica & flri&um debitu^ pmivj —- - 0 fetvent propter bonum commune, inf®* ditis veto imperata exequendo. i ;:r - quoad prsdicata intrinfeca efl eadem - Principe , & fubdiris quia ex eodemP- mah objedlo sam hi , quam ille op« 11 * tur. Infero primo etfi pet ntff. N™ ™ ■■ • ■ fO mutariva perfeifte participent ratione^ ftiti® ut fic , fola tamen commntati' ,)t ‘ s- Omni rigore juftitia, pro objedlo formali jus r/gorofum ^ proprietans, & eft perfeifte ad a/re«® neutrum habet diftributiva, 8ck^ !! ' Infero fceundo juftitia vin*!'-’ non eft pars fubjedbva, feu fpecie' lj r *'* relate ad reum puniendumi fl ui11 . nullum habet jus ad fui punition- 1 " ’ “ ri totaliter folvere, debes proportionaliter de panam debdlo propotrion 2 '^,.:: Porto didlum j°f^ j (j)l “ nempe fi Petro das 200 , debes Cajo da- gendo, - inip 1111 '"• - re centum Sc Titio/o. contradlu five cxpbcito n 279. Dico tertio objedlum formaie cujus judex acceptandoom f uftitia- legalis eft bonuen conamMUe, ita quod velit proportionauter p ; An fola JuJluia comrnutathit obliget ad rejiitutiontm ? 281 Hinc Judex inferior nequic p*nam rcmitrere, quiafecundum leges a Princi- pelaras tenecur bonum commune procu- rare, poteftautem Princeps: qu’a remif- fo) aut mitigatio paen* eft dedarat : o demenci* Judicis mulcum conducens ad bornim commune, cui etiam Princeps vi conrračlus Talcem impliciti ex Juftitia com- nutaciva debet profpicere. Verum quia tam fupremus , quam inferior Judcx eft pars communitaris, uterque hoc titulo tenetur ob bonum commune deličh vindicare? quapropter uterque duplici ex Juftitia nempe commu- tativa & legali punit delisfta: legalis e- nim ex fuometivo imperat executionem, quam ex?quicur commutativa. Ex his condudicur, quodJudex ex commutativa Juftitia debeat refarcire dam- na, qu* defččiu vindicationis patitur com- munitas aut privatus offenfus. % m. "»folct Ju/litia commutativa obliget ad rejlitutionem ? J8 ° D Efpondeo affirmacive cum fen I A V. omnibus Theologis apudGor £ Li fm. 1 . n. ig Ex S, Th. bie q t 6 t ^ ' '• reftitutione , incjuit , a t ten itHr. fecttndum com rei rem 3 e l uo ^ p erttne p j 4 * commutativam. ea f ? la J?®* obu 8" * :; 0 „ t j 0cm > Pua l*la tolbtur alicuju [i iu '° m ’ > aut impeditur, ne fiat pro } ’ quod debebat fieri proprium, fe< !< d ^' n ^ 1U . tat * va eft tališ , fecus kgslis di Ctf 1 ' ut 'va , nam Petrus omitcen ; ;:r, jii Urn vi J c «tis, aut eliciens eum ' * t ii! l j| rn or ^* nct bonitatem Reipub ’ 6c p!!' ex boc tenetur huic reft tuere ■-»coS S ’ vel * e

cti t0ru Un,a conferre nsembr s ;uxt P r °portionemadnullam tene ^ fttiau 1 ^ u * a P etrus b ' nullur 01 ia communicate , nec Prin ceps in membris ullum jusrigorofum vio* lat , violarec aucem fi pacifcererur cum membris, quod juxta merita velit ptoe- miare vi&oriofos contra hoftem, quia tune intervenit Juftitia commutativa ex paifto refultans. 281. Ob/icies primo diftributor bo- norum comunium non diftnbuens V. g, officia fidel.tcr, id eft, non fervata pro- portione geonsetrica juxta pariicula- rium merita, peceat etiam contra Jufti- tiam commutativam, ergo etiam com* mutativad ftribuit bona communia fecun- dum jus ad ea particularibus inhaerens. Secundo iniqua jdiftributio eft contra jus proprietatis incafu, quo ex Teftamer.ro a!:quo deberet communitas diftribuere in parciculares ^'uxtacnjusvis dignitatem,er¬ go etiam Juftitia diftributiva refpicit jus ftri&um in membris, & obiigat ad refti- cutionem. N n Rc« 2%2 Articului II. 1. II. & III. Refpondeo ad primum Diftingoo antecedens pcccst contra Juftitiatn com- mutacivam titulo juriš particularium nc. go antecedens > titulo juriš proptietatis , quodhabet Refpubilca adverfus diftribu* torem concedo antecedens} hic enim vi pa- čfci fe obligat Reipublica:, quod velit of- ficia diftribuere fecundum dignitatem par¬ ticularium , unde non fit ftričh injuria tis praetericis etll dignioribus , Ted Rei- publicx, & huic ex Juftitia eommmatm tenetur refarcire damna cx indignč colinii officiis fecuta , ant bona impedita, li; diftin&o antecedetite nego confequea- dam. Ad fecundum RelpondeocuralO’ ga ex S. Thom. quod eo cafu non niliip' parenter eilec difltibutio, rcipfa autemfo- ret folutioex Jufbtia commutativa ob joi ad rem vi Teilamenci acguifitum in par- dcularibus, f f $ $ f £ £ f f f f f $ f f f:'£ $ $ ^ f f $ i fftft' ARTICVLVS SECVNDVS !Delnjufiitiain dijlributione facularium officiorum $ EcclefiaJJ kor Um bencficiorum. i i. De •vitio Juftttu dijlnbutiva c ir ca offcinf^culartd. L 1 «' hoc infra k num, /s % H. De vitio oppofitojuflitia diftributivA drča benejick Ecckf4 ,:i ' hoc vide num, SS7* §. nr. Contimatur materia de vitio čire a beneficia Ecclef‘>fi lt> ' /^tlam lego infra a num, j66. ARTICVLVS TERTIVS. De Injujlitia in bonufor turne, Jeufurto . §. I. $uid, (j quotuf>lex fit furtum ? qua ejus differentia d ra fi¬ na, ? & a n volenti fiat rnjuria D' 282, | ^Tco prtmo furtum non eft ocenita rei aliena acce * _ ptio invito Domino , fed *» 1 ocenita acceptio rei ab alio jujle itttnte invito rationabiliter detentore , iUunoid. tratt. 2, nam 2j2, contra ple- t0 »que prim* parti faventes. Probatur; debitor accipiens occul- ; ž P'gnusa cred:torc , locator rem loca- > deponens depofitum a depofnario C03l ®'ttit furtum, quin accipiat rem alie- lrn » aut invito hajus Domino , fed > ipsequc eft ejus Dominus , quia Irr =n aher eft jufttts ejus detentor , fit ut • >nvito ufurpans rem furtum com- ®'ttar. r D ff- t t furtum a rjpina , quod hatc . [uperaddat violencam acceptionem> , ^tundum iuridicam confiderationetn , r,t > ut vel fa&o impetu res rapiatur , ■ d j Cr Co g Jt ur d?re , Haunold, n, 2 S^ Clo e " S i M ° Iina fufficere sd R *P inam "'ius h' cc * ^ uod °i uls mctu in i afto com “ It v - . et ? eo qu«d injuria per metum > '■utiani favta non differat fpecie Theologica feciis ?;uridica, quia diverfas pariunt a&iones. Rapinaigiturduplicem continet in* /uriam unam realem contra jus proprieta- tis in rem , alteram perfonalem , feu contra proprietarium : hinc differc fpecie k furto. Dixi in conclufione invito rationa¬ biliter detentore , five rei Domino , id eftj ad furtum requiritur , ut Dominus ex caufa jufta pofitive repugnet repugnan- tia faltern habituali, feu in animi difpo- fitionej quod fit , etfi a&u non contra« dicat , contradiceret tamen fi fcirer* Quando eft fimpliciter invitus , quod fir res accepta s dicitur invitus quoad fub« ftantiam l, quoad modum vero , quando eft prtecise invitus » quod fic res accepta raliter nempe occulte 3 feu non pecita venia. Ut fit furtum necefle eft Dominum efle invitum quoad fubftantiacn, Hinc (xpe a furto excufantur filiorum , uxo- rum s Religioforum , &famuIorumac- ceptiones rerutn fpetftantium ad parentes> N n a ma* Articulm III. $. 1. mariros, &c, prsterea debet efle invitus rationabiliter , quia fi non efl: caufa jufta in Domino contradicendi, etiam non efl furtum, ut fit in occulta Iiquidi debiti compenfatione non facile alias acquifi- bilis. Inf;ro furtum hominis , five pla* gium ([hoccriminc tenentur non tantutn illi, quidolose botnines intercipiunt, ac fupprimunt; fed etiam qui fcienter dolo tnalo liberum haminem invitum emunt, vendunt, ceianc, vin&um habent, Hau- nold. num, 262 ex legibus ff, & codi- cis ~) furtum rei ad fifum fpeftancis, five peculatus j furtum alien pecoris , five abjegatus 5 furtum nodurnum & diur- num i mamfeftum , Se non manife- ftutn([ manifeftusfur in jure dicitur, qui deprehenditur cum re furtiva , non ra¬ men ex abkondito, L. 2. & feejuent, ff. defurtis^ctCi multum d.fferant juridice propter pceaas d.verfas jis flaaitas, non tamen differunt Theo!og'ce , uti nec damnificatio , feu deftru&io rei d:ff.rt moralitera furcof etfi non veniat fub ra- tione furti , unde hoc refervato, ea non refervatur, Lugo Difp, H . num, 9 )quia Dominusa:que efl invicus five res deftrua- tur five non. Prima tria fjrti genera , uti etiam furtum Sacriiegum , feu rei facra?, aut profani pertinenti ad Ecciefiatn ac hujus cuftodiam deputata:, dccuntur furraqua- lificata , qu® fecundum jus digna funt majore poena. Furtum Sacriiegum efl e* tiam fpecie diverfum , utpote oppofitum Reiigioni , ac Juftkii , cartera farta di- cuntur fimplicia. Qusres primo an fic fur auferens morofo debitori, quanrum fib' d betur ? Sccundo an deteutor tei invetui fcicns Dominum , ant deblte non inquirens eum , fic civiliter habendus pro (ure! Tertio an prifumacur fur , in cujusdo- moreš furtiva reperitur. Refpondcaad , primum contra quosdain negativš quit non auffert animo lucrandi , fed fc in- demnem fervandi Hiunold. trati,2,n,ijj. Refpondeo ad fecundum cum eodera n. 274. affirmative ex daro teitu Lil- §- 4--ff.de furtis. Refpondeo ad teniM cum codem num. 173, ex Anton. Pe¬ rez negative , nifi aut fic bomo impto- bas, aut clam , aut vili pretio , aut fr* pius a fare emerit ; in his enim cafibat efl prifumpno contra eum , nifi, aurfi- rem, aut Authorem fuum, a^uot 01 *' rit, oftendat, L^f.C.cod, .283. Dico fecundo volenti voliti ne efficaciter ceffiva juriš non potefl fi ;ri injuria , fecus fi ceffio fic inefficax, f' lis efl toties , quoties jus naturale, lJ pofitivutn divinum , aut huroanum voluntatem inhabilem, ad cedendum j' ri. EAcommunis cum Luga \ Sebi. /, Probatur injuria fbrmalis i fc - J logica efl a&io, aut omiflio contra j al ‘ terius , fed dum volunras efficaciter dit juri, nequit efie contra jus a‘ t!f ‘' efl vero tališ j dum efficaciter non ct “ ergo. , Infero primb occifo etia® C °^.,, tienti in nečem fieri injuriam, < 5 ui y fusnon efl vica: (nx Dominus P cf jjj. Infero fecundo Pupi!iu s > * (tlJ n rennis confentiens in ablarionem fuarum non impedit injuriam t ‘f iilutn inhabiiit t ad ceflionem )c ; jt Hinc etiam percuflio Giefici f , vi liceccoofentiat, quia ptivileg 8 c fori refidenti in toto Cleto de cedere. Iflfr £hjd , & quotuplexfitfurtum f pu UltUr ^ aun °Jdus cujus leviš pro- , " 0 "/ufficit ad przcavenda damna fiboc non efTet gra- itum; tale antemeft furtum. f ®:tnat' c CU tasmoc * 0 £ ft> quantadebeat c 5 ut ex genere fuo furti ob/e- tlncat gravitatein ? concordant omnes, requiri quantitatem', qu$ abla- taproximoiaferat notabile damnum , at bocipfum non conftat, quantum efle o* porteat illud ^ ut notabile cenfeatur. Hac in re quotcapita, totfere fententiar. Duo funt extreme oppofits , ad quarum unam referuntur coeters : Ptima negans dari quantitatem abfolutam in perfona extranea, qux refpcčht omnium ftatuum hominum fit norabilis, fed dun- taxat refpedtiva, id eft, per ordinem ad perfonae furto damnificatar fortunas ma* gnas j vel |medicores aut pauperes, itera ad tempus > fcilicer. an fit rerum Cari- ftia, aut abundantia * ad locum , ubi magna , aut exigna reperitnr pccunia , dumhzc aufertur, Ratio , quia graviraš furti provenit ex damno proximo injufte illato, atqui non omnes patiuntur squa- N n 3 Je z$6 Articulto lij , g. II. ]e damnum Temper , ne: ubique ex ea- dem re ablata, ergo rei eiusdem abiano nec refpe&u omnium, nec refpečtu ejus- dem oroni tcmpore , & loco eft atquale damnum, ergo ut fit grave damnum ma¬ jor requirhur materia refpc&u unius > quam alterius. Hanc fentcntiam docent plurimi dift nguentes quatuor horum daffes. Prima comprehenditReges, & ma- gnos divites ( fecunduffl Haunoldum ille folum dicitur formaliter dives j qui a» bundat rebus ultra quam fit necefiariutn ad confervationem fui ftatus, quem pro- fitetur ) five illos omnes> qui fecundum flatum iuum fplendide alunt familiam, Secunda communes feu mediocriter divites, Tertia mecbanicos, fcu ex ar- te , & opere vivemes« Qjurta panperes feumendicato viventes, Refpe&u prima? claflis aflferunt effe gravem tuateriam unumaureum , alij fcu- tum , feu coronatum. Refpe&u fecun- da: quatuor regales, five argenteos , ita- lic£ Julios, valet autemjulius apud Bu- fenbaum noftrates undccim crucigeros, fecundum Laym. L, 3. trati. 3, p. r, c. /. num, t. quatuor , aut quinque pazios Refpečtu tertia duos regales & refpe&u quartat unum, a qua fententia non mul- jumdifcrepat Laym. nam. 3. Coincsdit Gormaz Difput. 13. n.693. ifeef^rutpenfeturgravicas rnjuria: in bo* nis fortuti« attendendam efle qualitatem perfons, poftea num, 6 s s. ftatuit, quod fufficit ad matenam gravem unius diei vi&usperfona; > cui fit furtum, propor- dam exclufis deliciis , & dclicatis cibii, preinde fe extendentcm ad parvas alirao- nias unicuique ncceflarias , St propor* tionatas perfons , cui lit furtum; earum valorem refpečiu pauperum aflerit clle u* num julium , refpečiu Regis valotemti- niusfcuti, tandem num. 71$, coedudiii vi&um prsfatum unius diei ita efie matf riam gravem furti , ut omnis ea rainor cenfenda ficlevis j ne autem lečlorlegenj apud Do&ores quatuor allatas clafles ps- tiatur afquivocationera, Notat ad matf riam gravem non requiri in quavis ciai:t integram quantitatem relate ad quodvis individuum fub illa contentum, cum in- ter individua [cujusvis aliqua diverfitasin« veniri poffitprudentum judicio folum me* tienda : unde per illam claffium d®”- čbionem fignificatur , qucd E. g. in maaurcusaut fcutum relate ad omnes 1- materia gravis j & fic de rcliquis. Secunda fententia conrendit f quantitate abfoluta aflignanda f non s bita ratione perfonatum , quibus nt m-* tum ) fufficientem ad mortaleex objeti' feu ex gen ere luo etiam refpedu din mi Principis. In hac autem a^% D,ll . ^ mire variant Dačtorcs, Navarrus ^ determinat dimidium julium j S ,,s num; Leflius cum Medina duos Vale«* cofl' Gun* tia cum Rebello tres , Sanchez cum muniorequatuor, Vegjquinque. 1 . nus quantitatem congriue fufl cnrsI] ^ i hominis piebati unico die procih* 0 ' narijs , vellitu & habitarione f 0 ®^, adbonam fui confervationem absq ue ‘ » qualem cibum «r°r. lionatus, bane autem viclus proportionem niter habent cives & opifices. ... _*- v.. -j___n.i . r . .n 9 fi*y' exponit a m, 711. advertens vičtus nomi tre hic intelligi folum efum, & potum (fe cus veftitum) ncceflarium ad vicam alcft' tentiam approbat Haunol. trati. 2-^ cam brevius comprehendens > Dt J ci mercede diurna , quam plebein-* Jnfurtumjitpeccattm exgenere fmmmale , <& u»de ejtts , &c. 287 fplendida, pauperum vero n im is miTera , ergomedia eft commoda^hasc fententia e - tiam refpedu Principis plus non requirit, utirequiritGornuz čuta alijsvidum pro« porcionatum perfon*,cui aufertur) unde cum noti ubicjue eadem fumma pecupi* fufficiac , quo commodo diurno vičlii, guanta taii tempere , & ioco eft necefta- ria, tanta requiritur ubi pro morralt fur- to, fra, ut infra eam quantitas ccnfeoda l it leviš. Pars prima de prebabiiitate pradica refpediv* guartticatis iuadetur mm au- thoritate Dodorum tum praxi con- feilariorum , ac folutionc Argumentorum contra eara objedorum ab Efparza, qu* folvic Haunold, d n, i$2 t Pars fecunda, de probabilioritate quantitatis abfolut* probatur : Ea quan- titas fufKcic pro futto mortali , cujusab* latio in Subftantia nocet cuivis gravicer j fedablatio qiiaratitatis fufScientis ad cotn- modam diurnam fuftentationem cuivis graviter nocet, ergo. Major eft omnium minor probatur , e/us quamitatis rblatio cuivis graviter nocet, qu*impcdit finem in bonis fbrcunae a natura intentum: fi- nis enim in his bonis principaliter inten- tus non potefi non efie magnum natur* J oeUl accedic ad noftram mox afleren- comntodum j econtta ejufdem impeditio Sc jaduraneceftario graviter cuivis nocet, hunc finem impedic ablatio quantitatis fufficientis pro commoda diutna fuften* tarione : vita enim efi primum hominis bonum, fortun* bona natura deftinavic primario ad vitam alendam , ergo natur* -- .._ finis in fortun* bonis principaliter inten« f c . '‘'urnam commode tranfigendam tus eft commoda diurna fuftentatio, nem- u , Haunoldi & Giatini expofitam , pene fentiamus moleftias famis , &fitis, & fimilium , ergo, ejufmodi medium a natura principaliter intentum efi valde vi¬ ta: meretut ,op : fex inquam, qui non fit me- ms sperarius ( qualiseft foflor, cui mer« ccs diurna eftjgravis materia refpedu eo- ium, qui non habent pingucs facultates fccundum Molin. Difput. sSf , «. au- rcus autem refpedu cujusvis etiam Rgis ) (juam mercedem in Bavaria vicinisque par- tibus putac communiter efie medium fio- icmirn, 285. Dlco fecundo efie nimis la- »m, Šc impeobabilem Sententiam afte- nntem apud Petrum Na var, L. 3, de nfiit, c, 1. rt, 31, nec centum aureos fuf- tare ex natura rei ad mortalc furtutnf, “ti etiam Bannez 2, 2. q, 66,Art,6,ex- (»farnem a mortali filium furantem prae- tiiviti Patri quinquaginta aureos, |& offi« (iilem Regium difpenfatorem multorum ®illmm 'aureoram , ufurpantem roo. ,ut top. Ratio : quia prudens fere om« oiutn judicium tanta: fumma: jaduram ex k confiderat* cenfet gravem , Sc quia ttlJtn plerique prudentes viri eriftimant, Wum aureum efie gravem materiam , "jtentia poftulans plus duobus aureis ) ctur effe evidenrer falfam. Ex oppo- uu opinio Navarri de dimidto Julio, Sc , l Js uno ex oppofito prudentumeon- efi falfa ; Ledij, Valenti*, Sc Um, f A .^ nte ntia ftans pro guantitate re« e ft ptadice probabilis, urpote , Vl tmorutn Dodorum , uti funt Eugo, bi|j ^° nnac,n * alirque plures: proba- rnihividetur affignans quan- ^folucam fufficientem ad vitam * fe lcŽ vit » media inter pauperiores , l0te ?> horura enim vita efi nimis ' Artkulus //. §. 11. 283 tx , utpote depuifivum tanri diučni uicomnaodi, crgoetiam a contra- rio abialio aut irrpeditio tališ medij de- pulfivi tanti mali, quale eftfames & fitis urgens diurna eft gtaviter vita; incom- moda, feu graviter nocet. Pars tertia fcquitur ex fecunda: quia quantitas infufficiens ad congruam fii- fientationem a natura principaliter inten¬ cam cx nullo capite cenfenda eft rnateria gravis, unde dačo quod florenus medius lit valor commod® congru® fuftentacio* nis accipiens uniro obulo minus non peo cat mortaliter mortalitate furti. Haunold. », Sjo. poft Tannerum , nam etiatn in naturalibus fepe minims qualitatis aut quantitatis adječtione tora natura muta- tur: lic lignum de non igne tranfit in ignem adječlo folo gradu očtevo calo- ris, gueta unica adje&a ezteris roergit na* vim , i&us de fe leviš additus prmvijs, occi. dir alias non moriturum, unde nego quod argre prudenter ferre polfit is ( qui bene ponderat dimmutionem unius obuli ) fi in hac fuppofitione quis furetur illi mi- nus obulo, quam fit medius florenus : unde obulus eft uJtimum indiviftbile con- ftitutivum medij floreni. Nagandum pariter eft jurta bane Sententiam, quod commoda fuftentatio in eadem Regione fit in®qualis : verum eft plus inlumere Principcm, quatn di- vitem , plus bunc, quam communem Opificem &c. aft nego illum eiccflua fpe&aread commodum, feuadfrugab, fed ad fplendidam fiiftentationem. Verum eft , quod ditiot deftdm quantitatis fr-fficientis pro commoda fi- ftentatione facilius reparet, quam con* muni« civis, aut pauper, dum ex hor ad- verfarij inferunt lic; ergo non ®que fen* tiunt damnum, fed ubi non e/l zipalt damnum , non eft ®quale peccatum fnr- ti,juxca nosautemforet*quale. Rcfp deo Diftinguoconrequens non*que ffli' tiunt damnum fubftantiale Nego tonit' quentiam , quod unus pr® alio difficili« i polfit reparare damnum non provenit«'■ i Subftantia rei ablat®, fed ex cirafflfl«’ , 1 tia extrinfea, qu® accenferi debet dana* i no cmergenti , gravitas autem furti tj* quit defumi ex hac fecundi generis • cultate, alias furtum 200. aureorum ftum habenti annua 400O. aureor -3 ■ non foret mortale , utpote facilius repa* ^ rabile ob pra?fentiam alterius p ccunl1 ’ quam damnum unius aurei in coro*- 1 opifice : igitur folum probat ^ tuna, quod refpe&u Principis ' ris &c. non fit mortale quoad circo® tiam damni emergentis exreparaW'"' ; fecus quoad fubftantiam. Pcr brc ^ foluta manenc argumenta adven» rlJ i De fUantitate furti m or talis in filih, uxorilus & %iarttis. 289 §. m. ZV muntitate furti mortdts in fiiijs, uxoribns & nutritis , 286.0Ecundum omnes apud Lugo Di- C/ Jpttt. i«\ n. 76 4 quandtas fuffi- ciens ad mortale cx genere fuo in perfa- iuextranea non fufficit in fiiijs, &uro- tibus, quia Pater rcfpe&u filij, & Ma- >itus refptčlu uxoris neguit {fiTearquera' rionabiliccr invitus quoad candem quan- liutcm ac eft refpe&u extranei : filius tnim cftaliguid Patris > &bona hujusali- 9 *diter fpc&ant ad fiiium , proinde na- ,ll[ »lis amormagis conjungit Patremcum “'‘ 0 y guam cutn extraneo, hoc ipfo au ■ Rln necjuir rationbilttcr efte aque invitus l! 'P e ftu utriusque quoad eandcm quan* “ !ltc ® y fimilis ctiam ratio procedit in " !,rit0 tefpečiu uxoris» Ojjsautcm quantitas in fiirtisfi!iof> ; Jn ' reguiratur ad mortale farnim fecun- otnnes cesta regula definiri non po- ' ! 'd prudcatisarbitrio eft determinan« ;j tx varijs circumftantiis parentum » ftatus , facnhacum , feu divina* j' ’ P^citate , aut multitudine pro- , s ’ Usu s» ad quem furdva pecunia a . T tfatis filij genij paterni, nem- v jat liberalitads,tnajoris, vel , { tls 3 us erga fiiium Sumniar ac* •)j’f. v ^ el ' cer an exccdar Summam , de ■:;/ u ^ 4tcr d f por. ir e fine praejudieio 1 P° f tionis alrornm , ex qu bus non eadem quantiras in fiiijs ta j: ^orrali furro , fed divcrfs thta « circumftanuaruns Cfnde negat Bannez filinm perdivi- tis Patris arguendum mottalis furantetn infra quinquaginca aureos, quam Senten- tiam merico dammst Lugo nimfie ienitatis exrra fiiium Prineipis ; cautius lequitur Leffius L. 2, c. 12. n, 6 < 7 , credens non fufficere dtios vel tres aureos. Secun- dum Salas filius unicus Patris habentisan- nuosi500 > . aureos poteft absque mortali accipere ao, vel 30 per annum , quod Lu¬ go reftringit ad fiiium non pueruro , fed adolefcemem , cujus Pater non effet te- nax , prsfertim fi ea Summa non expo< neretur in ufus turpes, Tamburinus lib, g. Decal. traB,i t C, $ r n. $ pro filio parentis medioeriter divitis credit aon fufficere dnos fiorenos> nnum ver6 fufficere in filio Patris Mechi* niči, Platel. curfns Theol. p. 3, ». 77^ alTerit videri facilž in fiiijs requiri mate¬ rial« duplo majorem , quacn in extra- neis - y Iiberaiior eft Tanner. 2.2, Difp 4., q. S , putans fetlufo fpeciali damno fiiium non peccaturumrnortalitcr , fi novigs tan- tum accipcret, quantum in extraneocon- fticuit mcrtalc , diert enim it. ioot . unum fiorenum accipere efts mortale rcfpečlu estranei , ac ». M. refpedu filij nec tres aureos. Has Sententias 3 dduxr, ac appareat,quod nulla regulacerra hic fitaffignabilis, fed decifio in particularr dependet a circum- gantijs recenfitis» juxtaquas determinan- O o dum Articulus 111, g. IV. 290 dum 1 quat ex rclatis Gententijs iocum ha- bere poffic. 287. De uxor;bus, ur peccent tror- rali fiirco ufurpando ex proprijs Marici , autfru&ibus dotis, eft necellaria Talcem tanca quantitas, quanca in filijs fecun> dum omnes. Dixi fitltem: quia Fagun« dc zin7.Decalogi c.S.n, 1, aic fortafse re j quiri quantitate duplo majorem, quia plus videtur ei deberi quam filijs, cwm lit Soda adminiftracionis j un dec,10, >1.4. exlftimac HiTpani* Reginam non peccacnrara mor* taliter > bis mille aureorum infcio Rege quoc annis dorrantem , aui fi aiia minor Regina donet mille. Exhis fequitur ram filios, qiism u- xores ebligariad reftitutionem ablacorum faciendam , dum Tuntjrationabilicer invi- ti parentes , & Marici quoad Tubftan- tiam : fili; reftituent vivo Patri auc hoc morruo in divifione fraeribus cantum ce* dene, quantum acceperunt, nifi pru denter credant cos tantundem accepifle , ut putent Patrem facile donaturutu roga- tum, Sc prfTumpcio colligi poteft ex a- more, Sc liberalitate erga filium i qnali' confeafus non eft pratfumendus, dum Summa notabilis in ufus turpes, nemps mererrfces, comeflationes, & compott- tiones expeuditur» nifi lise Surama lil Tubtra&a parcius vivendo, dum filius po» terat lautius vivere ex pecunia dati pro vičlu , veftitu Scc. F*gundezc t 3. h, Uxoresautem reftituent, velexTuis bonis, vel Tubtrahecdo fumptibus ,qsos juxta conditionem Tuam ličite po/Tunc fa- cere ex bonis Mariti, vel fi aliter nonpof* funt hatredibus Mariti defunčfr relinqueo; do tantum ex dotalibus. Eas esdem caufte excHfant a reftiH' done, qu* filios , 6c ficur quantiras r:* Tpečla filiorum, ita rcTpedtu uacaris eft ra* xandaex annuo Mariti proventu, foni affe&u, liberalitate &c. Reliqu* q u * uW ' ribus licenc aut non, lege k n, 9 ^ . /D da defurtis uxorum appl^ 1 ”"' funt furtis Mancorum ex bonis i> xori1 * quoad quantitatem requifitain , alb » k - a n 90, §. iV. *De furtis ! \Religioforum , 288 ^"^Ertum eft primo Religiofi fur- V_> rum non Temper efle morta* lecontra Juftitiam Eugo Difput, 3, n. 170, contraGerfonern & At tontnum. Certum eftfecun Jo quodomne Fur- tum mortale ex obiečio five ex gravirate tnatenae Q fetus mc D ' : •Pradati liccntia det fatcularis rem ni - lem ea Conditione, ut non fit Qtwftio pria-a , ft an in P ffU ” ji Monafter ij de quantJtate (ofo aeD a ,„, portale furtum (di*a 1 i T>e furtls [\ pcčunia nčn fit Monafterij , quamitas fufticiensrefpcčia fecularis furis etiam fuf- ličit rcfpcdu Religiofi} fufficiat miner, quam in extraneo , vel neceffatia ficfal« ienaqualisaut major ? Sccunda in efculentis Sc porulentis. Ad primatu videncur efle contenti minore quantitare illiDolores, quiapud Lugo cit. tres argenteos in dtriffimis Monafterijs, duos in mediocribus, in cgenis unum pro quantirace fufficicnti Aatuunt. Secunda opinio cum Saneh. L 7 . mor, c. so. ti. 3. & f, Religicfos pa ■ tificatcxtraneis» adquor»m furtummor- »le fufficiuntquatuor argentei fecundum Wh. pro hac Senrentia etiam ftat Laym. trači. 3, p 1, c. 1 n j. Tcrtia raultorum opinio apud & cum Mliznio trači. 4., c, 1, n. 334, T.ambur, '»• !. Dccal. trači. 1. c. 4. Reiigiofos '^ l ” oc pares facit filijs. Quarro cum “8° * ».172. concedit illis pius quam ex- Jncis > m »nus ramen quam hlijs, U co primo ut Rehgiofus peccet 1 0rt: ‘ lrcr conrra Juftitiam in pecunia re- SjiTh 3 c, b° , & potu fpe- tjt nt ! “ s ^d Monaftermm, minor quan- luihcir, quamin filijs, major autem ' n excrancis. Profe; f !lls ® ati ar prius fecunda pars, extra» fj !• non pars communitatis'Religio* ’ ^c eft Kcltgfofus s led hocipfo ma- £ Wl..D ' '<%ao' ^“tas requiritur Sn Reiigiofo »n.. . c P e< ^o hujus in pari quanti»te ne> sa que dTe invitus, ficut eft p , r-“&u txtranei. »or r0DstUr etiam pars prima: tune mi- foffic t ad furrum mortalc 10j at jt ’ c l ua •' in fiiio, quando minor Mon^ 5 . ma 8' s 1 vel faltem aqu£ nocet ri ° s ac nocet Patri major quanti« ‘Religloforum. 291 ras faerve ablata a fiiiofed ita eft2 nam in furto filij foium attendicur ad damnum remperale Petri iilatum , in furto autem Rehgiofi fuperior eft rationabiliter invi- tus non foium propter damnum tempo- rale iilatum communitati, fed muho ma- gis propter damnum fpirituale , quod pa- tirur ftatus Religioftis in voto paupertacis, ad quod damnum avertendum Religio habetjus non minus, qnara ad averten- da damna teraporalia, igitur ex furto Religiofi fequitur msjus damnum intrin- fecum partim remporale partim fpiritua i le, confequenutdi m*jus furrum, Goi fitmatur primo Religiofi non funt filij, nili fi&ione juriš ad certos ef* fe&us in favorem Religionis, fed funt membra communitatis 2 nam filij funt quafi Domini in fpe bonorum paterno- ruro, atque adeo furando accipiunt qua» fi de fuo, hoceftj ex illis, qu* proxi- mž futura funt fua, Religiofus autem non fuccedit in bonis Monafterij, Sc nun- quam eftfururuseorum Dominus, Confirmatur fecundo Jačlura mi- noriš quantitatis juačia cum damno an- nexo fpirituali , quod patitur difciplina Reiigiofa a?qtiat damnum, fi non fupe- rat a fiiio Patri iilatum per majorem quantitatem.? 289. Obfervat prarterea cit, Lugo utrumque damnum nempe tam rempo¬ rale, quam fpirituale efte ma^usaut minus pro diverfitste a&ionis funiva;,quia hac eo amplius inficitur vitio propriecatis , quo magisres extrahitur a communi ufu, mi¬ nus verč> habet de proprietate, quo mi¬ nus eft extra coramunem ufum, Hinc non eadem quantitas refpečtu unius a. », quia nihil extraho a communitate prattec ufum unde crcdunt aliqui non čile mortale , fi res donara non arqtm duode- cim aut 14. argenteos IcaLugo, 290. Objicies pro fententia Rdi- giofos parificante filijs primo. Parentes proprio fudore comparant bona, fecus luperiores, neque hi funt Domini, fed adminiftratores bonorurn , Monachtu femper acquirit Monafterio, nonautemfii lius parentibus, eigo faperioresnan pof- fut faltem quoad fubflantiatn efle raminvi- ti quoad furta Religioforum ex boniscon- ventus quam parentes quoad filios. Secun« do fuperiornon minusdebetdiligerefuos, quam parentes Filios , ergo fpe&atis oni' nibus fupetior nequit elk plus racionabili- ter invitus, quam parentes, etfi enim Religiofi obligentut tendere adpetfcdio- nemmaiorem, neque fine futuri Domin communium , quorum neutrum habetlo- c um in filijs, confequemer ex bis capi"' bus par quantkas furtiya Religiofi t! ' gravior furto fil ij, *x altera tamen pat [: cumfuperior non fit Dominus, n fl ]“ ! ea cemparet proprio fudore , neque ^ quod Religiofus nunquam erit D 0 ®" 5 '! bonorum communitatis, folura e® J '.’, in pari quantitate sequet gravicatern_ - ^ curn furto filij, Hx his feguitur j folutio argumentorum fententi* ^, Rcfpondeo primo h sc p r0 “ JfC [;; , praeflice turam hanc Seatentiara * cli tiagi relatam n. 258. , , { . Refponcko fecundo adff 1 ®^, gando luperiores non fudare m , ’ 1 debentenimexpend* J »> tandis bonis : culturam fundorum, •d^uum, follicite confervare. re > fingulisprovidere, fape roUtU ^,„-, P erc 8 ic. nego igkur etiam conf^ tlcC _‘ j: ., Ad /ecundum nego confeq uc ^ ■ c u/ns probationis nulhratem hgauo cendsadi ad pcifcčtionc^ > ’. Ve furtis 'ReUgioforum. 295 adeoad vitandum damnum prreferdm fpi« lem fine licentia , eatnqueauthoritate Ara rituale, quod hberaiitas fiiperiorum ne« reftitucns duplex committat mortale re- fervatum; fi res fit tališ, cujus Reiig ; o eft capa*. De comeftibilibus definitutn eft 1633. quod fubreptioinmagna quan« tiute danda extra conventum videaturca- fus refervatus: II vero id faciunt tern pore recreationisad comedesdum ftandum eric judicioprudentis. Additio tota eft Ger« vafij Brifac, tom.3. Curs , Theelog. trači /♦ Pro praxi addo primo quis utitur re Difput «/, quajl, 3. Articul, /. nunt, gf. sliena invito Domino falvi rei fubftantia & feq. 291. Dico fccundo ut Re!ig?o(us peccetmortaliter furto contra juftitiam Sc votum paupertatis in efculenus s & po« culentis eicigitur major quaatitas , quan in rebus alijs* Lugo nam. /73, fecundum aaendo in Epitom. V, Ref ;rv, caf 'us n. 23; eft necefiaria duplicata fere quanritas fc- clusa circumftanda gravis neccflltatis con« quit iminuere, cum dependeat a voto pau¬ pertatis, Sc natura ftatus Religiofi. Ad (uramum enim liberaliras impedire po- teft, neabladofit vitkim proprietatis , quod contrahitur in ufu rerum line li« ctntia, fecus ne fit contra votum pau* pertatis, feu contra ftatum pauperum, ijucm ex voto profitetur per n. 4.3. & 43. mimo eam reddendi Domino , ut judi« Ktur, an peccet mortalitet contra prat- tc ptum non Furandi, aut contra votum paupertatis non efl: attendendus valor rei ■> ^ valor jus ufus Molin, Difp.tS7 . *i.2. Addo fecundo plus requiri ad fur- tura mortale Religiofi furantis ex Mona- fierioditifllmo , quamex mediocriter di- Vltt 1 falmaticenfes kic trači. 13. e. s. • *. 43, ventus j monet ramen ie&e Luga , at- fcr Addo tertio inordinellriiftiens ob ■ tendendum effe an efculenta fint pretiofa , fiveextraordinaria, utconferve, & Sac« charo condita, horum enim miuor quan- titas fufficitad peccatum mortale quam ex communibus , Sc horum rurfus major: Sc dum quam dumemuntur, eilqueeorum inopia, Regularicer non efl mortal s fimi- requiratur pro .ditioribus, & lium ačtualis ufus, & ouafi rranfirorius» .eftque fuperior muko minus invitus , fi - -j-eadentur ab externis » qu>a id cedit in u- ^ < 3 Uan 6 pro Ordine Capucino- tilitatem conventus ex cuius rebus tune f ' t cfl= Cnera L^ ^-' a piruium 1662. declara- minus abfumitur, grave vero peccatum, f r ' c tatis°r ^ C£n tBa:rcr * am ^ urt *’ ^ P ro * fi in niagna quactitate accepta occulte re- rinerentur paulatim confumenda, Lu¬ go cit. Si Religiofus edam efculenra >Stc. dat externis, cum tune imegre extrahan- O o 3 tur 'vantiae piuperrans minor^uantitas fuf* fic >t ad furtum mortale Sc contra votum dupertatis, quam in ordine, in quo minus ahtmdantia, y paupertas. Pelliz afiignans 7. aut tjuomajor C0 lli 2 antur ' 8 »genteos in obrervantioribus. Saneh. ex fundis pt p ) S v «o c. 20.Sc Palao tr, 16.D. 3. p. i*. » i* tl£ tminat regularirer quatuor lic.ee major Ijantitas requiratur pro ditioribus> Sc f'’Uc major, fi res accepta fit ex vefli* JS > libris &c. quam ex pecunijs A /4 J _ * _iUH‘1 K 1 "! • 'tutis ires argenteos , aut Julios > hi ‘ Utc m conficiunt monetas impetialis - tUci getos. Rem anno 1643« ^ deci ; * ^uod recipiens materiali uotabir 294 Arttiulm lil. §.P. tur ab ufu cemmmu , fervanda cft Re- furtum grave, its tamen ut /inguli folii* gula dača nam, 2f j», de quantitate rerum quid leve furriperent, id peccaiutn grare non comeftibilium ex bonis communitatis non refervaretur , quia rrfpe&u milliiu estraneodatis, Salmatic. nam. f 7. cfletexfe grave cit. Meado. Ia concurfuplurium Religiolorum ad Certiores notationes de fur tis rnimtis allegantur. 2 9 2 ‘M® ra P rim ° nom i ne furti rainn- 1^1 tiintelligiruracceptio, autre- tentio rei aliena? fecundum fe infufficien- tis ad mortalecontrajuftitiaro. Tripliciter potsflimum accidit. Primo fi quis plara fucccflivž; minutim furetur ab eodem, Secundo fi adiverfis, Tertio , fi plures ab eodem finguli modieum tollanr. Nota fecundb minutim furans poreft fe multipliciter habere, Primo cum adver- tentia, aut fine advertentia,quod pofteriora furtaaugeant materiam priorem,& damnn. Secundo fingula patrandocum,vel absgue animo’perveniendi ad magnam guantita« tem, Tertio ut furta priora, vel mfe , vel in arquivalentidefuSl:oexiftant , velnonexi- ftant, Quart6 guaiado plures damnificant eundem fingnli in modico , peftunt id facere cum » aut fine omni invito con- fiiio. Nota tertib ut furta medica coafe- fcanrin unnm, necefle eftea continuari, ideft, fieri tempere moraliter continua* to , proinde fine magsis imerpofitis in- tervallis ; guia bomines minus argre fe- runt longo temporis intervallo fibiguar- dam raodic* auferri prsfertim cafu , etfi ad notabilem guanritatera pertingtoMi guam fi fimul, aut modico temporis fpatfo aut de induftria tota guantitas rollatur. H*c moralis unio tollitor fecundu-is Rebellum per interpoficos inter trnu® > & alterum furtum guatuor annosj cundum Saneh, per annum 5 fccundua Cafpenfem per medium annum,fecu^ 3 ahquos per menfem , fecundum ali 0 ,^ ultimum furtum , ac 11 nun v jj. tentia reftituendi non minus} pediret impocentia perpetua t Certiores MUtlones de furtis minutts allegantur. 29> llnde negatnr qaed jus in materiam ul- timi furti moralker fit conjungibile cum jareadmaterias prionim furtorum, con« ftquentet nec graviter refiftit furta ul« rimo, Nota quanoin fiogulis peccari mor- »liter contra juftitiam * dum fiunt animo concinuandi usque ad quantkatem fuffi- tientetn pro morali, quia fingula fiunc eianimo graviter oppofito juftitia:, econ« t» fiirans fuccefiive fine animo conti« MUndi, ctfi pertingant ad notabiie quan« um > excufatur a mortali in cafu inad- «ttentie ad tantum da mn ura , efto au- tttn tune acceprio non fit mortaiis, eft titnea mortaiis retentio, quando adver- ttttiraddamnum illatum per furtum uiti- ®° complens , & priora in fc velzqui* »alenter exiftunt. Nota quinto ut per minuta pervenia- °tad furtum morcale, necefiaria eft fi> tUt >dumotnnes major materi* quantitas, ji^fitotimateria fimul tollatur (nifi fit a ' s mora intet unum & alterum quia C “ nc 1T >oraliter idem damnnm infertur “*• D’Jl ert ' 2 3' *« l 3 • a< ^ in noc< P ro * i f r, ^ mu ^ Canea fiumroa eft commo- tria Uftentati ° a i ’ < 3 uam m i nut ® m f Q b* t)s J ’ ^nc eo major requiritur quanti- ^omajusintervailum ponitur inter * & alterum eidem ab eodem fa- h .? 1 &adhuc major j J 9 ®*. fi fit eidem a dt- ’ 5 UaR| fi ab eodem ; kem amplior "'»eo fi ° * VC ^ ^ otne ^' co * quam ab ex- Prifj v g. c . ; rutfiis adhuc amplior, fi fit ti t0 ab & hu j us furto major , fi ma- 4 o rcj Uxorc vel šcontra, ita paffim Do- l!tln 2^ J!lt0aUtem rtJa i or debeat, ut 9<1 * id d m ° tta ^ e * Refpondet Tamburi- Ccc rnj non pofie nifi prudentis ju« dicis fpečhto proximi damno ejusque in~ voluntario. Leff. & Logo requšrunt du- plum, aut faltem tertiatn hajus partent » ut fi materia furti fimultanea fit florenus, in fucceffivis fint floreni duo, ve! Impe« rialis: Lijm.L.3.traB. 3.p,/, c. i. n, S, excu(at a mortali prirao eam, quš hodie a Titlo noa vaide divke furatus eft duos Pazios absque animo aroplius furandi * jisque abfumptis aačlus occafienem psft ttes circiter dies itetum alios duos clepfit, ac abfumpfit, ac fic deinceps pertingendo ad florenum Germaoicum, Secuado i 1 - luna» qaiinter quatuor annos furtis mi' nutis furripuit unum aureum. Tertio cum, qui duos vel tres aureos a diverfis pet intervalla furatus eft unum poft alte« rum abfumendo fine animo contiouandi furta* Nota fexto čemim efle per furta mi¬ nuta, five eidem ab eodem, five a diver¬ fis communiConfilio, five ab eodem di« vetfis fatfta peccari morralirer cum cnere reftitutionis , etfinon fiaut animo conti* nuandi, dammodocurn advertentia fiat, dum perveeinir ad quantitarem nctabilem , ita plertqueTlieolcgi apud Lugo nHm.37. & 4$, alias non peccarent contra juftf- tiam mortaliter defraudantes minutitn ponderibus, menfuris, &c, contra pro* verbium C. 11* Statera čLolofa uborni' natio eft apnd DEU M, Sc Deur. kok habebis in faeculo diverfa pamlera mn • jus& minus . Unde Innocenr. Xi, dam- nat bane propofitionem qg, non tenetur cjuisfubpesnapeccati mortaiis reftitue- rt ?, quodablatum eft per parva furta, quantstmcHnque ftt magmi fumma tu* tališ, His pratnotatis. Ad qn*dam particularia defcenda« mus, S- VI, De furtls kvilus ah mo eidemfaUis , 293« T^ 511 * 053 minuta furta £ft>sque ani- X moconnnuandi patrata pertrn- gentia ad quarirltatem notahiiem fi ad- huc apud furem ex?ent in fe, aut arqur- valenter , ut fi exinde ditior evaferir, buncfubmortali ad refiirutioncm. teneri, eft evidens«. Quia jus in ea Dominns nore smifit, & fequitur ex damnata propofi- tionc prox'me relata mim 292. in fin. Dubiaro eft; a n dam furtum ultinio compiccivum cmantkaus notabilis fit cum advertentia , quod compfeat , peccet morraliter acceptione vel vera folž decen* tione« Secrenda are dum res abfata non ex- ler etiam sguivalenter, adhuc tamen fur babeat grave debitum reftituendi, etfi e- tiam in ultime furto nore peecet morra- liter ? Dico prime probabilius peccari mor* ralirer etiam per ipfam accepnonem , Lu« go Difp, 16. nam. 33. corecra Leflv Lib. 2. if. / 2 « n. 42. Navar« Tolecum. Probatur: rane acceptlo furtiva ukimo ccmplečšiva cum advertentia ad complementam ek morsajis, quandofuradveriit, quod biC scceptio gravker proximo noceat, fed ire cafu propofito , etfi priora furta tiec in fe * nec *qumienter cxtent » fur adver« sit quod acceptia complečtiva quantitatis notabilis proximo gravker noceat 5. ficut die jejunij in nltiraa cotnekionc modica cum adverrentia , quod hatccum pluribaj prscedentibusmodicis compleat materini gravem peccarur nsortaliter contra p ccptum jejunandi, 294« Dico fecundo etfi fur advcr- rat, quod per prarterita furta minute f viter nocuerit prorimo, fi nullum eoru» fačium fit cum advertentia ad materi* p' vitatem , feu ad grave illatum damnum, j probabiliusek ceftate oblfgationem ir ; ’ talem reftituendi', rta Granado trov, 6. trači. 2, Difp at. 2, n. 4 /- f multis , qutbus faver aperte Leflius C' n. 27. contra Saneh« Lj. moral, c, 4 . "•" Laym. Lib. 3 trači. 3, p, 1. c. 6- »■ 4 > nold trati.2. n. 1 jig. Luga n. (S. ad propofitionem Innoeenti) ' af n. SS. cxikknantenr nofirant f' n,£ ° tiam damnari per relatam propoutione 38. in fin. nam. 2$2. Probatur : fi eflet oblig 1110 reftituendi, eaoriretur vel ex re atlC r, vdjexinjuftaaccepncme, vel e*g rJl1 .,, latodamnoj nore prim um ; quia rc 5 ;j j. ceptaneein fe y nec in »tjuivalc"” ; ftit, fed perijt fine exrants l“ cr0 ^ non fecundum t quia nulla accept ^ morcalis, fed finguite funt ( go colletftis omnium non potek u ^ obligationem morralem rektaen (j enim ncquit radicari in ipfa c u 'p J £[ . collečlionis acceptionum venialiu 01 ’ ;{ L Defurtis lev ib m ab um eidem faftis. 297 pote veniali, obligstio autem mortalis re- ftitucndincquir racbcari in cu!pa levi, a- liasforet major fua radice ♦ noti etiatn in dimno iilato gravi : quia hoc fecundum fc non fandat obisgationem ullam refti- tuendi, ergo nec fundare poteft gravern» qmndo in ter venit culpa folum leviš, nifi resablatr? furmaliccr vel ssauivalenter ex- tct. Exhisapp’ret immerito fenfifleCar* dcnis fuam fententiam ex principijs in- irinfecis elle tercam, noftram vero certo filfam, &damnatam: non enim eft fot- »»liter damnata , quia n&ftra propofitio tli particularis, 8c reftričta ad furem itn- »ttnorera inferri grave damnum , dam* n«a vero tft univerfalis : hatc enim pro* P°fitio, non tenetur quis fub potna peč¬ ati mortalis , &e. $quivalec huic ; nul ^tenetur, &c, aon etiam damnatur virtualiter; quia tune etiam per Cardenas Pfopofitio aliqua damnatur virtualiter in »laformaliter damnata, quando illa eft »»ttcedens , ex quo formaliter damnata Ttime inferatur , fed ex noftra aflertio Bcrt (ltidia nequit legitime inferri uni- Sifilis damnata > uti eft evidens. Qaa- r '»»t univerfalis damnata cenfeatur, fatis j! 1 ^ u °d illa aIiquandofalfifitetur, fal- a c,rur autem Atfficienter , fi contcadi*- , 0 | » verificetur, prouc verificatur etiam 'j' »enoftra ftntentia , nam etiam fecun- ^nos eft veriffi'i;a ha?c propofitio: ali ■ ; > ftu alicjuando cjtsis fub mortali '*to tenetur reflltuere , tenetur ah* ‘imp er '•tlficatur 'tai C ~ nt ' nuan di tet magnam quantita- "““d^uando advertitur in ul* utt ocompleri grave damnum. Tet- Hm per parva furta ; Et quidem id ^»ur ptimo, quando furta fiunt a- tio quando res ablata: leves eštant in fc, vel «equivalenter« 29Dices qu$vis culpa venialis oblagat ad reftitutionena, ergo etiam uL tima cx pratcedentibus obligat ad totam materiam Sc quidem lub mortali poft ad- vercentiam ad grave illatum damnum: piures enim leves cbligationes ejusdem Ordinis fundant cbligitionem gravern: fic qui credito accipit panem unius Pazlj per dies zo. fingulisacceptionibus contra- hk levem obligationem, &tamen exillis omnibus oriturobligatiogravis reftituen- di, datoquod20. Pazi; fint materiagra« vis. Idem patet in plutibus levibus pro- mifiionibus fačtis in favorem tertij ab eo- dem acceptatis , fuppofito auod promifi. fio fimplex acceptata cbliget ex juftitia, Tertio idipfumfuadent vota indies oran- diorationem Angelicam per quiRquagm*' ta dies reperita, quando dies nor; eft ter* minus oblig tionis, fed executionis, quo cafu vovens incurrit quinquaginta obliga- tiones leves, exquibus relukat obligacio gravis oraodi ;o orationes Angelicas fi diebus^o, transatftisvota hxc non imple« vit , quiamatena fecundum le leviš fia- gularum promiflionum reiteratione fuc- crefcit, atqui etiam in cafu noftro dam- num fingulorum furtotum leve fuccrefčit reiteratione, Si fit tandem grave, Refpondeo concedo antecedens di- ftinguo confequens ultima cum pratceden- tibusobligat ad totam materiam, fi fen* fusfit quod ex ultima, Sc prarcedentibus fiatcollediocontinens omnes venialesac- ceptiones , quarum fingulat obligent ad reftitutionem fua: materia: concedo con- fequentiam , fi fenfus fit , quod detuc aliqua fingularis acceptio obligans ad to* P p tata 2 < 2 $ Ar ti cul us JII. g.VI. tam maremm reft r tuendam nego confe- tuendi damnum illud volumarium, Jc quenciam nuila fiquidem obligat ad refti« fuppcfitofecundofurcoadficobligatiorc- tuendamablatam pcraliafurta materiam j parandi damnum non modo illatum p« Nego autem fecundam partem confequen« 1 r ' r tis, quam non probatgravitas illati dam* ni , ut oftendo a pari, dum grave dam¬ num illatum eft cum culpa veniali ex im- perfečbone ačlus tališ , quo cafu etiam per adverlarios non d* obligatto gtavis reftituendi, ergo nec dum culpa venialis eft debberata. A d probationem hujus fecund« partis nego quod plures leves ob- ligationes fundenc gravem ubligationem reftitutionis Q quia h«c obligatio gravis fupponic aut gravem formalitcr injuftam juriš Jsfionem , aut extantiam materi« notabilis^ fed alterius rationis , nempe fundatam in contra'sgravitas obligationis non baturvoluntas annexageneralis excq 3 oriturexpluribus levibus ut talibus , fed di graviter neceffaria ad vicam (om^ cx contrabentis & promitrentis intentio- &falutem sternam, reparatio * ate ® in qua res plures leves debit« in cafu lati damni gravis per futca mmu»^ non d ;iiqua con« 3 ' J--—* >uai.mii pwt hoc fecundum furtum, fed etiam pet pri« mum , & fic deiuceps , idcirco femper pto gravirate damni crefeit graviraš obli¬ gationis. Hanc autem tadtam reftituen- di conventionem probanc ex utfiverfali voluntate pr opri« felicicatis , hxc autem exigit omnia ad vitam focialem necelli- ria , inter qu« eft pax mutaa, & otfen« fionem ablacio prsfertim ex injurijs pro- venientium. Contra eft primo, vel fuppofito far- to voluntas illa eft libera vel non, lili' bera , ergofur poteft omittere talem te- parandi animutn , & fic ruit totum ar* gumentum; fi eft aece/Iariahu/ustamin- fallibtlis obligationis nullum eft f un ^‘ mentum„ Contra eft fecundo ad fumroum pW' ne primo aut res leves prom;!!«, ut in fecun do, &tertiocaluextent deprafemi mo raliterunit«: folutio enim debiti in pri¬ mo in rcliquis folutio promiffi retinetur j econtra res furtiv« leves nullatenus exi- ftunt in fe , aut in «quivalenti , aut in contračtu, vigore cujus fur intenderitfe gtavitcrobligareexhypothefi gravis illati damni etiam materialitet fumpti , contra pluresAdverfarios, de quibus mox pate* bit quid fentiant. Ex Adverfarijs Logo Difput. to, uum.e?. Haungld, trati, 2. num, zog. Elparza cjtiejl. 32, ab Art.g. fingunt , qu©d iuppobra voluntate furandi lit ef- fcntialiter annexa cacite voluntas refti- lati damni gravis per furta minuta 1 c -- in fe , nec «quivalenter extantia . vertentia ad gravitatem damni graviter neceftaiia nec eft aligua tio inter furem & Dominum > 01 1 num reparetur, Infertur probabilius efife q u31 j tum minutum fačium novum p°l‘ ’ antecedens cum advertentia, q u ° j1;i pleat materiam gravem non fit w ° rl \ Molin. Difput 661 . contra Lug 0 quia non complct in effe materi* $ fed prius complctarn leviter auget P c ^. ac furtum leve fupponens furtu™ taneum materi« gravis , hoc .. plet, fed auget leviter, ah»* 01 ■guenria furta levia forcnc motati 1 vir Defurtis jtar'* is , quBuJCtS^Gfe3l33T85Tč3l3 jTcKSlŠGfe jTc Gfc jTt CfcGTc) ofeStBGte ifeŠlcJjfBJfeŠTBSiSČRjSB^) steŠrSŠfesre ep**a&ai&4i •ap-asejs'ic eteeteafesk-ag- .as 4^#^^'^.eK)#>3®ifeQ|sejs>ai£>2K>3{9 §. VII. De furtis par vit, aute ab mo funt dherjis, aut econtra. i 96 ,A> 0 nftat ex Not. 6 . #. 292 , per V-rf furta minuta ab uno divefis illata, & econtra morralitercontra jufti* liam peccari pofle cum debito reftttuendi, Porto racio efficax hujus gravitatis, dum furatur quis fingulis nocendo leviter eft difficilis, probabilior eft hatc, quod per¬ oni per furta minuta Iccfac conflenr fpe- { 'dcm comraunitatem , quae graviter lae- ditur Isefisicvicer fingulis > ergo jusnatu- juftitias graviter refiftir , fed nequit g r *v:ter refitlere prout ineft fingulis, er- 8° ptout ineft colieč&ivs accepiis » ergo 'pfa natura racionafis fuppofita lasfione ,n gulos ordinat ad faciendam unam com- nj uniratem indcpendemer a 1 bera eorutn [ nnvcn tione , cum aliter vx (it exp!ica' ' s gravitasinjuftttiat fpečbro prarcise ju* J Cn >turali. Econtra cum plures per fur* ‘‘Patva nocent eidcm, quisque E g. fu- 'lat, g ro (p um ^ aut unurn vini vitrum 1 >endo, a Ut bottum ex vinea decer- ° » eft diftinguendum , fi ex com- ton 1 ' ' n ' t0 ^ on ^ io > f cu ut compiices tJt j Curtant J eft facifs rstio mortalis pec- jj!’ quisqueeft caufa totius damni, ;- Cc n '°' lcJum cenetur j econtra nullus ^ mot ^liter , dum qufqae furatur jdj' CU, tl jg n «as damni ab aiijs iilati, ril:t° Xlrn ^. In ^ c rcndi; nullus enim mo- et ^nftuit in furta caeterorum. tttl ,rav 'sdubit 3 tt°ert: anfinguli peC' ott »liter, quaudofinguli furantur non utcomplices, feu non cx communi confilio , Ted fcientes aliorum furta par s va fa&a J, aut facienda ? affirmant multi cum Vasquez r. 2. Difp . t+e. c, 2 . 8 c Mo« lina Difp. 6 Ss>. Refpondeo negative cum Lugo Difp. if, nam. si. ex communiore quta nullus tune graviter nocet: ideo fi¬ nim quisque graviter noceret , quod damnum fuo futtoillatum & eonjun&um damnisper furta coetera lliatis (it grave, fedcxindenon graviter nocet; ad hocfi¬ nim non fuffidt graviraš damni ex con«* junčiione , fedinfuper necefie eft , quod fit caufa moralis damni per alios iilati., fe« ut cooperetur aliorum furtis , quod norfaccidir. 297. Objicies primd qufsque eo« rum advertenter complet materiam gra- vem , etfi non defiderec gravc damnum , ergo (icur hoc defiderando peccat morta- lirer fecundum omnes, licet ipfe fjretur modieum , ita peccat mortaliter edam fedufo drfiderio intentio enim ačtum de fe levem nontransfert de veniali in mor- tale. Sccundo a paritate leviter ultim® vulneranris , quando pr^cefferunt plura ab a!i;$ mfl ^a vulnera citra mortem. Tertid quisque eorum ccbperatur gravi damno proximi: is enim coopera- tur gravi damno, fine quo non exifteret grave damnum, fed nifi ponatur furtum uiti— P P Z I t Articvklus 111 . g. Pil. 300 ultimumde fe leve noti exiftit grave dam- nam, ergo, Refpondeo ad primutn , objedam didi defiderij non efle damnum iliacum per leve fartum, hocenim prarcise inten- dens non transfere veniale in mortale , fed objedam ejus eft totum damnumj gra¬ ve, &C ideo eft mortale j econrra mren- dens leve fartum cum fcientia ccererorutn fartorum non intendit horum damnum, fed fui folum furci. Ad fecundum eft difparitas , quod vulnus uldtnum defeieve in iliis cireum- ftantijs fit ad«quatacaufamortis confiftens in indivifibili : fupponitur enim fuper- vidurus excceteris vulner.bus $ žcontra in noftro cafu damnum eft divifibile, proinde nulius eft caufa ejus ad$quata. Dices: ergoisqui poft plures in ma« terijs diverfis leviter derrabentes Religio fo coram Prarlato fuperaddit levem detra- dionem , qua audita Praclatus deponit bonam de Religiolo atftimationem judi- cando eum indifciplmatum eftfimilis non fari, fed poftremo valneratori , ficut e» enim hic perimit vitara, ita iile famam: fupponitur enim quod fedula detradione poftrema PrseUcusjudidum fimftrum non formarer. Rsfpondeo concedo illatum cum Id. go k. so. Ad tertium aflumptum eft ?h rum de ec opemionelevi, ut autemp«. cctur mortft.ter , requiritur cooperitio grsvis, feu tališ cui moralirer imputetat totum damnum j hic autem imputarin:- quit: ficut fi ali; Petro minurim darent 99, fl »renos tu fuperaddendounum, Opificum $5 eorum Confejfario . 298 ,TTIc fub Domefticis comprehen* n dimus non folas proles, uxo* res, ac Religiofos refpečtu Monafterijfcd «iarafimalos, &ancillas. Decjuantitatc requifita ad raortale in prolibus , uxoribus , & Religiofis dixi- ®u i '*num,2$s. nihll adhuc ftatuimusdc ^»ntitacc ad mortale in furtis famuio* rum > dequibus eft verior opinio, quod w fattiim eorum ex rebus pecuniarijs , aut ‘Miftin&is a comeftibilibus fit mortale c pus fit majore quantitate quam in extra- Lugo Difput, 16. n. 63. & 6$. quia domini quoad Domefticos non videntur effe rationabiliter inviti, quam rc- Wq - - - -- externorum , nam attenta fragili- 2 ^a„£vix!p 0 (funrres ,b)is Admi oiftrj adh; at > tanta fidelitate , ut nihil fubinde * re ac eorum mambus ficut conducens 11 v ' n< iemiam operarius fcic pro ^efturos botros, ^ Quanto autem major requiratur in in, ulis , quata in extraneo ad mortale certo co- , -— ^itnaui-u ' ttura nulla regula poteft definiri , fed -t diiudicandumex circumftantijs Domi- 1 ' v ‘ t *arum , vel paupertate , liberali- * te ’ Ve l tenacitate , qualitate rei acce- * * ut *litate perfonar accipienus, j ^ixi ex rebus pecuniarijs &c. nam Cottl eftibilibus , ut peccent mortalitet 1 - Jn S e major quantitas poftulatur •• tu I faro enim fpeccant mortaliter in horum ufu , prsfertim (as cms commiftorum ob ra* tionem proxime allatam, maxime q , ?an- do ordinaria tra&atio eft ex:gua unde feribit Saneh, iti 1 , 7. Moral, c. i/>« u, de furtis minutis domefticorum , & a for- tiori Religioforum eosexcufansa mortali, ctfiin ufu comeftibilium paulatim pertin- gant ad r.otabilcm quantitatem, quod ap- probat Laym. Lib 3 , trači, 3. p. /. c, /» k. s ♦ quando Dominus eft invitus folurn quoadmodum fecus quoad rem, putitau, tem effe invitumquoad rem, feu fubftam« dam , quando furca parva funt de eo ge- nere qu® non cornmuniter , aut non in msgnaquantirate dari folenr, ut fi famu- lus vel ctiam Religiofus in loco, ubi eft vinum caro pretio per unum menfem fingulis diebus cbibat binas vini menfu- ras,tunc enim peccat mortaliter uterque contra Juftitiam, & Religiofus infiiper centra votum paupertatis. Limita Dočfrinatn regulariterexcu- fantem in cibariis Domefticos a mortali in furtis minutis, ut non procedat, fi ea dent externis: tune enim Domini, Sc Monafterium funt non minus inviti quoad fubftantiam, quam fi dantur ex*ernis re* alia; non comeftibiles, proinde damnum illatumeft reparandura afuribus, fi noa reftituant illi externi, qui res furtivss P p 3 abfum- jfrticulM III. g. Vlil. 302 abfumpferunt ita fupponit citatus Lay« man. Adverf t ramen BalTaeus V. Etee * mofjna n, n.. D. Thom, Tol. & Filli. per« mirti famulis , 4 fi dene modicam Elee- mofjrnam , & raro aut quando adeft con- fenfus falteminterpretativus Domini, aut prob.biliter fperetur ratihabiturus, aut Ci quid fua? portioni decrahuut cicra Domi« ni prajudicium« 299. De furtisopifieum , ut farto« rum fervantium refidua fragmenta feribit Saneh. L. t, conf. c, 7. duh. j. k n. 3. G ea fint adeo [modica , ut habencuta Do- roinis pro reličtis noneft obligatioea re- ftituendi etiam a fartoribus , officialibus, fragmenta autem magna, Sc magni Jvaloris polle retineri a magtftris (fecusa Socijs , quia hi habent juftum ftipendium a Magi- ftris)quando ft funt timorars confcien- tix aiTerentesfibi non foivi laborem jufto pretio, proinde fragmenta in parteni fo- lutionis computant , dummodo non ex- cedant debitum labotis pretium juftum li- quidum, feu certum. Haec Dočlrina non eft extendends contra aliquos ad molitores modieum quid accipicntes ex frumento, quod fo« lent moiere, quia illts nibil detrahitur in menfuraconfueta frumenti eifdem taxata, aut in pretio loco frumenti ex conventio- ne dando. Textores retinentes mareria: dara* religuias parificari poftunt Sarroribus, nili ttiam eaxatum fit pretium de fingulis uinis. Argentarij, Sc Aurificesss, auti- liud Metallum admifcentes Argento, vi Auro’ , quantum praecise neceftc eft 1: conne&endum, confolidandum arp tum, Sc aurum licitej tale a:s admitm vendunt pro argento, &auro fecundun Dicaft, L. 2. tratt, 9. Difput, 4. M f num. 71. Gaeterum prarfatoruro omniurn opi* fietom furta minora pode coaiefcereinnu- teriam gravem cum obligatione mortal: reftitutionis evidens eftesjaftis foptrics Priiacipijs. Goncludo hunc §. vethis Ledij Li c, f2. a, so. monendi , inuuit, funti« loco pro his , Sc fimilibus eafibus confei- farij , ut non facile in furti« minuti*, & qure ad peccatum motrale non pertingun; diffimulent, fed pro Conditione citate perfonarum fentpet aliquam n tutionera injungant , gua: fiat vel dendo rem eandem, fi extat, vej e P dem fpeciei, vel pretium rei, velc ° 3 penfando majore obfequio, quam t *® 8 trarftu teneantur, vel fi creditoribus ° l poftunt, eonferendo tantum in p Jll P jr ^ hac enimratione, cum impunenon^ feant, magisde ejufmodi peccatis < Dl ‘’ rentur, quam alijs poenitentiolis > * , fiunt ad hujusmodi furtafacil' 0 ^ 5 ’ majora gradum faciunt. ha id c ir ( batus a Cardena. Dijfert 23. Tanner. 2, z. D. 4, q. 6. n, 279. An occulu compenfatio c Ar e at vitio funt , lic č atfc? 503 7 & t* ■jf> Ufi Ufi Ufi 'Ufi 'Ufi Ufi uf 5 tjfi (^1 <^71 Ufi Ufi i^75 Ufi Ufi Ufi Ufi Ufi V^> tt&fi$M£MgEM9£&GI& c lQni > infimum, unde minus infimo > ^jjus fummo eft evidenter injuftum. u Crt6 iufta ftipendij menfura eft dunta- *' v, l°r impenfi ab Officiali laboris ( le- ciis bujus famili.e , aat uxoris, vel pro* liumetiam fuftentarioj ac falarium, quan« do pro eo fervire alij parati funt, folcnt- ^tie, eftofamulo videitur tenue ( nullus enim in propria caufa eft aptns Judex , Sc certo Domini© ptatjudicare non polic* ipfum« q - forum externum fpoiiatura eo cafu ieilituecet fecundum utrumcjuejus. Amplio , ut procedat, etfi major /it prohabilitas pro debito idque non fo' lum, quando major probabiiitas eft in- certa , fed etiam quando probabiliorit« debiti eft certa, quia etii fit ceru proba- bilioritas adhuc taraen jus ad debitum cf: ineertum : econtra certum habet juspt- cuni« cum certitudine poileffionis, ti quo jure nullus privatuspoteft debitorem dejicere, alias poftet Zibi jus certum aitri> buere, Hinc eft difparitas cur Judex debfit ferre fententiam pro eo, pro quo jus t probabilius, quia ei a republica dau ;i: poreftas ad jus certum transferendum ■■ eum per fententiam, pro quo ftat p t0 "‘' biliotitas juriš. Ratio data pro injufta occulca comp cr ^' tione confutat etiam fecundam & tc | : j' Seatentiam, quia five opinio fit de ! ■’ five de jure incertonequit excludert u ‘ tura pofleftorem, & Dominam non la¬ tam in toto , fed nec in p jrt£ ’ etiam pars debiti fit iJiiguida, ItJ 1 Hurt, n. 103. , j,; Ex difparitate data , cur J« ^ . bcat ferre fententiam pro h>j > eDl ' probabilius feqaitur filfuna čile c ^ adverfarios , quodJudex n . rat jus illi, pro quo fententiam quod jus ab initio Vičlori, aUt competens dedaret, fi enim n ;| : raret jjus praexiftens, tune J udc *y )( j}crd probabilioritatis diceret folutn/ 155 y rife probib : lius fervata impo«t er ^ babilitare juriš contrarij; fet inefficax ad transferendum 1 ^ , birabilein Vidorem , Iiccsqt» e . ne nunquara fioirentur , rc pA k r jfn occulta cmpenfatio car e at vitio furti»liceatque 2 pidicus Hurtadus in Thedogia ref or. tb Innocent. XI. Dijfert. 2 ) n,79-j un ’ Ho no. 302. Quod ditftum eft ad licitam occultam contpenfationem debili tequiri hujus liquidicatem , (e u morslem certitu- dincm, etfi tefte Lugo Difput, ta. n. 94, omnes in ca conditione convenire dc- bcant, quatenus pro debito incerto , fi¬ ne dubio ftričle tali nemo privari poteft tolbffione certa tei, atloquendo de du- bio pofitivo late ftiropco pro opinionc pohabili, non ita conlpirant Dolores. Molin, tom.-gDifp. 691 n.i, negatluf- fiiere opmionem probabdem, nec pro* b.biliorern. Saneh, lih, 6 . Decal. c. 3, *■*.& lih. 4. Con (tl. C, 1, dub, 14. n- 12. Wezde legib. lib.f. c /$. n. 20, Vafq. 1)1 ks de Rijlit. c, 6. § 3 . dub j, n. 8 3- Jiaezplicac iilam condicioaem, uttndu- bi0 jwis, vel circa dominiutn non P°ilitaliqui s dam rem I aut hujus pattem J £ti P e «» quamdiu non conftat eviden- l t,3Ur per jud.cis lentemiam. Requi- lllut cr &° cettitudo motal.s de debito , ,": tn ‘ ) o autem ezdudic probabilitatem tal ' i4C ^°^*rr ni1 non carer gravi diffi- l Js ' >ts » nam plures jus Autbores ad ca- , jP Ul .' cu l*tes* defcendentes conccdunt {j t , lt0n °c cu ltam compcnfationem, etfi 1,0f '» jus non fit certum, (eu bqui- j f ' e< * preb b le ut Exerap!ificat Lu* 1 .* **• aCf x illoDommicus Vm ad H *: 2. tolj ritll b in ltifamato , qui fi ipfamans : t,.’ t ut r 0n p ffit fatisfatete, potcft »li ot ; te ^ ptcunii, quam debet •id e * e< liut foinm opimo proDabi- **pe.tf»«one pecuniana, quan* ' tA *» it8 encrc nequit latisficti pro //, ij$, couua^iios 3°S negantes pecunia polic compenfari. Se« cundo legata rebtfta in teftamento minus ftvlcnni juxta fencentiam fatis comuncra non funt in confrientia folvenda ^quod Barbola extcndit ad legata pia contra cotntuuniorem verius cbbgantetn fo’vere) quia tamen opin o l efljfc 19. it. 21. & 30 * Molit), tom 1 Difp 8' verf, tpuod fi fuit , eft probabilis , 6c abj prubabiltter obli— gane hztedem abinteftato ad ea folvenda, potcft legararius uti occulta compenfatio- ne. Terno Rex ex opinionc probabibore juriš in Regnum ab alio poftdlum potcft attnis fibi viodicarc fecundum gravifltmos Do&ores cum Joan. Saneh, in felečli Difp, 44. n . s8- Maldero , Vičtoria , Covar. Fali. quos feouitur Granado a. 2, controv 3 . de charit. trači, 12. Difp. 4. fečl. 3. n. 29, Soarez, Vaientia, in cafu quo ptobabilior eft opinio circa jus, ergo mulco magis opinio probabilis facict bu¬ tam occultam compenfacionem , utpote tor tnala non fecum trahens, Quarto quando prob?bilius eft farnu- loex Juftitia deberi majus lalarium , Ju« dex poteft, & tenerur obligare Dominum adillud folvcndum, dcbgt cnira lcqui opi- nionem probabil orcm , ergo etiam fa- mulus poteft occulte tune fibi compenfa- re, quod enim poteft via juriš, potcft etiam viaoccultaecompenlationis cicrain- juftitiam obtinere. Quinto quandoprobabiliter non te« ncor Petro centum , probabiliter deob- Jigor folvere Petro centum , ergo fi ex ignorantia lolvi, poflum iila occulte cam- penfare. Aotecedens eft Salon. Maldcr. cum alits apud Joan, Saneh. Dtfpnt, 33. n. 31 . confequentia patet, quod c»ufaex- cuftns foluttone debiti etiam peimittit compenfattonem ioiuti* (^q Sex- Ankulus IV. g. J. Sexto Judex quando (htopiniou- trinque atque prcbabilis de te sb una pactc pofidla non obftante poflefiione debet rem incer partes dividere, cum debeantjuxta merita caufs judicare, ne fit acceptor per- fonarum pcr propofit 2, ab Inntc. XI, damnatam, ergo^uando Dominas pro* babiliter judicat non deberi majus (a- larium , famulus vero ctiam probabiiiter cenfet deberi majaš , poteft famulus fibi occulte cornpenfare iliarn partem, quam Judexadjudicaret, fi enim dum eft liqui- dumdcbicum, poreft cotum cornpenfare, fi dubium , nihil, ergo fi fit probabile, po'dl pardaliter cornpenfare pro merico probabilitatis. Et ira docec P. Matth. de Moya p. 2.felett, traft.6, Difp, 4, q. 1, k #.//. Lugo ». $9, etfi videatur inclinare in occulram compenfationem ut iicitam , dum creditor circa jus habet opinionem aque probabdem: attamen v, 106, profi« tetur fe abftinere ab ultimo fuo judicio ad- difque in praxi ncn faciie difcedendum a communi fenrentia, Huic lententfie inhatrendo, Refpondeo ad pritmim cum Hau- nold, tratt. 2, a. n. 333, hic non efiTeoc- cultam , fed apertam compenfationem omnino Iicitam : quia infamatus per in- fimationem acquirit prcbabiie jus pretio aftimabile. Hincinfamatori negat folu* tionem debiti, fperans, quod fi debitutn exegerit in judicio, ad oppofitionem ex« Ceptionis non audietur, Dominicus Viva num . g. aliter Re- fpondet J fentit enim probabilius videti compenfandam efle famam in pecuniaab impotentefamam reftituere, proindecum Judex judicare debeat fecundum probabi- iiorcm juxta damnatam ab Innoccnr, XI, Propofit. 2. dl probabile, quoJ fit lici. taoccuita compenfatio, qtianmm, si. quia Rex agit aučtoritate p^ : ' ca inflar judicis adjudicando fibi Reg" 011 ' juxta j us probabilius in Regniim 1 cua autem nemo in caufa propria debeat nus judidsobire ob periculum d £CC P^ n is, renetut committere caufam fu ?nl judteandamaviris peritis, doflissej 1 ™” ratis , qui libere fepofito omni td? c ' pronuncient .Idem Rex nequeat bdl°' petere polfefibrem ex maiore p r0 / ‘ tate circa fačtum, ut fi lis fit an ' j,', contradlus, vi cujus debeatur R e ? n .,, tune enim/udex nifi fa&um fit fa° tl certum , feu plene probatum > fpoliare PoflelTorem $ ergo nHiu° ;;T privatus E, g. famulus potell oCC ^ [C _ r . :! peniareetfi opinio illi favens efištp f ' . Non obfiat, qu od in boe*; 3 fa#" bilior, podeč Jude x fententiam ieccepto^. difparitas ~ n - 1 f-mn[us ob a® lucri & difparitas td , quod famulus; infeitism facfi e ^ f i An ocenita co-npenpttio c are at vhtofurti, Uceatque f 3°7 qno quos fi prividi (Tet majus faiarium peti jffet queat occulte compenfare , dam ei con- ftatlenihii a Principal obtenturum , et/x augmentum popofcer t, idem eftde famu- io, quem Dominus oceupat ultra conven- tionenj ; non enim tenetur ad peragen- da, nifi ea, qui ali) cgmmuniter in tali minifte-io, praftjre folent. Teitio an qui vi j aut neccfficate coačlus p r o pretio iftiqaali famulatur, peffit defc&um fupplere occulte coropen- iando. Refpondeo ad pritnum affirmativž cam Didaco Hurtade n. 8f. Logo Difp, 17. fett.4 in fin. contraCardeoas Crijis Theo- log. Dijput, 4. a n. 102 & p. j. Difp. 64, n /$ quia debitumin tali ftata eft mora- liter certum , etfi certicudo hic non lic omnino infallibiiis , fufficit tamen ad pru^ denter lic operandum , quoties pro una partedatur probabil tas , & nuila pro al- tera , namex hoc principio nequit itera- ri Baptisti us, nec Sacerdotmm prirextu imprubabilisdubij , &r fufpicionis; quia nuila prudens ratio fuadet fuifte irritum Sacramenrum, Confirmatur in cafu priTenti non eft necelima major certitudo , quam in deličiiS ad reum condemnandnm , in qu;bus etfi prebationes luce meridiana chnores exigsntur , attamen juflam fa- cianr condemnationem duo teftes , qni- bus nuila prcbabilis except:o opponi po- teft, etfi iafpe contingat eorum teftimo- nium elle falfum. Certitudo igitur no. ftro captai accommodsta non excludic omne dubium , aut omnem formidinem , ant fufpicionem oppofiti. Ex b is. Infero primo cum cit, Didaco Hur- tado a n. 89, eum , qui bonr fide pofli« det rem, fed dcin opinatur elle alienam » Q 1 3 quitt ' Articulm quin probabiliter judfcare poffic effie fuam tencri refficuere fuo Domino Saneh, lib.i. de matrim, Difput.44. num.i. junčle, num.s • Lugo nttm $$. in fin. Infero fecundoconjugem qui profili nullitatematrimonijSprobabilem habet o* pinienem , nullam vero probabilem pro vaiore pofl: fačtum dibgens examen, nec pode petere nec reddere debitum Q quo»d reddere efl: contrarius Lugo cit. nttm. 88, in princ. Quod ad reddendum fufficic bona hdes , & pofleffioalterius conjugis, qui non eft fpoliandus fmemanifefta pro- bacione impedimenti : ck ideo etfi careac judicio probabiii de vdore matrimonij, con tamen caret judicio quod I ceat red¬ dere , ne jure fuo fraudetur Poffiflor bo- n« fidei. }quiatunc eft moralis certitudo millicatis maerimonij , unde Sanchcz Difpnt, 41. num.\f3. rener jus Canoni cum C.intjttifitioni44, de fent. Excom. favens conjugi loqu) in cafu , quo non- dum erat adhibita fufficiens dil gencia ad veritatem certam eruendam , favet Lugo tittm. 87. Coererum cit. cap, uti etiam C. /i Virgo s. 34 ■ e/uafi. /. aperte negit pode etiam reddi debitum a fciente im- pedimentum , fed habens prob bilita- cem pro nulLtate fine probffilitate pro vaiore moraliter fcic impedimentum, ut probatum eft. Refpondeo ad fecundum affirmative CUin Mendoin Epitom epin,V compen ■ fatio num. 3, Ubi id ipfum d cit famulo , alleganspro hoc Vasq Navar. Le£T. quia omnes adfu-it requffitie cond:tiones. Refpondeo ad tertium affirmative, ita cit. Hurtado n, 2ff, cum Lugo Dif o 16. n, $0. Dkift.tratt.a. £>ifp,s>. num 144. teftanteetfeomnium Authorurr* In hac quatftionc fupponitur, quod operam fa- TV. $ 1 . muli cenfiet Cefto e (le majorem fal«. rio( unde cafus hic noa comprehendimr in propofitione damnata, & (blum quz« ritur an faroulus, qui vi, feu ib extrw- feco , aut propria neceffitire compulf« contrabit pro metcede in/ufta nempe mi* nore. , quam fit aliorum parem operim priftanrium , debeat (lare conventioni, aut poffic fibi occulte compenlarc, Al quod dicimus affirmative , quia etiam hit funt omnia requifira : ipfe enim condii* dtor debet , quod defuit ffipeadio judoi fupplere ad atqualitatem : /icut Emprot cogens me ad vendidonem tritici i^ ri juftum predam , debet dare fupplemea' tura , ergo fialius modus facilis noDtll habendi , poteft- occulte compenfiri: & quidem uccit Hurtado obfervat nH", ti¬ če fequent. ex Molin. Dicaffi rum hac ferentia inter compulfum ab eicrinfr 0 ' feu vi , & compulfum ab intrinieco> ^ a propria neceffitate , quod prior pj compenfare ad mecedem mediim ; enim ei erat liberum nonfervire. ' H J ' MA itef* 'ftcomp' 1 ' bet jus noti ferviendi, nifi pro pretio n> ( ‘ dio, autfummo, at qui a propria nt fitatecompellitur, is non poref • vvuipLlitlUt ) 10 UUU pviv.* fare , nifi usque ad infirnum p fCt,u *' quia plus non debetur ex conve" 1 *' nec plus requiritur ad tollendun i^" ; tiam , cum nec infimum juftum potueric. Dices ijecf ergo mil« 1 * ^ o P ll]ta j, ftipendium debitum male p« r - aut dimidiatum poterit occulcA co0t -\. fare v. g. in miiitum Juftratione wt ^ nomina exhibendo , quod fupplendum fiipendium certo “*• Refpondeo nego illatum cum A« ‘ quia licet ejus ;us fit cerrum, nC ^ men pro eo fatisfi&ionem pt° capr An & cjualis necejfitaš excufet afurto f 309 fillicia Se majori Reipublic* detritrento, tem hic accideret : nam Princeps fuppo- ntihic fieret : nam inter reliquas condi- nit iufficientem militem pro jufta defen- tiontsretjuiriruretiambic: ut faciatcum fionecflefub fignis, quae fuppofitio falleJ dimno minori debitoris ; oppofitutn au* ret cum periculo communis damni. 504, \ 70 x furtum proprie Temper fig- V nificat injuftam rei aliena: u. brpationem per num, 2g2. unde S.Thom. f 6s. Art. s■ Mauifeflunt efl , in- S u ' c ^ quod omne furtum efl peccatum: Bnde quindo q, 32, Art. S- ad 1. & alibi ^ oc «, Monachoin extrema proximi ne- Ct ffitate , licitum ejfe fur ari ad Eleemo- 7 " 4 *» dandatn fumit furtum impropne > ,c mpe proacceptione rei aliena. Hincpatet quam abfurda , & Tcan- ■-iofa(lethefis 36. exdamnatisab Inno- j Ctlt * XI. permijfum efl f ur ari »o k fo- i» extrema neeejfltate > fed etiam Sffloi : loquitur enim thefis de furto lttlc le tali t quod generaliter prohibetur ‘ Reinttinfecc malum, & juri natura- 1 Co atratium feptimi Decalogi pnecepti | ^f u rtum facies , fi enim non effetpro- ' ltUrn > tune licitum foret accipere alie- J 1 ^ ‘ n yito rationabiliter ejus Domino, ,0 e ftimplicamiainterminis. It r, 9 u | a ^tnen aliquandofas eft accipe* 1 ‘ alienum, quin acceptio fic furtum* ftd r ' tUr . an non tantum in extrema, 8 rav * neceilitate id liceat. Ve* di(li < ^ U ' 1 nu ^ a ccrla differencia contra- ({ fguu cUr^ cxtremam a non extrema i Stavi neceilitate, hinc fit ut pecefli- tates, quas ali; vocant extremasj tli j in¬ ter valde graves computant apud Saneh* Lib/. Confil, c. s. dub.s, ». 4. unde fi in valde gravi neceilitate , Teu quafi ex- trema, autgraviilima non perveniente ad excremam clancularia alieni acceptio eft furtum, etiam erit, etfi fiat in extrema» vel fi in hac ceilat eile furtum ,xeo quod tune Dominns nequeat eile rationabiliter invitus, etiamdefinet eile furtum in val» de gravi , evadentque res ad ufum cora- rounes naturali a:quitate , &jufticia id poftulantibus , cum DEIIS privatorutn Domšnium , five jure naturali per occu- pationem, five labore proprio, five pofu tivo gentium comparatum videatur no- luiile extendi, ut refiftat etiam valde gra« viter indingenti, quia ex primaria infti- tutione bona fortunar funt ordinata ad fublevandant omnium neceilitatem , ftan- te enim valde gravi neceifitate tenetur Dotninus confentire, ergo acceptio dan* deftina tune non eft furtum , etfi fortc modus accipiendi Domino difpliceat > LeiT, L, 1. c, 12, a n 71, advert«ns ctiam id non licere , quando Dominus eft in pari indigemia , aut fi ftatus illius nota- biliter latdcrecur, quia fcilicet caret bo» nis fuperfiuis , aur. quando malum acci* OLS 3 - pientis gio pientis alitef sverti pbted , fpcsque alte- riusreroedij non cit omnino fublata, un- de negat cxcufare neceffitatem quovis modo gravem eriam nuditatis , morbi , famis fufKcere ad bunc cffečJum fed eam foium, qua: valde gravis cd, & cx qua facile devenitur ad cxtrcmam , nifi tem- pedive prat-venlatur. Eodem fenfu gravem neceffitatem fumptam turnir Lugo Difput 16. n. is4-, cjuodhbtreta furto, & plures ali;, quo- rum /ementiam fic reftričhm non damna- ri in allata damnara propofiuione , docec DidacusHurtadus Dtjfert. 12. Theologia reform, num 6. addens mim.xo. Non videri improbandam , at inter plures Au- thoresconcentionem foium videri de no- mine neceffitatis estremae , de re autem convenire i fic ca m ad evadendum peri- culum mutilatioms membri principaJis, quam mords concedunt equum proximi confcendi pode , etfi periculum mutiia* tionisnolint dici neceffiratem extremam» fed valde gravem , ac extremar a-quipa- rari, E (1 quidem certom , quod pericu* lum mortis fic necefiitas excrema , fed quod fic fola bare facile nequic condare , cumali; (st communiter apud Suar, Difput . 7. 'deChart, fed, t, n. 4. extre- snis adnumerenr evidens , ac urgens pe- Articulus IV. g. II, mortegrsviuspoffir afiimsri, in nr prn.' denter quis opcec mori potius, quam jj pati uti ed amentia perperua , jluptun violentum , vita amariffiraa & (irailiain quibus absque peccato poteft defiderai mors , pura inquit Hurtadus Differttt}, k tium, 47. ut guis bberetur a morteft- veriore per carnificem infiigenda a gravi infaraia , tetro carcere , niraia pauper. tace,a morbis , aut doloribus centimu!) ali;sque id genus diuturnis malis,

id tali , ex qua , nifi tempeftive fuccurra- tur , facile devenitur ad extremam> f pered ut exp!icetur necefiitas gra v ; s » a ' coneradidinčta J communi, nretiam - contingat confufio , eam autem tum o• Hurrado Differt. 22. »■ 24. appdloo®* nem iltam ex Suar. qua prefius bomo ^ quk fibi fubvenire ex proprip , * £ “^ alterius auxilio ad evirandom quod damnum falutis, honoris, lJl ^ famre, fortunarom vel fimilsu m in quo fenfu fat communiter rete f° l(g evidentlffirncm non omnem nete ir ’ gravem eile ferž , auc prope eXtr f^ l[} atoueadco n ec adeo gravem ) llt excufet , gaadratque pr'vileg'° ex ' r eri- liculum motilationis, perperuam amen- ^ tiarn, additipfe his periculum cotius fa» quoetiam non gaudet jsdara re^ ■ ■ mar, automnium fortunarum, ris vel ftatus jude acquifiti. Vocemus igitur inquit cit. Hurtad* datis num. 22. extremam neceffitatem , quae certoed tališ, nempeevidens mortis peri¬ culum, fatendum ramen eddarialtasa:qui- poientes tali extrema?, ut fi periculum non quidem fit mortis corporabs , fed mali 30f, Dicendum ed fur f ep r ^ ( g [J({ denti extrema, aut valde gravi e 1 - ut o" caret vttšo furti, fetus in gra vl jj c y diftindaž communi. Pr -• rn a_p 3 r 3 Knfl nium. Secunda affirmata efi at,t alterius , quod moraltter ioqucado ipfa feriptur* & ratione expb c » ta ,jutr. An & qualts neceffitas excufet dfurto ? i priore. Moraliter enim a:quiva!et extre« mi, adverd que cit. Hurtadus num,\23. j uS.Thom. in 4-.diJiittEl.rf. cj, 2, Ar tj. ptope finem noti ells expcčtandum , ut neceflitas ultima > feu extrcrna fit ačlu tontrada, fedfuffictt ex p2rteaccipientis metos ejusadeogravis, ac probabilis > ut litis ptudenter cadat in virum conftan- t;m, Parstertia prebatur: quod tališ ne* cefittas nullum prsbeat egenti jus adfur- teptionem , feu Dominus fit rationabtii- 'uinvitus , atqui hoc ipfo»furreptio efi: : ir tum, ergo. Major prebatur hic ex S, Ttama cj. 66.Art. 7 . fed cjuia , inqult , n dti neceffitatem patientes , & non fittjl extadem re omnibus fubveniri , c °mmittitur arbitrio uniufcuimque di ■ fanfatioHe propriarum rerum , ut ex 'J f^bveniat neceffitatem patientibus. tj tquo fic Argumentor : vel omnes e* 8'ntes habent jus ad ea neceffiiria , vel f on »kd unus aut duo determinaci5 non oc f«cundum, quiamilla Authoriras de- ttr minavita quo divitum , Sc cui egenti “ v *niendum prce alijs : nonetum pri* v u ® : <3uia tale jus cb frequendam gra- I i^i| re ^ ent ‘ urn impoffibile ob imoof- I .• 1 ex eadem re omnibus fubve- Sc Refpublica, ut obfervat Lef- t S ’ P- en a foret fitrris, rapinis > nul- P? x lervare poflet. icb * n conc ^ u ^ OI >e minio, Gvc jure in re rematicnie pena pofledorem , doneč egeni occupent. Ra occupanda ab egeno noa cft t fbrmalke: communis, uti erac ante divifionem, a- Iias quivis podit occupars, fed eft »p valenter communis foii egenti, quatenus rcfpecftu hujus habet eundem eMunh quem haberet refpedu omniuni) fielh formaliter Communis. 307. Objicies fecundo, quandodi- ves tenetar grpvitcr fuccurrere, poteftgu* viter egens furtipere 1 fimplicitet nrcdh- rium ad evertendara egentiatn (exc£i E: hanc quandtatatem peceat contra Ju” 1, tiam Carden. n, /is ,} fic dives ten«m graviter, feu fub morcaii fiiccurrcrcp*' viter egenti faltem ex fuperfiuis > ut denas a n, 22, tradic veltit fencentiam (< Principijs intrinfecis certam> cum p que Dolores cppoficam ut imptobabi ’ in confcientia non rutam cenfut« nt ^ rez de charitateDifp, trus Hurtad § 32. Graa. Stc.itt ubi Chriftus docec multob daffli^, proptet denegatam pauperibus tl« 1 ^ nam: Jte maleditii &c. e[urh> »0» dedi (lis miki mandat are '■ i, is, Dives epulo eft Sepulut tn denegatam mendico Lazar« ^‘ c nam, fed bate , & alia Teft iC5 ° nia '. ^ tutse , & Sandiorum Patrum ex F° ^ p,. 1 poflunt de cxtrema neceiEtate : S ^ zarus non egebat extteme _ ut Ff te in civitace opulenta , in tdi cn(m ^ tmnquatn extreme egenr. $ nsa neceffitas eft ratiftima? u ° non Joqnitut Chriftus apud M 3tI ,. r ubi adducit ut qušd valde c ° mfflU £ |p[i:'' natioai reproborum 1 t uni ii: J L An & qualis necejjltds excufet a furto ? 3*3 (icis>nudicas ftat fine extrema neceflita- tf, Probata fic minore $y!iogifmi pro- batur etiam major: Si enim graviter te- nttur dives fuccurrere gravirer fgenti * habct Dominium eum onere graviter e« pinti fuccurrendi, confequenter hic ha* bftjus ad rem refpečiu quantiratis necef* fariar ad evertepdam egentiam. Ob hoc argumentum Gsrdenas »■ 117, Si ad prcpofinonem 36. Innoc, Dijfert 2. j.», i/„ allerir, graviter egen- tem pofTe furripere guantum eft neccfle Amplicirer, fine vitio furti, quin dam- r 'Jtionis cenfuramincurrat fervatis decem 'onditionibus, inter quas praecipua eft » Kunicus fit tjufmodi pauper: quia quan- trmlti funt , urget > argumentom al* lnum cx S. Thoma n, 30J, fecunda , ut 'videns fit bunc divitem hsbere fuper- ^naturi, & ftatus &c. fcd comple- ,IJm bujusmcdi decem conditionum eft Val ter itr.pcfiibile, ut fufficienter col- ex his ducbus oroiffis caeteris pro- 'de non damnatur di&s fententiat fpe- » cam non ramen ut falfafifl etiam a “ ') s tonditionibus rejicit n, 34, q u »a tiiltn fob iliis graviter egens non habet j 1113 k rationes evidentes » & d ves eft rtUs pofieflor rerum fuarum» ^fpondeo ad argumentum : nege? ^ oretn ad ptobationero Diftsnguo, fi ‘''Dominium cum, onere tx miferi- 1 lj » aut charitate fuccurrendi graviter l0tI ^ ;C habet jas ad rem nego ♦ fi r Ves E* 0 * 11 ’ 11 * 1 *™ cum onere ex ju- *£**«* c gens hak^ec jus ad rem .. ^ ro Religuis nota primb quod viro tu *’ ^ g r »vi potius fit tnendicandum* ' uteudutn medijs furtivis > aut vie- lentis, ita Didacus Hurtad. Dijfert. 22. n. $2, ex communi ftrenue propugnata a Maldero 2,2, q, s 2 , dub. 6, dicente : pu- derem contrarium nec clle fantftum , nec Cbriftianumj fed vanam hominam fu- perbiam , quibus involuntaria paupertas probrofa apparec : eft fane laboriofa , fed qui laborando, vel ferviendo potefteom« parare neceflaria ad vitam non eget val- de graviter &c. Nota fecunda cam eodem Hurtada n. 3s, quod clandeftina acceptio alienar rei fiepius excufet a furto rarione Jicen- tia? , quam alter ex mifericordia, aut a« lia virture darc tenetur, non quod prat* cise licentia ex aliqua virtute fub peccato debita fe folaitr.mediate faciatlicitam ao ceptionem , fed quia exinde prudenter pra?fumitur Dominam non racionsbiliter efle invitum quoad fubftantiam (etfi clan* deftinus modus forte ci difpliceat, quae difplicentia non eft peccatum morrale* Lugo Difpat 16. n.tjfO alias in dubio prsfumi poflet alterius peccatum nempe denegatioliccnriaeilli illicita, firogaretur*’ Nota rertio ex Laym. L. 3, trači, /. p.t t c,t, n.f. haud facile damnandum peccati monalis, qui a divite prarfertim prius rogato aufirt, quantum neceffe eft ad fublcvandam gravem neceflitatem. Nota quarto negandum efle , quo uft^ufi uh uh uft uh uh uh ur* uh un uh uh uh ufi Uf* uh unun Ur- ARTICVLVS QVINTV$ De injujlitia in bonu farna , čf) bonom< •308. | 'Arna fecun.lum Theologos eft f’ bona multorum aftlmatio de JL aliquo concepta circa ejus vitam , & moreš, feu ut air Haunold. tr, 3. n t 4.gj, de bonis noftris, ut funt virtutes , ingenium, Dobrna, diviti®, forma, nobilicas, valetudo bona , gra¬ da , favor Principum &c. Honor eft teftificatio de alterius Ex- cellentia, feuEminentia fupra alios, cu- jus intuicu ab his debeatur illi reveren- tia , & fubmiftlo : undedifF-rta laude , quod h®c prarscindat, an propterbonum laudabiie quis fie pnferendus alijs : & patet: quomodoDEUS, ac Princepspof- fic honorare fubdicos, nempe teftifican- do dignos, quibus fc ali j fubmiccant. Farna proximi violatur pri™ 0 1 bas intemis, fcilicet judicio temer ^, opinione temeraria , fufpicione H “ tatione. Judicium temerarium d ^ animi fententia de malitia alterius bus indicijs formata : eft fernp cr .J ^ catum ex genere fuo m0ru L e ’ L jfrt Thom. 3.2. q, 60. Art. 3 , n “.'V defe&us plen® advrertenti*. OP 1 ^ y< teri® in eo non eft explicanda. j ■ (gl in genere moriš non mutat ejus'P ^ , Tamb. Exped. Conf. L . *• c ‘ f \\\ c ^ Sufpicio vel eft fimpl eX ^ indinatio in unam partern P r * v£ | f»y' quc ullo determinato aftenfu > v r.j* dum alios eft deliberatus»f ec * lW ? ^ Sc levi* aflfealus cum wsg ns off Z>t injujiitia in bonu farna , dr honoris. Secundo , fi oppofiti, ita Dicaft. hic Lih. 2 . tr. J. Difp. n. dub. 2. n. //. Sc colligitur ex S. Tliom, cit. in Corp.fufpicio, inquit, im • prt at opvnioncm mali > ejttAndo tx le • vibus indici]*precedit. Per feloqueu- do Bon excedit culpam levem , eefi eftet Je enormi malo E. g, Sodomia perfons digniflima: V. g. probi Epifcopi, per ac- ciaens erit mortale, ut fi fufpicio rei gravis pluribus manifeftetur j tune enim regulariter eft grave periculum farna; »oittend«. Dubitatio hic non fumitur ftri&e pro fufpenfione intellečtas, feu pro eo, quod neutri parti aflenfum przbeat, fed intelle&us adducat bonitatem pro¬ dni in quzftionem difeutiendo, &exa- fflioando cum difiidentia de ea , Molin. Difp. te. n. ix. Anaicus Difp. }7» *' , 7 * addens,quod con folear rrinslcen- ^ cte venialem malinam, efi foret de ‘normi crimine , fccundum Laym, L, J. 3.p. 2, e. z. n. f. nifi tališ dubitatio de rebus »d fidem pertinennbus $ du- ' U5 enim in fide habetur pro hzretico. t* J. de hareticit , Amit, cit. Opinio temeraria , feu judicium f tn ‘»flentiens, fed cum fjtmidine op- ^ 1C ' > quod alter lit malus ex levibus ‘ t >faffi,iei,t {,□$ mditijs dupliciter con* Primo ut fi incipiens dubi* ** ‘nfufficienria ad fic judicandum, *. i ® encx odio, contemptu,ac malevo" P c tfift t in opinione , de gravi _ x mi peccato, ejulmodi opinio eft i ;tlj CstUn> tnortale : quia procedit exma- ln l * plene voluntaria excludeos 1 ptzparationem adbene fentiendum s ptoxim° , fi advetterit indiciorum in- 7 c,e .wiatn Lefl L ib. 2. C. a«'. M h 315 citra malevolenciam opinatur malum apprrhendens indicia ftifficientia ad opinandum , licet aliquo modo dubitet de fufficientia ad fic opi¬ nandum 1 negligat ramen eorum examen, paratus interim defiftere poft advertentiam ad eorum infufficientiam , tališ opinio non eft plene voluntaria in efle temera* tix: quia ad hoc neceffaria eft adverten- tia ad infufficientiam, uc fic in opinione primi generis , idcirco hzc fecunda per ci» tatum Lcflium 4. ».17. & Haunoldum tr. a- n. fzi* per fc Ioquendo non eft morcalis contra abquos, quibus favetLu* go Difp. 14 n. 14 . Opinionem temerariam S. Thomi' comprehendit fub fufpicione, uc colligi¬ tur exdefinirione ejuldem allegata , no- tatque Led. n. 6. Esc his a contrario fequitur , quod infamia farna: bonz oppofita fit mala r/tttltomm aftimatio de aliquo concept* cirett ejus vitam & moreš, proinde tam fima , quam infamia fbrmaliter confiftat in judicio, feu interna zftimatione. 309. Secundo violatur farna etiam ačbbus externis primo fa&is, ut fi quis appendat cotnua foribus alterius in fig- nura adulcerij, Secundo verbis. Si qwi- dem dupliciter nempe contra abfentcm , vel przfencem maleloquendo* contra ab¬ fentcm dicitur detra&io , quz eft famae ocenita, & injufta imminutioj contra praefentem dicitur contumelia, quz eft injufta; alieni honoris imminutio , unde dirc (fte tollit honorem, & fimul famam imminuit, diffettejue fpecie morali ade=i tračfione, quia diverfa bona auferunt nempe famam , & honorem. Utraque eft peccatum exgenerefuo mortale. Ita S, Thom. Art% a. tollunc R r a Articulus V. eniin magnum bonom, unde Ecclefiifti- ci 41, dicitur: Cnramhabe de bono no- mine , & proverb 12.. eft melius nomen bornem mnltis divltijs, Couiumelia eft gravior detračiione , qu'a infamit, Sc fimul tollit hoaoretn ; una tamen contumelia non difFerc fpecie ab altcra, Luga n. igo. Derra&io eft fimplcts, fi non ten- dat in perrurbafioncm honeft® pacis, con- cordi®, Sc amicici® inter confanguineos, domcfticos, Sc familiares, fi ad eam collen- dana tendir, dicitur fufnrratio , unde eft deterior contumelia : amicitiaenim cft nobilior urpote finis farna; , Sc honoris > quapropter fpecie difFerc a detradionc, Sc contumclia S. Thom. f Art.t, Dbfi honefta Arnič it it ,; quia amici- tia turpis , Sc perniciofa meritoried ffipa« ri potcft nota vitia, &defečius unius A- mici narrandp coramalio; imoetiamoc- culta, Si neccffarium cft ; quia infimia merico poftponitur boijo major: fperato cx diftoluta turpi amicitia, Dicaftillo, Gonvifium, improperium, Sc contume- lia jn eo eonvfoiunt, quod omnia obji- cianc defsdunj in dctrimentum honoris^ difterunt,quod contumelia iic de defečjtibus moriš; convicium de defečiu parn®, aut natur® v g. vocando cscum vel gibbofum l improperium esprobrat defeiftum egenti® injuriosecommemorando prsftirum auxi- lium pacienti neceffitate, Hsc tria yitia fub unica fpecie comprehendit S. Thom. f. 72. Art , /. adj. quia fpccificatur ab unico fi¬ ne , qui eft inhonoratio intenca per me- diadiverfa, Econtra contumclia per S. Thom, eju*(l. 7 f. Art 1. convenit cum irrifiinc, feu dirifione, quod utraque palam, feu in prsfentiafiat , atdiffert fine, acobje- doformali, quia finis contumeli® dirc- dfcus eft inhonoratio; irrifionis veto era. bcfcentia , Sc confufio atque comrifta« dcrifi , &ideolicet defedus pirvas obji- ciatur j ejus tamen gravitis crefcit, ti coatemptu perfon® , vel 11 hsc privito tur griviter contriftanda , unde cft peča- rum fpecie diftin&um a contumclii, S q uidem hac gravius fecundum cit. S, Thom, jundo Art. 2. qai enim irriderur, habeturproludo, rifu, ac parvipenditttr. Hinc deducit S, Thomas graviffimum clls irridere DEUM. Secundum locuin ti- net irrtfio Parentum ; Unde dicitur 'pro¬ verb, 30, oculum tj/utfubfanntit Petni* ejfodient eum corvi de tarrentibus, Tet- tium irrifio juftorum; nam honot eft vir- tutis prccmium ; contra hoc dicitur /cf iz, deridetttr jufti /implicitne* Suhfannat o a deri/ione jiKtacitA Thom, Art. 1. ad 1. non difFerc fine ,co.°' fcquenter nec fpecic , fed in modo,

& direčla, qu® diftin&io , ut notat dupliciter fumitur, Prim6 pro derra« ^ ne formali, & materiali , formalis tEI . fit ex intentioneinfamandi fecusm 3 ^ 1 lis, fed ex quadam loquacitate: n° D . ferunt fpecie, quando materiali* jufta caufa cum advertentia ad ^ cn '® vS . dum: dire^tumenim, Sc indired^® luntarium , communiter non vaf ,3t ^. ciem, ut notum cft apud Theologo*- t modo fumitnr dirctfte , ac iodTf" utrumque qujdam quadruplici tef ;, ^ tfto modi comprehenfi funt his ve^ ^,, Imponens , augens, ma>tif e P mala vertens. .. \p Qni negat, ant minuti , ' pr datgnc remifse , De injujlitia in bonu fmmx , & bonom. ~ 31 - Refpondeo ad fecundum ex tribus bonorumgeneribus maximum eft bonum vits, fecundum bonum faras , & hono« qujrtb,qui opus bonum mala iutentione ris, terci um bonum fortunarum. Hinc fdura aflerit. Jndirečfce vero primo nc- fequitur homicidium efle gravius csteris Dire&š igitar dctrahit primo , qui cri- mcn falfum »mponit j fccundo qui verum laget: tertio , qui occulrum revelat • . . giodoalterius bonum} fecundo illad ex lenuando} tertio reticendo, dum debes, it potes loqui de bonis alterius } guarto frigide laudando, 310. Qua:resprimo an judiciumte- fflerarium , &decra&ia fint ejufdem in- fime fpecici 1 fccundo an detračlio, & contumelia fint peccata graviora futto » adulterio • &homicidio? tertio an detra- dio (it gravior malediiftione? Duplex di- ftinguenda eft farna curo Lugo Difp, t+ n > }}■ radicalis, &fotmalis} H*ceftip- b® adbale judicium E. g. de Dobrina Puri} radicalis fita eft in habituali noti* ll, » five in fpeciebus acceptis de Do$ri- 01 , quae fpecies , guando excitan- tUr iinclinant nos adjudicandum Petrum 'k E. g. do&um , quamdiu caremus fpe- C| tbuaoppoiitis , feu indinantibu« ad con- r *rium judiciutn. Unde cum detračlio, Tnotum eft de feingeneret contrarias fpe- guibus oppriraantur inclinantes ad * lrajn datn Petri Dočfrinam, tollit fa- ™* rn et 'am radicalem , quamin fuo fub- / ® 0Q aufcrt judicium temerarium , "Jtelinguit totam Mor reftituere bon dutn refle^catiu ic jupr m ^dvorum fuadantium Cir ,^Pondeo nune i Moij lu8 ° Huttad ‘ tr • ■ r»tio ft * ( ?‘., ,J *?. c g 3tivž i quia eftfpecialis • bendl detraftionem pra: judicio dj Cl i lno i boe enim non tollit famam m » fetus derra&io, ut di&unu . imam , vi cujus fine alio in» Morefic judicans poteft apud femetip- teftituerebonam sftimationem , feu diciuna refkčteado fe fupra infufiicien« ,ln ^otivorum fundautium temerit Refpondeo nune ad primum '-'t. Lurcrv U --- * tementatera, cum 2 , k. S 37 . contra concra proximum, quia tollit bonum gra¬ vius, & cum adulterium fit concta debi- tum ordinem generationis humana: £ co- pula maerimonialis eft viaordinaria ad ge- nerationem} perquameftintroitus ad vi- tatn, bineaduiterium eft minus bomici- dio, gravius autem detračlione , & con • rumelia, ucraque autem eft gravior furto , quia farna: bonum praevalet siiviciis^ Refpondeo ad tertium ex eodem D. Thoma <]. 7S, Art. 4. maledičlionem efte minus peccatum , dum oprat malum pae* ns , feu fimplex hu;us defiderium expri- mic, quam fit detraftio , fufurratio, contu- melia , & irrifio 8 pofle autem efte majus peccatum , fi caufer malum p® is per mo- dum imperij, feu caufs , quando nem- pe caufat majus nocumentum j atcumdi- ecrc malum culpx fit pejus, quam dicere malum pnens , Ut optare malum ruor- tis &c, binc raaledičlio io linča fua eft mi¬ nus peccatum decračHone , eontume« lia&c. Pio clariore horum notitia. Nota quod maledičbio ex S.Thom, Art. t. nihil fit aliud quam mali dičfo j tripliciter autem pollit quis malum di.ere. Primo enuntiative, leu fimplici relatione mali culpae alterius ; fic convercitur cum detraČHone, Secundo imperative , feu imperando alteri, ut malum aliquod in- ferat alieui. Tertio optative , feu pro defiderio , ut malum , quod dicit, eve- niat : malediiftio fumpta fccundo , & tertio modo eft imprecatio, id eft, mali exoptatio, fi cxoptaturmalum fub ratio- ne mali , vocatur malediiftfo formalis cx R r 3 gene- 3iS jfrticuliM V. generefuo mortalis. Primo contra cha- vet, fedre&ias Hugo ritatem in genere odi;. Secundo contra Conctfto primo cafu in fecundo idipium juftitiam , fi imperetur malum proximo concedit, quando >n faciem maledicitur, inferendum. Tertio fi fitcum prsfentia fecus in abfentes: unde ex ira erurapenj preximi hunc inhonorando, habec etiam dicendo: maledičla fit, qus me geauir, fpeciem contumeliat , fi contra prifentes citra malidefiderium in momiamjaujt- parentes eft fpecies impietaris j pietas c- nitricem, non peccat mortaliter, uti ou nim obligat ad debitam parentibus reve- in tcrtiocafu, irnprecatio enim mali con- rentiam ; fi eft contra DEUM, licet non tra fc liberatur a gravirate e* jisdem caufr optetur, eft Blasphemia, Dixi exgent- ex quibus contra aliosj addic tamtn« re fuo : quia fi malum fic exiguum, aut aliocapitereguiariterfimilem imprtcirio* grave ex imperfe&a deliberatione opra- nem efle mortalem; quia eara profereo- rum , eft peccatum veniale , Fagundez res apprehendunt in illis vefbis gravem < aut cciict nocereali;s( feoc modo orat Jtx- cum aamno proxmnv g* uc clefia contra infideles . ut dextera do- vicini eft mortale contra charitatem» ^aiaeitgravinimatJiaspnemia j actmiuo uttFactio hj raonaus i «j“— n £fP" fi fit contra Parentes , Prarlatum velhe- & rcligua huc petfinentia c*!*- ^ I, •ibto j Tertio fi quis fc D*natJai dev^> Vnele menfurandafitgravitasaut levit ar detraBionis. JU, r\Ico pcimo tune materia infama^ 1/ tionis » & inhonorationis eft mortalis, quando attenta qualitate per* fon* fufficit ad rationabilem, & gravem 'idigoationem , ita Gortnaz Difpstt, i j. Mi, Probatur ea eft gravis materia contra , & honoretn > qua pobita quisque ptudensjudicateam ex natura fua fuffice* t{ > ut tnoveat rationabilem gravem di- fentiam, fecus fi folum de fe inducit ^fpjicentiam levem cum aliquali repidi- jiteiubenevolentia, & mutua pace , fed “>ac tegulam ponit conclufio noftra, er* Dico fecundo gfavttatem detra&ia- j' 1 * Sccontumelia: non pofte pratcise de- ex gravirate peccati , ita Gormaz ' i 0 '#. contra aliquos , quia poteft pec- ^tatnortaledicideperfona Infami citra P^itum mortale, quando illud eft affi* ^ s l'js peccatis ejusdem perfonaj publicis, • ®e coticubina , quod miferit amato- lttl Bpiftolam, &c. pariter levitas pec- ; 1 Qon menfurat detraiftioncm : morta- ' Ct >im eft dicere de viro gravi E. g. Epi* Ufu.- Vl4yi JL*, l-Mi- i am m čndax, licet hoc fecun- ^ » raUUt - Quare difcerni noti graviraš , aut levitas detračfcionis, " a ut °bfetvat Amicus Difpat, 37.*• 27 • "nti s citcumftantijs qualitatis , * tUtTV ftilicet detrahentis, & cui detra- ttt > c oram quibus detrahicur , quolo* co , tempore & loquendi modo. Ratio hujus > &c pra;cedentis conclufionis appli« canda eft fubjiciendis illatioaibus obier- vaado circumftantias prarfatas, gr2, Infero igitur primd vitium a* Iiquando denuo dičium eft infamia, aut nulla aut leviš, ut fidicaturdejis, qui fc ipfosde fimilibus ja&ant', ut de juvene pafum honefto, quod lit deditus amorifeus, aut‘foeminatn ad peccandum deliderant * de railire , quod puellam deceperic , ad duellum provocaverit, &c* econtra mor- tale foret dicere de honefta matrona, puella nobili , adolefcente morigerato, quod lic amoribus deditus, qualitas enim peccatorumcarnis valde macuiat vitatn i- ts comunis cum Fsgund. », 7, adprače p- tam eflavum cap . z, Amic, Infer® fecundo infamare notninibus generalibus feu communibus peccato mor« tali & veniali eft regularker veniaie, ut guod ftt fuperbus, avarus, iracundus, &c. ftmilia enim potius indicant inclinado- nem , aut levem defeSium quatn gravita- rem ita Dačfcores paflim. Infero tertio probabilius efte mor-* rale in materia gravi detrahere eriatis a* pud unutn prudentem feereti tcnacem, (edufa etiam otnni a!io dsmno , Lugo nam. st. Difput. /#, cutn Molin, Leif. Laym, ex S. Thom. 13.73. Art.i. adfe- cttndum ajente : etfi ant foli alicjtiis de abfutte dieat , cerrumpit famam e j ut »on 320 Arucultu nonintote , fedinparte , nempeinuno foloaudiente illacsa de reliquo farna apud alios , idcirco detračiio haec non caufat in- famiarn rtpote fkam jn noticia multorum per »tim. 30S, ftcut & farna. Exinde au- tem non fequitur, quod non graviter no¬ če at : iicut etfi fur diviiera non depaupe- ret, non fequitur eum graviter non pec- eare* Ratio autem eft; &c, fe fundantes inpraxi pceni- tentiam revelantium complicem notuat confeffario, & conjugum colloguentmm de vitijs filiorum , & Domefticorum, Verum ptimum exempluro probabilius negamus ♦ fed eo transmifto eft difpari* ras j guodlicet tevelatio hatc graviter lar- dat famam , excufatur ramen poenžtens titulo neceffitatis, cum negueat aiiter ex* ponere peceatum y Lugo num. sz, cum guo etiam eacufamus conjuges r guia e- xinde pendet pax mutua inter Domefti- cos, a c bona gubernatioarcens comagio- fos moreš, quae cum utrigue incumbat v necefteeft , ur utergue fciar, guales finr domefticorum moreš, Ex eodem prin- cšpio etiam ali} non tantum Dcmeftki fed etiam externi poftiinr prodere Domefti- corum deft čžus Patrifamiiias tit jtudici do- meftico . nifi ut liroitar Trati* hib. 7, Desai. c. /, dub. n. k num, 4, lic mora- liscertitudo, gaod privatim meniti le e- aendarent , & majus damnum non tf- K #.L meatnr fecuturum Domefticis ab bero, auc parentibu', Inftro quarto ob folum Ievamendo- lorisnon ličite injuriatus manifeftat Ani¬ co j aut viro prudenti gfavem injuriia cum ejus Autfcore * Haunold, nttm.ui, Amicus num. 74. nempe fi crinaen reve* latam fic de genere graviter dehomeftaotii vicam ^ ranro enim damno poftpontr.;; eft exigus confolatiuncula. Ex alio ti¬ me n capite licira eft revelatid non titulo vindičŽ* utpote privato illicita, ftd pt^- cise titulo medi} propulfandi injuriam, nam injurians ipfo fa&o cedit juri i“°> coquod ( fecundum jas naturaie & p 0 *' 11 vum injuriatus poteft agere contra riamemačlione injuriarutn, ac eumi 1 gere ad revocationem' etiam cum noti |r ' famia, ergo eriam fas eft pandere «»••• Conflli; petendi caufa. Ex hoc P rir-V f° cit, Haanoldl ruetur fententiam d.. liaouuiM* euvuu - | ^ qu$ eft Lugo num. j-f. Tamb. u • eommuni; cavendum autem eft> nc f'“ ribus, quam Ut s necelTe, reveb tur ’ 513^ Infero quintd jkituf nifeftare imperitiam Medici , b vc ^. Gonfellarij » Artificis coram j’ s » Q g damnum imminere poteft y proroovendi ad ordines facros - aUt 1 t fieium, aut volenns tngredi ^ aut furis x auc morbo ds, &c. volentis inire matti ® 0 ^ Dicaft. L. z, trati. j. Diff ut - l2 ' *' * n extendens n, 104, cum Pe tro - quod gurs furtum commiftrit> ne ^ s (06 . lum reeipiatur, ac revelare iis , j vivit, ut libi ab eo careant, f* *. /o- H ...... Ijjpltl' c, it, n, s7 . nift, ut bene j(Jt •;> .. - * » ^' ■ - * . -.. 2U* i ; > terna monitionelrc eorrig'b |llS ’ retftus * quod etiam apptobat j ^ i Unde menfurandafitgraVitas , aut levit as detraUionis ? 3 2 1 M, s. 'n. 2. cum hsc cautela ccrrupti mo¬ reš alicujus poflutit revclari innocentibus , ncinficiantur , aut nehujufmodi hotno ju- ventuci praificiatur: poteft detegi fimula tio, k fictio paupertatis, ne dos, vel Elcemofyna decreta pauperibus detur. Ton fere illatio traditur etiam ab alijs cum Laym. Lib. 3, trati, 3. p. 2. c . 3. n, s . Sapienter addente ex his non polTe inferri, s»autde affini ,&communiter anne- °i>utde circumftantia noti ctiminis, ut / tr re nonum occultum furtum de noto J e P‘ ur ium furtorum (plurium inquam, , a . Cx k° c , quod unum furtum inno- ^ CIIt >noneft fasrefcrte aliud occultum , lu ^° n \ putans communiter mulcum Mr n ^ an, ' am » boe negat Amicus n. 33. t{ a . un> crimen affingeretur inčo gene* [5 ^ VIII J veri , de quo publica eft “infa- 5 : Po'te^ Ula n ° n ^* d ‘ tut notabiliter farna, * ' J^fupponmum eogenere ptofli- aut Q. r c ad ^«o, quod mifcrit munera, (jUoj J* ver *ttali biloco, aut deebriofo, m 0tc ° p n Curcc familiam, rixetur cum ’n! a B undc z c. 3, tj t g, fubdens n. 10 . c °tUta P.ct j ur um in judicio in uaa caufa pofltt excipi coutra eundem in al/a cattfa, ftat enim contra illum praefumptio exR. J. in 6 femel maltts, femper praftt- mitur malus t Nenspe fecundum Gioff. in eodem genere mali j mfi probetur eraen- datio criminis a perjurio diftin&i, perju- rus autem poft quamcunque etiam pce* nitentiam rejicirur , ita decifum eft , Cap. Ttftimonium r } 4, de tejlibas & at - tefia, Cap . parvuli 22, q s, Infero Septimo non eft faltem morta- Je crimen occultum revelare innominato Authore, nifi redundet in familiam, aut ordinem , vel Monaftetium : fic caret gravirate crimen Religiofi tacito hujus no- miuc, quando conftat id crimen eflefre- quen in ea Religione, alias eftmortale , dicere in tali familia eft filia una deflorata, aut in tali Monafterio meretrix reperta , aut hujus Monafterij, aut Religionis Re- ligiofus eftfornicatus , aut in taiiconven- tu rion eftobfervantia, aut male vivitur, Arnič, n, 19. Bonnacin.de reflit Difp, 2» q, 4.. p. 2, n, to. Dicaft. Difp. 12, p. 2. n.ief, Laym. n, 12, quia tametfi inquic congre- gatio Regularium rcipfa non maculetur ex unius malitia , ut conftat inCollegio Apoftolicoex Juda prodicione , fimplices ramen, & imperfedi multipliciter fcan- dalizantur , Trullench. limitat duh. 1+. n, s, cx Navar. ut non procedat de Ecde- lijs Cathedralibus aut Collegiis rancam perferftionem non protuentibus E, g. dice¬ re aliquem Canonicum tališ Eccleftte, aut Collegij, comiffifle Simoniam, aut for- nicationem. Infero očhv 6 plures cum fcoto libe- rant a morrali eum , qui pr^cife narrat audica , nihil addendo, ex quo faccret crcduiitarem : eo quod raro talia credan* tur, aut fides fequitur potius exlevitate S s audien. 322 Articulm V. L aadientium ex Ecclefiaftici 19. qni cit o credlt leviš e/l corde , Artamen ut hxc fententia vera fit intelligi debet in con- curfu circumftanciarum » in cjuibus eft credibilc Auditores non čredi tu ros, at fi narrans prsvideat illos propria animi le- vitate , aut malevolentia credituros, aut alijsdivulgaturos , peccat graviter contra charitatem , feeus contra Juftitiam , dum narrata modusque ea referendi ex fc non funt apta graviter nocere prosimo ; erit autem etiam contra Juftitiam , proinde onus reftituendi, ft narrentur norninata perfona fide digna , a qua audivit , ita Molin. trati. 3, Difp, 30 , Lugo n. 33, Laym. n. 7, 314. Infero nono poteft cffe mor- tale contra Juftitiam etiam de moreuis crimen occuitnm grave manifeftare, quia omnia eorum retinet jusadfamam. Di¬ ši poteft; quiacateris paribusminus de- linquitur , eo quod minus farna egentes eam non ita curent, Molin* Difpttt, 23. Layat. n. /3. Haunold. «, $46. Lugo mm. 43. iilationem estendit etiam ad mortuos, quorum damnacioex fideconftaret , alias citra injuftitiam quis poftet dicere de faatretico, quod fuerit perduellis in Kegem , Patris Proditor j de lucretia , quod fuerit puhlica mere* trixj de Gicerone, qnod fuerit inrsperi- tus • & Ariftoteles ignarus. Ratio eft-: quia adhuc funt noftri proximi quoad na¬ turam humanam , etfi non fint ordinati ad finem fupernaturalem ; ficuc in humana Republica de condemnatss, ut Reipubii- cx hoftibus ad mortem occulta crimina referre eft gravis injuftitia. Refpondeo citra injuftifam, & lob. ligationem reftituendi poffe de ijs , quos conftarec eile damnato« gcavia crimi¬ na recenferi: quia nn!!um retine«;si proprietatis in famam : hoc enim con* ftituitur per legem faventera in commodu proprietari; nulla autem lex divina ijifj* vet , utpote hoftibus DEI, ac incapici- bus omnis felicitatis , commodique pro* pri) : unde negatur efteproximosnolitc!, proinde fequelx citra abfurdum cono duntur. Lata autem eft difparitas: in* ter damnatum a DEO, & Republica, qnoi hic nonfit fpoliatusomnijure,feddumi* xat quoad crimina , propter qui poni' tur: ita Haunold cit.& n. feij, Molin. Cit . & Difp. 44. & 43, ac tom, 4, A /f poft conclus 3, Ex priore parte illationis coniM* niter deducunt Dočlores etiam Hift° ri °' graphos contra Juftitiam peccaregn» l[!t cum reftitutionis onere occulta n? 011 ” 1 ?' rum crimina feriptis mandantes, !*■■’ puhlica jam oblivione obliterata, ~ - - —* - * . n«/tuinJi2 tra fines alicujus Civitatis, aut Provimj nota, ut pofteris conftent ad alioru® -■ xemplum , Sc terrorem Molin* Difp. iS- Eaym. n, /3. 