o Co :g. S § § B g 1 s CD <: 5 ! p: š co s I t CD >N I N Indien onbestelbaar retouraan: Teldersweg 185, 3052 TG Rotterdam (ISSN 0928-8376) INHOUD Colofon / Van uw redacteur pag 4 Predsednikova beseda / Van de voorzitter 5 In memoriam: Jos Aretz 6 Recente ontwikkelingen 7 Ali ste vedeli ? / VVist u al ? 9 Novice iz Zuid-Limburg 11 Optredens Nizozemska 12 Reisbureau Slovenie 13 Ambasada Sporoča 14 Veseli Pastir (reisverslag) 16 Karinthia 19 Sloveense spraakcursus / Galerie Avsenik 21 Tečaj Slovenskega jezika in kulture 22 Vici / Moppen 23+31 Frelih per pen 25 Gozdni Joža 27 Otroci pod lipo / Kinderen onder de linde 28 Kuhajmo z Bojanom / Koken met Bojan 32 Belangrijke adressen 34 LIPA is het verenigingsblad van de Vereniging Vrienden van Slovenie en verschijnt 4 x jaar. Redaktie: VVisselt 75, 7021 EH Zelhem. e-mail: f.wolsink@wxs.nl Meningen die in de Lipa worden geuit worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur. Kopij voor de volgende Lipa inleveren bij de redactie včor 15 november 2001 LIPA-jrg 10 nr. 3 herfst / jesen 2001 Hoofdredacteur: Fred VVolsink Vormgeving: Ontwerp Studio Knislow Medevverkers: Walter Bril, Renč Frelih, Bojan Gorički, Irena Gabrovšek, Silva Hagen-Škoda, Leon Kirn, Dirk Leentvaar, Antoon Oosting, VVillem Rootlieb, Alexander Vink, Irena Vreček Redactieadres: VVisselt 75, 7021 EH Zelhem 0314-623195 Drukvverk: R & M, Tiel Oplage: 165 exemplaren Uit deze uitgave mag niets vvorden overgenomen, tenzij met bronvermelding. Losse exemplaren a / 5,- kunnen vvorden besteld door overboeking naar giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Delft. Deze LIPA biedt vveer tal van zeer lezensvvaardige artikelen. n het voorvvoord van de voorzitter vvordt u op de hoogte gesteld van het feit, dat Jos Aretz helaas is overleden. We zullen deze Sloveen in hart en nieren en 1 van de mensen van “het eerste uur” van onze vereniging erg missen. Ik vraag verder uvv aandacht voor de informatie van de Sloveense ambassade in Den Haag. Het is de bedoeling dat de rubriek “Ambasada sporoča" regelmatig zal vvorden herhaald. Via genoemd telefoonnummer kunt u daar ook altijd aan-vullende informatie krijgen. Verder start er in Arnhem vveer een cursus Sloveense taal en cultuur. Berichten over de cursussen in Zuid-Limburg en in de buurt van Rotterdam zijn niet ontvangen. Naar vervvachting blijven deze groepen gevvoon actief, maar hebben op dit moment geen mogelijkheden voor “starters”. Edy Bevk stuurde een reisverslag. Blijf schrijven. De LIPA is er immers voor u. F.J.VV. Presednikova beseda Van de voorzitter Ko se poskušam osredotočiti na pisanje tega predgovora, gledam skozi okno svoje delovne sobe in ugotavljam, da poletje resno prehaja v jesen. Verjamem, da ste se (jaz ne, ker šele grem na dopust) več ali manj odpočiti vrnili z “napornega" dopusta. V začetku septembra, ko sem bil za en teden na obisku pri prijateljih v Franciji, sem ob kavi na hitro prelistal nizozemski časopis s prejšnjega dne. Svojim očem nisem mogel verjeti, ko sem zagledal osmrtnico, Jos Aretz je nenadoma umrl. Vsi smo ga poznali, velik Slovenec tretje generacije je bil, kolikokrat nam je prišel na nase piknike igrat s svojo harmoniko, vedno dobre volje. Njega ni več, mi se pa moramo zavedati, da naše življenje traja samo en trenutek. Izkoristimo in uživajmo ta trenutek zase, za naše drage in za ves svet, kot je že Prešern napisal: “ne vrag, le sosed naj bo naš mejak..." Letni občni zbor, bomo organizirali še to leto, kot smo obljublili, vendar Vam še ne morem povedati točnega datuma. Pravočasno boste dobili vabilo na občni zbor in seveda na slovensko večerjo, tudi to obljubo bom držal. Bojan Gorički Tervvijl ik me tracht te con-centreren op het schrijven van dit voorvvoord, kijk ik door het raam van mijn vverkkamer naar buiten en ik zie dat de zomer vverke-lijk overgaat naar de herfst. Ik geloof dat jullie (ik niet, want ik moet nog op vakantie) min of meer uitge-rust teruggekeerd zijn van een “zvvare" vakantie. Begin september, toen ik voor een week op bezoek vvas bij vrienden in Frankrijk heb ik bij een kopje kotile een Nederlandse krant vluchtig doorgebladerd. Ik kon mijn ogen niet geloven, een familiebericht, Jos Aretz is plotseling overleden. We hebben hem allen gekend, een groot Sloveen van de 3e generatie, hij kvvam zo vaak met zijn harmonica op onze picknicken spelen, altijd zo vrolijk en zo blij. Hij is er niet meer, maar wij zijn er nog en we mogen niet vergeten dat het leven niet lan-ger dan een ogenblik duurt. Laten we van dat ogenblik genieten, voor onszelf, voor onze naasten en voor heel de vvereld, zoals Prešern toen al heeft geschreven: “ niet de duivel, maar de buumnan woont daar net over de grens..." De jaarvergadering wordt georganiseerd, zoals beloofd, nog dit jaar, maar om diverse rede-nen, kan ik U nog geen exacte datum noemen, doch ik beloof U dat we U daarover op tijd zullen berich-ten en, vvat het Sloveense eten be-treft, die belofte geldt ook nog steeds. Bojan Gorički Enkele jaren geleden heb ik voor het eerst kennis gemaakt met Jos Aretz tijdens een feestavond in Delft van de Vereniging Vrienden van Slovenie. Hij maakte indruk op mij. Ik zat net in een fase om Slovenie nader te leren kennen en hij toonde vol overgave een artikel in een landelijk tijdschrift met een verhaal over de Slovenen in Nederland en gaf antvvoord op de vele vragen die ik had. Ik vvas al een tijdje op zoek naar teksten van Sloveense ZBIRANJE ZNAMK Na osnovni šoli Martina Krpana v Ljubljani so ustanovili filatelistični krožek. Roman Mržljak, mentor krožka, bi bil zelo vesel nizozemskih znamk. Njegov naslov je Roman Mržljak O. Š. Martina Krpana Gašperšiceva 10 1000 Ljubljana Slovenija volksliedjes en hij had ze bij zich. Door zijn enthousiasme en kennis van zaken wat betreft de Sloveense cultuur en muziek is mijn zoektocht in een stroomversnelling terecht gekomen en heb ik na het volgen van een aantal taalcursussen inmiddels een echte Sloveense harmonika gekocht en zal me nu zeker gaan dvvingen om de muziek die Jos zo lief vvas, eigen te gaan maken. Bedankt !!! Fred VVolsink FILATELIE Sinds kort bestaat een filatelisten vereniging op de basisschool Martin Krpan te Ljubljana. Roman Mržljak, de mentor van de vereniging zou erg blij zijn met exemplaren van Nederlandse postzegels. Zijn adres is Roman Mržljak O.Š. Martina Krpana Gašperšiceva 10 1000 Ljubljana Slovenie JACHT OP FOUT-PARKEERDERS GEOPEND In Ljubljana is vanaf juli weer de jacht geopend op foutparkeerders in het centrum van de stad. Men heeft meer mensen ingehuurd om de foutparkeerders een vvielklem te zetten. De boete voor foutparkeren in Ljubljana is: VVielklem incl. ver-wijderen kost: 8.500,— SIT (=+/- Nlg. 87,—) en na 22:00 uur ‘s avonds: 17.000,— SIT (= +/- Nlg. 174,—). Al na de eerste dag was het succesvol en men zal het ge-bied uitbreiden tot de buitenvvijken. HOOFDPRIJS LOTTO NOG NIET UITGEKEERD Op dinsdag 31 juli vverd bekend gemaakt dat de hoofdprijs van de Lotto 208 miljoen SIT zal bedragen. De vvinnaar krijgt na belasting af-trekt (15 %) +/- 177 miljoen SIT uitgekeerd. De vvinnaar is nog niet bekend. Hij of zij kan uit Murska Sobota, Prekmurje of het buitenland komen. :% NEDERLANDSE VVERELD-KAMPIOENE TAEKWONDO WOONT NU IN MARIBOR Onlangs vverd gemeld dat in Maribor de Nederlandse VVereldkampioene Taekvvondo (tot 52 kg) met de Sloveense vvereldkampioen Taekvvondo (tot 63 kg) in Maribor samenvvonen. Het betreft hier de 26 jarige Bianca Tapilatu uit Groningen en Tomaž Barada uit Maribor. Beiden vvaren 2 jaar geleden al vvereldkampioen en dit jaar hebben ze deze titels geprolongeerd te Rimini, Italie. Zij hebben elkaar ontmoet tijdens de EK 4 jaar geleden en de vonk sprong over met behulp van de Nederlandse trainer van Tomaž. Bianca zal in de nabije toekomst uitkomen voor Slovenie. Op dit moment leert zij intensief Sloveens