3 * 5 - Infero decimo c ettutn (j! / * J' *-- - quod aligua neceffitas propria vel etI3rT1 ‘ Jiena faciat Jiciram oceniti crimini* k • iationem , fic ego fciens crimen Rdp licitč rcveioPnriato , quando bttne co rrigere non poilum {ali* 5 01^ Cnrifto prxfcriprus corretftionis lervandus eft in Religiofis non ced k ‘ 1 ' . . juri proprix famce, Amicus »■ 3 /^f lat id neceffitas de!inquentis, . in cafibus in illatione Icem quando nequit averti minens comunicati, aut privato* nl ^ feftetur crimen, unde ii fc/am ar bomicidam , at Paulus prore° poilum Sc teneor prodere Judid P 1 ^. Unde menfuranda fitgrarvitas , etut levitas deiraUionls ? 323 nito Petro, utfe in tutum recipiat, Arni« fublevandam neceflitatem extremam: un- cus«, v- fubjiciens fas dTe ConGlij pe- de ficut clavium violentus ufurpator non poteft jufte uti davibus ob bonum fuutn tendi caufa viro prudenti pandi crimen ab to, qui ignorat, an poffitid manifeftare, &quomodo, Pmerea ad vitandam mortera, mu- tilationem, vel tormenta gravia tuum , vei moram fas eft prodere crimen occulcum » inde refultans nec ad quodvis malum paupertatis vitandum , fed neceiTaria eft extrema, authuic proxima neceffitas, ira in cafu noftro non fufficit tantum ma¬ ium £ proprer quod vitandum ličite pof- etiam tibi fecreco Commiflutn ^ quia alter fet fecretum ličite acquifituna propalari) non habet jus confervandi famam duma-' ut fit licttus ufus notiti*fecreti injufte aos «t Miftimatam, fcu apparentem , fen quifir*, fed longe majus , difparitatem dat Lugo n, 104 , quod jus in fecretum fit rigorolius jure in famam exifi:iniatarD , fen apparentem : hujas enim inviolationem natura intendit propter communem pa- cem 5 & qulctem , cui expedit > ne eri- mina vera propalentur fine urgenci cau- fa, jus vero in fecretum non proprer pa« cem communem , fed ex Principi;* intrin- feci.5 natura habetadeo fitmura ur DEtIS - --- Author natur* nec Angelis arcana libera . ,u 1 ur g £ nte non poflunt propalari defe- paterc voluerit. Lugo n, 103, ties adducit uS >fcus ea urgente, itaHaunol.^ n SS?* cafus, in quibus permodum jufte defen« tibi feereta commijfum (idem fionis eft ufus licitus notici* jufte acqui« via jufte coroparafti eius notitiam) fit* primoad reppellendam vexam , qua me, vel alium innocentem injufte vexat, tune enim titulo defenfionis jufte podani litteras intercipere , & referare* Secun- do, quando ipfemet in calibus circum- ftantijs crimen fuum teneretur pateface-t re, ut fi a fe occifi cadaver ptmeret ad portam alterius, ut eura induceret infu* ipicionem, poftum ego mi ličite notitia injufte acquilita, Tert 6 quandojj puhlica ^jufte primitus coroparata per* Reipublic* falus publicatione criminis ^tinpr*fenti, 3C ft nune jufte egeref, Extra hos cafus notitia injufte comparata nequit juftificari , fed pet- inde fe habet , ac fi ea carerec. 316» Ihfero undecimopublicitateai criminis excufare ulteriorum ejuspropiga- tionem a vitio detra&ionis: cxpeditcnitn S s 2 ’& m - -„ - - ff - * - rtipfa falfam cum tanto tuo, veltuorum incommedo : boe enim jus ut obfervat Lu- Ro 'sum, 10 4, eft limitatum, proinde ob* bgat folum , quamdiu non expedit pro- Pdari, expedit autem propalari, quan» ^ ex feereti occultatione innocens gra» ,c damnum pateretur , videlicet tan* !Bm > quantum non tenetur quis cx lege thatitatfs fubire ad impediendum grave bronom alterius. Surticit itaquefifine j_ „. r .... j "“»ficomparaftiinjufte, nempe perfrau* vei iilicitam inquifitionem , velbt- ttr stumapertionem Haunold, /Jf. di* ltu, guit cum Lugo ». 101. cencedendo te Ne, uti, quandotanta incideret necef j J5 >utob hanc poftes jufiž tibi compa ' ,tc ootitiam , fi ea careres ,' etiam pet ^ 1,1 E.g. per tormenta, per fraudtm litte* ls mtercipiendo, &refcrando, quo ca 18 ootiti-" ' ide f T ’ -— 5 eiW IS »IU4U- JU ^ « acquifita : ficut fi quis vi, ant frau- , Cq C S f ves adfcrinium continer.s pecuniam , ( J Ui| 'viflet, redaiftusad nec-ffitatem cx- rnam poteftH c j t ^ ut j c l a v ; bns ijsque- re- itc > ac nbi tollcre, quodtft nectftead Articulm V. L 324 ignaros reddicertiores, ne honor referatuc carencibus bona farna 1 Se praeferantur dignis honoratione, proinde licentia ul- teriuspropalandi eft commodior Reipub- ilci , quara fit damnum, quod delinquens fubit ex propalatione, Haunold. n, s 39» Difficulcas eft * quanta , & qualis publiciraš (ufficiat, ut citra vitium detra- d:ionisqueatdelidum ignorantibus id in eodem , aut diverfo loco manifeftari ? Publicitas eft juriš, vel fa"• duh. /3. num. 87, ficut enim bornim«®' mune derogat juri ad famam, ita contt»' nit bonusi privatum proximi poli p® 1 ' ca m fententiam Laym. cit, Lugo nHn,V< cxtendens num 75. adcafum,quomfi" ; ex fententia redundat etiam in sli®** Publicitas altera eft fad;i , ‘F”"' nempe evidenter conftatfa limitata ad communitatem unius 1 fcudomus, autMonafteriji pC ii L Unde menfurmda Jitgravitas, aut kvitas detraffionis ? cini*, ut non facile notitia ad aliospro« pjginda fit, propagatio eft injuriofa Lu- go num, S». Laym, n, to. Moliti, trači, 7. Difp,33, num. 7, damnans mortalis de- lidum gravc nocorium notorietati fa&i in tmo catnobio referencem in alio ejusdem Ordinis E, g, furtivum e coenobio egref- ftim čutu continuo regreflit ) in alitjuo oppido , Urbe, autProvincia citra pecca- tum contra charitatem, aut juftitiam pof. fe narrari alijs in codem loco ignoranti- tiis, etfi ad cos nunquam notitia perve- aiflct E, g, ad virginem devotionis caufa domi inclufam, aut perpetud incarcera- tJra » aut incolam proxime ionge abitu- ,utn > eftcommuniscumMolin, Difp.32, *“*• 2 . contra Sylv* &c, quia cxpedit On °comnnuni ejusmodi c&nfufio ad tol- CD dum fcandalum , uc fi quis coram mu ltis peccet s aut ita incaute Te gerat, “t multis ingeneret opinioncm fui deli« ™ 1 vel ut addit Left. c. u. num ♦ 73. & 77. e linquat in loco puhlico eo tempore , m ultis innotcfcere poteft, tališ enim *° u ntate fua amittit jus ad fatnans. Ex lift ir S un,entum ctiam licitum eftede- fia* 1 ™ ^' C notcr ' um notoreitate abfoluta c's 1° ^° C ^ oco narrar * p®fle ctiam in lo- J 4 ‘> s 'cmotioribus, ad qute non facile tii Ctrir « not * c,a delidi, quia ignoran- tJn ^ r *^ sa delifti quoad perfonas id igno- [ es hujus aut alterius loči pet accidens f c , »ut atcertus toči pet accidens (j || a . et licentiam id vulgandi , ergo vulgatio in loco commiifi Ujgj c ' lam erit ličita in loco non cona- > ad quem non facile pettinget: id- . Con fitmatur ‘ 8 ‘ 'ios.fi ,d delifti V 1 Ue .H; ! 0CUm quod ctiam pet Ad - t]uisex tali loco foret advena in eo fas eft reve- Uinf_ *. cr g° ctiam fas eft ei remanen- oco pcrfcribere , Lugo a. n, $o, L eff.n.77, contta Molih. Difp.33. »A Amic, n, 76. datmnantes injuftidat. Vi¬ de Lugo a n, 83, folventem contraria ad- verfus hanc poftretnam dc&tinatn argu¬ menta, cumquonota mulcum interefle* animpotentia notitia: inalijs locis de cri- ntinehic patrato perveniat ex hoc, quod res hic patrata fciatur a paucis, vel vero quod fciatur quidero a multis, fed remo« ti valde ab hoc loco impediencur a notitia t harc enim impotentia pofterior illis in lo¬ cis per accidens occultum facir deli&um hic patratum, prior vero facic rem per fc occultam, &idcirco illicite revelabiiem, opponitur enim abfolutat publicirati, Amplia Refponfum datum de abfo- luta pubiicitate ad cafum , quo crimen verum per injuftitiam eft faiftum pubiieum Le(T.n,77, Lugo num, 67. contra Moliti, D‘fp, 5 A #• J* Amic, n. 57, quia totum jus proximi ad famam fundatur. vel in eo quod careat delitfto , aut commiflum fit occultum , hic non eft occulcum , ergo eft jus amiftiim non per injuriam , fed proprer crimen verum per injuriam pub- licatum. Dices: ergoft quis falfo infarois fic fičlus decritnine, etiam licebit poft hanc falfi criminis publicitatem ulterius de eo loqui coram ignorantibus , aut id fcien- tibus. Refpondeo negoillatum: nempe fis efteloqui coram ignaro falfitatis, quia debetur vera farna false infamato , reti- netquead eatajus, quod graviter l*deret fcienter fe conformans injufta: aliorum propalationi, quam confirmaret , Lugo num, 64., Hanc do&rinam fequitur Haunold. n, 747. Ci quis diceret aliunde ft- bi conftare de vericare delili (calemenim condemnat peccati mortalis, quia novus infamator , guantum eft in fe impedirec S s j ' fam* i 32 6 Arttculus V. g. L farna: reftitutionem , quam recuperandi de fe nune habeatj uti faerat ante int fpes eflct, fi faifirasfami aliunde inno- tnationem priteritatte. tefceret) fecus fi pricise diceret fe habe- . Refpondeo fecundo eile contra cb re ex communi farna , quod verum eller, ritatem obliteratam infamiam refriote neque effe&ivž plus noccret, quam quis- fine caufa jufta Q hxc excufat hiftoricoi quc alius, falfitatis ignarus. Diftin&io feribentes obiiteraca fcelera olim puhli« faao non caret probabilitate, per illationem nonani) quia bonais ni- Dices fecundo nefas eft: boe tempo- ftimationem etiam de vita prtrterita nuuc re tefricare memoriam deličli de prsteri* habec apud ignorantes, ergoejnsablitio to puhlici , at nune cbliterati , ergo e- fine jufta cauia eft graviter contra chiri« tiam nefas efl deličium hic publieum re< tatera. ferre alibi, quo ejus notitia non pertin- Ad plenatn prsfentis tlndecim*il* get 5 quia ficut hoc tempore retinet ;us ad lationis notitiam fupereft dccidere, quct lamam, quia perinde fe habet, aefinun- perfonis debeat deličium innotuiile, 8t quam fuiilet amiffiam > ita in alio remoto dicatur publieum . Decal. obfervationes , quas adducnnt «■•3 §• ■*. ». 'S. quia jus in famam pri- nnm,70 , cit. Haunold, Tambur. fentem non efficit non fuifie maium de muniter ali) ex Molin. DifpM- 1 1 ' . praetetito, ergo non reducit jus amifium fficulter obearum multitudtnerafuoT' ad famam praeccritam , ergo refricatio čiicabtles, . u pricise hujus non eft contra jus amiflam , 517, Infero duodecimo Audiji hcc contra jus pnfens , mfi farna pri- tra&orispeccatmortaliter contra c 1 ^ fens imminuatur prout ftcile contingir j tem primofibi complacendo in ^ n f 'reddttur enim facillime fufpcdus j aut ll ne mortaii ; gandec enim de ms,0 fl exinde iropeditur ab aliquo bono confe- proximi, Secundb non imp^ !er> quendo vel removeatur sb cfficio. De tra&ionem concurrentibus b:s II ‘ „ citeronegatur Adverfari;?, quod pereb- nempe qnod detračiio fit mortdi 5 ’ iirerationem ex temporis diururnitace , eam impediendi, po(sfqne ; > ne § r ^,:. vitamqueipratfenteraoliminfatnatusperin- incoramodo impedire, 1 p, v ude menfuranda fit gravitas , m lan as detrafthms ? 527 DiffHt jf. num, 3. S. Thom. eju&ft. 73, Art,4, Lugo mm . 128 ♦ raram efle ob* ligationem iub mortali impcdiendi inter icjuales , rariflimam efle in inferiore rcipečtu fuperioris agnofcunt. Primo (juia auditor communiter nefcit , an ca rts(itjam puhlica* Secundo, quia fi a* lij fine prasfentes (spe melius confulitur infamato , nam ex fubita interniptione palTent quid gravius iufpicari, quam fit tes narrata. Tertio quia fatpe detračior Hacerbatus corre&ione infurgit gravius fi detrahendum. Quartbquiafa:pc alrer habetcaufain juftam propalandi , autid , <]uod dicitur, facilc poteft reparari po- ■1« monftrando ejus falfitatem. Addir Lugo«. i2g , in fin. pro fcrupulofis cosra* 'idimeobligari corrigcre etiam in circurn- ftancijs, in quibus alij obligarentur , quia cum Lctupulofi exiftimentur , facilius “cfpiciuntur^ Sc ideo eeflac fpes emenda- tionis. - At fi Auditor non babet fe mere paf- , e > fed eft concaufa detra&ionis ad !'| llc «citando , imperando, minando, “^ndiendo ,confu!endo, fcifcitando,£ni- I prudcncer putetur non fare morcalis, ,Ut nullum , aur exiguum datrmum infa- 8li,Uj incurret apud curiofum (fcifcitaro- Laym, n. 14. probakilitcr a mor- II exc ufari pucat J peccat mortalker cx ^ ne , re fao contra [uftitiam , Sc quldem p ViUs ipfo detračlore j hic enim peccat ^‘Urn detrahendo, ille vero etiam fean* 1 tand°. Unde inducens tenetur ad ‘tutionem ( nifi aliunde certo detra- ct confilio, &c. 4 U i* . c fficax caufa infami tune enim nifi in- man* 1 ; . r? w aetrattio , 'hic & nune tamen ' tJn ic etiam ut inftrumentum mandata« . —'»"■ »-<»ui4 uuauu£ ) m fito •* quia liccr fine ' ffec detra^io tis, fi operatur in virtute tnandantis A- mic. num, 6 $,} nifi brevi fuiflet aliunde publicandum jufte, quo cafu etiam non peccaret mortalitet , fi baberet certitu- dinem publicationis futurse Amic, n. 66. qui re&e fubjicit n. 72, quod etiam con* tinuans detra&ionem ab alio fponte in- ceptam manifeftando nova peccata debeat reftituere, fccus eadem narrando confic- mans * nifi confirmatio antea dubia red- dat certa. Porromandans tenetur Principalias adreftitutionem larfatfamat, quam rasa* dararius j teontra detrahens ex confiii# aleetius jprincipalius adftringituc , confu- lens vero in defečfcum principalis. Quando audiens eft fuperior. Pra;- latus detrahentis , tune ex officio 9 con- fequenter ex J uftštia debet impedire de* tračtionem contra fuum fubakum , con« fequencer in defečhi Principalis , feu de¬ trahentis reftituere, at fi infametur non fubditus , videtur probabilius ex Juftitia non obligari, quia officium non obligst ad procurandum bonum non fubditorum , Lugo nnnt.134. Molin. Difptit.34. n. s. tom, 4. contra Left. c. 11 . dub, 23 , », 122 , nifi infamatus extemus implorarct cffi • cium, tune enim eft Juftitia ailiftendum cieftet, cit. Lugo. Dixi Superlor Prslatus , quia Su- perior feculatis E. g. Urbis gubernator non impediens detrahentem etiam fub- dito , verum hujus occultmn crimen pro- dendo, non peccat contra Juft/tiam ; eo quod ejusmodi deličla non foleant defer- ri ad ejusmodi forum , ne c puniri , fed delatus detrador cogicur Lolum probare, vel retračfare , nifi fi crimen grave fal- fum Lug« 132 , V n. ArnmlmV, g. 17. ^ 3 * ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ f f ff f f f f ¥ $ .$ f ? g: 1 ? f $ $ ¥‘-f f f f ? f f f f §. H- *An čff quando fecreti dehUi revelatio caret vitio VetračHoms. 31 S. CEcretum eft Sacramentale in foro O confcientis eommiftum « vel naturale hoc eft duplex : nempe vel com« mifliim, id eft> ex peculiari commiflio* ne delinquent!s > aut alterius concredi- tum ) vel promiftiim , ut fi quis aliunde oceniti criminis noticiam ličite compacet, poftea promittac fe alijs non revelacurutn. Prster eommiftum & promiftiim eft a- iiud , cujus cognitio eft injufte compa- rata E. g, lirterarutn ruptione* De Sa- cramenrali eft certum> quodin nullo e- ventu probabili poflit ličite detegi. Se- cretum eommiftum eft , vel explicitum, ut dum quis pandit crimen eo pa&o, ut uulli prodatur ; vel eft tacitum , quan- do Fcilicet ex circumftantijs conftat rem tibi fubfecreto committi , Sc te illam lic aecipere y qualirer ad feeretum obligan- tur Medici , Advocati, Chirurgi , Ob* ftetricej) Theologi, Confuld, Certum eft , quod utroque modo eommiftum obiiget ex Juftitia , ne reve- letur , intervenic enim pačium urrinque cnerofum , nempe quod committens ex ftia patre coneredat, altervcroquod con- creditum apad fe fervabit j Quarc hic te- netur ex Juftitia tacere, p0ftquam aleer concredidir, Secretum promiftuta vel eft de crl— mine, qucd iadependenter a fccreto non pores fine injuftitia revelare, vel it« bes, fi primum duplicem revelando con- mitcis injuftiam j unam rei occulndt- tečiione , alteram violacz promilEoniii fi intendifti exprefse te cbligare ex Judi- ti a ) Fecus Fedusa hac intentione p« »um. 211 . fi ante promiflionem debefti revelare , ut judici legitime interrogi" !l ex prarvia Femiplena probatione, ant' 1 ' ma puhlica E. g, Furti, tenerisetu'P c: promiflionem fateri, quia tune neg 1 ® eft illicita , proinde non porerac ca^’ Fub proroiffionem aut ^'uramentun): ' • fi Furem deprehendifti, potes illum ciprodere ante promiflionem > rum pores probare j & tibi e/let p rJ ' diciofum , &c. Fecus pod promi^' & quidem Fub mortali) fi /uradi) tl ' Fo autem jurameoro mortalitet , vc _ nialiter ;uxta rei qualitaretn » # cir ‘ ftantiam , Molin* tom.s. ' »um. 4, a , Ex Iiis pater, quod Fecrerum ^ miflum graviiis obligec 5 quani P rL _ <. lum } proinde ob leviores w rumpi quam eommiftum : h° c ^ ligat etiam in cafibus, in qu|“ 5 ■ ^ velare poreras , aut debebas - fi tes revelare Fuperibri tibi ptsdp ,el>t \. v /udici legitime quarrenti , n ' ulC - 0 r dem poteft praecipere, nifi An & qu nifi proda- Lefl. quia efi mjuriofus non o um in e tut > ut fi nolit defiftere a matrimonio cum occultojjimpcdimento Molin, ». 7 * baym, citandus n. 2, complc&eretur au- 'cm fi tnalitia committentis non inter- venit, quia tnateriapromilla eft ličita e» tiain pro tali eventu* Lugo n. us* Mo¬ lin. J)r ' * ' ' tr*a S. p 37. mm* to. Laym. L* 3. 1* cap. s, mm, 4, ( limi cretiestorfione, fedetiam in ejus ufu, cum fi poflet reftitui, deberet reftitue- re, proinde cuns nequeat extortum red« dere, debet fsltem eo non uti: ficut fu- rans cquura non folum eft injuftus fu- rando , fed etiam non reftituendo e- quum , teneturque illum reftituere in pari Domini necelfitate , ficut in tant* ’ r * * • w \ - r —--- t — —- — -- s ut| non obligetur fubire mortem, eum non poflet furari, autvirapere? ‘' la gatur de mašimo commitrentis fe- 319* Qa*res hic occafionaliter, ' damno , extra hoc enim certo quanta litculpa feereta litterarum cogno- bcuV COrnm * ttens eK I e g 6 charitatisde- {cereex earum apertione, VeMeŽHonef v it*d'r* ^ amnum » ci u am innocens Refpondeo cum Molin. tem. s. T)ifp, 3^ tjj j c f ,rne n } unde fi fine committen- Saneh, L. 6. Confil. cap. 6. dttb, 3. Lugo ( {nt j lll ‘ a bomicidium imputetur inno- Difp.t4*an.i4S, nifi fiteonfenfus fal- ( rtt * r ’ , non P°tes revelare , fed potius tem prcefamptus, aucprudenterquiS;ju- 'ur,c>, IllnoccnCcm cjondemnari, cum dicet non contineri in lttteris feeretum norum fortuns, obfervatio feereti fpe- (Sat ad bona fortunae, proinde ad prt* ceptum prohibens horum violationem. Demum fi violans feeretum nocet borni animae , ut ficirca haec fequitur alitpoi damnum E. g. peccatura , ignorantu, laefio usus rationis, autquidnmilei ob¬ fervatio fpeiSat ad bonum anirai- k cum feeretum E. g. fcientia, quamqu>i poffidet alijs ignorantibus lic quoddaa bonumab anima polTeifum, ejas violj* tio ceufctur effe quali furtum fpiritut-* circa boaa anima:. §. m. Eno Jat io plurium firtjliotmm de farna E? bonore 'o boni* fortuna ex damnatispropofeiombuf. 320, /“^Usere? primo an Rehgiofus, aut flericus calumniatorem gravia cnmina de fe yel fua Religione Ipargere minante.n , jamque paratum publice , & coram viris gtaviffimisim- pingere ličite occidat, fi alius modus im« pediendi non fuperefl ? Ratio affir* man di, ličita elf occi/io injurti bonorum magni preti)', dum s |' c f !- fervari poffunt, ergo a foitioti ° b c , fervandum honorem & famani u , Ordinis altioris honis fottuni- fpondeo negative; affirmativam e® 1 *., xander VII, in propoiitione i 7 >" $ Enodatio plurium cpuaJHottttnt de farna & honore & bonu , &c, 331 tuieft affinis immcdiate fequens ig. Li- cet interficere falfum accufatorem, falfos tejle s , ac etiam Jndicem , a cjtto iniqua cer to imminet fententia, paliavia non potejl innocens damnttm tvitare : Damnatas Aiexandrin® deri- «2 lepcim® concordat damnata ab Inno- ccntio XI. trigelima : fot eft viro hono< ntooccidere invaforem , cjui nititur tdumr.iam inf erre, ft aliter hac igno - mi ni a vit ari nequ.it : idem quoque di< ttndum , Ji cjuic impingat alapam, vtlfufle perctttiat , & poji impattam dapam vel iElum fuJHsfagit, Ratio omnium eft , quod omnes di&r propofitiones fini periculofiffima communiguebonopernitiofa utpote la x *nteslicentiam facile tollendi homines cx vica fub pratextu imrainentium gra¬ bni calumniarum > falfa accufationis iat atteftationis » aut ferenda inigu® | ftiuencia, &cum quisque fe facile pto i Vir « honorato reputet, datur lic pleris- t ! Ue bcentia occidcndi alterum quafi ni- te ntcin calumniari cum percuflione, alia v.a calumnia fit inertabilis c -mi maximo reipublica detrimento, ut " ot »vit Laym. L. 3 tratt. 3 , pag, 3 , c. s, ' i ' Amicus hic Difp, 36 , n. ut, nun- ,\, am docuit oppofitum, {ed exprelse pro- j ^ stut fc loqui folum difputandš gracia l^ur° judicio rel do penes prudentem ^ 1( ^ cna V1 de Kum t 27. prarlentis tra- Tht ? nfir,T,atUf cx Didaco Hurtado tj: C y f R e f°rtn. ad propopt. lnnocen• 'S. d n, 7. licec cuivis d trjt j Vlfn v ‘ re pe!lere fervata debita mo¬ te , -j ne 5 ^ ccias ulli nulla vi interceden- otr.ni pacec a pofter ori , quod in ot dinau rcpublica pkčfcere- tur ut homicida , li occidcret alterum nullam vim exercencem lub pr®textu ca¬ lumnia imminentis dedinand® , arque in caiumniisinjuftis regulariter nulla vis infercur : vis enim dicic ačlionem fieri fciente , ac renitente altero , proinde contrarie invito : calumnia autem f®pe ciandeftine fpargitur:eft enim nihil aliud, quam impofturafalli crin;inis,fcu impoli- tio & obječiio, ergo calumnia eft fepara- bilisa violentia, fed&abhac feparatam non faseftprsoccupare occilione calum- niatoris, imonec mlnori alia violentia, calumnia enim non vi, autcidibus, fed veritatis manifeftatione propullatur. ' Ratio afHrmandi allaca in oppoli- tum eftinfirma> quod magni preti) bo¬ na facile nequeant recuperari ab invafo- re, & nilifaseftetocciderc hunc fervato moderamine nequiflimi latrones, & fur res foverentur, Similiter vita femel amifta, & pu» dicitia vrginalis eft irreparabile dam- num multo gravius bonis forcun® , er¬ go li ličita eft occi/io pro dcfenfione bo- norum magni preti;, a fortiori occiditur jufte aggrdfor vit® , Sc nicens ftuprate Virginem , dum aliter nequit violen- tiam atftualem repellere , f ut fi damor lit inutilis, aut ignominiofus ) etfi exin- de ut stetnum damnandus, id fu® mali- tisimputet, non neceftitati gravi , cum nulla laboret, Molin. tom. 4. Difp 17• nttm, 10. Sylveft. V, Homicid /. q.jl Idemdicdeeo , qui violenter vult cutn viro fodomiam patrare Cardenas Dif- fert.2tn.47 * 321, Dixi pro defenpone magni preti j: quia fedufo magno pretio oc ci» lio foret homicidium : unde lnnocen«' tius XI. damnac propolitionem trigeli- j t x mara 332 Artkulm V. g. 111. mam priraam : Regulariter occidere defenfone occifva , qua attii pijftit. pejfum furan pro confervatione ttnius mus, j'ed\etiam ad qu£jus inchutm aurei. Ratio damnationis eft , quod habemus , & qtta nos pojfejfms /p- aureus unus regulariter non fit necefla- ramus. Uti cciam trigefima tertianihil lius pro confervatione vita (as , autfuo- priori addens} nifi varia excmpla jurii rum, auc ftatusjufte acguifiti. Irame* inchoati, qua* ita fonat: licitmtjltn rito autem propcfitionem damnatam htredi, quam legatariocontr* iumbier Sc Filguera appingunt Molina: impedientem , ne vel bareditas dio tom. 4. Difp.tH. nam, 7. fieloguenti: tur , vel legata folvantur , [e telim jQuando autem quis injufte aggredere- defendere, ficut, & jus hekrtilnCr tar ufarp ar e rent etiam valoris unius thedram vel prabendam contrttM* aurei , vel minorit adhac valoris re- po/feffionem injufle impedientem, PM fifiente Domino, aut Cuflode illius, cer- propofitio omifsa defeufione bonom® te neque ad panam neqwe ad osipam plenojurc ad nos fpečlintium duascon- attderemcondemnare, qui illamdefen - tinctpartes J unamdeiola fpe t>° norlu dendo interficeret c um moderamine omni fpecialijure defticuta; altcram i“* inculpata tutela injufium aggrtjfirem. nkentem alicui juri praehabico >

i” % fed de raptore, feu vioiento occupato- dat aditum frequentibus hotnic« 1 )^ re: necaixit regulariter, kdnonau- pter juraad rem, & fpes plerutr.quc derem , quod verbum notac fufpenfio- certas quas , & earum ftuftrs tl0Dti • nem, & dubietatera, ac infuper requi- fanna lucri cupiditas certas app J j c y rit moder amen incsslpata tutela , ubi cit .* neque propofitio dift^g 11 ' 1 plures involvuntur conditiones difficul- injufticia fit clandeftina > p roin . .. ter concurrentes , nec attendit ad vala- invioienta , an visgravis, * ut lc ^ rem rei defenfie , au fit aureus aut mi- res defcndenda fic magni ve C ^ nor fed potius ad contemptum Sc violen* menti, quje omnia Sc plu*** 1 ia , tiam jufte defendenti iilatam , h$c au- canda forent, ut decerni P° K ’j tc i:i- temmagna poffunteffe etiam pro re ni- guanta defenfio fit ličita » o tsr & mis parva ; ita vindicat Molinam citatus tusHurtadus,* «.//. pjujtii Hurtado num, 49. etfln. 47. non acquie- Dičtas duas propofitiones16 , fcat propofitioni Molins absque majore & aliqui alij adfcribunt PJ tr ‘ ^ .>■ explicatione, uti nec ego, Difp.36. n, t$i. -Sed falficas Si regulariter efi: iilicita occifio ad tiča: quia Amieasin P rim3 ^ { , n fec« 3 ' defenfionem ačfcu poileflorum , multo fenfionis fine iij occifiv*' ^ minus ad defenfionem non pofteiTorum , da adverbium talit er etiatn ot» ^ fed fperatorum , autadqua: habemusjus antecedentibus confequent' adrem: quare fcandalofa efl: propofitio rollarijs, quando defendit lice .^3- rtigefitna fecunda inter 6/. Innocentia- nem clare cxpreflit: bic veroj^ nas; non folum licitum a/l defendere iuic atque iniuper n, 1 ' C- Enodatio plurium quaftontm de farna & honM&honis, &c. Conditiones, fine quibusoccifioeft illi- cita. Unde corollarium tcrtiam coati- nens praefaras duas propofitiones inteHi- I gcndum non eft fine ijfdem, earumnul- lam poftulafit damnata: Thefes. 322. Supereft, ut refutetur altera pars propofidonis trigefima: aflerentis f»s efle eidem viro honorato occidere eum, qui alapam i n fl ! 'gic , a ut fufte pec- cutit , poftea fugit , quam affertionera raulti tcnuerunc cum Navar, Manuai, t>'S, n. 3. illiqae fpeculadvara probabili- tatemdcculerum LdC cit. Laym,Fiiliuc. Ibgmald, Dicaft, at pradicam vocant in dubium 1 Sc m-erito pradice-efle improba • bilem , eftexinde> quod vix humanima ' fit poffibile» ut contra illum > qui defti« I tit a violentia , & neofFenfam profequa« ,ut > fugit, prsfata aftertio pradicetur *bsquefcaadalo, exceffu, aut vindida , ^ 81 d enim aiiud eft » talem percuflorem ^ddere, mutilarQ& repercutere in il- ' ls c 'rcumftantijs , quam fe vindicare ‘ c u rcddere malum pro malo, idquepu- tlte bonorificum depravata mundi ima- ?’»atiohe adverfus iegem Evangeličana: , ac ,enim non eftvim virepcllere, cum ?; enSnulUm vlm ’ n ^ £r3t ’ fed abillaca 'tit, Sc injuriam diminuic oftenden- C3 metum, nec repercuflione &c, refti- tUl ^ c bonor, hic naroqtie reftiruitur re- d^ioneinjuris, veniš petitiotie, alijs* ^sadibus honorificis, hoc on fit fn- S 1 > nec adibus afiertis in didis propofi- j°o>bus, fedintcndit honoraci ob vin- g l ptopria authoritate fumptam , pr r° e ^ ct honorificum reddete malum ° tnalo, majuspro minore , & quafi fcrv ^« fuis Miniftris ultio- e . :ut v, s;, me A efi ultio, & ret ribuAm, Sc Rom, ti, v. iStfcrip- L tum e ji , mihi vindiUam , ege retri- buam , dicit Dominus : haec non eft Confilij, fed prscepti conftat ex Ecdc- liaftici C 2g. qui vindicari vult a D»‘ mino , inveniet vindittam, Et certc , fi honor refarciri poftet ocdfione deho» norantis , tune tr»axime procederer, dum Maritus reperit aduksrutn in fljgranti cum uxore: hoc autetn damnatur ab A!exaadro VII. prepojition. i}> ita fo* nante: non peccat Maritus occidens pr opri a authoritate uxerem in adul- terio deprehenfam, VideMolin. tom 4, Difp, 17, n. s, probantena elle -purani vindidam«. Hon efl: paritas i latrone cum rebus meis magni prerij fugiente, quem pof- futn trajicere , fialitereas non eft fpes, recuperandi, nam latro fecutn defereres meas, fecus percufior meutn bonerem , fed hic eft fimilis comburenti meam do- raum , quarn non deferc fecum , fed vacuus recedit, hunc autem iacontinen- ti poffe occidi nec divina, oec naturalis lex finit, efto damnificacio aliter fic ir- reparabilis. Deinde etiam aftumptum ut falfum negat Govar, -Cum non pau- cis apud Dian. p. g. trd£l.\7. Ref. 47. Dices: vilis, Sc infamis habetur , qui recepta alapa non repercutic etiam ufque ad occifionem , fi alis via recupe' ratioais delit. Refpondeo Icifcitando, quinam itacenfeanr? cerre non pruden- tes, Sc legis Chriftianse fedatores, fed terrena fapientes , quorum judicia non funt tantifacienda, ut proximus fit oc- cidendus , nehonori noftro adverfetur: hac efi fapientia Carnis immica DEO ut Ioquitur. Apoftolus Rom g, v> 7. re« vera autem ratio proxima , ob quam per- cuflusapud prudentes bujus fasculi cenfe- ItJ tur 3 . v 334 jfrticulus V. tur infamis, eaeft , quodfe noa vindt- cet, non aurem quia Jteputatur pavidus, cum fugiens potius ofteadat ipfum elle timcndum , & licct eflec timidus, non tamcn timor efttanta macula: ucdebeac rcpelli tanta vindičfa. Igitur contemp- tibilitas natacx ornifta vindi&a, non eft revera vilitas, &infamia, fedfalfapro- eedensadatis in reprobum fenfum, uti exprobret IfaiasC. /. v. 10. dicunt ma* lum bonum, & bonum m alt* m ponen- tes tenebras lucern, & lucern tene - brus. Obfervat Hurt.». 37. in propofitio- nc relara > \trigefima non damnari opi- nionem affirmantium liccre occidere continuantem ičlus cum arundine, vel repetentem alapas , vel eodem in loco perfiftcntem defenfurum , id quod pa- traverat , tališ enim vim injuftum con- tinuat, nec anre receftum cenfeturcon- fummata injuria , quapropter repercu- flio nontranfitin aggreffionem, uti fit, dum percuflor fugit, fed eftjuftadefen* lio , dummodo non fit major , quam poftulet neceffitas , foret autem major , fi percuffus poflet percuflorero cogerc ad fugam, tune enim illiciteoccideret ,aue mutilaret. Quod di&um ed dc conti- nuante percutere, ed par ratio deeoqui per barbam alterum trahit injuriose , Moya in felettis p. z. trati, 6, Difp. 3, q. 3 . n. 13. Ex hisetiam refolvitur, an ad ig- nominiam impediendam , aut ad accep- tam vindicandam , liette poffit provoca- re ad dueli um , aut ptovocatus coropa- rere? Refponfio negativa eruitur ex di&is, quia apud prudentes non incur- rit ullam infamiam , fed laudem ex ob- fervantialegisnaturalisin f, Decal.prs? & ni cepto: nullus enim poteft propria u. thoritate alterum , aut fe occidere, im periculo vita; exponere, niti necedirii fit fui , aut innocentis defenfio, lini: AIexander yli. profcripfit haoc propo- fitionem fecundam : Vir eqtitfirii 11 duellum provocatus potejl ihl «• ceptare , ne timiditatis notam tfd alios incurrat , Nota quam incurt;: apud homines mundanos, eft notalau- de dignaapud fapientes seftirnatores, & licet reipfa foret infamia , cum amen fit tranfitoria, ed: poftponendafalutii' 1 ' mx, cujus amittenda: periculo fe «'• denter exponit, ob htec , & gr*«®® alia darana ex duellis confegui Wi“ HenricusIV. Rex Gallis decrcvit,f : tam provocans, quam acceptans d®’ lum fithabendus proinfami, & raoJtr ' nus Rex LudovicusXIV* fub confii>; nebonorum omniutn prohibuit ieve flia me ac efficaciter fuftulit. 32 j, Quaeres fecundo an M* [f ^ aut puella honefta furtive impraeg 0 ^ ante fetus animationem poffitp roC ^ abortum , utevitet vitae periculMV infamiam fibi, aut familiae nobjjj 1 '"., nentem. Affirmativam probabi xit Lezana in Summd (jej, RegH* r ' ( | lum 2. V.abortus. n, /. Tnillenc ^ Decal . c. /, dub, 4, Barbofa in c0 - ^ ad/. Deere tal, C. ji ali^H'^, micid , horum Sententiatn re P r0 rf nocent, XI. propofit 34• l' iett K i; ti< re abortum ante animdtioneJI ^ ne puella deprehenfa gravi * tur , aut Infametur. H* nC '* f { ,- te fequitur trigefima quinta lum fcetum, quamdiu eft* 0 al re anima rationali, fed inciperef ^ I ( Enodatio plurium ftaflionum de farna & honore & boms t &c, 33 > Jara pariter, atque adeoin nullo abor- iu committi homicidium, Refpondeo negative cum Laym. L,s, trati.), p. 3. c, 4 » »* a. q.l. di* cente nullo fine bono coh®neftari pofle. Molin. tom, 4. Difput27. », ff. Luga Difp, 10, n, <3i> &c. quia abortus eft foe * tus jam concepti ex utero violenra aba- ftio, feu eje&fo , fed harc eft illicita . fcu finis fit prcefervatio tnorcis» five in* f*mi* certo imtninentis non procurato abortu, etfi foetus nondum dlet anima* tus: qui etiam per patronos damnata: Thefis non licebat procurare abortum tatu animato, ergonec ante animatum. Gonfetjuentia probatur primo ex S. Auguft. L. 1, de nuptijs & concup. c, //. “!>i vocat crudelem libidinem jberi lita■ “t cenena, proč ur are conceptos foetus « & prolem velle prius interire , cjuam vivere & p jam vivebat , occidere an nafcatur. Secundb quod oc- Cl "° > aut gravis infamia prsgnantis fit ‘jjtetinevitabilis , eft moraliter impofli* Sl c judicium moraliter certum formate. !r S° eft pratftice improbabilis ejuftnodi ttc afatio, Antecedens probatur, quia P' r| culum, dum non eft foetus animaius f ‘ valde diftans, eftque| ineredibile non £ P cre ^ e modumjid declinandi, ipfsque '•otteptio ante animationem eft omnibus licetforre contingat » facile . un di folet cum alijs infirmitatibus > c ° ut nec ipfi Medici valeant difcerne- 0c ‘ , , *; u s quoque multis medijs poteft »un tar *‘^' s > a quibus timetur, & vix Mjtr UaRl ^ e ^ unt fideles Arnič* , aut itrti ? S ’• *l u * f ccr cto auxilientur in re j k*c ncvita ^'fi« Atqui judicare certo I motap 000 *- 1 me ^ ia poftea defutura eft lter ‘ m poflibile , aut quod pcricu- lum vit* non poftet evffari, quin pof- fet vis vi repelli, aut alirer in ruto col* locari. Tertioquod praxis oppofita libidi« ni frasnum laxet, fi enim licerer ali- quando procurare abortum ex prstenfo illofine, afortioriliceretimpedire con- ceptionem foesus procurando fterilita- tem, cum non conceptio fit reraotioc ab hominis generatione , quam con» ceptio liceretfcemin* orani modo femen jnm receptum expellere, ipfi viro extra vas jeffunderc ante confumatum coitumi foeminis conjugatis expertis ordinaric partuspcriculofos, fasforet fimilia pra- čticare. Quarto quod procuratio abortus fit intrinfece mala utpote dire&e oppofita fini primariocopul* , qui eft prolis ge- neratio , quam quia impedit , hinc e« tiam nullo cafu fecundum omnes eft li¬ čita direčfo procuratio poliurionis , fed etiam , Sc quidem longe propinquius abortus impedit prolis generationem. 324, Ob/iciesprimo fi Mater co- geretur , ad abortum foetus inanimati, ut olim in Hifpaniajud*i cogebant Mau- ras fibi fervientes , ličite Mater expelle- retfoetum , cum hic ea moriente nun* quam eflct animandus , ergo etiam in noftro cafu Confirmatur LefT, Molin. Toletus Laym. apud Dian, p. 11. trati. 6 > Refol.go , circa finem contraSotum Tu* rianum. Gafp, Hurtad, affirmanr li* cere fibi membrum etiam vivum ampu- tare adimperium alterius, quando,nifi id faceret , occiderec, ergo etiam, &c« foetus enim ante animationem eft pars vifcerum , fi aurem boe licet ad dedi- nandam morrem , etiam fas erit ad prx- cavendam infamiam > h*c enim rede morti 336 raorn aquiparat»r L. Jnjlacaufa p.ff.demanumijfis vin« dičia: atquiparantur periculum vita;, 8c periculum infamiar. Refpondeo nego antecedens , ad confirmationem Re¬ fpondeo primo inftando, ergo etiam fas eft fe polluere ad evitandam mortem vio- lentam, quia femen Hondam decifum eft pars corporis* Secando retorquen« do j ergo etiam licebit ex illo antece- dente concluderej, quod ličita lit foetus animati abatftio, Tertio nego confe- quentiam , quia membrum corporis eft principaliter ordinatum in bonum , & confervationem totius , ut igitur hoc fervetur, abfciffiojeft ličita ^ foetus au> tt m, licet detur efle partem Matris, non: tamen eft pars tališ „ qua: principaliter fit ordinata adconfervandam Matrem, fed a longe nobiliorem alium , ncmpe ad' propagationem fpeciei : unde non fer- •vit Matri, fed econtra dum pratftat ei a- limenta cum fuo incommodo, neque ca nafcentefit manca, Accedit, quod fe- men jam decifum nec fic pars Matris, aec Patris, longe minus foetus jam con- ceptus , fed contineatur intra uterum 3 unde fugic alimcntum absque ulla pbyfi- ^ fpHt.p, >1. zn.. Cajet. inftrn. / • ' ( trim, [uh, tit, de uftt ntAtrtrn. •vers. primm, &e. negans debia 1 gauonem urgere qaones foe p £ri ;; vitar , aut agritudinis reddi nen v '^ £ftque Kac communis fententia 3 ^ bata a Sane h. Difput, 24. n. z. ® .. riam in cafu: , quo ex negd ,cn: -. y alteri iromineret incontinentia; Pf ‘ r j Jurn , non enim fe obligat /impb t,c • reddendum debitum % led (d* F n*incoiumiute r Ensdarioplurum quaJUomm defarna drhonore & bonis , &e. 337 Refpondeo primo , ad fecundum efto verius fit pofle reddere, ut excom- tongž probabilius negari antecedens cum Va(q. Lcfl, Amic«, N a var. Moys Fiiliuc. de dire&a procurationc abortus , hatc cnima:quiparatur pollutioni , cujuspro- curatio dirc.čia enam ad roorbum depei- lcndum eft ptohibita Ref p. fecundotran- fett antecedens nego confequentiam ^ quia in antecedente urget tnorbus prae. lens, cujus expulfio procuratur, dum millum aliud medium fupereft : at in abortus procuratione malum non eft pufens, cum foemina de pratfenti bene »leat, raa!umque a longe imminens pteft mukipliciter occultari. Refpondeo adterttum conceffo an» ttcedentenegandocon(‘equentiam , plu t« enim caufi infufficieotes ad irope- veldeabortuiniproprit gionis. fi pet vim cognofcatur a Marito, atqui fi fententia Saneh, valerer, diffi- culcer oftendi poflec, cur etiam in hoc cafu non eftet ličita cje&io , quod enim confenferit, non probateam amififtejus fervandi fe indemnem ficur ei , qui per rnetum conceffit latroni auferre fibi e- quum, non aufertur jus eundem recu* perandi perfcque»do eum in connnenri, poftquam caepit fugere, Quod jppreffa pod ratum Matrimonium pitimir mulco leviorem injuriara fine infamia, non fa¬ rah , nerapede diffipationeraiterii, ti qaa unita,& coagulata foecas conciperc- tur , nili acceffiftet novus coitm , qu impedit conceptionem, & pKgnantian, qua: tune erat via, nce fpečtac ad abot* tum per n. 3Z3. Nec rano Martini £ S.j Jofepb. fJ cum falfiflimum fic iborcBra /«™ 1 vera tisfacit; nam aufertur illi jus valde arfti- inanimati effe parvi momenti, tumf 11 cx violeflca abortione faepe praegnanics incurrunt periculum propri* fanitsm 1 uti teftantur Medici apud cit, D‘“ lC ’ Hurt. n. p, Bc refpe&u fetus, etn n “ 3 mabile eligendi fponfum infinitc nobi- fit homicidium , eft tamen adinftatjf ' liorem, impediturejue ftatus longe al- indc refpe&u parentura adinftat pit |£1 tior, Bi fecurior, dij, dum illi caulant. quapropter ‘P 327, Objicies quintd abortio foe- Ji aliquis s, de homicid, dicitur > ' tAs inanimati non eft tanti momenti, ut homicida tenetur , qui ca*f* lX ! , tj non JiCeat cjtigere aut reddere debitutn da libidinis, &e, ut ntntx e ’r ^ cum periculo ab : gendi fcetum inanima- nafcatur, homtni, aut mulieri * H ^ tum, ita Martin a S Jofeph, in Moni¬ tor, Confejfor tom, 1. L . 1, trati, jo. n z, tjuia ob rem parvi momenti non eft ra- tionabileconjuges pnvare jure ftro, er- go etiam non eft (altem rnortale facere abortumfcetfisioaoimis ut vicam auifa- mam confervef Refpondeo nego an- tecedens cum Reliquis omnibus Theolo- gis apud & cum Saneh. £. s, Drfp, z? t n, /. damnantibus peccati mortalis con- juges Macrsmonio Utentes cum periculo abortus quin d ftinguanc intfe faeturn animatum, ac inanimstum , unde mi- ... ... . ( le sllegatur Saneh, a pr^fito Martin pro peccatum exigere debirona /n ^ fua fententia , cum is drcat mamfeftam non nronrer materi* ler‘ iace fecerit, vel aapotanavm^p- ^ non pofjit oenerare aut ct>ncipt rt . his palam eft periculum 1 ^‘ J , D °.; C : momenti ex : gui , fed prsp° n er * n ' ffl . cxigendi debitum adeo, ut b^e R . boretur , eefi pericuiutn incontj jmmineat buig enim glijs ^ c * c viaripoteft, ; c : - De c*terp etfi pejus " c f . & novi impedite conceptionem js m „, r r.. j -l:_ ..... U eiooo" ' m riofli fis fais debitam , aut h e *F°' culo impediendi , quam ^ ■■ hilominus eft , aut nailom, . (fl li. non propter materi* Ir 1 Enodatio fturium ^mflrnum de farna dr honore & bonis, &c. 33 9 cit cit. Martinus , fed quia copula fu- perveniens aut nullum , aut exiguum af fcrt periculum , aut fi affcrt gravc , id rariffime accidit, & communiter igno- ratur, imo aliquoties cvenit fuperfafta- tio, Sc plurcs concipiuntur. Et fi ge neratio non fequitur alijs caufis attribui poteft, ita Didac, Hurr. n>}2, fubdens ion efie injiciendos conjugtbus fcrupu- los, five ante five poft conceptionem indifcriminarim copulam exercentes communiter fine abortu» noti ergo hic probabiliccr timetur, nifi forte Aib tem- p«s partus: tune enim ex nimia , & frequenri ventris concuffione id accidit Vide Laym. L, 3. trači. 3. f> J, c, 4, n. 4, Ex quo videt ur innue tc » <]uod licear viro penclitanti de vira propter feminis abundantiam exigerc , adducit de fera inva- “"ite Matrem »• cui noti modo fas eft * u Ž er e« imoetiam ex prarcepto naturalt c ° e t. ut : fuga vicamcerto periculoex- P°(Ham Jiberet, fipofler, quamvis cum P ,0 bibiiiflJmo periculo aboitus.- p QL la nto autem tempore opus fit, ut lls jam con c ep rus {uffietenter forma- 1 5 u rccipiendamr animam rationa' non unus efl: Dočtorum fenlus t ^munis enim fententia docet id acci- J"- ‘ n niafcalis circa diem 405 in fce- j^ nis Clfca 80. in dubio autem fexum Mifculmuns prifumi * & hanc N iV ^ r>Xlrn ^ aerae Poenitentiarfar teftatuf 'tti f kr 5 Con ^ 46 * de homicld, num. 2, 5 Al ri ^ 1C ^’ an * P 7 < trap}, s, refol, cenf c V lpu . d cit - ^ iclac * Hurtad. #, 48. lig r) 0 (i animara rat i°nalem non infundi t * Ctcs menfes, aut guatuor a dic conceptionis, & interea animari anima lolum fenfitiva : econtra Ferd. de Mina approbatus a Tolet, L 2. de anima . c, 4. alijsg le putat toturn hoc opus abfolvi in- tra iolos feptem dies : alij ftaruunt pro fexu urroque diem fexagefimum ut ter¬ minom pereraptorium tunde poft bime- ftre fcemmr abigens tenetur de homicidioi Ipfe autemjDidacus fubfcribitD. Auguft.i« L. gj, quafiionutn q.f 6 . qui ex ^recepta tune communi Philofopborum fefitentia docet formari Gorpus humanum diebus 45'. Hippocrates Medicorum Princeps fatum Mafculum pro infufione aniroar formah intradies trigonta , tcemineufa intra quadraginta » idque probat j quod purgatio in parru rmfeuit duretadSum* mu n triginra diebus » in partu fatmins 42. quam fententiam paflirn approbanE alij Medici. Unde fequituf pro praxi» Primo tilem fenrmejedum fi edaC figna vir* efie conditionate baptizan- dum. Secundd Procurantem fubidtem» pus abortum coram DEO' efie homicH dam, quia probabili periculo fe expo- nit perimendi verum hominem,. Ter» rib quando culpabiliter quis cooperarur abortui,- fi poft diligens examen fi&utn pro loco SC tempore opportununr, ad- huc maneat dubium invincibile, anfar- rus fuerit animaius anima rationali ,■ aut' nonjcenfet nullam incurri irregularita- tem quia jus irregularitatem pro cau» fantibus abortum ftatuens nullibi ex- primit incurri in mero dubio circa ani- mationem , & ita fentiuntmuld,ut Bar¬ di Tamb. &c. unde infert Bardi de confcl Difp, 6 . c. 7, f. 6 , procurantem abortum die a conceptione 5:0^ non potentem dif- cernere fexum poile {e gerere pro non ir* regularnem contradkkDidac.HuEt.rf« U a z Arti- 340 Ar netilu* VI, & UiiiUi *ŽZ &*«'&*«?***£: *a*<&*!*** «--o*. >mo ZgCj&UZc?' ŽUr^iLZA ***** IS&* znr-i? *sSe%?S' a*«5o«WMHfi5c^*^c?y f .KSMca»TOs»ceiit<* fffre m mil m = m » mfmmnH ARTICVLVS SEXTVS. Z)č čsfl^r cooperatricihus per Je ad injujlitiam conin Jujiitiam Commutativam . C S^^^^Ooperatores hic illi dicun- tur qui t»nquam caufa _ per fe Phyfica , aut mo ralis concurrunt ad altenus datnuum contra Juftitiam commutativam ; con curfus moralis eft , ve! pofitivus , vel nagativus : prior eft poficio prohibit« a&ionis per fe tendentis ad violar.dum ]us proprietatis alterius s quod fex mo- dis contingit Negativus eft omililo ačHonis prascepta;, ac ex ofticio dobita: ad impediendam violatienem j juriš pro¬ prietatis alterius , hoc autem tripliciter contingit. Sunt igitur univerlim pra: ter immediatum damni executoretn , qui dl phyfica caufa in;uftiti$ , novem perfonarum genera hifce binis verficulis comprehenfa. Tarticipatis, Muttis , nen oljlans, non 'Manifeftans. Nomine jujfionis inrelHgitut man- datum etiam non luperioris tefte Piatel. p 3 n S 44 vel exprdT.im, ut,vo!ohoc, flludve damnum a tefieri Petro $ vel ta- citum, ut fi eftendat /igna, compiacen- tia* in damnificando > aut difplicentiaia omiffione damnificationis, Confiltum funt preces > exborta* tio , inftručtio, ratioperfuafiva>® u::: ‘ ris promiffio, blanditi* indučtivsM teri nocendum. Per Confenfttm venit hoc l«e**op* complacenria in malo alterius (h cia non influit in id, proinde etiamt-' fundat reftituendi onus) fed appw^ efficax damni tertioinferendi, gando ele&ioni indigni, vel conle^-" do in/ullum malum ab ejusconfeniu 1 -- pendens , aut fubfcribendo iojuft* ' veicondemnationi. , (!;j PalpAtcr hic dicitur, <] u |’ v r j dulatorie , vel Jaudatione intyu'" ^ id excidat, aut exprobrat ignavia^-- audentis, ut Ci i njuriato nobili etfgjj fuam nobijitatem, aut vituperete' f tientiam, exquoil!e ad vindw ,n1r voccrur, j3 , : Recurfus hic /Ignificat dju farem , ejusque furta vel ftrumenta; aliumque malef“^ orc , ,j* pit, vel ferv^t , pnebendo ei & '> ad fecuritatcm, vel piotegic« fA' Ds cdufis coopcfMriabm par fe arfinjufutum contrd > &c. 341 Pdrticipantis nomine hic venit primo is, qui participat aliquid de fur- to , aut confumit, quin fuerit ejus caa« fa. Secuado is , qui eft particeps a&io- nis caufativje damni , quod dupliciter poteil fieri, Primo Phyfice per inju- ilim ečtionem immediatam, ut fi exe- ^uiturfurtum, aut aliud damnum, Se» cundo Phyfice per adioneia injuftam ratdiatam videlicet futi fcienrer prajben« J0!auxilinm reraote Conducens ad dara- num , ut fari fcalas apponendo', aut te- .tendo , autdandoiili inftrumenra £ g, c lives univerfaies , aut defendendo fu- rilI1 i autfurtum difttahendo. Tertio P lr ncipando moralker in a&ione inju- ^ a ' ut explorando, aut excubanda, ut ‘“tem monear. Per tnuttim venit hic ille folum . 1 ai tacet, ex officio obiigatus impedire damnum repnehendendo , vel claman- do ? vel confulendo: Non obflans di- citur, quij negfgic ferre fubftdmm ex Juftitia debitura damnificato, ut fi hunc, aut ejus res non cuftodit, aut non de» fendit j aut damnificatorem non re- pellif, Non Manifeftans eft , qui noa Manifeftat obbgatus ex officio prodete , dum podeč pra?cayeri d., trn ura , ne in« feratur , vel ut refartiatur revelando furtum, aut furem. Ex his Coliigitut fex primes cooperandi tnodos contine* rc caufas pofitive , reiiqtios c rej caufis negative, feu*>miifive influentes in vic« htionem Juftitia: comtnutativar, Otn* niutn caufatum coeperatio influxus re* ftieuendi obiigatio in de nata eftecanu* nanda* §. I. Ojtalif pojit ha aut negatha cooper atio necejjaria , ut ob lige t ad reJHtutionem * ico priraonulluspcfitive coo* fefti ,, P crans obligatur ex deličio her tUcle n ‘fi fua cooperatio fit deli- e ® Cax & injufta , proinde rei- C n c s aTOnum P rox inai fequatur , ita 0 - co n ,j ^ ro ^. atur > ftnia fi vel unica exhis lifcan« !. 0 a- ^ £ ^ cit » nulla eft radix cb- v c ttcmi e itUere > fienim deeft plena ačU ti UQ . |J ' ^maum non eft volunta- * _ e l fi adeft, fed non eft efficax (ad quod requirunrur duo, nerape fequela damni, & hic & nune ex tali conpera- tione ) aut etfi efficax fit, non taraen in- jufta, id eft tališ, cui tationabiliter re- fiftat damnificatus. Dico fecundo nuila caufa pofitive cooperans a reftitutione excufatur, quod damnum a fe nune illatum certo fcirec ab alijs inferendum , etfi ipfi non cau« faret s Lugo Difp.ia n. 7 > & 16 , Molin, Vasq. LdT t centra L3yman, & alios a- U U 3 pud Articultu VI. g. J. 342 pud Leffium fatentem hujus fententiar probabilitatem. Probatur : quod te non cooperante, alius xque, ac tu no* eeret, non impedit» cjuo minus tu hic, Sc nune fis vera injufta damni caufa de- |iberata& efficax, ergo non impedit ra- dicem obligationis reftituendi ; nullius enim'operatio juftificatur esinde, quod ali; id ipfum injufte egillent , alias fur non pecearet fciens fe furanre alios fura- turos, Dico tertio ex caufts negative coo- perantibus ea: foluna obiigantur reftirue- re damnum ab alijs iilatum > quod ex cfficio, aut contra&u tenebanrur impe* dire > fecus impedire obligatae ex mera chatitate , Logo num, sp, cum plerij- que Theologis cx S. Thotn. hic guem delinqucns exercec in damnum » radix fiquidem ex deli&o adteguara eft caufalitas damni , ergo qtranta eft cau¬ falitas tantum proportionaiiter eft refti- tuendum , proinde totum , five infoli> dum quando cooperans fua 'caufilirate totum damnum attigit , etfr caufaiitas lueric partialis phjftce Q moraliter eains time arqumfet torali Logo »«”>< M ^ tem vero, guando caufa vir P srfC ® ^ taxat damni, Molin, Difp- 73 *' L, 3. trati,. 2, c. 6, num 1. -m Ad prsfemem quaeftonew r eft iententia prima obiigans i0 , ;S , omnes coneurrentes in num Q uti fit quando hoc c ft ,n um ) etdconcurrant pattiali« 1 F , r , tatecaufe, ad partem vero, nC ^3 vis fuam ex concurrendbus P J;, pirtialitate effesftus , ,P[ t ?. UC ,- rJ cP guando damnum eft diviftbue, š>wecdiifie ex' cooper Antibiis tenunim totum dmnum , &c. 343 mitniscumLefT, L, 2 , c, /j, dub, -f, Mo* lin, Lavna, Secunda Begat teneri ad totum, fed folum ad partem damni etiam indi« vidui ex pluribus ad id concurrentibus partialiter partialitate cauf®. TettiacumLugo Difp.tp. a n.S 2 t diflinguit obligans fingulas in folidutn , quando ita concurrunc partialiter , ut (jiiivis illarum poneret damnum totum fuSicienter etiam abfentibus alijs, fi fe¬ tus, fubdiftinguit: vel enim caufa par* tialis ita cooperatur damno, ut fe fola aon fufficienter id ponat, nec alias con- caufas ad id moveat, caque non coope- fante adhuc ali® cauf® damnificarent, n ulla alia caasa fubrogata in locum non c °operantis , obligatur folum ad par- tera > ad totum vero , fi fine illa vere hromim non fieret , licet fe fola fuffi- nter non damnificet , qualitcr con- c “ttuut fures efferentes ciftam gravera, 1 u Jtnnullas feotfim portaret, 33l, Dicendum efl:, licet tertia fen- ter j“ a fit pra&ice tura, prima tamen mihi 'oetur probabilior , quam quatuor ^ptehendo Regulis. Prima eft,quod I '° n ^°lum is, qui citra ullius coopera- ,on sm, feu ut caufa principalis & tota- ( 'suoica caufat totum damnum, fed e- qusvis caufa cooperans ita influens J!T >altera, uthac nonadjuvanre totum ‘‘»nutn adhuc exifteret ab illa fola , dc- lrn '8 re teftituere fuppofito ,1 quod ' c aufanolit , aut nequeat refiituere ^ c gula fecunda cooperans partiali* P»t!alitate effe&us tantum, tenetur rc ftbuerc patccm damni a fc il-. Regula tertia » quando cooperans ita concurnt partialiter parrialitate Cala¬ is , ut fine eo totum damnum impedi- retur , qui$vis tenetur in folidutn non abfolute , fed coaditionate s nempe in defe&u aliorum non reftiruentium, Regula quarta, quarvdo cooperans concurrit partialiter partialitate cauf® tantum , feu ica , ut influat in totum damnum cum alijs, obltgare totum re- parare alijs fuam partem non reparan- tibus, etfi totum damnum fine ejus in- flaxu exifteret dependenter a reliquis absque alia nova caufa fupperaddira, Probatur conclufio ex prsmiflb principio 330. quod tertia fenten- tia prababiliter applicat , at probabilius applicatur prim® fentenri®, prom a no» bisquatuor hisce Regulis comprehenf®, vi enim Regula: fecunda caufa dammfi- cans attingit ftia caufalitatc folum par¬ tem damni, vi autem Regu!® prim®, 8c terti® & quart® totum damnum , & qušdem vi prim® fecundum omnes* vi terti® autem , quod licet phy(ice nulla illorum ponat totum damnum, qu®vis tamen ponat moraliter totum , qu®vis enim fuum concurfum denegando * quemex Jufticia denegare tenetur , im- pediret totum damnum : hinc probatur ultcriusetiamquarta Regula, quod etfi fingularum caufarum influKus fit exiguus qu®vis tamen juvat ad totum damnum E. g. quisque miles auxiliatur Urbisex- pugnationi non tantum ratione partis fu® , ftd etiam partis aliorum , nullus enim miles infsrret damnum etiam par- tiale , nifi alij efTent aflociati, ergo So- cij mortalitet inferunt illud damnum partia- 344 partidc Artlculus VI. g. II, quod quisque miles phyfice exutroquecu!pabiliter omittentei utcr- caufar , ergoquisque prrter damnum a queobligatur in folidum, ucriqus enin fe phyfice illatum partiale moraiiter in. incumbit alterum excitare ad dimniki fluic in totum damnum ab alijs phyfice pedicionem, &c. Lugo nam.m, caufatum , itaLaym, L, s, trati, i , c, 6. 333“ Qnxre$ ucrum dnbius an« num. /. cum alijs contra Vasq, Molin. fua cooperatione E, g. Confilio, vel Suš Leli, Lugo,&c, approbatos a Gormaz fragio, vel Mandatu > &c, damnum It* Difput, 17, num. $6g, eo quod fingu- cutum fic , reftituerc teseatur ? Rt' lerum militum inftuxus in damnum pby- iice a catteris illatum fic debile ut vix vel parum cenfeancur inflaere, proiade vix aut parum debeant reftituere ultra id , quod ipfi acceperur.t, aut deftruxerunt j qur excufatio inquit, non habet locum in duce, aliisque , qui intentione , 8c dire&ionecaufa funt tocius damni , fine quibus damnum non fieret, Exbisinfero primofingulos teneri in folidum reddere ablata in cifta ab eis- dem (ublata , quam fi velunus abfuiftet > nequiviflent auferre. Sccundo fingulos Suffragantes, &Confiliarios debere re- parare totum damnum , quando feclufo unico eorum confilio , fuiffet damnum impeditum, Tettio id ipfum dicen= dum , quando dno fures ingrediuntur domumita, utnullus fine altero ingrc* deretur, 332. Dicendum fecundo excaufis negative concurrentibus obligatis ex Ju- ftitia impedire, fi eft unica > tenecur in folidum ad totum damnum , quando dum impedire potuit , non impedivit » _, partem verofi hanc duntaxat impedi - dem conftar poffidentem elTe R £U, V l: viffet, lijnihil impediret clamando, Scc, penitus deobl/gatur, Quando plures ■funtexofficio obiigati refiftere, dama. ie , fioguli teiienrur ad totum, fi pof- funtfinguliimpedire damnum, & nul- fpondeo probabilius affirmative can Saneh, L, 2 ,Difp. 4.1,n.17,&L.i.nv ral, c. 10 . num. 44» contra Pecrura N;- var, Medinam favente jis aperte S, Thom. hic (j. 6i. /Srt. 7. in fin. corp. diccntt: tune folum teneri Conftliarim,C<• ad refiitutienem , ejttando pnbM- ter exi(limare pcte/l , quod ‘ x / M Confilio fuent fiubfecuta injup* 1 ' ceptioi&c , Prcoacur: in pari dubio Rei 1 ® innocenris eft melior conditio innoceti- tis , quam Rei , fed in eafa certum eft, quod tu injuftum H. g' y filiurndederis, & certum eft> 9 a ° ter damnum paftus fic, proinde b" •* jus certum cxigendi reftitutionetn a ^ fis efficaciter caufantibus damnum ijf* bium vero eft, an tuum Confilio rit hic, &nuncefficax. vel noa ’ t fequenter etiam dubium eft e* P Jf ({ , nocentis, an habeat jus a tee*ig' D ^ ftitutionem, ergo in hoc pm , a melror conditio innocenris, ■ ecu5 -, y dentis, uri Adverfarij l^ ruDt ’ 1 conftar poffidentem efte ^ ea ( Dices cum Molin. ,j Lugo nttm, 22, obligintibus reftittitionero partis.pro ritiont j pro quantitate caufalitatts» 3 ^ damni eft reftituenda , £fg ° ^ lus impedit: fiex pluribusE, g, duobus, quantitatisinfluxuspro ratm ne ^ ceuter ffifScir, fed utcrcjiie re ^uanrius dam ni refti tuenda > £httt caufe ex cooper antibus tenemtur totum damnum, dre. 34 ? conftatunumex tribus , quorumquivis i de fecaufam fufficicntem damni dedič s damnificalle , & nefcicur quis , finguli debent reftituere plus, vel minus pro ratione dubij : aut fi res aliena fit aptid te ad unum ex ttibus fpečtans, perleve- rance dubio eft res dividenda inter eos , dutnneauirconftare , cujus fit ex iilis. Refpondeo conceflo 2ntecedente diftinguo confequens pro ratione dubij eft quantitas damni reftituenda , nifi prifumptio fit otnnes partialiter partia- licatecaulkin totum damnum influxifle concedo confequcnriatn , quam nego ftante tali pr*fumptione» uti conftat in «fu prim* inftanti*. Ad inftantiam alteraftr-dico, cum res ad unieum ex tri¬ bus fpe&et, aeque pr*fumatur pro ul- lo pr* aiijs , non eft *quier modus re- ftituendi, quam rem partiendo pro ra- tione dubij* De coetero amb* oppofitas fententi* funt in praxi fecur*. Quod fi dicas argumemum noftrum probare * quod prolesillegirima in cafu prolis du- bi* habeat jus exigendi alimenta a pa- rentibus dubijs, eft enim melior condi- tioconditio innocemis. Refpondeo ex didis a n, 107, Difparicatem elle magnatu, quod nequeant dari plures Patres partia- les lecus in noftro cafu plures caufie dama nificantes* §. IIL Corollariapratika de caufis ad damnum cooperantibus* 534 . /~>01!igitur prirno mandantem obligari ad reftitutionem to- ‘ Us damni mandati, nifi ante executio- CtT > ferio revocet mandatum , ita ut ‘ an datarins prudenter credere poffir re- °cationem ( fi nequit , poteft tamen j^idamnificandus, eft obiigatio ex I f : U c ' ltla tnone ndietiam cum pari datnno, di n l j SCUtn ^ on 8^ rni i ore > aut alrioris Or- , j; ' s ’ p a &' Dtff. 3/, j) aut nU lj u j ndat Vius non a mandato , fed a- tu ln . e motus damnificet. Ratio : quia d Ura a ? s cau fa efficax totius damni, I *£ ‘Mandati fit executio , qualiter de “ ^audatarius cxequitur aliuti- Us > aut kit revocatioEcm man¬ dati, quam fi nequit intimare ilii, de- bere damnificandum moneri a maodan- teetiam cum pari damno, aut non Ion- ge majore probetur; quod cum tanto fuo damnodebeant illatum damnum ex Ju- ftitia reparare, ergo etiam ante illatum monendo prscavete, nam in pari caufa mebor eft conditio innocentis, ita om- nes* Ex hoc principio calumniator vel falfus teftis etiam cum fuo *quali pericu- lo debet retra&are , quando eft profuttt- ra retraftio, Amplia corollar, ad cafum ilfail damni non demandati, dummodo id fit moral: ter infeparabile a demandato datn- no, ut fi quls mandet Pcttura graviter X x f 40 * 346 ufrticulus VI. fauciari , mandatarius tamen occidat > aucjuftusocciderePetrum, per crrorem occidat Paulum, tune enim ln morali x- ftimationefe habent per modum uaius, ergo fequitur damnum cfficaciter vi man¬ dati > fecus fi mandatarius excdlit lian tes mandantis exce(Tu ficiid feparabili, ut fi juflus verberare occidat, aut furan froenum furetur fimul equum , &c» Ex his facile patet , quod fi non mandaft? nocere, led poit nocumentum in tui gratiam proximo illatum ratum habuiftit etfi pecces contrs juftiriim ap* probando injuriam , non ramen teneris ad reftitutionem Logo nHm . z z. contra Navar. quia nihil influxifti in damnum ratificacione tua , unde ratihabitio fo- ium reJare ad eos a&us, qui in fuo valo- re pendent a voiuntate ratificantis ri&io- r.e juriš retrotrahitur , ut in contra&i- bus, &de fimiiibus intelligitur Regula jur. ro.in 6 , ratihabitionem retrotrahi , & mandato non eft (Jt,ubium Acjvocsti, Confeftarij & Sinailcs. ^ tio, quia Confiiium proeedettf ^ " ignorantia in materia gravi e» ^ Theologica gravis, quatn flind J r L- gationem reftituendi > cercutn ei Difp 7 j e. j - Si Confiiium ante illatu 1 *^^ num revocetur , deobligatur tc ^ confulcns , quando Confihu 111 ^ ■■ titum de veritate , feu natutj r£ tj^ se E. g, de liceitate c° Dt . f . u i’ ( i~ tate Medicin* , Juftkia Iifi*» ^ num. quia ut fic con fu‘* fr- tur reftituere , debet a cc, P’ Coroflaria prattica de c tufu ad damnum cooperantihus. 347 filium moveri authoritate confulentis, »tqui nequit moveri paft revocatum Con- filium , cum cxinde conftet alteri, quod confulens non amplius idem fen« tiat de conrra<£hi,6cc. Hinc pariter fcquitur deobl igari poti revocatum Confilium firum in pre- tibus, promiffis, minis . &c. itacit. Lu- go,Leflius, quia Confilium tale eatenus movet, quatenus exequens illud credit tem fore gratam confulenti, fed poft fci- um revocationem exequens illud nequit ctedcre rem fore gratam confulenti. DeConfiliofecundigeneris , nem- pe de proponente utilitatem , viasque , & modos rem confulendam exequendi tft probabilior fententia obligans refti. luete, ctfi Confilium boe revocetur , Lugo »um. 37, Molin. Dif 9ut. 731. Led, tontra Petrum Navar, Salon, Salmanc. Reginald, &c. arguentesa paritateman- d»u revocati ad Confilium revocatum proinde deobligantes a reftitutione , fi c °nlulens revocet Confilium tale, Ra- 110 probabilioritatis eft : quod etiam ^ revocationem Confilium hoc , ut morabtercaufadamni, non defttua- ', ur * Confilium enim hoc ut caufans ^nutnl, f cu ut movens malefačlorem ' °bječtivum confiftens in utilitate, ^nvenientia , vel necefluate , modovž t^k^i * con fulente propofitis , fed d a ° C ^ aum Confilium per oppofitam drinam revocet confulens , fi tamen 1 c r«ftor adhuc eo indudhis infert D ,^ nun, » non deftruitfuum Confilium "fns damnum quia non deftruit 'ijr^ 0 I ' arn utilitatem , vel convenien- pf 0Do V fi. m0( i !um «equendi,&c, atque ' r go U utl ^ tas » &c * caufat damnum Eft ergodifpariras intet Confilium , SC mandatum purutn (Ji enim eft admi- xtum Confilium , eftpatratio tališ man¬ dati cum Confilio }quod mandatum non detur obječiivum , led formale tantum , influit enim praccise ptopter petfeveran- tem mandaatis voluntatem , quae ceftat poft feriam revocationem *- Confilium vero formale non influit , feu perfeve- rans confulentis voluntas in Cafu hujus Corollari), fed mocivum urilitatis , vel voluptatis operiš fuafi » vel necefliratis ad fevindicandum, vel ad infamiam e- vitandam per abortum * vel modi tuti & occulci furandi , quod motivum non ceflat per Gonfilij revocationem , qua- propter coniulens abortum fic irregula- 1 rij, etfiante fccutum conatus fit foemi¬ nam revocare ab eo procurando, ira Dočlores noftrar fententia: contra Patro- nos oppofita: : econtra confulens duel- lum Petro , in quo fic occiditur, pro- babiliter non fit irregular is , quia irre^ gularitas ex Confilio homicidij in jure infli&a anne&itur folum Confilio dire- tfterendenti in occifionem , Logo«. 40. contra Suar. tom. j,de cenfur. Difp.44 » fttt, 3, »um. tg, VidensConfilij revocationem nihil proficere tenetur ex [uftitia fecundum noftra principia per *,um, 334, movere illum , cui damnum imminet , ut di- čtumeftdemandantej fententia negans obligationcm manendi ex Juftitia , fed folum ex charitate eft conformis fuis principijs , juxta quae negat obligationcm reftituendi revocato ex parte confulentis Confilio. 336. Corollar. tertium omnis, Sc folus confentiens peccat contra Juftitiam X x z cum Articulus VI. $. lil. cum reftituendi onere , cujus confcnfus hic, &nunc influic in damnum, undc quandoomniumconfiiiariorum vota re- quiruntur ad decifionem aliquam , fi la xc eft injufta , omnes in folidum de- bent refticuere , quod etiam procedit, quando ccrtus numerus fuffragiorum fu£- ficit, & fuffragia dincur fecreto, fecus fidentur vocalker, & puhlice, tune e- nim votum pofterius numero {uflicienre pro decifione , licec fit injuftum, non ramen obligar refticuere , nifi hic fuf- fragator poftic religuorum fuffragia in- vcrcere, proutteneturex Jufticia, dum poteft , ergoomiffione fua eft causa to- tius damni, proinde obligatur reftitue* te, fecus dato fuffragio poft numerum fufficienter decifivum , quando nequit reliquorum vota invercerc , quia tune ejusfuffragiumeft inefficax, RatioCo- rollarijeft, quodomnis, & fola efficax Caufa damni debeat reftituere, fed om- nis & folus fuo confcnfu influens in damnum eft caufa efficax damni, prout expofui in decurfu hujus Corollarij, Hincfiquis fe abfentat a Confilio ad fubterfugiendum fuffragium , vel prsfens dare recufat, quando habetcer- ticudinem , quod fua pratfentia aut fuf- fragatione nihil prorfus fit proFuturus , nonpeccatfe abfentando, aut non fuf- fragando, quia Juftitra officiales obligat folum impedire damnum cum effe&u Lugonam, 6$. contraaliquos, quorura fententia communiter eft vera , unde negat Lugo eam excufationem admirten- dam efie nempe fub prxtextu , quod fuum fuffragium non prodetit, nifi fit evidentiilimum non profuturum. De castero fiepe fit, ut ex unius libere, & cordaceprolaca fententia in puhlico plu- res moveantur ad mutandam fenten* riam , aut fiunt cautiores impofterum, aut pufillanimiores animantur ad pa. gnandum pro veritate depofito timort, idcirco rariflime quis poteft ličite It ah fentare ex hoc capite. Si dubites , an fuffrjgitim a tc di- tum fueritefficax te probabilius non de- obligari fequitur ex namero }}}, fifofi fragium tuum pratceifit, fuifsetqoedem- num illatum fine eo per alterius ftfri- gium te non efie liberum a reftitutione difcis ex conclufione«, num.^9> 337. Corollar, quartum Palp- rem de quo nam, 32!, habete fe iuto confulentis, utpatet ex eju* defcrip :ia ' ne , proinde non minus teneri in 1°“* dum , quam confulentetn • quando Pal- pationefua, quovis ex dičfis illis® c -' excitatexecutorera ad damnum. h- Difp.ts>. nam, 70. qui ex Vasq. Prstnifit, quod movc«- nocendum laudibus , vel adulio Ji - vel opprobrijs, efto h xc & ’ilh r£V '"', fi alteradhuc moveatur laudibus« exequendum , non excufari a rt ^ tione per probata nam, }3i> virl ' confilio feeandi generts. . . Receptor damnificatoris > ■ obligetur reftituere eft confenl 11 * nium , dum aliquo ex modis H c ‘ , nam, 32$, v, recurfus, & c < c , damni inierendi aut illati non c° • fandi, ut fi furem faciat animo‘‘ ^ , aut fecuriorem ad furandum >..... nam. 7/, ad hoc genus caufe r£ ^. • Advocatos , & quosvis alios ^ . judicio defendentes , iUteXC ^ lC t‘ itera belliduces, quorum p ror£ lieum eft occafio, ut bi fp°‘ ,e ® ocs, ac fpoliainiuft»DO fl ie “ 1 i CoroIlarU pracJica de caufis d d damnum cooperantibus. Verutn non quxsquc furem, 8cc, recipicns cenfetur cooperari damno, confequeater nec fic obnoxius reftitucio* nifedquando receptio eft exprefla, auc tičita promiffio prsbendi recursus> auc fccuritatis, vi cujustutiusfuretur, fur- toque ablata reponat : undc furem uc Amicum , vel ut confanguineum reci¬ picns 5 vel quia miter eft , aut quia do- mus ejus pacet omnibus adventantibus pcr accidens fe habet ad damnum ita Spo* Min Dec,trati,4.^0, 3. n, 3$, Ex fimili ratione^ cit, Lugo Iiberat a reflitutione Advocatos defendentes in judicio furem in jis > in quibus ipfe far potcft fe ličite tueri, uti poft in crimine occulto nondum femiprobaco , aut <]uando vexatur injufte non fervato jutis ordine, non enim defendunc uc furem , ftd ut habentem jus fe tuendi, ii exinde impediacur reftitucio , non Advocato, kaliti® furis imputatur. A fortio- j! dcobligatur a reflitutione abfcondens ure N quacfitum ad fupplicium , modo Cl non det fpem ulterioris fimilis Adju- ,otl ) » quia occultatio hacc de fe tendit P r *cisc ad eximendum illum vita: pcri- Cal °, Lugo H. 7». Lxcufatur etiam recipicns adadhisa ctu gnvi , U t fi latro recipiatur , quia ominus rei ablatae nequit efle rationa- ' atcr invitus, Lug»»#?w. 74. L)e participante eft certum primo , i u °Q fi non participet in ačtione ablati* ,‘ e ^ j u vat abfumere furtum , debeat fc c C j C ' c * u ® < * abfumpfir, Gettum eft v/t . participet in a&ione caufati- * *’ vc PM« immediate, aut Co lite » dve moraliter eum peccare tj 0Q tri J u ft‘ l 'am cum obligatione reftitu* ls > & quidem totius daoini > fi par- 349 ticipet ut executor, aut alio modo ex ad- du&is n, jitf, vers. participantis no - mine , concurrat, ita ut fine hujusau« xiiio , aliove huic (ubrogato alter non furaretur, aut damnificarec, fecus fi tua cooperatio fe habeat matemlicer , ut fi fine ca alter perfe fic fat determinatus ad maleficium, faceretque fine ope tua, ut fi tencas fcalas , per quas afccnderet ad furandum , ecfieas non teneres j fi an- cilla a Domina vocata juvat portare fur- tivamciftam, quam furaretur, & tolle- ret fine ejus ope , fi famulus Ufurari/ numeret pecuniam dandam ad ufuras , alias ab ipfo Domino namerandarn , non enim cooperatur ufuris, fed mutationi 1 Layro. L, s. trati, 2, c, j, n, s. & $ ex officio obligatos impedire proximi damnuro obligsri ad reftitutionem totius damni, aut partis* A non impediunt totum , aut partem damni, dum poflunt impedire totum, aur partem duntaxat , fequitur, prima obnoxios elle refticutioni totius damni, Gubernatores, aliosve Magiftratus,dum eorum culpa pitmnturfukditidamnaptt latrocinia , pra:dattonesj&c. Sequitur fecundb fimili obligatioi ne teneri aflellores , Confiliarios, Ci- nonicos non ife opponentes injuft* «"• ftitutioni , aut ele&ioni. Tertio bi« oneri fubfunt Tutores, Curatores,Ad- miniftratoresj bonorum &c non impt* dientes damna pupillorum, tninortn* nium Ecclefiarum. Quart 6 etiam 1 *' li famuli, quibus alicujus rei cura,aut clavis eft commiila pro tune, b* c r ©biigatio eisj ineumbit non folum [Cl P { ' &u extranei, fed etiam Domeftici « 1 ® fi autem cura, aut clavis alacujus rei p- tunc non eft commifli famulo , o 1 ” " tefteLugo« /of t confentiunt.eumnon- neri ex /uftitia alium confamulnnia r - re afurto. Cenfetur autemcuralp^' lis committi domus pratfedis, * con °“, cocis, cellarijs, granarijs qaoad res ^ commiftss , unde faraulus comitans habetcuram reruffl , 9 uoi ‘ cum fert Dominus, 4 An famuli, quibus con 1 »» ; commiila advertentes exteros ru f a^ non impediantpeccenrcontra|wtif^ ; vel {olum contra caritatetn “ ne ^, rcftitucionis, fic ur didum ejt ’ ^ pediant domefticos, eiUuu n > r - ~ r... f ’• 1 im obligibn eos Molin. Difput, 73 f proinde liberac a pcccato probabilius reosjuftitiar condetnn ar ^. obligatio ne reftirbtionis Lugo n, L, i. c. /j, 7/. dotncflicis aliejua domus cufi 1 extraneos committi ceafetuc, el CoroflariapraBica de cetufis ad damnum cooperantibm. cum fpeciali vigilantia, dam afliimuntur adohieqtiium, unde cciam famulus in- quic Lugo ex rebus domefticis furto con- gregans, ut cum jis aufugiat, compu- tandus eft inter extraneos , debet ta* lem quisquefamulus impedire. Sequitur quartu Cuftcdes telonio- fom, fylvarum,&c, teneri ad refufio nem danmorum , qu® cx eerum negli- gentia fequuntur. Molin. Difp. 739. »■}• cumtamen nonfintcaufs principa* les, obliganturfolurain defcdumdara* nainferentium» Adverte tamen quod ordinarie e* tiam ex officio oblagati, atit ex contra-. du impedire damnum alterius non fo* leant cfficium afliimere , aut contrahe* re procircumftantijs , inquibus eft pe* riculum gravis ptoptij damni majoris* autarquali$ in rebus foruma?, famae , vel bonorisf nifi fpecialiter id fit dedudum in padum, aut natura padi fecuro ferat , prour fert padlim m/licandi , tffi ium parocbinale extrcendi cuiam animarum pro tempore peftis) fequitur, quod o- mittens in tanto periculo non teneituc reftituere Molin. Difp , 73 S- ». 1- §. iv. An determinatofacere majus damnum liceatconfu- lere minus l 339 *T"\Ico prlmofuppofitoquod quis . U fit firmiter determinatus ad mj l us roalum > ita ut ab eo dimoveri oon poflit ullis rationibus , poteft ci da* onfiliutn permodum docentis expli* ^»ndoillirrsajorem gravitatem unius ma¬ ji 11 * a ^' 0 » quando decrevit urrumque alterutrum inferre, five eidem, fi- K ‘ vttfis ', ,ta Lugo Difput, 19, n, 46* do ^ U .'* k° c a ^ uc ^ n ® n j nte erc . vct fiatem , quod licitum eft ex fo”! 10 ! 16 c vitandi majus malum cum rta,. 11 a: ' v , a vtr ‘tas de fe non alliciat ad faciendum, Oef; *j° fecundd ftante determinatio- ^°»der p ma ' Us ma ^ utn » fas eft pofitivi c °iinus malum eidem perfona: in- ferendum, five minus fit formaliter aut virtualiter inclufum inmajori, five non. Ita nuilti cum Saneh. L, 7. matrim. Difput. n. contra Lrym. L, 2. trdtt. 3• c, 13. mu!tosquea!ios. Probatur ptinso ex Aug, L 2 . de jldulterinis, conjugijs c. 14 , ubi' vo- lenti occidere uxorem fuadet, ut ducat cohcubinam , ficque adulteretur po* tius, quamutoccidat uxorcm : »trum- muniorc fententia co cafu etiam confuli in communi, ut potius nule.' iftor noceat alicui aiteri nuilum in p ticulari nominando E. g. relingue huc: pauperem , non deerunt ali; ditiora, hoc enim Confilium direčle folum ex* cludit a furto major e , non arnem it 3S2 ArliculutPl. $.1K quipermifllve, feunon^fignificare com* majus malum E, g. non faretur eqaum, parativam permiffionem , quafifialteru- cjuia Confilium tuum refpe^u minoru trum committendum fit, fe potius per- malihabet le pure permiflive, idque li* mifturum adulterium , fed fignificat citč, dumimpedirenonpotes, Confilium minoris mali , nec virtualiter inclufiin uxoricidio, urpote toto gene- re diverfo. Probatur fecundo dum pofitive con* fulitur minus peccatum non confulitur prouteftin fe led ut eftexdufivumma- joris peccati, non eft malum , fed ho* neftum, cum honefta fit carentia excef- sus, quopeccatummajus fuperat minus communiproponens altafurtaforte ms etiam hoc nec virtualiter continens, cogitata moraliterinfluitineadeiii, ® Confirmatur per Adveifarios fas eft con« etfi hasefuri non fuggeras } hic ftatiffl^ iulere minus malum formaliter, aut alijscogitarct, dum difluades illi fut® virtualiter inclufum in majori, ergo e- majus Luga »um, +9, merico docensop tiara minus malum etiam non formali- pofitum xttm, 47. fcilicet nefasdfe con* ter aut virtualiter fed folum £rquivalen- fulere ulloincafu £ nifi minus lidff ter inclufum in majori, quodvis autem nere eorum , qu«e alter fubireeidi^ peccatum eft arquivalenter in majori, tare tenetur ad vitandum majus pto* 1 hoc enim pratter gradum adarquativum damnum } ex binis propofitis eriaro f- militi« minoris continet excetlum ma- modam docentis, ut E. g* potius litis , unde etfi fuadendo minus indu- cat in peccatum formaliter, aut virtua¬ liter novum , non tsmen inatouivalen- ternovum, quod fuflicit, ut confulens non cenfeatur Author peccati, cum co« ram DEO perinde fit peccare hoc, vel il - lopeccato peromnia in malitia a*qualib 9 , Eft *‘g?tur licitum obfirmato ad adulte¬ rium fuadere fornicationem , obfirma« 10 ad occidendum , mutilationem E. g. brachij, &c« voleuti fodomiam aut a- dulterium, hoc pra; illa, &c. 340, Dico tertio ouanefo majus, 'Sc minus malum eft inferendum diver- fis , jamqnem2lfcfačlor decreverat Pau¬ le inferre majus nihil cogiuns de mino-- retraloinferendo Petro, cercum eft li- cere tibi dehortari iiluna, ut nan faciat reftltucndi, Scc„ malum inferat Petro , ouando de j nihil cogitavit malefa&or > aut de^ 1 gitans decreverat majus inferre U ■ quia tune non pure explicat veri« 1 '* nempe efte minus malum furan { quam Paulo, fed cooperatur ad ^ malum tollendo in malefa# or£ A., ignorantiam, feu incogitantia® (3 to ex rebus Petri, aut impo« 1 'V Petro furandi , videlicet de cret “ ,j tuens furati foli paulo C ^ oC L.; impoffibile furari Petro min u * A;;, decretum, & ignorantia k n> ,. 5 portte claudentis res Petri, < 3 ua ® aperit docens prafaro modo vtf' , quiaperiens ut malefa r P“/1:^ cooperatur ad furtum čutu 0 J. Jžuo ordme caufa coopcrantcs obligentur rejllmere ? 353 K <, Ci!T T :.i!7CiVVuy '~-,y vfv - ‘v uyuy c*v *-^v *v -jv * & as .rd-^šfe^aasre ifeeiišfešra .^eta itesio* 0JB r 213319 Ji r .ei93fe^-2&31iQ0 -i.--.3l9i*? 3iS'2l! » 33 fe 3 foGtaGte 5 fe *:ste.i-asfešteGfostee 6 £ 6 i? 6 J? % JIC :^?. E* boe. Y y Sequi- 354 Artkulus VI. $. V. Sequirur primo fi in defedum exe- cutorisa reliquis cooperantibus five mo- raliter ( ut confulcns , adulatbr , non obftans, Scc. ) five phyfice mcdiate ( ut inftrumentt conficiens , tradens , fca- las applicans, &c. ) reftirutio fiat , de¬ bet poftea executor jis reft tuere totum econtra fada per executorem refiitutio- ne : coeteri nibil tenentur etiam ipfi e. xecutori refundere , Molin, cir* confu- lensigitur, rogans > docens,&c. con* curric folum iecundario velur armans ac itiftrumema pratiens furi , Lugo »um 124.. Sequitur fecundo Princeps bona fi- de indicens bellum , aut tnbutum inju- ftum , velguoad fubftantiam , veIquoad modum , nempe non obfervata inrer fubditos proportione indudus a Confi liarijs, hi fi mala fide , aut ex crafta ignorantia confuluetunt , tenentur pri* tno !oco , ita |Haunold. quia Principem injufte conjeccrunt in onus reftitucionis* Huc revocat Advocatos, Med;cos, Con* f-lhrios , Confilium injuftum dantes , addicqueaccipic4tes pretium pro Confi- lio teneri non folum de dolo , fivc ex culpalata, fed etiam de levi* profiten- tur enim notitiam rerum, quas confu- lunt > ccontra teneri de fola culpa lata nonprofitentes notitiam rerum fupra a- lios, 343. Regula fecunda omnis caufa principalis , etfi fit moralis obligatur primo locoante alus etiam phyfice exe» cutivas , fi ha? tantum operatat funt, ut inftrumenta illarum , ejusmodi caufa principalis eft caufa cogens alium ad fa- randura imperio, Autboritate, minis, proinde tenetur primo loco , n fi apud furem res extet, vel fit fadus ditior, aut propria Autboritate furtum abfumtt, tnne enim eft caufa principalis , ut Ji- dum eftanteprimam Regulam, Caofa etiam principalis cenfetur convitijs im* pellens alium ad delidum, eft enimqui* dam coadioj quia itnpulfus facit, ut con. vicia effugiac. Item omnis ;ubens au: rogans , ut ejus nomine delidum fiat, quia etfi noncogat, quia tamen vultfuo nomine fieri , aftumit in fe totum om reft tucndi , etfi executor fit merced: cotidudus « adhuc enim eft inftrumen* tum Domini, ut patet in faraulomer* cenario. Lugo n 126, & fe^uent. w plians n.ng . contra Vasq* licet jube« non fit fuperior executoris, quia

ergo P r ' ra0 " co non tenetur exequens, etfi non ja'eat jubenti , & fecundo loco jub- fed hic primo loco obligatur. 344. Regula tertia: re 1 iq«*“ fasnon executivas nomine ftoi D ‘/ principales refpedu exequentium c ' earitraue principaliter in defed u ’ cipalium , ita LefT, Molin. H J “' nempe quando ut obfervat L U S°,, una caufa non fubordinatur « t{f (i lata enim fubordinatione nU ' 3 1-. ratio Ordinis in obligatione i® '^, i: cum nec confuleosoperetut p ff tem vel confentientero velet Gntrl f ' • 34f* omn® s P Etfi autem «/•••- . , ;f . cooperantes aque immediate ,n .j, Regul^ teneantur , non taro®n r-. , bus porrionibus, Haunold. iri ' n - 3S7 , quia eft inxqu»l‘ s > [ct s ' j^uo ordine cattft cooperMtes olligentur rejlituere. 355 velminor influxus» unus enim confulic furtum , alter fcahs admovec , rercius vigilat, 8 cc, fed vigiians minus concur rit, quam fcalas admovens, hicminus, cjuam confulens, aur modum furandi o- Aendens, qus autem fit proportio in hoc pfofervandafaterurcerra Kegula defini- tipoffe, credit tamen e(Ie illamipfjm > qnxobfemretur, fi ex fumroa ilhfur- tiva fieret remunetatio oper« a fingulis collatarfecundum oper« aftimationem. Ex his ficile coliigitur , quod quando funt plures Caufas executivar par- lialirer partialitate cffcčfus damnifican- > ut dum plures citra omne Confi- lium vaftant vineam finguli decerpcndo motu proptic borrum , quisque tene- tur »d reftitutionem damni folum a te illati , ctfi c«teri non reftiruant damna ' a k »llata Haunold. num . 3S4, fubdens quando plures comtnuni Confilio & Affi- lientia condudunt dammficacionem v. g* #c nfionem Petri , prior hujus occilor non tenetur lolus, Ted etiam reliqui, ^Uutunc tuo&aliotum nomine damni- hcic > & fe (e invteem quafi proinftru- ®fntis conftituunt, ut qui prius pollet lr »nificet in fuum & fodorum commo- oum. 346. Dubium reftat an caufas ne R at 'v* cooperantes comparat« cum po fi» v is, dequibus in tertia Regula atqu 'tBmediate teneantur 9 Sccundo an in * cr easdem in vicem comparatas detur a *'quis Otdo uti inter pofitivas, Lugo< r,krn ' > 33 * ex Vasq. negativas cbbga P c| iomn« pofitivas > quia earum redi ’ le ndi obligatio fiipponic damnum a po '' lv ’ s dlatum , & nondum reparatut *...*» tenc ^ antur impedirc, erg ^‘‘gattoillorum eft hypothctica > nem I pe fi pofttivs non reftituant. Harc fen- tentia eft pračtice tuta , uti & cum Vasq. non agnofcensullum ordinem inter ne¬ gativas contra Lugo ponentem fequen« tem ordinem. Plimo loco luperiores. SecundoGuftodesrei, Tertioteftes ve* ritatem tacentes , oblig>?osque ex offi* cio conlulere j eft contra LelT, L.i, c. 13. n. go. ubi Cuftodem rei particularis ob- ligat ante fnperiorem E. g. Magiftratum , quia hic eft io!um Guftos Univerfalisad fupplendum defedum particularis. Refpondeo probtbiliter poft exe* cutorem ( hic relpečtu ctEterorum eft principabs per Regulam prirnam )omnes caufastam pofitivas quam negativas obli* gariimmediatead reftitutionem (nifiu» na alteri fubferviat, ut fubfervit Culfos particularis ce:onomo Univerfali , cui nulla res in particulari commirtitur, fed fola vigilantia fupra esteros , ut negli- gens impedire tenetur, duntaxat in de- fetftum Cuftodis particularis } non ta« men asqualibus portionibus per n, 34.J, minus enim influunt negativas quam po¬ fitivas. Ratiopriorispartiseftex Regu¬ la tertia negante Ordinem inter fecunda- rias caufas pofitivas invicem comparatas , ergo etiam non datutr inter pofitivas fe- cundarias comparatas cum negativis,fub* lata enim fubordinatione etiam in hac comparatione nulla eft principalis re- fpeviu alterius, nec negativa ulla fub« fetvit pofitivas. Pro complemento ditftorum nota • quodcaufa principal« rertituente fecun- dari« ad nihil teneantur, five damnifi- cato, quia jam recepit fuum , five prin¬ cipal! , licec principalis in executione fuilfet fecuta Confilium minus principa- lis (dummedo vi » aut fraude confulens 3*6 Artuultu VI. g. V. non induxerit ) quia exequendo dani- ris teneantur tanrura in defeftum ptin* num recepit in fe totum , crgo hoc cipalis, non Ihtim fint adigcndi ad tc- pcr eamreparatofecundari® funt deob- ft tacione.ii, fed prius explorare de- ligat® ♦ cum foium in defe&um princi- beant , an principaiis poffic icftituete, palisteneantur; quapropterfi caula fe« fitque reftitucura, nec ne, cundaria reftituic, huic patet regreflus Colligirur fccunio, quod, fidam ; ad principalem , qu® fecundari® debet nificatus remictat daronum caufi prin- refandere totum ab ea reftltutum m dcfe&um auiem principaiis si reliquis concaufis reftituens h a bet jas repetendi a fingulis pro rsta Quando cx fecundarijs plures x - quaIiterconcurrant, ut plures E. g.exe- cuiores, vel confulentes , qu®vis obii- gatur ad totum , reliqu:s nolenubus , vel impotennbus cum |ure repetendi ab his fecundarijs luam partem. Hinc re- folvit Molin, Difpnt, 737. num, 6. Lugo num. i)g, fi tres ceaeantur ®quaiicer reddere 12. reftituente uno integrum in defečium aliorum , reliquo duo de* bent ei refandere 8. auc fi poft reftitudo« aemabuno f»čhmalter ex duobus pce- nicentia dučtus vuk reftituere, debet re cipali, fecundari® deobligemut 1 fetii principaiis ob renaiflionem fecundiiui fa&atn a damnificato; uti nec condoni- tio fecundari® uni fadh elibetat ali« fc cundarias a fua quota , uti nec 1 ta plures funt caufie principales sque p mo influentes , condonato uni debinJ condonatur alijs , fed obiigantur ad »■ tum derra&a parre condonata e* Molu. *« 4 -. & S. Eeft. 4 n. 4f, S. Thom, Ut f. 62. Art, 6 , ad tertittm & M b ad 2, apud quos reperies do&rinam M‘ ditam hic a V, pro cornpiemenco, Colligitur tertio , dum reftitucionis obligatione , adverten_ ^ primo, anobligatus reftituere polit *'; 1 - t noIlllVt' £ f« » cenfitis nuni. j2g. reducatur, p^ ,! ‘ ftitueretua qnatuor, ac loco tertij du®, aut negative fit cooperatus : “P® 1 [{> oportet difcernere, ad quam & t% mune® proinde univerfim 6. quia tenetur®qua- liter fubireonus cum ptimo reftituente, fupponicur enim qutsque efle caufa totius vertendum eft ad dobrinam com ^ ^ damni ; eo cafu cafu quhque horum omnibus cooperannbus traditam^ ^ duorum habec jus repetendi duo a tertio. ad difcernendam autem , ® n * . {J , 347. Colligitur autem primo ex vel ad partem qms "tenearaf > tc & ha&enus difcuffis, quod cum fccunda- da funt, quscxpof'ui 4»*3i e * plS' L DISSERTATIO V. T)e c Refkitutione< ARTICVLVS PRIMVS. An Reftitutio (it necejfaria adfalutemš 348.\7Eceffitas,dfalutcra, eft a- | lia medij , alia pratcepti. E Ideftneceflariumneceflt- **te fnedij ad falutem quod eft mediam P cr fe inftitutum ad conferendam pri« tnart ' gratiam , feu ad peccati remifiio* Dcm > undecum fine gratia nemo falva- fl Poffit , fequitur , quod etiara incul- pabiliter omittens tale falutis medium *]on falvetur: neceftariutn autem necef- ' :,te prseccpti eft orane id , quod eft J^dlatium , ut obfervetur pratceptum , tu ut impediatur novum peccatum, ^uod fi fierec, impediret falutem , idcir- fi inculpabiliter omitcitur, falu* non ®peditur, j. , Dico primo reftitutio non eft necef- ar '» neceflitace medij ad falutem , ita j "^ueTheologi contra Gabriclem, Sic. ,j° ” nr t quod eft neceftarium prard- ut ev, tetur novum peccatum , fecus w uicdiur - m P cr fe ordinatura ad delen- dura peccatum, non eft neceflanum ne- ceffitate medij ad falutem > fed reftitutio eft prscise necdlaria , ut evidetur no¬ vum peccatum , fecus ut medinm per fe ordinatum ad delendum peccatum , uc pater in inculpabiliter non reftituente, ergo major pater; nifi enim hatcfitdif- ferentiaomnia necelfaria oeceffitate pra> ccpti forenc etiam neccflaria needfitate medij. Hincdixi intraSl.de Sacram » nnm. 23 . folum Baptismum , & Sacra- mencuro pceniteotia: efte neceftaria ne- ceflitate medij ad falutem, fecus Evcha¬ riftia: , licet etiam htec probabiliter per accidens conferat primam gra¬ tiam , quia non Evchariftia, fecus prio- raSacramenta per fe ordinantur ad pri« mam gratiam , feu ad dele&'onem pec- caci , Evchariftia vero per fe ordinetur ad evitandum novum peccarucu. Dices Baptismus , 3i Poenitenti« Sacramentum , funt nccdTana necefli- y y 3 tate Artič ultts 1, tate medij ad falutem, quia fine illis in re, vel in voto,in dile&ione , aut con- tritione perfeift.i inclufo fufcepcis (alus nonobvenit* fed etiatn finereftitutione rei alienae in re, quando haec ficri poteft , vel in voto inclufo in dile&ione, &c, quando fieri non poteft ob ignorantiam, aut impotentiam, nulli falus obvenir. Refpondeo diftinguo majorem » quia fine illis in re, vel in voto fufceptis velut medjs per fe|ordinatis ad remiffio* nem peccati falus non obvenic concedo majorem , quia fine illis folum requifi« tis, ut evitecur novum peccatum falus non obvenit nego majorena ,|reftitutio au« tem in re, vel in voto eft necefiaria dun* taxat ut medium evitandi novum pecca* rum, bincvotum reftitutionis inclufum in diletftione , quando fieri poteft non cfl per fe ordinatum ad delendum pecca¬ tum prasteritum , fed impediendura novum* Eodem modo votum Evthari« ftiar inclufum in diletftione non eft pro* pofitum per fe ordinatum ad delendum peccatum prasteritum, fed ad impedien- dutn novum. 549, Dico fecundo reftitutio eft neceflaria ad falutem neceffitate prascepti priroo naturalis , quia lumen natura- Ic diiftat, quod tibi non vis , alteri ne feceris : ergo ficut non vis jus tuum lasdi , aut fi eft lasfum , vis id repa- rari, itadebes lasfum repirare. Secun- dopofitivi divini ex prima Gor. 6, Ne- qtte fftref Regnum DE 1 pojjidebunt , EtMattb. X2, redditeqtu fant Cafa- vis Caf ari , Dices jus proprietatis nulli creatu- is eft naturalej, fed accidentale utpote feparabile a creatura, erg® ejus violatio non eft reparanda cx naturali pratcepto* Refpondeo tranfeat atatecedens deqoo vide nam, /. nego confeguentiam guit fuppofito jure proprietatis etiam accidcn* tali , ratio dičht non efle violandum, Sc fi eft violatum, ur refarciatur. Quasres an anima defun&i tattiii; hatreat in purgatofio , quamdiu hirts aut executor teftamenti omnia debia non perfolvat ? Ratio affirmandi fe plures anim$ ex purgatotio appareo::. poftulantes perfolutionem anrequamnoa fint liberanda: , uti teftantur fcriptot« pij , & de hoc ipfo extant Teftimonia S t Birgitta: L. 6 . Revel, Refpondeo negative , fieri tarce- poffe , ut diutius hasteant, fin® 10, fieret citius. Ratio primi « comm® apud Dicaftil. hic L. z. trati, 2, dah, 4, n, $ 8. contra Angelu® > “■ defutuftus aut in mortis Arriculo quantum potuit, ut debita ^ tur, vel non ? fi non fccit n iccic pro poiic * fztis pafius juxra men{aramp^P^ •" eft con aatorio tis rcmilfis dcbicx , tem, utdetineatur rn pufg. bsres , &c. reftituat debita, f enim bujusnon eft imputabiiis tcl f fed haeredi. Ratio fecundi, perfe, ac diretfte nonhabeat vi® * faciendi poft mortem reftiM ' 0 2 — fl de fadenda , utpotepr°J unC ” nr0 , utp^r—r n pr o defuntfto , mulr»pH c,tcr ” i* per accidens , ac indirette P fun&o. Priroo per modu 1 * 1 ^ ;C5 lam pro defuntfto app|> can quatenus DEUS ob il**™ -^tt ; tum a defun&o, dutiudbu c J fy rum aoeiunctu, ul...-- , m iv- plicatam, tum ad P rocC . £ ■ cutore DEUS poteft inci ,n,r ' o iti I jam non eft in purgatario, fcd ' fi fecit pro pofte , ergo poftg j An reJUtutioftt ntceffaria cuendi perfe, acduečtč - ptehibet adtionem retentivam rei aliens s ur patet in reftitutione farni, iti qua per fe , ac direčtč non prohibetuc pofitiva farni detento, cum infamator eatenus famam retineat, feu non refti- tuat, quatenus omittic verbo,aut fcr'p* to revocare caufatam infamiam, ergo per fe, ac direčtč pricipitur in reft.tutione farni pofitiva" ačlio revocatoriaj Eo« dem modo reftitutio temporalium fit per atftionero pofitivam 1 per quam ted- ditur $6o Artkuim IT. ditur res ablata > aut confumpta vero pofitivum, etfi fpe&et redu&iw»dfcp. Domino , ergo hoc prarceptum per (e , timurn Decalogi, autem per fe, ac dire&eprohibeta&io* furto nem pofitivara, ut patet primo in cafu fimm nihilpofitiv&rctinetur* Secundo in ca- cxerct fu poflibili , quo DEUS furi daret po- plius i centiam repiicandi aureum furto ftibla- tio non ett ačtio polniva, ied negativ«, tum: quo cafu reftituendoillura fub una nempe non continuatio a&ioncs pofc locali prsfencia fatisfaceret Domino: 8c vx contra jus proximi, ergopKceptM ramen adhuc pofitive retineret eundem dirc&umreftiuuioniseftnegativuiiijti fub alia prsfentia, ergopofitiva retentio prohibens perTeverantiam podtivasfe diredlc > ac per fe non prohbetur a refti- n is injuftar. Secundo pratccptum' cWf tutionispneceptoaliasdičiapraefentia di* gans femper pro fensper eft negativuffli Te&e prohiberetur ; prohibetur igitur taleeft przceptum reftnuendi, folum indire&č j quacenus fcilicct impe- Refpondeo ad primum difting^ dir adionem psfttivam, per quam res antecedensidconcedendodereftirat®' : i fedditur Dominofuo, undecum fuppo- & implctione praecepti materiali« lito dičio miraculo aureus eft jam reftiru- de formali, non per hoc, d n« D tcpiUiil luntuuim iv [/uuu«um , u- uci HJHUUUailUUt*« *»*—— go etiam prarceptum reftieuendi eft per fe nis. ac direčte pricipit altum politivum , non 2)( radkihits riflitmionis. 361 «/- uhi************** ********** L* **f**? sM§i^^®ss a® *ea®«a^agBR»a0 ARTIČVLVS TERTIVS. 2 )č radicibus rejlitutioms. 35 2, /^'TEftutn eftquod univerfalis radix reftitutionis fit lx- fum jus proprietatis alte* ti«, & lex naturalis , ac pofitiva eam pncipiensj hacc radix eft fbrmalis > ac qnafi a&iva, de qua hucufque ačhim. Setmo hic eft de alio gencfe radicis ,nem. pe matfrialis, feutenentis fe ex parte materij & obječti, ac pracbentis occa- fionem , uc quis fic adftri&us reftitutio- nisprscepto, Radices hujufmodi Dica- ftillo ponit tres , alijquatuor,alij f"p ,em » injuftam damnificationem, inju- acceptionem, injuftam retentionem, cooperationem , rem acceptam, '* contraftu , ac demum ex quafi con* l r ra ^ l ’i nctnpeexmunere, excffictoaf* ‘ Uni pio, ut Parochus > Judex, Advoca- ^ lls » Tutor, Curator» Executor, Me* ,cu * » Chyrurgus, imo fi pro ftipendio tonduifti funt, tencncur ab abfoluto 10,11 taftu, Dicendum eft cum Lugo Difp.S • 'V' 1 * 6 * D.Thom. obligationem refti« “ tlon ‘s dtifte tališ radicari lolum in te ^tpta, vel in injufta acceptione, cujus venit h'c tam ablatio, quant ^mnificatio , utraque debet ede a&io tt lCnil > n amfolahaEC ponit inxqualita» Qr , ln ' er debitum unius, & jusalterius, Hej' Uran . s . ve ^ cm tuam credens ede 01 * m ^‘nihilreddsrctenetor»quia contra me folo adenfu interno fuic in« juftus, D’xi rtftitutionis Jlričle tališ , quia obligatio aliquid prxftandivi, aut quafi vi contraftus non eft reftitutio pro* prie tališ (_ hxc enim eft juriš formabter, aut naturaliter Ixfi reparatio J led eft aut folutio, auttraditio xftimauonis. Le- ges jabentes reparate damnum a tuis ani« mal bus illatum, aut non obogatit in confcientia ante Sententiam judicis , aut obligant foliim ad reftituticnem in laro fenfu. Ex hisratiocondufionis eft,quod univerfa reftituendi obligatio fic , aut deliftum , aut non deliftum: fi deli¬ ftum , fub hoc comprehenduntur prim* quatuor radices fententiac ieptem ponen- tis, fi non deliftum , tune radix eft fola resaccepta, frcus contraftus aut quafi contraftus, ut explicatumeft, ergo eft duntaxar duplex videlicet injufta accep- tio , aut res aceepta. Dldetentia inter has duas radices eft hxc notabilis, quod obligatio ex re aliena non fic perpetua , fed tranfeat cum re de perfona ad perfonam nondum abfumpta re, aut celht totaliter,fi fif abfumpta, ita ut nec in xquivale»ti exiftat fuperftes: obligatio vero ex injufta aftione fit per« petua, donečrcftituatur,fundatur enim in acceptione injufta rei nondum refticutat. jfrtkuksIK ARTICVLVS QV ARTVS T)e obligatme rejlitutionis ex re aliena foffep, ^^3 Tj .idlorrei afienieft , aut bo- biar, eftqueille, quidabir3tant« liti' I***> aut malar fidci: quan- lična, quoddupliciter accidicPr/moi-- do quis poffidct fcicns , aut cipicndoretncutrmlidubio, Skmc credensrem eflealienam, aut ignoratig- poft fide bona acccptam dubitandou norantia mortaliter culpabilicilctalem , fic aliena. Huc revocatur dubinm,^ iciturmali ndei poflcftor j fi prudenter dcbicorficdubius, an folverit debirun» cxi(timat e (le fuam , dicitur poUelTcr bo- aut commodatarius, vel depolirariuida' n* ndet, cjuam non impedit culpa venia- birat, an fua culpa interiem comraca isper »-I73. deutracjue hac fide fusedi- tares, veldepofira. IdcraeftdfC^ e{ia «* '7'. Prarter bon*, & mal* ut penfiones rerum locatarum, mercedes hrvorum, večiurat navium, jumento* 'um &c. vocantur autem fručtus civiies 'dcirco, quod fi&ione juriš civilis lečo ftu&uum habeantur. Dixi plercfcjuc S u '» ufuras ex pecunia alicna revocat ad m(te induftriales propter L 221, ff.de ^Econtra Lugo Difp. 17 • #, 4 », inter ‘'učlus fimpliciter naturalesreponit ani- raj l:um foetus, lac , lanam, quia natu- ,J ptsvalet. &», jo. pretium elocatie- Dls ^°mus eifdcm accenfet 3 ff> Dicendumeft ex univerfali in Ucologia recepta Regula apud Lugo ^jP ‘ 7 . n.t, Pofltflor bon* fidei obliga*. UlUm » quam primum commodž po* ,, ^ftituerc Domino rem ejus extan* ™> aut quanrum ejus caufa fubmo- ( j { j ) ntutn j quo refeit efle alienam cum i«cn' ? Citn re ft' tU£ ndj, fačius eft certo ■ P et, ' 0f « Ratioquia fi res extat ad’ (i ac i , v *'.n»oquia i-,,, a ^JusinreDominusrei, ergois, fi it i habet debitum eandem in f ’ “poteft, reftituendi: Si autem 4 , ut fieft bona fide ven- r* Vtl ab( Ur , ^ntis f#is 'raptacum ernolumento ab- -oi r ’ Ut f,tantund “» pepcrcit rebus 'ti lubj 0 ' 11 ^ 6 ^ a< ^ us ditior Dominus ct jus ad rem reipečtu preti; pro reaccepti, veladid, in quoevafir ditior, hoc enim totum (uccedit loco rei. Dixi primo quamprimum com- mode poteft, quia ab eo tempore non reftituens potens reftituere incipit pofli- dere mala fide , & formaliter violate jus alterius, Dixi fecun ibquantum ejus caufa, unde fidomi c*nando plusinlutnpfiflet, quaro infumpferit bona fide csnando ex furtivis , non tenetur totum valorem fus c*n* reddere , fed valorem ab/umptum in csna furtiva. Dixitertio fub tempus quo refeit , Si enimdubitat an fit alicna , autlolum probabiliter advertit alienam efle, non eft obligatio ftatim reddendi , fed dili- genter eft veritas indaganda, quadili- gentia pr*mifsa, fi nequit certo confta* re efle alienam , dubinm prndenter de* poni poteft, & res retineri, cummelior fit poilidentis conditio. Deindeetfipa* trimonium fuiflct au&um ante habitata notitiam , fi tamen bona fide eft abfum- ptum per hoc non eft ditior fatftus terapo- re, quoceftatfidesbona , confequenter ceflat obligatio reftituendi* Dixiquarto refeicns ejfe aliendm cum debi to reftituendi : qutactfi refcia- tur efle aliena, fi tamen non advertatur ad obligationem reftituendi, ceflat obli¬ gatio reftitutionis, etfi tes perierit, aut fit abfumpta citra augmentum fu* fub- ftanti* : mm per n, 174. illationem quartam fides non ceflat fine advertentia ad prarfatam obligationem Dixi cjuintb faUus certo locuple • tiar. nam dubius an fit ditior fa&us, de* obligaturin foro utroque propter melio* rem pofleflionis Conditionem , Saneh* L. 2. Mor. c. 23 , n. 27 , contra aliquos. Zz 2 356 . Io~ 364 Articuhts IV. $.!• 3 f6, lnfero primo fide bona do* nans remalienam non donaturus aliam, fiea carerec, ad nibil cenetur, quiaejus caufa non eft ditior , fecus fi occafione donationis a donacario accepiftet remu* nerationem . hcec enim fuccedit invices rei donatae Saneh. n. 30. nempe fecun- dum valorena rei donacx , fecus quoad exceilura. lnfero fecundo frudus naturales rei fpedare ad Dominum , unde frudus agri fpedaru ad bujus Dominum , edia- pudhur.cager defedit culcura? nulios tu- liftet, Lugo n, 40. unde cum frudus pe- cudutn fint fimplicicer naturales per n. 3S4-. in fin. pertinent ad Dominum, Eo revocatur etiam precium elocationis Domus, equi, ufus torquis &c, Lugo n. so pretium enim boe eft pro tilu Do¬ mus &c. qui eft infrparabilis adomo&c. hinc non eft paritas a pretio accepto ex pecunis alien* negotianone , ubi verž adioni tu* predam correfpondet, fetii elocatione rei alien* ut dičbm. lnfero tertio frudus mere indulhij. les etiam cxtantes non c(Ie reftiruendos, fequuntur enim indurtriam. lnfero quarto frudus mixto$po(Ic(' for bon* fidci detradis expenlis debet reftituere: frudus enim ut notar Smeh. n. 43,ex jure civili funt ijli,qui exrefm- gifera fupersutdedudis expenfis inijser- colendis, colligendis, & confervandisfi' dis: fecundum hoc enim funt lOpusnr tur*, eft concra a!iquosapud San.^i«.#/■ atttibuentes poildTori bonsfidei froto mixtos, contra quos eftaperte tum 22. Cod.de rei vindicationt: « r ‘ tnm eft , inquit, malt fidei po0 l,l! smnes fruElus folere cum tpf* rl f rl ' ftare , bonafidei vero extantes. ^ 3 ' de cum hxclex codicis fit poftet' or gibus in fpeciem nuic illationi repugn. tibus apud Lugo d n. 41. revocat nas 13 teriores, itaHaunold, §. II. ^Dc refiitutione rei mala , autdubia fidepojfejfa ^""»Ertum eft primo Pofltftorem v—a mala: fidei non teneri refti¬ tuere frudus mere induftriales , fed fa« tisfacere reftitut one rei, Certum eft lecundbobligan redde- re frudus non moda naturales , fed e- tiammtxcos dedud s exper,fis etiam ab- fumptos , quin dttior evafern per cit. L. 22.in fine,n, 3f$. f. c ifll j S“ Dixi Abfiumptosi nam 1 jnfta hoftili incuriione pereaot toperituri apud Dominam k.8,].^ dio, aut inundarione, & c * e eos refarcire, Leff V 2- 6 n ' ■ )D :. quia Pofteflor malce fidei u ‘'°. 3lJ (, C tusrei, autfruduumnoo e ‘ cax damni , qued fi per« 01 , || J' . «... ... .^„r,tur * . • De Rejlittitione rei mala ,. tione mali fidei Pofledor, fed hic fubic idera onus , quod fubijflfec ille alius, Ltffius cir, Idem onus eum gravat in cafu, in quo dubmra ed , an res , fru6. fu- | Ctn debete redituere , quia res eo in oco non cedac ede Domini fecundum Va lorem , quem in eo habec , ergo fe- cu ndnm eum redituenda. Gertum ed tertio ex n, 3SS> Eum 1 ^"bona fidepodedit, fed podea fubor- ^P^enjri dubio, an res fit aliena, ob- 'S»i fufficienter veritatem inquicere ; Juftitia enim obligat , ne ullus pericli- tetur 'n rei fui amidione exculpatua : PtrmiU- t~rr ■ - ‘'temido (ufficienti examine,fi adhuc du* biumtolli non poted fpeculativum, pof* diior ad nihil tenetur , non enim Uborat u b>o pravico, fed hoc impeditur per rne borem pofleflionis Conditionem. Certumed quarto eum , qui ini- tl0 pofleflionis dubitat, an res fit aliena , 1 emat prudenter dubiiando, an > aut dubiafide jiojpjjce. fitfurtiva debere iub mortali inquirere veritatem ex Juditia j quia alter hibec juscertum ad aliquam fpem circa illam rem , quafpe privoilium iocipiens pof- fiderecumeo dubio , nifi veritatem in* quiram, LugoDifput, 1$, num, y Ua, de accipiens rem eum dubio an fit aliena animo non inquitendi peccat mottali- ter, debetquerem totam eum feučtibus percepti&^redituere ei , a qua accepic: fi eum tali dubio accepit rem ab altero ti¬ tulo emptionis , aut donationis, &c, obii- gatur.ut d:dum indagare,fi comperit noa ede alienam »jufte incipit fi Je bona pof- fidere, fi remanet dubium , ut frequen« ter poted accidere , dum artifices, aut Mereatores emunt a perfonis valde fufpe- (disjhujufmodiemptio, fi non ed rasli, faitem ed dubii fidei, nifi incipiat podi« dere animo indagandi veritatem j tune enim non ede mali fidei pofifedbrem , at« queadeo,fi res apud eum inculpabiliter pereatjdeobligari rediruere tradit Lugo Difput, 17. n. Si, Saneh, L, 2, Moral, c.23 n. 174. Ex hoc tamen non fequitur eum fore podedorem bom fidei , nifi pod primidum esamen formare podit prudens judicium, quod res fit vendito- ris per »um, / 72. 3 f 8- A11 Podeflfor mali fidei podit deducete expenfas ? Refpondeo in fo* roconfcientTi pode necedatias, acetiara utiles falva fubdantia non aufetibiles, alias Dominus fieret locupletior eum ja- čfura alterius, Lugo k num, 6 i. Hau- nold. trači, 3 k num, 224. Dixi primo in foro confcientia, quia forum exter- num poted in poenam mali fidei negare dedudtionem utilium infepjfab bum , Sc a fortiori voluntatiarum , fecus ne- cedariarum , aut utdium feparab 1 um , Z z 3 L. C. Artkulm IV. g>. 11. 365 L. 6. Cod. de Ret vindicat, Dičta pce- nacumnon lir juriš naturalis ante fen. rentiam illam fubeundi nulia cft obliga- do, uti ncc femictendi expenfas volun- tarias , qua$ ipfc Dominus feciftet, fe. cus quas nunquam feciflet cum difpendio rei familiaris in rem raeržrecreatšoni fer- vicntem. Demumhabenda eftprse oculis fe* queos Regula: debitum certum non ex» tinguitur folutione incerta j jus enim certutn altcrius inducens dcbitum urget Jfolutioncna certam. Hinc dubius de- bitor, an folveritdcbitum, teneturin- tegre foiverc, Lugo Difnut. 1 $, d n. 6. centra Tannerum totaliter dcobligan- tcm , quando etiam creditor dubius eft de folutione percepta, & contra Laym. L. 1 . trati. /, c. s. §- •£• ». 4-2. conten- jum folutione partis fecunduna propor- tionem dubij. Infertur fecundo commodatttratn' aut depofitarium dubium anres comrao. dara , vel depofita fua culpa interierit li nihiltcneri, quia in dubio oon prilil- mitur deličtum fine cenječluris fundan- tibus prudentem przfumptionem , Lu- go nttm. /-f, contra paucos. Idem dit de condučiore rei aliens : dubius enim an fua culpž interierit, tnanet liber, hi- betque ioeum univerfaliter in omni con- tračtu, imo & in omni debito proptcr generale principium , quod delida it dubio non fint prsfumcnda, L, turi' to ;i ff. fr o [odo. Pariter in dubio an csperis P ol “ dere bona aut mala fide, aut dobit« eodetn principio ncc tnala nec dubia p fumitur , nifi judicia fundentcootrtw® pratfumptioneta Lugo nam. ARTIČVLVS aviNTVS De reflitutione ex injujla aBione. 359' ^Ommunis Dottorum fenfus i tsegat ullura reneri ad re- A fticutionem ex fua omif* fione , aut a&ione!absque omni prorfus culpa illius prafcindecdo ab onere rei ac- ceptae( de cujus obligatione ačlum eft Atticulo prarccdence } & ab omni con- tračlu , culpa autem ex nttm. 14 /. eft aut Tbeologica raorulis , vel vcnialis, hacque tališ ex femiplena P‘ jn ^ vertentia : aut eft juridica divi* D j- tam, levem, & leviflims®-, ^ rt , mine a&ionis injufta: intellig*' mifimus«»tw, is 2, ut nem reftitutionis , debet čile ... injufta , id eft, debetitnpi lt * fl „|iit thori, afqueadeo fiericuta i ve quodjusalienumvioletur. (jut- De rejlitutione ex Qu*ritur ergo qualis cul pa debeat intervenifte in ačtione, aut omiffione proximi damnificativa > ut obligatio fit reparandi damnum, Prima fententia cum Adriano , Panormit. Angelo & ilijsaiteam nafciexomni culpa juridica, Secunda obligationem hanc ante judicis fententiam fundat in culpa juridica lata, fecus in levi» aut leviflima > nifi poft fententiam , ita Svlvefter > & alij poft Innocent. Tertia ftat pro fola culpa Theologica , cum qua , quta regulari- ttrfit culpa juridica lata , etiam hatcre- gulariter eft radix obligans , fi tarnen accideret juridica lata fine Theologica, oequit’ha:c fententia obligare , ita com- Ounior cum Moiin, Vasq. Leff, Dico primo poteft ex difpofitione 1'gis lata: oriri obligatio in confciencia tc parandi damnum illatuna cum fola cul* pa juridica ut tali etiant lata ante judicis fententiam, defa&o tarnen fic non ob- %nt ita Molin. Di[put,69$ t »um, 6, ‘vatio primi , quia jus ad reddendosho- jnines cautiores poteft fuppofita culpa Juridica dare lxlo jus exigendi repara- t,0netn damni per talem culpam illati, ^nojurc exigendi fuppofito damnificans tc neturin confčicnria reparare damnum * nt e judicis fententiam. Ratio fecun- 1 > uuod nullius legis canonicce , aut .