en praten zij met elkaar een mix van Nederlands en Engels. Bianca heeft in Groningen de šport academie gevolgt en is lerares Taebo en Aerobics. Haar familie is bekend in de vvereld van Taekvvondo, want haar vader vvas ook al vvereldkampioen. \ RUSSISCHE DUMA KVVAM 1 NAAR PORTOROŽ OP VAKANTIE Onlangs werd bekend gemaakt dat 50 leden van de russische DUMA naar Portorož en Rogaška Slatina op vakantie zijn geweest. Zoveel Russen waren er nog niet eerder in een korte tijd in Slovenie op vakantie gevveest. Op vvoensdag 1 augus-tus werd bekend dat er al 30 Parle-mentsleden in Portorož waren en er werden er nog zeker 20 met familie en vrienden vervvacht. O.a. Vladimir Nekrasov, Vice-President Lukoil West Siberie en de Vice Voorzitter van de Duma, Artur Cilingarov evenals Parlementslid en voormalig Premier Jevgenij Primakov. WAT VERDIENT EEN SLOVEENSE POLITICUS? In juni ji. vverden de brutolonen (alles in SIT) van een aantal Sloveense politicie bekend gemaakt. ( 1,— gulden = 98,-- SIT) PREMIER Janez Drnovšek MINISTERS Dimitrij Rupel Tea Petrin Vlado Dimovski Igor Bavčar Anton Rop Ivan Bizjak Lucija Cok Andreja Rihter Dušan Keber Jakob Prescnik Pavel Gantar Janez Kopač Franci But Rado Bohinc 1.390.145,— 1.151.350,— 1.166.303,— 1.076.587,— 1.111.477,— 1.076.587,— 1.106.492,— 1.196.208,— 1.101.508,— 1.141.382,— 1.136.398,— 1.136.398,— 1.071.603,— 1.076.587,— 1.141.382,— Anton Grizold 1.101.508,— SECRETARIS-GENERAAL REGERING Mirko Bandelj 1.091.540,— PRESIDENT Milan Kučan 1.362.987,— VOORZITTER PARLEMENT Borut Pahor 1.230.714,— PARLEMENTSLEDEN MET DE HOOGSTE LONEN Jasa Zlobec Tone Anderlič Anton Delak Andrej Gerenčer Franc Horvat 1.135.808,— 1.083.105,— 1.073.520,— 1.073.520,— 1.060.101,— PARLEMENTSLEDEN MET DELAAGSTELONEN Jožef Bernik Marko Diaci Andrej Vizjak Alojz Sok Zoran Grancer 738.524,— 745.873,— 748.589,— 755.618,— 760.570,— SECRETARIS GENERAAL PARLEMENT Jožica Velišček 1.013.135,— VOORZITTER LA N DS RAAD Tone Horvat 1.259.469,— SECRETARIS GENERAAL LANDSRAAD Marija Drofenik 1.073.520,— VANAF SEPTEMBER NOG SNELLER IN LJUBLJANA Eind augustus werd een 8 km lang nieuvv stuk snelvveg geopend tussen Šentjakob en Krtina. Zodat men nu niet meer zo vaak in de file zal staan in Vir, Dob en Domžale. Op het gedeelte van Krtina tot Kompolj, 6,1 km, zijn 2,5 m hoge zandbergen aangebracht om zo het fundament harder te maken, dit stuk is moeras-sig. Naar vervvachting vvordt dit stuk begin voorjaar 2002 geopend. Het tolstation Vransko vvordt afge-broken en vvordt tijdelijk verder ver-plaatst. De aansluiting bij Krtina zal zijn de weg naar Moravce pri Ljubljana en dan vveer verder via de regionale vveg tot/van Vransko. SFOR BASIS IN HAVEN KOPER Sinds maandag 20 augustus is er een tijdelijke basis van SFOR in de haven van Koper opgezet. Het gaat om een logistieke basis voor de Amerikaanse SFOR in Bosnie. De taak van de basis is dat men via Koper het materiaal van de Amerikanen vervangt zoals, de be-langrijkste taak: vervanging van 35 helicopters. Er zijn max. 150 Amerikaanse militairen gestationeerd in Koper dat basis zal blijven tot onge-veer 6 oktober 2001. Als alles naar wens verloopt, komen de Amerikanen over 6 maanden opnieuvv terug voor een periode van 4 vveken. Dit gebeurt normaal elke 6 maanden. De inkomsten voor Koper zijn geheim. De Amerikanen deden al eerder dergelijkeactiviteiten in de haven van Rijeka en andere havens langs de Adriatische zee. ALI STE VEDELI ? Z osnovnimi razlikami med Slovenijo in Nizozemsko ste verjetno seznanjeni. Mlada republika Slovenija je gorata dežela v kateri živita dva milijona ljudi, demokratična monarhija Nizozemska pa ravnina s 16 milijoni prebivalcev. Verjetno pa niste vedeli, da je v Sloveniji 80% stanovanj v privatni lasti (na Nizozemskem le 51%) je povprečna plača Slovenke 80% plače njenega moškega kolega (povprečna plača Nizozemke doseže le 55% njenega moškega kolega) je povprečna starost Slovenke pri rojstvu prvega otroka 26 let (Nizozemke se za prvega otroka odločajo šele pri tridesetih) traja porodniški dopust Slovenke 12 mesecev (Nizozemke se morajo zadovoljiti s šestnajstimi tedni). Kljub temu se je Nizozemska znašla na četrtem mestu najbolj materam naklonjenim deželam, takoj za skandinavskimi deželami. Slovenije omenjena lestvica materam prijaznih držav sploh ne omenja. se le 0.94% slovenskih očetov odloči za starševski dopust (po zakonu so le prvi trije meseci porodniške obvezni za mater, ostali del dopusta lahko uporabi tudi oče). Nizozemski očetje so na tem področju dosti bolj aktivni... emancipacijo Slovenci in Nizozemci zelo različno uresničujejo. V Slovenij je veliko več inženirk kot medicinskih bratcev, na Nizozemskem je pa ravno obratno... WIST U AL? VVaarschijnlijk kent u de basis ver-schillen tussen Slovenie en Neder-land zoals: de jonge republiek Slovenie is een bergachtig land met twee miljoen invvoners en de demo-cratische monarchie Nederland is een vlak land met zestien miljoen invvoners. Misschien bent u niet bekend met volgende feiten zoals 80% vvoningen in Slovenie is privaat eigendom (in Nederland 51%) het gemiddelde salaris van een Sloveense is gelijk aan 80% van het salaris van een Sloveen (het gemiddelde salaris van een Ne-derlandse is maar 55% van het salaris van haar mannelijke col-lega) een Sloveense is gemiddeld 26 jaar als ze haar eerste kind krijgt (de leeftijd van een Nederlandse bij de geboorte van haar eerste kind is aanzienlijk hoger, bij na dertig) het zvvangerschapsverlof in Slovenie 12 maanden duurt (Nederlandse moeders hebben recht op maar zestien vveken van het zvvangerschapsverlof). Desondanks kvvam Nederland niet zo lang geleden op de vierde plaats van meest moedervriendelijke landen, met-een achter de Scandinavische landen. Slovenie werd op deze ranglijst niet genoemd. Maar 0.94% van Sloveense va-ders het gebruik maakt van het ouderschapsverlof (de eerste drie maanden van het zvvangerschapsverlof zijn ver-plicht voor de moeders, de rest kan ook door de vaders vvorden gebruikt). Nederlandse vaders scoren veel beter op dit ge-bied.... De emancipatie verloopt in Slovenie anders dan in Nederland. In Slovenie zijn veel meer vrouvvelijke ingenieurs dan mannelijke verplegers. In Nederland is het juist andersom... Novice iz Zuid-Limburg In de verige LIPA was geen ruimte meer voor onderstaand bericht. We hebben bet toen alleen in de Sloveense taal kunnen plaatsen. Thans plaatsen we de (inmiddels aan de tijd aangepaste) vertaling. Op 10 juni 2001 vverd de Sloveense St. Barbara Vereniging te Heerlen, die 75 jaar bestond, opgeheven. Na de Eerste VVereldoorlog trokken vele Slovenen er op uit om elders hun brood te verdienen en een bestaan op te bouvven. Enige duizenden vonden werk in de Nederlandse mijnen. Zvvaar ondergrondse werk ver van hun zonnige land, een totaal vreemde taal, een geheel andere mentaliteit bij kompels en buren, dat vvaren de omstandigheden vvaarin ze vverken en leven moesten. De Sloveense Barbara Vereniging was een mentaal steunpunt voor deze mensen. Ze konden op hun bijeen-komsten herinneringen aan hun geboorteland ophalen, over hun werk en plannen praten en ... over hun angsten en problemen. VVant al heel vlug doken de ver-schrikkingen van de crisisjaren op. Dat betekende voor de Slovenen, die eerst als arbeidskrachten vervvel-komd vvaren, dat er velen ontslag kregen en het land moesten verla-ten. De groep werd begin dertiger jaren in korte tijd gehalveerd door uitzettingen uit Nederland. ‘s Zater-dags zat de familie in angst te vvachten of vader bij de ontslagenen zou horen. Nog desastreuzer voor velen vverd de Tvveede VVereldoor-log: de Duitse bezetters verklaarden dat Sloveniš tot het Grote Duitse Rijk behoorde. Sloveniš was immers tot 1919 deel van Oostenrijk ge-vveest en dat vvas nu “Heim ins Reich” en nu vverden de Slovenen ook tot “Grootduitsers” verklaard. De Barbara Vereniging hielp in deze tijden, moreel en vvaar mogelijk ook praktisch. De Barbara Vereniging vvas ook het punt van vvaaruit andere culturele Sloveense verenigingen ontstonden: de Sloveense Zang-vereniging “Zvon” en de Sloveense Dansgroep “Nizozemska". Er ontstonden ook clubs voor taallessen. Deze verenigingen en clubs zullen na de opheffing van de Barbara blijven bestaan. De harde vverktijd na de Tvveede VVereldoorlog, vvaarbij de mijnen zo’n belangrijke rol speelden bij de economische vveder-opbouvv van Nederland, kostte velen (niet alleen Slovenen) een groot stuk van hun gezondheid en ver-kortte velen het leven. Dan komt de sluiting van de mijnen, een economische ramp voor de streek, maar eigenlijk ook een zegen voor vele mensen, die lang-zaam ander vverk vonden. De tijd van de mijnen is voorbij, de tijd van de Barbara Vereniging is voorbij. Ze heeft goed vverk gedaan; de uit haar voort gekomen verenigingen blijven bestaan. Sloveniš, het geboorteland van onze ouders en grootouders, is nu een zelfstandig staatje gevvorden. De economie, mentaliteit en vverk-houding sl uit meer aan bij de Euro-pese Unie, dan van vele andere jonge staten. VVij, Slovenen van afkomst, nu geintegreerde Neder-landers, op allerlei posten en in allerlei beroepen werkzaam, willen bij deze gelegenheid ook een beroep doen op de Nederlandse samenleving om Sloveniš te onder-steunen bij haar pogingen tot de Europese Unie toe te treden. Wij zijn dankbaar voor de ondersteuning die Nederland, als “gidsland”, nu al aan Sloveniš geeft bij dit integratie-proces. Wij zijn Nederlanders, wij waren Slovenen, Sloveniš heeft een plaats in onze harten. Edy Bevk. Nizozemska____________________ De bekende Nederlandse Oberkrainergroep Nizozemska organiseert voor haar fans de jaar-lijkse feestavond. Deze gratis toe-gankelijk fanavond wordt gehouden op 13 oktober a.s. in cafšzaal ’’ 't Aambeeld", Dorpsstraat 38, 5708 GJ Stiphout (gemeente Helmond), telefoon 0492-537035. Deze avond zal hun nieuvve CD ge-presenteerd vvorden, waarvan op dit moment de opnamen nog in volle gang zijn. Op de CD komen 14 ei-gen werken. De aanvang van deze avond is 20.30 uur, maarvve raden u aan tijdig aanvvezig te zijn, omdat de ervaring geleerd heeft, dat zo’n uur van te voren alle stoelen bezet zijn. Dus eigenlijk een prima gelegenheid om weer eens lekker bij te pralen en te dansen op ONZE muziek. We hopen veel vrienden van Sloveniš te kunnen begroeten. Secretariaat. St. Barbara Vereniging: A.A.Hamers Haesselderstr.22 6166 EG Geleen. (046 4740959) Wij hopen dat aan deze gebeurtenis ruim aandacht besteed zou vvorden. De Slovenen hebben veel bijgedra-gen aan de economische groei van Nederland. Nog niet genoeg ??? Een vveek later (op zaterdag 20 oktober) speelt Nizozemska in Barchem (gemeente Lochem) tijdens een Sloveense avond, georganiseerd door de Vrienden-kring van de Bargkapel. Kaarten f. 25,- per / persoon. Inlichtingen: 0573-251797 F.J.VV. - advertentie - Een must voor liefhebbers van Sloveense volksmuziek: C.D.'s met zang en harmonika begeleiding. Meer dan 100 liedjes: "die mijn moe-der mij leerde”. Gezongen en gespeeld door: Slavko Sternman Informatie: 045-5218150 Reisbureau “Slovenie” division of A&P Holiday Trading Reisbureau Slovenie gaat per 1 januari 2002 een onderdeel worden van A&P Holiday Trading. Met deze samenvverking is de continuiteit van ons reisbureau verzekerd! Daar zijn wij blij mee! Gezien het langere verblijf van ons in Slovenie kon het werk in Nederland niet optimaal meer functioneren. A&P Holiday Tranding, onder directie van Peter van der Veen, gaat nu de verkoop in Nederland doen. Wij zullen in Slovenie de contacten onderhouden met o.a. de hotels - toeristen buro's - toerist-board in Ljubljana e.d. Sinds de onafhankelijkheid van Slovenie komt het toerisme vanuit Nederland nog maar moeizaam op gang. Nu, na 10 jaar onafhankelijkheid, zijn er nog steeds vooroordelen. Er vvordt naar onze mening vanuit Slovenie vveinig bekendheid gegeven aan de toeristische moge-lijkheden van Slovenie. Peter van der Veen wil nu met zijn firma daar verandering in aanbren-gen. “Slovenie in Nederland meer bekendheid geven". Wij zullen hem in zijn doelstellingen steunen. Milena en Hermann Hoops Leden1 van de Vereniging Vrienden van Slovenie kunnen met het vliegtuig voor: / 470,--z (ex. Luchthaven belasting) Retour Amsterdam - Ljubljana Kinderen t/m 1 jaar 90% korting Kinderen van 2 t/m 11 30% korting Voor informatie en reserveringen: Industrievveg lOa 2712 LB Zoetermeer Tel.: 0180 - 684 684 * Fax: 0180 - 684 031 * Internet: www.aenp.nu Het betreft hoofdleden en k inderen,geen gczinsleden van 18 jaar en ouder. Hoevvel ieder gezinslid natuurlijk ook zelfstandig lid kan worden. 2 Prijswijzigingen voorbehouden. AMBASADASPOROČA Veleposlaništvo Republike Slovenije Anna Paulownastraat 11 2518 BA DEN HAAG telf. 070-310 8 690 fax. 070-362 6 608 De bijdrage van de Sloveense am-bassade gaat dit keer over verblijfs-vergunningen. Zoals in Nederland is er ook een verblijfsvergunning nodig voor verblijf in Slovenie langer dan drie maanden. De vreemdeling vraagt de verblijfsvergunning aan bij de ambassade (administratiekosten Hfl 180,— ) voor zijn vertrek naar Slovenie. De redenen voor een verblijf kunnen varieren van studie, werk of gezinshereniging. De verblijfsvergunning is een jaar geldig, in de laatste situatie (gezinshereniging) drie jaar. De verlenging van de verblijfsvergunning moet nog voor de afloop ervan aangevraagd vvorden. Kot smo obljubili v našem prvem članku, smo danes za časopis Lipa pripravili naš drugi prispevek, ki se nanaša na postopek pridobitve dovoljenja za bivanje v Republiki Sloveniji. Poudarjen je postopek za pridobitev dovoljenja za bivanje za tujce slovenskega rodu in za pridobitev dovoljenja zaradi združitve družine. Slovenski zakon o tujcih določa, da mora tujec, ki želi v Republiki Sloveniji prebivati dlje kot je mogoče na osnovi vizuma (nizozemski državljani lahko vstopijo v Republiko Slovenijo brez vizuma za obdobje treh mesecev), ali ki želi prebivati v Sloveniji iz drugih razlogov kot je to mogoče na osnovi vizuma, mora imeti dovoljenje za prebivanje. Dovoljenje je omejeno na določen čas in za določen namen. Dovoljenje za prebivanje mora tujec pridobiti pred vstopom v državo. Vlogo vloži na našem veleposlaništvu. Pristojbina (konzularna taksa pri tem je 180 NLG, vlogi je potrebno priložiti potrebne dokumente, na osnovi katerih bo upravni organ v Republiki Sloveniji ugotavljal, ali tujec izpolnjuje vse pogoje, ki se zahtevajo za izdajo dovoljenja. Ko upravni organ o vlogi odloči in če je ta pozitivno rešena, bo odločbo v obliki nalepke poslal nazaj na naše veleposlaništvo. To pomeni, da mora tujec do zaključka postopka na nalepko počakati v tujini. Izjema velja le za vloge za izdajo dovoljenja zaradi združitve družine. Več o tem postopku v nadaljevanju. Dovoljenje za prebivanje se lahko izda le kot dovoljenje za začasno bivanje, njegova veljavnost pa ne more biti daljša od enega leta, razen v primerih ko je dovoljenje izdano ožjim družinskim članom slovenskega državljana, katerim se lahko izda dovoljenje do treh let. Pred potekom veljavnosti dovoljenja mora tujec le-to podaljšati na pristojni upravni enoti (na območju, kjer ima prijavljeno prebivališče). Potrdilo, ki ga ob vložitvi prošnje za podaljšanje dovoljenja izda upravni organ, tujcu dovoljuje prebivanje v Sloveniji dokler upravni organ ne odloči o prošnji. Zakon določa, da se dovoljenje lahko izda zaradi: 1. Zaposlitve in dela 2. Študija ali drugega izobraževanja 3. Zaradi opravljanja sezonskega dela 4. Zaradi združitve družine 5. Za tujce slovenskega rodu 6. Zaradi naselitve 7. Zaradi drugih utemeljenih razlogov. Tujec lahko v Sloveniji prebiva samo v skladu z namenom, zaradi katerega mu je bilo dovoljenje izdano. Vendar lahko tujci, ki želijo prebivati iz drugih razlogov, kot