*. * u flus textus ante fententiam ju* ^ 1C| sttausferat jus ad damnificatum ad e* 'S c ndam damni iilati reparationem, Cc '■onditores earum intendiffc ejusmo- j! ttansUtionem jfeclusa fententia preb. ea ° lt!, '’ ar ‘js ccxtibus Difp.797. nequc c lU M fi ? ,SaUud cx 'g lt > <3 ui major 1Ure ' J fbrtuit* damnificatioms $ hic fem? • “ fafficienter obtinetur per ‘ Co kuti* a , j udicis , • r injuftd aBiane. 3<$7 Cxterum aliqus leges , quas Ad* verfarij autumant loqui de culpa juridica obligante ad teftitudonem , loquuntu£ de juridica lata, quam dixi regulatiter fi* mul črte culpam Theologicam , boe mo-’ doeftintelligendume, fi culpa de i»ju¬ ri js , uti colligitur ex illis vetbis; »ee ignoranti«, te excufat , fi fcire debui-t fti : loquitur igitur de vincibili igno¬ rantu : pariter e. contulijfii fecunda » quafi, 4, ubi Staphanus V. jubet mo* nendos parentes , nec tenellos fecum collocent in eodem lečio, ne ex negli- gentia fuperveniente fuffocentur : mo* nitio igitur, ne collocent fecum in eo¬ dem lečlo, facit ut eotum collocatioifit caufa per fe moralis occifionis , confe- quenter eft culpa Theologica gravis, nec monitio patitur inadvertenciam ad peri- culum. Unde dixi , quod culpa etiam lata juridica ut talisj prscise non fundet obligationem. 360, Dico fecundč culpa juridica lata cum culpa folum veniali Theologica femideliberatagraviter damnificans pro- ximum nequit efte radix obligationis mortalis reparandi damnum grave illa» tum , fed requiritur , ut intervenerit formalis injuftitia mortalis Lugo Difp. g. »um. $ 6 . LefI, Probatur ; obligatio re- ftituendi ex vi praecise formalis injufti* ti* nequit efle major, quam fit ipfa for¬ malis injuftitia j haec enim fupponitur unica e(Te radix obligationis, acqui for¬ malis injuftitia fupponitur efle folum le¬ viš, ergo ut obligatio fit mortalis , i n- juftitia debet efie mortalis. Ampiia condufionem contra Haunold. *d obli¬ gationem reparandi damnum grave i!la» tum per plura minorafurta plene delibe- rata, 368 jfrticulus V. rata , uti probatum cflduum, 2t4* Si oppofkum fundamcntum Haunoidi refu- tatum, An autemdnfta culpa Theolcgica ex imperfedfone, feu indcliberatione a« dtus venialis obliget ad partem, vel mi- nerem damni cum proportione ad cul- pam. Affirmat Molin, Difput, 695, approbatusa Laym, L, 3, trači. 3, p. /„ c 6, »um. 4. addente hanc obligationetn cfte Riortalem , quando pars damni re- paranda eft notabilis. Econtra Vasq. de Reflit. cap, 2. §. 2, dub, 1. obligec adreparationem totius damni, eum fe- quitnr Turrianus non exp]icant tamen an obligatio hrc fit gravis , aut leviš: fed non efic grave urger argumentum noftrum » nec gravitatem obligationis probat materij gravitas > in qua datum eft damnum , quia tora obligatio refti- jutionis radicatur in culpa damnifkatio« nis, non in damno materialiter fumpro iine refpedtu ad culpam damnificantis. Demum communis cum Lugo d ». 36. Haunold. trači, 2, n.t$4, poft Leffium Si alios deobligat ab omni reftirntione, eo quod ejusmodi damnum fit potius fot* tuitum , quam voluntarium , atque a« dcbdammficatus neqneac efte rationabi- literinvitus, qus fententia eft tata tefte Laytn. ac in earo fat clare propendet Gor. maz Difp. tj. n, 793. ubi ex fententia Soarez. tam , 2. de Relig. L, t. cap. 6. & L,2.defuramento c. 7, negat oriri ob- ligatioticmetiamlevemimplendi in ma¬ teri} gravi promiffionera fačiam homi- ni , aut DEO votum vel juramentum aut contračhitn inicum ex imperfe&adc- liberatione,ergo nec injuftadamnifica- tio innrateria gravi poteft inducereobli- gationemreftititendi rem gravem, Re« fponde® mihi magis probari fententian Vasq, a paritate culpre venialis delibera- tae in materia levi, & culpz mortalisit materia gravi obligantis ibi fub veniili, hic fub mortali ad reparandum totus damnum , ergo etiam culpa formalirt: injufta femideliberata citca mareriaa gravenr obligec leviter ad repar jinn totumdamnum, quia citca toti n dan- num eft commifla leviš injuft tia, ergo fundat obligationem levem *otum repa- randi, hoc enim eft conforme juri nato- rali , alias nulla pcena de jute natanf poftet infligi. 361. Objicies prirao jus natoriif obligansin materia gravi obligat g« 11, ter, fed in noftro cafu etli culpa ur d imperfečlione venialis, eft materia g” vis > ergo, Secundo Excommunia ,l# minor eft pcena faris gravis 1 & tai ” a poteft quis ei fubjici ex culpa vCDI1 ^ ergo etiam otiri poteft gravis 00 f' reftituendi ex culpalevi, Con^, a poena purgarorij graviore cpvis F vitarpratlentis, nihilominus ea > ra P“^ tur ob culpam levem. T ert, ° \ ■-< poteft fe veto obl igare fub levi a ^ ^ riaru gravem ‘ fuperior fub Jev* riam gravem fubdiro pr*ope re • ... ter contrahemes poftunt fe 6c * aI j {( . ; ftrmgere , ergo etiam exdeJ' » ,, conferentia poteft oriri obligat 1 ftitacndi rem gravem, _ j ot d Refpondeo ad primutn 111 ffl . vera quando obligatio fundat^ teria, feu re accepta > f eCUS • $r datur in culpa levi, five in mat c paradvčad culpam venialem- , Ad fecundtim Excotnm u ” ^ poni poteft, velucPce na ’ yc g jr,: : ‘ cina: Ecclefta ut pia Mat« r M Ve obligatione rejlituendi ex contraBu jujlo, q- ex quafi contračkt. nit illam ut pcEtiatn propter cuipam le. vem , Ted ur Medicinam , ut fiiius ia- pfus revivifcat : cbligatio autem refti- tutndi non eft Medicina, fed quafi pes¬ ni : dum oritur ex deli&o , quatn fibi imponitdelinquens» Adccnfirmationem omnes refpon- dere Aebent, cum nulius Judesc huma- nus tj eat decernere culpte levi poenam tam ace; >am , igitur jus tam narurale <)uam ciVle aliter metitur gravitatetn , h levitatetr poens relate ad reropubii- cammortalem, quam fic pcena relate ad rempublicam immortalem, refpe&u hu. jus enim judicatur pcena leviš, qu* ju- dicatur a nobis graviflima. Refpondeo igitur pcenam purgato* rij etfi gtaviffimam comparative ad quam- vis pcenam vita: hujus, non efle gravem relate ad rempublicam atternam, inqua qu£evis pcena temporalis relate ad poenara sternam cenfenda eft leviš. Ad tertium Refpondeo hoc efle pro nobis ut pater exrefponfoin fine >1,361. quod obje&ioconfirmar. ARTICVLVS SEXTV$. T>e obhgatione rejlituendi excontraBujujlo , 0 ’ ex ejuaji ContraUu. E i 1 X contrsčlu duplex obliga- tionafci poteft, unaimme- _diataE. g. agendi, folven- i tradendiid, ad qnod te excontra* > ftn padlo expreiTo ebligaftij alte* r a medita v. g cum confenfu Petri apud depofai centum aureos fuo tempo- ttfbtuendos, bacobligatio reftiruen- p 1 ci ^ itnmediate ex contra&u , fi culpa Ctt j perennt aurei, prster aureos im- tffdiatev! conttaflus jufti debitos deber 'ni reddere damnum tnde fecutum v, g, ''‘-ruttueflaus, quod par»or ex non re- ,^’t s fuotem pore aureis, b*c obbga* ;ti , 7 )eobligatione nfttutndiexmtu&ujujhr,&exqua[icontraUu, 371 contra&ucedente iq utilitatem folins re- cipientis , quam ip contra&u cedente • utriu$que commodum , atque in boe ioteni quatn in contra&u cedente in folius dantis utilitatem, id fundatur in jute natnrali : hoc enim pro diverfitate u^rra&us esigit diverfara diligentiam cont Gormaz Difput. m. nnm , i:a ut 'dem materiaiiter fumpta fuffi- cieni ir uno contračbu non fufficiat in altero, fi habeas duos equos Petri a- pud te u ~i depofitutn , alterum ribi commodatU', eosque ponas ad idem fiabuliunoU. m claufo fatisfacis con- contra&ui depofiti, non commodati: culpa enim juridica , qua: eft leviš re- fpeftu dcpoficarij non obligans cunj ad teftitutionem equi depofiti abdučii ex ftabulo non claufo, eft lata proinde re- gulatitcr Theologica gravis refped&u tommodatarij , nifi excufet inadver« tentia, fiquidcm non foli diligentiotes, bd etiam diligentes commodatarij eo “> cafu eftiuni claudunt, natura enim jommodati petit hanc majorera caute diturefleex inrentiooe creditoris. Ra- tio: quiahxcorania inclufa videnturitt ipfo conuadlu, feu confenfu debitoris. Hinc, 364. Dico fecundo debitor ex con- rratfta tenetur ad refarciendum totum damnum emergens , Sc luctum ceffans fecutura ex mora culpabili cxtra cafum juriš aliter difpobenris , prom jus pofi- tivum difponir , ne quod alias eft jure natura? fecundum quid commune omni¬ bus concra&ibas , fc exrendat ad con- tračlum emptionis , & venditionis , in quo ob maximam frequentiam ad viran* daslites eft cautum , ne vendentes, aut ementes pro mora culpabili teneantur ad totum damnum emergens , Sc lucrunt ceflaas C bas leges non hahere locum in foro confcientia tener Lugo Difput , //. num. 2$, contra Molin, ^j fed foltimad immediatum, nempe ad fructus, quos emprorfuerat percepturus, &ad intrin- fceum inrerefte ipfius mercis , Sc ftx \4 ftuum, uc fi fručlus percipiendi plusva- lebant, guam valeanr tempere, quo fic J 1 ™. Quatelegesin uno contra&u po- poft moram traditio , rotum ineremen- ^nte$ majorem diligentiam , quam in rum morofus debitor debet compenfare . . — -f> .. ; n”. *} ( ero , loquuntur de majontate mate tiali , & abfolute fumpta , procedunr in hoc fenfu etiam in foro confcien "* utpote fundats in jure naturali. Dico piimbomRits contra&us , ^ quafi coutra&us formaliter , Sc im- ^'diateobligatad idagendum, vel fol- emptori, fccus lucrum aiiunde ceflans, aut damnum ex illa mora emergens: pa- riterfiem^toracceptamerce fuit itvmo- _ - ra folvendi pretium venditori, buicul« ^topiimbonmis contrasftus juftus tra pretium debet folvere etiam frudlus ex re interim empta perceptos , aut ouospcrciperepotuir. Ratio conclufio- nis eft, quod cx vi , Sc natura contra^ (ftus , ac legum difpofiticne eirca con. Vasq. LelT. Lugo. Ratio , quia nullus, fivc gratis , five condu&as manusaccep:«, cenfetur ie obligare ad ex^ui(kam dili* gentiam , fed ad moralem in fuo tnuae* re , feu talem , qua!em homines pru* dentes communiter adbibent in talibcs muneribus , quamque ipfe adhibetet, li tota adminiftratio cederet in bonum fuum , major hac obl/gatio foret nians difficilis. Ex hac conclufione fponte feguitat mortaliter peccare eos contra juftitia" cum obligatione refarciendiomnia dim¬ na, quiacceptant ofEcium carentes pj‘ ritia communiter necellaria pro ejus »a- miniftratione, utMedicus, Chirutg 05 ’ & alij , de quibus initio nam, p° 3 ' tra nullus eorum tenetur quod»ui<]a» damnum reparafe fecutura linefaa CSl ' gravi Theolog ics+ rt 3 66 Qureres an mora debeat c- Theologice culpabilis, & quidem g”* ter, ut fit obligatio in confcientia r v tuendi interelle creditoris ; ve v ha;c obligatio fundetur in tacita con' tione , quas ex legum difpolid° nC . contra&ibus 1 &quid nomine lfl ‘ veniat, dum agitur de rei rc“ ltl[ ficinterefie, . p,i- Ad primum eft duplex fente 11113 ^, maHaunold. tom. /. tr.S'. n > cbligatiofiem in tatita convention primaria intentio eft eontrahet« dusn leges, Sc naturam tali* co o ^ atqui fecundum leges nonreqnjj ' j paTheologica,ut quis ex contra 9 moram obligetur reftituere me® ajjJ ubi oftendir ex legibus i° c0 ° &;a»* tam bon* fidei, quam fttf# 1 ! ur ’ ‘‘ Ve obligatlone refthuendi tx contraUu jujlo , &ex qu.tji~ Contrabtu. it fententia deobligat tam ab ordinarij quam extraordinarij interefte reftitu- tione , nifi mora fit graviter Theologice culpabilis , iti Leli L. 2. c, 10, duh. 10, k n. 7«.Tamb. L, g. in Dec, trači, 3, c, 4. §,c, n. 7. Lug. Difp, 18 .]«. 3S, credens hanc fententiam čile ab omnibus in pra- aireceptam, quam Palao tom. 7. tr. 32. Difp. 1, p, 17 , §. io, extendit etiam ad debitorem ex deličto, eo quod non lit in mora folvendi» confequenter nec cau- h injufta damni a tempore , quojufte eacufatur a reftitutione , hanc fenten« tiam aropleifticuretiam Diana p. a, tr, 6. re f, 20, addit. Dicaft. hic trači. 2 , D. 10, M. 3, n. 73. & 7j, caufam juftam elle gfavem necefficatem approbat Logo D,21. *• ' 7 . contra Leli c, 16. a n, $3. Rede JUtem advertic Lugo Difput. tg, n, 40. n onrequiri, ut mora ob impotentiam, V( 1 prsfentem inadvertentiam fit in fe culpabilis , fufficit enim , quod fit cul* P 3 bilis in radice, nempe in acceptione lut tetentione culpabili : Ex hac enim ° mnia darona fequumur imputabiliter e- t,Jm P t0 tempore gravis aut extrem«e u^-cellitatis, in qua eft debitor ex delido, Refpondeo utramque fentemiam' f i c P r °babilcm. Primam fpečhto jur* ' ^ ptobabiliorem ; Secundam vero fpe- Jta ratlone pra;ferendam videri , quia °Q couftat fufficienter de animo fe cbligandi ad tantum onus citra gravc peccatum intcrveniens, ergo noa eft imponendum debitori inculpabftitcr mo; rofo, Ad fecundum £de quo fuse citat. Haunold. €ontr, //,') Refpondeo tara damnumemergens quam lucrum ceffans fignificari uno vocabulo interefte ; Sc quando agitut de reftitutione interefte » intelligi de interefte extrinfece, feu de eo, quodrei principal! extrinfece acci- dit id eft, quodeft estra rem ipfam prin- cipalem, five debitum E. g. pretium de- bito tempore non folutum, unde fic Haunold. re&edefittit interefte, efe id, qttod nobis fačlo alieno abefl quod lit - crari potmmus, Radixitaque obliga- tionis folvendi interefte eft morola noa prasftariodebki, aut fadi dtbitoris. Interefte cit. Tamb. n. 2. dividit in ordinarium» Sc extraordinarium, pri« mum accidit, dam res debita pluris va¬ le at uno tempore, quam alio , five id fiat ob incrementum rei intrinfecum ut fit in equo fa< 9 :oex hinnulo , five ab ex- trinfeco crefcat rei valor, ut fi hoc menle pluris valet frumentum, quamalio. Ex- traordinatium erit , quando lucrum fundatur in opera extraordinanacredito- ris E, g. in negotiatione , privans hoc lucro dscitur private interefte cxtraor« dinario. Aaa $ AR- 374 Articulm VIJ. 'T? t?C- $5 t efcsrč stešte šre ste šr? steercšte sr? etesteo iiHi WtWV|V/ViVV|U •'I. VIW /KV|V«IUVIU ' telfesre* ^f 5 ^E 3 tes 5 E 3 ?l)Sfe 3 teŠ^K : Št?:( 5 }£(iKi 3 tj. 5 fej)j ) f S c / ž ^ ^ ur* %£n uk ^ ur> ur* ^ ^ ^ &> i&w ^k ARTICVLVS SEP TIM Vi Secundum qualem valoremfacienda e ji reirefiitutiol 367 O .Uaftic mulcipliciter agi- tari pcteft. Primodam- nifkafti alterum deftruen- do rem mTile Sorenozum , at tu ex in- vincibili errorc asftimas non valete ultra cenrum Florenos, qusritur an debeas leftituere fecundum valorera verum , vel fufficiarreftitutio fecundum valorem erroneum inculpabilem, Secundb de* ftruxifti, aut furatus eshinnulum valeti* tem decemaureos , qui fpečiata fpe fu* »uri eventus dcdu&is expenfis vaiuiftet aureos centum, Terno, furatuses e- quum , eumque vendidifti florenis cen* tura nec plus pro tune valentem, at Dominus eum (ervaftet in tempus , quo valuifTct cenmm.quinquaginta^ veleeon- sra Dominus venduiiilec iilum priore tempore nempe quo valuillet centum , auam nune fur vendidit t, obiigat folum ad valorem rempnf' 5 ’^ rem Dominus vendidilTer, aut abfu 01 ? Mer. Sccunda Navarri in fo«" 13 ^' uum, 26. quam probabilem c« n ^ , li Diff. ig. n. 12 . vuit refl.mendu.nl« J valorem, five is intrinfecus > W e * ", fecus, quem res babuittempore* 11 ^ dio j quia hoc tempore res estans®'^ fub Dominio Domini, ergo eidcn> Jt ‘‘, cit pretium five eitriofecum fi ?c ,a ‘ : , fecum. Tertiafenrentia J..L » 4 - 1 : — r>.'/v. fT 5 (\VaU)' , mmm. uijji, ; c;: , quAntiratem refl.tut.onis neti i® vJ ' quem res habuit , fed in da®n D - injufta acceprio aur derentm mino, quam fententiam cenflf’^ mam Lugo ; manet tamen inl u ‘ r ( y Secmium qualem valorem facienia eft rei reftitutio ? 375 cultasi urnim illatum damnum etiam fit taxandum ex valore ret habito. 368* Dico Primo dcftrucns rem a- lienam valentcm milic, quam ipfe pcr errorem iaculpabilem atftimat Centura , ita, ut ncc dubiter dc majore valore , fatisfacit reftituendo centum, Efparza hic ej.14, Art Hauaold. trači* 2 n* 211. contra Lugo Difpttt , s . ». <>J- Gormaz Difp, //. n , S»7. Probatur : radix refii- tutionishic adxquataeft injufta formali- «« damnificatio , atqui fecundum ex- cdTuai iavicibiliter ignoratum damnifi- tatio non eft formalitcr injufta five itn* putabilis, Dices ad ačtionem externam gravi- ter injuriofam fequitur obligatio gravis rcfarcicndi totum damnum inde fccu- tum , licet ignoretur : ficut qui eft ln mora culpabili reftituendi, tenetur ca fui etiam fortuitos , & improvifo* 'tparare. Secundocum Palavicino pro- pciens retn in mare credens efte parvi va culpas etiam leviš )fed vult projicere, ae nočete fecundum quantitatem prscog- nitans. 369. Dico fecundo quando res ablat« babet augmentum intrinfecuminmanu furis, etfi apud Dominum nuoquam fuif- fet in tanto accrcmento E. g. ex vitulo nonfuiflet fadus bos, far tenetur refti- tuere fecundum valorem Summum , fen in optično ftatu, fi eam in hoc abfumit « aut vendic, etfi Dominus etiam in hoc ftatu non abfumpfiftet, aut non vendi- diftet, Lugo Difp. t $,», Laym, LelF* Probatur: quia totum accremetuum de- tra&is expenfis Sc operiš eft Domini, er« go eft reftituenda Domino fecundum valorem babitum tempore abfumptia- nis &c* Dico tertio , & ccmple&or rem totam diftinguendo triplex tempus pri- Hium quando res valet tresflorenos : fe¬ cundum quo valet quatuor 5 tertium quo decrelcitad prerium minus primo* Hoc otls intenditprojicere totum, ouodcun- P ofito ^hgenafUmc eft advertendum j 2 U ' »'ud eftet, fic autem projiciens fe tu ™ ad »mpus, qao far rem ahenam . 1 *. _ « ' *Kfnmtr gtoffi, Refpondeo ad prirnum negando »ffertum, obligatio enim commenluran- 1 eft injuriac prscognitx* Ad Inftan* tl5 m eft difparitas, quod ex naturi con- tr *ftus creditor babeat jus , ut indem- “'»fervetur, unde debitor morofus in vendo fcienter exponit periculo cre- ltor > licct invincibiliter non eftet rcus abfumit, aut vendit &c. tum ad tempus , quo Dominus rem fuam abfumpfiffet , vel vendidiflet&c.fi furconfumic prim® tempore , & 'eodem Dominus abfutnp- fiftet , obligatur folum valorem ejus temporis reddere, quia plus non nocuit, nocuiftet vero in fummo valore; fiDo¬ minus intermedio tempore vendidiflčt, & ideo debet reftituere fecundum fura- mum valorem. At fi Dominusdeftru- xiftet retn tertio tempore, quo res re* duda eft ad pretium minimum, debet reftituere pretium primi temporis, quo eam accepit, aut rem fimilem aqualis bonitaris, quia in tanto, & non plus abfuit, fifurcam vendat, aut abfumat fccun* 37$ Arttculm Vlil. fecundo tempore, valor hujus temporis cft compenfandus, etfi Dominus iihm a!io tempore diftraxiffet, quia res tem* pore hčcx a fure venditionis &c. fuic Do¬ mini , ergo čara vendendo debet ejus loco dare valorem, quem tune habet , ii enim tune veliet a furto liberari, debe- ret rem extantem fecundum valorem tam intrinfecum quam estrinfecum reftitue- re, ergo cum in defečium ret fuccedat pretium , totum hoc eft reftiruendum, itautcertum tradisTambur, L . g. Dec. trači g. c, 2, §, 7. * n. 13. fi demum fur rem alienat &c. tempore tertio, q’jatn Dominus abfumpfiflct prirao, pretium temporis primi eft rei fubrogandum , serrporis veroterti/ ft hoceodcm tempo¬ re alienaffet Dominus, quia ficuc pre¬ tium in primo cafu crcvit Domino, ita decrevir eidem in tertio, fuppsninr enim exrareimpermixta, confequentct manere in Dominio Domini, Quando foret dubium , quotem. pore Dominus fe fpoliaflet re fua, ritur, fecundum cujus temporis valorr furdebeat farisfacere ? Refpondto t communis fentencia cum Leli. », m, polt Vafq. obliget ad valorem to op timi, quia inquic, in dubi» eft melioi conditio innocentis; eft tamen tuta op!’ nio Lugo n. 133. Molin, m, 8 fatisfieri «• ftitutione valoris minoris foramoproptu incertitudinem], h*c enim minuti p tium , ergo pro ratione dubijex cit‘ ur; ' ftanti/s prudentcr penfatis valor kH® tionis debet definiri, Argumentom verfariorum procedit , quando res t; hidivifibiiis, fecusin divifibili. S S S S S S MS S S SS S S S S S S S S S S JI S J J J j! J i $ * I $ f $ f 'i f f f $ f f f f ^ f f $ $ $ f $ $ f $ f ? ff n ! ’ j ARTICVLVS OCTAVVS 'Tiara decidmtur qutefita de reftitutionis ohh^ tlG]l Q 37° ^ tiare s primo an ftr rem furtiv2m deftruens , aut abfumens paulopofl pen- turatn puu Dom intim tenearur reftitue- re ? Refpondco primo, quando culpat furisresperit, obiigrtur reftftuere, etfi eerto, in ju 11 e »amen perijfiet spud Do¬ minam E, g, injoffa hodili incurfione Se c. tftcommunr* cum Dtcaft L. 2. trači. 2. Difpht. 2, dnb 4. n. 7/. Ratio fuc pra?- ^resiicos alioi am injuSit iam in fe transfer c onusreffirutionisab illis num.32 Refpondeo fecundo ^ atirra j, ; .; fum vafere erfi apud Doto u "! fuiffet fortuitb E, g, incendto* • ( dopublice adbuc ignoratur 1 ^ periculum, Molin D>fp'p: f Dtfptit. 1$. num. c quod , guamdiu ignorant F . • j, habeat pretiirm idemi ^ 1 vm?t 1 ' 1 ' 11 eo, ergo ficut emptoi' t« 1 cU * L Tlura deciduntur qtutfita ds rejlituimh obVgatione. tia pericali debet dare predam totum , itafur točam debet fupponere Refpondes terrid, qnaadoresfur- tira apud furem cafualiter peric arquali infortunio , atu jufta icsvalione certo pcritura apud Dominam j furatus esE g. vidno crumenam , quar ex incendio a- pud te eft incinerata aque incineranda apud vicinura , fur dcobligatur refti- tuere Lugo num. 141. Molin. LetT, 8c padi m , ali; conrra Pa! ud Bart. Liald. itcommunem Legiftarum. Ratio:quia i&ofurtiva non fuit efficacicer injurio Ta, fed duntaxat affečiive , re ipfa au- tem totius damni caufa eft > aut incen* dium , aut jufta incurfio , aiterutrutn interrumpit furis animum recinendi, &c. reta furtivam , ergo impedit efficaciam nocendi fitam in propofito retinendi, «goce{fitačtioexteraa efteinjufta, at- <)ui nonobligat, mfiut injufta ad refti- tutionera, fur itague tune non deftruit jusinrc Domini, fed cafus fortuitus e- '»m a Domino inevitabilis. Si dubium fit, an apud Dominum ptrijilet, ut fi fortecam pnus vendidiftet, v ti eripulflir intendio 3 eft valor pro ratio- ne'dubi; reftituend 9 ,nam in dubio eft me- 'or conditio innocenris. Eft contra Mol. Cl >. obligantes ad reftitutionem totius* , 37 *♦ Qua;res fceundo an, & quan- 0 qiiis teneatur ad reftitutionem impe- ^^lterumabaffecatione alicujus bo- ^ debiti ex virtute Juftitia: commutati- dfb' Ve ^'^ I1 ^ ut ' v * » vel ex Juftitia in- C 'p' h * red “atis » aut Legati, &c* r '‘ CI P°nde° primo impediens alte- t0n| ctia P® P r ecibus , blanditijs ,&c* a lub- C t CUt '° nc * at * impeditus ifj 1 t, “ s ! nre » veladrem, peccat con- Ju biiam commutativam cum oacte 377 reftitutionis damni injufte iliati , Lugo nttm. so, Molin. Left, Ratio : quia ef- ficaciter violat ttričlum jus alterius, un» de eft totum reftituendum , quod debe- turatteoto jute impediti a confecutione boni , proinde dum impeditur alterius jus in re nondum executioui mandatum per pcfleffionem ejusmodi boni, eft compenfandum fere touim tale dam- num , aut tjus valor detrasfta folum pof- feffianis nondum habitat atftimauone , poileflio enim eft pretio aftimabilis pro- pter peticulun*, cui fubeft jus in te ante poileffionem* Econtra dum jus ad rem corapetit'irapedito, non eft huic cotn- penfandum totum fere damnum , fed pars folum E. g. beneficij , ad quod eft pratfentatus, itacit. Dočhnes, Refporsdeo fecundo quando indi- gnus impeditur a confecutione boni E. g. beneficij ex Juftitia d.ftributiva debiti, nuila eft obligatio reparandi damnum , ttfi id fiat ex odio, vei violentia vel frau- de , quia licct peccctur tune ob rnalum affe&um contra charitatem , imo etiatn comra juftitiatn , fi impedias per infa- mationem cum onere hanc refarciendi, artamen nullum jus ftri&um violas re* late adbonum Tamb* Z,, g, in Deeal , trati. 3. c. 4, §, 2 » Relpondeo tettib impediens alte« rum a confecutione beni liberalitcr con- ferendi E. g. Legati, hatreditacis, &c, fi id facit absque vi , vel fraude , vel mendacio , fed precibus , confilio,&c. non peccat contra Juftitiam , Lugo n. $3, Molin. j Difp.727, & paffim Theologi, quia utitur jure fuo citra ullius juriš al- rerius violationem. Ampliic Molin* nuni, 4, etfi ditfto modo impediret cx- prello nocendi animo, contra Scot. Pa- B b b 1»^ 378 Arttmhs VIII. lud, animus enim nocendi non influic in bera teftatcris voluntate poiitum non ab. damnum,nifi a&io ipfa externa fit injufta, folutum, led conditionatum,nempelitt- Refpondeo guartbcollatorem Offi- ftator velit aliquem ieftitueteh2tctie ) nl d;* aut beneficij ex Juftitia diftributiya Legatarium digaum, uthicnonimpedi;. debici , auc cujusvis aiterius boni gra- tur vi autfraudulenter, autraendscit«, tuiti, five illud fit beneficium » five Of¬ ficium t five Legatum vi , vei fraude, vel mendacijs faisisguc critninationibus averrit ab ea voluntate confecendi bo- num perlona; eo digna? peccat mortali- ter contra Juftitiam commutativam cum onere reftitutionis boni impediti fecun- dum fpei quanticatem , qnam 'habcbat adcjusconlecutionem , Molin. num, 6, & 7 , Ratio : quia qulsque habec ad jus ftri&ura , ne hoc modo impediatur a ConfecHtioneboni, quodignuseft. Dixi priroo mendacijs , aut f 'alfis ariminationibus , quia f*s eft. prodere verum crimenjis , quorum intereft , quando crimen facic minus habilem ad tale officium , Scc. aut collationem mi' nusdecoram: j is inquam, quor um in¬ terefi, E, g, coliatori, fecus ahjs. Dixi fecundo fecundam fpei quan* titatem, quia etfi quis d ; gaus lic tali bo« no , fi tamen non habet ullam confc- quendi id fpem , nulla eft obligatio re- farciendi boaum tale , quia vis aut fraus. &c. non influxir. Dixi tertib, qm eft dignus l nam etiam vi , fraude , mendacijs impedire indignum officio* &c, (* hoc enim non poteft conferri indigne) non eft contra Jufticiam tio „ - habet jus ad Officium in libera collatoris fecus eos abftrchendo potsftate pofitusn« Leli L, 2. cap, 12 , de , vel mendacijs • & c Ec cum officia auc beneficia conftiet. da fine dign J oribusimpsdiens vi, fnu- de,&c.dignum ut conferactureadigivo- ri,ad nihil tenetur reftituendu Lel U,m, Econtra qui vi, vel fraude impedit, ne teftator condat teftamentum ut ipfeib intelhto fuccedat, &c, non potellpsilti fuccedere, & fi fuccefiit, deber reftitoer«, Idem eft, fi Notarium,&c, a®>- ribundo vocatum avertit, netsteftioM' rum feribat, Lngonunt, y/, qui» 4 pari rellicut omsoneri fubjicit eusu, ^ teftatorem volsntem tellari in alicujus fpefalsa fanitatis, aut longi«* ris viti a t . ftamentocondendo dtftrahit, agit enim fraudulenter. Eadem Laym« L 3. trati, 2. c, 7, nttm, }• C “ B ' qui moleft;s Sc impcrcunis precibus petrat a moribuado mutationeni tt ^ menti , quia inqnit Spotet Decal.c.2, num.20), eft quatdam t J &«o, facit enim ut fe liberec ab ta % leftia, hoc ipfum hic Authot cxtec ^ maritura vehementer perfuadenteo ^ xori s ut teftetur in fuum aut la conamcdum. fcilCl Partcer tenetur daronum r quivi, fraude, mendacijs, hit homines , ne dent laborts M j , ^ uuu tu wv/«ua niz nomincs > ne «cu» 4flw,w " raM 1 ' ) ftitiam , confequenter ceflat obliga- opificibus, aut Empcotes avoc^., t reftituendi , indignus enim nullum mercatoribus, clientesab Aa? ^ ?et jus ad Officium in libera coilatoris fecus eos abftrabendo absq^ ^ r ^ uc 9 Tel f tmm, t2s . merico tamen obiigans ad fa- ad fuam officinam, Lug* 3 n ' ll} -' _; . ... . \ / • • _ lil 1 o " ms reftitutionem, econtra quisque habec |us ad hzreditatem Legatum, & c. in ii- 322 . Qttsres rertio ta Cc ptta munera a patcibus ? Tlura decidunfnr amjltude reftitutlmis obhgAtme. 3 ja mere? & quidde cfficialibus alijs pub- licis ftipendiatis , ut fungsntur ofticio, C pro expeditionibus & obfequi;s fuis exprcfse , aut lacite pmendunt mu > nera? Refpondeo circa prirautn utroque jure civili quidem L . Plebiscita 1S ff. de Offic. Prtfid. Canonico vero in c, e um abomtii de vit a & honefi. clericer. Ju* dicibus vetitam ede munerum acceptio- nem ante fententiam: muneraenimma- gni valoris communiter inducunt per- verfionemjudicij, aut hujus periculum, &ideo etiam jure naturali talia funt pro« bibira, fcrefertex comrouni Haunold, tm.;, trati, 2 , num, t. Ti, Nihilominus suneta ficaccepca ante feorentiam con- demnatoriam non funt reftituenda cit, Haunold. num. 60. ex commusi Lugo Difput, 37. nttm, 134, quia communi* ter Judiccs etiam cimorati non reftiruunt »ccConfcflari; obligant. Ex quo colli- g'tut eos non reddi per citatas leges ia- tipaces Domini; munerum , etfj acci- pbntur ante fententiam. Peft fenten- tlsm latam liberaliter oblata licitd ac- “ptantur , quia non eft periculum per- Ve tiionis, Refpondeo ad fecundum eos pecca- Contta Juflitiam , ptoinde teneri re- ut “ cre > quia petunt pretium pro a6lu ex Juflitia dtbito, nifi a Republica fti- P-ttdium infufEciens fit conflitutum , u “cenirn pofTunt exigere falarium fuo c' n P r ,°P ott ' onatum fecundum cir- '0'luntias locorum , & perfonarum f JXaR dutn 1 Sporer trati. 3, in Decal, ' S ‘ n ' ,2 7 & fequent. quem vide» Cen( jj !, 73. Qua:res quarto an animus no* *ojun t4? ' tCt ' m P crans a&ionem leviter ani in ducat gravem obiigationera reflicutionis ? Refpondeo negative cum Haunold. trath 2 . n, 230 , Tamb, c, 2 , §. s* num, 12 . contra Lugo Difput, s, k num. 74> Probatur : non obligatur graviter ad reditationemj fine animo graviter no-i cendi, cum ačlio externa non induat ni¬ fi leviter, ergo nec cum tali animo ob¬ ligatur graviter, quia hic animus nihil adjuvat a<2ionem externam de fe le¬ vem, efto eam graviter injuftam denoi minet, ut enim injjuftitia graviter, obli* get, dc bet efle gravis gravitate extema. Dices: licettemperantia non obli- get, ut omittatur coena , aut confabu- latio de le ličita, graviter ramen obligat, ne ccena, aut confabulatio fiat ex inten- tione fecuturs pcjlutionis , ergo etiam licet Juftitia graviter non prohibeat a- dionem de fe externam leviter injuftam , graviter ramen eandem prohibet , ne pofitive procutetur ex fine graviter no- cendt proxirao, Refpondeo difparitatem efTe, quod in juflitia propterjus alterius medium rei refpiciat, a quo medio per a&ionem le¬ viter injuftam non fit, nifi leviš receffus ftante etiam inrentione graviter nocen- di, bxc enim nihilo minuit jus alterius t temperantia vero refpiciat medium*ra- tionis, a quo!notabiliter recedit inten- tio procurandi pollutionem per media alioquin de fe ličita. Non nego quod aliquando a&i o de fe indifFerens per intenrionem injuftam determineturad adlum injuftum, ut ac- ceptio cibi alterius animo fibi appro- priandi , fic enim determinata graviter laedic jus alterius , intentioque prodic in ipfum ačlum exfernftBi» B b b a, AR ' ARTIČVLVS NONVS. T)e Circumjlantijs ( ReJhtutionis> J_Jas comple&untur hi duo verfuj, Jihris , quid rejlitnat , cui, quantum , qtiomodo , quando, J$uo ordine , quove loco > qu toretnaddatnnutn. Edam hišaDočlo cibus accenfetur pauper fi&us , qui fi mulata paupertace aedpit Eleemofy nam faltern notabilem : accipit enim fraudulenter. Unde haec de rigore juriš deberet reftitui Domino , Molin. Di fput, 2 io, num . 6 , attamen tuta eft fen tentia reftituendam efte veris pauperi. bus ; quia haec eft praefutnpra voluntas Domini Vasq. obfervat autem Tambur. L, g, in Decal traSl 4 , c. t, §. / quod etfi pauper congeilerit ex ftipe quotidia- na 25 . auteos /epofitos pro faturis ne« ce&utibus, lične ramen pergat mendi- care , ut exinde quot'die vivat, didaluromanon exceditlimites paupef* tatis. Tcrtio haeredem defuaftij ,at ’ renta , aut deftru&a immedia® l? • bat C liiG caufa rarhnabilis aliudP"'^ vivit , eo defuotfto ejusdem h* cc ^ quod procedir eriam in cafu vi^^ : mini, fe d ob abfentiara nego ' 1 e ‘ —■* oef "". cum expenfis moderads, t Scc, potefl ejus voiuacas eX f jj nec p' ras De circtmjlantijs rejlimienis , itd Sporer: Tanabur. vero§, S. n. /, vuic faciendam reftkadonem pauperibus , quia moraliter , perinde fe habec tune Dominus, ac fi eflet incertus Refponfio h xc generalk licet lit veriffima, nondnm tamen deelarat in particulari, nequediftinguic inter bona reftituenda, pro horurnenim diverfitate diverfis reftituenda funt. Bona igitur alia funt vacantia, alia inventa, alia incerta, eaque vel ex delijo, vel ex contračlu, de quibus, & eni ea fiat reftituenda fufficienter conftat a um. 371, 381 Si obligatus reftituere pauperibas lic ipfe paupet, poteft etiara inconfulfa confcffario fibimetipfi applicare , ut fi neceftarijs pro fuo ftatu fit deftitutus, et> * fi oftiatim nou naendicet, quia jura fo» lura obligant ad dandum pauperibus s quia tamen facile affe&us in proptta cau- faexc®car, idcirco absque evidenti ino« pia non fiat appUcatio absquc Confilio prudentis confeftarij, Qnando reftituenda dl resdepofiraj cotnmodata, prscario data, elocata &c, debet reddi non Domino , ftd depofi« tario conamodatario, elocatario, &c. qufa Infuper hic adverte quando bona faabet jus pofteflionis, 8 c cuftodi® , aut mcerta funt talia ex delido, ea in pau petes funt diftribuenda> mamine autem psupertim hic veniuut omnia pia loca, & »nitn£ mortuorum. Secundb prius- <]uam fiat difttibutio diiigenter inqui- tendus eft rei Dominus * omifsa enim diligentta diftribuens in pauperes V1 ®bt jus Domini cum onere reftituendi ddem denuofors poftea compacituro , adhucres pauperibus data apud eoD dcm extet, tune enim hi fecundum om- ncs tc nentur reddere. At fi poft adhibi' ‘febitam inquifitionem fpes non af- u 'g«t compariturum Dominum, fi ejuf- m °di bona applicata funt pauperibus, hi pfobabiliter deobligantur reftituere cona • P J tcnti Dotniuo , etfi applicata bona ^tmalicer , vel ®quivalenter extent t tes fecundum rationabiliter pr*- J m P tltn Domini voluntatem alicui ap “ c,ta > tranfitin hiiinsDominiiim. Lil ufus, ficartifices funt cuftodes materi® elaborat® &c. fi tamen Domino reddere- tur , monendus eft pofleftor , ut fciac fe deobligari reftituere Domino,Trul- lenclc L, 7, in Decal, c, 14, dub . 3, n. /. At resfurtivafuti fubtradla non huic fed Domino eft reddenda, uti & res ablata: filiofamilias, vel Religiofo fptdantes ad Patrem vel Conventum Patri, aut Con« ventuifunc dand®, nifi fiiius, aut Re» ligiofus pet fe reftituerer, tune enim ut confulatur fam®ejus, ipfi debet reddi. 376, Qu®res tertio , qiur.do res reftituenda ? & ubi ? an c pax abfolu- tšonis differens reftitutionem ad tempus raortis perhsredes? Refpondeoad pritnum detempore reftitutionis ex ccntrasftu jufto conftare ex», \S4~, videlicet tempore pr®fixo , fi nullum eftpr®fixura , foivenda funtde- „ > tranfitin hujusDominium, Lu* bitafaltem poftquam eft dehitor recjuifi* ^ , ‘fP* *'• *. 102. contra Left. Molin. tus a eteditore: qu® requifitio non eft 7‘h‘bter contrarios eo quod p (> ^-' cat ' oncm fieri conditionate , UtJ ' otn tnusnon comparebit rc adhuc putent nem- neceflaria, quando prafigtur tempus, dies enim interpellat pro creduorej un- deabeo tempore debitoreft in mora , fi non folvit , quando commode poceft , B b b 2 carn SS2 eam tamen Cttlpabilem moram , etfi ere« ditor farpius debitum exegiflet, a. culpa roortali feclufo lucro ceiuotc , Sc damno ♦.emcrgcnte liberac Molin, Difp. 7 Sl.n. ** quod Tambur. L, S. in Decal, trt iti, 4* «. 1. §, 6 . n. 4. extendit ad cafum, in quo vi ccntra&ds dies eftpra?fixa Juramento firmata , Juramentum enim imelligitnr ad; čfcutn modo morali, nempe , ut non obbget mortaliter executio, quando fo- lutionis difationi non eft annexum dam« Articulus IX. ad plures feptimanss, menfes dihi non eft mortalis, quando cieditori non eft notabiliter datnnofa , Moliti, cit, i tempere mor® calpabilis in relUtacaJ; debitor debet totum intereile, hoc t : lucrum ceflans , Sc dsmnum emerge: reftituerc una cum re debica, Refpoadeo ad fccundam circa lo cum reftitutionis eft dšfttnguendum, tel enim debetur res ex tontradlu> uta re accepta, aut ex ddičlo : fi ex ton* tra&u eft reddenda in loco fen num emergens, aut lucrum ceftans, Loquendo autem de reftitutione ex contrasftutn exprefse aut tactte initum. delufto, certumeft, quod a momenta, quo quis pravice cogaofcit fe alienum in* vito Domino detinere, debeat reftituere, niftex;ufta caufa prsfumi poffit Domi* num non fore rationabiliter invitum, fi ad tempus differatur, Prarceptumenim reftitutionis indire&e eft negativum per „__ aut fecundum loct confuetudinem % Lugo. hi c Difput, 20, a n. ipS, Refpondeo ad tertium abfolvincn pode primo eum , qai Jifferc re(lit®' £ ufquead mortem, quianon habttife’ (ftum abfolutum, qu*leinexigitp« ct r - tum reftitutionis , Ted conditioDanJ- ic.iuuimuu .ua.nut tu « S «ivuu. p«. mu, acunuuouia , .. v 3 jo. coniequenter obligat femper pro nempe fi motior, proinde habet volu* fempcr ftclusa rationabili causa. Quaic tatem alienum rctincndi vto a tempore agnit® obligarionis reftituen« Secundoeum, quidubitans c f difovens propofitum nonreftituendi pec- feflione legitima in vita non'exam cat mortaliter in materia gravi, hoc ta* fed vultrelinquere h®redibus«^^ tuii — . • .(.n. dum. Tertio neque illum» 9 U1 boe gravi men etfi long-ffimo tempore continua« uum. icuium^u. .. , ^ tum, nifi interrumpatur per poeniten- neconftitutus, non vultipfc« ct tiam , aut formaie propofitum reftituen. mode poffit reftituere, fed di, probabilins eft unicirm numero pec- hsredibus imponere, oneris e ^ catum, ncc interrumpi per impotentiam ;us derivatio inhasredeseft p|j rl , ( v : reftituendi, aut fomnum aut diftra&io- lis, quia experientia tefte ot |D * nem Lugo deplenit. Difput. :6, n. 5 e circtmjlantljs reftitutmU . manus creditoris, aut fi transmlffam contingat non perveniffe, creditor ne- queat e(Te rationabiliter invitus novara- que pofcerc fatisfačtionem. Racio : quod neque juftitia nec chaiitas queac plus exigere. Infero igitur primo lx(x Juftitiae fatisfieri five per fe, five per aiium , fi- vtocculte, fivepublice, llnde obliga« tus ex debito occultonon tenetur palana reddcre ob jas confetvandi faraam fuam , tcootra publicus injuftitiarius ad retno* vendutn fcandaluna debet publice redi« tUTe, non titula Jufticis, quia occulte podit tollerc debitum, fed titulo chari- tatis eblfgantis tollere fcandalum* Infero fecundo dtbšter exf delijo >d araovendana fufpitionem furti, aut Ptriculum infami«, quod titnet etiatn cx teftitutiane occulta fatisfacit tandun- ^ eni donando crcditori E. g. in ejus na- tJ li cfferendo gemmam > aut V 3 sargea- teum *quivalens debito, etfi pracvideat ^tditoretn in figtjum gcatitudinis j,vicif- m V 1 b>rem 'tantum redonaturum Tamb, Ut ' §' /. n. 2. fi enim ličite dffsrtur , i at etiam omittitur reftitutio titulo hmx -tvaudar, curnonfub fpecie doni non c reftitutio ličita, tališ enim reftitutio caufa direčta redonationis , fed li ji l0 * ^ uam P eri >culum infamia: facit lufcro tertio quando res debita dorut)q ue t ; tu j Q te ftj tu jj ur p er Petro¬ la ' 0 lute tmediam a creditore defigna- J?’ ^bitor fatisfacit, etfi res pereat thor-'i' Jt roa ^ti^ raediatoris, quiahic eft j na P erfona cuim creditore. 4 e r, 1 1 dtbitor ex confenfu creditoris '"S^tpctfonatn fidelem. 3*3 Infero quarto deblcsr ex conrračfcu aut re accepta rem realiter five in fpecie debitam, ut depofitum, precaritsm, pig- aus Scc, mittens per hominem comtnu«! niter habitum fidelem , etfi tališ hemo difpareatcumre, ad aihiltenetur, quia adhibuit moralem diligenttatn, ut res perveniret ad Dominam , ultra qualeta vi coatratftus non tenetur. Econtta quando eft debitnm perfa« nale , fi non cotiftitutum fub Domini« creditoris ut pretium proequo, etfi de - 1 bitor mitcar per hominem fidelem a fe defignatura, fi perit , amequatn čredi« tori extradatur, perit Domino fuonetn- pe debitori, Tacsbur. tratt. 4., e,/. §,/, a n. +, ex confenfu Do&orum cum ijf- dem merito oblfgans debitorem ex de« li&s rransmittenten* rem five realiter , ut equum furto fublatum , five perfona* liter debitam , uc pretium proequoven» dito per hominem-fidelem etiam ccnfef« fatium ad iteratam reftitutienem , fi de- bitum non pervenit ad creditorem : hic enim non debet pati damnum ob ddi- iftum debitoris , eftqae harc fententia communior, ac ex principijs intrinfecis fere certa tefte Lugo Difpt 21, n. s s, cen¬ tra alitjnos, quos non omnino iraproba- bi liter deobligate credit Lefiius L,2, c /S, 67. quia, inquiunt, tališ dcbiior fa¬ cit , quantum in fe fuit. Amplia didamcommuniorera fen- tentiam ad cafum , quo poenitens bona fide coafeftarij erronee indudlusdcb tum ex delitfto reftituit pauperibus , dum ef- fet reftituendum Domino: adhuc enim huic debet reftituere ob ditftam ratio« nem. Nihilominusinhoccafu Tambur. ». 8, pcenitentem decbligat, etfi in ca> tsris ca/ibus, ccmmunior fit pračlican- 384 sArticultts IX. da, quiaDom!nu$a pcenftente tam pic, & prompte exequente rmndatum con- fefTarii, ncquit plus rationabiliter pete* re, H xc Seercntia eft probabilis, 578» Qu*res quinto quo ordine credltonbus facienda reftiturio , dum debitor non eft omnibus folvendo? Hic non qu*ritur de ordine creditorum ha- bentium pignus, aut hypethecam , de guibus fusedifpuEibitur infra a n, 41 /. Refpondeo primo quando res alie« na in individuo exiftit, cujus fcitur Do- roinus , huic ante omnes creditores eft reddenda, nam penesiilum efte/us Domi- nium,. Amplia ad cafum rei alien* inju- ftaradhuc ex ftentis , cujus Dominus eft Refpodeo tertio ante omnes ere:.' tores debitoremortuo folveads funtu, penfte funerales, confe&io invenut: apertio teftamenti, Medici, Cbirurgi, Pharmacopol*, prarferuntur enim ctia privilegiatis hypothecarijs. Lugo n,Si,a X, piniflt, 1f. de Religiofis & fmftik fttneralibtis. Refpondeo quarto feclufis prilile- gijs , qui prior eft tempere creditor,e!i etiam potior /ure , nihilominus pofe- rior poteft tute in judicio petere foluiio nem prioribus creditoribus non petenti* bus, eoque cafujus prarlationis p« in¬ terni* executionem poftertot acqutr: Haunold. », 40$, ex legibus ficdeceroen- bus ob Judicis authoritafem, & ^ muuerandam creditorum vigilantia®, ignotus , tune enim ex ea re debitor ne- quir fatisfacere reliquis cerris creditori- —--...-- bus, eo quod non fpečtet ad debitorem, Ratio aucem prim*partis eftcumw® fedad pauperes juxta difpoficionem /uriš Haunoldo«, 40;. &multiscentra® Canonici* Refpondeo fecundo etfi Rebellus cum aliquibus debita ex deličto pr*ferat debitis ex contračlu onerofo. Valentia veroenm Cajetano, Navar. debita con« rraiftus pr*ferat debiris ex debčio , probabilius tamen eft nullum cfle inter ea fervandum ordinem, fed pro rata fa- tisfaciendum , Haunold. trači, 10, n , 403. Molin, Difp.760. Lugo Difp. 20 . », I36. quia nullum jus pofitivum prttfert utium alteri , nec etiam jus naturale , quia boe Difput. f3 " determinatofundo , fi ex a lijs o 00 r fit, feu fi ali a bona non hibebit, ;r -_ in defetftu aliorum bonorum ncq uir • —»dffflf □runi amplius ličite obiigare fecundo cr ^ sd folvendum debitum hocie^^, jure radtx obligationis reftitueadi ex de- eodemfundo, ouia ex vipro® unH T; > f°T P 'f tCa ' ra ^ ic * obligationis ex čl* primo, fundus manetobl contratftu , feu non eft praftamior, nec mo, proinde hic prafertur p ofcft econttg : radiX cn, m eft /us altenus nem- Hinc probabilius eft, V oi c °l f creditons confideratum quoad fe ip. f a debitor fponte, feu jadicc fej* fum, fed boe m* tale nullam fundat folveos pofteriori creditori, pr*ationem, etfi debitum ex deličlo teft folutum expetere, p»° f cf£ '% &°™r injumn,> fec ' sde * Haun ° id -° b L I De circutnftantijs reftitutionis. czteris pofteriorem in L. nitim, §, 6. C, de jure deliberandi, Refpondeo quinto debitor ad in- ftantiam pofterioris creditoris, atn es¬ tra judicium prius petentis folutioaem probabiliterpoteft, & debet integre fol- vere debitum , quando creditorcs funt ejusdem qualitatis£fi prius eft hjrpotheca- rius, vel privilegiitus, fecus pofterior , ab hoc prior poteft repetere, ut proxi- me didum. Leflius. Laym, } quia dili- gentia facic illum potiorem in & extra judicium , utitur enim iure fuo. L, pnpil‘ lus24-,ff, qua in fraudem creditoram, UndiMolin. Difp, s36, n. 46, nor. au- det damnare debitorern. qui petenti po' fteriori crcditort extra judic.um carteris non petentibus folvit integre , oppofi* tum tenet Lugo k n, 172, cum aliis. Refpondeo fexto debirorem non pade voluntaric f'dvere uni cx crediro- tibus non perenti, nec egenti integre •itbitum sliisrnanentibus ififoltit'* Lugo *• ‘ 74 , ex communi, quia cumalijs fit P jr in jure , nec v giiantia in petendo bciat potiorem , debitor integre eum Mvendo pra;fert injuftt eundem c*teris: enim pradatio prsjudiciofa, proinde contri Juftitiam. D xi nec egenti : nam an debitor poftit credirori perfonali paopersori etfi graviter non egeatfgra* jeter egenti eft prius iubveniendum L, y r n. L. 3, trači. 2. c. /j. n. 7. Led. } P^is foluere, quamd:vin non egenti, 'di pauper priuj non perat, eft fub lite JP l 'd Lugo.« n. 161. cfttjue ejus negativa '“tentia probabilior, quia r.ullum jus na 1 raa 8' s indigum , fed pobus jus P r *k rt potioretn tempore. Vi- k n, 4f, Refpondeo feptimo credttor bona fide accipiens folutionem ctiam inte- gram oblatam a debitore non tenetur reftituerc alijs creditoribus etfi anterio- ribus , h:s enim necexaccepta, nec ex injufta adione obligatur , Ita Dodores apud Lugo n. 17g, 379 Qua?resfex:oad quas expen- fas tencitur debitor ex delido, fi aii« qua fint faciend*, ut res debita petveniat ad DofDinum? certum eft reftieuendam efte in eo loco, in quo eam haberec Do- minus, nifi foret accepta , vel detenta, vei deftruda: llnde equum mhi Grae- cij fublatum , quetn nune haberetn Vienna: , reftituendus eft mihi Viem .as (alias non eft« *qua!itas inter debitum, & jus} expenfis furis dctradisijs,quas ipfe Dorainus in eo transferendo necefi- firio fcciftet, communior cum Molin» Difp. 752. n, s. Adquantas atitetn expenfas tenear tur, funt Dodores divifi, Vafq. cum Gajet, obligat ad quafcunque , etfi res reftiruenda nsn fic magni valoris, rigoc Juftiria; non ceftar obligarc etiam cum tatno damno : contra quos bene arguic Lugo n, 1S5. quod rigor Jufticiae non op-: penatur cbaritati utpote fini virtutum omnium , nec red* rationi , charitas autem , & ratio reda non obligat debi— toretn,utcum tantajaduiae. g, centum millium aureorum reftituec unum au- reum. Ipfe autem Lugo &c, Lugo k ». 190, obligat ad expenfas etiam in du- plum fuperantes , quando cx fant ne- ceftari* ad faciendam immediate Domi¬ no reftitutionem , ut fi debes centum , quos nequis reddere Domino fine jadura al ; orum duccntorufflj hos debes expen- dere ultra debieum centum > hanc pro- Ccc P ofi * 386 jtriiculm IX. potitionem , fi expenfs debitoris exce derenc, fatisfacis reddendo ejus nomme confanguineis * vel in defečlu horum pauperibus. Verum etiam hsc etilen- tentia jpa&icc difficilis ac videtur nimis rigida, charitas enim non videtur ob - ligareadexpenfas duplo majores, U.ide Tambur. Leti! Molin* ajunc dtb : torem potTe differre folurionem ad virandas rnagnas expenfas , Ruando (pes eft poti aliquod tempusfieri poti..’ Domino, quin hic notabilitcr paciatur exdilatione, fe~ clusa hac fpe fieri debet Domino , etfi pares, autaliquando majoresdamno Do¬ mini expent« fint facien djr, quia in pa ti damno, aut non mulmm majore dl melior conditio innocentis crcditoris. Si notabilitermajusdamnum forer debi- tori retlituendo immediatž creditori , quam /it hujusex carenua rei fus , tune cx rationabtliter praefumpta voluntate Domini , derur res ejus confanguineis , aut pauperibus, tibi autem minime po¬ leti rettnerc dtbitum ex delidlo, niti ip- fe tit vere pauper, Denique pro Coronide hujus fac intricatae materij addo cx communi fententia apud, & cum Gormaz D>fp- >7. a ». S 77 - fequentemordineminter credi¬ tores adebitore fervandumin reftitutio- ne, fires alienaquocunque ex rirtilo /ir apud eum, debet reftitui Domino fuo, unde fi res empta nandurn foluto pretio extet, etl reftituenda creditori, talcem quar>do non etl fecutas fidem , vel p gnus non a^cepit. Deinde ante omnes Reli- quos creditores folvenda funt funeralii, de q'i>bus n . 37$ Quandoretliruendoa etl titulo injuttar acceptionis priustolveo* da funt dtb ta certa, qu>m inc«ta,Dj minus enim ccrtis debentur jute nitmi incerta vero piupenbus, probabilitera iurefolo Eccletiatlico : hinc eriam priti folvi d.benc debita ex titulo onerofo, quam gratuito, Jn reliquis debitis fet- vandusetl , vel juslocale, vel eo no3 cxtante jus generale , fecundum quoJ folvenda funt prinio , adgus bona >ic- bitoris funt exprefseobligata. Secuatj do* uxoris ex,rahenda, Tert 6 debiu ad qu* bona debicoris taciie funt b/P 0 thecata, Qoarto depofita perditain|»' tetlace debitons. Quintodebiu pro 111 "' gata. Sexta d< bita incerta, Septmub u- b-ta his, a qu bus ufutz funt j ccc F' OktavoReliqua creditorum debiu* ■ ter mulcos creditores teraporis 101 ^" etl fervanda, quia qui prior temper tior etl jure, folvens fcienter p°' tr '. (niti prior petat , tune enim facit eum priorem, nequit tameo 1 1 torintegre huncfolverefed 0;T ? nl ft U !j. rata oppofitum a notlra fententia e babile per». 57/ l^erflf- v rito hypothecario, aut privilog| atl ^’^ cat & renetur de damno, Ha« en dlrina communis, iicet circuml M q lando mutent judicium, *“ c,t ‘‘ a £< limum judicium ferendum* 1 ^ tum juvet dočlrina gene«* 15 (lantice ramen derandte cafuutn Ob quas caufas rcjlitutlo pot (JI differri, ant penitus mit ti? 387 $ i I ^ & $ & & J* }. A i & | ^ f J f f fffffffffffffffiffffffjfffffffffff A RT IC V L V S DECIMVS. Ob quas caufas rejlitutiopotcjl differri 3 penitus omitti ? R 38o, O Egula llniverfaliflima, ac Veriffima tft ex Sccto J quoties čred tor , aut rei Dnminus dcbtt efle rationabiliter con« temus, ut reftitutiojdifferatur , aut omit* tatur, ea dlfFcrn poteft , aut omitti, Infero pritrbexcufare impetentians non modo Phyficam , fed ctiatn mora« l*m, id tft ta!cm , cum qua non poteft fari reftitutio ab. lice*, non mcurrar gravem nccef- *>tatem E. g per amiflionem ftatus Goi" ^ az Difp. 17 * n.$S 4 . amplians Iicet °“ntnum , quod times ex reftitutione , ! t ’ n co prtecne , quod fpol-es te re~ 1,s alicujusdtbitis, velineo quod cef- “''duerum, qnod ex re alicna petetpe- Ifs verum lucrum etiam notabile cef- jj‘ tls rt P°rtandum ex re alicna non jufti- lJre dilationem reftituronis merito I)i[p.7Sin ,2 ver s. vel ipfe debitor defperaret aur fire- ft tuendo venirer in fulpicionem crimi- nis, aut periclitaretur de amittesida fa¬ rna £ fed huie confulitur per conftfia« rium monet autem Molina , ut debitor e- sigat per confeffirium a creditore Ch/ro- graphom , quo teftetur fe accepifte debi- tum tacito debitoris nomine, csprdlo ve¬ ro crediroris ) ut fi adultera genuit fpu* riu ex occulto adulcerio.de quo vide u. ///,’ Infero tertio dtbitor licitž differt reftttutionem , fi ex hac inenrreret gra- vem neceffiratem E. g. mifere vitam to- leraretj aut ftatu ;nfte acquifito excide- ret, Itaplerique at MoJin. cit. k verfu cjuando autem aliquis &c. cenfet qni- dem id probabile quando debitor incul<* pabiliter ad eam impotentiam dcvenit ; tune enim retinere juftč poteft folum ne- cdlaria ad parce vivendum )uxta fuum ftaturo & relervando fimul , unde pau- latim lucrari, ac reftituere valeat , fi creditor non squale aut paulo minus dainnum dilatione non paticturj fi au¬ tem culpabiliter fa&us eft /rnpotens, cb- ligat ftatim ad integram reftitmionem , licet nequergre &parciftime viverc pof- fec in fuoftatu, fed abcoomnino deci- Cccz ^ en * 388 Articulus X. dendum foret, etfi debica non fint ex de- lido , nifi fpes fit, quod paulatim refti- tuendoomnia etiam damnalmri ex dila- tionc ceftantis folvere pofter, Sed Lugo Difp. 21, a n, /o. tantura rigorem meri¬ lo jejicir. Imo etiam neceflkas minor gravi etiam in bonis fortnntr ex:ufat a prarfenti reftitucione , ut fi dbitfcr ex reftitutione non fit excifurus ftatu jufte poiTeflo, pateretur tamen jaduram , guando cogeretur vendere v. g. domum multo minoris, quim valeat, fic etiam vir nobiiis cogi non poteft ad reftitutio- nem, fi deberet fe privare umni famuli- tio. ecjuis, abftinere a conforriofui fi milium, autcivis primarius exercere ar tem Mechanicam fibi mfuetam : hi ra¬ men , Sc fimiles debent fibi fubrrahere quantum poftunt intra iimites decentite ftatus, ut fenfim reftituanr. Dixi fi ft?cu jufte accjuifite exc:de~ ret, nam injufte promotus ad ftatum , officium E. g fraude, furtis , vei rapi» nis, debet reft.tuere cum jadura fta¬ tus &c, boe enim non eft excidere ftatu fuo, fed ad prlorem fibi debitum redi- re, ergo debet totum reddere eriam ad mendicitatem retentis folum necefl r js ad fublevandam extremam neceftit-tem, nifi periculum infamii excufet : Unde advertit Leflius n. 29, Si debitor habea* tur paftim pro viro probo , etfi ftatum fuum modo illicito comparavit , atta- men non obligare illico mutare , fi re« pentina mutatione nempe Integra fimulr ranea reft»tutione le infamaret de ftaudi- busfuis, tune enim pofter fenfim refti- tuere, quta farna eft ordmjs altioris« Excende didam cbiigat onem debitoris iniqui ad ejufdem haredes, nifi bona fide catperint poflidere ftatum fuum : Tamb, L, S. in Decal, trati. +. c. / t n, / 1 Infero quarto facilius ob motal« impotentum differri poteft reftitutioin« certorum ex delido maxime juxtaprobi- b.lem fententiam , quod eorum erogj- tio in pias caufas fit tantum ex/ureEcc!> fiaftico ( de quo vidc n. 271.) etfi eno /ure naturaJi fit reftitutio ncceffariiadlr Jutem, non ramen videtur jure naturali pratceptum, ut reftitutio incertoruitin del.do fiat determinate in caufas piaii AtiguftJnus Michel to.2,Theolo£.Ctu- tiico Moral. tr. 6. p. 1. fol. ex Laym. L. 3, trati. 2. c. 12.n.}, & ideo facilius poteft ad tempus differri b lurio , aut per partes praftati, fimulcanea non poteft fieri fine datrtu ftaius jufteacquifiti, rnitior enimeftob’ 1 'gatto radicata in Ecchlis pr^cepto. V ci\ Michel n. tr, & 12. ubi negat co^‘ cit. Laym. Moiin. Sc alies efte probabut- quod fi ob paiipertatetn ftatus fibi# cuit, ex'inguatur obl/gatio reftiM 1 ' Verum cit. Aurhor deber« P 1 "'; probare improbabduatem > ? u0 “ facir. * 1 381. Caufte penitus liberant reftitutione pr*fenci> & f utu ”' ^ ma eft interitus rei in /pecie, l e “ ., rifts loquunrur in individuo de “ que culpa ex contradiii s u f re tantum obligata:, fecus debil*’ <' ■ do, nifi apuddebitoretn militer certo pentura ap u “ pet n. 379. , Secunda eft creditoris ifl . racita condonatio fponranei tente coodonare extr3 C3 * uS ’l.;| condonatio ob ius refift £BS 151 [C( . 1 I tur: fpontanec iaquacn , dcbici quovis rnctu cxtoi- proiodcmagnates nonfuo £ * a (t Ob quas catifas rejlitutiopotejl diffeni , nutpenitus omitti ? tuti mercatoribus, Opificibus injufte de- trahentes inpretio, efta apparenter con- lenriant in diminurionem folutionis ob defperationem totius jufti debiti. Huc fpečhnt fimulantes impotentiam folven* di, atque ade6 a credstoribus exigentes fub prctcx:u inopis remiflionem parcis dtbicorum, tališ enim remiffio fit ex metu amittendi totum Lugo Difput. 21. ti. 49, Vid, n. 44, in fine 46* dc cacita condonatione. Tertia eft compenfatio £ debitore b&a creditori, ad quam duar func ne- ceflarije conditioncs: Prima eft, ut in tam prifumi debeat , aut poflit falcem tacitus creditotis confenfus , quod ma* ximd poteft contingere in debico ex de- li^o fine periculo infamir non refti- 'uendo, Secunda ut dtbitor dando x- S u '»alens rei debita: det animo fatisfa- ciendi (ax obligationi ; donans enim 'antundem , fed immemor debiti , five txcontračiu five ex delidto non extin- gait debitum , nam gratuitadonatio op- ponitur folutioni ex Juftitia » Saneh. ’> Moral. c, 13. Hum. n, Le(T. L, 1, f *i7. nam, u, vide aliquam exceptio- n tmapud Laym, L. 3, trači, 2, cap. 12* g* Ogartacaufa efl legitima fuperioris P°te(tas liberantisomnino a debid folu- tone > fitautemid multipliciter primo P' r praderiptionem pet di&a a num. 167. t.undo per juftam Judicis fententiam, n '° per compofitionem a Pontifice , ,' Un ^ 0 .^tbita incerta fnnt reftituenda: c 0 ; r CCn ‘ mPl P a debitori ad fe re* n rent | injunger.do ei certam quotam Q tlm ' n P liS caufas errogandum reli- Buli m dcbitum torom remittere. De ‘ 4 c °mpofuionis hu/us vidc Lugo 189 Difput. 21. fečl.7, &c breviter Amicutn tom, s. Difput, 41, a n, 43. Quinta eft ceflio bonorum , bene- ficium cefiionis eft introdučium 3 jure ia remedium debitorum incarcerabiliurn ob impotentiam folvendi, di&um fl, bi¬ le , ac miferabile , ut poflrnt unum ex duebus eligere carcerem , vel ceffionem bonorum , ex gmbus ejuantum eorum fubftantia p 3 titur , fatisfiat creditos.bjs non prodtft debiconbus exddi«fto, nec dilapidatotibus in fraudem creditorum. De hoc beneficio fuse difputat Haunold. trači, 2, c. 4. Controverf, 2, ubi n. 44S . ex communi Theoiogorum notat coa** čfcutn bonis cedere falva confcientia pof- rcoccultare neceilariaad tenuem vi&utn fecundum ftatum fuum , qma fine včlu. fakem tenui graviter eger, Duo infu- per advertunt Theologi apud Sporer, trači, 4, in Decal, c, 4 . k n, 94. Pri- mum eft talem ceflionem in foro con- fcientix non prodefle , nifi vere fit im- potens. Secundum eft , quod debitor teneatur in confcientia r.fiduum folve- re, firedeatad pinguiorem fortem, Sexta eft bcneficium competentir. Verumhocnonextinguit debitum , fed dat privilegium , ut debitores nequeant convcniri ultra id , quod commode fol- verepofiunt, unde eft rdinquenda illis competens fuftentatio , competit autera parentibus conventis a liberis , Fratri a Fratre Germano , SocioaSocio, mari- to ab uxore repetente docern , & , ut ha- bet communtor , Nobilibus, ac lilu- ftribus perfonis , adjiciunt ali; red,. itaHau* nold. trači, 1, num. 963. Luga contra Molin, tom. s, Difput. 46. quia male hic fupponit ejusmodi inhororationem efte maium mere praterirum habens fe eomodo 3 qno paflus injuiie famam hac fuperara eam irferens ad mhii renetur malč inquam fupponit 1 perfeverat enim moraliter , qnamdiu non fatisfic com- petenter per oppo/Itam contcftationem , cujus fignum eft triftitia de contemptu noftri prarterito , nifi fatisfiat, econtra nen triftamur de farna pure prarterira. Refpondeo nune ad primum non fufficere , qucd inbonorans familiariter converfetnr cum inhonoraco » cum quo antea confueverat taliter agere, nifi ad* dantur figna fpecia!ia s quia illecomma- nis converfandi modus aon fic ad repa- randum honorem , led at evites fean* dalum , sc roa/ores declinenrur inirni- citia-, Tambur. L. 9 , in Detah^c,;, §. S. requiritur ergo ea fatisfaflio, <]« attenra gravirate injuria?, digniiate p fona; fatisfacienris , confuctudme b triae,&c, fufficiat, fcuarquetin/uram- Duplicirer autem refarciri poteft. P' 1 ' mbbumili Veniar peritione ab inboec- ranre, fic enim maxinieIiono. r 3t^ 11D quia/eilli fubmirrir. Setundo obfequi j j declaratione absquc p 3111 ®' veniar, aut Amica /alutatione, «!■■■ bononfici conceflione , vel inviu' 11 - admenfam , aut laudatione corsjP^ coram quibtis eft honor laefus r cundus modus fufficic in fup^V er ga inferiores , quia ab Ms ithororatioeft minor, < J D3fl ’ ergo iicet inferiores qusndo quod proximo fecerit injuriam, * Ut falfum dixerit , fi nec fic , cogitur 'teti fe menditum ( ad hec non tenetur l^ando infamans eft vir gravis, infa- ?*.'« ver ° longe inferior , tune enim ,tls reftitutio famac eo modo , quo ^Patatur ex vero crimine , Tarnbur, '*0 1C tandem etiam jutamento fir- J ndum eft meadacium faiftum , dum c ' tcr nc< juit adferri medela , at dum , j m ' nverum vulgatumeft, non ita ri- o' e ht reparatio, ut mox patebir, d; t Qu;eres tettio, quomodo te¬ nis *• o^ 4IBa P ro P 3 ^ at ' onc crimi- H c ^ eri ? & an etiam apud Authores tia llCos » 9 UI acceperunt ab immedia- * cotacn qu,bus tu decraxifti ? Refpondeo ad primum multiplici- ter reftitui poteft primo : dicendo E. g. memini me de Petro hoc dixifle , fed erravi , feci injuriam : male locutus , aut deceptus fum : hzc omnia citra mendacium dici poffunt , valeatque communiter apud fimpl.ces fed non a- pud ingeniofos , ut notat Ldfius, Se- cundd probabilius fi le mendacio poteft dicere fe faifo dix>lle , Saneh. Ltb /, Moral c 6 n. 28 , Haunold. rmm. /60, Amicus Dtfp, 37. n i^s, contra Caje- tan, Sotum , Navarrum , tafser.im Ter¬ mo uepote contra judicium pra&icum ditftans non efte hic , & nune hac cri¬ men revelandum fuit falfus , feu etiam mendax, quatenus - ut explicat Moli- na 7 ~ om, s, Difp. 44. num: 1. eft con- trarius veritati, non fermonis, fed vi- ts, qu$contrarietasineoeftfita, quod diftentiats lege DEI, ipfe vero ait fe a- liquando fuafide , ut dicat, quod de ta¬ li dixi, cx mea maliria id dixi, & fi o« puseft, etiam juramento firmabo , me ex mea malitia Q id eft, nequttiapropria locutum , qui modus nullum continet mendacium ) id dixifle, Tertius mo¬ dus isq ie omnino neceftatius, fi allats Amphibolog'2 non fufficient , eft , fi infamans infamatum laudet tamd ; u, quamdiu prudentis judicio fufficiat , ut infamia fic abfterfa , ad quod non fuffi- citlaus in materia diverfa ab ea , inqua eft infamacio £ Haunold, num, fa* tetuc fic non reftitui famam in materia, inqua quis paflus eft : credit tamen fi- niftram opinionem imtninui_) ergode¬ bet efte in eadem materia , fcilicet cum, quem dixifti fornicatum , cafte vixille, Tamb, cum Dian, p*g,- 3 i tr *M ^ e ‘ 39 2 Aniculus XI. fol. 30. Se mulrs hunc modum, urpoce obligat nocentem quam innscetiteu, uavctn , & pce-iicearibus facilem judi- fecus , quando noceus pateretur ch Tat , quem idcirco caeteris modis prae- 1 " fcrt etiam n. Refol. f Refol. 3°* § ,„n/ J Juftris, ant cnm perieulo pariš, aut ma- efl quinto, Ecfi iefamia cttet g 11 joris infamiar , aut amiflioms bonorum E. g. de hrrrefi, crimine lzf * 1 fortuna: ? _ quia vita cit bonutn Supen’ or ' s (i , Refpondeo prirn& obligari cum unde adultera etiam infi ^ 2 10 perieulo pariš , vel paulo ma;oris infa- vironobili, eiquc fupp° ncns Lt^ 1, mi«, fecusnorabilitermajoris: quia Ju- legitimam pro lucceflione n l > i-r*i ftiria commurativa , quando agitur de miffis legitimis non t fnecur J 3 K ; damnoaeguali, vel parum majori potius etfi fciret profutimini p cr notabili exceffu per nnm, 37$. Ih:: infert Amicus ex corommii hmk.iji Prarlatum , aur queravis alium migm Authoritatis virum non obligari rdi ruerc famam Plebejo cura detrimenu fu«e fainae, fed fufficere, 11 hunc Inct: in eogenere in quo illud infamarit, «1 admittendo in amicabilcm convetfaria- nem , vel petendo ab eo condonario- nem j boe approbat etiam DictiM'*'. Refpondeo fecundo eil» obIigi» nem cum ja&ura bonorum tempa«! »v refarcite infamiam gravem fondM injufte ablatam, Drcail. dub.to,*,^ exomnium fenfu: quia p^ura terapS' ralium feclufo vitar perieulo ert mir < malum , quam jadura gravis hw > !t ex proxime drdis Jultitia com® UIl!i ™ obligat ad jaduram parem , vel p* majorem, Refpondeo tertio infamanr1 K 11 -- cum vita perieulo retradare inh^'' quando infamato ex infamia ucconftateiR ^ 1 vitae periculum, fo prim 6 . Ec licet Sotus Covarruvias , yV! r De RefUtutime farna , & honoris. 393 387* qa*nto qu® canf® excufcnt a reft tutione farna, & hono- ris 'i Refpondeo cx communi fcnfa Thcologorutn tres requiri condtiones, ut fic obligafio reftituendi famam , aut honorem, Primo ut honor , aut farna reipfa fit prožimo ablata. Secundo ut fic injufte ablata. Tertici ut non fuerit a- liunde jam recuperata. Ex his condi- tionibus, Infero ceflare obligatlonem refli- tuendi famam primo quando nulla fuir ficuta infsmia , ut fi infamator nullius erat fidei, quodi fiepe accidit f vel quia Auditotesjam fciebanr cršroen illud. Secundo fi crimen propalatum pru- dcnter exiftimetur obliteratun 5 at cjuanr- doqaeat praefumi e/usmcdi oblivio, diffi. cnlterRegufa Jari potefl, iapftim ce na¬ potiš* v. g. ad 20; annorum norr pofle tflcKeguiam contra Azor cfocet Dicafl, 7 dicens , quod fenex recordan* k m adolefcentia faifum crimen im- pofuifle pucfiae j Ex hoc praecise non Nfitprudenrerconcludere criminis ob« klonem , fed aha? circuniftanti® funt P f rpeiidend® * ut fi infamans frpe de perf°na infamata fit confabulatus con* jl s ' coramquibusdetraxit r quin ullunt recordationis advertir ; tune e- n 'ni prudenterpr*fumirur oblivioquar c ^ P er P cn ^ s omnibus fit dubia* c tobljgatio reftituendi. Tertiofiinfamatus condonet prout ^ndonare potefl , quando non redun- In fans !3 in aiios per nuns, Z6 „ t , Oparto fi fama ablata fit recupera- ■j, Q. r a ^' a rn viam E. g, gravium virorum tor"*' 0 ' 1 ' 0 ’ aut “ n f am 'a virae prebirate ^ QlUls abfterfa ab ipfo infamato« Quintofi crimen verumate injufte revelatutn alia ratione fiat pubiieum , ftante enim tali publicirate quisque jufte loquitur de tali ctimine , ergo jufte pri- mus non rettadat, cum infamiafn non retradare * ac eam inducere fint ejus- dem tationis , at fi ctimine falfo infa- mafti , etfi poftea pubhcatum fit per a. lios , non deobiigsris , dummodo fp s fit infamiam ablacum iri Dicaftill. Di- fpHt, iz. p, j. dub. 9. Sexto fi alterum infamafti per mo- dum juft® dcfenfionis , ut fi infamatio fuerat neceflaria ad infirmandum fidem volentisre infamare, aut falfutn contr* te teftari per num^zfi, Septimo fi nequeat reftitui fine a- miffione fams longž ma/oris momenti , aut fine vit® perieuio per num, jgf. Odavb excufat jufia eompenlatroi ut fi is r quem infamafii te pari modo in- famavit , non quod fas fit infamantem reciproce infamare , hoc enimforet vin- didi , fed quod infamans viciflim in- famatus non teneatur reparare, fi alter nolit refiituere , tune enim potefl: uti compenfatione , nifi longž gravior fit infamia illata a primo infamante. Nonb quando infamatio fuit prcM pter bonum ipirituale infamati , ut (i delidum manifefletur Praelato , aut al- teri juvate potenci, Deciroo quando didum tuum erat de fe indifferens, fed audientes in par- tem malam funt interpretati, unde ma¬ lici® audientium imputandum , uti c- tiam eorundem levitati , fi qu illud itatuit čile naturale propnž dičium* hochumanum, quia, inquic> celi ratio naruralis fit ejus aliqualis ori go a nou tameu ex foio racioms iaftia- &u r.obis inditum j e * 3t , t humani convidus ita esigen 55 >P & moribus eft conftttutum* ; aJ Convenit inter omnes jos g^ ^ fic dici, quo omnes g eatc -L’ omnes utuntur, L. omn> s jj ■ ■ ■ , fic indučli % ' »etn jure tio , zdificatio, mutntjo tivitates fetvitutes, riolendora® J iJ* inducic , legatorum n° n 1 Religio ,&c can.jus Mb ProbcMic.«' 1 ''“Jj, gentium nonfic mixtum cX turali, &pofitivohumano. ( re humanum Wiefl. , (C1 ni ; poft alios knum,S3- j c * eX ^ r ^ fiderando hominem trip| icl ^ t* predita, fic regi tur jut* ’ * ra tioo‘ £j< turali eftendente > q u * 10 J 1 |b rtf, j l fentanca, & pr*ft»**d*» 9 u ut' . & vitanda, hujus juriš v _«ri 0f"’ . lum funeprima* & P ef uti eft creatura rationabs natulal« tehta«,-**' ienotaP^ 7 ubfi^- k De jure gentium. uta, in Je e vi Jen ter per Difcurfutn iro« Hoc modo confiJerati homines fub;i- irediue , aut mcdiate dedu&a n.oralia ciuntuc juti omnibus, aurfere omnibus di&amina aliquid propter bonitatem ei gent'bus communi , cujus Authot non imrinfecam praecipienra , aut propter eft f.dtim lumen naturale , feu dičfcatnca malitiam prohibentia, idquefedufoQm- initiocondit® natura: rationalisindituno, ■i alio jure politivodivino, & humano, fed peftea tr««ftu temporis pofcente ita unde nili mutentur ciicumltanri* roa* communi, aut neceflitste , aut utilita¬ ren® , eft nectflarium > ac immutabile te, fuadenteufu, St monbusommum, omnes omnino homines obbgans ante, aut ferž omnium gentium eft mftitu- autpoft rerum divifionem, &c. ut pr®- tura, non quidem ita, ut confenfus tepta Decalogi,&c t lic furtum poft do- poptiiorum fderit expreftus , Sc feriptus minia rerum divifa eft indubicate jure puhlice promulgatus , led moribus in- naturali vetitum, obbgatio parendi Do- ftarque juriš coofuetudinarij commuai Bino poft fervitutem indučhoi , obli- omnium , aut fete omnium ufu indu- gatio inaplendi contračlus , aut finspli- dtus, Ec hoc jus nuneupatar jus gen- cem ptomiifionem , aut juratam , fup- tiutn , Uqne dicitur proprie tale , quod polito commetcio , promiftso :e , jura- mutua iuter illos obligatione eft intro^ inento, non vendendi rem lacram fup«. dutftum J cujusmodi funt legatorum ad- politar hujusconfecratione. miflio, Si fecuritas, jusbelli ad vindi- Secuodo conlideratur homo ut d- candam injuriatn, reparandumquedam- ▼is, leu ut membrum poliricum com- num illatum ab aliopopulo: modusque ntumtatis ahcujus peifcčt® leu princi- id indicendi per Feciales , ne fontes & puils, qua tališ legitur jure in eo con- inftrumenta belli veneno inficiantur ,aut ftitutoaut recepto ad cotrmune ejusdetn ne hoftis ptr fubm ftos ficcarios occida- Principatus botium fic confideratus ho- tur; aut ne quis quoad cfFe&um rerum ttofubeft juri civili, aut canonico. bello captarum & occupitarum invafio« 389. Te) t outeftpars, feumetn- nis & cadium valeat puniri utprardo, ^tum tonus human® communitatiscon- aut homicida. Ejusdcm juriš gentiura ^ Jt *exomidbuspopu!is , etli in varios funt fcedera pacis, & induciarum , dutn ptincipatus d vifis , diverf®que Religio- rationabil ter , ac debito modo petun- 5 0, be ruto fparlis, Omnes homines tur, fervitus , id eft , homimbus alias ' lc confiderati h-bent inter fe quandam 1 beris bellocaptis facultas pro fervis u- |J n 'tatem non tantum pbylicam nempe tendi, 1 bertas commcrctorum apud ex» ‘P rc fitam in natur® limilitudine , led teros, Sc hoftes exerccndorum, jus fe- ^°ralcmqi oque, Sc politicam , quatn pultur® , feu defun&ts honorem exhn i) ndat naturale prsceprum routui amo« bendi cadavera eorum humando. Ils > °P'tulatiouis . cum nulla gens Quandoautem non ex mutua om- ^»fibi Infficiat, ut ad perfečtam felici- nium , aut ferž omnium gentium obli- * Jtfm n °n egeat ope alrerius, commu« gatione, fed ob lingularem gentium u- r, ( atione mutua ad promovendum , tilitutem inrraquemvis Principatum aci- ^ftlctvanduniguc cooiutuoc buuum. vibuseum conftitucntibus inviccm, aut Pdd 2 »b 3 9 & £>. 1K Differtationls J. ArticuliL 9 con- ab una gente erga alteram ex obiigatio- neobfcrvatur , dicitur jus gentium im- propce tale, re ipf* autem ac propne , vel jus civile num,$6 exempli- ficans in modo determinato, quo DEUS fitcolendusCaliasjure natura DEO de- betur c.u!tusj per facrifi.ia , per infti- tutos ad ea offerendi cerr? ft.i-us homi- nes , in ufu panis pro cibo , conftruJ dione sedium , munitione civitatum divifione rcrum, jurepoftlimin tradibus non paucis , & qudam alia quorum utilitas dl q iid m mc omnium fere gentium ufu, ut finis & particulare fingulorum bonum intnduda, non ta- men ut finis rotius gentium otnniutn communicatis. Jus quidem naturale obligat ad colendum DEtIM, Servan« da fcedera, at non deternrnat modam } qu6 Ijt colendus , uti nec jus naturale obhgat ad p?titionerri fce lens , aurad petitt admiffionem , fed jure gentium utru nque eft in dudum s fetus impjen- diobligatio, fed jus naturale pada le- quos bellocapti Chrsftiani non nj|" 1 gicimecelebrata cuftodire prac ; p’t, for vi , (& licet bonorutn c * iv ‘j 1 ° ^(ii ra a autctn in contradbus jneundis jus civile , auc municjpale , feu cujusvjs gentis proprium pratf ripfir. 390. Fus gentium etfi lit confbrme k »um. 37. fatiorn naturah , acinftar veri juriš na- turalis obligat fbomines , dlffert tamn rb ifto , quod iftud invariatis circum- ftantiis femel obligans /it immutabile, ac necelTariurn , atque anteomnem con. fenfuin liberum diVinum , humanun- que v;m obligandi habeat , omnesfif omnino gentes ita conftringit, quio nl> lo mutuoconfenfa valeancfe ab eo bbc- rare, econtra jus gentium, ficuteft in* trodudum mutuoomnium confenfunoa exprefto , fed tacito per princ, ita pari confenfu abrogari potdli proinde ejus obligatio non eft /implici‘ ter nccdlaria, fed contingensj acma- tat ioni obnoxia , ficut ipfa necdlitaJ, & utilitas, ob quam eft jus gentium (• xorturn # Nequc boe eft receptum ab oro®' bus prorfus gent bus, cum teftentJ* Hiftoria? jura legatorum noa vig crc 1 pud aliquas , imo defado eft cx P 1 'j mut >tum etiam inrer Cbriftia nos > J P fiunt (ef gentium , bodle ramen apud Rfj'1. nu Ji eft inter eos quoad bana “ |V|1 fed h*c funt omnibus mr J, An PrAati Regularespoffintfubditis concedere ufum , &c. 597 mm****: xzmx>z*x*>* *:mxa m «»$ §.XIII. Diflertationis L Articuli VI. An Prelati Regulares pojjint fubditis concedere ufum , aut ud* minijlrationem temporalnim f & quid Rehgiof faBi Epifiopi , ant Cardinal e s pojjint sire a temporaliai 0 1;. r/>_. 331. f ^^Usres primo an'Superio* rcs Religiofi fubditis fuis poffint concedere bona ffibilia falum ad ufum , aut admimftra" tionem % Refpondeiur negative Leffi cit and. num. 30, ex c. ad Monafierium de ji atu Monachorum , & Trident. Sef, ig. c. z. de Regular. ubi fic pra> cptur , ut mhil eis lic e at fuo aut etiam nomine conventus pojfidere, aut Centre, Jed fiati m fupertori tradan* ,ur > conventutque incorporentur, Hinc etiamfi Scholaflici in Socictate re- tmeant ad rernpus Dominium rcrum fua- fUtn etiam immobijium , adminiiiratio | J wen earundem non ipfis, fed offi'ia- bbusad nutum amovibihbus committi- tl > f . Quarc duntaxat mobilium ufum pofTunt concedere congruentera ftatui piupertatis * quamprofitentur, & qui- 1 m etiam ad ufus indecerminatos ;uxca Lt m * 7 . num, 17, r . Oijare vitalescenfus poflunt tolle- ^ r |proufibus neceffiarijs ingredientium , C ' Us eot um admiaiftratiG folis officiali- fous concefla Lefl. n, 31. monens pode a fuperioribus expendi iilos etiam in a« lies ufus , dummodo aliunde fufficicn- terReligiofo provideantur. 392. Qu*res fecundo, quid pof« fint citra voti paupertatis viola! ionem ReIig : ofi affiimpti ad Epifcopatum 2 Refp , pode eos expendere > in ufus pio- prios , non folum neceffirios fed etiam deccnces , utmunera moderata , ad pias caufas,fecus in res vanas,aut additandos amicos, aJias teDerentur tum ipd , tum accipientes ad reftitutionem Cit, L r(T, n, 29. Idem dic de Religiafo B-neficia- toquoad redditus benefi ij, nffi exflec peculiare ftatutum eos impediens a pr*- iatis expenfis. Imo putat Navar. apud Brifac, n, 72, quod poffit Regularis be- neficiatus ficut fatculatis difponere quo- ad congruam fuftentationem , & pias caufas, verum h : c (emper prs oculis ha- benda efl confuetudo eft ftatuta Reli- gionis. Sictefte eodem Brifac, trati 3 cur- fus Theolog de jufi, tratt, /. Dlfp- f * q,3. n. 74. Confuetudo obtinuit, ut Regulares promoti ad Cardinalatun , aut Epifcopatum etiam Titularem , al anve Ecdefiafticam dignitatem, pratfertim fi b*c fic fundata in bonis dffiiadis a cor- D d d 3 F orc 598 (?• XP 11 . Thjfertationis J. Artituli VT. pore bonorum Ecdefix , quidquid quo- Imdetfi Religiofi non ejefti qjii vis modo acquirunt, pertineat ad ipfo- quid acqu!runt quoyis niodo lucrtnrnr rum Ecclefiam vel Bencficium , vel Ca- Monaftcrio, eječfci tamen , five joftž, meram Apoftolicam s fecus ad ordinem , five injufte fecundutn Sententian coni* ex quo funt aflumpti, cum fine ab eo munlorem non acquirunt Monaftcrio, ©mnimode exempti. qma ccflarunt efle rnembra iliius, . XVII. DiflertationisL, ArticuliVl. J Quinque fequeU contra votlim paupertatis & totidrn pff tiones de paupertate in Societaiis Scbolis probibit 393,X 7Ltra Corrollaria §. it. eoncer- V nentia votum Religiofe pau- pertattsdeeodem exjačbs n. 43 & 43, Principijs fequentesformo lequelas. Scquiturpnm6 violari votum a Rc* ligiofo non parno ad nutum iuperioris cellare ab ufufibi concefto (alias fibi ar rogaret ufum independentem , efferque proprietarius, uti etli, pararus fit , at non finemurmure , & querelis , ob quas luperior tolerat concinuationetn usus , ©jufmodi enim iicentia eft nulla utpote metu extorta Saneh, Lih. 7, Moral, e, 19. it, /8. jitntto n. 62 . Sequitur fecundb non poffe quid- quam ex conceffis fiiperiorcinfcio Reli- giofum valide alicnare c. e tim Manaftc- riftm de fiatu Monaehor . nec ahenare, »ec mutuare , nifi fortc in parv^s , & crebro occurrentibus, uri eontingit in iibriS, veftibus Scc, eommodaris per nftm, 36. Sequtur tertid Religiofum non poide a farcularibus accipcre depofita $ accep- tio enim bare eft para adminiftrarionis sen?pos%U»»cs»;ra votum paupertatis) nifi depoffror infe (ufcipht omnep cuinm rei depofita:, jas Dominii, n■ ^ f dminiftrarionis Lay,v, L, c% 7 n. 4. verf. at vero Sinek 1 'k' Moral c,J4 a 27. nimirarji kd\i(o a ' prello , aut taciro , ant mduto 1#r pmfumpto Prxkn confrnh), In SocietrteJESUeli fpeMiV prah:bitio pet Regulam 64 & (,J ' ' politi ProfelJ x Domus : defof '* M . 1 , ejuit pecunia nalitim pr or (m , tur; aliaram vero reruma>» lll r > , ttjjime^ dummodo fint torH»>< f muh um debemus, aut alioj 1 * 1! fint magna ofjenfione negarl • »«/ ■,, Sidepofitum perit> Jigicfunj , fiveapud Abbaretn i |D j fenfu Mcnafteri; a ccept:tua> > 1 tenetur Manafteriurn n0 ' J: ' Saneh, n. 2p , {t * 394 . Seqniturcj>j>rto<- tum p^uperoris Sjcrlegnm n ' fine fi>cuirare Iuperioris cotaa rj: res libi contcftas ialrem cun ? nicitur traiuferrc relC °' ,, 1 i .Aus w ^ Jpuinpue fe^uela contra votum pdttper tališ & totidcm propcjitiones>&c. Dominium, aut liberam adminiftratio- nem, & lic« ahqui bane praxim excu- fene a mortali, dumraodo fiat proatqua* li, aur notabile daraaum non lequatuf , merito tamen in rebus gravis momenti, huicopinioni contradicunt Smch.lib, 7. Moral c. 19. n. 67. Laym. verfu fed quid Str.tentiam , e^f.paupertas emm non vi- dtturfolius damni Monafteriocrcati illa- tione , fed facrilega ufurpatione rei , Unquam propria:, hoc contingit in per- tmitacione rei magn f preti; citra fuperio- lis facultate, Uterque autem monet ple- fumquc prxfuroi pode fuperiorem non tfle invitum quoad permuntiones inter Domefticos ut fi Religiofus cum correli gioioBreviarium , togam, ciftam comutet pro aiiis fibi magis commodis, aut certe fi fuperior eftinvitus, non eft invitus quoad tem , fed quoad modum , fi tamen etiam ^uoad modam ellet rationabiliter invitus notabilicer fuperior, non carcret culpa portali Saneh. Ec licer Liym. liberet £ mortali permutantem etiam cumexte- ris P ro fimilibus , aut aequalibus , hzc jtmen dobrina in Societate JESU non J “et locum ex propofitionc fecunda mox trenda. . J 9 S* Sequitur quinto Religiofum Votl elle reum res fibi ad certum ufum ^nceflas applicando alijs non conceffis 151 commodioribus, aut vanis, ac illi- l ls > itaSan Gallenfes tom. 7 . trati. 2. > i. dub . /»*.*/. Et fic delinquuat illi j; c ' 8 ‘°fi >n Academijs confiituti pecu» r t “ s roidas pro veftitu , vi&u, lib* p*’ & c . expendentes in lufum, com- tttiT ° nCS, ^ C ’ aut itinerantes, qui pe- iai h * * >art ' tn P ro decennbus honorariis , lito ° nc ^° v ' a ticoconcelLs ftričbus fo- - n Vl »vivcado compatfas cxponunt in ltbros , veftttum , munfeula , ita Laym: verfu tertio violat &c ;un&® n. f. ubiadvertit , quod fentent? Na¬ varri docentis de redditibus Ecclejiafti - cit q t. monito 33. Religiofum exira Monsfterium viventem & ex dtfig- natis fibi annuis redditibus parcius vi- vendo pecunias confervantem , h>s pofie egenis conf*nguineis erogare , fit intelligenda in cafu rationabiliter prae* fumpti confensus Prjtlati, aut fi Reli* giofus adminiftret bonalibere, cum in- 4 dcpendrntiaa Pratiato proutb bet , quf ex dtfpenfatione Papar de beneficio pro« vifus eft cum facultate in eo perpetuandi extra Monafterium. 3g6. Ut perfečHusconfulatur voto paupettatis fequentes quinque propofitio- nes in Societatis Scholisdoceri fant pro- bibit^aPatre Mario Virellefco Generali ejufdcm Societatis ano i640.die :£.May< Prima efl: Rcligtefus Societatis , qui infcio fuperiore acceptis d pa* rentibus nummis libros emit , dum* modo illot habeat in cubiculo expofi tos , non violat paupertatem, Eatn docuit Azor /, Injlit. Moral, hb. iz. c. iž, q.j. Secunda Religiofus commtdans alltjttid alteri tn ijs rebus , cjutt fibi adufum conceduntur non facit contra votum paupertatis, fi certus efi de re» Jlituttone ilLius, ldem dicendttm de permutatione etiam cum faculanbus modo e a , tjute permutantur non fine deteriora, Prtmam partem tenuit Saneh. cit. c. 19. n 6s. fecundum Taner, tom.3. Difput, 6. q 3■ n . 104. Tertu Reltgiofus accipicns ab A- mteo prandium, aut alia Comeflibilia tXI o ul valoris non violat votum pau» fert 4-o g. 111. D fjertalioms I. /{rticuli Vil. pcrtatis contra ciratum Tannertr.io^V Lugo Difput, 2. de Juft.n, fl. exten- dcntem etiam ad ptettofa ut pr«emillutn eftnum. /7.' Quarra »0» repugnat vato pauper- t ati s, JI religlofus abscpue fupertoris licentia pet at ab Amico> , ut deponat pecuniam apud aliquem, ejuarum Da ■ minium manet penes deponentem cum libera revatandi depejiti facultate , fi folum habeat voluntatem habendi pe - cuniasad mamts , exquibus accipiat , cum indiguerit de licentia fupertorir, Jdem dtcendum , Jt Reltgiojus e as pecu~ ni as apud fe fer vet in dipofto, E- contra Sancb. n, jo. poft Bonavcnr. Quinta Religiefus tjui ahumtjt. perloris licentia accipit pecunim, ut de ea Ubere difponat ejus min, tpui dedit , non peccat contra mi paupertatis z Senfus eft , fi qttis cipi« pecuniam in pauperes indepe:- denrerja voiuntate danriselargiendaoi fecus foret, /i dans dar« fuononw: diftribuendam ijs, cjuos ipfe judicate; magis ege n res r fed nec hoc prato”' dum ab ijs qu>bus Regula probibet enir bocmunus* line licentia. §. lil. Diflertatfonis I, Articuli Vir. An doclrina [uperior proč e dat etiam de Religiofs rfifcof 1! > 1 c Promotu ad 'Btnefj.cmm inf eri us Efifcofatu* jc^.l^NUbiratur primo an 'proxrm3 M-J conclulto procedat de Reli- gicfis ad Epifcopatum Premotiš, Ante refolutionem fupponenduro eff Religiofum ^a&um Epifcopum ma- nere obfinčium folenni vinculo caftita- tis , & obediemra: Pontifici praaftandae ultra generalem ab omnibus Fidelibus debitam » ac nltra peculiariam vijura- memi obediendi , qucd omnes Epifcopt pralhnr , callatur enim materia obe- dientire Prarlati Regularibus debita:, & lemanet duntaxae obedientia refpc&u Papar» qui efl Generaliffimus omnium Religicnuro Prslatus, cique tališ Reli- giofus non folum ut Epifcopus fed etiam m Religiofus manet fubječhis. it a Soa- rez tem, 2, de Relig. lib, 6, ds voto c, 7, n. ta, Sancb. lit, c. Moral. c. & j. Subdens ex Va(q, quod Epifcfj - x Rffiigiofo fsčius polite rcrout“ datum Religiofum, Arj diptdej tora paupertatis eft Sumimconrio> l “'' | Affirmat Vsscj, /, 2 , Difpat. «>/' c "[ - g - • f ftuil 1 ’ A Sfh in fin. & n. to*- t* * t emu levu imn* um,*,-’ / 0/LlC^ ereditatem poftes ju re ve . ; - ■ r, ubi de Religiofo Epdcopoi h<- clut legitimuf htres pater«** - - Zatrt! V6) treaitatem pojte* r -- 'teflatemhabet, mus reddieuam Ecdci^ 1 ^ iuuo ttuuauum ~ , - m uidem pedit Dominiurn 3m rc ddicmirn,Secundd arqtn'. #im m EuUfa appliarur Hf '’gio(is, ac ex Szcuhii ^ er0 f pp * fed hi pet n , ta: funt n 2 An dobrin* fuperior procedat etiam de 7 {eligioJis Epifcoph,drc . 401 miši 1 ergo & tlli , unde in ipfa confe- cratione Epifcopi hzc ddpenfaio eft ia- elufa, nam per confecrationem fit per- petuus adminiftrator onmiam bonoruro, ac rcddituum fine dependentia a 'uperie- re: hzc adminiftratia zquepugnat cum voto folenni paupertatis , ac boEorum Duminiuna, ergo ficuc acquirit admini- ftrationem , ita acquirit Dommium. Tertibalios Regulares Epifcopi reddicns profanantes fcu in ufus profanos infu- mentes debcrent reftitucre fuz EcdeGz , uti &accipientes abipfis, 398- Communior negat abfolvi a. voto paupertatis prziertim a paritate re- ik]uomm duorum votorum , a qutbus non liberantur , quia non obftant exe- cutioni muneris Epifcopalis, atque etiam tim non impedit votlim lolenne pauper- tatis , cum iuffi iat libera bonorum ad. n 'ioiftratio, hanc opin onem ut verifli- mj ni tuetur Saneh n, S. ubi diflolvit pnoris Smtenti* Argumenta. Ad primum negat Epifcopum fa- ex Monacho per Epiicopatum ac- Suirere jus Succefiionis , fed id antea ' n Monaclutu exiftentem habuiile , ita ' u Pponitur in Can.fi atta mttlier 9,\p. 1 - i • Ad fccundum negat a?qualiter ap- P^ari, qm a Szculanbus Epifcopis ap* P Ic atur ut veris Dominis j Regular.bus ut adininiftratoribus. in tetr 'um concedit totum n 13 ficat ^ e ')tentia Comuni negante etiam Cie* d'V s °' n eficiatis Dominium reddituum , »b Cl - n re ft* tut ‘o Ecclefiae Beneficiati nj 'P 10 Beneficiato eorum , quz profa« 'Pii 11’ acc 'p‘ entcs autem debent reddere lati t ^ C ' at ° * P uta * n B °^ ro ca ^ u K W p'icopol c ^ ltlfnC) ad^piniflratori, li- beraenim adminiftratio fe poteftexcen- dere ad folos pios ufus. Sed cum opi-t nio hzc podit efle plurimorum ferupu- lorum occafio , ut his obvietur tam Be¬ neficiati Epifcopi, quam accipientes pro- bibiiitsr tata tonfcientia non reftitueQt ob probabditatem feotentiae affirmativ* Hisprzraiftis, 399, Refp . Ad dubit, I.affirma- tivam viden probabiliorem przfertim ob Argumentu?!* i. & z, ita P. Macth.’ de Maya in Appendice adConjlit.felečl, ad traB, 6, Difput. 6. <3. t, n, 7, in fin, Eft tamcB dffetimen inter Epifco- pos ex Cleco, & Epifcopos ex Religione afluraptos , quod priores de jure poflinc difpenete etiam in morredepattimonia- libus, & quafi patrimonialibus (circa fru&iis Beneficij quid poffint conftat ex n, 6/ ) le us pofteriores, hi eaioiquov>s acquifitaacquirunt non Religioni ied ti¬ tulo Ecclefizfuz, ita omnesapud Palao p, 3, trači , / 6.Difp, 3.p. / 9 . n, rt, ex cit. Can. unic.it, <3, i.generaliter Itcjuente. Extenditur hzedodrina ad Epifco¬ pum , cui Epifcopatus datur non in ti- tulum , fed in commendam. Secundo ad Epifcopum ele&um, & confirmatum, etfi nondum confecratum, nec nadura pofteftionem Ecclefue, Tertio ad Car- dinalern. Qnartb ad Epifcopum titu- larem , quia omnes hi exempti funt ab obedientia Regulari, *quum proinde eft, ut acquirant non Religioni , fed Ecclefiz : verum cum Titularis fuz Ec- clefiz non fetviat, probabiiiter lucratus Religioni Palao ». h. probabilius autera eft eum lucrari Papz titulo immediate fubje&ionis cit, Palao * Saneh, lih, 7 - Moral-c, 32, n,fi. E e e 4 °®‘ Dtt * 402 $.111. DiJJertationis 1. Arttmli VII. 400. Dubiratur Secundo RtIig : o- {o Promotoad Beneficium inferius E. g. ad Patochiam, ad quetn fpečtent ab co rclida. Diverfimode Dočlores difcur- runt apud Saneh, a n.71 , ipfe tandem n. 76. diftinguit incer beneficium pleno jure fubječtum Monafterio , & benefi¬ cium Ordinario lobjciftum , in ifto fe* cundo cafu omnia cedunt Ecdefia?, ta¬ liš enim Religiofus non eft ad nutum Pratlati amovibilis, fed beneficium pof- fidet in titulum perpetuum • propter quam rationem juxracic. e. unieum Re¬ ligiofus Epifcopus non Monafterio , fed Ecclefia: acquiric> Econtra in cafuprio- rc acquirit Monafterio acquifita titulo hatreditatis, donationis , aut legati fe¬ cus comparata ex firu&ibus beneficij , autfuaarte, &induftria, hic enim ce¬ dunt Ecdefiar, non vi alicujustextus ju¬ riš, fed ob hanc rationem s quod bene- ficiarius Religiofus , cuamdiu retinet beneficium ferviat Ecc!efix, licetquoad proprietatem fpedet ad Monafterium : habetergo fe inftar fervi ad tetnpus do- nati alteri, ut huic inferviat , fed hic acquifita pro eo tempore induftria fua , & operiš, acquirit illi , cui fervit, fe» cus acquifita Succeflione, aut dono, hxc enim fpedantad fervi Dominum. Hanc Sententiamefteconfulendam , & fccun- dum eam judicandum cenfet Palao«. iS, etfi fateatur probabiliter fuftineri pofle, quod inBeneficiOjfive fit fubječlumMona-n fterio,five non, quovis modo acquifita ce- dantEcdefiar, eo quod durante Beneficio qualicumque etiam manuali Beneficiaius lit exemptus ab obedientia , folumque videatur fubjici, ut Beneficium confer- vet: harc autera fub;e&io non fufficit, utacquifica fucceftionc , donacione, vel legata ce 'ant Monafterio, ficutnoi«. dunt acquifita arte & induftria, Pro hac Ssntentu allegat. Abbt Navarrum Emanuelom Sa verbtRtliiii num. Rcfp. Mihi arridere opinionn P, Mitch. de Maya cit. tj. /.§. u}, paucis ita refolventis : quod didumci de Regularibus Epifcopis, didum pon de alijs Regularibus beneficiar/is ab ad- miniftratione ad nutum fuperiorisn« amovibilibus, fecus fi pro jlibito 1 qnii iftorum bona Ecclefiaftica funt Monaftc- rij, nec Religiofus Beneficiatusplus. quam eorum adminiftrationem babetu nutum fuperioris revocabilem. Ex his deduci poteft cum ' go de contraft/bus Difpat. 2. 5 . 2. ». 12. Regulares Beneficiarios !■ -’ ram fru&uum adminiftntionemh-' (intelEge de non amovibil bus a tum } non minus ac Sarculares Bt« rios prout ex communi prius tradi n, ' 4 > c f fit; Saneh, lib . e. Moral, c, S. boe diferimine , quod SicaU ^ 11 Domini fru&uura , fecus R(^ ,,cl votum paupertatisj quoad pi c0Jffl N men adminiftrationem funrpares, que hxc fufficiat ad celebrani 05 . coneračtus f valor enim non dep^ 1 ' Donjinio J) hinc paftunr di/po ne | { ' t ., v'voj p er donationem irrevocab' «* eite in uftjs pios. Hinc. Plerique agnofeunt difcrit» e j’ . quod, , erfi cam Szcalarcs res Beneficiaci licitč guaoidui r dilponant de frudibus inpiasc* u ličite ..... autem in profano* j ^ pofitio faccularium i > tV1 . numin frudus, pttes aliasve caufas pias difpenfando eft •o materia gravi , ergo, Qysritur ulterius primo an etiam aIl i (atcipientes a Beneficiatis Summarn notabilem peccent mortaliter? affitmat S,n ch. lib.2, Confil. c. i.dub. 3S . »* / 4. | Ul1 cooperantur peccato Beneficiati. *'fp‘ omnino dc edet dicenduin, d e neficiati non fine ffučtuum Domini , Hune =nim tara danies, qua>n accipien- t,;s funtrei mortalis culpa: contrajufti p ,rn ! Undc cura Regulares Beneficiati l^copo infericres non firu Domini per ■ ti tam . verfu pleriepue agnofennt , - . 1 S Uj m iliis accipenus qmd notabde ^ u fus non pios, delinquunt graver: fituin ede preb..-bde fuftinec >bi d igns, D.xi inferiores Bpifcopo , 1 1 ’ tpdcopos etiam Regulares fieri red *HUl tun Ootninos eft probabilius per n. 39S. verfu, Refp Ad dubit,t.Yetxxxa, cura k, 61, eftenlumfit Dominos ede, fecundum bane opinionem. Refp. Adquaftionem negative fe* cundum probabdorem cum Lugo D, 4, d n. 4?. Moya in appendice ad feleft. epitafi, adtraU. 6 . d. 6 , ep. 1, §,4, d, n. 12, quia per ip(am obiationem dactis con- fumattirmalitia , proinde fub/equens ac- ceprio non eft cooperatio , fed per ac- cidens fe habet, uti fufius declarat Moya. Ousritur fecundo quanta fumma debeat expendi profane ut atquet pec- catura mottale ? Refp. cum Haunold* traSl, 4. n. 91. d:&am quantitatem menfurart non podi regula de quanti« tace fuffi icnte ad morta^e fureum r fed majorem requiri , nimis aucem laxam ed?quarram, aut quintam partem oni- niura reddiruum , ira ut fi tarna profa* netur fit mortale peccatum, fecus fi in¬ fra eam , uti cenfibantMjiin Coninck Pal ao^ inde enim feqticur, quod Ar- chi Diaconus Tolecanus babens in reddi- tibcis 30000 aureorum, ultra fOOo. in ulus profanos didiparc podeč 9 qua- £ c e z P ro P‘ 404 Vlil. T>ijJertatioms L /frticuli Vil. propter regula melior, ac tutior vixaf. midium fuoerfluofum, aut ad qaaruni fignari potcft ea, quam alfignat Lugo », 41, nempe cenfcri parvam quantita- tem in fingulis centurijs Floreoorum par* tem vigefiraam , cenfctur enim morali ter bene expencMe 100. fuperflu s quinque foliam prcfanacis , proinde ha- bens aoooo. fnperfluacenfetur fereom- nia pie expendiile fi 1000. duntaxat in tifus profanos dederit. 40 x. Qua:ritur tertid quinam no- ftiine pauperum veniant in quos fuper flua funt croganda ? Etfp, vcnire quani' vis caufam piam > proinde non lolos paupcres , oftiatim mend cantes , fed etiam perfonas illuftres deftitutas ne- ceflarijs ad fui ftarus confervationcm , item quidquid ad culcum divinum, vrl naifericordiam fpintualem, autcorpora* lem proximi fpečhc, ut hofpitalia, fuffira- gia pro defunčt s, communes Reipublic* necefficares, nec jus prsfcrbic an potius pauperibus loči Beneficij , aut alterius lit fuccurrendum : in gravi tamen necef- fitacc potius juvandi funt Ecdefi* pro- priar pr* extraneis , jquia ante dcvifio- nem reddituum ipfa Ecdeluralem otdi- nem fervavit Luga 4 n, 3$ An pollint ex provenfibus alere proles fecundum Gonditionem ftatusaur confanguineum in ftudijseft mfinuatum numero 68, 4 verfn feejuitur fecunde, Quantum confangimeis indigis pollint ličite Cuppeditate collig' poteft exn, 67 . verfu. Porro congrua fuften. tatio. Dixi indigis quia non poffe confan- .. o0MJJ ^ guineos ex reddmbus fuperflan ditari a §. 6,d n 27. proventus Beneficiatis juxta nollram fententiam militarium £quidu m ^ ■ 6s defenfam efl evidens l oppofi- horum partcm apud P, Moya ^..2.54 »rtm is). Imo etiam in noftris Princi. P‘J S ’ quidquid de congrua fuftentatio- nc A>bftrr*xerint , poffiint irupenderc io quosvis ufus , confequenter etiam Jitu: confanguineos; nam tota congrua fiiften* tatroell degenerc bonorum quafi patri' monialium per n. 6 /, Cavendum tamen ell fcandalum: JoC autem pr*caveb itacir, Mcya ex comuni monet cumValq, caw«‘ dum elle,ne iniqaitas fibi mentiaturaflig* nando fibi fuperflua tanguamaiidi®^ deceDtiam pertinentia, tiara doto« w ; lira ell de fubcradtis ex vere neccflarid decentiam ftarus, feu ad congruatn r fientat onem, Plurimorum aliorum frudus«' gefti exmi/Ta, concionibus, funen«^ prarfentia in choro, ex Cspellania, '• hxc fit non coilativa, id eft , cu/im pellanus dl ad nutum amovibius* j coilativa,cujus nempe Capellanus, ncn ^ ad nutum amovibilisi iitipr*®'“ ■ n. 60. cenfcntur Ttipendia p ro1 " parrimonialia , uti lococit, tra « » Haunold qmbus addo Saneh. * r, Moya n. 21. & 22. Igitur de a\s, ^ libsrtatem difponendi in fi u0 v,s etiam per Teftamentum. De frufrbus comnuHi«. »J: fionibus, an etiam accenlenda > ■ pattimonialibus dl decifu* n ' ' - --rtič 403 Saneh, lih. 7 Efl cotnmunis Mor * ' , mfl i tum allstunt obl gantes dum*xat ad dr« tar* aiaiia > fpedare d q“ 3U CjUt boo‘> 1 • atquc adeo de l lS p. M An 'Benefciati mor talit er peccentprofanando readitusjuperpm t* 40J podane difponete , dantur enim titulo faculari, videlicec militari, quibusnen obdat votuin paupertatis , qaia coufue- tudo antiqu>flima lic eft interpretata i- pforum pauperutem line fuperiorumt contradičtione. Huc fpečlat obfervatio Wadingi de contrači. Difput . 2. dub. 3 , §. 2. n. 16* Omnes qu'dem rniiitares Ordmes emit- ttre tria fubftantialia vata , atque adeo tile Religiofos , non tamen £equaliter perfc&os , nam aliqui non vovent per- fe&am caftitatem , led folum conjuga- lem, atque adeonec perfečiam pauper- t«em , cum haec non podit Hace ciam datuMatrimoniali, Sc prolium genera- done ^ Sc lic liberc difponete pollunt D °n tantum de pacrimonialibus, fed e- datn commenda: fručbbus , nam criam borutn funt Domini contra Suarcz fe- cundum Saneh, lih, 7. c s, ». 29. Mo- l*n. tem, /. dejuft, Difput, 14/, verfu . EJl vero rigida ex communi contra Ntvar.&c, tales funt nominati Equi- tes D. Jacobi, &c. Alij vovent perfečhm , eamque '°lcnnem caftitatem, ut Equites S. Joan- °' s » fcu Melitenfes , Sc Ordinis Teu- to nici , & hos elfc Dominij incapaces P f opter votum paupertatis, hic tamen *°» eftita rigida , uti eft Religioforum ^-lauftralium , retinent enim bona fua, deillis difponunt, & quidem etiam P er teftamentum, non tamen absque li- Cc ntia lui fuperioris Saneh, n, 36, valide S l! ur , ac ličite contračtus cclebrant, ominium pecunii, autmercis, quam ^tndunt , in alios transferunt , at rei I , ,ls em ptas Dominium non acqutrunt liVc IT1UC *P U< * e0S P crmaneaC > ledfolus 404. Quiritur quarto quo tempo- re eroganda fupeifl ia in pios ufus? Refp, Non clTe eundem Dočiorum fen- furo, namquidam cum Navarro volunt prtefentibus neceftiratibus efle fuccur-r rendum , quod ali; cum D. Thom. 2.2+ Art,7, ad +, apprebant adden- tes pofleThelauriziri proaliquo pio ma- gnifico opere , aut poftefliones in cum finem emi. Alij cum Lugo non male dant hanc regularn , tune eroginda ef¬ le , quando Beneficiatus in Dominio u- tilius impendi polic judicat inftar fidel is sconomi. Si pro opere iniigni defti- nentur, adnitendum, ut id fiat invita, aut cum licentia Pontificis donatione mottis caufa expendantur in opera pia * vel teftamentum condatur , fed nec hoc caret periculo proprerhtes qua; fape ex- cicanturab hiredibus, ut quoridič cer- nimus. Tutiflimum igitur eft thefauros praemitterc in Caelum, quam cum jisdcm mori , ac faginam alijs famelicis pra:- bere. Opatritur quinto an immebilia cx fuperfluis comparata dot applicanda pijs caulis ? Ktfp. Affirrnativč cum com- muniore, veraque fententia apud Lugo num, 4 3. quia redditus fuperflji adhuc exftant a:quivalenter , quod fufficit ut fintobligaticaufis pijs. De cztero licut Beneficiati eratit Domini pecuniz, qu£ res empt« funt, itaiftsfive fint immo* biies , five utenfiles , mobilesque , Sc fe moventes cadunt fub eorundem Do¬ minium , fubrogatum enim fapit na* turam ejus, cul fubrogatur c. Ecclc- jia3 . jttnEla gloffainit , ut lite penden- fe^ieft, depecul, Clericor. n. 44. la dubio , anexproprijs aut ex Bcneficia- libus fint comparata, prsfumitur, quod E ec 3 e * aq 6 Vlil* ‘Differtationis J. Articuli VIL ex Beneficialibus , fi ance Beneficium habuerunttenue patrimonium , ccontra fipinguc, Beneficium autem tenue pr®- fumicur , quod ex patrimonio > na Wieft. a .», 405. Qua?res fexto an ex fuper- fluis Beneficiatuspoflit folvere fua debi¬ la, &anexpeofa° in litem pro defenfio- nejurium Beneficij in defečtu hujus red- dituua fine fupplend® ex Patrimonio ? jRe/j?. Ad fextum cum diftinčtione, fi carec Patriroonialibus , poteft folvere debita quacunque excaufaetiam non pia contr?č>aex cap. pervenit , de fidejuf- ponlbus : cap , tlim 2. de re/htutione fpoliationum , ubi Epifcopus eft coa* čius ex Ecdefiifticis redditibus debita folvere. Rado, qaia tališ eft pauper, ergout pauper poteft redditus accipere, ac jis debita expungere. Si habet Patri- monialia, non poteft ex redditibus fol- vere debita fačia ex jcaufa non pia, quia fic expenderentur in ufusj vanos, poteft vero fi contrasit ea pro fui fuftentatio; ne , aliave pia caufa : portio enim pro fuftentatione eft merces laboris , expen* fs autem pro pia caufa funt Eleemofyna, qu* poteft fieri ex redditibus. Rcfolu- tiotota eft Thom® Saneh. dab, 42. jmtr Sc dnb 2 s, » if » Sed an expenfa? in litem pro & »■ ttum tencantur in pauperum necelTnim inquirere ? Refp, Ad primuni ara 1 ’ mative, quia funt Patres pauperum 1 debentque alijs prsbere exemplu“> »• tione ftatus, & totum , gu°d WD S IM fuftentationi fupeteft, in ufus pi°* P'® fundere num, 69 . Non ergo P° * Thefaurizare ad fuorum ftatum 011111 dum in altiorem. Et cum CU1S P 2 |' jis erga pauperes ineumbat , “ cn ^ bos inquirere , Rayaaud, toffl. tit, mala e bonis Ecclefiit *• ' r c. 3. «. 23, Vasq. inopafcalodet’ ^ c. 4, n . 14, faltem in generali . j indagandi onere citat. Raynau ^ ^ Beneficiatos non paftores , 1 j, non occurruBt egeni, in<] uos erogene. « X. Diflertationis I, Articuli VII. Quo Ordine in pias caufas fint erogandifuperfui redditus ? 407, 3 jRimopro diverfitate circutn- ftantiarum cft ordo fervan« JL. dus inter pias caufas in ero- gaodis fuperfluis , nimirum primo loto jnvandi funt extreme, aut gtaviter egen * tes. llndc co ’cafu nequeunt fuperflua confctvati fub prattextu pi$ alicujus fun* dationis can. aurum^o, 12, ej, 2. Au- rHm 'EcclejlA habet , non ut fervet , fedut eroget, & (ubveniat necejjita- tib/es. Secundo inter ipfos pauperes pra> ‘ er atnurmagisegentes: inter pares ma* g'sjufti: item qui etubefeunt mendica- rc ' Csteris paribus confanguinei prs- P°nendi , Canone Conjtderanda /7. di- “'»ft.ff. jun&, Can, non fatis 14. di • I ‘»bi, ss, ic Canone caterum dift, S 5 » Tertiodeficientibus pauperibus, fi n ° n obligatorium faltem fumme decet l *tcris paribus , fi fuperflua relinquat P to pri* Ecdefia:, Logo de ju/l, Difp, 4. cx comrauni Arg,c, ut unus- d e peeul, Clericorum , ubi P^cipitur , ut unusqutsciue Presbiter c . ' r c I Uas P°fi dies confecrationis ac* ‘ ‘\‘erit } p r opri &c. ita cit. Lu* go jnnblo n. fecjnente & ex illoRaiften- ftuei num. 74, de peculio Clericor. Dixi cateris paribus fi enim Ec« defi* propri* efl fuffidentet provifum , Otdmatius efl > magisque meritotium fuccurrerc alijs Ecclefijs, causisquepijs tnagis indigis. Quarc6 quamvis honefla Clericorum fuftentatio non confiftit in indivifibili. fed ca fittaxanda fpe&atis omnibus pru- denter fpečtandis , videlicet perfon* ■ hujns dignitatis » qualitatis , gradus , dobrin*, temporis, Regionis, & ton- fuetudinis locorum recepta? inter Cleri^ cos 4°8 Dijfertationis I. Jr ti culi Vil. los ejusdem conditionis attamen ora- lics pratlertim nobilcs , & in dignitate conftituti meroinerint fe efie membra ftatusEcdefnftici: fe vivere de patri - monio Chrijii & pattperum , populi peccata comedere : atque adeo fegere- re non ad pcmpam, luxum , faftum & vanitatem , fed in omnibus oftcndere moderationem , mcdefiiamac frugilita- tem , uti paucis indicat Trident, SeJf.ij, c, i, de reform , unde cit, Raifienfiuel num,s\. pronuntiat illos Clericos no- biles in fiatu periculi fo aniros vetfan, qui prartextu nobilitatis de bonis Etdt- fiafiicis sque , aut etiam fplendidius, a fimilis conditionis Laici Nobilcs fegc- runt in vidu, veftitu, famulata, con- vivijs : hos acclatnant paupcrcs vtife S. Bernardi Epiftola 42, ad Sinmn- fem Are hi - Epiftopum : ntfiruntl quod ejfttnditis ; nebi s cradihterjd trahitur quod expenaitis ,&£• 5. VI. Diflertationis II. Articulil Tria de uxore tfuajita cxf>ediuntur< 4°8,^^V llanritur primo an uxor f I ampliflimam dotem na> V- rito afferens poflet fua: nutrici 4^ aureos donare contra pras- fumptani viri voluntatem, Seeundo an uxor poffit etiam in fibi , aut famiJiae neceflariaexpendere, pecuniam, quam dat maritus ad folvenda fua debita > quin obligetur defuo pofimodum čredi- lonbus fatisfacerc, dum maritus noneti folvendo, Tertioan uxor ex dete, a- lijsvc fuis non potens fe, & familiam a- iere poffit moderatam fufientationem ac- cipere ex ufuris illicitis, aut fimis rr.a- liti ? Ref p. Ad primura cum Molin. D/- fput, 274, §. Exdittis pojfumus, dre. alfirmative , quando ipie maritus at» »entisutriusquefacukatibus poteft fimi> lem facerc donationem remaneratoriara > prx{enim fi matrimonium ftf contradu medietatis , fca utJncn^ utrijjue commiinia. Rano quod /f 1 ' tas petst in tabbus circumtlant^i c ' »equeat maritus e/le rationabilit« ,0,f ' [ tus, Refpoalio eft contra Nav. M*** e. 17 . num.ij}, Refp. Ad fccundam gtavi necefiitate cum Saneh. /"■* Matrim Difpttt. 4. k. J«. dovic. Loptz , quianon min'J sV,rC fl)S gatur afere uxorem, & farailfl®’^ Pol vere credirortbiis , ergo cam ' ilU defiinjfa pr o folvcndis ete ' r ^ . anre folutionem čredi toru® Dominio mar iti , uxor iliarn e*P ^ : : fac/r id , ad quod tenebatur aurem non eft, cur dtbeat f ol ‘ w crediiores foivere, ^ Jpuo Ordine in pias caujas fint erogandifliper fini redduus /* Refp, Ad tertiutn etiara affirntan- docum cic. Saneh, juruft. lih, to Difput , mm. 9. Lugo de jufl. Difput is. n, 74. iddcnte contra alios eam id ličite face- te, etfi careat animo rcfttuendi čredi" toribuseum fueric effe&a fu> juriš, Ra- tio , quia pecunia ilia u furan a aut fur- tiva der commixticnem : cum viri pe- 409 cunijs tranfit in Dominiutn viri (oppo- fitum dic fi conftet non effe cotnmixtam_) fed fi lic, non eft , cur debeat habere animutn compenfandi , cum viri pecu- nijs ex debito fuftentari debeat feu quod perindeeft non minus tenetur alere uxo- rem cum fimilia, quam ufuras injuftas, & furca reftituere. §. VI. Diflertaticnis II. Articuli II. An Profeffus , aut e xh are dat us 3 aut renuntians b zredit ati augeat , aut minit at legitimam. O 'V Uatritur primo cum legiti- ma augeatur, vel minua« tur pro numero Jiberorum per dičia n. //5. in verfu. Porre por tio, »n augeat numerum Profeffus Religio* ‘ us * aut exha;redarus ? Ref p. Ad pri- raum affirmative de Ptofeilo Religionem j- J pacem bonorum in communi , quia !') Us nomine partem capic Monafte- tlarn > uti certum eft. Econtra fi Religio , quam Profeffus . ’ Et bonorum in communi incapax , V | V ° c er, ' atn P ltre numerum non auget , r^ififtione juri* non habeturpro fuper* [{ ' f ’ ne habetur de familia , dum pa- , rnor 'tur , atque adeo non facit par* I * eft enim communiter recepta regu- admittitur c mn alus , aut ff (r,int non facit , nec partem facit t 34 * §•/ duobus , j ff^de Le- ' S ' de inoffic. teftam. n. $6. i x i Quaeritur fecundo an filius ^ «usimmi„uat legitimam ? Refp. funt pauciores, qu;lm quinque filius jufte exbiredatus non eft cenfendus in numero ad aliorum filiorum legiri- mam imminuendam , utfi ex tribus fi- lijsunus fit exhatredatus, legitima reli-’ quorum duorum crit integer triens, ita Haunold. tr, 6. n. 493. poji Fachin. lib . 