jim je bilo izdano dovoljenje, še pred potekom veljavnosti dovoljenja, vložijo prošnjo pri pristojni upravni enoti za izdajo dovoljenja z drugačnim namenom. Pogoji za pridobitev dovoljenja za začasno bivanje: Vlogo za začasno bivanje zaradi združitve družine lahko vloži slovenski državljan ali tujec, ki ima v Republiki Sloveniji dovoljenje za stalno bivanje ali začasno bivanje zaradi zaposlitve, študija ali drugega izobraževanja. Vlogo lahko vloži na našem veleposlaništvu, lahko pa tudi na upravni enoti njegovega stalnega prebivališča v Sloveniji. Priložiti mora: Izpisek iz poročne matične knjige, ki ne sme biti starejši od treh mesecev Izpisek iz rojstne matične knjige za otroke Dokazilo o zagotovljenih sredstvih za preživljanje Dokazilo o zdravstvenem zavarovanje za družinske člane Dokazilo o zagotovljenem primernem stanovanju v Republiki Sloveniji Dokazilo o nekaznovanju za zakonca in Overjene fotokopije veljavnih potnih listov za družinske člane. Vlogo za začasno bivanje za tujce slovenskega rodu lahko vloži tujec, slovenskega rodu, ki prebiva v tujini in se želi naseliti v Sloveniji. Vlogo mora vložiti na našem veleposlaništvu in ji priložiti naslednje dokumente: Dokazilo o slovenskem poreklu (npr.izpisek iz matičnih knjig za starše ali stare starše) Dokazilo o zagotovljenih sredstvih za preživljanje Dokazilo o zdravstvenem zavarovanju Potrdilo o nekaznovanju Dokazilo o zagotovljenem primernem stanovanju v Republiki Sloveniji Overjeno fotokopijo veljavnega potnega lista. Vsi priloženi dokumenti morajo biti uradno prevedeni v slovenski jezik. Vse dodatne informacije o postopku pridobitve dovoljenja za začasno bivanje lahko dobite na našem veleposlaništvu na številki 070 310 8 690. državljanstvo. Za naslednjo izdajo Lipe bomo pripravili prispevek o postopku priglasitve otrok v slovensko Veseli Pastir____________________ “Čudovito je, če en dan pred odhodom na počitnice v Slovenijo v tebi neznani reviji, za katero doslej sploh nisivedel, da obstaja, odkriješ svoj članek v slovenščini, ki je sam ne obvladaš," nam je pisal Edy Bevk, avtor članka o opustitvi društva sv. Barbare v Limburgu. Takoj se je včlanil v naše Združenje in nam poslal svoj prvi prispevek, v katerem opisuje obisk Gregorčičevega groba pri cerkvi sv. Lovrenca in njegovega rojstnega kraja Vrsno. Pesnika Gregorčiča je 'spoznal' pri pevskem zboru, kjer so pod taktirko Antona Koprivčka poizkušali zapeti njegovega Veselega pastirja. V prispevku opisuje vožnjo skozi Podkoren, obisk ruske kapelice, vožnjo v Kobarid in na Vrsno, kamor je prišel po napotkih prijaznih prebivalcev. Na koncu se sprašuje, če obstaja pot preko Krna v Bohinj. Veseli Pastir (Gelukkige Herders) is een gedicht van de dichter Gregorčič, die in de buurt van Kobarid geleefd en gevverkt heeft en daar begraven is. Op onze reis door Sloveniš, eind juli 2001, vvilden we zijn graf en geboortedorp eens be-zoeken. Over de VVurzenpas reden we Sloveniš binnen. Beneden op de grote weg een klein stukje richting Lep pozdrav, Dr. Boris Frlec veleposlanik Reisverslag Krajnska Gora. We namen de weg naar de Vršič en reden over de mooiste weg van Sloveniš (volgens Guido Derksen in het onvolprezen “Sloveniš/lstriš” in de Dominicusreeks) bocht na bocht omhoog. Het was een heerlijke reis, ondanks het barre weer, of mis-schien ook wel daardoor. Door regen en mist hing er een geheimzinnige sfeer, die op mij aangenaam betove-rend over kwam, maar mijn vrouw een beetje beangstigde. We stopten onder weg een paar minuten bij de Russische kapel, een monument ter herinnering aan de hier omgekomen Russen bij de bouw van de weg. Verder haarspeldbochten omhoog en zonder stoppen omlaag, want het was laat en het regende en we had-den de hele dag al gereden. In Soča ob Soči vonden we in Penzion Julius een restaurant naar ons hart. Aan te bevelen, vooral ook als je verder vvilt, want het ligt aan de doorgaande weg. We zijn daar in “Julius” ook blijven slapen: zeer eenvoudige kamer, maar overeenkomstig gunstige prijs. Als je eisen dus niet te hoog zijn: ook aan te bevelen. De volgende dag dus verder naar Kobarid. Over het oorlogsmuseum daar zal ik niet te veel zeggen, maar als je in deze richting interesse hebt: een indrukvvekkende getuige-nis van onze menselijke domheid en vvreedheid heel in het algemeen maar in het bijzonder tijdens de Eer-ste (!) VVereldoorlog. Een kvvart mil-joen Italianen en enige tienduizen-den Oosterijkers laten alleen in die bloedige laatste slag in oktober 1917 het leven voor een zaak, die duizen-den kilometers verder weg een week later aan de conferentietafels pre-cies andersom beslist werd als de uitslag van deze vreselijke strijd aan het front geweest was. Wat ons interesseerde was de mo-gelijkheid om van hier naar het ge-boortedorpje van de Sloveense Guido Gezelle te komen, de priester dichter Simon Gregorčič. Ik had een van zijn gedichten, Veseli Pastir (Gelukkige Herders), leren kennen, toen we bij “Zvon”, het Sloveense koor uit Heerlen, probeerden de moeilijke toonzetting van Anton Medved onder de knie te krijgen. Over de (vergeefse) inspanningen van onze dirigent Anton Kropivček bij onze vvorstelingen met de melo-die wil ik verder niet uitvveiden. De tekst, waar het hier toch omgaat, is superromantisch: de herder als ko-ning in zijn domein in de bergen: staf in de hand en gekroond met de šopek cvetlic (het bloementrosje aan zijn hoed). Wat de mensen verder doen en denken lijkt hem van geen belang, hij leeft een heerlijk leven in een zijn eigen paradijs in de bergen. Wat wist Gregorčič van de gruvve-lijke taferelen die juist hier een kvvart eeuvv later zouden plaats vinden! Je moet eigenlijk in Kobarid even naar de weg vragen, als je naar Vrsno, het dorp van Gregorčič vvilt. Men zal eerst menen dat je zijn standbeeld vvilt zien, op de Trg Svobode, of dat je naar de Gregorčičeva Ulica zoekt. Maar als de zaak duidelijk vvordt, moet je, vanaf het museum gerede-neerd, even terug, richting stroom-opvvaarts Soča. Dan rechts over een kleine brug over de Soča. Rechts af naar Ladra dan naar het gehucht Smas. Daar moet je tussen de rom-melig door elkaar liggende huizen de vveg omhoog naar de kerk Sv. Lavrens zoeken, vvaar Gregorčič begraven ligt. Als er geen tegenlig-gers zijn kun je gemakkelijk met de auto boven komen. Nou ja, gemakkelijk. (?) We maakten onze foto's bij het grafmonument van Gregorčič, dat de dichter voorstelt, als een bootsman, die de boot, de Sloveense zaak, tegen de stroom in voort boomt. Als u zich bij deze be- schrijving niets kunt voorstellen, moet u maar eens gaan kijken. Je hebt vanaf het kerkhof een blik over de velden en vanaf de kerkdeur een prachtig uitzicht op de Soča. Wij stonden uit te kijken naar de men-sen die ons een uur vroeger de weg naar boven gewezen hadden en die nu intussen onder, ver weg op de Soča, in hun wild-river-boats zou-den moeten verschijnen. Dan weer terug naar Smas, van daar naar Vrsno, het geboorte dorp van de dichter, met een museumpje, dat we niet konden bezoeken. Toen moesten we weer terug naar de Soča. Even dreigden we exact de verkeerde kant hoog de bergen in te rijden over een haast onbegaanbaar vveggetje. “Aber, nein, so gehen Sie falsch “. De oldtimer (net zo oud als ik, 71) kende beter Duits dan ik Sloveens. Hij wees ons de weg en verklaarde trots de betekenis van een eigen dorpsmonumentje, dat u beslist niet mag missen, als u ooit in Vrsno zou komen. Vijf kleine vvater-bekkens boven elkaar, de dorpen uit de omtrek symboliserend, met in elk bekken een even groot aantal ste-nen als er mensen vveggevoerd zijn tijdens de Tvveede (!) VVereldoorlog. “Het water blijft stromen, zoals het leven voort gaat. Dat hebben we zelf zo bedacht" En nog verklarend: “Der Geist von Gregorčič weht hier noch herum” Dus toen toch maar naar onder, terug naar de weg langs de Soča en niet omhoog naar Krn. Wat zou ik dat verdomd graag doen en vandaar op een of andere manier een voettocht naar Bohinj, aan de andere kant van het gebergte. Zou dat kunnen ? Als het ooit iemand van de lezers nu zou lukken, laat het ons dan weten hier in de “Lipa". Edy Bevk - Advertentie - Euro House Nederland Victor V. Solar Buitenkamp 27 7214 BH Epse Tel.: (0575) 494 703 Fax.: (0575) 491 005 Autotel. 