4. controv. 31. per Novel. 22. c. 2t. juntto c , 47. Contra Birr. Paul. caftrens. Ratio, quia paria funt liberos non habe¬ re & habere jufte exh*redatos, L . 16. & 17, ff de inoffic. tejlamentis : fed fi ter- tius filius , qui fupponitur exha:redatus non effet in rerum natura reliqui duo acquirerent integrum trientem, ergo etiam incafujuftae exhsredationis. At fi filij effent plures, quam qua* tuor E. g. f, & quintus jufte exharrcda- retur , ejusmodi exhatredatio redigerec reliquos quatuor infra numerum quina- rium , nempe adquaternarium, proia- de legitima eorum non effet femis« feu medietas harreditatiS) fed triens, Ratio, quod exhsredatus habcatur pro mor« tuo. L. /, §. Etf patronat, ffi de con • Fff ;**■ g. VI. Dijfertatmils 11. j4rticuli H. emancipato liberis 410 jungendis c um Conf. quod ccllet finis , propter qaem auda eft legitima ultra trientem exftan tibas plaribus, quam quatuor filijs, ne videlicet reducetecur ad minimum per divifionem trientis inter tot per Novell, 18 . haec autem ratioceflat, fiexhateda- tus habeaturpro mortuo. Hic eft ferc omnium fententia tefle Haunold, n, 494, contraLug, cui nimium vidttur rigidum, uc tune reliqui innocentes minus acci- pianc, quam fi quintus non exhireda- retur, Verum rede reponit Haunol* dus , quod id contingeret prorfus per ac- cidens, feu non titulo exharedationis , fed ratione variari numeri Filiorum , datqueclaraminftantiam a cafu, in quo eflenr odo filij, auorum femis eflent 600. floreni, fi eorum moriantur qua- tuor exfemiflefittriens , proinde legi¬ tima erunt 400. floreni, feu fingulis venirent centum , cum ramen minus accepiftent, fiexcarentomnes, ficuter- go in hoc cafu »d habetur per accidens, nempe ratione variati numeri, ita in noftrocafu, unde rede fequitur, quod cxhsredatio nec imminuat nec augcat legitimam non imminuit, ut oftenfum eft initio refponfi »d fecundum , non auget, ut proxime probatum» 411. Quiritur tertid, an id ipfum, quod deeifum eft de exhatredato fentien- dutnincafu, quo films aut filia renua- tiatcum juramento paterna: , & mgter ns hsredicati, eft controverfum. Ali qui affirmant apud Auguft, Michel Theo- log, Canonico-mor. p,2, trati, s, Seti. 4, k um , 49, N gac Fachim, apud Haunold. num, 49$. voiens feraper partem re«. nuntiantis, five fint pau:iores five plu- res, qiutn quacuoc accrefccte Patri , fe- cus fi in favorem fratrum pront Comom. ni r cr fi. in fami|i;s llluftnbus ad hascon. fervandas , tune enim pars renuntiu* tis five exprefse five tacite nempe per ir. tum accrefcit reliquis frattibas, Hit opinio praevaiet. Additamentum ad num. 13$, it ufs- frudu. 412. Cum uti initio numeri til, eft didum , ufufruduarins debeatDo* mino cavere fe finito ufufrufturemintt- gram illi reftituturum, rede fadurum Dominum, fi dum ufumfrudam tonili' tuit alteri, & fruduarius fiui incipit 1 qualis res fuerit, in feripturam redigit, indeenim patebit poftea, anfitfada J: - terior cit. L. i,ff. ufufrutiuarius fi vorl ‘ tem quis pro fe, fecus pro a 1Jt ‘ dudo rede ccderepoteft L,ft nlllt "' patiis, Quando ufufrudus eft conP; in Sy! v a Cardua ( ha,us nomine P gem Spiva 30 ff.de U. S. m^r,. qu* in hoc habetur, ut crrd aturi * . fus exftirpibus, & radrcibus tenl , . & princ paliterlegatuseft, £ “ BCll j;.. duarius čadu arbores Brennho be;£ vendit , etfi forte P r °f vendere nonfolebar, adhuc enl intra limites ufus boni viri. . C^iando veroufusfiu^Lt; liter legatus eft exfundo, & dua tanquam pars rantufflis c0 tiam cedit , tune eft atren« ; : : liter Domiaus ufus fic» ^ ^ non eft folitus catdere, nec licebit ufu« f. inSuario, nifi pedamenta, & ramos cx arboribus. aut quantum nereile eft pro palis in agro ,Jaut vinea, Si Dominus fo- lebat cardere , tas etiam erit fiu&uario ffrvata tamen quantirate , & tempore videlicet, ut fi Dominus non nifi fin- gulis biennijs vel triennijs moderate eseiderit, ipfequoque eum imitari po- KinL.p.Jf. fin,& L. /o, de ufttfrtiB, Ufufručtuar/us nequitmutare (latam, aut formam rei legatx in ufumfrudlum, unde exSylva nequit facere vineam ,ct- C [foret quxftuofior L, 13. § penult, & u ^> m .ff. uftifrutt, Gaill ,Ltb, 2, obferv. e 7, n, ii. Si ufufru&uarius in fundo frudlua- tio reptrit thefaurum , debet medieta- 4II Auguft. Mi- chel p.i.7 heolog. Ceno ni c o-Moral. p. 1, tratt. 4, §.a.p«#£ž, 1 n. is quia thefau« rus non eft fundi fru&us, ad fručtua- rium autem pertinet duntaxat fručhis, Partus ancilli datxin ufumfru&urri non fir ft u&uarij §, 37. Inftit. de rev. div. & L. vet ks 68, ff, de ujnfrutt, quia dignitas hominis , propter quem natura fručlus rerum omnium compa- ravit, non patitur. Si contingat in flumine, qui eft proximus fundo tuo fručluario nafciin- fulam , hujusfručtus non fpe&at adte, quia a fundo frti&aarioeft leparataL. 9, §. placnit ff. de ttfnfrti&u. jin TtofeJJus , aut exharedatus , aut remntians h uredit ati , efr - tem proptietario tribuere. §. II. Diflertationis II. Articuli V. Tj e varij $ fpeciebus fervitutis Urbana, & Rujiicana. U 5 1 TRbana fervitus eft duplex affirmadva , & negarivaj _ hxc eft, dum quis in ;fuo F r ?di 0 Urbano contra naumlem liber- tCm ptohsbetar aliquidfjcere, velco- ® , rar °mittcte contra libertatem fuarnm ^ 'uni; prior efl , dum in fuo pradio lt,Jno contra libertatem naturalem qiuis "j [ ur abquid pati, feufuftinere. Af- f. mal iv* lune fequentcs (pecies J Ptimb ^'tusoneris ferendi j vi cujus paries , f. t Co ' Um na mei vicini debet perpetuo ' rc onus mej xd quam dominaretur, fecus h ib en s /us immittendi tignum. Tercia dicitur ftillicidij avertendi , id eft , jus derivandi a te&o fuo aquam pluvialem in aream aut te&um vicini. Quarta fervitus luminis, eftjusin damnurn vicini, uc per cam fiat fene- ftra, aut foraraen lucern derivandi in domum meara. Negativa: fervitutis Uibame funt ifti. Prima jus altius non collendi, feu jus meum arcens vicinum , ne cedcs filial tius tollat contra naturalem libertatem , qti£cconceditcuivisin fundo fuoid fica- rc usque ad catlum L . altius 8 , Cad, de fervitutibus. Secunda eft ftillicid j non averten« di, id eft jus, vi cujus ferviens prad um non poteft pro libitu derivare ftillici- dium, led vel in meum hortum, ut ir- rigetur, vel in doacam meatn , ut ea eluarur. Tertia fervitus nonofficiendi lumi- ni, id efl, ne ardifičec, aut plancet quid vicinus, quod imprdiat acceflum lumi¬ nis ad meum pratdium. Quarta fervitus Profpt&us, id efl: jus impediendi, ne in praidio ferviente aliquid fiat impediens profpe&um miht liberiorem. 414. Hx fervitutibus Rufticanis font plerarque affinnativa?. Prima efl iter, id efl, juseundi, aut ambulandi homi- nis per fundum vicini, fecus jumentum agendi, aut vehiculum [ducendi , cui faoc jus competit, poteft etiam cum focio ambulare, glolf. in L. 1. f r erb.jus eun di ff. de fervlt. Sc quidem pedes, Sc eques, L. il. ff. Ie L fe rvitutes rurticas funt du* »cg 1 ^ Prima efl fervitus aquar non pM‘ l0 . d*, id efl, ne ven x in fundo m' 0 ',, tx intercidantur, guominos^ pridium ferviens Seču n— nnnfiften dx fctmeCoiM 1 det*'' aqu$ non fiflcndie fermeco ./ nnnre . ne fiftatur dcfluxu s H . . ; v pnore, ne fiftatur “ uu "' meo lacu in agrum tuum , aliojue derivecuri/- w\ arcend, De v Arij s fpcciebtis fefpitutis Urban *, & T^fiican*. 413 L, 1. fin.jf.de acjua , & aq. plav' ar - cend, & L 2 ,jf,eod. Qusres quibus modis fervitutes pr.tfatx conftituantur , aut amittantur. Refp. conftitui primo per contra&us emptionis, donationis &c. §,fin. Infiit. prid, ruji. at ficut rerum dominia regula* ritcr non acquiruntur fine tradinone , iti prafata jura real ia, feu fervitutes tra* ditione perficiuntuf, qux in hatc mate* riiconfiftit in patientia Domini poftiden* tis fundum fervientem , & ufu aiterius, cui fervitus eft vendita, aut donata. Secundo per ultimam voluntatem , utfi hires jubeatur non attoileresdcs- Tertioper ipfam rei naturam , fic locus inferior ip^o fitu facitfervire fupe* tiori , ut defiuentem aquam recipiat per Quarto ftatuto , aut confuetudine cit, L. 1. §- fin. aut pttefctiptione, L fin, Codde prafcript , Setvitus conftitui poteft a folo proprieurio liberam habente adminiftra- tionemi fecus sb ufufručtuario , hic enim nequit fjcere fandum deteriorem,. Non conftituitur mfi illi, qui proximum prardium habet. L , j, jfi. communi* pradior. Habens jus fervitutis in fun- do vicini poteft facere otnnia fine auibus commode fervitute frui nequic, Zo:f. jfi. de [ervitut, n. 18. 'Ts- 3 lf efff efeefe 1 e& eTrelfe T? »i^stcJStesfeefesissiaGtesrč) astaasteefeeKKjfe* ;tec?a asoi&aesiegtellsGfosictjraald §.VII. Diflertationis II. ArticuliV. Cujus pignus , aut hjpotheca in c one urfu plurium creditorum praValeat. tj /Epe eadem res pluribus fepa- ratim , ac tempore diverfo »*-* datur in pignus, aut bypo- t: '*cam, quis eorum potior fit, feu al- ^ti prarferendus in perfecutione hypo- 1 ec * inquiritur. Univetfalis Regula ,Uri ut tique confona & ab omnibus re- Cc ptaeftift a> cjtii prior ejl tempore , e(l cold^ ;Wr? ‘ Eft R * Ca ” * S4% C ° n " r ' at R. J % civ. 99, ejuoties in utrius • rat ’° ve ftitur, is praferen- 'Jt , cujus in Irscro caufa tempore c fafum figurat. a GlofT. 'led' 17 ' c ♦ l - de major. & len t, Apud PUctner in maximis \ . V : juriš ma.vima : ejui prior , &c. ubi quirit , quis inter Cmonicos alicujus Ecclefii prior? Refpondet quod and« quior per allatam Reg. Simiiiter ergo hic qu*ftio eft inter plures pignoratarios) aut hypothecarios quis prior in confequendo debico, fi res debitoris jisobligata venditur. Ad hanc qua:ftionem Refponderur folam diuturnitatem feu antiquitate:n temporisnon fufficere , nifi cattera fine inter eos paria, tune enim, ut evitetur contentio , & fit remuneratio vgilan* tiar Creditorum fibi providentium jas in rem acquirendo juvat prioritas temporis Fff 3 tara 4 T 4 ram in agendo, ut fibi hyporhecam vin • dicec eam pra? ahjs auftrendo , auc fi pof- fideac , & contra cum agatur excipien« do, &c retinendu fit tutus per text. in L. credttor , ejtsi prior 12. jf. de pigno- ribus& hjpothec , Si autem in catteris credicores fine impares, non juvac fola antiquitas , ut fi huic non acceilit revera caufa credi- ti , id eft , non fuit numerata pecunia ded data hypochcci fpe futura? numera- tionis , huic enim etfi priori tempore prarfertur tempore pofterior numerans pecuniam de prifenti , ita clara eft L. potior u.ff.eodem. Potior , inquit , eft in pignore , qui pri fes credidit pecn» rižarn & accepit hjpothecam, &c. Ni- hilominus ficut conftitutio 'hypotheca?, fi nondum creditum fir fubfecutum , non fufficit, ut locus fitallat® Reguli , ita non fufticir prioritas temporis crediti, feu mutuaca* pecunia: , fed computan- da eft prioritas a tempore conftitutae fi. muf bypothecx , unde Titius mutuans Cajoprimajanuari; providens fibi de hy- potheca primum idibus Mai/ non prae- ferturLucio idibus Februarr) mutuanti , ac fimul de hypothecaconvenienti L di- verfis g,jf. de pignoribus , &c. Amplia ad hypothecam etiam conditam , dum« modoconditoris eventus non dependeat sinice a voluntate debicoris , ut fi mihi lacaveris domum a meoccupandam pri¬ zna Januari) , do tibi in pignus fervum nteum ftychum. Hic hypotbeca con • ftieuitur fub conditione inhabitandi do« nura aprimajanuarij , qux non eft me¬ re poteftativa, feu dependensab arbitrio fahus debitoris , fed etiam a voluntate locatoris, Hoc cafu purificata condi¬ tione ictroirabicut ad tempus coijftit#- Vil Diffcrtationls II. Articuli V. tx hvpothecar , L. B d ne um Secus fi conditio fit mere poteftativa, ii eft , dependens a fola voluntate debi¬ toris , ut fi acccpero a te muruura, vo¬ do ut mea domus cedat in pignus, H:; non conftituta eft hypotheca a die con- ventionis , fed purificata: conditio:: poteftativa confiftentis inacceptionept- cuniasmutui, Berous lib.i.Cnftl.p, num, is. 416. Contra ftabilitam Regulam pugnanc fequentia, Primo pofteritute« ftamentum legitimum prsfertur primo, idque annullat §. pofteriorei. cpuibus modts teftament, in fr, Iba eft de lege pofteriore conrraria priori. huic derogat cap.i.de conjlhjni, Secundo dum fucceflive res duobus vendirur , praefertur poft«^ 1 fi huic res fit tradita L, qu pofteftionis per Regulam : iie s. & ide o eft potior caub reii f !‘“ pofleflbris, f Quartb in privi!eg.;s non tur prioritas temporis, |£0 ^ caufa? privilegiats , pm ^ u ° etfi fit pofterras tempore, cl .. b lius, ergo eram inter credito tiquitasnoneftattendenda. Jj- Ref p, Ad primum quod ra- " menrum , quam Jex ab onim I flatoris , & leg slatoris voJun'% deat, a qua femel faifta > cljn l poffit , ideo in tfft?wenro “F & in leg slatore pofterior p r * vl ^ L. fi mi hi 12. §, s.jf. Hf' Hf 1 non eft novnm if, d(l e l ltr f CujiMpignus ,tiut hjpotheca in concurftt plurhm creditorumpravaleat. - r.„ ___|__f L 3 IU &JUiUu per LIJ p Ul £ prsfens aflicit ačtas pendentes a pluri-^ bus voluntatibtls. A d fecundum , quod fecundtis Empror media traditionc fiat rei Domi- nus per nam, 12. econtra pignus , &hy« potheca nullutn confcrat Dominium, fcdjus reale pura: tentionis, feu Cufto* iix pro fecuricate crediti per nam, 141, lirespluribus vendica, Sctacccflive eis- dem elTet tradita, ex Regula tradita pra:- valeret, cui prius fuillent confignata, etfi taropofiiderec is, qui tardius accepiffet illam ,J hujus enim pofleflionem abfor* bet Dominium alterius inquit Wieft. ad Rebulam j ar is s 4 - n. s. Ad tertium R efp. Quod ačlor qux» ratluerum cum rei dam no , veniatque ad judicium , & quidem paratus , ac fponte, quando illi plače: econtra im- paratus, ac invitus veniat Reus , fletque pro eo poflefiio , qux catteris paiibus pra:ponderac» Ad quartum Regula precedit catteris paribus , at fi unum privilegium babec ^gis caufam privilegiatam, ut pupillus, blcus, &c. etfi iftud fit pofterius, eft fa* votabilius, confequenter praevalens, 417- Qiixricur ulterius primo an 1'^gula* tradita: nam, 417. fitlocus, etfi ‘ n ter duos hypothecarios pofterior ha- c « fpecialeni hypothecam , antetior Vct ° generalem, R efp. Anteriorem , , , r . - P r *ferri pofterioti , etfi hujus hvpothe- g nor Li l' fi f“»dum fi 'H Hlt ^ fpecialis , anterioris vero genera- fundarn pignori accepifti, antenam 4 ** am generalem, tune enim convencio fpecialis nihil prx, judicare poteft, Amplia Refponfum etfi res hypo* theca fit pofteriori tradita , L, čredi - tor is. §, fin jf, eodem : tune per tradi- tionem restransfertureum onete fuo L. alienatio 67 jf, de contrahend. empt ¥ cjteod enim noflram efl , nobii invitir > aaferri non pot efl, Nihilominus ex dita refolutione non fequitur , quod fi anterior habeac fpecialera hypothecam E, g. in prxdlo A. fimul cum generali adjedh in fubfi- dtum evemus , fi prsdium A. fpeciali- ter obligatum non fufficetet , non in- quam fequitur , quod fit praferendus pofteriori in re alia fpectaiiter huic ob- Jigjta , quandc priori creditcri poteft incegre fatisfieri ex pradio A, quiainda- to cafu adječla hypotheca generalis eft conditionata, nempe fi prardium A. non fatisfecerit, oppignoro ti bi eriani om« nia bona mea , ita Anguftin. Michel part. 2, Theolog. Canonico • Morah tratt 3 §. 6 p, 2. nam. s, cum alijs. Amplia fecundbrefponfum ad qiis- ftionem primam , quod Regula n, 417. valeat , etfi pofterior hypoihecarius fic fifeus, aut Rcfpublica per expreflam/» L, fi pignus g. & L. fin, in fin.jf, depi‘ ls , L, ejui generalem 2, pr. jf, de pi- l n °ribus, £t L,fi generaiiter 6. cod. en> . I Iuic do&rinae non refiftuc, er- >ltr ‘ de R, f, i n q U0 d per fpeciem de- ff ctHr generi. Quia haec non proce- 1 ’ c,a *ndo per convencionem genera- m /us jam quxficum tercio uti m Keipublica obligaretar : ficat prio res tempore ita po ti or jure. Limita ut fifeus in divfto cafu fic potior anterioribus crcd.toribus genera- liter hypothecarjs quoad bona , qux debitor poft contraiftarn cum fifco obliga- tionemacquifivit£. it. jf. de jan fifci » fbi: g. Vil. D JfertAtionis II jfrticuii V. in re po/ha acqui. fusebria > veftes lugubrcs puu fjfe fericeas ZZ pepla pro cogtiatis (Mundo- ram atriusque fexusfuDuscon)itantte, pro famulitio, nifi confuetudo litopp lica , fed tune moderatio in his hibi eft. Funeralibus acccnfentur fumpiti in Mcdicos , Medicinas ufurpatss i: tnorbo ultimo, L, 4, c. de petitkini 419, Secundo poft iuiieralia ft' mina rarionc dotis praefertur citeristrt* ditoribus anterionbus. Excipe debi* tum primpili , leu centurionis pri« cohortis, olim ftipendia dividendi, S annonam Legionis in officio habeerj L. 3, c, de primipilo. L, afiduis 1 f . :: pignor, & quidem ut habet commun^*' 415 ibi: fciendum e JI fitafifeum potiorem cffe debere, 418. Quaentur tertio , an , & qui fine calus excepti , in quibus temporis prarrogativa etiam in pignoribus & by* pothecis non attenditur. R e/p, affitma* tive co quod certa: perfona: , etfi erga has ob!igatio debicoris lit poilerior , pro- ferantur anterioribus hypochecarijs cx caufa fpecialiter priviJegiata , & idcirco cattera inter anteriores > & pofteriores creditores non funt paria , in quibus qaoad citera paritatc juxta Regulam memoratam prtevalet prioritas temporis, Citatus Auguft n, Michel d »um, 12, ca- fusu, numerat . r a _ Primb funerales fumptus prife- opinio Haunoldi & aliorum '■ luntaromni alteri debito ^projis tacite Michel num, 13. etfi anteriores cr-^ fiypOihecantur bona defunčti L. etji quis tores habeant hypotnecam expreflam. 14, §. 1 ff de R eligiofts & fumptibus Tertioex favore fingulari pup' 3 - fun. } L penultima jf. tod. impenfa, prarcedrt priores creditores inqut, funeris femper ex hetreditate deducitur : qua etiam omne creditum folet pracedere > cum bona folvendo nonjint'. etiam prarferuntur doti Gloff\ in L. e, - V. fatisfattum & 'm L. affiduis ta.F.habeantced , de pignorib. &tex* rus apertus etiam L , 1 S jf, de R eligio- fis&fun , llnde noncenfetur dos an- tc funeraiia tanquam arre alieno dedu- člo, Quapropter cum dosvincat hypo- etiam hu>c prarponuntur funeraiia , quo refečia non gaudctprarcedentia 1 niam fi vinco vincentcm te , mnltb neman. ad cit hh. d ntitnJ' tnagis vinc« te, Ica receptura juriš Pro* cordieum. Praelatio hasc funeralium deber in- telligi de expenfis > qua: habita ratione tum dignitatis, tum facultatum defun &i funt moderat*, fecus de immodicis: ad immedicos plcriquc rcvocant convivia r- nos in re , qua;ejus pecunia eft coap' rata p er textnm L, i demoni 7J' 11 V i !L»or, Quarto czceris przponitur ctr-' 1 in re ejus pecunia refiaurata , q u ' 3 a ’' pignoris cum caufam egerir > r,r et carteris hypothecarijs, n> trlw , B ' tuansss eisdcm praponitur !•!> ^ Dixi in ejus ceuferv*'"' 1 ' d rM ff. eod. Dixi in ejus nam fi mutuata fir indefinite a- , dum , inderesdetermmara E,g' c ;“ ■ ir, 10 ' Osimo is, q«i eci^ pro cmenda certa re E, g« ^ tione , cod” vina» ‘‘ i; , ur fibi maneat oblg> l, > . ( dem efi poror estetis anicri° r ‘ pothecarijs L. licet 7. c < ZoeT. de pignor n. 2, q n ia ® di<2:o fine omniurn hyp^ eCi 0( . Caj ta pigmts j aut hypotheca in concurfu plurium creditor um prevale At. 417 meliorem conditionem fecit , videlicec tfficiendo, ut vinea fic in Dominiode- bitoris. Nihilominus uc obfervat Zo cf, »um. 9. ide mutuans non eft ita pri vi- legiatus > ficut pupillus, ut profitne pcs- miflum ed, nam pupillo ipfum jus con- ftituu hypothecam tacitatn in re ejus are empca, incafu autem prarfenti carec hy* pothecain re etnpta , nifi pa&us fic ex« prefse hypothecam lib. quamvis 17, e, de figntr. Sextb hypotheca poderior publico inftrumento roborata anteponitur anti- quioribas firmatis fcriptura privata L, it, f < de pignor nifi privata fic munita crium pfobatorum tedium fubfcrip-ione, tune tnim fraudis prasfumpuo cedit per cit* a, in fin. Septimo dum concurrit repetitio pere folutionem , poted pecu- ^ J mdeponere in judicio» hoc caiu po- ,j' n ^ r ^bintrat Ioctim prioris in pratla- darum textum L. r. c . de pi¬ lit 0 ■ ^ M ’ P’£ >!US fecundo ioco acce- p ’ lta j H * fuum confirmare potefi, ftli '° r cre ditoii debitant pecuniam crtt > ant chm ebtulifiet , tsque tam accipere noluijfet , eam obfigna - tam de pofuit, Hinc fequitur fi fint tres E. g. crtditores hypothecarij; fi tertius loivat primutn, in locum hujus fucce- dit , quia dimifiio pignor.s h.ijus non intered oblata folutione, L, Paulusu* §. i.ffi. quibus modis pignus fotv, Dtxi creditores hj/pothecarij , quia fi poderior creditor non fit bypotheca- rius, Ted Chirograpbarius, hic folvens primum non fubintrat vicem hujus : nifi fueritexprefie pa&us cum co , ut fucce- dat, L.I.& G'oJf. ibid, c, de his, qui in prior, čred, loc, Dičl s mhii obdat etfi prior credi¬ tor fit fifeus , aut Refpub. aiiave per¬ lona privilegiata L, 2, & 4., c, eodem ed enimparratio, nam etiam idius ni- hil intered dum ejus creduufli ed in faU vo per folutionem. 4 * 0 . Qu«eritur quarto an , dumi debitor fundum hypothecatum una cutn fru&ibus nafeituris vendidit rertio fide bona ftudius colligenti , Sc confumen- ti » an inquam creditor perfequi podit ačlione hypothecaria non folum fun¬ dum , fed etiam fručtus bona fide ab- fumptos. Refp. primb de fundo affir* mativž , quia jus reale hypothec£e non perimirur alicnatione in tertium , fed tranfitunacum reonus hypothecte in il* lura * nifi creditor confenferit in alie-; nationem pignorisaut hypothecar, tune enim confenfus ed: etiam remiflio juriš prgnoratitij , lib, n. & 4. c. de remijf. pignor, hb. 7, & fecjuent. ff. ejttibus mo¬ dis pian. fiolv, Ratioquod debitor fi¬ ne confenlu cieditoris > imo etiam eo relučiante podit fundum fiypotheca* tum alienare falvo hvpotheca: jure, er- go, dum cum confcafu creditoris alie* G gr nationc 413 Vil • DiJJertationis 11 . ArticuliV. natione confensus fit inutilitet requi(i- resfibi pet exprc(Iam conventiontm tus, hicoperatur remillionem juriš, ita cit. Auguft. Michcl num.27. ver s. quid quid tandem. Ubi monet htinc con fenfum > ut habeat dičlurn effc&um, debereefie expre(Tum L. ficuts. videtur f. eod Refp 2. ad q.4. contra fundiemptoremacreditoreagi non p >f- fe ačlione hypotbecana pro fručlibas bona fide confumptis L. /. §. 2 , ff. de pi- gnor. Ratiohujus ifta dl, quod cte* ditor uihiJ pollit perfequi ačl one hypo» thecaria niii id fit ipfi obiigatmn, proin- de fit in Dominio dcbcoris, debitor in cafu propofico nunquam fuic fručtuum ab Emptore collečlorum Dotninus per »um, 136, Cutn leges citat« loquantur de bona Ude- Legift* apud cit, Michel nnm, 2S. tria inferunr, Primum eft emptorem teneri de confumptis mala fi¬ de, Secundum eft 'quod creditor in ex- tantes adhuc fručlus fiabeat jus , Glojf. ibid. V. confumptis. Tertium, quod creditor habeat falvam ačlionem hypo- thecariam de male perceptis, & con¬ fumptis fručfrbus, Piura his annedit tatem in fenfu przfato cit, Michel, n. 2p, Cumquo punčlo tertio n.t. obiter aotzačlionem hypothecariam, qua quis ligat dici quifi ferviariam, huic e(j nis ferviana ab Authore fervio lic nomi* nsta : htc perfequitut , quis res, qun inquil nus, autcolonusin prtediura lo- catum intulit , il!e enim pro merc:ii pačlalocacori tičite hypothecantur, ui¬ de negat contra Myns. Omnem ifc nem , qua res tacite hypothfcat« p«' fequi.nur dici ferviariam, Quando rti illat* fit* fantin mercibus, h* non in fpecie, uti loquunrur Legift* feu in i«* dividuo , ut ajunt Phylofophi, led ■> genere hypothecanrur , nam fecundu- fpcciem alienatis femper aliz & fubllituuntur, confeguenter genus net hypothecatum non fpecies cit. cbel ex Zoef, Scc. nnm. n. fpecies mercium , fed genus P cr P L tur in pratdio, id eft , guamdiu inf linus inhabicabit prardiura > ^ UI num fiverufticanum fit, conduftnrr> di; rufticani dicitur colonus, urM" 1 ^ 16 inquilinus, llnde cutn p tcUD “ j ufum quotidianum non habeat p fr P‘ tatem in fenfu pr*fato, fecus q u P, fubftantia patrimonij refervatu r ’ fecus prior illata hypothecatur ® 1 ita Zoef, apud cit Michel »> l! > v Ve differentta Em])hyteujis al elocationc dr rtliqua de laudemio, 419 tS&lJjtj? tf? tT?tffl <3Vel?4? t!? T?tj • J tj?tjf J<7tj?tjt?il9 "T? i- Grtsfeasšfešfestc sfeo® & cfesresfš i!c.sta.reste* 5tc.<3šcf3šfestEStoGfeŠfe - SRftfifo ' 5y §. V* Differtationis It Articuli Vit De diferentia EmphjteuJis ab elocatione & reliqua de laudemio « 421, TT^^VlfFerrprimo clocatio Ger- 1 manice jJScflanD ab £m- JL_ J phyteufiGermanice(£t(}; £cd)CU / qucd preuum illud , quod pr< prardio elocaro ab iftitio folvirur, vo- cetur jgf|iai»D^©d& fine laudemio, feu absqne $|uf i & 2tt'fa()rt i ®dt> / ptout fir auod bona eloca* 11 » feu bie £3effrmt> * 0iUer mortuo condu&ore rcdeant ad Dominum, &? i- ttrum certo pretio conduci debeant ab Hiredibus demortui ( hi, ut pratferan- ,l,r > poftulat Juftina , cum piurimum 'orum pater non vli pretio conduxerit 'Ib) habito refpe&u ad piard j qualica- ttm , & valorem , econtrs bona Etn* phytemica tranfeuntad harredes > Chlin- Rtnfpergcr rfjfert, nam. u He j ure tnphjt. Differt tertio , quod in locationc r «ione inlolitae fterilitatis aliquando rc ^'ttatur penfio L, ex condutlo ij, §. 4. • l*cat, Secus canon in Emphyceufi 1 • f* tod. Differt quarto, quod in loeatione C,ll . m »d longiffirnum tempus videatur ^ rior °pinioChlingenlpcrgeri j 4 Jfert. 3. 3 ♦ aliorumque apud Haunold. £ * so. arbittantium nullum 0aun ‘ u » cUam uiilc transferu jn con- dučlorem , quale ramen tramfertur in Emphyteufi> fundant fepra:cip!ie <#L, ntn folet S 9 ,jf. locat.dr L.tjuifundum 32. ff. tod, contra Haunold. num. 4/ Molin. & cocnmunem Theologorum , qui exiftimant per elocationem longi, aut longiflimi temporis transferri Domi«? nium urile , atqoe adeo tune elocatio- nem degenerare in Emphyteufim. Ifto- rum Doifforum fundamentum diffolvit Chiingenfperger k »um. 4. fi enim po- teft elocatio brevis rtare , quin Domi- nium utile transferatur, eriam fpr&ata natura rei poreft fubfirtere tempore Ion« giflimo fine dičEa Dominij rranslatione,' proinde fufficit rranslatio commodititis ufusfručlus percipienda:, nifi jus pofi- tivum oppofitum decidat , quale hic nul- lura clare exftat , fed valdž dubium, lexquepro fententia Ghlingenfpergeru- na videatur ftare apertiiis, nempe L ;. c. deprtfeript. 30. annorum condu<3o« ribus eriam longiflima: pofleflionis a di* mens przfcribendi jus tanquam rei alie* dx decentoribus. 422, Cum jura Ioquentia de Iau« demijs fint accipienda de negotijs validis fcquitur , quod in Emphyteufi minoris alienata fine decreto* proinde nulliter* fiminoream vindicat> non teneatur ad laudemiumi uri ncc in contrafiu > qui Gg g 2 »o“io 420 gue venditor in revenditione tem fuin Se propriam redimeret, ergo hic en. rem verž alienam, & revendens veni rem proprie fuam, ergo nova utrinc:: oriunturobligationes, ačlionesque,er> gofuntdidinčli contračius, atgueade. etiam laudemia debent eile dillinda H xc opinio ed probabilior contra A* dream Knikenucn de veftiturarum p»d part, 2, c, 4-. n, z 12. Unde atg ,tIlf guod patdum revenditionis accept- pto ipfo contračlu revenditionis fir P i:! ipdus conrračlus, fed fumptum pto® ligatione retrovendendi j harcenimo nino inedprimi venditiona. .IX. Diflertationis lJ t ArticuliVI* De alijs rem Emphjteuticam alicnandi modis> 423- ¥ "^E Emphyteufis alienatio- 1 ne per venditionem egi JLS n 163, hic videndum an , &quibus alijsmodis gueat aliis donari , permutari * legan , in dotern dari, hy- pothecari, locari. *D fficukas ed an Domino irreguifi. to Emphyteuta polfirrem Emphyteuti" cam donare, permutare, legate, Sc in dotem dare communior affirnaar apud Haunold, d n, / 4.7, inmtens cit,L, 3 . de jure Emphiteut, pto J<£> gtiardtonts, ut loquitut Cbv.T; j s t-hhngcnbergcr in. 'dica.de jure Empbjtetit, ' intnotanda fequenti». . Primo fubflantitnt dati gua? ed fandimentam , m c de in h fce pančtis. Pri 100 ?. abguodinitum ed , d^e tar j | iunt partes, Enapbjteu C3 P°‘ r ;Um in »liucn transferie0 ce r . De alijsrem Emphyteut\cam dlierutndi modis. 421 ditionibus , quarum prima «(1 , ut de* mintiet Domino, quod velit fundum vendere , eique offerat prirogativam emendi. Secunda, utnovus Emphy- teuta a Domino inducatur in pofteffio* nem, & inveftiatur. Tertia pro ad* miffione & fubfcriptione detur ei laude- mium, paftremi dui intcrveniunt in omni Emphyieiitica alienationc. Dubicatio fupereft , an in cafu do« nationis, & reliquis in difficultate pro- pofitis neceflaria fit eadem denuntiatio , quiin venditione cum prilationc? Ubi eftcertum, quod fi Emphyccuta velit »lteri donare , aut cum fundo alterius mutarc, Dominus non fit priferendus 'ta, ut pri citcris ipfi in donum of- feratur, aut is potiatur prirogativa per- routandi. QŠjare foiiim quiri poteft,', an Emphyteuta priusquam doneč, aut pcrmutet &c« dcbeat intimare Domino fed idintendere, proinde offerre ipfi fi velit poteftatem emendi, confequenter ®n Dominus podit rem ad fe tevocare folvendo iftimationem rei 1 Negat citatusClilingenfperger, 8c jjuidem non teneri in donatione pro¬ fit t nam donans fotte ir.tcndit , ut u * remunerationis extet tnonumen« tum , donarario autem fortž eft jgratior u ndus, quam hujus pretium-, non e« fam in permuratione, quia Emphyceu« 'a non afFequeretur finem fuum , nem- P e alterius pridium , pro quo vult com* m utare , nam pretium datum a Domi- n ° fortž non fufficeret, fed immodi* ^ftn altcr pcteret , fi mallet pro pretio u ndutn Emphyteuticum , aut vendere ptorius nollet , qui difficukates non un t ;in venditione , cum Emphyteuti lc P ir ratio, fivc Dominus > fivc alius det predum , ergo a?quum eft, ut Do- nainus priferatur , ejufque confenfus requiratur, econtra in donatione auc permutatione &c. fi confenfus prire- quireretur , facile fine fuo privaretuc tam donans quam donatarius, tam per- mutans , quam permutatarius. Con- firmatur finis Doroinum certiorandi de donatione, auc permutatione &c. alius non eft, quam novi Empbytruti ad« miffia, ac inveftitura accepto laudemio, teneturque admittere ac inveftire, quan« do transferi Emphyteuta rem in perfo* nashabiies, qui finis, ut habeatur , fuf- ficit, fi pok permutationem , aut dona¬ tionem requirat Dominumfub pmaca- duciratis, ut inveftiat donatarium, per- minatarium , &c. ipfeque donatarius &c. fub eadem pasna debet a Domino petere inveftituram & laudemium foivtre Rtif- fenftuell. de locat, n tgi. Pritera obfervat Jafon ad cit, L, generale principium : indičh lege pro- hiberi univerfim Emphyteuti cransla- tionem juriš fui in aliumeofine, ut in« fcio ac inviro Domino non quisque, & fotte inhabilis Emphyteuta fubrogetur. Hic autem finis haberi poteft, etfi non prirequiratur confenfus Domini ante donationem , aut permutationetn , fed poft, fi enim donatarius aut permutarius fuerit inidoneus, Dominus non tenetur illum admittere, aliundeforma in dičla L t prifcripta , ut pater a verf. fed nc hac occaftone accepta &c. concernit fo- lam venditionem, idque arguunt voces, vendere , comparare, pretium accipe - re , eandem cjuantitatem prtftare &c, qui in donationem, vel permuiationcm non cadunt. G S 8 3 424 . Rtff, 421 IX. ‘Dijjertatioms II. Atkuli Vi. 4I4. Eefp. Nune ad difficulta- fic neccnariuspraeconfenfusDominidiJf- tem, ut Emphyteuta donet, auc permu- turin dorem aftimatam zftimationefi* tet, non tenetut (ub lege caducitatis re- cience vendictionem; fic enim Domimis quirere confcnfum Domini propter ra- habet poteftatem prseraendi, Jafoi, tiones, & confirmationeni Jafonifcjue num,io$. obfervatisncm, ut verocontra&um con- Hinc Emphyteuta creditori fi« fumet, debet confenfum requirere J quia confenfu Domini cedens fandam Em¬ in omni alienatione confenfus Domini pbyteuticum infolutum cadit in Com- pro ačluali inveftitura fub poena caduci- miiTum; datio enim in folutum vendi. taris eft requirendus L. cit. &Jafon n.69. tio efte dicirur L. nitim, f, dt rihi Ec in hocpermutans , donansauclegans authoritateludicispoffUendis. con venit cum venditore , abhocautem Ut Emphyteuta oppignor« ( ® ddFert quod donans &c, ad ineundum bypothecet rem Etuphyteuticam, auf contra&um non debeat petere confen- elocet ad rnodieum tempus, non prare- fum Domini* quirirur confenfus Domini, quianullum Arrplia .Refponfum ad legacum , transfertur Dominium utile reiEmpnj* in quo communiter nobifeum ientmnt teuticar , id eft, nulla eft rei alfenaoO) etiam adverfantes noftro Refponfo, Se- ReifFenftuel de locato n,ilS-*n\ cundo ad dotem. Ratio utriuscjuc eft , fentiens oppoHtum de elocauone <">8 quod etiam hic finis denuntiationis , & temporis cum communiffinu (eB t£ ^ expedarion:s confenfus ceder : finisenim apud Clarum§. Emphjteufu^ 11 ' eft, ut Dominus habeat prasrogativam rum huic opinioni contranu® h Ji prsementfi rem Emphyteiiticam, qui fi* eft num. 421, , m' I nis locum non habet in,Jegato& dote, Porto norašoe tempons 1» ^ eadem tamen lege res eritdata in dotem tempus infra decennium , apud Maritum , quafuicapud dorantem^ loagi temporis intelligitur e , j unde fi Marirus negligat folvere Cano- L, fttper longi a.c.de pr 4 cr, i' aeta, cadetinCommiftum, Limita ut temporis. L XII. Diilertationis II ArticuliVI. Refolutlo decem qus:jlionum de EmphjteuJt, 42 f*§ |T plenier de Emphyreufi , I g canone & laudetnio ha« Vr^ beatur notica non non nul. la intermilfa in Arriculo de jure Emphy- teutico , de quo k », /f},ad i6S, difpu- to i fubjicio. Qua:res primd > an quando Emphy- teufis hasreditaria, vel ex pado& provi- dentia £de qua vidc« 'Si,') Refolvicur propterea , quod nullibi adfinc defcen- dentes, Dominus diredus teneamr ul- timo Erophiteuta: fuccefiori renovare Emphyteufim, R f fp- Probabilius ne¬ gative, quia per*. ijj, Emphyteufis eft contradus ftridi juriš , proinde legecn ttcipit exconvenrione j fed qua:ftio fup • p°nic, quod in prima conventione non frerit exprella renovatio facienda fuc- ccffori ultimi poftefforis, dum defcen« dentibus non relidis contradus Emphy- tcuticus eft diilolutus , Krimer de feudts *• ^ 97 » ex Laym, lib. 3. trdil, +, c. 13, *• ,7 ‘ contra Bart. cum multis, quorum 'ntentiam iquitati efte confonam fare- tut Laym. ut filius Emphyteuta; idoneus n ° n repellatur , alias plures coloni co- gctentur raendicare non fine damno Rei- pablici, Econtra renovationis habet 'ncluf uj i n p r j ma inveftitura , feu con- cn tione, unde Dominus diredus cx 1 c °ntradus renovare deber* CJuando guisdcb^r {iiccedere in feu- dum, auc Emphjrteufim, Temper proxi- mior ultimo pofleftoci eft vocandus Pa- Iao sracl. 7. de juft , commut . Difp s. p. 22 §.4,«. 1« Idem dic de fidei com* miiTo & majoratu famiiii L. cum ita §» in fidei commijfojf. de legatis 2, Idcir- co filius vendtroris in retradu pracfertuc patruo fuo, quia filius eft proximior. 426. Qu*res fecundb an fi Do- mir.us & Emphyttuta paciTcatur etiam de cafibus iortuitis , valeac compadatio ? Refip. affirmative itaeft definirum L. 1, Ccd, de jure Emphjteutico, Quares terno an Dominus diredus pofiitpro libitu expcllete Emphyteutam, faltem fi refundat pretium , ahasqueex- penfas E. g, laudemium. Rcfp, Nega¬ tive ex certa fcntentia, quia nemo jure fuo citracaufam fpoliandus eft , Emphy« teuraautem vi contradus Emphyteutici acquirit jus utile per », 153, jusque transmittendi ad Tuos pofteros juxta qua- litacem contradus, 427* Quarres quarto qm’ pofiint dare , & accipere in Emphyreufim ? Refp. Adprimum pofle otnnes liberos Tuarum rerum adminiftratores , quia his Tas eft inire omnes licitos contradus* tališ eftEmphyteuticus. U..decum pu- pilii, Minoresgue non fiat liberi ad- &• XII ; DiJJertationis IT. Ar tičali VI. 424 rniniftratores rerutn fuarum, nequeunt cas concedere in Emphyteufim» neque eorum Tutores, & ut Curatorcs absque deireto & aurhoritatc judicijs , L . 15. de pradijs &c. nec minor &c. Raif- ^enftucll de locato a nuni, I37«, \ Refp , Ad lecundum omnes jute t, jooctejiarum 10, m mjm, n^nprohibiticontrahere,pofluntresalie- uti fingulariter ad propofitura notatfa. nais in Emphyteufim accipeie, ha:c enim Clar. §, Emphpeufis q.28, #,7» ®on eft de genere prohibitorum Zoef. jf de locato n, s S), llnde pupilii Sc minores fine confenfu Tutorum , aut curatorumncn poftunt accipere in Em* pby teu/im , proh bentur enim contrahe- lefine dičlo confenfu L. cjteamvis32, ff' de acquirend. & amittend, pojfejp. Nec clericilucri caufa, qua fic ne- gotiarcntur centra Can. 1. tj-. q. 4.. lucri mquam causa, quia quam vis contračium etiam Emphyteuticum ob iuam , fuo- iumqueneceflitatem ličite, & valide ce» lebrant, Raiftenftucl n. 141. Non etiam Ecclefiarum Re&ores » feu Prarlati finedebitis jurišfolennitati- nrmaturuitenus, quoa / bus, five in perpeiuum, five ad tempus nus porrigatur ad urrumq ue e ^ res Ecclefiaein Emphyteufitn concedere, pronuntiatio 19$.in Emphyteufis enim eft alienatio Dominij miliš, omnis autem alienatio fine juriš folennitatibus eft ijs prohibita Can. Apo- jloUcos 13. 12, cf. 2, c . nulli j. de rebue Ecclef. alt en. Z? Extravagant ambi- tiojaeod. Pofle vero eofdem, fi adfit caufa folosdefcendentcs usque ad tertiam p. nerationem , aliterque fad^am milil« efte roboris, Ratioeft, quod nulla l:i civilis nominatim, ac fpecifice difpontr: de Ecclelijs pro rebus Ecclefiafticis, c perfonis (it valida , etfi favorabilis 1 Ecdcfia: c. Eccleparum 10, de enfit, ~ O” f - j - —; RaifTenftuell, n. 240. 42?, Quires quinro an formi«, & illegitimi fuccedanc in Empbjteuli tam laica , quam EccJeiiaftica \ Refr Primo de fceminis affirmative, niiin« fpecialiter ac pofitive exelula?; n° ntI ' cludnntur etfi inftrumentumdicit; «*’ c e do Emphjteupm pro te, & filip 1 *' 1 ' nam notni ne fiborum venite etn® ® |M conftat ex jureallegato n, /j/, f ubret'-; eft infinuatum , quod etiam neposc* ■' liaintelligatur infucceffione Empty fy tiča pro mafeulis fuccefforibus cooli« f ", etfi non procedat in majoratu) ce “ urmatur ulterius, guod fermo Ratioetiameft, ejuod nominebfid^ comprebendanrur etiam fcemiot > fr - Emphyceufis etiam Ecclefiali> ci t! " j pr o qnibusvis hxredibus rran/tr faemiius , ita Moliti. Di[p*t- W qucd ad Emphytettfnt*tti* tU \' nam Baldas ttff v ers contra plures - — * *•'*»»* vouid ui va y MW **" 0 ^ legitima, & adhibeatur juriš folennitas fttum ad fceminas a parirate Emphyteufim aliqui confentiunc deEmp commumorneutram emp “7 concedere res Ecclefim in * a etiam perpetuam, cit. Extravag. Ant- bitlof* , ubi permirtttus etiam aliena¬ tio Dominij direčli, feu proprietatis per venditionem, Contra boe nihil facit Novell. 7. c. j, ftatuens Emphyteufim Ecdefiafticam concedi non polic nill ad iqui /iaftica fireconceftam cum dauful* C0K , ./■ te & filijs tuis. RaifTenftue [..(i d n. 24 4. At Molm» d* 1 * cur fascaias regulaiitc 1 n° c T^efolutio decetn tjittflionum de Emfljteitfi. 425 feudis, haecenim conceduntur pro pcr- fonali fcrvitie in bc!lo> quod iceminis non congruit, Emphytcufis veto datur pro fervitio reali. Adde quod etfijul. Clar. §,Empby~ theufis q,36. cum alijs excludst a fucief- fione in Emphyteufi concefla pro te & fi- liis ac nepotibus mafculis , aur fi. pro fe& defcendentibus mafculis nepotem mafculum ex filia ex reguia tila ; auod ctclusa fcrminaa majoratu,alave difpofi • tione etiamexcluficenfeantur mafculi ex illa defcendentes, attamen ali) cum Alvaro Valafco opinantur contrarium , quia fi- lius filia: eft verus defcendens maiculus, & oepos Emphyreuta: primi , nifi mens fiierit , ut Emphyteutica bona confer- vcntur infamilia, Teu agnarione, tune enim reguia adverfariorum aliata proce- dit, fiquidemin farminis non conferva- tur familia capiris > fecus feclufocjufmo- di inttnto , hoc fecundum arbitratur cit. ^»lafco. At Molina putat ex conječluris 'rte judicandum , quodnam ex illisduo- ® Us intenderir primus Empbyteuta, R efp . Secundo illegitimos non utcedere in Emphyteufi Ecclefiaftica dixi ’" & quidcmefi legitunati fint Refcrip- j° * )f >ncipis , oppoliium dicendum de C R timatis per matrlmonium fubfe* » lul« Clar. q, 30. & 3/. In laica ct ° pofie illegitimos fuccedere eo modo, ^ u °d in alia bona defun&i traditClar. { ‘‘ ?• Si. ». /. Molin. Difput. 473- ex }[ n)rrMn * » quia nullibi jus eos magis in" 1 *p cte ffione in Emphyteufi , quam j ^*^ er ’ s b°ni s , quomedo autem fucce- t ( d ,n *^' s bonis fpe&at ad titulam de ''fiat ^ ***• de fuccejfionib. ab in- 419. QuarresfextoanEmphyteufi s fimpliciter concefT« fine mentione tem- poris, aut petfonarum tranfeat ad om- neshatredes tam abinteftato , quam ex Teftamento fuccedentes etiam extraneos. De laicali . ffirmant tefte Clar, q. si, », 1, quia in dubio, quando oppoiitum noa conftat, ex inveftitura, eft facienda in- terpreratio fecundum primigeniam natu¬ ram Emphyteufis, ha:c eft perpetuaper ». If7< injprin, Linde a fortiori eft id verum , quando concediturcum claufu- la pro te , & h&redtbus tuis , Clar. », f. Molin. Difput, 469. De Ecclefiaftica eft major difficul- tas, nam fimpliciter conceffjm tranfire ad folos defcendentes liberos utriusque fexus, horumque nepotes, fecus adex- traneos, docet prima opinio apud Cla- rum ex Novell. 7. c.3. neganstranfitum ultra defcendentes , & quidem non ul¬ tra tertiam generationem. Ha:c opi¬ nio negat Ecdefiafticam perpetuari, etfi concefla eflet cum claufula pro te , & tuis haredibus ( nifi addatur 1 y omnibus , vel ejuibuscunepue &c. ) co quod tegu* latiter ex natura fua ultra non devolva- turj Ita communior cum Alex, Valafco apud Clar. cj. 24. »• C. His contradicit Clarus <7. 2$. n. 6. Molin. ». 3. &c uti & Raiffenftuell n. 23S. Sc leq. dans rationem , quod jus nullibi diftinguat in hoc punčio inter laicam , Ecclefiafticam , proinde utra- que fimpliciter concelTa eft inrelligenda ;uxta naturam Empbyreufis, de hujus autem natura eft perpetuicas ut dičinm , unde gtatis dieftur regularitet Ecclefia¬ fticam non tranfire ultra defcendentes , cum nullum jus, fiveCanonicum, five civile, de hoc extec. Novell. 7. »n con * H h h «*' 426 XII. Vifjertationis II ArticuU VI. trarium addu&a per n, ^ž^.verf pojfe vero&e. nullum habet robur. Ecomra pro fententia Clari. Molm» , &c. (Ut fatisapertž jus L.veteris 1 c. de contrah , & committ. fiipulat, ibi. jre- neraliter fancimus omnem fiipulatio- nem, five in dando , five In faciendo, fivemixta ex dando, &faciendo in • vcniatur & ad baredes, & contra ha* rede s transmitti , five fpecialis fiat ha • reda m me uti o , five no n. Ergo hoc ipfum fentiendum decontra&u Emphy* ceutico Ecclefiaflico faltem, duas fir cum pratfaraclaufula, dequa allegati D0R0* res loquuntur, at Raiffenftuell videtur fencireid ipfum etiam fedusu dataclau- fula , confcquenter pariformiter refponfo dato de £:npliyteuli laicali, uti colHgi- tur , ex ejuidcm n, 234. juntto n, 23$. Sc rcquent. Refp. Me approbare hanc fenten« tiam fpedlato jure, Sc natura pritnige- niaEmphyteufis , at fi defa mos, (cu confuetudo alicubi aliter ferat , huic oportet fc accommodare , & hujus moriš paucis memini n. 15- 3. 430. Quatres feptimo quibus in rebus poffit conftttui Emphyteuin? Refp. In folis immobilibus, uti patet ex defi* anione ejus n 1^3. Sc quidem primitus in folis ftenhbus , ac defertis concellis , ut induftria Emphyteutar meliorarenturj resautem mobiles j regulariter non ca- lunrur, nec meborancur, Sc ideo non in his > nec in juribus etiam illis, qute immob.ibus aequiparantur , uti lune perpetui redditus poteft conftitui , ita Haunold trati 9. »,471. Si tamen res mobiies fundo Emphytcutico adha:* reant, poflunr cumhoc dari )n Emphy* teufiui, nam adh*rentcs fundo iuuc pars uiijus L. f rutius 44.jf.df reivtt. dicat. RaifF.nilueli, de ioeat, n, ijj; An in rebus Ecdefiafticis podit coadi. tui , mox apparebit ex quarft. fequente, 4 M • Qua?res c£bvo an res Ecde- fiailicsepoflint a fuis Praelarrs dari in Em- phyteufim , Sc quid obfervanduni, st liccar fic alienarc , Refp, Po lic Pulitoi in rebus immobiltbus, Ecclefi« autMo- nafterij novam etiam perpetuam Etnpby« teuiim conftituere fevata debita Juriš Canonici foiennitate infinuatum ell n. 427. JuJ. Ciar.§, Rmph)tenfij,l' n 4 ex extravagant, Ambttioft tr¬ gata cit. n. 427. In quibus aucem coa- iiftat juriš folennicas fuse difaiffim” 1 k n, »6i, ad n. 266, Dixi nov m teufim , quia Eoiphvteufes oJim h? 111- me concelfe , ii redeant ad Ecclti” 31 poflunr a Pr«iat!sabsque juriš folcnniti' te novis Emphyteutisconcedi dumro^ 1 eadem, aut iirailis utiiitatis caula a j 1 quia/imilis conceffio nen *fti»at |,te ‘ nova alienatio, fe d ordinationis V£I \ execut!'o, Abb.inc, ut fupet reb. Ecclef. alien. Clar. cit. « locat. n. 4.6, ;j { j< 1 Citata Ex trav apr, p°^ lC ( oll tem Eccleiia; uttlitatom & ‘^^fur IC‘U . .. Abb. RaifJeniiuell n, 263 .mg ar dus "lncuirus pro modicocaaone fusin E nphvteufim, poflea excu.tu> • • - -J .odit i usin Coipnyicunn., r - deat & feugifer , gaod podit P ta . e0 ^ canone in Emphyteulhn coacedi a>‘ • novatioae folennicatis nec eadem, nec fi.nilis ut/ii t vel fi femei t?ntum faltem^o, amrs duraverit Em* phyceufis. Huic opiasoai ut probabi- liori acquiefcitRaiffenftuell notanjquod Extravag. Ambitiof'a &c,fa pofterior f. a. de feudis, ubi plus non requiri- tur, urpoflit finefolennitateres dari in femdum, mfi hoc, quod pnus fuerit feudalis , proinde huic Capiculo iila deroget. Acquiefco & ego, Limitanda eft refponfio dara de Erophjrteufi antiqua, fi redeat qUod pofi* fic alteri , dari finerenovatione iolenni- tnis , videlicec eam non fubfidcre, fi bonaEmphyteutica re/oluta priorc Em* phyteufi incorporentur menfa Epifi.opi, V£ l Pratlati , vel Ecdcfiie, autMonafte* r, )> quia ficinduunt naturam, & qua* ntatcm bonorum , quibus incorporan- ! lir > fcdhatc non pollunr fine juriš fo* 'nnitate dari in Emphyteufim per *• 4 */ • Pirhing de loeat t n, *.p,Azor &c Qua: autem bona pertineant ad ^enfam Ecdefi* , Capituli, aut Mona- °:qua: ad menfam Prelati, aut Reipondtt Raiffenftuell », 267 , f, n! "■ JIn fpe&ate redditus deftinatos *ntationi Miniftrorum Ecclefia’, Ca- onicorum Capituli, & Religioforum j Refpondet ad fecundum il- P rove ntus fpedtare ad menfam Pra:- > aut Epifcopi , qui conftituti funt /> endo Priiato, aut Epifcopo, Bo- '8 tur rcvcria Emphy tcucica applicata 427 ad aliquamexdi&is menfam > neqneunt dari in Emphyceufim, Hinc bona Ula, quorum Domi- nium diredlum eft penes Ecclefiam , aut Monafterum , utde vero penes cxtta- neum non funt de menfa Ecdefit, aut Prat lati ,GloJ[, in Clement 1 § Admen * farade Exce[fib. Prodat Abb, in per n . <> % de reb . Ecclef\ ali e n , 432, Qmrres nono an Pater Em* phyteufim pofiit pratlegare uni ex liberis, aut exiraneo ’> Molm. Difp, 478. affir- mat de hatreditaria:, id eft , conceila pro fe , & quibusvis hieredibus, dummodo id fiat fine pratjudicio, feu imminutio- ne legitims, talia enim bona Eraphyteu- tica pari pailu procedunt cum alijs bonis proprijs, unde Layrn, mox citandusan- autneratea potius liberis, feu allodiali- bus, quam Emphyteuticis. Negat ve« ro de £mphyteufi ex padlo, feu provi- dentia , etiam cum confenfu Domini Dire&i. Rationem difparitas dat, quod in httrcditaria periode (fe habeant bona illa, ac bona ornnino libera, fecus in Emphvteufi ex padlo &c. |quia ad hanc iiberi ex invefticura vocantur. Laym, Lih. s ♦ trači. 4 . c, 23, n, 16. allentitur Molin, etiam quoad Emphyteufim farni* liarem , feu ex padlo & providentia ve-» tercm , id eft , rranfeuntem a primo E!nphyteuca ad alios , quta in prima veftitura vocaci funt fucceilores , atque adeo jus ad eam acquifiverunt, faltem poftquam primus fuccefforum tranfmit- tit ad fecundutn , cui juri nequic pra:- judicari etiam confenfu Domini direčli. Atfi Emphyceufis eft nova , videlicec impenfis ipiius primi Emphyteut* com- parata aut faltem intuitu ejus acquifita cenfetcum Clar, n.r, contra Molin. H h h a Con ‘ v 428 XII. DiJJertationis 11 . Artlculi VI. Concluf\ 2. poffecum Domini confenfu uni ex liberis prtelegare, aui adhuc in vivis decapro arbitrio difponere. Ra« tio eft, quod comparando Errphyteu« fim novam pro fe, aut fuis filijs nonfi« bi manus ligaverit ad Isbcre difponen- dum deea, quoadvxeric, feuquomi« nus eam tefignet fiijs , aut certa gene rationi. Eandem feritentiam amplexus eft Raiffenftuell de locat . n 2j}, & fe~ quentibus dnobfts ¥ 433. Pro complemento hujus §. quxri poteft decimo, an contra&us /a* bellaticus , feu lihe Kar ms fett libella ut eumvocat Haunoid. trabl. s, n, 473 * fic diftindus ab Eo5phy?eufi, Obiervat Leflius lib . 2 . c 24 # S, quod libellus feu lib e Hus feu cantraUus libellaticus paffim fumatur pro En f phyteufi , aut feudo j proprte ramen fic contradus , vi cujus firnili contradu , quo accipir Empbyteuta Q idem de Feudatario) tra- dir tertio pro certa annua penfione fibi recenta inquit Haunoid. ponens dffe- rentiam ab Emphyteufi, quod dans in Emphyteufim habeat diredum Domi« nium, fecusEmphyteuta dans in fubem« phyteufim (fic enim Leil. vocat lib el • lum') item emphyteufis nen renovarar fine novo polMore , libella veto polltf. fore immutato anno vigefimo nono c(l ronovanda foluta arbitrio viri boni tet¬ ra pecunia. Quid Germaoice hic con- tradus fignificet, igsoratur refte Ci- fparo Manzio. Malin.! Difp. 10. convenit cum citatis DD, circa fignificatum vocis libel- li proprib fumptae, &eum, qui abEm- phyteuta accipir rera eandem pro annua penfione vocat UbelUrium. An Empfoyteuta fine confenfu Do. mini diredi poffic iivellare , feu fub- empbyteuticare , feu prafatum cum ter¬ tio inire? negatcumcomunioreMoiin. Difput. 471. ». 1. quia Subemphyteu- ticatio eft translatio Domini) utilis) quoJ accipir Empbyteuta adiredo Domino 1 in libellarium pro annua penfione, « qua folvic Domino Diredo debitum Canonem, refiduum fibi refervat. Dn-e cum Domimum nequeatftare iimulp«' nes duos, in Emphytcuta nihil k® 1 ' ner praeter )us exigendi novam penlio' nem libellario impoGcam, Molin cltJt ‘ verf. Hi s itacon(Htutis .XIII. Diflfertationis II. ArriculiVt. An ufmfruB im Profejfi tranfeat ad Monajierlum ? 434, J ufufrudlu diftertum eft 1 d ». ijs, 3ti exftinguatur ■JI-. A per Profeflionens , pau- cis dati eft refolutio », 41« & 157. DePeculioCaftrenfi, velquafiCa- fttcnfi per Profefiionem transmitti in Monafterium fucceffionis capax eft cer- tumperomnes apud Saneh. lib.^.Mo - r *^ { . *}.n. j7. De adventitio etiatn eft certum 'tiafire quoad propiietatetn , attamen <) u oid ufumfru&um non trantire , quam- d'Upater vivic, fed remanere penes pa- Itc mcum pledsquetuetur Sanchez n t 39. Profeftioenhnetfitoilat parriam potefta- ,tln > non tamen extingu t ufumftu- a “m, fed morte Patris confolidatur proprietate Monafterij , ufusfru penina femel acquifitus non ceflat cef* ! nte parria poteftate L. fin. cod, ad T er- & L, 3. cod. de ufufiruclu , quate 1 “dceflinte causa ccflat tffc Scconfervari. j p Ouomodo aatem ufusfru&us non 0l um patris in adventitia filij bona, fed ^sttnque ufufručiuarij , fi profiteatur U . °naftcrio capaci transeat ad Mona« » noncaretdifficaltate, cum fit P c donale , atque adeo non tranfeat de peffona in perfonam per cit. n j?//» llnde non defunt Dočtores apud Saneh, num.47, negantes tranfire in Monafte- rium , neceuminprofitenteufufru&ua- rioMonacho remanere, cutn vi Profef- fionis fiat incapax cujusvis proprij tem- poraiis habendi, Huic opinioni refiftunt omnes af& jo. §. XIV. DiflertationisII. ArticuliVI. An Monajierium Irofejjo fuccedat in fdei cotntnijjo cum cxdn‘ /ione fubjlituti. “"Al: bane q«£ftionem pauds refpondi nam. 41. iarius esm; examinat Haunold. de jur. & jnfi.tr att, 4. a n. 29. refpon- detque affirmative ad qu*ftionem , Sc tjuidem pnmoincafu fubftitutionis con- dirionat® fub hac conditione ; fi »stres inftitutus fine liberis decejferit, Fan- damentum hujus praibec Atitb.de fan- člijfimis £pifcopisQqnxc(i Novell. 1 23,) c, 57. ibi: Sancimui fi perfona talibas conditionibus fttbjeElt five mafieuli , five fcemtna Jlionajleria ingrediantur , tales conditionss invalldas , & pro non feriptis ejfe, Kefpondet fecundo etiam pro non adječb haberi iftam eondicionem, fi h fuccedat fubfl tuttis , ftd h ’ 11 ingrediens Mona/lerium absgue ’ morita r, ergo refiator vult • u t,n erfu fuccedat fubftitutus , Monafierium. Probatur utrumque refponf’ eonrra teftatoris difpoštionsm in J l tem Religioais fiatu it lmperatot fi nian. ut Monafterium /uccedar t ,f Prof IU hzredis infiiruri cum ^ tionefub conditione, fi fine J etfi teftator »primat Te velle , ut tune fubftitutus (iiccedat, &non Manaftetiuro. Ideratamen Imperator excipit, vi- delicct ut Monafterium uon fuccedat, fi (Miruatur captivorum redemptio, aut egentium abmenta: Dolores exrendunt ad alias caufas pias , ut fi fubftkuatur Hcclcfia »Holpitale, idque procedit, et» li caufa fubftituta fit minus pia 9 quam Monaderiurti , Saneh. #, 3/. ampiiaus ».jf, Pa!, cicandusetfi caufa pia roedia- teTublHtuatuc ut fi inaroediate fubftitua- tuttertius, & huic caufa pia, tunefub« ftitutioterci; non cxcludicur a Monafte- tl0 > ne caufa pia in pecpetuum fit ex- : |ufa. Ampba fecundo, etficumtaufa piafimul etiam fubftituatur caufa profa- 111 > »'ubftitutione caufe pix non peric, augetur evanefcente fubftitudone fed pfofina, Pa! a0 n nm, 13. Saneh n, 37. Jiemconfule, Quia inquit Raiffenftuei ‘■ttjlam- n, <5 27, fi privilegiatus con- LUrr,t c um privilegiato, tune priv'leg?js Bou att£ ntis obfervandum eft jus com- ^ U| ie, atqueadco fi hxredes profitean- | ut ”ne liberis, hsreditas juxta fubfti- ^one conditionatam devoluitur ad cau * 1 P>am Arg,c cumcattfade pr&bend. ^ Saneh .hb. 7. Moral c. 16. n, 12, ^pfobatus a Raiffenftuei n. s 2/. Molin. j. V' ver s, htte vero Pirhing. ». negat fubftitutum per- jf U ? exc ludia Monafterio in cafu reli« * ret jitatis, harres inftitutus abs- decefterit , fo!vkque argu- illt C> cntent ' ;r oppofita , ac in fpecie ad k 1 '\TA mU - , non efle men- tjjjj rn P cra toris, ut ca conditio fit in« * & intfiicax > & quafi non feri- pta cxfo!a prafumpta vofuntate teftaco« ris, prxfumitur enim eam conditionetn non oppofiturus , fi Profdfi meminifi! fet. Dicit perpetuo , quis fatetur ibi , negarrque non poteft, quod durante vi¬ ta Profelfi Monafterium ftuatur. Huic Refpoofo contradieit difpofi- tio Juftiniana, cumhrecnon nitatur vo-* luntare prarfurupta teftatoris , (ed favo« re fpeciali contra voluntatem teftatotis profecutus eft jura Religionis , an Ec« ciefia: Imperacor, Ratio itaque ob quara Monafterium pcafertur excraneo fubfticuto non fundatur in prxfumptio* ne led in favore iegis indiftindte loquen* tisquoadoameslubftitutos excepia cau- sa pia. 436. Refp, Sententiam H.unol- di, Fachin, &c. efte juri conformioreoi. Proinde Monafterium in perpetuum ex • cludit fubftirucutn, ita etiam fentit Pa- lao p. 3, trati, 16. Difp.s . p. 4. n, +. Pro folvendis argumentis oppofiti fentenris innitentis variis juribus, hxc non Adverfari opinioni noftrx , primo non ad/erfatur Canon, fin . de Judah dift . 4J . quod nemo invitus cogatur be« nefacerc , nam in noftro cafu teftator liebere res fuas relinquit hsredi , hic autem per Profelfionem easdem res, Sc jura fecutn defert ad Monafier ium , qincn delationem nequic impedire teflator per fubftitutionem ita difponente in favorem Religionis Imperatore, Non adverfatur fecundo e,vernm de condit . oppofit. vi cujus teftator po- teft inftimendo harredem Ecciefiam ad- jicere conditionem , aut modam , quo non obfervato hsreditas non remaneat penes Ecciefiam : nam cafus h'c eft pror- fus noftro dillimilis» ac aiverfs rationis. Non 432 g.XIK Bijjertationis II. ArtkuliVl. Non adverfatur rertio Cjiioi lex primacod, de facrcfanff. Ecclef. per- mittat teftatori pro fuo arbitrio de fuis rebusdifponereomiffis enim alijs reftri- &;onibus /ufficiat, qucd Juftinianus in noftrocafu reftrinxerit facuicatem tefta- toris. Demum non obftat lex DEO nobis tod, de Epifcojr. & Cleric, permirtens Pati! » ne ultra legitimam relinquat Profefto \ Exinde enim non concludi- tur, quod univerfaliter polfit ira fubfti* tuere, ut fubfticutusexclufb Monafterio fuccedat in hatreditatem quoad di&um excelTum poft allegatam Nove Ham, 125, quar cum lir pofterior codice reftringe- re leges codicis , uti reftrinxit in cafu noftro. Dices ergo faltem filius a teftatore fubftitutus excludet Monafterium , uti cum pluribus docet Sancbez d num. 39, Refp. Negando illatum cum Haunoldo # ,36. Pal. k, s>, Si pluribus , quos ad- ducit Saneh, n, 38, quia favor Juftiniani eft Univerfalis , feu indefinite loquens de omnibus fiiblhtutis exceptis caufis pijs , iptumque jus Canonicum hanc controverliam definsvifte colligitur exc, tn prafentia de preb at, ubi Monafte¬ rium excludit duos fratres teftatoris tefte Molin. Difp 190. ver s, mttlti cjitos , &c. Et kic eft unus ex cafibus a jure aspreflis , in quibus Monafterium habecur loco lilij ad excludendum iubftitutum , fecus ad exdudendos harredes , quibus legitima debetur. Haunold, n. 24, 437. Si teftator haeredi fubftituat fxtraneum ftmplicfter , (Ive nulia adje $a conditione, Sc haeres profttearur in Oid.ne capace fucceffionis , an Mona- fteršum ta koc cafu fubfti tu ram in per- petuum excludat , ve! vero pod mor- tem naturalem Profeffi debear fideicora- m;ftum fubftttutoextradi, Plurcsalhr- mant apud Saneh, n, 1$, tune poli mor- tem Profefti excludi a Monafterio. At verius exdudi negant Saneh, ».ga, Pil, »• 4 . Molin. DifpHt, 190, Kum,};. Al- fertionem clare eruens tx decifione Jm- peratoris in cit, Novell, dicens, qucd ii a principio fuiflet fat^a fubfticutiofim- pliciter , ac line conditionibus, polita adjicerentur conditiones , tune (ubili- tutio eftet nulia , ergo fupponic valitu- ram ftibftirutionem fadam fine adječlis conditionibus. In principio huius nameri ftatui* mus , quod hatres gravatus ad exrraneur transmirtere batreditatem : fi liberis decejferit , extraneus fubftitu; tus perpetuoexduditur a Monafterioi n in hoc prollteatur , ergo etiam in c* 111 non adječis verbis expre(fis p*' l ' z conditionis, ha?c enim condirio lempt- fubintelligitur in fideicommido tlniv' 1 ' /ali , id eft , dum tota haueditasl o¬ čena quota fubftituto eft reftitucn a > taciti enim , Sc exprrfil eft >^ cm . . cittm. Ref p. Cum Haunold. ••»•}+ Nego confequentiam » ad probatio f - negatur cum cit. Saneh, idemoper |rl prdlam, & tacitam conditionem> <1 dotacitam/uppler jus favore i°' ius 1 u:, ft tali hat.^; lis, urifapplec hic> nam gtavato nalcerefur proles , - exduderetur. Dtinde utcbtcrvid''^ nold. fajse fupponitur ah ^dver/afi^ nempe, auod qii 3 ndo condith prtmitur , favor Juftiniani /undf. rur '. I - - „ pr^lumpta voluntate telhtous , r cftfaJfum, led ex mero fivore R £ coaditio t*F‘' n n s ftc dilpofuit * ut Ut P" An hucusque elucidata cx j ure communi bab e ant, dre. 433 pro nulla haberetur. Plures limitatio- poralis » quia prxfumitur fuiflc hxc vo- nes hujos do&rins produck Pala® k um, 6. De majoratibus inftitutis pro con- lervanda familia cum exdufione Mona- chi, aut Glerici eft recepta fententia Re- ligiofes non fuccedere ( conditio enim cosexc!udens neneo tendir, ut a Reli* gione retrahat: fed ut fpiendor familis non intereat Saneh. e, is. n, 6. ) fed a dic Profeffionis devolvi ad vocatum idem luntas inftitutorum, exopinioneproba- biliore contra aliquos Saneh. »tim. 12. At fi majoratus caret jurisdidione E,g* Ducaii, Gomitatus, &c. manet majora¬ tus cum fuis fru&ibus penes Monafte- rium usque ad mortem naturalem Mona- chi hoc mortuo tranfit ad proxime voca- tum Saneh, nnm. 16. a die Profeffionis, cjuands Religio eft fuccedendi iucapax, Idem nnm. 17, & 1 g. at n. 19. ut proba- im, 10, Idem dic quando jurisdičtio eft biliorem fequicur negantem Z dum m a innexainaIiquod oppidum, villam,&c. joratus eft inftitutus ob coaferrationem etfi Religio fit capax jurisdidionis tem- familis?. §. XV. Diflertationis II. ArticuIiVI, bucusque elucidata ex jure communi habeant locum etiam m Sode tat is J ESU T^eligiofis ? K 438 . r> Efp. M mirne ob fpeciale jus , quo Societas uti* _ tur. Ex boe duo funt trt i. Primum eft, quod Religiofi So* - U i S P 0 ^ V0ta biennalia emifla fidei m nuni retineant, & etiam acquirant a teftatore fint fubftituti. Alterum ,i » quod Profeffi Societatis , & forma* 1 ^ c 03dj Ut ° r es non p 0 j]j nt f ucccc J crej ttl3rn 0ciftas rat one ipforum. Hoc u- ]j n .? Ue ex conftitutionibus Societatis 3 2,ad 3 6. lip- j- u J? ,IJrn fupeteft an Societatis Re« l( |j C] y ^deicommiffi Dominus valide , ttniS te . v ^ fideicommiftum in favo* u ^*taus ante Proftffioncm rcnun« tiare ita ut in perpetuum exclufus ma~ neat fubftitutus. Rationegandi, quod privilegium conceftum a jure communi in Aut h. de fanttiffimls Epifeopis, & inc.inprafentia de probat, loc/nantnr de fuccejjione Monaflerij ©bgravatiin« greffiim per Profeffionero , qualiter noa ingreditur Scholafticus Societatis, ergo titulo prscise ingreffiis non poteft cx- cludi fubftitutus , non etiam titulo rc- nuntiationis, nam jura agunt de fuccef«* fione nonex renuntiationc, fed ex Pro« feffione, Refp, Affirroative, ita fatis vero- limile ceniet Palao p. }, trati, 16. Difp.3. p, +. nnm , /7. poft Saneh, n. 22, Ratio i i i <±34 XV. Artkuli VI. DiJjertationif n. quia jas cetnmune v>deturduntaxat fpe- &ade , an gravatus fideiccmmido fit ingredus Religionem, fi ita, voiuit uc fecum deferat ornnia jura, hatcque tran- feant ad Monaderium.ergo cum Schola- fticus Socictatis pervota fuaefficiatur ve- rus Religiofus , retincatque fideicom- midum velur hujus Dominus, fi renun- tiet Dotninium in favorera Societatis, valide tranfic in Sociecatem non titulo prsrcise rcnuntiationis , ut bcne rangi- tur in ratione ncgandi , fed titulo re- nuntiationis fačix ob ingredum in So- cietatem : quod ide ingredus non fit Priftdio , boe non habetur ex ju¬ re commuoi , fed fpeciali Societatis, quod ei obed"; non debet , ne Societas JESU detetiotis conduionis , quamalia: Refigionei. An di&a de fideicomnvffo pfoce. dane etiaro de majoratu ? Rtfp, Sscun^ dum jus commune de Novitijs cujusvii Religionis eft indubitatum eo$ retinere jura tnajoratus, quia nondum funt Re- bgiofi , & ideoeos non exc!udir claufa* Iaexc!udens a majoratu Religiofos, nam is ediofis Novi rij non con prchenduntat n^nune Religioforum , Smeh./ii, moral c.ts.n.z » Ac de jute fpeciali Jefuitico in Congreg , V, gtntrtli, Ca n. 14.. ftitotum eft , ne deinceps d Societatem »dmittatnr habens niajora- tum in Hifpania fineLicentia PatrisCe- neralis, fir ^uedoniš caiibns prsditusui pod biennalia vota podit admitci ad b- leonem trium v^torumPtofeflionenii f- vel fic Profedus fi.t incapax omniflo^ tuto fuccedac iequens vocatus. §. XVf. Diflertationis II, ArticuliVI. An feudum jus Patvonatus , jus nominandi ad Emphfe u ( irn jut retraShis, tranfeat ad 'Monajlerium fuccejjionis cajiax. ubi de JI at ut o faculari excludente Religio- fos k Succeffiene. 439 * U * res P nm & qu>d fii feu- f 1 dum ? feudum tr plici- ter fumitur , nempe vel pro ipfo contra&u feudali, quo res in feudum da r ur j vel pro ipfo jure, quod refulrat in Vafallo , feu feudatario ex d:&o contra&u , vel pro ipfa re in feu=» dum conceda. Concedens feudum di- citur Dom n us dire&us, feu frudi Do- minus Gtrmaaice ; teci- P''ens vocatur FafaUus , aut F'»^ rius Germanice ged)C!V £ecf)ett e Sftantt. feudum ipfo® ■ ptum pco re feaddi d,citat £td)en/ aut £ec&en * * Feudum fumprum pro c ° n definit Clar. §. Feudum ip- 4- benevoU, &perpetuaconeefi° ,l] ^ t . mobiVts , aut ei a^uivaleHtit • 1 f( ftiut D o mi ni um utile e jas f ro f r f(M i- AnfevMm jm Tatromtus , jm nomtndrišad Emf>hytcvJ?m , &c. 435 rittnta in ah e rum transfer .ur fub oHipationefidehtatis, & fervitij, fi¬ ve obfecjuij perfonalis, Dicitur primo itnevola, quis regulariter gratis con* ceditur Vjfallo , ut hujus fidelitatena Dominush beat fibi obligatum. Dici- turiecundo perpetna , quia comiruni- ter extct5ditut ad ooines mafculos de- fcendeniesj unde conceflum ad tcmptis non eft prcprie feudum. Dicitur retdd rti immcbilis , utcaftrum, pridium, cvitas,&c. ant rei immobilis acjuiva- Itntis , cujusmodi funt jura incorpora* li». qu* immobilibus accenfentur, ut juspiicaadi, venandi , lignandi , de • cimindi, al»;ye antsui reddirus. Dici* turquarto Dominium utile » hoc dun* tttat tranfir ad Vafalium, proprietas ve- totemanet penesfcudi Dominum, Di- ciuirquinto fub obligat ione fidelitatis , Uniš enim principahs eft , ut feudata- busconftanter fit fidelis feadi Domino , n h'l contrahunc unauam, dive quoad e ) ,,s perfonam , five honorum machi- lle,Ur ' fides hxc eft de fubftantia feudi: F‘> Infero fecundo Profeffum retine« fuam Nobilitacem centra foaniem Andr. Hoftiens. Abb. Scc, quia nobilitas «« quoddam fauguinis jus, & fabiade nf turale, unde quodfit mundo mortu 1 **' intelligendum eft quoad contetnptn® < Sc quoad eas dignitates j qt* z P f0 • fus nequit adminiftrare ut Ducatun 1 ©otuiratum, Scc unde ejufmodi N® les dignitates fatculares ProfclTo® ica uiguuaics mu«.,, --- terc ex c. fcripfit 27, q. 1. & c. j>rsf‘* ! 20 * e j. 2, fatemur uti etjam nobiliu«® competentem ex puhlico ofEcio, ^ jas adminifti-atione, fecfls non Jtp c0 ' ■ - ■ — Defari' dentem ab adminiftratione ut tus ex gradu, Scc. Sc a fottioti retin- nobditatem fus farniliz , natn naturalia jura non cenfetur m ot^ J ' ita Saneh. n. 13. refirrque decifu® Rota , ampliarque ad Pro fctlu® ' n ^ dine Minorutn, quoad hoc enim eft moretms , fed quoad An feudum jus Patronat us, jus nominandi ad Empbj/teufim> &c. 437 Infero tertio Profofltim talem carn fed confuetudo poteft at praxime Con- cefliitn , ergs etiam ftatutum. Confir« matur » quia quod lege civili eft inda-» dum etiam ex caufa jufta poteft caffari , jus a litem fucceffionis quo*d Religiofos- in parentum bona eft indadura Lege ci¬ vili, L. fin, c, de Epifcop,& Cieric, Ob hzc affirmant plures apud Saneh, c.u, njS, alij diftinguunt affirmantes, quando ftatutum afficit illas ante ingreflum, ut fi fub hac forma fic conccptum , ingre » diens Religienem non fuccedat, quia cadic fupra illos ut adhuc faecuiares, ne- gantes vero, fi cadat fupra jam fačlos Religiofos , nempe fab ifta , aut Amili forma Keligionem ingrejji , nonfucce - dant : ita Bartol. Baid, Paulus, Scc. Refp, negative c um Saneh. n, it, quia fub quacunqtte forma concipatur ftatutum Sc reddat incapaces , debet in eos dirigi, vel ut nondutn Profeftos , aut ut jam Profeftos , fed utroque modo eft irritum, ergo ftatutum fub quacun- que forma concipitur, eft irritum. Ma¬ jor eftex termims minor probatur : fi dirigatur in eos ut nondum Profeftos, dt- rigiturineos ut adhuc capaces fucceflio- nis i fed diredum in eos ut adhuc capaces fucccifionis, eft irritum: etiamefle irri¬ tum diredum in eofdemut jamProfeflos, eft Manifeftum, quod Profefli fint exera- pti a jurifdidione poteftatis ftatuentis , atqui ftatutum diredum in exemptos • {• §. *. «. ff, proinde profitentis a jurifdidione ftatuentis eft irritum* Nihil ergo probat, quod ftatutum fot- merur tempore, quo nondum exiftit Profeffio, quia fufficit ad nullitatemil- lud dirigi in tempus Profeflionis; cutn ex jure confter idem efte ai quid fieri tempore inhabili, & cjusdf dum confer« ri in tempus babilc L. qn*dfpon[ l 7 . de jure verbretradus n. 27, Infero quartb cum jus (uccedendi fit ^'tehumamim , poteft ei derogari con- trjri » c °tftuetudine quadragenaria£mi- t° r j tet «pore non prafteribitur contra “Jefiam) tališ confuetudo viget in , » & in pluribus alijs Provincijs Ic uduntur, Monachia fuccefiione te« ^ e Co ” tra tt* Difpnt, 4 hi. ^ ^ '8'onetn bona migrant ad viciniorcs f t0 P'nguos Saneh. n. 14. tQt 443* Qu*res tertio: an valeac fta- dim. f cu ^ are > ft uo Religiofi exdu- ti 0 n- r a focceffione Parentum* Ra- t Xc l , rttlan< ^> * fi confuetudo poteft eos cr c valide, poteft etiam ftatutum, (2. XVl. ViJJertaiionis JI. jfrticuli VI. 438 ioKAt. Ante nttpt. Non obeft iliud ar- gumentum Ferdinand. Vafq. Monafte* riaefte fatisopulenta, proinde non ex- pedire ipfts amplius ditari : Nam detur hoc, ad non re&e fequitur Principem laieum pefle impedirc, nam ad eum non fpečtat corre&io Ecdefiafticorum Wading. cit. 444 . Ad rationem affirmandi negando Majorem, ut enim fta* tutum valeat, debet rile rationabile tem* pore, quo , & pro quo fertar, at ut confuetudo fit rationabilis, necefle non eft, ut Principium e)us fit rationabile , alias nulla confuetudo ptzfctibet con* tra legem , quia ejus principium , feu ačhis primi, a quibus incipit confuetudo, funt irrationabiles utpote oppofiti legi nondum abrogatz* Deinde etfi fiatu* tum tale fit nullum direde gravans Cie* rum progreffu tamen tempom ex rac;to confenfu, & quafi accepratione Cleri , & Papz poteft tranfire in confuetudinem validam invalidantem Succeffionem Re- ligioforum Covar. apud \7ading. cit, crcdentem boe modo multas leges in Codice Juftiniani ex confuetudine Eccle- iix obligare. Addit in ant>quis flatu- tis przfumi pofie intervenifie authorita- tem Ecdefiz , etfi Clare non confiet nobis. Ad confirmationem Refp. majo* rero efte veram refpc&u fubditorum, fe¬ tus refpetfiu perfonarum exemptarum a jurifdi&ion-e Imperatorum, perfonz Ec- clefiafticz, & Religiofz funt extra ju- rildi&ionem Imperatorum , ergo poft- quam Ecdefia, nempcPontificcsaccep- tarunt legem civilem difponentem ut Religicfi omniafuajura, & bona fccum deferant, Sc transferant in Monaftcrium, nequeunt revocare, efi enim ab orani veritate, & Chrifiiana pietatc alienum inquit cit. Sancbez quod Imperator« concelfa Ecclefijs , & Ecclefiafticis pri- vilegia, Sc ab illis accepta eadem poli«! auferri fine conienlu Pontificio cura fit implum, ac injuftum rolicre non fubdi- tis jura fua. Dices valetftatuturo in fucceflione praferens mafeulos faeminis, etfi ubit fiant pofica, aut antea fuerint alicguz Moniales. Item fi fecundumomnuH- let fiatutum generale minuens filiorun legicimas , tale .fficit e;iam Clcricos ,& Relig : ofos, Itern iiiftitutio roajora;uum, fic ex filiorum legirimis re/inquendo duntaxat ahenat* luffiJentia czrerisna* tuminoribus , hoc fiatutum *ffi> tetiam Clcricos , & Religtofss etiam ftataru« excludens Clericos Si Religioibs a fc* ccffione efi mvalidum, Refp. AJomnia tria negando confequentiam ,cuai Sane < ti. 10. difparitas efi , quod in antecedencis fiatutum faculare rale nulla fatfia mentionefiarus Clerica* lis, aut Regularis, cumque fit in bonu« commune omneszqualiterobl'g>t>P r ’ inde Ecclefiafticos quatales {ohm ,D ' tečte , quabter ličite pofie impedin o ceflionem per ftatuta generalia doc« communi cit, ^adingus ». 7* E COB- IlllUill Ul, W • , , (l tra fiatutum excludens R^g 10 ’ fS Ecclefiafticos dirc&e afficiat 0 ’ „ 9 , afficcre non poteft, utargumen ftrum efficaciter demonftrat. j jt Si petas an fi Mona ^0 o n^ rem huic mcorporatam p«* n /jB- Monachi, an hujus proximJ° te j guinei habeantjus eam revoc jD p t# , ptore. Refp. Negative, 1 < 3 lII ‘$ 5 con- felfionein defije efle res Mona An Etnplpteufts ad %lonaJlenum fuccejfmis capax devohatur. 439 fcquenter etiam exijt ex famiiia , Saneh. »Hm.2g.cx Anton. Gomez, referente, uod ličite agita tribus fententijs fueric c decifum. Rurlus fi petas an Scholafticus So- cictatis, autNovicius cujnsvis Religio- nis, cum fit Domini; capax , babsat jus revocand. Rtjp. Saneh, num. 29. & 30. affirmative de Novitio, qu!acum nondum lic Religiofus poteft fibi acqui- rere negative vero de Scbolaftico, quia nequit fibi acquirere ad retinendum, fed hoc ipfo non habet jus retrahendi dtfc&u finis, quem leges refpiciunt conccdentes facultatem retrahendi. §. XVI!. Differtationis II. Articuli VL An EmpbjteuJis ad Monajterium [uccejjionls capax devohatur. 445» D hanc qusefl:ionem re* fpoaTutn eft affirmati- JL ve num. 49, cum Saneh. '*• 7 . Mor. c . //. Jdaunold. trail. 4. ex hac ratione, quod reliquabo- b °naProfefli tranfeant, nec ullibi exci- P lj ntur bona Emphyteutica , gravetur t,mtn Monafterium, ut fi ica velit Do- ®"his Dire&us teneatur Monafterium lc nare transferendo in perfonam non privilegiatam, aut potentiorem , t ls nut iquam Etnphytcufis revertere* * r diteftiim Dominium, cum Ma- J cr ‘um fit immortale , nec laude- perfolveretur , cum nulla fieret , e ^ Ultn routatio ; fi auteta alienatio fie- tt m ma gis privilegiatum , aut poten- U*** » deterioraretur conditio di- 1 uomioij, facile enim contingeret e g’ti canonem, &c, >iplt cutn Erophyteufis fit mul- tcc l e V- *• l S 3 , videlicet laicalis, Sc tc ditj U ” C * * hsreditaria, & non ha:? Dubitatur primo an Sententia affir- mans fubfiftat de quavis Emphyteufi , quando nullum eil adječtum padlim ne in Ecclefiam , aut in potentiorem per- fonam tranfeat. Saneh, 4, n. /}. quadruplicem refert in cafu, nullum padum eft anne- xum. Prima eft Navar. Commentar 2 , n. si> fin. de regular. Concedentis tranfitum Emphyteufis ficularis Gujus- vis , (ecus Ecclefiafticz. Secunda Abb, in c. in pnfentia n. 70. de probat. affir- mantis de utraque revocabiiiter , id eft, quod penes diredura Dominum fit op* tio, ut confentiat translatianis ve! ut cogat Monaftetium ad Emphyteufis alic- nationera in perfonam non magis privi¬ legiatam, Jul. Clar, §, Emphjttujit q. 33 , docet aut neutrum traofire, aut fi tranfit, tranfire cum otiere transfe- rendi in perfonam privatam. Teni* lnnoc. Cit. c. in prafentia n. j. & alia- rum admittenuum tranfitum utriufque cicra I -* — 'T‘ fela loquitur allcgaca A urh. §, t. de tlie- nat. & Emphyt. Refp. Cum Jul. Clar, §. Emphjteufis q. 29 , & Bald, in Auth ni ji rogati n. 13 . ver s. fed tjuero , &(, quidquid in Ecclcfia: alicuius favorcrneft ftatutum, intelligitur efle jus generale. 440 XVII- Dijfcrtationis II. Articuli VI. citra facultatetn revocandi. Quarta sbEcclefia Conftantinopolitana, deqm Saneh, cum Bald. Deci®. Azor. p. t. Moral, lih 12. e. 8. q, 4 opinantis fecu * larem abfolure , feu irrevocabiliter ad Monafterium,Ecdefiafticam verb revoca¬ biliter ,hoc eft, eft Ecclefim liberum , auc ad fc illam revocare, aut tranfitutn per- mittere, datdifparitatem, quod Ecdefia: nifi contrariura reperiatur ejTprdlum fit indulta revocandi poteftas intra bien- Ant h. de no n alienand, S, hec rrjf. Sed mum y Auth, de alien. & Emphjt. econ- de alijs Ecclefijs non repericur clarč «• ira nullibi jus hanc facultatem revocandi predfilm concrarium. concedir in Emphyteufi firculari $ fit Dices fecundo nifi Empbyteulii quidem fiedeterior conditio dire&i Do* cum Profeflo revocabiliter tranfeat ad mini, fedfibi imputer, quod non de- Monafterium , conditio Domini dete- duxerit in pa&um. Monet nam. s9. rioratur , fruftratur enim laademio, fuam fententiam procedere de Emphy- cum non tranfeat de perfona in perfo- teufi haereditaria potente tranfire , de nam , feu non fiat mutatio Ei»phytea* non haereditaria negat tranfire, nifi (o- tat ; deinde deficit fpes aliquando con- les fru&usad vitam Profcfli, fed fucce- folidandi Dominium utile cum propr«* dere in inveftitura ad eamvocatos. tate,feuut utilitas redeat adDominio 446. Refp. Primo tranfire tam dire&um. Refp. Laudemium de p Ecdefiafticam quam faecularem haeredi- non eft debiturr. poft datam f«niel Em* tariam, ita Dolores tertiat, & quarts phyteuta: inveftituram, nifi Empby t£l ' fententia contra Navar. Probatur Rer liqua bona tranfeunt, ergo etiam Em- phyteutica , quia nullibi excipiuntur; gravatur tamen Monaflerium alienare per num. 41. Haec alienatio non efl proh bita, utpote non libera , fed ne- ccfiaria. Vide Haunold. trati, 4. n. 2/. Refp, Secundo utramque non tran- fite revocabiliter contra Authores fe- cundar fententise, fed duntaxat Ecclefia¬ fticam , fecularetn vero irrevocabiliter , ita Saneh, nam.jff. obfundamentum ab eo proxime relatum. Dices primo cum Palao pag. 3, trati. 16, Difp. i-p. 4 . §. 3 . ». 8, & p. t. trati, 4 defide Dr [pat. 3. p. 8 nam. 9, Ncg^te Ecclefi« iltud revocatioms pri - vilegium ezcepta Emphyteufi concdla fis rranfeat de perfona in per/onam 1 qualis tranfitus non eft in noftro cafu 1 fiquidem Monafterium eft eadem pa cum Profeflo per nam, 41 • & igiturtirulo laudemij non dereriorarur. titulo amifla: fpci reuniend* Dor" in,u " utile cum Dominio proprietatis, tj. 1 j dem conditio deterior, verum fibi i®* putet, quod non dedaxeric in p. ita cit. Saneh. Refp. tercid ad dubititioncm tnam. Emphytev(hn n on htre r 1 A_ fr p«' 1 ' ilf riam Q qu» criam ex pa# 0 > • U 0 tur dentia diritur per nam. >53 feu talem , qux a primo pofleft° rc phyrcvta jam tranfijt ad a lios, ROil firead Monafterium cum Peci do 1 ^ guoad fručtus , Sc commodiutettb 9 U ^ j4n EmphjilevJis ad 'Monafleriumfucceffionis capax devolvatur. 44 1 diu Religiofus vixerit, co mortuo fuc- ccdant illi, qui fant in inveftitura vo« catiita Saneh, n, s 9 . Molin. tom, 2, de jufi. Difput. +$2. ver s, tjuando Reli• giofut, Unde etiam cum Domini con- lenfu nequit a Monafterio alienari , quia boe cederet in prajudicium caterorum , qm in prima inveftitura funt vocatij Ra;ffenftuel n. 2jj, & 2jg, 447, Dnbitatur fecundo, ii Em« p'iytevlis , five facularis fiveEccIefiaftica ante ingreftum (ir concefla pro fe, & fuii hitedibiis, antra ifiret in Monafterium pttpetuo, Sc irrevocabiliter. A(firmat Saneh. c. iy. n. «2. quem fequitur Kri« mer de Feudts n, 1777. quia potim Do- minus Emphyrevfis cogitare pofleftorem Einphycevfis, nernpe Emphy r cvtam pof- ' e Mooafterium habere harredem , ara- phatKtimer ad Emphytevfiir. a Profefto JC S u i(uaiti per htereditatem poft Profef- (ioiiem. In oppofitam opinionem inclinat tit. Difput 3. p. 4 . »./o, quod J[ CI ba teftatoris debeanc futni in proptia "Rnificatione. Monafterium nomine digiofi fuccedens non eft proprie h*- tcs > ftu jure hatreditario non fuccedic, “ l ktt communis approbata etiam a J c h. c. 12, n 33, ergo nomine haredis ' n venit Monalteriuin quod adhuc ve- ' lls contra Berojum de Emphytevfi j 0 « ‘ tuta p y o fe & filijs fais , cum Mo« t >n f ' U ™ CXUa ca i us ‘ n jure expreftos 5 a ^ en,at nomine filij fatenre icidcm c *'». 63, excommnni. ,j ct i R ffp- Fateor hoc argumentum vi« ^ri f * n *hi!ominus dico ex I nj” a r ‘ mcr », i 7S0 Monafterium om- id* 101 - C ^ c P t 0 P r >e harredem Profefti en tiutem perfonas > nec efle loco Filij , fi (enfus fit, quod Monafterium habeatur tanquam filtus per foni. in id translata per Profellionem , ixquefuo cedat ut ejus filius , alias Monafterium eftet in poteftateProfelTi fui, efte tamen hoc feniu loco Filij , quod Monafterium titulo fui Profefti ttet loco Filij re(p r &u cjus. refpeiftu cujas ille Profeflus hab?« tur filius. Ratio qula Prfcfeftus onima jura fua fecum defett , inter qu« etiam eft, quod fit fihus , ergo Monafterima etiam ftare poteft loco Filij ratior-e fui Profefti , proinde in Cafu dubitationif ifto titulo capit Emphytevfim in perpc- tuum , nifi ex aliqua caufa fiat caduca. 44g. Dabitatur tertio , quamdiu duretapud Monafterium Emphytevfis , quando ab Ecclefia non revocatur, dum revocari poterat per n 44^. ver s. Refp, 2. ad hocdubium dcocum Saneh, num.ff, cum Bsldo , Decio » Felin. durare ad vitam Profefti, abeorranfit ad alios vo- catos, fi nulius reftat ex vocatis , redic adDominiumdirečlum. Non ergodu- rat centum annis penes Monafterium contra Tapia ad Auth. Ingreffi arguen- tem a paritate ufusfrudus, qui Ecclefia Jegatus durat centum annis L. in ufu- fruflu jf, de ufufruttu, Verum nec ufusfručtus nifi de novoconftituatur pto Monafterio, dirat annis centum , fed ad vitam Profefti , ut enim valeat cen« tenaria duratio , requiritur , ut ufus- fru&us, aut Emphytevfis dircifte relin- quatur Monafterio per Legatum aut do« nationem , &c. aut Emphy:evfis nova conftituatur pro Monafterio, uti ».41. eft infinuatum , 8c de hoc cafulex pro- xime allegata loquitur, fecus dum Mo¬ nafterium indirečle fuccedic , uti fit, dum nomine Profefti poftidec per n. 454. K k k 44 ?« Dd ~ 442 g.KFlI. Differtationis II. ArtuuliVl. 449 Dubitatur quarto an fi adje- ditet fecundo. Ratio autem c(l quol &a fit conditio Emphytevfi , ne trardeit jure ilio M maftetium poflidcat, ad Ecclefiam vel Monajia inv , vel P$ - Prof;flus p.fllieret in feculo , fed ille tentiorem Perfonam , to d.* ohsc cx* toto vit* tempore poffideret non obdan- ciudat Monafterium, Aftrmant Paho repa&o, ne tranfeat ad Ecdefiaai, aut cit. p, 4, n, 3. Haunold. traft 4. n, 17. Morurterium, ergo eodem jure poiliicr Et alij probaates id ex fiuc,opponcntis Monaflerium. hanc conditionem , qui dl, neDominus Dubitaturqifntban didhin decur- direčtus, ob Ecciefo, aut Monaderij fu hojus $. etum fubfiftantin Religiol« privilegia, aurpotentiam priveturobfe* Socictatis? Refp. Socetatem ratione cjuiodcbiro, aut laudemium non confe- fuorum Rebgioiorum non procedere (s* guatur, quz ratio inveriit diftin&idnetn eundum jus commune uti ali* Religio- Sanch, #. tf/. & aliorum interpretantium nes circa fuaefliones , fed juxta fuum prarfatam conditionem de translatione fpeciale jus pcr n 43S ubi diTpatatum direčta & libera in perpetuumprovenien- cft de fidei commiflo: ibi dičlabicetiam teex voluntate poflidentis, fecusdene- appbcanda funt , eft enim par ratio. ceflaria, Teu quar fit ex juriš difpofirione cum Relig;oiI Socictatis non ProftiE, in confcquentiam translationis perfona nec formati coadjutores, fiat aque «* prohujus vita, & idco indirečte folum paces Emphyievfis , ficut fideicommifli. transfertur in Monaderium. proinde omnia bona , quorum capac* Refp. Talem conditionem non im« funt Monafteria ratione fui Profeffi reti« pedite Monafterium a fucc ilione cit* neant , & acquirere podane Rd'g ,0 ‘ Saneh. Krirner de Feud, n. 177 1 , Ratio G. Societatis non graduatiSancH- Adverfaiiorum eft foluca n, +46. verftt nam, si. s . XV® An %lonaJIerium tene at ur ad laudemium dum ad id a Trofeffo 3 &e. 443 L XVIII, ArticuliVl. Difiertationis IT. AnMonajlerium tene at ur ad laudemium , dum ad id k ProfejJb tranfu EmjphjtevJis , & an hudemu a pradecejforibus injoluta tbhgetur eompenfare t 450, Tj Efolutio partis prim* §, l«/ patebft ex generali do- JL drina ad qu*ftionem , •juibus in csfibus fic prarlhndum Domino direčto laudemium , fundamenrum hu- juseft brevner inlinuatura n, ij7,vers. *'ff. 3 Porrh fundamenrum hujuseli Lex leod de jure Empbjt.itafUtaens: Ne »varitia tanti Domini magnam mo- pecuniarum propter hoc efflagi- ,n,t » »on ampltus eii liceat pro fub- f' r, ptiine f ha J ad quam lex civilis adigir, bsc aurem cogit, ut hacredibus neceftarijs detur harreditas* data fi nolint in cororounitate permane- re» dividant > fiii-c dotentur. Confir- Kkk z "»a- 444 Č' 2BOUL. ‘Dijjertationls II Ar ti culi FI. matur hrredes nccelTarij podarit autho- ritate propria adire bfrtduatem , wgo non cgent laborc Domini , ut immic- tat in poffeflionem. Infertur tertio non dcb?ri lsude- mium , quando fundus Ebyrevticus re¬ dit ad venditorem refoluro contra&u cx pačlo redimendo , quia ifte reditus eft inciu-fus in ipfa tali venditione , confe« quenter eft neceftarius , Leil. cit. Ve* rum oppofita opinio eft ptobabiiior per num, 157, Infertur quarto non folvi quando emptio, Sc vendicio propter immodicam lsefionem annullatur Authoritate legis , l>. i.cod de refcmdendavendit. Quia annullatio fit ex quadam neceflitate, contr 3 (ftusque ejusmodi quafi tacice im» bibit dičtam anuullationem velut con- ditionem, ut perinde line omnia, a c fi ftihil eflet alienatum , L. vid.eg.mtu 3$, §■3, ff. de ufur, cit, Chiingenfperger AJfert, 07. Infero quinto quoties qui fuccedit in Emphytevfieft comprehenfus in pri¬ mi inveftitura > non tenetur ad Iaude- mium , quia non eft novus Emhyrevca ftreinius p, 2, in fummct juriš can, tit. 40, §, 1. n, 4, Ex his. 451, Refp, Ad partem primam quaeftioms in §. propofi at Monafterium nonobligari ad laudemium durante vi¬ ta naturah Profcfli, five hic eam jam ha* buerir ante Profeftlonem, five poft hanc ex patema bsreditate fit devoluta £m- phytevfis, Hoc debent omnes aflerere, qui fečiatores funt illationis primat» fe- cundar&quinta’, Probarur nuilus h®- res neceftarius folvic laudemium , nec Emphytevta , ni fi fit novus , nec in a* lieaatiane neceflaria , fed dum Mona¬ fterium recipit Emphytevfim fui Prof. fTi* Monafterium eft hatres neceftirius, oempe hoc fenfir» quod jure fuicatis ca* piar Emphytevfim, fiquidem jura fuita- tis Profdlus non ammittit, ftd cxpti. vtlego juriš etfi fit emancipjtus, facce* d 't Patri tanquam hires fuus per n. p. iiifin. ergo ficut Religiofus fi nonfuii- fec. Profeftus laudemium non folvKTeti ita Monafterium folvere non debet: quod cum non fit perfona moraliter di' ftitufta a Prcf lfo, fit, ut Monafterium non fit novus £mphytevta. Deimirati aliqua mutatiovel alienatioforet, ea el- fer necefiiria , cum jus utrumenwg)p r0 llu J s ; mio decimus nummus cxigi valeat , dum rranfit Emphytevfis a Profelh a Monafterium fit vera mutAtii , hrt c nim ficaeft in transiationerei Etnpby tcv rici in Monafterium per Profeflio nc ® Refponfioni prarmitto I novarum vinearum ab Empby tevtls f fteturlaudemium, hincEerdinanJ"; decrevic, utdeinceps novus F ra P^ ((< ta in omni venditione , vej folvat laudemium Dominis #J , Verum cum hi nimium ilCe j-c cem mutatio , feu rdrtfre«^, qu*rcla depofita apud Cxl* tcs DJfl . Jn \lonaflerium teneatur ad hudemittm, dum ad id a Trtfefjo, &c. 445 nanaum III. & Leopoldom I* rogaticjue font, utdeclararent, quis fit fenfus vo- cis mutatio , feu 33 crdnt>Cning pr®- fettim refpedtu (Zbegali / & fucceflio* nis hzreditariae. Huic quzrelaf obvia- »it uterque Imperator declarando Iy mu~ mio vi generabs Refcripti Ferdinan« diII« quod non hsbear locum primo quando Pater , aut Mater unum filium iutfiliam, aut nepotem relinqait: nec fecundd, quando fant reličti plures li- beri, autnepotes, quamdiu manent in communione , feu indivifim excolanr vineam Emphytevticam : nec tertio dum tecedunt a communione per divifionern, (cdfi poft divifionem vinea, veladunatn « illis , vel ad extraneum venditione devolvererur, tune enim, & non prius cenferetur vera mutatio , proinde tune debeti laudemium , uti & it vinea tran« lcit in Novale , dum alienatur , autcx non vinea fit novale. Linde cum circa bane terne Erophytevtica: mucationem b'g. vinei in non vineam fuerint exor- lites circa laudemium, uthasCajfar l^ilerec, dedaravic tune laudemium de- tr '> Quaproptrr cum Refcripti incer- P tc tjtiofiteruenda ex materia fubje&a, Ic qucfuetitvineavecus mutata in No- , aut econtra ly mutatio {euSScr* "Hi CtuttCJ / fumitur raaterialiter , feu r ' J matcriafupra quara‘cadebatmutatio, q.‘ P r ‘ Us fuit annexum onus laudemij: , ltCl antem ipfam mutationem, dcqua .^uunur h.ijo, & fequetibus nihil eft l c rnu '«um , proinde manet ejus ufus " Un ^ u ™ juseommune. Ex his. j , Primo negando ma/orem, (um°^ U ' tUr ^ nc exce P t ' onc > vera ad I f tc ^ Utl> * Ruando eft mutatio libera, aece ^tia per n. tjo, ver*, ItrtMr ftcundt. Setando cransmilsa majore. Diftinguo minorem fit vera mutatio translativa jutis Emphytevtici de perlona priore ad aliam nego , eft mutatio p"* • cise confiftens in translatione juriš Em- phvtevtici cum ipfa perfena concedoi hzc autem non eft vera mutatio in fenfu juriš communis , cum Profeffio non 2- quivaleat motri narurali in Ord ne Ca- pači luccefiioois , Mossafterium enim reprzfentat perfonam Profdli . econtra cum Monafterium fucceflior.is iucapax nequeat repradentare Prdfiflum, idcir- co Profeftio hujus zuuivilet morti na¬ rurali Saneh. lib. 7, Mor, c. 3 n, 6 s, Objicies fecundb fi maritus donet uxori recn Emphytevticam , eft laude- roium (olvendum, ergo etiam in noftro ca(u falrem , dum poft Ptofdltonem Em- phytevfis pervenit ad Monafterium. Ter- t 6 in re(cripto non fi&io juriš , fed pu¬ ra vetitas debet infpici, atquifilius pro- ficendo amittic filiationem naturalem , confequenter eram jura. R efp, Ad fecundum negando confequentiam, di- fparitas eft ex plutibus capiribus. Prima uxor cum marico non eft eadem juridicč perfona cum Maticofecus Profeflus cum Monafterio. Secunda tr&nslatio vine* inuxorem eft voluntaria , neceffaria ve¬ ro Empbyceufis in Monafterium. Ter- tia Monafterium titulo fui Profcfli ftatut hares fuus, ut notat Ktimer. de Fe ud. Rcfp. Adtertium tranfeat major , univerfaluerenim non fubfiftic, aut ne-* gominorem ex dnfti sn.-4.4t. ub pro- batum eft retinere omnes prarogativas , manereque Filium naturalem sque, ac K k k 3 antc 446 $• xvm ' Di !f ert ame Proffffionem, voicn« enitn folenne paupertatis non inducit ullam ex narufi rei incapacitatem , fed jus pofitivum Pontifi ium , ubi definic Gregor, 13. in bul la Afcendente > uti demondravi tiHtn, 32, Obpciesquartd in cafu, quoReIi- giofus legaret vineam Mona/lerio , hoc teaererur ad laudemiam poli naturalen* ejusobitutn » ergo criam quando e;uf- cfem Prof flione tranfkad Monadarium, Eefp r Ededifčrimen , quod in cafu la* gati tranfeac fačio hominis ad Monade- jitim , nonexiuris difpofirione, nequer Monaderium esperet v ; neam ut heret fuur, čcootra ut per Profeftionem fiat Monafierij ,jus d fpofuic, če hocefthat- res fuus. An & quo fenfu Monade- rium fit locofiu/, vidc n. ++7. ver/, JRefp.fateor. Redar ur enodetur alters ajusftio in §, propofita * an Monade- rium titulo re> Emphytvticxdebeat fatis- faccre proredancijs Domino Direčio, cur prardeccdorcs nora folveranc laudemia. tioms II. Artituli VI. Ref p. Cum ■» Emphrevu imeditaria, fecusinnonhi* reditatia ex pačlo, & providentia (vi- de n, is J- ) ita RaifFenftuell de ločit, n.zse. & feej. Haunold, trači. g. n j 74, quiaCredi tores folvendi funt ex bonu hr reditarijs, non ex bonisalio titulo, qui •J 05 Religiofus Societatis pofitus in votl1 fimplrcibus Iegaret Emphyrevtieuni b° - num hatreditarinm Societati E,gC°l |{ ' gio , boe obligaretur ad laudemiu® » nam ed pronrie , vereque mutatio nor. neceilaria, fed Iibera, cum non ten« tarquidquam telinquere Societati r w que faciar unatn perienatn cum 5 o« ,f tare. §, VI. DifTertatioms IIL Aruculi l Refohuntur fex c/udfita de quihusdam rebus y im/r<£fm/tibiles. 4f4 /\ ^ te J u ^ ,n ' anurn fmpera- A-\ rorem fola; res corporeae J. JL poterant praderibi , fe* tiis tes u co porales , q«od hx per fe isaturaiiter podlderi non poderif» nec iraditlonetn rccipere , Z ocf. f. de ufti - eapsen n, 13 . at cum poft conilittmonis 1 ?, noiH-tt JuffinFaneas etiam incorporal quafi podideri, fit etiam bjf c P pode L 2 & pentflt Ced dej e ^ & L.fiv. c od. de prefeript IH, ^ j P oris . °mre$ g.tur tes d _f 4 ' jp. corporei, fiveinccrpt rca |C ‘ r fot' 1 Sibiles esceptis > quas /us veia £ p fr j "Refohpuntur jex qu#/ita de ejnilufdam rebus , dre. 447 extruenda prsfidia , pro fumpeibus Aul*. 45 ^» Opaftcs igitur primo an bo¬ na Principis mrrinleca poflint praferi* bi V R«/p. Ncgativž cum L^ym ,lib 3 trati, j c S, Molin. ds jure trati,2. Difput, 74. Cone luf 3, Zcef. num 22. Auguft. Michel n 4 , Abb inC cum no- bis & c, adaudient, de prafenpt, quia faorum prifcriptio corrumpcrct digni- .. 3 r _, - , tatem Principi*, LindenecPrincipena liutinfec* fur.t, qusr funt proprne Prin- polic concedere cenfetBdd. apud Molin, tipis ut Principis, proinde msnantes ve- co quod hoefit evifcerare, Si deftruere, Addic Molin loco cit. cir* bi. Qualesautem prohibeanturpraferi- bi, rtcenfuiquafdam d n, 178, atque in- tcc e» numeravi immunicatem a tribu- tijotdinatiiscontra Principem, Verutn pun&urn hoc fnfiorem pofcir rračbatiO’ »trn, aediftniftioneminter jura , & res tompetentes Principi Supremo. , Ex rebus igirur fpc&anubus ad Prin- cipem aluefunt intrinfecs dignitati Pnn- dpi*i aliae non intrinfecar, attamen il- lirefervats Zocl, de ufucapionib, n. 22, —- —£"• y 1 -- — lut proprictatcs ex fflentia ftatus> & funt ib mferioribus debit* fupremar ejua Ju- rifdičlioni in recognitionem fubjc&ianisi nt obedientia, appellatio d tribun dibus hferioribus ad ejus tribunal * ttibuta » bttcenfus> &c. ejusmodi res funt infe« parabiles a dignitate fine corrupcione , bu imtrjnutione dignitatis. Non intrinfecae , Principi tamen ‘tfetvat® , ut indi&io coilečhrum , Jus »motum, militum lečfcio , jusfcederum , tonete cudendi, oificiorum diftribu imperium. ca finem * cum prarlcriptio non fic de Jure naturali , nec gentium , fed civiji confequens eft pr*fcnbi noa polle exemptionem attibutis , Si cenfi- bus in Signum fiubječtioms Principi de¬ bi tis, Sc ab alijs poteftatiejus innatis feu intrinfecis, ni(i vigore legum ejuidetn Principis ( aliae enim leges vim nullam babere poilunt refpečiu fubditorum Principis 3 fed praefumi non poteft , quod men* fit Principis, ut quis ex fubditis - * ■* 1 » • t jj v,uu 'niae , ojuciui um uijuiuu* muo m 1 uuu^u, __ n 1 58 'fimatio illegidmorum, aiiique \ manens fubditus prafcribat otnnimodam »,^ a '* * quas recenfer cap. fuper §, exemptioncm l poreftare Principis fupre- trr/, J. rr c -i. i • t. - r’- ..J — —‘ -11« Ailnlin riiTnuf-. -TtnerC. illud mi vide Molin '.Difput- 7S.verf. illud etiam ,&c. Dixi manens fubdttut, quia po¬ teft fubditus temporis diuturnitate im- munitatem pratferibere, qua definat efl= "psicntes t-oronae , Zoei. ». 23. ut fubditus c,t ‘ ^uguft Michel n.6. Utbes, Proedia, Arces,Sylv*, {or.p.2.%,2 n. . g * ?IX . feu fpečbant ad Patt.monium poteft, ioquit, a fubd ^ e p P fia . ‘ ri ucipis , hujusque fuftentationem & 4 c ri biexemp ° 3 tore & c . prout nSŽr* A "S“«- R 0““° Im * ^uam P>*f«‘ bcie • ^ f '*terea de r. S. & lih. 2, Feudor. qui eft de Regalijs, Ali* funt nec intrinlccjEj nec re- ' !rv i t * 1 quia de jure communi poftunt r°fttderi etiam .aprivatis » funt tatnen t0 ®petentes Corona: , Zoef. ». *$. l.sfl- *« • 1 ^'^ogrCanonico Moral,trati,l,§. 4 * b 4 .». //, Aba: debemur Principi a- titulo quam recognitionis fuptemt »miuij, ut 4C i bcllutn fuftmendum » 448 Provinciam, horumque Principesne^ 1 ptaefccibi quod prafara bana Corom P»- trimonialia, quam Dodlrinacn cit- Mid £ l admittit in quatuor lolum titulisi P 01 recenfetallegaralex 20, nempe bietd 1 ' tatis, legati, donationis, &oopuoM quia in his duntaxat quatuor ca/ibusJu ftmianus dedit privilegium pufcdp' 10 ' nis centenariae. Ex hoc. Infertur quod bona d v ‘ :1[lin j ; ' Principnm & Coronarum aliis titufis ‘ ftieičtis a quatuor proxirne niCM ort: J acquifita pradčribantuc annis 4O' ^ apertum textumL. 4. cod.de p** gen, prafeript, cit, Michel n, /'• £ 4/8- Quires quarcoan boj^; bita Principi non titulo recog” 1 ■ fupremi Domini;, fed belli M , extruendi prafidia, autproaulf |j 4 tibus , valeant praferibi. (ii eft communis apud ci(.Miehcl f, -^ ca 7{efohuntur fex tpujita de ejuilusdm rebus, dre. tjraen Authores difcordant, an ad bane praicriptionem necefle fit , ut p^arferi- bens fuerit interpellatus pro prasftatto- nc, &recusarit; Affirmat Alex. in L. (Mm fcimus Ccd de agric. Bart. ibid . negat communuis opinio c um Baulo de Cjftro lih. i. Confil. 303. contenta, qaod 40. annis Cives non folverint, etfi nul- la mtervenerit interpellatio Tpecialis«. His contradicit Molin. Diftp, 7S, vtrf.cum . tr ihtita, &e. ubi loquens dc iributis» quac in Reipublicas /ubfidium , &adoncra illius portanda a fubditis fol- vuntur, vult eacominoadjudicariPrin- Cl pi» nifi prsetendens prasferiptionem fuflicicntcr probetfibi dooata , aliove titulo ad fe pertinere , ahas prarfumptio dičtionis fori externi ( de hoc enim pro- , pro Principe non minus quam dum cedit quxftio ) meri & mixri Imperij, 'gitur dejurifdičiione Civili, 8c Crimi- de qnibus Lfgiflar in librofecttndo Di+ 11111 : fitamen ftemr in folo jure com- geftorum titulo primo , qui eft de ju- risditlionc apud Zoef. h. t. fed fatis confuse, uti videre potes apud eundem. Ego in expofitione jurisdi&ionfs, meri Imperij & mixti Sequar Molin." T om. 4. de jur. trati, s . Difp. 2. & s* in itla ». /. definit jurisdi&ionem fori ex« terni l?te fumptam cum Bart. ex Glojf. in L. 1. ff, de jurisditlion : omnium Ju• dic. Quodfit poteftdf de puhlico intro « 449 proprium patrimonium aliunde , quatn ex Corona Regni aut fifco ad ipfuo* fpe&ans ? Refp. Affirraativš, quia ta¬ li« bona quoad prsferipronem regulan- tur ficut cujusvts alterius perfonae privat* (de quibus vide n. /#?, & fequcntts ) quia quoad bxc , bona taiia Principom le ira bubine, ficut patttmomalia Cle- ricorum, contraqualu currit Ordinaria juriš prxfcriptio . Michrl n. 12. cum Bal« do, J Ione , Covar, Molm, Difput.74, Concluf. f, 460, Qua?res fexto an adverfuj Principim poffit prsfcribi jurisdiftio , merum , & mixtum Impetium ? Re- folutioni primittenda eft definitio juriš« mum > non prasferibuntur cumfidebo* ni ’ n 'fi prarfcnptioneimmemoriali fine IlU, l° , uti dicetur de pnefcriprionc ju- riid '^ioniscivilis, & criminaiis#. 462. , Ego d (linguerem inter tributa in- 1 J ob belli neceffitates, ob praefidia Umenda, Sc pro Aula? fumptibus. De !ubd‘ ,S - ne S arcm praeTcribl , quia taiia ia liu non poflunt ceflante neccf- . r -.-j . r ~... c ‘‘' 1 ac reparationej praefidiorum. dutla cum necejfttate jurisdlcendi, & miar«,,. j- n: r n etcjuitatisJlatuend*. Senfuseft, quod fitfacultasalicujus Auchoritatem , & e- minentiam fuper alios habentis adeorunt regimen, & gubernationem. In Dif p.ver o j.a n.t. jatisdičiio- nem fic definiram dividic ex Bart. & Pan nor. immediate in Imperium, & in ju» risdi&ionem prefse fumptam. Imperium eft jurisdttlio, tjuaexer* Cetur ojficio judicis nabili : juriš- dičlioverb prefse tališ ab jisdcia defini- L 1 1 *w? tlt j rmarer « de exaiiis pro Au!x fuften- d {n ° ne .* < ? U1 * k« habet latitudinem fu- j[ ta V.'° n * s fplendidx Sumrns, infims, t tri ' cumPrinceps poflet effecon- U ^ entat * one media , poteft ad- Ho / |P ortlotietI > correfpondentem fum- fp J(ir f e °tari prsferibi cum bona fide ^ 0 40, annerum. Q>J*res quinto an bona I Mlefla'! m e ° ut * P rivato pofieflore poflint p:*fcribi, ejufmodi efl; 4?o PI. Dijprtdtionts 111. Ar t kul j T. tur : JurtsdiBio ejl , ejua exercetur Officto judicis mercenario. Officum »itud mcrcenarmm Jud ds (ecundnm ejsdcm eft i quod defcrvic ačEom mere civili, h;ec enim propr e ?&io dicitur , eaque lit?gacur dc interefle parcium , ad quatn illarum petrireat ljlud : didtuc mercenarium officmm , quia ut merce- narius operi, ita judex mercen rius, eft quafi mancipatus , (eu fetvicns atftioni civili, cujus natura eft , quod Judex nonmotufuopropnomovearur ad exer- cicium lui muneris , fed ad inftantiam partium,de quarum intertftelit gstur ; quaproprer Judex vi mercenarij Officij nullum benedcium prarftarc poieft E, g, Ecclefiar, aut minori concedere bencfi» cium reftiturionis in integrum , Ste , Officiutn judicis nobile ab j sdern dicitur cfle, quod non defetvit ačdoni praefato*modo, fedperfeftat, St ex tl« loJudcx procedic aliquid faciendum aur conccdendum fibi vi muneris fui com« petens , five proced.it ex folo fuo motu , ut inquirendo in aliquod crimen , fe- rendo legem,&c. five ad alicujus peti- tionem E. g. concedendo beneficium re ftitutionis in integrum emanopando, puniendo ad inftantiam partis offen • fz , &c. punire enim deličEa Rcipublics noxia fpc&at ad munus nobile Judtc s, etfi poenam urgeat pars Isfa , hoc enim per accidens fe habet relpečfcu Officij no- bilfs cum punire poffit, ac debent, etfi nemo refter. Imperium fubdividitur in merum, & inroixtum: merum allegat* Dočlores definiunt -.ejuodjit jurisdičlio cjua exer~ cetur Officio judicis nohilts puhlicam utilltatem refpicientt : fic eft »čius men Imperij condcre leges, punire de- linquentes, fcc, utrumcjiie enim difi< g'tur iu bonu.n commune deli Aj Iz- lu n , etfi fi.nul intendatut fatiifidio l*fa? partis. Mixinm Imperium ab jisdem defi» nitnr, ejuod fit jurisdittio , ejut extr• cetur Officio Judicis nohili utilitaren* re[piciente , fic acius hujus fumreft tuctein intrgium emancipare, jetat.s veniam concedere, Si fimilia ia utilitatem particularium immediaiece* dentia , mediate vero in commune bo- num redundant , ficut quaevis aliaJu* dicis Officio etiam mercenario exercita. Zocf. num , i$,dejttrisdiclione ex L,}< & 4 - Eodem loco enumerat nmtilm* peri; fequentcs a&us dare podellionem bonorum , in eam mittere, dare /udi- cem, jubere caveri, exequi fuas, fe datorumJudicum fenrentias, muldi* re , judicatum folvi, 3 tc, his colligitur difFerentia inter jurisdnftionem ftridte fumptam ac impe- num, inter merum, & m»xran* rium ; nam jurisdirncoi»t^ utilitatem puhlicam , fub alio P' lv, tan>, hinc recenfentur fpetftare ad I rtUm primum tam meri quam mixti ^ rer, i > >de6 autem dicuntur fpe&are , ] R r >dummaximum, quia Princeps ad , 1 ll0n foler alijs poteftatetn concede- jj Molin. cir. Difp . 6. nnm. 2 , 0 > uti expreffit proxitre alkgata J S ' nu ^‘ concefia cenfentut fine i biti 1 ^ * Ct ^ conce ®° c ^ ct g enera ' c 4U lulita,,qua cikat ui coucedi tmnt de tjuihasdam rebus , ejrc, q (• j merum , & mixtum lmptrlum ali - cuj it s loči pro nde harc daufula txten- deret le (olun ad gradus ir.feriores, quos reperies apud Molin. cit D./p 6 , Ritio autem eft , quod fub generali con- cclfione non comprehcndantur , qu* fpeciali ind gent conctflbne jurisd &io- msprefse fumpt* ačlus nullus recenlet , eo quod nullus fic foli Principi referva- tus , cir, Molin. nam, 2 Nune proce- damus ad quxftionis fexrx deafionem. 462. Refp. Primo adverfus ntiva- tum, fi qux ex jurisdi&ioms meri, auc mixti Imperij gradbus fpedbnt, prae- fenbi pofiuut mira tempus a jureconcef- fum ficur res ali* , nempe cum titulo inter decennium inter prarientes, inter vicenium inter abfentes, intra annos 30. finetirulo, Molin. cit. Dijp. 75 , veri* DiElttm eft,&c contra Principtm an currat in rccenfitis pr*fcriptis eft uifti- cilius. Zoef adff. de ufucapionib, m, 24 . poft Jafon Covar. &c. fimpliciter affir- mat non ramen fine temporc immemo^ naii. Allcrrum hoc eft nimisgcnerale, ideo diftindius eft refpondendum, Refp , Igiturfecundopoflepr*fcri- bi adverfus Pnncipem primo gradus pri¬ mo inferiores quoad jurisdidjionem tam criminalem , quam civilem meri , & n:ix r i Imperij eft communis, Secundd qu*dam ex fpeiftancibusad primum gra- dum meri, & mixti Imperij ut jus crea«- di Tibeliiones , indicendi vetftigalia , legitimar.di & fais fimilia , quiaetfira- ro, & paucis, attamen folenr concedi a Principe, ergo etiampoftunt pr*fcri- bi. Ut autem fit in his legitima pr*fcri- pt'o, fi adeft titulus requifitur ccnrena- ria fecundum At fulficere Liljj VI. Dijfertationls III. ArticuVi 1. quadragenariam conftac ex num , 4S7> at fine titulo opus eft immemorial' tem- potc j tune enim prifumitur titulus intervenifle in principio , fiyc is fue rit ex parte Principi fcientia, & pa- tientia usus juriš , quod prsfcr.bi« tur ( quam tamen fcientiam non effe probandam a prsfcribence) cenfet Mo- lin. contta Covar, B.rt, Panor. apud cit. Auguft. Micbel num . to, confen- rlentem Molin* & contentum pra> fumpta fine onerc probandi. Teta refponfio eft Molin. cit. Difput- 7 /, ver s. Communis ejl & fequentibus duobut. At poteftatem condendi leges pro tota repubbca , inftantiam ultimatu appellationum Sc h's affinia , ut no- mine prepro cudendi monetam, con* cedendi proceiTura remont appellauo- ne , revocandi fententiam > qu* tran- flvic in rem judicatam n<5n pofie ab uilo prarferibi , quia nunquam con- ceduntur , ceni« cit. Molin. vers. Jtliqua etittm , &c, & tratt. /, Di¬ fput. 6. n, 6. Qu* autem de jure cotnmuni Prsfidibus Provinciarum alijsque Ju- dicibus Ordinarijs concella funt , po- tes legerc apud Molin. cit, m j. Obitcr Lic adnoto cum eodera num. e. quod in cafu , quo Princtps fupremus Eccltfi* P.omana: , aut t- lijs Particularibus F.cclefijs domc Do- minium alicujus Territorij cum juriš- di&ione faculari eas eximendo ab ora¬ ni jnrisd <5tione fua temporali > uti donavic Conihntinus Imperator fuum patrimonium Ecclefia: Romana: , uti fert communiter recepta opinio > li- millque modo efi fa&a donatio Ecde* fix Toletan* , ac alijs pluribus apud Molin. eo , inquam > cafu in cauii) criminalibus , ac citilibus ejusmodi Dominij, nec poteft appellari ad Prin* cipem fecularem ejus Provinci* > f» ad Superiores poteftates Ecclefia: > ncnl ' pe ad Miniftros ab eis deputatos 1 ut a Minifiris Epifcopi ad Archi - Ep 1 fcopum , ab hujus Miniftris »d P° D ' tifiecm. Rationem dat, quod Refp u blica Ecclefi* Cit diftinsSa a rebuspu* licis fiecularibus Chriftianis. bsque m fubordinat* Reipublic* Ecclefiaftic*» er go ab hac ad illas non datur appd iC ‘°' nifi Princeps donaflet Domin' u “' fC . vato fibi jate meri > Sc w '* :i primi gradus qualitcr folcnt regui* 11 - refervare. §. VIL Difimationis III. Articulil. An) tis P 'atronatus , (A j us [uprem a AdvocatU in Ecckfias ad- vcrftu fupremum Trincipem prjp. ribi pojjit f & ati vicrffim Valent Tritt- ee P s prafcribere jus eltgendi , k ut nominandi Epifcopos aliojve Reblores Ecclefiarum infuoTerritorto .? 