06-53118079 Import en Export-bemiddeling Karinthia Karinthia heeft een zeer bijzondere plek in de Sloveense geschiedenis. Sinds de zesde eeuw vvoonden Slovenen op het gebied rond Celovec (Klagenfurt). Daar werd een sterke staatsvorm opgericht, Karantanija genoemd, vvelke door Karintische vorsten werd bestuurd. De benoeming van deze vorsten vond plaats met behulp van een speciaal ritueel vvelke tot 1414 in het Sloveens gebeurde. De Hertogs-stoel staat nog steeds in de omge-ving van Maria Saal (Gospa Sveta) en sinds 1905 bevvaart Het Lands-museum in Klagenfurt (Celovec) de ‘vorstensteen’ (een stuk Romeins pilaar) vvelke bij deze benoeming ook gebruikt vverd. Sinds de ongelukkige plebisciet in 1920 maakt Karinthia een deel uit van Oostenrijk en de Karinthische Slovenen zijn een minderheid ge-vvorden. Het voorbestaan van het Sloveens uitte zich in Sloveense vveekbladen. Celovec is vvelisvvaar meer en meer Klagenfurt gevvorden maar de stad ontvvikkelde zich ook tot het culturele en politieke center van Karinthische Slovenen. VVeke-lijks verschijnen er zelfs drie Sloveense vveekbladen, de zetels van belangrijke politieke en culturele organisaties bevinden zich daar en sinds 1957 bestaat er ook een Sloveens Gymnasium. Het Oostenrijkse (staats)contract uit 1955 bevat een artikel vvelke de be-trekking tot de (tvveetalige) scholing van etnische minderheden in Oostenrijk heeft en volgens dit artikel nr.7 is de staat verplicht een tvveetalige scholing voor minderheden te organiseren. Op die manier ontston-den er tvveetalige schooltjes in de dorpen met Karinthische Slovenen. Deze scholen staan tegenvvoordig onder vuur. Onder de mom van be-zuiniging pleiten de landelijke poli-tici voor de sluiting ofvvel fusie van dit soort schooltjes., ze hebben zelfs de hulp van juristen ingeschakeld. Volgens juridische interpretatie van artikel nr.7 is voor het doceren van het Sloveens geen aparte school nodig hetgeen de vveg naar de sluiting van kleinere scholen vrij maakt. Tvvee scholen in de omgeving van Bleiburg (Pliberk) zijn al gesloten als gevolg van deze redenering. Dit soort conclusies kunnen verre-gaande conseguenties met betrek-king tot het voortbestaan van Sloveense minderheid hebben. Tomaž Pavlič heeft namens Slovenski Svetovni Kongres de vol-gende brief geschreven. In zijn brief uit hij zijn protest vanvvege de sluiting van Sloveense scholen in Karinthia vvaarmee ook andere acti-viteiten van Sloveense minderheid zouden afsterven. Tevens roept hij de Oostenrijkse regering op tot het staken van ingrepen vvelke de rech-ten van een minderheid aanzienlijk tekortdoen. Hij ondersteunt de Sloveense minderheid in Karinthia en vraagt de Sloveense regering om stappen in de richting van minderheidsrechten te ondernemen. Irena Vreček Ljubljana, 23. julija 2001 IZJAVA OB ZAPIRANJU DOJEZICNIH ŠOL NA AVSTRIJSKEM KOROŠKEM Svetovni slovenski kongres z osuplostjo sprejema poročila, da uradna šolska politika na avstrijskem Koroškem zapira dvojezične šole. To ravnanje je za slovensko narodno skupnost nesprejemljivo, je pa tudi v nasprotju z zagotovili Avstrijske državne pogodbe in s splošnimi normami evropske demokracije. Raznorodovanje slovenskega prebivalstva na Koroškem dobiva s sedanjo šolsko politiko deželne vlade nove, neposredne oblike spodkopavanja temeljev slovenske jezikovne in narodne identitete na območjih, kjer že vec kakor tisoč let avtohtono živijo Slovenci, in je del načrta za postopno izničenje slovenske manjšine v Avstriji. Šolska politika, ki ne upošteva mnenja manjšine, zaradi katere dvojezično šolstvo sploh obstaja, pomeni tudi hudo motnjo v dobrososedskem in prijateljskem sodelovanju med Slovenijo in Avstrijo. Svetovni slovenski kongres zato poziva uradne dejavnike avstrijske zvezne oblasti, da ustavijo ta naskok na dvojezično šolstvo in poravnajo očitno krivico, ki jo avstrijskim državljanom slovenske narodnosti dela politika na ravni zvezne dežele Koroške. Svetovni slovenski kongres izraža slovenskim rojakom na avstrijskem Koroškem vso moralno podporo in bo o zapiranju dvojezičnih šol poročal na mednarodnih forumih, vlado Republike Slovenije pa poziva, da se v stikih z vlado republike Avstrije nemudoma in ustrezno odločno zavzame za uresničevanje narodnih interesov koroških Slovencev. Za Svetovni slovenski kongres Tomaž Pavšič podpredsednik za zamejstvo e-mail: drustvo.slo.konferenca@sio.net ~T IKTORS BALKAN ^ RESTAURANT POSTOJNA Grote Overstraat 30-onder 7411 JC Deventer Geopend van woensdag t/m zaterdag van 17.00 tot 23.00 uur. Op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00 uur. Keuken geopend tot 22.00 uur Maandag en dinsdag op afspraak geopend voor groepen vanaf ± 20 personen. Tel.: (0570) 619356 Fax: (0570) 491005 Victor Solar Sloveense spraakcursus op audio CD Tijdens de afgelopen zomervakantie wilde ik eens in Oostenrijk en met name Klagenfurt proberen wat van de Sloveense cultuur te achterhalen. Ben alleraardigste dame in een van de plaatselijke boekwinkels vertelde, dat er officieel niet zoveel over ge-publiceerd werd. Wel wist ze te ver-tellen, dat er aan de Universiteit een paar professoren actief bezig vvaren met de instandhouding en bevorde-ring van de Sloveense cultuur. Zon-der “leesvoer” hebben we Oostenrijk weer verlaten. Wel heb ik in de-zelfde boekvvinkel een heel mooie en wat later bleek ook nog goede Sloveense spraakcursus op audio CD’s gekocht. Het gaat om twee CD’s met "overlevingskennis in het Sloveens” waarop in thema’s als vragen, bedanken, groeten, veront-schuldigen, moeten, willen, kunnen, honger, dorst, eten en drinken enz.” eerst in het Duits (Oostenrijks) de zin vvordt gezegd, waarna 3x de zin in het Sloveens vvordt gesproken. De eerste keer zeer langzaam, de tvveede keer iets sneller en de derde keer “vloeiend”. Het is een recente uitgave van 2000. In een klein bijbe-horend boekje kan een en ander (eventueel) ook meegelezen wor-den. De CD's “Uberlebenskenntnisse in Slovvenisch van Professor Alois Wiesler is een uitgave van Norea Verlag, Linsengasse 59, A-9020 Klagenfurt. E-mail: office@norea.at F.J.W. Galerie Avsenik in Begunje In Begunje is op cultureel gebied van alles te vinden. Behalve een uitgebreid muziekprogramma in restaurant “Pri Jožovcu” biedt galerie Avsenik met zekere regelmaat allerhande interessante zaken. Afgelopen zomer was er een tentoonstelling vvaarbij kunstenaars beeldend vorm gaven aan de muziek van Slavko en Vilko Avsenik. Vrolijk, ingetogen, melancholiek enz. Een veelvoud aan stemmingen kan deze muziek oproepen. De exposerende kunstenaars bleken allerhande gevoelens te hebben vertaald in schilderijen, beelden en andere kunstvverken. E6n van de schilderijen die de aandacht trok was gemaakt door de in Amsterdam wonende Tadeja Izola Tadeja Izola (1964) Door haar Sloveense afkomst is zij vanaf haar jeugd verbonden met de Sloveense cultuur. En deze Zuid-Europese invloed is terug te vinden in haar vverk. Het schilderij dat in Bugunje hangt is al wat ouder en geeft meer gevoelens uit haar jeugd weer. Wie meer van deze kunstenares wil weten en recenter vverk vvil bekijken moet maar eens een bezoek brengen aan haar vvebsite: www.tadejaizola.nl Telf. 020-6261749 Pri Jožovcu Op 10 november is in restaurant “Pri Jožovcu” in Begunje het traditionele “Martinovanje” (Martinsfeest) met muziek van het huisansamble “Jožovc”. In het weekend van 30 november tot 2 december is er een kulinair herfstweekend en traditie getrouw op 31 december weer een groot Oud- en Nieuwjaars