463.O llppouo primo jus Patrotiarfts > & jus Advocari* aliquando farni pro uno eodemque jure otinc. cum autem 24, 8c Fagnan, ib id, de jure patronat, Laym. ibi Hmc jus Ganonicum de utro- 1 »ctraftat fubeodem tic. cum ad Patro- Du m Ecclefis fpečbet eandern defendere j dcoiajufg xquiparantur co» quod ut- fURKjuejus fit Ecclcfixbeneficioconcef- ‘ um » atpotejus fpiritualc confequentec ,n nexutn c. de jure iff. h, t, cujus de fe '““tlaiciincapaces. Supponofecuado regulariter tribus ra9 “' s *l'quis fit Patronus j' Fundatio - * f » -fidificatione , & Dotatione Gloft. ,tCe ptar» cau, pia mentis 26, 16. q-7* ’ u< ^ cotl, plexa eft verfu fequent». fu j tronum f ac i unt dos , edifcatio , ^ P'*' regulariter, quia etiam pri- ^P°^°^ co » & prxfcriptione po- . lc< l u iri fatronatas ; Apoftolico in« tQ ’ m » ‘jaia folus Pontifex id poteft *« C J *-*de reb.Eeelef. noualie* t* ' Htc titulus eft a Trid. Sef. 27, * «f ref, abolitus» nifi fuerit privi- legium ex caufa onerofa datum Wie(l»’ h, t. n, is2, aut id hibuerint perfonx Im* peratorix, aut Regi* aut Suprem* dig* nitatis jura imperij habentes , aut fuerit conceftus in favorem Generalnim ftudio« rum cit. Trident, Item acquiritur prxfcriptione C, cjuerelam 24, de Elett, non tamcn fi¬ ne diftin&ionet nam contra Patronunt laicum pr*fcribitur tempore ranio,quan- to cartera ejus jura & Dona Molin, de juft. Difp.70, §. cjuando contra Eccle- fiafticum ab Ecdefiufticis abfolvitur prx- fcripcio lapfu 40, annorum C. 4. s, & g. de prtfcript. Dixi ab Ecclejiafticis , quia lai- cus non poteft prxfctibere patronatum contra Ecciefiam hberam , nec contra patronunt Etclefiafticum, nifi a tempo- reimmemoriali fuerit in quafi poftdfio- ne fecundum Sententiam Fuchin. hb. g, centrov, e. 24, verf. licet enim. Quia Iaicus eft incapax quafi poftcflionis juri* patronatus extra cafus a jure conceftoj proxime relatos, Ar melius d'fting uic \ 7 ieft. n. 174. cum Barbos. Affirmaus, quod ante Trident.Iaicus contra pa r ro- - ■ ■ " nunt nere Martinus Magerus de Schonberg J. C. & Confiliarius Archiducis Ltopo|. di in fuo torno de Advocatia Armit c. s n * tjuod [it j us in Cliemtlta fufceptot, eorumcjuc bona tontuvm, & injuriam defendendi fni> ouu 4^4 g. Vil, Dijjertationis III. Articuli L nutn Iaicum potueru prafcribere non minus, quam reliqua immobiiia : con¬ tra Ecdefiafticutn fpatio annorum 40. per cc. tria prozimc Capitula, uti , Sc contra Ecdefiam liberam cum titulo ( hoc feclufo prafriptio requiritur cum tempere immemoriali J) quia jus Csno- plerume/ue honorario , vel jure cer.) nicum laicos fecit capaces parronatus tam tutum , vel conventione ,ah J quoad proprietatem c. ejuoniam 3 & c. nobis 2j. h. t. quamqaoad podelilo nem cit , c. ejucrelam, &c, ibt : cum tonfiiterit. t &c. AtpoftTrid. ncquit Jaicus prifcribere nifi lapfu temporis im- memorialis , nec fic , nifi adhibitis au- tbenticisfcripturis, quibus oftendat an- nis jo. fuific prsfentationes conunuatas cum efFačiu cit. Trid. 464. Quamvis per numcrum priorem jus patronatu?, & jus advoca¬ tia? promifcue in jureCanonico fuman- tur, hodie ramen fumpra ptoprie diftin guuntur : hincantiquicus refidebant iu v .... - , . eadem pet fona , nune krpe feparantur con/ervanda.la cr.Author.zvri ’f 1 fubječbs, cum non raro ad unum fpe- cauaQdsfiawonis hiijusfalfr jS 'j on ^ introduttum, Advocatus fic fumptui a Germanii vocatur SSogf^cnC 10 Carfareis Pro« vincijs regulariter dicitut 0nitlb;^W t/ 0runD'O6ri()fettSii#d apud Beckmannunj in Jiatutario Sip ria verbo Fogtcja 'j (eu Dom nus Ja* rifdidion s alicujus Tcrritorii a jurtidi* člione criminali fepirat*, BH £, J J Vogrcja fe hod/e juriididio civllis > 3Cl0 ' ferior non fe eztendens ;d Capital 11 '^ 1 ' bis inferiora delida punienda. Vog* --^ r — r . reja vero circa Ecdefiam eft juriših - 11 guuntur ; hincantiquirus refidebant in civilis circa Ecclefiam , &bujnsl>i*‘ * » - L Advocatia anriqu tus duxerit Orig ,nefB exinde , quod Domini Tcrrirorial«t*™ Ecclefiaftici, quam laici tcmpnt £ ^‘ ll * aliarumve calamitatum , ut eft cnt ^ riores adverfus violentias, fubj« c,l0f fe, fuosque lubditos ad tempusi ^ perpetuo potenr oribus ^quorum if " 11 deferentur ) reiervante* fibi jatiM'** nem territorialem; fi ad tempus vo:ir ^ - rtnJ* An j tis Patrotuttus , Juprema Advocatia in Ecclefias, &c. 455 tloris fdi > fecustliens fine incolatn, jcu Domiulio nam per Dotnicilium juriš fortitur forum hujus, fecus dicns fine Domiulio. 465. JurifdičHo Vogteutica refte Beckmanno f r srb. Fogteja. dl: duplrx : Si.pcrior, & Inferior. Prior eft quod- dimjRegale Suprcmi Principis j pofte- rior compctit inferioribus Dommis, Iicm eft F.cclejtaftica , & Steni a- ril: prima dicicur tališ , [quando pro- ttgcndi funt Ecclefiaftici. etfi Prote&or Gt Satcularis, ecootra Satcularis cft , dum clicntcs funt laici, etfi Prote&or £t Ecdefiafticus. Superior Advocatia jam a tempori- bu$ Corona? Occidentalis Impenalis ad Germ j nos a Pontificc translata: exor* dium fumpfit , fuitque h xc Imperaco- 'umereatio in cum finem inftituta , ut f ffent Patroni, ac Defenfores Ecclefue Githolic® contra hrereticos , aliosve luofcuncjue fidci hoftesextirpandos, Scc. lurproptcr circa harej, Sc alia Juramen- ’ u ® fidel:tatis ImperatoresElečii pratftare ° ea: Ponnfici, Molin. tom. 1. trači, a, ^‘f ’* * 4 -. verf, licet ant e m circa fin. u P r ema Advocatia Imparatorue dignita- 1 « PrivilegiolPontific.o annexa feex- 11 ‘ ta< d Ecdefias tocius Romani Impe- tiones Csfareas, Eademcom- ”'g>btis, Scc. in fuis Regnis. His ^fuppofitis. dl 466 , Rcfpondeo prirao ad qi Gind” 1 P atr °natum prout contrr q tl Um a “ -Advocatia fuperiore cot tor' rnCUn ^ ue P r * nc *pcm etiam Impe qu» m P r,s,cr 'bi pofte non minus, au Ut p V ' S s !' a i ura » & bona Principis 1 f de r,nc ^P is » fed ut poftefforis pri aut *dificationis, ac ex confifcatione bcnorum habentium anne- ad Epifcopum pcrtinet judicare, an n- riatio patroni expediat Ecclefi*, vel non qu* ratio cum cedet fi ccditnr compatrono ideo Epifcopo irrequi(ito fieri poteft donatio,&c, Cum non mn- tetur patronus : in donatione, fifitlo. co pio mutarur quidem patronus laična in Ecclcfiafticutn , ficque melioratur conditio Ecclefi*, ideo tune non eft ne- ceffitas confensus Epifcepi "Wieft, in tit . n. t}7. & feep, Similiter poteft »balienare permu*’ tatione ar g. c. ne mi ni Regum 16, tj. « fi Princeps permutet bornim cumbono, quorum utrumque gaudet patronata, Item abalienari poteft venditione fundi, cui adh*ret patronatus dummodo d* circo non augeatur pretium , fic w |a xum jus patronatus. Pofle abalienari __„__ r primo donatione , per c. illud g. h. t , ali- foret venditio Simoniaca atg. c, cum quando cum , alrquando fine confenfu culum de jure patronat. Epifcopi eftcertum:quandodonatur,aut Demum eftalienabile jus patrona- legarur res E. g. Caftrum , cui eft affi- tus praferiptioneper n.+f}- TotaR:- xus patronatus, non requiritur con fen- fponfio fuperior approbatur etum ' fus ( quia donato Caftro , ad cujus ut- Cod. Auftriaco part, 1. Lit, J.f llh pote tei temporalis donationem nul- a §. /7. lus necefTarius eft confensus _) ergo nec Loquendo autem de jure >°F r '^ propter annexum patronatum utpote ac, ceflbrie , ac indirečte donatum. Si au¬ tem jus patronatus eft perfonale , eft fubdiftinguendum, an donatarius , vel legatarius fir locus pius E g. Monalfte* rium , aur etiam Clericus nomine Ecclc- fi*, aut d/gnitatis » aut Beneficij , vel vero fit laicusj fi laicus ( idem eft , fi donetur Clerico jure , Sc nomine pro advocati* , proinde tu univerfali , feu in etiam de pittoni' lu uu '»cuan , ,cu in oinof s Eccl '"* 1 (fic enim converritur cum jure Advoca* ti* ) dico non pofle alicnari praptet tionem datam n. 466. ob qua m f r: ' fčtibi non poteft tranfit ramen ad l ~' ceflores, quia expr vilegio Sediš V ' eft annexum hoc jas dignitaci > P tc "° cenfetur reale , con leijutntet Cl prio, fecus Ecclcfizj neccftarid requi- cxtingui cum perlona. Exminantur jura moderno tempere a Tatronis , drc> 45 'j &&&&&&&&&& && '&&&&&&&& i && & & $ I i & k f f f £ f ff f f f f f $ 'f ^ | ^ i. Vlil. Diflertationis 11L Articuli L Examinantur jura moderno tempore a Fatroms , £ 5 * Advoca.is pratedfa. 468 , ^^\Lim Ecclefijf eonfenfu S fuit Laicis Advacatis con« cefla adm>mftratio bono- tum Ecdefiar cum jurifditftione civli , aceriminali ob defe&um , ac impoten- tiara Miniftrorum , poft aučhm poten- liana, ac copiam perfonarum Ecclefia- fticarum tota Dominatio , ac Admini- ftratioeft laicis, Adempta refpe&u re- iurn Etcleiiafticarum Can. Ji quis 16 , T' 7 , acfubaoacbemate omntm jurifdi- ^'onisufurpationem circa redditus, ob* »tntiones, &c. Tam Glericis, quam ^' C ' J parronis etiam Jmperiali aut Re~ l*li dignitate refulgentibus interdi- .h.t, quam pcenam extenditad ' f fiftentes Admintftratori Beneficiato, * d «m decernit Tridentinum Sef 24* c. 3, e reform, ne fe immifceant, niii qua- ! Cnuj ‘‘s cotr.petit ex inftitutione , Sz ‘ nd atione, fed Epifcopi ipfi hac faciant: f S 'f i S. c. p, de reformi, citca med, inquit , nullava caufa vel '^ofone fe ingerant. C in perceptio- ^ roventaVim ) fedidos liberos Re - jf l > fett Beneficiato noti obftante f^^renejue confuetndine difiri- tiii ° S ^>»iittant, Plura de hac re [ * n urn,yt, Conchtjione fecunda. Obfervat Raiffenftuell h.t, n.t27, claufulain di&am Tridentini non obftan¬ te , &c. derogare confuetudmi introdu* (Sat ante Tridentinum, fecus confuetu- dini legitimč introdu&aj poft Tridenti¬ num. Hinc licet de jure communi ad« miniftratio GazophyIacij , & aliorum bonorum nullarenus ad Patronum fpe&et Laym. lib 4, trati. 1. c, 13, n. n, attamen eadem adminiftratio prariertim cumula-* tiva cum Redore vi con/uerudinispoteft Tridentinum ad Patronum fpe&are valet, Ex allegatis juribus liquet falfitas definitionis Becfcmanni verb. advocatia definientis Advocationem in genere per jurifdičtionem civiletn in Ecclefiasbona t ut pratmili n . 464. quia vi Advocatia: nulla Advocato, five Ecdefiaftico, five laico in Ecclefiam compctit jurisdičtio etiam civilis fecundum alfegatajura, 469, Hatc Dočtrina eft conformis praxi kumini Imperij Tribunalis Catue- ix Spirenfis, quod omnes Imperij (le¬ taš pro cynofura refpiciunr. Ex huju» Tribunalis proceftu judiciario Andreas Gaill J, C, poftea Cafareas Majeftatis Coiiiiiliarius fcripfit tomum pra&icarum obfervationum Kudolpho II. dicatun« Anno i<7§ inquo lib, 2 , obfervat }4, M m m de 458 Vlil. Dijjertatioms III. /.Irticuli 1 . de jure Patronorum, & cheutelarum , itafcribit«. /. juspatronatus feu prote- člionis, vel Advocati® nullam patrono , leu Advocatoin clientes fuostribuit ju- risdičlionem , & ideo clientes rton cffi^ ciunturfubdrti: ledcbentes , iiubdsr n 3. fub jurifd<čl one Ordtnaria fui M gildra- tus manetper texuim in cap, recipimus de privileg, & n 6 jus protezi onis nul» lam tribuit fub,ečtion:m, etfi in ea re iguand ;que perniaose peccetur , & jus Advocau® plus ®quo extendatur, Ita illc. Confrntit Tobias Baurmeifter de juriditt Llb, a, c, s d n, 24, quia , in- quit, hodie ipli RrCtores Ecclefiarum etiamin temporabbus inveftiunrur, fe¬ tus ohm > Sc ideo olim non smeti; hodie habebant Advocati AdmintftratiGnem Sc Jurifd čtionem. Htnc exempla veterum Advocjtorutn nihii juvant modernos Advocatos 1 quibus foblata eft jurifdičlto. Qjam etiam Bald. m L. 1. c, de excufat . ijfdeoi abnu't dicens fubmiffio in pro- teftionem non tribuit jurifdtclionent , Confirmitur cx Martino M>g.?to de Scbo iberg. t?, 10, de jure Advocati# n, *8f. jus Advocati®, & Gonfaed ra tion s ®quipirantur ex coinmuni fenfu, fed jas Confoederar onis nullam iutifdi- Utonem in foederis focios tnbu t, De- inde fepa^atorun nulla eft communi tas, Bald, in L. ampliorem n, 2. c, de appellat fed jus jur id člianis , & jus dcfenfionis, feu Advocati® funt diverfa, atque adeo fep »rabilia. NulT gituretsam civibsjurifdtčiio competit Advocatis vi juriš Advocati® in clientes, & in h>s fubje&os contra Mo¬ dernos plures Lrgift is, »nter quos Be le¬ mama sllegstus n, 464, qmbus nonfavet Bald. ap.d Cit. Mager. ». non ioe protettionir comprchcndi p!e« nam jud id iti nem, nam loq‘iirur non ind< fi.ute de Advocat a , cui aon con- petere jurifd čl onem 'pfe loro prniu- cit. nrgat led de f'pedali ajfociett inth lat ut , cui rooteiinnus /unfdidnnn n. 4-6\ Hujufmodi enim Advocatis atti bj tur jitrifdičlio not) jure Advoca¬ ti® , fed jure terrironali , leu quialiuiil habent jnrifdtčl o tem in rerraorio, 470 Dices : Nicolaus Beckmnn Jnrifconiultus , ac Pritnarius plutibusin Academijs Profeilor fnnofus olim Aca* thoiicus , poftea verttarem fidei Romi- n® amplečlens in fuo fiatuturievni) Vogtejafol. tbi bcjrutn niflibf Advocatis fequent>a jura jttxta confuetu* dinem Provinci® aitribuit: Pritn® ‘ certas Robortas, Secundo ad rt tur)i £atlb;@feUC/ nifi territor abs Dj^ nus ab antiquo fibi reiervavrtit, tio in al quibus locts jas nundmarumr eft Sfirdjtag @d)u§. Q uart °’ u5 L fignaudi 6c inventandi bona l> r rum morcuorum , rečta farta conferv- ac ex reličbs bonts, fi egenc, auotannis lem' 1 ' ^ * - - DrtrnCI di , parandi Qo’nto 1 b.s pxigendi Ractonis tn domo Parot' liiali ab Admin ftratonbus C V 3 ^, 0 ^) J 93 ropj!en / unb 3 in „ts- ačlum coumuniter etiarn jj ; ; Itetn fequenres quem tur parronus, icem ver bo cit fol . ; 4.7, ex Lr/m. traEl, 2 c, 13, £ quem eriam vere 1 ^ vocatta Fol //, etra vit ) P rimusd . fto latto , feu trzditiotempotdM®’ -00“^ ve tntrodučl o 10 bonorun 1 p vuigo voifbulo Barbaro inved" 11 ' ten pora) bus, Secundus rradmo u ilu ~ .AnrtC rij, Teuius ^ ^ tli. ExamimKtur jura moderno ven. Qnartus confedio inventar!;, Quintus cxpedit?o ( bet ^Cr(flffenfC^Cifft)h*reditatis a difun- &o Paiocho rei.&a?, Sextus infpečHo frbrica;, Septimus ex>čJ o Rationum. Sed a&us enumerati Innt aSus Advoca iz tutelaris , ergo Advocati Tutciares hjbem jurifd čtionem civikm in clien- les Vide codicem Aultriacum parte t. Lit, J, Fol, st F §•/■*> & ‘S, ubi Patrono djturjiis exigendi Rationes > expedien» di baredicatem > & »nlkllandi m tempo- ralibus* 47 r, Refp, In Germmia paffim bacin ufu efle quotidte expetitnur. Ve- lum qujeft o fft an jure , & quo V an jufcpnec.se Advocat x , aut jure c&nfue- tudinario» aut pr a /criptionts, aut con- «nt on ; s n limine furdationis > aut ex privilegio fedts Apt ftolica ? Jus ex gendi Robottas , Sreuras a iubd.tis Terntorij non nego con: petere A' 1v ocatis conjunda cumincolata, uti nic !us nundinarum > fed a&os reh'quos ' fl tf ad Ecddlas , horutr.ciue Re&orcs. D c his.’ D co primbfJso imputari L3yma 110 ^"od adus numero +70 recenfitos ‘"r btijt Advocatis , fed oppofitum , J 1 ”«,//, cutnAbb& G 1 !I. nuliam ad• ntrn , vei jtr stdičlionem, vel tam Gazophylacij in iliis agnofeit. ^ b) co fecuud 6 Advocatis vi prscisž tc J 0Clt '* nul lum a&um ex prafatis tc ^ te,e > uti colligttur ex ejus Cingl¬ ja f at v * ** 464, ex tpfo Be kmanno, , U 4 U ? d 0 £x i u 'ibus produdlis num, 469* 0 tl) n a ^ Urc ^^ vocar 'a! qi,a tali excludunt iu, * tn # dminftrat onem,& jurisd čtione 6 t 0 t ^° rai, 3 Ecc !ertaru r n h °tuirqutRe- ‘“»led a^usPufati^uosBaijnann tempore d Patronis , &c. 45^ atttibuit AdvocatisTuteiaribus funtsčtus admmiftrat onJs » vel jurisdičponis » uti eft mar. feftum. Antiquitus fmffe peres iilos ejufmodi jura , non rego > eadetijjura nune petleverare nonagnof- co. Andjttur hudatus Martinus Ma- gertrs C 2, a . n, 232, u[que ad n, aao. Advocatorum munus antiejuitus e- rat Cltentum fuorum nomme non mo¬ do criminalem jurifdiPitonem , ac ju* dicium exercere, fed etiamcivtlem , fen habere curam , ac adminiftratio* nem reddituumEcclejtaJhcorum ne di- lapidarentur , pnfl^tiam tamen F-pifm copatuum ac Monafierlerum opes ma- gis creverunt , ac Epifcopi, alitcjue Prafttles potentiores fafti a Ludovico Pio Carcli Ada^ni fiho in Principes Imperii cooptati funt, & de univerfa JtirifdiPlione ir(iar Frineipum Jacu- larium invejliti fueruntt manfit cui- dem tn ufu vetus nomen Patroncrum ac Advocatia , entnis tamen opum ad- miniflratio abiit in defuetudinem cum devoluticne ad prafules immunitatem ac libertatem amotis hujujmodi Ad* miniflratoribus recipientes fub Paf - chale II, Cujus caufa aureum nummum ad Lateranenfe Palatium quotannis mitterejuffi fuerant tefie Avent.An- nal, Bojor lib. 6. Ur.de hodiernis mori - bus regulariter nulli Advoeato , fes* Protettori pratextu Advccatia ulla admtnijlratio , aut ali a potejias in Ec- clefiis ipforum defenfioni fubjettis competit , fed nudum nomen def'enpo ■ nls retinet , nifi ex fpeeiali conven - tione, fundatione , inveftitura, inve- terata confuetudine, rel legitima pra* feriptione quid ampliiis permiffum fit. It a Ule , M mm 3 - 473* Dic® 46 ° p. Vlil. D’JJertationis III. Arttculil. 472. Dico tertio Advocatis etiam vi Icguim« confuctudinis , auc prs- fcripcionis, nifi edct immerr.orialis non comperere jura pratenfa ad lučh n. 470. Krimcr h, t. nttrn. 31*2, juntt. n. 3127. quia ut confuecudo det ;us , requirtur tacitus, feu legalis confenfus Principis, cujus confticucioni opponirur , & ad prarfcriprionem veram eft necelhria pac.fica podeflio- , fed diipofitio lai- corum de brsnis Eccledarum opponitur conditupone P?px, qui non confcntit, fed refiamat fub pae .3 Exc ommunica- tioiMs per n. + 6 g. uti & alt; Ecdefiadici faltem tacite ob metum ergi potentes nonaudentes aperce, lufficere autem ta¬ rifam reclarnatiouem trad t Firinaccus, Decis 14.6. ibi : tacitct emmomnem in - terrumpit prafcriptionem murmura- tio\ cjtiia timens non affirmat, tjuan- do fine periculo reciamare non potejl. Er ideo tališ ped; ifio non eft juridica , feu legittma fed pocius violentia infuf- ficiens ad pr*fcribendum, ita Andr. dc Ifernia de Feudis , Pa ianus de p r obat, Magerus C to n. i$s> §. 1. extexditur. Confonat jfigidtus Ra bc k Pa- uoplie libert. Ecclefiafl, D 2 c. 7. Co- rollar. /, cujus verba, cum codtx (it ra- rus, hicadfcnbo, fe immtfcentes , in- tjuit , inveftituris ejuoad temporalium traditionem Pr inči pes, agunt contra immunitatem Ecclefiaflieam , nifi prt - betur hujusmodi temporalia , cjttorum inveflituram pr&tendunt , tranfiviffe ad Ecclejias jure Fcudali ab ipfts Prin • cipibus ant ali is Dominis donata eo paElo , ut bac temporalia tradendi prt- rogatima fit pene s Magiflratum Sacu- larem, vel folum , vel una cum aliis v.g. Epifcopo loči, vel idprobetur cx concordstis afedejpofldiu apprch- tis. In dubio autem , an pufau h,4 Jint feudo fubjttta, vel cum initiuti onere, ac paElo attributafmtEcclefa, tollcrari pote/l pra.vis invcfiicnii ptr Jeculares fi hti fit immemorUliictt titulo ad minimum colorato ,cmfm communis a Ifiipuletur in tjuiet/tttf- fejjione vel cjuafi , his feclufu in ddii bona Eccleftarum cenfentur ^nitrt privilegto immunitAtts C, EccltjU S, | Maria de Con/lit. Ec ratio ulterior eft, quod teci* piens ir.veftituram ab aliquo recognofcat polic dl one m temporalium ab eo depen- dere, atque adeo aliquam in eofuppo- nat junfdi&ionem , qua Advocatusirf carer pnefertira in perfonas Eccieliafe Sc bom Ecdefiadica;uxta Gaill. alionj^' produdl:us». 4«9, Hinc nec confucW’ dme , podquam bona Ecdefii s liber' 1 & ahfolute funt donata , poteft XV 11 ' jurifdičlio a potedate faeculari, cumcc«' fuetudo contra 1 bertatem Ecclefu^ Cia nuila ficcitatusRambeck dn, /j.iterna n zo. reprobar praxim fceculatis poiel 1 tis inventantis , Sc obdgoantisbona * lati, aut Parochi defun&i, cumj. jure edoceri poflir competentiaejol n0 ^ juriš obfignandi , ac inveotandi« n * feudali r.ec A vocaricout proxime 1 “^ non jure territoriali , jnrdd :#« 0 c . rerricorialis fe non extenditaa t cc ‘ Monaderia& horum bona. „ 47J. Dico quarro cunt c ° nf ^ j 0 nes lcgit mar fervandi fint, ol " .-j exercere podunt Advocati cita ^ b!fumque bona > qn^ bbi 10 fundarioms cum con/enfu or ,nJ ^ ({4 refervarunr , aut pernndt ' aa ^ jf mis Prmcipibas tanquam ^ U P IC v0C ,{iii Ex amin antur jura moderno tempore a Tatronls , &c. vocatis, aliove titulo fingularis prsemi- nenciar aut titulo imemipriaiis podtflionis, Krimet^. t. n, 3143^ Sic Fridericus Im¬ perator fundator Epifcopatus Labacends omnem potedatem fibitantum, fjisque hattrdibras Sc ex certa fcientia deputandis in bona Epifcnpi , Canonicorum, Vica* riorum, & homines, vel eorum colo« nos fpccialiter refetvavit txcluh$ Capita- ntis , Vice-Dominis, & alijs quibus* cunque, ita habetur in fundationis litceris J .volumus quoque : ac in Confirmatio- ne Privilegiorum fsčha a Ferdinando II. jpudKrimer n. 313$. atceftantetn le le- giffeinOriginabbus. f Itcm eaqu* contincnturin recedii inter Leopoldum Carfarem, Sc Arthie* pifcopum Salisburgenfemde anno 1.671» 12. Novembris fundantur in immetno* riali podedione Auguftiflimce Auftriaca: bomus. In eodem reetdu eft refoluta ptecedentia Cemiflariorum Gatfareorum 461 bant, tam quod Carfirea refoltitio non lic puhlica, tumjquodpropterfuum in* terede non fint auditi. Hinc fupplica- tum fuit eidem Auguftdimo, ut inijs ctiam locis publicarctur , addringeren* turque reliqui etiam Advocati d:.inceps fe acccmodatefačtar refolutioni. Exiu* divir prcces Catfar , maodaviicpie arino 1678' I** Novemb. per decrttum mif- fum Excelfo interioris Auftri* Rrgimi- ni, & Camer* Ctrfarea?, ut in D *ced Salisburgenfi omnes privali Ecclefiarum Advocati incunčianter iili fc fubmittantj atqueadeo ejufmodi Advocati, ubi cu* mulative ptoccdent in fufceptione. Ra- tionum , Scc. Nullum jushabenrprarce* dendi in fclEone , vel lubfcr.'ptione re- IpeiStu Ordinariorum aut Ecclefndico- rum Commidatiorum, H*c qu* tx re- cedu inter Csfarem & Arcbiepifcopum relata funt, legi podunt apud Ktimaiv t f k n. 314.4.. pri Comroiflarijs Salisburgenfibus etiam Eccltfiafticls , quando hi cum illis pro- cc dunc cumulative circa temporalia pto* ptet qualitatem perfonae, quam prarce- “cntiam habebant etiam Archi - Daces r °ftri® poflidentes interioris Audtia! uuvincias. Hanc praecedentiam prarcedebant vocati etiam iefetiores feu privati , C rv/r n ° n attributa, liti ldetn Au* L '^ lmus ‘674. 29, Aprilis refolvir , ' ut ilH j n concuriu commidariorum 3 ' s urgenfium cedant iftis , cum hac tton ° tc ^ r ' < ^' ORC » ut privati hi pa- n uus, ac Advocati* aliquando redi* n" 1 , ac * C*farem hujus Commidarii in 0ltl Qibu s prsccderent. Ecd ^ Le ^ utlon t buic inferiores c ututn Advocati le fubjicere nole« £x d i 5 Hs toto ifto §. deduco eos Advocatos privatos, quiexoibitant fub pr*textu Advocati*, exinde ernre , quod iedefinite, ac univerlaliter tr»hint ad Advocatos ea, au* Advocatis non ut fic , fed fpecialibus competunt ex aliquo accidente: uteontingit, quando Advo* catiaedadociata incolatui per n. 4 69. vel fi in limine fundationis jus aiiquodcum confcnfu ordinarij fuit refetvatum , aut titulo immemorialis confuetudinis > aut permida funt abOrdinarijs fupremis Ad¬ vocatis. 47f. Edne Advocato debitum bo* norariurn? cujus mentio fačta eft in de- feriptione Advocati* 464, Refp. cnm Martino Magero in Advoc Ati a Ar mat & c. 14. a. n 179. Protettoris offictum ede graruirum , proinde non haber jus ad M m m 3 defin- VlIL Vtjfertationis dtfca fionis Sdarium exigenduin excra conventioncm in fundatione abOrdina rio spprobatam, llnde Bodinus apud cir, Magerum fcribit qtiod Pri »cipe s , qu' ah o s in clientelam fttfcipiant , ni- htl pra-er dignitatis , ac ver A lattdis jttcundijfimos frtitlus fperare , fed clientet op-bas , & auxiliis adverftts kofhum copias fine mercede tuen de - bent. Itno Advocati Tucelares Ecde« fiarum non folum jure communi , fed etiam fpeciali Pontificum, ac Imperato- xum prohibentur pacifci de temporali mercede, uti probat cit. Magerus k n.i$s. Licicum tamen eife honorarium , ubi confuetudo id introduxic, prourpoftmo- dum fuit introdučh refte Krimer n. 3136, Pro coronide materiae patronaius & Advocatia? qua?ricur quid fic cenfus emi- grafionis ( vulgo in Auftria fuperiori dicitur S”tC 9 # 0 C(D/ indvitat bus Romani Imperi) & in (ly- ria t>te$?ac()|leilO asI juftus, a quibus, & quantas folvendus ? De hoc diftio. iftiflimeagit Becbmannus in fuo JI at te ~ tario ver bo Speide- iius vocat poftrctnum difcedentis tribu tum innoduducn in tota Germania, 8c Provincijs laudabili ufu, auc jure muni tipali, five ftacuto , cjuale in mulris Im¬ perij civicatibus vigere teftatur Gailb jfib.a.Obfervai. 36. n. to. ut oVs vo Jensdeierere civitatem , daroiciburocjiae alio transfer« cogatur de omnibus bonis fuis certatn pecunia fummam civitati penfirare, Refp. Igiturad primum c um An- drea Cruiia m jure fuo lic. definiente, ierioris Aaftrir 7, Sept f * bris, & 26 N vorbris 1680 • ^ C ex Ordin nooe C*(area I2> Novem Annn 1678. nuli um incohm 3 itU, j JociCatfarei teneri ad hunc ce0 .Jj a de una Proviiicia hsreditaria aliam , aut hatreditatem . tra '. S n«. Hinc Domini territoriales etia^ in rianon pollunt exigere centim tionis in ca(u , quod onus w 'j. jEransferat ad Teiruoiium altci.us ^ ( Tlurapafifa bonis moribus reptignantia expendmtur. 453 ni , nifi ab immemoriali folc3t folvi, vel quinquagefima , vel clecima , ut in lutad minimum 32. anms fuerint in pa« ftyria, autctiam quinta bonorum parst Cificahujtis juriš puftcflione. & harc , aut pats iexta in ftyria eft fo> Refp, Ad quartum qu*ntitater« vend? ab t/iercntibus exteris bona , un- banccHTe divrrfam pro divttfiiate loco- de dtbent jursre quantitatem acceptas rum , na m alicubi eft pars cemtefima , harrediutis, ita Beckmann, §*V. Diflertationis lil. ArticulillL Vlura paBa bonis moribus repugnantia expenduntur 476./^ M '\Mniapaaa pietatis Isfiva, 1 bonisque moribus con- traria referuntur ad pa- fta de materia impoffibdi , quia in jure babetur pro impoffibili , quidquid fine psccato nequit impleri L. filins if. de tonditiombus Injlit, qu»lia funt omnia S 11 ® ad delinquendutn (ollicitant , uti ^ nt > quibus injuri®, doli < & cujus- *isdeli(ii primum, committendi ačtio, ^Uccufatio remitcitur L, ji unus27.% ™ f*ttis, Špes enim immunitatis eft 'ibotutn illccebra L . contračlus 23, jf. ‘ /. Diši nondum delrcjuit: quia P°ft delitStum iicet cum eo pacilci de non ‘"ftituenda aflione. L. 27. §. /><*#* jf* ie P*£lis, nifi delidfcum vergacin dam- Blll npublicum ,&c. Dico primbin cafu duorum litigan- " u »fupet jure dubio Beneficij , nullus '° r um ličite jure cedere poteft fub con - c " 0ne » ut ceffionarius cedetiti (bivat c ^-enfas in litem , annuamve penfionem ccd t * CU,t ’ ^ u ‘ a P a &*° Simoniaca, CQS enim remittic jus fpirituale pro temporali C. cum pridem 4, de pači. nifi intsrveniat Atuhoritas Pap®, quiui habetur in parte pofteriore hujus Ckp,. poteft indulgerealiquid temporale E. g, annuam penfionem , & provifianem de novo Beneficio. Advertit Auguft, Micke! tom p. 2, trači. /. §. Knico n ,in curia liti cjusmodi non debere d cere , quod ča¬ da (ubpačlo cum collicigante inito, ut fiat expenfarum iu licem rtfufio , quia in priorc cit, c. parte hujusmcdi com- pofitio velut pravam illicitat pa&onis ipeciemcoorinensreprobatur, ut indig- na confirmationc , qu* petebatur , fed pratcije fuppl čare dtbet Pontifici , qui infpr&a jufta causa cedentis neceflitate fuftentationis gravibus cxpenfis in litem paceque per ceflionem ftabilita , ft.tuet id , quod pro ejus učili cxpedire judi«s carir* Ex eodem principio eft Simoniaca refignatio Beneficij ta lege , urrefigna- tarius refignanti r;fundat expen fis ab i« fto f*čt as in Beneficij confecutione , fi enim 4&4 Dijfert attonis III. Ar tituli lil enim eft Sfmonfacs celilo juriš incerti, §. omnibus, ut Ecclefiaftic 4 Bcnificit leu litigioli, multo mag.scelilocerti ju- fine diminutione conferantur , Sc prt- ris pro temporali. hibemus 7. de cenfib. Trid. a/ t 477. In refignartonibus bencfi- ^ n/. Ibi , quaprcpter mio pL- cialibus, autceffioneiicis circa Beneficij / 4f , m ts bent co „f im cum rclervari nequeat penfio , aur exi- funt £ nempe in Benehciorum fundatio- gi fxpcnurum refufio (cclusa Authori- ne ^ contrartjs ordsnatiembus m rate Superioris nunquam parces ancece detrahantur ; detraheretur autcm no- denter pode abfolute, fed folum condi- vi oneris impofitione. tionatedefuper tra&are E. g. boe modo: 479 » Dico nihiiomim;sc]uano vi* Cedo liti, fi Superior Papa , ant Epi - Jere ftatutum (ddem dic de confuetudi* fcopus miki fiatuerit pen fonem , aut ne }vi cujus fiat exačfio a noviter ad- expenfarum refufionem. Ho c fenfu mifioinpoficffionenjBenefic'jE.g,aCfc ciratus Michel num.ig, intelligit Soarez nonico* ut primi anni firuSusapplicentar lib t 4, de Simon , c • gt. n t 2o, Hujus- fabric® Ecclefia: cathetralis neceffitats modi tratSatus non eft tam compatftatio* idexigente» aut in augrnentum culnn cjuam conventio de ineuada mutua con- divini, aut in alios pios ufu>E.g, p r °- cordia defiftentia a lite Superiori infi- Seminarijconfervatione » autpaopetum> nuanda , ac impioratio ejus Officij , vi Eleemofyna fecusin ufus non pios> * n cujus pro ftabilitate pacificationis roga* comuniscurn Abb in cap, yteob*tfa sur» ut uni Beneficium » alteri penfio« n.2. dr de Simon* ubi eciam reprobatur nem adjudicet, Ad hunc effečium fuffi- confuetudo cxigendi prandium a recepta cere ;udxem Ordinanum , vel delega- in Canonicos. Omnes ejtismodi con* tum eni compedit de Beneficio provifio Aietudinesdetcftaturetiam Tridenrinuni docet Pirching. depaElis n. 20. Ee/f. 24, e, 14.de ref. mandatu Ep 1 m 47&* Dico fecundo nulla effe pa- pij , utquavis hujusmodij io privatorum juri publico derogantia ufus non eonvertuntur > Sintom* C.fidiligenti /2, deforocompet. Unde bi s, autfordidt avaritu fuffic^ 1 irntum eft pa&urn volentium, ut quis habentis fieri non permitttnt, «1° m fuis Ecclefijs , non alibi fepeliatur , coorrario fenfu nulla eft/ufpicioI ab,s ^ quia eft jus commnne Ecdefurum, vi moniacar , aut fordids avariti* , cujusqulsque fibi polEc eligerc fepultu- appli atio fručiuum fit in P i0S ’ ram in quavis Ecclcfia quarta funeraliuoi Raiftenftnel n. 1 4. ad at. tit. ut 11 Paiothiali relnfta c. /. defepult. fiafiica Beneficia ,&c* /t 5/. Dicotertio Epifcopum aliumve coU Dico quinto pačluto c Jatorem Beneficij extra limen fundatio- moniacum s ac invalidom, dam f ^ ms invalide pacifci cum Beneficiato de obtineat * Beneficium coilaton, ^ onere novo lubeando , five perfonali ftitutori Beneficij cffert majorem p* ( E. g, ut deinceps plures miftas celcbret, nem , quam fuerii foluta j Mvelreali obligando illum , ut annuatim C. cum Cleri in 6 . de pafl' f ‘ l< certam partem ftuiftuura pendat c, unico textus dicit :fic pacifttntcs rc» c ' ^ Tiara pači a bomsmorilus repugnaniia expendmmr. fcBatione taliter adeptis Ecclefiis fipo- lietis , ergo ipfo jure collatio »ut infti- tutio non eft invalida. Ref p, Cum Pir- hing de pačlis n. 20, ly fpolietis non fo« nire privationem proptie talem , tališ enim fupponit pofleflionem legicimam * fednudam a pofleflione Beneficij remo- tionem, quia fi obdnentes nullum jus, lut titulum acquirunt, cum ipfo jure fic nulla collatio GlofI, in cit. cap. verho fAtifcantnr. Dico fexto pačfcum caufidici cum diente pacifcenris de qaota litis ( idem eft fi redimic fpem litis certo pretiocir. Michel num. ^4.) non tenere L. 20. c. mandati L. ff. de pačlis Zoef. eo- lem n, 20. cjuia invitat ad delinquen- dura, pratfumitur enim dolis , menda« c ‘js uiurus , ut lucratur quotam litis >ut litem cujus fpem redemit. Ha; ig tur leges fundantur inprs- romptione , quod Advocatus non juxta CJU 1* meritum , fed calumniose tenta* "'t litem ad exitum perducere. Hau« r, °ld. trači, g, n . 2$f, unde fi fcitur Fefumptionis^falfitas > & quota in pa* dedu&a non excedit laborem fpc- erentus incertitudine, pa&um ' otl tenfetur reprobatum , hujusque 'templutn in fa&i contingentia adducit. 48 l. Dico feptimo negativom de ^tcedendo in paternam hsredita- ■ rn > ut fi filia renuntiet eontenta do- c °ngrua , eft annullamm jure com* 11 ' Givili L, fi„ t de j~ffjs , & cogit. l pačlnm $. C, de collat t ^^uorutn renuntians filia Patri fucce- ij s a ‘ r teftato, dummodo nominedo- l^ lc tepra ad malTim hrredicariam con* Lr tUm ^tatr bus, Ratio hujus non { ‘uaju ut - - ’ cx turpirudine pcriculi cap* tanda; tnortis £ cum non inhietur viven*> ris hsreditati, fed fpes adipifcenda: pra;« fcindatur) fed quod retrahat liberos ab obfequio paterno, ad quod potiu3 fpe fucceffionis provocandi, quam pačtio- nibus avertendi, fitquetale pa&umpo* tius reverentia paterna extortum ,quam fpontaneum. Demum , & principali- ter, quod nolint jura hsreditates ps&is, quae privatorum cautiones funt, defer- ri, auc sufterri, fed Jegum authoritare cit. L. fin in fine. Zoef, ad ff. de pačlis n. 3 Sc ideo ncquit przjudicare juri fucceffionis , quod habent , fi renutia- tiononintervenilTer. Ecomrafi renunn- tians fupervivit Patre defun&o, prarju« dicat liberis renuntiatio, ne fuccedantavo fuo Materno , quia non poflunt fucce- dere nifi jure Materno, hoc autem ex- tinguitur przmortuo Patre Matris, quia tune purificatur Conditio, fub qua Ma« ter renuntiavit harreditati nempe pro ca¬ fu devolutionis haeredicatis paterns ad tnatrem, atqui hzreditas fuilfet devoluta ad Matrem per mortem Patris, quce cum fequatur ante Matrem, fic renuntiatio abfoluta ex conaitionata, itaZoef, » 42, Michel n. s9. 483» Difficultas fecundaan pra¬ fara renuntiatio fa&a in favoretn Fratri*, hujusque Filiorum , fic Frater deceftu- rusfit fine mafeula prole , Soror etiatn pro tali eventu fit excludenda a fuccef- fione, atque adeo poftremus mafculas de familia de immobili,bus , ac avitis bonispoffitteftari, Refp. Negative ad utrutmque cumBe ekmanno in ft at m ar it Styria verbo. Paftio poft med. poft Zoef, n, 49. quia renuntiatio noneftab« foluca, fcdcondjcionata, fivereftri&a. videlicet ut valeat quamdiu mafeula fue. rit fuCceflio in vivis: hujus ratioed quod ceftante causa ceilet effe&us uf, cum cejfante to, de Appeht, ia cafu autem pofito cedit caufj renumiatienis, quae eft confervatio familiz, Ex ratione ad primum redditurRa; tio fecundi, quodcum renuntiatio fue* rit oonditionata duncaxat, fi frater ha* bueric fuccefiionem mafculinam, & quamdlu ea duraverit, deficienre con« ditione deficiat obligatio renuntiationii, proinde jus ad hzreditatem renuntiitin durante mafeulina Aicceffione,fpe hu¬ jus fufpenfum revivifcic, dura deficit mafcuU feries, & hujus fpes, fed li re* vivifeit , ultimus mafeulus non hib:t poteftatem reftamento aut aliter difpo- nendi de immobilibus, & aviticis bomii fed haec fiunt quafi fidei commiiTa, im majoratusex quafi contra&u mutuo im* to conditionato inter Fratrem,& Snrore^ renuntiantem, utafleric cit. Becicm in ntas in fine. 4 84. Difficulcastertia, an /uri' menti a filia renuntiationi hrreditm* patero® adječii obligatio tranfeat a^' 1 beros, ita ut hi cam pattuis, ® l ' ternis fratnbus , horwr.qtie fobole l'-‘ cedere non valeant. Communi* n*? 1 apud cit, Michel n. So. quia obl«*'* Jucamcntj eft perfonalis aon perfonam jarancis L. 3. $> P 1 -«, jf- de jur e jur and, Hanc ration ea 1 pugnat Molin, Difput. S 79 > **"' . tuitque liberos etiam in cafu* < 3 u0i eft prarmortua fquocafudixiuias»^ liberos fuccedere , cum patru«> ' non habere jus fuccedendi ex fi > . . prxmiCn Difput. ijo.verf »t p**' Ubi duplcx Jutamenti gcaus ttr^ Tiara jtatta boni s mdr ib us repugnantia txpenduntur. jorjntis’licitum diftinguitj unam , vi (ujuscx parte ptrfonas, cui juratur nul- lum jus acquiritur etiam poft accepta- tam Juramentum, quod fit , 'quotie$ Juramentum non eft fpontaneum , led metu aut dolo extortum , quale eft prs- llitum graflatori, aut a venditore dolo- se indu&o ad vcnditionem juratam rei infra infimum juftum predum, & ided «x parte ca , qua vendido eft injufta , Eraptor nullum jus acquirit. Alterum Juramenri genus eft , quod etiam ex parte perfonae, cuifit, nullam turpitu- dmem fccum trahit, fic fit in cafuno- ftro, in quo non modo filia ličite jurat fe rcnuntiare paternae haereditad, fed etiam Pater ličite acceptat. Utriquejuramcn- tocoramune eft quod patiat obligado- nemprincipalemcomparative ad DEUM, nempe ne DEIIS invocctur in teftem blfi, confequenter praeftare debeat ju- tatutnviRebgionis etiam, quando psr- ^nacui juracur nullum jus acquirir. At dumexparteillius, cui fit, ličiteac ju- acceptatur, ultra prioremobligado- ntm ex parte DEI ex natura Juramenti P r otiiHorij fafti homini dimanat expar- ptomilTorij jus ad promiftum , & fi atum eft, nonreftituendi. . Ex hac diverfitate Juramenti dat ^'onem cit, », 14. & Difp . lso.vsrf, ' J fttndamentis , cur liberi m ’ u ’ <}uo Mater renuntians cumjjura- *“«?> baereditati paternae non fuccedant, t . . , cet S u °d vijuramentt Pater acquifi- f^ lC l Us n *hil de fubftantia fuareddendi i j * reQ untiantis , ergo netbberis ex ea id h ls>cum ) us majushabere non poflint q u . ‘ tte ^icatem , quam fuerit jus Matris, re P r sfe n tant, ftd maternum jus P^itus exdnčtum per Juramemum 467 fpontaneutn Patri fačtum , & acceptarum alias Dominium infolidutn ftaret penes duos. Refp. Cum cit. Michel »um, 6 oi etiam tune liberos fuccedere , licet da- retur Molins,quod vi juramenti adječtf renuntiatio tranfiverit in pa&um vali- dum, ac exinde fit jus per eam acquifi- tum, Rario quia Pater non acquifivit jus propterea abfolutum centra Filiatn hujusque liberos , Ted fub coaditione futuri eventus deferenda: hireditatis : impoffibile enim eftabfolute renunciare priusquam deferatur hteteditas , ergo renuntiatio ante delatam hatreditatem nequit efle abfoluta, fed dum renua- tians Mater prsmoritnr Parri, hsredi- tasnoneft illi delata, fed deferenda poft mortem patris, ergo huic non renun- tiavit abfolure : fed fub conditione, fi deferatur : qaa: conditio cum non fic putificata vivo Patre , hic nullum ju* abfolutum acquifivit adverfus nepotes iuos , fed his manet jus fucccflionis falvura, 4 8f. AmpliaRefponfum licet Mater acceperit dotem aut legitimam a Patre, ita Zoef,»,-f-f, Michel ».$ 7 , ut verius fu- ftinentes coi tra mulcos exdudentes a fucceffione liberos, Rado Ampliatio- nis eft , quod feclnsa renuntiaticne ju«? rata dos, aut legitima per fe non ex- dudat Matrem a fucceffione , uti patet ex toto titulo de collat. dotis, ergo nec liberos, dummodo conferant ad raaf- fam hsreditatis partem a Matre accep- ram. Sed quid juriš, fi a&um fuerit etiam de exciufione liberorum inrenun* tiatione Matris, & b* c proiftis renun- tier jurando. Nullum jus fuccedendi N n n z jiscomr 4 6 $ V Dijfertatmii III. Articuli lil. i;'s competcrc Probarur primo quod per dira* non defertur fil : ® Monacbs, ot. L. unum 67. J. /i remff\ de legatis 2. quodquisque debonis luiha:redisqueac difponere, ficut de fuis. Secundo hz~ res cum fit eadem perfona cum defun* (So , fa&um defunčti prteftat , proin- de ftare libere debent renuntiationi, Ci volunt effe haeredes parentis , fecus fi nolint > tune enim faiSum Matris iis non oberit, quia tune non tam Bene- ficio Matris, aut Parentis renunriantis, quam iegis & A10 jure veniunt, icaZoef, H, 4/, Michel n. 6 j. Adde di&is pačtum renuntiatio* nis tičke a carente liberis > fi eidem poftea nafcantur , caftari tune habetur arg .L.fi nunquam §, c . de revoeand , donat, ubi decifum eft, quod donatio fada a carente liberis, de quibus non cogitavit , ijs poftea natis poteft revoca- ri, quia nemo praefutnitur fuos pofteros pofteris alienis prsponere voluifleiZ»./c«?. f. de condit. & demonftrat, cit, Michel n , 7/, limitans ut non procedat, fi re« nuntiatio fiat in contračfcudotali a filia, tune enim renuntiando videtur omnino cogitafta de liberis ("cum hi fint finis principalis|nuptiarum } & conftituenda pro hisdote. Unde in fimiKeventu na- txextali filia proles nihil juriš habent ad hsreditatem avifui materni 486. Difficultas quaita, anjura- ra renuntiatio per filiam profitentem in Monafterio, hoc exciudat a fucceffione poft mortuum poftea Patrem, Negam pluresapud Zoef, «. 4/. Michel n. 62. exhac ratione, quod renuntiatio imbi- bat hanc conditionem, ut vidiraus , fi renuntianti fuerit delata hareditat. Sed dum Pater moricur poft^rof lfio- nem fili* renuntiantis Monachs» hstc* pote per Profeffionem incapaci, fedim. mediate Monafterio (ecundum comimi- niorem opinionetn, efgo cum Monaftt. rium veniat loco liberorum, Monaftt. rium non,minusfuccedere debet, quu fuccederent liberi in cafu mortus Matris ante Patrem per«. 4/a, Mater enim pet Profeffionem , qua? anteceffic obitura Patris, civiliter haberur pro mortua. Ref 0. Non pofte fuccedere five di* Catur , quod Monafterium immediate, five mediante Profeflofuccedat, dequo vide«. 40, 5 itacir duo Dodores, Ratio quia cum filia Profefta fupponatur vivtte tempore tnortis paterns , Monaftet* 0 facienci unam perfonam cum filiadefef* turhireditas , proinde verificatur condi- tio , fi hareditas deferatnr, tranlif que renuntiatio ex conditionara in >”(<>• Jutam, per quam penitus eft estindP jtis fucceifionis per« .492, , Nec verum eft Monafterium b> tn loco fiiij extra cafusin jure expreftos, > n ' ter quos non eft prifens , {Iia " Prcfeflio non quoad omnes eneftns * quiparatur morti naturah. . 487. Ptaer f*m nonfuccedendi(dequo 4 «. 4 ^' a mus vide n. 4.4,2, & 4*7-)datur 3 '‘, f/ affirmativura , vi cujus unus, aUt que pacifcentium, fi fupervb erlt • futurus haeres alterius. Dico ergo odtavo ejufnf 1P . a jure civili reprobari, nifi fr m militibus ftantibus in expedinon- ^ fiat caufie p ix , a jure camen m _^ non freprobatur, proinde e ■#. bonos moreš naturales, '“ c ’ jfllf l turali contrarios , de h‘ s oC l (fl , C, de pači. L. Hareditat s ♦ Cod. it pači. Convent, adeo autem execran- tut jura cjusmodi padla , ut nec valeant in vim donationis mortis caufa per da¬ tum text cit. L./9. Eft hsc pars om- uium: cujus redditur mio prarfertim enduntur. 46^ etfi ad imitationemciviliuni legumfacri Canones ftatuunt c. 2, de conceff. pra * bend, nullum Beneficium ante morretn Beneficiati alteri tribui , aut proiritti velintj *einquit defiderare quis mor' temproximi videatur , in cujus locum & Beneficium fe credit fuccejfurum , attamen Epifcopus aut cum hujus con. fenfu Patronus poteft Beneficium pro- mittere loco pio, feu Rdigiofo c.c «»<- fultationibus 4. de do nat. Probatur quarta quod jus naturale non reprobet ; nam fi reprebaret , id fieret, vel ideo , quod adimat liberta* tem teftandi , vel quoddet anfam cap-, tands mortis alienac, vel quod lic con¬ tra bones moreš , fed ex nullo horum cipite reprobat non cx primo ; jus fiqui- dem naturale non improbae , ne quis fibi fponte adimat voluntatem libere te¬ ftandi , ficut Rcligiofus per Profeflio- nem laudabiliter eam reftringit. Non ex fecundo, quia hujusmodi occafio non ex natura tališ padli , fed per accidens fequitur ex pravitate pacifcentium non omnium fed pauperum , quos habendi libido obroecat, cujus libidinis non eft proxima fed remota ©ccafio pačlum , qualis non eft iilicita, alias etiam pa&a militaria , donationescaufa mortis,&c, forent inhoneftx. Non etiam ex capite tertio , quia non contratiantur bonis moribus naturalibus fed civiiibus, fi e* nim forent contra naturales moreš, nul¬ la confuetudine poflent cohoneftari, boe autem eft falfum. 488. Minor hsc fuadetur primo Teftimomo Zoef. n. 3 4* la l em more(n plensque locis efte receptum. Mevius in pračlicis celeberrimus adtitulum c, de pačlis decis p. n, /. ait J bodic in Ger- Nnn z mama 470 Dijprtationis JU. Articuli III. m pi«cicruni inter /—- ajuibus duo confpiraar , quod alterutro donarionem omnium bonorura recipro¬ čne liberis mottuo , fupcrftes fit H*- caro, quaduofibi de przfenti, res , non tollant turpitudinem padi , ' ' ‘ —""" adimantque libertatem teftandi, Zoef. »• 2s, Fachm. Lib.j, tontrov. t t i6, _ ___ Gaill, ebf'trvdt, 126. n. 7. valeat tamen vim donationis valere , qum H bona reciproce promittuntur non ab- niartraditio, aut infinuatioeir Gl°“*' folute ut futora fucceffio, fed ut padio Z,, i s . c, de patkis , Sc quidem ij e0 n ‘‘ conditionalis , fi alteruter iniprolis de- maefle, at nec ob gratitudinera «* ir f ; ceflerir , qu* obligatio purificata con- vocabilia, quia cum fint mutua ditione retrotrahitur ad tempus compa- vim permutationis, Gaill. Ob [ crV '\' dionis & pro pura habecur: Bona fic in », 4. &quam non haberent . » ^ padum deduda ftatim manent obligaca, fierent in vim donationis imet vsv «']■ feu debemur, Scc. donatione omnmm /impliciter duo pacifcerentur d«‘ ll bonotum inter vivos , etfi eorum exa- fione reciproca in dcfedti I befor ,,, dio ob adjedam conditionem fufpen- quia lunt cvili jureproh.bita p*r g,i ' datur usquc ad eventum mortis* Gaill. n, 6 , & 7. §. v'. 489 . Hoc modo ». 4, reciproa inter conjuges pada de fuccedendo in- rclleda docet valere ftatim adhuc dutin- te matrimonio ex ptaxi quotidiana in pad:'sdotalibusqus de jurefitmi lunt, habentque fpeciem donationis inter vivos. Imo Ls eft conjugibus fe reciproa teftamento haoredes mutuo feribere, & quidem etiam in eodem inftrumcnto; efteomraunis cum Gaill. Obferv*t,“1> Jul. Clar. §. Tejiamcntumtj. 6. n.i.t* L. licet c. de pattis. Tale enim pa* per ciratos Dodores, VideHauncdd. tratt. $. n. 174 contra plures Recentiores( quidquid /it de jure /cripto ) ex fallione omniurn. Neotericorum tradit > quod confuetu- do pratfertim inter conjuges juftitict- v-ut, quaauoijDi ac piaim... - vivos donantomnia fua in tetvpas met' tis , /j prior moriatur } addit ejusmoJi pada viciflirudinaria de jiiccedendo ta < ji rj 11 V( ul ti; Ih De jur me nt o , reprohatis paftis , adjctio , tjtisque ejfeflut&c. 47 r §.VI, Diflertationis III. Articuliill. De j ur amen to 5 reprobatis p a fit s, adječlo, e)usque effečltt. Ubi an pači a jure civili nulU jurammo confirmemr ? , C iOnftat e* ». 4*/. padlim negativom non fucceden- di in parentum hasredita- temannullari jure pofitivo j uti & aflir- mativum de hsereditatc altcri relinquen- ijper«. 417, etiam reciproca pada pcr *. 1SS- excrafamiliasllluftres, Qii*ftiocelebris nafcitar primo an i u famentum adjedum renuntiationi ha:- rcditatis, ant de fcribenda certapcrfo- ®ainha:redem fit non modo illicitum > * c d etiam invalidum » confequenter coDtraveniens non fit perjurus. Secun« dato ejus valote 1 an fit validum me« tH Worturn gravi , aut etiam rcveren« !’*!'* Tertio fi validum eft , an adus |ute pofitivo invalidi adjedo juramento | on valefcant, feuconficmeatur , ideft, . lcct ex fe, feu exclufo jurameuto nul- ^'nducant obligationemin vi contra- “ s i fiveex virtutejuftitia:, eo, quod pcfiftatjus, ad przfentiam tatnen ju- J^entijuspofitivum /is refiftens ceflet, v '^ ue a deo ob revetentiam juramenci u!t' nt i[ e ^ CS P ro tunc a & us V3 ‘ cre > ac ^ r aobbg at i onetn Religionis parere e- ftj “! °°''g»rionem Jufticiae. Undc qua> llc refijlvcnda eft gencratitn, an 8C qui contradus jure pofitivo irrfti eva- dant in validos poft adjcdionem jura- menti. Dico prirab juramentum adjedura contradibus vetitis jure pofitivo civili obligante Tut/ culpa efte illicitum , ac in« 1 validum. Ratio primi de illicito eft, ouod tunc jus civile etiam prohibeat ju« ramentum fub culpa , Ted juramentum prohibitum fub culpa eft illicitum , ergo. Etiam efie invalidum probatur : ju« ramentum de adu perniciofo eft inva¬ lidum, fed tale eft juramentum , dequo loquiturconclufio , eft enim de contra- dumalo falcem extrinfecc tali , fuppo- nitur enim illo firmari contradus veti- tos fub culpa. Major eft Pal. p. 3, trati.14-. de ju* rament. Difp, 2, p. 2. h. 2. Saneh, lib.f. Dec . c. 9, n. 34. Soarez tom, 2. de Re * lig, de juram, lib,2, c. 20, n, 4. *lii* fi valeret , forec vinculum iniqui:atis, ideft, obligaret ad iniquum feu illici¬ tum quod eft impoflibile & contra Can. inter catera 22. q. 4 • Juramentum , inquit , nen ejl inflitutum , ut effet vinculum iniquitatit . Ex S. An guft. «i>ki m 472 VI. ‘Diflerutionis 111. Artmlilll. quam Regulam poftea etiam Innoc. III, Secutus eft in e. quanto 1$, de jure jurttn , 491. Antequam pragrediaradRe- liqu/as conclufioness decidenda cft ne« ccflaria prius alia qusftio valde intri- cata > uti raox patebit , videlicet i- fta, anomnis Iex civilisebliget fub cut- pa Saneh, lib. 3. Decal , c, g, », 5/. no¬ tar quod ctfi,- omni legi civili fic commu¬ ne intendere Principaliter bonum publi- cum> leu commane, non ramen quoad executionem , ac effe&um j qua?dam e ni m pro immediata materia habent bo. nuna privatum , id cft , utilicatem pri— vatorum > ejusmodi funt Jeges , qua- rum materia cft bonum cujusvis civis , cujusmodt funt confulentes imperfeds stati ur roinoribus, aut imbecilitati fe- xus , ur mulieribus, ac estera: leges, quibusconfervantur patrimonia lingulo- rum , talesenim immediate & principa- liter fundantur in favore privaterum iibi fubditorum: bujusmodi eft lex ftatuens, ne valeat pa&um filia; , quod dote con- tenta nullum qusret regreflum ad pa- rerna bona, Item lex prohibens pačium five fimplex , five reciprocum de perfo- na determinata in hasredem feribenda , per eam immediate profpicitur voluntati leftatoris , quam vult jus elTe ambula- toriam, feu revocabiletn usque ad uiti- Hium fpirirum , & neei , qui feribitur fcarres, prabeatur ©ecafio voti captandat mortis teftatoris, Omnes tamen etiam lales iecundario refpiciunt bonum com- mune, quatenusiiogulorum utii-tas re- dundat in bonum commune, idque ex incentione legis, Ali® econtra Ieges civiles habent pro immediata materia utiiitatem pu- bbcam , & fecundario privatam , ud funt difponentes de rebus publicis E g, ne eztrahantur in alienas provinci« t! qui» arma, frumentum, pecunia, &r, Haec djftindlio duplicis generis le¬ gam civilium CoIIigitur ex L, /, §, /,; de j ttJI, & jur . eamque ante Saneh, tu. didit Soarez c, 26. n, 2, Tune autem lex cjuoad executio- nem dirigitur in privatum bonum, quando ejus violatio non immediatč vio* lat bonum commune, ur alienatiofun* di dotalis , auc renuntiatio hatedin- tis ,?&c, non enim magis Reipublici intereft , ut fundus dotalis mane« pt- nes maritum , quam ut cranfeatad alinm civem, nec ut hatreditas lit potius pe* nesfiliam , quam alium iuftitutum h*- redem , &c. Econtra multum intereft Reipublicae, ne extrahatur feumentumi pecunia, &c* Et ideo fioiilium leg um violatio immediate pugnat cum comn“' ni bono. Ex hac diftin&ione fic erph* cata ftatuit Saneh, fequentes rres Reg 0 ' las a n mn, 34. ex quibus valrat diic-f* ni, anlexcivilisobiigct fubculpa» >J non, 492. o mnIS civilis» a0tPf, “‘ cipaliter tuetur bonum commune , J ^ non j li tuetur commune > con « r g Reguia prima , quod omnes taies -g obligent ia confcientis, , Si non tuetur Principaliter ^ ^ commune, fedprivatum immedn'^. vet, tune eft Reguia fecunda» miliš lexclvi!is nonobiiget in con tia, leu fub peccare, Reguh gescaventes damnum tern ) obi'g s c nlpa. j v f it*' Hinc Regulam /f- de Non eft obligatorium contt* on fl ; De juramento, reprohatispa&is , m puftitum jurdmentum, Soarez (, 21. per totum, & Saneh, n. 30 intel* ligunt de bonis monbus naturalibus, fccus de civilibus. Hi Dočlorcs iljos vocant bonos moreš naturales , quibus contravenireeftpeccatum contra legem, jut naturalem , aut divinam » aut ha manam , five canonicam > five civiietn obligantem fub culpa, Per moreš vero pure civiles , five ut contradiftintios a naturalibus intelligunt eos , qui adver fantur legibus civilibus fub nullo metu culpzobSšgantibus. P, Anacletus RaifFenftuell de jure- j*r. k num. 5/, amplečiitur fententiatn iunch. Hac fuppofita opinione, 493. Dico lecundo juramentum de padiis jure civili prohibitis prohibirione principaliter refpicienre publieum bo- num » uti etiam de juramends diretfte, ,c principaliter icndentibus in damnum ('ruj efle noti modoillicita , fed etiam invalida, Rado eft manifefta ex Regu- l, prima&tertia n. 492. nemoenimpo- ['čire , ac valide prazjudicare bono F 1 bhc° , aut tert jj ^ Soarez c. 20. n. 4. ^ in rn. n , p a |. j, U nde ejusmo- ) ur ament a funt contra bonos moreš na • ' Jr * les > forentque vinculum iniquita- !s '■ valerent per n. 4so. , £>'xi diretle, dr principaliter ten- ^ntibus in damnum terdj , ut fi fun- 5 f s c, otalis alienetur cum juramento , ; Ilcx alicujusdifpofitione ad filios per- j ct » n am (j indire&e ac fecundario ^ nt axac juramentum prarjudicet , vi- Cb- Ct ^ U0C * tcrt ' us » et ^ non babeat jus, ' at ta men fpem fuccelfionis , jura- ij| l) n ,' Um ta l e non eft nullum. Infuper ti lQj P ra, ) u dicium debet involvere inju- * aut laUemculpanuontra aliquam adjeBo , ejusque effeciu , d?c. 473 naturalem obligationem. Vide Saneh, a num. 34, Ex hacconclufione fequiturirritum fore juramentum exttahendi equos, arma, frumentum, peciicnam 8 cc. contra prohibicionem. Invalide jurat Clericus le renundatarum privilegio fori , hoc enim non eft concellum in favorem ul- lius pardcularis perfonz , fed commu- nitati Ecdefiafticz , fimihter nulliter jurat fe non vendirurum merces preda projistaxato authoritate puhlica, unde verg t immediate contra bonum publir cum. Dico tertib juramentum emillunt contra leges civiles ptimario confulen- tes bono privatorum ( de quibus initio nameri 4 s>i,')q([c licitum, ac validum ftante veritate Reguls fecundz nume• ri 4 92. Rstio eft, quod leges cor.dita: principaliter in favorem privatorum non cogant, quo minus privati queant liči¬ te, ac valide renuntiare fuofavori, dum nibd przjudicatur terdo, lex enim fi^ vorabilis alicui non intendit huic la- queum injicere, injicercr autem, fi li¬ čite , ac valide nequiret renuntiare fuo favori, fiquidemlexobligaret fub culpa ad non renuntiandum , quod dici non poteft, Condufio procedit, five pro- h.bitio dirigatur direčle in a&um E. g, dicendo non fiat hie atlas , feu tale pa- čium , fiveinperfonam , ut fidicatur; Minor non ineat contratlum. Eft con¬ tra Bart. apud Saneh. num. 33. volen- tem, quod dum dire&e lex ferturina- čtum non liget fub culpa & ideo valeat juramentum, econtra lit nullum, dum lex ditede fertur in perfonam, eoquod putet tune Iegem obligare fub culpa > bane diftindionem eft amplexus etiam O o o Soatez 474 & PL ‘Dijjertatmis Soarcz c, 20. n. 10, verum b*c dift ntSbio exploditur ob rationein noftram aiia- tam, 494. Patao p , i.traB, 14, de ju rament, Difp. 2 . p, g. n, 6, Regulam le- cundam Sanchez de qua ioguirur prosi- macondufio, impugnat qu*rens ex il» lo , unde conftare poflet , quod leges difponentes de bonis privatorum non fiat immediate in favoretn boni publici. llnde n. 7. concludir nullum jusamen- tume/Ie validum cuitunque legi fit ad- vcrfum , quia omne tale contrariacur pra?cepro publico , aut faltem pubiic® ordinationi, & fuperioršs juti, led ju¬ ri publico nequic derogari padi spriva* torum L,jus puhlicam ff. de pattis, W el \,de jurejurand. k num.43, ampledtens eandem lententiam ttes fta- tuitRegulas j duas neganvas, & uuana affirmativam. Pnma negativa eft iplif- fiata Regala ff, de A’, j, in' Sacramentum , id eft , jutamcntunii uti babe' gloda marginalis, A d h inc Regulam revocat Reg« 1 lam I inocentij Ul, cujus meminiin »um. 4fio t Regula tertia affirmativa Widl a: riana pomturab iilo n.ff. de juramen* to ptomillorio cx ln9cent.ch.iitc> 10 contingat 2$, de jurejurand. nifac. Vlil. c. Iicet2, de j ur e jur, vidciicet ; omne /uramentum 1'ervan* dum eft , quod noD ver gj t j n di(pcn- d asn (dliitisxcetm , Sc in przjudiciun tertij nun redandit. 49 f- Ref p. His ctibns Reg 11 ' Bon everci conclufionem tertiami ei' terna eft pro aobis l quoa d fccundis parcem , utpote confamos cura chez.ana tertia, Per pritnim ejas p l! ' tem co n fi matur conclatio fuperioi' > m■■ juramemam contraveniendi legi cii.vers , tune autem, Negatur quod leges de qu;bus eft fermoin conclufione tertia, contineant praceptum pubbeum , aut ordinatio- nemprincipaliter concernetitem bonum publicum , aut jus fuperioris obligans, Detsterolibetuer confiteor horam Au- •boram lententiam valde clfe probabi- > & fort£ juri conformiorem ob tcxtus allatos, 496. Nune decidendum eft an ju« 'Jmento confirmans pada a jure repro- »ata lit perjurus non implens jnratum , "^enitn n ultiroa patre quaftioms pri- propofi;® qu®ritur ad quod Ec dico quano quando pada , & c °ncradus prohibiti funt jure pofitivo Gi gante in confcientia , quales funt ’ctiu legibas quarum primaria materia utilitas commnnis per n, 4 91, jura- ento ji S adjedo concraven.ens jurans J'’ f ft perjurus , perjurium enim eft j bocis«; que monbusadverfa, proinde valet hic Regula j 8 > de R. J, in 6 . recitata ». 492, Si jura allegata num. 494. m Reg, z, Argutnentum iftud non eft efficax j tranfcat efle prohibitum prohibirione oblrgante fubculpa (quod rejeci n. 493, confequenter illicitum mortalitcr aut ve« nialirerpro diverfitate obligationis gta«? vis, autlegisOrt® cxlege j exinde ma¬ le concluditurelle nullum, confequen ita pi ctl ^ : nimnontftifte, ut pulchre explicat Lu« curaS, Thom. 2'2. ej.Sfi- Art- 7 - godefuft. Dtfp. 12, num. 222. quod juramenrum non eft vinculum , nec li- gat, quandoin feiniquumeft, & cum iniquirate juratur, hoc enim eft falfum ex proxime did s , fenfus ergo proprius eft, quod non obliget ad iniquitatem ; verbouno, utScholaftice Joqut'ur Lu. go: jurameneum iniquum objedive non eft validum, nec oblgat, juramentun aucem if»iquum folum /ubjedive , fivc ex parte adus, id eft, quodm fe eftil licitum , & turpe , validum efte poteft , nec obl gare, nimirum quories ejusma teria eft de le ličita , nec ltx ulla tale ju ramentum annullat, 497. Dico ig ; curquinrd violato Tertiadiftinguit negans inde nec obligare cadens lupra con ‘;‘ dus lege reprobatos, affiruia" 5 v ^ r ° j dum cadit lupra approbatos, P apud Saneh. cit. n, /fi. Qaarta diftingult inter 6«®** fernum , internumque pro exr- ^ obligare , fecus pro interno « n(ct lenr. 2.2. Difp. t. <,.7. M" 0 #,,, guemlaudens fequirur Facbm. ( centra c. 102, fundamentura un 1 ^ quod hac v afententi® difcrep antc cllientur, i P al. p, 3 de j ur ant. D/. 2 - r + {.■ fuft nec probabdius caleju rame , jun 497. uico igTiir quinro vioiato* 1 uit net prob ib.HUS taieJ rem Juramenti appofiti pado rejedo , cundu-njusCivilceft^fl 11 ^ 11 Ve Juramento , reprobatis pachs, adjefio , ejujqui ejfečht. 477 vero fccundum Canonicum et/i cadat fu- pra a^us jure reprobatos. Dico fextd prafacum Juramentum e(Te /impliriter validum, ica fecundaSena tentia, quame/Ie ccrtlllimam a/Ieritcit. nura /ir ailumptum nomen D£I. Ad Auth, Sacramenta ^puberum n 49S. citatam & ad cap. c um contingat a,., de jur e jur, & cap. licet mul ter e s 2.eod, in 6, Refpondet Wieft. Authenricam Saneh, utpote decifam inC.fi veri de ju- loqui de contra&sbns folum val.dis,et rejur, ubi coa&us metu graviffimo jura rcretiuntiationem jaris (ui decernit Pon- tifcx non e/Ie tutum in confcicntia, /i Ju¬ ramento coatraveniat, ni/i vergatin di- /pendium atcernat falutis. Non obftat Autb, Sacramenta puberum C, fi ad- vtrfhs ver.ditionem Q ubi juramenta per 'im, autmetum juftum etiam a majori- bus extotta a puberibus nuliius e/Te mo¬ menti jubentur } eft enim intelligenda /i ob defedtum retatis reftitutioni obno- xijs; jus vero Canonicum loco utroque plus non pratrendit, quam Juramenti obfervantiam , utpote non diTpcndiofi. faiuti artecnae , nec prijudiciofi tertio. Refpondco Si dico fe ptimo et/i prior Sencentia /it valde protabilis, op* po/iram tamen , quam Anno 1700. in trači, de jure d n. 230, amplexus /um cum Haunoldo trači, S. «♦ ‘3S Laym. Jjuoadcontradus /irmitatem , non quoad lih. 4. tr, 3. c, S. n, 1, Wadingo de con- “ r ! menc ' obligationem , Saneh, cic. trači, Difp. 1, dub. $, §, 3. Pirhing de MJput, 20. », f, ubi esetera Argumenta invauditate di/Iolvit: quo loco ad arg. /tcundum etiam refpondet , quod hsc Auth. (iccorreda per jus Canonicum in ‘d, cap fi vero Secap,verum de jur ejur « 499. Supereft ultimum initio§. P ro pofitum, utrum contra&us jute civili confirmentur perjuramentum ijf- Cc m adjeftum , ita tat evadant validi , ,c u ltra obligationem Religionis,quara J 0Cnt Ul j ur e j ur, n, 132, etiamnuen feqi:or prat- norans certum e/Ic , quod ad prarfen- tiam Juramenti jus civile pomerit /htue* re alterutrum ex his dut bus, nempe , ve! ut (t arn/i conrta&us habeat anne- xum Juramentum , attamen perma* neat irrirus, nuilamque pariic obl'ga* tionemjuftitir , quin per hocquidquam prijudicetur foroEcde/Lftico, ad quod fpe&at Juramentum, quia de hoc n hit - - * I n ^ »J/««««!. inducantobligatio* difponit diretfte, fed de fo!o contra&u - »■ 1C, *» feuexvi, & natura con* quoad obligationernjuftitii , quim non vult ine/Te contra&ur‘, et(i prifens fi: Ju _ , . - — • • 1 *'«•**•**• r >ftus. Plurcs negant ut Pont. Ub. 12, de c. s, n, 42. & 47. Wieft. deju- 7t% Molin. D. tj o, verfu: Hi* * u 't&c, Ratio principalis eft, quod ^mentum vim confirmandi conrra&us pofitivo nullos nec ex natura fua , lite fi»e )Ute naturali, nec jure pofitivo ha* j' ,c » uullus enim juriš textus hanc vim ^■■niento aperte tribuit j non etiam . 1S , n ” Ur »le , nam ad naturam Juramen* ^ u uicit jurantem obligari ex Religio- "«cquendum juratum , nc in va- ramentum, vel potuit /htuere, ut ad pratfentiam Juramenti juscvile annul- ians contraiSus ceftet, atque adeorx tune contračius valeant, Hoc fecando mo¬ do ftatuille colligitur ex cit. Autb, Cie loquente : Sacramenta puberum fpon- te fačla fuper contračlibtts rerum nen retračlandis inviolabiliter cuftodian- tur\ ubi glo/Ii verb, contračlibus 1 it; etfi ipfo jure non valeant: Sc verbo O o o j c**' 478 VI. Ftfjertatmls III. Artkuli lil. cuftodiantur dictt ; Scilicet at alteri det ur atiio, & ficceptio, Sed non da- tur a id eft, ad Rcgnum, & Re« giara dignitatem eft injuftam 9 eft enim de rebus non Regis proprijsC, intelleflo de furejurand, ubi Regis llngariac Ju¬ lam e n rum adias etiam Ju- ramentum eft nullum ita AuguftMichet to.z.Theolog. Canonico.Mor. n. /e. ubi fubdit nominc bonorum Co- toiis veairs tara Regni Clenodia tuna bona deputata} ad fuftenrandum Princi- pcm , & con/ervandmn pubiicum da¬ tum. fot. Coroilar, 2, Juramentua Prahti ante eiečtionero praftitum, quo promittit aliquid in prsjudcium digni- tatis , aut poteftatis , aut menfar Epi- copalis , eft invaitdum, iralnnoc. j. C- (icstt 27, de jur e jur. quia prarjudicat di’- nitati contraRubric. ne fede vocantctH- ejuid innovetur. llnde tale J uramen- tum fifaiftum, debet tevocatee.fi j 11 ' 1 S, de reb. Ecclejiajlicis alienoni, Coroilar. 3. nullirer juratur Iitis prarftanda alteri , quam lepiti* laperiori, nam huic eft prafjtidiciofum. Hinc cum S. C. Macedonianofl VJ ' tans daremutuum fijiisfamilias litini' dutftum in favorem parentum, & 1“ odium fčeneraterum, dlinsfi^ 1 ^" qaif vaiide huic Beoeficio ftiam jutrjurando , fi enim valet-’ n a ju s foret periculuminfidiandi rentum , Haunold, trati, 9. »-F' communi Legiftarum Sc Canon* - - * —c.hiiiMr lidi« 10 ifl etiam jutrjurando ' am muajiiu- , trati, 9. »• a rm & Canot contra Bonacin, Le/I. prebabilitet “ J,1 ‘ pro valore jurameori, Coroilar, 4, ur j—- tračlui adječlunt confirmec contra nece/Ieeft, ut non foiihn fit l lCltUD1 Jf , iCCC- De juramento , rejtrobatis patfis, atije Bq , tjusfve tffetfu. 479 pjrte jurantis, fed etiam at non conti* neatturpitudinem ex parte ejus, cuiju- ratur, unde cum acceptio ufurarum ex parte ufurarij lit injufta , etfi jurans fo- lutiocem ufurarum adftringatur folve« te, prcmifllo tamen iibruro jure natu* rali ir rita non validarur ( alias ufuraras acquirercc jus ad ras ) ^tque jurans eas, & non (olvensforet qiiidem perjurus, non tan.en injuftus Moitn« Difp.1^9. verf, ijMutKor & (ecjuent, 502» Corollar, f. irritam ede tranfa&ionem etiatn juratam circa con- icnta in Tcftansento aiuequam fciantur in eo contenta, quantumcunque ex eo debeatur, Haunold.rrdff. io % nam. 1013. tontra Moiin. quia prafara transa&io innullaturprincipalius infavorem cefta- to tis, ur cjus voluntss uicima non in* vertatur L,/. teftamenta cjnemad Hodum aper. cui juramentum tale prs» judicare nequir, Corollar. 6 - difpofitlo jurata No- Vlt ij Gne licentia Epifcopi , auc nujus Vicarij inera duos menfes prostimos aate * tofeflionetn non valet, quia juramen* 'urnhoc irritac 7 'rid, Sejf. 2j. c, de Re- 1*1 Ab hac difpofitionc Tridenti- num cxcipit SocietatetnJESU, Corollar. 7. Promiffionem cui cau* ' m dedit errot, aut dolus circa fubftan* tUtD juramento non firmari, quiajura- eftnullum, jure enim gentium ptomiflio , proinde etiam jurata ' m hancconditionem , nifi me de- D c >endero deceptum , ergo cum jura- t tUm non liget ultra intentionein ju- r c s c - veniens de jtirejtir, Ubi mter- ! V "'ltcrrnr . L../. /.Ud_ non inttrnd'* r aUC ^°^ us ^ u ^^ 3nr i a Ii* » exigere , ar Dene c* *u S .nu«>,. C * C obl, 'g jrc »- 2 * exprefsehuic etiam renutiarit. Kc/raer w '33< coutra Lugodejttfi, Di- depaftis n, 2 } te, Iiem daiicc illo jura« fpttt. 22.». igj, Ampliat LclT.Hum, 3+. etli error aut dolus lit circa qualuatem rei promide , adhuc enim m.b b c hanc cond tionem , pcoinde ficuc proiv.idio eft nulla, ita eft nullum juramentum ut- pote ex inrectione jurantis fcquens na* turam a j s, fuper quem cadit. Ex eodem capite «. 33, deobligat flare juramento puellam dolosd indu* člam ad rcnunttandam hzrcdicati piter- njefratnbus pro ccrta dote , duinhatre- ditasnotabilitereft major, tjmm fuerit illi propofita. 503. Corollar. g. fequentes con* tračius)Ufc pcfi.ivoirritos per juramen¬ tum confirmari apud Haunold. traft, t. Primo fundi dotalis & donatio- nis propter nuptias alienatio. Secundo fidejuffio mulieris de jure Cafareo ( obi- termoneoeae ftatutario Stjriseo, apud Beckmann F.fidejuffio in Stycia fideja- bentem non pode pr:u 3 conveniri, nifi p.oft ejtcufium dcb.torem , prour etiam ftatuic jus commune , at in Auflria tfl: crediton Ujerum convenire fi Jejufiorem. ante debitorem. Terco intet vitum, &uxorem, vel ptrentes & liberos non ematicipatos. Quirt6 contra&us rnino- ris de re immobdi , vel mobili , quat fervando fervari pordi fine authotitate curatoris, Quinto promiffio folvendi, & non repetendi amida ludo vetito, Sertb renunciatio faturs fuccdfioois in paterna hatreditate, Nptandum ta¬ men , quod licet bona paterna pod pi- dium jut-atum augeanrur , nequeat ta¬ men exjisdcm ex:ftentibus tetnpore pa- čli podea aučlis quidquam vi juramenti at bene ex augmento , nifi Lugo de jtffi. Di- de paUis menca 480 VI. Viffer tat ioni s J 11. Ar tituli 111. mcnto non prohibctur ex : gere legata , tum fadus male, ac facrilege fiat, noo aut donata ipfi Ipontc a patre poft jura- Gaill. lih, i. Obferv, 148. tum pa&um « um. it, Septimo promiffio it.ftituendi hatredem certam perfonam nominatam , vel teftamentum non revocandi. O&a- vo donatio excedens f 00. folidos, id eft, aureos Ungaricos fine infinuatione. Nono donatio bonorum omnium prat« fentium, & futurorum. 504. Gorollar. 9, a&us fadtis con- tra primum juramentum de re non mala ei/i lit illicitus E, g. revocatio teftamenti jurejurando firmati de non revocando , nontameneft invaiidus, ut patec indu** 3 ione , lic promitcens cum juramento non donare , li doner , valet donatio, Ti n hd cbftet, quam juramentum non donandi ; jurans non revocare Procu- ratorenr, polica revocat, revocatio te- net. Glojf. in c. fin, de Procuratoribus in 6 , Perb, Revocatus, Titius poft promilla Bert* fponfaliaducitvalide Ca* jam c.!tcut defponfalibus, Rado au- tem eft, quod juramentum primum de ramen invalide , nili irritetur, ita Soa- rez de juramento lib , 1 . c, is. n. 6, ir- ritari autem non poteft ex vi primi joti- menti, etli jurans velit, Soarez»»w7, quia quamvis jurar.do intendat ntm lo- lum libi adum prohibere, led criamit- ritare , attamen mutata volutuate fitva- lidč E. g. matrimonium , donatio, &c, ergo etiam teftamentum fecundum con- tra primum etiam juramento firroatuni de irrevocabilitate fit vabdž, revo a• que primum , nifi exvoluntate teflantir Princeps voluerit illud irrevocabile tlbi pofte enim ex conceflione Principi* >*• ftamentum fieri irrevocabile , < i oCt ' Zoef. de pafilis n. arj. L. omni* m • c, de teftam. Jbi : Vola»tates btai' Kum audire volumne , non jvbert Im perator , inquit , ne poft neftram , tnhibitum vi de at ur conim^ tationis arbitri um. Cur lege pol ritari a&us , fccus juramento, 3Ul1 ’ luntate jurantis , dar dilpariracem u ' rez , quodlexfiratftusfupe r 'Otis P 0,c . ■ ^ ... ,d iKitei d lic ndum> u " {:i fe non irritet adutu , etli prsftetur de tis ligare lubdiros noo folum 3 boe non faciendo, valorenimhujusde- pendeta voluntate operantis , hujusque poteftate , cui etli auferar Jibertarem moralem ( quatenus imponit obligatio- nem non faciendi ) nequit umen auferre fimpliciter fen phylicam poteftatem vo- lendi, &ideoctfi a&uscontrajuramcn- fed etiam ad valide opera..- certillimum, juramentum autem d 2 dusoperantis, qui pet Hlad fc non poteft dominio fuz velanttat, ideo femper poteft efficaciter r fr0CJ prius ftatuta valideguc , et/i iU* cltc ^ perari. Ve donmont in Communi. 481 Hilli i f f lil? i II fff inifiif f fi| l X. Diflertationis III. Articulilll. £>č acquiJitione O ornimi per donationm . Z)? donatione in Communi pop, T^VOuatio convertitur cum 1 gratuita promilfione quam JO' brcviflimc attigi ». */o. vtrf , Prtmiflio ali a eft onerofa , Nuncairp;ius exponenda eft natura , & pradpua divifio in donationem inter vi- v °s > & mortuos, quarque inter eas dif- ferenria, atque effečlus. Donatio proprie tališ difinitur com- »niiniter cum Abb.ad Rubr. han clrei Hat* nullo jure cogente. ex mera libe» r *litate fafla c o fiati o , fen datio : qua- te »d ptaf.tam donationem requiritur pnmo, ut fit mere liberaiis , proinde #°n fiat ex dr bito gratitudinis , aut ex c » u fa E, g t ob pratcedentia merita j id- C| tco donatio antidotalis , feu remune* r »toria non cft prrprie tališ > utpote ja* "naturah aliqualiter debita, Secundo tl parte donantis confenfus , live do r,J ndi voluntas figno externo fufficien« ‘ tr predita vocali, aut feripto, aut folo J ft°, ut folvens fcienter indebitum, aut "dden* cbyrographum # In dubio ne- donare pt*fumitur , nifi conje&urse , ub;tJ, i°nem tollant , Menoch, lih, 2 . 'pirbitr. Judic. cafu $8. n.g. Tertid 1 ^pitte donatarii neceftaria eft accepta- Un ^e atitehanc eft revocabilis , &C t0 fi ^ a abfenti, fi, antcquam hic ref- ciat donarum, donans moriatur, nihil confequitur danatarius, L, z. §, s . ff. h, t . Acccptacio fit aut vetbis, aut fignis, itno etiam taciturnitatc donatarij pra> fentis , Pirhi jg hic n. 7, ex comrruni juxta Reg, J. in 6. qui tacet etnfentire videtur , nempe in favorab.libiis con- tra Dec. & Tiraquell, Ex his deduco , cum donatio fufta Eccleliar, alihpe piscaufa; ex menre do¬ nantis non feratur in rem non creatamV cui donatur, led in DEU.vl, donat o ver- balis fačta Eccleli* ftarm obligat , etft Adminiftrator Ecclefia; ob abreatiam non acceptet, quia DEUS accep'at, cuifir, Raiffenftucll hic n. 12. ex Engel hic n,2t t Abb, Molin. Saneh, contra non paucos citatos aBarbos, lih . 1 .Jurij Ecclefia• Jlici c. tg. n. z s. ab eodem refutatos. Deduco fecundo polita nuda pro- miftione & fecutr, in donatario accepta- tione refultat mutuus duorum conlen« fus j feu contračlus jus > & a&ionera pa- riens donatario adverfus doaatorem, ut rem donatam tradat, antetamen hujus veram , aut vitftam traditionem non ac- ejuiric donatarius Dominium illius 506, Certum eft omnes Domi¬ nium , & adminiftrationem rerum lua- rum habentes donarc pode L, in rt ppp man• 482 §. X. Differtationis JII. Artkuh 111. mandata C, mandati , nin fpccialiter fine prohibiti. Defečla adminiftrstio- nis nequeunt facere [donationes pupil- li, minores, amentes,&c, Guratores vero & Tutores defečiu Domini) , nifi pto facuitaribus principalium proportionatas remuneratorias pra?meritis ptincipalis collatis Libfcam planeš 12, § .j.ff, de Sidrni nifi r at ion. tat. & L, Jj.jf. tod, Olim donatio excedens ducencos , poftea trecencosfolidos , id eft, aureos Ungaricos requirebač infinaai : onem a- pudjudicen L fancimas 3+,& L.pe nultim, in fin.ff, h.t. juretamen ho« dierno non opus eft: ejufmodi petuionc, nifi donatio fit fupra folidos 500.5, aha autem a. Inftit, h. t, nifi fiat dona. tio per idium reparatieme, aut capti- vorum redempcione, & univerfalirerad caufaspias cxiilo 19. Matih .vadeiven- De donatione ; de omnia , cjua habes, & dt ptutt- ribaš { non enim« lubfunt difpofiriooi juriš civilis , confequentcr non obke poffunt L, t s. c. de Ecdef, &L,)i eod b. t. imft hoc ipfo loco eftcorrefli; ibi ; exceptis donatienibus-, qu 11 caufas pitjfimas procedant: & L,] s, cod eod ,ui a Ducibus militum iutii rebus mob bb r L , 3S. §,i,e.h,t, niti Principe L, 3 f. pr. C, e od, aut nifilii donatio remuneratoria, Pirhlnghic ».S. cxcom-nuni, quia noa eft propriedo natio , htec entm facienda eft « men liberaiitate L, 1. ff. h.t, Exquocapiit etiam fubfiitunc donationes ad tnilitiam. ftudia, nnptias Ste, L. boe jure^.fdi bajf. eod. eft tamen inremuneratorijs «■ rendendum, nefuperent merita doniti* rij, nam qooad esceftura non valerent- cit. Pirhing & coiEnuiais, it er vh'of.» 5 0 7 'T^ Onatio P r, " nc *P a ^ lter dividirur JlJ in donationem inter vivos , Sc donationem inter mortuos , ieu caufa mortis , pr. In fin. h, t„ hac metu immi- nentis mortis, aut intuitu mortalitatis bana in aliam eoanimotransferunrur , ut morte fecuca ejus fiant, ita loco cit, Morsenimconfirmtt , antehanc eftre vocabilis, propterea non eftperfetfta d o 4 natio , harc fiquidem transferi Dornik nium irrevocabilicer, Donatio inter v : vos eft, O n- 1 ijerb. Ha mortis Inftit. h, ^ ^ natio inter vivos, D‘X'I eT ^ * (oa [d ooaete »r ^ £0^ :um {oliustiftatoris volunt J ’ j c |c aequit tamea legem fibi imp onS ^ ‘De donatione gato nonfrevocando L, 22. jf, de lega- tis , &'t, $. fecus dcdsnatione* Iq dubio an donario fit mor tis caufa* aut inter [vivos, prsfumitor effe fačla inter vivos j, Iicet fiat a conftituto in Atticulo mortis, fi donet » nulla fačta mottis mentione L.feja 4 2. §. 1 .jf. de mrt. caufa donationibus, Barr. Jafon, Cler. §. donatio 4. n. j, Haunold, trud. 7, n ¥ 4st. IViejl, hic n. 10 . contra »liquos. Rano, quia in dubio praefumi- tur provetborum propriecate, donečop- poficum dcmonfireturt proprietasautem vcrbi donatio figsificat donationem ab jolutatn , & finaplicetn irrevocabiiitec juriš ttanslativam, utdičfcum. fog: Donatio inter vivos poteft ^ er '> vel fub conditione fufpenfiva, quo tsftt non transfere Dominium nec obli* g J t ante conditioniseventum , ut dono Centam, fiduxeritCajam , aut fub mo¬ lj 0 « kufuboncre adječto , ne dono pras- oium Titio, ur alat fejam ( hasc dicitur “°natio modalis, valctque ihtim , re- v °cabili s {ramen eft, fi donatarius non Fiftetonas. L.i.cod, de donationibus 1*0 modo ) autad certum d^em v,g, ut fic °natarij poft annum » aut ob caufam ■ l1IC dicitur caufalis ) uc dono Petro e- ^Him ad bellum , aut Bibliotbecam ad 1 '*_* not przdium ad fufceptionem aut nuptias, vel abfoluttife o \ J re ' hufimpliciter,: ba;c eft rigoro- j ’ ^ propric , perfeoriis venit perfečta , feu firpp!ex , fe- i C*' 6 ** FufchusPtvif?, concluf. <*' C ° nc ^ H f f*.*.**. undein fta- probibente nainorero alknare aut inter yivos ^gj donare fub ejuacuncfue forma fine fo- lennintenon comprehetidtt donationem caufa mottis. cit. Tufchus n, n. fubdens n , 23. & 24, renuntiationem pignoris » &repudiationem hsreditatis , donatio*. nem non effe nempe proprie, qualis duntasar eft abfoluta poft acceptacionenj. Ur valeat inter vivosfatfta ultra ^00. foli- dos, ieu aureos , opus eft infiouat one per n, 2S4. excra cafus bi expreflos. Eft auttm infinuatio juxta Left. hb.2. C. >S. n, 27, M<*lin. Btfpnt 17g. [implex fua mentis declaratio , cjud eputs decla- rat judici fe Ubere donare hstic tantum & tantum,tabelhone'que redigente id in abiu, Nulhseft opus teftibus, nec re» quirirur caufe cognitio, vel facultas a Judice, vel quod fiat in foco judicij , fei fufficiaC prsfentia judicis, vk quod do¬ nator per procuratorem fit pratfens, Ex- cedens joo, folidos eft invalida fine in- fmuatione quoad exceilum tantum, fe¬ cus quoad reliquam fummam , L. Jan- cimus 34, c. h. t. Pirhing n, f. addens %. 7. cx cit. LeiT. ». $s.Laym. lib. 3. tr. 4. c. 12, n. to, rutaconfciemia pofte tetine* ri etiam excefium ufque ad hujusrepeti- tionem a donatore, vel hujus harede , vel a judice per fententiam , quia donatio escefliva non eft fimpliciter irritata a ju¬ re civili, fed irritanda, & ica ufu efie receptom teftatur Molina«. 12. 509» Donatio fačla inter vivos ultra Summatn legalem fine infinuatione ad- jesfto Juramcnto de ea non revocanda confirmatur in utroque foro fecundum communiorem apud Gaill, lib . % obfer- vat.jp.K. 12*contra Bald, & plutesfu- riftas , quia absquedifpendio anirn® fer- vari poteft confequenter fecundum Ca- nones eft fpecies Religionis: non enim F p p z eft 484 £'X. Dijfertationis lil. Ar tituli IIL eft contra bonos moreš juriš Canonici > tionem in donatione ultra foo, folidoi, fecundum quos iilud conrra bonos mo- quapropter fi aurei fint minotis valim resefle intelligitur, cujusobfcrvationu* & variati in bonitate intrinfeca, iti ut trie peccatura, videlicet dum pratftatur jz. non conficianc libram, reduceadi fupereo, quod concinet turpitudinetn , funt ad valorem legalem , iive ad m« autprincipaiirer conrra utilitatecn publi- reos legales, proinde fi in donam cam. Cap, Ji diligenti fin. de for9 iocoy2 non fuctanclibramt teoebitda« competent, auc contra legem , qua? per« mtio excedens foo. aureos, Jafonb petuam caufam prohibitionis hab-t * ni- hil horum eft in Juramento fuper dona¬ tione exce(fiva non revocanda: eft'enim de rebus non concernentibus animm fa- luiem j neceffitas infinuationis non rc- fpicit principaliter utiiitacem publicam , fed folum in confequenciu aviuui Uliva tuv* - cafibus ctiam jure civili absaue infinua- fpe&ato jure civili ilc invalida- 1 r -•-. ... rit - — *. J^ nJ tio talu c f‘ adimens ^ tionetenet per n. z 94. Econtra PateT m 6 gratuita , quia donatio ta ■* Juramenronon potcit renuntiare dona mortis , utpote non “* n ‘ rioni inoffkiofae , prohibitio enim hujus concernit favorem non folius Patris, fed etiam liberorum , & ideo Juramenturra in horum pratjudicium non valet, Gaill. uuu • -- ten> reftandi ex recepta fententii s 0 ” Clar § Donatio q./fi,n.pMol.Difi 2!l ‘ nttnt. /g, contra Anton. Gomez vil* Et cutn piriter non ftc gratuiti doni" 0 ' dih, /. ohfervat. ao. K ,, s, c -* L — -=- equenr.cx qu* de ex caafionerofi, puram«*'- n, d> vel cranfačlionis, aut etiam de bonis omnibus przfits vi."' iuftinetur a Molin n, 19 ex aliis. , Drsi fecundo incau[antnt>*f lt1 J a ®na /I p; x caufr, cjus valof*®^ probac communrs apud Engel bit *• Clar. tj. 20 3, non audcDsab' 1 , [ - 1 - communi, Sc benigniorc opinioae text, C. quamvis de paftis in S, Ncgligenda hic non eft obfervatio Gaill. cit. ohfervat. 3 s. d ». t. quod jz, aurei fquaies erant tempore Tuftiniani , utiinfinuac Clar. verb. donatio q. cianc unam libram auri. L cjuotiescun- queC, defftsccptorib,& arcan. lib,io , GtolT, ibid. verb. auf auri. De his au- reis loquuntur leges requirences infinua« IV/11 «— cedere jud/cando auc confalendo p^< favorem Ecclc(ix , etfi fiteitut op : ■ tu.u teaeates elf migne ^ 9CICS ^J. 7)e donatione inter vfaos. eofque in pun&o juriš verius loqui: fcd cumjus civilc nequeat Ecciefijs pra;u> dicare, non potuit irr.ta e ejufmodi do- oaiioneoa» Dixi rerti6 jtt-e civili , quia jure naturalieflc liciram dubhari ao.i poteft, fi enim quispoteft feipfum Eccicfii di¬ care, a fertiori fua b -na tam prifentia , quamfiirura, uti srguitcit.CUr. Nune ad difficultatem communis Legift.opinio affrd. cum Claro. q. 19. ». 1. potiftimam extnde, quod adimat teftandi facubstem , quam ieges dete« ftantur. Negant non pauci efte repro- batam , nec fufficienccm ccliigi racio- nem fuifle reprobandam , ita Haunold. traU.}, n „ 167, Cum Baldo & multis Legift, non enim eft contca bonos mo¬ reš Canonicos , alias non efTet licitura fe reddere intcfhbilera pervota, &Do- ^inii omnis incapacem, dcinde etiam juxtaplerofque Adverfarios valet ad pias etufas, ergonullum cominct peccatum. |dinc (equitur quod etfi foret invalida jure pofitivo , adbuc tamen firmari pcf- lerjuramento, Haunold. n. i6f. Mol. *• 4 * eontraClar. ej.10. n. 1. poft Barr. * slios communiterLegiftas. Si enim ln fe donatio tališ non eft peccatum »Ju- f^entum fupra eam cadens nequit efte 'fftum, efto leg es civiles donationem lril tatent, nifi etedetn etiam ipfum Ju- f *raentum irticent, quod hic efte fa&tira °‘tciadi non poteft ♦ , Refpondeo ad difficultatem reten- j 1 etiam opinione, affirmativa adhuc va- ‘ rre donationem bonorum omnium P f *fentium, &c futurorum tam corpo- 1 llln * > quam incorporalium quoad pro- ,‘ Uetn retento ufufru&u, ita Hauo. ‘b6.Molin, n. n, contta Dec. plu* 4 ?S resque alios ab i/s cit, quia fi Mc/pirur ufusfru&us, feu jus percipiendi fručtus, ipfi fru&us cenfentur nou elfe donati, ergo donans retinet jus de ij$ fuftenta- tioai fuperflais difponendi pet ultimat« voluntatem , proinde non cenfetur ad« empu facultas teftandi, ceflatque Ca- pitalis ratio, ob quam Adverfarij cre- dunt caftatam efte a legibus donatio« nem. Porro condufio fupponit quod h- fusfru&us refervatus fittantus , ut non modo fufficiat pro donantis fuftenrara* ne , Ted eram fupeifluat , & qtiidem non modice £ alias non poftet ccnferi motaliter facultas teftand: ) Clar. q, 19. ». g, hanc quantitate.n vult ad mini* mum cxccdcre debete v ! gelimam par- tem bonorum donantis , de quo vide Molin. num /4. ubi ali; id atbirrio pru* dentisjudicis relinqumt , al.j aliter de¬ terminant fummam. j 11. Quatres primi an nomine om¬ nium bonorum compraftiendintitr s d: o** nes feu jura, &r nomina , feu debita ; item bona furura ? Secundo an quisva- lide donet alteri fuarn htereditatem / Ter ■ tidan donatio reciproca valcat inter vi« vos? id eft, tališ, qua fibi duo de pratfenti inter vivos mutuo donant cm* nia fua in mortis tempus, fi prior mo- riatur : tališ donatio eft conditionata proinde facit hunc fenfum : omnia mea bona dono tibi nune , ut incipianr efte tua 2 pun&o mortis , fi ante te morior. Refp> Ad primum adiones, Sc debita verius comprehendi nomine bo¬ norum omnium , Haunold. nnm, /71. ex communi contra Jafon. Anton. Beiez ex text L, 49 ff. de F, S. fecus nomine bonorum mobifium 6 c immobil-um , D o r. 3 L 'S' 4g6 X, Difjertationis L,is§in venditione, ubi res mobilcs coiuradiftinguuntur a junbus, Item eft comrauntor opinio bona futura non comprehendi nomine om- nium bonorum » Haunold n. 173. con* tra Hunnium innitentcm L. fin. C, qu£ res pignor. obligar „ in qua elucidatur jus generali* nypotheca: cxtendi ad res etiam futuras. Refpondet bene Haunold. effe d!fparitarem,quod hypotheca genera- lis confticuta intelligenda fit conformi- rerjuribus, & mori recepto, hicautetn folet conftituere in bonis tam prarfenti- bus, quamfuturis, confequenterinten- tio etiam fcrtur in futura , fecus in vo- luntatc donandi omnia, Refpondeo ad (ecundum negative cum Molin. num, 17 * poft Clar. 19, k. 6 . romra aiiquos , qu!a hsrediras comprehendit omnia bona » quar repe- riunnir tempore motriš , ergo donans fcatreditatem de nulla poreft teflari con* Ve cfuibusdam fpecialibns *t2. Usrres primo, an & quantum donare poilunr Epifcopi , carteriscpie Prariati fareulares de redditi* bus* 6c bonis Eccfefia;, Kefp, Primo polfe eos faeere donationes liberales modicas , boe enim fpe&at ad liberam rerum Ecdeffae adminifirationem j fertque univerlalis confuetudo approba- ta c, s- imb procedit, etft non ef* let ccnfuerudo donandi modica glof t in dittum Cap, fin. Pirbšng n, 14. Refpondeo fecundo non pofle li- beraTiter donare immobiiia , aur pre- ciofa mobiiia , aur aliasin magna quan- tirate* eftque ejusmodi donatio incon- fuitis Canonicis > irrita , c. z, h, t, & 111. Ar tituli lil. tra jura , fi fjpponatur veri fentrntij relata«. pracedente verf, NuuAc, Refpondeo ad terrium cum Haun, num,\t 74 , Gaill„ lih. 2, obfer, us. & feejuent, & confuetudine recepta in Gtr« mania, Cameracjue Imperiali afErma:< vž contra quofdam fe fundantes in La c. de paftis> &e. fol/s militibusp mirreute ejufmodi pa 3 i reciproca, Iti viciffitudinaria. Ratio eft, quod mu- tuum pačlum rollat finiftram fufpicio- nemoptanda: morris rimotree eftpita futura fucceflianis , nem entm promit- tuntur bona ut futura fucceflio, fed eit obligacio conditionalis ur eft didutn i' qua:ftione , qus cbligatio, dum evt« c&nditioretrotahitur adtempus convtn' tionis , & pro pura babetur, Addit Gaill, obferv. 11S, n, 4. ad hanc dona- tionem non opus čile infinuatione > riCt traditione; & namero ijninto e(Te lir; ' vocabilem etiam obingratitudinemi babenr ralia pačta vitn permutationifc inf er v iv o s donationihur. c. j, eod neque ulla confuetudo p ot p rediificare ilJam , mm difloc.}- ; PP'° Sat' 15 ok‘ bar folum confuerudinem > quar Caiionibos non obrtar* hxc aurem Pat. Hrncfunt in grivi culp^ fCsW ' Epifcopi finecau/a k jure app lobu* 1 * redditibns, bonisque Ecclchz to guineos aliosve fanginantes , Eaw- C ftueli » num 32' , Rtfpundeo rertio eofdem p c ^‘ ^ nariones remuneratoriai etiam faeere ob merita a donarariis cr g ] t ciefiam, aur erg? ipfos Pralatos p rl ^ ra;, ar g. c, s , h. rit. apprebant«.^ muneratioms caufa ftčtitn f;j , nem non minus quam don«tioneffl ^ JDe /julbmdam ffitculibus inter vivos donatiomhits. 487 tim in Extrav*tr. dmbitiofa de reb . Refpondeo quinto cisJenf Prada- Ecclef.non aUenand,& c, i t de Feudis: tis fas elle tx caufa p ttatis, & tniferi- jus enim prohibec donariones duncaxat rordias etiam absque confenfu Oapltula« fratuitas per didai «,295. Condufioeft ri ex redditibusEcclefis, &e,facere do- Ab\>,\ac,3,».3,&inc.f,n biliter excederet, quoad excefium foret quam iiberales. illicita, & irrica* Cht.§.donatioq, 3. 513. Qu®res fecundo an refolu- numero fequente relinquens pru- tiones fačte de Pr*Iat : s farculanbus lo- dentis arbitrio ejufmodi mericorum pro- portionationem, cum iure non ; fit defi¬ nira. In cafu dubitationis de mericis , ut fi forte capitulum interroget , debet cum hibeant etiam in Pradatis Regula- ribus ? & quid de privatis Religiofis ? Refip. Ad primum affirmative KaifFcn- ftuell h te k n. 32. Largitiones graviter PreUtus merita fpecificare, Sc probare , «xceilivxpriter ijfdem permifT.s nume« Imo fi fiat donatio remuuera- ro fuperiore habentannexas pmnasCle- .... . bva notabiliter in bonis immobilibus mt mobilibus pretiofis , necefiatius eft iofuper Confenfus Capituli juxta dičia in titula de rebus Etclef. alienandis. Quarnam donatio cenfenda fit im* “oderata , aut modica judiclo pradenti tftdijudicandmn ponderatis facultatibus Ettlefi*, qualitanbus donantis > & do- nitj ri)» hujusque meritis, vel indigen- ! l, » c*terisque drcumftantiis , Wieft* “ ,c *• 39 . mente yIII. latas inconflit. qua inciplt , Religiofa edita 13. Caletid. /ulit, 1594. Sc ab Urbano VIII. dcclarata sinconfiit. qua inči pit 4 Nuper 16. Ottobr, 1640. Sune enim contra mentem fundatorum , Sc convellunt vic® Religiof® fundamen- tum, ac votum paupertatis, Videa. 223. in fin. Refpondeo ad fecundum Religiofi privatifunt alij viventes intra dauftra fi- • • 1 • • /n . • r ne omni temporalium adminiftratione £ Itfii c P° n< ^ C0 9 aart ®‘ n quo Ec- hijcum nullius rei Dominium babeant , n„_.,.' setdonacar 'jauxilio, gratia , vel nec ad-nimflrationem , nihil fine lefio- * ’ rt 1. _ . jj-* MvuavAiij 4UAUIU 5 -grSClSi ‘ ^ocficentia, etiam meritis non pralce« e ntibas poteft facere donationes etiam ? r, »ts de rebus quoque immobilibus cum W’tuli confcnfu , ut eteitetur ad ;be- B< bciendum, vel fuccurrendum , vel ^diendum detrimentum , Raiff, ». 44. ' tj ns Ptrhing ». io. Soarez tom. 4. de lib. 2 c.2S. n. 14., quia cedit in fi -fi* commodam, ob quod aliena- P rj (Te Ecclefi® bona concedit Can.fi ne ‘pitone ne voti panpertatis donate pofiunt abs- que exprc.Ha, aut tacita licentiifuperio- ris c cum ad Monafierium 6. de fiatu Monach. Pirbing hie num. Laym. ». 10. 5 . Denique Sandi, lib, 7, Mor. 19. ». 9S. Ali; funt Admin/firatores ut Pro- curatores, Oeconomij hi polTintdare, autalienare;uxti licentiamconceHam a fuperiore immed/ato, aut med isto, aut ab Ordinis ftatuc»» aut confuetudine , Pir- g. X. Dijjertdtioms III. /irticulilll. 52. Eaym, §. tertio loquitur, ut ! ex contextu eruituf, k cafu, quo donatio immodica cogerct id diftrahenda immobilia , aut »prttioli mobilia , ad quorum validam alienatio- nem pratcer folennitatem requiritur cit. fajufta neceffitatis, aut utilitatis. Ni' hilominus opinio Abbatis habet mig- nam probabilitatem » nam Ptalatut, aut Epifcopus cum fuo CapituIo,tii repr*fentet Monaftetiura , aut Ecdt- liani, non ramen alitervalidereprifto* tare valet quatn ad finem , ad qura eft condica, nempe adculrum divinum, & ufus pios > non enim eft abfolum Dominus bonorum ac reddituura cora 1 rnunium , Arg. Can. fl . u, ' !l darč indicanus, ad donationes mrnu 1 488 Pirhing. Saneh, n funt Religioji. Adhanc fortem fpečhnt Religiofi degentes in beneficiis incorporatis, ca- que adminiftrationes cum poteftate limi- tata . uc fi debeant ( uti plerumque fit ) proventus confignare Monafterio, non enim valent facere Eleemofynas> & do¬ nationes largas , fed moderatas fecun - dum licentiamespretfam , aut rationa- biliter pra-fumptam fuperioris , aut fe- cundum ft tuta, aut confuetudinem or- dinis, Raifenftudl. ». 4S cum cit. Pir- hing & Saneh, poft S. Th.2.2,7.31. srt J. Demum aliqui degunt de licentia fuperioris estra Monafterium in Benefi¬ ciis cum plena horum adminiftratione , hi poftuus & debent etiam irreqoifiro dicas requiri confenfum Capituli & l"' fuperioris confenfu inter vivosdifponere ftam caufam. Non valet hic argum cn ‘ dereddit bas non minus, qmm ali; fiat- tum a contrario, quia ut excont ;Jj culares Bencfieiati , Laym. ». s, Pithirg conftac ratio potior decifionis cit. >■ 1 citatus Molin Difp 276 num. $, quia ^ *■■>» -r»r^rir n capitnJi, t quoad facultatem difponendi nuliajinrer utrosque videtur dilpantas, de fimilibus amem idem eft judicium , C, translato de Conftit , Raiff. num. 47. y 14. Ouatres tertio an immode- rata donatio mere liberalis £ derogatur juti commum > — de »ffic. Or d, in tiones. 12 ?. F De revoeatione donationis inter 'utvos. 489 Ji £ II & & k & i £ £ £ £ £ £ £ £ *£ £ £ £ £ £ £ £ £ £ £ ££ £ £ £ £ j* g $ g f g $ g g g"g $ f f }g g f 'g gl f f g g g f g g g g g g g g~ f g g g g De revocatione donationis inter vivos. fIf.T"\Onatiolegi!ime inter vivos fa- JL/ da regularirer non eft revo* cabilis per tesnim clarum L, fin. C de rcvocandis donationibus , Etfi accede- tet teferiptum Principis L. fi donatii - »m j , C«d. «4. jure enim fuo nemo etiam a Principe > nifi ob communebo* uum poteft privari. Dixi regulariter, quia tres funt »ufs principaies ob quas revocabiles funt, nempe fi funt inofficioTae , aut dooatarius ingratus donatori , autfi li- ^eti inopinate poft eas fuicepti. Inoffi* dolar, feu centra Officium pietatis in liberos funt y q«ire in quancirate tanta fiunt, ftve extraneo , fiveunies liberis> ut eis non remaneat legitima de jurede- “' c »: quo cafu poft mortem parentis do« nsntis poteft apud fudicem quarela in- ||itui pro revocatione , L. 1 .& 1. eod. offi. donat. non in totum,led qua« ,c nus excedunt , ac iraminuuilt legiti- ^ sm > L.t, j, 7 & s^Ced.eod. Abb, in ' P*> *. s• h, t fecusin tetum urpote " Ull quam in jure t xpreftiim, & aliun* c fovocat.o eft odiotV;. Amplia cum Herman, W“ftelingi© *. on, ognofiico juriš univerfi V. dcnA- §. Neque refert poft C!ar. §. Do- >4 "° ?• *4 n. 3. Gaill, itb. 1, obfervat, "• »• Etfi patens Juramento confit« , Q n dotiationem » 4 u ' a Beneficiurare« l lv CJn “* donationis eft introdutftum iti , 0tf m liberornm, & ideo nequit eis amtuc ° prtejudicari* Nihiiominus pofle a parentibus minui legititnas per donationes remuneratorias, & contra-* dus onerofos, etfi nequeat per grami« tas docet cit, Giar, », /, Si ex illoWef- felingius, 516. Aitera revocandi caufa eft fi liberis carens donet omnia bona ffla, aut majorem , aut dimidiam partem » ant etiam infra hanc dummodo fit no- tabilis, & poftea illi nafcantur, L.fi ##• quam S. cod. de revocand. donat. prs- fumitur enim fa&a conditionate , nifi liberi nafcantur , cum nemo excrane- um propriis ccnfetur praferre , CIar, q. 22. fufficit, fi unica nafcamr proles, L. nonefi 148' Jf.de P". S, Econrraetfi nnicam habeat, fi donet , netjuirrevo« čare , etfi plures poftea nafcantur , RaiffenftuelJ htc n e9, ex Brunemann. ad L. g. n. 6. ff. de revocand donat . Konig h.t.n, 32. Quaautem pars cen« fenda fit norabilis, relinquitut atbitrio judicis. Clar. n. to. in fin. prarmittens fore notabilem , qu*ntam non donafict, fi de prolibus cogitr.ftet. Difpcfitio habet Iocum , etfi liberi poft donationem perfe&ara nati mo« riantur antePatrem , quia donatio per fufceptos liberos fuit extin( 51 a propter fubintellečiam in ea Condinoncm , fi liberi non nafcantur ; resautem fetnel extin, ( nifi legitimentur nafuules p r fuble- quens Matrirronium. Mol.na: ampl* Clar. n. 6. ad legitimatos a Principt) necin donariombus remuneratoriis me* rta non excedentibus, nec in fad s« caufa dotationis. *• > 9 > te. 282. Lagodejujl. Difp 2) n. tpf, SIJ- Tercia revocandi caufad! ingratitudo donararijin dotutitem,Ctf• fin. b. t, non tamen quai»scunque, (d commifia modis ibi, Si in L. fi*. Cl ^ de revocAnd donat, exprcllis neirp' quinque fp. citbus , ut /i manusimp‘' in cum injiciat £ nempe cum culpa, alias non eifet itnpia, & g f,vlt! ‘ iu/urio/a, fivener fefiveperaliumi^ non folum 11 pr.ff.de injurijs. litoa* 1 ^ graviter percutiendo , fufte giad/o vulnerando, aut lap ; dem i nC0 ? projiciendo vel idopum folvendo* renftuell n. /4. Pirhing n 34 aUt * {, * M tem injuriam in illum effiindrt (: b*c fiat vetbis graviter conrum c ‘ ,L "_ a - injuriofis, five fadlo citti min ' .. injeiftisnem E. g. donatorem tenendo , Raiffenftuell n.) 3 - c . x ' ; , en dičl. C, fin. qusnam auten>‘> [ ' injuria, judtcis atbitrio reiin < I ul nempe sftimanda ex fačto, vel ^° c0 ' jV j. §. atrox s>. I/.fiit. de injurijs) [(t De reyocaiione donationis inter viyos. ter ejus bonis injuriose nocear f Ptrbing cit. notans no n fufficere , fi donararius attentec nocere , lcx enim eoncedens revocationem mpote pcenalis, eft intel* ligenda cutnefteŠhi , auc fi vica: ejus in- fidiasftruac, ut fi paret venenum per fe, auc alium > etfimors non fequatur, Abb. cit, n, 2, Mol, Difp , igr, §, quarta catt- f*. Pirhing, Quinta fpecies in cit. L, fin, addicur, fi tnodum, five Conditio- nem donacioni appofieum iraplerc no- luerit j calum hunc ditl. C, fin. omifit, to quod, ut oblervat Abb, non ram ob ingratitudinem , quam ob non fer- »atam conditionctn tune fit revocatio. Porto non tft locus revocationi ob ptatfatas caufas ipfojure, fed a donante inipfo judicio eft prebanda, &latspro to (ententia ; fi inquic cit. L, fin, fine tint in judicio dtlucidis argumentis cognitionaliter approbata. Si ramen donata nondum fmflent tradica, poteft per exceptionem donans repellere do- °atariutn , Abb. n. j, ad cap. fin. Mulci cum cit, Abb, n. 3. Clar, ?• 21,». 2, dr 3, extendunt revocatio- ocm ad alias caufas a:quales expreffi$, s “tmajores ingratitudines, ut fi donan* tc . m mopia preftum non alat , ubi e- mrn eft eadem ratio , inquic eft eadem le* 8'sdifpofttio L, illud32,jf,adL, Acjitil. e tum cere us eft non pefle extendi P r °pter cxprefian> in ditl fin. h. reftri fti ^ onem ad caufas quinque relatas ver* ' s '|I>s; Ex bi s tandttmmodo caufit do - ^tiones everti ccncedimus. Conf. * ptrmalis qualis eft prafara nequit xt ondi ad cafos jure tsen expreffos e- lllf n ob paritatem, ant|majoritatem ra- ° aii ’ 4r Z' de ptnis juntl , 491 Reg rj. & 49. de R, J, in 6, ex quibus ruu fundanaentum Adverfariotum. 518- Jus prsfatum revocandi eft perfonale donatoris, unde non tranfit in ejus hasredes , & quidena contra Co¬ lam ingratum donatarium, fecus con« tra hujusbaeredes, Pirhing«, 3$ paffitn- que Canoniftce citati, & ali; per tex- tutn clarum C. fin, h, % & cit. L. fin. Ratio quod revocatio fundetur in de- ličio denatarii, adfco autem injuriarucn neque hatredi, ncqučin hteredetn dacur, L. injuriarmn n,, pr.ffi. de injur. ica tenent tnulti apud Wieft », 52. cuns Moiin, n 3. nifi lis fit conteftatacum de- fun&o donatario, tunctranficad ha*re- des cit. cit, L. 13. & conrra donatarii haeredes L.nnic.C, Ex deliti, de funti. At Wieft, cum communi aflentitur iftis Docftoribus , quando donans lcivit in¬ gratitudinem . & tacuit potens revoca- re* fecus fiignoravit , auc tnorte pra:- ventus non potuit, & a fortiori , fi in- juria commirtatur in ipftsm jam defun- dam, eo enim cafu hatredes dtfuntfti donantis ačlionem podane movere nec hoc eft contra cit, L. fin, non agen- tem de ingratitudine ignorata , &c. uti colligitur exverbisillist fi ipfe, ejui hoc pajfuseft, tacuerit, Ignorans enitn non dicitur tacere Malin, n, 3, id ip- fum femiensde donatarij bsredibus, ne- gat de his Wieft, ex communi cum Haunold, 71,263 Barbost« C, fin, n. 24, quia neque in hac, neque in fxpe cit. L fin, ullafit eorum mentio , & ptEna: delidotum fuos debeanc tenere autŠores. C. cjuafivit 2 de Us, qua k majori , & L.fancimfts 21, C. de pcents. 0.1 9 4 Revo- 49 * (?• X. DiJJertationis Revocandi ju* fe non extendit ad donatio- ne* fequentes, Primo ad remuncratorias, Clar. 2t. n. 4, Pirhing n, 37. Sccundo ad confticurionem doris, & donationem propter nupcias. Ratio utriusque , quod nonfic mere Iiberalis v Terc 6 ad fačtas pio loco etH ingratus fit Pralatus unacum C-pituio, B-arb, adc, fin. » t //. Pir- 111. Ar tkali lil. hing c ir, 'concra Abb, quia danimi« non eftPrailatus, & Capitulum etfiEc- defiam reprarienrent, fed DEUS, huic principaliter donatur. Qujrto ad tu, in quibus donaurio res donata jam cli tradira, ita obfervatur in tribunalih Scyriac tefte Becknann in fintutm Stjri* verb, Donatio inter vivct De donatione caufa. mortis , ejuscjue revocatione. 519,/^Ooftat ex n, 1 p/, donationetn V^/ mortis caufa efte illam, qui fic cam exprefta mortis mentione, tk in- tuitu ipfius , quapropcer h a: c donatio a conftituto in Articulo mortis fačla: dono Titio centum fiorenos , dre, el1 inter vivos, quia nolla rit mentiomor- eod, Efi magna dilferentia donitioni a fanofait* ab ea, qua: eft fa&a a con- ftiruto in p n fen ti , aur imminente p riculo mortis, prior enim nuilo certogc* nerimortisalligatur, &ideodunt, ni* G revocerur , 'pofterior aufem allig«“ { mortiex tali pericu ! o , aut infirmicate, non fequitur exioit 1 exfpirat ipfo jure j Raiffenlhieldt ttfta ment. n e94. D ricrentia autetn donarionis cauia motriš a Leg to eftinfinuara cit. *•*}!> quod Legarum n 1 - - -»ftl pr* terea d iFire I mottic' 1 ' tis ; ida verb : quia vtaeo me brevt prosnde fi mora non fequitur 7 . , ■ j 1 , • j r - monturum vel quta aebeo alujuanao mori , dono Titio domum metin* e(t do- nacio caaia mortis, et(i a fano fi :rer. Ante mortem fecutam eft revocabitis, ut dl&um eft loco cit. in quo convenit f Cim teftamento , d fFcrt vero, quod ut exfpirer ipfo jure , etfi Jegans 1 Teftamentum valeat neceftaria non lit piatur, prout esfpirat donatio. ^ praefenna harredts L cum Pater §, Sur* Solenmtas ad donatio ^ do jf, legatts 2. at ut donatio caufa carfa eft eadem , qua: co '?! .j|’ n , a M mortis valeat, requiritur acccpratio do- L fin c de codiciU. ad cc ,c ^ nl . natiri; praefentis, adeo ut alius nomi- tem fuificiunt qainque teli« 1 ^ f , ne alterius nequeat acceprare. L inter fculi five faeminae, five rog«' mortis 38. jf. de donatiombus mortis tu t , iimul tamen feu e° e caufa Covar. 3. p. in Rubr. de tefia- ment. n. 1 3, Tripliciter poteft mortis caufi fi eri donatio. Primoaf.no, feunulloexi ftente mortis periculo. Secundb immF nente , feu fjturo periculo. Terno , quando eft pr^fens mortis p-rieuium , L, iJ. §* mortis caufa denatio,&c. jf. fu t , lirnui iiui... __ prcrfences, qui fubfcribint fine ncC ' tate ftibbgnandi, qutndo fit in ' fi oreteous , nec rcquititut fubic rl , _ L fin c od eod. Fcpmims ed: *P !0 '' Pes coHigitur exeo, quod nop ef ’ 1 ' dsmor a codicillo , /?£urare/ia® cf,f<> - r ' »Kus oermi/Ht ed teffjnneni fjl> O^nbus permill &io ctiam pcraaiuicuc doM“° aw Ve domtionc cauJa mortis } ejuspe rcvoratione. tnortis, Molin, Vifp. 2 $S, §• q *<>4 At htcre. L. filiusfamilias 7. in fin. ff, de donationibus. Hinc filius familias pabcr etiam absque patris confenfu po» led donare morcis caufa ex bonis ca- ftrenfibus , & quafi, &c. de his enim teftari poteft per cit. L, 520, Donationetn mortis caufa propne talem etiam acceptatam efle *d iibitum donantis revocabilem , eft com- munior opinio Legift. cum Fachiti. lib.s. tontrov.e. 23, &c Canonift. cum Raif- fcnftuei de teflament. n, 6$8. fe^ui- njrqueexipfaejusmtura § t, lnflit.de donationibus. Quod L, Ji alienam 13. de donat. mortis caufa ,&c. Ita ftaiuatur : Sic quocjUe potefi do n ari Mortis caufa , ut nullocafufit ejus re- pititip, idefi , nepp convaluerit qui- dem donator , communior interpreta- ‘‘° a P u d cit, Raiffenft, n.f?7 t eft > ejus- 493 modi donationem non dTe proprie mor¬ tis caufa talem , fed lic vocari, quia mors eli caufa impulfiva donandi. Revocatur autem ipfo jure quatuor modis, Primo posna Capituli donato« ris , L fi alicjuis 7. de donat, mortis caufa, Secundo poenicentia domtoris de Ldi donatione, cit, §, /. Inf it ut. de donat. ea aurem eft aut exptefla , ut fi donator , ciaris veibis indicet fe pae« nitere, auttacita nempe modis, quibus tacite revocatur legstum , huic enim z- quiparatur donatio caufa mortis, L. 37. Jf, de donat. mortis caufa. Tertio morte Donatari) ante donatorem , cit. §, 't, lnftitut , Quartb ceflinte pericu- lo , autmorbo, cujusoccafione , &in- tuitufadaed:, cit. §, /, Ibi: fi Autem fupcrvlxiffet is , nui donavit , reci- peret. §• XVII. Diflertationis lil. Articuli lil. lex civilis arcens Ecclejiajticos ? & Religiofos ab emendis , aliove titulo , acquirendis bonis immobiltbus fit injufla , ac przjudicans Ubertati EcclefiaJUcit, |~}Atendumeft,quodanteCoa- flantini Magnirempora Im- JL. peratores Ethnici Chriftia* ^‘ l,m Collrgijs nullas hareditates, aut 'g z f re Iinqui voluerint L- Collegium : C e btred, Jnfiitut. confeauente rE» ert' p i as ac in ) uft,fi » mas if g cs lC E-onftantinus Magnus poft lu* fceptam Gatholicam fidem', Iibera’nqae Ilatuit poteftatem Ecclefiafticos in qui« busvis bonis immobilibus ac mob libus, inftituendi , aut eisdem Icgand 1 , L, t. c. de SS, Ecclefiis confequenter ctiatn donandi , aliove contraflu inter v.vos pro pretioalienandi in Ecdcfias, & Ec« cltfiafticos, Qq«I 3 Arca. 494 §. XVII. Differtationis J1I. jfrti culi III. Arcadius Imperator cx Confilio iniquiflimi Eunuchi Eutropij non modo rcos confugientes ad Ecclefias juflit per fzcularcm Magtftratum extrahi, imo & ab aris avelli > fed cctam licentiam a Conftantino Mrgno datam revocavit ac deinceps nihil Ecclefijs relinqoendum ftatuit. Quafl, 20. & 27. cod. Tbeodo- fianide SS. Ecclef. Has Arcadij ConPitutianes revoca¬ vit Valentinismus III. nepos Arcadij ex fratre Honorio , uti & Marcianus Im¬ perator a Pulcheiia Arcadij filia in ma- ritum aflumptus, utvidere efl in L. 12. 13 j4.19, c. de SS, Ecclef, Vigore ha- rum legam capaces funt Ecclefis > ac Ecdefiaftici quorumvis bonorum non folum ex teftamento , aut ab inteftato , fed quovis alio contra&u inrer vivos ut vendicionis donationis, &c, uti expref- sžlegitur in L. 14, Inter noviffimas Conflitutiones , guibus revocantur omnes antecedentes leges libertati Ecdefiaftics repugnames eftceleberrima Friderici Imp. L. 12. in Auth. Cafa , & irrita c. de SS. Ecclef. inquaca(Iat ipfo jure , & irritat omnes fan&iones contra libertatem Ecdefiar, cjusque perfonas indučtas adverfus Ca nooicas , Sc Imperiales fančbones, &c. Ad hanc Auth. verb, per tetam /ta¬ li am. Ira loqaitur GlcfT. Ubi maxi- me fiebant ( nimirum ftatuta contra li- bettatem Ecclefias ,&c, ) fi tamen& a- lihi in Romano Jmperio hac fanti e a- dem eft apnita s , er go idemjus, L.Ti- tia in fin. ff, de V O. & L, Illud.jf, ad h> Aqull. 522* £tfi Imperatores pijfliroi, {umsrique Pontifices toties feveriffimis fan&toaibus libertatem bane munive- rint adjeiftis etiam pomij graviflinsii, non tamen defaerunt , qui (enih /« acquirendi bona deprimerent connuen- re, ac dormitante clero, ut eundera pault- tim ( ut loquitur Auguft. Michel tim./. Theol.Canonico Moral. inAppeniii.l fol. sS4■ » 2. ) hac infigni facultatepe; • rus eauerent, Nfjinimmenfura(licii' fcurebant 3 Ecclefiaftici dttefcerent, i- jebant arcendosa comparandis Nobi- liutn bonis. Ulterius progrefti cenfe- bant removendos per ačtus inter vivos a comparandis ab omnibus etiam ijp bilium immobilibus, & quia neefidun ficienter publico bono cautum effe «■ bicrati funt, ut etiam ab ultimis volan- Catibus tam ex teftamento, quam abin- teftato exduderentur , fed eilent ton* tentas Ecdefi* , ac Ecclefiaftici quantitate impie condulerunt > J® 111 " vero refiduum remaneret peneseobm des fecul ares, Decrera ejusmodi, cjua? fugg trB " tur Principibus fscuhnbas adverfus bertarem Ecclefiafiicam vocantnr Dtv ta Amortiz.ationis. Hanc notnenc' turam aliqni derivant exinde , auod '■ c teta ifta caveanr , ne bona firculaf^ deveniant in manus moreuas ( 9 D ‘" babere ajunt EcdeCias Rclfofa >f clefiaftrta Colleg-ia , Xen edocbii)* enim hominis morientis mantis f £D! , finse retinet , quod in Artičah apprebendit, it a communitates ?' s ‘ tia lemel capta non d/mittunt in j® 1 quia iliis ert inhibin feculares rum alienatio. ahenatio. Alijs p->- ' » quod bena fond ColhS'! s j?.; fiaflicis , p isque locis accjuifa . IT1r,rr '° imnmnia , cum nUI)9 ua ® dacet deri f; riantur corotnunitates* ffi' An lexcfailis arcens Ecclejvijliccs> & 7 {eligiofos ab emtndis^c. 495 Hanc imp etatem fuotum Confiliorum, ucpailienr, odiu.nquefui tmoliantur, duo podli mibr, obridunt. Primumeft, quod fua dectcta dirigant immcdiatc ad fxcularcs fuos fabditos, ne communitatibus Ecdefiafticis , p is- quelocis bona vend n r , fecus ad Es.de* fnfticos«. Ifto pallio creiunt fe cutos, ne hibeantur pro ufurpatoribus jurisdi- ftionis in Ecclefiafticos. Secur.dum eft, quod in decrctis fuis notunominenc Ec- defias, perfofiisque Ecdefialt cas , led externos , fett Principi non fubjettot t inquosne bona immobilia devoivanmr, puhlico bono fe conlulere populo vea- ditant. Inter Publiciftas Amordzantes, fe« ictimunitatis Ecde(iafticx hoftes eft Bar« Schmid Aulx Bivaricx Caacellarius in fuisCommenrarijsin jus Bavaricum edi* tis, Contra hos priusquam vctitas im* munitatis demonftretur , quxdam funt prxtnitteoda , quibus ventaci aperiatur via. PLURES QUiESTIONES De immunitate Ecclejiajlica evolvuntur . f24. T^Atcor mefufiorem fore in expo- A nenda immunitate Ecclefiaftica, S uarn poftulet neceflitas quarlbo j is refol- «ndx in §. propofitx, Verum, quia tres fp^iesimrounitatis magnam habent con- Dc *ionem invicem , prxfertim perfo* na 'b » & realu, ut patebit, idcirco fpe- to non difpliciturum le&oribus , Hoč¬ ane \(\i omncs tres fpecies, earum* j! 1 ' e caufas examinem , priusquam re- u Vam ptincipalem quxftion?m , cujns Co, io unice dependcc ab immunitate P r *tertim perfonali. Quxres igiriu primo , quid , & jiuotupleic fir Ecclefiaftica immunitas ? 'Ipondeo ad utrumque cum Sylveft, Cr °. Immunitate Immunitas Eccle- C * Ubertas concejfa Ecclefiis \ £ Cc lejiafl'cis Perfonis , & rebus t0s fptttantibus , ve! eft, Privile• tol™ E Cc lt(iaJlicx llbertatis vel lo- . m Ve i perfonarutn vel rerum ad Hinccx partefub* 11 tft ttiplcx , oempe locaiis, perfo- nalis, Sc tealis. Immunitas, & liber« tas folo nomine diftident, Omnis ergo immunitas eft privilegium eximens ab a!iqua obligatione fcu onere L, munut ig. Jf.de F S, Locaiis concefta eft locis Religiofis, ac facris. Eft autem iocas facer ftri&e acceptus il!e , qui unčlione cum o!co fantfto per Epifcopum confecratum , la¬ te vero ctiam locum ab Epifco- po benedtčium , aut laltem deputatum ad pios ufiis, ita Benedičius Pereyra in Elucidario Theolog, n. t^pj. n onens quod juxta Canones locus Religiofus, Sc lacer colncidant, qux cum profanari non pofficu rede inde deducic Oratoria pnvata non efls loca facra &Religiofa, qniapo(Tunt converti in ufus profmos, G!of. ad Clement. cjuia contmgit de Re* lig. domibus , Iramunicas perfonalis, Ecdefiafti- cos , tealis veto eorundem & Ecclefia- rum res eximit a jurisdiiftione fxculari, Iftinc omneslegescivilcspvs lucis, per¬ lon is 496 g?- AT//. Dijjertanonis lil. Articuli lil. foms Ecclefiaftieis, rcbustjue Ecdefia- boe privdegium slii (It conceffumr ijua concefto omnino violado ejus oppomrur Juftitiar, & Re'igrani, Non etiam eft juriš divini pofitivi veteris, auc nova? legis ; non veter:;, eft enimfuiftet cohedium in lege v::, tabernaculo 3 aut tempio, illuti ramen utpote catremocisit eft abolitum, ;; non extenfum ad templa Cbriftianr. Dixi eflo, cjuia prebabile eflč cenfer Soa- rez poft Abulens. Etiam tempio tet fuifle, hoc a DEO datum priviiegiutt, nuliibienim hoc legiturj jufsuqueSa« fticis adverfances reprobancur ab utro- quejure 5 a civiii locis allegatis n. pil. aCanonico c 7. & 10, de Conflit. e. no ver it 49. de frntent. Exeom c. non mi ■ nns 4. de Immunitate Ecclefiurnm. Trid. Seff, z/, c. 20, de ref. 525. Qu*res fecundo an omnis immunitas tam localis, cjuam perfona- lis&realisproffuaca jure divino? Re- fpondeo negative cum Molin, de juft. Difput. 3/. k ContluJ. 3. Navar. in Ma- nual, e.27, n. 119. D; Thom. in illndad Rom. 13. ideo emm tribuni pr&jlatis lomoa in principio fui regiminis ■Auguftino Michei Tom. 1. in Ap» crediturDEOplacuiffe, inipCo fanctui- pend. t,fot. 686, pater primo in privi- rio occidere Joab, quinfatftumi(lud o.- legio Canonis excommunicantis per- libi reprathenderetur, euftorem Clerici , quale nemo dixerit Non eft jus divinum novatb?'- e/Te juriš divini Soarez Uh. 4. defenfto- cum nec legatur fcriptum, nec sb F' nis fidei Cathol. e, 27. n. 2/p. uti nec ftolis traditum, eft erg» h«c privilegium , ur centra Eccleliam Ro¬ manam pratfcriptio nonvalear nifi cen- renaria, aut nifi. quadragenaria adverfus Ecdefias inferiores. Immunitatem Io- calem non efle juriš divini probo, fi e- nim aliqua loca eflenc divinitus exempca a jurisdidionc fatculari, eilent praefer- tim ardes fccrx ne Rei ad eas confugien* fes per vim’exrrahi poflint, fed hx non funt divinitus exemptae , ita Soarez Tom. 1. de Kelig. lih. 3. c, g nnm 9. tantra Michei fot 6SS. ver$-. JEdes, &c. quia ifta exempta forsc, vel divini j uriš aaturalis, ve! pofitivi , non naturalis, cjuia violenta Reoruro ex retrphs cxtra- čliononefi per fe, Sc intrin fecč mala , cum non inteadatut formalirer, Si di» rečie conremptus r sur irreverenna Joči iacri t nec hic ex vi confecraticnis ac« quiritipeciarejusad tuendum Reos, eft pnmo ett ^onrticx , *;* - {[0 tatsea rationi’ natur ali confonunj r ur ftoii, in tertio EpiTcopi > 1 > a’ 1 proprie, Si immediare de jure Canon; co , quod interdum Juriš perici voo" divinum, remoteenim, Senedutecr dicatur in jure divino , quarentw Con- ftus dedir Eccle(ix poteftatem ordio. ■ difponcndi omnia , & /antfta fmdteen- čhndi. Huc fpedat immunitas k®' plorum, quat probabiliter incepit » /oJenni dedicatione eorum a temp 1 Conftantini Magni , uri colligiM d F" fteriori eximpio Confiiio Evcropij m--' ceatts Arcadium ad ftatuefldam V" contra bane immunitatem per »< i 1 " Vide de hoc cit, Soarez kn.12, 526. De immunitate pef c "‘ EccJefiafticorum , an fit juriš ,v ‘ difticultas eft intricata, ne-jue nifi diftinguamus v) r<<, “ vol ut ion is Ecdefiafticornm primo eft Ponrifex , ‘ n ^ ecU ...m fr ^huefliones de immunitate Eccieftajlica ejohuntur. 497 terdotes , in quinto rellqui infcriores Clerici. De omnibus fuse dilputat Soa« rez in defenjione fidei centra Regem Anglia L, 4. a c. 4. usque ad undeci - mam. Summum Pontificem omnes Ca* tholici contra Proteftantes jure divino ciFeexemptum a jurisdičtione temporali apud Soarez c. 4. nam, 3• ex Cone, Rom . fub SyIveftro Can , 20, Nemo judicabit primam fedem , quoniam omnes fedes * prima fede Jujlittam dejiderant tem ■ perari: hic textus refertur ab Innocent. Cen, nemo judicabit 9, q, 3. Tempore Leonislll. mota Roma in eum fedicio- ne ad hanc fedandam advenit Romam Carolus Magnus , cumque in templo lindli Petri prifente populo , & Epi fcopis totius Italia:, & Gallia: convenicn- tibus de vita, te moribus fententias ro¬ gi de- > unavoce refponfum eft: fedem ■ripoftolicam cm ni um Ecclejiarum Ca- t Mt * nemine ( Laico ptifertim ) judi- ( «ridebcre. Audico hoc refponfo Ca* r °lus cjuaftionem omifit, Hinc colli- £ ltat quod exemptio ejus perfonre non 1 bumana, fed divina, alias cam fibi 101 auderet arrogare , nec jure potuif- ft > neque fuiflet admilTa tanta felici- ' Jt ‘ > sc Ecclefiae, Principumque Chri- ' an °rum confenfu. yz7* Porto immunitas ifta , quod b'jur s divini defumitur ex Math, 17»“ e *a&oribus tributi quarrentibus ex Petro ; Aiagifer vejler non folvit ^ r *chma ,cum Petrusaffirmallet, Chri- ‘ J * ut Petnim, & in eo Ecclefiam in- ltU5ret > interrogat Petrum: Regester- r * ' d cpuibus accipiant tnbutum » Vt c *nf um d filiis fnu , a» ab alienis. Ul Petrus, ab alienis; Hinc Chrrftus intulit, ergo llberi funt filij : ut ate- tem non (candaliuemus eos : vade ad mar e ,&c, da tis pra me & te, Ad quem locum Soarez e, s- poft muka num, 9. fic difeutrit, quod quod cura cit. locoChrlftus docuiftet fe filium eile DE 1 naturaiem, Iiberumque a trbuto, ut tamen vitaret fcandalum , voluit fol- vi, firou!quefibi Petrum in hac iolutio* ne ad 'vitandum fcandalum fpecialiter conjunxit , indica vit fe peculiare com- municaturum privdegium , vi cujus exi- meretur a tributo dando farculari niagi- ftrarui, nifi propter vitandum fcanda¬ lum. Ergo Petru* ejdsquc Succdlorcs habenta Chrifto privilegium exemptio* nis a foro fatculari. Si dicas Salomon exauthoravit Pontificem Abiathar pro¬ pter crimen 1 xfx Majeftatis 3. Regam 2, Re^pondet Soarez c. o, n. t, cx hoc fa- 6I0 uno non oftendi jus, quia a Regi« bos multa fiunr violenter. Secundb non eft argumentom ad Pontificem in lege gratiae , qui longe eft alrioris Ordinrs. Objc&ionem ante annos circiter^poo. Imperator Conftantinopolitanus forma- vici« Epi JI, adlnnoc, 111 . ( ex qua eft defumptum c. Jolita. De majorit.& obedient') qui non de Salomone , fed Davide arguebat contra Innoc. quia in - quit David Rex Abiathar Pontifci praeminebat , cuiPontifex repofuitdi- cens ; David > quamvis Regis dia- dema obtineret , non tam ex dignita - te Regia , epukm authoritate propbe- tied imperabat. Veram tpuidcjuidho - rum fuerit in vet eri tejlamento , nune ali ud ejl in novo , ex quo tbrijlus faa, fltu ejl Sacerdos fecundum Ordinem c ir c a tl- ejl Petri & Melchifedech: žcconcludit; lud prači pne » qui Sne c eJfor Rrr 498 XVII, Dijfertationis 111. Articuli IR. & ViCAritu ŽESU Chrijii , ita Ponči« Apoftol s neget exrmptionem, ut »ide- fex apud Soarez, Petro igitur privilegium iftud ex- empcionis collatum eft a Chrifto cum ipfa dignitate Pontificia , hu;que an- nexa intrinfece , ac ab ca dunanat , eumque, ac Succeftores exemic a juris- d'&ione Principum etiam Ethr.icorum ,■ rc eft apud Soarez c, to, », i, & ub; pro ca citat ctiam Bellarmlnum hit u- men poftca , ut prozirae dixi, rectilt afua epinione, Eandem amplcter M= ! in. de juft, Dlfp. 5/. ComcIh[, j.i. verfu> Tertia vero part , ubicrctp Papa reliquas perfonas Ecclffiafticas nt- ■ ■ • • n - - - 1 iurisdtdio- cjus tamen ufus pro eo temporc habcri gardvinirus efle immunes a nciaica. Pofterior sffirmat, quam tntttt Soarez c, 8. a n. 9. & 10. ubi iliam «tt: • dic ad omnes CJericos ctiam Toniuri* ftas , omnes enim , sut vi Carad«» Ordiuis £ aur ex deputatione Ecdeiir 1 »V- eft difparicas a Gra&erc B J P [isnl! " ,qaoderfi hic defignet cos t qui ip- ,c .ad jfamiliam Chrifti fidelem , .. CiBf fecern ac ab irj.fidciibus, non ram-n tret perfonas depaundo iifas Minili' —fcChvi- non potem. Hincfiobjicis quod Patilus ad Ro* man, 13. dicat : Omnis a Kima potefia - tibus fublimioribut fttbdita /it. Era- peruus infra ; nen fine cau/a gladiam portat , & dum ait: ideoenim, & tri- ____ v — r „ butApraftatif. EtAftor, x fententiatn dire&e foper omnes ter« tandem fequitur Bellarm. pr*fcrens eam ,ergoex vi excelienti* dece a ^ p ( j n; j. oppofitte, dequamox. j a 8. De reliquis perfonis Eccle- fiafticiseft major difGcultas, ut de Apo- - .. u ftolis Epifoopisj&c. an jure divino fint cum Epifcopi ftnt ApO‘ £ ° ,s ^ ( exempti. Du® funt opiniones de om¬ nibus Clericis fub Pontifkc exiftentibus Tacroj, /ird fojum eas confignn Ctr acad tueodam e/us lidem CpccbliM 0 - ligar, Ratio hajas fentendz eft > adeo ut etiatn lis fupenores » Jtuaftiotjes de mmunitatt Ecclejtajlica tvolvuntur. jure divino exempti funt, Sacerdo'es ttfi tune potekate Ordinis tum juris- didiouis teh te ad corpus myfticum fint infeiiores Epiicopis , & Apoftolis, pa- res tamen funt poteftate Ordinis relate ad Corpus Chrifti reale, ac etiaoa juris- di&ione in foro Sacramentali incompa- tabiliter praferendi Principibus faecu* laribns , ctiam eos ab horum potekate valdedecuit efle immunes ut pote Ghri¬ fti perfonam in fuis myfterijs modo ex« cellentiori repratfentantes. Tandem cum etiam Tonfuriftaf , ac Minorifia: peculiari modo fint de familia Chrifti, etiara hos cum Principalibus fuis eximi *quitas poftulat , acceflorium enim fc« quitur naturam principalis , &c. f2j>, Contra hanc fententiam ar- guitur ab excmplis contrarijs. Primb dericusagensciviliter contra laieum de- bet fcqui forum facculare rei, Srcundo °mnes Ecclefiaftici legibus civilibus ad Comm une bornim pertmentibus, quoad vimdireftivam fubjiciuntur , ut in con- ■'»ftibus , pretio rerura, &c. Tertio c cr 'ci ttnnores non eximuntur a foro far- tu * ar ', nifi fint beneficiati , aut defe- p lnt habitatu » &c Tonfurara, Quartb cc 'diaftici feudatarij in caufa feudali ~ 'catuur a Principe eos infeudante. x llr |-o ipfj Ecdefia in Gapitalibus eri - 'oibus clericos privar prtvilegio, eos- rada foro fsculari, fed fi ciTent ju- t ' ut ‘7° nihil horu.n ličite, f] - C exetceri poflet , cum jus di- fupetius Pomifice , totkque j j . Ut difficultas bate extricetur eften- i Cfl^oda ^ffirmativa cobatrcac * D *«» »cmplis, Dico cum cxi °«orc Soauz opii- 499 ’ me cohatrere duoaflerendo: primnmcft quodomnes cleticifint excmpti jute di¬ vino pet num, f 2 S, idquc confirmatur ex Trident. Sef. a /, c. to. de ref. Ec- clejia, inquit , & perfonarum Eccle * fiajlicarum immunitatem DEJ ordi* natione & canonicis fanUionibue in - fiitutam efe, Altcrumeft, quod ufus pratfati jun s divini fit fubordinatus di- fpenfationi Poncifici#. Hoc ut decla- ret Eximius Do&or nunt. u, duplicem affcrc fignificationem vocis Jm , inter- dum enim fignificac legem , aut prar- ceptum , aliquaudo vero fieuiutem u- tendi: utroque modo poteft fumi jusdi- vinura in materia przfenti , fumptum pro facultate utendi , eft privilegium : feu libertas qu*dam a fubje&ionc alte- rius , id eft , moralis facultas non pa- rend' poteftatr alterius. Hic facultas ClericiS a DEO conccfla d/ciruc jus di- vinura, non veiutlex, aurprzceptum, fed ut donum divinum, ficur libertas i fervituce homini naturalis , opcimž in boe fenfu dicitur de jute naturah', Sup-' pofitoifto privilegio fequitur alterajuris fignificatio , nempe lex divina praeci- piens, nehabenti id fiat violentia, fed imtnunis fervetur, Hinc in prarfata e«i xemptionc etiara inrervenit jus divinutn pratcipiens , & contra hoc peccatur , dum exemptio violatur, Cum hoc tamen ftat, auod, cum Chriftus praviderit non cxpedire Ecc/c- fia; , ut jus hoc pratceptivum fit pro omnibus circumftamijs »ramutahile , ac inamiffibde , ejus ufum fubjecit foli fu- premoEcclefiit Capiti, cujus eft profpi- cere communt Ecdefiz bono prout cir- cotriftantii cxegerint, atque adeo con- cefflt, utjuftisde caufis ejus ufus poflu K r r z immi- JOO imminui , imetiam penitus privilegirat refpe&u certarum perfonarum auferri. Soli auccm Pontifici commiftam elle a Chrifto ejusmodi difponendi facukatem colljgitur cx eo , quod ad eum folum fpAftct fuprema fpiritualis, ac fupcrna- turalis poteftas ligandi folvendi, &c; Exhis patct , quod allata exempla ini- tio hujus numeri folum evincant ulum di&i juriš divini dependere a (upremo Ecdefij Capice , cuin quidquam inde g*. XVII. DiJJertatioms III. /frtkuli Ul, rriburorum folutiorte Soarez lih, 4. <* defens.fidci Cathcl, c.tS.nm ,4, ixc, r.on minus & c. adverfus. Dc imu¬ ni tat e Eiclefmrum & c, tjuamjum, De cenftb. in 6 , Eftque confitmatit, tiam a jure civili prjfertim in Conli:, Frideric, Imperator, poft libros Feudor. Uxc immunitas eft de jure divino, Soi- tez nam, p, qu'a Ecclefi* > e;u$que bo. na , aut funt fub dominio immediata DEI. & Chrifti ut exiftiroat Navar. ef- prejudicetur eoeximentiomnesClericos. seque id probabilefateiur Soarez n,l, Omnia harcadhuc clariora funt, A notes cum Soarez c. 2, n, 10. hanc im- naunicatemefle de jure divino negative, quacenus DELIŠ Principibus non dedič fpirituaiem poteftatem in Clericos , Ec- cleAas, barom bonacausasque EccIeAa- fticas, unde quoad hoc eft jus divinurat prorsus immutabile , ficri enim non ant ftib Dominio EcdeAj utnobis vifumtll verius n jr. fi primum,cumttibutunilit Agnum fabječiionis, Ecclefu autem cm bonis (uis non fubjiciarur poteftat/ /im* l»ri, Iequitur etiam non fubjici rributisj A dicatur fecundum , adhuc peculiariter fpedant ad jus Chrifti, cum Anr pecu* liariter ad ejus cultum deftinata, «dcir> y 1 IVU strnil AIUIA UdUlCl dU U5 tUIlun«- ^ poteft, ut Rex vi fuz Regij poteftatis, co vocantur bona Dominica , nts feujureordinario aicat jus Clericis, ita ut hoc nuilatenus pcftk ulla difpenfa- tione honeftari , eft enim jure divino vetitum, ne titulo fohus Regij jurisdi- čltionis finealtiore jurisdičbone judicium ufurpetur, cumtamenjus divinum non { »rohibear , quo minus valeat Pont fex aicis pro certis circumftantijs talem jurisduftionem delegare , ideo poteft in Cafu particulari delegati , repugnat ta» men committi Regibus Ordinarium Re- gimen in Ecdcfiam , cum d'vinitus fit tentque, Aquis ex d< ’ m0 P t ' V ‘” pC ,> gimcu m , eum u vmiuo iu caliccm , dominutn domus ‘ fl| inftitutum , ut per Lpifcopos guberne- ačtionem furti intentare contr* ‘ ~ ° — - f- '.-C* raffl VUi-aillui 1/unn ... minica , tales autem jure divino luni extra jurisdičEoncm fjcularem, An autem ex rebus Ecdefii M*> quar funt confecratj, aut ben edidep rt ' cifo titulo dominij divini in eas, de proximč di V J; de diCputantem Soarez c, < 9 > e " Communircr opinentur Juriscourn ' 11 efte extra bumanum dominiun’ * F" • --/ure 1 * ‘•'J -- dominum domus v on —. fu tur Ecdefis, 530. De EcdeAis feu locis buriš horumque rebus tam mobiiibus, ut va- As faeris, vertibus . &c, aiiaque lupel- letftile, quam immobil bus in doteno Ec- clefiz , alecdosoue mmiftros coilatis , certum eft gaudere immunitate reali a niA fortenomine DEI, ipfe ramen illos refutat, quia nullum jus hnm^ teddic homines incapiccs Domini / 11 rum , nec jus narurj, cum nu ‘V’., evincat , qu od confecntio < > u [ k diiftio auferat borninibus Domm m ‘* nuceriam ilhcum j e% uC Jjhujliones de mmunnate Ecclcjiajlica eyolvuntuf. S oi praxfs , quod fzculares in Ars privatis go tiec Principum Chriftianorum ,cum hi C. f ... o. i_i: . C --A ... i nr : ; ~ ; 1 1 . O;aior isrcs confecratas , & benedi&as p (lideanc ut proprias , ac de jis difpo - nant ut Domini, illas donando , mu- Undo vel etiam vendendo eorum mate- riara , ldque ličite, cutn nullus Przla- trs reprrhendat , fed tolercc line con- ttadi&ione. Nihilominus n. S. concludit efic probabilfus titulo Confecrationis > aut line zque in luoTerritorio , ac illu Non etiam ab Imperatore, aliore /upremo Principe, quia priviltgium ta¬ le dircde imminuit Rcgiam d gnitatcm , quale nequit concedi a Principe , cum lit principaliter data non in utilitatem privatam , Ted puhlicam , proinde trans- mittenda integra in Aicceflotes, obli.nc caufam etiam Papa nequ : t ullum privile- Benedidionis exemptas a Ve&igalibus, giare dctraliendo aliquid Aiz d gnitati nuli ,I - J — -rUiiff Cv infnlir M1 tM r tu MfTItt /i fl i M quia jura indefinire loquuntur de rebus Ecdefia:: cum quod rebus lacrisdebea- tur Religiofus cultus , atque adeb eft conforme jure divino politivo, ac natu- r »li eorum cxemptio. fjr„ Qusres tertib an Ecdefiadid quoad poteftatem temporalem potuerinc triiTii tata in civilibus , quam crimina* libusa jurisdičtioneprincipum, lintque delečo exeropti, Negantutrumque Miar* Ex hoc intulit Navar, in C, novit de ju- diciis Corollar, 6o, non polic Regem concedere Regnicolis, ne (ibi, aut Magi*< ftratui infenori parere teneantur. Confirmatur, Papa nequit Bipti- zatum eximerc penitus a fua jurisdičlio- ne fpirituali, ergo nec Rex ullum exi- mere a jurisdidhone fua temporali, hzc enim in Rege quoad temporalia refpe&u cujusvis Regnicolz fe habet, licut fpiri- iiliui Paduanus, le&atores Hzretici >Ja- tualisin regimine fpirituali quoad mem cobusRei Angliz, Paulus Venttus. Probanr, nam exemptio hzc , aut jPodtt fieri, fnRaque cfler a DEO , aut »» Papa, aut Imperatore, a nullo fieri potnic, aut fa&a eft : non a Deo, qu:a P°(lquam DEUS conftituir ut ontnis a- "’ m * potejiatibus fublimioribus [it [»bdita ad Rom. tj. cuivis Principi oorrjpctit a DEO primatus in temporali- Js taro civilibus , quam criminalibus “nde fi Deus Ecclefiafticos tximcret , lb > forec contrarius. ^ Non a Papa , quia hic non potuit 0 primatu totaliter Principes priva- ‘ » cr gonec parcealiqua przfertim no- } 'i' > qualis eft pars tertia bominum, fiindorum, Confirmatur Papa non P ot eft Clerum fubtrahere jurisdtčboni t,D porali Principum Echnicorum , cr- bra Ecclefiz. Confirmatur lecundo exempt’oirta non eft ad zdificationem , fed dellru* dionem, fovet enim peccandi I berta- tem, cum enim Przlati Ecclefiz nequc- ant uti gladio materiali in Reos mortis, lic, ut vitia impune augeantur. Refpondeo »d primum quz- fiionis tertiz omnibus tribus mods eos cximi pode , eft vera, & Catholica fen- tentia apud Soarcz c. 3 d n 6,& c te. d n, f. 8c quidem a Deo eft cvidms , cum enim fit abfolutus Dominus om- nium , potcfl quemvis privare fuo Do* minio, ac ex fervo condituere Domi- num, hujusque fubditum cx Principe. Pode a Papa probatur ratione Am- data in fenptura , etli negarerur lizc exemprio c Ilc jurifdivini contra dabi- K r r 3 lita 502 $.XFI1. DiJJertationis JIJ. Jrtkult 111. lita an.j2$ adhuc cnimefl: valde con- enim padli fundamentum eft nullam , fona juri divino naturah’; nam pet fe cum nullum ejus fit veftigium: noncf! loquendo, & ex natura rei fuppofita po* contra naturalcm legem Juftitiar.vi cujar tdtate a Chrifto coliata Petro e(l huic Rex tenetur curam habere nmnin data omnis jurisdi&io, quz eft valde neccilaria Rebgioni Chriftianz, fedju* risdi&io eximendi Ecdefiafticos, & Ec- clefias cum rebus fuis a poreftate fzcu- lari eh valde neccilaria Religioni Cbti* ftianz, nam res Ecclefiafticz culrusque divinus debita reverentia debent > hzc autem ex ; gir , ut perfonz cultui divino deputarz cum rebus pro cultu deftitiatis eximi poffint a poreftate fzculari, feu ut circa perfonas cultum divinum ac in bonis in hunc finem ordinatis*non de* pendeanr a couienfu Priucipum r hoc enim ex confenfione omnium gentium viderur rationi confentaneum , fi enim fpediat ad Regiam poteftatem pofle exi- »nere familiam fuam a Magiftratu infe* riori, decer fane etiam familiam Chrifti in fua Ecclciiacximir Demumquod eriam ipfi Principes valeant eximere oftenditur: quifque fu- premus Dominus jurisdi&ionis poreil hoc [uri omni modo non iibi prohibito per alium fuperiorem, nec natrinfece malo: fed exempcio Ecclefiafiicorum , Ecclefiarum , furumque rerum , eft ačtus fupremi Domini; jurisdi&ionis a nullo fuperiore creato vetitus , non a fuperiore temporali, cum fupponatur nulli fubefie, non a jure Canonico uti efteerrum : non etiam eft adtus intrin* fecemalus, cum nec fit contra Juilitiam aut Religionem , fed in favorem fidci, Reiigionisque, nullique przjudtcer, nifi Principi eximenti, nec eft contra pačiutn cum Republica initum , quando lizc in _ t f illum transtulit fuam poteftacem, tališ tore* oftenfum eft fup ra *• 51 * & Rex tenetur curam babere omnium ci vium > ut convenienter guberntntui; dupliciter enim poteft fubditus eiimii Principis jurisdicftione. Prim6 ita, ut etiam illum nulli alteri fubjiciat, !t hoc eft omniao intrinfece maiura,^ pote bonis moribus naturalibus conrra- rium; Secundd ita, ut poteftari alteriai deinceps maneat fubje<2us: non primo, fed fecundo modoEcdefiaftici, &c. «* empti funt a jurisdiiftione farculari, nam in locum hujus fuccedit jurisdiftio Eccle* Gs , fcuPapzinhunc translara a Prin* cipe fzculari, & quidcm cfirečfe Soarez, C. 30, k, 7, proinde nihil contra bsnoi moreš hzc cxemptio cominet. f 3J. Reipondeo ad fecunto quzftionis tertiz» dcfačio hanc exemp* tionem fačhmeftc demonftraturexprr* cepris Pontiftcum jamab marioEccletiCr & hucusque confcrvatam » apud S° ir “ cit, c. / n, 20. nam A!exanderl. I' t:l Anno 109. tn Epifi, ad ontntt Ort doxos teftis eft bujusoblervantisi [C ® poribus Apoftolorum. Eandtmp* c pit Ga; us Papa Annno igj. Felicem Epifcopttm : Marcelfnus ^ Epifl. 2. ad Eptfcopos Ort"*" ^ 19 6. Orotttoieiiqnos Pomiti*® 5 teperies apudSoarez »um, coneludentem , quod fit irr polSbih ^ Pontificcs. /nter quospluces G icre rcs > totque C oacilit in hoc p rlf '^ Ecclefiam decepifle , aut Cleticos^ Impcracorcs , Regesque per J/ rl dem aucinjurmoi uGupalle. De exemptione ra<3a pet jdente 1 Qutis fanEltonibus conftitutam aliquo tupiiitatis Jludio, &c. violent. Con- fonat cap, quanqtutm 4. de cenfib. in 6. .J 34- Ad Argumenta contraria rum. produčia Refp. Ad primum DEUM manere immuracuro ex eo,quod fctne! concdlam poteftarem Principi tol- ' IW * aut imminuit, non enim tenecur c^nccdam perpetuo ceafcfyare , nsc ua- pro eo ccmpore, pro quo ftatuit ''' arn tollere , ^habuit voluntacem con- ccdendi. Refpondeo ad (ecundum, rečie ptooari , quod Papa non hibeat pote« btetn direčfcam Cleticos exinjcndi, a c P r 'vandi Reges fua potcftate rempotali, ^ Uin hoc ramen (lat, quod habeat pote- lLCm (piritualtm in Principes , narc- ( l Uc k indire&t extendat ad ca tempo- ra,u > quar funt neceflaria ad finem fpi- ntlla lem , prout eft necelfaria exempcio 5 P°tedate Siculari per nunt. s } 2 f c onfirmationem dico cum Sna« z *• 11 % hanc potcftatem indirečtam ctiamin Ethnicos in certis cafibus com» petere Papat. Refpondeo ad tertium, nego taie Privilegium a Principe concellum pugna- re cumejusdem dignitate, uti e.iim fa* pientiffime diftinguit Soarez », g. hatc duomultiim inter fe differetu: Eximi- turquisabobedientia alterius auferendo ab altero /urisdidiionem: 6 c ex : .mituc quis ab alterius obedientia confervando in altero jurisdi&ionem in perfonam exetnptam 5 hocfecundumrepugnated- que contra jus naturale j fecus exempno priorismodi, hxcenim cit in ulu quo- tidiano , Cipe enim Princeps eximit no- bilem a jurisdiftioneinfcrioris Magiftra* tus j Papa Religiofos mendicantes a ju- risdičtioneEpifcopi. Exemptfoper Pa- pam a laico Magiflratu ia 3 a cit priore modo, Ad Confirmationem primam efl di- fparitas inter jurisdičtionem fpirieualem tadicatam in BaptiTmOj quod ficut Bap- tismus nequir eradicari, ita nec fob/ečlio Bapcizati 1 (ecus fubjrčti fubditi relate ad jurisdi^ionem temporalem, Ad Confirmatione n fecundam ne¬ go elfe in deftruit one:n,quia ctfi Ecclefia per feipfam non diflringatgladium fan- guinis, poteft tamen urgente bono pu¬ hlico eum exercere perMagiftramm f^cu- Jarem delegando vices jurisdičtionis faz, quam habetin pcdefiafticosj ut /ce!cri non fint impunita, fif’ Qu*res quarrAanExemptto a Principibus concel/j perfonis Ecde- fiafticis , rebusque Ecdefiarum percon- (litutioneseorundema Aimmo Pontifice accepratas pofiit revocari ab iifdem. Di« xi per Con(litutionesPri»cipumd°onti- fiee ac teptat as, quia Privilegium ex-m- ptionl* 504 § • XVII. Bijfertationls III. Ar ticuli lil, ptioms prout conceflum a Pontifice ( de //. /. & L.ftejuis Curialis C.de Efi[. quo vide »■ s32 ) ficut eft independens a copis & Člene,& L. neminem & m- voluntate Principum in fieri , ita in con- thentic. quas aUiones C, de SS. Euh[, fervari Soarez//^.* defens,fideiCathol, & L. 19. tuCod . Theodos, de Epifii/, c.3o,H.ff, & Cler, Quarto Principes fucctlki Refpondeo negative cum Soarez concedentium poiTunr dicere amcct.; e . 2e. k n. 7. Laym, lib, 4-.tr aRl. $. c. g. res fuos non potuifle pratjudicarc(n »„ /. ex corr.muni probatur Privilegium , juri aut donatio fa&a non fubditis, & fupc- liori, non eftrevocabilis} Princeps enim urbem fibi iubie&im plena libercate do- nansnequic eam ad fubje&ionem revoca- re, ut docent paflim Publicifts apud Aug. M ichel tem. 1. Theolog, CanouicoMor. fol. 6$7. Sed Privilegium exemptionis conccflum a Principibus , eft donatio fa&a non fubditis , & fuperiori, ergo non eft revocabile. Explicatur cum Soa¬ rez num 9. Privilegium iftud eft partim conceflum omnibus Ecclefiafticis Papa infetioribus , parhm ipfi Papae »confide- ratum boe fecundo modo eft concef- », 921. eft acceptacum sb Hano 110 fum fuperiori qua tali nempe Papa?, qui jure divino eft (uperior Principibus per num. j 16. priore vero modo eftejuidem conceftum fubditis nempe vi fuppofitio- nis , quod Ecdefiaftici a nulloaiias fue- rint exempti at eosdem iiberat a fubje- &ione , proindefemel datum jam ineft exemptis irrevocabiliter, cum in eos cef- fet jurisdi&io, uti patet in czemplo dat« Lberutis urbi pr;us fubjecfx, Dices primojus eximensEc- tlefiafticos eft Civile uti quaftio fuppo- nit, ergo authoiirate Principis mutabije, Sccundb res per caufas nafeitur, pereas" dem dillolvitur, ergo esemptio confti- ruta a Principis voluntate, per bane e- riam poteft diftolvi. Tertib fspelmpe* ratores revocarunt talia Privilegiaapud Gratianum in Cetn. ttmntf §. H*e ji quis Refpondeo cum Soarez c. js, i», 1* Ad primum poftejuam Papa accepta* vit, id eft Canonizatum , uti Jutim fulti loquuntur,id eft,ex civilieffeta Canonkum, feu Ecclefiaflicum, Adfe* cundum dico illud principium proetit' re de rebus pendenrious etiam inconfei' vari ab ijfdemcaufis, incafu noftroPn* vilegium in cotafervari pendet a volunn" Pontificia pocentiore , omifEs>lijs F ,: ' deric« Imperat. Privilegium foriampli^* »um, tam in criminalibus, civilibus caufis Glericis collatomde qi- ». s21. eft acceptatum ab Honorio I his verbis in fine adjeiftis: N»s H° n,rik Epifcopus fervus fervorum DEl " leges a Frideric. Rem hup, M 11 (ir o Chari/Jimo pr o ut Hetit e on> r ‘ u Cbrijliauorum editas lauduruM’ *ternum vulituras. Jra apud &' r( ‘ c - k. //. Apprebationem Pontifc' efle neceftariam, ut viin leg s ipečfu Ecclcfiafticonim , leguirur &‘ s > quod Ecdefiaftici non flot "' Principu m, & ideo cooflicucioncs Cj ‘ AAIiJCipunij - ijs /avorabiles nequeunt čile 1 fg M ’ , Eupervcniat confirmat/o Pont ncii - • « a (l no" p tettium dico referri fada 1 barijure efie fatfta. Ad tjuarruni fpondeo fucceflbres aut funt tak 5 , barreditario , aut j non hsttedim 10 . , alio titulo jufto cum fuprema . (haftones de mmunitatt Ecclejiajlica eVohuntur. Rfgna occupant : utroque modo fuece« demesnequcunt revocarc Ptivilegia jufto titulo abanteceflbribusconccfla, cum ne¬ vest fuccedere in ampiicrcm jurisdi&io- nem, quam majores habuerint. Qua: tatio etiam habetlocutn in fupremis Re- gibus nune poflidentibus terras , quat clim erac Imperij. Si dicas Friderici Privilegium non polle ftringere Principes Chriflianos > qui tempore conceiltoniserant fupremi, ergo hosnon obligat. Refpondeo cum Soarez n, 17, nego confequentiatn , quia Privilegium Friderici non eft novum , fed rcnovatum jam antiquitus ab Impc- racoribus conceflum apud Soarez c. sz, Deinde Regna omnia id acceptafle, ne* R jr * non pofleteftatur Soarez idque col- ligitura pofteriori, cum alrqui, uti de Republic* Veneta refert Gigas in trati, h crimine lafa Aiajejiatit fnb Rubric, 1»is de Mo cognofcat n. »o. habeant Privilegium Apoftolieum in aliquibus ca- “bus agendi contra exetnptionen», Loquendo de Regibus ad fidem ^°vtter converfis tradit Soarez pode cos * P J pa cogi, ut haac ezernptionem ad- |J llttant » nempe non aliter illis conce- Mo Miniftros Ecdefia:, proinde cum 1 ‘ s qnafi contrahere. Htec conditio u ! ntel)ig 7 tur in ipfa profelfione obe "nti* Ponttfici pratftands, etfi non Cx pximcretur. Quxres an faltem a Pontificequeat ' v °tari prout conceflum a Principibus ^ c °nfirnurum a Papa, Refpondeo t UrT ‘ ^ OJ tez d n. 13, nagative tum quia .' Vo ^ r ' n °npoteft mfi abdicando toram pj 15 '^' onem temporalem dircčtam a ^'nupibnj conceflam , h,mc autem v llt abdicare quu Ponufex non eft SOS abfolutus Dominus bonorum , & ju¬ du«! Ecdefia:, cum non fint perfonx, fedffedis Apoftolic*: tum quia acquifi* tum jus toti ftatui Ecclefiaftico non po§ teft pro arbitrio tollere ; tum quia non Labet poteftatemin deftru&ioncm, fed in atdiflcationem. S 37 - Quxresquinto an pratferip- tioneauc confuetudine Ecdefiaftica im- muniras poflit aboJeri a fxculartbus. De hac quxftione vide Laym. lib. 4. trati. 9, c. to. Soarez c. ^4. Auguft. Adichel to. t. Theolog. Canonico • Adorzl, fol, 6 S P. d verf. Pro certo tenendum , &c. mo* nentem , quod Govarruvias etfi fit vir celebcrrimus , »c Do&iflimus in materia libertatis Ecdcfiafticat habeatur pro fu* fpedio, & ideo caute legendus fit: idetn cenfet Soarez tem. t, de Relitr. lib./.de ■divino c nit h c. 38. ». ‘ 6 . Bellarm. in Re- fponfo ad Epi JI. in favorera Venetorum. Refpondeo negativž , Sc quidero nonpofle prxfcribi, probatur quod con¬ tra jus divinum praferibi non poflit, im- muaitas autem Ecdefiaftica eft juriš di¬ vini per (equcntcs Deinde ctiam juxta fententiam negantem efle juriš divini eft ratio hxc , quod jurisdi- dioin PerfonasEcdefiafticas , & res fit fpiritualis , cujus pofltflionis laici funt incapaces. C. 7. de prafeript. c. si.de tleti, fine qua praderiptio inchoari non poteft. De confuetudine etiam Refponfio eft certa , datoquod divinitusfit immu* nitas concefla, verum etiam fuppofita opinionecontraria fuadetur , qubd irra* tionabilis damnetur uintb. Cajfa & ir• rita C- de SS. EccleJ & c. Clericis g. de jud/ciis. Rano fundatur in recepta Rcgula Cauoniftaium pro irrationabili S s s h »* 50 6 g. Xvll. Vljfertationis 111 . Artlculi III. habentium confuerudinem, qnando tiare batar interdičia excenfioneftiVpoemei. enervat Ecdefiafticam difupiinam, aut Ecclefi* libertatem , Edi eflet imme- morialis, nifi fit adjuta alio titulo , auc Apoftolico indulto , Layn. n. i.Soirez lib. 4., defens. fidei c. 34. 17 ( addit n, 18. tale Privilegium fi datum eflet femper ex caufa jufta revocari pode 3 quia nunqum in pertinenubus ad fupremam Pap* poteftatem poteft prarfcrbi Irmo* cent. in C. 1. n. 2, de pofiulation. Pra* latorum ) talscfth*.: confuetudo utpo- communicacionis latasSententi* adEcc'; fias , qu* usque ad id tcaipus ib h;: onere erant liberar. Item arguitura pan: atite Cr lium Lateranenfe, decim* dat* E :■ fijs, in feudum per Concilium con : t funti i.is c. cum Apofiolicoj. it eju£ fittnt a Pralatis \& c. 2, j. [tun dtcimis in 6. ergo etiam junsdido n Eccleliafticos a Papa concedi poteft,carn non minus decimar fint annei* rt: lf ; ' teconfundens difparatas jurisdi&iones in ritual' , quam jurisdičlioin Eccleful!'^ perfonasDEo dicatas, inverunsque iiber- tatem,ac ftatum Hierarchicum, Confir- matur confuetudo non valet fine legstima pr*lcriptione, h are in perfonasEccIefiafti- cas resqu: ad cultum divnum fpečtan tes neqmt legftime currere, cum ei re- fiftat jus prarlerrim Trident, allegatum num s33. Cstetum valet prrfona farcularis habere jurisdi&ionc-m quoad aliqua in Eccleliafticos , resque Ecdefiarum. Primofi eam fibi refervat Fundator cum confenfu Papir, aut Ep fcopi , Molin, de jufl . trati, s Difip 6. n. ff, Laym. C, 5, Auguft, MEhel/o/. 690. S,ecundo cum Pap*confenfu Prin* cipes poflunt refetvate fibi jura Regali* annuasq je per.fi ines ab Ecclefia fibi fol • vendas per textum. C. praterea 23 ds jure patronat , Unde gravi cx caufa poteft Papa aut generale Cone 1 ume s S ell ib immemoriali ejusmd' l J ’ fisdičtionis ufus probahilicer prali' nrulus mllus, aut refervationis. Apoftolici Privilegij, feuproutloq»' c itst(?s Michel n. 10. quod fit pralup® tituius tsčtr refervationis infundat cr.: aut Apoftojici privilegij Lsy®> *• 1,1 num. z. Ex hoc principio apudotatum ^ c bel non concndicentem defendunrl i . lic (Iz jurisdičbbnem, quam bp :ri ‘ - - -1-.. .».reti' in ftatus Imperij Ecdefiafticos ere:.- bi enim m omnibus ačbonibiisrc^ 1 ^ & perfonabbus eorundem bon*^ nenribus , etfi nulla reiervitionii P" aut mdultum Apoftolilicum prodne p- fillt , (fj bulico Impt r) .» imtnediate in ..... Confilio, al jt SpirenG Ctmen u ' c niendi funt. Quod cor faevcrint MioMn Ims Ciericos in delido henfjs deti-ere, ac camprcheni" 1 ' < - • e.c»*' dem concedere al quam jutisdiift onem in Ecdefiafticos Layman. c, S. in fin, non fit titulo juri'sdufti° n ' s 'JO fic apud cit. Michel num. 9. Con. tor . H ciliurn generale Lugdnnenfe XI, Gre¬ gor. X. 1274, cclebratum tolefavitjus _ . Regali* in Galli* Regibus quoad Eccle- Edi, Soarez cit c, n * Gis in quibus ab imniemoriali eserce- Pf*iar*s pr*fcntent. flUU Is - U -UIO « - - - , ab hor/iine de judic.fc c -f c ! . ^ r. blicae £čiii valde eicped.t ^F tc0i; , M jfn jure Canonko , & Civiii (int injufia''ac ir rit a "Decreta ,&c. AnjureCanonico, & Civiii Jint injufi a , ac mita Decreta, qui- lus Ecclejtajlici arcentur a comparandis , & acmirendis bonis immobilibtts. 538. Tl Efpondeo affirmative: proba- iV tur ca decreta funt injufta , fcirrita, qua? fcruntur in perfonas a perfonisdeftitutis jutisdičlione, decreta enim procedunt a fuperiorc in fubditos , ut fim jufta Sc vaiida, fed decreta , qui- bus arcentur Ecdefiaftici a comparandis, & acquirendis bonis imtnobilibus , fe- tuntuta petfonis nempe laicis deftitutis jutisrliftione j n Ecddiafticos , ergo, Mijoteftevidens, minor eftdemonftra* l>a ” S 26 .& f33, Rclpor.denc adverfarij decreta di- "ftefcrri in fubditos laicos, qu bus pro* „‘ lbt tur ttanslatio bonorutn in Ecdefia« nicos ( Cqntraeft, qucd fit juhs clatifli-. ^ 1 f s nontfle prohiberi indire&e id , tuud dirtiSž prohibeti don pottft « C “Mnto 26. de pr vileg qi>,cd enim una a (teneg tum, imel: gi dtb t denega- altcra. Glcjf. in c. qttanto Verb. D r *udtm de privtleg. .bed potrftus c u dircč^c Etcltfiallic-s ptoh bite non j ; tc “ > S uo minus poflint arcjtiirere quo- ! t^odo licito bona immeblia, ergo , tt ln{ lireftž, confequentia harc, & ui- aperte deciU eft in C, fin , de (0fli 'r ar ' immunit in 6 . in quo ex- i v Unic »ntur Domin' temporales. q«i ‘*r n ' CMKt r (ubditis ne Pralatis, tr foms Eeclefisfiici :, qnidquam vendant, ant emant ab eis , item ne illis bladum molant, Coufirmatur in cffe&u perinde eft prohibere fubditos, ne vendar t Ecde/Ia- fticis.ac iftos ptehibere emere id,qu. d jus naturale, Sc gentium illis concedit, unde eft manif; fte in fraudem ‘ Sc contra men- tern fhtuentiscura in fimtbbtis juxtano« tabilernGlofin cit c,quanto coi fideran« da fit pot.us niens,quim verba,mm verba de/erviunt intentioni, Sc non e converfo intentio verbis: 539 Dicrs quod ea quat funt de jure naturali, Sc gentium pofirivo , fcu prači ptivo non pc (luni EccJefiafticis adi- mi, nam naturaie jus pofitivum eft im- mutibile, poflunt autem »dimi, qu* funt de jure naturali permiffivo, fiefub'* ditis prohibetur pifcatio, venatio, &c. quia funt juriš naturalis permiflivi, at- qui emptio&c.imobilium eft juriš natura¬ lis permiflivi, ergo poreft prohiberi Ec« defiafticis pro exigemia pubiicar utilita- tis. Refpondeo fubditis polhe prohiberi eft ver ffimum, fecus non fubditis, cum nullus valeat jurisd ; & onem fuam ex- tendere in non fubditos L. fin.de jurisdi- flion omn J udi c. Igitur folus Pontifex poteft vetate in certiscefifcus, nc Eccle- fiaftici comparare pofliflt bona immobi« lia. S 5 s * Un- 5°8 $.XVIL DiJJertationis 111. Jrticuli 111. Unde re&ž Auguft Michcl tom. /. Theolog . Canonico - Moral. fol.4py, polt Bonač, fcribit: JI at ut a feu leges fcr ejuas Ecclef aftici timidiores fiunt, Itbertati Ecclepaftica advtrfantur ex Bare. in Ant h, Cafa de SS, Ecclef. tune anten Ecelejia/liei timidiores di~ eunturfteri , ejuoticsprivantur iis re¬ bus, tju* jure natur aligentium , & ci¬ vili communia funt civibus ,aut quo- ties non permittuntur frui rebus, epui b 9 reltcjtti eives fruuntur,& Ecclef a- fitce Jlatui nen repugnant, aut cjuoties fiunt deterioris conditionis, etiam in illis bonis temporalibus , ejuecommu- nia funt omnibus civibus. Eadem legi podane apud Pal, p. 2, tr. 12. p. $. »♦ 7. ubi etiarn exprcdit : Clericts ratione Clericatus non definerc tjftcivtt , j partes Reipublica, ejtttit omnibus p culanbus digmores ejfe, injnjle igittr privilegiis altis concejfis privari, iti, Quod etiam de /ure civili priliti decreta, qu* dici folem leges Amortia- tionis per n. j22 .non minus ac de joti Canonico fint reprobata monftratum eft numero y2/, maxime ex Antb, Cofi, & irrita Frideric, Imperator, Eft pa¬ te rea aperriffimajuftiniaoi L.so.Ciiii SS, EccleJ', Contra patronos amortzi* tionis , quam integram apud cit.Micbei fol, 6st. tt. s. legere potes, Privilegium iftud femel coaceflum 1 ac ab Eccieda acceptum a Principibui irrovocabilc ede conftat ex n**- lil' er/> ? . Fundamenta piutorum Arnortizationis annulUntut • f 40. TTUndamcntum primum. Eccle- JT pa, &Refpublica pari paf- fu ambulant, proindc pari ftvore gau« dere debenr, fed d lic Eccledaftici in acquidcione imobilium nullo podarit uti privilegio contra Rempublicam pariter privilegiatam juxta notidimum axioma apud Barbos , Axiomat lib. 4, C. it, ti. 6, praefertim cum Refpublica certet de damno vitando, & Eccieda de lu- ero captando. Refpondeo primo negand® fup- politum , fupponit enim argumen- tum , quod Eccledaftici dependenter a privilegio prarreadant jus emen- di immobilia , boe autem luppofitum ed falfurn, cum non jure bngutari Q in quo dtum eft privilegium^ fed jure na- turali , gentium , čc civili omnibus camtnuni jusfuum probent. Re/pondeo fecundo Ailom h* Ec c le p a ,& Refpublica pari paf»‘* bulam defumptum ex L. pn,C,it & Ecclef, j axta GlolT. in pr. non ptoccit- c*rra tres cafus in legis tenu eiptdi« (aiioquin zijuiparatio non procedi:)" 1 '' pe in ptzfcriptione eencenaria perfonaJiuni earundem , io ^ . _ ic Dominii , dve tradition« P° ,, lis, & in hvpotheca coropc« 0 s . ! us re,1 čtis emptis , fe ‘“ S fti(Di /• iquidem ut notatUara 'lem. /, de Suma Trinitatt ^ npn, Ecclcda cd. & ommunis Mater, c »g' um, promdeetiam Ke j p u deo harc ed filia»» c ^ u ^ 1C ?jj£nJ '"f’ im bujas przrogu-v* eit e g c cf amenre minus loiennt« e - a Capit herediucem C. c* f il>' Fundmenta fauiorum Amrtizationis annullantur. 5'°9 rtUtum de ttftam , Seču ReTpublica, iuc Impcr, L. 3, ex imperfetto, inquit, tcftamento, »ec Imperator cm h uredi* tat cm vindicare pojfe ftpe confiitu - tum eft C. e od. Refpandeo tertio fi Termo eft re¬ bus abEcclefia comparandis titulo one- l rofo ut emptionis , pennucatioRis , Ecde* fu non agit de Iucro eaptando£hoc enim Tonit rem accipere gratiose Teu line one* (e) Ted onus impanirur ucrique parti. Adilumumdidumiliud procedit in do- natione , hsredirate aut legato relidto ilicui pio loco : veram ncc tune vira bab-c, cum ReTpublica nibil amitcat de Tuoj non eft Domina bonorutn civiuraj & ii bi titulo gratuito capere poflunc , cut non Ecclefiaftici ? 54 1, Non eft hic otnittentja ani- m »dv$dio, quod venditoribus, corum- iJque com- P^eiis perToluturo, aut fatculari mino- l’ s “‘ c *t*ntis , ac roinutim, & quidetn incerto Tatisfaduro , baud dtibie Cnt| tct nobiscuin. ft er - ^ c ^P 3R deo quartd demus Mma- 'iiacaptarelucrum , nego tamen iade '^publicam damau«i pati ; nam fi Monafterium bona augeri pofliinr, eriam plures Tasculares pollunt Tufcipi, sc ali, quo modo multi T*cularcs prolibus u* triusque Tezus onerati juvari po (Funt per earum TuTceptionem , qu* fi domi ma* nerent, ali non poftent , aut valdž x- gre, filiar non elocari ob defe&um do¬ ti s, Scc. Dixi demus nam in pr*fentiqu*- ftione, fi folis Tatcularibus fas fit attra- herebonaimmobilia exclufis Ecdefiafti- cis, dic« ingens damnum eos pati, nam jat naturalc, &gentiumdedit/is jus ac- quirendi bonaquevis modo non iliiciro , boe jus eft rnultum aeftimabile, dum id accreTcit Tascularibus , hi captint lu- rrum , Ecclefiaftici veri ejus patiuntur jaduram , ergofalTumeftRempublicam certarede vitando damno, Sc Ecclcčum de Iucro captando, ^42. Fundamentum Tecundum, ac htreditAtem cum Relicjuo Ifr Atile non habeAnt , a iti A, inquit, fucrificia Domini, & ejiu ob- lationti comedunt : Nov* veroMarrh. /g. ubi Dominus jubet Apoftol is > uc aihil poflideant , non pccuniam . no m iduM tunictu ,&c. non enim eft Difci - pulta fupra Magijlrum. Chriftus au- tem nuliam habait pofteflionem , Sc Luc, 14. nift cjuis renuntiet omnibus, qit£ pojjldct, ncqnit ejfe Chrijli Difci- pulut , Ted omnes Ecclefiaftici funt Chrifti DiTcipuli« S s s 3 ReTpon* j>() g. XVII, DiJJertationis 111. ArticuliJII Refpondeo ide fuir crror Wiclcti a- latiombus (quas Chrifius eft padaš quam p’id Bellarm. tem./, de Clericis c, 26, plurimas , ac in jis cupit fui imiuco- quod Clericis fine illicita: pofieflionts, res) non de pofleflionibas. ergo Ecdefia crrorem hunc damnans docet pcfidfioncs Ecdcfiafticorum non dlccomra, fed juxta feripturam, Dicocrgocum cit. Bdlarm, Sacer- dotibus , ac Levitis non fu:(Ie vetitas poil.-ffiones C licet in parricione terrs non erant babuuri agros, & vineas)quia Ad Teftjmonium S. Luca Refpon- deocuna Ang. ex EpijlA'a d Mtu cellinum ellc intelligendum de aoimi pratparatione, utieftevidens Jer anuu< dentibus in eodern capite, fitjuii, in* quic, venit ad me , & non odit Petim & Matrem, & uxorem adhnc Mttm, pofleflurieranrurbes, SfAiburhanP >P - C an/mam [uam, non potefiejt ms Difcipultis , qui ] ocus f um i debet J: pr^paracione aninii , nempe pro cafu, Snod auc offendendus DEIIS , aurcitn cfrenfam DEI deferendus > oiJenden- usque Pater,Mater , &c, hipotiujDHO pofiponendi fiat. 543» Fundaroentum renta«, Noo eft tnens Amortizantium Cathoiicorum, omniaimmobil/a ab Ecclcfijs, & Ecc le- fiafiicisayellere, nec eorum foceie jote divino incapaces, ut fecit Wiclefiis i W rnoderamen ponere , ne dtinceps devc' niant m Ecclefiafticorum ;urJsd<«5lionem, ficenirn esimerentura Večkigihbas> o* nereque /imjiium impofitionum ing ti' vamen laicorum : praberetur Eccltin' fiicisluxuriandi , JaTi-iViendiguean/a eX aud:is ultra modum facuitatibas i ra Hm* fic, Zcefius de JticceJfionibns ab i" 11 ' fiat o n /o { Re/pondeo argumentom nullutn , nam autloguiturde bonis‘ ! ' J dihbus , aut de aHodialibas j dahbus, »n poffinrrranfirr ad Motni- r, a , &c, fuffi ienter ejmofui * nullumcft^ teranrquc cmere agros , & vineas, utt confiar ex Numtror, $s. in pr. Qu 6 d Laym. dicat eis fu (Te concellusn duma« xat ufum , non proprietatem, fallitur , quia Levitic. 2j. k ver s, 29. patet S a* cerdotes , & Levitas fuifle proprieta- ries, fiquidemconce(la fuic illis vendi- rio, Scredemptio domorum, non mi* nus ac aliis. Scriptura dicensSacerdotes, &Le« vi ta s non debete habere quidquam , eo quod Dotninus fit illorum hatreditas, & pofldfio , eft intelligenda , quodne- queant habere more aiiorum tanquatn fiiiosjacob, id dl, ex paterna bat redi - tace, fetus aliur.de, nempe ex debitts DEO, cujus erant Mintfiri. A d ca quae opponuntur ex Evan- gelio dico accipicnda dTc de Apoflolis ante Chtilii paflionem , quo tempore, ut exptditius Chrdlum fequercntur , non exprdiebat h-bere ftabilia ita cit, Bedaim. ad illnd Matth te, nihil t/t- Uritis in via , lecus pcfl Alccnfionem Chr Hi , quo tempore c*petunt habere curam Ecclefiatum , fedcsque figere , unde ab eb tetrpore cos recepific tem- poralia legimus A flor. 4. f. & f. Tex us 'Ilc /ton eji Difeipulus fte¬ pi a Magiji/um d« tribun Si'de AHodislibus , onus prteftandi Princ p ■ fed ferv't '3 * ibus tb ’ ncxum onos praitanai * *■“-1 j,,, lequia perlonalia 1 ied K (0# - ut Steurarum, colkdat^JJ^. duccnda raiiitia P»t [lX i ^ Fundamenta fant or um que defenfionem , 'in his nihil fubtra hitur Principi , ecfi bona tranfeant ad Ecdefias, &c. quia tranfcunrcum onere fuo , longeque fidelius id pracftant Ec- clefiafiici, quam Ia:culares. Porro iliud eft indignum tam cele- bri Legifta , uti etat Zoefius volenti fubtrahi Ecclefiafticis matctiam luxu- riandi , quafi his deeffent Pontificcs. Legati Apoftoiici, Archi Epifcopi, 8cc. qm coerceant paenis debitis exceflus: ad hos non ad faeculares judices Ipečiat invigiiarc Ecclcfiafiicis , eosque judica« re- Meminerit Zoefius , quid S. Mar« tinus Turonenfis Epifcopus in faciem d-xerit Maximo Imperatori : Novam , & inauditum nefas efi , ut cattfam Ecclejiit fttdex facult judicAret , Sc <]u d PapaGelafiusin Epiftola ad Anaftaf, lmperarorem refcrrpferit ; Nofli , in« *)°it, fili dileffijfime , cjttod llcet prationem extra familiam poilidenri- 0ls pitrimoniilia : item aliis ftatutis P‘ohibentur fubditi in fpccie alienareres »mnaobiUs in Ecciefiafticos, Addic e« Amcrti^atmis annullanlur. 51 1 jusmodi fiatura, fi intintio ftatuenriurn recfie confideretur, non cfic usqueade6 exorbitantia , neque contra Ecclefijfti- cam libertarem , fedmagisad publ cam utilitatem, Sc confervacionem familis, Sc agnationis : difpofitio enim non eft cetifenda contra libertatem Ecckfi* , cujus authoritate aggravatur perlona Ecclefiaftica , puhlica ulilitate hoc exi- gente , fed potius Lubditorum poteiUs limitatur. Idem pradlicari in Lufitania teftis cft Molin. trači, 2. Difput. 140, verf,quin de jure hujus ; 3 c apud Au- gufi, Mrchel tom.i. Theolog. Canoni- co-ALoral.fol.722,n.i . de Anglia ad- huc Catholica, Greg. Tholollan. de Me- diolano , Signoratus de homad, Con * fil, 21 . De Republica Veneta Auihoces agitantes difFerentias inter eandem Sc Paul um V. DeAuftnacis Provincijs fi - dcm facic , Baro Schmid Bavatire Can- cellarius in fuis Coinmentarijs in jus Ba- vaticum. Hanc obječlionem citatus Author fic concludit : Certc tot Reg- nornm , & Provinciarum ilatura, leges, & confuerudines improbare , Sc ut vi- tiofas damnare „ nobis videtur nimis prsfumptuofum. Refpondeoargumemumhoc arguere a fadlo ad jus , vis enim illius fita edin hoc: pluribus in Regnisdero« gatum efi: Ecclefiafti * immunit.ti « quoad comparanda immob/Fa , ergo li¬ čite derogari etiam poteft alib.: \\xc con ■ fequentia efi nullius momenti , cutn fiant quam plurima, qua? non licent. Linde fic arguitur, aut in nomma- tis Provincijs fiunt harc via prar :ise tičt'» autvia juriš fpecialis > fcilicet privi.eg j» fi via privilegij j confequcntia Domini Can« 512 g'. D; Cancellarij eft nulla, (iva facH , ergo de jure funt injuftaper n. S3t- Refpon/io h ate eft quoad rem Exi- mij Do&oris Franc. Soarcz in de fen - fidei Cathel. eontr a Anglia Re¬ gent lih. 4. c. 32. ntim. 22, Ita loquentis* Ex ditlisfatis conftat y nttllam confue- tndinem , etji immemorialis fit ttllo modo eontr n immunitatem Ectlefafii - C4>» pr aval er e pojje : folum objici fi¬ le n t quadam particulares confuetu- dinu al'tquornm Regnorum . qua licet fint contra immunitatem Ecclefiafli- tam fine fcrupalo d Magiflratibtu lai- tii obfervantur, ad Mas vero pofumus uno ver bo refpondere , Mas confuetu- dinu non a d jtu , fedadfaEla keminttm pertinere , propter qua veritatem ne- garenon pojfumus , nec illorum ratio- nem dar e tenemur , fed ad Mo s fpe- flat , qui confuetudines Mas obfer- vant, f 46« Bonurn publicum, quo Gail- lius nicuur juftificare legem Amortiza- tionis nihil ad rem facit , fic enim nulla lcx civilis imminuens Eccle/iafticam li- bertatem foret inju/la, quia omnis fal- tem indirediefertur in bonum publicum Can. 2, difl. 4, Dcinde /icuc bonum univerfalis Ecdefia praevalct bono univerfali torius civilis Imperij , ira (latus Eccltfia/licus uniusRegni, aut Provinci* c/l fuperior bono publico civili illius Regni , aut Provinci*» aroutjpropter bonum publi- cumtotius Imperij nequit condi lex ci¬ vilis przjudicans libertati Ecclefiae uni- verfz , ergo nec ullus Princeps in Regno fuo pote/l condfere legem praejudiciotarn ftatui Ecchfiafticoejusdem Regni, Ac- cedit quodlexcivrlis lata contra itumu* sli. Aniiuli 1IJ. nitatem Ecclc/h/licam uniusRegni, n iplo /ir contra immunitatem umverfaJii Eccleiiz , immunitas enim Ecdefiafli- ca non e/l particulare , 'aut perfomJe privilegium , fed competens toti Ib. Clericali. Quod Gaill. cit, n.'44. dient creto Amortizationis gravari potius fub* ditorum laicorum poce/htem, ([uk perfonaj Ecdefiaflicas, eft refutatom nam, s.tS, ubi prebavi etiam indiredm imminucionem Ecclellafticz libertatii valere non po/le. Demum nunquam in jure e/l audi* tum , quod bonum publicum, aut tf ceffita* conferar jurisdičlioneni, b« 1, nime/l , aut ordinaria d sta aut iltpi I aut a fupremo Principe, vel a legitimi przfcr pra confoetudme, aut e/l e* :rJ ' ordinaria, (e u delegata ab ordinario |J' dicec, dno fi mul s, de Offic. fudic.O'- dinar, fed nullo modo exreceo/irtscors' petit jurisdidio iaico Principi in Clef- Rationem dat cit. Soarez num.t.f" /urisdi&io, feupocclhs proveniata^ lunrate fuperiore , unde et/i quis rg f, _ poena , nullus tamen ptivatus « IJ ® _ dcfečlu fuperioris acquirit jurisdi«^ 1 '. in eum , qui eget correčlione * e ^ fummum privatus porerir cotS> P quantum nece/Te foret ad ja/lam > deraram fui aut alterius det Vide cit. Soarez eximie demoa r! . dnum.s, quod nulla neCe/Etas un po/lit jurisdidionemin Eclefia»* ,f Qui pl ura contra fuftcient nullatum fundamentum tjuartujj 1 ^ derat, legat Auguft. M, hf f/,/,;• Theolog, Canonieo - Motal, J ^j ; , fen, J. ub. mteralia legetj tidiu inter Rcmpubltcam ve p,j- Fundamenta faumum An^rti^atims annuUmur Pauium V.ortam occafione tncarceratio* nis quorundam Glericerum , ac decre- ti Amortizadonis Anno ifio/, promul- gari pro toto Dominio Venero , argu- mento dudo a Gallia , Lufitania* &rc v intelligetibidem a Paulo fuifle rčproba- tura utrumque , ac excommunicatutn fenatum publicantem illud cx fententia omnium Cardinalium ( exceptis Venctis Delphino, & VaIerio}totumque Domi¬ nirati interdido Ecclefiaftico fubjedum, quodrevocare noliet decretum ( etfi op- ponetet fenatus Ecdefiafticis nullum in- fttri damnum , quia fi eis quid tefta- mento relinqui contingit , predum bo- notum folvitur) nec Clericos reos re- mittere foro Ecclefiaftico. p47. FundamentuTOquincum, De- cr «tieoianata juxta prebdbilem fenten- 'iam tion funt injufta, talia funt Deere* cr «a Amortizationis, duoenim, tres- Vc Authores Claflici faciunr fetuenriam Pfobabilcm, fentendam autem quod li- Cltj fr, ac jufta Amortizado, five De- Cr ctuna vetans alienationern immobilium ' n Ecclefiafticos docetur a longe pluri- us > r.empea Gaill. Molin. cir. n 544, ^ ent,Co Zoefio, ad3, Decretal tit. 27. ' *• Caftaneo in confuet. Burgund, I? r, 9 * n, s 1. Jaccbo de Graffeis ' ' ^ c ' '8. ». 233' Olibeno traEl. de re Fifcic, 7. n. 31 , Aiciato ad Aftth, *U«dtSS. Eecleftjs , &c. ^ , ^ e ^pondeo ut in moralibus faciat | erj | ? r °P , nionetn fuam verč probabi- V P utesr equiruntcond)tiones Soarez, •utne** 2 * ^ 5nc ^ cz * Palao, & »lij in- ^ crt teologi > qu^ revocantur ad ut fr peritus & pius. Ad peritiatn 'utn not ‘ t,a ur.ivtrfalium principio- c * qutbus deducuntur conclufio- 513 nes particulares in moralibus : ac ut non petfundorie , fed exadc materia nondum ab alijs ventilata difeudatur ex folidis rationibus, fi autem jam ab alijs fit difcufia , ipseque oppofieum fequa- tur , opus eft , ut fundamentum fuae fententia; fit novum £ pattonis commu- nis fententia indiffolutum , econtra di* luat feliderationes contrarite fententia;. Ad pietatem fpedat, ut procedat ex Ze¬ lo bono, fcudefiderio, quoctipitad o* nes humana* conformari recepti* Jegt- bus non ad oftentationem ingenij , auc ex affedu Clericis infefto. Tales con- ditioues non habent prefati Authores * nam excepto Molin. ( hic nihil feribit in favorem eorum, fed pracise refert, quid in Lufitania fiat , uti patet cuivis eum legenti : & Graffeis Clerico fieculari, funt meri Jurisconfulci, & quidem ple- rique fetibentes ante controverfiam in- ter Venetos , & Pauium V. demptoZoe- fio: faculares autem in rebus moralibus non habere fufficientem peritiam proxi- meexpofitam, difeimus exoracuIo Pon- tificio. [C. 3. de imunit. Ecclejiarum in 6. Clericis ,inquit ,laicos inf eftos oppi- do tradit antiejuitas , quod&prafen- tium experimenta temporum manife• fte de c Ur ant , dum fuis finibus non contenti nituntur in ve tit um, ad illi * cita frcena relaxant , nec prudenter attendunt , qudm /it eis in Clericos Ecclejia Ecclefiafticasve perfonas, & bona , interditta poteftas. Hoc fohun fufficeret ad infirmandam aflernm pro-. babilitatem, Verutn ut luculentius pa- tefcat fundamenti quintt nulliras am- plius fic progredior adverfus iftos Do¬ lores. Trt 548. Su* £14 XVII. T>iffertatmis lil. Ani culi lil. * ^48. Suaropinionis, torrenti Ca* noniftarum» "Theolagorum > & Oraču* loPontificio Pauli V. oppofita?, nulium folidum producunt fundamentum, mi¬ nus diluunc argumenta noftrte opinio* nis > nam Princeps, de Corypha:us Amor- tizantiutn inter Germanos eft B Schmid, cujus fundamenta hucusque ezamir.avi- mnS) vidimusque imbecilta, redueun- tur enimadifia: fas eft Ecclefta pra- judicare in actjnirendo: lex lata boni puhlici intentionc non violat hherta- tem Eccleftafticam \ in pluribus Pro^ •vincijs ftc pratticatur: eft opinio pro- babilis lici tam ejfte Amorti&ationem, Sed bate oronia nihil probant, ut ex ha&enus dilutis confta*j, continentque petitionem principi;, reddunt enim pro ratione id , de quo quiritur , qua;ftio enim eft an in acquirendo poreftas farcu- laris poffit prarjudicare , ac prsjudicer libertati Ecde/ufticm, Refpondes, quod fic : reddisque pro ratione, quod aut non pra:;udicet, aut prijudicare poffit ex in- tentione boni puhlici : hoc totum eft in qu$ftione, & fi bonum publicum pras- tenfum prarvaleret, nulla Iex c"vilis con* tra libertatem Eccleftafticam eftet iniufta per num. s+ 6 . Veneti praetendebant bonum commune in fuoDecreto Amor- tizationis, &tamena PauloV. damna- tifunt, ncquceos;uveruntfa6h, quod prius ab annis trecentis fueric Decrccum, ne infcia Republica nova: inducantur Ecdefia:, moremque fuifte quodvis ge* aushominum in graviffimis criminibus judicare. Fačla quarundam Provincia* rum nulium faciunt jus > proinde nec juftitiam Amortizationis, Patec ergolPa- trortos hujus nulla niti foliditate pofitiva, non etiam negativa iolvendo rationes aoftr* feutenti«. 549, Fundamentum fejctum, Po. teft reftarer repsllsre hsredem ab h»e* ditate , fi Reiigiofus fiat , ut bona (ioi penes faraiiiam, ergo etiam Princeps fua ditione ftatucre , ne immobilii iiit. nentur Ecclefiaftic is, Confeauen.u hicurgetur primo a paritate (laiuin: tanrs clferri, aut inferri ccrras mer;;; ech eoobligentur etiam Ecdefiafticitm domeftici, tumerterni, Secaadoapi- ritate reguifita: foleanitatis pro contn- tftibus pupillorum, minorum,&c. tamen obfcrvare teaentur etiam Ecdeb (lici, Tertib a paritate probibi« It; 1 civili alienationis fundi dotalis b® dente fc etiam ad Clericos, nam la rti* dit fceminam inhabilem ad alienandco in favorem e;us, ut bona conferrent®' cur non etiam favore boni publ/ci probr- beri poffit alienatio immobilium in- clefiafticos , ut bona confetventur f ; ' nes firculares, Refpondeoad festum negando t- iequentiam ; difparitaseft. quod t-- tor fit Dominus rei, & ideo etiao ® deraror, ac arbiter L. i» ? c c > ti t intra limites bonorum m0f1 ^ prout his non repugnat confei^ 10 norum penes familiam pro cafu sus in Monafterium, EcontfJ non eft Dominus bonorum fo' adprivatos, fed habet dunta** 1 /" čtionem, qus nec indirede f‘ P ot ' tendere ad Eccle/iafticos in b 111 munitatis per n, fjS> . A d conrequenti® prob- tion mam Refpondeo cum r4 8> leg, c, 24, n, 6. Laym* c, 13, in pz. &comwajril-lb es ^ tinentes materiamcomunen ,,J ^ j j )|J t cis pro tota ar‘ Fundament* fautorum Amortizatioms anmllantur. SIS catifa, qua:que poffint fcrvare cum de* ccrnia line gravamine Glericorum obli- gire ctiam Clericos quoad vim diredi« vam, noncoadivam e,/,g.&fequent. iijl, 10, c, i. de novi operiš nun c uit, E* jusmodi eft lex prohibens efferri, aut in* ferri certas merces * lex autcm Amoni* zadoniš non concernit rotam communi- tatem, fed folis farcularibus , quibus- visdat facultatem acquirendi immobilia erdufis Ecclefiafticis , qua: exclufio eft aperta ftaius Ecclefiaftici deprefiio, at* que eft lex iniqua , cum a:quitas legis poftulctarqua!iter, Sc promifcue tange- ,s omnes , prouctangit lexdemercibus oon efferendis, Dixi qua:que poffint fervari cum dtcentia , ut infinuetur ad operas pub- * lcas ftatum Cericalem dedecentes obli- g>ti non pode. Ad probationem fecundam eft ea» flcm difparitas , nempe quod lex de fo- ftnnitatibus fit promilcua , ac communis omni civium generi, in noftro cafu eft •ogularis, gravansque dircde, aut in« llc &č folos Ecclefiafticos. Ad tertiam eft idera difcrimen , nitn quod fcemina inhabilitetur ad do* alienandam eft communc laicis Sc Ecc Iedaftici s . p ffO. Fundamentum feptimum. 1( dnt: ' cx prohibuit , ne bona Ecclefia- (■f 1 a j* e nentur in heculares fine certis j. cr >nitatibus , inter quas una eft, ut fj U Clirn Licentia Pontificis prout con* hi tX f ° t0 rebus Eccle/ia a- ergo etiam poteft Ptinceps pro- i»._ re . l a ' c '» , ne Ecclefiafticis vendant cum prohibeat alienari etiam in Ecclefia« fticos. Secunda falso fupponit , quod folus Pontifcx prohibeat, alienari bona Ecdefia: , cum tamen prohibeat etiam civile L. jubemus §. eeconomus c, de SS, Ecclef, Tertia falso fupponit quod laici non fint fubditi Pontificis indiredc quoad negotia civilia , quando horutn prohibitio, aut conceffio fervit ad fpe- cialem finem fpiritualein, redarn Ecde¬ fia: gubernationem , cultusque divini confervationem. Econtra Ptinceps .fie- cularisnec indirede poteft difponere in gravamen Ecdefiafticorum defedu ju- risdidionis. Eft ergo lata differentia. j f i. Fundamentum Odavutn. Va¬ let ftatutum fatculare , vi cujus primo- genitus fiiius fit hires bonorum om- nium, fecundo vero geniti, ac genera* tim fcemin* ipfo jure renuncient hire- aitati paterna: contenue certa patrimonij portione , ergo etiam valet ftatutum , vi cujus proles manentes in firculo rcti- neant immobilia , ingreflura: vero Re- ligionem ipfo jure fiabeantur pro renun- tiantibus contenta: certa portione tam ex teftamento, quam ab inteftato. Itanon pridem quidam Miniftri fuaferunt fuo Principi , ut ftatueret , hocquc argu* roentum plaufibile exiftimarunt. Con- firmatur ex n. 4.4.4, vers, Diccs va¬ let, &c, ubiptovalidoagnitum eft fta¬ tutum prteferens mafculos fceminis, er- fi ex his tempore ftatuti fuerinr aliquar effedat-Monacha: ex Saneh, Lib. 7 , Mo¬ ral,. c. n. num,ifi, contra communem quoad Monachas priuseffedas. Refpondeo argumentom conclu- . 110 'lia fine fuo confenfu. Relpon- dereprocafu, quo fecundo geniti, aut .^areumpn,,,--r.i.* c - n ondum funt in ftatu f 0 ^ Utncn tum niti ttina, eaque falsa fcemina: gemta: 'ion U '° ne ‘ fupponit aliena- Religionis , quiapro tune Princeps u- Cni P r °bibeti fieri folis facularibus * Tit* §. UPIL Dijjertationis III. Atticuh lil. bet jurisdi&ionem in otnnes > nec con- red ftatuere , ne Ecclefiafticaeproleshi- ditiopoftea ingredientium reddicur de terior, itaomnes, quando ftacutum ge- neratim loquitur fine mencione ftatus Ecdefiaftici: at difponens pro facculari- bus cum mentione afiumendi Clericatus , aut ftatus Religiofi eft juxta otnnes Theoiogos & Canoniftas , lmo etiatn Orthodoxos Legiftas ex expreflo cextu L, DEO nebis c. de Epifcopis & Cie- ricis ♦ Ant h, Cajfa & irrita e. eod . PaulodeCaftro Bild, Socinus Confil.gt, n. /. & Concluf.2+t. Gaili. lib. 2, Ob - ferv. 32. nam. 4. Ratio quia ingrefluri bentur pijs {ocis donationes hberai« 1P 11 fiunt deterioris conditionis, quam fi ia legata , &c. unde fbret legkimumaigJ' farculo temanerent , ita cit. Soun. /u- risconfultus proinde in totum , aut ex pattetale ftatutum retrahit a Religione, hoc autem ipfo eft nullum. Unde a for« tiori non valet refpe&u eotum , qui tempore conditi ftatuti erant Glerici , aut Religiofi, nifi ftatutum Generale fit prasfeindens a clericaru, &c. tune om* nino vetius eft valete etiam tefpe&u ef- fedi Cerici , aut Religiofi , quia prx- ter intencionem ftatuentis , ac indirede kune afiicit, huic extenfioni ex communi contradicit cit. Michel fol.740*>f t 2o t f f2. Fundamentum Nonum, A acquifitis Ecdefiaftici > verun| citatis Miniftris fuggeftum, fi Princeps fpolientur facultate acquireoo' " . bcanc ultra legitimam. Major probatur, quod ejusmodidi* tutum nihil fuperaddat, nifi caflationcn Gencralem, ne deinceps devenire poflint bona ad Monafteria, feu manus motiuii, Refpondeo hoc argumentom probatt, quod fine canfenfu Pontificis ličite 1 «■ lide ,acjufte Princeps podit reddere Ec* clefias, caeteraque pia loca incapaciaom- nium donationum iiberaliutn, piorumle- gitorum, &c. nam nullo jure naturalii aut pofitivo fi veEccle£iaft.. : co,five civili d«- 's Jl t .D mentum iftud : cujus major (it major verfariorum argumenti ab jis formati," • nor ifta • fed nulli pio loco debetur j ,Jf! naturali, Ecdefiaftico, aut civili > 1)1 donatio liberalis, ullum pium legatum> ergo ličite , valide, ac jufte fi ne c0 “ fenfu Pontificis ftatuitur, neuli^P" locus capax fit ullius donationis 1 > c ' lis , pij legati,&c. q«odarg S n. eft impii/fimum, erreneutn > |ca , (um , pugnans non fol&m cutn Canonibus, fed etiam legibus^' caventibus , ut non folutn non p - —- -- — - - --r e r— - “— • r fhtueret , nc deinceps Ecclefiaftieis five pij fideies obiacuri fun^ , r iven"> : etiam 1 ex teftamento , five ab intefhto telin quatur ultra legitimatn, quod ftatui pof• le citraconfenfum Pontificis licitž ac va¬ lide, ficarguunt: Hlad ličite,- ac v*- lidž, & jufte cifra confenfum Pontificis ftatuitur, quod nullo jute five naturali, five pofitivo Ecdefiaftico, aut civili pr* • tendi poceft, fed nullo jure proles etiaai Ecdefiafticz eflSciendz poflunr ultra legi mentum nimium ptobat > eft falfa prom eju* ergo major en rana , fi tali liituco refaltet ibfardam, p r2 ~ fultat hic , etfi enim nullo /ure f : ultra legiritnatn,n J l 3 uro fpoliaci fiC ,r,re>c -girimam, qufle deles potfcnt ličite & valide 1- ■ ' J*naOOb"tj poflint ex!gere ultraleg |CI , Umen tali ftatuto (poli*« f * cl f va ,. r: : rendi ultra legitimam, <] u * ‘' jjj iacfi 1 ' « 1 rc _ ftr viHdC »C _ ces inftiruendi pia loca,jisdon *™ 0 ufl (t; timam prztendere, ergo iicit£, valide, ac di, &c. tale autem eft ftatutum^ jufte Princeps fine confcnfu Pontificis pa- argumeneuih. §. XVIII. Diflertationis 111. An Magijiratus S&cufaris poffit cogere Ecclefajticos ad ven* dendum fr ume at um , ad taz,am in vendttione Jervandam, ad non ejferendum id extra Troyinciam , & an de - prehenji egtffe centra. taxam, au,t fi extulennt fr ume nitim , j> ojftnt ab eodem guneri. RJ 555- 1 ^ Efpondeoad prtmum na- gacive cum Pciliz tom. z, in Manttal. Kegular. iraB. $.c, 7, n, /a/, Dian.p. /. trači. 2. Rt[ol.$, contra Juriš Confultos, & cx Theolog. Ortiz & Salas Ratio quodco- *&iofitačlus jurisdičfcionis in eum , qui co g< potcft, Magiftratus autem fatcula* r > s Carec jurisdictione in Ecclcfiafticos. Si tamcn foret pcriculum in mora , qua: °on patitur recurfum ad fuperiorem Ec- clefiaflicutn , frumentutn poflet extrahi id fequeftrando non vi jurisdi&ionis, fed rationcinftantis periculi titulo juftz de- fcnfionis adverius farnem. Refpondeo ad fecundum, & ter- ttum affirmative ex n. 4 / 5 ». nam fimili- bus legibus Ecclefiaftici fubjiciuntuc quoad vina direčtivarn, fccus quoad co • a&ivam. Hinc. Refpondeo adquartum& quintum negative dpfe&u jurisdi&ionis« Articulus II. Diflertationis IV. e ivjuftitia in dijlributione S mu fari um ojficiorum, & Et.cleJia.Jl ic or um 'Benefciorum, % l De vttto injujlim diflribmh/t tim Officia feculari, 4 pR*mitto Primo vitium juftitiar hibendo non attendirur ratio caufar five accc Ption \ ri ° ut * v * °PP°fi tum dicitur motivum juilicite, fed perfonar aliarum- trten ‘niuft 1 ° ajr . urn * autem eft eri- que qualitacum ad rem non pertinen- ® e bunor C ** ^ uo * an ^iftributio- rium £.g, confanguinitatis, amiiiti*. »Ut in ii. rUri j ^ °nerum commumum , divitiarum, munerum , dec. I redicendo, aut in honore cx» Tet 3 Vitium /Irtitului 11. Dljjtrtatioms IV. 1. S 18 Vitium hoc generaliter habet lo- cum in diftributione bcnorum commu- nium ac onerum non attenta proportio- ne meritorum , & dignitatis membro- rum ( quam dignitatem, & merica dixi- mus efle morivum juftitiae diftribudvae) in confercndis bonis comnmnibus, auc non attenta proporrionefaculcatis lingu- lorum in imponendis onenbus, fcd plus *quo gravandoeos , qui habent mino* morraie , ita omnes_’apuct oancn, lihi. res facultates. Unde non folutn oppo- Confil. C. t. duh. t. n. 9> poteft ramenef* nitur Juftitiz diftribudvae , fcd etiam fe veniale ob parvitatem materia: con- commutativz cum obligatione rcftitu* doniš fecundum omnes, quando fubdi- ti indebite gravanturj uti & quando Ju¬ de* in judicijs non fervat formam & pro¬ portionem interpartes, auc fi uni patti proroget caufam , non alteri, auc mi’ norem icrminum pnefigat non ex merico caufae,&c. contra Levic. 19, non conp- deres perfonam pauperis , nec heno - res , vultum potentls jufte jftdica pro- excufet, eft morcalis ex genere < uo f ximo tuo , Quam proportionem cum fi toča Refpublica eligat, aut co un£ { . debeac fervare erga partes etiam ex Ju- quod nunquam vel rariffime t'• , ftitia commutativa , fic, utviolando il- nim cedit jure fuo) quia con ^ £X j a . lam teneatur reparare; fccus dum vio- Republica ad eligendos omoi ^ lat praecise Jufticiam diftribudvam: fic ftitia comuradva obligatur a P* .^ n( li fic diftribucio bonorum communium, da mala Reipublicae, cr S° ^ cori feren' praetermiffis dignis, auc dignioribus , his pofidve cooperetur maiis > ‘ c . nihil eft refticuendum , utinecquando do officia notabiliter indigu« acceptio perfonarum commictitur in di cooperatur. Lug. Difp**’3 *' . #ca s ftributione bonoris non tantum commu- Amnli^ cum . miihabeto ut in chcro, Gapitulo , fenatu fc , five remoto fcjndalo, odio, Con . remptu proximi. Prarmitto fecundo, ouod acceprio perfonarum fpecialiter accidat in conft. rendis officiis faeculadbus, & Bendi:i Ecdefiafticis s ncmpein borum colliiio- ne, ele&ione, praefentadone, fff. Dico , primo acceptio Pa- fonarum j eft peccatum ex genere fuo mortale , ita omnes' apud Saneh, liki, & c * polh-' Amplia ad eum , qui Jurc id grat is rennnci, difirenuntier indigno, au vcndib f ‘ per facultarem renunciandi, vel ven •{ di conftiruitur Minifter Principi*, '• bic non babet jas eligcndi ind-g nUi3 ji 0l‘ ctgo nec, čcc. Logo n. u. Dico terno reguiariter eiige ns ficia ficularia dignum , five t ^ c qui fimilia ličite vendi polic a Principe , eaadl . 5 fiia diiigeficla psmtt refpublicas in quia emptor, ac hujus pofteri , quod roelius promovere > ac periculis etiam non minus aptos inferiores officiales fint rarioribus obviare > hacque fagacitatc aflumpturi , quam ipfe Princcps, Ipe« fubtiliore privldere, eft peccatum mor- tari pcffet, & fic caveniur incommoda taleira communior fententia apud Lugo Reipublic® , quibus non obviatur, dum n, 13. cum Leil. lib,2, e,31. n,i 7.inquam inferiora’officia venduntur. fententiatn ipfc Lugo n. 2 /. poft muka Infero fecundo cum eligens fcien- difputata adverfus fundamenta Saneh, ter indignum (idem eft de vendenteaut & Leil. defcenffic, quod vera fit regula- renunciante officium indigno} aut cum riter loquendo : probatur elečtores , aut ignorantia graviter culpabili lir caufa to- collatores pubiicorum officiorum , ut tius damni cx mala adminiftratione fe- Gubernatoris, aut Judicis alicujusOopi- čuti, tenetur totum damnum rcfarcire diautArcis, quafftoris, Secretarij, Com* in defe&um ele&i indigni phyfice in im- miffari;, &c. tenentur lub mottali ex rnediatecaufantis damna , quia caufa im- Juft.tiacomutativa ad impedienda dam* mediate influens in damnum priroo Io¬ na Reipublicae, led harc impedire non coobJigatur, fecundo vero influens me- poiTunt, nifi Regularitet eligant dig- aiate qualiter influit eligens, quod fi niores, quia communiter i; , qui ere- ipfe ele&us non fe ingdlerit culpabili- duntur digni, comperiuntar poftea in- ter ,ledcredideric fe fufficientem, prout ^'gni , & negligendo digniores lan- communiter accidit, tune ele&or primo Rnentlittcrarianudia, nam hominesad- loco tenetur. vc rtentes non proetniari merita , finunt Haec reparatio damni debetur non tor pere ingenta, nuli«sque curatprome- omiflo digno, autdigniori, quiaproba- fcri libi Rempubkcam obfequiis egre* bilius eft , buic nuilum jus ftri< 2 um g'k > hincaut fuccrefcunt fenfim innu* competerefed Reipublicae, cui exjufti- •nera vitia, qua; non poffunt non efife tia commutativa Miniftri obftringuntur g r *ve damnum Reipubhear, Hoc peri« procurare bonum commune Lugo D.34-» c nlum ceffat, dum femel aut iterum di- ttum, 41. contra aliquos volentes non ex E 9 'or poftponitur, ergo tune eie&or Juftitia fed fidclitate cfle obligationem n ° n peceat faltem mortaliter. eligendi digniorem prač minus digno. f Infero venditionetr. officio- llnde fi ex cjusmodi indigni , aut fum inferiorum cfle communiter illici- minus digni eledtione fecuta: fine inju- * ,tn 1 quia facile indignis , anc minus ftre fcncentire, latrocinia, &c. damnum l ' 8 n k venduntur, h:cque potius ad uti- eft reparandum paflisillud. Atfi exin- ,' t,tc ro propriam , quam in commune de fecutus fit languor bonarum difcipli- “° nu m adminftranc huiusmodi cfficia, narutn, Iitterarum Studium accurau- Lanner. Difp. 4 . g . ». Lugo/ifl./. landi opes, ac exinde afccndend. ad d.- docens n % 2 9 . cfficia fuperiora ut gtjicaces, proindc occafio variorum m ”* ,r chionatus, Ducatus, ComitaCUS, 5 c 520 lh < DijJertationis }V. Artkulus Ji. communitate vitiorum , &c. tuncilli, pramiis, cisque, qui haftenus propoC- pcncs quoseftadminiftratioReipublica, ti fucrant, cum umen. mcrercntut pto. debent impofterum communiter elige- movcri, pr«evidentur de officiis, Luga re digniores, cxcitare ad artium ftudia (itacus fe&, », 4^ & feguent, cvocando viros do&os propoficis magnis _ MkMM §. II. Diflertationis IV. ArticuliII. Ve •vitio oppofito juJiitU dijlributivji tirca bencfich Ecclejiajiica . doi, proinde qua tališ non hab« pw prie curam animarum , etii habeat po' teftatem in foro extcrno inanimas nem* pc contentiofam. Ecdcfiarum Regimen elTe D 110 * 5S7' J 7 ^ Beneficijs funt alia curata J ■H alfa non curata, feu fi m . d plicia j h is non eft annexa cura animarum j curata funt , qui- bus incumbit circa animarum id eft , - c , r n • .'^ joris momenti, ad Cardiualatus, Cano- care j & mertalittr peccare, »'I 1 ^ nicatus , Dccanatus , Archidiacona- digniores , & Eecleft* fr, tus , &c. Archidiaconus enim vi fui ^ ts *ffi jttdicaverint, &(• f rd " pracisž officijnon eft neccUario Sacer» li g e *ter ettraverinf. ^ t . ^°ribus Dc vino oppofito jujhtu dijlrihuthse circa bcntficia Ecclejiajlica. < 21 Porroetfi Trldent. cit, loco rint,ad Eccleftas promovent , Con či¬ li um vel pri mo videt ur per hoc digmo- res non\aiiud ftgnipcare velle , nip dig- nitatem eligendorumfumpto compara - tivo prp pofitivo , vel fecundo locu- tione-rhinus proprid ponit digniores , ut excludat indignos , non vero dignos vel tandem locjuitur tertio , quando fit concurfus . Mrrito aamnatur, qui» Jy digniores contra intentum Conciiij detotcjuec ad alud fignificanduii, aut pratceptum reftring t ad cafum concur/us. Conci]iamloqaiturad mentem Innocenr, III. c. unic, ut Ecclcfiafiicti bcncpcia pne diminutione conferantur , non ex carnali ajfeElu ait, fed difcreto judicio, debuipi Ecclepapicum benepcium in perfonam magis idoneam difpenfare, Ratioex Thoma 2. 2, q, 63. art , 2. eft, quod pra>terico digniore cotnmirta- tur acceptio perfonarum in rc gravi con- trs juftitiam diftributivam, bcncficia c- nim (ant bona communia, & proemia meritorum: majdrque dignitas fpcčlar ad bonum commune in curato benficiato, cxpetientia enim conftst telic Lugo hic Difp. 3f. n, ip. Zelofum Pharochum brevi tempero pictatem influere in omnes Parochianos, econtrauti n. {7, pratmifit expra:termiffisdignioribus fequi moram pcrverfio nem in populo, vel peccandi li- centiam vel certe tepiditatem. Ex h is, ^fp.Deduco primo ad munus E- pifcopaie efie eligendus fub peccaro mor- tali £ idem eft de Cardinalatu ) ille, qui ponderatis omnibus eft dignior. Dedu- člio fequitur ex propofitione damnata , 8 i Trid, ttxcu cit. probatur ulterias: fi ad Epifcopatum tot funt neceftarii con- ditionesut vix, & ne vix quidcm inve- magjs ufilts ipp judicave - niatur unus habens omnes » eligendus II ti u cIt fi eiprdl.i cfolum Promotionem ad Epif topi -s> 6 c Cardinalatus , cxtenden- dum, tamen eft ad omnes curatos etism itderiores ob idenricatem rationis, qu® eft aninia legis , quisque enim Cuntus eft P.ftor Ecdeiif fuac, ptoinde meum- b.cillionus, etfi non tantum ut prto* ribus, Angelis etiam refornmndum , fuadetque rarionis identitas Cit, Tr;d, fits in hoc, ut meminerint £ nempe ptoraotores ~)fe nihil ad DE 1 gloriam & populorum falutem utilius facere ftjfe, ejuamp Ecclepa Papores tdoneos fromovere jiudeant, eosque ali e ni s pec- catis communieantes peccare mor ta- l‘>er, nip digniores Ecclepte pr tepci idtgenter curaverint. Quidam , ut rigorem Tr’dentini enaollircnt , promotoresque Jiberarent abonere ptomo< endi, aut eligendi d g- ni «tcro dummodo eligant dignum , in- terprerati funt verba Cone lij , qnod, Vj lcomparativns digniores fonet pofiti- ' lltn > (eu d gnum, proinue excJudatro- urn 'ndignos , non autero prac.piat ex- ! ' J c °ncur(nm , vel quod digniores fint P r tficicndi in concurfu , rune enim com- °pinio contra Garz'.am apud Do- ^nieum y; va a< j propofit, 47, Iono- ' Cnr, ^l. affirmar gtaviter peccari con- t - ri i"ilftiam commutativam cum onere ' c "''df reftitutionis, fi eligatur dignus ^ gigniore. ‘iac interpretatio cum fuis Au- debet nune obrnutefcere ob a ' . c i f - 47. qur ita ("onat ; Cum Yls ^°* c ’hu?n Tridentinum eos alte- ftCc p(Clat ’ s tsommunicantesmortaliter q 1 u t > nip , cjuos digniores $22 g. II. Dijjertationis eft ex omnibus dignior, fed ad Epika- patum funt neceflaria: lot couditiones , utvix, & ne vix quidem inveniatur u« nus habens omnes , htcc minor conftat cx T rid. Sejf, 24. c. 1, dc ref, hoe tam en murnu ( Epilcopale Jinquit ejusmodi ef - fe ccnfct ( Synodus ) ut fi pro magnitu - dine rei expendatur » nuntjuam fatis cautumvideripoffit. Nota nunepuam fatis cautum , &e. G enim aliquis tnve- nirecur, jam aliquando fatiuscautum vi¬ den' poflet, Major autem argumenti eft ex terminis. lit autem fit peccatum mortale, ncceflccft, ut poftpofitus fit notabiliter dignior. Confirmatur dida ©bligatioeligendi digniorem eft juriš na* turalis , Garden. Dijfert.2g. ad dam- natam propofitionem n 1$. Lugodf juft, Difp. 3S. n. 12. Dominic. Vivaadean- dem propofit. n. s. quia quando inde» pendenter a lege humana eft necellitas eligendi digniorem , eft obligatio ejus- modi juriš naturalis , aut faltem pofitivi divini, fed independenter a lege huma- na eft neceflicas efgendi digniorem : hic minor declaratur a Trid. cit. illis verbis: ni bil magis Ecclejia DEI ejfe necejfarium, cjuam ut lettiffimos tan- tum Jibi Cardinales , & bonos maxi- me , ats/ue idoneot ejfe Paflores fingu- lis Ecclefijs praficiat. Unde allegati Dodores colligunt, quod Trid, non im- pofuerit hanc obligationem quafi no¬ vam , fed decfaraverit veterem manan- tem ex jure naturali. 560. Deduco fecundo idem Tri- dent, comprehendifte eledionem om- nium jurisdidionem quafi Epifcopalem exercentiutn eriam Regularium , de quibus», //7. & feq. verfu Porro etji. graviraš enim Offici/poftuiat digniorem , IV. Articult II. nec excufari poteft ab acceptione pttfo. narum , qui cjuodtun^ue bentficium confert minus dignoomiffis mericis di^- nioris. Viva n, to. ubi de Rtguljrbm ttiam dat hanc rationem, quod Prali- tura Regularis, autaliudcuratumb::.'- ficium kepe plus conferatad faluteman • marum , quam Epifcopirustentiis. Hi: fentenria per fe loqucndo vera eft refte Lug o Difput. ss.n }S. per fe, inf:, quia per acc;dens confentit Palao excu- fanti a mortali eligentes dignum, qoij, ait Palao, ratio militanspro Epifcopita, aut alio cumo beneficio non militat 11 Prarlarura Regulari , quia h*c noa ti! perpetua, & facile poteft occurri intorc- roodis mutando foperiorem, Contri hanc rationem arguir Viva ». ' 7 . nul ' lam efle differentiam , fi enim fup cru eft dignus, non poteft mutari; li n ' : eft dignior, ncquitprscavereraalitf * prarcaviflec dignior , non etiam obb ; quod|Pr*latura non fit perpetua licet primo triennio eligere dignum cebic etiam alio triennio, & ^ cin “ perpetuare. Lugo per accidens «* £U " ex alia ratione, quod Prdatufi1 ? larisnon debita fit ex juftiti* ^‘" rl . va, non enim eft inftituta ex wccn Cl p etiam fecundaria , ut proemium > , Religiofi debeant fugere ot ”" effl , y tionem. Eft ergo inftituta loju® num communitatis, & ut ^ a L.,c Prslatos ,a quibus regatur , " tf L, poteft, ur aliqua communitas J adeo fitdifciplinata , ut Praelatu ^ negi ečto digniore fine ulk P s poifit prxGci. Cof tra ^^co' infurgic Viva n.i/. inGne ol j ;[ tra Logo etiam pečati cont, JL ,p diftribuetvam acceptandop« f ' /fei- De-vitiooppofito juftiti* diftributfa* c ir ca bencficia Ecchfiafitca, 523 flributione Praelaturarum , cjuar Jicet a Rdigiofis expeci non dcbcant, nec fine inflituca: per fe in prcemium meritorura, nihilominus elcdtores dcbcnc aereodere ad merita Religioforum, quoties id Be¬ ti poteft absque prajudicio puhlica: uti- litatis, cum ctiam ifla prosmia aiijs (s- pe addant calcar ad Regularera obfervan- t/am , & fiepe fcandalizentur , fi pari- buscaterisnegligatur dignior, cum fi¬ ne acceprionc perfonarum fieti non con- tingar* 561. Deduco tertio idem dicen- dumefle dc promotione ad quaevis bene¬ ficij curata etiam Parochialia , quisque enimcuratus dlpaltor fua: Ecclefias, de quovide »um,sJ8‘ in pr. Lugo ». j«* Carden, k. 33, cit. Viva. Deduco ouarto Principes , quibus «privilegio fcdis Apoilolica: , ut Re- gibus Hiipania? , Lufitaniar , Polonia:, Dngariae, Sicilia;, Galli« jus nominan- difeu prafentandi Epifcopos pcrmiilum (in Germaniajuxtaconcordata inter Nicolaum V. & Fridericum III, Impera- ^fem 6 c Germani« Ordinarios penes ^pitularetentumeftjus, & vetus con- “«udo eligendi Archi Epifcopos, ^‘dlner de EleBione ». /s.^ fub eo* ftnreatu mortali teneri nominare dig- |' l °rem, W e(lner de atate & ejuali- ' 4>e prtficiendorum n. 60, Eugo n, 38. Mue pater exc»>. c. 1. Trid. ibi: omnes 1'ngulot , qui ad promotionem pra- le *dorum cjuodcHnejtte jus , cjuacurt- r ione d fede Apoflolica habent. j, ^ 1 i*c ratio (uadetid ipfum llriogere Hfi t ' n ' eS ^ US P ra? * c ntandi titulo funda- S ^ U S°. »um, 40. Carden. a n. 21. ^ Smdem Patronum Ecdefiaftkum te- P *lentarc d gniorem efl; certum ex cit. Trid. Sef, e. /$, de ref, poli me. dium, lila obligatio efl extendenda cum CC. DD, ad patronoslaicoscontra Lam- bertinum & alios apud Wieft, de jure patronat, n. /36, nam etiam hi operam fuam pratftanc , & praeftare dtbent eo modo , quo ell neceilatium Ecclefi«, Nulla hic contraria confuetudo priva- lere potefl, utpotc contraria juri natu¬ rah' per n, s S S, f 62. Ex iflo rigore non fequitur patronos, & Rcges mille ferupulis im- plicari, quia ut notar Lugo n, 7, Saneh, Lib. 2. Confl. c. 1. dub. 12, Ele&or non teneturper orbtm exquirere digniores, fed ex his , quos habet in promptu. Rex igitur fecundum Sanchez fatisfacit fi ex fibi a Secrfct3iio, aut alio viro fide- li oblatiš feligat meliorem. Optimum foret imitan Phiiippum II, Regem Hi- fpaniarum s qui in fingulis Regni Urbi- bus habebat viros Zelo , & licligione claros , a quibus Secreto monebatur de moribus Ecdefiaflicorum. Mas infor- mationes fecretiifime occultabar, ac fe- cundum eas , dum beneficium vacabar, conferebat digniori , nec cogitanti , neccblato, nec comraendato Regi, a- lios autem repellebat adje&a quandoque ratione, quod non eilentjEIeemofinarij, autquodeflent nimij in commodis cor- poris. Hac induilria effecit , ut tune prateilem Ecdefijs Pnfules fuppares E- pifcopis primitiv« Ecclcfiar. Licet au- tem inquit Lugo Princeps non obligetur ad dibgentiam aded exadam , debet ta- men eligere meliorem ex moraliter po f- fibiiibus, Dices Trid. Sef 7. cap 3 ^ re J‘ ccntentum ell perfonis dignis: Inf trio - U u u 1 rA * 524 g. II Dijftrtationis IV. Artkuli IT. ra , inqu't : beneficia Ecclefiaflica fr afer tim curam animaium habentia perfonis dignis , & habilibns confe- rantur : Et cit, Seff. 24 c. /f, de ref, facic diffrrentiam inter Patronatu lai- cum , &■ EcclcliafUcum , huoc obligat ad prafenrandum digniorem , prsfen- tatum autem a laico admittit, dummodo pratfentatus reperiatur idoneus » ergo fi Tridcnt. non obligst lakum ad notni, nandura d : gniorem , nec nos tautum onus ei imponere debemus. Refpondeo Tridenr. cit, c. 3, lo- qui cum pririfione a concutfu digno« rum cum dignioribus vu'tque pratfici dignoscx quo non fcquitur , qiod fi patronus inter plurcs advertat unum cx- tcrisdigniorem , quod hunc p (lic pras- terirefaiva confciencia ob ea qutE (olidc dedučta funt a k,j 6 o, Car aatecn in c. 18. non exprefsš cbl gant iaicum pa- tronum ad praefentandum meliorem, Refpondeoid fačlam ad vitandas lttcs, cjuarcum patrono exdrarentur fub ptae- textu non praefentati dignioris , Canden. k, 3S. caeterum ut notat Lugo nam, 43, cos non liberac ab onerc prifentandi digniorem , cum hoc (it dejurc naturi, fed totum judicium in gratiam fonda- tionis relinquit Patronis. f 63. Anprsfmis rigor fit exten- dendus etiam ad collationem , & prar- fentationetn beneficiorum fimplicium , feuquibus cura animarum non anne&i- tur, in utramquepartemi acriter difcep- tatur tum jure tum ratione. Negons a!~ legat pro (e C grave nimis 29. de pra¬ he nd, & diguit, ubi generaiiter diipo nitur , idoueos rde aflumendos , con- fonat Trid. Seff. 7 c 3. de ref pro- xime cic t cui non contradicit betf, 24, c /. & is. de ref. qui a hic agit de cu- raus, Ratio etiam eft, gnodmuneriprj. cipuo ^ quod eft rrcitare cfficiaa diri- num aque fatisfi.t per dignum, Coo' firm, tur ex conCuetudine & prai P«, latorum fine remorfu confcientii con(:- rentium fimphcia digo.s omiffis dtgaio- ribusj it: Nivarra dereftit.lib.i.u, n, 171, Csrdenas ad Propofit.4i.il, h cenlet prob.ib - .literexcufan a morcaii li: pračhcantes ( fecus a veniali (ecundim plerosque contra Navar. & Dian. (p rum opinionem vocat Garden, probabi- lem ^ Lugo Difp.ss, n. 20, & 47, Ldt lib, 2, dejuft, c, 34, dttb, 14, hi tim® duo limirant, nempe dum femel aut i- terum d/gnior neg!igitur» alias gravirer lideretur Eccicfia ex ordinaria, fa frequentata digniorum prateritiont. Affirmativanititur primo c.f», l ' offic. Cafi o d is , ubi ad non curatum ( fi ium Cufiodii /ubentur ailumi ne liores & fantiiores , č< c , unlc, M k clefiafitca beneficta fine dimir.Ht. r mtdiutn Innocenr. III. refcribens J chi Epifcopi mediolan, Debnijtif^ qu:t , Eeceftafticum benefciam ^ f cium( nempe Cancellana: (juiie* P plcx Wieftn. dc at at e , & ^ l! ‘ praficiendorum n. 65 .) in f er f crjr ’., gisidonea difpenfare, Sccundo ne tum quoad lecundum S, Tho® 1 ’■ q S3, Art. t. & 2. Goilatio 110 omiflodigniore Cit acceptioP? , rum ex genere luo gtaviter opp 0> ^ Hitiš diftfibuttvi fita in eo , Jj 00 . relpiciattnotiVum ', fl led aliam quali r *t em .^ [;f ., psrdncntem , ut confang'"'^.. tjatniciciana , tum quo tertiaro beneficiorum fimpliciun"», H s claffibus lem el conftitutis non e(l, - .k ic * uc ae genere eorum , qu® inquit , nimis curandum , quod iiic, 1 peftaut ad debitum Eccleii* ordi- aut tile prius el gatur, cum po/fintalij Uuu 3 P rU * $i6 prudentes rcfervari ad alia fimilia bene- ficia, Sc forcafie meliora cito vacatura. Nec magnum Ecdefi® incommodum timeri poteft , quod paulo ante hic, quamilie alius , qui forte dignior cft, przferatur. Icem poflunt beneficia fim* plicia conferri adolekencibus bon* in' g. III. D/JJe rt at ioni s IV. Articuli 11. dolis, Sc expečlationis, quibusprogre- di pofiint in fuis ftudijs, teddkjueapuo- res ad majora munii, ji enim digoiores & zquc boni cenferi poflunt, ac alijrci. gis provc&z ztatis, de qu>bus in futj' rum non multum fperari poteft. §.111. Diflertationis IV. Articulilf. Continuatur mAteria de •vitio circabeneficiA Ecelefiapct. S 66, O Uzres primo , quis cen- fendus indignus ? quis dignus ? quis dignior 9 RefpondetT indigoum cenleri , cui ali- qua , aut plures qualitates jure ad mini- fterium requifitz defunr j dignum econ- tra benetkic effe illum , cui nulla auali- tas a fundatore, jure , aut ftatuto fpeciali poftufata deficit. llndeeftille dignior, in quo qualitates illz perceliunt, ita ut penfatis omnibus judicetur aptior , Sc utilior beneficio , ira communis apud Pirhing de prabend, & dlgnit . num 9 S. Quare digniras hzc , e)usque majoritas non eft abfoluta , fed refpe&iva videli- cet faciens perfonam utiitorem tali be¬ neficio, &ideo poteft minus fantftus ob tnajorem do&rinam , prudentiam Sc ezperientiam efte aptior huic Ecdefi®, quam fanči.or Sc minus Do&us. Econ- tra cxcircumftantijs Ecdcfiz fieri poteft, ut mmus Dočlus cb integritacem mo- tum fit ftučfcuofior futurus. Hinc ličite confertar bincRciun pinguius minus digno , digniori mo niagls renue, guando hoc ex/g/f n»u• rem induftriam a minus digno non fp :• tandam. Pariter beneficia curata, qnibas d annexa jurisdičtio foci exremi confer da funt poaus Theologisjuiifflsi non juriflis mam ob munus judicis elh ! ' ceflaria Canonum noticia. Ecom ra Tfaeo/ogus eft dignior rifta beneficio curato carente foto c ,i;/ no, uti eftParochiale. Item quandoque majot noE' ' & porama fzcularis prz/erenda cd • jon dodrinz, aut prudentiz. ut & ^ ficium pofcac majoiem refiftentu® verfus improbos. Ex his feqaitur, quodpW‘ dignio re fit elig/bilis minusdigouM^-, do hic crcditur magis utilis > 9 lllJ ..j niagis fedulus, aut mtgis eyp* nas *^ indigtna , Sc reiidtb ,. t Contimatur materia de vitio drča benejicia Eccclefiajlica. 527 ter timetur, quod dignior non refidebit j jut minus diftmetur externis curis, auc alijs de caufis Viva!». /7. verf, fequitut ttrtio, Lugo Difp. 3 S» a »♦ i-f* f 67. Qu*rres fecundo an cooperan- tcs ad elečtionem indigni, aut minus dig- ni oimflo digniore ad beneficium aut offi- ctam publicum debeant refticuere aliquid communitati ad quam fpe&at beneficium aut officium ? Item an ipfi digniori ne- glečto? Dc hac qua:ftione fuse difputat Lugo dejnfl. Difp . 37. Sed. 6 . Kefpondeo ad primarne* fentenria certieligentes fcienter,aut cum ignoran¬ ci graviter culpabili indignum,aut minus dtgnum obligari ad refarcienda omnia dimna communitati, auc Ecclefia; quac fe- ^uuntur cx mala adminiftrationejindigni, •ut minus digni, nifi fiic refarciac, uti t£ netur primo loco, caufa enim imme- d'ateinflucns in damnum primo loco te* netur, fecundario veroinfluens mediate, S Uj liter influit eligens ; fi ipfe elečlus J 00 fe ingeilerit culpabiluer, fedcredi- derit fe fufficicnrem prout communiter * c ddit, tune elečlor primo loco tenetur. ^itio quod cligentes &c. vi muneris, * contra&us teneantur procurare bonum co ®mune, confequenter ex jufticia com- ^utativj, fed fi fic , tenencut refa r ns ainn ‘*damna communitati, in qua offi- c, um geflJr, aut Ecclcfite cujus benefici- 11,111( dminiflravit, Viva ad propefitionem tvnoC' XI , «, ig, Lugo n. 76. (1 A f^ c *P on deo ad fccundum cum di- “^itione vel dignior eft tališ extracon- Ur facile unus alterum dcdiorem fuperat charitate, prudenra &c. Ličite |igirur concurrit, dumn»odo|non appetac nili di¬ gnior, aut a?que dignus judicetur. Se- cundum eft, quod in concurfu , in quo aliquiseft tedignior, reliqui minus , aut arque digni,ličite comparcas ex fine,ut fi contingat ab Elečtoribus non allumi digmorem , tu minus, aut squt d gnij praferaris, duinodo non folkites prafcrri digniori, led intendasid, quod ličite fie- ri poteft, Tertium eft, quod in Cafu , quo concutrls cum unico, quem. Scis omni¬ bus penfatis dle digniorem,pcfiis te fifte* re examifii ex fine, ut in futurum habeatur tut notitia,non ramen perfiftere, fedde- fiftere antecjuam fiat ele&io, dum eledo- restenectur eligere digniorem, quia per- fiftens velpeteres , ut fcienter omittatur dignior, vel utjudiceris dignior aut*que d gnus : primum eft intrinfece malum, liti & fecundum refpečlu tui, quia cum fcias teelle minus dignum, non potes pe¬ tere ličite id, quod ele&ores non pollant -'guuuoni, . fo9. Qua’res Quarto sn in calo pnons quaftionis, fcu concurfuj niiu digni cum digniore ličite ille qu«t.;. ceptare , fi praferatur digniori coni., initjuar eledionis, Negant Tanner. jujiit, Difp .4, ej.g d«b,2,» /;, Navit,in. 2. de Reflit . c. 2 «, 17$, quia ime; eledprum acceptando beneficium to* operaretur. Refpondeo cum L.p Difp-Jf. »• 9 $. & communiorc ik< mativ^ invertendofundamcmumAtkt' 1 fariorum : eatenus peccaretaccepfationt, tjuarenus cooperarccur icjulls elctoi led huic non cooperatut, ergo, Mia« probatur quia ante acceptationemjanui tora injuftiria inkjuat ele&ionis politi Dignior enim non liabet immediataDi i ad beneficium fed adfuieletftioncmil-'" ne poftponatur minus digno, led quam hic accepter, eft d.gnior polip-"' tus, in qua poftpofitione eft Cta ad*? 01 ' ta injufiitia. Exemplificat Lugoin ^ * rei venditie duodus Emptonbusi < 3 J “ rum primo res non eft cradita > & cundo, ' in hoc cafu prittiusemp[0t n ' Jum acquiritimmediatum /usrei cn r ; . fed mediatum nempe jus ad reni,q uc —' jus immediatumin perfonam ven-t- 1 - fecundus vero acquirit jus inimr 18,11 fcu jus in is empta? rti, Sc ideo t tar. ! one ejus non peccat, rjullumq u -' Izdit prim 1 Emptoris, quia tora ,n l“ ti a ja m efteommifta per fecunda® , ditionem , Sc rradkioneffi. & appellet, prout appel-lare peceft*® 1 * cetur prior e kd o, polita app el j‘ ^ caquepend£nte minus dtgnusi' c,, ® ( , jlJ nct beneficium, doseč pet f' n! ‘ fiat revocatio, defcdque pendeote ^ troducf ad poficffionžm, qui»/ uf ( g Contimatur materia de vitio t/lmrlius, validaenim ele&io majusjus cordcrt elesfto, quam fola major d gmcas id ele&ionem. f7o, Qusres Quir.tb an min&š dignus reneacur aj quid reftttuere dignj <3 ti, aut minus digao ' 5 , qni pcr viru, aut fraudem impedrec ele&ionem minus d;gni, ut ei.gatur dign:or, Refpondeo idPrimum negative, nam pcr numerum priorcna digniori nullam fecit injuftitiam, icd habet fe ficut fecundus Empcor , qui, utifuppenitur, non eft caufa, quod ven- ditor non tradiderit pri mo, fi enim eilet caufa, teneretur ex injufta a$:one , ita miaus dignus, fi eflec caufa exdufionis dignioris, foret erga hunc injuftus cum obiigatione reftituendi, fecus ii non eflet in caufa, tune enim nulla eftradixrefti* tutioms, non injufta acceprio, non enim di cooperatus, non res accepca nimirura beneficium, cum hoc non fit proprium d'gnioris> Lugo k », ss, s univerfaliter deobligans minus dignum, quoties jufte debitogue modo competir, videlicet, vel "dohitet de exceftu, & fubrmttit fe exa- ®ini, vel petič non abfolure, led condi- tlo naie, nimirum fi pecit foium ju* fibi fefervari, id eft, ne minus digno poft* P°narur, aut U t pratponatur ,«que digno la c »fu non eligendi dignioris, .. o Refpondeo ad fecundum cum di- ‘ n ctione , aut enim fupponis cafum , ji' ^oelečlores ex jufticia commutativa rcm er ga communitacem debent elige- j 5 ®'S n: °tes, vel verb eft cafus, in quo j U |j‘ UXlt tx juftitia diftributiva digniori ter, - Ut e ' e< ^ 10, 1° ca fa primo nihil r ‘ Ci, s r eftituere minus digno f nifi fa- oj; 111 ^° rtc crimine impedivifti 3 lt * tu ’ c 1 mped tur ab eo, quod fine ai- 115 'njuna acquirere non poceft , eo dr c a henefcia Ecclefuftica. $ 29 quod eiečbo minus digni tunccontineret injuftitiam erga comtnunitatem, irape. diens autem injufteaIiquamabeo,quod injufte acquirerct,non tenetur quidquam ei reftituere Saneh, lih. 2, Cenfil.c.i.dub. 49 . n. >S> Lugo n. 100. In cafu lecundo etiam deobligat cit. Saneh, n. 14 , quia minbs dignus nullutn habet jus ad beneficiura, at bene digni- or faltem titulo juftitia: diftributiv*. Contra eft quod non habeat uilum jus, non fequitur non fieri illi fhičhm inju- riam impediendo illum v/olenter , aut fraudulenter ; fičuc etfi pauperi non dtbeatur Eleemofyna , aut Titio le. gatutn &c, attamen impediens per vim, aut fraudem elemofyna:n, aut lega- tum reus eft ftričta: injuriae obligantis ad reftitutionem faciendam iroped to, etgo etiam in cafu noftro, Lugo d n , 97. Exemplificat: Cajus voto caftitatis ob- ftričtus vult duccre Titiam pauperem in uxorem , ut Cajum a »uptijs iftis rerao- veas,fiogisilfatn non efte virginem,in hoc cafu etfi fraude toa Gajus inducas ad obfervantiam voti, adquamRcligioeum adfttingit, nihilominus reus reus esmor- talis injuftitia: ergaTitiam.etficareatjure ad nuptias cumCajo, quia habet jus lirič¬ nim,ne per vim,aut fraudem impediatur, J71. Quatres Sexto an refignans beneficium obligetur refignare digniori, Affirmaut Sotus, Navarra, Vafq. parifi- cantes renunciantem ele&oribus. Negant Saneh, dub. 7 . ».4. LelT.. PaJ. quia re¬ fignans non diftribuir bencficia, fed jus fuum transfert,proinde non Jajdit juftiti- am diftributiva non refignando| digniori. Huicopinioni nequitnegari proba- bilitas tefte Lugo n. so. eamque fatetur etiam Navarr,a Si Vafq. dummodo rc- X x x fi Š n « $30 lil. ‘Difjerttttionis IV. Artitufi 11 . fignet zque digno, fi enim fine peccato obligatio refignandi digniori, fidatunte. poterat rccinerc , etiam poteric fubroga- fignatarius zquedignus,nego tunccont. re aemie di»nnm re zque dignum. Dominicus Viva *d pr$p$ft. 47. lnnocent, XI, ,n. 13 , adhzrcc Affirma- tivz credcns communicace alienis pecca- tis, uti dicit Tridenciaum, refignanscu- ratum bcnefidum dignooraillo digniore, qai fit apcior ad przcavenda pcccata, An negativa fit probabilis non vult di- judicarc, licec dicatur pradbicari etiam a Pontifice. Lugo d n. jr. rrgulamdatunicam tam dercfignance, quam permutantebc- neficium fimplex cum fimplici, auc ca« — - . o- ' O - municare alienis peccatis, ali« ttiin dicam peccaturum,ni(i felignetdigniori etfi alias non cčgitarit religtuie, k autemuemo dixit, f72 Qjzres Septimo Aaubiiip collatio beneficiorum curatorum ptr concurfum, Hpifcopus dcbeac hibtn examinatores^ Aahi fintfoiu.mcoafal- tores, & /udices f aa debeant judicar: folum, qui fint digni,aut eciam qui di- gniores ? An Epifcopi reneincur u iji exquirere judiciutn demijore dignitare. Refpondeo jcx viGoncili/ Trid. 1 ’" 1 " ’ _M 4 I racam cam curato ; nimirum confide« £.\t, ref, deberehabere} ubi vero « 1 randas efle omnes caufas, accircumftan- vigct concurfus, milit eft obhgafo. *-• | tias, quibus ponderatis, fi prudentct ere- fi examinatores etiam non interrogan * datur patvum aut nullum damnum Ec- leant exponefe-Epd«>p 0 tu "V 8 clefiz fecuturum, licitž fit tefignatio, aut tam digniores. num tamen judicnia^ permutatio( ampliat etfi permuter cum late ad majorem dignitateiu, i» on minus digno, quam ipfefit,quiaetfi mi- c ifivum, tjuia Coucilium, un c0 ^ nusdignus tunenoceataliqualicetEcde- ejus verbis,judid«n«de inijont^^ fiz, hoc tamen incommodum compenfat mittitEpifcopo.ibi, £•* ‘ dignior in Ecclefia pro qua permutavit,) ex examinatis) Epifcoput ^ Ex Regula data infert primo femper efle ^»emCmteris rrragii fufpe&am refignationem Epifcopatus, ver it: quia tatnen fini* Gon ■ quia communiter refignaus refervat fibi ineptieligantur, ideo p f * ce P a ij penfionem , unde decedit Eleemofjrna ut babeat examinatoreSi«* e j^ ^ paupetibas. Secundo ob etndem ratio- quzrere, qui finr id° n ^» n fj,^ nem non debere admitti f nifi re bene declaratio congr, apud Logo ^ ^ . cxaminata) refignationem beneficij cura- Epifcopus oon tenetur Si c ti in gratiara tertij: & etiamex eoquod quis digniorj proinde eCJj : - iurefignatione non habratur induftria nifiinrerrogati, nam £? n£l 1 ^c' tanta , quanta adliibetur in elečiione. «—» «<•<• omciotnj . 1 Tertio idem fentit de permutatione cu* rati pro fimplici, aut econtra ob easdem caufas. Refpondeo infiftendo rationi Do- minici Viva , ejus fententia videturpro- babilior, quia tamen nitnis dura videtur *«u iurcrrug«ii, luu . -- non oblrgat, n ec oSciam, n 03 ', funt eledoces, fedcoafalcoteSi^J^i Judiccs circa idoneicatem > non \