bal met Oberkrainer muziek. Tečaj Slovenskega jezika in kulture (Opnieuw) Zin om deel te nemen aan een CURSUS SLOVEENSE TAAL EN CULTUUR ??? Binnenkort geef ik Arnhem een Spreekvaardigheidscursus. Waarom? De cursus is bedoeld om de gespreksvaardigheid te verbeteren door middel van Luisteren Spreken Presenteren De items zoals grammatica, woordenschatverwerving, schrijven en spellen worden een bijzaak. Het accent komt nu te liggen op COM-MUNICEREN. Uit de ervaring blijkt dat er al enige kennis is opgeslagen. De niveaus van de deelnemers zij n verschillend en toch gaat het iedereen erom over de drempel te stappen van weten naar doen. Met een spreek-vaardigheidcursus denk ik goed te kunnen differentieren, om zodoende iedere deelnemer goed uit de verf te laten komen. Op die ma-nier denk ik dat we elkaars kennis kunnen verrijken. Van beginner tot gevorderde, iedereen kan bij de cursus terecht. Bij de cursus krijg je de gelegenheid om onder begeleiding je leerproces zelf beter te sturen en te ontdekken waar je sterke en zwakke punten liggen en wat je daar vervolgens aan kunt doen. 1. Luisterteksten bieden je de gelegenheid om stil te staan bij de originele Sloveense teksten, van reclames tot weerbericht, van het nieuws tot eenvoudige meezing-liedjes. 2. Als je deelneemt kun je actief in de praktijk brengen van wat je al geleerd hebt en van wat je uit de praktijk opgepikt hebt. De cursus biedt je de gelegenheid om levend Sloveens te boren en te spreken. Met een rollenspel kom je zelf aan het vvoord en vvissel je de kennis met elkaar uit en probeer je die toe te passen in de praktijksituaties. leder komt regelmatig aan de beurt; het vvordt een cursus op maat. 3. Door middel van presentaties open je je oren en je hart om van elkaar te leren. Ečn presentatie zal ik zelf geven, ten tvveede hebben we zeker een gastlezing voor je in petto en “last but not least” de ge-motiveerde deelnemers vvorden ge-acht zelf een steentje bij te dragen door interessante ondervverpen m.b.t. Sloveniš op te duiken. Het is een stukje verdieping en toenade-ring naar kennis van het Sloveense land en haar cultuur vvinter semester 2001- 2002 zimski semester tijd: elke zaterdagmorgen cas: vsako soboto 9.30-12.00 data: datumi 6-10, 13-10, 20-10, 27-10, 3-11 10-11, 17-11,24-11, 1-12, 8-12 15-12 en 22-12 De eerste bijeenkomst is informatief. Aanmeldingen graag zo spoedig mogelijk op tel. 026 3215 792 of per e-mail: darinkema@wxs.nl Rest mij om je alvast welkom te heten eerste zaterdag in oktober, om 9.30 aan de Volksuniversiteit in Arnhem. Vljudno vas vabim na pričetek , bi bo prvo soboto v oktobru ob 9.30 na Volksuniversiteit v Arnhemu. Lepe pozdrave, Draga Rinkema 'Uradnik v službi se je, kakor že večkrat, na smrt dolgočasil. Pregledal je že vse stare revije in sklenil, da bo pogledal še v skladišče. Tam je našel staro svetilko. Ko jo je očistil, se je iz nje pojavil duh in ga veselo pozdravil. Končno ga je nekdo osvobodil! ‘Ker si me osvobodil, ti bom izpolnil tri želje”, je rekel uradniku. Uradnik si je najprej zaželel skodelico kave. Rečeno, storjeno. Ko je srebal kavo, je razmišljal o AAOPPEN svoji naslednji želji. Zavedal se je, da se mora zadeve resno lotiti. “Želim si priti na rajski otok, ki ima vsega v obilju in kjer je lepa blondinka, ki mi bo uresničila vse želje”, je rekel duhu. Želja se mu je uresničila. Ko je ležal na rajskem otoku v družbi blondinke, je takoj vedel, kaj je njegova zadnja želja. “Želim si, da mi nikoli vec ne bi bilo treba delati," je rekel duhu. Ko je izrekel to željo, se je znova pojavil v svoji pisarni ” Zoals vaker, verveelde zich een ambtenaar op zijn vverkplek. Nadat hij alle oude bladen doorgebladerd had, besloot hij nog naar het maga-zijn te gaan. Daar vond hij een oude lamp. Na de lamp schoongemaakt te hebben, werd hij begroet door een zeer blije geest van de lamp. Wat was die blij om weer bevrijd te zijn! ‘Ik zal jou drie wen-f sen vervullen omdat jij /i oijJSj mij bevrijd hebt,’ zel de geest tegen de ambte-\ Y naar. Eerst wenste de ambtenaar een kopje koffie te drinken en het ge-beurde. Toen hij van de koffie slurpte, bedacht hij zijn tvveede wens. De geest loog niet en de ambtenaar werd zich bevvust dat de zaak serieus aangepakt moest worden. ‘Ik wil naar een eiland waar alle leuke dingen in overvloed aanwezig zijn en waar ook een blondine aan-wezig is die alles doet wat ik wil,’ zei hij tegen de geest. Ook deze wens werd vervuld. Toen hij in het gezelschap van de blondine op het eiland lag, wist hij meteen wat zijn laatste vvens zou zijn. ‘Ik wens dat ik nooit meer hoef te vverken,’ zei hij tegen de geest. Nadat hij deze vvens uitgesproken had, belandde hij vveer in zijn kan-toor. - advertentie - s' .<• GAŠPARIN iloBLJUBEK Srnji/ cc/ltir nndcr thc bitf oah 1997 MERLOT-CABERNET Select wine - vrhunsko rdeče vino Hulllvd hy lin' prtNlucdrs(hin|H*riii (N>ljnlM'b, Nvhkl - Drnovk GORIŠKA HRDA. 6I.OVKNIIA 12,5% illfc/vol l.l ‘25AJ9 Stri«* 1/4200 upa i72 0.75 I. SCHERMER WIJNKOPERS & DeSTILLATEURS Geldelozeweg 17 1625 NW Hoom Sendert 1782 Tel.: (0229)217 777 Fax: (0229) 218 765 SPECIALIST IN SLOVEENSE VVIJNEN Een parabel God was moe. Hij had zich al een dag of wat flink in het zweet ge-werkt, maar gelukkig zag Hij dat het goed was. De planeten die Hij had gemaakt, zvveefden in het heelal, als kerstballen in een zee van dennen-bomen en de sterren fonkelden als ijskristal bij maanlicht. En toch was Hij niet helemššl tevreden. Hij m iste iets. Hij krabde met gespreide vin-gers door Zijn baard langs de kin, fronste Zijn wenkbrauwen, zuchtte eens diep (wat een behoorlijk forse vvind veroorzaakte -gelukkig waaide niks omver) en richtte toen opeens Zijn vvijsvinger van de rechterhand naar boven en er verscheen een respectabele glimlach op Zijn gerim-pelde gelaat. “Ja!” sprak hij tot zich-zelf (er waren toen nog geen men-sen, vandaar) en Hij wees met die-zelfde vinger in de richting van een kleine planeet, die wat blauw oogde. God had een geweldig plan bedacht, vvant die ene planeet zou Hij het leven schenken bij vvijze van ca-deautje (God was in een gulle bui). En zie; God schiep stervelingen, zoals Hij die zou noemen en scheidde hen voor het gemak in de mens en de vrouvv (Denk aan voort-planting!!). Om deze stervelingen te behagen, omringde Hij hen met die-ren en planten en met de lucht, het vvater en het vuur. En God zag dat het goed was. Hij keek op zijn kalen-der en besefte dat Hij precies zeven dagen in de weer was geweest om hemel en aarde, mens en vrouvv, dier en plant, vvater, lucht en vuur gestalte te geven. Behoorlijk snel vvel, vvat zeg ik?; Onvoorstelbaar snel, ik zie de best getrainde bouvvvakkers en monteurs niet eens 66n huis bouvven op tijd van een vveek! Vandaar dat God best absoluut toe was aan een poosje rust. En daarbij: Hij was niet de jongste meer, ook al was Hem het eeuvvige leven beschoren. Zo kon het gebeuren dat Onze Almach-tige Vader in een diepe slaap ver-zonken raakte en voorlopig niet meer vvakker werd, vvant potver-dorie, vvaarvoor zou Hij de vvekker zetten, als je echt alle tijd hebt en het vertrouvven in eigen kracht, niet-waar? Vele jaren later ontvvaakte Hij (Hij was echt moe gevveest!) en toen Hij vervolgens de slaap-korreltjes uit Zijn ogen vvreef en die kleine blauvve planeet aanschouvvde, die Hij ooit het leven had geschon-ken, werd het Hem vveemoedig ter harte. Het stuitte Hem in ernstige mate tegen de behaarde boršt te moeten gadeslaan, hoe de stervelingen, die Hij toch een klein beetje naar Zijn evenbeeld had geschapen elkaar bevochten. God had het zo goed bedoeld destijds; juist om hen te verblijden had Hij er een kleurrijke boel van gemaakt: een stel zvvarte stervelingen, een groepje rade, een aantal gele, hier en daar enkele albi-no’s en nog een hoop bleek-scheetjes had Hij bij elkaar geknut-seld, maar nu moest hij tot Zijn enorme verdriet