inrerrogare autem non debet, di de dignioce. Articulus XII. Diflertationis V. M kikkkk Mifcellaneji refolutiones de re JI it ut ione O f7A ✓""v Uarres Fr im a an defiitor ex injufta acceptione . aut damniftcatione de- beatreftituere pratterrens fotum interefie. De boe fufe difpu- ,J < Haunold. tem. s, trati. s. k ». notans cjus nomine fpeciaiitec [urapti prout fumitur in quaeftione hac intelligi folum damnum 5. re princi¬ pa, & bujus fru&ibus diftiniSum , iU u< ^ definit FTaunold, tffe td qttcd nobir fatlo ulično ah e Ji , cjuodcjue lucrarl fy*imus, Eft ergo ^id excrinfecum rc ' > feu extra rem ijmfin principalem* * c cidir,. ut fi debitor rempore debito non [7'f'tpecunianr,. cefiat lucrum, quod p>uilTet elocaudo illam, Sc qua emif- ct merces tune minus conftantes, quas P'ftea cogitur folvere pretio majore, Me patitut etiam damnum emergens nc t*m damr^«p emergens, cjuam lu- ' f rQni c dTans uno vocabulo 1 appelTati- ^ jnterefife. Radix proinde ob!i- ? >u °nij, fic condemnationis ad interefie f n . <,uit Hiunold.. n. 147, eft mora in debitum , aut fičlum debito-- ** bc fi. res aliena fide bona veudita y St empta evincacur 'a vero Domino vcndicor Emptori condemnatur in id, quod interrft Emptoris rem non fuifie alienam ,. aut ftbi non efle venditam L. 8< ff de Evitl.. Porro interefie efi , vel ordinari* um , vel extraordinarium: primumac- cidit , dum res uno tempore valet plus , quarn alio five id fiat ob accre- mentum rei intrinfecum ,ut Rt inequo fačio ex binnulo , five ab= extrinfeco crefcat,vaIor, ut fi boe menfe pluris, quam alio atfiimeturE.g- tritieum, Ex- traordinarium erit, quando lucrum fun« datur in extraordinaria operr credito- ris E. g, in cjus negotiatione ptivansiflo lucro dicitur privare interefie extraordi- nario,Tambur ,Lib.$. in Decal.tr ati, J- c. 2 . §. 6, n. 2 . Ex. his, Rclpondeo ad qu*ftionera affirma- tive, feu debet ultra rem folvere corum damnum emergens, & lucrum cefiins a tempore mor«e culpabilis reftituendi,quia privat dominum non rantum re princi— pali , fed caufat totum damnum, quod inde emergit, ac impedic totum lucrum cefians etiam exrraordinarium, Molm. X x x z Difa S32 jirucului XII. DiJJertdtionh V. Difp. 724. Lugo D)fp. ig. n. \6. etfi crcditor dum podet monerc dtbirorem, non moner ,quod hu/us caufa damnnm pariatur , Tarab. cit. §. 6. Dicaftill. Lih . i. trati, 2. 'a n, 109, contra Lugo nam, 32. llnde furans mercatori pecuniatn pra:ter hanc debet reddere lucrum cef- fans ex pecunia; negotiatione , Molin. Dijputat. 3//. num. 3. quia tota fe• re Mcrcatorum pecunia dedinatur ad lucrum, Et hic funt vera, ctfi mo¬ ra ob iropotentiam , aut inadvertentiim prčefentera careret culpa in fe , fuffi- cit enim , quod fit culpabilis in ra- dicc nempe in injufta acceptione , aut culpabili retentione, exinde enim tim- nia damna imputabilitcr fequuntur e- tiam pro rempore gravis , aut extremar neceflitatis , in qua ell debicor ex deli- &ca Lugo num, 40. & Difput. at. ». /7, contra Led. lih. 2. c. 16. k num. 33. ubi excufat ralerna refticutionc damnorum, quac fequunrur pro tempore, quo fi re- ftitueret gravem , aut extfemam neccili- tatem paterettir. / 74 * Qj?*res fecundoan reftitutio difFerri podit ob lucrum cedans ? Re fpondeo negative cum Lugo Difput 21 . uum.tf, Dicaftill, Lih. 2. tratiat.2. Difput. to, num. 4 S, exDo.Q:orum con- fenlu , quia non podum ličite proximo accipere rem ob lucrum faciendum , er- gonee rerinere, nifi ur limkat Auguft, Michel Tom 2, T heolog, Canonico Moral, trati. 6, fol 943, q. 6. Summa debita apud me multu n fit operatura, nibilautem , aur modieum apud credi- torem , duminodofim paratus rili rafar- cire lucrum cedans. 175 - Q«*res tertio an debitor dji bcat refarcire damnum totum ( de quo M • } 9 u °d creditot patitur ex iofta debiroris dilatione, ut fi mora teftituen- di fit inculpabilis in fe propter imp tentiam reftituendi 9 Refpondeo a:: debitor eftinjuftus, aut jultus; liiaii- ftused, affirmo ex num, 573, (ijulto, tune, vel eft in conrra&u pr*fixus ter- minus folutionis, vel non; li non, fo lutionis cempus cd iliud, quo altet noa impeditus petere folationem, peter lol- vi: fi eft pratfixus, etfi creditornonpe* tar , mor ed prsihnda folucio ( num. 39^. } dies enim folutionis inttt- peliat pro čred tore , terminus aut« pr^fixus non Mathemaricž, (ed morali' ter fumendus eft per num, $64, H 1 ' 03 aucem mara debitoris jufti, ut oblip adreparandum toturo interede, deb» ede Theologice graviter culpabilisi fitlocusobligationi reparandi iDtrtci - 1 condatex num, }“> e .'nia- Quairvis Regula generalis » r ^ dam moram dtb toretn obl gare a ftituendum tam lucrum crediron £ - fans , quam d^nnum cmerge« 5 » tamen ifta Regu'a general s r« fC a jure civili L fi (lerilts , ditorem jf. de ati empt . & : > l s J( Lugo Dijfpi tg. n. i7> ut . ‘‘ n ° ( . r tendant ad contraiSum empt 1011 ' k ditionis modo indicato n, 3 s +> r a Hxc reftr itiio ouoad emptorem , & vendifc&m liberer ettam in foto confcieot t ’ ^ dunraxathn foro extemo ed c fum Mobn. Difput. 36S. antte 1 '" uit imam ti-c ctum pro toro . fix , eo quo d podir PrincepS ,c . difponete , defatiopie dc dilf ^... %difcellanea refolutiones de reftitulione, js g prifumitar ad tollendas difficultates multipiicesitapofcentc lumma frcquen- tia utriusque hujus contračbus, Lugo n,2f, pratfert opinionem Angeli oppo- fitam, proinde di&as leges pro foto in¬ terno, aut non ede Iatas , aut ufu re- ceptas, atque adeo licec creditori nege« mr a&io ultra ea , quae illi vi legura competunt per nun*. 364. in confcien- tia ramen tenecur ram lucrum cedans, quam damnum cmergens bonificare , quia juxta leges has, 5 c Molfn. res ven- dira ante perfolutum predirni venditori frudificat , & ideo ufuras conapenfati- vas fru&uum Emptor debet venditori Tolvere , Ted hxc difpofitio non eft in* telligenda abfolute , alias au&is , »ut decrefcencibus fru&ibus crefcerent aut decrefcerent ufurar , quod eft falfum , cum hae fint praedanda: Temper ineadem quantitate juxta taxam ulurarum , quae Wvi tune folent cx mutuata pecunia, Unde fi leges h* haberent locum in con- fcietatia fapc continetent ufura illici- tss » Teu non cerapenfativas > led lucra- «ivas. f 7 S» Quxres quarto an uxor me- ®'i* v >vendi deftituta podit frui rebus a " lar, to futto fublatis, Apud Saneh, L.io, dt Matrim, DifpHS.17. Hum. 9. c,ni excufat Cajct. fi habet propofitum j^ituendi cumfui juriš fuetit j effe&a: ivarrus veto Summt c, 17, num, 26$. penitus liberat , dummodo non vivat Un >ptuofius, quam ejus datum deceat, S u 'a lic qua(i coačta jis bonis utitur : ^ l ' 101 fententiam videturlequi Sanchez, S l * aeam ulcitno loco refert, nec refu- ^efpondeo vel furto (ublata cranfi* 'unr in dommium manci pet com« xt ionetn , vel non : Ci ita , fequor fententiam Navarri fc Sanchcz etfi pr*, videacmaticumnon ede folvendo , quia ftričiior eft obligatio, inquit Navar u- xorem alendi , quam reftieuendi : fi non , excufo illam a peccato , dam« modo habeat propofitum reftituendtiCum 'hoc Domiaus nequit e(Ie rationabili- ter invitus , fupponitut enim non fua- fille furtum ) qualc omnino debet con- ci pere titulo rei acceprar, f 77. Qua:res quintoan Petrus prx- videns damnum a fe illatum, imputan- dutn innocenti , reneatur compenfare damna quae innocenspodea fubire cogi- tur , ut folvere Chiturgum, Med cinas vulnerato applicatas, &c. Refpondeo adtrtnative de omnibus illis expenfis , quas Pertus ex natura rei debuidet fol« verebefo, quia ejus loco innocens repa* rav/t, Lugo Difpnt, t. num, t+. nega¬ tive vero reliqua, qua: in poenam infli- gunturinnocenti, Lugo, Ma¬ lin, Difpus, S6, Ledi Lih. 2. e. 9, n. til. Ratioquod Petrus nec lit caula phyfica, nec moraiis damnorum , quar imputan- tur innocenti, Lugo num. 54. nifi ut bene limitat, cum Molin. num, 2. Pe¬ trus gladio innocentis ido invito vul- neradet, Judcxque pratfumeret ex gla¬ dio vulnus illatum ab innocente, tune enim omnino edet caufa moraiis , uri etiam , fi alterum occidat , aut vulne« ret in domo , aut fun o vicini , quia communiter prsefumitur f.čh damnifi- catio cum confenfu Domini, fetus fi ca« daverate occifi ad tuam domum d«■ faciendum pro illafisindedamnis, M' firmat utrumque Lugo num. 116, c»s Va*q„ Banar. &communi, etfi non' 1 ' ducat, fed fponte oblatam acceptet g»' tis, aut cumonere E,g. pro prctio,Mol.o fit, & Difp. 330. diftinguit »■ con|! tiensincafu incitationis> negaBS vtw fe obligar ad non ponendum impedi- fupponitur tora malitia peccati: nos induxir quia ex parte atep « 1 catkdv quitur LelI. Lih. 2, c. 20. numM mentum integrae folutionis, fed aliena¬ tio, dequahic, elHmpedimentum in* tegrae folutionisergo ,&c; Ob hanc caufam debitor, dum eft in prosimo peticulo impotenti* folven¬ di, nequituni eorum conftituere hypo- rhecam reaiem.quia per hoc faceret hunc meliorisconditionis, relicjuos ve- inaiium z.*/. w . Ifl ,; todeterioris , Lugo»«w. ,-etf ex L. cum jf. epu*in fraudemcredit, inventum jf. ejue, in fraud. credit. c, eodem contra accipientem ^ jj, f »um. 170. fi ante alieaationen) deti’ ftatuiiTet creditores nen folvete, f tunccaufa non folvendi eft iUudpuf propofirum. Sententiam Molim tar probabilem lugo fpedito j att j tutali ,. natu rali inejuam , cjuia)« ' manum L. 1. & L . fi debitor. & Hypotheca ergo tune nequir efle privi- titulo onerofo dat intra annu« - . legium in c*terorum prsjudicium Ami- quo creditores refciunt fraudem > cus Difp 4 o n 3 z nem refclforiam obligancem *<*'' Kelpondeo ad fecundum validam efle atque adeo transferre Dominium, tenus reperitur apua auc»—- , nam fupponitur res aliis creditoribus r « “ j--:— ♦ n’ ,reeDit titulo non hypothecata ( fiefTet, ex eapoflent qu*rtrc folutionero) ergo ali j habent tuendum non recepto precio, pud alienaotem r bofimili modo , ff, tjeta i» fraudem čredit. Hx leges , cum fint juft*proccdunt in utroque foro. An, iV qui fru&us tei eo cafu rcftituendi ? videLugo n 114, Refpondeo fententiam Lugo efte verifimiliorem , quia etfi non cospere- tur maliti* dantis antecedenter con- ceptx, acexternxconfumatx psr obla¬ tenem rci , cooperatut ramen injuft* dimnificationi externx credicorum., hi« enim decerminate fequitur daranum non minus ex acceptatione, quam ex dam- nificatio.ne , obligatio ergo rcftituendi non radicatur in cooperatione malici* dantis, fed in injufticia , quam accep* llt >s caufat crcditoribus : inftantia pul- ehri illuftrat Lugo num,uj, undema* ®et foluta xatioMolinx* Pctcs quando quis fenfeatur con- fcius fraudus, feu huj-as parciceps'? Re¬ fpondeo cum Motin. Difp,328.yium,2. Amico ttum. 40. rjuandofeitdebitotem non fufficerc ad folvenda debita vetera: mfcium fraudis liberat a reftitutione re, » cumhujus fit faftus Dominus citra ®mnem injuftam a&ionem : & num. 43. toaccdic debitorem tempore impoten- ['* c °ntrahere ličite in cafibus, in qui- u * ličite differt, aut omittie reftitutio* nem procurando neceiTaria fuftentatio- a * Batuj, idem cenfctLugo n, 116. Infero primo peceatc contra jufti- j litn cttditorum illos, qui oberratosin- ^ncunt ad corapotationes, &c. quibus ^dum impotentes cxpungendi vetera p* contra juftitiara erga uxorem , & proles, qui fcequenter funt Auchores, <|Uod ejusmodi tnariti, aut parentes ab- liguriant fuatum damnoingenti uxoris , Scprolium. Utidcmonet Gobat Theo- iog. juridico . Moral, c. 12, ut Confef* farius quxrat ex compotatoribus, an non fuerinc Authores compotationutn gravatis xre alieno, ac pro majoritate, aut minoritate, autnullirate delnfti im- perec eisdem magnam , vel parvam , vel nullam rcftitutioncm: niliilominusra- rodic, ut prudenter confideratis omni¬ bus hxc reftitutio iroperetur facicnda u- xoribus, aut crcditoribus, quia vel non apprehendunt injuftitiam , aut vix in- duci poilent ad reftituendum , atque adeo relinguendi funt in bona Bde. f8o. Qnxres fcptim6 an citra in* juftitiamfas Bt primo largius propinare Lcgatis ad conciliandam ebrieratem ex fincexpift:andi feereta, qux LegatLner qucunt ličite prodere? Secundo an viciftim ličita (it pra- xis legatorum inquirentium in occultos moreš tam naturales , quam morales Miniftrorum Aulx promotorum , vel promovendorum. Teivib an Legati inquirant ličite Secreta bellica contra fuum Princi- palem,? Refpondeo ad primnm negative, quia tališ propinati« eft in;ufta utpote fraudulentacooperatio ad peccatum, ex qua , fi qux feguancur damna , oritur obligatio reparandi. Imo ifto med/o non poftunt ličite elici etiam »tla Secre¬ ta , qux absque peaato prodi pcfliint citraoblieationem, quia Legati funt ra- tiona- rum , cutn hinc dependeat bosa gub«, natio i in iudircčle > & per iccidccj fpečht ad alios Principes fcitc morešco« rundem Aulicorum. Unds refciens>• ]iquem , qui huic bono comniHtiipol* fct obefte , poteft vijs licitis agtre, k Princcps eum audiat, vel ut cuoi« veat, autnon affussac. Dixit autcra cit. S. Thamas licere obfervaris dcbicis circuroilautiis,

ied infuper abdlc debi omnisvitiofa circumftantia, quaproptef cit, Navar. num, 41, fubdir peccare Pt* latum , Jadicem , & quemv:s ata cupienrem noiTe altetius Secreta« S U1 *' 536 jfrticulus XII. Vijjertaiio/ils V. tioo.biliror in viti talibus mediis eruere Secretorum notitiam , Gobar Tbeolog, J uri di c o •Moral. c. 13. Seči, 4. e/. 4, w, miki Rcfpondeoad fecundum affirmati- - vž 1 fi mquirant modis non fraudulen- tis, BJidellus Theolog. Moral. lib. 3, Difput.12, Navarr. Summa c. ig. n. 31, docens fas efle Secretos alterius defc&us prodere propter bornim commune Rei- publicar, S. Thom, 2. 2, e/, 73, »um. 1, incorp. Ftrba , inquit , per ejua fa¬ rna alterius dimlnuitur, pr ofer r e pro¬ pter bonum alitjuod, vel necejfarium debitis circumfiantijs obfervatum , non eft peceatum, nec detrattio. Ra- tioeft, quod prxfaca inquificio non fit do procurat nofte Seereta alicujusa intrinfeceira mala, ut nequeat ex fine quando, quomodo, &ubinonuc'| bonohoneftari , uti liquet ex praxi fu» R •fnnnAnt ad rettium periorura inquirentium in moreš fub- dicorum etiamex folorumore, & farna, in elečiionibus , eledorum con firma- riombus, ordinationibus, in contra&u iratrimoniali juxta Trid, Seff. 24., c. 1. de reform, matrim. ubi quxsque fub mortali propalare debet impedimenturn occultum in faro externo etiam irapro- babile , ac redundans in infamiam E. g, obftringeret peccato f 00 ^" fCt j, H aftuiicatem ex illicita copula , fi reus nempe iniuftiri® contra ju* . ^ ptius rraternc monitus noht deiiftere a ssatriroonio , uti prremonendus eft, euaradiu prudentis atbicrio fperatur e- meadatio, Qnod autem Legati habeant finem honeftum , nempe bonum commune, propter qu od queantindagare, probatur ip člat ad bonum commune pax , ac mutua intelligentia inter Principes, ad eam autem conducit aptitudo, & boni- t.is Miniftrorum J unde ficut fpe&at ad Puacipem fcire moreš fuorum Miniftto- tum Refpondeo ad rerrium alflfnu «' 1 de illis , quar de jute debeat tcitlr ti t ut belli indidio , & hujus cauh. tum de a lijs , qux revelandinullaell d' *•* »*I ahilufnl' luoc tamen ličite revelabiliifi 1 .- aut illis quis fpeciali titulo «' cere i it obligatus) fecusde jis> tju* 1 ' 1 va coafcientii revelari — n0 ^ Bt ligatio, fi de bir nos p^“ ; tune Ug..u S infidelitatis, imo etiam con" t! , nem , fi vult referre ex J r ^ tis, fi veto ex non Mmitos eft mortalc proditionis con ° * (i i r mia» rradit Gobat cit* 4 &V * * quat tradit Gobat fett, s>. & 10, Si Secrett bellica fin: inj^‘ l — * * rs lita* — , __ denter, Lcgatus Principis, cent «! 8 cudunrur , ličite indagat) ( ] u,t c j ; f ; ; fe non fint ir.vediganda crintina 3 cofum tamen ferutatio ob boni Ris coafervatioaem koaedatur > I %4?fcc/l.wes taptadebenr reddi Molin, Difp. I2t« L ym. lib. 2 . trati. 2. c. 12. nam. it. & ‘ 3 . Dicaft.ll .lib. 2 trati. i. Difp. /o. i ff, § 7 . d n it m 402 . Undcsndi* rt pttone Uibis duces cavere dtbrnr , ne ,es EccIelLrum perfonarum que Ecdefia- iticarum dmpiar>tur,nifi Ecciefiaftici adbu pugnarent tontra juftum V'£iorem, ,Unc enim ante partam Vi&oriam pof* Unt bonis , in 6 eiiam vita fpoliari(quia tune fnt.t heftesj k c us poft partam Vi- p°tiam , quia extra cot fl dum dux bel- 1 non eft Clericorum Judex , Diana ^ 1 '• tmti 3. Refol », nam 9, & p, 9 ' r *ti, 5, & Al.fceti. 4. Refol, 9. n. 4. Privileg o Ecclefiaftiiorum in dnfta ‘ te ptione gaudent bona petegnnorum, j" 11 ercatorum extcrnorum , qnia non Ur ‘t pars civitatis hoftilfs, f .. ^*terum omnes conveniunt , quod P u *iiis innocentibus eciata jis , qut iunt membra Rcipublicar reliqui nocenres de- beant tefarcire darana, Item fi qus damna innocentibus inferenda ad finem belli nihil conducunt, eajufte non pof- funt inferri. Hinc fi bellum commodi poteftgerifine agricolarum fpoliationej injufte fpoliantur , Diani p. 6. trati, 4, Refol, //, n. 31, Pro immunitate ruftico- rum ftat c. innovamus de treuga , & pace } quo ramen j, inquit Molin. verf fin. non prohibetur omne fpo- lium , fed folum pr®cipicur , ut quando exeunt ad agriculturam , aut in ca cum animalibusmorantur, aut redeunt, fint fecuri, ficenimbono publico profpici« tur , ne ex agris incultis fames (enua- tur. Quid autem dicendum eft de bo- nisfatculariumtalitempore in Ecclefiam comportatis , poftuntne jufte occupari ab expugnjtorejufto ? Affirmatuc ve- rius Dicaft II. nam, 4 0%, eontra Soarez decharit, Difpat.13. Seti, 7. nam, 14. volentem gaudere immunitate. Ratia verioris opinionis eft , quod boms oc. cupationi /uft® obncxijs Ecdefia non prebere poflit imnaunitatem , cum lit per acc dens ea ibi reperiri. liro ipfa Ecdefia , fi pax , & vi* tftoria aliter non poflet cbtineri , poteft Vaftari & comburi > ex illa hoftes ex- trahi, aut inea occidi, pradertim fi eft inftar propugnacuii munita , fic enim ipfo fatfto amittit immunitatem Ca». SS. Patrum, to. tj. 1, nifiprarcisefit mu¬ nita pro defendendis Ecde/iafticis , Sc innocentibus, Dicaft. «. 404- cum lent. Coninch. £aetenet' cientem munitionem , dum ea carent j locajvicina fufpenfanon manifcftan^ unde Vi&oria non obtinetur aut retar- verforium, utfi'qiHsqucloc usa ^‘ datur non absque ingenti difpendio , offerat norabilem fummim , *} cic. Molin* vernon dijfimile. iraducatur cxercitu$ i ficcniffl ^ J Si Principi annonam taxant pretio gravatur populus , quia etfi °> P r ' [ | pecora pro exercitu , fi pretium attol- rerentio , cit. Molm, vers. lant ultra expofitum. valde. -U CommiflTarij Cafi*injuftifunt, non Sextd malo fitnili. iC ° ntt ' j folventes , aut diminuentes ikpendia , ftringunt di&i duces, qu> »Ž n3 “ aut racientes difficultatem , ut extor- famulos in milices , ut fib 1 ^ queant donaria , qus non minus funt pto miluibus deputatura refe^ 11 , reftituenda, quamnon folura , aut di- nac. de Refiit. Mf?*' 2 '% midiata. Undefi occafione dilatte, aut num 27 notattamen P.R 1 * ir •: imminuts folutionis miles prarderur , deckin. Theolog. Triptrt. tt*>\ aut aufugiat , aut rebellet , univerfa trati. 6 . in tit. prt L hiccdamnajisimputantur. q.i.i»fin. guodfit ufu 1 CommiiTari; armiluilri; peccant tum Capitaneis concedi locw\ , contra juftitiam non prodentes dcfcčlura rum pto duobus, aut cribtt *» f ; 1 %li[cellane quae ra¬ men non tft extendenda ad ftipendia , qu* defun&us eftmeritis* & haredibus teliquit. Septimo delinquunt graviter , fi militibus ftipendia febu-ahendo financ *os prardari, cbligantur ram prardas , quam (ubtračla ftipendia refarcire Laym. tit, ubi Principem bellantemjonerat ad r 'paranda orr.nia damna rapinis iiiata > quas miles deftuutus ftipendio exercet, bcit tarnen difcrimen inter Principem fyonte bcilum inferentem , ac inter coa- ftum prarfertim ad defenfivum j prior tf netur abftrnere, nifi (dat febdli ner- vum tantum poflidere , qui fufSciac ad c ontinendum in officio militem , alias P J rticeps crit omnium damnorum cum ° ne te fatisfkiendi 5 pofterior vero ex* tu ^*ur , fi cb penuriam aeris.ftipendia tudius, aut tenaciusfolvanrur , quoca- u » fi miles ircclas moleftet rapinis * 9 U| o valear ab ©fficialibus comineri , to g'intur hi prrmitrere inter duofniala; n " ni 's » nempedamna in fubditis, quam l,tex 'rcitus fiat perduellis , deficia que fiem confcat.t cit, Dicafttli. titt- 1«. »d h f 84» Confuetum eftplerlsque Jo- cistrium, quatuorve menfium ftipendia retinere ad militem impediehdum a fu¬ ga , & dum dimittitur ftipendium im- minuerc in pccnam ob a&as contra vo- luntatem ducum prsdas multas , efto multi fine inr.ocentes, quia dantes no- men militi*, fcientesque hunc morem videntur in eum tacitč confenritc. Hac & fimiliaaitcir. Laym. interdum proba- biliter excufantur, ut falcem a Confef- fariis tanquam manifefte injufta damna- ri non poflinr, Veriffima eft Do&rina Dian* p. S. trati. 4. Ref »/, 2 s . nempe ea , qu* Ru- fticiprater fervitia, utfuncLumen, ig- nis , lečtus , 8c pales ofFerunt : com- muniter non e de donationes fpontaneas, fed coačfus metu majoris mali, atque a- deo peccanc accipientes, nifi conftct 1 i- beteomnino eafieri, aut nifi gravi ne- ccflitate milites premantur, tune enim ličite pofluntetiam cxtorquere fuftenra- tioni neccilaria, ne exercitus pereat cum maximo damno communi , rune au- tera Princeps obligatur compenfare gra- vamen. In Principis fubdirorum, aut amia caterra zquitatus non ličite pabuletur, fi puhlicam aliunde fuffidens devehatur autpret : o haberi podit, miles enim fi- cut nilnl juriš habet in aticnum gregem’, itanecin pabulum, Led. in Pejlhumit verbo bcilum p.tjo, nifi|cxcufec extre- ma neceditas faciens omnra communia, dummodo enorme damnnm padis, fi- cut in atijs rebus magni preti; (olet fieri, compenlctur, cit. Arsdeckin q. 7. moJ nens^&liquos exiftimare, quod commu- nis confuetudo in cadrisrecept* faciatli¬ ber a m pabulafionem > quam fi metali* Yyy z £4 o jirticulus XII. lit, non audet condemnare Lcfl, fi a Principe ptjfitivž permittatur , Sc fiat pauperibus graviter latfis fatisfaftio, An autem Princeps hanc facultatem pabu- landi fccerir , eft quatftio fa&i : qucd non infinuac caufam cit. Arsdeckin, Contingit (spe , quod confcribsns militem;, ut alliciat , large polliceatur alicui vexillum , alceri , quod futurus fit fcriba Iuftratorius vuglo SJillfieiV ©c^rcibcr/ aut Decurio, at prodeun. tes in campam nibil horum prarftant, eft nefasfub tali condicione oppofita con- dučlis dam fugere citra culpam. Re- fpondeo affirmative cum faachimo.Biir* gers in Obfer vat, Juridico Polit. Jh- risconfulto centur. 7, Obfiervat. 19. quia conrračtus ob non fccutum imple- mentum refolvitnr Carpzou. Lik. 2.\Re. fpons. SS. ». ts. Quires nono quid reftituen- dum pracise pro occifione, mutilatione, vulneratione , cicatrice & deformirate, Eft dup!ex fententia : priroanullam ag- nofcic reftitutionem , feu reparauonem ja&urar bonorum naturalium corporis: Probatur primo: c. 21. Exod. ver s. 1 p. dicittir : pro percuflione folum obligari percufloremoperas, & impenfas inper- cuftum fa&as folvere, Secundo L. fin. ffi. de hi s, qui ejfuderint »habetur: cum quid Ufum fuerit , Jndex computat mercedes Jldedicis pnftitas, dr c eter a impendia qae in cnratione faila funt, preterea oper aram, qmbtis ca- ruit, ant caritttrus efi ob id, qttod in * Htilis failus eft , cicatricam autem , ant deformitatis nullit fit eft matio , qnia Itberum corpus nuliam recipit £■ fiimationem, Terno probatur ratsooe: tara quod pro vita? atu mutilatione & c, DiJJertatmis V. arquale reddi non po/lit , vira enim, membra nullo pretio funt comparabilijj tum quia funt bonaalciorisordinis,qur per bona ordinis inferioris non poflimt refarciri, tune quia fi ex natura reicf!« facienda pro his reftitucioj harc non«/« faret, e.tfi percuftor lueret dcMumpi« na cspiiali , quod ramen conunanittt negam etiarn Adverfarij cum Molin. Tom, +■ Diftp, 54. n. 3. Harc Prima fententia eft Vafq. de Rtftit. c. i.$d< dub. 6. n. 17, Saneh. Lib. 1 Csnftl.c, 4, dttb. 2 n. 7 Lugo Difp. n. Sedj.Ui Lib, 2. c 9. n, /^f.poftNavar, in rtu*, A J/, a n, 22. ad 27, Secunda fententia ftat pro repara* tionc cum S, Thom. z. z.q.bl-* rt ' 1 ' *fp\s.q 6, p. /. Azor. p. 3‘~' _ c. j?. q. 4, Ste. Rado eft ! q uo:i . bona corporis fint ordinis fupe fl ^ proinde ad amuaTitatem aftb® jr ‘ _ poflint, attamen bona inferioris°r augeri pollunr, ut prudentisar ltr f cedant ad $qua!itatem dimni | , bonis fuperioris ordinis, qu' s cD ^ 0[; : agere imprudenter eum, qui exi.n ^ unius dentis paceretur pro tmp 0 ; n!o- Ivin, Amina? funr ordinis m boviS) ut if aaim fit vita cams aUt ;.m®!?. mentatur fcotus> & tamem ^,1 fta damnincatio eft compe" * J |j s b>' fortuni, ergo etum vira c minis, Non ergo me ni e J qUO iJr’ pro fe allegat prima feetea • 5 \Aif:e!lane. f 85 . Porro plerique apud Molini h, 7. vidcntur cxigerc latisfačtionem in pecunia, ipfe vero cum aliiscft concen- tus aliqua live ca lit pecuniaria , live fpiritualis. Coveniunt Do&oresutriufquefcn- tentia?,confuluntque , quod ficutjudex fori externi poteft mulchre liomicidas pe¬ cunia , fi vitz parcat, applicanda hs- redibus, ita confeilarius homicids poflit imponere faiisfačlicnen fpirirualem (nili conftaretdcceflillein ftatu peccati) E. g. Sacrificia, elecmofynas preces ap> plicantes animsoccili , prsfertimli in- terfe&us , uc notat Molin. n, /». de- fraudatus Tacrificijs, qus prscep ftet, li non fuiller occifus, ello hsredes o.cili condonenc morcem occilori. Caercrum idem Molin. h. s. do» cet etiam in fua fententia in faro con- fcicntis nihil efle fatisficiendum pro vita, li occifor prna mortis condcmne* tur, quia reddic iquivalens in ecdrm genere bonorum, ib;demque alTer/t (c- cundum jura ad compenlaricnem mortis non agi civiliter, led folum criminaliter ad talionis psnam, quod m 9 exten- dit, li hsredes condonenc mortem , lic enim cedunt juri ad -latisfičl onem pro vitaLugo ». 3- Navar, cit. n. 2f. con- rradicit Molin, quatcnusdocct,quodcri- am iuens ex lententia Judicis poe >am J4 2, Articulus XII. Vijjertatianis V. mortis adhue hujus haeredes non minus Infero Seccndi ocdforem i Srt, aaam proalijs debitis debeanc rcfarcire liberari a reftitutione lucroram, fi *. damnum illatum larfae parti. cifus nihd lucrabatur, ant fi lucrabatur, Refpondeo utramque fententiam ipfe anteni prodigcbar fine ccmtnodo elfe pr< bubilem, primatu tamemeflcpro» uxoiis attamen occifus nca juxtaquam negandumeft fecundte, quod tencbacur illos alere, ut fi parennsfa unquam fieri pcffit compenfatio ad ar- divites, proles jam pubetes spe* ad fc qu»litatem> tune enim cantum eft ad ipfas afendas , uxcr non egeat, nifi ob aequaliratem compenfatio, quando idem docemex juftitiafit aienda, Ted ncctonc in fpecie recipitur , vel a?quiv»lens, *. fi *que commode poffit alteri nuhere. quivalens aurem tune accipitur, quando quia prafari tune non habent jus, ut eo, quodaccipitur , poteft per (ecom- ab occifo alanrur. parari illud in fpecie , quod ablatum, Infero tertio fi occifus eft Nobili* prout fit in corapenfatione pecuniaria ^nobiies ob ingenuitatem ficile folent pro vita canis, aut bovis, fecus pro vita condonare Molm. }aut opulentus abs- aut membro hominis. que arte , aut laboribus fuos fuftentan', /87. Quarres Decimo an occifor , ant jam ob attarem decrepitafii labotibas mutilator, vulnerator debeat reftituere ineptus cefiat compenfandi cbligat' 0 . emniarealia damna fecuta ex occifione, nihilominus de Ncbilibus vult r* £ir ' Scc. ante mortem occifi ? Refpondeo cumfhntijs dijudicandum Lug 0 *• 4> ' affirmative de damnisobexpenfas necef- fi enim funt fubftant.ar renuis, P 1£ farias, & rationabiles, videbcet roodera- tenera; &c. credit non prafaro* if® 1 tas fecundum conditicnem ftatus occifi, nem, quam etiam non agnolc ti vulnerati &c, fic ad damna mortem dum res eft dubia. ^ r pratcedentia fpe&ant expenf* in medi- fS8. Infero Quarto qna« 0 _ cinas, Medicos.chjrrurgos, vičlum deli« fus negotiando, aut laborandol ^ catiorem ( detračiis expenfis,quas ali- bat eos, quos de jure tenebato uade feciflct in Alt fiiftcntationem ) jac- eft reftitutio facienda fecundum ^ tura lucri ex arte aut negationecedentis litacem rci, ac certum aunoru® in commodum uxoris» prolium &c»ha- rum, fed fecundum moralem * rum enim omniumeft iojufta caula, it* nem prudentis judicio t?xan 2 , cmnes cum Molin. Difp. $3. n. /, tis circunaftantijs occifi, nerape ^ Infe o Primo occilorem, mutilato* compiexionis , valetudin 1 * » rem&c.teieri alere eos, qurbus ftritftum gentiar, ita ut fit morali* cen ‘ s ,i ius competebat in occifum pro alitnen* bua ratione fpei lucraoai, ,c • ((! n tis,hi aurem funtoccifi uxor,proIei,nepo- res.parentcs prarferomegentes» & aboc- eifo foiiti acciperealimenta , Molin .». s. fecus alij cognati,ut fratres forores,amici, mendici,etfieosaiver»t,quiaex liberalna« te, non cxj ur is obiigacione idfecic. »mirrendi , aur auaiua.-i- przfatos ranrum ervolumeotum 1 , precepiuros, nifi rdet occifus. Of* ergo anre occ fionem fpes ^ venalis, prudenter yen ( t 3 \difcetUne non pofle datiraa ,quae patiunturper- f Q ns poft mortem habentes jus ad ali- ® e ota, ut uxor, proles, quia horum ju- ri non poteft cedere occifus, cum id ad cos non derivetur (imo per n. roi« vi juriš proprietatis, etfi non folius, tene« tUt alere proles contra falmaticenfes I j. c. 2.»,n 3. agnoscentes folum ?bl:gationem pictatis , aut charitatis ) M ‘ 6 3- contra LelT. n, 158. nom Saneh. Lib, 1, Confifc, 4. dub , »■ /. quorum fententiam cenfet pto- ^dem Tambur. Lib 6. in Deeal. c, j'* n II quia paciuntur quidem ,1 u>n», hfc in fua perfona, totum ta- men debebant haberea defundi volun- tate. Infero Sextb in quxftione illa an hatredes occiforis debeant reftituere dam¬ na , qux patiuntur creditores , in qua affiirmativam fuftinet. Molin. cit. Difp, $3, n. s, Laym .Lib.}, p . 3. e. e .». 4. Sporer n, 230. eo quod juftitia ardius obliget occifum ad fatisfaciendumetedi- toribus , quam neceflarijs hzredibus, quales funt proles j Sc uxori , qux non eft neceflaria hires, nam nec hiredi- bas prsftantur alimenta, nec uxorijus, prster dotalia, competit, nifi dedudo prms sre alieno , negativam tuetur commnnior cum Lefl, n. itf 1. Lugo n, Tambur. », 12. quia proles, uxor parentefque occifi funt una moralicer perfona cum occifo ideo occiforeft caufa per fe damni eorum ) fecus ere- dicores cum occifo, eorumque damnum per accidens utpote ranflimt lequitur ex occifionedebitoris. Negativa eft vero- fimilior. f 89«Quxres Ilodecimb, an,& qna- lis fit obligatio reftieuendi ex duello.aut rixa. Differt duellum a rixa, quodil- lud fit fingulare ex caufis privatis cer- tamen inter tuos , aut p'urcs ex ptn- ditlio dtpgnato tempore, & loco, Saneh. Lib. 2. c, 3s. fi non fit ex condido, ut fi ex duobus ita commotis unus dicat, exeamus eodemque impetu ex:untes in aliquo loco extradis giadijspugnarein- cipiant,non eft duellum fed rixa, Sc quidcm verius, etfi aliquis eorum con- dicat in locum, Sc tempus durante ille> impetu E. g. hic te expedo, doneč ar- matus huc redeas, quia conventio , & pugna in illo calore non func dux, led una moraliter adio, Tamb. c. i,§. J.*- 1 JvC - ^44 Arthulus7C11. DijjertationisV. Refpondeo Primo quandoduo fc de qmbus hj&eaus, Eft autem mo- mutuo fponce prouocarunt deramem inculpata rutel* vi$ repellc« vim injuftč iliatani quamum necdfrai poftulat, ut dum quisvim alittr mcr> liter nequeat vitare, quam occidctn confideratis circumftantijs loči,tempi, perfonarum , quod in particulari bi viri arbirrio relinquendutn monet Lavm, /. 3, trati, s p. 3. c, 3. ». /, tres ; • tem generaiiter rcquiruntur conditionts Primaeftutfit vera aggreflio perviolen- tiam.fi ve vi aperrafiveocculta per inliJi« attentata. Secunda ut fit vera,& necdJ?tu defenfio ne,Tipe fačlainipfoa&ueggb' fionis, aut cum certum fit, qucd;;- me fit aggrefiurns, fecus ante aggrtt nem , aut bsc jam ceffmte. * neuter te- netur refarcirc damna realia, five an- tecedrntia five fubfequentia mortem , Molin Difp. S2. n, /. Logo n, 66. ex communi confcnfu centra Turrianum, quia etfi fit verum homicidium utpote authoritate privata & fine neceflitate commififum , non tamen eft injuftum feu cum injuria occifi,in qua folafun« datur obligatio reftituendi. Amplia , quando unus provocat, alter ad decli- nandam pufillanimitatem, ac infamiam coram mundo coačlus confenfit Lugo fi. 7t . contra Molin. n. 2. idquc locum habet etiam refpe&u damnorum realium mortem fubfequentium, quar parientur proles £ de quorum jure relege n. sS7.^ defenfio non excedat modum ncc< quia etfi poft vulnus lethale occifusne- tis, unde fi tnvafus potefi' cl '“ queat remittere damna proiium, cum jam fit laefum jus illorum attamen ante injuriam potefl impedire, ne fequatur obligatio compenfandi , confenfus enim in neccm fuam impedit , ne eccifio fit injufta etiam refpe&u proiium &c. juxta communem fententiam , quce negatex juftitia teneri parentem alere prolts op- pofitum fentio fecundum fententiam af- rveipunucum«.- -- re d e ote' firmanrem , quia tune non potuit im- vafum occiforem notabi pedire injuftitiam relate ad proles , con- moderamen inculpsta ture x fentit Lugo #, 71. ubi a priorido&rina tem ineo, quod nonfiig frlt ’^ ^ excipit cafutr , quo provocans cx juftitia fer fine nota ignominiae *y ‘ .-/• renetur aliquem alere, tune enim pro Lih 2. e. s. ». con “ 3 . °( c i ;> vocatus occifor peccat refpc&u hujuscon« quia non renetur ex /uk* 113 ’ . nl|!{ :;.‘ tra jbft!tiafr,(qufa coopeiatur provocauris ritate E. g. Rcligiolus, ^ c ; ^ ntrJ \V iniufiitia:,}qucm cafum putat cllerariffi- fcauentt ex »♦ to6. e xrcn 1 mum, var, i»ylveft, ad cafutn, "• S$ o. Qu*res Duodecimo an in- tumelia , aliave injuria P ri ^ coa vi^ jufie invafus occidens invaforem cum anfam invadendi armis >9 ^ jr f excellti notabih rroderaminis inculpata: non eft via juftaad ulc 15Ce fr:-' tutelx teneatur icfticuerc damna , us , unuc n uivau., pv.v.. tgnominiam , uti poreft Reiigio/iis, tlericus , fecus vir nobiiis, vd ® ' Laym, n, 2. aut clamare cum /peaut; bj ; vel vulnerandofe libente, ncn : ličita cecifio ur pore non oecclhrit it defcnfionen , confequenter ncc dl 1 "' culpaca turela, Sprrer Trati. cal.c, 2. n. /33, ex communi. Refoondeonuncad nihil renert a 1 * I Jvlifcdlanea refolutionts de reflitutione'. S4S Alius non obligatus fagerc exce- dens notabiliter modcramen cutelar in- otipata: a plerisaue damnatur ad refti tutionem datsnorum apud Lcfl. ». 13 4, approbantem, quia cft in/ufta occifio , fubdit tamen cum a)iquibus, quod pro babiliter non teneatur ad tantum, ai quantumaperta vi, aut cx iniidijsocci- dens, fed notabiliter minus , quia*ex parte amittit jas ad damni compenfa« tioncm, imo probabile eft ad nihil te- neri, injullus entm invafor cenferur *- que reniittere, acprovocans, cumfciati quodinvafus fit orania tentaturusad v;m tepellendam , ergo Jicet poffct vitam tueri vulnerando , proindc mertaliter pcccat prcpter notabilem txcclTum occi- dcndo, r,on tamen pcccar contra jufti- tiam erga occifum , Sporer c. 3. n, 217 * peft Tambur. c. 4. § 3. n. 17. Lx his. f9I. Deduco Primd,quodaduitcr occidens cum moderaminc inculpat* tu- ,£ 1* maritum invaforem ad nihil tenea- { ur, quia occifio ncn eft culpabilis in dtfcnfionem fui. Nec obftat quod adul- t£ f pratbuent occafionem , nam adul- t£ tium non eft caula proxin>a,fed occafio t£ mota occifionismariti Le(T.c.j>. ». 317, Molin. T»m. 4. Traft, 3, Difp, St, n . qui n. to. probat : maritum, quando ‘ >c in adulceriocum uxorc deprehenfum °«idic in foro confcienti* non tene- ** damnatefarcire, doncc caufa ad Ju- dl «in delatacognofcatur, utrumin poe¬ mam deličjti an compenfationem injuri* ^cienda refticutio , habens enim jus J d juftc excipiendum contra eura , qui F°teft petere reftitutionem, hanc d fkr- j' Tilet » doneč petatur a Judice , qui dc c » cognofcar. Deduco Secundo incipiens r>xari absque animo occidendi poftea ad- vcrtens invafum pr*valiturum , fe* que ab eo occidcndum , n ; fi pr** veniat, ličite profequicur defen lionem fui cum occifione invafi , quia inf.fus non habet j us aggrelTorem , qui mortem' non intentat occidendi, fi tamen in- vafuscredit aggrelTorem non defticurum hic tenctur damna rcftituere hzredibus occifi invafi, eft enim per injuftamag- grdlionem damnorum caufa, nifi ag- greflbr lit proteftatus fe nolle ulterius pugnare , tune enim celfat efle caufa in- jufta, proinde invafus non fe tuctur profequcndo ,fed injufte ulciscitur Mo- lin. ». 4. £x Refolutione poftrero* psrtis fequitur, quod rempore belli,fi hoftis offerat ad*quatam fjtisfačiionern , ne- queac amplius pars altera bellum con- tinuarc , bellum enim inquic Augufti- nus »on eft voluntatis fed necejfttatit, Ratio eft, quod amomento oblat* ad*- quat* fatisfatftionis pro injuria, quam pars jufte bellans poteft ulcilci celice in¬ juria ex parte hoftis injufte bellum mo« ventis, aut reliftentis , fed ceflante in- juria ex parte 'hoftis, & ablata ad*qua- ta fatisladionc, dummodo h*c fit tu¬ ra, pars jufk bellans tenctur ex jufti» tia delilkre abello etiam in ačluali con- fliclu Molin, T 2. Difp 103. vere. ceffat ergo &c. contra aliguos apud eundem vere. PofttjU4m dutem &c.ne- gantes ex rigore jufticiz reneri delirtere, quia dum ante pugpam non offertur fa« tisfa&io, Princeps jurtc bellans cfi 1 ačlus judex, &c vindex , /udcx autemnonte* Z z z netut 5 * 4(5 jfrticulus XII. netur oblatan* fatisfa&ionem a Rco ac- ceptare, fi enim teneretur , j im non da- retur locua juftitiz v ndicativz, fed ran - tam commurativz, Princcps autcm be ! li jufti eft judcx, & vindcx, qui ctfi re* paretur injuria per ačkum juftitiz com« mutativz , non impcduur , quo minus propter dcličtum fumac poenam de Reo, itacit Molin, Dscaftfll, Ltb, j, tie juft, Difp to. a, n. 52/, Gonfirroatur quando non cfFertur dcbita fatisfačlio , non eft obbga 10 ce(- fandi a bclle, fed in confl q c ar;t. nam cvitare, nemo vitam corponlem pro alrerius non extretr>e egentij fpir; tuali falute prodtgere teneatur. San* tem fit rationis incompos, tune suiti; cer um , qu\d fit in mortali percaio, aut fcft incertiim, fi incenum , pordi oc* cidi, quia etiam invafujeft ncettuj.aa fit ingratia : fi eft certutn, tune li in* vafus eft moraJirer certus de dnu gri* ti*, aat de fua foenitenua finali, tene* tur porius permittere Ali occtfionem, quam occidere ex jute ihafitatij p«* ferendis vitam alienam fpirttualem pro* 1 pr z corporal/ , D caftdl. Gobi Theolog, JHridicomorttl. c. is. Cum S, Thom. z, z, q, 26, »rt,}, i> omnibus rečep'o, Qu*rto dičkis Jocus eft, ctfi in' 1 ' ftis fit dericus, aut det opera® K'" 1 ' cit* przbenti anfam injuft**gg rt ^*' per m j 9/. m princip. _ . fv? Controvercirur an Invi ' etiam ob igetur invaforem vir* ecci cum moderamme inculpstztutel*- ^ muni^r negit apud Tambur. L 1 • Decal, c.t, »./. Led. n. }f. caftili. », 3+. Moliti. Tratt. }. /4. ». /, nifi invsfus mortabscu P*^, fcius zternum dathnaretur, » ut n orte magna immmerent . Jiz , uxot’, prol bus, aut aggtel 0 .. fumme utilisbonocomm uni » nan '. ) cafu przvalet bonum commune*,^ cundo przpond. rant darona J primo ordinata thutiras P raf . am falutem alienz- ^ x,r ,\ .L r inr tio negative eft, quoc pj>* ncceflitrtc cbanca* v £l MifcclUne* refolationts de rtfttutionel Batalierijt, feu non tenetur tueri fuam forme (criprur* Proverb. 21. mtlitts r(l cum ja&ura vic* proximi, ficot temo te- bonum namen, ejuam divitia multajti setur tandem tueri 1 um abluilionc br»' *d harum & vm defenfionem eft luiu chijaut propri* t bi*. invjforisoccifio cuminculparatutcla,et- Ciutus Tambur, Affitrnativs ut fi (ptčtent ad Cleritnm , vel Religio] probabiiioci fubcnbu, quandoiova(or,& ium ,e»go euatn hicličite poteft cum oc» invalus funt aquales, & attenduur folus eifione calumniatoris tueri nomen bo- ordo charitatis, quia lfta cateris panbus nurr,feu famam, eam fcilicet, qu* ex praferr propriam v’tam vit* prosimi, vntute Sc iapientia nafeitur,tališ enim fa- cum non fimus vit* Domini, fi tamen rra ccnciliat Rebg tfis.&clericis *ftima« aeredat motvum exce]if-Drioris chari- bilitatcm, qu* eft apniljmum mediutn tans , autaler us virtunsE, g. fidei, aut lucrandi aff iftam populi adfui fp ritua- pictatis ličite eciam lecundutn Tambur. lem d rečbonem. Ec cum quisqueReli« negligitur vica ptoprapr* v ta E.g pa g ofus, aut clericus fus Reiigionis, aut tris, aviex monvo pietatis.aut pr* vita ftatus Ecdefiaftici bonam famam ex lege fzvient s in fidei odium etum privata charitatis debet tueri, ex eadem debet im- authoritate , tune enim cb motivum fi* pediieimminenrem inRmiatn, qua inče« dei chnftian* ličite oceumbir marcyr,etil gra Religio infamabnur. pciTetfe tueri, aut fi mv»lus bonafidele Prodecifione notaquodhonorpof* ttedat ingratia, invaforem vero in pec- fit dupliciter impeti nempe veibis.aut eno. fičlis ignominiofis: verbis calumnia in. f 94 » Qjia:res 13 anlicitumfit fertur per detra&ionem fam* fivecoram, laice, aut Religiofo & Clerico\calum- five in abfentia fnftam: fačlis fiquisat* niatorem gravia crimina de fie, vel de tentet violare al cu/us thorum , aut vi« f u a Rchgitne fpurgere minantem oc • rum nobilemnteur fiifle,aut alapapera cidere cjuar.do alius modus defenden- cutere,aut violentus ftuprjror virginera di non fuppetit uti fuppetere nonvide- deflorare, aut fodomira pudicitiam viri tHr >fi calumniatorfit paratus vel ipfi violare. laico.vel ipfi Religiofo, vel ejus Reli - Notafecundb quod propofitioaffir- i‘»»i puhlice dr čaram irravijfimis vi - mativaadqu*ftionem propofitafitipfiflr- r, s intpingere tiifi occidatur. Eftau- ma propofitio 17.ab Alexandro Vil. pro¬ tin calumniator proprie is, qui per frau« feripta, cui confonat 30. Innocenri/ XI. dtm alios accufando vexat Pereyra in qu* ita habet : fas eft vire honorate b-lucid. Juridico, T heolog. n . Ufi}, occidere invafiorem,e/ui nit it ur calum» Racioaffirmandi delaico eft, quod niam inferre, fi altter bae ignominid P er iculum fam* Sc honoris *quiparetur vit ari neejuit \Idem quonas ex communi juriftarum apud percutiat,&pofiimpattam alapam vel Lih. 2, c, s>. m. g/. Sc Thomifta- ittum fuftis fugiat. 'imapud Mcndo infiatera opin. Dif- - ppf.Refpondeo Primbadqurftio. ‘ ert +- 4, q, 2, H t +,&. 9, eftquejcon- nem proiit /accc propofitam negative, ZzU B,ni ^ 4 $ Artkuliis XII. ca quatenustnovetur de l»ico eft cenfura- ta ac damnati ab Innocentio XI ir allega- ta propoficione 30 . dc Reltgiofo autem, Sc clcrico ab Alexandro Vil. ucraque habuit ante decreta,Pontificutn plures de- fcnforesapud cie. Mendo ccnluram Pon tificiam clle juftiffimam conllat ex ra rione ad hanc eanaem qusft onem n, 3*0. Confirmatur Refponfioex Regala generali, ur invaforis occifio fic ličita duo sunt necdlaria, nempequcd is cvi- denter inferatgrave damcum,fitqut evi- dens moralicer non polis alia via lllud impediri, qaam nece invaforis, al.as in- numeris catdibus panderetur oftium, fed in cafu propofito invafor pecdioc, quod nitatur calumniam inferre, non infect evidenter grave damnurn, eo quod px viri cordati calumniam habeant uc calumniam, qualis nocet foli calumnia* tori, non etiam efl: evidens non polle cam alir via impediri E g per judicem adhibendo teftes. Dclnde lieet daretur, qaod allquando utrumque evidens appa- rerec, minime tamen etiam tuncbceret occidere, quia facillimumeft ir.vafumex paffione hallucinart, atque adeo jušna* turalc abfoiute debuit prohiberc ne in dičlo cafu invafus unquam queat uti ne* ce invaforis velur medio calumniam vi- tandi, longe enim graviora damna per ca;des fequerentur in Repubiica, quam bonum inde fperari pcllet, publicumque bonum cum privaleat privato, ideopo* tius prarflar, uc invafus innocenter ali- qualiter dehoneretur, quam ei fir concefi* fa defenfio occifiva invaforis, Vide cit. Didac. Hurtad.i n, i+. idem quoadfub- ftnntiam argumentum urgencem. Tfijjertdtionls V. Refpondeo Secundo ad qusft!o«em ». S 9 4 . /as e (Te rtfiftere armii caluroni. am nitcati inferre ipfo f.&o, ut Mimi eft in notatione p.ima, tune enim pcf- fum gladium opponere, nc viol« tho- rum, quo caiu fi perfiftat , tune non fo* lum cit sggrellor honoris, fed etiam n* tx, proindc oecidt poierit cum moden* mine inculpacs rurelae ,non propter fo« lum honorem , fed vitm dcfenfioncm, De violento llupratore virginis, aut fo- domita conftat Ilelponfio ex ,n )«, v er s, fimiittcr. Ilii, qui vult vito Nobili alip® impinger^j, aut eum fufte percutetefai eft opponere arma, quibus appofitis 11 nol t defifterc, jam fic etiam agg rc ^' vica: , proinde contra hunc fervato n 10 ’ d; ramme inculpats tutete efi bciti de fenilo etiam cum morte invaforis C* 1 ' den. « so. , An poft infliiSam alapatn a ut 0 fiem imp (Sum iicuum lit repercutert ® cortineoti injuriantem fi fiet, autfi c gic, io r cqui, atauercpctcutere, 01 Navar. Summa f. 1/. *. 4 - P’*f ali; apud Mendo in (latern opit' , i. ?. Mmm. . < negit Mendo ». //* inrrinfecam p ki 1 imA »Murn miflC a ( 11 d L w lil j -- ^robabiiitate cxwnfeca»cani ” ICC1 ^ Q , 'a,un pater ex propoficione J0> e .ti j relata n. s94" t" unam confumroatam te P e , tC ? :flcr injuria? propalfatio > ' e deoelt etiam iiiicita inled*** 0 ’ :nim p oft aiapam dara® T faisfy ect honorem abiatam < R * fDt tu :ntis cumfurro, u R de r cff »on fot er med.um liam, fed fietec adrefecicfl (: r, %li[cellanenc^uxor iftud de decus viro caufans obligacur rcfarcire , fecus maritus adulter uxori , quia harc vix patitur dedecus ex mariti adulcerio, cit, Lugo. Rtfpondfo fecundo adulter tenetur marito adulcerar omne damnum tempo« rale, fi quod patitur ex prole fpuria, feu adultrrio concepta videlicer a primo triennioalere , nifi roarirus adulten re- mitrat , vel aduitera podit, ac velit a- limenta priftare, uti velJc jdebet , fi a- dulter non p flit , Lugo n. 9. tradens ut certum pofl Led. c 10 , n 41 . quod fi a- dulter fuadct aduitera;, ut marito pro. lem fuam fiipponat , utetque tencatur ex iquo , proinde quisque illcrum ad totum datr.nuin tn deftčlum alterius, ut fi maritus alar prolem , relinquarhar. reditatem , fic enim dmunuitur legui- n. 43. T»mb\iT,lib.7.Decal,c.3. §.4.».«, Dian. p. 1, trati. 3, Mifcell. RtfoLu, Sporer de matrimon, f tu in 4. part Tj- rodni j Sacramentalisc, 2, n. 2(2, p«. fen ramen affirmativam , folvitquc gumenta negativi , inter qua eft illul pricipuum , quod adulter fit caufa pro¬ stima, ac direčla folius adulterij, fup- pofitionis vero duntaiat indirede, ac per accidens, urpote non confulen* foni is , qui tibi furatus eft equura> tu ven occafione hujus furti, fi fureris tertio (• quum , fur tui cqui non eft caufa firti a te tački tertio, nec tenetur ad hujus i> fiirutionem. Verum Lugo »»». ' 3 - ^ difparitatem, qu®d adulter moralcm »•* cefiitatem smponat aduitera fiipponendt prolem, qualcm ribi ut tertio equiM fureris non imponit furans tibi equun>, Et rečic n. 46. oflenditadulterumpct 1 cfie caufam, quia cum error, q Q0 a, ‘ ditur proles legitima , uti pluriffli® naorum harediras. Qui aa ulter non fuadeat fuppo- proinde per fe fequirur ex fido in/uft® Iitionem prolis , teneturne faltem par- eft e/us caufa per fe, atgue adeo «i " naliter prolibus legitimis , aut hiredi. damnorum cx errore fecutorutu, f* bus damna rcftiruerc. Affirroat Lugo facile poterant pnvideri. »um. ,0 cum communiore , quia ma- Refp®ndeo efie adhirendunt W ter fupponens tenetur, eefi pofinve noa mativa- aflerat efie prolem iegitimam , fed fuf. / q g. Ut adulter fic ob!ig^» ^ fic.t abeapermitti prolem in domo ma. lem profuaagnofcere, conie^f^ riti manere , hme enim maritus decipi- farcire damna pnmemorata, q« |lSl tur credens efie prolem fuam , & ideo titudo, aut prcbsbilttas neceflaruj, __ c _- _nr_ _• • . y r n i, noti' quam aduitera , quia adultero poli primuin triennium ineumbit obligatio prolem alendi, confcquenter ad fe accipiendi, mu probabiic > ut fi p* rtuS in cafu prifenti, qui ica P rui * c " 11 || J te- dit, ut oppofitum non *PP’ r ^ f£ |j,c'.' 5 i difcellane* rrfolutiones de rejlitutiont. 5 51 deatcutn tempere conceptionis , 8 c a- dulcerij commifli, maritusque tanc ab- ftieric, auc ob raorbum impocens, auc alias nunqium gcnuic , auc aliunde lic merico fides adhibenda adulcerz ailerea- ti fe ?x adulterio concepifte, LclT- e. /o. »,39. Lugoa./j. m. to. Sporer n.t9S. Refpor.liocjustjue probatiofuse cum fo- lucione fencentiz oppolicz videatur a nnm. 107. Si msritus refciatadulterum , an hic poflit, auc tcncacur tranfigcre cum raa- t.co ? Refpondeo non ccneri, polfc ta* men occulti tranfigcre, ita Leli. ».37» & fe vel alteri confan- guineo , omniaenim hzc damna per fe fcquuncur ex adulterio, fecus aut:m fi confanguineus patri« putatitij ex .ffctftu erga illum fpurium , quem putat legi- timum, alqua donet, jut in teftamen- torelinqU 3 t , aut fi amic', aut fi con- fanguinei ob amorem vel graricudinem erga parentem putar/r um fe eihiberent, fpurio mumficos, vel procurarenr nup* tias honeftas, aut in ftudiis alerenr, aut facerenr hzredein, quia pro'es legitim* non habent ;us in didam hz/ed tatem, Hzc enim & limiiia per accidens lcquuo- 552 jfrticultts XII. tur ex adulterio. Tradita illatio eft Lu- go nnm, 3 p. & 40. & 41. pnemittenris n. 38 fpurium fi fcirer fe čile talem , ob« ligari ejusmodi donationcs faltem mag«! ni momenti reftituere > quia intentio donandi videtur alligata ver* non puta- liti* proli , unde reftitui deberent jis, ad quos perveniffent, fi fpurio non da- renturvide Lugo n. $7. 600. Dubitatur primo ex quibus bonis Si quomodo aduitera refarcire de¬ bet datuna marito, Sc legitimis prohbus, Rcfpondeo debete facere ex bonis para- phcrnalibus relinquendo legitimis proli- bus *quivalens quantitati , quantum fpuria proles habet ex hatreditate pater- na. Non obftat , quod fpuria proles decommuni jure nequeat iuccedere pa¬ tri, aut matri ex teftamenro , antabin- reftato, quia per hoc non eft capax acci- pere a maire per viam donationis , unde mater compenfando legitimis portionem b*reditariam fpuria: proli datam , h*c retinet illara titulo donationis , Lugo n. 36. vide Leilf. Lib. 2. c, ip. num. 66, abi ait non e (Te improbabile fpurium pcf- feretinere ea, qu* mater ip(i reliquit, doneč per Judicis fententiam privetur, Iegesque oppofitas quasdam loqui de pa¬ tre, qu* urpote odiof* non funtexten* dendae ad matrem: qusdam autem lo- quuntur de muliere illnftri , unde non comprehendit matres non illuftres, imo nec illuftres, fi careant aliis prolibus. Dum aduitera parapherni* eft defti- tuta, debet aliis modis pro pode refar¬ cire , nempe rem domefticam accura- tius adcniniArando , parcendo fumpti- bus conceflisin fuam ufum , Scc, fi bzc rnedia defust , debet cmari inducere fpuriam prolem ad fiatum Ecckfiafti- Vijjertationis V. cum , aut Religiofum ; ac perfuadete renuntiationem haereditatis, Lugo LeiT. »um, 47, Si coramuniffima fen« rentia. Si demutn nullo ex pratdi&is modo poteft fatisfacere, regulariter non obli. gatur adulterium prodere marito , ant proli illegitimar , ita plcrique ena Laym. Lib.3, trati, j. p. 3, c. 14. »J, Non marito ob certum lttfamis, divor- tij, perpetui odij, aut ctiam mortispe- riculum. Non filio-', quia rariflimi f >r*(umi poteft cum crediturum , ant) icet crederet , receffarum a porties: fibi relida aut relinquendacumfanto 1” quandoque fibus teneatur matri čredo-- fe tile illegitimum. Ec q>iidem in foroexterno efl nj« utriusque Juriš Dodores certum non 1 ri dido matris , nifi fadubttatis mentis id oftendatlLefL j'*'•$ ».Sl- e.x L. quta femper f. “ e ' r 'l vocando , tbi: Mater femper tj ta, pater vero juriš P' r *f m t , '°^ v is, epuem »uptia demonftram , ter fub tempus concepttonise ^ henfain adulterio, quia euro p° . nifi graves fint conjedurar m. ^ ut didum fuperius n. JJ>L Lug 0 ' ^ , L.ym. lib. 3. trati. 3. p- 3 < 1 l.i^ fci’ Dodrina priotes verfus bet locumeriam in š° to J: 0 . ! ' eft, proles hadenus p°®' :{ fi natales non teneturere cit ^ j^jj ranti efle fpuriam r probet argumentis „ bi. tunt enim i£ . %Aifcetlane& refohtuones de rejlitutione. credere, confequenter nec hsreditatem lirasintentaajuftitia Vide de hoc c apere. V ute de hoc «, /// 6ot. Dubitaturfecundbanquando matris infamia ex manifeftatione adulte- rij nihil, aut non maltam pratponderat damno prolium legitimarum» obligetur manifefiare. Negac Led, a n. 33. Navar. Vasq. ob tria argumenta. Priroum eft txc. officij panrtent,& remiftionib. ubt Pontifex confultus an fcemins adulterar partum marito fupponenti , timennque marito detegere fit deneganda abfolutio , refpondct negative , fed duntaxac , quod (it illi imponenda eempetens fatisfačfio,, Secundum eft authoritas feriptura? Pro- vetb. 22. melius enim eft nomen he- »tem, tjuam divitia multa , ergo bona farna adultera: pnrponderat teroporali« in quibus patientur proles iegrti- &maritus. Tertiumcft quod fa- ma fit fuperioris ordinis, quam fint bo¬ na temporalia , ergo pro hisilla non eft proftituenda. Ex hoc ptincipio homo 'tiam »iliffimus non tenetur vitam expo nete pro reftiuuicnc Thefaur?, & repa- ratione farna: perfona: illuftris. Affirmant Molin. Difp.ioz. n.iz. f- u g° n. 4s. Sporer Tbeolog. Sacram. ?' 4 . c. z. n. s<5 4, in Tjroctnio autem Sacram, p, 4, n, 302 j verz. cjuandocun- Sigillo prodendi prolibus, & rurfus dc bus »na; , at benč in fecun- do , kfus enim poteft recuperare fibi ablatum , etfi hxc recuperatio non fiat ex parte reftituentis fine damno famx, reftitutio enim non fit per infamationem, fed formaliter per id , aut xquivalen- ter , quod ablatum eft in temporalibus marito , & prolibus , quapropter ut mater excufetur ab horum reftitutione * fi citra infamiam fieri non poteft, recu- rendum eft ad regulam aliam , nempe utrum infamatio matris in morali xfti- matione notabiliter fit htajor jačiura temporalnim , quam fubeunt proles le* gitimae , vel non , fi ita , deobligatur, fi non » minimie deobligatur, Ratio prioris partis eft , quod univerfaliter podit differri, autquandoque etiam pe- nitus omitti reftitutio , quando fieri ne- auirfineiongo notabiliore damno Lugo num, 47. idque conftat ex num.$79» Ratiopofterioris qood injuftus !x(or te- neatur repararedamna, quoties fine fuo majore damno poreft , adultera autem in cafunoftro poreft fine majore damno repararc damnum marito , & prolibus mamfeftando adulterium, uri hxc pars pofterior fupponit , maxime fi fiat per confeftarium cum licentia adulters fub ^ Me ,&c, Diftinguunt duo pcfttemi m* ' cr b*c duo ; pro* damno boni unius Or- ,tl! s non eft obligatio amittendi bonum ^'terius Ordinis C fic pecunia non eft dan- 1 adcompenfi-.ndum damnum vitx, aut ^ttnbrorum, ut fert comrrunifiitra fen- ' tn 'ia ) & damnum in bonis unius Or- ai ' fuper loquendi cum adultera > hxc enim rrodicatft infamia fačla fub Sigillo Lu¬ go n 60 Sporer Theolog . Sacram p. 4» n. 16 6 . qui n. 364- ex Lugo num.33. oftendic, etfi farna fit alcioris Ordinis, quam temporalia, earamen in pruden- ti sftimatione poreft xqm‘p3rari , aut etiam fuperari a bono Ordinis inferior is. " 's non debet reparari cum damno in t unis aiterus Ord nis, ptimum fiten- fic major quantitas argenti poteft xqua fu' Vf r ffimum, fecundum vero cfle re, aut etiam fuperare parvam quantL 4, (um ,qm a ibi non poteft htberi xqua« taremauri, ergo ex eo capire A a a a quod fa¬ rna 554 Articulus XII. ma Cit bornim altius bonis forrunz non fcquitur ab his fuperari non ,poile, atque adeo ex hoc capite adultcra non poceft excufari, Ex his folvuutur argumenta Ledij. Primum quod illud Capitulam lupponat metum j u tl u m , feu caufam exculantera ob malum notabiliter przponderans, Secundum proccdit de bono nominc , feu vera farna radicata in virtuofa vica , qualem non habct adalcera, fed fičtam , Cc fundatam in ignorantia hommum , ad qaa!em confervandara , utpoce non raulcikmconducenteni ad animz falucem noneftcredibile fcripcuram rcipexiiTein Cafu noftro. Tertium foivic funda- mentum pro fentcntia affumativa al- latura. 602 . Refpondeo utrasnque fcn- tCntiam eile probabilcm, negativarri ca- tncn videči probabiliorem obea , quzdi- fcuffa, (line in qu*flione , an pro muci- Iacione, occifione, &c. fic aliquid refti- tuendum num.st^. cic. Sporer n.jef. fcribic efle fibi certum cribus in caiibus efle prodendum adulcerium fpurio tiho , dum moralicer cft cerca crediturum« Primo, quando nullus modus alius fu- percft , ut.legitimis refarciantur dam* na, hzcenim infamia eft raodica. Ac ut obligecur prodere eciatit manto eft Ion < gž majus periculum , proinde nro po- teft obligari , cautc ergo Confeffarius procedat. Secundo fi ell adeo vilis con* dicionis , ut prudentum judicio fit mo dicz zftimacionis. Tcrtio fi adultera jam aliunde- fic no ibdirer fu(pe<5h, Tria hzc eciatn fentemiz negativ* Dolores concedunt apud , & cum Logo k n s7 ubi n. jS ex Molin n. tj . obfervit ali- giundo aduiccraoj cxculan a revclauonc Dijjertationis V. criminis , nimirutn quando prudenctt pctrft przfutni mar.tum, (c proles po- tms vel le cedcre juri ad lepitatioomi damnorum , quam fcire ccimen, Ec hoc refolvic eam deobligari , dum c(! ccrta , quod li prolibus deregecet ii commum unam ex ;is c (Te fpunam , io- garecque mutuam invicem in fui gritiim remifiionem, fponte rcmitterent, quod tune accidcrec , qaando eefi nofcerent fpuriam, ei condonarent , fcciislire- mieterent ob metum, aucdubium^iM 1 ! fioguli de fc concipercnt, Idem tenuic Moliti,tont 4. Difp.102.nj3. ita fcci- bens : (zpe eft credcndum Patrem pU‘ tacitium ve!!e , ut res potius fic occulti 1 & potius fpurius in bonis fuccedati quamquodcutn tanto fuo dedecore it' tegatur , afflitftioneid ipie fciat, le?‘* gibusque hujus fzculi cogatur iflterficerc fuans uxorem aut alia facere » S uz ” : adduceretur, utfaceret, optarec potiui fe ounquam fciviffc id uxoris deliw | * in * Talem nobilem teftaturfe reperifl* 11 propter adulcerium ab alio dere ^ fuam interfecerat uxorem * vjI .V conquerebaturde quodam, . [>**** ftupri. Dif.rMtt cll f» ral “ ,'U, I,. vagine (uaTiones, m impormms i duift onem cenTct Gobar t ‘ a i> &2„. Ug« veude , aut deceptione de- orct ) obbgari totum damnum repa l4tc ducendo , aut doundo fccundum omnes , ira utele&iofit penes foeminam, Logo de juft. Difput , 12. »um,n. Gcbat trači. 10. n, 217. contra Molin, trači, 3, Dif9, ie 4, & aliet, Ratio quia ftupra- tor , vel cft fortis inferioris , vel pariš, vel majorts , fi inferioris, conjugio non compenfatur damnum , uti nec , fi cft pariš, adhuc enim eflet inxqualitas, fi deberet ei nubere, quia privaretur nu- bendi libertate j fi eft roajoris , potcft eum in roaritum pofcerc, quando aliter damnum eft irreparabile, ut fi aliasca- reret nuptijs, aut cogeretur nubere in- feriori, tune enim nuptiat funt unicutn medium fatisfačiendi prout in conrin« gentia fačli Lugoj Lib t 6 , Refponf. Mo* ral.dub. ifi. cbftgsvt nobilcm juvenetn ad nuptias cum v olenter oppn fia minus nobili. Nihilominus fi opptelFjr fir longc tuajoriscondicionis non teoetur violatatn ducere , etfi defe&u facultatum dotare non potcft, Lugo »um //. Gtbar », 221, exgenerali principio, quod deb ta eriam ex dehčlo non finr compenfanda in con- fcieniia quando compenfatio cft longž gravior damno , rali autem ouptiz ef- fent longčgravioresdamno illato, idem in fimili docet Molin, Dlfpuf7j2. in fin, Quidfi ejusmodi opprefior majoris conditioais fe offerret ad eam ducendam, atiila, vel parentes nolunt, reneturne refarcire damnum dotando, Re/pon * deo affirmative, quiajuxr* Canones cogi non po.eftad raatrimonium fedusapro; miflione. Ex his colligirur , quod io cafii Refporfionis principalu ad quarftionem non (it iocus Regul* 70. Juri* io 6 . •» £^6 /frticuhtt XII. DiJJertationis V. tltcrnutivU debitoris efteleftio proptcr Dixi antc fententtmfuiieii,m rationem fupraallegatam. 605. Rcfpandcofecundo ad quz- ftioncra 16. ii oppreda arquo bene nubac alreri , ad aullara compenfationem te- nori opprekorem in confcientiaante fen- tenciam judicis > Luga nune. 16. cum a- lijs contra Molin. tom. 4 , Difp . iof. n. e. quianullum patitur damnum diltinčtuin a Sigilli virgiaaiis ruptura, pro qua nihil ekrekicuendum contra Molin, cfl: enim degenere pretio non arkimabiiiuro. Refpondeo tertio ad qucckionem I(J, kuprator non violentus viduar honc- fta:, & dekorater Virginis /implici pe- licioni confenticnris line promida ma< trimonio in foro confcientiz antc fen- tentiam judicis , nec tenerur ducere , nec dotare, ita fentit communis opimo cum Lugo Difput. /2. », 2. qaia fcien- ter volenti nulla fit injuria five vidua: , iive Virginij tališ enim non ek fedučh, qualem c, 1, de adalteriis obligat ad du- cendam , & dotandam , ubi copula- tiva Et hodic ex recepto more fumenda eftpro disjumkiva vel. Anprecibus importunis, aut mu- matrimontuni* neribus allečta cenfenda lic fedu&a, at- que adeo debeat duci, aut dotari, aflir- mat Molin. Dtfput. 104.. & muki apud Lugo««/», 4, cumquo»#». i», negati* vamelie probabiliorem fentio, quia pro¬ ces , munera , &c. relinquunt perfe- &am libertatem , nili ut re^ce ibidem excipit preces importuna: dne Domini» Principis , aut fuperioris pueilac , tune enim caufanc mecum reverentialem , confequenter quandam injuriam ; qus obligat, ut ducatur , aut dotetur, Go- bat tratt, 10. »♦ 214, in edit, anni 1 6 g 1. monij injufle illati. R*' 1 pofthanc cogitur eam ducere M,Hi,!, 7 ».44* *d boe enim jukč fccuodaia leges potek condemnari. dof. Refpondco quarto adgiir/ klonem 16. violatoremfcEmitisciinilii' cera matrimonij promillioneobligiride. terminitc ad eam ducendam, nififuptr- veniat impedimentum dirimensj, ut fufficiens ad divortium , fi ttiec mitri- monium contra&um. Refponfio cll certa apud Saneh, lih, t, de mirite, Difp. 17, & 2$. Sponlalia enim lun: contra&us onerofus , jsque recipročni obligans non ex lola lidelitate, /cdetiara exjukitia fub mortali, Utrum li e/usnjodi violator ftnfla ob ftrirkus voto limplici caliitacis, »ut«■ grediendi Reiigioncm , priusguam pro* tnUiSetSc violaket, nihiJommus reneatur ducere 2 Negant plures «1® Laym. lib.j. tratt, 10, pj. c.t-fd' quia votumnon cellat, praponderarf* /jponfalibus urpotenullis, acirriw**' Jias obligarent ad illicitum n:mp J matrimonium. Affirmant Saneh- U 1 ' fput.4j, Lugo dejufi, ■Raršo ek, quod‘obiigatio voti ortu® 1 beat a gratuita voventis volu nH ^ proindeimbibar conditionem> uj tr ^ Ratus norabilicer non mutetur, ,1 ‘ citra magnam d.fficultatem P loni ‘r r nequearimpleri, uti explicat Lugo fpnt, 20 k. 140. in cafu aurem p f< f obfervatio voti prarjudicaret jun . £j rata acquilito , non titulo pro®j ^ matrimonij urpote pok votum ' ff,t ' (1 , ritulo oneris ab indmka fub 'P c 1 %iifc elUnea refolutiones de reflitutione. 557 Refpondeo affirmativatn efle pro- babiliorcm camque in tračt. Canoniftico impreflo Anno 1713. amplexus fum *. s6. ibicjue argumenta probabiliter diflenrientium folvi. 606. Refpondeo quinto ad quas - fiionetn 16* fi$e promictens foemina: matrimoaium, eaque abotens debet de- terminate ducere, non vi promiffionis, utpote nuliius, feu fadbe fine animo fe obligandi, fed quia ex rigore juftitia: ex natura hujus contra&us debuit fincere promitterc , id eft, habere animum fe obligandi, quem cum defačto poffic con- cipere, tenetur ad id ex juftitia. Saneh. lib. 1. de matrint. Difput. 10. contra Perez,Banacin. &c, obligantes duntaxat indeterminate , nerope fi nolit dotare. Excipit a datoRefponfo Saneh, dnstm.f. fifoeninaadvertac fiČfcionem , prarfumi- tur autem advemfle , quando fcit viri conditionem efle notabiliter majoretn : quando autem id accidat arbitrio viri prudencis re!inquit , excmplifica'que > fi vir fic nobilis, foemina autem ruftica, »ut fi p3res fint conditione , multum ta» roen difpares in divitijs > eftqae id ve- *um , efto fi&a promiflio eflet juramen- t0 confirmataanimo fe non obligandi > ^»nch, n, g , imo fufficit , quod facile potuerit advertere , etfi non advetteric h&ionem Saneh #,/, dat rationem Go- “ Jt trači, to. »ura. 232. quod fingens pfadenter pratfumat fi&ionem efle no- tJ tan», proinde a Foemina fieri porefta- Jeta corporis non ob promiflionem , fed hbidiaem, unde videtur hic locus;Re- gul* penultim in 6. damnum , quod f M * tul p d [entit , ftki debet non impnture , Sedquid? fiFi&us promilTor dig- nioris conditionis defloret ignaram cx- cefsus» aut confeiam , fed cui ita pro- mifit matrimonium , ut prudenter cre- deret effe veram promiflionem, Mul- ti cum Dicaftill. de matrim. Difput, r» n. 387. obligant adducendam j promif- forenimeftconfcius notabilis excefjus» eftque hujus Dominus , atque ade# fponte promittens cedit juri fuo , do* natque exceflum , unde a fortiori tene¬ tur , fi ab ea aceepit ufurn corporis, Vasq.de matrim. Difput. S, c. 4 & in epufeul, de Reflit. dttb 3. num ar, Hanc fententiam efle fatis probibdetn fencit Moiin, trači. 4, Difput at, ittf. Saneh, ». 20. cumquo «. at. Refpon¬ deo negadvž , tenetor ergo inftar vi, .aur fraude deflorantis ob datam rationem iium. 60$, ■vers. Nihilomlnus , nimi • rum ceflarc obligationem ducendi , quando nuptiae cum tali forent longe gravius damnum , quam fit damnum fae- min^ tam difpari illatum. 607. Qusres 17, an docens /al¬ fam , aur ad peccatum inducens peccet contra juftitiam , five an fit quid refti- tueodutn ab eo, qui alterum la fitinbo- nts anims naturalibus, aut fpirituali- bus. Refpondeo primo inducens culpa- biliter alterum in errorem pračtieum E.g. ut reftituat, qucd noneft reftuuendura, aut econtr peccat graviter contra jufli' tiam cum onere refl tutionis. aut fi non- dum ficGonfilium datum executioni, re- vocare, Lugodej^j? Difp. 9 ”. »• Refpondeo Sccundoinducens in er* rorem purž fpteul ativum unuro, aut al¬ terum non peccat mottalitcr contra ju- £58 jfrttiului XII. llitiam etfi rx officio doceat, quia eft dam* num exiguum , nili crror concernat principi* univcrfalia, cx quibus malte falf* condufionesdeducerentur, auc er* ror lic contra myftcria fidei principalu , feu gravia , ut fi doceret fpiritum S. non procedere a filio j tune enim eft damnum grave, Lugo d n. 3, Saneh, Lik, /. Confil. c, 3. duh. 4, a n. 10. Prior, ». 1 imo Vafq, apud Lugo exift' tnjr feducens fine vi per deceptionem) ^ dem nonpeccet contra jiifti r ‘ a(n ’ ducat ad peccatum contra ’ j \iifcellmt£ refolutiones de reftitutiont S59 in alijs marerijs rcus fit fo!um peccati contra priecepcum iilucl, contra quodeft error. Verum redius Lugo n. 12. cum L:(T, Lib. 2. c, g. duh, 2, n. 3- arguic peccati injuftitia: eciam fine vi decipien- ceni, omnes enim dolum vel fraudem arquiparanc violentii, cum quisque ha- beac jus, neinducatur ad peccaadum eti¬ am ffaudulencer, Amplia datum Refponfum prarce* dens ad cafum, quo indučlus hic, & nune invincibiliter ignorat culpam , patitur e- uim grave malum materiale ,quod etfi per le gcave non fic, per accidens tamen grave efle poreft, ut fi innoccnti puella: perfua- deas peccatum carnale non efle pccca- tum , tune enim graviter noces coope- tando amid« virginirati , exponifque periculo continuandt poftea peccatum Oblata hujus ignorantia Sporer n. 116, e *Lugo», t+. notans ex Difp, 1 6, de ftnit. k n, 15 f. non clTe peccatum ejus- dem fpeciei inducere invincibiliter igno- r »ntem in peccatum cum indučlione fi- ne 'gnorantia (nifi fic indu&io ad injufti • bam, tune enim praeter fcandalum con- bnet injuftitiam ob cooperationem ad 1*» fonem juriš alieni)ficuc non eft pecca¬ tum ejusdem fpeciei violare je;unium,& pfnvocarc ad id violandum,ficutnon eft e jusdem virtutis velle jejunarc, & velle quod alij jejunent, quia fingula: virtutes dire&č obligant ad fuos ačlus direčle preceptos, indiredle vero, nc alij aver* '•ntab carum obfervamia. Quamvis quisque ex charitateobli* Jitus (it corrigere proximum peccantem, ^‘lori tamen titulo obligamr vi,aut frau- e induceos , quia hic eft Author pecca- (1 * fecus alij, atčarnen communucr non tenetur fob mortali ad plus quam ali;, quia charicas non obl gu fub mortali, nifi urgente ncceflirace gravi proximi, quo cafu etiam coeteri tenentur Led, h, 10. approbatus a Lugo n. //, Qui malo fuo exemplo E, g. furto eft occafio furci gravis alterius pravili, fed non intenci, an peccet mortalitet non folum peccato fcandali indirečli contta charitatem , fed etiam contra juftitiam cum obligatione reftituendi, dub tari poteft j Lugocir, Difp. de pccnlt, n. /j 9. negat peccari contra juftitiam, fed iolam charitatem racionem reddens n. /61, quodqu£vis quidem virtus obliget non folum direčle ad fui amplexum, (ed eti¬ am indirečle, ne in aljs pofitive impe- diarn non tamen me obligac, ut pofitivč procurem ej us impletionem. Hinc do* cct non teneri prnicencem evplicare in confdfione fpeciem peccati, ad quod in¬ direčle exemplo fuo induxir, fed fufficit exponere malitiam fcandali dicendo E, g. meo exemplo , aut opere dedi prozi* mooccafionem gravis Japfus, Aflumar. Saneh. Z.»b. 1. in Dec dl, c. 6. u 8, Vafq, /. 2. Difp, 101. e, 3 n. s &c, 7. n. 23, Conioch. Difp, 32 de cbarit . dub j, n. 3f. Dicaftiil. depoe-iit. Dtfp, 9 - cum quibus fenli in Trdil , pe paenit, & dcfido teneo, etfi fatear fenrentiam Lugo c(l: rutam. Refpondeo ergo ad primum pro- babilius opponi etiam juftiti*, proinde efte peccatum injuftitia: faitem redučlivž, quia quatvis virtus non folum ob! gat, ne direčle ptocurecur violacio ejui,fed etiam indirečle,nempe ezemplo pravo pofitivo, Refpondeo ad fecundum non obli* earl rcftuuerc eriam innoftra fententia, 6 Saneh 560 jfrtUuhu XII. Dijjertatioms K tra abiatam vim aur dolum, obligitut rapararc cx juftitia rotam damrnunum temporalc , quam fpirituale, (i quod paflus eftimpeditus a Religionejiira debet impeditum inducere ad Religi;- nis ingrefTum ex charitate, non ex :■ Saneh. ». j, Dicaftill. », 343. Soarcz de eharitate Difp. 10. Sefi, 2. ». 10. Ratio eft, quod obligatio reftituendt funderur in a&.one perfečle Isfivajufti. tii,cal'S autero eft iola verč, ac direde in« fluens. 609. Qua;res 18. qui fit culpa, & ftitia, Lugo n. 28 Saneh. Lih, r, Cm//, cbligatio prino impedientis aliquem ab c. 3 duh, 2.^1. t. centra Aragoii. que materia gravis , & ideo ex juftiti* dtbettollere vim aut fraudem, Atim« pediens, aut extrahens ex Noviciatu fine v, aut dolo, fed blanditijs. & preci- bus percat contra folant charitatem Lu« go, de jttft. Difp. s. rt. 27.Sc quidem non mortalitet. Filliuc. Ttm. 2,| Tra£l. 32» r. S. n. 171. Dian. p. 11, T raft. 3. Ke • fol, 22. ex communi, ctli enim boe /It fpirituale damnum fat magnum,alter ta« men voluntarid patitur, eft tamengran- de veniale feclufa caufl jufta Soarez tom. 3, de Relig Lib. e. 9, n, y ad- dens quod incendens Solarn dilationem minus peccat, imo vacat omni culpa ft * * c .j ... e/ftent. contra Scor, Sjlve/f, MolioTm S.Difp.t^i. rt. 8. quia forumeiitnu® non condemnaret c um, utipfeingredir tar, aut alium procurec, ergo lignunK" non c/Te obj/gationem juflitis, idquepro- batur etiam 3 prior i, quod non fit cbl 'i- gario compenfandi damnum ordinij in* f rioris per damnum ordinis fupcrionJi fi autemdeberet ipfe ingredi,aur alinc fubftituere, damnum ordinis iofcriM deberet compenfarc per damnum °d' ni$ fuperioris , nempe per fux, aur alterius libercaris/asfiuram •d' ~ — . • o,s oni iua:> aui «iunua - pediti ab ingre/Iu Religionis Scc. f' jačhira eft damnum temporalc 01AM infertoris hbertare humana, 610. An ex jodida debsst rtu 1 ' čire Religioai dimna fi quar patitf c ‘‘ r—. 4 .m /mufi 1 " 1 - -«-•» J r m V«* w»M ••• ** V«*w » - C ' A m im P* adfit caula jufta 5 unde parentes ličite ca/ione per vim , autitau aliquantulum filios detinent adproban- ut fi hic attulifletaliqua dam eorum conftantiam j in margine autem fic habet : qui avercit altetum ab iagreflu Religionis folum precibus , & prormlfionibus, non graviter peccat, ni« fi preces fine importuna , ac fine ulla caula contra certam Spiri us S. Voca- tionero. Re/pondeo c *."n-’d ad Primum ul« lumenta , eft controverfun^^. . luuicuid , __ Sanchez rt. 22. cj uia Religioi b“t jus ad cmolamenta Novicijart c i fiffio.jem, Communis apud Lug 0 _ S), affirmat, quia etfi Religionon^ 1 n .— u.h.r ramen jus, n' 1 ' at jus ds&um, habet tamenjus fraude impediatur ab emolutv^ n[ ' s 1 %iifcedaneee refelutiones de reftimione. $61 ratis ab ingrc/Turo, ficut habet jus, ne dens ad irnpediendum in gredam, non eft qu:svi, aut fraude impediat, volentetn Jegare t.bi centum, fed impediens tene* tur cibi reftituere, quantum valet fpes legati ■ eefi ad hoc nullum habeas jus ergo etum, &c. Lugo ». j^.Diftingvit interemolu- metita per fe connexa cum perfona im- pediti, uti eft mduftria ipfius perlona E. g. ex peritia juriš &c. & emolumenta per fe non connexa, liti fi fit dives, aut fperet hatreditatem, nam ante prefeffio* nem poteft alijs donare, Emolumenta primi generis de bet refundet e Religioni, quia voluntas ingrediendi eft per fecon- nexa cum hisce,;emolmnentis non minus quam voluntas legandi cum emolumenta legati, fed hoc debet refarciri,etfi impe- ditusab eo ad iilud non habearjus, er¬ go etiam emolumenta primi generis de- bent refarciri Religioni , ctli haec adil- la non habeat ;us,undefolutum eftfun* damentum Sanchezij quatenushuic par- ti opponitur. De Emolumentis fecundi generis , feu per fe non connexis cum perfona jngteflura fubdiftingvit, fi vi, autftaude impediat ingreflum Rcligionis exinten- tlo ne, ne bona talin perveniant ad Reli- g'onem, ample&itur affirmativam,pro- |°de cfle reftituenda emolumenta non integrc, fed fecundum fpem pratfentem V. funt enim multipliciter impedibilia) & dedu&is expenfis, quia h*c prava in- ,eDt 'o eft vera caufa influens in jaflu- rahum emolumentorum per ačto- ne m externam gtiviter injuftam , fi ve* 'mpediat fine tali intentione cenfet c pinioDem Sanchezcfie probabilem,quia C| im perfona podit ingredi, quin bona Ui det Religioni, voluntas per fc ten- caufa per fe ja&ura: bonotum refpe&u Religionis, fed pec accidens, cum bona ralia per fe non fint connexa cum per¬ fona. 6II. RefpondeoPtimbad Secundutn in qu2ftioners, propolitmn,fifiatcxtra- &io ex Novitiatu, difta ».609.de im- pedito ab ingreffione applica extra&io- ni, qua: fimiliter fieri poteft cum vi aut fraude, aut fine vi & fraude, Refpondeo Secundo ad fecundum in quiftione i8,qui absque vi, aut frau¬ de, fed confilio vel prccibus extra- hit Pr.ofeflum aut Religiofum focietatis poft vota emifla fimplicia graviffimc peccat tum contra chantatem,cumcon- tra Religionis virtutem , attamen ad ni J hil ex juftitia tenetur Profeflo, aut diifto Religiofo, fcie n ti enim, & volenti non fic injuna, obligatur umen excharitate,& quidem plus quam ali; regre/Tum ipfius, & poenirentiam procurare. MoliD, tom . S.Difp.ji, ». 3, ob rationem ». 6og . in Fin . Ratio autem primi, & fecundi eft, quod Confilium , aut precej ejusmodi intendant malumgrave proximi, ad cu- jus oppofitum feReligiofiasobftrinxit per vota, proindeexitus eft feerilegus,fi au¬ tem vi , aut fraude eft extračlus, debet extrahens reparare ex juftitia omnia dam- na fpiritualia, & temporalia, peccarenina graviffimc contra jufticiam. Hune ap¬ plica n. 609. Refpoofum fecundum ad Primum. 6l2, DifEculras major eft, ad quid ex juftuia teneatur Religioni extrahens etiam Confilio, aut prccibus, aut promif- fis, fi enim peccat contra juftitiam , fe- quirur reneri refarcire totum damnum. Ur um autem peccet contra B bb b mukuoi ~ Artitulus XII. multum controverutur, AfHrmant cit, Molin. Vafq, & cominunis obligantes »d omnemcutam impendendam, uc abdra- člus rcducatur, d abdrahens id nequit facere, volunr Scotus> Sylved, Palud.&c, ut alium zque commodum inducat, aut fi nec hoc, quod ipfe abdrahens d-.beat feoderreReligioni exemplo S. Raymun* di ex tali cauTa ordincm S. Domimciin- grcffi. Vcrum htecopinio quatenus ob ligac ad procurandum alium,aut quod de beat iple abdrahens (e otFetre, ed redi tata in Fin. ». 609. Ratio aftirmativae ed, quod Religio babeat verum, &dri- &un jus ad Religiofum, & omnia ejus emoiumcuca , hoc jus violatur per cxtra» čtioncm etiam non violcntam, aut fitau- dukntam. Negat Saneh, Lib , 1. Conjil.c, $, dub. i, n. 6. LefT. c, 8. dttb. 3, «. 16, Lugo, «. 4/, quia quando caufa princi- palis non peccat contra juditiam, etiam non pcccat contra juditiam caufa fecun- daria, fed profedus egredicndo non pec¬ cat contra juditiam, fed contra virtutera Religionis, etd fit caufa Principalis, ut- pote caufa exequens , ergo nec peccat caufa fecundaria, tališ autem ed confu* lens&c, comparativi ad exequentem, Refpondent adirmantes» dve Pro¬ fedus obligctur ex juditia, dve ex obe- dientia procurare bona ordini, hic ha* bet verum jus adeommodaab eo procu- randa, ergo ijs absque injuria ordone- quit privari, edquc egredio vereOidmi injuriofa , atque aded etiam privatio commodorum temporalium, cura qua per fe connc&tur egredio, ed injuriofa Ordini, Reponit Lcfiius n. 18. &• 19 pri- mo negafldo ab abdrahence deri injuri* Dijfertationis V. am, qu* dt contra juftiriatn, (d com virtutem Religionis , qua: non oblint ad reititutionem, Secundo etfi verius dt, quod egredio dt injuria oppofiti juti, quod habet Ordc in eum, quia tatnen non obl'gaturex juditia, fed foiaob«, enna procurare emolurnenca Ordintf, idcirco horum non procuratio utpendets ab egredienre non ed injuftitia, točit* quenter nec fuadens egreflionem, ctlilit injudus relate ad egreflionem, nontinta rcfpe&u damni alterius diftin&i, liqaod feauitur ex ipfa injuda egrellione, ut; ex tuadonc, fed immediateexLii)travO' luntate egrediencis, oppofitumfit,qui3' do vi, aut fraude extrahicur, Refpondeo utramgue fenrentiim ede probabilem, prafero tamen tivam , quia etd ipfe Religiefus non injudus contra Reltgionem, fed & cfl ' legus , cum ex juditia non teneaturcura' re commoda Religionis , t>ac: Religio habet jura fuitatis, ac dc um profedi, etiam habet jus ad tem - emolumentaab co promanatura, h oi: 11 lardit extrahens confeguencer eft vt " injudus. , J 6 1?. Pro coronide ad ( eca ° . punčtum fuperioris qus(lioa‘S n “'i is.«09. propol nem per vim, aut fraudem indut Prcfedus, aut Novitius egrederetu > ne quis Religionetningrederetur> tradit Vafqapud Lugo dtjujf- 4/. qui colligit fequentem in fenrentia Vafquez j> u‘ s ’ xlt fraudem, vel vim abftul |r P ,• pus illud, quo aliquis Reirg 1 ^? $, gredi volebat, veldonationcm ^ j( obiigatur dimna refare re» & iliud tempus fraus> »H? vJ * i & %Hfcettanece refolutiones de rejlitutione. fuit. Idem fereSentitSanchcz n.ip ubide extrahente vi aut fraude Profcflu, docet, quod fi extrahens manifeftct veritate,tol • Jatcjue vim extrado Religiofo, qui tairen nollet tegrcdi ad Monafteriu,non teneatur dcdamnoin futurum fecuturo ipfi Mo- nafterio, quia tora injuftitia eonfiftebat in vi, & dolo, quo ab!atonequit amplius tile caufa injufta refpedu damni fequentis Lugo n, 49 - cenfet Regulam pra?- f atam procederc, fi ita retradetur vis,aut dolus,ut poftea nullatenus ea de caufa movcatur indudus ad non regredien- dum, aut non ingrediendum Religionetn ncc in affedus fubfecjuemes aliquem ir.fluxum habeat fada vis,aut dolus, tune oranino illi imputari non peflunt fequen- tiadamna, nec debet reparare , id tamen rariflimum efle , ut poft iublatani vim aut fraudem adhuc non movcatur a caufa poiita per extradorem, hic enim fuftti lit primum fervorem noB fadie recu perabilem , aut fi pofuit aliquid red- dens difficiliorcm redditum, ut fi mo r« corrupit curis farcularibus , aut de- bitis intricavir, igitur ordinarie injuftus Jmpeditor etiam fublatr vi, aut frau de ir.fluit in damna, confequenter de* bet tefarcire Religjoni non integre , fed fecundum proportionem fpei , ut fupetius didum. Imo frequentercef- 'n torum , aut potiore ex parte obligatio reftituendi , ut fi defedus e *tradi facile fuppleatur per alium at- S u e utilem tnonafterio , Lugo n , jj. in /**• « V=fq. & Lefl, 614. Refpondeo ad Tcitium n, ^09 propofita: qu£tftionis 18. Pub , Novitio negantes fuffragium * caufa juda peccant mortalitet {Jai contra charitatem > tum contra #3 jurtitiam legalem, tum commutativam. Pars Prima eft commums cum Lu¬ go n. 54, Soarez &c. contta Saneh* Lih. f. in Becal, c. 4. n. s9, fe fun- dantem in hoc : Novitius absque cau¬ fa egrediens non peccat mortaliter , ergo nec Religio cum non admittens ad Profcffionem, Verum difparitaseft, quod fponte exiens tiullam incuttac notam , fecus dimillus, cum fciant om- nes volentem non dimitti ullum, nifi ob defedus natutales, aut moralcsred«i dentes luhabilem , aut minus aptura , oua: opinio uon poteft non eiTe gravi dedecoti dimiflo , proiride Dequit a mor- tali contra charitatem excufari Reli- gio, aut Prafiatus absque caufa fuffi- ciente dimittens Advertit autem Lu¬ go * ss ad ličite dimittendum non requin defedus notabiies, fed fufficir, quod fanitas , aut indoles , aut aliud Novitij talentum minus urile Religio- ni vidcarur , ut fi parentum ind/g- natio pnrentium obefife ordini timeatur* Pars Secunda probarur cum S po- rer Trafl, s. in Becal. c. 1. n. /45. quod hoc fit contra cfficium fuffraga- torum , horum enim muneris eft ju- dicare de aptitudine & caufa; meritis , atqui judkare absque caufa jufta ali— quem non cfle aptum Religioni eft gravis disordinatio contra communi- tatem talem Religiofam confecjuenter contra jufhtiam Legalem , cujus eft procurare bonum communitatis, Probatur pars tertia quod re- ceptio Novitij fit contradus mutuus onerofus , vi cujus Religio offcrt ali- menta, prebationem, examen , & jadi* cium legitimum ferendum de No vitij Proff ffione fecundum expcriracma pror £ b b b z bitk 5&f Aniculm XIII. barionis , Novitius vero ex parte fna rubit onus probationis, periculum ma¬ jorja damni fi force non corrcfponde- bir. Eft ergo contra contračtum one« rofum , atque adeo contra jufticiam commucativam absque juda caufa ad profcilioacm non admittere. An qui absque caafaegreditur ex Noviciatu debeac expenfas Monafterio refundere, communior veriorque fen- tentia apud Lugo n. f l. Negat tene- ri eriam ad partem contra aliquos bo¬ na fide ingrediencem, affirmat vero de ingredience mala fide , feu animo re- deundi ad fare ul um, unde fcholafticm focietatis vota emietens atiimo exeuo- di peračfis ftudijs, teneretar refunde* re , licet poftea extorqueat dimiffio- nem , quia decipit injufte focietatem, Lugo ». 6f- Ratio primi partis fua* detur ex praxi Religionuro, Rifa fecunds, quod tune dolus Nov'tij in caufam concra&ui, de quo ptoalmttll di&um cun damno religionis. H*: Ratio etiam probat partem tettiim 5 dc- duci tamen deberet valor oper* a No- vitio, a ut fcholaftico Societatis ReKj* ni priftitae. ARTICULUS. XIII Ve 'Beneficiji fen privilegij s & jure jlatutis prot ant contra dehw (i ant circa contraclus. 6lf Q llarres Primd quid fit be- neficium fenatus Gonfui- ti Macedaniani. Refpon- deo e (Tei Hud , vi cujus parentes, li quid fine horum fcitu eft filijs familias concefTum , & in non ne- ceflaria, aut utilia , aut parentibus com • moda, fed in ludicra, fuperba, coraef- fationes Sc c, expenfum excipi poteft contra mutuatores poftulantes foiucio- nem, ac debitutn non folvi, ira habe- tur in Legi b ut Jf. de S, C. Mac e do- niano de quo vidc n. Ii6- , Quaeres fecundo quidficjbeneficium Senatusconfulti Vdlejanum , t de quo in LL.C.ad Senat etnful. Vellejanum ? Sc afus? v! ‘ cu/tis fuccurritur fxminis ptoptet cc! imbecillitatem, fimplichatem, temiminenris eisdera dcccptioM' 'f, " — f-iia po" confede p' teftibos rum fidejufiio non inftrumenro a cribus te m*'«*, nato fit ullius Roboris ad P il ' ! fi., obligationem, five civilcm , ofi turafem , confc&o vero lolcnni darur quidem crcdhor 1 ,, ntnlieri vero opus eft oppofa'°f. : ceptionis ex fenat confulc. > G velic liberari ab obligit' or,e f p 2 3. §. fin . c , ad fenat. Ct *f* j i ; > le jan. imdjaU noviffi« 0 De benejtciis feu privilegiis n jure Jlatutts , <&c. $ 6 $ ex qm eft defumpta Auth, in ejua ntulier. cod , eod. hdejufllo etiam fc- lemnizata pro marito fa&a non valet, nifimanifefte probetur , quod creditum pecuniarmm fuerit expenfum in pro- priam utilitatem ipfius mulieris , aut confuetudocontraria recepta lic, prout in Gerraania paffira mercatorum uxores quali focia:, & correae debendi pro ma- ricis tenentur tefte Gaili. lih, 2, Obfer, 90, nttm. f. folutn pro cafu, quo pe- cuniam , aut merccs accepit , & com- paravit pro communi negotiatione , fe cfisquoad accepta in fuam propriam uti- litacem. In Bavaria ramen aliter eft conftitutum apud Haunold. trati, 9. de contr. 7. fenat' Conful. Fellejan. n. 117, ven. in Germ&nia, Rcfpondeo ad fecunduro qurftio* nisfecundz non habere locum primo, quando mulier adhuc turrix proliam ( hu?c ante Reliqnos agnatos , uti 8c Avia: tutela permitritur ) nondum daris tationibus adm niftracionis fuz convolat ad votafecunda , Auth. matri, & A vit e, quando mulier ojpe. tutell. fung, quia fine fidejuflione neqmt tutela com- ntode adminiftrari, Eo cafu maritus fecundus pro uxore tenetur, Sc ejus bo nahberis primi matrimonij tacite obli- gantur per textum in L. penult, c. in quibus caufis pig, tacit. etntrah, Gaili. cit, num, a, monens id fingulari pupillorum favore efte receptum , ob quem mulier tutrix etiam incarcerari poteft, & alias in caufa civili mulier Re- gulariter ratione debiti ob fexds pudorem nequeatcarceri mancipari. Unde idem Gaili. infinuat, ut viri volentes contra- kere cum viduairaplicata ratiooibus pro- lium ptiotis matrimonij non contra- hant ante rationes liquidaras. Secun- do , fi pro eo, pro quo fidejuffit, fic parata judicium accipere, ut non detur a&io in veterem debitorem , Scc. cavere debet fe non ufuram exceptione fibi concefsa & fic ad judicem ire L fin, f, de fenat, confult. Ved, adhunc §, fin. fupponit Glad. interlisealis Bartoli quod cautio fieridebeat. Tertio fidejufllo non gaudet di&o privilegio , quando fidejubendo mulier intendit decipere creditorem , L 30. c . ad fenat. confult. Veti, ut fi permittat diflimulanter oppignorari bona fua a ma¬ rito quafi propria mariti, aut fi 'gic pe- cunias mutuas accipere in fuam utilita~ tem , vel fi pro fidejuflione accipit pre- tium , L. 23. c. eod. vel fi biennio ela- pfo d fidejuflione pignus dec, aut rati- ficet illam , L, 21, cod-: eod, velfifide* julleric in fuam utilitatem E. g pro fuo creditore , L, 2, cod , cit, & L, 3 jf. eod. Si petatur differentia inrer fenat. confult. Macedon. Sc fenat, confult. Veli. Refpondeo efle bane, quod Vellejanum fit favot indu&us przeise in favorem mulierum , Marcedonianum verd con¬ ftitutum eft etiam , ac a?que in odlum foeneratorum, &ideo filiusfitnilias ne- quit renuntiare fuo favori, qucm /ubet ex Macedoniano , nec li folvit deb.tum non excipiendo contra mucuatorern , fo- lutum repetere per nuno. us, Econtra mulier poteft l aleem judicialiter renuit- tiare Vcllejano , ac folutum repetere, fecus extra judicialiter , n fi juramenco firmet renuntiationem, Haunold. tr. 9. M. ! 3 S‘ & 'St' Bbbb 3 5 66 Artiahis XIII. 616. Quaeres tercio quid litbenefi- cium ceffionis bonorum? quibus con- cedatur? an bonis cedens poffit occul- __ rr • * privilegiati 5 funt pcenales, fotctqac iniqua judicis fcntentia conjiciens in ex< tremam , aut gravem neccllitatem d:bi- tare neceflaria ad tenuem v.dum, De toren,, cum fit comra ;usnaturale,Hnc co ag.tur m Ut. ff. de ceffione bonorum in Germania opificibus rehnquum u r iv c A e}M1 ; 0n ! s ceder i Ke- flrumcnta ad vid um qimendpm ttdt fpondeo ad pnmum eiTe beneficium in- Manzio apud Haunold. ». AAS . duaurn in remeclium debitorum incar- Circa beneficium ceffionis ultetiai j C r; 1 "iTi 0 , i°ivendi impetentiam , nota primo plures perfonas a jurec/Ie n um c ile ac miferabilc , ut pol- privilegiatas, qu* n©n poilunt incarce- hnt unum ex ciuobus eJigere , carcerem rari pro civili debito apud Haunold, aut ccfhonem bonorum. Traditis/uridi- trail 2. d ». 4*4. videlicetprimofoemi, cc nonis, ut credironbus pro pefle fatis- nas honeffie vit®. Secundo railites ar- flat , duo habet emolumenta debitor; mata; militi*. Teriio perfonas Nobi- primum , quod amplius ob debira ne- les , ac llluftres. Quarr6 conftituto« queat incarcerari ; Secundum quod ad in dignitate , utDo&ores, & Profello- cedenda bonapoft ceffionem acquirenda res. Quint6 Clcricos gaudentesprivile« 1 nequeat ccgi, fed folum exjis debet fol- giofori, nifi fint de fuga fufpcdi. vere relhntia debita, quantum commo- Neta fccuadd pra-ter dičbs p«fc ceporeft. nas privilegiatas etiam incarcerari no" Refpondeo ad fecundum guiftionis pote, de quibus notorie conilat non tertiatid denegari debitoribus cx deličlo etefolvendo, non titulo privilegij) (jf L, generaliter jf. de f tenis. Hucfpe* quia non funt contumaces: proinde im ctanr lua booa in creditorum fraudem folifunt incarcerabiles > gui vero n fT1,# alienantes, aut qui fpe futura; ceffionis literfunr folvendo ( horura čarter n« debita contraxerunt > modo de ea vo* dicitur pcenalis fed obed'ential ,s ) luntate indubitate conftet, aut qui bona nec hili jurentfenibil habete J£ 'f l/ ' , ji fua prodegerunt, aut a:s alienum con- dum, dummodo inculpabilicer fintefif' traxerunt confcij fe non ete folvendo, čli inopes, Novel. 135. / aut qui bona , aut partem bonorum ce- Nota tertio debicor de fuga n° n ‘ ‘ larantjdum crcdcrenr. Secundo dene- fpečluscGnvennisacreditoribusa 0 gatur tutoribus conventis ob adminiftra- cedendum , potefl ab jis petere iu u tam tutelam. Ad hos Fuldenius revo- quinquennalesad iolvendutn, neC ^ car admimflratores priorum locorum , tur facere ceffionem : ji* cbc [ D % verum confuetudo loči eft confulcnda , non folvit, nequit uri amplius ben Haunold. 4+3. ceffionis, fed aut integre folverc« - Refpondeo ad tertium qua?ftionis aut luere in pelle , nerope carcere ^ tertiar affirmative, quia leges ftatueotes, in L. fin. c. ejui bonis cedere utomnia njanifetentur£relinquiturillis Qua;resquattoqm d ,c f. folus veftitus , esceptis jis, qui funt ficiurn competenti«, & q lllbus De heneficijs feu prh, Turo ? Refpondeo ad primum efle illud, vi cujus quis non poflit conveniri in plus, quara falva compctente fuftenra- tione pratftare podic, Haunold, n 4S3, Refpondeoad fecundum ex Rega¬ la generali contra Hunnium quicunquc cogi non poffunt ad cedendum bonis, gaudent beneficio corapetenti® , Hau* nold. nam, niha n, 5 , numeransie- quenres perfonas , qua: nequeunt con¬ veniri , nifi falva fuftentatiane congruž , uti parentes conventi a liberis, frater a fratre Geroiano, Socius a Socio, nisri- tusab uxore dotem repetente, idem pri- vilegiumcompetit militi armato ff, de re indic, cftque probabilias cxtendendum cum Haunold, n. 4S7* ad tnilites togatos contra Zafiutn , Duaren. Hunnium, vi- delicet ad Do&ores juriš , Advocatos, Medicos, Profeflores , eorumque uxo- fe s» & filiostdque colligitur ex L. Me • dices6. c, de Profejforibut & Medic, eos liberanteab incarceratione ob debi- tacivilia, Accenfentur jisdetn ex com- muniore contra CG, proptcr candem caufam Clerici in facrisconftituti, quod *bqui ampliant ad omnes _Clericos pri- vilegio fori gaudentes. Item competit viri focero, feu pa- tf j uxoris , fi durante matrimonio con- veniatur titulo dotis infolotae, fecus fo- Juto matrimonio L. fenult.Jf, de j ar, dot, focero vero uxoris, feu patri ma- r, ‘i » fi convenitur a nutu tam ftante, ‘luam foluto matrimonio L, //. 5. **jf' (•lt*t, matrim, Item redadtisjad inopiam eb tempo • j’ Uni iniquitacem , ita ut probabilius cum "ianzio& alijs decem Jurisconfultis tra- ■ 1 Haunold, n, 460, guibus »nm, 4 3f, iegiis a pire Jlalutis, &c. 567 ex communiore addit perfonas nobiles, ac Illuftres. 6 x 8 . Qu*resquinto, qaidfit{be» neficium c, Odarardui de folutionibm ? quibus competat, aut non competat ? & an fit remantiabile Refpondeo ad primumeffe privilegirati, feu irarauni- tatem perfonalem perfonte Ecclefiafticas conceflam incafu, quo conventa a cre- ditoribus ob civilia debita folvendi ira- potens iiberatur a ceflione bonorum , Sc incarceratione inftantibus tamen ere« dicotibus redditus , & fru&us beneficij in folutumaffignandi funt dedu&o Tem¬ per eo, quod exigit honefta fuftentatio praeftita cautione juratoria f pignorati- tiam aut fidejufioriam pauperes coramu- niter pnftarc non pofiunt ) de folutione integra pinguioris fortunaetempore. Ad hoc beneficium non admictirur Clericns, nifi inftent debitores adverius illum , Barbos, Lib. t. Jur, Univerf, c. 39, §. s, ». 3 ■ debetque prius probare fuam paupertatem, quia folvendi impof- fibilitas fundat ditlum priv legium , fuf* ficit autem probafo fummaria , ea^ue non muleum ferupulofa , fed urbane fiat, ita fervatur in Curia Romana. Refpondeo ad fecundum quiftio- nis quinta: id competere primo Religio- fis, Birbos. adcit.c.Odoardas num. /. Secundb probabiliter etiim Glericis mi- noribus, aut Tonfuriftis dcftiruc/s be¬ neficio , aut fervitio Ecclefi*> dummo- do Clericam geftent. Pirhing de felatit- nihaš n. 2 j, Fagnan, ibid, d », ^ 4 . Econtra non prodell hoc privile— gium Clericis. Primo reda&is ad ino¬ piam culpabiliter Barbos, nam. 21 , con- rra Hofticn.&/oannera Andresm. Se- cundb $68 jfrticulus XIII. cundo cb dolum commifTum i ut fi ouis (pe hujus beneficij contraxit debita , aut bona diflipavic in fraudem credxo> rum Barbos. num. 17. & is. Tertio conventis ex delido, quo cafu pmna pe- cuniaria, quxde jureinfl geretur ,com- muratur in corporalem propter inopiam Rci, L. I. § fin. f. de poenis c. s. de delo & coutumacia ; boe intelligen- dum, quar.de adot agit de del do cnmi- naliur, fcu de poena fifco applicanda: £agit de poena fibi applicanda fine ejus conienfu nequit commutari in cerpora- lem Arg c ah, Fraternitatis n. i*. e/. 2. quiintereft tanrum adoris : fi autem a- gitur civiliter, five ad interefie adoris , non poteft fieri commutatio, fed d fFe- renda eft executio , doneč debitor ve- uiat ad pinguiorem fortunam , cit. e. OdoArdus . Quarri> conventis adione teali , qu>abcneficium prsfens eft per» fonale Barbos. num, 20. Quiatb de- bitumnegantibus Gloff. 'tncit.c. Odoat- dm. Scxtb obligantis ex caafa depo- fiti reftitaendi , Baibos .num, 13. Sepri- mo fi creditor fit pauperior debitere, Butbos, num. 7 • Odavb non conficien- tibus inventariutr. madminiftrarione tu* icls, autcuracels, Barbos. Refpondeo ad tertium quaeftionis quintsverius tfie, qaod renuntiaii non jpoffir, quiaeftin fayorem tocius Ordi« nis Cleriealis. Aroplia ex vercfimilio- ie, etfi renuntiaret quis cum juramen- to Te non ufutum hoc beneficio, qui* rale padum eft contra bonos moreš ns' »urales » urpote oppofitum juri ftatus Cleriealis, Pirbing. num. 29. cx com- muni Canoaift. juramenum fiquidem prooiiffioni adjedum boru tur condiuos nes, j& naturam hujus, eflcontraplures apud^gid.Ranbeck. in Panoplu lih’ tAt.EcclejUfl. Difp.t.fett 2 contendentcs pofle renuntiaii inditedc, utfijuret fe ccntum mutuo acccptosfo. lumrum, quo cafu indirede jurac fc«. dere beneficiojhuic, plura enim princi- paliter , ac direde a jure proh bita, it- cefiorie , ac indirede fieri pefluot, fit jus patronatus direde vend; non poreft fi ramen caftro eft affisum, ifio vendite illud indirede venditur, 619. Qua:res bend quid fit tene- ficium refiit utionis in .integrum? an lit perfonalc aut reale privlegium? deco exrat titulus in utroque jure; in čiri quidem lib. 4. in f. tit. 1. in Canonie autem inlib.i. Dccret, tit. 41. Refpondeoad primum definiricom- muniuseum Glofi. in cap, audituin' tnteg. refiit. Quod fit rednih* i»<** locum, feu ftatum > in qno qnis /*; Ante Ufienem. ClatiusaliispudW ltl1 ner h. t. n. 1, cx Molin. Di(f< vocant remedium extraordinai'“ m ,‘ Prxrore introdudum , quo min° rl > ■ inftarillius aliis quibus reperitur' re conceflum cuicunqu* utriusq ue xus)ex contradu, vel quafi contra^ validc celebrato gravite: Izfo J U< T, aquitatefubveciteosin priftinf® a reponendo. Tria aurtra, ut b° c ficium concedatur , prxrcq uir0D ^ B/ nempe ut contrsdus vaieat > P r | legltim^ lat Go , & hxc fit g riV ’ ,s ’ Dicitur primo extraerdi^„ quia non habet locum niii dehtic 1 ’ dio ordinario, unde fi cont« quafi coiuradus minoii* % iUl d ,tr 2)e bemficiis feu privilegiis a jure flatutis , &t. S$9 trt nul!usds:fečiu|folennitatis noncon- ceditur , cum latfus tune agerc peilir via nullitatis v, g. rei vindicatione , vel etiam ad inte.elle, vel excipiendo con* era ltrdenretn , cjuando hic nihil pra> fticir. Didtur fecundo minori , id eft nondutnjt^. annos punčtualiter exple- rosnato, five fit mas fivefaemina L i. ff. de minorit/, c. conjlitutus g, de in integ rejlit. Amplia ad minoris hatredes L, non folumt.ff. h,t, funt enim čadom moraliter perlona cum defun&o No* veli, jS, pr. & huic in jus univerfum luccedunt L. nihil 14.ff.de F, S. | An ad fidejullorcm ejus cxtendendum ,vid, Wieftn, h, t. it n. 14, negantem ob clorum jus L , in cauf,it ij t pr, ff. de minorihus. 610. Dicitur tertio & injlar il- litts altis, &c. nam plures aliifecun- dum jura gaudent bcneficio ifio. Pri' n ° Ecclefia *quiparatur minoribus, g*udčtque horum jure c. requijivit '• & c, audi ti s 3. h. t, vide de hoc Molin . DlfpHtat, sji* num.t. notar, Ecclcfia non Tit miner , fcmjrer* S Uc in eodem ftatu permacesr , illam gauderefolum ilto priv legio' quadricn- Cl0 a cckbrato cortra&u , auc qua/i tontradu, aut accepta JaEone. * ; Secundo cum nontinc Ecclefiz ve^ c, 2nt omria leca pia, & faera, fequi- * ur fxtcndi ad hcfpitalia antboritatc P*Ttopi eruSa, Mcnsfteria, Gspitu- 1 » & CdJegia Clericoruro , confra* ,tr nit;res ad Refgionis augrrcnium rl ‘"utas, &c, cmnia enim rac gau- tr t priujtgijs Ecrldia datis L. om* niA l 4 * t . de Bpifcop, & Člene* Pir- hing. h. t. num. 13, rečic obfervan* cum Molin, num. 2. de Ecclefijs Capi- lulis , vel Coliegijs procedere quoad Isfionem in bonis , ant juribus ipfius Ecclefise, aut Gapituli,&c. quatališ, fecus quoad bona propria Clericorum etiam ex beneficijs acquifita, Haunold, tratt, 2. num. 477. Wieftn, num. ig. quia in his cdlat publicus favoc Ec- cleiiac« Adde cum Wieftn. num, 24, be- neficium iftud corepetere etiam Colie¬ gijs Studioforum ratione perfonarum in jis degentium , hx enim fere funt minores, Abb, in 1.1, h. tit. num. er. Tertio fecundum veriorem epi- nionem uti poteft ifto privilrgio Refpu- blicacit, Haunold. exL, penult.c. ex quikut caufis major , ibt; Ref puhli¬ ca minorum jure uti folet , ideocjue Auxiltum reflituttonis implorare po¬ te fl. Porto hujus nomine non venic felum integra, ac fuprema , led e- tiam inferior , quar per adminHraro- res regirur , ut oviraš, oppidum , pa- gus , quoad bona , &juracommunia , VPieRn, ntem, 27. cxtendens adPrin- cipem quoad bona corons, leu Princi- pat us, Sc fifei. Quartoquand6que eriam majori- bus if. annis , nempe dum prteter gravem laefionem ( bate fola fufficirin rnineribus j) ccncurrit caufa jufta con- cernens ibfentiam non cb pr/vatum negotium , fed necdliratem , aut uti* litatem Reipnblic* , ut Gubernatorcs Provinci* alicojus , legati, abfcntcs- que in expcditicne militari, live in ca- flris , ftve in pralidijs, bi cum fuis u- xcr bus marites temitamibns, quara- diu coirrecde reverti non polfunt Cccc fruun-; Articuha fmuntur beneficio reftitutionis in inte- grutn apud ^iefta. num , 26. exten- dentem ad majores abfentes ex caufa necellaria, uc ob metutn juftum mor* tis, atrociscruciatus, &c. ob infirmi- tarern , vel luem Epidemicam, vel cap- tivitatem, Scc. Hx enim , & fimiles perfona; ex claufnla general 1 edičti Pr z- toriani in L.t. num.fin, ff.ex quibus CAufis majores : [i cjtio. inquit alta mihi jttfta cattfa ejfe videbitttr , in integrum reftituam. Reftitutio mmoris , & Ecdefis a reftitutione majorum tripliciter dif- ferr. Primoquod, uc minor reftitua- tur, probanda /it fola latfio , majori- bus etiam jufta caufa abfentix. Secun- do quod minaribus,& Ecciefiaeetia fine inftaotia fuccurracur ffto beneficio ex Oftkiojudicis, majoribus duntaxacad ipforum inftantiam.Tertio non fuccur- ritur majoribus , quando poflunt ap- pellare, aliovemedioordinario juvari, econtra minor, & Ecclelia po/Iunt al- terutruna eligere, videlicet beneficium reftitutionis, quando hoc eft pinguius, prouc pinguiuseft, ac facilius remedio appellationis cum non fit neceffitas novam inchoandi inftantiam , aut a- denndi Judicem appellationis forte re- motum , Pirhing, h. t. n. gi t in not . 3» ■'OPieft, n, 27. 62l. Dicitur quartoin definitio- ne beneficij hujus ex ctntračlt* , vel qua(i contraftn valide celebrato , nam ex invalido laefus nulius reftieuitur per Dicitur quinto graviter Ufus : nonergoeft neceflaria cnormis contra ahquos apud Wieft, n,f, id eft carica, XIII. ut preti; jufti dimidiu/h excedari utfi rem valentem milic florenis vendas 403, aut 4/0. auia tune venditor meri fe poteft ordinario juriš remedio L,it, de refeindenda vendit. decidentis, quod etfi non de rigore juriš, attamen ex *quitate po/lit [petere refciflioecm reličla libertate Emptori, uc recepta pretio reftituat rem , aut hac rerenta fuppleatprecium juftum , verumetfi in cafu latfionis infra infimum pretium nos fit necellarium beneficium reftitutionis, probabilius tamen eo pofle fuccurri fi: Iacfo tradit ^eftn, n, ti. Proinde ad hcc beneficium fuffici: mediocris , feu gravis, & notabilii non gravitare abfoluta, fed refpete attentaqualitate contra&fis, w n ^' lC ' neque perfona Izfz E", g. an Ecclcfc aut minor fit dives, vel pauper; it® quantitas, an magna, aut parvai 1, hisenim, &fimilibus, fiirbitriopru* demis viri definiarur, quod fitgrav' 5 peti poteft reftitutio, ut fi fa n “ us v " lens milic fit vendicus 500- ^[ aut joo. cenfetur gravis etfi fi 10 , mulciim infra dimidiuin$ eC0Dt “,, fio in 20. aut 30. foret leviš tc? tanca: /umms, obqualem non e ^ reftitutionis beneficio> c jj ff * centum, fi vendatur $o.l*‘ ,oe vi s, decem enim ad cenru ® fl , notabilis parsrelateadcalennii & ideo Isfus poteft reft c ul in 3 , grum , Molin. Difp*t* S 7 S- * Abb. in c. reaififivit /.». J *• LsCio dupliciterpoteu c f D primo in fubftantia contra 11 ’ minor , aut Ecclefia ven j^ 3( f -;.š quod abfolute non De beneficiis feu frhilegiis a jure Jlattttis 3 $r. iuc mere, Sccundo, fi Jar/io fiat in quantitate preti;« In Jzfione fub- ftantiali , refcinditur ex toto contra- iftus Cfficio Judicis Jxlcque E, g. in venditione datur a£tio centra qucmvis rei alienat* poflefiorcm , etfi cum eo non fit initus conrrsdlus, L, in canj* >)- §. interdum jf. de minoribus. In tafione quoad quanticatem contračtus non debet refcindi , fed fufficit redu- tftio ad zqualitatem preti; , cft ta m en in optioBe Emprorisrefcindere aut pre« r.um fupplcre. Ratioautem, curtunc non fit neecrtitas refcindendi, eft, quod pars Jafa non fit reftituenda , nifi in eo, in quo eft Jafa, ergo fieftlzfa in fola pretijquantitate, mirta fola debet re- ftitui, fi a ute m in fubftantia, tune in toturn contradus debet refcindi, Pir- hing. num, 17 h, t. defumena utram- que parretn ex L.fi res 12. §. mulier ff, de jur, dot. verum Wieftner num. to. cum Fathin. Palač tuetur ut probabilius etiam in priori cafu peti refciflionem poiTe. Reftitutiofitobhefioncmfiire bxc contingat ex negligentia propria mi- norij E. g, ex omifia prebatione , L. *>inor, jf. ff.de minonb. five excul- paTutotis , aut Adminiftratoris, aut frocuratoris negligentis probacio- nes producere , aut exceptiones necef- ^tias opponere , ita de mir.or.bus ert decifum , L etiamin hit c. ji tutor , v 'l cnrator inttrveu. De Ecciefia ' l * t <>c,‘vtniens 2 h.t. Ircm minor.bus fuccnrrimr non j°'um damnum paflis, fed etiam titu- 0 "otabilisIncri ctlhntis Puhing h. t . *’ s * & 3 t, ex L, ait, Prttot . 7. §* H 9 ’ 57 * dieff. de minorib. ibi: hodi e eerto ju¬ re utirnur, ut & in lucrt minoribut fuccurratur « Exemplum inea poni- tur, fi Ecciefia, aut miner repudiaflet locrofam fibi haereditatem. Dicitur fextč> in definidone bene¬ ficij reftituricnis Judex ex acjuitatc fubvenit , qualis autem & cujus]udex ieflituere peffit in integrum patebit ex tnox fubjiciendis. 622. Qua?res igitur feptimb a quo, conrra quem , & coram quaii ju« dice petendum ert beneficium reftitu- ticnis in integrum. Refpondeo peti pof- fe non a folo minore laio, fed etiam ejus hjcredibus per n. 619, verfuAm - plia Ad Miner is, Hinc fequitur privilegium rerti- rurionis in integrum non trte przeise perfonale, quale extinquitur cum per« fona, fed erte mixtum , non enim ert conctrtum purč titulo minoriratis, feu irnbecillitatisjudicij, fed etiam ratione caufar, feu damni in rebus, aut juri* bus cmergentis Wiert. num. Hau- nold, traU- 2. n, 4?o. adducens R.J. tc) 6 . Privilegia tjutdam eauf* funt, ejuadam per fon*: & ideo ejutdam ad haredes transmittuntur , ejut cauf* funt j qua vero per/onafunt , atih*- redem non tranfeunt. Petitio reftitutionis fit non folum con- traEmptote,fed etiam contra hujus h *- redem r imo etiam|aliquando conrra rer- tinm pertertorero , neropetpando Ir do fuitin fubftantia exportra n.62t L. in eauf* l J, §.i.pr.f.de minoribus fe- cusquando eft/zrtoin pretio, rune e- nim contra tertium lx lus non rert tui- tur, nifi fcivcric futffe Eroptam a mD C c c c z nore S7 i Articulus XIII. nore &cc. Use petitio eft facienda coram judice illius, contra quem agi- tur de reftitutione in integtutn , cum A&or fequacur forum rei, & quidem vel in loco hujus domicili), vel in lo- co rei, cujus petitur reftitutio per L. in csnfs tj. §, I. ff, de minotib, vel in loco initi contra&us, fi tune ibi mora- tur, Felin. in c. fin, 24. de fero com- pet, Wieft. n, 62. lnferior Magi- ftratus non poteft reftituere contra fen« tentiam Magiftratus fuperiorisperaper- tam L. tg. jf. de mintribns\ in pr, Undc cum delegatus Principi* nullum agnofcic fuperiorem praeter fuum Prin- cipem,hic folus poteft reftituere contra /ententiam ab illo latam per cit. L, §, pennlt. De Jure poteft: reftituere non fo¬ lus fupremus Princeps, fed etiam in- ferior ordinaria pollens jurisdidione cum rerum adminiftratione in aliquo territorio e. caufs, <>. h, t. cir, L. in caufs, /3, ( Secus Ordinarius carens adminiftratione , fed habens judicandi poreftatem Gmpliciter, tališ eaimjuris- di&io nonexercetur per nobile judicis officium,fed mercenarium nec ačtus hu* jus funt asftus imperij mixti, ad quod fpečlat reftitutio in integrum Pirhing, h. t.n.64,') ut Epifcopus , alijque juriš* diitione quafi Epifcopali prsditi, uti etiam farcularis Magiftratus in tali tertitorio forum contentiofum haben* res cum adminiftratione. Irem ab his delegati fpecialiter ad reftituen« dum in integrum , uti & delegati generaliter ad univerfitatem (caufa* turni hi enim * aut utiles bona fide fičlas in fundum emptum Scc. an- te earum refufianem noa tenetur emp¬ tor reftiruere fundum. Bine qua?ftio movetur etiam de fru&ibus interea ab emptore perceptis, an reddendi? Affirmanc multi cum Abb. inc, t. *<*.£.r,furidantes fe inL.quod(i miner * 4 . §. Reftitutio & in L, Patri 1 7, §' f' pecuniam ff, de mlnorib, Quibus recepta pretio mandatur reftitutio prx. d'j cum fru&ibus, uec fine ratione, S u U beneficio reftitutionis in integrum reponitur Ecclcfia , velminorinftatum ptiftinum atque adeo non debet habere minus, quamfi preedium nonalicnaf- fedfi non alicnaftet habuiflet etiam fru&us, ergo &c. NegatLaym. lih. }. traft, 4. ff, ,l > *• 7. cum LelT, lih, 2, c, 17• » f 7 », M°Lia. Difp. i7j, 4 n. 4, ex e, nd noft- rttm ti, de reb. Eccles ali en. llbi Mo* eafterio eft reftitutus fundus, fru&u* vero funt adjudicati reftituendi, nec absque fundaraento, fupponiturenim fuifie emptum jufto pretio, confequen- terfine lsfione in fru&ibus, [locoho- rum poterat etiam Monafterium lucruta capereex pretio; proinde fuetat lili® folum ratione rei vendita:, feu quia non expediebat venditio, Tertia fen- tentia Pirhing a n, 71. Wieft, n, se t Diftinguit inter contra&um gratuitum, & onerofum, qUo fundus eft alienatus, fi alienatus eft per gratuitum, utfi fun- dusfit donatus, aut fivenies titulo hx~ redttatis fuit repudiatus fundus cum fru&ibus, detra&is erpenfis in cultu- ram, & in fru&uum colle hicuue eam prodcg aut hofpitili, Sc nnm, 11 ft/one , an reftirui de. it adverfus tres fententiss conf' : ' > Sc poft allegaus utriiujuc ff tas duts exrremas» eas concoi^ ficio diftinčlionis, vel enim I- ■ xtu injuft« featcatis jiut etto! ’' nprudentis statis minor ped 1 "' i> fi primum, denegitut teRf Jod rrina confornjisfen^nf“ ta przfiuvpcioncm pcojndicaa f L Si fecundam, tetiiraimr 1 fummaric informet rum de ^ ure , tum de prgrenlbstif ; 'nnr rllim CXCCU UO 7)e beneficij s fett privilegiji a jure fiaiutis , &c. 575 fnan^i* 1 *■ ^/» «*« ttffla. •J ...auul ) CllV|UV m *iV J"-- bandus crror cotnraiflus , ac inde orta klio, Secundo beneficium reftitutionis in integrum cxcludic contračlus ntstri- monij tum carnalis * turo fpiricualis per Profčlfionen in Religione appro- bata valide einiflam > primutn enim cft indiilolubile jure divino nacurali Math. i p. ver s. 6. Profeilio vero etiam eft perpetua ex narura votorum Religiofo- rum , ncmoqae pcr eam fponce fa&am lardicur. Dixi valide emijfam ; nam prs- tendens invalid,tatem mera qutnquen- nium a dic cmiflar Profeflionis compu- tandum reclamans audiendus cft de- dučlis coram fuo fuperiore, ec Epif- copo Ordinario rationibus. Reclamans poit quinquennium a nullo audin poteft va ordinaria ex Decreto Tridencini Sefi, 2j. c. /9. de Regttlar, Ted ut in integrum rcftitui poffit via extraordina* ria, debet adire Papam, vel congrega- tionem Concilij Ttidentini,vel congre- gatione Regulariu negotijs prapoficam, qu* fummarie prius auditis rationibus deducendis nullitatis, ac judo impedi- tnento intra quinquennium non reda- ruandi allegato, reftitutionemconcede« f e folet cefte Barbos. inctllettan ad f it, lecum Trid, n . p, & 10, fubdens *d probandam ignoranciam nullitatis »c jufto impediraento intra quin- •piennium non reclamandi allegato, teftitutionem concedere folet tefte n «bos in Collettanad cit, locum Trid. n,p, efi 10. Subdens ad ptobandam ignorantiam nullitatis Prof^rn^ntc. «;tf J« -MkiUl itrpedi« mentum non fufficere juramentum ig- norantis, vel irapediti, licet in alijs cau- fis fufficiat, nam poft quinquennium prarfumitur a jure fcientia di&idecre- ti Saneh. Lib. 7, de Matrim, Difp. 37 ‘ »♦ ' 4 > in qua Difp, fufž prafentem materiatn de reclamatione difputat. Tertio contra gefta in atrate minoti non reftituitur is , qui ca fačtus major annis 25. raca verbo , aut fa&o habuic fcienterque confirmavic, L, t. & fin, c. fi. major, fattus ratum, Quarco nec minor in pubertate confirmans juramento fe contračlum initum non revocaturum , contra hoc in integrum reftituitur ob reverentiana ;uramenti velut non difpendiofi animar, aut cer cio. Hinc non cft paritas a ju¬ ramento Pradati quod fit irrevocabili- ter obfcrvaturus contračlum,juramentu enim nequit Ecclefia: prajudicare, eft- que de re illicita, dum contračlus Ec- clefia? nocet , juramentum vero mino* ris pczjadicat Mi huic Wieft n. s4. Reliquos cafus vide apud cundem d. H' S S* 626. Qtmes Undecim& intra qaod tempus eft petenda reftitutio in integrum ? Refpondeo mtnoribuscom- petit cotum tempus itatis minoris uf- quead exačtum 2f. & exindeintegrum quandriennium computandum a Primo die anni vigefimi fexti uEjuead exp!e- tum diem ultimum anni vigefimi no- ni L, fin. c. de temporin integr, re- Jlit. In miaoribas reniam atatis ha- bencibus ( quar mafculis Talcem non ii- luftnbus non ante annum vigefimum, foeminis Ai ticulus XIII. o&avum renti*, c, Ec c e Ji 4 t. de in Inttjrr, rt< Pit in S. juntl* dem. mit. Viri, i tempere eedem,a\ua cemporequopti. mum ceflat impcdimentura >nam legi- time impediro non curtit tempus jur; definitum, unde fi primitss non pit« l*fio, fed poftea cictegitur,tetrpujtd computandum a die detečiar lafionis, Laym, Lih, 3. truft, 4. c, n,M> Hir.c fi Prarlacus lafn Ectltfia« nui: adminiftrando, & facii£ non efiinati« cibilis, quamdiu vivic, ut Mum /um revocet, ejus fncceflor poreft petecet:- neficium r«ftirutionis > W;eft. *< ir 576 famisi: non ante decimum expletum folet concedi. L, omnes 1. e , de bis tftti ven. ut At. } computatur quadrienmum a dic impftrati, ac inu* mata. L. 1. t. eod. intimatar, inquam , five cognitar, ignocantia eniur lafionis eft caufa jufta, puia ta ftante iasfus eft legitime irapcdirus, cui non curtit qaa- driennium cx tuac, ita plurimi apud Wieftner », 70. alij vero inchoanr a die lafionis etiam ignorata , quia in Clem. de reftit. in integr , dicitur in« rra (jUAdriennium centinMum a tem- pore lup tnis deber e fieri reftttutioncm ininlegrnm, eftqueargumentuma mi- fubjungens prafumi juftam ignorac. noribus , quibus incipit currere qua- am lafionis, quando funt frequent;s, driennium a lf, expleto atatis anno, & a majoribus , quibus etiam currita die cellantis iropedimenti non habita ratione Icienci* , aut ignoranti* , ita Zoes, in f, de minorib . n. 62, Perez in c. de tempor , in integr. reftit , n t 6 . pluresque celebres Do&ores, Primam fententiam pra&icari a Tribunalibus prafertim Ecdefiafticis leftantur aliqui apud Wieftner n. 71* ipfe vero judicat pofteriorcm in pundta juriš efte vetiorem , unde ait Ecclefi* a die lafionis E, g, praefcriptionis cem- »ukui, >u iu>.» pleta etiam ignoranti currere quadri- habet ob favorem pubiienm* ^ ^ ennium > argumenta prima fententia noribus non conceditur P1 11 b\. liy folvit nttm. 73, Majoribus reftitucndis currit quadriennium a die , quo ce/Tat caufa abfentia , aut alterius impcdi- aneuti propter quod impeditus reftitui- tur. vir, LUI!W 3 aiirjuuj. -jpr Ecclefi* , caererisque pijs locis, les, ob quas hoc beneficM® c ac Reipublic* conceditur quadrienni- Ecclefi* . & Rcipublic* P°„ ..Jot um a d* e fa&c lafionis, aut la (a len- ac repearin* Prarlatorum nuitation«! ob quas non fupperebat tempus per- quirendi ac examinandi ge/la anrecef- forum. Idem eft fi EccJefia non aufa petere reftirutionem a jadicc «>' quam ferente fententiam ! ' tnm, ex liter is /, n, 10, dtinigttf reftit. I. , I Negfečla petiticne reffiw[ 10 * / intra guadriennium non conccdif u ‘ nifi Ecclefia, Sc teipub\icx ob ju 1 “ caufam, id enim /pedale in bijl#* di » qQV Mo/in, Difp , 374, n, 3, cente tem poreft con fo !ura id alrerno 1 ?^' dricanium, fed etiam adlon$$J, tempus nempe 30* aonorm u,, 'V ;i cir, contra aliauos. Caufasra^J ~ ■ - -^nrtU ,rV Ecclcfi* Plimo fi Sc Reipublicar Izb Ju biudea J fV De beneficiji feu privilegij s a jure Jlatutis, cžre. lsfio (it enormiffirna, qualis eft dimi- dium jufti valoris exccdcns. Tertio fi quardam alta rationabilis caufa moveat fuperiorem ad reftituendum. Poftea dat rationem, cur minoribus denege- tur ultra quadriennium lapfum a die prima vigefimi fexti anni, quod taci- te approbent, & confirmenc gefta in aetate minori negligentcs petere imra qua si taroen cnormiter (it Itefa , aliave cau¬ fa rationabilis occurrat, cxtraordinarie iliud prorogetur. Demum vide Glefl. adcit. dem. verb. continuum dtftingventem cum jure, temptis continuum a tempore uti- li Continuum eft y tjuod\conttnuo cur- rit diebus feriatis, & non feriatis, in prafentia,& in abfentia, pve ftt copia judicis, ftve non h , fin . c. de pr&jcript, long. tem. Tempus vero utile non currtt diebus feriatis, die¬ bus abfentia , & diebus, tpuibus non eft agendi copia . Poftea, Verb. A tempore laftonis notat per h*c vetba diffcrrcEcdefiam a minore ; & majore lat- fis, quod minori currat quadriennium a principio anni 26, majort tempore abfentii lafo poli reverfionem » Ecde* fiat vero a lacfionis tempore. 627, Qu2res Duodecim6 quaram adhuc bcncficia (intinjure circa con* itahentes, aut debitores ? Kefpor.oleo feauemia : Primb beneficium eScuflio- °‘ s tn Auth. Prafcnte c, de ftdejujfo - 577 ribus fitum in eo, quod fidejufloran- teconventumdebitorem, hujusquebo- norum excu(Iionem nequeat a creditore conveniri, debet proinde infpici prius, an debitor fitex toto, aut ex partefoli vendo 1 nifi debitor (it abfcns, fidejuf- for vero praTens, Secundo eft beneficium cedenda- rum adionum ;uxta cit, Auth. & Auth.fidejujforibus c,/. Vi hujus con- ventusfidejullor a creditore poteft pete¬ re fibi cedi a&ionem , quam habec con- tradebitorem , hujusque fidejuftores , renventi eedere, non tenetur folvere. Tertio eft beneficium novs con- ftitutionis de duobus Reis debendi, vel promittendi contentum in L . 1. c, de duob Reisftipulandi, & promittendi , Auth. Hoc it a c eod. & Novell, 99. de duobus Reis promittendi . Verb; intertm. Iftud juvat lllos, qui funt debitores fimul fačfi creditoris ejusdem in eadem fumma in folidum aut non infolitum , fi non in foJidum, nullus tenetur folvere plus, quam partem, ni¬ fi condcbitorfit :bfens, aut folvendi impotens: fi infolidum , non quisque ab initio poteft conveniri in folidum, fed fecundum partem, qua quisque eft obligatos, poftea apparet condebitorem non dle folvendo, aur fi eftjabfens,de¬ bet totum folvere. Strnile beneficium eft di viden daru m a&ionum competens Tutoribus , 8c contutorbus, vi hujus vinTter, hoc eft pro numero perfonarum , inquir Glofi. Veib preportionibus vtrtlibus L i.ff. de t ut elit, conveniunturex- D d u d empb 578 Arttculus XIII. emplo fiJejulTofutn, dividiturque ačtio lami licceras dimiHorias ad 7adicera,ad prouc quisque eft folvendo. Ab hocbeneficio exdudunrur fi- deiuflores cutorum , auc tucoris pupil- li i hic enim propter nulam admiai- ftrationem poteft convenire in folidum ex pluribus, quem miluerit cefta illi a&ione contra alium fidejuftorem, L. fi plurcs ti ♦ ff\ ren* papilli , velA- dolefcentis &c. Quarto eft beneficium provocatio- nis, feu appellat : onis,vigorehujuscon- vitentque conceationes, comproaiirmnt demnatus credens fententiam efte vel in arbitratorem , qui fuum judiciura erroneam, vel injuftam provocat ad ( quod juriš confulti etiamv°' fuperiorem Judicera. Unde definitur, cantj animique fenfum dicat, Siarw* qaod/It a judice minore ratione illa- crator iniqau n ruierit arbimum.grim ti y AHt ittferendigravAminis adrna* ras poteft recurreread judicem Or ioj jarem provocatio. Fieri debet de Ju* recommuni intra decendium : concefti fu/pendit fententiam executioni$, D.f* ferc a fupplicatione proprie tali, quod per iftam allegato gravamine petatur, ut lata fententia concraj fupplicantem retračteturex mera gratia Principis,cum enim contra fupremum Principemj non detur reraedium appelladonis, ®quicas poftulac ,ut gravato fuccurratur perfup* plicationem, unde cum nullus, ni/I Princeps poffir fententiam extra cafus quem appellatur, in quibus atteftatur a faa fententia appellatum. Ejusmo* di littet* dimi/Tonae vulgo vocantut Apoftoli, id eft,quafi milil,quiacon- demnatus mittitur ad Judicem adqm ut inftruitur de caufa appellarioais, Quinto eft beneficium recur/usai arbitrium boni viri L, i. & $, §.'■ d‘ recept it arbitris. Ifto utuntur, qui ut in re concroverfa fumptibusparcant ItVUl J & M ^ M — - rium controver/Ir ut cognofcar, bujuJ' que fententis fuper reiato arbitriode¬ bet ftare, Sexto eft beneficium 'hypothe:i' rum competensprimo uxori in tonu mariti pro dotis fecuritate , vi M' al prafertur omnibus creditoribus tui° antiquioribus , & habent.bus tac;u> hypothecas per n, /4. Secundo coa- petič treditori , creditor enim «F tv ‘ iam auc tacitam hyporhecam hi ^ praferrur ali/s L. 2. c . <} H J in jure erpreftos ob juspirti acquifitum ptgnor de ifto beneficio _ r _1:_.• -.1: _ 4 ... .4 .»f refeindere, fupplicatio ftriČte calis non poteft Seri ad judicem inferiorem. Non fufpendic executionis fententiam , Sc ideo is, pro quo eft lata fententii>de- bet prseftarc cautionem, qaodrcfticuec fibi adjudicata , (I fupplicans caufam obtinebir. Aath, qne fupplicatio c, de pracib. Imperat ojferead. craaa- 0 ‘ *' tt. 4-1 f. ad+ 21 , Sep:im 6 eft beneficium toriam conrentum in Lib. 21. f de JEitlit. Editto , & rcM* nl • & cjttando minorit, con:eptum d: Calis iamentis, pofteaeft extenfum id alia- D jl . nes ex ifto cdi&o oriunrur, unJl .■ , ten f J Jude* a quoappilIatar, dacappeU bitoria, aleera sfti(B» EOfi * De htntficijs feu Jirfailegiis a jure Jlatutis, &c. minoris, Prior sglt ad iccipicndam a vendirore rem venditam,&ad reftitu- endumab eo pretium $ agituriM tune rjuando vitium rei empta; fuit Emptori ignotum, quo cognito non emidet rem etiam minore pretio: pofteriore agitur, quando rem emidet quidem agnito pre- tio, minoris ramen,quam cmerit,con- fequenter vecd.tor debet reddere de pretio tantum , quanto minoris emidet. Prima conceditur per lex menfes,trfti» maroria per annum L, 2, e, de JEdilit. Attionib. Eft in arbicriocmptori$,qua ex illis vciir experiri, elečta una (ac- cumberis in ca, non habet recurfum ad aliam L. 2i.ff k de except rei judic, Očtavoeft beneficium conditionis indebiti, ut fi folvifti per errorem cre- dens ede debirum, quod non debeba- tur>pcreft repetere rigore hujusbenefi¬ cij per L. L ff, de conditione indebi- ii . De boe confule Haunoid de jure tratt, 10, c. 13. ccntr. s>. ubi n, 1170. notar, quod fecundura onanes folvens cx errore indtbitum transferat domi- nitim, mfi enim edet tianslatum, non eder necedaria condiftio indebiti, led competeret rei vendicatto. Gondi&io indebiti, feu a&o condičlitia compe- dt haeredi folventis, & contra hatredes koluti, prior pars habetur tn L. 12, ff. S 79 eod, poflerior ex generali Reguia qnodj hatres defun&i teneatur jisdem obligationibus realibus, auibusdefun- dus. Reliqua lege apud cit, Haunoid. Nono eft beneficium exceptionis generalem renuntiatienem non valere, nifi prascedat fpecialibus. Ido benefi- cio defenduntur inftrumenta , in qui- bus fpccifice , ac nominatim non expri- munturbeneficia, quibusmerir 6 in jis renuntiiridebuidet, led folum eft ad- hibira claufuia generalis E, g, ha?c : Hisce revmntio omnibus juribus , vel cjuibiucunque alijs beneftcijs, fiatu* tis, confiitutionibus , ordinationibus papalibus,imperialibus, Regijs, lo- calibus , temporalibus a Jure> vel ah homine edit isaut edendis, in ge* n er e , vel in [peci e concejfis , aut con- cedendis. Unde Notarius, autquivi* alius judici; Adellor diligenter atten- dat, quibus benefici/s, Sc exceptioni- busjuxta formam conrradus fit necef- farium renuntiare , ut eorum fpecifica- tio nominatim inferatur inftrumento, utipulchrctraditGaill. Lib,2, Obferv. 77 , »- /• & Alioquin fi non fit, tune cxceptioni ifti datur locus Arg, L , obligatione 6, ff, de pignor, Etharcdejure, &jufti- tia ditfta fint Omnia ad majorem T)El Gloriam. D d d J 1 ladex I N D E X ‘Rerum $5 verbonmi , adjeUus numerus e ji marinah. j\ bortusprocuratioan liciu; 313 usquc ad * * 318. dubiusancooperatusfit abortui, an cenleatur incurrifle irregulatitatem ? 317. Abortus inanimati foetus an fit homicidium? 317. Abfolutionis an capax difFerens rellitutionem facicndamad tcmpus mortis haeredes ? 37 6. uti *ji dubitans de Profeflione legitima non examinans , fed cxamen relinquens hatre- dibus. Ibidem. Acceptio clandeftina fatpius excufatur a furto ratione licemia: Domini 307. Accipiens abeneficiato fummam notabileman peccet? 7o Accufare ju(W potens, an accufationem mi- nans fimulato animo ličite contrahat pro pretio, neaccufet’ 237. Adtio Juridica quotuplex ? 44* Acliohypothecariaperfequensres libi cxprefse obligatas, dicitur quafi ferviana. 420 Ačtio lerviana unde di&a? perfequitur res in- quilini aut coloni illatas in fundum locatum. 420. Ačtus fadus contra prsecedens juramentum au invalidus ? 304. Adminiftratio bonorum communium eftpenes folum maritum. 88. Adminiftiatio bonorum Ecclefiafticorum ge- neralis penes Pontificem > patticularis pe¬ češ Clerum cujusvis tcclcliec. 31. Adminillrator Religiofus quid poffit? 4t». Adulteri qualis obligatioexadulterio.fS7. It fit obligatus, qualis notitia d« prolenece;- laria ? (98. An po/fit tranligere cum com- plicis futemarito. Ifl Adulter cum moderamine Occiforinariti. Vi- / de Occifor. '0 * Adultera ad quidobligetur ? ! 9 f. Quid dp c - : adulterium de tnduftriapetatdcbituml c;i ' rito? 392. Quibus bonis & qiiomodor.- farciat damna. 600. An fi aliter non po" fatisfaccre, debeat feprodere; 600. 1 r demum. Aut ejus infamia non muto pneponderet damno prolium legitimarn. 601.602. andeobligetur, fi convocatis F 1 ' libus diceret: Una ex vobis eft ilI e P :in ' &roget, utinvicem remittcrent, 1* l '"“' rent rcmiffioni- . Adulteram a marito accufatam is debet n' quamdiulis pendetinforue.vterno? 1, tera fačtapoft injuftam fui a vito cX P u ' nem, an alenda ab illo? ,i (£P j Adultera etiamjuransprolemelTe 3 n conceptam, non facit certitudine® Adulteris a Confeflario quid dici . podit? iio, Non necelliirid e* ai,1 ‘". an ex adulterio proles genita fit. ... Adulterium elt gravius detra$io ne ... mclia r - -.Red' Advoratia definitur 464. 0 ' rejicitur. 468. Ejus or igo. temporanea aut perpetua. 4<’4- ^ jjio perior Sc inferior : Ecclefi"b ca , I N D E X 4 71. Etip tempore 1 404, Et quo ordine i 407, i Bcneficiatis accipientes fununam notabilem cxtra piurn ufum an peccent mortalitet ? B UEllum an juftum ex opinione probabiliore circajus, aut cirea fačtutn. 301. v. ad 3. Belli injuftitia: 381' Belli ducum qua: inju¬ ftitia;; 383. Belli Commiflariorum injufti- tiar. 381. Bclluin an podit continuare pars , cui hoftis offert plenam fatisfačlionem in confličtu. 391. v. cx refolutione. Beneficiarij funt Domini fuperfiuorum red- dituum , fi portio pauperibus adignata non extet r fecus fi extet. 61. Fačti Domini nonper commixtionem fed per ipfam divi- fionem. 64. Si vivant ex patrimonialibus , vel auafi patrimonialibus , poflunt uti com- penfatione ex fručiibus beneficij, 61. 67. Poflunt difponere libere, five in vivis , five mortiscaufade redditibus congrua: fuften- tationideftinatis 67. Procedit id etiam de beneficiariis & Epifcopis Regularibus. 67. Non tamen poflunt de jure communi tefta- ri, &c. de redditibus fimpliciter fuperfluis, etiam in pias caufas. C 8. pofiunt tamen in terris auftnacis ; Sc quomodo prarfertim in ftyria? 68. Et quid circa hsc in diftričfu Romano Sc aliis Regnis ; ibid. Quid de confuerudine teftandi. 68. Beneficiarii poflunt alere proles fuas, dotare filias,&c. ex redditibus etiam fuperfluis, vel etiam confanguineum alere in ftudiis, licetis a parentibus ali poffet. 68. £xpen- dentes vero in profana peccant mortaliter. 69. 70. Non tantum contra obedientiam , le-d etiam contra Relrgioaem. 71. Dicun- 401. Beneficiati ut peccent mortaliter iu pro&uo. dis redditibus, quanta eft opus fumma Quantum podlnt dare confanguineis cgeai' 402. An ex fuperfluis folvere pofiint It. dobita. 403. Anad Eleemofjmas obligcntv ftričtius quam feculares, Sc an etiam J'- beant inquirere in pauperum necefiltates 406. Non poflunt thefaurizare al _ _„ /l—.,™ r TIr reftentur m dum luorum ftatum 406. Ut teftentur ulus profanos, an Pontifex difpenlaie, * ■ confuetudo inducere poflit. 71. bc« ^ tis inteftatis an fuccedant haeredes ? !'-■ mficiati fruedus beneficij polTunt alienar. ultra triennium fine folennitate & c0 fuperioris. , t:/, Beneficiales refignationes atit ceflion« circa beneficia nullas patiuntur a 0 L pa&iones circa penfiones aut refu u> ne penfarum. 4/6. 477-. CmnBeneficij;., tra Iimen fundationis Epnc°F l ' s . pacifcitur de novoonere [abem «• Beneficium ceflionis non prodeit e .g,., ex deličfo, nec dilapidaroribuS; ne .. confcientiae : eo utens potelt occ ^ vičfum neceflaria. romP etj: * Beneficium competentiar quuui s non ex:ingnit debitum; teli conveniri ultra id, fl u0 folvere poteft. . i-jS M 11 Beneficium fimoniace Sc inva 1 .(j/. ■ ofFerens majorem penfionem , 4 prius foluta. j Beneficia funt curata vel non curata ...^ ^ majora aut minora, & d uS rila. ftf' ilic^ I N D E X plicia qu£dam funt majoris momenti, ibid. Ad Epifcopalia , quafi Epifcopalia, & Car- dinalitia fub mortali funt promovendi di- gniores , uti & ad inferiora curata. a. 537. ad 363. An id ipfum dici debeat de fimpli- bus ? 363. »dBeneficia quis cenfeatur indigrius , dignus, & dignior. 366. adBcncficiaconcurrens minus dignus cum di- gniore an graviter peccet ’ 368. Queatauc ličite acceptare digmori pradatus. 569. Te- neaturquc aliquid reftituere digniori. 570. aut minus digno is , qui vi aut fraude impe- ilit clečlionem minus digni, ut eligatur di¬ gnior. ^70. Beneficium. an refignandum lit digniori 571- Beneficium S. C. Macedon, 615 Beneficium S. C. Vcllejan. 615. Beneficium ceflionis bonorum quid ? quibus. concedatur? ancedens bonis poffit occultare vi&ui necellatia. Beneficium competentice quid Sc quibus con- ceffum? 617. Beneficium C. Odoardus de folutionibus quid &quibus competat? 6r8. Beneficium reftitutionis in integrum quid ( ubi expediuntur potiora ad iftudj privilegium fpeftantia) a 619. ad 627. | excufiionis. icedendarum ačlionum. j nova; conftitutionis. Idividendarum a&ionum. |appellationis. Beneficium'recurfusad arbitriu boni viri. 627. liypothecarum. 627. ! redhibitoiium. 627. jconditionis indebiti. 627. lexceptionis generalem renuntia- (_ tionem non valere. 627. , quorum hotno eft capax triplex 22 . Bona aliena , an in eitrema necefiitate ufur- paripolfint! 28- Bonaconjugum triplicia. 79. Bona a Clericis comparata ex redditibus be¬ neficij, cujus fiat 70. In dubio quid pra:- fumeudum, 70. Bona Clericorum tripli- 627. 627. 627. 627. 627. Bonorum genus. cia. 60. Item quadrupliciter divifa. 202. in primitiva Ecclefiafuerunt communia 60. deinde divifa in 4. partes 60. Non funt in Clericorum partieuiarium dominio. 61. Eorundem admiuiftratio penes quem. 31. an obnoxia contributioni Priucipis fecula- ris205- vid. Clerici. Bona inimobilia Ecclefiafticorum , uti & eo- ru m jura & aftiones alienati non poffunt fi¬ ne foiennitate. 261. Quid generaliter in- cludant. 26r. Si non iucorporentut Eccle- fiatpolfunt alienari. 262. Item fi fint exi- gui valoris , & quxnam ea fint ? 263. Bona damnofe Ecclefis poflunt alienari fine confenfu fedis , non tamen line Confilio E- pifcopi* 263. Item bona qua?cunquein'Ca¬ fu neceffitatis celeritatem exigentis. ibid. Bona 2. Ecclefiarum eidem Pratlato fubjefta- rum poffunt invicem permutari cum ejus- dem confenfu. 263. Sic etiarn bona unius Collegii cum bonis alterius cum confenfu folius Praipof. Genet. ibid. item 265. Bona Ecclefia; unius urationabiliter translata ad alterum funt relbituenda priori. 31. An poffint alienari > vid. alienari,. Bona Ecclefiaftica cur dicantur res DEI, res faerat. Patrimonium'Chrifti ? 31.71. Dafi- tur a fidclibus Chrifto dupliciter confidera- to 31. Eorum dominium aa penes cle- rum ? 31. Bona confifcata fi cogantur cives a Tyranfio emere , an reftituenda fuis Dominus re- deuntibus ? 266. Qnid fi vičtor jufti gc- rat bellum ? 266. Bona fortuna: quas & quis eorum Dominus pro- prietarius ? 28. Bona inccrta qux fint & ad quem fpeftent. 272. quotuplicia. ibid. Bonorum inventorum quis Dominus 271- Bonorum vacantium , feu qux quis moriens ab inteftato reliquit, quisDominus? 27I. Bona Principis quxdam funt dignitati intrin- feca, qua:dam non intrinfeca, ei tamen rc- feuvata & quar illa ? 45 4 : debentur alio titulo , quam fuprema; recognitionis, alia privata. 454 - Bonum immobilc donatum Monafterio , aut com- Rerum & verborum , adjeBus numerus efl marginalls, eomparatum an cenfendum fit mobile vel imniobile , pendetexintentionc. 262. Bo¬ rnim immobile loco pecunia: dotum non incorporatum bonis Monafterij reputatui pro mobili. 262. Bona immobilia reličta in legatum aut htere-. ditatem domui Profefla;, ut vendantur, non egent folennitate. 262. Bonaexigui valo- ris immobilia qux dicenda. 263. Bonorum omnium nominc an venianat etiam jura , nomina& bona futura ? 511, Bonorum conjugibus communium dominium naturalc efl: penes ambos conjuges. 88- BullaCoenatan revocentur Privilegia principi- bus concefla , quoad tributa Ecclefiafticis nonimponenda? 202. C C Aducitas in Emphjrtevfl , quando cenfea- tur remiffa 2 158. Calumniatorinitenti ipfofačto inferre calum- niam fas efl refiflere aiuis. 595. v. Refp.i. ad quxfl. Canon feu penfio in Emphytev(I folvenda quan- ta&quando. 158. Canonici nonimpedientes injuftam elečlionem ad quid teneantur. 338. Capitulum poteft pratferibere , ut canon icos fuos , Sc officiales judicet in prima inflan- tia. _ . 455- Capitalia pia quoad interefle nonpoflunt im- minui. 243. Capucini funt incapaces omnis dominij. 29. Item fueceiTionis ab inteftato. 35. Non tamen Legati , nifi iit magnum & xquiva- lens hatreditati. 33. Habent fimplicem u- fumfaeti. 130. Quomodo differant in pau- pertate a 1’rofeflis Societatis 2 35. Carmelitx difcalceati funt incapaces fuccef- lionis ab inteflato. 35 - Item polfeffionis ftabilium ut talium * non tamen jurium Sc eenluum perpetuorum nifi fint radicati in ItahilibuS: fen radicibus. 30. Unde non habent tam fttidam paupertatem, c Profeffi Societatis. Caufat concurrentes ad injnftitiam. a 32; ■ 348- Caufx fecundaria; ciamni iuviccm comparat«, an a-que principaliter Sc it®;, liter in defe&u principalium debeant teli tuere. 344. & icq. 2. caufs pia: non: : quid inteligatur ? . k. Cenfusquid? quotup!ex? 154 Reala c;: - tuplex. ibid. Perfonalisanufurarmsil. quot modis diffeiat ab Emphptevfi, ly. Cenfusemigrationisquid & an juflus? quar- tus Sc a quibus 1 'olvendus? 47 ' Celfionis bonorum beneficium. vid. Bene cium ceflionis. Chirographa & credita an jufte & quantb r noriš vendi poiTint 243. Chirograpl militibus inter fpolia a.brepta quideftt. habeant 2 '-,gH Chriftus an Dominus bonorum Ecclcfe, - Cluiftus duplex genus paupertatis lto!- Chriftus ut homo , an fuerit in minulo ■ minus temporalis. Clandeftina rei ahenae acceptio fep' nf ' furtum. x Clcrici in deliflo deprehenii pollunt a ■ ftratu faculari titulo defenfioms c0 ‘ ■cedita" * hendi. Clerici beneficiati in commnni reče utilitate, an teneantur contribuc rc - ■' 206. An 1 'alrem quoad bona fčudaiia fint oneribus. 20 3. Ad quoad patrime lia. 205. An etiam quoad non 6“" fubfint oneribus in prima fundationt ■■ vatis. 203. Non folventes an poflint per Judicem laicumv 206 - Si¬ li fintfeudatarii ibid. vid. beneficij' - cX K”"" funt alere proles etiam fpunas & dotare. Collado bonorum quid & quibns w . conferendi onus.. 119. Confert' 0lJ ' na ? a 110. ad izf. Collegi a Societ. Jesu: qua tis Domini'^. 29. Sunt incapacia iuccclbonis ab ratione Profefforum- £0 1 N D E X Commenda quid ? qnotaplex? 66 . commcn- da: frudus an inter patrimonialia. 66 . & 403. Commifloria: legis padum adjedumj pignori utroque jure irritum , fectis adjedum vendi- tioni. tjt. Commiflariorum bclli injuftitice. 781. Commodatarii re perdita an obhgentur relar- circ dubii de culpa. 538. Conimuuium bonorum Dominium narurale eft penes ambos conjuges. 88. Compenfatio occulca quid ? an liceat ? Qui- bus ? & quibus modis 1 300. 301. Com- pcnfationis occulta: exempla adducuntur, & refpondetur an Sc in quibirs detur locus oc¬ culta: compentationi 301. An ad eam requi- ratur moralis certitudo debiti. 301. Sc quo- modo lisec cxplicetur. 301. Ad eam non exi- gitur omnis dubii& formidinis aut fufpicio- nis oppofiti carcntia. 303. ver. confirmatur. Compenfatio occulta an ličita Capitaneo vel Militi ob ftipcndiutn male folutum. 303. in fine. Compenfatio debiti vere probabilis an ličita ? 303. Compenfatio occulta debili probabilis an liči¬ ta, dum pro non debita non funt ulla: ratio- nes aut tenues. 303. An ličita proeuratori ad negotia ob labores improvifos habenti la- Iariiun annuum. 303. Idcm eft de famulo occupato ultra convcntionem ibid. An liči¬ ta coado famuhri pro pretio inxquali. 303. Compenfatio pro vita , mutilatione , vulnera- tione. vid. fatisfadio. Compenfatio in pecunia an ličita, pro infarnia, dum infamans non vult, aut non poteft latis- faccre. 30*. An ličita, occulta , dum Judex ncquit commode adiri. 301. v. ad 1. occul¬ ta Icgatorum relidornm in teftamento minus folenni an conccfla. 301- v. ad 2. Compenfatio occulta non eft ličita ex opinione, fauente etiam probabiliore. 302. v. ad 3. Compenfatio occulta eft illicita pro debito folu- to, a qao quis profcabiliter fuit dcobligatus. 302 v. ad j. Compeniatio occulta an ličita , quando Domi- probabiUter ccnfa non deben majus ftj- pendium j famulus adeo affirmet. 301. y. add. Conditiones varia: contradum afficientes. 218. Conditio de prarterito vel pratfcnti non fufpendit contradum , uti nec conditio de turnro ne- celTaria. 219. Secus conditio honefta con- tdngentcr futura. 2201. Conditio turpis non krit« promiflionem pro omni tempore. 113 & feq. Conditio impollibilis irritat ©mnem contradum excepto matrimonio , Sc ukima voluntate. 221 . Conditio adjeda legato nnprias excludens, an Sc quando rejiciatur. 222. Nuprias includens valida eft. 223. reftringens ad certam perfo- naman & quando valeat. 223. Arccns a Clc- ricatu & Rcligionis ingreflu valet. 214. Ob- ligans adClericatum, it cm valet. ibid. Conduftor rei alien« dubius de culpa fua in rei interitu an obligeturl 3581 Confeffarius furanuum minuta non diiTimulet. 299. Confelfarius an poflit cogerc patrem prudenter dubium ad pra:ftandum alimenta pro-li. no. Quomodo ei Igendum cum adultreis.no, Quidei agsnduin cum pau- pere furante diviti703. lačni cum defraudao- tc tiibuta & gabcllas. 197. Confifcaiio bonorum quali crimini impofita? 267. Conjuges an lieitd eopulam eierceant fub tem- pus conceptionis ? 327. Conjux adfecundas nuptias tranflens ex mariti confenfu non amimt lucra pnoris matrimonij. 100. debet cavere de falva lucroruni lub- ftantia. 100. Conjuges an poflint fe reci- proco teftamento hseredes feribere. 489. Confenlus in contradu folo confenfu perfedi- bili invalide rcvocatur , fccus vero in aiijs contradibus. 220. Confensus nomine quid in cooperante ad dam- num. 328. Conlentiens in daminim an pcc- cet centra jnftitiam cum onere rtftituendi, 53 d. Confibarijs Principum ftuid obfcivandum circa tributa’nova&vetera? 198. Confdiarij indftcentct Prmcipem ad bdlum aut Pece Rerttm & vtrborum , adječhts nttmerus efl margindis. tributum injuftum , an caula prlncipalis dam- nj. 34-- Confiliarij injuflž fufFragantes , an omnes tc- neanturadreftitutionem. 336- An fe abfen- tantcs a fuffragio , vel id recufances tcnean- turreftituere. 336. Confilij triplei genus diftinguendum, ut fciatut obligado lefiitutionis. 33 j. Confilium revo- cans an liber a rcllitudone. ibid. Confilium quid ? 32.8. Confilij & mandati puri difFerentia. 33 f. Confulens infamare reftitucrc debet in defe&u detrahentis. 317 Confulens quomodo ob- ligetur reftituere ? 331' Confulere ininus malum pr* majore autut no- ceat huic pr* illo , quomodo liceat ? 337. 340 Confuetudo deteflandi in beneficiatis an pofiit cffc legitima incaufas etiam non pias 72. Confuetudo declarat an lex fit irritans vel tan- tum probibens 41. obtinct uim legis 241. Confuetudine rationabili pr*fcribi poteftcon- tra legem Ecclefiafticam non teftandi 71. Confuetudo 18. annorum etiain curn malafi- de pratfcribit eontra legem tum civile, tuna Ecclefiafticam 1*6. Contradlus vid. Padla item Juramentum Contradlus quid? quocuplex 'i quibus modfs fubfta.ntialiter compleatur ? 208. an praeter a dl um intermun requirat etiain externum 20?. quique potifiimum modis miri poteft 2iS. Contradlus modilis quomodo dilFerat a con- ditionato ? 219. Contradlus fub conditicmc praeterita pratfenti, necelim A fucura, aut Konefta 219. 210. conditionali contračiu an licitžquis refiliat late eventumconditio- nis. ato. tub conditioae impo libilinon ob- ligat, nifi in Matrimonio, Sc ulcima volun- tatc 22r. Contradlus conditionatus purificata conditionc euadit abfolutus Sc validus fine novo confen- fu. 2iy. nifi coufenfusfuifiet revocatus an- teimpletam conditionetn. 227. obligit con- uahentev cxpedtaie eventum couditionis 220 . Contradlus ci crrore aut dolo initus an podit transferre doniinium Contradlus onerofus indiflblubilis eft validus c um errore vel dolo accidentali, fecilsfub- ftantiali. 127- Idctneft de contracludiiTo- lubili. 127. Contradlus jure naturali difTolubilisanclaudi. cet ? iil, Coiuradlui fuperveniens difHcultas antiijpo- tata, non dat potellattm refilrendi, mi Cit enormis CoutradlHS cum errore vel dolo čiru primi« mercis , an & quando vitietur ? 2]» Contradlus gratuitus cum errore vel določi#- ca caufam motivam cit invalidus. 117. 4 ,11). Contrahentis intentio alia largiflimi, ali* ilričli/fima, alia media Contradlus jure irriti an per adjcuiim jun- nientum confirmentur ? 370! t t)> Contradlus refcindibiles ex metu feulevi grivi initi nec jure natur«, nec politih funt irriti, fcd irritandi 153. 154 ,lKiCi: ' dibiles licetjure natura: valeant,jureti® : ‘ politivo funt ipfo fadlo irriti ifj. nifi rus fit inculFus a tcrtio er alio fine" extorquendum contradlum, ipUmAetis* 1 fit incuffus ad extorqueaduin contradlus, dum modo juftž ' : . Contradlus natura fua refcindibiles folenm- te juriš deftituti an irriti fiat, an dl® 111 * irritandi ?utrumque fullineri poteft 1,! Feq. probabilius eft čile pr« foroetu®^ terno irritos _ . Contradlus a Religrofo initi fine licenci pariunt obligationem civilem , Contradlus tres habet difpjfitiones it I , . An obligent aute fententumr vili. 362.. (fak ^ * j v —-- n cis > j6f. Ex qu,iii contradlu an t- j( li fit dimnum pefarcienduin ? jfi)' ^ eo Iicc.it circumvenire '! i Contradlus eauhyte«ict diifcccndi a Iff. dr modus unu.n difcernendi al)i“- dem. Contradlus libcUsuicus an tiiftindlus a® ^ tevfi f cj : I N D E X Gontraflus fub conditiotie turpi an implendi in confcicntia. 215. An eos i/ivalidet jus natu- rale aut pofravum 114.216. Contraftus alternativus eft vel rerum , vel per- lonarum,vel locorum, 218. Contračlus condirionatus fit abfolutus , dum quis quantum potcft , facit in implenda con- ditione, cui repugnat perlona, quam con- cernit 220. Contračlus jure pofirivo nulti an confirmentur juramento 490. Junfto 499. & quid ad hoc neceflarium jci. Contradons dominium naturale eft penes marš- tum gj. Contributionis omnis iirmuncm an poflit ali— qucm facerc Princeps. 199.Id nonpoteft Ma- giftratus infcrior ibid. Contriburiones majores , quam petat Trinceps, an poflint indicere Provinci* Proceres. 199. Quas contribunoncs clerici pratftcnt. Vid.cle- lici. Contumclia quid ? quando contingat? eft gra- vior detraftionc 309. Cooperantes ad injuftiriam contra juftitiam com- mutarivam qui dicantur ? 328. Cooperatrices caufa: erplicantur quoruplices. 318. quo ordine dcbcnt reftituere. 341. 343. 344. 343- Pofitiva: cum negativis ccmparata: quo- modo reftituere debeant. 344. An inter eas inviccm compararas detur ordo ? 3^6. Cooperatores pofitivi plures quando obligentnr reftituere. 339. quid li plures cooperentur ad ftirttm ? quomodo obligentur reftituere 331. Coopcratio non quarvis eft lllicita, & contra juftitiam, etli alter ca abutatur. 337. De co- operatione fua dubius an teneatur reftituere. Convitium quid 7 an conveniar trm contrme- l'a & improperio. 309. Crcatura eft incapai juriš proprictatis adveifti* Dcum Ciedirores impares non juvatfola prioritas trm- Poti* 5 K. Cicditor per pignus , vel hyporhcccm qralc jus aceuirat? T41. Ex pignote ccmenticrahtcrc- tUr ex culpa 'lata Sc Jcei , in pigrore autem prattono aut judrtiai* ad praftandum dolum Sc culpam latam 143. An Sc quotem« pore vendere poflit pignus 146. Creditor captus pro lua eliberarionetradens mi¬ liti chirographum. 266. Creditoribus reftirutio quo ordine facienda, quando debitor non eft omnibus folvendo ? 378 . Creditor hypothecarius bi.bet jus in extantes fiudus rei hpp^thccat* 420 & retinet ačlio- ntmhypothecariam demalf a pofteflore per- ceptis Sc contempris. ibid. Crimen feeretum quid ? quid circa bujusrevcla- tionem? 27. & 31 J. & leq. Criminis laelae Majeft. p tena cualis 267. cnmi- nislafa: Majeft. Divina: ut haneticus, aut hu¬ mana: ut ptrduellis rcus, an valide folvatfu- os creditores 267. Crimen feereto ccmmiftim alicui, facilius po- teft prodi, quam crimen, cujus notitia inju- fti comparata eft. 313. Crimen publicum quando cenleatur, & quo- modo fas fitde co loqui 314. Criminis oceniti revelario quando ličita 313.cn- mims pratenti puhlici memoriam refricarc an fitpeccarum contra charitatem aut juftitiajm 31«. vers. dices fccundo. Crimen. Vid. Deliflum. Publicitas. Narrans. Culpa eft Theologicaautjundicaefttriplexlata, leviš, leviftima 145- Culpa qualis requiratur in ačlione damnificativa, ut oriatur obligano reftitutionis. 359- 360. 361. D D 4mones an aliouarum rerum Domini f zg. Damnifieato remittente damnum cau/ar princi- palij an obligentur fecundari^reftrcire, aut •vici ITm 347- Dtbita lilij an Pater folrere teneatur 11 Debitor retinet dominium pignoris Sc lijpo— theeje , Debitores Urbis ab injufto hofte occupat* an Jjbcrcntur a debitorum foluoone l z 66 . £ e e c * Vc ~ Ker um & vtrborum , adjeSlus numerus eji murginalls. Debitor foivens pupillo -fine autboritate Tuto- ns an libcretur a folutione ? z68. Urnim pra: alio inrito crcditorc lolvcns an hberctur a dcbito?z68. ex contradu tenctur ad damnum iciarciendum, fcd quale ? 3 64. an deoblige- cur folverc interelle crcditori*, etfi moralol- rcndi non fuerit Theologice culpabilis 3«6. Debituni ccrtiun non extingu:tur folutione in- ccrta 338. Debitor an ultra capicalc debcatreftituere totum intercllc 'f 373. Debitor an jufte podit fua alicnare prasvidens fe fore impotentem folvendi crcditores. f? 8 - An empta cjusmodi (int reftituenda. 579. Debitores folverc non poffunt crcditori latfic Majeft. rco. i(,7- Debitoribus inculpabilibus conccdendum eft ad teinpus privilegium militare, ut nouconveni- antur ultra polle, z 70. An podit Pnnceps ijs condonarc ccnfus annorum , quibus obioju- riam temporuin non p o teran t folverc 170. Debita Rcilatfa: Majeft. anfilcus debeat iolvetc ei bonis confifcads 167. Debitum con]ux non poteft petere nec reddere habens opinionem probabilein pro nullitatc matrimonij fini opinioae pro valore. 301. Verfu. infer.z, Debituni conjugale an liceat exigere fub con- ceptiotiis tempus. 3Z7 vers. de cattero. Dedmx quod annis folvend.? prajferibi po (lun t aunis 40. igr. Decimandi j us nequit praeferibi a laico 179. ni- fi a temporc immemoriali 179. Decim* in feudum dat« ab Ecclefijs funtlaicis conce (Ix 337. Decreta civilia, qux Ecclefiafticos arcent abac- quirendis immobilibus firnc utroquejure in- jufta & irrita 338. Defraudatores teloniorum, tributorum &c. an obuoxij peccato mortali & reltitutioni 197. Defraudatio in pondere, menfura , admixtio- ne deterjoruni an letita ? 248. Dclidum Pratlati aut Rcligiofi nequit noccre monafterio D- pepofitarius dubius an Cttlpa fua.rcs interierit, uihjj ceucctir 358 Depofitum apud Religiofuin deperditum bula culpa quo rcfarciendiun? ,. Detradio vide Narraas. Publiciraš Infamemic Uno Detradio quid? quotuplex ? quomodo cor, ri¬ gat? An & quando pcccatum morcale? ji;. Dctradionis modi rerficulis comprehenii je. Detradio relpedu unius mortalis, potcllrcfpd. alterius alterius efle venialis ja Detradio an lit, ficonjugcsinviccmfibiapt::- ant vitia domefticorum, aut fi hic, aut ena alij externi ca detegant Patrifamilias ibii A11 detrahat injuriatusfamico, »ut vito pru- deuti gravem injuriam prodens. 311. anlitt dcnadione podit revelari imperida Medic. Advocati, contcflarij, artiiicis, alicujui fc» confuetudo? 313. An fit mortalis detradio ir- rare praecifi audita, aut morrale crimra 0 - cultum innominato authore Eccleiiallico« Religiolb ? Dctrabere mortuis etiam damnatisan nion»- )* Detradio an fit mortalis, loqui de fallS> n -- ‘ to puhlici, aut refricare menioiii® ' obliterad. 316. verfu Dicescrgo &c 'J el li Detradio non eft omnis crimims oku !1 : - latjo . - L Detradio an ejusdem (peciei eump 10 ^ rario ? 310. A11 gravius peccati® quor modis accidere podit 'l 116, Vid. contradus ex errorc vel dolo &c. Dominium varil! dividitur 13. definitur exBar- colo. 14. Dominium Ckrifti in creata. Vid. Deus. Dominium non cft plani idem, quod jus 15 Dominium increatum proprietatis Sc jiuris- didionis quomodo lit perfedio fimpliciter Dco neccflaria 17. Dominium crearum plenum ctiam divinitus non poteft elfe limulpencs duos in inftanti translationis 74. Dominium aliud eft formale, aliud rcdicale 75 - Dominium bonorum totahum habent ipfie Ec- clelia: immcdiati non Chriftus 31. Uti. & couventus 8 c Monaftcria 31. Domus Frofefla Societatis JESU eft incapas fitccedionis ab inteftato. 38. non tamcncx tcfbmento ctiam in lmmobilibus , ita ta- mcu ut vcndantur, & in mobilia redigan- tur 30. Eli etiam incapax legati aflui perpe- tuilcu adtcmpuslongum, ut eft; deceimium jo. Poteft bona immobilia fibi legata ven- detc fine forma juriš utr. Donatio 40. aureotum an uxori ličita infcio •narito, cui attulit magnam dotem 408. Donatio rcciprocaomnimnbonorum inter con- juges an valida? 489. Deaatio tetum fpedantium ad Corociam eft irtita line confcnfu ftatuuin joo. Donatio definitur por. Donatio dividitur in donationem inter vivos & mottuos 307. f 19. donatio inter vivos fie_a ti poteft fab conditione firfpenfiva . rti fub modo 30S Ejus interpretatio 314. Donatio EcelelUe fada obligat ante »cceptatio- nera 303. Donare qui polTint pod- Donatio ultra 300. felidos eget infinuatione, niii fit pia 30^. 308. ant juramento fumatl 509. In quo eft lita inlinuatio? 308. Donationis nomine in materia ftatuti venit perfeda feu fimp'l«x. 308, Donatio gratuita omnium bonorum au valeat jitita jus civile ? <10 Donatio hatreditatis eft invalida. ptr. Donatio quanta ličita Epilcopis k Prikrit fecularibus ex redditibus & bonis Eccleiia: 3:1- Donatio quanta concefla Pratlatis Rcgulari- bus & ko rum lubditis. 315. Donatio liberalis. fada a Prxlato cum con¬ fcnfu capituli inimoderara, an valida! 314. Donatio inter vivos non eft regulariter rcvoca- bilisyty. ob caufas trespoteft revocare 31.3. 316. 317. lila: funt probanda: 317. revocatio- ni eft locus licet e flot j ura ta 31 6. Verfu. Di- fpofitio habet Donatioms revocandi jus eft perfonalc 318. Donationcmrevocaudijusadquos feuon ct- tendit. 317. Donatio mortis cnula tripliciter fieri poteft Donatio fada a lano 111 uit um differt :i donntio- ne fada a conftituto in mortis pcriculo 519. Donationis mortis caufa folenitas cft cadetn, qui eodteilli. 319 Eft ad libitum revoca- bilis 310. quot modis ea revocctur fzo. Donatio remuneiativa pudicitia: quid. 79. Donatio ob caufam eft confercnda, iecus do- natto remunerativa feu antidotalis 114. Donativa facienda Principi au rcquiiant con- lensum omnium orunino Proccrum vel taa- tum majoris partis? aoo. Donatorc mortuo poft donum mi(ium, aa donatarius polite acceptarc .donum , Vel Ece e .3 Rerum & verbornm , udjcRns numertts tfl mar^inulis, an hujus h*redes acceptarepoflint, eo pr*- prohibitum. ibidemanlicitnmadimpediei. mortuo »ro. J’" . : - J - ' Doni oblatione nullam jus acquiiitur mona- ftcrio, fecus per legat um 34. Dos quid i quomodo diTidatnr , & qiiot modiifieri podit ? 79. A quo confhtucnda? 81 An etiam a Bencficiato fi»* proli 68. & a fratre forori it3, Dotis teftimat* atftimatione faciente vendi- tionem dominium naturale eft p*ncs rna- ritum 8«. Dotis atftimatio /I fuit iniqua, aut 11 uon ex- ftetpretium, at benc dos ipfa ,quid juriš 3 77- Dotem uxor reperere poteft a marito ob cul- pam yergente ad inopiant 8z. Dos immobilis corporalis inarflimata foluto matrimonio elb ftatim reftituenda , dos mo- bilis autem intra annum 84. Dos & contrados funt conferend* 111. Dos promifla aut tradita in divifione quomo- do cenferatur ? m. Dotis privilegio eam revocandi nequit valide renunciari 80. Dotis- titulo uxor pod funeralia ceteris credi- toribus pr*fertur 415. Dotis matern* repetitio concurrens cum re- petitione dotis^overc* ex bonismaritipr*- fert liberos prioris matrimonij 415. Dubitatioquid Sc quando fumatur3o8.quan- tum peccatum. ibid. Dubius , an res fit aliena ? nequit inchoare pofleffionem ante inquifitam veritatem. 174» 357. In dubio delidtanonpratfumuntur. 338. Verfu. Infertur z. Dubius, an fua cooperatio influxerit ? proba- bilius debet reftituere. 333. 336.Antotum> iih Dubiam Prolem ncuter genitor alere tenetur, fed fola Mater. 107. Duces belli protegentes fpoliatores mibtes funt palpatores. 337. Dilcum belli injuftiti* 581. Duelli differentia a rixa j8y. Ducllum an fit radix reftituendi & reparan- di damna realia J 5S7. Dttellum. jaz, C«yitcr a Regibus Calliarum dam, aut vindicandam ignominiami At Vcrlu. £* tis. I-T Cclcfiaftici an jure divino fint exemptii jurisdičtione feculan. 318. 329. an po- tuerint exitni ajurisdičlionePrincipum 331' An a feculari Magiftratu cogi poffiit ad vendendum frumentum, aut adnon efferen- dum, aut ad taxam fervandam, & an dc- preheufi egifle contrarium poflint puniri ? »)• Ecclefiaftica immunitas. Vid Immunitas Ecclefia primitiva habuit bona rommuniapro indigentibus <0 - Ecclefiarum, monafteriorum, hofpitalium m an & quando pratferibi pc/Tint! '*;■ Ecclefi* nomine quid veniat ? 161. Vid Cie- rici Beneficiarij Egentem extreme impediens rernm Domu 10 * ab horurn acceptione an peccaret cott& Juftitiam commutativam EIeemofynam dans Minoribus non minus m-- ritorie agit ac dans alijs Religiofis do®® 1 ) capacibus Eleemofpn* titulus poteft concurrere cm «■ tulo Juftiti*. 307. eleemofpnam l u,s!c ‘ l j> ex quibus bonis , & in qua necednatc > re debeat, difficulter difcerniiur ,3°7' Nota jto. . 1 a |j. Eleemolvnam denegans an fit b° micl . ^ quando> & peccet contra J a{l ™* c j r f- Elečlionem indigni aut mmns digm 1 rantes an debcant aliquidreftitnere E/ocare fručfus an poffit beneffcia® 5 J _ Pradatus Regularis ? Vid BeneficiatBS' < ktUS - . .... J* inftno Eniens rem alienam pretio- . poftea fum m o. Vid Bona. An cof’:' D< mino debeat reddere zcccfluffl , Pmens bona Bde Sc vendens, fi rc,l -' t .; l . 7I ^ieaiam, debet efle paratus ad wntr^ 1 N D E X refcindendum cura fccundo cmptore imo de¬ bet refcindere cura pretij reftitutioue, fi eft periculum, quod dominus refciet. i}4 Emcre bona immobilia ab injufto aut jufto Ko¬ rte confiscaia an pofllnt cives, quin redu- ccs domini teneant pretium i]S refuude- re. t6(. Einigrationis cenfus. Vid. Cenfus. Einphytevfis Ecclefiaftica nequit transmitti ad illcgitimos. 133. An ad legitimatos per matrimonium autprincipis refcriptum? 133. AnScripturadc ejus elfentia ? 133. Ejusdif- ferentiaab elocatione. 4*1. Eraphyccvlis canon quantus &quando folven- dus ? 158. Emplmevfis caducitas an cenfeatur remilfa, II poft canonem non folutumfuo tempore, ac- ceptetuc canon ! 164. Emphytcv(ih2reditaria, autexpačlo, & pro- Tidentia expirantc, an dominus direčtus ul- timi Emphycevta: fuccetlore teneatur reno- ▼are Emphytevfim? 413. in Emphyteyfis fucce/Iione fcmpet prorimus eft vocandus. 413. In Emphytevfi vcnali jus retra&us competit domina direčlo. i4f. EmphyteT(t$ in quibus rebus pofllt conftitui. 430. An in rebus Ecclcfiafticis ? 431. Emphytevfis vetus, quando cenfeatur. 431, Emphytevf}s an poflit pradegari uni ex liberis autertr^neo? 43 1. EmphytcWis tam Ecclefiaftica, quam fecularis, tam cum , quamfine pačlo adječloan tran- fcat ad Monafterium irrevocabiliter ? 443. 44«. EtnpKyteyfis five fecularis fiveEcclefiaftica conccfi fapro le & fuis hzredibus,an tranfeat adMo- nafterium perpetub. 447 Emphytevfis quamdiu turat apud Monaftc- tium ? quando ab Ecclefia non revocatur. 44®* Emphytevfis a ProfelTo veniens ad Monalle- tium non duratcentum annis. 448. EmpKytevii adjedlaconditio: ne tranfeat ai EccleJiamvcL ad Monafterium, vel ad potentierum perfouam , an excludat Monafterium} 44?. Emphyteuta quoties debet prsftare fetvitia v ul» goRobothas. 161. & an proprijs futnpti- bus ? i«i. An loco Robothae, fi dominus velit, debeat dare pecuniam, aut čcontra. i6z. Versquasrcs quintd. Emphytevta an poft caducitatem fruftus faciat fuos, fi dominus non urget Emphytcvus re- ftitutionem. 164. Emphytevta uno in cafu, quo plures pofli- dent rem communem, canonem non folvcn- te , ancetericadantin commiifum; 164, Emptyteuta poteft Emphytevfim oppignorarc authypothecare, aut elocare ad modicun* tempus fine conlenfu domini. 414. Emphyteutae compadatio cum dire&o domino de fortuitis cafibus an valida ? 32.«. Emphyteuta an fine confenfu domini ditcdr poflit libellare 433. Emphyteutica: fucceflionis an capaces fcmina:,, & illegitimi ? 42.8. EmpKyterfis quid & quotuplex. 133. 443. E- jus diffetentia ab alijs contradhbus 133. Emphyteviis per Profeflionem Religiofi acqui- ritur Moiufterio. 41. 443. &quomodo 443. Emphytevta ad quas expenfas & melioramenta teneatur. 133». an rcueatur ad fteuras ; coti- tributiones , ad aggeres in ripis fluminum,. itfo- an ad laudemia praedeceflorum. im. An teneatur folverc Canonem, fi fundus non fruiftificet. rtfr An teneatur pratftarc Robothas& quando’ itfi. An poflit ven- dcrcirrequifito domino. i«3. Anfaltem do- nare permutare, Aare in dotem fundura Emphyteuticum ? ibid. An & quaudo ca- dat in commiifum canone non foluto, Sc quandoceflfet parna commifli? i«4. non te- neturofferre domino ftuftus praemendos. je>3. An eum mufftare & expellere poflit Dominus non jurisdi&ionalis 163. Emptio quid?&quid fit emere rem adeorpus, aut juxta genus 138. ad quem fpečlct rei empta; periculura aut poft ejus traditio- nem Emptio fpoliorum militarium 141 & credito- rum, feu chirographorum 143. Quid finul- lum fit periculumialutionis Emptor / N D E X; Imptor ultra dimidium pretium ladus potcft agere conira larforem iu foro externo. 130. Emptor rci alienas an teneatur hanc Domino reftituere cum jačtura preti] ? 13 6. Inemp- tione quomodo circumvcntioncm permit- tant leges Impcrialcs ? 130. Emptori priori praefertur pofterior, fi huic res tradatur. 41 C. Imptor domus aut vefifs , fi in domo reperit rhefiurum , aut in vefte aureos infutos, an fiat Dominus thefauri Sc aureorum ? 247. Epifcopus ex Rcligiofo fačhis., Vid. Religio— fus. Epifcopus ex Religiofo fačhis poteft rcvocari ad Religionem. 3 97. Epifčopi ex Clero, & Epifcopi ex Religione dif- ferentia qnoad dominium reddituum. 397. Epifcopus titularis an eiemptus ab obedientia Rcgulari. 3 99: Epifcopus an farisfaeiateipendendo ex fuperfluis redditibus quartaaipartemin p.os ufiis. 6y. Epifcopus an debeat hafcere examinatores pro concurfuad beneficia curata, eorumque ju- dicium exquirere. 372. Epifcopatus Labacenfis fundator eft Fridericus Imperator. 473. Vid. Fundator. Epifcopus Vid. Religiofus Epifcopus. Error contračtui interveniens. Vid. contra- 194- Examinatore? pro concurfu , an fine folum confultores aut Judices, pofsfntque Epifcopo etiam non interrogati cxponcre dignos & digniores. 372 Exccutiva; caufe quo ordine obligentur refti- tuere. 347, Esemptio Ecclefiafticis conccfla a Princip ibus an leTOcabilj*! JiS. J29, Eipcnfie in filinm in fcfiolis, Provincijs, mit- tijs , artibus anconferenda. ni. Eiponcntes proles fuas damad hofpitaliaaut januas drvitum peccant graviter i ledait- feri aliquando poflimt. io<. Exrravagans Ambitiois exigit a Prselatis, ([toi Ponnfex confirmat , jurainentum de non a- Eenandis rebus inconlulto Papa. 163. An ufu recepta ? M- Extrema qualis nccellitas , ut liceat fubrepao rel fuitmn I 5 °i- L Anice & Konoris bomo eft plenutDoniiMs. it. Farna quid proprid ? quibus violemr poulli- mum modis? 30$. 309. Dupla cit, xadi- calis, Sc formalis. Familiaa alicitjus infaraacio quid Sc qu.im gn ,( peecatum& quando. W Famuli dantes Eieemofvnaman pccccnt, tob- ifr an cccdi compenfare podit ? F4111 u!us Ufurari) numerans peeuniam dan a i ad ufuraman cooperetur uiura’ > d Fsmuli j quibus clavis eft commiiTa, ^‘r teneantur- jr Famulus mercatoris tranfigens cum G J “ t cui lucrum faciat, Ubi an Idem occultans merces , « UI oCl ' V)» ligentur reftituere. Famulus ultra folitum occupatus no, 201. rijs telonium fabterfagiens. Foemina ab Amafio fubmifla liberalitu m*' 11 ' ad allicienduin, an reftituere teneatur? n Foeminaliabens proles-, fi profiteatur, dup j -‘_ ter po-tcil de jis diiponere. K Foemina pro dute promida £dejabe:c Faemina data competentc dote non ... terc legirimam. jaJ i Foemina impudice folhciuti an ličite folicitantem. 791?. yeis. Adde , ((l , Jera in venarione ab uno ruincraa/ 3 fapta, cujusJ flll a Ker um & vetierum, a dieti m namer us efi margitutlis. Ferrea? littera: fcu moratoriar quid, a quo , con- tra quos danda: ? xjo. Foetus eječtus an Baptizandus. 3Z7. Quando animatur. ibid. Fcildum tripliciierfumitur. 439. Feudianca- paces Cleiici 3 c Religiofi ? 440. Feudum poft tnortem naturalem ProfcfTi devolvitur ad ptoximos agnatos & in hoiura dcfeiftu ad dominam. 440. Regulariter tamen tan- tum ad liarredes fatiguinis traniit. 440' ^ldeicommilTo adjcfta lusc conditio : Si h et¬ ru injlituttu decejfcrit ji ne karedi * but: autifla: Ji karu injiitutus pr o • fefftti fuerit in Religione capaci fucceffionu ; an admittat fubftitutum ex. clufo Monartcrio , aut žcontra? 433.434. inFidacommiflb an filius i tcftarore fiubftitu- tusexcludat Monafterium ? 434. In eo fi te- flator fubftituat hatredi fimpliciter extra- neum profitcnte hsrcde , an Monafterium fubftitutum excludat perpetuo ? 437. de Fideicommiflis jura difponentia , de tran- fitu hatreditatis ad Monafterium cum e»- clufione extranci , an etiam procedant de Rcligiofis Societatis JES U. 438. Fideicommiffom Reiigiofus Societatis an an- te Profeflionem licitč & validž poflit renun- tiarc in Societatis favo.em ? 438. Fideicommiilum a defunčlo fed fine Solenni- tate fačtum an obligetur haires reftituere ? (z6o. Fidcicommifium poflidentes an fint pleni Do¬ mini ? ij. Fides bona definitur , aliqua eft neceflaria ad praeferibendum alia requiritur ad jnchoan- dum praifcriptionem. Alia ad contiuuan- dum. I71 , Fides adpraiferibcndum qua:fit fufficiens? bo¬ na. 173- Bona fides an ftet cum dubio Ipe- culatnro ? 174. An cum dubio pračlico. F . (rbid. riliusFain. in poteftate Patris conftitutus nul- lumhabetjus fimpliciter tale. raz. dius etiam in Aruculc mortis Matri afleren- ti e (Te illegitimum non tenetur ereaere e- tiam tn fero confcientias. m. Filiprum peculium quadruplex. 114. Filiusfam. eftplenus Dominus feu proprieta- rius feu ufufručluarius bonorum caftren- fium & quafi caftrenlium , fccis bonorum profečlitionum. 114. Filiusfam. pubes poteft fua authoritate de bo- nis Caftrenfibus & quafi Caftrenfibus di- fponere etiam per teftamentum aut dona- tionemcausa mortis. iij. Filiusfam. debita in certis cafibus Parens tene¬ tur folvere non item femper. 11 g. Filiusfam. adminiftrans bona Patris Iucratur Patri. 117. Poteft a coharredibus pe¬ tere atftimationem laboris impenfi in admi- niftratione eorum bonorum. 117. Poteft invito Patre operasfuas elocare. 117. Do- mo dimiflus ccnfctur emancipatus. 117. Debita a Patre contračla pro alimentis fuis non tenetur folvere. 9^.117. PoteftdeGa- ftrenfibus inconfulto Patre contrahere & ob- iigari civiliter , fecus de adventitiis Patri fructificantibus. 118. Filio defundto manet ufusfručfus bonflrum ad- ventitiorum apud Patrem, efto domimum adalios perveniat. 114. Filia geueralibus terminis renuntians ha-redi- tate non poteft petere legitimam. 113. Filiusfam. an poflit litigare cum Patre 103. & qua alia nequeat praeftare fine confenfu Pa¬ tris ? 103. Non poteft obligari ex mucu o mfi confentiat Pater. 103. Non poteft nuntiare S. C. Macedoniano etiam jure ju- rando. 301* Fifcus refeindens contraftus a Reo laefse Majeft poft deličlum initos an debeat pretium re- fundete 1 i 6 j. An debeat folvere Rei de¬ bita ex confifcatis. Z67, Francifcanivid. Capucini. Frater dives tenetur akre frat tem /purium rop. Item detarc fororem confantjuiueam fecus u- terinatn. *!• Fruftus ex re perceptibiles funt triplices 334. fručlus nomine quid ? 336. vers. inf. 4 . Fr ud: us naturales rei fpedant ad Dominum. Ffff 3 p4. meri induftriales & mixti quomodo & cui reftituendi? Fruftus civiles qui & an induftrialibus anuu- meratidi. 3Junfto. 336. vers. inf. x. Fruftus an reftituendi, qui perjiflent apud Do- minum. 3T4- Fruftus bonorttm mobilium filio ad nuptias datorum non funt conferendi. 113. Fruftus congefti a Clericis ex miiTis , concio- nibus , funeribus , praifentia in Choro , Capellania, &c. funt quaii patrimoniales 401. Fundator Epifčooatus Labacenfis quam potc- ftatem f.bi refervaverit ’ 473 Fundi totalis nominc quid veniat ? an hiijus alienacio valida ? 83 Fundus totalis invalide alienatus vindicari po- teft: uxoris nomine. 83. Funerales fumptus folvendiante omnia debi ta. 418. Funeralium nomine qua veniant ex- penfar. 418. Furan (ittollens morofo debitori quantum iibi debetur? 282. Fur an lit detinens , alicnum fciens Domi- num , ant dobiti non inquirens in ettm 282. Furanpraefumatur, incujus domo fartiva res reperitur , 2M2. An fur Nobilis furripiens neccflaria , Cui mendicare eft grave , 307. Furtumfape non eft clandeftina alienje rei ac- ceptio 307, Furtum quid? 2.81. 304. Ejus differentia a ra- pina. 282. Ffirtiva: rei venditio an valeat > Sc quid , Ci vendatur temo ? 133. Furtivcerei ernptor an teneatur hanc Domino 'reftituere cum jaftura preti]. 131?. Mortuo venditote an reftituenda Domino? 137. Furtum an peccatum ex genere fuo mortale ? 384. Linde ejus materia gravitas defuma- tur ? 184 28 f. Furta filiorum , uxorum , maritorum quatn quantitatem ad peccatum mortale rcqui- rant? 186 287. Furta Rcligioforum an & quando fint morta- lia?288. 289. pradertim apud Capucinos. 290. Furta minuta explicantur : hsc patrau« fe multipliciter liabere poteft. 191. Ut coa- lefcant in unum , contmuari debent. u; Ut lis peccetur mortalitet contra juftitiam, debent fieri aniino continuandi. ib:d. Furtalingula minuta fafta ammo contmuandi, funt mortalia. 292. Utperhatc perveniamr ad mortale , ncceflaria eft major quandtas. 292. Quando haec debeat eile major. 1«. Furta minuta qua:dam recenfentur, in quibus probabiliter non coarefcit mortale, etfi quantitas limulcanea lit mortalis, 191. Ut per ea peccetur mortaliter, requiritur ad. ▼ertenda, quod attingant notabilem quan- titatem 292. Si apud furem extent in fe , aut aequivalenter > fub mortaii funt refti- tuenda. 29;. Per minuta furta ab uno di- verlis fafta poteft peccari mortaliter J: c ur ? Furtum minutum poft aliud antecedens com- plens gravitatem, an Ut mortale i iJf 13 fin. ' .fggK Furandi voluntati an lit tacite annexa Tolun- tas reftituendi. 193. An ulrima etiam ac- ceptio completiva materne mttdii Fur ut peccet graviter. an debeat habete ad«? tentiam ad materiae gravitatem. Fures quomodo ptccent non ex comm® 1 °° liho eidem furantes. Furando exemplum dans aliis, an peccet e tra juftitiam cum onerc reftituendi ? Furta domelKcorum latius expto fl:uI “ • opifieum. , Furem qua:{itum ad fupplicium abfcon en ' teneatui reftituere ? Fur rem furtivam deftruens, paulo p° turam praevidens apud Domin um 1 * n tur reftituere. a Eni tor dubius, an fit fua proleti V f alere dcbt ‘ U ■ . r l.,. m rapi«' alere debpar ? Crex non iutelligitur infra decem capit2 Oiik/»i*tacit-rYr<**.iirbium aji licitč*&P e ' Rerum & verborum , adjeBas nttmerus ejl marginalis ccfium aliundefrumenti, vini ? 131. Jidem nonimpedienteslatrocinia, damna,&c. te* nentur adrcftitutionem. 33». H r_ T ^icditasnn? quando ? & fub quibus con- *■ * ditionibus valeat? zzz. Vid. conditio. Htereditati renuncians non renuntiat legiti- mč. H3- Hacreditati filiarenuntians dote accepta non po- teft petere lcgitimam. 113. Quid fifiliarea nuntians cum juramento , acquirat proles, & moriatur aute , aut polt m or tem Patlis ? (113.484- 48y. Hrercdum fucccdio ex teflamento minus 1'olen- ni an valida Sc ličita’ 138. Hsrcditatis qua: fint partes fccundum jus ci- ■»ile 113. Hxres gravatus liaireditatem transmittere ad eitraneum, li decefleritlinc prolibus,&c An Monaftcrium in quo profitetur, excludatex- ttaneum in peipetuum. 433. 43 6. Et quid fi hsercdi fubftituatur exuaneus fimpliciter ? (437. Harreditas fub condltione reličta. vid. conditio. Homicida. vid. Occifor. Homicida omnis pcccat centra Juftitiam. 306. Home an habeat plenum dominium omnium rerum mundi ? 13.18. Homo eft plcnus Dominus fua: libertatis. 1 6. Non cit Dominus vitas led ufufručluarius , tenetur ad media ordinaria vitam confer- vandi , fecus ad extraordinaria. 13. Eft Dominus multorum ačtuum vitalium , na¬ turalnim , fupernaturalium , &c. eum per-> ficientium za. Eft Dominus plenus farna: & honoris. z 6 . Honorarium an debitum Advocato Eccle- ,/ ix7 . 473- Monor definitur ; an & quomodo difFcrat a laude? 308. Honor lxfus per contumeliam quomodo re- parandus ? 383. Idem la:fus propalatione trimmisveri. 383. Hypotheca & pignus varie fumuntur & divi— duntur. 140, Hypothecaeftmultiplex. 142, Hypothecagenerali quxbona fubje&a. 143. ppvpothcca legalis leu tacita quibus compe- tat? 143. Hypothecato prsdio jus Patronatus ei an- nexum non oppignoratur. 144, Hypotbecarij qua- res poffmt aut noii poffint ? (144. Hypothecari an poftit eadem res fucceffive pluribus ? 144. Hypothecanus non fit rei Dominus fed pure acqutrit jus reale tentionis. 141. Hypothecx generalis Sc fpecialis fex differen« tix " 141 Hypothecar fpecialis eft incapax res, nifi ačtu fit fub dominio debnoris. J 41. Einonpof- funtlubjici res Ecclefia; fine liilennitate. 141, Hypothecx Ipeciali, fubječta; rei alienatio, eft jure nulla , fi fuit pačtum adjeftum de ea non alienanda. 142. Hypotheca fpecialis plus Juriš tribuitquam ge¬ neralis. 14-. Hypotheca non fufficit pro prioritate , nifi fit ereditum fecutum. 413. Hypotheca fpecialis pofterior , an prasferenda priori Generali ? 417. an Hypothecarius pofterior, fi fit Fifcus, aut Refpublica, praferatur priori ? 417. Hypothecarij etfi priores in ccrtis cafibus, poftponuntur alijs creditoribus, 418. Hypotheca pofterior publico inftrumento fir- mata prtefertur prioribus. 418. Hypothecarios creditores pupillus prscedit in ejus pecunia comparata. 417. Uti eft cre- ditorinre reftaurata ejus *rc. 419. Uti& mutuans pecuniam pro emenda certa re, ca lege , ut maneat libt obligata , antecedic bvpothecarios anteriores. 41?. Hvpothecariuspofteriorfolvens priorem, lu- bit locum prioris , & quid fi prior nolic acceptare? 41 ?. Hypothecarius creditor an perfetjui podit non folum fundum iiypothecatum , fed etiam fru&us collečtos ab emptore. 410. Ffff i I. Immilfio I N D E X I I Mmifllo creditoris ia bona debitoris eft in * jufta. 14 9 - Immunitas Ecclefiaftica quid & quotuplex ? 3x4. Immunitas omnis an fit juriš divini? 3 if. Perfonalis an juriš divini ? 32.4. Immunitace reali gaudent Ecclefiie & smnia laca facra cum fuis rebus. J30. Immunitas Ecclefiaftica an poffit aboleri prat- fcriptione , aut confuetudine ? 537. Hatc etiam indircftd non poteft lmminui a Lai- cis. 33*. Immunitatis Ecclefiaftica: acerrimus defcnfor Paulus V. 344.348. Imperator aon eft proprietarius totius mun- di. 188. Imperitiam «. g. Medici, ConfclTarij, Advo- cati, &c. prodere an licitum? 313. Imperium quid & quotuplex ? 460. Ejus Gradus varij. 461. Imprecatio maledičKonis fpecies , an pecca- tum mortale? 310. Improperiumquid? & quanta injuria ? 30^. In continentis cantum tempus defignat, qaantHm eft neceflarium pro rei qualitate. 170. in fin Incapacitas dominij inReligiofo Profeflb unde oriatur r? 31. Inducens alterum in peccatum, vel errorem , an debeat quid reftituere ? 408 . Infamia quid fit ? 308. Infamare alterum no- mimbus general ibus regulariter eft veniale. (}1Z. Infamatio Manafterii , Ordinis, aut Eamilia: unius. 313. Infamem de uno , infamare de alio eriminc fpecie diverfo eft lethale. 313. Infamare fe quando liceat Sc quando non? itf. Infamare an licitum ob dillcdvendam amici- tiamturpem? 3051. Infamis an fit percutienrem non repercutiens ? 311. vers. dicesvilis, Ingrcfsus Religionis nojrune quid reniat ? ( K- Injuria an fiat volenti ! item canfentienti m nečem ? item marito confentiend m a dal- terium uxoris; ^ Injuria fumitur latd vel prefst'. 383. vers.no- tanduni hic. An ex injuria campetat aftio Legi s Aquilia: pro reparando tkmno 313. An poffit pro ca exigi fatis&ftio is pecu. uia ? /H Injuftitia contra juftitiam diftributnaai quidfit? 334. Eft cx genere fuo morulii eleftio indigni ad officia fecularia, imd etiam regulariter clečlio digni exclufo ni. Matrimonio folute fponfalitia largitas non tli reftituenda. j, Matrimonium conditionatum quid ? ouanio valcat?&c* 2t y, Membriamputatio an ličita ob Impcrium me aliasoccifuri. j !f Memoriam refricare crimini* oblivioni dati »tl fententia: an licitum, ji<. Mercatores an dolosž agant non dettgentet vitium mercis intrinfecum aut extrinlecum? 131. Pi atfertim fi emptor interroget in ge nereaut in fpecie devitio etiam levi? »R in fin. Mercatores an ličite conlpirent ad non vendcu- dum merces infra pretium juftuin rigoro- fum? 230. Quid coementes totum fin* mentum ut cerius poftea vendant. M 1 Metus quid? quotuplex? Qi>od modu inčo- tiatur 152. Vide contraftus ex metu mi¬ ti, &c. Metus gravis excufat ab injuftitia ccopcn:«- nis, fed quando? Militum injuftitia: a 381. Milites pjaefidiai'11 aut confligentes , quamdiu oblige ntm “ vare ftarionem cum vita: periculo ? fl 1, 1 •litum ftipendia an juftž retineantut a 11 aut quatuor menfes. 384. Militum c “ člorum ftipendia an Ipeftent ad Militibus a Rufticis oblata ultra ctD ^ e ' J ^ l vitia, anfintdonationes? Lt MilesEques an ličite pabulettti in terra a 384. Mile6 confcriptus , cui c P * fum certum ofiicium , fed non d»tu ^ cite fugiat ? . . jmu- Milcs privatus , Viftor, nullitisre 1 J rit, quam quodmanu capic. iM- ^ ■ teft exhibendo inventuro allt - ^-.o- chirographtim , exigere A nem , nec reftituendo illi Cm ‘, deobligat illum a (olutione pr* creditori , mfi fit delegatus Nec poteftjufte extorquerc a » & tonas dcbici fui. ^ > Rerum & d. Moratorije litterat vulgo \£t)feilC 35rteff quid ? a quibus dandx , &contraquos? xyd Morgcngcbx fit uxor domina , etfi non eft conftituta exprcfse, judcx eam determinat, ita ut allata: dotis tertiam partem non exce- dat - 87 . Morns defiderium an & quando llcitm ? 13. lortem optare hcet ad evitandas xrumnas, motbos, &c. "iortiu ciimeu occultum manifeftare poccft effepeccatum mortale. 313.’ Mulit* defraudata: a Telonasijs an refarcien- dx ? ioi. Munera oblata ab amafiis ad alliciendas foemi- nas , an ab his ličite acceptentur, & acccp- tata retineantur. Mutus qualis teneatur ad reftitutionem. 318. 3-9- 33 1 * Mutuum inrereaut rebus pro diverfitate quo- modo folvendum ? z6y. Mutui diverfa pa¬ da. ibid. Mutuum in vino , frumento, fecundum quem valorem aut menfuram, aut qualitatem reftituendum ? 2.96. Mutuum acceptum aPiliofam.an debeat Pater, an Filiusfam. folvere ? ir 6. Mntuum a Prartato acceptum ad res Monaftc- rij, tenetur idem Monafterium boni face- re. 33. Mutuantes an pacifci portint de reddenda ea. dem imenfura & bonitace ? N Arr a ns crimina audita nil addendo quo fa- ’ ceret credulitatem , non peceat mortali- ter 313. Narrans hic crimina ignota , a-- libinotoria, an pcccet ? 316. Neceflitatis diverfitas fcitu neceflaria ad diju- dicanda furta. 304. Neceilitas qualis requiratur , ut ličite fiat fur- reptio aut furtum. 303. An extrema det jusad furripiendum? 30 6. Aut etiam gra- vis? 307. Neceflitatis extremx nomine quid proprie ve- niat ? 340. Et an h a: c frequenter detur. 307. Nobiles prxfixo tempore debita non fblventes mercatoribus, ad quid tencantur. 344. Nobili viro potius mendicandum , quam me- diis furtivis uiendum. 3°7- Non obftans , aut non mamfefians quis ? 3x8. Notabilis fumma a Beneficiatis in ufus profa- nos expenla quid ? 70. Notitia rei injufte acquilita quibus in cafibu9 ufurpabilis: 3 r f- Oggg Novi* J N D E X. Novitiorum renuntiationes annullantur & quomodo Societatis JESU . 3 6 . Novitius Carmelitarum mortuus ante Profef- fionem inteftatus transmittit omnia ad hx- redes abinteftato. 33. in fine. Novirij cujusvis Religionis capaces funt Majo- ratus. 438. Hinc claufula excludens Reli- giofos a Majoratu non excludit Novitios (438. Novitij Jurata dilpofitio fine licentia Epifcopi, aut hujus Vicarij ante Profeflionem non va¬ let , nififit Novitius Societat. JESU. 502. Novitio negantes absquc caufa jufta fufFragium pro Profeflione an peccent mortaiiter etiara contra Juftitiami 614. Novitius fine caufa egrediens ex Novitiatu an tcneattU' refundere ezpenfas ? $14. O O Btcratus. Vid. Debitor. Obxratus obliguriens fua an peccet edam contra juftitiam ergaproles &uxorem? 579. Etquiddeeos inducentibus? 579. Objedum formale juftitiat commutativa?. z? 7 - Diftributivx & Legalis - 218. Obligatio j f uftitix non datur in Deo refpedu crcatura;. 21. An vi fidelitatis. ibid. Obligatio non revelandi crimen occultum qux, inttr quos & quanta ? duo requirun- tur ad hanc in Societate. 27. Obligatio Beneficiariorum erga pauperes. 64. Obligatio naturalis inParentibus alendi proles etiam fpurias juxta ftatum. 103. Fratrum acfororum fe invicem alendi. 125'. Obligationum gcnuS triplex: naturalis &civi- lis i naturalis tarnam ; & oivilis tantum. 207. Obligati qui ex officio impedire damnum. 338. Obligatio reftituendi in quo radicetur. 230. Obligatus ex juftitia impedire furtum , non impediens , quomodo obligetur reftituere (331 - Obligatio duplex ex contradu oriunda. $ 6 z. Occiio etiam confcucicpu in uecera fit injuria. (283. Occifio an ličita in defenfionem poffeffonu* bonorum ? Occifio an ličita calumniatoris , & pudiciti* aggrefloris ? 320- 321. An opinio affir. nians licere occidere continuatim lftus cum arundine, fit damnata ? 322. Ven. obfei- vat Hurtad. Occifionc defendere honorem an liceat ? ju Occidere an invafus teneatur invaforcm inju* ftum ? m- Occidere ličite an poffit Laicus, aut Cleticus, aut Religiofus calumniatorem ? 3514 ;q. Occidens adulter maritum cum moderamine an teneatur ad reftitutionem ? f»i. Occifio an ličita omnis injufti Invaforis ? \V-. Occifio ut fit ličita , duo ltmt neceflaria. fjj. Vers. Confirmatur. Occifio an ličita & obligatoria pro tuenda pi- dicitia? 5-96. Vers. didisadde.i. Occifor aut Ejus hxres qux debeat reparatt damnafive pratcedentia, five fecuentia ®* r * tem occifi ? 383. jStf. 387.388. Occifor injufti invaforis cum moderaminn ti- ceflu an teneatur reftituere damna, p rI j® tim non fugiens , dum fugere pod« " JC nota? 390. EtquidfiipfefuitAuthornJ- 391. vers. deduco 2. . Occifus an occifori poffit remittere damna. f> vers. inf. 3. . . a , Occulti criminis revelatio an alicjtnnao 1 ob qualem neceffitatem ? Odium juiis alterius eft ditplex. Q£ 0 '^.' repugnet cum adu juftitia; ? Officiorum venditio eftregulariter illicin- f ' Officia accepcantes fine fufficienti p cr - [1,; peccent an coroF 0 “ -- Oftic ij filio a Patre empti pretium tandum in legitimam ? ad Officium eligens feienter indignum > ignorantia crafla debet refarare da®** Officia cum quali obligatioae ordinati manturadminiftranda? j., Officiales munera acceptautes an cenea® ftituere? . A/- Officiales Carner* aut Vtoriaciz £> {jcat ^ Rerum & verborum , adje&as Kumer us eji marginalis ficultates in folvcnde creditoribus intereffe non funt in confcientia um. M 3 - Oncra Emphytevtas fuis temporibus praiftanda ( 159 . Oneribus realibus , fecus perlbnalibus fubjacent Clerici. 2.03. Opificum furta , & undc eorum materia defu- matur. * 99 - Opinio tcmeraria quid ? an hac mortalitet pec- cetur in detradionis materia. 308. Oppignorari qua: res poflint, atu non polfint ? aut an eadem res pluribus ? 144. Opprefla Foemina an incontinenti poffit femen receptum ejicerc. 32,5. Ordo, quo caufa: cooperantes obligantur refti- tucre. 341. pAdum. Vid. ftatutum. Padum quid ? quotuplcx ? an pariat ob- ligationem naturalem in confcientia aut a- dioncm in foro civili ? 207. Padum Anticrcfcos. 149. Legis comifforia:. ( ift. Padum de crimine legibus punibili , an j us in¬ valid«? 215. Pada juri publico derogantia funt nulla ,478. Padum Caufidici de quota litis aut rcdimentis btcm ctrto pretio an lrritum ? 480. P.>dumncgativumnonfncccdendiin paternam biTeditatem eft nullum de jure communi, fecus confuetudinario. 481. Padlim affirmativum , vi cujus unus aut al- tctutcr pacifcentium, li fuperviicrit, fit fu- turus htcres altcrius , an a jure rcprobetur ? Pada gcntilitia funt recepta. 488. Pada reciproca inita per modum fucceffionis p ? n vaIlda } 488. a pator quis ? 328. Habet le inftar confu- ltntlS ' 337 - Paraphernalia bona qux ? 79, Eorum domi- ■a plena eft uxor , habet eorum proprieta« Ktu 1 ut ^i»teai, adgiinifttaueuem. sj. Non poffunt ludo exponi a marko citra peccatum. 90- Parentum obligatio erga proles. a 104. An obligenturob earum delida? 116. Parentes exponentes prolem an graviter pec- cent. 10 S. Parens an debita filii Sc poenas ob delictum fol- veredebeat? 116. Parens an poffit filiumvendere? 103. Partus menfe quinto , fexto , feptimo, Sc decimo funt legitimi. 112. Participans quis ? 328' Participans de furto , an , quando , & quo- modo obligetur reftituere ? 337. Partus ancilia; datte in ufumfruftum non fit ufu- fruduarij. 412- Pafcuatis , &c. cum fcientia juriš alieni pras- fcribi non poteft’ 176. Pafcuatione in alienis pafcuis quomodo acqui- ratur dominium fine onere reftituendi. 274. Patriapoteftas quid? 103. Soli Patris & afčen- dentibus inlinea Paternacompetit. 103. Pa- triašpoteftati non fubfunt fpurij, iilegitimi, nepotes ex filia. 103. At bene nepotes ex filio etiam emancipato nati ante emancipatio- nem. 105. Patria poteftas non competit Matri, nec avo Materno. 103. Patrix poteftatis effedus. 103. Patria poteftas quibusmodisfiniatur. 103. An in eam recidat dimiflus ex Societate Schola- fticus ? 103. Patroni ad curata beneficia fub mortali debent pr a: fen tare digniores. 351. 352- An etiara adfimplicia? 563. 564. 353.355. Patronatus an pratfcribi poffit ? Vid. pratfcribi anpolfit 3 Patronatus an polfit alienari, Si quibus mo* dis e 454. Paupertas ut fic non inducit ineapacitatem do- minij& bonorum. 2 9 - Paupertas do m us Prsfelfie Societat. Jcsu vid. Domfis Prof, Paupertatis voto duo promittuntur. 43.' Paupertatis rigor obfervandus in dandis ličen- tijs. 47- Pauperum portio CXUB5 inbeneficijs vid. Be- Cggg* / N D E X neficiarij Pauperum nomine quid veniat , dum dicitur fuperflua ex Ecclefiafticis redi- tibus efle diftribuenda in pauperes. 70. Pauperi obligato pauperibus diftribuere, quid agendum. 37f. Paupcrcaus duplex genus Chriftijs Profelfus. (119. Pauperes defraudantes tributa an damnandi pcccati mortalis Sc reftitutionis. 197. Pauper furans diviti an Temper damnandus a Confeflario ? 307. Pcculiuin filioruin quadruplex, 113. An pec culium Caftrenfe , auc qua(i , rranfeat ad Monafterium? 434. Pecunia an pretiofis mobilibus adnumeran- da ? iti. Loco debir* pecunia: bonurn im- inobiledatam an accenfcndum mobilibus ? ad effedumalienationisfiue folennitate ? 161. Pecunia Religioli cum licentia habira an ludo exponibilis , & an perdita Religiofo iterum reftiruenda ? fi. Pecunia Ecclefiaftica an podit ahenati 3 161' An computetur inter bona immobilia auc mobilia pretiofa? 161. Pecunia^ & aliarum materiarum confulio an fundet onus reftitutionis ? 174. Penilo quid & quetuplex ? 66. An & qua: iit inter bona patrimonalia ? 66 , Periculum rei vendit* ante vel poft hujus tra- ditionem, ad quem fpectet ? 138. Permutatio bonnrum inter 1. Ecclefias quid re- quirat. z6j. Perlon z Divina:, fi lingul* fingnlas aflume- rent naturas humanas cflent plures Chri- fti. 76. Petitio debiti Conjugalis cum periculo abor¬ tus an ličita ? 371. Pignus Sc hypetheca variž fumuntur. 140. vid. Cueditor. An & quando vendi podit 3 146. Pignus quotuplex ? 141. In pignus qu* res dari poffint. 144. An eadem res pluribus ? 144. Sub qualiculpa cuftodiendum? 145-. Pignoris obligatio quot rnodis diffolvatur 1 147 - Pignoris ufus an licitus creditori, & ad quid creditot obligetur ? 148. Fifcando quomod<» efficumur rervun Domi¬ ni? 373. Plagium quid , Jc qui eo teneantur? jjj Poena: vidu« binub* ? 97. Qu;mdo Um non eft locus. n Poena gravisan lit lignum legis obligantis fub mortali? - 3 & m Pontificis mens circa teftamenta Clericorum Teu Beneficiatorum. 1, Prasfcribi anpoflit a Laicoj us patronatus? 463. Prasfcribi an poflit contra Pricipcm patronatus ut contra diftindus ab Advocatia fuprema ? 444.447. An ipfa Advocatia fuprema? 444. Prasfcribere poteft Princeps jus eligendi & no- minandi Epifcopos , caster6sque Redores Ecclefiarum Cathedralium & Coliegiatrum prslčriptione folum lmmernoriali. 444. Pretium quid & quotuplex ? 130. Vade escefi- fivurn pro re turpi an reftituendum? 117* Pro opere ex Juftitia prasftando datam , eft jure naturali reftituendum. 114« Pretium Legale , fi eft injultum, venditor, ut fe lervet indemnem, ličite defraudat in pon- dere aut menfura , aut rebus notabiliter meiioribus, poteft immifcere deteriores re- ducendo ad asqualitatem. 148. Pretium exceflivum pro adu turpi , aurblan- ditijs , aut fraude estortum , an reftituen* dum? 117. Pretiofa res Ecclefias qua: cenfenda, ut ne- queat alienari fine folennitate ? a4i. Princeps & quisque fuperior quid titulo juriš- didionis in fubditos , & horurn bona pof- fit ? 4, Princeps in certis cafibus poteft ? difponere de bonis fubditorum. 188. Tenetur jaduram compenfare. 188. Non poteft pro libitt* dominia fpoliare iubditos. iSS. Poteft ali- quos eximere a contributionibus. 19?. Princeps fascularis an Ecclefiafticos fubjicere contributionibns poflit fine confenfu Papa; a. ( ze>i. Princeps aConfiliarijs indudus indicens bellum, aa teneatur illevel Gonfiliarij reftituere ? 342. C g gg} Prin^ 1 N D E X Princeps in vaftatione Patri* mitigct rigidas executiones in bona. 170. Princeps an poflit debitoribus condonare cenfus annorum, quibus ob rapinas militares fol- vcre non poterant. 170. Princeps habens jus nominandi ad Epifcopa- tus, aut Parochias ,, tenetur fub mortali proponere digniores. ftfi. in Privilegijs an attendatur prioritas temporis , aut majoritas caufas. 416. Privilegiatus an uti poffit privilcgio contra atquc privilegiatum ? 61 4. Proceres. Vid. Magiftratus. Procurator ad negoria deftinatus an poflit fibi occulte compenfare laborera fupereroga- torium ? 303. Procurans abortum. Vid. Abortus. Prohibitio Principis dc non pifcando , venan- do, 5 cc. an obliget ex Juftitia vel obedien- tia ? 373. Profeffa domus Societatis renuntiavit privilegio Tridentini quoad bona itabilia. 30. Vid. domus Prof. frofeflus Religiofus eft incapax dominij rei remporalibu pretio teflimabilis , ususque juriš ; capax vero ususfačli. Ec hoc nen exvi voti folum , [fed jure Ecclefiaftico po- fitivo. 31. Profeflus in Religione capaci fucceflionis re- tinet omnia jura civitatis & agnationis, transmitt'itque ad Monafterium.441. Reri- aet etiam nobilitatem, nifi.dignitas Duca- lis, Comitis , &c. lit j talem enim amittit, uti & nobilitatem , qu* comp.etit ex puh¬ lico officio. 441. Secus Dočloratum ex gradu, necnobilitatem fu* famili*. 441. Jrefeflus jus Patronatus , lihabet, transmit- tit ad Monafterium, uri & jus nominandi ad Emphytevfim, fecus jus retra&us. 441. Profeflo Patrono mortuo , cujus perfon* fuit annesum jus patronatus , extiuquitur jus patronatus. 441. Profefli Societatis funt incapaces fucceflionis ab inteftato , fecus ex teftamento. 33. Ne- queunt repudiare Legatum uti & Profefli cujusvis alterius «rdu»s. 34. Sine Pap* licenria non poflunt teflari. 3S. poflit n. men peculium fuum donare monis caufa cum lolo confenfu fuperioiis. ibii Profefli nequeunt acquirere licentiam iricvo- cabilem a fuperiore. ^ Profeflus in ordine in capacifucceflionisbona, dequibus ante Profeflionem non difpofnit, transmitritad hatredes ab inteftato, ad ba- redem autem, fi ante Profeflionem tefta. mentum condidit. 37. Ad vero in ordine fucceflionis capaci transmittit ad Moiullc- rium. 37. Vid. Monafterium. Profeflus in acquifitione rerurn comparatur nune feivo, nunefilio. 4 & Profeflione Religiofl an ufusfruffus exftingoa- tur ? Proles dubia a quo alenda ? vid. alimenta. Proles dubia fe poteft gerere ut lemtimam. rcj. Proles poft quintum menfem eft Kabenda legi* tima, fecus poft undecimum. ia Promiflio quid 2.10 ■ Fačta Ecclelijs aut abs pijs caufis, an obliget ante acceptatkmcm. Promiflio eft gratuita aut onerofa ; (jur« 1 obliget graviter in confčientia? Promiflio tupis an valida & obligatotia ei J“ ftitia. a „ Proptictatis virium direčle eft oppoutonno paupertatis. 43. Eft impedibile p« j® riam luperioris in ačtu etiam de le 1 to. roveneta feu licitator exceflnm prerij a mo detentian fibirerinere poflit? lf " ubiiciflarum argumenta pro juftitia IcC"" amortizationis. a 5-40. ad f<}- Eor m °?‘ nio an probabilis ? 347.348. , ablicitas duplex juriš & faoii. ^ ‘ licitatem fadi , ut tališ lit, quodpeti' debeant fcire ? 316. in fine. iblicitas requiiitaut citradetraftione® ^ deličhun alterius in fermonem idiote \ ipillo /blvens fine authoritate TutoM 1 ■ beretur a debito ? \ trgatorijpoena non eft gtaris id* K 3 ' J!: — -»tprnam. ^OS 10, / Rerum & verborttm , adjettas numerus eft marginalis Q Regula digaofcendi, quodnam pratdicatuat fpeftet ad (ubfhtiuam contra&us. zz 6 . zzf. Regula: in reftitutionis —““ - ur “- materi* oblervandx- Q Uantitas in furto fufficiens ad pcccatum mortale. 2-84- 283. Quantitas in furto ad mortale in filijs uxoribus, ti mantis. z$6. 187. & in furto Religiofo- rum. 188. Sc feq. Quantitas in furtis minuti*, a 191. ad 300. vid. Furta. Otti prior tempore , potior Jure* An hxc Regula procedat, Sc fi prior habeat hypothecam Gencralem , poflserior ipecia- lem ? 417. Saltem dum pofteriori res eft tradita. 417. Quid fi prior cum hvpotheca fpeciali habeat in fubfidium Gencralem , an tuncprxferendus pofteriori in hypothecalpe- ciali rei alterius. 417. Regula hxc non, at- tcnditur in cafibus omnibus etiam in pigno- *ibus Sc hypothecis. 418. R DAdices Reftitutionis. ;yi. Radix univer- falis qux ? differentia intcr z. Radi- ccs. 3,-i. Receptor dammficatoris an obiigetur reftitu- tc? 33 7. Rccurfus quid? 318. Receptor damnificatorum quando debeat re- ftitucrc ? 337. Regula Univerfalis , quando pcccetur contra votum paupertatis. 43. Regula , qux bona (Int Collationi fubjeda ? * 1 , t 110 ’ Šegula: qitxdam , quis ? qux ? & quantum pratfcibat? ptima incapax poflidendi eft in- capax praderibendi. Secunda. Nullus prx- fciibit immunitatem attributis ordinarijs. , 11 , nemo plus prxfcribit , quam polfi- 1 f.* 1, . Quarta. Ex adibus mer* facultatis A. ' leu liberis prsfcriptio non inducitur. Quin- M ' J^ cs i ute iualienabdes fuat regulariter in- pt*fcnptibiles. lSa> 54 1 - 343= 344. 333. Regula item alia obfervanda ia polleilorum variorumreftitutione. 33&- Regula. 38. in 6. nek eft obltgaterium contra bonos moreš praftitum Iur*- mentum ? quomodo intelligenda ? 49i.' Regula, qui prior tempore , potior jure, 417. Regularium bona an cx jufta caufa fiat applicabi- lia ad alias caufas pias. J z. Religioforum in communi dominium zo.Sc feq. non eft ita independens ficut fascularium. 32.» Religioli funt capaces etiam in particulari quo- rundam jurium v. g. ad beneficia regularia 32.. Item legati rei etiam immobilis. 33» Religiofus Prxlatus fine caufa jufta accipiens; fcrip’ta.fin Rcligiofi peccat contra juftitiam. 32.. in fine. Religiofus accipiens aut expendens, an Sc quando excuietur a vitio proprietatis ? 43. Quidfi exernus illi offerat cibum & potum ? 37- Religiofiis fumtna fibi non concefla lucrans ia ludo magnam fummam , tenetur reftituere collufori tetum. fz. An lucrans magnata, fummam , ličite & valide poftir totam per- dere ? ib id. Religiofusftudens , mutuoaccipiens, an coa- ventus teneaturlolvere? 33. Religiofus voto paupertatis vovet duo. 43,' Quando contra hoc votum peccet mortalitet accipiendo, autdando, aut utendo ? 43. 43. Andansaut accipiens ex Pradari licenua tacita hberetur a pcccato contra hoc votum ? 460 Religiofus pingens alteri imaginem pretiofan* an contra paupertatem peccet ? 3?. Religiofus Oeconomus, Procurator &c. quM pofltt fine ladione voti. ibii. aut ftudens , aut peregrinans, autnegotiagerens. ibii. Religiofus peccet contra votum paupertatis rem pretio xftimabilem accipiendo , emen- do, mutuando, eommodando , transferen- do / IV D E X do, commutando,&c. jd. Deniqueinu- fu rerum auth :>ritative fe gerens. 131. Ac- cipiens pecuniam diftribuendam fine licen- tianonpeccat contra votum, fi bane diftri- butionem non vertat in fuum commodum. 131. Religiofus quomodo fit filius refpečtu Mona- fterij '{ iSS. Religiofi furtum ut fit mortale, attendendum etiam ad divitias Monafterij- ' 190. Religiofi Societatis an ftipendia accipicntes pro fuis Minifteriis peccentmortalitet contra vo- tnm paupertatis? ji. Religiofi deličlum non nocet Monafterio, etiam Pradati. 33. Religiofus ut m efeulentis & poculeutis quis peccet, requiritur major quantitas quam in aliis. i?r. Regulariter in his non peccat graviter. i?i. Religiofi plures concurrentes ad idem furtum quomodo peccent ? 191. Religiofus calumniatorem gravia crimina de fe vel fiia Religione fpargere minantem, &c. An licitž occidat, fi alius modus impedien- dinon fit? 310. Religiofo concelfa licentia dandi an fit etiam in alterolicentia accipiendi? j8. Religiofus habens generalem licentiam dandi & accipiendi, habet etiam licentiam emen- di & vendendi. ibid. Religiofus in ufu rerum habens fe mere pafli- ve vel ut puram mftrumeritum non violat paupertatem. 39. Religiofis quid eenfendum necelfarium & quid fuperfluum? 48. aReligiofoacceptaob turpem caufam, an refti- tuenda? jo. Religiofus habens plures Pražlatos an, fi ob- tinuit licentiam ab uno , polfit ea uti' in eo- dem autdiverfo domicilio fub novo Prada- to; Ti- Reusan fit paupertatis petens a pluribtis Pracla« tis pro cerra fumma non eseedente eoruffi facultatem , fciens , quod nullus illorum fimul concedcret, fimul ta-ntam fummam ? ", . (Ti. Religiolus fuperior an polfit pro fe ati facultate , qua:n aliis conc«4ere poteft> eaque«H teni - ’ pore quo crit fubditus , fine nova ličen* tia . ? . ji. Religiofus violar_ votum imparatns ceflart ali ufu fibi conceflo, Religiofus nihil poteft valide alienate ei con- celfis infcio Prailato. 393. Non poteft ac. cipere depofita a fiecularibus falvo voto. jjj. pratfertim Religiofis Societ. Religiofus violat votum paupertatis permutans res fibi conceflas cum externis , pro rebus etiam aicjualibus , & an tune pcccetjmoi- taliter ? 194. Et qnid fi permutado fiat in- ter domefticos ? 394- Religiofus fit voti reus , res ad certum ufum fibi conceflas applicans alteri fibi commo- diori. 39 J. Ut fi pecuuias fibi millas pro reflitu , vičtu hbris, expendat in lafunn compotationes, &c. aut nnflas prohonoru- rijs vel lionefto viatico fl ričlius vivendo comparfas exponat in libros , veftitum munera, &c. Religiofus estra Monaftermm vivens ii rc“- ditus partius vivendo coacervatos appli« 1 egenis, confanguineis , an peccet? Pl' Religiofus Epifcopus an fit Dominiss luperfluo- rum reddituum. Religiofus Epifcopus manet obflridus 'O' 11 caftitatis & obedienti* Pontifici. JJ7- D fit difpenfatus in voto paupertatis ? JT7- 3*' Religiofus promotus ad Beneficinm Epiic°f^ tu inferius cui faa relinquit ? idem e Religiofo adminiftratore ad nuni® n0 amovibili. 400, Ejusmodi Admnu Religiofus eft par fcculari. „ Religiofus Profeflus poli: qui>iq“ e rt fllU ® elamans non poteft audiri, tur in integrum a Trid. Congr- aut a ^ Regularium negorijsprarpofita. Religiofus Epifcopus. Vid, Epifcop • ^ Religio an & quomodo fuccedat fu is ^ fis in dominio ? Religio an teneatur Religiofufla f ul1 ab infidelibus redimere ? T4- m Religionis difciplina collapfa , fl u0 54. formanda ? ., Religionis ingre/sus nomin e tr d* Rtrntu & ver bor um, ddjcttus ttumerus ejt margitialls greflfum impediens aut extrahens. Vid. Rcftituendi obligationcm. Reliquiarum dominium babent Religiofi Pro- fcfti, non tamcn Lipfanatbcca: prcciofe. 37. Renunciatio Materna haireditatis Paterna: an prtejudicetlibcris? 48 1 * Renunciatio fačta in favorem linea: mafculi- ax , an hac exftinčla foror renunciant fuc- cedat j vel vero an ultimus malčulus pcflit teftaridebonisaviticis? 483 - Rcnuntiacioni Materna: juramenti adječti ob- ligatio an tranfeat ad filios, &c. 483. Et quid li Mater accepit dotem aut legiti- mam ’ 483. Aut fi Mater jurejurando re- nuncict pro prolibus. 483- Renunciatio jurata a. filia profitente in Mona- fterio, an hoc excludat a fucceflione poft mortem Patris ’ 48 6. Rcperculfio alapa aut fulle percutientis , poft alapam autfuftem impačlum an ličita? 353. Vers.an poft. Rcfilicns fine jufta caufa a matrimonio Arrhas amittit. 86. Refilire a contračlu an & quando licitum ’ 119. Rcftituendi voluntas an lit anncxa voluntad furandi ? 193. Reftitutio rei furto ablatse , quando Domi- nus prasfumitur non efle invitus quoad fub- ftantiam , non neceflaild facienda ex Ju- ftitia. 44. Rcftituendi obligationcm agnofcens , peftea immrmor , non continuat praderiptio- nem. 174. Rcftituendi mora , ut obliget ad interefle an debeat efle culpabilis Theologice ? 366. Kcftitutioncm imperat [fola Juftitia coir.mu- utiva - 280. Reftitutio cx furtis oriunda in uxoribus, qucmodo &unde bate fiat. 287. Rcrtitucre an , qua: & quando caufa: cooperan- tes tencantur’ Rtftitutionem in folidum fpečlantes Qua’dam Rc: ula: obfcrvanda; de caufis cooperantibus Sli. 3 } 2 . Kcftitutioncm qualcm przftet mandans, 334. Vijua n revocet mandatum ? ibid. Reftitutio ut fiat ex confilio dato, duplex ge- nus confilij diftinguendum. 333- An etiam poft revocatum confilium ? 333. Reftitutionis ordo in caufis cooperantibus. ( 34 1 - Reftitutio confcndcntis centra Juftitiam. 336. Palpatoris. 337. Participantis. 337. Reftitutionis obligatio quaedam habet adver- tenda. 347. Reftitutio an necelfaria ad falutem & quomo- do ’ 348.349. Reftitutionis mandata: defečlus an detineat animam in purgatorio ? 349. Reftitutionis prteceptum quale ? 3 30. Reftitutio Poflefloris bona: fidei. 334. Rei mala aut dubia fide poflefl* 337. Rei ex in- jufta ačtione. 339. Reftitutionis obligatio ex contračlu jufto , aut ex quafi contračlu. 362. Reftitutio etiam requirit reflexionem ad pretium feu valorem jt*xta quem eft facien¬ da. a 367. An deftruens rem valentemmil- le , ouam inculpabiliter credit val ere cen- tum , debeat reftituere.mille ’ 368. Reftitutionis obligatio in impediente alterum a confecutione alicujus boni. 37t. An fur liber a rellitutione rei , quas periiflet apud Dominum? ■ 370. Reftitutionis obligationem an inducat animus nocendi , graviter imperans ačlionem le- viter injuftam ? 373. Reftitutionis circumftantia: fuse explicat£e. 374. Quis, & quid ? ibid. Cui & quan- tum ? 373. Quando & ubi ? 376 Refti¬ tutionis modus. 377, Reftitutio an aliquando fieri poflit donando creditori ? 377. Reftituens per tertium , aut juxta Confeflarij Judicium, an fatisfaciat, fi res non perve- niatad manus Domini’ 377. Reftitutionem differens in mortis tempus non eft abfolvendus. 373. Reftitutionis facienda: expenfe ad quas trnea- tur debitore* deličlo. 379* Reftitutionis creditoribus facienda: ordo fer- vandus a debitore. 378. 379. vas, demque. H b h it Refti- 1 N D E X Reftitutio ob quas caufas differri aut omitti podit? 380.38!. Reftitutio juxta qualem rei ralorem facienda ? (ajC 7. Reftitutio. Vid. cooperantes ad injuftitiam. Item cooperatrices cauf*. 'Reftitutionem penitus tollcntes cauf*. 381. Reftitutio honorisaut farnas cjuomodo facien¬ da? 383. 384.385. An cutn vic* periculo ? 38 i 5. Autinfamite aut amidionis bonorum. ibid. An a mandante pr* mandatario, aut aconfulente pr* detrahente ? 317. Reftitutionem farna; Sc honoris excufantes caufar 387. Reftituere damna Reip. tenentur Eiccftores indig- norum ad officia publica. 555. Reftituendum an totum interede ultra for- tem? 573. Reftitutio an podit differri ob Iucrum ceflans? ( 574- Reftitutio qualis |>ro occidone , mutilationc, vulneratione, a585. feq. 3. Reftituendi obligatto ex duello & rixa. 58?. & feq. 4. Reftituendi obligationem an 8c qualem con- trahat impediens itigrelium Religionis, aut ex hac extrahens cum aut line vi, aut fraude a 609. ad 614. Rctractus jus a ProfctFo nou trandt ad Mona- fterium. 441. Retrahendi jus an habeant proximiores con- fanguinei bonum a ProfclFo Monafterio in- corporatum, dum hoe venditur. 444. Retrahendi jus habet novitius Religiofus bo¬ num aconfanguineis venditum, fecus Scho- lafticus Societatis. 444. Reveiatio criminis occulti. an & quando liči¬ ta ad defenfionem fui. 37. Ant obeonfo- lationein. 311' vors inferes 4 Revelare injuriam ob folamen doloris etiam ■ amico anhceat? ju, Revelare crimen non nominato authore an Sc quando peccatum? 3x3. Revelare crimen oecultum etiam feereto eom- midum , an , cur, & quando licitum ? 315. Reu.s l*fae Majeftans a die commilli criminis an validž folvat creditores ? 267. Reus ausfitus a Judice ad poetiam poteft fe ofFerre & hortari ad cam exequendam. ir. An fe podit defendere infamaudo accufato- rem aut teftem ? 17, Rex bellu indiccns agit inftar Judicis.30i.rdaj. ^Acr* res fub cujus fiat] Dominio ? k a» titulo confecratioais aut benedidionif dnt cxempt* a Večtigalibus ? fjo. Satisfačlio pro vita , mutilationc , vulncra- tionean &qualis exigi podit? & feq. 2. Scandalizans fuo exemplo an contrahat mali- tiampeccati, in quod inducit, teneachrqae reftituere, fi illud peccatum lit contra juili- tiarn ? M Scholaftici Societ. JESU habent dominium * quale?32. SuncReligioli acProfelfi. ibid.Non podunt repudiare legatum in re certa' 3f Acquirunt poft emidaetiam vota Domiaiuni rerum non ftatim abliimptibilium fed P J ' tentium augere capitale patrimonialc, aliorum. 34. Intendens difponere pro S°- cietate , quid obfervet ? de hec vide 5uartr t. 4. deRelig. tračf. 10. 1. 4. c- capaces utriusque fuccedlonas. 3f. centia fuperioris probabilius invalide^ fponunt. 42. Minus peccant fe abdicaa- quam ufu.rpando, &rctiuendo dno ucen;^ 55. Ad omnem dilpolitionem etia® 10 caufas indigent particulari fup cnorls 1 centia. 5 >5. Secretum. Vid. Litterarum feereta' j Sccretuin quid , quotupIex , quoffl 0 quando obhget? Secretum commilfum gravius obli, pro milTuin. y- Senatus confultum Macedonianuni' a 1 • lejanum. .pefo* Servitus ut lic defiuitur Sc dividuui 1 nalem & realem. ^ r j:l- Servitus pr*dialis duplex, urbana i ^ ca. Ruftica uade dieta ? i} 9 ‘ ^ .je * affirmativa aut negativa. 4'3- njggf triusque recenfcntur. 4 r 3- ® ,u * J* Rerum & verborttm , adjeSus Kumerus eft marginalis quibus modis prsfata: fervitu- Statutum prarferens ia fucceflione mafculos *ies. 414 tcs conftituantur ! aut amittantur. 414. a quo poflint conftitui. 4*4- Servitutis ha- bensjus quid poflit in fundovicini.. 4*4- Servitutes qu* praifcribi non poflint ? 176. Qux poflint V _ "ibid> Servorum & ancillarum^furta. , Societas Jesu an poflit luccederc in haereditatc etiam gravata aliquo onere-,* & quomodo id onus teneatur implere. 35. AnSocieta- tatis Profeflus aut Coadjutor formatus ca- pax haereditatis ex teftamento? 3 J. Sodetatis Religiofus ličite & valide ante Pro- feflionem poteft renyntiare fideicommiflum in favorem Societatis, 438. Ad Secietatem Jesu in Hifpania nuli us habens Majoratuir. admittitur line licentia Generalis. 438. Sodetatis Religiofi circa fucceflionem in fidei- commifla , Feuda Emphytevfim non regu- lantur fecundum jus commune fed proprium 418. 444.449. Solennitas votorum non eft juriš divini led politivi Ecclefiaftici. 31. Solutioftride tališ quid’ i6tf. Quo tempore facicnda pro lna:qualitate pretiorum tempo¬ re mutabilium. 169 Solutio retum mutuatarum pro earum diver- litate quomodo facienda 1 169. Solutioni pr*fixum tempus an poflit anticipa- ri ? i?8. Solvens pupillo fine authoritate Tutoris non liberatur a debito. 168. An fol- vens unum pro alio e. g. tritieum aut pecu- niam in vino, aut econtrainvito creditore, liberetur? 3,68. Spolia militaria. Vid. Pra:d;e. »ponfalitia Largitas convertitur cum Morgen- S cba - 79 . ponlalitiac Largitatis dominium plenum fe- cuto matrimonio eft penes uxorem , confe- quenter foluto matrimonio non eft refti- tuenda. ‘P 11 'j quid jurišhabeant fecundum jus Cano- meum? ’ 10 j Status perfona: damnificata: fandat gtavitatem vel levitatem furti. , g , 'lin tu 'f ( ‘ Xcu,arc ex cludcns a fucceflione Re- iifiiofos an validum. ^3. foeminis valet. 444- Statutom Generalem minuens legitimam filio- rum eft permiflum. 444- in Statutis antiquis poteft prasfumi interventus Authoritatis Ecclefise. 444. Statutum exigens a noviter admittendo in pof- feflionem beneficii , ut frudus beneiicii primi anni fabriete Ecclefi* applicentur, aut alteri pio ufui, valet. 479. Statuta Laica , qu* arcent Ecclefiafticos ab aquirendis immobilibus funtirrita & injufta. (438. «9- Statutum fasculare, utbonafint penes primo- genitum , an valeat. ffi. Steuras quas & quando teneatur pratftare Em- phytevta ? 160. Stuprumquid& quotuplex? 603. Stupratoris violenti obligatio. 603. Et quid fi metu gravi aut fraude , aut promiflione matrimo- ni j fit ftuprum commillum ? 603, & feq. 3. Quid fi in cafu promiflionis pratceflilfet vo- tura Caftitatis in ftupratore 1 505. Ver*. Utr um. Stipendium famuli eft triplex, & quid in eo obfervandum ? 300. Styriam incolentes Clerici quid privilegij ha¬ beant quoad teftamenta. 68. Subditi obiigantur in conlcientia felvere tri- buta. 19 y, Subfannatio quid & an differat k decifione? C 30 9. Succeflio qttid proprie fignificet in jure. 3 p. Quinam Religiofi Profefli hujus capaces. Vid. Religiofi Profefli. Succedendi jus eft mere humanum , unde po¬ teft ei contraria confuetudine derogari, ut flt in Gallia. 441. Suffraganres confuleates quomodo obligen- tur reftituere ? 331, Suffragans dubirts de influju 3 an teneatur re¬ ftituere ? 336^ Suitas ia jure quid<£ quompIex ? 177. 40. Suitatis jura Prafeflus > transmittit ad Mona- fterium. 4°- An habeant effedum eiiam line adita aut aceepta htereditate. 40. Svtperior peccat contra juftitiaui fine jufta cau- Hhhh a & I N D E X fa accipiens manulčripta lili Religiofi. 34. Superior qualem libi d are pollit licentiam ? yi. Superior audiens dctračtorcm cx officio deber impedire detradlionem. 317. Superior. Vid. Praelatus. Sulpicio quid & an mortalis ? 308. Suftcntatto congrua CIcrici pro regfonum & Perfonarum diverlitate varia 67. Quot gra- dushabeat? ■ Transačlio de contetitis in teftamento ante co> rum notitiam eft irrita. Tributorum impolitio &perfolutio eft juftiti* non diftributivte led commutativz. 17^ Tributa dubie iufta an & quomodo loben- da? W Tributorum accumulatio poteft elfe injufta, licet exačtiones lingulae fint juftae. Triens eft pars legitimae , quando debcatur ! Tutelam filio delatam nequit impedire Patet. non tamen tenetur confentire, Sc conlen tiendo fibi prarjudicat Tutores non impedientes damnum pupiH° ra, ‘ ad quid teneantur ? ' ' Tutores non impedientes damnum pupib ot “ ad quid teneantur ’ ’ Tyrannus an ficlione juriš /it DominuSa&P 1 ^ llantes ei tributum an deobligentw vC Domino ? »«■ V \T Alor rerum duplex; intrinfecus & fI ; , ^ fecus . noJ i::;> Veftigal quid lit ? 187. Huj us vat« ^ Večtigalium leges an obligent in C(, “ C ribi 11^^ Venatio cum fcientia juriš alieai p 14 ’ r .-. poteft. Rcrttm er ver bor um, adje&tu numsrus ejl murginulis^ Veaando, &c. Quomodo effietamurrerumDo- mmi 4 73 * Venditio fecundum I. C. quid & quotupiex ? {138. Venditor an podit rem vendendam deteriorare reducendo ad ®qualem bonitatem cum 2- iijs ? * 4 S- Vendi an polfint quantocunque pretio *es ca- rentes pretio legali ut gemm®, &c. 232. Vcnditio rei furtiv®an valida? 133. Etquidfi vendatur tertio ab emptore primo. 254. Venditor ličite vendit tein eandem uni pretio infimo, alteri medio, &c, 2,30. Venditor poftquam contraxit pro pretio infi¬ mo , nequit decipere emprorem accipiendo pretium medium aut fnmmum. 230. Venditor I®fus ultra dimidium poteft agere contra l®lorem in foro externo. 230. Venditio eft alia ad corpus feu fpeciem ; alia fecundum genus. 238. Vendit®rci periculumante , aut polt traditio- nem ad quem pertineat 'i 239. Vcndit® rci frudus an fit emptoris aut vendi- toris. 240.241. in Vidum & veltituin concernentibus Pr®la- tus potius inclinet ad exceflum quam defe- čtum. 47 Vidua quid relinqucre debeat prolibus prioris matrimonij tranfiens ad fecundum. 98. Ante tranfitum cavere debet de falva lucroriun fubftantia.98. Amitrit proprietatem lucrorum antc lententiam.98.Quantum polfit exfuo re- linquere novo marito? 100. An li tranfeat ex confenfu filiorum, ad fecundas nuptias, reti- neat lucra prioris matrimonii ? 98. Vidu® intra aut polt annumludus tranfeuntis ad fccundavota poen®. 97. Vino Generofo an ličite polfit immifceri aqua teducensad id bonitatem vini, quale ccteri v vcndunt \ 248- mum nimis mcracum aut rigidum emptorib 9 , ln polfit mitigari aqua, quantnm eft n^ccire,ut evadat fuave?248.Et an rune pre¬ tim« imminuendum ? 248. ‘igo ubita pro tali, etfi ocenite eorrupta, tandij rc ^ 1 F t0 Virginibus do- Vittepropri® dominium bomo tion babet. 21/ Teneturconfervare mediis ordinariis, lecus extraordinariis. 23. Vitium mercis non mamfeftans an dolose agar! 231. Vitium id quotuplex. ibid. Unio inter furtaminuta quomodo tollatur? 292, Vocum notitia eft magni momenti in jure. 140. Vogteja quid ? 464. Vogtertica jurisdidia dupler. 4. -' >.r ,ir O •> ' ^ '' ■ _. v 1 v- U ' -,: * .. '■ i-