aanzien, dat al deze schepselen elkaar bevochten, juist om hun kleur. En zie! De stervelin-gen sloegen elkaar zelfs de schedel in, vanvvege Hem! Want de een dacht dat Hij zus beval en de ander juist zo... “Mijn God", dacht God (Hij sprak in zichzelf), nimmer heb ik de intentie gehad om die stervelingen iets te ontzeggen. Nimmer heb ik bevroed dat zij het leven dat ik hen geschonken heb, zo zouden schen-den! Nimmer heb ik gevorst naar het slechte in mijn schepselen, daar ik van vertrouwen was. En nimmer heb ik iets bevolen! Die laatste zin (“Nimmer heb ik iets bevolen") klonk door het heelal als een aanhou-dende rommelende donder, als een lawine zonder einde, als een moppe-rende vrouvv die haar voortdurend bezopen echtgenoot toespreekt. God was duidelijk teleurgesteld. Nee, nimmer had hij zijn stervelingen iets bevolen! Dat dachten ze maar. Hij had hen het leven geschonken, onvoorvvaardelijk, hen geluk toebedacht, vrede, liefde, het licht, maar nu moest God constate-ren dat Zijn stervelingen niet eens de vvaarde van het leven vvisten te prijzen. God legde Zijn hoofd in Zijn handen en besefte dat het niet goed was. Hij peinsde en piekerde en toen schoot hem te binnen dat Hij de stervelingen misschien wel een parabolische boodschap moest ach-terlaten. God was echt wel slim! Hij keek naar de blauvve planeet en zijn oog viel op een zeldzaam stukje prachtige natuur (Hij was er zelfs trots op dat Hij dat geschapen had -en trouvvens: wie anders?). God glimlachte en besloot om juist hier een soort symbool neer te zetten, opdat de stervelingen zouden inzien, dat het leven zo slecht nog niet is en dat hebzucht, afgunst, naijver, haat, vvoede en zelfverrijking het bestaan zal verschrompelen tot een dorre hulpeloosheid. Aldus geschiedde: niet ver van de Triglav, richting Prsivec en Komna plaatste hij zeven min of meer kleine putjes, omgeven door een maagdelijke pracht en liet er vvater in vloeien van een ongekende mooie kleur. Al jaren staan deze zeven met vvater ge-vulde “putjes" bekend als de Zeven Meren in het Triglav Narodni Park, een natuurvvonder; maar ik weet wel beter: God heeft ze ge-maakt om ons, stervelingen, er aan te herinneren dat Hij in zeven dagen hemel en aarde, mens en vrouvv, dier en plant, vvater, lucht en vuur heeft geschapen en dat wij blij mo-gen zijn, het leven moeten koeste-ren en God laten vveten dat het echt wel goed is. We moeten er alleen zelf wat leuks van bakken. Hij had trouvvens geen mooiere plek kunnen bedenken. (Maar dat vveet God zelf ook vvel.) Renš Frelih Gozdni Joža Mojca Dolenc heeft een gesprek ge-voerd met Jože Šušteršič (“Gozdni Joža”) uit Storžev grič (Vrhnika). Hij heeft al vaker prijzen gevvonnen met zijn jenever. Het stoken van jenever is een traditie in zijn familie, hij bevvaart nog steeds de ketel vvaarin zijn moe-der jenever kookte. Na 28 jaarals chauffeurte hebben gevverkt vond hij dat de tijd was aangebroken om de familietraditie voort te zetten. Zijn productie is kleinschalig maarvan zeer goede kvvaliteit. Goede (uitgangs) materialen (fruit en jenever bessen) en juiste fermentatie zorgen voor deze kvvaliteit. Zijn plannen voor de toe-komst zijn zeer duidelijk. Naastde (jenever)stokerij heeft hij ook een kudde schapen (bijna 100 beesten). De beesten zijn bestemd voor de (vlees)productie. Predstavljamo vam Jožeta Šušteršiča, večkratnega državnega nagrajenca “Dobrote slovenskih kmetij” “GOZDNI JOŽA” s Storževega griča Ukvarjate se z žganjekuho; odkod ideja za to dejavnost? Preživel sem 28 let kot šofer za volanom, in ko sem s tem končal, sem si želel nadaljevati družinsko tradicijo kuhanja žganja. V kleti hranim za spomin kotel, v katerem je mati kuhala žganje. Kako je šlo na začetku, pri registraciji; kakšne so obveznosti? Žganjekuhe nisem uspel registrirati kot dopolnilo dejavnost, ker nimam dovolj lastnih surovin: sadja in brinja. Tako sem registriran kot s.p. Za knjigovodstvo najamem računovodjo, kajti te zadeve so prezahtevne, da bi jih opravil sam. Od kod torej dobite surovino za proizvodnjo žganja in brinjevca? Kar nekaj sadja pridelamo sami doma, imamo slive, hruške viljamovke in jablane. Sadje kupujem še pri drugih sadjarjih. Brinje pa sploh kupujem. Kaj pa znanje, usposobljenost za to delo? Kot sem že omenil, je bila žganjekuha že družinska tradicija, zato sem jo želel ohraniti. Seveda, pri žganjekuhi se ne da goljufati; iz gnilega sadja ne moreš pridelati dobrega žganja. Surovine pač ne moremo poboljšati. Pozorni moramo biti na pravilno fermentacijo. Opreme je na tržišču dovolj, vendar je kar precej draga. Ste s prodajo zadovoljni? Svoje izdelke prodam na domu, saj imam stalne stranke. S prodajo ni težav, ker tudi proizvodnja ni velika. Poskrbeti moram, da so proizvodi vse leto na voljo, posebej za stalne stranke. Kakšni so vaši načrti? Poleg žganjekuhe se ukvarjam tudi z ovčerejo. Imam trop 50 do 60 ovac, z mladiči tudi do 100 repov, v glavnem za mesno proizvodnjo.. S to dejavnostjo obvladujem travnate površine. Žganjekuhe ne bom širil, obdržal bom kvaliteto, da bodo stranke zadovoljne in da bom prejel še kakšno priznanje. Zdravo, otroci! Poletje se je poslovilo, šolski zvonci spet zvonijo, pred vrati je jesen. Na začetku jeseni so med drugim zrele tudi hruške. In ravno o teh gre tudi današnja slovenska ljuska pravljica, zaradi hrušk je bila namreč neka lisica, ki pa ni bila ravno zvita, vsa popikana. V pesmi “V šoli” boste izvedeli kako domiselen je bil nek fantič pri pouku matematike, če pa hočete osvežiti znanje slovenščine, pa uredite uganko "Kdo je kaj rekel”. Mislim, da vam ne bo povzročala veliko težav. Lisica in jež Lisica je prišla k ježu in ga vprašala: »Stric, kje le dobiš toliko dobrih hrušk? In kako jih spravljaš domov? Ali imaš košek?« »Pojdi z menoj, tetka,« je rekel jež. »Pokazal ti bom, kako dobim hruške.« Šla sta v log. Pod hruškovim drevesom se je jež začel valjati po tleh in na igle se mu je nabodlo mnogo hrušk. Ko jih je bilo dovolj, jih je odnesel v svojo luknjo.Potem se je začela tudi lisica valjati po tleh. Tam pa je raslo trnje in koprive. Lisico je začelo skeleti po vsem telesu. Zbežala je in nikoli več si ni zaželela sladkih hrušk. V šoli »Ti tam, šesti v drugi klopi, koliko je šestkrat pet?« Majhen mož na prste stopi: »Šestkrat pet je trideset!« »Vrane družijo se rade, pet na strehi jih čepi; puška poči, ena pade, koliko jih še sedi? Kaj se tebi zdi?« - »Nobena!« »Kaj? To v glavo mi ne gre!« »Ena pade ustreljena, druge štiri odlete.« »Glej ga, glej, glavica bistra! Majhen deček, velik mož; S časom boš še za ministra, Ako vedno priden boš!« Josip Stritar Beste kinderen, De zomer is achter de rug, de schoolbel gaat weer, het najaar staat voor de deur. Aan het begin van het najaar zijn onder andere de peren rijp. En juist over deze kunnen jullie vandaag wat lezen in het Sloveense volksverhaal. Vanvvege de peren kreeg een vos, die niet echt sluw was, last van brandende pij n. In het gedicht "Op school" kunnen jullie lezen hoe vindingrijk een jongen tijdens de les rekenen was. En als je je kennis van de Sloveense taal wil opfrissen, dan kun je de vvoordpuzzel "Wie heeft wat gezegd” oplossen. Ik denk, dat je daarmee geen problemen zult hebben. De vos en de egel De vos kwam naar de egel en vroeg: “Oom, waar krijg jij zo veel lekkere peren? En hoe breng jij ze naar huis? Heb je een mandje?” “Kom maar mee, tante,” zei de egel. “Ik zal je laten zien hoe ik de peren krijg.” Ze gingen naar een boom-gaard. Onder een perenboom begon de egel op de grond te rollen en op zijn naalden bleven veel peren vast-zitten. Toen er genoeg vvaren bracht hij die naar zijn holletje. Daarna begon ook de vos op de grond te rollen. Maar er groeiden daar doorns en brandnetels. De vos kreeg brandende pijn op zijn hele lichaam. Hij liep weg en had nooit meer trek in zoete peren. Op school “He, jij, de zesde in de tvveede bank, hoeveel is zes keer vijf?" De kleine man stapt op zijn tenen: "Zes keer vijf is dertig!” “Kraaien zijn graag bij elkaar, vijf zitten samen op het dak, het gevveer knalt, 66n kraai valt, hoeveel zitten er nu nog op het dak? Wat denk jij?” “Geen 66n!” “Wat? Dat begrijp ik niet!” “£en valt neergeschoten, de andere vier vliegen weg.” “Kijk eens aan, een slimmerik! Klein jongetje, een grote man, met de tijd word je nog minister als je altijd braaf zult zijn." Josip Stritar Kaj je kdo rekel / Wie heeft wat gezegd ? Izjave v oblačkih so pomešane. Ugotovi, kdo je kaj rekel. De beeldteksten zijn niet bij de juiste stripfiguur. Zet ze bij de juiste. aoh 9-1 !^|ie/T|S 0He>rs-H T]5Sb3ž ?oq U ipfii 01.-3 tAefiiuz-d toaiBo; iubq |afn 1.-3 :of |Luafn 6^f?ep^q ||e 9-3 tMluzep iueui|‘oq e) 2T-0 Huej uapud trg tuieBeiubd uiba £-y :Bu|SSO|do/Aei|§ey Vir/Bron: Slovenščina skozi letne čase, Zima, Ministrstvo za šolstvo in šport, Ljubljana, 1997 Sonnica na rami, Založba Mladinska knjiga, Ljubljana, 1996 Genialec, št. 8, junij 2001, Salomonov oglasnik, Ljubljana Hčerka iz boljše družine se vrne domov po prvem šolskem dnevu. »No, si zadovoljna s šolo?« »Prav nič, mami! Na vratih našega prostora je pisalo 1. razred, v njem so bile pa navadne lesene klopi. Kakšen prvi razred neki!« »Očka, učitelj mi je rekel, da ste mi pri matematični nalogi pomagali ti, babica in teta Boža.« »Ta je pa dobra! Kako je pa to ugotovil?« »Pravi, da ni mogoče, da bi en sam človek naredil toliko napak.« Sin se pritožuje materi: » K vragu ta šola! Učitelji niso zadovoljni z menoj, učenci me gledajo postrani, s hišnikom sva tudi na bojni nogi! Ne grem več v šolo!« Mama ga potolaži: »Vseeno moraš v šolo! Najprej zato, ker se moraš še marsikaj naučiti, drugič si star komaj 52 let in tretjič si vendarle direktor te šole!« Een dochter uit een betere familie komt naar huis na de eerste school-dag: “Ben je tevreden met de school?” "Helemaal niet, mama! Aan de deur van ons lokaal stond 1s,e klas, maar daarin vvaren hele gevvone houten banken. Wat voor eerste klas is dat nou!” “Papa, de meester zei dat ik bij het maken van huisvverk hulp van jou, orna en tante Boža heb gehad.” “Krijg nou wat! Hoe is hij erachter gekomen?" “Hij zei dat het onmogelijk is dat 1 persoon zoveel fouten zou maken.” De zoon klaagt bij de moeder: “Deze school kan me gestolen wor-den! De leraren zijn niet tevreden met mij, de leerlingen kijken me scheef aan, met de concierge sta ik ook op voet van oorlog! Ik ga niet meer naar school!” De moeder troost hem: “Desondanks moet je naar school! Ten eerste omdat je nog het een en ander moet teren, ten tvveede omdat je pas 52 jaar oud bent en ten derde omdat je toch wel de directeur van deze school bent!” Vir/Bron: Nihče ni popoln, Založba Mavrica, Celje, 1991 ZREZKI V ŠAMPINJONOVI / ŠUNKINI OMAKI mmjfm) Ti mirnem mmm mJi BOpbJj Za današnje kosilo ali večerjo (za štiri osebe) potrebujemo naslednje: štiri zrezke poper in sol, nekaj žlic olja 1/2 čebule in eno papriko eno žlico moke 2 dl juhe; za omako pa eno jedilno žlico olja 2 šalotki 10 d kg na lističe narezanih šampinjonov 10 dkg sesekljane šunke peteršilj, poper in sol kislo smetano Zrezke potolčemo, popopramo in posolimo in na vročem olju na hitro popečemo. Na maščobi, ki je ostala, zarumenimo čebulo in na drobno narezano papriko, potresemo z moko ter zalijemo z juho. Ko prevre, pridamo opečene zrezke ter pokrito dušimo do mehkega. Posebej v kozici na olju prepražimo sesekljano čebulo, na listke narezane šampinjone in šunko, prilijemo malo juhe ter dušimo. Popopramo, osolimo, potrosimo s peteršiljem. Zrezke ponudimo na krožniku, na vsakega damo žlico gob. Omako izboljšamo s kislo smetano in jo punudimo posebej. Kot prilogo ponudite krompirjev pire in/ali riž z grahom in toplimi kruhki, ne pozabite pa tudi majolike črnega vina. Dober tek! Meso za zrezke je laho goveje, svinjsko ali telečje. Pag. 32 SNITZELS IN CHAMPIGNON / HAM SAUS Voor d it middag- of avond gerecht hebben we het volgende nodig: (voor vier personen) vier snitzels peper, zout, een paar lepels olie 1/2 ui en een paprika 1 el bloem 2 dl bouillon en voor de saus: 1 el olie 2 schallotjes 1 ons gesneden champignons 1 ons gehakte ham peterselie, peper en zout zure room Eerst slaan we de snitzels met een vleeshamer plat, daarna bestrooien we ze met peper en zout en bakken ze vervolgens aan beide kant aan in de bete olie. Hierna nemen we het vlees uit de pan en fruiten we in de overgebleven olie; de fijngehakte ui en paprika. Dit bestrooien we vervolgens met de bloem, we voegen de bouillon toe en laten alles al roerend even aan de kook komen. Nu kunnen we de snitzels weer terug leggen en ze met de deksel op de pan zachtjes laten stoven tot ze zacht zijn. In een steelpannetje fruiten we vvat gesnipperde ui, voegen hieraan de gesneden champignons en gehakte ham toe, ook een beetje bouillon en laten dit alles zachtjes stoven. Tenslotte strooien we peper, zout en gehakte peterselie erover. De snitzels serveren op een leeg bord met op ieder snitzel een eetlepel champignon/ham mengsel, door de saus roeren we vvat zure room en geven deze er apart bij. Als bijlage kunt U aardappelpuree en/of rijst met dopervvtjes op tafel zetten, met vvarme broodjes en niet te vergeten een karaf rode wijn. Eet smakelijk! Voor de snitzels kunt u zovvel runder-, varken- of kalfsvlees nemen. Pag. 33 VERENIGING VRIENDEN VAN SLOVENIE Združenje Prijateljev Slovenije Voorzitter: Bojan Gorički, Beethovenstraat 19, 4536 AG Terneuzen. 0115- 613722 Vice-voorzitter: Fred VVolsink, VVisselt 75, 7021 EH Zelhem. 0314-623195 Secretaris: Walter Bril, Teldersvveg 185, 3052 TG Rotterdam. 010-461 32 12 Penningmeester: Siem Edink, Otterlaan 13, 2623 CV Delft. 015-256 20 10 Leden: Irena Vreček, Teldersvveg 185, 3052 TG Rotterdam. 010-461 32 12 Leon Kirn, Roos van Dekama erf 96, 2907 EA Capelle a/d IJssel 010-284 73 30 Vereniging Vrienden van Sloveniš De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie die zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenvverking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen. De Vereniging beschouvvt zichzelf als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland. (uit artikel 2 van de Statuten) Veleposlanštvo Republike Slovenije: Ambassade van de Republiek Sloveniš Anna Paulovvnastraat 11, 2518 BA Den Haag Telf. 070-310 8 690 Fax. 070-362 6 608 Ext ra! POSEBNO OBVESTILO IZ BELGIJE: Slovenski dan, ki ga prireja Slovensko katoliško pevsko in kulturno društvo Slomšek, bo letos zadnjo soboto v oktobru. Začne se s sveto mašo ob 16. uri v cerkvi sv. Barbare v Eisdnu. Pela bosta mešana slovenska pevska zbora »Zvon« iz Nizozemske in »Slomšek« iz Belgije. Sledil bo kulturni in zabavni program v dvorani Casino zraven cerkve. Med kulturnim programom bosta nastopila omenjena zbora pa tudi Družinski oktet in ansambel »Grič« iz Dobjega pri Planini (pri Sevnici), ki nas bo zabaval tudi potem med veselico. Lepo vabljeni vsi, ki imate radi slovensko vzdušje v cerkvi in na proslavi, pa tudi slovensko postrežbo! SPECIAAL BERICHT UIT BELGIE: De Sloveense zang- en culturele vereniging Slomšek organiseert zijn Sloveense dag op de laatste zaterdag in oktober a.s.. De viering begint om 16.00 met een heilige mis in de kerk van Sint Barbara in Eisden waar twee Sloveense zang-koren (‘Zvon” uit Nederland en “Slomšek’ uit Belgie) zullen optreden. De mis wordt gevolgd door een cultureel- en amusement programma in het Casino naast de kerk. Daar zullen beide zangkoren optreden vergezeld door Družinski oktet en ansamble “Grič” uit Dobje pri Planini ( bij Sevnica). Het cultureel programma wordt gevolgd door een feestje. ledereen die van Sloveense gezel-ligheid en eten houdt is van harte uitgenodigd om de viering bij te wo-nen. Irena Vreček 010-461 32 12 Extn! ADRIA AIRWAYS THE AIRLINE OF SLOVENIA Tel.: 020-316 42 20